Ε Ρ Α Τ Υ Ρ Α

Βοΐου Κοζάνης
Ψηφιακό Περιοδικό Εράτυρας - Μάιος 2020
Τεύχος 01 - Έκδοση eratyra.gr
 Ε Ρ Α Τ Υ Ρ Α
ΤΕΥΧΟΣ 01 - ΜΑΪΟΣ 2020

Έκδοση : Ιστοσελίδα της Εράτυρας | www.eratyra.gr

Μια κοινή προσπάθεια με κοινό

παρανομαστή το αγαπημένο μας χωριό,
ώστε να έρθουμε όλοι μας πιο κοντά
σ' αυτές τις δύσκολες στιγμές της
απομόνωσης και αβεβαιότητας
λόγω της πανδημίας.

Όλοι υγεία να έχουμε και όλοι μαζί να

βρεθούμε "στο μέτρο".

"Στα ίδια μέρη θα ξαναβρεθούμε,

τα χέρια θα περάσουμε στους ώμους,
παλιά τραγούδια για να θυμηθούμε,
ονόματα και βλέμματα
και δρόμους...."

Σχεδιασμός - Επιμέλεια Έκδοσης: Αναστάσιος Τσίμπλινας

Κάθε κείμενο εκπροσωπεί τις απόψεις του συγγραφέα του.

  Επικοινωνία eratyra@gmail.com

WWW.ERATYRA.GR
 Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α
ΨΗΦΙΑΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΡΑΤΥΡΑΣ

6 Εράτυρα 2020
Βάρκας Γεώργιος

8
Φωτοτοπίο: για μιά αισθητική αναβάθμιση του πάρκου
ανεμογεννητριών του Σινιάτσικου
Πήτας Ιωάννης

10
Ο Σινιάτσικος
Παπαναστάσης Βασίλειος

Πράσινες δράσεις στην Εράτυρα

13 Τσίμπλινας Δημήτριος

Αξιοποιώντας την τεχνολογία του IΟT για τη

19 μεταμόρφωση του αγροτικού τομέα
Σιώζιος Κωνσταντίνος

22 Παιδικά παιχνίδια στην Εράτυρα στη δεκαετία του 1950

Κάτανος Ιωάννης

32 Αγιογραφίες Αγίου Γεωργίου

Στρέμπας Βασίλειος

www.eratyra.gr   |   ΨΗΦΙΑΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ | ΜΑΪΟΣ 2020

 Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α
ΨΗΦΙΑΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΡΑΤΥΡΑΣ

Θύμησες....
44 Νικολαΐδου Λίτσα

46
Πανάθεμά σε ξενιτιά
Μήλιου Θεοδώρα

54 Μια ιστορία από τον εμφύλιο

Παπαχρήστος Αθανάσιος

56 Μαγιάτικες Προσδοκίες
Φυτάκης Αργύρης

58 Ο καμικάζι του Αη Νικάνορα

Κούδας

59 Ένωση Ερατυραίων Θεσσαλονίκης

Παρόν και Μέλλον
Γκαντώνας Γεώργιος

65 Ο Αθλητισμός στην Εράτυρα

Κατσαούνης Κωνσταντίνος

69 Χαιρετισμοί

www.eratyra.gr   |   ΨΗΦΙΑΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ | ΜΑΪΟΣ 2020

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α
ΨΗΦΙΑΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΡΑΤΥΡΑΣ

71 Κοινωνικά Νέα

72 Τα Νέα της Ξενιτιάς - Μεξικό

Γκαντώνας Αλέκος

76 Τα Νέα της Ξενιτιάς - Ρωσία

Τσιοπλιάκης Ηλίας

78 Τα Νέα της Ξενιτιάς - Καναδάς

Ζιάμος Νίκος

80 Τα Νέα της Ξενιτιάς - Αυστραλία

Τσατσιάδης Μάκης

82 Ψηφιακή Εκπαίδευση - Επίλογος

Αναστάσιος Τσίμπλινας

www.eratyra.gr   |   ΨΗΦΙΑΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ | ΜΑΪΟΣ 2020

 Εράτυρα 2020
ΒΑΡΚΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Βγαίνουμε αλώβητοι από την περιπέτεια της πανδημίας λόγω του κορονοϊού.

Η Εράτυρα στάθηκε όρθια στο διάβα των αιώνων από λιμούς, λοιμούς,
χαλασμούς, πολέμους και πορεύεται στο μέλλον.

Η Εράτυρα, μια συγκροτημένη και προοδευτική κοινωνία προσπαθεί να

συγκεράσει τις διαχρονικές αξίες της παράδοσης και την σύγχρονη εποχή.
Θέλουμε να είναι ένας τόπος να ζούμε καλά. Γι αυτό:

-Οφείλουμε να δίνουμε στους πολίτες, άμεση λύση στα καθημερινά τους

προβλήματα, υπηρεσίες ποιότητας, εξυπηρέτηση με σύγχρονα εργαλεία.

-Όλοι όσοι επιχειρούν στον πρωτογενή τομέα, πρέπει να απολαμβάνουν

σύγχρονες υπηρεσίες. Ταμιευτήρες νερού στο Σινιάτσικο για τους
κτηνοτρόφους, την κύρια επιχειρηματική δραστηριότητα αυτή την στιγμή στην
Εράτυρα. Φθηνό και πολύ νερό στον κάμπο, έμφαση στην δενδροκομία. Αλλά
και οι άλλοι επαγγελματίες να μπορούν να προσφέρουν υπηρεσίες και
προϊόντα ποιοτικά και να ανταμείβονται οι κόποι τους. Τα έργα και οι πόροι
για όσους επιχειρούν στο χωριό είναι επένδυση.

| 06
-Οι ηλικιωμένοι, συνταξιούχοι να έχουν την πρωτοβάθμια υπηρεσία υγείας,
την βοήθεια στο σπίτι, και να αισθάνονται ασφαλείς.

-Η νεολαία να έχει τους χώρους να αθλείται και να διασκεδάζει και να

εξελίσσεται.

-Οι επισκέπτες μας να μένουν ευχαριστημένοι. Ο ΑηΓιώργης, το Λαογραφικό

μουσείο, και διαδρομές ορειβατικές θα τους αποζημιώσουν. Ο ΑηΓιώργης
είναι ένα από τα καλύτερα μνημεία της Ορθοδοξίας, για τον 19ο αιώνα,
παγκοσμίως. Το περίφημο θολωτό ξυλόγλυπτο τέμπλο, οι περιώνυμοι
Σελτσιώτες αγιογράφοι, ένα μουσείο από μόνος του. Και βέβαια θα καθίσουν
στην ωραία πλατεία μας για καφέ και τσίπουρα και θα αγοράσουν τα γνήσια
τοπικά προϊόντα, γλυκά, μέλι, χυλοπίτες και πολλά άλλα.

-Οι απανταχού Ερατυρείς, ο πλούτος μας, οι πρεσβευτές μας σ' όλο τον
κόσμο. Λαμπροί επιστήμονες, επιτυχημένοι επιχειρηματίες, επαγγελματίες,
δημόσιοι λειτουργοί, πολίτες του κόσμου που τους έχουμε ανάγκη και
θέλουμε να τους ενεργοποιήσουμε σε κάθε επίπεδο. Να δούμε την Εράτυρα
ως δίκτυο των ανθρώπων της, στην Ελλάδα και στο Εξωτερικό, τώρα οι
σύγχρονοι τρόποι επικοινωνίας το επιτρέπουν.

Η ατομική ευθύνη...

Όσα έργα και αν γίνουν, ότι σχέδια και αν κάνουμε , όλα ακυρώνονται χωρίς
την ατομική ευθύνη των πολιτών. Κάθε πολιτισμένη σύγχρονη κοινωνία
πρέπει να σέβεται το περιβάλλον, να το προστατεύει για τις επόμενες γενεές.
Ούτε ανεξέλεγκτοι μπαζότοποι, ούτε παρατημένα αυτοκίνητα στους δρόμους,
όχι αδέσποτα σκυλιά, είναι μερικές από τις άσχημες εικόνες που πρέπει να
εκλείψουν, γιατί δεν μας τιμούν. Ο εθελοντισμός, η κοινωνική προσφορά η
ανακύκλωση πρέπει να είναι ψηλά στην συνείδηση κάθε Ερατυραία και στην
καθημερινή πρακτική του.

Σ αυτόν τον τόπο θέλουμε να ζούμε και να

μακροημερεύουμε...
Για αυτόν τον τόπο αξίζει να προσπαθήσουμε όλοι μαζί.

ΒΑΡΚΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ | 07
 Φωτοτοπίο: για μιά αισθητική
αναβάθμιση του πάρκου
ανεμογεννητριών του Σινιάτσικου
ΠΗΤΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

Η αισθητική τοπίου στο Σινάτσικο άλλαξε δραστικά, ας είναι καλά οι

ανεμογεννήτριες, που θα μείνουν για πολλά χρόνια να τρυπούν τον ορίζοντα.
Άλλοι ενοχλούνται (πχ εγώ), λίγοι μπορεί να ενθουσιάζονται, οι πολλοί μάλλον
αδιαφορούν, ίσως τους φθάνουν τα αντισταθμιστικά οφέλη στην τοπική
κοινωνία (που δεν ξέρω ποια είναι, ούτε αν θα έρθουν, ούτε κάποιος φρόντισε
να μας ενημερώσει).

Ήδη τέτοια έργα έχουν αλλοιώσει τοπία στην νότια Ισπανία. Και έπεται
συνέχεια σε όλη την Δ. Μακεδονία, όπου μάλλον θα υπάρξουν μεγάλα αιολικά
και ηλιακά πάρκα. Δεν ξέρω αν προβλέπεται μελέτη αρχιτεκτονικής τοπίου
(πόσο μάλλον αισθητικής) στην χωροταξία τέτοιων τεράστιων έργων που θα
γεμίσουν την Ελλάδα και θα είναι ορατά από τουλάχιστον δεκάδες χιλιόμετρα.
Αυτό όμως είναι θέμα των αρμόδιων υπουργείων και δεν βλέπω να είναι στις
προτεραιότητές τους. Υπάρχει μια μικρή βιβλιογραφία στην Ελλάδα (με πρώτο
κάποιο άρθρο της Καθημερινής το 2009, απ όσο είδα πρόχειρα). Διεθνώς
γίνονται κάποιες προσπάθειες να αναδείξουν μια νέα πρωτοπόρα αισθητική
τέτοιων εγκαταστάσεων (πχ., το έργο Aero arts,
https://artwork.earth/en/kunstwerk/aero-art/), αλλά απαιτούν συνεργασία των
κατασκευαστών ανεμογεννητριών, που προτιμούν το άσπρο (μάλλον τους
έρχεται φθηνότερο ή δεν σκέφθηκαν καν το θέμα).
| 08
Μιας και οι ανεμογεννήτριες στο Σινάτσικο, μπορεί κάτι να γίνει, που, αν είναι
δυνατόν, να μετατρέψει το πρόβλημα της αισθητικής σε ευκαιρία; Για μένα ναι.
Ένα συμπληρωματικό σχετικά μικρό έργο αρχιτεκτονικής τοπίου/αισθητικής
(πχ με κατάλληλα φθηνά έργα νυχτερινού φωτισμού για κάποια ώρα κάθε
βράδυ), θα μπορούσε να μετατρέψει όλη την περιοχή σε ένα πρωτοποριακής
αισθητικής φωτοτοπίο (light show), αντίστοιχο με αυτό που βλέπεις σε πολύ
πλούσιες περιοχές (πχ. Hong Kong).

Και γιατί να ξοδευτούν λεφτά για κάτι τέτοιο; Διότι θα είναι διεθνής πρωτοτυπία
και θα βάλει την περιοχή στο διεθνή χάρτη, αν γίνει σωστά. Διότι θα φέρει
πόρους, αν η τεχνολογία χρηματοδοτηθεί από την ΕΚ και αναπτυχθεί τοπικά,
με κατάλληλες δράσεις έρευνας/ανάπτυξης και εκπαίδευσης (άδεια κτίρια
έχουμε άφθονα). Διότι θα φέρει επισκέπτες, αν συνοδευτεί από κατάλληλες
παρεμβάσεις στην πλατεία της Εράτυρας (πχ light/sound show), ώστε να
ευλογήσουμε και τον τόπο μας.

έργο Aero arts

ΠΗΤΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ | 09
 Ο Σινιάτσικος
ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ

Ο Σινιάτσικος ( ή το Άσκιο ) αποτελεί το κέντρο μιας τριμερούς οροσειράς

που ξεκινάει από το Πισοδέρι του νομού Φλώρινας και καταλήγει στον
Αλιάκμονα. Πρόκειται για την οροσειρά Βέρνο - Σινιάτσικος – Μπούρινο. Με
το Βέρνο ή Βίτσι διαχωρίζεται στην ορεινή διάβαση της Κλεισούρας στο
νομό Καστοριάς και με το Μπούρινο στη στενή κοιλάδα Ξηρολίμνης –
«Μπάρας» Σιάτιστας, από όπου διέρχεται η Εγνατία Οδός Θεσσαλονίκης
-Ηγουμενίτσας.

Αλλά και ο ίδιος ο Σινιάτσικος έχει τριμερή γεωμορφολογική διαμόρφωση. Η

υψηλότερη κορυφή του, το «Σημείο» ή «Σημαία» έχει υψόμετρο 2111 μέτρα
και βρίσκεται στο κέντρο του ορεινού συγκροτήματος. Άλλες μεγάλες
κορυφές του κυρίου όγκου είναι ο «Χαΐστρος» (1843 μ.), ο «Σκόκος»(1824
μ.), ο «Μανώλης» ( 1772 μ.) και ο «Σκάρπα Πύργος» (1624 μ.). Βορειότερα
και νοτιότερα του κυρίου όγκου υπάρχουν χαμηλότερες κορυφές που
αποτελούν διαφορετικά όρη. Συγκεκριμένα, στο βορειοδυτικό τμήμα του
συγκροτήματος δεσπόζει το «Μουρίκι» με υψηλότερη κορυφή στα 1699 μ.
το οποίο διαχωρίζεται από τον κεντρικό όγκο με το οροπέδιο της Βλάστης.
Στο νοτιοανατολικό τμήμα, αντίθετα, υψώνεται η «Βέλλια» με υψηλότερη
κορυφή στα 1756 μ., η οποία διαχωρίζεται από τον κύριο όγκο με το
οροπέδιο της Γαλατινής.

| 10
Αν και στη βιβλιογραφία ο Σινιάτσικος ταυτίζεται με το Άσκιο, οι ντόπιοι
κάτοικοι αναφέρονται μόνο στο κεντρικό τμήμα του ορεινού συγκροτήματος,
όταν χρησιμοποιούν την ονομασία «Σινιάτσικος». Αντίθετα για ολόκληρο το
συγκρότημα χρησιμοποιείται πλέον επίσημα τα τελευταία χρόνια η λόγια
ονομασία Άσκιο. Το ανάγλυφο του Σινιάτσικου είναι πολύμορφο. Οι δυτικές
πλαγιές του είναι απότομες και καταλήγουν στην κοίτη του
χειμαρροπόταμου Μύριχου, σε υψόμετρο 700 μ. περίπου, ο οποίος πηγάζει
από τις βορειοδυτικές πλαγιές του και χύνεται στον Αλιάκμονα.

Απότομες είναι και οι βόρειες πλαγιές του που καταλήγουν στο οροπέδιο
της Βλάστης στα 1200 μ. περίπου. Αντίθετα, οι βορειοανατολικές και
ανατολικές καθώς και οι νότιες πλαγιές είναι ομαλότερες και καταλήγουν οι
μεν πρώτες στην πεδιάδα της Εορδαίας, στα 700μ. περίπου, οι δε δεύτερες
στο οροπέδιο της Γαλατινής, στα 1200 μ. περίπου. Αποτέλεσμα αυτής της
σχετικά ομαλής διαμόρφωσης είναι οι αβαθείς χαράδρες, αλλά και μικρά
οροπέδια τα οποία χαρακτηρίζονται από την παρουσία κοιλωμάτων
(δολινών). Το υψηλότερο από τα οροπέδια αυτά, το «Δρακολίβαδο»,
βρίσκεται στα 1800 μ. υψόμετρο.

Αν και αβαθή τα εδάφη του Σινιάτσικου είναι αρκετά γόνιμα. Είναι ελαφρά
όξινα μέχρι ουδέτερα (pH: 6,0-7,5), σχετικά πλούσια σε εναλλακτικά
κατιόντα ( ασβέστιο, κάλιο και μαγνήσιο), πλούσια σε οργανική ουσία (15%)
και με μικρή μεν αλλά ικανοποιητική περιεκτικότητα σε άζωτο (1%) και
εκχυλίσιμο φώσφορο ( 1,5 χιλιογραμμάρια/100 γραμμάρια ). Αποτέλεσμα
αυτής της γονιμότητας είναι να έχουν πλούσια χλωρίδα με πολλά
αρωματικά φυτά και είδη της οικογένειας των ψυχανθών (ψυχανθή).
Εξαιτίας αυτής της σύνθεσης, οι κτηνοτρόφοι χαρακτηρίζουν το βουνό ως
«γλυκάδι», γιατί έχει φυτά με γλυκιά γεύση που αρέσουν στα αγροτικά ζώα,
ιδιαίτερα στα πρόβατα και τα ζωικά προϊόντα που παράγονται είναι
αρωματικά.

Το κλίμα είναι ηπειρωτικό και χαρακτηρίζεται από μεγάλο ετήσιο

θερμομετρικό εύρος, με πολύ χαμηλές θερμοκρασίες (παγετούς) κατά τη
χειμερινή εποχή και σχετικά υψηλές κατά την καλοκαιρινή. Η αυξητική
δραστηριότητα των φυτών ξεκινάει τον Απρίλιο και σταματάει τον
Σεπτέμβριο με Οκτώβριο.

| 11
Ανέκαθεν, η κύρια χρήση γης ήταν η κτηνοτροφία. Tο βουνό είναι ένας
απέραντος βοσκότοπος, στον οποίο έβοσκαν παλιότερα κατά τη θερινή
περίοδο χιλιάδες αιγοπρόβατα που ανήκαν στους όμορους οικισμούς. Tα
ζωικά προϊόντα που παράγονταν από το γάλα ήταν πολλά ( τυρί-φέτα,
δερματίσιο τυρί, βούτυρο, μπάτζιος, ούρδα), φημισμένα στην περιοχή
εξαιτίας της πλούσιας και αρωματικής χλωρίδας του Σινιάτσικου. Αλλά και το
μαλλί των προβάτων και των γιδιών ήταν πολύτιμο γιατί επεξεργάζονταν και
χρησιμοποιούνταν για την παρασκευή τοπικών ενδυμασιών (π.χ. κάπες,
μαλλιότα, ντουλαμάδες, σιγκούνια, παραδοσιακά γυναικεία φορέματα κ.α.).
Σήμερα, τα κοπάδια των αιγοπροβάτων που βόσκουν είναι ελάχιστα και σε
μεγάλο βαθμό έχουν αντικατασταθεί από αγέλες βοοειδών
κρεατοπαραγωγικής κατεύθυνσης.

Το παραπάνω κείμενο είναι αναδημοσίευση από το βιβλίο ΑΓΡΙΟΛΟΥΛΟΥΔΑ

ΤΟΥ ΣΙΝΙΑΤΣΙΚΟΥ. Στο βιβλίο, περιλαμβάνονται 130 φυτά που
απεικονίζονται με φωτογραφίες και γίνεται βοτανική περιγραφή, δίνονται
πληροφορίες για την περιοχή εξάπλωσης τους στο βουνό και αναλύονται με
συντομία τα οικονομικά και οικολογικά χαρακτηριστικά. Όποιος επιθυμεί να
αποκτήσει το βιβλίο μπορεί να επικοινωνήσει με την κοινότητα Εράτυρας είτε
με την Ιστοσελίδα της Εράτυρας.

ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ | 12
Πράσινες δράσεις στην Εράτυρα
ΤΣΙΜΠΛΙΝΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

Στις 15 και 22 Φεβρουαρίου πραγματοποιήθηκε στην Εράτυρα δενδροφύτευση

στις περιοχές του Αγίου Χριστοφόρου και των Αγίων Αναργύρων. Στον Άγιο
Χριστόφορο επιλέχθηκαν τα είδη Δρυς (βελανιδιά) Μακεδονική, Δρυς χνοώδη,
Μελικοκιά (κακαβά), Φράξος και Πεύκα συνολικού αριθμού 100 δενδρυλλίων.
Στην περιοχή των Αγίων Αναργύρων φυτεύτηκαν 50 κυπαρίσσια ορθόκλαδα και
50 Δρυς Μακεδονική.

Τα δασικά είδη που χρησιμοποιήσαμε είναι

ενδημικά και αποφύγαμε την επιλογή ξενικών
ειδών. Θα ήταν μεγάλη αστοχία να μην
φυτεύαμε κακαβές στον Άγιο Χριστόφορο, ένα
είδος το οποίο είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με
παιδικές αναμνήσεις πολλών Ερατυραίων.
Επίσης η Μακεδονική Δρυς (όπως το μόναχο
το δέντρο) ευδοκιμεί άριστα στο χωριό μας και
θα πρέπει να αυξήσουμε τον πληθυσμό τους.
Η φύτευση έγινε με τη χρήση της τεχνολογίας
Cocoon σε συνεργασία με το ΕΚΕΤΑ/ ΙΔΕΠ
στα πλαίσια του έργου LIFE The Green Link.
Με αυτό τον τρόπο χρειάζονται λιγότερα
ποτίσματα μιας και η χωρητικότητα του σε
νερό είναι 20 λίτρα και αποσυντίθεται σε 2-3
χρόνια.
Περιοχή δενδροφύτευσης
| 13
Για ποιο λόγο επιλέχθηκαν τα συγκεκριμένα σημεία

Άγιος Χριστόφορος

Ο Άγιος Χριστόφορος είναι το ‘’μπαλκόνι της Εράτυρας’’ όπως πολύ εύστοχα το

χαρακτήρισε ο πρόεδρος του χωριού μας Γ.Βάρκας. Προσωπικά θεωρώ ότι μαζί
με το εξωκκλήσι της Αναλήψεως στη Μαγούλα έχει την καλύτερη θέα στο χωριό.
Είναι εύκολα προσβάσιμο στους επισκέπτες και σε συνδυασμό με τη δημιουργία
ενός χώρου δασικής αναψυχής ο οποίος είναι στα σκαριά θα αποτελέσει ένα
χώρο πρασίνου υψηλής αισθητικής αξίας.

Θέα από Άγιο Χριστόφορο

| 14
Άγιοι Ανάργυροι

Η εκκλησία των Αγίων Αναργύρων είναι απέναντι από την Ι.Μ Αγίου Αθανασίου.
Το μοναστήρι αποτελεί πόλο έλξης χιλιάδων πιστών και τόπο προσευχής και
αγαλλίασης. Με το πέρασμα των χρόνων όταν τα κυπαρίσσια μεγαλώσουν θα
φαίνονται σαν λαμπάδες από τον Αη Θανάση κάνοντας το μοναστηριακό τοπίο
μοναδικό. Είναι άξιος συγχαρητηρίων ο ηγούμενος π.Νικηφόρος που φύτεψε
700 κυπαρίσσια στο δρόμο από το εξωκκλήσι της Παναγίας μέχρι το μοναστήρι
δημιουργώντας μία πανέμορφη δενδροστοιχία. Ήδη τα αποτελέσματα άρχισαν
να είναι ορατά.

Για να υπάρχουν όμως επιτυχή αποτελέσματα απαιτείται συμμετοχή,

εθελοντισμός και προστασία από την κτηνοτροφία. Αξίζουν μπράβο σε όσους
συμμετείχαν στη δενδροφύτευση και διέθεσαν από τον προσωπικό τους χρόνο,
όμως χρειάζονται και άλλες ενέργειες. Το καλοκαίρι θα χρειαστούν κάποια
ποτίσματα (λιγότερα μιας και χρησιμοποιήθηκαν cocoon) και έπειτα πάσσαλοι
στήριξης ώστε τα δέντρα να αναπτυχθούν ευθυτενή και αγέρωχα. Κανείς δεν
περισσεύει σε αυτή την προσπάθεια.

Φύτευση σε cocoon

| 15
 Τι πρέπει να γίνει από δω και πέρα
Αστικά δάση, πράσινα κτήρια και αναδασώσεις βρίσκονται στην καρδιά της
προσπάθειας που γίνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη για την καταπολέμηση
των αρνητικών συνεπειών της κλιματικής αλλαγής και την βελτίωση των
συνθηκών διαβίωσης.
Σίγουρα το περιβάλλον της Εράτυρας δεν είναι και το πιο επιβαρυμένο αλλά
θα μπορούσαν να γίνουν κάποια μικρά έργα τα οποία θα άλλαζαν τη μορφή
του χωριού προς το καλύτερο.

Α. Είσοδος Εράτυρας

Μπορεί ο Άγιος Χριστόφορος να είναι το μπαλκόνι της Εράτυρας αλλά η

είσοδος του χωριού αποτελεί τη βιτρίνα του. Υποδέχεται και ξεπροβοδίζει
χιλιάδες κόσμου στην Αγία Τριάδα και σίγουρα η πρώτη εντύπωση είναι αυτή
που μετράει.

Σχέδιο ανάπλασης εισόδου Εράτυρας

| 16
Όπως φαίνεται και στη φωτογραφία το έργο είναι μικρού κόστους απλά
χρειάζεται η επιλογή του κατάλληλου δέντρου το οποίο θα πρέπει είναι
πλατύφυλλο κατάλληλο για πεζοδρόμια. Επιλέγουμε φυλλοβόλα δέντρα
ώστε το καλοκαίρι να έχουν πυκνή σκιά που προστατεύει τους πεζούς
από τον καυτό ήλιο, ενώ τον χειμώνα η πτώση των φύλλων αφήνει τον
ήλιο να περνά και να μας ζεσταίνει. Αποφεύγουμε δέντρα που
δημιουργούν μεγάλες επιφανειακές ρίζες. Μια εξαιρετική επιλογή για
σκίαση και καλλωπισμό σε πεζοδρόμια είναι ο σφένδαμος. Φυλλοβόλο
δένδρο ταχείας ανάπτυξης, με σφαιρικό σχήμα κόμης, φέρει παλαμοειδή
φύλλα, που παίρνουν πολύ ζωηρά φθινοπωρινά χρώματα σε πορφυρό,
πορτοκαλί, μπρούτζινο. Εξίσου καλή επιλογή είναι η
καλλωπιστική μουριά που δεν κάνει καρπούς, έχει γρήγορη ανάπτυξη και
εντυπωσιακό καταπράσινο φύλλωμα. Μια πιο τολμηρή πρόταση θα ήταν
η μελικοκια (κακαβά).

Β. Χώρος δασικής αναψυχής Αγίου Χριστοφόρου

Έδωσα μία πρόγευση παραπάνω σχετικά με τη δημιουργία ενός χώρου

δασικής αναψυχής στον Άγιο Χριστόφορο. Απαιτούνται κάποιες ήπιες
παρεμβάσεις όπως ξύλινη περίφραξη, εγκατάσταση τραπεζόπαγκων,
κιόσκι, παγκάκια, φύτευση δέντρων και τοποθέτηση ψησταριάς.

Αυτός ο χώρος σε συνδυασμό με το αλσύλλιο που θα δημιουργηθεί από

τη δενδροφύτευση θα αποτελέσει έναν ιδανικό προορισμό για
περπάτημα, υπαίθριο γεύμα, απομόνωση κ.α.

| 17
 Γ. Επιλογή κατάλληλων σημείων στην Εράτυρα για φύτευση δέντρων

Είναι πολύ σημαντικό να γίνει μία έρευνα σχετικά με ποια σημεία μέσα στο χωριό
είτε και πέριξ αυτού ενδείκνυται να γίνει η φύτευση κάποιων καλλωπιστικών
δέντρων όπως φλαμουριά, κακαβά, σφενδάμι κ.α. Σε πολλές Ευρωπαϊκές πόλεις
υπάρχει η τάση για φύτευση οπωροφόρων δέντρων(μηλιές, κορομηλιές,
αχλαδιές, συκιές κ.α). Είναι άξιο αναφοράς ότι κάποιοι αγαπητοί συγχωριανοί μας
προχώρησαν στον εμβολιασμό δέντρων αγριομηλιάς, αγριογκορτσιάς κ.α στα
πέριξ του χωριού, ώστε οι περιπατητές να γεύονται τους καρπούς τους.

Αναμοχλεύοντας την ιστορία βλέπουμε πως οι παππούδες μας και γενικά οι

πρόγονοι μας διέθεταν μία περιβαλλοντική κουλτούρα και φύτευαν δέντρα για τις
επόμενες γενιές. Έτσι με τη γέννηση ενός αγοριού κάποιοι φύτευαν μερικά
λευκάδια (λεύκες) ώστε να είναι ώριμα για υλοτομία μόλις το παιδί παντρευτεί.
Έτσι θα είχε δωρεάν τη δική του ξυλεία για την κατασκευή της στέγης του νέου
σπιτικού.

Τις βελανιδιές τις κλάδευαν (κλαρνούσαν) ώστε να ευνοήσουν την ανάπτυξη του
δέντρου και να παράγουν καλύτερης ποιότητας ξυλείας. Ήταν ζωτικής σημασίας
οι βελανιδιές με τη χρήση του ξύλου για θέρμανση στις σόμπες, για το μαγείρεμα,
το άναμμα του ξυλόφουρνου για ψωμί, το τάισμα των ζώων με κλαδί και τα
βελανίδια(βαλάνια). Φυσικά τις ζεστές μέρες του καλοκαιριού η σκιά του δέντρου
αποτελούσε μία όαση δροσιάς για το μεσημεριανό φαγητό και το ξαπόσταμα.

Δυστυχώς με την ανάρτηση των δασικών χαρτών που είναι ένα πολύτιμο
εργαλείο για την ανάπτυξη της χώρας, πολλοί συνάδερφοι μου χαρακτήρισαν ως
δασικές εκτάσεις χωράφια που το 1945 είχαν μερικά δέντρα αγνοώντας τη χρήση
και χρησιμότητα αυτών των δέντρων και βάζοντας σε ταλαιπωρία πολλούς
ιδιοκτήτες.

Η φύτευση ενός δέντρου δεν έχει άμεσα και απτά αποτελέσματα αλλά αφήνει
παρακαταθήκη στις επόμενες γενιές και αλλάζει άρδην το τοπίο προς το
καλύτερο.
Θα κλείσω με μία παραίνεση:

Αν αγαπάς τα πουλιά φύτεψε ένα δέντρο

Αν αγαπάς τα φρούτα φύτεψε ένα δέντρο
Αν αγαπάς τη ζωή, φύτεψε πολλά δέντρα.

ΤΣΙΜΠΛΙΝΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ | 18
 Αξιοποιώντας την τεχνολογία του
Internet-of-Things για τη
μεταμόρφωση του αγροτικού τομέα
ΣΙΩΖΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

Οι υπολογιστικές μηχανές, από την εμφάνιση των μικροϋπολογιστών στα μέσα

της δεκαετίας του 1970 έως σήμερα, διαδραματίζουν έναν ολοένα αυξανόμενο
ρόλο στην καθημερινότητα μας. Καταλύτης προς την κατεύθυνση αυτή αποτελεί
η τεχνολογική πρόοδος που συντελείται τόσο στο κομμάτι του σχεδιασμού
ηλεκτρονικών κυκλωμάτων, όσο και στην ευρεία διάδοση του Διαδικτύου
(Internet) με τη χρήση τεχνολογιών ασύρματης επικοινωνίας, όπως τα WiFi,
ZigBee, LoRa και 4G. Σήμερα, ολοένα και περισσότερο εξοικειωνόμαστε με την
ιδέα πως υπάρχουν συσκευές που συλλέγουν δεδομένα/μετρήσεις από
αισθητήρια όργανα, επεξεργάζονται τα δεδομένα με αυτοματοποιημένο τρόπο
και είτε παρέχουν συμβουλές, είτε λαμβάνουν από μόνες τους αποφάσεις χωρίς
την μεσολάβηση του ανθρώπινου παράγοντα. Οι συγκεκριμένοι αυτοματισμοί
αποτελούν τμήμα ενός εκ των μεγαλύτερων τεχνολογικών επιτευγμάτων της
εποχής μας που είναι το Διαδίκτυο-των-Πραγμάτων (Internet-of-Things ή IoT),
το οποίο φιλοδοξεί να συνδέσει και να ενορχηστρώσει όλα τα αντικείμενα της
καθημερινότητάς μας προκειμένου αυτά να μοιράζονται πληροφορίες και να
ολοκληρώνουν προγραμματισμένες εργασίες.

| 19
 Όλοι έχουμε δει ταινίες επιστημονικής φαντασίας με «έξυπνες»
μηχανές, οι οποίες συλλέγουν πληροφορίες και λαμβάνουν
αποφάσεις με αυτοματοποιημένο τρόπο. Ενώ κάποιες τεχνολογίες
«έξυπνων συσκευών» υπάρχουν από τη δεκαετία του ‘70, μέχρι
πρότινος ήταν απαγορευτικά ακριβές και είχαν αρκετούς
περιορισμούς.

Ένα από τα πεδία εφαρμογής στα οποία αξιοποιείται η τεχνολογία του IoT
είναι και η γεωργία ακριβείας (precision agriculture), η οποία χρησιμοποιεί
πληροφορία με σαφήνεια προσδιορισμένη ως προς το χώρο και το χρόνο για
την μεγιστοποίηση της απόδοσης και της ποιότητας των καλλιεργειών (π.χ.
προσαρμοσμένη εφαρμογή λίπανσης σε διαφορετικά σημεία του αγρού,
περιορισμός ρίσκου από λανθασμένες επιλογές) με ταυτόχρονο περιορισμό
του περιβαλλοντικού τους αποτυπώματος (π.χ. μείωση υπερβολικής χρήσης
χημικών, ρύπανσης εδάφους και υπογείων υδάτων). Σε αντίθεση με την
μέχρι πρότινος προσέγγιση, κατά την οποία η καλλιέργεια γινόταν
διαισθητικά-εμπειρικά, το IoT χρησιμοποιεί κατάλληλες τεχνολογίες και
αισθητήρια όργανα για τη λεπτομερή καταγραφή μιας σειράς κρίσιμων
παραμέτρων για την παραγωγή. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφερθεί
πως σε μεγάλο μέρος του αγροτικού πληθυσμού επικρατεί μια νεφελώδης
κατάσταση σχετικά με το τι είναι γεωργία ακριβείας και ποια είναι τα
στρατηγικά της πλεονεκτήματα. Μέσω δημοσιευμάτων με πολύχρωμους
δορυφορικούς χάρτες, και πληθώρα αισθητηρίων οργάνων καλλιεργείται η
εικόνα του «ατσαλάκωτου» 30άρη αγρότη, ο οποίος διαχειρίζεται την
εκμετάλλευσή του μέσω κινητού τηλεφώνου ή tablet. Αν και η συγκεκριμένη
προσέγγιση είναι οικονομικά αποδοτική σε καλλιέργειες μεγάλης κλίμακας,
εντούτοις προκαλεί μια εύλογη ανασφάλεια και δυσπιστία στους μικρο-
παραγωγούς. Προς την κατεύθυνση αυτή υπάρχουν ήδη διαθέσιμες
τεχνολογίες, οι οποίες επιτρέπουν με χαμηλό κόστος την εφαρμογή της
γεωργίας ακριβείας στην οικογενειακή (μικρές ή συγκρότημα
εκμεταλλεύσεων) ή βιολογική καλλιέργεια γης.

Σήμερα η τεχνολογία και η γεωργία έχουν ενώσει τις δυνάμεις τους

για να δώσουν ένα νέο καινοτόμο τρόπο καλλιέργειας ο οποίος
προσφέρει τη δυνατότητα στους παραγωγούς να μεγιστοποιήσουν
τα κέρδη τους
| 20
Η επιτυχία της γεωργίας ακριβείας στηρίζεται πρωτίστως στη συλλογή
πληροφοριών με τη βοήθεια του αγρότη παραγωγού, του επιστήμονα
γεωπόνου και φυσικά της τεχνολογίας. Οι πληροφορίες περιλαμβάνουν
μεταξύ των άλλων περιβαλλοντικούς παράγοντες (π.χ. θερμοκρασία και
υγρασία), εδαφολογικά δεδομένα της καλλιεργούμενης έκτασης, καθώς
επίσης και δεδομένα απόδοσης (π.χ. χάρτες απόδοσης), συμβουλές
καλλιεργητικής φροντίδας που δίνονται από τον παραγωγό, κ.α. Επιπλέον,
βασική παράμετρο στην επιτυχία αποτελεί και η δημιουργία μιας μεγάλης
βάσης δεδομένων για κάθε καλλιέργεια και παραγωγό, η οποία
επικαιροποιείται χρόνο με το χρόνο. Όπως σε όλες τις λύσεις IoT, έτσι και
στην γεωργία ακριβείας πρέπει να καταστεί σαφές πως η συλλογή
δεδομένων από μόνη της δεν είναι αρκετή προκειμένου να επιτευχθούν τα
προαναφερθέντα οφέλη, μιας και η πραγματική αξία (χρήσιμες αποφάσεις ή
συμβουλές) προκύπτει μέσω κατάλληλων αλγορίθμων επεξεργασίας
δεδομένων. Προς την κατεύθυνση αυτή αξιοποιείται η τεχνολογία της
μηχανικής μάθησης, η οποία επιτρέπει τον σχεδιασμό «έξυπνων
συστημάτων» που λαμβάνουν αποφάσεις στηριζόμενα στην προϋπάρχουσα
γνώση και τα τωρινά δεδομένα εισόδου.

Τα δεδομένα των μετρήσεων που συλλέγονται σε συνδυασμό με τις

καλλιεργητικές συμβουλές μεταφέρονται μέσω του διαδικτύου στα κινητά
τηλέφωνα των αγροτών, στα οποία μέσω ειδικών εφαρμογών είναι δυνατή η
παρακολούθηση όλων των δεικτών που σχετίζονται με την καλλιέργεια τους
σε πραγματικό χρόνο όπου κι αν βρίσκονται. Με αυτό τον τρόπο
εξοικονομούν χρόνο, κόπο και κόστος, ενώ η παραγωγή γίνεται αναμφίβολα
πιο αποδοτική. Συμπληρωματικά, μέσω της προσεκτικής σχεδίασης και της
αξιοποίησης τεχνικών συγκομιδής ενέργειας από το περιβάλλον, είναι εφικτή
η αέναη λειτουργία των αυτοματοποιημένων μετρητικών συστημάτων χωρίς
την απαίτηση τροφοδοσίας από το δίκτυο ή της ανάγκης αντικατάστασης των
μπαταριών.

Το Εργαστήριο Ηλεκτρονικής Φυσικής του Τμήματος Φυσικής ΑΠΘ έχει μεγάλη

εμπειρία στη σχεδίαση, ανάπτυξη και εφαρμογή ενεργειακά αυτόνομων
μετρητικών συστημάτων τεχνολογίας IoT με στόχο την αυτοματοποιημένη
λήψη μετρήσεων και αποφάσεων σε πεδία εφαρμογής όπως η γεωργία
ακριβείας.

ΣΙΩΖΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ | 21
 Παιδικά παιχνίδια στην
Εράτυρα στη δεκαετία του 1950
ΚΑΤΑΝΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

Εκείνα τα χρόνια, λίγα χρόνια μετά την κατοχή και τον εμφύλιο πόλεμο δεν
είχαμε επιτραπέζια παιχνίδια, δεν είχαμε ηλεκτρονικά, ούτε τηλεόραση με
παιχνίδια, είχαμε όμως παιχνίδια που παίζονταν στους δρόμους, στις αλάνες
και στα Μπαϊρια, παιχνίδια που παίζονταν από πολλά παιδιά, τα παιδιά της
γειτονιάς, τα παιδιά του χωριού και τα παιδιά στο σχολείο. Από αυτά τα
παιχνίδια θα σας περιγράψω μερικά για να τα γνωρίσουν τα σημερινά παιδιά.

Ο Πετροπόλεμος

Το πιο κοινό παιχνίδι των αγοριών στα πρώτα χρόνια της 10ετίας του 1950
ήταν ο πετροπόλεμος, προφανώς επηρεασμένο από τα γεγονότα του
πρόσφατου τότε εμφύλιου πολέμου. Συγκεκριμένα, τα αγόρια γειτονικών
μαχαλάδων του χωριού οργανώνονταν σε ομάδες (Ζιαμάθκα, Παζαρίσια,
Γκορτζιόβα κλπ) και πετροβολούσαν τις αντίπαλες ομάδες σε ανοιχτούς χώρους
(π.χ. στα κάτω Μπαϊρια και στα πάνω Μπαΐρια) με στόχο την ανάδειξη της πιο
ισχυρής ομάδας, ένας αγώνας που είχε και πολλούς τραυματισμούς. Πολλά
κεφάλια είχαν ανοίξει εκείνα τα χρόνια από τον πετροπόλεμο. Το παιχνίδι αυτό
γρήγορα εγκαταλείφθηκε και αντικαταστάθηκε από άλλα λιγότερο επικίνδυνα.

Οι Νομάδες (αμάδες)

Αυτό είναι ένα από τα παλαιότερα και απλούστερα παιχνίδια. Τα παιδιά

στήνανε μια πέτρα σε ένα σημείο. Κατόπιν έπαιρνε το κάθε παιδί από μία πέτρα
λεία και πλακουτσή και πετώντας την από μια προκαθορισμένη απόσταση
προσπαθούσε να τη ρίξει όσο πιο κοντά στην άλλη. Αυτός που θα πλησίαζε πιο
κοντά ήταν ο νικητής.

Οι γκριμάδες

Ένα παρόμοιο παιχνίδι ήταν οι γκριμάδες, στο οποίο πλακοειδείς πέτρες

συσσωρεύονταν σε κούκο ή πύργο (σωρός) και προσπαθούσαν τα αγόρια να
τον ρίξουν από απόσταση με μια άλλη πέτρα (όπως γίνεται περίπου με το
μπόουλινκ σήμερα).
| 22
 Το Τζαμί (κεραμιδάκια)

Κομάτια κεραμίδια (6-10) συσσωρεύονταν το ένα πάνω στο άλλο (πύργος)

και οι παίκτες ήταν χωρισμένοι σε δυο ομάδες και έριχναν με τη σειρά μια
μπάλα να γκρεμίσουν τα κεραμίδια. Όποιος τα γκρέμιζε έπρεπε να
ξαναφτιάξει τον πύργο, ενώ η άλλη ομάδα τα φύλαγε και με τη μπάλα
κτυπούσε (έκαιγε) τα παιδιά της άλλης ομάδας. Αν κατάφερνε η πρώτη
ομάδα να κάνει τον πύργο χωρίς να καούν όλα τα παιδιά, ήταν η νικήτρια.
Αν όμως καίγονταν τα παιδιά της πρώτης ομάδας χωρίς να τα καταφέρουν
να κάνουν τον πύργο, τότε νικήτρια ήταν η δεύτερη ομάδα.

Τα κλιντζάρια ή τσιλίκι

Τα κλιντζάρια παίζονταν με δύο ή περισσότερα παιδιά. Για να παιχτεί το

παιχνίδι χρειάζονται δύο ξύλινες βέργες, μια μακριά 60-70 εκ. περίπου
(κλέντζα ή τσιλίκα) και μια μικρή 10-20 εκ. περίπου (κλιντζάρι ή τσιλίκι),
που είναι ξυσμένο όπως το μολύβι μας στις δυο άκρες του. Τα παιδιά
βάζουν σημάδι ρίχνοντας πέτρες και όποιος το πλησιάσει περισσότερο
αρχίζει πρώτος. Αυτός λοιπόν βάζει πάνω από μια μικρή σκαμμένη εσοχή
στο έδαφος το κλιντζάρι, παράλληλα προς το έδαφος, κι έχοντας τα άλλα
παιδιά απέναντι του, ρίχνει με την κλέντζα το κλιντζάρι, όσο πιο μακριά
μπορεί, προσέχοντας όμως να μην το πιάσουν τα άλλα παιδιά. Αν το
πιάσει ένα απ' τα παιδιά, τότε πηγαίνει αυτό το παιδί να ρίξει το κλιντζάρι
και εκείνος που το έριξε πριν, αλλάζει θέση και πηγαίνει απέναντι με τα
άλλα παιδιά. Αν δεν το πιάσει κανείς, τότε κάποιος απ' τους απέναντι
ρίχνει το κλιντζάρι για να χτυπήσει την κλέντζα, που την τοποθετεί εκείνος
που έριξε το κλιντζάρι οριζόντια στο έδαφος και αν τη χτυπήσει αυτός
παίρνει τη θέση αυτού που έριχνε και αλλάζουν θέσεις. Αν δε χτυπήσουν
τη κλέντζα, τότε ο κύριος παίχτης βάζοντας το κλιντζάρι μέσα στην εσοχή,
χτυπάει το κλιντζάρι με τη κλέντζα του σε μία άκρη του και αυτό
ανασηκώνεται ψηλά. Κατόπιν ο παίχτης το χτυπάει μία φορά δυνατά και
φεύγει μακριά. Τότε μετράει την απόσταση από το μέρος που το πέταξε
μέχρι το σημείο που έπεσε με τη κλέντζα του και όποιο νούμερο βρει, αυτό
είναι οι πόντοι που κέρδισε.

| 23
 Το κρυφτό

Σε αυτό το παιχνίδι μπορούν να παίξουν από 3 άτομα και πάνω. Ένα παιδί τα
φυλάει (μάννα) και μετράει έως το 100 ή 200 (5, 10, 15, 20...) μέχρις ότου τα
άλλα παιδιά να κρυφτούν. Μόλις τελειώσει αρχίζει να ψάχνει για τα παιδιά.
Πρέπει να βρει όλα τα παιδιά. Όταν βρει ένα παιδί λέει "φτου" (φτύνει στο
μέρος που τα φυλάει) και το όνομα του παιδιού (π.χ. ένας Γιώργος). Το παιδί
όμως που βρέθηκε μπορεί, όταν αυτός που φυλάει είναι μακριά να φτάσει
πρώτο και να πει "φτου" και το όνομα του παιδιού που φυλάει. Με αυτόν τον
τρόπο γλυτώνει. Πρέπει να βρεθούν όλα τα παιδιά. Στο επόμενο παιχνίδι τα
φυλάει το πρώτο παιδί που το βρήκε πρώτο αυτός που τα φύλαγε. Το τελευταίο
παιδί (κατόπιν συμφωνίας όλων) μπορεί να πει "φτου ξελευθερία" , αν φθάσει
πρώτο στο σημείο που τα φυλάνε. Έτσι ελευθερώνονται όλα τα παιδιά για να
ξαναφυλάξει η ίδια μάννα. Άμα αυτό δεν γίνει, τότε φυλάει το παιδί που
βρέθηκε πρώτο. Στο κρυφτό έπαιζαν αγόρια και κορίτσια, χωριστά ή και μαζί.

κρυφτό τυφλόμυγα

Η Τυφλόμυγα

Η τυφλόμυγα παίζεται από δύο παιδιά και πάνω. Στην αρχή όλοι τραβάνε
έναν κλήρο για να δούνε ποιος θα τα φυλάει. Αυτός κλείνει τα μάτια του με
ένα μαντήλι . Την ώρα που έχει τα μάτια κλειστά, τα παιδιά ανακατεύονται
και αρχίζουν να πειράζουν την τυφλόμυγα. Η τυφλόμυγα όποιο παιδί
πιάσει πρέπει να βρει πως το λένε, δηλαδή ποιο είναι. Αν το αναγνωρίσει
τότε αυτό το παιδί κάνει τη τυφλόμυγα. Και έτσι συνεχίζεται το παιχνίδι,
μέχρις ότου βαρεθούν τα παιδιά και αλλάξουν παιχνίδια.

| 24
 Η Τριότα

Η τριότα σχεδιάζονταν πάνω σε μια επίπεδη πέτρα και παίζονταν σαν τη

σημερινή τρίλιζα (χρησιμοποιούνταν τρία αντικείμενα ώστε να τα
τοποθετήσουν σε ευθεία γραμμή, πέτρες, κεραμιδάκια ή κουμπιά). Παρόμοιο
παιχνίδι ήταν και η εννιάρα, με πιο πολύπλοκο σχήμα.

Οι Βασιλιάδες (βασλιάδες)

Οι βασλιάδες παίζονταν με τα κότσια των αιγοπροβάτων. Το κάθε παιδί είχε

ένα κότσι, που ήταν το μεγαλύτερο και το έλεγαν πουρλί. Σημασία είχε η
θέση που έπαιρνε το πουρλί και οι οι υπόλοιποι βασλιάδες (τσέγκι, τανί),
όταν τα πετούσαμε προς τα πάνω και έπεφταν στο δάπεδο. Ανάλογα με τη
θέση που έπαιρναν κέρδιζε ο καθένας τα δικά του κότσια.

Η Μπίσκα( Γουρούνα)

Παιχνίδι που εκτός από ευστοχία απαιτούσε και αντανακλαστικά. Παιζόταν

με ξύλινα ματσούκια (παλούκια), που κρατούσαν οι παίχτες και ένα τενεκάκι,
που βαρούσε ο τιμωρημένος, με το δικό του ξύλο. Οι παίκτες βρίσκονταν
στην περίμετρο ενός κύκλου και ο καθένας ακουμπούσε το ματσούκι του σε
μια λακούβα (γούρνα, τρύπα). Ο τιμωρημένος προσπαθούσε να φέρει το
τενεκάκι κοντά στους άλλους παίκτες και να πετύχει να βάλει τον τενεκέ
μέσα στη τρύπα . Όποιον πετύχαινε, έπαιρνε τη θέση του. Οι παίχτες με τη
σειρά τους προσπαθούσαν να αποφύγουν το χτύπημα του τιμωρημένου και
να διώξουν το τενεκάκι μακριά χωρίς να προλάβει ο τιμωρημένος να βάλει το
ματσούκι του στη γούρνα του παίκτη. Το παιχνίδι αυτό παίζονταν πολύ τις
ημέρες της Αποκριάς, όταν όλα τα παιδιά στη γειτονιά κρατούσαμε από ένα
ξύλο για να φυλάγουμε τα ξύλα και την κλαδαριά της γειτονιάς.

| 25
 Οι Μπίλιες ή Βόλοι

Γενικά οι μπίλιες ήταν ένα

παιχνίδι, που απαιτούσε ευστοχία,
η οποία επιβραβευόταν με τις
μπίλιες του αντιπάλου, που
κέρδιζε κάποιος. Οι μπίλιες ήταν
φτιαγμένες από πηλό ή γιαλί και
βαμμένες σε ζωηρά
χρώματα.Υπήρχαν πολλά
παιχνίδια με μπίλιες, το πιο
γνωστό όμως ήταν το τρίγωνο.
ΤΡΙΓΩΝΟ: Χαράζουμε στο χώμα
ένα τρίγωνο και μέσα σ' αυτό ο
κάθε παίχτης βάζει δυο-τρεις από
τους βόλους του. Ο κάθε παίχτης
ρίχνει με τον αντίχειρα το βόλο
του στο τριγωνάκι με σκοπό να
χτυπήσει έναν από αυτούς που
ήταν μέσα και να τον βγάλει έξω,
οπότε και τον κερδίζει. Εάν
κάποια στιγμή χάσει και ο βόλος
του μείνει μέσα στο τρίγωνο, ο
αμέσως επόμενος παίχτης
χτυπώντας το βόλο κερδίζει όλους
όσους είχε μαζέψει ο
προηγούμενος ως τώρα.Τις
ημέρες των Χριστουγέννων αντί
για μπίλιες μέσα στο τρίγωνο
βάζαμε καρύδια ή κάστανα.

| 26
 Η Μακριά Γουμάρα (γαϊδούρα)

Παιχνίδι δυνατό, για μεγάλα παιδιά από 12 ετών και πάνω. Απαιτεί αλτικότητα,
ισορροπία και αντοχή. Τότε παιζόταν στις αλάνες και στο προαύλιο των
σχολίων.Σχηματίζονται δύο ισοδύναμες ομάδες από 5-6 αγόρια. Με κλήρωση η
μία ομάδα αναπαριστά τη Μακριά Γαϊδούρα και η άλλη το φορτίο. Η πρώτη
ομάδα επιλέγει τον πιο εύσωμο, ο οποίος στέκεται με τη πλάτη σ’ ένα δένδρο ή
σ’ ένα τοίχο και αποτελεί τη «βάση» την κεφαλή της Μακριάς Γαϊδούρας. Ο
επόμενος παίκτης σκύβει και πιάνει τη «βάση» από τη μέση με τα χέρια του
σφιχτά, ενώ βάζει το κεφάλι του στο πλάι. Οι υπόλοιποι παίκτες ο ένας πίσω
από τον άλλο σκύβουν και βάζουν το κεφάλι τους στα σκέλη του μπροστινού
τους και του πιάνουν σφιχτά τα πόδια. Η μακριά γαϊδούρα είναι έτοιμη για
φόρτωμα. Η δεύτερη ομάδα το «φορτίο» στέκονται ο ένας πίσω από τον άλλο
σε απόσταση 5-6 m. Ο πρώτος παίκτης παίρνει φόρα και τρέχοντας τοποθετεί
τα χέρια του στα καπούλια της μακριάς γαϊδούρας και εκτινάσσεται με σκοπό να
καθίσει, όσο πιο μέσα γίνεται στο «σαμάρι» της. Στη συνέχεια ακολουθούν οι
άλλοι με τον ίδιο τρόπο. Σε κάθε φόρτωμα (προσγείωση) ακούγονται από τα
παιδιά της μακριάς γαϊδούρας βογγητά: αχ, η μέση μου, ωχ τα αυτιά μου.

Μακριά Γουμάρα στον ΑηΜάρκο

| 27
 Από την άλλη ομάδα και τους παρατηρητές ακούγονται γέλια. Το παιχνίδι
έχει και κανόνες όμως: Κανένας παίκτης από το «φορτίο» δεν πρέπει να
πέσει από το σαμάρι ή να ακουμπήσει τα πόδια του στο έδαφος. Αν γίνει ένα
από τα δυο οι ρόλοι αντιστρέφονται. Επίσης αν η μακριά γαϊδούρα «κοπεί»
από το βάρος, το παιχνίδι αρχίζει από την αρχή με τους ίδιους ρόλους.
Αν δεν συμβεί τίποτε απ’ όλα αυτά: Ο πρώτος παίκτης του «φορτίου»
δείχνοντας με τα δάκτυλά του στη «βάση» ρωτάει: Μονά ή Ζυγά; Την
απάντηση την δίνει ο πρώτος παίκτης κάτω από τη «βάση». Αν η απάντηση
είναι επιτυχημένη, οι ρόλοι αντιστρέφονται, διαφορετικά όχι. Σε άλλες
περιπτώσεις το ερώτημα ήταν πιο δύσκολο, ρωτώντας πόσα ακριβώς είναι τα
δάκτυλα.Στην Αγία Τριάδα τη δεύτερη μέρα του Πάσχα, μετά την εκκλησία η
μακριά Γαϊδούρα παίζονταν από μεγάλα παιδιά(παλικάρια). Τότε το παιχνίδι
ήταν πιο εντυπωσιακό και πιο ενδιαφέρον, δεδομένου ότι είχε και θεατές, που
παρακολουθούσαν.

Το Μπιζζζ

Μαζεύονται τα παιδιά και αποφασίζουν ποιος θα τα "φυλάει". Αυτός λοιπόν

κάθεται όρθιος και βάζει το δεξί του χέρι κάτω από την αριστερή του
μασχάλη, κρατώντας την παλάμη ανοιχτή προς τα επάνω, ενώ με το αριστερό
του χέρι κρατάει κλειστά τα μάτια του. Οι άλλοι παίκτες στέκονται προς τ'
αριστερά του και ένας απ' αυτούς τον πλησιάζει, του χτυπάει την ανοιχτή
παλάμη και ύστερα απομακρύνεται μαζί με τους άλλους. Όλοι χοροπηδούν
γύρω του και στριφογυρίζουν το δάχτυλο τους φωνάζοντας Μπιζζ όπως κάνει
η μέλισσα. Αυτός που τα φυλάει πρέπει να μαντέψει ποιος τον χτύπησε. Αν
τον ανακαλύψει, τότε αυτός παίρνει τη θέση του αλλιώς το παιχνίδι
συνεχίζεται κατά τον ίδιο τρόπο.

| 28
 Τα τουράδια

Το παιχνίδι αυτό παίζονταν με ζυγό αριθμό παιδιών, τα οποία στήνονταν,

ανά δύο, σε ένα κύκλο. Βλέποντας προς το κέντρο του κύκλου. Ένα παιδί
ακόμα γύριζε γύρω – γύρω από τα παιδιά και ένα άλλο το κυνηγούσε με μια
ζώνη δερμάτινη στο χέρι και το κτυπούσε όταν το έφθανε.Μετά από μερικούς
γύρους, αυτός που είχε τη ζώνη, την άφηνε κρυφά στα χέρια ενός παιδιού,
από αυτά που ήταν στην έξω σειρά. Το παιδί που έτρεχε
μπροστά(κυνηγημένος) πήγαινε και στεκόταν μπροστά από το ζευγάρι, στο
οποίο το πίσω παιδί κρατούσε τη ζώνη. Τότε αυτός με τη ζώνη άρχιζε να
χτυπάει τον μπροστινό του, ο οποίος έπρεπε να τρέξει για να μη τις φάει.Με
αυτόν τον τρόπο το παιχνίδι συνεχίζονταν, μέχρι να το βαρεθούν και να
αλλάξουν παιχνίδι. Και αυτό το παιχνίδι παίζονταν στην Αγία Τριάδα από
μεγάλα παιδιά ακόμα και άνδρες.

Ο καραγκιόζης

Όταν άρχισαν να δίνονται παραστάσεις καραγκιόζη στο 619 Τάγμα Πεζικού

από στρατιώτες που ήταν επαγγελματίες στο θέατρο σκιών(όπως ο
περίφημος Μίμης), πολλά παιδιά εντυπωσιάστηκαν κι άρχισαν κι αυτά να
οργανώνουν αντίστοιχες παραστάσεις στα σπίτια με του φίλους τους
μιμούμενοι τον καραγκιόζη.

| 29
Άλλα παιχνίδια ήταν το στεφάνι, τα χειροποίητα αυτοκίνητα,
το κυνηγητό και το κουτσαντό.

Το κουτσαντό Το σχοινάκι

Το στεφάνι Περνάει-περνάει η μέλισσα

| 30
 Η Μπάλα

Γύρω στο 1954-55 δημιουργήθηκαν από παιδιά του σχολείου άτυπα δυο
ομάδες ποδοσφαίρου ο Άρης και ο ΠΑΟΚ. Τα παιδιά που ήταν στην κάθε
ομάδα πήραν τα ονόματα των παικτών των μεγάλων ομάδων της
Θεσσαλονίκης.

Π.χ.Ο Γιάννης Τζούμας ήταν ο Κουϊρουκίδης του ΠΑΟΚ

Ο Τάκης Βελούκας ήταν ό Παπαδάκης του ΠΑΟΚ
Ο Τάκης Παλιομάρκος ήταν ο Γκαντίνας του Άρη
Ο Τάκης Τριανταφύλλου ήταν ο Κοτσαμπασίδης του Άρη
ο Γιάννης Κάτανος ήταν ο Παναγούλιας του Άρη και
ο Αριστείδης Σιαφάρας(Κ) ήταν ο Νανάκος του Άρη κλπ.

Στα διαλείμματα αλλά και το απόγευμα παίζαμε μπάλα μεταξύ Άρη και
ΠΑΟΚ. Αργότερα κάποια από τα παιδιά αυτά(Τάκης Τριανταφύλλου, Ζήσης
Τζήκας και άλλα) άλλαξαν ομάδα και δημιούργησαν τον Ολυμπιακό.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι σε κάθε γειτονιά υπήρχε πάντοτε ένας de facto

αρχηγός στον οποίο υπάκουαν όλα σχεδόν τα αγόρια και ο οποίος έπαιρνε
πρωτοβουλίες και αποφάσιζε για το είδος παιχνιδιού που θα παιζόταν κάθε
φορά ή με ποιές άλλες δραστηριότητες θα ασχολούνταν η παρέα, στις οποίες
περιλαμβάνονταν και πολλές «σκανταλιές», όπως το κλέψιμο μήλων,
κυδωνιών και όποιων άλλων φρούτων υπήρχαν κατά καιρούς στη γειτονιά,
αλλά ακόμα και σε άλλες γειτονιές.

Από την άλλη μεριά, τα κορίτσια της γειτονιάς δεν περιλαμβάνονταν στις
παρέες των αγοριών. Τα κορίτσια έπαιζαν το κουτσαντό(το κουτσό), ή με
αυτοσχέδιες κούκλες από πανί, τριότα ή ενιάρα. Μαζί με τα αγόρια έπαιζαν
και τα κορίτσια κρυφτό ή κυνηγητό. Τα κορίτσια βέβαια είχαν και την
υποχρέωση να καθίσουν στο σπίτι να κάνουν και δουλειές(να σκουπίσουν,
να κεντήσουν κλπ.).

Να σημειωθεί ότι το παιγχνίδι στην αλάνα κρατούσε πολλές ώρες. Ειδικά τα

Σάββατα και τις Κυριακές παίζαμε από το πρωί μέχρι το βράδυ.
Χαρακτηριστική εικόνα εκείνης της εποχής να φέρνει η μαμά μια φέτα ψωμί με
ζάχαρη ή λίγο ψωμί και τυρί για να φάνε τα παιδιά ψωμί να χάσουν το
παιχνίδι τους

ΚΑΤΑΝΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ | 31
 Οι Αγιογράφοι
του Αγ. Γεωργίου
Συμπεράσματα και υποθέσεις
ΣΤΡΕΜΠΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ
 Ο ναός

Ο Άγιος Γεώργιος, ο κεντρικός ναός της Εράτυρας, έχει ομορφιά και αξία
τόσο για το μοναδικό του Τέμπλο όσο και για τις αγιογραφίες (τοιχογραφίες
και εικόνες) που τον κοσμούν. Οικοδομήθηκε από το 1832 έως το 1844, τα
χρόνια της ανασυγκρότησης της Σέλιτσας απο τον "χαλασμό", τον οποίο
υπέστη η κωμόπολη στη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης.
Αρχιτέκτονας του ναού ήταν ο σελιτσιώτης Αναστάσιος Κώ(ν)στα.

Οι αγιογραφίες

Ο ναός είναι κατάγραφος, όχι μόνο με αγιογραφίες, αλλά και με φυτικές

διακοσμήσεις ακόμη και στους κίονες, δημιουργώντας, μαζί με το χρυσό
τέμπλο, ένα πολύχρωμο εικαστικό σύνολο, οργανικά δεμένο με την
αρχιτεκτονική. Η θεματολογία είναι ιδιαίτερη και ενίοτε πρωτοπόρα στον
19ο αι. Από την συγκριτική μελέτη γραπτών πηγών και τεχνοτροπίας
βάσιμα μπορούμε να καταλήξουμε ότι στον Αγ. Γεώργιο της Εράτυρας
έχουν ζωγραφίσει όλοι οι σημαντικοί ζωγράφοι της Εράτυρας του 19ου αι.
Η τέχνη τους εδώ συνοψίζει, ολοκληρώνει και ανακεφαλαιώνει τις
αναζητήσεις και τα επιτεύγματά τους.

Οι Σελιτσιώτες αγιογράφοι

Τουλάχιστον από τις τελευταίες δεκαετίες του 18ου αι, με κέντρο αρχικά το
μοναστήρι του Αγ. Αθανασίου, εμφανίζεται στην Εράτυρα "σχολή"
αγιογράφων, οι οποίοι έχουν αφήσει έργα τους στον ευρύτερο μακεδονικό
χώρο. Οι αγιογράφοι αυτοί, σε όσμωση με το λόγιο περιβάλλον της
Σέλιτσας του εμπορίου, των Σχολείων, του ελληνικού πολιτισμού και των
ανοιχτών οριζόντων και σε άμεση επαφή και αλληλεπίδραση με το
αγιογραφικό κέντρο του Αγ. Όρους, δημιουργούν αναγνωρίσιμη
τεχνοτροπία. Δυστυχώς μέχρι σήμερα έχει προχωρήσει ελάχιστα η μελέτη
του έργου τους, ώστε να αποκτήσουν την θέση που τους αρμόζει στην
ιστορία της ελληνικής ζωγραφικής. Όμως, κατ' ευτυχή συγκυρία, τα
περισσότερα και τα σημαντικότερα έργα τους σώζονται, είτε ως
τοιχογραφίες είτε ως εικόνες, στους ναούς της ίδιας της Εράτυρας.
Τεράστιος πλούτος! Οι τρεις σημαντικότερες μορφές αγιογράφων της
Εράτυρας είναι συνοπτικά:

| 33
 Γεώργιος Μανουήλ

Πρέπει να γεννήθηκε γύρω στο 1780. Ίσως το 1804 να ζωγραφίζει ως νέος

ζωγράφος ορισμένες από τις δεσποτικές εικόνες στο τέμπλο του Αγ.
Αθανασίου, όπου πιθανολογώ ότι μαθήτευσε στην ζωγραφική τέχνη. Στην
Μονή του Τιμίου Προδρόμου της Βέροιας, δύο Δεσποτικές εικόνες
(Παναγίας, Ι. Προδρόμου) εξαιρετικής τέχνης, χρονολογούμενες το 1808,
δείχνουν δική του τεχνοτροπία. Το 1817, μαζί με τον Παπαζήκο,
ζωγραφίζουν τις Δεσποτικές εικόνες στην Ι. Μ. Βουνάσας Γρεβενών. 1816-
1825, πιθανός ζωγράφος στον Αϊνικάνορα. Το 1821 ζωγραφίζει εικόνες και
τέμπλο στο μοναστήρι της Παναγίας στο Σισάνι. Ίδιας τέχνης είναι και το
τέμπλο του εξωκκλησιού του Αϊγιάννη στην Εράτυρα. Το 1835, μαζί με τον
γιό του Μανουήλ, τον νάρθηκα στην μονή Αγ. Νικάνορος Ζάβορδας και το
παρεκκλήσι του Ασκηταριού. 1838 έως 1843, μαζί με τον γιό του Μανουήλ
αφήνει εικόνες και επιγραφές στην Ημαθία (Νάουσα, Μονή Δοβρά, Γιδά,
Παλαιός Μυλότοπος). Το 1845 στον μητροπολιτικό ναό του Αγ. Δημήτριου
στο Μοναστήρι αγιογραφούν την είσοδο, ενώ το 1846 τις εικόνες του
τέμπλου, το οποίο και επιχρυσώνουν. Εκατοντάδες έργα του σώζονται στις
περισσότερες εκκλησίες της Εράτυρας. Το 1853-54 επισκέπτονται άλλη μια
φορά τον Άθωνα. Ο γιος του Μανουήλ το 1854 ζωγραφίζει τον προνάρθηκα
στο Καθολικό της Μονής Μεγίστης Λαύρας, όπου με υπερηφάνεια
υπογράφει Μανουήλ Γεωργίου εκ χώρας Σελίτζης. Ο Μανουήλ δρα ως
αγιογράφος τουλάχιστον ώς το 1866.

Παπαζήκος

Σύμφωνα με τα απομνημονεύματα του γιου του, πρέπει να γεννήθηκε γύρω

στο 1780. Σύγγαμβρος του προηγούμενου Γ. Μανουήλ. Το 1817, μαζί με
τον Γ. Μανουήλ, ζωγραφίζουν τις Δεσποτικές εικόνες στην Ι. Μ. Βουνάσας
Γρεβενών. Υπάρχουν ενυπόγραφες εικόνες του στην Εράτυρα. 1851-52
ζωγραφίζει σε ναούς της Καστοριάς μαζί με τον γιό του Δημήτριο, που
πεθαίνει πρόωρα εκεί. 1853-54 επισκέπτεται τον Άθωνα (για "ενημέρωση")
μαζί με τον Γ. Μανουήλ. Το 1860 ζωγραφίζει στην Κλεισούρα. 18/2/1873,
πεθαίνει υπέργηρος.

| 34
 Παπαθωμάς Οικονομίδης (πρωτοσύγκελος Αγαθάγγελος)

Στερνοπαίδι του Παπαζήκου, γεννιέται 15/5/1844. Το 1860 ζωγραφίζει στην

Κλεισούρα μαθητευόμενος με τον πατέρα του. Το 1869 χειροτονείται ιερέας και
το 1880 λαμβάνει το αξίωμα του πρωτοσύγκελου. Αφήνει (και) ενυπόγραφα
έργα σε άλλες εκκλησίες της Εράτυρας, ενώ δραστηριοποιείται κυριαρχικά στα
κοινά της κωμόπολης. Το 1909 εκδίδει τα Απομνημονεύματά του, σε λόγια
καθαρεύουσα, με πολύτιμες πληροφορίες για τους ζωγράφους μας, για την
ιδέες του, όχι όμως για τον Αγ. Γεώργιο. Πεθαίνει το 1926.

Οι μέχρι τώρα ασαφείς πληροφορίες

Δυστυχώς, ενώ οι σελτσιώτες αγιογράφοι έξω απ' την πατρίδα τους

υπέγραφαν τα έργα τους, στον τόπο τους δεν υπέγραψαν, είτε από
μετριοφροσύνη είτε επειδή το θεώρησαν αυτονόητο. Ο Αθ. Γιομπλάκης,
στηριζόμενος σε αβέβαιη ανάγνωση της κτητορικής επιγραφής εξωτερικά του
ιερού, αποδίδει τη ζωγραφική του ναού σε ζωγράφο με τα αρχικά Ζ. Π. Ν. Σε
άλλο σημείο του βιβλίου του Η ΕΡΑΤΥΡΑ αποδίδει τις τοιχογραφίες στον
Παπαθωμά στηριζόμενος στην περιγραφή περιηγητή του 1905-'06
(Χατζηκυριακού), ότι το ανέφερε ο ίδιος ο "σεβάσμιος λευΐτης". Η πρώτη
εκδοχή δεν στέκει. Το σχετικό σημείο της επιγραφής σήμερα είναι
δυσανάγνωστο και ζωγράφος Ζ.Π.Ν. δεν αναφέρεται ούτε υπογράφει πουθενά
αλλού. Εξάλλου είναι εμφανές ότι στο σύνολο της ζωγραφικής του Αγ.
Γεωργίου δούλεψαν πολλά "χέρια". Η δεύτερη είναι, εν μέρει, ορθή.

Ένα πλαίσιο

Η αγιογράφηση του ναού πρέπει να ξεκινάει μετά το 1844 και να

συμπληρώνεται το κύριο μέρος της πριν το 1870. Οι δεσποτικές εικόνες δεν
αποκλείεται να ετοιμάστηκαν και πριν το 1844. Ο σταυρός στην κορυφή του
τέμπλου φέρει χρονολογία 1846, τοποθετήθηκε όμως στη θέση του όταν
ολοκληρώθηκε το τέμπλο μετά το 1860. Το δεξιό βημόθυρο υπέγραφε το 1849
ο Παπαζήκος. Εκείνη την περίοδο στην Εράτυρα υπάρχουν οι ζωγράφοι Γ.
Μανουήλ (με τον γιό του) και Παπαζήκος (με τον γιό του Δημήτριο έως το
1851). Μετά το 1861 θα μπορούσε να συμμετέχει και ο νεότατος Παπαθωμάς.
Προδήλως οι αγιογραφίες έγιναν από διαφορετικά συνεργεία και
ολοκληρώθηκαν σε δεκαετίες. Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε και την
περίπτωση ακόμη και στον ίδιο άγιο να δούλεψαν περισσότεροι του ενός
ζωγράφοι, όπως συνηθίζονταν, δεδομένης και της στενής οικογενειακής τους
σχέσης. Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να ξεδιπλώσουμε τον μίτο.

| 35
 Έργa του Γ. Μανουήλ

εικ.1. Γ.Μανουήλ: Ο Αρχ. Μιχαήλ Μπαίνοντας απο την κύρια βόρεια πύλη βλέπουμε εξωτερικά τους
αρχαγγέλους Μιχαήλ (εικ.1) και Γαβριήλ - εξαιρετικής τέχνης - και τους Αγ. Γεώργιο και Αγ. Δημήτριο.
Εδώ υπάρχει υπογραφή με αρχικά: Γ. Μ. 1850 (εικ.2). Άρα Γ[εώργιος] Μ[ανουήλ]. Η σύγκριση με τον Αγ.
Δημήτριο Μπιτωλίων του 1845 δεν αφήνει καμμία αμφιβολία (εικ.3α-3β).
 εικ.2. η υπογραφή Γ. Μ

εικ.3α. Γ. Μανουήλ, Αγ. Δημήτριος Μπιτωλίων

εικ.3β. Γ. Μανουήλ, βόρεια είσοδος

| 37
εικ.4α. Γ. Μανουήλ, Αρχ. Γαβριήλ, Αγ.Δημήτριος Μπιτωλίων

εικ. 4β. Γ. Μανουήλ. Αρχ. Γαβριήλ. Βόρεια είσοδος Αγ. Γεωργίου.

| 38
 Στο εσωτερικό οι άγιοι στον βόρειο και στον νότιο τοίχο από το τέμπλο
έως τις θύρες του ναού αποδίδονται τεχνοτροπικά στο συνεργείο του Γ.
Μανουήλ. Στον ίδιο αποδίδεται και η γλυκύτατη Πλατυτέρα στο Ιερό,
όπως και η ζώνη με τους αποστόλους απο κάτω της. Οι πτέρυγες των
αγγέλων αριστερά και δεξιά της Πλατυτέρας είναι του ίδιου τεχνίτη με την
είσοδο, άρα του Γ. Μ. (εικ.5).

εικ.5. Γ.Μανουήλ, Αρχ. Γαβριήλ, Ιερό

Την αποκαθήλωση στην αριστερή κόγχη του ιερού ζωγράφισε το ίδιο

χέρι με την αποκαθήλωση του ναού των Ταξιαρχών της Εράτυρας. Ο
ίδιος πρέπει να ζωγράφισε και το σύνολο σχεδόν από τις εξαίρετης
τέχνης εικόνες της 1ης και δεύτερης ζώνης του Τέμπλου, όπως και τις
Δεσποτικές. Υποθέτω βάσει τεχνοτροπίας ότι είναι ο Γ. Μανουήλ. Αν
ισχύει η απόδοση αυτή, ο Γ. Μ. αναδεικνύεται αναμφίβολα ως ο
αξιολογότερος ζωγράφος της Εράτυρας. Επίσης έργο του Γ. Μ. είναι
και ο πρόσφατα καθαρισμένος Παντοκράτωρ στην οροφή του ναού.

| 39
 Έργα του Παπαθωμά Οικονομίδη
(πρωτοσύγκελου Αγαθάγγελου)
Στην επιγραφή πάνω από την χαμηλή θύρα του δυτικού τοίχου διαβάζουμε
ότι Η ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΤΟΥ ΑΣΩΤΟΥ, ΤΩΝ ΔΕΚΑ ΠΑΡΘΕΝΩΝ Και Η
ΕΞΑΗΜΕΡΟΣ ΕΙΚΟΝΙΣΘΗΣΑΝ .... 1863. Όπως δείχνει και η τεχνοτροπία,
αυτά μαζί με την Δευτέρα Παρουσία είναι τα έργα για τα οποία σεμνύνονταν
ο πρωτοσύγκελος Αγαθάγγελος το 1905 (εικ.6,7,8). Είναι πρωτότυπα στην
θεματολογία τους, ιδιαίτερα οι γυμνές μορφές των πρωτοπλάστων (εικ.7)
και θυμίζουν δυτικά πρότυπα.

εικ.6. Παπαθωμά, Η παραβολή του ασώτου

| 40
εικ.7. Παπαθωμά, Η εξορία του Αδάμ

εικ.8. Παπαθωμά, Η πρώτη ημέρα

| 41
 Έργο του Ι. Χριστοδούλου
Στην κάτω δεξιά μεριά του δυτικού τοίχου βλέπουμε το Παγκόσμιον Κριτήριον και
το φοβερό στόμα του Άδη. Είναι έργο άλλου ζωγράφου, χρονικά λίγο
μεταγενέστερο. Όπως με βεβαιότητα δείχνουν η τεχνοτροπία των μορφών και η
"γραμματοσειρά", ζωγράφος είναι ο σιατιστινός Ιωάννης Χριστοδούλου, ο οποίος το
1895 ζωγράφισε στην Εράτυρα την εκκλησία των Δώδεκα Αποστόλων (εικ.9β).

εικ.9α. Ι. Χριστοδούλου, Το Πανκόσμιον Κριτήριον

εικ.9β. Ι. Χριστοδούλου, Δώδεκα

| 42
 Τα ύστερα του 1909
Απομένουν οι ελαιογραφίες ψηλά στο βόρειο και στο νότιο τοίχο, κάτω
απ' τον γυνακωνίτη, σε μουσαμά κολημένο, με τη χρονολογία 1909
(εικ.10). Δεν είναι του πρωτοσύγκελου. Άλλη τεχνοτροπία και άλλος
γραφικός χαρακτήρας. Το 1909 έχουμε σε τρία σπίτια της Εράτυρας από
δύο ζωγραφισμένα θέματα σε τοίχους (Λάτσκου, όπου και "οι
σταχομαζώχτρες", Τζάρου και Λαζ. Κωνσταντινίδη). Στο τελευταίο
υπογράφει ο (μη σελιτσιώτης) Κ. Μανωλόπουλος.

εικ.10.Αγνώστου. Η αγ. Μαύρα, 1909

Τέλος
Ο προσφάτως καθαρισθείς Παντοκράτωρ στην οροφή δείχνει έργο του
Γ. Μανουήλ. Απομένουν να αποδοθούν μετά από περισσότερη
διερεύνηση οι άγιοι χαμηλά στο ιερό, η δεξιά κόγχη με την Ζωοοδόχο
Πηγή (Παπαζήκου ή (και) Παπαθωμά), καθώς και οι αγιογραφίες κοντά
και πάνω από την νότια θύρα (Αγ.Στυλιανός, Κοίμηση, Αγ. Βαρβάρα), οι
οποίες μάλλον είναι του Παπαθωμά. Ακόμα οι ζωγραφιές με τους
Αποστόλους πάνω απ΄ τον γυναικωνίτη.

Σημείωση: Χάριν συντομίας, εδώ παραλείπονται οι παραπομπές και η

αναλυτική τεκμηρίωση.

ΣΤΡEΜΠΑΣ ΒΑΣIΛΕΙΟΣ | 43
 Θύμησες…
ΝΙΚΟΛΑΪΔΟΥ ΛΙΤΣΑ

Είναι στιγμές στη ζωή σου που αναρωτιέσαι αν όλα αυτά που έρχονται στη
θύμησή σου είναι πραγματικά ή ο νους σου τα΄ χει πλάσει, ώστε να μοιάζουν
αληθινά. Μια μυρωδιά…, μια γεύση…, μια εικόνα… κι ο εγκέφαλος σου
ντοπάρεται, ξυπνάει, ξεσηκώνεται, για να μετατρέψει ό,τι τον διέγειρε σε εικόνα
ορατή, απτή, γεγονός του παρόντος ...

Έτσι και ο δικός μου νους ένα βράδυ Παρασκευής. Τα μάτια μου να
παρακολουθούν μια πρωτοχρονιάτικη βραδιά του ΄91 στην αίθουσα του
πολιτιστικού Συλλόγου της Εράτυρας. Κι ο νους μου να ανακαλεί σιωπηλά, αλλά
σχεδόν εμμονικά, μνήμες μιας άλλης εποχής, τελικά τόσο ζωντανές, τόσο
συγκινητικές.

Τι να πρωτοθυμηθώ; Τα κόλιαντα; Που ξυπνούσα χαράματα με τον ξάδερφό

μου τον Δημήτρη να τρέξω με την τζουμάκα, για να πάρω το πιο μεγάλο
σιουτζούκι της γιαγιάς του; Τα Χριστούγεννα; Που μοσχοβολούσε το σπίτι μου
απ΄ την αρμιά, που με μανία έτρωγα χαραϊάτκα αμέσως μετά τη θεία λειτουργία;
Τα σούρβα; Που με τη Ρέα και την Πόλυ αφιερώναμε ώρες ατελείωτες στην
προετοιμασία της καρναβαλίστικης αμφίεσής μας; Την παρέλαση των
καρναβαλιών; Όπου, πάντα συμμετέχουσα, επιζητούσα και διεκδικούσα το
πρώτο βραβείο που έδινε η κοινότητα; Και μετά το αποκορύφωμα! Ο χορός
στην αίθουσα. Εκεί απ΄ όπου είδα το βίντεο, 29 χρόνια μετά.

| 44
 Και η συγκίνηση; Στο έπακρο! Για όλες αυτές τις αγνές στιγμές της παιδικής
μου ηλικίας, που πέρασαν ανεπιστρεπτί.

Η θλίψη; Να μετουσιώνεται σε κλάμα. Για φιγούρες, εικόνες ανθρώπων που

«συνόδευαν» όλα εκείνα τα χρόνια την καθημερινότητά μου και δεν υπάρχουν
πια...(σαν το πορσελάνινο σερβίτσιο, στο οποίο η αξέχαστη Πασχαλιά μου
έβαζε καφέ φίλτρου... Το ΄χω πια μαζί μου στο Δρυμό, μα είναι «κάπως» να
έχω τις πορσελάνες χωρίς τις κουβέντες της…)

Το γέλιο; Τρανταχτό! Η Ρέα με περμανάντ (!!!), η Πόλυ με γαλλική πλεξούδα

και εγώ με ρούχα μιας εποχής τόσο μακρινής… ( Να μη σχολιάσω δε τη χαίτη
του Βασίλη ή το αφάνα μαλλί του Ευριπίδη, που συναγωνίζονταν το αφάνα
μαλλί του αδερφού μου.)

Είναι πάλι βράδυ Παρασκευής. Ένα τηλεφώνημα λίγο πριν μου ζητάει να
αρθρογραφήσω στην ιστοσελίδα της Εράτυρας, που «φιλοδοξεί» εν έτει 2020
να αναβιώσει μνήμες ηλεκτρονικά. Χωρίς δεύτερη σκέψη, γράφω,
αποτυπώνω, κάνω τις θύμησές μου εικόνα ορατή, απτή, γεγονός του
παρόντος…

Δρυμός 21/02/2020

Αφιερωμένο στον λατρεμένο μου πατέρα και σ’ ό,τι, βίαια, έγινε θύμησή
μου...

(Σημείωση: Ετεροχρονισμένες σκέψεις, αποτυπωμένες σ' ένα χαρτί, πολύ

πριν χτυπήσει την πόρτα μας ο κορονοϊός.

Ζούμε πρωτόγνωρες εμπειρίες, με γεύση απροσδιόριστη. Πάγωσε ο

χρόνος… Ένα pause – τολμώ να πω λυτρωτικό. Καταγράφω τις στιγμές με τη
Sony μου. Οι εικόνες πιο σημαντικές από το λόγο τώρα. Σαν το βίντεο του
91…)

ΝΙΚΟΛΑΪΔΟΥ ΛΙΤΣΑ | 45
 « Πανάθεμά σε ξενιτιά»
ΘΕΟΔΩΡΑ Α. ΜΗΛΙΟΥ

Ο ξενιτεμός, ο αποχωρισμός της πατρίδας, της οικογένειας, η αναζήτηση

καλύτερης τύχης και το καζάντεμα στην ξενιτιά είναι κομμάτι της μακρόχρονης
ιστορίας του χωριού μας. Κάθε σπίτι είχε κι έναν στα ξένα, γιο, άντρα, ξάδερφο
και πάντα περίμεναν τα νέα τους με τον κυρατζή που θα επέστρεφε στον τόπο.
Αυτός εκόμιζεν εις την έρημον Σέλτσα γράμματα και χρήματα των ξενιτευμένων
τέκνων της, και σπανιώτατα και κανένα εξ αυτών. Οι Ερατυρείς
χιλιοτραγούδησαν τον καημό της ξενιτιάς στα νυχτέρια και τα πανηγύρια: «
Πανάθεμα σε ξενιτιά με τα φαρμάκια πο χεις», «Ξενιτεμένο μου πουλί και
παραπονεμένο», «Παρηγοριά έχ’ ο θάνατος και λησμοσύνη ο Χάρος κι ο
ζωντανός ξεχωρισμός παρηγοριά δεν έχει», «Ανάθεμά σε Μπουγδανιά, Βλαχιά
και Μπουκουρέστι πώ χεις ποτάμια απέραντα βουνά που δεν πατιούνται…”.
όπως και τον καημό της επιστροφής στην πατρίδα. «Δώδεκα χρόνους έκαμα
στην ξινιτιά χαμένος κι ύστερα από δώδεκα γυρίζω στην πατρίδα ». Η αγωνία
για τα νέα του ξενιτεμένου άσπρισε τα μαλλιά των συγγενών και θόλωσε το
βλέμμα από τις μάνες που αγνάντευαν τον κάμπο και τα γύρω βουνά μην τύχει
και γυρίσει απροσδόκητα.

Εικόνα 1. Εμπορικός Οίκος «Ερμής» στην Κωνσταντινούπολη των αδερφών Κάτανου.

Στο κέντρο της φωτογραφίας στη δεύτερη σειρά από κάτω διακρίνονται τα δυο αδέρφια
ενώ περιτριγυρίζονται από το σύνολο του προσωπικού. Αρχείο: Οικογένειας Βασιλική
Γραμμένου-Δακουρά
Η Εράτυρα αποχαιρέτησε γένιες και γενιές ανθρώπων, οι οποίοι αναζήτησαν
μια καλύτερη τύχη σε πόλεις της βαλκανικής. Το πρώτο κύμα μαζικής
μετακίνησης ανθρώπων για την ξενιτιά αρχίζει από τις αρχές του 17ου
αιώνα. Χρησιμοποιώντας τα καραβάνια των κυρατζήδων, που μετέφεραν
προϊόντα της περιοχής, αναζητούσαν μια καλύτερη τύχη στις χώρες της
Πρώην Γιουγκοσλαβίας, όπως τη Σερβία, στα ρουμανικά Πριγκιπάτα, τη
Μολδαβία, τη Βλαχία, στη νότια Ρωσία, στη Κωνσταντινούπολη και στις
χώρες της Μεσευρώπης. Αρχικά μετανάστευαν μόνο οι άρρενες και
συνήθως σε ομάδες των 5 ως 10 ατόμων. Τα αρσενικά της οικογένειας
αποδημούσαν αφού είχαν συμπληρώσει το 12ο έτος της ηλικίας τους και
ακολουθούσαν άλλους Μακεδόνες που εγκατέλειπαν την πατρίδα τους. Στο
δρόμο διάφορα άτομα χωρίζονταν από τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας και
εγκαθίσταντο σε μέρη όπου πίστευαν ότι θα μπορούσαν να
σταδιοδρομήσουν. Το φαινόμενο αυτό παρατηρούνταν ακόμη και ανάμεσα
σε μέλη της ίδιας οικογένειας. Ο βαλκάνιος ερατυραίος πραματευτής
κουβαλά στο δισάκι του τις πίτες της μάνας του και εικόνες από τα
πανηγύρια και τα γλέντια στο χωριό. Άφηναν πίσω τις γυναίκες στην
πατρίδα τους, ειδικά τον πρώτο καιρό, διότι πίστευαν πως η εγκατάστασή
τους δεν θα ήταν μόνιμη και αργότερα ακολουθούσε η υπόλοιπη οικογένεια
αφού ευδοκιμούσαν οικονομικά. Απόδειξη όλων των παραπάνω, οι
περιπτώσεις ξενιτεμένων οικογενειών όπως της οικογένειας Κάτανου, η
οποία διατηρούσε καταστήματα στην Κωνσταντινούπολη, της οικογένειας
Κατσίκα στη Σερβία και Κωτούλα στην Ρουμανία. Οι ξενιτεμένοι βαλκάνιοι
πραματευτές δεν ξεχνούσαν ποτέ την δροσόλουστη Σέλτσα. Απόδειξη της
ευημερίας τους στα ξένα τα αρχοντικά με τις ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες
και οι δωρεές στις εκκλησίες και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα του χωριού.
Χαρακτηριστική εικόνα στα μάτια όλων μας οι δωρητές της εκκλησίας του
Αγίου Νικολάου, τα αδέλφια Κρημηζά έμποροι υφασμάτων στα βαλκάνια,
που παρουσιάζονται να κρατούν στα χέρια τους την εκκλησία αλλά και οι
εικόνες στην ρουμανική γλώσσα στην εκκλησία του Αγίου Νικάνορα, ο
διάκοσμος του οποίου αποτελεί ένα σπάνιο δείγμα εκκλησιαστικού μπαρόκ.
Αποδείξεις, λοιπόν, για γενιές ανθρώπων οι οποίοι μετέφεραν στις νέες
πατρίδες τους στάσεις ζωής αλλά επιστρέφοντας έφεραν νέες αντιλήψεις και
συνήθειες.

| 47
Όλοι μεγαλώσαμε με ιστορίες συγγενών που καζάντησαν στα ξένα, όλοι
διαμορφώσαμε μια επιμέρους ταυτότητα (παρά την προσωπικές ιδεολογίες και
στάσεις ζωής) με τον συλλογικό μύθο «να πάρουμε την Πόλη» και τα εθνικά
σύνορα « να γυρίσουν στην κόκκινη μηλιά». Γιατι; Γιατί μας μεγάλωσαν σοφοί
παππούδες και γιαγιάδες με πραγματικά παραμύθια και ιστορίες. Είμαστε αυτοί
που έζησαν σε πόλεις μακριά από την πατρίδα αλλά εκεί που χτυπούσε η
καρδιά του ελληνισμού. Είμαστε Ερατυραίοι! Άνθρωποι που στο αίμα τους
έχουν την περιπέτεια, άνθρωποι νοικοκυραίοι, άνθρωποι χωρατατζήδες,
άνθρωποι που θα σου ανοίξουν το σπίτι και την καρδιά τους. Άνθρωποι που
αγαπούν τον τόπο τους και θυσιάζονται γι’ αυτόν. Μπορεί οι καιροί να άλλαξαν
αλλά οι αξίες μας όχι!

Εικόνα 2. Μέρος της αγιογράφησης της τοιχοποιΐας της εκκλησίας του

Αγίου Νικολάου.

| 48
Η καταγραφή των ερατυραίων απόδημων στις χώρες του εξωτερικού που ακολουθεί
ξεκινά από το 1650 και φτάνει μέχρι και το 1890 οπότε και σταδιακά αρχίζει η
παρακμή των ελληνικών κοινοτήτων. Η κυριότερη αιτία θεωρείτε ο μαρασμός του
εμπορίου με αποτέλεσμα την μείωση των εμπορικών δραστηριοτήτων και το
κλείσιμο πολλών επιχειρήσεων. Οι απόδημοι που καταγράφονται δεν ασχολήθηκαν
μόνο με το εμπόριο αλλά και με διάφορες άλλες δραστηριότητες ή κατέλαβαν
δημόσιες θέσεις και αξιώματα.

Αδαμίδης Αδάμ έζησε στο Βουκουρέστι της Ρουμανίας διετέλεσε

αρχισυντάκτης της εφημερίδας «Έθνος» του Βουκουρεστίου, γραμματέας της
ελληνικής κοινότητας και δάσκαλος στο ελληνικό σχολείο του Βουκουρεστίου.
Αδάμου Μιχαήλ φαίνεται να κατοικεί στο Βελιγράδι κατά το έτος 1826.
Αθανασίου Γεώργιος έζησε στο Σεμλίνο της Σερβίας κατά τα έτη 1793-1799
όπου πρωτοστάτησε στην ίδρυση της ελληνικής σχολικής αδελφότητας της
πόλης.
Αλμπάνοβιτς Παναγιώτης φαίνεται να κατοικεί στο Βελιγράδι το έτος 1845.
Αναστασιάδης Ιωάννης γεννήθηκε στην Εράτυρα το 1882 όμως σε νεαρή
ηλικία πήγε στο Βουκουρέστι όπου σπούδασε ιατρική και έγινε αξιωματικός του
ρουμανικού στρατού. Ο γιος του Αλέξανδρος επίσης ιατρός φαίνεται να
αλληλογραφεί με το Κοινοτικό Συμβούλιο της γενέτειράς του μέχρι και το 1951.
Γεωργιάδης Δημήτριος, η οικογένεια Γεωργιάδη εγκαταστάθηκε στο
Βουκουρέστι της Ρουμανίας όπου ασχολήθηκε με το εμπόριο. Ο Δημήτριος
Γεωργιάδης αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους ευεργέτες της Εράτυρας
διότι από το 1873 έως και το 1903 έστειλε από το Βουκουρέστι 40.000 χρυσές
δραχμές και 600 χρυσά ναπολεόνια από τους τόκους των οποίων πληρωνόταν
οι δάσκαλοι των σχολείων της γενέτειράς του.
Γραμμένος, η οικογένεια Γραμμένου εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη
όπου διατηρούσαν κατάστημα τροφίμων.
Δέλιας Παναγιώτης εγκαταστάθηκε στην Σερβία και ασχολήθηκε με το εμπόριο
δημιουργώντας τον μεγάλο εμπορικό οίκο « Παναγιώτου Δέλλια και Σια». Σε
όλη τη διάρκεια του 1900 έκανε σημαντικές δωρεές στα σχολεία της Εράτυρας
και στην διαθήκη του άφησε σε αυτά 50 χρυσά φλουριά. Το 1883 και νωρίτερα
το 1868 ο πατέρας του Γεώργιος Δέλιας διετέλεσαν δημογέροντες του
χωριού.Δούκα, η οικογένεια
Δούκα εγκαταστάθηκε στην Σερβία χωρίς να γνωρίζουμε περισσότερες
λεπτομέρειες.
Ζιώγας Μιχαήλ φαίνεται να κατοικεί στο Βελιγράδι κατά το έτος 1845.

| 49
Ζωγράφου, η οικογένεια αυτή ήταν από τις πιο γνωστές οικογένειες
καλλιτεχνών – Ζωγράφων όπου φιλοτέχνησαν αρκετές εκκλησίες, εικόνες και
διακόσμησαν αρχοντόσπιτα τόσο στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας όσο
και σε γειτονικές χώρες όπως στην Αλβανία και την Τουρκία.
Ιωάννου Παύλος εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη όπου ασχολήθηκε
με το εμπόριο και αποτέλεσε ευεργέτης της Εράτυρας στέλνοντας πριν το
1900 1.180 χρυσές δραχμές για τα σχολεία και 1.326 δραχμές για τον Ιερό
Ναό Αγίου Γεωργίου.
Καραμήτσιου, διάφορα μέλη της οικογένειας εγκαταστάθηκαν στην
Κωνσταντινούπολη και στο Σεμλίνο όπου ασχολήθηκαν με το εμπόριο. Στην
γενέτειρά τους έκαναν διάφορες δωρεές στα εκπαιδευτήρια.
Κάτανος, μέλη της οικογένειας ξενιτεύτηκαν στην Βλαχία και την
Κωνσταντινούπολη όπου ασχολήθηκαν με το εμπόριο. Ο Ιωάννης Κάτανος
διατηρούσε 20 καταστήματα γενικού εμπορίου τροφίμων στην
Κωνσταντινούπολη από τα οποία τροφοδοτούσε με προϊόντα αρκετές
κοντινές αγορές της Ανατολής (προφορική μαρτυρία απογόνων της
οικογένειας). Με ευεργεσίες βοήθησαν τα σχολεία και τις εκκλησίες της
γενέτειρας.
Κατσάνος Γεώργιος σε νεαρή ηλικία ξενιτεύτηκε στην Αυστροουγγαρία όπου
ασχολήθηκε με το εμπόριο. Με δαπάνες του ιδίου πραγματοποιήθηκε η
υδροδότηση του χωριού αφού μεταφέρθηκε το νερό με πήλινους σωλήνες σε
υπαίθριες βρύσες με τρεχούμενο νερό (πηγάδια).
Κατσίκας, πολλά μέλη της οικογένειας ξενιτεύτηκαν στην Σερβία και
ασχολήθηκαν με το εμπόριο. Ο Στέργιος Κατσίκας γνωστός κυρατζής στις
αγορές της Σερβίας το 1890. Ο Κώστας Κατσίκας γεννήθηκε στην Εράτυρα το
1850, όμως σε νεαρή ηλικία εγκαταστάθηκε στην Σερβία όπου έγινε μέτοχος
στην γνωστή εταιρία εμπορίας δερμάτων « Παναγιώτης Δέλιας και υιοί».
Ακόμη χρημάτισε Διευθυντής στην Τράπεζα της Νίσσας, εκεί πέθανε το 1918
άτεκνος και στην διαθήκη του όρισε να περιέλθει όλη του η περιουσία στην
Κοινότητα Εράτυρας με σκοπό να πραγματοποιηθούν κοινοτικά έργα. Τέλος,
ο ίδιος είχε δωρίσει ένα ρολόι για το παλιό καμπαναριό του Αγίου Γεωργίου
το οποίο ανατινάχτηκε το έτος 1948.
Κωνσταντίνου, μέλη της οικογένειας εγκαταστάθηκαν στην Ρουμανία και
ασχολήθηκαν με το εμπόριο.

| 50
Κωτούλας, τα περισσότερα μέλη της οικογένειας εγκαταστάθηκαν στην
Ρουμανία και ασχολήθηκαν με το εμπόριο. Ο Λουκάς Κωτούλας το 1870
έστειλε από την Ρουμανία χρήματα με τα οποία κτίστηκε το Ελληνικό Σχολείο
και το Παρθεναγωγείο της Εράτυρας και τα προικοδότησε με 160 λίρες
Αγγλίας το χρόνο με σκοπό την συντήρησή τους. Ο ίδιος με τον αδερφό του
Θωμά Κωτούλα το 1880 διέθεσαν 25000 γρόσια και επιχρύσωσαν το τέμπλο
του Αγίου Γεωργίου. Ο Θωμάς Κωτούλας δώρισε 500 χρυσές λίρες με τις
οποίες είχε κτιστεί το παλιό καμπαναριό το Ιερού ναού Αγίου Γεωργίου.
Λαζαρίδης, τα μέλη της οικογένειας ασχολήθηκαν με το εμπόριο αφού είχαν
εγκατασταθεί στην Σερβία. Η παρουσία της οικογένειας στην Σερβία
εντοπίζεται από το 1700 μέχρι και το 1900 όπου στα τέλη του 19ου αιώνα ο
Τριαντάφυλλος Λαζαρίδης φαίνεται να διατηρεί στο Βελιγράδι τον εμπορικό
οίκο της οικογένειας. Το 1732 έχτισαν στην Εράτυρα ένα αρχοντικό με
εξαιρετικό διάκοσμο.
Λάτσκος Νικόλαος γνωστός εργολάβος και αρχιμάστορας της
Κωνσταντινούπολης. Στην Εράτυρα έκτισε αρχοντικό με υπέροχο διάκοσμο.
Μάρκου πολλά μέλη της οικογένειας ασχολήθηκαν με το εμπόριο στην
Κωνσταντινούπολη και το 1901 έκτισαν ένα αρχοντικό στην γενέτειρα τους.
Μήλιου, πολλά μέλη της οικογένειας ασχολήθηκαν με το εμπόριο και με
επιχειρηματικές δραστηριότητες σε χώρες των Βαλκανίων. Ο Αθανάσιος
Μήλιος διατηρούσε κέντρο διασκέδασης στο Βουκουρέστι της Ρουμανίας
(προφορική μαρτυρία). Ενώ οι γιοι του Χρήστου Μήλιου το δεύτερο μισό του
19ου αιώνα διατηρούσαν μεγάλο εμπορικό οίκο δερμάτων στο Βελιγράδι. Ο
Γεώργιος και η Βικτώρια Μήλιου αποτελούν μεγάλοι ευεργέτες της Εράτυρας
οι οποίοι αγόρασαν το αρχοντικό του Κωτούλα το 1912 και το δώρισαν στην
Κοινότητα για να χρησιμοποιηθεί ως σχολείο.
Μουσλής Δημήτριος εγκαταστάθηκε στην Ρουμανία και ασχολήθηκε με το
εμπόριο. Το 1895 με δαπάνες του ιδίου επιδιορθώθηκε ο ναός του Αγίου
Νικάνορα.
Ναούμ Γεώργιος και Αλέξανδρος γεννήθηκαν στην Κωνσταντινούπολη το
1850 και το 1857, ο πρώτος διέπρεψε ως τραπεζίτης ενώ δεύτερος ως
διπλωμάτης και Πρέσβυς στην Ρουμανία.
Νικολαΐδης η οικογένεια είχε εγκατασταθεί στην Ρουμανία όπου ο Ιωάννης
Νικολαΐδης σπούδασε Φαρμακευτική. Αργότερα, εγκαταστάθηκε στην
Κωνσταντινούπολη όπου διατηρούσε φαρμακείο στην περιοχή του Γαλατά.
Πέθανε το 1903 αφήνοντας 30995 χρυσές δραχμές ως κληροδότημα στην
Κοινότητα Εράτυρας με σκοπό από τους τόκους να σπουδάσουν δυο νέοι της
γενέτειρας του ιατρική ή φαρμακευτική. Ένα άλλο μέλος της οικογένειας ο
Ευάγγελος Νικολαΐδης έζησε στην Κωνσταντινούπολη όπου απεβίωσε γύρω
στο 1900 και άφησε 22.000 δραχμές στην Κοινότητα του χωριού και τα
σχολεία.

| 51
Νοικοκύρης, η οικογένεια εγκαταστάθηκε στην Ρουμανία όπου ασχολήθηκε
με το εμπόριο. Ο Ιωάννης Νοικοκύρης φαίνεται να στέλνει πριν το 1900
από το Βουκουρέστι, όπου βρισκόταν, μεγάλα ποσά στην Κοινότητα
Εράτυρας για τις ανάγκες των σχολείων και των εκκλησιών. Τα αδέρφια
Θεόδωρος και Αναστάσιος του Νικολάου Νοικοκύρη ήταν έμποροι
εγκαταστημένοι στο Βουκουρέστι από όπου έστειλαν στην γενέτειρα τους το
ποσό 25.000 δραχμών για τον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου και τρεις
καμπάνες.
Ντελδημάδης, η οικογένεια αναχώρησε για την Αυστροουγγαρία τον 18ο
αιώνα όταν ο οικισμός της Εράτυρας πέρασε στην κατοχή του Αλή – Πασά.
Οικονόμου Γεώργιος φαίνεται να κατοικεί στο Βελιγράδι κατά το έτος
1826.
Παπαγεωργίου, μέλη της οικογένειας εγκαταστάθηκαν στην Ρουμανία τον
19ο αιώνα ενώ στην γενέτειρα τους έκτισαν ένα αρχοντικό με εξαιρετική
διακόσμηση.
Παπαθεόδωρος, μέλη της οικογένειας εγκαταστάθηκαν στην
Κωνσταντινούπολη όπου ασχολήθηκαν με το εμπόριο, στην Εράτυρα
έκτισαν ένα αρχοντικό με πλούσιο διάκοσμο δείγμα της οικονομικής
ευρωστίας τους.
Σβάρνας Νούμτσιος από τους σημαντικότερους κυρατζήδες της Εράτυρας
από το 1880 έως και το 1910.
Σιαφάρας Γιάγκος γνωστός κυρατζής κατά τα χρόνια της μεγάλης
οικονομικής άνθισης του οικισμού.
Σκάρπας, τα περισσότερα μέλη της οικογένειας ξενιτεύτηκαν και
εγκαταστάθηκαν στην Κωνσταντινούπολη και την Ρουμανία.
Ταχούλα, η οικογένεια ασχολήθηκε με το εμπόριο και εγκαταστάθηκε σε
διάφορες πόλεις των Βαλκανίων. Ο Αντώνιος Ταχούλας εγκαταστάθηκε στο
Μοναστήρι (Μπίτολα ΠΓΔΜ) και ο Κώτσιος Ταχούλας διατηρούσε
καταστήματα στην Κορυτσά, στην Σμύρνη και τη Θεσσαλονίκη.
Τζαντζάρης, η οικογένεια διατηρούσε στην Εράτυρα βιοτεχνία
επεξεργασίας βαμβακιού και κατασκεύαζε παπλώματα, στρώματα και
μαξιλάρια. Σπουδαίο είναι ότι έκανε εξαγωγές τόσο σε μεγάλα εμπορικά
κέντρα της Τουρκίας όσο και στις ευρωπαϊκές αγορές της Βιέννης, της
Βενετίας και της Βουδαπέστης.
Τζήκας Γεωργούλης, γνωστός κυρατζής.
Τζιολίδης Ανδρέας παντρεύτηκε την κόρη του Παναγιώτη Δέλια και
εγκαταστάθηκε στην Σερβία όπου ασχολήθηκε με το εμπόριο δερμάτων.
Γύρω στο 1900 έστειλε 50 χρυσά ναπολεόνια για την κάλυψη των αναγκών
των σχολείων της Εράτυρας.

| 52
Τζιώτζιου, πολλά μέλη της οικογένειας ασχολήθηκαν με το εμπόριο και
εγκαταστάθηκαν στο Βουκουρέστι Την αγάπη τους για την πατρίδα την
έδειξαν με πολλές δωρεές στην γενέτειρα τους.
Τρέμας, μέλη της οικογένειας εγκαταστάθηκαν στην Κωνσταντινούπολη
και ασχολήθηκαν με το εμπόριο.
Τσιάπρας, τα περισσότερα μέλη της οικογένειας ήταν αγωγιάτες –
κυρατζήδες.
Τσατσιάδης, τα περισσότερα μέλη της οικογένειας εγκαταστάθηκαν
στην Κωνσταντινούπολη και ασχολήθηκαν με το εμπόριο.
Τσιόκας Δημήτριος γνωστός έμπορος στην Κωνσταντινούπολη.
Τσιολέκας, πολλά μέλη της οικογένειας εγκαταστάθηκαν στην Σερβία
και συγκεκριμένα στο Βελιγράδι όπου και διέπρεψαν. Ο Νικόλαος
Τσιολέκας ήταν επιτυχημένος επιχειρηματίας στο Βελιγράδι και ο
Ιπποκράτης Τσιολέκας υπήρξε προσωπικός ιατρός του σέρβου βασιλιά
Μίλαν Ομπρένοβιτς. Ο Δημήτριος Τσιολέκας επιχρύσωσε τον άμβωνα
του Αγίου Γεωργίου.
Σουκαντάρης Δημήτρης μεγαλέμπορος δερμάτων ο οποίος είχε
συναλλαγές με τα μεγαλύτερα εμπορικά κέντρα της Κεντρικής
Ευρώπης. Με δαπάνες του κτίστηκε το 1737 ο ναός του Αγίου
Νικολάου.
Φράγκου, η οικογένεια ασχολούνταν με την γουνοποιία και
διατηρούσαν βιοτεχνία στην Καστοριά, το μεγαλύτερο μέρος των
γουναρικών το εμπορευόταν με την Βιέννη. Στην Εράτυρα υπήρχε το
αρχοντικό τους δείγμα της οικονομική τους άνεσης.
Χατζηγιάννης, τα περισσότερα μέλη της οικογένειας ασχολήθηκαν με
το εμπόριο και εγκαταστάθηκαν στο εξωτερικό. Δείγμα της οικονομικής
τους άνεσης είναι το αρχοντικό με τον πλούσιο διάκοσμο στην γενέτειρα
τους.
Χολέβας Γιάννης γεννήθηκε το 1844 στην Εράτυρα και σε νεαρή ηλικία
ξενιτεύτηκε στην Ρουμανία όπου βρισκόταν τα μεγαλύτερα αδέρφια του.
Το 1886 επέστρεψε και εγκαταστάθηκε στην Λάρισα όπου διατηρούσε
τραπεζικό κατάστημα.
Χρήστου, η οικογένεια εγκαταστάθηκε στην Ρουμανία. Ο Γεώργιος
Χρήστου ήταν μεγαλέμπορος και ο Κωνσταντίνος Χρήστου ονομαστός
γιατρός του Βουκουρεστίου.

ΘΕΟΔΩΡΑ Α. ΜΗΛΙΟΥ | 53
 Αληθινή ιστορία από τον εμφύλιο
πόλεμο που διαδραματίστηκε στην
Εράτυρα
ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ

Για όταν έγινε το κτύπημα της Εράτυρας από τους αντάρτες, μου διηγιόταν η
μάνα μου μια ιστορία.

Νύχτα οι αντάρτες αθόρυβα βάλανε μια σκάλα στον εξωτερικό ψηλό τοίχο του
σπιτιού και αθόρυβα ένας - ένας ανέβηκε και κατέβηκε μέσα στην αυλή του
παλιού μου σπιτιού. Το σπίτι είχε διπλή κεντρική πόρτα την Μεσιά όπως την
λέγανε αλλά πίσω είχε γερή σιδερένια αμπάρια ασφαλείας γιατί ο κόσμος
φοβότανε τους κλέφτες. Μέσα στο σπίτι ήτανε η μάνα μου Γλυκερία και η γιαγιά
μου Ευθυμία.

Οι αντάρτες σπρώχνανε την Μεσιά αλλά δεν

μπορούσανε να την ανοίξουνε γιατί πίσω
είχε την αμπάρα. Μιλούσανε από το
διπλανό παράθυρο χωρίς να φωνάζουνε και
λέγανε την μάνα μου να τους ανοίξει να
μπούνε γιατί ο σκοπός τους ήτανε να
αιφνιδιάσουν και να σκοτώσουν τους δύο
χωροφύλακες που φυλάγανε απέναντι από
το σπίτι μου στην αυλή της εκκλησίας. Η
μητέρα μου αιφνιδιάστηκε και για να
κερδίσει χρόνο προσποιήθηκε ότι δεν
έβρισκε τα σπίρτα να ανάψει την
γκαζόλαμπα της εποχής, γιατί ήτανε νύχτα
και σκοτάδι. Συγχρόνως προσπαθούσε να
καθησυχάσει την γιαγιά μου να μην μιλήσει
γιατί την είδε ότι είχε πρόθεση να περάσει
από ένα διάδρομο που ένωνε το σπίτι με το
ραφείο του πατέρα μου που ήτανε στον
κεντρικό δρόμο του χωριού στο μπροστινό
μέρος του σπιτιού απέναντι από την Γιαγιά Ευθυμία με τον Στρατιωτικό γιατρό
εκκλησιά. του Τάγματος της Εράτυρας και τη
γυναίκα του

| 54
Οι αντάρτες αντιληφθήκανε την τακτική της μάνας μου και της είπανε να
ανοίξει αμέσως και να μην τους καθυστερεί. Πηγαίνοντας η μάνα μου να
ανοίξει την Μεσιά, της ξεφεύγει η γιαγιά μου περνάει τον διάδρομο και φωνάζει
τους χωροφύλακες, παιδιά φεύγατε ήρθανε αντάρτες στο σπίτι. Το ακούνε οι
χωροφύλακες και αμέσως φεύγουνε, η γιαγιά μου τους γλύτωσε από βέβαιο
θάνατο. Έλα όμως που ακούνε την γιαγιά μου και οι αντάρτες και ήτανε την
στιγμή που μπαίνανε μέσα στο σπίτι και λένε την μάνα μου που είναι αυτή η
σκύλα που μας πρόδωσε να την κάνουμε κομμάτια.

Ψύχραιμη η μάνα μου και ετοιμόλογη τους απαντά η πεθερά μου είναι αλλά
έχει τρελαθεί γιατί πριν ένα μήνα πέθανε η κόρη της (πράγματι είχε πεθάνει 32
χρόνων ήτανε η πρώτη γυναίκα του Μιχάλη Μπάτζιου) και δεν ξέρει τι λέει. Οι
αντάρτες καλμάρανε κάπως αλλά μπήκανε στο διάδρομο και από εκεί στο
ραφείο. Η γιαγιά μου όμως είχε χωθεί κάτω από τον μπάγκο του ραφείου και οι
αντάρτες αιφνιδιασμένοι και αυτοί γιατί δεν περιμένανε τέτοια εξέλιξη δεν τους
πήγε το μυαλό να κοιτάξουν κάτω από τον μπάγκο γιατί ήδη άρχισε η μάχη.

Αφού οι διασωθέντες χωροφύλακες ειδοποιήσανε τους άλλους που ήτανε στο

καμπαναριό, αρχίσανε να ρίχνουμε ριπές και όλμους πάνω στο σπίτι μας και οι
αντάρτες να απαντούν. Το σπίτι μου λέγε η μάνα μου άρχισε να καταρρέει.
Σοφάδες και τοίχοι πέφτανε από τις οβίδες και αυτή ανάμεσα σε
διασταυρούμενα πυρά στην μέση του δωματίου. Οπότε ένας αντάρτης την
φωνάζει, “τι κάθεσαι εκεί θα σκοτωθείς”, έτσι η μάνα μου μπαίνει σε ένα
μπαούλο μέσα και κλείνει το καπάκι γιατί από πάνω πέφτανε οι τοίχοι από τις
σφαίρες.

Αυτά λοιπόν περάσανε οι γονείς μου φοβερά πράγματα που εμείς καν δεν
γνωρίσαμε. Ο πατέρας μου με τον Πούλιο Καραλάζου , τον Τάκη Καραλάζο
,τον Τάκη και Θανάση Μήτσιο είχανε κρυφτεί στο διπλανό σπίτι του Μήτσιου,
στο υπόγειο για να μην τους μαζέψουνε οι αντάρτες και τους πάρουνε μαζί
τους όπως συνηθίζανε μετά την μάχη .Η ιστορία αληθινή όπως την διηγιόταν η
μάνα μου.

ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ | 55
 Μαγιάτικες Προσδοκίες
ΦΥΤΑΚΗΣ ΑΡΓΥΡΗΣ

Μάης.

Μια λέξη τόσο δα μικρή μα γεμάτη χιλιάδες χρώματα, αρώματα κι αισθήματα.

Ο πέμπτος μήνας του έτους κάνει την μεγαλειώδη του εμφάνιση με
εντυπωσιακές συστάδες λουλουδιών, αρωμάτων και χρωμάτων.
Παραδοσιακά, η έλευση του Μάη γιορτάζεται με εκδρομές στη φύση, με
τραγούδια και χορούς. Στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας, ο Μάης
γιορτάζεται με τους ανθρώπους να μαζεύονται παρέες παρέες, φορώντας
καταπράσινα στεφάνια από λουλούδια και γλυκοτραγουδώντας το ξεκίνημα
του πιο μοσχομυριστού μήνα του χρόνου.

Καταπράσινες πεδιάδες γεμάτες κόκκινες παπαρούνες, σαν πινελιές ενός

ζωγράφου ιμπρεσσιονιστικής τεχνοτροπίας, κυκλώνουν τα σπίτια και ο
κόσμος ξεχύνεται για να γιορτάσει την ποίηση της φύσης. Η έναρξη αυτών
των εκδηλώσεων χαράς σηματοδοτείται από την Πρωτομαγιά. Κάθε τόπος
γιορτάζει με τον δικό του τρόπο το ξεκίνημα του πολυπόθητου μήνα, που
ποικίλει από τα διάφορα τραγούδια σε εξοχές και αγρούς μέχρι τους
κυκλικούς χορούς με χειροποίητα πολύχρωμα στεφάνια από διάφορα
χρωματιστά λουλούδια. Οι άνθρωποι τρέχουν στις καταπράσινες πεδιάδες
και στον Αϊ Θανάση για να πλέξουν τις λεγόμενες «ντουβαλέτες» για να τις
φορέσουν οι ίδιοι γύρω από το κεφάλι τους «για του καλό του χρόνου και για
τ’ χαρά του σπιτιού».

| 56
Κεντρικό σημείο της γιορτής της Πρωτομαγιάς είναι φυσικά το Μαγιάτικο
τραγούδι. Υπάρχουν διαφορετικά τραγούδια σχετικά με τον μήνα Μάιο
στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας και κάθε τόπος έχει το δικό του ή
μάλλον την δική του εκδοχή: Μάη μ’, Μάη μ’, χρυσομάη μ, τι μας άργησες
και δεν μας φάνηκες. Ο κόσμος, διασκορπισμένος στις ανθισμένες
πλαγιές, κρατώντας τα ξύλα του Μάη και φορώντας τα στεφάνια με τα
αγριολούλουδα, πιάνεται κυκλικά και αρχίζει να χορεύει για τον πιο
γλυκοτραγουδισμένο μήνα. Όλη η φύση οργιάζει, οι πεδιάδες και οι αυλές
των σπιτιών έχουν πλημμυρίσει από πολύχρωμα λουλούδια ενώ τα
πουλιά κελαηδούν σε όλες τις νότες του πενταγράμμου χτίζοντας ένα
μαγευτικό, φωτεινό και λαμπρό σκηνικό.

Θέμα του τραγουδιού η φύση: τώρα φουντώνουν τα κλαδιά, ισκιώνουν τα

σοκάκια. Επίσης, διαγράφεται μια έντονα νοσταλγική διάθεση καθώς τον
Μάη οι ξενιτεμένοι γυρνάνε στον τόπο τους: τώρα κι ο ξένος βούλιτι να
πάει στα δικά του. Τέλος, το τραγούδι είναι πλημμυρισμένο από μια
υποβόσκουσα ερωτική διάθεση, αποτέλεσμα της φύσης και των
μυρωδιών, με τις νέες κοπέλες που επιθυμούν να βρουν το ταίρι τους να
χορεύουν σε σκιερά και δροσερά μέρη ενώ οι άντρες απευθύνονται στις
γυναίκες τους απροκάλυπτα ερωτικά: λούσου κι άλλαξε, μπέινα μ,
λούσου κι άλλαξε, κοντά μου πλάγιασε.

Την ώρα που γράφονται τούτες οι γραμμές, απ’ τ’ ανοιχτό παντζούρι

φέγγει ο Μάης. Ένας Μάης ασημένιος, αέναος, ατέρμονος κι αδιάκοπος.
Κάπου στο βάθος ο υπόκωφος ήχος του Γκιώνη, που μάταια αναζητά τον
αδερφό του, αναμειγνύεται με τον απαλό νοτιά που φτάνει στο παράθυρο
περνώντας μέσα από το θρόισμα των φύλλων. Στην άκρη του δρόμου, η
ακακία μοσχομυρίζει. Οι πρώτες πρωινές του ήλιου ακτίνες ψιθυρίζουν:
Ο Μάης θα είναι πάντα εκεί με τα τραγούδια του να μας θυμίζει την
άνοιξη και την ευγνωμοσύνη της φύσης. Θα είναι πάντα εκεί με τα
στεφάνια του να μας θυμίζει τον παλιό και καλό εαυτό μας –φαίνεται ίσως
τον έχουμε ξεχάσει κάπου μες τα λιβάδια.

ΦΥΤΑΚΗΣ ΑΡΓΥΡΗΣ
| 57
 Ο Καμικάζι του Αη Νικάνορα
ΚΟΥΔΑΣ

Κουρουνουιός

Όταν παλιά έκαμναν συλλαλητήρια οι αγρότες, τότες δεν κατέβαινεν καένας. Τώρα
με τον κουρουνουιό, στου Τρίγουνου τ' Παπούλ' κι στουν Νιρόλακα όλα τα
αγροτικά και τα τραχτέρια είνι εκεί από βραδύς σταματημένα. Δεν εχ'ν οι αγρότες
κινητό για να στείλ'ν μήνυμα στουν Χαρδαλιά για να πάν στα χωράφια.

Ρουτώ έναν ξάδερφο, γιατί εχ'ς το φουρτηγάκι σ’ν Ατριάδα παρατ'μένο και δεν του
παίρν'ς σπίτι;

- Κούδα, δεν μι κόβει η γκλάβα να στείλου μήνυμα! Κι όταν σ'κώνουμαι τ’ χαραή,

παίρνω τουν τρουβά για να μή με τσακώσ'ν η αστυνομία. 'Ν άκρα - 'ν άκρα τα
Μπαΐρια, φτάνω στου φουρτηγάκι κι πααίνω στου χουράφι. Αυτό γίνιται κάθε μέρα!

Κι μ' είπιν κι μια ιστορία: Παλιά, τ' ρούγα ξέρ'ς γιατί 'ν άφ'ναν στα σπίτια;
Βουηθούσε πολύ κόσμου καναγκιρό. Το 1948-49, για να πάς στα πρόβατα ή στα
χουράφια, έπριπιν ου τότε πρόεδρος να σι κόψει ένα χαρτί κι σι ρωτούσε πού θα
πάς! Τα ίδια χρόνια ήρθαν και τώρα. Για να μήν μας τσακώσ' ου κουρουνουιός, η
ρούγα μας έσουσιν, γιατί, άμα κατ'ς όλη μέρα στου σπίτι, η γυναίκα γκρινιάζει.

| 58
 Ένωση
Ερατυραίων Θεσσαλονίκης
« Η ΑΛΛΗΛΟΒΟΗΘΕΙΑ»
Παρόν και Μέλλον
ΓΚΑΝΤΩΝΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ

Το 2019 η Ένωση Ερατυραίων Θεσσαλονίκης συμπλήρωσε 80 χρόνια ζωής

και τώρα το 2020, στα 81 της χρόνια, όπως όλοι οι γερασμένοι οργανισμοί,
έχει βέβαια παρελθόν αλλά σίγουρα αβέβαιο μέλλον. Αυτή είναι η πικρή
αλήθεια όσο κι αν πονάει, ειδικά εμάς που ζούμε και υπηρετούμε την Ένωση
χρόνια τώρα. Επιβάλλεται όμως να δούμε κατάματα την πραγματικότητα , να
την περιγράψουμε και να την αντιμετωπίσουμε. Να αποφασίσουμε τι
μπορούμε να κάνουμε ώστε να παρατείνουμε τη ζωή σ’ αυτόν τον
οργανισμό. Η αλήθεια είναι ότι ελάχιστοι είναι πλέον οι σύλλογοι που
καταφέρνουν να έχουν συνεχή παρουσία και δραστηριότητα. Οι
περισσότεροι βρίσκονται σε αδράνεια και υπολειτουργούν. Υπάρχουν
αντικειμενικές δυσκολίες, όπως πχ η οικονομική κρίση και ο σύγχρονος
τρόπος ζωής, που δεν πρέπει να τις παραβλέψουμε.

Υπηρετώντας την Ένωση από τη θέση του Γραμματέα από το 2002 πιστεύω
ότι είμαι σε θέση να περιγράψω την κατάσταση που επικρατεί , να επισημάνω
τις αιτίες που φτάσαμε σ’ αυτήν και να προτείνω κάποιες λύσεις. Φυσικά οι
απόψεις και οι εκτιμήσεις είναι καθαρά προσωπικές. Η Ένωση βρίσκεται σε
μια τελματώδη κατάσταση σε ότι αφορά τις δραστηριότητες και τις
εκδηλώσεις της, αλλά και σε ότι αφορά τα οικονομικά της. Αυτά τα δύο είναι
αλληλένδετα καθώς το ένα επηρεάζει το άλλο.

| 59
Τα τελευταία χρόνια παρουσιάστηκε το φαινόμενο της αδυναμίας να
πραγματοποιηθούν εκδηλώσεις εξαιτίας της μικρής συμμετοχής.

Τα μεγαλύτερα σε ηλικία μέλη αντικειμενικά αδυνατούν να συμμετέχουν και

οι νέοι σε ηλικία Ερατυρείς μάλλον αδιαφορούν. Αυτοί που έχουν μείνει
«πιστοί» είναι λίγοι και λιγοστεύουν συνεχώς. Οι μοναδικές εκδηλώσεις
που έχουν πραγματοποιηθεί είναι, αυτή στις αρχές κάθε Νοεμβρίου, όπου
γίνεται ο διοικητικός και οικονομικός απολογισμός και μια ομιλία με
ποικίλα θέματα και η άλλη, αυτή της κοπής πίτας με το χορό. Για την
περίοδο 2019-2020, έγινε μόνο ο χορός και η κοπή πίτας (Φεβρουάριος
2020), με καλή συμμετοχή είναι η αλήθεια, αλλά αυτό δεν αλλάζει την
πραγματικότητα. Η προγραμματισμένη εκδήλωση του Νοεμβρίου (2019)
δεν πραγματοποιήθηκε και όχι με ευθύνη της Ένωσης. Τα μηνύματα
πάντως, σε ότι αφορά τη συμμετοχή σ’ αυτήν, δεν ήταν ενθαρρυντικά,
άσχετα με τα αίτια της ματαίωσής της. Κάποιες, σταμάτησαν να
πραγματοποιούνται, όπως η βράβευση των νέων επιτυχόντων στα ΑΕΙ και
ΤΕΙ, αφού στην Εράτυρα δεν λειτουργεί πλέον Λύκειο και είτε δεν
υπάρχουν παιδιά που αποφοιτούν είτε αυτά είναι ελάχιστα. Η ημερήσια
εκδρομή δεν γίνεται τα τελευταία 2 χρόνια εξαιτίας του μικρού
ενδιαφέροντος για συμμετοχή σ’ αυτήν, όπως και η παιδική γιορτή
«Κόλιαντα». Η παρακολούθηση των Χαιρετισμών πραγματοποιήθηκε τον
Μάρτιο του 2019 με τη συμμετοχή μόνο 15 ατόμων, κάτι που την καθιστά
ασύμφορη οικονομικά.

Το οικονομικό πρόβλημα οφείλεται σε τρεις λόγους: Ο ένας είναι η μικρή

συμμετοχή των μελών στις εκδηλώσεις, με συνέπεια να υπάρχουν λίγα
έσοδα από συνδρομές. Ο άλλος από τη περικοπή των ενισχύσεων από
κρατικούς φορείς και υπηρεσίες ( Υπουργείο, Περιφέρεια) . Ο τελευταίος
και ο πιο σημαντικός που άδειασε κυριολεκτικά το ταμείο της Ένωσης,
είναι τα πρόστιμα από την εφορία και ο ΕΜΦΙΑ. Από το 2014 μέχρι και το
2017 πληρώθηκαν πάνω από 8.000 Ευρώ για πρόστιμα και ΕΜΦΙΑ. Για το
2018-2019 είχαμε κληθεί να πληρώσουμε ΕΜΦΙΑ 1000 Ευρώ για τον
Ξενώνα. Υπολογίζοντας και τα πάγια λειτουργικά έξοδα ( ΔΕΗ, ΟΤΕ,
ΕΥΑΘ, κοινόχρηστα) είναι κατανοητό σε όλους ότι η κατάσταση είναι
δύσκολη με όλα τα επακόλουθα. Ήδη τα ιδιόκτητα γραφεία της Ένωσης
χρειάζονται συντήρηση και τα χρήματα που υπάρχουν στο ταμείο δεν
επαρκούν.

| 60
Στις αρχαιρεσίες που πραγματοποιήθηκαν τον Νοέμβριο του 2017
παρατηρήθηκε απροθυμία των μελών να συμμετάσχουν στην διοίκηση
της Ένωσης. Είναι αλήθεια ότι στις δύο συνελεύσεις που έγιναν, παρότι
η συμμετοχή ήταν μικρή, έγινε γόνιμη και εποικοδομητική συζήτηση σε
ότι αφορά και τον Ξενώνα και το μέλλον της Ένωσης. Λύση τελικά
βρέθηκε κι αυτό οφείλεται στον πρόεδρο της Ένωσης κ Αριστείδη
Σιαφάρα. Το σίγουρο είναι ότι και στις επόμενες αρχαιρεσίες (Δεκέμβριος
2020) θα παρατηρηθεί το ίδιο φαινόμενο και λύση αυτή τη στιγμή δεν
φαίνεται στον ορίζοντα. Ήδη μέλη της τωρινής διοίκησης έχουν δηλώσει
την αδυναμία να συνεχίσουν για ακόμη μια άλλη θητεία και δεν φαίνεται
κανένα από τα μέλη της Ένωσης να είναι διαθέσιμος για να αναλάβει.

Οι αιτίες της μικρής συμμετοχής στις δραστηριότητες της είναι αρκετές.

Υπάρχουν αρκετοί που υποστηρίζουν ότι οι δραστηριότητες και οι
εκδηλώσεις της Ένωσης, δεν είναι οι ενδεδειγμένες, από άποψη
περιεχομένου, ώστε να προσελκύσουν και θα δραστηριοποιήσουν νέα
μέλη. Εν μέρει έχουν δίκαιο.

Η κυριότερη όμως αιτία, κατά τη γνώμη μου, είναι: Η μη κατανόηση της

αναγκαιότητας της ύπαρξης και λειτουργίας της Ένωσης από τους
Ερατυρείς της Θεσσαλονίκης ιδιαίτερα αυτών με μικρή ηλικία. Τους
Ερατυρείς της Θεσσαλονίκης μπορούμε σχηματικά να τους κατατάξουμε
σε τρεις ομάδες. Τους απογόνους των παλαιών μελών που ίδρυσαν και
στήριξαν την Ένωση κατά τις δεκαετίες του 1950 και του 1960. Αυτοί
κατά το μεγαλύτερο ποσοστό αν όχι ολοκληρωτικά έχουν ήδη αποκοπεί
όχι μόνο από την Ένωση αλλά και από την Εράτυρα. Ξέρουν την
καταγωγή τους, αλλά οι δεσμοί με την Εράτυρα έχουν σχεδόν κοπεί . Μια
άλλη ομάδα είναι αυτοί που εγκαταστάθηκαν στη Θεσσαλονίκη κατά τις
δεκαετίες του1960, 1970 και 1980 και οι απόγονοί τους. Πολλοί από
αυτούς έχουν πλέον αποσυρθεί λόγω ηλικίας και τα παιδιά τους έχουν
μια χαλαρή σύνδεση με την Ένωση. Πάντως είναι αυτοί που ακόμα
στηρίζουν σήμερα την Ένωση. Η τελευταία ομάδα είναι αυτοί που
εγκαταστάθηκαν στη Θεσσαλονίκη μετά το 1990 και η πλειοψηφία έχει
πολύ μικρή σχέση με την Ένωση. Αυτοί ειδικά είναι που δεν κατανοούν
την αναγκαιότητα της ύπαρξης και λειτουργίας της Ένωσης και σ’ αυτούς
είναι που πρέπει να απευθυνθούμε και να εστιάσουμε την προσπάθεια.

| 61
Υπάρχουν επίσης και πρακτικά ζητήματα που επίσης δυσκολεύουν την
κατάσταση. Οι Ερατυρείς παλιά κατοικούσαν και δραστηριοποιούνταν στο
κέντρο της Θεσσαλονίκης και είχαν συνεχή επαφή και επικοινωνία μεταξύ τους.
Τώρα κατοικούν σ’ όλη τη Θεσσαλονίκη και στα προάστιά της με αποτέλεσμα η
επαφή μεταξύ τους να έχει χαθεί. Επιπλέον ο τρόπος ζωής έχει αλλάξει.
Σταθερά ωράρια εργασίας δεν υπάρχουν, ούτε ελεύθερος χρόνος για
συμμετοχή σε δραστηριότητες που στο κάτω κάτω δεν θεωρούνται κι
απαραίτητες. Όλα αυτά συντελούν στο πρόβλημα στην αλλά δεν είναι κατ’
ανάγκη και καθοριστικά. Όλοι μπορούμε να διαθέσουμε λίγο από τον χρόνο μας
και επιπλέον τα μέσα επικοινωνίας είναι αναπτυγμένα σε τέτοιο βαθμό που
έχουμε τη δυνατότητα να επικοινωνούμε με όλους, οποιαδήποτε ώρα και
οπουδήποτε.

Και φτάνουμε πλέον στο κρίσιμο ερώτημα: Τι πρέπει να κάνουμε; Ποιες

αποφάσεις πρέπει να πάρουμε, πώς να ενεργήσουμε ώστε να παραμείνει
ζωντανή η Ένωση; Με ποιο τρόπο θα γίνει κατανοητή η αναγκαιότητα της
ύπαρξής της;

Το πρωταρχικό όμως ερωτήματα που μπαίνει και είναι ανάγκη να

απαντηθεί είναι:

-Είναι αναγκαία και απαραίτητη η ύπαρξη και η λειτουργία της ;

Αν θεωρούμε ότι η Ένωση δεν έχει λόγο ύπαρξης τότε η λύση τότε είναι απλή:
Η διακοπή της λειτουργίας της και η διάλυσή της. Το ποιοι θα αναλάβουν
να πάρουν και να υλοποιήσουν αυτή την απόφαση είναι ένα θέμα που εύκολα
ή δύσκολα θα λυθεί. Το καταστατικό στο άρθρο 16 το προβλέπει τη διαδικασία
που πρέπει να ακολουθηθεί. Όσο για την περιουσία της, κινητή (βιβλία &
έπιπλα) και την ακίνητη ( διαμέρισμα-γραφεία) η ίδια συνέλευση αποφασίζει
πού θα τα διαθέσει.
Αν απαντήσουμε ότι θέλουμε να συνεχίσει να υπάρχει η Ένωση τότε :
-Ποια πρέπει να είναι η δομή και η λειτουργία της;
-Ποια μορφή πρέπει να έχουν οι δραστηριότητές της και ποιο το
περιεχόμενό των εκδηλώσεων ώστε να προκαλέσουν το ενδιαφέρον και
να ενεργοποιήσουν τους Ερατυρείς της Θεσσαλονίκης;
Η συζήτηση είναι μεγάλη και είναι αναγκαίο να την κάνουμε και να πάρουμε τις
αποφάσεις μας.
Να ξεκινήσουμε με το πώς, μέσα από τις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται,
θα δώσουμε περιεχόμενο στην επωνυμία της Ένωσης ΑΛΛΗΛΟΒΟΗΘΕΙΑ.
Πώς θα μπορέσουμε να κάνουμε πράξη αυτά που αναφέρονται στο 2ο Άρθρο
του καταστατικού της , ότι σκοποί της Ένωσης είναι μεταξύ άλλων :

| 62
*Η με κάθε νόμιμο τρόπο αλληλοϋποστήριξη και υπεράσπιση των
συμφερόντων των εγκατεστημένων στην Θεσσαλονίκη Ερατυραίων.
*Η ανάπτυξη των μεταξύ τους κοινωνικών σχέσεων.
*Η διοργάνωση πνευματικών και πολιτιστικών εκδηλώσεων.
Επίσης με ποιο τρόπο θα συνδεθούμε με την γενέθλια γη ώστε, σύμφωνα πάλι
με το καταστατικό μας, να μπορέσουμε:
*Να μελετήσουμε και να προβάλουμε τα προβλήματα που αφορούν την
πρόοδο και τον καλλωπισμό της Εράτυρας.
*Να συμβάλουμε στην ιστορική και λαογραφική μελέτη της Εράτυρας και
να εκδώσουμε βιβλία τοπικού ενδιαφέροντος όπως κάναμε παλαιότερα.
*Να ενισχύσουμε κοινωφελή ιδρύματα στην Εράτυρα.
Ίσως όλα αυτά να φαίνονται λόγια του αέρα και μη πραγματοποιήσιμα. Στο
χέρι μας είναι να αποφασίσουμε τι θέλουμε. Σε εποχές δύσκολες, μέσα στο
χάος της σύγχρονης μεγαλούπολης, όπου οι σχέσεις και οι δεσμοί είτε
με πρόσωπα, είτε με καταστάσεις, είτε με τόπους διαλύονται, η ύπαρξη
ενός συνδετικού κρίκου είναι απαραίτητη.
Η Ένωση λοιπόν είναι ο συνδετικός μας κρίκος.

Θα θέλαμε να ακούσουμε τις απόψεις όλων όσων επιθυμούν να τις

εκφράσουν.

Υ1. Προσωπικά άποψη εκφράζοντας πάντα θα ήθελα να επισημάνω ότι ένας

σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει αρνητικά την κατάσταση στην Ένωσης
είναι η μη ύπαρξη ενός ισχυρού Συλλόγου στην Εράτυρα με παρουσία και
δράση στα ζητήματα που αφορούν την ίδια την Εράτυρα. Θεωρούμε θετικό το
ότι αυτή τη στιγμή στο χωριό υπάρχει ένα Κοινοτικό Συμβούλιο, δραστήριο
με νέες, καινοτόμες και πρωτοπόρες ιδέες. Τα πρόσωπα που το απαρτίζουν
με επικεφαλής τον Γιώργο Βάρκα είναι εγγύηση ότι κάτι καλό γίνεται. Είναι
αναγκαίο όσο ποτέ το κοινοτικό συμβούλιο να κάνει παρεμβάσεις σε ότι αφορά
την οργάνωση των απανταχού Ερατυραίων. Ο αείμνηστος πρόεδρος της
Ένωσης Βασίλης Μπεκιάρης, είχε εργαστεί πάνω σ’ αυτή την κατεύθυνση. Η
εργασία του, προσαρμοσμένη στις νέες συνθήκες είναι ένας καλός
μπούσουλας.

Υ2. Θα είμαι άδικος και ισοπεδωτικός αν δεν αναφέρω ότι υπάρχουν

οικογένειες Ερατυραίων, παρέες και μεμονωμένα άτομα που στηρίζουν την
Ένωση και συμμετέχουν όλοι, παππούδες, παιδιά και εγγόνια σε όλες τις
εκδηλώσεις. Άνθρωποι που σε κυνηγάνε για να πληρώσουν την συνδρομή
τους. Δεν θα ήθελα να τους αναφέρω ονομαστικά, αλλά όλοι τους ξέρουμε.
Αυτοί είναι που δίνουν κουράγιο και σε εμάς που μείναμε να συνεχίζουμε και
να προσπαθούμε.
| 63
 Φωτογραφία του Ξενώνα απο το ημερολόγιο Εράτυρας 1994

ΓΙΑ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΞΕΝΩΝΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ

ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ

Όπως είναι γνωστό σε όλους ο Νέος Ξενώνας στην περιοχή του Αγίου
Αθανασίου, έχει περιέλθει στην ιδιοκτησία της Ιεράς Μονής . Η Ένωση ήρθε
σε συμφωνία με τον Δήμο Βοΐου και την Ιερά Μονή Αγίου Αθανασίου.
Παραιτήθηκε από όλα τα δικαιώματά της γιατί έκρινε ότι τη δεδομένη στιγμή
αυτή ήταν η ενδεδειγμένη λύση. Η Ένωση θεωρεί, χωρίς να θέλει να ρίξει
τις ευθύνες σε κανέναν, ότι αυτό που έγινε τώρα θα μπορούσε να είχε γίνει
αρκετά χρόνια πριν. Αν δηλαδή γίνονταν δεκτή εξαρχής πρόταση της
Ένωσης: όλοι μαζί οι εμπλεκόμενοι να συζητήσουμε και να βρούμε λύση σε
ότι αφορά το ιδιοκτησιακό, την νομιμοποίηση του οικήματος (το οποίο
θεωρούνταν αυθαίρετο) το τι θα γίνει με το Κτηματολόγιο και τους δασικούς
χάρτες. Η Ένωση από την πλευρά της έκανε ότι έπρεπε να κάνει με
ανυπολόγιστο οικονομικό κόστος για την ίδια, Πάντως κάλιο αργά παρά
ποτέ. Ελπίζουμε η Ιερά Μονή να προχωρήσει όσο το δυνατόν γρηγορότερα
στις απαραίτητες επεμβάσεις στο κτίριο ώστε αυτό να είναι έτοιμο να
λειτουργήσει σαν χώρος φιλοξενίας Ερατυραίων και όχι μόνο. Αυτό θα είναι
μια δικαίωση, για όλους όσους εργάστηκαν και συνεισέφεραν οικονομικά για
να κατασκευαστεί ο Ξενώνας, έστω και με καθυστέρηση μισού αιώνα.

Γιώργος Γκαντώνας
Γενικός Γραμματέας της Ένωσης Ερατυραίων Θεσσαλονίκης
«Η Αλληλοβοήθεια» | 64
 Ο Αθλητισμός στην
Εράτυρα
ΚΑΤΣΑΟΥΝΗΣ ΚΩΣΤΑΣ

Ο σύλλογος που μέσα από τις τάξεις του αναδείχθηκαν και σπουδαίοι
αθλητές αλλά και με τις δραστηριότητές του δεκαετίες κρατάει «ζωντανή» τη
νεολαία και δίνει ζωή - χαρές στην Εράτυρα και σε όσους αγαπούν τον
αθλητισμό.

Το ΦΙΛΑΘΛΟ ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΕΡΑΤΥΡΑΣ διατηρεί σήμερα ενεργά

δύο τμήματα, το τμήμα ποδοσφαίρου και το τμήμα μπάσκετ.

Η ομάδα ποδοσφαίρου πέρυσι αναδείχθηκε πρωταθλήτρια της

ποδοσφαιρικής περιόδου 2018 - 2019 και ανέβηκε στην Β’ Ερασιτεχνική
Κατηγορία ΕΠΣ Κοζάνης. Φέτος με πολύ καλή παρουσία μέχρι την διακοπή
του πρωταθλήματος βρίσκεται στη πρώτη πεντάδα της βαθμολογίας του
νομού.

| 65
Οι διακρίσεις αυτές αποκτούν όμως πολύ μεγαλύτερη σημασία γιατί η
προσπάθεια μας τρία χρόνια τώρα είναι να συμμετέχουν στην ομάδα
παιδιά -αθλητές από το χωριό μας και την γύρω περιοχή. Βασική αρχή του
Διοικητικού Συμβουλίου του συλλόγου είναι η πίστη στον υγιή
ερασιτεχνικό αθλητισμό και μεγαλύτερη μας επιτυχία αποτελεί η
αξιοποίηση των νέων παιδιών του χωριού μας και της γύρω περιοχής,
ώστε να ασχοληθούν με τον αθλητισμό.

Όσον αφορά το τμήμα Μπάσκετ το οποίο λειτουργεί επί σειρά ετών και
χωρίς να σταματήσει ποτέ, η ομάδα μας συμμετέχει στα πρωταθλήματα
της Ένωσης Καλαθοσφαιρικών Σωματείων Δυτικής Μακεδονίας. Η συνεχή
λειτουργία του τμήματος οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην φιλότιμη -
εθελοντική προσπάθεια των παιδιών - αθλητών που αγαπούν το μπάσκετ
και δίνουν την ψυχή τους. Ως σύλλογος προσπαθούμε τα τελευταία χρόνια
να ενισχύσουμε αυτή την προσπάθεια με κάθε τρόπο και βρισκόμαστε
δίπλα στις ανάγκες του τμήματος.

| 66
Εκτός όμως από το αθλητικό κομμάτι, ο σύλλογός μας διοργανώνει και
αρκετές εκδηλώσεις καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Ο Ετήσιος Χορός την
Πρωτοχρονιά στην αίθουσα εκδηλώσεων Εράτυρας αποτελεί πλέον
θεσμό στις εκδηλώσεις Μπουμπουσιαριών Εράτυρας, το Αντάμωμα
Απανταχού Ερατυραίων στις 15 Αυγούστου στην κεντρική πλατεία, οι
Αγώνες Ποδηλασίας το καλοκαίρι, το Τουρνουά Μπάσκετ στον προαύλιο
χώρο του Δημοτικού σχολείου είναι μερικές από τις εκδηλώσεις του
συλλόγου μας.

Το Φ.Σ. Αναγέννηση Εράτυρας υπηρετεί τον υγιή ερασιτεχνικό αθλητισμό

αναδεικνύοντας όμως ταυτόχρονα και το κοινωνικό του πρόσωπο. Φέτος
προσφέραμε μπάλες ποδοσφαίρου και μπάσκετ στα μικρά παιδιά του
ΚΔΑΠ Εράτυρας, δίνοντας τους έτσι μεγάλη χαρά αλλά και την ευκαιρία
να βρεθούν πιο κοντά στον αθλητισμό.

Ο Αθλητικός Σύλλογος, είναι ένας ενεργός σύλλογος με καθημερινή

δράση και καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους που συσπειρώνει όλους τους
νέους του χωριού και δίνει ζωή - ζωντάνια, αποτελώντας σπουδαίο
μοχλό για το μέλλον του χωριού μας.

Για να υπάρχει όμως αθλητισμός στην Εράτυρα θα πρέπει αντίστοιχα να

διατηρούνται και να βελτιώνονται και οι αθλητικές μας εγκαταστάσεις
(γήπεδο ποδοσφαίρου, γήπεδο μπάσκετ, κλπ.). Σε αυτόν τον τομέα
γίνεται τεράστια προσπάθεια από όλους μας, και παρά τις δύσκολες
συνθήκες (οικονομικές κυρίως) οι υποδομές μας βρίσκονται ακόμη σε
καλή κατάσταση, είναι προσβάσιμες για όλους τους κατοίκους και
αποτελούν «στολίδι» για το χωριό μας.

Πιστεύουμε, ότι σε συνεργασία με το Τοπικό Συμβούλιο Εράτυρας

μπορούμε να διεκδικήσουμε και να καταφέρουμε πολλά περισσότερα, για
τον αθλητισμό και την Εράτυρα.

Ως νέοι, επιλέξαμε να ασχοληθούμε με τον Αθλητικό Σύλλογο και με όλες

μας τις δυνάμεις θα συνεχίσουμε να «κρατάμε» τον αθλητισμό και την
Εράτυρα σε υψηλό επίπεδο στην Δυτική Μακεδονία αλλά και να
«πρωταγωνιστούμε» στα δρώμενα της Εράτυρας.

| 67
Ευχαριστούμε όλους όσους συμβάλλουν σε αυτή την προσπάθεια και στην
υλοποίηση των στόχων του συλλόγου. Η μεγάλη προσπάθεια και ο κόπος
όλων των εμπλεκόμενων με το σύλλογο συνεχίζεται και θα μας βοηθήσει
πάρα πολύ η ηθική και υλική συνδρομή όλων των Ερατυραίων.

ΣΤΗΡΙΖΟΥΜΕ
ΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ - ΣΤΗΡΙΖΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΕΡΑΤΥΡΑΣ -
ΣΤΗΡΙΖΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ
ΑΓΑΠΑΜΕ & ΣΤΗΡΙΖΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΡΑΤΥΡΑ

Αναγέννηση Εράτυρας

Εκ μέρους του Δ.Σ.

Ο Πρόεδρος
Κατσαούνης  Κωνσταντίνος | 68
 ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΕΡΑΤΥΡΑΣ : ένα νέο
ξεκίνημα.

Καλωσορίζουμε την νέα ψηφιακή εφημερίδα - περιοδικό της

Εράτυρας, που ξεκινάει με ενθουσιασμό το ταξίδι της ενημέρωσης
και ψυχαγωγίας των απανταχού Ερατυραίων. Η νέα προσπάθεια
φιλοδοξεί να καλύψει τις ειδήσεις, να φιλοξενήσει σχόλια,
απόψεις, προτάσεις, που αφορούν την Εράτυρα και ενδιαφέρουν
τα τέκνα της.

Θα προσπαθήσουμε να κυκλοφορεί κάθε τετράμηνο και θα

περιέχει επίσης, όλα τα κοινωνικά νέα, δηλαδή γεννήσεις
παιδιών, αρραβώνες, γάμους, θανάτους κλπ και εν γένει όλα τα
γεγονότα που συνέβησαν το διάστημα που πέρασε. Θα περιέχει
διαφημίσεις, ένα σημαντικό βήμα για τους σπουδαίους Ερατυρείς
επιστήμονες και επιχειρηματίες.

Να βοηθήσουμε, λοιπόν , όλοι μας να φτάσει αυτή η προσπάθεια

σ’ όλο τον κόσμο που υπάρχουν Ερατυρείς, πρώτης , δεύτερης
και τρίτης γενεάς. Να φτάσει σε όλους το άρωμα της Εράτυρας, οι
ειδήσεις, τα γεγονότα, η νοσταλγία.

Να παρακαλέσουμε τον κόσμο να πάρει το πληκτρολόγιο στα

χέρια του και να γράψει, τις κρίσεις του, τις απόψεις του, τις
προτάσεις του, τα ενθυμήματα του, για την γενέτειρα του.
Καλοτάξιδη και μακροημέρευση ευχόμαστε !

Για την Κοινότητα Εράτυρας

Ο πρόεδρος
Γιώργος Κ. Βάρκας
| 69
 ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ
Καταθέτω τις θερμότερες ευχές μου, στην προσπάθεια του ηλεκτρονικού
περιοδικού, για μια δημιουργική και επιτυχημένη πορεία στη μάχη της
ενημέρωσης. Αποτελεί αναμφίβολα ένα απαραίτητο μέσο επικοινωνίας, ένα
έργο αντικειμενικής καταγραφής των γεγονότων και ενημέρωσης του κοινού.
Εύχομαι να κερδίσει το σεβασμό των πολιτών και να εδραιωθεί στη
συνείδηση όλων μας, αποκτώντας το κύρος που χρειάζεται. Η προσπάθεια
να μη σταματήσει και να βελτιώνεται συνέχεια.

Αντιδήμαρχος Πολιτισμού & Κοινωνικών Υποθέσεων

Νικολέτα Τσούκα-Πάτρα

Θα ήθελα και εγώ με τη σειρά μου να χαιρετίσω και να καλωσορίσω τους

απανταχού Ερατυρείς στην νέα ηλεκτρονική εφημερίδα του αγαπημένου μας
χωριού και να ευχηθώ τα καλύτερα. Καθώς τα γεγονότα ανά τον κόσμο
τρέχουν, δεν μπορούμε να κλείνουμε τα μάτια στις ταχύρυθμα
αναπτυσσόμενες εξελίξεις που λαμβάνουν χώρα γύρω μας γεγονός που μας
αναγκάζει να συμβαδίσουμε με τα νέα δεδομένα και την τεχνολογική εξέλιξη.
Μέσα από αυτή την αξιέπαινη προσπάθεια η ηλεκτρονική εφημερίδα της
Εράτυρας θα αποτελέσει ένα δίαυλο επικοινωνίας, ενημέρωσης και
διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς των Ερατυραίων αναλλοίωτη μέσα
στο χρόνο.

Αντιδήμαρχος Αγροτικής ανάπτυξης, οχημάτων, καθαριότητας

και πολιτικής προστασίας
Πήττας Θεόδωρος

Το ΔΣ του εμπορικού συλλόγου Εράτυρας καλωσορίζει τη νέα ηλεκτρονική

εφημερίδα της Εράτυρας, σε μια δύσκολη εποχή, και ευχόμαστε να είναι μια
φωνή ενημέρωσης και
πληροφόρησης σε υγιή βάση, ώστε να μπορέσει να βοηθήσει την τοπική
κοινότητα.
Ευχόμαστε στο καινούριο ξεκίνημα να
πάνε όλα καλά και να έχουμε μια καλή συνεργασία.

Το Δ.Σ του Εμπορικού Συλλόγου Εράτυρας

| 70
 ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ
Στοιχεία Ληξιαρχείου τ.κ Εράτυρας από
01.01.2020 έως 30.04.2020
Γεννήσεις
Η Χρύσα Κόλια του Δημητρίου γέννησε κοριτσάκι
Η Μαρία Παϊρίδου σύζυγος Κώστα Κατσαούνη
γέννησε κοριτσάκι
Βάπτιση
Τέκνο Χασιώτη Δημητρίου ( ονομάστηκε Ιωάννης)

Γάμος
Γκλούμπος Γεώργιος - Τσιόρκα Γεωργία ( Πολιτικός )

Θάνατος
Τσίμπλινας Ζήσης
Πετιντάν Μικαέλα
Πήτα Αναστασία
Ντόγκαρης Αχιλέας
Χρόνης Στέργιος

Είναι φανερό πως μας λείπουν αρκετά κοινωνικά γεγονότα (γεννήσεις, γάμοι, θάνατοι
κλπ) επειδή δηλώνονται στον τόπο που πραγματοποιούνται. πχ η γέννηση ενός
παιδιού δηλώνεται στο μέρος που είναι το μαιευτήριο .Για να έχουμε λοιπόν όλες τις
πληροφορίες των κοινωνικών γεγονότων και να δημοσιεύονται σας παρακαλούμε να
μας στέλνετε κάθε γεγονός που θέλετε να δημοσιεύσετε στις διευθύνσεις :
eratyra@gmail.com , gvarkas@yahoo.com | 71
 ΤΑ ΝΕΑ ΤΗΣ
ΞΕΝΙΤΙΑΣ
4 ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΓΝΩΡΙΜΙΑΣ
ΜΕ ΤΟΥΣ ΣΕΛΤΣΙΩΤΕΣ ΤΗΣ ΞΕΝΙΤΙΑΣ

ΟΑΧΑΚΑ ΜΕΞΙΚΟ
ΑΛΕΚΟΣ ΓΚΑΝΤΩΝΑΣ

ΤΣΕΛΙΑΜΠΙΝΣΚ ΡΩΣΙΑ
ΗΛΙΑΣ ΤΣΙΟΠΛΙΑΚΗΣ

ΓΟΥΩΡΓΟΥΙΚ ΚΕΜΠΕΚ ΚΑΝΑΔΑΣ

ΝΙΚΟΣ ΖΙΑΜΟΣ

ΜΕΛΒΟΥΡΝΗ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ
ΜΑΚΗΣ ΤΣΑΤΣΙΑΔΗΣ

| 72
 Ήλθα εδώ πριν περίπου 30 χρόνια.
ΟΑΧΑΚΑ Παντρεύτηκα την γυναίκα μου που είναι από

ΜΕΞΙΚΟ εδώ με ρίζες του πατέρα της από Ισπανία

(Παμπλονα συγκεκριμένα) Βάσκοι στη
καταγωγή και έχω δύο παιδιά. Την Μαλαματή
που είναι αρχιτέκτονας και τον Δημήτρη που
σπούδασε Διαχείριση εστιατορίων και
ΓΚΑΝΤΩΝΑΣ γαστρονομία. Η Μαλαματή είναι διευθύντρια
πωλήσεων και εσωτερικής διακόσμησης της
ΑΛΕΚΟΣ
εταιρίας "BO CONCEPT" και ο Δημήτρης έχει
το εστιατόριο "EL GRIEGO" που είναι από το
2012 οικογενειακή επιχείρηση. Με την σύζυγό
έχουμε ένα εμπορικό με ωρολόγια,δώρα,
πούρα, έχουμε την αντιπροσωπεία της
"Victorinox" στο κέντρο της πόλης με το όνομα
"MAKEDONIA". Την Μακεδονία την άνοιξα το
1993 και το όνομα το έβαλα για τιμή της
Μακεδονίας μας γιατί εκείνη την εποχή το
πρόβλημα με τα Σκόπια ήταν πάρα πολύ
έντονο. Επίσης έχουμε από το 2014 και την
αντιπροσωπεία των Εθνικών λαχείων για όλη
την Πολιτεία της Οαχάκας. Η ζωήN O εδώ είναι
MADIC | 24
όπως και αλλού, χρειάζεται δουλειά.

| 73
Εγώ εδώ είμαι ευχαριστημένος για το ο κόσμος με δέχτηκε καλά και βασικά
τους ξένους τους αγαπούν και είναι φιλόξενος λαός. Στη κοινωνία της
Οαχάκας το μαγαζί η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ είναι σημείο αναφοράς μέσα στο κέντρο
της πόλης και όλος ο κόσμος με ξέρει όπως "El Griego" O Έλληνας". Έχω
διατελέσει και σαν αντιπρόεδρος του εμπορικού Συλλόγου και σαν Πρόεδρος
του LIONS CLUΒ εδώ. Εδώ στην Οαχάκα είμαστε μόνο 3 Έλληνες.

Στην πρωτεύουσα στη πόλη του Μεξικού ζουν περίπου 200 ελληνικές
οικογένειες αλλά οι ποιο πολλές γεννημένοι όλοι εδώ, υπάρχουν και
Έλληνες σε άλλες πόλεις του Μεξικού. Έχουμε και μια Ελληνική κοινότητα
και μια εκκλησία την Αγία Σοφία ( χτίστηκε γύρω στο 1965 από τους
πρώτους Έλληνες που ήλθαν στην αρχή του 1920 με 1940 . Η Ορθοδοξία
εδώ είναι στα σπάργανα. Οι Ρώσοι έχουν μια εκκλησία στη πόλη του
Μεξικού και οι Λιβανέζοι Ορθόδοξοι έχουν δύο εκκλησίες ( την δεύτερη την
τελείωσαν πριν 5 χρόνια και είναι πανέμορφη ) , οι Λιβανεζοι εδώ είναι παρα
Πάρα πολύ πετυχημένοι και στο εμπόριο και στην πολιτική.
Εμείς σαν Έλληνες Ορθόδοξοι έχουμε όπως προείπα,την Αγία Σοφία και σε
κάτι βουνά κοντά στην πόλη της πόλης Πουέβλα έχουμε και ένα μικρό
Ορθόδοξο μοναστήρι της Παναγίας με μερικούς καλόγερους.

Η εκκλησία και το μοναστήρι ανήκουν στο Πατριαρχείο της

Κωνσταντινούπολης. Εμένα προσωπικά με έχουν δώσει και το αξίωμα του
"Άρχοντα" από το Πατριαρχείο μαζί με άλλους δύο Έλληνες γιατί βοηθάμε το
κατά δύναμιν την Ορθόδοξη εκκλησία μας. Τώρα χτίζεται και μια καινούργια
εκκλησία στην πολιτεία του Τσιάπας (Chiapas) κοντά στα σύνορα με την
Γουατεμάλα που εκεί ζούνε οι ιθαγενείς Μάγιας και πολλά χωριά έχουν
ασπαστεί την Ορθοδοξία.
Αυτήν την εποχή με τον κορονοϊό και εδώ ο κόσμος μαζεύτηκε μέσα και εμείς
έχουμε κλεισμένες τις δουλειές. Τα πράγματα δεν είναι τόσο απαγορευτικά και
τόσο αυστηρά όπως στην Ελλάδα, αλλά βασικά τα εστιατόρια και τα
ξενοδοχεία και γενικά το εμπόριο πλην τροφίμων είναι πεθαμένη η αγορά..
Μέχρι σήμερα 10 Απριλίου έχουν γύρω στα 3 χιλιάδες κρούσματα με 58
νεκρούς. Πολλά κρούσματα είναι από άτομα που γύρισαν τώρα για,τις γιορτές
του Πάσχα από την Νέα Υόρκη και την Καλιφόρνια γιατί εκεί δούλευαν.
Εύχομαι να είναι περαστικό αυτό το κακό για όλον τον κόσμο.

Με την ευκαιρία θα ήθελα να στείλω τα

δέοντα σε όλους τους,απανταχού
Ερατυρείς ,τόσο στο εξωτερικό όσο και
στο χωριό. Ιδιαίτερα στη μάνα μου και σε
όλους τους συγγενείς. Δεν μπορώ να
ξεχάσω την παρέα που ήμασταν τότε
έφηβοι στο χωριό και στους συμμαθητές
και συμμαθήτριες στο δημοτικό και
Γυμνάσιο.

Γκαντώνας Αλέκος

| 75
ΤΣΕΛΙΑΜΠΙΝΣΚ Αγαπητοί πατριώτες σας στέλνω την καλημέρα
μου από την πόλη Τσελιάμπινσκ. Μια πόλη που
ΟΥΡΑΛΙΑ βρίσκεται στα Ουράλια όρη χτισμένη στα σύνορα
Ευρώπης – Ασίας. Μια πόλη ηλικίας 280 ετών με
ΡΩΣΙΑ πληθυσμό πάνω από 1,300,000 με έντονη
βιομηχανική και αγροτική παραγωγή. Ο νομός
μας είναι ο 7ος στη Ρωσία αυτοδιοικούμενους με
εκλεγμένο κυβερνήτη, με υπουργεία τοπικά,
ΤΣΙΟΠΛΙΑΚΗΣ
ανεξάρτητες διοικητικές και εκτελεστικές αρχές
ΗΛΙΑΣ που υπάγονται στην κεντρική εξουσία στην
Μόσχα. Εδώ κατοικούν διάφορες εθνικότητες
όπως Ρώσοι, Τατάροι, Μπασκοίριοι, Εβραίοι,
Ινδοί, Ουζμπέκοι, Νταγκεστανοί, Τσετσένοι
Αφρικανοί, Ευρωπαίοι. Υπάρχουν και
λειτουργούν εκκλησίες από όλες τις θρησκείες και
δόγματα. Υπάρχουν πανεπιστήμια, σχολές,
ακαδημίες.

Σήμερα οι συνθήκες διαβίωσης είναι εξαιρετικές

και το επενδυτικό κλίμα καλό. Η πόλη είναι
ήσυχη, τηρούνται οι νόμοι και είναι μια σύγχρονη
μεγαλούπολη, ευρωπαϊκή θα έλεγα.
NOMADIC | 24

| 76
Εδώ στην πόλη μας στη διάρκεια του
β’ παγκοσμίου πολέμου
κατασκευαζόταν τα τεθωρακισμένα
άρματα του κόκκινου στρατού. Ο
παππούς της γυναίκας μου ήταν από
τους κορυφαίους μηχανικούς τους.
Αυτοδίδακτος. Για αυτό το λόγο και η
πόλη ονομαζόταν τότε τанкоград (η
πόλη των τανκς ) όπως
καταλαβαίνεται εδώ υπάρχουν όλες
οι απαραίτητες προϋποθέσεις,
εργοστάσια, τεχνίτες για την
παραγωγή διάφορων ειδών
μεταλλεύματος, κάτι που αποτελεί
και το βασικό κορμό της οικονομίας.

Εδώ πριν από 21 χρόνια συνάντησα και άλλους Έλληνες οι οποίοι από τους
προγονούς τους που ζούσαν στη μαύρη θάλασσα στην Τραπεζούντα
εκδιώχθηκαν από τους Τούρκους τότε στην γενοκτονία του 1921 και μετακόμισαν
στην σοσιαλιστική τότε δημοκρατία της Γεωργίας. Μετά εκδιώχθηκαν από τον
σύντροφο Στάλιν και στάλθηκαν σε απομονωμένες περιοχές στην Σιβηρία κατά
εκατοντάδες. Ομάδες δημιούργησαν ομοιογενής κοινωνίες με κλειστά ήθη και
έθιμα, διατήρησαν τα πανάρχαια Ελληνικά ονόματα και δοξασίες (το όνομα
Όμηρος, Οδυσσέας, Ηρακλής εδώ προς μεγάλη μου έκπληξη το συνάντησα.
4000χιλ. μακριά από την Ελλάδα υπάρχουν ακόμα Έλληνες που χωρίς παιδεία,
μόνοι τους, αβοήθητοι επέζησαν των διωγμών αλλά διακηρύττουν με θάρρος την
Ελληνική καταγωγή τους! Η γλώσσα τους είναι ένα κράμα Τουρκικών,
Γεωργιανών, Ρωσικών και Ελληνικών λέξεων. Γενικά στη περιοχή ζούνε περίπου
τις 400 οικογένειες. Ασχολούνται σχεδόν αποκλειστικά όλοι με την εξόρυξη και
επεξεργασία και εμπορία μάρμαρου - πέτρας. Φιλήσυχοι, οικογενειάρχες,
γλεντζέδες, πατριώτες. Ακούν - μιλούν για Ελλάδα και γλυκαίνει η όψη τους.
Τώρα ετοιμάζουμε και σύλλογο.

Αγαπητοί μου γονείς, αγαπητή μου αδελφούλα, συγγενείς και φίλοι, συγχωριανοί
από εμένα και την μεγάλη μου οικογένεια σας εύχομαι, υγειά ,όχι πανικό και
υπευθυνότητα για να είμαστε όλοι μας γεροί να ανταμωνόμαστε! Να είστε καλά,
χαρά αισιοδοξία ..καλή αντάμωση!!!

Με εκτίμηση
Ηλίας Τσιοπλιάκης
| 77
ΓΟΥΩΡΓΟΥΪΚ Σας χαιρετούμι απ’ τουν Καναδά! Είμιστι στου
Κιμπέκ τ’ Καναδά, σε μιά μ’κρή πόλ’, πάν'-κάτ' έξι
ΚΕΜΠΕΚ χιλιάδις κάτοικ’ και Έλληνες είμιστι μόνι ημείς με

ΚΑΝΑΔΑΣ
τουν πεθερό μ’ . Τ’ν πόλ’ τη λέν' Γουώργουϊκ και
είναι στ’ μέση απ’ την πόλ’ του Κιμπέκ και την
πόλ’ τ’ Μόντρεαλ. Ιδώ έχουμι πουλλά
εργουστάσια και πουλλές γιλάδες για γάλα. Το
Κιμπέκ βγάν’ πουλύ γάλα γελαδ'νό.
ΖΙΑΜΟΣ ΝΙΚΟΣ
Ο χειμώνας είνι πουλύ βαρύς και τ’φανίζει πυκνά,
το κρύο φτάν’ τριάντα κάτ' απ' το μηδέν. Ψόφος!
Το καλοκαίρι έχουμι ζέστα και βρέχει τουλάχιστον
μια φορά τ’ βδομάδα. Τώρα τ’ν άνοιξ’
πλημμυρίζουν τα χουράφια και τα κατώϊα, γιατί
λιών’ τα χιόνια. Ο τόπος εδώ είναι ισιάδ’ με μαύρα
χώματα, που μπορείς να φ'τέψς ό,τι θέλ'τς. Το
μόνο β’νό πό 'χουμε είνι τρανό σαν τη Μαγούλα
και πααίνουν κάνουν σκί. Τ’ μέρα τα Χριστούγεννα
γένντσάμι και το τέταρτο το μ’κρό μας.

Αυτά τα λίγα. Τα δέοντα σ’ όλοι τ’ Σέλτσιώτοι και

ιδιαίτερα στου μπαμπά μ’ κι στη μάνα μ’. Θα τα
NOMADIC | 24
πούμε το καλοκαίρ’ απού κοντά στου χωριό.

| 78
 Μετάφραση για αυτοί που δεν καταλαβαίνουν τα θκά μας

Τους χαιρετισμούς μας από Καναδά! Ζούμε στο Κεμπέκ του Καναδά σε
μια μικρή πόλη έξι χιλιάδων κατοίκων και είμαστε οι μοναδικοί Έλληνες
με τον πεθερό μου. Η πόλη ονομάζεται Γουώργουϊκ και βρίσκεται
ανάμεσα στην πόλη του Κεμπέκ και στην πόλη του Μόντρεαλ. Η πόλη
μας αποτελείται από εργοστάσια και από φάρμες αγελάδων γάλακτος. Το
Κεμπέκ γενικά παράγει πολύ γάλα.

Οι χειμώνες είναι πολύ κρύοι με πολύ χιόνι και οι ελάχιστες θερμοκρασίες

φτάνουν πολύ συχνά τους μείον τριάντα. Το κλίμα το καλοκαίρι είναι
ζεστό και με πολλή υγρασία. Την άνοιξη έχουμε συχνά πλημμύρες.

Η μορφολογία του εδάφους είναι επίπεδη με μαύρα χώματα πλούσια σε

ουσίες που ευνοούν κάθε είδους καλλιέργεια. Το μεγαλύτερο (και
μοναδικό) βουνό που έχουμε είναι χιονοδρομικό κέντρο και είναι ίσια με
την Μαγούλα.

Ανήμερα των Χριστουγέννων υποδεχτήκαμε το τέταρτο παιδί μας, ένα

αγοράκι. Την αγάπη μας σε όλους τους Ερατυρείς και καλή αντάμωση
στο όμορφο χωριό μας!

Νίκος Ζιάμος 28/03/2020

| 79
ΜΕΛΒΟΥΡΝΗ Αγαπητοί πατριώτες καλημέρα σας από τη
Μελβούρνη. Την πρωτεύουσα της πολιτείας της
ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ Βικτωρίας και δεύτερη σε μέγεθος πόλη της
Αυστραλίας μετά το Σίδνεϊ, με πληθυσμό πάνω
από 5 εκατομμύρια κατοίκους. Βρίσκεται στην
νοτιοανατολική Αυστραλία με έκταση 8806 km².
Με πλούσιο αρχιτεκτονικό σύνολο
ΤΣΑΤΣΙΑΔΗΣ οικοδομημάτων από βικτοριανό ρυθμό, μέχρι
ΜΑΚΗΣ σύγχρονους ουρανοξύστες.Με τρία σπουδαία
πάρκα, τους βασιλικούς κήπους, την εθνική
πινακοθήκη της Βικτωρίας, το νομισματοκοπείο
το αστεροσκοπείο το πανεπιστήμιο και ο
αγγλικανικός και ρωμαιοκαθολικός καθεδρικοί
ναοί.

Μία πόλη που αξίζει να την επισκεφτεί κάποιος.

Με αρκετά προάστια που συνεχίζουν να
εξαπλώνονται γύρω από την πόλη. Με πολλές
εθνοτικές ομάδες μη αγγλόφωνες όπως Έλληνες
Ιταλοί Κινέζοι Ινδοί δείχνοντας την πολιτιστική
τους παρουσία στην πόλη με τα φεστιβάλ που
διοργανώνουν και έχουνε πολύ μεγάλη επιτυχία.

| 80
Οι έλληνες διατήρησαν μέχρι σήμερα τα ήθη και έθιμα της ιδιαίτερης
πατρίδας τους με συλλόγους ποδοσφαιρικές ομάδες ελληνικά σχολεία
εκκλησίες και επιχειρήσεις. Που βοηθήσανε σε μεγάλο βαθμό την οικονομία
της Αυστραλίας για δεκαετίες.Εύχομαι να έχετε καλή ανάσταση και καλό
Πάσχα να είστε δυνατοί σ’ αυτές τις δύσκολες ημέρες που περνάμε όλοι
μας και καλή αντάμωση στο κέντρο της γης.

Τσατσιάδης Μάκης

| 81
 Ψηφιακή Εκπαίδευση - Επίλογος
ΤΣΙΜΠΛΙΝΑΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ

Η πανδημία του κορονοϊού ανατάραξε συθέμελα τις ζωές μας. Αβεβαιότητα

για την υγεία μας, για τις δουλειές μας, για το αύριο.

Πρωταρχικός σκοπός αυτής της προσπάθειας με το ψηφιακό περιοδικό είναι

να φέρει ένα βήμα πιο κοντά τους κατοίκους της Εράτυρας με όλους τους
απόδημους Ερατυρείς, όπου και αν βρίσκονται... Την παγκόσμια κοινότητα
της Εράτυρας.

Μαζί με την διαδικτυακή χορωδία που κάναμε τις προηγούμενες ημέρες και
αγκαλιάστηκε με τεράστια αγάπη από τους συμμετέχοντες, προσπαθούμε
μέσα από κάποιες ενέργειες να αναδείξουμε τα οφέλη της ψηφιακής
τεχνολογίας, να ενώσουμε τους ανθρώπους και να αναδείξουμε το όνομα της
Εράτυρας.

Ο πληθυσμός της Εράτυρας φθίνει τα τελευταία χρόνια με ραγδαίους ρυθμούς

ως συνέπεια της βιομηχανικής αστικοποίησης και των λανθασμένων
πολιτικών της τοπικής και κεντρικής εξουσίας. Ίσως η κατάσταση να μην έχει
αναστρέψιμη πορεία και το χωριό να οδηγείται στην πληθυσμιακή εξαφάνιση
με μαθηματική ακρίβεια. Αυτό που μπορώ να υποστηρίξω είναι ότι υπάρχει
περιθώριο να γίνουν πολλές ενέργειες, που θα μπορούσαν να βοηθήσουν
τους μόνιμους κατοίκους αλλά και όσους έχουν την Εράτυρα απλά σαν τόπο
διακοπών.
| 82
 Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τις παραδόσεις και να γιορτάζουμε τα ήθη και
έθιμα μας, αλλά είναι εξίσου σημαντικό να γνωρίζουμε και να προωθούμε τις
νέες τεχνολογίες. Οι χώρες και οι περιοχές που δεν αγκαλιάζουν την
τεχνολογία και την καινοτομία θα "εξατμιστούν". Χώρες και περιοχές που
ενσωμάτωσαν την τεχνολογία στη γεωργία, στην κτηνοτροφία, στον τουρισμό,
στην υγεία, στην παιδεία κτλ, είδαν μια τεράστια ανάκαμψη στην οικονομία τους
αλλά και στην ποιότητα ζωής των πολιτών τους.

Θα παραθέσω μερικές συγκεκριμένες προτάσεις ιδέες για την Εράτυρα

που έχουν σχέση με την τεχνολογία.

Παιδεία: Έγινε μεγάλος αγώνας για τη διατήρηση του σχολείου ( Γυμνασίου -

Λυκείου ) στην Εράτυρα τα προηγούμενα χρόνια. Αγώνας που δυστυχώς
χάθηκε η μάχη. Σαφώς και θα προτιμούσα να λειτουργεί στην Εράτυρα το
σχολείο αλλά αυτό που θεωρώ σημαντικότερο όλων, πέρα από την τοποθεσία,
είναι το τι γράμματα μαθαίνει στους μαθητές αυτό το σχολείο είτε είναι στη
Σιάτιστα είτε στη Γαλατινή είτε στο Καλονέρι. Τα αποτελέσματα παγκόσμιας
έρευνας ( PISA ) δείχνουν ότι το Ελληνικό δημόσιο σχολείο έχει πρόβλημα και
βγάζει "ξινό κρασί" ( 42η θέση σε 77 χώρες ). Θα ήθελα να γίνει αγώνας από
την τοπική κοινωνία και τον σύλλογο γονέων, ώστε αυτό το σχολείο της
περιοχής να παρέχει τα καλύτερα εφόδια και εξοπλισμό σε καθηγητές και
μαθητές, ώστε να μπορούν να έχουν τις καλύτερες δυνατές συνθήκες για να
διδάξουν και για να μάθουν αντίστοιχα. Να πιέσουν για σύγχρονους
υπολογιστές, για μαθήματα ρομποτικής, για μαθήματα τεχνητής νοημοσύνης,
για ξένες γλώσσες, για επισκέψεις σε επιχειρήσεις και συνεργασία με αυτές.
Σε πολλούς νέους που ρώτησα: "Γιατί φύγατε από το χωριό", η απάντηση
ήταν: "Για να πάνε τα παιδιά μας σε ένα σωστό σχολείο". Ένα σχολείο
πρότυπο στην περιοχή, που ο Δήμος και η τοπική κοινωνία θα έδινε ό,τι
καλύτερο είχε, θα μπορούσε να αναβαθμίσει σε μεγάλο βαθμό την περιοχή.
(Συγχαρητήρια σε όσους καθηγητές προσπαθούν να εισάγουν τις νέες
τεχνολογίες στην περιοχή μας και στην πολύ αξιέπαινη προσπάθεια του
προέδρου μας, που ξεκίνησε ήδη από πέρυσι τα καλοκαιρινά μαθήματα
ρομποτικής στο χωριό).

Νεολαία: Μια αίθουσα νεολαίας στην Εράτυρα με τεχνολογικό εξοπλισμό, ώστε

οι νέοι να μπορούν να παίζουν και να εξοικειώνονται με τις νέες τεχνολογίες.
Playstation, Χbox και άλλες κονσόλες με παιχνίδια και εκπαιδευτικά
προγράμματα. Κάσκες εικονικής πραγματικότητας, 3D εκτυπωτές, ρομποτάκια,
υπολογιστές, drone. Μια αίθουσα, που κάθε παιδί της πόλης θα ζήλευε. Μια
αίθουσα που θα έφερνε πιο κοντά τους νέους στην τεχνολογία και θα τους
βοηθούσε να προσαρμοστούν στις σύγχρονες απαιτήσεις από πιο μικροί.
| 83
Επαγγελματίες. Ο τόπος της Εράτυρας παράγει προϊόντα υψηλής αξίας.
Κρέας, μέλι, γλυκά, φρούτα, χειροποίητα ζυμαρικά κτλ. Να βοηθήσουμε
τους νεότερους, που ξεκινάνε ή συνεχίζουν τις επιχειρήσεις των γονιών
τους, πώς να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις της σύγχρονης εποχής και
του ηλεκτρονικού εμπορίου. Να ξεφύγουμε από την στενή προώθηση των
προϊόντων στην γύρω περιοχή και να ανοίξουμε τα προϊόντα μας σε όλη
την Ελλάδα και τον κόσμο. Να τους διδάξουμε πώς μπορούν να φτιάξουν
μια όμορφη συσκευασία, ένα "δυνατό" όνομα, πώς να το προωθήσουν και
να το πουλήσουν μέσω των Ιστοσελίδων, Facebook, Instagram κτλ και να
καρπωθούν την υπεραξία που δημιουργείται. Όσοι το τόλμησαν στο
παρελθόν μεθοδικά, πλέον είναι ιδιαίτερα ικανοποιημένοι, εξασφαλίζοντας
ένα σημαντικό έξτρα εισόδημα. Ο Δήμος και η Κοινότητα πρέπει να
βοηθήσουν όσο μπορούν στην εκπαίδευση των επαγγελματιών που
επιζητούν διέξοδο.

Προτείνεται η εισαγωγή αισθητήρων (IOT) σε καλλιέργειες και

κτηνοτροφικές μονάδες, μέσω πιλοτικών προγραμμάτων, σε συνεργασία με
πανεπιστήμια. Αισθητήρες που μπορούν να προβλέψουν, να δώσουν
λύσεις, να βοηθήσουν στην ποιότητα του προϊόντος και να δώσουν
σημαντικό κέρδος στον παραγωγό. Σε όλα τα παραπάνω χρειάζεται ΕΝΑΣ
να κάνει την αρχή. Με το που θα εμφανιστούν τα οφέλη θα ακολουθήσουν
και όλοι οι άλλοι, που συνήθως είναι διστακτικοί και δύσπιστοι με τις νέες
τεχνολογίες.

Συνταξιούχοι. Μου κάνει θετική εντύπωση πόσοι πολλοί ηλικιωμένοι

χρησιμοποιούν το διαδίκτυο με περίσσεια άνεση. Γράφουν και σχολιάζουν
στο Facebook, ψάχνουν συνταγές και τραγούδια στο Youtube, κ.α. Εφόσον
μπορούν να κάνουν τα παραπάνω, έχω την πεποίθηση ότι μπορούν να
πληρώσουν και τους λογαριασμούς τους μέσω τάμπλετ, να πάρουν την
συνταγογράφηση από το γιατρό απευθείας, να στείλουν ένα μήνυμα στην
κοινότητα, να κάνουν βιντεοκλήση με τα εγγόνια στην ξενιτιά και άλλα
πολλά χρήσιμα. Χρειάζονται λίγο βοήθεια μόνο, ώστε να φύγει ο φόβος του
αγνώστου. Να μεριμνήσει ο Δήμος για απλά μαθήματα, που θα βοηθούν
τους ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας να εξοικειωθούν με τη χρήση της
ψηφιακής τεχνολογίας. Επιπρόσθετα, να βοηθήσει ο Δήμος ώστε κάθε σπίτι
να έχει ένα τάμπλετ ή λάπτοπ, ακόμη και όσους δεν έχουν την οικονομική
δυνατότητα να το αγοράσουν.

| 84
Όλα τα παραπάνω έχουν σαν απώτερο στόχο την ενίσχυση της κοινωνίας των
πολιτών. Ειδικότερα αυτό σημαίνει ενίσχυση της συμμετοχής των πολιτών στα
κοινά, σε δημόσιες συζητήσεις και στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, στην
προαγωγή του εθελοντισμού, καθώς και στην ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση
των πολιτών σχετικά με τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματά τους.

Σε συνδυασμό με έναν τόπο που έχει ασφάλεια, καθαρό νερό και αέρα, βουνά
και πεδιάδα, πρόσβαση στην Εγνατία οδό, πλούσια πολιτιστική παράδοση,
αθλητικές εγκαταστάσεις, φθηνό κόστος ζωής, θα μπορούσαν να
δημιουργηθούν προϋποθέσεις για ένα πολύ καλύτερο αύριο.

Επίλογος
Κλείνοντας θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους όσοι στείλανε τα κείμενα
τους, άλλα και όλους εσάς που διαβάσατε το παρόν τεύχος. Συμβολικά
δημοσιεύεται σήμερα, στις πρώτες μέρες χαλάρωσης των μέτρων μετά
τους δύο μήνες καραντίνας. Σε κάθε περίπτωση, εγώ από την μεριά μου
και ο καθένας από το μετερίζι του, εύχομαι να συνδράμουμε για την
πρόοδο αυτού του τόπου. Αυτού του τόπου που μεγαλώσαμε, που μας
θυμίζει περασμένες, όμορφες και άσχημες στιγμές, αυτού του τόπου που
μας έκανε τους ανθρώπους που είμαστε σήμερα.

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΤΣΙΜΠΛΙΝΑΣ
| 85
 ΣΤΙΓΜΕΣ 2020

ΜΠΟΥΜΠΟΥΣΙΑΡΙΑ

Φώτο Χ. Σουμπάκης

2 Ιανουαρίου
Μικροί - μεγάλοι
Νταούλια, κλαρίνα, ποτό
Βοή στους δρόμους, γέλια και χοροί
Ξεκίνημα της χρονιάς
Άιντε να μας πάνε όλα καλά

| 86
 ΣΤΙΓΜΕΣ 2020

ΠΑΝΔΗΜΙΑ

Φώτο Α. Τσίμπλινας

4 Απριλίου
Βουβοί δρόμοι, άδεια η πλατεία
Φόβος, φήμες και αβεβαιότητα
Καστοριά, Δαμασκηνιά, Σιάτιστα
Άιντε να φύγει το κακό

| 87
 ΣΤΙΓΜΕΣ 2020

ΑΝΟΙΞΗ

Φώτο Α. Τσίμπλινας

2 Μαΐου
Ανοίγουν ξανά οι δρόμοι
Ελπίδα και φως
Η φύση ζωγραφίζει
Άιντε πότε θα ξανανταμώσουμε

| 88
   Κ Α Λ Η
Α Ν Τ Α Μ Ω Σ Η
ΜΑΪΟΣ 2020 • ΤΕΥΧΟΣ 1

Λεπτομέρεια Αγιογραφίας Ι.Ν. Αγ Γεωργίου