Kinh tế vi mô - file giảng của thầy tùng

06/08/2018
KINH TẾ HỌC VI MÔ
Giáo viên phụ trách:
Trần Anh Tùng

Bộ môn Kinh tế học
Khoa Quản Trị Kinh
Doanh
Trường Cao Đẳng Sài Gòn
Email:
tungta@saigontech.edu.vn 1
 Chương 1: Khái quát về kinh tế học
 Chương 2: Cung, cầu và giá thị trường

 Chương 3: Lý thuyết về sự lựa chọn
của người tiêu dùng
 Chương 4: Lý thuyết về sản xuất
 Chương 5: Lý thuyết về chi phí
 Chương 6: Thị trường cạnh tranh hoàn hảo
 Chương 7: Thị trường độc quyền hoàn hảo

 Chương 8: Thị trường cạnh tranh không
hoàn hảo
1
06/08/2018
CHƯƠNG 1
KHÁI QUÁT
VỀ KINH TẾ HỌC
Trần Anh Tùng 4
Nội dung
 Các khái niệm
 Ba vấn đề cơ bản của một tổ chức kinh
tế và cách giải quyết
 Đường giới hạn khả năng sản xuất và
chi phí cơ hội
 Sơ đồ chu chuyển kinh tế
Trần Anh Tùng 5
Các khái niệm

 Kinh tế học
 Kinh tế vi mô
 Kinh tế vĩ mô
 Kinh tế học thực chứng
 Kinh tế học chuẩn tắc
Trần Anh Tùng 6
2
06/08/2018
Các khái niệm

Nguồn lực (tài Nhu cầu của
nguyên, vốn, nhân  xã hội không
lực,…) khan hiếm
có giới hạn

Kinh tế học
Trần Anh Tùng 7
Các khái niệm

 Kinh tế vi mô nghiên cứu những vấn đề
mang tính riêng lẻ, chi tiết về mối quan
hệ giữa hộ gia đình và doanh nghiệp
 Kinh tế vĩ mô nghiên cứu những vấn đề

mang tính tổng thể, tổng quát của nền
kinh tế
Trần Anh Tùng 8
Các khái niệm

 Kinh tế học thực chứng mô tả, phân
tích, nhận định, giải thích các vấn đề kinh
tế một cách khách quan và khoa học
 Kinh tế học chuẩn tắc phân tích, giải

thích các vấn đề kinh tế theo ý kiến cá
nhân (chủquan)
Trần Anh Tùng 9
3
06/08/2018
Ba vấn đề cơ bản của một tổ

chức kinh tế
 Sản xuất sản phẩm gì? Số lượng
bao nhiêu?
 Sản xuất như thế nào?
 Sản xuất cho ai?
Trần Anh Tùng 10
Cách giải quyết 3 vấn đề cơ bản

 Hệ thống kinh tế truyền thống
 dựa trên tập tục truyền từ đời trước
cho đời sau
 Hệ thống kinh tế thị trường
 do cung cầu quyết định
Trần Anh Tùng 11
Cách giải quyết 3 vấn đề cơ bản

 Hệ thống kinh tế chỉ huy
 chính phủ can thiệp bằng hệ thống
chỉ tiêu pháp lệnh
 Hệ thống kinh tế hỗn hợp
 kết hợp ưu điểm của hai cơ chế trên
Trần Anh Tùng 12
4
06/08/2018
Đường giới hạn khả năng sản xuất

(Production Possibility Frontier)
QY
Những điểm nằm trên
A B đường (PPF) thể hiện
C
hiệu quả sản xuất đạt
D
được cao nhất
E
F
QX
G
Trần Anh 13
Tùng
Phân loại thị trường

 Theo vị trí địa lý
 Thị trường trong nước
 Thị trường nước ngoài
Trần Anh Tùng 14

 Theo mục đích sử dụng
 Thị trường hàng hóa và dịch vụ
 Thị trường các yếu tố sản xuất
Trần Anh Tùng 15
5
06/08/2018

 Theo tính chất cạnh tranh
 Thị trường cạnh tranh hoàn hảo
 Thị trường độc quyền hoàn toàn
 Thị trường cạnh tranh độc quyền
 Thị trường độc quyền nhóm
Trần Anh Tùng 16
Sơ đồ chu chuyển kinh tế

Thị trường hàng hóa và dịch vụ
Chi tiêu Doanh thu
Cầu hh & dv Cung hh & dv
Hộ gia đình Doanh nghiệp
Cung YTSX Cầu YTSX

Thu nhập Chi phí SX
Thị trường các yếu tố sản xuất
Dòng hiện vật Dòng giá trị
Trần Anh Tùng 17
CHƯƠNG 2
CUNG CẦU HÀNG HÓA
VÀ GIÁ THỊ TRƯỜNG
Trần Anh Tùng 18
6
06/08/2018
Nội dung
 Cầu thị trường
 Cung thị trường
 Cân bằng cung cầu thị trường
 Co giãn của cung, cầu
 Can thiệp của chính phủ vào thị trường
Trần Anh Tùng 19
Đặc điểm của thị trường

cạnh tranh hoàn hảo
 Số lượng người bán: nhiều
 Tính chất thay thế của sản phẩm: thay
thế hoàn toàn
 Điều kiện gia nhập và rút lui khỏi thị
trường: dễ dàng
 Thông tin: người mua và người bán biết
thông tin lẫn nhau
Trần Anh Tùng 20
Cầu thị trường

 Mối quan hệ giữa lượng cầu và giá bán
 Quy luật cầu
 Phân biệt sự di chuyển và dịch chuyển
 Phân biệt cầu và lượng cầu
Trần Anh Tùng 21
7
06/08/2018
Lượng cầu và các yếu tố ảnh hưởng

đến lượng cầu
 Lượng cầu thị trường về hàng hóa X = f (giá
hàng hóa X, chi tiêu cho hàng hóa X, thu
nhập, thị hiếu của người tiêu dùng, giá hàng
hóa thay thế cho X, giá hàng hóa bổ sung
cho X, quy mô tiêu thụ của thị trường, giá
dự kiến trong tương lai của hàng hóa X,…)
Trần Anh Tùng 22
Mối quan hệ giữa lượng cầu

và giá bán
 Lượng cầu thị trường về hàng hóa X
= f (giá hàng hóa X) [điều kiện:
các yếu tố khác không đổi]
QD X  f(PX )
Trần Anh Tùng 23
Quy luật cầu

 Trong điều kiện các yếu tố khác
không đổi:
 Giá tăng  Lượng cầu giảm
 Giá giảm  Lượng cầu tăng
Trần Anh Tùng 24
8
06/08/2018
Mối quan hệ giữa lượng

cầu và giá bán
 Ba hình thức thể hiện quan hệ
giữa lượng cầu và giá bán:
 Biểu cầu
 Đường cầu
 Hàm số cầu
Trần Anh Tùng 25
Biểu cầu về hàng hóa X

Lượng cầu thị
Mức giá (P)
trường (QD)
1 50
2 40
3 30
4 20
Trần Anh Tùng 26
Đường cầu thị trường về hàng hóa X

P Đường cầu dốc xuống
3 C cho biết giá càng tăng,

lượng cầu càng giảm và
2 B
ngược lại
A
1
(D)
30 40 50 Q
Trần Anh Tùng 27
9
06/08/2018
Hàm cầu thị trường về hàng hóa X

QD  f(PX )
X
 Nếu đường cầu dạng tuyến tính:

QD X b  aPx
 Ví dụ:
QD  60  10PX
X
Trần Anh Tùng 28
Phân biệt sự di chuyển (sự trượt

dọc) và sự dịch chuyển
(DX ) : QD  f(P X )
X
 Nếu PX thay đổi làm cho Q thay

D
đổi: sự
X
di chuyển (sự trượt dọc) trên đường cầu

 Nếu PX không đổi nhưng Q D thay đổi: sự
X
dịch chuyển của đường cầu
Trần Anh Tùng 29
Sự dịch chuyển của đường cầu

P X là hàng hóa thông
thường. Giá X không đổi,
nếu thu nhập tăng thì
đường cầu (D) sẽ dịch
2
chuyển sang phải
(D’)
(D)
40 50 Q
Trần Anh Tùng 30
10
06/08/2018
Phân biệt cầu và lượng cầu

 Lượng cầu là lượng hàng hóa mà người mua
muốn mua ở mỗi mức giá
 Cầu mô tả hành vi, thái độ hay phản ứng

của người mua khi giá thay đổi
 Cầu được thể hiện bằng một đường cầu
tương ứng
 Cầu thay đổi  đường cầu dịch chuyển

Trần Anh Tùng 31
Cung thị trường

 Mối quan hệ giữa lượng cung và giá bán
 Quy luật cung
 Phân biệt sự di chuyển và dịch chuyển
 Phân biệt cung và lượng cung
Trần Anh Tùng 32
Lượng cung và các yếu tố ảnh

hưởng đến lượng cung
 Lượng cung thị trường về hàng hóa X = f
(giá hàng hóa X, giá các yếu tố đầu vào
để sản xuất ra X, công nghệ sản xuất,
thuế, trợ cấp, giá dự kiến của X trong
tương lai, điều kiện tự nhiên,…)
Trần Anh Tùng 33
11
06/08/2018
Mối quan hệ giữa lượng cung

và giá bán
 Lượng cung thị trường về hàng hóa X
= f (giá hàng hóa X) [điều kiện: các
yếu tố khác không đổi]
QS  f(PX )
X
Trần Anh Tùng 34
Quy luật cung

 Trong điều kiện các yếu tố khác
không đổi :
 Giá tăng  Lượng cung tăng
 Giá giảm  Lượng cung giảm
Trần Anh Tùng 35
Mối quan hệ giữa lượng cung

và giá bán
 Ba hình thức thể hiện mối quan hệ giữa
lượng cung và giá bán :
 Biểu cung
 Đường cung
 Hàm số cung
Trần Anh Tùng 36
12
06/08/2018
Biểu cung về hàng hóa X

Lượng cung thị
Mức giá (P)
trường (QS)
1 20
2 30
3 40
4 50
Trần Anh Tùng 37
Đường cung thị trường về hàng hóa X

P (S)
C
3
Đường cung dốc lên cho
B
2 biết giá càng tăng, lượng
1
A cung càng tăng và ngược lại
20 30 40 Q
Trần Anh Tùng 38
Hàm cung thị trường về hàng hóa X
QS  f(PX )
X
 Nếu đường cung dạng tuyến tính:

QS X b  aPx
 Ví dụ:
QS  10PX
X
Trần Anh Tùng 39
13
06/08/2018
Phân biệt sự di chuyển (sự

trượt dọc) và sự dịch chuyển
(SX ) : QS  f(P X )
X
 Nếu P Xthay đổi làm cho Q thay

SX đổi: sự di
chuyển (sự trượt dọc) trên đường cung
 Nếu PX không đổi nhưng Q S thay đổi: sự
X
dịch chuyển của đường cung
Trần Anh Tùng 40
Sự dịch chuyển của đường cung

P (S)
(S’)
2 Giá không đổi, chi phí

sản xuất giảm, đẩy
đường cung sang phải
30 40 Q
Trần Anh Tùng 41
Phân biệt cung và lượng cung

 Lượng cung là lượng hàng hóa mà người
bán muốn bán ở mỗi mức giá
 Cung mô tả hành vi, thái độ hay phản

ứng của người bán khi giá thay đổi
 Cung được thể hiện bằng một đường cung
tương ứng
 Cung thay đổi  đường cung dịch chuyển

Trần Anh Tùng 42
14
06/08/2018
Biểu cung / cầu thị trường về

hàng hóa X
P QS QD Tình trạng thị trường
1 10 50 QS < QD: thiếu hụt, giá tăng
2 20 40 QS < QD: thiếu hụt, giá tăng

3 30 30 QS = QD: cân bằng
4 40 20 QS > QD: dư thừa, giá giảm
Trần Anh Tùng 43
Cân bằng cung cầu thị trường

P
(S)
Dư thừa
P1 Điều kiện để xác định mức
giá và sản lượng cân bằng:
P cb Cân bằng
QS = QD hoặc PS =PD
P2
Thiếu hụt
(D)
Q cb Q
Trần Anh 44
Tùng
Sự thay đổi điểm cân bằng cung cầu

 Giá và sản lượng cân bằng sẽ thay đổi khi:
 Cung thay đổi (đường cung dịch chuyển)
 Cầu thay đổi (đường cầu dịch chuyển)
 Cả cung và cầu thay đổi (đường cung và

đường cầu dịch chuyển)
Trần Anh Tùng 45
15
06/08/2018
(D) dịch chuyển, (S) cố định

Pthịt heo (S)
Gần Tết, cầu về
P1 thịt heo tăng làm
giá thịt heo tăng
P0
Thiếu hụt
(D’)
(D)
Q0 Q1 Q* Qthịt heo
Trần Anh Tùng 46
(S) dịch chuyển, (D) cố định

Pdầu lửa (S’)
(S)
P1 Khủng hoảng thiếu về

nhiên liệu làm giá dầu
P0
Thiếu hụt lửa tăng cao
(D)
Q* Q1 Q0 Qdầu lửa
Trần Anh Tùng 47
(S) và (D) cùng dịch chuyển

P (S) Đường cung và đường
(S’)
cầu dịch chuyển sang
phải, sản lượng (cân
P1 bằng) tăng nhưng giá
P0
(cân bằng) có thể tăng,
(D’)
giảm hoặc không đổi
(D)
Q0 Q1 Q
Trần Anh Tùng 48
16
06/08/2018
Bài tập: những phát biểu sau

đây đúng hay sai?
1. Giá tăng làm cho cầu giảm
2. Cầu giảm làm cho giá giảm
3. Giá giảm làm cho cầu tăng
4. Cầu tăng làm cho giá tăng
Trần Anh Tùng 49
Co giãn của cung cầu

 Co giãn của cầu
 theo giá
 theo thu nhập
 theo giá chéo
 Co giãn của cung theo giá
50
Trần Anh Tùng
Co giãn của cầu theo giá

Soá% thay ñoåi cuûa löôïng caàu veà haøng hoùa X
EPD 
X
Soá% thay ñoåi cuûa giaù veà haøng hoùaX
Ý nghĩa: nếu giá X tăng 1% thì lượng cầu

về X sẽ giảm bao nhiêu % và ngược lại
(trong điều kiện các yếu tố khác không đổi)
Trần Anh Tùng 51
17
06/08/2018
Co giãn của cầu theo giá theo khoảng

P Giá giả mmộtlượng
A ∆P làm cho lượng
P0
cầu tăng thêm một
∆P
lượng ∆QD
B
P1
∆QD
(D)
Q0 Q1 Q
Trần Anh Tùng 52
Co giãn của cầu theo giá theo khoảng

Q P
EDP DX x X
X
PX QD X
P0  P1 Q 0  Q1
vôùiP X
 vaøQ DX

2 2
Trần Anh Tùng 53
Co giãn của cầu theo giá theo điểm

dQ P
EDP D x X X
X
dPX QD X
dQD
QD  f(PX )  b  aPX vôù
ia X
X
dPX
Trần Anh Tùng 54
18
06/08/2018
Các trường hợp của co giãn

của cầu theo giá
 EDP < 0 vì giá và lượng cầu nghịch biến
 │EDP │< 1: cầu không co giãn, giá và
doanh thu đồng biến
 │EDP │> 1: cầu co giãn, giá và doanh

thu nghịch biến
Trần Anh Tùng 55

của cầu theo giá
 │EDP │= 1: cầu co giãn đơn vị, giá và
doanh thu độc lập
 │EDP │= 0: cầu hoàn toàn không co giãn
 │EDP │= ∞: cầu co giãn hoàn toàn
Trần Anh Tùng 56
Các dạng đường cầu

P P P
450
(D) (D)
(D)
Q Q
Q
P P
(D)
(D)
Q Q
Trần Anh Tùng 57
19
06/08/2018
Quan hệ giữa giá bán và doanh thu

P Nếu │EDP │ < 1 người
bán sẽ tăng giá bán để
tăng doanh thu
B
PB
Doanh thu tăng
do giá bán tăng
Doanh thu giảm do

A lượng cầu giảm
PA
QB QA Q
Trần Anh Tùng 58
Quan hệ giữa giá bán và doanh thu

P Nếu │EDP │ > 1 người
bán sẽ giảm giá bán
A để tăng doanh thu
PA
Doanh thu giảm
do giá bán giảm
B Doanh thu tăng do
PB
lượng cầu tăng
QA QB Q
Trần Anh Tùng 59
Các yếu tố ảnh hưởng đến co

giãn của cầu theo giá
 Tính thay thế của sản phẩm
 Thời gian
 Tỷ trọng của phần chi tiêu dành cho sản
phẩm trong thu nhập
 Tính chất thiết yếu của sản phẩm

 Vị trí của mức giá trên đường cầu
Trần Anh Tùng 60
20
06/08/2018
Co giãn của cầu theo thu nhập

Soá% thay ñoåi cuûa löôïng caàu veà haøng hoùaX
EDI X 
Soá% thay ñoåi cuûa thu nhaäp
Ý nghĩa: nếu thu nhập tăng 1% thì lượng

cầu về X sẽ thay đổi bao nhiêu % (trong
điều kiện các yếu tố khác không đổi)
Trần Anh Tùng 61
Cách tính độ (hệ số) co giãn

của cầu theo thu nhập
QDX I
EDI  x
X
I QDX
dQDX I
EDI X  x
dI QDX
Trần Anh Tùng 62

của cầu theo thu nhập
EDI X  0 : X laøhaønghoùathöùcaáp,caápthaáp
EDI X  0 :X laøhaøng hoùa thoâng thöôøng
0  EDI X  1 : X laøhaøng hoùa thieátyeáu

E DI X  1 : X laøhaøng hoùa khoâng thieát yeáu
Trần Anh Tùng 63
21
06/08/2018
Co giãn của cầu theo giá chéo

Soá% thay ñoåicuûa löôïng caàu veà haøng hoùaX
ED 
XY
Soá% thay ñoåi cuûagiaùcuûahaøng hoùaY
Ý nghĩa: nếu giá Y tăng 1% thì lượng

cầu về X sẽ thay đổi bao nhiêu % (trong
điều kiện các yếu tố khác không đổi)
Trần Anh Tùng 64
Cách tính độ (hệ số) co giãn

của cầu theo giá chéo
Q P
EDXY  X x
D Y
PY QDX
dQ P
EDXY  X x
D Y
dPY QD X
Trần Anh Tùng 65

của cầu theo giá chéo
ED  0 : X vaøY khoâng coùquan heävôùinhau

XY
EDXY  0 : X vaøY coùquan heävôùi nhau

EDXY  0 : X vaøY laø2 haøng hoùaboåsung cho nhau
EDXY  0 : X vaøY laø2 haøng hoùathay theá cho nhau
Trần Anh Tùng 66
22
06/08/2018
Co giãn của cung theo giá

Soá% thay ñoåi cuûa löôïng cung veà haøng hoùaX
EPS 
X
Soá% thay ñoåi cuûa giaù veà haøng hoùaX
Ý nghĩa: nếu giá X tăng 1% thì lượng cung

về X sẽ tăng bao nhiêu % và ngược lại
(trong điều kiện các yếu tố khác không đổi)
Trần Anh Tùng 67
Co giãn của cung theo giá

theo khoảng
Q P
EPS  S X x X
X
PX QSX
P0  P1 Q 0  Q1
vôùiP X
 vaøQ SX

2 2
Trần Anh Tùng 68
Co giãn của cung theo giá theo điểm

dQ P
EPS SX x X
X
dPX QSX
dQS X
QS X  f(PX )  b  aPX vôù
i a
dPX
Trần Anh Tùng 69
23
06/08/2018

của cung theo giá
 ESP > 0 vì giá và lượng cung đồng biến
 ESP < 1: cung không co giãn
 ESP > 1: cung co giãn
 ESP= 1: cung co giãn đơn vị
 ESP= 0: cung không co giãn
 ESP= ∞: cung co giãn hoàn toàn 70
Các dạng đường cung

P P P (S)
(S)
(S)
450
Q Q Q
P P
(S)
(S)
Q Q
Trần Anh Tùng 71
Can thiệp của chính phủ

vào thị trường
 Can thiệp trực tiếp
 Ấn định giá trần
 Ấn định giá sàn
 Can thiệp gián tiếp
 Thuế
 Trợ cấp
Trần Anh Tùng 72
24
06/08/2018
Can thiệp trực tiếp bằng giá trần

P (S) Pmax  Pcaân baèng
Chính phủ ấn định
P1
giá trần (giá tối đa)
P max
P0 Thiếu hụt làm thị trường thiếu
(D’) hụt hàng hóa
(D)
Q0 Q1 Q
Trần Anh 73
Tùng
Can thiệp trực tiếp bằng giá sàn

P (S)
Pmin  Pcaân baèng
(S’)
Chính phủ ấn định giá

P0 Dư thừa
P min sàn (giá tối thiểu) làm
P1 thị trường dư thừa
(D)
hàng hóa
Q0 Q1 Q
Trần Anh 74
Tùng
Can thiệp gián tiếp bằng thuế

 Vấn đề: khi chính phủ tăng thuế, ai sẽ
chịu số thuế tăng thêm? Nếu người
tiêu dùng và người sản xuất cùng chia
sẻ số thuế tăng thêm này thì ai sẽ gánh
chịu nhiều hơn? Nhiều hơn bao nhiêu?
Trần Anh Tùng 75
25
06/08/2018

P
(S’)
Dư thừa
P* (S)
Nếu │EDP│< ESP (cầu co
P1 t
giãn ít hơn cung) thì
P0 người mua chịu thuế
nhiều hơn người bán
(D)
Q1 Q0 Q
Trần Anh 76
Tùng

P
Dư thừa
(S’)
P* (S)
Nếu │EDP│> ESP (cầu co
P1 t giãn nhiều hơn cung)
P0 thì người mua chịu thuế
ít hơn người bán
(D)
Q1 Q0 Q
Trần Anh 77
Tùng

 Nếu │EDP│< E SP (cầu co giãn ít hơn cung)
thì người mua chịu thuế nhiều hơn người
bán
 Nếu │E DP │> E SP (cầu co giãn nhiều hơn

cung) thì người mua chịu thuế ít hơn
người bán
Trần Anh Tùng 78
26
06/08/2018

 Nếu │E DP │= E SP (cầu co giãn bằng cung)
thì người mua và người bán chịu thuế
bằng nhau
 Nếu │E D│=
P 0 (cầu không co giãn) thì
người mua chịu toàn bộ thuế

 Nếu │E D│=
P ∞ (cầu co giãn hoàn toàn)
thì người bán chịu toàn bộ thuế

Trần Anh Tùng 79
Can thiệp gián tiếp bằng trợ cấp

 Chính phủ dùng chính sách trợ cấp để hỗ
trợ cho người sản xuất hay người tiêu dùng
 Trợ cấp có thể được xem như một loại thuế
âm (thu nhập nhận được từ chính phủ)
 Phân tích tương tự như tác động của thuế
Trần Anh Tùng 80
CHƯƠNG 3
LÝ THUYẾT VỀ SỰ LỰA CHỌN
CỦA NGƯỜI TIÊU DÙNG
Trần Anh Tùng 81
27
06/08/2018
Nội dung
 Phân tích cân bằng tiêu dùng
bằng thuyết hữu dụng
 Phân tích cân bằng tiêu dùng
bằng thuyết hình học
 Tác động thay thế và thu nhập

 Thặng dư tiêu dùng
Trần Anh Tùng 82
Phân tích cân bằng tiêu dùng

bằng thuyết hữu dụng
 Một số vấn đề cơ bản
 Nguyên tắc tối đa hóa hữu dụng
 Sự hình thành đường cầu thị trường
Trần Anh Tùng 83
Một số vấn đề cơ bản

 Các giả thiết cơ bản của thuyết hữu dụng
 Hữu dụng
 Tổng hữu dụng
 Hữu dụng biên
 Quy luật hữu dụng biên giảm dần
Trần Anh Tùng 84
28
06/08/2018
Các giả thiết cơ bản của thuyết

hữu dụng
 Mức thỏa mãn khi tiêu dùng sản phẩm
có thể định lượng hay đo lường được
 Các sản phẩm có thể chia nhỏ

 Người tiêu dùng luôn có sự lựa chọn
hợp lý
Trần Anh Tùng 85
Hữu dụng (Utility)

 Hữu dụng là sự thỏa mãn mà một
người cảm nhận được khi tiêu dùng
một loại sản phẩm hay dịch vụ nào đó
trong mỗi đơn vị thời gian
 Hữu dụng mang tính chủ quan
Trần Anh Tùng 86
Tổng hữu dụng (Total Utility)

 Tổng hữu dụng là tổng mức thỏa mãn
mà người tiêu dùng đạt được khi tiêu thụ
một số lượng sản phẩm nhất định trong
mỗi đơn vị thời gian
 Tổng hữu dụng phụ thuộc vào số lượng

sản phẩm sử dụng
Trần Anh Tùng 87
29
06/08/2018
Hữu dụng biên (Marginal Utility)

 Hữu dụng biên là sự thay đổi trong
tổng hữu dụng khi sử dụng thêm một
đơn vị sản phẩm trong mỗi đơn vị thời
gian, trong điều kiện các yếu tố khác
không đổi
Trần Anh Tùng 88
Ví dụ
TUX (đơn vị MUX (đơn vị hữu
QX
hữu dụng) dụng/sản phẩm)
0 0 /
1 4 4
2 7 3
3 9 2
4 10 1
5 10 0
6 9 -1
7 7 -2
Trần Anh Tùng 89
Cách tính hữu dụng biên

 Số liệu rời rạc (dạng bảng)
TUX TUY
MUX ; MU Y

Q X Q Y
Trần Anh Tùng 90
30
06/08/2018

 Số liệu liên tục (dạng hàm)
 Hàm đơn biến
dTUX
TUX  f(Q X )  MUX 
dQX
dTUY
TUY  f(Q Y )  MUY 
dQY
Trần Anh Tùng 91

 Hàm đa biến
TU  f(Q X ,Q Y )
TU
 MU X 
Q X
TU
 MU Y 
Q Y
Trần Anh Tùng 92
TUX Quan hệ giữa TU và MU

TUmax
TUX = f (QX)
MUX > 0  TUX tăng

MUX Q* QX
MUX< 0  TU Xgiảm
MUX = f (QX) MUX = 0  TUX đạtmax
Q* QX
Trần Anh Tùng 93
31
06/08/2018
Quy luật hữu dụng biên giảm dần

(Law of Diminishing Marginal Utility)
 Khi sử dụng ngày càng nhiều sản phẩm
X, trong khi giữ nguyên số lượng các
sản phẩm khác trong mỗi đơn vị thời
gian, thì sự thỏa mãn của X đem lại cho
người tiêu dùng ngày càng giảm dần
Trần Anh Tùng 94
Nguyên tắc tối đa hóa hữu dụng

 Mục tiêu của người tiêu dùng: tối đa
hóa hữu dụng (thỏa mãn) trong điều kiện
ngân sách (thu nhập) có giới hạn
 Phương án tiêu dùng tối ưu: phương

án đạt tổng hữu dụng cực đại trong điều
kiện ngân sách có giới hạn
Trần Anh Tùng 95
Mục tiêu của người tiêu dùng

 Tìm kết hợp giữa QX và QY sao cho TU
đạt max với thu nhập cho trước (bài
toán thông thường)
 Tìm kết hợp giữa QX và QY sao cho chi
tiêu đạt min với TU cho trước (bài
toán đối ngẫu)
Trần Anh Tùng 96
32
06/08/2018
Ví dụ 1: Anh A dành thu nhập 12đ để mua

hai hàng hóa X và Y với PX = PY = 1đ
QX MUX QY MUY
1 40 1 30
2 36 2 26
3 32 3 22
4 28 4 18
5 24 5 16
6 20 6 14
7 16 7 12
8 12 8 10
9 8 9 8
10 4 LÂM MẠNH
10
HÀ 6
97
Ví dụ 1: Anh A dành thu nhập 12đ để mua

hai hàng hóa X và Y với PX = PY = 1đ
1. Chi đồng thứ nhất cho X 7. Chi đồng thứ bảy cho X
2. Chi đồng thứ hai cho X 8. Chi đồng thứ tám cho Y
3. Chi đồng thứ ba cho X 9. Chi đồng thứ chín cho X
4. Chi đồng thứ tư cho Y 10. Chi đồng thứ mười cho Y
5. Chi đồng thứ năm cho X 11. Chi đồng thứ 11 cho X
6. Chi đồng thứ sáu cho Y 12. Chi đồng thứ 12 cho Y
Trần Anh Tùng 98
Ví dụ 1: Anh A dành thu nhập 12đ để

mua hai hàng hóa X và Y với PX = PY = 1đ
 Anh A ngừng chi tiêu khi ngân sách đã đạt

giới hạn. Khi đó, 1 đồng cuối cùng chi tiêu
cho X đem lại mức hữu dụng bằng 1 đồng
cuối cùng chi tiêu cho Y (MUX=MUY= 16)
 Với cách lựa chọn như trên, anh A đạt

được tổng hữu dụng tối đa trong một ngân
sách có giới hạn
Trần Anh Tùng 99
33
06/08/2018

 Hai điều kiện:
MUX MUY
 (1)  TU ñaït max
PX PY
PX QX  PY QY  I (2)  Giôùi haïn veà thu nhaäp
Trần Anh Tùng 100
Ví dụ 2: anh B có 14 đồng, mua 2 sp X và Y

với giá lần lượt là 2 đồng và 1 đồng
QX MUX QY MUY
1 20 1 12
2 18 2 11
3 16 3 10
4 14 4 9
5 12 5 8
6 8 6 7
7 3 7 4
Bài giải
MUX  MUY  MU
Điều kiện (1): X  2MU Y
2 1
Các cặp (QX, QY) thỏa điều kiện (1):
QX QY
1 3
2 4
3 5
4 6
6 7
34
06/08/2018
Bài giải
 Điều kiện (2): 2Q X + QY = 14
 Trong 5 cặp (QX, QY) thỏa điều kiện (1), chỉ
có cặp (QX=4, QY=6) thỏa điều kiện (2)
 Đáp án: anh A nên mua 4 sp X & 6 sp Y

để đạt được TUmax=125 (đvhd)
Sự hình thành đường cầu thị

trường về hàng hóa X
 Tại một mức giá cho trước: lượng cầu thị
trường về hàng hóa X bằng tổng các lượng
cầu cá nhân về hàng hóa X
 Đường cầu thị trường về hàng hóa X bằng

tổng các đường cầu cá nhân về hàng hóa X
Ví dụ
(dcá nhân A): qA = 200 – 2P
(dcá nhân B): qB = 300 – P
 Hàm cầu thị trường:

(D): QD = qA + qB = 500 – 3P
hay (D): PD = 500/3 – 1/3Q
35
06/08/2018
Phân tích cân bằng tiêu dùng bằng

thuyết hình học
 Những vấn đề cơ bản
 Nguyên tắc tối đa hóa hữu dụng
 Sự hình thành đường cầu thị trường
Những vấn đề cơ bản

 Ba giả thiết cơ bản
 Đường đẳng ích (đẳng dụng)
 Đường ngân sách
Ba giả thiết cơ bản

 Sở thích có tính hoàn chỉnh
 Người tiêu dùng luôn thích có số lượng
nhiều hơn là số lượng ít (đối với hàng
hóa tốt)
 Sở thích có tính bắc cầu
36
06/08/2018
Ví dụ: có 4 phương án cùng đem lại một

mức thỏa mãn TU1 cho người tiêu dùng
Phương án
QX QY MRSXY
(phối hợp)
A 3 7 /
B 4 4 –3
C 5 2 –2
D 6 1 –1
Đường đẳng ích, đường đẳng dụng,

đường bàng quan (Indifference curve)
QY Đường đẳng ích dốc xuống
cho biết sử dụng thêm 1
A đơn vị X phải giảm bớt 1 số
7
đơn vị Y và ngược lại, để
B
4 tổng thỏa mãn là không đổi
C
2 D
1 (TU1)
3 4 5 6 QX
Đường đẳng ích (đẳng dụng)

 Đường đẳng ích (đường đẳng dụng,
đường bàng quan) là tập hợp các phối
hợp khác nhau giữa hai hay nhiều loại
sản phẩm cùng đem lại một mức
thỏa mãn cho người tiêu dùng
37
06/08/2018
Đặc điểm của đường đẳng ích

 Dốc xuống
 Các đường đẳng ích không cắt nhau
 Đường đẳng ích dịch chuyển sang phải thể
hiện sự thỏa mãn tăng lên và ngược lại
 Độ dốc được đo bằng hệ số MRSXY và có xu
hướng giảm dần do ảnh hưởng của quy luật
hữu dụng biên giảm dần
Hệ số MRSXY (Marginal Rate of

Substitution)
Ý nghĩa: sử dụng thêm 1 đơn vị X
phải giảm bớt 1 số đơn vị Y và ngược
lại, để tổng thỏa mãn là không đổi
QY dQ
MRSXY  0 hay MRS  XY Y  0
QX dQX
Các dạng đặc biệt của đường

đẳng ích
QY QY
(TU1) (TU 2)
(TU2)
(TU1)
QX QX
X được ưa chuộng, Y X không được ưa chuộng,
không được ưa chuộng Y được ưa chuộng
38
06/08/2018

đẳng ích
QY QY
MRSXY=0
MRSXY=const.
(TU2)
(TU1)
(TU1) (TU2)
QX QX
X và Y thay thế hoàn toàn X và Y bổ sung hoàn toàn
cho nhau cho nhau
Đường ngân sách (thu nhập)

(Budget Line)
 Là tập hợp của các phối hợp khác nhau
giữa hai hay nhiều hàng hóa mà người
tiêu dùng có thể mua được với cùng
mức thu nhập (trong điều kiện giá hàng
hóa cho trước)

 Phương trình tổng quát của đường
ngân sách: PxQX + PYQY = I
hay: I P
QY   XQ X
PY PY
39
06/08/2018

QY Đường ngân sách dốc xuống
cho biết muốn mua thêm 1 đơn
I/P Y vị X phải giảm bớt 1 số lượng
đơn vị Y và ngược lại, trong
điều kiện giá X, giáY cho trước
(I)
và thu nhập không đổi
I/PX QX
Đặc điểm của đường ngân sách

 Dốc xuống
PX
 Độ dốc =  0
PY
 Đường ngân sách dịch chuyển khi thu
nhập, giá X và giá Y thay đổi không
cùng tỷ lệ

QY
Phương án A, C và D bị loại.
B chính là phương án tiêu
A dùng tối ưu (điểm cân bằng
D
tiêu dùng)
B
Q B
Y
(TU 3)
C (TU 2)
(TU1)
Q BX QX
(I)
40
06/08/2018
Điều kiện xác định phương án

tiêu dùng tối ưu
 Tại điểm cân bằng tiêu dùng, độ dốc
của đường đẳng ích và đường ngân
sách là bằng nhau:
PX
MRS XY  
PY
Thặng dư tiêu dùng

(Consumer Surplus)
 Thặng dư tiêu dùng của một hàng hóa
 Thặng dư tiêu dùng của một cá nhân
 Thặng dư tiêu dùng của thị trường
Thặng dư tiêu dùng của một

hàng hóa
 là chênh lệch giữa mức giá tối đa mà
người tiêu dùng sẵn sàng trả so với
mức giá thực trả
41
06/08/2018
Thặng dư tiêu dùng của cá nhân

 là chênh lệch giữa tổng mức giá tối
đa mà người tiêu dùng sẵn sàng trả
so với tổng mức giá thực trả
 bằng tổng thặng dư tiêu dùng của tất
cả hàng hóa mà người tiêu dùng mua

PX CS của cá nhân bằng
tổng của CS của các
10.000
sản phẩm
8.000 CS của sp X CS của sp X
thứ nhất thứ hai
6.000 CS của sp X
thứ ba
5.000
1 2 3 QX
PX CS của cá nhân
về sản phẩm X
 CS của cá nhân chính là tổng
thỏa mãn lớn nhất mà người
cá nhân tiêu dùng đạt được
(dX
)
A
P cb
QX
42
06/08/2018
Thặng dư tiêu dùng của thị trường

 bằng tổng thặng dư tiêu dùng của
tất cả các cá nhân trong thị trường
n
CS thò
X
tröôøng
  CS caù
X
nhaân i
i1
Thặng dư tiêu dùng của thị trường

PX
CS TT (S) Thặng dư tiêu dùng thị
trường là phần diện
tích nằm bên dưới
P cb
đường cầu (D) và trên
mức giá cân bằng Pcb
(D)
QX
CHƯƠNG 4
LÝ THUYẾT VỀ SẢN XUẤT
43
06/08/2018
Nội dung chương 4

 Xác định phương án sản xuất tối
ưu theo phương pháp cổ điển
 Xác định phương án sản xuất tối
ưu theo phương pháp hình học
 Đường mở rộng sản xuất

 Năng suất theo quy mô
Nội dung
 Các khái niệm
 Nguyên tắc tối đa hóa sản lượng hay
tối thiểu hóa chi phí sản xuất (xác
định phương án sản xuất tối ưu)
Các khái niệm

 Hàm sản xuất
 Năng suất trung bình
 Năng suất biên
44
06/08/2018
Hàm sản xuất
Yếu tố sản xuất

(vốn, lao động, Số lượng
Sản xuất
nguyên liệu, sản phẩm
công nghệ,…)
Hàm sản xuất

 Trong điều kiện công nghệ sản xuất đã được
xác định trước, số lượng sản phẩm sản xuất
phụ thuộc vào số lượng các YTSX: nguyên liệu,
máy, thiết bị, nhà xưởng, lao động,…
 Q = f (X1, X2, X3,..) với X1, X2, X3,…là số lượng

các yếu tố sản xuất
Hàm sản xuất

 Các yếu tố sản xuất có thể được phân thành 2
nhóm: vốn bằng hiện vật (K) và lao động (L)
 Hàm sản xuất Q = f(K, L) phản ánh số lượng

sản phẩm tối đa có thể sản xuất được từ một
số lượng nhất định các yếu tố sản xuất, tương
ứng với trình độ kỹ thuật nhất định
45
06/08/2018
Giai đoạn nhất thời

 Nhất thời là khoảng thời gian rất ngắn,
trong đó các yếu tố sản xuất đều cố
định về số lượng, vì vậy số lượng sản
phẩm sản xuất ra là không đổi
 K và L không đổi  Q không đổi
Giai đoạn ngắn hạn

 Ngắn hạn là khoảng thời gian trong đó có
ít nhất một yếu tố sản xuất không đổi về
số lượng trong quá trình sản xuất
 Các yếu tố sản xuất trong ngắn hạn được
phân thành hai loại: yếu tố sản xuất cố
định và yếu tố sản xuất biến đổi

 Các yếu tố sản xuất như nhà xưởng, máy,
thiết bị,… thể hiện quy mô sản xuất của
doanh nghiệp
 Các yếu tố sản xuất trên được cố định trong
ngắn hạn nên quy mô sản xuất của xí
nghiệp không đổi trong ngắn hạn
46
06/08/2018

 Yếu tố sản xuất biến đổi như nguyên, nhiên
vật liệu, lao động trực tiếp,…dễ thay đổi
hơn so với yếu tố sản xuất cố định
 Doanh nghiệp có thể thay đổi sản lượng
bằng cách thay đổi yếu tố sản xuất biến đổi
 K cố định, L thay đổi  Q = f (L)
Giai đoạn dài hạn

 Dài hạn là khoảng thời gian đủ dài để
tất cả các YTSX thay đổi về số lượng,
do đó quy mô sản xuất của doanh
nghiệp thay đổi
 K và L đều thay đổi  Q = f (K, L)
Năng suất trung bình (sản phẩm

trung bình) - Average Product
 Năng suất trung bình của lao động:
Q
APL 
L
 Năng suất trung bình của vốn:
Q
APK 
K
Trần Anh 141

Tùng
47
06/08/2018
Năng suất biên (sản phẩm biên)

– Marginal Product
 Năng suất biên của lao động:
Q dQ
MPL  hay MP  L
L dL
 Năng suất biên của vốn:
Q dQ
MPK  hay MP K
K dK
Quy luật năng suất biên giảm dần

(Law of Diminishing Returns)
Khi sử dụng ngày càng tăng một yếu tố

sản xuất biến đổi, trong khi các yếu tố
sản xuất khác giữ nguyên, thì năng suất
biên của yếu tố sản xuất biến đổi sẽ
giảm xuống
Mối quan hệ giữa MPL và Q
 MPL là độ dốc của hàm Q = f (L)
 MPL > 0  Q tăng
 MPL = 0  Q đạt cực đại
 MPL < 0  Q giảm
48
06/08/2018
Phối hợp tối ưu các yếu tố đầu vào

 Phương pháp cổ điển: dựa vào năng
suất biên (sản phẩm biên) của vốn và
của lao động
 Phương pháp hình học: dựa vào

đường đẳng lượng và đường đẳng phí
Mục tiêu của nhà sản xuất

 Tìm phối hợp giữa K và L sao cho Q đạt
max với chi phí cho trước (bài toán
thông thường)
 Tìm phối hợp giữa K và L sao cho chi
phí đạt min với Q cho trước (bài toán
đối ngẫu)
Phương pháp cổ điển

 Điều kiện: MP K MP L
 (1)
PK PL
PK K  PL L  TC (2)
 PK: giá một đơn vị vốn

 PL: giá một đơn vị lao động
 TC (Total Cost): tổng chi phí để mua 2
yếu tố K và L
49
06/08/2018
Ví dụ: Một doanh nghiệp chi TC=96 đvt

để mua 2 yếu tố K và L với PK=8 đvt và
PL=4 đvt. Xác định phương án SX tối ưu?
K MPK L MPL
4 8 5 5
5 7 6 4
6 6 7 3
Đáp án:
7 5 8 2 K=8 và
8 4 9 1 L=8
Phương pháp hình học
 Đường đẳng lượng
 Đường đẳng phí
 Xác định phương án sản xuất tối ưu
Ví dụ: Phối hợp giữa K và L để

sản xuất Q sản phẩm như sau:
L 1 2 3 4 5
K
1 20 40 55 65 75
2 40 60 75 85 90
3 55 75 90 100 105
4 65 85 100 110 115
5 75 90 105 115 120

50
06/08/2018
Đường đẳng lượng

(Iso-quant Curve)
 Nếu sản xuất Q1=55 sp: K L
3 1
1 3
 Nếu sản xuất Q2=75 sp: K L
5 1
3 2
2 3
1 5

 là một tập hợp của các phối hợp khác
nhau giữa các yếu tố sản xuất (vốn, lao
động,…) để cùng tạo ra một mức
sản lượng

Đường đẳng lượng dốc xuống
K
cho biết sử dụng thêm 1 đơn vị
L phải giảm bớt 1 số đơn vị K
và ngược lại, để tổng sản lượng
là không đổi
(Q)
51
06/08/2018
Đặc điểm của đường đẳng lượng

 Dốc xuống
 Các đường đẳng lượng không cắt nhau

 Đường đẳng lượng dịch chuyển sang phải thể
hiện số lượng sản phẩm tăng lên và ngược lại
 Độ dốc được đo bằng hệ số MRTSLK
Hệ số MRTSLK (Marginal Rate of

Technical Substitution)
 Ý nghĩa: sử dụng thêm 1 đơn vị L
phải giảm bớt 1 số đơn vị K và ngược
lại, để tổng sản lượng là không đổi
K dK
MRTS LK   0 hay MRTS LK   0
L dL

đẳng lượng
K K
MRTSLK=0
MRTSLK=const.
(Q2)
(Q1)
(Q1) (Q2)
L L
L và K thay thế hoàn toàn L và K bổ sung hoàn toàn
cho nhau cho nhau
52
06/08/2018
Đường đẳng phí (Iso-cost Curve)

 là một tập hợp của các phối hợp khác
nhau giữa các yếu tố sản xuất mà
doanh nghiệp có thể mua được với
cùng một mức chi phí (trong điều kiện
giá các yếu tố sản xuất đã cho trước)
Đường đẳng phí

 Phương trình tổng quát của đường
đẳng phí: P K K+ PLL = TC
hay: TC PL
K  L
PK PK
Đường đẳng phí

Đường đẳng phí dốc xuống cho biết
K
muốn mua (thuê) thêm 1 đơn vị K
TC/PK phải giảm thuê 1 số lượng đơn vị L và
ngược lại, trong điều kiện giá K & giá
L cho trước và tổng chi phí không đổi
(TC)
L
TC/PL
53
06/08/2018
Đặc điểm của đường đẳng phí

 Dốc xuống
PL
 Độ dốc =  0
PK
 Đường đẳng phí dịch chuyển khi tổng
chi phí, giá K và giá L thay đổi không
cùng tỷ lệ
Xác định phương án sản xuất tối ưu

(bài toán thông thường)
K
 Phương án A, C và D bị loại. B
chính là phương án sản xuất tối ưu
A  Phối hợp giữa K và L tại B tạo ra

D
Q2 là Qmax với chi phí cho trước TC
B
KB
(Q3)
C (Q2)
(Q1)
LB (TC)
L
Xác định phương án sản xuất tối ưu

(bài toán đối ngẫu)
K  Phương án A, C và D bị loại. B
chính là phương án sản xuất tối ưu
A
 Phối hợp giữa K và L tại B có tổng
chi phí TC2 là thấp nhất với sản
B lượng đã được xác định trước Q2
K B
D
C
(Q2)
(TC 1) (TC 3)
LB (TC 2)
L
54
06/08/2018
Điều kiện xác định phương án

sản xuất tối ưu
 Tại phương án sản xuất tối ưu, độ
dốc của đường đẳng lượng và đường
đẳng phí là bằng nhau:
PL
MRTS LK  
PK
Đường mở rộng sản xuất

K
TC2/PK1

TC1/PK1
B
A
(Q2)
(Q1)
TC1/PL1 TC2/PL1 L

(Expansion Path)
 là tập hợp của các điểm phối hợp tối ưu
(phương án tối ưu) giữa các YTSX trong
điều kiện chi phí sản xuất thay đổi, giá
các YTSX không đổi
55
06/08/2018
Năng suất (hiệu suất) theo quy

mô (Returns to Scale)
 thể hiện mối quan hệ giữa quy mô sản
xuất và sản lượng đầu ra
 Vấn đề: khi quy mô sản xuất (yếu tố

đầu vào) ngày càng mở rộng, sản
lượng đầu ra của doanh nghiệp thay
đổi như thế nào so với quy mô?
Năng suất (hiệu suất) theo quy mô

K Đường mở rộng sản xuất
NS giảm theo
quy mô
30
NS không đổi
theo quy mô Q4=650
20
NS tăng theo Q3=500
quy mô
10 Q2=250
5
Q1=100
10 20 40 60 L

 Ba trường hợp khi so sánh tỷ lệ gia tăng
các YTSX với tỷ lệ gia tăng của sản lượng:
 Năng suất tăng dần theo quy mô
 Năng suất không đổi theo quy mô
 Năng suất giảm dần theo quy mô
56
06/08/2018

 Cho hàm sản xuất ban đầu:
Q = f (K, L)
 Khi tăng K và L theo cùng tỷ lệ a, kết
quả Q sẽ tăng với tỷ lệ b:
bQ = f (aK, aL)

 b > a: Năng suất tăng theo quy mô (chi phí sản
xuất giảm theo quy mô), thể hiện tính kinh tế
theo quy mô (Economies of Scale)
 b < a: Năng suất giảm theo quy mô (chi phí sản
xuất tăng theo quy mô), thể hiện tính phi kinh tế
theo quy mô (Diseconomies of Scale)
 b = a: Năng suất không đổi theo quy mô (chi
phí sản xuất không đổi theo quy mô)

 Hàm Cobb-Douglas: Q = A.K.L
 Ba trường hợp:
  +  > 1 : Năng suất tăng dần theo quy mô
  +  = 1 : Năng suất không đổi theo quy mô
  +  < 1 : Năng suất giảm dần theo quy mô
57
06/08/2018
CHƯƠNG 5
LÝ THUYẾT VỀ CHI PHÍ
Nội dung
 Phân biệt chi phí kế toán và chi phí
kinh tế
 Phân tích chi phí trong ngắn hạn
 Phân tích chi phí trong dài hạn
Chi phí kế toán (Accounting Cost)

hay chi phí hiện (Explicit Cost)
 Chi phí kế toán là khoản chi phí rõ
ràng, cụ thể mà doanh nghiệp đã chi
ra để mua các YTSX trong quá trình sản
xuất kinh doanh. Các khoản chi phí này
được ghi chép đầy đủ trong sổ kế toán
58
06/08/2018
Chi phí ẩn (Implicit Cost)

 Chi phí ẩn là cái lớn nhất hay giá trị lớn
nhất của thu nhập hoặc lợi nhuận bị mất đi
khi thực hiện một quyết định (phương án)
nào đó
 Chi phí cơ hội (Opportunity Cost) bao gồm
chi phí ẩn và chi phí kế toán
Chi phí kinh tế (Economic Cost)

 là chi phí sử dụng các YTSX của doanh
nghiệp trên góc độ kinh tế
 còn được gọi là chi phí cơ hội

 chi phí kinh tế (hay chi phí cơ hội) = chi
phí kế toán + chi phí ẩn
Lợi nhuận kế toán (Accounting Profit)

và lợi nhuận kinh tế (Economic Profit)
 Lợi nhuận kế toán = doanh thu – chi phí kế toán

 Lợi nhuận kinh tế = doanh thu – chi phí kinh tế
 Lợi nhuận kinh tế = lợi nhuận kế toán – chi phí ẩn
59
06/08/2018
Chi phí chìm (Sunk Cost)

 là khoản chi phí đã chi ra trong quá khứ
và không thể thu hồi
 không gắn với quá trình đưa ra quyết định
 không được tính trong chi phí kinh tế
Tình huống: ông A có các phương

án sử dụng số vốn 1 tỷ đồng như
sau:
1. Sản xuất  Lợi nhuận kế toán: 200 triệu
đồng/năm
2. Gởi ngân hàng  Tiền lãi tiết kiệm: 140
triệu đồng/năm
3. Kinh doanh chứng khoán  Lợi nhuận
kế toán: 150 triệu đồng/năm
4. Kinh doanh bất động sản  Lợi nhuận
kế toán: 160 triệu đồng/năm
179
Phân tích chi phí sản xuất trong

ngắn hạn
 Các loại chi phí tổng  Các loại chi phí đơn vị
 Tổng chi phí cố định  Chi phí cố định (định

phí) trung bình
 Tổng chi phí biến đổi
 Chi phí biến đổi (biến
Tổng chi phí
phí) trung bình

 Chi phí trung bình

 Chi phí biên
60
06/08/2018
Chi phí tổng số

 Trong ngắn hạn có hai loại yếu tố sản xuất:
 Yếu tố sản xuất cố định (nhà xưởng,
máy móc, thiết bị, nhân viên quản trị
cao cấp,…) → Chi phí cố định
 Yếu tố sản xuất biến đổi (nguyên liệu,
nhiên liệu, vật liệu, công nhân trực tiếp
sản xuất,…) → Chi phí biến đổi
Tổng chi phí cố định (Total

Fixed Cost – TFC)
 TFC là toàn bộ chi phí mà doanh nghiệp
chi ra cho các YTSX cố định trong mỗi đơn
vị thời gian
 TFC không thay đổi theo q, vì vậy hàm
TFC là một hàm hằng số
 Đường (TFC) nằm ngang tại TFC
Tổng chi phí cố định (Total

Fixed Cost – TFC)
TFC
Đường (TFC) nằm
ngang tại TFC, cho
(TFC) biết TFC không
TFC
thay đổi theo q
61
06/08/2018
Tổng chi phí biến đổi (Total

Variable Cost – TVC)
 TVC là toàn bộ chi phí mà doanh nghiệp chi
ra cho các YTSX biến đổi trong mỗi đơn vị
thời gian
 TVC thay đổi theo q, vì vậy hàm TVC phụ

thuộc đồng biến với q: TVC = f(q)
 Đường (TVC) dốc lên

TVC (TVC)
∆TVC
Đường (TVC) lồi lõm thể
hiện quy luật năng suất
biên giảm dần
∆q
Năng suất lao Năng suất lao q

động cao động thấp

 Giai đoạn năng suất lao động cao:

TVC tăng chậm hơn q tăng
 Giai đoạn năng suất lao động thấp:

TVC tăng nhanh hơn q tăng
62
06/08/2018
Tổng chi phí (Total Cost – TC)

 là toàn bộ chi phí mà doanh nghiệp chi ra cho
các YTSX cố định và YTSX biến đổi trong mỗi
đơn vị thời gian
TC = f(q) = TFC + TVC
 TFC là hằng số  TC đồng biến vớiq
 Đường (TC) là đường (TVC) được tịnh tiến
lên trên một đoạn bằng TFC
Tổng chi phí (Total Cost – TC)

TC, TFC, TVC (TC)
(TVC)
Khi q = 0 thì TC = TFC
Độ dốc của (TC) bằng
độ dốc của (TVC) tại
TFC
(TFC) mọiq
Chi phí đơn vị

 là chi phí tính cho một đơn vị sản phẩm
 được tính bằng cách lấy chi phí tổng
chia cho số lượng đơn vị sản phẩm
63
06/08/2018
Chi phí cố định trung bình

(Average Fixed Cost – AFC)
 Là chi phí cố định tính cho một đơn vị
sản phẩm
TFC
AFC 
q
 q càng tăng thì AFC càng giảm
 (AFC) là đường dốc xuống
Chi phí cố định trung bình

(Average Fixed Cost – AFC)
AFC
q càng tăng, AFC càng

giảm mạnh
(AFC)
q
Chi phí biến đổi trung bình

(Average Variable Cost – AVC)
 là chi phí biến đổi tính cho một đơn vị sản
TVC
phẩm: AVC 
q
 Giai đoạn năng suất lao động cao: TVC tăng
chậm hơn q tăng  AVC giảm
 Giai đoạn năng suất lao động thấp: TVC tăng

nhanh hơnq tăng  AVC tăng
 (AVC) là đường chữ U (hay chữ V)

64
06/08/2018
Chi phí biến đổi trung bình

(Average Variable Cost – AVC)
Đường (AVC) có dạng
AVC
(AVC) hình chữ U (hay chữ V)
do tác động của quy
luật năng suất biên
giảm dần
Chi phí trung bình (Average

Cost – AC)
 là chi phí cố định và chi phí biến đổi
tính cho một đơn vị sản phẩm
TC TFC  TVC
AC  
q q
 AFC  AVC
Chi phí trung bình (Average

Cost – AC)
AFC, AVC, AC Đường (AC)
(AC)
có dạng chữ U
(AVC)
(hay chữ V),
nằm bên trên
AC min
đường (AVC)
AVC min
một khoảng
(AFC) bằng AFC
q
qAVCmin qACmin
65
06/08/2018
Chi phí biên (Marginal Cost – MC)

 là phần chi phí tăng thêm trong tổng
chi phí (TC) hay trong tổng chi phí biến
đổi (TVC) khi sản xuất thêm 1 đơn vị
sản phẩm và ngược lại.
TC TVC
MC  
q q
Chi phí biên (Marginal Cost – MC)
 Là độ dốc của đường (TC) hoặc của

đường (TVC)
dTC dTVC
MC  
dq dq
Mối quan hệ giữa MC, AC và AVC

AFC, AVC, AC (MC)
(AC)
(AVC)
ACmin Đường (MC) luôn cắt

đường (AC) và đường
AVCmin (AVC) tại điểm cực
tiểu của mỗi đường
q
qAVCmin qACmin
Trần Anh 198

Tùng
66
06/08/2018
Mối quan hệ giữa MC, AC và AVC

 Xác định ACmin và qACmin
dAC
MC  AC hay 0
dq
 Xác định AVCmin và qAVCmin
dAVC
MC  AVC hay 0
dq
Sản lượng tối ưu

 là sản lượng đạt được khi chi phí trung
bình là thấp nhất
 là sản lượng thể hiện hiệu quả sử dụng

các yếu tố sản xuất ở mức cao nhất
Phân tích chi phí sản xuất trong

dài hạn
 Trong dài hạn, tất cả các yếu tố sản xuất
đều thay đổi
 Các loại chi phí trong dài hạn:
 Tổng chi phí trong dài hạn (LTC)
 Chi phí trung bình trong dài hạn (LAC)
 Chi phí biên trong dài hạn (LMC)
67
06/08/2018
Tổng chi phí trong dài hạn

(Long run Total Cost) - LTC
K TC
Đường mở rộng sản xuất (LTC)
C
TC3
C
K3
B (q3) B
K2 TC 2
A (q2) A
K TC1
1
(q1)
(TC1) (TC2)
L1 L 2 L3 L q1 q2 q3 q
Khi q=0 thì LTC=0. Muốn sản xuất q1, doanh nghiệp sẽ chọn quy mô sản
xuất A (K1, L1) với tổng chi phí tối thiểu TC1. Lập luận tương tự cho q2, q32,0…2

(Long run Total Cost) -
LTC
 Đường (LTC) là đường có chi phí thấp nhất
tương ứng với mỗi mức sản lượng khi tất cả
các yếu tố sản xuất đều biến đổi
 Đường (LTC) có dạng lồi lõm do chịu tác

động của tính kinh tế theo quy mô (chi phí
giảm theo quy mô) và tính phi kinh tế theo
quy mô (chi phí tăng theo quy mô)
Tính kinh tế theo quy mô

(Economies of Scale)
 Phân công lao động và chuyên môn
hóa lao động sâu
 Quy trình công nghệ mới được áp dụng

 Tận dụng phế liệu, phế phẩm để sản
xuất sản phẩm phụ
 …
68
06/08/2018
Tính phi kinh tế theo quy mô

(Diseconomies of Scale)
 Nhiều tầng nấc, ban bệ được hình thành 
quản lý kém hiệu quả
 Thông tin không thông suốt và kịp thời
giữa các cấp
 Xuất hiện tình trạng quan liêu hành chánh
 … Trần Anh Tùng 205

(Long run Total Cost – LTC)
LTC
(LTC)
∆LTC
Đường (LTC) có dạng là
một đường cong lồi lõm
xuất phát từ q = 0
∆q
q
Tính kinh tế Tính phi kinh tế
theo quy mô theo quy mô
Chi phí trung bình trong dài hạn

(Long run Average Cost – LAC)
 Là chi phí trong dài hạn tính cho một

đơn vị sản phẩm
LTC
LAC 
q
69
06/08/2018
Đường chi phí trung bình trong

dài hạn (LAC)
 Trong dài hạn, giả sử doanh nghiệp có 3 quy mô
sản xuất để lựa chọn là (SAC1), (SAC2) và (SAC3)
 Quy mô sản xuất được lựa chọn thỏa điều kiện: ở

bất kỳ mức sản lượng q nào, chi phí trung bình AC
phải là thấp nhất trong số các quy mô sản xuất có
thể có

dài hạn (LAC)
SAC
(SAC2) Ở mức sản lượng
(SAC3)
(SAC 1) q1 chọn (SAC ),1 ở
q2 chọn (SAC1)
hoặc (SAC2), ở q3
chọn (SAC2) hoặc
(SAC3), ở q4 chọn
(SAC3)
q1 q2 q3 q4 q

dài hạn (LAC)
SAC (SAC2)
(SAC1) (SAC3)
Từ 0 đến q2: chọn quy mô (SAC1)

Từ q2 đến q3 : chọn quy mô (SAC2)
Từ q3 trở đi : chọn quy mô (SAC3)
0 q1 q2 q3 q4 q
70
06/08/2018

dài hạn (LAC)
 được hình thành từ các phần thấp nhất
của các đường (SAC) tương ứng với mỗi
mức sản lượng
 tiếp xúc với tất cả các đường (SAC)
 là đường bao của tất cả các đường (SAC)

dài hạn (LAC)
 là đường có chi phí trung bình thấp nhất tương
ứng với mỗi mức sản lượng khi doanh nghiệp
tự do thay đổi quy mô sản xuất theo ý muốn
 có dạng hình chữ U (hay chữ V) do tính kinh tế

theo quy mô và tính phi kinh tế theo quy mô
phát huy tác dụng

dài hạn (LAC)
SAC, LAC
(SAC5) (LAC)
(SAC1)
(SAC4)
(SAC2)
(SAC3) (LAC) là đường
bao của tất cả
các đường (SAC)
q1 q2 q3 q4 q5 q
71
06/08/2018
Chi phí biên trong dài hạn

(Long run Marginal Cost – LMC)
 là sự thay đổi trong tổng chi phí trong dài
hạn khi thay đổi1 đơn vị sản phẩm
LTC
LMC 
q
 là độ dốc của đường (LTC)
dLTC
LMC 
dq
Mối quan hệ giữa LMC và LAC

Chi phí/sp (LMC)
(LAC)
LACmin Đường (LMC) luôn cắt

đường (LAC) tại LACmin
qLACmin q
Quy mô sản xuất tối ưu

 là quy mô sản xuất có hiệu quả nhất trong
tất cả các quy mô sản xuất mà doanh
nghiệp có thể thiết lập
 là quy mô sản xuất tại đó đường (SAC)

tiếp xúc với đường (LAC) tại điểm cực tiểu
của cả hai đường
72
06/08/2018
Quy mô sản xuất tối ưu

Chi phí/sp (LMC)
(LAC)
(SMC*)
(SAC*)
LACmin
Tại q*:
SAC*min=LACmin=SMC*=LMC*
q* q
CHƯƠNG 6
THỊ TRƯỜNG
CẠNH TRANH HOÀN HẢO
Nội dung
 Đặc điểm của thị trường cạnh tranh
 Đặc điểm của doanh nghiệp cạnh tranh
 Phân tích trong ngắn hạn
 Phân tích trong dài hạn
 Hiệu quả của thị trường cạnh tranh
73
06/08/2018
Đặc điểm của thị trường cạnh tranh

 Số lượng người bán: nhiều  người bán chấp
nhận giá của thị trường
 Tính chất thay thế của sản phẩm: thay thế
hoàn toàn cho nhau
 Điều kiện gia nhập thị trường và rút lui khỏi thị
trường: dễ dàng
 Thông tin: người mua và người bán biết thông
tin lẫn nhau
Đặc điểm của doanh nghiệp

cạnh tranh
 Đường cầu về sản phẩm của một doanh
nghiệp
 Đường tổng doanh thu
 Đường doanh thu trung bình
 Đường doanh thu biên
Đường cầu về sản phẩm của doanh

nghiệp cạnh tranh
PX Đường (d) nằm ngang
PX
tại mức giá cân bằng
(STT) của thị trường
(d)
P cb
(MR)
(AR)
(DTT)
QX qX
Thị trường cạnh tranh Doanh nghiệp cạnh tranh
74
06/08/2018
Đường cầu về sản phẩm của doanh

nghiệp cạnh tranh
PX PX Giá cân bằng của thị

(S)
trường tăng, đường (d)
dịch chuyển lên trên
P1 (d’)
P0 (d)
(D’)
(D)
QX qX
Thị trường cạnh tranh Doanh nghiệp cạnh tranh
Đường tổng doanh thu

 TR (Total Revenue) = f (q) = P.q
TR
(TR)
Đường (TR) là đường
thẳng dốc lên, xuất
∆TR
phát từ gốc tọa độ
∆q
q
Đường doanh thu biên

 MR (Marginal Revenue) là phần tăng thêm
trong tổng doanh thu khi doanh nghiệp bán
thêm một đơn vị sản phẩm và ngược lại
TR dTR
MR   P hay MR   P
q dq
 MR là độ dốc của đường (TR)
 Đường (MR) nằm ngang tại mức giá P

75
06/08/2018
Đường doanh thu trung bình

 AR (Average Revenue) là tổng doanh thu
tính trung bình cho mỗi đơn vị sản phẩm
bán ra TR
AR  P
q
 Đường (AR) nằm ngang tại mức giá P
Đường tổng lợi nhuận

 TP (Total Profit) = TR – TC
 Khi khoảng cách giữa TR và TC là lớn
nhất (TR > TC) thì TP đạt cực đại
 Đường (TP) phụ thuộc vào hai đường

(TR) và (TC)
Vấn đề đặt ra cho doanh nghiệp

 Với mức giá (P) của thị trường:
 Trong ngắn hạn, nên sản xuất và bán
ở mức sản lượng nào với quy mô sản
xuất hiện có?
 Trong dài hạn, nên chọn quy mô sản
xuất nào?
76
06/08/2018
Phân tích trong ngắn hạn
 Doanh nghiệp đặt mục tiêu:
 Tối đa hóa lợi nhuận
 Tối thiểu hóa lỗ
Tối đa hóa lợi nhuận của doanh nghiệp –

Phân tích dựa trên các đường tổng số
TR, TC, TP (TC) (TR)
A q=0: lỗ toàn bộ TFC

q<q0 và q>q1: lỗ
B Tại q0 và q1: hòa vốn

TPmax
TFC
Tại q*: đạt lợi nhuận cực đại
q0 q1
q* q
-TFC
Sản lượng tối đa hóa (TP)
lợi nhuận
Điều kiện để xác định sản lượng tối

đa hóa lợi nhuận của doanh nghiệp
 Tại mức sản lượng tối đa hóa lợi nhuận:
Độ dốc của (TC) = độ dốc của (TR)

dTC dTR
  MC  MR
dq dq
Vì MR = P nên MC = MR =P
77
06/08/2018
Tối đa hóa lợi nhuận của doanh nghiệp –

Phân tích dựa trên các đường đơn vị
Giá, chi phí/sp (MC)

(AC)
MC=MR=P
(MR)
TPmax
AC q* TPmax  (P  AC q*)q*
 TRq*  TCq*
q* q
TR, TC, TP (TC) (TR)
Tối đa hóa lợi
TPmax
nhuận của doanh
TFC nghiệp – Phân
q0 q* q1 q tích dựa trên các
-TFC (TP)
đường tổng số và
dựa trên các
(AC)
đường đơn vị
MC=MR=P
(MR)
ACq*
q0 q* LÂqM1MẠNH HÀq 233
Tối thiểu hóa lỗ

 Nếu ngừng sản xuất: doanh nghiệp bị
lỗ toàn bộ TFC
 Sử dụng điều kiện MC = MR để phân
tích lỗ
78
06/08/2018

Điểm
hòavốn
(AC)
(AVC)
P1=Phv=ACmin (MR1)
P2 (MR2)
P3=Pđc=AVCmin (MR3)
Điểm
đóngcửa
qđc q2 qhv q

 Tại P1 = ACmin : doanh nghiệp hòa vốn  tiếp
tục sản xuất tại q1 (hay qhòa vốn)
 Tại P3 < P2 < P1 : doanh nghiệp bị lỗ một
phần TFC  tiếp tục sản xuất tại q2
 Tại P3 = AVCmin : doanh nghiệp bị lỗ toàn bộ

TFC  ngừng sản xuất tạm thời hoặc tiếp tục
sản xuất tại q3 (hay qđóng cửa)
Đường cung của doanh nghiệp

Giá, chi phí/sp (MC) (AC)
(AVC)
Phv
P2 (SDN)
Pđc Đường (S DN) dốc lên cho biết
Điểm lượng cung của doanh nghiệp
đóngcửa
đồng biến với giá thị trường
qđc q2 qhv q
79
06/08/2018
Đường cung trong ngắn hạn

của doanh nghiệp
 là phần đường (MC) tính từ điểm đóng cửa
trở lên
 dốc lên cho biết khi giá thị trường tăng, DN

sẽ tăng sản lượng bán để tối đa hóa lợi
nhuận và ngược lại khi giá thị trường giảm,
DN sẽ giảm sản lượng bán để tối thiểu hóa lỗ

của ngành (thị trường)
 phản ánh tổng sản lượng mà các doanh
nghiệp trong ngành cung ứng cho thị trường
ở mỗi mức giá nhất định
 được thiết lập bằng cách cộng theo hoành độ

các đường cung trong ngắn hạn của các
doanh nghiệp trong ngành

 Tại một mức giá cho trước, lượng cung thị
trường về hàng hóa X bằng tổng lượng
cung của các doanh nghiệp trong ngành X
 Đường cung thị trường về hàng hóa X bằng

tổng các đường cung của các doanh nghiệp
trong ngành X
80
06/08/2018

Giá, chi phí/sp PX
Đường cung ngắn (MC) Đường cung ngắn (S)

hạn của TT
hạn của DN
(MR1)
P1
Giá tăng, DN
(MR0) tăng sản lượng,
P0 lượng cung của
ngành tăng
q0 q1 qX Q0 Q1 QX
Doanh nghiệp cạnh tranh Ngành (thị trường)
hoàn hảo cạnh tranh hoàn hảo
Thặng dư sản xuất

(Producer Surplus – PS)
 Thặng dư sản xuất của một sản phẩm là
phần chênh lệch giữa giá bán và chi phí
biên để sản xuất sản phẩm đó
 Thặng dư sản xuất của một doanh

nghiệp là phần chênh lệch giữa tổng doanh
thu và tổng chi phí biên để sản xuất số lượng
sản phẩm đó
Thặng dư sản xuất của doanh nghiệp

Giá, chi phí/sp
(MC)
P (MR)
PSDN
q*
ΣMC i PS DN  TR   MC i
i 0
0 q* q
81
06/08/2018
Thặng dư sản xuất của doanh nghiệp
q AVC TVC MC
1 10 10 10 Nhận xét:
Vì TVC = ΣMCi nên:
2 11 22 12
PS DN = TR – ΣMCi
3 12 36 14 =TR – TVC
4 13 52 16
Thặng dư sản xuất của ngành

(thị trường)
 Thặng dư sản xuất của ngành (thị
trường) bằng tổng thặng dư sản xuất
của các doanh nghiệp trong ngành
PS Ngành = Σ PS DN
Thặng dư sản xuất của ngành

(thị trường)
P
Thặng dư sản xuất của
(S)
ngành (thị trường) là
phần diện tích nằm
P cb bên trên đường cung
PSTT
(S) và dưới mức giá
cân bằng Pcb
(D)
Q
82
06/08/2018
Phân tích trong dài hạn

 Tất cả các YTSX đều thay đổi  quy mô sản
xuất của doanh nghiệp và ngành thay đổi
 Hai trường hợp:
 Số lượng doanh nghiệp trong ngành chưa
thay đổi (doanh nghiệp đạt cân bằng dài hạn,
ngành chưa đạt cân bằng dài hạn)
 Số lượng doanh nghiệp trong ngành thay đổi
(doanh nghiệp và ngành đạt cân bằng dài hạn)
Doanh nghiệp đạt cân bằng dài hạn,

ngành chưa đạt cân bằng dài hạn
PX PX
Ngành (thị trường) Doanh nghiệpSX
(S) (LMC) (LAC)
hàng hóa X hàng hóa X
(SMC 0)
(SAC 0)
P0 (MR)
LACq0
(D)
QX q0 qX
Tại q0: LMC = MR = P0 = SMC0 và SAC0 = LAC

Số lượng doanh nghiệp trong

ngành thay đổi
 Lợi nhuận kinh tế dương của doanh nghiệp sản
xuất hàng hóa X là động lực thu hút các doanh
nghiệp ngoài ngành X tham gia vào ngành X
 Hai hệ quả:
 Lượng cung hàng hóa X tăng  giá X giảm
 Lượng cầu về YTSX để sản xuất X tăng  chi
phí sản xuấtX tăng
 Khi P = LACmin: doanh nghiệp và ngành đạt cân
bằng trong dài hạn
83
06/08/2018
Cân bằng trong dài hạn của ngành

 Giá bán bằng chi phí trung bình tối thiểu
nên lợi nhuận kinh tế của mỗi doanh
nghiệp trong ngành bằng 0
 Doanh nghiệp thiết lập được quy mô sản

xuất tối ưu trong ngắn hạn và dài hạn
Doanh nghiệp và ngành đạt cân bằng

trong dài hạn
PX PX
Ngành (thị trường) Doanh nghiệp
(S) SX hàng hóaX
(LMC) (LAC)
hàng hóa X
(S’)
(SMC *)
(SAC *)
P0
P1 LACmin (MR)
(D) Sản lượng tối ưu
QX qLACmin qX
Tại q*: LMC = MR = P1 = SMC* = SAC* = LAC

min min
Hiệu quả của thị trường cạnh tranh

hoàn hảo
 Đối với người tiêu dùng: P = LACmin 
người tiêu dùng có lợi khi mua sản phẩm
 Đối với người sản xuất: sản lượng dài
hạn (khi doanh nghiệp và ngành đạt cân
bằng) là sản lượng tối ưu  hiệu quả sản
xuất đạt cao nhất
84
06/08/2018
CHƯƠNG 7
THỊ TRƯỜNG
ĐỘC QUYỀN HOÀN HẢO
Nội dung
 Đặc điểm của thị trường độc quyền
 Đặc điểm của doanh nghiệp độc quyền
 Phân tích trong ngắn hạn
 Phân tích trong dài hạn
 Hiệu quả của thị trường độc quyền
 Sự can thiệp của chính phủ vào thị trường độc
quyền
Đặc điểm của thị trường

độc quyền (bán)
 Số lượng người bán: một  người bán quyết
định giá của hàng hóa
 Tính chất thay thế của sản phẩm: không có
sản phẩm thay thế
 Điều kiện gia nhập thị trường và rút lui khỏi
thị trường: không thể
 Thông tin: người mua không biết thông
tin về người bán
85
06/08/2018
Các dạng độc quyền

 Độc quyền về tài nguyên chiến lược
 Độc quyền về bằng phát minh sáng chế
 Độc quyền do luật định
 …

độc quyền
 Đường cầu đối với doanh nghiệp độc quyền
 Đường tổng doanh thu
 Đường doanh thu trung bình
 Đường doanh thu biên
Đường cầu đối với

doanh nghiệp độc quyền
P Đường cầu dốc xuống cho
biết doanh nghiệp độc quyền
sản xuất càng nhiều thì giá
bán càng giảm và ngược lại
(d)≡(D): P=f(Q)
q=Q
Lượng cầu của doanh
nghiệp độc quyền cũng
chính là lượng cầu của thị
trường
86
06/08/2018
Ví dụ:
Q P TR AR MR
1 10 10 10 10
2 9 18 9 8
3 8 24 8 6
4 7 28 7 4
5 6 30 6 2
6 5 30 5 0
7 4 28 4 -2
8 3 24 3 -4
9 2 18 2 -6
10 1 10 1 -8
Đường doanh thu trung bình (AR)

P
TR
AR  P
Q Đường (AR) cũng chính
(AR)
là đường cầu (D)
(d)≡(D): P=f(Q)
q=Q
Đường doanh thu biên (MR)

P, MR (D) : P  f(Q)  b  a.Q
b TR  f(Q)  P.Q  b.Q  a.Q2

dTR
MR   b  2a.Q
dQ
Đường (MR) có độ dốc

bằng 2 lần đường (D)
(D)
// //
m Q
(MR)
87
06/08/2018
TR Mối quan hệ giữa TR và MR

TRmax
TR = f(Q)
Khi MR = 0 thì
MR Q1 Q TR đạt giá trị
cực đại
MR = f(Q)
Q1 Q
Phân tích trong ngắn hạn

 Doanh nghiệp độc quyền đặt ra nhiều mục tiêu
khác nhau tùy theo tình hình thị trường:
 Tối đa hóa lợi nhuận
 Tối đa hóa doanh thu
 Tối thiểu hóa lỗ
Tối đa hóa lợi nhuận

TR, TC, TP (TC) Doanh nghiệp độc
quyền hoàn toàn
TRmax A
hoạt động trong
khoảng [0, Q1]. Trong
B (TR)
TPmax khoảng đó, tại Q*
TFC thỏa điều kiện MC =
Q”
Q’ Q* Q1 Q MR nên tổng lợi
-TFC
Sản lượng tối đa nhuận đạt cực đại
hóa lợi nhuận (TP)
88
06/08/2018
Tối đa hóa lợi nhuận

(AC)  Khi MC = MR, doanh
nghiệp độc quyền
hoàn toàn đạt lợi
P Q* nhuận cực đại tại Q*
TPmax
AC Q* và bán với giá PQ*
(D)
 TPmax=(PQ* – ACQ*).Q*
(MR)
Q* Q
(TC)
TR, TC, TP
• Tại Q*, doanh

B (TR)
TPmax nghiệp độc
TFC
quyền đạt lợi
Q
-TFC
(TP) nhuận cực đại
(MC)
Giá, chi phí/sp (AC) • Tại Q’ và Q”,
doanh nghiệp
PQ* độc quyền hòa
TP max
ACQ* vốn
(D)
(MR)
Q’ Q* Q”Trần Anh Tùng Q 266
TR Tối đa hóa doanh thu

TRmax
TR = f(Q)
Doanh nghiệp độc
MR Q1 Q quyền hoàn toàn đạt

doanh thu cực đại tại
P1 Q1 khi MR = 0
(D)
(MR)
Q1 Q
Trần Anh 267
Tùng
89
06/08/2018

Giá, chi phí/sp
(MC)
(AC)
Tại Q2, doanh nghiệp độc

AC 2
Phần lỗ quyền thỏa điều kiện MC =
P2
MR và đạt mức lỗ tối thiểu
(D)
(MR)
Q2 Trần Anh Tùng
Q 268
Đa dạng hóa mục tiêu của doanh

nghiệp độc quyền hoàn toàn
Giá, chi phí/sp
(MC)
(AC)
(D)
(MR)
QTRmax
Qhòa vốn QTPmax Qhòa vốn Q
Phân tích trong dài hạn

 Mục tiêu trong dài hạn của doanh nghiệp
độc quyền: tổng lợi nhuận tối đa
 Quy mô sản xuất của doanh nghiệp độc
quyền phụ thuộc vào quy mô tiêu thụ của
thị trường và điều kiện sản xuất trong dài
hạn
90
06/08/2018
Giá, CP/sp
Phản ứng của doanh nghiệp độc
quyền khi quy mô thị trường thay đổi
Quy mô thị trường tăng dần,
do đó doanh nghiệp độc
(LMC)
quyền sẽ thiết lập quy mô sản
(LAC) xuất lớn hơn, nhỏ hơn hoặc

bằng quy mô sản xuất tối ưu
(D1)
(D)
(D0)
(MR0) Qtối ưu (MR) (MR1) Q

Quy mô sản xuất nhỏ hơn quy

mô sản xuất tối ưu
 Khi quy mô tiêu thụ của thị trường nhỏ, doanh
nghiệp độc quyền sẽ:
 thiết lập quy mô sản xuất nhỏ hơn quy mô
 sản xuất ở mức sản lượng < sản lượng tối ưu
 Tại Q0 thỏa điều kiện:
SMC0 = LMC = MR và SAC0 = LAC
Quy mô sản xuất nhỏ hơn quy

Giá, chi phí/sp
(LMC)
(LAC)
(SMC0) (SAC0)
P0
LAC0
(D0)
(MR0)
Q0 Qtối ưu Q
91
06/08/2018
Quy mô sản xuất bằng quy mô

 Khi quy mô tiêu thụ của thị trường tương đối
lớn, doanh nghiệp độc quyền sẽ:
 thiết lập quy mô sản xuất bằng quy mô sản
xuất tối ưu
 sản xuất ở mức sản lượng = sản lượng tối ưu
 Tại Q* thỏa điều kiện:
SMC* = LMC = MR = SAC* = LAC
min min
Quy mô sản xuất bằng quy mô

Giá, chi phí/sp
(LMC)
(LAC)
(SMC )
*
P* (SAC*)
(D)
LACmin
(MR)
Q*(= Qtối ưu) Q

Quy mô sản xuất lớn hơn quy

 Khi quy mô tiêu thụ của thị trường rất lớn,
doanh nghiệp độc quyền sẽ:
 thiết lập quy mô sản xuất lớn hơn quy mô
 sản xuất ở mức sản lượng > sản lượng tối ưu
 Tại Q1 thỏa điều kiện:
SMC1 = LMC = MR và SAC1 = LAC
92
06/08/2018
Quy mô sản xuất lớn hơn quy

Giá, chi phí/sp
(LMC)
(LAC)
P1
(SMC 1)
(SAC 1)
(D1)
LAC1
(MR1)
Q1
Qtối ưu Q
Nhận xét
 Trong dài hạn, doanh nghiệp độc quyền
luôn thiết lập được quy mô sản xuất tương
ứng với quy mô tiêu thụ của thị trường
 Tại mỗi quy mô sản xuất được thiết lập:
P > LAC  TR > LTC  TP >0
Đánh giá hiệu quả của thị trường

độc quyền hoàn toàn
 Người tiêu dùng bất lợi hơn khi mua
hàng hóa với số lượng ít hơn và giá bán
cao hơn so với thị trường cạnh tranh
 Doanh nghiệp độc quyền không phải lúc

nào cũng đạt hiệu quả sản xuất cao nhất
do thiếu động lực cải tiến kỹ thuật
93
06/08/2018
Can thiệp của chính phủ vào thị

trường độc quyền hoàn toàn
 Quy định giá tối đa
 Đánh thuế theo sản lượng

 Đánh thuế không theo sản lượng (thuế
khoán)
Quy định giá tối đa (giá trần)

 Nguyên tắc quy định giá tối đa:
 AC < Pmax < P* với P* là giá bán của doanh
nghiệp độc quyền trước khi chính phủ can thiệp
 Pmax = MC để bảo đảm cho thị trường cân bằng

 Người tiêu dùng phải có lợi hơn: mua được
nhiều hàng hóa hơn với giá thấp hơn
Quy định giá tối đa (giá trần)

Giá, chi phí/sp •Người tiêu dùng
(MC)
mua được nhiều
P0 hàng hóa hơn với
Pmax giá thấp hơn
•Doanh nghiệp
(D)
độc quyền giảm
lợi nhuận
(MR)
Q0 Q1 Q
Trần Anh 282
Tùng
94
06/08/2018
Đánh thuế theo sản lượng

 Thuế theo sản lượng t được xem như một
loại chi phí biến đổi
 Khi có thuế theo sản lượng t:

 AC1 = AC + t  Đường (AC) dịch chuyển
lên trên một đoạn t
 MC1 = MC + t  Đường (MC) dịch chuyển
lên trên một đoạn t
Đánh thuế theo sản lượng

Giá, chi phí/sp Áp dụng thuế theo sản
(MC1) lượng:
(MC) (AC1) •Người tiêu dùng mua
P1
(AC) được số lượng hàng hóa
P0
ít hơn với giá cao hơn
(D) • Lợi nhuận của doanh
nghiệp độc quyền bị
(MR) giảm
Q1 Q0 Q
Đánh thuế không theo sản lượng

 Thuế không theo sản lượng T được xem
như một loại chi phí cố định (thuế khoán)
 Khi có thuế không theo sản lượng T:

 Đường (MC) không dịch chuyển
 AC1 = A C + T/Q  Đường (AC) dịch
chuyển lên trên một đoạn T/Q
95
06/08/2018
Đánh thuế không theo sản lượng

Giá, chi phí/sp Áp dụng thuế không
theo sản lượng:
(MC) •Người tiêu dùng
(AC1)
P* (AC) không bị ảnh hưởng
AC1 •Lợi nhuận của
T/Q* doanh nghiệp độc
(D)
AC* quyền bị giảm bằng
(MR) đúng thuế khoán T
Q* Q
CHƯƠNG 8
THỊ TRƯỜNG CẠNH
TRANH KHÔNG HOÀN
HẢO
287
 Thị trường cạnh tranh độc quyền
 Đặc điểm của thị trường cạnh tranh độc quyền

 Đặc điểm của doanh nghiệp cạnh tranh
độc quyền
 Phân tích trong ngắn hạn và dài hạn
288
96
06/08/2018

 Thị trường độc quyền nhóm
 Đặc điểm của thị trường độc quyền nhóm
 Độc quyền nhóm hợp tác
 Độc quyền nhóm bất hợp tác
289
Đặc điểm của thị trường cạnh

tranh độc quyền
 Số lượng người bán: NHIỀU  thị phần của mỗi
người bán không đáng kể  CẠNH TRANH
 Điều kiện gia nhập thị trường và rút lui khỏi thị
trường: DỄ DÀNG
 Tính chất thay thế của sản phẩm: KHÔNG THAY
THẾ HOÀN TOÀN CHO NHAU  Người bán có
quyền điều khiển chút ít về giá  ĐỘC QUYỀN
 Khó xác định đường cầu thị trường cho tất cả các
sản phẩm
290

cạnh tranh độc quyền
 Đường cầu về sản phẩm của doanh nghiệp
cạnh tranh độc quyền:
 dốc xuống, thoải  cầu co giãn nhiều theo giá
 thể hiện thế lực độc quyền chút ít
 Đường doanh thu biên của doanh nghiệp
cạnh tranh độc quyền:
 dốc xuống
 có độ dốc bằng 2 lần độ dốc của đường cầu
291
97
06/08/2018
Đặc điểm của doanh nghiệp cạnh

tranh độc quyền
P, MR, AR
Đường (MR) nằm
bên dưới đường
(AR)
// //
(d) và có độ dốc
(d)
bằng 2 lần độ dốc
(MR) của đường (d)
q
292
Cân bằng trong ngắn hạn của

doanh nghiệp cạnh tranh độc quyền
Giá, chi phí/sp
(MC) Trong ngắn hạn
(AC) doanh nghiệp cạnh
P0 tranh độc quyền đạt
(d) lợi nhuận cực đại tại
TPmax
q0, thỏa điều kiện
AC0
(MR)
MC = MR
q0 q
293
Cân bằng trong dài hạn của

doanh nghiệp cạnh tranh độc
quyền
 Lợi nhuận kinh tế của doanh nghiệp trong
ngành X là dương  thu hút các doanh
nghiệp ngoài ngành tham gia vào ngành X
 Thị phần của mỗi doanh nghiệp giảm dần 

đường (d) và đường (MR) dịch chuyển
xuống dưới  sản lượng và giá bán giảm dần
294
98
06/08/2018
Cân bằng trong dài hạn của

doanh nghiệp cạnh tranh độc
quyền
 Hai hệ quả:
 Lượng cung hàng hóa X tăng  giá X
giảm
 Lượng cầu về YTSX để sản xuất X tăng 
chi phí sản xuấtX tăng
 Khi P=LAC  lợi nhuận kinh tế của doanh
nghiệp trong ngànhX bằng 0  doanh nghiệp
và ngành X đạt cân bằng trong dài hạn
295
Cân bằng trong dài hạn của doanh

nghiệp cạnh tranh độc quyền
Giá, chi phí/sp
(LMC)
(LAC)
(SMC* ) (SAC* )
Tại q*:
P*=LAC
• P* = LAC = SAC*
(d)
• SMC* = LMC = MR
(MR)
q* qtối ưu q
296
Hiệu quả kinh tế của thị

trường cạnh tranh độc quyền
 Thị trường cạnh tranh  Thị trường cạnh tranh
hoàn hảo độc quyền
 P = LACmin  người  P = LAC  người tiêu
tiêu dùng có lợi dùng có lợi nhưng
 Quy mô sản xuất đạt không bằng so với TTCT
quy mô sản xuất tối  Quy mô sản xuất < quy
ưu  hiệu quả sản mô sản xuất tối ưu 
xuất cao nhất hiệu quả sản xuất không
đạt cao nhất
297
99
06/08/2018
Hiệu quả kinh tế của thị

trường cạnh tranh độc
quyền
 Thị trường cạnh tranh độc quyền hoạt động
kém hiệu quả hơn so với thị trường cạnh tranh
hoàn hảo
 Gây nên tổn thất vô ích nhưng không đáng kể

 Sản phẩm đa dạng, thích hợp với thu nhập của
từng nhóm khách hàng
298
Đặc điểm của thị trường độc

quyền nhóm (thiểu số độc
quyền)
 Số lượng người bán: ÍT  các doanh nghiệp phụ
thuộc lẫn nhau  KHÓ XÁC ĐỊNH đường cầu về
sản phẩm của mỗi doanh nghiệp
 Đường cầu thị trường được thiết lập DỄ DÀNG

 Sản phẩm có thể mang tính ĐỒNG NHẤT, PHÂN
BIỆT và CÓ KHẢ NĂNG THAY THẾ cho nhau
 Điều kiện gia nhập thị trường: RẤT KHÓ

299
Phân loại thị trường độc

quyền nhóm (thiểu số độc
quyền)
 Thị trường độc quyền nhóm với các doanh
nghiệp độc quyền nhóm có hợp tác
 Thị trường độc quyền nhóm với các doanh

nghiệp độc quyền nhóm bất hợp tác
300
100
06/08/2018
Trường hợp các doanh nghiệp

độc quyền nhóm có hợp tác
 Hợp tác ngầm
 Hợp tác công khai
301
Hợp tác ngầm: mô hình dẫn giá

 Doanh nghiệp có ưu thế về chi phí sản xuất
thấp nhất hoặc quy mô sản xuất chiếm tỷ
trọng lớn nhất sẽ là doanh nghiệp dẫn giá
(quyết định giá)
 Các doanh nghiệp còn lại là doanh nghiệp

bị dẫn giá (chấp nhận giá)
302
Hợp tác ngầm: mô hình dẫn giá

Giá, chi phí/sp Giá, chi phí/sp
(MCB)
(MC A)
PB
PA
(dA)
(dB)
(MRA) (MRB)
qA q0 q1 qB
Doanh nghiệp A là doanh nghiệp dẫn giá, doanh nghiệp B bị
dẫn giá. Khi có giá dẫn PA, doanh nghiệp B phải tăng sản
lượng từ q0 lên q1
303
101
06/08/2018
Hợp tác công khai

 Các doanh nghiệp thỏa thuận liên minh
với nhau để làm cho thị trường độc
quyền trở nên mạnh hơn  CARTEL
 Nếu thị trường chỉ có một cartel duy

nhất  thị trường độc quyền hoàn toàn
304
Hợp tác công khai

 Một cartel được gọi là thành công khi:
 Cầu co giãn ít (khó có sản phẩm thay thế)
 Các doanh nghiệp ngoài cartel có lượng cung
không đáng kể
 Sản lượng của cartel chiếm tỷ trọng lớn và có
chi phí trung bình thấp trong ngành
 Cartel thường mang tính quốc tế (ví dụ: OPEC)
305
Trường hợp các doanh nghiệp

độc quyền nhóm bất hợp tác
 Các doanh nghiệp bất hợp tác: không
thỏa thuận thành lập liên minh, không
thương lượng mà cạnh tranh với nhau
 Hình thức cạnh tranh:
 Cạnh tranh về sản lượng
 Cạnh tranh về giá
 Cạnh tranh không qua giá
306
102
06/08/2018
Mô hình đường cầu gãy

 Khi doanh nghiệp X đơn phương nâng giá
bán để tăng doanh thu và lợi nhuận thì
các doanh nghiệp khác giữ giá bán như cũ
 thị phần của doanh nghiệp X giảm
nhiều  cầu về sản phẩm của doanh
nghiệp X co giãn nhiều
307

 Khi doanh nghiệp X đơn phương giảm giá
bán để tăng thị phần thì các doanh nghiệp
khác giảm giá tương ứng  thị phần của
doanh nghiệp X không thay đổi  cầu về
sản phẩm của doanh nghiệp X co giãn ít
 Mỗi doanh nghiệp phải đối mặt với một

đường cầu gãy
308

Giá, chi phí/sp) Chi phí sản xuất
tăng, đường (MC)
(MC’)
P1 lên trên nhưng
P* (MC)
doanh nghiệp vẫn
giữ mức giá như
cũ để tránh cuộc
(d)
chiến tranh về giá
(MR)
q* q
309
103
06/08/2018
Cạnh tranh không qua giá

 Hậu quả của “chiến tranh về giá”: các doanh
nghiệp bị thiệt hại nặng nề
 Các hình thức cạnh tranh phi giá cả an toàn
và hữu hiệu hơn:
 Cạnh tranh về quảng cáo
 Cạnh tranh về cải tiến mẫu mã, nâng cao chất
lượng sản phẩm
 Cạnh tranh về dịch vụ hậu mãi,…
310
104

Kinh tế vi mô - file giảng của thầy tùng

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Kinh tế vi mô - file giảng của thầy tùng

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kinh tế vi mô - file giảng của thầy tùng

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

06/08/2018

Trần Anh Tùng

 Chương 2: Cung, cầu và giá thị trường

 Chương 4: Lý thuyết về sản xuất

 Chương 6: Thị trường cạnh tranh hoàn hảo

 Chương 7: Thị trường độc quyền hoàn hảo

Trần Anh Tùng 4

 Sơ đồ chu chuyển kinh tế

Trần Anh Tùng 5

Các khái niệm

Trần Anh Tùng 6

Các khái niệm

Trần Anh Tùng 7

Các khái niệm

 Kinh tế vĩ mô nghiên cứu những vấn đề

Các khái niệm

 Kinh tế học chuẩn tắc phân tích, giải

Ba vấn đề cơ bản của một tổ

 Sản xuất như thế nào?

 Sản xuất cho ai?

Trần Anh Tùng 10

Cách giải quyết 3 vấn đề cơ bản

 Hệ thống kinh tế thị trường

 do cung cầu quyết định

Trần Anh Tùng 11

Cách giải quyết 3 vấn đề cơ bản

 Hệ thống kinh tế hỗn hợp

 kết hợp ưu điểm của hai cơ chế trên

Trần Anh Tùng 12

Đường giới hạn khả năng sản xuất

Phân loại thị trường

 Thị trường trong nước

 Thị trường nước ngoài

Trần Anh Tùng 14

Phân loại thị trường

 Thị trường hàng hóa và dịch vụ

 Thị trường các yếu tố sản xuất

Trần Anh Tùng 15

Phân loại thị trường

Trần Anh Tùng 16

Sơ đồ chu chuyển kinh tế

Hộ gia đình Doanh nghiệp

Cung YTSX Cầu YTSX

Dòng hiện vật Dòng giá trị

Trần Anh Tùng 17

CUNG CẦU HÀNG HÓA

VÀ GIÁ THỊ TRƯỜNG

Trần Anh Tùng 18

 Cung thị trường

 Cân bằng cung cầu thị trường

 Co giãn của cung, cầu

 Can thiệp của chính phủ vào thị trường

Trần Anh Tùng 19

Đặc điểm của thị trường

Cầu thị trường

 Quy luật cầu

 Phân biệt sự di chuyển và dịch chuyển

 Phân biệt cầu và lượng cầu

Trần Anh Tùng 21