Ahmedabad No Mahima PDF

uuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuu
>> ©enrh: >>
y{ËkðkËLkku {rn{k
yk¿kk Mkrník ykþeðkoË
©e LkhLkkhkÞýËuð ÃkeXkrÄÃkrík Ãk.Ãkq.Ä.Äw. yk[kÞo
1008 ©e fkuþ÷uLÿ«MkkËS íkusuLÿ«MkkËS {nkhks©e
: Mktf÷Lkfíkko :
þkMºke Mðk{e ÃkwÁ»kku¥k{«fkþËkMkS (suík÷ÃkwhÄk{)
Ãk.¼. ®n{ík¼kE {kðS¼kE {kuhrMkÞk (híkLkÃkh)
: «fkþLk ríkrÚk :
«Úk{ ykð]r¥k :
Mktðík 2073 Vkøký MkwË ºkes íkk. 01-03-2017 çkwÄðkh
: ®f{ík :
Y>. 100-00 (hkník Ëhu)
: «fkþf :
{ntík þk†e Mðk{e ykí{«fkþËkMkS
{ntík Mðk{e f]»ý«fkþËkMkS
©e Mðkr{LkkhkÞý {trËh, suík÷ÃkwhÄk{.
: MkkisLÞËkLk :
Ãk.¼. rð»ýw«MkkË Vw÷k¼kE Ãkxu÷
y.rLk. hr{÷kçkuLk rð»ýw«MkkË Ãkxu÷
Ãk.¼. íkw»kkhfw{kh rð»ýw«MkkË Ãkxu÷
©e{íke ÃkÕ÷rðfkçkuLk íkw»kkhfw{kh Ãkxu÷
Ãkwºke rLkÞrík íkw»kkhfw{kh Ãkxu÷
(ðnu÷k÷) - y{ËkðkË
uuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuu uuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuu
>> «MíkkðLkk >> y{ËkðkË þnuh{kt MkËTøkwÁ hk{kLktË Mðk{e yLku Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLkLku
Sð fÕÞkýLku {kxu yLkuf MkuðkLkk fkÞkuo, {kuûkLkk WÃkkÞku, [{ífkhku fÞko íkuðk
Ãkh{f]Ãkk÷w, Mkðkoðíkkhe ©e Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLku yk Ãkrðºk «Mktøkku yLktík yLkuf þk†ku{kt Mktíkkuyu ÷ÏÞk yLku feíkoLkku{kt ftzkÞko Au.
Ähk{kt «økx ÚkE Ãkkuíku 49 ð»ko 2 {kMk yLku 1 rËðMkLkk rð[hý îkhk y{ËkðkË þnuh{kt «MkkËeLkk MÚk¤ku yLkuf Au, su su íku «MktøkkuLke MkkûkeLkk
ÃkkuíkkLke «íÞuf ÷e÷k fheLku ÃkkuíkkLkk íkÚkk Mktíkku-¼õíkkuLkk Þkuøk{kt ykðu÷k M{khfku Au.
yLkuf {Lkw»Þku-Ãkþw-Ãkt¾eyku ðøkuhuLku ÃkkuíkkLkk Äk{Lkk yrÄfkhe çkLkkÔÞk Au. y{ËkðkË{kt ðMkíkk íkÚkk ËþoLku yk¤íkk síkk nrh¼õíkkuLku Ãkqýo òýfkheLku
íku{Lkk ytíkÄkoLk ÃkAe Ãký Ãk]Úðe Ãkh “ÞkðíkT [tÿ ËeðkÞ fhki.” Mkíkík y¼kð nkuðkÚke íkuyku íkuLkku ÞkuøÞ ÷k¼ ÷E þfíkk LkÚke íkuÚke y{ËkðkËLkk
ykíÞtríkf fÕÞkýLkku Äkuhe {køko [k÷w hnu Lku yLktík fhkuzku Sðku Ãkh{ÃkË Ãkk{u «MkkËeLkk MÚk¤ku-÷e÷k [rhºkku-WíMkðku rðøkuhu Mkt«ËkÞLkk þk†ku{ktÚke Mktf÷Lk
yu LÞkÞu yríkf]Ãkk fheLku yk ¼hík ¾tzLke yrík Ãkrðºk Ähk fu ßÞkt fheLku “y{ËkðkËLkku {rn{k” Lkk{u økútÚk Ãk.Ãkq.Ä.Äw. yk[kÞo 1008 ©e
¼hík¾tzLkk hkò yuðk ©e LkhLkkhkÞýËuðLkwt ßÞkt çku ðkh «køkxâ ÚkÞwt Au. su fkuþ÷uLÿ«MkkËS {nkhks©eLke yk¿kkÚke suík÷Ãkwh {trËh íkhVÚke íkiÞkh
¼qr{{kt Ä{o rÃkíkk- ¼Âõík{kíkkyu ËuðkuLkk 12 ð»ko MkwÄe Ëw:»fh íkÃk fhu÷wt Au fhðk{kt ykÔÞku Au. yk økútÚkLkk «fkþLk{kt Mktf÷Lk fíkko- MknkÞfíkko ËkíkkykuLku
yuðe {kuûk¼qr{ ©e y{ËkðkËLku rð»ku Ãkkuíku rðï{kt Mkki «Úk{ {kuxwt rþ¾hçktÄ Mkðkoðíkkhe ©e Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLku MÚkkÃkLkk fhu÷ ©e hkufzeÞkËuð
{trËh fhkðeLku «Úk{ðkh s ©e LkhLkkhkÞýËuðLke {qŠík ÃkkuíkkLkk çkkÚk{kt ©e huðíke çk¤ËuðS nrhf]»ý {nkhksLkk ykþeðkoË Mkrník.
÷ELku «ríkck fheLku ykíÞtríkf fÕÞkýLkk MkËkðúíkLku fkÞ{Lku {kxu ‘MkðoSð sÞ©e Mðkr{LkkhkÞý.
rníkkðn” ðnuíkwt fÞwO Au. - MkkÄw ÃkwÁ»kku¥k{«fkþËkMk
yu s Ãkrðºk ËþoLkeÞ y{ËkðkËLke ¼qr{ Ãkh ÃkkuíkkLke {kuxk¼kE suík÷ÃkwhÄk{
hk{«íkkS {nkhksLkk MkwÃkwºk ©e yÞkuæÞk«MkkËsLku ÃkkuíkkLkk Ë¥kÃkwºk fheLku
økkËe Ãkh ykYZ fÞko Lku LkkLkk¼kE EåAkhk{¼kELkk MkwÃkwºk ©e h½wðehS y{khk {tz¤Lkk Mktíkku
{nkhksLku ðzíkk÷Lke økkËe Ãkh ykYZ fÞko. yk íku{Lkk ºký økwZ MktfÕÃkku{kt ðÞku ð ] Ø MkËT ø kw Á Mðk{e ~Þk{[hýËkMkS (su í k÷Ãkw h )
yu {níðLkk fkÞkuo 1 Mkðo «Úk{ {trËhLku çkeswt økkËe MÚkkLkLke MÚkkÃkLkk fhe íku ðÞku ð ] Ø MkËT ø kw Á þkMºke Mðk{e W¥k{r«ÞËkMkS ({nu M kkýk)
yk çku {níðLkk fkÞkuoÚke y{ËkðkËLkku {rn{k Mkðo©uc ÚkÞku. ðÞkuð]Ø MkËTøkwÁ þkMºke Mðk{e ¼ÂõíkðÕ÷¼ËkMkS (suík÷Ãkwh)
yk y{ËkðkËLke ¼qr{{kt ©enrhyu 500 Ãkh{ntMkkuLke MkkÚku 26 {ntík þkMºke Mðk{e ykí{«fkþËkMkS (suík÷Ãkwh)
ðkh ÃkÄkheLku ¾qçks «MkkËe{Þ, ËþoLkeÞ íkeÚkoÄk{ çkLkkÔÞwt Au. yk çku þkMºke Mðk{e ÃkwÁ»kku¥k{«fkþËkMkS (suík÷Ãkwh)
{ntík þkMºke Mðk{e LkkhkÞý«MkkËËkMkS ({nuMkkýk)
{níðLkk ©enrhLkk fkÞkuoÚke yLktík fhkuzku Sð ¼økðkLkLkk Äk{Lku Ãkk{e hÌkk
{ntík þkMºke Mðk{e f]»ý«fkþËkMkS (suík÷Ãkwh)
Au Lku ¼rð»Þ{kt Ãkk{þu.
{ntík þkMºke Mðk{e ËuðMðYÃkËkMkS (sÞÃkwh)
y{ËkðkË þnuh Ãkrù{ ¼khíkLkwt hksfeÞ-ykæÞkÂí{f ðzw {Úkf {ntík þkMºke ÃkqýkoLktËS çkúñ[khe (suík÷Ãkwh)
økýkíkw . íku { kÞ MkLkkíkLk rnLËw Ä{o L kk ½kíkf Mkt « ËkÞku ðk{Ãkt Ú ke {ntík Mðk{e rðï«fkþËkMkS (yts÷e)
þw»fðuËktríkÞykuLkku økZ níkku. íkuðk fÃkhk Mktòuøkku{kt WØð Mkt«ËkÞLkk «ýuíkk þkMºke Mðk{e ¼ÂõíkLktËLkËkMkS (yts÷e)
hk{kLktË Mðk{e. hk{ËkMk Mðk{e ykLktËkLktË Mðk{e, {wõíkkLktË Mðk{e ykrË þkMºke Mðk{e Ä{oMðYÃkËkMkS (suík÷Ãkwh)
Mktíkku ykðk yrLkü þÂõíkykuLkku {wfkçk÷ku fheLku þwæÄ yufkÂLíkf ¼køkðík þkMºke Mðk{e MkÂå[ËkLktËËkMkS (suík÷Ãkwh)
Ä{oLke MÚkkÃkLkk fhe. Mkðo«Úk{ hk{kLktË Mðk{eyu hkÞÃkwh yLku ykMxkurzÞk{kt Ãkqòhe Mðk{e «¼wSðLkËkMkS ({nuMkkýk)
çku {trËhku fheLku ¼sLk yLku ¼kusLkLkk MkËkðúík þY fÞko. Síkw ¼økík (suík÷Ãkwh)
uuuuuuuuuuuuuuuuuu ii uuuuuuuuuuuuuuuuuu uuuuuuuuuuuuuuuuuu iii uuuuuuuuuuuuuuuuuu
yLkw¢{rýfk
• WØðLkku yÞkuæÞk{kt ykrð¼koð ................................ 1
• ysÞ rð«Lkk ½uh WØð yðíkÞko ............................... 1
• ÃkwºkLkwt Lkk{ Ãkkzâwt hk{þ{ko...................................... 1
• hk{þ{koLkku sLkkuE MktMfkh fÞkuo ................................ 2
• yÞkuæÞk Akuze økwshkíkLke ðkxu ................................. 2
• hk{þ{ko hiðíkk[¤Lke økkuË{kt .................................. 3
• hk{þ{ko ykí{kLktËSLku þhýu ................................. 3
yk¿kk Ãkºk •
•
hk{þ{ko ËeûkkÚke hk{kLktË çkLÞk ............................... 3
hk{kLktËS yüktøkÞkuøk þeÏÞk................................. 4
• ykí{kLktËu nrhykfkhLkwt ¾tzLk fÞwO ............................. 4
• «¼wLkku ÿkun Mkkt¼¤e hk{kLktË {qAko{kt ......................... 5
• ZkUøke økwÁ ¼xfkÞ íkku ÃkkAk ð¤òu ............................. 5
• ¿kkLkLkk økkuxk¤kðk¤k økwÁ Lk fhþku ............................. 5
• Mkkihk»xÙ Ëuþ{ktÚke [k÷e LkeféÞk ................................ 6
• Ërûký íkhVÚke htøkûkuºk ¼ýe «Þký............................ 6
• Mkk[k økwÁLke þkuÄ{kt ............................................. 6
• hk{kLkwò[kÞoLke økkËe ©ehtøkûkuºk .............................. 7
• htøkûkuºk{kt ºký {kMk MkkÄLkk fhe ............................... 7
• hk{kLkwò[kÞoLkwt ËþoLk ÚkÞwt ....................................... 7
• hk{kLkwò[kÞoLkwt ðýoLk ........................................... 8
• hk{kLkwò[kÞoLkku yLkwøkún ....................................... 8
• hk{kLkwò[kÞuo ði»ýðe Ëeûkk ykÃke ............................. 8
• yk[khLkku íÞkøk fhþku .......................................... 9
• ík{khu þhýu ykðu íkuLku Ëeûkk ykÃkòu ........................... 9
• ¼økðkLkLkkt MkkûkkíkT ËþoLk ÚkÞkt .................................. 9
• rþ»Þku Xuh Xuh {rn{k fnuðk ÷køÞk.......................... 10
uuuuuuuuuuuuuuuuuu iv uuuuuuuuuuuuuuuuuu uuuuuuuuuuuuuuuuuu v uuuuuuuuuuuuuuuuuu
• yu Wíf»ko MknLk Lk fhe þõÞk ................................. 10 • y{ËkðkË{kt «¼wLkwt ykøk{Lk ................................ 26
• íkkzLk, ríkhMfkh fhðk ÷køÞk................................. 10 • ©enrhLkkt ËþoLk {kºku Mk{krÄ ................................. 27
• rík÷f ¼qtMke ftXe-{k¤k íkkuze Lkkt¾e........................... 11 • Mkkçkhøktøkk {qŠík{kLk ykðeLku ©enrhLku «kÚkoLkk fhe ........ 28
• ®MknkMkLk ¼køke {qŠík Íqtxðe økÞk ............................ 11 yLku ©enrhyu ðh ykÃÞku
• ËkËkøkwÁLkwt Éý MkkiLku rþhu Au ................................. 11 • ðzíkk÷{kt ©enrhLkk «køkxâkuíMkð{kt y{ËkðkËLkk........ 34
• hk{kLktË Mðk{e ð]tËkðLk{kt ykÔÞk ........................... 12 ¼õíksLkkuyu Ãkqò fhe
• ð]tËkðLkrðnkheyu ËþoLk ykÃÞkt ............................... 12 • ©enrhLkk Mk{krÄðk¤k ¼õíkku ................................ 34
• rËÔÞ ©ef]»ý[tÿLkwt ËþoLk ...................................... 12 • ©eLkøkhLkk ¼õíksLkkuyu ©enrhLke Ãkqò fhe ................ 34
• ©ef]»ý ¼økðkLku çku {tºkku ykÃÞk ............................. 13 • fkrhÞkýe Þ¿k{kt ©eLkøkhLkk rð«ku ðÁýe{kt ðhkÞk níkk . 35
• nwt ©ef]»ýLkku ¼õík WØðS Awt ............................... 13 • ËrhÞk¾kLkLkk ½q{x{kt Mktíkku QíkÞko .......................... 36
• Lkðku Mkt«ËkÞ MÚkkÃkLk fÞkuo ..................................... 13 • {wõíkkLktË Mðk{eLke ðkýe Mkkt¼¤eLku þktrík ÚkE ............. 37
• Mkt«ËkÞLkwt {q¤¼qík ÷ûký Ä{uo Mkrník ¼Âõík ................ 14 • {wõíkkLktË Mðk{eyu {kÚkuÚke Y{k÷ fkZe LkkÏÞku Lku .......... 38
• hk{kLktË Mðk{e «Þkøkûkuºk{kt ykÔÞk ........................ 14 íkzfku çknw ÷køÞku
• hk{kLktË Mðk{eLku Ä{oËuðLkku {u¤kÃk .......................... 14 • MkqÞo Mkk{e Äq¤ Wzkzu íku ÃkkuíkkLke ykt¾{kt Ãkzu Au ............ 39
• Ä{oËuðu hk{kLktËS Úkfe Ëeûkk ÷eÄe .......................... 15 • ¼økðkLkLkk «íkkÃkÚke MktíkkuLkku çk[kð ÚkÞku .................... 39
• hk{kLktË Mðk{eyu çku {tºkku ykÃÞk............................ 15 • MktíkkuLke y¼qíkÃkqðof Äehs .................................... 41
• MkËTøkwÁ ©e hk{kLktË Mðk{eLkwt «køkxâ ....................... 15 • MktíkkuLke MknLkþe÷íkkLke Ãkhkfkck............................. 42
• MkËTøkwÁ ©e hk{kLktË Mðk{eLkwt Mktík{tz¤ ..................... 16 • ©enrhLke yk¿kkÚke Mktíkku Íku¤e {køkíkk ...................... 45
• MkíMktøkLkk htøku htøkkÞu÷kt økk{ku ................................ 16 • fkuxuïh™k Íðuh ¼õŒ ......................................... 46
• hk{kLktË Mðk{eLkkt MkËkðúíkku ................................... 17 • ðkiXkLkk Mk{iÞk{kt ©enrhLke ÃkqòLkku {nk ÷k¼ ............. 48
• Mkðkoðíkkhe ©enrhLkwt «køkxâ ................................. 17 y{ËkðkËLkk ¼õíksLkkuLku {éÞku Lku Ëk{kuËh¼kEyu
• hk{kLktË Mðk{e Ëhr{ÞkLkLkkt hk{S {trËhku ................ 19 ©enrhLku rfLk¾kçkLkku Ãkkuþkf ¼ux fÞkuo
• y{ËkðkË{kt hk{kLktË Mðk{eLkwt ytrík{ rð[hý ........... 19 • ©enrh y{ËkðkË{kt ÃkÄkÞko ................................. 49
• ©e Lke÷ftX ðýeoyu Mkkçkhøktøkk{kt «Úk{ðkh MLkkLk fÞOw .... 21 • ðzkuËhkLkk hk{[tÿ ðiãLku zkfkuhLkk Xkfkuhu ................... 50
• 1859Lke Mkk÷{kt Mkkçkh{íke íkÚkk LkkhkÞý½kxu ÃkÄkÞko .. 21 y{ËkðkË{kt {wõíkkLktË Mðk{e ÃkkMku {kufÕÞk
• ©enrhyu øktøkk{kLku hk{kLktË Mðk{eLkku þkuf Lk fhðk fÌkwt . 24 • Mkkçkh{íke LkËeLkkt swËkt swËkt Lkk{ku........................... 52
• LkkhkÞý½kxu ©enrh Ãkkt[ rËðMk hkufkÞk Lku çku rð«ku ....... 25 • Mkkçkh{íke LkËeLkku Ãkwhkýku{kt {rn{k ........................ 52
rLkíÞ©enrhLku Úkk¤ s{kzíkk • Mkkçkh{íkeLkku Ãkkihkrýf EríknkMk ............................ 53
uuuuuuuuuuuuuuuuuu vi uuuuuuuuuuuuuuuuuu uuuuuuuuuuuuuuuuuu vii uuuuuuuuuuuuuuuuuu
• ©e Ä{o¼ÂõíkLke W¥Ãkr¥k ©enrhLkk Mð{w¾u .................. 55 • ytçkk÷k÷ rð« AtAuzkÞku Lku ÷ku÷tøkhLku {éÞku ............. 101
• Ä{oLku {qŠík Úkfe Lkh, LkkhkÞý, nrh, f]»ý ................... 56 • ©enrhLkwt ¾ku¾hk {nu{ËkðkË{kt rð[hý ................. 104
yu [kh MðYÃku «økx ÚkÞk • rLkËkuo»k Mktíkku Ãkh yíÞk[kh .................................. 107
• ©e LkhLkkhkÞýËuðLkwt ÃkqLko «køkxâ ............................ 56 • {kuxk ÃkwÁ»kkuLkk yÃkhkÄÚke {Lkw»ÞkuLkk Mkðo ÃkwÛÞkuLkku ....... 109
• yk Ä{o-¼ÂõíkLkku ºkeòu yðíkkh Au .......................... 57 Lkkþ ÚkkÞ Au
• ©enrhLkk Mð{w¾u «økxíkeÚko Mkkçkh{íke -.................... 57 • ¾ku¾hk {nu{ËkðkË{kt Lkh{u½ Þ¿k ........................ 112
LkkhkÞý½kxLkku {rn{k • {w¾eyu Ãkzfkhk fheLku fÌkwt {khku-{khku þwt òuE hÌkk Aku ? 116
• ©enrh™k sL{ …qðuo ¼khŒ™e hksfeÞ-ÄkŠ{f ÂMÚkrŒ ...... 61 • ykøkuðkLk 18 ËiíÞku (ðuhkøkeyku) níkk íku{Lku ............. 118
• MkíMktøkLkk «[kh{kt {w~fu÷eyku ............................... 66 íkhðkhLkk Íkxfu {kÞko
• y{ËkðkË ...................................................... 67 • ¾ku¾hk-{u{ËkðkËLke ÷zkE{kt ðuhk¼kELkku fkLk fÃkkÞku . 120
• Lkøkh h[Lkk ..................................................... 67 • ©enrhLkk çk¤ðk¤kt þqhðeh ð¾íkçkk ...................... 121
• ËþoLk{kt yríkþÞ ©Øk¤w Ë÷k ¼õík ......................... 68 • ©enrhLkk îu»ke ÷kufkuLku ¼{rhÞk {ÄLke .................... 123
• LkÚkw ¼è îkhk çku[h¼kE {ýfeðk¤kLku MkíMktøk yku¤¾kÞku 70 ¼{heyu íkøkze {qõÞk
• çku[h {ýfeðk¤k þuXLku íÞkt ÃkÄhk{ýe ..................... 74 • y{ËkðkËLkk MkqçkkLkwt ©enrhLku ¼ÿ{kt yk{tºký.......... 124
• rn{k¼kE þuXu MktíkkuLkk rLk»fk{e ðúíkLke «þtMkk fhe......... 75 • ©enrh ¼ÿ{kt síkk ËuðíkkE ðkòt ðkøÞkLku................ 125
• ©enrhyu [khýLkk AkufhkLku {w¾u ðuË çkku÷kÔÞk ............ 75 ÞðLkkuLku ¾wËkYÃku íkÚkk ykhçkkuLku Ãkuøktçkh YÃku Ëu¾kÞk
Lku fuþðhk{Lku þhýu ÷eÄku • «¼wyu Lkk[Lkkhe †e WÃkh f]Ãkkárü fheLku ................ 126
• ©enrh ¼õíksLkkuLkk ykøkúnÚke y{ËkðkË{kt ............... 79 yuLkkt Lkkze-«ký ¾U[e ÷eÄk
hkufkÞk Lku WíMkðku îkhk yZ¤f Mkw¾ku ykÃÞk • MkqçkkLkwt fÃkx ¾wÕ÷wt ÚkÞwt ...................................... 127
• Mkqçkkyu {wÂM÷{ rMkÃkkELke Mk÷kn {kLke..................... 88 • ©eS{nkhksLkk yÃkhkÄLkwt V¤ MkqçkkLku {éÞwt ............ 128
• ©enrhLkku WÃkËuþ yLku MkqçkkLke «kÚkoLkk ....................... 89 • ©enrhyu þu¾SLkwt {kLk WíkkÞwO ............................. 129
• ©enrhLke {qŠík{ktÚke íkus LkeféÞwt ............................. 94 • {kLk{ËoLk ..................................................... 130
• h½wLkkÚkËkMk Íkt¾ku Ãkze økÞku .................................. 96 • ©enrhLke yk rðËkÞ ¼õíksLkkuLku ðMk{e ÷køke........... 134
• ©enrhyu Mk{krÄyku fhkðe ................................... 97 • ©enrhLkk îu»kÚke ÃkuþðkLkk hkßÞLkku Lkkþ ÚkÞku ............. 135
• «kýLkkÚk þwf÷Lke MkuðkÚke hkS ÚkELku ©enrhyu f]Ãkk fhe . 97 • ytøkúus MkknuçkLku ©enrh rð»ku ¾wËkÃkýkLkku ¼kð ÚkÞku ..... 137
• fkuELku Ëw:r¾Þku hu, Ëu¾e Lk ¾ðkÞ, ËÞk ykýe hu............ 98 • si™ {wr™™u ‚í‚t„ ........................................... 138
• ©enrh ¾ku¾hk ÃkÄkÞkoLku Lkh{uÄLke ykøk{ ................. 99 • ©enrhyu ðihkøkeykuLku Ãkºk ÷ÏÞku íku ðkt[eLku ............... 139
• y{ËkðkËLkk ¼qËuðu ©enrhLke {kVe {køke ................ 100 {Lkku{Lk Mk{S hÌkk
uuuuuuuuuuuuuuuuuu viii uuuuuuuuuuuuuuuuuu uuuuuuuuuuuuuuuuuu ix uuuuuuuuuuuuuuuuuu
• ©enrhyu Mkkçkh{íke LkËe{kt MLkkLk ÷e÷k fhe ............ 141 • ©enrhLkku y{ËkðkË{kt {trËh fhðkLkku MktfÕÃk ........... 174
yLku çkúkñýkuLku yuf yuf YrÃkÞk Ërûkýk ykÃke • {trËh r™{koý {kxu ©enrhyu ¼õíksLkkuLkku ............... 175
• yuhý MkknuçkLku MktíkkuLke r¢Þk òuE økwý ykÔÞku ........... 142 yr¼«kÞ ÷eÄku
• ©enrh yuhý MkknuçkLku íÞkt ÃkÄkÞko yLku MkËTçkkuÄ ykÃÞku 143 • õÞk Ëuð …Ähkðeþwt ? ........................................ 177
• Lkh¼uhk{ þkMºkeLku ©enrh MkkÚku [Þko fhíkk .............. 147 • Mkðkhe{kt ¼kðrð¼kuh ÚkÞu÷k ¼õíkkuLku òuE .............. 179
MktíkkuLkku {rn{k Mk{òÞku þuXu Mkt«ËkÞLke «þtMkk fhe
• ©enrh {kunLk÷k÷ þuXLkk ËefhkLkk ÷øLk .................. 149 • ©enrh fnu : økk{zkLke yLku þnuhLke MktMf]rík swËe nkuÞ Au 183
«Mktøku ykþeðkoË ykÃkðk ÃkÄkÞko • ¼qr{Ëk™ {kxu Lkðkýwt ð»ko MkwÄeLkku ËMíkkðus fhðk ....... 183
• {kunLk÷k÷ þuXLkk ½hu ©enrh çkeSðkh ÃkÄkÞko .......... 150 ©enrhyu Lkk ÃkkzeLku MkqÞo [tÿ íkÃku íÞkt MkwÄeLkku fhe ykÃkku
• ©enrh çkkÃkk÷k÷Lkk Þ¿k{kt ÃkÄkÞko ........................ 153 • rð÷kÞŒÚke þw¼ ‚{k[kh ................................... 184
• ©enrhLkk fnuðkÚke hýAkuz¼kEyu ÃkkuíkkLkwt ................ 154 • ©enrh MkknuçkLku fnu, y{khu «u{Lkk ÃkiMkkÚke {trËh ....... 185
½h MktíkkuLku hnuðk ykÃkðkÚke çkúñhkûkMk síkku hÌkku W¼wt fhðwt Au !
• þk†kÚko {kxu MktLÞkMkeLkwt íkuzwt ................................. 155 • ©enrh™k hkuÍk ½kuzkyu ¾kŒ{wnqŒo fÞwO .................... 186
• y™uf MðY…u yuf MkkÚku Úkk¤ sBÞk......................... 160 • Mkknuçku ©enrhLku ÃkqAâwt fu, ‘ykx÷k çkÄk çkkðk ........... 187
• ®çkËw¼kE Ëhçkkhu ©enrhLke íÞkøk ¼kðLkk ................ 161 ¼uøkk çkuXk íku çkkÍíkk fu{ LkÚke ?’
òuE ykr©ík ÚkÞk • ©enrhyu y{ËkðkË {trËh fhðk {kxu .................... 188
• ©enrhyu Ëw÷o¼hk{ yLku ËÞkhk{Lku ....................... 162 ykLktË Mðk{eLke ÃkMktËøke fhe
MktLÞkMke fhe Mkuðk{kt hkÏÞk • ©enrhyu ykLktË Mðk{eLke {ËË{kt ........................ 189
• yt„úus ‚hfkh™wt ©enrh™u yk{tºký ....................... 162 çkúñkLktË Mðk{eLku y{ËkðkË sðk yk¿kk fhe
• ytøkúus MkknuçkLkk yk{tºkýÚke ©enrh økZÃkwhÚke........... 164 • {trËhLke Mkuðk{kt síkk Mktíkku WÃkh ©enrhLkku hkSÃkku ...... 190
y{ËkðkË sðk [kÕÞk. Lku Mkknuçk íkÚkk {uz{u • E»kko¤w h½wLkkÚkËkMkLke ykzkuzkEÚke yxfíkk {trËhLkk .... 192
Mkk{k ykðeLku ©enrhLkk [hýkh®ðË ÍkÕÞk çkktÄfk{Lku økwÁ[hýíkkLktË Mðk{eyu Mkh¤ çkLkkÔÞwt
• yuhý MkknuçkLke ðk½ Úkfe hûkk fhíkk ©enrh ............. 166 • y{ËkðkË{kt ¼kEhk{ËkMkS Mðk{eyu h½wLkkÚkËkMk ... 193
• ©enrhyu ytøkúus MkknuçkLkwt Ãkqðo ð]¥kktík fÌkwt ................ 167 ykøk¤ ©enrhLkku Ãkûk hkÏÞku
• ytøkúus MkknuçkLkku y{ËkðkË{kt {trËh fhðk .............. 169 • {qŠíkyku {kxu zwtøkhÃkwh MktíkkuLku {kufÕÞk ..................... 194
{kxu ytíkhLkku ¼kð • çkkuxkËLkk ¼økk Ëkuþeyu y{ËkðkË {trËh{kt ............. 196
• y{ËkðkË{kt Œ{kÁt {trËh fu{ ™rn ? .................... 171 íkfLke Mkuðk fhe
• Mktíkkuyu Mkkçkh{íke LkËe{kt ºký ¼õíkkuLke hûkk fhe ....... 173 • ©enrh y{ËkðkË {trËhLku rLkheûký fhðk ÃkÄkÞko ....... 198
uuuuuuuuuuuuuuuuuu x uuuuuuuuuuuuuuuuuu uuuuuuuuuuuuuuuuuu xi uuuuuuuuuuuuuuuuuu
• zwtøkhÃkwhÚke Mktíkku {qŠíkyku ÷kÔÞk íku LkkLke Ãkze ............. 199 • MkknuçkLkk yk{tºkýÚke ©enrh íku{Lku {ÕÞk yLku .......... 227
• ¼økðkLku Úkkt¼÷kLku çkkÚk ¼he .............................. 200 Lkerík rð»kÞf [[ko fhe
• {æÞhkºkeyu y[kLkf Ÿx Mðkh {qŠíkyku ykÃke økÞku ..... 203 • Mkknuçku fnu÷wt MkhðrhÞk MktçktÄe ¿kkLk....................... 229
• nLkw{kLkSLke {qŠík fhðk sÞÃkwhLkk ........................ 204 • nrh¼õíkkuLku Qíkhðk {kxu ©enrhyu fktfrhÞk ............ 230
nehkS Mkku{ÃkwhkLku ©enrhLke yk¿kk MÚkkLk ÃkMktË fÞwO
• ©enrh fnu : y{khk WÃkh rðïkMk hk¾ku .................. 205 • {kuxw íkeÚko çkLÞwt fktfrhÞk Mkhkuðh ........................... 234
• ©eLkhLkkhkÞýËuðLke {qŠíkyku ¾wË ©ef]»ý ¼økðkLku ..... 208 • Mk÷k{íkeLke árüyu Mkt½Lkk WíkkhkLke ÔÞðMÚkk ............. 234
çkLkkðhkðe níke • fktfrhÞk WÃkh Mkhfkhu XuhXuh Ãkku÷eMk[kufeÞku MÚkkÃke ..... 235
• {qŠík «ríkckLkwt þw¼ {qnwíko ................................... 210 • rn{k¤kLkk ðkMke LkhLkkhkÞý Ér»k ynª ykÔÞk Au ...... 236
• ©e LkhLkkhkÞýkrËf ËuðkuLke «ríkckLke ÃkqðoíkiÞkhe......... 211 yux÷u Xtze íkku Ãkzu s Lku ! íkuÚke Mkknuçkkuyu íktçkwyku {kuf÷kÔÞk
• ËuþkuËuþ ftfkuºkeyku {kuf÷kðe ............................... 211 • fktfrhÞk Mkhkuðhu Mk¼k ...................................... 237
• y{ËkðkË ©eLkhLkkhkÞýËuðLke «ríkck{kt ............... 213 • «ríkckrðrÄLke þYykík ..................................... 238
• {trËh{kt ÃkÄkÞko .............................................. 240
Mkðuo Äk{Lkk Ëuðku-{wõíkkuLku Mktíkku îkhk yk{tºký {kuf÷kÔÞwt
• ®‚nk‚™{kt rƒhksu Œku ¼„ðk™ ‚k[k .................... 241
• økZÃkwhÚke ©enrhLkwt {kuxk Mkt½ MkkÚku y{ËkðkË ykøk{Lk 215
• xkuhzkLkk økkiheþtfh ÄLkÃkkXe y{ËkðkË «ríkckLkk ....... 242
• økZÃkwhÚke ©enrh {kuxk Mkt½ MkkÚku y{ËkðkË síkk ........ 216
Þ¿k{kt ðÁýe{kt hÌkk níkk
©enrh MkkÚku LkhLkkhkÞýËuðLkk rËÔÞ ËþoLk MkwhçkkE
• ºkýu ®MknkMkLkku WÃkh ©enrhyu çkuMkeLku òuÞwt ............... 243
ykrË ½ýkLku ÚkÞkt
• ©enrhyu MðnMíku çkkÚk{kt ½k÷eLku .......................... 243
• Mkhfkh íkhVÚke çktËkuçkMík ................................... 217 ©eLkhLkkhkÞýËuðLke «ríkck fhe
• ©enrh zLk÷kuÃk MkknuçkLku {éÞkLku þkLkËkh Mkðkhe ........ 219 • Mkku íkkuÃkkuLkwt {kLk .............................................. 244
MkkÚku þku¼kÞkºkk ÚkE • ©eLkhLkkhkÞýËuðLkku {rn{k................................ 244
• ©enrhLkwt ytçkkçkkyu fhu÷wt Mðkøkík Lku h½wLkkÚkËkMk........ 222 • ©e ™h™khkÞýËuð {trËh™e rðþu»kŒkyku .................. 251
MktíkkE økÞku • ©eLkhLkkhkÞýËuðLke «ríkckrðrÄ ð¾íku nòhku .......... 253
• ©enrhyu Lkkøkh ¼õíkkuLku h½wLkkÚkËkMkÚke .................. 223 nrhsLkkuLku Mk{krÄ ÚkE níke
Ëqh hnuðk sýkÔÞwt • ©eLkhLkkhkÞýËuðLke «ríkck ÃkAe ËuðLku Úkk¤ ÄhkÔÞku ... 255
• ©enrh Mkt½ MkkÚku y{ËkðkË ÃknkUåÞk ...................... 224 Lku ©enrh Mk¼k{tzÃk{kt Úkk¤ sBÞk
• ©enrhyu {trËhLkwt çkktÄfk{ rLknkéÞwt ....................... 225 • ÃkeXðzeLkk ¼økk-{q¤kyu f¤þLke Mkuðk fhe íkÚkk ......... 255
• Mkknuçku fktfrhÞk sELku MkðuoLkk WíkkhkLkku çktËkuçkMík òuÞku 226 çkkuxkËLkk Ëknk ¾k[hu ÄòLke Mkuðk fhe
uuuuuuuuuuuuuuuuuu xii uuuuuuuuuuuuuuuuuu uuuuuuuuuuuuuuuuuu xiii uuuuuuuuuuuuuuuuuu
• ykhíke WíkkhðkLkku rðrÄ ©enrh Mk{òðu Au .............. 256 • ÃktÂõíkLkkt ËþoLku ©enrh ½kuzk WÃkh çkuMkeLku Ãkkt[ ............ 286
• {trËhLke Äò fuðk «fkhLke nkuÞ íku rð»ku ................... 256 «Ërûkýk fhe
©enrh fwçkuh®MknSLku sýkðu Au • fhe [kuhkMke Lku {xkze ÷¾[kuhkMke......................... 288
• ËuðLkk ËþoLk {kxu ÔÞðMÚkk ................................... 258 • ©enrh {t[ WÃkh rçkhkSLku MkðoLku ËþoLk ykÃkíkk níkk ... 289
• {trËhLke Mkuðk fhíkk ykLktË Mðk{e íkÚkk yLÞ............. 260 • “s{íkkt s{íkkt òÞ «ký, íkuLkk fw¤{kt ÚkkÞ ð¾ký”.... 289
Mktíkku-nrh¼õíkkuLku Vq÷Lkku nkh íkÚkk Akíke{kt ©enrhyu • rð«kuyu øk¤k MkwÄe ½e ÃkeÄwt .................................. 290
[hýkh®ðË ykÃÞk • yuf çkúkñýu rLk»fw¤kLktË Mðk{eLku nkÚku çkxfwt ¼ÞwO ........ 290
• «ríkck «Mktøku ©enrhyu ¼økkËkuþeLkwt {kuxwt MkL{kLk fÞwO .. 261 • ÷kzw y¾qx ÚkÞk .............................................. 291
íkÚkk çkeò ðrýf ¼õíksLkkuLke yku¤¾ký fhkðe • [kuhkMke{kt {hu÷k çk¤ËLku ©enrhyu SðLkËkLk ykÃÞwt ... 292
• Äku¤fkLkk {nkþtfh {nuíkkLke hûkk ......................... 265 • ©kðf rn{kþuXLkkt {kíkw©e y{]íkçkkLke Mk{sý òuE .... 293
• MkkuLkeLkkt AkufhkLku SðLkËkLk ................................ 265 {nu{kLk Ãký ©enrhLkk ykr©ík ÚkÞk
• …qòheLke rLk{ýqtf ............................................ 267 • ©enrhLke ¼ux{kt ykðu÷k LkkýkÚke ðuÃkkheykuLkwt ........... 297
Ëuðwt [qfÔÞwt
• ©enrhyu ¼õíksLkkuLku rËÔÞ íkuòu{Þ ËþoLk fhkÔÞk ...... 268
• «ríkckLkk ¾[o ykÃkðk {kxu yZkh Ëuðeyku Mkrník ....... 299
• ©enrhyu LkxkuLke h{ík òuE hkS ÚkE {kuûkLkku ............ 270
÷û{eS ÃkÄkÞko
ðh ykÃÞku íkÚkk MktíkkuLku yufkøkúíkk þe¾ðe
• [kuhkMke{kt ÷k÷ËkMk økkuhkLke Mkuðk ......................... 302
• íkhøkk¤kykuLke VrhÞkË ...................................... 273
• «ríkck, [kuhkMkeLkk ¾[o{kt MkwhíkLkk ¼kE[tË þuX ........ 303
• {wMk÷{kLkLku Ãkh[ku ........................................... 274
íkÚkk yhËuMkh fkuxðk¤Lkwt ÞkuøkËkLk
• ©enrhLkku çkúñ[kuhkMke fhðkLkku rð[kh MktíkkuLku sýkÔÞku . 275 • fktfrhÞk s¤Lkku MÃkþo íkÚkk MLkkLkLkku {rn{k .............. 304
• “Lk ¼qíkku Lk ¼rð»Þrík” çkúkñýkuLke [kuhkMke.............. 275 • AkÃkku ÷uðkLke yk¿kk ©enrhyu fhe......................... 306
©enrhyu fktfrhÞk Mkhkuðhu fhe. feze yLku fkøkzk yÿ~Þ ÚkÞk • AkÃkLke {qŠíkyku ©enrhyu Ãkqsðk ykÃke ................... 307
• þuXYÃku ÚkÞk ©enrh .......................................... 280 • {trËhLkk {ntíkku - fkuXkheykuLku WÃkËuþ ..................... 312
• fktfrhÞk Mkhkuðh rMkØhks sÞ®Mknu çktÄkðeLku íkuLkwt ....... 282 • {nkhksu fktfrhÞk MkhkuðhLkk Wøk{ýk økhLkk¤u .......... 312
¼ÞwO fÞwO íÞkhu çkúkñýkuLke [kuhkMke fhu÷e rËÔÞ [rhºk fÞwO
• fktfrhÞk WÃkh Mk¼k{kt Mkknuçkku ykÔÞk .................... 282 • MktíkkuLku {kLk ykÔÞwt íku ©enrhyu x¤kÔÞwt .................... 313
• fktfrhÞk ©enrhLkk ËþoLku Ãkhþwhk{S ÃkÄkÞko ............ 283 • fktfrhÞkLke [kuhkMke ¼q{kLktË Mðk{eLke f÷{u ............. 314
• ©enrhLkk ËþoLku Lkð Þkuøkuïhku ykÔÞk ...................... 284 • fktfrhÞkLke [kuhkMke «MkkËkLktË Mðk{eLke f÷{u ........... 314
• ©enrh íkÚkk [kuhkMkeLkk ËþoLku {wõík ykÔÞk ................ 285 • fktfrhÞk{kt MLkkLk {kºkÚke Mkðuo íkeÚkoLkwt V¤ {¤u Au ........ 315
uuuuuuuuuuuuuuuuuu xiv uuuuuuuuuuuuuuuuuu uuuuuuuuuuuuuuuuuu xv uuuuuuuuuuuuuuuuuu
• ©enrhyu y®[íÞkLktË Mðk{eLkwt «khçÄ fÌkwt .............. 316 • ©enrhyu ËrhÞk¾kLk Mkrník nòhku ¼qíkkuLkwt fÕÞký fÞwO . 352
• fktfrhÞk «MkkËeLkkt MÚkkLkku ................................... 316 • ©enrh Mktíkku-¼õíkkuLkk MLkkLkÚke ÃkkðLk ÚkÞu÷e ............. 355
• ™h™khkÞý Ëuð ¼õŒku ‚kÚku ðkŒ fhu Au................... 317 Mkkçkh{íke LkËe íkÚkk LkkhkÞý½kxLkku {rn{k
• ©enrhyu nrh¼õŒ™ku økkÞ ykÃkðkLkku ‚tfÕ… …qhku fÞkuo . 318 • fr¤Þwøk{kt Mkkçkhøktøkk ...................................... 356
• ™h™khkÞýËuðLkwt «økxÃkýwt ................................. 318 • ©enrhyu Wzkzu÷k htøkÚke Ëuðíkkyku Ãký ¼ªòÞk ......... 357
• ©eLkhLkkhkÞýËuðu YrÃkÞk {køke ÷eÄk ..................... 319 • htøkkuíMkð ÃkAe ©enrhyu Mkkçkh{íke{kt MLkkLk fÞwO ........ 359
• ©enrhLkk «Úk{ ËþoLku zkuMkkíkkELku y¾tz M{]rík ÚkE ..... 320 • {tswfuþkLktË Mðk{eyu {ÞkoËk ÷kuÃke íku ..................... 359
• ©enrhLke Lku zkuMkkíkkELke yuf árü Úkíkkt s Mk{krÄ ÚkE . 321 Ãkh ©enrhyu ðkík fhe
• ¿kkrík yLku fwxwtçkeyku íkhVÚke ÚkÞu÷k ºkkMk{kt .............. 322 • øktøkk Mkrník LkðMkku Lkðkýwt LkËeykuyu ...................... 360
{nkhksu zkuMkkíkkELku rLkhkðhý çkLkkÔÞk Mkkçkh{íke{kt ðkMk fÞkuo
• fwxwtçkesLkkuyu zkuMkkíkkELke {kVe {køke..................... 325 • ðkMkLkkðk¤k «uíkLke LkkhkÞý½kxu {wÂõík.................... 365
• zkuMkkíkkELke yËT¼wík Mkuðk .................................. 329 • ¼ÿ{kt ykðu÷k ïuŒ f]»ý {trËh™k ytÄ …qòhe™u ......... 365
• zkuMkk¼õíkLke Mk{sýLku økwýkíkeíkkLktË Mðk{eyu .......... 331 Ëu¾Œku fÞkuo
Mk¼k{kt rçkhËkðe • WíMkðr«Þ ©enrhyu y{ËkðkË{kt sL{kü{e ........... 367
• zkuMkkíkkELke rLk{korLkíkk ...................................... 332 Wí‚ð fÞkuo
• ©eLkhLkkhkÞýLkk {trËh rð»ku ............................... 333 • {kuxuhk ÃkÄkÞko Lku ÃkkAk ©eLkøkh{kt ykÔÞk ................ 369
• Ë÷Ãkíkhk{ frðLke yøkkþe{ktÚke {trËhLkwt á~Þ............ 336 • ©enrhyu y{ËkðkËLkk ¼õíksLkkuLke EåAkÚke ........... 369
• ð]tËÃkqò ........................................................ 336 «çkkurÄLke yufkËþeLkku WíMkð fÞkuo
• ©eLkhLkkhkÞý ËuðLkk ÃkqòheLke çkË÷e fhe ............... 336 • ©enrhyu y{ËkðkË{kt þhË ÃkqŠý{kLkku WíMkð .......... 375
• ykLktË Mðk{eyu ©enrhLku fÌkwt : Ëuð Mkuðk {kxu ........... 338 ¼ÔÞíkkÚke QsÔÞku
çkúñ[kheLku y{ËkðkË {kuf÷ku ÃkAe • ©enrhyu çkúñ{wrLkLkkt Ëký ÷e÷kLkk ÃkËku Mktíkku ............ 377
ykLktËkLktË çkúñ[kheLku {kufÕÞk ÃkkMku økðhkÔÞkt
• y{ËkðkË{kt ykLktËkLktË çkúñ[kheLkk ð[Lku .............. 340 • yk htøkkuíMkðLkk Mk{iÞkLkku ÷k¼ WLkkðkLkk ................. 380
økhkMk ÃkkAku {éÞku A÷k¼kELku {éÞku níkku
• ©enrhyu Vq÷Ëku÷Lkku ¼ÔÞ WíMkð y{ËkðkË{kt QsÔÞku 341 • ©enrhyu A÷k¼kELke hûkk fhe ........................... 381
• ©enrhyu Lkuºk îkhk ÃkkuíkkLkwt Mkk{ÚÞo {qŠíkyku{kt Äkhý fÞwO343 • {wõík{wrLkyu ©eLkøkh{kt 1879Lkk ð»koLkku yÒkfqx fÞkuo . 382
• WL{¥køktøkkyu MkkçkhøktøkkLkku {rn{kt økZÃkwh{k fÌkku .... 348 • ðzíkk÷{kt Vq÷zku÷Lkk WíMkð{kt y{ËkðkËLkk ............ 383
• ©enrh y{ËkðkË{kt ½w¤uxeLku rËðMku htøkkuíMkð fÞkuo ..... 350 nrh¼õíkku 18 òuz ºkktMkk ÷ELku ykÔÞk níkk
uuuuuuuuuuuuuuuuuu xvi uuuuuuuuuuuuuuuuuu uuuuuuuuuuuuuuuuuu xvii uuuuuuuuuuuuuuuuuu
• rþÕÃke ykLktËkLktË Mðk{e .................................... 385 • Ëk{kuËh ¼õíku ©enrh MkkÚku ºkeMk ð»ko MkwÄe hneLku ........ 425
• ykLktËkLktË Mðk{eLku ©enrhLkku rLkùÞ ÚkÞku ................ 391 MkuðkLkku ÷k¼ ÷eÄku níkku
• ÄúktøkÄúk MktíkkuLku ðihkøkeykuyu {kÞko Lku ....................... 392 • ©enrhyu Ëk{kuËh ¼õíkLku ykzk [kufe{kt hkÏÞk ......... 427
ykLktËkLktË Mðk{eyu VrhÞkË fhe • {nkhks Ëk{kuËh ¼õíkLku fnu : yu íkku Mkðuo yðíkkh Au .. 428
• ºký {kuxk MktíkkuLke ÂMÚkrík .................................... 393 • Ëk{kuËh ¼õíku LkÚkw ¼èLku MkðkuoÃkhe rLkùÞ fhkÔÞku ....... 431
• {nkhksu ykLktËkLktË Mðk{eLku MktíkkuLkku {rn{k fÌkku ...... 393 • rLk{koLke Ëk{kuËh ¼õík ...................................... 433
• ykLktË Mðk{e fnu - ‘nk ©eS{nkhks MkðkuoÃkhe A’u ..... 394 • “÷kðku, nwt økktX AkuËe Ëô” ................................. 433
• ykLktËkLktË Mðk{eyu ©enrhLke MkwtËh Ãkqò fhe............ 395 • Ëk{kuËh ¼õíku ©enrhLkwt fýwt fkZâwt ........................ 434
• ©enrhyu ðzíkk÷Úke ykLktË Mðk{eLku ...................... 397 • ©enrh MkkÚku Ëk{kuËh¼kELke yufíkk ....................... 436
økZÃkwh {qŠík ÷uðk {kxu {kufÕÞk • Ëk{kuËh¼kELkk rLkÞ{Lke áZíkk ............................ 437
• ©enrhyu ykLktË Mðk{eLku Akíke{kt [hýkh®ðË ykÃÞk.. 400 • Ëk{kuËh¼kE íkÚkk suhk{ çkúñ[kheLku ©enrhyu {LkkÔÞk 437
• ykLktËkLktË Mðk{eyu ¾e[ze{kt ½e ÃkehMÞwt Lku ©enrhyu . 401 • ©enrh yLku ¼õíkLke yufíkk ................................ 438
ËqÄ ÃkehMÞwt íku Úkkuzwt níkwt íkku Ãký íku y¾qx ÚkÞwt
• y{ËkðkËLkkt hr¤ÞkíkçkkLkku MktfÕÃk ©enrhyu Ãkqhku fÞkuo . 439
• MkËT. ykLktËkLktË Mðk{eyu MðíktºkÃkýu Ëun Akuzâku......... 403
• y{ËkðkËLkk Mk.økw. ©e ¼q{kLktË Mðk{e (Ãkwhkýe) ....... 439
• MðYÃkrLkckr«Þ Ëk{kuËh ¼õík ............................. 403
• y{ËkðkËLkk Mk.økw. ÃkrðºkkLktË Mðk{e ..................... 442
• rððuf rðLkÞ ðøkuhuLke ykð~Þfíkk .......................... 411
• rLk{koLke çkúñ[khe ðkMkwËuðkLktËS Mðk{e .................. 443
• «¼wf]ÃkkLkwt V¤ ................................................ 414
• y{ËkðkË{kt ðkMkwËuð çkúñ[kheyu ÚkÞu÷ Mð¡ MkíÞ ÚkÞwt 443
• Ëk{kuËh¼kE™e ‚ðkuo¥k{ ¼ÂõŒ ........................... 415
• ©eS{nkhksLkwt Lkk{ ÷ELku Ëk{kuËh ¼õíku ............... 416 • ÃkeÃkr¤ÞkLkk hk{S ðrýfLku ð¤øku÷kt ..................... 443
{ktËk ðihkøke {kxu s{ðkLkwt çkLkkðhkÔÞwt Ãkkt[ ¼qíkkuLkku WØkh fÞkuo
• økZÃkwh{kt y{ËkðkËLkk ¼õíkkuLke hMkkuE Lku Ëk{kuËh ..... 417 • y{ËkðkË{kt ©enrhyu ¼ðkLkeþtfh rð«Lkku MktfÕÃk ..... 444
¼õík yÚkkýwt ÷kÔÞk Mkku¤ r[ö Ëu¾kzeLku Ãkqýo fÞkuo
• ©enrhyu Ëk{kuËhLku Ëhðkýe çkLkkÔÞk ..................... 419 • y{ËkðkË{kt MkíMktøke yLku ði»ýð ðå[u................... 445
• Ëk{kuËh ¼õík økw÷k÷ økkuxkLke çku Akçk ÷kÔÞk Lku ......... 421 ðkËrððkË{kt fkuxo{kt MkíMktøkeLkku rðsÞ ÚkÞku
fÃkqhLkk nkh {nkhksLku ÃknuhkÔÞk • ©e hk{«íkkÃk¼kELkku ytrík{ MktMfkh LkkhkÞý½kxu fÞkuo . 446
• ðzíkk÷{kt çkkh çkkhýkLkk ®nzku¤u çkkh MðYÃku ............ 423 • EzhLkk swðkLk®MknSyu LkkhkÞý½kxu síkk ............... 447
©enrh ÍqÕÞk íku ð¾íku Ëk{kuËh¼kEyu ©enrhLku {nkhksLkku Ãkûk hkÏÞku
fÃkqhLkk nkh íkÚkk Ãkkuþkf ÄhkÔÞku • nXe®‚n™k Ëuhk{kt …Ähk{ýe .............................. 448
uuuuuuuuuuuuuuuuuu xviii uuuuuuuuuuuuuuuuuu uuuuuuuuuuuuuuuuuu xix uuuuuuuuuuuuuuuuuu
• rMkftËh çkkËþkn íkÚkk ¼qíkkuLkku WØkh ©enrhyu fÞkuo ..... 450 • y{ËkðkË htøkkuíMkð{kt Ãkk»koË økw{kLkSLke Mkuðk .......... 470
• ©kðf nu{kþuXLku MktíkLkku økwý ykÔÞku ....................... 451 • suík÷ÃkwhLkk øktøkk{kLke økkÚkk ................................ 470
• y{ËkðkËLkk «kýðÕ÷¼ rð« yûkhÄk{{ktÚke .......... 452 • htøk{nku÷{kt ©e ½Lk~Þk{ {nkhks ...................... 475
ÃkkAk ykðeLku ¼÷k{ý fheLku Äk{{kt økÞk • ytfwþ yLku y¼Þ {wÿk ©e ½Lk~Þk{ {nkhksLke ........ 479
• yMkËT ðkMkLkkLkwt fkhý òýðk Aíkkt Ä{o{kt ÂMÚkrík ....... 453 • rðê÷ÃkwhLkkt MktíkkufçkkELku ©enrhyu y{ËkðkË .......... 483
hnuíke LkÚke {trËh{kt {qŠíkykuLkkt ËþoLk fhkÔÞkt Lku çku {rnLku íkuzðk
• MkËT. økwýkíkeíkkLktË Mðk{eyu MkðkuoÃkheÃkýkLke ðkíkku fhe . 454
ykðþwt yuðku ðh ykÃÞku
• ¼õíkðíMk÷ ¼økðkLku ¼õíkLke hûkk fhe ................... 455
• ©e hk{«íkkÃk¼kELkku ©kÃk yLku yLkwøkún .................. 485
• MkíMktøk íkku {kÚkk Mkkxu Au ..................................... 456
• ©enrh y{ËkðkË{kt 26 ðkh ÃkÄkÞko íkuLke ............... 486
• y{ËkðkËLkk økðiÞk rs»ýwËkMkSyu çkkðk¾k[h ........ 458
ÃkkMku økkðýwt fheLku «MkkËeLkku nkh {køÞku Mkk÷ðkh {krníke
• ©enrhyu LkÚkw ¼èLke ¼q÷ yku¤¾kðe ..................... 458 • rLk»fw¤kLktË Mðk{eLke f÷{u ©enrhLku {¤u÷k ¼õíksLkku . 487
• ©enrhyu ¼ÿLkk rfÕ÷k{kt hkuÍk ½kuzkLku ËþoLk ............ 459 • ©enrhLku {¤u÷k y{ËkðkËLkk ¼õíksLkku ................. 488
Ëuðk ÃkÄkÞko • ©enrhyu rðÄðkLkku rððuf Mk{òÔÞku ....................... 494
• ©enrhLkku «íkkÃk yLku {wõíkkLktË Mðk{eLkwt Mkk{ÚÞo ......... 460 • W¥k{hk{ þk†eLku ÃkkuíkkLke ÃkíLke îkhk MkíMktøk ÚkÞku ...... 494
• ðzLkøkhLkk çku çkúkñýku çkúñ[kheLke Ëeûkk ÷ELku .......... 460 • ©enrh y{ËkðkË{kt nrh¼õíkkuLkk ½uh ½uh ............... 496
y{ËkðkË Mkuðk{kt hÌkk ÃkÄhk{ýeyu VÞko
• y{ËkðkËLkk ðús÷k÷u ©enrh ÃkkMku ÃkkuíkkLkwt øk{íkwt fhkÔÞwt 461 • ðkzkrþLkkuhLkk ¾wþk÷¼kEyu MkðoMð yÃkoý fheLku ....... 498
• y{ËkðkËLkk hýAkuzhkÞ íkÚkk ®n{ík÷k÷ yu çktLkuLku .... 462 çkúñ[khe ¼uøkk Mkuðk{kt hÌkk
çkúñhkûkMkLkku Ëun økkuÃkk¤kLktË Mðk{eyu AkuzkÔÞku • y{ËkðkË{kt f]»ýkLktË Mðk{eLku ©enrh íkuzðk ÃkÄkÞko ... 499
• rLkíÞkLktË Mðk{eyu y{ËkðkË{kt WØð Mkt«ËkÞLku ....... 464 • «‚kËe™kt MÚk¤ku .............................................. 499
ðirËf Au íku{ rMkØ fÞkuo • {trËhLke çknkh «MkkËeLkkt MÚk¤ku ............................ 505
• 1. ©enrh fwçkuh®MknLku MðÃLkk{kt fÌkwt fu ík{khkuu .......... 467
• rLkíÞkLktË Mðk{eLku ykÃku÷ «MkkËeLkku nkh fkuE ÷E økÞwt . 517
ËuýËkh íkku fk÷u ykðþu ?
• yuf MktíkLku [kh ½uçkh fu{ ykÃÞk ? ........................ 518
• 2. y{ËkðkËLkk {LkMkw¾hk{ ðrýfLku .................... 469
• MkíMktøk rð[hý{kt ©enrhyu fhu÷e yk¿kk Lku ............. 518
©enrh íkuzðk ÃkÄkÞko
• 3. MkhMkÃkwhLkk fkLkËkMk Ãkxu÷ [kuhku ÃkkMkuÚke .............. 469 ykLktË Mðk{eLku {kuxuhk fÞko
ÄLk-ðMºkkrËf ©enrhyu nLkw{kLkS îkhk ÃkkAwt yÃkkÔÞwt • ©enrhyu siLkLkk ÃkqßÞLku Mk{krÄ fhkðe ................... 521
uuuuuuuuuuuuuuuuuu xx uuuuuuuuuuuuuuuuuu uuuuuuuuuuuuuuuuuu xxi uuuuuuuuuuuuuuuuuu
ykrË yk[kÞo ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLkku • Ãkq.{nkhks©eLkwt {åAw fktXk ykrË økk{{kt rð[hý......... 546
{rn{k, yiïÞo íkÚkk SðLkËþoLk • ©enrhLkk ÃkkŠÚkð ËunLkwt rð{kLk yÞkuæÞk«MkkËS ........... 546
• ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLke Míkwrík ...................... 522 {nkhks, h½wðehS {nkhks ykrËyu WÃkkzâwt
• MkíMktøkð]ÂØ {kxu rð[hý ...................................... 523 • ©enrhLke W¥khr¢Þk çktLku yk[kÞo©eyu Mkki MkkiLke heíku fhe . 547
• Ãkq. ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLkwt «køkxâ ................ 523 • {w¤e {trËhLkku ÷u¾ ËkËk¾k[hu ................................ 548
• y{ËkðkË{kt ¼kE hk{ËkMkSLku Ä{ofw¤Lkwt MðÃLk ykÔÞwt .. 524 ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLku ykÃÞku
• Ä{ofw¤Lkwt ykøk{Lk.............................................. 527 • {q¤e {trËh {kxu MkwðkrMkLkeçkk íkÚkk MkwLktËkçkkLkwt .............. 549
• yk[kÞkuoLke MÚkkÃkLkk íkÚkk Ëuþ rð¼køk ........................ 529 {níðLkwt ÞkuøkËkLk
• Ãkq. yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLkk økwýku ....................... 529 • {q¤e rþ¾hçkæÄ {trËh Ãkqýo Úkíkkt «ríkck .................... 550
• Ãkq. {nkhks©eLke ykí{rLkck Ãkhkfk»XkLku Ãkk{e níke ...... 530 • {q¤e {trËh{kt yÞkuæÞk«MkkËS MkkÚku rËÔÞMðYÃku .......... 550
• Ãkq. {nkhks©eLkwt rLk:MÃk]neÃkýwt ................................ 531 ©enrh ÃkehMkíkk níkk
• Ãkq.{nkhks©eLke ËÞk¤wíkk ..................................... 532 • Ãkq. {nkhks©eyu {q¤e WÃkh yríkf]Ãkk ðhMkkðe ............ 553
• Ãkq. {nkhks©eLku çkú.ykLktËkLktËSLkku {rn{k ................ 534 • Ãkq. {nkhks©eLkkt nkshe{kt ................................... 553
• yk[kÞo©eLkk fnuðkÚke ©enrh LkkÁSLku Äk{{kt íkuze økÞk . 534 MkËT. ©e çkúñkLktË{wrLkÞu ËunkuíMkøko fÞkuo
• Ãkq. {nkhks©eLku ©enrhyu fÌkwt : ‘òyku, nwt ík{khk ¼u¤ku Awt’ 535 • Ãkq. {nkhks©e ð¾íkrMktnLku ðh ykÃke ytíku ................. 557
• ©eS{nkhksu çku ËuþLkk Äkðk Ãkkzâk Lku rËÔÞ ............... 536 ©enrh MkkÚku íkuzðk ykÔÞk
ËþoLk fhkÔÞwt • ©eS{nkhks MkkÚku økZÃkwhÚke {q¤eÃkwh rð[hý............. 558
• Ãkq.{nkhks©e yÒk-Ãkkýe rðLkk çkkðLk rËðMk MkwÄe ........ 537 • Ãkq. {nkhks©eyu {q¤e{kt økýÃkrík ÃkqsLk fhkÔÞwt ........... 560
Mk{krÄ{kt hÌkk • Ãkq. {nkhks©eyu {q¤e{kt íkÃkoý fÞwO Lku rËÔÞ ................ 562
• {nkhks©eLkk ËþoLkLkwt V¤ íkku ©eS{nkhksLkk ............ 539 ËþoLk çkkE ¼kE ¼õíkkuLku ÚkÞk Lku 10Ãk sLkkuE Ãknuhe
ËþoLk suðwt s • Ãkq. {nkhks©eyu {q¤e{kt ðþhk{ ¾ðkMkLku ................. 564
• ©enrhLkku ÿkun fhðkÚke ykðu÷wt Ëw:¾ ......................... 539 SðíkËkLk ykÃÞwt
yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksu {xkzâwt • ík{u {Lku Mkt¼khþku yux÷u ©eS{nkhks MkkÚku nwt ykðeþ .. 566
• {kuxkLkku {rn{k {kuxk òýu .................................... 540
• íkusLkk Mk{qn{kt MkðuoLku rËÔÞ ËþoLk ÚkÞk ...................... 567
• Ãkq. {nkhks©e {kýMkkLkk yýËk¼kELku ytík Mk{u ......... 541
• n¤ðË{kt Ãkq. {nkhks©e fnu : ykÃkýku {wfk{ WÃkkzku ..... 568
ËþoLk Ëuðk ÃkÄkÞko
yk ðkË¤e{kt s¤ ½ýwt Au
• Ãkq. {nkhks©eLku rËÔÞ ËþoLk .................................. 542
• Ãkq. {nkhks©eyu h½w¼kELku {nk¼køkðíke ................. 543 • Ãkq. {nkhks©eyu n¤ðË{kt ËeðkLkLku çkrÿfk©{{kt ........ 570
Ëeûkk ykÃkeLku nrhLkkhkÞýËkMkS Lkk{krLkÄkLk fÞwO {kufÕÞku yLku hksMkknuçkLku ytík ð¾íku íkuzðkLkku ðh ykÃÞku
• Ãkq. {nkhks©e zktøkhðk ÃkÄkÞko ............................... 543 • Ãkq. {nkhks©e hkýk hý{÷rMktnSLku íkuzðk ykÔÞk ....... 571
• Ãkq. {nkhks©eyu fåA{kt økk{u økk{ rð[heLku .............. 545 • Ãkq. {nkhks©e n¤ðË{kt h0 rËðMk hÌkk Lku ................ 573
¼õíkkuLku ¾qçk Mkw¾ku ykÃÞkt hýAkuz {nuíkk WÃkh ©eS{nkhksLke f]Ãkk ÚkE
uuuuuuuuuuuuuuuuuu xxii uuuuuuuuuuuuuuuuuu uuuuuuuuuuuuuuuuuu xxiii uuuuuuuuuuuuuuuuuu
• Ãkq. ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLke Mkuðk ................... 576
fhLkkh {khðkzeLku ©enrh íkuze økÞk
• Ãkq. yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLke yk¿kk ÷ELku .............. 577
MkËT. MkðorLkðkMkkLktË Mðk{e MkËT. økkuÃkk¤kLktË Mðk{eLkku
Mk{køk{ fhðk økÞk
• rMkØÃkwhLkk hýAkuz ¼økíkLku ©enrhyu MðÃLk{kt {trËh ..... 578
çktÄkððkLkku ykËuþ fÞkuo Lku Ãkq. {nkhks©eyu «ríkck fhe
• hýAkuz ¼økíkLke yk[kÞo©e «íÞu ËkMkíðíkk yLku {rn{k . 579
• Ãkq.yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLku, ©eS{nkhksLkku rLkùÞ .. 580
• Ãkq. {nkhks©eyu {nk{trËhku{kt «rík»Xkyku fhe............ 580
• Ãkq. {nkhks©eyu yÞkuæÞk{kt {trËh fhðk .................. 581
MktfÕÃk fÞkuo íkÚkk AÃkiÞk{kt «rík»Xk
• Ãkq. {nkhks©eLkk ¾çkh fkZðk ............................... 582
økwýkíkeíkkLktË Mðk{e 5ÄkÞko
• Ãkq. {nkhks©eyu ytíkÞko{eÃkýu hk{S þuXLku {u¤u ......... 583
ykððkLke Lkk Ãkkze
• nrh¼õíkLkk yÃkhkÄu yLku {nkhks©eLkk ð[Lku ............. 584
• hk{SþuXuLku {nkhks©eyu ÃkkuíkkLkk hkuøkLke ykøk{ sýkðe585
• yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLkk {kuxk Ãkwºke s{LkkçkkELkwt .... 585
Ëw:¾ {xkzâwt
• Ãkq. {nkhksLke yZkh rËðMk MkwÄe yLLks¤ rðLkk hÌkk .... 587
• ©eS{nkhksu Mkki MkkiLkk ËuþLkku «çktÄ çkktæÞku ................ 589
• LkhLkkhkÞýËuðLku ÍkÍkt {trËh øk{u Au ........................ 590
• Ãkq. {nkhks©eyu MðíktºkÃkýu Ëun íÞkøk fÞkuo ................. 590
• y{ËkðkËLkk ËhS ¼õíkLke MkíMktøk «íÞu ykí{eÞíkk ...... 591
• Ãkq. ykrË yk[kÞo©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks ............ 592
frðykuLke fËh fhíkk
• Ãkq. {nkhks©e yufktík{kt Ãký †e-ÄLk{kt ÷uðkÞk Lknª ..... 594
• Ãkq. yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks©eLku ........................... 595
MkðkuoÃkhe ©enrhLkk ykþeðkoË
• Ãkq. {nkhks©eLkk ð[Lku MkíÞ ÚkÞwt ............................. 596
uuuuuuuuuuuuuuuuuu xxiv uuuuuuuuuuuuuuuuuu
uuuuuuuuuuuuuuu y{ËkðkËLkku {rn{k uuuuuuuuuuuuuuu
y{ËkðkËLkku {rn{k
• WØðLkku yÞkuæÞk{kt ykrð¼koð
Eûðkfw ðtþLkk hkòykuLke hksÄkLke {wÂõíkÃkwhe yÞkuæÞk
Lkøkhe{kt fk~ÞÃk økkuºk{kt sL{u÷k ÉøðuËe ©uc ysÞ Lkk{Lkk yuf
çkúkñý níkk. yk çkúkñý ÃkwÛÞ{kt s {ríkðk¤k níkk. rðãkrðLkÞu
MktÃkÒk MkíÞðkËe rsíkurLÿÞ níkk. íku{Lkkt ÃkíLkeLkwt Lkk{ Mkw{rík níkwt.
yÚkoÚke su{ Mkw{rík íku{ Lkk{Úke Ãký Mkw{rík yk ysÞ rð«Lkkt ÃkíLke
Mkw{ríkLkk WËhu ËwðkoMkk {wrLkLkk þkÃkLku yLkwMkheLku yu s WØðS
ykrð¼koð ÃkkBÞk níkk. ©ef]»ýLke ¼ÂõíkYÃk fw{wË (ÃkkuÞýwt)
«VwÂÕ÷ík fhðk{kt [tÿ Mk{kLk ÚkÞk.
• ysÞ rð«Lkk ½uh WØð yðíkÞko
íku WØðS Mktðík 1875 Lkk ©kðý ðË 8 yü{eyu
«¼kík{kt ysÞ rð«Lkk ½h{kt «økx ÚkÞk níkk. yu{Lkwt þheh økkih
ðýoðk¤wt, MkwtËh {w¾ðk¤k, «kiZ ykf]rík Au. yòLkçkknw Au. yux÷u
òLkwÃkÞOík çku ¼wòyku ÷ktçke Au. ÃkÕ÷ð suðk çku ÃkkËf{¤ Au.
økt¼eh Lkkr¼ Au. ÷k÷ ðýoðk¤e Lkuºk «ktíkLke fktríkðk¤k Au. rðþk¤
ðûk:MÚk¤ Au. [khu íkhVÚke Ãkkfk xªzku¤kLkk suðk yÄh-nku»X (nkuX)
Au. ðktfk ~Þk{ fuþ Au. f{¤Lke Ãkkt¾ze Mk{kLk Lkuºk Au. rðþk¤
÷÷kx Au. yuðk WØðS þku¼íkk níkk Lku {kíkk-rÃkíkkLkk {LkLku nhu
yuðk níkk.
• ÃkwºkLkwt Lkk{ Ãkkzâwt hk{þ{ko
íÞkh ÃkAe rð«ðÞo ysÞ rð«u ÃkwºkLkku sL{ ÚkðkÚke yrÄf
ykLktË{kt ykðe íku s ûký{kt ðMºk Mkrník MLkkLk fheLku íkífk¤
òíkf{o rðrÄyku òýLkkhk çkúkñýkuLku çkku÷kðe ÞÚkkrðrÄ òíkf{o
uuuuuuuuuuuuuuuuuu 1 uuuuuuuuuuuuuuuuuu
uuuuuuuuuuuuuuu y{ËkðkËLkku {rn{k uuuuuuuuuuuuuuu uuuuuuuuuuuuuuu y{ËkðkËLkku {rn{k uuuuuuuuuuuuuuu
MktMfkh fÞkuo. hkS ÚkÞu÷k ysÞ rð«u sL{Úke çkkh{u rËðMku • hk{þ{ko hiðíkk[¤Lke økkuË{kt
MíkÂMíkfkMkLk Ãkqðof ÃkwºkLkwt økwýkLkwøkwý Lkk{ (òuLkkhk sLkkuLkk {LkLku hiðíkk[¤Lku økwshkíke ¼k»kk{kt røkhLkkh fnuðkÞ Au, íÞkt
ykLktË ykÃkLkkh nkuðkÚke) hk{ yuðwt Ãkkzâwt, {kíkkrÃkíkkyu Ãkku»kýkrËÚke LkSf{kt økkuÃkLkkÚk {nkËuðLke søÞk Au. íku{kt økkuÃkk¤kLktË Lkk{Lkk
÷kz ÷zkðu÷k hk{. òuLkkhk sLkkuLkk LkuºkkuLku ykLktË WÃkòðíkk Úkfk, Þkuøke, çkúñ[khe hnuíkk níkk. íku{Lkk rþ»Þ ykí{kLktË {wrLkLku yk
WËÞ Ãkk{u÷k çkk÷[tÿLke ÃkuXu, Úkkuzk fk÷{kt ð]rØ ÃkkBÞk. hk{þ{koyu òuÞk. su ÞkuøkLkk ÃkkhLku Ãkk{u÷k, ÷kuf{kt ¾qçk «rMkØ
• hk{þ{koLkku sLkkuE MktMfkh fÞkuo Ãkk{u÷k, MkËkÞ Mk{krÄ ËþkLku Ãkk{u÷k, yûkhLke MkkÚku yufíkk
rÃkíkk ysÞ rð«u n»koÚke ykX{u ð»kuo ÞÚkkrðrÄ sLkkuE Ãkk{u÷k. yk MÚk¤u «kÂÃík íkku MkkûkkífkhYÃk òýðe. yÚkkoíkT Mk{krÄ{kt
ykÃkðkLkku Þ¿kkuÃkðeík MktMfkh fhkÔÞku. ÃkAe Ä{koí{k hk{þ{ko rð« su{ýu yûkhkí{f MðMðYÃk MkkûkkíkT fÞwO Au. økkuÃkk¤kLktË ÞkuøkeLkk
çkúñ[Þo ðúíkLku áZÃkýu Ãkk¤ðk ÷køÞk. ÃkkuíkkLku Lkircfðúík rðþu»k yLkwøkúnÚke «ký þheh{kt Úkkuzku fu ÍkÍku Mk{Þ hk¾ðku íku{kt
Mðíktºk ÂMÚkríkLku Ãkk{u÷k çknw rþ»ÞkuÚke ðªxkÞu÷k {wrLkLku hk{þ{koyu
ðnk÷wt nkuðkÚke øk]nMÚkk©{Lke RåAk Lk fhíkk rðhõík hk{þ{ko Ä{o-
«ýk{ fÞko.
ÃkwÛÞ YÃk rðrÄyku{ktÚke rLkð]r¥k Ãkk{u÷k, yÚkkoíkT {w{wûkw yuðk MktíkkuLkku
• hk{þ{ko ykí{kLktËSLku þhýu
Mk{køk{ rðþu»kÃkýu fhðk ÷køÞk. hk{þ{ko Ëþ ð»koLke ytËhLke
ÃkkuíkkLkk «íkkÃkÚke ¾qçk «rMkØ Ãkk{u÷k yuðk ykí{kLktË {wrLkLku
ô{h yux÷u ÃkkIøkz yðMÚkk{kt hÌkk Ãký Ãkh{ «eríkÚke ÃkkuíkkLkk
çknw ykËh ykÃkíkk, hk{þ{ko íÞkt yuf {kMk hÌkk. íÞkt fkuE yuf
rÃkíkkS su ¼køkðíkT-Ãkwhký ðkt[u íkuLku ykËhÚke Mkkt¼¤ðk ÷køÞk.
yðMkhu yk ykí{kLktË {wrLkLku MkkûkkíkT ¼økðkLkLkwt ËþoLk ÚkkÞ Au
• yÞkuæÞk Akuze økwshkíkLke ðkxu
íkku íku{Lkku yLkwøkún {khk WÃkh ÚkkÞ íkku {Lku Ãký ¼økðkLkLkkt MkkûkkíkT
yu heíku ¼køkðík ÃkwhkýLku Mkkt¼¤ðk hk{þ{ko rð«Lku ËþoLk ÚkkÞ yuðk nuíkwÚke çku nkÚk òuze «ýk{ fhe {wrLkLku fnuðk
¼økðkLk{kt ËZ ¼Âõík WíÃkÒk ÚkE. ¼ÂõíkÚke «uhkÞu÷k hk{þ{ko rð« ÷køÞk : ‘nu {wrLk ! {Lku MkkûkkíkT rð»ýwLkkt ËþoLk fhðkLke çknw ð¾íkÚke
«rík{kYÃku hnu÷k ¼økðkLkLkwt ÃkqsLk rLkÞ{Úke fhðk ÷køÞk. yk RåAk Au {kxu íkuLku rMkØ fhLkkÁt su MkkÄLk nkuÞ íku {Lku f]Ãkk fheLku
hk{þ{ko rð«Lku «rík{k{kt «íÞûkÃkýu hnu÷k ¼økðkLkLkwt MkkûkkíkT fnku’ íÞkhu ykí{kLktË {wrLk fnuðk ÷køÞk : ‘nu hk{þ{ko, «¼wLkkt
rËÔÞ YÃk, su ÞkuøkeykuLku Ãký ËþoLk Ëw÷o¼, íkuLkku Mkkûkkífkh fhðkLke MkkûkkíkT ËþoLk {kxu yüktøkÞkuøk {wÏÞ MkkÄLk Au. çkeswt fkuE MkkÄLk
RåAk ÚkE. ÃkAe øk]nfwxwtçkkrËf{kt ykMkÂõíkyu hrník ÚkELku LkÚke, {kxu {U WÃkËuþu÷k Þkuøk{køkoLku yLkwMkhku, íkuÚke xqtfk økk¤k{kt
ðuËkæÞkÞLkLkk r{»kÚke ÃkkuíkkLkk ½hÚke íkífk¤ [k÷e LkeféÞk. hk{þ{ko ík{khku {LkkuhÚk rMkØ Úkþu.’
½uhÚke Lkef¤eLku rð»kÞLke MÃk]nkhrník ÚkELku swËk swËk Ëuþku{kt hnu÷k • hk{þ{ko ËeûkkÚke hk{kLktË çkLÞk
øktøkk-Þ{wLkk íkxLkk ykrËf íkeÚkkuo{kt rð[híkk rð[híkk ©enrhLkwt ykðwt ykí{kLktË {wrLkLkwt ð[Lk Mkkt¼éÞwt yux÷u hk{þ{ko ¾qçk
ÓËÞ{kt rLkhtíkh æÞkLk fhíkk fhíkk hiðíkk[¤ (røkhLkkh) Lku ÃkkBÞk. n»ko ÃkkBÞk yLku ykí{kLktË {wrLkLkk rþ»Þ¼kðLku Ãkk{eLku hÌkk. yLku
uuuuuuuuuuuuuuuuuu 2 uuuuuuuuuuuuuuuuuu uuuuuuuuuuuuuuuuuu 3 uuuuuuuuuuuuuuuuuu
{wrLkyu Ãký n»koÚke hk{þ{koLkwt ‘hk{kLktË’ yuðwt Lkk{ Ãkkzâwt yLku • «¼wLkku ÿkun Mkkt¼¤e hk{kLktË {qAko{kt
ÃkAe Äehu Äehu ykí{kLktË {wrLk hk{kLktËSLku yüktøkÞkuøk þe¾ððk ykðwt økwÁ ykí{kLktË {wrLkLkwt ð[Lk Mkkt¼¤e Ãkh{kí{kLku
÷køÞk. yu heíku Úkkuzk s Mk{Þ{kt hk{kLktË Mðk{eLku yüktøkÞkuøk rLkhkfkh fÌkk, suÚke «u{kËo ÓËÞðk¤k íku hk{kLktË Mðk{e íkhík {qAko
þe¾ðe ËeÄku yLku ykí{kLktË {wrLk økwÁLke su{ hk{kLktË Mðk{e Ãký ¾kE Ãkze økÞk. íÞkh ÃkAe hk{kLktË Mðk{e yuf {wnqíko ÃkAe
çkúñLke MkkÚku yiõÞÃkýwt ÃkkBÞk. hk{kLktË Mðk{e ßÞkhu æÞkLk{kt Ÿzk {qAko{ktÚke òøke Ãkh{kí{kLkk ykfkhLkwt ¾tzLk Mkkt¼¤u÷wt suÚke ¾qçk
Qíkhu íÞkhu Ëþu rËþk{kt «Mkhíkwt íkus Ëu¾kÞ Ãký MkðuoLkk «fkþf Ëw:¾e ÚkE ¾uË fhðk ÷køÞk. yLku ©enrhLkk ykfkhLku yMkÇÞ
Ãkh{kí{k íkku Ëu¾kÞ s Lkrn. fnuLkkhk økwÁ ykí{kLktË {wrLkLkku íkífk¤ íÞkøk fheLku [k÷e LkeféÞk.
• hk{kLktËS yüktøkÞkuøk þeÏÞk økwÁyu hk{kLktËSLku ynª hnku, ynª hnku fne ½ýwt ½ýwt ðkÞko
íÞkhu yMktíkku»k Ãkk{u÷k hk{kLktË Mðk{eyu {Lk{kt yrík- Aíkkt yuf Ãk¤ Ãký íÞkt Lk hkufkíkkt íkhík s íÞktÚke [k÷e LkeféÞk.
ÔÞkfw¤ ÚkELku økwÁ ykí{kLktË {wrLkLku fÌkwt : ‘nu økwÁS, ykÃkLke • ZkUøke økwÁ ¼xfkÞ íkku ÃkkAk ð¤òu
f]ÃkkÚke nwt ÞkuøkLkk ÃkkhLku ÃkkBÞku, Ãký æÞkLk{kt {kºk íkus Ëu¾kÞ Au. hk{kLktË Mðk{eLku rË÷{kt ¾qçk Ëw:¾ ÚkÞkLkwt yu fkhý níkwt
Ãký MkðuoLku Mkw¾ ykÃkLkkhk f{¤kÃkrík ¼økðkLk {Lku LkÚke Ëu¾kíkk fu fux÷k Mk{ÞÚke ykí{kLktË {wrLk ¼uøkk hÌkk íÞkt MkwÄe ykí{kLktËu
yLku yu Lkrn Ëu¾kíkk{kt {kÁt {Lk yrík ¾uË Ãkk{u Au. {kºk rLkhkfkh nwt rLkhkfkhðkËe Awt yuðwt sýkðk Lk ËeÄwt Lku Mkkhku rþ»Þ ykÔ[ku
íkus rMkðkÞ {Lku fktE Ëu¾kíkwt s LkÚke. íkuÚke {khk ykí{k{kt {Lku
Au íkku ynª {khk {ík{kt çkktÄe hk¾wt yu{ {kLke ½ýk fk¤ MkwÄe
yMktíkku»k s sýkÞ Au. ykx÷k ykx÷k Ëk¾zkLku ytíku ÞkuøkLkk ÃkkhLku
sýkðk Lk ËeÄwt yLku hk{kLktË Mðk{eLku ÃkkuíkkLke ÃkkMku YtÄe hkÏÞk.
ÃkkBÞk ÃkAe òu MkkûkkíkT ¼økðkLkLkwt {Lku ËþoLk Lk ÚkkÞ íkku ÃkAe yk
suÚke hk{kLktË Mðk{eLku yu{ ÚkÞwt fu {khku «¼w {u¤ððkLkku, MkkÄLk
{Lkw»Þ sL{ ÄÞkoLkku þku yÚko Au ? {kxu nu økwÁS ! ykÃk {khk
Ãkh ËÞk fhku yLku Mkkfkh «¼wLkwt ËþoLk ÚkkÞ yuðe f]Ãkk fhku.’ fhðkLkku Mk{Þ yk{ýu ¾kuxku çkøkkzâku. yk¾ku rËðMk ð÷kuðýwt fÞwO
• ykí{kLktËu nrhykfkhLkwt ¾tzLk fÞwO Ãký Ãkkýe{ktÚke þwt {¤u ? yu{ {khku fe{íke Mk{Þ çkøkzâku Lku «¼wLkwt
íÞkhu ykí{kLktË {wrLkyu fÌkwt : ‘nu hk{kLktËS, ykfkh {kºk ËþoLk Lk ÚkÞwt. yu hk{kLktË Mðk{eLku ¾qçk Ëw:¾ ÚkÞwt yLku «¼w-«u{e
Lkkþðtík Au. yuf{kºk íkus yu s MkíÞ Au. ykfkh {kºk {krÞf, ÃkkMku «¼wLkk ykfkhLkwt ¾tzLk fkuE fhu íkku fux÷wt Ëw:¾ ÷køku ? yk
yrðãk fÂÕÃkík Au. íkus Au yu s Mkðo{kt ÔÞkÃkeLku hnu Au {kxu íkuLku íkku økwÁ ÚkE yð¤wt ¿kkLk ¼hkÔÞwt. suÚke hk{kLktË Mðk{e {nkËw:¾
rð»ýw fnuðkÞ Au. íku rð»ýw ¿kkLkYÃk íkuòu þþe Úkfe çkeò LkÚke ÃkkBÞk.
Ãký íkusYÃk s Au. «fkþ yufhMk Au. {kxu íkuòu{Þ fnuðkÞ Au. • ¿kkLkLkk økkuxk¤kðk¤k økwÁ Lk fhþku
su ykfkh Au íku MkðuoLkku [ku¬Mk LkkÚk ÚkkÞ Au. ßÞkhu rLkhkfkhLkku yksu Ãký Sðkuyu [uíkðkLke sYh Au. rLk»fw¤kLktË Mðk{eyu
íkku rðLkkþ LkÚke s. yrðLkkþe ©ef]»ýLku ykfkhLkku Mkt¼ð s fu{ fÌkwt Au fu zkuçkwt ÷uðwt íkku ËkuneLku ÷uðwt yLku økwÁ fhðk íkku òuELku
fnuðkÞ ? yu íkku rLkhkfkh s Au. yuu s rð»ýw {kLkku. fhðk. yksfk÷ MknòLktË Mðk{eLkk ykËuþ «{kýuLkk hMíku [k÷ðk
fhíkkt ÷kufkuyu swËk swËk hMíkk {LkMðe heíku [k÷ðkLkk Q¼k fÞko ði»ýðkuLkku Mk{køk{ fhðk ÷køÞk. ÃkAe ði»ýðkuLkk Mk{ks{kt
Au. {kxu ¼÷k ÚkE økwÁ fhku íkku «¼wLke ÃkkMku ÃknkU[ðkLkku hMíkku hk{kLkwò[kÞoLkk rËÔÞ [rhºkÚke ¼hÃkqh yuðku «ÃkLLkk{]ík Lkk{Lkku
çkíkkðu íkuLku fhòu, Lkrníkh yð¤k ¼hkE sþku. íkku Äk{ Lkrn {¤u, økútÚk íkuLke íÞkt fÚkk Úkíke níke íku ykËhÚke Mkkt¼¤ðk ÷køÞk.
Ä¬k {¤þu. {kxu «¼wLku Ãkk{ðkLkwt Mkk[wt ¿kkLk Ëu íkuðk økwÁ fhòu. • hk{kLkwò[kÞoLke økkËe ©ehtøkûkuºk
• Mkkihk»xÙ Ëuþ{ktÚke [k÷e LkeféÞk ‘«ÃkLLkk{]ík’ økútÚkLke fÚkk Mkkt¼¤e hk{kLktËðŠýLku íkeðú ©Øk
hk{kLktË Mðk{e Ãkkuíku ‘Ãkhçkúñ’ MkËk Mkkfkh Au,’ ykðku WíÃkÒk ÚkE Au. Mkt«ËkÞ{kt hnu÷k Mkðuo ði»ýðkuyu yk[hu÷
çkwrØ{kt áZ rLkùÞ nkuðkÚke yuf ûký Ãký íÞkt Lk hkufkíkkt ‘Ãkh{kí{k ©ehk{kLkwò[kÞo s {khku {LkkuhÚk Ãkqhku fhLkkh yk[kÞo Au. íku{Lkku
Mkkfkh s Au.’ yuðku rMkØktík MÚkkÃkLk fhLkkhk økwÁðÞoLku þkuÄðk {kxu yðíkkh Mk{Þ íkku ÔÞíkeík ÚkE økÞku Au. Ãký ÃkkuíkkLkk ykr©íkkuLkk
Mkkihk»xÙ Ëuþ{ktÚke [k÷e LkeféÞk. yu heíku íku íku MÚk¤{kt økwÁLku yLkwøkún {kxu rËÔÞ YÃkÚke rçkhksíkk ©ehtøkLkkÚkS ¼økðkLkLkk
þkuÄíkk yuðk økwÁ íkku ¼økðkLk hk{kLkwò[kÞuo MÚkkÃku÷ íku{Lkk økkËe {trËhLke Mk{eÃku «rMkØ økkËeMÚkkLk{kt hnu÷k hk{kLkwò[kÞoLke
MÚkkLk{kt nkuðk òuEyu, yu{ {kLke ßÞkt hk{kLkwò[kÞuo yk[kÞoÃkËLke økwÁ¼kðÚke ykhkÄLkk fhðkLke áZ RåAk fhe, ði»ýðku Úkfe ÃkkuíkkLku
MÚkkÃkLkk fhe yuðk htøkûkuºk{kt ykÔÞk ßÞkt htøkLkkÚk «¼w r«Þ ©e ¼k»ÞkrË økútÚkku Mkkt¼¤ðk ÷køÞk.
rçkhksu Au. • htøkûkuºk{kt ºký {kMk MkkÄLkk fhe
• Ërûký íkhVÚke htøkûkuºk ¼ýe «Þký hk{kLktË Mðk{e hk{kLkwò[kÞoLkk 108 Lkk{ðk¤wt su Míkkuºk
hk{kLktË ðŠý ÓËÞ{kt ¼økðkLkLkwt ®[íkðLk fhíkk íku ©ehtøkLkkÚk íkuLkku «eríkÚke ÃkkX fhðk ÷køÞk yLku «ÃkLLkk{]ík{kt suðwt íku{Lkwt YÃk
¼økðkLkLkk {trËhLke Mk{eÃk{kt s rLkðkMk fheLku hÌkk, yu íku ðýoðu÷wt Au íkuLkwt æÞkLk, ÃkXLk, Míkwrík fhðk ÷køÞk. yk heíku
©ehtøkLkkÚkSLkk {trËhLke çktLku çkksw rðþk¤ Ãkxðk¤e fkðuhe LkËe ©ehtøkûkuºk{kt hk{kLkwò[kÞoLkwt ®[íkðLk fhíkkt hk{kLktË ðŠýLku ºký
ðnu Au. íku{kt «ríkrËLk MLkkLk fhe MktæÞk-ðtËLkkrË rLkíÞ f{oÚke {kMk ðeíke økÞk. ÃkAe [iºk {kMk{kt MkwËe Ãkkt[{u «kík:fk¤{kt
Ãkhðkhe Ëhhkus ykËhÚke ¼økðkLk ©e htøkLkkÚkSLkkt ËþoLk fhíkk. (yríkrÚk hk{kLkwò[kÞoLke yðíkhýríkrÚk Au) fktEf MðÃLk ÚkÞwt.
©ehtøkûkuºk yu ËrûkýLkwt {kuxwt íkeÚkoÄk{ økýkÞ Au. Mkkík «ËrûkýkLkwt çkúkÌk RrLÿÞkuLkku WÃkhk{ ÚkkÞ yLku {kºk {LkÚke «íÞûk ËþoLk ÚkkÞ
WÕ÷t½Lk ÚkÞk ÃkAe ËuðLkkt ËþoLk ÚkkÞ Au íku ðifwtX íkwÕÞ Au. íkuLku MðÃLk Mk{kLk fnuðkÞ, {kxu MðÃLk fÌkwt Au.
• Mkk[k økwÁLke þkuÄ{kt • hk{kLkwò[kÞoLkwt ËþoLk ÚkÞwt
hk{kLktË Mðk{e íÞkt ¼økðkLkLkk rËÔÞ ykfkhLkwt «ríkÃkkËLk ©e hk{kLkwò[kÞuo hkS ÚkE ÃkkuíkkLkwt MðYÃk Mkkûkkífkh fhðk
fhLkkhk su hk{kLkwò[kÞof]ík ©e¼k»Þ íkÚkk ¼økðËTøkeíkk ðøkuhu MkkÁt òøk]ík Ëþk Úkfe swËe {Lkku{kºk òøk]ík Ëþk çkíkkðeLku su
Mkíþk†ku Mkkt¼¤ðkLke Ít¾Lkk fhðk ÷køÞk. rËÔÞ ykfkhðk¤k ríkrÚkyu Ãkkuíku yðíkÞko níkk íku s ríkrÚkyu «¼kík{kt íku{Lke ykøk¤
¼økðkLkLkkt ËþoLk fhkðu yuðk økwÁLku þkuÄðk hk{kLktË Mðk{e íÞkt «kËw¼koð ÃkkBÞk. ©ehtøk rLkðkMk ©e{LLkLkkhkÞý ¼økðkLkLku s
yu{Lke MkuðkÚke Mktíkwü ÚkELku ÞríkhksLkwt ËþoLk fhðk {kxu MðÃLk{kt ©e{LLkkhkÞýLku ¼òu yLku {U h[u÷k ¿kkLk, ðihkøÞ yLku ¼ÂõíkLke
hk{kLkwò[kÞoLkku «kËw¼koð fhkÔÞku yÚkðk Þríkhks hk{kLkwò[kÞoLku ð]rØ fhLkkhk ©e¼k»Þ yu ykrË økútÚkkuLkku yk¤Mku hrník ÚkE ÃkXLk-
hk{kLktË Mðk{eyu òuÞk yu yÚko ÚkkÞ. ÃkkXLkkrËfÚke yÇÞkMk fhku.
• hk{kLkwò[kÞoLkwt ðýoLk • yk[khLkku íÞkøk fhþku
íku MðÃLk{kt hk{kLktË ðŠýyu hk{kLkwò[kÞoLku fuðk òuÞk íku íÞkt ÃkkuíkkLkk ðýko©{Lku Wr[ík MðÄ{oLkku íÞkøk fËe Lk fhðku.
fnu Au MkqÞoLke Mk{kLk ytøkLke fktríkðk¤k, yrík {Lkkunh rËÔÞ rð»ýw ¼økðkLkLke ¼Âõík fhðe yLku ði»ýðkuLkku rLkíÞ Mk{køk{ fhðku
YÃkðk¤k, fÁýk{Þ Lkuºkkuðk¤k, ºký ËtzLku nkÚk{kt Äkhe hnu÷k, yLku RrLÿÞkuLku søkík MktçktÄe rð»kÞku{kt Lk íkýkðk Ëuðe yÚkðk
÷÷kx ykrË MÚkkLkku{kt çkkh QæðoÃkwtzÙ rík÷fLku Äkhe hnu÷k, RrLÿÞkuLkku rLkøkún fhðk{kt íkíÃkh Úkðwt. nu rLk»ÃkkÃk hk{kLktË {wrLk !
{tËnkMÞÞwõík {w¾kh®ðËðk¤k yuðk MkkûkkíkT hk{kLkwò[kÞoLku òuÞk. yk [kh «fkhLkk MkËk[kh{kt ðíkoíkk ík{kuLku xqtf Mk{Þ{kt MkkûkkíkT
«ÃkLLkk{]ík økútÚk{kt fnu÷kt ÷ûkýkuyu Þwõík òýe yk ©e{LLkLkkÚk Au ©e{LLkkhkÞýLkkt ËþoLk Úkþu.
yu{ òýe ËtzðíkT «ýk{ fÞko. ‘{LLkkÚk’ yuðwt hk{kLkwò[kÞoLkwt çkeswt • ík{khu þhýu ykðu íkuLku Ëeûkk ykÃkòu
Lkk{ íku{Lkk økwÁøkkurc Ãkqýo fÞwO Au. {w{wûkw nkuðkÚke ík{khu þhýu ykðu÷k sLkkuLku {khe s yk¿kkÚke
• hk{kLkwò[kÞoLkku yLkwøkún ykðe ði»ýðe Ëeûkk ík{khu ykÃkðe. ík{kuyu Ëeûkk ykÃku÷k sLkkuLku
íku ÃkAe hk{kLkwò[kÞuo çku nkÚk òuze W¼u÷k hk{kLktË Mðk{eLku Ãký ík{khe {kVf MkkûkkíkT ¼økðËT ËþoLk YÃk V¤ rMkrØ Úkþu yu{kt
nMkíkkt nMkíkkt fÌkwt : ‘nu ðŠýLkT ! ykx÷k fk¤Úke ík{u suLke ykhkÄLkk MktþÞ ÷uþ Ãký LkÚke. ¼økðËT ¼ÂõíkLke ð]rØ fhLkkhk sLkku su{kt
fhíkk níkk íku nwt hk{kLkwò[kÞo s Awt. yu{ ík{u òýku. nwt ík{khe Lk nkuÞ yuðk ûkuºk{kt ík{ku rLkðkMk fheLku hnku.’ yu{ fneLku ©e
WÃkh «MkÒk ÚkÞku Awt su RåAk nkuÞ íku ðhËkLk {køkku. íÞkhu øk¤øk¤k hk{kLkwò[kÞo y[kLkf ytíkÄkoLk ÚkE økÞk. ÃkAe hk{kLktËðýeo
ftXu hk{kLktËS çkkuÕÞk : nu Þíkeïh ! çknw fk¤Lkku {khku {LkkuhÚk Mk{krÄ{kÚke òøÞk Lku òuÞwt íkku ÃkkuíkkLkk þheh{kt íkÃkkðu÷wt MkwËþoLk
yksu ykÃkLkk ËþoLkÚke ÃkrhÃkqýo ÚkÞku Au. nu Þríkïh ! søkíkLke [¢ òuÞwt.
WíÃkr¥k, Ãkk÷Lk, «÷Þ fhLkkh yuðk ¼økðkLk ©e{LLkkhkÞýLkwt sÕËe • ¼økðkLkLkkt MkkûkkíkT ËþoLk ÚkÞkt
{Lku MkkûkkíkT ËþoLk ÚkkÞ yuðku yLkwøkún fhku. r[rö QæðoÃkwtzÙ þku¼kÞ{kLk [¢ òuÞwt, çknw n»ko ÃkkBÞk Lku
• hk{kLkwò[kÞuo ði»ýðe Ëeûkk ykÃke su MðÃLk{kt Ëu¾kÞwt íku MkíÞ s Au yu{ {kLÞwt Ãký MðÃLkLke su{
yLku íku ÷û{eLkkhkÞýLkwt ËþoLk fhðk {kxu su Mkh¤ WÃkkÞ ¾kuxwt Lk {kLÞwt. fkhý MðÃLk{kt nkuÞ íku òøk]ík{kt Mkt¼ðíkwt LkÚke Ãký
nkuÞ íku ykÃk {Lku çkíkkðku. ík{u «¼w Aku. íku ÃkAe «MkÒk ÚkÞu÷k þheh ÃkhLkkt su r[öku íku òøk]ík{kt þheh WÃkh òuÞkt íkuÚke fheLku
hk{kLkwò[kÞuo ði»ýðe Ëeûkk ykÃke íkÚkk çku þhýkøkík {tºk hk{kLktË MðÃLkLku Mk{krÄ feÄe yLku íku Mk{krÄLku MkíÞ {kLke ÃkAe ¼ÂõíkÞkuøkÚke
{wrLkLku ykÃÞk Lku fÌkwt, nu hk{kLktËS ! nðu ík{u Ãkh{ «eríkÚke ¼síkk MðÄ{o{kt hneLku ¼sLk fhíkk íku hk{kLktË {wrLkLku yÕÃkfk¤{kt
s MkkûkkíkT ÷û{eLkkhkÞýLkkt ËþoLk ÚkÞkt. ÃkAe «íÞûk ËþoLk íku{Lkku «íkkÃkkríkþÞ ÷uþ Ãký ykuAku Lkrn ÚkÞu÷ku òuELku íku{Lkku
Ãkk{u÷k hk{kLktË{wrLk hkS Úkfk Ãk]Úðe WÃkhLkkt íkeÚkkuo{kt rð[hý þk†ðkËÚke Ãkhk¼ð fhðkLkku «ÞíLk fhðk ÷køÞk. íku{kt ÃkkuíkkLkku
fhðk ÷køÞk. {LkkuhÚk rMkØ íkku Lk ÚkÞku, Ãký Q÷xk Ãkhk¼ðLku ÃkkBÞk. Ãkhk¼ð
• rþ»Þku Xuh Xuh {rn{k fnuðk ÷køÞk Ãkk{ðkÚke fkuÃkkðuøkLkk ðþÃkýkLku Ãkk{eLku íku{Lku íkuyku íkkzLk-ríkhMfkh
hk{kLktË {wrLk Ãk]Úðe WÃkh rð[hý fhíkk. ßÞkt ßÞkt íkeÚkkuo{kt fhðk ÷køÞk.
síkk íÞkt ÃkkuíkkLku þhýu su {w{wûkwyku ykðíkk íku{Lku ði»ýðe Ëeûkk • rík÷f ¼qtMke ftXe-{k¤k íkkuze Lkkt¾e
ykÃkðk ÷køÞk. nu «íkkÃk®Mkn hksLkT ! hk{kLktË Mðk{eyu Ãk]Úðe WÃkh ûk{kLkk rLkrÄYÃk hk{kLktË Mðk{eyu íkku yk Mkðo yíÞk[kh
suLku suLku Ëeûkk ykÃke íku íku sLkku MðÄ{o{kt áZ rLkckðk¤k, Ët¼ «khçÄYÃk Au. yuðe çkwrØÚke Ãkqðuo su{ yðtríkLkk r¼ûkwf su fËÞo
ykrË Ëku»ku hrník, ¼økðkLk{kt áZ ¼Âõík - rLkckðk¤k ÚkÞk yLku çkúkñýu ÃkkuíkkLkku {rn{k Lkrn òýLkkhk y¿kkLkeyu fhu÷ku yíÞk[kh,
íku Mkðuo ¼õíkku Úkkuzk Mk{Þ{kt s ¼økðkLkLkk MðYÃk-YÃk rð¼qríkLkk ûk{k yLku rððufÚke su{ MknLk fÞkuo níkku íku{ MknLk fÞkuo (yk ðkík
Mkkûkkífkhðk¤k ÚkÞk. ÃkAe rþ»Þku Xuh Xuh økwÁ {rn{k fnuðk ¼køkðík{kt «rMkØ Au.) íku ÃkAe LkøLk, sxe÷ ÷kuZkLkk [erÃkÞkðk¤k
÷køÞk. yuðk fux÷kf yMkwhku ÷køk òuELku hk{kLktËSLkk QæðoÃkwtzÙ rík÷f
• yu Wíf»ko MknLk Lk fhe þõÞk s¤krËÚke ¼qtMke Lkkt¾eLku íkw÷MkeLke ftXe yLku {k¤k íkkuze Lkk¾e.
Mkwðúík {wrLk fnu Au : nu hksLkT ! hk{kLktË Mðk{e Ãkh «MkÒk • ®MknkMkLk ¼køke {qŠík Íqtxðe økÞk
ÚkÞu÷k yuðk hk{kLkwò[kÞoLkk yLkwøkúnÚke ÷û{eLkkhkÞýLkk f]ÃkkÃkkºk {ËkuL{¥k fux÷kf ËwsoLkkuyu Ãkqò{kt «ðíkkoðu÷k hk{kLktË
çkLke íku{Lkk rËÔÞYÃkLkk Mkkûkkífkhðk¤k ÚkE Ët¼ hrníkLke ¼Âõík {wrLkLkwt, ¼økðkLkLku ÃkÄhkððkLkwt ®MknkMkLk Ãký ¼ktøke LkktÏÞwt. fux÷kf
su Ä{uo Mkrník fhðkÚke «çk¤ «íkkÃkðk¤k ÚkÞk. yk hk{kLktË ËwsoLkku ¼økðkLkLke {qŠík Íqxðe økÞk. yk «{kýu fkuE Ãký fkhý
Mðk{eLke «ríkck ðÄðkÚke su çkeò ði»ýðku ¾hu¾h fuð¤ rðLkk ËwsoLkkuyu fhu÷ku WÃkÿð «khçÄLkk ¼kuøkYÃk {kLkíkk yLku ûk{kLku
yk¼kMkðk¤k, ÃkkhfkLke «ríkck MknLk Lkne fhe þfLkkhk, {íMkh ðþ çkLku÷k çkÄwt MknLk fhíkk. ©e Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLkLkk økwÁ
Mð¼kððk¤k, Ëktr¼f, ÃkkuíkkLke «ríkck {kxu s Ä{oLkwt yk[hý ÚkÞk yu hk{kLktË Mðk{eLke òu yk Ëþk nkuÞ íkku {kýMkLku Ëw:¾
fhðkðk¤k, fuð¤ rþ§kuËhLkwt Ãkku»ký fhLkkhk níkk. ykðu yu rðþu»k LkÚke.
• íkkzLk, ríkhMfkh fhðk ÷køÞk • ËkËkøkwÁLkwt Éý MkkiLku rþhu Au
(ykLku ði»ýð Lkrn Ãký ði»ýð Ä{oLku f÷trfík fhLkkhk yMkwh yk Mkt«ËkÞ{kt ík{k{ yLkwÞkÞeykuyu WÃkh hk{kLktË Mðk{eLkwt
s fne þfkÞ.) ykðk Ëktr¼fku ÷kufku{kt hk{kLktË Mðk{eLkwt su su Éý Au. yk Mkt«ËkÞLkwt {uËkLk hk{kLktË Mðk{eyu íkiÞkh fÞwO Au. su{
«fkhu yÃk{kLk ÚkkÞ íku íku «fkhu r{ÚÞk yÃkðkË ykhkuÃký fhðk ÃkkÞk{kt fktfhuxYÃk #x Ëu¾kÞ Lkrn Ãký R{khík íkuLke WÃkh s Q¼e
÷køÞk. yLku çkeò ÃkkuíkkLkk rþ»Þku ÃkkMku fhkððk ÷køÞk. íkku Ãký nkuÞ íku{ hk{kLktË Mðk{e yk Mkt«ËkÞ{kt ¼÷u yøkúMÚkkLku Lk nkuÞ Ãký
Mkt«ËkÞLkk ÃkkÞk{kt hk{kLktË Mðk{eyu ½ýwt s MknLk fÞwO Au. Ãký ðøkkzíkk, òLkwÃkÞOík çku ÷ktçke ¼wòðk¤k, zkçke çkksw hkrÄfkSÚke
ÃkkÞkLke #x Ëu¾kÞ Lkrn suÚke ÏÞk÷ Lk ykðu yk {nkLk ÃkwÁ»ku þku¼kÞ{kLk ©ef]»ýLku hk{kLktË {wrLkyu òuÞk. søkíkLke WíÃkr¥k,
Mkt«ËkÞLkwt {uËkLk íkiÞkh fhðk Lk þktríkÚke ô½ ÷eÄe fu yÒk ÷eÄwt. Ãkk÷Lk, «÷ÞLku fhLkkhk ¼økðkLk ©ef]»ýLkku Mkkûkkífkh Ãkk{e
• hk{kLktË Mðk{e ð]tËkðLk{kt ykÔÞk hk{kLktËS Ãkh{kLktËLku ÃkkBÞk.
nðu hk{kLktË Mðk{eLku y¿kkLkeykuLkku, Xuh Xuh økk{uøkk{ ºkkMk • ©ef]»ý ¼økðkLku çku {tºkku ykÃÞk
ðÄe økÞku suÚke çkkÌk su hk{kLkwò[kÞo Úkfe økúný fhu÷kt r[ö su yLku yu s ©ef]»ý Úkfe hk{kLktË Mðk{e Mk{økú SðkuLkk WØkh
QæðoÃkwtzÙ rík÷f ftXe ðøkuhu Mðkí{ Mkthûký MkkÁ íkuLkku íÞkøk fheLku fhðk{kt yLku MktMkkh-MktíkkÃkLku þ{kððk Mk{Úko yuðk çku {tºk ÃkkBÞk,
y÷ûÞÃkýu çkeò Lk òýu yu heíku rð[híkk rð[híkk WÃkÿððk¤k yLku yuðk Ãkqýo ÃkwÁ»kku¥k{Lke «íÞûk «krÃíkÚke ÃkkuíkkLku Ãkqýofk{
ËuþLkku íÞkøk fhe ð]tËkðLk{kt ykÔÞk. hk{kLktË Mðk{e Ëhhkus Þ{wLkk {kLkðk ÷køÞk. ÃkAe ßÞkhu ßÞkhu ÓËÞf{¤{kt æÞkLk Ähu íÞkhu
LkËe{kt MLkkLk fhe rLkíÞ MktæÞk, ðtËLkkrËf f{o fheLku Þ{wLkkíkxu ©ef]»ý ¼økðkLk ykrð¼koð Ãkk{íkk níkk. õÞkhuf çkkÌkÃkqsLk fhu
hnu÷kt ©ef]»ýLkkt {trËhku{kt ËþoLk fhðk ÷køÞk. íÞkhu Ãký ½ýe ðkh «íÞûk «økx ÚkE hk{kLktË Mðk{eyu ykÃku÷
• ð]tËkðLkrðnkheyu ËþoLk ykÃÞkt ÃkqòLke Mkk{økúe Ãký Mðefkhíkk.
çkÃkkuh ÃkAeLkk Mk{Þ{kt ði»ýð rð«kuyu íku íku ¼økðL{trËhku{kt • nwt ©ef]»ýLkku ¼õík WØðS Awt
ðkt[ðk {ktzu÷wt ©e{ËT ¼køkðík Ãkwhký íkuLku yrík ykËhÚke Mkkt¼¤ðk ©ef]»ýLkk ykðk yÃkqðo yLkwøkúnÚke hk{kLktË Mðk{e Ãkh{kLktËLku
÷køÞk yuðk rLkÞ{Úke ð]tËkðLk{kt rLkðkMk fheLku hnu÷k, økwÃíkÃkýu ÃkkBÞk yLku yu s ©ef]»ýLkk MktfÕÃkÚke s ÃkkuíkkLkk Ãkqðo ð]¥kktíkLke
hnu÷k, suÚke fkuE rðûkuÃkLku Lkrn Ãkk{u÷k hk{kLktË Mðk{eLku ©ef]»ý{kt M{]rík Ãkk{íkk fu, ‘nwt ©ef]»ýLkku yufktríkf ¼õík WØðS s Awt.
rËðMku rËðMku ¼Âõík ð]rØ Ãkk{ðk ÷køke. yu ð]rØ Ãkk{íke ¼ÂõíkÚke {Lku ©ef]»ýu ÃkkuíkkLkk ytíkÄkoLk Mk{Þu Mð¿kkLkLkku WÃkËuþ fhe íkuLkk
íkuyku rËðMku rËðMku ynŠLkþ ©ef]»ýLkwt æÞkLk-¼sLk îkhk hûký {kxu çkËrhfk©{{kt {kufÕÞku níkku. yuðwt rð¿kkLk ÃkkBÞk
¼ÂõíkÃkhkÞý ÚkÞk. yk heíku «¼wÃkhkÞý çkLku÷ hk{kLktË Mðk{eLku ËwsoLkkuLkk WÃkÿð{kt {q¤¼qík ËwðkoMkkLkku þkÃk Au yuðwt Ãký òÛÞwt
ð]tËkðLkrðnkheLku ¼økðkLku ÃkkuíkkLke f]ÃkkLkwt V¤ «fkþ fhðk rËÔÞ íÞkhÚke MðuüËuð ©ef]»ýLke ¼Âõík fhðk ÷køÞk fu ytíku MkkiLku yu
YÃku Mk{krÄ{kt ÃkkuíkkLkwt ËþoLk ykÃÞwt. s fhðkLkwt Au.
• rËÔÞ ©ef]»ý[tÿLkwt ËþoLk • Lkðku Mkt«ËkÞ MÚkkÃkLk fÞkuo
hk{kLktË Mðk{eLku ©ef]»ý[tÿLkwt ÚkÞu÷wt ËþoLk : yufkøkú {LkÚke íÞkh ÃkAe SðkuLku ¿kkLkkuÃkËuþÚke rník fhðk ©ef]»ý ¼økðkLku
©ef]»ýLkk {tºkLkku sÃk fhíkkt hk{kLktË Mðk{eyu yfM{kíku {khe Ãk]Úðe WÃkh MÚkkÃkLkk fhe Au yu{ òýeLku søkíkLkk SðkuLkwt
ÓËÞkh®ðË{kt {kuxku íkusLkku Mk{qn òuÞku. íkuLke {æÞ{kt ~Þk{MkwtËh rník s fhðk ÷køÞk. Mkwðúík {wrLk fnu Au, nu hksLkT ! hk{kLktË
©ef]»ýLkwt ËþoLk ÚkÞwt. yLkuf yk¼q»kýkuÚke rð¼qr»kík, rËÔÞ çktMke {wrLkyu MkåAk† yLku ¼økðËT-ðkõÞkuLkku Mkkh fkZeLku rLk¼oÞ LkðeLk
yuðku Mkt«ËkÞ Ãk]Úðe WÃkh «ðíkkoÔÞku. yux÷k {kºkÚke hk{kLkwò[kÞoLkk yk ÷kuf{kt hk{kLktË Mðk{e s yuf Mk{Úko yrÄÃkrík MkËTøkwÁ Au
Mkt«ËkÞÚke yíÞtík çkrn¼qoíkíkk LkÚke. fu{ fu hk{kLktË Mðk{eyu Sð, yu{ rLkùÞ fÞkuo.
Eïh yLku {kÞkLkku rLkýoÞ çknwÄk hk{kLkwò[kÞuo fhu÷ku ©e¼k»ÞLkku • Ä{oËuðu hk{kLktËS Úkfe Ëeûkk ÷eÄe
su rLkýoÞ yu s {kLÞ fÞkuo Au. nu hksLkT ! Ä{oËuðu yuðku rLkùÞ fheLku ÃkíLke MkkÚku Mkðo ¼kðÚke
• Mkt«ËkÞLkwt {q¤¼qík ÷ûký Ä{uo Mkrník ¼Âõík hk{kLktË {wrLkLkk þhýLku Ãkk{eLku íku{Lkk Úkfe MktMkkhMkkøkh íkhðk{kt
yk WØð Mkt«ËkÞ{kt hkrÄfkÃkrík ©ef]»ýLke ¼Âõík Mððýko©{ {wÏÞ MkkÄLk¼qík ¼køkðíke Ëeûkk økúný fhe hk{kLktË {wrLkyu W¥k{
Ä{uo Mkrník áZÃkýu fhðe yu WØð Mkt«ËkÞLkwt {q¤ ÷ûký Au. Mkf¤ {w{wûkw yuðk Ä{oËuðLku íkw÷MkeLke çkuðze ftXe Ãknuhðk {kxu ykÃke
MkåAkMºk{kt yk yÚkoLku «rMkØ fhe sýkðe Au. hk{kLktË Mðk{e MkkûkkíkT ¼økðkLk ©ef]»ýu WÃkËuþ fhu÷ku yü yûkh su ©ef]»ýLkku
þhýkøkík {w{wûkwykuLku ðýko©{ Ä{oLkku íÞkøk Lkrn fheLku fkuE Ãký {tºk íkuLkku WÃkËuþ fÞkuo. «Úk{ {tºk yu Au fu : ‘©e f]»ý íðt økrík{o{:’
V¤Lke ykþk rðLkk ¼Âõík fhðe. ykx÷wt MðMkt«ËkÞLkwt ÷ûký WÃkËuþ yLku çkeòu {tºk ‘çkúñknt f]»ýËkMkkuàÂM{’ yk {tºkku ËkMkÃkýwt
fhíkk Úkfk Ãkkuíku Ãkqðo sL{{kt «rMkØ yu s ð]tËkðLk MÚkkLk{kt yuf çkíkkðLkkhk yLku {w{wûkwLku Mkf¤ {LkkuhÚkLke rMkrØLku ykÃkLkkh Au.
{kMk hÌkk. «Úk{ {tºk ‘þhý {tºk’ yLku çkeòu ‘{nk{tºk’ fnuðkÞ Au.
• hk{kLktË Mðk{e «Þkøkûkuºk{kt ykÔÞk • hk{kLktË Mðk{eyu çku {tºkku ykÃÞk
Mkwðúík {wrLk fnu Au : nu hksLkT ! íkeÚkoÞkºkk{kt rð[hý fhíkk Mkk{kLÞ Ëeûkk yLku {nkËeûkk yuðk ¼uËÚke Ëeûkk çku «fkhLke
yk ðŠý hk{kLktË Mðk{e, íku íku íkeÚkkuo{kt hnu÷k {w{wûkw {Lkw»ÞkuLku Au. íku{kt ÞÚkkrÄfkh yk çku {tºkLkku WÃkÞkuøk Au. (rðþu»k rððhý
MðÄ{uo Mkrník ©ef]»ýLke ¼Âõík fhðkLkku WÃkËuþ ykÃkíkk Úkfk Vhíkk [íkwÚko «fhý{kt Ëeûkk rðrÄ{kt ykðþu.) WÃkhLkk çku {tºkLkku WÃkËuþ
Vhíkk «rMkØ íkeÚkohks «Þkøk ûkuºk{kt ykÔÞk. nðu ynª Ä{oËuð fÞko ÃkAe hk{kLktË Mðk{eyu Ä{oËuðLku {w{wûkwyu ¾kMk yLkwckLk
hk{kLktË Mðk{eLke Mkuðk fhðk ÷køÞk. yu{ ík{u òýku yux÷u fhðk ÞkuøÞ MkØ{kuoLkku WÃkËuþ fÞkuo, su MkØ{oLkwt Ãkk÷Lk fhðkÚke
hk{kLktË {wrLkLkk Ëuþ-òrík-økwÁ yLku yk[kÞoÃkýkLkk «§kuLkk Wíkhku {Lkw»Þ yk ÷kuf yLku Ãkh÷kuf{kt ÃkqßÞíkk Ãkk{u Au. nðu íku Ä{kuoLku
ykÃÞk yu «{kýu Au. nðu [k÷w fÚkk fnwt Awt. fnu Au. nu Ä{o ! {U «ðíkkoðu÷k yk WØð Mkt«ËkÞ{kt hnu÷kt su
• hk{kLktË Mðk{eLku Ä{oËuðLkku {u¤kÃk †e-ÃkwÁ»kku nkuÞ íku{Lkk rLkÞ{ku WíMkknÚke Ãkk¤ðkLkk.
nu hksLkT ! Ä{oËuð fkuE Mk{Þ{kt ©e hk{kLktË Mðk{eLkk [hý • MkËTøkwÁ ©e hk{kLktË Mðk{eLkwt rð[hý
[ktÃkíkk [ktÃkíkk íkífk¤ ÚkÞu÷k MðÃLk{kt rËÔÞ íkuòu{tz¤Lkk {æÞ{kt Mkkihk»xÙ{kt íku{ýu MkkuhXLke ¼qr{ WÃkh ÷kus{kt yk©{
rçkhks{kLk MkkûkkíkT ©ef]»ýLkkhkÞýLkwt ËþoLk ÃkkBÞk. suÚke Ä{oËuðu MÚkkÃkeLku MkíMktøkLke ð]rØ fhe. íku{kt íku{Lkwt Mktík{tz¤ 50Lke MktÏÞk{kt
Lk¬e fÞwO Au fu yk {Lku rËÔÞ YÃku ¼økðkLkLkwt ËþoLk ÚkÞwt yu hk{kLktË níkwt yLku nòhkuLke MktÏÞk{kt øk]nMÚk ¼õíkku níkk. hk{kLktË Mðk{e
Mðk{eLke f]Ãkk s {wÏÞ fkhý Au yu{ {Lk{kt Lk¬e fÞwO yLku íkuÚke ÃkkuíkkLkk rþ»Þ {tz¤ MkkÚku økwshkík, fåA, ËtZkÔÞ, Lk¤fktXk,
fkrXÞkðkz, MkkuhX, Ík÷kðkz, nk÷kh, ðk¤kf, Lkk½uh yLku ¼k÷ þu¾Ãkkx, ¼kËhk, òurzÞk, økkuhðeÞk¤e ðøkuhu økk{ku{kt MkíMktøkLkk
ðøkuhu rðMíkkhku{kt rð[hý fhíkk fhíkk Ä{o MÚkkÃkLkLkwt fkÞo fhíkk {Úkf níkk.
níkk. íkuÚke hk{kLktË Mðk{eLkk rþ»ÞkuLke MktÏÞk økk{ku økk{ ¾qçk s • hk{kLktË Mðk{eLkkt MkËkðúíkku
ðÄðk ÷køke. Vhuýe, ÄkuhkS, Mkktf¤e, ¼kzuh, ò{ðk¤e, ÃkeÃk÷kýk,
• MkËTøkwÁ ©e hk{kLktË Mðk{eLkwt Mktík{tz¤ {kýkðËh, yøkºkkE, ÷kus, {ktøkhku¤, suíkÃkwh, MkhÄkh, LkðkLkøkh,
hk{kLktË Mðk{eLkk rþ»ÞkuLke Lkk{kð÷e{kt, hk{ËkMk Mðk{e, fkuxzk, økZzk, fkrhÞkýe, {kýufðkzk, {uÚkký, suík÷Ãkwh, y{ËkðkË
h½wLkkÚkËkMk Mðk{e, {wõíkkLktË Mðk{e, Ãkh{[iíkLÞkLktË Mðk{e, ykrËf MÚkkLkku{kt MkËkðúíkku þY fhu÷k níkk. MkËkðúík MÚkkÃkðk
«¼kLktË Mðk{e, ¼kÞkí{kLktË Mðk{e, MktLÞkMke ËuðkLktË Mðk{e, ÃkkA¤Lkku nuíkw yu níkku fu, þhýkøkík SðkuLkwt fÕÞký fhðkLkku. ykÚke
MkuðkLktË Mðk{e, ©eÄhkLktË Mðk{e, {wfwtËðýeo, ykLktË{wrLk, hk{kLktË Mðk{e yðkh-Lkðkh økk{u økk{ rð[hý fheLku ¾qçk s
MðÞt«fkþkLktË Mðk{e, r[ÿwÃkkLktË Mðk{e, ðúsðkMke ¼sLkkLktË MkíMktøk fhkÔÞku níkku.
Mðk{e, rLkð]¥kkLktË Mðk{e, MkktÏÞkLktË Mðk{e, ðúòLktË Mðk{e, • Mkðkoðíkkhe ©enrhLkwt «køkxâ íkÚkk rð[hý
yüð¢kLktË Mðk{e, Mkw¾kLktË Mðk{e, rLkhtsLkkLktË Mðk{e, økku®ðËkLktË Ãkh{ f]Ãkk¤w, Mkðkoðíkkhe, MkðofkhýLkk fkhý, MkðoLkk rLkÞtíkk,
Mðk{e, MðYÃkkLktË Mðk{e, MkßsLkkLktË Mðk{e, MkíÞkLktË Mðk{e, MkðkuoÃkhe ©e Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLkLkwt «køkxâ Mkt. 1837 Lkk [iºk
WòMkkLktË Mðk{e, fÕÞkýkLktË Mðk{e, ¼kýuïhkLktË Mðk{e, MkwË Lkð{eLkk hkus W¥kh ¼khíkLkk LkkLkk yuðk AÃkiÞk økk{u
©eøkwÁ[hýíkkLktË Mðk{e, {kunLkËkMkS Mðk{e ykrËf Ãk[kMk níkk. Ä{orÃkíkk-¼Âõík{kíkk Úkfe ÚkÞwt. 11 ð»ko MkwÄe AÃkiÞk, yÞkuæÞk íkÚkk
• MkíMktøkLkk htøku htøkkÞu÷kt økk{ku ykswçkkswLkkt økk{ku{kt rð[heLku çkk¤ ÷e÷k fhe ¼õíksLkkuLku ¾qçk
MkËTøkwÁ hk{kLktË Mðk{eyu ykðk Mk{Úko rþ»Þku MkkÚku rð[hý Mkwr¾Þk fÞko Lku ÃkAe {kíkk-rÃkíkkLku rËÔÞøkrík ykÃkeLku Mktðík 1849
fhíkk fhíkk Mk{økú økwshkík - hkßÞLkkt ½ýkt çkÄkt økk{ku{kt MkíMktøk Lke Mkk÷{kt yk»kkZ MkwË-10 {e Lkk ðnu÷e Mkðkhu ðrLkð[hýLke
MÚkkÃke ËeÄku. yk økk{kuLkkt Lkk{ku yk «{kýu Au A ðkx ÷eÄe. Mkkík ð»ko ðLkrð[hý ËhBÞkLk yLkuf {w{wûkw Sðku íkÚkk
økwshkíkLkk ðzLkøkh, ðeMkLkøkh, «ktríks, {uW, ôÍk, LkkhËeÃkwh, Ér»k {wrLkykuLku ËþoLk ykÃke íku{Lkk íkÃkLke rLkð]r¥k fhkðe {kuûkÃkË
fze, ©eLkøkh, ðnu÷k÷, {u{fk, {q¤e, ¾ký-hksMÚkkLk, fý¼k, ykÃÞwt Lku yLkuf økk{ku-þnuhku, Mkhkuðh, Mkkøkh, LkËe, fqðk, ðkð,
økk{ze, suík÷Ãkwh, [÷kuzk, {rAÞkð, ËËwfk, Ëuðr¤Þk, {uÚkký, {nu÷ku, ÍqtÃkze, {kZ ðøkuhuLku ÃkkuíkkLkk ÃkËhsÚke ÃkkðLk fheLku Mkt.
fåA{kt ¼qs, {ktzðe, íkuhk, ytòh, Ä{zfk, ykÄkuE, Vhuýe, 1856 Lkk ©kðý ðË-6 Lkk hkus Ãkrù{ ¼khíkLkk Mke{kzu ykðu÷k
ÄkuhkS, Mkktf¤e, ¼kzuh, {u½Ãkwh, yk¾k, ÃkeÃk÷kýk, yøkíkhkÞ, ÷kus økk{u ðkð WÃkh ykðeLku çkuXk.
suík÷Mkh, suíkÃkwh, økkUz÷, çktrÄÞk, MkhÄkh, fkuxzk, fkrhÞkýe, ðnu÷e Mkðkhu Mkw¾kLktË Mðk{e ðkð WÃkh MLkkLk fhðk {kxu
fk÷ðkýe, {ktøkhku¤, ÷kus, {kýkðËh, hksfkux, y÷iÞk, {kuzk, ykÔÞk yLku «¼wLke {w¾kf]rík òuELku ytíkh{kt ykLktË ÚkÞku Lku «¼wLku
yk©{{kt íkuze ÷kÔÞk. økwhw hk{kLktË Mðk{e fåA-¼ws{kt rçkhksu • hk{kLktË Mðk{e Ëhr{ÞkLkLkkt hk{S {trËhku
Au íkuÚke n{ýkt ík{ku ynª ÷kus{kt hnku. íÞkhçkkË suX ðË (1) yk hk{S {trËh ykfkþ þuXLke Ãkku¤ - ykMxkurzÞk{kt
yufkËþeLkk hkus hk{kLktË Mðk{e ÃkeÃk÷kýk ÃkÄkÞko Lku íÞktÚke ykðu÷wt Au. íku{kt hk{[tÿSLke {qíkoyku Au ©e hk{kLktË
fwtðhS ¼økíkLku íkuzðk {kufÕÞk. íkuÚke {wõíkkLktË Mðk{e yLku Mktíkku Mðk{eLku ytçkkçkkyu ykÃku÷wt níkwt.
íkÚkk Lke÷ftXðýeo ðøkuhu ÃkeÃk÷kýk ÃkÄkÞko yLku ËþoLk fheLku økwhw (2) hkÞÃkwh Ëhðkò ÃkkMkuLkwt {kuh÷eÄh {trËh ßÞkt h½wLkkÚkËkMk
hk{kLktË Mðk{eLku ¼uxâk Lku Mkt. 1857 Lkk fkhíkf MkwË yufkËþeLkk hnuíkku níkku íku.
hkus ©e Lke÷ftXðýeoLku Ëeûkk ykÃkeLku LkkhkÞý {wrLk, MknòLktË • y{ËkðkË{kt hk{kLktË Mðk{eLkwt ytrík{ rð[hý
Mðk{eyu çku Lkk{ Ãkkzâkt. rð.Mk. 1855 Lke Mkk÷{kt yLktík fhkuzku çkúñktzkuLkk Äýe, Mkðo
økwhw hk{kLktË Mðk{eyu yk MknòLktË Mðk{e yku¤¾ký yðíkkhLkk yðíkkhe, MkðofkhýLkk fkhý, MkðoLkk rLkÞtíkk, MkðkuoÃkhe
fhkððk yuf ð»ko MkwÄe MkkuhX{kt MkkÚku hneLku rð[hý fÞwO. Mkt. ©e Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLk yÞkuæÞkÚke ðLkrð[hýLke ðkxu [kÕÞk
1858 Lkk fkhíkf MkwË yufkËþeyu suíkÃkwh {wfk{u ÃkkuíkkLke Ä{oÄwhk íÞkhu íku{Lkk Þkuøk{kt ykðu÷k ½ýk {w{wûkwyku, Ér»k{wrLkyku, íkÚkk
MkkUÃkeLku {kuxku WíMkð fÞkuo. íÞkhçkkË Vhuýe {wfk{u MkËT. hk{kLktË Ãkrðºk Ãkwhkýkt íkeÚkkuoLku ÃkkuíkkLkk ÃkËhsÚke ÃkkðLk fheLku Ãkrðºk
Mðk{eyu MðíktºkÃkýu ËuníÞkøk fhe Äk{{kt rMkÄkÔÞk. Lku íku{Lkk økwshkíkLke ¼qr{{kt rð[híkk rð[híkk suík÷Ãkwh{kt økk{Úke Ãkrù{u Ëuð
[kiË{kLkk rËðMku hk{kLktË Mðk{eLkk ykr©íkku 25000 Lke MktÏÞk{kt MkhkuðhLke fktXu ðkðLkk ÃkøkÚkk¤kk Ãkh ðnu÷e Mkðkhu rçkhks{kLk ÚkÞk.
íku Mk{Þ{kt øktøkk{k y[kLkf íÞkt ykÔÞkt Lku íku{Lku yk {Lkkunh
Vhuýe ykðu÷k Lku íku ð¾íku Mk¼k{kt MknòLktË Mðk{eyu Mkðo Mk¼kLku
{qŠík yuðk ©eLke÷ftXðýeoLku òuíkkt s r[¥kð]r¥k íku{Lkk{kt [kuxe økE
MktçkkuÄíkkt fÌkwt fu, yksÚke nðu ík{u Mkðuo ‘Mðkr{LkkhkÞý -
Lku rð[kh fÞkuo fu ykðe LkkLke ô{h{kt fu{ ½hLkku íÞkøk fÞkuo nþu
Mðkr{LkkhkÞý’ {nk{tºkLkwt ¼sLk fhòu Lku su Mkk{k {¤u íkuLku
? yuðk yLkuf rð[khu [ze økÞk. Lku ÃkkMku sELku fÌkwt su çkkðk s{ðk
‘sÞ ©eMðkr{LkkhkÞý’ fnuðk. ÃkAe Mkki nrh¼õíkku ÃkkuíkÃkkuíkkLku
[k÷ku. íÞkhu {nkhksu [rhºk fÞwO su y{u íkku [k÷eLku õÞktÞ síkk
økk{ økÞk.
LkÚke. íÞkhu øktøkk{kyu fÌkwt su ynª þe heíku ykÔÞk ? íÞkhu {nkhks
©enrhyu økwhw hk{kLktË Mðk{eLkku rðhn {xkzðk yLku økwÁ
çkkuÕÞk su y{khk Mkuðf ÷kÔÞk, íÞkhu íku{ýu fÌkwt su Mkuðf õÞkt
hk{kLktË Mðk{eLkku ¼økðkLkÃkýkLkku rLkùÞ {wfkððk {kxu Mk{krÄ Au ? ík{u yuf÷k AkuLku ? íÞkhu {nkhks fnu su y{khk Mkuðfku
«fhýku [÷kÔÞkt Lku íku îkhk yûkhÄk{{kt ©enrhLke Mkuðk{kt hk{kLktË yá~Þ Au, íku ík{u Ëu¾e þfku Lkrn.
Mðk{eLku Ëu¾kzâk Lku hk{kLktË Mðk{eyu Ãký fÌkwt fu, nðuÚke Mkki yk íÞkhu øktøkk{kyu òÛÞwt su yk LkkLkwt çkk¤f Au íku nX fhu Au,
MknòLktË Mðk{eLkwt ¼sLk fhòu fkhý {khk suðk íkku fux÷kÞ íku{Lkk Ãký ¼q¾u {hþu yu{ òýeLku {nkhksLku íkuzeLku ÷E økÞkt. ÃkAe
Mkuðf Au. ykuMkhe{kt WíkkheLku hMkkuzk{kt sELku s{ðkLkwt fkZe ÷kÔÞkt Lku fÌkwt
su çkkðk s{ku, íÞkhu {nkhks çkkuÕÞk su nwt íkku rËþkyu økÞku LkÚke ¼kðLku Ãkqýo fhðk {kxu íÞkt hkufkELku ½uh ½uh ¼kusLk fhðk síkk
Lku Ëkíký fÞwO LkÚke Lku LkkÌkku Ãký LkÚke. íÞkhu øktøkk{kyu fÌkwt su Lku ¼kðÚke «¼w s{eLku ¼õíksLkkuLku ¾qçk hkS fÞko Lku ÃkAe íÞktÚke
òyku rËþkyu sELku ík¤kð{kt Lkkne ykðku. íÞkhu {nkhksu fÌkwt y{ËkðkË ÚkE fkrhÞkýe ÃkÄkÞko. (©enrh÷e÷k®MkÄw, híLk-8,
su, suLku s{kzðk nkuÞ íku ÷E òÞ íkku sEyu. Ãký íku rðLkk sðwt íkhtøk-19)
Ãkzíkwt LkÚke. íÞkhu øktøkk{k fnu su, hkus fkuý ÷E òÞ Au ? ÃkAe • ©e Lke÷ftX ðýeoyu Mkkçkhøktøkk{kt «Úk{ðkh MLkkLk fÞOw
{nkhks çkkuÕÞk su suLku s{kzðkLke økhs nkuÞ íku ÷E òÞ. ÃkAe Mktðík 1855Lke Mkk÷{kt ©enrh Lke÷ftXðýeo MðYÃku ðLk-
øktøkk{kyu òÛÞwt su yk íkku økktzk Au, íku yuLkkt {kçkkÃku fkZe {uÕÞk rð[hý fhíkk fhíkk ðzkuËhkÚke [kÕÞk íku çkk{ýøkk{, ykýtË,
Au Ãký nðu õÞkt sþu ? yu{ òýeLku íkuzeLku yuf fkuhu rËþkyu çkuMkkÞko zkfkuh, W{huX, ¼k÷us, ðzíkk÷, çkku[kMký, Ëuðký, ¾t¼kík,
yLku nkÚku Ãkkýe ÷uðkLkwt fÌkwt, íÞkhu fÌkwt su ík{khu økhs nkuÞ íkku suík÷Ãkwh, yMk÷k÷e ÚkELku y{ËkðkË þnuh{kt ykÔÞk. íÞkt fktfrhÞk
Äwyku. ÃkAe øktøkk{kyu ÄkuÞk Lku Ëkíký Ãký ÃkkuíkkLku nkÚku fhkÔÞwt. Lkk{Lkk MkhkuðhLkk rfLkkhu yuf MkwtËh ð]ûk Lke[u ©enrh çkuXk. ðýeoLke
Lku ÃkAe LkðhkðeLku ð† Ãký Ãkkuíku ÃknuhkÔÞkt yLku WÃkkzeLku ykuMkhe{kt y÷kirff {qŠík òuE þnuhLkk ½ýk s {kýMkku ËþoLk fhðk ykÔÞk.
÷E sELku çkuMkkÞko Lku fÌkwt su s{ku. íÞkhu {nkhksu fÌkwt su y{khe íkuykuLku ©enrhyu íku{Lkk fÕÞkýLkku WÃkËuþ ykÃÞku. þnuh{kt ðkík
Mkuðk fhðkLke økhs nkuÞ íkku s{kzku ÃkAe ÃkkuíkkLkk nkÚku fkur¤Þk «Mkhe økE fu fktfrhÞk MkhkuðhLkk rfLkkhu yuf {nkLk íkÃkMðe
÷ELku s{kzâk. yuðe Mkuðk fhe íkku ÷k¼ çknw {éÞku. fu{ su MkkûkkíkT çkk¤kÞkuøke ykÔÞk Au íku çknw [{ífkhe sýkÞ Au. ykÚke þnuhLkk
¼økðkLkLke Mkuðk ÚkE. yu{ ÃktËh rËðMk Mkuðk fhe. {kýMkkuLkku ËþoLk {kxu {kuxku ÄMkkhku [k÷w ÚkÞku. íku{kt þnuh{kt hnuíkk
yuðk{kt hk{kLktË Mðk{e y{ËkðkË{kt nehk[tË [kufMkeLku ½uh hk{kLktË Mðk{eLkk rþ»Þku Ãký ËþoLku ykÔÞk. íku ËhufLku ðýeoyu
ykÔÞk níkk, íku{ýu ¾çkh {kuf÷e su y{u ynª ykÔÞk Aeyu Lku WÃkËuþ ykÃÞku. ÷kufku [kuÏ¾wt s{ðkLkwt ÷kðíkk íku ðýeo s{íkk.
çku rËðMk hnuðwt Au {kxu ËþoLku ykððwt nkuÞ íkku ykðe sòu. ÃkAe þnuh{kt Ãký çkúkñýkuLku ½hu s{ðk ÃkÄkhíkk. fux÷ef ð¾ík
øktøkk{kyu òÛÞwt su nwt ËþoLku sEþ íÞkhu yk çkúñ[khe õÞktEf Mkkçkh{íke LkËeLkk rfLkkhu ©eLkhLkkhkÞýËuðLke sL{¼qr{
síkk hnuþu, yu{ òýe ½h{kt Ãkqhe íkk¤wt ËELku y{ËkðkË økÞkt. LkkhkÞý½kxu Ãký ©enrh ÃkÄkhe MLkkLk fhe, rLkíÞrðrÄ fhíkk. yu{
íÞkt ©e hk{kLktË Mðk{eLkkt ËþoLk fheLku fÌkwt su, {khu ½uh yuf y{ËkðkË þnuh{kt Úkkuzk rËðMkku hne yLkuf ÃkkuíkkLkk ykr©íkku fhe
çkúñ[khe ykÔÞk Au, íku{Lku ½h{kt ÃkqheLku ykðe Awt, íku òu hkík hnwt ©enrh íÞktÚke [kÕÞk íku Mkkçkh{íke LkËe ¼íkheLku Vhíkk Vhíkk çkwÄus
íkku {wÍkÞ, {kxu {U ykÃkLkkt ËþoLk fÞkO Lku nðu hò {køkwt Awt. íÞkhu Lkk{Lkk økk{{kt ÃkÄkÞko. (©enrh ðLkrð[hý, rð©k{ 16)
©e hk{kLktË Mðk{eyu fÌkwt su òyku yLku çkúñ[kheLke Mkuðk fhòu, • 1859Lke Mkk÷{kt Mkkçkh{íke íkÚkk LkkhkÞý½kxu ÃkÄkÞko
çknw {kuxk Au. øktøkk{k suík÷Ãkwh MkðuoLkku MktfÕÃk níkku. ytíkÞko{e Mktðík 1859Lke Mkk÷{kt ©enrh hkòrÄhks ÚkÞk ÃkAe
«¼wyu íku{Lkku MktfÕÃk òýeLku suík÷Ãkwh ÃkÄkÞko yLku Mkðuo ¼õíksLkkuLkk «Úk{ðkh {rAÞkðÚke [kÕÞk íku ðªrAÞk, MkkýtË ÚkE Mkh¾us økk{u
ÃkÄkÞko ÃkkMku Mkkçkh{íke øktøkk ðnu Au. íkuLkk Ãkqðo rfLkkhu ©eLkøkh yYýkuËÞ ÚkÞku íÞkhu Mktíkkuyu QXe LkkhkÞý ÄqLÞ fhe.
þku¼e hÌkwt Au. íku þnuhLke [khu çkksw yÃkkh çkkøk çkøke[k þku¼e ©enrh Ãký QXâk yLku ËhufLku fÌktw “yksu ðMktík Ãkt[{eLkku rËðMk
hÌkk Au. yLkuf òíkLkkt Vq÷Íkz{kt MkwøktrÄ{kLk Ãkw»Ãkku þku¼e hÌkkt Au. {kxu Mkkçkhøktøkk{kt MLkkLk fhðk sEyu.” íku Mk{Þu [e{LkhkðSyu
Au. yLku íkuLke MkwøktÄe [khu çkksw AkE hne Au. yLkuf «fkhLkkt ykðeLku ©enrhLku Lk{Mfkh fhe {uðk {eXkE ðøkuhuLkk Úkk¤ ¼he
Ãkûkeyku íkÚkk ðkLkhkuLkk yðkòuÚke ykfkþ íkÚkk rËþkyku økkS hÌkk ÷kðeLku ¼ux {qõÞk. ÃkAe ©enrh þhýøkkhu÷k nkÚke WÃkh rçkhkßÞk.
Au. Xuf Xufkýu ½kxku çkktÄu÷k Au. yLku íkuLkk WÃkh økøkLk[wtçke E{khíkku [e{LkhkðS [k{h fhðk ÷køÞk. Ãkk»koËku íkÚkk hkòyku ½kuzuMðkh
þku¼e hne Au. yLkuf †e ÃkwÁ»kku LkkhkÞýLkwt Lkk{ çkku÷íkk çkku÷íkk ÚkE MkkÚku [kÕÞk. Mktíkku feíkoLkku økkíkk økkíkk [kÕÞk. ykøk¤ rLkþkLk
MLkkLk fhu Au. ykðwt þku¼kÞ{kLk þnuh íkÚkk LkËe òuE ©enrh hkS ztfk, ðk®sºkku níkkt. ©enrh Mkðkhe Mkrník þnuhLkk {wÏÞ çkòh
ÚkÞk. ÃkAe su søÞkyu hk{kLktË Mðk{e MLkkLk fhíkkt íku søÞkyu {kýuf[kuf, ¼ÿ, rËÕne Ëhðksu ÚkE LkËe rfLkkhu ykÔÞk, íÞkt nk÷
©enrhyu Mktíkku íkÚkk nrh¼õíkku Mkrník MLkkLk fÞwO. ÃkAe ÃkqòÃkkX ½kx çkktÄu÷ku Au. su LkkhkÞý ½kx fnuðkÞ Au. íÞkt ©enrh-Mktíkku,
ðøkuhu rLkíÞf{o fhe, MkkÚku ÷kðu÷k ¼kíkkLkwt XkfkuhSLku Lkiðuã ÄhkÔÞwt Mktíkku -MkíMktøkeyku Mkrník MkkçkhøktøkkLkk s¤{kt s¤r¢zk fhðk
íkÚkk {uðkyku Ãký ÄhkÔÞk. «Úk{ ©enrh sBÞk. ÃkAe MktíkkuLku íkÚkk ÷køÞk. íku Mk{ÞLkkt ©enrhLkkt ËþoLk fhðk ykfkþ{kt Ëuðíkkyku
Ãkk»koËkuLku íkÚkk hkòykuLku s{kzâk. yLku çkkfeLkwt íÞkt ykðu÷k rð{kLkku{kt çkuMkeLku ykÔÞk Lku Ãkw»ÃkLke ð]rü fhe. {qŠík{kLk Mkkçkh
{kýMkkuLku «MkkË íkhefu ðnU[kðe ËeÄwt. íÞkt y{ËkðkËLkk MkíMktøkeykuLku øktøkkS Ãký íÞkt ykðe ©enrhLku Lk{Mfkh fheLku «kÚkoLkk fhðkt
Mk{k[kh {ÕÞk fu ©enrh Mkh¾us ÃkÄkÞko Au yux÷u íkuykuyu íku ÷køÞkt, “nu «¼w ! ykÃku Mktíkkuyu Mkrník {khk s¤{kt MLkkLk fhe,
ð¾íkLkk þnuhLkk Mkwçkk h½wLkkÚk {rnÃkík su fkfk Mkknuçk ðøkuhu {Lku Ãkrðºk yLku ½ýk ð¾íkLkku rðÞkuøk xkéÞku. ykÃk nðu ßÞkhu
{¤eLku ©enrhLkwt nkÚke WÃkh þkLkËkh ðksíku økksíku Mðkøkík fheLku ßÞkhu yk þnuh{kt ÃkÄkhku íÞkhu íÞkhu sYhÚke {khk s¤{kt MLkkLk
Ãkwh{kt ÃkÄhkÔÞk. íku rËðMku [kufMke nehk[tË¼kELke hMkkuE níke. fhe {Lku f]íkkÚko fhòu.” øktøkkSLke «kÚkoLkk Mkkt¼¤e ©enrh çkkuÕÞk,
{wfwtËkLktË ðýeo ©enrhLku s{ðk çkku÷kððk ykÔÞk yux÷u Mk¼k “ík{ku {Lku ¾qçk r«Þ Aku yLku ík{khk WÃkh y{kuLku çknw nuík Au.
rðMksoLk fhe Ãkkuíku Wíkkhu sE MLkkLk fhe Ãkeíkktçkh Ãknuhe s{ðk yk søÞkyu ík{khk s¤{kt su MLkkLk fhþu, ËkLk ðúík ðøkuhu Mkíf{kuo
ÃkÄkÞko. MkkuLkkLkk çkkòuX Ãkh ©enrh s{ðk rçkhkßÞk MkkuLkkLkk fhþu íkuLkwt yLktíkøkýwt V¤ Úkþu. suLkwt ynª ©kØ fhþu íkÚkk suLkk
Úkk¤{kt ËqÄÃkkf, Ãkwhe, ðzkt, ¼rsÞkt, þkfku, yÚkkýkt ðøkuhu ÃkehMÞkt. yÂMÚk yk s¤{kt ÃkÄhkðþu íku Sð Lkhf{kt økÞku nþu íkku Ãký
©enrh «u{Úke sBÞk; s{e hÌkk ÃkAe nkÚk {w¾ ÄkuE E÷kÞ[eLkku íkuLkku WæÄkh Úkþu. {khk MktçktÄÚke ík{kÁt økkihð íkÚkk {knkíBÞ Mkðo
{w¾ðkMk ÷eÄku. ÃkAe MktíkkuLku íkÚkk MkkÚkuLkk çkeò {kýMkkuLku ©enrhyu íkeÚkkuo fhíkkt ©uc ÚkÞwt Au. y{ku ßÞkhu ßÞkhu yk þnuh{kt ykðeþwt
ÃkehMkeLku s{kzâk. ÃkAe nkÚk ÄkuE Wíkkhu sE ÃkkuZe økÞk. Mktíkku íÞkhu íÞkhu ík{khk s¤{kt sYh MLkkLk fheþwt.” yk heíku
¼sLk fhðk ÷køÞk. çkeò çkÄk MkqE økÞk. MkkçkhøktøkkSLku ðhËkLk ykÃke ©enrhyu Mkkçkh{íke LkËeLkku ½ýku
s {rn{k fÌkku. ©enrhyu yk ½kxu MLkkLk fÞwO íkuÚke íkuLkku {rn{k ykÃkwt Awt. fu su su MÚk¤u ßÞkhu y{khku yLku ík{khku {u¤kÃk ÚkkÞ
½ýku s yrÄf Mkkrçkík ÚkÞku Au. (y{ËkðkË{kt ¼økðkLk íÞkt íÞkt íÞkhu íÞkhu ík{kuyu çkLkkðu÷ hMkkuE hk{kLktË Mðk{eLke
Mðkr{LkkhkÞý, «fhý 5) {kVf y{ku sYh s{eþwt. yk «{kýu øktøkkçkkLku ðh ykÃÞku íÞkhu
• ©enrhyu øktøkk{kLku hk{kLktË Mðk{eLkku þkuf Lk fhðk øktøkkçkk yíÞtík hkS ÚkE ©enrhLke yk¿kkÚke hktÄu÷ yÒk s{ðk
fÌkwt ÷køÞkt. ÃkAe Ëhhkus ©enrh øktøkkçkkyu çkLkkðu÷ hMkkuE s{íkk.
yu{ ðkíkku fhíkk ©enrhyu þktríkÚke suík÷ÃkwhLkkt øktøkk{k íkhV yk «{kýu þnuh, þk¾kLkøkhku íkÚkk ykswçkkswLkkt økk{ku{ktÚke
f]Ãkkárü fhe íku øktøkk{k hk{kLktË Mðk{e Äk{{kt økÞk ÃkAeÚke íku{Lkk ËþoLku ykðíkk MkíMktøkeykuLku ËþoLk Mkuðk íkÚkk fÚkkðkíkkoLkwt Mkw¾ ykÃke
rðÞkuøkÚke {eXk rðLkkLkku Võík MkkÚkðku yuf s ð¾ík s{íkkt, yLku ÃkkuíkkLkku «kiZ «íkkÃk sýkðe hÌkk níkk. íku s yhMkk{kt økk{
[¢ðkfeLke {kVf rLkhtíkh Mðk{eLkku þkuf fÞko fhíkkt. íkuyku íkÃkMðe suík÷ÃkwhÚke (LkkhkÞýûkuºkÚke) MkËTøkwÁ økku®ðËkLktË Mðk{e íkÚkk
yLku hMkkuE çkLkkððk{kt yíÞtík fwþ¤ níkkt. íku øktøkk{kLku ©enrh ykþS¼kE ðøkuhu MkíMktøkeyku y{ËkðkË ykÔÞk. íku{ýu ©enrhLkkt
fnuðk ÷køÞk fu nu íkÃkÂMðLke ! su hk{kLktË Mðk{eLku ík{kuyu ¼økðkLk ËþoLk fhe suík÷Ãkwh ÃkÄkhðk ¼kð¼eLke rðLktíke fhe yux÷u ©enrh
{kLÞk Au, íku íkku Ãkqðo sL{{kt Mkkûkkík WØð níkk yLku ËwðkoMkkLkk y{ËkðkËLkk MkíMktøkeykuLke hò ÷E ðksíku økksíku suík÷Ãkwh
þkÃkLkk ÷eÄu ynª ykÔÞk níkk. íku þkÃkÚke íkuyku nðu {wõík ÚkE ÃkÄkÞko.
çkËrhfk©{{kt økÞk Au. {kxu «kf]ík {kýMkLke {kVf Mðk{eLkku þkuf • LkkhkÞý½kxu ©enrh Ãkkt[ rËðMk hkufkÞk Lku çku rð«ku
ík{khu shk Ãký Lk fhðku òuEyu. nðu íkku þktrík hk¾e MkkÚkðku Lk rLkíÞ ©enrhLku Úkk¤ s{kzíkk
Ãkeíkkt hktÄu÷ yÒk s{ku. ©enrhLkwt ykðwt ð[Lk ßÞkhu øktøkkçkkyu Lk Mktðík 1860Lke Mkk÷{kt çkeSðkh ©enrh, Mktíkku-Ãkk»koËku
{kLÞwt íÞkhu ËÞk¤w «¼w hk{kLktË Mðk{eLkk suðku s Mðh fkZeLku MkkÚku ¼ÿuþe økk{Úke [kÕÞk íku fzw ÚkELku y{ËkðkË ÃkÄkÞko. ©enrh
çkkuÕÞk. íku Mkkt¼¤e çkwrØðk¤kt íku øktøkkçkk MktþÞ hrník ÚkE ©enrhLkk ÃkÄkÞko òýeLku ËuðkLktË Ëtze ykrË Mktíkku, LkÚkw¼è nehk[tË¼kE,
[hý{kt Ãkzâkt. ÃkAe çkuXkt ÚkE ©enrhLke ¾qçk Míkwrík fhe fÌkwt : øktøkk{k, ytçkk ykrËf çkkEykuyu {¤eLku ©enrhLkwt ðksíku økksíku
“nu «¼ku ! yksÚke nwt ykÃkLke s Mkuðf Awt. {kxu {khk økwLkk {kV Mkk{iÞwt fÞwO. íku ¾kLkÃkwhÚke þnuh{kt ÃkÄkÞko. Lku {ktzðeLke Ãkku¤u
fhe ykÃk hkS ÚkE {khe Mkuðk ytøkefkh fhku. fkhý ykÃks MkkûkkíkT ytçkk{kLkku {wfk{ Au íÞkt Wíkkhku fhkÔÞku. Lku Mkkhe Mk¼kLkwt ykÞkusLk
Ãkhçkúñ ¼økðkLk Aku.” ÚkÞwt íku{kt h½wLkkÚkËkMku fÃkx fÞwO Lku Mkkík økkËe rçkAkðe íku{kt AuÕ÷e
øktøkkçkkLkkt ð[Lkku Mkkt¼¤e «MkÒk ÚkÞu÷k ©enrh çkkuÕÞk : “nu økkËeyu ©enrhLku çkuMkkzðk yu{ Lk¬e fÞwO. ytíkÞko{e «¼wyu
h½wLkkÚkËkMkLkwt fÃkx òýeLku Ãkkuíku {kuxe økkËe WÃkh sELku Mkki Ãknu÷k
fÕÞkýe ! ík{kuyu {Lku suðku òÛÞku Au íkuðku s nwt Awt. nwt ík{khk
çkuMke økÞk Lku çkeS økkËe WÃkh {wõíkkLktË Mðk{eLku çkuMkkÞko Lku ºkeS
WÃkh ¾qçk hkS ÚkÞku Awt yLku çkeS †eykuLku Ëw÷o¼ yuðku ðh ík{kuLku
økkËe WÃkh hk{ËkMkMðk{eLku çkuMkkÞko. ÃkAe {nkhksu h½wLkkÚkËkMkLku Ík÷kðkz ËuþLkkt økk{ku{kt Vhe MkíMktøkeykuLku ËþoLkLkku íkÚkk MkuðkLkku
fÌkwt ykðku çkuMkku Ãkhtíkw íku çknw {kLke níkku íkuÚke íku økkËeyu Lk çkuXku, ÷k¼ ykÃke ðrZÞkh{kt ÚkE ðeMkLkøkh{kt ykÔÞk. íÞkt {kuxku
Lku ©enrhLkwt yÃk{kLk fhðkLkwt {Lk{kt ÄkheLku ytçkk{k, ~Þk{÷¼kE Vq÷Ëku÷Lkku WíMkð fhe ðzLkøkh ÚkE ËtZkÔÞ Ëuþ{kt MkíMktøkLkku «[kh
ykrËLku ÃkkuíkkLkk Ãkûk{kt ÷ELku íku Mk¼k{kt ©enrhLku fnu Au fu ík{khu fhe, Vhíkk Vhíkk ðnu÷k÷ ÃkÄkÞko. íÞktÚke z¼ký ÚkE suík÷Ãkwh
òu MkíMktøk{kt hnuðwt nkuÞ íkku yk Mk{krÄLkwt Ãkk¾tz {u÷e Ëku, íku yMk÷k÷e ÚkE Mkt. 1860 Lke Mkk÷{kt suX {kMk{kt y{ËkðkË
Mk{krÄyku Mknu÷e LkÚke çknw Ëw÷o¼ Au. Lku ík{u ¼økðkLk ÚkE çkuXk ÃkÄkÞko. þnuhLkk nrh¼õíkkuLku Mk{k[kh {ÕÞk fu ©enrh ÃkÄkhu Au
Aku. ¼økðkLk íkku yuf hk{kLktËMðk{e níkk. {kxu ykðk Ãkk¾tz fhþku yux÷u [e{LkhkðS íkÚkk MkíMktøkeyku yLkuf «fkhLke þku¼kyu Þwõík
íkku yktÞ ík{Lku hkux÷ku Lkrn {¤u. Mkk{iÞwt ÷E íku{Lke MkL{w¾ ykÔÞk yLku ©enrhLkkt ËþoLk fhe nkh
h½wLkkÚkËkMkLkk ykðkt WØík ð[Lk Mkkt¼¤eLku íÞktÚke ©enrh Ãknuhkðe, ¼uxku Ähe, Mkküktøk ËtzðíkT «ýk{ fhe Ãkøku ÷køÞk.
[kÕÞk íku ykLktËMðk{eLku MkkÚku ÷ELku LkkhkÞý½kxu ßÞkt ÃkkËþkne ©enrhyu ËhufLku ÞÚkkÞkuøÞ fwþ¤ Mk{k[kh ÃkqAâk. ÃkAe ©enrhLku
{ku÷ Au, íÞkt ÃkÄkÞko. ©enrhLku ykLktËMðk{eyu fÌkwt fu ykÃkýu þýøkkhu÷k ½kuzk WÃkh çkuMkkhe, ðksíkuøkksíku Mkðkheyu Mkrník
s{eLku ykÔÞk nkuík íkku MkkÁt, ynª þwt s{þku. ? ykLktËMðk{eLke [kÕÞk íku Ãkqðo íkhVLkk ËhðksuÚke þnuh{kt «ðuþ fÞkuo.
ðkík Mkkt¼¤eLku ©enrh çkkuÕÞk fu n{ýkt s ¼kusLkLkk Úkk¤ ykðþu. • ©enrhLkkt ËþoLk {kºku Mk{krÄ
yk{ ðkík fhu Au íÞkt çku rð« ËqÄuïh çkkswÚke rþð Ãkqò fheLku ©enrhLkkt ËþoLk fhðk hks{køkkuo WÃkh nòhku {kýMkkuLke
ykÔÞk. íku{Lke ÃkkMku [tËLk Ãkkºk, íkh¼kýk, s¤Lkk ÷kuxk níkk. íku {uËLke ò{e níke. †eyku Ãký ÃkkuíkkLkkt fk{ku Akuze ËþoLk fhðk Ëkuze
ykðeLku Ãkøku ÷køÞk Lku ÃkqAâwt - fktE s{þku ? íÞkhu {nkhks fnu ykðe níke. yøkkMkeyku, yxkheyku WÃkh Ãký {kýMkku Q¼hkíkk
- nk ÷kðku íkku s{eþwt. ÃkAe íku çktLku ½uh sELku ËqÄÃkkf, Ãkqhe, þkf níkk yLku Vq÷kuÚke ©enrhLku ðÄkðíkk níkk. ©enrh MkkiLku ËþoLk
ðøkuhu çkLkkðeLku ÷kÔÞk. Lku ©enrhLku íkÚkk ykLktËMðk{eLku ¾qçk ykÃkíkk ykÃkíkk {ËLkøkkuÃkk¤Lke nðu÷e ÃkkMku ytçkkçkkLkwt {trËh Au,
¼kðÚke s{kzâk... Lku s{íkk «MkkËe ðÄe íku ík{khe ÃkkMku hk¾ku. su{kt hk{kLktË Mðk{e fkÞ{ Qíkhíkk níkk, íÞkt ykÔÞk. íkuyku ½kuzk
hkºke{kt fkuE ykðu íkku íkuLku ykÃkòu. íku ykÃkýLku nuhkLk Lk fhu {kxu WÃkhÚke Qíkhe {trËh{kt «ðuþ fhíkk níkk íÞkhu ©enrhLkkt ËþoLk
íkuLku yk ðÄu÷wt ¼kusLk ykÃkòu. {kºkÚke s hýAkuz Lkk{Lkk fkuE ði~ÞLke {kíkk ðúsfw{khe Lkk{Lke
• y{ËkðkË{kt «¼wLkwt ykøk{Lk çkkELku Mk{krÄ ÚkE økE íkuÚke íku Ãk]Úðe WÃkh Ãkze økE. ©enrh íku
©enrh fåA-¼qs{kt h½wLkkÚkËkMkLkku Ãkhk¼ð fhe íkuLku íÞktÚke çkkELku Mk{krÄ{ktÚke søkkzeLku {trËh{kt ÃkÄkÞko yLku íÞkt s Wíkkhku
¼økkze íkuýu fhu÷k WÃkÿðLku þktík fhe, fåA ËuþLkkt íkÚkk ðkøkz hkÏÞku. Mkktsu Mk¼k ÚkE íku{kt ®MknkMkLk WÃkh ©enrh rçkhkßÞk yLku
ËuþLkkt økk{ku{kt Vhe ÃkkuíkkLkk MkËwÃkËuþÚke íkÚkk «íkkÃkÚke MkíMktøkLkku ÃkkuíkkLke árü{kºkÚke yLkuf {kýMkkuLku Mk{krÄ fhkðe ËeÄe. Úkkuzeðkh
«[kh fhíkk Ä{zfk{kt ykÔÞk. íÞkt ðMktík Ãkt[{eLkku WíMkð fhe ÃkAe íku çkÄkLku Mk{krÄ{ktÚke søkkzâk Lku ©enrhyu yk¿kk fhe íkuÚke
íkuykuyu Mk{krÄ{kt su su òuÞwt níkwt íku rðøkíkðkh fÌkwt, íku Mkkt¼¤e çkLkkÔÞkt níkkt íku íkÚkk ÃkkÃkz yLku yÚkkýkt su níkk çkÄwt ©enrhLku
Mk¼k{kt çkuXu÷k Ãktrzíkku íkÚkk yLÞ Mk¼ksLkku ykùÞo{wøÄ çkLÞk. ÃkehMÞwt. ©enrh MLkun¼kðÚke çkÄwt s{ðk ÷køÞk. MkíMktøkLkk SðLk«ký
ÃkAe íku Ãktrzíkkuyu rð[kh fhe Lk¬e fÞwO fu yk Mðkr{LkkhkÞý Ãkkuíku ©enrh s{íkkt s{íkkt ¼kusLkLkk ðkhtðkh ð¾ký fhíkk níkk. s{eLku
MkkûkkíkT ¼økðkLk Au, íku rMkðkÞ ykðe Mk{krÄyku fhkðe þfu s ßÞkhu ík]Ãík ÚkÞk íÞkhu [¤wt fÞwO. {w¾f{¤ þwØ fhe s¤ÃkkLk fÞwO.
Lkrn. {kxu ykÃkýk Sðkí{kLkk fÕÞký {kxu yk «¼wLkku yk©Þ Y{k÷Úke nkÚk ÷qAâk. ÃkAe íks íkÚkk yu÷kÞ[eLkku {w¾ðkMk ÷eÄku.
fhðku. ÃkAe íkuyku íku s ð¾íku ÃkkuíkkLkkt íkLk, {Lk, ÄLk íkÚkk MktíkkuLku yLku ËhçkkhkuLku çkku÷kÔÞk. íkífk¤ íku{Lke Ãktøkík çkuMkkze
ÃkqðosL{Lkkt íkÚkk yk sL{Lkkt f{kuo ©e Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLkLkk ©enrh ykðeLku ÃkehMkðk ÷køÞk. s{Lkkhk ‘Lkk’, Lk fnu íÞkt MkwÄe
[hýu yÃkoý fhe ðíko{kLk-rLkÞ{ku ÄkheLku íku{Lkk ykr©ík çkLÞk. ÃkehMÞwt. Mktíkku íkku ÃkkuíkkLke heík «{kýu ¼kusLk {u¤ðeLku s{ðkLkwt
íku òuE Mk¼k{kt çkuXu÷k çkeò ½ýk {kýMkku Ãký ©enrhLkk ykr©ík þY fÞwO. ©enrhLke yk¿kkLkk ÷kuÃkLkk ¼ÞÚke fÞkhuÞ íkuyku y÷øk
çkLÞk. yk çkÄwt ykùÞo Mkkt¼¤e þnuh{ktÚke íkÚkk þk¾kLkøkhku{ktÚke y÷øk s{íkk Lkrn. Mktíkku Ãkt[rð»kÞLkk ¼kuøkLku Íuh fhíkkt Ãký ðÄkhu
©enrhLkkt ËþoLk fhðk {kxu su{ fezeyku W¼hkÞ íku{ {kLkð nkrLkfkhf Mk{síkk níkk. íku{Lku íkku ©enrhLke yk¿kk Ãkk¤ðkLkku s
{nuhk{ý W¼hkðk ÷køÞku. íkuyku ©eS{nkhksLkk ykr©ík çkLkðk ykLktË hnuíkku yLku íku ykLktËLku y{]ík fhíkkt Ãký MkhMk òýíkk níkk.
÷køÞk. Mktíkkuyu ßÞkhu s{e ÷eÄwt íÞkhu ©enrhyu nkÚk ÄkuÞk. ÃkAe
• Mkkçkhøktøkk {qŠík{kLk ykðeLku ©enrhLku «kÚkoLkk fhe yLku sELku ÃkÚkkhe{kt ÃkkuZe hÌkk. Mktíkku ykðeLku ¼sLk fhðk çkuXk.
©enrhyu ðh ykÃÞku Ëhçkkhku ÃkkuíkkLku Wíkkhu økÞk. ©enrhLkk MðYÃkLkkt feíkoLkkuLkwt MkkÚku
Mktðík 1861Lke Mkk÷{kt ©enrh, Mktíkku-Ãkk»koËku MkkÚku {rAÞkðÚke {¤eLku økkLk fhíkk fhíkk Mknw MkqE økÞk.
[kÕÞk íku ðªrAÞk, Mkh¾us ÚkE y{ËkðkË LkðkðkMk{kt ÃkÄkÞko. ßÞkhu yÁýkuËÞ ÚkÞku íÞkhu Mktíkku QXâk. Mknw ¼u¤k {¤e
Lku ©enrh Mk¼k{kt çkuXk níkk. íÞkt ðýeo çkku÷kððk ykÔÞk. yks yufíkkh ÚkELku ‘LkkhkÞý ÄqLk’ fhðk ÷køÞk. íÞkhu ©enrh QXâk.
Ãknu÷u rËðMk çkÄk [kuõMke nrh¼õíkkuyu hMkkuE fhe níke. ©enrh íku{ýu MknwLku Mkt¼¤kÔÞwt fu yks nwíkkþLkeLkku rËðMk Au. yux÷u Mknwyu
s{ðk QXâk þnuhLkk ¼õíkkuLku QXðkLke yk¿kk fhe. ©enrh Wíkkhu Mkkçkh{íke LkËeyu sELku Lkknðwt Au. çkÄe Mkðkhe íkiÞkh ÚkE.
ykÔÞk yLku rðrÄ «{kýu MLkkLk fÞwO. Y{k÷Úke þheh fkuÁt fÞwO. þnuhLkk nrh¼õíkku çkÄk ykÔÞk, su{kt fwçkuhMktøk yLku íkuLkk ¼kE
Ä{ofw{kh ©enrhyu yuf Ãkeíkktçkh ð† ÃknuÞwO . çkeswt Ãkeíkktçkh ykuZe - {kuíke hk{ çktLku [kuÃkËkh Ãký ykÔÞk. r[{LkhkðSLku Mk{k[kh
÷eÄwt. rLkÃkwýíkkÚke [hýku{kt [k¾zeyku Ãknuhe ßÞkt rð«kuyu hMkkuE {éÞk. íkuÚke íku Ãký Mkðkhe MkkÚku ÷ELku ykÔÞk. ztfk yLku rLkþkLk
çkLkkðe níke, íÞkt Ãkkuíku ÃkÄkÞko. sELku MkkuLkkLkk çkkòuX WÃkh çkuXk. ðøkuhu Ãký MkkÚku ÷kÔÞk. Aºkeþ «fkhLkkt ðk®sºk ðkøkðk ÷køÞkt.
Úkk¤ ¼heLku ¼kusLk ÷kÔÞk. ËqÄÃkkf yLku Ãkqhe çkLkkÔÞkt níkkt. ðzkt rðrðÄ «fkhLkk þçË [kuíkhV AðkE økÞk. çkÄk s «ËuþkuLkk
yLku ¼rsÞkt Ãký fÞkO níkkt. çkÄwt ÃkehMkkÞwt sux÷e òíkLkkt þkf nrh¼õík çkkE-¼kE Mknw ykÔÞkt.
©enrhLke Mkðkhe ykðe. «¼w nkÚke WÃkh çkuXk. íku{Lku fÞkuo. Vq÷Lkk nkh, çkkswçktÄ yLku íkkuhk ÄhkÔÞk. ÃkAe fuMkh [tËLk
¼õíkkuLkk WÃkh ¾qçk s «u{ Au, yux÷u çkÄku s Ãkkuþkf MkkuLkuhe yLku [hýku{kt ÷økkðeLku íku [hýf{¤ ÃkkuíkkLku {Míkfu ÄkÞko. ðkhtðkh
{kuíkeLkku ÃknuÞkuo. nkÚkeLku Ãký MkkuLkuhe yLku {kuíkeLkk þýøkkhkuÚke rðLktíke fheLku íkuýu fÌktw fu «¼w, ykÃku {khku WØkh fÞkuo Au. yLktík
þýøkkÞkuo. íku heíku s çkÄk ËhçkkhkuLku Ãký þýøkkhkuÚke Mkßs fÞko. Äk{Lkk yk Mktíkku ykÃkLke MkkÚku ykðeLku {khk s¤{kt LkkÌkk Au. íkuLkkÚke
{kuxk LkÚkw¼kE Lkk{u su rð« níkk íkuLke íku rËðMk hMkkuE níke. nwt yíÞtík Ãkrðºk ÚkE Awt. yíÞkhu nwt ðkhtðkh rðLktíke fheLku fntw
çkúkñýku çkÄk hMkkuE fhðk ÷køÞk. yLkuf «fkhLkkt ÃkfðkLk çkLkkÔÞk. Awt fu ykÃk ßÞkhu ßÞkhu ©eLkøkh{kt ÃkÄkhku íÞkhu íÞkhu ynª ykðeLku
r[{LkhkðS ©enrhLku [k{h fhðk ÷køÞk. [kuÃkËkh ykøk¤ {Lku ËþoLk ykÃkòu. nu nrh, ykÃk {Lku ykx÷wt ðhËkLk ykÃkku. yLku
Aze Ãkkufkhðk ÷køÞk. nkÚke WÃkhLke çkÄe ytçkkze {kuíkeÚke szu÷e {Lku ÃkkuíkkLke Mk{SLku Mðefkhe ÷ku. suLku ykÃkLkku Þkuøk ÚkkÞ Au. íkuLku
níke. íku{kt h{ýeÞ níkk. ©enrh çkuXk íku{Lke ykøk¤ çkÄk Mktíkku MktMkkhLkku hkuøk hnuíkku LkÚke. {khk s¤{kt yLktík ÃkkÃke ÷kufku LknkÞ
[k÷íkk níkk íku ðMktíkLkk yLku nku¤eLkkt ÃkË økkíkk níkk. suLku çkòðíkk Au, íkuLkk ÃkkÃkLkk zhÚke nwt nt{uþkt Äúqsíke hnwt Awt. {khk íku ¼ÞLku
Vkðíkwt níkwt yuðk fux÷kf Mktíkku ÍktÍ yLku yLku {]Ëtøk çkòðíkk níkk. ykÃk Ëqh fhku. fkhý fu ykÃk MkkûkkíkT yûkhkrÄÃkrík {Lku {éÞk Aku.
fux÷kf Mktíkku ¼økðkLkLkk yðíkkhkuLkk MkhMk &÷kuf çkku÷íkk níkk. Mkkçkh{íke-øktøkkLkkt yuðkt y{]ík íkwÕÞ ð[Lk Mkkt¼¤eLku Mkw¾Ë
þnuhLkk çkÄk ÷kufku ËþoLk fhðk ykÔÞk íkuÚke çkòh{kt ½ýe ~Þk{ MkwtËh «MkÒk ÚkÞk yLku çkkuÕÞk : suðe WL{¥k øktøkk {Lku ðnk÷e
s ¼ez ÚkE. ©enrh {kýuf[kuf{kt ÚkELku ºký ËhðkòÚke ykøk¤ Au ík{u Ãký íkuðk s {Lku r«Þ Aku. nðu ík{Lku fkuE ÃkkÃke {kýMkLkkt
¼ÿLkk Ëhðkò MkL{w¾ [kÕÞk. ¼ÿLkk Ëhðkò ykøk¤ ÚkELku rËÕne ÃkkÃk ÷køkþu Lkrn su fkuE Ãký Sð ík{khk s¤{kt MLkkLk fhþu,
Ëhðksu ykÔÞk. íÞktÚke ykøk¤ Mkkçkh{íkeLku rfLkkhu MkqçkkLkku {nu÷ yhu ! yòýíkk fkuE Ãkkýe Ãký Ãkeþu, Ãkþw-Ãkûke, {Lkw»Þ fu yÃkkh
níkku íÞkt ÃkÄkÞko. íÞkt MkwtËh ½kx çkktÄu÷ku níkku. ½kxu ykðeLku ©enrh Sðstíkw yu çkÄk ík{khk s¤{kt MLkkLk fhþu fu ík{kÁt s¤ Ãkeþu,
nkÚkeyuÚke QíkÞko. Ëkíký ykrË fÞko. ÃkAe rLk{o¤ s¤{kt LkkÌkk. íkku íku Mk{Þu s íku «Úk{ ËuðLkk þhehLku Ãkk{þu.ÃkAe {Lkw»ÞLkk sL{Lku
LkËeLkk «ðkn{kt WÃkhðkMk{kt ©enrh hÌkk yLku nuXðkMk{kt Mktíkku Ãkk{eLku MkíMktøkLkk rLkÞ{ku hk¾eLku {kuûk ÃkËLku Ãkk{þu. {khku «íkkÃk
yLku nrh¼õíkku hÌkk. yuf Ãknkuh MkwÄe Mknw LkkÌkk. çkÄkLkk {Lk{kt {rn{k Mk{SLku yk søÞkyu fkuE yÂMÚk rðMksoLk fhþu - Vq÷
½ýku WíMkkn níkku. ©enrhyu ½ýe s¤ ¢ezk fhe íkuÚke Mkkçkh{íke- Lkk¾þu íkku fËk[ íku Sð s{Ãkwh{kt økÞku nþu íkkuÃký s{Ëqík íkuLku
øktøkkLkk {Lk{kt ½ýes ¾wþe ÚkE. {qŠík{kLk rËÔÞ YÃk ÄkheLku ykðe Akuze {qfþu. fËk[ fkuE yðøkríkLku ÃkkBÞku nkuÞ, ¼qík, «uík fu rÃkþk[
yLku ©enrhLkk [hýku{kt Ãkze. ÚkÞku nkuÞ ÃkAe, íkuLkk MktçktÄe ÷kufku {kÁt {knkíBÞ Mk{SLku yk
©enrh ßÞkhu ÃkkýeÚke çknkh LkeféÞk yLku ð† yk¼q»ký MÚk¤u ©kØ fhþu fu ®ÃkzËkLk fhþu. íkku íku yMkËT økríkLku Ãkk{u÷ku
ðøkuhu ÃknuÞko. íÞkhu Mkkçkh{íkeyu Ãkw»f¤ ÃkqòLkku Mkk{kLk ÷ELku Ãkqò Sð ¼qík, «uík fu rÃkþk[Lkk ËunLku AkuzeLku {Lkw»ÞLkku sL{ Ãkk{þu.
fhe. fuMkh Þwõík [tËLk ÷÷kx{kt [håÞwt. ðå[u ÷k÷ fwtfw{Lkku [ktË÷ku íku{kt fkuE MktËun LkÚke. {khk yk ð[LkLkku {khk «íkkÃkLku MkíÞ òýeLku
su {Lkw»Þ ynªÞkt ykðeLku Lknkþu. yLku su su MktfÕÃk-{LkkuhÚkkuLku Ãkh{ f]Ãkk¤w, Mkðkoðíkkhe, MkðofkhýLkk fkhý, MkðoLkk rLkÞtíkk,
fhþu íku íkífk¤ íkuLku MkV¤ Úkþu - «kÃík Úkþu. MkðkuoÃkhe ©e Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLk ÃkkuíkkLkk ykr©ík sLkLku
ynªÞkt fkuE ½kx çktÄkðþu, yÚkðk çkúkñýkuLku s{kzþu, ÃkkuíkkLke {qŠíkLkwt Mkw¾ ykÃkðk íkÚkk íku{Lkk {LkkuhÚk Ãkqýo fhðk Mktíkku
çkúkñýkuLku ËkLk-Ërûkýk ykÃkþu íkku íkuLku fhkuz økýwt íkuLkwt V¤ {¤þu. - Ãkk»koËku MkkÚku rð[he hÌkk níkk.
su Mkw¿k {Lkw»Þ ynªÞkt økkÞ, yï fu ð†Lkwt ËkLk ykÃkþu. íkku íkuLku rð.Mkt.1861Lkk Mkk÷{kt Vkøký {kMk{kt ©enrh Mktíkku-Ãkk»koËku
íkuLkwt fhkuzøkýwt V¤ «kÃík Úkþu yLku yk ¼ðkxðe{kt ¼xfðkLkwt Lkrn MkkÚku ©e y{ËkðkË ÃkÄkÞko. Vkøký ðËe-1 Lku rËðMku LkhLkkhkÞý
hnu. {khk MktçktÄLku ÷eÄu V¤ yÃkkh {¤u Au íkuLku íkku fkuE òýfkh ËuðLkku sL{kuíMkð níkku íku {kxu htøk íkiÞkh fÞkuo. Vq÷Ëku÷{kt
nkuÞ íku s Mk{S þfu Au. suLku MkíMktøkLkku òuøk nkuÞ íku s ÞÚkkÚko çkk÷{wftËLku ÃkÄhkÔÞk. Ãkqò, ykhíke fheLku Lkiðuã ÄhkÔÞwt. ÃkAe
{knkíBÞ Mk{síkku nkuÞ Au. Ä{ofw¤Lkk su rð«ku Au íku MknwÚke yrÄf htøkLkkt {kx÷kt ¼heLku ÷kÔÞkt. ©eSyu ðMktíke ð† Ãknuhe rÃk[fkhe
ÃkqßÞ Au. Ä{ofw¤Lkk ykr©ík su rð« Au íku íkuLkk MktçktÄÚke ÃkqßÞ nkÚk{kt ÷E Mktíkku Ãkh htøk LkkÏÞku yLku Mkk{Mkk{e htøkLke Äq{ {[e.
Au. òu fu çkeò çkÄk rð«ku Ãký ÃkqßÞ Au. Ãký MktçktÄ fu «íkkÃk Mktík nrhsLk ÃkhMÃkh htøk Wzkzðk ÷køÞk. ©eS {t[ WÃkh
íkuLkku yrÄf - rðþu»k fnuðkÞ Au. fu su{kt sux÷ku MkËk[kh{Þ Ä{o Q¼k hne økw÷k÷ Lkkt¾íkk níkk. MknwLku htøk{kt hMkçkMk fÞko. fuMkh-
ðÄkhu nkuÞ Au. Ä{oLku ÷eÄu s íku yrÄf ÃkqßÞ Au. [tËLkLkku fkËð ÚkÞku. çkkEyku Ãkkýe ¼he ÷kðe ËqhÚke ykÃkíke níke.
©enrhLkk WÃkh fÌkk «{kýuLkkt ð[Lk Mkkt¼¤eLku Mkkçkh{íke íku{Lku ©enrhLke {qŠík òuE Mk{krÄ ÚkE. íku{Lku økku÷kuf Äk{{kt
- øktøkk ¾qçk s hkS ÚkE. íkuýu suðe ©enrhLke {qŠík Ëu¾e íkuðe ¼økðkLk hkÄk, h{k MkkÚku htøk h{íkk Ëu¾kÞk. íku{kt sE íku{ýu Ãký
s ytíkh{kt yku¤¾e ÷eÄe. íku {qŠíkLku rLkíÞ Ãkqò {kxu ÃkkuíkkLkk htøk¢ezkLkku ÷kðku ÷eÄku. Mkki htøk h{e hÌkk ÃkAe ©eS nkÚke Ãkh
ÓËÞ{kt hk¾e ÷eÄe. ½kx ½ze ½zeLku rLkrËæÞkMk fhe fheLku nk÷h rçkhkS fktfrhÞk Mkhkuðhu Mktíkku Mkrník Lknkðk økÞk.
Ãkûkeyu Ãkøk{kt Ãkfzu÷e ÷kfzeLke su{ ÓËÞ{kt áZ çkktÄe ËeÄe. yLkuf «fkhLkkt ð]ûkkuÚke yrík MkwtËh Mkhkuðh òuELku [khuçkksw
LkkhkÞý {wrLk - ©enrh ynªÞkt ykðeLku ðkhtðkh LkkÌkk, íkuLkkÚke VÞko yLku Mktíkku Mkrník [kh ½ze s¤¢ezk fhe. MkhkuðhLke ðå[u
íÞkt su ½kx ÚkÞku íku ‘LkkhkÞý½kx’ fnuðkÞku - ¼ð, çkúñk yLku çktøk÷ku Au íÞkt sE Ãkw÷ WÃkh ÚkE MkwtËh çkuXf WÃkh çkuXk. {wõík{wrLk
Mkwhhks RLÿ yLku çkeò yLktík fkurx ËuðíkkykuLkk Mk{ks ¼u¤ku fnu : yk MkhkuðhLkkt ÄLÞ ¼køÞ Au fu su{kt ík{u s¤¢ezk fhe.
{¤eLku nhuf Ãkðo{kt ynªÞk LnkÞ Au. su rËðMku ¼økðkLk LkkhkÞý{wrLk íÞkhu ©eS fnu : Sð ÃkkÃk{Þ Au, íku ÃkkuíkkLke {u¤u ÃkkÃk{ktÚke Aqxíkku
ykðeLku ynªÞkt LkkÌkk íÞkhÚke yk íkeÚkoLkku {rn{k [kh Äk{ yLku LkÚke. íku {kxu ÔÞkMkSyu økútÚk{kt ½ýk WÃkkÞku çkíkkÔÞk Au. Ãkqíkof{o
rºk÷kuf{kt «rMkØ ÚkÞku yLku yríkþÞ ðæÞku. (©enrh[rhºkk{]ík fhðkLkk Ãký fÌkk Au. suÚke ðkð, fqðk, ík¤kð fhkðu yLku MktíkLkk
Mkkøkh, Ãkqh-4, íkhtøk 97-98) WÃkÞkuøk{kt ykðu íkku íku ÃkkÃk{ktÚke Aqxu.
©enrhyu Mð{q¾u suík÷ÃkwhLkk 4 Úkk ð[Lkk{]ík{kt fÌkwt Au fu Ëhuf Mkt½ rðrðÄ ðkòt yLku sheLkk rLkþkLk MkkÚku ÍktÍ {]Ëtøk ÷ELku
ík{ suðk Ä{orLkÞ{u Þwõík yuðk MktíkLke ðkík s Lkku¾e Au, ík{u su feíkoLk økkíkk níkk. «Úk{ ©eLkøkhLkk nehk[tË [kufMke ðøkuhu fuMkh,
LkËe, ík¤kðLku rð»ku Ãkøk çkku¤ku Aku íku íku íkeÚkoYÃk ÚkkÞ Au. (©enrh [tËLk, y¥kh, V÷ íkÚkk fÃkqh Lku MkkuLkkLkk {kuíkeLkk nkh, çkkswçktÄ,
[rhºkk{]ík Mkkøkh, Ãkqh-4, íkhtøk 104-10Ãk) íkkuhk, MkwðýoLkk Ëhuf ytøkLkkt yk¼q»ký ðøkuhuÚke ©enrhLke Ãkqò fhe
• ðzíkk÷{kt ©enrhLkk «køkxâkuíMkð{kt y{ËkðkËLkk yLku y÷kirff ÷k¼ ÃkkuíkkLkk W{tøkÚke ÷eÄku. fkuE fkuELku Ãkqò fhðk
¼õíksLkkuyu Ãkqò fhe «uhýk fhíkwt Lkrn. fkuELke «uhýkÚke Ãkqò ÷kðu íkku ©enrh íku
Mktðík 1862 Lke Mkk÷{kt [iºk MkwË Lkð{eLkk hkus ðzíkk÷{kt
Mðefkhíkk Lkrn. ÃkkuíkkLke RåAkÚke Vq÷ {kºk ÷kðu íkuLku ½ýwt {kLkíkk.
©enrhLkku «køkxâkuíMkð ¾qçk s Äk{Äq{Úke ¼sÔÞku níkku. íku{kt
©eLkøkhLkk nrh¼õíkku {uðk{eXkE su yÃkoý fÞwO íkuLkwt ðýoLk frðÚke
©enrh Ãkkt[ rËðMk yøkkWÚke ykÔÞk níkk. yLku Mktíkku íkÚkk Ëuþ
ÚkE þfu íku{ Lkrn.
ËuþLkk nrh¼õíkku-hkòyku ðøkuhu çknw {kuxe MktÏÞk{kt ÃkÄkÞko níkk.
íku{kt ©eLkøkhLkk ¼õíksLkku Ãký ÃkÄkÞko níkk. ©eLkøkhLkk nrh¼õíkku Ãkqò fhe hÌkk íÞkhu ©enrhyu íku{Lku
• ©enrhLkk Mk{krÄðk¤k ¼õíkku «MkkËeLkk Vq÷nkh ykÃke hkS fÞko ÃkAe íku{ýu ©enrhLke ykhíke
©enrh ÄqLk fheLku ßÞkhu çkuXk íÞkhu nrh¼õíkkuyu Wíkkhe Míkwrík fheLku fÌkwt fu, MkíMktøk{kt y{Lku õÞkhuÞ Mktík nrh¼õíkkuLke
Mðkr{LkkhkÞýLke sÞ yuðku yuf MkkÚku Wå[kh fÞkuo. ð]ûkku{ktÚke Ãký yÁr[ Lk ÚkkÞ, ÃkkuíkkLkk þhehLkku y¼kð ykðu. ÃkAe ©eLkøkhLkk
yuðku s Wå[kh ÚkÞku. ÄqLk fhíkkt {qŠík{kt íkËTYÃk ÚkE økÞu÷k, íku{Lku nrh¼õíkkuyu MktíkLke Ãkqò fhe yufuf ð† ykuZkze Ãkkt[ Ãkkt[ fu¤kt
©enrh økku®ðËhk{, LktË÷k÷ yu{ yufuf Lkk{ ÷ELku økt¼eh þçËu ykÃÞk. (©enrh[rhºkk{]ík Mkkøkh, Ãkqh-8, íkhtøk 66-67)
Ëun{kt ÷kðe Vq÷nkh ykÃkíkk. nehk[tËLku RåAkhk{ çktLku ¼kEyku • fkrhÞkýe Þ¿k{kt ©eLkøkhLkk rð«ku ðÁýe{kt ðhkÞk níkk
Mk{krÄðk¤k níkk yLku íku ©eLkøkhLkk hnuðkMke níkk. RåAkhk{Lkk Mktðík 1865 Lke Mkk÷{kt ©enrhyu fkrhÞkýe{kt Þ¿k
Ãkwºk ykþkhk{ yLku nehk[tËLkk Ãkwºk økku®ðË yLku økkuf¤ íkÚkk íku fhkÔÞku. íku ðkík nðu y{u Lkshu òuE Au íku fneþwt. Þ¿kLkku rðrÄ
½hLke çkkEyku Mkki Mk{krÄðk¤kt níkkt. (©enrh[rhºkk{]ík Mkkøkh, òýLkkhk n¤ðËLkk rLkðkMke þt¼w þwf÷ Lkk{u rð« níkk íku{Lku íkÚkk
Ãkqh-8, íkhtøk-57) íku økk{Lkk çkeò nrh¼õíkku rð«kuLku çkku÷kÔÞk. çkkuxkË, hkýÃkwh,
• ©eLkøkhLkk ¼õíksLkkuyu ©enrhLke Ãkqò fhe [wzk, ÷ªçkze, ðZðký, rþÞkýe, ÷¾íkh, {uÚkký, ÄktøkÄúk, rþnkuh,
©enrh ¼õíkkuLku fnu : òýu yòýu Ãký y{]íkLkwt ÃkkLk ÚkkÞ {kuhçke, ðktfkLkuh, MkkÞ÷k, {q¤e, MkwËk{zk, sMkËý, çkkçkhk, ÷kXe,
íkku íkuLku õÞkhuÞ rðÎLk Úkíkwt LkÚke yuðku íkuLkku «íkkÃk Au. íku{ yk økZÃkwh, MkhÄkh, hksfkux, økkUz÷, suíkÃkwh, ÄkuhkS, WLkk, {nwðk,
yðMkh{kt su LkhLkkheyu MkíMktøk fÞkuo Au íkuLkk ÃkwÛÞLkku Ãkkh LkÚke ¼kðLkøkh, Ãkk÷eíkkýk, ík¤kò, ð¤k, ÃkAuøkk{, fwtz÷k, hksw÷k,
yLku íkuLku ÷¾[kuhkMke yLku LkhfLkkt Ëw:¾ Lkkþ ÃkkBÞkt Au. yk{ ðkík W{hk¤k, çkhðk¤k, Äku÷uhk, økktV íkÚkk ©eLkøkhLkk yÃkkh rð«ku
©enrh fhíkk níkk íÞkt Ëuþ ËuþLkk nrh¼õíkku Ãkqò fhðk ykÔÞk. ykÔÞk. ÃkqhLke Ãkrù{ çkksw [kuf{kt ºký rËðMk MkwÄe çkúkñý
s{kzâk. yï WÃkh çkuMke ©enrh rLkíÞ yuf ð¾ík ¾çkh ÷uíkk yux÷k MktíkkuLku hnuðk {kxu fkuE søÞk Lk níke. yLku ©enrhLke yk¿kk
yLku fnuíkk fu ¼kðu íkux÷wt s{ðwt. ¾qçk ½e ¾kyku çkøkkz Lk fhðku. økk{ çknkh hnuðkLke níke íkuÚke Mktíkku þnuhLke çknkh W¥kh íkhV
Ãkkuþ Ãkkuþ ¼heLku ½eLku ík{khk {w¾{ktÚke fkZeLku yÂøLk{kt Lkkt¾e ÃkkËþknðkze{kt LkËeÚke þnuh íkhV Úkkuzu ytËh ËrhÞk¾kLkLkk ½qt{x
ËeÄwt. ík{u rð[khíkk LkÚke. Ãkkt[ rËðMk y{u s{kzðk ÄkÞwO níkwt. íkhefu yku¤¾kíkku yuf hkuòu Au. yk søkk Wßsz níke yLku íku ð¾íku
nðu ºký rËðMk s{kzkþu. çku rËðMk y{kÁt ½e ík{u yÂøLk{kt nku{e íkuLke [khuÞ íkhV støk÷ suðwt níkwt. íkuÚke íÞkt fkuE hnuíkwt Lkrn. (nk÷
ËeÄwt. y{u íkku {kLkeyu Aeyu fu rð« yLku yÂøLk yuf s Au. íÞkhu íkku íÞkt Ãkku÷eMk nuz õðkxoMko Au. yLku Mkhfkhe fku÷kuLke Au.) yux÷u
rð« çkkuÕÞk fu ík{u rðïLkk LkkÚk «økx ÚkÞk Aku. ík{khk rðLkk ík]Ãík Mktíkku çkÄk íÞkt QíkÞko. hkºku Mktíkku Mðkr{LkkhkÞý Lkk{Lke ÄqLÞ yLku
fkuý fhu ? yÂøLk «ËeÃík ÚkkÞ íÞkhu y{kÁt ½e Ãk[u, yÂøLk yLku fÚkkðkíkko fhðk ÷køÞk. íku Mk{Þu íku ½q{x{kt hnuíkkt yLkuf ¼qíkku
rð« íku çkÒku {w¾ku îkhk Þ¿kËuð s{u Au. íku{Lke «MkÒkíkk ÚkÞu y{u
çknkh økÞkt níkkt íku ÃkkuíkkLkk MÚkkLkfu ykÔÞkt. íÞkt MktíkkuLku íku{kt
«MkÒk ÚkEyu Aeyu. y{u rð«ku «Úk{ yÂøLkLku s{kzeyu Aeyu.
Qíkhu÷k òuÞk. Ãkhtíkw íkuyku ykðk Ãkrðºk MktíkkuLku Ãkhk¼ð fhe þfu
ÃkkuíkkLke MktÃkr¥k «{kýu yÂøLkLku Mkki s{kzu Au. nðu ík{u «MkÒk Úkkyku
íku{ Lkrn nkuðkÚke íkuykuyu MktíkkuLku rðLktríkÃkqðof fÌkwt su yk y{kÁt
íku{ ½e ðkÃkheþwt. ík{Lku «MkÒk fhðkLku {kxu s yÂøLkLku «ËeÃík fÞkuo.
MÚkkLk ykÃku fçksu fÞwO Au íkku nðu y{ku õÞkt sEyu ? íÞkhu
Þ¿k yLku rð« íku çkÒkuLku {kxu ík{u ½e ÷kÔÞk. y{Lku «Úk{ fÌkwt
ykLktËkLktË Mðk{eLku íku{Lkk WÃkh ËÞk ykðe yLku ÃkkuíkkLke íkwtçkze{ktÚke
Lkrn. íkuÚke Ëku»k{kt ykÔÞk. íÞkhu ©enrh fnu : ík{khku Ëku»k LkÚke.
s¤ ÷ELku çkÄkt ¼qíkku WÃkh AktxeLku fÌkwt fu ík{ku çkËrhfk©{{kt
ík{Lku fÌkwt íku y{khku Ëku»k Au. y{u òÛÞwt fu ík{ku òýe òuELku
òyku. Mðk{eLkkt ð[Lk yLku «MkkËeLkk s¤Lkk «¼kðÚke íkuykuLkkt
½e çkøkkzku Aku. nðu ík{u fÌkwt íku y{u MkíÞ {kLÞwt. ík{khu suðe {rík
Au íkuðwt V¤ Ãkk{ku. ík{u çkÄk þwØ rð« Aku yu{ fne ©enrhyu ÃkkÃkku çk¤e økÞkt yux÷u íkuyku çkËrhfk©{{kt økÞkt.
Þ¿kfwtz ÃkkMku ykðe Ãkqýkonwrík fhe yLku ¼kðÚke çkúkñýkuLku Ërûkýk • {wõíkkLktË Mðk{eLke ðkýe Mkkt¼¤eLku þktrík ÚkE
ykÃke. ½e ðæÞwt íku çkúkñýkuLku Ãkeðzkðe ËeÄwt. Ãkkuíku ½eLkwt Ãkkºk ÷ELku y{ËkðkË{kt {wõíkkLktË Mðk{e ÃkkMku íÞktLkk þk†e çkuMkðk
Ãkkíkk. sux÷k þuh ½e Ãkeðu íkux÷k YrÃkÞk íku çkúkñýLku ykÃkíkk. yu{ ykÔÞk níkk. íku{ýu Mðk{eLku ÃkqAâwt : su Mðk{e ík{u økeíkk¼køkðíkLke
rð«Lku «MkÒk fÞko yLku rðËkÞ ykÃke. ½e, økku¤ yLku ÷kux ðÄu÷ku ðkíkku fhku Aku Lku y{u Ãký økeíkk ¼køkðíkLke ðkíkku fheyu Aeyu.
íkuLkkÚke ©enrhyu Mktík-nrh¼õíkku yLku ÃkwhLkk ÷kufkuLku s{kzâk. íku{kt ík{khe ðkíku fheLku fux÷kf SðkuLkku {kuûk ÚkkÞ Au yLku y{khe
(©enrh[rhºkk{]ík Mkkøkh, Ãkqh-12, íkhtøk-44) ðkíku fheLku fkuE SðLkku WØkh Úkíkku LkÚke ! íkuLkwt fkhý þwt ? íÞkhu
• ËrhÞk¾kLkLkk ½q{x{kt Mktíkku QíkÞko Mðk{eyu fÌkwt su ík{Lku ¾kuxwt Lk ÷køku íkku fnwt. íÞkhu þkMºke çkkuÕÞk
©enrhyu MkËTøkwÁ {wõíkkLktË Mðk{e íkÚkk ykLktËkLktË Mðk{e su Lkk {nkhks, su{ nkuÞ íku{ fnku, ÃkAe Mðk{e fnu : ík{u su
ykrËf ËkuZMkku MktíkkuLku y{ËkðkË {kufÕÞk níkk íku ð¾íku þnuh{kt ðkík fhku Aku íku ík{khk ÓËÞ{kt {kÞkLkk rðfkhku ¼hu÷k Au yLku
íku{ktÚke su þçË Lkef¤u Au íku su{ Mkufu÷ yLkks nkuÞ íkuðk Lkef¤u • MkqÞo Mkk{e Äq¤ Wzkzu íku ÃkkuíkkLke ykt¾{kt Ãkzu Au
Au. fu{fu Mkufu÷ yLkks ðkðeyu íkku Qøku Lknª. íku{ ík{khe ðkík yufðkh {wõíkkLktË Mðk{e ÃkkuíkkLkwt {tz¤ ÷ELku y{ËkðkË
íkuðe Au {kxu fkuELku ÷køku Lknª. ð¤e ík{khu MðkÚkoçkwrØ Au yLku økÞk Lku økk{ çknkh QíkÞko níkk Lku nt{uþkt fÚkk ðkíkko fhu íku
y{u su ðkík fneyu íku y{khk ÓËÞ{kt ¼økðkLkLke {qŠík Äkheyu Mkkt¼¤ðk økk{{ktÚke {kýMkku çkuMkðk ykðu Lku íku Mðk{eLke ðkíkku
yLku Mkk{kLkk ÓËÞ{kt ¼økðkLkLke {qŠík Äkheyu yLku ÃkAe ðkík Mkkt¼¤eLku MkíMktøke ÚkÞk yu{ økk{{kt MkíMktøk ðÄðk ÷køÞku. íku
Ëu¾eLku økk{Lkk ¼u¾Äkhe yMkwh níkk íku çk¤e {wðk Lku ¼uøkk ÚkE
fheyu yux÷u íkuLkk ÓËÞ{kt «ðuþ fhu. su{ WLkk¤kLkk íkkÃku fheLku
rð[kh fhðk ÷køÞk fu “Mðkr{LkkhkÞýLkk MkkÄwyu ykÃkýk rþ»ÞkuLku
íkÃku÷wt Ãkkýe nkuÞ yLku íku øktøkkSLkk Ähk{kt sELku Ãkzu yLku su{
ðk¤e ÷eÄk {kxu yuLkk {kuxk {kuxk nkuÞ íkuLku {khe Lkk¾eyu yu{
þktrík Ãkk{u íku{s y{khk {w¾{ktÚke Lkef¤u÷k su þçË íkuýu fheLku
rð[kh fheLku {wõíkkLktË Mðk{eLku {khðk {kxu Íuh ¼u¤ðeLku «MkkËe
íkuLkk rºkrðrÄLkk íkkÃk Lkkþ Ãkk{u Au. ÃkAe Mkki þk†e nkÚk òuzeLku ykÃke Ãký íku «MkkËe Mðk{eyu ¾kÄe Lkrn. ÃkAe yMkwhkuyu [tËLk{kt
Ãkøku ÷køkeLku Mðk{eLku íkuLke nk Ãkkze su Mðk{e ík{u ÞÚkkÚko W¥kh Íuh ¼u¤ÔÞwt Lku íkuLke Mðk{eLku fÃkk¤u y[ko fhe íÞkhu ©eS{nkhksu
fÞkuo. (yûkhkLktË Mðk{eLke ðkíkku-768) Mðk{eLku Wøkkhe ÷eÄk Lku suýu y[ko fhe íkuLkk nkÚkLke ¾k÷ Qíkhe
• {wõíkkLktË Mðk{eyu {kÚkuÚke Y{k÷ fkZe LkkÏÞku Lku íkzfku økE Lku suýu íku [tËLkLku ykt¾u fheLku òuÞwt íkuLke ykt¾Lkwt íkus síkwt
çknw ÷køÞku hÌkwt. (©enrh[rhºk ®[íkk{rý, ¼køk-3, ðkíkko-264)
©eS{nkhks y{ËkðkË ÃkÄkÞko níkk. íÞkt {nkhksu Ãkkt[Mku • ¼økðkLkLkk «íkkÃkÚke MktíkkuLkku çk[kð ÚkÞku
Ãkh{ntMkLku fÌkwt su ík{u Mkki W½kzu {kÚku çkòh ðå[u [k÷ku yLku {wõíkkLktË Mðk{eLku Íuh ykÃÞwt : suX {kMk ykÔÞku íÞkhu
{wõíkkLktË Mðk{eLku fÌkwt. su ík{khu {kÚku Y{k÷ hk¾òu. fu{fu ík{Lku ©enrhyu {wõíkkLktË Mðk{eLku [kíkw{koMk fhðk ©eLkøkh {kufÕÞk.
Íuh ËeÄwt Au íku íkkÃkÚke ík{kÁt {kÚkwt Ëw:¾ðk ykðu. ÃkAe Mkki Mktík ¼ýLkkhk Mktíkku MkkÚku {wõík{wrLk ¼e{ yufkËþe Ãknu÷kt y{ËkðkË
ykðe økÞk. ytøkúusLkwt hkßÞ ÚkðkÚke ðihkøkeyku nðu [qÃk ÚkE økÞk.
þnuhLke çkòh{kt W½kzu {kÚku LkeMkÞko. ÃkAe økk{Lkk Mkki ÷kuf çkku÷ðk
níkk. {wõík{wrLk [kíkw{koMk{kt y{ËkðkË{kt hne ¼køkðíkLke fÚkk
÷køÞk su yk çkÄkÞ {qtrzÞk íkku Mðkr{LkkhkÞýLkk Ãký yk yuf
fhíkk níkk. íÞkt þnuhLkk nrh¼õíkku ÃkqòLkku Mkk{kLk ÷ELku ykÔÞk.
{kÚku çkktæÞwt íku Mðkr{LkkhkÞýLkku Lknª, íku Mkkt¼¤eLku Mðk{eyu Y{k÷
÷k÷SLku Íw÷kððk MkwtËh Ãkkhýwt çkktæÞwt níkwt. WíMkðeÞk ¼õíkku ÍktÍ,
{kÚkuÚke WíkkheLku nkÚk{kt ÷eÄku. ÃkAe økk{ çknkh ykÔÞk ÃkAe {]Ëtøk ÷ELku WíMkð fhíkk sL{ Mk{ÞLkkt MkwtËh ÃkËku çkku÷íkk níkk.
{nkhksu ÃkqAâwt su Mðk{e fu{ Y{k÷ nkÚk{kt ÷eÄku ? íÞkhu Mðk{e ÃkAe ÷k÷SLku Ãkkhýu çkuMkkze ykhíke fhe, {uðk, {eXkE ÄhkÔÞkt.
fnu : {nkhks ßÞkhu nwt ík{khku nô íÞkhu Y{k÷ {kÚku hk¾wtLkkt. Ãkt[k{]ík Lku Ãkt[kSheLke «MkkËe MkkiLku ykÃke. Mkkfh, ¾ktz ðøkuhuLkkt
(yûkhkLktË Mðk{eLke ðkíkku-798) Ãkzefkt ykÔÞkt níkkt íku ¾kuÕÞk rðLkk s hk¾e {qõÞkt. WíMkð ÚkE

hÌkk ÃkAe MkíMktøkeykuyu fuMkh, [tËLk, nkh, çkkswçktÄ ðøkuhuÚke økÞk ÃkAe MkíMktøkeyku ½uh økÞk. ¼ýLkkhk Mktíkku Ëeðku fheLku ðkt[ðk
{wõíkkLktË Mðk{eLke Ãkqò fhe. Mkðkhu Mktíkku LkËe{kt Lkkne ykÔÞk. çkuXk. {wõík{wrLk Ãký íÞkt çkuXk Lku hðkSLku çkku÷kðe fÌkwt fu [tËLk{kt
{wõík{wrLk rLkíÞ Ä{oþk¤k{kt s MLkkLk fhíkk. ÃkAe þkr÷økúk{Lke yksu fktEf ykÔÞwt Au íkuÚke çk¤íkhk Lku [h[h ÚkkÞ Au. yux÷u
Ãkqò fhíkk. ©enrhyu fÌkk «{kýu økkuÃke[tËLkLkwt rík÷f ËÃkoý{kt Y{k÷Úke ÷qAe LkkÏÞwt Au Ãký [k{ze ÷k÷ ÚkE Au. hðkS fnu :
òuÞk rðLkk s fhíkk Mkk[k Mktík ð[LkÚke yrÄf LÞqLk ðíkuo Lknª, [tËLk{kt yçke÷ ðÄkhu LkkÏÞwt níkwt. íÞkhu Mðk{e fnu : íku yçke÷
Lku fÃkxe nkuÞ íku ð[LkLke heíkÚke W½kzk Ãkze òÞ. MktíkLke Mk¼kÚke ÷kðku òuEyu ? íÞkhu hðkS Ãkzefwt ÷kÔÞk {wrLkyu íku òuELku Mkqt½e
su swËe økkurc fhu íkÚkk ÃkqòðkLkku Ët¼ fhu íku rð{w¾Úke Ãký rð{w¾ òuÞwt íkku íkhík {kÚkwt ¼khu ÚkE økÞwt yux÷u Mk{S økÞk Lku çkkuÕÞk
Au fkhý íku{Lku ð[Lk{kt ðíkoðwt fXý Ãkzu. økwÃík ¿kkLkøkkurc{kt fu yk íkku Íuh Au. ÃkAe íkwhík ¼qr{{kt Ëkxe ËeÄwt. {wõík{wrLk fnu :
{qh¾sLkkuLku ¼kð yrÄf hnu. yLku íkuLku yux÷k s Mktíkku øk{u. ¼økðkLkLkk «íkkÃkÚke yksu Mktíkku çk[e økÞk. ¼økðkLk ykøk¤ fkuELkwt
Mk¼kÚke swËe ¿kkLkøkkurc fhLkkhk {wõík{wrLk suðk nkuÞ íkku Ãký [k÷íkwt LkÚke Aíkkt ykMkwhe ÷kufku Mð¼kð Akuzíkk LkÚke.
rð{w¾ fnuðkÞ yu{ ©enrh ðkhuðkhu fnuíkk. nrh¼õíkku rLkíÞ ðkhkVhíke hMkkuE ykÃkíkk. Mktíkku Lkk Ãkkzíkk
©eLkøkh{kt Ëk{kuËh Ãkxu÷ Lkk{u ði~Þ{kt ykøkuðkLk ¼õík níkk íkkuÃký Ãkhkýu ykÃkíkk. ©eS yk¿kk «{kýu MktíkkuLku rLkíÞ Íku¤e
íku Mkðkh{kt LkkneLku MktíkLku søÞk{kt ykðe Ãkøku ÷køkeLku hkíku ykðu÷kt VuhððkLkku rLkÞ{ níkku. W¥k{ òríkLkk Ãkrðºk nrh¼õíkkuLku ½uh r¼ûkk
Ãkzefkt òuðk ÷køÞkt. þnuhe ÷kufku þuíkkLk nkuÞ Au íkuÚke îu»kÚke MktíkkuLku {køkíkk. ©Øk nkuÞ íku su ðMíkw nksh nkuÞ íku Íku¤e{kt Lkk¾íkk.
{khe Lkk¾ðk MkkfhLkkt Ãkzefkt ¼uøkwt fkuEyu yuf Ãkzefwt {kuhÚkqÚkkLkwt MkqíkfeLkk ½hLkku íÞkøk fhíkk.
{qfu÷wt íku íku{ýu òuÞwt. íkuLku íku{ýu Ÿze ¾k¤{kt Lkk¾e ËeÄwt. Ãký • MktíkkuLke y¼qíkÃkqðof Äehs
fkuELku ðkík Lkk fhe, {Lk{kt Mk{S hk¾e. ÃkAe ¾ktzLkkt Ãkzefkt ¼uøkkt íku yhMkk{kt y{ËkðkË{kt yuf rËðMk fkuE þknwfkh Ëun {qfe
fhe òuðk ÷køÞk. íku{kt yçke÷Lkk suðwt yuf Ãkzefwt níkwt íku swËwt hkÏÞwt. økÞu÷ku íkuLkku yÂøLkMktMfkh fhðk ykþhu nòh-çkkhMkku {kýMkku
íku hðkS Ãkk»koËLku ykÃÞwt. {wõík{wrLk hkus Mkktsu fÚkk fhíkk íÞkhu LkeféÞk. íku{kt fux÷kf Auf M{þkLk MkwÄe økÞk. yLku çkeò ½q{x{kt
ÃkwMíkfLke Lku {wrLkLke Ãkqò fhðk hðkS rLkíÞ [tËLk ½Mkíkk. [kh ßÞkt Mktíkku ¼sLk fhíkk níkk. íÞkt ykðeLku çkuXk Lku MktíkkuLku «§ ÃkqAðk
½ze ÃkkA÷ku rËðMk hnu íÞkhu fÚkk Úkíke, ½ýk {kýMkku Mkkt¼¤ðk ÷køÞk yLku çkku÷ðk ÷køÞk fu ík{ku çkúñ þkLkk ? y{u s çkúñ
ykðíkk, yuf rËðMk hðkSyu íku Ãkzefk{kt yçke÷ Au yu{ {kLke Aeyu. íÞkhu Mðk{eyu íku{Lku ½ýe s WÃkËuþLke ðkíkku fhe Ãký íku
íkuLku [tËLk{kt {u¤ÔÞwt Lku {wõík{wrLkLke íkuLkkÚke Ãkqò fhe. [tËLk MkwfkÞwt ÷kufkuLku fktE yMkh Lk ÚkE. yu{ [[ko [k÷u Au. íÞkt íku Mk¼k{kt
íÞkhu [h[hðk ÷køÞwt yux÷u {wõík{wrLkyu ¼eLkk Y{k÷Úke ÷qAe yktçk÷e WÃkhÚke yuf {kuxku fk¤ku MkÃko Ãkzâku. íku òuE su ÃkkuíkkLku
LkkÏÞwt. fkrík÷ ÍuhLkk ÷eÄu sux÷e søÞk{kt [tËLk ÷køÞwt níkwt yux÷k{kt çkúñ fnuíkk níkk íkuyku çkefÚke yufË{ íÞktÚke ¼køÞk. Wíkkð¤{kt
[k{ze ÷k÷ ÚkE økE. Ãkhkýu fÚkk Ãkqhe fhe. ykhíke-ÄqLÞ ÚkE ¼køkíkk yuf-çkeò WÃkh Ãkzâk íkuÚke fux÷kfLku ðkøÞwt Ãký ¾hwt. íkuyku
Auxu sE Q¼k hÌkk. íku MkÃko Ÿ[uÚke ÃkzðkÚke shk ÂMÚkh ÚkE økÞku. ‚hkuðh{kt M™k™ fhðk …ÄkhŒk. ¾ku¾hk{kt {kuxku Þ¿k Úkðk™ku Au
ßÞkhu f¤ ð¤e íÞkhu íku íÞktÚke Äehu hneLku [k÷eLku ßÞkt Mktíkku çkuXk yuðwt ‚kt¼¤e™u ‚ðuo ‚tŒku y™u nrh¼õŒku ¾ku¾hk ykððk ÷køÞk.
níkk íÞkt økÞku. ©eSLke yk¿kk yuðe níke fu MkÃko, ðªAe, ðk½ ðøkuhu Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™u fÌkwt fu - Þ¿k fhðk {kxu yk „k{ shk
Sðstíkw ykðu íkku Ãký «ÞkusLk rðLkk ßÞkt çkuXk nkuÞ íÞktÚke QXðwt ‚ktfzwt …zu yu{ Au. ¼rð»Þðkýe ¼k¾Œkt ¼„ðk™u ¼õŒku™u
Lkrn. íkuÚke çkÄk Mktíkku ßÞkt çkuXk níkk íÞkts çkuMke hÌkk. MkÃko «Úk{ {{oðkýe{kt fÌkwt fu -
yËT¼wíkkLktË Mðk{eLke Ãk÷ktXe WÃkh ÚkE fkuEfLkk nkÚk WÃkh ÚkE, „k{{ktÞ ‚tfku[ Au ‚hu, nku{ Úkkþu „k{™u „kUËhu,
fkuEfLkk Ãkøk WÃkh ÚkE, fkuEfLke MkkÚk¤ WÃkh ÚkE, yu{ Ëkuzíkku Œu Œku òýþu ‚ðuo s™, fnuþu ¼÷ku fÞkuo yu s„™.
MktíkkuLkk WÃkh Vhe, MkÂå[ËkLktË Mðk{eLkk øk¤u yktxku ËELku {kÚkk ‚ðo¿k Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™™e òýu fu yk yk„kne nŒe.
WÃkh AºkLke {kVf Vuý Ÿ[e fhe çkuXku. íku ð¾íku MkÂå[ËkLktË Mðk{e ©enrh™k ‚tŒku Ëhhkus ©e™„h{kt r¼ûkk {kt„ðk sŒk. íÞkhu
íkku Mðkr{LkkhkÞý Lkk{Lke ÄqLÞ su{ fhíkk níkk, íku{s fhíkk hÌkk, y‚whku ‚tŒku™u ƒnw f™zŒk, ƒnw nuhk™ fhŒk. fkuE òŒ™k ðktf-
shk Ãký zÞko Lkrn. {kuh÷eLkk suðku ÄqLkLkku {Äwh þçË Mkkt¼¤e „w™k ð„h y…þçËku ƒku÷Œk. yux÷wt s ™rn …ý ÷kfzeyku™k
MkÃko ûkýðkh {kÚkk WÃkh zku÷íkku hÌkku. ÃkAe íÞktÚke QíkheLku yktçk÷e «nkhku fhŒk, r™»fw¤k™tË Mðk{eyu ™kUæÞwt Au fu -
WÃkh [ze økÞku. MktíkkuLke ykðe y¼qíkÃkqðo Äehs òuELku su ÃkkuíkkLku „uze Äkufk …zu ÷kfze, ð¤e ftËu ¼kt„e frxÞwt,
çkúñ fnuíkk níkk íku{Lkku MkðuoLkku økðo Qíkhe økÞku Lku ÃkMíkkÞk yLku fÞko «nkh frzÞk¤eyu, Œu Œku ‚tŒu ‚ðuo ‚Ìkwt.
ykðeLku MktíkkuLkk Ãkøk{kt Ãkze {kVe {køkeLku çkkuÕÞk fu ykÃk s Mkk[k ©enrh™e yk¿kkÚke ‚tŒku ©e™„h{kt swËk swËk rðMŒkh{kt
çkúñ Aku, y{u ¾kuxk çkúñ Aeyu, {kxu y{khku yÃkhkÄ {kV fhku r¼ûkk {kt„ðk sŒk. yu{kt ƒu ‚tŒku Íku¤e ÷E™u „ku{Œe…wh
yLku y{kÁt yÒk ykÃk s{ku íkku y{kÁt MkkÁt ÚkkÞ. ykÃk fnku rðMŒkh{kt r¼ûkk {kt„ðk „Þk. y™u yu ƒu ‚tŒku™u y‚whkuyu
íku{ y{ku fheyu. íÞkhu {wõíkkLktË Mðk{eyu fÌkwt su Ãknu÷kt su hMkkuE …fzâk. ‚tŒku™u …fze™u …kuŒk™k {X{kt ÷E „Þk, nkÚk…„ ƒktÄe
÷kðþu íkuLke ÷Eþwt. yk{ MktíkkuLkku ðíkkoð Lku «¼kð òuELku ½ýk ËeÄk. Mðkr{™khkÞý™k {qtrzÞk yksu nkÚk{kt ykÔÞk Au, íku{Lku
ðíko{kLk Äkhe MkíMktøke ÚkÞk. yk heíku Mktíkku yktçk÷eyku ðå[u ½q{x{kt rhƒkðe rhƒkðe™u {khe ™k¾ðk Au. íÞkt ƒeò ƒÄk fnu Au -
ËkuZ {kMk hÌkk íku{kt ÃktËh rËðMk ÄhkELku yÒk s{ðk {ÕÞwt níkwt. rhƒkÔÞk fhŒkt Ëhhkus yk…ýwt fk{ fhkðku. …Ae Œku ðk‚ý {tòðu,
• MktíkkuLke MknLk-þe÷íkkLke Ãkhkfkck {kÚku ÷kfze ÷E™u Q¼k hnu. „xhku ‚kV fhkðu. ¾kðk…eðk™wt fktE
…h{kí{k suŒ÷…wh{kt Úkkuzk rËð‚ hkufkE™u ¾ku¾hk …ÄkÞko. yk…u ™rn. fk{ ™ nkuÞ íÞkhu ƒktÄe hk¾u. …kt[-A rËð‚ ÚkÞk.
Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ ¾ku¾hk-{nu{ËkðkË{kt ™Úkw¼kE rð«™k y{ËkðkË™k nrh¼õŒku™u ¾ƒh …ze, õÞktfÚke ™u õÞktfÚke ðkŒ
½uh s QŒÞko nŒk. ™Úkw¼kE y™u Œu{™kt Ä{o…í™e ™kÚkeƒkE {¤e „E. yhuhu..! nðu yu{™u íÞkt sðwt yu Œku ƒnw òu¾{ Au.
©enrh™e ‚uðk fhðk ÷køÞkt. ©enrh Ëhhkus íÞktÚke fktfrhÞk …ý ftEf Œku fhðwt …zþu. ƒu ‚í‚t„eykuyu ÞwÂõŒ…qðof þkiÞo Ëk¾ÔÞwt.
‚wtËh ðMºkku …nuÞkO. {kuxk þuX nkuÞ yu{ …k½ze ÷„kðe y™u VõŒ sÕËe sÕËe ¾ku¾hk ¼u„k ÚkE „Þk. yk ƒu þurXÞkyku fnu - nk,
rŒ÷f fÞwO. ftXe fkZe ™kt¾e. ¼u„e yuf {kuxe …kux÷e ÷eÄe y™u Œku fk÷u ¾qƒ Äk{Äq{Úke ¼tzkhku fhòu.
©ehk{.. ©ehk{.. ƒku÷Œk ƒku÷Œk …nkU[e „Þk „ku{Œe…wh™k {X{kt ƒÒku nrh¼õŒkuu ½uh …nkU[e „Þk y™u …kuŒk™ku y‚÷ zÙu‚
- y™u fÌkwt - {ntŒS, {nkhks feÄh ni ? [u÷kyu fÌkwt - ykðku …nuÞkuo. ftXe ÷„kðe. ‚ktsu ‚¼k{kt {nkhks …k‚u ykÔÞk. ¾ku¾hk
ƒu‚ku. Úkkuzeðkh{kt {ntŒS ykÔÞk. ƒÒku þurXÞkyku™u ƒu‚kze …qATÞwt „k{{kt ‚¼k ÚkÞu÷e. ©eS{nkhks ‚tŒku™u fnuu Au - ‚tŒkuu ! Œ{u
- ƒku÷ku þwt fk{ Au ? yhu, {ntŒS ! y{khe yuf {k™Œk …qhe fE heŒu Aqxâk ? {nkhks ! yk{ Œku Œuyku y{™u AkuzŒ ™nª,
ÚkE. yux÷u y{™u rð[kh ÚkÞku fu ynª yuf ¼tzkhku fheyu. ¼tzkhku …ý fkuEf ƒu þurXÞkyku ykÔÞk nŒk. yu …ý yk…ýk E»kko¤w s
yux÷u h‚kuE. {kuxku ¼tzkhku fheyu yux÷u fux÷ku ¾[o ÷k„þu ? nŒk. yux÷u y{™u òuE™u fŒhkÞk y™u yu{™u hkS fhðk {kxu
Œe™‚ku Yr…Þk. …ý ‚khku ¼tzkhku fhðk™ku Au. Œe™‚ku ™k A‚ku y{™u Akuze {qõÞk. Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ fnu Au - fkuý nŒk
ÚkkÞ ŒkuÞ ®[Œk ™Úke. …ý ƒhkƒh ¼tzkhku sÞsÞfkh ‚kÚku fhku. þurXÞk ? su nkuÞ Œu yk ‚¼k{kt Q¼k ÚkkÞ. yux÷u ƒu nrh¼õŒku
Œku ‘fk÷e hkuxe ykih Äku÷e Ëk÷’ ÷„kðku. þuXS ! ƒnw ‚h‚ heŒu Q¼k ÚkÞk. ‚tŒku ! yu Œ{™u òuE™u fŒhkÞk ™nkuŒk, Œ{™u Akuzkððk
¼tzkhku fk÷u s fheþwt. {kxu s ykÔÞk nŒk. swyku yk ƒu nŒk.
…Ae þuXS Ëþo™ fhðk™u ƒnk™u {X{kt Vhðk ÷køÞk. Œku • ©enrhLke yk¿kkÚke Mktíkku Íku¤e {køkíkk
¾qýk{kt ƒu ‚tŒku B÷k™ {w¾u WËk‚e™ŒkÚke ¼q¾Úke Ëqƒ¤k …ze ËrhÞk¾kLkLkk ½q{x{kt hneLku Mktíkku hkus økk{{kt r¼ûkk
„Þu÷k. nkÚku …„u ƒktÄu÷k òuÞk. yux÷u yufË{ þuX „h{ ÚkE „Þk. {køkðk síkk íÞkhu Íku¤e{kt fkuE yÒk Lkk¾u. fkuE fktfhk Lkk¾u,
{ntŒ™u fnu - fk÷™k ¼tzkhk™e ðkŒ ƒtÄ. fu{ þuX ? {khku yuf fkuE y¼ûÞ ðMíkw Lkk¾u, íku ÷ELku Mkkçkh{íke LkËe{kt sELku ÃkkýeÚke
r™Þ{ Au. ßÞkt Mðkr{™khkÞý™ku ‚kÄw Ëu¾kÞ íÞkt nwt fkuE h‚kuE íku yÒkLku þwØ fhe íkuLkk sux÷k Mktíkku nkuÞ íkux÷k Mkh¾k økku÷k fhe
™ yk…wt. Mðkr{™khkÞý™ku ‚kÄw õÞktÞ …ý òu Ëu¾kÞ Œku yu Ëhuf yuf yuf økku¤ku s{e Ãkkýe ÃkeLku ¼sLk fhíkk. yuf rËðMk
søÞkyu nwt fkuE þw¼ fk{ ™ fÁt. …kt[ Yr…Þk ykÃÞk nkuÞ ŒkuÞ Íku¤e {køkðk Mktíkku økÞk. Ãkøk W½kzk níkk. økh{e ½ýe níke, íkuÚke
…kAk ÷E ÷ô Awt. Ãkøku VkuÕ÷k Ãkzâk, íkuÚke ©enrh ¼qs{kt níkk íÞkt íku{Lkk Ãkøku VkuÕ÷k
{ntŒ™u yu{ ÚkÞwt yk ƒu Mðkr{™khkÞýeÞk™u ynª ƒktæÞk Ãkzâk. íku òuE nrh¼õíkkuyu ÃkqAâwt fu ykÃkLku Ãkøku VkuÕ÷k fu{ Ãkzâk ?
yu{kt yk…ýe h‚kuE òÞ Au. yux÷u fnu - ™nª þuXS ™nª. n{ íÞkhu ©enrhyu çkÄe rðøkíkðkh ðkík fhe. ykðe heíku MkkÄwLku rðþu
r™fk÷ ËU„u. …ý nðu {™u rðïk‚ ™Úke. nwt ƒeò {X{kt sE™u ÃkkuíkkLkku yufkí{¼kð çkíkkÔÞku, íkuÚke MkíMktøkeyku ¾qçk ykùÞo ÃkkBÞk.
Mktíkku y{ËkðkË{kt ËkuZ {kMk hÌkk, Lkðxktf-Ãkkþuh yLLk {¤u íku
h‚kuE yk…eþ. ynª ™rn y™u {ntŒu [u÷kyku™u ŒhŒ s fÌkwt -
s{íkk. su rËðMku y¼ûÞ ðMíkw fkuE ËwsoLk ytËh Lkk¾u íÞkhu íku
r™fk÷ku W‚u, Akuz Ëku. yk ƒu ‚kÄwyku™u Akuzâk. ‚tŒku òÞ ¼køÞk.
yLLk Lkk¾e Ëuíkk íkuÚke íku rËðMku WÃkðkMk Úkíkku. ykÚke nuhkLk ÚkE
íku{ýu {nkhksLku ¼qs rðøkíkðkh Ãkºk ÷ÏÞku fu ykðk fkhýÚke y{ku ‚k[k. Ëwso™ku™wt yk fkðºkw nŒwt. ÍðurhÞku W…h [zþu y™u nuXku
yÒk Akuze ËEyu Aeyu. íku Ãkºk ðkt[e ©eSyu W¥kh ÷ÏÞku fu Ãkqðuo …zþu. ŒuÚke fkt Œku Œu™wt {]íÞw ÚkE sþu yÚkðk Œku nkÚk-…„ Œqxe
yLkuf sL{{kt y¼ûÞ ðMíkwyku ¾kðk{kt ykðe nþu. íkuLkkt ÃkkÃk sþu. E»kko þwt ™Úke fhŒe ? Q[wt ËuÁt Au fkuxuïh {nkËuð™wt. ™e[u
çkk¤ðk su Mk{Úko Au íku yk ÃkkÃkLku Ãký çkk¤ðk Mk{Úko Au. {kxu …Úkhk „kuXÔÞk. ƒeò rËð‚u Íðuh y™u yk ƒÄwt xku¤wt Ëuhk …k‚u
nu {nkÃkwÁ»kku ! yÒk {qfþku Lkrn. ík{khkÚke çknw fk{ fhkððkLkkt ykÔÞwt. ¼„ðk™™wt ™k{ ÷uŒkt ÷uŒkt Íðuh Ëuhk W…h Auf [zâku y™u
Au. íku Ãkºk ðkt[e Mktíkku hkS ÚkÞk. …Ae :
• fkuxuïh™k Íðuh ¼õŒ “íÞktÚke …zŒwt {qõÞwt Au Œ™, Mðk{e Mðk{e fhŒkt ¼s™.”
y{ËkðkË …k‚u {kuxuhk „k{ ykðu÷wt Au. ƒnw «‚kËe™wt „k{ Mðkr{™khkÞý™wt ™k{ ÷uŒkt Ëuhk W…hÚke …zŒwt {qõÞwt. fux÷ku
Au. ©enrh ½ýeðkh …Äkhe™u yk „k{™u …kð™ ƒ™kÔÞwt Au. ‚tðŒ rðïk‚ nþu ! fuðe yu ©Øk nþu ! yk…ýk ÓËÞ{kt fkuE Ënkzku
1867™e ‚k÷{kt yk „k{™u …kð™ fhðk ËtZkÔÞ{kt rð[hý fhŒk ftE ykðe ©Øk™ku yuf ytþ …ý ò„u Au ? rð»k{ …rhÂMÚkrŒ{ktÚke
fhŒk ©enrh ykðe …nkUåÞk. „k{{kt ‚í‚t„ ‚¼k fhe. ‚tŒku …k‚u …‚kh ÚkŒk nkuEyu íÞkhu yu{ ÚkkÞ Au fu {khk ¼„ðk™ {khe hûkk
feŒo™ „ðhkÔÞkt. ©enrhyu ‚kƒh{Œe{kt ‚tŒku ‚rnŒ M™k™ fÞwO. fhþu ?
‚tŒkuyu fÌkwt : {nkhks ! ynª ƒksw{kt fkuxuïh „k{ Au. íÞkt W…hÚke ßÞkt nuXu …zŒwt {qõÞwt, fktE ÚkÞwt ™rn. fþwt s ðkøÞwt
yuf Íðuh ™k{u ¼õŒ hnu Au. ƒnw ¼÷ku y™u þqhðeh Au. yu™e ™rn. Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™u hûkk fhe. yu fkuxuïh™wt ËuÁ yksu
þqhðehŒk™e Lku ©Øk™e þwt ðkŒ fhðe ! yuýu Œku ht„ hkÏÞku Au. …ý yu s heŒu Q¼wt Au. Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™™ku òýu Þþ „kE
hÌkwt Au. ‚kƒh{Œe ™Ëe™u rf™khu Au. ftE …[e‚-…[k‚ rf÷ku{exh
yk Íðuh ¼õík Ëhhkus ðnu÷ku QXu y™u Mðkr{™khkÞý
Ëqh ™Úke. …ý yk…ýk {™™e yuðe rþrÚk÷Œk Au fu Ëuhk W…hÚke
Mðkr{™khkÞý Wå[ Mðhu ƒku÷Œku ƒku÷Œku ‚kƒh{Œe{kt M™k™
…zðk™u fkuE ŒiÞkh ™Úke. Íðuh ¼õŒ …zâku Au Mðkr{™khkÞý™e
fhðk òÞ. yk òuE™u „k{™k fux÷kf E»kko¤w, Œuòuîu»keyku ƒ¤ðk
‚kûkeyu, yu shk òuðk Œku òð ! yk…ýk ÓËÞ{kt yu{ Úkþu fu
÷køÞk fu yk ÍðurhÞku hkus ðnu÷ku QXe™u ƒq{ku …kzu Au. …ý fkuE™e
- ÄLÞ «¼w ! y™u ÄLÞ yu ¼õŒs™ku™u fu su™k ÓËÞ{kt ykx÷ku
ŒkfkŒ ™nkuŒe fu Íðuh™ku ‚í‚t„ Akuzkðe þfu.
rðïk‚ y™u ykðe ©Øk nŒe. ‚kƒh{Œe™k ‚k{k rf™khu fkuxuïh
yuf rËð‚ rðÄ{eo ÷kufku ¼u„k ÚkÞk y™u ¼÷k¼ku¤k Íðuh™u
{nkËuð™wt ËuÁ Au.
fÌkwt : ‘Œkhk Mðkr{™khkÞý ¾kuxk Au, ‚k[k ™rn.’ ‘fu{ ¾kuxk ?
©enrhyu yk heŒu Íðuh ¼õŒ™e hûkk fhe. ßÞkhu yfM{kŒ
‚k[k Au.’ ‘™rn,’ ‘¾kuxk Au ‚k[k nkuÞ Œku …h[ku ƒŒkð.’ ‘ƒku÷ku
ÚkkÞ, yk…Â¥k ykðe …zu, fwËhŒe nku™khŒ ÚkkÞ, hku„ ÚkkÞ yuðk
þwt …h[ku òuEyu Au?’ yk fkuxuïh {nkËuð™k Ëuhk W…h [ze ò
‚{Þu òu ‚t‚khe {ký‚ Q„he òÞ Œku yu{ {k™þu fu nkþ,
y™u íÞktÚke …zŒwt {qf. Œ™u ftE ™ ðk„u Œku Œkhk Mðkr{™khkÞý
yk…ýwt ™‚eƒ fux÷wt ‚kÁt fu yk…ýu ƒ[e „Þk. ßÞkhu ¼„ðk™™ku
¼õŒ ykðk ‚{Þu yuðku rð[kh fhþu fu ¼„ðk™u yk…ý™u ƒ[kðe níkk. yuf þt¼wËkMk Lkk{u Mkkhk MkíMktøke níkk. íkuyku ÃkkuíkkLkk çkÄk
÷eÄk. ¼„ðk™u þq¤e™wt Ëw:¾ fktxuÚke fkZâwt. yk ¼õŒu rð[kh fÞkuo ÃkrhðkhLku Ãký MkkÚku ÷kÔÞk níkk. çku fu ºký fuð÷hk{, ÷k÷ËkMk
fu Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™™e f]…kÚke s nwt ƒåÞku Awt. ŒuÚke Íðuh yLku yuf ~Þk{÷k÷ níkk. hýAkuz¼kE, nrh¼kE fu su rLkhtíkh
¼õŒ ©enrh™kt Ëþo™ fhðk {kxu {kuxuhk „k{ ykÔÞk. y™u ¼økðkLk{kt r[¥k òuze hk¾íkk níkk, íku{Lkk Ãkwºk nrhðÕ÷¼ níkk.
©enrh™u fkuxuïh {nkËuð™e ½x™k fne ‚t¼¤kðe. ©enrhyu Íðuh su Mð¼kðu WËkh yLku ½ýk økwýðkLk níkk.
¼õŒ™k þkiÞo™e ŒÚkk rðïk‚™e ¾qƒ «þt‚k fhe. íkuLke ÃkkMku su fktE ÄLk níkwt íku çkÄwt ¼økðkLkLke MkuðkLkk
• ðkiXkLkk Mk{iÞk{kt ©enrhLke ÃkqòLkku {nk ÷k¼ y{ËkðkËLkk WÃkÞkuøk{kt s íku ðkÃkhíkk níkk. yuf çkk÷ËkMk Lkk{u ðrýf nrh¼õík
¼õíksLkkuLku {éÞku Lku Ëk{kuËh¼kEyu ©enrhLku rfLk¾kçkLkku níkk. çkeò rºk¼wðLk¼kE yLku ð]tËkðLk¼kE Lkk{u níkk. yk çkÄk
Ãkkuþkf ¼ux fÞkuo nrh¼õíkku Lkðk ðkMk Lkk{u MÚkkLk{kt hnuíkk níkk. þknÃkwh{kt Ãký
Mktðík 1868Lke Mkk÷{kt fkhíkf MkwË-14-15 Lkk hkus fux÷kf nrh¼õíkku hnuíkk níkk. íku Mknw nrh¼õíkkuyu {¤eLku
ðkiXk{kt {kuxku {u¤ku (Mk{iÞku) ¼hkÞku níkku. íku{kt ©enrh, Mktíkku- ©enrhLke Ãkqò fhe. (©enrh [rhºkk{]ík Mkkøkh, Ãkqh-14, íkhtøk-
Ãkk»koËku, hkòyku íkÚkk økk{u økk{Lkk ¼õíksLkku ykÔÞk níkk. íku{kt 51)
«Úk{ ©eLkøkh (y{ËkðkË)Lkk nrh¼õíkku ©enrhLke Ãkqò fhðk • ©enrh y{ËkðkË{kt ÃkÄkÞko
ykÔÞk. íku{Lkkt Lkk{ ykøk¤ fnwt Awt. [kufMke nehk[tË¼kE íkÚkk ‚ËT„wÁ {nk™w¼kðk™tË Mðk{e hr[Œ ©enrhf]»ý ÷e÷k{]Œ
íkuLkk ¼kE RåAkhk{, økku®ðË¼kE, økkufw¤¼kE, fuð¤hk{,
«{kýu ©enrh ‚tðŒ 1868{kt y{ËkðkË …Äkhu÷k y™u ºký
Ëku÷ík¼kE, çku[h¼kE, hýAkuz¼kE, rºkf{¼kE, {kunLk÷k÷ yu
rËð‚ hkufkÞu÷k Œu ð»kuo ¼kËhðk ðË y{k‚™k rËð‚u ©enrhyu
Mknwyu Ãkqò fhe. íku{Lkku çkÄku Ãkrhðkh Ãký Ãkqò fhðk{kt níkku.
¼e{™kÚk {nkËuð™kt Ëþo™ fhe™u íÞkt Áÿkr¼»kuf fÞkuo nŒku.
srzÞk MkkuLke çkLkkhMke ËkMk yLku íkuLkk Ãkrhðkhu Ãký ©enrhLke Ãkqò
‚tðŒ 1871{kt ©enrh™wt y{ËkðkË{kt ƒu ð¾Œ yk„{™
fhe. Ëk{kuËhËkMk Lkk{u yuf fýçke Ãkxu÷ Ãkkfk nrh¼õík níkk íku
ÚkÞu÷wt y™u Œu ð»kuo ¼kËhðk ‚wË yufkËþe™ku s÷Íe÷ýe™ku
rfLk¾kçkLkwt fk{ fhíkk níkk. íkuyku ðhMk{kt yuf ðkh rðrðÄ «fkhLkk
{nkuí‚ð ©enrhyu y{ËkðkË{kt fÞkuo nŒku. yu ð¾Œu Mðkr{™khkÞý
rfLk¾kçkLkku ò{ku yLku Mkwhðk¤ çkLkkðe ÷kðíkk níkk. fkuE ð¾íku
Mkwhðk¤ ÷kðíkk íkku fkuEðkh Mkkhku ò{ku ÷kðíkk níkk. íku{kt su ¼„ðk™ y{ËkðkË{kt y™w¢{u …tËh rËð‚ y™u {rn™ku hkufkÞk
rfLk¾kçkLkk fkheøkh nrh¼õík níkk íku fk{ fhíkk yLku íkuLkk nŒk. {nk™w¼kðk™tË Mðk{e™k „útÚk{kt ©enrhyu y{ËkðkË{kt
rMkðkÞLkk íku{Lkk r{ºkku fk{ fhíkk. Auðxu íkku r{ºk Ãký nrh¼õík fhu÷e yk ƒÄe ÷e÷kyku rðMŒkh…qðof ðýoðe Au.
ÚkE økÞk níkk. íku çkÄk fkheøkhkuLku MkkÚku ÷kÔÞk níkk. yux÷u íkuýu nt{uþkt ¼„ðk™Úke rðÁØ …zu yu™u ™wf‚k™ s ÚkkÞ Au. yu
Mknwyu Ãkqò fhe. íku rMkðkÞ çkeò Ãký ½ýk fýçke nrh¼õík ÚkÞk fkuE rËð‚ Ÿ[ku ykðu ™rn. y{ËkðkË™k ‚qƒk™u yu™k fkðºkk™wt
V¤ {¤e „Þwt. yu™wt hks „Þwt. Úkkuzk s ‚{Þ{kt yt„úuòu™e ‚¥kk òýòu su zkfkuhLkkÚk fne økÞk Au. ÃkAe Ãkkuíku çkesu rËðMku çkkh
ykðe y™u yt„úus ‚h yuLzÙÞw z™÷ku… y{ËkðkË™k {wÏÞ f÷ufxh ðkøÞu {trËh{kt AkLkk{kLkk hÌkk yLku ÃkAe ÃkqòheykuLku ÔÞr¼[kh
Œhefu r™{kÞk. E.‚. 1818{kt yt„úuòu y™u „kÞfðkz ðå[u yuf fhíkk òuÞk. ÃkAe ÃkqòheLke çkË÷e fheLku çkeò Mkkhk Ãkqòhe hkÏÞk
fhkh ÚkÞu÷ku. yu fhkh «{kýu „kÞfðkz ‚hfkhu yt„úuòu™u y{ËkðkË yLku ÃkkuíkkLke MkkÚku ÃkkuíkkLkkt ½hðk¤kt níkkt íkuLku fÌkwt su {khu
y™u y{ËkðkË™k ƒu r‚ðkÞ™k ƒÄk Œk÷wfkyku y™u ¾uzk rsÕ÷k™wt y{ËkðkË fk{ «MktøkLku ÷eÄu sðkLkwt Au {kxu ík{u Mkki ½hu òyku
{kŒh ŒÚkk {nu{ËkðkË Œk÷wfk™kt fux÷ktf „k{ku ‚ku ð»ko™u …èu yu{ fneLku íku{Lku ðzkuËhu {kufÕÞkt yLku Ãkkuíku yuf÷k y{ËkðkË
yk…u÷kt …htŒw ykx÷wt {u¤ðe™u yt„úuòu st…e™u ƒuXk ™rn, …ý ykÔÞk. íÞkt nu{k¼kE, nXe¼kELku ½hu Wíkkhku fÞkuo. ÃkAe íku{ýu
½q‚ý¾kuhe fhe yk¾wt „wshkŒ …zkðe ÷eÄwt. yux÷u fnuðŒ …ze ½ýku s ykËhMkífkh fheLku hkÏÞk ÃkAe íkuLku ðiãhksu ÃkqAâwt. su
fu, ‘nðu÷e ÷uŒkt „wshkŒ ¾kuE.’ ynªÞkt Mðkr{LkkhkÞýLkk MkkÄw {wõíkkLktË Mðk{e fheLku Au ? íÞkhu
• ðzkuËhkLkk hk{[tÿ ðiãLku zkfkuhLkk Xkfkuhu y{ËkðkË{kt fnu : nk, ynªÞkt r¼ûkk fhðk {kxu ykðu Au ! yLku yk Lkðk ðkMk{kt
{wõíkkLktË Mðk{e ÃkkMku {kufÕÞk Qíkhu÷k Au. ÃkAe ðiãu fÌkwt su {khu íku{Lkk ËþoLk fhðkLke sYh
yuf Mk{u ðzkuËhkLkk hk{[tÿ ðiã zkfkuhLkkÚkSLkk ËþoLku zkfkuh Au ÃkAe ÃkkuíkkLke MkkÚku çku-[kh {kýMkkuLku ÷ELku Ãkkuíku økkze{kt çkuMkeLku
økÞk níkk yLku íkuyku zkfkuhLkkÚkLkk {wÏÞ ¼õík níkk yLku ÃkkuíkkLku Mðk{eLku ËþoLku økÞk. Mðk{eyu ðiãLku ykðíkk ¼k¤eLku Mkki MktíkLku
yuðku MktfÕÃk ÚkÞku {kÁt fÕÞký Úkþu fu Lknª ÚkkÞ ? íkuLke Ãkheûkk fÌkwt. su ðiãhksLku yLku ËeðkLkLku MLkun Au. {kxu íku òu {nkhksLkk
zkfkuhLkkÚkS ÃkkMku sE fhðe ! ÃkAe íkuyku zkfkuhLkkÚkSLkk zuhk Mk{k[kh ÃkqAu íkku ík{u Mkki W¥kh ykÃkòu. fu{ fu ËeðkLkS
WÃkh sELku hkºku çkuXk yLku yuðku MktfÕÃk fÞkuo su òu {Lku zkfkuhLkkÚk {nkhksLkku ÿkune Au ! {kxu ðiËhksLku fËk[ íkuýu {kufÕÞk nkuÞ.
{qŠík{kLk ykðeLku fnu su íkkÁt fÕÞký Úkkþu fu Lknª ÚkkÞ íÞkh ÃkAe ÃkAe ðiã ykðeLku Mðk{eLku Ãkøku ÷køÞk yLku ykMkLk Lk¾kðe ËeÄwt.
yÒk s¤ ÷uðwt ! ÃkAe hkºku zkfkuhLkkÚk rð«Lkwt MðYÃk Äkhý fheLku íku WÃkh çkuMkkÞko yLku Mðk{eyu íkuLke ykøk¤ LkeríkLke fux÷ef ðkíkku
hk{[tÿ ðiã ÃkkMku ykÔÞk yLku çkkuÕÞk su íkkhk SðLkku {kuûk fhðku Ãký fhe. ÃkAe hk{[tÿ ðiãu Mðk{eLku fÌkwt su Mðk{e {nkhks õÞkt
nkuÞ íkku y{ËkðkË{kt Mðkr{LkkhkÞýLkk MkkÄw {wõíkkLktË fheLku Au rðhksu Au ? ÃkAe fux÷kf MkkÄw çkkuÕÞk su y{Lku çkhkçkh ¾çkh
íku{Lku sELku {¤ku íkku íku íkkÁt fÕÞký fhþu. ÃkAe ðiãu fÌkwt fu ík{u LkÚke. ÃkAe ð¤e ðiã çkesu rËðMk Mðk{eLku ËþoLku ykÔÞk yLku ÃkAe
fkuý Aku ? íÞkhu zkfkuhLkkÚk fnu fu nwt zkfkuhLkkÚk Ãktzâu Awt ! íÞkhu Mðk{eyu ½ýef ðkíkku fheLku ðiãLku Mktíkku»k Ãk{kzâk. yux÷u ðiã nkÚk
ðiãu fÌkwt fu íkuLke {Lku þe heíku Ãkheûkk ÚkkÞ ? íÞkhu zkfkuhLkkÚk çkkuÕÞk òuzeLku çkkuÕÞk. su Mðk{e nwt fktE fÃkx¼kðÚke ykÔÞku LkÚke ! {Lku
su yk {qŠík{kt nwt «ðuþ fÁt íkku íkkhu òýðwt su zkfkuhLkkÚk Au ! íkku zkfkuhLkkÚku «íÞûk ËþoLk ËELku fÌkwt Au su íkkhk SðLkku {kuûk
yLku çkeS rLkþkLke yu su ykðíke fk÷u rËðMkLkk çkkh ðkøÞu {khe fhðku nkuÞ íkku Mðkr{LkkhkÞýLkk MkkÄw {wõíkkLktË Mðk{eLku {¤ !
ÃkAðkzu Ãkqòhe su fk{ fhu Au íku ík{khk Ëu¾ðk{kt ykðþu ! íkku yux÷u nwt ík{khu ËþoLku ykÔÞku Awt. yLku yksÚke nwt ík{khku ykr©ík
Awt ! {kxu ËÞk fheLku {nkhks su økk{{kt nkuÞ íku {Lku çkíkkðku ð¤e MkkçkhLkku {rn{kÞ, þík òusLk su fkuE økkÞ;
yux÷u nwt {nkhksLku ËþoLku òô. ÃkAe Mðk{eyu fÌkwt. su {nkhks íkun «kýe yûkh{kt òÞ, yuðe Ãkwhký{kt Au fÚkkÞ >> 23 >>
íkku nk÷ økZÃkwh{kt rðhksu Au. (yûkhkLktË Mðk{eLke ðkíkku-769) (©e ½Lk~Þk{ ÷e÷k{]ík Mkkøkh W¥khkÄo, íkhtøk 93)
• Mkkçkh{íkeLkku Ãkkihkrýf EríknkMk
©e LkhLkkhkÞýËuðLke «køkxâ ¼qr{ ‘LkkhkÞý½kx’
ÃkÈÃkwhký{kt (134 {kt yæÞkÞ{kt) {nkËuðS Ëuðe ÃkkðoíkeLku
• Mkkçkh{íke LkËeLkk swËkt swËkt Lkk{ku Mkkçkh{íkeLkku {rn{k Mkt¼¤kðu Au. {nkËuðS fnu Au fu ÃkkðoíkeS !
Ãkwhkýku «rMkØ Mkkçkh{íke LkËeLkkt Lkk{ku [kh Au. MkíÞÞwøk{kt yk Mkkçkh{íkeLkk íkxu f~ÞÃk Ér»kyu {nkLk íkÃk fÞwO níkwt. øke[
f]íkðíke, ºkuíkkÞwøk{kt {rýfŠýfk, îkÃkhÞwøk{kt [tÿkðíke, yLku ðLkhkSÚke ½uhkÞu÷k ykçkw Ãkðoík WÃkh hneLku f~ÞÃk {wrLkyu íkÃkMÞk
fr¤Þwøk{kt Mkkçkh{íke. yk Mkkçkh{íke LkËe{kt ©enrhyu, ykËhe níke, ßÞkt Ãkrðºk MkhMðíke LkËe ðÌkk fhu Au.
LkkhkÞý½kx, {kuxuhk, ÃkuÚkkÃkwh, rðòÃkwh, økku÷kýk Mkkçkh{íkeLkku yuf rËðMk f~Þ{ {wrLk Lkir{»kkhÛÞ økÞk níkk. íÞkt çkÄk
ykhku fnuðkÞ Au íÞkt, ðkiXk, Äku¤fkÚke suík÷Ãkwh ykðíkkt ½ýeðkh Ér»kyku ¼uøkk {¤eLku fÚkk-ðkíkko fhíkk níkk. f~ÞÃk Ér»kLku òuELku
500 Ãkh{ntMkku MkkÚku MLkkLk fheLku yrík «MkkËe{Þ, ËþoLkeÞ Ér»kykuyu fÌkwt fu nu {nŠ»k ! ík{Lku y{khk WÃkh «u{ nkuÞ íkku
íkeÚkoYÃk çkLkkðe Au suLkku {rn{k Mkðkoðíkkhe ©eMðkr{LkkhkÞý yk «Ëuþ{kt øktøkkS ÷kðku yLku íku øktøkkS ík{khk Lkk{Úke ‘f~ÞÞe
¼økðkLku Mð{w¾u fÌkku Au. íkuLkwt ðýoLk ykÃkýk Mkt«ËkÞLkk økútÚkku{kt øktøkk’ íkhefu «rMkØ Úkkyku. Ér»kykuLkkt ð[Lk Mkkt¼¤eLku f~ÞÃk{wrLkyu
MkËTøkwÁykuyu fÞwO Au. íkuLkwt ðkt[Lk {LkLk fheLku Mkkçkh{íke LkËe íkÚkk MkkiLku «ýk{ fÞko yLku ÃkwLk: ykçkw ykðeLku MkhMðíke LkËeLku rfLkkhu
LkkhkÞý½kxLkku {rn{k Mk{Syu yLku íku {rn{k Ëhuf MkíMktøke íkÚkk íkÃk fhðk ÷køÞk. íku{Lke íkÃkMÞkÚke «MkÒk ÚkELku {nkËuðSyu ËþoLk
{w{wûkwykuLku Mk{òÞ íku {kxu ykÃkýu Mkki yk {rn{k òýe ËELku fÌkwt : ‘{LkðktrAík ðhËkLk {ktøkku.’
Mkkçkh{íke{kt yuf zqçkfe {kheyu. Ér»kyu fÌkwt : ‘nu {nkËuðS ! òu ík{u hkS ÚkÞk nku
• Mkkçkh{íke LkËeLkku Ãkwhkýku{kt {rn{k íkku {Lku ykÃkLkk {Míkf WÃkh hnu÷kt øktøkkS ykÃkku.’ íÞkhu
[kuÃkkE : {nkËuðSyu hkS ÚkELku ÃkkuíkkLkk sxkMk{qn{ktÚke yuf sxk
LkkhkÞý½kx{kt ©enrh, íku{kt LkkÌkk ½ýwt Vhe Vhe; (÷x) íkkuze ykÃke yLku fÌkwt - ‘÷ku yk øktøkkS !’ f~ÞÃk {wrLk
øktøkkSLku ðh ykÃÞku SÞkt, y¾tz huðkLkku ð¤e ríkÞkt >> 20 >> {nkËuðSLku «ýk{ fheLku øktøkkLku ÷E ÃkkuíkkLkk yk©{{kt
ð¤e Lnkíkk Úkfk s¤{ktÚke , Ãkkýe{kt çkqzeLku [kÕÞk íÞktÚke; ykÔÞk. yu ð¾íku Ãkkuík-ÃkkuíkkLkk Ãkrhðkh MkkÚku yLkuf {wrLkyku
MkÃíkÉr»kLku ykhu sýkýk, Mkðuo MktíkLku ríkÞkt Ëu¾kýk >> 21 >> íÞkt ykÔÞk. f~ÞÃk {wrLk yk øktøkkLku ÷kÔÞk nkuðkÚke yk ‘f~ÞÃke
yuðe heíku ÷e÷k fhe {kðu, Mkkçkh{íke øktøkk{kt ¼kðu; øktøkk’ íkhefu «rMkØ ÚkÞkt. suLkkt ËþoLk {kºkÚke çkúñníÞkhku Ãký
Mkðuo ½kx{kt Ãkkuíku LkkÌkk Au, {wõík{tz¤ MkkÚku ykÔÞk Au >> 22 >> çkúñníÞkLkk ÃkkÃk{ktÚke {wõík çkLku Au.
{nkËuðS ÃkkðoíkeLku fnu Au fu ‘nu Ëuðe ! rÃkík]ykuLkk {kuûk {kxu ²çÎ ™ïÓÀ¼à¢¢ï ç…u¢ }¢é¶ï ±ñ }¢¢}¢ÜUï „ç¼ J
{U hkò ¼økehÚkLku yk øktøkk ykÃke níke. yk LkËe MkíÞwøk{kt f]íkðíke, ¼S²¢ ¥çÐ Ý à¢±Ý¢ïç}¢ x¢é}¢¢Ýì ±v¼éæ ÜUÎ¢™Ýì JJ
ºkuíkk{kt røkrh fŠýfk, îkÃkh{kt [tÿkðíke yLku fr¤Þwøk{kt Mkkçkh{íke fr¤Þwøk{kt yk Mkkçkh{íke çknw fk¤ MkwÄe V¤ ykÃku Au. yk
Lkk{u yku¤¾kÞ Au. Ã÷ûkkðíkhý ûkuºk{kt, MkhMðíke{kt yLku fuËkh{kt LkËeLkk yux÷k çkÄk økwýku Au fu - òu {khk {w¾{kt MkUfzku S¼
fu fwÁûkuºk{kt MLkkLk fhðkÚke sux÷wt V¤ {¤u Au yux÷wt V¤ nkuÞ íkku Ãký yuLkk økwýkuLku nwt ðýoðe þfwt yu{ LkÚke.
Mkkçkh{íke{kt MLkkLk fhðkÚke {¤u Au. yu{kt fkuE òíkLke þtfk LkÚke. yk Mkkçkh{íkeLku rfLkkhu ºkuÃkLk sux÷kt «k[eLk íkeÚkkuo ykðu÷k
fkhý fu, yk ¼økðkLk ðuËÔÞkMkLkwt ð[Lk Au. yk Mkkçkh{íke Mkðo Au. su{kt fÃkk÷{ku[Lk, LktËeíkeÚko, ïuíkíkeÚko, rnhÛÞ Mktøk{ íkeÚko,
÷kuf{kt Ãkrðºk yLku ÃkkÃkLkkþf Au. {kuxk {kuxk Ér»kyku suðk fu frÃk÷uïhíkeÚko, fk~ÞÃk íkeÚko, Mkku{uïh íkeÚko, [tËLkuïh, ¾zøkíkeÚko,
økkiík{, õ~ÞÃk, ïuíkfuíkw, Ãkw÷n, Ëuð÷, rðïkr{ºk, s{ËÂøLk, ÄkiBÞ, ËqÄuïh, MkÃíkÄkhuïh, [tÿuïh, fÃkkuík íkeÚko, ðk{LkíkeÚko, økkuíkeÚko,
÷ku{þ, ¼køkoð, ðk÷r¾ÕÞ ðøkuhu {wrLkyku Mkkçkh{íke{kt MLkkLk [tzuþíkeÚko, Lke÷ftXíkeÚko, ðhkníkeÚko, LkkhkÞý½kx ðøkuhu yLkuf íkeÚkkuo
fheLku ¼økðkLk rð»ýwLke ¼Âõík fhu Au. ‘rþðS fnu Au fu ‘nu Ëuðe ! ykðu÷kt Au. su{kt LkkhkÞý½kx Lku ËqÄuïhíkeÚko {wÏÞ Au. yk çkLLku
íkeÚkkuo y{ËkðkË{kt s ykðu÷kt Au. Mkkçkh{íke LkËeLkk rfLkkhu
rÃkík]ykuLke r«Þ ðkhkýMke íkÚkk rð{÷uïh Lkk{Lkwt íkeÚko, «Þkøkhks,
LkkhkÞý½kx ûkuºk{kt rðþk¤ støk÷ ykðu÷wt níkwt. suLku ÃkÈÃkwhký{kt
MkÃíkÄkhk, fuËkh, øktøkkMkkøkh, çkúñMk¼h ðøkuhu íkeÚkkuo {khk fnuðkÚke
‘Ä{kohÛÞ’ íkhefu ðýoÔÞwt Au. yk Ä{kohÛÞ{kt s Ä{oËuðu {qŠíkËuðe
Mkkçkh{íkeLkk s¤{kt rLkðkMk fhu Au. Ãkrðºk {tËkrfLke, {neLkËe
MkkÚku íkÃkMÞk fhe níke yLku Ãkh{kí{k [kh MðYÃku «økx ÚkÞk níkk.
ðøkuhu Mkkçkh{íkeLku {¤u Au. rûk«kLkËe, nrhîkh, Lk{oËk, øktøkk ðøkuhu
• ©e Ä{o¼ÂõíkLke W¥Ãkr¥k ©enrhLkk Mð{w¾u
LkËeyku{kt ®Ãkz ykÃkðkÚke su V¤ {¤u Au yuLke Mk{kLk V¤
{ktøkhku¤{kt ©eS{nkhksu ðkð øk¤kðeLku íku{kt s¤ ¼ÞwO íku
Mkkçkh{íke{kt ®Ãkz ykÃkðkÚke {¤u Au.’’ WíMkðLku rðþu LkkhkÞý {wrLkyu [íkw¼wos YÃku nku{ fhLkkhk çkúkñýkuLku
ßÞkhu Ãkh{kí{kyu ðhkn yðíkkh Äkhý fÞkuo níkku yu ð¾íku ËþoLk ËeÄkt. íku Mk{Þu Ä{o íkÚkk ¼ÂõíkLkkt ËþoLk rð«kuLku ÚkÞkt. íku
Ãk]ÚðeLku Ëtíkþq¤Úke Äkhý fheLku Ãkh{kí{k fËo{k÷{kt LkeféÞk níkk. Ä{oLku [kh Ãkøk, [kh nkÚk, [kh {w¾ yLku ykX Lkuºkðk¤k òuELku
yux÷u yu søkkyu ‘ðhkn’Lkk{u {nkLk íkeÚko ÚkÞwt Au. íÞkt MLkkLk {Þkhk{ ¼è ÃkqAíkk níkk su, “Ä{o-¼Âõík «Úk{ õÞktÚke WíÃkÒk
fhLkkh {wÂõíkLku Ãkk{u Au. yk Mkkçkh{íke LkËeLku rfLkkhu ©kØ fhðkLkku ÚkÞkt ? Ä{o õÞkt hnu Au ? Ä{oLkkt fux÷kt MðYÃk Au ?” Lke÷ftX
Ãký ¾qçk {rn{k Au. rÃkík]ykuLke {wÂõík {kxu su ynª ©kØ fhu Au, çkkuÕÞk : “«Úk{ {wõíkku Mkrník yuf yðíkkhe níkk. íku{ýu {wõík
íkuLkk rÃkík]yku {wõík ÚkkÞ Au. yk LkËeLkkt ËþoLk {kºkÚke {Lkw»Þ ÃkkÃk Mkk{u òuÞwt. íkuÚke {wõík «f]rík MkkÚku òuzkÞkt, {q¤ ÃkwÁ»k-«f]rík îkhk
{wõík çkLku Au. suðe øktøkk LkËe Au yuðe s Mkkçkh{íke Au. nu Ëuðe ! yLkuf fkuxe «ÄkLk ÃkwÁ»k ÚkÞk. íku{ktÚke yLkuf fkuxe çkúñktz ÚkÞk.
Mkkçkh{íkeLkk økwýLku íkku nwt ÞÚkkÚko fu{ ðýoðe þfwt ! íku çkúñktzkuLkk Mkðo SðkuLkk Mkw¾ {kxu yLku {kuûkLku {kxu íku {q¤ ÃkwÁ»k
Mkk{wt VheÚke yðíkkhe òuíkk níkk. {q¤ ÃkwÁ»kLkk ÓËÞ{ktÚke r[Ë
þÂõík, çkúñrðãk, {qŠík íkuýu Mkrník Ä{oËuð «økx ÚkÞk; yðíkkhe «økx ÚkÞk níkk. íku Mk{Þu Mkðuo Ëuðku íkÚkk {wrLkyku íkÚkk Ér»kyku
ykøk¤ nkÚk òuzeLku çktLku Q¼kt hÌkkt. «¼w fnu : “nu Ä{o, ík{ku íkÚkk {qŠík Ä{oLku íku Mkðuo {¤eLku ®nzku¤ku çkktÄeLku íku{kt LkhLkkhkÞýLku
Mkðuo çkúñktz{kt ðMkku yLku MkðoLkk Mkw¾Lku {kxu yLku {kuûkLku {kxu ík{Lku ÃkÄhkðeLku Vq÷Ëku÷kuíMkð fhíkk níkk. ÃkAe VheÚke LkhLkkhkÞý
WíÃkÒk fÞko Au.” Ä{o fnu : “ík{khku rðhn MknLk Lk ÚkkÞ, yktne çkËrhfk©{{kt ÃkÄkÞko yLku íku Ä{o {qŠík rð»ýwÃkwh{kt ÃkÄkÞkO. íku
hnuðk ãku.” yðíkkhe fnu : “nwt ík{kÁt íkÚkk MkkÄwykuLkwt hûký fhðk Ãkwh{kt Ä{o fkÞ{ hnu Au. çkúñkLkk Ãkwºk Ä{o çk¤ËLkwt YÃk ÄheLku
{kxu íkÚkk SðkuLkku {kuûk fhðk {kxu Þwøku Þwøk{kt ík{khku Ãkwºk ÚkEþ. rð»ýwÃkwh{kt hnu Au yLku Ä{oLkk ytþÚke MkqÞoÃkwºk Ä{o ÚkÞk íku Ãký
ík{u y{khk {kíkk-rÃkíkk. nwt ík{khk Úkfe s yðíkkh ÷Eþ. {khk rð»ýwÃkwh{kt hnu Au, íkuLku çku Ãkøk yLku [kh nkÚk Au. íku{kt yuf Ãkøk
yðíkkhku ¼÷u çkeò Úkfe WíÃkÒk ÚkkÞ, yLku ßÞkhu Mkt¼khþku íÞkhu Ãk]Úðe WÃkh Ä{o {qfe þõíkk LkÚke.
nwt «økx Q¼ku hneþ.” • yk Ä{o-¼ÂõíkLkku ºkeòu yðíkkh Au
• Ä{oLku {qŠík Úkfe Lkh, LkkhkÞý, nrh, f]»ý yu [kh íkuLkk {tºkÚke ÞwrÄrch Ä{o ÚkÞk. yLku {ktzÛÞ{wrLkLkk þkÃkÚke
MðYÃku «økx ÚkÞk Ãkkuíku nrhùtÿ íkÚkk rðËwh íkÚkk ïkLkYÃk ÚkÞk. íÞkt MkwÄe s{Ãkwhe{kt
ÃkAe íku Ä{o sux÷kt çkúñktz íkux÷k MðYÃk Äkhý fheLku Ëhuf f[uheLkwt fk{ yÞo{k rÃkrºkyu fÞwO. nu {Þkhk{ ¼è ! íku Ä{o íkÚkk
çkúñktz{kt økÞk. íku ïuíkîeÃk ÃkkMku rðïf{ko îkhk rð»ýwÃkwh h[kðeLku {qŠík ËwðkoMkkLkk þkÃkÚke Ãk]Úðe{kt Ä{o-¼Âõík ÚkÞk. (yk ©kÃk
íku{kt hnu Au. Ä{o yu rð»ýwÃkwh{ktÚke {qŠík Mkrník Mkkçkh{íkeLku fktXu çkËrhfk©{{kt ÚkÞku níkku. íkuÚke Ä{o-¼ÂõíkLkku yk ºkeòu yðíkkh
(LkkhkÞý½kxu) ykðeLku Ëþ ð»ko íkÃk fÞwO. íku Mk{Þu ðkhkn fÕÃk, Au.) íku y{khkt {kíkk-rÃkíkk Au. íku rËÔÞ YÃku y{khe MkkÚku hnu Au.
MðÞt¼q, {Lðtíkh, «Úk{Lkku MkíkÞwøk, «¼ð ð»ko, W¥khkÞLk fk¤, ðMktík íku{Lkk ËþoLk Ä{oðkLk ÃkwÁ»kkuLku ÚkkÞ Au. (Ëûk «òÃkríkLku MkkEX Ãkwºke
Éíkw, [iºk {kMk, þwf÷Ãkûk, yufkËþe, çkúkñ{wnqíko yLku hrððkhLku níke. íku{kt MkkiÚke {kuxkt Ãkkðoíke níkkt yLku MkkiÚke LkkLkkt {qŠík níkkt.
rËðMku Lkh,LkkhkÞý, nrh, f]»ý yu [kh MðYÃku «økx Úkkíkk nðk. íkuÚke þtfh¼økðkLk yLku Ä{oËuð MkkZw¼kE ÚkkÞ Au.
[kûkw»k {Lðtíkh{kt ËwðkoMkkLkk þkÃkÚke «÷Þ ÚkÞku. íÞkhu LkhLkkhkÞý
• ©enrhLkk Mð{w¾u «økxíkeÚko Mkkçkh{íke - LkkhkÞý½kxLkku
MðÄk{-çkúñÄk{ ÃkÄkÞko yLku Ä{o - {qŠík yûkhÄk{{kt ÃkÄkÞkO.
{rn{k
• ©e LkhLkkhkÞýËuðLkwt ÃkqLko «køkxâ
©enrh çkkuÕÞk : nu Mðk{e ! ík{u Mkkt¼¤ku. øktøkkS ykÔÞk
ÃkAe çkúñkyu VheÚke Mk]rü h[e. íÞkhu çkúñkLkk ÓËÞ{ktÚke
níkk. íku{ýu y{khe çknw s Míkwrík fhe. Lku Lkuºkku{kt «u{Lkkt ykMkw
Ä{oËuð «økx ÚkÞk. {qŠík ËûkLke Ëefhe ÚkE. íku Ä{o Ëûk «òÃkríkLke
÷kðeLku Ëw:¾ÃkqðofLkkt íkqxu÷kt ð[Lkku {ktz {ktz çkku÷íke níke. ßÞkhu
fLÞk {qŠík íku Mkrník ÃkqðoMÚk¤u Mkk¼ú{íkeLku fktXu íkÃk fÞwO. ÃkAe çkkh
ð»kuo «¼w «MkÒk ÚkÞk. yLku LkhLkkhkÞý YÃku ðiðMðík {Lðtíkh MkíkÞwøk øktøkkyu yríkþÞ rðLktíke fhe íÞkhu {U yuLku «u{Úke LkËe{kt ðkMk
«¼kð ð»ko W¥khkÞLk fk¤ yLku Vkøký {kMkLke ÃkqŠý{kLke hkºkeyu ËeÄku yLku yk LkkhkÞý½kx{kt hnuðkLkwt fÌkwt : ynªÞkt y{khk
[kuÚkk ÃknkuhLkk ytíku Ä{o {qŠík Úkfe Lkh yLku LkkhkÞý MðYÃku VheÚke MktíkkuLkku Mkíkík Mktøk hnuþu. øktøkk ík{Lku «ríkrËLk MkíMktøkLkwt Mkw¾ {¤þu.
çkÄkt s ÃkkÃkku-ÃkrhíkkÃkku-f÷uþku çkÄwt s «økxLkk «íkkÃkÚke Lkkþ s {¤eLku fhkuzku økýe WÃk{k fnu íkkuÞ Mkkçkh{íke LkËe suðe fkuE
ÚkE sþu. yk{ fneLku ÃkAe y{u s¤{ktÚke çknkh ykÔÞk. Lk ÚkkÞ. fu{ fu nwt ÃkwÁ»kku¥k{ Ãkkuíku yk{kt MLkkLk fheLku Ãkrðºk fhu÷
ÃkAe {wõíkkLktËMðk{e «¼wLku ÃkqAíkk níkk su nu {nkhks ! Au y{u Mkki MktíkkuLke MkkÚku {rn{k òuELku hMkçkMk htøkðk¤kt ð†ku
øktøkkLkk {rn{kLke çkÄe s ðkíkku Mkt¼¤kðku Lku fuðe heíku MLkkLk fhðwt ÄkheLku çknwðkh MkwÄe MkwtËh heíku MLkkLk fhu÷kt Au. íkuLkkÚke yk
suÚke ÷kufku íku MLkkLkLkwt V¤ «kÃík fheLku rLk»ÃkkÃk ÚkkÞ. nu hksLk ! Mkkçkh{íke øktøkkLkku {rn{k yÃkhtÃkkh ÚkÞku Au. çkeòt íkeÚkkuo{kt Mkku
{wrLksLkkuLkwt fnuðwt Mkkt¼¤eLku ©enrh ÃkkuíkkLkk {Lk{kt hkS ÚkELku ðkh rðrÄ «{kýu íkeÚko fhu íkkuÞ Mkkçkh{íke LkËeyu ykðeLku
Mkkçkh{íkeLkku {rn{k fnuíkk níkk. Mkkçkh{íke LkËe çknw s MkwtËh yòýíkk sLkku MLkkLk fhu íkku íku çktLkuLkk V¤{kt Mkkçkh{íke s ©uc
Ãkrðºk LkËe Au. íku{kt yk LkkhkÞý½kx íku {wÏÞ MÚkkLk Au. íku MÚk¤u ÚkkÞ Au. çkÄkt íkeÚkkuo {¤eLku ykðu íkkuÞ Mkkçkh{íkeLkk çkhkuçkh Lk
su LkhLkkhe MLkkLk fhþu íkku íku {nkMkw¾Lku Ãkk{þu. LkkhkÞý½kx{kt s ykðu. fu{ fu Ãku÷kt çkÄktÞ íkeÚkkuo Ãkhkuûk íkeÚko Au. yLku yk
MLkkLk fhðkÚke fhkuzku sL{Lkkt çkÄkt s ÃkkÃkku çk¤e òÞ, {LkðktrAík Mkkçkh{íke íkku «økxíkeÚko Au. yux÷u Mkkçkh{íke íkeÚkoLkku {rn{k
V¤Lku Ãkk{þu. ytíku íku LkhLkkhe {wõík Úkkþu. rLkÞ{ ÄkheLku {rn{k Ÿ[ku Au. MktMkkhLkkt {kýMkku Mkkçkh{íke LkËeLkwt Lkk{ ÷uíkk {Lkw»Þku
òuELku su LkhLkkhe Mkkçkh{íke{kt MLkkLk fhþu íku Mkw¾Lku Ãkk{þu. rðrÄ Mkkçkh{íkeLkwt s¤Lkwt ®çkËw Ãkeðu íkkuÞ søkíkLke MktMk]rík fü {xe òÞ
«{kýu MLkkLk fheLku çkúkñýkuLku ËkLk Ëu íkÚkk MktíkkuLku Lku çkúkñýkuLku Au. su økkÞLkk Ãkøk÷ktLku Q÷t½ðwt sux÷wt frXLk ÷køku íkux÷wt s søkíkLku
s{kzu íkku Mkw¾ Ãkk{þu. íku LkhLkkhe {kuûkÃkËLku Ãkk{u Au. ÃkkuíkkLkkt yLkuf Ãkkh fhðwt Mknu÷wt ÚkkÞ Au. Mkðkhu ðnu÷k QXeLku Mkkçkh{íke{kt MLkkLk
fw¤Lkku WØkh fhu Au. rLkŠðfkhe ÚkELku íku sLk {khk [hýLku Ãkk{u fhu íkku íku ¼õík {Lku çknw s r«Þ ¼õík ÚkkÞ Au. {khk ¼õíkku
Au. su LkhLkkhe sLkku LkkhkÞý½kxLkwt Lkk{ ÷u Au íku LkkhkÞý ½kxLku Mkkçkh{íke LkËeLku fktXu ÃkqòrðrÄ ©kØ fhu íkku íkuLkkt yLktík fw¤Lke
Ãkrhýk{u ÃkkÃkLkku Lkkþ fhLkkÁt Au. íku sLk áZðúík Äkhý fheLku MLkkLk MkkÚku íku {wÂõík Ãkk{u Au. su {Lkw»Þ Mkkçkh{íkeLkku {rn{k økkÞ Lku
fhu Au íku {khk Äk{Lku Ãkk{u Au. Mkkçkh{íke{kt MLkkLk fhu Lku {Lk{kt ykLktË Ãkk{íkk Úkfk AkÃkku ÷u
LkkhkÞý½kxu ykðeLku òu fkuE LkkhkÞý çk÷e fhkðu íkku íkku íku yûkhÄk{Lku «kÃík fhu Au, «¼wLkk [hý{kt ðkMk fhu Au.
íkuLkkÚke ¼qík«uík Mkki ¼Þ Ãkk{eLku ¼køku Au. rÃkºkeyku rðrÄÚke Ãkh nrhf]»ý yuðwt {khk Lkk{Lkwt AkÃkwt ÷u íku LkhLkkhe {wõík ÚkkÞ Au.
MkËTøkríkLku Ãkk{u Au. íkuLkk {kxu ynª ykðeLku ©kØ rðrÄ fhkðu íkku “yü ykðhýLku íkheLku Ãkkh Ãkk{u Au. rhÂØ rMkÂØyku íkku íkuLke
{wÂõík Ãkk{u Au. fkrÞf, ðkr[f fu {kLkrMkf ÃkkÃkku Mkðuo Mkkçkh{íkeLkk ËkMke ÚkELku Mkuðk fhu Au. íku sLk {khk Ãkh{Äk{Lku «kÃík fhu Au.
«íkkÃku Lkkþ Ãkk{u Au. Mkkçkh{íke LkËe øktøkkLkËe fhíkkt yufMkku økýe rLkŠðfkhe Äk{{kt òÞ Au. çkÄk s LkhLkkhe {wõík ÚkkÞ Au. yü
{nkLk Au. Þ{wLkk LkËe fhíkkt Ãký Mkkçkh{íke ©uc økýkÞ Au. ykðhýkuLku Ãkkh fhu Au. yrðLkkþe ÚkkÞ Au. íku †e Lku ÃkwÁ»k RÂåAík
rûk«kËeLkk fhíkkt Ãký ðÄkhu ÃkkÃkLkku Lkkþ fhLkkhe Au. Lk{oËk fhíkkt Mkw¾Lku Ãkk{u Au. su Mkkçkh{íke{kt MLkkLk fhu Au íku SðLk {wõík
Ãký MkkçkhLkku {rn{k ðÄkhu {nkLk Au. øktzfe LkËe fhíkkt ðÄkhu ÚkELku {nk ¼køÞðkLk ÚkkÞ Au. {wÂõíkLku Ãkk{u Au. {wrLksLkku-
økwýðk¤e Au. [tÿ¼køkk LkËe fhíkkt ðÄkhu Mkkhe Au. çkÄe LkËeyku LkhLkkhesLkku yLktík Mkw¾kuLku Ãkk{u Au. íkuLku fkuE ykùÞo íkku Lk s
fnuðkÞ fu{ fu s¤[hku, ykfkþ{kt rð[hLkkhk Ãkûkeyku yÃkkh ¼h…qh ÷k„u y™u W¥khkÄo Ä{o-‚Ëk[khu ÞwõŒ WÒkŒ ¼k‚u Au.
Sðku Au. íku LkËeLkk fktXk WÃkh s ðMku Au Lku WËkhíkkÚke hnu Au. …qðkoÄo ‚{Þ{kt yÄ{uo Ä{o™ku yt[¤ku ykuZâku níkku, y¿kk™u ¿kk™™wt
íku «kýe {heLku MkwhÃkwh-ËuðÃkwh Mðøko{kt òÞ Au. su {khk Y… ÷eÄwt nŒwt y™u ¼úük[khu ¼ÂõŒ™kuu ðuþ Äkhý fÞkuou nŒku.
[hýf{¤Lkku {knkíBÞu Mkrník MÃkþo fhu íkuLku ËuðLke †eyku Mkuðk yZkh{e ‚Ëe™kt yu ytrŒ{ ð»kkuo nŒkt. yu ð¾Œu „wshkŒ{kt
fhu Au. íku Mkðo Ëuðku fhíkk íku ¼õík ©uc ÚkkÞ Au. íku sLk ÃkAe {ku„÷kE ‚¥kk™ku ‚qÞkoMŒ ÚkE hÌkku nŒku y™u fux÷kf rðMŒkhku
Wæðoøkríkðk¤ku s ÚkkÞ Au. ÃkkAku õÞkhuÞ yÄkuøkríkLku LkÚke Ãkk{íkku, W…h {hkXkyku™wt ykrÄ…íÞ nŒwt. {hkXkyku ÷~fh ÷E™u „wshkŒ{kt
Äk{Lku s Ãkk{u Au. s¤Lkk stíkwyku Ãký {wrLksLkku suðe økríkLku Ãkk{u Xuh Xuh Vhe ð¤Œk y™u ƒ¤sƒheÚke {nu‚q÷ W½hkðŒk. yuf
Au. íkku ÃkAe {Lkw»Þ Wæðo økríkLku Ãkk{u íku{kt fktE ykùÞo LkÚke. ‚hËkh {nu‚q÷ W½hkðe™u „Þku nkuÞ íÞkt ƒu-[kh {rn™k{kt ƒeòu
Mkkçkh{íke çkÄe s LkËeykuLke rþhku{rý Au. íkuLkku {rn{k yøkrýík ‚hËkh ykðu y™u …kuŒk™u {™…‚tË hf{ W½hkðu. ™ yk…u Œku ÷qtxe
yÃkkh Au. þu»kS, RLÿ, MkËkrþð, çkúñkS, þkhËk-LkkhË ykrËf ÷u. ‘su™e ÷kXe yu™e ¼ut‚’ ™ku fkÞËku nŒku. «ò™e ‚t…qýo
Mkkçkh{íkeLkk økwýLku økkÞk s fhu Au. Ãký yLktík {rn{kLku Ãkkh y‚÷k{Œe nŒe. fkÞËku y™u ÔÞðMÚkk™wt fkuE Xufkýwt ™nkuŒwt.
LkÚke Ãkk{e þfíkk yuðku {rn{k Au. MkðoLkk ykrË ÃkwÁ»k y{u Ãkkuíku ÷qtxVkx™e ƒku÷ƒk÷k nŒe. Œ÷ðkh™e s yuf ¼k»kk nŒe. ‚kihk»xÙ™e
s Aeyu. yðíkkhLkk yðíkkhe Mkðo çkúñktzLkk rLkÞk{f y{u s fkXe «òyku{kt …ý Œ÷ðkh™e s [k÷ «[r÷Œ nŒe. ®n‚k Œku
Aeyu. «økxLkku s «íkkÃk Au. yk LkËe{kt y{u MktíkkuLke MkkÚku MLkkLk yu{™k Sð™{kt ‚ns ÚkE „E nŒe.
fhu÷kt Au. íkuLkk fkhýu s Mkkçkh{íke MkðkuoÃkhe MÚkkLku þkuÇÞk fhu yZkh{k ‚ifk{kt ¼khŒ™e hksfeÞ ÂMÚkrŒ …ý ƒnw ytÄkÄqtÄe
Au. szòríkLkk stíkwyku Au íku Mkkçkh{íke{kt MLkkLk fhu Au íkuLkkÚke ¼hu÷e nŒe. ¼khŒ ™k™kt ™k™kt hkßÞkuu{kt rð¼krsŒ ÚkE „Þwt nŒwt.
íkhík íkhe òÞ Au. ÷økkhu ðkh LkÚke ÷køkíke yuðku {nkLk {rn{k …uïk, {hkXk, „kÞfðkz, r™Ík{, hs…qŒku y™u þe¾ku …hM…h
Au. rLkøkwoý-rLk»fk{ ÚkELku ykLktË-WíMkknÚke {khk Äk{Lku Ãkk{u Au. ‚tnkh fhŒk nŒk. yk ‚kðorºkf hksfeÞ ytÄkÄqtÄe™ku ÷k¼ ÷E™u
nu hksLkT ! ykðe heíku {wõíkkLktË Mðk{eLku Mkkçkh{íkeLkku [kuh, ÷qtxkhk, …ªZkhk, zkfw, fkXe, fku¤e, ¼e÷-¼kðh Äku¤u rËð‚u
{rn{k fneLku ÃkAe «¼w ½kuzk WÃkh rðhkSLku Mkðuo MkksMk{ksLke ÷kufku™u ÷qtxe ÷uŒk y™u «ò™wt ‚ðoMð ÷qtxe™u {kusþku¾ fhŒk.
MkkÚku íkhík s [k÷íkk ÚkÞk. yïLke WÃkh rðhkSLku ½Lk~Þk{ «¼w ð¤krðÞk r‚ðkÞ yuf «Ëuþ{ktÚke ƒeò «Ëuþ{kt sðkŒwt ™rn. yk
{kuxuhk ÃkÄkÞko. (©enrh÷e÷k®MkÄw, híLk-13, íkhtøk-36) heŒu ºkkrn{k{T ðŒkoE hÌkku nŒku. ‚{ks{kt yVeý, ËkY, Œ{kfw,
• ©enrh™k sL{ …qðuo ¼khŒ™e hksfeÞ-ÄkŠ{f ÂMÚkrŒ „ktòu ð„uhu ÔÞ‚™ku ‚k{kLÞ ÚkE …zâkt nŒkt. yýnf™wt …zkðe
©enrh™kuu «kËw¼koð ÚkÞkuu ‚t. 1837 (E.‚. 1781) y™u ÷uðk™e ð]Â¥k ð]ÂØ …k{e nŒe. Ëefhe™k sL{™u yþw¼ „ýðk{kt
Œu ‚t. 1886 (E.‚. 1830){kt ytŒÄko™ ÚkÞk. òu yk…ýu ‚t. ykðŒku. fux÷ef ðýkuo{kt sL{ …Ae Ëefhe™u ËqÄ{kt zwƒkze ËuðkŒe.
1837 …nu÷kt™kt …[k‚ y™u …Ae™kt …[k‚ yu{ ‚ku ð»ko™ku
yk ËqÄ…eŒe™ku fwrhðks ¼Þtfh heŒu ‚{ks™u fkuhe hÌkku nŒku.
ErŒnk‚ ðkt[eyu Œku Œu™u …qðkoÄo fw‚t…, yr™rŒ y™u yÄ{oÚke
¼khŒ™e ÄkŠ{f …rhÂMÚkrŒ Œku ð¤e ƒnw ¾hkƒ nŒe. Ä{o™k ð»ko …nu÷kt ¼khŒeÞ ‚tMf]rŒ™u Œkuz™khkt y™uf …rhƒ¤ku ŒiÞkh ÚkÞkt
™k{u AuŒh®…ze, rð÷k‚, ði¼ð, ÔÞ‚™ku y™u {r÷™Œk Vu÷kÞu÷e nŒkt. …htŒw ¼khŒeÞ ‚tMf]rŒ y™u Ä{o yux÷kt ƒÄkt yuf{uf Au
nŒe. ¼ÂõŒ™k ™k{u ¼úük[kh [k÷Œku. ¿kk™eyku, Ä{o™k ðzkyku, fu yu™u swËkt fhðkt yþõÞ Au. yks ‚wÄe{kt y™uf {nk…wÁ»kku
„wÁyku …kuŒk™k rð÷k‚™u …ku»kðk þkMºkku™k {™VkðŒk yÚko fhe™u, y™u Eïh-yðŒkhku îkhk yk ‚tMf]rŒ™e hûkk ÚkŒe ykðe Au. …ý
{ã, {kt‚, {iÚkw™ ð„uhu yk[he™u ¼ku¤e «ò™wt þku»ký fhŒk y™u yk ð¾Œu ‚tMf]rŒ™u Œkuz™khkt …rhƒ¤ku yuf‚k{xkt Q¼kt ÚkÞkt nŒkt.
{tºk, Œtºk, {qX, {khý ð„uhuÚke ÷kufku™u rƒðzkðe™u «ò™wt þku»ký yu yr™ü Œ¥ðku™e ½uhe y‚h ™e[u hkò y™u «òyu …kuŒk™e
fhŒk. Œu{s {r÷™ Ëuð-Ëuðe™e W…k‚™k{kt håÞk-…åÞk hnuŒk. …rðºk Vhòu {qfe ËeÄe nŒe. „wÁyku …ý …kuŒk™wt fŒoÔÞ ¼q÷e™u
fux÷kf ¼u¾Äkheyku nrÚkÞkhku hk¾Œk y™u nrÚkÞkh™k òuhu y™uf MðkÚkeo Sð™ SðŒk nŒk. ¼khŒeÞ ‚tMf]rŒ™ku fkuE Œkhýnkh hÌkku
«fkh™k nwf{ku fhŒk. ™nkuŒku. yux÷u ¼khŒ ‚k{krsf, ™irŒf y™u ÄkŠ{f ûkuºku …Œ™™e
fkuE ÔÞkrÄ y™u hku„[k¤k{kt ðnu{™u òuze Ëuðk{kt ykðŒku. „Œko{kt Äfu÷kE „Þku nŒku. yk …Œ™{kt „wshkŒ {ku¾hu hÌkwt nŒwt.
hku„™ku W…[kh fhðk™k ƒË÷u Ëuð-Ëuðe™ku fku… ‚{S™u Ëuð- fkhý fu Ëktr¼f „wÁyku y™u MðkÚkeo hkòykuyu „wshkŒ™e ¼ku¤e
Ëuðeyku yk„¤ ƒfhk, fqfzk, …kzk ð„uhu r™Ëkuo»k …þwyku™ku ƒr÷ «ò™u ¼h…qh AuŒhe y™u ytÄ©Øk™k yt[¤k ykuZkze ËeÄk nŒk.
[Zkððk{kt ykðŒku. õÞkhuf Ëuð yk„¤ {k™ð ƒr÷ …ý [Zkððk{kt yu ð¾Œu y{ËkðkË™e hksfeÞ y™u ÄkŠ{f ÂMÚkrŒ fuðe nŒe yu
ykðŒkuu. ð¤e Ä{o™k ™k{u Þ¿k{kt …ý r™Ëkuo»k …þwyku ƒfhk, nðu òuEyu....
{]„÷k™e ®n‚k fhðk{kt ykðŒe. yu ®n‚k™u hkuf™kh yu ð¾Œu ‚t. 1837™k yh‚k{kt yt„úuòu™e hkßÞ‚¥kk {kºk ƒt„k¤{kt
fkuE ™nkuŒku. «ò y¿kk™ y™u ytÄfkh{kt zqƒu÷e nŒe. õÞktÞ s nŒe. niËh, {hkXkyku, r™Ík{, xe…w ð„uhu yt„úuòu™u ntVkðe
yu{™ku fkuE Œkhýnkh Ëu¾kŒku ™nkuŒku. ‚íÞ, ûk{k, y®n‚k, hÌkk nŒk. ßÞkt ßÞkt {hkXkyku™e ‚¥kk nŒe íÞkt y™uf «fkh™k
‚Ëk[kh, ™erŒ, ËÞk ‚{ks{ktÚke ÷wó ÚkÞkt nŒkt. fuð¤ ®n‚k, swÕ{ku ÚkŒk. fkhý fu Œuyku Ëhuf «Ëuþku y™u ™„hku EòhkÚke yk…e
y‚íÞ, Ët¼, Ëwhk[kh, yLÞkÞ, ðnu{, rð÷k‚, ÔÞ‚™ ð„uhu ËuŒk. Eòhku hk¾™khk ¼khu fhðuhk îkhk «ò™u ËtzŒk …ý ÷kufku™u
rðfkhku ð]ÂØ …kBÞk nŒk. ‚„ðz yk…Œk ™rn. y{ËkðkË …ý ¼khu fhðuhk™wt ¼ku„ ƒ™u÷wt.
r™»fw¤k™tË Mðk{e ÷¾u Au fu - …htŒw fhðuhk™k ƒË÷k{kt þnuh™k ÷kufku™u ‚w¾ ÚkkÞ - ‚„ðz ðÄu
[khu ðýo ™u yk©{, Œuýu íÞk„e ËeÄk r™s-Ä{o > yuðwt fþwt fhkŒwt ™rn. {kºk Yr…Þk W½hkððk™e ðkŒ s {wÏÞ nŒe.
y‚íÞ „wÁyu yð¤wt ƒŒkðe, ËeÄku yÄ{o Ä{o Xhkðe >> {hkXk ‚¥kk™e swÕ{þkneÚke ftxk¤e™u y{ËkðkË™e «òyu MÚk¤ktŒh
hkò WÒkŒ ÚkE y…kh, fhu ‚íÞ Ä{o™ku ‚tnkh > fhu÷wt. y™u yu «ò ßÞkt hksfeÞ ºkk‚ ™ nkuÞ yuðkt ™„hku{kt
yk…u …k… fhu yý÷u¾u, Œu{ «ò fhu Ëu¾kËu¾u >> sE™u ð‚e nŒe. yk heŒu þk‚fku™e Ë{™ ™erŒÚke «ò{kt MÚk¤ktŒh
yk heŒu ÄkŠ{f y™u ‚k{krsf …Œ™ ŒhV sE hnu÷e ÚkÞk fhŒwt. yk MÚk¤ktŒh™k fkhýu þnuh™k ½ýk rðMŒkhku Wßsz
¼khŒeÞ «ò™ku fkuE WØkhf ™nkuŒku. ƒeS ƒksw yksÚke ƒ‚ku ÚkÞk nŒk. …htŒw ßÞkhu y{ËkðkË{kt yt„úus ‚hfkh ykðe yux÷u
÷kufku VheÚke y{ËkðkË{kt ykðe™u ð‚ðk {ktzâk. 1867){kt suŒ÷…wh™k Þ¿k{kt ÷~fh {kuf÷e™u rðÎ™ fÞwO nŒwt y™u
ßÞkhu ©e Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™u WØð ‚t«ËkÞ™e Ä{oÄwhk yuýu s ¼ÿ™k rfÕ÷k{kt ©enrh™u …kýe™k xktfk{kt ™kt¾e Ëuðk {kxu
Äkhý fhe íÞkhu y{ËkðkË{kt fuþðhkð ‚u÷qfh …uïk ŒhVÚke ‚qƒku f…x¼he …Ähk{ýe fhkðu÷e …ý yu™wt yk fkðºkwt r™»V¤ „Þwt
ÚkE™u ykÔÞku nŒku. yk ‚u÷qfhu y{ËkðkË™k ÷kufku …h ½ýku sw÷{ nŒwt. yu …Ae ÷„¼„ ŒhŒ s {hkXk ‚¥kk™ku ytŒ ykÔÞku y™u
fÞkuo nŒku. Œuýu òŒòŒ™k ðuhk ™ktÏÞk nŒk. yu ‚{Þ{kt „kÞfðkz™k ¾uzk rsÕ÷k™k f÷ufxh z™÷ku… ‚knuƒu (‚kt«ËkrÞf þkMºkku{kt
÷~fhu y{ËkðkË W…h [zkE fhe y™u ‚u÷qfh™u …fzâku. ‚ku¤ WÕ÷u¾kÞu÷ Ëw÷o¼ ‚knuƒ) E.‚. 1817™k ™ðuBƒh {k‚{kt
rËð‚ y{ËkðkË™e su÷{kt hkÏÞku …Ae …q™k {kuf÷e ËeÄku. yu …Ae y{ËkðkË{kt ‚¥kk™kt ‚qºkku ‚t¼kéÞkt.
„kÞfðkz ŒhVÚke y{ËkðkË{kt hkðƒk ‚qƒk Œhefu ykÔÞk. yu{™k yt„úuòu nðu Äe{u Äe{u ÔÞk…kh íÞS ËE™u hkßÞ‚¥kk nkt‚÷
…Ae E.‚. 1800{kt h½w™kÚk {ne…Œhk{ ‚h‚qƒkuu ƒLÞku. yu{™k fhðk{kt «ð]¥k ÚkÞk nŒk. ¼khŒ™k hkò-hsðkzkt™ku fw‚t… y™u
Ëþuf ð»ko™k þk‚™{kt ÷kufku ‚w¾e nŒk. yu{™k þk‚™{kt ‚tðŒ …kuŒk™e hksLkerík™u fkhýu Äe{u Äe{u Œuyku yk„¤ ðÄe hÌkk nŒk
1859{kt {nk{k‚{kt …nu÷ðnu÷k ©e Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ y™u Œuðk{kt ©enrh™e ‚uðk fhðk™e Œu{™u Œf {¤e. …uïkE
y{ËkðkË …ÄkÞko. íÞkhu h½w™kÚk {ne…Œhk{™k hksfŒkoyku (‚qƒk ‚¥kk™ku ytŒ E.‚. 1817{kt ykÔÞku íÞkhÚke Œu E.‚. 1857{kt
h½w™kÚk ™ nkuÞ íÞkhu {Õ÷ƒk fkÞofkhe ‚qƒk Œhefu fkh¼kh ƒ¤ðku ÚkÞku íÞkt ‚wÄe™kt 40 ð»kkuo™ku ¼khŒeÞ RrŒnk‚{kt yk
[÷kðŒk. Œu {Õ÷ƒk y™u Œu{™ku ¼ºkeòu [e{™hkðS-ð[™k{]Œ ‚{Þ„k¤ku ‚t…qýo yÔÞðMÚkk™ku y™u yhksfŒk™ku nŒku. «ò™ku
ðzŒk÷ - 6 y™u 7 {kt «§ …qAðkðk¤k) ©e Mðkr{™khkÞý fkuE hýeÄýe ™nkuŒku. Ä{o y™u ‚{ks{kt fux÷kf fwrhðkòuyu
¼„ðk™™wt W{¤fk¼uh Mðk„Œ fÞwO. ©enrhyu y{ËkðkË{kt {kÍk {qfe nŒe. «òs™ku-¼õŒs™ku yu ‚{Þu rðfx ‚{Þ™k
‚{krÄyku fhkðe. yu òuE™u y{ËkðkË™k ‚qƒk h½w™kÚk™u ©enrh ƒu÷e™u y™u ¼kt„u÷k™k ¼uÁ™u y™u ‘²Î¢ ²Î¢ çã {}¢üS²’ yu ð[™ku
«íÞu ¼kð™k ò„e. y{ËkðkË{kt ßÞkhu ÷ku÷t„h ƒkðkyu ŒkuVk™ Wå[kh™kh …h{kí{k™u …kufkhe hÌkk nŒk. …qðo{ktÚke WËÞ …k{e™u
fÞwO íÞkhu yk ‚qƒkyu ©enrh™u {ËË fhe nŒe. yux÷wt s ‚qÞo Ëhhkus ‚{„ú ƒúñktz™u ysðk¤u Au AŒkt y¿kk™Y…e ytÄkÁ,
™rn …ý Œuýu ¼ÿ ¾kŒu …kuŒk™k ƒt„÷k{kt ©enrh™e …Ähk{ýe Ëw:¾Y…e ytÄkÁ ‚qÞo õÞktÚke Ëqh fhe þfu ! yu Œku …qðo{ktÚke
fhkðe nŒe. ‚nò™tË ‚qÞo™ku WËÞ ÚkkÞ íÞkhu s Ëw:¾, y¿kk™, {kun, rðfkh
{ne…Œhk{ …Ae yu{™k ¼ºkeò rðê÷hkð ‚t. 1865{kt ð„uhu Ëqh ÚkðkLkwt níkwt. ‚qÞkuoËÞ ÚkÞk …nu÷kt yÁýkuËÞ ÚkkÞ yux÷u
y{ËkðkË™k ‚qƒk ƒLÞk nŒk. yk ð¾Œu ©e Mðkr{™khkÞý Ä{o™ku ¾ƒh …zu fu nðu ‚qÞkuoËÞ Úkðk™ku Au, yu{ ‚nò™tË ‚qÞo™k
…kÞku ™t¾kE „Þku nŒku. yk ‚qƒku ðk{…tÚke nŒku. Œuýu ÷ku÷t„h™u yk„{™ …qðuo þkMºkkuyu y™u {nk…wÁ»kkuyu yu{™k yk„{™™e
„wÁ ƒ™kÔÞk nŒk. Œu ÷ku÷t„h fnu Œu{s fhŒku. yu rðê÷hkðu yk÷ƒu÷ …kufkhe nŒe.
y{ËkðkË{ktÚke Mðkr{™khkÞý Ä{o ™kƒqË fhðk {kxu ½ýe {nu™Œ RrŒnk‚fkh ©e nu™úe ßÞkuso ƒúeø‚u ™kUæÞwt Au fu E.‚. 1830
fhe …ý VkÔÞku ™rn. yk yu s ‚qƒkuu nŒku fu suýu (‚tðŒ (‚t. 1886){kt ©e Mðkr{™khkÞý™k 1000 ‚kÄwyku 300
ƒúñ[kheyku, 200 …k»koËku, 200 nsqhe ‚uðfku y™u …kt[ ÷k¾ • y{ËkðkË
„]nMÚk nrh¼õŒku nŒk. y{ËkðkËLku ©eLkøkh fnuðk{kt ykðu Au. yºku ½ýk ÷û{e
yk{ {k™ð{kºk{kt ‚Ëk[kh™k ‚tMfkh ®‚[ðk™wt fk{ ¼„ðk™ LktËLkku ðMku Au. ©eS{nkhksLkk Mk{Þ{kt nu{k¼kE, ð¾ík[tË,
©e Mðkr{™khkÞý fhe hÌkk nŒk. nXeMktøk rðøkuhu ÄLkkZâ ðrýf níkk, ©e ÷û{eLkku yºku rLkðkMk
• MkíMktøkLkk «[kh{kt {w~fu÷eyku nkuðkÚke y{ËkðkËLku ©eLkøkh fnuðkíkwt. yk þnuhLkk {æÞ{kt
Mktðík 1858 Úke 1878 MkwÄeLkku Mk{Þ yþktríkLkku níkku ÃkkðLkfkhe Mkkçkh{íke LkËe ðnu Au íku ½ýe s «k[eLk íkeÚko{Þe Au.
þÂõíkÃktÚke, fwzkÃktÚke, {XÄkhe çkkðkyku yLku {kuxe r{Õfíkðk¤k yk LkËeLkk rfLkkhu íkÃkkurLkrÄ ËrÄr[Lkku Ãkrðºk ykhku ykðu÷ku Au.
Mkt«ËkÞkuLkk Mkt[k÷fku, ©enrhLkku «íkkÃk yLku íku{Lke sLkfÕÞký ð¤e MkÃíkŠ»kykuLkku ykhku Ãký «rMkØ Au. ËrÄr[ {nkLk íkÃkMðe níkk.
{kxuLke rLk:MðkÚko Mkuðk MknLk fhe þõÞk Lkrn. su{ su{ Mk{Þ síkku íkÃkLkk «¼kðÚke þheh f]þ nkuðk Aíkkt yíÞtík þku¼íkwt níkwt. íku{Lkk
økÞku íku{ íku{ MkkÄwyku yLÞ ÃktÚkku {qfe Mðkr{LkkhkÞýLkk ykr©ík yÂMÚk{kt rËÔÞ íkusLke Í÷f níke. ð]ºkkMkwh Lkk{Lkku ËiíÞ ËuðkuLku
ÚkÞk. Ä{oLkk «[kh {kxu ©enrhyu MkkÄwykuLkkt {tz¤ çkktæÞkt níkkt Ãkezíkku níkku. #ÿ yLku Ëuðku íkuLkkÚke ºkkMke økÞk níkk. ËuðkuLku Mk÷kn
yLku íku{Lku økwshkík, fåA yLku fkrXÞkðkz{kt ðkhtðkh {kuf÷ðk{kt {¤e fu ËrÄr[ Ér»k íkÃk fhu Au. yLku òu íku «ký ykÃku yLku íku{Lkk
ykðíkkt. ©enrhLke yk¿kk yu{ níke fu MkkÄwyu hkus yuf MkíMktøke yÂMÚk{ktÚke ð@ çkLkkððk{kt ykðu yLku ELÿ íkuLkku WÃkÞkuøk fhu íkku
çkLkkððku ÃkAe s{ðwt. òu fkuE Lk ÚkkÞ íkku yk¾hu ð]ûkLku Ãkkýe Aktxe ð]ºkkMkwh nýkÞ, Ëuðku íku Ér»k ÃkkMku økÞk. sLkfÕÞký {kxu Ér»kyu
íkuLku MkíMktøke çkLkkððwt. yMkwhku Lku îu»keyku MkkÄwykuLku yLkuf heíku ËuníÞkøk fÞkuo. yLku MðkÃkoýLkwt W¥k{ áüktík ÃkwY Ãkkzâwt. nkzfkt ÷E
fLkzðk ÷køÞk. f]»ýLke «rík{kykuLkwt ¾tzLk fhíkk, ®MknkMkLkku íkkuzíkk Ëuðku rðïf{ko ÃkkMku økÞk. rðïf{koyu íkuLkwt ð@ çkLkkÔÞwt yLku ð@Úke
øk¤k{ktÚke ftXeyku íkÚkk sLkkuEyku íkkuze Lkkt¾íkk. fÃkk¤{kt Zu¾k¤ku ð]ºkkMkwhLkku ðÄ ÚkÞku. Ãkqðofk¤{kt yk Mkkçkh{íke LkËeLkku íkx ykðk
½MkeLku rík÷f ¼qMke Lkkt¾íkk, ÃkwMíkfku çkk¤e Ëuíkk, ð† Vkze Lkkt¾íkk, íkÃkÂMðLke rLkðkMk ¼qr{ níke. Ãkqðuo MkíÞÞwøk{kt yk MÚk¤u W¥kh
r¼ûkk{kt Äq¤ fu y¼ûÞ ðMíkwyku Lkkt¾íkk, yk çkÄwt MkkÄwyku {wtøku rËþkyu nk÷Lkk Mkkçkh{íke íkxu Ä{oËuðu íkÃk fÞwO níkwt. íku{Lke Mkuðk{kt
{kuZu MknLk fhíkk. ytøkúuòuLke Mk{økú Ëuþ{kt nfw{ík níke. fku¤e, fkXe íku{Lke ÃkíLke {qŠík hnu÷kt. íÞkt Lkh yLku LkkhkÞýLkku sL{ ÚkÞu÷ku.
ðøkuhu òríkyku WÃkh {nkhksLkk WÃkËuþLke yMkh Ãkze. íkuyku ßÞkt LkkhkÞý nkuÞ íÞkt ©e, Mkw¾, þktrík Lku MktÃk nkuÞ s íkuÚke ©eLkøkh
rLkÔÞoMkLke yLku Lkiríkf çkLÞk. yk{ hkßÞ yLku Mðkr{LkkhkÞýLke Lkk{ MkkÚkof Au. ßÞkt Ä{oLku {qŠíkyu íkÃk fhu÷wt íkÚkk Lkh yLku
ÄkŠ{f yLku Lkiríkf «ð]r¥k, ÃkhMÃkh ÷k¼ËkÞf Lkeðze. ©enrhyu LkkhkÞýLkku sL{ ÚkÞu÷ku íku MÚk¤ LkkhkÞý½kx íkhefu «rMkØ Au.
nðu ÃkkuíkkLkk Mkt«ËkÞLku {qíkoYÃk ykÃkðkLkku rð[kh fÞkuo yLku ºký LkËeLkk Mkk{k rfLkkhu {nkí{k økktÄeSyu MÚkkÃku÷ yk©{ Au. ßÞktÚke
çkkçkíkku æÞkLk{kt ÷eÄe (1) {trËhkuLke MÚkkÃkLkk fhðe (2) {trËhku, Mðíktºkíkk {kxu rðÏÞkík Ëktze fq[ fhu÷e.
Ä{o yLku MkkÄwykuLkk hûký yLku rLkÞ{Lk {kxu yk[kÞkuoLke MÚkkÃkLkk • Lkøkh h[Lkk
(3) Mkt«ËkÞLkk økútÚkkuLke h[Lkk fhðe. y{ËkðkË þnuh yn{Ëþkn Mkw÷íkkLku MkLku 1413 Lke
Mkk÷{kt ðMkkÔÞwt. íkuLke çkktÄýe Ãkkxý þnuhLku {¤íke ykðu Au. {kuxe Œku {nkhks ‚¼k{kt rðhks{k™ ÚkkÞ ™u ðk®sºk ðk„u Œu ‚kt¼¤e™u
{kuxe Ãkku¤ku yLku íku{kt økøkLk[wtçke E{khíkku yu þnuhLke rðrþüíkk {nkhks™kt Ëþo™ fhðk ykðu. Ëþo™ fhe™u Úkkuzeðkh ‚¼k{kt ƒu‚u.
Au. {ktzðeLke Ãkku¤ {kuxk{kt {kuxe Ãkku¤ økýkÞ Au íku{kt ºký [kh …Ae yufƒeò ‚k{u swyu - fu h‚kuE™wt {kuzwt Úkþu. yux÷u WŒkhu
{æÞ{ fËLkkt økk{ku Mk{kE òÞ. ð¤e ¼Þ yLku MktfxLkk Mk{Þ{kt sE ‚khe h‚kuE ƒ™kðe s{u y™u [kh ðk„u yux÷u QXe ™kne-
yuf Ãkku¤{ktÚke çkeS Ãkku¤{kt sE þfkÞ yuðe Ãkku¤Lke h[Lkk fhu÷e ÄkuE …kAk {kuzuÚke {nkhks™kt Ëþo™u ykðu. …Ae ykhŒe ÚkkÞ,
Au. ¼ÿfk¤e {kíkk þnuhLke þku¼k{kt yr¼ð]rØ fhu Au, ð¤e ‚¼k{kt ðkŒku ÚkkÞ Œu ‚kt¼¤u y™u Úkkuzeðkh ÚkkÞ yux÷u zku÷kt ¾kðk
ykÄwrLkf ykiãkurøkf MÚk¤ku, rðãkÃkeXku, þk¤kyku yLku økwshkík {ktzu, yux÷u yuf yuf sý WŒkhu sE ‚qE hnu. ƒesu rËð‚u …ý
rðïrðãk÷Þ, ykÄwrLkf sYrhÞkíkkuLku Ãkwhe ÃkkzLkkhe MktMÚkkyku Au. yuðe s heŒu fhu.
MkLku 1561 {kt Mkw÷íkkLk {n{Ë ºkeòu hks fhíkku níkku. MkLku Ë÷k ¼õŒ Œku ðnu÷k ‚ðkh{kt ºký ðk„u QXu. ™kne-ÄkuE
1572 {kt {kuøk÷ çkkËþkn yfçkhLkk fçkò{kt ykÔÞwt. MkLku …qò fhe™u {nkhks QXâk …ý ™ nkuÞ Œu ‚{Þ{kt sE™u
1605 {kt {kuøk÷ çkkËþkn snktøkeh hks fhíkku níkku. íkuýu {nkhks™kt Ëþo™ fhðk ¾zk ÚkkÞ. Œu {nkhks™kt ™kŒkt Ëþo™ fhu
þnuhLkk Äq¤eyk hMíkk òuE y{ËkðkËLku økhËkçkkË Lkk{ ykÃÞwt. - …qò fhŒkt Ëþo™ fhu. ‚¼k{kt ŒÚkk s{Œkt y™u …kuZu íÞkt …ý
nk÷ íku økhËkçkkË hÌkwt LkÚke. MkLku 1725 {kt þkneçkkøk ykøk¤ Ëþo™ fhu. …Ae …k¤k fkZe {qfu íÞkhu WŒkhu ykðe™u ƒeò nrhs™™u
ÞwØ ÚkÞwt. n{uËçkkË MkhËkhu {hkXk ÷~fhLku nhkÔÞwt. MkLku 1755 yk„¤Úke …kuŒk™ku zçƒku yk…e™u fne hk¾u÷wt nkuÞ fu yk{kt {khu
{kt þnuh {hkXkLkk fçkò{kt ykÔÞwt. {nuMkw÷ økkÞfðkz yLku Ãkuïk {kxu hk¾òu, nwt …Ae s{eþ. Œu ßÞkhu ƒ…kuhu {nkhks™kt Ëþo™
ðnU[e ÷uíkk. MkLku 1780 {kt ytøkúus MkhËkh sLkh÷ økkuzkzuo þnuhLkku ƒtÄ ÚkkÞ íÞkhu s{e™u ð¤e …kAk ™kne-ÄkuE™u {nkhks QXâk
fçkòu ÷eÄku. MkLku 1818 {kt ÃkuïkELkku ytík ykÔÞku yLku þnuhLkku ™ nkuÞ Œu …nu÷kt sE™u ¾zk ÚkE òÞ. Œu {nkhks QXu yux÷u
{w÷fe fçkòu ytøkúuòuyu ÷eÄku. yk «{kýu þnuhLkku VuhVkh EríknkMkLke Ëþo™ fhu. yu{ {nkhks™kt ‚¼k{kt-ykhŒe ð¾Œu y™u {nkhks
árüyu òuðk{kt ykðu Au. …kuZðk òÞ íÞkhu …ý Ëþo™ fhu y™u …k¤k ßÞkhu fkZe {qfu íÞkhu
• ËþoLk{kt yríkþÞ ©Øk¤w Ë÷k ¼õík WŒkhu ykðe™u ‚qE hnu. …Ae ƒesu rËð‚u …ý yuðe heŒu Ëþo™
ßÞkhu y{ËkðkË™k nrhs™ {nkhks™k Ëþo™u sŒk íÞkhu fhu. yu{ {nkhks™k Ëþo™™wt ‚w¾ ÷u y™u ƒeò …nu÷kt fÌkwt Œuðe
‚h‚…wh™k Ë÷k ¼õŒ …ý ‚kÚku sŒk. y{ËkðkË™k nrhs™ Œku heŒu Ëþo™ fhu.
{nkhks™kt Ëþo™ fhe WŒkhu ykðe …hM…h {¤e™u ƒku÷u fu fk÷u yu{ yufk„ú ð]Â¥kÚke su Ëþo™ fhu Au Œu™u Ëþo™krËf™wt ‚w¾
þk™e h‚kuE fheþwt ? …Ae ËqÄ…kf RíÞkrË h‚kuE™ku Xhkð fhe™u {¤u Au, ƒeò™u Œku {nkhks™kt Ëþo™ {nkhksu su{ ð[™k{]Œ{kt
Œu™ku ‚h‚k{k™ ÷E ykððk™ku Xhkð fhu y™u Xhkðu fu V÷kýk fÌkwt Au Œu{ s ÚkkÞ fu ‘r¾‚fku÷e ƒku÷u Œu ¼u„wt …qtAzwt Ÿ[wt fhu
ËqÄ ÷kðu. yu{ Xhkð fhe™u ‚qE hnu. …Ae ‚ðkh{kt QXe
íku{ ÚkkÞ.’ (rLkøkwoýËkMk Mðk{eLke ðkíkku-607)
…kuŒ…kuŒk™k fk{{kt ÷k„e òÞ. ™kne-ÄkuE …qò fhe™u …hðkhu íÞkt
• LkÚkw ¼è îkhk çku[h¼kE {ýfeðk¤kLku MkíMktøk yku¤¾kÞku Mkh¤ Mð¼kðLkk Mkk[k Mktík Au. íku ík{khe {hS «{kýu fhþu. íkuyku
þnuh{kt çku[h {ýfeðk¤k Lkk{u yuf {kuxk þknwfkh níkk. yks-fk÷{kt çkesu økk{ sðk íkiÞkhe fhu Au. íku{Lkk økÞk ÃkAe
LkÚkw ¼è Mkkhk nrh¼õík níkk íku çkuÞLku ÃkhMÃkh ½ýku MLkun níkku. ykðku òuøk s÷Ëe Lknª {¤u. {w{wûkwLku Mkk[e ðkík s÷Ëe {LkkÞ
LkÚkw ¼èu çku[h¼kELku fÌkwt fu søkík{kt su {kuxk þknwfkh nkuÞ íku Au. íkuÚke çku[h¼kE çkkuÕÞk fu Mkðkhu MktíkLku çkku÷kðeþwt. y{u fËk[
òu ¼økðkLkLku yLku MktíkLku ¼kðÚke Ãkqsu íkku ßÞkt ßÞkt sL{ Ähu íÞkt ¼q÷e sEyu íkku ík{u Mkt¼khòu. Ãký ði»ýð{kt y{u ykøkuðkLk Aeyu
íÞkt Mkw¾e ÚkkÞ. íÞkhu çku[h {ýfeðk¤k çkkuÕÞk fu ¼økðkLkLku yLku íkuÚke økwÁLku ¾çkh Ãkzðe òuEyu Lkrn. fkhý fu íku{Lku yk ðkík
MktíkLku ÃkqsðkLkku {Lku Ãký ¼kð Au. Mkkhk Mktík {¤u íkku Mkuðk fheyu. Á[u Lkrn íkuÚke y{khu íku{Lke {ÞkoËk hk¾ðe òuEyu. íÞkhu LkÚkw
¼u¾ {kºkLku ¼økðkLk òýwt Awt. Ãký Mðk{eLkk MktíkLku Lkðk Mk{SLku ¼è çkkuÕÞk fu ík{u økwÁ fkuLku fnku Aku ? økwÁLkkt ÷ûký þkMºk{kt
{kLkíkku LkÚke. fkhý fu Mkki ¼u¾ íku{Lku {kLkðkLke Lkk Ãkkzu Au. LkÚkw fÌkkt Au íku òýíkk nku íkku fnku, Lkrn íkku nwt fnw. SðLku yLkkrËfk¤Úke
¼è fnu ÄLkkZâ ÷kufku Mkk[k MktíkLku Lkðk fnu Au Ãký fkuý Lkðk {kÞkLkwt çktÄLk Au íkuLkwt íkÚkk {kuûk{køkoLkwt ÞÚkkÚko ¿kkLk ykÃku íkuLku ‘økwÁ’
fu fkuý sqLkk íkuLke fkuE íkÃkkMk fhíkwt LkÚke. Lk¬e fhðk suðe ðkíkLku fnuðkÞ Lku Mkk[wt ¿kkLk Lk ÚkkÞ íkku íku ðÁ fnuðkÞ. ¿kkLk rðLkkLkk
fkuE Lk¬e fhíkwt LkÚke Lku y¿kkLkÚke ¾kuxk ¼ú{{kt Ãkzâk hnu Au. økwÁ íkku LkhfLkwt îkh Au. rð»kÞ{kºk y¿kkLke økwÁ{kt hÌkkt nkuÞ Au.
íkuÚke su ðMíkw ÂMÚkh LkÚke íkuLke áZíkk fÞko fhu Au. Ãk]Úðe WÃkh {kuxk yuðkLku ÷kufku økwÁ {kLku Au yLku y¿kkLkíkkÚke y¼kð ÷uíkk LkÚke.
[¢ðíkeo hkòyku ÚkE økÞk. Ãký {Þko ÃkAe íku{Lke fkuELku ykçkY su økwÁ rð»kÞLkwt ¾tzLk fhe íku{kt nuík hk¾íkk Lk nkuÞ íku økwÁ fnuðkÞ.
fu Mk{]rØ hne LkÚke. rð»kÞ WÃkh {Lk hk¾u íku økwÁ Lku rþ»Þ çkuÞ çktÄLk{kt Au. sux÷k
¼økðkLk Lku ¼økðkLkLkk MktíkLku yÚkuo òu fk{ Lk ykðu íkku øk{u rð»kÞÚke Ëqh hnu yux÷ku íku{kt ¼økðkLkLkku rLkðkMk ÚkkÞ Au Lku íÞkhu
íkux÷e MktÃkr¥k nkuÞ íkku Ãký Lkfk{e Au. {híke ð¾íku Lku {Þko ÃkAe s y¿kkLkYÃke ytÄkÁt Ëqh ÚkkÞ Au. ¼økðkLkLkk MktíkLkwt ËþoLk Ãký
Ãký su MknkÞ fhu íku s ðkík Mkk[e fnuðkÞ. {kxu ík{u Mkk[k MktíkLkku yLktík V¤ ykÃku Au. yuf ûký Ãkh Mkk[k MktíkLkku òu Mk{køk{ ÚkkÞ
Mk{køk{ fhe, ¼økðkLkLke íkÚkk MktíkLke Mkuðk fhe ík{khe ÷û{eLkku íkku yLktík ÃkkÃkkuLkku Lkkþ fhu Au. yk Mkkt¼¤e çku[h¼kE fnu : ykðe
MkËwÃkÞkuøk fhku. yLku yk ÷kuf íkÚkk Ãkh÷kuf MkwÄkhku. LkÚkw ¼èLke Mkk[e ðkík y{Lku fkuE fnuíkwt LkÚke. ykÃku {Lku nuíkÚke {khk rníkLke
ðkík Mkkt¼¤e çku[h {ýfeðk¤k çkkuÕÞk fu ík{u {khk Mkk[k r{ºk Mkk[e ðkík fne {kxu Mkðkhu MktíkLku çkku÷kðeþwt Lku íku{Lkkt ËþoLk fheþwt.
Aku. {kxu ík{u fnku íku{ fÁt. íÞkhu LkÚkw¼è fnu : fwMktøku fheLku ík{u çkesu rËðMku LkÚkw ¼èu çku[h {ýfeðk¤kLku ½uh sE ðkík ÞkË
Mðkr{LkkhkÞýLku ¼økðkLk {kLkíkk LkÚke Ãký rðê÷LkkÚk, f]»ý suLku fhe. íÞkhu íku{ýu fÌkwt fu Ëuþfk¤ çkÄku yLkwfq¤ yLku þw¼ Au. {kxu
ík{ku fnku Aku íku yk Ãkkuíku s Au. ÃkqðoLkk yÃkkh ÃkwÛÞ nkuÞ íÞkhu n{ýkt s Ãkkt[-ËMk MktíkkuLku çkku÷kðe ÷kðku. MkkÚku Ãkkt[-ËMk nrh¼õíkkuLku
íku{Lkku Þkuøk íkÚkk ËþoLk ÚkkÞ. ynª íku{Lkk {kuxk Mktík Au íku{Lkk Ãký çkku÷kðe ÷kðòu. íku{Lku çkuMkðk {kxu ðknLk òuEyu íkku ÷E
ík{u ËþoLk fhku Lku ík{khe {hS «{kýu íku{Lku fnku yLku ÃkqAku íku òyku. ÃkAe LkÚkw ¼èu {wõík{wrLk ÃkkMku ykðe çkÄe ðkík fhe. íÞkhu
{wõík{wrLk fnu : [k÷eLku sðwt íku MktíkLkku Ä{o Au. øk]nMÚkLkku Ä{o øk]nMÚk Ëw:¾ ¼kuøkÔÞk fhu Au. rð»kÞ{kt ßÞkhu yuðkt Ëw:¾ swyu íÞkhu ytíkh{kt
hk¾u yLku MktíkLkku Ä{o Mktík hk¾u íku{kt s çkuWLke {kuxÃk Lku þku¼k ºkkMk ÚkkÞ. ÃkAe rð»kÞ{ktÚke rLkð]¥k ÚkE ¼økðkLk ¼sðk{kt Mkw¾
Au. yu{ fne íkiÞkh ÚkELku [kÕÞk. çku[h {ýfeðk¤kLkwt rðþk¤ {kLku. {kuíkiÞk ðøkuhu ÷kzw Ëu¾ðk{kt ½ýk r«Þ ÷køku Au Ãký íku{kt
{fkLk LkSf{kt s níkwt. MktíkLku ykÔÞk òuELku íkuyku MkL{w¾ ykÔÞk shk Mkku{÷ (Íuh) Ãkzu÷ òuðk{kt ykðu íkku øk{u íkuðe ¼q¾ ÷køke
Lku {kLkLkku ytfwh hkÏÞk rðLkk çku nkÚk òuzeLku Mðk{eLku Ãkøku ÷køÞk, nkuÞ íkku Ãký s{ðkLkku ¼kð hnu Lkrn. íku{ ¼økðkLk rðLkk çkeò
Lku Mðk{eLkku nkÚk Ík÷e {fkLk{kt ÷E sE MkwtËh økkËe WÃkh rð»kÞ{kt øk{u íkux÷ku «u{ nkuÞ íkkuÃký òu íku{kt Ëku»k ËuÏÞk{kt ykðu
çkuMkkzâk Lku ÃkAe çkkuÕÞk fu ykÃkLkk ÃkkðLk [hýLkk MÃkþoÚke y{kÁt íkku íkuLku yr«Þ Úkíkkt ðkh ÷køkíke LkÚke. ÃkwÁ»kLku †e yLku †eLku ÃkwÁ»k
½h ÃkkðLk ÚkÞwt, øktøkk, Þ{wLkk ðøkuhu íkeÚkkuo Ãký ykÃkLkk [hýLku ðkhu çktÄLkYÃk Au yux÷ku ÃkhMÃkh «u{ Au. Ãký fk{Ëuð suðku YÃkk¤ku
ðkhu Ãkqsu Au. fkhý fu MktíkLkk [hý{kt çkÄkt íkeÚkkuo hÌkkt Au yu{ {Lkw»Þ nkuÞ íkkuÃký íku{ktÚke Sð síkku hnu íkku íkuLku r«Þ ÷køkíkku
y{u çkhkçkh Mkkt¼éÞwt Au. rð»kÞe {kýMkkuLku ¼økðkLk yLku Mkk[k LkÚke. ¼økðkLkLku ¼økðkLkLkk MktíkLkk økwý økkðkÚke yLktíkøkýwt V¤
Mktík {¤ðk Ëw÷o¼ Au. fkhý fu rð»kÞesLk rð»kÞ{kt s Mkw¾ {kLku ÚkkÞ Au. çkeswt øk{u íkux÷wt {kLk fu ÄLk nkuÞ Ãký íku fk{ ÷køkíkwt
Au Lku rð»kÞ {kxu s sÃk íkÃkkrË fhu Au. {hýLkk ¼ÞLkku íÞkøk LkÚke. Mðk{eLke ðkík Mkkt¼¤e çku[h {ýfeðk¤k þuX ykLktË ÃkkBÞk
fhe rð»kÞ {kxu s ÃkhËuþ{kt sðk snks{kt çkuMke Mk{wÿ Ãkkh fhu yLku Mðk{eLkku ¾qçk {rn{k Mk{ßÞk. ÃkAe þuXu Mðk{eLke fuMkh-
Au. íku{kt fux÷ktÞ ðnký zqçku Au Ãký íkuLkku ¼Þ hk¾íkk LkÚke. ¼økðkLk [tËLkkrËfÚke Ãkqò fhe nkh ÃknuhkÔÞk yLku çkuÞ Auzu øksøks MkkuLkkLkk
¼sðk {Lkw»ÞíkLk {éÞwwt Au íkkuÃký ¼síkku LkÚke íkuLkwt fkhý y{Lku íkkhu Þwõík [tËuheLkk y{qÕÞ ËwÃkèk ykøk¤ {qõÞk. ËMk yktøk¤ íkkhLke
fnku. fkhý ykÃkLku ¼økðkLk {éÞk Au íkuÚke ík{u çkÄwt òýku Aku fkuhku çkuW çkkswyu níke. çkhVe, ÃkUzk ðøkuhuLkk Úkk¤ku ¼he ykøk¤
yLku ¼økðkLkLku «MkÒk fhðk «ÞíLk fhku Aku. {qõÞk. çkeò MktíkkuLke Ãký Ãkqò fhe [kËhku ykuZkze.
íÞkhu {wõík {wrLk çkkuÕÞk fu ík{u su ðkík ÃkqAe íku Mktík Mk{køk{ ÃkAe {wõík{wrLk Wíkkhu ykÔÞk. Ëþnhk fhe íÞktÚke ðnu÷k÷
fÞko rðLkk íkhík Mk{ßÞk{kt ykðu íku{ LkÚke. su{ su{ MkíMktøk ÚkkÞ ykðe Ëþ rËðMk hÌkk. íÞktÚke ÃkkAk ©eLkøkh ykðe rËðk¤e Lku
íku{ íku{ ytíkh{kt «fkþ Úkíkku òÞ íku{ ðkík{kt hMk ykðu Lku ©Øk yÒkfqxLkk WíMkðku fhe nrh¼õíkkuLku hkS fÞko. yk heíku {wõíkkLktË
[kUxu. hMk yLku ©Øk rðLkk ¿kkLk fkuE {u¤ðe þfu Lkrn. ¼økðkLk Mðk{e ©enrhLke yk¿kkÚke y{ËkðkË{kt hne MkíMktøkLkku «[kh fhe
rðLkkLke sux÷e ðkíkku Au íku çkÄe {ku¼khkLkwt Ãkkýe Lkuðu òÞ íkuðe hÌkk níkk íku ËhBÞkLk ©enrh økZzk{kt [kíkw{koMk fhe [kÕÞk íku
Mkwøk{ Au yLku ¼økðkLkLke ðkík LkuðkLkk Ãkkýe {ku¼khu ÷E sðk økk{ku{kt Vhíkk yLku MkíMktøkeLku Mkw¾ ykÃkíkk ykÃkíkk ©eLkøkh ÃkkMku
suðe fXý Au. ¼økðkLkLkwt ¿kkLk {u¤ððk {kxu «Úk{ îkh Mktík Mk{køk{ ykðu÷k MkwtËh yLku Ãkrðºk suík÷Ãkwh Lkk{Lkk økk{{kt ÃkÄkÞko. íÞktÚke
fhðku íku Au. Lku MkíMktøk ÚkÞk ÃkAe çkeò îkh Mkwøk{ ÚkkÞ Au. rð»kÞ{kt ©enrhyu {wõík{wrLkLku íkÚkk ykswçkkswLkkt økk{ku{kt hnu÷k MktíkkuLku
ßÞkt MkwÄe Mkw¾ Ëu¾íkku hnu Au íÞkt MkwÄe sL{ {hý Lku Þ{ÃkwheLkkt ËþoLk {kxu çkku÷kÔÞk. {wõíkkLktË Mðk{e Mk{k[kh Mkkt¼¤eLku Mktík-
Ãkk»koËkuLku íkÚkk nrh¼õíkkuLku MkkÚku ÷E «¼wLkkt ËþoLk fhðk suík÷Ãkwh • rn{k¼kE þuXu MktíkkuLkk rLk»fk{e ðúíkLke «þtMkk fhe
sðk hðkLkk ÚkÞk. suík÷Ãkwh LkSf ykÔÞk íÞkhu ©enrh Mktíkku íkÚkk ©enrh fktfrhÞk Mkhkuðhu yktçk÷eyku{kt Mk¼k{kt rçkhkS
nrh¼õíkkuLku MkkÚku ÷E Mðk{eLkk MkL{w¾ ykÔÞk. hMíkk{kt ¼uøkk ytøkúus Mkknuçkku MkkÚku WÃkh «{kýu ðkík[eík fhe hÌkk níkk. íÞkt
ÚkÞk. ©enrhLku Ëhufu Mkküktøk «ýk{ fÞko. «¼w ËhufLku {ÕÞk. ÃkAe þnuhLkk çkeò MkíMktøkeykuLku íkÚkk ykøkuðkLk LkkøkrhfkuLku Mk{k[kh
Mk¼k{kt ykðeLku çkuXk. {wõíkkLktË Mðk{eyu ©eLkøkhLkk çkÄk Mk{k[kh {ÕÞk fu ©e Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLk fktfrhÞk WÃkh ÃkÄkÞko Au.
fÌkk. íku Mkkt¼¤e ©enrh ¾qçk hkS ÚkÞk. yux÷u íkuyku çkÄk yLkuf «fkhLkkt ðk®sºkku, Vq÷Lkk nkhku, {uðk ðøkuhu
• çku[h {ýfeðk¤k þuXLku íÞkt ÃkÄhk{ýe ¼uxku ÷E fktfrhÞk WÃkh ©enrh ßÞkt rçkhkßÞk Au íÞkt økÞk.
©enrh MkktsLkk [kh ðkøÞkLkk Mkw{khu Mk¼k{kt ykðeLku þnuhLkk LkøkhþuX rn{k¼kE íkÚkk þuX {kunLk÷k÷¼kE íkÚkk
rçkhkßÞk. Mktíkku-nrh¼õíkku Ãký ykðeLku {ÞkoËk «{kýu çkuXk. íku çku[h¼kE {ýfeðk¤k þuX íkÚkk yLÞ «ríkrcík þnuheyku Ãký
ð¾íku þuX çku[h¼kE {ýfeðk¤kyu ykðe ©enrhLku rðLktíke fhe ÃkkuíkÃkkuíkkLke økkzeyku{kt çkuMke íÞkt økÞk. Ëhuf ©eSLku Mkküktøk
fÌkwt fu nu «¼ku ! ykÃk Mktíkku-nrh¼õíkku Mkrník {khu ¼ðLk ÃkÄkhe «ýk{ fhe nkhku Ãknuhkðe ¼uxku ÄheLku Ãkøku ÷køÞk. ÃkAe ©enrhyu
{Lku ÃkkðLk fhðk f]Ãkk fhku. yux÷u ©enrh Mktíkku-nrh¼õíkkuLku MkkÚku ËhufLku fwþ¤ Mk{k[kh ÃkqAâk.
÷E çku[h¼kE þuXLku ½hu ÃkÄkÞko. þuXu ©enrhLkku ½ýku s Mkífkh ÃkAe rn{k¼kE þuX nkÚk òuzeLku ©enrhLku fnuðk ÷køÞk -
fhe Ãkkx WÃkh ÃkÄhkÔÞk. ÃkAe »kkuzþkuÃk[khÚke ©eSLkwt ÃkqsLk fhe rLk»fk{ ðúík Mk{kLk çkeswt fkuE ðúík LkÚke. ßÞkt rLk»fk{ ðúík Au.
nkhku Ãknuhkðe ykhíke fhe ¼ux Ähe «kÚkoLkk fhíkkt fÌkwt fu nu «¼ku ! íÞkt çkÄwt yiïÞo nkuÞ Au. yuðku þe÷ðúíkLkku «íkkÃk Au. sÃk, íkÃk,
{Lku ykÃkLkku íkÚkk ykÃkLkk MktíkkuLkku õÞkhuÞ y¼kð Lk ykðu íkuðe ðúík, ËkLk yu çkÄkt su þe÷ðúík Ãkk¤u Au. íku{kt hnu Au. rLk»fk{ ðúík
f]Ãkk fhòu. ÃkAe MktíkkuLke Ãký Ãkqò fhe [kËhku ykuZkze. ÃkAe ©enrh rðLkkLkku Ä{o Lkfk{ku Au. ÞÚkkÚko Ä{o rLk»fk{ ðúík fnuðkÞ Au. ík{khk
íÞktÚke {trËh{kt ykðe Mk¼k{kt rçkhkßÞk. íÞkhu ©eSyu {trËhLke {ík{kt rLk»fk{ ðúík {wÏÞ Au íku sýkÞ Au. su çkkE ¼kE ík{khu
Mkuðk fhðkLkk {rn{kLke ¾qçk ðkíkku fhe. íÞkt MktæÞk ykhíke ÚkE þhýu ÚkkÞ Au íku ík{khk «íkkÃku rLk»fk{ ðúík Mknusu Ãkk¤u Au. ík{khk
yux÷u ËuðLkkt ËþoLk fhe, ykhíke LkkhkÞý ÄqLÞ ðøkuhu rLkÞ{ku Mkðo Mktíkku {wÏÞ íku ðúík Ãkk¤u Au íkuÚke íku{Lke íkÚkk ykÃkLke {kuxÃk «íÞûk
Mktíkku-nrh¼õíkku Mkrník Vhe Mk¼k{kt ÃkÄkÞko. íÞkt hkrºkLkk rLkíÞ òuðk{kt ykðu Au.
rLkÞ{ku fÞko íÞkt þÞLk ykhíke ÚkE yux÷u ©enrh MkkiLke MkkÚku ËþoLk • ©enrhyu [khýLkk AkufhkLku {w¾u ðuË çkku÷kÔÞk Lku
fhe ËhufLku ÃkkuíkÃkkuíkkLku Wíkkhu Mkqðk sðkLke yk¿kk fhe Ãkkuíku Ãký fuþðhk{Lku þhýu ÷eÄku
ÃkkuíkkLku Wíkkhu sE ÃkkuZe økÞk. yk{ hkºku Ëþ ðkøÞk MkwÄe ËþoLkLke çkhkçkh íku s Mk{Þu [kh ðuË ¼ýu÷ku Ërûkýe çkúkñý
¾qçk s ¼ez hne níke. Ëuð ÃkkuZe økÞk ÃkAe Mkki rð¾hkÞk. yk fuþðhk{ Lkk{Lkku Ãktrzík. íkuLkku ðihkøke MkkÚke su ¢kuÄÚke ÷k÷
«{kýu MkwË-3 Lkku yk¾ku rËðMk ¾qçk «ð]r¥k{Þ hÌkku níkku. ykt¾kuðk¤ku. ÷ktçke sxkðk¤ku, íkwåA çkwrØðk¤ku níkku, íkuLku MkkÚku
÷ELku Mk¼k{kt ykÔÞku. ©enrh íku çkuÞLku ykðíkk òuE yufË{ Ÿ[k ©enrhyu yk «{kýu fuþðhk{Lku fne, íku [khýLkk Akufhk
ykMkLk WÃkhÚke Lke[u Qíkhe økÞk yLku [kf¤k WÃkh çkuMke økÞk. Mkk{u f]Ãkkárü fhe íkuLku fÌkwt fu nu ËuðeÃkwºk ! íkwt {khe ykøk¤ su
rððufþqLÞ fuþðhk{ Ãktrzík ©enrhLke Mk{eÃku ykðeLku çkuMke økÞku. ðuËkuLkku ÃkkX fhíkku níkku, íku ðuËkuLkku ÃkkX yk Ãktrzík ykøk¤ fh.
Ãku÷ku ðihkøke íkku ©enrhLku økk¤ku Ëuíkku Ëuíkku çkuXku, íkuLku suMktøk¼kEyu ©enrhLke yk¿kk Úkíkkt s Akufhku MkwtËh MÃkü {Äwh ðkýeÚke Mðhku
fÌkwt fu nu n÷fx ! ©enrhLkk shkÃký yÃkhkÄ rðLkk økk¤ku çkku÷u Mkrník [khuÞ ðuËkuLkk {tºkku íku Ãktrzík ykøk¤ çkku÷e økÞku. íku Mkkt¼¤e
Au íku çktÄ fh, Lkrn íkku {khu íkLku {khðku Ãkzþu. ÃkkuíkkLkk ¼õík hkS ÚkÞu÷k ©enrhyu íku AkufhkLku Vhe fÌkwt fu nu ËuðeÃkwºk ! íkwt
suMktøk¼kELku ¢kuÄÞwõík ykðkt ð[Lkku çkku÷íkk Mkkt¼¤e ©enrh çkkuÕÞk íku ðuËkuLkk yÚkoLku òýu Au yLku yk çkÄk íkuLku LkÚke òýíkk, {kxu
fu ík{u ftE òýíkk LkÚke Lku þk {kxu çkku÷ku Aku ? yu{ fne yk fuþðhk{ ðøkuhu ðuËkuLkk yÚko Mk{su íku{ MÃkü heíku Mkt¼¤kð.
suMktøk¼kELku çkku÷íkk yxfkÔÞk. íÞkhu ÃktrzíkkELkk {ËÚke {nk- íÞkhu Akufhku ðuËkuLkk yÚkoLku çkÄk Mk{su íku{ ÔÞkÏÞk Mkrník çkku÷ðk
yr¼{kLke íku fuþðhk{ ©enrh «íÞu fwð[Lk çkkuÕÞku fu nu yMkkÄku ! ÷køÞku. íku Mkkt¼¤e ykùÞo Ãkk{u÷ku Ãký ytíkh{kt fÃkxðk¤ku íku
yrík fÃkxðk¤k, Äqíko, ík{ku çknw ¼uËðk¤k, ÞûkkrË ðþefhý {tºkku, fuþðhk{ çkkuÕÞku fu nu {wLku ! ík{kuyu þqÿLku ðuËku fu{ ¼ýkÔÞk Au ?
$ÿò¤ ykrË rðãkyku MkkÄe íkuLkkÚke ½ýkt LkhLkkheykuLku ðþ fhku íÞkhu ©enrh çkkuÕÞk fu {U «Úk{ s ík{Lku fÌkwt Au fu y{ku íkku MktMf]ík
Aku. íkuÚke íkuyku-ík{ku su{ fnku íku{ fhu Au yLku ík{Lku ¼økðkLk ¼ÛÞk LkÚke íkku ÃkAe y{kuyu ðuË ËuðeÃkwºkLku õÞktÚke ¼ýkÔÞk nkuÞ ?
Ãký fnu Au. yuðk ÷kufkuLku ¼økðkLk {kLku÷k ík{ku {khk «§kuLkk W¥kh Ãkhtíkw nu Ãktrzík ! ykÃkLkk suðk ðuËLkk ¿kkíkk çkúkñýku{ktÚke s fkuEyu
fhku. òu Lkrn fhku íkku ík{ku Xøk Aku yu{ Lk¬e Úkþu. yu{ fne ÿÔÞLke ÷k÷MkkÚke þqÿLku ðuË ¼ýkðeLku ðuËrð¢Þ fÞkuo nkuÞ íku{ MÃkü
íku fuþðhk{ ©enrhLku MktMf]ík ¼k»kk{kt «§ku ÃkqAðk ÷køÞku. íku sýkÞ Au.
Mkkt¼¤e íkuLku {kun Ãk{kzðk {Lkw»Þ¼kð sýkðíkkt ©enrh çkkuÕÞk ©enrhLkwt ykðwt ð[Lk Mkk¼¤e íku Ërûkýe fuþðhk{ Ãktrzík
fu nu fuþðhk{ ! y{ku MktMf]ík ¼ÛÞk LkÚke íkuÚke økwshkíke ¼k»kk{kt {Lk{kt rð[kh fhðk ÷køÞku fu Wå[kh fhðk{kt yrík frXLk yLku
W¥kh fheþwt. yÚkkuo{kt Ëqhkðøkkn ðuËku õÞkt ? yLku {r÷Lk r[¥kðk¤ku yk [khýLkku
íku Mkkt¼¤e íku çkkuÕÞku fu ßÞkhu ík{ku MktMf]ík LkÚke ¼ÛÞk íkku Akufhku õÞkt ? íku Ãký ðuËkuLkku yLkrÄfkhe yk [khýLkku Akufhku Mðhku
ík{khk rþ»Þku MktMf]ík Lku ðuË õÞktÚke ¼ÛÞk Au ? íku Mkkt¼¤e ©enrh yLku yÚkkuo Mkrník [khuÞ ðuËkuLkk {tºkkuLku {khe ykøk¤ çkkuÕÞku Au.
ÃkkuíkkLke ÃkkMku çkuXu÷k Mkku¤ ð»koLkk, {r÷Lk ð†kuðk¤k, fkuE Ãký yk þÂõík yk [khýLkk AkufhkLke LkÚke Ãký yk MknòLktË Mðk{eyu
òíkLkk ¿kkLk hrník økktzk suðk sýkíkk [khýLkk ÃkwºkLku çkíkkðe s ÃkkuíkkLkk Mkk{ÚÞoÚke íkuLku çkku÷kÔÞku Au. {kxu yk MknòLktË Mðk{e
çkkuÕÞk fu nu fuþðhk{ ! yk [khýLkku Akufhku ytøkku Mkrník [kh fkuE «kf]ík {Lkw»Þ LkÚke, Ãký MkkûkkíkT Ãkh{kí{k Au íku{kt shk Ãký
ðuËkuLku òýu Au íkuÚke íku y{khku økwÁ Au. y{khk rþ»ÞkuLku ¼ýkðLkkh nðu þtfk LkÚke, yu{ ©enrhLke f]ÃkkÚke fuþðhk{u òÛÞwt. yk «{kýu
Ãký yk s Akufhku Au. ÃkkuíkkLkk {Lk{kt rLkýoÞ fhe yr¼{kLkLkku íÞkøk fhe, Lkuºkku{kt
yktMkw¼he, çkuÞ nkÚk òuze ©enrhLku Lk{Mfkh fhe økËTøkËT ðkýeyu çkku÷íkku Mkkt¼¤e íkuLke {kíkkyu ©enrhLku fÌkwt fu «¼ku ! {khu yk
çkkuÕÞku fu nu «¼ku ! ÃkkuíkkLke {kÞkÚke yiïÞoLku Zktfe ðíkoíkk yuðk yuf s Ãkwºk Au. íku òu rððkn Lk fhu íkku {khku ðtþåAuË ÚkkÞ .{kxu
ykÃkLku çkúñkrË Ëuðíkkyku Ãký òýe þfíkk LkÚke íkku Ãkk{h yuðku íkuLku MkkÄw Lk fhþku. íÞkhu ©enrhyu fuþðhk{Lku fÌkwt su ík{khku
nwt fuðe heíku òýe þfwt ? {U y¿kkLkíkkÚke, Lku {q¾oíkkÚke ykÃkLku yLkuf rððkn fhðku. ík{kÁt fÕÞký fhLkkhku íkku nwt Awt. íkuÚke fÕÞký fu{
fXkuh ð[Lkku fÌkkt íku {kuxku yÃkhkÄ fÞkuo Au íkuLku ykÃk {kV fhku. Úkþu yuðe ®[íkk Lk fhþku. Ãkhtíkw ík{khu yufkÂLíkf Ä{uo Mkrník
ykÃk yûkhçkúñLkk Ãký rLkÞk{f MkkûkkíkT Ãkhçkúñ ÃkwÁ»kku¥k{- øk]nMÚkLkk Ä{kuo ÞÚkkÚko heíku Ãkk¤eLku yufkÂLíkf Ä{o Mkrník rLkhtíkh
¼økðkLk Aku íkku yk ¼ðkýoðLkk ¢kuÄ, {kLk, fk{, {Ë, ÷ku¼YÃke {kÁt ¼sLk fhðwt. yk «{kýuLke ©enrhLke yk¿kk Mkkt¼¤e íku çkkuÕÞku
{økhkuðk¤k rð»kÞYÃke s¤{kt ÃkkuíkkLkkt f{kuoÚke zqçkíkku yuðku {khku fu nu «¼ku ! ykÃkLke yk¿kk «{kýu nwt fheþ. Ãkhtíkw ßÞkhu ßÞkhu
ykÃk WØkh fhku. nwt ykÃkLkk þhý{kt ykÔÞku Awt. ykÃk y{ËkðkË{kt ÃkÄkhku íÞkhu {kÁt yÒk ykÃkLkk WÃkÞkuøk{kt ykðu
íku fuþðhk{ Ãktrzík ©enrhLku yk «{kýu fne ©eSLkk [hý{kt íkuðku ÷k¼ {Lku {¤u yuðku ðh ykÃkku. ©enrhyu fuþðhk{Lku íku ðh
Ãkzâku. ©enrhLkk [hýk©ÞÚke suLkkt Mk{økú ÃkkÃkku çk¤e økÞkt Au yuðku ykÃÞku. ÃkAe ©enrh [kf¤k WÃkhÚke QXeLku Vhe ÃkkuíkkLkk Ÿ[k
íku Vhe Vhe Lk{Mfkh fhe çkkuÕÞku su nu «¼ku ! yksÚke nwt ík{khku ykMkLku rçkhkßÞk ÃkAe íku fuþðhk{u ©enrhLku ÃkkuíkkLkk ½hu ÃkÄhkðeLku
ËkMk Awt. {kxu {Lku sL{{hýÚke {wfkðe {khku {kuûk fhku. yk «{kýu ¾qçk Mkuðk fhe s{kze hkS fÞko.
fuþðhk{Lku ©enrhLke «kÚkoLkk fhíkku òuE íkuLke MkkÚku ykðu÷ku ðihkøke • ©enrh ¼õíksLkkuLkk ykøkúnÚke y{ËkðkË{kt hkufkÞk Lku
çkkuÕÞku fu nu Ãktrzík ! {U ík{Lku Ãknu÷kt s fÌkwt níkwt fu yk WíMkðku îkhk yZ¤f Mkw¾ku ykÃÞkt
Mðkr{LkkhkÞý {tºkíktºkðk¤k Au, íku{ýu n{ýkt s {khk WÃkh ºký yk «{kýu ¼økðkLk ©e Mðkr{LkkhkÞý ©eLkøkh{kt hkufkELku
ðkh {tºk «Þkuøkku fÞko Ãký {khk økwÁLke f]ÃkkÚke nwt Mðkr{LkkhkÞýLku Ãkkuíku rËÔÞ íku{s {Lkw»Þ [rhºkku fheLku, yMktÏÞ SðkuLku Mk{krÄyku
ðþ Lk ÚkÞku yLku ík{ku íkku ðþ ÚkE økÞk. yk þwt fÞwO ? íku ðihkøkeLkwt ðøkuhu fhkðeLku yMktÏÞ {Lkw»ÞkuLku ÃkkuíkkLkk íkhV ykf»keo ÃkkuíkkLkk
ð[Lk Mkkt¼¤e fuþðhk{ çkkuÕÞku fu nu {q¾o r¼ûkwf ! íkkhkt ¼køÞ ykr©íkku çkLkkðe íkuykuLku y¼ÞËkLk ykÃkeLku þwØ Ä{oLke MÚkkÃkLkk
Vqxâkt Au íkuÚke íkkhe yð¤e {rík ÚkE Au. yk{ ríkhMfkh ð[Lkku fhe hÌkk níkk. íku ËhBÞkLk MkíMktøkLkk «[kh yLku «Mkkh {kxu,
fne íkuLkku íÞkøk fheLku íkuLku Mk¼k{ktÚke fkZe {wfkÔÞku. ÃkAe íku ÃkkuíkkLkk yLÞ ¼õíkkuLku ÷kz ÷zkððk {kxu, çkeò økk{kuLkk nrh¼õíkkuLkk
fuþðhk{ Ãktrzík íku Mk¼k{kt s MkðoLkk Ëu¾íkkt ©enrh ÃkkMkuÚke ykøkún¼Þko rLk{tºkýLku {kLk ykÃkeLku, ©enrhyu ©eLkøkhÚke «Þký
ðíko{kLk-rLkÞ{ Äkhe ©eSLkku ykr©ík çkLÞku yLku çkkuÕÞku fu nu fhðkLkku ÃkkuíkkLkku rð[kh, íÞktLkk {wÏÞ ¼õíkkuLku sýkÔÞku. íÞkhu íku
«¼ku ! {Lku ykÃk MkkûkkíkT ¼økðkLk {ÕÞk {kxu nðu nwt MktMkkhMkkøkh{kt Mkðuo nrh¼õíkku ©enrh «íÞu rðLktíkeÃkqðof çkkuÕÞk su nu {nkhks !
Lk Ãkzíkkt rððkn hrník hne ík{khk MktíkkuLke {kVf s íÞkøke çkLke ykÃkLkk Úkkuzk rËðMkLkk hkufký{kºkÚke ykÃkLkk Þkuøku fheLku þnuh{kt
ykÃkLke Mkuðk{kt hne ykÃkLkwt ¼sLk fheþ. yk «fkhu ÃkkuíkkLkk ÃkwºkLku MkíMktøkLke Mkkhe ð]ÂØ ÚkÞu÷ Au, rðhkuÄeyku ÃkhkMík Úkíkk òÞ Au,
{íkÃktÚkeyku Íkt¾k Ãkzíkk òÞ Au yLku MkíMktøkLkku MkqÞo Mkku¤u f¤kyu nkuðkÚke ©enrhyu çkkh ðkøku ðk{LkS ¼økðkLkLkwt ÃkqsLk fhe íku{Lkk
¾e÷e WXu÷ Au íkuÚke ykÃk òu Úkkuzk ðÄw rËðMk hkufkE òð íkku sL{Lke ykhíke fhe ÃkAe ©e økýÃkríkSLkwt ÃkqsLk fhe íku{Lkk
nrh¼õíkkuLku ½ýku Mk{kMk ÚkkÞ. Lkðk nrh¼õíkkuLku rLkùÞLke áZíkk rðMksoLk {kxuLkku {kuxku ðh½kuzku fkZâku. íku{kt yLkuf «fkhLkkt þkne
ÚkkÞ yLku MkðuoLku ykÃkLke MkuðkLkku ÷k¼ {¤u. ðkòt ðkøkíkkt níkkt. WíMkrðÞk nrh¼õíkku ÍktÍ, Ãk¾ks ðøkuhu
yk{ ÃkwhLkk ¼õíkkuLke rðLktíke Mkkt¼¤eLku f]ÃkkrLkrÄ ©enrhyu ðk®sºkku ðøkkze WíMkknÚke WíMkð fhíkk níkk. ðh½kuzk{kt Mktíkku íkÚkk
fkhíkf MkwË ÃkqLk{ MkwÄe y{ËkðkË{kt s hkufkðkLkwt ð[Lk ykÃÞwt íku þnuhLkk nkfu{ ©e r[{LkhkðS íkÚkk ykøkuðkLk Lkkøkrhfku ðøkuhu Ãký
Mkkt¼¤eLku Mkðuo nrh¼õíkku ¾qçk s hkS ÚkÞk. nðu ©enrh rËLk- yk ðh½kuzk{kt ©enrhLke MkkÚku [k÷íkk níkk. Mktíkku feíkoLkku çkku÷íkk
«ríkrËLk MkíMktøkeykuLku MkuðkLkwt Mkw¾ ykÃke hÌkk Au. rþ»Þku Ãký níkk. ðh½kuzku {kýuf[kuf ÚkE rËÕne Ëhðkò ÚkE Mkkçkh{íke
ÃkkuíkkLkk RüËuðLke MkwtËh Mkuðk fhe hÌkk Au. ½hku½h ÃkÄhk{ýeyku, LkËeLkk LkkhkÞý½kxu ÃknkUåÞku. íÞkt ©enrhyu ©e økýÃkríkLkwt W¥kh
ykhíkeyku, hMkkuEyku ðøkuhu yÃkoý fheLku ©enrhLkku hkSÃkku {u¤ðe ÃkqsLk fhe ykhíke fhe. ©e økýÃkríkSLke {qŠíkLkwt s¤{kt rðMksoLk
hÌkk Au. ©enrh Ãkkuíku Ãký ¼õíkkuLku MkËwÃkËuþ ykÃkeLku, ykí{- fÞwO. ÃkAe íÞktÚke ðh½kuzk MkkÚku ©enrh ðksíku økksíku LkðkðkMk{kt
fÕÞkýLkku Mkk[ku {køko [ªÄeLku {tºkstºkLkku-¼qík«uíkkrËfkuLkku WÃkÿð ÃkkuíkkLkk Wíkkhu ÃkÄkÞko yLku íÞkt ðh½kuzkLke Mk{kÂÃík fhe ÃkAe hkºku
íkuLkku Lkkþ fheLku, ÷kufku{kt ½h fhe økÞu÷e çkkÄk-yk¾ze ytÄ©Øk ©enrh Mk¼k{kt ykðe ®MknkMkLk WÃkh rçkhks{kLk ÚkÞk. Mktíkku-
ðøkuhuLkku WåAuË fheLku ÷kufkuLku þwØ, MkkÂ¥ðf SðLk SððkLkku Ãkh{ MkíMktøkeyku Ãký ykðe {ÞkoËk «{kýu Mk¼k{kt ©enrhLku «ýk{
MktËuþ ykÃkíkk níkk. ÃkkuíkkLkk yrýþwØ [krhºÞ ðzu s WÃkËuþ fheLku çkuXk. Mk{ÞLku yLkwYÃk fÚkkðkíkko fhe. ÃkAe ©enrh Mktíkku íkÚkk
ykÃkeLku, ¼õíkkuLkk [krhºÞþwÂØ WÃkh ¼kh {qfíkk níkk. yk{ nrh¼õíkkuLke rðLktíkeÚke Wíkkhu ÃkkuZðk ÃkÄkÞko. yLku Mktíkku íkÚkk
ÃkkuíkkLkk «kiZ «íkkÃke ÔÞÂõíkíðÚke þwØ Mkt«ËkÞLkku ÃkkÞku Ÿzku yLku MkíMktøkeykuyu feíkoLkku çkku÷íkk yk¾e hkºke òøkhý fÞwO. çkkhþLke
{sçkqík fhe hÌkk níkk. ðnu÷e Mkðkhu ©enrh MLkkLk fhe ÃkkuíkkLkku rLkíÞrðrÄ fhe Mk¼k{kt
íku ËhBÞkLk ¼kËhðk MkwËe [kuÚk-økýÃkrík [kuÚk ykðe íku rËðMku ykðe ®MknkMkLk WÃkh rçkhkßÞk. Mktíkku-MkíMktøkeyku Ãký Mk¼k{kt
økkiheÃkwºk økýuþSLkwt ©enrh yu ¾qçks WíMkknÚke Äk{Äq{Ãkqðof ykðe çkuXk. Úkkuzeðkh fÚkkðkíkko ÚkE íÞkt hMkkuE íkiÞkh ÚkE
ÃkqsLk fÞwO yLku rðÎLkrðLkkÞfËuðLku r«Þ yuðwt økku¤Lkk ÷kzwLkwt Lkiðuã yux÷u ©enrhyu «Úk{ çkúkñýkuLku s{kzâk. ÃkAe MktíkkuLku íkÚkk
Ähe ykhíke fhe. WíMkðeÞk ¼õíksLkkuyu Ãký íku Mk{ÞLku yLkwYÃk MkíMktøkeykuLku Ãkkuíku ÃkehMkeLku ¾qçk s{kzâk. ÃkAe Wíkkhu sE MLkkLk
yuðkt feíkoLkku økkE WíMkð fhe ©enrhLku hkS fÞko. fhe ©enrh sBÞk.
yk heíku ©eLkøkhLkwt ðkíkkðhý ©enrhLkk «kiZ «íkkÃkÚke yu{ ©enrh ËhufLku ykLktË yLku WíMkkn ykÃke hÌkk Au.
¼Âõík{Þ yLku ÄkŠ{f çkLke hÌkwt. íkux÷k{kt ¼kËhðk MkwËe yufkËþe- MkíMktøkeyku íkÚkk Ä{o«u{e sLkíkk ©enrhLke Mkuðk W{tøkÚke fhe hÌkk
ÃkrhðŠíkLke s÷Íe÷ýe yufkËþe ykðe íku rËðMku ðk{Lk sÞtíke Au. þnuh{kt MkíMktøkLke yr¼ð]rØ Úkíke òÞ Au. rðhkuÄeykuLkk
rðhkuÄLkku ðtxku¤ þ{íkku òÞ Au. íku ËhBÞkLk ykMkku MkwËe Ëþ{ ÃkkuZkze ËeÄk ÃkAe ËhufLku ÃkkIykLkku «MkkË ykÃÞku. ÃkAe ©enrhyu
ËþuhkLkku rËðMk ykÔÞku íku rËðMku ©enrhyu «¼wLke {qŠíkLku hÚk{kt ËhufLku sðkLke yk¿kk fhe. ©enrh Ãký ÃkkuíkkLkk Wíkkhu sE ÃkkuZe
ÃkÄhkðe rðrÄ «{kýu ÃkqsLk fhe ykhíke Wíkkhe yLku WíMkrðÞk økÞk. yu{ ykMkku MkwËe ÃkqLk{Lkku WíMkð ¾qçk Äk{Äq{Úke QsÔÞku.
nrh¼õíkkuyu «u{Úke WíMkð fÞkuo. ÃkAe MkktsLkk Mk{Þu ÷kirff rhðks yk «{kýu ©enrh y{ËkðkË{kt hne yLkuf «fkhLkkt
«{kýu ©enrh Äk{Äq{Úke {kuxk Mk{khkunÃkqðof ðh½kuzku fkZe Mk{e [rhºkku íkÚkk WíMkðku fhe ÃkkuíkkLkk ¼õíkkuLku Mkw¾ ykÃke ykLktË
(¾esze) ÃkqsLk fhðk {kxu fktfrhÞk Mkhkuðh ÃkÄkÞko. íÞkt rðrÄÃkqðof ykÃke hÌkk níkk. íkuÚke Mk{Þ fuðe heíku ÔÞíkeík Úkíkku íkuLke Ãký
Mk{eÃkqsLk fÞwO. íku rËðMku Mk{eÃkqsLk fÞko ÃkAe [k»k Lkk{Lkk ÃkûkeLkk ¾çkh hnuíke Lk níke. yu{ Mk{Þ ÃkMkkh ÚkE hÌkku níkku. íkux÷k{kt
ËþoLk {nkLk þw¼ þwfLkðtíkk økýkÞ Au. íkuÚke ©enrh [k»k ÃkûkeLkkt ykMkku ðË{kt ÄLkíkuhMk, fk¤e[kiËþ, y{kMku, rËðk¤e íkÚkk fkhíkf
ËþoLk {kxu Úkkuzeðkh íÞkt hkufkÞk. ÃkAe [k»k ÃkûkeLkk ËþoLk fÞko ÃkAe MkwËe yuf{u çkuMkíkwt Lkðwt ð»ko íkÚkk çkesu ¼kEçkes - Þ{rîíkeÞk
([k»k ÃkûkeLku òuÞk ÃkAe) ©enrh Äk{Äq{Úke ðh½kuzk MkkÚku LkðkðkMk{kt fnuðkÞ Au. yk Ãkkt[ rËðMkku Mk¤tøk WíMkðLkk rËðMkku fnuðkÞ Au,
ÃkkuíkkLku Wíkkhu ÃkÄkÞko yLku «MkkË ðnU[kðe ðh½kuzkLke Mk{kÂÃík fhe. íku rËðMkku ykÔÞk yux÷u ©enrhyu ÷kirff rhðks {wsçk Mkk{kLÞ
íÞkh ÃkAe ykMkku MkwËe ÃkqLk{ suLku þhË ÃkqLk{ yÚkðk heíku ÄLkíkuhMkLkku WíMkð QsÔÞku. ÃkAe fk¤e [kiËþLkk hkus
fkuòøkhe ÃkqLk{ fnuðkÞ Au íku rËðMk ykÔÞku yux÷u ©enrhLke yk¿kk ÃkkuíkkLkk fw¤Ëuð ©e nLkw{kLkSLkwt rðrÄÃkqðof ©enrhyu ÃkqsLk fÞwO.
«{kýu íku WíMkð Qsððk {kxuLke ík{k{ Mkk{økúeyku MkíMktøkeykuyu ÃkAe ¾eh, ¼rsÞk, Ënªðzk, Mkw¾ze ðøkuhuLkwt Lkiðuã Ähkðe
íkiÞkh fhe níke. íku rËðMku Lkðk yÒk «Úk{ ¼økðkLkLku s{kze ykhíke fhe ÃkAe y{kMk su rËðk¤eLkk rËðMku nrh¼õíkkuyu yuf
s{ðkLkku rhðks Au. íkuÚke Lkðe zktøkhLkk ÃkkIyk ËqÄ{kt Ãk÷k¤e ytËh MkwtËh þku¼kÞ{kLk {tzÃk çkLkkðe íku{kt yuf MkwtËh ®MknkMkLk økkuXðe
Mkkfh, yu÷kÞ[e, çkËk{, fuMkh, ðøkuhu {Mkk÷kyku Lkk¾e íkiÞkh fÞko Vhíku shk Ëqh ËeÃk{k¤k fhe. íkuLkk {æÞu ®MknkMkLk WÃkh ©enrhLku
níkk. yk WíMkð hkrºkLkku nkuðkÚke yuf çktøk÷kLke MkwtËh yøkkþe{kt MkwtËh MkkuLkuhe ð†ku LkkLkk «kfhLkkt yk¼q»kýku, Ãkw»ÃkLkk nkhku, ðøkuhu
([tÿþk¤k{kt) ßÞkt hkºku [tÿ{kLkku çkhkçkh «fkþ Ãkzu íkuðe heíku Ãknuhkðe rçkhks{kLk fhe. ©enrhLke ykøk¤ ¾qçk «u{ yLku
yuf Ãkkx WÃkh MkwtËh ®MknkMkLk çkLkkðe íkuLkk WÃkh ïuík ð†ku WíMkknÚke rËðk¤eLkkt ÃkËku çkku÷e WíMkrðÞk nrh¼õíkku WíMkð
rçkAkÔÞk yLku ÃkAe ïuík ð†ku Ãknuhkðe ©e ¼økðkLkLke {qŠík fhðk ÷køÞk. {kuze hkík MkwÄe WíMkð fÞkuo. íku ð¾íku ©enrhLke
ÃkÄhkðe. ÃkAe ©enrhyu ¼økðkLkLke {qŠíkLkwt rðrÄÃkqðof ÃkqsLk fÞwO. {qŠík{ktÚke yÃkkh þeík¤ íkus LkeféÞwt suLkk «fkþ{kt ËeðkLkku
yLku ËqÄ Mkkfh Þwõík ÃkkIykLkwt Lkiðiã Ähkðe ykhíke fhe. ÃkAe «fkþ Íkt¾ku ÚkE økÞku. yu{ Úkkuzeðkh rËÔÞ ËþoLk ykÃke íkus
WíMkrðÞk nrh¼õíkku þhËkuíMkðLkkt feíkoLkku çkku÷e ¾qçk «u{Úke WíMkð ÃkkuíkkLke {qŠík{kt Mk{kðe ÷eÄwt. íkuÚke Ëhuf sLk ykùÞo ÃkkBÞk. ÃkAe
fhðk ÷køÞk. Mk{Þu Mk{Þu ð[{kt ykhíkeyku fhe ÃkAe Mk{Þ ÚkÞku WíMkð Mk{krÃík fhe «MkkË ðnU[e ËhufLku Mkqðk sðkLke yk¿kk fhe,
yux÷u WíMkð çktÄ fhkðe WíMkðLke Mk{kÂÃík fhe. ©e XkfkuhSLku Ãkkuíku Ãký Wíkkhu sE ÃkkuZe økÞk.
ÃkzðkLkk rËðMku Mkðkhu ðnu÷k QXe ©enrhyu MLkkLkkrË fhe Ãkkuíku ËhufLke MkkÚku çkuXk níkk. íku «{kýu s ©enrhyu ykÃkýLku çku
ÃkkuíkkLkku rLkíÞrðrÄ fÞkuo. ÃkAe ðnu÷k Mk¼k{kt ykðe ®MknkMkLk WÃkh MðYÃku ËþoLk ykÃke f]íkkÚko fÞko íkuÚke çkÄk ¾qçk s ykLktË ÃkkBÞk.
rçkhks{kLk ÚkÞk. Mktíkku íkÚkk yøkúøkÛÞ nrh¼õíkku ©e r[{LkhkðS ÃkAe Mk{Þu Mk{Þu yÒkfqxLke ykhíkeyku fhkðíkk yLku WíMkrðÞk
ðøkuhu ík{k{ MkíMktøkeyku Ãký Mk¼k{kt ykðe ©enrhLku Lk{Mfkh fheLku nrh¼õíkku ðk®sºkku ðøkkze ¼økðkLk ykøk¤ WíMkð fhíkk níkk. ÃkAe
{ÞkoËk «{kýu Mk¼k{kt çkuXk. yksu çkuMkíkk ð»koLkku «Úk{ rËðMk Mk{Þ ÚkÞku íÞkhu yÒkfqx WÃkkze ÷ELku íku «MkkË çkúkñýkuLku, Mktíkku,
nkuðkÚke þw¼ rËðMk {kLke MkíMktøkeykuyu »kkuzþkuÃk[khÚke rðrÄÃkqðof nrh¼õíkkuLku ©enrhyu ÃkehMkeLku s{kze ík]Ãík fÞko. yLku ÃkAe Ãkkuíku
©enrhLkwt ÃkqsLk fhe ykhíke fhe, LkkLkk «fkhLke ¼uxku Ähe ÃkkuíkkLku Ãký sBÞk. yu{ çkuMkíkk ð»koLkku yk¾ku rËðMk ¼økðËT «ð]r¥k{kt ÔÞíkeík
ÄLÞ ¼køÞþk¤e {kLkðk ÷køÞk. ©enrh Ãký ÃkkuíkkLkk ¼õíkkuLkku fÞkuo ÃkAe hkºku ËhufLku MkqE sðkLke yk¿kk fhe yux÷u çkÄk MkqE
yÃkkh «u{ òuE ykLktËrð¼kuh çkLke ËhufLkk WÃkh hkS ÚkE økÞk. ©enrh Ãký ÃkkuíkkLkk Wíkkhu sE ÃkkuZe økÞk.
þw¼kþeðkoË ykÃkíkk Úkfk fÚkkðkíkko fhe ykLktË ykÃkíkk níkk. ÃkAe ¼kEçkesLkk rËðMku ©enrh Mkðkhu ðnu÷k QXeLku MLkkLkrðrÄ
Mk{Þ ÚkÞku yux÷u ©enrhLke yk¿kk «{kýu yøkkWÚke yÒkfqx {kxuLkkt fhe ÃkkuíkkLkwt Ëuðk[oLkkrËf rLkíÞ f{o fhe íkiÞkh ÚkE Mk¼k{kt ykðe
yLkuf òíkLkkt ÃkfðkLkku íkiÞkh fhu÷kt níkkt. íku íkÚkk y{kMkLke hkºku rçkhkßÞk. Mktíkku, nrh¼õíkku Ãký Mk¼k{kt ykðe çkuMke økÞk. Mktíkkuyu
çkúkñý hMkkuEÞkyku ÃkkMku yLkuf «fkhLkkt þkfku, òíkòíkLkk ¼rsÞktyku, feíkoLkku økkÞkt. ÃkAe ©enrhyu WÃkËuþ yLku ¼økðkLkLkk {rn{kLke
[xýeyku, ËqÄÃkkf, çkkMkwtËe, þe¾tz íkÚkk Ãk¥khður÷Þk MkkfhÞwõík ½ýe ðkíkku fhe ËhufLku ykLktË ykÃÞku.
ËqÄ. Ënª, Ëk¤, ¼kík, fZe, yÚkkýkt, hkÞíkk, ÃkkÃkzku, ðøkuhu íkiÞkh WÃkh «{kýu ©eLkøkh{kt ©enrh WíMkðku fhe MkíMktøkeykuLku
fhkðu÷ níkkt. íku ík{k{ Mkk{økúeyku ÷kðe ©enrhLke yk¿kk yLku ykLktË ykÃke hÌkk níkk. Ä{oLkku yLku Mkt«ËkÞLkku «[kh fhe hÌkk
{køkoËþoLk «{kýu yuf MkwtËh ®MknkMkLk WÃkh YÃkuhe ïuík ð†ku Ähkðe níkk. íkux÷k{kt fkhíkf MkwËe «çkkurÄLke Ëuð QXe yufkËþe ykðe
©ef]»ý¼økðkLkLke {qŠík ÃkÄhkðe. íku{Lke ykøk¤ yÒkfqx çkhkçkh yk yufkËþeÚke ÃkqLk{ MkwÄeLkk Ãkkt[ rËðMkku ËuðrËðk¤eLkk økýkÞ
ÔÞðÂMÚkík økkuXðe Úkk¤ ÄhkÔÞku. ÃkAeÚke ©enrhyu yÒkfqxLke ykhíke Au. yufkËþeLke ðnu÷e Mkðkhu ©enrh ÃkkuíkkLkku rLkíÞrðrÄ fhe
fhe. íku ð¾íku yÃkkh {kýMkku ËþoLk fhðk ykðíkk níkk. íku Mk{Þu {nkÃkqò fhe (©enrh Ëhuf yufkËþeyu fkÞ{ {nkÃkqò fhíkk)
©enrhLku çkeò rËÔÞ MðYÃku ¼økðkLkLke {qŠík ÃkkMku ®MknkMkLk{kt çkuMke Mk¼k{kt ykðe ®MknkMkLk WÃkh rçkhks{kLk ÚkkÞ. Mktíkku-MkíMktøkeyku
yÒkfqxLke Mkk{økúeyku s{íkk ËhufLku ËþoLk ÚkÞkt. íku òuE Ëhuf íkÚkk yLÞ Ä{o«u{e sLkíkk Ãký ykðe ©enrhLku Mkküktøk «{ký
ËþoLkkÚkeoyku {tºk{wøÄ çkLke ykùÞo ÃkkBÞk yLku rð[kh fhðk ÷køÞk fhe {ÞkoËk «{kýu Mk¼k{kt çkuXkt. ©enrhyu yufkËþeLkk {rn{kLke
fu yk íkku su{ ©ef]»ý ¼økðkLku økkuðÄoLk ÃkðoíkLku yLLkfqx fÞkuo íÞkhu ½ýe s ðkíkku fhe. ÃkAe fÌkwt : yksu íkku y{khk rÃkíkk©e Ä{oËuðLkku
ÃkðoíkLku Ähkðu÷ yÒkfqxLke Mkk{økúeyku Ãkkuíku rËÔÞ MðYÃk Äkhý fhe sL{ rËðMk Au. yLku ¼økðkLk Ãký yksu òøku Au. {kxu yk Ãkrðºk
s{íkk Ëhuf ðúsðkMkeykuLku ËþoLk ykÃÞkt níkkt yLku çkeò MðYÃku rËðMk ¾qçk Äk{Äq{Úke Qsððku òuEyu yLku WÃkðkMk fhðku
òuEyu. íÞkhu nrh¼õíkkuyu fÌkwt fu, yk WíMkðLkku rËðMk çkhkçkh çkkhþLkk rËðMku ©enrh Mkðkhu ðnu÷k QXe MLkkLkkrËf
Qsððku òuEyu íku íkku çkhkçkh Au. Ãkhtíkw ykÃku su WÃkðkMk fhðkLke rLkíÞrðrÄ fhe Mk¼k{kt rçkhkßÞk. Mktíkku-nrh¼õíkku Ãký Mk¼k{kt
ðkík fhe íku {kxu y{khu rðLktíke fhðkLke Au fu «¼w ykÃk íkku fíkwo{T ykðe çkuXk Úkkuze ðkíkku ÚkE íÞkt hMkkuE íkiÞkh ÚkE yux÷u ©enrhyu
fíkwo{T yLÞÚkk fíkwo{T Mk{Úko Aku. ykÃkLke yk¿kk yu s rðrÄ-rLk»kuÄ «Úk{ çkúkñýkuLku s{kze Ërûkýkyku ykÃke hkS fÞko. ÃkAe Mktíkku
Au. ykÃkLke yk¿kk rðLkk øk{u íkux÷k ðúík WÃkðkMkku fhu íku rLkhÚkof íkÚkk MkíMktøkeykuLku Ãkkuíku ÃkehMkeLku ¾qçk s{kze ík]Ãík fÞko. ÃkAe
Au. ykÃkLke yk¿kkÚke s{u yÚkðk V¤knkh fhu íku s V¤«Ë Au. ©enrh Wíkkhu sE Vhe MLkkLk fhe Ãkkuíku sBÞk. yu{ WíMkð Ãkqhku
íkku «¼w y{kuyu yksu ykÃkLkk {kxu íkÚkk Ëhuf Mktíkku-nrh¼õíkku ÚkÞku. yu{ y{ËkðkËLkk MkíMktøkeyku ©enrhLke Mkuðk, ËþoLk, WÃkËuþ
{kxu V¤knkhLke íkiÞkhe fhe hk¾e Au. íku{kt hksøkhkLkk ÷kuxLke ðøkuhuLkwt Mkw¾ ÷E hÌkk níkk. íÞkt fkhíkf MkwËe ÃkqLk{-ËuðrËðk¤e
Ãkqheyku hksøkhkLkk ÷kuxLkku íkÚkk ®þøkkuzkLkk ÷kuxLkku rþhku, þe¾tz, ykðe íku rËðMk Ãký ¾qçk Äk{Äq{Úke QsÔÞku.
çkkMkwtËe, ÃkUzk, çkhVe, økw÷kçkòtçkw, ðøkuhu ÃkfðkLkku íkÚkk yLkuf WÃkh «{kýu ©eLkøkhLkk MkíMktøkeykuLke «kÚkoLkk Mðefkhe
«fkhLkk V¤knkhe þkfku, Ãk¥khður÷Þk, ¼rsÞktyku íkiÞkh fhe ©enrh yufeMkkÚku yk þnuh{kt MkkzkºkýÚke [kh {kMk hkufkE
hkÏÞkt Au. íkÚkk {kuhiÞkLkku ¼kík fZe ðøkuhu fhkðu÷ Au. íkku «¼w sL{k»x{e, økýuþ [íkwÚkeo, s÷Íe÷ýe yufkËþe, Ëþuhk, þhË-
ÃkqLk{, ÄLkíkhuMk, fk¤e [kiËþ, rËðk¤e, yÒkfqx, ¼kEçkes,
y{khk WÃkh f]Ãkk fhe hkS ÚkE yksu MÃkurþÞ÷ fuMk íkhefu ËhufLku
«çkkurÄLke yufkËþe yLku fkhíkf MkwËe ÃkqLk{ MkwÄeLkk ík{k{ WíMkðku
V÷knkh fhðkLke yk¿kk ykÃkku. suÚke Ëhuf V¤knkh fhu. suÚke
¾qçk Äk{Äq{Úke QsÔÞk. yk ík{k{ WíMkðku WÃkh ËþoLk fhðk {kxu
yksLkk Ãkrðºk rËðMku y{kuLku MkuðkLkku Mkkhku ÷k¼ {¤u.” ¼õíkkuLke
ËuþËuþkLíkhLkk nrh¼õíkkuLku ftfkuºkeyku ÷¾eLku çkku÷kðíkk. nrh¼õíkku
«kÚkoLkk Mkkt¼¤e ©enrhyu hkS ÚkE ËhufLku V¤knkh fhðkLke
ðkhkVhíke ËþoLkMkuðkLkwt Mkw¾ ÷uðk {kxu ykðíkk þnuhLkk MkíMktøkeyku
yk¿kk fhe íkuÚke Ëhufu ©enrhLke yk¿kk yu s MkðoMð Au yu{ {kLke
çknkh økk{kuÚke ykðíkk ík{k{ MkíMktøkeykuLke Wíkkhk-s{ðk ðøkuhuLke
V¤knkh fÞwO. ©enrhyu Ãký V¤knkh fÞwO. suÚke þnuhLkk
Mkkhe Mkt¼kðLkk «u{Úke fhíkk níkk.
MkíMktøkeyku ¾qçk s hkS ÚkÞk.
íku{s íku ík{k{ WíMkðku WÃkh WíMkðLku yLkwYÃk yLkuf «fkhLkkt
ÃkAe Mkktsu Vhe Mk¼k ÚkE íku{kt feíkoLkku-fÚkkðkíkko, rLkíÞ-
ËkY¾kLkk-Vxkfzk ðøkuhu Ãký ÷kðe Vkuzíkk níkk. yk ð¾íku ©enrhyu
rLkÞ{ku fhe hÌkk ÃkAe Mktíkku-nrh¼õíkkuyu feíkoLkku çkku÷e òøkhý
Mk{krÄ «fhý ÃkqhòuMk{kt [÷kÔÞwt níkwt. Ãkkºk, fwÃkkºk, òuÞk rðLkk
þY fÞwO Lku WíMkrðÞk nrh¼õíkkuyu ðk®sºkku ðøkkzíkk ðøkkzíkk s yLkuf {kýMkkuLku árü {kºkÚke Mk{krÄyku fhkðíkk.
feíkoLkku çkku÷e WíMkð þY fÞkuo. ©enrh {kuze hkºku Wíkkhu sE ÃkkuZe WÃkh «{kýu y{ËkðkË þnuh{kt hkufkE yÃkkh [rhºkku fhe
økÞk. ðnu÷e Mkðkhu òøkhý çktÄ fÞwO. WíMkð çktÄ fÞkuo ÃkAe çkÄk íkÚkk «íkkÃk Ëu¾kze yLkuf {kýMkkuLku ÃkkuíkkLkk ykr©ík fhe, Ä{oLke
MLkkLkkrË rLkíÞrðrÄ fhðk økÞk. MÚkkÃkLkk fhe. ÃkAe íÞktÚke sðkLke íkiÞkhe fhe. íÞkhu þnuhLkk
MkíMktøkeyku ðksíku økksíku ©enrhLku ð¤kððk MkkÚku [kÕÞk. {kuxku Ëtz Q½hkðku y™u ÷~fh {kuf÷e™u Mðkr{™khkÞý™u …fzku.
hks{køkkuo{kt yÃkkh {kýMkkuLku ËþoLk ykÃkíkk ©enrh fktfrhÞk y‚whkuyu ƒhkƒh fk™¼t¼uhýe fhe hkò™u W~fuÞkuo.
Mkhkuðhu ykÔÞk. íÞkt Q¼k hne þnuhLkk MkíMktøkeykuLku «MkkËe ykÃke hkò, ðkòt y™u ðktËhkt, su{ Ëkuhku yu{ ËkuhðkÞ. Œuýu …kuŒk™k
ÃkkAk ðkéÞk. Ãkkuíku ÃkkuíkkLke MkkÚkuLkk {kýMkkuLku MkkÚku ÷E ykøk¤ ÷~fh™u nwf{ fÞkuo. Mðkr{™khkÞý „{u íÞkt nkuÞ yu™u …fze ÷kðku.
[k÷íkk yMk÷k÷e ÚkE suík÷Ãkwh ÃkÄkÞko. ‚iLÞ{kt yuf {w‚÷{k™ nŒku. yu shk zkÌkku nŒku. ©enrh™ku «¼kð
• Mkqçkkyu {wÂM÷{ rMkÃkkELke Mk÷kn {kLke òýŒku nŒku. ¼„ðk™™k «Œk…™e ½ýe ðkŒku yuýu ‚kt¼¤u÷e. yu™u
ƒeò rËð‚u ¾ku¾hkÚke ™Úkw¼kE rð« ykÔÞk. ™Úkw¼kEyu yu{ ÷køÞwt fu yk{kt ftEf fk[wt htÄkÞ Au. yux÷u yufktŒ{kt ‚qƒk™u
{nkhks™u yufktŒ{kt yuf ‚{k[kh fÌkk : ‘nu {nkhks ! ¾ku¾hkÚke {éÞku. y™u ‚{òÔÞwt fu, hkò ‚knuƒ ! {kÁt {k™ku Œku yk
Œ{u „Þk …Ae rðhkuÄeyku ƒÄk ¼u„k ÚkÞk. nrh¼õŒku™u {éÞk fu Mðkr{™khkÞý Œku ¾wËk Au ! {kxu yu{™wt y…{k™ fh™khkyku™wt
nðu y{khku ðkhku Au. Œ{u Mðkr{™khkÞrýÞkykuyu y{khk ½ýk r™ftË™ ™ef¤e sþu. yu{™e Äh…fz fhðk™ku rð[kh {qfe Ëku. yu{kt
{ký‚ku {khe ™ktÏÞk. yux÷u hkò …k‚u VrhÞkË fheþwt. hkò Œ{™u s Œ{kÁt ©uÞ Au. r{ÞktSyu ‚qƒk™u ½ýe heŒu ‚{òÔÞku. yu ð¾Œu
{kuxku Ëtz fhþu. ‚í‚t„eykuyu fÌkwt : ‘Œ{khktÚke su ÚkkÞ yu fhòu, ¾uzk ™„h{kt yt„úus „ð™oh™wt yk„{™ ÚkÞu÷wt. ‚qƒk™u yt„úus
…ý ÄkÞwO Œku Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™™wt s Úkþu. Œ{u Œ{khkt …k…Úke „ð™oh™k ‚{k[kh ‚kt¼¤e™u {™{kt ƒef …uXe. òu Mðkr{™khkÞý™u
s ™kþ …k{þku. y{u RüËuð Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™™e f]…kÚke …fzeþ Œku „ð™oh {khkÚke rðÁØ sþu y™u {khe VsuŒe Úkþu. yux÷u
fk¤ fu Þ{ËqŒÚkeÞ ™Úke zhŒk Œku Œ{khk suðk ûkqÿ {ký‚kuÚke þwt …fzðk™kuu rð[kh {ktze ðkéÞku. ‚qƒk™u VrhÞkË fh™khk rðhkuÄeyku
zheyu ? ¼„ðk™™k ¼õŒ™ku ÿkun fh™khk fËeÞu ‚w¾e ÚkÞk ™Úke. …ý zu÷u nkÚk ËE™u …kuŒk™k r™ðk‚u „Þk. ™Úkw¼kE rð«u yk ðkŒ
Œuyku fw¤ ‚rnŒ ™kþ …k{e „Þk Au. fne ‚t¼¤kðe. ©enrh hkS ÚkÞk.
‚tŒ ‚tŒk…u òŒ ni, hks fw¤ ykih ðtþ, • ©enrhLkku WÃkËuþ yLku MkqçkkLke «kÚkoLkk
Œw÷‚e Œe™ku ™ hnk, hkðý, fkihð, ft‚. íÞkt y{ËkðkË þnuhLkk nrh¼õíkkuLku ¾çkh {ÕÞk fu ©enrh
yk ƒksw y‚whkuyu ‚qƒk™u VrhÞkË fhe. ‚qƒk ‚knuƒ ! Œ{u {kuxuhk økk{{kt ÃkÄkÞko Au. yux÷u íkuyku ©enrhLkkt ËþoLk fhðk {kxu
y{™u …qßÞ {k™ku Aku, y{khku ykËh ò¤ðku Aku y™u y{khk Vq÷kuLkk nkh íkÚkk ¼uxku ÷E {kuxuhk økk{u ykððk ÷køÞk. þnuhÚke
÷eÄu Œ{khk hkßÞ™ku yÇÞwËÞ ÚkÞku Au. Œ{khk ‚k{úkßÞ{kt ƒÄk ykht¼e ©enrh {kuxuhk{kt ßÞkt rçkhkßÞk níkk. íÞkt MkwÄe
÷kufku y{khku ykËh ò¤ðu Au. …htŒw yk Mðkr{™khkÞý™k ËþoLkkÚkeoykuLke fíkkh ÚkE økE níke. Mkki ykðeLku Ãkøku ÷køke Vq÷kuLkk
rþ»Þkuyu y{kÁt {k™ nýe ™ktÏÞwt. yu ÷kufkuyu y{khk ½ýk nkh Ãknuhkðe çkhVe ÃkUzk ðøkuhu ¼uxku {qfíkk níkk. yu{ {kuze hkík
{ký‚ku™u {khe ™ktÏÞk. {kxu Œuyku™u Ëtz fhku. Mðkr{™khkÞrýÞkyku MkwÄe [kÕÞwt. y{ËkðkËLkk nrh¼õíkkuyu ©enrhLku y{ËkðkË{kt
…k‚u ½ýk Yr…Þk Au. {kuxk {kuxk Þ¿k fhu Au. {kxu „{u Œu{ fhe™u ÃkÄkhðk rðLktíke fhe. íÞkhu «¼wyu fÌkwt fu fk÷u ykðeþwt. ÃkAe Mk¼k
rðMksoLk fhe Ãkkuíku ÃkkuZðk ÃkÄkÞko. Mkðkhu ðnu÷k QXe ÃkkuíkkLkwt MkíMktøke Lk òýðku. ¼økðkLk su Mktíkku yLku ¼õíkku {kxu yðíkkh
rLkíÞf{o fhe y{ËkðkË sðk hðkLkk ÚkÞk. ÃkkËþknðkze Mkk{u Äkhu Au yuðk Mktík-nrh¼õíkku yksu ykÔÞk Au íkuLku íkwåA fhe Ëu¾kzu
ykðeLku LkËe QíkÞko. íÞkt LkËe{kt s¤¢ezk fhíkk [kh ½ze Mktík- yLku ÃkkuíkkLku yLkwfq¤ yuf-çku Mktík-nrh¼õíkLke yÃkkh {kuxÃk fnu
nrh¼õíkku Mkrník MLkkLk fÞwO. LkËe{kt MLkkLk fhíkk ©enrh ðnuý{kt yLku çkeòLkk økwýLku Ëku»kYÃk fnu íku Mk{krÄðk¤ku nkuÞ íkkuÃký íkuLku
WÃkhðkMk hnuíkk. Mktíkku, Ãkk»koËku Lke[uðkMk{kt hnuíkk. nrh¼õíkku íkuÚke h½wLkkÚkËkMk suðku rð{w¾ òýðku. WÃkh «{kýu {rn{kLke ðkíkku
Lke[u hnuíkk. yuðku ¢{ níkku. fkhý fu íkuyku ©enrhLkwt íkÚkk MktíkkuLkwt fhíkkt fhíkkt ©enrhyu Mkkçkhøktøkk{kt MLkkLk fhe s¤Úke çknkh
{knkíBÞ Mk{síkk íkuÚke rððuf hk¾íkk. su MktíkkuLkwt {knkíBÞ Lknkuíkk Lkef¤e srhÞkLke ð†ku ÃknuÞko.
Mk{síkk íkuyku MktíkkuLke ykøk¤ Lknkíkk. ykðwt òuE ©enrh íku{Lku ÃkAe ©enrhLke MkkÚku ykðu÷k fkXeykuyu íkÚkk hkòykuyu
rððufÚke ½ýe ðkíkku fhíkk Ãký y¿kkLk yLku {kLkLku ÷ELku íku{Lku nkÚke, yï, {uLkk, hÚk, Mkw¾Ãkk÷, ðøkuhu ÃkkuíkÃkkuíkkLkkt ðknLkku
Mk{òíkwt Lkrn. MktíkkuLkwt {knkíBÞ Mk{sLkkhk ¼õíkku ©enrhLku çknw Mkwðýo{Þ MkksÚke íkiÞkh fÞko. ©enrh {kxu MkkuLkkLke ytçkkzeÚke
r«Þ nkuÞ Au. MktíkkuLkwt {knkíBÞ suLku Lk nkuÞ íkuLkku MkíMktøk V¤-ÃkktËzk nkÚkeLku íkiÞkh fhe ©enrhLku rðLktíke fhe íkuLkk WÃkh çkuMkkzâk. çkeòt
rðLkkLkk ð]ûk suðku òýðku. {knkíBÞ rðLkkLkwt ¿kkLk Ãký y{]ík{kt ðknLkku WÃkh MktíkkuLku çkuMkkzâk. MktíkkuLku ÃkkuíkkLkk ðknLk WÃkh çkuXu÷k
AkLkwt rð»k hÌkwt nkuÞ íkuðwt òýðwt. {kxu rððufe {kýMkkuyu íkuðkykuLkku òuELku hkòyku ÃkkuíkkLkwt ynku¼køÞ {kLkðk ÷køÞk. fux÷kf Mktíkku
Mktøk õÞkhuÞ Lk fhðku. ÃkkuíkkLke «f]ríkLku {¤íkk ykðu yuðk MktíkLku feíkoLkku økkíkk økkíkk Ãkøku [k÷íkk níkk. yk{ ©enrh Mkðkhe MkkÚku
nrhíkwÕÞ fnu, çkeòLku rð{w¾ fnu, yuðe suLke çkku÷e nkuÞ íkuLku þnuh LkSf{kt ykÔÞk. íÞkhu ÃkwhðkMke ¼õíkku Mkk{iÞwt ÷E MkL{w¾
MkíMktøk{kt fwMktøk Mk{sðku. ¿kkLk æÞkLk{kt s çkuMke hnu, ykt¾ ¾ku÷u ykÔÞk. fux÷kf þknwfkhku hÚkLku {uLkk WÃkh çkuMkeLku ykÔÞk. þnuhLkku
Lkrn. yuðwt suLku íkkLk nkuÞ íkuLku fÃkxe fnuðkÞ. yuðk ZkUøkeLku ÷kufku Mkqçkku Ãký ÃkkuíkkLke Mkðkhe ÷E ©enrhLke MkL{w¾ ykÔÞku. yk{
rMkØ òýu yLku Ãkqsu íkuÚke íkuLku {kLk ðÄu. ÃkAe íkuLke «f]rík fkuE ËhufLku Mkk{u ykðu÷k òuE ©enrh nkÚke WÃkhÚke Lke[u QíkÞko.
{hkuzu íkku íkuuLke òý ÚkkÞ yLku íkuLke MkkÚku ÃkkuíkkLkk {LkLkku {u¤ çkuMku çkÄkyu ©enrhLku nkh Ãknuhkðe ©eV¤ ðøkuhu ¼uxku {qfe Mkküktøk
Lkrn. ykðku {kýMk ©enrh ÃkkMku hnuíkku nkuÞ íkkuÃký íkuLku yLku ËtzðíkT «ýk{ fÞko. ÃkAe yktçk÷eLkk AktÞu òs{ku rçkAkðhkðe
¼økðkLkLku fkuxe økkWLkwt Auxwt Au. ÃkkuíkkLkk Ëku»k MkqÍu Lkrn Lku çkeòLkk Mk¼k fhe. ©enrh íÞkt rçkhks{kLk ÚkÞk. ©enrhLke ykMkÃkkMk
Ëku»k òuÞk fhu íku {kuxwt Ëq»ký Au. ¼÷u ©enrhLkk «íkkÃkÚke rMkØøkríkLku MktíkkuLke Mk¼k òuE Mkqçkku çkkuÕÞku fu ykÃk yLku yk Mktíkku yk ÷kufLkk
Ãkk{u íkku Ãký MkíMktøk{kt LkkLkk-{kuxk MkkifkuE nrh¼õíkkuLkku {Lk, f{o, LkÚke, çkÄk yûkhÄk{Lkk íkÚkk økku÷kuf, ðifwtX ðøkuhu Äk{ku{ktÚke ykÔÞk
ð[Lku ËkMk ÚkELku hnu. yLku suðku ¼kð WÃkhÚke hk¾u íkuðku s ¼kð nkuÞ íku{ sýkÞ Au. yk ÷kufLkk MktMkkheyku yLku {íkÃktÚkeyku ykÃkLku
ytËhÚke hk¾u íku MkíMktøk{kt {kuxku økýkÞ. {kxu øk{u íkuðk rMkØ fu Ëu¾eLku rðhkuÄ fhu Au. yÄ{eoykuLku Ä{oðk¤k øk{íkk LkÚke. ykÃkLkkt
¿kkLke nkuÞ Ãký Mktík fu nrh¼õíkkuLkwt yÃk{kLk fhu íkku íkuLku Mktík fu íkÚkk yk MktíkkuLkkt ËþoLk fhðkÚke ÷kufku Ãkrðºk ÚkkÞ Au. y{khk suðk
y¿kkLkeykuLkwt y¿kkLk Lkkþ fhðk ykÃk yk Mktíkku MkkÚku «økx ÚkÞk MkqçkkLke ðkík Mkkt¼¤e ©enrh ¾qçk hkS ÚkÞk. ÃkAe Mkqçkkyu
Aku. yk ¼qr{Lkkt Ãký ÄLÞ¼køÞ Au fu íkuLkk WÃkh ykÃk rð[hku fÌkwt fu nu «¼ku ! nðu ykÃkýu [k÷eyu Lkrn íkku íkkÃk ÚkE sþu.
Aku. Ãkhtíkw y¿kkLke økwÁ {éÞk Au íkuLku ykðwt ¿kkLk Úkíkwt LkÚke fkhý ÃkAe Mk¼k rðMksoLk fhe ©enrh nkÚke WÃkh rçkhkßÞk. MkqçkkLku Ãký
íku{Lkk økwÁyku ÃkkuíkkLkwt Ãkux ¼hðk íku{Lkwt fkÞo çkøkkzu Au. yk «{kýu nkÚke WÃkh ÃkkuíkkLke ÃkkMku çkuMkkzâk. MkkuLkkLke Aze ÷E {kuíkehk{
Mkqçkkyu ½ýes ÃkkÚkoLkk fhe. íkÚkk fwçkuh®Mkn sÞsÞfkh fhe Aze Ãkkufkhðk ÷køÞk.
íÞkhu ©enrhyu MkqçkkLku fÌkwt, ‘yk Mktíkku ÃkkuíkkLkk ðíkoLkÚke çkÄwt ©enrhLkkt ËþoLk fhðk þnuhLkk {kýMkku hMíkkLke çkuÞ íkhV
Ëu¾kzu Au. y¿kkLkeLkkt ð[LkLku MknLk fhu íku Mktík Au. Mktík MkðoÚke ½ýu Ëqh MkwÄe Q¼k níkk. yLkuf «fkhLkkt ðk®sºkku ðkøkíkkt níkkt.
yrÄf Au. MknLk LkÚke fhíkk íku yMktík Au. Mktík çkkðLkk [tËLkÚke ðknLkkuLkku Ãkkh Lknkuíkku. ðk®sºkkuLkk yðksÚke [khu rËþkyku íkÚkk
Ãký yrÄf þeík¤ yLku þktík Au. Ãkkuíku rLk»f÷tf nkuðkÚke çkeòLku yk¾wt þnuh økkS QXâwt níkwt. hMíkk{kt Äq¤ Lk Qzu yux÷k {kxu
þwØ fhu Au. øk{u íkuðwt {u÷wt ð† nkuÞ Ãký íkuLku þwØ s¤ su{ þwØ Mkqçkkyu çkÄu Ãkkýe Atxkðe MkkV fhkÔÞwt níkwt.
fhu Au íku{ ykðe ðkíkku zkÌkk Mkw¿k {kýMk nkuÞ íku òýu Au. yLku hMíkk{kt þnuhLkkt {kýMkku ©enrhLku yÃkkh nkhku Ãknuhkðíkk
íkuÚke íku sL{-{hýLkk Ëw:¾Úke {wfkÞ Au.” níkk. ðMktíkLkk rËðMkku níkk. íkuÚke MkíMktøkeyku ½ýku økw÷k÷ ÷kðu÷k
Mkqçkkyu fÌkwt, “{khkt MkËT¼køÞ Au fu ykÃkLkkt yLku yk MktíkkuLkkt íku ©enrhÚke Ëqh Wzkzíkk níkk. Mkðkhe{kt [khu íkhV økw÷k÷ AkE
{Lku ËþoLk ÚkÞkt. ¼køÞ ðøkh ykðku òuøk {¤íkku LkÚke. nðu {khkt hÌkku níkku. hMíkkyku Ãký htøk yLku Vq÷kuÚke AkE hÌkk níkk. hMíkkyku
¼ðËw:¾ {xe økÞkt yu{ {kLkwt Awt. fkhý ykÃk yLku ykÃkLkk Mktík çkuÞ çkkswLkk çkøke[kyku{ktLkkt LkkLkk «fkhLkkt ð]ûkku, V¤ku, Vq÷kuÚke
yLku yLkuf òíkLkk Ãkt¾eykuLkk {Äwh þçËkuÚke þku¼íkk níkk. Ëhuf
¼ðËw:¾YÃke hkuøkLkku Lkkþ fhku Aku. íkeÚko, ðúík, íkÃk, Þ¿k, ËkLk, íkuLkwt
çkøke[k{kt yuf çktøk÷ku níkku. íkuLkk WÃkh íkÚkk yøkkMkeyku{kt yÃkkh
ykx÷wt s V¤ Au fu ykÃk yLku ykÃkLkk Mktík {¤u, íku{kt Mkðuo MkkÄLk
{kýMkku ËþoLk fhðk Q¼kt níkkt. þnuhLkk Vhíkku MkwtËh fkux Au íku
ykðe òÞ Au. íku{Lkku ÿkun õÞkhuÞ Lk fhðku òuEyu. íku{Lke Mkuðk
fkuxLkk fktøkhk MkkuLkkLkk ðh¾ [kuzeLku þku¼kÞ{kLk fÞko níkk. çkwhòu
fhðk{kt «erík hk¾ðe. MkuðkÚke íku hkS ÚkkÞ Au yLku íkuyku hkS
WÃkh {kuxe {kuxe íkkuÃkku þku¼e hne níke. yuðe þku¼kyu Þwõík
ÚkkÞ íÞkhu MktMkkh{kt yÁr[ ÚkkÞ Au yLku íÞkhu s ykÃkLke {qŠík
©enrhLke Mkðkhe þýøkkhu÷k rËÕne ËhðksuÚke Lkøkh{kt «ðuþe.
ytíkh{kt [kuxu Au. ykÃkLkk MkuðfkuLku yk ¿kkLk Au. çkkfe MktMkkh{kt
þnuh{kt hksçkòhku, {fkLkku, ðøkuhu þýøkkhu÷kt níkkt. yk¾wt þnuh
íkku y¿kkLk ¼hu÷wt Au. nu «¼w ! y¿kkLkLkku Lkkþ fhðk ykÃku yðíkkh {tøk÷ MkksÚke þku¼íkwt níkwt. hMíkk{kt ÷kufku ©enrhLke Ãkqò fhíkk
ÄkÞkuo Au. ¼hík¾tzLkk SðkuLkkt ÄLÞ ¼køÞ Au fu ykÃk yk Ëuþ{kt níkk. økku¾-yxkheyku{kt Q¼e hnu÷e †eyku Mkk[kt {kuíkeÚke íkÚkk
ðkhtðkh yðíkkh Äkhý fheLku rð[hku Aku suLku ykÃkLkkt ËþoLk ÚkkÞ MkkuLkkLkkt Vq÷kuÚke ©enrhLku ðÄkðíke níke. suLkku suðku ¼kð íkuðk
Au íkuLku ¼ð¼xfý {xe òÞ Au.” MðYÃku ¼økðkLkLkkt ËþoLk MkkiLku Úkíkkt. {kýuf[kuf{kt Mkðkhe ykðe
íÞkhu ¾qçk ¼ez ÚkE. þnuhLkk LkøkhþuX rn{k¼kEyu ©enrhLku fux÷kf nrh¼õíkkuyu Ãkqò fhe. MktæÞk Mk{Þ ÚkÞku Ãký ÃkqòLkku Ãkkh
ÃkkuíkkLkk çktøk÷k{kt ÃkÄhkðe, »kkuzþkuÃk[khÚke Ãkqò fhe, þk÷ ykuZkze, ykÔÞku Lkrn. ÃkAe ½ýef {þk÷ku «økxkðe. íÞkh çkkË ©enrhyu
ykhíke fhe. rn{k¼kE þuX ©kðfkuLkku y®nMkkYÃk Ä{o òuE íku Ä{o çkÄkLke MkkÚku ykhíke fhe. LkkhkÞý ÄqLk fhðk ÷køÞk. íkuLku Mktíkku
Ãkk¤íkk níkk. Mk{ÞMkh Lknkíkk Äkuíkk, {r÷Lk Ä{o íku{Lku øk{íkku Lkrn. yLku nrh¼õíkku Íe÷ðk ÷køÞk. íku Mk{Þu ©enrhLke {qŠík{ktÚke þeík¤
su þe÷ðúík (çkúñ[Þo ðúík) hk¾u íkuLku Eïh {kLke Ãkqsíkk. ©enrh þktík íkus Lkef¤ðk ÷køÞwt íkuÚke çkeò ËeðkLkkt íkus Íkt¾kt ÚkE økÞkt.
íÞktÚke Mkðkhe MkkÚku LkðkðkMk{kt ykÔÞk. íÞkt {kuxku [kuf níkku. íku{kt íku íkus òuE çkÄk ykùÞo ÃkkBÞk. ÄqLk çktÄ fhe íÞkhu íku íkus
[tËLke çkktÄe níke íkuLke Lke[u Mk¼k fhe. ÷ªçkzkLkk ð]ûk Lke[u ©enrhLke {qŠík{kt Mk{kE økÞwt íku òuE fkuE fnu - yk Ëuð Au. fkuE
®MknkMkLk økkuXÔÞwt níkwt. íkuLkk WÃkh ©enrh rçkhkßÞk. MkðkheLkwt fnu - yk MkqÞo yÚkðk [tÿ Au. fkuE fnu - yk MkkûkkíkT ¼økðkLk
rðMksoLk fÞwO. Mkqçkku ykðeLku Ãkøku ÷køkeLku çkuXk. ©enrhyu íku{Lku Au, íku rðLkk ykðwt íkus nkuÞ s Lkrn. yk «{kýu ÷kufkuLku çkku÷íkk
íku{Lkk ËeðkLkLku íkÚkk þknwfkhkuLku ÃkUzk, nkh yLku ÃkkLkLke «MkkËe Mkkt¼¤e ©enrhyu íku{Lku ÃkqAâwt fu ík{u þe ðkíkku fhku Aku ? íÞkhu
ykÃke. ÃkAe Mk{Þ ÚkÞku yux÷u çkÄk ÃkkuíkkLku ½uh økÞk. ÃkAe {kýMkkuuyu ÃkqAâwt fu nu «¼w ! ykðwt íkus õÞktÚke «økxâwt ? íÞkhu
øktøkk{kyu ©enrhLke Ár[ «{kýu MkwtËh Lkkøkhþkne hMkkuE çkLkkðe
©enrhyu fÌkwt fu y{ku ßÞkhu ÄqLÞ fhðk ÷køÞk íÞkhu yk ÷kufLke
níke. íku Ãkkuíku sBÞk. MktíkkuLku íkÚkk MkkÚkuLkk {kýMkkuLku Ãký s{kzâk.
M{]rík Lk hne yLku y{u yûkhÄk{{kt çkuXk Aeyu yLku yk Mk¼k
ÃkAe ©enrh ÃkkuZe økÞk. Mktíkku {k¤k Vuhððk ÷køÞk. Mkktsu Vhe
Ãký íÞkt çkuXe Au yu{ Ëuu¾kÞwt. ÄqLk ÚkE hne íÞkhu ynªLke M{]rík
Mk¼k ÚkE yux÷u ©enrh Mk¼k{kt rçkhkßÞk. ÃkAe nrh¼õíkkuyu
ÚkE ykðe Lku yu{ Ëu¾kÞwt fu yLkuf Ëuðku rð{kLk{kt çkuMkeLku y{khe
©enrhLke Ãkqò fhe ¼uxku {qfe. íku ð¾íku økk{ze økk{Lkk MkíMktøkeyku
Ãkqò fhðk ykÔÞk Au Lku Ãkqò fhu Au. ÃkAe íkuyku íku{Lkk MÚkkLkfu
©enrh ÃkkMku ykðe rðLktríkÃkqðof fnuðk ÷køÞk : “nu «¼ku ! ykÃku
økÞk. ©eS{nkhksLke ykðe ðkík Mkkt¼¤e Mkki yu{ {kLkðk ÷køÞk
íkku y{Lku rðMkkhe s ËeÄk Au. ©ehk{kLktË Mðk{e íkku fuheLke
fu yk ©eS{nkhks Ãkkuíku s MkkûkkíkT Mkðkoðíkkhe «økx ÃkwÁ»kku¥k{
{kuMk{{kt ½ýeðkh ÃkÄkhíkk, Ãký ykÃkLkkt ËþoLk íkku nðu Ëw÷o¼ ÚkÞkt
LkkhkÞý Au. yLku su íkus Ëu¾kÞwt íku íku{Lke {qŠíkLkwt s Au. ÃkAe ©enrh
Au. ykÃkLku yLkuf ¼õíkku Au íkuÚke ykÃk y{Lku ¼q÷e økÞk nþku.
nrh¼õíkkuLkku Mktøk Ëw÷o¼ Au yu yÚkoðk¤kt ÃkËku økkðk ÷køÞk yuLku
y{ku fkuLke ÃkkMku rðLktíke fheyu ? y{khku õÞku Ëku»k òuE y{khe
rðLktíke LkÚke Mkkt¼¤íkk ?” ©enrhyu hkS ÚkE íku MkíMktøkeykuLku Mktíkku íkÚkk MkíMktøkeyku Íe÷ðk ÷køÞk, íku çkku÷e hÌkk ÃkAe MkËTøkwÁ
fÌkwt su y{ku sYh yk ð¾íku økk{ze ykðeþwt. {wõíkkLktË Mðk{e íkÚkk MkËTøkwÁ çkúñkLktË Mðk{e ykrË Mktíkku ÍktÍ-
• ©enrhLke {qŠík{ktÚke íkus LkeféÞwt {]Ëtøk ðøkkzeLku ©eSLke {qŠíkLkkt íkÚkk yûkhÄk{Lkk ðýoLkLkkt feíkoLkku
ÃkAe þnuhLkk fux÷kf MkíMktøkeykuyu ÃkkuíkkLkk ½hu ©enrhLke økkðk ÷køÞk. íku Mkkt¼¤e ©enrh ¾qçk hkS ÚkÞk ÃkAe Mk¼k
ÃkÄhk{ýe fhe níke íÞktÚke ÃkkAk LkðkðkMk{kt ykÔÞk. íÞkt Ãký rðMksoLk fhe Ãkkuíku ÃkkuZðk ÃkÄkÞko.
• h½wLkkÚkËkMk Íkt¾ku Ãkze økÞku • ©enrhyu Mk{krÄyku fhkðe
©enrh ytçkkçkkLkk ½uhÚke AkLke heíku s íku {nu÷Lkk çkøke[k{kt yuðe heíku LkkhkÞý½kxu ©enrh Ãkkt[ rËðMk hkufkÞk Lku rLkíÞ
ykðeLku hÌkk níkk. íkuÚke þnuhLkk MkíMktøkeykuLku ¾çkh Lk níke fu Mkkçkh{íke LkËe{kt MLkkLk ÷e÷k fhíkk Lku Ãkkt[uÞ rËðMk íku çktLku rð«
©eS õÞkt økÞk Au ? íkÃkkMk fhíkkt Aêk rËðMku nrh¼õíkkuLku ¾çkh ©enrh íkÚkk ykLktËMðk{e {kxu Úkk¤ ÷kðíkk íku {nkhks Lku Mðk{e
Ãkze fu ©enrh LkkhkÞý½kxu Au íkuÚke íkuyku íÞkt ykðe ¾qçk «kÚkoLkk s{íkk. ÃkAe Aêu rËðMku y{ËkðkËÚke nehk[tË [kuõMke, LkÚkwhk{,
fhe þnuh{kt íkuze økÞk. yk ð¾íku ©enrh [kufMke nehk[tË¼kELkk AzeËkh fwçkuh®Mkn, ðús÷k÷, Ëk{kuËh¼kE, ÷k÷ËkMk økkuhk ykrË
½uh hk{S {trËhLke Ãkku¤{kt QíkÞko. nehk[tË¼kEyu ©enrhLke ¼õíksLkkuyu ykðeLku ©enrhLku rðLktíke fheLku ©enrhLku þnuh{kt
¾qçk «u{Úke Mkkhe Mkuðk fhe. çkeò MkíMktøkeykuyu Ãký Mkuðk fhe. ÷kÔÞk Lku Wíkkhku fhkÔÞku. Lku íÞkt ©enrh ¼õíksLkkuLku Mk{krÄyku
©enrhLku hkS fÞko. ©enrhyu yLkuf [{ífkhku çkíkkðe, Mk{krÄyku fhkðíkk. Lku yuf yufLkk WÃkh Mk{krÄ ÚkÞu÷k ¼õíkkuLku ¾zfe {qfíkk.
fhkðe, íkÚkk WÃkËuþ ykÃke ÃkkuíkkLkk «¼kðÚke MkíMktøkLkku «[kh fhe ÃkAe suLkwt Lkk{ ÷ELku çkku÷kðu íku Mk{krÄ{ktÚke òøkeLku ©enrhLku Ãkøku
Mkt«ËkÞLkku ÃkkÞku áZ fÞkuo íkuÚke h½wLkkÚkËkMk Íkt¾ku Ãkze økÞku. ÷kufku ÷køkeLku Mk{krÄ{kt çkrÿfk©{, ðifwtXkrËf Äk{ íkÚkk çkúñk, MkqÞo, [tÿ,
íkuLku rð{w¾ íkÚkk ¾kuxku {kLke íkuLku {kLkíkk çktÄ ÚkÞk. yux÷wt s Lkrn ¼q{kÃkwÁ»kLkk ÷kuf Lku yûkhÄk{Lke ðkík rðMíkkheLku fnuíkk.
Ãký íkuLke ÃkkMku síkk Ãký çktÄ ÚkE økÞk.
(©e½Lk~Þk{ ÷e÷k{]ík Mkkøkh W¥khkÄo, íkhtøk-31-32)
yk «fkhu yLkuf ÷e÷k[rhºkku fhe ¼õíkkuLku Mkw¾ ykÃkíkk Úkfk
• «kýLkkÚk þwf÷Lke MkuðkÚke hkS ÚkELku ©enrhyu f]Ãkk fhe
©enrh y{ËkðkË{kt ÃktËh ðeMk rËðMk hkufkE íÞktÚke [k÷ðk íkiÞkh
Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™™u y{ËkðkË - ©e™„h ƒnw „{Œwt.
ÚkÞk. hkÞÄýSLkk nkÚke WÃkh MkkuLkkLke ytçkkze{kt ©enrh rçkhkßÞk.
ßÞkhu ßÞkhu W¥kh „wshkŒ{kt ©enrh …ÄkhŒk, íÞkhu ©e™„h
LkøkhLkk MkíMktøkeyku yÃkkh ðknLkku ÷kÔÞk íku{kt MktíkkuLku çkuMkkÞko. suðe
ÚkE™u s sŒk. yufðkh ‚í‚t„eyku™kt „k{ku{kt ‚uðk™wt ‚w¾ yk…Œk
þku¼kyu Þwõík ©enrhLku þnuh{kt ÃkÄhkÔÞk níkk íkuðe s þku¼kyu
yk…Œk ©enrh W¥khkÞý …Ae y{ËkðkË …ÄkÞko. yk ð¾Œu
Mkrník ©enrhLku ð¤kððk [kÕÞk. çkòhku{kt yLkuf {kýMkku Ãkw»ÃkkuÚke
©enrhLku ðÄkðíkk níkk. Mkðkhe ÃkwhÚke çknkh ykðe, hkÞÃkwh «ký™kÚk þwf÷™u ½uh WŒkhku nŒku. «ký™kÚk þwf÷™e ‚uðkÚke yuðk
ËhðksuÚke ykøk¤ [k÷íkkt fktfrhÞk Mkhkuðh ykÔÞwt, íÞkt ©enrh Œku hkS ÚkE „Þk fu …kuŒk™k ftX{ktÚke ‚ku™k™ku nkh fkZe™u «‚kËe
nkÚke WÃkhÚke QíkÞko yLku Mktíkkuyu Mkrník Mkhkuðh{kt MLkkLk fÞwO. Y…u yk…e ËeÄku. ¼„ðk™ þwf÷™k hÚk{kt ƒu‚e™u yuf rËð‚
ÃkAe MkhkuðhLkk rfLkkhu hnu÷kt yktçk÷eykuLkkt ð]ûkkuLke ½kxe AkÞk{kt ytƒkhk{ ðiã™u ½uh …ÄkÞko. Úkkuzk rËð‚ …Ae ©e™„hÚke {kuxuhk
Wíkkhku fÞkuo. ÃkAe Ãkqðo yLku Ërûký íkhVLkk rfLkkhu sux÷kt yktçkk, „k{ …ÄkÞko. „eŒkS{kt ÷ÏÞwt Au fu {khku y™LÞ ¼õŒ nkuÞ yu™k
yktçk÷eykuLkkt ð]ûkku níkkt íÞkt çkÄu Ãkøku [k÷eLku VÞko. yu{ ½ýk ÔÞðnkh y™u {kuûk™e ®[Œk nwt fÁt Awt.
Mk{Þ MkwÄe h{qs fhe þnuhLkk nrh¼õíkkuLku «MkkË ykÃke ÃkkAk ¥Ý‹²¢ôp¼²‹¼¢ï }¢¢æ ²ï …Ý¢ Ð²éüÐ¢„¼ï J
ðk¤e Ãkkuíku nkÚke WÃkh rçkhkS ðxðk ÚkE økk{ze økk{ ÃkÄkÞko. ¼ï¯¢æ çÝy²¢ç|¢²éQU¢Ý¢æ ²¢ïx¢ÿ¢ï}¢ ±ã¢}²ã}¢ì JJ
• fkuELku Ëw:r¾Þku hu, Ëu¾e Lk ¾ðkÞ, ËÞk ykýe hu …kuŒk™k ¼õŒs™™u ykðk …k…Úke ƒ[kððk {kxu ¼õŒðí‚÷
Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™™k su y™LÞ ¼õŒku Au yu{™ku …h{kí{k ƒkuÕÞk : “™Úkw¼kE ! yk Œku ƒnw Ëw:¾™e ðkŒ Au …ý
ÔÞðnkh ©enrh …kuŒu s [÷kðu Au. ¼„ðk™ …kuŒk™k ¼õŒku™e Œ{u ®[Œk ™ fhŒk. yu ƒÒku Ëefheyku™k fLÞkËk™™ku ¾[kuo y{u
hkŒrËð‚ ‚t¼k¤ hk¾u Au. …ý fuðk ¼õŒ™ku ÔÞðnkh ¼„ðk™ yk…eþwt.” ™Úkw¼kE nkÚk òuze™u Q¼k hÌkk. «¼w™e ‚k{u òuE
[÷kðu Au, yu rð[khðk™e ðkŒ Au. su™u …kuŒk™k RüËuð r‚ðkÞ hÌkk. ykunkunku..! ¼„ðk™ {khe fuðe ®[Œk fhu Au ! ¼õŒ òu
õÞktÞ ykMÚkk ™ nkuÞ, „{u yuðwt ‚w¾-Ëw:¾ ykðu AŒkt R»xËuð™e r™ckðk¤k nkuÞ Œku ¼„ðk™ yu™k „{u yuðk ÔÞðnkh™kt fkÞkuo …kh
¼ÂõŒ{ktÚke …zu ™rn, y™u ‚w¾-Ëw:¾™k ËkŒk ¼„ðk™™u s òýu. …kze Ëu Au. nrh¼õŒu ¼„ðk™™wt ¼s™ fhðwt nkuÞ Œku ÔÞðnkh™e
ykðk r™ùÞðk¤k y™LÞ ¼õŒ™e ¼„ðk™ ‚t¼k¤ hk¾u Au. ƒkfe ƒÄe ®[Œkyku ¼„ðk™™u ‚kU…e Ëuðe. yk…ýu {kr÷f ™ Úkðwt. Ëk‚
„{u Œu™k {kxu «¼w ËkuzkËkuze fhŒk ™Úke. Úkðwt. ®[Œk Œku {kr÷f™u ÚkkÞ, …ý Ëk‚™u fktE ®[Œk ÚkkÞ ™rn.
¾ku¾hk{kt ykðk yuf r™ùÞðk¤k ™Úkw¼kE rð« nŒk. Œu{™e f]»ý …h{kí{kyu ™h®‚n {nuŒk™e nqtze Mðefkhu÷e Œu{ ©enrhyu
ykŠÚkf ÂMÚkrŒ ƒnw ™ƒ¤e nŒe. yksu s{ðk™wt Xufkýwt …zâwt nkuÞ ™Úkw¼kE™e ®[Œk Ëqh fhe.
Œku fk÷u þwt ¾kþwt yu™e ®[Œk ‚ŒkðŒe nkuÞ yuðk „heƒ nŒk. • ©enrh ¾ku¾hk ÃkÄkÞkoLku Lkh{uÄLke ykøk{
©enrh suŒ÷…wh rƒhksŒk nŒk íÞkhu ™Úkw¼kE ©eS{nkhks™u ¾ku¾hkLkk Þ¿k rLkr{¥ku nkurþÞkh nrh¼õíkkuLku íkuzkÔÞk.
{÷eLku ËtzðŒ «ýk{ fÞkO. ©enrhyu …qAÞwt. ™Úkw¼kE ! fuðe heŒu ©enrhyu suík÷Ãkwh{kt rLkŠðÎLku yuf {nkLk Þ¿kLke Ãkqýkonwrík fhe.
ÔÞðnkh [÷kðku Aku ? ‚w¾e Aku ™u ? ™Úkw¼kEyu fÌkwt : yk Þ¿k{kt nòhku çkúkñýku ðÁýe{kt ðÞko níkk. çkeò nòhku ykÔÞk
Œ™fe òýu {™fe òýu, òýu r[¥kfe [kuhe, níkk. ÷k¾ku {kýMkku ¼uøkkt ÚkÞkt níkkt. yk Þ¿k fheLku ©enrhyu
W™fu yk„u fnkt Ae…kô, rs™fu nkÚk{U s„fe Ëkuhe. y®nMkk{Þ Þ¿kLkwt «ríkÃkkËLk fÞwO yLku ®nMkk{Þ Þ¿kLkku rLk»kÄ fÞkuo.
{khe ÂMÚkrŒ Œku Œ{u òýku s Aku. ytŒÞko{e™u fnuðk™wt þwt nkuÞ? þk†[[ko Ãký yk rð»kÞ{kt fhe ykðk rËÂøðsÞÚke økk{kuøkk{
íÞkhu ¾ku¾hk™k nrh¼õŒkuyu fÌkwt : ‘nu «¼w ! yk ™Úkw¼kE Œku ÷kufku rð[khðk ÷køÞk fu su nuíkwÚke yk ½kuh fr¤Þwøk{kt çkeòÚke
y{khe ƒksw{kt s hnu Au. yux÷u y{™u ¾ƒh Au. yu{™k ½h™e {LkÚke Ãký Lk fhe þfkÞ yuðk {kuxk Þ¿kkuLku yk ©eMknòLktË Mðk{e
ÂMÚkrŒ ƒnw „heƒ Au. ½h{kt yÒk fu ð† fktE ™Úke. yu{ktÞ ð¤e Ëh ð»kuo fhu Au, íkuÚke íku Mðk{e rLkùÞ ¼økðkLk s Au. yk{ ÃkhMÃkh
yu{™e ƒu Ëefheyku …hýkððk ÷kÞf ÚkE „E Au. ™ …hýkðu Œku ðkíkko økwýçkwrØðk¤k sLkku fhíkk. Ãkhtíkw ykðk Þ¿kkuÚke su{Lkwt
‚{ks{kt ðkŒku ÚkkÞ. …ý nðu ™Úkw¼kE™e þÂõŒ ™Úke fu Ëefheyku™k ytík:fhý çk¤e økÞwt yuðk ÃkkÃkçkwrØ yMkwhkuÚke MknLk ÚkE þõÞwt
÷ø™™ku ¾[kuo ™ef¤e þfu. „]nMÚkk©{{kt fLÞkËk™ yu ƒnw …wÛÞ™wt Lkrn. íkuyku fnuðk ÷køÞk fu Mðkr{LkkhkÞý rð»ýwÞkøk fhu Au íkuLke
fkÞo Au. fLÞkËk™™ku yrÄfkhe òu fLÞkËk™ ™ fhu Œku Œu fLÞk™k y{Lku ¾çkh Lknkuíke ! Lkrn íkku y{u íku rLkŠðÎLk Úkðk Lk Ëuík. nðu
«íÞuf ÉŒwfk¤{kt Œu™u ¼úqýníÞk™wt …k… ÷k„u Au. y{ku Mkðuo yufXk ÚkEþwt. íÞkhu íku Mðk{e Þ¿kku fuðe heíku fhu Au
íku òu òu. y{khe Þ{Ëqíkku suðe ¿kkLkÞkuøke Mk{kLk MkuLkk ßÞkhu fnu fu y{u íkku ¼økðkLkLke ¼Âõík fheyu Aeyu Lku Ä{o Ãkk¤eyu
økwshkík{kt ykðþu íÞkhu yk Ãkk¾tze Mðkr{LkkhkÞýLke ðkík Au. y{u AEyu. íÞkhu çkúkñý níkku íku çkkuÕÞku fu “yhu {nkhks ! ík{u íkku
÷k¾ku YrÃkÞk ¾h[eLku Ãký íku Mðkr{LkkhkÞýLku W¾kze ËEþwt. MkkûkkíkT ¼økðkLk Aku Lku søkíkLkk fÕÞký {kxu s yk ÷kuf{kt
ykðe ykðe ðkíkku økk{kuøkk{ Vu÷kíke ©enrh ÃkkMku ÃknkU[e yðíkÞko Aku.” íku Mkkt¼¤eLku ¾k¾e fnu ‘ykuÞ Mkk÷ufwt [kux ÷økkE
íÞkhu ©enrhyu MktíkkuLku fÌkwt fu ykÃkýu VheÚke Þ¿k fheyu. yu{ ËeÞk” yu{ çkku÷e [erÃkÞku ÷ELku ¼køke økÞku Lku ÃkAe çkúkñý íkku
fneLku ©enrh Vhíkk Vhíkk Mkt. 1865 Lkk ðiþk¾ {kMk{kt suík÷Ãkwh {nkhksLke «kÚkoLkk fhðk ÷køÞku fu “nu «¼ku ! {U yk WÃkkÄe fheLku
ÃkÄkÞko. íÞktLkk nrh¼õíkkuyu ¾qçk ¼kðÃkqðof «kÚkoLkk fhe íkuÚke Úkkuzk ík{khku ÿkun fÞkuo íku {khku økwLkku {kV fhòu” yu{ fneLku ÃkkuíkkLku
rËðMkku íÞkt hkufkÞk. ©enrhyu MktíkkuLku íkÚkk nrh¼õíkkuLku íÞkt nkÚku fheLku ÃkkuíkkLku {w¾u ÚkÃkkxwt {khðk {ktzâku Lku ÃkAe rLkÞ{ ÄkheLku
çkku÷kððk ËuþkuËuþ Ãkºkku ÷¾kÔÞk. íku{kt ÷¾kÔÞwt fu ðiþk¾ {kMk{kt ykr©ík ÚkÞku. (©enrh[rhºk ®[íkk{ýe, ¼køk-3, ðkíkko-250)
Ãkkfk nrh¼õíkku nkuÞ íku{ýu suík÷Ãkwh ykððwt, ¾ku¾hk {nu{ËkðkË{kt • ytçkk÷k÷ rð« AtAuzkÞku Lku ÷ku÷tøkhLku {éÞku
Þ¿k fhðku Au. Þ¿k ÚkkÞ yÚkðk Lk ÚkkÞ íku EïhLkk nkÚkLke ðkík yuf ð¾Œ ©enrh ™ðkðk‚{kt ‚¼k ¼he™u rƒhks{k™ nŒk.
Au Ãký íku{kt MktþÞ Lk ÚkkÞ íku Ãkkfk nrh¼õík fnuðkÞ. y{khkt ¼„ðËTðkŒko ÚkŒe nŒe. ½ýk nrh¼õŒku fÚkk ©ðý fhŒk nŒk y™u
[rhºk òuE MkíMktøk Aqxe òÞ íkuðkLku MkkÚku ÷kððk Lkrn. {køko{kt ½ýk s™ku ‚¼k™e …kA¤ Q¼k Q¼k ©enrh™kt Ëþo™ fhŒk nŒk.
¼Þ nkuðkÚke ËuþkuËuþLkk nrh¼õíkkuyu ¼uøkk ÚkELku nrÚkÞkh MkkÚku Œu ‚{Þ{kt ytƒk÷k÷ ™k{u ƒúkñý sÞ ytƒu.. sÞ.. ytƒu.. ƒku÷Œku
÷ELku ykððwt. ©enrhLkku Ãkºk ðkt[eLku Mktíkku íkÚkk nrh¼õíkku Wíkkð¤k ƒku÷Œku ¼„ðk™ …k‚u ykÔÞku. ¼„ðk™™u ™{Mfkh fÞko rð™k s
suík÷Ãkwh ykÔÞk. ©enrh Mk¼k{kt ®MknkMkLk WÃkh rçkhkS rLkíÞ ‚¼k{kt ƒu‚e „Þku y™u ƒku÷ðk ÷køÞkt fu “nu Mðkr{™khkÞý!
ËþoLk ykÃke, WÃkËuþ ykÃke MkíMktøkLke áZíkk fhkðíkk níkk yLku Œ{™u ƒÄk ¼„ðk™ {k™u Au, …ý nwt Œ{™u ¼„ðk™ {k™Œku ™Úke.
¼økðkLkLkkt [rhºkku{kt Ëku»k Lkrn òuðkLke íkÚkk MktþÞ Lkrn fhðkLke Eïh Œku yuf ƒnw[h {kŒk Au. yu r‚ðkÞ ƒeò fkuE Eïh ™Úke.
¼÷k{ý fhíkk. nwt yu™e s ¼ÂõŒ fÁt Awt.” ¼„ðk™ fnu Au fu Œwt yu™u Eïh
• y{ËkðkËLkk ¼qËuðu ©enrhLke {kVe {køke {k™u Au y™u …hƒúñ™u …h{kí{k {k™Œku ™Úke. yu™u yku¤¾Œku
yuf ð¾ík ©eS{nkhks ©eLkøkh ÃkÄkÞko Lku íÞkt ¾krzÞk ™Úke. yu Œkhe ‚{sý fuðe Au? W…k‚™k ¼ÂõŒ Œku ¼„ðk™™e
Ãkku¤{kt QíkÞko níkk íku ð¾íku {nkhks ÃkkMku yuf ¾k¾e çkkðku Lku s ÚkkÞ. …hƒúñ …h{kí{k r‚ðkÞ fkuE™wt æÞk™-Q…k‚™k ™ ÚkkÞ.
yuf çkúkñý yu çkuÞ ykÔÞk íku{kt çkkðku íkku ykðeLku {nkhksLke ¼„ðk™ y™u ¼„ðk™™e þÂõŒyku{kt ½ýku Vuh Au. þÂõŒ™wt ™rn
økkËe WÃkh çkuMke økÞku yLku çkúkñý Mkk{ku çkuXku. ÃkAe ¾k¾e çkkuÕÞku …ý Œu™k «ËkŒk™e W…k‚™k ÚkkÞ. ¼„ðk™™e ¼ÂõŒ ð„h íkku
fu yhu Mðkr{LkkhkÞý ík{u Ãkk¾tz fu{ fhku Aku ? íÞkhu {nkhks s{…whe{kt sðwt …zþu.
©enrh™kt ðkõÞku ‚kt¼¤e™u ytƒkhk{ AtAuzkÞku. ¼„ðk™™e ƒhkƒh {w~fuhkx …fze™u ‚{krÄ{kt WŒkhe ËeÄku. …u÷ku ŒhVrzÞkt
®™Ëk fhŒku fhŒku ÷ku÷t„h …k‚u …nkUåÞku. ÷ku÷t„h yux÷u ytƒkhk{™ku {khðk {ktzâku. òýu rƒ÷kze™k …tò{kt r¾‚fku÷e. y‚wh Axfe
„wÁ. ytƒkhk{u fÌkwt : “nu „wÁ ! ßÞkhÚke Mðkr{™khkÞý yk…ýk þõÞkuu ™rn. yuðk{kt {wfwtË ƒúñ[kheyu y‚whku™u ¼Þ …{kzðk {kxu
þnuh{kt ykÔÞk Au íÞkhÚke ™„hðk‚eyku yu™u s EïhY…u swyu Œeðú „so™k fhe. ƒúñ[kheS ©enrh™u Ÿ[fe™u ykuhzk{kt [kÕÞk
Au. y™u yu Mðkr{™khkÞý ‚{krÄ îkhk ‚ki™u ðþ fhe ÷u Au y™u „Þk. ƒnkh ŒkuVk™ [k÷w hÌkwt. y‚whku ¼„ðk™™e {kÞkÚke yuðk
yu{™k ykððkÚke yk…ýe ykSrðfk ¼kt„e …ze Au. yk…ý™u fkuE {kurnŒ ÚkE „Þk fu ytËhku ytËh ÷zðk ÷køÞk. yu {qh¾kyku
ƒku÷kðŒwt ™Úke.” yk ‚kt¼¤e™u ÷ku÷t„h ð„uhu y‚whku W~fuhkÞk. ÷kfze, …ÚÚkh, Äq¤, #xku, [er…Þk, rºkþq¤Úke yuf-ƒeò™k W…h
÷ku÷t„hu y{ËkðkË™k yu ð¾Œ™k ‚qƒk {Õ÷hks™u Mðkr{™khkÞý «nkh fhðk ÷køÞk y™u y‚whku þnuhðk‚eyku W…h …ý Äq¤ y™u
¼„ðk™™e VrhÞkË fhe. ‚qƒkyu ÷ku÷t„h™u Aqxku Ëkuh ykÃÞku. …ÚÚkh™ku ðh‚kË ðh‚kððk ÷køÞk.
yux÷u ƒÄk y‚whku nkÚk{kt nrÚkÞkh ÷E™u Q…zâk. fkuE™k nkÚk{kt yk ƒksw ½h™e ytËh ƒuXk ƒuXk ©enrh {™w»Þ÷e÷k fhðk
rºkþq¤, fkuE™e …k‚u …Úkhk, fkuE™e …k‚u [er…Þk, fkuE™e …k‚u ÷køÞk. yhuhu..! y{khk fkhýu Œ{™u ƒnw Œf÷eV …ze. nu ¼õŒku !
Äkufk ykrËf nrÚkÞkhku ‚kÚku ‚ßs ÚkE™u Œuyku ©enrh …k‚u ykÔÞk. yk y‚whku Œ{khkt ½h ÷qtxe ÷uþu Œ{khkt …þwyku [kuhe sþu. yux÷u
Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ yu ð¾Œu ytƒkƒk™u ½uh rƒhksŒk sÕËe fhku. {™u ½k‚™k ¼khk{kt ‚tŒkze™u þnuh ƒnkh ÷E òyku.
nŒk. (Œu ½h™e søÞkyu nk÷{kt yuf {trËh ykðu÷wt Au. su {Ë™- yÚkðk Œku …kýe ™ef¤ðk™k {k„uoÚke {™u ™„h ƒnkh fkZku.
„ku…k¤™e nðu÷e …k‚u ykðu÷w Au.) ÷ku÷t„h ¼Þtfh þhehðk¤ku, …h{kí{k yk{ {™w»Þ¼kð{kt ykðe™u ¼Þ ¼Þko þçËkuu ƒku÷Œk
÷ktƒku, sxkðk¤ku, „ktòu …eðkÚke ÷k÷ ƒ™u÷e ykt¾kuðk¤ku, nŒk. …h{kí{k™e ÷e÷k f¤e þfkŒe ™Úke. su{ ©ef]»ý ¼„ðk™
yr¼{k™e, ¢kuÄe, y…þçËku ƒku÷Œku ƒku÷Œku íÞkt ykÔÞku. yu™e fk¤Þð™™u òuE™u zhe „Þk, {qXeyku ðk¤e™u ™kXk. hk{[tÿSyu
‚kÚku yk‚whe ‚u™k Œku nŒe s. yu Vkðu yu{ ƒku÷ðk ÷køÞku, hkßÞkr¼»kuf™u ƒË÷u ð™ðk‚ MðefkÞkuo. …h{kí{k™e ÷e÷k ƒnw
Mðkr{™khkÞý™u …fzku, {khku, ƒktÄku, yku Mðkr{™khkÞý ! Œwt yk y÷kirff nkuÞ Au. su ¼õŒ …h{kí{k™e ÷e÷k™u rËÔÞ {k™u Au yu
‚{krÄ™wt …k¾tz fu{ [÷kðu Au ? ÷ku÷t„hu „so™k fhe. ©enrh ¼„ðk™™u s …k{u Au. „eŒk{kt ÷ÏÞwt Au fu -
fnu : su {kuxk …wÁ»kku ‚kÚku îu»k fhu Au yu ÷kufku s …k¾tze Au …‹}¢ ÜU}¢ü ™ }¢ï çÎÃ²æ »±æ ²¢ï ±ïçœ¢ ¼œ±¼: J
y™u ytŒu ™hf{kt òÞ Au. …ý ÷ku÷t„h™u W…Ëuþ yk…ðku yu ‘¼U‚ y²vy±¢ Îïã ÐéÝ…ü‹}¢ Ýñç¼ }¢¢}¢ïç¼ „¢ïù…éüÝ: JJ
yk„¤ ¼k„ðŒ’ suðwt nŒwt. …k…e ÷ku÷t„hu ¢kuÄ{kt ykðe™u ¼„ðk™™k “nu yswo™ {khkt sL{ y™u f{o rËÔÞ Au Œu{ Œwt ‚{s. {kÞk
{MŒf W…hÚke …eŒktƒh ¾U[e ÷eÄwt. …Ae Œku ÷ku÷t„hu ƒÄk y‚whku™u Œku ¼„ðk™™e þÂõŒ Au. Œu {kÞk yk Sð™u {kun …{kzu Au. y™u
W~fuÞko. yu{kt yuf y‚wh Œku ‚kƒh™wt þª„zwt ÷E™u ©eS{nkhks™u ¼s™{kt rðûku… …kzu Au. ßÞkhu ßÞkhu ¼„ðk™ {™w»Þ [rhºk fhu
{khðk Ä‚e ykÔÞku. ŒhŒ s nehk[tË¼kEyu y‚wh™u …fzâku. yu™u Au íÞkhu ¼÷¼÷k™e …ý ‚{sý [wtÚkkE òÞ Au.”
™Úkw ¼è ƒkuÕÞk : “{nkhks ! Œ{u {™w»Þ ÷e÷k ™ fhþku.” ykðu÷wt Au). íÞkt MkíMktøkeykuyu ©enrhLku Äk{Äq{Úke Mkk{iÞwt fhe
Úkkuzeðkh …Ae y‚whku™ku W…ÿð þktŒ ÚkE „Þku. yuðk{kt hkò™k økk{{kt ÃkÄhkÔÞk. íÞkt LkÚkw¼kE rð« su {uðkzk çkúkñý MkíMktøke
{ký‚ku ykÔÞk. yux÷u ŒhŒ s y‚whku ytƒkƒk™k ½uhÚke ¼k„e níkk íku{Lku ½uh ©enrh QíkÞko. Mktíkku çkÄk fktfrhÞk Mkhkuðh WÃkh
„Þk. Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ ‚tŒku y™u ¼õŒku ƒnkh ykÔÞk Ërûký íkhV yktçk÷eykuLke ½kxe AkÞk{kt QíkÞko. ©enrh ¾ku¾hk{kt
y™u …Ae Œku ©eS{nkhks Œku h{qs{kt ykðe™u ƒkuÕÞk fu - “nu ÃkÄkhu÷k Au Lku íkuyku íÞkt Ãký sYh Þ¿k fhþu yuðe fýkuoÃkfýo ðkík
ƒúñ[kheS ! yk y‚whku ykÔÞk íÞkhu yufkyuf Œ{™u þwt ÚkE Mkkt¼¤e MkíMktøkeyku yLku çkeò sLkku Ãký ¾ku¾hk ykððk ÷køÞk.
„Þwt fu y{™u Ÿ[fe™u ½h{kt ½k÷e ËeÄk ! yk ƒÄwt þwt ÚkÞwt Au yk{ çknkhøkk{Úke ËþoLk fhðk ykðu÷k çkÄk nrh¼õíkkuLku økk{{kt
? …Ae {nkhksu nehk[tË¼kE ‚k{u òuÞwt. yku nehk[tË þuX ! WíkkÞko. Mktíkku yk¾ku rËðMk feíkoLkku økkíkk íkÚkk ¿kkLkðkíkkoyku íkÚkk
Œ{khk {™{kt fuðwt ¼qŒ …uXwt fu y‚whÚke ¼Þ …k{e™u ‚{krÄ{kt ¼økðkLkLkkt [rhºkkuLke ðkíkku fhíkk yLku rLk{koLkeÃkýu hnuíkk. yLkuf
QŒhe „Þk. y™u ykunkunku ! yk Ëuðk™tË ‚tLÞk‚e Œku ƒnw ÷kufku íku{Lkkt ËþoLk fhðk ykðíkk. ©enrh hkus Mkðkhu fktfrhÞk
þqhðeh „ýkÞ Au. yu{™ku nkfkuxku ðk„u Œku ¼÷¼÷k ÄúqS òÞ. Mkhkuðhu MkíMktøkeyku íkÚkk Ãkk»koËku MkkÚku MLkkLk fhðk ykðíkk. Ãkk»koËku
…ý ßÞkhu y‚whku ykÔÞk íÞkhu Ëuðk™tË ™ òýu õÞkt ‚tŒkE „Þk ! íkÚkk fkXeyku íÞkt çktËqfkuLkk ¾qçk yðkòu fhíkk íkuÚke yk¾wt Mkhkuðh,
Ëuðk™tË Œ{u Œku ¼khu þqhðeh. ykðe heŒu „B{Œ¼ÞkO ð[™ku ð]ûkku, çktøk÷kyku, Lkk¤kt ðøkuhu økkS QXíkwt níkwt. ©enrh Ãkqðo íkhVLkk
ƒku÷Œk ©enrh n‚ðk ÷køÞk. {w¾ ykzku Y{k÷ {qfe™u {nkhks økhLkk¤k ÃkkMku ¼õíkku MkkÚku s¤¢ezk fhíkk. ©eLkøkhLkk MkíMktøkeyku
½ýeðkh ‚wÄe nMÞk. yk‚whe Sðku ¼„ðk™ y™u ¼„ðk™™k íkÚkk ykswçkkswLkkt økk{kuLkk MkíMktøkeyku nt{uþkt ©enrhLkkt ËþoLk
¼õŒku ‚kÚku nt{uþkt ÷zŒk s ykÔÞk Au. Œu{ AŒkt …ý õÞkhuÞ fhðk ¾ku¾hk{kt ykðíkk. ©enrhLku nkhku Ãknuhkðe Ãkqò, ykhíkeyku
nsw ‚wÄe Œu{™ku rðsÞ ÚkÞku ™Úke. su™k …ûku ¼„ðk™ …kuŒu nkuÞ fhe, V¤ku, {eXkEyku ðøkuhu ÷kðeLku ¼ux {qfíkk fuheyku Ãký ¾qçk
Œu™u yûkkinýe ‚u™k™ku …ý zh ™Úke. {nk¼khŒ™k ÞwØ …Ae yuf ÷kðíkk. y{ËkðkË þnuh Au yux÷u Ëhuf «fkhLke ðMíkwyku {¤íke
…ý fkihð ƒåÞku ™rn y™u yuf …ý …ktzð™u fþwt s ÚkÞwt ™rn. íkuÚke ½ýe LkðeLk ðMíkwyku Ãký ÷kufku ÷kðíkk. ©enrh íku ík{k{
hk{kÞý{kt ÞwØ™k ytŒu hk{, ÷û{ý, ò™fe™u fktE ÚkÞwt ™rn ðMíkwyku MktíkkuLku, Ãkk»koËkuLku MkkÚkuLkk ËhçkkhkuLku íkÚkk MkíMktøkeykuLku
y™u hkðý …ûku fkuE ƒåÞwt …ý ™rn. yk{ nrh¼õŒu y‚whkuÚke «MkkË íkhefu ykÃkíkk. ©enrh Ëhhkus MktíkkuLku Wíkkhu sE Mk¼k fhíkk
„¼hkðwt ™rn …ý ¼„ðk™™u þhýu hnuðwt. yLku ËþoLkLkwt íkÚkk fÚkkðkíkkoLkwt Mkw¾ ykÃkíkk.
• ©enrhLkwt ¾ku¾hk {nu{ËkðkË{kt rð[hý ©enrh y{ËkðkË þnuhLkk MkíMktøkeykuLkk y{tºkýÚke hkus
yk heíku ©enrh suík÷Ãkwh{kt Úkkuzk rËðMk hkufkE íÞktÚke Mktíkku þnuh{kt ÃkÄkhíkk. íÞkt MkíMktøkeyku ©enrhLku ÃkkuíkÃkkuíkkLkkt ½hku{kt
íkÚkk nrh¼õíkku MkkÚku ¾ku¾hk-{nu{ËkðkË ÃkÄkÞko (yk økk{ nðu ÃkÄhkðe Ãkqòyku fhe ¼uxku Ähe MkuðkLkku y÷ÇÞ ÷k¼ ÷uíkk. ©enrh
y{ËkðkË þnuhLkwt þk¾k Lkøkh çkLÞwt Au yLku þnuhÚke Ãkqðo rËþk{kt Ãký ÃkkuíkkLkku y÷kirff «íkkÃk sýkðe Mk{krÄyku fhkðe íkÚkk WÃkËuþ
ykÃke ½ýk {kýMkkuLku ÃkkuíkkLkk ykr©ík çkLkkðe, MkíMktøkLkku ¾qçk çkkhþLkk rËðMku {kuxk ykMkwhe MkiLÞu økku{íkeÃkwh (¾ku¾hkLke
«[kh fhíkk. ÃkkMkuLkwt økk{ su y{ËkðkË þnuhLkwt ÃkÁt Au) økk{{kt Lku íkuLkk
yk «{kýu ¾ku¾hk økk{{kt ©enrh yLkuf ÷e÷kyku fhíkk Mke{kzk{kt Ãkzkð LkkÏÞku. yne ©enrhLkk îu»ke ÷ku÷tøkh çkkðkLkku
hkufkÞk níkk íÞkt ðiþk¾ MkwËe yufkËþe ykðe. íku rËðMku ©enrhyu {wfk{ níkku. íkuyku Mk½¤k çktËqfku, ík÷ðkhku, ¼k÷k ðøkuhu þ†kuÚke
LkkLkk¼kE Lkk{Lkk ¼õíkLku fÌkwt fu Ãkkt[ {ý ÃkUzk, çkhVe ÷kðku, Mkßs níkk. ¼Þtfh Ëu¾kðLkk, ÷k÷ íkÚkk fk¤k htøkLkk íktçkwyku
MktíkkuLku Vhk¤ fhkðeyu. íÞkhu LkkLkk¼kEyu fÌkwt fu çku {ý íkku ½ýk Lkk¾eLku hnu÷k níkk. ðknLkku Ãký ½ýkt níkkt. økk{kuøkk{ Vhe ÷kufLku
ÚkE Ãkzþu. íÞkhu ©enrh çkkuÕÞk fu Ëþ {ý ÷kðku. økÞu÷ku yðMkh zhkðe ÄLk ÷qtxíkk, Vkðu íku{ yLkerík fhíkk íkku Ãký hkòyku íku{Lku
Vhe ykðþu Lkrn íÞkhu LkkLkk¼kE Ëþ {ý ÃkUzk-çkhVe ÷kÔÞk. hkufíkk fu rþûkk fhíkk Lkrn íkuÚke WØík ÚkE økÞu÷k níkk. hkòyku
íku{ktÚke ©enrhyu Vhk¤ fÞwO. ÃkAe Mktíkku, Ãkk»koËku nrh¼õíkkuLku Ãký Ãký íku{LkkÚke zhíkk. ykðk ¼u¾Äkheyku íÞkt hÌkk Úkfk çkku÷ðk
÷køÞk fu Mðkr{LkkhkÞý ¾ku¾hk{kt Þ¿k fhðkLkk Au íkuLkku ¼tøk
ÃkUzk, çkhVe, fu¤kt, fuhe ðøkuhu ¾qçk ÃkehMkeLku Vhk¤ fhkÔÞwt.
fhðku Au. fkhý fu íku{ýu çkeò çkÄk {íkku fhíkkt rðrþü {ík
yÇÞkøkíkku ykÔÞk níkk íku{Lku Ãký Vhk¤ fhkÔÞwt. ÃkAe Mk¼k fhe.
[÷kÔÞku Au íkuÚke çkeò {íkku Íkt¾k çkLke økÞk Au. {kxu ßÞkhu
íku{kt ©enrhyu {{oðkõÞ fÌkwt fu yksu y{u ©uc {nkÞ¿k fÞkuo.
ykÃkýe çktËqfkuLkk yðkòu Úkþu íÞkhu Ãkûkeyku su{ yðks Mkkt¼¤eLku
nu ¼õíksLkku ! yk Ëuþ{kt Þ¿k fhðk ÷kÞf yk økk{ rMkðkÞ çkeswt
Qze òÞ Au íku{ íkuyku Ãký ykÃkýe çkefÚke ynªÚke ¼køke sþu.
økk{ LkÚke. Ãkhtíkw yk økk{{kt Þ¿k Lkrn ÚkkÞ fkhý søÞkLke Mktfzkþ
íku{Lkk Mktíkku Ãký ½ýkt s ykfhkt ðíko{kLk Ãkk¤u Au. íkuÚke ÷kufku íku{Lku
Au. Ãkthíkw yk økk{Lkk Mk{eÃku Þ¿kfwtz{kt fnuíkk {kLk¼uË MÚkkLk{kt
çknw {kLku Au. {kxu íku{ktÚke Ãký òu çku-ºký sýk nkÚk{kt ykðu
nku{ Úkþu su nku{ òýeLku Mkðuo sLkku Þ¿k Mkkhku fÞkuo íku{ fnuþu. íkku íku{Lku çkktÄeLku ÃkþwLke ÃkuXu ¾qçk {khðk suÚke íkuyku ykÃkýLku
ykðkt ©enrhLkkt {{oð[Lkku Mkkt¼¤e Mktíkku ðøkuhu çkÄk ykùÞo ÃkkBÞk Lk{eLku [k÷u.
Ãký {{o{kt fkuE Mk{ßÞk Lkrn. yux÷u ©enrhLku ÃkqAâwt íÞkhu • rLkËkuo»k Mktíkku Ãkh yíÞk[kh
©enrhyu fÌkwt fu yu íkku Úkþu íÞkhu Mk{òþu. Ãknu÷uÚke fnuðk{kt hMk þnuh{ktÚke r¼ûkk {køkeLku ykðíkk ÞkuøkkLktË Mðk{e, r[ËTYÃkkLktË
ykðu Lkrn. Mðk{e, fÕÞkýkLktË Mðk{e íkÚkk yrhntíkkLktË Mðk{e, yu [khuÞ
©enrh ¾ku¾hk{kt hÌkk íku Ëhr{ÞkLk Mktíkku þnuh{ktÚke MktíkkuLku Ëu¾eLku çkkðkyku yufË{ íku{Lke ÃkkMku sE økk¤ku Ëuíkk Ëuíkk
þk¾kLkøkhku{kÚke Íku¤e {køke ÷kðe íku yÒkLku þwØ fhe íkuLkk økku¤k íku{Lku Ãkfzâk, Íku¤e {køke ÷kÔÞk níkk íku çkÄwt Ãkzkðe ÷eÄwt yLku
fhe s{íkk. ºký ðýoLkk ½huÚke s r¼ûkk {køke ÷kðíkk. {ktËk MktíkkuLku {kÚku ÷kfzkLkk ¼khk WÃkzkðe ÃkkuíkkLkk {wfk{u ÷kÔÞk. íÞkt nkÚk çkktÄe
íku{Lku {kVf ykðu íku «{kýu s{kzíkk. MkíMktøkeyku Ãký MktíkkuLke Ár[ òuzkÚke íkÚkk ÃkøkLke ÷kíkkuÚke ¾qçk {kÞko. {khÚke Mktíkku {qŠAík ÚkE
«{kýu Mkuðk fhe hkS fhíkk. økÞk. çkhzk{ktÚke ÷kune Lkef¤ðk {ktzâwt íÞkt MkwÄe {kÞko. íku òuE
íku çkkðkyku{kt ykøkuðkLk yuf ð]Ø ðuhkøkeLku ËÞk ykðe. íkuýu MktíkkuLku {qŠík ©enrhyu íkuLkku MktfÕÃk Lk fÞkuo. Ãkhtíkw yux÷wt ð[Lk çkkuÕÞk fu
AkuzeLku fkZe {qõÞk yLku {khLkkhkykuLku ¾qçk Ä{fkÔÞk. íkuÚke þk†ku{kt fÌkwt Au fu,
íkuyku{kt ytËhku ytËh f÷n ÚkÞku. Ãku÷k ð]Ø ðuhkøkeyu fÌkwt fu {U ãç¼ Ÿ¢ï²¢æçS¢ S¢±¢üç‡¢ÐéæS¢¢ï }¢ãÎç¼RU}¢:
MktíkkuLku {khðkLkwt õÞkt fÌkwt níkwt ? Aíkkt ík{kuyu ÃkqAâk rðLkk {kÞko • {kuxk ÃkwÁ»kkuLkk yÃkhkÄÚke {Lkw»ÞkuLkk Mkðo ÃkwÛÞkuLkku Lkkþ
íkuÚke ík{khk ÃkkÃku ík{kÁt Xufkýwt Lkrn hnu, yLku ík{kuyu ík{khkt {kÚkkt ÚkkÞ Au
ík{khk nkÚku s fkÃÞkt Au. þktríkÚke hMíku [kÕÞk síkk rLk{koLke {kxu nu {wrLkyku ! {qZ yuðk íku yMkwhkuyu rLkhÃkhkÄe yk ð]Ø
yÇÞkøkíkkuLku ík{kuyu ðøkh ðktfu {kÞko Aíkkt íku{ýu ík{Lku yuf økk¤ {wrLkykuLku {kÞko Au íkuÚke íku{Lkwt yk ÷kuf{kt íkÚkk Ãkh÷kuf{kt þwt MkkÁt
Ãký ËeÄe Lkrn. íku{ s çkeS heíku Ãký fktE «ríkfkh fÞkuo Lkrn. Úkþu ? {kxu nu Mktíkku ! su{ yk ÷kuf{kt fkuE {Lkw»ÞLku ¼Þ ykðu
økheçk þktík {qŠík MktíkkuLku ík{u Ëw:¾ ËeÄwt íku ík{kuyu ¼khu ÃkkÃk fÞwO íÞkhu íku ÃkkuíkkLke Mk{økú MktÃkr¥kLku «Úk{Úke s rLk¼oÞMÚkkLku {kuf÷e
Au. íkuLkwt V¤ ík{kuLku [ku¬Mk {¤þu. íÞkhu ykMkwhe {ríkðk¤k íkuyku Ëu Au íku{ y{khe yíÞtík ðnk÷e MktÃkr¥kYÃk MkkÄw yuðk ík{kuLku
WØíkkEÚke çkkuÕÞk fu y{Lku fkuELkku zh LkÚke. ík{u zhíkk nku íkku rLk¼oÞ MÚkkLku {kuf÷ðk {U rLkýoÞ fÞkuo Au. fkhý fu ík{ku y{khk
çkuMke hnku. yu{ ytËhku ytËh çkku÷k[k÷e ÚkE. MðYÃkLkk y÷kirff Mkw¾Lkk yrÄfkhe Aku. y{khk Äk{Lkkt su Mkw¾ku
[khuÞ Mktíkku íkku su{ ðk½Lkk Ãktò{ktÚke nhý AqxeLku ¼køku Au íkuLke ykøk¤ yLktíkfkuxe çkúñktzLkkt Mkw¾ku MkqÞo ÃkkMku Ëeðk suðkt
íku{ rðhkuÄeykuLkk nkÚkLkku ½ýku s {kh ¾kE AwxfkhkLkku Ë{ ¾U[e Ëu¾kÞ Au. yuðk y{khk Äk{Lkk ík{ku yrÄfkhe Aku. ík{khk îkhu
yufË{ ßÞkt ©enrh Mk¼k fhe rçkhkßÞk níkk íÞkt økÞk. MktíkkuLkk yLkuf SðkuLkku {kuûk fhðku Au. ík{ku {kuûkLkk çkesYÃk Aku. ynªLkku
hkßÞLkku ðzku yrÄfkhe yLkeríkÚke ¼hu÷ku Au. íkuÚke ík{khk suðk
çkhzk{kt ðkøkðkÚke ÁrÄh ðnuíkwt níkwt. ½ýku {kh ÃkzðkÚke Äehs
ûk{kðtík MktíkkuLku yMkwhku Ãkezu Au íkkuÃký íku ÷kufkuLku íku ftE rþûkk fhíkku
hrník ÚkÞu÷k MktíkkuLkkt Lkuºkku{ktÚke yktMkw [kÕÞkt síkkt níkkt. yíÞtík
LkÚke. {kxu Lkerík rðLkkLkku hkò nkuÞ íÞkt ík{khk suðk rLk{koLke Mktíkkuyu
Ëw:¾e sýkíkk MktíkkuLku òuE ©enrhyu Ëw:¾Lkwt fkhý rðøkíkðkh
hnuðwt Lk òuEyu {kxu yíÞkhu ík{ku Mkwhík þnuh òyku. fkhý
sýkððk fÌkwt. yux÷u Mktíkkuyu Ëw:¾e ÓËÞu rðøkíkðkh ðkík fhe. íku
Mkwhík{kt Lkeríkðk¤ku hkò ykÔÞku Au. Lkerík{kLk hkò nkuÞ íÞkt çkÄkt
Mkkt¼¤e ©enrhLke hku{kð¤e ¾ze ÚkE økE, Lkuºkku ÷k÷[ku¤ ÚkE
fk{ MkwÄhu. Mk{Þ rðLkk V¤, Vq÷ ykðu Lkrn. Mk{Þ ykðu çkÄkt
økÞkt yLku ykðuþ{kt ykðe çkkuÕÞk fu ¼qr{ WÃkh ykðe yLkerík
fk{ Mkkhkt Úkþu. Lkeríkðk¤ku hkò Mkwhík MkwÄe ykÔÞku Au. ¼Y[ MkwÄe
fhLkkhk fkuý Au ? feze suðk SðLku Ãký Lk Ëw:¾ðu yuðk, hMíkk{kt
íkuLkkt {q¤ hkuÃkkÞkt Au. ðzkuËhk MkwÄe íkuLke AkÞk Ãkze Au. ðkhtðkh
þktríkÚke [k÷íkk y{khk MktíkkuLku ÃkfzeLku ykðku sw÷{ fÞkuo ! yu{
rð[kh fhe íku ÃkkuíkkLkwt hkßÞ s{kðu Au. Lkerík rðLkkLkk hkòLku fçksu
ðkík fhíkkt ©eSLke ¼úqfwxe shk ð¢ ÚkE. òu fu MðÞt ©enrh MktfÕÃk
fhu Au. {kxu íÞkt su økðLkoh LkeríkÚke hkßÞ fhu Au íku økðoLkh ík{kÁt
{kºkÚke s íku rðhkuÄeykuLkku Lkkþ fhðk Mk{Úko Au Aíkkt Ãký ûk{kLke hûký sYh fhþu. íkuÚke {wfíkkLktË Mðk{e, hk{ËkMk Mðk{e íkÚkk
çkúñkLktË Mðk{e rMkðkÞ ík{ku çkÄk nk÷ Mkwhík òyku. Mkwhík síkkt hkòyku yLkerík{Þ çkLke økÞk Au. íkuÚke Mkk[k MktíkkuLkwt hûký Úkíkwt
{køko{kt yk MkqçkkLke nË{kt ík{khu õÞktÞ Ãký Lk hnuðwt. LkÚke. Ä{oLke hûkk fhðk {kxu ûkrºkÞ òu þheh íÞsu íkku feŠík
©enrhLkkt ð[Lkku Mkkt¼¤e Mktíkku çkkuÕÞk fu ík{u y{khk søkík{kt ð]rØ Ãkk{u Au. {kxu yksu ykðu÷ku yðMkh MkwÄkhe ÷uðku.
SðLk«ký Aku. íkuÚke ykÃkLku Akuzíkkt fu{ Mkw¾ ÚkkÞ ? ykðk rð»k{ íÞkhu þqhðeh ¼õíkku çkkuÕÞk fu ykÃkLke yk¿kk yus y{khku Ä{o
fk¤{kt ykÃkLku fuðe heíku Akuze þfeyu ? ykÃkLku AkuzeLku sðwt y{Lku Au. ykÃk íkÚkk MktíkkuLku {kxu y{ku y{khk «ký Ãký ykÃkðk íkiÞkh
ÞkuøÞ Lk ÷køku. íÞkhu ©enrhyu fÌkwt su ík{khku {wÏÞ Ä{o Aeyu. ykÃk y{khe íkhV Aku yLku hkS Aku íkuÚke yrÄf y{khu
rLk{koLkeÃkýkLkku Au. íkku ÃkAe ík{ku rð»k{ fk¤{kt y{khe fuðe heíku þwt òuEyu ? yÄ{eoykuLku íkku y{ku ík]ý suðk íkwåA økýeyu Aeyu.
MknkÞ fhe þfþku ? rLk{koLkeYÃke ¾zøkÚke søkík Síke þfkþu. {kxu yk heíku ykøk¤ fhðkLkk fkÞoLke ÞkusLkkLke ðkíkku fhíkkt ºký
ík{ku òyku íku{kt s Sík Au, Ãký hnuðk{kt LkÚke. y{ku rníkLke ðkík Ãknkuh hkºke ðeíke økE ÃkAe yuf Ãknkuh ©enrh ÃkkuZâk. «¼kíku
fneyu Aeyu, {kxu rðïkMk hk¾ku. y{khu su fk{ fhðkLkwt Au íku ðnu÷k òøkeLku ûkrºkÞku «íÞu çkkuÕÞk fu, ík{ku Ëhuf ykÞwÄku çkktÄeLku
ÚkÞwt LkÚke íkuÚke ©enrh «MkÒk ÚkÞk. Võík ykøk¤ sýkÔÞk íku ºký íkiÞkh Úkkyku. yLku ½kuzuMðkhku ½kuzu çkuMke Zk÷ yLku fð[ MkSLku
MktíkkuLku s ÃkkuíkkLke ÃkkMku hkÏÞk. nrh¼õíkku{kt ûkrºkÞ rMkðkÞLkk çkeò ykðku. ykÃkýu fktfrhÞk Mkhkuðh{kt MLkkLk fhðk sðwt Au. çkk¤fku
ík{k{ nrh¼õíkkuLku Ãký ÃkkuíkÃkkuíkkLkk ðíkLk{kt sðk rðËkÞ fÞko. ð]Øku yLku †eykuyu Ãkwh{kt Wíkkhk{kt hnuðwt. çknkh Lkef¤ðwt Lkrn.
¾hk þqhðeh ¼õíkkuLku s ÃkkuíkkLke ÃkkMku hkÏÞk. yu{ ËhufLku çkhkçkh Mk{sý Ãkkze. ÃkAe Ãkkuíku ËhufLku ÃkkuíkkLkkt
ÃkAe ûkrºkÞkrË þqhðeh ¼õíkku «íÞu ©enrh çkkuÕÞk fu Mktíkku, rËÔÞYÃku ËþoLk ykÃke yï WÃkh çkuXk. ©enrhLke Mkq[Lkk {wsçk
çkúkñýku, økkÞku, økheçkku, ðøkuhuLkwt hûký fhðkLkku ík{khku Ä{o Au. çktËqfkuðk¤k, ÄLkw»Þçkkýðk¤k, ík÷ðkhkuðk¤k, ¼k÷kðk¤k Mkki
yLku íku Ä{oLkwt Ãkk÷Lk fhðkÚke s søkík{kt {kuxk {kuxk þqhðeh yLku ÃkkuíkÃkkuíkkLkk sqÚk{kt [k÷íkk níkk. fux÷kf íkku ©enrhLke [khufkuh
Äehsðk¤kLkku Þþ yíÞkh MkwÄe økðkÞ Au. Äehs Lku ®n{ík fXý çkhkçkh ¾çkhËkh ÚkE [k÷íkk níkk. çktËqfkuLkk yðkòu fhíkk fhíkk
Mk{Þ{kt Ëu¾kÞ Au. ¾hk Mk{Þu ÃkeX Vuhðu Lkrn íku Mkk[ku ûkrºkÞ Ãkwh{ktÚke [k÷íkk Mkki fktfrhÞk Mkhkuðhu ykÔÞk. ©enrh fktfrhÞk{kt
Au. yuf ®Mkn ÷k¾ rþÞk¤kuÚke Ãký zhu Lkrn. ûkrºkÞ, MkÃko yLku MLkkLk fhðk síkk ykðíkk níkk íÞkhu nt{uþkt Lke[uLkwt ÃkË økkíkk yLku
®Mkn yu ºkýuÞLkku yufMkh¾ku s Mð¼kð Au. íkuyku Ãknu÷kt fkuELkwt økðhkðíkk :-
Lkk{ Lk ÷u Ãký òu fkuE Ãknu÷kt íku{Lku AtAuzu íkku ÃkAe íkuLku Akuzu “çÜUÌ¢ çH²¢ ¼ÝÜU¢, çÝÚæÁ¢Ý çÝÚx¢é‡¢ÜU¢ J
Lkrn. Ä{oðk¤k ûkrºkÞku «Úk{ ½k fhu Lkrn, økk¤ku çkku÷u Lkrn x¢ÉÐÚ ¼¢ïÐ Á¢æÁ¢¢Héæ Ï¢¢Á¢ï, Á¢¢ï¼¢æ S¢ñÝ ÜU¢²ÚÜU¢ |¢¢x¢ï JJ
Ä{oðk¤k Mktíkku íkÚkk rð«kuLke ûkrºkÞkuyu hûkk fhðe òuEyu. fkhý y²¢æ HÇï S¢Îìx¢éL S¢æ¼ çS¢Ð¢§ü, çÜUÌ¢ S¢éÚ¼ÜU¢ J
yÃkhkÄ rðLkk ÄŠ{cLkku ÿkun fhu íkku {nk ÃkkÃk ÷køku Au. Lkerík Ð¢æÓ¢ ÐÓ¢èS¢ÜéæU Á¢¢ïãÚ ÜUèÝ¢ JJ
rðLkkLkk hkòyku yktÄ¤k yLku çknuhk økýkÞ Au. nk÷{kt fux÷kf fktfrhÞu ©enrhyu çkÄkLke MkkÚku MLkkLk fÞwO. ÃkAe Mk¼k fhe
rçkhkßÞk. íÞkt [kh yMkwhku AkLkk òuðk {kxu ykÔÞk níkk íku ykðwt ÷zðkLke íkiÞkhe fhðk ÷køÞk. íÞkhu íku{Lkk yuf ykøkuðkLk
þqhðehíkk¼ÞwO ðkíkkðhý òuE MíkçÄ ÚkE økÞk. íku ð¾íku y{ËkðkË ðuhkøkeyu fÌkwt fu ík{ku yLÞkÞLkwt fk{ fhðk òyku Aku. Ãký íku{kt
þnuh{ktÚke ½ýk çkÄk MkíMktøkeyku ykÔÞk níkk. íku{ýu fuMkh, [tËLk, ík{ku Vkðþku Lkrn. Mðkr{LkkhkÞýu ík{kÁt þwt çkøkkzâwt Au ? SðLkku
Ãkw»ÃkÚke ©enrhLke Ãkqò fhe nkhku Ãknuhkðe ykhíke fhe, Míkwrík fhíkkt {kuûk ÚkkÞ íku{ rþ»ÞkuLku Ä{o Ãk¤kðu Au. ½kuh fr¤Þwøk{kt ykðk
fÌkwt fu nu «¼ku ! ykÃkLkk MktfÕÃkLkwt WÕ÷t½Lk fhðk fkuE Mk{Úko LkÚke. ÃkwÁ»kku {¤ðk ½ýk s Ëw÷o¼ Au. ík{khkt ytËhLkk yLku çknkhLkk
Ä{o yLku ¼ÂõíkLkwt MÚkkÃkLk fhðk ykÃk «økx ÚkÞk Aku. yÄ{oLkku çkuÞ Lkuºkku Vqxe økÞkt Au íkuÚke ík{ku ytÄ çkLke økÞk Aku. yux÷u
Lkkþ fhðk ykÃku ÄkÞwO Au. íkku nðu íkuLke WÃkuûkk fhþku Lkrn. ykÃk MkkhkMkkhLkku íkÚkk fíkoÔÞkfíkoÔÞLkku rð[kh fu rððuf ík{khk{ktÚke Lkkþ
Mk{Úko Aku. su yûkhLkk MkkÄBÞoÃkýkLku Ãkk{ðk {kxu çkeò Äk{Lkk ÃkkBÞku Au. fhkuzku ÃkíktrøkÞkt ¼uøkkt ÚkkÞ Ãký MkqÞoLkk íkÚkk yÂøLkLkk
{wõíkku íkÃk ðøkuhu MkkÄLkku fhe ÃkwÁ»kkÚko fhu Au, íku yûkh Ãký ykÃkLke «fkþLku Zktfe þfu Lkrn. íku{ ík{khk{kt hnu÷k yÄ{oÚke ík{ku Ä{oLku
ykøk¤ íkwåA suðwt økýkÞ Au. ykÃkLkku «íkkÃk íkku ykÃk sux÷ku fnku Ëçkkðe þfþku Lkrn. yu{ ½ýwt Mk{òÔÞk íkku Ãký yÃkhkÄÚke su{Lke
yÚkðk Ëu¾kzku íkux÷ku y{u fne þfeyu. MktÃkqýo ykÃkLkku «íkkÃk íkku çkwrØ Lkü Ãkk{e Au yuðk ykMkwhe çkwrØðk¤k íku{ýu íku{Lkwt {kLÞwt
ykÃk Ãký fne þfku Lkrn yuðku yÃkkh Au. nðu su fkhý {kxu ykÃk Lkrn yLku økktòu-¼ktøk rðøkuhu fuVe ÃkËkÚkkuoLkwt ÃkkLk fhe {ËkuL{ík
ynª ykÔÞk Aku íku yÄqÁt Akuzþku Lkrn. ykx÷e y{khe rðLktíke çkLke nzfkÞk ïkLk suðk íkuyku ¼hu÷e çktËqfku íkÚkk yLkuf «fkhLkkt
Au. nrh¼õíkkuLke «kÚkoLkk Mkkt¼¤e ©enrh «MkÒk ÚkÞk yLku çkeòt nrÚkÞkhku ÷ELku [kÕÞk. yÃkþwfLkku ½ýk ÚkÞk Ãký rðLkkþ
çkkuÕÞk fu ík{khk {LkkuhÚkku Ãkqýo fheLku s y{khu Äk{{kt sðwt Au fk¤u rðÃkrhík çkwrØ suðwt ÚkðkÚke ¼kLk ¼q÷u÷k íkuykuyu ykðe
yu{kt MktþÞ LkÚke. ¾ku¾hk økk{Lku [khu íkhVÚke ½uhe ÷eÄwt. MkËTøkwÁ {wõíkkLktË Mðk{eyu
yk{ ¾qçk ðkíkku fhíkkt yuf Ãknkuh rËðMk [Zíkkt MkwÄe ©enrh ËqhÚke yk çkÄwt á~Þ òuÞwt yLku ðuhkøkeykuLku ¢kuÄu ¼hu÷k òuÞk.
íÞkt çkuXk. ÃkAe Ãkwh{kt ykÔÞk. íÞkt økk{Úke Ãkqðo íkhV ¾k÷e søÞk yux÷u EïhLke «uhýkÚke {wõíkkLktË Mðk{e ykrËf íÞktÚke yufË{
níke íÞkt Mk¼k fhe rçkhkßÞk. íÞkt ¾ku¾hkLkk {w¾eLku çkku÷kÔÞk. MÚkkLk Akuze økÞk. fux÷kf ðuhkøkeyku íku{Lku {khðk ÃkkA¤ Ëkuzâk
©enrhyu íku{Lku MkíMktøkLke heík íkÚkk Mktík nrh¼õíkkuLkk Ä{o fne Ãký Mðk{e íkku Wíkkð¤k økk{{kt ÃkuMke økÞk. ðuhkøkeykuyu ÃkkA¤
Mkt¼¤kÔÞk íkÚkk çkeS fux÷ef Mk{Þkur[ík ðkíkku fhe. íku Mkkt¼¤e çktËqfkuLkk yðkòu fÞko Ãký yufuÞ økku¤e fkuELku ðkøke Lkrn. yk
{w¾e hkS ÚkÞk. «{kýuLkwt íkkuVkLk òuE økk{Lke çkkEyku çkòh{kt ykðe ðå[u Q¼e
• ¾ku¾hk {nu{ËkðkË{kt Lkh{uÄ Þ¿k hne. ðk½ý suðe þqhðeh íku çkkEykuyu {hðkLkku Ãký ¼Þ hkÏÞk
ÃkAe ©enrh LkÚkw rð«Lku íÞkt ¼kusLk fhðk ÃkÄkÞko. {wõíkkLktË rðLkk íku ðuhkøkeykuLkku Mkk{Lkku fhe íku ËwükuLku ÃkkAk nxkÔÞk. yLku
Mðk{e ©eSLke yk¿kkÚke ÃkwhLke çknkh (nk÷{kt ßÞkt Aºke Au íÞkt) Mðk{eLku yuf ½h{kt Mktíkkze ËE çk[kðe ÷eÄk. ©enrhyu yk¿kk
Ãkkx WÃkh çkuMkeLku ðkíkku fhíkk níkk. ËiíÞktþ ðuhkøkeyku s{eLku fhu÷e Au fu ykÃkífk¤{kt íÞkøkeykuyu †eyku MkkÚku yLku †eykuLku
íÞkøkeyku MkkÚku çkku÷ðk{kt fu yzðk{kt çkkÄ LkÚke, íku yk¿kk †eyku {wõíkkLktË Mðk{eLku ÷ELku ©enrh ÃkkMku økÞk. ©enrhLku yk çkÄe
Ãký òýíke níke íkuÚke Mðk{eLku íkÚkk †eykuLku yk «Mktøku yzðk çkeLkkLke ¾çkh Lk níke. Ãký {wõíkkLktËS Mðk{e ykrËyu WÃkhLkk
- çkku÷ðk{kt fktE Ãký MktþÞ ÚkÞku Lkrn. íkkuVkLkLke rðøkíkðkh çkeLkk fne íku Mkkt¼¤e ©enrhyu ðuhk¼kE
íku Mk{u ðuhk¼kE Lkk{Lkk økhkrMkÞk íÞkøke ÚkELku {wõíkkLktË (Ãkh{kLktË Mðk{e) ÃkkuíkkLkku íÞkøkeLkku rLk{koLkeÃkýk ðøkuhuLkku Ä{o
Mðk{e ÃkkMku Mkuðk{kt hnuíkk níkk. íku{Lkwt Lkk{ Ãkh{kLktË Mðk{e níkwt. [qõÞk íku çkË÷ íku{Lku XÃkfku ykÃÞku. (yk çkkçkík{kt yu{ Ãký òýðk
íku{ýu yk á~Þ òuELku yu{ {kLÞwt fu MktíkLke hûkk fhðk {kxu {¤u Au fu ©eSyu íku{Lku ÃkAe Äku¤kt ÃknuhkÔÞkt níkkt) yLku íku{Lku
ykÃkífk¤{kt Ä{o AkuzkÞ íkuLkku Ëku»k LkÚke yLku nwt ûkrºkÞ Awt Lku {khe Mkkhðkh fhðk yufktík{kt {kuf÷e ykÃkðk ¼÷k{ý fhe. íku Mk{Þ
nkshe{kt ykðk {kuxk MktíkLku yk Ëwüku {khðk ykÔÞk Au íku ðksçke ËhBÞkLk Ãku÷k rðhkuÄeyku LkÚkw ¼èLkk ½hu ßÞkt ©enrh s{ðk çkuXk
LkÚke yLku yíÞkhu òu yk ËwükuLkku Mkk{Lkku fhe Mðk{eLku çk[kðeþ níkk íÞkt nÕ÷ku ÷ELku ykÔÞk. ½hLkwt îkh çktÄ níkwt yLku íÞkt Mk÷fe
íkku {kÁt Ãkhk¢{ òuE {nkhks {khk WÃkh hkS Úkþu. Lku òu {heþ økk{Lkk ËÞk¤S¼kE íkÚkk íku{Lkk çkÄk þqhðeh {kýMkku ÄLkw»Þçkkýku
íkku yk ÷kuf{kt Lku Ãkh÷kuf{kt {khe feŠík Úkþu. Ãký {khe ÃkkMku fktE íkÚkk ík÷ðkhku ðøkuhu nrÚkÞkhku ÷ELku hûký fhðk çkkhýk ÃkkMku Q¼k
nrÚkÞkh LkÚke íkuÚke þwt fhðwt ? yu{ rð[kh fhe ®n{ík fhe nrÚkÞkh níkk. fkhý fu MkðkoLíkÞko{e ©eS{nkhks «Úk{Úke s yk Lkh{uÄ
rðLkk s MktíkLke yuf økkuËze níke íkuLku Zk÷Lke ÃkuXu nkÚk{kt hk¾e. ÚkðkLkku Au íku òýíkk níkk. íkuÚke yøkkWÚke s íku ytøkuLke çkÄe ÔÞðMÚkk
su{ ®Mkn ½uxk WÃkh Ëkuzu íku{ íku ðihkøkeykuLke MkuLkk {æÞu ÃkzeLku økkuXðe hk¾e níke. yMkwhkuLku ÃkkuíkkLkk ½hu ykðu÷k òuE LkÚkw¼kE
yuf sýkLke ík÷ðkh Íqtxðe ÷E íkuLku {khe LkkÏÞku yLku çkeò [kh rð«u íku{Lke ÃkkMku ykðeLku fÌkwt fu ík{ku ¼u¾ Aku yLku y{ku çkúkñý
sýkLku {kÞko. íkux÷k{kt çkeò ½ýk Ãkxk ¾u÷Lkkhk ðuhkøkeykuyu Aeyu. íkku ík{khu yíÞkhu {khk ½hu yk íkkuVkLk Lk fhðwt òuEyu.
ykðeLku íku{Lku ½uhe ÷eÄk. íkus ð¾íku Ëið Þkuøku ðuhk¼kELke ík÷ðkh yLku {khe ÷ks hk¾ku íkku MkkÁt. yLku òu {khe yk ðkík Lkrn {kLkku
¼ktøke økE, íkuÚke ÷køk òuE ðuhkøkeykuyu íku{Lku ½kÞ÷ fÞko. íkkuÃký íkku {khe ËefheLku ík{khe ykøk¤ ÷kðeLku ÃkxfeLku {khe Lkk¾eþ.
økËzk-ÃkkxwÚke ÷zðk ÷køÞk. íÞkt zktøkhðkLkk zk¼e y{hkS ðøkuhu íkuLke ík{kuLku †e níÞk ÷køkþu. íkkuVkLkeyku çkkuÕÞk fu y{kuLku íkuðe
MLkkLk fhðk økÞk níkk íku{Lku ¾çkh Ãkze fu økk{{kt {nkhksLku íkÚkk níÞkLkku zh LkÚke.
{wõíkkLktË Mðk{eLku {khðk ½ýk rðhkuÄeykuyu íkkuVkLk fhðk {ktzâwt yk «{kýu çkuVk{ çkku÷íkk çkku÷íkk íkuyku LkÚkw ¼èLkk ½hLke
Au íkuÚke íkuyku sÕËe økk{{kt ykÔÞk Lku òuÞwt íkku ðuhk¼kE ðtze WÃkh [zeLku ytËh sðkLkku «ÞíLk fhðk ÷køÞk. íku çkkðkykuLku
ðuhkøkeykuÚke ½uhkÞu÷k níkk. yux÷u Ãkzfkh fheLku ûkrºkÞku çkkuÕÞk ©enrhLkk hûkfku WÃkh ykðíkk hkufíkk níkk. økk{Lkk ÷kufku Ãký íku
fu ¾çkhËkh hnuòu. ÷tøkkuxkyku ! yuLkk yu Ãkøku Q¼k hnuòu. nðu ðuhkøkeykuLku íkkuVkLk Lkrn fhðk Mk{òðíkk níkk. Aíkkt Ãký íkuyku
¾çkh Ãkzþu fu fuðe h{ík ÚkkÞ Au. yu{ fne ÷zðkLkwt þY fÞwO ÃkkAk ¾Mkíkk Lknkuíkk íÞkhu ©eSLke MkuLkkLkk þqhðeh ûkrºkÞku
yLku ÃktËh-ðeþ sýkLku {kÞko. Lku ½kÞ÷ ÚkÞu÷k ðuhk¼kELku íkÚkk ©enrhLku fnuðk ÷køÞk fu nu {nkhks ! y{Lku ykÃk yk¿kk ykÃkku
íkku íku Ëw»xkuLkk çk¤Lku y{u òuEyu. íÞkhu ©enrhyu fÌkwt fu ík{u shk økÞk yLku fux÷kf ÷zðk Mkk{u ykÔÞk. íku{ktÚke fux÷kfLkkt {kÚkkt
Äehs hk¾ku, fkhý fu økk{Lkk {kýMkku íku{Lku ðkhu Au íÞkt MkwÄe ûkrºkÞkuyu fkÃke LkkÏÞkt. fux÷kfLkk nkÚk, Ãkøk, Lkkf ðøkuuhu ytøkku
ykÃkýu ÷zkE fhðe LkÚke. Ãkhtíkw íkuyku {ËktÄ Au. íkuÚke fkuELkkt ð[Lk fÃkkÞkt. yk heíku ÷zkE{kt ½ýk s ðuhkøkeyku {hkÞk íku òuE çkeò
{kLkþu Lkrn. íkku ÃkAe ykÃkýu {w¾eLkk fnuðk «{kýu AuÕ÷ku Ëtz fheþwt íÞktÚke ¼køkðk ÷køÞk. yux÷u ûkrºkÞku íku{Lke ÃkkA¤ Ëkuzâk. yux÷u
íÞkhu ík{ku ÞwØ fhòu. yu{ fneLku ©enrhyu þfxÔÞqn ykrË íku{Lku ©enrhyu ÃkkAk çkku÷kÔÞk yLku fÌkwt fu ÷zkE{ktÚke su ¼køku
÷zkELkk ÔÞqn íkÚkk çkeò ÷zðkLkk WÃkkÞku çkíkkÔÞk. yÚkðk þ†ku Lke[u {qfe ËeÄkt nkuÞ íkuðkykuLku {khðkÚke yÄ{o ÚkkÞ
• {w¾eyu Ãkzfkhk fheLku fÌkwt - {khku {khku þwt òuE hÌkk Au. {kxu íkuðkykuLku {khðk Lk òuEyu. ÃkAe ÷zLkkhk Mkðuo nrh¼õíkkuLku
Aku ? fÌkwt su ík{Lku þkçkkþ Au fu ík{u y{khe íkÚkk MktíkkuLke hûkk fheLku
ÃkAe økk{Lkk {w¾e Ãký ÷zkELke ðkík Mkkt¼¤eLku íÞkt ykÔÞk ík{khe Mkðo «fkhu Sík ÚkE. nðu ykÃkýkt sux÷kt {kýMkku ½kÞ÷
yLku çkkuÕÞk fu ÷tøkkuxkyku ! çkuVk{ ÚkELku økk{{kt fu{ ykÔÞk Aku ? ÚkÞkt nkuÞ íku{Lku Mk÷fe økk{ íkÚkk ½kuzkMkh økk{u {uðkMkYÃke
Mðkr{LkkhkÞýu ík{khku õÞku økhkMk ÷E ÷eÄku Au fu íku{Lke MkkÚku (Mkthrûkík) MÚkkLkfu ÃknkU[kzku Lku íÞkt íku{Lke Mkkhe Mkuðk[kfhe íkÚkk
íkkuVkLk fhðk ykÔÞk Aku ? y{ku økk{Lkk {w¾e Aeyu. y{khk Ëðk ðøkuhu fhòu - fhkðòu. y{ku ík{khk WÃkh ¾qçk hkS ÚkÞk
çkku÷kÔÞkÚke íkuyku ynª ykÔÞk Au. {kxu íkkuVkLk fÞko rðLkk [kÕÞk Aeyu. íkuÚke ík{khe yk ÷kufLku rð»ku íkÚkk Ãkh÷kufLku rð»ku Mkðuo «fkhu
òyku íkku MkkÁt. ík{u íku{Lkk Þ¿kLkku ¼tøk fÞkuo Au íkuLkwt ¾hkçk V¤ ¾çkh hk¾eþwt.... yu{ Ëhuf heíku ¼÷k{ý fhe.
sYh ík{Lku {¤þu. íÞkhu yMkwhku çkkuÕÞk fu ík{ku yíÞkhu Ëqh hnku, ÃkAe ©enrhyu rð[kh fÞkuo fu nk÷ ynªÞkt hnuðwt íku ÞkuøÞ
Lkrn íkku {kÞko òþku. yu{ fne yuf sýu ík÷ðkh ¾U[e {w¾e WÃkh LkÚke. yu{ {kLke íÞktÚke [k÷ðk íkiÞkh ÚkÞk. ÃkkuíkkLkku ½kuzku íkiÞkh
½k fÞkuo. íku ½k nkÚkhku÷e økk{Lkk híkw ¾ktxu Íe÷e ÷eÄku. íÞkhu {w¾eyu fhkðe íkuLkk WÃkh çkuMke Ãkkuíku [kÕÞk. íÞkhu økk{ Ä{zfkLkk hkò
©enrhLkk þqhðeh ûkrºkÞkuLku yk¿kk fhe fu nðu yk nzfkÞk hk{®MknS íkÚkk çktÄeÞk økk{Lkk çku òzuò hkòyku íkÚkk zktøkhðkLkk
fqíkhkykuLku {khku, þwt òuE hÌkk Aku ? nzfkÞk fqíkhk ÞkuøÞ-yÞkuøÞ yøkhkS íkÚkk y{hkS ðøkuhu ûkrºkÞku ÃkkuíkkLkkt nrÚkÞkhku çkktÄe
òuíkk LkÚke. íku{ yk ÷kufku Ãký íkuðk WL{¥k Au. {kxu ËÞk hk¾ðkLke ©enrhLku [khu íkhV ðªx¤kE [k÷ðk ÷køÞk. ÃkwhLkkt {kýMkku
sYh LkÚke. yk {kÚkkt fkÃke Lkk¾ðkLke rþûkkLku ÞkuøÞ Au. søkíkLku ©enrhLkku sÞsÞfkh fhðk ÷køÞk. ©enrhyu fnu÷wt íkuðku yk
Ãkezk Ãk{kzLkkhk ykðk ÷kufkuLku {khðk íkuLkk suðku çkeòu Þ¿k LkÚke. Lkh{uÄ ÚkÞku íkuÚke ÷kufku MíkçÄ ÚkE økÞk. yLku íkkuVkLkeykuLku rVxfkh
{w¾eLke ðkík Mkkt¼¤e ûkrºkÞkuyu ©enrhLke yk¿kk {køke. íÞkhu fhðk ÷køÞk. ©enrh çkòh{kt ykÔÞk íÞkt {hkÞu÷k yLkuf
©enrhyu fÌkwt fu {w¾e fnu íku{ fhku. «¼wLkwt ð[Lk Mkkt¼¤e ¼õíkkuyu yMkwhkuLkkt þçkku Ãkzâkt níkkt. íku ¼Þtfh Ëu¾kíkkt níkkt íku òuE ©enrh
{kLÞwt fu ©enrhLke yk¿kk {¤e økE. yux÷u çkÄk ûkrºkÞku nrÚkÞkhku çkkuÕÞk fu Ãkhþwhk{ suðk rð«Lku ykðk Lkh{uÄ Þ¿kku øk{u. ÃkqðoËuþLkk
÷E çkkðkykuLkk Mkk{u ÚkÞk. íkuÚke çkefLkk {kÞko fux÷kf yMkwhku ¼køke rð«ku ûkrºkÞkuLke ykSrðfkÚke Sðu Au. íkuyku ykðk Lkh{uÄ Þ¿kku
fhíkkt zhíkk LkÚke. íÞkøke {kºk ykÞwÄku hk¾u íkÚkk ÄLk, †e, hk¾u ©enrhyu þqhðehÃkýkLke ðkíkku fheLku ÃkkuZe økÞk. Mkðkhu
íku søkíkLkk ÷ktALkYÃk Au. yu{ ðkíkku fhíkk ©enrh ¾ku¾hk òøkeLku çkkuÕÞk su yks MkqÞo fuðku QøÞku Au ! òýu hwrÄh ðhMkíkku
{nu{ËkðkË økk{ çknkh ykÔÞk. yMkwhkuLkku Mktnkh ÚkÞu÷ku òuE nkuÞ Lku þwt ? ÃkAe çkkuÕÞk su su MkhçktÄe nkuÞ Lku Lkknðk [k÷ku,
Ëuðíkkykuyu ©enrh WÃkh Ãkw»Ãkð]rü fhe. MkËTøkwÁ rLk»fw÷kLktË Mðk{e çkeò ykðþku Lkrn. ÃkAe ½kuzeyu Ãk÷ký {tzkðeLku íku Ãkh çkuMkeLku
fnu Au fu, [kÕÞk. íku ½kuze Ãký yMkðkhLku yku¤¾e økE yLku Ãk]Úðe Ãkh Ãkøk
“nrh nrhsLk nuíkw MkkiLkk, fÕÃkð]ûk Mk{ fnuðkÞ. {ktzu Lkrn íku{ [k÷ðk ÷køke. ÃkAe fktfrhÞk{kt sELku LkkÌkk yLku
íku{kt su sLk suðwt ®[íkðu, íkuLku íku íkuðwt ÚkkÞ. 44 yMkðkh MkkÚku økk{{kt ykðeLku çkkEykuLku fÌkwt su fk¤ rðMk{ nkuÞ
LkhíkLk Ähe LkkÚkS, ð¤e MkqÞo Mk{ þku¼u ½ýwt, íÞkhu ½h Ãkh [Ze sòu yLku Lkr¤ÞkÚke «nkh fhòu. ÃkAe Úkk¤
s{ßÞku.
Ãký ÃkkÃkeLku Lk Ãkzu ÃkkÄÁt, Lkzu ÃkkÃk Ãkkuíkkíkýwt. 45
íku Mk{u yMkwhkuyu ykðeLku ¾ku¾hk økk{Lku ½uhku ½kÕÞku. ykðeLku
yu{ ¼kh WíkkÞkuo ¼qr{Lkku, ðiþk¾ ðrË [íkwËoþe,
{khðk {ktzâk yLku {nkhksLkk Mkuðf su ðuhk¼kE íkÚkk ¼økw ¾ktx
íku rË’ ÃkkÃke {krhÞk su, ykÔÞk’íkk {khðk ÄMke. 46
íku{Lkk WÃkh ½k fÞko. ÃkAe Mkw¼xku çkkuÕÞku fu nu {nkhks ! nðu
(¼õík®[íkk{rý 58)
y{u fu{ fheyu ? íÞkhu {nkhks fnu, ík{u ík{khku ûkrºkÞLkku Ä{o
• ykøkuðkLk 18 ËiíÞku (ðuhkøkeyku) níkk íku{Lku íkhðkhLkk Mkt¼khku, íku «{kýu fhku. ÃkAe íku s ûkrºkÞkuyu ËiíÞLku çkkýu fheLku
Íkxfu {kÞko íkÚkk ík÷ðkhu fheLku su ykøkuðkLk ËiíÞku (ðihkøkeyku) níkk íku{Lku
rð.Mkt. 186ÃkLke Mkk÷{kt ©enrh, Mktíkku-Ãkk»koËku MkkÚku y{ËkðkË yZkhLku ík÷ðkhkuÚke Mkwðkze ËeÄk. íku çkÄk ÃkxLkk h{ík÷ níkk. íku
ÃkÄkÞko níkk Lku MkkÚku Ãkðoík¼kE, {q¤w¼kE çktLku [{h fhu Au Lku Mk{u ËÞk¤S íkÚkk ò÷kuS ðøkuhu ûkrºkÞkuyu hýMktøkúk{ fÞkuo. íku
{nkhks fktfrhÞu ík¤kð ÚkELku ¾ku¾hu ÃkÄkÞko, yLku Mk¼k fheLku yswoLkLkk çkký Aqxu íku{ yLku ¼e{Lke økËkLke su{ ík÷ðkhku yMkwhku
økk{ çknkh çkuMkíkk níkk. ÃkAe økk{{kt ÃkÄkheLku Úkk¤ sBÞk ÃkAe WÃkh íkqxe Ãkzíke yLku nkufkhku fhu íku ð¾íku ®MknLku òuELku çkfhkt
ÃkkuZe økÞk. íÞkhçkkË ©enrh òøkeLku fktfrhÞk Lnkðk økÞk. íku Mk{Þu ¼køku íku{ ¼køÞk. yLku WÃkhÚke Lkr¤ÞktLkku {kh Ãkzðk ÷køÞku. yLku
©enrhLke MkkÚku Mkðuo Ãkh{ntMk, MktLÞkMke íkÚkk øk]nMÚk su yøkhkuS, ðihkøkeykuLkk ðktMku ÃkzeLku íku{Lku çk[e økÞu÷kykuLkk ¼økkze ËeÄk.
ò÷kuS, ËÞk¤S, ¼økw ¾ktx yu ykrËf nrÚkÞkhçktÄ MkkÚku níkk. fux÷kf íkku ÍkzkuLkk ykuÚku MktíkkÞk yLku fux÷kf íkku {kuZk{kt ½kMk
ÃkAe {nkhks fktfrhÞk{kt LkkÌkk. ÃkAe ½kuzeyu yMkðkh ÚkELku ÷ELku nkÚk òuzíkk níkk yLku nrÚkÞkh Lkk¾e Ëuíkk níkk. ÃkAe
Wíkkhu ykÔÞk yLku Mktíkku þnuh{kt Íku¤e {køkðk síkk yLku ík¤kð ËÞk¤S ðøkuhu çkkuÕÞk su ÃkqtX Ëu¾kzeLku ¼køÞk yLku Ëktíkku{kt ½kMk
WÃkh ykðeLku økku¤k ðk¤eLku nkÚk{kt ÷ELku s{íkk. íku fkuEfu ÷eÄk íku{Lku þwt {khðk ? ÃkAe ûkrºkÞku fktfrhÞk{kt LkkneLku nrÚkÞkhku
Vuhku Ãkqhwt ÚkkÞ, Lku Lkk Ãký ÚkkÞ Ãkhtíkw {nkhksLke {qŠíkLkk Mkw¾u ÄkuELku {nkhks ÃkkMku ykÔÞk. ÃkAe íÞktÚke ©enrh ðnu÷k÷ ÃkÄkÞko.
ykLktË{kt hnu. (MkËT. «MkkËkLktË Mðk{eLke ðkíkku, rð©k{ - 16)
• ¾ku¾hk-{u{ËkðkËLke ÷zkE{kt ðuhk¼kELkku fkLk fÃkkÞku nðu y{khkÚke Œkhk{kt hnuðkŒwt ™Úke. yux÷u y{u W[k¤k ¼he™u
ðuhk¼kE «Úk{ Œku [kuh{kt {kuðze nŒk. Œu Äkzku …zkðu y™u sEyu Aeyu. yk ðkŒ ðuhk¼kE ‚ðkh{kt {nkhks™u fne yux÷u
fkuE™e ™shu …ze ðMŒw ÷eÄk rð™k hnu ™rn. yuðk Mð¼kððk¤k {nkhksu fÌkwt, nðu Œ{khk{kt yu Ëku»k hne þfu ™rn. (rLkøkwoýËkMk
nŒk. …kA¤Úke Œu ‚í‚t„e ÚkÞk y™u {nkhks™kt Ëþo™u ykððk Mðk{eLke ðkíkku-235)
{ktzâk. yuf ð¾Œ hMŒk{kt fkuE™k W…kzk{ktÚke yu{ýu ËkŒý ÷eÄwt • ©enrhLkk çk¤ðk¤kt þqhðeh ‘ð¾íkçkk’
…Ae rð[kh ÚkÞku fu fkuE™k ÄrýÞkŒk fktxk{ktÚke Œu™k Äýe™u …qATÞk ©eS{nkhksu ƒÄk …k»koËku™u hò yk…e. …kuŒu yuf÷k ½kuzu
rð™k ËkŒý ÷eÄwt yu {U [kuhe fhe yux÷u yu „k{{kt „Þk. Œu™k ƒu‚e™u fý¼k …ÄkÞko. Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ fý¼k yuf ð¾Œ
Äýe™u yuf ËtzðŒT fÞkuo y™u fÌkwt fu, Œ{™u …qATÞk rð™k Œ{khk ™rn, ½ýe ð¾Œ …ÄkÞko Au. ©eS{nkhks fý¼k …ÄkÞko. ƒÄk
W…kzk{kt {U ËkŒý ÷eÄwt Au. Œu {U Œ{khe [kuhe fhe Au. {khku yu nrh¼õŒku fnu - {nkhks ! rƒhkòu, ynª hkufkyku. {nkhks fnu
y…hkÄ ûk{k fhòu. - Œ{™u ¾ƒh ™Úke ? ¾ku¾hk{kt Í½zku ÚkÞku Au. ¾ku¾hk{kt ¼khu
íÞktÚke …Ae {nkhks …k‚u ykÔÞk, y™u {nkhks™kt Ëþo™ ŒkuVk™ ÚkÞwt Au. yux÷u y{™u …fzðk {kxu …kA¤ ÷~fh ykðu Au.
fhe™u íÞkt hÌkk. …Ae íÞktÚke [k÷Œe ð¾Œu {nkhks™u õÌkwt, Œ{u fnuŒk nku Œku hkufkEyu. ‘™k {nkhks Œku Œku …Äkhku’. ƒ‚
{nkhks, Œ{u f]…k fhku Œku ‚½¤kt ƒtÄ™ ™kþ …k{e òÞ, yux÷u fý¼k™k ¼õŒkuyu yk ð¾Œu ykx÷e s ¼q÷ fhe fu {nkhks™u
Œ{khe ‚uðk{kt hnuðkÞ. yk ‚kt¼éÞk …Ae {nkhksu yuðe f]…k rðËkÞ yk…e ËeÄe. y™u Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ íÞktÚke ¾khe ™Ëe
fhe fu ð»ko{kt Œu™kt ƒkðe‚ {ký‚ku™ku ™kþ ÚkE „Þku. yux÷u WÕ÷t½e™u ðnu÷k÷ …ÄkÞko. ðnu÷k÷{kt su‚ª„¼kE …xu÷, y{e™
…hðkhe™u Œu {nkhks …k‚u ykÔÞku y™u íÞk„e ÚkE™u Œu{™e ‚uðk{kt …kxeËkh, ¾qƒ þqhðeh nŒk. Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ ½uh …ÄkÞko
hÌkku. …Ae yu ‚kÄw ÚkÞk. …ý ûkrºkÞ «f]rŒðk¤k nkuðkÚke ¾ku¾hk íÞkhu …xu÷ …kuŒu ½h{kt ™nª. yu{™kt ƒnu™ ð¾Œƒk nŒkt. òu òu
{nu{ËkðkË™e ÷zkE{kt fkuE™e Œ÷ðkh ÷E™u, …kuŒk™e „kuËze™e yk ƒnu™™e þqhðehŒk ! {nkhks fnu Au - ½h{kt fkuE ™Úke ?
Zk÷ fhe {tzâk ÷zðk. yu Œku fkuE™u {khe þõÞk ™rn …ý ‚k{k «¼w ! ¼kE ¾uŒh{kt „Þk Au. Œku y{u sŒk hneyu Aeyu. «¼w
…ûkðk¤kyu yuf Íkxfu yu™ku fk™ Wzkðe ËeÄku. …Ae {nkhksu Œu{™u þk {kxu ? y{khe …kA¤ ÷~fh ykðu Au y{™u …fzðk. {nkhks !
Äku¤kt …nuhkðe™u …kuŒk™e ‚uðk{kt hkÏÞk. ynª ½h{kt rƒhkòu. nwt „k{™e ƒnkh òô Awt. nwt òuW Awt - fkuý
yu ðuhku¼kE yuf rËð‚ …kA÷e …nkuh hkºkeyu QXe™u yk „k{{kt …„ {qfu Au ! yuf÷e ƒnu™™e fux÷e þqhðehŒk !
{nkhks™wt æÞk™ fhŒk nŒk. yu ð¾Œu …kuŒk™k Ëun{ktÚke {qŠŒ{k™ {kýfe ½kuze™u ‚tŒkzðk {kxu ½h{kt ƒktÄe. {nkhks yuf
su fk{krËf Ëku»k Œu …kuŒ…kuŒk™e ‚u™k ‚rnŒ y™w¢{u ƒnkh ykuhzk{kt rƒhkßÞk y™u ð¾Œƒk ‚kz÷k™ku Auzku ƒhkƒh ¾ku‚e
™ef¤Œk nŒk. ðuhk¼kE Œu{™u ðkhk-VhŒe …qAŒk nŒk fu Œ{u fkuý ‚ktƒu÷wt ÷E™u ™ef¤e …zâkt. „k{™e ¼k„ku¤u fkuE ykðu Œku ¾hk ?
Aku ? yux÷u ‚ðuo …]ÚkfT …]ÚkfT fnuŒk nŒk, y{u fk{krËf Ëku»k Aeyu. nwt òuE ÷Eþ. yuf yuf™kt {kÚkkt ¼kt„e ™kt¾wt.
ð¾Œƒk ðnu÷k÷ „k{™e ¼k„ku¤u Q¼k Au. íÞkt su‚ª„¼kE çkku÷e þõÞk Lkrn. íku ð¾íku ð¤e {nkhksu Mk¼k{kt Q¼k ÚkELku
ykÔÞk Lku çkkuÕÞk : ‘ƒnu™, yk þwt ? fu{ ykðe heŒu ?’ çknuLku íkk¤e ðøkkzeLku fÌkwt : “suðku ËuðeLku ËkYt, {ktMkLkwt Lkiðuã ÄhkðeLku
fÌkwt : yhu {nkhks™u …fzðk ÷~fh ykðu Au. ¼kE fnu : ™k, íkuLke «MkkËe ÷u Au íku íkku nrhsLk-ïÃk[ Úkfe Ãký Lke[ Au yu{
™k fkuE ™Úke ykðŒwt. yuf „kWÚke Œku nwt ykðwt Awt. fkuE ™Úke ? yk rðh{økk{Lkk þk†eyku Ãký fnu Au y{u s fnuíkk LkÚke.” yu
íÞkhu ƒnu™ ½uh ykÔÞkt. Mkkt¼¤eLku íkku þÂõíkÃktÚkeyku yríkþu çk¤e {wyk ÃkAe ßÞkhu Þ¿kLke
©eS{nkhks nMÞk. ™k fkuE ™Úke ykðŒwt. yk Œku Œ{khe Ãkqýkonwrík ÚkE hne Lku Ërûkýk ÷ELku çkúkñýku ÃkkuíkÃkkuíkkLku ½uh økÞk.
f‚kuxe fhe. ©eS{nkhks ðnu÷k÷{kt ºký rËð‚ hkufkÞk. yu • ©enrhLkk îu»ke ÷kufkuLku ¼{rhÞk {ÄLke ¼{heyu íkøkze {qõÞk
ð¾Œu ¾ku¾hkÚke {wõŒk™tË Mðk{e, hk{Ëk‚ Mðk{e, ƒúñk™tË Mðk{e íÞkhu y{ËkðkËLkk çkúkñýkuyu Ãkuïk MkhfkhLkk MkqçkkLku ¼hkÔÞwt
y™u ™k™k¼kE ykÔÞk. ©enrh s{e™u rƒhkßÞk nŒk. su “Mðkr{LkkhkÞý Þ¿k fhu Au íkuÚke fheLku ík{khk hkßÞLkwt íkus
Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™u ‚tŒku™u …ý s{ðk ƒu‚kÞko y™u …kuŒk™k òíkwt hnu Au Lku ð¤e íku{ýu suík÷Ãkwh{kt Þ¿k fÞkuo íÞkhu ík{khk rÃkíkk
Úkk¤™e «‚kËe yk…e. fuhe™k h‚{kt ¾qƒ ½e-‚kfh ™kt¾e™u ‚tŒku™u {he økÞk Lku nðu çkeòu Þ¿k fhþu íÞkhu ík{khku ðkhku Au” íku
…ehMÞwt. nu ‚tŒku ! Œ{u „h{e{ktÚke ykÔÞk Aku. {kxu yk h‚ ƒhkƒh Mkkt¼¤eLku íku MkqçkkLku yktÄe ykðe økE Lku çku nòh çkkðkLke s{kík
s{ku. suÚke xkZf ð¤u. …Ae ©enrhyu ‚tŒku™u fÌkwt : ‘Œ{u y{khe ¾ku¾hk {nu{ËkðkË{kt hnuíke níke íkuLkku WÃkhe ÷ku÷tøkh Lkk{u çkkðku
‚kÚku fåA{kt [k÷ku, n{ýkt ynª þktrŒ ™Úke. ynª yþktŒ níkku íkuLku íkuzkðeLku fÌkwt su “ík{u çkkðkyku çkÄk {¤eLku òu
ðkŒkðhý{kt hnuðwt ÞkuøÞ ÷k„Œwt ™Úke.’ Mðkr{LkkhkÞýLku Ãkfze ÷kðku íkku ík{u su {køkþku íku ykÃkeþ” yuðku
©eS{nkhksu suík÷Ãkwh{kt Þ¿k fÞkuo íku Mk{u íÞkt Mk¼k fheLku MkqçkkLkku rð[kh {nkhks ytíkÞko{eÃkýu òýe økÞk ÃkAe Ãkkuíku rð[kh
çkuXk níkk íÞkhu {nkhksu Mk¼k{kt «§ ÃkqAâku fu ‘su ËuðeLkk WÃkkMkf fÞkuo su “nwt yktne n{ýkt hkufkEþ íkku frsÞku Úkkþu” yu{ òýeLku
nkuÞ íku{ýu ËuðeLkwt ÃkqsLk fheLku þkLkwt Lkiðuã Ähðwt òuEyu ?” íku {nkhksu Mknw MktíkkuLku fÌkwt su “y{u økk{ [÷kuzk SíkçkkLke fkýu
ð¾íku Mk¼k{kt çkuXu÷k nòhku çkúkñýku íkÚkk ÃkkxeËkhku yLku òþwt Lku fkuE y{ËkðkËÚke ykðu íkku íkuLku ÃkuMkðk Ëuþku {kt” yu{
rðh{økk{Lkk þk†eyku níkk íku Mkðuo çkkuÕÞk fu ËuðeLkwt ÃkqsLk fheLku fneLku Úkkuzkf Mðkh MkkÚku ÷ELku [kÕÞk Lku ðktMku fkXe íkÚkk Ãkk¤kyku
íkuLku ¾eh, ÷kzw, ÷kÃkþe íkÚkk [ku¾k yuðwt Lkiðuã Ähðwt òuEyu” ÃkAe nrÚkÞkh çkktÄe Mkßs ÚkELku Q¼k hÌkk Lku y{ËkðkËÚke çkkðkLke
{nkhksu fÌkwt : “íÞkhu su ËuðeLku ËkY, {ktMkLkwt Lkiðuã Ähíkk nkuÞ Vkus suík÷Ãkwh {nkhksLku Ãkfzðk MkkÁ [k÷e íku ¼uøkk Mkhfkhe
íkuLku fuðk òýðk ?” íÞkhu rðh{økk{Lkk þk†e çkkuÕÞk : “suyku {kýMkku Ãký níkk Lku íkuLkku yuf s{kËkh WÃkhe níkku íkuýu {Lk{kt
ËuðeuLku ËkYt, {ktMkLkwt Lkiðuã Ähu Au Lku su íkuLke «MkkËe ¾kÞ Au íkuLku yuðku MktfÕÃk fhu÷ku su “Mðkr{LkkhkÞý õÞkt Au ?” íÞkhu íku{ýu
íkku nrhsLk-ïÃk[ Úkfe Ãký Lke[ òýðk.” íku Mkkt¼¤eLku íku Mk¼k{kt fÌkwt “yu íkku Mkðkh{kt ½kuzeyu [zeLku õÞkt økÞk Au íku y{Lku ¾çkh
su fkuE þÂõíkÃktÚkeyku çkuXk níkk íku çk¤e QXâk Ãký íku Mk{u fktE LkÚke su ík{khu fktE fk{ nkuÞ íkku fnku, y{u íkiÞkh Q¼k Aeyu”
íÞkhu íkuyku fnu “Lkk fktE fk{ LkÚke y{u íkku y{Úkk ÃkqAeyu Aeyu” íkÚkk Mkðo Mktík{tz¤ íÞkt sðk íkiÞkh ÚkÞwt. íku ð¾íku {wõíkkLktË Mðk{eyu
yu{ ðkík fhu Au íkuðk{kt íÞkt {nku÷{kt ¼{rhÞk {ÄLkk Ãkqzk níkk nkÚk òuzeLku õÞwt fu nu {nkhks, suík÷Ãkwh{kt Þ¿k çktÄ fhkððk
íku{ktÚke {kt¾e WzeLku íku VkusLkk rMkÃkkEykuLku íkÚkk çkkðkykuLku fhzðk ykhçkLke çkuh¾ {kuf÷e níke, íku s yu Mkqçkku Au. ð¤e íÞkt ÷k¾ku
÷køke íkuÚke íkuyku yufË{ íÞktÚke ¼køÞk Lku {kt¾e y{ËkðkË MkwÄe {kýMkkuLke ðå[u ík{u ðk{{køkoLkwt ¾tzLk fÞwO níkwt yLku Mkqçkk ðk{{køkoLkk
fhzíke ðktMku økE. ÃkAe Mðkhkuyu íkÚkk çkkðkykuyu sELku MkqçkkLku yøkúýe Au. íkuÚke fÃkx{kt ÃkÄhk{ýe fhðk íkuzíkk nkuÞ yu{ sýkÞ
ðkík fhe fu ‘y{u íkku {ktz Sðíkk ykÔÞk Aeyu.” Au, {kxu íÞkt sðwt yu Xef LkÚke. yuðwt Mkkt¼¤e ©eS{nkhks nMkeLku
íÞkhu Mkqçkkyu çkúkñýkuLku íkuzkðeLku ÃkqAâwt su “nðu ykÃkýu þwt çkkuÕÞk : “Mðk{e, yLktíkfkurx çkúñktzLkk Lkkze«ký y{khk nkÚk{kt
fhðwt ?” íÞkhu íku{ýu çkíkkÔÞwt su “ykÃkýe f[uhe{kt íku÷Lkwt xktfwt Au. íkku yu MkqçkkÚke þwt Úkþu ? yu íkku su{kt suðk økwý yLku suLkkt
{kuxwt Au íkuLkk WÃkh LkkLke LkkLke ðktMkLke Mk¤eyku {qfeLku íku WÃkh suðkt f]íÞ nþu, íku MkðoLku sýkþu, {kxu [k÷ku.”
økkËe íkrfÞku økkuXððku Lku Vhíke òs{ku ÃkkÚkhðe Lku Mðkr{LkkhkÞýLku • ©enrh ¼ÿ{kt síkk ËuðíkkE ðkòt ðkøÞktLku ÞðLkkuLku
çkku÷kðeLku íku økkËe íkrfÞu çkuMkkhðk Lku çkuMkþu yux÷u xktfk{kt Ãkze ¾wËkYÃku íkÚkk ykhçkkuLku Ãkuøktçkh YÃku Ëu¾kÞk
òþu yux÷u ÚkE hÌkwt. “Lk çksuøkk çkktMk, Lk çksuøke çkktMkwhe” Mkqçkku yk{ MkqçkkLku íÞkt sðk ©eS{nkhks Íx {kýfe WÃkh Mkðkh
{Lk{kt nMÞku ÃkAe íku Mkqçkkyu yu{ fhðkLkku rð[kh Lk¬e fhe ÚkÞk. ykøk¤ ztfk rLkþkLk Mkrník ðk®sºk ðøkkzLkkhk yMk÷Úke
hkÏÞku. Lku çku-[kh {rnLkk ÃkAe {nkhks y{ËkðkË ÃkÄkÞko Lku çkkËþkne rþhMíkk «{kýu hMíkk{kt ßÞkt {MkeË fçkúMíkkLk ykðu íÞkt
LkðkðkMk{kt Wíkkhku fÞkoLku íku Mk{k[kh MkqçkkLku ÚkÞk yux÷u íkuýu ðkòt çktÄ hk¾íkk níkk, íÞkhu yuLke {u¤u ËuðíkkE ðkòt ðkøkíkkt.
{nkhksLku çkku÷kððk MkkÁ rMkÃkkELku {kufÕÞk. íku Mkkt¼¤e nòhku ÞðLk ÷kufku íkku “yk ¾wËk Au” yu{ rLkùÞ fhe
• y{ËkðkËLkk MkqçkkLkwt ©enrhLku ¼ÿ{kt yk{tºký ÃkkuíkkLkk çku nkÚk Ÿ[k fhe, fwhkLku þheVLkk f÷{kyku ÃkZðk {tze
Mkqçkkyu ¼ÿLkk rfÕ÷k{kt fÃkx fheLku ©enrhLku ÃkÄhkððk {kxu Ãkzâk. íku òuE nòhku ÷kufku rðM{Þ ÃkkBÞk. yu{ ðksíku økksíku
çku n{ur÷ÞkykuLku LkðkðkMk{kt ©e Mðkr{LkkhkÞý ÃkkMku ÃkÄhk{ýe nòhku MkkÄw feíkoLk økkÞ Au, nòhku ¼õíksLkku WåAð fhu Au, MkUfzku
{kxu rðLktíke fhðk {kufÕÞk. íkuykuyu Mk¼k{kt ykðeLku ©eS{nkhksLku Ãkk¤k çktËqfkuLkk ¼zkfk fhu Au. ©eS{nkhksLke çku çkkswyu [{h
fÌkwt fu, nu {nkhks, yk þnuhLkk Mkwçkkyu ykÃkLku ¼ÿ{kt ÃkÄkhðk ÚkE hÌkk Au, WÃkh MkkuLkkLkk f¤þLkwt Aºk íkÚkk MkqÞo Lku [tÿ{w¾e
{kxu rðLktíke fhe Au, {kxu f]Ãkk fhe íÞkt ÃkÄkhku, íkku Mkhfkh íkhVÚke yçkËkøkehe Ähe Au, ÃkkA¤ fwçkuh®Mkn [kuÃkËkh MkkuLkkLke Aze Ík÷e,
Mkðkhe Mkk{iÞwt ykÃkLku íkuzðk ykðu. íÞkhu ©eS{nkhksu fÌkwt fu Ÿ[u Mðhu “sÞ {nkhkòrÄhks” yu{ çkku÷u Au. ÃkkA¤ [¤fíke
¼÷u {kuf÷ku, y{u MkqçkkLku íÞkt ykðeþwt. ÃkAe n{ur÷Þkykuyu sELku çkhAeykuðk¤k nrÚkÞkhçktÄ MkUfzku {nkþqhðeh fkXeLkk Mkðkh Äe{u
fÌkwt, íkuÚke Mkqçkkyu ztfk, rLkþkLk, ÃkkÞøkk íkÚkk ¼khu ðk®sºk MkkÚku Äe{u ykðu Au. Mkðo MkkuLkuhe MkksÚke þýøkkhu÷e {kýfe ½kuze WÃkh
{kuxe Äk{Äq{Úke ©eS{nkhksLku íkuzðk Mkðkhe {kuf÷e. ©eS{nkhks ©eS{nkhks rçkhks{kLk ÚkÞk níkk. íku{ýu yuf nkÚk{kt ÷økk{
yLku çkeò nkÚk{kt MkkuLkkLke Mkkuxe Äkhý fhe níke, ïuík ð† Äkhý þheh W…h ‚ks-þý„kh fhe™u ™]íÞkt„™kyu Œku hksËhƒkh{kt
fÞkO níkkt, {Míkf Ãkh Akuøkk Mkrník fkrXÞkðkze Ãkk½ Ãknuhe níke. ™]íÞ ykht¼e ËeÄwt. ½q½hk ½{fðk ÷køÞk. ŒhŒ s Mðkr{™khkÞý
yu heíku yËT¼wík þku¼kÞwõík ©eS{nkhksLke MkðkheLkkt ËþoLk fhðk ¼„ðk™u yu ™k[™khe Mºke W…h f]…kËÂü fhe™u yu™kt ™kze «ký
nòhku ÷kufkuLke [khu íkhV ¼ez ÚkE hne níke. çkÄk ÷kufku “sÞ ¾U[e ÷eÄkt. ™k[™khe Mºke™u ‚{krÄ ÚkE „E. Äƒkf ËE™u yu
sÞ” çkku÷e ðtËLk fhíkk níkk. íku MkðuoLku ËþoLk ykÃkíkk ykÃkíkk. s{e™ W…h …ze. ‚¼k{kt nknkfkh {[e „Þku. yk òuE™u ÷kufku
©eS{nkhks ÃkkLkfkuhLkk Lkkfk ykøk¤ ÚkELku Äehu Äehu ºký MŒçÄ ÚkE „Þk. hksËhƒkh{kt ‚Òkkxku AðkE „Þku. y™u yuðk{kt
Ëhðkò ykøk¤ ykÔÞk. íÞkt MkqçkkLkk nwf{Úke íkuLkk Ãkkt[ {kuxk ¼„ðk™u Úkkuzeðkh …Ae …u÷e Mºke™u ‚{krÄ{ktÚke s„kze. yu Mºke™u
s{kËkh ½kuzuMkðkh ÚkE Q¼k níkk. yLku ºký ËhðkòÚke ¼ÿ MkwÄe òýu fu ™ðku yðŒkh ykÔÞku. Œu ©enrh™k …„{kt …ze. …kuŒk™kt
nòhku ykhçkkuLku nrÚkÞkh Mkßs fhkðeLku Q¼k hkÏÞk níkk. íku fhu÷kt ¾hkƒ f{kuo™ku …MŒkðku fhðk ÷k„e. nu «¼w ! {khk „w™k
çkÄkyu yLku Mkðo ÷kufkuyu ©e Mðkr{LkkhkÞýLku MkðkuoÃkhe yûkhÄk{Lkk {kV fhku. {khku WØkh fhku. {khku ÄtÄku ƒnw ¾hkƒ Au. ¼„ðk™u
ÃkríkYÃku ËeXk yLku çkeò MkkÄwykuLku íkuòu{Þ {wõíkYÃku ËeXk. íku{s fÌkwt : nðu ®[Œk ™ fheþ. ŒkÁt fÕÞký Úkþu. yksÚke yk ™k[ðk™ku
Mkðo ykhçkkuyu Ãký Ãkuøktçkh yLku Lkqhe rVhMíkkYÃku ËeXk. íkuÚke yu{ ÄtÄku ƒtÄ fhe Ëusu. Mºkeyu nkÚk òuze™u fÌkwt : yksÚke ™k[ðk™ku
Mkðo ½kuzuÚke QíkheLku Mkküktøk Lk{Mfkh fhe Míkwrík fhðk ÷køÞk. ®™rËŒ ÄtÄku nwt Akuze ËEþ. Œ{kÁt ¼s™ fheþ.
yLku ykhçkku íkku Ÿ[k nkÚk fheLku fwhkLkLkk f÷{kyku ÃkZðk ÷køÞk. • MkqçkkLkwt fÃkx ¾wÕ÷wt ÚkÞwt
©eS{nkhks y{khk MkðoLke ðtËLkk ytøkefkh fhíkk Äehu Äehu íÞkt MkqçkkLkku fk{Ëkh hnuíkku íkuýu íku÷Lkk xktfk WÃkh rçkAkðu÷
¼ÿLkk Ëhðkò MkwÄe ÃkÄkÞko. økkËe íkrfÞu {nkhksLku çkuMkðkLkwt fÌkwt íÞkhu “{nkhks çkkuÕÞk su
{nkhksu Ëqík îkhk ÃkuïkLku fnuðzkÔÞwt fu y{u ykðeyu Aeyu. yu hkòLke økkËe fnuðkÞ íku WÃkh y{khkÚke Lk çkuMkkÞ” íÞkhu íkuýu
íÞkhu Mkqçkkyu ykððkLke hò ykÃke. íÞkhu {nkhks, Mktík-nrhsLk çkuMkðkLke çknw íkký fhe ÃkAe {nkhksu ÃkkuíkkLkk nkÚk{kt Aze níke
MkkÚku íÞkt økÞk. íÞkhu Ëhðkýeyu fÌkwt su “yuf÷k Mðkr{LkkhkÞýLku íku økkËeLku ¾qýu Ëkçke íÞkt íkku økkËe yLku íkrfÞku íku÷Lkk xktfk{kt Ãkze
ytËh sðkLkku nwf{ Au.” yux÷u {nkhks yuf÷k ytËh økÞk Lku økÞku. ÃkAe {nkhksu fÌkwt : “ykðku Ëøkku fhðku íkku ? y{u íkku MknLk
çkÄk Mktík-nrhsLkku çknkh hÌkk. Ãký yuf÷k ËuðkLktË Ëtze Ãkhkýu fhþwt Ãký ¼økðkLk Lkrn MknLk fhu.” yu{ fne ÃkkuíkkLkku s{ýku
{nkhks ¼uøkk økÞk ÃkAe {nkhks f[uhe{kt økÞk. nkÚk Ãk]Úðe WÃkh ÃkAkzâku íkuýu fheLku Ãk]Úðe ftÃke Lku fux÷ktf xktfk
• «¼wyu Lkk[Lkkhe †e WÃkh f]Ãkkárü fheLku yuLkkt Lkkze- íkqxe Ãkzâkt Lku f[uhe{kt yuf økku¾ níkku íku Ãký íkqxe Ãkzâku íku òuE
«ký ¾U[e ÷eÄk fk{Ëkh ðøkuhu su {kýMkku níkk íku Mkðuo Íkt¾k Ãkze økÞk Lku {nkhks
yk ƒksw ‚qƒkyu Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™™u nuhk™ fhðk {kxu íkku [k÷e LkeféÞk íku ð¾íku Ëtze ËuðkLktË Mðk{e ¼úqfwxe [zkðeLku
™ðe Œhfeƒ ys{kðe. yuf ™]íÞ fh™khe Mºke™u ƒku÷kðe. …kuŒk™k çkkuÕÞk su ‘nu {nkhks yk¿kk ykÃkku íkku yk y{ËkðkË þnuhLku
ŸÄwt ðk¤e Ëô.” (Ãkèý Mkku Ëèý fhe Lkkt¾wt) íÞkhu {nkhks fnu y¬÷ fnkt økE ni ? Ëkus¾{U òykuøku. LkkhkÞý Mðk{e, ykÃk
: ¾çkhËkh, yuðk MktfÕÃk fÞko Au íkku.” íÞkhu Mðk{e fnu : “Ãký, ¾wË ¾wËk ni, rsLkfu WLkfe ÃkkMk òfu WLkfu fË{ku{U rþh h¾ Ëku,
{nkhks nwt íkku ËwðkoMkk Awt íku {khk çkku÷ r{ÚÞk Lkrn ÚkkÞ.” íÞkhu Lknª íkku ÃkuïkE çkuïkE snkLk{U òÞuøkk.” yuðwt Mkk¼¤e {Lku íkÚkk
{nkhks fnu : “y{khu yktne rþ¾hçktÄ {trËh fhðwt Au Lku økkËeLkwt Ãkkt[u s{kËkhkuLku “ík{Lku íkku ©e Mðkr{LkkhkÞýu òËw ðzu ðþ fhe
MÚkkÃkLk fhðwt Au Lku nòhku SðLkk {kuûk {kxu {kuûkLkwt MkËkðúík fhðwt ÷eÄk Au” yu{ fne Lkkufhe{ktÚke hò ykÃke. íkuÚke y{ku ðzkuËhu
Au.” íÞkhu ËuðkLktË Mðk{e fnu : ‘{nkhks ! yk ÃkuïkLkwt hkßÞ ykÔÞk yLku MkhfkhLku Mk½¤e nfefík fne. Mkhfkhu y{khe rLk{ýqtf
òþu Lku ytøkúusLkwt hkßÞ Úkkþu.” yu{ Mðk{e çkkuÕÞk Lku {nkhks fhe ¾kLkøkeMkuðk{kt hkÏÞk Au. yLku íÞktLkk Mkqçkk rðêwçkkLkk ½kuh f]íÞ
Mkkt¼¤e hÌkk, Ãký fktE çkkuÕÞk Lkrn. yu{ fhíkk {nkhks íkÚkk ðzu Ãkuïk hkßÞLkku íku s ð»ko{kt ytík ykÔÞku. yuÚke rðXwçkk ÃkkuíkkLkwt
Mðk{e Ëhðksu ykÔÞk íÞkhu Mkqçkku çkkuÕÞku su ‘ík{khu y{khk ~Þk{ ðËLk ÷E yktÄ¤ku ÚkÞku ÚkELku ynª ðzkuËhu ykÔÞku Au yLku
hkßÞ{kt Þ¿k fhðk Lkrn. íÞkhu {nkhks fnu : “suLku nkÚke nþu ð¤e nk÷ íkuLku ÃkíkLkku hkuøk ÚkÞku Au. yk{ ©enrhLkk yÃkhkÄÚke
íkuLku çkktÄðkLke søÞk Lkrn {¤u ?” íku Mkkt¼¤eLku Mkqçkku hku»ku ¼hkÞku hkßÞ økÞwt Lku ykSðLk ytÄkÃkku ÚkÞku Lku þhehu ÃkíkLkku hkuøk ÚkÞku
Lku çkkuÕÞku su “ík{u Ezheyu Ëhðksu ÚkELku økk{{ktÚke Lkef¤e òyku Lku nuhkLk-ÃkhuþkLk ÚkE økÞku. íku Sðíkk s{Ãkwhe suðwt Ëw:¾ ¼kuøkÔÞwt.
Lku y{kÁt hkßÞ nkuÞ íÞkt MkwÄe y{ËkðkË{kt ík{khu ykððwt Lkrn. (©e Mðkr{LkkhkÞý ¼køkðík, MftÄ-8, yæÞkÞ-14)
ÃkAe ©enrh nMkíkk nMkíkk çkkuÕÞk fu ík{kÁt hkßÞ Lk nkuÞ ÃkAeÚke • ©enrhyu þu¾SLkwt {kLk WíkkÞwO
íkku ykðeyu Lku ÃkAe Mkqçkku çkkuÕÞku fu ÃkAe Mkw¾uÚke ykðòu. yuf ð¾ík y{ËkðkË{kt MkknuçkLku {¤ðk MkkÁ {nkhksLku
(©enrh[rhºk ®[íkk{rý, ¼køk-3, ðkíkko-245) sðwt níkwt íkuÚke {nkhksu þu¾SLku fÌkwt fu “ík{u MkknuçkLku ÃkqAe ykðku
• ©eS{nkhksLkk yÃkhkÄLkwt V¤ MkqçkkLku {éÞwt fu {nkhksLku {¤ðk ykððwt Au íku õÞkhu ykðu ?” íÞkhu þu¾S
©eS{nkhks íÞktÚke Äehu Äehu Mkðo Mktík Mk¾k Mkrník çknkh fnu : “{nkhks ! {khu Mkkhkt ÷qøkzkt LkÚke íku yÃkkðeLku {khk ¼u¤k
ykÔÞk Lku ykhçkkuLku ÃkkuíkkLkwt rËÔÞ ËþoLk ykÃke fÌkwt fu nðu ík{Lku [kh Ãkk¤k {kuf÷ku” ÃkAe {nkhksu íkuLku Mkkhkt ÷qøkzkt yÃkkÔÞkt Lku
Mkqçkk hò ykÃku fu íkhík ík{u ðzkuËhu sòu. ÃkAe ©eS{nkhks ¼u¤k [kh Ãkk¤k {kufÕÞk ÃkAe þu¾S íkku ÃkkuíkkLkku XkX {kýMkkuLku
íkku ÃkkuíkkLkk yï WÃkh ðksíku økksíku Mkðkhe Mkrník {wfk{ WÃkh Ëu¾kzðk MkkÁ {kýuf[kuf{kt ÚkELku ¼ÿ{kt økÞk ÃkAeÚke {nkhks
Lkðk ðkMk{kt ÃkÄkÞko. íÞktÚke çkesu rËðMku suík÷Ãkwh ÚkELku Ãkrù{ {kýfe WÃkh Mðkh ÚkELku Ãkkt[-Mkkík Ãkk¤k ¼u¤k ÷ELku Ãkh¼khk
Ëuþ{kt økZÃkwh ÃkÄkÞko. ÃkAe nwt ËuðkLktË Mðk{e Mkqçkk ÃkkMku økÞku MkknuçkLku çktøk÷u økÞk Lku òMkwËLku fÌkwt : “MkknuçkLku ¾çkh ykÃkku
yLku ©eS{nkhksLkk yÃkkh {rn{k íkÚkk Ãkh{uïhÃkýkLkwt yÃkkh fu Mðkr{LkkhkÞýLku {¤ðk ykððwt Au íku ykðu ?” íÞkhu òMkwËu sELku
yiïÞo su {U {khe Lkshu «íÞûk òuÞu÷wt íku MkqçkkLku fÌkwt íku{s ykhçkkuLkk íku «{kýu MkknuçkLku fÌkwt íÞkhu Mkknuçk çkkuÕÞk fu “Mðkr{LkkhkÞýLku
Ãkkt[ s{kËkhku fnuðk ÷køÞk fu ‘yhu íkw{ Mkqçkk nku fu çkqçkk ? íkwBnkhe íkÚkk íku MkkÚku su {kýMkku nkuÞ íku{Lku Ãký ykððk Ëku” íÞkhu òMkwËu
ykðeLku {nkhksLku íkÚkk {nkhksu fÌkwt íku {kýMkkuLku sðk ËeÄk Lku çkesu rËðMku «¼kík{kt, ©eS yLku íku{Lkku ÷kze÷ku MkkÚkeyku
{nkhks íkÚkk Ãkk¤kyku Mkðuo ytËh økÞk íku ÃkAe íÞkt þu¾S ykÔÞk ©eLkøkh (y{ËkðkË) íkhV sðk MkwMkßs çkLÞk - «Þký ykËÞwO
Lku íkuýu íÞkt W¼u÷k ½kuzkt Lku íkÚkk {kýMkkuLku òuELku òÛÞwt fu “ynª íÞkhu Mkwhk¾k[hLke {eXe rLkËkuo»k Xufze {nkhksLkwt {hfðwt - Mkðo
{nkhks ykðe økÞk ÷køku Au” ÃkAe Ãkkuíku MkknuçkLkk çktøk÷k WÃkh MkkÚkeykuLke nMkknMk yu ÷e÷k fhíkkt fhíkkt ykÔÞwt ©eLkøkh-
[zðk {ktzâk íÞkhu òMkwËu Lkk Ãkkze íÞkhu þu¾S fnu “{khu {nkhks y{ËkðkË ©e{k¤e nrh¼õík ðiã ytçkkhk{ Mkk{k ykÔÞk. {nkhksu
ÃkkMku òðwt Au’ yu{ fneLku íkuíkku òuhkEyu [zðk økÞk yux÷u òMkwËu íku{Lku {uzu Wíkkhku fÞkuo. íku ð¾íku Mkðkh{kt s Ëkrhÿ{qŠík þwf÷
Ä¬ku {kÞkuo íkuÚke þu¾S Lke[u Ãkze økÞk Lku Ëktík{kt ÷kune LkeféÞwt «kýLkkÚk ©eSLkk ËþoLku ykÔÞk. þwf÷S ©eSLku Mkk»xktøk ËtzðíkT
Lku {kuZk{kt Äq¤ ¼hkE økE Lku Auxu ¼¼k ÚkE hÌkk ÃkAe {nkhks «ýk{ fhe ©eSLke MkL{w¾ nkÚk òuze ¼¼k hÌkk.
MkknuçkLku {¤eLku WÃkhÚke ¼íkÞko íÞkhu þu¾SLku òuELku çkkuÕÞk “ík{u “ÕÞku, þwf÷, yk Wíkhe !” ÃkkuíkkLke zkuf{ktÚke Mkkð MkkuLkkLke
ykÔÞk Aku fu þwt ?” íÞkhu íku fnu ‘yhu {nkhks {Lku íkku òMkwËu Lkðe Lk¬kuh Wíkhe fkZe ykÃkíkkt ©eSyu «kýLkkÚk þwf÷Lku fÌkwt.
Ä¬ku {kÞkuo íku ðkøÞwt. íku Mkkt¼¤eLku {nkhks {w¾ ykzku Y{k÷ ËELku þwf÷ ¾wþe ÚkÞk, ©eSLkkt fÁýk{Þ ÷ku[Lk{kt íkuýu ÃkkuíkkLkwt
nMkíkk nMkíkk Wíkkhu ÃkÄkÞko. yu{ þu¾SLkwt {kLk {nkhksu WíkkÞwO. ÷ku[Lk MkkLktË XuhÔÞwt. ÃkAe fux÷kf rËðMk MkwÄe ðiã ytçkkhk{,
(©enrh[rhºk ®[íkk{rý, ¼køk-3, ðkíkko-249) «kýLkkÚk þwf÷ yLku çkeòt fux÷kf ©eLkøkhLkkt ykr©íkku {uzk WÃkh
• {kLk{ËoLk çkuMke ©eSLkk WÃkËuþk{]íkLkwt ÃkkLk fhíkk.
‘çkku÷ku ©e Mðkr{LkkhkÞýLke sÞ, sÞ, sÞ !” yk Mk{Þu ©eLkøkhLkk Mkqçkk íkhefu rðXwçkk fheLku níkk. íkuyku
suík÷ÃkwhLkk Þ¿kLke Ãkqýkonwrík Úkíkkt WÃkhkuõík ½ku»kýkÞu rËøktíkLku ðk{{køkeo níkk. yuf rËðMk fkuEyu MkqçkkLku ¼t¼uÞkuo : “yhu Mkknuçk,
øksðe {qfe íku MkkÚku s ðk{{køkeoykuLkkt {w¾ Íkt¾kt Ãkzâkt. E»Þko- ykÃkLkk þnuh{kt Mðkr{LkkhkÞý ykÔÞk Au. íku òíku çkúkñý LkÚke
¼kðÚke íkuykuLkkt ÓËÞ ¾k¾ ÚkÞkt. þk†kÚko fhíkkt ðk{{køkeo rð«kuLkk yLku çkúkñýkuLku WÃkËuþ ykÃku Au, Þ¿kku fhu Au yLku Ãkk¾tz [÷kðe
rMkØktíkLku ©eSyu íkkuze Ãkkzâku yLku ÃkAe íkwhík ÃkkuíkkLkk ÷kze÷k hÌkk Au íkuLku íkwhík økk{{ktÚke fkZe {qfku, Lknªíkh ík{kÁt MkíÞkLkkþ
ykr©íkkuLke MkkÚku íku {nk«¼wyu økk{ økk{ze íkhV ÃkkuíkkLkwt «Þký ðk¤þu. ykÃkLkk rÃkíkkLku íkuýu s {khe LkkÏÞk Au.”
þY fÞwO. Mkwhku ¾k[h, y÷iÞk ¾k[h, híkLkS çkkÃkw, ¼økwS,
“nU Mkk[e ðkík ?”
r{ÞktS, Lkkòu òuøkeÞku, {wfíkkLktË Mðk{e, MðYÃkkLktË Mðk{e, {wfwtË
“nk SLkkçk.”
çkúñ[khe rðøkuhuLkku MkkÚkMknfkh MkkÚku nkuÞ s Lku ! yu fkXe
“õÞkhu ykÔÞk ?”
hksðeyku, yu ½kuzkt yLku yu {nkhksLke AkÞk Mk{e LnkLkeþe
“çku [kh rËðMk ÚkE økÞk.”
ËkZeðk¤e çkú. {q¤SLke {qŠík ! yu Ëu¾kð yËT¼wík níkku : [k÷íkkt
“Xef, nwt òuEþ, íkuLkwt Ãkk¾tz fu{ [k÷u Au íku nwt òuEþ.”
[k÷íkkt økk{ze ykðe ÃknkUåÞwt. ©eSyu íÞkt hkíkðkMkku fÞkuo.
rðXwçkkLke ykt¾ku{kt Íuh ykÔÞwt : {Lk{kt MktfÕÃk fÞkuo - Xef Mkqçkku {qtÍðý{kt Ãkzâku : çkku÷ðkLke økíkkøk{ Lk hne, ûký
Au, fk÷u nwt Mðkr{LkkhkÞýLku Ëhçkkh{kt çkku÷kðwt, íkuLku yufLku s {khe ÃkAe Mknus Ÿ[wt òuÞwt yLku íku çkuþh{ çkkuÕÞku :
ÃkkMku ykððk ËEþ, ykuhzk{kt ÞwÂõíkÃkqðof yuf íku÷Lkwt xktfwt økkuXðwt. “Mðkr{LkkhkÞý ík{khu yksÚke y{ËkðkË Akuze sðwt.
íkuLkk WÃkh ¾ÃkkrxÞk rçkAkðwt, nt íku çkuMkþu fu ¾ÃkkrxÞk íkqxþu, yLku EzheÞu Ëhðksu ÚkE ÃkkAk ð¤ku, òu òu y{ËkðkË{kt Vhe ÃkkAku
íku íku÷{kt çkqze {hþu. ynk, fuðku WÃkkÞ ! nk Xef Au.” Ãkøk {qõÞku Au íkku ?”
ykðku MktfÕÃk fhe, rðXwçkk ÃkkuíkkLkk ¼ðLku sðk Ëhçkkh{ktÚke {nkhks nMÞk : “fu{, õÞkt MkwÄe Lk ykðeyu ?”
rðËkÞ ÚkÞku. ‘ßÞkt MkwÄe ÃkuïkLkwt hkßÞ nkuÞ íÞkt MkwÄe.”
çkesu rËðMku Mkðkh{kt hkßÞLkk fux÷kf {kýMkkuLku, ©eSLku “çkMk, yux÷wt s Lku !” yu{ fne {nkhksu yLku íkuLkk
çkku÷kðe ÷kððk ©e{k¤e ytçkkhk{Lku ½uh Mkqçkkyu {kufÕÞk.
MkkÚkeykuyu ËrûkýkËu ËhðksuÚke suík÷Ãkwh sðk {kxu íkiÞkhe fhe.
MkqçkkLkwt íkuzwt òuE, ©eSyu {¤ðk sðk íkiÞkhe fhe, Mkðo
Ëhðkò{kt ÃkuMkíkkt, ËhðkLku MkqçkkLkku nwf{ Mkt¼¤kÔÞku :
MkíMktøkeykuLkku MkkÚk MkkÚku s níkku. ÃkuïkE Äk{Äq{ MkkÚku ©eS
©eSLku yxfkÔÞk.
¼ÿ{kt Ëhçkkh níkku íÞkt ÃknkUåÞk. rðXwçkkyu fnuðhkÔÞwt fu
{nkhksu ÃkAe çkkhu Ëhðksu ËþoLk ykÃÞkt, EzheÞu ËhðksuÚke
‘Mðkr{LkkhkÞý rMkðkÞ fkuE {Lku {¤ðk Lk ykðu, yufktík{kt íku{Lku
yufLku s {¤ðkÚke {Lku ykLktË Úkþu.” LkeféÞk, Mkk{ku s fkuE «u{e nrh¼õík {éÞku.
Ãkhtíkw sz¼hík suðk MktLÞkMke ËuðkLktË Ëtze Mðk{e ÍkÕÞk {nkhksLku íkuýu çkhVeLke {kx÷e ¼ux Ähe.
hnu íkuðk Lk níkk. íku íkku {nkhksLke MkkÚku s rðXwçkkLkk ykuhzk{kt íku{ktÚke Úkkuzwt Úkkuzwt ykhkuøkíkk, {nkhks økk{ {kuxuhu ÃknkUåÞk.
Ëk¾÷ ÚkÞk. “ÃkÄkhku {nkhks. yk økkËe WÃkh çkuMkku.” rðXwçkkyu íÞkt Mk¼k fhe.
ykðfkh ykÃÞku. MkqçkkLke LkXkuhíkk WÃkh [[ko ÚkE.
“Lkk S, yu økkËe íkku fkuE hksðeLku Aksu íkuðe Au, yu y{u Úkkuzk hkus ÃkAe Mkkt¼éÞwt, fu y{ËkðkË ÃkuïkLkk nkÚk{ktÚke
íkku MkkÄw Aeyu, y{khu ykðkt MkL{kLk Lk nkuÞ !” yu{ çkku÷íkkt økÞwt ! ¾hu¾h økÞwt ! yøkúuòuLke Mk¥kk íÞkt ykðe økE !
{nkhksu økkËe WÃkh ÃkkuíkkLkk nkÚk{kt hnu÷e MkkuxeLkku yuf Auzku yu heíku ©eS «íÞuLkk rðXwçkkLkkt ð[LkkuLke rLkcwhíkk rðXwçkkLkk
ËkçÞku ! fu íkwhík økkËe yLku íkrfÞk, ykuAkz yLku ¾ÃkkrxÞk, fzwzwÄwMk niÞu s ðkøke ......Mðkr{LkkhkÞýLkku rðsÞ ÚkÞku !
íku÷Lkk xktfk{kt Ãkzâkt ! ytøkúuòuyu ©e Mðkr{LkkhkÞýLku ¾wËk «{kÛÞk, íkuykuyu ©eSLku
MktLÞkMke ËuðkLktË Mðk{eLke ykt¾ku ÷k÷ çkLke, þkÃk ËuðkLku nMík {trËh fhðk {Vík søÞkyku ykÃke íÞkt ºký rþ¾hLkwt Mkt«ËkÞLkwt
Ÿ[ku fÞkuo Ãký ©eSyu íku Ãkfze hkÏÞku yLku MktLÞkMkeLku þktík fÞko. Mkðo «Úk{ {trËh ÚkÞwt yLku LkhLkkhkÞýËuð, ykrË MðYÃkkuLke «rík»Xk
fÁýk{Þ ÷ku[LkÚke ©eSyu MkqçkkLku fÌkwt : “yk ðíkoLk ík{khk ÚkE yLku søk Mk{økú{kt ©e Mðkr{LkkhkÞýLkk Lkk{Lkku ztfku ðkøÞku !
suðk Mkw¿kLku Lk þku¼u, søkËkÄkh yk ÃkkÃkLku Lkrn MknLk fhu ?” (fwMkw{ðk÷e-11)
• ©enrhLke yk rðËkÞ ¼õíksLkkuLku ðMk{e ÷køke yux÷wt fne™u ytƒkƒkyu ‚ðo ™k„hku™u ‚kÚku hk¾e™u yu {trËh
ËqŒ™u yk heŒu ‚t¼¤kðe™u Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ ƒÄk ©enrh™u y…oý fÞwO y™u h½w™kÚkËk‚™u {kuh÷eÄh™e …ku¤ðk¤wt
‚í‚t„eyku™e …k‚u ykÔÞk, ‚tŒku {ki™ hk¾e™u Q¼k nŒk. nrh¼õŒku {trËh yk…e ËeÄwt. ©enrh fnu- Au. y{u yk {trËh™ku Mðefkh Œku
WËk‚ ÚkE „Þu÷k. yhuhu …uïk ‚hfkhu {™kE fhe, yk…ýk RüËuð fheyu …ý, y{khe yuf þhŒ Au fu yk {trËh{kt fkuE ƒnu™ku
nðu y{ËkðkË ™rn ykðu. yk…ýu Ëþo™Úke - ‚uðkÚke ðtr[Œ hneþwt. ykðu ™rn. Œku s y{khk ‚tŒku {trËhku{kt WŒkhku fhe þfu. ™k„hku
yu Ëw:¾Úke nrh¼õŒku hzðk ÷køÞk. Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ fnu : ƒkuÕÞk : ‘nu «¼w ! Mºkeyku rð™k™wt {trËh ‚kð ‚q™fkh ÷k„u. shkÞu
“nu ¼õŒs™ku ! yk heŒu fkuE™kt hkßÞ xõÞkt Au ? þk {kxu ®[Œk „{u ™rn.’ «¼w ƒkuÕÞk : “nu ™k„hku! ËkY y™u yÂø™ ¼u„kt hnu
fhku Aku ? Úkkuzk s ð¾Œ{kt y{u ynª …kAk ykðeþwt. Œ{u ®[Œk AŒkt yu{kt yk„ ™ ÷k„u yuðwt Œ{u ‚kt¼éÞwt Au ? yuðwt Œ{khk
Akuze Ëku.” ƒÄk ‚í‚t„eyku™u ykïk‚™ ykÃÞwt. y™u f]…k¤w ©enrh æÞk™{kt nkuÞ Œku ƒku÷ku y™u yk Sð™u Œku y™tŒ sL{kuÚke ðk‚™k
ƒeò rËð‚u ©e™„hÚke {kuxuhk …ÄkÞko. ‚kÚku ‚tŒku nŒk. fkuE ð¤„e Au, yu AqxŒe s ™Úke. su{ su{ rð»kÞ™wt ‚uð™ fhu Œu{
ƒúkñý ¼õŒu «¼w™u {k¾ý™ku ®…zku ™u ‚kÚkðk™ku ÷kzðku yk…u÷ku Œu{ ðÄŒe s òÞ Au. ðk‚™k™wt fk{ yÂø™ suðwt Au. rð»kÞku ƒ¤Œý
Œu s{Œk s{Œk ©enrh ËrhÞk…wh ËhðksuÚke ƒnkh …ÄkÞko. suðk Au. ßÞkt ‚wÄe rð»kÞ{ktÚke AwxkÞ ™rn íÞkt ‚wÄe ¼„ðk™{kt
…Ae ©enrh ¼ÿ™k rfÕ÷uÚke «ký™kÚk þwõ÷™u ½uh ykÔÞk. {™ [kuxŒwt ™Úke. ‚k[k ‚tŒku™ku ‚{k„{ fhðkÚke, ‚uðk fhðkÚke
hkºku …kuZe „Þk. hkŒ™k ‚{Þu ÄhŒeft… Úkðk {ktzâku. …]Úðe ft…ðk ŒÚkk æÞk™ fhðkÚke s ðk‚™k{ktÚke Aqxe þfkÞ Au. ykx÷e ðkŒ
÷k„e. þwõ÷ ¼õŒ™u ÏÞk÷ ykðe „Þku fu yk ¼„ðk™™k fhe™u Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ «ký™kÚk þwf÷™e „kze{kt ƒu‚e™u
y…{k™™wt V¤ Au. yksu sYh þnuh™ku ™kþ Úkþu. nu Mðkr{™khkÞý suŒ÷…wh …ÄkÞko. (ynª …kXktŒh Au. ‚í‚tr„¼q»ký fnu Au fu ¼ÿ™k
¼„ðk™ ! Œ{u Œku ËÞk¤w Aku. yk ÄhŒeft… ƒtÄ ÚkkÞ Œku ‚kÁt. ƒ™kð …Ae ©enrh {kuxuhk …ÄkÞko Œku õÞktf suŒ÷…wh …ÄkÞko íkku
yk þnuh™u ƒ[kðe ÷ku. íÞkhu ©enrhyu fÌkwt fu yrŒ {kuxk™k õÞktf fý¼k ÚkE ðnu÷k÷ ÃkÄkÞko. yuðe ðkŒ …ý yLÞ „útÚk{kt
y…hkÄÚke yk …]Úðe ft…u Au. …htŒw Œ{khk suðk ¼õŒku™e hûkk fksu òuðk {¤u Au.)
nðu ÄhŒeft… ƒtÄ ÚkE sþu. …Ae ŒhŒ s ÄhŒeft… ƒtÄ ÚkE „Þku. • ©enrhLkk îu»kÚke ÃkuþðkLkk hkßÞLkku Lkkþ ÚkÞku
ƒeò rËð‚™wt «¼kŒ ¾eÕÞwt. ©enrhyu [k÷ðk™e ŒiÞkhe fhe. yu «{kýu Ãkuþðkyu {nkhksLkwt yÃk{kLk fÞko ÃkAe ytøkúus
[k÷Œk [k÷Œkt ykfkþþuXLkk fqðk™e …ku¤ ykðe. íÞkt hk{k™tË Mkhfkhu ÃkuïkLkwt hkßÞ ÷eÄwt Lku Ãkuïk íÞktÚke ¼køke Aqxâk Lku íÞkt
Mðk{e™wt {trËh nŒwt. ©enrh™e ‚ðkhe íÞkt ykðe Q¼e. ™k„h ytøkúusLkwt hkßÞ ÚkÞwt Lku íÞkt çku Mkknuçkku ykÔÞk Lku ykðíkkt s íkuyku
¼õŒku …ý íÞkt ykÔÞk. Œu{ýu ©enrh™e …qò fhe. ytƒkƒkyu …ý fwçkuh®Mkn nrh¼õík níkk íkuLku {éÞk Lku fÌkwt : “yktne Mðkr{LkkhkÞý
{nkhks™ku ‚ífkh fÞkuo. y™u nkÚk òuze™u fÌkwt fu nu {nkhks ! õÞkhu ÃkÄkhþu ?” íÞkhu íkuýu sðkçk ykÃÞku fu “ík{u çku {kýMkkuLku
yk {trËh yk…™wt s Au. {kxu nðuÚke Œ{khu ynªÞkt s WŒkhku fhðku. íkuzðk {kuf÷ku íkku Mðkr{LkkhkÞý yktne ykðu íÞkhu íku Mkknuçku
ÃkkuíkkLkk çku MðkhkuLku íkiÞkh fheLku fkøk¤ ÷¾e ykÃÞku Lku {nkhks [h[eLku Vq÷Lkk nkh ÃknuhkÔÞk ÃkAe {nkhks Úkk¤ s{ðk çkuXk íku
çkku÷kððk MkkÁ {kufÕÞk Lku fÌkwt su “Mðkr{LkkhkÞýLku fnuòu fu Mkkhe heíku s{e s¤ÃkkLk fheLku {w¾ðkMk ÷eÄku ÃkAe Mktík, Ãkk»koË
yktne y{ËkðkË{kt nðu MkknuçkLkwt hkßÞ ÚkÞwt Au {kxu ík{u su{ «Úk{ íkÚkk fkXe MðkhkuLku {nkhksu Ãkkuíku ÃkehMkeLku ¾qçk s{kzâk ÃkAe nkÚk-
ykÔÞk níkk íku{ MkkÄw Ãkk¤k íkÚkk fkXeLkk Mðkh ÷ELku yktne Ãkøk ÄkuELku Zkur÷Þk WÃkh rðhks{kLk ÚkÞk ÃkAe çku f÷kf ÃkkuZeLku
y{ËkðkË ykðòu.” íÞkhu ÃkAe íku Mðkh økZzu økÞk Lku {nkhksLku òøÞk Lku s÷ÃkkLk fÞkO íÞkt MkknuçkLkkt {kýMkku ðkòt MkkÚku {nkhksLku
íku «{kýu ðkík fheLku MkknuçkLkku fkøk¤ ykÃÞku íku ðkt[eLku {nkhksu íkuzðk ykÔÞk yux÷u {nkhksu MknwLku yk¿kk fhe íkuÚke Mkðuo Mktík
Mk¼k{kt ðkík fhe su “MkkÄw, çkúñ[khe, Ãkk¤kyku íkÚkk fkXe Mðkh nrhsLk íkiÞkh ÚkÞk íku MkkÚku {nkhks Ëhçkkh{kt ÃkÄkÞko íÞkt ¾whþe
Mkðuo íkiÞkh Úkkyku, ykÃkýu y{ËkðkË òðwt Au” yu{ yk¿kk fheLku íkÚkk rçkAkýkt ÃkkÚkhu÷ níkkt íÞkt ¾whþe WÃkh {nkhks rçkhks{kLk
MkðuoLku MkkÚku ÷ELku {nkhks økZzuÚke [kÕÞk íku Ãkkt[{u rËðMku MkðkhLkk ÚkÞk Lku çkeò Mkðo nuXk çkuXk Lku {kuxk çku Mkknuçk níkk íku xkuÃkk WíkkheLku
Ãknkuh{kt y{ËkðkË ÃknkUåÞk íÞkhu Ëk{kuËh íkÚkk fwçkuh®Mkn yLku {nkhks ykøk¤ Q¼k Lku {nkhksLku fÌkwt : “fktE ðkík fhku”
LkÚkw ¼è rðøkuhu íÞktLkk nrhsLkku Mkk{iÞwt ÷ELku Mkk{k ykÔÞk Lku yutþe • ytøkúus MkknuçkLku ©enrh rð»ku ¾wËkÃkýkLkku ¼kð ÚkÞku
òuzâ ºkktMkkt íkÚkk ytøkúuS ðkòt ÷kÔÞk níkk íkÚkk økw÷kçk yLku Vq÷Lkk íÞkhu {nkhksu íkuLkk Ëuþ rð÷kÞíkLke ðkík fhðk {ktze íku{kt
nkh Ãký ÷kÔÞk níkk íkÚkk fux÷ef økkzeÞwt yLku çku nòh {kýMkkuLke íku MkknuçkLke nðu÷e ÃkkMku ÷ªçkzkLkkt Íkz Au íku ðkík fhe yLku ytøkúus
Ãk÷xLk MkkÚku çku Mkknuçkku ½kuzuMkðkh ÚkELku Mkk{k ykÔÞk níkk Lku íku{ýu MkhfkhLke yrøkÞkh ÃkuZeLke ðkík fhe ËeÄe íku Mkkt¼¤eLku íku Mkknuçk
{nkhks ÃkkMku ykðeLku xkuÃkk WíkkheLku {nkhksLku Ãkøku ÷køÞk Lku çkkuÕÞk su “nu {nkhks ! ík{u íkku ¾wËk Aku Lku yktne çkuXk Úkfk
fÌkwt “Mðkr{LkkhkÞý ! [k÷ku økk{{kt” íÞkhu {nkhks {kýfe WÃkh MkðoLku Ëu¾ku Aku Lku MkðuoLkk ytíkÞko{e Aku” yu{ fneLku çknw hkS
Mðkh ÚkELku [kÕÞk Lku çku Mkknuçkku ½kuzuMðkh ÚkELku {nkhksLke MkkÚku ÚkÞk ÃkAe çkkuÕÞk su “nu LkkhkÞýMðk{e ! nðu yktne y{kÁt hkßÞ
[kÕÞk. yuðe heíku ðksíku økksíku þnuh{kt MkkUMkhk ÚkELku fktfrhÞu ÚkÞwt Au íkku økk{{kt Ãkzíkh søÞk Au íÞkt ík{khk yuf çkzk {trËh
ík¤kðu ßÞkt Wíkkhku níkku íÞkt ÃkwøÞk íÞkhu Mk¼k fheLku {nkhks fhkðku. y{u íku søÞkLkku ÷u¾ fhe ËEyu.” íku Mkkt¼¤e {nkhksu
rçkhks{kLk ÚkÞk Lku Mkknuçk fnu : “y{u òþwt” yu{ fne nkÚkÚke fÌkwt “ík{u fuðe heíkLkku ÷u¾ fhe ykÃkþku ?” íÞkhu Mkknuçk fnu :
MkuÕÞqx fÞko Lku økÞk ÃkAe {nkhksu {wõíkkLktË Mðk{eLku fÌkwt “Mðk{e ! “Lkðkýwt ðhMkLkku ÷u¾ fhe ykÃkþwt” íÞkhu {nkhks fnu : “MkqÞo
yu Mkknuçk þwt fne økÞk íku ík{u Mk{ßÞk ?” íÞkhu Mðk{e fnu : [tÿ íkÃku íÞkt MkwÄeLkku ÷u¾ fhe ykÃkku.” ÃkAe Mkknuçku íkuðku ÷u¾
“Lkk {nkhks yu íkku ík{Lku ¾çkh Ãkzu” ÃkAe {nkhksu fÌkwt yu fheLku {nkhksLkk nkÚk{kt ËeÄku ÃkAe {nkhksLku fÌkwt ‘nu
Mkknuçku yu{ ðkík fhe fu y{khu ík{khe ÃkÄhk{ýe íkÚkk Ãkqò fhðe LkkhkÞýMðk{e ! yk Ëuþ{kt fku¤e fkXeLkwt çknw çk¤ Au íku y{kÁt
Au {kxu ík{u ºký ðkøÞu Ëhçkkh{kt ykðòu” ÃkAe {nkhksu LkkneLku hkßÞ [k÷þu fu Lkrn [k÷u ?” íÞkhu {nkhks fnu ‘yk ®nËwMíkkLk
þheh ÷qAe fkuhkt ð† ÃknuÞkO ÃkAe nrhsLku {nkhksLku [tËLk yk¾kLkwt hkßÞ y{u ík{Lku íkw÷MkeLku ÃkktËzu ËeÄwt Au Ãký ík{u y{khk
ÃkkËheLke ¾çkh hk¾òu.” íÞkhu Mkknuçk çkkuÕÞk : ‘ík{khk ÃkkËhe si™kuyu fÌkwt : ‘yk fr¤Þw„{kt Œku ¼„ðk™™ku yðŒkh ÚkŒku
íkku y{khk ykt¾ {kÚkk WÃkh Au’ yu{ fneLku ÃkAe {nkhksLke Ãkqò s ™Úke.’ si™ {wr™yu fÌkwt fu - ‘yk Mðkr{™khkÞý ‚kûkkŒT
fheLku Vq÷Lkk nkh ÃknuhkÔÞk Lku økw÷kçks¤ Aktxâwt Lku nkÚk{kt Vq÷Lkku …h{kí{k Au y™u yu{™k ‚{k„{Úke …h{…Ë™e «kÂó ÚkkÞ Au.’
økwåA ykÃÞku Lku Ãkkuþkf ÄhkðeLku fÃkqhLke ykhíke Wíkkhe ÃkAe MktíkLke si™ {wr™ yuf™k ƒu ™ ÚkÞk. Œu{™u áZ …ýu r™ùÞ ÚkE „Þku nŒku.
Mkuðk fheLku íku{Lku ÄkuíkeÞkt ykuZkzâkt Lku MktíkLku íkÚkk {nkhksLku rðLkÞ si™kuyu Œku ðÄw Ë÷e÷ƒkS fhe. òu Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ nkuÞ
Ãkqðof Ãkøku ÷køÞk. Œku Œ{™u ykSrðfk fu{ yk…Œk ™Úke ? si™ {wr™ fnu -
• si™ {wr™™u ‚í‚t„ ‘ykSrðfk ! fexÚke ÷E™u ƒúñk ‚wÄe ‚ki™u yu s ykSrðfk yk…u
©enrh y™u ‚tŒku™k «Œk…u ©e™„h{kt ¼ÂõŒ™wt y÷kirff Au. Œku yu …h{kí{k þwt {khe ykSrðfk ™nª [÷kðu ? yu þwt {khe
yktËku÷™ òøÞwt nŒwt. ©enrh™ku «Œk… òuE hkò nkuÞ fu htf, ƒk¤f W…uûkk fhþu ? y™tŒ fkuxe ƒúñktz{kt yk Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™
nkuÞ fu ð]Ø, ykÂMŒf nkuÞ fu ™kÂMŒf, ®nËw Ä{eo nkuÞ fu …hÄ{eo, r‚ðkÞ ƒeòu fkuE …ku»ký fh™kh Au s ™rn. ƒku÷ku nðu Œ{khu
‚kÄw nkuÞ fu „]nMÚk, „kËe…rŒ nkuÞ fu ‚k{kLÞ ykr©Œ, ‚ki fkuE™u þwt fnuðwt Au ? nwt Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™™ku Awt y™u yu{™ku s
yu «¼kð M…þeo sŒku nŒku. yk «¼kð fkuE ÷kirff ™nkuŒku. su{kt ÚkE™u hneþ, yu{™wt s ¼s™ fheþ. Œ{khu su {k™ðwt nkuÞ Œu
fkuE fk{ýxq{ý, ËkuhkÄk„k, {tºk-Œtºk™wt Œku fkuE MÚkk™ ™nkuŒwt. {k™ku’ y™u yu ð¾Œu ©enrh™e RåAkÚke nòhku si™ku™u ©enrh™k
s„Œ™wt fÕÞký fhðk {kxu ykðkt {r÷™ ‚kÄ™ku fk{ ÷k„Œkt ™Úke, Ëþo™Úke ‚{krÄ ÚkE. yk y÷kirff ‚k{ÚÞo òuE™u nòhku si™ku
…htŒw …h{kí{k™ku «Œk… s yuðku y÷kirff nkuÞ Au fu yu{™k ‚í‚t„e ƒLÞk y™u fux÷kf ÷kufku su{™k Œu{ …kAk „Þk.
yk©Þ{kt ykð™kh ‚ki™wt fÕÞký ÚkE òÞ Au. y‚tÏÞ si™ku™u ykr©Œ ƒ™kððk yu fkuE ™k™e‚q™e ðkŒ ™Úke
yu{kt yuf rËð‚ yuf si™ {wr™ ©enrh …k‚u ykðu÷k. ¼kðÚke y™u yu fkuE ykuAku «Œk… ™Úke. y{ËkðkË{kt ykðk y™tŒ
«¼w™kt Ëþo™ fÞkO. yu si™ ‚kÄw™u Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™™e …h[kyku y™u y™tŒ yiïÞkuo ©enrhyu ƒŒkÔÞkt Au.
{qŠŒ{kt [kuðe‚ ŒeÚkOfh™kt Ëþo™ ÚkÞkt. ykðku «Œk… Œku ¼„ðk™ • ©enrhyu ðihkøkeykuLku Ãkºk ÷ÏÞku íku ðkt[eLku {Lkku{Lk
r‚ðkÞ ƒesu õÞkt nkuÞ ! y™u yu si™ {wr™ Mðkr{™khkÞý Mk{S hÌkk
¼„ðk™™k áZ ykr©Œ ƒLÞk. yk òuE™u si™ ÷kufku ðZðk ÷køÞk : ©enrh ðnu÷k÷Úke ‚kËhk, rðò…wh, fhS‚ý, …kxý ÚkE™u
‘yhuhu ! Œ{u y{khk „wÁ ÚkE™u yk þwt fÞwO ! Œ{™u yk ƒwÂØ hkÄ™…wh ðk¤k hMŒu fåA …ÄkÞko. ¼qs …nkU[e™u y{ËkðkË
õÞktÚke ‚qÍe ?’ si™ {wr™yu fÌkwt : ‘‚kt¼¤ku, Mðkr{™khkÞý ðihk„eyku™u fk„¤ ÷ÏÞku fu Œ{™u ƒÄk™u {k÷q{ ÚkkÞ fu Œ{khk
¼„ðk™ ‚kûkkŒT ŒeÚkOfhY… MðÞt ¼„ðk™ Au y™u yu{™k ƒÄk W…h y{™u ½ýku ¼kð Au. …htŒw Œ{u y{khk ‚tŒku W…h y™u
‚kÄwwyku ƒúñ Au. nu fwƒwÂØðk¤kyku! yuðk {wõŒ ‚tŒku™wt nwt ¼kðÚke y{khk W…h þºkw¼kð hk¾ku Aku yu ƒhkƒh ™Úke. ð„h ðktfu Œ{u
Ëþo™ fÁt Awt.’ y{khk ‚tŒku™u {kÞko AŒkt y{u fktE ƒkuÕÞk ™rn y™u Q÷xk™wt
Œ{u nrÚkÞkhku ‚kÚku y{™u {khðk ykÔÞk. y{khk nrh¼õŒkuyu fhu. yk Sð fw‚t„™u ÷eÄu «¼wÚke rð{w¾ ÚkkÞ Au. yk[kh-rð[kh
÷zkE hkufðk {kxu Œ{khe ½ýe „k¤ku ‚n™ fhe. y{khk …k¤ðk, Ä{o …k¤ðku, …hƒúñ™e W…k‚™k fhðe, RrLÿÞku™u r™Þ{{kt
nrh¼õŒkuyu su{ su{ ûk{k hk¾e Œu{ Œu{ Œ{u {kÚku [ze ykÔÞk. ðŒkoððe yk ƒÄkt ‚kÄw™kt ÷ûkýku Au. …ý X„ ¼„Œ suðk ‚kÄw
y™u Œ{khk ÷eÄu s Äª„kýwt ÚkÞwt. yk…™u {k÷q{ ÚkkÞ fu y{u Œku nkuÞ Œu™u yk ƒÄwt fktE Á[u ™rn. ÔÞ‚™ku y™u Vu÷VŒqh{kt hkåÞk
¾ku¾hk{kt yuf÷k nŒk. Œ{u ykÔÞk íÞkhu Œ{kÁt ‚L{k™ ƒhkƒh fhu Œu™e Œu™u ykðe yð¤e ƒwÂØ s ykðu.
ÚkE þõÞwt ™Úke. …ý nðu y{u z¼ký{kt Þ¿k fhðk™k Aeyu yux÷u • ©enrhyu Mkkçkh{íke LkËe{kt MLkkLk ÷e÷k fhe yLku
Œ{u ƒÄkt s z¼ký ykðòu. íÞkt Œ{khku ‚khe heŒu ‚ífkh fheþwt. çkúkñýkuLku yuf yuf YrÃkÞk Ërûkýk ykÃke
Œ{u Þ¿k{kt fux÷k sýk ykððk™k Aku yu ÷¾e sýkðòu. y{khu Mktðík 1876Lke Mkk÷{kt ©enrh, Mktíkku-Ãkk»koËku MkkÚku yku¤k
íÞkt ¼kt„ fu Œ{kfwt {¤þu ™nª. ykðku fk„¤ ÷ÏÞku. r™»fw¤k™tË økk{Úke [kÕÞk íku f÷ku÷, yzk÷s,{kuxuhk ÚkE Mkkçkh{íke ÚkE
Mðk{e fnu Au : y{ËkðkË Lkðk ðkMk{kt ykÔÞk níkk. íku fkhíkf MkwË Ëþ{Lku rËðMku
“‚k{, Ëk{, Ëtz ¼uËu ¼Þkuo, ðkt[e fk„¤ rð[kh fÞkuo.” ©enrh y{ËkðkË ÃkÄkÞko. Lku hkík ËkuZ Ãknkuh ðeíke íku ÃkAe ©enrh
yk …ºk{kt þçËku{kt ½ýku ½ýku X…fku Au. fxkûk …ý Au. yk ÃkkuZe økÞk yLku Mkðkhu QXâk. ÃkAe Mkkçkh{íke LkËeyu MLkkLk fhðk
…ºk y{ËkðkË ykÔÞku. ðihk„eykuyu ¼u„k ÚkE™u ðktåÞku y™u yu{kt {kxu økÞk.
su ƒwÂØðk¤k nŒk Œuykuyu rð[kh fÞkuo fu yk {{o ¼hu÷ku …ºk ßÞkhu LkøkhLkk Ëhðkòyku ¾qÕÞk íÞkhu ©enrh y{ËkðkË
Au. …Ae Œuyku™e ðkýe{kt Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ rð»ku™e yuf þnuhLke çknkh LkeféÞk. su çkksw çkkËþkne çkkøk níkku íku {køkuo
‚™kŒ™ nfefŒ «„x ÚkÞk rð™k ™ hne. Œuyku ƒkuÕÞk fu [kh ¼õíksLk r[¥k[kuh ©enrh [kÕÞk. Mktíkku, ðýeo íkÚkk Ãkk»koËku sux÷k
Äk{{kt ykðk fkuE r‚Ø ™Úke. yíÞkhu Ëhuf ‚t«ËkÞ{kt ÷kufku Vu÷, níkk íku ©enrhLke MkkÚku økÞk. yLku su ð¾íku nrh¼õíkkuyu Mkkt¼éÞwt
ÔÞ‚™, Ä™ y™u ™khe{kt zqƒu÷k Au. íÞkhu Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™u fu ©enrh MLkkLk fhðk økÞk Au yux÷u íkhík s çkÄk íku{Lke ÃkkA¤
íÞk„-ðihkøÞ™e ßÞkuŒ s„kðe Au. ‚{Úko rð™k ykðwt ƒeò fkuE ÃkkA¤ MLkkLk fhðk ykÔÞk. çkkËþkne çkkøkLkk {nu÷Lke ÃkkA¤Lkk
fhe ™ þfu ! ÷k„u Au fu Sð «kýe {kºk™e Ëkuhe yu{™k nkÚk{kt ¼køk íkhV ©enrhyu MLkkLk fÞwO níkwt. MLkkLk fheLku ßÞkhu Ä{ofw{kh
Au. …ºk ðkt[e™u fux÷kf™u ykðku „wý ykÔÞku íÞkhu fux÷kf ©enrh çknkh LkeféÞk íÞkhu Ãkeíkktçkh ð† ÃknuÞwO. íku Mk{Þu sux÷k
ðihk„eyku ƒku÷e QXâk fu yk fk„¤ ƒeò™u ðt[kðþku ™rn fkhý rð« ykÔÞk níkk íku çkÄkLku ÃktÂõíkçkØ çkuMkkzâk.
fu fk„¤{ktÞ yu{™ku òËw Aw…kÞu÷ku Au. ©enrhyu íku ð¾íku [xT [xT [k÷eLku Mknw rð«ku su LkËe WÃkh
fk„¤ W…h ðihk„eyku{kt su [[ko ÚkE yu ¾k™„e ðkŒku …ý ykÔÞk níkk íku{Lku yuf yuf YrÃkÞku ËkLk{kt ykÃÞku yLku íku heíku
™Úkw¼kE ¼è îkhk ©enrh …k‚u …nkU[e „E. ©enrh ƒkuÕÞk fu MknwLke Ãkqò fhe. ©enrh ßÞkhu ËkLk ykÃke hÌkk íku ÃkAe ð† yLku
nðu ðihk„eyku ‚{S „Þk Au. yux÷u yk…ýk ‚tŒku™u nuhk™ ™rn ½huýkt ðøkuhu Ãknuhe ÷eÄkt. íÞkhu su nrh¼õíkku ykÔÞk níkk íku{ýu
Mknwyu ©enrhLke Ãkqò fhe. íku nrh¼õíkkuyu yLkwÃk{ yðMkh òuELku ËwðkÚke y{Lku hkßÞ yLku þnuh {ÕÞkt Au.” ÃkAe {kuíkehk{Lkk
Vq÷Lkk nkh ÃknuhkÔÞk yLku «MkÒk {LkÚke YrÃkÞkLke ¼ux {qfe. fnuðkÚke çkÄk MkíMktøkeykuyu {¤eLku yhS fhe, yux÷u Mkknuçku
(©e nrh[rhºkk{]ík Mkkøkh, Ãkqh-18, íkhtøk 81-82) þnuhLkk ykøkuðkLk LkkøkrhfkuLku íkÚkk Ëhuf Mkt«ËkÞLkk ykøkuðkLkkuLku
• yuhý MkknuçkLku MktíkkuLke r¢Þk òuE økwý ykÔÞku çkku÷kÔÞk yLku ÃkqAâwt su y{khu Mðkr{LkkhkÞýLku yk þnuh{kt
yk Mk{Þ Ëhr{ÞkLk ©eMðkr{LkkhkÞýLkk Mktíkku ¼ÿLkk çkku÷kððk Au, íkku òu fkuELku ðktÄku nkuÞ íkku yíÞkhu çkku÷òu. ÃkAeÚke
rðMíkkh{kt r¼ûkk {køkðk ykðíkk. þknwfkhLkk Vr¤Þk{kt ykðe çkku÷þu íkuLku Mkhfkh LkrMkÞík fhþu. íÞkhu çkeò fkuE fktE çkkuÕÞk
“LkkhkÞý nhu ! MkÂå[ËkLktË «¼ku !” yu «{kýu çku ðkh çkku÷eLku Lkrn. Ãkhtíkw MkknuçkLkk fkh¼khe Ãkqtòu þkn çkkuÕÞk su yu íkku ÃkwÁ»kLku
Lke[u òuE Úkkuzefðkh Q¼k hnuíkk. çkkEyku, Íku¤e{kt r¼ûkk Lkk¾u †eÚke, yLku †eLku ÃkwÁ»kÚke Akuzkðe íÞkøke fhe Lkk¾u Au {kxu íku{Lku
íÞkhu Mktíkku yð¤w {w¾ hk¾eLku ÷u. yk ÿ~Þ yuf ð¾íku yuhý yne çkku÷kððk Xef Lkrn íÞkhu íkuLku Mkknuçku fÌkwt su íkwt Lkðe †e
MkknuçkLkk òuðk{kt ykÔÞwt. MktíkkuLkku yLkku¾ku Ãknuhðuþ íkÚkk r¼ûkk ÃkhÛÞku Awt yLku y{khku Lkkufh Awt íku íkwt y{khk fnuðkÚke íkkhe
{køkðkLkku yLkku¾ku «fkh òuE íku{Lku MktíkkuLkku økwý ykÔÞku yLku †eLku Akuze Ëu ¾hku ? íÞkhu íkuýu Lkk Ãkkze. íÞkhu Mkknuçku fÌkwt su
rð[kh fhðk ÷køÞk fu yk fr¤fk¤{kt †eyku Mkk{wt Lk swyu íkuðk “ðu íkku çkzk {whrþË ni ykih rnLËwykufk fLkiÞk ni Þu çkkík íkw{
Ãkrðºk Mktíkku fkuLkk nþu ? ÃkAe ÃkkuíkkLke ÃkkMku hnuíkk fwçkuh®MknLkk õÞk òLkku ?”
{kuxk¼kE {kuíkehk{Lku ÃkqAâwt fu “Þu feMkfk MkkÄw ni ?” íÞkhu íku{ýu • ©enrh yuhý MkknuçkLku íÞkt ÃkÄkÞko yLku MkËTçkkuÄ ykÃÞku
fÌkwt su “Mkknuçk ! Þn íkku Mðkr{LkkhkÞý fu Mktík ni !” íÞkhu Mkknuçku Ãkkt[{u rËðMku yuhý Mkknuçku ©enrhLku ÃkkuíkkLkk ¼ðLk ÃkÄhkðe
ÃkqAâwt fu “Mðkr{LkkhkÞý fnkt ni ? Þnkt ykíku ni Þk Lkrn ?” rðLktíke fhe. ©enrhyu íÞkt sðkLke nk Ãkkze. yux÷u Mkknuçku þnuhLke
íÞkhu {kuíkehk{u fÌkwt, “nk÷{kt íkuyku Mkkihk»xÙ{kt rð[hu Au. ÃkiïkLkk çkòhku Ãkkýe Atxkðe MkkV fhkðe suÚke Äq¤ Lk Qzu. ©enrh
Mkqçkk ¼kWyu Mðkr{LkkhkÞýLku fÌkwt níkwt su ík{khu {kÁt hkßÞ nkuÞ þýøkkhu÷k yï WÃkh çkuMke [k÷ðk íkiÞkh ÚkÞk íÞkhu Mkknuçku
íÞkt MkwÄe yk þnuh{kt Lk ykððwt. íÞkhu Mðkr{LkkhkÞýu fnu÷wt fu ©enrhLke MkL{w¾ Ãk÷xý MkkÚku çkÄk «fkhLkkt ytøkúuS Ãkz½{ ðkòt
ík{kÁt hkßÞ Lknª nkuÞ íÞkhu ykðeþwt.’ Mkknuçku ÃkqAâwt su “yu{Lkk {kufÕÞkt. nrh¼õíkku Ãký ©enrhLke MkkÚku økkíkk økkíkk [kÕÞk. MktíkkuLku
rþ»Þku yk þnuh{kt Au ?” íÞkhu {kuíkehk{ fÌkwt su ‘{khku LkkLkku¼kE {wfk{ Ãkh hnuðkLke yk¿kk fhe yux÷u Mktíkku Wíkkhk WÃkh s hkufkÞk.
fwçkuh®Mkn ykrËf ½ýk s íku{Lkk Mkuðfku Aeyu.” íÞkhu Mkknuçku fÌkwt Lkð ðkøku ©enrh çkòh{kt ÚkE Mðkhe MkkÚku ¼ÿ{kt ykÔÞk. íÞkt
: “íku{Lku çkÄkLku fnuòu fu íkuyku Mðkr{LkkhkÞýLku yk þnuh{kt yï WÃkhÚke QíkÞko yux÷u Mkknuçk xkuÃke nkÚk{kt ÷E MkL{w¾ ykðe
çkku÷kððk yhS fhu, fkhý fu nðu ÃkuïkLkwt hkßÞ LkÚke. nðu íkku ©enrhLku Ãkøku ÷køÞk. ÃkAe ÃkkuíkkLkk nkÚku ©eSLkku s{ýku nkÚk Ík÷e
ytøkúuòuLkwt hkßÞ Au. yux÷u y{u þnuhLkk ÷kufku Lku {¤eLku çktËkuçkMík çktøk÷k{kt {uzk WÃkh ÷E økÞk. íÞkt ©enrhLku MkkuLkkLke ¾whþe WÃkh
fheþwt. fkhý y{khu Mðkr{LkkhkÞýLku ynª íkuzkððk Au. íku{Lke çkuMkkze Ãkkuíku Mkk{u çkuXk. ÃkAe Mkknuçk çkkuÕÞk fu nu «¼ku ! nðu ftÃkLke
MkhfkhLkwt hkßÞ ÚkÞwt Au {kxu ík{khu íkÚkk ík{khk MktíkkuLku ßÞkt RåAk Ëu¾kíkk LkÚke íkuÚke ykÃkLkk suðk MkkhkLke yðøkýLkk fhu Au. íkuLkwt
ykðu íÞkt Vhku. nðu fkuE ykÃkLkwt Lkk{ ÷uLkkh LkÚke. ykÃkLku ÃkezLkkh Ãkrhýk{ ytíku Ëw:¾YÃk Au íku íku{Lku Mk{òíkwt LkÚke. ykÃkLkk suðk
Ëw:¾e ÚkÞk Au. ykÃk ËhufLkwt rník RåAíkk níkk yLku RåAku Aku. ÃkwÁ»kkuLkku ÿkun fhu Au íkuLkwt yÃkkh ÃkkÃk ÷køku Au. yLku su ykÃkLkku
Ãký ík{kÁt çkqÁt fhðkLkku suLku ¼kð níkku íku çkÄk ÃkkuíkkLkk îu»kYÃke Mkífkh fhu Au íkuLkk ÃkkÃk{kºk çk¤e òÞ Au. {kxu nkÚk òuzeLku ykÃkLke
yÂøLk{kt çk¤e {Þko Au. ykÃkLku íkwåA Ëu¾kzðkÚke íkuyku s íkwåA ÃkkMku yux÷wt {køkeyu Aeyu fu ykÃkLkku Mkífkh yLku Mkuðk ÚkkÞ. nðu
ÚkÞk Au. ykÃkLkku íkÚkk ykÃkLkk MktíkkuLkku su fkuE rðLkk ðktfu yÃkhkÄ ykÃk íkÚkk ykÃkLkk Mktíkku ðøkuhuLku ßÞkhu ynª ykððkLke RåAk ÚkkÞ
fhu íkku y{Lku sýkðòu. íÞkhu yk þnuh{kt ykðíkk hnuòu. ykÃkLku fkuE hkufþu Lkrn. ðÄw{kt
©enrh fnu : ‘ík{khk hkßÞ{kt ík{kuyu yuðe MkwÔÞðMÚkk fhe y{khe yuðe ¾kMk RåAk Au fu ykÃk ynª ykÃkLkku {wfk{ ({trËh)
Au fu fkuE sw÷{ fhe þfu Lkrn. ík{ku çkhkçkh LÞkÞÃkwh:Mkh hkßÞ çkktÄku. ykÃk fnku íÞkt yLku íkux÷e Mkkhk{kt Mkkhe s{eLk y{ku
fhíkk sýkyku Aku íkuÚke «ò yþktrík{ktÚke þktrík {¤ðkÚke Mkw¾e yÃkkðeyu.’ ykíkku ftÃkLke hkßÞ Au yux÷u y{ku Mðíktºk LkÚke.
ÚkE Au. y{u fkuE MkwÔÞðÂMÚkík hkßÞ RåAíkk níkk. y{u y{khk íÞkhu ©enrhyu fÌkwt fu y{ku þnuh{kt s{eLk òuEþwt. íkÃkkMk
MkuðfkuLku yLkerík íÞòðeyu Aeyu.’ fhíkkt y{Lku su s{eLk ÃkMktË Ãkzþu íku ÷uðkLkwt Lk¬e fhe y{khk
íÞkhu Mkknuçk fnu : ‘ík{ku Mk{òðeLku yLkerík íÞòðku Aku... Mkuðfku {khVíku ík{kuLku fnuðhkðeþwt. yux÷u íku s{eLk y{kuLku MkqÞo-
íku ¼khu fXý fk{ Au. y{khkÚke íku çktLku Lkrn. y{ku hkßÞ fhíkk [tÿ íkÃku íÞkt MkwÄeLke þhíku ykÃkðkLke fkÞoðkne ík{ku fhòu.
Aíkkt yMktøke hneyu Aeyu. «ÞkusLk sux÷ku çkeòLkku Mktøk hk¾eyu ÃkAe ©enrhyu MkknuçkLku fÌkwt su y{ku ík{khe {hS òuELku
Aeyu. {kýMkLkku ðøk fhLkkh øk{u íkux÷ku {kuxku nkuÞ íkku Ãký íkuLku ynª Ãkkt[ rËðMk hkufkÞk. nðu sðkLke hò ykÃkku. (÷kuf{kt íkÚkk
VktMkeyu ËEyu Aeyu. ÄLk fhíkkt Ä{oLku W¥k{ {kLkeyu Aeyu. økwLkkLkk þkMºkku{kt yuðku rLkÞ{ Au fu suýu çkku÷kÔÞk nkuÞ íkuLku íÞktÚke íkuLke
«{ký{kt rð[kh fhe ÞkuøÞ Ëtz fheyu Aeyu.’ hò rMkðkÞ sðkÞ Lkrn. yux÷u ©enrhyu rððuf fhe rþük[kh
©enrh fnu : ‘ßÞkt MkwÄe ík{u Lkerík{kt [k÷þku íÞkt MkwÄe ðÄíkk Mkk[ððk Mkknuçk ÃkkMku hò {køke. íku{kt fktE yLkwr[ík LkÚke.) íÞkhu
hnuþku. LkeríkLkku íÞkøk fhþku íÞkhu çkwrØ{kt ytÄfkh ÚkE sþu yLku
Mkknuçku fÌkwt fu ykÃkLkk MkuðfkuLku ½uh ÃkÄkhe íku{Lku hkS fheLku ÃkAe
«ò Ëw:¾e Úkþu yLku ík{u Ãký Ëw:¾e Úkþku.’
ÃkÄkhòu. ÃkAe ©enrh ÃkkuíkkLkk Wíkkhu ÃkÄkÞko. çkeò rËðMku
ÃkAe Mkknuçku ©enrhLku økw÷kçkLkk nkh Ãknuhkðe fe{íke þk÷
nrh¼õíkkuyu ½uh ½uh ÃkÄhkðe Ãkqò fhe ÃkkuíkÃkkuíkkLke þÂõík «{kýu
ykuZkze ½ýe «kÚkoLkk fhe. ©enrhyu íku{Lku ½ýe ¿kkLkLke ðkíkku fhe.
ð†ku, ½huýkt, YrÃkÞk ðøkuhu yÃkoý fhe MkuðkLkku y÷kirff ÷k¼
íÞkhu Mkknuçk çkkuÕÞk fu y{u ykÃkLke yøkkÄ ðkík{kt Mk{Syu Lkrn
÷eÄku. ÃkwhðkMkeykuLku Ãknu÷kt ykðku yðMkh õÞkhuÞ Lk níkku. fkhý
Ãký yux÷wt òýeyu Aeyu fu çkeò {íkkuðk¤k Ä{oÚke Qíkhíkk ÚkE
Ãknu÷k hkßÞLkku íkÚkk rðhkuÄeykuLkku WÃkÿð níkku.
økÞk Au. ykÃkLkk suðku fkuE hÌkku LkÚke. Aíkkt íku{Lku ÃkkuíkkLkk Ëku»k
©enrh íÞkhçkkË çku rËðMk hkufkE sðk íkiÞkh ÚkÞk. íÞkhu {kýMkkuLku Q¼k hkÏÞk. ðkòtðk¤kLku ÞkuøÞ RLkk{ku ykÃke hò ykÃke
rð« LkkLkk¼kE, fwçkuh®Mkn [kuÃkËkh, [kufMke hýAkuz íkÚkk [kufMke Ãkkuíku ykøk¤ [kÕÞk íku MktæÞk ð¾íku økk{ ðnu÷k÷{kt ÃkÄkÞko.
nehk[tË, ÷k÷ËkMk økkuhk, fýçke Ëk{kuËh, þt¼wËkMk, LkÚkw ¼è ðøkuhu • Lkh¼uhk{ þkMºkeLku ©enrh MkkÚku [Þko fhíkk MktíkkuLkku
ykøkuðkLk nrh¼õíkkuLku ©enrhyu ÃkkuíkkLke ÃkkMku çkku÷kÔÞk yLku fÌkwt {rn{k Mk{òÞku
fu LkðkðkMkLke Mkk{u su LkkÞfLkkt ½h Au íÞkt MkwÄe ð[{kt sux÷e ©enrh LkðkðkMk{kt hkufkÞk. nrh¼õíkku ¼kðÚke ðkhkVhíke
søÞk Au íku ÷ELku íku{kt çktLku çkksw MktíkkuLku Qíkhðk Ä{oþk¤k hMkkuEyku ðøkuhuÚke Mkuðk fhíkk. íku Ëhr{ÞkLk þnuh{kt Lkh¼uhk{
fhkðòu. MkknuçkLku Ä{oþk¤k íkÚkk {trËh fhkððkLkku ½ýku ¼kð Au þkMºke Lkk{Lkk yuf «ríkrcík çkúkñý níkk. íkuyku hkßÞLkk þk†e
{kxu ík{u fnuþku íkux÷e s{eLk íku ykÃkþu. ßÞkhu MktíkLku {kxu søÞk níkk. ©enrhLku ykÔÞk Mkkt¼¤e yuf rËðMk ©eV¤ Lku nkh ÷ELku
Úkþu íÞkhu ©eLkhLkkhkÞýËuð íÞkt rçkhksþu. íÞkhu LkkLkk¼kE çkkuÕÞk ©eSLkkt ËþoLk fhðk ykÔÞk. íkuyku nkh Ãknuhkðe Ãkøku ÷kðeLku çkuXk.
fu ykÃkLke yk¿kkÚke Mkki nrh¼õíkku {¤eLku {ËË fheLku søÞk íku{ýu sqLkkt ð†ku ÃknuÞko níkkt íkuÚke íkÃkMðe suðk ÷køkíkk níkk.
fhkðeþwt. fkhý ËhufLku Mktíkku WÃkh ¼kð Au. ©enrhyu íku{Lku ykMkLk Lkt¾kðe íku WÃkh çkuMkkÞko Lku fwþ¤ Mk{k[kh
ÃkAe s{eLku ©enrh yï WÃkh çkuXk Lku [k÷íkk íkiÞkh ÚkÞk. ÃkqAâk. rð«u fÌkwt fu Mkw¾, þktrík ykÃkLke ÃkkMku hnu Au. ykÃkLkk þhý
íÞkhu ðnu÷k÷ økk{Lkk y{eLk suMkªøk¼kEyu ©enrhLku rðLktíke fhe rðLkkLkk çkeò Sðku Vkðu íkuðkt ©e{tík nkuÞ íkkuÃký ºký íkkÃk{kt çkéÞk
fÌkwt fu nu «¼w ! ËÞk fhe y{khu økk{ ÃkÄkhku. ykÃk íkÚkk Mktíkku fhu Au. íkuðk ÷kufku ÃkkMku nwt õÞkhuÞ {køkíkku LkÚke. {køÞk rðLkk yÒk,
{kxu Ãkkfe fuheyku hk¾e Au, íku ykÃk s{eLku MktíkkuLku ¾qçk s{kzku. ÄLk, ð†, çkku÷kðeLku fkuE ykÃku íku ÷ô Awt. íku ykÃkLke s MknkÞ
ykÃkLke {hS{kt ykðu íkux÷k rËðMk hkufkòu, y{ku íkký Lkrn yLku f]Ãkk {kLkwt Awt. yk þnuhLkk hkòyu {Lku çkku÷kðe Ëh ð»kuo çku
fheyu. íÞkhu ©enrh fnu : ík{khu íÞkt yuf hkík hkufkE çkeò rËðMku nòh YrÃkÞk çkrûkMk ykÃkðkLkk fÞko Ãký hkòLkwt ÄLk Ëqr»kík {kLke
[k÷eþwt. yu{ suMkªøk¼kELku fne çknkh økk{Úke ËþoLk fhðk {U íku ÷uðkLkwt MðefkÞwO Lkrn. fkhý Ä{o òÞ íÞkhu þwt hnu ? çkúkñýLkwt
ykðu÷k MkíMktøkeykuLku íku{Lkk økk{ sðkLke yk¿kk ykÃke Ãkkuíku íÞktÚke þheh ðkhu ðkhu {¤u Lkrn. ykÃkLkk «íkkÃkÚke Ä{o{kt Ár[ hne Au.’
[kÕÞk. þnuhLkk nrh¼õíkkuyu Ãkw»ÃkLkk nkhku Ãknuhkðe Mkküktøk ËtzðíkT íku{Lke ðkík Mkkt¼¤e ©enrh hkS ÚkÞk. íku{Lku Mkkhk Ãkrðºk yLku
«ýk{ fhe ËþoLk fÞko. ÃkAe [kufMke, MkkuLke, ÃkkxeËkh ðøkuhu þnuhLkk MkwçkwrØ rð« òýeLku yuf «§ ÃkqAâku fu ík{ku rMkØktíkLkk økútÚkku ¼ýu÷k
MkíMktøkeyku WíMkð fhíkk fhíkk ykøk¤ [k÷íkk níkk. rLkþkLk- Aku. fux÷kf yk[kÞo ÚkE økÞk Ãký ÔÞkMkS çkhkçkh fkuE fnuðkÞ
ztfkðk¤k íkÚkk ðkòtðk¤k Ãký ykøk¤ [k÷íkk níkk. þnuhLkk {kýMkku Lkrn. ÔÞkMkSyu çkÄk s ÃkwhkýLkk rMkØktík YÃku ¼køkðík Ãkwhký fÞwO.
çkòh{kt íkÚkk çkkheyku{kt Q¼k hne «¼w WÃkh Ãkw»Ãkð]rü fhíkk íku{kt çkeS ½ýe ðkíkku ÷¾e Au. yLku ¼økðkLkLkk [rhºkkuLkku {rn{k
níkk yLku ©enrh íkÚkk MktíkkuLkk {rn{kLke ðkíkku fhíkk níkk. yu{ Ãký fÌkku Au. íku íkÚkk hk{kLkws¼k»Þ Mkrník ¼økðËTøkeíkk íkÚkk
ðksíku økksíku ©enrh ÃkwhLke çknkh ykÔÞk. íÞkt ð¤kððk ykðu÷k ÔÞkMkMkwºk y{Lku r«Þ ÷køku Au. íku{s su{kt Ä{o, ¼Âõík, ¿kkLk,
ðihkøÞLkwt «ríkÃkkËLk nkuÞ yLku ¼økðkLkLkk MktçktÄu fheLku s çkeòLke hnuíkku LkÚke. MkqÞo WËÞ ÚkkÞ íÞkhu íkuLkku «fkþ «økx Ëu¾kÞ Au.
{kuxkE fnu÷e nkuÞ yuðk økútÚk yLku ð[Lkku y{Lku r«Þ ÷køku Au. Aíkkt ykt¾ku {ª[e hk¾u íkuLku Ëu¾kÞ Lkrn. íku{kt MkqÞoLkku Ëku»k fnuðkÞ
{kxu Vkðu íkuðk rLkhkfkhLkk «ríkÃkkËLk fhLkkhk økútÚkku Mkkt¼¤u íkku Ãký Lkrn. íku{ {krÞf Lkkþðtík Mkw¾Lku {kxu Sð hkrºk rËðMk Wã{ fhu
¼økðkLkLke Mkkfkh WÃkkMkLkkLkku ¼tøk Lk ÚkkÞ yuðku WÃkkÞ nkuÞ íku Au. Ãký ÃkkuíkkLkwt ÄkÞwO Mkw¾ {u¤ðe þfíkku LkÚke íkuÚke Ëw:¾e ÚkkÞ Au.
fnku. yÃkkh [{ífkhku Ëu¾kzu Ãký ¼økðkLk Mk{kLk fkuE ÚkE þfíkwt ¼økðkLkLkk yrðLkkþe Mkw¾ {kxu rËðMk{kt yuf ûký ðkh Ãký «ÞíLk
LkÚke. ¼økðkLk ÃkkuíkkLkkÚke Ãký ðÄw Mkk{ÚÞo çkeò{kt Ëu¾kzu íkku Ãký fhíkku LkÚke. Wã{ fÞko rðLkk fkuE «kÂÃík ÚkkÞ Lkrn. ík{ku òu ykx÷wt
íku ¼økðkLkLkk yuf hku{ çkhkçkh ÚkE þfu Lkrn. fwÃkkºk nkuÞ íku [k÷eLku ykÔÞk íkku y{khkt íkÚkk MktíkLkk ËþoLk ÚkÞkt yLku zøk÷u zøk÷u
Mkk{ÚÞo Ãkk{eLku Afe òÞ. íkuðk WÃkh ¼økðkLkLkku fkuÃk ÚkkÞ Au. yï{uÄ Þ¿kLkwt V¤ ÚkÞwt. íÞkhu þkMºke çkkuÕÞk fu MkíÃkwÁ»kLkkt ð[Lk
¼økðkLkLkkt fk{ ¼økðkLkÚke s ÚkE þfu. yuðe Mk{sý rðLkkLkk MkíÞ Au, íku yMkíÞ Úkíkkt LkÚke. rð«Lkku rLk»fÃkx ¼kð òýe ©eSyu
ykfzkLkk íkw÷Lke ÃkuXu Qze òÞ Au yLku fk¤Lkk {kuZk{kt Ãkze Ëw:¾ hkS ÚkE Ãkkuíku Ãknuhu÷e rfLk¾kçkLke zøk÷e íkÚkk MkkuLkkLkku nkh
Ãkk{u Au Ãký íku Ëw:¾ fkuELku ËuÏÞk{kt ykðíkwt LkÚke. íku fuðe heíku WíkkheLku ykÃÞkt.
Ëu¾kÞ íku fnku. íÞkhu íku Lkh¼uhk{ þk†e çkkuÕÞk fu ykÃkLke ðkík • ©enrh {kunLk÷k÷ þuXLkk ËefhkLkk ÷øLk «Mktøku
íkku y{kÃk Au. ßÞkhu y{kÃkLkku Mktøk ÚkkÞ íÞkhu ytíkh{kt «fkþ ykþeðkoË ykÃkðk ÃkÄkÞko
ÚkkÞ yLku ÞÚkkÚko ðkík Mk{òÞ. y{u þk† ¼ÛÞk Ãký ðkík yøk{Lke ©enrhLku ykÔÞk Mkkt¼¤e þnuhLkk íkÚkk þk¾kLkøkhkuLkk yLkuf
yøk{ hne. fkuE òíkLkku {khkÚke rLkÄkoh ÚkE þõÞku LkÚke. suÚke ¼krðfsLkku ËþoLk fhðk ykðíkk íkuÚke ½ýe s ¼ez hnuíke {uðk,
[kuÄkhe {rík ÚkE økE Au. íkku ykÃk rLkùÞ fhkðeLku yuf {rík WÃkh {eXkE, ðøkuhu ½ýwt s ykðíkwt íku ík{k{ Mk¼k{kt «MkkËe íkhefu
÷kððk f]Ãkk fhku. ðnU[kðe Ëuíkk. yu{ çku rËðMkku ðeíke økÞk. ºkesu rËðMku Mkktsu MktæÞk
íÞkhu ©enrhyu fÌkwt fu çkÄkt þk†ku ¼ýu Ãký þwØ MkíMktøk ykhíke ÚkE hÌkk ÃkAe {kunLk÷k÷ þuX ©enrhLku ÃkkuíkkLkk ¼ðLku
rðLkk {kuûk Úkíkku LkÚke. rðrðÄ ¼kusLkku òuÞk fhðkÚke ûkwÄk Lkkþ ÃkÄhkððk {kxu ÃkkuíkkLkku MkkuLkkLkku hÚk ÷ELku ykÔÞk. íku{Lku íÞkt íku{Lkk
Ãkk{íke LkÚke. Ãký íkuLku s{ðkLke s ík]ÂÃík ÚkkÞ Au. ÔÞkMkS ¼økðkLku ËefhkLkk ÷øLkLkku «Mktøk níkku íkuÚke íku{ýu ©enrhLku Ãkt[¼kELke
½ýkt þkMºkku ÷ÏÞkt, íku{kt suðk «fkhLkk {kýMkku nkuÞ íkuðk «fkhLke Ãkku¤{kt ÃkkuíkkLku íÞkt ÃkÄkhðk rðLktíke fhe. ©enrh íku{Lke rðLktíke
ðkík Ãkkºk «{kýu ÷¾e Au. íku çkÄkÞ SðkuLkk {kuûk {kxu Au yu{ Mðefkhe íkiÞkh ÚkÞk. Mktíkku nrh¼õíkkuLku Ãký MkkÚku ÷eÄk. ÃkAe
MkíMktøk fhðkÚke Mk{òÞ Au. ÔÞkMkSyu fÌkwt Au fu ðuË-ÃkwhkýLkwt ©enrhLku hÚk{kt çkuMkkÞko. ðksíku økksíku ÃkkuíkkLkk ¼ðLku ÷kÔÞk. íÞkt
yk÷ku[Lk fhíkkt yu{ sýkÞ Au fu LkkhkÞýLkk þhý rðLkk {kuûk çktøk÷kLke ykøk¤ rððkn {kxu ¼khu {tzÃk çktÄkÔÞku níkku. yÃkkh
ÚkkÞ Lkrn. suLkkÚke ¼økðkLk hkS ÚkkÞ íkus ¾hku {kuûk Au. Ëeðk fhkÔÞk níkk. íÞkt MkkuLkkLke ¾whþe WÃkh ©enrhLku ÃkÄhkÔÞk.
¼økðkLkLkk yðíkkh Ãk]Úðe WÃkh «økx nkuÞ íÞkhu íku{Lkku «íkkÃk AkLkku íku{Lke çkuÞ íkhV Mktíkku çkuXk. MkíMktøkeyku íkÚkk çkeò øk]nMÚkku Mkk{u
çkuXk. ©enrhyu ïuík ð†ku ÃknuÞkO níkkt. {tzÃk{kt [khu çkksw fk[Lkk çkúñ[khe Mðk{e ðkMkwËuðkLktËSyu “MkíMktrøk¼q»ký” Lkk{Lkk økútÚk{kt
{kuxk íkõíkkyku økkuXÔÞk níkk. íku{kt yk¾k {tzÃkLke h[Lkk Ëu¾kíke Lke[u «{kýu ðýoÔÞku Au :
níke. yòÛÞk ÷kufku íku{kt ¼q÷k Ãkzâk níkk. Ãkkt[ Xufkýu Mk¼k ©enrh LkðkðkMk{kt ÷ªçkzkLkk ð]ûk Lke[u Mk¼k{kt rçkhks{kLk
Ëu¾kíke níke yLku Ëeðk Ãký yMktÏÞ Ëu¾kíkk níkk. Mktíkkuyu níkk íku ð¾íku fkLk{ ËuþLkk fhk¤e økk{Lkk ysw¼kE Mk¼k{kt ykðe
çkúñ{wrLkLkkt {wõík{wrLkLkkt, «u{kLktË{wrLkLkkt çkLkkðu÷kt [kh [kh ÃkËku ©enrh Mkküktøk «ýk{ fhe Mk¼k{kt çkuXk. íku{Lku ©enrhyu ÃkqAâwt
økkÞkt. þnuh{kt økrýfkyku níke íku ÄLkkZâLkk íÞkt rððkn «Mktøk fu ysw¼kE ! ík{ku y{ËkðkË{kt õÞkhu yLku þk {kxu ykÔÞk Aku ?
nkuÞ íÞkhu ðk®sºkku ÷ELku økkLk fhðk ykðíke. íku rhðks «{kýu íÞkhu ysw¼kE çkkuÕÞk fu nu «¼ku ! yk þnuh{kt y{khk þuX
MkíMktøkLke heík Lkrn òýðkÚke íku ð¾íku íÞkt ykðe {tzÃk{kt MktíkLke {kunLk÷k÷¼kELkk ½uh íku{Lkk ËefhkLkk ÷øLk «Mktøku yksu ykÔÞku
Mk¼k òuE çktLku økrýfkyku Ëqh Q¼e hne yLku çku øktÄðkuo «Úk{ Awt. yu{ fneLku Úkkuzeðkh ÃkAe QXeLku {kunLk÷k÷ þuXLku ½uh økÞk.
ykðeLku ©enrhLke ykøk¤ ðkòt ðøkkzðk ÷køÞk. íÞkhu MktíkkuLku íÞkt {kuxk yheMkkyku íkÚkk híLkku szu÷ku íkÚkk htøkçkuhtøke ð†kuÚke íkÚkk
©enrhyu Ëqh çkuMkkzâk. ÃkAe økrýfkykuyu Ãkkt[ nkÚk Ëqh hne. çkeòt yLkuf «fkhLkkt MkkÄLkkuÚke þýøkkhu÷ku MkwtËh ¼ÔÞ {tzÃk òuELku
©enrh MkL{w¾ økkLk yLku Lk]íÞ fÞwO. íku ð¾íku Mktíkku Lke[u {kU hk¾e ysw¼kE r{ºk¼kðu íku{Lkwt rník fhðk {kunLk÷k÷çkkELku fÌkwt fu nu
©enrhLke {qŠík Mkt¼khe fÕÞký hkøkLkwt ÃkË økkíkk níkk. Lk]íÞ ÚkE þuX ! ykðk MkwtËh {tzÃk{kt ßÞkt MkwÄe Mkðkoðíkkhe ©e Mðkr{LkkhkÞý
hÌkk ÃkAe ©enrhyu hkS ÚkE Lku íkuLku ËMk YrÃkÞk yÃkkÔÞk. ÃkAe ¼økðkLk Lk ÃkÄkhu íÞkt MkwÄe ík{kuyu fktE LkÚke fÞwO íku{ {kLkku. íÞkhu
íku økE. ÃkAe {kunLk÷k÷ þuXu ©enrhLke Ãkqò fhðk {kxu ÃkqòLkku þuXu fÌkwt fu nu ysw¼kE, {khk yk {tzÃk{kt Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLk
Mkk{kLk ÷kðe Mkðo «fkhLkk WÃk[khkuÚke rðrÄÃkqðof Ãkqò fhe ¼uxku ykðþu ¾hk ? íÞkhu ysw¼kE çkkuÕÞk fu fÁýkMkkøkh ÃkwÁ»kku¥k{
Ähe. ©enrh WÃkh íkÚkk Mk¼k{kt økw÷kçks¤ Aktxe þuX Ãkøku ÷køÞk. ©e Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLkLku ynª ÃkÄkhðk ykÃk rðLktríkÃkqðof
AkufhkLku Ãký Ãkøku ÷økkzâku.. ©enrhyu çkÒkuLku nkhku Ãknuhkðe yk{tºký ykÃkþku íkku íkuyku sYh ykÃkLkk {tzÃk{kt ÃkÄkhþu. íÞkhu
ykþeðkoË ykÃÞk. ÃkAe þuXLkk økkuh rð«u Ãký ©enrhLke íkÚkk MktíkkuLke {kunLk÷k÷ þuXu ysw¼kELku fÌkwt fu nu ysw¼kE ! ík{ku s÷Ëe òyku
Ãkqò fhe. ÃkAe ©enrh þuXLke hò ÷E W¼k ÚkÞk yLku hÚk{kt çkuMke yLku {khk ðíke «kÚkoLkk fhe ©enrhLku {khk {tzÃk{kt çkku÷kðe ÷kðku.
ðksíku økksíku Wíkkhu ykÔÞk. hÚk{ktÚke Wíkhe hÚk nktfLkkhLku ËwÃkèku suÚke {kÁt fkÞo MkV¤ ÚkkÞ yLku {tzÃk{kt fhu÷e þku¼k ÷u¾u ÷køku
ykÃÞku. íÞkhu ysw¼kE {kunLk÷k÷ þuXLkk MkkuLkkLkk hÚk{kt çkuMke ©enrh ÃkkMku
• {kunLk÷k÷ þuXLkk ½hu ©enrh çkeSðkh ÃkÄkÞko sELku «kÚkoLkkÃkqðof çkkuÕÞk fu nu «¼ku ! ykÃkLku Mkuðfku Mkrník
©enrh {kunLk÷k÷ þuXLku íÞkt ÃkÄkÞko níkk íku «MktøkLku MkËTøkwÁ {kunLk÷k÷ þuXu ÃkkuíkkLkk ½hu ÃkÄhk{ýe fhðk çkku÷kÔÞk Au. íkku ykÃk
ykÄkhLktË Mðk{eyu nrh[rhºkk{]íkMkkøkh Lkk{Lkk økútÚk{kt økÞk Mktíkku-Ãkk»koËku MkkÚku þuXLkk ½uh ÃkÄkhe íku{Lkk ½hLku ÃkkðLk fhku.
«fhý{kt ÷ÏÞk «{kýu ðýoÔÞku Au. ßÞkhu íku s «MktøkLku MkËTøkwÁ ysw¼kELke rðLktíke Mkkt¼¤e ©enrh hÚk{kt çkuMke Mktíkku, Ãkk»koËku,
nrh¼õíkku Mkrník LkðkðkMkÚke Ãkt[¼kELke Ãkku¤{kt ykÔÞk. ©enrh MkkÚku {tzÃk{kt s ykhíke íkÚkk LkkhkÞýÄqLÞ fÞkO. ÃkAe Mktíkku ÃkkMku
ÃkkuíkkLkk ½uh ÃkÄkhu Au íku{ òýe {kunLk÷k÷ þuX nkÚk òuze ©enrhLke ½ýe ðkh feíkoLkku økðhkÞkt. ÃkAe þuXLku ykþeðkoË ykÃkíkkt íku{Lke
MkL{w¾ ykÔÞk. ©enrhLku Mkküktøk Lk{Mfkh fhe «¼wLku ÃkkuíkkLkk «þtMkk fheLku íÞktÚke QXâk. {tzÃkÚke çknkh MkkhÚkeyu hÚk íkiÞkh
{tzÃk{kt ÷kðe yuf MkwtËh MkkuLkkLkk ®MknkMkLk WÃkh çkuMkkzâk. íku{Lke hkÏÞku níkku íku{kt çkuMke LkðkðkMk{kt ykÔÞk. íÞkt MkkhÚkeLku Ãkk½ yLku
[khu íkhV Mktíkku ðýeoyku Lku Ãkk»koËkuLku çkuMkkzâk. ÃkAe {kunLk÷k÷ ËwÃkèku ykÃÞkt. ÃkAe íÞkt Mk¼k{kt ykðu÷k Ãktrzíkku MkkÚku ½ýe ðkh
þuX çku nkÚk òuze Lk{Mfkh fhe rðLkÞÚke çkkuÕÞk fu nu «¼ku ! ykÃkLkk MkwÄe «§ku¥kh fhe Mk¼k rðMksoLk fhe ÃkkuZe økÞk.”
ynª ykøk{LkÚke nwt f]íkkÚko ÚkÞku Awt íkÚkk {kÁt ½h Ãkrðºk çkLÞwt • ©enrh çkkÃkk÷k÷Lkk Þ¿k{kt ÃkÄkÞko
Au íkÚkk {khk fw¤Lkku Ãký WØkh ÚkÞku. fkhý ykÃk f]Ãkk fhe MktMkkh- ©enrh «¼kíku QXe rLkíÞrðrÄ fhe ÷ªçkzk Lke[u ðurËfk WÃkh
Mkkøkh{kt ¼xfíkk SðkuLkwt fÕÞký fhðk s «økx ÚkÞk Aku. rçkhkßÞk. þknÃkwh{kt hnuíkk ¼økðkLkËkMku ykðe ©enrhLku rðLktíke
{kunLk÷k÷ þuXLke «kÚkoLkk Mkkt¼¤e ©enrh çkkuÕÞk fu nu þuX ! {Lkw»Þ fhíkkt fÌkwt fu nu «¼ku ! Mktíkku Mkrník ykÃk {khk ½uh s{ðk ÃkÄkhku.
Ëun Ãkk{eLku {kýMku ¾Át fhðkLkwt fíkoÔÞ yux÷wt s Au fu çkúñrLkc ykÃkLku {kxu çkúñ[kheS hMkkuE çkLkkðþu yLku Mktíkku ðøkuhu {kxu
MkíÃkwÁ»kkuLkwt ËþoLk, íku{Lkwt MkL{kLk yLku íku{Lku «u{Úke Lk{Mfkh ykx÷wt ði»ýð çkúkñýku ÃkkMku hMkkuE çkLkkðhkðeþ. íÞkhu ©enrhyu íku{Lke
fhðkÚke íku MkíÃkwÁ»kku çkúñníÞkrËf ÃkkÃkðk¤kLku Ãký yûkhÄk{ rðLktíke Mðefkhe s{ðk sðkLke nk Ãkkze. ÃkAe íku ½uh sE s÷Ëe
Ãk{kzu Au. íkku ÃkwLÞþk¤eLku íkku yûkhÄk{ Ãk{kzu íku{kt fnuðwt s þwt ? hMkkuE çkLkkðhkðe ©enrhLku çkku÷kððk ykÔÞk. ÃkAe ©eS Mktíkkuyu
ÃkAe {kunLk÷k÷ þuXu ©enrhLkwt ÃkqsLk fhe, nkhku Ãknuhkðe, Mkrník s{e hÌkk ÃkAe ¼økðkLkËkMku ©enrhLke íkÚkk MktíkkuLke Ãkqò
fe{íke ð†ku íkÚkk YrÃkÞkLkku Úkk¤ ¼ux Ähe ykhíke fhe, Mkküktøk fhe ÃkAe ©enrh LkðkðkMk{kt ykðe Mk¼k{kt rçkhkßÞk. íÞkt
ËtzðíkT «ýk{ fÞko. ÃkAe þuXu ©enrhLku «kÚkoLkk fhíkkt fÌkwt fu nu ÃkwÁ»kku¥k{ Lkk{Lkk MkkuLkeyu ykðe ©enrhLku rðLktíke fheLku fÌkwt fu
«¼ku ! nwt ykÃkLkku s ËkMk Awt. Mkðo ÃkËkÚkkuoÚke Mk{]rØðk¤wt yk ½h nu «¼ku ! ykðíke fk÷u Mktíkku Mkrník ykÃk {khu íÞkt s{ðk ÃkÄkhðk
ykÃkLkwt s Au. {kxu ykÃk yk{ {khk ½uh ðkhtðkh ÃkÄkhðk f]Ãkk f]Ãkk fhku. nwt Mkkhk Ãkrðºk ði»ýð çkúkñý ÃkkMku hMkkuE çkLkkðhkðeþ.
fhþku íkÚkk ytík Mk{Þu {Lku ykÃkLkwt ËþoLk ykÃkþku, yLku {khk fhu÷k íÞkhu ©enrhyu íku{Lku íÞkt s{ðk sðkLke nk Ãkkze. íku s Mk{Þu
yÃkhkÄku {kV fhòu yLku {khk ÞkuøÞ Mkuðk ÃkkuíkkLkku {kLke yð~Þ çkkÃkk÷k÷¼kE Lkk{Lkk çkúkñý {nkÁÿ Þ¿k fhíkk níkk. íku{ýu
fnuþku. ÃkAe çkúñ[khe, Mktíkku, Ãkk»koËkuLke Ãký Ãkqò fhe ðMºkku ©enrhLku Þ¿k{kt ÃkÄkhðkLkwt yk{tºký ykÃkðk ÃkkuíkkLkk Ãktrzík çkúkñýkuLku
ykuZkzâkt. ÃkAe ©enrhyu {kunLk÷k÷ þuXLku fÌkwt fu nðu ykhíkeLkku {kufÕÞk. íku{ýu ykðe ©enrhLku Lk{Mfkh fhe rðLktrík Ãkqðof fÌkwt
Mk{Þ ÚkE økÞku Au. íkuÚke y{ku sEþwt. íÞkhu {kunLk÷k÷ þuX çkkuÕÞk fu nu «¼ku ! Mkktfze þuhe{kt çkkÃkk÷k÷ Lkk{Lkk Ãktrzík çkúkñý Au.
fu nu «¼ku ! {khk {tøk¤ {kxu ykhíke yLku LkkhkÞý ÄqLÞ ynªÞkt íku{ýu {nkÁÿ Þ¿k fhðkLkku ykht¼ fhu÷ku Au. íku Þ¿k{kt ½ýk ËuþLkk
{tzÃk{kt s fhku. þuXLke rðLktíkeÚke ©enrhyu Mktíkku íkÚkk nrh¼õíkku Ãktrzík çkúkñýku ykðu÷k Au, {kxu ykÃkLku Ãký íku Þ¿k{kt ÃkÄkhðk
yk{tºký ykÃkðk íku{ýu y{Lku {kufÕÞk Au. nu ©enhu ! ykÃkLkk fhe ÄLk, yk¼q»kýLke ¼ux Ähe. íÞktÚke hýAkuz¼kEyu Ãký
ykððkÚke y{khku íku Þ¿k MkV¤ Úkþu. {kxu y{khk WÃkh f]Ãkk fhe ©enrhLku ÃkkuíkkLkk ½uh ÃkÄhkðe Ãkqò fhe ¼ux Ähe. ÃkAe LkkLkk¼kEyu
y{khe «kÚkoLkk Mðefkhe ykÃk íÞkt ÃkÄkhku. ©enrhyu íku{Lku fÌkwt Ãký ©enrhLku ÃkkuíkkLkk ½uh ÃkÄhkðe Ãkqò fhe ÃkAe LkkLkk ¼kEyu
su y{ku fk÷u íÞkt ykðeþwt. yux÷u íku çkúkñýku ©eSLku Lk{Mfkh ©enrhLku fÌkwt su nu {nkhks ! yk ½h{kt çkúñhkûkMk hnu Au. íku
fhe ÃkkuíkkLku íÞkt sE Þs{kLkLku çkLku÷e çkÄe ðkík fhe. õÞkhuf yk ½h{kt {¤{qºk fhu Au. çkeS heíku Ãký yk ½h{kt
çkeò rËðMku çkÃkkuhu ÃkwÁ»kku¥k{ MkkuLkeLku íÞkt Mktíkku Mkrník s{e, hnuLkkhLku ½ýwt Ëw:¾ ykÃku Au. íÞkhu ©enrhyu LkkLkk¼kELku fÌkwt su
íku{Lke Ãkqò Mðefkhe ©enrh {kýfe ½kuze WÃkh çkuMke íÞktÚke Mktíkku- ík{ku yk ½h MktíkkuLku hnuðk ykÃkku yux÷u íku{ktÚke çkúñhkûkMk síkku
MkíMktøkeykuyu Mkrník ßÞkt çkkÃkk÷k÷Lkku Þ¿k Úkíkku níkku íÞkt ÃkÄkÞko. hnuþu. ©enrhLke yk¿kkÚke íku ½h LkkLkk¼kEyu MktíkkuLku hnuðk {kxu
½kuze WÃkhÚke Qíkhe ©enrh Þ¿kþk¤k{kt ÃkÄkÞko. çkÄk çkúkñýku ©ef]»ýkÃkoý ykÃke ËeÄwt. yux÷u íku{ktÚke çkúñhkûkMk síkku hÌkku. ÃkAe
Mkk{u ykÔÞk. yLku ©enrhLkku Mkífkh fhe fÌkwt fu nu «¼ku ykÃkLkk hk{kLktË Mðk{eLkk Mkuðf ytçkkçkkyu Ãký ©enrhLku ÃkkuíkkLkk ½uh
{kxu íkiÞkh hk¾u÷k yk ykMkLk WÃkh ykÃk rçkhkòu. MkðkoLíkÞko{e ÃkÄhkðe »kkuzþkuÃk[khÚke Ãkqò fhe ½ýe Míkwrík fhe. ÃkAe ©enrh
©enrh íku çkúkñýkuLkwt ÃkkuíkkLku {khe Lkk¾ðkLkwt fÃkx òýeLku çkkuÕÞk þnuhLke þku¼k òuíkk òuíkk LkðkðkMk{kt ÃkkuíkkLkk Wíkkhu ÃkÄkÞko.
fu nu ¼qËuðku ! ykÃkLku ÞkuøÞ yk ykMkLk WÃkh nwt Lkrn çkuMkwt. yu{ • þk†kÚko {kxu MktLÞkMkeLkwt íkuzwt
fne çkÄk çkuXk níkk íÞkt çkuMke økÞk. yux÷u íku çkúkñýku {Lk{kt ½ýwt yMk÷k÷e økk{{kt ©enrh Mk¼k fhe rçkhkßÞk Au. çkhkçkh
ÃkMíkkÞk, íkku Ãký WÃkhÚke nkÚk òuze Lku Mkk{u Q¼k hÌkk. ÃkAe íku ð¾íku y{ËkðkË{kt hnuíkk þtfhk[kÞoLkk yuf MktLÞkMkeLku íkuLkk
Þs{kLk çkkÃkk÷k÷u [tËLk - Ãkw»ÃkÚke Ãkqò fhe ð†ku ¼ux ykÃÞkt. rþ»Þkuyu íkÚkk ©enrhLkk rðhkuÄeykuyu {¤eLku fÌkwt fu Mðkr{LkkhkÞýu
Þs{kLk çkkÃkk÷k÷ Mkrník íku çkÄk çkúkñýku ©enrhLku {khe Lkk¾ðkLkk yk þnuh{kt ½ýk rËðMkku hkufkE ÃkkuíkkLkku ¾qçk «¼kð s{kÔÞku Ãký
fÃkx{kt níkk Ãký ©enrhLkk «¼kðÚke Ãkhk¼ð Ãkk{e íkuyku fktE fkuEyu íku{Lke MkkÚku þkMºkkÚko fÞkuo Lkrn íkuÚke íku{Lkku rðsÞ ÚkÞku
Ãký fhe þõÞk Lkrn. ÃkAe ©enrhyu yLkkrË rMkØ Sð, Eïh, íku{ ÷kufkuyu {kLÞwt Au. íkuyku ynªÚke yksu s økÞk Au. {kxu nðu
{kÞk, çkúñ, ÃkhçkúñLkk ¼uË YÃk WØð (Mðkr{LkkhkÞý) Mkt«ËkÞLkku ykÃkýu íku{Lku þk†kÚko {kxu ÃkkAk çkku÷kðeyu yLku íkuyku yksu s
rMkØktík íku ÃktrzíkkuLku Mk{òÔÞku íkuÚke íku{kt fux÷kf su Mk{sw yLku økÞk Au yux÷u ÃkkAk Lkrn ykðu yux÷u ykÃkýu yuðku «[kh fhðku
{w{wûkw níkk íku Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLkLkku yk©Þ fhe MkíMktøke ÚkÞk. fu Mðkr{LkkhkÞýLku þk†kÚko {kxu çkku÷kÔÞk Ãký çkefÚke íkuyku ÃkkAk
• ©enrhLkk fnuðkÚke hýAkuz¼kEyu ÃkkuíkkLkwt ½h MktíkkuLku ykÔÞk Lkrn, yux÷u íku{Lke ykçkY sþu. WÃkh «{kýuLke íku ÷kufkuLke
hnuðk ykÃkðkÚke çkúñhkûkMk síkku hÌkku ðkík Mkkt¼¤e MktLÞkMkeyu rð[kÞko rðLkk Mðkr{LkkhkÞýLku ÃkkAk
ÃkAe ©enrh íku Þ¿k MÚk¤uÚke ÃkkuíkkLkk Mkuðfkuyu Mkrník [kÕÞk. çkku÷kððk nk Ãkkze. yux÷u íku ÷kufkuyu ©enrhLku ©eLkøkh ÃkkAk
hMíkk{kt økku®ðË¼kE ðkrýÞkyu ©enrhLku ÃkkuíkkLkk ½uh ÃkÄhkðe Ãkqò çkku÷kððk {kxu {kýMkku {kufÕÞk íku {kýMkkuyu yMk÷k÷e{kt ßÞkt
©enrh rçkhkßÞk níkk íÞkt ykðe ©enrhLku fÌkwt fu nu Mðkr{LkkhkÞý ! yMk÷k÷eÚke ynª ÃkkAk ykÔÞk Au yLku íku{Lke MkkÚku ½ýk s
ykÃk y{ËkðkËÚke hðkLkk ÚkÞk íkuLke y{khk økwÁ MktLÞkMkeLku ¾çkh {kýMkku Au. íkku íku{Lkk {kxu íkÚkk íku{Lkk {kýMkku {kxu WíkkhkLke íkÚkk
Lk hne. íku{Lku Mk¼k fhe ykÃkLke MkkÚku þk†kÚko fhðkLkku níkku íku s{ðkLke ÔÞðMÚkk s÷Ëe fhku. íÞkhu Ëk{kuËh¼kEyu íku MktLÞkMke
hne økÞku. {kxu þk†kÚko fhðk ykÃkLku y{ËkðkË ÃkkAk çkku÷kððk ÃkkMku sE ©enrhyu fnu÷k Mk{k[kh fÌkk. íku Mkkt¼¤e íku MktLÞkMke
y{Lku ¾kMk {kufÕÞk Au. íkku ykÃk Mk¼k{kt þkMºkkÚko fhðk øk¼hkE økÞk Lku fktE çkkuÕÞk Lknª. ½ýeðkh ÚkE íkku Ãký
y{ËkðkË yksu yíÞkhu yÚkðk fk÷u Mkðkhu ÃkÄkhku. íku ÷kufkuLke Ëk{kuËh¼kE fktE Ãký sðkçk ÷E ÃkkAk ykÔÞk Lkrn yux÷u ©enrh
ðkík Mkkt¼¤e ©enrhyu íÞkt Mk¼k{kt çkuXu÷k ykøkuðkLk MktíkkuLku ÃkqAâwt íÞktÚke ykøk¤ [kÕÞk yLku íku MktLÞkMkeLkk {X ykøk¤ ykðeLku íku
fu ykÃkýu íku MktLÞkMkeLkk çkku÷kððkÚke y{ËkðkË ÃkkAk sðwt fu Lkrn ? MktLÞkMkeLkk íkÚkk ËwsoLkkuLkk {LkLku øk¼hkðu íkuðk økt¼eh yLku Ÿ[k
íÞkhu Mktíkkuyu fÌkwt fu ykÃkLke RåAk «{kýu fhku. íÞkhu ©enrhyu Mðhu çkkuÕÞk fu : ‘õÞkt økÞk íku MktLÞkMke ? fu{ fktE sðkçk ykÃkíkk
fÌkwt fu òu ykÃkýu ©eLkøkh ÃkkAk Lkrn sEyu íkku íku ÷kufku yð¤ku LkÚke ? y{Lku çkku÷kÞk Au íkku Mk¼kLke ðkík ÃkAe Ãký «Úk{ WíkkhkLke
yÚko fhe ykÃkýe ®LkËk fhþu. {kxu sðwt íkku ¾Át. yu{ Lk¬e fhe íkÚkk s{ðkLke ÔÞðMÚkk s÷Ëe fu{ fhíkk LkÚke ? Mkk{u {¤ðk Ãký
íku {kýMkkuLku fÌkwt fu y{ku Mkðkhu ðnu÷k y{ËkðkË ykðeþwt. íkku ykðíkk LkÚke Lku MktíkkELku fu{ çkuMke hÌkk Au ?’ ©enrhLkkt WÃkhkuõík
y{khk {kxu íkÚkk y{khk ¼u¤k ½ýk {kýMkku ykðþu íku{Lkk {kxu ð[Lk Mkkt¼¤e íku MktLÞkMke ðÄkhu øk¼hkE økÞk. [ku½rzÞkt ðkøkíkkt
Wíkkhk ðøkuhuLke Mkøkðz íkÚkk Mk¼k {kxuLkwt ykÞkusLk íkiÞkh fhe níkkt íku Ãký çktÄ ÚkE økÞkt. ÃkAe íkuýu ÃkkuíkkLkk {kýMk MkkÚku
hk¾òu, yu{ fne íku{Lku hðkLkk fÞko. ÃkAe ÃkkuíkkLkk {kýMkkuLku Mkðkhu fnuðhkÔÞtw fu y{khkÚke WíkkhkLke ÔÞðMÚkk ÚkE þfu íku{ LkÚke {kxu
ðnu÷k [k÷ðkLkwt Au {kxu íkiÞkh ÚkE hnuòu yu{ yk¿kk fhe. ÃkAe ykÃk ©eLkhLkkhkÞýËuðLkk {trËh{kt Qíkhku. íÞkhu ©enrhyu fÌkwt :
øktøkkçkkyu çkLkkðu÷ Úkk¤ s{e Mk¼k{kt ykðe ÃkkuíkkLkk MðYÃkLkwt ‘¼÷u y{u y{khk {trËh{kt Qíkheþwt, Ãký MkeÄwt íÞkt ÃknkU[íkwt
hnMÞ - ¿kkLk ËhufLku Mk{òÔÞwt. fhòu.’ yu{ fne ©enrh ÃkkuíkkLkk {kýMkku MkkÚku ©eLkhLkkhkÞýËuðLkk
ÃkAe Úkkuzeðkh Ãkkuíku ÃkkuZe økÞkLku {æÞ hkºkeyu QXe MLkkLkkrË {trËh{kt sE ËuðLkkt ËþoLk fhe ÃkkuíkkLkk Wíkkhu ÃkÄkÞko.
fhe MkkÄw, Ãkk»koËku, nrh¼õíkkuLku MkkÚku ÷E çknw {þk÷ku fhkðe íkuLkk íÞkt þnuhLkk f÷ufxh (ytøkúus Mkknuçk)Lku Mk{k[kh {ÕÞk fu
ysðk¤u [kÕÞk íku rËðMk QøÞk Ãknu÷kt ©eLkøkhLkk Ëhðksu ykðeLku Mðkr{LkkhkÞý ÃkkAk ÃkÄkÞko Au íku Mkkt¼¤e íku{ýu ÃkkuíkkLkk ¾kMk
Q¼k hÌkk. Ëhðkòu W½kzâku íÞkhu þnuh{kt ÃkÄkÞko Lku íku MktLÞkMkeLkk {kýMk {kuíke®MknLku ÃkqAâwt fu Mðkr{LkkhkÞý fk÷u íkku hò ÷ELku
yk©{ íkhV [kÕÞk. hMíkk{kt y{]ík÷k÷ Lkkøkhu çktÄkðu÷k økÞk níkk yLku yksu ÃkkAk fu{ ÃkÄkÞko ? íÞkhu íku{ýu fÌkwt fu íku{Lku
{nkËuðSLkk {trËh ÃkkMku ykðe Q¼k hÌkk ÃkAe y{ËkðkËðk¤k íkku þtfhk[kÞoLkk MktLÞkMkeyu Mðkr{LkkhkÞý Mkðoºk ¼økðkLk ÚkELku
Ëk{kuËh Ãkxu÷ íku ð¾íku MkkÚku níkk íku{Lku fÌkwt fu ík{ku íku MktLÞkMke ÃkqòÞ Au íku MknLk Lkrn ÚkðkÚke íku{Lkwt EïhÃkýwt ¾tzLk fhðk Mk¼k
ÃkkMku sE íku{Lku fnku fu ík{khk çkku÷kððkÚke Mðkr{LkkhkÞý fhe, íku{kt þkMºkkÚko fhe íku{Lkku ÃkhksÞ fhðk ynª ÃkkAk çkku÷kÔÞk
Au. íku Mkkt¼¤e Mkknuçk yufË{ ¢kuÄ fhe çkkuÕÞk fu Mðkr{LkkhkÞý y{ku MkhfkhLku fneþwt yux÷u ík{Lku fkuELku fktE nhfík Lkrn fhu,
ynªÞkt ÃktËh-ðeMk rËðMkku hkufkÞk níkk íÞkhu íku MktLÞkMke õÞkt økÞk yu{ fne íku{Lkku yÃkhkÄ {kV fÞkuo. íkuyku ©enrhLku Lk{Mfkh fhe
níkk ? Lku íku{Lkk økÞk çkkË ÃkkAk çkku÷kÔÞk. yu{ fne Mkknuçku ÃkMíkkðku fhíkk íku MktLÞkMke ÃkkMku sE íku{Lku XÃkfku ykÃkðkLke MkkÚku
ÃkkuíkkLkk ½kuzuMðkhkuLku íku MktLÞkMkeLkk Mkuðf {whtçke÷k÷ ÃkkMku {kuf÷e çkLku÷e çkÄe ðkík fhe. íÞkhu íku MktLÞkMkeyu Ãký þktríkLkku Ë{ ¾UåÞku.
fnuhkÔÞwt fu ík{kuyu Mðkr{LkkhkÞýLku ÃkkAk fu{ çkku÷kÔÞk Au ? íÞkhu ÃkAe íku ÷kufku þnuh{kt Ëhuf Xufkýu fnuðk ÷køÞk fu Mðkr{LkkhkÞý
íkuyku øk¼hkÞk yLku çkkuÕÞk fu y{ku íku ytøku Mkknuçk ÃkkMku ykðeyu íkku fkuE {nkLk rð¼qrík Au. íku{Lkku su yÃkhkÄ fhu Au íku Ëw:¾e
Aeyu. ÃkAe {whtçke÷k÷ þuX nu{k¼kELku MkkÚku ÷ELku Mkknuçk ÃkkMku ÚkkÞ Au. íku{Lkk suðk ËÞk¤w yLku ûk{kþe÷ fkuE òuÞk LkÚke.
økÞk Lku Lk{úíkkÃkqðof fÌkwt fu íku{Lku ÃkkAk çkku÷kÔÞk íku y{khe ¼q÷ íku ÷kufkuLkk økÞk çkkË øktøkkçkkyu çkLkkðu÷ Úkk¤ ©enrh sBÞk.
ÚkE Au, fkhý Mðkr{LkkhkÞýLku íkku fkuE «fkhu Síke þfkÞ íku{ ÃkAe ¼k÷ (¼kMkkýe) ¼õíku çkLkkðu÷k þehkÃkwheLkwt ¼kusLk MktíkkuLku
Au s Lkrn. {kxu y{khe ¼q÷ {kV fhku. íÞkhu Mkknuçku fÌkwt fu ík{ku ÃkehMkeLku ¾qçk s{kzâk. ÃkAe MkktsLkk Mk{Þu ÷ªçkzkLkk ð]ûk Lke[u
Mðkr{LkkhkÞý ÃkkMku sE íku{Lke {kVe {køkku. íkuyku {kV fhþu íkku ðurËfk WÃkh ykðeLku rçkhks{kLk ÚkÞk. Mktík nrh¼õíkku Ãký ykðe
y{Lku ðktÄku LkÚke. Ãkhtíkw VheÚke ykðe ¼q÷ku Lk ÚkkÞ íkuLkku ÏÞk÷ ©enrhLku Lk{Mfkh fhe Mk¼k{kt çkuXk. çkhkçkh íkus Mk{Þu sqLkkøkZÚke
hk¾þku. ÃkAe íkuyku þuX nu{k¼kE ðøkuhu þnuhLkk ykøkuðkLk MkËTøkwÁ çkúñkLktË Mðk{e ÃkkuíkkLkk {tz¤Lkk Mktíkku Mkrník y{ËkðkË
LkkøkrhfkuLku MkkÚku ÷E {trËh{kt ©enrh ÃkkMku ykðe Mkküktøk ËtzðíkT ykÔÞk yLku Mk¼k{kt çkuXu÷k ©enrhLkkt ËþoLk fÞkO. ©enrhyu Ãký
«ýk{ fhe çkkuÕÞk fu nu «¼ku ! ykÃkLku þtfhk[kÞoLkk MktLÞkMkeyu Mðk{eLku hkS ÚkE ¼uxe Ãkw»ÃkLkk nkhku ÃknuhkÔÞk. ÃkAe ©enrhyu
íkÚkk ykÃkLkk rðhkuÄeykuyu Mk¼k{kt þkMºkkÚko fhðk rð[kÞko rðLkk fk{ ¢kuÄ ÷ku¼krË Ëku»kku SíkðkÚke Úkíkk VkÞËk yLku Lkrn SíkLkkhLku
çkku÷kÔÞk íku íku{ýu ¼q÷ fhe Au. {kxu ykÃk íkku ËÞk¤w Aku, {kuxk Úkíkk LkwfþkLk çkkçkíkLke íkÚkk çkeS fux÷ef WÃkËuþLke íkÚkk {rn{kLke
Aku. Eïh {qŠík Aku, {kxu ykÃkLku {kuxwt Ãkux hk¾ðwt òuEyu. yk ðkíkku fhe. ÃkAe Mk¼k rðMksoLk fhe QXeLku ©eLkhLkkhkÞýËuðLkkt
çkúñktz{kt sux÷k Ãktrzíkku nkuÞ íku çkÄk ¼uøkk ÚkELku Ãký þk†kÚko{kt ËþoLk fhe Wíkkhu sE ÃkkuZe økÞk. Mkðkhu çkúkñ{wnqíko{kt QXe
yÚkðk çkeS fkuE Ãký heíku ykÃkLkku Ãkhk¼ð fhe þfu íku{ LkÚke. MLkkLkkrË ÃkkuíkkLkwt rLkíÞf{o fhe Mk¼k{kt ykðe MkkiLku ËþoLk ykÃÞkt.
íkku yk MktLÞkMke íkÚkk íku{Lku ¾kuxwt þe¾ðLkkh çkeò {q¾o ÷kufku þe WÃkh «{kýu ©enrh y{ËkðkË{kt ºký rËðMk hkufkE ÷kufkf»kof
økýºke{kt ? íku ÷kufkuÚke íkku ykÃkLkk yufuÞ «&LkLkku W¥kh ÚkE þfu ÷e÷kyku fhe ÃkkuíkkLkk ¼õíkkuLku yÃkkh Mkw¾ ykÃke íÞktÚke [k÷ðk
íku{ LkÚke. {kxu y{khku íkÚkk íku MktLÞkMkeLkku yÃkhkÄ ûk{k fhku. íkiÞkh ÚkÞk. MkkÚkuLkk Mkki {kýMkkuLku Ãký íkiÞkh ÚkE [k÷ðkLke yk¿kk
íku{Lke rðLktíke Mkkt¼¤e ûk{kMkkøkh, fhwýk{qŠík ©enrh çkkuÕÞk fu fhe. Ãkkuíku ½kuzk WÃkh çkuMke Mkt½ MkkÚku [kÕÞk. íÞkhu þnuhLkk
y{khu íkku yu ðkíkLkwt {Lk{kt fktE LkÚke. Ãký VheÚke ykðku ¼q÷ku nrh¼õíkku ðksíku økksíku ©enrhLku ð¤kððk [kÕÞk. ykMxkurzÞk
fhíkk Ãknu÷kt shk rð[kh fhðku suÚke ÃkAe ÃkMíkkðwt Lk Ãkzu. nðu ËhðksuÚke þnuh çknkh LkeMkhe ð¤kððk ykðu÷k þnuhLkk nrh¼õíkkuLku
ÃkkAk ðk¤e Ãkkuíku yMk÷k÷e økk{Lkk {køkuo [kÕÞk. hMíkk{kt ¼{rhÞk yu RåAu íÞkhu ƒnwY…u Ëu¾kÞ y™u RåAu íÞkhu yá~ÞY… hnu y™u
fqðu ykðe íÞkt nò{ík fhkðe MLkkLk fhe ïuík ð†ku Ãknuhe yï yus {qŠŒY…u Ëþo™ yk…u.
WÃkh çkuMke yMk÷k÷e økk{ ÃkÄkÞko. su{ ð]tËkð™™e ÷e÷k{kt ©ef]»ý ¼„ðk™u sux÷e „ku…eyku
• y™uf MðY…u yuf MkkÚku Úkk¤ sBÞk Œux÷kt MðY… Äkhý fÞkO nŒkt, su{ …t[k¤k{kt hk‚÷e÷k ð¾Œu
yk ð¾Œu ©enrh y{ËkðkË{kt ÷„¼„ ºkýuf {rn™k hkufkÞk sux÷k ‚tŒku Œux÷k MðY… Äkhý fÞkO nŒkt Œu s «{kýu yksu
nŒk yuf rËð‚ ‚¼k{kt ©enrh ‚í‚t„eyku …k‚uÚke rðËkÞ {k„e {nkhksu sux÷k nrh¼õŒkuyu Úkk¤ ƒ™kÔÞk nŒk Œu ‚ðuo™k íÞkt
- ‘nu ¼õŒku! y{u ynªÞkt ƒnw rËð‚ hkufkÞk Aeyu. „wÁ …q™{, y™uf MðY… Äkhý fhe™u nrh¼õŒku™k ¼kð …qhk fÞko.
hûkkƒtÄ™, sL{kü{e, s÷Íe÷ýe™k {kuxk {kuxk Wí‚ð QsÔÞk • ®çkËw¼kE Ëhçkkhu ©enrhLke íÞkøk ¼kðLkk òuE ykr©ík
Au. Œku nðu y{™u hò yk…ku.’ yu ð¾Œu ‚¼k{kt huðkƒkE ™k{u ÚkÞk
ƒúkñý ƒnu™ ƒuXkt nŒkt yu{ýu «kÚko™k fhe : ‘nu {nkhks ! {khk ©enrhLkku yËT¼wík «íkkÃk Mkkt¼¤e ©eLkøkhLkk ffoLkk{Úke
½uh s{ðk …Äkhku.’ ƒeò ¼õŒkuyu …ý ‚qh …whkÔÞku fu y{khu yku¤¾kíkk yuf ËhçkkhLkk rÃkíkk ®çkËw ÃkkuíkkLkk hMkk÷k MkkÚku ©enrh
½uh s{ðk …Äkhku. yu ¼õŒkuu™kt ™k{ Au - nehk[tË¼kE [kuf‚e, ÃkkMku ykÔÞk. «¼wLku çku nkÚk òuze Lk{Mfkh fhe ËþoLk fÞko.
Ëk{kuËh¼kE, ƒu[h¼kE, ÷k÷Ëk‚ „kuhk, ð„uhu y‚tÏÞ ¼õŒkuyu Mk{Þkur[ík ÔÞðnkh{køkoLku yLkwMkhíkk ©enrhyu íku{Lkwt ÞkuøÞ MkL{kLk
rð™tŒe fhe. íÞkhu ©enrhyu ‚ki™u ™ðkE ÷k„u yuðe ðkŒ fhe ‘nu fhe ykMkLk WÃkh çkuMkkzâk. íÞkt ©enrhLke ÃkkMku y¾tz Mk{krÄ{kt
¼õŒku ! ykðŒe fk÷u Œ{u ‚ki ‚tŒku {kxu y™u y{khk {kxu h‚kuE hnu÷k LkkhkÞýËkMk MktíkLku òuE íku ykùÞo ÃkkBÞk. ÃkAe ©enrhLke
ƒ™kðòu. y{u s{ðk ykðeþwt.’ yk ‚kt¼¤e™u ƒÄk ¼õŒku Ãkqò fhe yuf nòh YrÃkÞk íkÚkk MkkuLkk{nkuhku ¼ux {qfe íkÚkk
hkS ÚkÞk. ÃkíkkMkktLkk Úkk¤ku ¼heLku {qõÞk. ©enrhyu íku çkÄwt s ÄLk íku{Lkk
‚ðkoðŒkhe Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™u y™uf MðY…ku Äkhý Ëu¾íkkt s ËkLk{kt ykÃke ËeÄwt yLku ÃkíkkMkkt Mk¼k{kt ðnU[e ËuðzkÔÞkt.
fhe™u ‚tŒku ‚kÚku ¼õŒkuu™u ½uh s{ðk …ÄkÞko. yuf‚kÚku yufs ‚{Þu ©enrhLke WËkhíkk, íÞkøk¼kðLkk òuE ËhçkkhLku íku{Lku rð»ku ½ýku
rðrðÄ MðY…u ©enrh¼õŒku™k Úkk¤ sBÞk. »ÜU¢ïùçÐ „Ýì ²¢ï Ï¢ãé{¢ s ¼kð ÚkÞku. ÃkAe ©enrhLke yk¿kkÚke {wõíkkLktË Mðk{eyu íku{Lku
ç±|¢¢ç¼ - yuf nkuðk AŒkt ƒnw MðY…u Ëu¾kðwt yu ¼„ðk™™wt rËÔÞ ©enrhLkk {rn{kLke íkÚkk ¿kkLkLke ðkíkku fhe su Mkkt¼¤e íku ËhçkkhLkwt
yiïÞo Au. ‚kts™k ‚{Þu Ëhuf ¼õŒku {trËh{kt ¼u„k ÚkÞk y™u ytík:fhý þwØ ÚkE økÞwt. ÃkAe íku{ýu Q¼k ÚkE ©eSLke Míkwrík
[[ko fhðk ÷køÞk fu {khu ½uh s{ðk …ÄkÞko nŒk. ƒeòu fnu - fhíkkt fÌkwt fu nu «¼ku ! yksÚke nwt ykÃkLkku ËkMk Awt íkku {khk økwLkk
{khu ½uh ykðu÷k. ºkeòyu fÌkwt, [kuÚkkyu fÌkwt, ‚í‚t„eyku™u …h{ {kV fhe {Lku ykÃkLku [hýu hk¾ku yLku {khk ÞkuøÞ su fktE fk{
ykùÞo ÚkÞwt Au. yuf ‚kÚku ykx÷k ƒÄk ½uh «¼w fE heŒu sBÞk Mkuðk nkuÞ íku yð~Þ fnuþku. yu{ fne Lk{Mfkh fhe «¼wLkk økwýku
! ©enrh™e ÷e÷k y÷kirff Au. yu Äkhu íÞkhu rðïY… Äkhý fhu, økkíkk økkíkk ÃkkuíkkLkk ½uh økÞk.
• ©enrhyu Ëw÷o¼hk{ yLku ËÞkhk{Lku MktLÞkMke fhe Mkuðk{kt çku {kýMkku y{khe MkkÚku {kuf÷ku íkku MkkÁt. íÞkhu Mkknuçku hkS ÚkE
hkÏÞk ÃkkuíkkLkk çku {kýMkkuLku MkkÚku {kufÕÞk. íku çkÄk økZÃkwh{kt ©enrh Mktíkku
íÞkhçkkË Mkktsu Mk¼k{kt Ëw÷o¼hk{ yLku ËÞkhk{ Lkk{Lkk çku íkÚkk nrh¼õíkkuLke Mk¼k {æÞu rçkhks{kLk níkk íÞkt ykÔÞk. íÞkhu
çkúkñýkuyu ykðe íkktçkkLkk Ãkt[Ãkkºk{kt ©enrhLkkt [hý ÄkuE Ãkqò Mk¼kLkk Ëhðksu [kufe fhíkk fhe{ ¼õíku ©enrhLku fÌkwt su
fhe. íkw÷MkeLke {ktshkuLkk nkhku, çkkswçktÄ, fzkt Ãknuhkðe fÃkqhLke y{ËkðkËLkk fwçkuh®Mkn [kuÃkËkh ðøkuhu nrh¼õíkku ykÔÞk Au. íÞkhu
ykhíke fhe, Míkwrík fhe Mkküktøk «ýk{ fÞkO. [hýkuËfLkwt ÃkkLk fhe {nkhksu fÌkwt su Ãknu÷kt [kuÃkËkh yuf÷kLku çkku÷kðku. íÞkhu fwçkuh®Mkn
ÃkkuíkkLku f]íkkÚko {kLkðk ÷køÞk. ykÚke «MkÒk ÚkÞu÷k ©enrhyu íku çkuÞ ykÔÞk. íku{Lku ©enrhyu þnuhLkk çkÄk Mk{k[kh ÃkqAâk. íÞkhu
sýkLke Akíke{kt íkÚkk çkeòt ytøkku{kt [hýk‹ðË ykÃÞkt. «MkkËeLkk fwçkuh®Mknu íku çkÄe ðkík íkÚkk Mkknuçk MkkÚku su ðkík[eík ÚkE níke
nkhku ÃknuhkÔÞk. (ÃkkA¤Úke íku çkuÞ çkúkñýku ©enrhLke Mkuðk fhðk íku ík{k{ ðkík fne íkÚkk yuhý MkknuçkLkku Ãkºk Ãký ©enrhLku ykÃÞku
{kxu ÃkqýkoLktË Lku {kÄðkLktË Lkk{u MktLÞkMke çkLke ©enrhLke ÃkkMku hÌkk yLku fÌkwt su ykÃkLku íkuzðk y{Lku íkÚkk íku{Lkk ¾kMk nsqhe çku
níkk) íku ð¾íku Ãký Mk¼k{kt ©enrhLke RåAkÚke ½ýk {kýMkkuLku {kýMkkuLku {kufÕÞk Au. íku{Lku ykÃkLkk WÃkh ½ýku s ¼kð Au. íku{ýu
Mk{krÄ ÚkE økE. ßÞkhu íkuyku Mk{krÄ{ktÚke òøÞk íÞkhu íku{ýu ½ýk ¼kðÃkqðofLkk ykøkúnÚke fnuðhkÔÞwt Au fu ykÃk çkÄk s Mk{ks
Mk{krÄ{kt su su òuÞwt níkwt íku fÌkwt su Mkkt¼¤e Mk¼k{kt çkuXu÷k çkÄk MkkÚku ÃkÄkhku. {kxu ykÃk©e nðu ðnu÷e íkfu y{ËkðkË{kt ÃkÄkhe
ykùÞo ÃkkBÞk. MkknuçkLkk íkÚkk çkÄk ¼õíkkuLkk {LkkuhÚk Ãkqýo fhðk f]Ãkk fhku. ÃkAe
• yt„úus ‚hfkh™wt ©enrh™u yk{tºký ©enrhyu MkknuçkLkk {kýMkkuLku íkÚkk nrh¼õíkkuLku ÃkkuíkkLke ÃkkMku
ÃkAe çkÄkLkk økÞk çkkË Mkknuçku MkíMktøkeykuLkk ykøkuðkLk LkÚkw çkku÷kÔÞk yLku íkuykuLku fwþ¤ Mk{k[kh ÃkqAâk. çkÄe ðkík[eík ÚkE
¼è, Ëk{kuËh Ãkxu÷, nehk[tË [kufMke, fwçkuh®Mkn AzeËkh (Ãknu÷kt hÌkk ÃkAe MkíMktøkeykuLku íkÚkk íku {kýMkkuLku Mkkhe heíku s{kzâk. ÃkAe
íkuyku ði»ýðLkk {nkhksLkk [kuÃkËkh níkk. MkíMktøke ÚkÞk çkkË íkuyku ©enrhyu Mk¼k{kt çkuXu÷k {wõíkkLktË Mðk{e (suyku íku Ëhr{ÞkLk
©enrhLkk [kuÃkËkh çkLÞk níkk.) íkÚkk ÷k÷ËkMk økkuhk ðøkuhuLku y{ËkðkËÚke økZzk ykðe økÞk níkk.) ykrË Mktíkku-nrh¼õíkkuLku
çkku÷kðe Mkknuçku fÌkwt su, Mðkr{LkkhkÞýLku s÷Ëe ynª çkku÷kðe y{ËkðkËÚke ykðu÷ Ãkºk ðt[kðeLku fÌkwt su ykÃkýLku Mkhfkh
÷kðku. íku{Lku shk Ãký ðktÄku Lkrn ykðu. y{u çkÄku çktËkuçkMík fÞkuo y{ËkðkË íkuzkðu Au, íkuÚke y{ËkðkË sðwt Au. {kxu Ëhuf Mktíkkuyu
Au. yLku íku{Lku yu{ fnuòu fu ík{khk ûkrºkÞ yLku fkXe MkuðfkuLku íkiÞkh Úkðwt. Ëhuf ½kuzkðk¤kykuyu ½kuzkLkku Ëhuf Mkks Mkkhe heíku
Mkkhk ½kuzk, Mkkhkt Mkks (þýøkkh) íkÚkk Mkðo nrÚkÞkhku çktÄkðeLku MkSLku íkiÞkh Úkðwt. íkÚkk Ëhuf Ëuþ{kt ftfkuºke ÷¾eLku yMkðkh {kuf÷ku
MkkÚku ÷kðòu, MkkÚku íkwÃkfËkh (çktËqfÄkhe) Ãkk¤kykuLku Ãký ÷kðòu. fu ©enrhLku Mkhfkhu y{ËkðkË íkuzkÔÞk Au. {kxu Ëhuf yMkðkh
ÃkAe Mkknuçku íku nrh¼õíkkuLkk fnuðkÚke ©enrh WÃkh rðLktíkeÃkqðofLkku íkiÞkh ÚkELku ykðòu. yLku suLke ÃkkMku ¼khu Ãk÷ký (Mkks) Lk nkuÞ
yk{tºký Ãkºk ÷¾e ykÃÞku. íÞkhu MkíMktøkeykuyu fÌkwt su ykÃkLkk íkuLku y{u YrÃkÞk ¾[eoLku fhkðe ykÃkeþwt. ftfkuºke {ÕÞk ÃkAe ½ýk
fkXe íkÚkk økhkrMkÞk hkòyku ÃkkuíkkÃkkuíkkLkk ½kuzkykuLku Mkkhe heíku fhðku Ãkzþu, {kuxu Auxk hnku’ yux÷u Mktíkku Auxk sELku Q¼k hÌkk.
þýøkkheLku íkÚkk çkÏíkh, Zk÷ku, ík÷ðkhku ðøkuhu nrÚkÞkhku ÄkheLku {uz{ yLku Mkknuçk çkLLku yuf zkçku yLku yuf s{ýu [hýkh®ðËu
ykÔÞk. ©enrhyu íku ËhufLkku ÞÚkkÞkuøÞ Mkífkh fÞkuo. ¼økwSLku fneLku Ãkøku ÷køÞkt íku ½ýe ðkh MkwÄe {qfu Lkrn ÃkAe {nkhksu Ãkhkýu
ËkuZMkku Ãkk»koËku íkiÞkh fhkÔÞk. íkÚkk {khðkz{kt [k÷íkk Ëw»fk¤Lku {wfkÔÞkt íÞkhu MkL{w¾ nkÚk òuzeLku Q¼k hnuíkkt fwþ¤ Mk{k[kh
÷eÄu MÚk¤ktíkh fhe ykðu÷k {khðkze þqhðehkuLku ÷u¾Ëkh íkhefu ÃkqAâk. yk Mk{Þu {nkhksu ïuík ð†ku ÄkÞkO níkkt ytøk{kt yÕÃk
hkÏÞk, yLku íku{Lkku Ãkøkkh Lk¬e fhe íku{Lku yAíkLkk Mk{Þ{kt Ãký ½huýwt Ãknuhu÷wt Lk níkwt. ßÞkhu z¼kýLkk Þ¿k{kt Mkknuçku ËþoLk
hkusøkkhe Ãkqhe Ãkkze. ËhufLke Ãkheûkk Ãký fhe ÷eÄe suÚke þnuh{kt fhu÷kt íÞkhu íkku Mkðuo srhÞkLke ð†ku yLku nòhku YrÃkÞkLkk ËkøkeLkk
nhfík Q¼e Lk ÚkkÞ. ÃknuÞko níkk. nk÷{kt íkku Mkkð MkkËk ðuþ{kt {nkhksLkkt ËþoLk fhíkkt
• ytøkúus MkknuçkLkk yk{tºkýÚke ©enrh økZÃkwhÚke y{ËkðkË Mkknuçku ÃkqAâwt fu, ‘ík{khu Ëkrhÿ fÞwt ykÔÞwt ?’ íÞkhu {nkhksu fÌkwt
sðk [kÕÞk. Lku Mkknuçk íkÚkk {uz{u Mkk{k ykðeLku fu, ‘y{khu ftE Ãký Ëkrhÿ Lkrn nu Ãkhtíkw su Mk{Þu Mkuðf ÷kufku
©enrhLkk [hýkh®ðË ÍkÕÞk suðkt ð†ku ½huýkt Äkhý fhkðu yuðkt Äkheyu, z¼ký{kt íkku Þ¿k
çkesu rËLku yu yk{tºký Ãkºk, {nkhksu Mk¼k{kt ðkt[e {nkuíMkð nkuðkÚke Mkuðfkuyu yuðkt ð†ku ½huýkt ÄhkÔÞkt níkkt, yk
Mkt¼¤kÔÞku yLku Mkðuo {¤eLku y{ËkðkË sðkLke íkiÞkhe fheLku Mk{Þu ykðkt ð†ku Mk{Þkur[ík MkkËkt Au.’ ykðwt ð[Lk Mkkt¼¤eLku
fwçkuh®MknSLku ‘y{ku sYh ykðeþwt ?’ yu{ fneLku yu{Lku s ykøk¤ Mkknuçk çknw s hkS ÚkÞk. ÃkAe {nkhksu ðk½ Úkfe ÃkkuíkkLke hûkk
{kufÕÞk. ÃkAe Ãkkuíku Mktík Ãkk»koË Mkn økZzkÚke [kÕÞk íku MkwtËrhÞkýk fhe níke íku çkÄe ðkík Mkðo Mktík-nrhsLkkuLku Mkkt¼¤íkk fne. ÃkAe
ÚkELku ¼UMkò¤ ðkøkz, íkkðe, Ëuðr¤Þk ykðeLku hkºke hÌkk. íÞkt Auðxu ík{u íkku MkkûkkíkT søkífíkko Ãkh{uïh Aku. íku ík{kuyu {khe ½ýe
Ëuðr¤Þk{kt yÃkqðo ÷e÷k fheLku, íÞktÚke [kÕÞk íku y{ËkðkË LkSf hûkk fhe nkuðkÚke nwt ík{khku Éýe Mkuðf Awt, ík{u fnku íkku MkkÚku
ykÔÞk. MkknuçkLku «Úk{Úke ¾çkh ÚkE nkuðkÚke Ãkkuíku ®nËwykuLkk [k÷w yLku fnku íkku ÃkkA¤ hnwt. yks ykÃkLkkt ËþoLk ÚkðkÚke {khk
þk†eykuLku çkku÷kðeLku ÃkqAâwt fu, ík{khk þk†{kt {kuxk Ãkwhw»kLke sL{Lkwt MkkVÕÞ ÚkÞwt Au.’ ðøkuhu rðLkÞ ð[Lkku fneLku xkuÃke WíkkheLku,
MkL{w¾ sðk{kt fux÷wt V¤ fÌkwt Au ? íÞkhu þk†eykuyu fÌkwt fu, MkðoMktíkkuLku Ãký Ãkøku ÷køkeLku {nkhks MkL{w¾ Q¼k hÌkk. ÃkAe
‘{nkÃkwhw»kLku MkL{w¾ sðk{kt zøk÷u zøk÷u yï{uÄ Þ¿kLkwt V¤ ÚkkÞ {nkhksu fÌkwt fu, ‘ík{u ykøk¤ òð yLku y{u íkku Äe{k Äe{k MknwLku
Au.’ yk ðkík Mkkt¼¤eLku Mkknuçku fwçkuh®MknSLku fÌkwt fu, ‘ík{khk ËþoLk Ëuíkk níkk ykðeþwt.’ yuðwt ð[Lk Mkkt¼¤eLku Mkknuçk Ãkøku ÷køkeLku
Mðkr{LkkhkÞý yuf økkW Auxk nkuÞ íÞkhu {Lku ¾çkh ykÃkòu, fu{ [kÕÞk. íku Mk{Þu {nkhksu økw÷k÷Lkk Ãkw»ÃkLkk nkh íkÚkk økwåA çkLLku
fu {khu MkL{w¾ sðwt Au.’ ÃkAe fwçkuh®Mknu {nkhksLku yuf økkô Auxu ykÃÞk. íkuLku ÷ELku çknw hkS ÚkE, ykøk¤ [kÕÞk økÞk yLku
Q¼k hk¾eLku MkknuçkLku ¾çkh ykÃkðkÚke Ãkkuíku íkÚkk íku{Lkk {uz{ {nkhks íkku Mkðo Mk{ksLku ËþoLk Ëuíkk Úkfk Mk¼k fheLku rçkhks{kLk
Mkk{k økÞk íku{Lku ykðíkk òuELku, {nkhksu MktíkkuLku fÌkwt fu, ‘WÃkðkMk ÚkÞk. (MkË.T ©eyËT¼wíkkLktË Mðk{eLke ðkíkku, ðkíkko-149)
• yuhý MkknuçkLke ðk½ Úkfe hûkk fhíkk ©enrh Aku. …k…eyku™u rþûkk fhku Aku. yu ƒÄk …wÛÞ™k «Œk…u Œ{™u y{khkt
nu «¼w ! nwt nkÚke W…h ƒu‚e™u st„÷{kt rþfkh fhðk „Þku Ëþo™ ÚkÞkt. y{khku {u¤k… ÚkÞku. yk ‚kt¼¤e™u yuhý y™u z™÷ku…
nŒku íÞkhu íÞkt ¼Þtfh „so™k fhŒk ðk½Úke {khe hûkk fhe nŒe. ‚knuƒ ŒÚkk yLÞ yt„úus ‚knuƒku™u Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™™ku
ðk½ {khe ‚k{u ykðŒku nŒku. Œu™e ‚k{u {U Œkfu÷e ƒtËqf™e „ku¤e …kfku r™ùÞ ÚkÞku.
r™»V¤ „E …ý Œ{khe «kÚko™k ‚V¤ ÚkE. {U …h{kí{k™wt M{hý fktfrhÞk ‚hkuðh W…h ½xkxku… yktƒ÷eyku™e Íkze{kt ©enrh
fÞwO Œku rËÔÞ MðY…u Œ{u s {™u nkÚke W…hÚke Ÿ[fe™u ‚eÄku ½uh y™u yt„úuòu ðå[u yk heŒu ƒnw ð¾Œ ‚wÄe rËÔÞ ‚tðkË ÚkÞku.
{qfe ËeÄku. {kxu Œ{u Œku ‚kûkkŒT …wÁ»kku¥k{ ™khkÞý Aku ! nu • ©enrhyu ytøkúus MkknuçkLkwt Ãkqðo ð]¥kktík fÌkwt
yk…Â¥k{kt hûkk fh™khk «¼w ! Œ{u {khk ÷kÞf fktE …ý fk{fks ÃkAe çkeò Mkknuçk çkkuÕÞk fu ykÃk yÕ÷k Aku. íkku rð÷kÞík{kt
nkuÞ Œku rð™k ‚tfku[u {™u ‚uðk fhðk™e Œf yk…òu. z¼ký™k y{kÁt MÚk¤ õÞkt Au ? yLku fuðwt Au íku [eíkhe çkíkkðku. íÞkhu
Þ¿k{kt su ¼„ðk™™kt {U Ëþo™ fhu÷kt yu s «¼wyu {™u ƒ[kÔÞku. ©enrhyu fkøk¤{kt yk¾e rð÷kÞík [eíkhe íku{kt yuhý MkknuçkLkwt
yu hûkk fh™khe {qŠŒ ÓËÞ{kt fkÞ{™u {kxu ð‚e „E nŒe. {khk ½h, íÞktLkkt ð]ûkku, Vr¤Þwt, ðøkuhuLkku ykçkunqçk Lkfþku [eíkÞkuo. íku òuE
{™{kt ‚tfÕ… nŒku fu nðu Mðkr{™khkÞý™u y{ËkðkË Œuzkððk Au, íku çkÄk Mkknuçkku hkS ÚkÞk yLku çkkuÕÞk fu ykÃk MkkûkkíkT ¾wËk Aku.
Œu ‚tfÕ… yíÞkhu …rh…qýo ÚkÞku. ÃkAe Ëw÷o¼ (zLk÷kuÃk) Mkknuçk çkkuÕÞk fu ykÃk MkkûkkíkT
yu{ fne™u xku…e WŒkhe™u ©enrh™k [hý{kt {MŒf ™{kÔÞwt. ¼økðkLk Aku íkku {khkt yuðkt þkt ÃkwÛÞ nþu fu ykÃk MkkûkkíkT {ÕÞk.
nu «¼w! Œ{u Œku E‚w r¾úMŒ™k …ý ykhkæÞ Ëuð Aku, fkhý fu ßÞkhu íku su{ nkuÞ íku{ f]Ãkk fheLku fnku. ykÃk Mkðo¿k Aku, rºkfk¤¿k Aku,
{™u ðk½ {khðk ykÔÞku íÞkhu {U E‚w r¾úMŒ™u ½ýe «kÚko™k fhe íkuÚke ykÃkLkkÚke fktE yòÛÞwt LkÚke. íÞkhu ©eS{nkhks çkkuÕÞk su
…ý Œu{ýu {khe hûkk ™ fhe. y™u Œ{u Œku «kÚko™k fÞko ð„h s ík{khe ¼qíkfk¤Lke ðkík íkku ½ýe s ÷ktçke Au, Ãký MktûkuÃk{kt fnwt
{™u W„khe ÷eÄku. {kxu Œ{u ¼„ðk™ Aku. ©enrhyu „w÷kƒ™ku nkh íku Mkkt¼¤ku. ík{khku ÞwhkuÃk Lkk{u ¾tz Au íku{kt økúeMk Lkk{u Ëuþ Au.
y™u …w»… „wåA yt„úus™u ykÃÞku. Œuyku ƒnw hkS ÚkÞk y™u ƒkuÕÞk : íku Ëuþ{kt {æÞ{ ðøkoLkk fwxwtçk{kt ík{khku sL{ ÚkÞu÷ku. ík{khkt {kíkk-
‘nu «¼w ! nwt Œ{khku Éýe Awt.’ rÃkíkkyu Mk{ÞkLkwMkkh ík{Lku rðãkÇÞkMk fhkðu÷ku. íÞktLkku hkò
z™÷ku… ‚knuƒ ƒkuÕÞk : ‘‚kûkkŒT …h{kí{k y{™u {éÞk. çk¤ðkLk níkku. íkuýu çkeòt çkÄkt hkßÞku SíkðkLke íkiÞkhe fhe. íku
y{khkt yuðkt fÞkt …wÛÞ nþu suÚke Œ{khku ¼uxku ÚkÞku. yk… f]…k hkòyu ík{kuLku nkurþÞkh {kLke ÷~fhLkk y{÷Ëkh çkLkkÔÞk. yuf
fhe™u {™u fnku fu {khk fÞk …wÛÞu Œ{khku {u¤k… fhkðe ËeÄku ? ð¾íku fkuE hkò MkkÚku ÷zkE ÚkE íÞkhu hkòyu ík{kuLku yk¿kk fhe
íÞkhu ©enrhyu Œu{™u ¼hŒ¾tz{kt {™w»Þ sL{™e Ëw÷o¼Œk ‚{òðe fu Mkk{k hkòLkwt ÷~fh ßÞkhu Ÿ½{kt nkuÞ íÞkhu íku{Lke fík÷ fhe
y™u ‚ŒTfkÞo ŒÚkk ‚tŒ‚uðk™wt V¤ ‚{òÔÞwt y™u fÌkwt fu, Œ{u y™uf Lkk¾ðe. hkòLkku ykðku yLÞkÞe, yíÞk[khe nwf{ Mkkt¼¤e ík{Lku
sL{kuÚke Ä{o™kt fkÞkuo fÞkO Au. yk sL{{kt …ý ‚tŒku™e ‚uðk fhku rð[kh ykÔÞku fu ykðwt ¼Þtfh ÃkkÃk fhðk fhíkkt Lkkufhe Akuzðe
Mkkhe. yu{ rð[kheLku ík{ku Lkkufhe{ktÚke hkSLkk{wt ykÃke Aqxk ÚkÞk. ËþoLk Lku {u¤kÃk ÚkÞku Au. yk çkÄwt Mkkt¼¤e Ëw÷o¼ Mkknuçk íkÚkk çkeò
ÃkAe ykÞw»Þ ÃkqÁt Úkíkkt Ëun Ãkze økÞku. økkuhk y{÷Ëkhku ½ýk hkS ÚkÞk Lku MkðuoLku ©enrhLku rð»ku
çkeò sL{u ík{ku ÃkqðoLkkt fktEf ÃkwÛÞu ¼rð»Þðu¥kk {kuxk þk†e ¼økðkLkÃkýkLkku Ãkkfku rLkùÞ ÚkÞku.
(ßÞkurík»ke) ÚkÞk. íku ð¾íku s{oLk ËuþLkk hkòyu yk¾k ÞwhkuÃk • ytøkúus MkknuçkLkku y{ËkðkË{kt {trËh fhðk {kxu ytíkhLkku
¾tzLkk hkòykuLku íkÚkk ÃktrzíkkuLku ¼uøkk fÞko. íku{kt ík{ku Ãký økÞk ¼kð
níkk. íÞkt ík{kuyu þk†kÚko fhe Mkðo ÃktrzíkkuLku Síke ÷eÄk, íkuÚke íÞkhu Mkknuçk çkkuÕÞk fu ík{khk MkuðfkuLkku ¼kð Ãkqhku fhku.
yk¾kÞu ÞwhkuÃk ¾tz{kt MkkiÚke {kuxk Ãktrzík økýkÞk. ykðe heíku íku y{khu Ãký yux÷ku ¼kð Au fu {trËh fhðk søÞk ykÃkeyu. yLku
sL{{kt Ãký {kuxwt ykÞw»Þ ¼kuøkðe ík{khku Ëun Ãkze økÞku. ík{kÁt fkuE Lkk{ Lk ÷u íkuðku çktËkuçkMík hk¾eyu yux÷k {kxu s
ºkesu sL{ £ktMk{kt ÃkkËheLku íÞkt ík{khku sL{ ÚkÞku. íÞkt Ãký ykÃkLku çkku÷kÔÞk Au. ykÃkLkkt {trËhku fhkððk{kt ½ýk s økwýku nkuÞ
½ýe s rð½k ¼ýe nkurþÞkh ÚkÞk Lku çkkEçk÷ ðøkuhu EMkwr¾úMík Au íku Mkknuçk ÷kufku òýu Au. fux÷kf {ík{kt yðuhe ÚkkÞ Au. ykÃkLkwt
Ä{oLkk økútÚkku ¼ýe Ä{oLkku Mkkhku çkkuÄ fhðk ÷køÞk. íÞktLkk {kýMkku {trËh ÚkkÞ íkku íku çktÄ ÚkE òÞ. {kxu ËuþkuËuþ{kt ykÃkLkkt {trËhku
½ýk ÃkkÃke, ¢qh, yLkeríkÃkhkÞý níkk Lku þºkwLke ¾kuÃkhe{kt {rËhk fhku, fkuEÚke zhþku Lkrn. ßÞkt ßÞkt y{khk Mkknuçkku Au íÞkt íÞkt
Ãkeðk{kt MðøkoLkwt Mkw¾ {kLkíkk. ykðk Ëwü {kýMkkuLku WÃkËuþ ykÃke, ykÃkLke çkhËkMík hk¾þu. ík{kÁt {trËh ÚkðkÚke çkeòt {trËhkuðk¤kLke
yLkerík{ktÚke yxfkðe Ä{o íkhV ðkéÞk. Lku Ëuþ{kt Mkkhku MkwÄkhku ®LkrËík ðkíkku W½kze ÃkzðkÚke íku yLkk[kh ½xe sþu. yk ¼hík¾tz{kt
fÞkuo. Ëuðk÷Þku çktÄkÔÞkt, ðøkuhu ½ýkt MkífkÞkuo fhkÔÞkt. yu heíku
ÞðLk rðLkk çkeò su Au íku ík{k{ ðuËÃkwhkýLkk rðrÄrLk»kuÄ «{kýu
Mk¥kkýwt ð»koLkwt ÷ktçkw ykÞw»Þ ¼kuøkðeLku ík{ku yðMkkLk ÃkkBÞk.
[k÷u Au. íku rLkËkuo»k fnuðkÞ. ÞðLk{kt Ãký íku{Lkwt rník fhðk ykur÷Þk
[kuÚku sL{u y{eh fwxwtçk{kt rð÷kÞík{kt ík{khku sL{ ÚkÞku.
ÚkÞk íku{ýu fwhkLk ÷ÏÞwt. íku{kt ð[Lk{kt su [k÷u íku Mðøko{kt òÞ.
LkkLke yðMÚkk{kt s rðãkÇÞkMk fhe hksfkhý{kt òuzkÞk. ík{ku
çkeò Lkhf{kt òÞ Au. y{khk ÃkÞøktçkh Eþwr¾úMík Au. íku{ýu íkÃku
½ýk nkurþÞkh níkk íkuÚke ÷~fhLkk {wÏÞ MkhËkh rLk{kÞk. ÃkAe
fhe ¼økðkLkLku «MkÒk fÞko. ¼økðkLku fÌkwt íku{ íku{ýu ÃkwMíkf
Ëuþ Síkðk ynª ®nËwMíkkLk{kt ík{kuLku rð÷kÞíkLkk hkßÞ íkhVÚke
(çkkEçk÷) ÷ÏÞwt. y{u íku «{kýu ðíkeoyu íkku Mkw¾e ÚkEyu. hrððkhu
{kufÕÞk. yne ík{kuyu ½ýe ¾tík Lku nkurþÞkheÚke çktøkk¤k Ëuþ SíÞku
ÃkAe Mkwhík ðøkuhu Ëuþku SíkeLku Ãkuïk MkhfkhLku nhkðe yk y{ËkðkË ¼uøkk ÚkELku ¼økðkLkLkwt M{hý fheyu Aeyu. íku rËðMku ÔÞðnkhLkwt
þnuh fçksu fÌkwt yLku ½ýk ð¾íkLkwt ÷kufkuLkwt Ëw:¾ Ëqh fÞwO. yk ík{kÁt fk{ fhíkk LkÚke. ÃkkËhe ÷kufku y{khk økwÁ Au. íku y{khk çkk¤fkuLku
ÃkqðoLkwt ð]¥kktík. íku Ëhuf sL{{kt ík{kuyu Ä{oLkkt fk{ku fhu÷kt íkÚkk yk y{khe heík (Ä{o) rþ¾ðkzu Au. yLku rfíkkçkku ÷¾u Au. suðku
sL{{kt Ãký ÷kufkuLkkt Ëw:¾ {xkzâkt Lku Mkk[k MktíkkuLke Mkuðk fhe yLku nkurþÞkh nkuÞ íkuðku yrÄfkh {¤u, yrÄfkhLkku ykÄkh rðãk Lku
fhku Aku, yÄ{eoykuLkku Ãkhk¼ð fhku Aku íku ÃkwÛÞÚke ík{kuLku y{khkt çkwrØ Au Ãký òrík LkÚke.
©enrh fnu : suðe Lkerík, su hk¾u íkuðwt Mkw¾ yk ÷kuf{kt Ãkk{u íktºk Au íkuLku íku Mk{òÞ Au. fux÷ef ðkík MktøkÚke Ãký Vhíke LkÚke.
Au. swËk swËk Mk{Úko ÃkwÁ»kku ÚkÞk. íku{ýu ËuþLke heík òuELku Lkerík Ãkhtíkw òu íku áZ fhe hk¾u÷e nkuÞ íkku. yu{ ðkík fhe ©enrh íÞktÚke
çkktÄe Au. ¼hík¾tz çkÄk Ëuþku fhíkkt ©uc Au, íku{ y{khk þk†ku{kt [kÕÞk íÞkhu Mkknuçk Ëhðkò MkwÄe ð¤kððk ykÔÞk. ÃkAe ©enrh
fÌkwt Au fkhý fu ynªÞkt íkeÚko, Þ¿k, ðúík, ËuðÃkqò, rð«, Mktík «íÞu ÃkkuíkkLkk ¼õíkku MkkÚku LkðkðkMk{kt ÃkÄkÞko.
ÃkqßÞçkwrØ, EïhLke fÚkk, feíkoLk ðøkuhu ÚkkÞ Au. ¼økðkLk{kt òuzkðwt WÃkhkuõík heíku ©enrh þnuh{kt yLkuf [rhºkku fhe íkÚkk
íku s Mkk[e çkwrØ Au. ¼økðkLk{kt s çkÄkt ykùÞo hnu÷kt Au. [{ífkhku çkíkkðe ÄkŠ{f sLkíkkLku Ãkkuíkk íkhV ykf»keo ÃkkuíkkLkk
ykfkþ{kt fktE Ãký Lk nkuÞ íkku Ãký íku{Lkk MktfÕÃkÚke ûkýðkh{kt ykr©ík çkLkkðe Mkt«ËkÞLkku «[kh-«Mkkh fhíkk ÷kufkuLku {kuûk¼køke
ðkË¤kt, økksðes yLku ðhMkkË Úkðk ÷køku Au... yu{ yÃkkh çkLkkðíkk yLku ÃkkuíkkLkk ¼õíkkuLke Mkuðk ytøkefkh fhe íku{Lku {kuûkLkku
ykùÞo{Þ íku{Lke þÂõík Au. çkÄk Ëuðku{kt su Mkk{ÚÞo Au íku íku{Lkwt WÃkËuþ ykÃke y÷kirff y÷ÇÞ ÷k¼ ykÃkíkk Úkfk ©eLkøkh{kt ËMk-
Au. ¼khík{kt økútÚkLkku «çkLÄ fhðk ÔÞkMkYÃku ¼økðkLk «økx ÚkÞk. ÃktËh rËðMk hkufkE ÃkAe íÞktÚke [k÷ðk íkiÞkh ÚkÞk. íÞkhu
íku{ýu ðýko©{Lke ÔÞðMÚkk fhe. ðuËLkk yÚkkuoLkku rðMíkkh fÞkuo.
MkíMktøkeykuyu «kÚkoLkk fhíkkt fÌkwt fu nu «¼ku ! Vhe s÷Ëe yne
{nk¼khík fÞwO, Mk¥kh Ãkwhký fÞko, Ãký íku{kt ¼økðkLkLke ðkík {wÏÞ
ÃkÄkhe ËþoLk Ëuðk f]Ãkk fhòu. ÃkAe ©enrh ÃkkuíkkLke MkkÚkuLkk Mktíkku
Lk ykðe íkuÚke ÔÞkMkSLku þktrík Lk ÚkE íÞkhu LkkhËSLke «uhýkÚke
Ãkk»koËku ðøkuhuLku MkkÚku ÷ELku [kÕÞk íÞkhu þnuhLkk MkíMktøkeyku ðksíku
©ef]»ý ¼økðkLk yLku íku{Lkk yðíkkhkuLkkt [rhºkkuÚke íkÚkk ¿kkLk,
økksíku ð¤kððk [kÕÞk. ÃkwhLkk çkeò Ãký yLkuf {kýMkku ð¤kððk
ðihkøÞ, ¼ÂõíkÚke ¼hÃkqh ‘©e{ËT ¼køkðík’ Lkk{Lkwt yZkh{wt Ãkwhký
MkkÚku [kÕÞk. hksçkòhku{kt ©enrh ÃkÄkÞko íÞkhu økku¾, yøkkMke,
þqfËuð ÃkherûkíkLkk MktðkËÚkfe fÞwO íÞkhu þktrík ÚkE.... yu{ ©enrhyu
çkkheyku{kt íkÚkk hMíkk{kt yLkuf {kýMkku ËþoLk fhe Ãkw»ÃkkuÚke ðÄkðíkk
½ýes ðkíkku MkknuçkLku fhe.
©enrhLke ðkíkku Mkkt¼¤e Mkknuçk hkS ÚkÞk. ÃkAe ©enrhLkwt níkk. ©enrh ÃkwhLke çknkh ÃkÄkÞko íÞkhu çkÄkLku íÞkt Q¼k hkÏÞk.
ÃkqsLk fhe MkwtËh fe{íke þk÷ ¼ux{kt ykÃke, nkh Ãknuhkðe, ðkòtðk¤kykuLku ÞkuøÞ RLkk{ku yÃkkðe hkS fÞko. çkeòykuLku «MkkËe
ÃkkLkçkeze ykÃke. ÃkAe ©enrh MkknuçkLke hò ÷E íÞktÚke [k÷ðk ykÃke ÃkkAk ð¤ðkLke yk¿kk fhe. íÞktÚke ykøk¤ [kÕÞk íku ðxðk
íkiÞkh ÚkÞk. íÞkhu Mkknuçku ©enrhLku fÌkwt fu ynªÚke y{khe çkË÷e økk{ ÚkE suík÷Ãkwh ÃkÄkÞko. íÞkt ðz Lke[u Mk¼k fhe MkkiLku ËþoLk
ÚkE Au íkuÚke y{u nðu Mkwhík sEþwt. {kxu ykÃk f]Ãkk fhe íÞkt ËþoLk ykÃke f]íkkÚko fÞko.
Ëuðk ÃkÄkhòu. ykÃkLkk WÃkh y{khu ¾qçk ¼kð Au. fkhý ykÃk • y{ËkðkË{kt Œ{kÁt {trËh fu{ ™rn ?
MkkûkkíkT ¼økðkLk Aku. {kxu ÷ku¼ðþ ÚkELku õÞkhuÞ y{khe {rík yt„úus f÷ufxhu …qATÞwt fu - ‘nu «¼w ! {™u yuf ðkŒ™e þtfk
«ò WÃkh rðÃkheík Lk ÚkkÞ íkuðe f]Ãkk fhòu. ©enrh fnu - MktøkLkk ÚkkÞ Au fu yk þnuh{kt nwt VÁt Awt y™u òuWt Awt - fux÷kt ƒÄkt rnLËw
ÞkuøkÚke {rík{kt Vuh Ãkzu Au, yuðwt MktøkLkwt «ÄkLkÃkýwt Au. suLku rððufYÃke Ä{o™kt {trËhku Au, {Xku Au, yk©{ku Au. Œ{khk ‚í‚t„eyku yk
þnuh{kt ½ýk Au. AŒkt ynª Œ{kÁt {trËh fu Œ{khku yk©{ fu{ …ý òu ƒt™u ytŒh™e ¼k»kkÚke ðkŒ fhŒk nkuÞ Œku yufƒeòyu
õÞktÞ ™Úke ? yk™wt fkhý þwt ?’ fþwt ƒku÷ðk™wt nkuŒwt ™Úke. {kºk ykt¾ku s ðkŒ fhe ÷uŒe nkuÞ
©eS{nkhks fnu : ‘yk y{ËkðkË þnuh{kt y{khe …k‚u Au. «¼w™kt Ëþo™ fhku íÞkhu ytŒhÚke «¼w ‚kÚku ðkŒ[eŒ fhku.
yuf ðUŒ sux÷e …ý s{e™ ™Úke. {trËh õÞkt fheyu ? yk©{ «¼w þwt fnuðk {kt„u Au Œu yk…™u sYh ‚{òþu. yu ð¾Œ™k
õÞkt Q¼ku fhðku ? yk{ Úkkuze …ý s{e™ y{khe …k‚u ™Úke. ErŒnk‚{kt ÷¾u÷wt Au fu yt„úus yrÄfkheyu Mðkr{™khkÞý
yk yuf s fkhý Au.’ ¼„ðk™™e ‚kÚku ðkŒ[eŒ fhðk {kxu {kuŒe÷k÷ ™k{u yuf ™k„h™u
f÷ufxh fnu - ‘s{e™ nwt yk…wt. Œ{u ßÞkt {kt„ku íÞkt s{e™ Ëw¼kr»kÞk Œhefu hk¾u÷ku. yu ™k„h yu ð¾Œu …ý yt„úuS òýŒk
yk…wt. Œ{u fnuŒk nku Œku {kýuf[kuf{kt s{e™ yk…wt. su™kt {fk™ku nŒk y™u yt„úuS{kt ‚{òðŒk nŒk. y™u yt„úus su ƒku÷u yu
y™u Ëwfk™ku Au. yu ‚t…kË™ fhe™u Œ{™u yk…wt.’ Mðkr{™khkÞý „wshkŒe{kt ‚t¼¤kðu.
¼„ðk™u fÌkwt : ‘™k, fkuE™k r™:‚k‚kðk¤e s{e™ y{khu ™ • Mktíkkuyu Mkkçkh{íke LkËe{kt ºký ¼õíkkuLke hûkk fhe
òuEyu.’ fkhý fu fkÞËku su™k nkÚk{kt nkuÞ yu {fk™ ‚t…kË™ fhu Mktðík 1876Lke Mkk÷{kt ©enrh {kuxk Mkt½ MkkÚku ËtZkÔÞËuþ{kt
y™u …Ae y{Lku yk…u, Œku su fkÞ{Úke hnuŒk nkuÞ yu fuðk Ëw:¾e ykËhsLkku yLLkfqxLkku WíMkð fhðk ÃkÄkhu÷k íku WíMkð Ãkqýo fheLku
ÚkkÞ ? íkuÚke y{u ™¬e fhe™u Œ{™u fneþwt.’ rð[hý fhíkk fhíkk ©enrh {kuxuhk økk{u ÃkÄkÞko. Lku ©enrhyu
©eS{nkhks yt„úus yrÄfkhe™u fnuðk ÷køÞk : ‘swyku, ÃkwÁ»kku¥k{ Ãkxu÷Lku nkh ÃknuhkÔÞk. ÃkAe íÞktLkk ¼õíkkuyu ½uh ½uh
yk y{khk ‚tŒkuu Au yu{™u …nuhðk {kxu yk þheh W…h Ëu¾kÞ ÃkÄhkðe Ãkqò fhe ¼uxku Ähe. ÃkAe ©enrh LkËe{kt MkwtËh Ãkkýe òuE
Au yux÷kt ƒu ð† ŒÚkk rËð‚{kt yuf ð¾Œ s{ðk {kxu r¼ûkk çkkuÕÞk fu LkËeyu sELku Lkkneyu, yu{ fne LkËe{kt {kuxku Ÿzku Ähku
{kt„e™u s{u Au. feze suðk Sðku™u …ý Ëq¼ðŒk ™Úke. Ëwso™™ku níkku íÞkt MkkiLku MkkÚku ÷ELku økÞk. Ãkkýe ½ýwt Ÿzwt òuE ©enrh çkkuÕÞk
…ý rŒhMfkh fhŒk ™Úke. yuðk y{khk ‚tŒku Au. yk{™kt Ëþo™ fu suLku íkhíkkt Lk ykðzíkwt nkuÞ íku{ýu s yk Ähk{kt ÃkzeLku MLkkLk
fhe™u ½ýk hkS ÚkkÞ Au y™u ½ýkt {™{kt Ëw:¾e ÚkkÞ Au.’ fhðwt, çkkfeLkkykuyu fktXu çkuMkeLku Lknkðwt. yu{ yk¿kk yLku çktËkuçkMík
f÷ufxhu fÌkwt : ‘Œ{khk ‚tŒku™u nwt þnuh{kt ½ýeðkh VhŒk Ëu¾wt fhe ©enrh Ähk{kt MLkkLk fhðk ÷køÞk. (©enrh MkkÚku Mktíkku-¼õíkku-
Awt íÞkhu {™u …ý ¼kð ÚkkÞ Au. …ý nwt þwt fÁt ? nwt yu ‚tŒku ËhçkkhkuLkku {kuxku Mkt½ níkku íkuÚke ©enrhyu fÌkwt suLku íkhíkkt ykðzu
‚kÚku ðkŒ fhe þfŒku ™Úke. y{khe ¼k»kk yu{™u VkðŒe ™Úke. íku s ½hk{kt MLkkLk fhòu, Lk ykðzu íku{ýu fktXu çkuMkeLku MLkkLk fhðwt.)
yu{™e ¼k»kk y{™u VkðŒe ™Úke.’ ÔÞÂõŒ ßÞkhu ¼k»kk™k suLku íkhíkkt ykðzíkwt níkwt íku çkÄk ©enrh MkkÚku MLkkLk fhðk ÷køÞk.
{kæÞ{Úke ƒku÷e™u fu ÷¾e™u ðkŒko÷k… fhu íÞkhu ƒt™u sýk yuf s¤¢ezk fhíkk ©enrhLku «MkLLk Ëu¾eLku Mktíkku feíkoLkku økkðk ÷køÞk.
s ¼k»kk òýŒk-‚{sŒk nkuÞ Œu sYhe Au. ™rn Œku …Ae ƒt™u yu{ [kh ½ze MkwÄe MLkkLk fÞwO. MLkkLk fhíkkt çkhkçkh íkhíkkt ykðzíkwt
sý yuf ƒeò™e yr¼ÔÞÂõŒÚke yòý hnu yÚkðk y™Úko fhu. Lk níkwt yuðk ºký sýk þuX f]»ýS, ËkËk¾k[h íkÚkk søkÒkkÚk rð«Lku
Mktíkkuyu s¤{kt zqçkíkkt çk[kÔÞk. ÃkAe ©enrh s¤{ktÚke çknkh ykðe • {trËh r™{koý {kxu ©enrhyu ¼õíksLkkuLkku yr¼«kÞ
ð† Ãknuhe Ãkwh{kt ÃkÄkÞko. (©enrh[rhºkk{]ík Mkkøkh, Ãkqh-18, ÷eÄku
íkhtøk-80) ©eS{nkhksu hkºku nrh¼õŒku™u ƒku÷kðe ÃkkuíkkLkk økqZ MktfÕÃkku
• ©enrhLkku y{ËkðkË{kt {trËh fhðkLkku MktfÕÃk sýkÔÞk. ‘ƒku÷ku þwt fheþwt ?’ ‚í‚t„eyku ¾wþ ÚkE „Þk yLku fnu
©enrh Ãkrù{ Ãkt[k¤Ëuþ{kt Vhe økZÃkwh ÃkÄkÞko ÃkAe yuf : ‘{trËh fheyu.’ Ãký ©eS{nkhksu Ëe½oáÂü Ähkðíke rð[kh‚hýe
rËðMk yufktík{kt çkuMke rð[kh fhðk ÷køÞk fu su {kxu nwt «økx y™u Œu{™k r‚ØktŒku sýkðíkkt fnu - ‘Œ{u ƒÄk „]nMÚkku Aku. ykht¼u
ÚkÞku Awt. íku fkÞo {U fhe ÷eÄwt. {U þwØ ¼køkðík Ä{o Ãk]Úðe WÃkh þqhk ÚkE òð Aku. …ý Œ{u fkuEyu rð[kh fÞkuo Au ? {trËh ƒ™kððwt
MÚkkÃkLk fÞkuo. {Lkw»ÞkuLku yk ÷kuf-Ãkh÷kuf{kt Ëw:¾ ykÃkLkkhku fk{, ƒnw ‚h¤ Au, …htŒw {trËh™u {trËh™e heŒu [÷kððwt ƒnw fXý Au.
¢kuÄ, ÷ku¼krË ðtþu Mkrník yÄ{oLkku Lkkþ fÞkuo. íkÚkk Sðkí{k, {trËh, yu fktE ÔÞðnkh™e …uZe ™Úke. {trËh fkuE fkh¾k™wt ™Úke.
Ãkh{kí{k MktçktÄe ðihkøÞÞwõík yLkw¼ðsLÞ íkÚkk þk†sLÞ ¿kkLk {trËh ‚kÁ [k÷u Au yu{ õÞkhu fnuðkÞ fu {trËh{kt ¼s™ ÚkkÞ.
«ðhíkkÔÞwt íkÚkk Ãkhçkúñ yuðku su nwt íku {kÁt MkkfkhÃkýwt rMkØ fhe, {trËh{kt ¼ÂõŒ ÚkkÞ. {trËh{kt fÚkk-ðkŒko, Wí‚ð, ‚í‚t„
rLkhkfkhÃkýkLkwt ¾tzLk fÞwO. ½ýk Ä{oðiheykuLkku Ãký Ãkhk¼ð fÞkuo. yk fkÞkuo ‚ŒŒ [k÷u. Ëuð…qs™, ykhkÄ™k, r™Þ{ «{kýu
ykx÷wt fkÞo fÞwO íkku Ãký Ãk]Úðe WÃkhÚke nwt ßÞkhu ytíkÄkoLk ÚkEþ ykhŒe, r™Þ{ «{kýu …qò, r™Þ{ «{kýu WíÚkk…™, ‚{Þ
íÞkhu {khk çkÄk ykr©íkku rLkhk©Þ çkLke sþu. {U MÚkkÃkLk fhu÷ku «{kýu þÞ™ ÚkkÞ Œku ‚{sðwt fu {trËh ƒnw ‚wtËh [k÷u
¼køkðík Ä{o, ¿kkLk, ðihkøÞkrËf Ãký økkiý ÚkE sþu. ¼Âõík{køko Au. {trËh yu fkuE …ÚÚkh fu #xku™e Q¼e fhu÷e sz R{khŒ ™Úke.
Ãký ð]rØ Lkrn Ãkk{u. {kxu Ä{o, ¿kkLk, ðihkøÞ Mkrník ¼rõík{køkoLke {trËh Œku ykæÞkÂí{f MÚk¤ Au. {trËh{kt «ðuþ fhŒk™e ‚kÚku, «ðuuþ
íkÚkk {khe WÃkkMkLkkLke «ð]r¥k çkhkçkh þwØYÃku [k÷w hnu íku {kxu fh™kh™k ÓËÞ{kt þktrŒ™k yku¤k QŒhðk òuEyu. Œku yu {trËh
íkÚkk ðíko{kLk íkÚkk ¼krð {khk ¼õíkkuLkk rník {kxu {khu rLkùu fktEf ‚k[wt. {trËh{kt ykð™kh™k {™™k ‚tfÕ… ƒtÄ Úkðk òuEyu. ykðwt
fhðwt òuEyu suÚke ¼Âõík{køko çkhkçkh [k÷w hnu yLku ¼õíkkuLku Mkw¾ õÞkhu ƒ™u ? fu su {trËh{kt y¾tz ¼s™, y¾tz ¼ÂõŒ, y¾tz
ÚkkÞ. ©enrhyu yu yuLkk WÃkkÞ íkhefu ºký økqZ MktfÕÃkku fÞko, íku{kt fÚkk-ðkŒko, y¾tz {k¤k, y¾tz æÞk™, ykðwt [kÕÞk s fhu Œku yu
(1) Ãk]Úðe WÃkh {kuxkt {trËhku fhkðe íku{kt ÃkkuíkkLkk yðíkkhYÃk MÚk¤ yuðwt rËÔÞ y™u [{ífkhe ƒ™e òÞ fu …k…e {ký‚ ykðu
¼økðíMðYÃkkuLke íkÚkk ÃkkuíkkLkk MðYÃkkuLke MÚkkÃkLkk fhe. (2) {w{wûk Œku …ý …wÛÞþk¤e ƒ™u, yu™u …kuŒk™k …k…™ku …ùk¥kk… ÚkkÞ. yk…ýu
sLkkuLku Ëeûkk ykÃkðk íkÚkk Ä{o{kt ðíkkoððk {kxu {khk Ä{ofw¤{kt ykðwt {trËh fhðwt Au. ƒku÷kuu ŒiÞkh Aku ?’
økwÁÃkýwt (yk[kÞoÃkýwt) MÚkkÃkLk fhðwt. (3) ÃkkuíkkLkk Mkt«ËkÞLkkt nrh¼õŒku fnu : ‘{nkhks ! yu{kt y{khu þwt fhðk™wt ? y{u
þk†ku h[ðkt h[kððkt. íÞkh ÃkAes nwt {khk Äk{{kt sEþ. yk{ Œku {trËh ÚkŒwt nkuÞ Œku y{khe ‚t…Â¥k Ähe Ëuðk ŒiÞkh Aeyu.’
MktfÕÃkku fÞko. Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ fnu : ‘nu ¼õŒku ! {trËh yuf÷e ‚t…Â¥kÚke
ƒ™Œwt ™Úke, {trËh ©ØkÚke ƒ™u Au. {trËh{kt su fktE yk…ku yu hnuðk òyku …Ae Í½zk ðÄu, Ëw:¾ ðÄu, yk{ s{e™ Ãký
…qhe ©Øk ‚kÚku y…kÞ, «u{Úke y…kÞ. …kt[ {ký‚ ðå[u yk…ýu rºk„wýkí{f nkuÞ Au.’
fkuE™u Ëƒzkðe™u, þh{kðe™u yu™e …k‚u Ëk™ ÷Eyu Œku yu Ëk™{kt Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ fnu : ‘¼÷u, yk ÄhŒe Wßsz Ëu¾kÞ
©Øk ™Úke ykðŒe. ©Øk Œku MðÞt ytËhÚke WËT¼ðu Au. ©Øk ‚kÚku Au. yðkðÁ Ëu¾kÞ Au, ƒef ÷k„u yuðe sýkÞ Au …htŒw yk ÄhŒe
yuf Yr…Þk™wt Ëk™ ÷k¾ Yr…Þk™wt fk{ fhe Ëu Au. ðnk÷k ¼õŒku ! ‚kÂ¥ðf Au, …rðºk Au.’ yíÞkhu {ký‚™u ¼Þ Q…su Œuðe yk
‚…tÂ¥k Œku Œ{khe þÂõŒ «{kýu yk…òu, …ý Œ{u yk {trËh{kt s{e™ Ëu¾kÞ Au …ý ßÞkhu ynª {trËh Úkþu y™u Ëuð rƒhksþu
Ëþo™, ¼s™, fÚkk-ðkŒko {kxu ykððk ŒiÞkh Aku ? Œku {trËh íÞkhu {k™ð-Ëk™ð, ¼qŒ«uŒ, ‚tŒ-stŒ, hkò-«ò, ‚ðuo™u ‚ðo fkuE
fheyu.’ heŒu ‚w¾-þktrŒ yk…™kh Úkþu.
nrh¼õŒku fnu : ‘nk {nkhks, [ku¬‚ ykðþwt’. ©eS{nkhks • õÞk Ëuð …Ähkðeþwt ?
fnu ‘‚kÁt, fhku ŒiÞkhe. þkuÄku s{e™. fE søÞkyu {trËh fhðwt? Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ „Z…wh{kt yufktŒ{kt rƒhksŒk nŒk.
«¼wyu ‚tfÕ… fÞkuo fu {kuûk™e …ht…hk yrðhŒ [k÷w hnu, ¼ÂõŒ
‚tŒku Œ{u …ý ƒku÷ku. {trËh õÞkt fhðwt ‚kÁt ? ƒÄk y÷„ y÷„
W…k‚™k fkÞ{ s¤ðkE hnu Œu {kxu nðu y{ËkðkË{kt {trËh
rðMŒkh™e ðkŒku fhðk ÷køÞk. …ý ™ðk ðk‚™k nrh¼õŒku™u yu{
ƒ™kðeþwt. ‚t«ËkÞ{kt yk …nu÷ðnu÷wt {trËh ƒ™kððk™wt Au. yux÷u
ÚkÞwt fu {trËh yk…ýe ™Sf{kt nkuÞ Œku Ëþo™, ¼s™, ¼ÂõŒ™ku
yu™e ƒktÄýe fuðe nkuðe òuEyu ? fÞk Ëuð™e yu{kt MÚkk…™k fheþwt?
¼khu yk™tË hnu.’
ð„uhu ƒkƒŒku™e ‚tŒku y™u ¼õŒku ‚kÚku [[ko fheþwt.
‘{nkhks ! y{khe yuf rð™tŒe Au. yk ™ðk ðk‚™e yk ‚tfÕ… fÞkuo yu™k Úkkuzk rËð‚ku ÚkÞk yuðk{kt y{ËkðkËÚke
ykswƒksw{kt s s{e™ Au. {q¤ Œku yu s{e™™wt ™k{ …kXfðkze fwƒuh®‚n, ™Úkw ¼è, nehk[tË¼kE [kuf‚e, ÷k÷Ëk‚¼kE „kuhk
Au. …ý …kXf ¿kkrŒ™k fkuE ƒúkñýku fu fkuE …rhðkh ynª õÞktÞ ykrË ‚í‚t„eyku ykÔÞk. yk nrh¼õŒkuyu y{ËkðkË™k f÷ufxh
Au ™rn. fkuE ykðŒk ™Úke. y™u s{e™{kt ò¤kt ™u Íkt¾hkt yhu z™÷ku… ‚knuƒ™ku …ºk ©enrh™u ykÃÞku ™u fÌkwt - ‘nu {nkhks !
ytËh sŒkt ƒef ÷køku yuðe Wßsz s{e™ Au. nðu y{ËkðkË™k ‚í‚t„eyku™e ŒÚkk yt„úus ‚knuƒ™e RåAk Au
ƒesu rËð‚u ©enrh yu ò¤kt, Íkt¾h y™u Wfhzkðk¤e s{e™ fu Œ{u {trËh ƒ™kðku. nðu fkuE òŒ™ku ¼Þ hÌkkuu ™Úke. ŒuÚke fkÞo™ku
W…h …ÄkÞko. ‚kÚku ‚tŒ-nrh¼õŒku™wt ð]tË nŒwt. Œu ‚ðuoyu íÞkt þw¼kht¼ fhku.’ ‚knuƒ™ku …ºk ðkt[e™u ©enrhyu fÌkwt : ‘nu ¼õŒku !
™khkÞý ÄqLk fhe …Ae {nk«¼w fnu : ‘Œ{u su rð[kh fÞkuo Au nðu Úkkuzk ‚{Þ{kt s y{ËkðkË {trËh™wt fk{ þY Úkþu. …htŒw
yu y{™u …ý Xef ÷k„u Au. yk s{e™ ‚kÂ¥ðf Ëu¾kÞ Au. ÄhŒe{kt {trËh{kt õÞk Ëuð …Ähkðeþwt yu™wt ™¬e fhe ÷Eyu. ‚ðo «Úk{
Ãký hks‚, Œk{‚ y™u ‚kÂ¥ðf „wý nkuÞ Au. ½ýk {fk™{kt fkuE {trËh{kt fÞk Ëuð …Ähkððk yu™e [[ko fhðk Mðkr{™khkÞý
fwxwtƒ hnuðk òÞ …Ae yu{™k{kt …hM…h «u{ ðÄu. ‚ËT¼kð ðÄu, ¼„ðk™u ‚tŒku y™u ¼õŒku™e yuf ‚¼k ƒku÷kðe, su{™kt þw¼™k{
‚t…Â¥k ðÄu, ykhkuøÞ ðÄu. y™u ½ýkt {fk™ yuðkt nkuÞ Au fu yu{kt yk «{kýu Au :
ðk‚wËuðk™tË ƒúñ[khe, {wõŒk™tË Mðk{e, „ku…k¤k™tË Mðk{e, {trËh fhðkLkwt Au íkuLkk {æÞLkk {trËh{kt ©eLkhLkkhkÞý «¼wLke
{nk™w¼kðk™tË Mðk{e, {wfwtËk™tË ƒúñ[khe, y¾tzk™tË Mðk{e, MÚkkÃkLkk fheþwt. yLku íkuLkkÚke Ãkrù{ íkhVLkk {trËh{kt Ä{o ¼Âõík
™khkÞýk™tË Mðk{e, r™íÞk™tË Mðk{e, [iŒLÞk™tË Mðk{e, yûkhk™tË Mkrník y{khe nrhf]»ýLke {qŠíkLke MÚkkÃkLkk fheþwt yLku Ãkqðo íkhVLkk
Mðk{e ykrË ‚tŒku ŒÚkk ¼„wS, rðhkS, hŒ™S, n‚™S ð„uhu {trËh{kt hkÄkf]»ýËuðLke MÚkkÃkLkk fheþwt. ©e LkhLkkhkÞýËuðLku fkuE
…k»koËku, {kt[k ¾k[h, ‚qhk ¾k[h, ËkËk ¾k[h, ‚ku{÷k ¾k[h, LkhLkkhe òýíkk LkÚke fu fuðk Au {kxu y{khu íku{Lku «rMkØ fhðk
{Þkhk{ ¼è, {q¤S ŒÚkk y{ËkðkË™k nrh¼õŒku ŒÚkk Sðwƒk, Au. ¼hík¾tzLkk íku {wÏÞ Ëuð Au Aíkkt fkuE òýíkk LkÚke. íku{Lku
÷kzwƒk, ykrË ƒnu™ku ‚tŒku y™u nrh¼õŒkuu™e ‚¼k{kt ©enrhyu y{khu ¼hík¾tz{kt MÚkkÃkðk Au. ykðku y{khku áZ rLkÄkoh Au.
…qATÞwt : ‘nu ‚tŒku ! nu ¼õŒkuu ! yk…ýu fÞk Ëuð …Ähkðeþwt ?’ ‚kiyu ©enrhLke WÃkhkuõík RåAk òýe Mkðuo Mktík-nrh¼õíkkuyu fÌkwt su nu
fÌkwt : ‘yk…™e RåAk «{kýu yk…™u su Ëuð ÞkuøÞ ÷k„u yu Ëuð™e «¼w ! ykÃku su rLkýoÞ fÞkuo Au íku çkhkçkh Au Lku çkÄkLke {hS
MÚkk…™k fhòu.’ íÞkhu ©enrhyu fÌkwt fu - ‘©e ™h™khkÞýËuð Ãký íku{s Au.
¼hŒ¾tz™k hkò Au y™u ¼hŒ¾tz™k {wÏÞ Ëuð Au. ŒuÚke y{khu Ðíç¼D¢æ ÜUS² Îï±S² ÜUçÚc²¢}¢¢ï ±²æ Ï¢é{¢: J
©e ™h™khkÞýËuð …Ähkððk Au.’ ©Ó™¼¢æ }¢æçÎÚï ¼~¢ S± S±ç{²¢ ç±ô™y² ™ JJ
©enrhyu fÌkwt fu nu ¼õíksLkku ! ík{kuLku òu Á[íkwt nkuÞ íkku • Mkðkhe{kt ¼kðrð¼kuh ÚkÞu÷k ¼õíkkuLku òuE þuXu Mkt«ËkÞLke
íku{kt ©e LkhLkkhkÞý «¼wLke MÚkkÃkLkk fheyu. fkhý fu «þtMkk fhe
yûkhÄk{krÄÃkrík, Mkðuo fíkko, MkðkoðíkkhÄíkko, MkðoLkk rLkÞk{f su ©eS{nkhks™e yMðkhe …‚kh ÚkE òÞ yux÷u ŒhŒ s
©enrh Au íku s ¼økðkLk ÃkwÁ»kku¥k{ Ä{oËuð Úkfe {qŠíkËuðe{kt ðu…kheyku, ƒeò {ký‚ku, ƒòh{kt y™uf {ký‚ku nkuÞ Œu ‚ðuo,
yk÷kuf{kt «økx ÚkE çkËrhfk©{{kt ÷kufkuLkk fÕÞký {kxu fÕÃk …kAk ‚¼k™ ÚkkÞ y™u fkhfw™ …k‚uÚke þuX [ku…zku òuðk {kxu
ÃkÞoLík íkÃk fhu Au. íkuÚke ¼khíkeÞ «òLku íku LkhLkkhkÞýËuðLkwt ¼sLk nkÚk{kt ÷u. yk þwt ÷ÏÞwt Au [ku…zk{kt ? Mðkr{™khkÞý yk{kt õÞkt
s fÕÞký fhLkkhLkwt Au. (ð¤e yk çkúñktz ÚkÞwt íku{kt MkkiÚke «Úk{ …uXk [ku…zk{kt ? ¼kE þwt fÁt, Mðkr{™khkÞý niÞk{kt …uXk ™u
(ykrËMkíkÞwøk{kt) ©eLkøkh{kt su Mkkçkh{íke LkËe ðnu Au íkuLkk niÞk{ktÚke [ku…zk{kt …uXk. fkZe ™kt¾, þuXu nwf{ fÞkuo. þuX, ¼÷u
rfLkkhu Ä{kohÛÞ (Ä{oËuðLkk yk©{){kt Ä{oËuð ¼Âõík Ëuðe Úkfe ÷¾u÷wt hÌkwt. su™k [ku…zk{kt Mðkr{™khkÞý nkuÞ yu™e nt{uþkt WÒkrŒ
©eLkhLkkhkÞý ËuðLkku yðíkkh ÚkÞku níkku. çkúñkLkku Mkðk Ãknkuh rËðMk ÚkkÞ. ‚{]ÂØ ¼h…qh hnu, fkÞ{ {kxu, s{k …k‚wt ðÄŒwt s òÞ.
[zâku íÞkt MkwÄe ©eLkhLkkhkÞý ¼økðkLk rn{røkrh{kt hne íkÃk fhe {kxu hnuðk Ëku þuX. Œwt Mðkr{™khkÞýeÞku ÷k„u Au ? ™k, nsw ‚wÄe
hÌkk Au.) fk¤ Ãký ftÃku íkuðwt ykfÁt íku{Lkwt íkÃk Au. íÞkh ÃkAe yk Œku ™Úke …ý nðu …ý yu{ ÚkkÞ Au fu Mðkr{™khkÞý™e yMðkhe™e
¼hík¾tz{kt ¼økðkLkLkk ½ýk s yðíkkhku ÚkÞk, íku{ýu Lkðkt [rhºkku …kA¤ …nkU[e òô, y™u Mðkr{™khkÞý™u ðtË™ fÁt, ™{Mfkh fÁt.
fÞkO Au. íkuÚke yLkuf SðkuLkku WØkh ÚkÞku Au. {kxu ©eLkøkh{kt su yuðku rð[kh Œku ykðu Au.
þuXu ƒkuÕÞk : ‘Œkhe ðkŒ Œku ‚kð ‚k[e Au. {™u hMŒk{kt ÔÞÂõŒ„Œ Ä{o, {ÞkoËk, MðåAŒk, yk[kh, ÔÞðnkh™e [kuÏ¾kE yu
Mðkr{™khkÞý™e yMðkhe ‚k{e {¤e. ykððk {kxu hMŒku ™nkuŒku Œku yk ‚t«ËkÞ™e fkuE yòuuz ÔÞðMÚkk Au. ykðku ‚t«ËkÞ Œku yk…ýu
yux÷u yuf ƒksw ykux÷k W…h Q¼ku hÌkku. ÷„¼„ yuf f÷kf õÞktÞ òuÞku ™Úke.’ Œku ð¤e ƒeòu ƒku÷ðk {ktzâku : ‘y™u ‚t«ËkÞ™e Œku
sux÷ku ‚{Þ {khu …‚kh ÚkE „Þku. Q¼k hnuðwt …zâwt. yu{™k õÞkt ðkŒ fhku Aku.’ ‚t«ËkÞ{kt Œku ð¤e fkuE ¿kk™™e ðkŒ nþu. …ý
‚kÄwyku™u ŒÚkk ¼õŒku™u òuÞk. yk…ýk y{ËkðkË™k {kuxk {kuxk [khu ƒksw {khu Œku Vhðk™e xuð yux÷u nwt Œku õÞkh™ku òuô Awt, ykðk
yk„uðk™ku nehk[tË [kuf‚e, ƒu[h {kýfeðk¤k Œu{s AzeËkh ‚kÄwyku {U õÞktÞ òuÞk ™Úke.
fwƒuh®‚n, ykðk yk„uðk™ þnuh™k ™k{ktrfŒ {ký‚ku, yk ƒÄkÞ Ýï¼¢Îà¢¢ „¢{±p ÎëcÅì±¢ v±¢çÐ Ÿ¢é¼¢Ý ±ñ J
¼kðrð¼kuh ÚkE™u ™]íÞ fhŒk nŒk. Wå[ Mðhu fhe™u ÄqLk feŒo™ fhŒk ykðk ‚kÄwyku Œku õÞktÞ òuÞk ™Úke. fkuE „k¤ku Ëu ŒkuÞ fktE
nŒk. ©enrh™u hkS fhðk ‚tŒ-nrh¼õŒku ðk®sºkku ÷E™u feŒo™- ™rn. yu™k «íÞu Ÿ[e ykt¾ ™ fhu, …kuŒk™u {kh™kh fu …kuŒk™wt
¼ÂõŒ fhŒk nŒk y™u ‚ðkhe™e ‚kiÚke AuÕ÷u ©enrh™ku sÞ½ku»k yrnŒ fh™kh™u …ý nt{uþkt ykþeðkoË s yk…u fu ¼„ðk™ Œ™u
fhŒe {rn÷kð]tË nŒwt. ‘Mðkr{™khkÞý’ þçË y{ËkðkË™k rË„tŒ{kt ‚khe ƒwÂØ yk…u. fkuE rŒhMfkh fhu Œku fnuþu-fktE ™nª ¼„ðk™u
ÔÞk…e hÌkku nŒku. ¼õŒs™ku ¼ÂõŒh‚Úke Œhƒku¤ níkk y™u þnuhe yu{™u yuðwt rþ¾ðkzâwt nþu. fkuE™k «íÞu hk„ y™u îu»k ™rn,
s™ku yk Ë~Þ™ku yk™tË ÷uðk {fk™ku, y„kþeyku, ÍY¾kyku W…h ƒÄk™k «íÞu «u{. …kuŒk™e ‚uðk fh™kh, …kuŒk™k rþ»Þku, …kuŒk™u
Ÿ[u [ze™u ©enrh™u ™eh¾e hÌkk níkk. fux÷kÞ ‚tŒku hÚk{kt ƒuXu÷k. r¼ûkk yk…™kh yu ƒÄk™u …kuŒk™k yt„Œ „ýu y™u Œu r‚ðkÞ™e
Mðkr{™khkÞý …kuŒu ‚wtËh hÚk{kt çkuXk níkk. su fkuE ™{Mfkh fhu yu™u …khfk-…hkÞk „ýu Œuðk yk ‚tŒku ™Úke. Œu{™u Œku ƒÄk™k «íÞu
Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ nkÚkÚke y¼ÞËkLk Ëuíkk níkk. òuzu y™u ƒuÞ ‚ËT¼kð. ƒÄk™u ½uh r¼ûkk {kt„ðk òÞ Au íÞkhu Œ{u su yk…ku
ƒkswÚke {fk™ku{ktÚke …w»…™e ð]Âü ÚkkÞ, yûkík™e ð]Âü ÚkkÞ. yk ƒÄwt yu ÷E™u [kÕÞk òÞ Au.
òuÞk …Ae Œ™u ‚k[wt fnwt, {khk {™{kt þktrŒ þktrŒ ÚkE „E Au. ‚k[wt ð¤e ºkeòu yu [[ko{kt ƒkuÕÞku ‚kÄw {kxu íkku þwt fnuðwt Ãký
fnwt Œku þYykŒ{kt nwt su ÔÞkðnkrhf fk{u ™ef¤u÷ku Œu fk{ yk yu{™k ‚í‚t„eyku™u òuÞk Œ{u ? yk Mðkr{™khkÞý™k su ¼õŒku
y‚ðkhe™e ¼ez{kt {kuzwt ÚkðkÚke {™u {™{kt he‚ nŒe. …Ae {™u ÚkÞwt Au yu yk…ýe su{ ÔÞðnkh™e sðkƒËkheðk¤k Au. ½h-fwxwtƒðk¤k
fu yk ÔÞkðnkrhf fk{ku Œku hkus fhðk™kt s Au. yk «¼w™kt ykðkt Au. AŒkt …ý swyku Aku ™u !
Ëþo™ ðkhu½zeyu ÚkŒkt ™Úke y™u {™u ©enrh™e {qŠŒ òuE™u s ÐÚ›è {Ýy²¢x¢p „y² ±¢™¢ïï ç…¼ïç‹Îí²¢ J
ytŒh{kt þktrŒ «ðoŒe „E Au. ‚{ks fhŒkt yu swËk …ze òÞ Au. fkuE rËð‚u yu …khfk
÷kufku™kt xku¤uxku¤kt hMŒk{kt ðkŒku fhu Au : ‘¼kE fnku fu ™ fnku, Ä™™e ykþk hk¾Œk ™Úke. yu yu{s fnu Au fu fŒkonŒko
¼÷u yk…ýu {k™eyu fu ™rn, …ý Mðkr{™khkÞý ‚t«ËkÞ suðku ƒeòu Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ Au. Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™™e RåAk nþu
fkuE [kuÏ¾ku ‚t«ËkÞ ™Úke. yk…ýk Ëuþ{kt nòhku ‚t«ËkÞku Au …ý yux÷wt {¤þu. ƒkfe fkuE rËð‚u fkuE™k Ä™™e ykþk hk¾Œk ™Úke.
yhu hMŒk{kt fkuE™wt fktE …zâwt nkuÞ Œku …ý yu yzŒk ™Úke, ¼÷u • ©enrh fnu : økk{zkLke yLku þnuhLke MktMf]rík swËe
‚ku™k™ku r‚¬ku …zâkuu nkuuÞ. Œku …ý ©e Mðkr{™khkÞý™k ykr©Œkuu nkuÞ Au
yu™e ‚k{u ÷ûk s ™Úke fhŒk. …hMºke™ku ‚ðoÚkk íÞk„, …hÄ™™ku yk yMðkhe{kt ™kÚkk ¾k[h™e Œ÷ðkh [kuhkE „E. íÞkhu
íÞk„, …Ae Œku yu ‚w¾e ÚkkÞ ™u ! yu Œku Mðkr{™khkÞý™e f]…k™wt ©eS{nkhksu X…fku ykÃÞku fu y{u õÞkh™k fneyu Aeyu fu Œ{khe
V¤ Au. yk heŒu {ký‚ku ðkŒkuu fhu Au. ðMŒwyku ƒhkƒh ‚k[ðòu. Œ{khk ½kuzkyku, nrÚkÞkhku, yu™k W…h
©enrh™e yMðkhe hkÞ…wh Ëhðksu ÚkE™u þnuh{kt «ðuþe. ‚ŒŒ Ëu¾hu¾ hk¾òu, ™rn Œku [kuhkE sþu. yk Œku y{ËkðkË
hMŒk{kt y™uf ËuðMÚkk™ku ykÔÞkt. Œu Ëhuf™kt ©enrhyu ykËh…qðof þnuh Au. „k{zkt y™u þnuh™e ‚tMf]rŒ{kt Vuh s yk Au. „k{zkt{kt
Ëþo™ fÞko y™u Œu™k …qòheyku™u hkS fÞko. yk„¤ [k÷Œkt [k÷Œkt ÷kufku yLÞ™u yk…e™u hkS ÚkkÞ Au. ßÞkhu þnuh™k ÷kufku yLÞ™wt
yMðkhe yuðk MÚkk™ W…h ykðe fu ßÞkt hnu™khk ÷kufkuyu ð»kkuo yýn¬™wt …zkðe ÷uðk{kt hks™erŒ ‚{su Au. yƒwÄ y™u y¿kk™e
…nu÷kt ©enrh y™u ‚tŒku™wt y…{k™ fhkðu÷wt. yk yMðkhe{kt ÷kufku s{Œkt …nu÷kt yÒkËuð™u ™{Mfkh fhe, „kÞ-fqŒhk™k hkux÷k
ƒtËqfku™k ¼zkfk ÚkŒk nŒk. nrh¼õŒkuyu …qATÞwt : ‘{nkhks ! yk swËk fkZu, ßÞkhu fnuðkŒk rðîk™, ÷wå[k ÷kufku „kÞ-fqŒhk™k hkux÷k
îu»ke ÷kufku™k {fk™ yk„¤ ƒtËqfku™k ¼zkfk fheyu ? íÞkhu yt„úus ¾kŒkt …ý þh{kŒk ™Úke ! ŒuÚke Œku ©enrhyu y{ËkðkË þnuh™u
…ý Œu™e sq™e ‚tMf]rŒ [k÷w hnu Œu {kxu {wÏÞ fuLÿ ƒ™kðe Œu{kt
‚hfkh™k [ku…Ëkh þku¼k™®‚„u fÌkwt fu yk ‚í‚t„e þwt …qAu Au ?
‚t«ËkÞ™wt „kËe …eX MÚkk™ MÚkkÃÞwt. ™kÚkk ¾k[h, Œ{khe Œ÷ðkh
íÞkhu ©enrh fnu fu - yu Œku …qAu Au fu yk nðu÷eyku yk„¤
fux÷k Yr…Þk™e nŒe ? ¼õŒu fÌkwt fu Œ÷ðkh™e {qX ‚ku™k™e nŒe.
ƒtËqfku™k Äzkfk fheyu? yuðk{kt s{kËkh ƒkuÕÞku fu Œ{Œ{khu
yux÷u yuf‚ku Yr…Þk ®f{Œ ÚkkÞ. «¼w ƒkuÕÞk - fktE ™rn. Œ{u
sux÷k Äzkfk fhðk nkuÞ yux÷k fhku. fku™e ŒkfkŒ Au fu Œ{™u
Œku hkò Aku, yux÷u ƒeS Œ÷ðkh {¤e sþu. Œ÷ðkh [kuuh™khku
hkufu? Œ{u Œku ‚hfkh™k yk{trºkŒku Aku. yux÷u fu ‚hfkhe {nu{k™
¼÷u ‚w¾e ÚkkÞ. Œ{khk suðk nkuÞ Œku s [kuuh™u yÒkð† {¤u™u !
Aku …Ae Œku Œu nðu÷e yk„¤ ƒtËqf™k …kt[ ¼zkfk fÞko. yux÷u
yu{ fne™u h{qs fhe. íÞktÚke hŒ™…ku¤ ÚkE™u ©enrh ™ðk ðk‚{kt
yu ÷kufku r¾òÞk. s{kËkhu fÌkwt : ‘þktrŒ hk¾ku. yk Œku ‚hfkh™ku
…ÄkÞko y™u ÷e{zk™k ð]ûk ™e[u ‚¼k fhe. …Ae Úkk¤ s{e™u
nwf{ Au yux÷u ƒtËqfku Vkuuzu Au.’ íÞktÚke ©enrh {kýuf[kuf ykÔÞk.
rð©ktrŒ ÷eÄe.
Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™™e yk y÷kirff yMðkhe, yu™ku XkX, yu™e
• ¼qr{Ëk™ {kxu Lkðkýwt ð»ko MkwÄeLkku ËMíkkðus fhðk
þku¼k, ðk®sºkku, ykx÷k ƒÄk ‚tŒku, nòhku nrh¼õŒku y™u ‚uðk{kt ©enrhyu Lkk ÃkkzeLku MkqÞo [tÿ íkÃku íÞkt MkwÄeLkku fhe
nkshknsqh yt„úus ‚hfkh™k yrÄfkheyku, ykðe yMðkhe™e ykÃkku
þku¼kÚke þnuh™k fux÷kf îu»keyku Íkt¾k …ze „Þk. ©enrh™ku ÿkun nehk[tË [kuf‚e, ƒu[h¼kE ŒÚkk yLÞ ƒÄk nrh¼õŒku
fh™khk™kt Œku {kUZkt r‚ðkE „Þkt. fwƒuh®‚n ð„uhu ¼õŒku ©enrh™e yk¿kkÚke f[uhe{kt „Þk y™u
fÌkwt : ‘y{u s{e™ …‚tË fhe Au.’ y™u yu™ku ÷u¾ ËMŒkðus fhe ÃkkBÞk yLku çkkuÕÞk fu nðu rLkh¼u Lkk{wt ÚkÞwt. ÃkAe ©enrhyu íkuLke
yk…ku. f÷ufxh™u yu ð¾Œu ™Ôðkýwt ð»ko ‚wÄe™ku ËMŒkðus ¾wþk÷e{kt Mktíkku íkÚkk nrh¼õíkkuLku íkÚkk Mk÷kx, frzÞk, {sqhku íkÚkk
yk…ðk™e ‚¥kk nŒe. ÔÞkðnkrhf Ëe½o áÂü hk¾e™u ©enrhyu çkeò Mkuðk fhíkk {kýMkkuLku yuf yuf ¾kuçkku Mkkfh íkÚkk yuf yuf
Œu yt„úus y{÷Ëkh™u fnuðzkÔÞwt fu y{khu yk s{e™ ¼kzu…èu ¾kuçkku Mkqfku {uðku «MkkË íkhefu ykÃkeLku hkS fÞko. ÃkAe ©enrhyu
hk¾ðe ™Úke. òu yk… yk s{e™ y{™u “ÞkðŒT[tÿ rËðk fhki” {trËhLkk fk{{kt íkLk, {Lk, ÄLkÚke Mkuðk fhðkLkk {knkíBÞLke ¾qçk
yux÷u fu ‚qÞo-[tÿ Œ…u íÞkt ‚wÄe™k {kr÷fe n¬™k Äkuhýu yk…Œk ðkíkku fhe. íku Mkkt¼¤e çkÄkLku MkuðkLkku ðÄkhu WíMkkn ÚkÞku. yLku
nku Œku s y{khu yk s{e™ ÷uðe Au. ™rn Œku ™Úke òuEŒe s{e™, íku «{kýu Mkuðk ðÄkhu «{ký{kt fhðkLkku ÃkkuíkÃkkuíkkLkk {Lk{kt rLkùÞ
™Úke ƒktÄðwt {trËh.’ Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ ÔÞkðnkrhf ƒkƒŒ{kt fÞkuo. ÃkAe ©eS{nkhks Mk¼k{ktÚke WXe ÃkkuíkkLkk Wíkkhu ÃkÄkÞko.
fk[wt hk¾ðk {kt„Œk ™Úke. …nu÷wt fk{ …kfwt fhðwt, …Ae yk„¤ • ©enrh MkknuçkLku fnu : y{khu «u{Lkk ÃkiMkkÚke {trËh
ðÄðwt. ykÄkhk™tË Mðk{e ™kUÄu Au fu, ©enrhyu fwƒuh®‚nS™u Q¼wt fhðwt Au !
fÌkwt fu, yk s{e™™ku ¾Œ-ËMŒkðus y{khk ™k{™ku õÞkhuÞ Vhu yk f÷ufxh™u Œku yux÷e s ‚¥kk nkuÞ. yu{ýu yu ð¾Œu
™rn yuðku fhkðßÞku. yu{™k Ëuþ #ø÷uLz{kt ÷ÏÞwt y™u íÞktÚke M…u~Þ÷ …hðk™„e yk…e
• rð÷kÞŒÚke þw¼ ‚{k[kh y™u …Ae ‘²¢±¼ì ™‹Îí çÎ±¢ÜUÚ¢ñ’ Œktƒk™k …ºk W…h ÷¾kÔÞwt. y™u
yu ð¾Œu fwƒuh®‚n AzeËkh ykÔÞk. ©enrh™u …ºk ykÃÞku. ykðku ËMŒkðus fhe™u f÷ufxhu òŒu ykðe™u Mðkr{™khkÞý
yu …ºk Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™u ‚¼k{kt ðkt[e ‚t¼¤kÔÞku. yu™k ¼„ðk™™u y…oý fÞkuo. …Ae ©eS{nkhks™u yk yt„úus f÷ufxhu
þçËku rnLËe ¼k»kk{kt Au : fÌkwt : ‘nu «¼w ! yk s{e™ y…oý fhðk{kt y{u Œku r™r{¥k Aeyu.
“{kLkLkeÞ Mðk{e ©eMknòLktËS {nkhks, ÷¾eíktøk Ëw÷o¼ …ý yuf ƒeS rð™tŒe Au - ynª Œ{u {trËh ƒ™kðku, ¼÷u ÷k¾ku
Mkknuçkfe Mk÷k{ ÃkZLkk, Veh ÷e¾Lkk fkhLk yiMkk ni fe ykÃku {trËh Yr…Þk™wt ƒ™u, ƒÄk s …i‚k yt„úus ‚hfkh™e rŒòuhe{ktÚke
çkLkðkLku fu ÷eÞu òu s{eLk ÃkMktË fe ni, WMk s{eLk ykÃkfku ©e yk…eþwt.’ yu ð¾Œu yk…ýu nkuEyu Œku {™ ÷÷[kE òÞ. …ý
f]»ýkÃkoý (çkrûkMk) ËuLkufk ykpzoh rð÷kÞíkMku yk økÞk ni íkku ykÃkfku Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ yt„úus yrÄfkhe - yuLzÙÞw z™÷ku…™u fnu
sçk VwhMkË {e÷u íkçk n{fku ¾çkh ËuLkk íkku WMk Mk{Þ n{ ykÃkfe Au fu - ‘swyku ‚knuƒ, yu ðkŒ ™rn. yk {trËh yksu Úkðtw nkuÞ
ÃkkMk ykfh ykÃkfku WMk Y¬k (ykpzoh) ÃkZfh MkwLkkÞuøkk, õÞkUfe Œku ÚkkÞ fu ‚ku ðh‚ …Ae ÚkkÞ …ý fkuE hkßÞ‚¥kk™k …i‚k y{khu
ðn Mkçk ytøkúuS{U ÷e¾k ni, ykih ykÃk WMk s{eLkfk ÷u¾ ™Úke òuEŒk. y{khu Œku y{khk ‚í‚t„eyku™k …i‚kÚke {trËh
(ËMíkkðus) íkktçkkÃkºk {ut MkqÞo [tÿfe þk¾Mku ÷e¾ðkLkk [kníku nku ƒ™kððwt Au. y{khk ‚í‚t„eyku …k‚u ykuAk …i‚k nþu Œku {trËh
íkku n{ ykÃkfku çkLkðk Ëuðu (÷e¾ðk ËUøku).” ykðku fkøk¤ ðkt[eLku …[k‚ ð»ko …Ae ƒ™þu yu™e y{khu ®[Œk ™Úke. y{khu «u{™k
©enrh íkÚkk Mk¼k{kt çkuXu÷k Mktíkku íkÚkk nrh¼õíkku ðøkuhu çknw ykLktË …i‚kÚke {trËh Q¼wt fhðwt Au. ‚¥kk™e ‚t…Â¥kÚke {trËh Q¼wt ™Úke
fhðwt.’ ykðe ™k …kz™kh fkuý {¤u ? {trËh™k ™k{u …i‚k nŒk. ßÞkhu ©enrh þnuh{ktÚke ™eféÞk íÞkhu nrh¼õŒku …w»…™e
W½hkð™kh X„-„wÁyku™e f{e ™Úke íÞkhu {kºk fÕÞký™k nuŒwyku ð]Âü fhŒk nŒk. ‚Ufzku nrh¼õŒku ©enrh™u ð¤kððk {kxu þnuh™e
{kxu {trËh ƒktÄðk™e ¼kð™k ‚kt¼¤e™u yt„úus yrÄfkheyku ¼k„ku¤ ‚wÄe ykÔÞk. Œu ‚ki™e ¼kð¼he rðËkÞ ÷E™u ©enrh
©enrh™k [hýku{kt ™{e …zâk. Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™u ƒktÄu÷kt ðnu÷k÷ …ÄkÞko.
{trËhku yu ÷û{e™u fuË fhðk™e su÷ku ™Úke …ý ykíÞtrŒf fÕÞký™e • Mkknuçku ©enrhLku ÃkqAâwt fu, ‘ykx÷k çkÄk çkkðk ¼uøkk
{trÍ÷u …nkU[ðk {kxu ©{-‚tMfkh-‚nÞku„Úke ƒktÄu÷kt «¼wLkkt çkuXk íku çkkÍíkk fu{ LkÚke ?’
r™ðk‚ MÚkk™ku Au. Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™™kt {tŒÔÞku yux÷kt ‚[kux fkrhÞkýeÚke ©enrh y{ËkðkË ÃkÄkÞko yLku Lkðk ðkMk{kt
Au fu ©eS{nkhksu …kuŒk™e nÞkŒe{kt ™ð {trËhku ƒ™kÔÞkt …ý QíkÞko. nehk[tË [kufMkeLkk ½uh Úkk¤ s{eLku Mktík-Ãkk»koËkuLku s{kzâk
fkuE hkò-{nkhkò™k …i‚k ÷eÄk s ™Úke, …htŒw ‚{Š…Œ Mkkts Mk{Þu Mk¼k fheLku ½ýk {kýMkkuLku Mk{krÄ fhkðe, íku òuðk
‚í‚t„eyku™k …i‚k ÷eÄk y™u fhf‚h fhe™u {trËh ƒ™kÔÞkt. nòhku {kýMkku ykÔÞkt. òx økhkrMkÞk fwtçkuh®MknS AzeËkhu ¾çkh
©eS{nkhks yt„úus yrÄfkhe™u fnu - ‘Œ{khe ‚t…Â¥k y{u ykÃke. íkuÚke Mkknuçkku Ãký «¼wLkk ËþoLku ykÔÞk. «¼wLkkt ËþoLk fheLku
™rn Mðefkheyu, Œ{u s{e™ yk…e yu ½ýwt Au.’ …kXfðkze Ãkkt[Mkku Ãkh{ntMkLke Mk¼k òuELku Ëw÷o¼ Mkknuçku ÃkqAâwt, ‘ykx÷k
Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™u …‚tË fhe ÷eÄe. çkÄk çkkðk ¼uøkk çkuXk Au íku çkkÍíkk fu{ LkÚke ?’©eS fnu, “yk
• ©enrh™k hkuÍk ½kuzkyu ¾kŒ{wnqŒo fÞwO ÷kuf{kt ºký ðMíkw {kxu íkfhkh nkuÞ Au íkuÚke y{khk MkkÄwLku y{u
©e Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ yï W…h rƒhkßÞk. ‚tŒku y™u íkuLkkÚke Ëqh hkÏÞk Au.” Mkknuçk fnu : “ºký ðMíkw frsÞkLkwt {q¤
…k»koËku …ý [k÷ðk {kxu ŒiÞkh ÚkÞk. y{ËkðkË {trËh {kxu sux÷e þwt íku fnku.” ©eS fnu : “sh, s{eLk yLku òuÁ, íku ºký frsÞkLkk
s{e™ ÷uðk™e nŒe yux÷e s{e™ W…h ©enrhyu ½kuzku VuhÔÞku AkuÁ.” ÄLk, †e yLku s{eLk yu ºkýu íkfhkh fhkðu Au. íku y{khk
y™u fÌkwt : ‘yk…ý™u ykx÷e s{e™ òuEyu Au.’ …Ae Úkkuzeðkh MkkÄw ÄLk hk¾u-h¾kðu Lknª, ÄLkLku yzu Ãký Lkrn, Mºke MkkÚku çkku÷u
½kuzku Q¼ku hkÏÞku y™u ½kuzku Q¼ku Q¼ku s{e™ ¾kuŒhðk {ktzâku. Lkrn, †eLku yzu Lkrn. s{eLk Ãký y{khk MkkÄwLku LkÚke. íku ºký
©enrh ƒku÷e QXâk fu ‘y{khe EåAkÚke y{khk ½kuzkyu ¾kŒ{wnqŒo íkfhkh y{khk MkkÄwLku MktçktÄ LkÚke íkuÚke þkÂLíkÚke «¼w ¼sLk fhu
fhe ËeÄwt.’ (‘½kuzkyu …„ ðzu ¾kuŒhe™u ¾kŒ{wnqŒo fÞwO yu Œku òýu Au.” Mkknuçk fnu - “[kuÚkku frsÞku Mð¼kðLkku Au. fu{ fu çkku÷ðk{kt
þw¼ ‚tfuŒ nŒku. …htŒw yk Mðkr{™khkÞý ‚t«ËkÞ™wt ‚ki «Úk{ çkkÍu, çkuMkðk{kt çkkÍu, ÃkkýeLkku Aktxku Ãkzu íkuÚke çkkÍu.” «¼w fnu
{trËh ƒ™ðk™wt nŒwt Œu™wt ¾kŒ{wnqŒo ©enrhyu s{e™ yt„úus …k‚uÚke - ‘Mð¼kð {wfkððk {kxu y{u fkÞËk fÞko Au su økk¤ Ëu íku yuf
÷eÄe íÞkhu rð.‚t. 1875{kt MðnMŒu fÞwO nŒwt.) nðu Œ{khu fktE WÃkðkMk fhu, fkuELku {kxu ÷kune Lkef¤u, fu Mkkuòu [zu íkku [kh WÃkðkMk
fhðk™wt hÌkwt ™Úke. nðu Œku Œ{khe ðkh{kt ðkh Au. yux÷wt fne™u ÷køkx fhu. íÞkhu Mkknuçk fnu : “íÞkhu íkku ¼sLk fhu ¾hk.”
©enrh ðnu÷k÷ ŒhV [kÕÞk. suMkª„¼kE ©enrh™u ÷uðk ykÔÞk (©e Mðkr{LkkhkÞý Mktrníkk, ®[íkk{rý-43)
• ©enrhyu y{ËkðkË {trËh fhðk {kxu ykLktË Mðk{eLke íÞkt MkwÄe y{ku íÞkt hkufkEyu íkku çkeò Ëuþku{kt Vhe MkíMktøkLkku
ÃkMktËøke fhe rðfkMk fhðkLkwt fkÞo yxfe òÞ. {kxu nk÷ ík{ku y{khe yk¿kkÚke
Lku ÃkAe ð¤íku rËðMku [kÕÞk íku Vhíkk Vhíkk økZÃkwh ÃkÄkÞko y{ËkðkË òyku. ©eLkøkhLkk Mk¥kkðk¤kLkku Ãký y{u íÞkt {trËh
Lku økksíku ðksíku ËkËk ¾k[hLkk Ëhçkkh{kt ÃkÄkÞko Lku ð¤íku rËðMku fhkðeyu íkuðku Ãkkfku ykøkún Au, íkuÚke fkuE ðktÄku LkÚke. økku®ðËkLktË,
Mk¼k{kt Mknw Mktík ykøk¤ y{ËkðkËLkk MkknuçkLke ðkík fhe fu ¿kkLkkLktË Mðk{e ykrË {wrLkyku íkÚkk híkLkS ykrË Ãkk»koËkuLku Ãký
“MkknuçkLku y{khk WÃkh çknw nuík íkuÚke íku{ýu {trËh fhðk MkkÁ ík{khe MkkÚku ÷E òyku. yLku íÞkt yrík MkwtËh ºký rþ¾hðk¤wt,
økk{ ð[k¤u søÞk ykÃke Lku íkuLkku ÷u¾ fhe ËeÄku Lku íku søÞk{kt Mkðkuoíf]ü, ¾qçk {sçkqík, rþÕÃk þk†kLkwMkkhu {Lkkunh {trËh
nòhku ¼qík hnuíkkt íkuLku y{u çkËrhfk©{{kt {kuf÷e ËeÄkt” íku çkLkkðhkðku. Ãkhtíkw ©eLkøkh {kuxwt þnuh Au. ËþoLk fhLkkh ¼õíkkuLke
Mkkt¼¤eLku Mknw Mktík-nrhsLk hkS ÚkÞkt Lku Sðwçkk ykrËf çkkEyku ¼ez fkÞ{ ½ýe Úkþu, suÚke fkuE Ãkze òÞ íkku Ãký nhfík Lk ÚkkÞ
Ãký hkS ÚkÞkt Lku çkkuÕÞkt fu “nu {nkhks ! íÞkt {trËh ÚkkÞ íkku íkÚkk ð]ØLku yþõík {kýMkkuLku ËþoLk fhðk sðk ykððkLkwt Mkh÷ çkLku
íkku çknw MkkÁt fkhý fu y{ËkðkË {kuxwt þnuh Au íkuÚke nòhku {kýMkku {kxu Lke[u ÃkhÚkkhLkwt yLku ¾wÕ÷k ½q{xLkwt {trËh fhkðòu. ÃkAe Mðk{e
ËþoLk fhu Lku íkuÚke MkíMktøk Ãký çknw ðÄu” íku ÃkAe Úkkuzk rËðMk ÚkÞk [kÕÞk Lku Ãkkt[{u rËðMku y{ËkðkË ÃknkUåÞk. ÃkAe MkknuçkLku {¤eLku
íÞkt íkku y{ËkðkËÚke MkknuçkLkku fkøk¤ ykÔÞku íku {nkhksu ðktåÞku ¾kík {wnqíko òuðhkðe {trËhLkku ÃkkÞku ¾kuËkðeLku ÃkwhkÔÞku Lku fk{
Lku Mkðuo MkËTøkwÁykuLku ðt[kÔÞku Lku çkkuÕÞk fu “y{ËkðkË{kt {trËh ÍzÃkÚke [÷kððk {ktzâwt.
fhðkLkku MkknuçkLkku çknw ykøkún Au íkuÚke fkuLku {trËh fhðk {kuf÷ðk ?” • ©enrhyu ykLktË Mðk{eLke {ËË{kt çkúñkLktË Mðk{eLku
íÞkhu økkuÃkk¤kLktË Mðk{e íkÚkk {wõíkkLktË Mðk{eyu fÌkwt fu “nu y{ËkðkË sðk yk¿kk fhe
{nkhks ! ykLktË Mðk{eLku {kuf÷ku.” íÞkhu {nkhksu ykLktË WÃkh «{kýu y{ËkðkË{kt {trËh fhkððkLke ðkík [k÷e hne
Mðk{eLku yk¿kk fhe fu “ík{u ík{khk {tz¤u Mkrník yks çkÃkkuh ÃkAe níke íku Ëhr{ÞkLk ©enrhyu þe½ú frð, frð Mk{úkx, Mkðof¤kfwþ¤,
y{ËkðkË sðk [k÷òu.” ÃkAe {nkhks Úkk¤ sBÞk Lku ykLktË ÔÞðnkhkr¼¿k, ©enrhLkk Ãkh{ Mk¾k, nkMÞhMkLke {qŠík, MkËTøkwÁ
Mðk{eLku íkÚkk íku{Lkk MkkÄwykuLku s{kzâk Lku [k÷ðk xkýu Mðk{e çkúñkLktË Mðk{eLku çkku÷kÔÞk. íkuyku ykðe ©enrhLkkt ËþoLk fhe
ðøkuhu MknwLku {nkhks {éÞk. Mk¼k{kt çkuuXk, íÞkhu ©enrhyu Mðk{eLku y{ËkðkË{kt {trËh fhðk
ÃkAe ©enrhyu {wrLkyku{kt ©uc yLku çkwrØðk¤k MkËTøkwÁ çkkçkíkLke WÃkhkuõík çkÄe s ðkík rðøkíkðkh fheLku fÌkwt fu ík{ku Ãký
ykLktËkLktË Mðk{eLku çkku÷kðe fÌkwt fu : ‘nu ykLktË Mðk{e ! yk ykLktËkLktË Mðk{eLku {ËË {kxu y{ËkðkË{kt WÃkh fÌkk «{kýuLkwt
fwçkuh®Mkn ðøkuhu ¼õíkku y{ËkðkË{kt ¼økðkLkLkwt {trËh çktÄkððk {trËh fhkððk {kxu ©eLkøkh òyku. fkhý fu ykÃk rþÕÃk þk†ku{kt
MkkÁt y{Lku íÞkt ÷E sðk ykÔÞk Au Ãkhtíkw y{khu nk÷ y{ËkðkË ¾qçk «ðeý Aku yLku çkeò ÔÞðnkh{kt Ãký nkurþÞkh Aku. íku{s
òðkLkku yðfkþ LkÚke, fkhý {trËh çktÄkððk{kt ½ýku Mk{Þ ÷køku, y{ËkðkË þnuh{kt MkíMktøkLke {kuxk ¼køkLke yr¼ð]rØ ík{khk
ÔÞÂõíkíð íkÚkk frðíð íkÚkk WÃkËuþ fhðkLke Axk ðøkuhu økwýku Lku nŒk. yk™tË Mðk{e [kiË ‚tŒku™k {tz¤ ‚kÚku y{ËkðkË …ÄkÞko.
yk¼khe Au. íkuÚke þnuhLkk MkíMktøkeyku, ykøkuðkLk Lkkøkrhfku, Ãktrzíkku frzÞk-rþÕ…eyku™u …„Úke ÷exku Ëkuhe™u Ëkuhðýe yk…e. yk heŒu
íkÚkk ytøkúus MkhfkhLkk ík{k{ y{÷Ëkhku ðøkuhuLku ík{khk WÃkh ½ýku {trËh™wt fk{ þY ÚkÞwt. ÃkAe ©enrhyu y{ËkðkË rsÕ÷kLkkt íkÚkk
s ¼kð Au, ík{kuLku økwÁ {kLke ÃkqßÞ¼kð hk¾u Au. {kxu ík{khk ykswçkkswLkkt økk{ku{kt su nrh¼õíkku níkk íku{Lkk WÃkh Ãký Ãkºkku ÷¾e
sðkÚke {trËhLkk fk{{kt Mkh¤íkk ÚkkÞ yLku Mkt«ËkÞLkwt «Úk{ {kuxwt {kufÕÞk fu y{khe yk¿kkÚke MkËTøkwÁ çkúñkLktË Mðk{e íkÚkk MkËTøkwÁ
{trËh çktÄkððkLkwt nkuðkÚke íku{kt shk Ãký QýÃk Lk hnu yLku íku ykLktËkLktË Mðk{e ©eLkøkh{kt {trËh fhðk ykÔÞk Au. íkku íkuyku {trËh
MkkÁt Mkwþkur¼ík çkLku íku {kxu ík{ku çkÒku íÞkt sE s{eLkLkk ËMíkkðus {kxu íkÚkk Mktíkku {kxu su Mkuðk fnu íku fhòu. Ä{oLkk Ãkwºk
ytøkuLkwt fk{ ÃkqÁt fhkðòu yLku çkeS Ãký ÞkuøÞ ÔÞðMÚkk fhe. þw¼ ©eLkhLkkhkÞýËuðLkwt rþ¾hçktÄ {trËh fhðk y{u ÄkÞwO Au. ÄLk rðLkk
{wnqíko òuðhkðe {trËhLkk fk{Lkku ykht¼ fhkðòu. ¾kíkÃkqò íkku {trËh çkLku Lkrn. MkíMktøkeyku íku Ãkºk ðkt[e hkS ÚkÞk fu MkuðkLkku Mkkhku
y{kuyu Ãknu÷k fhu÷ Au. yLku y{ku Ãký su{ çkLku íku{ s÷Ëe ÷k¼ {¤þu. ©eLkøkhLkk su ¼õíkku íÞkt ykÔÞk níkk íku{Lku Ãký MkËTøkwÁ
{trËhLkwt fk{ òuðk {kxu íÞkt ykðeþwt. WÃkhkuõík ©enrhLke yk¿kk çkúñkLktË Mðk{e íkÚkk MkËTøkwÁ ykLktËkLktË Mðk{eLke yk¿kk «{kýu Mkuðk
rþhku{kLÞ økýe çkúñkLktË Mðk{e Ãký ÃkkuíkkLkk {tz¤Lkk Mktíkku MkkÚku fhðkLke ¼÷k{ý Ãkºk ÷¾e ykÃÞku. íku{kt Ëhuf çkkE-¼kEykuLkkt
y{ËkðkË sðk íkiÞkh ÚkÞk. Lkk{ku ÷ÏÞkt. íku{kt ÷ÏÞwt níkwt fu ík{kÁt rník fhðk ©eLkhLkkhkÞýËuð
• {trËhLke Mkuðk{kt síkk Mktíkku WÃkh ©enrhLkku hkSÃkku
íÞkt ykðeLku rLkðkMk fhþu. íku{Lkwt {trËh fhðk MkËTøkwÁ çkúñkLktË
ÃkAe y{ËkðkË{kt {trËhLke Mkuðk fhðk sðk sux÷k Mktíkku
Mðk{eLku íkÚkk MkËTøkwÁ ykLktËkLktË Mðk{eLku y{u {kufÕÞk Au. ¼õíkkuLkku
íkiÞkh ÚkÞk íku{Lku çkku÷kðeLku ©enrhyu òíku ÃkehMkeLku ¾qçk s{kzâk.
¼kð nkuÞ íÞkt Ëuð rLkðkMk fhu Au. {kxu ¼kð «{kýu MkuðkLkku ÷k¼
ÃkAe íku çkÄk Mktíkkuyu ¼uøkk ÚkELku ©enrhLke Ãkqò fhðk {kxu fuMkh,
÷uðku. yk Ãkºk ÷E çkúñkLktË Mðk{e íkÚkk ykLktË Mðk{e y{ËkðkË
[tËLk, Ãkw»ÃkLkk nkhku, çkkswçktÄ, íkkuhk, ÃkkU[eyku, økwåA ðøkuhu ÷kðeLku
ykÔÞk. ©enrhLkku Ãkºk MkíMktøkeykuLku ykÃÞku. Ãkºk ðkt[e MkíMktøkeyku
{qõÞk. ©enrh MkðorðæLkrLkðkhý, søkðtËLk Au, yu{ òýe «Úk{
ykLktË ÃkkBÞk. LkðkðkMkLke Mk{eÃku Ãkqðo-W¥kh {w¾u ¾k÷e {uËkLk níkwt
çkúñkLktË Mðk{eyu íkÚkk ykLktËkLktË {wrLkyu «¼wLke Ãkqò fhe. ÃkAe
íku s{eLk ©enrhyu «Úk{ ÷E hk¾e níke, íÞkt þnuhLkk rLkÞ{ «{kýu
çkeò çkÄk Mktíkkuyu Ãkqò fhe ÃkAe ©enrh yLku nuíku fheLku Mkðuo MktíkkuLku
MkknuçkLke hò ÷E s{eLk MkkV fhkðe. ¾kíkÃkqsLk íkku ©eSyu Ãknu÷kt
{éÞk. sÞkLktË ðýeo íkÚkk fux÷kf Ãkk¤kykuLku ©enrhyu y{ËkðkË
fhu÷ níkwt yux÷u ßÞkurík»ke ÃkkMku Võík þw¼ {kMk yLku ríkrÚk [ku½zeÞwt
sðkLke yk¿kk fhe íkuÚke íku Mkðuoyu Ãký ©eSLke Ãkqò fhe. íku{Lku Ãký
©enrh {éÞk yLku Akíke{kt [hýkh®ðË ykÃÞkt. Lku ©eS{nkhksu òuðhkðe þw¼ {wnqíko{kt {trËhLkku ykht¼ fÞkuo. ytçkkhk{ yLku fwçkuh
{trËh r™{koý {kxu …kuŒk™k [hýu ykðu÷e ¼ux{ktÚke {qXe ¼he™u Lkk{Lkk çku frzÞk ¼õíkkuLku {trËh fhðkLkk fk{{kt {wÏÞÃkýu hkuõÞk.
Yr…Þk yk™tË Mðk{e™u ykÃÞk. «¼w™e {qXe{kt yr„Þkh Yr…Þk {trËhLkwt fk{ Úkíkwt òuE Ëw÷o¼ Mkknuçk ½ýk ¾wþe ÚkÞk.
• E»kko¤w h½wLkkÚkËkMkLke ykzkuzkEÚke yxfíkk {trËhLkk þkf ({ktMk)Lkwt ðíko{kLk Lkrn Ãk¤kÞ. íÞkhu Mðk{e çkkuÕÞk su íku íkku
çkktÄfk{Lku økwÁ[hýíkkLktË Mðk{eyu Mkh¤ çkLkkÔÞwt [k÷þu fkhý fu y{u yu{ òýeþwt su ík{u økÁz ¼õík Aku Ãký
{trËhLkwt fk{ [k÷íkwt níkwt íku Ëhr{ÞkLk h½wLkkÚkËkMku R»ÞkoÚke [kh íkku yð~Þ Ãkk¤òu. ÃkAeÚke Mðk{eyu ÃkÚÚkh {kxu ËkýLke ðkík
EzhLkk hkòLku ¾kuxe heíku ¼t¼uÞkuo íkuÚke hkòyu ÃkÚÚkhku ÷uðk fhe. íÞkhu hkòyu fÌkwt su ík{khu sux÷k ÃkÚÚkh ÷E sðk nkuÞ
sLkkhkykuLku sýkÔÞwt fu Ëký ÷eÄk rðLkk nðu ÃkÚÚkhku Lkrn ÷uðk íkux÷k ÷E sòu. ykðe heíku ÃkÚÚkh çkkçkíkLke nhfík ©enrhyu f]Ãkk
ËEyu. íkuÚke nehk[tË þuX, Ëk{kuËh¼kE íkÚkk ÷k÷ËkMk økkuhk ykrË fhe Ëqh fhkðe.
¼õíkkuyu Mðk{e ÃkkMku ykðeLku fÌkwt su h½wLkkÚkËkMku EzhLkk hkò y{ËkðkË{kt {trËhLkwt çkktÄfk{ Ä{Äkufkh [k÷íkwt níkwt.
økt¼eh®MknLku yuðwt Mk{òÔÞwt Au fu y{ËkðkË{kt Mðkr{LkkhkÞý çknw çkúñkLktË Mðk{e yLku ykLktËkLktË Mðk{eLke yk¿kk «{kýu Ëhuf Mktík
{kuxwt {trËh fhu Au íkuÚke ík{khe yk¾e ¾kýLkk ÃkÚÚkh ÷E sþu. Ãkk»koË íkLk {LkÚke Mkuðk fhíkk níkk. nrh¼õíkku Ãký Ãkqýo ¼kðÚke
{kxu ÃkÚÚkh Lk ÷uðk Ëuþku yLku fËk[ ÷uðk Ëku íkku Ëký ÷ELku ÷uðk íkLk, {Lk, yLku ÄLkÚke Mkuðk fhíkk níkk. WíMkkn {kíkku Lnkuíkku.
Ëuòu. {kxu ykÃkýu nðu íkuLkku WÃkkÞ fhðku òuEyu. íÞkhu fwçkuh®Mknu Mkt«ËkÞ{kt Ãknu÷wt {trËh Úkíkwt níkwt. Lk]Lkkxâfkhu fhðx çkË÷e níke.
fÌkwt su nwt MkknuçkLku fneLku íkuLkku çktËkuçkMík fhkðe ËEþ. ÃkkuíkkLkk yðíkkhfkÞoLke ÃkØríkLku ð¤ktf (fkÞ{eYÃk) ykÃkðkLkwt Lk¬e
íÞkhu Mðk{e fnu - çknw MkkÁt ÃkAe íku ðkík íku{ýu MkknuçkLku fÞwO níkwt íÞkhu õÞku Mktík fu nrh¼õík WíMkkn Lk Ãkk{u ? Mkki fkuE
fne. Mkknuçku fÌkwt - su ykðk LkkLkk fk{{kt nwt fktE fhe þfwt Lkrn. ¾qçk ykLktË yLku hkSÃkk MkkÚku ÞÚkkþÂõík fk{u ÷køke økÞk níkk.
fkhý fu íku hkò íkku WØík Au. Ãký ík{ku yk ytøku LkkhkÞýMðk{e • y{ËkðkË{kt ¼kEhk{ËkMkS Mðk{eyu h½wLkkÚkËkMk ykøk¤
(Mðkr{LkkhkÞý) ÃkkMku òyku yLku íkuyku fnu íku{ fhku. ÃkAe ©enrhLkku Ãkûk hkÏÞku
[kuÃkËkh økZzu økÞk. íÞkt ©enrhLku çkÄe ðkík fhe. íÞkhu ©eSyu yuf Mk{Þu MkíMktøk «[kh {kxu ¼kE hk{ËkMk Mðk{eLku
©eøkwÁ[hýhíkkLktË Mðk{eLku fÌkwt su ík{ku Ezh òyku Lku íÞktLkk ©enrhyu y{ËkðkË sðk yk¿kk fhe. Mðk{e©e y{ËkðkË økÞk
hkòLku ðíko{kLk Ähkðe MkíMktøke fhku suÚke ykÃkýwt fk{ ÚkkÞ. yu Lku MkíMktøkeykuLku {éÞk yLku MkíMktøk «[khÚkuo íÞkt hkufkÞk. íku Mk{Þ{kt
hkò ßÞkhu {nu÷{ktÚke Lke[u Qíkhíkku nkuÞ íÞkhu ík{khu íkuLkku nkÚk hk{kLktË Mðk{eLkk rþ»Þ h½wLkkÚkËkMk MkíMktøk{ktÚke çkrn»f]ík ÚkELku
yufË{ Ík÷eLku íkwtçkze{kt Ãkkýe hkÏÞwt nkuÞ íku{ktÚke Ãkkýe ÷E MkíMktøk yLku ©enrhÚke rðÁØ «[kh fhíkk fhíkk y{ËkðkË økÞk.
ðíko{kLk Ähkðe Ëuðkt íkuÚke ík{khku Ãkz½ku Ãkzþu Lku ík{khe ykøk¤ íÞktLkk MkíMktøkeykuLku {¤eLku íkuykuLku yð¤wt Mk{òðeLku íkuýu MkíMktøk
nkÚk òuzþu. íÞkhu ík{khu ÃkÚÚkhku çkkçkíkLke ðkík fhðe. yk «{kýu rðÁØ «[kh fÞkuo. økwÁ¼kELkk MktçktÄÚke h½wLkkÚkËkMk hk{ËkMkSLku
fne Mðk{eLku ©enrhyu Ezh {kufÕÞk. íÞkt íku{ýu ©eSLkk fnuðk {éÞku Lku ykËh¼kðÚke Mðk{e©eLku fnuðk ÷køÞku fu, “MkíMktøk{kt
«{kýu fÞwO. ÃkAe Mðk{eyu hkòLku Ãkt[ðíko{kLk Ãkk¤ðkLkku WÃkËuþ ykÃkýu çkÒku Mkðo «fkhu {kuxk Aeyu {kxu ykÃkýu çkÒku MkkÚku hneLku
ykÃÞku. íÞkhu hkòyu fÌkwt su [kh ðíko{kLk íkku Ãk¤kþu Ãký hsÃkqríkÞk MkíMktøkLkwt Ãkku»ký fheLku MkíMktøkLkku rðfkMk fheyu. ð¤e yk MknòLktË
Mðk{e ík{Lku õÞkhuÞ ykËh¼kð ykÃkþu Lknª ™u íku{ýu su heíku ÷kðwt ? {khe ÃkkMku fktE ð[LkrMkrØ LkÚke. íÞkhu ©enrh çkkuÕÞk fu
{Lku MkíMktøk{ktÚke çkrn»f]ík fÞkuo Au yus heíku ík{Lku Ãký íkuyku ©eLkhLkkhkÞýËuðLkk MktfÕÃk{kt yürMkrØ yLku LkðrLkrÄ hnu÷e Au.
MkíMktøk{ktÚke çkrn»f]ík fhþu {kxu ík{khk rník {kxu nwt fnwt Awt. {kxu ík{u ®[íkk fhþku Lkrn. y{khku rðïkMk hk¾e y{kÁt ð[Lk
h½wLkkÚkËkMkLke ðkík Mkkt¼¤eLku ¼kE hk{ËkMk Mðk{eyu íkuLku rþhu [zkðe ÷ku. íku{kt çkÄwt ykðe økÞwt íku{ {kLkku. ík{u íkku rLkr{¥k
fÌkwt fu, ykÃkýk økwÁ ©e hk{kLktË Mðk{eyu ykÃkýLku MkðuoLku fÌkwt {kºk Aku. su{ {nk¼khíkLkk ÞwØ ð¾íku ©ef]»ý ¼økðkLku yswoLkLku
Au fu, ‘yk MknòtË Mðk{eLku ík{u økwÁ {kLkòu, RüËuð {kLkòu yLku fÌkwt níkwt fu íkwt íkku rLkr{¥k {kºk Awt íku{ ©eLkøkhLkkt íkÚkk ykswçkkswLkkt
suðk ¼kð yLku «u{Úke ík{u {khe Mkuðk fhku Aku yuðk s ¼kð yLku økk{kuLkk Mkðuo nrh¼õíkku íkLk, {Lk yLku ÄLkÚke ¾qçk Mkuðk fhðk{kt
«u{Úke yk MknòLktË Mðk{eLke Mkuðk ík{u Mkðuo fhòu.” ð¤e, WíMkknðk¤k Au. íkuÚke Mkuðk{kt nksh hnuþu, ¼økðkLk rLkr{¥ku su
Mðk{eyu rðþu»k{kt fÌkwt Au fu {khe yk yk¿kk su Lknª {kLku íku su ðMíkw ykÃkþu íku rËÔÞ Äk{{kt yLkuføkýe rËÔÞ ÚkELku {¤þu.
MkíMktøkÚke çkrn»f]ík Au yu{ {kLkòu. hk{ËkMk Mðk{eyu rðþu»k{kt su su ðMíkw ©enrhLkk MktçktÄ{kt ykðu Au íkux÷e rËÔÞ ÚkELku Äk{{kt
fÌkwt fu h½wLkkÚkËkMk ! Mðk{eyu yk «fkhLke yk¿kk fhe íÞkhu ík{u y¾qx ÚkkÞ Au. {trËh ÚkkÞ Au íku{ nrh¼õíkku òýþu íÞkhu ík{khu
Ãký nksh níkk ¾ÁtLku ? hk{kLktË Mðk{eLke yk¿kkLku rþhku{kLÞ íku{kt su su ðMíkwyku òuEþu íku ÷kðeLku Mkns{kt «u{Úke ykÃkþu.
hk¾eLku nwt íkku MknòLktË Mðk{eLkku ËkMk ÚkELku MkíMktøk{kt hÌkku Awt nrh¼õíkkuLku susu MkífkÞo fhðwt íku{kt {trËh Mkuðk fhðkLkwt îkh çkLkþu.
yLku hnuðkLkku Awt. Mðk{e©eLkkt ð[Lkku Mkkt¼¤eLku h½wLkkÚkËkMk økwMMku Mktíkku MkËk rLkçkOÄ Au. rLkçkOÄ hnuðk{kt {kuûk hnu÷ku Au.
¼hkÞku yLku hk{ËkMk Mðk{eLkwt yÃk{kLk fheLku [kÕÞku økÞku. (Mktík sux÷k íÞkøke Au íku{Lku ÄLk yLku †e çktÄLkYÃk ÚkkÞ Au. {trËh
Mkw{Lk Mkús ÃkkLkwt 1-2) Úkþu íkuÚke ÄLk - †eLkwt çktÄLk õÞkhuÞ Ãký Lkrn ÚkkÞ. ÄLk yLku †eLkk
• {qŠíkyku {kxu zwtøkhÃkwh MktíkkuLku {kufÕÞk çktÄLk{kt Lk ykðu, Mk¼k{kt Mktíkku «{ký fhu yuðk, rLkð]r¥kÃkhkÞý
ÃkAe ©enrhyu ykLktËkLktË Mðk{eLku fÌkwt fu zwtøkhÃkwh þnuh{kt MktíkkuLku rð»ku {rn{kðk¤k nkuÞ yuðk {kýMkLku Äku¤u fÃkzu ÄLkLke
{qŠíkyku çknw s Mkkhe çkLku Au, {kxu íÞkt ¾qçk fwþ¤ MktíkkuLku {kuf÷e ÷uðz-Ëuðz fhðk {kxu hk¾ðk. íku {kxu fý¼k økk{Lkk W{k¼kE
©eLkhLkkhÞýËuðLke íkÚkk hkÄkf]»ýËuðLke {qŠíkyku {tøkkððe yLku Lkk{u ð]Ø ¼õík níkk. íku{Lku Mk¼kyu íku fk{ {kxu ÃkMktË fÞko.
Ä{o¼Âõík Lku nrhf]»ý Lkk{Lke y{khe ºkýuÞ {qŠíkyku ÄkíkwLke ©enrhyu íku{Lku WÃkhkuõík fk{ {kxu ©eLkøkh sðkLke yk¿kk fhe.
çkLkkðhkððe. yu{ çkÄes {qŠíkyku íkiÞkh ÚkE Lku ykðe òÞ yLku yLku ÃkAe VheÚke çkkuÕÞk fu su ©eLkhLkkhkÞýËuð rn{k÷Þ{kt
{trËh íkiÞkh ÚkkÞ yux÷u y{kuLku Ãkrºkfk ÷¾þku. íÞkhu ykLktËkLktËS rçkhksu Au íku{Lku †e-ÃkwÁ»kku fkuE òýíkwt LkÚke fu LkhLkkhkÞý fuðk
Mðk{eyu fÌkwt su nu «¼ku ! ykÃku su{ fÌkwt íku{s fheþwt. Ãkhtíkw Au. íku{Lku «rMkØ fhðk y{kuyu yk rLkùÞ fÞkuo Au íku nðu Vhu
nu nhu ! {trËh fhðkLkwt fk{ ½ýwt fXý Au fkhý fu {kýMk yLku íku{ LkÚke. yk ¼hík¾tzLkk {wÏÞ Ëuð yLku yrÄÃkrík ©eLkhLkkhkÞýËuð
ÄLkLke {ËË rðLkk íku ÚkE þfu Lkrn. {kýMk yLku ÄLk nwt õÞktÚke Au. íku{Lku yk {trËh fhe ¼hík¾tz{kt MÚkkÃkLk fhðk Au. íku{Lkk{kt
yÃkkh «íkkÃk hnu÷ku Au. yrÄÃkrík rðLkkLkku ¾tz fuðku þku¼u ! hkòLku níkku. ©enrhyu íku søÞk{kt ¼ÔÞ {trËh çktÄkðe LkhLkkhkÞýËuð
÷eÄu «ò Lkerík{kt ðíkuo. yrÄÃkríkLkk «íkkÃkÚke yLkerík hnuíke LkÚke. ÃkÄhkððkLkwt {Lk{kt rLkÄkoÞwO níkwt.
ÃkAe ©enrhyu ykLktËkLktËS Mðk{eLku «eíku fheLku ©eLkøkh yuf ð¾ík ©eS{nkhks økZzk{kt rðhks{kLk níkk íÞkhu
(y{ËkðkË)Lkwt «Úk{ {trËh fhðkLkwt fk{ MkkUÃku÷wt íku Ä{Äkufkh ©eS{nkhksu y{ËkðkËLke íku søÞk{kt {trËh fhðk {kxu ykLktËkLktË
[k÷ðk {kzâwt. ©enrhyu fnu÷wt fu su su fk{ fhðwt íku WíMkkn rðLkk Mðk{eLku ÃkMktË fÞko yLku íku{Lku y{ËkðkË sE {trËh çkktÄðkLke
çkLkíkwt LkÚke. suLku sux÷e ÷ks Au íkux÷k ð[Lk íkuLku {LkkÞ Au. sux÷ku yk¿kk fhe. íÞkhu ykLktËkLktË Mðk{eyu ©enrhLku fÌkwt : ‘nu
òuEyu íkux÷ku ¾Ãk suLku Lk nkuÞ íku ð[Lk{kt fux÷k ðíkuo Au íku WÃkhÚke {nkhks ! {trËh fktE y{Úkwt íkku Lk ÚkkÞ....! yu™u {kxu íkku ÃkiMkk
«rMkØ Ëu¾kÞ Au. íÞkøk, ðihkøÞ, ¿kkLk fhíkkt Mkuðk{køko fXý Au. òuEyu, {kýMk òuEyu.’ íÞkhu ©eS{nkhks fnu : ‘Mðk{e ! ík{u
“S¢ï±¢}¢éçQUSÓ¢ x¢}²¼¢}¢ì” MkuðkÚke {wÂõík {¤u Au. íku{s “S¢ï±¢{}¢¢ïü y{ËkðkË òyku, íÞktLkk nrh¼õíkku ík{Lku {ËË fhþu.’ Ãký
ÐÚ}¢x¢ãÝ¢ï ²¢ïx¢èÝ¢}¢Œ²x¢}²:” Mkuðk fhðk{kt þhehLkwt síkLk ÷uþ ykLktËkLktË Mðk{eLku ytíkh{kt Úkkuzwt yu{ hÌkwt fu, ‘ÃkhðkÁt íÞkt sELku
{kºk hnuíkwt LkÚke. «¼wLkk {trËh {kxu sux÷e Mkuðk fhu Au yLku fhþu
fE heíku {trËhLkwt fk{ {khkÚke fhkþu ?’ ytíkÞko{e ©enrhyu íku
íkux÷wt V¤ íkuLku {¤þu. Mkuðk ðøkh yÕÃk V¤ {¤u Au.
{qtÍðý òýe.
©enrhLke ðkík Mkkt¼¤e Mktíkkuyu fnu÷wt fu {trËhLke Mkuðk
çkhkçkh yu Mk{Þu çkkuxkËÚke ¼økk Ëkuþe ©eS{nkhksLkkt
fhðk{kt f{e hk¾ðe LkÚke. ykÃkLkk ð[Lk{kt ðíkuo Au íku{kt {kuxÃk
ËþoLk fhðk økZzk ykÔÞk. ©enrhyu íku{Lku çkku÷kðe ðkík fhe fu,
Au. {Lk{w¾e ÚkE su ðíkuo Au íkuLku íkux÷wt çktÄLk ÚkkÞ Au. ykí{rLkc
‘y{khu y{ËkðkË{kt {trËh fhðkLke RåAk Au, ytøkúus Mkhfkhu
fu Ëunkr¼{kLke Au íku Mkuðk fhðk{kt Ëu¾kE ykðu Au. íku rðLkk sýkíkku
Ãkkfku ËMíkkðus fheLku s{eLk ykÃke Au. íÞktLkk nrh¼õíkku íku{kt {ËË
LkÚke. ¿kkLk, æÞkLkLke ykuÚk ÷E MkíMktøk{kt yÃkkh ykí{rLkc yLku
¿kkLkrLkc Úkþu. íkuLkku økýíkkt Ãkkh Lkrn ykðu. Ãký MkuðkrLkc Au íku fhþu Ãký nk÷ þYykík{kt LkkýktLke sYh Ãkze Au, íkku ík{ku fktE
s Mkk[k ykí{rLkc Au. íku{ suLku Íeýe çkwrØ Au íku Ëu¾u Au. Mkuðk {ËË fhe þfþku ? ík{u su fktE {ËË ykÃkþku íku çkeò nrh¼õíkku
ðøkh sux÷k ykí{rLkc fu ¿kkLkrLkc Au íku {r÷Lk Au Lku æÞkLkrLkc ßÞkhu ¼ux ðøkuhu su ykÃkþu íku{ktÚke ík{Lku ÃkkAwt ykÃkþwt.’ íÞkhu ¼økk
Au íku Ët¼e Au. sux÷k íkLk, {Lk, ÄLk, ð[Lku fheLku {rn{kÚke þuX çkkuÕÞk : ‘nu, {nkhks ! {khe ÃkkMku su fktE Au íku ykÃkLkwt
ykLktËÞwõík Mkuðk fhu Au íkuLkk íkwÕÞ çkeS fkuE ðkík yrÄf LkÚke. s Au. þk {kxu {Lku þh{kðku Aku. fnku íkku çkÄwt s ykÃke Ëô.’
• çkkuxkËLkk ¼økk Ëkuþeyu y{ËkðkË {trËh{kt íkfLke Mkuðk íÞkhu ©enrhyu fÌkwt : ‘y{khu çkÄwtÞ fktE òuEíkwt LkÚke. {trËh þY
fhe ÚkkÞ yux÷k Ãkqhíkwt Úkkuzwt ykÃkku.’ yk ðkõÞ Mkwýe íkhík s ¼økk
Mktðík 1874 {kt ©eS{nkhks y{ËkðkË ÃkÄkÞko níkk Ëkuþeyu y{ËkðkËLkk þurXÞk WÃkh YrÃkÞk Ëþ nòhLke nqtze ÷¾e
íÞkhu íÞktLkk yuhýMkknuçku {trËhLke søÞk {kxuLkku ÷u¾ fhe ykÃÞku ykÃke su, ‘yk ykðLkkhLku YrÃkÞk Ëþ nòh MkwÄe {khk Lkk{u WÄkhe
ykÃkòu, yLku ð¤e MkkÚku yuf çkeòu fkøk¤ yuðku ÷¾eLku ykÃÞku MxuB… …u…h fwƒuh®‚n AzeËkh™u fhe yk…u÷wt y™u Œu™e W…h MðÞt
fu, ‘çkeò rðþu»k YrÃkÞk òuEyu íkku Ãký ykÃkòu.’ ©enrhyu ‚ne fhu÷e Au. yk MxuB… …u…h W…h yt„úus y{÷Ëkh™e
• ©enrh y{ËkðkË {trËhLku rLkheûký fhðk ÃkÄkÞko ‚ne, r‚¬k Au. yk¾k ‚t«ËkÞ{kt ©enrhyu MðÞt ‚ne fhe nkuÞ
çkhkçkh íkus yhMkk{kt ©enrh ÷kufku{kt hnu÷k yÄ{oLkku íkÚkk Œuðku yk yuf{kºk …ºk Au su yksu …ý ….…q.Ä.Äw. yk[kÞo
y¿kkLkLkku ÃkkuíkkLkk MkËwÃkËuþÚke íkÚkk «¼kðÚke Lkkþ fhe, {kýMkkuLkk {nkhks©e ŒusuLÿ«‚kËS {nkhks©e …k‚u ‚whÂûkŒ Au. ‚tŒku ŒÚkk
ÓËÞ{kt ¿kkLkYÃke Ëeðku «økxkðe ykí{k-Ãkh{kí{kLkk MðYÃkLku ‚uðk¼kðe ¼õŒku™e ¾qƒ «þt‚k fhe. {trËh r™{koý òuE™u ©enrh
¿kkLkYÃke «fkþ fhe, Ä{oLkwt íkÚkk ¼ÂõíkLkwt MÚkkÃkLk fhe Mkt«ËkÞLkku hkS ÚkÞk. yux÷u ‚uðk fh™kh™ku Wí‚kn ƒuðzkÞku. …h{kí{k …Ae
«[kh fhíkk fhíkk yLkuf økk{ku{kt rð[he ÃkkuíkkLkk ¼õíkkuLke Mkuðk WŒkhu …ÄkÞko.
ytøkefkh fhe, yLkuf [rhºkku fhíkk fhíkk y{ËkðkË{kt [k÷e hnu÷k • zwtøkhÃkwhÚke Mktíkku {qŠíkyku ÷kÔÞk íku LkkLke Ãkze
{trËhLkk fk{Lkwt rLkheûký fhðk íkÚkk WÃkÞkuøke fux÷ktf Mk÷kn Mkq[Lkku ykLktËkLktË Mðk{eLke Mkq[LkkÚke þwØ¿kkLkkLktË Mðk{e ykrË
ykÃkðk ©enrh Mktðík 1877 Lkk yhMkk{kt y{ËkðkË{kt ÃkÄkÞko. [kh Mktíkku zwtøkhÃkwh {qŠíkyku ÷uðk økÞk níkk. íkuyku ©eLkhLkkhkÞýËuðLke
©enrh ÃkÄkÞko Au yuðk Mk{k[kh òýe MkËTøkwÁ çkúñkLktË Mðk{e íkÚkk hkÄkf]»ýLke {qŠíkyku ÷ELku ykðe økÞk níkk. {qŠíkyku ½ýe
íkÚkk MkËTøkwÁ ykLktËkLktË Mðk{e íkÚkk çkeò Mktíkku íkÚkk þnuhLkk MkwtËh níke. Ãkhtíkw íku{kt ©eLkhLkkhkÞýËuðLke {qŠíkyku shk LkkLke
nrh¼õíkku LkkLkk «fkhLkkt ðk®sºkku Mkrník þku¼kÞ{kLk Mkk{iÞwt ÷E níke, íkuÚke ËhufLku yu{ ÚkÞwt fu yk {qŠíkyku þnuhLkk «{ký{kt shk
©enrhLke MkL{w¾ økÞk. Ëw÷o¼ Mkknuçk Ãký hkßÞLke Mðkhe ÷E LkkLke Ãkzþu yLku nS Mk{Þ Au íkku çkeS {kuxe {qŠíkyku {tøkkðeyu
©eSLke MkL{w¾ økÞk. íku{ýu ©enrhLkkt ËþoLk fhe nkhku Ãknuhkðe íkku MkkÁt yu{ rð[kh fhe íku s MktíkkuLku çkeS {kuxe {qŠíkyku ÷uðk
ÞkuøÞ Mkífkh fÞkuo. ÃkAe ðksíku økksíku Äk{Äq{Ãkqðof Mkk{iÞwt fhe VheÚke zwtøkhÃkwh {kufÕÞk. íÞkt sE Mktíkkuyu Mk÷kxLku fÌkwt fu Ãku÷e
©enrhLku þnuh{kt ÃkÄhkðe LkðkðkMk{kt Wíkkhku fhkÔÞku. {qŠíkyku shk LkkLke Ãkze íkuÚke [kh MkLkfkrËfku Mkrník LkhLkkhkÞýLke
íÞktÚke ©enrh {trËh™wt ƒktÄfk{ [k÷Œwt nŒwt Œu òuðk …ÄkÞko. çkeS {kuxe {qŠíkyku sÕËe fhe ykÃkku. íÞkhu Mk÷kxu fÌkwt fu Úkkuzk
{trËh™wt r™heûký fhe™u ƒkuÕÞk : ‘y{khe RåAk «{kýu s fk{ rËðMk hkufkyku íkku fhe ykÃkwt. Ãkhtíkw ©enrhyu fÌkwt Au fu ‘{khe
ÚkE hÌkwt Au.’ yux÷wt fne™u ©enrhyu fux÷ef ‚q[™kyku yk…e. {hS rðLkk hu, fkuEÚke íkhýwt Lkð íkkuzkÞ” yu ð[LkkLkwMkkhu Mkðo
ŒÚkk fux÷kf ‚wÄkhk ðÄkhk ƒŒkÔÞk. ™h™khkÞýËuð {trËh™e Sð «kýe{kt ÔÞkÃkfÃkýu hnu÷k, MkðoLkk «uhf, MkðkoLíkhÞko{e
s{e™ yt„úuòuyu Mðk{e ‚nò™tËS™u ƒÂûk‚ yk…u÷e. Œu™e Q…h ©enrhLke {hS rðLkk íku fkheøkh sÕËe Mk{ÞMkh {qŠíkyku fuðe
ƒktÄfk{ ËhBÞk™ ½ýe ð¾Œ ðneðxe fk{ ËhBÞk™ ©enrh™u heíku çkLkkðe þfu ? yÚkkoíkT «¼wLke {hS rðLkk çkLkkðe þfu Lkne,
yt„úus yrÄfkheyku™e ðkhtðkh {w÷kfkŒ ÷uðe …zu. ŒuÚke Œu fkhý ¼økðkLk Mðkr{LkkhkÞýLke RåAk y{ËkðkËLkk {trËh{kt
s{k™k{kt ©enrhyu Œu yt„u™wt fw÷{wÏÞíÞkh ™k{wt yuf Yr…Þk™k ©eLkhLkkhkÞýËuðLke y÷kirff, yËT¼wík {qŠíkyku ÷kðeu ÃkÄhkððkLke
níke. yLku íku {qŠíkyku Mk{ÞMkh ykðe òÞ íku «{kýu ©enrhyu ykøk¤ ðÄe hÌkk níkk íÞkhu ðå[{kt rðh{økk{Úke Úkkuzks LkSfLkk
ÃkkuíkkLkk «¼kðÚke çkÄe økkuXðý Ãký fhe hk¾e níke. Ãkhtíkw çkeò fktfhkðkze økk{Lke Mke{ ÃkMkkh fhíkk níkk íkuðk{kt yuf çk¤ËLkku
{kýMkku yk çkkçkíkLku yøkkWÚke fuðe heíku òýe þfu ? zwtøkhÃkwh{kt Ãkøk ¼ktøke síkkt ykøk¤ [k÷ðk Mk{Úko ÚkÞku Lkrn. íÞkhu fktfhkðkze
Mktíkku ©eLkhLkkhkÞýËuðLke çkeS {kuxe {qŠíkyku çkLkkðhkððkLke økk{u çk¤ËLku ykhk{ ykÃkðkLke Vhs Ãkze. çku Úke ºký {rnLkk
«ð]r¥k fhe hÌkk níkk íku Ëhr{ÞkLk Ä{o-¼Âõík nrhf]»ý {nkhksLke Ãknu÷kt çk¤Ë Mkkòu ÚkðkLke þõÞíkk Lk níke. íkuÚke íkuLke MkkÚku çkeò
ºkýuÞ {qŠíkyku (ðzkuËhk) su ÄkíkwLke çkLkkððk ykÃke níke íku Ãký {køku÷k çk¤ËLku økkzk{kt òuzðkLkku «ÞkMk fÞkuo Ãký ¾uzqík nkuÞ íkuLku
íkiÞkh ÚkELku ykðe økE níke yLku íku ½ýes MkwtËh {kÃkMkhLke çkLke ¾çkh nþu fu çk¤Ë{kt zkçkk-s{ýkLke òuze nkuÞ íku{kt fòuzwt [k÷u
níke íkuLku òuE çkÄk hkS ÚkÞk. Lkrn. íkuðk fkhýÚke çkeòu çk¤Ë økkzwt ¾U[ðkt MkV¤ Lk ÚkÞku. íÞkhu
• ¼økðkLku Úkkt¼÷kLku çkkÚk ¼he MknòLktËe ®Mkn LkkLkk ytfuðk¤eÞkLkk Sðk ¼økík yk økkzk{kt
rðï{kt Mkt«ËkÞLkwt Mkðo «Úk{ ©e Mðkr{LkkhkÞý {trËh hnu÷ku Úkkt¼÷kLkku ÃkÚÚkh y{ËkðkË ÃknkU[ðku ¾qçks sYhe níkku,
fk÷wÃkwh y{ËkðkË{kt ¼økðkLk ©e Mðkr{LkkhkÞý Lke yk¿kkÚke fu{ fu Úkkt¼÷k rðLkk ykøk¤Lkwt fk{ Úkt¼e økÞwt níkwt. ykLktËkLktË
rþÕÃkþk†Lkk Ãktrzík MkËTøkwÁðÞo ykLktËkLktË Mðk{e {trËhLkwt rLk{koý Mðk{eLkk WÃkhk WÃkhe Mk{k[kh ykðíkk níkk fu Úkkt¼÷kLkk ÃkÚÚkhkuLke
çknws sYh Au íkuÚke yk ÃkÚÚkhLku sÕËe ÃknkU[kzðkLke Sðk ¼økíkLku
fhe hÌkk níkk. MðÞt ©enrh Ãkkt[Mkku Ãkh{ntMkku Mkrník {kÚku ÃkÚÚkhku
nkUþ níke. íkuÚke yuf çk¤ËLke MkkÚku çkeS íkhV Sðk ¼økík økkzwt
WÃkkzeLku «MkkËeLkk ÃkÚÚkhku økkuXðíkk níkk. økk{zu økk{zuÚke nrh¼õíkku
¾U[ðk ÷køÞk. Úkkuzeðkh [k÷u yLku Úkkuzku rðMkk{ku ¾kÞ. ¾kzk
økkzk ÷E ÷ELku Ík÷kðkz yLku MkkçkhfktXkLke ¾kýku{ktÚke ÃkÚÚkhku
xufhkðk¤k íku{s huíkeðk¤k hMíkkyku{ktÚke økkzkLku ykøk¤ ÷E sE
¼he ÷kððkLke Mkuðk fhíkk níkk. suLku suðku Mk{Þ yLku ©ØkÚke
hÌkkt níkk. ‘Mðkr{LkkhkÞý Mðkr{LkkhkÞý’ {w¾u òuhÚke sÃkíkk òÞ
MkkLkwfq¤íkk {wsçk Mkuðk ykÃkíkk. ykðk Mkuðk¼kðe nrh¼õíkkuLku
yLku økkzwt ¾U[íkk òÞ. hMíkk{kt ykðíkk økk{kuLkk ÷kufku òuðk
©enrh õÞkhuf [hýkh®ðË ykÃkíkk yLku çkkÚk{kt ÷ELku ¼uxíkk. ykðíkk. íku{kt fkuELku ËÞk ykðu íkku ÃkkuíkkLkku çk¤Ë ykÃkðkLke ðkík
yu ð k yu f yu f kt r íkf W¥k{ Mku ð k¼kðe nrh¼õík økk{ fhu, fkuE økkzkLku Ä¬ku ÷økkðu. yu{ fhíkkt fhíkkt y{ËkðkË LkSf
LkkLkkytfuðk¤eÞkLkk Sðk¼kE rðÁøkk{k Ãkxu÷ ßÞkhÚke {trËhLkwt ykðíkwt økÞwt. ©enrhLkk çk¤Úke økkzwt ßÞkhu ykøk¤ ðÄe hÌkwt níkwt.
fk{ þY ÚkÞwt íÞkhÚke ½hLkwt fk{ AkuzeLku ÃkkuíkkLkk økkzk-çk¤Ë yux÷u yu{Lku çkeòu çk¤Ë ÷uðkLke RåAk Ãký Lk ÚkE. Mkt«ËkÞLkwt
÷E ÄúktøkÄúkLke ¾ký{ktÚke Úkkt¼÷k-Ãkkx ÚkkÞ yuðk ¼khu¼khu ÃkÚÚkhku «Úk{ {trËh çkLku Au íku{kt fuðku ¼khu WíMkkn nkuÞ íkuÚke Sðk ¼økíku
økkzk{kt ¼heLku y{ËkðkË ÷kðíkk. yuf ÃkAe yuf yu{ ÃktËhÚke økýºkeLkk rËðMkku{kt s fktfhkðkzeÚke y{ËkðkË MkwÄeLkku ÃktÚk økkzwt
ðÄkhu ð¾ík økkzkLkk Vuhk fÞko. yufðkh Úkkt¼÷kLkku ÃkÚÚkh ¼heLku ¾U[eLku rLkŠðæLku Úkkt¼÷kLkku Ãkkýku ykðe ÃknkU[íkkt Ãkkt[ økkW ykøk¤
y{ËkðkË ykðe hÌkk níkk íÞkhu WLkk¤kLke yMkÌk økh{e íkÃke MkËTøkwÁ ykLktËkLktË Mðk{e ykðk ¼õík Sðk¼õíkLkkt ËþoLk fhðk
hne níke. hMíkk{kt ykðíkk MkíMktøkeykuLkk økk{ku{kt rðMkk{ku ¾kíkk Mkk{k økÞk.
økkzwt {trËhu ÃknkU[íkkt Sðk ¼õíku fÌkwt fu ‘yk økkzwt íkku ©eS «MkkËeLkk ÃkÚÚkhku Au suLku ËþoLk fhðk nkuÞ íku sÕËe fhe ykðku.
{nkhks ¾U[e ÷kÔÞk Au. nwt íkku ¾k÷e íku{Lkk ¼uøkku ¼uøkku [k÷íkku yk Úkkt¼÷kLku Ëþ ð»ko Ãknu÷k [ktËeÚke {Zâku Au. yLku íku «MkkËeLkwt
níkku. yu{ fneLku ¼õíku MkuðkLku rLkøkwoý fhe ËeÄe. ykLktËkLktË økkzwt Ãk.Ãkq. {kuxk {nkhks©e íkusuLÿ«MkkËS {nkhks©e rLkŠ{ík
Mðk{eyu yk ÃkÚÚkhLku ¾qçk s Mkk[ðeLku Úkkt¼÷ku ½zkÔÞku yLku ©e Mðkr{LkkhkÞý BÞwrÍÞ{{kt ËþoLkkÚkuo {qfðk{kt ykÔÞwt Au.
{trËhLkk «Úk{ rþ¾hLkk ½q{x{kt rþÕÃkþk† {wsçk ßÞkt «Úk{ BÞwrÍÞ{Lke «MkkËeLke ðMíkw{kt ykðe yLkuf fÚkkyku AwÃkkÞu÷e Au.
Úkkt¼÷ku {qfðk{kt ykðu Au íku EþkLk ¾qýk{kt yíÞkhu nk÷ yk «Mktøk y{kuyu Sðk¼õíkLkk ðtþs {kðS AøkLk ËuðS
hkÄkf]»ýËuðLke Mkk{u yk Úkkt¼÷kLku {qfðk{kt ykÔÞku Au. zkÌkk ¼ðkLk økk{-LkkLkk ytfuðk¤eÞk ÃkkMkÚke Mkkt¼éÞku Au. íkuykuLkwt
©eS {nkhks ©e LkhLkkhkÞýËuðLke çkkÚk{kt ÷ELku MðnMíku xÙuLx{kt MkøkÃký nkuðkÚke {éÞk níkk. íku{ýu ÃkuZeyku sqLke Lkkux{ktÚke
«ríkck fhe Mkðo «Úk{ ôçkhk Ãkh çkuXk yLku ÃkAe çknkh ÃkÄkheLku ÷¾ký ykÄkhu fne, su MkíÞ Au.
Úkkt¼÷kLku fux÷eÞ ðkh MkwÄe çkkÚk ¼heLku {Míkf xufðeLku Sðk • {æÞhkºkeyu y[kLkf Ÿx Mðkh {qŠíkyku ykÃke økÞku
¼õíkLku ÞkË fheLku ykt¾{kt s¤sr¤Þkt ¼hkE ykÔÞkt. yLku ÃkAe {trËh{kt ykðe ©enrh çkÄe ðkíkku fhe ÃkkuZðk ÃkÄkÞko. íÞkhu
©eS {nkhks çkkuÕÞk su, su fkuE ¼õík yk Úkkt¼÷kLkkt ËþoLk fhþu yÄeo hkíku MkËTøkwÁ {wõíkkLktË Mðk{e, økkuÃkk¤kLktË Mðk{e, ykLktË
íkuLku ©e LkhLkkhkÞýËuðLkkt ËþoLk íkwÕÞ V¤ {¤þu. õÞkhuf ËþoLk Mðk{e, {nkLkw¼kðkLktË Mðk{e, çkúñkLktË Mðk{e, rLkíÞkLktË Mðk{e,
çktÄ nkuÞ íÞkhu Úkkt¼÷kLkkt ËþoLk fheLku síkku hnuþu íkku íkuLku Ãký þwfkLktË Mðk{e, ðøkuhu ykøkuðkLk Mktíkku yufktík{kt ©enrhLku {¤e
©e LkhLkkhkÞýËuðLkkt ËþoLk ÚkÞkt òýðwt. yk Úkkt¼÷kLkku su fkuE ÃkqAðk ÷køÞk fu nu «¼ku ! «ríkckLkku rËðMk LkSf{kt ykÔÞku yLku
MÃkþo fhþu íkuLkk sL{kusL{Lkkt ÃkkÃk çk¤eLku ¼M{ ÚkE sþu. ©eLkhLkkhkÞýËuðLke {kuxe {qŠíkyku ÷uðk Mktíkku økÞk Au. íkuyku nS
íku {kýMk rºkrðÄ íkkÃkÚke {wõík Úkþu. yk Úkkt¼÷kLkku yòýíkk {qŠíkyku ÷ELku ykÔÞk LkÚke. {qŠíkykuLku rðrÄ {kxu Þ¿k{tzÃk{kt ðurËfk
Ãký MÃkþo fhþu íkuLku Þ{ËqíkLkwt íkuzw Lkrn. yu{ ðkhtðkh Úkkt¼÷kLkku WÃkh ÃkÄhkððkLkku Mk{Þ ÚkE økÞku Au. su {qŠíkyku «Úk{ ÷kÔÞk
{rn{k fÌkku. Aeyu íku LkkLke Au íkku {qŠíkykuLkwt þwt Úkþu ? yu{ ðkíkku fhu Au íÞkt
íÞkh ÃkAe ©eS {nkhks y{ËkðkË{kt LkhLkkhkÞýËuðLkkt íkku çknkh Ëhðksu ykðeLku fkuEfu ÷kfze ðíke Ëhðkòu ¾¾zkðeLku
ËþoLk fhðk ÃkÄkhu íÞkhu Mkðo «Úk{ Úkkt¼÷kLku rLkíÞ yufðkh çkkÚk MkkË fÞkuo fu Ëhðkòu W½kzòu. íÞkhu Ëhðkýeyu fÌkwt : yíÞkhu fkuý
¼híkk. {kuxk {kuxk LktË ÃktÂõíkLkk Mktíkku Úkkt¼÷kLkku MÃkþo fheLku ËþoLk ykÔÞwt nþu íkuLke íkÃkkMk çkhkçkh fhe ¾kíkhe fhe ÃkAe fkuXkhe
fhíkk. fux÷kf Mktíkku-nrh¼õíkku Ëtzðík «ýk{ fhíkk. ykrË yk[kÞo ÃkkMkuÚke fqt[eyku ÷kðeLku Ëhðkòu W½kzâku yux÷u Ÿxðk¤ku {trËh{kt
«ðh Ãk.Ãkq. yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks Úkkt¼÷kLkkt rLkíÞ ËþoLk ykðeLku çkkuÕÞku fu yk ík{khe {qŠíkyku Wíkkhe ÷ku yLku yk fkøk¤
fhíkk. y{ËkðkË {trËhLkk çkÄk s ÃkÚÚkhkuLku ©enrh yLku LktË Mktíkku ðkt[ku ÃkAe Mktíkkuyu {qŠíkyku Wíkkhe ÷eÄe, ÃkAe fkøk¤ ðktåÞku íku
yLku yufktríkf {wõíkkuLkku MÃkþo ÚkÞu÷ku Au. MkwðýoÚke yrÄf ®f{íke ytËh ÷¾u÷wt su y{kMkLkk rËðMku rËðMk ykÚkBÞu hçkkheLkk Ÿx
WÃkh {qŠíkyku [ZkðeLku Ÿx hðkLkk fÞkuo Au íku çkeò rËðMk Mkðkh{kt ÚkÞk níkk yLku ½hLkku íÞkøk fhe {trËh{kt hneLku {trËhLke Mkuðk fhíkk
íÞkt ÃknkU[þu íku Mkt¼k¤e ÷uòu. çkÒku Ÿxðk¤k zwtøkhÃkwhÚke LkeféÞk. níkk. íkuyku yk Vq÷Ëku÷Lkk Mk{iÞk WÃkh ËþoLk fhðk y{ËkðkË
180 rf.{e. Ëqh ŸxLku ykðíkkt ºký rËðMk íkku ÚkkÞs. Ãkhtíkw yk ykÔÞk níkk. íku{Lku ©enrhyu ÃkkuíkkLke ÃkkMku çkku÷kðeLku fÌkwt fu y{u
Ÿxðk¤k fkuE yk ÷kufLkk Lk níkk. Ëuð÷kuf{ktÚke ykðu÷k Ÿxðk¤k fneyu íkuðe ©enLkw{kLkSLke {qŠík ík{u fhe ykÃkku. íÞkhu íku{ýu fÌkwt
yuf s hkrºk{kt ðnu÷e Mkðkhu nS {trËhLkk Ëhðkò ¾qÕÞk LkÚke fu ykÃk fkøk¤{kt ykÃkLke {hS «{kýuLke ©e nLkw{kLkSLke {qŠík
íkuLkk Ãknu÷kt ykðe ÃknkUåÞk. ÃkAe ©enrhyu íkÚkk Mktíkkuyu Ÿxðk¤kLku r[íkhkðe ykÃkku íkuðe {qŠík nwt çkLkkðe ykÃkwt. íÞkhu ©enrhyu
fÌkwt su ŸxLku çkktÄeLku Úkkuzku LkkMíkku fhe ykhk{ fhku. íÞkhu Ÿxðk¤ku ykÄkhkLktË Mðk{eLku fÌkwt fu y{ku fneyu íkuðe ©enLkw{kLkSLke {qŠík
çkkuÕÞku su Lkk, {khu íkku {khkt çkeòt Ÿx Au íÞkt sðwt Au. yu{ fneLku fkøk¤{kt [eíkhku. yux÷u ykÄkhkLktË Mðk{e fkøk¤ ÷kÔÞk. ©enrh
[kÕÞku, Ëhðkò çknkh økÞku, Mktíkkuyu çkhkçkh æÞkLk hkÏÞwt fu yu nLkw{kLkSLke ÃkuXu Ãkkx WÃkh çkuXk Lku íku «{kýu Mðk{eyu {qŠík [eíkhe.
õÞkt òÞ Au, íkku íku Ëhðkò çknkh Úkkuzu Ëqh sELku yá~Þ ÚkE íku òuE ©enrh hkS ÚkÞk. ÃkAe íku nehkS Mk÷kxLku ykÃkeLku fÌkwt
økÞku. yk òýe çkÄk ykùÞo ÃkkBÞk, yLku íkuÚke Ëhufu yu{ {kLÞwt fu ykðe s {qŠík s÷Ëe çkLkkðe ykÃkku. y{khu íku {qŠík ynª
su yk íkku ©enrhLke RåAkÚke y÷kirff Ëiðe heíku yk {qŠíkyku ynª ÃkÄhkððe Au. (yk {qŠík ÃkAe íkiÞkh ÚkE fu fu{ yLku õÞkt ÃkÄhkðe
ykðe Au. ÃkAe ©enrhyu íkus ð¾íku {qŠíkyku AkuzkðeLku Lkeh¾eLku Au íkuLkku WÕ÷u¾ {¤íkku LkÚke. LkhLkkhkÞýËuðLkk {trËh{kt su
íkÚkk {qŠíkyku WÃkh [khu íkhV çkhkçkh nkÚk VuhðeLku òuE ÃkAe nLkw{kLkSLke {qŠík Au íku Q¼e Au.)
çkkuÕÞk fu [kh MkLkfkrËfkuyu Mkrník {qŠíkyku MkwtËh yLku Ÿ[kE{kt • ©enrh fnu : y{khk WÃkh rðïkMk hk¾ku
Ãký çkhkçkh þku¼u íkuðe MkhMk òuEíke níke íkuðe s ykðe Au. yu{ WÃkh «{kýu ðkík[eík [k÷u Au, íÞkhu Mktíkku íkÚkk ykøkuðkLk
{qŠíkykuLkkt ¾qçk ð¾ký fÞko. {qŠíkyku òuE Mktíkku íkÚkk MkíMktøkeyku nrh¼õíkkuyu fÌkwt fu nu {nkhks ! yk þnuhLkk «{ký{kt yk
Ãký ¾qçk hkS ÚkÞk. ÃkAe ïuík ð†ku ÄhkðhkÔÞkt yLku Mkðkhu ðirËf ©eLkhLkkhkÞýËuðLke {qŠíkyku çknw LkkLke sýkÞ íkuÚke. çkeS {kuxe
r¢Þk fhkðLkkh rð«kuLku çkku÷kðe rðrÄÃkqðof {qŠíkykuLku ÄkLÞkrË {qŠíkyku ÷uðk íku s MktíkkuLku VheÚke zwtøkhÃkwh {kufÕÞk Au íkku íkuLkwt fu{
ðkMk{kt {wfkðe ËeÄe. fheþwt ? íÞkhu ©enrhyu fÌkwt fu çkeS {kuxe {qŠíkyku ÷uðk Mktíkku
• nLkw{kLkSLke {qŠík fhðk sÞÃkwhLkk nehkS Mkku{ÃkwhkLku zwtøkhÃkwh økÞk Au íku íkku çkhkçkh Au. Ãkhtíkw ¼økðkLkLke {hS rðLkk
©enrhLke yk¿kk {kýMkku fktE Ãký fhe þfíkk LkÚke, Aíkkt Ãký {kýMkku ynt¼kðÚke
çkesLkk rËðMku Mkðkh{kt ©enrh Mk¼k{kt ykðe Ãkkx WÃkh nwt yk{ fheþ yÚkðk yk{ fhðwt Au. yu{ r{ÚÞkr¼{kLk fhu Au,
rçkhkßÞk. Mktíknrh¼õíkku Ãký ykðeLku çkuXk. Mktíkku feíkoLk økkðk Ãký íku yu{ LkÚke Mk{síkk fu ykÃkýu Ãkhíktºk Aeyu. ÃkhkÄeLk nkuÞ
÷køÞk. íku ð¾íku sÞÃkwhLkk nehkS Lkk{Lkk Mkku{Ãkwhk Mk÷kx íku þwt fhe þfu ? {kxu ík{ku LkkLke-{kuxe {qŠíkykuLkk rð[khku Akuze
ðzkuËhk{kt hnuíkk níkk. íku MkíMktøkeykuLkk Mk{k{økÚke Ãkkfk nrh¼õík yuf ¼økðkLk WÃkh rðïkMk hk¾ku. íkuyku su fhþu íku MkkÁt s fhþu
yLku ©eLkhLkkhkÞýËu ð y{kÁt s MðYÃk Au fkhý fu MLkkLk fhe Ãkeíkktçkh Ãknuhe fLkfLkk çkkòuX WÃkh s{ðk çkuXk.
©eLkhLkkhkÞýËuð îkhkyu s y{ku yk Ãk]Úðe WÃkh yLktík SðkuLkku çkúñ[kheyu ËqÄÃkkf, Ãkqhe, ðzkt, ¼rsÞkt, MkkfhLkku ftMkkh, þkfku,
{kuûk fhðk {Lkw»ÞYÃku «økx ÚkÞk Aeyu íkuÚke ©eLkhLkkhkÞý yLku ¼kS, hkÞíkkt, yÚkkýkt, ÃkkÃkz, fZe, ¼kík, Aqxe Ëk¤ ðøkuhu yLkuf
y{ku yufs Aeyu. íkuÚke y{khk{kt yLku ©eLkhLkkhkÞýËuð{kt shk «fkhLkkt ÃkfðkLkkuLkk Úkk¤ku ¼heLku ©enrh ykøk¤ {qõÞk yux÷u
Ãký ¼uË Mk{sðku Lknª. y{khe {hSÚke ©eLkhLkkhkÞýËuð ©enrh s{ðk ÷køÞk. s{e hÌkk ÃkAe ykðeLku Ãkkx WÃkh rçkhkßÞk.
{qŠíkyku îkhk ynª rçkhkS yLktík SðkuLkku {kuûk fhðku nþu íku íku rËðMku ík{k{ [kufMke nrh¼õíkku íkhVÚke hMkkuE níke. yux÷u
{qŠíkyku YÃku s Ãkkuíku yk {trËh{kt rçkhkS ËhufLku ËþoLk ykÃkþu, hýAkuz¼kE, rºkf{¼kE, økkuf¤¼kE, økku®ðË¼kE, nehk[tË¼kE,
{kxu y{kÁt M{hý fhe çkÄwt íku{Lke {hS WÃkh Akuzku yux÷u çku [ h¼kE, fu ð ¤¼kE, ½u ÷ k¼kE, {ku n Lk÷k÷¼kE,
¼õíkðíMk÷ ¼økðkLk ¼õíkkuLkk {LkkuhÚkku Ãkqýo fhþu. nrhðÕ÷¼¼kE, ykrË [kufMke MkíMktøkeykuyu {¤eLku fuMkh, [tËLk,
yu{ {{o{kt ðkík fhíkk ©enrhyu fÌkwt fu nðu çkÄe s íkiÞkhe Ãkw»ÃkLkk nkhku ðøkuhuÚke ©enrhLke Ãkqò fhe ykhíke Wíkkhe ¼uxku Ähe
ÚkE økE Au yLku ykðwt W¥k{ þw¼ {wnqíko Vhe ykðu fu Lk ykðu, Ãkøku ÷køÞk. yLku Akíke{kt ©enrhLkkt [hýkh®ðË ÷E ÃkkuíkkLku Ãkh{
{kxu nðu íku ytøku çkeò rð[khku fhðk ÞkuøÞ LkÚke. yLku yk nrh ¼køÞþk¤e {kLkðk ÷køÞk. ÃkAe htøkku¤e Ãkqhe fu¤Lkk MÚkt¼ku hkuÃke
f]»ý Lkk{Lke y{khe {qŠík Mkrník Ä{o¼ÂõíkLke {qŠíkyku çkhkçkh Au. {tzÃk çkLkkÔÞku níkku íku{kt MktíkkuLke ÃktÂõík ÚkE. Mktíkku LkkhkÞý ÄqLk
yLku íku {qŠíkyku îkhk y{ku yLkufLku ËþoLk ykÃke ¼õíkkuLkk {LkkuhÚkku çkku÷ðk ÷køÞk. nrh¼õíkku MktíkkuLkwt {knkíBÞ ¾qçk Mk{síkk. [kufMke
Ãkqhk fheþwt. yLku yk hkÄkf]»ýËuðLke {qŠíkyku Ãký çkhkçkh Au. {kxu nrh¼õíkkuyu MktíkkuLke Ãkqò fhe. ÃkAe ©enrh MktíkkuLke ÃktÂõík{kt
nðu ºkýuÞ {trËh{kt {qŠíkyku yk þw¼ {wnqíko{kt MkkÚku s ÃkÄhkððe ÃkehMkðk ÃkÄkÞko. suðe heíku Mktíkku ©enrhLkwt {knkíBÞ òýu Au íkuðe
Au. yu{ fne MkËTøkwÁ ykLkËkLktË Mðk{eLku fÌkwt fu nðu Ãkz¾uLkk heíku ©enrh MktíkkuLkwt {knkíBÞ òýíkk. su su ðkík Au íku {knkíBÞ
çkuÞ {trËhku{kt òu fktE Úkkuzwt-½ýwt fk{ çkkfe nkuÞ íkku íku s÷Ëe ÃkqÁt rðLkk çkLkíke LkÚke. suLke suðe ðkík Mkkt¼¤ðk{kt ykðu íÞkhu {knkíBÞ
fhkðe ÷uòu. ðÄu Au. øk{u íkuðku nkuÞ Ãký íkuLkku ¼kð fu y¼kð ÚkðkLkku {wÏÞ
WÃkh «{kýu {qŠíkyku ytøkuLke íkÚkk çkeS ÔÞðMÚkkLke ðkík[eík nuíkw íkuLke ðkík ©ðý fhðkLkku Au. íku{kt Ãký rððuf òuEyu. “MkíMktøk
fhe ©enrh {kuxk ËhðkòLkk {uzk WÃkh yøkkMke{kt sELku Q¼k fu {khøk [÷ík sçknw, Mkk[u rððuf ykðík íkçknwt” MkíMktøkLkk {køkuo
hÌkk íÞkhu Lke[uÚke yÃkkh {kýMkku ©enrhLkkt ËþoLk fhðk ÷køÞk [k÷u íÞkhu Mkk[ku rððuf ykðu Au.
yLku sÞsÞfkh çkku÷ðk ÷køÞk. yu{ çku ½ze ËþoLk ykÃke ÃkAe ©enrh su su [rhºkku fhu Au íku MkíMktøkLkku htøk yrÄf yrÄf
ðkòtðk¤kykuLku RLkk{ku yÃkkðe hò ykÃke. çkeò {kýMkkuLku Ãký [zíkku hnu íku {kxu fhu Au. Mk{iÞkyku{kt ©enrh MktíkkuLku yrÄf WíMkkn
ÃkkuíkÃkkuíkkLkk MÚkkLkfu sðkLke yk¿kk fhe, íkuðk{kt {wfwtËkLktË ðýeoyu yLku ¼kðÚke ©ØkÃkqðof s{kzu Au. MktíkkuLku s{kze ©enrh {trËh{kt
ykðe Úkk¤ íkiÞkh ÚkÞkLkk Mk{k[kh ykÃÞk yux÷u Ãkkuíku íÞkt sE ©eLkhLkkhkÞýËuðLkk ®MknkMkLk Lke[u MkwtËh {kuxwt ¼kuÞÁt Au íku{kt
sELku ÃkkuZe økÞk. çku ½ze ÃkAe òøÞk yLku MktíkkuLku fÌkwt fu y{u ¼økðkLk f]»ý îkrhfk ykÔÞk. íÞkt ÃkkuíkkLke Ëu¾hu¾ nuX¤
fktfrhÞk Mkhkuðhu sELku Mk¼k fheþwt, fkhý íÞkt søÞkLke {kuf¤kþ çkËrhfk©{Lke íkÃkku{qŠík ©e LkhLkkhkÞý ¼økðkLkLke ~Þk{ ÃkÚÚkh{kt
ðÄkhu Au. {kýMkkuLkku ¼ezku ðÄkhu ÚkÞku Au. íkuÚke ynª Mktfzkþ Ãkzu. çku {qŠíkyku rþÕÃkfkh ÃkkMku ½zíkh fhkðe.
íkuÚke íku{kt çkk¤fku yLku ½hzk {kýMkku ¼ezk{kt ËçkkE {hý ¼økðkLk ©ef]»ýLkku yðíkkhLkku Mk{Þ {kuxk ¼køku yÄ{oLkk
Ãkk{ðkLkku ¼Þ hnu. y{u su su ðkík fheyu Aeyu íkuLkku rð[kh Mktnkh{kt s Ãkqýo Úkíkkt {trËh çkLkkððkLkk MktÞkuøkku ÚkÞk Lkrn, íkuÚke
Ëþðeþðkh ykøk¤Úke fheyu Aeyu íkuÚke çkqZkt Lku çkk¤ ¼ezÚke ¼økðkLk Mðkr{LkkhkÞý MðYÃku «økx ÚkðkLkk Mk{Þu yk MktfÕÃk Ãkqýo
{híkkt LkÚke. su MÚk¤u y{u Mk{iÞk yLku Þ¿kku fÞko níkk íÞkt íÞkt fhðk MkwÄe yk {qŠíkykuLku Mkk[ððk hÚk{kt {qfe {qŠíkykuLkk ½zðiÞk
¼ezku ½ýku ÚkÞku níkku, Ãký fkuE {ÞwO LkÚke. søkík{kt ½ýe søÞkyu rþÕÃkeykuLkwt Lkøkh zwtøkhÃkwh{kt {kuf÷e. yuf rþÕÃkeLku yk {qŠíkyku
sLkkuLke ¼ez ÚkkÞ Au yLku íku{kt ½ýkt {kýMkku {hu Au íku{ y{u Mkk[ðe hk¾ðk ¼÷k{ý fhe. ½ýk Mk{Þ çkkË íku rþÕÃkeyu íku
Mkkt¼éÞwt Au íkÚkk y{u ðLk{kt Vhíkk níkk íÞkhu nrhîkh fwt¼{kt íÞkhu {qŠíkyku fkuELku Lk ykÃkíkkt íkuLku ÷ktçkku Mk{Þ Mkk[ððk ÃkkuíkkLkk
Lkshu Ãký òuÞwt Au. yk{ Aíkkt ykðe çkkçkíkLkku fkuE y¼kð ÷uíkwt ¾uíkh{kt Mk÷k{ík MÚkkLku Ëçkkðe ËeÄe. rLkËuoþ fhu÷ søÞkyu
LkÚke. Ãkhtíkw ykÃkýu íÞkt òu fkuE {hu íkuLkku íkhík y¼kð ÷u Au. ¾kuËðkÚke Ãkkt[ nòh ð»koLkku Ëe½o Mk{Þ ðeíÞku nkuðk Aíkkt Mk÷k{ík
fkuE ðkíkLkku ßÞkt rLkÞ{ LkÚke íÞkt íkux÷ku ytÄfkh Au. heíku s{eLk{kt Mk[ðkÞu÷e ©e LkhLkkhkÞý ¼økðkLkLke {qŠíkyku
• ©eLkhLkkhkÞýËuðLke {qŠíkyku ¾wË ©ef]»ý ¼økðkLku {¤e. suLku MðÞt ¼økðkLk ©ef]»ýu MðMkkrLkæÞ{kt ½zkðeLku íkiÞkh
çkLkkðhkðe níke fhu÷ Au. ¼økðkLk suLkk ½zðiÞk nkuÞ yLku ¼økðkLk suLku çkkÚk{kt
Mkðkh{kt ©enrh {qŠíkyku òuðk ÃkÄkÞko íÞkhu ¾qçk s «MkÒk ÷ELku ÃkÄhkðu÷ nkuÞ íku {qŠíkykuLke y÷kirffíkk íkku yðýoLkeÞ nkuÞ.
ÚkÞkLku çkkuÕÞk fu yk {qŠíkyku ¼õíkku MkkÚku ðkíkku fhu yuðe Au. ykÃkýu ©enrhyu çkkÚk{kt ÷ELku ÃkÄhkÔÞk ÃkAe ÞÚkkMÚkkLku (VuhVkh rðLkk)
yk ÷u¾{kt {kºk LkhLkkhkÞýLke {qŠíkykuLke rð»ku ÷¾ðwt Au. íkku y¾tz rçkhks{kLk Mkt«ËkÞ{kt yuf{kºk ©e LkhLkkhkÞý ¼økðkLkLke
zwtøkhÃkwh{kt yufkËþeLkk hkºku ©eS{nkhksu ËþoLk ykÃkeLku su fÌkwt {qŠíkyku y{ËkðkË{kt Au.
íku EríknkMk òýðk suðku Au. ©e LkhLkkhkÞý ¼økðkLkLke {qŠíkykuLke {qŠíkyku ÃkÄhkðeLku ôçkhk Ãkh çkuMke yLktík fkuxe çkúñktzLkk
fÚkk yuðe Au fu : yrÄÃkrík Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLk çkkuÕÞk fu, y{ku ©e
yufðkh ¼økðkLk ©ef]»ý çkrÿfk©{ ÃkÄkÞko. frXLk íkÃkMÞk LkhLkkhkÞýLke {qŠík{kt y¾tz hneLku ¼õíkkuLkk {LkkuhÚk Ãkqhk
fhíkk Lkircf ðúíkÄkhe {Lkw»Þkðíkkh ©e LkhLkkhkÞý MðYÃkLkkt ËþoLk fheþwt. y{khk{kt yLku LkhLkkhkÞýLkk MðYÃk{kt ¼uË {kLkþku Lkrn.
fÞkO. ¼hík¾tzLkk ¼õíkkuLkk fÕÞkýLkk {kxu s íkÃk fhíkk çkÒku y{khk MðYÃk{kt su ¼uË {kLkþu íku økwÁÿkune - ð[Lkÿkune Au.
MðYÃkLke Ãkqò fhe. íku Mk{Þu MktfÕÃk fÞkuo fu ¼hík¾tz{kt ¼ÔÞ {trËh ð[Lkk{]ík y{ËkðkË-6-7, suík÷Ãkwh-5, øk.«.48-74, MkkhtøkÃkwh-
çkLkkðe íku{kt yk çkÒku MðYÃkLke {qŠíkyku {khu ÃkÄhkððe Au. 16. yux÷u íkku y{ËkðkË ÃkAeLkkt {trËhku{kt Ãký LkhLkkhkÞýLkkt
MðYÃk ÃkÄhkÔÞkt íku{kt ¼qs rMkðkÞLkk {trËhku{kt LkhLkkhkÞýLkk Lkk{ fhðe ?’ Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™u …rðºk ¼qËuð {Þkhk{ ¼è ‚k{u
çkË÷eLku hýAkuzhkÞ-rºkf{hkÞ Lkðkt Lkk{fhý fÞkO Au. Ãký yLíku òuÞwt - ‘¼èS ! ™h™khkÞýËuð™e «rŒ»Xk fhðe Au. ‚kÁ {wnqŒo
íkku ©e LkhLkkhkÞý ¼økðkLk s Au. ð¤e sqLkkøkZ{kt íkku {æÞ õÞkhu ykðu Au ?’ ¼èSyu xe…ýwt òuÞwt y™u fÌkwt - ‘nu {nkhks!
{trËh{kt s rçkhks{kLk Au. Vk„ý ‚wË ºkes ‚khk{kt ‚khku rËð‚ Au. VheÚke ykðku Þku„ ½ýk
y{ËkðkË{kt rçkhks{kLk ©e LkhLkkhkÞý ¼økðkLkLke ð»kuo ykðu Au.’
{qŠíkykuLke fkuÃke fkuELkkÚke yks MkwÄe ÚkÞu÷ LkÚke yLku ¼rð»Þ{kt • ©e LkhLkkhkÞýkrËf ËuðkuLke «ríkckLke ÃkqðoíkiÞkhe
Úkþu Ãký Lkrn, fu{ fu ¼økðkLk ©ef]»ýyuu ftzkhu÷ MðYÃk Au. fuðk ÃkAe ykLktËkLktËS Mðk{eyu íkÚkk þnuhLkk ykøkuðkLk
MkwtËh, {Lkkunh, LkÞLkhBÞ, rËÔÞ, y÷kirff, {Lk{kunf, þkLík, nrh¼õíkkuyu {¤eLku rð[kh fÞkuo fu {trËhLkwt fk{ ÃkqÁt ÚkE økÞwt Au.
ÄiÞoðkLk, «økx Ãkqýo ÃkwÁ»kku¥k{ yûkhÄk{Lkk yrÄÃkríkLkwt íkÃkMðe ®MknkMkLkku Ãký íkiÞkh ÚkE sðk ykÔÞkt Au. ©eLkhLkkhkÞýËuðLke
MðYÃk, Ä{o{qŠíkLkk LktËLk ©e LkhLkkhkÞý ¼økðkLk rçkhks{kLk Au {kuxe {qŠíkyku ÷uðk Mktíkku økÞk Au íkuyku Ãký Úkkuzk rËðMk{kt ykðe
su íku{Lke «íkerík ÚkkÞ íkuLkk ¼køÞLkku fkuE Ãkkh LkÚke. ©eS{nkhks sþu. {kxu nðu ykÃkýu ËuðkuLke «ríkck fhðkLkwt MkkÁt þw¼ {wnqíko
yLku ©eLkhLkkhkÞý{kt suLku ¼uË sýkÞ íkuLkk Ëw¼koøÞLkku ytík LkÚke. òuðhkðe ©enrhLku íkuLke ¾çkh ykÃkðk íkÚkk MkkÚku MkkÚku ËuðkuLke
fu{ fu Ä{oMkwíkLkk ð[Lk yu s Ä{o Au. «ký«ríkck fhðk y{ËkðkË ÃkÄkhðk yk{tºký Ãkrºkfk ÷¾e
• {qŠík «ríkckLkwt þw¼ {wnqíko {kuf÷kðeyu. ÃkAe þnuhLkk Mkkhk{kt Mkkhk Ëið¿kku ÃkkMku {trËh{kt
Mktðík 1878 Lkk Vkøký MkwË-3 Lkk yuf ƒksw {trËh™wt ËuðkuLke «ríkckLkwt Mkkhk{kt MkkÁt þw¼ {wnqíko òuðhkðe «ríkck fhðkLkku
ƒktÄfk{ Ä{Äkufkh [k÷u Au, ƒeS ƒksw yk™tË Mðk{eyu [kh rËðMk Lk¬e fÞkuo. ÃkAe ©enrhLku «ríkckLkk {wnqíkoLke òý fhðk
‚tŒku™u ™h™khkÞýËuð™e {qŠŒyku ÷uðk {kxu zwt„h…wh {kufÕÞk, ŒÚkk íkÚkk «ríkckLkk fkÞo{kt ©enrhLkwt {køkoËþoLk çkhkçkh {¤e hnu suÚke
Ä{o-¼ÂõŒ y™u nrhf]»ý {nkhks™e {qŠŒyku …ý ŒiÞkh Úkðk «rík»XkLke rðrÄ{kt íkÚkk fkÞo{kt shk Ãký QýÃk Lk hnu íku {kxu
ykðe nŒe. fux÷kf ‚tŒku™u ðzkuËhk {kufÕÞk. Úkkuzk ‚{Þ{kt ‚wtËh «ríkck fhðkLkk rËðMk fhíkkt Úkkuzk rËðMkku ðnu÷k y{ËkðkË ÃkÄkhðk
{qŠŒyku ŒiÞkh ÚkE™u ykðe „E. yk™tË Mðk{eyu þnuh™k rðLktíke Ãkqðof yk{tºký Ãkrºkfk ÷¾e yLku íku{kt ÷ÏÞwt fu «ríkckLkwt
yk„uðk™ nrh¼õŒku ‚kÚku rð[kh fÞkuo fu nðu {trËh™wt fk{ …qÁt þw¼ {wnqíko rð.Mkt. 1878 Lkk Vkøký þwË-3 Lku Mkku{ðkh (íkk. 24-
ÚkÞwt. XkfkuhS™kt ®‚nk‚™ …ý ŒiÞkh Úkðk ykÔÞkt Au. Œku «rŒck™wt 2-1822) Lkk hkus ½ýwt s W¥k{ Au. Vhe s÷Ëe ykðwt yrík W¥k{
{wnqŒo ™¬e fhe™u ©enrh™u ynª ƒku÷kðeyu. yk™tË Mðk{eyu {wnqíko ykðu íku{ sýkíkwt LkÚke {kxu íku {wnqíko Lk¬e hk¾u÷ Au.
©enrh™u ƒku÷kððk {kxu ƒu ‚tŒku™u „Z…wh {kufÕÞk y™u ‚{k[kh • ËuþkuËuþ ftfkuºkeyku {kuf÷kðe
ykÃÞk fu ‘nu «¼w ! {trËh ŒiÞkh ÚkE „Þwt Au Œku Œ{u y{ËkðkË WÃkh «{kýuLkk yr¼«kÞðk¤e Ãkrºkfk ÷¾e íku Ãkrºkfk
…Äkhku y™u {trËh™wt r™heûký fhku. y™u yk¿kk fhku, «rŒck õÞkhu ©enrhLku ÃknkU[kzðk {kxu çku MktíkkuLku økZÃkwh {kufÕÞk. Mktíkkuyu økZÃkwh
ykðe íku Ãkºk ©enrhLku ykÃke, ËþoLk fhe, fux÷kf Mk{k[kh {kir¾f íÞkhçkkË ©enrhyu rþ»xk[khLkwt Ãkk÷Lk fhðk ©eLkøkh sðk
Ãký fÌkk. ©enrhyu íku Ãkºk Mk¼k{kt ðt[kÔÞku yLku y{ËkðkËLkk {kxu þw¼ {wnqíko òuðhkÔÞwt yLku íku «{kýu Mktíkku, Ãkk»koËku, nrh¼õíkku
{trËh{kt ËuðkuLke «ríkck fhðkLkku íku rËðMk yíÞw¥k{ Au íku{ Ãkkuíku MkkÚku y{ËkðkË sðkLke íkiÞkhe fhðk {ktze.
Ãký Lk¬e fÞwO. ÃkAe ©enrhyu MkËTøkwÁ þwfkLktË Mðk{eLku çkku÷kðeLku • y{ËkðkË ©eLkhLkkhkÞýËuðLke «ríkck{kt Mkðuo Äk{Lkk
Lke[u sýkðu÷k Ëuþku{kt íkÚkk çkesu ßÞkt ßÞkt ykÃkýk MkíMktøkeyku Ëuðku-{wõíkkuLku Mktíkku îkhk yk{tºký {kuf÷kÔÞwt
nkuÞ íÞkt yk «ríkckLkk WíMkð WÃkh ©eLkøkh ykððkLke yk{tºký ©eS{nkhksu økZÃkwh{kt Mktðík 1878 Lke Mkk÷{kt {nk MkwË
Ãkrºkfk ÷¾e {kuf÷e ykÃkðk yk¿kk fhe. Ãkkt[{Lkku ðMktíkkuíMkðLkku Mk{iÞku ¾qçk Äk{Äq{Úke QsÔÞku Lku ¾qçk
ËuþkuLkkt Lkk{ : {íMÞËuþ, {k÷ð, Ãkt[k¤, fwÁ, fkuþ÷, fåA, htøku hBÞk. Lku WL{¥k øktøkk{kt ¾eszkLkk ykhu MLkkLk fhðk ÃkÄkÞko.
Ík÷kðkz, nk÷kh, {ÁËuþ, økwshkík, ËrûkýËuþ, MkkuhXËuþ, Mkwhík, MLkkLk ÷e÷k fheLku ÃkkAk Ëhçkkh{kt ÃkÄkÞko. íku Mk{Þu y{ËkðkËÚke
{wtçkE, çkwhkLkÃkwh, ftf-Ëuþ ðøkuhu. ykLktË Mðk{eLkku fkøk¤ ykÔÞku, íku þwf{wrLk ÃkkMku ðt[kÔÞku su,
ÃkAe þwfkLktË Mðk{eyu ©enrhLke yk¿kk «{kýu WÃkh sýkðu÷ “{trËh Akuðhkðe hÌkk Lku LkhLkkhkÞýLke {qŠíkyku ykuÃke hne Au.
ËuþkuLkkt økk{ku{kt íkÚkk çkesu ßÞkt ßÞkt MkíMktøkeyku níkk íku íku økk{ku{kt Mktðík 1878 Lkk Vkøký MkwrË ºkesLkwt {wnqíko ÃkÄhkÔÞkLkwt Au.” {kxu
Lke[u «{kýu fwtfw{ Ãkrºkfkyku ÷¾e {kuf÷kðe ykÃke. {wõíkkLktË Mðk{e ykrË MkËTøkwÁLku {kuf÷òu. Mkk{kLk Ãký fhkððk
r÷¾k®ðík-Mðk{e ©eMknòLktËS {nkhksLkk LkkhkÞý ðkt[òu.
{ktzâku Au.” yuðe heíku ykLktËkLktË Mðk{eyu fkøk¤ ÷¾eLku {kufÕÞku.
sík ÷¾ðk fkhý su økwshkíkLkk ÃkkxLkøkh ©eLkøkh (y{ËkðkË){kt
íÞkhu {nkhks fnu, “íkuzkðku MktíkLku” ÃkAe Mktíkku {nkhksLku Ãkøku
Ãknu÷ðnu÷wt ykÃkýk Mkt«ËkÞLkwt ºký rþ¾hLkwt MkwtËh {kuxwt {trËh
÷køkeLku çkuXk. íÞkhu {nkhks fkøk¤Lke ðkík fheLku fnu : “{wõíkkLktË
çktÄkÔÞwt Au. íku{kt ©eLkhLkkhkÞýËuðLke íkÚkk ©eÄ{o-¼Âõík Mkrník
©enrhf]»ý {nkhks Lkk{Lke y{khe {qŠík íkÚkk ©ehkÄkf]»ýËuðLke Mðk{e, çkúñkLktË Mðk{e Lku rLkíÞkLktË Mðk{e ! ík{u y{ËkðkË ykLktË
{qŠíkykuLke «ký«ríkck fhðkLkwt þw¼ {wnqíko rð. Mkt. 1878 Lkk Mðk{e ÃkkMku òyku.” ÃkAe {nkhksu ð† WíkkheLku MLkkLk fÞwO Lku
Vkøký MkwËe ºkes Lku Mkku{ðkhLkk þw¼ rËðMku hk¾u÷ Au. íkku íku þw¼ Úkk¤ s{ðk rçkhkßÞk. íku s{íkk òÞ Lku y{ËkðkËLkk {trËhLke
«Mktøku y{khk íkÚkk ËuðkuLkkt íkÚkk Mktík-nrh¼õíkkuLkkt ËþoLk Mk{køk{ ¼÷k{ýLke ðkík fhíkk òÞ. ÃkAe [¤w fheLku MkËTøkwÁLku Úkk¤
ðøkuhuLkku y÷ÇÞ ÷k¼ ÷uðk Mkðuo Mknfwxwtçk r{ºk{tz¤ Mkrník s{kzâku. ÃkAe {nkhksu MkËTøkwÁLku økkze òuzkðe ËeÄe, íku [kÕÞk
©eLkøkh sYh ÃkÄkhþku. rðþu»k{kt ykÃkýk Mkt«ËkÞLkwt Mkki «Úk{ yk Lku {nkhks ÃkkuZâk.
{kuxwt {trËh çktÄkÔÞwt nkuE íku{kt ËuðkuLke «ríkck ¾qçk {kuxk Mk{khkun ÃkAe Úkkuzeðkh fuzu òøkeLku s¤ÃkkLk fheLku ykuhzkLke ykuMkheyu
yLku Äk{Äq{Úke ðuË rðrÄÃkqðof fhðkLke Au. íkuÚke íku ytøkuLkku {kuxku Zkur÷Þk WÃkh rçkhkßÞk. ÃkAe fkXeLkk yMkðkhLku íkuzkÔÞk Lku Ëuþ
WíMkð Úkþu. íkuÚke ykðku y÷ÇÞ ÷k¼ Vhe {¤ðkLkku Ëw÷o¼ Au. Ëuþ «íÞu ftfkuíkheyku ÷¾kðeLku {kuf÷kðe. ÃkAe {nkhksu ytøkqXk
{kxu ¾kMk ykððkLkwt hnuþu. ÃkkMkuLke yktøk¤eLke MkkLku fheLku MkÂå[ËkLktË Mðk{eLku çkku÷kðeLku fÌkwt
su, “ík{u yûkhÄk{Lkk {wõíkLku ¾çkh fhku yLku økku÷kuf Lku ðifwtX ÃknuhkÔÞk Lku Zku÷, þhýkE Lku ºkktMkkt RíÞkrËf ðkòt ðkøÞkt.
íÞkt Ãký ¾çkh fhku. yLku çkúñk, rð»ýw, rþð, RLÿ, ðÁý, fwçkuh, [¾÷kËe Ãk÷ký {ktze, MkkuLkuhe {qXðk¤e íkhðkh Lku hkuÍe Zk÷kuLke
MkqÞo, [tÿ ykrË Lkð økún Lku Ëþ rËøkÃkk¤ Lku çk]nMÃkrík ykrË Mkðuo þku¼k Mkrník fkXeLkk yMkðkh Ãký íkiÞkh ÚkELku ykÔÞk Lku çkÏíkh
Ér»k, rÃkík], {Lkw»Þ yLku øktøkkrËf su LkËeyku íku MkðuoLku ík{u ¾çkh Ãknuhe, Zk÷ku, íkhðkhku yLku çktËqfku çkktÄeLku Lku nkÚk{kt Í¤fe hnu÷k
fhku su, {nkhks y{ËkðkË{kt LkhLkkhkÞýLke {qŠíkyku ÃkÄhkðu Au ¼k÷k Mkrník Ãkk¤k íkiÞkh ÚkELku ykÔÞk. {wrLk{tz¤, çkúñ[khe Lku
íku Mkðuo ykðòu.” ÃkAe {nkhksu þíkkLktË Mðk{eLku fÌkwt su, “ík{u MktLÞkMke íku Ãký íkiÞkh ÚkÞk Lku ÃkAe {kýfe ½kuze WÃkh Ãk÷ký {ktze
ïuíkîeÃk{kt Lku çkrÿfk©{{kt sELku {uÁÃkðoík Lku rn{k[÷ ykrË su yLku þýøkkheLku ÷kÔÞk.
yüfw÷ Ãkðoík íku{Lku ¾çkh fhku su, {nkhks y{ËkðkË{kt • økZÃkwhÚke ©enrhLkwt {kuxk Mkt½ MkkÚku y{ËkðkË ykøk{Lk
LkhLkkhkÞýLke {qŠíkyku ÃkÄhkðu Au. íku ík{u Mkðuo ík{khk fwxwtçk rð. Mk. 1878 Lkk {nk ðËe AXLkk rËðMku ©enrh økZÃkwhÚke
ÃkrhðkhLku ËkMk-ËkMkeyku Mkrník ykðòu.” yu{ fneLku {nkhksu çkuÞ [kÕÞk íku fkifk økk{ ÚkE suík÷Ãkwh ÃkÄkÞko. ztfk, rLkþkLk MkkÚku
MktíkkuLku {kufÕÞk, íku [kiË ÷kuf, Mkkík îeÃk Lku Lkð ¾tz íku{kt MkkiLku økk{Äýe fkXeyku, ûkrºkÞku ðøkuhu nrh¼õíkku sux÷k níkk íku ík{k{
¾çkh fhe ykÔÞk yLku {nkhks yûkh {nku÷{kt ÃkÄkÞko Lku ÃkkuZâk. ÃkkuíkÃkkuíkkLkk ½kuzkyku WÃkh çkuMkeLku ykÔÞk níkk. íku{kt ËkËk ¾k[h,
ÃkAe ËuþËuþLkk çkkEçkkE nrhsLk ðuÕÞwt, {kVk, Ãkk÷¾e, Sðk ¾k[h, Mkku{÷k ¾k[h, Ëknk ¾k[h, y{hk ¾k[h, Mkwhk
{uLkk, rð{kLk, nkÚke, ½kuzk Lku Ÿx íkuýu fheLku þku¼íkk, fåA Ëuþ, ¾k[h, {kýMkeÞk ¾k[h, zkuMkk ¾k[h, fwtÃkk ¾k[h, fktÄk ¾k[h,
nk÷kh, MkkuhX, ðk¤kf Lku fkrXÞkðkz ykrË Mkðo ËuþLkk Mkt½ ykððk ðk½k ¾k[h, {kíkhk ÄkÄ÷, hkXkuz ÄkÄ÷, ðMíkk ¾k[h, ðu÷k
{ktzâk íkuýu økk{ çknkh Wíkkhku fÞkuo. ÃkAe fkXeLkk yMkðkh, Ãkk¤k, ¾k[h, Íeýk¼kE, ¼kuò¼kE, Ãkwtò¼kE, y÷iÞk ¾k[h, suXMkwh
Ãkh{ntMk, çkúñ[khe Lku MktLÞkMke íku Mkðuo ykÔÞk. yLku Mkkík MðøkoLkk ¾k[h, {q¤w ¾k[h, {kufk ¾k[h, {q¤w¼kE ðøkuhu íkÚkk çkkuxkË,
su Mkðuo Ëuð íku {Lkw»ÞLkkt YÃk ÄheLku ykÔÞk. «nT÷kË ykrË su Mkík- Lkkøkzfk, fkuxzk, ¼UMkò¤Lkk fkrXÞku íkÚkk fkÞk¼kE, hkò¼kE,
÷kufLkk ðkMke, íku Ãký Mkðuo {Lkw»ÞLkkt YÃk ÄheLku ykÔÞk. ík¤kík¤, Sðk¼kE, {uÚkkýLkk ûkrºkÞ ¼õíkku Ãkqtò¼kE, fkfk¼kE, íkkðe
{nkík¤ Lku Ãkkíkk¤ íkuLkk hnuðkMke Lkkøk Ãký {Lkw»ÞLkkt YÃk ÄheLku økk{Lkk yËk¼kE suXe¼kE, Ä{zfkLkk hkÞÄýS, yswS¼kE,
ykÔÞk. su{ Mk{wÿLku rð»ku LkkLkku çkux nkuÞ íku{ [khufkuh Mkt½ QíkÞkuo, Ëuðr¤ÞkLkk ò÷{®MknS, suXe¼kE íkÚkk ËËwfkLkk ¼õíkku ðøkuhu
íkuÚke økZÃkwh LkkLkwt Ëu¾kíkwt níkwt. níkk. íkuyku Mkki ÃkkuíkÃkkuíkkLkkt ½kuzkt ÷ELku ykÔÞk níkk. {rAÞkðLkk
ÃkAe {nkhksu Mkðkhu ðnu÷k òøke, rLkíÞrðrÄ fheLku Úkk¤ hkò çkkÃkw¼kE ½kuzk òuzu÷ku ÃkkuíkkLkku hÚk ÷ELku ykÔÞk níkk. økktVLkk
s{e, ðk¤w fheLku {w¾ðkMk ÷eÄku. ÃkAe ¼khu hUxku çkktÄe, ¾¼k hkò yswçkkE Mðkhe ÷ELku ykÔÞk níkk. ÃkeÃk¤eLkk ËkËk¼kE,
Ãkh ¼khu þu÷wt Lkk¾eLku, Wøk{ýu çkkh ykuhzkLke ykuMkheyu ykðeLku Äku÷uhkLkk Ãkwtò¼kE ðøkuhu, hkusfkLkk fkfk¼kE, ¾hz, ÍªÍh,
Zkur÷Þk WÃkh rçkhks{kLk ÚkÞk íku Mk{u nrhsLku Ãkw»ÃkLkk nkh ðkøkz, fwtz¤, MkkhtøkÃkwh, çkøkz, fkrhÞkýe, ÍªÍkðËh, økkuhzfk,
økwtËk¤e, frhÞkýk, ftÚkkrhÞk, ¼kzuh, Ãkt[k¤k, {ktøkhku¤, økkuÄkðe, • Mkhfkh íkhVÚke çktËkuçkMík
zktøkhðk, ykrË økk{kuLkk ûkrºkÞ ¼õíkku íkÚkk çkeò ¼õíkku Ãký íÞkh ÃkAe ©enrhyu «ríkckLkk fkÞoLke íkiÞkhe{kt {ËË fhðk
©enrh MkkÚku ½kuzkyku WÃkh çkuMkeLku ykÔÞk níkk. çkeò yLkuf ËuþkuLkk {kxu MkËTøkwÁ {wõíkkLktË Mðk{eLku íkÚkk MkËTøkwÁ çkúñkLktË Mðk{eLku
íkÚkk økk{kuLkk ¼õíkku Ãký sYh Ãkqhíkkt {kýMkku ½h{kt hk¾eLku çkkE- yøkkWÚke y{ËkðkË sðkLke yk¿kk fhe yux÷u íkuyku çkÒku MkËTøkwÁyku
¼kEyku Mkðuo ykÔÞkt níkkt. suLkku økýíkkt Ãkkh Lk ykðu. økkzkyku ÃkkuíkkLkk {tz¤Lkk MktíkkuLku MkkÚku ÷ELku ©eLkøkh sðk {nk {kMk{kt
ðøkuhu ðknLkku ÷ELku Ãký ½ýk ÷kufku ykÔÞk níkk. ©enrh ËhufLke hðkLkk ÚkÞk. íkuyku Äku¤fk ÚkELku y{ËkðkË LkSf ykÔÞk íkku íÞkt
çkhkçkh Mkt¼k¤ hk¾íkk níkk. ytøkúus MkhfkhLkk ÷~fhLkk ykþhu çku nòh økkhËe hMíkk{kt íktçkw
• økZÃkwhÚke ©enrh {kuxk Mkt½ MkkÚku y{ËkðkË síkk ©enrh Lkk¾eLku Ãkzkð fhe hnu÷k òuÞk. yk òuE MktíkkuLku ykùÞo ÚkÞwt,
MkkÚku LkhLkkhkÞýËuðLkk rËÔÞ ËþoLk MkwhçkkE ykrË ½ýkLku ytøkúuòuLkk Mk{Þ{kt Ãký ©eMðkr{LkkhkÞý ¼økðkLkLkk rðhkuÄeykuLkku
ÚkÞkt WÃkÿð rçk÷fw÷ {xe økÞku Lknkuíkku, Ãkhtíkw íku ¼qøk¼o{kt [kÕÞku økÞku
yuf ð¾ík økZÃkwh{kt Wøk{ýk çkkhLkk yu ykuhzkLke ykuMkheLkk níkku. íkuLke «íkerík yðkhLkðkh rðhkuÄLkk LkkLkk{kuxk «Mktøkku yøkkW
Ërûký fkuhLkk ¾tz{kt {nkhks rçkhks{kLk níkk Lku íku ®MknkMkLk WÃkh ðýoðe økÞk yLku nðu ÃkAe ðýoððk{kt ykðþu íkuLkk WÃkhÚke sýkþu.
çkuXk níkk. Lku Mkðuo ïuík ð† Äkhý fÞko níkk. íku ÃkkuíkkLkk íku{s yk «ríkck WíMkð ¾qçk Äk{Äq{Úke Wsðkþu yLku íku ytøku
{w¾kh®ðËLke ykøk¤ {wrLk íkÚkk ËuþËuþLkk nrh¼õíkLke Mk¼k nòhku {kýMkku y{ËkðkË{kt yufrºkík Úkþu íkuÚke íku{kt íkkuVkLk ÚkðkLke
¼hkELku çkuXe níke. Mkt¼kðLkk Lkfkhe þfkÞ Lkrn. ykLke íkfuËkhe íkhefu þnuhLkk
Mkíkkðk¤kykuyu Mkòøk hnuðwt Ãkzu íku {kxu WÃkhLke ÔÞðMÚkk nkuE þfu
íku Mk{Þu y{ËkðkËÚke ykLktËkLktË Mðk{eLkku Ãkºk ykÔÞku. íku{kt
íkuLke «íkerík ykøk¤ s{kðkþu íkuðe «§kuíkheÚke MktíkkuLku ÚkE.
LkhLkkhkÞýLke «ríkck fhðkLkwt ÷¾u÷ níkwt. ÃkAe W¥k{ hkòLku
MktíkkuuLku ËqhÚke ykðíkk òuE íku Mktºkeykuyu MktíkkuLku ÃkqAâwt fu
çkku÷kðeLku íkÚkk MkËTøkwhw Mkrník {nkhksu fÌkwt, su Mkðo íkiÞkh ÚkÞk
Mðkr{LkkhkÞý ykðu Au ? yLku íkuyku fux÷u Ëqh Au ? íku{Lke MkkÚku
yLku {nkhks {kýfe ½kuze WÃkh [ze økksíkkt–ðksíkkt y{ËkðkË
fux÷k fkXe Au ? ík{u suðwt òýíkk nku íkuðwt fnku. yk Lkøkh{kt ÷wå[k
ÃkÄkÞkO níkk. íku ð¾íku {Lkw»ÞLku òuðk{kt yu{ ykÔÞwt fu, [íkw¼wos
yLku fki¼ktze yLkuf sLkku hnu÷k Au íkuyku yþktríkLkk yÂøLk{kt ÃkkuíkkLke
{qŠík LkhLkkhkÞý {nkhksLku çkuÞ Ãkz¾u þt¾, [¢, økËk, ÃkÈ Mkrník
¼k¾he þufe ¾kLkkhk Au. íku{Lku Mðkr{LkkhkÞý WÃkh Ãkqýo îu»k Au.
[kÕÞk òÞ Au. yuðwt ykE MkwhçkkE ðøkuhu ½ýk {kýMkkuLku Lkshu îu»ke ÷kufkuyu yuðe økÃk yk Lkøkh{kt [k÷ðe Au fu yk Lkøkh{kt
Ëu¾kýwt íkuÚke ykðku {nkhksLkku {rn{k Au, íku{ òýe ¾qçk ykLktË íkuyku nrÚkÞkhÄkhe fkXeykuLku {kuxe MktÏÞk{kt ÷ELku ykðu Au. fkXeyku
ÚkÞku, yuðwt [rhºk íku søÞkyu fÞwO. (©eS{nkhksLkk [rhºkku– ÷qtxVkx fhLkkhk nkuÞ Au íkuÚke íkuyku y{ËkðkËLku ÷qtxe ÷uþu. Mkt¼ð
økZÃkwh÷e÷k, [rhºk-80) Au fu Mðkr{LkkhkÞý MkkÚku ykðLkkhk fkXeyku Ä{oðk¤k Lku Lkeríkðk¤k
nkuÞ. Ãkhtíkw fux÷kÞ ðuþÄkhe fkXeyku Ãký yk rLkr{¥ku ½qMke ykðu WÃkh «{kýu MkËTøkwÁ çkúñkLktË Mðk{e íkÚkk MkËTøkwÁ {wõíkkLktË
yLku íkkuVkLk {[kðu. {kxu LkøkhLke hûkk fhðk su Mkknuçk hnu÷k Au Mðk{eyu íku ÷~fhLkk y{÷Ëkhku MkkÚku Mk{ÞMkq[fíkk ðkÃkhe
íku{ýu ¾uzkÚke y{Lku çkku÷kÔÞk Au. íkuÚke y{u ykÔÞk Aeyu. Ëþ- Mk{Þkur[ík ðkík[eík fhe íku{Lku Mktíkku»k Ãk{kzâk íÞkhu ÷~fhLkku
çkkh íkkuÃkku Ãký MkkÚku ÷kÔÞk Aeyu. {kxu Mðkr{LkkhkÞýLkk ykÔÞkLke WÃkhe çkkuÕÞku fu MkknuçkLku íkku Mðkr{LkkhkÞýLkk WÃkh ½ýku s ¼kð
ðkík fnku íÞkhu MkËTøkwÁ {wõíkkLktË Mðk{eyu íkÚkk MkËTøkwÁ çkúñkLktË Au Ãký WÃkhÚke Ãkkt¾tzeykuyu «ò{kt ½wMkkzu÷ku ¼Þ Ëqh fhðk Lku
Mðk{eyu Mkn»ko ¾w÷kMkku fÞkuo fu, ík{u ykÔÞk Aku íku MkkÁt ÚkÞwt. ík{Lku «òLku þktík Ãkkzðk y{Lku {kufÕÞk Au. Mðkr{LkkhkÞý ynª ykðu
òuELku y{Lku þktrík ÚkE. «ò{kt Mkw¾ þktrík Au yLku LkeríkÚke hkßÞ íku{kt Mkknuçk ½ýk hkS Au. {kxu ík{ku ®[íkk fhþku Lkrn. ÃkAe íÞktÚke
[k÷u Au. íkuÚke «ò Mkw¾e Au. þktrík{kt ykçkkËe Au, rðfkMk Au su Mktíkku y{ËkðkË{kt ykÔÞk Lku LkðkðkMk ÃkkMku MktíkkuLke Ä{oþk¤k{kt
fki¼ktze Au íkuykuLku þktrík øk{íke LkÚke. yþktrík{kt íkuykuLkku hkux÷ku ykLktËkLktË Mðk{e MkkÚku QíkÞko. ÃkAe ©eSyu fÌkk «{kýu
Au. Mðkr{LkkhkÞýLke heíkLku rð÷kÞík MkwÄeLkk {kuxk Mkknuçkku òýu ykLktËMðk{e MkkÚku ðkík[eík fhe «ríkck ytøkuLkk fkÞoLke çkÄe s
Au. Mðkr{LkkhkÞý nS økZÃkwh{kt Au. y{Lku ykøk¤ ÔÞðMÚkk {kxu íkiÞkheyku fhðk {ktze.
{kufÕÞk Au. Mðkr{LkkhkÞýLkk Mkuðf su fkXefku¤e Au íku{ýu yLkerík • ©enrh zLk÷kuÃk MkknuçkLku {éÞkLku þkLkËkh Mkðkhe MkkÚku
{kºk Akuze ËeÄe Au. íkuyku fkuELku ÷qtxíkk LkÚke, [kuhe fhíkk LkÚke. þku¼kÞkºkk ÚkE
su fkXefku¤e Mðkr{LkkhkÞýLkk ykr©ík LkÚke íku{Lke ðkík íku òýu. ©enrh yufkËþeLke hkºke suík÷Ãkwh{kt hne çkkhMkLkk rËðMku
Mðkr{LkkhkÞýLkku ykËuþ Au fu økk{kuøkk{Lkk y{khk ykr©íkkuyu Mkðkhu çkÄkt Mkt½Lku MkkÚku ÷ELku [kÕÞkt, Mkðuo ðknLkku Ãký MkkÚku
Mkt½{kt ¼uøkk [k÷ðwt. fkuE yòÛÞkLku ÃkkuíkkLkk Mkt½{kt ½qMkðk Ëuðku [÷kÔÞkt. Lku ík{k{Lku fktfrhÞk WÃkh ÔÞðÂMÚkík heíku {wfk{ fhkðe
Lkrn. íkuLkku rðïkMk hk¾ðku Lkrn. MkíMktøkeLkku ðuþ ÷ELku ykÔÞku nkuÞ ÃkAe yøkkW ykÞkusLk fÞko «{kýu ©enrh Mkðkhe MkkÚku hkÞÃkwh
íkku Ãký yòÛÞkLku Mkt½{kt ½qMkðk Lk Ëuðku. yux÷u Mðkr{LkkhkÞýLkk Ëhðksu ykðeLku Q¼k hÌkk. íÞkt þnuhLkk nrh¼õíkku íkÚkk ykøkuðkLk
Mkt½{kt íku{Lke LkeríkLku MkËk[kh [wMíkÃkýu Ãkk¤Lkkhk ykr©íkku s nþu. Lkkøkrhfku Zku÷, ºkktMkk, ðkòt, ytøkúuS çkuLz ðkòt, Ãkz½{, ðøkuhu
íku{Lkk íkhVÚke MkhfkhLku fkuE çkef hk¾ðkLke sYh LkÚke. ðk®sºkku ðøkkzíkk. Mktíkku íkÚkk ðýeo ðøkuhuLku MkkÚku ÷E {kuxwt Mkk{iÞwt
ykðku ¾w÷kMkku Mkkt¼¤e Mktºke hkS ÚkÞk yLku çkkuÕÞk fu yuf ÷E ©enrhLke MkL{w¾ ykÔÞk yLku nkhku Ãknuhkðe ËþoLk fÞkO. ÃkAe
ík{khku {ík s MkknuçkLku Á[u íkuðku Au. MkknuçkLkku su Mkknuçk hÌkku ðksíku økksíku ©enrhLke Mðkhe [k÷e. Ãknkuh yuf rËðMk [zâku níkku.
Au íku MkknuçkLke heík {wsçk [k÷u Au. MkknuçkLke heík {wsçk [kÕÞk ©eS {kýfe ½kuze WÃkh rçkhkßÞk níkk. ½kuze MkkuLkuhe MkksÚke
rðLkk Mkknuçk LkÚke Úkðkíkwt. yu heíkLku ßÞkt MkwÄe þe¾íkku LkÚke íÞkt þýøkkhe níke. ©enrhyu MkkuLkuhe fMkwtçk÷ VUxku {Míkfu çkktæÞku níkku.
MkwÄe MkßsLk fnuðkíkku LkÚke. ¼økðkLk yLku LkeríkLke yufs heík Au. AkuøkkLke þku¼k yLkuhe níke. Ãkk½{kt {kuíkeLkk MkwtËh íkkuhk ÷xfe hÌkk
Lkerík Lku Ä{o yuf hnu÷kt Au. yLkerík yLku yÄ{o yufs Au. níkk íku òýu {kuíkeLkku ðhMkkË ðhMkíkku nkuÞ íku{ Ëu¾kíkwt níkwt. MkkuLkkLkkt
yk¼q»kýku Ãký þku¼e hÌkkt níkkt. Ãkw»ÃkLkk nkhku ÃknuÞko níkk íkuÚke Au. nòhku {kýMkku Mðkhe{kt [k÷íkkt níkkt Aíkkt rþMíkçkØ òuE íkuyku
©enrhLke {qŠík ÃkqLk{Lkk [tÿ suðe þku¼íke níke. yuðe þku¼kyu Þwõík «¼krðík ÚkÞk. ©enrhLku yÔÞðMÚkk yLku økuhrþMík øk{íkkt Lkrn yLku
Mðkhe hksçkòh{kt ykðe íÞkhu ÃkwhLkkt {kýMkku çkòh{kt Q¼k hne íku{ fhu íkuLkk WÃkh y«MkÒkíkk Ëk¾ðíkk. ©e Mðkr{LkkhkÞý
©enrhLkk ËþoLk fhðk ÷køÞkt. Ãk]Úðeík¤Úke íku ËwfkLkku, {fkLkku, íkuLkk Mkt«ËkÞLke yk rðrþüíkk níke yLku Au. nrh¼õíkku ykðe økÞk ÃkAe
Mkðo {k¤ku, yøkkMkeyku çkkE-¼kEÚke ¼hkE økÞkt níkkt. ¼kðÚke MktíkLkkt {tz¤ku ykÔÞkt. íku{Lke y÷kirff heík, Lkuºk, ©kuºk, íkLk, {Lk,
çkÄkt ËþoLk fhíkkt níkkt. çkòh{kt ík{k{ ËwfkLkku r[ºkrðr[ºk htøkÚke çkÄwt s rLkÞ{{kt òuE Mkknuçku {Lk{kt rLkùÞ fÞkuo fu ¾hk {kuûkLkk
htøke íkkuhýkuÚke þýøkkhe níke. hksçkòh{kt Äq¤ Lk Qzu íkux÷k {kxu Ëkíkk yk Mktík Au. {kuûkLkk Ëkíkk {éÞk rðLkk fkuE rLkÞ{{kt ðíkkoðe
Ãkkýe Atxkðe ËeÄwt níkwt. yLku çkuÞ íkhV fu¤Lkkt ð]ûkku hkuÃke ËeÄkt þfíkwt LkÚke. yuf ½hLkk {Lkw»Þku Ãký Mk{kLk rLkÞ{{kt ðíkkoð fhðk{kt
níkkt. ykðe yLkufrðÄ þku¼kðk¤k þnuh{kt Mðkhe [k÷íke níke. yþõÞ nkuÞ Au, ßÞkhu ynª íkku yLkuf ½hLkkt yLku yLkuf økk{kuLkkt
MðkheLke ykøk¤ ½kuzk WÃkh ztfku, rLkþkLk hnu÷kt níkk. íku{Lke ÃkkA¤ {Lkw»Þku yuf s rLkÞ{{kt ðíkuo Au, íku ykùÞo Au, MkkÄwíkk hk¾e
rðÄrðÄLkkt ðkòt ðkøkíkkt níkkt. ðkòtðk¤kLke ÃkkA¤ yÃkkh nrh¼õíkku rLkÞ{{kt ðíkkoððk íku frXLk fk{ Au. MkhfkhLkk nkÚk{kt Mk¥kk Au
[k÷íkk níkk. íku{Lke ÃkkA¤ Mktíkku, ðýeoyku [k÷íkk níkk. çkÄk Ÿ[u íkuÚke ¼ÞLku ÷eÄu hiÞík rLkÞ{{kt ðíkuo Au. su MkhfkhLkk rLkÞ{{kt
Mðhu feíkoLkku çkku÷íkk níkk. MktMf]ík ¼ýu÷k Mktíkku ðuËMíkwrík, økkuÃkefkøkeík, hnu Au íkuLku hûký {¤u Au. Aíkkt «ò fux÷e WØík ÚkE òÞ Au
swøk÷økeík, ðuýwtøkeík, ¼ú{høkeík íkÚkk MíkwríkLkk &÷kufku çkku÷íkk níkk. yLku MkhfkhLkk fkÞËkLkwt WÕ÷t½Lk fhu Au. suðku økwLkku fhu Au íkuðku
íku{Lke ÃkkA¤ Ãkk»koËku ¾¼u çktËqfku hk¾eLku [k÷íkk níkk. íku{Lke Ëtz ÚkkÞ Au. yk{ Mkknuçk {Lk{kt rð[kh fhu Au íÞkt Mðkhe{kt
ÃkkA¤ fLkfLke Azeyku nkÚk{kt ÷ELku ËMk-çkkh [kuÃkËkhku sÞsÞLkk Ãkk»koËku, [kuÃkËkhku ykÔÞk íku{Lku Ãký òuÞk. ÃkAe ©enrh ÃkÄkÞko.
Ãkkufkhku fhíkk níkk. íku{Lke ÃkAe yï WÃkh çkuMkeLku ©enrh [k÷íkk íku{Lku òuE Mkknuçk Ãkøku ÷køÞk. ßÞkhu ©enrhLke yLku MkknuçkLke
níkk. íku{Lke ÃkkA¤ yÃkkh Lkh-Lkkheyku [kÕÞkt ykðíkkt níkkt. yuf Lksh ÚkE íÞkhu rððufLkk òýfkh Mkknuçk Lk{Mfkh fhe çkkuÕÞk
ðknLkku Ãký ÃkkA¤ ykðíkkt níkkt. þnuhLkk {kýMkku çkòh{kt nkhku fu nu Mðkr{LkkhkÞý ! ík{u ¾wþe Aku Lku ? ykÃk {khk yk þnuh{kt
Ãknuhkðe Vq÷kuÚke ðÄkðíkk níkk. økw÷k÷ Ãký ¾qçk Qzíkku níkku. ÃkÄkÞko íkuÚke nwt ½ýku ¾wþ¾wþ ÚkÞku Awt. yk þnuh{kt su fki¼ktze
©e Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLk ÃkÄkhu Au íku{ Mkkt¼¤e þnuhLkk Au íku{ýu ykÃk ykððkLkk Aku íku{ Mkkt¼¤e íku{Lkwt [kÕÞwt íkux÷wt fÞwO.
nkfu{ zLk÷kuÃk Mkknuçk ½kuzkøkkze{kt {uz{Lku MkkÚku ÷E òíku ½kuzkøkkze ykÃkLkk ykððkÚke íku{Lku shk Ãký ykLktË LkÚke. fki¼ktzeykuLku ðþ
[÷kðíkk Mkk{k ykÔÞk. hkÞÃkwh ËhðkòÚke ©enrhLke Mðkhe þnuh{kt fhðk {kxu s y{kÁt hkßÞ ÚkÞwt Au. íku ÷kufku øk{u íkux÷k nþu íkkuÃký
ykðe. çkòh{kt ©enrh yLku Mkknuçk ¼uøkk ÚkÞk. s{ýk nkÚk íkhV y{Lku Síke þfu íku{ LkÚke. ykÃkLkwt su ðíkoLk Au íku fki¼ktzeLku þktík
Mkknuçku økkze Q¼e hk¾e. «Úk{ nrh¼õíkkuLke heík¼kík òuE LkÚke fhíkwt. íku{LkkÚke [k÷u íkux÷ku rðhkuÄ fhu Au Ãký íku{Lkwt fktE
{kýMkLke suðe heík nkuÞ íku òuE íkuLkk WÃkhÚke íkuLke Ãkheûkk ÚkkÞ [k÷íkwt LkÚke. ykÃkLkwt ðíkoLk þk† {wsçkLkwt Au. suLkku þkMºkku rLk»kuÄ
fhu Au íkuLkku ík{u rLk»kuÄ fhku Aku. íku ÷kufku sux÷ku ykÃkLkku rLk»kuÄ «¼w ßÞkhu íku {trËh ÃkkMku ykÔÞk íÞkhu íku {trËhLkkt çkkhýkt çktÄ
fhu Au íkux÷ku þk†Lkku rLk»kuÄ ÚkkÞ Au. ðuË òýu íkku Ãký þwt ? su fhe ytËh MktíkkE økÞku suÚke ©enrhLkkt ËþoLk Lk ÚkkÞ. ©enrh
þk† {wsçk ðíkuo Au íkuLke MknkÞ þk†ku fhu Au. y{khk suðwt fk{ {trËhLkkt çkkhýkt ÃkkMku ykðe çku ½ze Q¼k hÌkk. ðkòtLkku þçË
nkuÞ íku yð~Þ fnuòu. ík{ku ßÞkhu yLku su fnuþku íÞkhu íku fk{ Mkkt¼¤e rð{w¾Lku çknw Ëw:¾ ÚkÞwt. íku òýe ©eS íÞktÚke [k÷e
fhe ËEþ. {kxu shk Ãký Mktfku[ hk¾þku Lkrn. LkeféÞk. ykøk¤ çkÄk Lkkøkhku hnuíkk níkk. íku{ktLkkt ytçkkçkkELkk
©enrhyu fÌkwt : “su hkßÞ{kt þktrík Au íkuÚke hiÞík Mkw¾e ÚkE ½hLke ÃkAeík{kt yuf çkkhe níke. ©enrh ÃkÄkhu Au íku òýeLku
Au. {kxu ík{u su{ hiÞík Mkw¾e ÚkkÞ íku{ íkÃkkMk fheLku fhíkk hnuòu. ytçkkçkkE ºký[kh Vq÷kuLkk nkhku ÷E çkkhe{kt Q¼kt níkkt. Lkkøkhku
suLku yLkerík Á[u Au yuðk fki¼ktze, «Ãkt[e, fwrx÷ sLkkuLkkt {q¤ Ãký hMíkk{kt Q¼k níkk. ©enrh ßÞkhu ÃkkMku ykÔÞk íÞkhu ÃkkMku
W¾kze Lkk¾òu. su þknwfkh «òLku Lkerík øk{u Au íku Mkw¾e Au. ík{khk ykðe nkh Ãknuhkðe «¼wLku Ãkøku ÷køÞk. ytçkkçkkEyu Ãký nkh
hkßÞ Ãknu÷kt hksfeÞ ytÄkÄqtÄe níke íkuÚke «ò Ëw:¾e níke. yíÞkhu ÃknuhkÔÞk.
su fw{køkuo [k÷u Au íku íkuðwt Ëw:¾ Ãkk{u Au. fki¼ktze hkòyku hiÞíkLku • ©enrhyu Lkkøkh ¼õíkkuLku h½wLkkÚkËkMkÚke Ëqh hnuðk
Ãkezu Au. fki¼ktze økwÁyku rþ»ÞLke LkkheLku ¼kuøkðu Au, íku{kt íku{Lku sýkÔÞwt
fktE þtfk Úkíke LkÚke. MkíMktøk fÞko rðLkk fÕÞký Úkíkwt LkÚke. ðkhtðkh ÃkAe Lkkøkhku ©enrhLku nkÚk òuzeLku fnuðk ÷køÞk fu y{khe
sL{{hý Lk ÚkkÞ, s{Ãkwhe Lk {¤u, ÷¾[kuhkþe{kt ¼xfðwt Lk Ãkzu {rík çknw Úkkuze Au. h½wLkkÚkËkMku y{Lku fÌkwt níkwt fu ykÃkýu hk{kLktË
íkuLku MkíkTþkMºkku fÕÞký fnu Au. hkuøkeLku yki»kÄ ÃkkÞk rMkðkÞ yLku Mðk{eÚke rð{w¾ Lk Úkðwt, Ãký hk{kLktË Mðk{e økÞk ÃkAe MknòLktË
ÃkÚÞ hkÏÞk rMkðkÞ hkuøk {xíkku LkÚke. MkíMktøk yLku MkËTøkútÚkkuLkku {køko Mðk{e ÃkkuíkkLkwt ¼sLk fhkðu Au. ykí{kLktË Mðk{eLkk sux÷k rþ»Þ
Akuze yð¤u {køkuo [k÷u Au íkuLku MktMk]rík ÚkkÞ Au. yLku íku{kt suðku níkk íku hk{kLktË Mðk{eLku íkuðk Mk{Úko {kLkíkk Lkrn. ykÃkýu íku heíku
fÌkku Au íkuðku íkuLkku {kuûk ÚkkÞ Au. yux÷e ðkík Mkknuçk MkkÚku fhe hk{kLktË Mðk{e suðk çkeòLku {kLkðk Lkrn. MknòLktË Mðk{eLku
©enrh Mðkhe MkkÚku [k÷íkk ÚkÞk. {kLkðkLkwt su hk{kLktË Mðk{eyu fÌkwt Au íku íkku íku{Lkk rþ»ÞkuLkku
• ©enrhLkwt ytçkkçkkyu fhu÷wt Mðkøkík Lku h½wLkkÚkËkMk MktíkkE rLkùÞ fux÷ku Au íku òuðk {kxu fnu÷wt Au íku ðkík nwt òýwt Awt. {kxu
økÞku ykÃkýu MknòLktË Mðk{eLkwt ¼sLk Lk fhðwt. MknòLktË Mðk{e íkku
©enrh Mðkhe MkkÚku hksçkòh{kt Äehu Äehu [kÕÞk ykðíkk hkuøke Au, íku Lk¼ðkLkk LkÚke. ÃkkuíkkLkwt rník áZ fhðk íku Lkðkt Lkðkt
níkk. yLkuf {kýMkku Vq÷kuÚke ðÄkðíkk níkk. ykMkwhe ÷kufkuyu sux÷k ðíkoLk fhu Au. MkíMktøk{kt n{ýkt s ykÔÞk Au íkuÚke MkíMktøkLke heík
WÃkkÞ fÞko íku [kÕÞk Lkrn íkuÚke ÃkMíkkðku fhðk ÷køÞk yLku çkku÷íkk shk Ãký òýíkk LkÚke, yLku çkÄk {íkÚke ÃkkuíkkLkk {íkLku yrÄf
çktÄ ÚkE økÞk. MkíMktøkLkku íÞkøk fheLku rð{w¾ ÚkÞu÷k h½wLkkÚkËkMkLku fhðkLkwt íkkLk hk¾u Au, Ãký íku{ fhíkkt çkÄk {íkðk¤kyku MkkÚku ðuh
çkhkçkh yku¤¾íkk níkk. hk{kLktË Mðk{eLkk {trËh{kt íku hnuíkku níkku. ÚkkÞ Au. Ãknu÷kt fkuELku ÃkqAíkk LkÚke yLku ÃkAe WÃkkrÄ ÚkkÞ íkku
MkkÄwLku ¼sLk fhðkLkwt Mkw¾ ykðu Lkrn. yk íkku nuíku fheLku ík{Lku ðkòt ðkøke hÌkkt Au, íku økw÷k÷ Qze hÌkku Au, Lku fkXeLkk ½kuzk
yk ðkík fhe. ÃkkuíkkLkwt {kLku íkuLku ðkík fnuðe Xef Au Lk {kLku íkuLku nýnýe hÌkk Au. Lku Ãkk¤k çktËqfLkk yðks fhe hÌkk Au, Lku
õÞkhuÞ Lk fhðe. yu{ y{Lku h½wLkkÚkËkMku fux÷ef ðkh ðkík fne {nkhksLku {kÚku MkkuLkkLkwt #zkðk¤wt Aºk rçkhkS hÌkwt Au. íku çkuÞ
níke. íÞkhu ©enrhyu fÌkwt fu {zËk{kt Sð òýeLku ík{u çkkÍe hÌkk fkuhu [k{h ÚkE hÌkkt Au. yuðe þku¼k Mkrník {nkhks [kÕÞk. yLku
Aku yu{ y{u fneyu Aeyu. MkíMktøkLku {kxu ík{u çknw fÞwO Au íkuLkk økk{ çknkh ykÔÞk. ËuþËuþLkk nrhsLkLkk Mkt½ Mkðuo {nkhksLke ðkx
WÃkh ík{u Ãkkýe VuhÔÞwt. ík{khk yÃkhkÄ y{u {kV fheþwt. {kxu òuELku Q¼k níkk. íku{ýu {nkhksLkkt ËþoLk fÞko Lku Ãkøku ÷køkeLku
nS Mk{òu íkku MkkÁt, ÃkAe ík{u òýku. su Ëku»k Au íku fwMktøkÚke [kÕÞk. yk{ fkXeLkk yMkðkh çku nòh MkhçktÄe Lku Mkt½Lkk yøkrýík
ykðu Au. {kV fhðk ½xu íkux÷k Ëku»k y{u {kV fheyu Aeyu. Ãkhtíkw {Lkw»Þ Mkrník {nkhks [kÕÞk íÞkhu hsu fheLku MkqÞo ZtfkE økÞku.
{Lkw»Þ ßÞkt MkwÄe MkíMktøk fhíkku LkÚke íÞkt MkwÄe fwMktøkÚke y¿kkLkYÃke {nkhksLku ÃkAðkzu su [k÷u íkuLku hs Lk Qzu íku fe[z ÚkÞku.
ytÄfkh{kt ¼xõÞk fhu Au yLku ¼økðkLkÚke Ëqh Ëqh [k÷u Au. yu ð e heíku [kÕÞk íku økk{ ÍªÍkðËh, fkrhÞkýe,
ÃkkuíkkLku [íkwh {kLke sux÷wt Ëw:¾ Au íkuLku {kÚku Ÿ[fu Au Ãký ßÞkhu fwtz¤, Ãkku÷khÃkwh, ÍªÍh, çk¤ku÷, fkuX, Äku¤fk, ðMkE, suík÷Ãkwh,
MkíMktøk fhu íÞkhu fwMktøk yku¤¾kÞ Au yMk÷k÷e, ÚkE y{ËkðkË ÃkÄkÞko. (MkËT©e «MkkËkLktË Mðk{eLke
“Á¢¢Ý¼ ¥ÐÝï Ó¢¼éÚ ãè ÜUÚ¼ Ýçã S¢yS¢æx¢ J ðkíkku, rð©k{-56)
S¢yS¢æx¢ Á¢Ï¢ ã¢ï¼ ãñ, ¼Ï¢ Á¢¢Ý¼ ÜéUS¢æx¢ J” • ©enrhyu {trËhLkwt çkktÄfk{ rLknkéÞwt
yu{ ðkík fhe ©enrh íÞktÚke [kÕÞk íku {kýuf[kuf{kt ykÔÞk. íÞktÚke ©enrh [kÕÞk íku LkðkðkMkLke ÃkkMku Lkðk ÚkÞu÷k {trËhLkk
Ëhuf {íkLkk yøkrýík {kýMkku ©enrhLku Ãkw»ÃkÚke ðÄkðe ¼kðÚke [kuf{kt ykÔÞk. yLku ½kuzk WÃkhÚke QíkheLku {trËhLkkt ºkýuÞ
ËþoLk fhíkkt níkkt. suLku suðku ¼kð íkuðk YÃku íkuyku ©enrhLku Ëu¾íkk rþ¾hkuLkwt [ýíkhfk{ ÃkqÁt ÚkÞwt níkwt yLku íku Ãkh Ã÷kMxh Úkíkwt níkwt
yLku íkuÚke ykùÞo Ãkk{íkk. íku çkhkçkh òuÞwt. ºkýuÞ ®MknkMkLkku Ãký íkiÞkh ÚkE økÞkt níkkt íku
©enrh {kýuf[kufÚke ykøk¤ [kÕÞk íÞkt þuX rn{kþkLke Ãký òuÞkt. {trËhLkwt çkÄwt fk{ çkhkçkh òuELku ©enrh ¾qçk hkS
nðu÷e ykðe. íkuLkk økku¾{kt íku{Lkkt ½hLkkt çkkEyku ËþoLk fhðk Q¼kt ÚkÞk Lku ykLktË ÃkkBÞk. ÃkAe ykLktËkLktË Mðk{eLku fnuðk ÷køÞk fu
níkkt. íku{ýu ©enrhLku MkkuLkkLkk Vq÷kuÚke ðÄkÔÞk. {trËh ½ýwt s MkwtËh, Mkwþkur¼ík, suðe y{khe RåAk níke íkuðwt s
• ©enrh Mkt½ MkkÚku y{ËkðkË ÃknkUåÞk çkLÞwt Au. yk {trËhLkwt fk{ sux÷kyu fÞwO Au íku{ýu fk{ fhðk{kt
ÃkAe {nkhks ½kuzeyu yMkðkh ÚkELku [k÷ðk íkiÞkh ÚkÞk. fktEÃký fMkh hk¾e LkÚke. {kxu íku fk{ fhðk{kt sux÷k MkkÄw, ðýeo,
íku Mk{u sÞ sÞ fkh þçË ÚkÞku Lku Ãkw»ÃkLke ð]rü ÚkE. {wõík{tz¤ Ãkk¤k nrh¼õíkku Au íku{Lku ynª çkku÷kðku, íku MkðuoLku y{u {¤eyu,
Mkðuo ykÔÞkt Lku Lk{Mfkh fheLku nkÚk òuzeLku Q¼kt íÞkhu {nkhksu ÃkAe Lkðhkþ Lkrn {¤u. íku{ fneLku ÃkkuíkkLkk ftX{kt sux÷k nkh
LkuºkLke MkkLku fheLku fÌkwt su, “ykøk¤ [k÷ku.” ykøk¤ òíkòíkLkkt Ãknuhu÷k níkk íku ík{k{ ©enrhyu ykLktËkLktË Mðk{eLku ÃknuhkÔÞk.
ÃkAe ¾qçk nuíkÚke Mðk{eLku {ÕÞk. ÃkAe {trËhLkwt fk{ fhLkkh çkÄk økwý ûk{k Au. ûk{k ðzu Mkk[k Mktík fnuðkÞ Au. Ãk]Úðe, {eXku Mk{wÿ,
ykÔÞk yux÷u ykLktËkLktË Mðk{eyu suLku suLku çkíkkÔÞk íkuLku íkuLku þeík¤ ÃkðLk, ykfkþ, fÕÃkíkÁ Mk{kLk MkkÄwLkku økwý hnu÷ku Au,
©enrh ¼kðÚke {ÕÞk yLku nkhku ÃknuhkÔÞk. ÃkAe ytçkkhk{ íkÚkk þw¼økwý ðøkh Mktík ÚkkÞ íku Lkk{{kºkLkk Mktík Au.
fwçkuh Lkk{Lkk çku frzÞk su yk fk{{kt {wÏÞ níkk Lku yk Mkuðk • MkknuçkLkk yk{tºkýÚke ©enrh íku{Lku {ÕÞk yLku Lkerík
ðkhuðkhu {¤íke LkÚke íku{ {kLke ¼kðÚke hkíkrËðMk fk{ fhíkk níkk rð»kÞf [[ko fhe
íku{Lku çkuÞLku ©enrh {éÞk yLku Ãkk½zeyku çktÄkðe íkÚkk ËwÃkèk ykÃÞk {nk ðË [kiËMkLkk rËðMku yuf Ãknkuh rËðMk [zâku íÞkhu
íkÚkk MkkuLkkLke çku MkuhkuLke yuf yuf ftXe çkuÞLku ftX{kt Ãknuhkðe. ÃkAe MkknuçkLkku [kuÃkËkh ©enrhLku çkku÷kððk ykÔÞku. yux÷u ©eSyu
íku frzÞk «¼wLku Ãkøku ÷køÞk. çkÄkLku íkiÞkh ÚkðkLke yk¿kk fhe. yïku íkiÞkh fhe çkÄk íkiÞkh
ÃkAe ©enrh ykLktËkLktË Mðk{e, {wõíkkLktË Mðk{e, çkúñkLktË ÚkÞk. íÞkhu ©enrhyu yï WÃkh çkuMkeLku Mkt½ MkkÚku ðksíku økksíku
Mðk{e, rLkíÞkLktË Mðk{e, økkuÃkk¤kLktË Mðk{e, þwf {wrLk, ðøkuhu Ãkwh{kt [kÕÞk. {wõík{wrLk, çkúñ{wrLk, rLkíÞkLktË Mðk{e, økkuÃkk¤kLktË
ykøkuðkLk MktíkkuLku íkÚkk [khÃkkt[ þnuhLkk ykøkuðkLk nrh¼õíkkuLku MkkÚku Mðk{e, ykLktË Mðk{e, {nkLkw¼kðkLktË Mðk{e, þwf{wrLk ðøkuhu
÷E ßÞkt ©eLkhLkkhkÞý ykrË ËuðkuLke {qŠíkyku hk¾e níke. íÞkt ykøkuðkLk MktíkkuLku økkze{kt çkuMkkÞko. hkÞÃkwh Ëhðksu ÚkELku ïuík
økÞk. çkÄe {qŠíkyku òuE Ãkkuíku ¾qçk hkS ÚkÞk. {qŠíkyku Ãkqðo{w¾u ð†Äkhe ©enrh {kýuf[kuf{kt ykÔÞk. íÞkt ©eSLkkt ËþoLk fhðk
Q¼e hk¾e níke. {Míkfu Y{k÷ çkktæÞk níkk. MkVuË Íeýkt ð†Lkk yÃkkh {kýMkku Q¼kt níkkt. íkuyku ËþoLk fhe Vq÷kuÚke ðÄkðíkk níkk.
ffzk sLkkuELke {kVf ¾¼k WÃkh Äkhu÷k níkk. ©enrh {qŠíkykuLkkt íÞktÚke ¼ÿ{kt ykÔÞk. íÞkhu Mkknuçk f[uheLkk çktøk÷u níkk. íkuyku
ð¾ký fhíkk níkk. ©enrhLku ykðíkk òuE MkL{w¾ ykÔÞk. ©enrhLkku nkÚk Ík÷e çktøk÷k
• Mkknuçku fktfrhÞk sELku MkðuoLkk WíkkhkLkku çktËkuçkMík òuÞku íkhV ÷E [kÕÞk. MkkÚkuLkk ykøkuðkLk MktíkkuLku íkÚkk þnuhLkk íkÚkk
ÃkAe Mkknuçk økkze{kt çkuMke fktfrhÞk ík¤kðu Wíkkhk òuðk íkÚkk çknkhLkk ykøkuðkLk Úkkuzk nrh¼õíkkuLku íkÚkk ¼økwS Ãkk»koË
çktËkuçkMík fhðk økÞk. íÞkt VheLku Ëhuf Wíkkhk òuÞk. ßÞkt swyku ykx÷kLku MkkÚku ÷eÄk. çkeò çkÄkLku ¼ÿLkk çkøke[k{kt çkuMkkzâk.
íÞkt økkzeyku hÚk ðøkuhu ðknLkku hnu÷kt Au. {kýMkku fkuE Ëu¾kíkk Mkknuçk ©enrhLku çktøk÷kLkk {uzk WÃkh ÷E økÞk. íku{kt RLÿ¼ðLk
Lnkuíkk (fkhý çkÄk ðh½kuzk{kt økÞk níkk). ÃkAe Mkknuçk {uz{ «íÞu suðe þku¼k yLku MkkÌkçke níkkt. ©eSLku MkkuLkkLkk ®MknkMkLk WÃkh
çkkuÕÞk fu fkI¼kze ÷kufku íkÃkkMk fÞko ðøkh fuðwt sqXwt çkku÷u Au yLku çkuMkkzâk. Mktíknrh¼õíkkuLku Ãký ½xu íku{ çkuMkkzâk. Mkknuçk ©enrh
WíÃkkík fhu Au ? Ãký ©enrh ûk{k hk¾u Au. ûk{kYÃke {tºkÚke yrÄf ykøk¤ nkÚk òuzeLku Q¼k hÌkk íÞkhu ©enrhyu ¾whþe {tøkkðe
çkeòu fkuE {tºk LkÚke. ûk{k yu MkkÄwLkwt ¼q»ký Au. ûk{kYÃke ¾zøk MkknuçkLku çkuMkkzâk. {Lkw»Þ sux÷k Ÿ[k rçk÷kuhe fk[Lkk íkfíkk
su Äkhý fhu Au íku Äkhu÷wt fk{ MkwÄkhe þfu Au. yLktík «fkhLkkt [khufkuh szu÷k níkk. ÃkAe Mkknuçk fnu : ‘y{u ykÃkLku «MkÒk fhðk
þk†ku Au, íku{kt ûk{kYÃke þ† MkkiÚke {kuxwt Au. Mkk[k MkkÄwLkku {wÏÞ ynª çkku÷kÔÞk Au. ykÃkLkkt [kh ðíko{kLk{ktÚke çku ðíko{kLk y{ku
Ãkk¤eyu Aeyu yLku Ãk¤kðeyu Aeyu. [kuhe, yðuhe, fkuE fhu íkuLku Au. çkeò {kýMkÚke yuðwt ÚkE þfíkwt LkÚke. Ãký «¼w {Lkw»ÞLke heíku
y{u Ãkfzeyu Aeyu. {Lkw»ÞLke ®nMkk fhu íku Vkðu íkuðku ÄLkðkLk fu ðíkuo Au íkuÚke íkuyku yku¤¾kíkk LkÚke Ãký çkÄku rËÔÞ¼kð íku{Lkk{kt
«ríkrcík nkuÞ íkkuÃký {nkuçkík hkÏÞk rðLkk íkuLku VktMkeLke rþûkk hnu÷ku Au. suLku Ëu¾kzðku ½xu íkuLku Ëu¾kzu Au. ykMkwhe ÷kufkuLku Ëu¾kzu
fheyu Aeyu. «Úk{Úke [kuh, ÷wxkhk, fkXe, fku¤e, sík, r{Þkýk íkku Ãký íku{Lku Mk{òíkwt LkÚke. ©ef]»ý ¼økðkLku yuðku rËÔÞ¼kð ½ýku
ðøkuhu «òLku Ëw:¾e fhíkk íku hkòLku [kuheLkk {k÷{ktÚke [kuÚkku ¼køk Ëu¾kzâku Au Aíkkt yMkwhkuLku ¼økðkLkLku rð»ku rËÔÞ¼kð Lk ykÔÞku.
ykÃkíkk íkuÚke hkòyku fkuELke VrhÞkË Mkkt¼¤íkk Lkrn íku çkÄkLku yk çkkçkík ©e{ËT ¼køkðík{kt ÷¾u÷e Au.
y{ku ðþ fheyu Aeyu. «Úk{ y{ku ÃkuïkLke MknkÞíkk{kt níkk Ãkhtíkw • Mkknuçku fnu÷wt MkhðrhÞk MktçktÄe ¿kkLk
íkuýu y{khe MkkÚku Ëøkku fhðkLkku rð[kh fÞkuo íku y{khk òýðk{kt ÃkAe Mkknuçk ©enrhLku fnuðk ÷køÞk fu yÞkuæÞk ÃkkMku MkhÞw
ykÔÞwt. íkÚkk íku «òLke hûkk fhíkku Lk níkku íkÚkk ÔÞr¼[khe çkLÞku LkËe Ãkkh Mkkík økkW Ëqh çk{LkeÞknh økk{Lkk yËT¼wík®Mkn hkòLkwt
níkku íkuÚke y{kuyu íkuLku nhkðe fkZe {qõÞku. ykÃkLke Lkerík y{Lku AÃkiÞk Lkk{Lkwt økk{ Au. íÞkt ykÃkLkk rÃkíkkLkku rððkn ÚkÞu÷ku. íku{Lku
çknw øk{u Au fkhý ykx÷k çkÄk {kýMkku ¼uøkk ÚkÞk Au Ãký òýu ºký Ãkwºkku níkk íku{kt ík{u ð[ux Ãkwºk Aku. Ä{oËuð ykÃkLkk rÃkíkkLkwt
çkÄk yufs fwxwtçkLkk MkÇÞku nkuÞ íku{ þktríkÚke ðíkuo Au. ykÃk çkÄkLku Lkk{ Au. yLku {kíkkLkwt Lkk{ ¼ÂõíkËuðe Au. ExkhÃkktzu MkhðrhÞk
WÃkËuþ ykÃke MktÃkÚke suðe heíku ¼uøkk hk¾ku Au, íku{ yLÞ fkuE ík{u rð« Aku. MkhðrhÞk{kt ºký, íkuh, yLku Mkku÷ ½h W¥k{ økýkÞ
ÄLk ykÃkðk Aíkkt Ãký ¼uøkk hk¾e þfu Lkrn. yu f¤k ykÃk òýku Au. íku{kt ykÃkLkk rÃkíkkLkwt ½h íkuh ½h{kt økýkÞ Au. íku yrík W¥k{
Aku íku y{Lku rþ¾ðkzku.’ Au yu{ y{u Mkkt¼éÞwt Au. Mkhðkh{kt su rð«ku ftXe çkktÄu Au íkuykuLke
©enrh fnu ‘y{u fhk{íkLku {kLkíkk LkÚke Ãký EïhLku {kLkeyu ð]r¥k W¥k{ Au. íkuyku fkuE Sð®nMkk fhíkk LkÚke. çkeò su Ëuðe
Aeyu. Eïh{kt íku çkÄe fhk{íkku hnu÷e Au. {kxu íku{Lku ¼su íkuLku ðøkuhu ûkqÿ ËuðkuLkk WÃkkMkfku Au íku ËuðkuLkku y¼ûÞ «MkkË ÷uðk{kt
íkuyku ÞkuøÞíkk «{kýu Ëiðík (þÂõík) ykÃku Au. íku MkkiLkk ytíkÞko{e þtfk hk¾íkk LkÚke. fux÷kf þ†ku çkktÄe hkòLkk Lkkufhku ÚkELku hnu
Au, çknkh Ëu¾kíkk LkÚke. íku s Ãkkuíku {Lkw»Þkf]rík Äkhu Au íÞkhu Au. Ãkkuíku ¾uíke fhíkk LkÚke. ¼e¾ Ãký {køkíkk LkÚke. Ëuþ{kt yÒk
yku¤¾ðk fXý Ãkzu Au. Ãký íku{Lku yku¤¾ðkLke yuf heík Au. su{ rðLkk Ëw:¾e Úkíkk nkuÞ íkku ÃkhËuþ{kt sELku Lkkufhe fhu Au. Lkkufhe{kt
rÃk¥k¤ fk¤wt Ãkze òÞ yLku MkkuLkwt íkusMðe Ëu¾kÞ, íku{ Eïh nkuÞ íku{Lku LkkLk{ {Lkkíke LkÚke. ¼økðkLkLkk ¼õíkLku ®nMkf Ëuþ øk{íkku
íku fkuE ÃkËkÚkoLku {kxu rËLk çkLku Lkrn. íkuyku ÃkËkÚko {kºkLku íkwåA Ëu¾u LkÚke. ykÃk «økx ÚkÞk íkuÚke íku ®nMkf Ëuþ Ãký W¥k{ ÚkÞku Au yLku
Au, fkhý ÃkËkÚko {kºk íku{Lkkt s ykÃku÷k nkuÞ Au. yLku «¼wLke íkeÚkoYÃk çkLÞku Au. ykÃkLkwt suLku ¿kkLk fu {rn{k Au íku yk ðkík
RåAk nkuÞ íÞkt MkwÄe Sð íku ¼kuøkðu Au íkuÚke Ãkkuíku íkku fkuEÃký Mk{su Au ík{u fÕÞký{qŠík Aku. ykÃkLke Mkuðk fhu íkuLku Vhe Ëw:¾
ÃkËkÚko{kt fu þheh{kt fu çkúñktz{kt õÞktÞ Ãký õÞkhuÞ rð»k{ hnu Lkrn. ykÃkLkk Mktíkku suðk Ãkrðºk Mktíkku õÞktÞ LkÚke. yu{ ½ýef
Ëuþfk¤{ktÞ çktÄkíkk LkÚke yLku Ãkkuíku çkeò çktÄkÞu÷k SðkuLku Akuzkðu ðkík fhe.
ÃkAe Mkknuçku ©eSLke rðrÄÃkqðof Ãkqò fhe, ®f{íke þk÷ suík÷Ãkwh ykðu÷k ©eLkøkhLkk ykøkuðkLk MkíMktøkeyku fwçkuh®Mkn
ykuZkze {uðk, {eXkE yÃkoý fÞko yLku «kÚkoLkk fhe fu ykÃkLkk [kuÃkËkh, LkÚkwrð«, Ëk{kuËh¼kEíkÚkk [kufMke {tz¤Lkk nrh¼õíkku
suðkLkku yÃkhkÄ õÞkhuÞ Lk ÚkkÞ yuðe f]Ãkk fhòu. íÞkhu ©enrh ©enrhLke MkkÚku níkk. ÃkwhLkk çkeò ¼õíkku Mk{k[kh {¤ðkÚke
fnu : Lkerík{kt Lk ðíkuo íkuLkk WÃkh EïhLkku fkuÃk ÚkkÞ Au íkuÚke íku ©enrhLke MkL{w¾ ykÔÞk. íkuykuyu økw÷kçkLkk íkÚkk økw÷ËkðËeLkk
fkuELkwt {kLkíkku LkÚke yLku Mk¥kkÚke ¼úü ÚkkÞ Au. Mkknuçk fnu : ykÃk nkh, íkkuhk, økwåA, çkkswçktÄ ðøkuhu ÷kðe ©enrhLku ÄhkÔÞk. íku ð¾íku
Mkk[wt fnku Aku. yu{ fux÷ef WÃkËuþLke íkÚkk {rn{kLke ðkíkku fhe. «¼wyu Mkðuo ïuík ð†ku Äkhý fÞko níkk. Ãkqýo [tÿ QøÞku nkuÞ íku{
ÃkAe ©enrh MkknuçkLke hò ÷E íÞktÚke QXeLku [kÕÞk. çknkh {w¾f{¤ þku¼e hÌkwt níkwt. {trËh{ktÚke fux÷kf Mktíkku Ãký ©eSLkkt
ykðe ½kuzu çkuMke [kÕÞkt íÞk MkwÄe Mkknuçk ©enrh Mkk{wt òuELku ÃkkMku ËþoLk fhðk ykÔÞk níkk. þnuhLkk yLkuf {kýMkkuyu ËþoLk fÞko.
Q¼k hÌkk. ©enrh ¼ÿ{ktÚke çknkh økÞk íÞkhu Mkknuçk ÃkkuíkkLkk ©enrh {ktzðeLke Ãkku¤{kt ÚkE [kÕÞk íku {kýuf[kufÚke W¥kh rËþk{kt
çktøk÷k{kt økÞk. ©enrh {trËh{kt ykðe MLkkLk fhe hMkkuE íkiÞkh rËÕne Ëhðksu ykÔÞk, íÞktÚke W¥kh íkhV Mkkçkh{íke LkËeLkk rfLkkhu
ÚkE níke. yux÷u sBÞk. íku rËðMku ÷k÷ËkMk økkuhkLke hMkkuE níke. ÃkkËþknðkze (þkneçkkøk){kt ykÔÞk. íÞkt LkËe rfLkkhu yuf yLkwÃk{
©eS s{e hÌkk ÃkAe ÷k÷ËkMku ©enrhLke rðrðÄ WÃk[khkuÚke Ãkqò þkne {nu÷ hnu÷ku Au. þnuhLkk f÷ufxh zLk÷kuÃk Mkknuçk íku{kt hnuíkk
fhe ¼ux Ähe {uðk yÃkoý fÞko. MktíkkuLke Ãký Ãkqò fhe. MktíkkuLku s{ðk níkk. {nu÷Lke [khu çkksw yktçk÷eyku ðøkuhu ½ýe òíkLkkt ð]ûkkuLke
çkuMkkÞko yux÷u Mktíkku LkkhkÞýÄqLÞ fhðk ÷køÞk. ©enrhyu MktíkkuLku ½ýe ½xk níke. yLku çkeòt rð÷kÞíke ð]ûkkuLkk LkkLkk «fkhLkk Akuz
ÃkehMkeLku ¾qçk s{kzâk. ÃkAe nkÚk-Ãkøk ÄkuE ËhðkòLkk {uzk WÃkh hkuÃku÷k níkk. íkuÚke íku søÞk yíÞtík þku¼kÞ{kLk, MkwtËh çkøke[k suðe
ÃkkuZe økÞk. ºkesu Ãknkuhu nt{uþLke {kVf fktfrhÞk Mkhkuðhu sE Mk¼k ÷køkíke níke. ©enrhLku íku søÞk Qíkhðk {kxu øk{e yux÷u Qíkhðk
fhe. yLkuf {kýMkku ËþoLku ykðíkk, ¼uxku Ähíkk, íku òuE rðhkuÄe {kxu MkknuçkLke hò {køke. MkknuçkLku ©enrhLkk WÃkh ½ýku ¼kð níkku
÷kufku çk¤e {híkk, Ãký íku{Lkwt fktE [k÷íkwt Lkrn. íkuÚke [qÃk[kÃk çkuMke íkuÚke çkøke[kLkk LkwfþkLkLke Ãkhðk fÞko rðLkk íÞkt QíkhðkLke hò
hnuíkk. ykÃke ÃkAe ©enrhyu íku MÚk¤ [khu íkhV VheLku òuÞwt. LkËe rfLkkhku
• nrh¼õíkkuLku Qíkhðk {kxu ©enrhyu fktfrhÞk MÚkkLk nkuðkÚke ÃkkýeLke íkÚkk AkÞkLke Mkkhe Mkøkðz òuE {Lk «MkÒk ÚkÞwt.
ÃkMktË fÞwO Ãkhtíkw rð[kh fÞkuo fu søÞk Au íkku Mkkhe, Ãký {kýMkku ½ýkt Qíkhu
©enrh {nk ðËe yufkËþeLkk rËðMku Mkðuo Mkt½Lku suík÷Ãkwh íkuÚke ð]ûkkuLku LkwfþkLk ÚkkÞ íku{ Au. {kxu yk søÞkyu Wíkkhku fhðku
hk¾e çkÄk Mkt½Lku {kxu ©eLkøkh{kt Ëhuf heíku Mkøkðzðk¤wt WíkkhkLkwt ðksçke LkÚke. fkhý fu Mkknuçku íkku nuík yLku ¼kðÚke QíkhðkLke hò
MÚkkLk òuE Lk¬e fhðk Ãk[kMkÚke MkktEX ½kuzuMðkhkuLku íkÚkk Ãkk»koËkuLku ykÃke Ãkhtíkw MÚk¤Lku shk Ãký LkwfMkkLk ÚkkÞ íku ykÃkýk {kxu
MkkÚku ÷E ©eLkøkh ykððk hðkLkk ÚkÞk. s{k÷Ãkwh ËhðksuÚke þku¼kMÃkË Lk økýkÞ. {kxu íku søÞk Lk hk¾e. {nu÷Lku yzeLku yuf
©enrhyu þnuh{kt «ðuþ fÞkuo. Aze MknMðkhe níke. ©enrhLku {¤ðk ytÄkhe ðkze níke íku òuE. íku{kt MkeíkkV¤Lkkt ½ýkt ð]ûkku níkkt íkuÚke
íkuLku Ãký LkwfMkkLk ÚkkÞ. íku{ sýkðkÚke íÞkt Ãký QíkhðkLkku rð[kh yk Mkhkuðh{ktÚke shk Ãký {kxe fkZu íkku íku ÞkðíkT[tÿrËðkfh
çktÄ hkÏÞku. ÃkAe fwçkuh®Mknu {nu÷Lke Vhíkkt sux÷k{kt Mkknuçku Mðøko{kt ðkMk fhu Au. nu ¼õíksLkku ! yk Mkhkuðh{kt çkúñkLkk Ãkwºk
QíkhðkLke hò ykÃke níke íku søÞkyku ©enrhLku çkíkkðe. Ãký íÞkt [kh MkLkfkrËfku, LkkhËkrËf {wrLkyku, rLkíÞ MLkkLk fhu Au. nwt Ãký
nrh¼õíkkuLku Mkw¾ ÚkkÞ íku{ Lkrn ÷køkðkÚke íÞkt Wíkkhku fhðkLke Lkk nt{uþkt yk{kt MLkkLk fÁt Awt. ÃkkðoíkeS Mkrník rþðS íkÚkk yXâkMke
Ãkkze. ÃkAe çkeS søÞkyku òuíkk òuíkk {kuxuhkLkk {køkuo ÚkELku þnuh nòh {wrLkyku Ãký y{khe yk¿kkÚke yk MkhkuðhLkk fktXu ðMke rLkíÞ
íkhV [kÕÞk. fkux ÃkkMku ykðe fkuxLke Ãkqðo íkhV [kÕÞk, íku çkeS MLkkLk fhu Au. Ãkw»fhkrËf íkeÚkkuo, øktøkk ykrË LkËeyku, çkúñkrËf Ëuðku,
søÞk òuíkk òuíkk fktfrhÞk Mkhkuðhu ykÔÞk. yk fktfrhÞk Mkhkuðh{kt Lkûkºkku, økúnku, íkwtçkÁt ykrËf øktÄðkuo, rMkrØyku, rðãkÄhku. Lkkøkku
Ãkrðºk, rLk{o¤, fÕÞkýfkhe y{]íkíkwÕÞ s¤ ¼hu÷wt Au. ßÞkt {kuxk ðøkuhu yk Mkhkuðh{kt ðkMk fhu Au. yLku su {kýMkLkkt yÂMÚk yk
{kuxk {n»keoyku rLkðkMk fheLku hnu Au. {kuxk {kuxk ÃkÚÚkhkuÚke [khu Mkhkuðh{kt Lkk¾u Au íkku íku {kýMk sL{-{hý hrník ÚkELku økku÷kuf{kt
íkhV çkktÄu÷wt Au. {kýMkkuLku nt{uþkt Mkuððk ÞkuøÞ íku MkhkuðhLku [khu òÞ Au. yk Mkhkuðh{kt MLkkLk, ËkLk, nku{, sÃk, fhu íku {kuûkLku Ãkk{u
íkhV VheLku òuE ¾qçk ykLktË Ãkk{e íku MkhkuðhLkkt íkÚkk íkuLke þku¼kLkkt Au. yk Mkhkuðh{kt su rLkíÞ MLkkLk fhu Au íkÚkk su {k½ MLkkLk fhu
ð¾ký fhíkk ½kuzk WÃkhÚke Qíkhe, Mktíkku-nrh¼õíkkuLku fnuðk ÷køÞk Au íku {kuûkLku Ãkk{u Au. yk fktfrhÞwt Mkhkuðh íkÚkk LkkhkÞý½kx- yu
fu ‘nu ¼õíkku ! çkËrhfk©{{kt su {kLkMkhkuðh Au íku yk þnuh{kt çkuÞ MkkûkkíkT LkhLkkhkÞýLkkt ËþoLk suðkt Au. íkuÚke Mkðo íkeÚkkuo{kt yk
LkhLkkhkÞý ¼økðkLkLkwt ykøk{Lk Úkþu íku{ òýe «Úk{Úke s çkeò W¥k{ Au. yk MkhkuðhLkk fktXu Ëuðíkkyku Ãký {hýLku RåAu Au. yk
MðYÃku ynª ykðeLku hÌkwt Au. yk ðkík nwt MkíÞs fnwt Awt. íku{kt MkhkuðhLkku sux÷ku {rn{k fnwt íkux÷ku ykuAku Au. fkhý y{kuyu yk
shkÃký ¾kuxwt LkÚke. yk MkhkuðhLkk s¤Lku su {kºk Lkshu swyu Au Mkhkuðh{kt Mktíkku íkÚkk ¼õíkku MkkÚku yLkuf ðkh s¤¢ezk fhu÷e Au.
íkuLkkt Mkku sL{{kt ÃkkÃkku Lkkþ Ãkk{u Au yLku yòýu Ãký òu íkuLkk yk «{kýu fktfrhÞk MkhkuðhLkku ¾qçk {rn{k fneLku ÃkAe
s¤Lkku MÃkþo ÚkÞku nkuÞ yÚkðk MÃkþo fÞkuo nkuÞ íkku MÃkþo fhLkkhLkk ½kuzkLku íÞkt Ãkkýe ÃkkÞwt. ÃkAe [khu íkhV VheLku søÞk òuE. ík÷kðÚke
ºkýMkku sL{Lkkt ÃkkÃkku Lkkþ Ãkk{u Au. yk Mkhkuðh{kt MLkkLk fhðkÚke Ërûký íkhV yktçk÷eyku íkÚkk yktçkk ðøkuhuLkkt yÃkkh MkwtËh ð]ûkku
nòhku sL{Lkkt ÃkkÃkku Lkkþ Ãkk{u Au. su {kýMk {knkíBÞ¿kkLkÃkqðof níkkt. ¾uíkh yuf Ãký níkwt Lkrn. íku{s çkeS fkuEÃký heíku MÚkkLkLku
yk MkhkuðhLku swyu íkku íku MðøkoLku Ãkk{u Au. íkuðe s heíku {knkíBÞÃkqðof LkwfMkkLk ÚkkÞ íku{ LkÚke yLku AkÞkLke íkÚkk ÃkkýeLke Mkøkðz Ãký
MLkkLk fhLkkh {kýMk ðifwtXÄk{Lku Ãkk{u Au. {nk ÃkkÃke {kýMk òu çkhkçkh Au íku{ {kLke Mkt½ MkkÚku ÃkkuíkkLkku yk søÞkyu Wíkkhku
yk MkhkuðhLkwt s¤ Ãkeðu íkku íku {nkÃkkÃkÚke {wfkE òÞ Au. nòhku hk¾ðkLkku rLkùÞ fÞkuo. ÄrýÞkíke søÞk{kt ÄýeLku ÃkqAâk rðLkk
yufkËþe ðúík íkÚkk nòhku sÞtíke ðúík, nòhku yï{uÄ Þ¿kku, MkUfzku Wíkkhku Lk fhðku íkuðk Lkeríkþk†Lkk ðkõÞLkwt Ãkk÷Lk fhðk ©enrhyu
ðksÃkuÞ Þ¿kku, MkUfzku rþðhkºke ðúík, nòhku hksMkqÞ Þ¿kku ðøkuhu yk søÞk ¾ku¾hk {nu{ËkðkË økk{Lke nË{kt nkuðkÚke ¾ku¾hkLkk
yk MkhkuðhLkk s¤ÃkkLk çkhkçkh (Mk{kLk) Úkíkkt LkÚke. su {kýMk {w¾eLku çkku÷kðe çkÄe rðøkíkðkh ðkík Mk{òðe. yux÷u {w¾eyu íÞkt
Wíkkhku fhðkLke hò ykÃke. ÃkAe Wíkkhku íÞkt s fhðkLkku Xhkð Lk¬e ©enrhLku íkÚkk MktíkkuLku s{kzâk. ©enrh s{eLku Zkur÷Þk WÃkh
fhe ©enrh suík÷Ãkwh ÃkÄkÞko. rçkhkßÞk. ÃkAe LkÚkw ¼èu ©enrhLke íkÚkk MktíkkuLke Ãkqò fhe ¼ux Ähe
• {kuxw íkeÚko çkLÞwt fktfrhÞk Mkhkuðh MkuðkLkku ÷k¼ ÷eÄku.
©e LkhLkkhkÞýËuðLke «ríkck ð¾íku ©enrh y{ËkðkË ÃkAe yuf Ãknkuh rËðMk hÌkku íÞkhu ©enrh {trËh{ktÚke Mðkhe
ÃkÄkÞko níkk, íÞkhu Mktíkku sBÞk ÃkAe ©enrh {trËh{kt ÃkkuZe økÞk. MkkÚku fktfrhÞk ykðe Mk¼k fhe. ÃkwhLkk {kýMkku íkÚkk çknkhøkk{Úke
ºkeò Ãknkuhu yï WÃkh çkuMke hksçkòh{kt ðksíku økksíku [kÕÞk. ykðu÷k {kýMkku ©enrhLku nkhku Ãknuhkðe {uðk, {eXkE íkÚkk ÄLkLke
yÃkkh sLkkuLku ËþoLk Ëuíkk íkÚkk íku{Lkk nkh ðøkuhu Mðefkhíkk fktfrhÞk ÞÚkkþÂõík ¼uxku {qfðk ÷køÞk. íku ð¾íku ykLktË Mðk{eyu þnuhLkk
ykÔÞk. ÷kufku MkíMktøkLkk rLkÞ{kuLkwt ðýoLk fhe çknw økwý ÷uíkk. {t[ fkheøkh ÃkkMku íkiÞkh fhkðu÷k LkhLkkhkÞý Lkk{Úke ytrfík huþ{e
WÃkh ©enrh rçkhkßÞk. Mktíkku nku¤eLkk ÃkË økkðk ÷køÞk. ÃkwhLkk ~Þk{ zøk÷e íkÚkk Mkwhðk÷ ©enrhyu Äkhý fÞko níkk. íkuÚke
¼krðf ¼õíkku Ãký íÞkt ykðò fhíkk níkk. MktæÞk ykhíke ÃkAe økku÷kuf{kt hnu÷e ©ef]»ýLke ~Þk{ {qŠík Mk{kLk yrík þku¼íkk níkk.
Ãkwh{kt ykÔÞk. Vkøký MkwËe ÃkzðkLku rËðMku Mkhkuðh{kt LkkÌkk. MkkÚku Mktíkku feíkoLkku økkíkk níkk. ÃkAe ©enrhyu WÃkËuþLke íkÚkk ¼økðkLkLkk
yÃkkh Mktíknrh¼õíkku Ãký LkkÌkk. ©enrh íÞkt hÌkk íÞkt MkwÄe Ëhhkus íkÚkk MktíkkuLkk {rn{kLke ðkíkku fhe. íÞkt MktæÞk ykhíkeLkku ð¾ík ÚkÞku
çku ðkh íku Mkhkuðh{kt MLkkLk fhíkk. íkuÚke íku {kuxw íkeÚko ÚkÞwt Au. yux÷u ykhíke-ÄqLk fhe Míkwrík fhe. nt{uþkt rLkÞ{Mkh feíkoLkku íkÚkk
©enrhLkk [hý{kt çkÄkt íkeÚkkuo hnu÷k nkuÞ Au. (©enrh [rhºkk{]ík ¼økðËT ðkíkko Úkíkkt, suLku Mkkt¼¤eLku {kýMkkuLkkt ytíkh þwØ Úkíkkt, yLku
Mkkøkh, Ãkqh-hh, íkhtøk-89 ) Ãkkuíkk{kt hnu÷kt ÔÞMkLkku, Ëwøkwoýku ðøkuhuLkku íÞkøk fhe fux÷kf ©enrhLkk
• Mk÷k{íkeLke árüyu Mkt½Lkk WíkkhkLke ÔÞðMÚkk ykr©ík çkLkíkk. su ÃkkÃk [ktÿkÞýkrËf ðúíkkuÚke Lk çk¤u íku ÃkkÃkku ykðe
þnuhLkk {kýMkkuLkk økÞk çkkË ©enrhyu {nkLkw¼kðkLktË ¼økðËT-ðkíkkoyku Mkkt¼¤ðkÚke íkÚkk ©enrhLkkt ËþoLk {kºkÚke çk¤e
Mðk{eLku fÌkwt fu nu {wLku ! Mkt½Lkk ykÃkýk {kýMkkuLku [kuhe ðøkuhuÚke òÞ Au íkÚkk çkeò Ãký {LkkuhÚkku Ãkqýo ÚkkÞ Au.
fktE LkwfMkkLk Lk ÚkkÞ íku {kxu íkuLke ÔÞðMÚkk yu{ fhku fu ÄLkkZâ • fktfrhÞk WÃkh Mkhfkhu XuhXuh Ãkku÷eMk[kufeÞku MÚkkÃke
{kuxk {kýMkkuLku Mkt½Lke ð[{kt Wíkkhk fhkðku. yLku su þ†Äkheyku ...yu{ ðkík fhe ©enrh Mktíkku MkkÚku fktfrhÞk Mkhkuðhu ÃkÄkÞko.
nkuÞ íku{Lku Mkt½Lke [khu íkhV Vhíkk Wíkkhk fhkðku, yLku íku{Lku [uíkðýe íÞkt Ërûkýçkksw Mk¼k fhe. MkËTøkwÁ rLk»fw¤kLktË Mðk{eyu {t[ håÞku
ykÃkku fu çkhkçkh MkkðÄkLk hnu. yux÷u {nkLkw¼kðkLktË Mðk{eyu níkku. íkuLkk WÃkh ©enrh ykðeLku rçkhkßÞk. Mktík, ðýeo MktLÞkMke,
íku «{kýu ÔÞðMÚkk fhe. yk «ríkck WíMkðLkkt ËþoLk fhðk sux÷k nrh¼õík íku Mkðuo [khu çkksw ÔÞðÂMÚkík çkuXk, òýu f{¤Lkwt ðLk Vq÷e
{kýMkku ykÔÞk íku ËhufLku fktfrhÞk WÃkh s Wíkkhk fhkÔÞk níkk. hÌkwt nkuÞ, íkkhkLkk {tz¤{kt su{ Ãkqýo [tÿ þku¼u íku{ ©enrhLke {qŠík
{nk ðËe íkuhþLkk rËðMku {trËh{kt LkÚkw ¼èu {kuíkiÞk, s÷uçke þku¼íke níke. ¼kEyku ¼kEyku{kt çkuXk Au. çkkEyku çkkEyku{kt
ðøkuhu ÃkfðkLkku íkÚkk yLkuf «fkhLkkt þkfku, yÚkkýkt ðøkuhu çkLkkðhkðe çkuXe Au. ©eLkøkh{kt su su nrh¼õíkku Au íku íkÚkk çkeò ÄkŠ{f
{kýMkku íkÚkk su su çknkhÚke ykÔÞk níkk íku Mkki Mk¼k{kt çkuXk Au. WíMkð WÃkh ÷k¾ku {kýMkku ykÔÞk Au íku ík{khkt {kýMkku fktfrhÞk
økkze, ½kuzk, hÚk, çk¤Ëøkkze, BÞkLkk, Ãkk÷¾e yLku ðnu÷ ðøkuhu òÞ yLku þnuh{kt ykðu íku MkkÁ y{u çku Ëhðkòyku hkík Lku rËðMk
ðknLkku{kt çkuMke Mkki ykðu òÞ Au. Lksh Lk ÃknkU[u íÞkt MkwÄe W½kzk h¾kðþwt. [kufeÃknuhkLkku çktËkuçkMík Ãký fÞkuo Au, íkku «¼ku !
ÃkwhsLkkuLkwt ðLk AkE hnu÷wt ÷køku Au. íku Mk¼k{kt {wõíkkLktË Mðk{e, yk rMkðkÞ Ãký y{khk suðwt fk{ ßÞkhu ík{khu Ãkzu íÞkhu y{Lku
çkúñkLktË Mðk{e, «u{kLktË Mðk{e, ËuðkLktË Mðk{e ðøkuhu økðiÞk Mktíkku sýkðòu. y{khkÚke çkLkþu íkux÷wt y{u fheþwt. ßÞkhu fnku íÞkhu
ðk®sºkku ðøkkzeLku nku¤eLkkt ÃkËku økkðk ÷køÞk. íÞkt MktæÞk Mk{Þ ÚkÞku ¾çkh Ãkzu, fÌkk ðøkh ¾çkh Lk Ãkzu. ykÃkLku òuELku ¾qçk ¾wþe ÚkkÞ
yux÷u yÃkkh {þk÷ku «økxkðe. Mktíkku Q¼k ÚkE ykhíke, ÄqLÞ fhe Au. çkwrØðk¤k sLkku òuELku hkS ÚkkÞ íkuðe ík{khe «Úkk Au. çkwrØ
Míkwrík çkkuÕÞk. ÃkAe ©enrhyu þnuhLkk {kýMkkuLku fÌkwt su ík{u çkÄk rðLkkLkk sLkku ykÃkLke «ÚkkLke nktMke fhu Au íkuÚke íku{Lkwt YÃk sýkE
þnuh{kt ÃkkuíkÃkkuíkkLkk ½uh òyku. hMíkk{kt ík{u çkÄk ¼uøkk ÚkE ykðu Au. ík{khe íkÚkk ík{khk yLkwÞkrÞykuLke Lkerík-herík Mkk[e òuE
[k÷òu. yuf÷k fkuE [k÷þku Lkrn. ÃkwhÃkrík Mkknuçku hMíkk{kt hûkk y{Lku çknw ykLktË ÚkkÞ Au. ykÃkLkk îu»ke ÷kufku WÃkhÚke ¼Âõík fhu
{kxu ynªÚke íku Ëhðkò MkwÄe Xuh Xuh [kufeyku hk¾e Au yux÷u Au, Ãký ÔÞr¼[kh ðøkuhu. yLkerík{kt ðíkoLkkhk Au. íku ÷kufkuLkwt ðíkoLk
nhfík LkÚke Aíkkt Ãký [uíkeLku [k÷ðwt MkkÁt. nkÚkeLkk MLkkLk suðwt íkÚkk þufeLku ðkðu íku Qøku Lkrn íkuðwt Au. yu{
• rn{k¤kLkk ðkMke LkhLkkhkÞý Ér»k ynª ykÔÞk Au ðkíkku fhe íÞktÚke QXe Mkt½Lku Vhíkku yuf yktxku {khe íku{Lke ¾çkh
yux÷u Xtze íkku Ãkzu s Lku ! íkuÚke Mkknuçkkuyu íktçkwyku ytíkh ÃkqAe. [kufeËkhkuLku çkhkçkh [uíkðýe ykÃke Vhe ©eS ÃkkMku
{kuf÷kÔÞk ykðe fÌkwt su y{khk ÞkuøÞ fk{ yð~Þ Vh{kðòu. yux÷k {kxu
íÞkt ©enrh ÃkkMku økkzoLk Mkknuçk íkÚkk Ëw÷oçk Mkknuçk ½kuzk WÃkh ykÃk ßÞkt MkwÄe yk þnuh{kt hkufkþku íÞkt MkwÄe y{ku Ëhhkus Mkðkh-
çkuMkeLku ykÔÞk. ©eSyu íku{Lkku ÞkuøÞ Mkífkh fhe ÞkuøÞ ykMkLku Mkkts çkuÞ ð¾ík ykÃkLke ÃkkMku ykðeþwt. yu{ fneLku íkuyku ÃkkuíkkLkk
çkuMkðk fÌkwt, íÞkhu íku çkuÞ Mkknuçkku xkuÃke Wíkkhe ©enrhLku Lk{Mfkh çktøk÷u økÞk. ÃkAe ©enrh ßÞkt MkwÄe y{ËkðkË{kt hkufkÞk íÞkt MkwÄe
fhe ÃkkMku çkuXk yLku çkkuÕÞk fu nu Mðkr{LkkhkÞý ! ykÃk fktfrhÞk íkuyku Ëhhkus çkuÞ ð¾ík ©eS ÃkkMku ykðíkk yLku ¾çkhytíkh
Ãkh ¾wÕ÷e søÞk{U Qíkhu nI ykih Xtze çknwík Ãkzíke ni íkku ykÃkfu ÃkqAíkk. yLku íkuðe s heíku hkus yuf ð¾ík MktíkkuLke hMkkuE ÚkkÞ íÞkhu
÷eÞu íktçkw ¼usðk Ëu ? íÞkhu ©enrh çkkuÕÞk su yk yktçk÷eÞwt Au {trËh{kt ykðíkk.
íku íktçkw suðe s Au. yux÷u íktçkwLke sYh LkÚke. yLku rn{k¤kLke ðkMke • fktfrhÞk Mkhkuðhu Mk¼k
LkhLkkhkÞý Ér»k ynª ykÔÞk Au íku ®n{k¤ku Ãkðoík MkkÚku ÷uíkk fktfrhÞk WÃkh Mk¼k{kt WÃkËuþ fktfrhÞk WÃkh ©enrhLku
ykÔÞk Au. yux÷u Xtze íkku ÃkzusLku ! (©eSyu íktçkwLke Lkk Ãkkze níke hnuðk {kxu MkwtËh hkòþkne srhÞkLke íktçkw Q¼ku fÞkuo níkku íku{kt
íkku Ãký ½uh sELku srhÞkLke íktçkw Mkknuçku {kuf÷kÔÞku níkku yLku ©eS ©enrh ÃkkuZe økÞk. y{kMkLkk rËðMku Mkðkhu ðnu÷k WXe MLkkLkrðrÄ
íku{kt hÌkk níkk.) ÃkAe Vhe Mkknuçkku çkkuÕÞk fu ykÃkLkk yk «ríkckLkk ðøkuhu rLkíÞf{o fhe, rËðMk Qøkíkkt ©enrh {t[ WÃkh ykðeLku
rçkhkßÞk. Mktíkku íkÚkk nrh¼õíkku Ãký ÃkkuíkkLkwt rLkíÞf{o fhe Mk¼k{kt Mktíkku íkÚkk nrh¼õíkku MkkÚku ©enrh fktfrhÞk Mkhkuðh{kt MLkkLk fhðk
ykðe çkuXk. íku rËðMk ½ýes Xtze (xkZ) níke íkuÚke ©enrhyu fÌkwt ÃkÄkÞko. fktfrhÞk WÃkh Wíkkhk{kt hnu÷k ¼õíkku Ãký íku ð¾íku íÞkt
fu rn{k÷ÞLkk ðkMke LkhLkkhkÞý ynª ykÔÞk Au íku rn{k¤ku MkkÚku MLkkLk fhðk ykÔÞk níkk. su rËðMkÚke ©enrhyu Mkt½ MkkÚku fktfrhÞk
÷kÔÞk Au íkuÚke Xtze ðÄkhu sýkÞ Au. ÃkAe Mktíkku feíkoLkku økkðk ÷køÞk. Mkhkuðh ÃkkMku ykðeLku Wíkkhku fÞkuo níkku. íku rËðMkÚke hkus Mkðkh-
©eSLkk ËþoLkÚke íÞkt ¾qçk ykLktË ÚkE hÌkku níkku. suðku ykLktË Mkkts çku ð¾ík Mktíkku íkÚkk nrh¼õíkku MkkÚku ©enrh W{tøkÚke fktfrhÞk
yûkhÄk{{kt ðíkeo hÌkku Au íkuðku ykLktË ynª ©enrh sux÷k rËðMk Mkhkuðh{kt s MLkkLk fhíkk. Mkhkuðh MkkøkhLke {kVf rLk{o¤ s¤Úke
hÌkk íkux÷k rËðMk ðíkeo hÌkku níkku. su ykLktË ÷uðk {kxu r[ºkfuíkw, ¼hu÷wt hnu Au. fktXkyku yÃkkh ð]ûkku íkÚkk ðu÷eykuÚke íkÚkk LkkLkk
MðÞt¼w{Lkw, r«Þðúík, ðøkuhu [¢ðíkeo hkòykuyu hkßÞ, ÄLk, †e, «fkhLkk ÃkûkeykuLkk þçËkuÚke þku¼u Au. íkuLke þku¼kLkwt ðýoLk ÚkkÞ
Mk¥kk ¼kuøkLkku íÞkøk fÞkuo Aíkkt Ãký íku ykLktË {ÕÞku Lk níkku, íku íku{ LkÚke. ©enrh fktfrhÞk Mkhkuðh{kt íkÚkk Mkkçkh{íke LkËeLkk
ykLktË yk Mk{Þu Mktíkku-nrh¼õíkkuLku Mknusu {¤íkku níkku. LkkhkÞý½kxLkk ykhu íkÚkk çkeò ykhkykuyu sE Mktíkku MkkÚku ðkhtðkh
ÃkAe ©enrhyu ðkík fhe fu suLku sux÷ku «økx ¼økðkLkLkku MLkkLk fhíkk. íku{s ©eSLke MkkÚku ¼ðçkúñkrËf íkÚkk íkuºkeMk fhkuz
rLkùÞ nkuÞ íkux÷ku íku ð[Lk{kt ðíkeo þfu. ¼økðkLk ®[íkk{rý Mk{kLk Ëuðíkkyku íkÚkk Ér»kyku Mkðuo yá~Þ YÃku ykðeLku MLkkLk fhíkk íkuÚke
Au. íkuÚke íku{Lkk «íÞu suðku ¼kð hk¾u íkuðwt V¤ {¤u Au. nrh¼õíkLku fktfrhÞk Mkhkuðh íkÚkk Mkkçkh{íke LkËe íkÚkk íkuLkk Ëhuf ½kxku Mkðkuo¥k{
Ëw:¾{kt MknkÞ fhu íku yufktríkf ¼õík fnuðkÞ. Ëhuf {kuûkLkk íkeÚko çkLke økÞkt. íkuLkk {rn{kLkwt ðýoLk fkuEÚke þfu íku{ LkÚke. suLku
MkkÄLkÚke Ãký íku ðkík yrÄf Au. ¿kkLk, æÞkLk, Mk{krÄ, ðøkuhu MkkÄLk ©enrhLkku sux÷ku {rn{k Mk{òÞku nkuÞ íkux÷ku íkeÚkoLkku {rn{k òýu
fhu Ãký nrh¼õíkkuLkk Ëw:¾{kt MknkÞYÃk Lk ÚkkÞ íkuLku íku ð]Úkk Au. Au. sux÷kt íkeÚko Ãk]Úðe WÃkh Au íku ík{k{ ©enrhLkk [hýf{¤{kt
y{kuyu ËuþkuËuþ rþ¾hçktÄ {trËhku fhðkLkku MktfÕÃk fÞkuo Au. {kxu hnu÷kt Au. MktíkkuLkk [hý{kt Ãký yzMkX íkeÚkkuo hnu÷kt Au ©enrhLke
yðfkþ {¤u íku «{kýu ©æÄkÚke nrh¼õíkkuyu Mkuðk fhðe. íku íkÚkk Mkk[k MktíkLke ykðe {kuxe ðkík Au. suLku íku{Lkku {rn{k LkÚke
Mkkt¼¤e çkÄk MkíMktøkeyku «MkÒk ÚkÞk yLku çkkuÕÞk fu y{khu íkku íku{Lku yk Mk{òíkwt LkÚke yLku suLku íku{Lkku {rn{k Mk{òÞ Au íku
íkLk, {Lk, ÄLkÚke íkuðe Mkuðk {¤u. yus æÞkLk Mk{krÄ fu Þkuøk Au. ¼ðÃkkh ÚkE òÞ Au. ¼økðkLk yLku Mkk[k MktíkLkku {rn{k r{ÚÞk
yÒk, ÄLk, ðøkuhu ík{k{ ykÃkLkwt ykÃku÷wt y{u ¼kuøkðeyu Aeyu. yk Au íku{ fnuLkkhk ËiíÞ-yMkwh hkûkMk Au. r{ÚÞk nrh yLku r{ÚÞk
íkLk Ãký ík{u ykÃÞwt Au íku ykÃkLku ykÃkðk{kt y{Lku fktE fXý LkÚke. Mktík XufXufkýu {LkkufÂÕÃkík Q¼k ÚkkÞ Au. íkuLkku {rn{k fnuLkkhkyku
suLku y¿kkLkYÃke rËþk¼ú{ ÚkkÞ íkuuLku yk ðkík Lk Mk{òÞ. Lkfo{kt òÞ Au {kxu Mkk[k ¾kuxkLku yku¤¾ðk Lku ÃkAe íku{Lkku {rn{k
• «ríkckrðrÄLke þYykík fnuðku Lku Mk{sðku.
y{kMkLke hkºku {qŠíkyku ykÔÞk çkkË ©enrh íkÚkk Mktíkku çku ©enrh Mkhkuðh{kt MLkkLk fhe Wíkkhk Ãkh ykÔÞk. Ëuðk[oLk
½ze ÃkkuZe økÞk. Vkøký MkwËe ÃkzðkLku rËðMku Mkðkh{kt ðnu÷k QXe ðøkuhu ÃkkuíkkLkwt rLkíÞf{o fhe, {t[ WÃkh ykðeLku çkuXk. íÞkt Mk¼k
¼hkE, Mktíkku «u{Mk¼hÚke feíkoLkku økkðk ÷køÞk. íkuÚke yk¾wt ðLk ÷ELku ykðíkk yLku ©enrhLke Ãkqò fhíkk. íkuÚke yÃkkh ykLktË ÚkE
økkS QXâwt. ÃkAe fÚkkðkíkko ÚkE, ¾qçk ykLktË ykLktË ÚkE hÌkku hÌkku níkku. MktæÞk Mk{Þ ÚkÞku íÞkhu sux÷k ðk¤tË nrh¼õíkku níkk
níkku. s{ðkLkku Mk{Þ ÚkÞku yux÷u ©enrh MktíkkuLku MkkÚku ÷E ½kuzk íkuyku {þk÷ku Mk¤økkðe ÷kÔÞk. {trËh{kt íkÚkk {tzÃk{kt sux÷kt
WÃkh çkuMke ðksíku økksíku {trËh{kt ykÔÞk. sÞkLktË ðýeo hkus fk[Lkkt Íq{hku íkÚkk nktzeyku çkktÄe níke íku Mkðo{kt Ëeðkyku «økxkðe
©enrh {kxu MkwtËh hMkkuE çkLkkðíkk. Úkk¤ íkiÞkh níkku. ©eS MLkkLk ËeÄk. íkuÚke {trËh íkÚkk {tzÃk yÃkkh þku¼ðk ÷køÞk. íku ðzu
fhe yuf Ãkeíkktçkh Ãknuhe yuf ykuZe s{ðk çkuXk. yLkuf «fkhLkkt Þ¿k{tzÃk{kt rð«ku ¾qçk ¼kðÚke Ÿ[k Mðhu «ríkckLkk {tºkku çkku÷ðk
ÃkfðkÒkku, þkfku, yÚkkýkt, hkÞíkkt ðøkuhu ÃkehMÞkt íku ©enrh sBÞk. ÷køÞk. ÃkAe MktæÞk ykhíke íkÚkk LkkhkÞýÄqLk fhe hÌkk. ÃkAe Mktíkku
nkÚk {w¾ ÄkuE {w¾ðkMk ÷eÄku. fwçkuh®Mkn [kuÃkËkh íkÚkk þt¼wËkMk feíkoLk çkku÷ðk ÷køÞk. yu{ ykLktË-WíMkð fhíkkt yuf «nh hkºke
ðøkuhu Ãkxu÷kuLke íku rËðMku hMkkuE níke. íku{ýu ©enrhLke Ãkqò fhe ðeíke økE íÞkhu ©enrhyu Mk¼k rðMksoLk fhe.
ykhíke fhe Ãkøku ÷køke ¼uxku Ähe. MktíkkuLku s{ðk çkuMkðk fuð¤ • ®‚nk‚™{kt rƒhksu Œku ¼„ðk™ ‚k[k
MÚkt¼ku hkuÃke, htøkku¤e Ãkqhe MkwtËh çkkøk suðwt çkLkkÔÞwt níkwt. Mktíkku s{ðk ©e™h™khkÞýËuð™e «rŒck ð¾Œu ©enrh ©e™„h …ÄkÞko
çkuXk, íku{Lke Ãkqò fhe ©enrhyu MktíkkuLku ¾qçk ÃkehMkeLku s{kzâk. nŒk. yt„úus ©e z™÷ku… ‚knuƒu ©enrh™e …kuŒk™k hks{nu÷{kt
• {trËh{kt ÃkÄkÞko …Ähk{ýe fhíkk {nu÷ þý„kÞkuo y™u «¼w™u ƒu‚ðk {kxu ‚wtËh
ÃkAe ©enrh yï WÃkh Mkðkh ÚkE Mktík-nrh¼õíkku MkkÚku ®‚nk‚™ ƒ™kÔÞwt. ‚wðýo™k ŒkhÚke „qtÚku÷ku {¾{÷™ku ykuAkz
{trËh{kt ykÔÞk. {tzÃk{kt sE {qŠíkykuLkkt ËþoLk fÞkO. çkúkñýkuLkku ®‚nk‚™{kt …kÚkÞku o y™u ®‚nk‚™ ‚khe heŒu ‚òÔÞw t .
Mkífkh fhe ËhufLku yuf yuf nkh ÃknuhkÔÞku. hMkkuE íkiÞkh ÚkE ¼ÂõŒ¼kð…qðof ©e z™÷ku… ‚knuƒ y™u yu™k hks«Äk™kuyu MðÞt
yux÷u ©enrh MLkkLk fhe s{ðk ÃkÄkÞko. íku rËðMku çkÄk MkkuLke¼õíkkuyu yk ‚uðk fhe™u, {™{kt yuf ‚tfÕ… fÞkuo. yk…ýu þý„khu÷k
{¤eLku fu¤kt-hkux÷eLke hMkkuE fhkðe níke íkuÚke fu¤kt hkux÷e ðøkuhu ®‚nk‚™{kt Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ fkuE™k fÌkk ð„h yk…{u¤u
¼kðÚke sBÞk. ÃkAe Ãkkx WÃkh rçkhkßÞk. íÞkhu ÃkwÁ»kku¥k{, rƒhkS òÞ Œku ¼„ðk™ ‚k[k. ‚tŒkuu {kxu ¾whþeyku™e …ý
nehk[tË, ðýkhMke ðøkuhuyu ©enrhLke Ãkqò fhe. MkkuLkkLkkt fzkt, íkkuzk, ÔÞðMÚkk fhe nŒe.
nkhku, ftXeyku ðøkuhu yk¼q»kýku ©eSLku Ãknuhkðe ykhíke fhe. ÃkAe Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ ‚tŒku ‚kÚku z™÷ku… ‚knuƒ™k {nu÷
Mktíku Ãký Ãkqò fhe. ©enrhyu MktíkkuLku ÃkehMkeLku ¾qçk s{kzâk. ÃkAe W…h …ÄkÞko, y™u ytŒÞko{e yt„úus ÷kufku™ku ‚tfÕ… òýe™u «u{Úke
©eS {trËh{kt sELku ÃkkuZe økÞk. Mkktsu Vhe Mk¼k ÚkE. ©enrh ‚òðu÷k ®‚nk‚™{kt rƒhkS „Þk. z™÷ku… ‚knuƒ ‚rnŒ ‚ðuo
Ãkkx WÃkh ykðeLku rçkhks{kLk ÚkÞk. Mktíkku íkÚkk MkíMktøkeyku Ãký y{÷Ëkhku ƒnw hkS ÚkÞk. …Ae Œuykuyu ‚w„tÄe{k™ …qò-
ykðeLku çkuXk. hkus yLkuf Ëuðíkkyku ¼ðçkúñkrËfku íkÚkk sux÷kt ‚k{„úeÚke ŒÚkk f{¤™k nkhÚke ©enrh™e …qò fhe, V¤ y…oý
¼økðkLkLkkt Äk{ku Au íkuLkk yrÄÃkríkyku rð{kLk{kt çkuMkeLku ÃkqòÃkku fÞko. ©enrh™u ytŒÞko{e òýe™u z™÷ku… ‚knuƒ „Ë„Ë ÚkE™u
©enrh™e MŒwrŒ fhðk ÷køÞk. …kuŒk™ku ‚tfÕ… …qhku ÚkÞku òýe™u • ºkýu ®MknkMkLkku WÃkh ©enrhyu çkuMkeLku òuÞwt
yt„úus™u …kfku r™ùÞ ÚkÞku fu Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ ¾hk. ÃkAe ©enrh ykøkuðkLk Mktíkku íkÚkk nrh¼õíkkuLku MkkÚku ÷E
• xkuhzkLkk økkiheþtfh ÄLkÃkkXe y{ËkðkË «ríkckLkk Þ¿k{kt {trËhLke ytËh ykÔÞk yLku íku{Lku çkÄkLku fÌkwt fu ºkýuÞ ®MknkMkLkku
ðÁýe{kt hÌkk níkk íkiÞkh ÚkÞkt Au Ãký íku çkhkçkh Au fu fktE VuhVkh fhðkLke sYh
yuf Mk{Þu çkzku÷e økk{{kt økheçk çkúkñý økkiheþtfh hnuíkku Au íku ykÃkýu òuE ÷Eyu. «Úk{ nwt ðkhkVhíke ºkýuÞ ®MknkMkLkku{kt
níkku, íku sL{Úke {qtøkku níkku Lku {uzuÚke ÃkzðkÚke íkuLkkt Mkðo ytøk ¼ktøke çkuMkwt yLku ík{ku çkÄk çkhkçkh swyku yux÷u ¾çkh Ãkzu ÃkAe ©enrh
økÞkt níkkt, íkuÚke çkeò çkúkñýku xkuz÷k økk{u ¾wþk÷ ¼è ÃkkMku ÷kÔÞk. íku ºkýuÞ ®MknkMkLkku{kt ¢{ «{kýu çkuXk. çkÄkyu çkhkçkh Lkeh¾eLku
¾wþk÷ ¼èLkk ykþeðkoËÚke íku AkufhkLku Mkðo ytøku MkkÁt ÚkÞwt Lku ðuË- ËþoLk fÞkO yLku òuÞwt ÃkAe ©enrh çknkh ykÔÞk íÞkhu íku Ëhufu fÌkwt
rðãk f]Ãkk Úkfe ðøkh ¼ýu ykðze. ÃkAe íku Akufhku çkúkñýku MkkÚku su «¼w ! ®MknkMkLkkuLke Ÿ[kE Ãknku¤kE ðøkuhu çkÄwt s çkhkçkh Au.
ÃkkuíkkLku økk{ økÞku yLku íku, Ezh, y{ËkðkË ðøkuhu ½ýu Xufkýu ÃkAe ©enrh {trËhLkk ËhðkòLkk {uzk WÃkh sELku ÃkkuZe økÞk.
[k÷eLku síkku. íÞkt Mkkhk øk]nMÚkLku ½uh ðuËLkk {tºkku çkku÷íkku, íkÚkk • ©enrhyu MðnMíku çkkÚk{kt ½k÷eLku ©eLkhLkkhkÞýËuðLke
Ãkw»f¤ ¼kusLk yLku Ërûkýk {¤íke. ÃkAe çkúkñýkuLku íÞkt ÞswðuoËLkk «ríkck fhe
[k¤eMku yæÞkÞ Mðhu Mkrník þwØ Wå[kh ðzu {w¾ÃkkX çkku÷e sðkÚke ÃkAe {wõíkkLktË Mðk{e, çkúñkLktË Mðk{eLku ©eLkhLkkhkÞýËuðLke
rðîkLk çkúkñýkuLke Mk¼k{kt Ãký yuLkwt ½ýwt MkL{kLk yLku «ríkck ò{e, «ríkckLkku Mkk{kLk ÷u ð k {ku f ÷íkk níkk yLku ©eLkøkh{kt
íkuÚke ßÞkt Þ¿k-ÞkøkkrËf ÚkkÞ íÞkt yuLku rLk{tºký {÷íkwt yLku yuLkwt LkhLkkhkÞýËuðLke «ríkck Vkøký MkwËe-3 ºkesLke Au íku Ãkh Mkðuo
Lkk{ “økkiheþtfh ÄLkÃkkXe” «rMkØ ÚkÞwt. yu økkiheþtfh ÄLkÃkkXe, ykðòu íkuLke fw{fw{ Ãkrºkfkyku ÷¾eLku Mkðo Ëuþ{kt {kuf÷íkk níkk.
Mktðík 1878 Lkk Vkøký {kMk{kt ©eS{nkhksu Ãkkuíku y{ËkðkË{kt ÃkAe «¼w Ãkkuíku LkhLkkhkÞýËuð ÃkÄhkððk {kxu Mktík, Ãkk»koËku, ËkËk
«Úk{ LkhLkkhkÞýËuðLke «ríkck fhe íÞkhu ðÁýe{kt Ãký níkk. íku{Lku ¾k[h, Mkwhku ¾k[h, ykrË Mkrník Äku¤fk, suík÷Ãkwh ÚkELku y{ËkðkË
òuE ©eS{nkhksu íku {tzÃk{kt çkuXu÷k MkðoLku fÌkwt su {kuxk ÃkwÁ»k ÃkÄkÞko yLku {trËh{kt ykðeLku ©eLkhLkkhkÞýËuðLke {qŠíkyku òuELku
íkku szLku [iíkLÞ fhu yLku ÃkþwLku Ëuð fhu Au íku swyku yk çkuXk. çknw hkS ÚkÞk. ÃkAe fktfrhÞk ík¤kðu Wíkkhku fÞkuo yLku Mkt½ Mkðuo
íÞkhu økkiheþtfh QXeLku Mkküktøk Lk{Mfkh fhe nkÚk òuze çkkuÕÞk : yktçk÷eyku{kt QíkÞko. ÃkAe Ãký çkeò rËðMku Ëw÷o¼ Mkknuçk íkÚkk
‘nu {nkhks, yk økkuÃkk¤kLktË Mðk{e Ãkkuíku Ãkqðko©{{kt níkk íÞkhu yuhý Mkknuçk ykðeLku xkuÃke WíkkheLku Ãkøku ÷køkeLku ËþoLk fheLku çknw
nwt yk Ëunu s{Ãkwhe suðwt Ëw:¾ ¼kuøkðíkku níkku íku{ktÚke {Lku ykÃkLke ¾wþe ÚkÞk yLku fnu : “ík{ku y{khu çktøk÷u ÃkÄkhku” ÃkAe ©eS
f]ÃkkÚke íku{ýu {wõík fÞkuo Au yLku ík{khk [hýf{¤Lkku ykr©ík fÞkuo MkknuçkLku çktøk÷u ÃkÄkÞko yLku Mkknuçku çknw MkL{kLk fÞwO. ÃkAe Wíkkhu
Au, {kxu nwt yu{Lku {kuxk ÃkwÁ»k òýwt Awt yLku ykÃkLku MkðkuoÃkhe ykÔÞk ÃkAe rþðhkºkeLkk rËðMku Mkðo ðuËLkk ¼ýu÷k çkúkñýkuyu
¼økðkLk Mk{swt Awt. íku Mkkt¼¤e ©eS{nkhks {tË{tË nMÞk. ðÁýe fheLku nku{ [k÷w fÞkuo. íku Ãkkt[ rËðMk nku{ fheLku Mktðík
1878 Lkk Vkøký MkwËe-3 Lkk rËðMku hrððkhu ËkuZ Ãknkuh rËðMk ¼hík¾tzðkMke Mkðo sLkku ËþoLk fhðk ykðþu. yLku ynªLkk íkÚkk
[zíku ©eS {nkhks LkhLkkhkÞýËuðLku çkkÚk{kt ÷E rðrÄ Mkrník çknkhøkk{Lkk su {kýþku Ëh ÃkqLk{u ykðe ¼kðÃkqðof yk ËuðkuLkkt
Ãkkuíku ÃkÄhkðíkk níkk. yLku Ãkkuíku ykhíke Wíkkhíkk níkk. (Mðkr{LkkhkÞý ËþoLk fhþu íku{Lkk {LkkuhÚkku sYh rMkØ Úkþu. yLku yk ÷kuf{kt
Mktrníkk, yæÞkÞ-73) ¼Âõík yLku Ãkh÷kuf{kt {wÂõíkLku Ãkk{þu íku{kt shk Ãký MktËun LkÚke.
• Mkku íkkuÃkkuLkwt {kLk su {kýþ yk ©eLkhLkkhkÞýkrËf Ëuðku ykøk¤ sÃk, nku{, ðúík íkÚkk
ßÞkhu ©enrhyu y{ËkðkË LkhLkkhkÞý ykrË ËuðkuLke íku{Lkkt ¼køkðíkÃkwhký ykrË MkíkTþk†kuLkwt rðrÄÃkqðof Ãkwhùhý fhþu-fhkðþu
®MknkMkLkku{kt «ríkck fhe íÞkhu ytøkúus Mkhfkh íkhVÚke Mkku íkkuÃkkuLke íkuLku sYh Rü V¤ «kÃík Úkþu. Ëhuf íkeÚkkuo Ãký ynªÞkt ykðeu MkËkÞ
Mk÷k{e ykÃkðk{kt ykðe. çkeò yðkòuÚke Ãký {kLk ykÃkðk{kt ðkMk fhþu. íku{s yk ©eLkhLkkhkÞýkrË ËuðkuLke {nkÃkqò íkÚkk
ykÔÞwt níkwt. yíÞkh MkwÄeLkk RríknkMk{kt Mkku íkkuÃkkuLkwt {kLk y{ËkðkË{kt yr¼»ku f krËf fhkðþu íku L kk WÃkh Ëu ð «MkÒk Úkþu . yk
s ÚkÞwt níkwt, su Mkðo «Úk{ níkwt. ©eLkhLkkhkÞýkrËf ËuðkuLku su Úkk¤ fhkðþu íkÚkk yÒk, ð†, ÄLk,
• ©eLkhLkkhkÞýËuðLkku {rn{k yk¼q»kýku, s{eLk, ½h, ð]ûkku ðøkuhu su su ðMíkwyku ¼kðÚke yÃkoý
ÃkAe ©enrh Þ¿k{tzÃk{ktÚke çknkh ykðe Mk¼k{kt Ÿ[k fhþu íku{Lkk WÃkh Ëuð hkS ÚkE íku{Lku íku yLktík økýwt V¤ ykÃkþu
ykMkLku rçkhkßÞk yLku ÃkkuíkkLkk ykr©íkku íkÚkk çkeò Mkðo {kýMkku Lku ytíku {kuûk fhþu. íkÚkk Vkøký {kMk{kt W¥khk VkÕøkwLke Lkûkºk{kt
«íÞu çkkuÕÞk fu nu ¼õíksLkku ! y{kuyu yk {æÞLkk {trËh{kt su Ãkw»Ãk Ëku÷kuíMkð (Vq÷Ëku÷kuíMkð) ©eLkhLkkhkÞý sÞtíkeLkk rËðMku
©eLkhLkkhkÞýËuðLku MÚkkÃkLk fÞko Au íkuyku MkkûkkíkT çkËrhfk©{Lkk Ëuþktíkh{kt hnuLkkhk sLkkuyu Ãký ynª y{ËkðkË{kt ykðe
yrÄÃkrík Eïh{qŠík LkkhkÞý Ãkkuíku s Au íku{ òýòu. yLku íku ©eLkhLkkhkÞýËuðLkkt ËþoLk fhðkt suÚke yr¾÷ ÃkwÁ»kkÚkoLke rMkrØ
LkhLkkhkÞýLkk {trËhÚke s{ýe çkkswLkk {trËh{kt hkrÄfkSyu Úkþu. yk y{khkt ð[Lkku ík{khu MkíÞ s {kLkðkt.
Mkrník ©ef]»ýLku su {U MÚkkÃkLk fÞko Au íku ©ef]»ý Ãkkuíku LkhLkkhkÞý yk «{kýu ©enrhyu «ríkck ð¾íku ©eLkhLkkhkÞýkrË ËuðkuLkku
YÃku s Au yu{ {kLkku. yLku zkçke çkkswLkk {trËh{kt y{khkt {kíkk- ½ýku {rn{k fnu÷ku Au Ãký yk íkku MktûkuÃkÚke ÷ÏÞku Au. yk «ríkck
rÃkíkk Ä{o-¼ÂõíkLke {qŠíkyku Mkrník ©enrhf]»ý Lkk{Lke su y{khe ytøkuLkku íkÚkk ËuðkuLkku {rn{k su ©enrhyu Mð{w¾uÚke fnu÷ku Au íkuLkwt
{qŠík MÚkkÃkLk fhe Au íku ¼õíkkuLku WÃkkMkLkk íkÚkk æÞkLk fhðk {kxu rðþu»k rððhý òýðk {kxu MkíMktrøk¼q»ký ytþ ºkeòu, y. 28
Au. {kxu nu MkßsLkku ! su {Lkw»Þku yk ©eLkhLkkhkÞýkrË MðYÃkkuLkkt Úke 38 MkwÄe ðkt[ðkÚke íkÚkk MkíMktøkeSðLk «fhý [kuÚkkLkk yæÞkÞ
nt{uþkt ËþoLk fhþu íku rLkùÞ {kuûkLku Ãkk{þu. y{ku yk {qŠíkyku{kt 26 Úke 41 MkwÄeLkk 16 yæÞkÞku ðkt[ðkÚke íkÚkk ykøk¤ sýkðu÷kt
fkÞ{ rLkðkMk fheLku Mkðo ¼õíkkuLke Mkuðk ytøkefkh fhe íku{Lkk ð[Lkk{]íkku ðøkuhuLkkt yðíkhýku ðkt[ðkÚke òýðk {¤þu.
{LkkuhÚkku Ãkqýo fheþwt. yk ©eLkøkh{kt íkÚkk yk¾k Ëuþ{kt ©e “nu MkßsLkku ! yk ©eLkhLkkhkÞý MkkûkkíkT ykÃkýk EüËuð
LkhLkkhkÞýËuðLkku «íkkÃk «ríkrËLk yrÄfkrÄf ðÄíkku sþu. Au. yLku Mkðo ykrð¼koðku fnuíkkt Mkðo yðíkkhkuLkk fkhý¼qík yLku
yûkhÄk{krÄÃkrík Ãký yk ©eLkhLkkhkÞý Au. yLku nu ¼õíkku ! {LkkuhÚk Ãkqhk fhðk {kxu «rík{kLke {qŠíkyku{kt hnu÷k Au íku{ {kLke
ðMkwËuð ½hu f]»ýYÃku yk LkkhkÞý níkk yLku Lkh íkku Ãkktzw ½uh ËþoLk fhu Au íkuLku yíÞtík ykLktË ÚkkÞ Au. ykðe Mk{sý ðøkhLkk
yswoLkYÃku níkk. yLku yk {U MÚkkÃkLk fhu÷k LkhLkkhkÞý ËuðLkku {khu su sLkku Au íku {qŠíkykuLkkt s ËþoLk fhu Au.” (nrh[rhºkk{]ík Mkkøkh,
õÞkhuÞ rðÞkuøk LkÚke, Ãký MkËk MktÞkuøk s Au. yux÷k {kxu Mkðuo Ãkw.-28, ík.-8)
{trËhkuLkk {æÞu yk ©eLkhLkkhkÞý {trËh íkku Mkðkuo¥k{ Au. yLku nwt ð[Lkk{]íkku{kt ©enrhLkk Mð{w¾u fnu÷kt Lke[u «{kýuLkkt
ÓËÞ{kt MkkûkkíkT ÃkwÁ»kku¥k{ yuðk ©eLkhLkkhkÞýLkwt M{hý fÁt Awt. ð[Lkku Au :
yLku yk s MkkûkkíkT MkðkorÄÃkrík Au. yk{Lkk rLkÞtíkk fkuEÃký LkÚke 1. “ÃkAe ©eS{nkhks yu{ çkkuÕÞk su ©eLkhLkkhkÞýLkk
yLku {w¤eÃkwh{kt hkÄkf]»ý Lkk{Úke MÚkkÃku÷k íkÚkk ©eð]¥kk÷Þ{kt «íkkÃk Úkfe y{Lku yuðwt ðíkuo Au su nwt ykí{k Awt, yAuã Awt, y¼uã
©e÷û{eLkkhkÞý YÃku MÚkkÃku÷e íkÚkk Äku¤fk ykrË MÚkkLkku{kt Awt, MkÂå[ËkLktË Awt yLku y{khe su {kuxÃk Au íku íkku MðMðYÃkLkku
{kuh÷e{LkkunhËuð ykrË Lkk{kuÚke MÚkkÃku÷k yk s ©eLkhLkkhkÞý «fkþ íkÚkk ©eLkhLkkhkÞýLke WÃkkMkLkk íku ðzu Au. nwt çkúñ Awt, nwt
Au. íkÚkk ðuËÔÞkMk {wrLkyu ©e{ËT¼køkðík{kt ykrË, {æÞ yLku ykí{k Awt yuðe heíkLke su {khe {kuxÃk íku íkku nwt {qfðkLku RåAwt
ytík{kt íkÚkk ¼khík{kt yLku çkeòt Ãkwhkýku{kt Ãký yks ðýoðu÷k yÚkðk çkeò fkuE çkúñkrËf suðk Au íku {wfkððkLku RåAu íkkuÞ Ãký
Au. íku nuíkw {kxu yk LkhLkkhkÞý MkðkoÄkh-Mkðofíkko fnuðkÞ Au. Mkðo y{khe {kuxÃk x¤u Lkrn. yLku y{khu ©eLkhLkkhkÞýËuðLke WÃkkMkLkk
fkhýLkk fkhý¼qík yk ©eLkhLkkhkÞýËuð s rð»ýw YÃku søkíkLkwt Au íku ÃkkuíkkLkwt su çkúñYÃk íkuLku rð»ku Ãkhçkúñ Lku Ãkh{kí{k yuðk su
©eLkhLkkhkÞý íku{Lke Mkkfkh {qŠík íkuLke WÃkkMkLkk Au.” (ð[Lkk{]ík,
hûký fhu Au.” (MkíMktrøk¼q»ký, yt.-4, y.-40)
«Úk{ «.-8)
“LkhLkkhkÞý ðkMkwËuðLku ÃkkuíkkÚke yrÄf {kLku Au íku yufLkk
2. “yLku su ÷ksu fheLku Lk çkku÷u íkuLku ©eLkhLkkhkÞýLkk Mk{
yuf Au. ÞÚkkÚko íkku EïhLke heík Eïh òýu Au. Eïh EïhLke
Au.” (ð[Lkk{]ík, «.«.-37)
WÃkkMkLkk fhu Au íkuÚke íku{Lkk{kt LÞqLkíkk shkÃký ykðíke LkÚke. Eïh
3. “yÚkðk LkhLkkhkÞýLkk yk©{{kt sELku íku yk©{Lkk
ðøkh EïhLke ðkík ðkhtðkh {kun WÃkòðu Au yuðe ½ýe ðkík Au. {wrLk ¼u¤ku hneLku íkÃk fÁt.” (ð[Lkk{]ík, «.«.-40)
ßÞkt MkwÄe EïhLke ðkík{kt {kun ÚkkÞ Au íÞkt MkwÄe nrh¼õíkku{kt 4. “y{khe yk¿kk Au su nrh¼õík {kºkLku ©eLkhLkkhkÞýLke
½ýe fMkh Au. ßÞkhu {kuûkLkk {køkuo [k÷u Au íÞkhu rLk¼oÞ {køkuo {qŠík fkøk¤{kt ÷¾kðe ËEþwt íku Ãkqsòu. nrh¼õík {kºkLku «kík:fk¤{kt
[k÷u Au yLku EïhLke ðkík Mkðuo íkuLku Mkð¤e ¼kMku Au. íku rMkðkÞ MLkkLk fheLku ©eLkhLkkhkÞýLke Ãkqò fhðe.” (ð[. «.«.-48)
øk{u íkuðku «ðeý nkuÞ íkku Ãký Q÷xku ÿkun fhu Au.” (nrh[rhºkk{]ík 5. “yk MktMkkh{kt áZ çkúñ[Þoðk¤k íkku yuf LkhLkkhkÞý
Mkkøkh, Ãkw.-27, ík.-18) Ér»k Au. yLku íku LkhLkkhkÞýLkku ykÃkýLku yk©Þ Au. íkuLkk «íkkÃk
“LkhLkkhkÞýLkwt {trËh {kuxwt hÌkwt Au. yk Ãk]Úðe Ãkh «økx nrh Úkfe Äehu Äehu yu LkhLkkhkÞýLkwt ¼sLk fheLku ykÃkýu Ãký yuLkk
MknòLktË Mðk{eLke suðe {qŠík rð[hu Au íkuðe {qŠík nrhsLkkuLkk Mkh¾k s rLk»fk{e ÚkEþwt.
†eYÃk su {khe {kÞk íkuLku SíkðkLku yÚkuo LkhLkkhkÞý Ér»k fktE òuEíkwt nkuÞ íkku ðÄw íkku Lkrn Ãký [kh íkku økk{zkt ðMkkðe çkuMku.”
rðLkk çkeòu fkuE Mk{Úko LkÚke. Þkuøkf¤kyu fheLku Qæðohuíkk nkuÞ yuðk («.«. ð.-74)
íkku yuf LkhLkkhkÞý s Au. yÚkðk su LkhLkkhkÞýLkk yLkLÞ ¼õík 7. “yuðk su ©eLkhLkkhkÞý ¼økðkLk íku su íku f]Ãkk fheLku
nkuÞ íku Ãký íkuLkk ¼sLkLkk «íkkÃku fheLku áZ çkúñ[Þoðk¤k ÚkkÞ Au. {kuxwt íkÃk fhu Au. yuðe heíku su ÃkkuíkkLkk ¼õík Au íku{Lkwt íku ¼økðkLkLkk
Ãký çkeòÚke Úkðkíkwt LkÚke. íku nðu LkhLkkhkÞýLku «íkkÃku fheLku Äehu «íkkÃku fheLku rLkŠðÎLk fÕÞký ÚkkÞ Au.” (Mkk. ð.-16)
Äehu áZ çkúñ[khe Úkþu.” («.«. ð.-73) 8. “yuLku rð»ku hÌkk Úkfk íkku yuf LkhLkkhkÞý Ér»kLku Ãkhk¼ð
6. “ykÃkýu íkku ©eLkhLkkhkÞýLkk ËkMk Aeyu íku Lk ÚkkÞ.” (÷kuÞk ð.-13)
©eLkhLkkhkÞýLku su{ øk{u íku{ hkS hnuðwt. yLku yu ©eLkhLkkhkÞýLke 9. “ykÃkýu Ãký ©eLkhLkkhkÞýLkwt {trËh ©ey{ËkðkË
RåAk nþu íkku MkíMktøkLke ð]rØ Úkþu Lku òu yu{Lku ½xkzðku nþu íkku LkøkhLku rð»ku fhkÔÞwt Au, íku ©eLkhLkkhkÞý ËuðLke RåAk nþu íkku
½xe sþu. yLku yu LkhLkkhkÞý ykÃkýLku nkÚkeyu çkuMkkzu íkku nkÚkeyu çkeòt {rËh Úkkþu. WíMkðLku rËðMku ©eLkhLkkhkÞýLke RåAkyu fheLku
çkuMkeLku hkS hnuðwt, Lku økÄuzu çkuMkkzu íkku økÄuzu çkuMkeLku hkS hnuðwt. fkuEðkh nòÁt Lku ÷k¾wt YrÃkÞkLke Mkk{økúeyu fheLku WíMkð ÚkkÞ,
yLku yu ©eLkhLkkhkÞýLkk [hýkh®ðË rðLkk çkesu õÞktÞ «erík yLku fkuEðkh íkw÷MkeLkwt Ãkºk {qfeLku WíMkð ÚkkÞ.” ({.«. ð.-21)
hk¾ðe Lkrn.” ykÃkýk Ãkrík su ©eLkhLkkhkÞý íku íkku çkkuhzeLkk Íkz 10. “y{u y{ËkðkË{kt ©eLkhLkkhkÞý ËuðLke «ríkck
nuXu çkuXk íkÃk fhu Au yLku fkuE òíkLkk MktMkkhLkk Mkw¾Lku MÃkþo fhíkk fhðk økÞk níkk. íÞkhu nòhku {kýMkLkku {u¤ku ¼hkÞku níkku.”
LkÚke. íÞkhu ykÃkýk Ãkrík su ©e LkhLkkhkÞý íkuLkk ykÃký ËkMk Aeyu. “y{khk ytíkh{kt íkku yuf LkhLkkhkÞý rðLkk çkeswt ftE økBÞwt
íku su{ Ãkríkðúíkk †e nkuÞ íku ÃkkuíkkLkk Ãkrík fhíkkt ½huýkt, ð†, Lkrn.” ({.«. ð.-22)
¾kLkÃkkLkkrËf su ¼kuøk yu Mkðuo ÃkríkÚke ÃkkuíkkLku ðkMíku LÞqLk hk¾u 11. “©e ÃkwÁ»kku¥k{LkkhkÞý íku «Úk{ Ä{oËuð Úkfe {qŠíkLku
Ãký yrÄf hk¾u Lkrn íku{ ykÃkýk Ãkrík su ©eLkhLkkhkÞý íku Úkfe rð»ku ©eLkhLkkhkÞý YÃku «økx ÚkELku çkËrhfk©{Lku rð»ku íkÃk fhu
ykÃkýu Ãký MkktMkkrhf Mkw¾ LÞqLk hk¾ðwt òuEyu.”“yLktíkfkurx Au. yLku ð¤e íku LkhLkkhkÞý íku Ãk]ÚðeLku rð»ku fkuEf fkÞoLku yÚkuo
çkúñktzLkk Ãkrík, çkúñÃkwh, økku÷kuf Lku ðifwtXkrËf Äk{Lkk Ãkrík yLku {íMÞ, fåA, ðhkn, ðk{Lk, hk{, f]»ýkrËf su Ëun íkuLku økúný
hkrÄfk ÷û{e ykrË su ÃkkuíkkLke þÂõíkÞku íkuLkk Ãkrík yuðk su ¼økðkLk fheLku ÃkkuíkkLkk ËunLku yLku yLÞ SðLkk ËunLku Mk{ Ëu¾kzu Au. íku{
íku Mkðuo ÃkkuíkkLkk ði¼ðLku íkSLku çkkuhzeLkk Íkz nuXu íkÃk fhðkLku þk ÃkwÁ»kku¥k{ yuðk su ©eLkhLkkhkÞýLku rð»ku su {hý¼kð fÕÃku Au
MkkÁ çkuMku ?” “çkeò yðíkkh fhíkkt ykÃkýk Ãkrík su LkhLkkhkÞý íkuLku yLkuf Ëun Ähðk Ãkzu Au. Lku [kuhkMkeLkk Ëw:¾Lkku íkuLku Ãkkh ykðíkku
íku íkku yíÞtík íÞkøke Au. yLku SðLkk fÕÞký yÚkou íkÃk fhu Au yLku LkÚke. yLku su ©eLkhLkkhkÞýLku rð»ku ysh, y{hÃkýwt Mk{su Au
yu LkhLkkhkÞýLku fkuE ði¼ð òuEíkku nkuÞ íkku çkkuh ¾kELku þk MkkÁt íku f{o Úkfe Lku [kuhkMke Úkfe {wfkE òÞ Au.” (y{. ð.-4)
çkuMke hnu ?” “LkhLkkhkÞý íkku MkkûkkíkT ¼økðkLk Au. íku òu yu{Lku 12. “{kxu íku yk ©eLkhLkkhkÞýLku y{u y{kÁt YÃk òýeLku
yrík ykøkún fheLku MkðoÚke «Úk{ yk ©eLkøkhLku rð»ku ÃkÄhkÔÞk Au. íku s yk Mk¼k{kt rLkíÞ rçkhksu Au íku MkkÁ {wÏÞÃkýwt ÷kðeyu Aeyu
{kxu yk ©eLkhLkkhkÞýLku rð»ku Lku y{khu rð»ku ÷økkhu Ãký ¼uË yLku íku MkkÁ y{u y{kÁt YÃk òýeLku ÷k¾ku YrÃkÞkLkwt ¾[o fheuLku
Mk{sðku Lkrn Lku çkúñÄk{Lkk rLkðkMke Ãký yus Au.” (y{. ð.- rþ¾hçktÄ {trËh ©e y{ËkðkË{kt fhkðeLku ©eLkhLkkhkÞýLke
6) {qŠíkÞwt «Úk{ ÃkÄhkðe Au yLku yu ©eLkhLkkhkÞý íkku yLktík çkúñktzLkk
13. “Ér»kYÃk yuðk su «íÞûk ©eLkhLkkhkÞý íkuLku økýðk hkò Au yLku íku{kt Ãký yksu ¼hík¾tz íkuLkk íkku rðþu»k hkò Au
s Lkrn yuðku yntfkh ykððk Ëuðku Lkrn Lku yu{ òýðwt yLku «íÞ© ©e LkhLkkhkÞý íkuLku {u÷eLku yk ¼hík¾tzLkk {Lkw»Þ
su ©eLkhLkkhkÞýLke fÁýkyu fheLku nwt {kuxÃk ÃkkBÞku Awt.” çkeò ËuðLku ¼su Au íku íkku su{ ÔÞr¼[krhýe MºkeÞwt nkuÞ íku ÃkkuíkkLkk
(y{. ð.-7) ÄýeLku {u÷eLku çkeò òhLku ¼su íku{ Au yLku ©eLkhLkkhkÞý
14. Lku ykÃkýk RüËuð su ©eLkhLkkhkÞý íku Ãký ¢kuÄ íkÚkk ¼hík¾tzLkk hkò Au íku ©e{ËT ¼køkðík{kt fÌkwt Au. (suík. ð.-5)
{kLk LkÚke hk¾íkk íku {kxu ©eLkhLkkhkÞýLkk ykr©ík yuðk su WØð yk WÃkhktík Ãký ©eMðkr{LkkhkÞý ¼økðkLku íkÚkk íku{Lkk
Mkt«ËkÞLkk ykÃký Mkðuo íku{Lku ¢kuÄ íkÚkk {kLk íkuLkku Mkðo «fkhu íÞkøk Mk{ÞLkk LktË Mktíkkuyu yLkuf søÞkyu yLktíkðkh ©eLkhLkkhkÞýËuðLkwt
fhðku yLku yk su y{u ¢kuÄLkwt «kÞrù¥k Au íkuLku su fhþu íkuLkk WÃkh {knkíBÞ ðýoðu÷wt òuðk {¤u Au. íku Mkt«ËkÞLkk økútÚkku ðkt[ðkÚke
©eLkhLkkhkÞý «MkÒk Úkþu.” (y{. ð.-8) òýðk {¤þu.
15. “ykÃkýu íkku Mkðuo «økx «{ký ©eLkhLkkhkÞý íkuLke • ©e ™h™khkÞýËuð {trËh™e rðþu»kŒkyku
rLkckðk¤k Aeyu {kxu W¥k{ Aeyu.” (y{. ð[.) o ¼„ðk™ ©enrhyu …kuŒu yûkhÄk{{ktÚke yk ¼hŒ¾tz{kt
16. “y{u çkktÄe yuðe su Ä{o {ÞkoËk íkuLke çknkh MktfÕÃk ykðe™u, Sðku™k fÕÞký™u yÚkuo ºký „qZ ‚tfÕ… fÞko y™u
ÚkkÞ íkÚkk fkuE nrhsLkLkk íkÚkk MktíkLkk y¼kðLkku MktfÕÃk ÚkkÞ íÞkhu Œu ‚tfÕ…™e …qŠŒ™u yÚkuo Œu{ýu ‚kiÚke «Úk{ y{ËkðkË™u
LkhLkkhkÞý Mðkr{LkkhkÞý yu{ ðkhtðkh Ÿ[u Mðhu fheLku Lkk{ …‚tË fÞwo. {kxu ‚ðuo ŒeÚkkuo{kt Œu ‚ðkuou¥k{ Au. ¼„ðk™u su™u
Wå[khý fhðwt.” ©e ÃkwÁ»kku¥k{ yuðk su ©eLkhLkkhkÞý íku{Lke ‚kiÚke «Úk{ ™tƒh ykÃÞku nkuÞ Œu{kt yk…ýu fnuðk™wt þwt nkuÞ .
rLkhtíkh ¾xfu Mkrník ¼Âõík fhðe. (suík. ð.-3) o ©e ™h™khkÞýËuð Œku ‚ðo {w{wûkwyku™k Wíf»ko {kxu y¾tz
17. “fu{ su «íÞûk ©eLkhLkkhkÞý Ér»kLkku ík{khu ÿZ Œ…ùÞko fhu Au. yk Ëuð™e MÚkk…™k ynª fhe™u y{ËkðkË™u
ykþhku Au.... ©eÃkwÁ»kku¥k{ íku òíku yks ík{Lku MkðoLku ©eLkhLkkhkÞý ‚t«ËkÞ™wt „kËe …eX-MÚkk™ ƒ™kÔÞwt Au. ŒuÚke yk „kËe …ý
Ér»kYÃku ÚkELku «íÞûk {éÞk Au.” (suík. ð.-4) ‚ki {w{wûkwyku™k ‚ðuo «fkh™k rnŒ™u ðhu÷e Au.
18. “y{u íkku ¼økðkLk su ©eLkhLkkhkÞýÉr»k íku Aeyu...y{u o ¼khŒ¼h{kt ykðu÷kt yLÞ {trËhku{kt …Ähkðu÷k ©e
ðkhu ðkhu ©eLkhLkkhkÞýËuðLkwt {wÏÞÃkýwt ÷kðeyu Aeyu íkuLkwt íkku yus ™h™khkÞýËu ð y™u yk {t r Ëh{kt …Ähkðu ÷ k ©e
nkËo Au su ©ef]»ý ÃkwÁ»kku¥k{ yûkhÄk{Lkk Äk{e su ©eLkhLkkhkÞý ™h™khkÞýËuð{kt Vuh Au. fu{ fu ©enrhyu y™uf ð¾Œ MðÞt
fÌkwt Au fu yk ™h™khkÞýËuð Œku y{kÁt s MðY… Au. Œu{kt o yºku …Ähkðu÷k ©e ™h™khkÞýËuð™ku ‚ðuo nrh¼õŒ {kºk™u
y™u y{khk{kt yýw{kºk™ku Vuh ™Úke. (ð[Lkk{]ík - su.-…, W…Ëuþ Au fu -
y{.-6) — nwt su{ ‚ðuo™k fÕÞký {kxu Œ… fÁt Awt Œu{ Œ{u
o ‚t. 1878 Vk„ý ‚wË 3™k rËð‚u ßÞkhu ©e ™h™khkÞýËuð …ý ‚ðuo™wt fÕÞký ÚkkÞ Œu{s ðŒoòu.
…ÄhkÔÞk íÞkhu ôƒhk W…h ƒu‚e™u ©eS{nkhksu Ëuð™u — nwt su{ y¾tz ƒúñ[ÞoðúŒ™u Äkhe hÌkku Awt Œu{ Œ{u
«kÚko™k fhe Au fu nu {nkhks ! su fkuE {w{wûkw yk {trËh{kt
…ý Ä{o™k …kÞk r™»fk{ðúŒ™u {wÏÞ…ýu hk¾òu.
ykðe yk…™kt Ëþo™ fhu Œu™k ‚ðuo {™kuhÚk yk… …qýo fhòu
— ©enrhyu ‚í‚t„{kt ykððk {kxu su{ {™u r™r{¥k
™u ©e ™h™khkÞýËuðu «íÞûk MðY…u ŒÚkkMŒw fÌkwt Au.
ƒ™kÔÞku Œu{ yûkhÄk{{kt sðk {kxu Œ{u …ý
o ©eSyu …Ähkðu÷k ‚ðuo Ëuðku ‚h¾k s Au Œu{kt yrÄf-LÞq™
¼kð ™Úke s. Œu{ AŒkt …ý ‚t«ËkÞ™k ð[™k{]Œ suðk {™u ¼òu.
þk†{kt {kºk ©e ™h™khkÞýËuð …ÄhkÔÞk™ku WÕ÷u¾ fÞkuo — ‚t«ËkÞ™e ƒu „kËe{ktÚke {kuxk¼kE™u su{ ynª
Au. („.{. 22) Œu ‚q[f Au fu ©eS{nkhks™u ©e «MÚkkr…Œ fÞko Œu{ Œ{u ‚ðuo …ý {kuxk¼kE suðwt
™h™khkÞýËuð «íÞu yrÄf Átr[ nŒe. WËkh y™u ‚rn»ýwŒk¼Þwo ð÷ý ‚í‚t„{kt hk¾òu.
o ©eS{nkhks™ku …kuŒk™ku Mð¼kð …ý Œ…-íÞk„{kt Átr[ðk¤ku — yûkhÄk{™e «kÂó™u yÚkuo Œ{u {khe su{ s…, Œ…,
nŒku y™u Œu{™u r™»fk{ ðúŒ yrŒr«Þ nŒwt. ŒuÚke ƒúñ[khe ðúŒ™u {wÏÞ…ýu Mðefkhku.
y™u Œ…Mðe yuðk ©e ™h™khkÞýËuð™e ‚ki «Úk{ «rŒck o rðï¼h{kt yk yuf s yuðwt rnLËw {trËh Au fu su™u
fhe Au. {kxu yt„úus þk‚™fŒkoykuyu {trËh yt„u™e s{e™ ƒÂûk‚
o ©eSyu ‚t«ËkÞ™k ðneðx {kxu ƒu „kËe™wt MÚkk…™ fÞwO. yuf yk…e nkuÞ.
y{ËkðkË ©e ™h™khkÞýËuð Ëuþ y™u ƒeS ðzŒk÷ ©e o þkMºkku «{kýu yk {trËh{kt Ëh …q™{u r™Þr{Œ Ëþo™
÷û{e™khkÞý Ëuð Ëuþ. ƒt™u W…h …kuŒk™k Ë¥k…wºkku™u ‚ðuo™k
fhðkÚke rn{k÷Þ{kt ykðu÷k ©e ™h™khkÞýËuð™kt Ëþo™
„w Á …ýk™u rðþu MÚkk…™ fÞko y™u Œu { kt …ý ©e
fhðk™wt …wÛÞ r™ùÞ {¤u s Au.
™h™khkÞýËu ð ™e „kËe W…h …ku Œ k™k {ku x k¼kE
o MðÞt ¼„ðk™ ©enrhyu W…Þku„{kt ÷eÄu÷e ½ýe «MkkËeLke
hk{«ŒkÃkS™k Ëefhk yÞkuæÞk«‚kËS™u yk[kÞo…Ëu MÚkk…™
fÞko. [es ðMŒwyku, Œuyku©e™k [hýkh®ðË™e Ak…ku ð„uhu ÞkuøÞ
o ‚í‚t„e{kºku ‚uðk-…qò{kt ©e ™h™khkÞýËuð™e «rŒ{k heŒu ‚t„úrnŒ fhe™u nrh¼õŒku™k Ëþo™ {kxu y{ËkðkË
hk¾ðe yuðe ©enrh™e yk¿kk Au. („.«. 48.) ÂMÚkík BÞwrÍÞ{{kt hk¾ðk{kt ykðe Au.
• ©eLkhLkkhkÞýËuðLke «ríkckrðrÄ ð¾íku nòhku nrhsLkkuLku • ©eLkhLkkhkÞýËuðLke «ríkck ÃkAe ËuðLku Úkk¤ ÄhkÔÞku
Mk{krÄ ÚkE níke Lku ©enrh Mk¼k{tzÃk{kt Úkk¤ sBÞk
©enrh Vkøký MkwË ºkesLkk Mkðkhu ðnu÷k òøkeLku rLkíÞrðrÄ yuðe heíku XkfkuhSLke Ãkqò fheLku {nkhks Mk¼k{tzÃk{kt
fhe yLku ð† Ãknuhe ½kuzeyu yMkðkh ÚkELku, fkXe, Ãkk¤k, Mktík, Mk¼k fheLku rçkhkßÞk. ÃkAe LkhLkkhkÞý ykøk¤ Úkk¤ ykÔÞku, íku
MktLÞkMke, çkúñ[khe, nrhsLk yLku yûkhÄk{, ïuíkîeÃk íku s{e hÌkk Lku ykhíke ÚkE. [ku½rzÞkt, Lkkuçkík, ºkktMkk, Zku÷, þhýkE
çkËrhfk©{Lkk {wõík Mkrník {nkhks þnuh{kt ÃkÄkÞko Lku {trËh{kt Lku ËwtËwr¼ ðkòt íku Mkðuo ðkøÞkt. {nkhks Mk¼k{tzÃk{kt rçkhkßÞk
ykÔÞk. ÃkAe çknw ¼ez ÚkE íÞkhu {nkhks çkkuÕÞk su, “Ëhðkò íÞkt XkfkuhSLkku Úkk¤ ÷kÔÞk. ËqÄ{kt fhu÷e Mkk{økúe s{ðk rçkhkßÞk
yxfkðku.” ÃkAe LkhLkkhkÞýLke {qŠíkykuLku {nkhks {éÞk yLku íku s{íkk òÞ Lku ¼kusLk ð¾kýíkk òÞ. ÃkAe s{eLku [¤wt fhe,
{qŠíkyku WÃkkzeLku {trËh{kt ÷E økÞk. ÃkAe «ký-«ríkck fheLku {w¾ðkMk ÷eÄku Lku MktíkkuLku ÃkehMkðk íkiÞkh ÚkÞk. MktíkLke ÃktÂõík Ãký
®MknkMkLk WÃkh çkuMkkzeLku {nkhks ÃkkMku Q¼k Au, sÞsÞfkh ÚkE ßÞkt {nkhks çkuXk níkk íku Xufkýu ÚkE. ÃkAe s÷uçke ÃkehMkðk {ktze.
hÌkku Au, Lku çkúkñý ðuËLkku æðrLk fhe hÌkk Au, Lku yûkhÄk{Lkk {wõíkku íku ÃkehMkíkk òÞ Lku íkký fhíkk òÞ. yLku {nkhksLke fuzu LkkLkk
Ãký sÞsÞfkh fhe hÌkk Au. íku Mk{u nòhku nrhsLkkuLku Mk{krÄyku
«fkhLkkt ÔÞtsLk, Mktíkku ÃkehMkíkk òÞ. {nkhks íkký fhe fheLku
ÚkE. ÃkAe {nkhks MkL{w¾ sELku Q¼k hneLku fnu : ‘nðu {qŠíkyku
Ãkhkýu ÃkehMkíkk òÞ, íku ºký hMkkuELke s÷uçke yuf rËðMk{kt s
MÚkkÃkLk fhku.” ÃkAe MÚkkÃkLk fhe. Lku {nkhksu {qŠíkykuLku þhehu nkÚk
s{kze. ÃkAe {q¤S çkúñ[kheLku suhk{ çkúñ[khe ËqÄ, ¼kík Lku
VuhÔÞku Lku fÌkwt su, “ð† Ãknuhkðku.”
Mkkfh ÃkehMkðk ÷køÞk Lku {nkhksLkk nkÚk ÄkuðhkÔÞk. ÃkAe ½kuzeyu
ÃkAe nrhsLk {nkhksLku ½huýkt ykÃkíkk òÞ Lku {nkhks
çkúñ[kheLku ykÃku. LkhLkkhkÞýLku Ãknuhkððk nrhsLk su Ãkkuþkf yMkðkh ÚkELku fktfrhÞu ÃkÄkÞko. Mktík, fkXe Lku Ãkk¤k íku Ãký
{nkhksLku ykÃku íku {nkhks ÃkqòheLku ykÃku. ÃkAe ð†-Ähuýkt {nkhksLkk ¼uøkk Wíkkhu ykÔÞk. (MkË.©e «MkkËkLktË Mðk{eLke ðkíkku
Ãknuhkðe hÌkk íÞkhu {nkhksu Ãkw»ÃkLkk nkh ÃknuhkÔÞk, [tËLkLke yh[k rð©k{-57)
fheLku fwtfw{Lkku [ktË÷ku fÞkuo. Lku LkhLkkhkÞýLke {qŠík{ktÚke íkusLkkt • ÃkeXðzeLkk ¼økk-{q¤kyu f¤þLke Mkuðk fhe íkÚkk
rfhýku ðAqxðk {ktzâkt. {nkhks {trËhLkk ôçkhk WÃkh Q¼k hÌkk çkkuxkËLkk Ëknk ¾k[hu ÄòLke Mkuðk fhe
Lku LkhLkkhkÞýLke {qŠíkLke MkL{w¾ òuE hÌkk. ÃkAe ykhíke Wíkhkðe ßÞkhu LkhLkkhkÞýËuLkLke {qŠíkykuLkk Ëuhk WÃkh Äò íkÚkk
Lku LkkLkk «fkhLkkt ðkòt ðkøÞkt, Lkkuçkík økzøkze hne Au Lku nrhsLk f¤þ ÃkÄhkððkLkku Mk{Þ ÚkÞku íÞkhu {nkhks çkkuÕÞk su, “f¤þ
¼ux {u÷ðk {ktzâk. yLku {nkhks fnu : “ykze ð¤eyku çktÄkðku.” fkuý [zkðu Au ? Lku Äò fkuý [zkðu Au ?” íÞkhu økk{ ÃkeXðzeLkk
ÃkAe nrhsLkku Mku÷kt, Ãkk½zeyku ðøkuhu LkkLkk «fkhLkk Ãkkuþkf yLku ¼økku-{q¤ku çkkuÕÞk su, “nu {nkhks ! f¤þ y{u [zkðþwt Lku YrÃkÞk
ðuZ, ðªxeyku, íkkuzk, ÃkkU[eyku, Wíkhe, YrÃkÞk Lku MkkuLkk{nkuh íku nòh ykÃkeyu Aeyu.” íÞkhu {nkhksu yu{Lku f¤þ ykÃÞku yLku
Xkfkuh ykøk¤ ¼ux {u÷e. çkkuxkËLkk Ëknk¾k[h çkkuÕÞk su, “Äò y{u [zkðþwt. YrÃkÞk MkkíkMku
ykÃkeyu Aeyu.” íÞkhu {nkhks fnu, “r÷Þku” ÃkAe íku{ýu Äò Ÿ[wt nkuÞ íkux÷ku ÷ktçkku MkeÄku rAÿ hrník ðktMk òuEyu, íkuðku Lk
[zkðe. yuðe heíku XkfkuhSLke Ãkqò fheLku ykhíke Wíkkhe. {¤u íkku [kh, ykX, Ëþ, Mkku¤, ðeþ, íkux÷k nkÚk ÷ktçkku nkuÞ,
• ykhíke WíkkhðkLkku rðrÄ ©enrh Mk{òðu Au ðeþÚke yrÄf Lk òuEyu, yLku Ãkkt[, Mkkík, Lkð, yu{ yufe nkÚk
íku Mk{Þu ykhíke WíkkheLku ©eS çkkuÕÞk su yk «{kýu ykhíke Lk òuEyu. yLku [kh yktøk¤ òzku yLku ðktfku nkuÞ íkku Ãkwºk Lkkþ
Wíkkhu íkku íku ykhíke ¼õíksLkkuLku Mkw¾YÃk ÚkkÞ Au. fhu, rûkÿðk¤ku nkuÞ íkku ÄLk Lkkþ fhu yLku yufe nkÚk nkuÞ íkku hkuøk
¥¢Î¢ñ ²¼éc²¢Î ¼Hï¯éÎïà¢ï çmÝ¢ç}¢Îïà¢ï }¢é¶}¢æÇHñÜUæ J fhu yLku ðeþ nkÚkÚke ÷ktçkku nkuÞ íkku Mkðo «fkhLke nkrLk fhu yLku
„±¢üx¢Îïà¢ï ¶Hé „Œ¼±¢Úæ çÝÚ¢…Ýæ |¢QU…Ýï¯é „¢ïw²}¢ì JJ çku nkÚkLkku sÞk fnuðkÞ, [kh nkÚkLkku sÞtík fnuðkÞ, A nkÚkLkku
«Úk{ «¼wLkk Ãkøk ík¤kLku rð»ku ykhíkeLkk [kh yktxk Wíkkhu, sEºk fnuðkÞ, yLku ykX nkÚkLkku þºkwntíkk fnuðkÞ yLku Ëþ nkÚkLkku
ÃkAe çku yktxk Lkkr¼ ËuþLku rð»ku Wíkkhu yLku yuf yktxku {w¾Lku rð»ku sÞkðn fnuðkÞ yLku çkkh nkÚkLkku LktË fnuðkÞ yLku [kiË nkÚkLkku
Wíkkhu yLku Mkðuo ytøkLku rð»ku Mkkík yktxk Wíkkhu íku «{kýu ykhíke WÃkLktË fnuðkÞ yLku Mkku¤ nkÚkLkku RLÿ fnuðkÞ yLku yZkh nkÚkLkku
Wíkkhu íkku ¼õíksLkkuLku rð»ku íku ykhíke Mkw¾ËkE ÚkkÞ Au. WÃkuLÿ fnuðkÞ yLku ðeþ nkÚkLkku ykLktË fnuðkÞ. íku Ëþ ¼uË ðktMkLkk
íkuðe rðrÄÚke ©eS ykhíke WíkkheLku ÃkAe çku ½ze ÃkÞOík Au. íku{kt Äò Ëþ «fkhLke Au. çku yktøk¤Lke ytøkqh fnuðkÞ yLku
yufkøkú árüyu fheLku ©eS LkhLkkhkÞýËuð Mkk{wt òuE hÌkk. ÃkAe [kh yktøk¤Lke ÃkÕ÷ð fnuðkÞ yLku A yktøk¤Lke MftÄ fnuðkÞ yLku
yrík «u{ fheLku ËuðLku {¤eLku çkkuÕÞk su y{u MkËk yk {qŠíkykuLku ykX yktøk¤Lke þk¾k fnuðkÞ yLku yrøkÞkh yktøk¤Lke Ãkíkkfk
rð»ku hneþwt. yLku yk Ëuðku{kt y{ku hÌkk Úkfk ¼õíksLkLkk fnuðkÞ yLku [kiË yktøk¤Lke fË¤e fnuðkÞ yLku Mkku¤ yktøk¤Lke
{LkkuhÚk Ãkqýo fhþwt. yLku yk ËuðkuLkk «íkkÃk rËðMku rËðMku yrÄf fuíkw fnuðkÞ yLku yZkh yktøk¤Lke ÷û{e fnuðkÞ yLku ðeþ
yrÄf ðÄþu íku{ fneLku Mkðuo MktíkLku Ãkøku ÷økkzâk yLku Ãkkuíku ôçkhk{kt yktøk¤Lke sÞ fnuðkÞ yLku [kuðeMk yktøk÷Lke æðs fnuðkÞ yLku
çkuMkeLku Úkk¤ sBÞk. yk «fkhu yrík ykËhu fheLku ©e Ãknu÷k f¤þLku yzu íku ytøkqhk fnuðkÞ yLku çkeò f¤þLku yzu íku
LkhLkkhkÞýËuðLke «ríkck fhe. ÃkAe yk «Mktøku ÃkÄkhu÷ Mkðuo Mktíkku ÃkÕ÷ð fnuðkÞ yLku {trËhLkk yzÄk ¼køku yzu íku MftÄ fnuðkÞ
íkÚkk nrh¼õíkkuLku s{kzâk. yLku ¼økðkLkLke Äò{kt økÁzS òuEyu yLku þtfhLke Äò{kt ð]»k¼
• {trËhLke Äò fuðk «fkhLke nkuÞ íku rð»ku ©enrh òuEyu. yLku çkúñkLke Äò{kt ÃkÈ òuEyu, yLku MkqÞoLke Äò{kt ÔÞku{
fwçkuh®MknSLku sýkðu Au òuEyu yLku RLÿLke Äò{kt nkÚke òuEyu yLku ËwøkkoLke Äò{kt ®Mkn
ÃkAe Mkkts Mk{Þu Mk¼k fheLku ðÁý{kt su rð«ku ðÞko níkk òuEyu, fu{ fu suLkwt su ðknLk nkuÞ íku Äò{kt çkLkkðu yLku æðs
íku{Lku ½ýe Ërûkýkyku ykÃkíkk níkk. íku Mk{Þu fwçkuh®MknS fnu : Ëtz çkLkkðeLku ðurËfk çkLkkðeLku rðrÄÚke ÃkqsLk fheLku ðuË {tºkÚke {trËh
“yk Äò [zkððkLkwt þk†Úke Au fu ÷kufk[khÚke Au íku fnku.” íÞkhu WÃkh [zkðu. yu «fkhu æðs Ëtz [zkðu íkku íkuLke MktÃkr¥k rLkíÞu ðÄíke
©eS fnu : ”þk†Úke Au íku Mkkt¼¤ku. sux÷wt {trËhLkwt {fkLk ËuÁt òÞ Au. {trËh WÃkh æðs Lk nkuÞ íkku íku {trËh{kt yMkwh rLkðkMk
fhu Au. {kxu {trËh æðs rðLkk hk¾u Lkrn. yLku íku æðs Ãkqðo {q¾u ©eLkhLkkhkÞýkrË ËuðkuLkkt [hýMÃkþo fhe ËþoLk fhu. ÃkAe øk]nMÚk
hneLku [zkðu yLku Äò [zkððkÚke Mkðo {LkkuhÚk rMkØ ÚkkÞ Au. {kxu ÃkwÁ»kku ËþoLk fhu. ÃkAe †eyku ËqhÚke ËþoLk fhu. ©eSLke WÃkhkuõík
y{kuyu yk {trËh{kt fkuE Ãký rðrÄ{kt çkkfe hnuðk ËeÄwt LkÚke. yk¿kk «{kýu «Úk{ Mktíkku ðøkuhu íÞkøkeyku ¢{Úke yuf yuf ykðe
íkuÚke rËðMku rËðMku Mkðo Mkw¾-MktÃkr¥k{kt ð]rØ Ãkk{þu yLku Mkðuo Mkw¾u [hýMÃkþo fhe ËþoLk fhðk ÷køÞk. ÃkAe øk]nMÚk nrh¼õíkku
¼sLk fhþu” íku «{kýu fnuíkk níkk. yk{ ©eS{nkhksu ÃkkuíkÃkkuíkkLke þÂõík «{kýu ©eV¤, Mkkfh, V¤ku íkÚkk YrÃkÞkLke ¼uxku
y{ËkðkË{kt LkhLkkhkÞýËuðLkk {trËh{kt Ãkkuíku Mkðo ðuË rðrÄ «{kýu {qfe MÃkþo fhe ËþoLk fhðk ¢{Úke ykððk ÷køÞk. fktfrhÞk
þktríkÚke «ríkck ðøkuhu fkÞo fÞwO Au. MkhkuðhÚke {trËh MkwÄe íkÚkk çkeò hMíkkyku WÃkh Ãký ËþoLkkÚkeoykuLke
ÃkAe fwçkuh®MknS fnu : “nu {nkhks ! ©kðý MkwË ÃkqŠý{kLkwt {kuxe ÷kELkku ÚkÞu÷e. LkËeLkwt Ãkqh ykðu íku{ sLkkuLkwt Ãkqh ËþoLk fhðk
hûkkçktÄLk Au íkuLkwt fkhý þwt Au ? íku Mkw¾Lku {kxu nþu yu{ sýkÞ Q{xu÷wt. ¼ez ½ýe níke Ãký ÔÞðMÚkk yuðe økkuXðe níke fu yuf
Au.” íÞkhu ©eS fnu, “Mkkt¼¤ku, ykøk¤ Ëuðku íkÚkk ËiíÞkuLku çkkh ËhðksuÚke ykðu yLku çkeò ËhðksuÚke çknkh Lkef¤u, íkuÚke fkuELku
ð»ko ÞwØ ÚkÞwt. íku{kt Ëuðku nkÞko yLku ËiíÞkuyu rºk÷kufLkwt hkßÞ ÷E shk Ãký {w~fu÷e Ãkzíke Lk níke. Lkrn Ä¬k Ä¬e fu Lkrn yÔÞðMÚkk.
÷eÄwt. {kxu nwt VheÚke ÞwØ fÁt. íÞkhu økwÁ fnu, yíÞkhu ÞwØLkku Mk{Þ Mkki yuf ÃkAe yuf ykðeLku ËþoLk fhe [k÷íkk ÚkkÞ. Ëþ ðkøku
LkÚke. {kxu hnuðk Ëu. íÞkhu $ÿkýe çkku÷e su yksu ©kðý MkwËe- hks¼kuøk ykÔÞk íÞkt MkwÄe {kýMkku ËþoLk fhðk økÞk. {qŠíkykuLku
14 Au, íkku yks hnuðk Ëku yLku fk÷u nwt hûkkçktÄLk çkktÄwt íkuÚke ík{khku MkkuLkuhe ð†ku íkÚkk MkkuLkkLkk nehk srzík ËkøkeLkkyku íkÚkk Mkk[k
sÞ Úkkþu. fu{ fu $ÿkýe Ãkríkðúíkk Au. {kxu íku fnu íku{ ÚkkÞ. ÃkAe {kuíkeLkk nkhku ðøkuhu ¾qçk MkwtËh heíku ÄhkÔÞk níkk íkuÚke {qŠíkykuLke
íku «{kýu hûkkçktÄLk fÞwO yLku $LÿLkku rðsÞ ÚkÞku. íkuÚke hûkkçktÄLk þku¼k yuðe y÷kirff yLku yLkuhe níke fu ËþoLk fhe íÞktÚke ¾MkðkLke
çk¤uðLku rËðMku ÚkÞwt íku rËðMkÚke hûkkçktÄLk ÃkhtÃkhk [k÷u Au, fkuELku RåAk Úkíke Lkrn. Ãkhtíkw ©enrhLke yk¿kk yus rþMík níkwt
íkuÚke çkúkñýku hûkkçktÄLk çkktÄu Au. (©e Mðkr{LkkhkÞý Mk®níkk, íkuÚke ËþoLk fhe fheLku [k÷íkk Úkíkk. Ëþ ðkøÞkLkku Mk{Þ ÚkÞku íÞkhu
®[íkk{rý-73) hks¼kuøk ykÔÞk íÞkhu yzÄku f÷kf ËþoLk çktÄ fÞko. hks¼kuøkLke
• ËuðLkk ËþoLk {kxu ÔÞðMÚkk ykhíke ÚkE íÞkhu VheÚke ËþoLk fhLkkhkykuLke ¼ez þY ÚkE.
ÃkAe ËuðLkkt ËþoLk fhðk {kxu {trËh{kt ½ýe s ¼ez yLku WÃkh «{kýu ËþoLk fhðkLke çkhkçkh ÔÞðMÚkk økkuXðe ©enrh
ÃkzkÃkze Úkíke òuE ©enrh Mk¼k{ktÚke QXe {trËh{kt ÃkÄkÞko yLku VheÚke Mk¼k{kt ykðe Ãkkx WÃkh rçkhkßÞk. Mktíkku nrh¼õíkku Ãký
ËþoLk {kxu ÔÞðMÚkk fhðk {kxu çkkuÕÞk fu nu ¼õíkku ! ík{ku Mkkt¼¤ku. ykðeLku {ÞkoËk «{kýu çkuXk. ©enrhyu ¼økðkLkLkk {rn{kLke íkÚkk
y{ku fneyu íku «{kýu ÔÞðMÚkk fhe ÔÞðÂMÚkík heíku ËþoLk fhku suÚke WÃkËuþLke Úkkuze ðkíkku fhe íÞkt çkÃkkuhLkku Mk{Þ ÚkÞku yux÷u ©enrh
ËhufLku Mkwøk{íkkÚke ËþoLkLkku ÷k¼ {¤u. yu{ fneLku çkkuÕÞk su «Úk{ Mk¼k rðMksoLk fhe ÃkkuíkkLkk Wíkkhu ÃkÄkÞko.
Mktíkku, ðýeoyku, MktLÞkMkeyku ðøkuhu íÞkøke ðøko ¢{Úke ykðeLku íku rËðMku (Vkøký MkwË ºkes) ©enrh íkÚkk Mktíkku yLku yk¾k
Mkt½ {kxu LkðkðkMkLkk nrh¼õíkkuyu {¤eLku þehk ÃkqheLke MkwtËh hMkkuE ÃkAe ©eS{nkhksu ykLktË Mðk{eLku fneLku {trËhLke Mkuðk{kt
çkLkkðhkðe níke. s{ðkLkku Mk{Þ ÚkÞku yux÷u «Úk{ íku hMkkuE{ktÚke þnuhLkk íkÚkk çknkhøkk{Lkk su su nrh¼õíkku hnu÷k íku{Lku çkku÷kÔÞk.
©eLkhLkkhkÞýkrË ËuðkuLku Vhe Úkk¤ s{kzâk. ÃkAe ©enrhLku s{ðk íku{kt LkÚkw rð«, [kuÃkËkh fwçkuh®Mkn, Ëk{kuËh Ãkxu÷, çku[h¼kE,
çkku÷kÔÞk yux÷u ©enrh s{e {w¾ðkMk ÷E Ãkkx WÃkh rçkhkßÞk. ÷k÷ËkMk økkuhk, nehk[tË [kufMke íkÚkk fwçkuh, fuð¤, ÃkwÁ»kku¥k{
íÞkhu LkðkðkMkLkk ÃkwÁ»kku¥k{¼kE, hkÞS¼kE, nehk¼kE, ðøkuhu Ãkxu÷, ÃkwÁ»kku¥k{ MkkuLke, økýÃkík, Mkku{LkkÚk, ®n{íkhk{ çku nrh¼kE,
nrh¼õíkkuyu »kkuzþkuÃk[khÚke ©enrhLkwt ÃkqsLk fhe Ãkw»ÃkLkk nkhku rºk¼wðLk, økku®ðË¼E, ykrË ½ýk ¼õíkkuyu {trËhLke íkLk, {Lk,
Ãknuhkðe, ykhíke fhe ¼uxku Ähe ÃkAe s{ðk {kxu MktíkkuLke ÃktÂõík ÄLkÚke Mkuðk fhu÷e íku{Lku íkÚkk çknkhøkk{Lkk su su nrh¼õíkkuyu íkLk,
ÚkE. yux÷u ©enrhyu ÃkehMkeu MktíkkuLku ¾qçk s{kzâk. ÃkAe yk¾k {Lk, ÄLk, ðknLkku ðøkhuÚke Mkuðk fhu÷e íku{Lku çkÄkLku ©enrhyu Ãkkuíku
Mkt½Lkk {kýMkkuLku Ãký ÔÞðÂMÚkík heíku ¾qçk s{kzâk. ÃkAe ©enrhyu Ãknuhu÷k «MkkËeLkk Ãkw»ÃkLkk nkh yrík hkS ÚkELku ÃknuhkÔÞk. yLku
Wíkkhu sE çku ½ze ykhk{ fÞkuo. ËhufLku Akíke{kt [hýkh®ðË ykÃÞkt yLku fÌkwt fu y{u ík{khk WÃkh
• {trËhLke Mkuðk fhíkk ykLktË Mðk{e íkÚkk yLÞ Mktíkku- ¾qçk hkS ÚkÞk Aeyu. fkhý ½ýk sL{Lkkt Mkwf]ík ¼uøkkt ÚkÞkt nkuÞ
nrh¼õíkkuLku Vq÷Lkku nkh íkÚkk Akíke{kt ©enrhyu íkuLku ykðe Mkuðk {¤u Au. þhehÚke su Mkuðk fhu Au íkuLku ¼økðkLk
[hýkh®ðË ykÃÞk çknw fhe {kLku Au. WíMkkn yLku «u{Úke ©ØkÃkqðof su Úkkuze Ãký Mkuðk
Vkøký MkwË [kuÚkLkk rËðMku ©enrh Mkðkh{kt ðnu÷k QXe MLkkLk fhu Au íkuLku ¼økðkLk {uhw íkwÕÞ {kLku Au. íkuÚke s økwÁ¼sLk Míkkuºk{kt
Ãkqò-ÃkkX ðøkuhu ÃkkuíkkLkwt rLkíÞf{o fhe ËuðLkkt ËþoLk fhe Mk¼k{kt fÌkwt Au fu “¥‡¢é}¢Œ²¼éHæ çã „‹²¼ï” ¼kð rðLkk øk{u íkux÷e Mkuðk
ykðe Ÿ[k ®MknkMkLk WÃkh rçkhkßÞk. Mktíkku nrh¼õíkku íkÚkk çkeò fhu íkuLku rík÷Lkk sux÷e Ãký {kLkíkk LkÚke. ©enrhLke ðkík Mkkt¼¤e
{kýMkku Mk¼k{kt ykðe {ÞkoËk «{kýu çkuXk. ÃkAe ©enrh MkËTøkwÁ íku çkÄk ¼õíkku íkÚkk Mk¼k{kt çkuXu÷k níkk íku Mkki Mkuðk{kt ðÄkhu ÷k¼
ykLktËkLktË Mðk{eLku Mk¼k{kt ÃkkuíkkLke ÃkkMku çkku÷kðe «MkkËeLkku Au íku{ {kLke ykLktË Mðk{e çkkuÕÞk fu nu «¼ku ! y{ku Mkuðk{kt
Ãkw»ÃkLkku nkh Ãknuhkðe hkS ÚkE ¾qçk s nuíkÚke {ÕÞk. ÃkAe ykLktË õÞkhuÞ ÃkkAk Lknª nXeyu.
Mðk{eLke MkkÚku {trËhLkk fk{{kt Mkuðk{kt sux÷k Mktíkku-Ãkk»koËku-ðýeoyku • «ríkck «Mktøku ©enrhyu ¼økkËkuþeLkwt {kuxwt MkL{kLk fÞwO
hÌkk níkk íku{Lku çkku÷kðe ËhufLku yuf yuf «MkkËeLkku Vq÷Lkku nkh íkÚkk çkeò ðrýf ¼õíksLkkuLke yku¤¾ký fhkðe
ÃknuhkðeLku {ÕÞk ÃkAe çkkuÕÞk fu y{khe yk¿kkÚke ykLktË Mðk{e ÃkAe ßÞkhu «ríkckLkk çkesu rËðMku {trËhLkk [kuf{kt {kuxe
MkkÚku hne þhehLkwt Mkw¾-Ëw:¾ òuÞk rðLkk íkLk-{LkÚke {trËhLke su Mk¼k ¼hkýe níke íku Mk¼k{kt ¼økk Ëkuþeyu ½ýe ykŠÚkf MknkÞ
Mkuðk fhe Au íkuÚke y{ku ík{khk çkÄk WÃkh ¾qçk hkS ÚkÞk Aeyu. «Úk{ fhe níke, íku MkuðkÚke hkS ÚkE ©enrhyu íku{Lkwt {kuxwt MkL{kLk
fkhý ‘MkuðkLkwt yÃkkh V¤ Au’. yu{ fne MkkiLku Akíke{kt [hýf{÷ fÞwO. íÞkh ykLktËkLktË Mðk{e yLku Mkðo Mk¼k{kt WÃkÂMÚkík Mktíkku-
ykÃÞkt. Mk¼k{kt ykðe {ÞkoËk «{kýu çkuXk. nrh¼õíkku ¼økk ËkuþeLke ykðe WËkh MkuðkLku ©enrhLkku yZ¤f
hkSÃkku òuELku yrík hkS ÚkÞk níkk. íkÚkk çkkuxkËLkk Ãkkhu¾ fwxwtçk, : Ëkunk :
fk{Ëkh fwxwtçk, økZk¤eLkk yktçkk þuX, ðMíkzeLkk frð y{h[tË þuX ©e MknòLkt Ë Mðk{e, Mkðo yðíkkhLkw t fkhý,
Ëuhze økk{Lkk «ríkrcík ðrýf YÃkþe¼kE ðøkuhu fwxwtçkkuLku ykøk¤ yðrLk WÃkh yku Ä khðk, «økxâk íkhý íkkhý.....1
çkuMkkze ¼økk þuXLke MkkÚku yk çkÄk fwxwtçkkuLke ÃkhMÃkh ©enrhyu Mkt ¼ khu Mkw ¾ QÃksu , Ëw : ¾ íkku LkkÏÞk ðk{e,
yku¤¾ký fhkðe níke. f÷e {æÞu f] Ã kkLkkÚk, Äh{ MÚkkrÃkÞku Mðk{e.....2
ßÞkhu ðkrýÞkLke s ðkík [k÷u Au íÞkhu Ëw:¾ ðuXeLku «økx Mðkr{LkkhÞýLkk [{ífkhLke, ðkík fhu Au ðkrýÞku,
«¼wLku yku¤¾e suykuyu ÃkkuíkkLkwt ykíÞtríkf fÕÞký MkkæÞwt Au yuðk {qh¾Lku íkku {LkkÞ Lkrn, ¼kE MkíMktøke Mkw¾ {krýÞku.....3
yuf-çku ðkrýÞkLkeðkík ¼u¤e ¼u¤e ÷¾wt Awt. yk y{ËkðkË «ríkck ©eÃkwÁ»kku¥k{Lke Ãkqhý f]Ãkk Au, MkkiLku {kÚku Mkh¾e,
{nkuíMkðLke Mk¼k{kt ©enrhyu yuf Ëuhze økk{Lkk YÃkþe¼kE Lkk{u íku{kt MkíMktøkeLku Mk{w Ãkzâwt, íku suýu òuÞk rLkh¾e.....4
siLk ðkrýf níkk. íku Mkkhk ðiã yLku frð Ãký níkk. íku{Lku W¼k çkeò ÷k¾ku ¾[uo {h YrÃkÞk, yLku þk† ¼ýu {h Mkku,
fÞko yLku fÌkwt, ‘nu YÃkþe¼kE ðrýf ! ík{Lku fkuLkk îkhk yLku fu{ Ãký «økx «¼wLke yku¤¾ký rðLkk, íkku {xu Lkrn fk¤Lkku ¼ku.....5
MkíMktøk ÚkÞku ? íku shk rðMíkkheLku ðkík fhku.’ {kuxk Mkðo íkeÚkoLkk íkeÚko Mðk{e, yLku Mkðuo ËuðLkkt Ëuð,
©eS{nkhksLkk yk¿kk-ð[LkLku {kÚku [Zkðe YÃkþe¼kE {kuxk ¼køÞ yu {Lkw»ÞLkk, suýu yku¤ÏÞk íkík ¾uð.....6
Mk¼k{kt Q¼k ÚkÞkt yLku Mknw Mkkt¼¤u íku{ çkkuÕÞk su, ‘«ký ÃÞkhk «økx Mðk{e MknòLkt Ë S, Au [ki Ë ÷ku f Lkk Ãkrík,
«økx íkÚkk nrhLkk ÓËÞ Mk{k Mkðuo Mktíkku íkÚkk Mkðuo Mk¼k{kt WÃkÂMÚkík ðkrýÞk íkku ½ýe ðkíkwt Mkkt¼¤u, Ãký {kLkðk rËÞu Lkrn síke.....7
nrh¼õíkkuLku {khk ¼kðÚke sÞ©e Mðkr{LkkhkÞý. {Lku MkËT.©e yu{kt ðkrýÞkLkku íkku ðktf LkÚke, yu íkku ½ýk ¼sLk fhu,
çkúñkLktË Mðk{eLkk Þkuøk{kt ykðíkkt MkíMktøk yku¤¾kýku Au. ð¤e, Ãký yktxku òÞ yÃkkMkhu, íÞkhu síke (Mktøk) {Lku fhu.....8
nu {nkhks ! {Lku MkíMktøk yku¤¾kýku ÃkAe {U yÃkkMkhk{kt sE ðkrýÞkLku ðkík {LkkE økE, yLku ðkík Wíkhe øk¤u,
siLk Ä{eo ÃkqtsLke Mk÷kn ÷eÄe níke. íkuLke ðkík Mkkt¼¤e {U rð[kh [k÷ku nðu MkíMkt ø k fheyu , yk{k rË’ Lkrn ð¤u . ....9
fÞkuo yLku AuÕ÷u su{ ÷¾kuÃkrík Lkkýkðxe ðrýf ‘Lkðze ¼ktøke’ íkkuÞ ðkrýÞk rçk[khk rð[kh fhe, ÃkqtsLku sELku ÃkqAu,
rnMkkçkLkku íkk÷ku {u¤ðu íku heíku {U íkk¤ku {u¤ÔÞku íkuÚke {Lku yk «økx yk fr¤Þwøk{kt yk{ fu, Au su yk Mðk{eLke ðkík íku þwt Au ?.....10
©enrh yLku «økx MktíkkuLkku hkufrzÞku MkíMktøk Mkkh{kt Mkkh sýkýku. yk heíku YÃkþe¼kEyu ©e nrhLke yk¿kkÚke ¼h Mk¼k{kt
ÃkAe Mktðík 1877 Lkk suX {rnLkk{kt {U çkúñkLktË Mðk{eLkk nkÚku ÃkkuíkkLku MkíMktøk ÚkÞku yLku íku{kt su su {w~fu÷eyku Ãkze íku ík{k{
ðíko{kLk Ähe MkíMktøk MðefkÞkuo. íku{Lkk Mk{køk{Úke {khe çkwrØ rLk{o¤ ðýoLk yk rLksf]rík{kt fÞwO níkwt íku Ëkunk Mkt¼¤kÔÞk yk rð[kh
ÚkE. ÃkAe “{khk yLkw¼ð yLku MkíMktøk {rn{kLkwt yuf {Lku ykðzu rð÷kMkLkk yutþe WÃkhktík Ëkunkyku Au. íku Mkkt¼¤e ©enrh, Mktíkku íkÚkk
yuðwt fkÔÞ håÞwt Au.” yk¾e Mk¼k ¾wþ ÚkE. íÞkhu ©e nrhyu hkS ÚkE Ãkkuíku Vuhðíkk
níkk íku {k¤k yLku nkh YÃkþe¼kELku ykÃÞkt. ÃkAe fÌkwt,“¼økk yk «ríkrcík ðrýf frð y{h[tË íkÚkk ËuhzeLkk YÃkþe¼kE
þuX ! swyku yk ík{khk suðku s çkeòu Ëk¾÷ku Au. íkuLkk økwhwLke suðk MkíMktøkeLke yku¤¾ký ÚkE. íku{Lke MkkÚku r{ºkk[khe ÚkE íkuÚke
ßÞkhu íku{Lku WÃkkrÄ ÚkE íÞkhu íku{ýu rð[kheLku íkuLku Ãký MkíÞ ðkík ¼økkËkuþe ¾qçk hkS ÚkÞk. ÃkAe «ríkckLku ºkesu s rËðMku yk¾k
Mk{òðe.” MkíÞ fnuðwt íku ®LkËk LkÚke. íku Mkkt¼¤e ¼økk þuX íkÚkk þnuhLkk çkúkñýkuLke [kuhkþe fhkðe ©enrhyu yÃkkh yiïÞo-«íkkÃk
íku Mk{iÞk{kt ykðu÷k ík{k{ ðrýf ¼õíkku ¾qçk hkS ÚkÞk. çkíkkÔÞku. ÃkAe çkkuxkËðkMke ík{k{ ¼õíkku MkkÚku íkuyku Ãkhík ÃkkuíkkLku
yuðk s yuf çkeò Ík÷kðkz «ktíkLkk ðMíkze økk{Lkk Ëþk økk{ ykÔÞk. MkíMktøkLkku htøk rËLk«ríkrËLk ðÄíkku hÌkku. (©e ¼õík
©e{k¤e frð y{h[tË níkk íku Ãký «ríkrcík yLku siLk ðrýf níkk. ykÏÞkLk ¼køk-1, «fhý-3, yæÞkÞ-10)
íku{Lke Ãký ©enrhyu íku fkÞ{ yku¤¾ký fhkðe níke. íÞkhÚke • Äku¤fkLkk {nkþtfh {nuíkkLke hûkk
¼økkþuX íkÚkk çktLku ðrýfku ðå[u fkÞ{ r{ºkk[kheLkku Lkkíkku çkLke ©e™„h{kt ©eS{nkhksu ™h™khkÞý™e «rŒck fhe™u …Ae
hÌkku níkku. y{h[tË frðLkk Ãký yk[kh rð[khþwrØLkk yLkuf {trËh{kt Ëhðkò™kt f{kz ƒtÄ fhkÔÞkt. Ëhðkò™e ykÚk{ýe
[tÿkð¤k Au, íku{ktÚke ynª çku ykÃkýu ðkt[eyu... rËþkyu y„k‚e W…h {nkhks rðhks{k™ ÚkÞk. yu ð¾Œu
Ëhðkò™e ykÚk{ýe ƒksw™k [kuf{kt ÷k¾ku {™w»Þku ¼hkE™u Q¼kt
: [tÿkð¤k :
nŒkt. …Ae ™h™khkÞý™e ykhŒe ÚkE y™u Ëhðkò™kt f{kz
Ãknu÷wt ÃkkÃk {wfkrðÞwt ðhíkkÔÞk ðíko{kLk,
Q½zâkt íÞkhu Ëþo™ fhðk {kxu {™w»Þku Ëkuze ykÔÞkt. yu ‚{Þu
ËeLkçktÄw ËÞk fhe, ËeÄwt ËþoLk ËkLk. Äku¤fk™k {nkþtfh {nuŒk Ëhðkò{kt …ze „Þk. Œu™k W…h ÚkE™u
ËeÄwt ËþoLk ËkLk, {qh¾Lku {Lk Lkrn ¼kéÞwt, nòhku {™w»Þku [kÕÞkt „Þkt …ý ©eS{nkhksu Œu{™e hûkk fhe™u
níkk nrhLkk sLk, Vkðíkwt íkuLku VkÔÞwt. ftE Úkðk ËeÄwt ™rn. (rLkøkwoýËkMk Mðk{eLke ðkíkku-36)
fnu frð y{h[tË, {kuûk íkku Ëuðk ðu÷wt, • MkkuLkeLkk AkufhkLku SðLkËkLk
ðhíkkÔÞk ðíko{kLk, ÃkkÃk {wfkÔÞwt Ãku÷wt.....1 [kuÚkk rËðMku Mk¼k{kt ©enrh WÃkh «{kýu ðkíkku fhe hÌkk
Mkk[ku MkíMktøk òu {¤u, ÚkkÞ «¼wLke {uh, níkk. íku ð¾íku yuf nrh¼õík ykðeLku ©eSLku Ãkøku ÷køkeLku çkuXk.
yòý LkhLku ykðzu, «¼w ¼sðkLke Ãkuh. íÞkhu ©eS{nkhksu íku{Lku ÃkqAâwt su ík{u WËkMk fu{ Ëu¾kyku Aku ?
«¼w ¼sðkLke Ãkuh, Sð{kt òýu Mkkhe, íÞkhu çkeò nrh¼õíkku çkkuÕÞk su yks çku rËðMkÚke íku{Lkku Akufhku
fnu Lkrn fwMktøk, Ä{o ðúík hk¾u Äkhe, ¾kuðkÞku Au íku nkÚk LkÚke ykðíkku íkuÚke íku WËkMk Au. ©enrh íkku
fnu frð y{h[tË, Ãkzu Lkrn fkçkw yu fk[ku, MkðkoLíkhÞk{e Au íkuÚke çkÄwt òýu Au, Aíkkt çkÄkLku sýkððk {kxu
ÚkkÞ «¼wLke {uh, {¤u òu MkíMktøk Mkk[ku.....2 çkkuÕÞk : su ík{khk Ëefhk ÃkkMku ½huýwt níkwt ? íÞkhu íkuýu fÌkwt : nk
{nkhks. íÞkhu ©eSyu fÌkwt : íku ËkøkeLkk ÷uðk {kxu [kuh ÷kufku
íkuLku Ãkfze økÞk Au... Lku Wøk{ýe íkhV økku{íkeÃkwh ÷E sE íkuLkk ÃkAe Mkhfkhu íku ËkøkeLkk íku MkkuLke ¼õíkLku ykÃÞk íkuÚke íkuyku
ËkøkeLkk fkZe ÷E íkuLku xktfk{kt Lkk¾e ËeÄku Au. Ãký xktfktLkwt Zktfýwt yk çkÄk nrh¼õíkku hkS ÚkÞk. yu{ ©enrhyu ÃkkuíkkLkk ¼õíkLke
¼ktøke sðkÚke ykswçkkswLke huíke xktfk{kt ½ýe Ãkze íkuÚke ytËh hûkk fhe.
huíkeLkku {kuxku xufhku ÚkÞu÷ku Au. íku xufhk WÃkh ík{khku Akufhku çkuXku • …qòheLke rLk{ýqf
Au Ãký {he økÞku LkÚke. {kxu ®[íkk Akuze íÞkt sE íkuLku íkuze ÷kðku Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™u Ëuð™e …qò fu{ fhðe, ykhŒe fu{
yLku ËkøkeLkk Ãký ykðþu. íÞkt sE íku AkufhkLku íkuze ÷kÔÞk. ËkøkeLkk WŒkhðe ð„uhu ‚{òÔÞwt Au. ©eS{nkhksu {trËh{kt ‚uðk-…qò {kxu
÷ELku [kuhku LkkXu÷k íku ðnu÷k¤ økk{ ÃkkMku [kufe çkuXe níke íÞkt „]nMÚk „ku…e¼è™u …qòhe Œhefu hkÏÞk nŒk. hk{k™tËS™k „wÁ
íku [kuhku ÃkfzkÞk. [kufeËkhku íku{Lku økk{Lku [kuhu ÷E økÞk. íku økk{Lkk ykí{k™tËS nŒk. Œu{™wt …qðko©{™wt ™k{ rðït¼h ¼è nŒwt. …qòhe
{w¾e suMkªøk¼kE Ãkxu÷ níkk íku{ýu [kuhkuLku ÃkqAâwt su ík{ku yk „ku…e¼è yk rðït¼h ¼è™k …wºk nŒk. r™»fw¤k™tË Mðk{e ÷¾u
ËkøkeLkk õÞktÚke ÷kÔÞk ? íÞkhu [kuhkuyu fÌkwt su y{kuyu MkkuLkeLku Au fu yk „ku…e¼è ©enrh™k f]…k…kºk nŒk.
íÞkt ËkøkeLkk çkLkkððk ykÃÞk níkk íku ÷E sEyu Aeyu. íÞkhu “økkuÃke ¼è «¼wS™u ÃÞkhk Œu™k ‚wŒ Œu ºký Au ‚khk ”
suMkªøk¼kEyu fÌkwt su XkfhzkLku ykðk ¼khu ËkøkeLkk Lk nkuÞ. {kxu yk „ku…e¼è™e ‚ne Ëuþ rð¼k„™k ÷u¾{kt …ý ©eSyu
yk [kuheLkku {k÷ ÷køku Au. ÃkAe íku [kuhkuLku çkktÄeLku y{ËkðkË ÷kðe ÷eÄe Au. yu ¼qËuð™u ¼÷k{ý fhu÷e fu ƒkÌk y™u yÇÞktŒh þwÂØ
MkhfkhLku MkkUÃÞk. ÃkAe suMkªøk¼kE ©enrhLkkt ËþoLk fhðk {trËh{kt ò¤ðe™u XkfkuhS™e …qò fhðe. ƒkÌk þwÂØ …kýeÚke ÚkkÞ y™u
ykÔÞk. ©enrhLkkt ËþoLk fhe çkuXk, íÞkhu ©eS{nkhksu ÃkqAâwt su ‚uðk-…qò fhŒkt fhŒkt ¢kuÄ fhu, he‚ hk¾u, ‚kt‚krhf ðkŒku fhu
Ãkxu÷ yíÞkh{kt õÞktÚke ykÔÞk. íÞkhu suMkªøk¼kE çkkuÕÞk su «¼w ! Œku Ëuð …qò Mðefkhu ™rn. Ëuð ‚h¾ku …rðºk ÚkE™u Ëuð™e …qò
Úkkuzwt Mkhfkhe fk{ níkwt íkuÚke ykððwt Ãkzâwt Au. íÞkhu ©eS{nkhks fhu Œku s Ëuð …qò Mðefkhu Au. ‚khk rð[khku y™u ‚kÂ¥ðf ¼kðÚke
çkkuÕÞk su yuðwt sYhLkwt þwt fk{ níkwt ? íÞkhu íku{ýu fÌkwt su ºký …rðºk ÚkðkÞ Au. yk ƒÄe ¼÷k{ýku ¼qËuð™u fhu÷e.
[kuhku y{ËkðkËÚke fkuEfLkk ËkøkeLkk [kuheLku ÷kÔÞk níkk íku y{khu …ý „]nMÚk …qòhe™u yk ¼÷k{ýku õÞkt ‚wÄe xfu ! ™h™khkÞý-
íÞkt ÃkfzkÞk, íku [kuhkuLku MkhfkhLku MkkUÃkðk ykÔÞk Aeyu. íÞkhu Ëuð …k‚u …w»f¤ V¤V¤krË ykðu, ‚eÄw ykðu, ƒeS fux÷ef ¼uxku
©enrh çkkuÕÞk su íku íkku ykÃkýk yk MkíMktøkeLkk AkufhkLkk ËkøkeLkk ykðu. ¼qËuð™k rð[kh ƒË÷kE „Þk. XkfkuhS …k‚u V¤ ykðu fu
÷EøkÞk níkk íku Au. {kxu nkÚk{kt ykÔÞk íku Xef ÚkÞwt. íÞkhu çkÄk ËqÄ ykðu …ý …qòhe ™h™khkÞýËuð™u Ähkðu ™rn. ‚eÄwt Úku÷e{kt
çkkuÕÞk su nk {nkhks, íku s nþu. ÃkAe fwçkuh®Mkn [kuÃkËkh íkÚkk ™kt¾e™u ½uh ÷E òÞ. ƒk¤fku ¾kþu. nrh¼õŒku fnu : ‘…qòheS !
çkeò nrh¼õíkku íkÚkk suMkªøk¼kE Ãku÷k MkkuLke nrh¼õíkLku íkuLkk y{u XkfkuhS {kxu ÷kðeyu Aeyu Œku Úkkuzwt V¤ ‚wÄkhe™u Ëuð™u
Akufhk Mkrník MkkÚku ÷ELku Mkhfkh{kt økÞk yLku íÞkt çkÄe ðkík fhe y…oý fhku. …Ae y{™u «‚kËe ™ yk…ku Œku fktE ™rn, Œ{u ½uh
ËkøkeLkk yku¤ÏÞk ÃkAe Mkhfkhu Ãku÷k [kuhkuLku zkhku ykÃke {LkkÔÞk. ÷E sòu.’ íÞkhu …qòhe fnu : ‘{khe òuzu {kÚkkfqx ™rn fhðk™e.
{™u Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™u hkÏÞku Au. nwt {™Vkðu yu{ fheþ.’ su Œus™e yk„¤ hrð y™u þþe …ý Íkt¾k …ze òÞ !
ßÞkhu W™k¤k™e ‚eÍ™ ykðe íÞkhu ™h™khkÞýËuð™k ½q{x{kt ©enrh™k Œus™e yk„¤ hrð y™u þþe ðkhýu òÞ Au. ‚qÞo™k
¾kx÷k ™u ½kurzÞkt ÷kðe ËeÄkt. …qòhe™kt Akufhkt ½q{x{kt h{u, Œus{kt Œku W„úŒk Au. …ý ©enrh™e {qŠŒ™wt Œus þeŒ¤ y™u þktŒ
ËkuzkËkuze fhu. rfrfÞkheyku fhu. ¼qËuð ¾kx÷k{kt …zâk …zâk Au. yu Œus yux÷wt ƒÄwt „kZ nŒwt fu «„xkðu÷k {þk÷ y™u Ëeðk
ykhk{ fhu. Ëuð{trËh™k þktŒ ðkŒkðhý{kt y™u ™h™khkÞýËuð™k ƒÄwt s Íkt¾wt …ze „Þwt. Ëeðk y™u {þk÷™e ðkŒ Œku õÞkt fhðe
½q{x{kt s yk¾ku ‚t‚kh ¾zku ÚkE „Þku. …ý yu ¼„ðk™™k Œus™e yk„¤ Œku ‚qÞo, [tÿ, ™ûkºk, Œkhk„ý
• ©enrhyu ¼õíksLkkuLku rËÔÞ íkuòu{Þ ËþoLk fhkÔÞk y™u ‚{„ú ƒúñktz Íkt¾wt …ze òÞ Au. yk Œus™ku {kuxku ‚{wn òuE™u
y{ËkðkË™k ‚í‚t„eyku™u ©enrh «íÞu Ëhhkus ™ðku ™u ™ðku ƒÄk™u ykùÞo ÚkÞwt fu. fkuE fnu Au yk Ëuð Au. Œku fkuE fnu Au
¼kð hnuŒku nŒku. Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ ™ðkðk‚{kt rƒhksŒk ‚kûkkŒT ¼„ðk™ Au. fux÷ktf fnu Au ‚qÞo Au. Œku fux÷ktf [tÿ fnu
íÞkhu nrh¼õŒku™kt xku¤uxku¤kt Ëþo™ fhðk, …qò fhðk, ¼ux yk…ðk, Au. yu r‚ðkÞ ykðwt Œus fku™k{kt nkuÞ ? yuðk{kt yu Œus ©enrh™e
y™u ‚í‚t„ fhðk ykðŒkt nŒkt. Œu ‚ðuo {nkhks™u r™íÞ ™ðk {qŠŒ{kt …kAwt rð÷e™ ÚkE „Þwt.
þý„kh ÄhkðŒk, yk¼q»kýku …nuhkðŒk, [tË™-yƒe÷-„w÷k÷ ðzu ‚¼k{kt ƒuXu÷k ‚í‚t„eykuyu fÌkwt : ‘nu {nkhks ! yk Œus
y[ko fhŒk, ‚kƒh{Œe™k s¤ ðzu …kË«ûkk÷™ fhŒk, ðíko{k™ õÞktÚke «„xâwt ? Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ fnu Au : n{ýkt ™khkÞý
ÄhkðŒk, ftXe ƒtÄkðŒk, {eXkt …fðk™ku s{kzŒk nŒk. yuf rËð‚ ÄwLk ÚkŒe nŒe íÞkhu y{u …ý ¼u¤e ÄwLk fhŒk nŒk. íÞkhu y{™u
fux÷kf nrh¼õŒkuyu {nkhks™e …qò fhe. …qò fhŒk fhŒk ‚tæÞk- yk ÷kuf™e M{]rŒ rð‚hkE „E. y{™u ÏÞk÷ s ™ hÌkku fu y{u
‚{Þ ÚkE „Þku. y{ËkðkË{kt yux÷kt ƒÄkt ‚í‚t„eyku™kt ½h nŒkt {™w»Þ÷kuf{kt Aeyu. y{™u Œku yu{s Ëu¾kÞwt fu yk…ýu yûkhÄk{{kt
fu …qò{kt s ‚tæÞk ÚkE „E ! y{ËkðkË{kt ‚í‚t„™wt …nu÷uÚke ƒuXk Aeyu. yk yk¾e ‚¼k …ý yûkhÄk{{kt ƒuXe Au. …Ae ßÞkhu
s ½ýwt òuh hÌkwt Au. y{ËkðkË™ku ‚í‚t„ þqhðehŒk y™u ÄqLÞ …qhe ÚkE íÞkhu yk ÷kuf™e M{]rŒ …kAe ykðe. yu ð¾Œu y™uf
«u{÷ûkýk ¼ÂõŒ™ku Au. ©enrh, ‚tŒku y™u {trËh rð»ku Œu{™u ½ýe ËuðŒkyku rð{k™{kt ƒu‚e™u y{khk Ëþo™u ykÔÞk y™u y{khe …qò
s ykí{ƒwÂØ hne Au. ßÞkhu …qò fhŒkt fhŒkt ‚tæÞk™ku ð¾Œ ÚkÞku fhe™u …kuŒ…kuŒk™kt MÚkk™fu „Þkt. ykhŒe ‚{Þu y™u ™khkÞý ÄqLk
yux÷u y‚tÏÞ {þk÷ «„xkðe. yuf ƒksw ‚tŒku y™u nrh¼õŒku ‚{Þu Œuºke‚ fhkuz ËuðŒkyku …ý {nkhks™kt Ëþo™u ykðu Au. ŒuÚke
™khkÞý ÄwLk fhu Au Œku ƒeS ƒksw ©enrh™e {qŠŒ{ktÚke yrŒþÞ nu ¼õŒs™ku ©enrhyu rþûkk…ºke &÷ku. 63{kt yk¿kk fhe fu
Œus ™ef¤ðk ÷køÞwt. yu Œus fuðwt Au Œku «u{k™tË Mðk{e fnu Au nrh¼õŒkuyu ‚tæÞk ykhŒe {trËh{kt fhðe.
fu þeŒ¤ y™u þktŒ Œus Au : ðnk÷k ¼õŒku ! yk Œku Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™™wt rËÔÞ yiïÞo
“yrŒ Œuòu{Þ hu hrðþþe fkurxf ðkhýu òÞ, Au. su{ ©ef]»ý ¼„ðk™ ¼e»{™u {khðk {kxu WŒkð¤k ÚkÞk íÞkhu
þeŒ¤ þktŒ Au hu Œus™e W…{k ™ð ËuðkÞ.” {™w»Þ¼kð rð‚hkE „Þku y™u rËÔÞ ¼kð{kt ykðe™u ¼e»{™u
{khðk yk„¤ ÄMÞk íÞkhu ¼„ðk™™k ¼kh™u ÄhŒe ‚n™ ™ fhe h{ík swyku, fkhý fu ÃkuxLku {kxu yk Lkxku fuðwt y½Át fk{ þe¾u
þfe. yu s «{kýu Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ ßÞkhu ÄwLk fhðk ÷køÞk Au ? {hýLkku Ãký ¼Þ hk¾íkk LkÚke. h{ík{kt yÃkkh ©Øk yLku
íÞkhu {™w»ÞËun™e M{]rŒ s hne ™rn y™u rËÔÞ ¼kð{kt ykðe WíMkkn hk¾u Au, ÷kuf-÷ks Ãký hk¾íkk LkÚke. ¼økðkLk ¼sðk{kt
„Þk. yûkhÄk{{kt rƒhkßÞk nkuÞ yuðku ¼kð ykðe „Þku. yk ykx÷wt fXý fk{ fhðwt Ãkzíkwt LkÚke. ík{Lku yux÷wt çkíkkððk {kxu
[rhºk òuÞk …Ae {wõŒk™tË Mðk{e ŒÚkk ƒúñk™tË Mðk{e ©enrh™e yk LkxkuLke h{ík ík{Lku çkÄkLku Ëu¾kzðkLke Au. ¼økðkLk ¼sðk yrík
{qŠŒ™k ŒÚkk yûkhÄk{™k ðýo™™kt feŒo™ku ðk®sºkku ‚kÚku „kðk Mkwøk{ Au Aíkkt Ãký y¿kkLke, {q¾o, íkwåA {ríkðk¤kLku íku fXý Ãkzu
÷køÞk. ©enrh Œku ‚ËkÞ yûkhÄk{{kt rðhks{k™ Au. …ý yk Au. Lku Lkkþðtík Ëw:¾YÃk rð»kÞku {kxu yÃkkh {nuLkík fhu Au. {kuxk
Sðku™k ‚{k‚™u yÚkuo {™w»Þ÷e÷k fhu Au. Œu{ AŒkt …kuŒu õÞkhuf {kuxk hkòyku Ãký ¼økðkLkLku {u¤ððk ÃkkuíkkLkk ÃkwºkkuLku hkßÞ ykÃke
rËÔÞ ¼kð sýkðu Au. ðLk{kt sE ©enrh rðLkk çkeS ðkíkLku Ëw:¾YÃk {kLke yÃkkh MkkÄLk
• ©enrhyu LkxkuLke h{ík òuE hkS ÚkE {kuûkLkku ðh ykÃÞku fhu Au. Ãknu÷kt Ãký íkuðkykuyu yÃkkh MkkÄLk fÞkO Au. íku çkÄkÞLkwt
íkÚkk MktíkkuLku yufkøkúíkk þe¾ðe V¤ ¼økðkLk{kt {LkLke y¾tz ð]r¥k hnu Lku SðLkku {kuûk ÚkkÞ íku
Lkð ÞkuøkuïhkuLkk økÞk çkkË íkwhík s íku Mk¼k{kt ÞwðkðMÚkkðk¤k Au. yLku ¼økðkLkLkwt ¼sLk Lk ÚkÞwt íkku ÃkAe su{ ½kýeLkku çk¤Ë
ÃkwüËunðk¤k Lkxrðãk{kt fwþ¤, Ëþ-çkkh Lkxku ©e Mðkr{LkkhkÞý yk¾ku rËðMk Vhe VheLku íÞktLkku íÞkt s hnu íku{ òýðwt. ¼økðkLk
¼økðkLkLkku «¼kð Mkkt¼¤e íkuyku ¼økðkLk Au íkuÚke íku{Lke ykøk¤ rðLkk çkeS fkuE Ãký ðMíkw yrÄf Ëu¾kÞ Au íÞkt MkwÄe rðÎLk Au.
h{ík fheyu íkku íkuyku hkS ÚkE ½ýwt ÄLk ykÃkþu íkuÚke ykÃkýu Mkw¾e fMkh nkuÞ íku sýkÔÞk rðLkk sýkÞ Lkrn. íku Ëu¾kzðk {kxu yk
ÚkEþwt, íku{ {kLke íÞkt h{ðk ykÔÞk. ©enrhLku Lk{Mfkh fhe ÄehuÚke h{ík ík{kuLku Ëu¾kzðe Au. yk Mk¼k{kt çkuXu÷k ËhufLku ÃkkuíkkLkk{kt
rðLktíke Ãkqðof çkkuÕÞk fu nu «¼ku ! y{ku ÃkuxLku {kxu økk{kuøkk{ h{ík fMkh nkuÞ íku sýkÞ yLku íkuLku xk¤ðk «ÞíLk fhu. {kxu h{ík swyku.
fheyu Aeyu. ykÃk ¼økðkLk Aku íkuÚke ykÃk y{khe h{ík òuE ©enrhLke yk¿kk {¤íkkt íku Lkxku yLkuf «fkhLke íku{Lke h{íkLku
hkS Úkkyku íkku y{u r¼¾khe {xe sEyu. y{]ík Lkshu ykÃk suLku yLkwYÃk ðk®sºkku ðøkkze fqËðwt ðøkuhu ¼qr{ WÃkh ÚkE þfu íkuðe swËe
swyku íkuLku htfÃkýkLkwt Ëw:¾ hnu Lkrn. ykÃkLkk Lkuºk{kt y{]ík ¼hu÷wt swËe h{íkku fhðk ÷køÞk. ÃkAe Úkkt¼÷kLke {kVf Q¼ku fhu÷ku, ½ýku
Au. ykÃkLke ÃkkMku ykðeLku su htf hnu íkuLku Mkw¾e ÚkðkLkku çkeòu WÃkkÞ Ÿ[ku Ãkze Lk òÞ íku {kxu [khu íkhV òzk ËkuhzkÚke {sçkqík çkktÄu÷ku
hÌkku Lkrn. {kxu f]Ãkk fheLku y{khe h{ík swyku. íku LkxkuLkku ¼kð yuf ðktMk íkiÞkh fÞkuo. ÃkAe ð†Úke suýu fuz çkktÄe Au {kÚkk WÃkh
òuE ©enrhyu íku{Lku h{ðkLke hò ykÃke. WÃkhk WÃkh ÍkÕÞk rðLkk Mkkík økkøkhku suýu {qfe Au. ÞwðkðMÚkkðk¤ku,
íÞkhu Lkkxf, [uxf, LkxkuLke, h{ík ðøkuhu òuðk{kt çkkÄ {kLkíkk Äehsðk¤ku, suýu fuz WÃkh Zk÷ çkktÄe Au, {w¾{kt BÞkLk ðøkhLke
Mktíkku ¼økðkLkLkk æÞkLk{kt çkuMke økÞk. íku òuE ©enrhyu MktíkkuLku fÌkwt (W½kze) [{fíke ík÷ðkh suýu hk¾e Au, nkÚk{kt çktËqf hk¾e Au.
fu nu Mktíkku ! ík{Lku yk h{ík òuðk{kt çkkÄ LkÚke {kxu ík{ku yk yuðku yuf Lkx íku Ÿ[k ðktMkLke xku[ WÃkh [ze rçk÷fw÷ ykÄkh
rðLkk íku xku[ WÃkh Q¼ku hne çktËqfLkk yðkòu fhíkku yuðku Mk{ûk hBÞk. íku{kt Lkxrðãk{kt fwþ¤ su Lkx ðktMkLke xku[ WÃkh h{íkku
¼køÞþk¤e íku LkxLku ©enrh ÃkkuíkkLkkt Lkuºkku Ÿ[kt fhe òuðk ÷køÞk. níkku íkuLke {Lkkuð]r¥k økkøkhku Þwõík ÃkkuíkkLkwt {Míkf íkÚkk ÃkkuíkkLkwt þheh
Mktíkku íkÚkk Mk¼k{kt çkuXu÷k Mkki íkuLku òuðk ÷køÞk. íku ð¾íku íku LkxLke íku çkuÞLkwt hûkf yuðwt ðktMkLkwt yøkú (xku[) íkuLkk WÃkh s níke. Ãký
árü {kºk ðktMkLke xku[ rMkðkÞ çkesu õÞktÞ Lk nkuðkÚke íku ðktMkLkk çkesu õÞktÞ Lk níke. íku{s çkuÞ ðktMkLke ð[{kt çkktÄu÷k Ëkuhzk WÃkh
yøkú¼køk rMkðkÞ çkeS fkuE ðMíkwLku íku òuíkku Lk níkku. su yswoLku fqËíkk yLku [k÷íkk çkuÞ LkxkuLke {Lkkuð]r¥k Ãký su{ ËkuhzkÚke çkesu
ÿkiÃkËeLkk MðÞtðh{kt {íMÞðuÄ fÞkuo íÞkhu yswoLk Vfík {kA÷kLke õÞktÞ Lk níke. íku{ ík{ku Mkðuoyu f]ÃkkÃkqýo árüðk¤e yk {khe {qŠík{kt
ykt¾Lke fefeLku s Ëu¾íkku níkku íku{ ÃkAe Lke[u Q¼k hneLku Zku÷ s ík{khe {Lkkuð]r¥k hk¾ðe òuEyu. íku «{kýu {khe {qŠík{kt
ðøkkzLkkh Lkxu ðktMkLke xku[ WÃkh hnu÷k LkxLku su su ÃkqAâwt íkuLkk {Lkkuð]r¥k hk¾ðkÚke {khe {qŠíkLkku Mkkûkkífkh s÷Ëe ÚkkÞ Au. yk
W¥kh Úkkuzeðkh{kt ykÃke íku Lkx ðktMkLke xku[ WÃkhÚke yufË{ Lke[u «fkhLkwt ©enrhLkwt ð[Lk Mkkt¼¤e íku çkÄk ¼õíkku ytíkh{kt ¾qçk hkS
Qíkhe çku nkÚk òuze ©enrhLku Lk{Mfkh fhðk ÷køÞku. ÃkAe çku íkhV ÚkE ©enrhLku çku nkÚk òuzeLku fnuðk ÷køÞk fu nu «¼ku ! ykÃku LkxLke
ðktMkzkyku Q¼k fhe íkuLke ð[{kt Ëkuhzwt çkktÄe íkuLkk WÃkh çku Lkxku h{ík çkíkkðe íku «{kýu ykÃkLke {qŠík{kt {Lkkuð]r¥k hk¾ðkLkwt fÌkwt
fqËíkk níkk íkÚkk íku Ëkuhzk WÃkh Mkk{Mkk{k rLkhkÄkh [k÷íkk níkk íku «{kýu s y{ku fheþwt.
íku h{íkLku Ãký ©enrh òuíkk níkk. ÃkAe íku çku Lkxku Ãký ÃkkuíkkLke • íkhøkk¤kykuLke VrhÞkË
h{íkku Ãkqhe fhe Lke[u Qíkhe ©enrhLku çku nkÚk òuze Lk{Mfkh fhðk íku rËðMkku{kt yuf ð¾ík ©eS{nkhks y{ËkðkË{kt MkkÄwLke
÷køÞk íÞkhu ©enrhyu Lke[u Qíkhu÷k Lku Lk{Mfkh fhíkk íku LkxkuLku òÞøkk{kt Ãkkx WÃkh rçkhks{kLk ÚkÞk níkk yLku ðkíkku fhíkk níkk
íkÚkk Lke[u hne ÃkkuíkkLke ykøk¤ h{íkkuLku fhíkk çkeò LkxkuLku ¾qçk íÞkt yuf íkhøkk¤ku ykðeLku ©enrhLku fnuðk ÷køÞku fu nu {nkhks !
÷kzw yÃkkÔÞk, yLku Ãkkuíku íku{Lkk WÃkh hkS ÚkE {kuûkLkku ðh ykÃÞku ykÃku ynªÞkt yk {kuxwt {trËh fheLku MkkÄwLku hkÏÞk Au íkuÚke y{khk
yLku fkuXkhe ÃkkMku ½ýwt ÿÔÞ Ãký yÃkkðíkk níkk. ½ýwt ÿÔÞ {¤ðkÚke ÷kufkuLku çknw nuhkLkøkíke ÚkE Au. íÞkhu ©enrh çkkuÕÞk su ík{khu þe
ykLktË Ãkk{u÷k yLku ÃkkuíkkLku f]íkkÚko {kLkíkk íku Lkxku ©enrhLku ðkhtðkh nuhkLkøkíke ÚkE ? íÞkhu íkuýu fÌkwt : su Ãkkt[ ð¾ík ík{khe
Lk{Mfkh fhe ÃkkuíkkLkk MÚkkLkfu økÞk. íku LkxkuLkk WÃkh yíÞtík hkS ykhíkeykuLke Ík÷hku-Lkøkkhkt ðkøku íkuÚke y{khk fkLk Vqxe òÞ Au.
ÚkÞu÷k ©enrhLku òuE Mk¼k{kt çkuXu÷k çkÄk íku LkxkuLkk ¼køÞLkkt Lku yzÄe hkík MkwÄe ík{khk MkkÄwyku íkkçkkuxk ðøkkzeLku fktE økkÞ
ð¾ký fhíkk çkku÷ðk ÷køÞk fu ynku ! yk LkxkuLkkt fuðk {kuxkt ¼køÞ Au íkuÚke yk¾ku {nkuÕ÷ku f[ðkÞ Au Lku fnu Au-xkuÃkeðk¤kyu ynªÞkt
fu su{Lku Úkkuze s h{ík{kt ©enrhyu hkS ÚkE {kuûkLkku ðh ykÃke økk{ ðå[u yk MkkÄwykuLku õÞkt ½kÕÞk ! íku Mkkt¼¤e ©eS{nkhks
f]íkkÚko fÞko ! çkkuÕÞk : ‘Mktíkku ! Mkkt¼¤ku, yk íkw÷MkeËkMkLkku fnu÷ku «íÞûk Ëk¾÷ku.’
LkxkuLkk økÞk çkkË ÃkkuíkkLkk íÞkøke-øk]ne ¼õíkkuLku ©enrh fnuðk ¼éH„è Ðê±üÜUï Ð¢Ð„ï, ãçÚÜUƒ¢ Ý „¢ïã¢² J
÷køÞk fu nu ¼õíkku ! {khe yk¿kkÚke yk Lkxku n{ýkt s ykÃkýe …ñ„ï Á±ÚÜUï …¢ïÚ„ï, |¢¢ï…ÝÜUè L™è …¢² JJ
swykuLku ykÃkýu ¼sLk-M{hý fheyu Aeyu íku yk ÷kufkuLku swËk swËk þk†kuLkk {íku [kuhkMkeLkk «Mktøkku
Á[íkwt LkÚke. ÃkAe ©enrhyu íku íkhøkk¤kLku fÌkwt su LkkÞf ! ík{ku • ©enrhLkku çkúñ[kuhkMke fhðkLkku rð[kh MktíkkuLku sýkÔÞku
ßÞkhu økk{zu h{ðk MkkÁ òyku Aku íÞkhu yk¾k økk{Lku søkkze Vkøký Mkw Ë ºkesLkk rËðMku ©enrhyu MðnMíku ©e
{khku Aku. Lku ík{khu ÷eÄu fux÷ef ð¾ík ÷kufkuLku [kuhLkku WÃkÿð Ãký LkhLkkhkÞýËuðLke «ríkck ¾qçk s Äk{Äq{ Ãkqðof fheLku ÃkAe
MknLk fhðku Ãkzu Au. yk çkÄe ÷kufkuLke nuhkLkøkrík ík{ku LkÚke økýíkk {wõíkkLktË Mðk{e Lku çkúñkLktË Mðk{e ykrË MkËTøkwYLku Ãkkuíku ÃkqAâw
Lku ynª y{Lku fnuðk ykÔÞk Aku ? íÞkhu íku LkkÞf fnu : y{u su, “ çkúkñýLke [kuhkþe fhþwt ?” íÞkhu Mðk{eyu fÌkwt su,
íkku {kíkkSLkk nwf{Úke h{ík fheyu Aeyu, íÞkhu ©enrh fnu : yk
{nkhks ! nk÷{kt [kuhkMke Lkrn ÚkkÞ Lku Vuh ßÞkhu ÃkÄkhku íÞkhu
Mktíkku Ãký rÃkíkkSLkk nwf{Úke fÚkk, feíkoLk ðøkuhu fhu Au, {kxu ík{khe
fhòu. ÃkAe Ãkkuíku çkkuÕÞk su, “ Mðk{e ! yu{ þwt çkku÷ku Aku ? yuf
ðkík æÞkLk{kt Lkrn ÷uðkÞ.
rËðMk{kt y{khu [kuhkMke fhðe.” yu{ fneLku Mkðuo Mktík Mkrník
• {wMk÷{kLkLku Ãkh[ku
fktfrhÞk ÃkÄkÞko Lku íÞkt {t[ WÃkh rðhks{kLk ÚkÞk Lku Mkðuo Mktík
WÃkhLkku «Mktøk Ãkqhku ÚkÞku íku ð¾íku fkuE {wMk÷{kLk Ëhðksu
Q¼ku níkku íku {nkhksLke {qŠík{ktÚke þeík¤ íkus Lkef¤íkwt òuELku ykðeLku MkL{w¾ çkuXk. íku Mk{u ËuþktíkhÚke ykÔÞk su MkíMktøke íku Mkðuo
çkkuÕÞku su ynku......nku ! íÞkhu ©enrh yu ÃkkuíkkLkk {kuZk Mkk{e Ÿ[e ©eS{nkhksLke LkkLkk «fkhLke ð†-y÷tfkh Lku MkkuLkk-YÃkk-{nkuh
yktøk¤e fhe yux÷u íku çkku÷íkku çktÄ hÌkku. ð¤e ÃkkAwt VheÚke íkus ykrË ÿÔÞu fheLku Mkuðk ½ýe fhíkk níkk. íkuLku ytøkefkh fheLku Ãkkuíku
Ëu¾eLku ynkunku ! fnuðk ÷køÞku. íÞkhu Vhe «¼wyu {kuZk Mkk{u Q[e ÃkkuZðk økÞk.
yktøk¤e fhe íkuÚke çkku÷íkku çktÄ ÚkÞku. yu{ ºký ð¾ík ÚkÞwt. ÃkAe • “Lk ¼qíkku Lk ¼rð»Þrík” çkúkñýkuLke [kuhkMke ©enrhyu
©enrhLke RåAkÚke íkuLku Mk{krÄ ÚkE. íku{kt íku íkuLkk Ãkuøktçkhku ÃkkMku fktfrhÞk Mkhkuðhu fhe. feze yLku fkøkzk yÿ~Þ ÚkÞk
økÞku. íÞkt òuÞwt íkku Ãkuøktçkhku ÃkkuíkkLkk rMktnkMkLk WÃkh ©enrhLku ÃkAe «kík:fk¤{kt Ãkkuíku fktfrhÞk ík¤kðLku rð»ku MLkkLk fheLku
ÃkÄhkðe Ãkqò fhíkk níkk. íku òuELku {wMk÷{kLk ykùÞo Ãkk{e rð[kh þnuh{kt ÃkÄkÞko. Lku ©e LkhLkkhkÞýLkk {trËh{kt ykðeLku ÷ªçkzkLke
fhðk ÷køÞku fu ykÃk íkku ¾wËkLkk Ãký ¾wËk Aku. ÃkAe Mk{krÄ{ktÚke nuXu Mk¼k fheLku rðhkßÞk. Lku [kuhkMke LkkíkLkk Ãkkíkr¤Þk(ykøkuðkLk)
òøÞku yux÷u ©enrh ÃkkMku ykðe Ãkøku ÷køkeLku çkkuÕÞku su nu çkúkñýLku íkuzkðeLku fÌkwt su “y{khu [kuhkMke fhðe Au, fu{ ík{u
{nkhks ! ykÃk íkku ¾wËkLkk Ãký ¾wËk Aku yLku SðkuLkk {kuûk {kxu s{þku ?” ÃkAe íku çkúkñýu fÌkwt su “ nu {nkhks ! y{ËkðkËLke
«økx ÚkÞk Aku. {kxu {khk yÃkhkÄ {kV fhòu. yu{ ½ýe rðLktíke [kuhkMke íkku çknw rËðMkÚke Mkk{kLk ¼u¤ku fhu íÞkhu ÚkkÞ Lku ík{u íkku
fheLku ÃkAe ÃkkuíkkLkk Ëefhk zkuMkkr{ÞktLku fÌkwt fu yk Mðkr{LkkhkÞý fkuE Mkk{økúe ¼u¤e fhe LkÚke. {kxu feÞu «fkhu [kuhkMke fhþku ?”
MkkûkkíkT ¼økðkLk Au. íkuyku ykÃkýLku fktE fk{ çkíkkðu íkku sYh ÃkAe ©eS {nkhks çkkuÕÞk su, “ ík{ku s{ðkLke «Úk{ nk Ãkkzku
fhðwt. ÃkAe ßÞkhu yk[kÞo {nkhks ©eyÞkuæÞk«MkkËS {nkhksu Lku y{khu Mkk{kLk ¼u¤ku fhðkLke Mkk{Úkeo Au íkku fneyu Aeyu.”
nðu÷e fhe íÞkhu íku zkuMkkr{Þkyu Mkkhe {ËË fhe níke. ÃkAe çkúkñýu fÌkwt su çknw Mkkhwt {nkhks ! þk Mkkhwt Lkrn s{eyu ?
yu «fkh s{ðkLkwt Lk¬e fheLku ÃkAe Ãkkuíku fÌkwt su “ fktfrhÞu hMkkuE ÚkE økÞku íkuýu A {kMk yøkkWÚke Mkk{økúe íkiÞkh fhðkLke {nuLkík
fhkðeyu.” íÞkhu çkúkñýu fÌkw su, “ íÞkt íkku fkøkzk Lku fezeyku fhe níke íÞkhu íkuLkkÚke y{ËkðkË þnuhLke [kuhkMke ÚkE níke. íÞkh
çknw íku fu{ Mkw¾ ykðu ?” ÃkAe Ãkkuíku çkkuÕÞk su feze yLku fkøkzk ÃkAe VheÚke yks MkwÄe fkuEyu þnuhLke [kuhkMke fhe LkÚke. yLku
ykðu íkku s{ðwt Lkrn. ÃkAe Mknw ¾wþe ÚkELku ½uh økÞk Lku Ãkkuíku ykðíkku ykðíke fk÷u s [kuhkMke fhðkLke ðkík fhku Aku íku{kt y{khe
÷k÷ËkMk økkuhk Lku Ëk{kuËh Lku {kýufþk Lku ÷¾k ¼õík Lku nehk çkwrØ ÃknkU[íke LkÚke. íÞkhu ©enrh fnu : þnuhLkk íkÚkk þk¾kLkøkhkuLkk
¼õík, fwçkuh®Mkn ykrË nrh¼õík Lku çkeòt økk{kuLkk su zkÌkk su rð«ku Au íku{Lku ík{k{Lku s{ðkLke ík{u nk Ãkzkðku. y{ku yksu
nrhsLk íku{Lku çkku÷kðeLku fÌkwt su ík{u Mkðuo þnuh{kt sELku økku¤, Mkkts Ãknu÷kt ík{k{ Mkk{kLk fktfrhÞk Mkhkuðhu ¼uøkku fheþwt. ík{ku
½e, ½W, Ëk¤, [ku¾k, {eXwt, {h[wt, SY, {uÚke, n¤Ëh, yktçk÷e, shk Ãký ®[íkk Lk hk¾þku. [kuhkMke LkkíkLkk çkúkñýku Mkki Mkki
íku÷ ykrËf ðMíkwLku yuf-yuf Lkku¾k-Lkku¾k sELku Lk¬e fheLku {ýÚke ÃkkuíkÃkkuíkkLke LkkíkLkkt ðkMkýku ÷kðu. hkºku ykðeLku [qh{kLkk ÷kzw
÷ELku nòhku {ýLkwt çknkLkwt ËELku ykððwt. ykðk heíku yk¿kk fhe, çkLkkðu, Ãkkt[{Lkk rËðMku Mkðkhu Ëk¤, ¼kík, þkf çkLkkðu yLku çkÃkkuh
íku Mkðuo sý íkuðe s heíku fheLku ykÔÞk. ÃkAe s{ðkLkwt Au. ÃkAeÚke nhË¥k þk†eyu [kuhkMke LkkíkLkk ykøkuðkLk
©eLkhLkkhkÞýËuðkuLke «ríkck fÞko ÃkAe ºkesLkk rËðMku hkíku çkúkñý Ãkxur÷ÞkykuLku çkku÷kÔÞk Lku íku{Lku s{ðk MktçktÄe ðkík
ykLktËkLktË Mðk{eLku ©eSyu ÃkqAâwt fu rMk÷f{kt fux÷k YrÃkÞk Au ? ©enrhyu fhe. íÞkhu íkuyku çkkuÕÞk fu Mðkr{LkkhkÞý ! ík{ku y{khe
Mðk{e fnu : 39>>, (Mkkze ykuøký[k÷eþ) Au. ©enrh fnu : ©Øk {~fhe fhku Aku fu þwt ? íÞkhu ©enrh çkkuÕÞk su y{khu ík{Lku fk÷u
nkuÞ íkku þnuh [kuhkMke fhku Lkrn íkku ©Øk «{kýu çkúkñýku s{kzku s ¾qçk «u{Úke s{kzðk Au íku{kt shk Ãký þtfk fu ¾kuxwt LkÚke, Aíkkt
©eS fnu : Y>. 39-50 {kt fux÷k çkúkñýku s{u ? Mðk{e fnu Ãký òu ykÃkLku þtfk hnuíke nkuÞ íkku ykÃkýu ÷¾ký fheyu fu, òu
Úkkuzk rð«ku s{u. ÃkAe rð[kh fheLku ©enrhyu fÌkwt : y{u þnuhLke y{ku yksu Mkkts Ãknu÷kt fktfrhÞk Mkhkuðhu ík{k{ Mk{kLk ík{Lku Lk
[kuhkMke Ãkkt[{Lkk rËðMku fheþwt. ykÃkeyu íkÚkk hMkkuE ytøkuLke ík{k{ ÔÞðMÚkk Lk fhe ykÃkeyu íkku
Vkøký MkwË [kuÚkLkk rËðMku þýøkkh ykhíkeLkkt ËþoLk fhe ík{ku fnku íkux÷k YrÃkÞk y{ku ík{kuLku ykÃkeyu. yLku ík{ku yksu
©enrh íkÚkk Mktíkku VheÚke ÃkqðoLke {kVf Mk¼k{kt ykðe çkuXk. ÃkAe Mkktsu hMkkuE çkLkkððk {kxu Lk ykðku yLku fk÷u (Ãkkt[{Lkk rËðMku)
©eS{nkhksu [kuhkMkeLkwt Lk¬e fhðk {kxu MkhfkhLkk þk†e s{ðk Lk ykðku yLku y{khku Mkk{kLk çkøkzu íkku íkuLkku ík{k{ ¾[o
nhË¥kSLku Mk¼k{kt çkku÷kÔÞk ©enrhyu íku{Lku fÌkwt su y{khu ík{khu y{Lku ykÃkðku Ãkzu. yu{ ÷¾ký fhðkLkwt ©enrhyu fÌkwt
ykðíke fk÷u yk þnuhLke [kuhkMke fhðe Au. íku{kt Ërûký Ëþ¢kuþeLkk yux÷u íkuyku íku «{kýu ÷¾ký fhðk íkiÞkh ÚkÞk. yux÷u WÃkh «{kýu
Ãký Ëhuf rð«kuLku s{kzðk Au. íÞkhu nhË¥k þk†e çkkuÕÞk fu ykÃk Ãkkfwt ÷¾ký fhe yhMkÃkhMk Mkneyku fhe. yuf yuf fkøk¤ çkuÞ
íkku {kuxk Þkuøke Aku yLku Mk{Úko Aku. yux÷u ÞkuøkeLke ðkík nwt LkÚke Ãkûkku ÃkkMku hkÏÞk íÞkhu s{ðkLke çkÄkyu nk Ãkkze yLku sÞsÞfkh
fhíkku Ãký hkòLke ðkík òýwt Awt. Ãknu÷kt y{ËkðkË{kt yuf hkò çkku÷ðk ÷køÞk. yk çkÄe ðkík ÚkE íÞkt MkwÄe{kt {æÞknTLk Úkðk
ykÔÞku níkku ©enrhLke ykðe [{ífkhe ðkík Mkkt¼¤e rð«ku ykùÞo íku rËðMku {trËh íkhVÚke MktíkkuLku ÷kzwLke hMkkuE níke. ©enrh
ÃkkBÞk yLku çkku÷ðk ÷køÞk fu Mðkr{LkkhkÞýLke {kuxÃk yksu Ãký {trËh{kt s sBÞk. Mktíkku Ãký s{eLku çkÄk ©eSLke yk¿kk
òuðk{kt ykðe. ÃkAe Mkh¾us økk{{kt sux÷k rð«ku níkk íku{Lku «{kýu MkuðkLkk fk{{kt ÷køke økÞk. ©enrhyu fÌkwt fu ík{k{ Mkk{kLk
çkku÷kððk {kýMkku {kufÕÞk. íkuyku ykÔÞk ÃkAe íku{Lke MkkÚku çkÄe fktfrhÞk ík¤kðu ÃknkU[kzku. íÞkhu nrh¼õíkkuyu fÌkwt su íÞkt íkku
ðkík fhe. ÃkAe rð«ku ½hu økÞk. ÃkAe íku rð«ku yufçkeòLku fnuðk fezeyku, {tfkuzeyku, fkøkzk, Mk{¤k ðøkuhu ½ýkt Sðzktyku Ãkzþu
÷køÞk fu ðkMkýku ¼uøkkt fÞko Ãký nS çkhkçkh rðïkMk ykðíkku íku Mkk{kLk çkøkkzþu. íÞkhu ©eSyu fÌkwt su ykÃkýu sux÷e søÞk
Lknkuíkku Aíkkt íkiÞkh íkku ÚkE hnuðwt yLku çkku÷kððk ykðu íÞkhu sðwt ðkÃkhðkLke Lk¬e fheþwt yux÷k rðMíkkh{kt fkuE Ãký sLkkðh
yu{ rLkÄkoh fÞkuo. ykðþu Lkrn {kxu ®[íkk hkÏÞk rðLkk s÷Ëe Mkk{kLk íÞkt ÃknkU[kzku.
çkúkñýkuLkk økÞk ÃkAe ©enrhyu þnuhLkk ykøkuðkLk MkíMktøkeyku ©enrhLkwt ð[Lk Mkkt¼¤e ð[Lk{kt rðïkMkw yk¿kkÃkhkÞý Mktíkku íkÚkk
÷k÷ËkMk økkuhk, nehk[tË [kufMke ðøkuhuLku çkku÷kðeLku fÌkwt su [kuÞkoMke nrh¼õíkkuyu þnuhLkk íkÚkk Mkt½Lkk MkíMktøkeykuLkkt ík{k{ økkzkt
fhðkLkwt ¬e ÚkÞwt Au. {kxu [kuhkþeLke ðkík ònuh Úkþu yux÷u íkwhík {tøkkðeLku íku Mkk{kLk fktfrhÞk Úkkuzeðkh{kt ÃknkU[kze ËeÄku. MkktsLkk
s þnuhLkk ðuÃkkheyku ¼kðku ðÄkhe Ëuþu. {kxu ík{ku çkÄk s÷Ëe [kh ðkøÞu Ëhuf LkkíkLkk rð«kuLku çkku÷kððk MkíMktøkeyku økÞk. yux÷u
òyku yLku ½e, ¾ktz, økku¤, íku÷, [ku¾k, Ëk¤, {Mkk÷k ðøkuuhLkku íkuyku ÃkkuíkÃkkuíkkLke LkkíkLkk hMkkuEÞkyku íkÚkk ðkMkýku ÷ELku fktfrhÞk
{ý yufLkk ÷u¾u ¼kð Lk¬e fhku. yLku íku ¼kðÚke nòh{ý ÷Eyu Mkhkuðhu ykÔÞk. ©enrhyu Ãký fktfrhÞk Mkhkuðhu ÃkÄkhe Ëhuf
yÚkðk yuf{ý ÷Eyu Ãký ¼kð Lk¬e fÞko «{kýu s ykÃkðkLkwt ÔÞðMÚkk fhe h¾kðe níke. Ëhuf LkkíkLkk [kufk y÷øk økkuXðe hkÏÞk
÷¾ký fhe fÞko «{kýu s ykÃkðkLkwt ÷¾ký fhe ÷uòu. yLku suLku níkk. hMkkuEÞk ykÔÞk yux÷u «Úk{ Ãkkýe økk¤eLku ¼hkðe ËeÄwt.
íÞktÚke ðeMk {ýÚke ðÄkhu {k÷ ÷eÄku nkuÞ íku{Lke MkkÚku Lk¬e fhðwt ÃkAe ßÞkhu MkeÄwt ykÃkðk {ktzâwt íÞkhu yuf yuf [kufu s{Lkkhk
fu íku{ktÚke ËMk {ý (sux÷ku {k÷ ÷eÄku nkuÞ íkuLkku yzÄku) ðÄu íkku Ãkkt[Mkku {kýMk nkuÞ Lku fnu su y{khu [kufu nòh fu çku nòh
ÃkkAku ÷uðku. çkÄe ðMíkwyku yk «{kýu Lk¬e fheLku ÷kððe. yk çkúkñýku s{Lkkhk Au yu{ ¾kuxwt fneLku çk{ýku ík{ýku hMkkuELkku
çkkçkíkLkwt Ãký ÷¾ký fhòu. fkhý fu fux÷wt ðÃkhkþu íkuLkwt fktE Lk¬e Mkk{kLk ÷uðk {ktzâku íkku Ãký fkuELku shk Ãký hkufxkuf fÞko ðøkh
LkÚke. {kxu ðÄu íkku ÃkkAwt fkuLku ykÃkðwt ? ©enrhLkk fÌkk «{kýu ËhufLku fÌkk «{kýu ½ôLkku ÷kux ykÃÞku. {ý ÷kuxu yzÄku {ý ½e
MkíMktøkeyku çkòh{kt sE ðMíkwykuLkk ¼kð-íkk÷ ðøkuhu çkÄwt Lk¬e ykÃÞwt. íku s «{kýu ¾ktz, E÷kÞ[e ðøkuhu {Mkk÷k Ãký fÌkk «{kýu
fhe Ãkkfwt ÷¾ký fhe yuf Ãknkuh{kt íkku Ëhuf Mkk{kLk {Mkk÷k Mkrník ykÃÞk. Ëhuf [kufu sYh «{kýu MktíkLku Ëu¾hu¾ hk¾ðk íkÚkk Mkk{kLk
¾heËe ÷eÄku. ÃkAe ©enrhyu çkkEykuLku fÌkwt fu ík{u yuf yuf sý ykÃkðk hkÏÞk. íku{Lkk rMkðkÞ fkuE VheÚke Mkk{kLk ykÃku Lkrn íkuðku
Ëþ Ëþ þuh ½ô Ë¤ðk ÷E òyku yLku ½txe Lk {÷u íkku ¼kzu ÷uòu. çktËkuçkMík fÞkuo. hMkkuELkwt fk{ [k÷íkwt ÚkÞwt. [q÷k{kt ÷kfzkt Lk Mk¤øku
yk{ ½ô Ë¤ðkLke ÔÞðMÚkk Ãký fhe ËeÄe. íÞkhu rð«ku ÷kfzkt Mk¤økkððk ½e ytËh Lkk¾íkk. ßÞkhu íku{ fhíkkt
Mktíkku hkufu íÞkhu rð«ku íku{Lke MkkÚku ÷zðk íkiÞkh Úkíkk. çkúkñýku ½e fÞwO Lku feze-fkøkzk Lkrn ykðu íku Ãký õÞktE Lk {¤u yu {kuxku
¾wxkzðk yLkuf WÃkkÞku fhðk ÷køÞk. fux÷kf íkku ðkhuðkhu Úkesu÷wt Ãkh[ku.” yu{ Mkðuo çkku÷íkk òÞ Lku s{íkk òÞ.
½e ¾kÞ, fux÷kf ík¤u÷kt {qrXÞkt ½e {kt çkku¤e çkku¤eLku ¾kÞ. yLku ÃkAe ©eS{nkhks ½kuzu yMðkh ÚkELku Mkðuo rðxkýk Úkfk
ysðk¤k {kxu rËðu÷Lkk ËeðkLkku çktËkuçkMík fÞkuo níkku Aíkkt íku ÚkE Mkðuo çkúkñýLku çku ðkh «Ërûkýk fheLku ÷ûkkðÄe {Lkw»ÞLku ËþoLk ËELku
hnu íÞkhu íkuyku rËðu÷ ÷uðk Lk òÞ yLku ½e{kt fkfzk çkku¤e çkku¤eLku ÃkkAk {t[ WÃkh rðhks{kLk ÚkELku çkkuÕÞk su, ykðe {Lkw»ÞLke ¼ez
Mk¤økkðe ysðk¤wt fhu. Mktíkku Lkk Ãkkzu Ãký {kLku Lkrn. íÞkhu Mktíkkuyu íkku fkuE WíMkð{kt ÚkE LkÚke. yk íkku “ Lk ¼qíkku Lk ¼rð»Þrík ”
©enrhLku ðkík fhe. ©eSyu fÌkwt fu rð«kuLku s{kzðk {kxu ½e ¼uøkwt yuðe ¼ez ÚkE Au. íku Vuh Ãkkuíku fktfrhÞk{kt ½ýeðkh Mk¾k Mkrník
fÞwO Au. {kxu íkuyku øk{u íku heíku ½e ¾kÞ íkÚkk ðkÃkhu íku{kt ík{khu s¤¢ezk fheLku Mkðo nrh¼õíkkuLku Mkw¾ Ëuíkk nðk.
íku{Lku hkufðk Lkrn. yuf rËðMk fktfrhÞk ík¤kðLku rð»ku MLkkLk fheLku Wøk{ýe Ãkk¤u
• þuXYÃku ÚkÞk ©enrh økhLkk¤k WÃkh çkuMkeLku rðrÄ fheLku «u{e ¼õík ÷kÔÞk su Úkk¤ íkuLku
Ãkkuíku s{eLku Wíkkhu ÃkÄkÞko. yuf rËðMk íku ík¤kðLke ËrûkýkrË Ãkk¤u
ÃkAe fwçkuh®Mknu fÌkwt su nu {nkhks ! ½ô Mkkhk {éÞk Lkrn.
ÃkÚÚkhLkku økku¾ níkku íku{kt Ãkkuíku ËrûkýkËu {w¾kh®ðËu rðhkßÞk Lku
ÃkAe Ãkkuíku çkkuÕÞk su fkuX-økktøkzLkk ½ô çknw Mkkhk Au íku ík{u çku-
Mkðuo Mktík Lku ËuþËuþLkk nrh¼õíkLke Mk¼k ÚkE. íku Mk{u ¿kkLkðkíkko
[kh nrh¼õíkku Ëhðksu òyku. íÞkt økkzk ykÔÞkt nþu. íku Mkkt¼¤eLku
½ýe fhe. ÃkAe ykhíke fheLku Wíkkhu ykÔÞk. yuðe heíku ½ýef ÷e÷k
nrhsLk íkhík íÞkt økÞk. íÞkt íkku yufMkk{xk Ãk[kMk økkzkt ykðeLku
fheLku Mkw¾ ËeÄwt. yuf rËðMk {t[ WÃkh rðhks{kLk ÚkÞk Lku
Q¼kt hÌkkt Lku økkzktðk¤k fnuðk ÷køÞk su, Mðkr{LkkhkÞýLkwt {trËh Ëk{kuËhLku fÌkwt su Mkt½{kt MknwLku Mkt¼¤kðku fu suLku Ãkqò fhðe nkuÞ
õÞkt Au ? y{khu ½ôLkkt økkzkt íÞkt ÷E sðkLkkt Au. ÃkAe fwçkuh®Mknu íku fhu. ÃkAe Mknwyu Ãkqò fhe Ãký yuf÷e çkkEyku hne.. íku Mkðo
fÌkwt su, [k÷ku nwt ík{Lku {trËh Ëu¾kzwt. yu{ fneLku Ãk[kMku økkzk ykðeLku {nkhksLke Ãkqò fhíke níke.
ntfkðeLku ÷kÔÞk Lku ¼kðLkwt ÃkqAâwt, íÞkhu fnu su, íÞktÚke þuXu ¼kð íÞktÚke {nkhks suík÷Ãkwh ÃkÄkÞko Lku ÃkAe ðktMkuÚke Ëw÷kÃkMkknuçk
fheLku {kufÕÞk Au. yu{ fneLku Mkðuo økkzkt ¾k÷e fheLku [k÷e LkeMkÞko. Lku yuhýMkknuçkLke ¼u¤e {uz{ku (ÃkíLkeyku) ÷ELku, íÞkt þnuh{ktÚke
ÃkAe íku økkzktðk¤k ÃkkMku MkeÄw Mkk{kLk íkífk¤ fktfrhÞk ík÷kð fktfrhÞu ík¤kð ykðeLku ÃkqAâwt su Mðkr{LkkhkÞý õÞkt Au. ? íÞkhu
Ãkh ÃknkU[kzðk yk¿kk fhe. çknuLkku ÃkkMku MkeÄwt MkkV fhkÔÞwt. Ëhuf fwçkuh®Mknu fÌkwt su Mðkr{LkkhkÞý íkku økZzu ÃkÄkÞko Au. ÃkAe íku
çkúkñýku ¾qçk sBÞk. {nkhksLkwt ð[Lk su feze-fkøkzk Lknª ykðu Mkknuçk fhzeLku çkkuÕÞk su ynku ! yu õÞkt Mkk{kLk Ãkzk ni ? çkúkñLk
íkuLku Mkðuo çkúkñý íku Mk{u Mkt¼kheLku ½ýwt ykùÞo Ãkk{eLku yu{ çkkuÕÞk Mkçk S{íkk ni yu Mkçk Akuzfu [÷u økÞu ? çkzk ykur÷Þk, çkzk
su, “ yu ðkík fkuE {Lkw»ÞÚke ÚkkÞ Lkrn. yk íkku fkuE {kuxk Eïh ykur÷Þk, yu{ çku ðkh çkku÷eLku ÃkAe Mkðo Mkk{kLk VheLku òuELku fÌkwt
Au. swykuLku ! çkkh {rnLkk MkwÄe Mkk{kLk ¼u¤ku fhu íÞkhu þnuhLke su, y{khk suðwt fk{fks nkuÞ íkku fnuðwt. (MkËT. ¼w{kLktË Mðk{eLke
[kuhkMke ÚkkÞ ! Lku Mðkr{LkkhkÞýu íkku Lkkuíkhk Lku Mkk{kLk yuf rËðMku ðkíkku, 1878Lke ÷e÷k)
• fktfrhÞk Mkhkuðh rMkØhks sÞ®Mknu çktÄkðeLku íkuLkwt ¼ÞwO ykððk {kxu hMíkku fhkÔÞku. yux÷u íku çkuÞ Mkknuçkku yï WÃkhÚke
fÞwO íÞkhu çkúkñýkuLke [kuhkMke fhu÷e Wíkhe Mk¼k{kt ©enrh ÃkkMku ykðe xkuÃke Qíkkhe Ãkøku ÷køkeLku çkkuÕÞk
{åAtËhLkkÚk ÃkAeLkk yðíkkhu ÃkkxýLkk hkò rMkØhks sÞ®Mkn fu W¥k{ ÃkwÁ»k nkuÞ íku W¥k{ ðkíkLku økúný fhu Au, íkuÚke íku W¥k{
ÚkÞk níkk. íku{ýu çknw ËkLk-ÃkwÛÞ fÞwO. yufMkkuLku ykX ík¤kðku økýkÞ Au. ykÃku †e ÃkwÁ»kkuLke Mk¼k swËe Ãkkze Au. íku ½ýe s W¥k{
øk¤kðeLku Ãkkfk çktÄkÔÞk níkk. íku{kt y{ËkðkËLkwt fktfrhÞk ík¤kð heíkLkku «[kh fÞkuo Au. søkík{kt íkku Ëhuf Xufkýu íÞkøke-øk]ne Mºke-
su Ãkh{ntMkku MkkÚku ©enrhyu ½ýeðkh s¤¢ezk fhe Au yuðwt ÃkwÁ»kku yufkfkhu ðíkuo Au. ykÃkLkk Mktíkku Mkk[k íÞkøke Au. r[ºkLke
«MkkËeLkwt íkÚkk Äku¤fkLkwt, MkkÞ÷kLkwt, [tÿkMkhLkwt ðøkuhu íkÚkk rMkØÃkwhLkku fu Ãkk»kkýkrËfLke †eLku Ãký íkuyku yzíkk LkÚke. yü «fkhu †eLkku
Áÿ{k¤ íkÚkk ðZðkýLkwt hkýfËuðeLkwt {trËh Ãký íku{ýu çktÄkÔÞwt níkwt. íÞkøk hk¾u Au. yLku ykÃkLkk øk]nMÚk rþ»Þku Ãký ½xu íku{ rLkÞ{{kt
yLku rMkØhks sÞ®Mkn fktfrhÞk ík¤kð Ãkqýo çktÄkE hÌkk íkíÃkh hnu Au. çkkELke Mk¼k{kt çkkEyku {÷kòÚke çkuMku Au. ¼kELke
ÃkAe íku{kt Ãkkýe ¼ÞwO . çkúkñýkuLke [kuhkMke fhðk MkkÁ A {kMk Mk¼k{kt ¼kEyku {÷kòÚke çkuMku Au. ÔÞMkLk fuV {kºkLkku íÞkøk fhu
Mkk{kLk ¼u¤ku fÞkuo níkku Lku íkuýu íku ð¾íku fktfrhÞk Mkhkuðhu [kuhkMke Au. ykðe heík ík{khk Mktíkku-nrh¼õíkkuLke òuE íkuÚke y{u ¾qçk
fhe níke. (Mðkr{LkkhkÞý Mktrníkk, yæÞkÞ 36 íkÚkk «¼krðík ÚkÞk Aeyu. ð¤e òuÞwt Au fu †eLkku økwÁ †e s nkuÞ Au.
©enrh[rhºk®[íkk{rý ¼køk-3, ðkíkko-h47) Lku íkuÚke íku {kuûkLku Ãkk{u Au. suLku {kÚku Äýe Au yuðe su †e íku ÃkkuíkkLkk
• fktfrhÞk WÃkh Mk¼k{kt Mkknuçkku ykÔÞk Mðk{e ÃkkMku ¼ýu íku{kt fkuE çkkÄ LkÚke. yuðe †eLke ÃkkMku Mkðo
Vkøký MkwËe çkesLkk rËðMku Mkðkh{kt ðnu÷k QXe ©enrh çkÄkt †eyku-MkÄðk-rðÄðk ¼ýe þfu. ík{khk {ík{kt ykðe heík Au íku
MkkÚku Mkhkuðh{kt MLkkLk fhe Ãkqò ðøkuhu rLkíÞf{o fhe {t[ WÃkh y{u Ëu¾ðk ykÔÞk Aeyu. íku Mkkt¼¤e ©enrh fnu : y{khk ykr©ík
ykðeLku rçkhkßÞk. Mktík-nrh¼õíkkuLke Mk¼k ÚkE íÞkhu íÞkt çku su íÞkøke-øk]ne Au íkuyku ßÞkt MkwÄe Ä{o{kt [k÷u íÞkt MkwÄe y{u
Mkknuçkku yï WÃkh çkuMkeLku ykÔÞk. Mk¼kLke çknkh Ëqh Q¼k hÌkk. íku{Lku y{khk {kLkeyu Aeyu. yLku su y{Lku (Mðkr{LkkhkÞýLku)
fwçkuh®Mknu ÃkkMku sELku íku{Lku Mk¼k{kt ykððk fÌkwt íÞkhu íkuykuyu RüËuð yLku fkhýLkk fkhý {kLkeLku ÃkkuíkÃkkuíkkLkk Ä{o{kt hne ¼Âõík
fÌkwt fu Mðkr{LkkhkÞý Ëuþ{kt çknws rðÏÞkík Au. íku{Lkk {ík suðku fhu Au íku y{khk Au. yu{ ©enrhyu ½ýe ðkíkku fhe. íku Mkkt¼¤e
çkeòu fkuEÃký {ík rðÏÞkík LkÚke íkuLkwt þwt fkhý Au íku òuðk {kxu Mkknuçkku ykLktË ÃkkBÞk. ÃkAe íÞktÚke [k÷íkk ÚkÞk.
y{ku ykÔÞk Aeyu. fkhý òÛÞk rMkðkÞ íkuLke {kuxÃk òýðk{kt • fktfrhÞk ©enrhLkk ËþoLku Ãkhþwhk{S ÃkÄkÞko
ykðíke LkÚke. Mk¼kLke heík y{ku òuE íÞkhu fkhý òuðk{kt ykÔÞwt ©eLkøkh{kt ©eS{nkhks ©e LkhLkkhkÞý ÃkÄhkÔÞk {kxu
yux÷u y{Lku ykLktË ÚkÞku. nðu ©enrh yk¿kk fhu íkku y{u íku{Lke økÞk níkk yLku fktfrhÞk MkhkuðhLkk Ërûký rfLkkhu QíkÞko níkk. íku
ÃkkMku ykðeyu, ík{ku íÞkt sE íku{Lke {hS ÃkqAku. íÞkhu fwçkuh®Mkn Mk{Þu Ãkhþwhk{S {nkhksLkkt ËþoLk ykÔÞk. {nkhks íku{Lku òuE
©enrh ÃkkMku ykððk yk¿kk ykÃke yLku nrh¼õíkkuLke Mk¼k{kt íku{Lku hÌkk, yux÷u ¼õíksLkkuyu ©eS{nkhksLku ÃkqAâwt fu ykÃk fkuLku òuE
hÌkk Aku ? ©eS fnu - Ãkhþwhk{S y{khk ËþoLk ykÔÞk Au íkuLku fkhý çkúñkrË ËuðLku Ãký Ëw÷o¼ yuðwt {kÁt ËþoLk ík{kuLku ÚkÞwt íku
òuEyu Aeyu. MkËT. rLkøkwoýËkMk Mðk{eLke ðkíkku, ðkíkko - 113) ík{khk ynku¼køÞ Au. {kxu nu Þkuøkuïhku ! ík{ku çkËheðLkÚke ynª
• ©enrhLkk ËþoLku Lkð Þkuøkuïhku ykÔÞk ykÔÞk Aku {kxu yíÞkhu çkËheðLk{kt ÃkkAk òyku. íÞkt Lkh Mkrník
çkhkçkh íku s Mk{Þu Mk¼k{kt É»k¼ËuðLkk Ãkwºk, ¿kkLkkuÃkËuþ{kt LkkhkÞý Ér»kYÃk {kÁt ËþoLk ík{ku fhku. ÃkAe Úkkuzk Mk{Þ{kt ík{ku
«ðeý, ¢kuÄkrË Ëku»kku hrník, nrhæÞkLkÃkhkÞý, çkúñrLkc (1) frð, {Lku Ãkk{þku. ©enrhLke yk¿kk {¤íkkt íku Þkuøkuïhku ©enrhLku ºký
(2) nrh, (3) ytíkheûk, (4) «çkwØ, (5) rÃkÃÃk÷kÞLk, (6) «Ërûkýkyku fhe ðkhtðkh Lk{Mfkh fhíkk çkËheðLk{kt sðk Wíkh
ykrðnkuoºk, (7) ÿwr{÷, (8) [{Mk, (9) fh¼ksLk yk Lkð - rËþk{kt [kÕÞk økÞk.
Þkuøkuïhku ykÔÞk. íkuyku ©enrhLku Mkküktøk ËtzðíkT «ýk{ fhe Ãkøku
• ©enrh íkÚkk [kuhkMkeLkk ËþoLku {wõík ykÔÞk
÷køÞk. ÃkAe Ä{oLktËLk ©enrh íku{Lkku Mkífkh fhe Ãkrðºk Mkkhkt
ykðu Mk{Þu íku Mk¼k{kt fkuE VfehLkk ðu»k{kt ykðeLku çkuXk
ykMkLkku WÃkh çkuMkkzeLku íku{Lku fwþ¤ Mk{k[kh ÃkqAðk ÷køÞk fu nu
níkk. íku ©enrhLke Mk{eÃk ykÔÞk. íkuýu yuf{kºk fVLke Ãknuhe níke.
Þkuøkuïhku ! ík{ku ytíkhkí{k yLku ËunÚke Mkw¾e Aku Lku ? ík{khk
íku rMkðkÞ çkeswt fktE íkuLke ÃkkMku níkwt Lkrn. {kÚkk WÃkh ðk¤ hk¾u÷k
ykøk{LkÚke y{kuLku ½ýku ykLktË ÚkÞku Au. ‘nu sÞtíkeLktËLk ! suðk
níkk yLku íku Ãký Aqxk níkk. íku MkwtËh ÷ktçkk ðk¤ {Míkf WÃkh Aqxk
ík{u y{Lku ðnk÷k Aku íkuðku y{khku yk Ëun Ãký y{Lku r«Þ LkÚke.
Íqfe hÌkk níkk. íkuLke ô{h [k÷eþ ð»koLke ykMkÃkkMk Ëu¾kíke níke.
çkúñkrË Ëuðku Ãký ík{khk suðk r«Þ LkÚke. nu {nk¼køk ! ík{ku
íkuýu ykøk¤ ykðeLku ©enrhLkkt ËþoLk fÞko ÃkAe íku ©enrhLke Mk{eÃku
çkkÕÞkðMÚkkÚke s ík{khk rÃkíkkLkk [¢ðíkeo hkßÞLkku íÞkøk fhe íÞkøke
ykðeLku [kh ½ze MkwÄe Q¼k hÌkk. ßÞkt MkwÄe íkuýu ©enrhLkkt ËþoLk
ÚkE {kÁt ¼sLk fhku Aku íkuÚke ík{ku {Lku yíÞtík r«Þ Aku. y{]ík
Mk{kLk ©enrhLke ðkýe Mkkt¼¤e íku ÞkuøkuïhkuLku Mk{krÄ fhkðe fÞkO íÞkt MkwÄe íkuýu ykt¾Lkwt yuf {xfwt Ãký ¼ÞwO Lk níkwt. Mkk{e
Mkøkwý-rLkøkwoý yiïÞoLkk yk©Þ¼qík ÃkkuíkkLkk rËÔÞ íkuòu{Þ MðYÃkLkwt çkkswÚke ©enrh Ãký íkuLkkt Lkuºk{kt ÃkkuíkkLke ð]r¥k òuzeLku íkuLku íku heíku
ËþoLk fhkÔÞwt. íku Þkuøkuïhku ©enrhLkk rËÔÞMðYÃkLkkt ËþoLk fhe s Ëu¾e hÌkk níkk. ©enrh fktE çkkuÕÞk Lkrn yLku íku Þkuøke Ãký
ykùÞo Ãkk{e ©enrhLke Míkwrík fhðk ÷køÞk : ‘nu nhu ! ykÃk yLktík fktE çkkuÕÞk Lkrn. íkuyku çktLku ÃkhMÃkh LkuºkLke ð]r¥kÚke yufçkeòLku
SðkuLkk fÕÞký fhðk ©eLkhLkkhkÞý îkhk ËwðkoMkkLkk þkÃkLkwt rLkr{¥k Mk{S økÞk níkk. íku Mk{Þu ©enrhLke ÃkkMku Ëþçkkh fu¤kLke yuf
fhe Ä{oËuð yLku ¼ÂõíkËuðeÚke yk ¼hík¾tz{kt {Lkw»ÞYÃku «økx ÷q{ ykðe. ©enrhyu ÞkuøkeLku íku ÷q{ ykÃke. íku fuðk Þkuøke Au ?
ÚkÞu÷k ykÃk yk Þkuøkuïhku {khk Au yu{ {kLkðk f]Ãkk fhþkuS.’ íku fkuELku f¤kÞwt Lkrn, Ãký ð]r¥kLkk ÷ûkÚke íkuLku òýe ÷eÄk fu yk
WÃkh «{kýu økËTøkËT ðkýeÚke Míkwrík fhíkk íku ÞkuøkuïhkuLku fkuE yËT¼wík {wõík Au. íku ©enrhLke ¾k÷e {hS òýðk ykÔÞk
©enrh nMkíkk Úkfk fnuðk ÷køÞk fu nu íkkÃkMkku ! ík{ku {khk s Aku. níkk yLku {hS òýeLku [kÕÞk økÞk.
• ÃktÂõíkLkkt ËþoLku ©enrh ½kuzk WÃkh çkuMkeLku Ãkkt[ «Ërûkýk ÃkAe ©enrhyu Ëhuf rð«Lku Mkkhe heíku Ërûkýkyku ykÃke Mktíkku»k
fhe Ãk{kze MkkiLku ÃkkuíkÃkkuíkkLkk ½hu sðkLke hò ykÃke.
rð.Mkt. 1878 Lkk Vkøký MkwË 5 Lkk hkus MkðkhÚke s Mk¼k{kt yuf s rËðMk{kt nòhku çkúkñýku, nòhku ykøktíkwfku yÇÞkøkíkku,
WÃkhkuõík fkÞo¢{{kt çkÃkkuhLkku Mk{Þ ÚkÞku. íku ËhBÞkLk çkÄe s íkÚkk ÷k¾kuLke MktÏÞk{kt WíMkð WÃkh ykðu÷k MkíMktøkeykuLkk Mkt½Lku
hMkkuEyku íkiÞkh ÚkE økE níke. rð«kuLku s{ðk {kxu ÃktÂõíkyku íkÚkk þnuhLkk MkíMktøkeykuLku yu{ ÷k¾kuLke MktÏÞk{kt {kýMkkuLku
çkuMkkzðkLke íkiÞkheyku ÚkE [qfe níke. þnuh{ktÚke s{ðk {kxu rð«ku s{kzâk íkuÚke {kýMkkuLku ½ýwt s ykùÞo ÚkÞwt fu ¼økðkLk rðLkk çkeò
ÃkkuíkÃkkuíkkLkkt fwxwtçkku Mkrník ykððk ÷køÞk níkk. ykþhu ºkýuf ðkøÞk fkuEÚke ykðwt yËT¼owík fk{ ÚkkÞ s Lkrn. {kxu yk Mðkr{LkkhkÞý
Mkw{khu s{ðk {kxu ÃktÂõíkyku çkuMke økE. Ëhuf LkkíkkuLkk rð«ku sYh ¼økðkLk Au..... yu{ ©e Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLkLkku Þþ Mkðuo
ÃkkuíkÃkkuíkkLke LkkíkLke økkuXðý «{kýu ÔÞðÂMÚkík çkuMke økÞk níkk. økkðk ÷køÞk.
ÃkehMkðkLkwt þY ÚkÞwt. Ëhuf ðMíkwyku ÃkehMkkE økÞk. ÃkAe ÃkAe ©enrh sBÞk, Mktíkku íkÚkk ÔÞðMÚkkÃkfku, fk{ fhLkkhkyku
©eLkhLkkhkÞýËuðLke sÞ çkku÷eLku rð«kuyu s{ðkLkwt þY fÞwO. rð«ku çkÄk sBÞk. ÃkAe ©enrhyu Wíkkhu sE MkËTøkwÁ ykLktËkLktË Mðk{eLku
s{íkkt s{íkkt ©eLkhLkkhkÞýËuðLke yLku ©e Mðkr{LkkhkÞý íkÚkk çkúñkLktË Mðk{e ðøkuhu ykøkuðkLk MktíkkuLku íkÚkk þnuhLkk ykøkuðkLk
MkíMktøkeykuLku ÃkkuíkkLke ÃkkMku çkku÷kðeLku fÌkwt fu ÃkehMkLkkhk Mkrník
¼økðkLkLkk Lkk{Lke sÞ çkku÷íkk níkk. ÃkehMkLkkhkyku íkktçkzeyku
ík{k{ çkúkñýku s{e hÌkk Au. Lkðe hMkkuE çkLkkððkLke sYh Lkrn
¼he ¼heLku økh{ ½e ÃkrzÞk{kt ykÃkíkk níkk. rð«ku ½e{kt ÷kzw
Ãkzu. {kxu [k÷ku nðu MkeÄwt-Mkk{kLk òuEyu. ÃkAe ©enrh íkuykuLku MkkÚku
çkku¤eLku Lkh{ fheLku Mkçkzfku ¼he ÷kzw s{íkk níkk. s{íkk s{íkk
÷E ßÞkt MkeÄkLkku Mkk{kLk níkku íÞkt økÞk. òuÞwt íkku Mkk{kLk çkÄku
rð«ku ÷kzwLkkt íkÚkk ©enrhLkkt ¾qçk ð¾ký fhíkk níkk. Ëk¤-þkf fkuE
s su{Lkku íku{ níkku (sux÷ku ÷kÔÞk níkk íkux÷ku s níkku) yuf
÷uíkk Lknª, {kºk ÷kzw s ¾qçk s{íkk níkk. rð«ku s{ðk ÷køÞk
ík÷¼kh Ãký ykuAku ÚkÞku Lk níkku. íku òuE Mktíkku íkÚkk nrh¼õíkkuyu
yux÷u ©enrh ÃkehMkLkkhkykuLku ¾qçk ykøkún fheLku ÃkehMkðkLke
ykùÞo MkkÚku {kLÞwt fu yk ©eS{nkhksLkku s «íkkÃk Au. ÃkAe
¼÷k{ý fhe. ©enrh ïuík ð†ku Äkhý fhe ½kuzk WÃkh çkuMke ©enrhyu íku çkÄkLku fÌkwt su ík{ku yk Mkk{kLk Mkt¼k¤ku. íku {kxu
ÃktÂõíkLkkt ËþoLk fhðk LkeféÞk. yk¾e [kuhkMkeLke ÃktÂõíkykuLke Ãkkt[ òuEyu íku MktíkkuLku íkÚkk fk{fks{kt hkÏÞk nkuÞ íku ík{k{ nrh¼õíkkuLku
«Ërûkýkyku fhe, yktçk÷eyku{kt {t[ WÃkh rçkhks{kLk ÚkÞk. ynª hk¾òu. ÃkAe hMkkuzkyu sELku òuÞwt íkku ÷kzw ½ýk s Ãkzâk
rn{k¼kE þuXLke {kíkkyu Ãký ÃktÂõíkykuLkkt ËþoLk fÞkO. rð«ku s{e níkk. íku òuE ©enrhyu fÌkwt fu rð«kuyu ÷kzw çknw s fÞko íkuÚke yzÄku
hnuðk ykÔÞk íÞkhu ¾qçk Ÿ[k Mðhu WÃkhk WÃkhe &÷kufku çkku÷ðk yzÄ ðæÞk Au. íkku Mkt½{kt su sBÞk rðLkk hÌkk nkuÞ íku ík{k{Lku
÷køÞk. íkuÚke ykfkþ yLku ðLk çktLku økkS QXâkt. yuf ½ze rËðMk çkku÷kðeLku s{kzòu. þnuhLkk nrh¼õíkkuLku íkÚkk yk¾k ¾ku¾hk-
hÌkku íÞkhu çkÄk s{e hÌkk. s{eLku çkÄk rð«ku ¾qçk «MkÒk ÚkÞk. {nu{ËkðkË økk{{kt sux÷k {kýMkku Au íku ík{k{Lku çkku÷kðeLku
s{kzòu. Ëk¤, ¼kík, þkf Ãký ½ýkt s Au. fktE ¾qxu íku{ LkÚke. • ©enrh {t[ WÃkh rçkhkSLku MkðoLku ËþoLk ykÃkíkk níkk
çkeò yLLkkÚkeoyku ykðu íku{Lku Ãký s{kzòu. íku{ fhíkkt Ãký òu íku søÞkyu ©enrhLku çkuMkðk {kxuLkk çku {t[ çkLkkÔÞk níkk.
÷kzw ðÄu íkku çknkhøkk{kuÚke ykðu÷k nrh¼õíkkuLku ¼kíkk{kt ykÃkòu. yuf Ãkqðo íkhV yLku çkeòu Ãkrù{ íkhV níkku. Ãkqðo íkhVLkku {t[
yLku ðÄu÷ku çkÄku s Mkk{kLk nk÷ {trËh{kt {kuf÷e ykÃkòu. ÃkAe yktçk÷eLkk yuf ð]ûkLke Lke[u fhu÷ku níkku. íku {t[ f{h sux÷ku Ÿ[ku
Mkðkhu ðuÃkkheykuyu fhkh «{kýu íkuLkku {k÷ ÃkkAku ykÃkòu. íku{ Aíkkt níkku. ßÞkhu rËðMk yuf Ãknkuh [Zâku íÞkhu ©enrh íÞkt ykðeLku
ðÄu íkuLke ÞkuøÞ ÔÞðMÚkk fhòu suÚke çkøkkz Lk ÚkkÞ. çkuXk. íkuLkk WÃkh yktçk÷eLkku ½kxku AktÞku níkku. íku {t[ WÃkh ©enrh
WÃkh «{kýu Vkøký MkwËe ºkes-[kuÚkLkku hkºke rËðMkLkku íkÚkk Ãkrù{ {w¾ hk¾eLku çkuMkíkk níkk yLku fktE ðýoðe Lk þfkÞ íkuðe
Ãkkt[{Lkku yk¾k rËðMkLkku ¾qçk Ãkrh©{ nkuðkÚke þktríkr«Þ ©enrh Mk¼k Úkíke níke. yuf rËðMk ©enrh íku {t[ WÃkh çkuXk níkk. yLku
Ãkkt[{Lke {kuze hkík MkwÄe ðÄu÷k {k÷Mkk{kLkLke ÔÞðMÚkk fhðkLke Mkðuo ïuík ðMºk Äkhý fÞkO níkkt. Vq÷Lkk nkh{kt ©enrhLke {qŠík
WÃkh «{kýu ¼÷k{ý fhe, ÃkkuíkkLkk íktçkw{kt sELku ÃkkuZe økÞk. Lk¾Úke rþ¾k ÃkÞOík AðkE økE níke. {kºk yuf {w¾f{¤ Ëu¾kíkwt
• fhe [kuhkMke Lku {xkze ÷¾[kuhkMke níkwt. íkuLke yËT¼wík þku¼k fne þfkíke LkÚke.
ykÃk íkku MkkûkkíkT ¼økðkLk Aku. íku ykÃku [kuhkMke fhe íÞkhu • “s{íkkt s{íkkt òÞ «ký, íkuLkk fw¤{kt ÚkkÞ ð¾ký”
y{u òÛÞwt. yk y{ËkðkË þnuhLke [kuhkMke fhðkLke fkuE ®n{ík fktfrhÞk [kuhkMke{kt çkúkñýku s{íkk níkk. íkuLkk ËþoLku ©eS
fhíkk LkÚke. ykÃku yuf Ãknkuh ðkh{kt su òuEyu íku çkÄku Mkk{kLk ÃkÄkÞko yLku Ÿ[k nkÚk fheLku çkkuÕÞk su çkúkñýkuLku ÷kzðk çknw
fE heíku ¼uøkku fhe ËeÄku ? ykÃk Ãkkuíku ÄLk hk¾íkk LkÚke yLku çkeò ðnk÷k nkuÞ {kxu ¾qçk s{òu, íku WÃkh ©eSyu ðkík fhe, su
ÃkkMku h¾kðíkk Ãký LkÚke. ÄLk rMkðkÞ ykðwt fk{ ÚkkÞ Lkrn. ÄLk y{ËkðkË suðwt þnuh níkwt. íku{kt çkúkñýku [kuhkMke{kt s{ðk økÞk.
rðLkk [kuhkMke fhðkLke ðkík fhðe íku Mkwøk{ LkÚke. fhkuzÃkrík þknwfkh íÞkt yuf Ãktrzík Ãký ¼ýLkkhk ¼uøkk ÷ELku s{ðk økÞku níkku íkuýu
nkuÞ, íkku Ãký fkuE [kuhkMke fhíkk LkÚke. ðÄkhu Lku ðÄkhu ÄLk ¼u¤wt ÷kzðk ¾qçk ¾kÄk íkuÚke Lke[wt òuE þfu Lkrn. íku rðãkÚkeoLku ¾¼u
fhðk {kxuLkk MktfÕÃkku {Lkw»Þ hkus hkus fhíkku hnu Au. yu{ fhíkk nkÚk {qfeLku çkòhu ykðíkk rðãkÚkeoLku fnu, “{khk Ãkøk{kt òuzk Au
òu {Lkw»Þ {he òÞ íkku MkÃko ÚkkÞ Au yÚkðk ¼qík ÚkkÞ Au. ÷kufkuLku fu LkÚke ?” íÞkhu ðkrýÞk fnu, “çknw sBÞk ÷køkku Aku.” íÞkhu Ãktrzík
ÄLk {¤u Au, Ãký [kuhkMke fhíkk LkÚke íkuyku õÞkhuÞ ÷¾[kuhkþeLku fnu, “sBÞk íkku òLke. íkuLku íkku ÃkkA¤ ¾kx÷k{kt WÃkkzeLku ÷kðu
íkhþu Lkrn. ykÃk íkku ÷¾[kuhkMkeLku {xkzLkkhk Aku yLku Úkkuzwt Ãký Au. nwt íkku [k÷eLku òô Awt.” íÞkt íkku òLkeLku WÃkkzeLku LkeféÞk íÞkhu
ÄLk hk¾íkk LkÚke. Aíkkt Ãký ykÃku yÃkkh [kuhkMkeyku fhe Au, fux÷kÞ ðkrýÞku fnu : “òLke çknw sBÞk ?” íÞkhu òLke fnu : “sBÞk
Þ¿kku fÞkuo Au yLku fux÷kÞ rð«kuLku fLÞkËkLk yÃkkÔÞkt Au. fux÷kÞ íkku íkw÷òhk{ íku íkku ík¤{kt hÌkk. íÞkt s {he økÞk yLku nwt íkku
rð« çkk¤fkuLku Þ¿kkuÃkðeík yÃkkðe Au yLku fux÷kÞ çkúkñýkuLku yï, ½uh ÃknkU[eþ” yu{ ©eSyu ðkík fhe. yLku rð«kuLku hkS fÞko.
ðMºk íkÚkk ÄLk ðøkuhuLkwt yÃkkh ËkLk ykÃÞwt Au. (©e Mðkr{LkkhkÞý Mktrníkk ®[íkk{rý-47)
• rð«kuyu øk¤k MkwÄe ½e ÃkeÄwt ËeÄkt Lku ÃkAe ÃkkAk {t[ WÃkh rçkhks{kLk ÚkÞk, ÃkAe {nkhks
©enrhyu fhu÷e [kuhkMke{kt çkúkñýku s{íkk s{íkk çkkuÕÞk fu “ykðe ¼ezâ íkku fkuE Mk{iÞk{kt ÚkE LkÚke” yu{ fneLku
“LkhLkkhkÞý ËuðLke sÞ...Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLkLke sÞ...” yk {wõíkkLktË Mðk{e íkÚkk ykLktË Mðk{eLku ¼÷k{ý fhe fu “yk Mkk{kLk
heíku sÞ çkku÷kðíkk níkk. ÷kz s{LkkhkLku íkktçkze ¼he ¼heLku ðæÞku Au íku çkÄku {trËhu ÃknkU[íkku fhòu Lku y{u íkku nðu [k÷þwt”
WÃkhÚke ykÃkíkk níkk. ½e{kt ÷kzwLku fheLku Mkçkzfk ÷uíkk níkk. Ëk¤ yu{ fne MknwLku {¤eLku [kÕÞk íku suík÷Ãkwh sELku hkºke hÌkk Lku
¼kík fÞko níkk, Ãký rð«ku íkuLku yzíkk Lkrn. rð«ku ½e{kt Ze÷k fheLku ÃkAe økýuþ Äku¤fkLke hkÛÞw{kt sELku çku hkºke hÌkk Lku íÞktÚke Vhíkk
÷kzwLku Ãkeíkk níkk, íku ftX ykðu íÞkt MkwÄe sBÞk. yLku íku ð¾íku yÃkkh Vhíkk økZÃkwh ÃkÄkÞko. (©enrh[rhºk ®[íkk{rý ðkíkko-247)
«MkLLk ÚkÞk. íku Mk{Þu &÷kuf çkku÷íkk níkk íkuLkkÚke ykfkþ yLku ðLk • ÷kzw y¾qx ÚkÞk
økkS hÌkw níkwt. rËðMk ÃkkA÷e yuf ½ze ßÞkhu çkkfe hÌkk íÞkt ßÞkhu çkúkñýku sBÞk íÞkhu ©enrh [k÷ðk {kxu íkiÞkh ÚkELku
MkwÄe rð«ku s{íkk hÌkk. íku heíku s rð« çkkEyku níke íku Ãký çkÄe yï WÃkh çkuXk. Mkðo ïuík ðMºk Äkhý fÞkO níkkt. ïuík Vq÷Lkk
íÞkt s{íke hne. Ëþðeþ nkh ©enrhyu Akíke WÃkh Äkhý fÞko níkk. Vq÷Lkk økwåA
• yuf çkúkñýu rLk»fw¤kLktË Mðk{eLku nkÚku çkxfwt ¼ÞwO çktLku fkLk WÃkh Äkhý fÞko níkk. Ãkk½{kt Vq÷Lkk íkkuhk ÷xfíkk níkk.
ÃkAe {nkhksu çkúkñýkuLku MkeÄkt ËeÄkt Lku [kuhkMke LkkíkLkk ßÞkt økku¤, ½e yLku ÷kux hkÏÞk níkk íÞkt ykðeLku íkuLku òuðk ÷køÞk.
çkúkñýkuLkk [kuhkMke [kufk ÚkkÞ Lku [kufu [kufu fktE çkøkkz Lk ÚkkÞ Mkk{kLk íkku sux÷ku níkku íkux÷ku Lku íkux÷ku s níkku. yuf ík÷¼kh Ãký
íkÚkk òuíkwt fhíkwt nkuÞ íku MkkÁ yuf yuf MkkÄw hk¾u÷ íkuðk{kt yuf ykuAku Ëu¾kÞku Lkrn.
LkkíkLkk çkúkñýku MkeÄkLkwt økkzwt ÷ELku þnuh{kt nktfeLku ÷E [kÕÞk. ÃkAe ©enrhyu ykLktËkLktË Mðk{eLku çkku÷kðeLku fÌkwt fu, “ nðu
íku økkzwt rLk»fw¤kLktË Mðk{eyu Ãkhkýu ÃkkAwt ð¤kÔÞwt íÞkhu íku çkúkñý yk Ãkzu÷ku çkÄku Mkk{kLk ík{u Mkt¼k¤ku. fk{fks{kt sYh nkuÞ íkux÷k
Mðk{eLku çkxfwt ¼heLku Ãkhkýu økkzwt økk{{kt ÷E [kÕÞku íku ð¾íku Mktíkku yLku nrh¼õíkkuLku hk¾ku. rð«kuyu su ÷kzw fÞko Au íku yzÄku
©eS{nkhks çkesu MðYÃku ËMk-çkkh Mðkh MkkÚku íÞkt ÃkÄkÞko Lku yzÄ ðæÞk Au. Mkt½Lkk sux÷k nrh¼õík Au íku çkÄkLku s{kzku. þnuhLkk
Mðkhkuyu rÃkMíkku÷Lkk yðks fÞko íkuÚke çkúkñý økkzwt {qfeLku ¼køke sux÷k nrh¼õík Au íku çkÄkLku Ãký çkku÷kðeLku s{kzku. íku fhíkkt Ãký
økÞk ÃkAe íku økkzwt ðk¤eLku ÃkkAwt ÷kÔÞk Lku {nkhks [kufu [kufu VheLku òu ÷kzw çk[u íkku íku çkÄk çknkhÚke ykðu÷k nrh¼õíkkuLku ¼kíkk{kt
çkkuÕÞk fu “÷kzwt ¾kòu, økku¤ Mkkfh ½e ¾ktz ¾kòu Ãký y{khk ykÃkku. {nu{ËkðkË yLku ¾ku¾hk{kt sux÷k nrh¼õíkku Au íkuLku
MkkÄwLku fkuE ¾kþku Lkrn” ÃkAe {nkhksu økku¤ hktÄðkLke fzk{kt MkkÄw çkku÷kðeLku s{kzku. yLku fkuE yLLkkÚkeo ykðu íkku íku{Lku Ãký s{kzku.
ÃkkMku þehku fhkÔÞku Lku nòhku økheçk økwhçkktLku s{kzâkt Lku fkXeykuLkk ykx÷e ðkík fheLku ©enrh rð«kuLku Vhíkk Ãkkt[ yktxk VÞko
MðkhkuLku Ãký s{kzâk ÃkAe {nkhks fkXeLkk MðkhkuLku MkkÚku ÷ELku yLku ÃkAe íÞkÚke [kÕÞk. íku yMk÷k÷e ÚkELku suík÷Ãkwh ÃkÄkÞko. (©e
çkúkñýku s{íkk níkk íkuLku çku «Ërûkýk fheLku nòhku {Lkw»ÞkuLku ËþoLk nrh[rhºkk{]ík Mkkøkh, Ãkqh-hh, íkhtøk-9Ãk, 96, 97, 98)
• [kuhkMke{kt {hu÷k çk¤ËLku ©enrhyu SðLkËkLk ykÃÞwt su yux÷e ðkh{kt þkÚke {he økÞku ? íÞkhu íkuýu çkÄe ðkík fhe.
©enrh fktfrhÞk Mkhkuðh WÃkh rð«kuLke [kuÞkoMke fhðk {kxu íÞkhu ©enrh çkkuÕÞk su Ãkþw yufË{ Lk {hu, Úkkuzku½ýku Sð nþu.
MkeÄk ðøkuhuLke íkiÞkhe íkÚkk ÔÞðMÚkk fhkðíkk níkk. íku ð¾íku ¾t¼kíkÚke íÞkhu íku çkkuÕÞku su íku{kt shk Ãký Sð LkÚke. íÞkhu ©enrh fnu,
©kðf ðkrýÞkLkku {kuxku Mkt½ fuMkrhÞkS Þkºkk fhðk síkku níkku. [k÷ Ëu¾kz òE. yu{ fne çk¤Ë ÃkkMku økÞk Lku íku çk¤ËLku òuE
íku{ýu hMíkk{kt fktfrhÞk Mkhkuðh WÃkh ÃkkýeLke íkÚkk AktÞkLke Mkkhe ©eS çkkuÕÞk su ykLkku Sð fÃkk¤u [ze økÞku Au íku n{ýkt QXþu.
Mkøkðz òuE íÞkt yuf íkhV Wíkkhku fÞkuo. íku{Lku {¤ðk þnuhLkk ½ýk íku Mkkt¼¤e Mkt½Lkkt íkÚkk çkeòt {kýMkku {Lk{kt rð[kh fhðk ÷køÞkt
ðkrýÞk ykÔÞk. íku{ýu Mkt½ðk¤k ðkrýÞkykuyu ÃkqAâwt su ykx÷k fu {hu÷k-SðíkkLke íkku ¾çkh LkÚke Lku ¼økðkLk ÚkÞk Au. ©eSyu
çkÄk íktçkw fkuLkk Au yLku ykx÷wt çkÄwt MkeÄwt Mkk{kLk þwt fhðk fhkÔÞwt íku ÷kufkuLkk rð[khku ytíkÞko{eÃkýu òýe íku çk¤Ëðk¤kLku fÌkwt su íku
Au ? íÞkhu íku ðkrýÞk çkkuÕÞk su Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLk fnuðkÞ çk¤ËLkk fkLk{kt íkwt Ãkkt[ ðkh ‘Mðkr{LkkhkÞý, Mðkr{LkkhkÞý’ yu{
Au íku{ýu ynªÞkt {kuxwt {trËh fhkðe Ëuð ÃkÄhkÔÞk Au. íku rLkr{¥ku çkku÷ yux÷u íku Mkkhku Úkþu. íkuýu íku «{kýu fÞwO yux÷u íkífk¤ çk¤Ë
íkuyku [kuÞkoMke fhðkLkk Au íku {kxu yk MkeÄwt íkiÞkh fhkÔÞwt Au. ÃkAe Sðíkku ÚkÞku. ©enrhLkku ykðku yËT¼wík «íkkÃk òuE Mkt½ðk¤k yLku
þnuhLkk ðkrýÞkyku ÃkkuíkkLku ½uh økÞh. Mkt½ðk¤k fux÷kf {kýMkku çkeò {kýMkku ykùÞo ÃkkBÞk yLku ©enrhLku Ãkøku ÷køke ¾qçk ð¾ký
MkeÄwt Mk{kLk ÷uðk þnuh{kt økÞk íku ð¾íku Mkt½Lkk økkzktLkk [kh-Ãkkt[ fhðk ÷køÞk. yu{ ©enrhyu «íkkÃk çkíkkÔÞku.
çk¤Ë Aqxe økÞk Lku Mkk{Mkk{k çkkÍe Ãkzâk. íku{kt yuf çk¤Ë hkMkLke • ©kðf rn{kþuXLkkt {kíkw©e y{]íkçkkLke Mk{sý òuE
økqt[{kt ykðe sðkÚke íkuLkk øk¤k{kt Ëkuhzwt ÃkuMke økÞwt íkuÚke íku çk¤Ë {nu{kLk Ãký ©enrhLkk ykr©ík ÚkÞk
{hý ÃkkBÞku. íku òuE Mkt½Lkk {kýMkku WËkMk ÚkÞk. íkuðk{kt íku çk¤ËLkku y{ËkðkË{kt LkhLkkhkÞýËuðLkwt {trËh íkiÞkh ÚkE økÞwt. {qŠík
{kr÷f økk{{ktÚke ykÔÞku. íku ÃkkuíkkLkku çk¤Ë {hu÷ku òuE Ãkkuf {qfe «ríkckLkku rËðMk ykÔÞku. yu xkýu ¼õíkkuLkk niÞk{kt nh¾Lke nu÷e
hzðk ÷køÞku. íku Mkkt¼¤e ©enrh çkkuÕÞk su ykx÷wt Wíkkð¤wt fkuý [ze. ÷kufku íkku økktzkíkwh çkLkeLku {kÞkLkku yt[¤ku VUfe ËE ©e nrhLkk
hzu Au ? íÞkhu Mkuðfkuyu fÌkwt su ynªÞkt su ðkrýÞkLkku Mkt½ QíkÞkuo Mk{iÞk{kt nkÕÞk. Mk{iÞk{kt íkku ÷kufku Lkk[ðk ÷køÞk, yçke÷-økw÷k÷
Au íku Mkt½ðk¤kLkk økkzkLkku yuf çk¤ËLkku {kr÷f hzkðu Au. ÃkAe Wzkzðk ÷køÞk. yLku feíkoLkLke h{Íx çkku÷ðk ÷køke. íku òuðk {kxu
Mkt½ðk¤k{kt fkuEfu íkuLku fÌkwt su ík{u yk ÃkkMkuLkk íktçkw{kt òð, íku{kt þuheyu þuheyu ÷kuf Q{xâwt, yu ð¾íku rn{k¼kE þuXLkkt çkk y{]ík
Mðkr{LkkhkÞý Au. íku{Lku ÷kufku ¼økðkLk fnu Au, íkku òu ¼økðkLk çkk ÍY¾u çkuXu÷kt. íku{ýu Ãký Mkk{iÞwt òuÞwt Lku ykùÞo ÃkkBÞkt yux÷u
nþu íkku íkkhku çk¤Ë Sðíkku fhþu. yux÷u íku økkzkðk¤ku ©eSLkk Lkkufhkýe [tÃkkLku MkkË fhe çkku÷kðe ÃkqAâwt : “[tÃkk ! òu íkku ¾he,
íktçkw ÃkkMku ykðeLku hkuðk ÷køÞku íkuLku ©eS{nkhksu ÃkkMku çkku÷kðeLku yk Mkk{iÞwt fkuLkwt Au ? õÞktÞ fÚkk çkuMku Au fu fkuE MktíkÃkwhw»kLkkt
fÌkwt su íkwt þk {kxu hzu Au ? íÞkhu íku çkkuÕÞku su {khku Mkkhk{kt ðÄk{ýkt ÚkkÞ Au ?” çkk, Þu íkku Mðkr{LkkhkÞý Mkt«ËkÞLkwt Mkk{iÞwt
Mkkhku rMk¥kuh YrÃkÞkLkku çk¤Ë {he økÞku Au. íÞkhu ©eS çkkuÕÞk Au. íkuykuyu LkhLkkhkÞýËuðLkwt fk¤wÃkwh{kt MkwtËh {trËh çkLkkÔÞwt Au.
íÞkt {qŠík «ríkck fhðk {kxu økZzuÚke Mðkr{LkkhkÞý ÃkÄkhu Au. íÞkt MkktÏÞÞkuøke çkkÞw fnuíke. þwt yuLke Mk{s ? þwt yuLke ðkíkwt ?
çkk ! yu {trËhLke þe ðkík fhwt ! ykðku fÃkhku Mk{Þ Au, AíkktÞ ykÃkýu íkku {kLkð sLk{ ÷eÄku Ãký {khøk s ¼qÕÞk yuLke nðu
Ëuðkðk¤k niÞwt {kuf¤wt {u÷e Ä{koËku fhu Au E íÞkt «íÞûk òuðk {¤u Mk{sý Ãkze. {kxu fnwt Awt çkk, fu sku ík{Lku {LkÚke Mkk[ku ¼kð
Au. þwt yuLke ònkus÷k÷e, f¤kfkheøkhe íkku ykÃkýu òuíkk s hne òøÞku nkuÞ íkku yksu ¾hu¾hku {kufku Au. {trËh{kt {qŠík «ríkck fhðk
sEyu ! yu{ktÞ yuLkk MkkÄw íkku çkÄk ÃktÚkkuÚke Lkku¾k nkU. yuLkk ykðíkk Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLku fktfrhÞu Mk¼k fheLku [kuhkMkeLkku
rLkÞ{Äh{ çkeòÚke swËk s, yux÷u fnuðkÞ Au fu MkkÄw Úkðwt íkku søkLk {ktzâku Au. yk¾k þnuhLkk çkúkñý MkkÄwLku s{kzðkLkk Au.
Mðkr{LkkhkÞýLkk !” yk rLkýoÞ íkku fk÷u s ÷uðkÞku Au. ÷kufku yu Mkkt¼¤e Af ÚkE økÞk.
“çkk ! ÕÞku {khk s ½hLke ðkík fhwt íkku, {khk ½hðk¤k yðk yu÷k ¼i ykÃkýk ½h{kt çku-[kh {nu{kLk ykððkLkk nkuÞ íkku íkuLke
¾kuxk ÷¾ýu [zu÷k, ËkY–swøkkhLkk nhuz çktÄkýe, fk{ÄtÄku {Lk çku rË Ãku÷k íkiÞkhe fheyu íÞkhu Mk[ðkÞ yLku yk íkku nòhwt ÷kufku
Vkðu íkku fhu, Lknª íkku ºký xktýkt ¾kE-ÃkeLku h¾zíkkt fhu. yu{kt yuf s{kzðk fktE LkkLkeMkqLke ðkík Úkkuze Au ?”
ð¾ík {trËhu fk{u økÞu÷k íÞkhu MkkÄw MkkÚku yku¤¾ ÚkE Lku Äehu Äehu “çkkE ! Mðkr{LkkhkÞý ftEf [{ífkhe ÷køku Au, Lkrn íkku
íÞkt nuðkÞk ÚkÞk Lku ftXe çktÄkðe økwhw fÞko. ÃkAeÚke yu{Lku MknòLktË ykðwt {kuxwt {trËh yLku ykðk WíMkð fhðk ðn{k Ãkzu.” y{]íkçkkLku
Mðk{eLkkt ËþoLk ÚkÞkt Lku {LkLkk ½kx ¼ktøke økÞk. ÔÞMkLkku Aqxe økÞkt. Mkkt¼¤íkkt s {Lk{kt íkk÷kðu÷e òøke. yu çkkuÕÞk : “[tÃkk, íkwt ÷¾kLku
yLku yuðk íkku ¼Âõík{kt ÃkhkuðkÞk fu Lkðhk Ãkzâk fu {trËhu Mkuðk çkku÷kðe ÷kð.”
fhðk nkÕÞk òÞ !” Úkkuzeðkhu ÷¾ku ykðe Mkk{u Q¼ku íÞkhu y{]íkçkkyu fÌkwt :
“íkku íkku fkuE ðkh yuLkk {khuÞ ËþoLk fhðkt Ãkzþu.” “¼kE ! íkwt yLku çku[kh sý yuf MkhMk {òLke Ãkk÷¾e ÍxÃkx
y{]íkçkkLku niÞk{kt ½kx Úkíkk çkkuÕÞkt. “fkuE ðkh þk {kxu ? çkk ! íkiÞkh fhku yLku {khku hÚk íkiÞkh fhe ÷kðku. {khu ©e Mðkr{LkkhkÞýLkkt
Äh{Lkk fk{{kt Ze÷ þwt ?” yuf fnuðík Au Lku fu, ËþoLk fhðk sðwt Au.”
‘fk÷ fhíkk yks fh, yks fhíkk yçk,’ ÷¾ku íkku Úkkuze s ðkh{kt hÚk yLku Ãkk÷¾e ÷kðe nksh ÚkÞku.
yðMkh çkeíku òík ni, rVh fhuøkk fçk ? y{]íkçkkyu [tÃkkLku hÚk{kt MkkÚku çkuMkkze Ãkk÷¾e MkkÚku ÷eÄe.
“ynku...nku ! çkkE, íkwt íkku çknw {kuxe Mk{sËkh Au nkU ! fktfrhÞk ík¤kðu íkku ÷kufkuLkku swðk¤ òBÞku níkku. y{]íkçkkyu
yk Wfhzu híkLk ÃkkõÞk suðwt Au.” íÞkt ykðLkkh [tÃkkLku fÌkwt “nu çkkE ! òu íkku ¾he, yk{kt ykÃkýLku
“Xef Au çkk, yk MktMkkh {ktzâku yux÷u rLk¼kððku Ãkzu. çkkfe Mðkr{LkkhkÞý fu{ {¤þu ?
Lkne íkku çkkfe yk{kt Mkw¾Lkk Mkhðzk Au, {Lk fËeÞ stÃkeLku çkuMku “çkk, Äehs hk¾ku. nwt n{ýkt Mk{k[kh fnuðzkðwt Awt.” fneLku
Lknª. ytíkh{kt ÷køku÷e ykøk íkku ¼ÂõíkLkk þeík¤ s¤ rðLkk xkZe [tÃkkyu ÷¾kLku fÌkwt : “ík{u òð Lku ytËh sE fwtçkuh®Mkn [kuÃkËkhLkwt
ÚkkÞ Lkrn. ykðwt çkÄwt {Lku Lkðhkþ {¤u yux÷u {trËhu òð íÞkhu Lkk{ ÃkqAe íkuLku ynª çkku÷kðe ÷kðku Lku !” ÷¾ku fwtçkuh®Mkn [kuÃkËkhLku
{éÞku yLku fÌkwt : “ík{khwt Úkkuzwtf fk{ Au. y{khk þuXkýe ÃkkMku þçËku Mkkt¼¤e y{]íkçkk ÍY¾u ykÔÞk yLku òuÞwt yu s ðu¤k LkkufhLku
ykðþku fu ?” çkku÷kðe fÌkwt : “ò Ãku÷k MktíkkuLku fnu fu, nðu ík{u çkesu õÞktÞ r¼ûkk
[kuÃkËkh fwtçkuh®Mkn yu s Ãk¤u ÷¾k MkkÚku hÚk ÃkkMku ykðe fhðk síkk Lkrn, n{ýkt ík{khu íÞkt MkeÄwt Mkk{økúe {kuf÷kðwt Awt.”
y{]íkçkkLku fÌkwt : “çkku÷ku çkk ! þk {kxu {Lku çkku÷kÔÞku Au ? þwt ÃkAe {trËhu MkeÄkt {kufÕÞkt.
fk{ Au ?” íku òuELku íÞkt ykðu÷k {nu{kLk çkkuÕÞk : “çkk ! ykÃkýu íkku
“¼kE nwt þuX rn{kþkLke çkk Awt. y{khu ¼økðkLk ©kðf fnuðkEyu yLku ík{u Mðkr{LkkhkÞýLkk MkkÄwLku MkeÄkt {kufÕÞkt ?”
Mðkr{LkkhkÞýLkkt ËþoLk fhðkt Au.” “¼÷u çkk ! Úkkuze ðkh Úkku¼ku nk, ¼kE nwt òýwt Awt Ãký yuðku xqtfku Sð ík{u Lk hk¾þku.
íÞkt nwt íku{Lku çkku÷kðe ÷kðwt Awt.” fne [kuÃkËkh ÃkkAk økÞk yLku fkuE Ãký Ä{o{kt ËkLk-Ä{koËku fhíkkt ÃkkuíkkLkku Ä{oLkkþ Úkíkku LkÚke.
¼økðkLk Mðkr{LkkhkÞý ÃkkMku sE ðkík fhe. ykðk Mk{Úko MkkÄwLkk økwhwLkkt {U ËþoLk fÞko íÞkhu {Lku íkuLkk{kt MkkûkkíkT
{nkhks íkku «Mktøk «{kýu MkkiLku fk{Lke ÔÞðMÚkk MkkUÃkíkk níkk. ykÃkýk íkeÚkofkhkuLkkt ËþoLk ÚkÞkt níkkt. yu yLkw¼ð {ut òuÞku Au. yLku
Aíkkt ¼õík ykÄeLk ¼økðkLku ¼õík nIÞkLkku ¼kð òuíkkt çkÄwt fk{ MkkÄw–çkúkñý fu økheçkLku ¼kusLk fhkððkÚke íkku {kuxwt ÃkwÛÞ {¤u
Akuze [kuÃkËkh MkkÚku [k÷ðk Ãkøk÷kt {ktzâkt. Au. yu{ çkÄe ðkík rð[khe {U Mkk{økúe {kuf÷e Au, íkuÚke ík{khku
©enrh y{]íkçkkLkk hÚkÚke Úkkuzu Ëqh Q¼k hÌkk. y{]íkçkk Sð çkøkkzku Lknª.”
hÚkÚke Lke[u Qíkhe Ãkt[ktøk «ýk{ fhe ËþoLk fhíkk {nkhksLkk y{]íkçkkLke ðkík Mkkt¼¤e {nu{kLk Ãký ykùÞo ÃkkBÞk yLku
MðYÃk{kt ÷eLk ÚkE økÞkt. íÞkhu çkkLku [kuðeMk íkeÚkOfhLkkt MðYÃk ½uh síkkt Ãknu÷kt LkhLkkhkÞýËuðLkkt ËþoLk fhðk økÞk, íÞkhu MktíkkuLkku
ðíkkoÞk yu òuE y{]ík çkk ¾qçk hkS ÚkÞk yLku ÃktËh Mkku YrÃkÞkLke Ãkrh[Þ Úkíkkt íkuyku Ãký ¼kðÚke ©e Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLkLkk
¼ux Ähe. çkkyu fÌkwt, “nu {nkhks ! ykÃkLku {kxu nwt Ãkk÷¾e ÷kðe ykr©ík çkLÞk. (LkkhehíLkku – 17)
Awt íku{kt rçkhkS ykÃk Mkt½{kt rð[hý fhku, suÚke MkkiLku ykÃkLkkt • ©enrhLke ¼ux{kt ykðu÷k LkkýkÚke ðuÃkkheykuLkwt Ëuðwt [qfÔÞwt
ËþoLk ÚkkÞ yLku Mkw¾ yLku þktrík {¤u. íku{s y{khe Ãkk÷¾e Ãkrðºk ©eLkhLkkhkÞýkrË ËuðkuLke «ríkck fÞko ÃkAe ©enrhyu
ÚkkÞ.” yuðku rLk{o¤íkkLkku ¼kð òuE {nkhks Ãký Ãkk÷¾e{kt çkuXk y{ËkðkËLkk çkúkñýkuLke [kuÞkoþe fhðk {kxu ½e, økku¤, ¾ktz,
yLku Mkðoºk Mk¼k{kt VÞko. Mkkiyu ËþoLk fhe ykLktË yLkw¼ÔÞku. [ku¾k, Ëk¤, {Mkk÷k ðøkuhu ½ýkus {k÷ Mkk{kLk ÷eÄku níkku. Mkíkík
yk «Mktøk ÃkAe íkku y{]íkçkk Ãký yðkhLkðkh {trËhu ËþoLk «ð]r¥k yLku ¾qçks Ãkrh©{, nòhku {kýMkkuLkku Mk{qn íkuLkku yLku
fhðk síkkt yLku MkíMktøk{kt çkuMkíkk. yuf ð¾ík r¼ûkk {kxu Mktíkku «ríkck íkÚkk [kuÞkoþeLkku WËT½ku»k íkuÚke þktríkr«Þ ©enrh ynªÚke
õÞkhu [k÷e Lkef¤ðwt íku rð[khðk ÷køÞk. þnuhLkk nrh¼õíkkuyu íku
rð[hý fhíkk híkLkÃkku¤{kt økÞk. yLku “LkkhkÞý nhu...sÞ
ðkík òýe yux÷u suLku íÞktÚke {k÷ ÷kÔÞk níkk íku{Lkkt Lkkýkt [qfððk
MkÂå[ËkLktË «¼wS” fne Ãkku¤Lkk Lkkfu Ãkkufkh Ãkkze Q¼k. MktíkkuLkk
ytøkuLkwt íkÚkk çkeòt fux÷kf ÔÞkðnkrhf fkÞkuo ytøkuLkwt {køkoËþoLk
{u¤ððk {kxu ÷k÷ËkMk økkuhk ðøkuhu {¤e ykLktËkLktË Mðk{eLku MkkÚku nðu çkkfeLkk YrÃkÞk Ãkt[kþe nòh hÌkk íku íkqxku íkku ¼økðkLk s
÷E ©enrh ÃkkMku økÞk, Ãkøku ÷køke nkÚk òuze çkÄk çkuXk, ÃkAe ykLktË Ãkqhku fhþu. Ãký {Lkw»ÞÚke íkku Ãkqhku Lk ÚkkÞ. yu{ ©eS {k÷ ÷kðLkkhk
Mðk{e çkkuÕÞk su nu {nkhks ! ykÃkýu [kuÞkoþe fhðk {kxu su çkÄk MkíMktøkeykuLku íkÚkk ykLktË Mðk{eLku fneLku çkkuÕÞk su ík{u
Mkk{kLk ÷kÔÞk Aeyu íkuLkkt Lkkýkt ðuÃkkheykuLku ykÃkðkLkwt fu{ fhðwt ? çkurVfh hnku yLku hkrºk ºký Ãknkuh hnu íÞkhu ík{u Mkðuo y{khe
íÞkhu ©enrhyu fÌkwt su {trËhLke rMk÷f{ktÚke ykÃkku. íÞkhu ykLktË ÃkkMku ykðòu, íÞkhu ík{kuLku çkÄk s YrÃkÞk {¤þu. yLku yíÞkhu
Mðk{e çkkuÕÞk su nu {nkhks ! nk÷{kt «ríkckLkku ½ýku ¾[o ÚkÞku ík{u fkuE þnuh{kt Lk sþku. Mkt½{kt s ÃkÚkkhe fheLku MkqE hnuòu.
Au yux÷u {trËhLke rMk÷f{kt rçk÷fw÷ YrÃkÞk LkÚke, íkku õÞktÚke • «ríkckLkk ¾[o ykÃkðk {kxu yZkh Ëuðeyku Mkrník
ykÃkeyu ? yu çkkçkík íkku Ãknu÷kt s ykÃkLku sýkðe níke. íÞkhu ÷û{eS ÃkÄkÞko
©enrh ÃkkuíkkLkk ¼õíkkuLke Ãkheûkk fhðk {kxu {Lkw»Þ[rhºk fhíkk ÃkAe ©eS{nkhks ÃkkuíkkLkk íktçkw{kt Ãk÷tøk rçkAkÔÞku níkku íkuLkk
çkkuÕÞk fu su {k÷ ÷kÔÞk nkuÞ íku ykÃku. y{u íkku y{khe ÃkkMku yuf WÃkh ÃkkuZâk yLku çkúñ[kheLku fÌkwt su yk íkçkwt{ktÚke çkÄk {kýMkkuLku
fkuze Ãký LkÚke hk¾íkk {kxu y{u þwt fheyu ? ykðkt ©eS{nkhksLkkt çknkh fkZku Lku ík{u yufs y{khe Mkuðk{kt hnku. ÃkAe çkÄkLku íktçkw
ð[Lkku Mkkt¼¤e íku {k÷ ÷uðk {kxu sLkkhk nrh¼õíkku çkkuÕÞk su çknkh fkZâk. ÃkAe ©enrh çkkuÕÞk su nu {nkÃkwÁ»k ! {æÞhkrºkyu
‘nu {nkhks ! òu ðuÃkkheLkkt Lkkýkt Lk ykÃkeyu íkku íku ÷kufku y{khk çkÄk {kýMkku {khe {kÞkÚke økkZ Mkw»kwÂÃík{kt ÷eLk Úkþu. íku Mk{Þu
WÃkh Mkhfkh{kt fuMk fhu. yux÷u Mkhfkh y{Lku çkÄkLku Ãkhus{kt ÷u.’ íkusMðe yZkh çkkEyku ykfkþ {køkuoÚke ynªÞkt ykðþu íkuLkk íkus{kt
nrh¼õíkkuLkkt WÃkhkuõík ð[Lkku Mkkt¼¤e ©eS nMkeLku çkkuÕÞk su ík{u ytòE sþku Lku ík{khkt Lkuºkku {ª[kE sþu. íÞkhu çku nkÚk òuzeLku
ík{khu fux÷k YrÃkÞk fhs ÚkÞwt Au íku fnku. íÞkhu íku Mkðuoyu nkÚk çkúñ[kheyu ÃkqAâwt su nu {nkhks yu yZkh çkkEÞwt ykððkLke ðkík
òuze fÌkwt su nu {nkhks ! {trËh fhíkkt íkÚkk «ríkckLkwt ¾[o fhíkkt ykÃku fhe íku çkkEyku fkuý Au yLku þk {kxu ykðþu íku f]Ãkk fheLku
íkÚkk çkúkñýkuLke yk [kuÞkoMke fhe íku{kt íkÚkk Mkðo Mkt½Lku s{kzðk{kt fnku. íÞkhu ©enrh çkkuÕÞk : ‘nu {nkÞkuøke ! su çkkEyku ykðþu íku{kt
íkÚkk çkúkñýkuLku Ërûkýkyku ykÃke íku ykrËf ¾[o fÞko íku{kt çkLku {wÏÞ ÷û{eS ykðþu Lku íku{Lke ËkMke su yü {nkrMkrØ íkÚkk Lkð
íkux÷k YrÃkÞk íkku ¼he ËeÄk Au. Ãký nðu {kºk yuf ÷k¾ Ëuýk rLkrÄ yrý{krËf Mk¥khLku MkkÚku ÷kðþu. íku Mkðuo ðLk rð[hý ð¾íku
çkkfe Au íkuLkwt nðu fu{ fhðwt ? íÞkhu ©enrhyu ðýeo {wfwËkLktËSLku y{khe Mkuðk fhðk ðLk{kt y{khe ÃkkA¤ ÃkkA¤ Vhíke Ãký y{ku
fÌkwt su ík{u Mkðuo Mkt½Lkk {kýMkkuLku fnku fu suLku {nkhksLku ¼ux Ãkqò íkÃkMðeYÃku níkk íkuÚke íku{Lkku Mðefkh fhíkk Lkrn. ÃkAe rþðSLke
fhðe nkuÞ íku s÷Ëe ykðu. ÃkAe Mk{Þ Lkrn {¤u. yux÷u ðýeoyu YçkY{kt y{kuyu íku{Lku fÌkwt níkwt fu y{ku MkíMktøk{kt rð[heþwt íÞkhu
Mkt½{kt íku «{kýu fnuðhkÔÞwt. yux÷u «Úk{ ÃkwÁ»kkuyu ykðeLku «¼wLke MkíMktøkeykuLkk ½hku{kt hneLku y{khe Mkuðk fhòu íkÚkk y{khu sYh
Ãkqò fhe ¼uxku {qfe. ÃkAe çkkEykuyu ¼uxku {qfe. íkuLkk YrÃkÞk ÃktËh sýkþu íÞkhu ík{kuLku yk¿kk Ãký fheþwt. íkuÚke yíÞkhu íkuyku y{khe
nòh ÚkÞk. íku çkÄk YrÃkÞk {k÷ ÷kðLkkh MkíMktøkeykuLku ykÃÞk. yk¿kkÚke y{khe Mkuðk fhðk ykðu Au. ¼økðkLk yuðk su y{u íku
y{khe íku Mkðuo ËkMkeyku Au íkuÚke ¼økðkLkLke MkËkÞ Mkuðk fhu Au íkku Zøk÷ku fÞkuo. íÞkhu ©eSyu fÌkwt su yksu y{u ík{Lku yk¿kk fhe
Ãký ¼økðkLk yuðk y{u íku {Lkw»ÞYÃku «økx ÚkELku SðLkk fÕÞkýLku íku íkku y{kÁt rðztçkLk Au. Lku ík{khk WÃkh f]Ãkk fhe ík{Lku y{khkt
{kxu ¼õíku yÃkoý fhu÷kt Ãkºk, Ãkw»Ãk ðøkuhu ðMíkw økúný fheyu Aeyu ËþoLk ykÃÞkt Au. y{u íkku y{khu «íkkÃku ÃkrhÃkqýo Aeyu. yk íkku
íkÚkk ¼õíkLke Mkuðk, Ãkqò økúný fhðk MkkÁ õÞkhuf Þk[Lkk Ãký fheyu ík{khe «kÚkoLkkÚke ík{khe Mkuðk ytøkefkh fhðk {kxu s yk «{kýu
Aeyu. Ãký y{khu yÚkuo LkÚke fhíkk Lku fkuEf ð¾ík ykðku «Mktøk fÞwO Au. y{khe su Mkuðk fhu Au íkuLku y{u {kuxk yiïÞoLku Ãk{kzeyu
ykðu íÞkhu y{u y{kÁt ÃkwÁ»kku¥k{Ãkýwt fnuíkkt y{khku «íkkÃk Aeyu. nðu Mk{Þ ÚkÞku Au {kxu ík{u ík{khk Äk{ku{kt òyku. yux÷u
Ëu¾kzeyu Aeyu. {kxu nu ðýeo ! su {kýMkku y{khku ÞÚkkÚko {rn{k «¼wLke yk¿kkÚke íku çkÄkt ÃkkuíkkLkk Äk{{kt økÞkt.
òýu Au íkuLku fktE ðMíkw Ëw÷o¼ LkÚke. Aíkkt y{u íkku íku rMkrØykuLku
ÃkAe ©enrhyu çkúñ[kheLku fÌkwt su ík{u Ëeðku fheLku yk ÄLkLkku
RåAíkk Ãký LkÚke, Ãký íku{ýu y{khe ½ýe «kÚkoLkk fheLku fÌkwt su
Zøk÷ku Au íku Mkt¼k¤ku yux÷u çkúñ[kheyu Ëeðku fheLku òuÞwt íkku {kuxku
nu {nkhks ! y{kuLku ykÃkLke fktEf MkuðkLkku ÷k¼ ykÃkku, suÚke
YrÃkÞkLkku Zøk÷ku òuÞku. íÞkhu çkúñ[khe çkkuÕÞk su nu {nkhks !
y{kÁt MkkÁt ÚkkÞ. yu{ y{u æÞkLk{kt çkuXk níkk íÞkhu íku{ýu yk
yk íkku ½ýk s YrÃkÞk Au íku ykÃkýe ¾hkòík (Ëuðwt) [qfðíkkt Ãký
«{kýu fÌkwt íÞkhu y{u íkuLkk WÃkh f]Ãkk fheLku nk Ãkkze. yu{
ðÄþu. ÃkAe ©enrhyu fÌkwt su nu çkúñ[khe ! ykLktË Mðk{eLku íkÚkk
çkúñ[kheSLku ©enrh ðkíkko fhu Au íÞkt {æÞ hkrºkLkku Mk{Þ ÚkÞku.
ykÃkýku {k÷ ÷kðLkkh MkíMktøkeykuLku çkku÷kðeLku Mkðuo YrÃkÞk íku{Lku
©enrhyu fÌkwt su nu çkúñ[khe ! yuf {kuxe òs{ ynª
ÃkkÚkhku. yux÷u çkúñ[kheSyu òs{ ÃkkÚkhe, yux÷k{kt {nkíkusMðe ykÃke ãku. yux÷u çkúñ[kheS íku MkðuoLku çkku÷kðe ÷kÔÞk íku{Lku
÷û{eS Mkrník yZkh Ëuðeyku ykðeLku ©eSLku Ãkøku ÷køke ½ýe {nkhksu fÌkwt su yk YrÃkÞkLkku Zøk÷ku Au íku{ktÚke suLke ÃkkMkuÚke ík{u
Míkwrík fheLku ÃkAe çkku÷e fu nu «¼ku ! ykÃk y{Lku su{ RåAk nkuÞ {k÷ ÷kÔÞk nku íku MkðuoLku çkku÷kðe Lkk{wt òuE çkhkçkh rnMkkçkku fhe
íku{ yk¿kk fhku. yux÷u y{u íku «{kýu fheyu. ©eS{nkhks çkkuÕÞk sux÷k YrÃkÞk ykÃkðkLkk Lkef¤u íku «{kýu íku{Lku ykÃkeLku íku{Lkk
su y{u yk þnuh{kt {trËh fhe ©eLkhLkkhkÞýkrË ËuðkuLke MÚkkÃkLkk nkÚkyûkhLkk LktËkðk (ÃknkU[) ÷uòu, Ãký ¼q÷ fhþku Lkrn. ©enrhLke
fhe. íku{kt ½ýk s rð«kuLku íkÚkk MktíkkuLku íkÚkk nrh¼õíkkuLku íkÚkk çkeò yk¿kk «{kýu Mk{Þ ÚkÞku íÞkhu Ëhuf ðuÃkkheÞkuLku çkku÷kðe íku{Lkk
yLLkkÚkeo {Lkw»ÞkuLku Mkkhe heíku s{kzâk íkÚkk Ërûkýkyku ykÃke íkuLkwt ÷uýk Lkef¤íkk YrÃkÞk{ktÚke «Úk{ fhu÷k fhkh «{kýu ðÄu÷ku Mkk{kLk
½ýwt ¾h[ ÚkÞwt Au íku ¾h[Lkkt Lkkýkt ykÃkku. íÞkhu íku Mkðuoyu fÌkwt ÃkkAku ykÃkðkLkku nkuE rnMkkçk Ãkuxu W[f YrÃkÞk ykÃke íkuLke ÃknkU[ku
su nu {nkhks ! y{khkt {kuxkt ¼køÞ su ykÃkLkkt ËþoLk ÚkÞkt íku ÷E ÷eÄe yLku ÃkAeÚke ©enrhyu rnMkkçkku [qfíku fhðk {kxu çkeò
{kuxku ÷k¼ ÚkÞku Lku ykÃku y{Lku su yk¿kk fhe íku «{kýu y{u Q[f YrÃkÞk nrh¼õíkkuLku ykÃÞk. íku{ fhíkkt Ãký ½ýks YrÃkÞk
fheþwt, fkhý ykðku ykÃkLke MkuðkLkku ÷k¼ ÷E ykÃkLku hkS fhðkLkku ðæÞk íku YrÃkÞk ykLktË Mðk{eLkk {w¾íÞkh su nrh¼õík níkk íku{Lku
Mk{Þ y{Lku Vhe õÞkhu {¤u ? yu{ fne òs{ WÃkh {kuxku ÄLkLkku çkku÷kðeLku {trËh ¾kíku ©enrhyu ykÃke ËeÄk.
• [kuhkMke{kt ÷k÷ËkMk økkuhkLke Mkuðk {kuxk ‚í‚t„e™u ƒku÷kðe™u fÌkwt fu Œ{u ƒÄk [kixk{kt sE™u ½e,
™h™khkÞýËuð™e «rŒck fÞko …Ae ©eS{nkhksu {wõŒk™tË „ku¤, ½ô, [ku¾k ð„uhu ‚h‚k{k™ ÷E ykðku ™u …h{ Ënkzu
Mðk{e ykrË ‚ËT„wÁ™u ƒku÷kðe™u fÌkwt fu, ™h™khkÞý …ÄhkÔÞk [kuhkMke fhðe Au. ƒÄkyu ‚h‚k{k™ ÷kðe ÷kðe fktfrhÞk Œ¤kð
Œu {kxu ƒúkñý s{kzðk òuEyu. …Ae yk™tË Mðk{e™u …qATÞwt fu, W…h …nkU[kzâku. {nkhks íÞkt …ÄkÞko y™u ƒkuÕÞk fu y{khe …qò
Œ{khk fkuXkh{kt Yr…Þk nkuÞ Œku ynª™k ƒúkñý™u s{kzeyu. fhðe nkuÞ Œu ƒúkñý™e …tÂõŒ ÚkÞk …nu÷k fhu. yksu ƒúkñý™e
yk™tËk™tË Mðk{eyu fÌkwt fu, fkuXkh{kt Œku fktE ™Úke. {nkhks fnu …tÂõŒ Úkþu íÞkhu y{khu [k÷ðwt Au.
: fkuE Ä™kZâ nrhs™ Yr…Þk yk…u yuðku Au ? yk™tËk™tË Mðk{e suhk{ ƒúñ[khe y™u ™k™k¼kE …k‚u yk heŒu ‚t½{kt ‚kË
fnu : yuðku Ä™kZâ nrhs™ Œku {khe …k‚u fkuE ™Úke fu su yk…ý™u …zkÔÞku. {nkhks „kËe ŒrfÞk ™t¾kðe™u {t[™e ™e[u rƒhksŒk
Yr…Þk yk…u. …ý yuf ÷k÷Ëk‚ „kuhk Au Œu Úkkuzkf s Yr…Þk™ku nŒk. nrhs™ ƒÄk …qò fhŒk nŒk ™u ¼ux ÄhŒk nŒk. {nkhks™k
yk‚k{e Au. yux÷u {nkhksu ÷k÷Ëk‚ „kuhk™u ƒku÷kðe™u …qATÞwt fkuXkhe «¼kþtfh ŒÚkk ÷kÄku X¬h {nkhks™u …„u Ähu÷e ¼ux ÷uŒk
fu, Œ{khe …k‚u fux÷k Yr…Þk Au ? Œu{ýu fÌkwt fu {khe …k‚u ‚kŒ nŒk. ƒÄk nrhs™ …qò fhe hÌkk …Ae ÷kÄk X¬hu ¼ux™k Yr…Þk
nòh Yr…Þk Au y™u yux÷k™ku s nwt yk‚k{e Awt. „ÛÞk Œku ‚kŒ nòh™u yÄkuo Yr…Þku ÚkÞk. yk òuE™u ÷k½ku X¬h
{nkhksu …qATÞwt fu yu Yr…Þk Œ{u y{™u yk…þku ? ÷k÷Ëk‚u ƒkuÕÞk fu, {nkhks, yk Œku ¼kŒk {kxu …ý ™ ðæÞwt. {nkhks
fÌkwt fu, {khk ½h™kt {ký‚ku™u …qAe™u fneþ. {nkhks fnu, òyku fnu - y{u ‚kÚku Aeyu …Ae ¼kŒk™wt þwt «Þkus™ Au ? yuðe
íÞkhu ½h™k {ký‚ku™u …qAe ykðku. heŒu …kuŒk™ku y÷kirff «¼kð sýkðŒk nŒk. íku ÃkAe Mkkík
÷k÷Ëk‚u ½uh sE™u …qATÞwt fu, yk…ýe …k‚u ‚kŒ nòh nòh YrÃkÞk ÷k÷ËkMkçkkE økkuhkLku ÃkkAk ykÃÞk. (rLkøkwoýËkMk
Yr…Þk Au Œu {nkhks {k„u Au. íÞkhu ½h™k {ký‚kuyu fÌkwt fu,
Mðk{eLke ðkíkku-37)
yu Yr…Þk {nkhksu yk…ý™u ykÃÞk Au yux÷u {nkhks™k s Au.
• «ríkck, [kuhkMkeLkk ¾[o{kt MkwhíkLkk ¼kE[tË þuX íkÚkk
{kxu {nkhks™u yk…e Ëku. yu{kt {™u …qAðk™wt þwt ? yk…ýu Œku
yhËuMkh fkuxðk¤Lkwt ÞkuøkËkLk
h¤e ¾kEþwt. ykðe ðkŒ ‚kt¼¤e ÷k÷Ëk‚ ‚kŒ nòh Yr…Þk ÷E
y{ËkðkË{kt ©enrhyu ©eLkhLkkhkÞýkrË ËuðkuLke «ríkck
{nkhks …k‚u ykÔÞk y™u Œu{™e …k‚u Yr…Þk {qfe ËeÄk. …Ae
fhe ÃkAe y{ËkðkËLke þnuh [kuhkMke fhðkLkku rLkýoÞ fÞkuo. yk
{nkhksu ƒúkñý™e ™kŒ™k …xur÷Þk ƒku÷kÔÞk y™u …qATÞwt fu …h{
rLkýoÞ fhíkk Ãknu÷kt ©enrhyu ÃkkuíkkLkk yøkúøkÛÞ Mktíkku su{ su{
rËð‚u [kuhkMke s{þku™u ? …xur÷Þk fnu fu, [kuhkMke™ku ‚k{k™ Œku
ftEf Au ™rn ™u …h{ Ënkzu [kuhkMke fhðk™wt fnku Aku Œu þe heŒu íku{Lku {¤íkk økÞk íku{ íku{ íku{Lke MkkÚku [[korð[khýk fhu÷e. yk
ƒ™þu ? {nkhks fnu, Œ{khu ‚h‚k{k™™wt þwt fk{ Au ? nk …kzku [[korð[khýkLkk «Mktøku swËk swËk økútÚkfkhkuyu ÃkkuíkkLkk økútÚkku{kt suðk
™u ! yux÷u ƒúkñýkuyu [kuhkMke™e nk …kze …Ae {nkhksu {kuxk òÛÞk-Mkkt¼éÞk íkuðk ðýoÔÞk Au íkuLkku Mkkh Lke[u «{kýu Au :
ykLktË Mðk{eyu yuf fkøk¤ ©eS{nkhksLkk nkÚk{kt ykÃÞku. íkku íku íkífk÷ {nkÃkkÃkÚke Aqxe f]íkf]íÞ ÚkkÞ Au. yhu ! nòhku
íku ðkt[e ©eS{nkhks çkkuÕÞk su Mðk{e ! ykðwt ¾[o fhþku íkku yufkËþe ðúíkku, MkUfzku rþðhkrºk ðúíkku, nòhku sÞtrík ðúíkku Ãký yk
ynªÚke Íku¤e WÃkkzðe Ãkzþu. íÞkhu Mðk{e çkkuÕÞk su rþ¾hçktÄ MkhkuðhLkk s¤ÃkkLkLke íkwÕÞ Úkíkkt LkÚke. nòhku yï{uÄ Þ¿kku, MkUfzku
{trËh fhkððk {ktzâwt Au íku ¾[o íkku Úkþu s íkku ! ©enrh fnu fu{ ðksÃkuÞ Þ¿kku íkÚkk nòhku hksMkqÞ Þ¿kku Ãký yk MkhkuðhLkk s¤
fheþwt ? nk÷ íkku YrÃkÞk LkÚke. íkuðk{kt MkwhíkÚke ¼kE[tË þuX Lku ÃkkLkLke Mkku¤{e f¤kLku íkwÕÞ Úkíkk LkÚke. yk MkhkuðhLkk íkeÚko s÷{kt
yhËuMkh fkuxðk¤ ykÔÞk Lku ©eSLku rð[kh{kt Ãkzu÷k òuE fkhý ©ØkÚke frýfk{kºk yÒk LkkÏÞwt nkuÞ yLku feze-{tfkuze ykrË
ÃkqAâwt. sðkçk{kt ©enrhyu Ãku÷ku fkøk¤ çkíkkÔÞku. íku ðkt[e íku çkÒku Sðstíkw íkuLkwt ¼ûký fhu, íkku íku yÒkfrýfk fkuxe Þ¿kkuLkwt V¤ ykÃku
sýu ËkuZ ËkuZ nòhLke nqtzeyku nXe¼kE nu{k¼kELke ËwfkLku {qfeLku Au. su sLkku Mkhkuðh{ktÚke {kxe çknkh fkZu Au íkuyku MkqÞo[tÿ íkÃku
YrÃkÞk ÷kðe ËeÄk. ÃkAe nehk[tË þuX ykÔÞk. íku{Lku ©enrhyu yLku Ãk]Úðe hnu íÞkt MkwÄe MðøkoLku ¼kuøkðu Au. nu ¼õíksLkku ! yk
ÃkqAâwt fu suík÷ÃkwhLkk Þ¿kLkk fux÷k YrÃkÞk økku®ðË Mðk{eyu ík{khe Mkhkuðh{kt çkúñkLkk Ãkwºk [kh MkLkfkrËfku íkÚkk LkkhËkrËf Ér»kyku
ÃkkMku {qõÞk Au ? nehk[tË þuXu fÌkwt fu {nkhks ! Mkkzk ºký nòh rLkíÞ MLkkLk fhu Au. yk Mkhkuðh{kt nwt Ãký yknrLkf f{o fÁt Awt
Au. ©enrh fnu : yk ykLktË Mðk{e su{ su{ {køku íku{ íku{ íku{Lku íkÚkk ÃkkðoíkeS Mkrník rMkØuïh rþðS rLkíÞ ðMku Au. Ãkw»fhkrË
{trËhLkk fk{{kt ykÃkòu. íkeÚkkuo, øktøkkrËf LkËeyku, MkðuosLkkuLku ÃkqßÞ çkúñkrËf Ëuðku, Lkûkºk yLku
• fktfrhÞk s¤Lkku MÃkþo íkÚkk MLkkLkLkku {rn{k ÷øLku Mkrník MkqÞkorË Mkðo økúnku, íkwtçkhw ykrËf økktÄðkuo, rMkØku yLku
©enrh ÃkkuíkkLkk Mð{w¾u fktfrhÞk MkhkuðhLkku {rn{k fnu Au rðãkÄhku, sLkkuLke árü{kt Lk ykðu íkuðk Ëunðk¤k ðkMkwfe ykrËf
: nu ¼õíksLkku ! ík{u ykËhÃkqðof Mkkt¼¤e fu, çkËrhfk©{{kt su MkÃkkuo RíÞkrËf Mkðuo yk ÷kufÃkkðLkfkhe Mkhkuðh{kt ðMku Au. su
{kLkMkhkuðh Lkk{u MkwtËh Mkhkuðh Au íku s yk ©eLkøkh{kt LkhLkkhkÞý {Lkw»ÞLkkt yÂMÚk yLku ®ÃkzLkwt yk MkhkuðhLkkt s¤{kt rðMksoLk Úkþu
¼økðkLkLkwt ykøk{Lk òýeLku ÃkkuíkkLkwt MðYÃk çkË÷e Mkðo «fkhu ynª íkuyku ÃkwLkhkð]r¥k hrník økku÷kuf{kt ÃkqòÞ Au nu sLkku ! yk Mkhkuðh{kt
ykðu÷wt Au. nu sLkku ! nwt yk MkíÞ s fnwt Awt íku{kt shk Ãký MktþÞ WÃkðkMk, MLkkLk, ËkLk, nku{ íkÚkk sÃk yu yuf yuf {wÂõíkLkwt ÃkøkrÚkÞwt
hk¾þku{k yLku ík{u Mkk[wt s òýòu fu, yk MkhkuðhLkk s¤Lkkt ËþoLk Au. yk Mkhkuðh{kt su sLkku rLkíÞu MLkkLk fhu Au yLku rðþu»ku íkku
fheLku s MkUfzku sL{Lkkt ÃkkÃkkuLkku Lkkþ ÚkkÞ Au, yk MkhkuðhLkk s¤Lkk suyku {k½ MLkkLk fhu Au íkuyku rLk:þtfÃkýu {wÂõíkLku Ãkk{u Au. {kxu
MÃkþuo fheLku ºkýMkku sL{kuLkkt ÃkkÃkku Lkkþ Ãkk{u Au yLku yk Mkhkuðh{kt yk íkeÚko Mkðo íkeÚkkuo fhíkkt, yrÄf {wÂõík ykÃkLkkÁt yLku sLkkuLku
MLkkLk fhðkÚke íkku nòhku sL{kuLkkt ÃkkÃkku Lkkþ Ãkk{u Au. {knkíBÞ ÃkkðLk fhLkkÁt Au yu{ ík{u rðþu»kÃkýu Mk{òu.
¿kkLkÃkqðof yk MkhkuðhLku òuLkkhLku rLkùu MðøkoLke «kÂÃík ÚkkÞ Au íku{ LkkhkÞý½kx yLku fktfrhÞk MkhkuðhLkkt ËþoLk yu MkkûkkíkT ©e
s {knkíBÞu Mkrník MLkkLk fhLkkhLku ðifwtXLke «kró ÚkkÞ Au. {nkÃkkÃke Lkh Þwõík LkkhkÞýLkk ËþoLk Mk{kLk Au. yk íkeÚkkuo¥k{ Au. ykLkk
{Lkw»Þ Ãký òu yk MkhkuðhLkk Ãkrðºk s¤ ytsr÷ {kºk Ãký Ãkeðu suðwt çkeswt fkuE íkeÚko ÚkÞwt LkÚke yLku Úkþu Lkrn. Ëuðíkkyku Ãký ÃkkuíkkLkku
ytíkfk¤ ynª s RåAu Au íkku ÃkAe çkeòykuLke þe ðkík fnuðe ? su {kýMk íkÃík{wÿk (AkÃkku) çktLku nkÚk WÃkh ÷uþu íku s {khku ¼õík
(MkíMktøke¼q»ký-3, 29) Au. yLku su {kýMkku Lkrn ÷u íku {khk ykr©ík LkÚke íku rLkùÞ òýku.
fktfrhÞk Mkhkuðhu íkÚkk LkkhkÞý½kxu Mkkçkh{íke LkËe{kt ©enrh, yk «{kýuLke ©enrhLke yk¿kk Mkkt¼¤e çkÄk hkS ÚkÞk. yLku Ëhufu
Ãkkt[Mkku Ãkh{ntMk Mkrník yLkufðkh MLkkLk fheLku {nk«MkkËe{Þ, AkÃkku ÷uðkLke yk¿kkLku {kÚku [zkðe, AkÃkku ÷uðkLkku rLkýoÞ fÞkuo. ÃkAe
ËþoLkeÞ MÚkkLk çkLkkÔÞwt Au. fktfrhÞk íkÚkk LkkhkÞý½kxu yksu ©enrhyu MkËTøkwÁ ykÄkhkLktË Mðk{e ÃkkMku AkÃkku økh{ fhkðe. Ãkkuíku
rþ¾hçktÄ {trËh çkLÞkt Au. íku çktLku MÚk¤u MkíMktøk-fÚkkðkíkkoLke h{Íx MkkûkkíkT ÃkwÁ»kku¥k{ LkkhkÞý ¼økðkLk Au íkku Ãký {Lkw»Þ¼kð
ÚkE hne Au Lku yLkuf ¼õíksLkku íkuLkku ÷k¼ ÷E hÌkk Au. çkíkkðíkk, rþük[khLkwt Ãkk÷Lk fhíkk ©enrhyu Mkki «Úk{ ÃkkuíkkLkk çku
• AkÃkku ÷uðkLke yk¿kk ©enrhyu fhe nkÚk WÃkh AkÃkku ÷eÄe. MkËTøkwÁ {wõíkkLktË Mðk{eyu íkÚkk MkËTøkwÁ
Vkøký MkwË AXLkk rËðMku Mkðkhu ©enrh ðnu÷k QXe MLkkLk, çkúñkLktË Mðk{eyu AkÃkku ÷eÄe. ÃkAe çkeò Mkki Mktíkku, Ãkk»koËku,
MktæÞk ðtËLk ðøkuhu ÃkkuíkkLkk rLkíÞ rLkÞ{ku fhe Mktík-nrh¼õíkku Mkrník çkúñ[kheykuyu AkÃkku ÷eÄe. íÞkhçkkË çkkE-¼kE Mkðuo MkíMktøkeykuyu
{trËh{kt ÃkÄkÞko. ËuðLkkt ËþoLk fhe Mk¼k{kt rçkhkßÞk. ÃkAe ÃkkuíkkLkk Ãký rLkÞ{ {wsçk yzÄku yzÄku YrÃkÞku ykÃkeu AkÃkku ÷eÄe.
WØð Mkt«ËkÞLku yLkwMkkhu ©eLkhLkkhkÞýkrËf ËuðkuLke ÃkqòLke íkÚkk íkux÷k{kt ©e XkfkuhSLke hks¼kuøkLke ykhíke ÚkE yux÷u çkÄk ËþoLk
WíMkðkuLke íkÚkk Úkk¤, ðneðx ðøkuhuLke çkhkçkh ÔÞðMÚkk fhe. ÃkAe fhðk økÞk. íÞkt ©enrhLku s{ðk çkku÷kððk ykÔÞk yux÷u Ãkkuíku
©enrhyu ©eLkhLkkhkÞý íkÚkk ©enrhf]»ý yuðk Lkk{ðk¤e yLku s{ðk ÃkÄkÞko. Ãkkuíku s{eLku ËhufLku s{kzâk. ÃkAe ©enrhyu
þt¾, [¢, økËk, ÃkÈ yu [kh ykÞwÄkuÚke þku¼kÞ{kLk [ktËeLke [kh Úkkuzeðkh ykhk{ fÞkuo.
AkÃkku çkLkkðhkðe níke íku AkÃkku ©enrhyu Mk¼k{kt Mkðuo • AkÃkLke {qŠíkyku ©enrhyu Ãkqsðk ykÃke
Mktíknrh¼fíkkuLku çkíkkðeLku fÌkwt su y{khe yk¿kkÚke yíÞtík Ãkrðºk çkÃkkuh ÃkAe ©enrh Vhe Mk¼k{kt ykðeLku rçkhkßÞk. yLku
yuðk ©eLkhLkkhkÞýLkk {trËh YÃke yk ûkuºk{kt, yÂøLkÚke íkÃkkðu÷e ÃkkuíkkLkk ðíko{kLk íkÚkk ¼krð ¼õíkkuLkwt fÕÞký fhðkLke RåAkÚke
yLku ¼økðkLkLkk Lkk{ðk¤e íkÚkk íku{Lkk ykÞwÄkuLkkt r[ökuðk¤e yk {trËhku-WíMkðkuLke rðþu»kYÃku ¼Âõík{køkoLke «ð]r¥k fhðkLkku {Lk{kt
AkÃkku su ÃkkuíkkLkk çkuÞ nkÚkku WÃkh ÷ELku r[röík fhþu íku{Lku õÞkhuÞ rð[kh fÞkuo fu ¼økðkLkLke [eíkhu÷e yÚkðk AkÃkkuÚke AkÃku÷e {qŠíkyku
Þ{Lkku ¼Þ hnuþu Lkrn. yux÷wts Lkrn Ãký íkuLkkÚke ¼økðkLk Ãký çkLkkðhkðe ËhufLku Ãkqsðk ykÃke nkuÞ íkku ËhufLku Ãkqò-Mkuðk fhðkLkku
hkS Úkþu yLku ytíku ÃkkuíkkLkk Äk{{kt ÷E sþu. yk çkkçkík y{ku fkÞ{ ÷k¼ {¤u, yLku fkÞ{Lku {kxu ¼ÂõíkLke «ð]r¥k ÚkkÞ. {kxu
yuf÷ks fneyu Aeyu yu{ LkÚke Ãký çkúñktz, çk]nÒkkheËÞ, MftË, ynª yksu r[ºkLke íkÚkk AkÃkLke {qŠíkyku çkLkkðhkðe ËhufLku Ãkqsðk
ðk{Lk, {kfOzuÞ, ykrË Ãkwhkýku{kt íkÚkk Mkk{ðuË ykrË [kh ðuËku{kt ykÃkwt, ÃkAe íku Mk¼k{kts LkkhkÞýS ¼kELku çkku÷kðe ©enrhyu
Ãký AkÃkku ÷uðkLkwt fÌkwt Au. {kxu {khk ykr©ík ðk ík{ku íÞkøke, øk]ne, fÌkwt su ík{ku {qŠíkyku çkLkkððkLkk fwþ¤ fkheøkh Aku, {kxu
†e-ÃkwÁ»kkuyu çkuÞ nkÚkku WÃkh yÂøLkÚke íkÃkkðu÷ AkÃkku ÷uðe. yLku ©eLkhLkkhkÞýËuðLke Ãkz¾u LkkhË yLku WØðS Mkuðk{kt nkuÞ íkÚkk
[hý{kt økÁzS nkuÞ yuðe ©eLkhLkkhkÞýËuðLke íkÚkk Ä{o-¼Âõíkyu çkÃkkuh ÃkAe ©enrh Mk¼k{kt ykðeLku rçkhkßÞk íku ð¾íku
Mkrník y{khe nrhf]»ý Lkk{Lke íkÚkk ©ehkÄkf]»ý nrhf]»ý Lkk{Lke ykÄkhkLktË Mðk{eyu fkøk¤{kt AkÃku÷e {qŠíkyku ÷kðeLku ©enrhLku
yu{ Mkkhe ºký AkÃkku yksu s çkLkkðku. ©eSLke yk¿kk «{kýu ykÃke yux÷u ©enrhyu íku{ktÚke Mktík, Ãkk»koË, çkúñ[khe íkÚkk çkkE-
LkkhkÞýS¼kEyu íkwhík s WÃkh «{kýuLke [ktËeLke ºký AkÃkku ¼kE Mkðuo nrh¼õíkku ËhufLku yuf yuf {qŠík Ãkqsðk ykÃke. Ãkqò
çkLkkððkLkku ykht¼ fÞkuo. WÃkh «{kýu ðkík[eík ÚkE hne níke íÞkt Mkuðk fhðkLke herík Ãký ËhufLku rþ¾ðkze, íkuÚke çkÄk hkS ÚkÞk.
MktæÞk ykhíke ÚkE yux÷u ykhíke, LkkhkÞýÄqLk ðøkuhu rLkÞ{ku fhe ÃkAe ©enrhyu ËhufLku ÞkË Ëuðhkðíkkt fÌkwt fu y{kuyu y{khk ík{k{
ËþoLk fÞko. ÃkAe fÚkkðkíkko fhe íÞkt þÞLk ykhíke ÚkE yux÷u þÞLk ykr©íkkuLku ykÚke Ãknu÷kt yux÷u Mkt. 1876Lke Mkk÷{kt (ð[Lkk{]ík
ykhíkeLkkt ËþoLk fhe ©enrh ÃkkuZðk ÃkÄkÞko. «.«.-48 {kt) Ãký ©eLkhLkkhkÞýËuðLke {qŠíkyku Ãkqò{kt hk¾eLku
Vkøký MkwË Mkkík{Lkk rËðMku ©enrh Mkðkh{kt ðnu÷k QXe ÃkqsðkLke ¾kMk yk¿kk fhe Au. yLku yk ð¾íku VheÚke Ãký yk¿kk
MLkkLk, Ëuðk[oLkkrË ÃkkuíkkLkkt rLkíÞf{kuo fhe, ©eXkfkuhSLkkt ËþoLk fhe fÁt Awt {kxu {khk Ëhuf ykr©íkkuyu yk {khe yk¿kkLkwt ÞÚkkÚko Ãkk÷Lk
Mk¼k{kt ykðeLku rçkhks{kLk ÚkÞk. Mkðuo Mktíkku íkÚkk MkíMktøkeyku Ãký Lkrn fhu yLku ©eLkhLkkhkÞýËuðLke {qŠík Ãkqò{kt Lknª hk¾u íkku {khku
ykðeLku ÃkkuíkÃkkuíkkLke {ÞkoËk «{kýu Mk¼k{kt çkuXk. íku ð¾íku ykr©ík LkÚke. ð[Lkk{]ík{kt fhu÷ yk¿kk Lke[u «{kýu Au :
LkkhkÞýS¼kEyu WÃkhku õ ík ©enrhLke yk¿kk «{kýu “Mktðík 1876 Lkk {k½ MkwËe 13, íkuhþLkk rËðMku Mðk{e
©eLkhLkkhkÞýËuðLkk [hý{kt økÁzS íkÚkk Mkuðk{kt LkkhËS yLku ©e MknòLktËS {nkhks ©e økZzk {æÞu ËkËk¾k[hLkk Ëhçkkh{kt
WØðS íkÚkk MkqÞo[tÿLkk ®çkçk MkrníkLke ©eLkhLkkhkÞýËuðLke yuf ©e ðkMkwËuðLkkhkÞýLkk {trËhLke ykøk¤ ÷ª{zkLkk ð]ûkLke nuXu ykuxk
AkÃk suðe Ãknu÷kt økZzk{kt çkLkkðe níke íkuðe íkÚkk çkeS ©ehkÄkf]»ý {æÞu Zkur÷Þk WÃkh ykÚk{ýu {w¾kh®ðËu MktæÞk Mk{u rçkhks{kLk níkk
nrhf]»ý {nkhksLke AkÃk, ºkeS, Ä{o¼Âõíkyu Mkrník nrhf]»ý yLku Mkðuo ïuík ð† ÃknuÞko níkkt yLku ÃkkuíkkLkk {w¾kh®ðËLke ykøk¤
{nkhksLke AkÃk yu{ [ktËeLke çkLkkðu÷e ºkýuÞ AkÃkku Mk¼k{kt ÷kðe {wrLk íkÚkk ËuþËuþLkk nrh¼õíkkuLke Mk¼k ¼hkELku çkuXe níke yLku
©enrhLku çkíkkðe. ÃkkuíkkLke RåAk «{kýuLke çkLkkðu÷e AkÃkku òuE ÃkkuíkkLkk {w¾kh®ðËLke ykøk÷ çku {þk÷wt çk¤íke níke. yLku ©e
©enrh ½ýk hkS ÚkÞk yLku LkkhkÞýS¼kELku ½ýk YrÃkÞk íkÚkk ðkMkwËuðLkkhkÞýLke MktæÞk ykhíke íkÚkk LkkhkÞý ÄqLÞ ÚkE hne íku
MkkuLkkLkk fzkt íkÚkk y{qÕÞ ð†ku ykÃke Mkkhku Mkífkh fÞkuo. ÃkAe fuzu ©eS{nkhks çkkuÕÞk su, Mkðuo MkkðÄkLk ÚkELku Mkkt¼¤ku, yuf
©enrhyu íku AkÃkku ykÄkhkLktË Mðk{eLku ykÃkeLku fÌkwt fu ík{ku yk ðkíkko fheyu Aeyu. íÞkhu Mkðuo {wrLk íkÚkk nrh¼õíkku çkkuÕÞk su nu
WÃkhÚke fkøk¤{kt {qŠíkyku AkÃkeLku Mkktsu y{Lku ykÃkòu. yux÷u {nkhks ! fnku. ÃkAe ©eS{nkhks çkkuÕÞk su, yu y{khe yk¿kk
íku{ýu ©eSLke yk¿kk «{kýu {qŠíkyku AkÃkðkLkwt fk{ þY fÞwO. íÞkt Au su, nrh¼õík {kºkLku ©eLkhLkkhkÞýLke {qŠík fkøk¤{kt ÷¾kðe
hks¼kuøkLke ykhíke ÚkE yux÷u Mk¼k rðMksoLk fheLku ©enrh ËþoLk ËEþwt. íku Ãkqsòu, yLku yu Ãkqò Mkðuo þk†u fheLku «{ký Au. yLku
fhðk ÃkÄkÞko. ©e{ËT¼køkðíkLku rð»ku Ãký yü «fkhLke fne Au. {kxu r[ºk{qŠík
Ãký yrík «{ký Au yLku y{khe yk¿kk Ãký Au. {kxu nrh¼õík fheLku hnuòu. {kxu yu LkhLkkhkÞýËuð Au íkuLku y{u MLkunYÃke Ãkkþu
{kºkLku «kík:fk¤{kt MLkkLk fhe ©eLkhLkkhkÞýLke Ãkqò fhðe yLku çkktÄeLku òuhkðhe Ãký hk¾eþtw. {kxu ík{u Mkðuo yu{ rLkùu òýòu
Ãkqò fÞko ÃkAe «Ërûkýk fhðe yLku Mkküktøk «{k{ fhðk, ÃkAe su, yu {qŠík íku ©e LkhLkkhkÞýËuð Ãktzus Au. yuðwt òýeLku fkuE
¼økðkLk ÃkkMku yu{ {køkðwt su nu {nkhks ! y{khe fwMktøk Úkfe Ënkzku {qŠík yÃkqs hnuðk Ëuþku{kt yLku «kík:fk¤{kt MLkkLk fheLku
hûkk fhòu. íku fwMktøk [kh «fkhLkku Au - yuf íkku fqtzkÃktÚke, çkeòu ¼økðkLkLke Ãkqò fhðe yLku ÃkAe çkeòu ÄtÄku fhðku yLku ßÞkt MkwÄe
þtÂõíkÃktÚke, ºkeòu þw»f ðuËktíke yLku [kuÚkku LkkÂMíkf - yu [kh «fkhLkku Ãkt[ðíko{kLk{kt hneLku yu LkhLkkhkÞýËuðLke Ãkqò fhþku íÞkt MkwÄe
fwMktøk Au íku{kt òu fqzkÃktÚkeLkku Mktøk ÚkkÞ íkku ðíko{kLk{ktÚke [wfkðeLku yu {qŠíkLku rð»ku ©e LkhLkkhkÞý rðhks{kLk hnuþu. yu y{khe yk¿kk
¼úü fhu, yLku òu þÂõíkÃktÚkeLkku Mktøk ÚkkÞ íkku ËkY-{ktMk ¾ðhkðeLku Au íku Mkðuo áZ fheLku {kLkòu. yuðe heíku ©eS{nkhks çkkuÕÞk íku
MðÄ{o Úkfe ¼úü fhu, yLku òu þw»f ðuËktíkeLkku Mktøk ÚkkÞ íkku ykfkh ð[Lk Mkðuo nrh¼õíku {kÚku [ZkÔÞkt. Rrík ð[Lkk{]ík. «Úk{ «.-48{wt.
{kºkLku ¾kuxk fhu yLku ¼økðkLkLkkt Äk{ íkÚkk ¼økðkLkLke {qŠíkykuLku WÃkh «{kýu ©enrhyu y{ËkðkË{kt ©eLkhLkkhkÞýËuðLke
¾kuxe fhe Ëu¾kzu yLku ¼økðkLkLke ¼Âõík Lku WÃkkMkLkk Úkfe ¼úü «ríkck fÞko Ãknu÷kt çku ð»ko yøkkW ©eLkhLkkhkÞýËuðLke {qŠíkyku
fhu. yLku òu LkkÂMíkfLkku Mktøk ÚkkÞ íkku f{oLku s Mkk[kt fheLku Ãkh{uïh ÃkqsðkLke ÃkkuíkkLkk ykr©íkkuLku yk¿kk fhe {qŠíkyku Ãkqsðk ykÃku÷e
yuðk su ©ef]»ý ¼økðkLk íku{Lku ¾kuxk fhe Ëu¾kzu yLku yLkkrË íku MÃkü Au. íÞkh çkkË yk Mkt. 1878Lkk Vkøký MkwË Mkkík{Lkk
MkåAk†Lkk {køko Úkfe ¼úü fhu. {kxu ¼økðkLkLke ÃkkMku {køkðwt su rËðMku VheÚke Ãký ©eLkhLkkhkÞýËuðLke {qŠíkyku ÃkqsðkLke yk¿kk
yu [kh «fkhLkk {kýMkLkku fkuE rËðMk Mktøk Úkþku Lknª. yLku ð¤e fheLku MkkiLku íku {qŠíkyku Ãkqsðk ykÃke WÃkhkuõík çkkçkíkLkwt áZefhý
yu{ «kÚkoLkk fhðe su nu {nkhks ! fk{, ¢kuÄ, ÷ku¼, {kun, yntfkh fhíkk níkk.
E»Þko yLku Ëunkr¼{kLk yu ykrËf su ytík:þºkw íku Úkfe hûkk fhòu MkËTøkwÁ ykÄkhkLktË Mðk{e Ãký “©enrh[rhºkk{]íkMkkøkh”
yLku rLkíÞu ík{khk ¼õíkLkku Mk{køk{ Ëuòu, yuðe heíku rLkíÞu Lkk{Lkk økútÚk{kt ÷¾u Au fu ©enrhyu ykÚke çku ðhMk Ãknu÷kt
¼økðkLkLke «kÚkoLkk fhðe. ©eLkhLkkhkÞýËuðLke {qŠíkyku çku ð¾ík çkLkkðhkðeLku Ëhuf ÃkkuíkkLkk
yLku íku Mkðuo nrh¼õík yu{ {Lk{kt ÷kðþku {ke, su yu íkku ykr©íkkuLku Ãkqsðk ykÃke yk¿kk fhe níke fu Ëhuf {khk ykr©íkkuyu
fkøk¤ WÃkh r[ºkk{ý Au íku ykÃkýe fu{ fwMktøk Úkfe hûkk fhþu ? ©eLkhLkkhkÞýËuðLke {qŠík fkÞ{ Ãkqò{kt hk¾ðe. yk {kxu
yuðku ¼kð íkku fkuE Ënkzku ÷kðþku s {kt. fkt su y{u íkku MkíÃkwÁ»k ©enrh[rhºkk{]íkMkkøkh økútÚkLkk Ãkwh ðeMk{ktLkk íkhtøk 57-58 íkÚkk
Aeyu. íkku y{khe yk¿kkyu fheLku ík{u Mkðuo LkhLkkhkÞýLke Ãkqò Ãkwh çkkðeMk{kLkku íkhtøk 57 {ku ðkt[ku. WÃkh «{kýu Mkkík{Lkk rËðMku
hk¾þku íkku y{khu yLku LkhLkkhkÞýLku íkku MkwÄku {Lk {u¤kÃk Au, íku Mkktsu Mk¼k{kt ©eLkhLkkhkÞýËuð ðøkuhuLke {qŠíkyku ËhufLku Ãkqsðk
y{u LkhLkkhkÞýLku fneþwt su nu {nkhks ! su Ãkt[ðíko{kLk{kt hneLku ykÃkðkLkku fkÞo¢{ Ãkqhku ÚkÞku íÞkt MktæÞk ykhíke ÚkE yux÷u ©enrhyu
y{khe ykÃku÷ su ík{khe {qŠík íkuLku Ãkqsu íku{kt ík{u y¾tz ðkMk ËhufLke MkkÚku ËþoLk fhe ykhíke - LkkhkÞý ÄqLÞ ðøkuhu fÞkO. ÃkAe
fÚkkðkíkko - rLkíÞrLkÞ{ku fÞko íÞkt þÞLk ykhíke ÚkE yux÷u ©enrh Ãký ¼økðkLk suLku s{kzu yuLkkuÞ {kuûk ÚkkÞ. yu{ yk SðLkk {kuûk
ËþoLk fhe ÃkkuZðk ÃkÄkÞko. fhðk MkkÁ {nkhks ÃkÄkhu Au.
• {trËhLkk {ntíkku - fkuXkheykuLku WÃkËuþ {nkhks fktfrhÞk ík¤kð QíkÞko níkk íÞkhu íÞkt Wøk{ýk
Vkøký MkwËe yü{eLkk hkus Mkðkhu ðnu÷k QXe ©enrhyu økhLkk¤k Ãkz¾u {kuxe søÞk Au íÞkt {nkhks çkúñkLktË Mðk{e,
MLkkLk fhe Ëuðk[oLkkrËf rLkíÞ rLkÞ{ku fÞko. ÃkAe ËuðLkkt ËþoLk fhe {wõíkkLktËMðk{e çkÄk {kuxk {kuxk Mktíkku ÃkÄkÞko níkk. {nkhks Ãkkuíku
Mk¼k{kt ykðeLku rçkhkßÞk. Mktíkku - nrh¼õíkku Ãký Mk¼k{kt ykðe h{ík fhðk ÷køÞk. {nk¼khík{kt ðkík Au fu, Ãkktzðku Lkð[uxe h{íkk.
ÃkkuíkÃkkuíkkLke {ÞkoËk «{kýu ©enrhLku Lk{Mfkh fheLku çkuXk. ÃkAe yuf nkÚk{kt Lkð nkÚke Lku çkeò nkÚk{kt ykX nkÚke yk{ Ÿ[k
©enrhyu fux÷ef ¿kkLkkuÃkËuþLke ðkíkku fhíkkt {trËhLkk ðneðx MktçktÄe Wzkzu. íku ykfkþ{kt síkk hnu Lku ¼kuÞ Ãkzíkkt Ãknu÷kt nkÚk{kt Íe÷e
fux÷ef Mk{sýLke ðkíkku fhíkkt fÌkwt fu {trËhLkk s fkuXkheyku yÚkðk ÷u yu{ h{íkk níkk. íku{ {nkhksu Ãký yuðe h{ík ykËhe. {kuxk
{ntíkku ÚkkÞ íku{ýu çknw MkkðÄkLk hnuðwt òuEyu suÚke ÃkkuíkkLkk íkhVLkk {kuxk MkËTøkwÁLku nkÚkLke nÚku¤e{kt çkuMkkze yk{ ykfkþ{kt Wzkzu;
ykfkþ{kt ðkhkVhíke yæÄh Úkíkk hnu yLku nuXu Ãkzðk ykðu íÞkhu
{{íðÚke íkÚkk ÷ku¼Úke ÄLk{kt {Lk çkøkzu Lkrn. ÄLk{kt {Lk çkøkzu
nkÚk{kt Íe÷e ÷u. ¼økðkLkLke nÚku¤e {kuxe ÚkE þfu. yu nÚku¤e çkeS
fu Mktíkku fnu íku{ fhu Lkrn íkuÚke yÄkuøkríkLku Ãkk{u Au. fux÷kf
heíkLke nkuÞ. çkúñkLktË Mðk{e, {wõíkkLktË Mðk{e çkÄkLku yu{ fhu.
fkuXkheyku ËuðLkwt ÄLk Ãkk{eLku fwrx÷ ÚkE òÞ Au yLku WÃkhÚke Ãkkuíku
yk{ {nkhks MktíkLke {kuxe Mk¼k ¼heLku ykLktË fhkðíkk.
{{íðu hrník Ëu¾kELku ÄýeLku fnu Au fu nwt fnwt íku{ ík{u fhku íkku
• MktíkkuLku {kLk ykÔÞwt íku ©enrhyu x¤kÔÞwt
ík{Lku ½ýwt ÄLk {u¤ðe ykÃkwt. suLku ÄLkLkku ÷ku¼ nkuÞ íku çkeò Lk[kðu
fkuEðkh MktíkkuLku yuðku MktfÕÃk ÚkÞku, yk Mk{u ykÃkýu çkÄkÞ
íku{ Lkk[u Au. {kxu {trËhLkku ÔÞðnkh fhðk{kt ¾qçk rð[khþe÷ yLku
{nkhksLkk ¼uøkk MkkÄw Aeyu, yuLku ÷ELku {nkhksLke þku¼k ðÄe.
MkkðÄkLk hnuðwt òuEyu suÚke ÄLk{kt ÷ku¼kELku ËuðLkku íkÚkk MktíkLkku yLku ykÃkýu Mktík Lk nkuEyu Lku {nkhks yuf÷k nkuÞ íkku þwt ÚkkÞ ?
yÃkhkÄ Lk ÚkkÞ yLku Þ{ÃkwheLkkt Ëkhwý Ëw:¾ ¼kuøkððkt Lk Ãkzu. íÞkhu {nkhksu yu{Lkku MktfÕÃk òÛÞku yLku íku{Lku ykfkþ{kt çkeS
• {nkhksu fktfrhÞk MkhkuðhLkk Wøk{ýk økhLkk¤u rËÔÞ yûkhÄk{Lke Mk¼k Ëu¾kze. íkuòu{Þ çkÄk yLktík {wõíkku [khufkuh
[rhºk fÞwO çkuXu÷k yLku {nkhks Ãkkuíku rËÔÞ ®MknkMkLk WÃkh rðhks{kLk ÚkÞu÷k.
{nkhksu ËÞk fheLku [kuhkMke{kt çkÄk çkúkñýkuLku ËþoLk ËeÄkt yuf Ãkz¾u Mktík çkuXk níkk. ykfkþ{kt yuðe Mk¼k òuE. ÃkAe
Lku [khufkuh VÞko Lku «Ërûkýk fhe. ¼økðkLk ßÞkhu yûkhÄk{{ktÚke {nkhksLku Mktíkkuyu ÃkqAâwt : {nkhks ! yk Mk¼k fkuLke ? íÞkhu
SðkuLkk {kuûk fhðk çkúñktz{kt ÃkÄkhu Au, íÞkhu su{ íku{ fheLku {nkhksu fÌkwt : ynªÞk Mktíkku çkuXk Au, yu{kt fkuELku {Lk{kt yu{
SðkuLku ¼økðkLkLkku MktçktÄ ÚkkÞ yLku ¼økðkLkLkkt ËþoLk Lku Mk{køk{Lkku {kLk ykÔÞwt nþu fu, ykÃkýu ykx÷k Mktík Aeyu íkuÚke {nkhksLke
÷k¼ {¤u yu{ fhu. yLku yu ¼økðkLkLku s{kzu yuLkku íkku {kuûk ÚkkÞ íkÚkk ykÃkýe þku¼k ÚkkÞ Au. yuf÷k {nkhks nkuÞ íkku þwt ÚkkÞ ?
{nkhks fnu : fkuE Lk nkuÞ íkku y{khk yLktík {wõíkku Au ßÞkt sELku íÞkh ÃkAe çkúkñýku {kuxkt {kuxkt htøkkzkt ÷kðeLku MkeÄkLkku
íÞkt Mk¼k ¼hkELku çkuXe nkuÞ. ík{u nkuÞ fu Lk nkuÞ; ykx÷k s Mkk{kLk ¼heLku ÃkkuíkkLkk [kufu ÷E òÞ. íku{ku ÃkkuíkkLkk [kufu Ãkkt[Mkku
Aku yu{ Lkrn. y{khu íkku yûkhÄk{{kt ík{khk suðk yLktík {wõíkku {kýMkku nkuÞ yLku nòh {kýMkku Aeyu íku{ fneLku çk{ýwtík{ýwt ÷E
hnu÷k Au, yu çkÄkÞ y{khe Mkuðk{kt nksh Au. íÞkhu yu çkÄk síkk níkk. ©enrh yMkðkh ÚkELku Ãkk»koËku yLku fkXe ¼õíkkuLke MkkÚku
MktíkLku {kLk ykÔÞwt níkwt íku Qíkhe økÞwt. [kufu [kufu Vhíkk níkk. íku Mktíkkuyu ykðeLku {nkhksLku ðkík fhe su
• fktfrhÞkLke [kuhkMke ¼q{kLktË Mðk{eLke f÷{u çk{ýku Mkk{kLk ÷E òÞ Au. íÞkhu {nkhks fnu ÷E sþu íkku s{þu,
[kuÃkkE fkuE ½uh ÷E sþu Lkrn. íkuðk{kt yuf økkzwt þnuh{ktÚke Mkk{kLk ½e-
yu{ ©eLkøkh{kt y÷çku÷u, «rík»Xk fhe MkwtËh Au÷u > økku¤ ¼heLku ykðíkwt níkwt íkuLku çkúkñýku ÷ELku [kÕÞk, íÞkhu
sÞfkh ðíkkoÔÞku íku Xkhu, ÃkAu økÞk ÃkkuíkkLku Wíkkhu >> h6 rLk»fw¤kLktË Mðk{e fnu : ¼qËuð ! [kufku íkku yk çkksw Au íku ÷ELku
íkuLku çkesu rËðMku ËÞk¤u, [kuhkMke fhe Au íkíkfk¤u > õÞkt [kÕÞk ? íku{ fneLku økkzkLku ÃkkAwt ðk¤íkk níkk, yux÷k{kt
©eLkøkhLkk çkúkñý Mk½¤k, s{kze ËeÄk Au íku Mkçk¤k >>> h7 çkúkñýLku ¢kuÄ Mk{kÞku Lknª íkuÚke QA¤eLku rLk»fw¤kLktË Mðk{eLkk
[kuhMke òíkLkk su ðkzð, fktfrhÞu s{kzTÞk íku Mkðo > nkÚku çk[fwt ¼ÞwO íku òuELku s{íkøkzk hk½ðkLktË Mðk{e çkkuÕÞk su
Mktík nrhsLkLkk su Mkt½, Mkðo ykÔÞk níkk su W{tøk >> h8 MktíkLku Ä{ohkòLkk Ëqík ÷ELku [kÕÞk. íku Mk{Þu {nkhks ykðeLku Q¼k
íku{Lku «MkkËeLkwt su yLLk, «eíku fhkÔÞwt MkkiLku «kMkLLk > hÌkk Lku çkkuÕÞk íÞkhu çkúkñý fnu : yne yk½uhku [kufku Au, íÞkhu
íku nrhsLkkuyu Ãkqò fhe, ðMºkk¼q»ký ¼kðÚke Ähe >> h9 {nkhks fnu : fktfrhÞkLke ykÚk{ýe Ãkk¤u [kufk Au íÞkt s{ðwt nkuÞ
(©e ½Lk~Þk{ ÷e÷k{]ík Mkkøkh WíkhkÄo, íkhtøk-78 ) íkku [k÷ku Lknª íkku hnuðk Ëku. ÃkAe hk½ðkLktË Mðk{e hnu : rLk»fw¤kLktË
• fktfrhÞkLke [kuhkMke «MkkËkLktË Mðk{eLke f÷{u
Mðk{eLkk nkÚku çk[fwt ¼ÞwO, íku ÷kune [kÕÞwt síkwt níkwt. ÃkAe {nkhks
©enrh ©eLkøkhÚke ðksíku økksíku [kÕÞk. fwçkuh®Mkn Aze
nMkeLku fnu : nu ¼qËuðku ! økku¤-½eLkk ÷kzw s{ku Ãký y{khk MkkÄwLku
Ãkkufkhíkk níkk, fkXeLkk yMkðkhkuLkk nkÚk{kt ¼k÷k [¤fíkk níkk.
¾kþku Lkrn. ÃkAe {nkhksu çkúkñýku s{e hÌkk ÃkAe ¼ýu÷k
ÃkAe fktfrhÞk ykðeLku ½kuzeyuÚke QíkheLku rðMkk{kLkk ykuxu ÃkÄkÞko.
çkúñkýkuLku Ãkk½ze - þu÷k yÃkkÔÞk. Lku Ëhuf çkúkñýLku yfuf YrÃkÞku
íku Mk{Þu þnuh{ktÚke økkzkt Mkk{kLkLkkt ykððk ÷køÞkt. {kuËku ÃkkÚkheLku
Ërûkýk yÃkkðe. (MkËT.«MkkËkLktË Mðk{eLke ðkíkku, rð©k{-Ãk8.)
Mkk{kLk Lk¾kððk ÷køÞku. ð¤eyku [khufkuh çkktÄe, suÚke fkuE ÃkuMke
• fktfrhÞk{kt MLkkLk {kºkÚke Mkðuo íkeÚkoLkwt V¤ {¤u Au
þfu Lkrn. [ku¾kLkkt økkzkt, Ëk¤Lkk økkzkt, ½e íkÚkk økku¤Lkk økkzk ykððk
[kuÃkkE
÷køÞkt. ÃkAe {nkhks fnu : [kufeÃknuhkLke ¾çkh hk¾òu fu{ su
fktfrhÞkLkk økhLkk¤k Ãkh, Lkð íkuhe hBÞk Lkxðh >
øktXeAuzk (økrXÞk ÷kufku) ykÔÞk Au. {kxu Mkt½{kt Mkt¼¤kðe ykðku
çkuW nkÚk Ãkh çkçku Mktík Q¼k hk¾e WzkzTÞk {ntík >>24>>
su yòÛÞk {kýMkLku ÃkuMkðk Ëuþku Lknª. ÃkAe ©enrh Wíkkhu ÃkÄkÞko.
yûkhÄk{Lke ÷e÷k fhe, s¤{kt Lnkðk ÃkÄkÞko nrh > h. Wøk{ýk økhLkk¤u : ynª ©eS{nkhksu MktíkkuLku nÚku÷e{kt
yux÷k{kt [kh Mktík ykÔÞk, ykfkþ {khøku {Lk ¼kÔÞk >>hÃk>> hk¾eLku ykfkþ{kt Wzkzâk níkk íkÚkk ynª Mk¼kyku fhu÷e Au.
yuf ðkh fktfrhÞu LnkÞ, Mkðuo íkehÚkLkwt V¤ ÚkkÞ > 3. yktçk÷eykuLkkt Íqtz : yk rð¼køk ík¤kðÚke Ërûký
ytíku yûkhÄk{Lku Ãkk{u, Ãkt[ ÃkkÃk çk¤u Ëw:¾ ðk{u >>h6>> çkkswLkku Au. íÞkt {t[ WÃkh ©enrh rçkhksíkk yLku íÞkt yðkhLkðkh
(©e ½Lk~Þk{ ÷e÷k{]ík Mkkøkh WíkhkÄo, íkhtøk-93) ÃkÄkheLku Mk¼k fhíkk yuðe «MkkËeLke søÞk Ãkh yksu íÞkt rþ¾hçkØ
• ©enrhyu y®[íÞkLktË Mðk{eLkwt «khçÄ fÌkwt {trËh çkLÞwt Au. íÞkt MkËT.©eøkkuÃkk¤kLktËMðk{e íkÚkk çkúñkLktËMðk{eyu
Úkkuzkf ðhMk økÞk fuzu y®[íÞkLktË Mðk{eLku þhehu {tËðkz çkk¤-MðYÃk nLkw{kLkS ÃkÄhkÔÞk Au. íku Ëh fkhíkf MkwË Ãkkt[{Lkk
ÚkÞku níkku yLku íku{Lke Mkuðk{kt A MkkÄw hkÏÞk níkk yLku y{ËkðkËLke hkus ËþoLku ykððkLkku {rn{k (Mk{iÞku ÚkkÞ Au) ½ýku Au. íkÚkk íÞkt
yktçk÷eyku{kt hÌkk níkk. yLku su ð¾íku {nkhksu LkhLkkhkÞýËuð Aºke çkLkkðeLku [hýk®ðËLke «ríkck Ãk.Ãkq.ykrË yk[kÞo ©e
ÃkÄhkÔÞk yLku fktfrhÞu ík¤kðu çkúkñýkuLke [kuhkþe fhe íÞkt íku ð¾íku yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksu fhe Au.
{t[ WÃkh {nkhks rçkhks{kLk níkk íku ð¾íku y®[íÞkLktË Mðk{eLku • ™h™khkÞý Ëuð ¼õŒku ‚kÚku ðkŒ fhu Au
íÞkt ÷kÔÞk. ÃkAe {nkhks {t[ WÃkh Q¼k ÚkELku íkk÷e ÃkkzeLku yuf ðkŒ Œku niÞk{kt sze hk¾ðk suðe Au fu yk ™h™khkÞýËuð
çkkuÕÞk su yk fkrhÞkýe økk{Lkku {kt[ku ¼økík øk÷Zuhk níkk yLku ‚Ëk «„x, ‚Ëk nkshknsqh Au. ©enrh™kt yk MðY…ku ¼õŒ ‚kÚku
íku «Úk{ {khøkeLkk ÃktÚk{kt níkk yLku rLk»fk{e ðíko{kLk{kt áZ níkk. ðkŒ …ý fhu Au. òu ¼õŒ™e …kºkŒk nkuÞ, ©Øk nkuÞ Œku yu{™k
yLku íku y{khu ð[Lku fheLku MkkÄw ÚkÞk yLku íku{Lkwt yuðwt «khçÄ {kxu ™h™khkÞýËuð {qŠŒ ™Úke …ý «íÞûk ¼„ðk™ Au.
níkwt íku Átðkzu Átðkzu Sðzk Ãkzu yuðwt níkwt yLku òu y{khwt yu{ýu yufðkh ©enrh ©e™„h{kt rƒhksŒk nŒk íÞkhu þkn…wh™k
{kLÞwt íkku íku{Lkwt yuðwt «khçÄ níkwt íku x¤e økÞwt yLku yk{Lku ÷ELku ƒu ¼kx ¼õŒku ™h™khkÞýËuð™kt Ëþo™ fhðk ykÔÞk. yufk„úŒkÚke
yk¾e Ík÷kðkz MkíMktøke ÚkE Au íku çkÄkÞLkwt ÃkwLÞ yk{Lku Au. yu{ Ëþo™ fhðk ÷køÞk. Ëuð™e yk„¤ Ëþo™ fhŒkt fhŒkt ƒÒku sý
{nkhksu Q¼k Q¼k Mkki Mkkt¼¤u íku{ Ÿ[u MkkËu ðkík fhe níke. ðkŒku fhðk ÷køÞk fu ‘ðkn ! fuðk ŒusMðe MðY… ðk¤e ‚wtËh
(yûkhkLktË Mðk{eLke ðkíkku-480) {qŠŒyku Au.’ ƒeòu fnu : ‘yk ™h™khkÞýËuð Au.’ …nu÷ku fnu -
• fktfrhÞk «MkkËeLkkt MÚkkLkku ‘yk ƒu{ktÚke ™khkÞý fkuý nþu ?’ yu ð¾Œu {nk«Œk… Ëu¾kÞku.
1. fktfrhÞk Mkhkuðh : su Mkhkuðh{kt ©enrh yLkufðkh ¼„ðk™ ™khkÞý MðÞt …kuŒk™e nkÚk™e ykt„¤eyku™k ‚tfuŒÚke …u÷k
Mktíkku MkkÚku ÃkÄkheLku MLkkLk ÷e÷k fhe Au íkÚkk rËÔÞ ËþoLk fhkÔÞwt ¼kx ¼õŒku™u fnuŒk nŒk fu y{u …kuŒu s ™khkÞý Aeyu y™u {khe
Au Lku íku Mkhkuðhu “Lk ¼qíkku Lk ¼rð»Þrík” çkúkñýkuLke [kuhkMke fhkðe ƒksw{kt Q¼k Au yu ™h Au. yk heŒu ¼„ðk™ …kuŒk™e yku¤¾ký
Au yuðwt «MkkËeLkwt {nkMkhkuðh Au íkÚkk ©e LkhLkkhkÞýËuðLke «rík»Xk yk…Œk nŒk. yu òuE™u ƒÒku ¼õŒku …h{k™tË …kBÞk y™u yk rËÔÞ
ð¾íku Mkhkuðh ykswçkksw nrh¼õíkkuLkk Wíkkhk níkk. Ëþo™™e ‚ki™u {rn{k…qðof ðkŒku fhðk ÷køÞk.
yk heŒu Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ ©e™„h{kt ƒnw s y÷kirff sE ykÔÞku. …ý fkuE Ëuðu «íÞûk ƒku÷e™u ‚ku™k™ku ftËkuhku {ktøÞku
«Œk… ƒŒkðŒk níkk yLku yu «Œk… îkhk {w{wûkwyku™e ¼ÂõŒ™u áZ ™Úke. yk{ nsw ‚wÄe {khku ‚tfÕ… r‚Ø ÚkÞku ™Úke. Œku Œ{u ‚tfÕ…
fhŒk ¼õŒku™k {™kuhÚk …qhk fhŒk. ©e ™h™khkÞý Ëuð îkhk yk …qhku fhku. yuðk{kt yu™k ykùÞo ðå[u ©e ™h™khkÞýËuð ƒkuÕÞk :
«Œk… ƒŒkðe™u ©enrh fnu Au fu -y{u y¾tz yk ™h™khkÞý ‘nu ¼õŒ! ÷kðku yu ftËkuhku y{™u yk…e Ëku.’ yk y{]Œðkýe
Ëuð Y…u nkshknsqh Aeyu. ‚kt¼¤e™u Œuýu n»ko¼uh ftËkuhku ©e™h™khkÞýËuð™u y…oý fÞkuo.
• ©enrhyu nrh¼õŒ™ku økkÞ ykÃkðkLkku ‚tfÕ… …qhku fÞkuo …Ae ‚tŒkuuyu ðrýf™u ½ýku «‚kË ykÃÞku. ðrýf …ý ‚tŒku™ku
y{ËkðkË{kt A„™¼kE ™k{u yuf ©enrh™k ¼õŒ hnuŒk ‚{k„{ fhe™u ‚í‚t„e ÚkÞku. ykðk Œku y™tŒ y…kh …h[kyku
nŒk. ™h™khkÞýËuð™kt Ëþo™ fhŒkt fhŒkt yu{™u {™{kt ‚tfÕ… yk ™h™khkÞýËuð™e yk„¤ ÚkÞk Au Lku ÚkkÞ Au. yux÷u ©enrh
ÚkE ykÔÞku fu {khu ™h™khkÞýËuð™u yuf „kÞ yk…ðe Au. Œu{™ku y™u ‚tŒku™kt ð[™ ‚Ëk ‚íÞ Au fu ™h™khkÞýËuð ‚Ëk «„x…ýu
‚tfÕ… ytŒÞko{e ©enrh òýe „Þk y™u fÌkwt fu - ‘¼õŒhks ! rƒhksu Au. ©enrh MÚkkr…Œ ‚ðo {trËhku{kt ©e ™h™khkÞý Ëuð
XkfkuhS™u ËqÄ {kxu yuf ‚khe „kÞ yk…ku ?’ ©enrhyu ‚k{uÚke ‚ðoÚke {kuxk Au. (©enrh[rhºk ®[íkk{rý ¼køk-3, ðkíkko-253)
…kuŒk™k ‚tfÕ…™u ‚íÞ fÞkuo yux÷u A„™ ¼õŒ …h{ yk™tË …kBÞk • ©eLkhLkkhkÞýËuðu YrÃkÞk {køke ÷eÄk
y™u ŒhŒ s ‚ku™k™e ®þ„zeykuðk¤e, y÷tfkhkuÚke þý„khu÷e, yuf {khðkze MkËTøk]nMÚk Ä{koËkLkk Ãkkt[Mkku YrÃkÞk MkkÚku
ðkAhzkyu ‚rnŒ W¥k{ ËqÄðk¤e „kÞ ™h™khkÞýËuð™u y…oý ÷ELku Þkºkk fhðk Lkef¤u÷ku Lku ßÞkt ßÞkt {trËhu ËþoLk fhðk òÞ
fhe. ™h™khkÞýËuð îkhk yk heŒu ¼õŒku™k y‚tÏÞ ‚tfÕ…ku …qhk íÞkt yu{ MktfÕÃk fhu fu “òu Ëuð {køke ÷u íkku Ãkkt[Mkku YrÃkÞk
ÚkÞk Au, ÚkkÞ Au y™u ÚkŒk hnu Au. Ä{koËkLkk ykÃkðk.” yu{ fhíkkt íku ½ýkt íkeÚkkuo{kt VÞkuo Ãký fkuE
• ™h™khkÞýËuðLkwt «økxÃkýwt Ëuðu YrÃkÞk {køÞk Lkrn. íku {khðkze y{ËkðkË{kt LkhLkkhkÞýËuðLkkt
yufðkh yuf Ëqh™k «Ëuþ™ku ðrýf Þkºkkyu ™eféÞku nŒku. su ËþoLk fhðk ykÔÞku íÞkhu LkhLkkhkÞýËuðu íkuLke ÃkkMku íku Ä{koËkLkk
su ŒeÚko{kt òÞ íÞkt ‚tfÕ… fhu fu su fkuE Ëuð {khe …k‚uÚke ‚ku™k™ku YrÃkÞk {køÞk yux÷u íkwhík íkuýu ËuðLke ykøk¤ Ãkkt[Mkku YrÃkÞkLkku
ftËkuhku ƒku÷e™u {kt„e ÷u Œu Ëuð™u {khu yk ftËkuhku yk…ðku Au. ykðe Zøk÷ku fÞkuo íÞkhu çkúñ[kheyu ÃkqAâwt : “fu{ ykx÷k çkÄk YrÃkÞk
þw¼ ¼kð™kÚke ŒeÚkuo ŒeÚkuo ‚ku™k™ku ftËkuhku Ëuðk™ku ‚tfÕ… fhŒku fhŒku ÄÞko ?” íÞkhu íku fnu : “{khu MktfÕÃk níkku fu yk YrÃkÞk su Ëuð
ykÔÞku …ý õÞktÞ yu™ku ‚tfÕ… VéÞku ™rn. y™uf ŒeÚkoMÚkk™ku{kt {køku íkuLku ykÃkðk Au Lku íku {kxu nwt ½ýu {trËhu VÞkuo Ãký fkuEyu
VhŒkt VhŒkt Œu y{ËkðkË ykÔÞkuu. ™h™khkÞýËuð™kt Ëþo™ fhŒkt {køÞk Lkrn Lku ynª ykÔÞku íÞkhu yk Ëuðu {køke ÷eÄk {kxu ÄÞko
s þktrŒ ð¤e y™u ‚ku™k™ku ftËkuh™ku ‚tfÕ… fÌkku su nu ¼„ðk™ ! Au” yu{ ©eS{nkhksu Ëuð{kt hneLku íkuLkku MktfÕÃk Ãkqhku fÞkuo.
Œ{k{ ŒeÚkkuo{kt Vhe™u ynª ykÔÞku Awt. yk ™„h{kt …ý ƒÄk ŒeÚko{kt (©enrh[rhºk ®[íkk{rý, ¼køk-3, ðkíkko-255)
y{ËkðkËLkk {wÂM÷{ ¼õík zkuMkkíkkE yk çkÄwt {Lk{kunkf á~Þ zkuMkkíkkE ykùÞo[rfík árüÚke òuELku,
• ©enrhLkk «Úk{ ËþoLku zkuMkkíkkELku y¾tz M{]rík ÚkE ÃkkuíkkLku {nk¼køÞþk¤e {kLkðk ÷køÞk. “ynku ! nwt f]íkkÚko ÚkE økÞku
y{ËkðkË{kt zkuMkkíkkE Lkk{u yuf {wMk÷{kLk hnuíkk níkk. ! Võík ËþoLk {kºkÚke s {khk {Lk{kt fux÷ku ykí{Mktíkku»k MkkÚku
òríkyu íkkE níkk, íkuÚke zkuMkkíkkE Lkk{u yku¤¾kíkk. ¾uíkeLkku ÄtÄku ykLktË yLkw¼ðkE hÌkku Au ! [ku¬Mk yk fkuE {kuxk ykur÷Þk ÃkwÁ»k
fhe íkuyku ÃkkuíkkLkwt økwshkLk [÷kðíkk. yuf ð¾ík zkuMkkíkkE ðnu÷k nþu !” yk «MktøkLke íku{Lkk ÓËÞ WÃkh yux÷e Ÿze yx÷ AkÃk
QXe ÃkkuíkkLku ¾uíkh sE fk{fks fhe hÌkk níkk. çkhkçkh MkqÞkuoËÞLkku Ãkze fu, yu{Lkk yk¾k SðLkLkku íkífk¤ Ãk÷xku ÚkE økÞku ! yLku
Mk{Þ ÚkÞku, yu Mk{Þu ¼økðkLk Mðkr{LkkhkÞý {kýfe ½kuze WÃkh ðxu{køkwoyu fnu÷ku Mðkr{LkkhkÞý þçË yu{Lkk ÓËÞ{kt fkuíkhkE
çkuMke Ãkkt[ ËMk fkXe ½kuzuMkðkhku MkkÚku fkrXÞkðkz íkhVÚke y{ËkðkË økÞku ! yLku Äehk yðksÚke Mðkr{LkkhkÞý yu{ Mðk¼krðfÃkýu
ykðe hÌkk níkk, íkuykuLku íku{ýu hMíkk fktXu ËhçkkhkuLkkt fu¤ðu÷kt Lku y¾tz M{hý Úkðk ÷køÞwt.
fª{íke fkrXÞkðkze òíkðkLk ½kuzkLke MkkÚku {kýfeLku økÁzøkríkÚke • ©enrhLke Lku zkuMkkíkkELke yuf árü Úkíkkt s Mk{krÄ ÚkE
[÷kðíkk ©eS{nkhks MkkiLke ykøk¤ níkk. nrÚkÞkhçktÄ, {kuxkt ÃkAe zkuMkkíkkE ¾uíkhÚke þnuh{kt sE su {¤u íkuLku ÃkqAðk
{kuxkt Ãkk½zktÄkhe, {nkþqhðeh fkXe ¼õíkku ½kuzkLku MkhMk heíku ÷køÞk fu, ‘Mðkr{LkkhkÞý õÞkt QíkÞko nþu ? yu{Lkwt õÞktÞ MÚk¤
¾u÷ðíkk ÃkðLkðuøku ÃkkA¤ [kÕÞk ykðíkk níkk. {tËnkMÞÞwõík yøkh {trËh Au fu Lkrn ?’ yk{ ÃkqAíkkt ÃkqAíkkt {trËh ¾ku¤e fkZâwt,
©enrhLkwt {w¾kh®ðË Qøkíkk MkqÞoLkkt rfhýkuÚke yLku {Míkfu çkktÄu÷e {trËhLkk [kuf{kt ykðeLku swyu Au, íÞkt ©eS{nkhks nòhku
MkkuLkuhe Ãkk½Lkk ÃkðLk ðzu Vhfe hnu÷k Akuøk÷kÚke òuLkkhLkk r[¥kLku {Lkw»ÞkuLke Mk¼k ðå[u Ÿ[k ykMkLk WÃkh çkuMkeLku WÃkËuþ ykÃke hÌkk
nhý fhíkwt níkwt. zkuMkkíkkE yk yËT¼wík á~Þ òuELku yk¼k çkLke níkk. çkÄk ¼õíkku íkÕ÷eLk çkLke yufkøkúíkkÃkqðof çknw þktríkÚke yu
økÞk ! økúe»{ÉíkwLke «[tz økh{eÚke yrík ík]»kk[íkwh çkLku÷k fkuE WÃkËuþk{]íkLkwt ÃkkLk fhe hÌkk níkk. zkuMkkíkkEyu ykðe {kuxe Mk¼k
{Lkw»ÞLku y[kLkf þeík¤ AkÞkðk¤wt s¤kþÞ {¤u íÞkhu yu su{ ykx÷e þktríkÚke yk heíku çkuXu÷e fkuEðkh òuÞu÷e Lkrn, yuÚke
yíÞtík WíMkwfíkkÚke íkuLkku WÃkÞkuøk fhe þktrík Ãkk{u íku{ zkuMkkíkkE ykùÞo{wøÄ çkLke yíÞtík ¼Âõík¼kð MkkÚku yufe Lkshu ËþoLk fhðk
ðkhtðkh rLknk¤eLku ©eSLkkt ËþoLk fhðk ÷køÞk. ÷køÞk. ËþoLk fhíkk fhíkk ©eS{nkhks yLku yu{Lke árü yuf
yu{Lkk {Lk{kt íkfo ÚkÞku fu - “yk fkuE hkò-{nkhkò nþu ? ÚkE yux÷u íkífk¤ zkuMkkíkkELku Mk{krÄ ÚkE økE ! çku f÷kf MkwÄe
fu fkuE ÄLkkZâ þuX þknwfkh nþu ? yøkh fkuE {ntík - {nkÃkwÁ»k Mk{krÄ{kt hÌkk íku{kt íku{Lku yûkhÄk{ ðøkuhu yLkuf Äk{ yLku yLktík
fu ykur÷Þk ÃkwÁ»k nþu ?” fkuE ðxu{køkwoLku íku{ýu ÃkqAâwt - ‘¼kE ! ykùÞo òuðk{kt ykÔÞkt. Mk{krÄ{ktÚke òøke ©enrhLku MkðkuoÃkhe
yu fkuý ykðu Au ? íÞkhu íkuýu fÌkwt fu, ‘yu nk÷{kt su Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLk {kLke ¾qçk {rn{k Mk{S, MkíMktøkLkkt ðíko{kLk ÷E, ftXe
¼økðkLk fnuðkÞ Au íku Ãkkuíku s Au. Võík ykx÷e ðkík ÚkE íÞkt Äkhý fhe ½uh økÞk yLku ÃkAe n{uþkt {trËh{kt ËuðËþoLk,
íkku ÃkqhÃkkx síkkt ½kuzkt ½ýu Ëqh Lkef¤e økÞkt ! íkeðú økríkÚke çkLku÷wt MktíkMk{køk{Lku fÚkkðkíkko Mkkt¼¤ðk ykððk ÷køÞk.
• ¿kkrík yLku fwxwtçkeyku íkhVÚke ÚkÞu÷k ºkkMk{kt {nkhksu ftE Ãký ykÃkðwt s Lkrn. çku Ënkzk Úkþu, íÞkt íkku yuLke {u¤u MkeÄku
zkuMkkíkkELku rLkhkðhý çkLkkÔÞk Ëkuh suðku ÚkE sþu. yk{ Lk¬e fhe zkuMkkíkkELku yuf ytÄkhk ½h{kt
íkÆLk swËk MktMfkhðk¤e ¿kkríkLkk {kýMkLkwt ÃkkuíkkÚke r¼Òk Ãkqhe íkk¤wt ðkMke ËeÄwt. zkuMkkíkkE fkuE òíkLkk ®[íkk-þkuf fÞko rðLkk
økýkíkk Ä{o íkhV ßÞkhu ð÷ý ÚkkÞ Au, íÞkhu yu{Lkkt Mkøkkt- ytÄkhk ½h{kt ¼khu WíMkknÚke Mðkr{LkkhkÞý {nk«¼wLkwt y¾tz
MLkuneykuLkk {Lk{kt çknw s yýøk{ku Lku yf¤k{ý ÃkuËk ÚkkÞ Au. Lkk{ sÃkðk ÷køÞk. yufktík MÚk¤{kt æÞkLk-¼sLk fhðkLke yk íkku
fkhý fu Mkk[e ðMíkwLke Ãkkh¾Lkk y¼kðu íkuyku yu{ {kLke ÷u Au ¼khu W¥k{ Mkøkðz {¤e, yu{ Äkhe yíÞtík ykLktËÚke y÷{MíkÃkýu
fu - ykÃkýku yuf ¼kE {kuxe ¼q÷ fhe hÌkku Au, {kxu íkuLku fkuEÃký ¼sLk fhe hnu÷k zkuMkk ¼õík, ¾kðwt Ãkeðwt ðøkuhu ËunLke r¢ÞkykuLkwt
rnMkkçku ykÃkýu swËku Ãkzðk Ëuðku Lk òuEyu. yk heíku zkuMkkíkkE íkÆLk ¼kLk ¼q÷e fuð¤ «¼wÃkhkÞý çkLke økÞk. «¼wLkk ¼sLk-
{wMk÷{kLk nkuðk Aíkkt rnLËw Ä{oLkk yuf yLkwÞkÞe ÚkELku ßÞkhu M{hý ykøk¤ Ëun yLku MktMkkh suýu ík]ý Mk{kLk íkwåA ÚkE økÞu÷ku
MkLkkíkLk Ä{oLke heík¼kík Mðefkhe y÷{MíkÃkýu ðíkoðk ÷køÞk, íÞkhu Au, yuðk yu zkuMkk ¼õík ºký rËðMk yLku ºký hkrºk yÒks¤ yLku
íku{Lkkt {kíkkrÃkíkk ðøkuhu fwxwtçkeyku ¾qçk ¾uË Ãkk{e zkuMkkíkkELku rLkÿk ÷eÄk rðLkk ÓËÞLkk ¾hk MkËT¼kðÚke ¼sLk fhe hÌkk níkk.
Mk{òððk {ktzâk fu “¼kE ! ykÃkýu yk «{kýu ðíkeoyu yu fkuE íku òuE ¼õíkðíMk÷, fÁýkMkkøkh ©e Mðkr{LkkhkÞý {nk«¼wSyu
heíku ÃkkuMkkÞ Lkrn. y{khu ¿kkrík÷kufkuLkkt fzðkt ðuý Mkkt¼¤ðkt Ãkzu y÷kirff Ëunu rËÔÞ ËþoLk ykÃke zkuMkk ¼õíkLku ÃkkuíkkLke y{e{Þ
Au, {kxu íkwt yk çkÄwt xe¾¤ Akuze Ëu.” yk heíku MkøkktMLkuneykuyu árüÚke »kzkuŠ{ (¼q¾-íkhMk, n»ko-þkuf, shk-{]íÞw) hrník çkLkkðe
zkuMkkíkkELku yLkufðkh Mk{òÔÞk, fux÷ef ðkh ykfhku XÃkfku ykÃke ËeÄk ! yLku yu{Lkk þhehLku Ãký rLkhkðhý fhe ËeÄwt ! ykÚke zkuMkk
¾qçk ríkhMfkh fÞkuo yLku Auðxu íkku {]íÞwLkku ¼Þ çkíkkðe {kh {kÞkuo. ¼õík Mkðo Ëw:¾Úke {wõík ÚkE nMkíku {w¾u Mðkr{LkkhkÞý...
Aíkkt Ãký yu{ýu Mðkr{LkkhkÞý... Mðkr{LkkhkÞý yu{ su y¾tz Mðkr{LkkhkÞý yu{ ¼sLk fhíkk fhíkk çktÄ ½h{ktÚke çknkh Lkef¤e
¼sLk fhíkkt níkkt íku Akuzâwt Lkrn. ykÚke çkÄk ÷kufku íku{Lkk WÃkh ykÔÞk ! yk òuELku ÷kufku {nkLk ykùÞo Ãkk{e ðkíkku fhðk ÷køÞk
rðþu»k fkuÃkkÞ{kLk ÚkE økÞk. ÃkAe íkku yrík rLkËoÞ ÚkELku yu{Lku fu yks ºký rËðMkÚke zkuMkk íkkE ¼qÏÞk íkhMÞk Au, Aíkkt yu{Lkk
½ýwt Ëw:¾ ykÃkðk ÷køÞk. {w¾ WÃkh fux÷e fktrík Lku WíMkkn sýkÞ Au ! {wÍðý þkuf-®[íkk
yuf rËðMk zkuMkkíkkELkk çkÄk MktçktÄeykuyu {¤e rð[kh fÞkuo fu fkuE «fkhLke ø÷krLk yu{Lku rçk÷fw÷ Úkíkkt LkÚke. ¾hu¾h yu Mkk[k
fu - yk fkuE heíku ykÃkýwt {kLkíkku LkÚke {kxu yu{Lke {u¤u yu økheçk ¼õík Au, yLku yuÚke s yu{Lkk RüËuðu çktÄ ½h{ktÚke çknkh fkZâk.
økkÞ suðku ÚkELku ykÃkýe ÃkkMku ykðu yLku {kVe {køku yuðku WÃkkÞ yk heíku Mk{sw ÷kufku yu{Lke «þtMkk fhðk ÷køÞk, Ãkhtíkw Ëwhkøkúne
÷uðku òuEyu. øk{u íkuðku þÂõíkþk¤e {kýMk nkuÞ Ãký òu íkuLku çku- yLku ¢qh «f]ríkLkk yu{Lkk fux÷kf Wíkkðr¤Þk MktçktÄeykuyu økwMMku
[kh rËðMk ¾kðkÃkeðkLkwt Lk {¤u íkku yu [ku¬Mk Ze÷ku Ãkze òÞ. ÚkELku zkuMkk ¼õíkLku íkífk÷ Ãkfze VheÚke yu s ytÄkhk ½h{kt Ãkqhe
{kxu ykÃkýu ykLku yuf ½h{kt Ãkqhe íkk¤wt ðkMke ËEyu. ¾kðkÃkeðkLkwt ËeÄk, yLku yuf Úkkt¼÷k MkkÚku çkktÄe ÃkøkÚke íku {kÚkk MkwÄe {sçkqík
Ëkuhzkt ¾qçk ¾U[eLku fkuE [kuhLku çkktÄu íku{ rLkËoÞ ÚkELku çkktÄe ËeÄk. hnu Au, Ãkhtíkw rLk»V¤íkktÚke çkkuÄÃkkX ÷E rðLk{ú çkLke {kiLk hnuðkLkwt
ÃkAe ½hLku íkk¤wt ðkMke çku sý [kufe fhðk çkuXk. yLku ÃkAe ÃkhMÃkh íku{Lku ÞkË s LkÚke ykðíkwt.
yufçkeò ðkíkku fhðk ÷køÞk fu - Ãknu÷e ðkh ykÃkýu Lk òýeyu yk LÞkÞu zkuMkk ¼õíkLke ÃkkA¤ Ãkzu÷k Ãku÷k çku-[kh ¢qh
íku{ øk{u íku heíku ftEf fÃkx fheLku yu çknkh Lkef¤e ykÔÞku, Ãký fwxwtçkeykuyu yuðku rð[kh fÞkuo fu - fkuE Lk òýu íku{ Mke{{kt ykÃkýk
nðu Lkef¤u íkku çknkËwh fnuðkÞ. ¾hku ¼õík nþu yLku yuLkk «¼w ¾uíkh ÃkkMku {kÚkkçkqz {kuxe ½kuh ¾kuËe zkuMkkLku íku{kt Sðíkku ËVLkkðe
hûkk fhu Au, yu{ su fux÷kf ©Øk¤w ÷kufku ðkíkku fhu Au, íku çkÄe ËEyu ! yk{ fÞko rðLkk yu MkeÄku Lkrn ÚkkÞ. fkt íkku yk WÃkkÞÚke
nðu ¾çkh Ãkzþu fu fux÷e ðeþu Mkku ÚkkÞ Au ! ºký rËðMkÚke ftE zheLku {kLke sþu, Lkrníkh Xufkýu ÚkE sþu ! yux÷u çkÄku {k{÷ku
¾kÄwt ÃkeÄwt LkÚke Lku ÷kfzwt çkktÄu íku{ çkhkçkh çkktæÞku Au íku ¼ªMkkE ¾ík{, fkuý ÃkqALkkh Au fu, þwt ÚkÞwt ? yk heíku «Úk{ íkiÞkhe fhe
{hþu, yLku ¼q¾Lkk Ëw:¾Úke ftxk¤e økÞku nþu, Ãký yr¼{kLkLkku çkesu rËðMku fk{fksLku çknkLku zkuMkk ¼õíkLku íkuyku ¾uíkh ÷E økÞk.
{kÞkuo Ãkfzu÷ Lkkzwt Akuze þfíkku LkÚke, Ãký nðu yuLke Äehs xfu íku{ íÞkt ¾kuËe hk¾u÷ku {kuxku ¾kzku çkíkkðe fÌkwt : ‘íkLku yk{kt çkuMkkheLku
LkÚke. ½ze-çku ½ze{kt [ku¬Mk nkhe sþu yLku {kVe {køkþu. Ëkxe Ëuðku Au. [k÷ yk{kt çkuMke ò’ zkuMkk ¼õík shkÃký ykLkkfkLke
zkuMkk ¼õíkLkk MktçktÄeykuyu yk heíku Ëw:¾ Ëuðk{kt ftE ¾k{e fÞko rðLkk øk¼hkÞk rMkðkÞ ¾qçk WíMkknÚke Mðkr{LkkhkÞý...
hk¾e Lk níke, Ãkhtíkw “hk{ hk¾u yuLku fkuE Lk [k¾u” yk fnuðík Mðkr{LkkhkÞý yu{ ¼sLk fhíkk fhíkk íku{kt çkuMke økÞk ! yux÷u
{wsçk ËÞk®MkÄw ©enrhLke f]ÃkkÚke suLkwt þheh rLkhkðhý çkLke økÞwt Ãku÷k ÷kufkuyu [kuíkhVÚke Äq¤ Lkk¾e íku{Lku øk¤k MkwÄe Ëkxe ËeÄk !
níkwt yuðk zkuMkk ¼õíkLku VheÚke ½h{kt ÃkqÞko fu íkífk¤ çktÄLkÚke hrník ÃkAe ÃkqAâwt : ‘çkku÷ ! Au WøkhðkLke {hS ? íkku ¼økíkÃkýkLkku çkÄku
çkLke økÞk ! yux÷wt s Lkrn Ãký y{ËkðkËÚke Äku¤fk LkeféÞk ! zku¤ Akuze Ëu’ zkuMkk ¼õík íkku ¼sLk{kt íkÕ÷eLk çkLke økÞk níkk.
Äku¤fk{kt íku{Lkk fkuE MktçktÄe ¼uxe økÞk, íku{ýu íÞkt ½h{kt ÃkqÞko, {hðwt yu íkku yu{Lku {Lk {tøk¤ níkwt yux÷u yu þk {kxu zhu÷ ? ÃkAe
íÞktÚke Ãký íkwhík s çknkh Lkef¤e økÞk ! ÃkAe íku{Lkku MktçktÄe LkðkE íku ÷kufkuLku Ãkw»f¤ Äq¤Úke íku{Lku Ëkxe ËELku, fkuE òýe Lk þfu íku{
Ãkk{e zkuMkk ¼õíkLku y{ËkðkË {qfe økÞku. yk çkLkkð ÃkAe ËhufLku s{eLk Mkh¾e fhe ½uh sðk hðkLkk ÚkÞk !
yu{ ÚkE økÞwt fu yk{Lke ykøk¤ ykÃkýku fkuE WÃkkÞ [k÷u íku{ • fwxwtçkesLkkuyu zkuMkkíkkELke {kVe {køke
LkÚke. økk{{kt ykðe íku ÷kufku ÃkkuíkkLke V¤e{kt ÃkuXk íÞkt íkku ykuMkheLke
Mk{ks{kt fux÷kf {kýMkku yuðk nXe÷k nkuÞ Au, fu yu nòhku fkuhu Mðkr{LkkhkÞý... Mðkr{LkkhkÞý yu{ økt¼eh yðksÚke ¼sLk
«fkhu nuhkLk ÚkkÞ íkku Ãký ÃkkuíkkLke nXe÷kE Akuzíkk LkÚke. øk{u íkux÷e fhíkk zkuMkk ¼õíkLku òuÞk ! ‘yhu yk þwt ? fkuE heíku Lkef¤e þfkÞ
{w~fu÷e{kt {wfkÞ Aíkkt yu ÃkkuíkkLkwt s ÄkÞwO fhu Au. çkeòLku nuhkLk Lkrn yuðk Ÿzk ¾kzk{kt fkuE Lk òýu íku{ ËkxeLku ykÃkýu Wíkkð¤u
fhðk{kt yu{Lku ykLktË ykðu Au. Mk{ksLkk ftxfYÃk ykðe n÷fe Ãkøk÷u ykÔÞk Aeyu, Ãký íÞkt íkku ykÃkýe Ãknu÷kt yk ynª ykðe
MðkÚkoð]r¥kLkk ÷kufku SðLk¼h ðuhÍuh ðÄkhíkk hne yþktrík Vu÷kðíkk ÃknkUåÞk Au ! yk íkku ¼khu LkðkELke ðkík fnuðkÞ ! yíÞkh MkwÄe
ykÃkýu yu{Lku çknw s nuhkLk fÞko Au yu {kuxk{kt {kuxe ¼q÷ fhe ð¤e yuf zkuMkku ÞðLk, y[hsfkhe Au,
Au. zkuMkk íkkE ¾hk ¼õík Au. ¾wËk yu{Lke {ËË{kt Au Lkrníkh íkuLku ÚkÞwt nrhLkwt ËþoLk, y[hsfkhe Au.
fËe Ãký yk{ çkLku Lkrn. ‘hk{ hk¾u íkuLku fkuý [k¾u’ yu fnuðík hne {qŠík ytíkh{ktE, y[hsfkhe Au
çkhkçkh Au. ykðk Mkk[k ¼õíkLku fku[ðeLku ykÃkýu {kuxwt ÃkkÃk fÞwO ¼qÕÞku Ëun ËeMku Lkrn fktE, y[hsfkhe Au 36
Au, {kxu [k÷ku yu{Lke {kVe {køke þwØ ÚkEyu” ÃkAe yu ÷kufku íkuLku çkkÃku çkktæÞku çktÄu, y[hsfkhe Au
zkuMkk ¼õíkLkk Ãkøk{kt Ãkze {kVe {køkðk ÷køÞk fu “y{u ¾qçk hkuõÞku ½h{kt ½k÷e MktçktÄ, y[hsfkhe Au
yÃkhkÄ fÞkuo Au. ík{Lku ½ýkt Ëw:¾ ykÃÞkt Au, yLku ík{u ¾wËkLke ykÃÞkt f{kz ËeÄkt íkk¤kt, y[hsfkhe Au
{nuhçkkLke ðzu çktÄ ½h{ktÚke çknkh Lkef¤e ykðíkk íkuLku y{u ¾kuxwt çkuXkt çkkhýu h¾ðk¤kt, y[hsfkhe Au 37
s {kLkíkk níkk, Ãkhtíkw yk çkLkkðu íkku y{khe ykt¾ ¾ku÷e Lkkt¾e íku{ktÚke Ëun yËþo ÚkE, y[hsfkhe Au
Au ! ¾hu¾h ík{u ¾wËkLkk ¾hk ykrþf Aku. y{u ¾kuxe nX fheLku LkeMkÞkuo çkkh økkW Ãkh sE, y[hsfkhe Au
ík{Lku ykuAk nuhkLk fÞko LkÚke, ½ýk økwLkk fÞko Au, {kV fhku.” íÞkt Ãký çktÄ fÞkuo ð¤e çkesu, y[hsfkhe Au
yk «{kýu yÃkhkÄeykuLke ËeLk ðkýe Mkkt¼¤e zkuMkk ¼õíku fÌkwt : íÞktÚke LkeMkhe økÞku ºkesu, y[hsfkhe Au 38
“¼kEyku ! ík{u {khk Mkk[k{kt Mkk[k r{ºkku Aku. ík{u {Lku ykfhe ykðhý yuf ykzwt Lkð hÌkwt, y[hsfkhe Au
fMkkuxe{kt fMÞku. íkuÚke s nwt çk¤ðkLk çkLÞku Awt. «¼w{kt yíkwx ©Øk ¼kiríkf Ëun y¼kiríkf ÚkÞwt, y[hsfkhe Au
íku íkku òýu Au sLk {Lk{kt, y[hsfkhe Au
yLku y¾qx Äehs yu ík{khk «ÞkMkÚke {Lku {¤u÷ Au. ík{u {khu
yun Mkk{Úkeo ¼økðLk{kt, y[hsfkhe Au 39
{kÚku WÃkfkh fÞkuo Au, Ãký fkuE økwLkku fÞkuo nkuÞ yøkh ftE Ëw:¾
yuðe fux÷ef ðkíkku fheyu, y[hsfkhe Au
ykÃÞwt nkuÞ yu{ nwt {kLkíkku s LkÚke.
«økx {qŠíkLke, ði¾heyu, y[hsfkhe Au
«¼w ík{kÁt ¼÷wt fhu yu{ nwt ÓËÞÚke RåAwt Awt. yk heíku
½ýe ðkíkku Úkkuzk{kt fne, y[hsfkhe Au
zkuMkk ¼õíkLkkt y¼Þ ð[Lkku Mkkt¼¤e íku{Lkkt MktçktÄeyku yLku yLÞ
çkeS ½ýe økútÚkku{kt hne, y[hsfkhe Au 40
÷kufku ykùÞo MkkÚku ¾qçk ykLktË Ãkk{e yu{Lke «þtMkk fhðk ÷køÞkt.
(‘nrhM{]rík’ 7 {ku ®[íkk{rý)
yLku ÃkAe íku çkÄkyu ðihð]r¥k Akuze ËeÄe. yuÚke zkuMkk ¼õík ©eS{nkhksLke f]ÃkkÚke yLku ¼sLk-M{hýLkk «íkkÃkÚke zkuMkk
MðíktºkÃkýu ÃkkuíkkLke heíku «¼w ¼Âõík fhðk ÷køÞk. ¼õíkLku çkÄe WÃkkrÄ Ëqh ÚkE, yuÚke íkuyku rðþu»k ¼sLk fhðk
zkuMkk ¼õíkLke MkkÚku hnu÷k Mk. ©e. rLk»fw÷kLktË Mðk{eyu ÷køÞk. Mkðo r¢Þk{kt «¼wLkwt y¾tz Lkk{M{hý fhðwt yuðwt yu{Lkwt
‘nrhM{]rík’ Lkk{Lkk ÃkkuíkkLkk økúÚk{kt yk ðkík MktûkuÃkÚke Lke[u «{kýu ¾kMk ytøk çktÄkÞwt níkwt. yrík yøkíÞLkwt fkuELku fk{ nkuÞ yLku íku
÷¾e Au : ÃkqAu, íkku s zkuMkk ¼õík Úkkuzwt çkku÷e çknw xqtfk{kt ðkík Ãkíkkðe ÷uíkk.
fu{ fu «¼w ¼sLk rðLkk yuf Ãký ïkMk ÔÞÚko Lk òÞ yu yu{Lku fhu÷kt ¼økðÒkk{-M{hý ÄqLk¼sLk feíkoLk YÃke sÃkÞ¿kLkku fux÷ku
{Lk çknw s {n¥ðLke ðkík níke. rðþu»kÃkýu íkku fkÞ{ {kiLkðúík yËT¼wík «kiZ«íkkÃk Lku «¼kð Au yu zkuMkk ¼õíkLkk SðLk{ktÚke
hk¾íkk. ½uh yuf ð¾ík s{e ykð~Þf fk{fks fhe çkkfeLkk ÞÚkkÚko òýe þfkÞ Au. òufu yæÞkí{ík¥ðLkku suýu Mkk[k økwÁ
Mk{Þ{kt æÞkLk-¼sLk fÞko fhíkk. {kuxk ÞkuøkeLke ÃkuXu yu{Lke árü ÃkkMkuÚke Ãkqýo yLkw¼ð ÷eÄku LkÚke, yuðk «¾h çkwrØþk¤e {Lkw»ÞLkk
yLku Ëun yu çktLku rLkhkðhý çkLke økÞkt níkkt. íkuÚke ßÞkhu RåAk ¼uò{kt Ãký yk ðMíkw ½zef{kt çktÄ çkuMku íku{ LkÚke, íkuLku {kxu
ÚkkÞ íÞkhu ½uh çkuXkt ðzíkk÷, økZÃkwh, sqLkkøkZ, ¼qs RíÞkrË Ëuð íkku çkwrØÚke Ãknu÷uÃkkh hnu÷k Ãkh{ík¥ðLkku yÇÞkMk ytíkhLke Ÿze
{trËhkuLkkt ËþoLk fhe çkeò ykøk¤ ðkík fhíkk fu yksu y{wf ËuðkuLkkt ¼kðLkkÚke fhðku Ãkzu Au.
ËþoLk fÞkO Lku ykðkt ð†ku íkÚkk yk¼q»kýku ÃknuÞkO níkkt. fkuEðkh Ï¢ãé¼ ÜU¢H ÜUÚ¼ S¢¼S¢æx¢¢ ¼Ï¢ ã¢ï¼ S¢æà¢²ÜU¢ |¢æx¢¢’
Mk{krÄ{kt Ëuð÷kuf, ïuíkîeÃk, çkËrhfk©{, økku÷kuf, ðifwtX yLku zkuMkk ¼õík s¤{kt f{¤ hnu íku{ MktMkkh{kt yr÷ÃíkÃkýu
yûkhÄk{Lkkt ËþoLk fhe íÞktLke ykùÞofkhf ðkíkku fhíkk, íÞkhu fkuE fkixwtrçkf Vhòu çkhkçkh çkòðíkk níkk. Ãkhtíkw yu{Lkwt «¼w{Þ
ð¾ík Ãk¤ðkh{kt MkËunu Ãký Ëqh «Ëuþ{kt ÃknkU[e ËuðËþoLk, fÚkkðkíkko rLk:MðkÚko SðLk yLku fwxwtçkeykuLkwt y¿kkLk{Þ MkktMkkrhf SðLk yu
fu MktíkMk{køk{ fhe íkwíko s fu çku-Ãkkt[ rËðMku ½uh ykðíkk. ßÞkhu çktLku ðå[u Mkw{u¤ MkkÄe þfkÞ íku{ Lk níkwt. íkÚkk ÃkkuíkkLku Mðk¼krðfÃkýu
zkuMkk ¼õík ½uh Lk ykðu, íÞkhu íku{Lkk rÃkíkk yu{Lke þkuÄ fhíkk øk]nSðLk{kt hMk fu Ár[ íkÆLk Lk níkkt, yLku yu{Lke íÞkøk¼kðLkk
yLku Ëqh «Ëuþ{kt Au yuðk Mk{k[kh Mkk¼¤e íÞktÚke íku{Lku ½uh íkuze rËLk«ríkrËLk «çk¤ ÚkE hne níke, yux÷u {kuxk LktËMktíkkuLkku Mk{køk{
÷kðíkk. rðþu»k fhíkk. ðzíkk÷Lkk Mk{iÞk WÃkh nhð¾ík ËþoLk fhðk síkk
yu f ð¾ík zku M kk ¼õík ©eS{nkhksLke RåAkÚke íÞkt Ëuþ-rðËuþÚke ykðu÷k MktíkkuLkku Ãkrh[Þ MkkÄe yu{Lke ðkíkku
çkËrhfk©{{kt økÞk Lku íÞkt fux÷kf rËðMk hkufkE hÌkk, yux÷u Mkkt¼¤íkk. íku{ sqLkkøkZ {trËhLkk {ntík y.{w. økwýkíkeíkkLktË
yu{Lkk rÃkíkkyu íku{Lku çknw ¾kuéÞk, Ãký nkÚk ykÔÞk Lkrn. ÃkAe Mðk{eLke ðkíkku{kt yu{Lkwt {Lk ðÄkhu ykf»kkoÞwt. íkÚkk Mðk{eLke
íkuyku Þkuøkehks Mk.økkuÃkk¤kLktË Mðk{e ÃkkMku ðzíkk÷ økÞk Lku MkkÄwíkk, MðYÃkrLkckLkwt çk¤ yLku WËkh«ð]r¥kÃkqðofLke ËÞk¤wíkk ðøkuhu
ÃkqAâwt : “Mðk{e ! y{khku zkuMkku Ëu¾kíkku LkÚke íku {he økÞku nþu økwýku ¾qçk økBÞk, íkÚkk y{ËkðkËÚke fkuE Ëqh MÚkkLk{kt íÞkøke ÚkELku
fu þwt ?” Mðk{e fnu “yu íkku çkËrhfk©{{kt íkÃk fhðk økÞu÷ hnuðwt yu Ãkkuíku fhu÷k MktfÕÃk «{kýu çkhkçkh {¤íkwt ykÔÞwt, íkuÚke
Au íku n{ýkt Lkrn ykðu.” zkuMkk ¼õík Mðk{eLke MkkÚku sqLkkøkZ ykðe Ãkk»koË íkhefu íÞkøke ÚkELku
yk heíku ðúík, ËkLkÃkwÛÞ fu fkuE {kuxe íkÃkùÞko fÞko rMkðkÞ hÌkk.
Võík áZ©Øk-rðïkMkÃkqðof Mðkr{LkkhkÞý yu Lkk{Lkk y¾tz • zkuMkkíkkELke yËT¼wík Mkuðk
sÃkÚke zkuMkk ¼õík {kuxk ÞkuøkeykuLku Ãký Ëw÷o¼ yuðe rMkØËþkLku MkíMktøk{kt «Úk{Lkk Mk{Þ{kt LkkLkk-{kuxk Ëhuf «fkhLke Mkuðk
ÃkkBÞk, yu fux÷k {n¥ð yLku økkihðLke ðkík Au ! þwØ rË÷Úke WíMkknÚke fhíkk. Mkki Mkuðk Lku ¼sLkÃkhkÞý hnuíkk, íku{ zkuMkk ¼õík
Ãký ÃkkuíkkLku ½xu íkuðe Mkuðk-MðåAíkk ðøkuhu fhíkk, yLku ¾kMk fheLku síkk. òufu zkuMkk¼õíkLku fkuE «fkhLkku MktfÕÃk fu õÞktÞ sðkLke RåAk
íkku íkuyku n{uþkt ÃkkýeLkku Vk¤fku [÷kðíkk. sqLkkøkZ{kt 50 Úke 60 s Lk níkk. {kuxk Mktíkku fnu íku{ fhðwt yLku Mkuðk Lku M{hý ¾qçk fhe
nkÚk Ÿzk fqðk nkuÞ Au. íku{ktÚke Mkðkh Mkkts Lkknðk {kxu íkÚkk hMkkuzk ÷uðkt yu s yuf SðLkLkwt Mkw¾ æÞuÞ níkwt Ãkhtíkw Mðk{eLkku nuíkw íku{Lku
MkkÁ ÍkÍkt {kýMkku {kxu Ãkkýe ÃkqÁt Ãkkzðwt yu ½ýwt {w~fu÷ níkwt. fkhý MkkÚku íkuze sðk{kt yu níkku. fu, ykðk ykËþo ¼õíkLkwt ðíkoLk òuELku
fu íku Mk{Þ{kt fkuE «fkhLkkt Þktrºkf MkkÄLkku níkkt Lkrn. yux÷u fqðk {w{wûkwyku W¥k{ {køkoËþoLk {u¤ðe rðþu»kÃkýu ¼økðrÒkc çkLku.
WÃkh ÷kfzkLkk Vk¤fk økkuXðe íku îkhk {kuxe zku÷kuÚke Ãkkýe Mkª[eLku • zkuMkk¼õíkLke Mk{sýLku økwýkíkeíkkLktË Mðk{eyu Mk¼k{kt
ÃkqÁt Ãkkzðk{kt ykðíkwt. ¾qçk {sçkqík {kýMk nkuÞ yu s Vk¤fku rçkhËkðe
[÷kðe þfu. suðkíkuðkÚke yu fk{ çkLku íku{ Lk níkwt. zkuMkk ¼õík þhehu yuf ð¾ík Mk. økwýkíkeíkkLktË Mðk{e QLkkLkk þurXÞkykuLkk
{sçkqík yLku ©Økðk¤k níkk, yux÷u yuf xkuz÷k WÃkh çkuXk çkuXk ykøkúnÚke QLkk ÃkÄkhu÷k, íÞkhu zkuMkk ¼õíkLku Ãký MkkÚku íkuze økÞk
÷øk¼øk yk¾ku rËðMk Vk¤fku [÷kðíkk yLku Mknw MkkÄw-MkíMktøkeyku níkk. ðeMkkðËh-fk¤Mkkhe WÃkhÚke økeh MkkUMkhk ÚkELku Ãkøk hMíku
Lkknðwt Äkuðwt ðøkuhu fk{ ÷uíkk. zkuMkk ¼õík fkuELke MkkÚku shkÃký Mðk{e QLkk ÃkÄkÞko níkk. {køko{kt fux÷kf MkíMktøkeykuLku MkíMktøk
ðkík[eík fÞko rðLkk {qŠík{kt yufkøkúð]r¥k hk¾e ÃkkuíkkLke nt{uþLke xuð «Úk{Úke ½ýku W¥k{ íkÚkk MkkÄw-MktíkkuLku rð»ku yíÞtík «u{¼kððk¤ku
«{kýu fk{fksLke MkkÚkkuMkkÚk Mðkr{LkkhkÞý..... Mðkr{LkkhkÞý níkku. LkøkhþuX ©e økýuþ þuX, ðÕ÷¼ þuX yLku ntMkhks økktÄe
yu{ Äehk yðksu y¾tz ¼sLk fÞko fhíkk, yux÷wt s Lkrn, Ãkhtíkw ðøkuhu WÃkh Mðk{e çknw «MkÒk níkk, yuÚke fux÷kf Mk{Þ íÞkt
¼sLk-M{hýLkk ykLktË{kt yu{Lku ¾kðwt, Ãkeðwt ðøkuhu ËunLke r¢Þkyku hkufkELku Mðk{e MkkiLku fÚkkðkíkkoLkwt ¼khu Mkw¾ ykÃkíkk, Mkðkh-Mkkts
Ãký ÞkË hnuíke Lkrn. fkuE fnu fu - [k÷ku s{ðkLkku Mk{Þ ÚkE økÞku, {kuxe nfzuXX Mk¼k Úkíke. zkuMkk ¼õík íkÆLk {kiLk hne yuf íkhV
íÞkhu íkuyku yux÷wt çkku÷íkk fu, [k÷ku íÞkhu ÃkkurXÞkLku ¼kzwt ykÃkeyu õÞktÞ Ëqh ¾qýu rLk{koLkeÃkýu çkuMke ðkíkku Mkkt¼¤íkk, yux÷u yu{Lke
yLku òu fkuE s{ðkLkwt Lk ÃkqAu íkku çku Ënkzk ¼qÏÞk Ãký [kÕÞk síkk. ÂMÚkríkLkku fkuELku ÏÞk÷ Lk níkku. ðkíkLkk «Mktøk{kt Mðk{e fnuíkk fu,
s{ðk çkuMku íÞkhu sux÷wt ÃkehMÞwt nkuÞ íkux÷wt s{e ÷uíkk. VheÚke fkuE ÷kufÔÞðnkhu øk{u íkuðk {kuxk nkuÞ fu ÄLkðkLk nkuÞ, yøkh {kuxk
ÃkehMku íkku ¼÷u Lkrníkh ftE Ãký {køkíkk Lkrn. yk{ zkuMkk ¼õík ¼õík fnuðkíkk nkuÞ Ãký yk zkuMkk ¼õíkLkk suðe Mk{sý íkÚkk
Mkðo heíku yrík Wå[ ÂMÚkríkLku ÃkkBÞk níkk. yuÚke Mknw fkuE íku{Lkku ÂMÚkrík fhðk {kxu ¾qçk fk¤SÚke hkrºk-rËðMk Ëk¾zku Lkrn fheyu
Ëk¾÷ku ÷E ÃkkuíkkLkk SðLkLku rðþu»k Wßßð÷ yLku ¼ÂõíkrLkc íkku yûkhÄk{{kt sðkþu Lkrn, {kxu çkhkçkh MkkðÄkLk Lku þqhðeh
çkLkkðíkk níkk. Mk.økw. økwýkíkeíkkLktË Mðk{e fÚkkðkíkkoLkk «Mktøk{kt hnuðwt. yk «{kýu Mðk{eLke ðkíkÚke þurXÞkyku zkuMkk ¼õíkLkku Ãkqhku
MkkÄw MkíMktøkeykuLku fnuíkk fu yk zkuMkk ¼õíkLkk suðe ÂMÚkrík Úkþu íÞkhu Ãkrh[Þ {u¤ðe yu{Lkku {rn{k Mk{ßÞk.
yûkhÄk{{kt hnuðkþu. Mðk{e Mk{iÞk-WíMkð WÃkh síkk íÞkhu íkÚkk Mkt«ËkÞ{kt «Úk{Úke yu heík ¾qçk «[r÷ík Au fu, økk{zkt{kt
Ëuþ{kt Vhðk síkk íÞkhu fkuE fkuEðkh zkuMkk ¼õíkLku Ãký MkkÚku íkuze Vhíkk Mktíkku Mkðkh-Mkkts økk{Úke Ëqh LkËe, ík¤kð fu fqðk nkuÞ íÞkt
Lkknðk òÞ. çkÃkkuh ÃkAe [kh çksu Mktíkku ßÞkhu Lkknðk òÞ íÞkhu yrík rLk{koLkeÃkýu íkuyku ðíkoíkk níkk. Ëku»kkuLkwt ð¤øký Aqxðwt yLku
fux÷kf «u{e ¼õíkku Mktíkku MkkÚku òÞ, yLku fkuE {kuxk MkËTøkwÁ ÃkÄkÞko økwýku fu yiïÞoLkwt yr¼{kLk Lk ykððwt yu fktE suðeíkuðe {k{q÷e
nkuÞ Lku yLkwfq¤ Mk{Þ nkuÞ íkku ðÄkhu «{ký{kt MkíMktøkeyku MkkÚku ðkík LkÚke. yk s Mkk[k ¼õíkkuLkwt W¥k{ ÷ûký Au. zkuMkk ¼õíkLke
Lkknðk òÞ. yk «Úkk {wsçk yuf rËðMk ÃkwÛÞríkrÚk níke, yuÚke ÃkuXu Ëhuf {w{wûkwyu søkíkLkkt Mkðo «÷ku¼Lkku{ktÚke {Lkkuð]r¥k ÃkkAe
[kh çksu ßÞkhu Mðk{e {Awtÿe LkËeyu Lkknðk íkiÞkh ÚkÞk, íÞkhu ðk¤e yrík áZ rLkckÃkqðof ¼økðkLk Mðkr{LkkhkÞýLkkt Lkk{M{hý,
þurXÞkyku Ãký Mðk{eLke MkkÚku [kÕÞk. yu ð¾íku Mðk{eyu zkuMkk ÄqLk-feíkoLkYÃke sÃkÞ¿k{kt {LkLku Mkíkík òuze hk¾ðku. yk{ «çk¤
¼õíkLku ÃkqAâwt : “fu{ ¼økík ! LkËeyu Lkknðk ykððwt Au ?” íÞkhu ÃkwÁ»kkÚko fhíkk hnuðwt òuEyu. (ykËþo ¼õíkøkkÚkk)
íku fnu : “Mðk{e ! ftE rð[kh LkÚke’ íÞkhu Mðk{e fnu : “ík{u • ©eLkhLkkhkÞýLkk {trËh rð»ku
{trËhLkwt æÞkLk hk¾òu y{u sEyu Aeyu’’ yk{ fne Mknw {trËhLke Mkðkoðíkkhe ¼økðkLk ©e Mðkr{LkkhkÞýu nk÷ su MÚk¤u
¾zfe çknkh ykÔÞk íÞkhu Mðk{e fnu : ‘¾zfeyu íkk¤wt ðkMke Ëku. y{ËkðkË{kt ©e LkhLkkhkÞýkrË ËuðkuLkwt {trËh fÞwO Au íku MÚk¤Lke
zkuMkk ¼õíkLku ¾çkh Lkrn hnu, fu {trËh{kt fkuý ykÔÞwt.’ yk «{kýu ÃkMktËøkeLkkt fkhýku Lke[u {wsçk íkkhðe þfkÞ :
íkk¤wt ðMkkðe Mðk{e yLku çkÄk MkíMktøkeyku LkËeyu økÞk, íÞkt íkku (1) Ãkkuíku y{ËkðkË ÃkÄkhíkk íÞkhu fk¤wÃkwh LkðkðkMk{kt
zkuMkk ¼õík LkËe{kt fÃkzkt Äkuíkk níkk ! yk «íÞûk çkLkkð òuELku Qíkhíkk. íkuLke LkSf{kt yk MÚk¤ ykðu÷wt Au.
çkÄk s ykùÞo ÃkkBÞk ! Mðk{eyu zkuMkk ¼õíkLku ÃkqAâwt : ‘¼økík ! (2) yk MÚk¤u ¾wÕ÷e søÞk Ãkze.
ík{u íkku ykððkLke Lkk Ãkkzíkk níkk ?’ íÞkhu íku fnu : “{Lku yu{ (3) ytøkúus MkhfkhLkk nkfu{ ©enrhLku s{eLk f]»ýkÃkoý
MktfÕÃk ÚkÞku fu, Mðk{e Lku þurXÞkyku økÞk Au íku LkkÌkk ÃkAe ÄqLk, ykÃkðkLkku nkuE íku{ýu ©enrhLku s{eLk òíku ÃkMktË fhðkLkku rðfÕÃk
feíkoLkLku fÚkkðkíkkoLkku ¼khu ÷k¼ {¤þu yux÷u ykÔÞku.” ykÃku÷ku.
• zkuMkkíkkELke rLk{korLkíkk (4) s{eLk þnuhLke {æÞ{kt níke, suLke «íkerík nk÷ çkhkçkh
yk heíku zkuMkk ¼õíkLku ¼ªík ðøkuhu fkuE Ãký «fkhLkwt ykðhý ÚkE þfu Au.
Lkzíkwt Lkrn. yu s heíku ËqhËþoLk yLku Ëqh©ðý yu Ãký yu{Lku rMkØ (5) MÚk¤ Ÿ[ký Ãkh nkuðkLku ÷eÄu Mkwhrûkík níkwt. yksÚke
níkkt. ykÚke íkuyku su Äkhu fu RåAu íku «kó fhe þfíkk Lku ÷kufktíkh{kt ykþhu Mkku ð»ko WÃkhktíkLkk Mk{Þ{kt, òýðk «{kýu, y{ËkðkË{kt
MkËunu sE þfíkk níkk. Ãkkuíkk{kt ykx÷wt {nkLk Mkk{ÚÞo nkuðk Aíkkt y¼qíkÃkqðo hu÷ Mkkçkh{íke{kt ykðe níke. ykðe hu÷ VheÚke nS
íku{Lkk {Lk{kt fkuE «fkhLke RåAk fu fkuELkk íkhV E»Þko, yr¼{kLk, MkwÄe ykðe LkÚke. íÞkhu yk¾wt þnuh s¤çktçkkfkh ÚkE økÞwt níkwt.
Ët¼ fu fÃkx Lk níkkt. íku{s yiïÞo çkíkkðe «rMkØ ÚkðkLke yÚkðk þnuh{ktÚke ðnuíke çkkýøktøkkykuyu {kÍk {qfe níke. fk¤wÃkwhLkku
ÃkqòðkLke íkku shk Ãký RåAk Lk níke. ¾hu¾h {khk{kt ftE Ãký Ëhðkòu yÄo WÃkhktíkLkku s¤{kt zqçke økÞku níkku, íÞkhu yk {trËhLkk
LkÚke, çkÄwt «¼wLkwt Au yuðk rðþwØ ykþÞÚke LkkLkk-{kuxk Ëhuf íkhV ËhðkòLkk Q{hk MkwÄe Ãkkýe ykÔÞwt níkwt ! þnuh{kt nkuzeyku [k÷íke
níke. s¤Úke yMkhøkúMík {kýMkkuLku nkuzeÚke çk[kðe ÷kððk {kxu {trËh MktçktÄe yr¼«kÞ : “nXeMktøkLkk {trËh ÃkAe ykþhu
Ä{oÄwhtÄh yk[kÞo {nkhks©eyu yk¾wt {trËh ¾wÕ÷wt {qõÞwt níkwt ™u ðeMk ð»kuo yk ©eMðkr{LkkhkÞýLkwt {trËh ÚkÞwt. ¼ÔÞíkk yLku MkkIËÞo{kt
Mkki ÃkkuíkÃkkuíkkLku MÚk¤u sE þõÞk Lkrn íÞkt MkwÄe ¼kusLk Lku ÃkkøkhýLke yu Ãký y{ËkðkËLku þku¼u íkuðwt Au.
ÔÞðMÚkk fhe níke. yux÷u yk Mkwhrûkík MÚkkLk Au. ®nËw {trËhku{kt MkðoÚke W¥k{ çkktÄýeLkwt íkku Mðkr{LkkhkÞýLkwt
(6) yk íkku ¼kiríkf økýíkheyku ÚkE. {n¥ðLkwt fkhý íkku {trËh Au. yu {trËh økE MkËeLkk ÃkqðkoÄoLkk ytík{kt çktÄkÞwt Au.
¼økðkLk MknòLktË Mðk{e Ãkkuíku s òýíkk níkk fu yk MÚk¤ {trËhLke çkktÄýe «k[eLk ®nËw½kxLke yLku ykf»kof Au. yuLku ÷økíkkt
fk¤ktíkhÚke {nkÃkrðºk Au. yøkkW sýkðe økÞk íku{ ynª Mkkçkh{íke
{fkLkku íkÚkk Ëhðkòu Ãký ¼ÔÞ Au. yLku {fkLkku ÷kfzk fk{Lkk W¥k{
LkËeLkk çkÒku fktXu rðþk¤ rðMíkkh{kt Ä{kohÛÞ Vu÷kÞu÷wt níkwt.
Lk{qLkkYÃk Au.” (híLk{rýhkðf]ík y{ËkðkËLkku EríknkMk)
Mkkçkh{íke y¼ú{íke {xeLku Mkkçkú{íke çkLke níke. íkuLku fktXu ðuËfk¤{kt
“òu fu y{ËkðkË{kt [kh-Ãkkt[ yuðk «[tz Ëuðku Au yu{kt
ykrË MkíÞÞwøk{kt ©eÄ{oËuðu yLku {qŠíkËuðeyu WøkúíkÃk fhu÷wt. íkuLkk
siLkkuLkwt nXeMkªøkLkwt Ëuð¤ yLku ®nËwyku{kt Mðkr{LkkhkÞý {trËh
V¤YÃku yk MÚk¤u ©e LkkhkÞý½kxLkwt MÚk¤ Au. ykðk MÚkkLkLke
Ãkrðºkíkk yLku rLkfxíkk òuELku s ËÄer[ {wrLk suðk ÃkhkuÃkfkhkÚkuo òuðk÷kÞf Au. Ãký çku rçkúrxþ hkßÞ Ëhr{ÞkLk ÚkÞkt Au yu Au
ykí{Mk{Ãkoý fhLkkhk Ér»k þk¾kyku{ktÚke ðnuíke. fk¤wÃkwhLkku ½ýkt «[tz yLku òuhkðh yu{kt Ãký Mðkr{LkkhkÞýLkk Ëuð¤{kt
ðnu¤ku yLku {kýuf[kufLke çkkýøktøkk, íkuLkk fktXu ykðu÷wt {kýufLkkÚkLkwt sux÷e «[tzíkk yLku rðMíkkh Au yux÷ku nXe®MkøkLkk Ëuð¤{kt LkÚke.
{trËh, {wnqíkoÃkku¤, {ktzðeLke Ãkku¤ ðøkuhu yuðe «íkerík fhkðu Au fu nXe®MkøkLkk Ëuð¤{kt ði¼ð ½ýku Au. (‘y{ËkðkËLkku SðLkrðfkMk’,
yk ðnu¤kykuLke ykMkÃkkMk y{ËkðkË þnuhLkwt rLk{koý ÚkÞu÷wt Lku íku ÃkkLk-25 MÚkkÃkíÞ rð»kuLkk ÷u¾{ktÚke).
íkuLkkt {æÞ®çkËw níkkt. Ãkqh ykðu Au íÞkhu {kÄwÃkwhk ¼Þ{kt {wfkÞ “It's principal feature is an octagonal dome,
supported on twelve pillars in the usual Hindu
Au íku íkuLke «íkerík Au. ykðe søÞkyu yk xufhkðk¤e søÞk ¾qçk
form, except that the corners are filled in and that
Mkwhrûkík ÷køke íku{kt þtfk LkÚke. ©eLkhLkkhkÞýLkk sL{ yLku íku{Lke the pore is squared. With this exception, which in
yºku «ríkck - yu çkÒku Mk{ÞLke ð[{kt ½ýk fÕÃkku ðeíke økÞk fkuE Mr. Fergusson's opinion distroys the play of outline.
¼qÃk]c{kt VuhVkhku ÚkÞk nkuÞ íku Mðk¼krðf Au. yux÷u ©eLkhLkkhkÞýLkk The design of the whole is not unworthy of the
sL{MÚkkLku ©enrhyu {trËhLkwt rLk{koý fhðk XhkÔÞwt nkuÞ íku great days of the earlier style.” (Bombay Gazetteer,
Mðk¼krðf Au. íku{ýu òíku s s{eLk ÃkMktË fhu÷e Au. Ahmedabad District - Page 280)
©enrhyu yk¿kk fhe Au fu ©eLkhLkkhkÞýËuðLke sÞtíkeLkk “íkuLkkt {wÏÞ ÷ûkýku yu Au fu íkuLku yüfkuý ½q{x Au su
rËðMku Vkøký ðË «ríkÃkËkLku rËðMku Vq÷Ëku÷kuíMkðLkk rËðMku ËuþËuþLkk Mkk{kLÞ ®nËw «ýkr÷fk {wsçk çkkh Úkkt¼÷kyku WÃkh ykÄkrhík
Mkki nrh¼õíkkuyu ynª ykðe yk sL{kuíMkð Qsððku. Au. yk{kt yÃkðkË yux÷ku Au fu ¾qýkyku Ãkqhe ËuðkÞu÷k Au yLku
«ðuþ [kuhMk Au. {e. VhøÞwMkLkLkk yr¼«kÞ {wsçk yk hu¾kLke {kuzk fu{ ykÔÞk ? íÞkhu íkuyku çkkuÕÞk su yksu {trËh çkkçkíkLkwt
MkkBÞíkkLku yðhkuÄu Au. íku yÃkðkË rMkðkÞ yk¾wt MÚkkÃkíÞ Ãkwhkýk yøkíÞLkwt ¼khu fk{ níkwt. íkuÚke {kuzwt ÚkÞwt. íÞkhu ©eS çkkuÕÞk su
Mk{ÞLkk {nkLk rËðMkkuLku yLkwYÃk LkÚke yu{ LkÚke.” (çkkuBçku {trËhLkwt yuðwt yøkíÞLkwt þwt fk{ níkwt ? íÞkhu ¼õíkku fnu : ykÃku
økuÍuxeÞh, y{ËkðkË rsÕ÷ku,’ ÃkkLkwt 280 Lkku økwshkíke yLkwðkË.) ©eLkhLkkhkÞýËuðLke Mkuðk{kt Ãkqòhe íkhefu økkuÃke ¼èLku hkÏÞk Au.
• Ë÷Ãkíkhk{ frðLke yøkkþe{ktÚke {trËhLkwt á~Þ íkuyku çknw s íkk{Mke «f]ríkLkk çkLke økÞk Au. XkfkuhSLke Mkuðk Ãký
“Äúwð rËþk{kt Lkeh¾íkkt Úkk¤ çkktæÞwt yuf [ku¾tz ytíkrhûkLkwt su{íku{ suðeíkuðe fhu Au. ½e, økku¤, Mkkfh, {uðku ðøkuhu ðMíkwyku
Mkhkuðh òýu Ëu¾kÞ Au. yuLke ºký Ãkk¤ku çkktÄu÷e Au. Mðkr{LkkhkÞýLkk XkfkuhS {kxu nrh¼õíkku yÃkkh ÷kðu Au, {trËh íkhVÚke (fkuXkhuÚke)
{trËhLke nðu÷eyku ðå[u Au. yðfkþ{kt Ãkkýe ¼hu÷wt òýu ½kuh- Ãký ykÃkLke yk¿kk «{kýu Úkk¤Lke fk[e Mkk{økúe ík{k{ ykÃku Au.
økt¼eh Mkhkuðh yu økøkLk økku{íkeLku {æÞu Au. çkúñÃkãMk{k {trËhLkkt íku ík{k{ íku{Lkkt Akufhkt ¾kE òÞ Au. yLku XkfkuhSLku fkuhk
ºký rþ¾hku Lku rþ¾h WÃkh Au MkqÞo «¼k{kt Í¤n¤íkk çkúñk, rð»ýw [kuÃkzâk rðLkkLkk ¾k÷e hkux÷k s Ähkðu Au. Lku {qXeykuLkwt yLkks
Lku rþðLkk íkus®çkËwMk{k ºký Mkwðýo f¤þku. yLku yu yu{LkeÞ WÃkh ykðu Au íku fkuXkhu Lk ykÃkíkkt Ãkkuíku ðu[e ¾kÞ Au.
ykfkþLkk Mkwrðþk¤ [tËhðkLke Lke[u Qzíkk VVzíkk nkuÞ yswoLkLkk ÷e÷kÄh Lkk{u íku{Lkku LkkLkku Akufhku Au íku økk{Lkkt çkeò
hÚk WÃkhLkk suðk ºký frÃkæðòu. f÷kfkuLkk f÷kfku ÃkÞOík yu AkufhktykuLku ¼uøkk fhe {trËh ðå[u (½q{x{kt) MkkuøkXktçkkS íkÚkk
ytíkhrûkLkwt Mkhkuðh rfþkuhkðMÚkk{kt nwt rLknk¤e hnuíkku.” swøkkh h{u Au. yk rMkðkÞ çkeS Ãký fux÷ef yÔÞðMÚkk [k÷u Au.
• ð]tËÃkqò íku ytøku y{u ¼èSLku ßÞkhu fneyu Aeyu íÞkhu íkuyku fnu Au fu
Mkt«ËkÞLke MktæÞk ykhíkeLkwt ð]tËÃkqòLkwt yuðwt frðíkk-Mkkun{ýwt íkuyku Akufhkyku Au íku ¾kÞ yLku h{u. yux÷u íku ytøkuLkku rð[kh
¼ÔÞËþoLk yLÞºk ËeXwt LkÚke. Congregational worship fhðk y{ku hkufkÞk níkk yux÷u ðkh ÚkE. íkku nðu nu {nkhks !
Mkt½ÃkqòLkwt ðÄkhu frðíð{Þ rðÄkLk ËeXkLkwt M{]rík Lkk Ãkkzu Au. {nuhçkkLke fhe økkuÃke¼èLku Mkuðk{ktÚke Aqxk fhe çkúñ[kheLku Mkuðk{kt
©eSyu Mkt½ ÃkqòLku ði»ýðe MkkÞtMktæÞk ¼k¾e Au. rLkíÞrLkÞ{ hk¾ku íkku MkkÁt. çkeswt fkhý yu Au fu ©eLkhLkkhkÞý Ëuð íkÃkMðe
rËðMk{kt hkrºk Zku¤kÞ Au yu Mk{ÞLke yu Mkt½¼Âõík Au.” (frð Au íkuÚke íku{Lke Mkuðk{kt øk]nMÚk fhíkkt çkúñ[khe nkuÞ íkku MkkÁt fnuðkÞ
LkkLkk÷k÷f]ík Mk{&÷kufe rþûkkÃkºkeLke «MíkkðLkk{ktÚke Mkn¼kh yLku Mkuðk Ãký ÃkrðºkÃkýu Mkkhe ÚkkÞ.
WËT½]ík) WÃkh «{kýuLke ðkík Mkkt¼¤e ©enrhyu íkwhík s fwçkuh®MknLku
• ©eLkhLkkhkÞý ËuðLkk ÃkqòheLke çkË÷e fhe {kuf÷eLku Ãkqòhe økkuÃke ¼èLku çkku÷kÔÞk. ¼èS Ãkqhk Mkuðk{ktÚke
çkhkçkh íku Mk{Þu nehk[tË [kufMke, ÷k÷ËkMk økkuhk, fwçkuh®Mkn ÃkhðkheLku ©enrh ÃkkMku ykðe Ãkøku ÷køkeLku çkuXk. yux÷u ©enrhyu
[kuÃkËkh ðøkuhu þnuhLkk ykøkuðkLk nrh¼õíkku ykðe ©enrhLku Ãkøku ÃkqAâwt fu fu{ ¼èS ! fuðwt [k÷u Au ? íÞkhu ¼èS çkkuÕÞk su YÃkk¤wt
÷køkeLku Mk¼k{kt çkuXk. íÞkhu ©enrhyu íku{Lku ÃkqAâwt fu yksu ík{u [k÷u Au. ykLktËÚke ËuðLke Mkuðk{kt rËðMk ÔÞíkeík ÚkkÞ Au. íÞkhu
©enrh fnu : ík{ku çkeò rðhkuÄeykuLkkt {trËhkuðk¤k MkkÚku Mkkhku íku Mk{u ©eS{nkhks økk{ Vhe ykÔÞk Lku ©eS{nkhksLku ðtËLkk
MktçktÄ hk¾ku Aku fu{ ? yLku y{wf {trËhku{kt Úkk¤ fhðk Ãký òyku fhe su y{ËkðkË suðwt þnuh Au {kxu íÞkt çkúñ[khe {kuf÷ku íkku
Aku íkuÚke ykÃkýk {trËhLkk Úkk¤ku ÔÞðÂMÚkík yLku Mk{ÞMkh ÚkE MkkÁt ! íku Mk{u ©eS{nkhks ðMíkk ¾k[hLkk Ëhçkkh{kt Mk¼k fheLku
þfíkk Lkrn nkuÞ Lku ? íÞkhu ¼èS çkkuÕÞk fu þwt fheyu ? çkku÷kðu rðhks{kLk níkk ÃkAe {nkhksu MktíkLke Mk¼k Mkk{wt òuÞwt yux÷u
íÞkhu sðwt Ãkzu. yLku çkeS fktE WÃkkrÄ Lk ÚkkÞ íku {kxu çkeòyku Mk¼k{kt MkËTøkwÁ ykLktËkLktË çkúñ[khe çkuXk níkk íku{Lku {nkhksu
MkkÚku {u¤ Ãký hk¾ðku Ãkzu Au. ÃkAe ©enrhyu fÌkwt fu ¼èS ! íksoLke yktøk¤eLke MkkLku fheLku çkku÷kÔÞk. Ãký Mðk{e fktE Mk{S
y{kuyu ík{Lku Ãkqò MktçktÄe fk[ku ÷u¾ fhe ykÃÞku Au íku ÷kðku þõÞk Lknª su {Lku çkku÷kðu Au ÃkAe yuf Mktík ÃkkMku çkuXk níkk. íkuýu
yux÷u Ãkkfku ÷u¾ fhe ykÃkeyu suÚke ¼rð»Þ{kt ík{Lku fkuE {w~fu÷e fÌkwt íkuÚke Q¼k ÚkELku {nkhks ÃkkMku sE nkÚk òuzeLku Q¼k hÌkk
Lk ÚkkÞ. íÞkhu ¼èSyu fk[ku ÷u¾ ÷kðeLku ©enrhLku ykÃÞku. ÃkAe íÞkhu {nkhksu fÌkwt su ykLktËkLktË y{ËkðkË sþku ? íÞkhu Mðk{eyu
ºkesu [kuÚku rËðMku økkuÃke ¼èu ©enrh ÃkkMku Ãkkfku ÷u¾ yÚkðk fk[ku nkÚk òuzeLku fÌkwt su {nkhks ík{ku ßÞkt yk¿kk fhku íÞkt òô !
ykÃku÷ku ËMíkkðus çku{ktÚke yuf ÃkkAku ykÃkðk rðLktíke fhe. íÞkhu ÃkAe {nkhks Q¼k ÚkELku ykLktË çkúñ[kheLku çkkÚk{kt ½k÷eLku
©enrhyu fÌkwt fu yk þnuhLkk f÷ufxh Ëw÷o¼ Mkknuçk íkÚkk Mktík- {éÞk yLku ÃkkuíkkLke zkuf{kt [kh økw÷kçkLkk nkh ÃknuÞko níkk íku ykLktË
nrh¼õíkku fnu Au fu ©eLkhLkkhkÞýËuð íkÃkMðe Au íkuÚke íku{Lke çkúñ[kheLke zkuf{kt ÃknuhkÔÞk yLku {nkhksu fÌkwt ò íkwt yuf÷ku
Mkuðk{kt øk]nMÚk Lk òuEyu íkuÚke nðu ËuðLke Mkuðk{kt çkúñ[kheLku [k÷su. ÃkAe {kuxk ykLktË Mðk{eLku çkku÷kðeLku {nkhksu fÌkwt su
hk¾ðk Au. yu{ fne íkhík s íÞkt s çkuXk çkuXk {trËhLke [kðeyku yk ykLktË çkúñ[khe ík{khe MkkÚku y{ËkðkË ykðu Au íku {q¤S
økkuÃke¼è ÃkkMkuÚke ÷E ÷eÄe. yLku MkËTøkwÁ çkúñ[khe ykLktËkLktË çkúñ[khe suðk Au.
Mðk{eLku ËuðLke Mkuðk{kt hkÏÞk yLku Ãku÷ku fk[ku ÷u¾ {tøkkðe ¼èLkk ÃkAe çkesu rËðMku {kuxk ykLktË Mðk{e MkkÚku ykLktËkLktË
Ëu¾íkkt s Mk¼k{kt ©enrhyu Vkze LkkÏÞku yLku ½ýku s XÃkfku çkúñ[khe y{ËkðkË økÞk yLku íÞkt Mkkík {rnLkk MkwÄe
ykÃÞku. íkuÚke Mktíkku íkÚkk nrh¼õíkku ¾qçk hkS ÚkÞk. ÃkAe Mk¼k LkhLkkhkÞýËuðLke Mkuðk fhe yLku YøkLkkÚk økkuh fheLku çkúkñý níkk
rðMksoLk fhe Ãkkuíku Wíkkhu ÃkÄkÞko. íku{Lku {nkhksu {trËhLke MkkUÃkýe fhe níke. yLku YøkLkkÚk økkuhLkk
• ykLktË Mðk{eyu ©enrhLku fÌkwt : Ëuð Mkuðk {kxu çkúñ[kheLku ½hLkkt {Lkw»Þ Úkk¤ fhíkkt níkkt íku Úkk¤ ÄheLku ÃkkAku ÃkkuíkkLke {u¤u
y{ËkðkË {kuf÷ku ÃkAe ykLktËkLktË çkúñ[kheLku {kufÕÞk ÷E òÞ yLku Mðk{e ËuðLke Mkuðk fhíkk yLku Ãkkuíku [kuðeþ f÷kf{kt
Mktðík 1878Lke Mkk÷{kt y{ËkðkË{kt LkhLkkhkÞýËuð yuf ð¾ík s{íkk. ÃkAe ©eS{nkhksu ÷kuÞk{kt ßÞkhu þkf WíMkð
ÃkÄhkÔÞk yLku {kuxk ykLktËkLktË Mðk{eLku íÞkt y{ËkðkË{kt hkÏÞk fÞkuo íÞkhu ÃkkuíkkLku rð[kh ÚkÞku su nwt Ãký ÷kuÞu ËþoLku òô. ÃkAe
níkk. ÃkAe «Úk{ ð»koLkku yÒkfqx ykÔÞku íÞkhu {kuxk ykLktË Mðk{eyu {kuxk ykLktË Mðk{eLke hò ÷ELku Ãkkuíku [k÷ðkLku {kxu íkiÞkh ÚkÞk
rð[kh fÞkuo su yk þnuh økk{ Au {kxu çkúñ[khe òu nkuÞ íkku MkkÁt ! íÞkhu økkuf¤ [kufMkeyu yuf nkÚk {kËhÃkkx ykýe ËeÄku yLku su
rËðMku Mðk{e ÷kuÞu ykÔÞk íkuLke yøkkWÚke ©eS{nkhks Ãkt[k¤k fnu - yk çk¤ËLkwt yki»kÄ fhíkkt ík{Lku ykðzu Au ? fkXe fnu fu
ÃkÄkÞko níkk yLku økkuÃkk¤kLktË Mðk{eLkwt {tz¤ Mkðkh{kt økk{ nk ! íÞkhu Mðk{e fnu fu yks Mkkhku ÚkkÞ íkku yks ík{khku økhkMk
ÃkeÃkhzeyu økÞwt níkwt. Mðk{eyu ÷kuÞk ykðeLku Mkt½k Ãkxu÷Lku ÃkqAâwt ½hu ykðu ! ÃkAe yktçk÷e íkÚkk ykð¤ íkÚkk yktçkk n¤Ëh íkÚkk
su {nkhks õÞkt ? Ãkxu÷u fÌkwt - Ãkt[k¤u ÃkÄkÞko Au yLku økkuÃkk¤kLktË {UËk÷fze yLku MkkS¾kh rðøkuhu ðkxeLku ¾qçk ¾Ë¾ËkÔÞwt yLku
Mðk{e yks ÃkeÃkhzeyu hkík hnuþu. íku rËðMku yufkËþe níke yux÷u çk¤rËÞkLku Ãkøku çkktæÞwt. yLku çkesu rËðMku Mkðkh{kt çk¤rËÞkLku
Mkt½k Ãkxu÷u fÌkwt su çkúñ[khe fktE Vhk¤ fhþku ? íÞkhu Mðk{e ËkuheLku Mðk{e ÃkkMku ÷kÔÞk. Mðk{e çk¤ËLku òuELku hkS ÚkÞk. yLku
fnu - Mkw¾zeLkwt Vhk¤ fÁt. ÃkAe Ãkkuíku Mkw¾ze fheLku XkfkuhSLku ykþeðkoË ykÃÞku. yLku fÌkwt su òyku yks çkkh ðkøÞu ík{khk
s{kzeLku Ãkkuíku sBÞk yLku çkkfeLke Mkw¾ze ðÄe íku Mkt½k Ãkxu÷Lku fk{Lkku VUMk÷ku ÚkE sþu. ÃkAe Mðk{eyu s{eLku ÃkkuíkkLke «MkkËe Mkki
ykÃkðk {ktze íÞkhu Mkt½k Ãkxu÷ çkkuÕÞk su Mðk{e fk÷u çkkhMk Au fkXeLku ykÃke íku ð¾íku Mkhfkhe {Lkw»Þ çkku÷kððk ykÔÞwt su yktne
íku ík{khu Ãkkhýwt fhðk Úkkþu {kxu ík{ku hk¾ku ÃkAe Mkw¾zeLkku ÷kuxku MkkhtøkÃkwhLkk fkXe Au fkXe ? íku{Lku Mkknuçk çkku÷kðu Au. ÃkAe Mðk{eLku
¼he ÷eÄku. (yûkhkLktË Mðk{eLke ðkíkku-889) Ãkøku ÷køkeLku MkknuçkLku çktøk÷u økÞk íÞkt Mkknuçku fkøk¤ ÷¾e ykÃÞku
• y{ËkðkË{kt ykLktËkLktË çkúñ[kheLkk ð[Lku økhkMk ÃkkAku su òyku Mkki MkkiLkk økhkMk Mkw¾uÚke ¾kyku. ÃkAe íku Mkki ÃkkAk {trËh{kt
{éÞku ykðeLku Mðk{eLku Ãkøku ÷køÞk. yLku çkkuÕÞk su Mðk{e ík{khk
yLku Mðk{e y{ËkðkË Mk{iÞku fhðk ÃkÄkÞko níkk íÞkt yuf ykþeðkoËÚke VUMk÷ku y{khk ÷k¼{kt ÚkÞku. (yûkhkLktË Mðk{eLke
rËðMk hneLku íkiÞkh ÚkÞk ÃkAe íÞktLkk çkúñ[khe íkÚkk nrhsLkku Mkki ðkíkku-931)
{¤eLku fnuðk ÷køÞk su Mðk{e y{khe hMkkuE sBÞk ðøkh ynªÚke ©enrhyu y{ËkðkË{kt Qsðu÷k WíMkðku
sðkÞ Lknª. Mðk{e fnu {khu hk{Lkð{e ðzíkk÷ fhðe Au ! {kxu • ©enrhyu Vq÷Ëku÷Lkku ¼ÔÞ WíMkð y{ËkðkË{kt QsÔÞku
nwt hkufkEþ Lknª. ÃkAe ÃkkuíkkLkkt Ãkkux÷kt ÷ELku Mkki çkúñ[kheykuyu y{ËkðkË{kt Vq÷Ëku÷Lkku WíMkð fhðk ©enrh Mktíkku, Ãkk»koËku,
ykuMkheLke fkuh WÃkh {qõÞkt yLku økkzkðk¤ku ßÞkt ÃkkuíkkLkk çk¤Ëku fkXeLkk Mðkhku, MkíMktøkeykuLku MkkÚku ÷E økZÃkwhÚke Mkt. 1881 Lkk
÷uðk økÞku íÞkt íkku yuf çk¤ËLkku Ãkøk Mkqýe økÞku níkku íkuLku ËkuheLku {nk {kMk{kt [kÕÞk íku MkkhtøkÃkwh, MkwtËrhÞkýk, ftÚkkrhÞk økÞk. íku
Mðk{e ÃkkMku [kuf{kt ÷kÔÞk yLku Mðk{eLku fÌkwt : su yk çk¤Ë [k÷e hMíkk{kt ðktMk¤ Lkk{Lke LkËe ykðe. íÞkt ÃkkýeLkku Ÿzku Ähku níkku.
þfu íkuðku LkÚke. ÃkAe Mkki íku Ãkkux÷kt ykMkLku {u÷e ykÔÞkt íku ð¾íku íku{kt ©enrhyu çkÄkLke MkkÚku MLkkLk fhe MkkiLku LkkMíkku fhkÔÞku. ©enrh
økk{ MkkhtøkÃkwhLkk fkXe nrh¼õík {trËh{kt Mðk{eLku ËþoLku ykÔÞk íÞkt LkkÌkk íÞkhÚke íku MÚk¤u LkËeLkku ½kx “LkkhkÞýÄhk”Lkk Lkk{Úke
íkuLku Mðk{eyu ÃkqAâwt. su ík{u yktnª õÞktÚke ? íÞkhu fkXe fnu - yku¤¾kÞ Au. íÞkh ÃkAe Ãký ©enrh íÞkt [kh ð¾ík MLkkLk fhe
Mðk{e y{khk økhkMk {kxu y{u yktne yZkh ðhMk ÚkÞkt yktxk Mk¼k fhe rçkhksu÷k Au. íkuLke M{]rík {kxu MkËTøkwÁ þw¢kí{kLktË
{kheyu Aeyu Ãký íkuLkku fkuE rLkðuzku ykðíkku LkÚke. íÞkhu Mðk{e Mðk{eyu ©e nLkw{kLkSLke {qŠík ÃkÄhkðu÷e Au. yíÞkhu Ãký íÞkt
¼kËhðk ðË y{kMkLkk hkus «ríkð»kuo Mk{iÞku ¼hkÞ Au. íku MÚk¤ ÷ELku Q¼k níkk. ©enrh LkSf{kt ykðu íÞkhu íkuyku nkhku Ãknuhkðe
½ýwt [{ífkhe Au, (yk MÚk¤ ÷ªçkzeÚke Ërûký íkhV ykþhu ºký ËþoLk fhíkk níkk. yøkkþe{kt Q¼u÷k {kýMkku Ãkw»ÃkkuLke ð]rü fhe
økkô Ëqh ykðu÷wt Au.) ©enrh íÞktÚke [kÕÞk íku rþÞkýe, íkkðe, ðÄkðe ËþoLk fhíkk níkk. Mktíkku feíkoLkku økkíkk økkíkk [k÷u Au. ÃkAe
Ëuðr¤Þk, ËËwfk, {rAÞkð ðøkuhu økk{kuLkk nrh¼õíkkuLke Mkuðkyku ©enrh Mðkhe MkkÚku ©eLkhLkkhkÞýËuðLkk {trËh{kt ykÔÞk.
ytøkefkh fhe MkkýtË ykÔÞk, íÞkt hkík hkufkE Mkðkhu [kÕÞk íku • ©enrhyu Lkuºk îkhk ÃkkuíkkLkwt Mkk{ÚÞo {qŠíkyku{kt Äkhý fÞwO
y{ËkðkË LkSf ykðe þnuhLkk MkíMktøkeykuLku Mk{k[kh ykÃÞk. Ãkqðo çkkswLkk «Úk{ {trËh{kt hkrÄfkSyu Mkrník ©e
yux÷u {trËh{kt hnuíkk Mktíkku íkÚkk nrh¼õíkku nkhku íkÚkk ¼uxku íkÚkk økku÷kufrðnkhe÷k÷ rçkhksu Au. ð[÷k {trËh{kt ¼hík¾tzLkk hkò
ðk®sºkku Mkrník Mkk{iÞwt ÷E ©enrhLke MkL{w¾ [kÕÞk. ËþoLkLke çkrÿÃkrík ©eLkhLkkhkÞýËuð rçkhksu Au. ð[÷k {trËhuÚke Ãkrù{Lkk
Wíkkð¤Úke fkuE fkuELkku MktøkkÚk fhðk Ãký hnuíkk LkÚke. þnuhÚke {trËh{kt ©eÄ{oËuð íkÚkk ¼ÂõíkËuðeLke {qŠíkyku Mkrník ©enrhf]»ý
Ãkrù{ rËþkyu fkuxLku yzeLku Mkkçkh{íke LkËe ðnu Au. íkuLkku Ãkx {nkhks Lkk{Lke ©enrhLke {qŠík rçkhksu Au. ©e LkhLkkhkÞýËuðLkk
Ãkk fkuMk Ãknku¤ku Au. rfLkkhk ÃkkMku fuz Mk{wt Ãkkýe ðnu Au, Mkh¾usLkk yLku ©e nrhf]»ý {nkhksLkk {trËh ðå[u þGÞk{kt ©enrhLke
{køkuo ÚkE ©enrh LkËe ÃkkMku ykÔÞk. çku ½ze rËðMk [Zâku níkku. r[ºk«rík{k hnu÷e Au. ©enrhyu Mktíkku íkÚkk nrh¼õíkkuyu Mkrník
©enrhyu Mktíkku íkÚkk MkíMktøkeyku Mkrník LkËe{kt MLkkLk fÞwO. íkux÷k{kt ík{k{ {qŠíkykuLkkt ËþoLk ¼kðÚke fÞkO. ËþoLk fhíke ð¾íku «ríkck
þnuh{ktÚke Mktíkku íkÚkk MkíMktøkeyku ykÔÞk. yíÞtík ¼kðÚke Ãkw»ÃkLkk ð¾íku su íkus þÂõík Mkk{ÚÞo {qŠíkyku{kt ©enrhyu {qõÞwt níkwt íkuÚke
nkhku Ãknuhkðe Mkküktøk ËtzðíkT «ýk{ fhe [hý{kt {kÚkwt {qfe ðÄkhu ÃkkuíkkLke {qŠíkLkwt sux÷wt Mkk{ÚÞo «økx Au íkux÷wt çkÄwt Mkk{ÚÞo
©enrhLkkt ËþoLk fÞko. ÃkAe ©enrhLku rðLktíkeÃkqðof fÌkwt fu y{ku LkuºkLke ð]r¥k îkhk ÃkkuíkkLkk MktfÕÃkÚke ©enrhyu {qŠíkyku{kt Äkhý fÞwO.
BÞkLkk, Ãkk÷¾e, økkzeyku ðøkuhu ðknLkku ÷kÔÞk Aeyu íku{kt ykÃkLku ÃkAe {trËhLkk {wÏÞ Ëhðkò{kt ÃkuMkíkkt W¥kh rËþk{kt Mk{eÃku ÷ªçkzku
su ÞkuøÞ ÷køku íku{Lku çkuMkkzku. ÃkAe ©enrhyu {wõík{wrLk, çkúñ{wrLk, níkku íkuLkk [kuíkhk WÃkh Ãkkx rçkAkðu÷e níke. íkuLkk WÃkh ©enrh
økkuÃkk¤kLktË {wrLk, ykLktË Mðk{e, {nkLkw¼kðkLktË Mðk{e ðøkuhu nMíku ðËLku çkuXk. nrh¼õíkkuyu [ku½rzÞkt çkuMkkÞko níkkt íku íku ð¾íku
ykøkuðkLk MktíkkuLku ðknLkku{kt çkuMkðkLke yk¿kk fhe yux÷u íkuyku çkuXk. ðkøkðk {ktzâkt. þnuhLkk ¼õíkku íkÚkk yLÞ Ä{o«u{e sLkíkk ©enrhLku
©enrh yï WÃkh rçkhks{kLk ÚkE LkËe Qíkhe þnuhLkk Ëhðksu nkhku Ãknuhkðe ËþoLk fhe çkhVe, ÃkUzk, fu¤kt, ðøkuhu ¼ux Ähíkk níkk.
ykÔÞk. íÞkt Zku÷, ºkktMkk, ðkòt, ðøkuhu ÷ELku MkíMktøkeyku Q¼k níkk. yufkËþeLkku rËðMk níkku, V÷knkh íkiÞkh níkwt. Mk{Þ ÚkÞku yux÷u
íkuÚke íÞkt ðk®sºkku ðkøkðk ÷køÞkt. ÃkAe økksíku ðksíku Mkk{iÞk MkkÚku ©enrh Mk¼k{ktÚke QXe s{ðk ÃkÄkÞko. hksøkhkLke Ãkqhe, þehku,
©enrhyu ÃkwhLkk Ëhðkò{kt «ðuþ fÞkuo. yLku hksçkòh{kt [k÷ðk çkhVe, þe¾tz, þkfku ðøkuhuLkwt V÷knkh sBÞk. ÃkAe MktíkkuLku íkÚkk
÷køÞk. çkòh{kt çkÄu Ãkkýe Aktxe çkòhku þýøkkhe níke. MkðkheLke MkkÚkuLkk ík{k{ {kýMkkuLku Ãký ¾qçk ÃkehMkeLku ©enrhyu s{kzâk.
þku¼k yðýoLkeÞ níke. çkòh{kt çkÒku íkhV yÃkkh {kýMkku nkhku ÃkehMkíkkt ¾qxu Lkrn yux÷e ðÄkhu ðMíkw çkLkkðe nkuÞ íku òuELku s
©enrh ÃkehMkðk ÃkÄkhíkk. ©enrh sux÷k rËðMk ©eLkøkh{kt hÌkk íku y¼õík Lku y¿kkLke fnuðkÞ. ©enrhLke ðkík{kt ßÞkt MkwÄe rðïkMk
íÞkt MkwÄe nrh¼õíkku ©ØkÚke swËe swËe òíkLke hMkkuEÞku ykÃke LkÚke íÞkt MkwÄe Vkðu íkuðk {kuxk nkuÞ íkku Ãký íkuLkk {kÚkuÚke ðkhtðkh
©enrhLku íkÚkk MktíkkuLku s{kzíkk. ©Øk rðLkk fhu íku{kt hMk hnu Lkrn. sL{hý {xíkwt LkÚke. çkÄkt þk†kuLkwt yu s hnMÞ Au.
Mktíkku WÃkËuþ fhu íÞkhu íku{kt Ãký ©ØkLkku rð[kh hk¾e WÃkËuþ fhu yk heíku yufkËþeLkku yk¾ku rËðMk ÔÞíkeík ÚkÞku. hkºku þÞLk
íkku s rððuf fnuðkÞ. rððuf yLku rð[kh rðLkkLkk Ãkux¼hk fnuðkÞ, fhe çkkhþLke Mkðkhu ðnu÷k QXe ©enrh MLkkLkkrËf ÃkkuíkkLkk rLkíÞ
MkíMktøk{kt rð[kh yLku rððufðk¤k Mktíkku ¼q»kýYÃk Au íku MkkiLku r«Þ rLkÞ{ku fhe Mk¼k{kt ykðe rçkhkßÞk. Mktíkku-nrh¼õíkku çkkE-¼kE
÷køku Au. rLk¼oÞÃkýu ©enrhLkku Ãkkfku rLkùÞ su{Lku nkuÞ íku Mkk[k Mkðuo ykðeLku ÃkkuíkkLke {ÞkoËk «{kýu çkuXk. fÚkkðkíkkoyku Úkðk ÷køke.
Mktíkku Au. ÃkkuíkkLkk Ä{o-rLkÞ{kuÚke íkÚkk çkeò Ãkk¤íkk nkuÞ íku rLkÞ{kuÚke Mk{Þ Mk{Þ «{kýuLkk çkÄk s ËirLkf fkÞo¢{ku{kt çkkhþLkku yk¾ku
Ëþðeþ økýk rðþu»k rLkÞ{, ðíko{kLk hk¾u Ãký ytíkh{kt fÃkx hk¾u rËðMk ÔÞíkeík ÚkÞku. ©enrhLke MkktrLkæÞ{kt ykLktË ykLktË ðíkeo hÌkku.
íkuLkwt fÃkx EïhLku Ãký f¤kÞ Lkrn íkku çkeòLkwt íkku þwt ÷u¾wt ? Ët¼e íkuhþLkk rËðMku òMkfeLk Mkknuçku ©enrhLku ÃkkuíkkLkk çktøk÷u
íkÚkk fÃkxeLku çkeòLkku ¼kh nkuÞ Lkrn. fkuE Mktík ËÞk fheLku íkuðkLkk ÃkÄkhðk rðLktíke fhe yux÷u ©enrh ykøkuðkLk Mktíkku íkÚkk þnuhLkk
Ët¼, fÃkx xk¤ðk ðkík fhu íkku Q÷xku íku{Lkku y¼kð ÷u. Ët¼e ykøkuðkLk MkíMktøkeyku íkÚkk fkXeMðkhku MkkÚku yï WÃkh çkuMkeLku [kÕÞk.
nkuÞ íku Ët¼eLkk ËþoLkLke ðkhu ðkhu RåAk fhu. íku{Lkk ytíkhLku fkuE ©enrhyu Mkðuo ïuík ðMºkku Äkhý fÞkO níkkt. {kÚku MkkuLkuhe Aºk þku¼íkwt
Mktík yku¤¾íkk nkuÞ íkuðk MktíkÚke íku ytíkh [kuhu yLku Ëqh ¼køku, Lku níkwt. ËkuZ Ãknkuh rËðMk [zâku níkku. þnuhLkk WíMkrðÞk nrh¼õíkku
íku{Lku Lk{Mfkh fhðkLkku Ãký ¼kð (rððuf) LkÚke hk¾íkku. MktíkLkk WíMkð fhíkk MkkÚku [kÕÞk. ¼ÿ{kt hksîkh níkwt. íÞkt {kuxk MkknuçkLkku
÷ûký Mktík òýu Au. Ët¼e fÃkxeLku {kxu s{Ãkwhe Au. su Ët¼ yLku çktøk÷ku níkku. íku RLÿ¼ðLk suðku þku¼íkku níkku. ©enrh çktøk÷k ÃkkMku
fÃkx hrník Au íku{Lku {kxu sux÷wt Mkw¾ Au íku ¼økðkLku håÞwt Au. ykÔÞk íÞkhu òMkfeLk Mkknuçk Mkk{k ykÔÞk. xkuÃke Wíkkhe Ãkøku ÷køÞk.
MkíMktøk ðøkhLkk øk{u íkuðk nkuÞ íkkuÃký íkuLku ¼ðçktÄLkLktwt yÃkkh Ëw:¾ ©enrh yï WÃkhÚke Wíkhe ÃkkuíkkLke RåAk «{kýuLkk Ëþçkkh Mktík-
Au. íkuLku íkuyku õÞkhuÞ òuíkk LkÚke. su ¼ðËw:¾ Mk{òðu yLku íkuLkkÚke nrh¼õíkkuLku MkkÚku ÷E MkknuçkLke MkkÚku çktøk÷k WÃkh ÃkÄkÞko. Mkknuçku
AqxðkLkk WÃkkÞku çkíkkðu yLku íku{ktÚke Akuzðk «ÞíLk fhíkk hnu íku ©enrhLku nkÚk Ík÷e MkkuLkkLke ¾whþe WÃkh çkuMkkÞko Lku Ãkkuíku Mkk{u
s Mkk[k økwÁ Au. su ¼ðçktÄLkÚke Akuzkðu, ÃkkuíkkLkk{kt Lk òuzíkkt çkuMkeLku çkkuÕÞk fu ‘nu «¼ku ! ykÃk yk þnuh{kt ÃkÄkÞko íkuÚke y{u
¼økðkLk{kt òuzu íku s Mkk[k Mktík Au. ¾qçk ¾wþe ÚkÞk Aeyu. ykÃkLkk suðk yks MkwÄe fkuE ËeXk fu Mkkt¼éÞk
{wõík{wrLk, çkúñ{wrLk, ðøkuhu Mktíkku MkíMktøk{kt Mkkhk frðyku Au. LkÚke. yk fr¤fk¤{kt ykðku þkMºk «{kýuLkku rðþwæÄ Ä{o [÷kððku
íkuyku fkÔÞku fhu Au. íku{kt ©enrhLke {qŠíkLkwt Lku {rn{kLkwt ðýoLk fhu÷ yLku y¿kkLke Lku yçkwÄ {kýMkkuLku Mk{òððk çknw fXý fk{ Au.
Au. yuðkt su fkÔÞku nkuÞ íku y{]íkLke ÃkuXu økkðk Lku ©ðý fhðk yíÞkhu ÃkkuíkkLkk ÃkwºkLku Ãký Mkkhk {køkuo [÷kððku fXý Au, íkku ykíkku
ÞkuøÞ Au. økã nkuÞ íkku Ãký Mkkt¼¤ðk ÞkuøÞ Au. íku{kt fwíkfo fhu nòhku LkhLkkheyku su ykÃkLkk rþ»Þku ÚkÞk Au íkuyku ík{khe yk¿kk
«{kýu s ðíkuo Au yLku y½rxík ðkíkLkku íÞkøk fhu Au yu fktE ykuAk fnu : ¼økðkLk ytíkÞko{e Au. íku{Lkku zh Lkk hk¾u íkuLkk{kt ÷ku¼
ykùÞoLke ðkík LkÚke. søkík{kt Mktíkku yLku Ãktrzíkku ½ýk økwÁyku Au «ðuþ fhu Au íku y{u Mk{Syu Aeyu. Ãkt[ rð»kÞ{kt yrík ÷ku¼
Ãký fkuELkk{kt ykðwt Ä{oLkwt íkus LkÚke. Mkki y¿kkLkÚke yÄ{o{kt Mkw¾ yLku ykMkÂõík nkuÞ íkuLku {]íÞwLkku zh Ëu¾kíkku LkÚke. íkuÚke íku rðLkk
{kLke yð¤k {køkuo [k÷e hÌkk Au.’ {kuíku {hu Au. ykÃkLke ðkík{kt ½ýku Mkkh hnu÷ku Au íku y{Lku
íÞkhu ©enrh fnu fu ‘y{u ¼økðkLkLkk ¼õík «n÷kË, òýðk{kt ykðu Au. {kxu ykÃk y{khk{kt ÷ku¼ «ðuþ Lk fhu íkuðe
r«Þðúík, ðøkuhuLke Mk{sý þk†{kt ðkt[eLku íkÚkk íku{kt rðïkMk f]Ãkk fhòu.’
hk¾eLku íku «{kýu y{khk Ëhuf rþ»ÞkuLku ðíkkoðeyu Aeyu. y{Lku ÃkAe Mkknuçku ©enrhLke rðrÄ «{kýu Ãkqò fhe økw÷kçkLkk nkh
þk†kuLke ðkík{kt ËZ «erík yLku «íkerík Au. «¼w{kt nuík ðøkh øk{u ÃknuhkÔÞk yLku òíkòíkLkk ð†kuLkk íkkfk íkÚkk {uðk ðøkuhu yÃkoý
íkuðku [íkwh nkuÞ, øk{u íkux÷kt MkkÄLk fhu, yÂøLk{kt çkuMku, ykfkþ{kt fÞko. ÃkAe ©enrh íÞktÚke [kÕÞk íÞkhu çktøk÷uÚke Lke[u Qíkhe yï
Qzu, Mk]rüLke h[Lkk fhu íkku Ãký þwt ? ¼økðkLk rðLkk çkeS ðkík{kt ÃkkMku ykÔÞk íÞkt MkwÄe Mkknuçk ©eSLke MkkÚku ykÔÞk. ÃkAe íÞkt
ßÞkt MkwÄe ¼kð hnu Au íÞkt MkwÄe íku Ãkþw Mk{kLk Au. ík{u {kuxk ©enrhyu MkknuçkLku fÌkwt fu ‘su MkL{køkuo [k÷íkk nkuÞ íkuLke ík{khu
Mkknuçk Aku Lku {kuxk yrÄfkh WÃkh Aku, íkuÚke ík{khk{kt su økwý MknkÞ fhðe, yux÷k{kt s ík{kÁt ©uÞ Au, suÚke yLktík sL{Lkkt
hÌkk Au íku ík{Lku LkÚke Ëu¾kíkk, ¼økðkLk hkS hnu íkuðe ðkík fhíkkt ÃkkÃkku Ãký Lkkþ Ãkk{þu. ík{u fwt¼kzeLku íkÚkk Mkk[k {kýMkkuLku yku¤¾ku
ík{Lku ykðzu Au. ík{u Lkerík «{kýu [k÷ku Aku, ÄLkLkk ÷ku¼{kt ßÞkt Aku {kxu yk AuÕ÷k þçËku ík{Lku fÌkk.’ yu{ ðkík fhe ©enrh yï
MkwÄe ík{u ÷uðkíkk LkÚke íÞkt MkwÄe Ãk]Úðe WÃkh sux÷k hkò Au íku WÃkh çkuMke {trËh{kt ykÔÞk. íÞkt MLkkLk fhe Úkk¤ sBÞk. ÃkAe
ík{khk Mk{kLk Úkíkk LkÚke. yux÷wt s Lkrn Ãký ík{khk fnuðk «{kýu hMkkuEðk¤k MkíMktøkeykuyu Ãkqò fhe. ÃkAe MktíkkuLke Ãký Ãkqò fhe.
fhu Au. øk{u íkux÷wt MkkÄLk nkuÞ Ãký nrhLke {hS «{kýu [k÷íkk yu{ nt{uþkt ykLktË ÚkE hÌkku Au. hkus Mktíkku nku¤eLkkt ÃkËku økkÞ
LkÚke íkuLku íku fktE Ãký fk{ ykðíkwt LkÚke. òu hkò Lkerík «{kýu Au, WíMkð fhu Au. nrh¼õíkku ¾khufku, ¾sqh, ¾ktzLkk nkhzk, ðøkuhu
[k÷u íkku hiÞíkLku Ëw:¾ Úkíkwt LkÚke. «ò ÃkkMkuÚke ÄLk ÷u Au íku{ «òLkwt ðMíkwyku ÷kðu Au. ©enrh hkus Mk¼k{kt økw÷kçk Wzkzíkk Lku «MkkË
hûký fhu Au íkuLke feŠík [kiË ÷kuf{kt rËðMku rËðMku ð]rØ Ãkk{u Au. ðnU[íkk, yu{ fhíkkt Vkøký MkwË ÃkqLk{ ÔÞíkeík ÚkE.
ík{kÁt çkÄkLkwt ðíkoLk Eïh hkS ÚkkÞ íkuðwt Au. ík{u ÷ku¼ {kxu Vkøký ðËe Ãkzðku Vq÷Ëku÷ (÷kuf{kt suLku Á¤uxe fnu Au.) ©e
LÞkÞLkku yLÞkÞ ßÞkt MkwÄe fhíkk LkÚke íÞkt MkwÄe ík{khe feŠík ðÄu LkhLkkhkÞý sÞtíkeLkk rËðMku Mk{Þ ÚkÞku íÞkhu ©eLkhLkkhkÞýËuðLkwt
Au. su rËðMku ík{u ÷ku¼Lku r{ºk fhþku yLku íkuLkk fÌkk «{kýu fhþku rðrÄ «{kýu ÃkqsLk fhe ykhíke fhe. ÃkAe ¼økðkLkLku Ãkw»ÃkLkk íkÚkk
íÞkhu Lk fhðkLkwt ík{u fhþku. ßÞkt MkwÄe ík{khk{kt ÷ku¼Lkku «ðuþ ykMkkuÃkk÷ðLkk ÃkºkÚke çkLkkðu÷k þku¼kÞ{kLk ®nzku¤k{kt ÃkÄhkðe
Lkrn ÚkkÞ íÞkt MkwÄe ík{khk hkßÞLku ðktÄku Lkrn ykðu. yLku ßÞkhu Íw÷kððk ÷køÞk. ÃkAe ©e LkhLkkhkÞýËuðLkk MkL{w¾ [kuf{kt (nk÷
÷ku¼Úke yLÞkÞ fhþku íÞkhu ík{kÁt hkßÞ Lkrn hnu.’ íÞkhu Mkknuçk ßÞkt Aºke Au íÞkt) Ãkqðo Ãkrù{ {kuxe Ãkkx {qfe níke íkuLkk WÃkh ©enrh
rçkhks{kLk ÚkÞk. Mktíkku nrh¼õíkku Ãký ykðeLku çkuMke økÞk. Mktíkku ¾kuËkðíkk níkk. íku ð¾íku {nkhks ¾whþe Lkt¾kðeLku rçkhkßÞk níkk
Mk¼k{kt nku¤eLkkt ÃkËku økkðk ÷køÞk. Mk{Þ ÚkÞku íÞkhu çkúñ[kheyku íÞkhu ÷û{eðkzeÚke Lku ÃkeÃk¤kðkzeÚke V¤ ykÔÞk íku ytSh Lku Ëkz{
fuMkh Lku fuMkqzkLku Ãk÷k¤e Wfk¤e htøk íkiÞkh fÞkuo níkku íku ¼økðkLkLke {nkhks s{íkk òÞ Lku fkh¾kLkkðk¤k Mktík, Ãkk»koËku íkÚkk nrhsLkkuLku
«MkkËe fhkðe, ºkktçkk rÃk¥k¤Lkk {kuxk [Áyku{kt ¼heLku ©enrh ykÃkíkk òÞ Lku Vq÷Lkk nkh, çkkswçktÄ, økwåA, íkkuhk yLku økshk
ykøk¤ {qõÞku. íÞkhu ykÄkhkLktË Mðk{eyu «¼wLku MkkuLkkLke yuf íku {nkhksu ÃknuÞko. íku Mk{u {qŠík{kLk WL{¥køktøkk ÃkkuíkkLke Mk¾eÞku
rÃk[fkhe ykÃke, íkuLkkÚke ©enrh htøk Aktxðk ÷køÞk Ãký rÃk[fkhe{kt MkkÚku {nkhks ÃkkMku ykÔÞk. Lku ¼khu {kuíkeLkku nkh, híLk szkð fzkt,
htøk ykuAku ¼hkíkku íkuÚke ©enrhLku íku økBÞwt Lkrn. íkuÚke rÃk[fkhe {qfeLku Lku çkeòt ½huýkt íkÚkk rËÔÞ MkwtËh y{qÕÞ ð†ku íku {nkhksLku ÄhkðeLku
MkkuLkk - YÃkkLkk çku {kuxk fxkuhk (íkktMk¤kt)Úke htøk Wzkzðk ÷køÞk. Ãkqò fhe íkuLku Mk{krÄðk¤k Ëu¾íkk níkk íku ynku ynku fhðk ÷køÞk
Mktíkku íkÚkk nrh¼õíkkuLku htøk hMkçkMk fhe ËeÄk. yk¾ku [kuf htøk{Þ ÃkAe {nkhks fnu : “¾çkhËkh, çkkuÕÞk íkku” ÃkAe {nkhksu WL{¥k
çkLke økÞku. ÃkAe çkÄk WÃkh ¾qçk s økw÷k÷ LkkÏÞku, íkuÚke [kuf htøkeLk øktøkkLku LkuºkLke MkkLku fheLku hò ykÃke.
fe[z{Þ çkLke þku¼ðk ÷køÞku. íÞkt ykLktË Mðk{eyu ykðeLku fÌkwt ÃkAe WL{¥køktøkk ¾¤¾¤eyu MkkuLkkLkk ®MknkMkLk WÃkh
su nu «¼ku ! økku®ðË¼kE íkÚkk nehk[tË¼kE [kufMke ðøkuhu WíMkrðÞk rçkhks{kLk ÚkÞkt Lku ðkÞwLku yk¿kk fhe su “LkËe {kºkLku {khe ÃkkMku
nrh¼õíkku ðMktík Ãkt[{eÚke ykht¼e yks MkwÄe yux÷u fu ËkuZ {kMk çkku÷kðe ÷kðku” ÃkAe Mkkík îeÃk yLku Lkð¾tzLke ík{k{ LkËeyku ykðe
ÃkÞOík fkÞ{ MktæÞk ykhíke ÃkAe ¾qçk ¼kðÚke ©eLkhLkkhkÞýËuð yLku MðøkoLke {tËkrfLke íkÚkk Ãkkíkk¤øktøkk ðøkuhu Ãký ykðe yLku íku
ykøk¤ WíMkð fhu Au íku{ s yuf {kMk ÃkÞoLík rnzku¤k{kt WíMkð ¼khu ¼khu híLkLkkt yk¼q»ký íkÚkk y{qÕÞ ð†kuLku ¼ux {qfðkLku Ãkqò
fhu Au. çkeò yufkËþe ðøkuhu WíMkðLkk rËðMkku{kt Ãký ©ØkÚke WíMkð fhðk ÷kðe. ÃkAe ßÞkhu Mkkçkhøktøkk ykÔÞk íÞkhu WL{¥køktøkkyu
fhu Au. yíÞkhu íku çkÄk nrh¼õíkku WíMkð fhu Au íku çkÄk ykÃkLke Mkk{k sELku nkÚku Ík÷e íkuLku ÃkkuíkkLku Ãkz¾u çkuMkkÞko. íÞkhu {tËkrfLke
«MkkËeLkk htøk rðLkk hne økÞk Au {kxu íkuyku ykÃkLke «MkkËeLkk htøkLke ðøkuhu LkËeykuLku MktþÞ ÚkÞku su “y{khk fhíkkt fktE yu {kuxkt
RåAk hk¾u Au. íkku ykÃk {trËh{kt ÃkÄkhe íku{Lkk WÃkh htøk Lkk¾ku ÚkÞkt ?” íÞkhu WL{¥køktøkk çkkuÕÞkt su “y{khk yûkhÄk{Lkk Ãkrík
íkku MkkÁt. htøk íÞkt hk¾e {qõÞku Au. yux÷u ©enrhyu {tzÃk{kt yuðk MknòLktË Mðk{e íku {wrLk{tz¤, MktLÞkMke, çkkEyku íkÚkk
(½q{x{kt) sELku WíMkrðÞk ¼õíkku WÃkh ¾qçk htøk Lkk¾e íku{Lku htøkÚke ¼kEyku, nrhsLk Mkrník ðkhtðkh LkkÌkk Au. Lku ík{khk{kt íkku ßÞkhu
íkhçkku¤ fhe ËeÄk, ÃkAe økw÷k÷ LkkÏÞku, yu{ yk¾ku ½q{x, fku¤e, {nkhks íkeÚko{kt Vhíkk níkk íÞkhu LkkÌkk nþu Lku yk Mkkçkhøktøkk{kt
YÃk[kufeyku Mkrník yk¾wt {trËh htøk{Þ çkLke økÞwt. íkku rðòÃkwh òíkkt Mkt½ÃkwhLku ykhu LkkÌkk, økk{ {kuxuhu LkkÌkkk, økk{
• WL{¥køktøkkyu MkkçkhøktøkkLkku {rn{k økZÃkwh{kt fÌkku ÃkuÚkkÃkwh íkÚkk ðkiXkLku ykhu LkkÌkk, Lku y{ËkðkË LkkhkÞý½kxu íkku
Mktðík 1881Lke Mkk÷{kt yufðkh ©eS{nkhks ËkËk ðkhtðkh LkkÞk Au Lku økk{ øk÷eÞkýu ðkhtðkh LkkÌkk Au, økku÷kýkLkk
¾k[hLkk Ëhçkkh{kt ykÚk{ýk çkkhLkk ykuhzkLkk ÃkkÞk yLku fqðku ykhu Au íku {kxu {khk fhíkkt fktE íku{Lkwt {knkíBÞ ykuAwt LkÚke. Lku
{khk íkÚkk yk MkkçkhøktøkkLkk s¤Lku rð»ku WíÃkLLk ÚkÞkt su {kA÷kt su ðýoðe þfkíke LkÚke. {wõíkkLktË Mðk{e, çkúñkLktËMðk{e yLku
Lku {økh{åA ykrËf LkkLkk «fkhLkkt s¤stíkwyku ßÞkhu {hu Au íÞkhu «u{kLktË Mðk{e suðk økkÞf Mktíkku rðrðÄ «fkhLkkt ðk®sºkku ðøkkzeLku
ËuðíkkLkkt rð{kLkku íkuLku íkuzðk ykðu Au Lku yÃkMkhkyku nòhku ykðu nku¤eLkkt ÃkË økkíkkt níkkt. yLku su yËT¼wík WíMkð Úkíkku níkku íku fne
Au Lku {ktnku {ktne yk {khku Ãkrík, yk {khku Ãkrík, yu{ fhe ÷zu þfkíkku LkÚke. ßÞkhu nrh¼õíkku Úkk¤ ¼heLku økw÷k÷ ÷kðíkk níkk
Au. íku þk MkkÁ su y{khu rð»ku ÃkwÁ»kku¥k{ ¼økðkLk ðkhtðkh LkkÌkk íÞkhu ©enrh nh¾¼uh Mktíkku íkÚkk nrh¼õíkkuLke Mk¼k WÃkh rLkíÞ
íkuýu fheLku y{khwt {knkíBÞ ík{khk fhíkkt rºk÷kufe{kt yrÄf ÚkÞwt. Wzkzíkk níkk. íku ð¾íkLke Mk¼k «VwrÕ÷ík økw÷kçkLkwt ðLk nkuÞ íkuðe
Lku y{khk{kt su ©kØkrËf rÃkík]f{o fhu Au íkuLkku rÃkík]yku Ãký {kuûkLku þku¼íke níke.
Ãkk{u Au. Lku yufkËþe ykrËf ðúíkLku rð»ku su {Lkw»Þ MLkkLk fhu Au þnuh{kt WíMkrðÞk su nrh¼õíkku økýkíkk níkk íku ©e
íku {Þko ÃkAe MkíMktøk{kt yðíkkh ÷ELku ¼Âõík fhe ¼økðkLkLkk LkhLkkhkÞýËuðLkkt {trËhLkk ½q{x{kt ßÞkhu MktæÞk ykhíke yLku
Äk{{kt òÞ Au.” yuðe heíku WL{¥køktøkkyu {knkíBÞLke ðkík fhe LkkhkÞý ÄqLk fhe hnu íÞkhu ÍktÍ - {]Ëtøk ÷ELku ½ýk nh¾Úke
íÞkhu Mkðuo LkËeykuLku MktþÞ {xâku Lku ÃkAe Mkðuoyu MkkçkhøktøkkLke íkÚkk WíMkð fhíkk níkk. suðku Mk{Þ nkuÞ íkuðk WíMkðLkkt ÃkË ½ýk
WL{¥køktøkkLke [tËLk-Ãkw»ÃkÚke Ãkqò fhe Lku nehk-{kuíkeLkk nkh ÃknuhkÔÞk WíMkknÚke økðkíkkt níkkt. íku WíMkðLkkt ÃkËLku íÞkt sE ©enrh
íku ÃkAe [hýLkku MÃkþo fhíkk òÞ Lku LkkLkk «fkhLke ¼ux {u÷íkkt Mkkt¼¤íkk níkk. íku Mk{Þu hkS ÚkE MknwLku ©enrhyu Vq÷Lkk nkh
òÞ. íku ð¾íku íÞkt Aºkeþ «fkhLkkt ðk®sºk ðkøkíkkt níkkt Lku ykfkþ{kt ykÃÞk. suLkk suðk økwý nkuÞ yLku MkíMktøk{kt su WÃkÞkuøke Úkíkk nkuÞ
Mkðuo Ëuðku sÞ sÞfkh fhe hÌkk níkk Lku yÃkMkhkyku ÚkiÚki fkh fhe íkuLke ©enrh «þtMkk fhíkk níkk. íkuýu fheLku nrh¼õíkku Lku MkíMktøkLkku
hne níke. íku Mk{u MkÂå[ËkLktË Mðk{e ykrËf su Mk{krÄðk¤k níkk htøk [Zíkku hnuíkku, Ãký íkuyku fwMktøkeÚke õÞkhuÞ Ëçkkíkk Lkrn.
íku Ãký WL{¥køktøkkLke ðkík Mkkt¼¤eLku ½ýk ykùÞo ÃkkBÞk ÃkAe Mkðuo nwíkkþLkeLku rËðMku sux÷k nrh¼õíkku níkk íku{ýu suLkku suðku
LkËeyku WL{¥køktøkkLke íkÚkk MkkçkhøktøkkLke yk¿kk {køke [k÷e Lkef¤e ¼kð níkku íku «{kýu ©enrhLke Ãkqò fhe ©eV¤, ¾sqh, ¾khufLkk
Lku WL{¥køktøkkyu MkkçkhøktøkkLku fÌkwt su “ík{u n{ýkt hkufkyku, Úkk¤ ¼he ¼heLku ÷kðíkk yLku MkkfhLkk nkhzk Ãký ÷kðíkk, íkuLku
{nkhks sÞkhu ðzíkk÷ {qŠíkyku ÃkÄhkðkLku sþu íÞkhu ykÃkýu MkkÚku ËÞk¤w ©enrh ytøkefkh fhíkk níkk. Vhe VheLku ykðku yðMkh
òþwt. (©enrh[rhºk r[tíkk{rý, ¼køk-2, ðkíkko-18) õÞkhuÞ ykðíkku LkÚke, yu{ Mk{SLku çkÄk nrh¼õíkku ¾qçks «u{Úke
• ©enrh y{ËkðkË{kt ½w¤uxeLku rËðMku htøkkuíMkð fÞkuo ©enrhLku Ãkqsíkk níkk. økw÷kçkLkku ¾qtÃk, økw÷kçkLkk nkh, ÃknkU[e yLku
Mktðík 1881 Lke Mkk÷{kt ©enrh, Mktíkku-Ãkk»koËku MkkÚku çkkswçktÄ ðøkuhu íku ð¾íku ©enrhLku ÄhkÔÞk. yuf Ãknkuh MkwÄe
{rAÞkðÚke [kÕÞk íku MkkýtË ÚkE ©eLkøkh ÃkÄkÞko. ©enrh hkus ©enrhyu Vq÷Lkk þýøkkhLku ÃkkuíkkLkk ytøk WÃkh hkÏÞk yLku ÃkAe
Mkkts ð¾íku ykðeLku {kuxe Ãkkx WÃkh MknwLku ËþoLk Ëuðk {kxu çkuMkíkk hkS ÚkELku rLkíÞkLktËMðk{eLku íku Vq÷Lkk þýøkkh ykÃÞk. ©enrhyu
sux÷k Mktíkku, çkúñ[khe yLku nrh¼õíkku níkk, íku{Lke Mk¼k Úkíke níke Äkhu÷k ¾qtÃk, nkh, çkkswçktÄ ÃknkU[e, yk çkÄwt íku{ýu Wíkkhu ÷E
sELku {qõÞwt íÞkhu íkuLkku {rn{k Mk{SLku ðøkh ÃkqAâu fkuE ÷E Ãknku¤e rfLkkhðk¤k ¾uMk ykuZkzðk ò{LkøkhÚke {tøkkÔÞk níkk.
økÞwt. çknw íkÃkkMk fhe, Ãký fkuý ÷E økÞwt, íku ¾çkh Lk Ãkze fu MktíkkuLku {nkhks fnu : yu ¾uMkLku htøkþku Lkrn. Äku¤k Lku Äku¤k ykuZeLku
íkuLke ÷uþ {kºk øktÄ Ãký {¤e Lkrn. ykðku. ÃkAe yk «MkkËeLkk htøk{kt htøkkE sþu. çkÄk Mktíkku yu ¾uMk
• ©enrhyu ËrhÞk¾kLk Mkrník nòhku ¼qíkkuLkwt fÕÞký fÞwO ykuZeLku ykÔÞk Lku {nkhks rÃk[fkheÚke htøk Lkk¾ðk {tzâk.
«Úk{ y{ËkðkË{kt ÃkuþðkE íkÚkk økkÞfðkze hkßÞ níkwt. íku rÃk[fkheÚke htøk ÍkÍku òÞ Lkrn. ÃkAe íku rÃk[fkhe {qfeLku Úkk¤e
ð¾ík{kt MkkÄwLku økk{{kt Qíkhðk Ëuíkk Lkrn. ÃkAe MkkÄw ÃkkËh ÷eÄe. {kuxwt htøkkzwt htøkLkwt ¼hu÷wt. yu{ktÚke Úkk¤e çkku¤e çkku¤eLku
økkuhðkzk{kt ËrhÞk¾kLkLkku hkuÍku Au íÞkt Wíkkhku fhðk {ktzâk. Lku yufË{ htøk Lkk¾ðk {tzâk. yux÷ku çkÄku htøk LkkÏÞku Lku, íku su{
íÞkt A A {rnLkk MkkÄw Wíkkhku fhíkk. yu{ ½ýk rË’ [kÕÞwt. ÃkAe ðhMkkË ðhMku Lku ¼kUÞu økkhku ÚkE òÞ, yuðku htøkÚke økkhku ÚkE økÞku.
yuf ð¾ík {nkhks (y{ËkðkË) ÃkÄkÞko. Lku MkkÚku MkkÄw íkÚkk MkkÄw - nrh¼õíkkuLkkt fÃkzkt htøkÚke Lkeíkhíkk òÞ. yux÷ku çkÄku htøk
nrh¼õík íkÚkk fux÷kf fkXe nrh¼õíkku níkk. yk Mkk÷ níke Mktðík íku çkÄkÞLkk WÃkh ¾qçk LkkÏÞku. {nkhksu økw÷k÷Lkk Vq÷Lkk nkh
1882LkeÞ {nkhks fnu : ykÃkýu htøk h{ðk su htøkkzk íkiÞkh ÃknuÞko níkk. {nkhksLkk yu çkÄk nkh Ãký htøkÚke Lkeíkhðk ÷køÞk.
fÞko níkk Lku økw÷k÷ íkiÞkh fÞkuo níkku íku htøk Au fu Zku¤e ËeÄku ? {nkhksLku Ãký Mktíkku-nrh¼õíkkuyu htøk LkkÏÞku. ykÚke Vq÷Lkk nkh
ykLktË Mðk{e fnu : {nkhks ! yu çkÄkuÞ htøk su{ Au yu{ s Lkeíkhíkk òÞ. {nkhks ¾qçk hBÞk. yu{ çku ðkøÞk MkwÄe hBÞk.
Au. íÞkhu {nkhks fnu : ÷kðku. ÃkAe {trËhLkk [kuf{kt Aºke Au. çku ðkøÞkLkku ð¾ík ÚkÞku. ÃkAe {nkhks fnu : [k÷ku ykÃkýu
yu Aºke Xufkýu Mkh¾wt fhe ºký Ãkkxku økkuXðe. yu ºký Ãkkxku
LkkhkÞý½kx Lknkðk sEyu. {nkhks ½kuzu yMkðkh ÚkÞk. Mktík
htøk{nku÷{kt Au. {kuxe Ãkkx {uzk WÃkh økkuXðe Au yLku LkkLke çku
nrhsLk WíMkð fhíkk fhíkk ðkòt ðøkkzíkk ðøkkzíkk LkhLkkhkÞýËuðLkk
Ãkkxku Lke[u hk¾e Au. yu ºkýu Ãkkxku Aºke Au íÞkt WÃkhk WÃkh hk¾eLku
{trËhÚke LkkhkÞý½kx ÃkÄkÞko. íÞkt {nkhks síkk níkk. rËÕ÷e
Ãkz¾u çkÄkÞ {kuxk {kuxk htøkLkk htøkkzk ÷kðeLku {qõÞkt Lku økw÷k÷
ËhðksuÚke çknkh LkeféÞk Lku ËrhÞk¾kLkLkk hkuòLkk Ëhðkò{kt
çkÄku Ãkz¾u hkÏÞku. ÃkAe {nkhksu Ãkkuíku yuf ïuíkktçkh ÃknuÞwO íkÚkk
{nkhks ykÔÞk. yu xkýu ËrhÞk¾kLk ¼qík níkku. íku þnuhLkku hkò
yuf ïuík ð† ¾¼u hk¾e fuz çkktÄe. ÃkAe yuf nkÚk{kt økw÷k÷Lke
níkku. ËrhÞk¾kLk ¼qík-VfehLkku ðuþ ÷ELku Ëkuzíkku ykÔÞku. ÷e÷khtøkLkkt
Íku¤e ÷eÄe Lku rÃk[fkhe ÷E {nkhks {trËh{kt ÃkÄkÞko. yuf
rÃk[fkhe LkkhkÞýLku Lkk¾e Lku yuf rÃk[fkhe LkhLku Lkk¾e. çkúñ[khe ð†ku Ãknuhu÷ktLku nkÚk{kt ÷kuZkLkku Mkr¤Þku Lku ¾ÃÃkh níkk. íku ykðeLku
níkk íku{Lku yufuf rÃk[fkhe htøkLke Lkk¾eLku økw÷k÷ LkkÏÞku. ÃkAe {nkhksLke {kýfe ½kuzeLke ÷økk{ Ík÷eLku {nkhksLku fnu : ‘{khk
{nkhks ykðeLku Ãkkx WÃkh [ZeLku [khufkuh MkkÄw yLku nrh¼õíkku hkuò{kt ík{khk MkkÄw Qíkhu Au; íkuLkwt ¼kzwt ykÃkku.’ íÞkhu {nkhks
Ãkh htøk Lkk¾ðk {tzâk. íku rËðMku fý¼kLkk LkkÚk ¼õíku ÃkkuíkkLkwt ½h fnu : ‘þwt ¼kzwt {køkku Aku ?’ ÃkAe íku fnu : ‘{kÁt fÕÞký fhku,
ðu[e ½uçkhLke hMkkuE ykÃke níke. yLku LkkÚk ¼õíku çkÄk MktíkLku yu ¼kzwt {køkwt Awt.’
íÞkhu {nkhksu ÃkkuíkkLkk çkuÞ [hýkh®ðË yuLkk {kÚku {uÕÞkt. Wíkkhk fhkðe, íku Mðkr{LkkhkÞý Lkk{Lke ÄqLk fhkðe, (íkuLkkt) ÃkkÃk
½kuze WÃkh çkuXu÷k íku {nkhksu yuf çkksw fheLku çkuÞ [hýkh®ðË çkk¤e LkkÏÞkt.
íkuLkk {kÚkk WÃkh {uÕÞkt. íÞkt íkku yu {kuxk Ëuð ÚkE økÞku. íÞkt çkeòt ÃkAe {nkhks LkkhkÞý½kx Lkknðk ÃkÄkÞko. íÞkt Mktík Mkrník
fux÷ktÞ ¼qík ykÔÞkt yuLkk WÃkh {nkhksu árü fheLku çkÄkÞ Ëuð s¤{kt ½ýeðkh MLkkLk fÞwO. MLkkLk fhíkk íÞkhu øktøkkS {qŠík{kLk
ÚkE økÞk. ÃkAe {nkhks íkku çkÄwtÞ òýu Au, íkkuÞ yuLku ÃkqAðk ykðe {nkhksLku nkÚk òuzeLku Ãkøku ÷køke. {nkhksLke «kÚkoLkk fhðk
÷køÞk. yu÷k íkwt fkuý Au ? íÞkhu yu fnu : {nkhks ! ykÃk íkku ÷køÞkt : {nkhks ! ík{khku {Lku ½ýk fk¤Úke rðÞkuøk níkku. yks
çkÄwtÞ òýku Aku, Aíkkt ÃkqAku Aku ? íkuÚke {khu fnuðwt òuEyu. yk ík{khkt ËþoLk ÚkÞkt. {kxu {Lku nðu ynª rLkðkMk ykÃkku. ÃkAe
þnuhLkku nwt hkò {wMk÷{kLk çkkËþkn níkku. yLku çkeòu Mkk{ku hkò {nkhksu øktøkkLku LkkhkÞý½kx hnuðkLkku rLkðkMk ykÃÞku. {nkhks
íku ÷zðk ykÔÞku. yuLku Lku {khu ÞwØ ÚkÞwt. yu SíÞku. Lku y{Lku {khe MLkkLk fhe fkuhkt ð†ku Ãknuhe, ÃkkAk Mktík nrh¼õík Mkrník {trËh{kt
LkkÏÞk. yux÷u y{u ¼qík ÚkÞk níkk. íÞkhu {nkhks fnu : ík{Lku ÃkÄkÞko.
y{khkt ËþoLk þkÚke ÚkÞkt ? íku fnu : {nkhks ! ík{khk Mktíkku yk • ©enrh Mktíkku-¼õíkkuLkk MLkkLkÚke ÃkkðLk ÚkÞu÷e Mkkçkh{íke
ËrhÞk¾kLkLkku ½q{x Au íku{kt hnuíkk. íku Mktíkku hkrºkyu Mðkr{LkkhkÞý LkËe íkÚkk LkkhkÞý½kxLkku {rn{k
Mðkr{LkkhkÞý ¼sLk fhíkk fÚkk-feíkoLk fhíkk. yu þçË {khk yuf ð¾ík Mkkçkh{íke{kt ©enrh Mktíkku MkkÚku MLkkLk fhíkkt fhíkkt
fkLk{kt Ãkzâk. yu MktíkLkk ÃkøkLke hs Qze QzeLku y{khk WÃkh ytsr÷{kt Ãkkýe ¼heLku Mktíkku WÃkh Wzkzíkk níkk. «MkkËeLkk s¤Lkkt
Ãkze. yux÷u y{khe çkwrØ Ãkrðºk ÚkE. ÃkAe y{u fkuE Sð®nMkk Aktxýkt ÷uðk {kxu Mktíkku yLku nrh¼õíkku ©enrhLke ykswçkksw Vhíkk
fhíkk Lkrn. yLku ík{Lku Mkt¼khíkk. y{Lku yu{ ÚkÞwt fu yk MkkÄw níkk. yk y÷kirff s¤¢ezk òuELku RLÿ ykrËf ËuðkuLku Ãký MktíkkuLke
su{Lkwt ¼sLk fhu Au yu ¼økðkLkLkkt y{Lku õÞkhu ËþoLk ÚkkÞ ? E»kko ykðe. yux÷u Ëuðíkkyku Ãký MktíkkuLkwt YÃk Äkhý fheLku rËÔÞ
yu y{khku MktfÕÃk òýeLku ík{u y{Lku ËþoLk ËeÄkt. ÃkAe {nkhksu s¤÷e÷kLkku ykMðkË {kýðk ÷køÞk.
hkS ÚkELku yuLku Mðøko{kt {u÷e ËeÄku. íku Mkðuoyu «íÞûk Lkshu òuÞwt. Mkkçkh{íke{kt Mktíkku yLku nrh¼õíkku MkkÚku ©eS{nkhks
íku Mk{ÞLku rðþu y{ËkðkË{kt Mkðuo ykùÞo Ãkk{íkk nðk. ÃkAe ßÞkhu MLkkLk fhíkk íÞkhu Mkkçkh{íke LkËe fuðe ¾wþ Úkíke íku òuEyu.
{wõíkkLktË Mðk{eyu {nkhksLku ÃkqAâwt fu, ‘yk ËrhÞk¾kLkLkwt ík{u çà¢±æ ç|¢ó¢æ ç|¢ó¢æ Ðíç¼²éx¢}¢éà¢ó¢¢}¢ Î{ç¼ J
fÕÞký fÞwO íkuLkwt þwt fkhý ?’ „é Ú ñ Î ñ y ²ñ Ý¢x¢ñ Ý ü Ú }¢é ç Ý Ýë Ð ñ p ¢Ýé ç Î±„}¢ì J
íÞkhu {nkhks fnu : “yu Ãkqðuo ËÞkuoÄLkLkku Mkku{ku(100) Ý¼¢ÎC¢ SÐë C ¢ç¼™ÐH¼Úæ x ¢¢y}¢ÜUÚ¼: J
¼kE rðfýo níkku. ¼økðkLkLkkt ¼õík çknuLk ÿkiÃkËeLkkt [eh ËwÞkuoÄLk SÐëà¢æç¼ ²¢ Ý¢Ú¢²‡¢ ÐÎ„Ú¢ï…æçy±±ãçÎ JJ
¾U[ðk {ktzâku, íÞkhu rðfýo fnu : ‘yk f]íÞ íkwt fh {k,’ yu{ Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLk Mkkçkhøktøkk{kt MLkkLk fhðk ÷køÞk
ËwÞkuoÄLkLku ðkÞkuo (íku ¼õíkLkku Ãkûk hkÏÞku) yu ÃkwÛÞu fheLku yk MktíkLkk íÞkhu «¼wLke Mkuðk{kt MkkûkkíkT Mkkçkhøktøkk {qŠík{kLk nksh ÚkÞkt yLku
«kÚkoLkk fhe. nu ¼økðkLk ! {khk s¤{kt fux÷kf ÃkkÃke Sðku LnkÞ ÃkwÛÞ yk LkËe{kt MLkkLk fhðkÚke ÚkkÞ Au. ÃkkrÃkc Sð Ãký yk
Au yux÷u nwt Ëqr»kík ÚkE òô Awt. íkku {khk WÃkh f]Ãkk fhku.’ ©enrh LkËeLku rfLkkhu Ëun íÞkøk fhu íkku ¼økðËTÄk{Lku Ãkk{u Au.
fnu : ‘nu Mkkçkhøktøkk ! {Lku suðe ½u÷k LkËe r«Þ Au yuLkkÚke Ãký øktøkkLkËeLku íkku rþðSLkku MÃkþo Au, Ãký yk çkÄkt íkeÚkkuoLku MkkûkkíkT
íkwt {Lku ðÄw r«Þ Au. (©enrhLku yk Mkkçkhøktøkk yrík r«Þ Au. yu{ ÃkwÁ»kku¥k{LkkhkÞýLkku MÃkþo Au. íkuÚke íku Mkðkuo¥k{ íkeÚko økýkÞ Au.
yu{Lkk {w¾uÚke çkkuÕÞk Au. íkuÚke ðíko{kLk Mk{Þu Mkkçkhøktøkk heðh£Lx ©e LkhLkkhkÞýËuðLkk sL{Lkku RríknkMk íkÚkk Mðkr{LkkhkÞý
Úkíkkt yríkþÞ MðåA Lku h{ýeÞ - ËþoLkeÞ çkLke Au. ¼khíkLke ík{k{ ¼økðkLkLke MLkkLk÷e÷kÚke yk MÚk¤ ‘LkkhkÞý½kx’Lkk{u {nkíkeÚko
LkËeyku{kt Mkkçkhøktøkk «Úk{ MðåA ÚkE Au.) fkhý fu ½u÷kLku íkku çkLÞwt Au. ykðk MÚk¤Lke rËÔÞ ÃkwÛÞ M{]rík YÃku ykrË yk[kÞo ©e
yk yðíkkh{kt ÃkkðLk fhe Au. Ãký íkLku íkku MkíkÞwøkÚke ÃkkðLk çkLkkðe yÞku æ Þk«MkkËS {nkhks©eyu LkkhkÞý½kx{kt LkËe íkxu
Au. ßÞkhu Ãkh{kí{k Mkkçkh{íke LkËeLku rfLkkhu [kh MðYÃku «økx nLkw{kLkSLke {qŠík ÃkÄhkðe Au.
ÚkÞk : Lkh LkkhkÞý, nrh yLku f]»ý. yu [kh MðYÃku Ëuðku yLku yk Mkk¼ú{íkeyu ÃkkuíkkLkk ÓËÞ{kt Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLkLkkt
Ér»kyku MkkÚku Mkkçkhøktøkk{kt ¾qçk MLkkLk fÞwO. yu ð¾íku ÃkkðLk ÚkÞu÷e [hýk®ðË Äkhý fÞkO, yux÷u fu yk Mkkçkh{íkeLkk s¤{kt
MkkçkhøktøkkLku çkLkkðe Au. nðu ík{khk{kt øk{u íku ÃkkÃke Sð MLkkLk Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLku «ðuþ fÞkuo. íÞkhÚke yu Mkkçkh{íke ÃkkuíkkLkk
fhu Aíkkt yuLkku Ãkkþ ík{Lku Lkrn ÷køku. yux÷wt s Lkrn, Mkkçkh{íke{kt Ãkkýe îkhk ËuðkuLku, ËiíÞkuLku, {Lkw»ÞkuLku, LkhkuLku, çkÄkLku fnu Au. -
MLkkLk fhLkkhLkku WØkh Úkþu. fkuE Ãký Ãkþw, Ãkûke, Sð, stíkw, {Lkw»Þ ‘ykðku øktøkkLku s{Lkk MkwÄe ÷ktçkk ÚkðkLke fkuE sYh LkÚke. {khk
fu Sð «kýe {kºk yk LkËeLkwt s¤ Ãkeþu íkku yu Ëuð suðku çkLke s¤{kt MLkkLk fhku. øktøkk yLku s{LkkLkk MLkkLkLkwt V¤ {¤e sþu.
sþu. MkkçkhøktøkkLkku {rn{k yÃkhtÃkkh Au. ÃkÈÃkwhký{kt W¥kh¾tz{kt fkhý fu {khk s¤ «ðkn{kt ÃkwÁ»kku¥k{LkkhkÞý ¼økðkLk
yæÞkÞ 134 Úke 173 MkwÄe 40 yæÞkÞku{kt Mkkçkh{íkeLkku ¾qçk Mðkr{LkkhkÞý Mktíkku yLku nrh¼õíkku MkkÚku yLktíkðkh MLkkLk fhu÷wt
{rn{k ðýoÔÞku Au. Au.’ MkkûkkíkT øktøkkSyu ðkË¤k{kt ykðeLku yk LkËeLkk s¤{kt «ðuþ
• fr¤Þwøk{kt Mkkçkhøktøkk fhu÷ku. Mkk-y¼ú-{rík, yux÷u Mkk¼ú{rík. fr¤Þwøk{kt f÷ki Mkk¼ú{rík
ykðk Ãkrðºk íkeÚkoLku Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLku ðÄw ÃkkðLk øktøkk. fr¤Þwøk{kt íkku yk Mkk¼ú{ríkyu s øktøkk Au. yk{kt su fkuE
çkLkkÔÞwt Au. Mktíkku MkkÚku MkUfzku ð¾ík MLkkLk fÞwO Au. ðkMkwËuðkLktË ðýeo MLkkLk fhþu yuLkkt øktøkk MLkkLkLke su{ s yLktík ÃkkÃkku ÄkuðkE sþu.
÷¾u Au fu, øktøkk su{ MðøkoLku Ãkrðºk fhu Au íkuðe s heíku Mkkçkh{íke • ©enrhyu Wzkzu÷k htøkÚke Ëuðíkkyku Ãký ¼ªòÞk
yk Ãk]ÚðeLku Ãkrðºk fhu Au. «kík:fk¤u yk LkËeLkwt íkxLkwt yÚkðk íkuLkk Äw¤uxeLkku rËðMk níkku íÞkhu ðzkuËhkLkk LkkÚk ¼õíku ½uçkhLke
rLk{o¤ s¤Lkwt òu fkuE «kýe Mkku ÞkusLk ËqhÚke Ãký M{hý fhu íkku hMkkuE fhkðe. íku ©enrh sBÞk yLku ÃkAe MktíkkuLke ÃktÂõík fhe, íku{kt
íku {kuûkLku Ãkk{u Au. {]íÞw Ãkk{u÷k fkuE SðLkwt yuf nkzfwt Ãký òu ½uçkh ÃkehMkðk ykÔÞk. ßÞkhu Mktíkku s{e hÌkk íÞkhu rðrðÄ «fkhLkku
yk LkËe{kt Ãkzu íkku íku Sð ¼økðËTÄk{Lku Ãkk{e òÞ Au. yûkÞ htøk çkLkkðe hkÏÞku níkku. {trËhLkk ½q{xLke ykøk¤Lkk ¼køk{kt ßÞkt
[kuf níkku íÞkt yuf {kuxe Ãkkx WÃkh íku htøk {qfe hkÏÞku níkku. ©enrh Wzkze hÌkk, íku ÃkAe íku{ýu yï {økkÔÞku yLku íku MkkÚku çkÄe Mkðkhe
íÞkt ykðeLku çkuXk yLku Mktík-nrh¼õíkkuLke Ãký íÞkt Mk¼k ÚkE. ÃkAe Ãký ykðe.
íÞkt htøkLkkt ¼hu÷kt fux÷ktf Ãkkºk ÷kðeLku {qõÞkt. ©enrh MknwLkk WÃkh • htøkkuíMkð ÃkAe ©enrhyu Mkkçkh{íke{kt MLkkLk fÞwO
htøk Wzkzðk ÷køÞk íÞkhu [ku½rzÞk ðkøkðk ÷køÞkt. ºkktMkk yLku Zku÷ ©enrh yï WÃkh çkuXk. MktÃkqýo ytøk htøkÚke ¼hu÷wt níkwt.
Ãký sux÷k níkk íku ðkøkðk ÷køÞk. íkuLkk þçËÚke ykfkþ ¼hkE økw÷kçkLkk nkh ÃknuÞko níkk yLku {kÚku økw÷kçkLke Ãkk½ Äkhe níke.
økÞwt. Mðøko{kt su Ëuðíkkyku níkk, íku çkÄk yk ðk®sºkLku þçË {Míkf WÃkh Aºk Äkhý fÞOw níkwt. çkeS çkÄe su Mkðkhe níke íku
Mkkt¼¤eLku íÞkt ykÔÞk. ËuðíkkLkkt rð{kLkkuÚke ©enrh WÃkh sux÷wt Ãký ©enrhLke MkkÚku [k÷e. sux÷k Mktíkku yLku nrh¼õíkku ©enrhLke
ykfkþ níkwt íku AðkE økÞwt. þnuhLkk Ãký fux÷kf ÷kufku íÞkt ykÔÞk MkkÚku [k÷íkk níkkt. íku çkÄk nku¤e yLku ðMktíkLkkt ÃkË økkíkk níkk.
yLku sux÷ku [kuf níkku íku çkÄku ¼hkE økÞku. Mknw MLkkLk fhðk {kxu Mkkçkh{íke LkËe íkhV [kÕÞk. hks{køko WÃkh
©enrh íku ð¾íku yu heíku htøk Wzkzíkk níkk fu íku htøk MknwLkk [k÷íkk níkk íÞkt Mkzf çktÄkíke níke. [kuÃkËkh fwçkuh®Mkn ykøk¤
MkwÄe ÃknkU[e síkku níkku. ßÞkt MkwÄe ËuðíkkykuLkkt rð{kLkku níkkt íÞkt [k÷eLku ‘sÞ sÞ..{nkhks..’ yu{ çkku÷íkk níkk. íku ©enrhLke
MkwÄe ©enrhLkku Wzkzu÷ku htøk ÃknkU[íkku níkku yLku íku rð{kLk{kt çkuXu÷k ykøk¤ Aze ÷ELku [k÷íkk níkk. íkuLke ykøk¤ ºkktMkk, Zku÷ ykrË
Ëuðíkkyku Ãký htøkÚke ¼ªòE økÞk níkk. íku Mk{Þu Ëuðíkkyku su ðktrsºk ðkøke hÌkk níkk. þnuhLkk sux÷kt LkhLkkhe {Lkw»Þ níkk íku
ðk®sºk ðøkkzðk ÷køÞk íkuLkku þçË MknwLku ¾qçk {eXku ÷køkíkku níkku çkÄkt ©enrhLkkt ËþoLk fhðk {kxu çkòh{kt ykðeLku Q¼kt níkkt.
yLku ËuðíkkykuLke su yÃMkhkyku ykðe níke, íku Ãký rð{kLk{kt fux÷kf nrh¼õíkku økw÷k÷ WzkzeLku y÷ÇÞ ÷k¼ ÷uíkk níkk.
Lkk[ðk ÷køke. Ëuðíkkyku [tËLk, Ãkw»Ãk yLku fuMkhe htøk ÷ELku Mknw þnuhLke íku çkÄe çkòh Ãký økw÷k÷{Þ ÚkE økE níke.
Mk¼kLkk WÃkh ðhMkkððk ÷køÞk. íkuLke MkwøktÄ yk¾e Mk¼k{kt AðkE • {tswfuþkLktË Mðk{eyu {ÞkoËk ÷kuÃke íku Ãkh ©enrhyu ðkík
økE. fhe
sux÷ku htøk níkku íku çkÄku ©enrhyu Wzkze ËeÄku. ÃkAe ½ýk ßÞkt çkkËþknðkze fnuðkÞ Au íÞkt ©enrh ykÔÞk. íÞkt
«u{hMkÃkqðof økw÷k÷ Wzkzðk ÷køÞk. Lk¾Úke rþ¾k ÃkÞOíkLke ©enrhLke MkkçkhøktøkkLkku ½kx çkktÄu÷ku Au. íku MÚk¤u htøku ¼hu÷ku. ©enrh yï
{qŠík htøkÚke ¼hkE økE níke. çkÄk MktíkkuLke Mk¼k Ãký htøkÚke ¼hkE WÃkhÚke «u{Ãkqðof QíkÞko yLku Mkkçkh{íke LkËe{kt LknkÞk. sux÷k
hne níke. nrh¼õíkkuLke Mk¼k Ãký htøkÚke ¼hkE økE níke yLku Mktíkku, ðýeo yLku nrh¼õíkku níkk íku çkÄk Ãký htøk¼Þko s sELku
þnuhLkk ÷kufku Ãký htøkÚke ¼hkE økÞk níkk. {trËh yLku [kuf htøkÚke Mkkçkh{íke LkËe{kt LknkÞk. íkuLkkÚke Mkkçkh{íkeLkwt Ãkkýe Ãký htøk htøk
¼hkE økÞku níkku. íku MÚk¤u htøk íkÚkk økw÷k÷Lkku fe[z ¾qçk ÚkE ÚkE økÞwt. íku Mk{Þu {tswfuþkLktË Mðk{e çkktÄu÷k ½kx WÃkh ykÔÞk
økÞku níkku. íku{kt sux÷k Ëuðíkkyku níkk, íku htøk økw÷k÷Lkk fe[zLku yLku QA¤eLku Ãkkýe{kt fqËe Ãkzâk. ©enrhyu Ãkkuíku íku ËuÏÞwt íÞkhu
rð{kLk{kt ¼heLku ÷E økÞk. ©enrh sux÷ku økw÷k÷ níkku íku çkÄku íku Mðk{eLku çkku÷kÔÞk. ÃkAe ©enrhyu fÌkwt : “fkuLkk {tz¤{kt hnku
Aku ? MkkÄwLke heík þeÏÞk LkÚke ? fkuE y½rxík fk{ fhðwt íku Mktík- íkÚkk ËqÄLke, ËnªLke, þuhzeLkk hMkLke Ãký nòhku LkËeyku níke íkÚkk
¼õíkLke heík LkÚke. y{khe, MktíkkuLke íkÚkk nrh¼õíkkuLke {ÞkoËk y{]íkLkk MkUfzku ½zk níkk. ¾ktz íkÚkk MkkfhLkk Ãký MkUfzku Zøk÷k
hk¾íkk LkÚke yLku {Lk fnu íku{ fhku Aku.” yu{ fne MktíkkuLku fÌkwt : Ãkzu÷k níkk. íkÚkk ÃkUzk, çkhVe, {k÷Ãkwðk, {ktzk, s÷uçke, Íeýe
“yk ykðk MkkÄw Au.” Ãkqheyku, ½q½hkyku, MkwíkhVuýe íkÚkk ¾qçk ½e yLku ¾ktzLkk ÷kzwyku
íÞkhu çkúñkLktËMðk{e çkkuÕÞk fu, “yk Mktík íkku çknw «u{e Au. ykrË ¼kík¼kíkLkkt ÃkfðkLkkuLkk Mk{qnku Ãkzu÷k Ëu¾kíkk níkk. suLku su
yLku «u{Lku ÷eÄu íku{Lku {ÞkoËkLkku çknw ÏÞk÷ hÌkku LkÚke. frð ÷kufku ðMíkwLke RåAk Úkíke, íkuLku íku ðMíkw fÕÃkíkÁLke {kVf íkiÞkh Úkíke níke
Ãký «u{{kt {ÞkoËk hk¾ðkLkwt fnuíkk LkÚke. su «u{e Lk nkuÞ íkuýu yLku íku {tzÃk{kt h[u÷kt yLktík ¼kíkLkkt ¼kusLkkuLke MktÏÞk fhðk {kxu
«u{eLkku ðkË ÷uðkÞ Lkrn.” íÞkhu ©enrhyu fÌkwt fu, “y{u yk MktíkLku fkuE Ãký Mk{Úko ÔÞÂõík Lk níke. çkúñkrË Ëuðku Ãký íku yiïÞo òuELku
«u{e òÛÞk Lk níkk. «u{{kt fkuE rLkÞ{ fÌkk LkÚke. «u{Lkkt su ÷ûký yíÞtík ykùÞo Ãkk{íkk níkk. Auðxu yk Mkðo ©enrh ¼økðkLkLkk
fÌkkt Au. íku{kt íku «u{÷kufLke {ÞkoËkÚke hrník fÌkku Au. ÷kuf{ÞkoËk «íkkÃk rMkðkÞ çkeswt ftE Ãký LkÚke. yu{ rLkùÞ fheLku yrík ykLktË
yLku «u{÷kufLke {ÞkoËkÚke hrník fÌkku Au. ÷kuf{ÞkoËk yLku «u{, Ãkk{íkk níkk.
yu çktLkuLke heík yufMkh¾e {¤íke ykðíke LkÚke. y{Lku «u{Lke fktE íÞkh çkkË {Lkkunh {tzÃkLku rð»ku híLksrzík Mkwðýo{Þ ®MknkMkLk
¾çkh Lk níke yLku ÷kuf{ÞkoËkLke heíku y{u çkkuÕÞk Aeyu. su «u{ WÃkh rçkhks{kLk ykãLkkhkÞýLku Mkðuo Ëuððhku «ýk{ fhðk ÷køÞk.
nkuÞ Au íkuLku ÷kufku Ëu¾íkk LkÚke. yux÷u ÷kuf rðÁØ sux÷wt fhkÞ íkÚkk çkeò Ãký Ëuðku, {Lkw»Þku, Lkkøkku, øktÄðkuo, rMkØku, íku Mkðuo
Au íkuLke ÷kuf íkux÷e yÃkfeŠík MknwLku {kuZu fnuíkk hnu Au. (©enrh ÃkkuíkÃkkuíkkLke ÃkíLkeyku Mkrník LkkhkÞýLkwt ÃkqsLk fhðk {kxu ykÔÞk.
[rhºkk{]íkMkkøkh, Ãkqh-28, íkhtøk-106-107) íkÚkk íkÃkMðeyku-çkúñ[kheyku Ãký ykÔÞk. íkÚkk Mkðuo {qŠík{kLk
• øktøkk Mkrník LkðMkku Lkðkýwt LkËeykuyu Mkkçkh{íke{kt ðkMk Ãkðoíkku, fÕÃkð]ûkku, LkËeyku, Mkwh¼e ykrËf økkÞku íkÚkk MkÃík Mkkøkhku
fÞkuo Ãký íÞkt ykÔÞk. íku {nkuíMkð «Mktøku fux÷kf WíMkwfku rðrðÄ ðk®sºkLku
Mktðík 1878Lke Mkk÷{kt y{ËkðkËLkk LkkhkÞý ÔÞkMku ©enrh ðøkkzíkk níkk. Ãkkihkrýfku Ãkwhkýþk†Lku ðkt[íkk níkk. fux÷kf økeíkku
¼økðkLkLku ÃkqAâwt : ‘nu MkíÃkíku ! íÞkh çkkË Ä{oËuð, MkLkf {wrLkLku økkíkk níkk. fux÷kf ¼økðkLkLke ykøk¤ Lk]íÞ fhíkk níkk. Ëûk
þwt fnuíkk níkk íkÚkk rËÔÞ {tzÃkLku rð»ku Ä{oËuðu, fux÷k «fkhLkkt «òÃkrík ¼kusLkÃkkºkku ÷kÔÞk níkk. Þûkhks fwçkuh ¼tzkhe MkwðýoÃkkºkku
¼kusLkkuLkwt ðýoLk fhíkk níkk, íku fnku. ÷kÔÞk níkk. þu»kLkkhkÞý y÷tfkhku ÷kÔÞk níkk. Mkkøkhku híLkkuLkk
©enrh ¼økðkLku fÌkwt : ‘nu rîsðÞo ! ík{ku «eríkÚke Mkkt¼¤ku, Mk{qn ÷kÔÞk níkk. îkËþ MkqÞkuo ËerÃkfkyku ÷kÔÞk níkk. yLku
su fÚkk Ä{oËuð, MkLkf{wrLkLku fnuíkk níkk íku fÚkk y{ku ík{Lku fneþwt. fÕÃkíkÁyku MðkrËü Rü V¤ku ÷kÔÞk níkk, yu «fkhu Mkðuo Ëuðku
Ä{oËuð, MkLkf{wrLkLku fnuíkk níkk nu {wLku ! íku [íkw:MðYÃk {qŠíkykuLkk yLkuf Mkk{økúe n»koÃkqðof LkkhkÞý ¼økðkLkLku {kxu ÷kÔÞk níkk. yLku
«kËw¼koð Mk{Þu rËÔÞ {tzÃk{kt ½eLke ¼hu÷e nòhku LkËeyku níke MkwðýoÃkkºk{kt rð»ýwyu {qfu÷k ¼økðkLkLkkt [hýkh®ðË WÃkh {nkËuðS
s÷Äkhk fhíkk níkk. çkúñkS «ûkk÷Lk fhíkk níkk. yLku nu MkLkf ! ¼kEyku MLkkLk fhíkk níkk. íku ð¾íku ½ýk fk¤Úke rLkhkþk ÚkÞu÷e
y{ku Ãkt[k{]íkÚke «¼wLku MLkkLk fhkðeLku rËÔÞ ð†ku Äkhý fhkðíkk øktøkk Lkh, LkkhkÞý, nrh yLku f]»ý yu [khu MðYÃkkuLku òuE Ãkkuíku
níkk.íku Mk{Þu çkúkñýku Ÿ[k MðhÚke ðuË{tºkku çkku÷íkk níkk. rð»ýw ¼køÞðíke ÚkE, yLku ykfkþLkk {u½ku{kt hneLku huðk, íkkÃke ykrË
¼økðkLkLkk {Míkfu {wøkx Äkhý fhíkk níkk. {nkËuðS MkwðýoLkkt LkðMkkuLku LkÔðkýwt LkËeyku Þwõík íku øktøkk «økx ¼økðkLk ©e
çku fzkt, LkkhkÞýLkk çku nMíkLku rð»ku Äkhý fhíkk níkk. çkúñk ÃkwÁ»kku¥k{ LkkhkÞýLkk yk{tºkýLke hkn òuíke níke. íÞkhu
{÷Þkøkh [tËLkLke y[ko fhíkk níkk. ÃkAe Mkðuo Ëuðku «u{Úke ©e ytíkÞko{eÃkýu òýeLku ¼økðkLku fÌkwt fu nu øktøku ! ynªÞkt ykðku.
LkkhkÞý ¼økðkLkLke ykhíke Wíkkhíkk níkk. ÃkAe y{ku íkÚkk Mktf»koý íÞkhu íku rð»ýwÃkËe øktøkk ykLktËÃkqðof íÞkt ykðeLku Mkðo LkËeyku
«ãwBLk, yrLkÁØ, yüðMkw, yrïLkefw{khku, yufkËþ Áÿku, Þ{hkò, Mkrník «eríkÃkqðof LkkhkÞý ½kxu ðkMk fheLku hne. yLku y¼ú{ktÚke
ðkÞwËuð, yÂøLk, RLÿ, ðÁý, MkÃíkŠ»kyku íkÚkk LkkhkËkrË yLÞ ykðe yux÷u ÷kuf{kt “Mkkçkh{íke”Lkk{u «rMkØ ÚkE. íÞkh ÃkAe
Ér»k{wrLkyku {nk«¼w ©e LkkhkÞýLkkt ËþoLk fheLku ðk®sºkkuLkk LkkhkÞý ¼økðkLk, «ÄkLk ÃkwÁ»kkrËf Eïhku Mkrník íkÚkk çkúñk,
æðrLkyku fhíkk níkk. yu «fkhu MíkðLk «ýk{ íkÚkk rðrðÄ ÃkqsLk
rð»ýw, þtfh ykrË Ëuðku Mkrník íku Mkkçkh{íke{kt MLkkLk fheLku
fheLku WíMkknÃkqðof Mkðo LkkhkÞýLke Mk{eÃku çkuMkíkk níkk.
rð»ýÃkwh «íÞu ykðe Ãkeíkktçkh ð†ku ÃknuheLku s{ðk {kxu
íÞkh çkkË ÷û{eS, MkhMðíke, Ëwøkko, Mkkrðºke, $ÿkýe ykrË
ÃktÂõíkÃkwh:Mkh çkuXk. yLku Ãkkuíku ÃkkuíkkLke ¿kkríkykuLku rð»ku
nòhku Ëuðeyku LkkhkÞýLkwt ÃkqsLk fhðk {kxu íÞkt ykðíke níke. íÞkhu
ÃkehMkLkkhkyku ÃkehMkðk ÷køÞk. Mkðuo Ëuðku Ár[ «{kýu «u{Úke
©e LkkhkÞý Ëuðku {khVíku ËuðeykuLku fnuðhkðíkk níkk fu nu Ëuðku !
s{íkk níkk. Mkðuo ËuðktøkLkkyku MkkuLkkLkkt íkkhÚke økqtÚku÷e y{qÕÞ
y{khu íkÚkk LkhLku yü «fkhLkwt çkúñ[Þo Au. {kxu íku{Lke ÃkqòLku
Mkkzeyku ÃknuheLku ÃktÂõíkyku{kt Vhíke yLkuf òíkLkkt þkfkuLku ÃkehMkíke
y{u Lkrn Mðefkheyu. y{khk ¼kE nrh yLku f]»ýLke Ãkqò Mkkhk
níke íkÚkk s÷uçke ykrË [kh «fkhLkkt ¼ûÞ ¼kußÞkrË ÃkfðkLkku
WÃk[khkuÚke Mkw¾Ãkqðof íku †eyku fhe þfu Au. ÃkAe íku Mkðo Ëuðeykuyu
«u{Úke nrh yLku f]»ýLkwt ÃkqsLk fÞwO. yLku Lkh-LkkhkÞý yu çktLku íkÚkk ËqÄÃkkf ðøkuhu «u{Úke [Ãk¤íkkÃkqðof ÃkehMkíke níke. yu «fkhu
çkúñ[Þko©{{kt hneLku híLkMk{qnku íkÚkk MkkuLkk - YÃkk{nkuhku íkÚkk ¾qçk s{eLku ík]Ãík ÚkÞu÷k ËuðkuLku nu {wLku ! y{kuyu yu{ fÌkwt su yk
y{qÕÞ ð†ku ¼ux{kt ykðu÷kt níkkt íku Mkðo çkúkñýkuLku ykÃke ËeÄkt. ÿÔÞkuLkk Zøk÷kyku{ktÚke RåAk {wsçk økúný fhku íkÚkk ð†ku yLku
ÃkAe [khu ¼kEyku s{ðk {kxu íkíÃkh ÚkÞk. Ä{oËuð fnu Au y÷tfkhku Ãký økúný fhku yu «{kýu ÞÚkuü ðMíkwyku økúný fheLku
nu {wLku ! íku{ktÚke LkkhkÞý {Lku fnuðk ÷køÞk fu nu Ä{oËuð ! ¼kusLk Mkðuo Ëuðku íkÚkk {wõíkku ÃkkuíkÃkkuíkkLkkt MÚkkLkku «íÞu økÞk.
sÕËe çkLkkðku, yu{ fneLku Mkkçkh{íke LkËe «íÞu økÞk yLku ßÞkt íÞkh çkkË Lkh yLku LkkhkÞý yu çktLku y{Lku fneLku rðþk÷k
y{kuyu íkÃk fÞwO níkwt íku LkkhkÞý ½kxu sELku LkkhkÞýkrË [khu «íÞu økÞk yLku y{khk ºkeò Ãkwºk ©enrh, íku ðifwtXÄk{Lku rð»ku hÌkk.
[kuÚkk Ãkwºk f]»ý íku økku÷kufÄk{Lku rð»ku hÌkk. ©enrh ¼økðkLk,
LkkhkÞý ÔÞkMkLku fnu Au : nu rîs ! yu «fkhu Ä{oËuðLkkt ð[Lk • ðkMkLkkðk¤k «uíkLke LkkhkÞý½kxu {wÂõík
Mkkt¼¤eLku n»ko Ãkk{íkk {nk{wrLk MkLkfÉr»k ïuíkîeÃkLke «þtMkk fhíkk yMk÷k÷e økk{Lkk økýuþ Ãkxu÷ {hý Ãkk{eLku {krÞf ÃkËkÚko{kt
íÞktÚke çkúñkLkk ÷kuf{kt síkk níkk. nu rîsuLÿ ! yk ÃkwhkíkLke RríknkMk ðkMkLkk nkuðkÚke MkÃko ÚkÞk níkk. Ãkhtíkw ykLktË Mðk{eLke «MkkËe
fÚkk þk† «{kýu Au íku {U ík{Lku fne Au. yLku y{u íkku MkkûkkíkT s{eLku rËÔÞ árü ÚkðkÚke ©enrhLkk íkÚkk Äk{Lkk íku{Lku ËþoLk Úkíkkt
yûkhÄk{Lkk ðkMke Ãkqýo ÃkwÁ»kku¥k{ ©e Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLk níkkt. yuf ð¾ík ÃkkuíkkLkk ¼ºkeòLke †eLku fhzeLku íku{kt «ðuþ fhe
Aeyu. yk y{ËkðkË Lkøkh{kt LkhLkkhkÞý YÃku y¾tz hnu÷k Aeyu. çkkuÕÞk fu îkrhfkrËf íkeÚkoÞkºkk fheLku íkífk¤ {khku {kuûk fhku. íÞkhu
íkÚkk yk Mkkçkh{íke LkËe{kt ðkhtðkh MLkkLk Ãký fÞwO Au. íkÚkk nu íku{Lkk ¼ºkeòyu ÃkqAâwt fu õÞk íkeÚko{kt ík{khku {kuûk ÚkkÞ yu{ Au ?
ÃkAe MkÃko ÚkÞu÷k fkfk çkkE{kt hneLku çkkuÕÞk fu Mkkçkh{íkeLkk rfLkkhu
ðkzð ! LkhLkkhkÞý ¼økðkLku Ãký ½ýeðkh MLkkLk fhðkÚke Mkkçkh{íke
LkkhkÞý ½kxu rLkùÞ {khku {kuûk Úkþu. yux÷u íku{Lkku ¼ºkeòu ÃkkuíkkLke
øktøkk yLku LkkhkÞý½kx yu çktLku yrík W¥k{ íkeÚko Au. {kxu íku
†eLku LkkhkÞý ½kxu ÷E sELku ¼økðkLkLke ¼ÂõíkLkk «¼kðÚke
Mkkçkh{íke{kt su sLkku MLkkLk fheLku ÞÚkkþÂõík ËkLk ykÃkþu íku{Lku
fkfkLku çkËrhfk©{{kt {kuf÷e ËeÄk. (©e nrhf]»ý ÷e÷k{]ík,
fkuxeøkýwt ÃkwÛÞ Úkþu. yLku ytíku Ãkh{ÃkËLku Ãkk{þu íkÚkk su sLkku
yæÞkÞ 106)
Mkkçkh{íke LkËe{kt {k½MLkkLk fhþu íku Ãkt[ {nkÃkkÃkkuÚke {wõík Úkðk{kt
• ¼ÿ{kt ykðu÷k ïuŒ-f]»ý {trËh™k ytÄ …qòhe™u Ëu¾Œku
fkuEÃký «fkhLkku MktþÞ LkÚke. íkÚkk su ÃkwÁ»kku yk Mkkçkh{íkeLkk
fÞkuo
rfLkkhu LkkhkÞý½kxu ©kØ fhkðþu íkuLku økÞk ©kØ Mk{kLk V¤Lke
yufðkh ©enrh ðksŒu „ksŒu ©e™„h …ÄkÞko níkk y™u
«krÃík Úkþu yLku ytíku MðøkoLku Ãkk{þu. nu rîòu¥k{ ! yk Mkkçkh{íke ƒhfŒhk{™e nðu÷e{kt WŒkhku fÞkuo nŒku.
LkËeLkk LkkhkÞý½kxu Mkðo íkeÚkkuo rLkðkMk fhe hnu Au. {kxu yLÞ íkeÚkkuo ©e™„h{kt yuf ËÂûkýeyku™ku {nkuÕ÷ku Au. íÞkt yuf ‚wtËh ïuŒ
fhíkkt fkuxe økýwt ÃkwÛÞ LkkhkÞý½kx íkeÚkoLkwt MkuðLk fhðkÚke ÚkkÞ Au. f]»ý™wt {trËh ykðu÷wt Au. yu {trËh™k …qòhe y™u ykr©Œku
íkÚkk yk LkkhkÞý½kx íkeÚkoLku rð»ku su fkuE Ãkþw, Ãkûke íkÚkk {kA÷kt ©enrh™ku «Œk… òuE™u ykf»kkoÞk. yux÷u ¼„ðk™™u ¼kð…qðof íÞkt
ykrË s¤[h «kýeyku Ãký {]íÞw Ãkk{u Au íku íku Mkðuo Mðøko÷kuf{kt …Äkhðk™wt yk{tºký ykÃÞwt. Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ yu ïuŒ
òÞ Au. yLku íku{Lku Ãkrík íkhefu ðhðk {kxu yÃMkhkykuLkk økýku f]»ý™k {trËhu …ÄkÞko. íÞkt™k …qòhe …w»fhËk‚S «¿kk[ûkw nŒk.
ÃkhMÃkh “fuþkfuþe” {nkÞwØ fhu Au. íkÚkk ÃkhMÃkh rððkËku{kt çkku÷u …kuŒu «¿kk[ûkw nkuðk AŒkt ©ef]»ý™e «u{Úke ‚uðk fhŒk y™u yu{
Au fu yk Ãkrík {khku Au. íkkhku Lkrn ? yuðwt ‘LkkhkÞý½kx’ íkeÚkoLkwt ‚{sŒk fu nwt Œku [{o[ûkwyku ðzu ¼„ðk™™u Ëu¾e þfŒku ™Úke …htŒw
yíÞtík {knkíBÞ Au. íkÚkk yk LkkhkÞý½kxLke ykswçkkswLke yuf Œuyku Œku {™u sYhÚke Ëu¾u Au.
ÞkusLk ¼qr{{kt su fkuE {]íÞw Ãkk{þu íkuLkku Ãký {kuûk Úkþu. Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™™u {¤e™u Œu „ËT„ËT ÚkE „Þk.
(©enrhf]»ý ÷e÷k{]ík yæÞkÞ 87) ¼„ðk™™ku ‚ífkh fÞkuo. ©enrhyu Ëuð™kt Ëþo™ fÞkO. …qòhe
…w»fhËk‚Syu ¼„ðk™™u yk‚™ ykÃÞwt. ¼kðÚke ¼„ðk™™ku M…þo Au y™u yu{™e f]…kÚke s ÓËÞ hkŒ-Ënkzku ÄƒõÞk fhu Au. yu{™e
fÞkuo. M…þo fhŒk™e ‚kÚku rËÔÞ y™w¼qrŒ ÚkE. “ykunku ! ykðku f]…k Œku y…ht…kh Au. òu yu{™e f]…k™ku Mkúkuºk ƒtÄ ÚkE òÞ Œku
M…þo Œku ¼„ðk™™ku s nkuÞ” …qòhe Vkðe „Þk. fkhý fu yu{™u {ký‚ ‚q™{q™ ÚkE òÞ, sz ƒ™e òÞ. ¼„ðk™™e f]…k™e Œku
¼kirŒf [ûkw ™Úke ŒuÚke fuð¤ M…þo fhe™u ytŒ[oûkw îkhk ¼„ðk™™u íÞkhu s ¾ƒh …zu fu ßÞkhu ykt¾ku™e áÂü ykuAe ÚkE òÞ, nkÚk…„
yku¤¾e „Þk. ŒuÚke s Œku Œuyku «¿kk[ûkw fnuðkÞ Au. su™u sL{òŒ ™fk{kt ƒ™e òÞ, …htŒw {w{wûkw Sð Au yu{™u ‚ËkÞ …h{kí{k™e
áÂü ™Úke nkuŒe Œu{™e Aêe RrLÿÞ ‚Œus nkuÞ Au. y™u ‚kÂ¥ðf f]…k™ku y™w¼ð ÚkkÞ Au. ¼õŒSð ¼„ðk™™u fŒko-nŒko {k™e™u
¼kð ‚ðkuoå[ nkuÞ yuðk ‚whËk‚ku ¼„ðk™™u …kuŒk™e Aêe „kÞ fu -
RrLÿÞÚke yku¤¾e ÷u Au. Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ ƒkuÕÞk : “nu {khe {hS rð™k hu, fkuEÚke Œhýwt ™ð ŒkuzkÞ,
…qòheS ! Œ{™u áÂü ™Úke fu þwt ?” “™ne «¼w ! nwt Ëu¾Œku ™Úke.” yu{ {w™u òýòu hu, {khk ykr©Œ ‚ki ™h™khe.
¼„ðk™u fÌkwt : “ykuhk ykðku …qòheS.” yksu òýu …qòhe™kt su {™w»Þ ¼„ðk™™e f]…k™u yku¤¾e ™Úke þfŒku y™u
¼køÞ Q½ze „Þkt Au. ¼„ðk™ ‚k{uÚke ™Sf ƒku÷kðu yu™kÚke ¼„ðk™™u su ®f{Œe {k™ð-Ëun ykÃÞku Au yu™e su™u {™ ®f{Œ
ðÄw f]…k þwt òuEyu ? …qòheS ™Sf „Þk. …„u ÷køÞk. ™Úke yu Œku f]ŒÎLke Au. ïuŒ f]»ý {trËh™k …qòhe …w»fhËk‚S
©enrhyu yu{™k W…h f]…k fhe - “÷kðku Œ{khe ykt¾ku òuô. f]ŒÎLke ™nkuŒk. ¼„ðk™u áÂü yk…e íÞkhÚke yuðku „wý ykðe „Þku
…qòhe™e ykt¾ku ‚k{u òuE hÌkk.” Úkkuzeðkh …Ae «¼wyu fÌkwt - fu ßÞkhu ßÞkhu Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ y{ËkðkË …Äkhu íÞkhu
“nðu Œ{™u Sð™¼h ƒhkƒh Ëu¾kþu.” «¼w™e f]…kÚke …qòheS™u «¼w ™ e ðkýe ‚kt ¼ ¤ðk ykðŒk. yu x ÷w t s ™rn …ht Œ w
‚wtËh Ëu¾kðk {ktzâwt. ‘fuðku yËT¼wŒ «Œk… !’ ¼„ðk™ fkuEf™u ™h™khkÞýËuð™kt Ëþo™ fhðk™wt fkuE rËð‚ [qfŒk ™rn. Œuyku
ytŒËoÂü yk…u Au Œku fkuEf™u ƒkÌkáÂü yk…u Au. ytŒËoÂüÚke s SÔÞk íÞkt ‚wÄe ©e ™h™khkÞýËuð™kt r™íÞ Ëþo™ fhðk™ku r™Þ{
¼„ðk™™u yku¤¾e þfkÞ Au. …qòheS{kt ƒÒku áÂü™ku {u¤k… Œu{ýu …kéÞku nŒku. yk heŒu ©e™„h{kt rËÔÞ «Œk… sýkðe™u Ë‚
ÚkÞku. ¼„ðk™™ku yk «Œk… òuE™u ËÂûkýe …trzŒku …h{ ykùÞo rËð‚ hkufkE …h{kí{k suŒ÷…wh …ÄkÞko. yksu …ý ò{™„h™k
…kBÞk. ‘ykun.. ! fuðku «Œk… ! yk Œku ‚kûkkŒT …h{kí{k Au. …Ae ÍðuhƒkE™u ½™~Þk{ {nkhks áÂü yk…e s Au ™u ! yk…ý™u
Œku …qòhe ‚rnŒ ‚ðuo …trzŒkuyu ¼„ðk™™u …„u ÷køke. ¼ux y…oý {nkhksu ‚ŒT þkMºkku Y…e ykt¾ku yk…e Au. Œu ðzu ¼„ðk™™u
fhe. Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ íÞktÚke ½efktxk …ÄkÞko. íÞkt {kuËe™e yku¤¾e ÷uðk.
ðkze{kt „kiheþtfh {nkËuðS™kt Ëþo™ fÞkO. • WíMkðr«Þ ©enrhyu y{ËkðkË{kt sL{kü{e Wí‚ð fÞkuo
¼„ðk™ ËÞk¤w Au. ¼„ðk™ f]…k fhu íÞkhu s yk þheh swËkt yufðkh …rðºk ©kðý {k‚{kt ©enrh y{ËkðkË …ÄkÞko. ™ðk
swËkt f{o fhu Au. ¼„ðk™ ¾kuhkf …[kðu Au. yu{™e f]…kÚke ðk‚{kt WŒkhku fÞkuo. rðþk¤ [kuf{kt ‚¼k ÚkE. þnuh™k nòhku
‚t¼¤kÞ Au. yu{™e f]…kÚke [÷kÞ Au. yu{™e f]…kÚke s Ëu¾kÞ ¼õŒkuyu ‚í‚t„™ku ÷k¼ ÷eÄku. ©enrh Ëhhkus swËe swËe …ku¤ku{kt
sE™u ¼õŒku™u ½uh …Ähk{ýe fhu, Úkk¤ s{u, nrh¼õŒku ¼„ðk™ • {kuxuhk ÃkÄkÞko Lku ÃkkAk ©eLkøkh{kt ykÔÞk
y™u ‚tŒku™e …qò fhu. ¼ux y…oý fhu. yu{ fhŒkt sL{kü{e ™Sf ykøk¤ [k÷íkkt ÃkkËþknðkzeÚke Ãkrù{ íkhV MkkçkhøktøkkLkk
ykðe. ‚tŒku y™u nrh¼õŒku sL{kü{e Wí‚ð™e ŒiÞkhe fhðk rfLkkhu LkkhkÞý½kxu ykÔÞk. íÞkt yï WÃkhÚke QíkheLku ©enrh Mktík-
÷køÞk. sL{kü{e™ku Qí‚ð yux÷u Ëiðe Œ¥ðku™ku yk‚whe Œ¥ðku nrh¼õíkkuu Mkrník LkËe{kt MLkkLk fhðk ÷køÞk. ËhufLkkt ð†ku
W…h rðsÞ. yk…ýk Ëun y™u Sð™e hûkk fhðk Œku yksu …ý htøkðk¤kt níkkt. íkuÚke LkËeLkwt Ãkkýe htøkeLk çkLke økÞwt. çku ½ze MLkkLk
nsw …h{kí{k Ëh ð»kuo yðŒkh ÷u Au, …ý yk…ýu ¾hk ÓËÞÚke fhe çknkh LkeMkhe ïuík ð†ku Ãknuhe økkËe íkrfÞk WÃkh rçkhks{kLk
Œu{™ku ykþhku fhðku òuEyu. ‚wtËh f÷k{Þ …khýwt ÷kÔÞk. ‚khkt ÚkÞk. nrh¼õíkkuyu nkhku Ãknuhkðe Ãkqò fhe. ÃkAe LkËeLkk Mkk{u
h{fzkt ÷kÔÞk. Œkuhý y™u …Œkfk ƒktæÞk. …t[kShe™ku «‚kË ŒiÞkh rfLkkhu {kuxuhk økk{Lkk ÃkwÁ»kku¥k{ ykrË ¼õíkkuLku ËþoLk ykÃkðk yï
fÞkuo. ‚kŒ{™k rËð‚u sL{kü{e™e ŒiÞkhe fhe. WÃkh çkuMke LkËe Qíkhe {kuxuhk økÞk. íÞkt ík{k{Lku ËþoLk ykÃke
sL{kü{e™k …rðºk rËð‚u ©enrh ðnu÷k òøÞk. ‚ktsu rðþk¤ ðksíku økksíku ©eLkøkh{kt ÃkkuíkkLkk rLkðkMkMÚkkLku ({trËh{kt) ykÔÞk.
‚¼k ÚkE. ‚tŒku y™u nrh¼õŒku™e ‚¼k{kt Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™u íÞkt MkwðkrMkLkeçkkEyu Úkk¤ íkiÞkh fÞkuo níkku íku sBÞk. MktíkkuLku Ãký
©ef]»ý™k {rn{k™e ðkŒku fhe. sL{kü{e ðúŒ fhðk™e rðrÄ ÃkehMkeLku s{kzâk. ÃkAe hMkkuE ykÃkLkkh nrh¼õíkkuyu ©eSLke
‚{òðe. ‚¼k{kt „ðiÞk ‚tŒku feŒo™ku „kŒk nŒk. {wõŒk™tË Mðk{e Ãkqò fhe ¼uxku Ähe. ÃkAe ©enrhyu nrh¼õíkkuLku fÌkwt fu fkuE
ð„uhu ‚tŒku fÚkk-ðkŒko fhðk ÷køÞk. yk heŒu ¼s™-feŒo™ fhŒkt nrh¼õíkLku Mktík Mk{køk{ {kxu ÃkkuíkkLkk økk{{kt {trËh fhkððkLkku
fhŒkt hkŒ™k ƒkh ðkøÞk. ©ef]»ý sL{kuí‚ð™e ykhŒe y™u Wí‚ð ¼kð ÚkkÞ íkku MktíkLku çkkÄ Lk ykðu íkuðe søÞkLkku rð[kh fheLku {trËh
Qsððk™e ÄLÞ ½ze ™Sf ykðe …nkU[e. yk‚ku…k÷ð y™u fu¤™k
fhkðòu ™u ytËh Ëhuf òíkLke ÔÞðMÚkk fhkðòu yu{ yk¿kk fhe.
ÃkktËzkt ykuÚke …khýwt þý„khu÷wt nŒwt. Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™u MðÞt
ÃkAe Úkkuzeðkh ykhk{ fhðk ÃkÄkÞko.
ƒk¤-÷k÷S™u …t[k{]ŒÚke M™k™ fhkÔÞwt. Vq÷nkhÚke …qò fhe Ëe…
ÃkAe MkktsLkk Mk{Þu Ëhðkò ÃkkMku ÷ªçkíkfw Lke[u ðurËfk WÃkh
«„xkÔÞku, ™iðuã fÞwO. …Ae ƒk¤ ÷k÷S™u …khýk{kt …Ähkðe™u
Ãkkx rçkAkðe níke íkuLkk WÃkh ©enrh rçkhkßÞk. Mktíkku íkÚkk
sL{kuí‚ð™e ykhŒe WŒkhe. ‘™tË ½uh yk™tË ¼Þku sÞ f™iÞk
÷k÷fe’™ku sÞ½ku»k ÚkÞku. ¼„ðk™™ku sÞ sÞfkh ÚkÞku. yu ð¾Œu nrh¼õíkku Ãký ykðeLku ÃkkuíkÃkkuíkkLke {ÞkoËk «{kýu çkuXk. Mktíkku
©enrh™e {qŠŒ{ktÚke Œus Œus ™ef¤ðk ÷køÞwt. yk Œus{kt ©enrh™kt feíkoLk økkðk ÷køÞk.
Ëþo™ fhe™u ‚ki™u ƒnw ykùÞo ÚkÞwt. yk y÷kirff «Œk… òuE™u • ©enrhyu y{ËkðkËLkk ¼õíksLkkuLke EåAkÚke «çkkurÄLke
½ýk {w{wûkwyku ‚í‚t„e ƒLÞk. …t[kShe™ku «‚kË ðnU[kÞku. ‚tŒku yufkËþeLkku WíMkð fÞkuo
y™u nrh¼õŒku Wí‚ð™kt feŒo™ „kðk ÷køÞk. ‚ðkh™k [kh ðkøÞk Ãkh{kí{k ©e Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLk yLkuf SðkuLkku WØkh
‚wÄe ò„hý fÞwO. ‚ðkhu M™k™ rðrÄÚke …hðkhe™u ©enrhyu …khýkt fhðk økwshkík, fåA, fkrXÞkðkz, Ík÷kðkz ðøkuhu «ËuþkuLkkt
fÞkO. ‚tŒku y™u nrh¼õŒku™u …ý …khýkt fhkÔÞkt. þnuhku{kt íkÚkk økk{ku{kt ½kuzkLke ÃkeX WÃkh yrðhík rð[he,
{kýMkLkk ÓËÞ{kt (Sðkí{k{kt) yLkkrËfk¤Úke {kÞkLkk {kunÚke ¼kðÚke Qsðeyu Aeyu. Ãkhtíkw íÞkhu {trËh ÚkÞwt Lk níkwt. yLku nðu
ÔÞkÃke hnu÷k y¿kkLkYÃke ytÄfkhLkku íkÚkk ðtþu Mkrník yÄ{oLkku íkÚkk íkku ykÃk©eyu ynª {t r Ëh fhkðe ©eLkhLkkhkÞýkrË
Ëwhk[khkuLkku ÃkkuíkkLkk MððíkoLkÚke, MkËwÃkËuþÚke, [{ífkhkuÚke, ¼økðíMðYÃkkuLke MÚkkÃkLkk fhe Au. {kxu ©e LkhLkkhkÞýkrË Ëuðku
Mk{krÄykuÚke íkÚkk yrMkÄkhkðúík suðk ðíkoLkðk¤k Mktíkku îkhk Mk{ûk ykÃk©e yk ð¾íku yk yufkËþeLkku WíMkð ynª fhku íkku
WÃkËuþÚke Lkkþ fhe Ãkt[ðíko{kLkLkk rLkÞ{ku ykÃke. ÃkkuíkkLkk MðYÃkLkwt y{kuLku ½ýku s ykLktË Úkþu. yux÷wt s Lkrn Ãký yk Ëuðku ykøk¤
¿kkLk fhkðe, ÃkkuíkkLkk ykr©íkku çkLkkðe, ¼køkðík Ä{oLkwt MÚkkÃkLk ykÃkLke MkkrLLkæÞ{kt ykÃkLkk Mk{ûk yk WíMkð fheyu. suÚke y{ku
fhe, {kýMkLku {Lkw»Þ-SðLkLkk {kuûkYÃke ¾hk fíkoÔÞLkwt ¼kLk Ëh Mkk÷ WíMkð fheyu Aeyu íku{kt fkuE LÞqLkíkk hnu÷e nkuÞ íkku
fhkðe, Vhíkk Vhíkk Mktðík 1884 Lkk fkhíkf {kMk çkuMkíkkt íku LÞqLkíkk Ëqh ÚkkÞ. ÃkAe Ëh Mkk÷ y{ku rðrÄÃkqðof Mkq[Lkk «{kýu
©eLkøkh{kt ÃkÄkÞko. {trËh{kt hnuíkk MktíkkuLku íkÚkk nrh¼õíkkuLku íku WíMkð Qsðe þfeyu.
©enrh ÃkÄkÞkoLkk Mk{k[kh {¤íkkt íkuyku þku¼kÞ{kLk Mkk{iÞwt ÷ELku ÃkkuíkkLkk ¼õíkkuLke ¼kð¼he rðLktíke Mkkt¼¤e ©enrhyu fÌkwt
©enrhLkk MkL{w¾ økÞk. ©enrhLke ÃkkMku ykðe Mkk»xktøk ËtzðíkT fu MkkÁt. ík{khk «u{Lku ÷eÄu ík{khe RåAkLku {kLk ykÃke yk
«ýk{ fhe ðMºkku Ãknuhkðe Ãkøku ÷kÔÞk. ÃkAe ðksíku økksíku «çkkurÄLke yufkËþeLkku WíMkð y{ku ynª s fheþwt. {kxu ík{ku íku
ËçkËçkkÚke þku¼kÞ{kLk Mkk{iÞwt fhe ©enrhLku þnuh{kt ÃkÄhkÔÞk. ytøkuLke çkÄe s íkiÞkheyku fhku-fhkðku. ÃkAe ©enrhyu ËuþkuËuþLkk
©enrh {trËh{kt ykðe ©e LkhLkkhkÞýkrË ¼økðíMðYÃkkuLkkt ËþoLk nrh¼õíkku WÃkh Ãkºkku ÷¾kÔÞk fu yk «çkkurÄLke yufkËþeLkku WíMkð
fhe Mk¼k{kt rçkhkßÞk. ©enrh ÃkÄkÞko òýe þnuhLkk ykøkuðkLk y{ku y{ËkðkË{kt ¾qçk {kuxk Mk{khkunÚke fhðkLkk Aeyu {kxu ík{ku
Lkkøkrhfku íkÚkk Ä{o«u{e {kýMkku íkÚkk MkíMktøkeyku ËþoLku ykÔÞk. çkÄk ËþoLk íkÚkk Mk{køk{Lkku y÷ÇÞ ÷k¼ ÷uðk y{ËkðkË ykðòu.
íku{ýu ©enrhLku nkhku ÃknuhkðeLku ¼uxku {qfe ¼kðÚke ËþoLk fÞkO. «çkkurÄLkeLkku WíMkð ©eLkøkh{kt fhðkLkwt Lk¬e fhe ©enrh
ÃkAe Mktíkkuyu íkÚkk MkíMktøkeykuyu ©enrhLku fÌkwt fu nu «¼ku ! ykÃku y{ËkðkË{kt ÃkkuíkkLkk MkËwÃkËuþÚke íkÚkk [{ífkhkuÚke íkÚkk Mk{krÄykuÚke
f]Ãkk fhe ynª ÃkÄkhe y{Lku ËþoLk ykÃÞkt íkuÚke y{kuLku ½ýku íkÚkk ËþoLk ðøkuhuÚke MkíMktøkeykuLku íkÚkk çkeS sLkíkkLku Mkw¾ ykÃkíkk
ykLktË ÚkÞku Au. Ãkhtíkw ðÄkhu{kt y{khe yuf «kÚkoLkk Au fu «çkkurÄLke Mkt«ËkÞLkku «[kh fhe hÌkk níkk. íÞkt fkhíkf MkwËe yufkËþe
(Ëuð QXe) yufkËþe [kh Ãkkt[ rËðMk ÃkAe ykðu Au íkku íku («çkkurÄLke) ykðe. íku rËðMku ©enrh Mkðkh{kt ðnu÷k QXeLku þki[
yufkËþeLkku WíMkð ykÃk ©eLkøkh{kt fhe y{khe Mkuðk ytøkefkh MLkkLkkrË fhe ÃkkuíkkLkk Ëh yufkËþeyu fhðkLkk rLkÞ{ «{kýu Ãkkuíku
fhe y{khk {LkkuhÚk Ãkqýo fhðk f]Ãkk fhku. ykÃku Ãknu÷kt rð.Mkt. {nkÃkqò fhe íkÚkk çkeò rLkÞ{ku fhe ËuðLkkt ËþoLk fhe, Mk¼k{kt
1861 Lke Mkk÷{kt íkÚkk Mkt. 1875 Lke Mkk÷{kt yu{ çku ð¾íku ykðe Q[k ®MknkMkLk WÃkh rçkhkßÞk. Mktíkku-nrh¼õíkku Ãký ËuðLkkt
ynª «çkkurÄLke yufkËþeLkk WíMkðku fÞko níkk. íÞkhÚke ykht¼e ËþoLk fhe Mk¼k{kt ykðe ©enrhLkkt ËþoLk fhe ÃkkuíkÃkkuíkkLke {ÞkoËk
ykÃkLke yk¿kk «{kýu y{ku ËhMkk÷ yk yufkËþeLkku WíMkð «{kýu çkuXk. ÃkAe økðiÞk Mktíkkuyu ðk®sºkku ðøkkze økkðýwt fÞwO. ÃkAe
©enrhyu WÃkËuþLke íkÚkk yufkËþeLkk {knkíBÞLke íkÚkk yufkËþeLke nkhku Ãknuhkðe. ÃkUzk, Mkkfh, ÃkíkkMkkt, Mkqfku {uðku ðøkuuhuLkku ¾kuçkku
WíÃkr¥kLke íkÚkk yufkËþeLkwt ðúík Ëþ{e ð]rØ Lk fhðwt. Ãký ríkrÚk«ÄkLk ¾kuçkku «MkkË ykÃÞku. íÞkt Mkkík ðkøÞkLkk Mkw{khu hks¼kuøkLke ykhíke
yux÷u MkqÞkuoËÞÔÞkÃke ríkrÚkyu fhðwt íkÚkk íkuLkku WãkÃkLkrðrÄ ðøkuhu ÚkE yux÷u WíMkð çktÄ fhe WíMkrðÞk ¼õíkku ©enrhLke MkkÚku ËþoLk
rðøkíkðkh Mk{òÔÞwt. íÞkt çkÃkkuhLkku Mk{Þ ÚkÞku yux÷u yufkËþeðúíkLkku fhðk økÞk. ËþoLk fhe ©enrh Mk¼k{kt rçkhkßÞk. yLku WíMkrðÞk
WãkÃkLkrðrÄ fhkÔÞku íkÚkk Ä{oËuðLkk sL{Lkku WíMkð fhkÔÞku. ¼õíkku MLkkLk, Ãkqò, ÃkkX ðøkuhu rLkÞ{ku fhðk ½uh økÞk.
ÃkAe Úkkuzku Mk{Þ ykhk{ fÞko çkkË ©enrhyu Vhe Mktíkku ÃkkMku ©enrh yk yufkËþeLke hkºku yux÷u çkkhþLke ðnu÷e Mkðkhu
feíkoLkku økðhkÔÞkt. MktæÞk ykhíke ÚkE yux÷u ykhíke, LkkhkÞý ÄqLÞ WíMkð{kt ykðeLku rçkhkßÞk íku ð¾íku Ä{oÄwhtÄh ykrË yk[kÞo
ðøkuhu rLkíÞ rLkÞ{ku fhe ËuðLkkt ËþoLk fhe ©enrh Mk¼k{kt ykðe yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks©e Ãký ©enrhLke MkkÚku WíMkð{kt ykðeLku
rçkhkßÞk. íÞkt fÚkkðkíkko rLkíÞrLkÞ{ fhe hÌkk çkkË Mktíkku íkÚkk çkuXk níkk. íÞkhÚke ykht¼e yãkrÃk ÃkÞoLík ÃkhtÃkhkÚke Ëhuf yk[kÞo
nrh¼fíkku yufkËþeLkk {knkíBÞLkkt íkÚkk ©enrhLke {qŠíkLkkt ðýoLkLkkt {nkhks©eyku ËhMkk÷ «çkkurÄLke yufkËþeLke hkºku yux÷u çkkhþLke
feíkoLkku çkku÷e òøkhý fhðk ÷køÞk. WíMkrðÞk nrh¼õíkku ©e ðnu÷e Mkðkhu WíMkð{kt ykðe ykþhu yuf f÷kf çkuMke WíMkrðÞk
LkhLkkhkÞýËuð MkL{w¾ çkuMke ÍktÍ, {]Ëtøk ðøkkze feíkoLkku çkku÷e nrh¼õíkkuLku nkh Ãknuhkðe «MkkË ykÃke, ËuðLkkt ËþoLk fhe ÃkkuíkkLkk
WíMkð fhðk ÷køÞk. ÃkAe Mk{Þ ÚkÞku yux÷u þkf¼kSLke, rLkðkMku ÃkÄkhu Au. yk rLkÞ{ íÞkhÚke Ëhuf yk[kÞo {nkhks©eykuyu
{uhkÞkLke, økkuËzeykuLke, yu{ ËuðLke ºký «fkhu ºký ykhíkeyku yãkrÃk ÃkÞoík ò¤ðe hkÏÞku Au. þnuhLkk nrh¼õíkkuyu Ãký
©enrhyu çkúñ[khe ÃkkMku fhkðe. ÃkAe çkkh ðkøku ËuðLku ÃkkuZkze Ãknu÷ktLke ©enrhLke yk¿kk «{ýu yãkrÃk ÃkÞOík ÃkhtÃkhkÚke «çkkurÄLke
ËeÄk. ÃkAe ©enrh Úkkuzku ykhk{ fhðk ÃkÄkÞko. WíMkrðÞk yufkËþeLkku yk¾e hkík Ëuð ykøk¤ WíMkð fhðkLkku rLkÞ{ çkhkçkh
nrh¼õíkkuyu Ãknu÷ktLke ©enrhLke yk¿kk «{kýu ËhMkk÷Lkk rLkÞ{ ò¤ðe hkÏÞku Au.
{wsçk WíMkð [k÷w hkÏÞku. Mktíkkuyu íkÚkk çkeò nrh¼õíkkuyu Ãký çkkhþLkk rËðMku hMkkuE íkiÞkh ÚkE yux÷u ©enrhyu s{eLku
feíkoLkku çkku÷íkkt òøkhý [k÷w hkÏÞwt. Mkðkhu [kh ðkøÞk íÞkhu ©enrh MktíkkuLku íkÚkk çknkhøkk{Úke ykðu÷k MkíMktøkeykuLku s{kzâk. yu{
MLkkLkkrË rLkíÞrðrÄ fhe WíMkrðÞk nrh¼õíkku WíMkð fhíkk níkk ©eLkøkh{kt rð. Mkt. 1884 Lkk fkhíkf MkwËe «çkkurÄLke yufkËþeLkku
íku{Lke ð[{kt ykðeLku [kf¤k WÃkh rçkhkßÞk yux÷u WíMkrðÞk WíMkð ¾qçk Äk{Äq{Úke fhe ¼õíkkuLku ¾qçk Mkw¾ ykÃke þnuh{kt yLkuf
nrh¼õíkkuyu ©eSLku hkS fhðk «u{Úke yLku WíMkknÚke ¾qçk òuhÚke [{ífkhku çkíkkðe, Mk{krÄyku fhkðe, Mkt«ËkÞLkku çknku¤ku «[kh
WíMkð fhðk {ktzâku. {tøk¤k ykhíke ÚkE yux÷u ËuðLkkt ËþoLk fÞkO. fhe, fkhíkf MkwËe ÃkqLk{Lkku WíMkð Ãký ¾qçk Mk{khkunÚke fhe
Úkkuzeðkh ÃkAe þýøkkh ykhíkeLkkt ËþoLk fÞkO. íku ËhBÞkLk WíMkð ©eLkøkhÚke sðkLke íkiÞkhe fhe. íÞkhu þnuhLkk MkíMktøkeykuyu
íkku [k÷w s níkku. ©enrh Ãký ËþoLk fhe WíMkrðÞkLke ð[{kt s «kÚkoLkkÃkqðof fÌkwt fu nu «¼ku ! Vhe s÷Ëe ËþoLk Ëuðk ÃkÄkhðk f]Ãkk
ykðeLku çkuXk. ÃkAe Ëhuf WíMkrðÞk nrh¼õíkkuLku ©enrhyu «MkkËeLkk fhòu. ÃkAe ©enrhyu yk WíMkð WÃkh çknkhøkk{ku{ktÚke ykðu÷k
MktíkkuLku økk{zkt{kt Vhðk sðkLke yk¿kk fhe. yux÷u Mktíkku ©enrhLku ËqhÚke ½kuzk WÃkh rçkhks{kLk, yíÞtík þku¼kÞ{kLk íkusMðe {qŠík
Mkt¼khíkk íku íku økk{ku{kt {w{wûkwykuLku WÃkËuþ ykÃkðk økÞk. íku{s ©enrhLku òuE su{ ðLk{kt WíÃkÒk ÚkÞu÷k ËkðkLk¤Lkk íkkÃkÚke Ëw:¾e
nòhkuLke MktÏÞk{kt WíMkð WÃkh ykðu÷k MkíMktøkeykuLku Ãký ÃkkuíkÃkkuíkkLkk ÚkÞu÷k nkÚkeyku su{ þeík¤, rLk{o¤ s¤ðk¤k {kLkMkhkuðh íkhV
økk{u sðkLke yk¿kk fhe, yux÷u íkuyku ©enrhLku ÃkkuíkkLkk økk{ku{kt s÷Ëe Ëkuzu, r¼ûkwfku su{ ËkíkkhLkwt Lkk{ Mkkt¼¤e íku Ëkíkkh íkhV
ËþoLk Ëuðk ÃkÄkhðkLkkt rðLktrík Ãkqðof yk{tºkýku ykÃke, ©eSLkkt ËþoLk Ëkuzu, íku{ çkÄk ¼õíkku yufË{ Wíkkð¤k ©enrhLkk Mkk{u [kÕÞk.
fhe [k÷íkk ÚkÞk. ©enrhLke Mk{eÃku ykðe çkÄk ¼õíkku Mkküktøk ËtzðíkT «ýk{ fhe,
ÃkAe ©enrh Ãký íkiÞkh ÚkE ½kuzk WÃkh çkuMke [kÕÞk MkkÚku nkhku Ãknuhkðe, ¼uxku {qfe ËþoLk fhe ykLktË ÃkkBÞk. ©enrhyu MkkiLku
ykðu÷k íkÚkk çkeò suLku suLku yk¿kk fhe íku Mktíkku íkÚkk nrh¼õíkku fwþ¤ Mk{k[kh ÃkqAe MkífkÞko. ©enrhLku ÃkqðoLke {kVf ðksíku økksíku
Ãký íkiÞkh ÚkE MkkÚku [kÕÞk. þnuhLkk MkíMktøkeyku ðksíku økksíku Mðkøkík Mkk{iÞwt fhe þnuh{kt ÃkÄhkÔÞk. ©enrh ©e LkhLkkhkÞýËuðLkk
©enrhLku ð¤kððk [kÕÞk. þnuh çknkh ykðe ©enrhyu ð¤kðk {trËh{kt ÃkÄkhe ©e LkhLkkhkÞýkrË ËuðkuLkkt ËþoLk ¼kðÚke fhe
ykðu÷k MkkiLku Q¼k hk¾e «MkkËe ykÃke ÃkkAk ðéÞk. Ãkkuíku ykøk¤ Mk¼k{kt rçkhkßÞk. þnuhLkk MkíMktøkeykuyu íkÚkk ykøkuðkLk Lkkøkrhfkuyu
[kÕÞk. hMíkk{kt [tzku¤k ík¤kð ykÔÞwt. íku{kt MkwtËh rLk{o¤ s¤ òuE íkÚkk çknkhøkk{kuÚke ykðu÷k ¼õíkkuyu ©enrhLku nkhku Ãknuhkðe ¼uxku
©enrhyu Mktíkku Mkrník íku{kt MLkkLk fÞwO. (yk [tzku¤k ík¤kð{kt {qfe ¼kðÚke ËþoLk fÞko. ÃkAe ©enrh {trËh{kt htøk{nku÷ Lkk{Úke
©enrhyu Mktíkku íkÚkk nrh¼õíkku Mkrník yLktíkðkh MLkkLk fhu÷wt Au yku¤¾kíkk ÃkkuíkkLkk rLkðkMkMÚkkLk{kt QíkÞko. Mktíkku ÃkkuíkkLke Ä{oþk¤k{kt
íkuÚke ík¤kð ½ýwt «MkkËeLkwt nkuE ËþoLkeÞ Au.) ÃkAe ©enrh íÞktÚke QíkÞko. þnuhLkk Mktíkku íkÚkk nrh¼fíkku ©enrhLke íkÚkk MkkÚkuLkk
yMk÷k÷e økk{ ÃkÄkÞko. {kýMkkuLke ¾qçk çkhËkMk fhe ©enrhLku hkS fhíkk níkk.
yLkuf Sðkí{kykuLkwt fÕÞký fhðwt yus su{Lkwt yðíkkh fkÞo • ©enrhyu y{ËkðkË{kt þhË ÃkqŠý{kLkku WíMkð ¼ÔÞíkkÚke
Au yuðk ©enrh, yrðhíkÃkýu yLkuf økk{ku{kt rð[he {kýMkku{kt QsÔÞku
hnu÷k y¿kkLk yLku yÄ{oLkku Lkkþ fhe, ¼køkðík Ä{oLkwt MÚkkÃkLk yk «{kýu ðkík[eík ÚkE hne níke. íkux÷k{kt yMkwhkuLku r«Þ
fhe, ÃkkuíkkLkk MðYÃkLkku rLkùÞ fhkðe ÃkkuíkkLkk ykr©íkku çkLkkðe yuðku MktæÞkfk¤ ÚkÞku. yux÷u ©enrh Mktíkku íkÚkk nrh¼õíkku MkkÚku
Mkt«ËkÞLkku «[kh fhíkk rð.Mkt. 1884 Lke Mkk÷{kt y»kkZ MkwË{kt ykhíke, LkkhkÞý ÄqLk fhe. ©e LkhLkkhkÞýkrË ËuðLkkt ËþoLk fhe
Vhe çkeS ð¾ík ©enrh y{ËkðkË{kt ÃkÄkÞko. ©eLkøkhLkk {trËh{kt Mk¼k{kt ykðe rçkhkßÞkt. Mktíkku nrh¼õíkku Ãký Mk¼k{kt çkuMke økÞk.
hnuíkk Mktíkku íkÚkk þnuhLkk MkíMktøkeyku ©enrhLkk ÃkÄkhðkLkk Mk{k[kh ÃkAe MkËTøkwÁ ykLktËkLktË Mðk{e ©enrhLku rðLktríkÃkqðof fnuðk ÷køÞk
Mkkt¼¤e nkhku, ¼uxku, rðrðÄ «fkhLkkt ðk®sºkku Mkrník þku¼kÞ{kLk fu nu «¼w ! yksÚke Aêk rËðMku ykMkku MkwËe ÃkqLk{ Au su þhË-
Mkk{iÞwt ÷E ©enrhLkkt MkL{w¾ [kÕÞk. þnuhÚke çknkh ykÔÞk. íÞkt ÃkqLk{, {kýufXkhe ÃkqLk{, fkuòøkhe ÃkqLk{ yuðkt Lkk{kuÚke yku¤¾kÞ
Au yLku yuf WíMkðLkku rËðMk økýkÞ Au. íkku ykÃkLke yk þhË rð÷tçk Lk fhþku. yLku yuf økk{Lkk Ãkqò fheLku òÞ ÃkAe s çkeò
ÃkqŠý{kLkku WíMkð yk ©e Lkøkh{kt fheLku ÃkÄkhðkLkwt hk¾ku íkku MkkÁ økk{Lkkykuyu ykððwt.
yuðe y{khk çkÄkLke RåAk Au, íkku íku Ãkqýo fhðk f]Ãkk fhku. íku «{kýu Ãkqò fhðkLke ©enrhLke yk¿kk {¤íkkt Ëhuf ËuþkuLkk
ykLktËkLktË Mðk{eLke «kÚkoLkk Mkkt¼¤e ©enrhyu fÌkwt, fu y{ku þhË nrh¼õíkku yuf yuf økk{Lkk {¤eLku Ãkqò fhðk ykððk ÷køÞk.
ÃkqLk{Lkku WíMkð ynªÞkt fheLku sEþwt. íku {kxuLke Mkðo Mkk{økúe íkiÞkh yuf økk{Lkk Ãkqò fhe ¼uxku Ähe òÞ ÃkAeÚke çkeò økk{Lkk ¼õíkku
fhkðòu y™u yk ÃkqLk{Lkk hkus ¼økðkLkLku LkðkÒk s{kzðkLkwt nkuÞ ykðíkk. yu{ rðrðÄ ËuþkuLkk økk{kuøkk{Lkk ÃkwÁ»k ¼õíkku íkÚkk †e
Au íkku ík{ku Lkðe zktøkhLkk Mkkhk Ãkkiyk {kuxk «{ký{kt {tøkkðe íkiÞkh ¼õíkku {ÞkoËk «{kýu ðkhkVhíke ykðe Ãkqò fhe hÌkk çkkË çkÄkyu
hk¾þku. ©enrh yk «fkhu þhË ÃkqLk{u WíMkð ©eLkøkh{kt s yufeMkkÚku {¤eLku ©enrhLke Míkwrík fhe. ÃkAe ©enrhyu íku ¼õíkkuyu
fhðkLkku rLkùÞ fhe, ykLktËkLktË Mðk{eLku íku ytøkuLke Mkk{økúe íkiÞkh {qfu÷e ¼uxkuLke ðMíkwykuLkk {kuxk Zøk÷k òuE WËkh {Lkðk¤k
fhðkLke yk¿kk fhe Mk¼k rðMksoLk fhe ÃkkuíkkLkk Wíkkhu ÃkÄkÞko. Mktíkku- ©eSyu íku Ëhuf ðMíkwyku ÃkkuíkkLkk nkÚkÚke çkúkñýkuLku íkÚkk økheçkkuLku
nrh¼õíkku Ãký ÃkkuíkÃkkuíkkLkk Wíkkhu økÞk. ©enrh yufkËþeLkk rËðMku ÞkuøÞ heíku ËkLk{kt ykÃke ËeÄe.
Mkðkhu ðnu÷k QXe ©enrhyu MLkkLkkrË rLkíÞf{o fÞwO. ÃkAe ©enrhyu • ©enrhyu çkúñ{wrLkLkkt Ëký ÷e÷kLkk ÃkËku Mktíkku ÃkkMku
Ëh yufkËþeyu {nkÃkqò fhðkLkk rLkÞ{ «{kýu rðrÄÃkqðof {nkÃkqò økðhkÔÞkt
fhe. çkúkñýkuLku íkÚkk yÇÞkøkíkkuLku Mkkhe heíku ËkLk ykÃÞwt. ÃkAe yk «{kýu ©eLkøkh{kt ©enrh nt{uþkt yLkuf [rhºkku fhe
ÃkkuíkkLkk WíkkhuÚke Mk¼k{kt ÃkÄkÞko íÞkt Ÿ[k ®MknkMkLk WÃkh ykLktË ykÃkíkk níkk. íÞkt ykMkku MkwËe Ãkqýo{k (þhËÃkqLk{) ykðe.
rçkhkßÞk. Mktíkku-nrh¼õíkku Ãký Mk¼k{kt ykðe ÃkkuíkÃkkuíkkLke {ÞkoËk íku rËðMku hkºku ©e LkhLkkhkÞýËuðLkk {trËh ykøk¤Lkk rðþk¤
«{kýu Mk¼k{kt çkuXk. ÃkAe økðiÞk Mktíkku rðrðÄ MðhkuÚke ðk®sºkku [kuf{kt ºký ðíkwo÷ku{kt (ºký økku¤kfkh ½uhkyku{kt) økkíkk MktíkkuLkk
ðøkkze økkLk fhðk ÷køÞk. ÃkAe ©enrhyu økðiÞk MktíkkuLkwt økkLk çktÄ {æÞ{kt ©enrh LkkhkÞýÄqLk fhíkk «ðuþeLku {wrLkykuLke MkkÚku íkk¤eyku
h¾kðe ËuþktíkhkuÚke ykðu÷k çkeò økðiÞkykuLku økkÞLk fhðkLke yk¿kk ÃkkzeLku økkðk ÷køÞk. íku ð¾íku ©enrhLke {qŠík ½ýe y÷kirff ÷køkíke
fhe. yux÷u íku økðiÞkykuyu Úkkuzeðkh økkLk fÞwO. íku Mkkt¼¤e hkS níke. íku ð¾íku MkËTøkwÁ {wõíkkLktË Mðk{e, MkËTøkwÁ çkúñkLktË Mðk{e,
ÚkÞu÷k ©enrhyu íku økðiÞkykuLkku ÞkuøÞ Mkífkh fÞkuo. ÃkAe ©enrhyu ðøkuhu {kuxuhk Mktíkku Ãký ©enrhLke MkkÚku Vhíkk Vhíkk ©enrhLke
Q¼k ÚkE Mk¼k{kt [khu íkhV òuÞwt íkku yLkuf ¼õíkkuLku nkÚk{kt Ãkqò {qŠíkLkk ðýoLkLkkt íkÚkk [rhºkkuLkkt feíkoLkku økkðk ÷køÞk. íku Mkkt¼¤e
fhðkLkku Mkk{kLk ÷E Q¼u÷k òuÞk. yux÷u ©enrhyu MkkiLku Ãkqò yíÞtík «MkÒk ÚkÞu÷k ©enrh çkkuÕÞk fu nu {wrLkyku ! çkúñ{wrLkLkkt
fhðk ykððkLke yk¿kk fhíkkt fÌkwt fu ík{ku yuf yuf økk{Lkk {¤eLku çkLkkðu÷kt Ëký÷e÷kLkkt ÃkËku Vhe økkyku. íÞkhu Mktíkkuyu íku ÃkËku VheÚke
Ãkqò fhðk ykðku suÚke ðÄkhu Mk{Þ Lk òÞ yLku íkuÚke ËhufLku Ãkqò økkÞkt. íku Mkkt¼¤e ík]ó Lkrn ÚkÞu÷k ©enrhyu fÌkwt fu nS VheÚke
fhðkLkku Ãkqhku Mk{Þ {¤u. Ãkqò fhðk{kt fkuE Ëe½oMkqºkeÃkýwt yÚkkoíkT Ãký çkúñ{wrLkLkkt çkLkkðu÷kt íku s ÃkËku økkyku. íÞkhu {wõíkkLktË Mðk{e
ykrË Mktíkku VheÚke Ãký íku s ÃkËku økkðk ÷køÞk. VheÚke økkÞu÷kt Ãk÷k¤e íkiÞkh hk¾u÷k Lkðe zktøkhLkk ÃkkIyk «¼wLku Lkiðã{kt Ähkðe
íku ÃkËkuLku Mkkt¼¤eLku Ãký ík]Ãík Lkrn ÚkÞu÷k, yLku MktíkkuLku hkS fhðkLke ©enrhyu VheÚke yLkuf ðkxku Mk¤økkðu÷e {kuxe ykhíke fhe. íku
RåAkðk¤k ©enrhyu fÌkwt fu VheÚke Ãký íkus ÃkËku økkyku yux÷u ð¾íku {qŠík YÃku yLku «íÞûk {Lkw»Þ MðYÃku rçkhksu÷k ©enrhLkkt ËþoLk
[kuÚke ð¾ík Ãký Mktíkku çkúñ{wrLkLkkt çkLkkðu÷kt íku s ÃkËku økkðk ÷køÞk. fhðk nòhku {kýMkku yøkkþe{kt ykððk ÷køÞk. Mktíkkuyu íkku ËþoLk
yu{ ðkhtðkh fnuíkk ©enrh ßÞkhu økkðk økðhkððkÚke rðhk{ Lk fhe [kuf{kt ykðe økkðkLkwt þY fÞwO yLku WíMkrðÞk nrh¼õíkku
ÃkkBÞk íÞkhu Vhíkk Vhíkk økkíkk Mktíkku{ktÚke Úkkfu÷k fux÷kf Mktíkkuyu ©enrhLke yk¿kkÚke yøkkMke{kt s XkfkuhS ykøk¤ ÍktÍ-{]Ëtøk
òÛÞwt fu ©enrh nðu n{ýkt yk hkMk çktÄ Lkrn hk¾u íku{ {kLke ðk®sºkku ðøkkzeLku WíMkð fhðk ÷køÞk. Mk{Þ ÚkÞku yux÷u ©enrhyu
ÞwÂõíkLku òýLkkhk Mkr[åËkLktË {wrLkLke «uhýkÚke ËMkçkkh Mktíkku AkLke {nkÃkqòLke Mk{kÂÃík fhe. WíMkðLke Ãký Mk{kÂÃík fhkðe. ÃkAe
heíku hkMk{tz¤{ktÚke çknkh sE [kuh-[kuh yuðe çkq{ku Ãkkzðk ÷køÞk. ©enrh ßÞkt Mktíkku økkíkk níkk íÞkt ÃkÄkÞko. Mktíkkuyu ©enrhLku ïuík
íku Mkkt¼¤e çkeò {kýMkku Ãký [kuh [kuh yu{ Ÿ[u Mðhu çkku÷ðk Ÿ[k ykMkLk WÃkh çkuMkkzâk. yLku [khu íkhV Mktíkku çkuMke økÞk. íku
÷køÞk. [kuh [kuh yu «fkhLkku Úkíkku fku÷kn÷ Mkkt¼¤e ©enrh økkðkLkwt ð¾íku ©enrhLke {qŠík{ktÚke y÷kirff yÃkkh þeík¤ þktík íkus «økx
çktÄ fhe þ†Äkhe, þqhðeh Ãkk»koËkuLku MkkÚku ÷E {þk÷kuLkk «fkþ{kt ÚkÞwt. íku òýu yufe MkkÚku fhkuzku MkqÞo QøÞk nkuÞ íkuLkk fhíkkt Ãký
[kuhLku økkuíkðk LkeféÞk. ©enrhyu Ãkk»koËkuLke MkkÚku hne [kuhkuLku [khu yrÄf «fkþ{kLk Ëu¾kíkwt níkwt íku íkus{kt ©enrhLku rËÔÞYÃku çkÄk
íkhV ½ýwt økkuíÞk Ãkhtíkw [kuhku õÞktÞ {éÞk Lkrn. yux÷u ©enrhyu Ëu¾íkkt níkkt. ©enrhLke íkuòu{Þ rËÔÞ {qŠíkLkkt ËþoLk fhe çkÄk ykLktË
økkðkLkk MÚk¤u ÃkkAk ykðe [khu íkhV ðªx¤kELku W¼u÷k MktíkkuLku ÃkkBÞk. ÃkAe Mktíkkuyu ©enrhLke ¾qçk Míkwrík fhe. íku Míkwrík Mkkt¼¤e
ÃkqAâwt fu nu Mktíkku ! y{khe hkMk{tz¤Lke h{íkLku çktÄ fhkððk [kuh ©enrh çkkuÕÞk fu nu Mktíkku ! ík{khe MíkwríkÚke y{ku «MkÒk ÚkÞk Aeyu.
[kuh yuðwt ¾kuxwt çkw{hký fkuýu fÞwO ? yk «fkhu {wrLkykuLku fneLku {kxu ík{ku y{khe ÃkkMkuÚke ík{Lku RÂåAík ðh {køkku. íÞkhu çkÄkyu
©enrh ÃkkuíkkLkk Wíkkhu ÃkÄkÞko. íÞkhu {æÞhkrºkLkku Mk{Þ ÚkÞku níkku fÌkwt fu nu «¼ku ! ykÃku hkS ÚkE y{Lku ðh {køkðk fÌkwt íkku y{ku
yux÷u ©enrh MLkkLk fhe ïuík ÃkeíkktÃkh Ãknuhe, ïuík ¾uMk ykuZe yux÷wt {køkeyu Aeyu fu yk y{khe árüøkku[h hnu÷e ykÃkLke
[tÿþk¤k (yøkkþe) WÃkh ÃkÄkÞko. íÞkt Mkwðýo íkÚkk [ktËeÚke çkLkkðu÷k {qŠíkLkwt íkÚkk ykÃkLkkt [rhºkkuLkwt M{hý y{kuLku MkËkÞ hnu. yLku nu
MkwtËh ®MknkMkLk{kt ÃkÄhkðu÷k ©ef]»ý «¼wLku Lk{Mfkh fhe ykøk¤ «¼ku ! y{kÁt {Lk ykÃkLkk [hýf{¤ rðLkk çkeò ËunøkunkrËf,
çkuXk. ÃkAe ©enrh ÃkkuíkkLkk ¼õíkkuLku yk ÃkqLk{Lke {æÞ hkrºkyu {krÞf ÃkËkÚko{kt õÞkhuÞ Lk òÞ yu ðh ykÃkku. yux÷u ©eSyu hkS
¼økðkLkLkwt yk «fkhu {nkÃkqsLk fhðwt òuEyu íku rþ¾ðkzðk ÚkE íku ðh ykÃÞku.
»kkuzþkuÃk[khÚke «¼wLke {nkÃkqò, ÄqÃk, ËeÃk, ykhíke ðøkuhu ðøkuhu ÃkAe íku íkus ©enrhyu ÃkkuíkkLke {qŠík{kt Mk{kðe ÷eÄwt. íku òuE
fhe [ktËeLkkt Ãkkºk{kt ËqÄ, Mkkfh, yu÷kÞ[e ðøkuhu {Mkk÷k Lkk¾e Mkki ykùÞo ÃkkBÞk. ÃkAe ©enrh Mk¼k{ktÚke QXe ÃkkuíkkLkk rLkðkMk

MÚkkLku sE ÃkkuZe økÞk. Mktíkku íkÚkk nrh¼õíkku Ãký ÃkkuíkÃkkuíkkLkk Wíkkhu {nkhks Ãkqò fhíkk níkk. hk{ËkMk Ãkxu÷ ykðeLku {nkhksLku
sE MkqE økÞk. ykMkku ðËe yuf{Lkk rËðMku Mkðkhu çkúkñ{wnqíko{kt fnu : yk AkufhkLku ðúík{kLk Ähkðku yLku økwÁ{tºk ykÃkku. íÞkhu
QXe Mktíkku «¼kríkÞkt çkku÷ðk ÷køÞk. ©enrh þki[ MLkkLkkrËf fhe. {nkhksu {nkLkw¼kðkLktËMðk{eLku fÌkwt fu, yuLku ðúík{kLk Ähkðku.
Ëuðk[oLk ðøkuhu ÃkkuíkkLkkt rLkíÞf{o fhe, ïuík ð†ku Ãknuhe Mk¼k{kt íÞkhu {nkLkw¼kðkLktË Mðk{eyu ðúík{kLk ÄhkÔÞkt. yLku økwÁ{tºk
ykðe MkwtËh ykMkLk WÃkh rçkhkßÞk. ÃkAe Mkki Mktíkku-nrh¼õíkkuLku {nkhksu Ãkkuíku s ykÃÞku. A÷k¼kE htøk h{ðk {nkhksLkk Þkuøk{kt
Mk¼k{kt çkku÷kðe fÌkwt fu nu ¼õíkku ! yksu nwt suík÷Ãkwh sðkLke ykðe økÞu÷k yLku LkkhkÞý½kxu {nkhks Lkknðk økÞk íÞkhu íku ð¾íku
RåAk hk¾wt Awt. {kxu {khe MkkÚku ykðu÷k Ëhuf íkiÞkh Úkkyku. ÃkAe Ãkkuíku ¼u¤k Lku ¼u¤k Lkknðk økÞu÷k. ÃkkuíkkLku yu çkÄe ðkík ÞkË níke.
þnuhLkk MkíMktøkeykuLku fÌkwt fu y{kuyu yk ©eLkøkh{kt ykþhu ºký íkuyku Mk¥kkðLk yêkðLk{kt Äk{{kt økÞk. íku ¼økðkLkLkk çknw Mkkhk
{rnLkk hkufkE y™uf WíMkðku íkÚkk [rhºkku fhe MkíMktøkLke ¾qçk ¼õík níkk. yk¾ku rËðMk {trËh{kt çkuXk nkuÞ. þhehu Ãký Ãkwü níkk.
yr¼ð]rØ fhe, {kxu nðu y{ku yksu ynªÚke sEþwt. {kxu ík{ku yu{Lkkt ËþoLk fhðk fux÷kf MkkÄwyku ykðíkk, økk{zuÚke nrh¼õíkku
çkÄk nðu þktríkÚke ¼sLk fhòu. {trËhLke Mkuðk çkhkçkh fhòu. Ãký ËþoLk fhðk ykðíkk. {nkhksLkk {¤u÷k yu AuÕ÷k ¼õík níkk.
yux÷e ðkík fhu Au íÞkt LkkLkk¼kE ©enrhLku çkuMkðk ½kuzku íkiÞkh {nkhksLkku {rn{k yuðku Au fu, suLku suLku ¼økðkLkLkku Þkuøk ÚkkÞ
fheLku ÷kÔÞk íkuLkk WÃkh ©enrh rçkhkßÞk. ÃkAe MkkÚkuLkk Mktíkku íkÚkk Ãkkuíku rLk{koLke ÚkE òÞ fu{fu ¼økðkLk Ãkkuíku rLkøkwoý {qŠík Au. yuLkku
nrh¼õíkku [kÕÞk. íku{Lke MkkÚku ©enrh Ãký [kÕÞk. íÞkhu þnuhLkk suLku Mktøk ÚkkÞ yu ¼økðkLkLkk ¼õík çkÄk rLkøkwoý çkLku Au. yu
nrh¼õíkku ðksíku økksíku ð¤kððk [kÕÞk. ©enrh {kýuf[kuf ÚkE ¼õíkLke r¢Þk Ãký rLkøkwoý ÚkkÞ Au. ({nkhksLke ÷e÷k-94)
ËhufLku ËþoLku ykÃkíkk þnuh çknkh Lkef¤e [tzku¤k ík¤kðu ykÔÞk.
• ©enrhyu A÷k¼kELke hûkk fhe
íÞkt Q¼k hne ð¤kðLkk ykðu÷k MkkiLku Q¼k hk¾e «MkkË ykÃÞku
økk{ WLkkðkLkk nrh¼õík A÷k¼kE yuf ð¾ík økkze òuzeLku
ÃkAe Ãkkuíku yufË{ Wíkkð¤ku ½kuzku [÷kðe suík÷Ãkwh ÃkÄkÞko.
©eS{nkhksLkk ËþoLku økZzk síkk níkk íÞkhu hMíkk{kt Mkkçkh{íke
• yk htøkkuíMkðLkk Mk{iÞkLkku ÷k¼ WLkkðkLkk A÷k¼kELku
LkËe Qíkhíkkt økkzkLkk ÃkizkLkku ¾e÷ku Lkef¤e økÞku. íkuÚke Ãkizwt Lkef¤e
{éÞku níkku
økÞwt. íÞkhu ¾e÷ku hMíkk{kt ½ýku økkuíÞku Ãký szâku Lkne Lku Mkkts
{nkhksu yk htøkkuíMkð YÃke Þ¿k fÞkuo. yu Mk{iÞk{kt WLkkðkLkk
Ãkze økE. ÃkAe íku ©eS{nkhksLke «kÚkoLkk fhðk ÷køÞk, íkuðk{kt
A÷k¼kE fheLku ÃkkxeËkh níkk. yu Ãkkuíku ðkík fhíkk fu, {khk rÃkíkk
íÞkt yuf ¼hðkz ykÔÞku íkuýu fÌkwt : “Mkkts Ãkze økE Au Lku LkËe{kt
hk{ËkMk¼kE Ãkxu÷ níkk. íku {nkhksLkkt ËþoLk fhðk y{ËkðkËLkk
fu{ çkuMke hÌkk Aku? økkze òuzeLku økk{ ¼uøkk ÚkE òyku Lkrn íkku
Mk{iÞk{kt ykðu÷k. A÷k¼kE fnu : {khe LkkLke yðMÚkk 8 ð»koLke
[kuh ykðþu íku ík{Lku ÷qtxe ÷uþu” íÞkhu A÷k¼kE fnu : “økkzeLkk
Lku nwt ¼u¤ku níkku. {nkhks yíÞkhu htøk{nku÷ Au yLku ½Lk~Þk{
{nkhksLke {qŠík ÃkÄhkðu÷e Au yu s Xufkýu çkuXk níkk. íÞkt Mkðkh{kt ÃkizkLkku ¾e÷ku Lkef¤e økÞku Au íkuÚke çkuXk Aeyu.” íÞkhu íku ¼hðkzu
¾e÷ku ËeÄku Lku fÌkwt : “yk {Lku hMíkk{ktÚke szâku Au” yux÷wt fneLku y{ËkðkË{kt ykÔÞk. íÞkt hneLku rËðk¤e yLku yLLkfqxLkku WíMkð
íku ¾e÷ku ykÃkeLku íkwhík [k÷e LkeféÞku. íkuLku ykøk¤ síkkt ¼kéÞku fÞkuo. íkuLkkÚke çkÄk nrh¼õíkku ½ýwt hkS ÚkÞk. ©enrh íkku økZÃkwh{kt
Lkrn íÞkhu A÷k¼kEyu òÛÞwt su “yk íkku {nkhksu hûkk fhe.” hÌkk níkk yux÷u íku{ýu rËðk¤e yLku yLLkfqxLkku WíMkð ½ýk ð»koÚke
ÃkAe økkze{kt ¾e÷ku Lkk¾eLku [kÕÞk íku y{ËkðkË økÞkLku hkrºk hneLku fhkðíkk níkk. íkuLkwt ðýoLk ÚkE þfíkwt LkÚke. ©enrhyu økZÃkwh{kt yLku
økZzu økÞk Lku {nkhksLku ËtzðíkT fheLku Ãkøku ÷køÞk íÞkhu {nkhksu {wõíkkLktË Mðk{eyu y{ËkðkË{kt ©eLkhLkkhkÞýËuðLke «ríkck ÃkAeLkk
fÌkwt : “Mkkçkh{íke{kt ¾e÷ku ¾kuðkE økÞku níkku fu ?” íÞkhu 1879 Lkk ð»koLkku yLLkfqx fÞkuo níkku. (©enrh[rhºkk{]ík Mkkøkh,
A÷k¼kEyu fÌkwt : “nk {nkhks ! íku yuf ¼hðkz ykÃke økÞku Ãkqh-19, íkhtøk-34)
níkku.” íÞkhu {nkhks fnu : “yu íkku ík{khe hûkk fhðk MkkÁ y{u • ðzíkk÷{kt Vq÷zku÷Lkk WíMkð{kt y{ËkðkËLkk nrh¼õíkku
ykÔÞk níkk.” íku Mkkt¼¤eLku Mknw hkS ÚkÞk. (©enrh [rhºk 18 òuz ºkktMkk ÷ELku ykÔÞk níkk
®[íkk{rý ¼køk-3, ðkíkko-325) yk heíku ¼õíkLkk {LkkuhÚkkuLku Ãkqhíkk Úkfk yLku rðr[ºk ðkík
• {wõík{wrLkyu ©eLkøkh{kt 1879Lkk ð»koLkku yÒkfqx fÞkuo [eíkku fheLku ¼õíkkuLku Mkw¾ ykÃkíkk Úkfk Vq÷zku¤Lkk WíMkð MkwÄe
y{ËkðkËLkku MkíMktøk íkku hk{kLktË Mðk{eLkk Mk{ÞLkku níkku. ðzíkk÷{kt hÌkk, yk WíMkð WÃkh WíMkknÚke Ëhhkus ykðíkk Mkðo
{wõíkkLktË Mðk{e hk{kLktË Mðk{eLkk rþ»Þ níkk. íkuLkkÚke økk{Lkk Mktíkku íkÚkk nrh¼õíkkuLku {¤íkk yLku Akíke{kt [hýkh®ðË ykÃkíkk
çkÄk nrh¼õíkkuLku Mðk{eLkk WÃkh ½ýku «u{¼kð hÌkku níkku. yLku Mkw¾ Mk{k[khLku ÃkqAíkk níkk, suÚke Mktíkku íkÚkk nrh¼õíkku çknw
çknwLkk{e MknòLktË Mðk{e ©enrh íkku hk{kLktË Mðk{e fhíkkt Ãký hkS hnuíkk. yux÷wt s Lkrn Ãký yktçk÷k ík¤u Mk¼k ¼heLku ÃkhMÃkh
yÃkkh «íkkÃke yLku Mk{Úko hÌkk níkk. MknwLku ©e MknòLktË Mðk{eLkk Mktíkku ÃkkMku Mkk{Mkk{k «&™ku¥khku fhkðíkk. íku{kt fkuE frXLk «&™
WÃkh ð½khu{kt ðÄkhu yÃkkh «u{ ÚkÞku níkku. fkhý fu ‘íku{Lkk{kt nkuÞ íkuLkku Ãkkuíku W¥kh fhíkk yLku MktíkkuLku nrhsLkku hMkkuE ykÃku íÞkhu
MkkÄwíkkLkk økwý MknwÚke yrÄf hÌkk níkk.’ ßÞkhu y÷kirff Mk{sý Ãkkuíku «u{Úke Ãktøkík{kt çknwðkh VheLku ÃkehMkeLku çknw s{kzu yu{
ykðu Au íÞkhu y÷kirff økwýkuLku ÷eÄu ðÄkhu{kt ðÄkhu nh¾Úke ykLktË-WíMkð{kt nwíkkþLke Ãkqhe økE. çkesu rËðMku Vq÷zku¤Lkku WíMkð
y÷kirff «u{ ÚkkÞ Au. ykðíkkt òuçkLk Ãkøkeyu çku çkuzeÞkt økw÷k÷ {tøkkÔÞku níkku yLku
suMktøk¼kELkk ½hLke ykøk¤ [kufLkk Ëhðkò ÃkkMku su {k¤ LkkhkÞýrøkhe çkkðkyu Ãký íkux÷ku s {tøkkÔÞku níkku. yLku çkeò
níkku íÞkt {wõíkkLktË Mðk{e WíkÞko níkk yLku íku MÚkkLk rLkçkkoÄ níkwt. nrh¼õíkkuyu Ãký ÄLkþÂõíkLku yLkwMkkhu {tøkkÔÞku níkku yLku òuçkLk
©e MknòLktË Mðk{e {nkhks yLku hk{kLktË Mðk{e Ãký íku {k¤ Ãkøkeyu htøkLkk çku {kuxk nkus yLku fux÷ktf ðkMkýku Ãký ¼hkÔÞkt
WÃkh ykðeLku ½ýeðkh QíkÞko níkk. yuðe íku søÞk níke fu çkÄk níkkt. yLku ÃkkýeLke ÃkqŠík {kxu yuðe íksðes fhu÷e fu, yktçk÷kÚke
{wrLkyku íkuLku rLkçkkoÄ yLku «MkkËeLke Mk{SLku ykðíkk níkk. {wõíkkLktË W¥kh íkhV yuf fqðku níkku íkuLkwt Ãkkýe ykuÍ{kt ykðu. yu heíku fqðu
Mðk{e Mknw nrh¼õíkkuLku ËþoLk ËELku íÞktÚke [kÕÞk. Vheðkh xkxLkk fku»k òuzkÔÞkt níkk. ð¤e WíMkkn WÃkòððk {kxu çkkð¤Lkku
yuf {kuxwt ð]ûk níkwt íkuLke WÃkh çkkh {ýLke {kuxe Lkkuçkík [Zkðe níke yLku ËuðkuLkkt rð{kLkku yLku Íkzðkt Ãký hõík ðýoðk¤kt ÚkE økÞkt.
yLku ðÄkhk{kt y{ËkðkËLkk nrh¼õíkku Vq÷zku¤Lkku {nkuíMkð òýeLku yu{ çknwðkh yLÞkuLÞ h{ðk Aíkkt fkuE Ãký nkÞko Lkrn. yk{
18 òuz ºkktMkk ÷ELku ykÔÞk níkk. yk «fkhu Vq÷zku¤Lke Mk{økú ©enrh Mktíkku–¼õíkku ¾qçk s htøku hBÞk íku{kt y{ËkðkËLkk
Mkk{økúe ÃkzðkLku rËðMku íkiÞkh níke. {nkhks Ãký íku rËðMku íkku ¼õíksLkkuyu Ãký ÷k¼ ÷eÄku níkku. (MkËT©e yËT¼wíkkLktË Mðk{eLke
ðnu÷k QXeLku rLkíÞrðrÄ fheLku Mkðo ïuík ð†kuLku ÄkheLku Vq÷Lkk nkh ðkíkku, ðkíkko-65)
çkksw çktÄ økshkLku ÄkheLku, [k¾zeyu [ZeLku yktçk÷u ÃkÄkÞko, íÞkt • rþÕÃke ykLktËkLktË Mðk{e
{nkhksLku çkuMkðk {kxu {kuxku {t[ fheLku íkuLke WÃkh Zkur÷Þku ZkéÞku hksMÚkkLk{kt ¼híkÃkwh Mxux{kt yiríknkrMkf yíÞtík Ãkhk¢{e
níkku íkuLke WÃkh [ZeLku çkuXk. íku ð¾íku Mkðuo Mktíkku Ãkk»koËku–nrhsLkkuLku hkòyku ÚkE økÞk. W¥k{ ûkrºkÞ hksÃkqík Íkx ðýoLkk {nkhkòykuyu
çknw WíMkknÚke htøk h{ðk {kxu íkiÞkh ÚkE hnu÷k òýeLku {nkhks hks fÞwO. RLxhLkuxLkk {kæÞ{Úke økqøk÷{ktÚke {¤u÷e {krníke
Ãký íkiÞkh ÚkE {t[ WÃkhÚke nuXu QíkheLku Mktíkku «íÞu çkkuÕÞk fu, yLkwMkkh MkËTøkwÁ ykLktËkLktË Mðk{eLkk Ãkqðko©{ yLku ÃkqðoòuLke ¾qçk
yzÄ yzÄ çku íkzkt fhku, íkku s y{u htøk h{eyu Lknª íkku Lkrn. s Íeýðx¼he {krníke {qfðk{kt ykðu÷e Au. Mk¥kh{e MkËeLkk
yk ðkíkLkuu Mkkt¼¤eLku {wõíkkLktË, rLkíÞkLktË, çkúñkLktË, yËT¼wíkkLktË WíkhkÄo{kt {nkhkò Mkqhs{÷S rÃkíkk çkËLk®MknS hkßÞ fhíkk
ykrËf Mk{Mík Mktíkkuyu fÌkwt fu, ‘ík{kuu su{ fnku Aku íku{ fheyu.’ níkk. íkuyku þqhðeh MkknMke yLku ÔÞðnkhfwþ¤ Ãkrðºk hkò íkhefu
ÃkAe yuf íkhV Mktíkku yLku çkeS íkhV Ãkk»koËku yLku {nkhks hÌkk. økýkíkk níkk. suykuyu rËÕneLkk Lkðkçk MkkÚku yLkufðkh ÷zkE fheLku
yu{ rðÂõík fheLku Wøk{ýe íkhVLkku su htøk ¼hu÷ku nkus íkÚkk rðsÞ {u¤ÔÞku níkku. {nkhkò Mkwhs{÷Lku Ãkkt[ hkýeyku yLku
økw÷k÷Lkku yzÄku Zøk÷ku níkku íku MktíkkuLku ykÃÞku yLku ykÚk{ýe íkuLkkÚke Ãkkt[ Ãkwºkku ÚkÞk. íku{kt fkðheÞkËuðe Lkk{u hkýeLke fq¾u rð.Mkt.
íkhVLkku htøk ¼hu÷ku nkus íkÚkk íkux÷ku økw÷k÷ Ãkkuíku {nkhksu hkÏÞku. 1813 ykMkku MkwËe Ëþuhk (rðsÞk Ëþ{e)Lkk rËðMku yuf Ãkwºk
yu{ swËe swËe ÔÞÂõík fheLku ©eS{nkhksu MkkuLkkLke rÃk[fkhe híLkLkku sL{ ÚkÞku. íkuLkwt Lkk{ Lkð÷®MknS hkÏÞwt. suyku ykLktËkLktË
htøk¼hu÷e ÷ELku ÃkkuíkkLku nkÚku Mkðo Mktíkku íkÚkk nrhsLkku WÃkh Mðk{e Lkk{u ykÃkýk Mkt«ËkÞ{kt «rMkØ ÚkÞk.
«MkkËe¼qík htøk Aktxâku. yux÷u nðu h{ðkLke Aqxe ÚkE. yu Mk{Þu yufðkh {nkhkò Mkqhs{÷SLku rËÕne LkðkçkLke ÷zkE{kt
ykfkþ{kt çkúñkrË Ëuðku yLku økku÷kuf, ðIfwtX, yûkh ykrËf Äk{kuLkk Ëw~{Lkkuyu fÃkxÚke {khe LkkÏÞk. MkkÚku {kuxk Ãkwºk sðknh®MknLkwt Ãký
Ãkk»koËku Ãký {nkhks yLku MktíkkuLke ÃkhMÃkh htøk÷e÷kLku òuðk {kxu yðMkkLk ÚkÞwt. ykðk fÃkhk Mktòuøkku{kt W¥khkrÄfkheLkku yrÄfkh
WíMkknÚke ykÔÞk. íkuLke ¼khu ¼ez ykfkþ{kt ÚkE økE yLku MkqÞo híkLk®MknLkk Ãkwºk fuþhe®MknSLku çku ð»koLke LkkLke ðÞu økkËeyu
Ãký yk htøk-÷e÷kLku òuðk {kxu ykfkþ{kt ÂMÚkh ÚkE økÞku. íku ð¾íku çkuMkkzðk{kt ykÔÞk. yu Mk{Þu Mk{ÞMkq[fíkk ðkÃkheLku ÃkkuíkkLkwt fíkoÔÞ
Mktíkku yLku {nkhksLke ÃkhMÃkh htøk¼hu÷e rÃk[fkheyku yLku økw÷k÷Lke çkòððk Mkku¤ ð»koLkk Lkð÷®MknSyu «ríkrLkrÄ hkò íkhefu hkßÞLke
{qXeyku yuðe ðuøkÚke Aqxu fu suÚke ykfkþ hõíkðýoðk¤ku ÚkE økÞku ík{k{ sðkçkËkhe Mkt¼k¤e ÷eÄe. yuðk{kt {kºk çku ð»ko{kt LkkLkk
hksðe fuþhe®MknSLkwt økt¼eh çke{khe{kt {]íÞw Úkíkkt hkò Lkð÷®MknS Lkð÷®MknS ð]tËkðLkÚke yÞkuæÞk hk{øk÷ku÷kS ÃkkMku ykÔÞk.
hkßÞÃkËu rçkhks{kLk ÚkÞk. Mkkík ð»koLkk xqtfk Mk{Þ{kt {nkhkò hk{øk÷ku÷kSyu íku{Lku W¥k{ ðihkøke òýe rþ»Þ fÞko. ÔÞðnkh-
Lkð÷®MknSyu yLkuf hsðkzkykuLku SíÞk. yLkuf Mkíf{kuo fÞkO. fwþ¤íkk yLku MkkÄwíkkLkku Mk{LðÞ òuELku ð]Ø hk{øk÷ku÷kSyu Ëeûkk
þqhðehíkk yLku yæÞkí{Lkk Mkw¼øk Mk{LðÞÚke «òLkk rË÷Lku Ãký ykÃke ÷û{ýËkMk Lkk{ hk¾eLku xqtfk Mk{Þ{kt ÃkkuíkkLke økkËeLkku
Síke ÷eÄkt. sL{Úke ðihkøÞ nkuðkÚke {kun{kÞkLkku «¼kð õÞkhuÞ ðkhMkku Lk RåAíkk nkuðk Aíkkt økwÁ ð[Lku W¥khkrÄfkhe çkLÞk yLku
Ëu¾kÞku s Lkrn. {kºk fíkoÔÞ-Vhs çkòððe yu æÞuÞLku rMkØ fhíkkt hk{øk÷ku÷kS MkkfuíkðkMke ÚkÞk. 500 ðihkøkeyku yLku nòhku
fhíkkt yLkuf fk{ku fÞkO. suðkt fu ¼híkÃkwh{kt çk÷hk{ {trËh, økk{ku{kt rþ»Þ Mk{wËkÞLku Mkns{kt ÷û{ýËkMku rË÷ Síke ÷eÄkt.
÷û{ý {trËh, rçknkhe÷k÷S {trËh, ykøkúk{kt ¼ÔÞ ntMk{nu÷, rLkþkLk ztfk, nkÚke, ½kuzk, Aºk, [k{h, økkËeLkk ðkhMkk{kt {éÞwt.
{kuxk sðknh®MknLke M{]rík{kt Ãkw»fh íkeÚko{kt sðknh½kx çkLkkÔÞku. Ãký yk çkÄwt çktÄLk fhíkk òýe {Lk «¼w ¼Âõík{kt hnuíkwt.
ð]tËkðLk økkuðÄoLk{kt {kLkMkøktøkk {trËh íkÚkk hks{nu÷ çkLkkÔÞku íkÚkk yLktíkfkuxe çkúñktzLkk yrÄÃkrík Ãkhçkúñ Ãkh{kí{k ½Lk~Þk{
Ãkrh¢{k{kt rð©k{ MÚk¤ku íku{s yLÞ SýkuoæÄkh fkÞkuo yLku íkeÚko {nkhks çkkÕÞkðMÚkk{kt yðÄÃkwh yÞkuæÞk{kt hnuíkk íÞkhu ßÞkt
MÚkkLkku{kt yLLkûkuºkku þY fÞko. yLkuf Þ¿k fhkÔÞk. Lkð÷®MknSLku y¾tz MkíMktøk hk{ÄqLk yLku hk{fÚkk Úkíke íÞkt {nk«¼w hk{øk÷ku÷k
{]økLkuLk Lkk{u ÃkíLke níkkt. íku{LkkÚke fkuE MktíkkLk níkwt Lknª. yk©{{kt fÚkk Mkkt¼¤ðk çkuMkíkk. ð¤e õÞkhuf MkhÞq øktøkkLkk rfLkkhu
ÃkkuíkkLkk Ãkhk¢{Úke ¼híkÃkwh hkßÞLke ríkòuhe Ãký ÄLkMktÃkr¥kÚke Ãký ÷û{ýËkMk yLku ½Lk~Þk{ {nkhksLke Lksh {¤e síke.
A÷fkðk ÷køke níke. íku ÄLkLkku WÃkÞkuøk {kusþku¾{kt Lkrn Ãkhtíkw {nkhksu ÷û{ýËkMkLku {kÞkLkwt ykðhý hk¾eLku ÃkkuíkkLkwt ¿kkLk
Mkíf{o{kt ðkÃkhíkk. suyku Mkqhs{÷SLkk yk¾k ÃkrhðkhLkku yuf ¼w÷kðe ËeÄwt níkwt.
ykÄkhMíkt¼ çkLÞk. íku{Lke feŠík [¢ðíkeo hkòykuLke su{ [khu «Mktøk yuðku çkLÞku fu yufðkh ÷û{ýËkMk ¼økðkLkLke Ãkqò
rËþkyku Vu÷kE hne níke íÞkhu {nkhkò Lkð÷®MknSLke ô{h {kºk fhe hÌkk níkk íÞkhu {trËh{kt îkhfk Þkºkk fheLku ykðu÷k ðihkøkeyku
23 ð»koLke níke. Ãkhtíkw íkuykuLkwt SðLk «¼wMkuðk ÃkhkÞý nkuE ykÃkMk{kt ðkíkku fhðk ÷køÞk fu, Ãkrù{ ¼khík{kt SðLk {wõíkkLkk
hkßÞøkkËe MðuåAkyu LkkLkk¼kE hýSík®MknLku MkkUÃkeLku suykuLkk ÃktÚkLkk økwÁ hk{kLktË Mðk{e yLku íku{Lkk rþ»Þku{kt íÞkøk yLku ðihkøÞ
SðLk{kt ðihkøÞ yLku íÞkøk Mkns hÌkk Au yuðk Lkð÷®MknS òuÞku yuðku søkík{kt õÞktÞ Lk òuðk {éÞwt yLku SðLk{wfíkk íkku
¼híkÃkwhLkk ÃkkuíkkLkk Ãkrhðkh sLkkuLke «kÚkoLkk Ãkqðof hò {u¤ðeLku MkkûkkíkT ¼økðkLk f]»ýLkkt ËþoLk fhkðu Au, økki÷kuf ðifwtXLkkt ËþoLk
«¼w ¼Âõík fhðk ÃkkuíkkLke r«Þ ¼qr{ ð]tËkðLk{kt ykÔÞk. íÞkt fhkðu Au. yk ðkík [k÷w níke íÞkhu hk{÷û{ý òLkfeLke {qŠíkÞku{ktÚke
Ãkrh¢{k, feíkoLk ¼Âõík, íkehÚkðkMkeLke Mkuðk ykrË Mkíf{o fhíkkt çku yÃkkh íkus rLkf¤ðk ÷køÞwt. íÞkhu ÷û{ýËkMkLku ÚkÞw fu {qŠíkykuLkwt
ð»ko rðíkkÔÞkt. fux÷kf {w{wûkwyku Úkfe yÞkuæÞk{kt ÷ku{þÉr»kLkk íkus íkku SðLk {wõíkkLke ðkíkku ÚkðkÚke ÚkkÞ Au íkku SðLk {wõíkk fuðk
yk©{{kt hnuíkk {nkí{k hk{øk÷ku÷kËkMkLke MkkÄwíkk Mkkt¼¤eLku {kuxk nþu ! çknkh ykðe ðihkøkeyku ÃkkMkuÚke SðLk {wfíkkLke rðøkík
òýeLku ËþoLk fhðkLke WíftXk òøke. çkMk õÞkhu {kufku {¤u Lku SðLk- {wõíkkLktË Mðk{e ykrË {kuxk rþ»ÞkuLke yLkwð]r¥k{kt hneLku Mkuðk{kt
{wõíkkLkkt ËþoLk fÁt. SðLk{wõíkk yux÷u hk{kLktË Mðk{eLkk WØð òuzkE økÞk. yu ð¾íku ð»ko Mkt. 1855 Lkwt níkwt.
Mkt«ËkÞLku yu Mk{Þ{kt {íkÃktÚkeyku SðLk{wfíkkLkku ÃktÚk íkhefu Mkt. 1856 {kt Lke÷ftXðýeo ÷kus{kt ÃkÄkÞko íÞkhu ykLktËkLktË
yku¤¾íkk. Mðk{e hk{kLktË Mðk{eLke MkkÚku ¼qs ykÔÞk níkk. íkuyku ÃkzAkÞkLke
yufðkh ÷û{ýËkMku ÃkkuíkkLkk rþ»ÞkuLku îkhfkLke Þkºkk fhðk su{ hk{kLktË Mðk{eLke yLkwð]r¥k{kt hnuíkk. Ãkqðko©{{kt {nkhkò
sðkLke RåAk ÔÞõík fhe íÞkhu {kuxk ¼køkLkk ðihkøkeykuyu ykLkkfkLke ÃkËu hneLku íkÚkk íÞkøkk©{{kt økkËeÃkrík ÃkËu hneLku Mkuðf çkLkeLku Mkuðk
fhe. fu{ fu hk{Lkk WÃkkMkf f]»ýLkk íkehÚk{kt sðwt yu Mk{Þ{kt fhðe yu {kýMkLkwt fk{ Lk nkuÞ, su yûkhÄk{Lkk {wõíkÚke s ÚkkÞ.
÷kufkuLku ðkík øk¤u Wíkkhðe çknw s fXý níke. ÞwÂõík«ÞwÂõíkÚke hk{kLktË Mðk{eyu Lke÷ftXðýeoLku LkkLke ô{hu økkËe MkkUÃke
rþ»ÞkuLku Mk{òðe ðþ fhe 500 ðihkøke rþ»ÞkuLku MkkÚku ÷E rLkþkLk, íÞkhu çkeò rþ»Þku{kt yMktíkkuu»k ÚkÞku íÞkhu h½wLkkÚk suðk yMkwhLku
ztfk nkÚke Ãkk¤k, Aºk Aze [k{h ÷ELku hk{øk÷ku÷kSLkku Mkt½ çkkË fhíkkt çkeò çkÄkLku Mk{òððk{kt ykLktËkLktË Mðk{eLkku «ÞíLk
yÞkuæÞkÚke îkrhfk íkhV «Þký ÚkÞku. {wÏÞ níkku. ¼Âõík¼kð yLku ÔÞðnkhfwþ¤íkk Mðk{e{kt sL{
fux÷kf rËðMku îkrhfk síkkt Ãknu÷kt SðLk{wõíkkLku {¤ðk Ãknu÷k Úke s níkk.
ËþoLkLkku áZ rð[kh nkuðkÚke ÃkqAíkkt ÃkqAíkkt ÷kus økk{u ÷û{ýËkMkLkk hk{ËkMk Mðk{e yLku {wõíkkLktË Mðk{eLke su{ hk{kLktË
ðihkøkeykuLkwt 500 Lkwt ÷~fh ykðe ÃknkUåÞwt. Mðk{e yLku Lke÷ftXðýeoLke yLkwð]r¥k{kt hnuíkk Mk{ŠÃkík Mktík ©enrhLkk
÷kus økk{u MkËTøkwÁ hk{kLktË Mðk{eLkkt ËþoLk fÞko íkku hk{÷û{ý ð[LkLkk yLkwhkøke níkk.
òLkfe YÃku hk{kLktË Mðk{e{kt ËþoLk Úkíkkt Aºk [k{h rLkþkLk ztfkLkk ©enrhyu {ktøkhku¤{kt Mk{krÄ «fhý [÷kÔÞwt íkuLkkÚke Ãknu÷kt
XkXLku {wfkðeLku Mðk{eLke Mkk{u çkuMke økÞk. rLkíÞ Lkðk rËÔÞ ykLktËkLktË Mðk{eLku ðýeo{kt MkðkuoÃkhe ¼økðkLkÃkýkLkku rLkùÞ ÚkE
yLkw¼ðkuLkku ¾òLkku {¤e hnuíkkt îkrhfk sðkLkwt ¼w÷kE økÞwt. Ãkkt[ økÞku níkku. ©enrh rðþu»kÃkýu ÔÞðnkhLkkt fk{ku Mðk{eLke Mk÷kn
ÃktËh rË’ ðeíÞk ÃkAe ðihkøkeyku [erÃkÞk ÃkAkzíkk sðkLke Wíkkð¤ Mkq[Lk ÷ELku fhíkk. ÃkqðoLkk økkËeÃkrík ðihkøke MkíMktøk{kt ykððkÚke
fhðk ÷køÞk. íÞkhu ÷ûýËkMku fÌkwt fu “{khu íkku ynª s îkhfk” yLÞ ðihkøkeyku MktLÞkMkeyku ©enrhLkk ykr©ík Úkðk ÷køÞk. ykðk
ík{khu òðwt nkuÞ íkku sE ykðku. íÞkhu yLÞ ðihkøkeyku îkrhfk ËþoLk MkkÄwykuLkwt rLkÞ{Lk fhðkLke sðkçkËkhe ©enrhyu ykLktËkLktË Mðk{eLku
fheLku Ãkhík ykðíkkt ÷û{ýËkMku ÃkkuíkkLke økkËeLkku ðkhMkku çkeò ÞkuøÞ MkkUÃke níke.
rþ»ÞLku MkkUÃkeLku yÞkuæÞk ÃkkAk {kufÕÞk. yLku Ãkkuíku su òuEíkwt níkwt ykLktËkLktË Mðk{eLkk «Mktøkku yMktÏÞ Au Ãkhtíkw ßÞkhu y{ËkðkË
íku {¤e økÞwt {kLke hk{kLktË Mðk{eLkk rþ»Þ ÚkELku hÌkk. Mðk{eyu þnuh{kt ytøkúus Mkhfkhu {trËh fhðk s{eLk ykÃke íÞkhu Mk¼k{kt
÷û{ýËkMkLku ¼køkðíke {nkËeûkk ykÃkeLku ykLktËkLktË Lkk{ hkÏÞwt. ©enrhyu fÌkwt fu {trËh fhðk fkuý sþu ? íku ð¾íku fkuE ftE çkkuÕÞk
ykLktËLktË Mðk{e økwÁ hk{kLktË Mðk{e yLku hk{ËkMk Mðk{e, s Lkrn. íÞkhu ©eS{nkhksu ykLktËkLktË Mðk{eLku çkku÷kðeLku fÌkwt
fu Mðk{e ík{u Ãkqðko©{{kt hksðtþ hneLku yLkuf {trËhku çkLkkÔÞkt Mðk{eLke ô{h 104 ð»koLke níke. ÃkkŠÚkð ËunLkku yÂøLk MktMfkh
Au. íkuÚke ík{u y{ËkðkËLkwt {trËh fhðk òyku. fwþ¤íkkLkk økwýku suík÷Ãkwh ËuðMkhkuðhLkk rfLkkhu ykðu÷ yûkh Vq÷ðkze{kt fÞkuo níkku.
òuELku «¼wyu Ãkkt[ YrÃkÞk íkwtçkze{kt ykÃkeLku {trËh çkktÄðk {kufÕÞk. ßÞkt nk÷ ¼ÔÞ M{]rík MÚkkLk çkLkkððk{kt ykÔÞwt Au.
Mðk{e rþ»Þ {tz¤Lku MkkÚku ÷E y{ËkðkË ykÔÞk. ©enrhLkku y{ËkðkË ©e LkhLkkhkÞýËuðLkwt {trËh rLk{koý rLkŠðÎLku
Ãkqýo hkSÃkku nkuÞ yLku ÃkkuíkkLke ykøkðe fk{Lke MkqÍçkqÍ nkuÞ, ð¤e MkBÃkÒk Úkíkkt Mkt«ËkÞLkk rðsÞLkk ztfk rËøktík{kt økksðk ÷køÞk.
{nkhksLku hkS fhðkLkku yuf{kºk nuíkw nkuÞ íÞkt su Ãký MktfÕÃk rðÄ{eoykuLkkt {kuZkt fh{kE økÞkt. MknòLktË Mðk{eLkku [khu rËþk{kt
ÚkkÞ íku Mkðuo MkíÞ ÚkkÞ. Mkt«ËkÞLkwt «Úk{ {trËh çkLke hÌkwt nkuÞ, sÞsÞfkh ÚkÞku. íkuLkku Þþ MkËTøkwÁ ykLktËkLktË Mðk{eLkk ¾kíkk{kt
Ãkrù{ ¼khíkLkwt {wÏÞ þnuh nkuÞ ßÞkt {íkÃktÚkeykuLkk yLkuf ykÔÞku. íÞkh ÃkAe çkeòt Lkð {trËhku{kt Ãký ykLktËkLktË Mðk{eLke
y¾kzkykuLkk Mkk{úkßÞ nkuÞ yuðk [íkw»fkuý MktfxLke ð[{kt {trËh ÞÚkkÞkuøÞ Mkuðkyku ÃkkÞkLkk ÃkÚÚkhLke su{ Au. MksoLkLkwt fk{ nkuÞ
çkktÄðwt Mðk{eLkk SðLkLke {kuxe fMkkuxe yLku {kuxku Ãkzfkh níkku. fu Mk{iÞku, ðkË nkuÞ fu rððkË çkÄk{kt ykLktËkLktË Mðk{eLke sYh
ykLktË Mðk{e çkÄk{kt Ãkkhtøkík níkk íkuÚke Ëw~{LkkuLkk «ÞíLkkuLkk Ãkzíke. Mðk{eyu SðLkLkk ÃkkA÷k 30 ð»ko suík÷Ãkwh{kt Mkuðk fhe
fkr{Þkçk Úkðk ÷køÞk yLku {trËhLkk ÃkÚÚkhku økkuXðíkk síkk níkk. yLku yLkuf økk{ku su{fu, økk{ze økk{ ðøkuhu{kt nrh{trËhku çktÄkÔÞk.
Mðk{eLkk s{ýk nkÚk{kt ÃkÈ (f{¤)Lkwt r[ö níkwt yux÷u suykuLkk yLkuf Ãkh[kyku þk†ku - ðkíkkoøkútÚkku{kt ÷¾kÞu÷k Au.
÷û{e íkku ¾qxu s Lkrn. Ãký ÷û{e çktÄLkfíkko nkuÞ yux÷u MktÃkr¥kLku • ykLktËkLktË Mðk{eLku ©enrhLkku rLkùÞ ÚkÞku
LkSf ykððk Ëuíkk Lkrn. yÞkuæÞk{kt ykLktË Mðk{eyu yüktøk Þkuøk MkkÄðkLkku yÇÞkMk
Mð¼kðu Lkh{ ¾hk yLku fzf Ãký ¾hk. WËkh Ãký ¾hk fÞkuo, Ãký {LkLkk MktfÕÃk çktÄ Lk ÚkÞk. ÃkAe yu{ rð[kh fÞkuo fu,
yLku fhfMkhðk¤k Ãký ¾hk. rðLkÞ yLku Lk{ú ¾hk yLku þºkwykuLku
‘{LkLkk MktfÕÃk {xíkk LkÚke. {kxu nðu íkku íkeÚko{kt VÞko fhþwt.’ yu{
árü {kºkÚke ftÃkkðLkkh ¾hk - Ãkhtíkw Síkðk {kxu «u{YÃke MkkÄLkLkku
rð[kheLku íkeÚko{kt Vhíkkt Vhíkkt ÷kusÃkwhLkk Mke{kzk{kt ykÔÞk, íÞktÚke
s WÃkÞkuøk fhíkk.
{LkLkk MktfÕÃk çktÄ ÚkE økÞk. íÞkhu yu{ rð[kh ÚkÞku su, ‘yk
Mkt«ËkÞLkwt Mkðo «Úk{ {trËh y{ËkðkËLkk rLk{koíkk, suík÷Ãkwh
økk{{kt fkuE Eïh{qŠík Mk{Úko ÃkwÁ»k Au, þk {kxu su, {khk MktfÕÃk
{trËhLkk rLk{koíkk, ¼Y[ {trËhLkk rLk{koíkk íku{s 27 sux÷k nrh
çktÄ ÚkE økÞk.’ yuðku rð[kh fheLku {nkhks {X ¼hzíkk níkk,
{trËhkuLkk rLk{koíkk MkËTøkwÁðÞo ykLktËkLktË Mðk{eLkk SðLkLkk yLkuf
íÞkt ÃkkMku ykðeLku çkuXk. fk¤e fk{¤e ÃkkMku níke. Lku íku yu{ çkkuÕÞk
«Mktøkku Mkt«ËkÞLkkt þk†ku, ðkíkko, økúLÚkku, fkÔÞøkúLÚkku{kt ÷u¾fkuyu
su, “{nkhks ! ík{khk{kt fktE yiïÞo Au ?” íÞkhu {nkhks çkkuÕÞk
÷ÏÞk Au íku ¼rð»ÞLkk ÷u¾{kt ÷¾eþwt. Mðk{eLkku yûkhðkMk
fu, “ík{khu fktE òuðwt nkuÞ íkku yiïÞo Ëu¾kzeyu.”
suík÷Ãkwh{kt Mktðík 1917 ykMkku ðË yufkËþeLkk rËðMku ÚkÞku íÞkhu
íku Mk{Þu MkkÄw ykðeLku yu{ çkkuÕÞk su ‘yk fkuý Au ? íÞkhu ÷ze íku{kt y{u þwt fheyu.” yu{ íkuýu LÞkÞ fÞkuo. ÃkAe ykLktËkLktË
{nkhks çkkuÕÞk su, “½qzLkwt çkå[wt Au, íku õÞktfÚke QzeLku ykÔÞwt Mðk{e ykrË MkkÄwykuyu {kr¤Þk sELku ðzkuËhkLkk çkkçkkS ÃkkMku
Au, íku n{ýkt Qze sþu.” yu{ fneLku nMÞk, Ãký ykLktË Mðk{eLku VrhÞkË fhe íÞkhu íkuýu ÄúktøkÄúkLkk hkò WÃkh yrøkÞkhMkku yrøkÞkhMkku
íkku {nkhksLku rð»ku yrík nuíku fheLku ð]r¥k òuzkE økE ™u ‘yk MkkûkkíkT YrÃkÞkLkk çku {kuþ÷ {kufÕÞk. íkuLku YrÃkÞk Ëhçkkhu ðihkøke ÃkkMkuÚke
¼økðkLk Au’ yuðku rLkùÞ ÚkE økÞku. ÃkAe íÞkt {nkhks ÃkkMku s yÃkkÔÞk. (©enrh[rhºk ®[íkk{rý ¼køk-3, ðkíkko-395)
hÌkkt. (MkËT.©e rLkøkwoýËkMk Mðk{eLke ðkíkku ðkíkko-525) • ºký {kuxk MktíkkuLke ÂMÚkrík
• ÄúktøkÄúk MktíkkuLku ðihkøkeykuyu {kÞko Lku ykLktËkLktË Mðk{eyu yLku fkuE Mk{ÞLku rðþu {nkhksu ykLktËkLktË Mðk{e, {wõíkkLktË
VrhÞkË fhe Mðk{eLku yLku MðYÃkkLktË Mðk{eLku ÃkqAâwt fu, “ík{Lku fkuEf r¢ÞkLku
yuf Mk{ÞLku rð»ku {nkhksu MkkÄwLku ÄúktøkÄúu sðkLke yk¿kk fhe rðþu fu fkuEf ÃkËkÚko rðþu y{u òuzeyu íkku ík{Lku íkuLkku rðûkuÃk ÚkkÞ
Lku fÌkwt su “ík{u Mkðuo ºký rËðMk íÞktLkk hk{{nu÷{kt hnuòu.” ÃkAe fu Lk ÚkkÞ ?” íÞkhu íku{ýu su{ ÃkkuíkkLku ðíkoíkwt níkwt íku{ fÌkwt. íku{kt
íku MkkÄwyku íÞkt økÞk Lku hk{{nu÷{kt QíkÞko íÞkhu «Úk{ íkku íÞktLkk ykLktË Mðk{e yu{ çkkuÕÞk su, “y{u íkku ík{khe yk¿kkyu fheLku
çkkðkykuyu fkuE çkeò çkkðk òýeLku ¼kusLk ðøkuhu Mkífkh fÞkuo. fheyu yux÷u rðûkuÃk sýkíkku LkÚke.”
íÞkhu yu MkkÄwyku íkku Mðkr{LkkhkÞý-Mðkr{LkkhkÞý yu{ ¼sLk ÃkAe {wõíkkLktË Mðk{e çkkuÕÞk su, “ík{u yk¿kk fhku yux÷u
fhðk {ktzâk. íÞkhu íkuykuyu òtÛÞwt su “yk íkku Mðkr{LkkhkÞýLkk fneyu, Ãký ytíkð]or¥k fheLku ík{khe {qŠíkLku ytíkh{kt Äkheyu Lku suðe
MkkÄw Au” yu{ òýeLku íku{Lku fkZðkLkku ½ýku WÃkkÞ fÞkuo Ãký MkkÄw þktrík hnu Au íkuðe hnuíke LkÚke. ÃkAe òu yuf ðUík ð]r¥k çknkh fkZe
íÞktÚke LkeMkÞko Lkrn Lku çkkuÕÞk su “ík{u MkwÍu íkux÷k WÃkkÞ fhþku nkuÞ íkku yuf nkÚk ytíkh{kt Wíkkheyu íÞkhu þktrík ÚkkÞ Au.”
íkku Ãký y{u ºký rËðMk MkwÄe íkku yktneÚke Lkrn sEyu, þk MkkÁ ÃkAe MðYÃkkLktË Mðk{eyu fÌkwt fu, “y{u íkku ík{khe {qŠík
su y{khk økwÁyu yk¿kk fhe Au.” ÃkAe íku økkuÃkk¤ËkMku MkkÄwLku rðLkk çkeswt fktE Ëu¾íkk s LkÚke. ßÞkt ßÞkt sEyu íÞkt íÞkt ík{khe
¾kðk Lk ËeÄwt Lku {kÞko íkku Ãký ¼qÏÞk Ãkze hÌkk ÃkAe íku ðkíkLke s {qŠík Ëu¾kÞ Au. íku y{khu íkku fþku rðûkuÃk Úkíkku LkÚke.” (MkËT.
økk{Lkk {nksLkLku ¾çkh Ãkze yux÷u íkuýu ¾e[ze yÃkkðe. ÃkAe ©e rLkøkwoýËkMk Mðk{eLke ðkíkku, ðkíkko-350)
íku MkkÄw íÞktÚke ºkesu rËðMku [k÷e LkeféÞk Lku økk{ {UÚkký ykðíkk • {nkhksu ykLktËkLktË Mðk{eLku MktíkkuLkku {rn{k fÌkku
níkk íÞkt hMíkk{kt ðihkøkeykuyu ÷qtxâk Lku {kÞko íku ð¾íku çkúñkLktË yLku Mkðuo MkkÄwLkkt {tz¤ çkktÄðk íkÚkk íku{Lku Vhðk {kuf÷ðkt
Mðk{eyu íku ðihkøkeLku fÌkwt su ‘íkwt íkkhe íkhðkh ¼kUÞ {u÷eLku MkkÄwLkku RíÞkrËf fkÞoLku ykLktË Mðk{e fhíkk níkk. íku{kt fxu÷kf MkkÄw
Mkk{kLk çkktÄu Au Ãký fkuEf íkkYt fk{ fkZe Lkk¾þu Lku rLk{koLke ðúík rnLËwMíkkLke íkÚkk fux÷kf MkkÄw Ãktòçke, íku ykLktË Mðk{eLke yk¿kk{kt
[qfþu” yu{ íku ðihkøke MkkÄwLku ÷qtxeLku økÞk ÃkAe ykLktËkLktË Lkku’íkk ðíkoíkk. íÞkhu ykLktË Mðk{eyu {nkhksLku fÌkwt fu, “MkkÄw íkku
Mðk{eyu ÄúktøkÄúk sELku hkòLku fÌkwt íÞkhu íku çkkuÕÞk su, “økkÞwt økkÞwt çknkuík yztçkøke nu, Lku yk¿kk{kt Lkrn ðíkoíkk nu.” íÞkhu {nkhks
yu{ çkkuÕÞk fu, “fux÷kf íkku yûkh, økku÷kuf, ðifwtX, ïuíkîeÃk, íkku ¿kkLk ð]rØ Ãkk{u. ßÞkhu MkðkuoÃkheLku rLkùÞLke ½uz çkuMku íÞkhu íkuLke
çkrÿfk©{krËf Äk{kuLkk {wõík Au. yLku fux÷kf íkku ¼økðkLkLkk rLkþkLke su çkeòLku Mk{òðíkkt ykðzu. yiïÚkeo Lk Úkðwt Ãký
yðíkkh Au Lku fux÷kf {kuxk Ér»k Au, íku ík{khe yk¿kk{kt fu{ ðíkuo ? ¼økðrÒkc Úkðw t . (©e Mðkr{LkkhkÞý ¼køkðík, Mft Ä -3,
{kxu sux÷wt ðíkuo íkux÷wt ðíkkoðku. yu{Lkwt Mkk{ÚÞo íkku y{u hkufe hkÏÞwt yæÞkÞ-8)
Au yux÷u sýkíkwt LkÚke, Ãký yu íkku çknw Mk{Úko Au.” yu ðkík • ykLktËkLktË Mðk{eyu ©enrhLke MkwtËh Ãkqò fhe
Mkkt¼¤eLku ykLktË Mðk{e íkÚkk çkeò Mkðuo ykùÞo ÃkkBÞk. (MkËT.©e økZÃkwh{kt ©eS{nkhks LkkLkeçkk ðk¤k Wøk{ýk çkkhLkk
rLkøkwoýËkMk Mðk{eLke ðkíkku, ðkíkko-556) ykuhzkLke ykuMkheyu Wøk{ýu {w¾kh®ðËu Mk¼k fheLku rçkhks{kLk
• ykLktË Mðk{e fnu ‘nk ©eS{nkhks MkðkuoÃkhe Au’ níkk. íku Mk{ÞLku rð»ku økk{ MkwhíkLkku Mkt½ ykÔÞku. íÞkhu Mkt½k¤w
y{ËkðkË {trËh{kt sqLkkøkZÚke økwýkíkkíkeLktË Mðk{e ÃkÄkÞko nrhsLk Mkðo ykðe {nkhksLku ËtzðíkT «ýk{ fhe çkuXk. íÞkhu
níkk íku Mk¼k{kt hkus ¿kkLk-ðkíkku Úkíke níke. ÃkAe økwýkíkeíkkLktË ©eS{nkhksu ¾çkh ÃkqAeLku Wíkkhku fhkÔÞku.
Mðk{eyu ykLktË Mðk{eLku ÃkqAâwt su hMíku [k÷íkkt ÷kufkuyu ík{Lku íkÚkk yLku çkesu rËðMku íku nrh¼õíkkuu s÷uçke-÷kzwLke hMkkuE
ík{khe MkkÚku níkk íku{Lku hk{f]»ýYÃku ËeXk, yux÷u ík{Lku hk{f]»ý ykÃke. Lku {nkhks MkkÁ ¼uxMkk{økúe {kt fzkt, ðuZ, ðªxe, çkksw,
fÌkk : íku ðkík ÞkË Au fu ? íkku fnu : nk. ð¤e yuf ð¾ík ÃkkU[e, srhÞkLke ò{ku, Mkwhðk¤, ¾uMk, Ãkk½ ðøkuhu ½ýkt {qÕÞðk¤k
©eS{nkhksu [kuhýku ÃknuÞkuo. [kh íkMkwLke fkuhLkwt [erýÞkðk¤wt furzÞwt Ãkkuþkf ÷kðe {nkhksLke Ãkqò fhe. yuðe heíku ykX Ënkzk MkwÄe
ÃknuÞwO. {kÚku çkúkñýLke Ãkk½ze {qfeLku xeÃkýwt ½kÕÞwt. fÃkk÷{kt ykzwt MkwíkhVuýe, çkhVe ðøkuhu Mkkhkt Mkkhkt ÃkfðkLk fhkðe hMkkuEyku
rík÷f fÞwO. zkuf{kt {k¤kyku Lku VfehLke íkMkçke Ãknuhe Lku ¾¼u çktËqf ykÃke. íku{s ¼khu {q÷ðk¤k [tËLk ÃkkuþkfÚke {nkhksLke Ãkqò
÷eÄe. ÃkAe Mk¼k{kt ykðe ÃkqAâwt su y{ku fkuLkk suðk Aeyu ? íÞkhu fheLku ÃkAe ykhíke Wíkkhe. ÃkAe {nkhks ÃkkMku þe¾ {ktøkeLku
Mkki rð[khe hÌkk : fkuLkk suðk fnuðk, íku fktE MkwÍTÞwt Lkrn. Ãký Mkt½k¤w {kýMk Mknw [kÕÞk.
Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLku fÌkwt fu y{u fkuE yðíkkh suðk LkÚke. y{ yLku íku Mkt½ økÞk ÃkAe ykLktË Mðk{eyu {nkhksLku «kÚkoLkk
suðk íkku y{u yuf s Aeyu. íku ðkík òýku Aku fu ! íÞkhu ykLktË fhe su, ‘{khu Ãkqò fhðe Au !’ íÞkhu {nkhksu fÌkwt su, Xef Ãkqò-
Mðk{e fnu : ‘nk, yu ðkík ¾he Au’ “fkurx f]»ý íÞkt òuzu nkÚk, Mkk{økúe ÷kðku Lku Ãkqò fhku.’ íku Mk{u {nkhks íkuLku íku ykuhzu rðhks{kLk
MkËTøkwÁ ßÞkt ¾u÷u ðMktík.” yu feíkoLk çkku÷eLku yk þçËku ðkhu ðkhu níkk Lku Mðk{eyu A-Mkkík ¼kíkLkwt [tËLk ÷kðe {nkhksLku þhehu íkÚkk
çkku÷u yLku ÃkkuíkkLkwt MðYÃk Mk{òðu. íÞkhu ykLktË Mðk{e fnu ‘nk, ¼k÷Lku rðþu ¼kík ÃkkzeLku [tËLk [håÞkt Lku fw{fw{Lkku [ktË÷ku fÞkuo.
ðkík Mkk[e Au, ©eS{nkhks MkðkuoÃkhe ¼økðkLk Au.’ yu{ Lku ÃkAe Akíke, WËh íkÚkk çku ¼wò Lku MkkÚk¤, økkuXý, ®Ãkze Lku
y{ËkðkËLke Mk¼k{kt ykLktË Mðk{eLku {kuZu MkðkuoÃkheÃkýkLke nk [hýkh®ðË WÃkh yu heíku {nkhksLke Ãkqò fheLku A-Mkkík òíkLkkt
Ãkzkðe. {kxu ¿kkLk Mk{sðwt nkuÞ íkku MkíÃkwÁ»kLkku Mk{køk{ fhðku, [tËLk swËe swËe ¼kíkÚke [håÞkt suÚke þku¼k çknw ykðe.
íku òuELku ykLktË Mðk{eyu VheLku çkÄu þhehu Mkkhe ÃkuXu nkuík íkku ¼khu ÷k¼ Úkkík yLku y{Lku íkku íku þku¼k òuE çknw ykLktË
rLknk¤eLku òuÞwt. Lku su ytøk [håÞk rðLkk hnu÷ íÞkt VheÚke [håÞwt ykÔÞku. íÞkhu ©eS{nkhksu fÌkwt su, ‘yu økkuðÄoLk¼kELku íkku
Lku íku [tËLk {æÞu çkÄu þhehu fw{fw{Lkk [ktË÷k fÞko. Lku ÃkAe MkwtËh {nkhksLke {qŠík yuf fkuÃkeLk¼h nkuÞ íkku Ãký íkuÚke yrÄfku ykLktË
ïuík Mkqû{ ò{ku ÃknuhkÔÞku Lku íku WÃkh økw÷kçke htøk Aktxâku, suÚke ykðu Au.’ íÞkhu Mðk{e çkkuÕÞk fu, ‘yuðku fktE ykLktË ykðu ?”
ò{ku þhehu [kUxe økÞku Lku [tËLkLke çkÄe ¼kík ò{k MkkUMkhe Ëu¾kðk íÞkhu {nkhks çkkuÕÞk su, ‘yuLke ðkík swËe Au Lku ík{khe Ãký ðkík
÷køke - Lku {MíkfLku rð»ku økw÷kçk, [tÃkk, [{u÷e ykrË MkwtËh swËe Au.’ ({nkhksLke ÷e÷k-12)
MkwøktÄe{kLk Ãkw»ÃkLke Ãkk½ økqtÚkeLku Ähe. yuðe þku¼k òuELku Mk¼k{kt • ©enrhyu ðzíkk÷Úke ykLktË Mðk{eLku økZÃkwh {qŠík ÷uðk
çkuXu÷k nrhsLk, íku{kt fux÷kfLkkt Lkkze «ký íkýkE økÞkt Lku fux÷kfLku {kxu {kufÕÞk
Mk{krÄ ÚkE økE Lku suLku Lkkze-«ký fu Mk{krÄ Lknkuíke Úkkíke íkuLku yuf Mk{u {nkhks økZÃkwh{kt rçkhksu Au. íku {nkhksLku yuðku
Ãký Lkkze-«ký ¾U[kELku Mk{krÄ ÚkE, Lku {qŠíkLku rð»ku suLku nuík Lkkuíkwt rð[kh su, {trËh fheLku íku{kt {qŠíkyku ÃkÄhkððe. yuðk rð[khÚke
Úkkíkwt íkuLku Ãký nuík ÚkÞwt. {nkhks Mk¼k fheLku rçkhksu. íÞkhu çkkuÕÞk su, ykÃkýu {qŠíkyku
yuðe heíku ©eS{nkhksu Ãkkt[-A ½ze ËþoLk ËeÄkt. Lku íÞkh ÷uðe. yu{ çkesu Lku ºkesu rËðMku Mk¼k{kt {nkhks Mkt¼kÞko fhu.
ÃkAe Lkkøk{k÷kLkk ðtzk{kt Lkknðk ÃkÄkÞko Lku íku ðtzk {æÞu çkkòuX íkuðk Mk{k{kt {wõíkkLktË Mðk{e ðzkuËhuÚke ykÔÞk. íÞkhu íku{ýu
WÃkh Wøk{ýu {w¾kh®ðËu rðhks{kLk ÚkÞk. yLku [tËLk ¼hu÷ku ò{ku {nkhksLku fÌkwt su, ‘ðzkuËhuÚke ÷û{eLkkhkÞýLke {qŠík y{u ÷kðíkk
ÃknuÞkuo níkku íku WíkkheLku ÃkAe çkÄu þhehu [h[u÷wt [tËLk WíkkÞwO. ÃkAe
níkk, Ãký hMíkk{kt ðhMkkË ÚkðkÚke økkzwt [kÕÞwt Lknª, {kxu çkku[kMký{kt
çkúñ[kheyu {nkhksLku ytøku [ku¤eLku LkðhkÔÞk Lku LkkneLku Y{k÷
{qfðk ykÔÞk Aeyu.’ íÞkhu {nkhksu fÌkwt su, ‘íku ÷û{eLkkhkÞýLke
ðíke þheh ÷qAâwt Lku Ãkeíkktçkh Ãknuhe [k¾ze WÃkh [zeLku LkkLkeçkk-
{qŠík íkku ðzíkk÷{kt ÃkÄhkðþwt, ynªÞkt LkÚke ÷kððe. Lku Mðk{e !
ðk¤k ykuhzu ÃkÄkÞko.
ykÃkýu {qŠíkyku ÍkÍe òuEyu Aeyu.’ íkuðk{kt nMkLk¼kE økk{
íku ð¾íku {nkhksu yuf Ãkeíkktçkh s Ãknuhu÷wt Lku W½kzwt {Míkf
÷kXeyu økÞk níkk íÞkt ºký økkzeyku {qŠíkyku ÷ELku Mk÷kx ðu[ðk
Lku W½kzu þhehu rçkhkßÞk níkk yLku ÃkkuíkkLkk {w¾kh®ðËLke ykøk¤
Mk¼k ¼hkELku çkuXe níke. íku Mk{Þu økk{ {ktøkhku¤Lkk økkuðÄoLk¼kE MkkÁ ykðu÷k. íÞkhu nMkLk¼kEyu íku {qŠíkykuLke økkze ºký økZzu
ykÔÞk. íkuLku òuELku rLkíÞkLktË Mðk{eyu fÌkwt su, ‘økkuðÄoLk¼kE ! ÷kððk MkkÁ yu Mk÷kxLku fÌkwt su, ‘y{khu {qŠíkyku hk¾ðe Au.’ íku{
ík{u õÞkt økÞk’íkk ? ykðku {kuxku ÷k¼ Lku ykLktË íku{kt ík{u hne fnuðkÚke íku økkzkt íÞktÚke [kÕÞkt. íku ðkx{kt [khýLkwt Mk{rZÞk¤wt íÞkt
økÞk ! íku ykLktË íku þwt ? íkku {nkhksLke ykLktË Mðk{eyu Ãkqò ykÔÞkt.
fhe. yuðe þku¼k íkku fkuE Ëk’zku ËeXe Lk níke ! Lku íku{kt ík{ku hne yux÷k{kt {nkhks ðzíkk÷ Mk{iÞku fhðk ÃkÄkÞko Lku ðktMkuÚke
økÞk ! yu ík{khu çknw {kuxe ¾kux økE, fu{fu yu Mk{ÞLku rðþu ík{u íku økkzkt økZÃkwh{kt ykÔÞkt. íÞkhu íku økkzktLku hkuõÞkt Lku økkzkt ykÔÞkLkk
¾çkh ðzíkk÷u {nkhksLku ÷ÏÞk. íÞkhu íÞktÚke {nkhksu ykLktË Mðk{e Lku nMkLk õÞkt Au ? íkuýu {qŠíkyku fu{ hk¾e Lkrn ?” íÞkhu
Mðk{eLku {qŠíkyku ÷uðk MkkÁ {kufÕÞk. íÞkhu íkuýu økZÃkwh ykðeLku nMkLk¼kE {nkhksLkkt [hýLku MÃkþo fhíkkt Mkwhðk¤Lkwt zkuhýwt fkZíkkt
Mk÷kxLku çkku÷kÔÞk. Lku íku Mk÷kxLku fÌkwt su, ‘ík{khu {qŠíkyku ykÃkðe Ãkzâwt {qfeLku {nkhks ykøk¤ nkÚk òuzeLku çkkuÕÞk su, ‘nwt nksh
Au ?’ íÞkhu Mk÷kxu fÌkwt su, ‘{nkhks, {qŠíkyku ðu[ðk MkkÁ íkku Awt’ íÞkhu {nkhksu fÌkwt su, “{qŠíkyku fu{ Lk hk¾e ?” íÞkhu
yks ÃktËh Ënkzk ÚkÞk çkuXk Aeyu.’ nMkLk¼kEyu sðkçk ËeÄku su, ‘{nkhks ! nwt LkÚke òýíkku, {kxu
íÞkhu ykLktË Mðk{eyu fÌkwt su, ‘÷kðku {qŠíkyku Ëu¾kzku.’ íÞkhu ykLktË Mðk{eLku ÃkqAku.”
íku{ýu ºkýu økkze{ktÚke {qŠíkyku Ëu¾kze. íku ykLktË Mðk{e òuELku ykX ÃkAe {nkhks çkkuÕÞk su, “íku Mk÷kx y{Lku Wøkk{uzeyu
{qŠíkyku ÷uðkLkku Xhkð fÞkuo. íÞkhu Mk÷kxu fÌkwt su, “{nkhks, çkÄe {éÞk níkk, íku yLku y{u ÃkkAk ðk¤ðkLkku çknw Ëk¾zku fÞkuo Ãký
{qŠíkyku hk¾ku. fu{ fu, yux÷k MkkÁ íkku y{u ÷kXeyuÚke ynª MkwÄe ykÔÞk Lkrn.” íÞkhu nMkLk¼kEyu {nkhksLku fÌkwt su, “ík{u fnku
ykðeÞk Aeyu. {kxu çkÄe {qŠíkyku hk¾ðe nkuÞ íkku hk¾ku, Ãký ykX íkku Mk÷kxLku ÃkkAk ðk¤e ykðwt.” íÞkhu {nkhksu fÌkwt su, ‘y{u íkuLku
{qŠíkyku íkku Lknª ykÃkeyu.” yk{ fne Mk÷kx [kÕÞk. íÞkhu ðk¤ðkLkku çknw Ëk¾zku fÞkuo íkkuÞ ÃkkAk ðéÞk Lkrn. íku íkkhkÚke fu{
Mðk{eyu çknw íkký fhe Ãký hÌkk Lkrn Lku økZÃkwhÚke Wøkk{uze økÞk. ykðþu ?” íÞkhu nMkLk¼kEyu {nkhksLku fÌkwt su, “y{u ðuÃkkheLke
Lku {nkhks ðzíkk÷Úke Mk{iÞku fheLku ykðíkkt Wøkk{uzeyu heík òýeyu {kxu Mkku f¤k fheLku Ãký Mk÷kxLku ÃkkAk ÷kðeþ.”
¼uøkk ÚkÞk. íÞkhu {nkhksu Mk÷kxLku fÌkwt su, “økkzeyku{kt þwt Au ?” íÞkhu {nkhks çkkuÕÞk su, “ykLktË Mðk{eLke ½kuze WÃkh çkuMkeLku
òyku Lku Mk÷kxLku íkuze ÷kðku.”
íÞkhu Mk÷kxu fÌkwt su, “{qŠíkyku Au.” íÞkhu {nkhksu fÌkwt su, “fux÷e
ÃkAe nMkLk¼kE íkuzðk økÞk, íku økk{ ÍªÍkðËh økkzkt ¼u¤kt
{qŠíkyku Au ?” íÞkhu Mk÷kxu fÌkwt su, “AÔðeMk {qŠíkyku Au.” íÞkhu
ÚkÞkt Lku Mk÷kxLku fÌkwt su, “Mkku YÃkiÞu Ëþ YÃkiÞu {khk Ë÷k÷eLkk
{nkhks çkkuÕÞk su, “y{khu ÷uðe Au, {kxu [k÷ku økkzkt ÃkkAkt
Lku ík{khe çkÄe {qŠíkyku {khu ðu[e Ëuðe.” yu{ fneLku Mk÷kxLku ÃkkAk
ðk¤ku.” íÞkhu Mk÷kxu fÌkwt su, “ík{khk MkkÄwLku {qŠíkyku ykÃkíkk níkk,
ðkéÞk Lku økZzu ykðe yÞkuæÞkðkMkeðk¤k ðtzk{kt økkzkt AkuzkÔÞkt.
Ãký hk¾e Lknª. {kxu ÃkkAk Lknª ð¤eyu.” yux÷u {nkhksu fÌkwt
íÞkhu {nkhksu Ãkkuíkk ÃkkMku íkuzkÔÞk Lku nMkLk¼kELku fÌkwt su, “yk
su, “y{khu íkku çkÄe {qŠíkyku hk¾ðe Au, {kxu [k÷ku.” íÞkhu Mk÷kxu
Mk÷kxLku MkeÄkt ykÃkku.” yux÷u Mk÷kxu fÌkwt su, “{nkhks ! y{u
fÌkwt su, “{nkhks ! ík{u ík{khk MkkÄwLkk fnuðkÚke Lkrn hk¾ku. {kxu MkeÄkt Lknª ÷Eyu, y{khu MkeÄkt ÷eÄktLke heík LkÚke.” íÞkhu {nkhksu
nðu ÃkkAk íkku Lkrn ykðeyu.” fÌkwt su, “ík{u MkeÄkt ÷uòu, Lkk Ãkkzku {k. fu{ fu, ík{u Mk÷kx Aku
ÃkAe {nkhksu økZzu ÃkÄkÞko Lku Mk÷kx íkku økZzu Lk ykÔÞk. Ãký {q¤ ík{u çkúkñý Aku, {kxu MkeÄkt ÷eÄk{kt þku çkkÄ Au ?”
ÃkAe {nkhks ½kuzeyu [zeLku Ëhçkkh{kt ykÔÞk Lku ½kuzeyuÚke íÞkhu Mk÷kxu fÌkwt su, “{nkhks, y{khku {k÷ ík{u hk¾þku yux÷u
Qíkhíkkt Mkki Ãkøku ÷køkðk ykÔÞk. íÞkhu {nkhks çkkuÕÞk su, ‘ykLktË y{u MkeÄkt ÷uþwt.” íÞkhu {nkhksu fÌkwt su, “ík{khku {k÷ y{u
hk¾þwt, {kxu MkeÄkt ÕÞku.” yu{ fneLku MkkfhLkkt MkeÄkt yÃkkÔÞkt Lku ykÃk Mkk[u Mkk[wt s òýðk {køkíkk nku íkku ík{Lku ËqhÚke òuíkkt fkuE
yu MkeÄkt s{eLku ðtzk{kt Mk÷kx yuf hkík hÌkk. yu{ s fnu fu yk fkuE †e Au !’ ykðwt Mkkt¼¤e ©enrh Vhe çkkuÕÞk,
yLku çkesu rËðMku Mkðkh{kt {nkhksu Ëhçkkh{kt {qŠíkykuLkkt ‘nu Ãkk»koËku ! SðLkk fÕÞký {kxu {U WØð Mkt«ËkÞ «ðíkkoÔÞku Au.
økkzkt {tøkkÔÞkt yLku ðkMkwËuðLkk ykuhzk{kt çkÄe {qŠíkyku WíkhkðeLku yk WØð Mkt«ËkÞ þwt Au íku su ÷kufku òýíkk LkÚke íkuyku yuðwt fnu
ykuhzk{kt Q¼e fhe. yux÷u {nkhksu {qŠíkyku WÃkh nkÚk Vuhðe Au fu SðLk Lkk{Lkku fkuE yuf ÃkwÁ»k ÚkE økÞku Au. íkuLku {wõíkk Lkk{Lke
[khu íkhV rLknk¤eLku òuÞwt Lku çkkuÕÞk su, “yk{ktÚke çkkðeMk {qŠíkyku †e níke. íku yk çku sýkyu ¼uøkk ÚkELku Mðkr{LkkhkÞýLkku ÃktÚk
hk¾þwt Lku [kh {qŠík Lkrn hk¾eyu. íkuLke rðøkík su, yuf fk¤¼ihðLke [÷kÔÞku Au. íkuÚke ÷kufku íkuLku SðLk {wõíkkLkku ÃktÚk fnu Au ! íkuyku
Lku ºký {qŠíkyku ðk½uïhLke, yu [kh {qŠík Lkrn hk¾eyu. fu{ fu, {khk Mkt«ËkÞLkwt fkuE ík¥ð òýíkk LkÚke. yLku {Lku Ãký yku¤¾íkk
yu y{khk ¾Ãk{kt Lk ykðu {kxu, yLku çkeS {qŠíkykuLkwt {q÷ fhku.” LkÚke.
íÞkhu íku{ýu {q÷ fÞwO su, ‘{qŠíkyku çkkðeþLkk YÃkiÞk [khMku Lku ©e ÔÞkÃkfuþ {wrLk fnu Au : ‘nu hksLkT ! ¼Âõík Ä{koí{s
[k÷eþ (440) ÷uþwt.’ íÞkhu {nkhks çkkuÕÞk su, “yux÷k YrÃkÞk ©enrh ykðe heíku rðLkkuË fhíkk fhíkk {køko{kt síkk níkk. íkuðk{kt
{qŠíkykuLke ®f{ík nkuÞ Lkrn, {kxu Vuh rð[kheLku ®f{ík fhku.” yu{ fkuE ¼õíksLk {nk«¼w ÃkkMku ykðe fnuðk ÷køÞk.’ nu {nkhks !
½ýe ¾U[-íkký fhe Ãký Mkkxwt çktÄ çkuXwt Lkrn. íÞkhu nMkLk¼kEyu ÃkkA¤ ykLktË Mðk{e Ëkuzíkk Ëkuzíkk ykðu Au {kxu ykÃk Q¼k hnku.
nhS X¬hLku fÌkwt su, “YrÃkÞk Mkkuyu YrÃkÞk Ëþ Ë÷k÷eLkk fÞko Ãkqýo ÃkwÁ»kku¥k{ ©enrh LkSfLkk fkuE ð]ûk Lke[u Q¼k hÌkk. íkux÷k{kt
Au, {kxu íku Mk÷kx ðÄkhu ®f{ík fhu Au. {kxu íku ðkíkLke {nkhksLku ykLktËkLktË {wrLk íku{Lkk {tz¤u Mkrník íÞkt ykðe ÃknkUåÞk. søkËeïh
½uz çkuMkkheLku íkÚkk Mk÷kxLku yk{íku{ Mk{òðeLku Mkkxwt MkwÄkhku.” ©enrhLku Ãk]Úðe WÃkh Ãkze ËtzðíkT fhðk ÷køÞk. ©enrhyu íkÃkMðe
íÞkhu nhS X¬h íÞkt sELku {qŠík çkkðeMkLkk YrÃkÞk [khMku Lku yuðk ykLktËkLktË {wrLkLku íkÚkk íku{Lkk MktíkkuLku {¤e Akíke{kt [hýkh®ðË
[k÷eMk ykÃkðkLkku Xhkð fhe Mk{kÄkLk fÞwO Lku {qŠíkyku ÷eÄe. Lku ykÃÞk. MkðoLkk fwþ¤ Mk{k[kh ÃkqAâk. ÃkAe {nwze íkhV ykøk¤
Mkwhík íkÚkk ¼qs íkÚkk Äku÷uhk íkÚkk Äku¤fwt Lku økZÃkwhLkkt {trËh{kt [kÕÞk. (MkíMktrøk¼q»ký, [íkwÚko ytþ, yæÞkÞ-8)
ÃkÄhkðe. ({nkhksLke ÷e÷k-25) • ykLktËkLktË Mðk{eyu ¾e[ze{kt ½e ÃkehMÞwt Lku ©enrhyu
• ©enrhyu ykLktË Mðk{eLku Akíke{kt [hýkh®ðË ykÃÞk ËqÄ ÃkehMÞwt íku Úkkuzwt níkwt íkkuÃký íku y¾qx ÚkÞwt
©enrh, Mktíkku-Ãkk»koËku MkkÚku yLkkurzÞk økk{Úke rðòÃkwhLkk {køkuo ¾khðk økk{u ©enrhyu íÞkt ¼õíkkuLku Mk{krÄ fhkðeLku
[k÷íkkt {nwze økk{ LkSf ykÔÞwt. íku ð¾íku ©enrhyu {Míkf WÃkh yûkhÄk{Lkkt ËþoLk fhkÔÞkt. Lku hkºku Mk¼k{kt ©enrhLkk {w¾Úke ykðe
Ãkk½ Äkhý fhðkLku çkË÷u ËqÄ suðe MkVuË ÃkAuze ykuZe níke. ÃkkuíkkLkk ðkík Mkkt¼¤eLku su Mk{sw níkk íku{ýu Ä{oLku MkðkuoÃkhe òýeLku
Mkuðføký MkkÚku ðkíkku fhíkkt fhíkkt ©enrhyu ÃkqAâwt, ‘nu Ãkk»koËku MkíMktøkLkku yk©Þ nh¾¼uh fÞkuo yÚkkoíkT MkíMktøke ÚkÞk. ßÞkhu Mkk[k
yíÞkhu nwt ík{Lku fuðku Ëu¾kW Awt ?’ zwtøkhSyu fÌkwt : nu {nkhks ! MkËTøkwÁ YÃk ©enrh «fx {éÞk íÞkhu søkík{kt fnuðkíkwt r{ÚÞk¿kkLk
yku¤¾kÞwt yLku ½uh ½uh Vhíkk r{ÚÞk økwÁykuLkwt ¿kkLk Ãký ÚkÞwt. ßÞkhu suLku su òuEyu íku ykøkún fheLku ÃkehMÞwt. s{Lkkhk MknwLku ½ýk s
hMkkuE íkiÞkh ÚkE íÞkhu ðýeo çkku÷kððk ykÔÞk. íku ðu¤kyu ©enrh ík]Ãík fÞko. ËqÄ íkku Úkkuzwt ÷kÔÞk níkk, íku çkÄkLku ÃknkU[kze ËeÄwt, Aíkkt
QXâk yLku Ãknuhu÷kt ð†ku yLku yk¼q»kýku íÞkt s WíkkÞkO. yuf fktEf ðæÞwt. òuLkkhk ÷kufkuLku ½ýwt ykùÞo ÚkÞwt fu ykðwt Mkk{ÚÞo
Ãkeíkktçkh ð† ÃknuÞwO yLku çkeswt {Míkf WÃkh Úkkuzwt hk¾eLku ykuZe {Lkw»Þ{kt nkuÞ Lkrn. (©enrh[rhºkk{]ík Mkkøkh, Ãkqh-4, íkhtøk-85)
÷eÄwt. Ä{oLkk ÷k÷ ©enrhyu nkÚk{kt Y{k÷ hkÏÞku yLku [hýku{kt • MkËT. ykLktËkLktË Mðk{eyu MðíktºkÃkýu Ëun Akuzâku
[k¾zeyku Ãknuhe. íku{kt [k¾zeykuLkku “[xkfT [xkfT” ykðku þçË økk{ suík÷Ãkwh{kt MkËTøkwÁ ©e ykLktË Mðk{eyu ÃkkuíkkLku Äk{{kt
ðkhkVhíke ÚkÞk fhíkku níkku. íku{s [hýku{kt su ÍktÍh ÃknuÞkO níkkt òðwt níkwt íkuÚke Mkðuo MkkÄw, çkúñ[khe íkÚkk Ãkk¤kykuLku çkku÷kðeLku íku{Lku
íku [k÷íke ð¾íku íkuLkku Íýfkhku Mkt¼¤kíkku níkku. {trËhLke ¼÷k{ý fheLku ÃkAe Ãkkuíku Mktðík 1917 Lkk ykMkku MkwË-
ßÞkt hMkkuE çkLkkðe níke íÞkt ©enrh ÃknkUåÞk. ykøk¤ yuf 11 Lku rËðMku yk ¼kiríkf ËunLkku íÞkøk fheLku yûkhÄk{{kt økÞk.
{Mkk÷ hk¾e níke. ÃkkýeÚke çktLku [hý ÄkuÞk, Y{k÷Úke íkuLku fkuhk (©enrh[rhºk ®[íkk{ýe ¼køk-3, ðkíkko-283)
fÞko. yuf MkkuLkuhe çkkòuX Ãkh ©enrh çkuXk. íÞkhu su ¼kusLk íkiÞkh zkfkuhLkk çkkuzkýk ¼õík çkeò yðíkkhu Ëk{kuËh
fÞkO níkkt íku ÷kÔÞk. MkkuLkkLkk Úkk¤ ¼kusLkkuÚke Ãkqhk ¼Þko níkk. íku ¼õík ÚkÞk
çkÄk ©enrh ykøk¤ ÷kÔÞk. ©enrh ÃkkuíkkLke Ár[Lku yLkwMkkhu «u{Úke
• MðYÃkrLkckr«Þ Ëk{kuËh ¼õík
çkÄwt MkhMk heíku sBÞk. ÃkAe ¾e[ze yLku ËqÄ ½ýk ¼kðÚke sBÞk.
{kuûk{køkoLkk MkkÄLkku þk†ku{kt yLkuf «fkhLkkt çkíkkðu÷kt Au,
©enrhyu s{eLku [¤wt fÞwO, s¤ÃkkLk fÞwO, nkÚk ÷qAeLku {w¾ðkMk
íku{kt yk¿kk yLku WÃkkMkLkk yu çku {wÏÞ Au. su RüËuð {nk«¼wLke
÷eÄku. sBÞk íku{ktÚke yuf Úkk¤ YÃkk ¼õíkLku ykÃÞku.
ykÃkýu ¼Âõík fheyu Aeyu íku{Lke yk¿kk «{kýu s ykÃkýwt ðíkoLk
©enrhLke MkkÚku sux÷k Mktíkku yLku Ëhçkkhku níkk íku çkÄkLke
çkhkçkh nkuÞ íkku s ykÃkýu þwØ Ãkkºk çkLke ¼Âõík fhðkLkk yrÄfkhe
Ãktøkík fhkðe. íku Mk{Þu Mknw ÃkkuíkÃkkuíkkLke heíku Ãktøkík fheLku çkuMke
ÚkE þfeyu Aeyu. íku{s yk¿kkÃkk÷Lk rðLkk «¼wLke f]ÃkkLkwt Ãkkºk
økÞk. ©enrhyu rð«kuLku fÌkwt fu nðu ÃkAe su rð«, ðkrýÞk yLku
Ãký ÚkE þfkÞ Lkrn. «¼w ykÃkýk WÃkh «MkÒk ÚkkÞ yLku ykÃkýu
fýçke Ãkxu÷, sux÷k s{ðkLkk nkuÞ íkux÷e ¾e[ze hk¾e {qfu Au.
ÃkkuíkkLkk {kLku yu {kxu su{ yk¿kkÃkk÷LkLke ¾kMk sYh Au, íku{ yuÚke
Mktíkku Mktíkku{kt ÃkehMku yLku Ëhçkkhku{kt Ãký ÃkehMku. ykLktËkLktË Mðk{e
Ãký yríkþÞ ykð~Þf MkðkuoÃkhe þwæÄ WÃkkMkLkkLke Au. fkhý fu,
¾e[ze{kt yufMkh¾e ÄkhÚke ½e ÃkehMku. MknwLku ÃknkU[u íku heíku çkÄwt
©eS{nkhks Ãkkuíku s çknw MÃkü þçËku{kt fnu Au fu, “fux÷kf rMkØ
rð[kh fheLku ÃkehMkðwt. økk{Lkk ¼õíkku «u{Úke ËqÄ ÷kÔÞk Au íku ËqÄLku
ÚkkÞ Au Lku fux÷kf Mkðo¿k ÚkkÞ Au Lku fux÷k Ëuðíkk ÚkkÞ Au EíÞkrËf
nwt ÃkehMkeþ. ©enrhLkk fÌkk «{kýu Mktíkkuyu ÃkehMÞwt. ÃkAe ©enrhyu
yLktík «fkhLke {kuxÃk Ãkk{u Au íkÚkk Ãkh{ÃkË Ãkk{u Au yu Mkðo
Ãktøkík{kt ËqÄ ÃkehMÞwt. yuf ðkh çkÄwt ÃknkU[kzeLku ÃkAe Vheðkh «u{Úke
¼økðkLkLke WÃkkMkLkkLku çk¤u Ãkk{u Au Ãký WÃkkMkLkk rðLkk fkuE ðkík
Ãktøkík{kt ËqÄ VuhÔÞwt. økk{Lkk ¼õíkkuLkku yíÞtík ¼kð níkku yux÷u
rMkØ Úkíke LkÚke. SðLku sux÷e ÃkkuíkkLkk EüËuð su Ãkh{uïh íkuLku Ãkqò-ÃkkX, y[oLk, ðtËLk, Míkwrík «kÚkoLkk, Lkk{M{hý, ÷e÷k ®[íkLk-
rð»ku rLkck nkuÞ íkux÷ku s ykí{k-yLkkí{kLkku rððuf ÚkkÞ Au. Ãký ©ðý, ËþoLk ðøkuhu «fkhÚke {qŠíkLke y¾tz M{]rík MkkÚku òýu fu,
RüËuðLkk çk¤ rðLkk íkku fkuE MkkÄLk rMkØ Úkíkkt LkÚke. sux÷e yu nwt {khk RüËuð «íÞûk «¼wLke ÃkkMku s çkuXku Awt Lku «¼w {khe
¼õíkLku ¼økðkLkLkk {knkíBÞu Mkrník ¼økðkLkLku rð»ku rLkck Au. Mkk{u rçkhksu÷k Au, ykðe yrík Wíf]ü ¼kðLkkÚke yLkLÞ rLkckÃkqðof
íkux÷e s yu ¼õíkLkk ÓËÞ{kt ðihkøÞ ð]r¥k ykðu Au. {kxu çkeò RüËuðLke ykhkÄLkk fhðe íkuLku WÃkkMkLkk fnu Au.
MkkÄLkLkk çk¤Lku íkSLku yuf÷wt ¼økðkLkLke WÃkkMkLkkLkwt çk¤ hk¾ðwt ð[Lkk{]íkku{kt íkÚkk çkeò økútÚkku yLku feíkoLkku ðøkuhu{kt Ãký
yLku su yuðku ¼õík nkuÞ íku íkku yu{ Mk{su su øk{u íkuðku ÃkkÃke ©eSLkwt MkðkuoÃkheÃkýwt ¾qçk s MÃküíkkÚke ðýoLk fhu÷wt Au. yux÷wt s
nkuÞ Lku ytík Mk{u òu íkuLku Mðkr{LkkhkÞý yuðk Lkk{Lkwt Wå[khý Lkrn Ãký yríkþÞ ykøkúnÃkqðof MkðkuoÃkheÃkýwt Mk{S íkuLkku Mkðoºk
ÚkkÞ íkku íku Mkðo ÃkkÃk Úkfe AqxeLku çkúñ{nku÷Lku rð»ku rLkðkMk fhu, «[kh fhðkLke ©eS{nkhksu ¾kMk yk¿kk fhe Au, íku ykÃkýu
íkku su yu ¼økðkLkLkku ykr©ík nkuÞ, íku yu ¼økðkLkLkk Äk{Lku Ãkk{u òuEyu. ©eSLkkt hnMÞ{Þ ð[LkkuLkku ŸzkýÚke yÇÞkMk ÚkkÞ íkku
yu{kt þku MktþÞ Au ? yu{ {knkíBÞ Mk{su. íku MkkÁ su ¼økðkLkLkku ÞÚkkÚko rMkØktík sYh Mk{òÞ.
¼õík nkuÞ íkuLku ¼økðkLkLke WÃkkMkLkkLkwt çk¤ MkíMktøku fheLku rËðMku ©eS{nkhksu Mkðo ykr©íkkuLkk {kuûk {kxu Mkðo þk†Lkk
rËðMku ð]rØ Ãk{kzðwt. (ð[.øk. «. 56) MkkhYÃk rþûkkÃkºke ykÃke Au yLku íku «{kýu ðíkoðkLkwt fÌkwt Au. rþûkkºke
MðYÃkrLkck, rLkùÞ, yk©Þ yLku WÃkkMkLkk yu þçËku ÷øk¼øk &÷kuf 101-102 {kt MkðkuoÃkhe çkkçkíkLkku íkku çknw s W¥k{ Lku MÃkü
Mk{kLk yÚkoðk¤k Au. WÃkkMkLkk þçËLkku yÚko MkkÄkhý heíku yuðku rLkýoÞ ykÃku÷ku Au íku Ëhufu yð~Þ æÞkLk{kt ÷uðku òuEyu :
ÚkkÞ Au fu, «¼wLke ÃkkMku çkuMkðwt-yux÷u fu «¼w{kt íkÕ÷eLk çkLke sðwt. “yuíku»kw ÞkrLk ðkõÞkrLk ©e f]»ýMðh ð]»kMÞ [
yÚkkoíkT søkíkLkk ¼kðku ¼q÷e sELku yríkþÞ yufkøkúð]r¥kÚke yíÞwíf»koÃkhkrý MÞwMíkÚkk ¼Âõík rðhkøkÞku. 101
MkkfkhrLkckÃkqðof «¼w{kt òuzkðwt. íkÚkk Ãkhçkúñ Ãkh{kí{k ©e {LíkÔÞkrLk «kÄkrLk íkkLÞu ð u í khðkõÞík:”
Mðkr{LkkhkÞý «¼wLke Mk{kLk fu íku{LkkÚke yrÄf fkuE Ãký LkÚke. Ä{uoý Mkrníkk f]»ý¼Âõík: fkÞuorík íkÿn: 102
MkðoLkk «uhf-«ðíkof rLkÞtíkk ÃkhkíÃkh ík¥ð yLku Mkðo yðíkkhLkk (rþ. 101-102)
yðíkkhe íkku yuf {khk RüËuð ©e Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLk s Au. yu Mkðo MkíkTþk†kuLku rð»ku su ð[Lk ©ef]»ý ¼økðkLkLkwt MðYÃk
yLÞ fkuE MkðkuoÃkhe LkÚke yLktík fkuxe çkúñktz{kt ßÞkt õÞktÞ þÂõík- íkÚkk Ä{o, ¼Âõík yLku ðihkøÞ yu [khLkk yrík Wíf»koÃkýkLku fnuíkk
Mkk{ÚÞo, yiïÞo-«íkkÃk) sýkÞ Au íku çkÄwt Mðkr{LkkhkÞý {nk«¼wyu nkuÞ, íku ð[Lk çkeò fhíkkt «ÄkLkÃkýu {kLkðkt, yk{kt ¼økðkLkLkk
ykÃku÷ Au. yk heíku yríkþÞ {knkíBÞÃkqðofLke Mk{sý MkkÚku fkuELkkt MðYÃkLkwt yrík Wíf»koÃkýwt fnuLkkhkt ð[Lkku {wÏÞ yLku çkeòt økkiý
Ãký ®LkËk, økkiýíkk fu ÿkun{kt shkÃký QíkÞko rMkðkÞ ©e ð[Lkku Au. yu{ MÃkü rð¼køk fhe ykÃÞku Au. íkÚkk RüËuðLkwt yrík
Mðkr{LkkhkÞý «¼wLku Mkðuoïh Mk{SLku ÃkAe yu{Lkkt æÞkLk-¼sLk, Wíf»koýÃkýwt fnuLkkhkt ð[Lkku «ÄkLk yux÷u {wÏÞ {kLkðkLke yk¿kk
fhe Au. yu heíku «Úk{Lkk 47 Lkk ð[Lkk{]ík{kt ÷¾u Au fu, “ÃkkuíkkLkk Mkðuo r[¥k ËELku Mkkt¼¤ku.” yk heíku {kuxuhk MktíkkuLku ¾kMk çkku÷kðe
RüËuð yuðk su «íÞûk ©ef]»ý Ãkh{kí{k íkuLku MkðoÚke Ãkh yLku yrík ÃkkMku çkuMkkhe ÃkAe ©eSyu ÃkkuíkkLkk ÃkwÁ»kku¥k{ÃkýkLke ðkík rðMíkkhÚke
þwØ MðYÃk yLku MkËk Mkkfkh {qŠík Mk{su yLku íku ÃkkuíkkLkku ykí{k fhe, íku{kt Auðx rMkØktík YÃku fÌkwt - ‘su íkusLku rð»ku {qŠík Au íku
íkÚkk íku Ãkh{kí{k íkuLkk þwØ MðYÃkLke «ríkÃkkËLk fhLkkhe su ðkíkko s yk «íÞûk {nkhks Au yu{ òýòu. yu ¼økðkLkLkk MðYÃkLke
íkuLku Ãkkuíku fhu yLku çkeòÚke Mkk¼¤u.” áZíkk rðLkk íkku øk{u íkux÷ku íÞkøk hk¾ku Lku øk{u íkux÷k WÃkðkMk fhku
økZzk {æÞLkk 21{k ð[Lkk{]ík{kt ÷k¾ ðkh fÌku Mk{òu Ãký fkuE heíku ¾k{e ¼ktøkþu Lkrn. ¼økðkLkLkk MðYÃk{kt òu fkuE
heíkLke Mk{sðk{kt fMkh hne íkku fkuE heíku ¼ktøkþu Lkrn. {kxu Ëun
yÚkðk ÷k¾ ð»ko fuzu Mk{òu ! Ãký suLku Mk{ßÞk rðLkk fkuE ðkíku
Aíkkt su «fkhu ykðwt hnMÞ Mk{òÞ íkuðku WÃkkÞ fhðku. ykðe
Aqxfku s LkÚke yuðe yÃke÷ ðøkhLkk AuÕ÷k rLkýoÞYÃk ÷k¾ ðkíkLke
¼økðíMðYÃk MktçktÄe su ðkíkku íku íkku þk†ku{ktÚke Ãký ÃkkuíkkLke {u¤u
yuf ðkík ©eS fnu Au íkuLkku ík÷MÃkþeo rð[kh fhku : “suðwt Ãkhkuûk
Mk{òÞ Lkrn. yk ðkíkLku rLkíÞu Lkðe Lku Lkðe hk¾òu Ãký økkV÷Ãkýu
¼økðkLkLkk hk{f]»ýkrË yðíkkhLkwt {knkíBÞ òýu Au íkÚkk LkkhË, fheLku rðMkkhe Ëuþku{kt su su ¼økðkLkLke ðkík fhku íku íku ðkíkLku rðþu
MkLkfkrËf, þwfS, sz¼hík, nLkw{kLk, WØð RíÞkrËf su Ãkhkuûk yk ðkíkLkwt çkes ÷kðòu yu{ y{khe yk¿kk Au.” “òu Úkkuze
MkkÄw íkuLkwt suðwt {knkíBÞ òýu Au íkuðwt s «íÞûk yuðk su ¼økðkLk Mk{sý nkuÞ íkku «íÞûk ÃkwÁ»kku¥k{ ¼økðkLkLke su {qŠík Au íkuLku rð»ku
íkÚkk íku ¼økðkLkLkk ¼õík MkkÄw íkuLkwt {knkíBÞ Mk{su Au íkuLku LÞqLkÃkýwt Mk{su, {kxu «íÞûk {qŠíkLku rð»ku yríkáZ rLkùÞ Úkðku
fÕÞkýLkk {køko{kt fktEyu Mk{sðwt çkkfe hÌkwt LkÚke. íku yk ðkíkko òuEyu íkku Mkðo fk{ Mkhu” (ð[. øk.«. 73)
yufðkh fÌku Mk{su yÚkðk ÷k¾ðkh fÌku Mk{òu. yks Mk{òu “¼økðkLkLkk MðYÃkLkku suLku MktíkMk{køk{u fheLku áZ rLkùÞ
yÚkðk ÷k¾ ð»ko fuzu Mk{òu Ãký yu ðkík (©eS MkðkuoÃkhe Au íku) ÚkkÞ Au íkuLkku Sð çkesLkk [tÿ{kLke ÃkuXu rËðMku rËðMku ð]ÂæÄLku Ãkk{íkku
Mk{su s Aqxfku Au.” økZzk {æÞLkwt 13{wt ð[Lkk{]ík yu {n¥ðLkkt òÞ Au. suLku ÓËÞ{kt yuðku ¼økðkLkLkku {rn{k Mkrník áZ rLkùÞ
ð[Lkk{]íkkuLke ytËh ¾kMk {níðLkwt ð[Lkk{]ík {LkkÞu÷ Au. íku{kt Lk nkuÞ íkuLku íkku LkÃkwtMkf suðku òýðku Lku yuLku ð[Lku fheLku fkuE
yLkuf çkkçkíkkuLke Mkh¾k{ýe fhíkkt fÌkwt Au fu MðYÃkrLkckLke ¾kux- SðLkku WØkh ÚkðkLkku Lkrn.” (ð[. ð. 12)
¾k{eLkku ðktÄku fkuE Ãký WÃkkÞÚke ¼ktøkþu Lkrn {kxu Mkíkík MkkðÄkLk økZzk ytíÞ«fhýLkk 38Lkk ð[Lkk{]ík{kt MðÞt ©eS{nkhks
çkLke MðYÃkrLkckLke ðkík rLkíÞ LkðeLk hk¾e çkeòLku Ãký yu hnMÞ yrík MÃkü þçËku{kt fnu Au fu, ‘MkðkuoÃkhe su ÃkwÁ»kku¥k{ ¼økðkLk
Mk{òÞ íkuðwt Ëhuf ðkík fhðk{kt çkes ÷kððwt. ykðe Mkðo ykr©íkkuLku íku s ËÞkyu fheLku SðkuLkk fÕÞkýLku yÚkuo yk Ãk]ÚðeLku rð»ku «økx
©eSyu ¾kMk ykøkúnÚke yk¿kk fhe Au. yk MktçktÄ{kt ykÃkýu ÚkÞk Úkfk Mkðo sLkLkk LkÞLkøkku[h ðíkuo Au Lku ík{khk RüËuð Au.
Mðkr{LkkhkÞý {nk«¼wLkk ©e {w¾Lkkt hnMÞ ð[Lkku rð[kheyu, yk «íÞûk ÃkwÁ»kku¥k{ ¼økðkLk íku yûkhkrËf MkðoLkk rLkÞtíkk Au,
EïhLkk Ãký Eïh Au Lku Mkðo fkhýLkk Ãký fkhý Au Lku MkðkuoÃkhe
“©eS{nkhks yu{ çkku÷íkk níkk su nu Mktíkku, su {kuxuhk nku Lku
ðíkuo Au Lku Mkðo yðíkkhLkk yðíkkhe Au.”
ðkík{kt Mk{síkk nku íku ykøk¤ çkuMkku Lku yk yuf ðkík fÁt Awt íku
yk «{kýu ð[Lkk{]íkku{kt yLkuf MÚk¤u ©eS{nkhksu Ãkkuíku s íku y ku {¤e Míkw r ík fhu ½Lk~Þk{ fu h e,
ÃkkuíkkLkwt MkðkuoÃkheÃkýwt yíÞtík ykøkúnÚke rçk÷fw÷ Mktfku[ rðLkk Úki ËeLk ÃkkÞ «{kýu nrhYÃk nu h e >>53>>
sýkðu÷ Au, Aíkkt ¾qçk s MÃkü heíku Mk{s{kt Lk ykðu íkku ©eSLkk (nrh ÷e. 2 11)
Ãkqðo f]ÃkkÃkkºk ykrË yk[kÞo©e h½wðehS {nkhksLkk {ík «{kýu Lke÷ftXðýeo íkeÚkkoxLk fhe ÷kus ÃkÄkÞko íku Mk{k[kh òýe
íku{Lku {tË çkwrØðk¤k yÚkðk {tË ¼køÞðk¤k fne þfkÞ. hk{kLktË Mðk{eyu ¼qsÚke y{wf MkíMktøkeykuLku Mk{k[kh fÌkk níkk
²æ „¢}²ïÝ ±Îç‹¼ ²ïùÿ¢ÚÐÚæ „±¢ü±¼¢Úñ…üÝ¢ fu, ‘ík{u ÷kus ðýeoLkkt ËþoLk fhðk òßÞku.’ þu¾ÃkkxLkk ÷k÷S
}¢‹Î¢S¼ïy±QU¢çÚ‡¢¢ïùS² Ý ÐÚæ …¢Ýç‹¼ ¼y±æ Ðí|¢¢ï: ¼õík ÷kus Lk økÞk Ãký ¼qs økÞk íÞkhu hk{kLktË Mðk{eyu íku{Lku
²S²¢¿¢¢æ çÝ±ãç‹¼ }¢XHÜUÚ¢æ „±ïüùÿ¢Ú¢l¢: „Î¢ fÌkwt fu -
±‹Îï ¼æ ÐéL¯¢ïœ¢}¢æ çã „ã…¢Ý‹Îæ „Î¢Ý‹Î}¢ì ‘fnu ÷k÷S {kuxk íku fuðk, Ë¥kkrºk fu É»k¼Ëuð suðk,
“suyku yûkhÚke Ãkh yuðk ©e Mðkr{LkkhkÞý «¼wLku þwt fu Au hk{[tÿ Mk{kLk, hk{kLktË fnu Mkwýku fkLk.
hk{f]»ýkrËf Mkðo yðíkkhkuLke Mk{kLk fnu Au, íku {Lkw»Þku íkku su{ f]»ý {kuxk MkhðuÚke, íku{ yk Au {kuxk ð¤e yuÚke,
{tËçkwrØðk¤k Au, yux÷wt s Lkrn Ãkhtíkw íkuyku yðíkkhe Mðkr{LkkhkÞý yk Au yðíkkhLkk yðíkkhe, ½ýwt þwt frnÞu rðMíkkhe.
«¼wLkk MkðkuoÃkhe Ãkh{ík¥ðLku òýíkk s LkÚke. su{Lke {tøk¤fkhf Mknw WÃkh yu ©enrh, yuLke WÃkh Lkrn fkuE yuf,
yk¿kkyu yûkhkrËf yLktík {wõíkku rLkhtíkh ðnLk fhu Au yuðk yLku Ãkqhý çkúñ ÃkwÁ»kku¥k{ Ãkkuíku, yuLku ykÄkhu çkeò yLkuf.
ÃkkuíkkLkk ¼õíkkuLku y¾tz ykLktË ykÃkLkkh ÃkwÁ»kku¥k{ yuðk ©e (MkkhrMkrØ f. 44)
MknòLktË Mðk{eLku nwt ðtËLk fÁt Awt.” yk «{kýu yLkuf ð[Lkk{]íkku{kt íkÚkk {kuxk MktíkkuLkk økútÚkku
Mkt«ËkÞ{kt nrh÷e÷k{]ík økútÚk Mkðo{kLÞ yLku «{ký¼qík feíkoLkku ðøkuhu{kt yríkþÞ {rn{k MkkÚku þwØ MkðkuoÃkhe MðYÃkrLkck-
{LkkÞu÷ Au. ðzíkk÷ økkËeLkk yk[kÞo MÚkkLkÚke íkuLke Mkðkuo¥k{ h[Lkk WÃkkMkLkkLkwt ¾qçks MÃkü þçËkuÚke «ríkÃkkËLk fhu÷wt Au, Aíkkt suLke
íkÚkk Mk{Úko rðîkLkku îkhk íkuLkwt «fkþLk ÚkÞu÷ Au. yu nrh÷e÷k{]ík{kt «¿kk yu heíku fu¤ðkE Lk nkuÞ íkuLku yk yrík W¥k{ ðMíkw Ãký
yLkuf «Mktøkku{kt ©eSLkwt MkðkuoÃkheÃkýwt ©uc heíku ÷ÏÞwt Au. rðMíkkhkÚkuo Mk{s{kt Lk ykðu. yu íkku ßÞkhu ÃkkuíkkLke çkwrØ fu ÃktrzíkkELkwt
ynª çku ºký Ëk¾÷k òuEyu. yr¼{kLk yøkh Ëwhkøkún Akuze ËELku yríkþÞ rLk{koLke çkLke
¼Âõík{kíkkLke RåAkÚke ½Lk~Þk{ {nkhksu {kíkkSLku Mk{krÄ {kuûkLkk ¾hk-¾Ãk MkkÚku økwÁ árüÚke yÚkðk yufktríkf {nkÃkwÁ»kLke
fhkðe MðøkkorË÷kuf-÷kufktíkhLke yËT¼wík h[Lkk çkíkkðe Auðxu árüÚke òuðk-òýðk Mk{sðkLkku «ÞíLk ÚkkÞ íkku s þwØ MkðkuoÃkhe
yûkhÄk{Lkkt ËþoLk fhkÔÞkt. yûkhÄk{{kt ¼Âõík{kíkkyu þwt òuÞwt ? WÃkkMkLkk ÞÚkkÚko heíku Mk{òÞ Au. fkhý fu - WÃkkMkLkkLke ðkík ½ýe
íÞkt íkku ËeXk nrhíkýk yðíkkh Mkðu o , yxÃkxe Au. y½he fu yxÃkxe çkkçkíkLkku Wfu÷ ÃkkuíkkLke çkwrØÚke ÚkE
{íMÞkrË su ÚkE økÞk søk{æÞ Ãkq ð u o >>52>> þfíkku LkÚke íÞkhu íku{kt çkeò fkuE òýfkhLke Mk÷kn, Mkq[Lk yøkh
{ËËLke {køkýe fhðe Ãkzu Au. Ãkqhk yLkw¼ð rLk»Ãkûk yLku rníkfkhe • rððuf rðLkÞ ðøkuhuLke ykð~Þfíkk
rLk»ýkíkkuLkku {ík Mkðuo {kLÞ nkuÞ Au. ©eS Ä{or«Þ Au MkËk[khe nkuÞ yus yu{Lku øk{u Au. økwÁ
su{ ykt¾Lkwt íkus fkuE fkhýMkh ykuAwt ÚkkÞ íÞkhu íku {kýMk Äýe fu ðze÷ku-fíkoÔÞrLkc, yk¿kkfkhe ðVkËkh MkuðfkuLku s ÓËÞÚke
ËqhLke ðMíkw òuE þfu Lkrn íkÚkk ÷¾e-ðkt[e Ãký þfu Lkrn. ÃkAe [knu Au yLku yu{Lke f]Ãkk fu hkSÃkku þe÷ðtík Mkuðf WÃkh s ÚkkÞ
íkuLku [~{kLkku ykÄkh ÷uðku Ãkzu Au. su{ [~{kÚke çkÄw MÃkü òuE Au .{kuZuÚke {kuxe {kuxe ðkíkku fhu, {rn{k økkÞ Ãký fÌkwt shkÞ
þfkÞ Au, íku{s yufktríkfLke árüÚke òuEyu rð[kheyu íkku yð~Þ fhu Lkrn íku rþ»Þ-Mkuðf øk{u íkuðku Mkkhku nkuÞ íkkuÃký økwÁ yøkh
MkðkuoÃkheÃkýwt Mk{òÞ. íku s heíku ËqhËþof ÞtºkÚke ði¿kkrLkfku hkrºk- ÄýeLku ËeXku Ãký øk{u Lkrn. suLku økwÁ, Äýe fu RüËuð {kLÞk íkuLkwt
rËðMk ykfkþLkwt rLkheûký fhe yksu yLkuf WÃkÞkuøke çkkçkíkkuLkku øk{íkwt Lk fhu yux÷u fu yk¿kk-nwf{ {kLku Ãkk¤u Lkrn, yux÷wt s Lkrn
rLkýoÞ ÷E hÌkk Au. íkÚkk zkufxhku Ãký Mkqû{Ëþof ÞtºkÚke MkUfzku Ãkhtíkw yð¤ku [k÷u, íkuLku þe heíku Mkuðf {kLke þfkÞ ? ykÃkýu ðíkoLk
hkuøkkuLkkt {q¤ fkhý¼qík yríkMkqû{ stíkwyku «íÞûk òuELku ËËeoykuLkkt rðLkk {kuZuÚke rLkùÞLkwt çk¤ çkíkkðeyu, MkðkuoÃkhe yu{ çkku÷eyu Ãký
Ëw:¾-ËËo sÕËe Ëqh fhe þfu. xqtf{kt rðï¼hLkkt Mkðo fkÞkuo W¥k{ yk[hý MkðkuoÃkhe Lk hk¾e þfeyu, yLku Aíkkt MðYÃkrLkckLkwt fkuhu
MkkÄLkku íku íku rð»kÞLkk rLk»ýkíkkuLkku yr¼«kÞ òýe, íku{Lke Mk÷kn- fkuÁ çk¤ çkíkkðeyu yu ©eS {kLke ÷u íkuðk LkÚke. MðYÃkrLkckLkwt
Mkq[Lk fu Ëkuhðýe «{kýu s íkLk, {Lk yLku ÄLkLkku {kuxku ¼kuøk ykÃkeLku ¼khu çk¤ çkíkkðe {kuxk Úkðwt fu ¼økðËeÞ çkLke çkuMkðwt yu íkuLkwt V¤
Ãký Mkki fkuE fhíkk nkuÞ Au. yu s heíku þwØ MkðkuoÃkhe MðYÃkrLkckLkk LkÚke. WÃkkMkLkkLkk çk¤Lkku WÃkÞkuøk fkuELku ÃkkuíkkLke MkhMkkE fne
rLk»ýkík yLku «ðíkof íkÚkk rLkhtíkh ©eS{nkhksLke MkkÚku hne íku{Lkk çkíkkððk{kt fhðkLkku LkÚke, Ãký yu çk¤u ÃkkuíkkLkk fk{krËf Ëku»kku xk¤e
ÓËøkík yr¼«kÞLkk ÞÚkkÚko òýfkh Þkuøkehks Mk. økkuÃkk¤kLktË søkíkLkkt {kun-{{íð, ykMkÂõík yr¼{kLk yLku ðkMkLkk rLk{qo¤ fhe
Mðk{e, Ãktrzíkhks Mk. rLkíÞkLktË Mðk{e, ðihkøÞ{qŠík Mk. rLk»fw÷kLktË «¼w{kt òuzkE sðwt yu MðYÃkrLkckLkk çk¤Lkwt {nkV¤ Au. Ët¼,
Mðk{e yLku Mktíkrþhku{rý yûkh{qŠík, Mk. økwýkíkeíkkLktË Mðk{e Ãkk¾tz fu MðkÚko MkkÄðk{kt òu WÃkkMkLkkk çk¤Lkku WÃkÞkuøk ÚkkÞ íkku
RíÞkrËf {kuxk LktË Mktíkku ™u íÞkh ÃkAe íkuykuLke þwØ ÃkhtÃkhk{kt íku{Lkku yuÚke çkeS fkuE {kuxe fwMkuðk LkÚke. fu{ fu søkík{kt fkuE Ãký {kýMk
Mk{køk{ fheLku þwØ MkðkuoÃkhe WÃkkMkLkk MktÃkqýo heíku Mk{su÷k çkúñrLkc ÃkkuíkkLkwt MkkÁt LkhMkwt ðíkoLk íkÚkk ¼kðLkk økwÃík hk¾e þfíkku LkÚke,
Mktíkku{kt y{ËkðkËLkk Mk. rLkøkwoýËkMkS Mðk{e, ¼qsLkk Mk. yufktík{kt fÞwO nkuÞ yu Ãký ònuh ÚkÞk rðLkk hnuíkwt LkÚke. íkku ÃkAe
yûkhSðLkËkMkS Mðk{e, {q¤eLkk Mk. nrhLkkhkÞýËkMkS yLku Ãkkt[Ãk[eMk {kýMkku ðå[u fhu÷kt Ët¼-zku¤-Ãkk¾tz þe heíku ZktõÞk
sqLkkøkZLkk Mk. çkk¤{wfwtËËkMkS Mðk{e íkÚkk Mk. LkkhkÞýËkMkS hnu ? ÷kufkuLkk ÓËÞ{ktÚke Ä{o¼kðLkk çke÷fw÷ Lkü ÚkE økE Au
Mðk{e ykrËf MkkûkkífkhLku Ãkk{u÷k yufktríkf {nkÃkwÁ»kkuLke árüÚke yu{ {kLke ÷uðwt yu çknw ¼q÷ ¼hu÷wt Au. Ä{oLkk çknkLkk Lke[u ßÞkhu
òuEyu-rð[kheyu íkku íkífk¤ ykð~Þfíkk rLk:MktþÞÃkýu ©eSLkk r{ÚÞkÃkýwt òuðk{kt ykðu Au, íÞkhu ÷kufkuLku Ä{o íkhV fu ÄkŠ{f
MðYÃkLkku Mkðkuoíf]ü áZ rLkùÞ ÚkkÞ. fnuðkíkk {nksLk íkhV yríkþÞ yrðïkMk íkÚkk yýøk{ku ÚkE òÞ
Au. yLku yuÚke yksu yLkuf ÷kufku Ä{o {køkoÚke MkËkLku {kxu Ëqh Úkíkk [rhºkLkwt yð÷kufLk fhe ykÃkýu Mkki MkðkuoÃkhe yLkLÞ MðYÃkrLkckLke
òÞ Au. ykÃkýk MkkiLkk Ãkqðoòu ÃkkuíkkLkk MknðkMk{kt ykðLkkh Ãkk{h yrík W¥k{ ÂMÚkrík «kÃík fhðkLkk «çk¤ «ÞíLkku fheyu.
™u Ãkríkík {kýMkkuLku Ãký W¥k{ [krhºkðkLk yLku «¼wÃkhkÞý çkLkkðe y{ËkðkË þnuh{kt Ëk{kuËh Lkk{Lkk yuf {w{wûkw ÃkkxeËkh
Ëuíkk níkk. òu ykÃkýu íku{ Lk fhe þfíkk nkuEyu íkku yk¿kk, hnuíkk níkk. íkuyku MktíkkuLkk Mk{køk{Úke MkíMktøkLkkt ðíko{kLk Äkhý fhe
WÃkkMkLkk{kt {kuxe ¾k{e Au. yu{ yð~Þ fçkq÷ fhðwt s Ãkzþu. ©eS{nkhksLkk yufktríkf ¼õík ÚkÞk níkk. MkkÄw MkíMktøkeykuLke
MkíMktøk{kt [krhºkþe÷ yLku ¼økðrÒkc yuðk yLkuf Mktíkku íkÚkk Mkuðk fhðe yu yu{Lkwt {wÏÞ ytøk níkwt. ©eS{nkhks ßÞkhu ßÞkhu
øk]nMÚkku Au fu suykuyu SðLk¼h yrík Ãkrh©{ ðuXe {{íðÚke y{ËkðkË ÃkÄkhíkk íÞkhu Ëk{kuËh ¼õík ÃkkuíkkLkwt çkÄwt fk{fks Akuze
rLk:MðkÚkoÃkýu MkíMktøkMkuðk yLku ¼sLk¼Âõík{kt ÃkkuíkkLkwt Ãkrðºk SðLk ËELku. ©eS yLku MktíkLke Mkuðk{kt y¾tz nksh hnuíkk yLku Mkðkh-
Mk{ŠÃkík fhu÷wt nkuÞ Au. ykðk ËþoLkeÞ {nkÃkwÁ»kku íkhV nt{uþkt Mkkts Mktík nrh¼õíkkuLke {kuxe Mk¼k{kt nksh ÚkE sux÷ku Mk{Þ
ÃkqßÞçkwrØ hk¾ðe s òuEyu. fkhý fu, RüËuðLke yk¿kk yLku Mkuðk {nkhks ËþoLk ykÃku, WÃkËuþ fhu, íkÚkk ÄqLk-feíkoLk yøkh fÚkk-ðkíkko
su{ýu çkhkçkh çkòðe nkuÞ íku{Lkk íkhV yýøk{ku fu y¼kð ÚkkÞ yLku {nkhksLke Ãkqò ÚkkÞ, íkux÷ku Mk{Þ Ëk{kuËh ¼õík
Ëþkoððku yu yíÞtík y½rxík Au. MkðkuoÃkhe WÃkkMkLkk çkkçkík{kt {ík yríkþÞ ykMkÂõíkÃkqðof yufkøkú árüÚke yuf ûkýðkh Ãký yk{íku{
¼uË nkuÞ íkuÚke fkuELku n¤ðk ¼khu fnuðk-{kLkðkLke ¼kðLkk hk¾ðe òuÞk rMkðkÞ {nkhksLkkt ËþoLk ðkhtðkh Lkeh¾e Lkeh¾e fhíkk.
yu çknw økuhÔÞksçke Au. MkðoLkk íkhV MkËT¼kðLkk yLku Ãkh{Mkrn»ýwíkk Mkuðk-Mk{køk{ íkÚkk ËþoLk fhðkLkku yu{Lkk {Lk{kt çknws {rn{k
níkku. ©eS{nkhksLku rð»ku yu{Lku yíÞtík økkZ MLkun níkku íkuÚke Mkuðk
yu økwýku Ëhuf yð~Þ þe¾ðk òuEyu.
fhðk {kxu íkku Ëk{kuËh ¼õík fux÷efðkh ©eS{nkhksLke MkkÚku
MðYÃkrLkckLke Mkk[e ÂMÚkrík «kÃík fhðk {kxu «Úk{ Ä{orLkc
økk{zkt{kt Vhðk síkk yLku n{uþkt çknw ¾tíkÚke fk¤S hk¾e
çkLkðwt òuEyu. ßÞkt MkwÄe Ä{orLkck yux÷u yk¿kkÃkk÷f ÚkðkÞ Lkrn
n¤ðk{kt n¤ðe Mkuðk Ãký «u{Úke fhíkk.
íÞkt MkwÄe MðYÃkrLkckLkwt çk¤ «kÃík ÚkE þfu s Lkrn. MðYÃkrLkckLke
yuf ð¾ík ©eS{nkhks {nkuíMkð «Mktøku ¼õíksLkkuLke
yx÷ áZíkk ÚkÞk ÃkAe Ãký ÷ðk-çkkËþknLkk Ëk¾÷k «{kýu fkuELkk
rðþk¤ Mk¼k{kt rðhkS ¿kkLkkuÃkËuþ ykÃke hÌkk níkk. [kuíkhV
÷exkLku yzâk ¼qMÞk rðLkk çkksw Ãkh {kuxku ÷exku íkkýeLku ÃkkuíkkLkwt
yíÞtík ¼ez níke. õÞkt. sE þfkÞ íku{ níkwt Lkrn. yu Mk{Þu
{kuxwt fhe çkíkkðíkkt þe¾ðwt. Ãký Ä{o ½u÷k çkLke fkuELkk íkhV yÁr[, {nkhksLku WÄhMk ykððkÚke shk ÚkqtfðkLke RåAk sýkE, yux÷u
y¼kð, yðøkwý Ëu¾kze ÿkun yøkh ®LkËk{kt Qíkhe ‘ôÝÎ¼ Ýçã Mk{ÞMkq[f Ëk{kuËh ¼õíku íkwíkos ÃkkuíkkLke Ãkk½ze ykøk¤ ÄheLku íku{kt
ÜU¢ï§ü Îï±ÜUé’ yu ©eSLke ¾kMk {n¥ðLke yk¿kk Au íkuLku õÞkhuÞ Úkqtfðk fÌkwt. {nkhksu nkÚkLke MkkLkÚke çknw çknw Lkk Ãkkze, Aíkkt íku{ýu
Ãký ÷kuÃkðe Lkrn. nðu ykÃkýu ©eS{nkhksu Ãkkuíku s [{ífkh {nkhksLku Ãkkx WÃkhÚke QXðk ËeÄk Lkrn, Ãkk½ze{kt s ceðLk
çkíkkðe su{Lku MkðkuoÃkhe áZ rLkùÞ fhkðu÷ku, íkuðk yLkLÞ ¼õíkLkk fhkÔÞwt. yk heíku ßÞkt su{ ½xu íku{ íkuyku WíMkknÚke Mkuðk fhíkk !
©eS{nkhks, nhð¾ík Xuh Xuh Mk{iÞku-{nkuíMkðku fhíkk, æÞkLk, Mkuðk, ËkLk yøkh ÃkhkuÃkfkhLke yrík Wå[fkuxeyu ÃknkU[u Au
íÞkhu Ëk{kuËh ¼õík MkkVMkqVe fhðe, ðkMkýku {ktsðkt ðøkuhu yuf íÞkhu íkuLkk{kt Mkqû{YÃku yr¼{kLk çknwÄk ÃkuMke òÞ Au. su{Lkk{kt
ÃkAe yuf Mkuðk fÞko s fhíkkt. fkuE øk{u íÞkhu øk{u íkuðe Mkuðk çkíkkðu yr¼{kLkLkku ytþ nkuÞ íku{Lkk{ktÚke rLk{koLkeÃkýwt yLku økwýçkwrØ
íku íkuyku ÄLÞ ¼køÞ {kLkeLku yrík WíMkknÚke fhíkk. íkÚkk ËuþËuþktíkhÚke ðøkuhu yrík ykð~Þf MkËTøkwýku [kÕÞk òÞ Au. ÃkAe íku{Lkk{kt íkÃk,
ykðu÷k MkíMktøke çkkEykuLku Wíkkhk ykÃkðk yLku íku{Lke Ëhuf «fkhu íÞkøk, ¼Âõík ðøkuhu økwýku øk{u íkux÷kt nkuÞ, Aíkkt íku «¼wf]ÃkkLkk
Mkt¼k¤ hk¾ðe yu Mkuðk ¾kMk íkuyku fhíkk. Ãkkºk ÚkE þfíkk LkÚke. su{ MktMkkh{kt fkuE {kýMk økheçke{ktÚke
Îïà¢¢‹¼Ú¢x¢¼¢|²p, ›è|²¢ï ±¢„SƒH¢çÎ ™: J fkuxâkrÄÃkrík çkLku, Aíkkt MkkËkE, ¾kLkËkLkÃkýwt yLku ËkLkÃkwÛÞ{kt
}¢¢ãïEÚ¢ï ÎÎ¢ñ Î¢}¢¢ïÎÚÎ¢„S¼ƒ¢ïç™¼}¢ì JJ WËkhíkk Lk nkuÞ, íkku íku MkðoLkk ykþeðkoËLkku Ãkkºk çkLke þfíkku LkÚke.
- Mk.«. 3-2 Ëk{kuËh ¼õík{kt yrík W¥k{ fkurxLkwt rLk{koLkeÃkýwt níkwt íkuÚke íku{Lkk
yk rðï{kt yrík yËT¼wík yLku yríkþÞ h{ýeÞ MkwtËh{kt WÃkh ©eS{nkhks f]Ãkkárü hk¾íkk yLku yu f]ÃkkLkk V¤YÃku
Ãký MkwtËh yuðk yLktík ÃkËkÚkkuo yLku «kýeyku «¼wyu çkLkkÔÞkt Au. y÷kirff [{ífkh sýkðeLku ©eS{nkhksu Ãkkuíku s Ëk{kuËh ¼õíkLku
yu «¼w Ãkkuíku yLkwÃk{, yíkwr÷ík {nk{Lkkunh nkuÞ yu Mðk¼krðf MkðkuoÃkheÃkýwt Mk{òðe þwØ MðYÃkrLkckLkku áZ rLkùÞ fhkÔÞku níkku.
Au. yk LÞkÞu ©eS{nkhksLke ykt¾ku yríkþÞ ykf»kof íkÚkk ¾qçk • Ëk{kuËh¼kE™e ‚ðkuo¥k{ ¼ÂõŒ
s MkwtËh níke. ykÃkýk yü frðyku ©eSLke ykt¾kuLke ¼ÔÞíkkLkwt ©e™„h{kt Ëk{kuËh¼kE hnuŒk nŒk. ƒnw s ‚khk ‚í‚t„e
ðýoLk fhíkkt ÚkkõÞk s LkÚke. yuf Mktíku ÃkkuíkkLkkt ½ýkt feíkoLkku{kt ¼khu y™u ¾qƒ ‚uðk¼kðe, ‚tŒku «íÞu …ý fwxwtƒe suðku ¼kð hk¾u. yk
{n¥ðÃkqýo þçËkuÚke ykt¾kuLke y÷kirff fhk{ík økkE Au. Ëk{kuËh¼kE™wt Sð™ ƒnw r™hk¤wt nŒwt. yu ykX {rn™k ‚wÄe
©eS{nkhksLkkt Võík yufs ðkh ËþoLk fhe fux÷kÞ {w{wûkwyu {nu™Œ fhe™u …i‚k h¤u. …Ae [kh {rn™k {nkhks™e ‚uðk{kt
ÃkkuíkkLkwt yk¾wt SðLk ©eS Mkuðk{kt Mk{Ãkoý fÞwO níkwt. ykðk yríkþÞ òuzkE òÞ. yk{ ½ýkt ð»kkuo ‚wÄe ¼„ðk™™e ‚uðk fhe. …kuŒk™k
{Lk{kunf {w¾kh®ðËLkkt ðkhtðkh Lkeh¾eLku Ëk{kuËh ¼õík ËþoLk fwxwtƒ {kxu, …rhðkh {kxu fu …kuŒk™k Ëun {kxu {ký‚ ½kýe™k
fhíkkt. ƒ¤Ë™e su{ hkŒ-Ënkzku …rh©{ fhu Au, …ý ßÞkhu ¼„ðk™ fu
• «¼wf]ÃkkLkwt V¤ ‚tŒku™e ‚uðk™e ðkŒ ykðu íÞkhu nkÚk Ÿ[k fhe Ëu Au. yuðk fk[k
Ä{o, ¿kkLk, ðihkøÞ yLku ¼Âõík - yk [khuÞ MkkÄLkku su{Lkk{kt ¼õŒku {kxu Ëk{kuËh ¼õŒ™e ¼ÂõŒ WËknhý Y… Au.
MktÃkqýo nkuÞ, íkÚkk RüËuð{kt áZ rðïkMk yLku yríkþÞ rLk{koLkeÃkýu Ëk{kuËh¼kE™u ©enrh™e ‚uðk fhðk{kt ƒnw yk™tË ykðŒku.
Mkuðk fhðkLke y¾qx ©Øk nkuÞ, íkuLkk WÃkh s «¼wLke «MkÒkíkk ÚkkÞ Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ yu{™e ¼ÂõŒÚke yu{™u ½uh hkŒ hkufkÞu÷k.
Au. yk Sðkí{k WÃkh ßÞkhu «¼wLke f]Ãkk ÚkkÞ Au íÞkhu íkuLku «¼wLkk Ëk{kuËh¼kE™ku Mð¼kð yuðku fu òu fkuE ƒòh{kt ™ðe ðMŒw ¼k¤u
MðYÃkLkwt ÞÚkkÚko ¿kkLk ÚkkÞ Au. Ãkhtíkw {w{wûkw ßÞkhu ¼Âõík, ¿kkLk- Œku ŒhŒ s ©enrh {kxu ¾heËe ÷uŒk. ™ðe ðMŒw òuE™u yu™u
¼„ðk™ ÞkË ykðu. ‚tŒku ÞkË ykðu. yu ð¾Œu ™ðkt ™ðkt ½rzÞk¤ku- íÞkhu Ëk{kuËhLku Mkkt¼¤eLku {kuxeçkk íkÚkk ÷kzwçkk ÃkkMku sELku
½rxfkÞtºkku þkuÄkÞkt nŒkt. fkuE…ý [es ™ðe þkuÄkÞ Œku yu …nu÷e çkkuÕÞk su, ‘{nkhksLku s{ðwt Au. {kxu s{ðkLkwt fhku.’ íÞkhu íkwhík
þnuh{kt {¤u. y{ËkðkË{kt ykðkt ½rzÞk¤ òuÞkt. yux÷u çkkshkLkku hkux÷ku Lku íkktË¤òLke ¼kS íkiÞkh fheLku Ëk{kuËhLkk
y{ËkðkË™k Ëk{kuËh ¼õŒ™u ‚tfÕ… ÚkÞku. ykðkt ‚h‚ ½rzÞk¤ nkÚk{kt ykÃke. íku ÷ELku ðihkøkeLku ykÃkðk síkk {nkhksu ¼kéÞku.
¼„ðk™™u …nkU[kzwt. ¼õŒ™k ÓËÞ™e yuf ¾qƒe nkuÞ Au. fkuE ‚khe íÞkhu ÃkqAâwt su, ‘fkuý yu ?’ íÞkhu sðkçk ËeÄku su ‘nwt Ëk{kuËh.’
ðMŒw Ëu¾u íÞkhu yu™u ¼„ðk™ ÞkË ykðu. [kh ½rxfkÞtºkku ÷eÄkt. íÞkhu {nkhksu fÌkwt, su, ‘nkÚk{kt þwt Au ?’ íÞkhu Ëk{kuËhu sðkçk
÷E™u y{ËkðkËÚke Auf „Z…wh …nkUåÞk. {nkhks™e yk„¤ ËeÄku, su ‘hkux÷ku ÷E òô Awt.’
{qõÞkt. ÃkAe {nkhksu fÌkwt su, ÷kðku, y{khu s{ðwt Au.’ ÃkAe íÞkt
©eS{nkhks hkS ÚkÞk. yk Œku ƒnw ‚h‚ Au. yuf s{ðk çkuXk Lku çkkuÕÞk su, ‘yíÞkhu hkux÷ku Lku ¼kS õÞktÚke ðkÁt ?’
½rxfkÞtºk Ëhƒkh„Z{kt, ßÞkt ƒnu™ku hnuŒkt nŒkt íÞkt {kufÕÞwt. íÞkhu íkuýu fÌkwt su, ‘yuf {ktËku ðihkøke zu÷eyu ykðeLku çkuXku Au.
‚ðkhu õÞkhu ò„ðwt, õÞkhu æÞk™ fhðwt, õÞkhu ¼s™ fhðwt yu{kt íku ¼qÏÞku nkuðkÚke ík{kÁt Lkk{ ËELku hkux÷ku ÷kzwçkk ÃkkMku {U
fk{ ÷k„u. yuf ½rxfkÞtºk ‚tŒku™k yk©{{kt {kufÕÞwt. ©eS{nkhksu fhkÔÞku.’ íÞkhu {nkhks [kurÚkÞwt hkux÷ku s{eLku çkkfeLkku hkux÷ku íkÚkk
ºkeswt ½rxfkÞtºk yûkh ykuhzeyu ÷„kðzkÔÞwt. y™u [kuÚkwt ½rxfkÞtºk ¼kS («MkkËeLkku fheLku) Ëk{kuËhLku ykÃÞkt Lku çkkuÕÞk su, ‘òyku,
ËkËk¾k[h™u ‚kUÃÞwt. [kh ½rxfkÞtºk Ëk{kuËh ¼õŒu y{ËkðkËÚke íku ðihkøkeLku Íx s{kze ãku.’ íÞkhu íku íÞkt sELku ¾ðhkðe ykÔÞk.
{nkhks™u …nkU[kzu÷kt. Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™u yk heŒu ƒÄk™u Lku ð¤e Vuh Ëk{kuËhLku íkuze ({nkhks) ðihkøkeLku ËþoLk Ëuðk økÞk.
y™wY… W…Þku„{kt ÷eÄkt. íku ÃkAe yûkh ykuhzeyu ÃkÄkÞko. Lku [kh ½ze hkºke økÞk ÃkAe ¾çkh
• ©eS{nkhksLkwt Lkk{ ÷ELku Ëk{kuËh ¼õíku {ktËk ðihkøke fZkðe íkku ðihkøkeyu Ëun Akuze ËeÄu÷ku. ÃkAe Ëk{kuËhLku fÌkwt su,
{kxu s{ðkLkwt çkLkkðhkÔÞwt ‘Mkðkhu íkuLke Ëun r¢Þk fhkðòu.’ yu{ fneLku ÃkAe {nkhks ÃkkuZâk
XkfkuhSLke MktæÞk ykhíke ÚkÞk ÃkAe ©eS{nkhks yûkh yLku íku ðihkøkeLku yûkhÄk{{kt ÷E økÞk. Lku y÷kifef ykùÞo íku
ykuhzeLku rðþu rçkhks{kLk níkk Lku ÃkkuíkkLkk {w¾kh®ðËLke ykøk¤ s heíku Ëk{kuËhLku ©eS{nkhksu Ëu¾kzâwt. ({nkhksLke ÷e÷k-11)
økkuÃkk¤kLktË Mðk{e, rLkíÞkLktË Mðk{e, çkúñkLktË Mðk{e íkÚkk [iíkLÞkLktË • økZÃkwh{kt y{ËkðkËLkk ¼õíkkuLke hMkkuE Lku Ëk{kuËh ¼õík
Mðk{e ykrË Ãkh{ntMkkuLke Mk¼k ¼hkELku çkuXe níke. íku hkrºkLkk yÚkkýwt ÷kÔÞk
yøÞkh ðkøkíkkt MkwÄe Mk¼k «Mktøk [kÕÞku. íÞkhu ©eS{nkhksu yuf Mk{Þu {nkhks ËkËk ¾k[hLkk Ëhçkkh{kt ÷ªçkzk nuXu
MknwLku QXðkLke yk¿kk fhe. íÞkhu Mknw QXâk. íkux÷k{kt ËþoLku rçkhks{kLk níkk Lku ykøk¤ nrh¼õík íkÚkk MkkÄwLke Mk¼k ¼hkELku
ykðíkk Ëk{kuËhLku zu÷e ÃkkMku yuf ðihkøke {éÞku. íkuýu Ëk{kuËhLku çkuXe níke. íku Mk{Þu y{ËkðkËLkku Mkt½ ykÔÞku. íku {nkhksLku Ëtzðík
ËeLk ð[LkÚke fÌkwt su, “nwt {ktËku Awt, Lku ûkwÄk çknw ÔÞkÃke Au.” fheLku Ãkøku ÷køkeLku çkuXk. íÞkhu {nkhksu yu{Lku Mk{k[kh ÃkqAâk
Lku yu{Lku Wíkkhku ËeÄku. ÃkAe íku Mkki Wíkkhku fheLku {nkhks ÃkkMku íku Mk{Þu {nkhksu yuf ¾uMk Ãknuhu÷ku Lku çkeswt ð† ÃkkMku yufuÞ
ykÔÞk Lku {nkhksLku fÌkwt su, “yks y{khe hMkkuE fhkðku.” íÞkhu Lkrn. íku Mk{Þu {nkhksLku Vq÷Lkku nkh nrh¼õíku ÃknuhkÔÞku. íÞkhu
{nkhksu çkúñ[kheLku çkku÷kðeLku fÌkwt su, “yks y{ËkðkËLkk {nkhksu fÌkwt su “MkkÄwLke ÃktÂõík fhku.” íÞkhu Mkðuo MkkÄwyu ykðeLku
nrh¼õíkkuLke hMkkuE Au íku ¾ktzLkk ÷kzðk fhkðku.” ÃkAe çkúñ[kheyu ÃktÂõík fhe. íÞkhu {nkhks ¾whþe WÃkhÚke QíkheLku ÷kzw ÃkehMkðk
{nkhksLkku Úkk¤ fhkÔÞku íku ¾ktzLkk ÷kzwLkku fhkÔÞku, Lku MkkÄw hMkkuE {ktzâk Lku h½wðehS {nkhks ðktMku Ãkt¾ku ÷ELku ðknh Lkk¾íkk. yuðe
fhðk {tzâk. íÞkt {nkhksLkku Úkk¤ ÚkÞku, Lku çkúñ[khe {nkhksLku heíku {nkhksu Ãktøkík{kt Ãkkt[ ðkh ÷kzw VuhÔÞk. Lku ÃkAe çkúñ[khe
íkuzðk ykÔÞk, su “[k÷ku {nkhks, Úkk¤ ÚkÞku Au.” íku {nkhks Ãkkýe ÷kÔÞk Lku {nkhksLkk nMík ÄkuðhkÔÞk Lku ÷ªçkzk ík¤u çkkòuX
h½wðehS {nkhksLku íÞkt s{ðk ÃkÄkÞko. Lku {nkhksLku MkkÁt ykMkLk WÃkh [hýkh®ðË çkúñ[kheyu ÄkuÞkt Lku [k¾rzÞwt ykøk¤ {qfe. íku
LkktÏÞwt, íku WÃkh {nkhks rçkhkßÞk. WÃkh [ZeLku {nkhks Wøk{ýu ykuhzu Zkur÷Þk WÃkh Wøk{ýu
ÃkAe h½wðehS {nkhksu çkkòuX Zk¤eLku íku WÃkh Úkk¤ {uÕÞku. {w¾kh®ðËu rçkhks{kLk ÚkÞk.
íÞkhu çkúñ[kheyu {nkhksLkk nkÚk ÄkuðhkÔÞk Lku ÃkAe {nkhks íku Mk{Þu fuMkh-[tËLkkrËf ÷ELku y{ËkðkËLkk nrh¼õík
s{ðk çkuXk. íÞkhu çkúñ[khe fnu : “{nkhks s{ku.” íÞkhu Q¼k níkk, íku {nkhksLke Ãkqò fhðk MkkÁ ykÔÞk. íku fuMkh-[tËLku
{nkhks s{ðk {tzâk. íÞkhu h½wðehS {nkhksu nkÚk òuzeLku fÌkwt fheLku {nkhksLku ÷÷kx{kt y[ko fheLku ÃkAe ÓËÞLku rð»ku Lku çku
su, “{nkhks Mkkhe ÃkuXu s{ku.” íku Mk{u y{ËkðkËLkk nrh¼õík çkkswLku rð»ku, WËhLku rð»ku Lku çku [hýkh®ðËu [tËLk [håÞwt. Lku ÃkAe
ykÔÞk. íku{ýu {nkhksLku çknw íkký fheLku Mkkhe ÃkuXu s{kzâk. Lku ykhíke Wíkkhe. ÃkAe {nkhksu Mkðuo nrh¼õíkLku [hýkh®ðË Akíke{kt
çkúñ[khe nkÚk{kt Y{k÷ ÷ELku {nkhksLku ðknh Lkkt¾íkk òÞ Lku ykÃÞkt. ÃkAe MkkÄwLke Ãkqò fhe, ÃkAe Mk¼k ¼hkELku çkuXe. íÞkhu
{nkhksLku s¤ÃkkLk fhkðíkk òÞ, Lku h½wðehS {nkhks {nkhksLku {nkhksu yuf ½ze ðkík fheLku {nkhks yûkh ¼wðLk{kt ÃkÄkÞko.
s{ðkLke ðMíkw ykÃkíkk òÞ, yuðe heíku {nkhks s{íkk níkk. íku Lku nrh¼õík-MkkÄw Mkðuo QXâk Lku Mkki MkkiLku Wíkkhu økÞk Lku {nkhks
Mk{Þu Ëk{kuËh ykÔÞk. íku {nkhksLku ðkMíku çknw MkkÁt yÚkkýwt Zkur÷Þk WÃkh ÃkkuZâk.
÷kÔÞk, íku {nkhksLke ykøk¤ {qõÞwt Lku nkÚk òuzeLku çkuXk. ÃkAe íku • ©enrhyu Ëk{kuËhLku Ëhðkýe çkLkkÔÞk
yÚkkýwt ðøkuhu {nkhks Mkkhe ÃkuXu s{eLku ËqÄ-¼kík Lku Mkkfh sBÞk. çkesu Ënkzu Mkðkh{kt WËkMk ÚkELku yufkyufe [k÷e LkeféÞk.
Lku ÃkAe ËqÄ ÃkkLk fÞwO, íku {nkhksLku {w¾u ËqÄLkku Äku¤ku Ëkuhku Ãkze íku Ëk{kuËhu Mkk{k ykðíkk {nkhksLku ËuÏÞk íÞkhu Ëk{kuËhLku yu{
hÌkku íÞkhu çkúñ[kheyu [¤wt fhkÔÞwt. íÞkhu y{ËkðkËLkk nrh¼õík sýkÞwt su, ‘{nkhks yks WËkMke Au.’ íÞkhu Ëk{kuËh ðktMku [kÕÞk.
{w¾ðkMk ÷kÔÞk níkk, Lku {nkhksLku ÄÞkuo. íku {nkhks {w¾ðkMk íÞkhu {nkhksu fÌkwt su, “ÃkkAk ð¤e òð.” íkkuÞ Ëk{kuËh ÃkkAk
sBÞk Lku ÃkAe {nkhks [k¾ze WÃkh [ZeLku Ëhçkkh{kt ÃkÄkÞko. Lkk ðéÞk Lku [kÕÞk íku ¾e{k MkwíkkhLku íÞkt økÞk. Lku ¾e{u Mkwíkkhu
íku ÷ªçkzk nuXu ¾whþe WÃkh {nkhks rçkhkßÞk. Zkur÷Þku ZkéÞku íku WÃkh {nkhks çkuXk. íku {nkhksu Ëk{kuËhLku fÌkwt
su, “¾zfe ËELku íkwt Q¼ku hnusu Lku fkuELku ykððk Ëuþku{k.” ÃkAe ykøk¤ {qõÞwt. íÞkhu Mðk{eyu fÌkwt su, “økkuhMk íkku Lkrn s{kÞ
¾e{ku Mkwíkkh nkÚk òuzeLku Q¼ku hÌkku Lku fÌkwt su, “{nkhks, yks Lku çkkshkLkku hkux÷ku s{wt.”
¼÷u ÃkÄkÞko Lku çknw MkkÁt ÚkÞwt íku {kÁt ½h Ãkrðºk fÞwO.” yu heíku ÃkAe ¾e{ku Mkwíkkh ½e ÷kÔÞk íku Mðk{e sBÞk. ÃkAe nkÚk
{nkhksLke Míkwrík fhe. ÄkuðhkÔÞk. Lku ÃkAe Mðk{e {nkhksLke ÃkkMku çkuXk Lku Ëhçkkh{ktÚke
íÞkhu {nkhksu fÌkwt su, “fktE s{ðkLkwt Au ? ¼q¾ ÷køke {kuxeçkk, ÷kzwçkk Lku ËkËku ¾k[h Lku çkeS çknuLkku - yu Mkðuo ¾e{k
Au.” íÞkhu ¾e{u Mkwíkkhu fÌkwt su, “ík{u s{ku yuðwt íkku fktE LkÚke MkwíkkhLke ¾zfeyu ykÔÞkt Lku Ëk{kuËhLku ÃkqAâwt su, “{nkhks
Lku hMkkuE fhkðwt.” íÞkhu {nkhks fnu, “hMkkuE LkÚke fhðe Lku su yneÞkt Au ?” íÞkhu Ëk{kuËhu fÌkwt su, “{nkhks íkku ynªÞkt Au,
íkiÞkh nkuÞ íku ÷kÔÞ.” íÞkhu ¾e{ku Mkwíkkh çkkshkLkku hkux÷ku Lku Lku {Lku {nkhksu fÌkwt Au su, ‘fkuELku y{khe ÃkkMku ykððk Ëuþku{kt.’
økkuhMk ÷kÔÞk. íku «Úk{ ½e-økku¤ Lku hkux÷ku sBÞk Lku ÃkAe økkuhMk Lku ÕÞku nwt {nkhksLku ÃkqAe ykðwt Lku {nkhks fnu íkku ík{u ykðku.”
Lku hkux÷ku sBÞk Lku ÃkAe [¤wt fÞwO. íÞkhu ¾e{ku Mkwíkkh çkkuÕÞk su, ÃkAe ÃkqAðk økÞk Lku íkuýu {nkhksLke ykøk¤ sELku fÌkwt su,
“ík{u fnuíkk su, ¼qÏÞk Aeyu” Ãký fktE sBÞk Lkrn.” yu{ fneLku “ËkËku ¾k[h, {kuxeçkk, ÷kzwçkk, çkeS çknuLkku ykÔÞkt Au, íku ík{u
{nkhksLku MkkuÃkkheLkk fxfk ËeÄk. íku {nkhks sBÞk Lku ÃkAe fnku íkku ynª ykðu ?” íÞkhu {nkhks fnu, “[k÷ku, ykÃkýu
Zkur÷Þk WÃkh çkuXk. sEyu.” yu{ fneLku {nkhks QXâk Lku ËkËku ¾k[h Lku çkkEyku
íÞkt {wõíkkLktË Mðk{e ykÔÞk. íku{ýu Ëk{kuËhLku fÌkwt su, Mkðuo ¼u¤k ÚkELku Ëhçkkh{kt økÞk. Lku {nkhks ykðeLku ÷ªçkzk ík¤u
“{nkhks ynª Au ?” Ãký {nkhksu Lkk Ãkkzu÷e su, ‘fkuELku ykððk ½zef çkuXk Lku ÃkAe yûkh ¼wðLk{kt ÃkÄkÞko. íÞkt {nkhks ÃkkuZâk.
Ëuþku {k’ íkuÚke Ëk{kuËhu fÌkwt su, “Mðk{e, ynªÞkt Q¼k hnku Lku ({nkhksLke ÷e÷k-75)
nwt {nkhksLku ÃkqAe ykðwt.” íÞkhu {wõíkkLktË Mðk{eyu fÌkwt su, • Ëk{kuËh ¼õík økw÷k÷ økkuxkLke çku Akçk ÷kÔÞk Lku fÃkqhLkk
“òð, ÃkqAe ykðku.” Lku {nkhksLke {hS nkuÞ íkku sEyu, Lkrn nkh {nkhksLku ÃknuhkÔÞk
íkku ÃkkAk ð¤e sEyu.” MktíkkuLke heík, íku{Lkwt ðíkoLk, íkuLku Ëu¾eLku ©eLkøkhLkk rLkðkMke
ÃkAe Ëk{kuËh f{kz W½kzeLku {nkhks ÃkkMku økÞk Lku fÌkwt çkÄk ÷kufku yíÞtík ykùÞo[rfík ÚkE økÞk.
su, “{wõíkkLktË Mðk{e ykÔÞk Au, íkuLku ík{khe ÃkkMku ykððk Ëô ?” Mktíkku ßÞkt MkwÄe s{íkk níkk íÞkt MkwÄe ©enrh ÃkehMkíkk Vhíkk
íÞkhu {nkhksu fÌkwt su, “ykððk ãku, Lku çkeòLku ykððk Ëuþku {kt.” níkk. su Mk{Þu Mktíkku s{e hÌkk, íku ð¾íku íkhík s Ä{ofw{kh
íÞkhu Mðk{e {nkhks ÃkkMku ykÔÞk Lku {nkhksLku Ãkøku ÷køkeLku çkuXk. ©enrhyu nkÚk ÄkuE LkkÏÞk. ÃkAe ÃkwÁ»kku¥k{ Ãkxu÷Lku ½uh sELku
íÞkhu {nkhksu fÌkwt su, “fktE s{þku ? y{u yhÄku hkux÷ku sBÞk ©enrh çku ½ze ÃkkuZe hÌkk. ßÞkhu çkÄk s{e hÌkk íÞkhu çkÄk Mktíkku
Aeyu Lku yhÄku hkux÷ku Au, íku ík{u s{ku.” íÞkhu Mðk{eyu fÌkwt LkËeyu MLkkLk fhðk økÞk. MknwLkwt ðíkoLk yuf s «fkhLkwt níkwt. íkuyku
su, “nk, {nkhks s{wt.” íÞkhu yhÄku hkux÷ku Lku økkuhMk Mðk{eLke MLkkLk fhðk þnuhLke çknkh økÞk.
MLkkLk ykrË fheLku ßÞkhu Mktíkku ykÔÞk níkk íÞkhu íku{ýu MkwtËh ©enrhyu «u{Úke økw÷kçkLkk økkuxkLku nkÚk{kt ÷eÄku yLku ÃkAe
rík÷f fÞkO níkkt. ©enrh Ãký íku Mk{Þu Mk¼k{kt ykðeLku çkuXk níkk. «u{Úke ÃkqAâwt, yhu yk þuLkwt V¤ Au ? ík{u çkíkkðku íkku ¾hk, ykLku
ºkktMkk yLku [ku½rzÞkt ðkøkíkkt níkkt. þnuhLkk nrh¼õíkku ykððk þwt fhðkLkwt ? íÞkhu nrh¼õíkkuyu fÌkwt, yk íkku økw÷kçkLkku økkuxku Au.
÷køÞk. íkuyku Vq÷Lkk nkh ÷kðíkk. íkuLku ©enrh «u{Úke Mðefkhíkk íkuLku ykÃk MkkûkkíkT òýku s Aku. y{Lku íkku ykÃk nuík nkuðkÚke ÃkqAku
níkk yLku íkuLku ÷eÄu nrh¼õíkkuLku Ãký nuík ½ýwt ðÄíkwt níkwt. suyku Aku. ©enrhyu ÃkkAk ð¤eLku òuÞwt yuf yuf økw÷kçk økkuxku ÷ELku
¼õík ÃkkMku ykðíkku íkuLku íkuðk ð[LkÚke yrðLkkþe ©enrh çkku÷kðíkk çkÄk ËhçkkhkuLke Akíke WÃkh LkkÏÞku. íÞkhu çkúñkLktË Mðk{eyu Akçk
níkk. ©enrhLkku {nkLk «íkkÃk òuELku fux÷kf ÷kufkuyu ÃkkÃk f{o Akuze ÷ELku íku økw÷kçk økkuxk ©enrhLkk WÃkh LkkÏÞk. íÞkhu ©enrhyu
ËeÄkt. ßÞkhu Vq÷Lkk nkh ÍkÍk ÚkE síkk íÞkhu ©enrh MktíkkuLku íku íku{Lkk nkÚk{ktÚke Akçk ¾U[e ÷eÄe yLku nMkðk ÷køÞk. ÃkAe
nkh ykÃke Ëuíkk. MktíkkuLku Vq÷nkh ykÃÞk ÃkAe nrh¼õíkkuLku ykÃkíkk. çkúñkLktË Mðk{e MktíkkuLke Mk¼k{kt çkuXk yLku økkðk ÷køÞk. íku çkkçkíku
¼ð çkúñk suðk «MkkËeLkk nkh [kníkk níkk Ãký íku{Lku {¤íkk Lkrn. ©enrh íku{Lku {{o fhðk ÷køÞk. (©enrh [rhºkk{]íkMkkøkh,
{uðk yLku {eXkEyku yÃkkh ykðíke níke. ©enrh íku ËhçkkhkuLku Ãkqh-4, íkhtøk-100)
Ãkw»f¤ ykÃke Ëuíkk. • ðzíkk÷{kt çkkh çkkhýkLkk ®nzku¤u çkkh MðYÃku ©enrh
íku Mk{Þu ÍktÍ yLku {]Ëtøk ÷ELku Mktíkku ðMktík hkøk økkðk ÍqÕÞk íku ð¾íku Ëk{kuËh¼kEyu ©enrhLku fÃkqhLkk nkh
÷køÞk. {wõíkkLktË Mðk{e íkku fkVe, nkuhe yLku Äw{khLkkt ÃkË økkðk íkÚkk Ãkkuþkf ÄhkÔÞku
÷køÞk. ÃkAe çkúñkLktË Mðk{eyu Ãký íku ÃkË økkÞkt. íku{kt íku{ýu Mktðík 1872 Lke Mkk÷{kt Vkøký MkwË ÃkqLk{ (nwíkkþLke)Lkku
fux÷kf {{oLkk þçË økkÞk níkk. íku ÃkAe «u{kLktË Mðk{eyu ÃkË {kuxku Vq÷Ëku÷Lkku WíMkð fhkÔÞku níkku. íku{kt ©eS{nkhks, Mktíkku-
økkÞkt. íkuLkkÚke yíÞtík ykLktË yLku WíMkð AðkE økÞku níkku. Ãkk»koËku, hkòyku íkÚkk ËuþËuþÚke nrh¼õíkku {kuxe MktÏÞk{kt ykÔÞk
Ëk{kuËh Lkk{u su nrh¼õík níkk íkuyku økw÷kçk økkuxkLke çku Akçk níkk.... Lku ËþoLk-MkuðkLkwt ¾qçk Mkw¾ ÷eÄwt níkwt.
÷kÔÞk níkk. íkuyku rð[kh fhíkk níkk fu yk fkuLku ykÃkþwt fuðe heíku ðzíkk÷ økk{Lkk su nrh¼õíkku níkk, íkuýu ©enrhLke yk¿kk
ykÃkþwt ? Ãký íku ð¾íku íku{ktÚke yuf Akçk çkúñkLktË Mðk{eyu ÷E ÷ELku ©enrhLku ÃkÄhkððk {kxu yuf MkwtËh ®nzku¤ku çkLkkÔÞku níkku.
÷eÄe yLku çkeS Akçk ©enrhLku ykÃke. Ëk{kuËh¼kE nkhíkkuhk íku y÷kirff ®nzku¤ku Mkuðk ¼kðe nrh¼õíkkuyu {wrLkðh rLk»fw¤kLktË
yLku çkkswçktÄ fÃkqhLkk çkLkkðeLku ½ýk «u{Úke ÷kÔÞk níkk. íku Mðk{eLkk ÃkkMku çkLkkðzkÔÞku níkku. íkuLke yÃkhtÃkÃkkh þku¼k níke. íku
©enrhLku ÃknuhkÔÞk. ðMktíke ð† Ãkkt[ ÷kÔÞk níkk íku Ãký ÞkuøÞ ®nzku¤k{kt rðr[ºk «fkhLkk MkwtËh MkkuLkuhe Míkt¼ fÞko níkk yLku íkuLku
Mk{Þ rð[kheLku ©enrhLku ÃknuhkÔÞk. ©enrhLke yíÞtík {Lkkunh [khu fkuh r[¥kLku ¾U[u íkuðk ºký ºký îkh fÞko níkkt.
½Lk~Þk{ {qŠík Lkxðh çkLke níke. íku{Lke MkwtËh [t[¤ árü ¼õíkkuLkk ®nzku¤kLke ðå[u WÃkh ½q{x fÞkuo níkku. íkuLkk WÃkh MkkuLkkLkku
{LkkuhÚkkuLku Ãkqýo fhLkkhe níke. f¤þ {qõÞku níkku. íkuLke rðr[ºk þku¼k su níke íkuLkwt ðýoLk fhíkk
ykÃkýe íkku çkwrØ zqçke òÞ Au. ®nzku¤kLke [khu çkksw Aòt fÞko Þwõík ÚkÞu÷k Mktíkku ßÞkhu WíMkð fhíkk níkk íÞkhu yk ¼qr{ Ãkh
níkkt yLku AòtLke ðå[u yuf yuf ½q{x håÞku níkku. íku çkÄk ½q{x nkuðk Aíkkt Ãký yûkhÄk{{kt çkuXk nkuÞ íkuðe heíku Mk¼k Ëu¾kíke
WÃkh ¼kðu rðr[ºk MkkuLkkLkk f¤þ hkÏÞk níkk. MkwtËh MkkuLkkLkk su níke. su nrh¼õíkku níkk íku çkÄk ©enrhLku yuf yuf MkkfhLkku nkhzku
çkÄk ½q{x níkk, íkuLkkt Aòt WÃkh MkkuLkuhe ð†Lke Ík÷h ÷økkðe ÷ELku yÃkoý fhíkk níkk. íkuLkku økýu Ãkkh ykðíkku Lk níkku. Mknw
níke. íku AòtykuLke [khu íkhV rðr[ºk «fkhLkk MkkuLkkLkkt ÷ku÷f nrh¼õíkku ¾sqh yLku ¾khufLkk Úkk¤ ¼he ¼heLku ÷kðíkk níkk íkÚkk
çkLkkðeLku ÷xfkðe ËeÄkt níkkt. f¤k Ãkqhu÷k MkkuLkkLkk {kuh fÞko yLku MkwtËh xkuÃkhkLkk Úkk¤ ¼he ¼heLku ÷kðíkk níkk.
íku {kuhLkkt ð]tË Aòyku WÃkh çkuMkkze ËeÄkt. yuf yuf {kuíkeLke LkkLke su Mktíkku, ðýeoyku yLku MktLÞkMkeyku níkk, íku çkÄkLke ©enrhyu
{k¤k {kuhLkk {w¾{kt ykÃke níke. íkuLkku íkk÷{u÷ yuðku ÚkÞku níkku Ãkqò fhe yLku MknwLku nkh ykÃÞk. ftXÚke QÃkzu íkux÷k çkÄk nkh
fu rð{kLk fhíkk Ãký íkuLke þku¼k yrÄf çkLke níke. MknwLku ©enrhyu ykÃÞk yLku Ãkk»koËkuLku Ãký QÃkzu íkux÷k nkh ykÃÞk.
yk ¼qr{ WÃkhLkk rðr[ºk y{qÕÞ sux÷k {rýyku níkk, íku ©enrhLke MkkÚku su fkXe Ëhçkkhku ykÔÞk níkk, íku çkÄk sux÷k nkhÚke
çkÄk ®nzku¤kLkk Míkt¼{kt ÷økkðe ËeÄk níkk. {kuíkeLkkt íkkuhý hkS ÚkkÞ íkux÷k nkh íku{Lku ykÃÞk. rLkíÞ [kufe fhLkkhk sux÷k
çkLkkðeLku ®nzku¤kLke [khu çkksw çktÄkÔÞkt níkkt yLku MkkuLkkLke rðþk¤ Ãkøke níkk, íku MknwLku Ãký ©enrhyu çkku÷kðeLku ½ýk nuíkÚke íkuyku
½w½h{k¤k ®nzku¤kLke Lke[u ÷xfkðe níke. íkuLku fkuE òýe þfíkk {w¾Úke ‘Lkk... Lkk...’ fhíkk níkk íkku Ãký nkh ykÃÞk. ©enrh
Lkrn. íku ®nzku¤ku çku yktçkkykuLke ðå[u çkktæÞku níkku. íkuLke yËT¼wík [rhºkk{]íkMkkøkh, Ãkqh-15, íkhtøk-61)
þku¼k çkÄu AðkE økE níke. ykuxkÚke Mkku Ãkøk÷kt sux÷u Ëqh yÂøLk • Ëk{kuËh ¼õíku ©enrh MkkÚku ºkeMk ð»ko MkwÄe hneLku MkuðkLkku
¾qýk íkhV su yktçkku níkku íÞkt nwíkkþLkeLku rËðMku ©enrhyu rLkíÞ ÷k¼ ÷eÄku níkku
rðrÄ fhe, hMkkuE s{e, økk{Lke çknkh ykðeLku ÃÞkhk ©enrh Mktðík 1877Lke Mkk÷{kt ©enrh y{ËkðkË ÃkÄkÞko níkk Lku
yktçk÷u çkuXk yLku þheh WÃkh y{qÕÞ yLku yLkwfq¤ fuMkhe htøkLkkt ¼õíksLkkuLku ¾qçk s fÚkkðkíkko ËþoLkLkwt Mkw¾ ykÃÞwt níkwt. ©enrh
ð† Äkhý fÞko níkk. ðnu÷e Mkðkhu QXâk ÃkAe Mkkçkh{íke LkËeyu MLkkLk fhðk {kxu økÞk.
y{ËkðkËLkk nrh¼õík su fuMkhe ð† ÷kÔÞk níkk íku ßÞkhu LkøkhLkk Ëhðkòyku ¾wÕÞk íÞkhu ©enrh y{ËkðkË þnuhLke
©enrhyu ÃknuÞkO níkkt yLku Ëk{kuËh Lkk{u y{ËkðkËLkk nrh¼õík çknkh LkeféÞk. su çkksw çkkËþkne çkkøk níkku íku {køkuo ¼õíksLkLkk
fÃkqhLkk nkh ÷kÔÞk níkkt íku rMkðkÞ fÃkqhLkk íkkuhk, çkkswçktÄ, fzkt, r[¥k[kuh ©enrh [kÕÞk. Mktíkku, ðýeo íkÚkk Ãkk»koËku sux÷k níkk íku
ÃknkU[e yLku fwtz¤ su fhkðeLku ÷kÔÞk níkk íku WíMkknÃkqðof ©enrhLku ©enrhLke MkkÚku økÞk. yLku su ð¾íku nrh¼õíkkuyu Mkkt¼éÞwt fu ©enrh
ÄhkÔÞkt níkk. Mktíkku yLku nrh¼õíkkuLke su Mk¼k ÚkE, íku òýu MLkkLk fhðk økÞk Au yux÷u íkhík s çkÄk íku{Lke ÃkkA¤ ÃkkA¤
Mkhkuðh{kt f{¤ ¾eÕÞkt nkuÞ íkuðe Ëu¾kíke níke. íku ð¾íku Mktíkku ÍktÍ, MLkkLk fhðk ykÔÞk. çkkËþkne çkkøkLkk {nu÷Lke ÃkkA¤Lkk ¼køk
{]Ëtøk ykrË ðk®sºkku ÷ELku nkuheLkkt ÃkË økkíkk níkk. «u{¼kðÚke íkhV ©enrhyu MLkkLk fÞwo níkwt. MLkkLk fheLku ßÞkhu Ä{ofw{kh ©enrh
çknkh LkeféÞk íÞkhu Ãkeíkktçkh ð† ÃknuÞwO. íku Mk{Þu sux÷k rð« ÃkÄhk{ýe fheLku Mkw¾ ÷eÄwt. ºkýuÞ ¼kEykuyu Ãkqò y™u ykhíke
ykÔÞk níkk íku çkÄkLku ÃktÂõíkçkØ çkuMkkzâk. fheLku yk ÷k¼ ÷eÄku. {kuíkehk{Lkk su Ëefhk níkk íku Ãký ©enrhLke
©enrhyu íku ð¾íku [xT [xT [k÷eLku Mknw rð«ku su LkËe WÃkh Mkuðk{kt ykÔÞk níkk. çkòhÚke W¥kh íkhVLkk ¼køk{kt su Ãkku¤ Au
ykÔÞk níkk. íku{Lku yuf yuf YrÃkÞku ËkLk{kt ykÃÞku yLku íku heíku íku{kt nrhnh¼kE, hýAkuz¼kE, fk¤k¼kE, ÷k÷ËkMk yLku
MknwLke Ãkqò fhe. ©enrh ßÞkhu ËkLk ykÃke hÌkk íku ÃkAe ð† yLku fuð¤¼kE RíÞkrËf nrh¼õíkku hnuíkk níkk. íku Mknwyu ©enrhLku
½huýkt ðøkuhu Ãknuhe ÷eÄkt. íÞkhu su nrh¼õíkku ykÔÞk níkk íku{ýu ÃkkuíkkLku ½uh ÃkÄhkðeLku Ãkqò fhe. yuf ÃkkLkk[tË Lkk{u yÃkkh Vu÷e
Mknwyu ©enrhLke Ãkqò fhe. íku nrh¼õíkkuyu yLkwÃk{ yðMkh òuELku níkku íkuýu Ãký íku Mk{Þu ©enrhLku ÃkkuíkkLku ½uh ÃkÄhkÔÞk.
Vq÷Lkk nkh ÃknuhkÔÞk yLku «MkÒk {LkÚke YrÃkÞkLke ¼ux {qfe. yuf Ëk{kuËh¼kE Lkk{Lkk nrh¼õík ©enrhLke ½ýe Mkuðk
íku nrh¼õíkkuyu ©enrhLke Ãkqò fhe ÷eÄe íku ð¾íku Mktíkku yLku fhíkk níkk. yux÷u íkuyku Ãký ©enrhLku ÃkkuíkkLku ½uh ÷E økÞk yLku
ðýeoykuLku MknwLku yuf yuf Vq÷Lkku nkh ÃknuhkÔÞku. çkÄk nrh¼õíkkuyu ©enrhLke Mkuðk Ãkqò fheLku íku{Lku hkS fÞko. Ëk{kuËh¼kEyu
©enrh, Mktíkku yLku ðýeoLke ßÞkhu Ãkqò fhe ÷eÄe íÞkhu Mknw ‘sÞ ©enrhLke ÃkkMku ºkeþ ð»ko MkwÄe hneLku ÃkkuíkkLkk þhehÚke Mkuðk fhe
sÞ ..... sÞ sÞ.....’ yuðk þçË çkkuÕÞk. ©enrhLkk yïLku níke. ½hLkk ðhMk rËðMkLkk ¾[o {kxu íkuyku ykX {kMk ½h{kt hneLku
MkkuLkkLkkt yk¼q»kýku yLku þýøkkhÚke íkiÞkh fheLku íÞkt ÷kÔÞk Au, Wã{-ÄtÄku fhíkk níkk. ÃkAe çkkfeLkk [kh {kMk ©enrhLke Mkuðk
yu{ ßÞkhu Ä{ofw{kh ©enrhyu ËuÏÞwt yux÷u íkhík s ykðeLku yï fhíkk níkk. íkuyku yuðk níkk fu ©enrhLke Mkuðk rMkðkÞLkwt íku{Lku çkeswt
WÃkh çkuXk. ÃkkuíkkLkk ytøkku WÃkh MkkuLkkLkkt yk¼q»kýku ÄkÞkO níkkt. yLku ÷økkh Ãký Mkw¾ Lk {kLkíkk. íkuLkku ¼kð òuELku ©enrh yuf-çku ð¾ík
MkkuLkkLkwt Aºk ©enrhLkkt {Míkf WÃkh hkÏÞwt níkwt. íkuLku ½uh ykðeLku hkík hÌkk níkk. ©enrh íkku ¼kðLkk rMkðkÞ õÞktÞ
Mktíkku, ðýeo yLku nrh¼õíkku «MkÒk {LkÚke íku Mk{Þu ©enrhLke xfíkk Lkrn. (©enrh[rhºkk{]íkMkkøkh, Ãkqh-16, íkhtøk-82)
ykøk¤ [kÕÞk yLku fux÷kf ©enrhLke ÃkkA¤ ÃkkA¤ [kÕÞk. ©enrh • ©enrhyu Ëk{kuËh ¼õíkLku ykzk [kufe{kt hkÏÞk
LkøkhLkk Ëhðkò{kt ßÞkhu ykÔÞk íÞkhu Zku÷ yLku ºkktMkkLke yuf Mktðík 1866 Lke Mkk÷{kt ©enrh z¼ký{kt {kuxku Þ¿k fhðk
òuz MkL{w¾ ykðeLku ðøkkzðk ÷køÞk. Mktíkku, ðýeo yLku su nrh¼õíkku ÃkÄkÞko Lku íku ð¾íku {q¤S çkúñ[kheyu {nkhksLku fÌkwt fu, «¼ku !
níkk, íku çkÄk {wõíkkLktË Mðk{e, çkúñkLktË Mðk{e yLku «u{kLktË òu ykÃk yk ÃkwLk: çkLkkðu÷e hMkkuE s{ku íkku, yk fkÞofíkkoyku Ãký
Mðk{eLkkt h[u÷kt ©enrhLke {qŠíkLke þku¼kLkwt ðýoLk fhíkkt økhçkeLkkt hktÄu÷e ¾e[ze s{u. {wõíkkLktËu yk{ fÌkwt íkuÚke MktíkÃkrík ©enrh
feíkoLk økkðk ÷køÞk. þuX þk{¤ Ãkkhu¾Lkk ½hLke íkhV ÚkELku ©enrh íkífk÷ Mk¼k{ktÚke QXâk yLku fkÞofíkko ¼õíksLkkuLku fnuðk ÷køÞk
íÞkhu fwçkuh®Mkn [kuÃkËkhLke Ãkku¤ níke íku íkhV ykÔÞk. íÞkhu fu, nu ¼õíksLkku ! ík{u Mkðuo nðu MLkkLk fheLku ¼kusLk fhe ÷ku.’
[kuÃkËkh fwçkuh®Mkn ©enrhLku çku nkÚk òuzeLku ÃkkuíkkLku ½hu ÃkÄhkÔÞk yk «{kýu íku MkðuoLku yk¿kk fheLku Ãkkuíku Ãký MLkkLk fhðk ÃkÄkÞko.
yLku y{qÕÞ ÷k¼ ÷eÄku. íkuLkk ¼kE {kuíkehk{ Ãký ÃkkuíkkLku ½uh rLkíÞrðrÄ fÞko ÃkAe ©enrhyu ¼kusLk fÞwO. ÃkAe Ãkkuíku Mk¼k{kt
rçkhkßÞk yLku MktíkkuLku ÃkqAðk ÷køÞk fu nu Mktíkku ! nsw fux÷wt fk{ ÃkhMÃkh yuf çkeò WÃkh «u{Úke s¤ WzkzeLku rLkËkuo»k ykLktË ÷E
çkkfe (Þ¿kLkwt) Au ? íÞkhu hk{ËkMk {wrLkyu fÌkwt fu, nu ¼økðLkT ! hÌkk níkk. yu Mk{Þu ík¤kðLku fktXu Ëk{kuËh ¼õíku y[kLkf ½ýkt
nsw [khÃkkt[ rËðMkLkwt fk{ çkkfe Au. nu hksLkT ! íkuÚke ©enrhyu {kýMkku òuÞkt yux÷u íku{ýu {nkhksLku ÃkqAâwt - ‘{nkhks yk
rð[kÞwO fu òu nwt ynª z¼ký{kt s hneþ íkku yk Þ¿k MktçktÄe fkÞo {kýMkku{ktÚke fkuE ykÃkýku Mkk{kLk WÃkkze òþu LkrnLku ? íÞkhu
s÷ËeÚke Úkþu Lkrn. íkuÚke íkuyku íkífk¤ Mk¼k{ktÚke QXâk yLku {nkhksu fÌkwt “ík{u çkhkçkh æÞkLk ËELku swyku, yu fkuE {kýMkku
½kuzuMðkh ÚkELku, z¼ký{ktÚke çknkh Lkef¤e, økk{Lke ¼køkku¤u LkÚke yu íkku yLktík yðíkkhku, Eïhku íkÚkk Ëuðku y{khkt ËþoLk fhðk
ykÔÞk yLku ÃkkuíkkLku ð¤kððk {kxu ykðu÷k ¼õíksLkku «íÞu çkkuÕÞk ykÔÞk Au” ÃkAe Ëk{kuËh ¼õíku íku íkhV çkhkçkh òuÞwt, íÞkt íkku
fu nu MkËT{rík r«ÞsLkku ! {khk Mkuðf yk Ëk{kuËh ¼õíku ykze yu MkðoLku çku nkÚk òuze Lk{Mfkh fhe ©eS{nkhksLke Míkwrík-«kÚkoLkk
Ëkuhu÷e yk hu¾kLku WÕ÷t½eLku, ík{khu fkuEyu {khe ÃkkA¤ ykððwt fhíkk òuÞk yLku Úkkuzes ðkh{kt íku Mkðo yðíkkhku {nkhksLku Ãkw»ÃkkuÚke
Lkrn. {khe yk¿kkLkwt WÕ÷t½Lk fheLku, {khk ËþoLkLkk ÷ku¼u Ãký òu ðÄkðeLku ytíkÄkoLk ÚkE økÞk. ÃkAe yrík ykùÞo Ãkk{u÷k Ëk{kuËh
ík{u {khe ÃkkA¤ ykðþku íkku ík{u økwÁ ÿkune økýkþku.
¼õíkLku ©eS{nkhksu fÌkwt fu, “yLktík fkuxe çkúñktzLke WíÃkr¥k,
©e ÔÞkÃkfuþ {wrLk fnu Au - nu hksLkT ! yk{ fneLku,
ÂMÚkrík yLku «÷Þ y{khe RåAkÚke ÚkkÞ Au. Mkðo yðíkkhku y{khe
½kuzuMkðkhkuÚke ðurüík ©enrh, z¼kýÚke «kík:fk¤u LkeféÞk yLku
ÃkkMkuÚke s þÂõík-Mkk{ÚÞo Ãkk{u÷k Au. Mkðo yðíkkhLkk fkhý
Mktøkðfk¤u (MkqÞkuoËÞ çkkË 5 f÷kf 48 r{rLkx ÃkAeLkku Mk{Þ)
yðíkkhe-MkðkuoÃkhe y{u s Aeyu y{u MkðoLkk rLkÞtíkk Aeyu. y{khku
nkÚkhku÷e økk{u ÃkÄkÞko. (MkíMktøke ¼q»ký-2, yæÞkÞ-50)
fkuE rLkÞtíkk LkÚke. y{u MkËk Mðíktºk yLku Mkðo EïhkuLkk Ãký Eïh
• {nkhks Ëk{kuËh ¼õíkLku fnu : yu íkku Mkðuo yðíkkh Au
Aeyu. ík{u y{khk yLkLÞ yufktríkf ¼õík Aku íkuÚke ík{Lku yk
yuf ð¾ík ©eS{nkhks økZÃkwhÚke Mktík Ãkk»koËku íkÚkk
[{ífkh sýkðeLku y{khk MðYÃkLkwt ÞÚkkÚko ¿kkLk fhkÔÞwt Au” ÃkAe
MkíMktøkeykuLkku Mkt½ MkkÚku ÷ELku «çkkurÄLkeLkku Mk{iÞku fhðk ðzíkk÷
sE hÌkk níkk. ÃkøkhMíku [k÷íkkt ¼k÷«Ëuþ{kt LkkLkeçkkuÁ Lkk{Lkwt Ëk{kuËh ¼õíku Lk{úíkkÚke fÌkwt : “f]ÃkkLkkÚk ykÃku Ãkh{f]Ãkk fheLku
økk{ ykÔÞwt. økk{Lkk ÃkkËh{kt ík¤kð òuELku Mknwyu rð[kh fÞkuo {Lku ykÃkLkk MðYÃkLkku suðku Au íkuðku {rn{k Mk{òðe MkðkuoÃkhe áZ
fu, - ‘MkqÞkuoËÞ Mk{Þ ÚkÞku Au. {kxu ynª ykÃkýu Lkkne-ÄkuELku Ãkqò- rLkùÞ fhkÔÞku yuÚke nwt yksu f]íkkÚko ÚkÞku Awt. yíÞkhu MkwÄe {khe
ÃkkX fhe ÷Eyu.’ ÃkAe Mknwyu ík¤kðLku rfLkkhu Wíkkhk fÞko. yu ykðe [kuÏ¾e Mk{sý Lk níke. nðu Mkðkuíf]ü ¿kkLk þwt Au íku nwt
ð¾íku Mkuðk¼kðe Ëk{kuËh ¼õík Ãký MkkÚku s níkk. ©eS{nkhks ÞÚkkÚko Mk{ßÞku Awt.” yk «{kýu {nkhks yLku Ëk{kuËh ¼õíkLke
Mkki ¼õíksLkku MkkÚku ík¤kð{kt MLkkLk fhðk ÃkÄkÞko yLku ¾kuçkk ¼he ðkík Mkkt¼¤e Mkðo ¼õíksLkku {nkLk ykùÞo Ãkk{e ©eS{nkhksLkku
¼heLku ¼õíksLkku WÃkh «MkkËeLkwt s¤ WAk¤ðk ÷køÞk ykÚke MkðkuoÃkheÃkýkLkku Mkðkuoíf]ü {rn{k Mk{ßÞk. ÃkAe Mkki Ãkqò-ÃkkX fhe
ÃkkuíkkLkkt yíÞtík ynku¼køÞ {kLke ykLktË Ãkk{u÷k ¼õíksLkku Ãký ðzíkk÷Lku {køkuo [k÷íkk ÚkÞk.
{køko{kt Mkt½Lkk Mkki ¼õíksLkku, Ëk{kuËh ¼õíkLku ©eS{nkhksu • Ëk{kuËh ¼õíku LkÚkw ¼èLku MkðkuoÃkhe rLkùÞ fhkÔÞku
MkðkuoÃkhe rLkùÞ fhkÔÞku íku ðkíkku ÃkhMÃkh fhíkk níkk. Mkki ðzíkk÷ y{ËkðkË{kt rð« LkÚkw ¼è çknw W¥k{ fkurxLkk yuf rðîkLk
økÞk íÞkt «çkkurÄLkeLkk {kuxk Mk{iÞk{kt ËuþËuþktíkhÚke nòhku çkúkñý hnuíkk níkk. íkuyku {wõíkkLktË Mðk{e ykrË MktíkkuLke MkkÄwíkk
MkíMktøkeyku ykðu÷k níkk. íku{kt Ãký yu MkðkuoÃkheÃkýkLke ½ýe [[ko íkÚkk ðíkoLk òuELku yLku ©eS{nkhksLkk fux÷kf yiïÞkuo «íÞûk
ÚkÞu÷e. Mkki MkkiLke Mk{sý «{kýu ðkíkku fhíkk níkk. íÞkhu fux÷kfu òuELku [wMík MkíMktøke ÚkÞk níkk. Ãknu÷kt íkuyku nðu÷e{kt fÚkk fhíkk,
MðÞt ©eS{nkhksLku yu MkðkuoÃkhe çkkçkíkLkku «&™ ÃkqAeLku íkuLkwt ði»ýð Mk{ks{kt íku{Lke W¥k{ «ríkck nkuðkÚke þnuhLkk þurXÞkyku
MÃküefhý fhðk ykøkún fhu÷ku. íkuÚke {nkhksu ÃkkuíkkLke Ãkqò, íkhVÚke LkÚkw¼èLku ½ýe Mkkhe ykðf níke. MkíMktøke ÚkÞk íkuÚke fux÷kf
ykhíke, Míkwrík fheLku Mk¼k{kt çkuXu÷k Mkðo MkíMktøkeyku Mkkt¼¤u íku{ ÷kufkuLku yu{Lkk íkhV yýøk{ku ÚkÞku. ytËhku ytËh [[ko-rð[khýk
ÃkkuíkkLkwt MkðkuoÃkhe ÃkwÁ»kku¥k{Ãkýwt MÃkü þçËku{kt rðMíkkhÚke Mk{òÔÞwt Úkíkkt yu{ Lk¬e ÚkÞwt fu, “Mðkr{LkkhkÞýLkku rík÷f-[ktË÷ku yLku
níkwt, íkuLkwt xqtfwt ðýoLk Mk. rLk»fw¤kLktË Mðk{eyu ¼õík®[íkk{rý «. ftXeLkku LkÚkw ¼è íÞkøk fhu íkku s ykÃkýu yu{Lkk {w¾Lke fÚkk
79 {kt fÞwO Au, su Lke[u {wsçk Au : Mkkt¼¤ðe yLku MktçktÄ hk¾ðku” ÃkAe çkÄk ðíke fkuE {khVíku LkÚkw
ÃkAu çkkur÷Þk «kýSðLk, ík{u Mkkt¼¤ßÞku Mknw sLk, ¼èLku fnuðhkÔÞwt fu, “ík{u Mðkr{LkkhkÞýLku ¼÷u {kLkku-Ãkqòu yLku
ík{Lku su {¤e Au {qhrík, íkuLku rLkøk{ fnu Lkurík Lkurík. 38 {trËhu òyku Ãký rík÷f Lku ftXe ði»ýðLkkt hk¾ðkt òuEyu, yk{
yrík yÃkkh yûkhkríkík, ÚkE ík{khu íku MkkÚku «eík, fhþku íkku ík{kÁt çkÄe heíku {kLk-MkL{kLk ðÄþu yLku Þþ-ykçkY
¼õík sõík{ktne Au òu ½ýk, WÃkkMkf yðíkkh íkýk. 39 MkkÚku MkkiLke òuzu {eXku MLkun-MktçktÄ çkhkçkh s¤ðkE hnuþu” Aíkkt
su su {qhrík sLkLku ¼kðu íku {qhrík rLksÄk{ ÃkkU[kðu, LkÚkw ¼èu {kLÞwt Lkrn. yLku yk heíku yLkuf «fkhLkk fkÞ{e ÷k¼ku
Ãký MkðuoÃkkh su «kÃkrík, íku Au ík{khu fu «kýÃkrík. 40 síkk fhe LkÚkw ¼xu {kuxe ykðfLkku íÞkøk fÞkuo Ãký MkíMktøk Akuzâku
yk{kt Mk. rLk»fw¤kLktË Mðk{eyu ©eS{nkhksLkku hnMÞYÃk Lkrn íku{ rík÷f-[ktË÷kLkku Ãký íÞkøk fÞkuo Lkrn. Lkkík-òíkLke ÃkqhuÃkqhe
rMkØktík fux÷e MÃkü ¼k»kkÚke {n¥ðÃkqýo þçËku{kt MktûkuÃkÚke hsq fÞkuo {w~fu÷e MknLk fheLku Ãký yu{Lku LkezhÃkýu MkíMktøk hkÏÞku níkku.
Au, íku Ëhufu ¾kMk ŸzkýÚke rð[khðku òuEyu. fkuELkk íkhV yk «{kýu LkÚkw ¼èu MkíMktøk hkÏÞku níkku íkuÚke Ëk{kuËh ¼õík
yýøk{ku fu yÁr[ çkíkkÔÞk rMkðkÞ ÃkkuíkkLke {kLÞíkkLku Mkðuo ©u»X yu{Lke MkkÚku ¾qçk MLkun¼kð hk¾íkk Lku MkkÚku çkuMke ¿kkLk økkuce fhíkk.
{kLkðe, Aíkkt Mkðo þk†ku, íkÚkk MkkÂ¥ðf Ëuð-Ëuðeyku, Eïhku, nhð¾ík Úkíke ðkík[eík WÃkhÚke Ëk{kuËh ¼õíkLku sýkÞwt fu ¼èSLku
yðíkkhku, ðøkuhu MkLkkíkLk ðirËf rMkØktíkkuLke çkÄe çkkçkíkku íkhV suðku òuEyu íkuðku MkðkuoÃkhe rLkùÞ LkÚke. Ãký yu rðîkLk Au íkuÚke
MkËT¼kð hk¾e ÃkkuíkkLkk WÃkkMÞ RüËuð{kt yLkLÞrLkck hk¾ðe ykÃkýe ðkík íku{Lku {Lkkþu Lkrn Ãkhtíkw rníkLke ðkík Ëw:¾ ÷økkzeLku
òuEyu yuðku yLkwfhýeÞ ¼kð ynª ËþkoÔÞku Au. Ãký fnuðe òuEyu. yk LÞkÞu yuf rËðMk Ëk{kuËh ¼õíku fÌkwt fu,
“¼è çkkÃkk ! ík{u rðîkLk yLku ð]Ø Aku íkuÚke ík{Lku fnuðk ÷kÞf Míkwrík fhu Au yuðkt LkÚkw ¼èLku ËþoLk ÚkÞkt. ykÚke íkuyku yríkþÞ
nwt LkÚke, Aíkkt yuf ðkík çknw sYhLke Au íku ík{Lku ¾kMk Mk{sðk ykùÞo ÃkkBÞk ÃkAe Mk{krÄ{ktÚke çknkh ykÔÞk íÞkhu çknw Mktíkku»k
{kxu fnwt Awt.” Ãkk{e «MkÒk r[¥kÚke {nkhksLku Ëtzðík «ýk{ fÞko. yLku rðLkÞÚke
“Mðkr{LkkhkÞýLkk suðwt çkesu õÞktE LkÚke. MkðoÚke ©uc yu Ëk{kuËh ¼õíkLku hkS fhe ÃkkuíkkLkk økwLkk çkË÷ íku{Lke {kVe {køke,
Au yu{ ykÃkýu Lk¬e fhe çkeswt çkÄwt Akuze ËELku Mðkr{LkkhkÞýLkk yr¼{kLk Ëqh fÞwO. yk heíku Ëk{kuËh ¼õíkLku rLkùÞLke yzøk áZíkk
ykr©ík ÚkÞk Aeyu. Ãkhtíkw òu Mk{sý{kt ¾k{e nkuÞ íkku MkðoÚke níke. íkuÚke íkuyku fkuELkk «MktøkÚke rLkùÞÚke [÷kÞ{kLk Úkíkk Lkrn
Ãkh yLku su{kt MkðoÚke yrík yrÄf {nkMkw¾ hnu÷wt Au yuðk «¼wLkk yux÷wt s Lkrn Ãký LkÚkw ¼è suðk rðîkLkLku Ãký ÃkkuíkkLkku htøk ÷økkze
yûkhÄk{{kt sE þfkÞ Lkrn. {kxu ykÃkýk RüËuð ©e økE MkðkuoÃkhe MðYÃkrLkckðk¤k çkLkkðe ËeÄk. ykðe yrík W¥k{
Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLk yu Ãkkuíku Mkðo rLkÞtíkk, Mkðo fkhýLkk fkhý ÂMÚkrík òuELku MðÞt ©eS{nkhksu yu{Lke «þtMkk fhu÷e Au.
EïhkuLkk Ãký Rïh Au, yLku yLktíkfkurx çkúñktzLke WíÃkr¥k, ÂMÚkrík • rLk{koLke Ëk{kuËh ¼õík
Lku «÷Þ yu{Lke RåAk yLku «uhýkÚke ÚkkÞ Au. íkÚkk hk{, f]»ý, yuf Mk{Þ Ëk{kuËh ¼õík yLku yuf MkkÄw yu çktLkuÞLku ÃkhMÃkh
Ë¥k, frÃk÷, Lk]®Mkn ðøkuhu Mkðo yðíkkhku Ãký Mðkr{LkkhkÞý {nk ðkík[eíkLkku «Mktøk [k÷íkkt ¿kkLk[[ko ÚkÞu÷e. íku{kt íku MkkÄwyu
«¼w ÃkkMkuÚke s þÂõík-Mkk{ÚÞo yÚkðk yiïÞo «íkkÃk Ãkk{u÷k Au {kxu ík{kuøkwýLkk ykðuþÚke Ëk{kuËh¼kELku Äku÷ {khe ËeÄe Aíkkt íku fktE
Mðkr{LkkhkÞý «¼w MkðkuoÃkhe Au. yk «{kýu ykÃkýe MðYÃkrLkckLke Ãký çkkuÕÞk Lkrn, íku{ ¢kuÄ Ãký fÞkuo Lkrn. ÃkAe ßÞkhu ðkík {nkhksu
áZ Mk{sý nkuðe òuEyu.” Ëk{kuËh ¼õíkLke ðkík Mkkt¼¤eLku LkÚkw òýe íÞkhu íku MkkÄwLku çkku÷kðeLku ½ýku XÃkfku ykÃÞku. ÃkAe Ëk{kuËh
¼è yufË{ økwMMku ÚkE ykðuþ{kt ykðe çkkuÕÞk : “yÕÞk fýçkk, ¼õíkLku fÌkwt fu, “{nkhks ! yu MkkÄw íkku {khk rÃkíkk íkwÕÞ Au. rÃkíkk
íkwt þwt Mk{su ?” yu{ fne Ëk{kuËh ¼õíkLkk økk÷ WÃkh òuhÚke nkuÞ íku ËefhkLku {khu ¾hk. yu íkku yu{Lkku nf Au. fkuE Ä¾u-ðZu,
ÚkÃkkx ÷økkðe ËeÄe. yLku çkkuÕÞk fu, ‘[kÕÞ {nkhks ÃkkMku’ ÃkAe xkufu yøkh {khu íkku s yk Sð Mkh¾ku [k÷u yuðku Au. MkkÄw rðLkk
økkzwt òuzkðe íku{kt Ëk{kuËh ¼õíkLku çkuMkkze ðzíkk÷ økÞk. íÞkt y{Lku çkeò fkuý þwØ çkLkkðe þfu íku{ Au ? {khk Mkk[k rníki»ke
{nkhksLkkt ËþoLk fhe LkÚkw ¼èu fÌkwt : “{nkhks, yk Ëk{kuËh MkkÄwykuLku ßÞkhu ík{u XÃkfku ykÃkþku íÞkhu y{khe ¾kux-¾k{e Ëqh
íkku þk†{kt Lk {¤u íku{ ík{Lku MkðkuoÃkhe yux÷u yðíkkhkuLkk Ãký WÃkhe Úkþu ?” yk «{kýu Ëk{kuËh ¼õíkLke MkkÄw-MkíMktøkeykuLku rð»ku
yu{ fnu Au íkku yu fu{ Mk{sðwt ?” íÞkhu {nkhksu fÌkwt : “ík{u ykí{çkwrØ òuELku ©enrh íku{Lkk WÃkh ¾qçk «MkÒk ÚkÞk.
æÞkLk{kt çkuMkku, suðwt nþu íkuðwt Mk{òE sþu.” ÃkAe LkÚkw ¼è æÞkLk{kt • “÷kðku, nwt økktX AkuËe Ëô”
çkuXk yux÷u Mk{krÄ ÚkE økE Lku yûkhÄk{Lkkt ËþoLk ÚkÞkt. íÞkt yLktík yuf ð¾ík ©eS{nkhks fux÷kf ¼õíksLkku Mkrník økwshkík
fkuxe {wõík {tz¤Lkk {æÞ{kt rËÔÞ ykMkLk WÃkh rðhksu÷k «ËuþLkkt økk{zkt{kt rð[hý fhe hÌkk níkk. Ëk{kuËh ¼õík Ãký MkkÚku
©eS{nkhksLku òuÞk yLku hk{f]»ýkrËf yðíkkhku {nkhksLke níkk. yuf rËðMk ©eS{nkhks {kýfe ½kuze WÃkh çkuMke Mkki
¼õíksLkku Mkrník yuf økk{Úke çkesu økk{ sE hÌkk níkk. {køko{kt (S¼Úke fýwt fkZðk{kt fwþ¤ †e-ÃkwÁ»kku yíÞkhu Ãký fux÷uf MÚk¤u
{nkhks ÷Äw fhðk {kxu ½kuzeyuÚke Lke[u QíkÞko yLku LkkzeLke økktX nÞkík Au.)
Akuzðk ÷køÞk Ãký Aqxe Lkrn. nehLke Lkkze níke, økktX ¾qçk s ÃkAe Ëk{kuËh ¼õíku Mk¾k¼kðÚke ©eSLku fÌkwt : “÷kuf{kt
çkuMke økÞu÷e, çkuºký sýkyu økktX AkuzðkLkku «ÞkMk fÞkuo Ãký økktX fkuE MkkÁt fk{ fhe ykÃku íkku íkuLkkt ð¾ký ÚkkÞ Lku RLkk{ {¤u,
Aqxíke Lk níke yLku ©eS{nkhks {Lkw»Þ¼kð Ëþkoðe rðþu»k yLku ík{u íkku Q÷xk Mkkhk fk{{kt ¾kux fkZku Aku íku VheÚke ík{kÁt
yf¤k{ý çkíkkðe hÌkk níkk. nðu þwt fhðwt yu rð[kh{kt Mkki níkk. fk{ fhþu fkuý ?” yk heíku Ëk{kuËh ¼õíkLke «u{Ãkqýo {{o¼he
íÞkt y[kLkf Ëk{kuËh ¼õík ÃkkMku ykÔÞk yLku fÌkwt : “÷kðku nwt ðkýe Mkkt¼¤eLku {nkhks «MkÒk ÚkÞk yLku íku{Lku MðnMíku Ãkw»f¤
økktX Akuze Ëô,” yu{ fne çknw ÍzÃkÚke ÃkkuíkkLkk ËktíkÚke Lkkze íkkuze «MkkË ykÃÞku. íÞkhu íku{ýu yu «MkkË Mknw ¼õíksLkkuLku ðnU[e
Lkk¾e. yk heíku Ëk{kuËh ¼õíkLke Mk{ÞMkq[fíkk òuELku Mknw yu{Lke ykÃÞku ÃkAe rðLkÞÃkqðof çkkuÕÞk fu -
«þtMkk fhðk ÷køÞk. “{nkhks ! ík{u ¾k÷e «MkkË ykÃkeLku fk{ Ãkíkkðe ÷ku yu{
• Ëk{kuËh ¼õíku ©enrhLkwt fýwt fkZâwt Lkrn [k÷u, su{ y{u ík{kÁt fk{ fÞwO íku{ ík{khu Ãký y{kÁt fk{
yuf ð¾ík ©eS{nkhksLke ykt¾{kt fýwt Ãkzâwt íku ¾qçk fhe ykÃkðwt Ãkzþu” íÞkhu {nkhksu fÌkwt, “¼õíkðÞo ! ík{u y{Lku
¾xfðk ÷køÞwt. yufçku ¼õíksLkkuyu fýwt fkZðkLke fkurþþ fhe Ãký su fk{ çkíkkðþku íku y{u [ku¬Mk fhe ykÃkeþwt, çkku÷ku, ík{khu þwt
LkeféÞwt Lkrn. fýwt ¾qçk s ¾xfíkwt níkwt, íkuÚke {nkhksLku ½ýwt fü fk{ Au ?” íÞkhu Ëk{kuËh ¼õíku fÌkwt - “f]ÃkkLkkÚk ! y{khe
ÚkE hÌkwt níkwt, yu òuELku Ëk{kuËh ¼õíku fÌkwt : “{nkhks nwt fýwt ÓËÞYÃke ykt¾{kt {kÞkYÃke {kuxwt fýwt Ãkzâwt Au íku ík{u fkZe Lkk¾òu.
ynt-{{íðYÃk yu {kÞkYÃke fýwt ¾wçk s ¾xfu Au yLku yuðwt Ëw:¾
fkZðk{kt çknw nkurþÞkh økýkô Awt. ík{u fnku íkku yuf ûký ðkh{kt
ykÃku Au fu suÚke y{u çku¼kLk çkLke økÞk Aeyu. fýk sux÷e ðkMkLkk
fýwt fkZe ykÃkwt. ykÃkLku shkÞ íkf÷eV Lkrn ÚkkÞ.” {nkhksu nk
fu ykMkÂõík nkuÞ íkkuÃký {kuûk çkøkkze Ëu, {kxu y{khk økwLkk {kV
fne yux÷u íkhík s Ëk{kuËh ¼õíku ykt¾Lke ÃkktÃký nkÚkÚke WÚk÷kðe
fhe yu y{kÁt fýwt fkZe Lkk¾ðkLke ík{u sYh f]Ãkk fhòu, Lkrníkh
ÃkkuíkkLke S¼Lkk xuhðkÚke [íkwhíkkÃkqðof ÍzÃkÚke fýwt fkZe ÷eÄwt.
yu fýwt y{Lku íkÆLk yktÄ¤k çkLkkðe ¼ðkxðe{kt økkuÚkkt ¾ðhkÔÞk
©eS{nkhksLke ykt¾ íkwhík s n¤ðe Vq÷ suðe ÚkE økE, yux÷u
fhþu. ÓËÞ{kt yrík Ÿzwt ÃkuMke økÞu÷wt yu {kÞkYÃke fýwt ykÃkLke
nMkeLku çkkuÕÞk fu “ík{u fk{ íkku çknw MkhMk fÞwO, Ãký y{khe ykt¾
f]Ãkk rðLkk fuð¤ y{khk Ëk¾zkÚke Lkef¤u íkuðwt LkÚke, {kxu sYh
y¼zkðe” íÞkhu íkuýu fÌkwt : ‘søkík y¼zkÞ Ãký Ãkhçkúñ íku ð¤e
f]Ãkk fhòu.” yk «{kýu ¼õíkLke Mk{Þkur[ík «kÚkoLkk Mkkt¼¤eLku
õÞktÞ y¼zkíkk nþu ! fýwt ykt¾{kt ¾qt[e økÞwt níkwt. íku òu {U Lk
©eS yLku Mkki Mktíkku íku{Lkk WÃkh ½ýk «MkÒk ÚkÞk, yu Ëk{kuËh
fkZâwt nkuík íkku ík{Lku ºký rËðMk MkwÄe ®LkËh Ãký Lk ykðu yuðku
¼õíkLkk Ãkwºk ËÞkhk{ níkk, íku{Lkk {Vík¼kE níkk yLku yu{Lkk
ykfhku ¾xfku QÃkzík, {kxu {khu yk heíku fýwt fkZðwt Ãkzâwt Au. Ãkwºk fktrík¼kE nk÷{kt rðã{kLk Au. Ëk{kuËh ¼õíkLke ðtþÃkhtÃkhk{kt
yíÞkh MkwÄe MkíMktøk yLku Mkuðk¼kð W¥k{ «fkhu s¤ðkE hnu÷ • Ëk{kuËh¼kELkk rLkÞ{Lke áZíkk
Au. y{kuyu y{ËkðkËLkk Mk. þk†e ©e [iíkLÞËkMkS Mðk{e ðøkuhu Ëk{kuËh¼kELkkt Ä{oÃkíLke Ëun {qfe økÞk Lku ©enrh MkkÚku
swLkk Mktíkku ÃkkMkuÚke Ëk{kuËh ¼õíkLke {krníke {u¤ðe Au. yûkhÄk{{kt økÞk. Ëk{kuËh¼kE rðÄwh ÚkÞk. íku{Lku hkus
• ©enrh MkkÚku Ëk{kuËh¼kELke yufíkk hk{«íkkÃk¼kELkkt ËþoLk fheLku ÃkAe s s{ðwt. ykðku íku{Lku
yufðkh Ëk{kuËh¼kE Mkwhík økÞu÷k Lku íÞkt çkkE ¼õíkkuyu hk{«íkkÃk¼kE MkkÚku áZ MLkun níkku. yufðkh Ëk{kuËh¼kE.
©enrh {kxu Mkkhk [ku¾k {kufÕÞk fu [ku¾k økZÃkwh ©enrhLku hk{«íkkÃk¼kE ÃkkMku çkku÷e økÞk fu nðu yk søkík{kt sux÷e †eyku
ÃknkU[kzòu suÚke íku{Lkk Úkk¤{kt hkus ðÃkhkÞ yLku ©enrh hkS Au íku {khu {k-çkuLk Au. ÃkAe íku{Lku hnuðkÞwt Lkrn íkuÚke íku{ýu çkeò
ÚkkÞ. ÷øLk fÞko. Lku hkus íku{Lkk rLkÞ{ {wsçk hk{«íkkÃk¼kELkk ËþoLku
MkwhíkÚke [ku¾k ÷ELku Ëk{kuËhçkkE MkeÄk s y{ËkðkË òÞ. Ëk{kuËh¼kEyu çkesw ÷øLk fÞwO íku ðkík hk{«íkkÃk¼kELkk
ÃkkuíkkLku ½uh ykÔÞk.... Lku rð[kh fÞkuo fu yk [ku¾k ©enrh økZÃkwh{kt òýðk{kt ykðe. ÃkAe ßÞkhu Ëk{kuËh¼kE rLkÞ{ {wsçk ËþoLku
s{ðkLkk Au. Lku íku [ku¾k ynª s{u íkku Ãký þwt Vuh ÃkzðkLkku ! ykÔÞk íÞkhu hk{«íkkÃk¼kE nkÚk{kt ÷kfze ÷E heMk fheLku {khðk
íÞkt s{u fu ynª s{u, yk{ rð[kh fheLku y{ËkðkË{kt hÌkk Úkfk. ÃkkA¤ Ëkuzâk Lku çkkuÕÞk : MkMkwh rfMk çkúñktz Mku ÃkíLke ÷kÞu nku !
çkÄks [ku¾k hkusu hkus hMkkuE çkLkkðeLku ©enrhLku Úkk¤ s{kzeLku íku Mkkt¼¤e Ëk{kuËh yufË{ ËkuzeLku síkk hÌkk. Ãkhtíkw íku{ýu su ËþoLku
sðkLkku rLkÞ{ níkku íku íkkuzâku Lkrn. íku ßÞkhu hk{«íkkÃk¼kE MLkkLk
íku «MkkËe s{e síkk.
fhíkk nkuÞ fu s{íkk nkuÞ íÞkhu çkkhýu hneLku ËþoLk fhe sÞ
MkwhíkLkk nrh¼õíkku çkkE-¼kE Mkt½ ÷ELku økZÃkwh {nkhksLkkt
Mðkr{LkkhkÞý fneLku ¼køke síkk. (MkíktÃkhtÃkhkÚke Mkkt¼¤u÷ ðkíkku)
ËþoLku ykÔÞk. Lku ÃkAe ©enrhLku ÃkqAâwt fu, {nkhks ! y{u
• Ëk{kuËh¼kE íkÚkk suhk{ çkúñ[kheLku ©enrhyu {LkkÔÞk
{kuf÷kðu÷k [ku¾k {¤e økÞk ? íÞkhu ©enrh fnu : fkuLke MkkÚku
fkuE Mk{Þu {nkhks ðzíkk÷{kt hk{«íkkÃk¼kELkk çktøk÷k{kt
{kufÕÞk níkk ? íÞkhu çkkEyku fnu : {nkhks y{u Ëk{kuËh¼õík
rçkhks{kLk níkk íku ð¾íku Mk{iÞu ykðu÷k nrhsLkku {kxu {nkhksu
MkkÚku {kuf÷kÔÞk níkk. íÞkhu {nkhks çkkuÕÞk fu {¤e økÞk.
Ëk{kuËh ¼õíkLku fne hk¾u÷wt níkwt fu ‘suLkk Úkk¤ nkuÞ íkuLku Ãkqò fhðk
Úkkuzk Mk{Þ ÃkAe Ëk{kuËh¼kE økZÃkwh ©enrhLkk ËþoLku økÞk ykððk Ëuðk’ íkuÚke Ëk{kuËh íku çktøk÷kLkk ËkËhk ÃkkMku Q¼k níkk
Lku ©enrhLku Mk¼k{kt Ãkøku ÷køÞk. íÞkhu {nkhksu Ëk{kuËh ¼õíkLku Lku suLkku Úkk¤ nkuÞ íkuLku s {nkhks ÃkkMku sðk Ëu Ãký çkeò fkuELku
fÌkwt : “Ëk{kuËh ! Ãku÷k MkwhíkLkkt çknuLkkuyu {kuf÷u÷k [ku¾kLkwt þwt òðk Ëu Lkrn. íkuðk{kt økk{ {uWLkk ¼kðMkkh ¼q¾ýËkMkLkk Ëefhk
ÚkÞwt.” íÞkhu Ëk{kuËh¼kE çkkuÕÞk fu, {nkhks ! s{e økÞk Aku {tAkhk{ yLku íkw÷MkeËkMk íku {nkhksLke Ãkqò fhðk MkkÁ [tËLk,
íkkuÞ ÃkqAku Aku ? ík{Lku s{kzeLku íkku nwt hkus «MkkËe s{íkku níkku. Ãkw»Ãk, ð† yk¼q»ký RíÞkrËf Mkk{økúe ÷ELku suhk{ çkúñ[kheLku
ykðe níke {nkhks yLku {wõíkkuLke yufíkk. ¼u¤k ÷E ykÔÞk Ãký Ëk{kuËh ¼õíku hkuõÞk Lku fÌkwt ‘suLkku Úkk¤
nkuÞ íku s Ãkqò fhðk òÞ yuðe yk¿kk Au’ íÞkhu suhk{ çkúñ[khe • y{ËkðkËLkkt hr¤ÞkíkçkkLkku MktfÕÃk ©enrhyu Ãkqhku fÞkuo
fnu : ‘ykLke íkku hMkkuE Au Lku Úkk¤ Ãký Au’ íkku Ãký Ëk{kuËh ¼õíku y{ËkðkËLkk ¼õíkku {nkhks «íÞu çknw «eríkðk¤k níkk.
Lk òðk ËeÄk Lku ¾U[íkký fhíkkt çkuÞ sýk çkkÚkkuçkkÚk ykÔÞk Lku yufðkh {nkhks {kunLk¼kELku ½uh Mktíkku MkkÚku ÃkÄkÞko. {kunLk¼kEyu
suhk{ çkúñ[khe Ëk{kuËhLku nuXku ÃkkzeLku WÃkh [ze çkuXk íÞkhu íku MkwtËh çkkòuX WÃkh çkuMkkze fuMkh [tËLk [[eo Ãkw»Ãknkh Ãknuhkðe Úkk¤
çkÄwt {nkhks Q¼k Q¼k òuíkk níkk. ÃkAe suhk{ çkúñ[khe Q¼k s{ðk ykÃÞku. ¾qçk s «u{Úke {nkhks Úkk¤ sBÞk Lku MktíkkuLku
ÚkELku çkkuÕÞk su “{nkhks íkku YrÃkÞk YrÃkÞkLkku Úkk¤ fhkðu íkuLku s{kzâk. {kunLk¼kELkk ½hLke çkksw{kt s hr¤ÞkíkçkkE hnuíkkt
Ãkqò fhðk Ëu Au Lku ík{u íkku çkMkku YrÃkÞkLke hMkkuE ykÃke íku{kt þwt níkkt. íku{Lku ¼økðkLk{kt ©Øk ¾he Ãký Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLk
Ãkqò fhkðu ?” yu{ fneLku [k÷e LkeMkÞko íÞkhu {nkhks çkkuÕÞk Au yu{ ©Øk Lknkuíke. íku{ýu {Lk{kt MktfÕÃk fÞkuo fu ¼økðkLk {kÁt
su “yu suhk{ çkúñ[khe ! ykðku ykðku Ãkqò fhkðku” íÞkhu íku Lkk{ ÷ELku ½h{kt ykðu, {U økw÷kçkÃkkf, fkuÃkhkÃkkf fÞko Au íku {ktøke
nrh¼õíkkuyu sE {nkhksLke Ãkqò fhe.
÷u íkku {kLkwt ¼økðkLk ¾hkt ! {nkhks {kunLk¼kELkk ½uhÚke LkeféÞk
ÃkAe çkesu rËðMku rLkíÞkLktË Mðk{eLkk çktøk÷k{kt {nkhksu
Lku çkkswLkkt ½h{kt sðk ÷køÞk. íÞkhu çkeò nrh¼õíkku fnu :
suhk{ çkúñ[kheLku çkku÷kðeLku fÌkwt su “ík{khu Ãkkzkuþ fuLkku níkku ?
fu{ su çkúkñýLku ykx÷ku ¢kuÄ nkuÞ Lkrn {kxu fku¤e fu {wMk÷{kLkLkku {nkhks ! ynª fkuE MkíMktøke LkÚke hnuíkwt. {nkhks fnu : [k÷ku
Ãkkzkuþ nþu ?” íÞkhu çkúñ[khe ÷k÷[ku¤ ÚkELku rhMkkE økÞk. ÃkAe íkku ¾hk. {nkhksu hr¤ÞkíkçkkELkwt Lkk{ ÷E çkkhýwt ¾¾zkÔÞwt íÞkhu
{nkhksu Ëk{kuËhLku fÌkwt : “suhk{ çkúñ[khe ykfhk Au íku fqðu Úkkuze ¾kíkhe Úkíkkt çkkhýwt ¾kuÕÞwt. ÃkAe {nkhksu hr¤ÞkíkçkkEyu
ÃkzeLku {hþu íkuLke çkúñníÞk Ëk{kuËhLku ÷køkþu” íÞkhu Ëk{kuËh MktfÕÃk fÞkuo níkku íku s «{kýu økw÷kçkÃkkf-fkuÃkhkÃkkf {køkeLku sBÞk.
ykfw¤ ÔÞkfw¤ ÚkELku çkúñ[kheLku ¾ku¤ðk {ktzâk Ãký õÞktÞ {éÞk íkuÚke hr¤ÞkíkçkkELku ¼økðkLk rð»ku y[¤ rLkck ÚkE çkkEyu
Lkrn. ÃkAe MkktsLku ð¾íku fkuEfu fÌkwt : “çkúñ[khe Ä{oþk¤kLkk {nkhksLku «ýk{ fÞko Lku «kÚkoLkk fhe. yk{ ©enrhyu ¼õíksLkkuLkk
¼tzrfÞk{kt Mkqíkk Au íÞkhu Ëk{kuËh íÞkt sELku íkuLku íkuze ÷kÔÞku ÃkAe MktfÕÃkku Ãkqhk fÞko Au íkuÚke íku{Lkwt Lkk{ ¼õík{LkkuhÚkÃkqhf Ãkzâwt Au.
{nkhksu íku çkuÞLku yhMkÃkhMk ËtzðíkT fhkðeLku {LkkÔÞk. (©enrh (MktíkÃkhtÃkhkÚke Mkkt¼¤u÷ ðkík)
[rhºk®[íkk{rý, ¼køk-3, ðkíkko-8)
• y{ËkðkËLkk Mk.økw. ©e ¼q{kLktË Mðk{e (Ãkwhkýe)
• ©enrh yLku ¼õíkLke yufíkk
yuf ð¾ík ©eLkøkh{kt Ëk{kuËhu ©eS{nkhks ÃkkMku {køÞwt rLkíÞkLktË íkýk Mkwrþ»Þ, Mkw{rík ¿kkíkksLkku Mkki fnu >
fu “nu {nkhks ! ík{khu nkuXu su ïuík ®çkËw Au íku {Lku ykÃkku Lku ¼q{kLktË {wrLk ¼÷k ¼økðËe, ð]íkk÷Þu íku hnu >>
ík{Lku yu {xe òÞ” íÞkhu {nkhksu yu íku{Lku ykÃÞwt íkuÚke yuLku MkkÄwíkk økwý ©uc ©enrh íkýe, ÷e÷k MkËk Wå[hu >
ÚkÞwt Lku {nkhksLku {xe økÞwt. (©enrh [rhºk®[íkk{rý, ¼køk-3, çkuMkeLku nuX ykMkLku «¼wíkýwt, su æÞkLk rLkíÞu Ähu >>
ðkíkko-252) (©enrh ÷e÷k{]ík f¤þ-1, rð©k{-2)
Mk.økw. ©e ¼q{kLktË Mðk{eLkwt Ãkqðko©{Lkwt økk{ y{ËkðkË níkwt. Au.” yk ðkíkLkk Mk{ÚkoLk{kt çkeò {w{wûkwyu fÌkwt fu, “íkuLkk ÷øLk
¿kkríkyu fýçke Ãkxu÷ yLku íku{Lkwt Lkk{ fn¤k¼kE níkwt. ÚkÞkt níkkt íkuÚke íkuLku MkkÄw Úkðk{kt rðhkuÄ níkku yux÷u s yk Ãkºk
y{ËkðkË{kt {kuxe Mkk÷uÃkhe Lkk{Lke Ãkku¤{kt fzðk ÃkkxeËkh íkuLku {kxu ÷¾ðku Ãkzâku yLku {Lku íkku {khk rÃkíkkyu «Úk{Úke s hò
¿kkríkLkwt yuf fwxwtçk hnuíkwt níkwt. yk fwxwtçk{kt fkfkLkk Ãkwºk yLku {kuxk ykÃke Au yLku yk {khku ¼kE Ãký hMíkk{kt {Lku fnuíkku níkku fu
çkkÃkkLkk Ãkwºk yk «fkhLkk MktçktÄÚke ÃkhMÃkh ¼kELkk MktçktÄðk¤k çku íkwt MkkÄw Úkk íku{kt y{u ¾wþe Aeyu.” çkÒku {w{wûkwLke ðkíkLku íku çkÒku
{w{wûkw MkíMktøke níkk. íku çkÒku {kþeÞkÞ ¼kEyku Ãký níkk. íku çkÒkuLku MkkÚku ykðu÷k ºkeò ¼kEyu Mk{ÚkoLk ykÃÞwt.
MkkÄw ÚkkðkLke RåAk níke. yk çkÒku ¼kEyku ÃkifeLkk yuf ¼kE çkÒku {w{wûkwLke rðþwØ ¼kðLkk yLku ÞkuøÞíkkLkku rð[kh fheLku
(ÃkrðºkkLktË Mðk{e) ÷øLk ÚkE økÞu÷kt íkuÚke íkuLkk MkMkhk Ãkûk íkhVÚke ©enrhyu çkÒkuLku MkkÄw Ëeûkk ykÃke. suLkkt ÷øLk ÚkÞkt níkkt yLku suLku
íku{Lku MkkÄw Úkðk{kt rðhkuÄ níkku. Ãkrhýk{u íkuLkk rÃkíkk©e íkuLku MkkÄw {kxu Mkt{ríkÃkºk Ãký ÷¾kÞu÷ku íkuLku Ëeûkk ykÃkeLku íkuLkwt Lkk{
ÚkðkLke hò ykÃkíkk Lknª. rðhkuÄ xk¤ðk {kxu yLku MkkÄw ÚkðkLke ‘ÃkrðºkkLktË’ hkÏÞwt. yLku çkeò {w{wûkwLku Ëeûkk ykÃkeLku íkuLkwt Lkk{
Mkt{rík {u¤ððk yu {w{wûkw ÃkkuíkkLke {u¤u s ¼økðkt ð†ku Ãknuhe ‘¼q{kLktË’ hkÏÞwt. çktLku Mktíkku MkËT. ©e rLkíÞkLktË Mðk{eLkk rþ»Þ
MkkÄwLkk ðuþ{kt hnuðk ÷køÞk. íkuLkku yk «fkhLkku ÔÞðnkh òuELku íkhefu hÌkk níkk. ¼q{kLktË Mðk{eyu rLkíÞkLktË Mðk{e ÃkkMku MktMf]ík
íkuLkk MkMkhk ÃkûkLkk ÷kufkuyu íkuLku MkkÄw ÚkðkLke Mkt{rík ykÃke yux÷u rðãkLkku yÇÞkMk fhíkk yLku Mðk{e©eLke Mkuðk fheLku íku{Lku «MkÒkíkk
íkhík s íkuLkk rÃkíkkyu Ãkºk ÷¾e ykÃÞku fu {khk ÃkwºkLku MkkÄw Úkðwt «kó fhu÷e. Ãkwhkýku, RríknkMkku, Ä{oþk†ku ðøkuhuLkku yÇÞkMk fheLku
nkuÞ íkku íku {kxu nwt yLkw{rík ykÃkwt Awt Lku y{u ¾wþe Aeyu. yk Mðk{e©eyu rðîíkk «kó fhu÷e. íkuyku©e W¥k{ fkurxLkk ðõíkk
Ãkºk ÷ELku íkÚkk rÃkíkkLke yk¿kk ÷ELku íku çkÒku {w{wûkw MkíMktøke yLku
nkuðkÚke ©enrh÷e÷k{]ík økútÚk{kt þYykík{kt Mðk{e©e íkÚkk ðMkku
íku {kxuLkku Mkt{rík Ãkºk ÷ELku MkkÚku ykðLkkh íkuLkku ºkeòu¼kE - yk
økk{Lkk ðk½S¼kELkku MktðkË Ëþkoðu÷ Au. ©enrhLkk ÷e÷k[rhºkLkku
ºkýuÞ ÔÞÂõíkyku økZÃkwh ykÔÞk yLku ©enrhLkkt ËþoLk fÞkO. ÃkAe
yLkw¼ð fhLkkh yk ¼q{kLktË Mðk{eyu ©enrhLkk [rhºkLkku yuf
íkuLkk rÃkíkkyu ÷¾u÷ Ãkºk ©enrhLku ykÃÞku yLku fÌkwt fu, “y{khu
ðkíkko økútÚk ÷¾u÷ Au su “¼q{kLktË Mðk{eLke ðkíkku” Lkk{Úke «rMkØ
çkÒkuLku MkkÄw Úkðwt Au yLku y{khk rÃkíkkLkku Mkt{rík Ãkºk ÷ELku y{khk
Au, su Mkk÷ðkhLke ÷e÷kyku íku{kt ÷¾e Au.
yk ºkeò¼kE y{Lku çkÒkuLku ynª {qfðk ykÔÞk Au.”
{wtçkE{kt 1942 {kt rLkíÞkLktË Mðk{eLkk rþ»Þ ¼q{kLktË
©enrhyu íku Mkt{ríkÃkºk ðktåÞku yLku fÌkwt fu, “yk Ãkºk{kt íkku
yufLku s MkkÄw ÚkðkLkwt ÷¾u÷ Au.” íÞkhu Ãkºk{kt suLkwt Lkk{ níkwt íku Mðk{e ÃkÄkhu÷k, yLku ynª Ä.Äw. yk[kÞo©e h½wðehS {nkhksLkk
{w{wûkw fnu : “{nkhks ! yuf s økk{Lkk y{u yufs fwxwtçkLkk çku ð¾íkÚke MkíMktøk ÚkÞu÷ku. íku ð¾íku çktøk÷k½kxLkwt LkkLkwt {trËh ¼q{kLktË
¼kE {kxu swËkswËk Ãkºkku nkuÞ Lknª yLku {khk yk çkeò {kuxk Mðk{eyu çktÄkÔÞwt níkwt. Lku íku{kt «Úk{ ©e økku÷kufrðnkhe {nkhksLke
çkkÃkwLkk ÃkwºkLku íkku íkuLkk rÃkíkkyu «Úk{Úke s MkkÄw ÚkðkLke Mkt{rík ykÃke Mktðík 1942 {kt «ríkck fhðk{kt ykðe níke.
©enrh MkkÚku ½ýe søÞkyu rð[hý{kt íku{Lkwt Lkk{ Mkuðk{kt • rLk{koLke çkúñ[khe ðkMkwËuðkLktËS Mðk{e
ykðu Au. Mk.økw. ¼q{kLktË Mðk{e ðzíkk÷{kt Ãkt[¼kiríkf ËunLku íkSLku yuf ð¾ík y{ËkðkË{kt çkú. ðkMkwËuðkLktËSyu ÃkkuíkkLkwt ÃkwMíkf
yûkhðkMke ÚkÞk. MkíMktøke¼q»kýLkwt ÷u¾LkfkÞo Ãkqýo fhe Mk¼k{kt yk[kÞo©e
• y{ËkðkËLkk Mk.økw. ÃkrðºkkLktË Mðk{e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks ÃkkMku ðktåÞwt. íkuÚke yk[kÞo©e ¾qçk s
‘Yzk ÃkrðºkkLktË Ãkwhkýe hu’ (LktË{k¤k - {tswfuþkLktËS) «MkÒk ÚkÞk yLku çkúñ[kheLke «þtMkk fheLku íku{Lku {rn{kÚke Ãkøku
ÃkrðºkkLktË Mðk{e yLku ¼q{kLktË Mðk{eLkk Ãkqðko©{Lkk MktçktÄLke ðkík ÷køÞk. íkuÚke çkú. ðkMkwËuðkLktËS çkkuÕÞk fu, “{nkhks ! ykÃk {khk
Mk.økw. ¼q{kLktË Mðk{eLkk SðLk[rhºk{kt rðMík]ík ðýoðu÷ Au. íkuykuLkwt økwÁ yLku nwt ík{khku rþ»Þ Awt. yLku ík{kuyu {khkt ð¾ký fÞkO íku
Ãkqðko©{Lkwt Lkk{ ykýtË¼kE níkwt. ÃkrðºkkLktË Mðk{e rLkíÞkLktË {khk Äk{{kt økÞk ÃkAe {khk þçkLku çkk¤eLku hk¾ ÄkuE LkktÏÞk
Mðk{eLkk rþ»Þ níkk. Mðk{e ÃkkMku s rðãkÇÞkMk fheLku W¥k{ ÃkAe fÞkO nkuík íkku MkkÁt níkwt fkhý fu ík{khe «þtMkkÚke {khk{kt
fkuxeLkk {wõík ÚkÞk níkk. nrh÷e÷k «ËeÃk økútÚk{kt ÃkrðºkkLktË Mðk{e {kLkYÃke Ëku»k ÃkuMke òÞ íkku {khk SðLkLkwt yíÞtík ¼qtzwt ÚkE òÞ.
yLku hk{[tÿ ðiãLkku MktðkË Au. ÃkrðºkkLktË Mðk{e çkktÄfk{ fkÞo{kt yk{, çkú. ðkMkwËuðkLktËS {nkrðîkLk nkuðkLke MkkÚku rLk{koLke Ãký
fwþ¤ níkk. ðzíkk÷, sqLkkøkZ, Mkwhík, ðzkuËhk ðøkuhu økk{kuLkk yux÷k s níkk. (çkúñLkk WÃkkMkf çkúñ[kheyku Ãk]c-75)
{trËhkuLkk çkktÄfk{{kt íku{ýu ¾qçk s MkuðkfkÞo fhu÷ Au. ðzíkk÷ • y{ËkðkË{kt ðkMkwËuð çkúñ[kheyu ÚkÞu÷ Mð¡ MkíÞ ÚkÞwt
{trËhLkku yòÞçke Mk{kLk Mk¼k{tzÃk ÃkrðºkkLktË Mðk{eyu çktÄkðu÷ku y{ËkðkË{kt ðkMkwËuð çkúñ[kheLku yu{ MðÃLk ÚkÞwt su,
Au. økkuÃkk¤kLktË Mðk{eLkk rÃkíkk {kuíkehk{ Xkfhu xkuhzk{kt Ëun {uÕÞku,
yuf ð¾ík ÃkrðºkkLktË Mðk{e çke{kh ÚkÞk. íkuÚke LkrzÞkË íkuLku íkuzðk Ãkkuíku íkÚkk Mkðo¿kkLkkLktË Mðk{e íkÚkk f]»ýkLktË Mðk{e íkÚkk
sELku {trËh{kt hneLku ðiãLke Ëðk ÷uíkk níkk. yu Mk{Þ{kt ¼q{kLktË ¼q{kLktË Mðk{e yu [kh sýk yks økÞk, Lku íkuzeLku Äk{{kt {qõÞk.
Mðk{e ÃkrðºkkLktË Mðk{eLku {¤ðk íÞkt økÞk. çkÒku Mktíkkuyu ÃkhMÃkh yu ðkík «kík:fk¤u çkeòLku fneLku ÷¾kðe hk¾e níke. ríkrÚk-ðkh íku
©enrhLke ÷e÷kyku Mkt¼khe Mkw¾Ëw:¾Lke ðkík fhe. íÞkhu ¼q{kLktË «{kýu MkíÞ ÚkE. (©erLkøkwoýËkMk Mðk{eLke ðkíkku, ðkíkko-299)
Mðk{e fnu : ‘©enrh Äk{{kt økÞk ÃkAe Ëuþfk¤ ¾qçk s rðÃkheík • ÃkeÃkr¤ÞkLkk hk{S ðrýfLku ð¤øku÷kt Ãkkt[ ¼qíkkuLkku WØkh
ÚkÞk Au.’ íÞkhu ÃkrðºkkLktË Mðk{e fnu : ‘ík{khe ðkík Mkk[e Au. fÞkuo
Ãkthíkw ykÃkýu íkku ykÃkýk rLkÞ{ Ä{kuo{kt áZrLkck hk¾ðe. çkkfe yuf Mk{Þu y{ËkðkË{kt ðMktíkÃkt[{eLkk Mk{iÞk WÃkh
íkku ÄkÞwO ¼økðkLkLkwt s ÚkkÞ Au.’ ËuþËuþktíkhLkk yLkuf Mktíkku íkÚkk nrh¼õíkku ÃkÄkhu÷k. íku Mk{Þu økk{
Mk.økw. ÃkrðºkkLktË Mðk{e Mktðík 1935Lke Mkk÷{kt y»kkZ ðË- ÃkeÃkr¤ÞkLkk hk{S ðrýf fu suLku swËkt swËkt Ãkkt[ ¼qíkku ð¤øku÷kt
10 Lkk rËðMku ðzíkk÷{kt Ëun íkSLku yûkhðkMke ÚkÞk. Mkwr{ºkkLktË níkkt íku Ãký Mk{iÞk{kt ykðu÷k. íku ðrýf {trËhLkk Ëhðkò ÃkkMku
Mðk{e ÃkrðºkkLktË Mðk{eLkk rþ»Þ níkk. ykÔÞk yLku Äqýðk ÷køÞk yLku çkku÷ðk ÷køÞk fu {trËh{kt nwt Lkrn
ykðwt. ð¤e, çk¤wt Awt yu{ çkq{ku Ãkkze fËfk {khu Ãký {trËh{kt Ãkøk ¼økðkLk Au fu ÃkAe íku ytøkuLkku ¾kuxku «[kh Au. íkuyku ¾hu¾h
Lk {qfu. ¼økðkLk s nkuÞ íkku ykÃkýu íkuLkk Mkuðf Úkkðwt.” yk{ {Lk{kt yzøk
yuðe heíku íku {ktz {ktz {trËh{kt ykÔÞk Ãký Äqýíkk çktÄ Úkíkk rLkùÞ fheLku ¼økðkLk Mðkr{LkkhkÞýLke Ãkheûkk fhðk {kxu íkuyku
Lknkuíkk. ÃkAe fux÷kf nrh¼õíkku íkuLku yk[kÞo©e yÞkuæÞk«MkkS y{ËkðkË ykÔÞk.
{nkhks ÃkkMku ÷kÔÞk, íÞkhu yk[kÞo©eyu fÌkwt fu, “íkuLku çkú. íku Mk{Þ{kt y{ËkðkËLkk fk÷wÃkwh rðMíkkh{kt nk÷{kt ßÞkt
ðkMkwËuðkLktËS ÃkkMku ÷E òyku.” ÃkAe íkuLku çkú. ðkMkwËuðkLktËS ÃkkMku Mðkr{LkkhkÞý {trËh Au íkuLke çkksw{kt yuf {fkLk{kt ©eS{nkhks
÷kððk{kt ykÔÞk. ÃkAe çkúñ[khe©eyu ‘íkwt fkuý Au ?’ yu{ fneLku Qíkhu÷k yLku íÞkt hkufkÞu÷k. (íku MÚk¤Lke ÞkËe {kxu ðíko{kLk
ÃkkýeLke yts÷e ¼heLku íku ðrýf WÃkh Aktxe íkuÚke swËk swËk Ãkkt[ Mk{Þ{kt íÞkt Ëuhe fhu÷ Au. MknòLktË Mðk{eLkk ËþoLk fhðk
¼qíkku ðkhkVhíke çkúñ[khe ÃkkMku nksh ÚkÞkt yLku ðkMkwËuðkLktËSyu ¼ðkLkeþtfh íÞkt økÞk. íku{Lku òuELku ¼ðkLkeþtfhLkk MktfÕÃk {wsçk
çkÄkt ¼qíkkuLku ÃkkýeLke yts÷e AktxeLku fÌkwt fu, “ík{u yk ðrýfLkk MknòLktË Mðk{eyu íku{Lkwt Lkk{ ÷ELku íkuLku ykËhÚke çkku÷kÔÞk yLku
þheh{ktÚke Lkef¤eLku çkrÿfk©{{kt síkk hnku.” íÞkhu ¼qíkkuyu fÌkwt MkL{kLkÃkqðof ÃkkuíkkLke ÃkkMku çkuMkkÞko. ÃkAe {nkhksu fÌkwt fu, “¼qËuð !
fu, “íku ðrýf MkkÄwykuLku hMkkuE ykÃku íkku y{u íkuLkk{ktÚke síkk swyku ! y{khk [hýkh®ðË{kt ík{khe Äkhýk {wsçk Mkku¤ r[ö
hneyu.” ÃkAe íku ðrýfu MktíkkuLku hMkkuE ykÃke yLku íku çkÄkt ¼qíkku Au fu Lkrn ?” ©eS{nkhksLkk fnuðkÚke ¼ðkLkeþtfh {nkhksLkkt
çkrÿfk©{{kt síkkt hÌkkt. yk{ çkú. ðkMkwËuðkLktËSyu íku ¼qíkkuLkwt [hý òuÞk yLku íku{kt hnu÷kt Mkku¤ r[ökuLku òuÞkt. yk{ ¼ðkLkeþtfhLkk
fÕÞký fheLku çkrÿfk©{{kt {kufÕÞkt yLku íku ðrýfLku ¼qík«uíkkrËfLkk çkÒku MktfÕÃkku Ãkqýo Úkíkkt íku{Lku MknòLktË Mðk{e ytíkÞko{e Eïh Au
WÃkÿð{ktÚke {wõík fÞko. (çkúñLkk WÃkkMkf çkúñ[kheyku Ãk]c-77) yuðe «íkerík ÚkE økE. íkuÚke íku{ýu {nkhksLku Lk{Mfkh fheLku fÌkwt
• y{ËkðkË{kt ©enrhyu ¼ðkLkeþtfh rð«Lkku MktfÕÃk Mkku¤ fu, “ykÃk ¾hu¾h ¼økðkLk Aku. {Lku ík{khku ykr©ík fhku. ík{u
r[ö Ëu¾kzeLku Ãkqýo fÞkuo {khk økwÁ yLku nwt ík{khku rþ»Þ. {Lku ík{khk Mkt«ËkÞLkk rLkÞ{ Ä{kuo
suík÷Ãkwh, z¼ký ðøkuhu økk{ku{kt {nkÞ¿kku fheLku MknòLktË fnku suLkwt nwt ÃkqýoÃkýu Ãkk÷Lk fheþ.” yk{, ¼ðkLkeþtfh MknòLktË
Mðk{eyu ÃkkuíkkLkwt y÷kirff yiïÞo çkíkkðu÷wt yLku íkuÚke íku{Lkk Mðk{eLkk rþ»Þ çkLÞk íÞkh ÃkAe íkuyku©eLkwt Mk{økú fwxwtçk MkíMktøkLkk
yLkwÞkÞeyku íku{Lku ¼økðkLk {kLku Au yuðwt Ãký ¼ðkLkeþtfh¼kEyu rLkÞ{ Ä{kuo Ãkk¤eLku ykËþo MkíMktøke çkLÞk. (çkúñLkk WÃkkMkf
Mkkt¼¤÷uwt. yk çkÄwt òÛÞk ÃkAe ¼ðkLkeþtfhu rð[kh fÞkuo fu çkúñ[kheyku, Ãku]c 122-123)
ßÞkurík»kþk†Lkk Mkk{wrÿfþk†{kt ÷¾u÷ Au fu, “suLkk [hý{kt Mkku¤ • y{ËkðkË{kt MkíMktøke yLku ði»ýð ðå[u ðkËrððkË{kt
r[öku nkuÞ íku ¼økðkLk fnuðkÞ. ð¤e, ¼økðkLk nkuÞ íku ytíkÞko{e fkuxo{kt MkíMktøkeLkku rðsÞ ÚkÞku
nkuÞ íkuÚke íku Sð«kýe {kºkLkk rð[khku Ãký òýe þfu. {kxu ykÃkýu yuf ð¾ík y{ËkðkË{kt MkíMktøkeLkk yLku ði»ýðLkk Akufhk
Mðkr{LkkhkÞýLke Ãkheûkk fheLku [ku¬MkÃkýu ¾kíkhe fhðe fu íku ðå[u yuf-çkeòLkk Mkt«ËkÞ yLku økwÁ rð»ku ðkËrððkË ÚkÞku, íku{kt
ði»ýðkuyu çknw økk¤ku ËeÄe íku íkfhkh ðÄíkkt ðÄe Ãkze Lku fkuxuo fk{ çkúñ[khe yLku Ãkk»koËkuLku Ãký s{kzâk níkk. (©enrh[rhºk ®[íkk{rý,
økÞwt. íÞkhu íkuLkku LÞkÞ ykÃkðku íku LÞkÞkÄeþLku Ãký {w~fu÷ ÚkE ¼køk-3, ðkíkko 266)
Ãkzâku. fkhý fu {kuxk {kuxkyku{kt frsÞku økhu yu{ níkwt Lku fkuxo{kt • EzhLkk swðkLk®MknSyu LkkhkÞý½kxu síkk {nkhksLkku
Ãký Mkkhkt Mkkhkt {kýMkku íku LÞkÞ Mkkt¼¤ðk yufXk ÚkÞk níkk. Ãký Ãkûk hkÏÞku
LÞkÞ fhLkkh Ãkkuíku Mkkhe heíku LÞkÞ fhðkLkk rð[kh{kt níkk íku ð¾íku ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks {q¤e{kt sL{kü{eLkk rËðMku
MkíMktøkeLkk Akufhkyu fÌkwt su “yk fkuxo{kt y{u su heíku çkku÷eyu Mk¼k fhe rðhks{kLk níkk íÞkhu ðkíkku fhíkk níkk su, {qZÃkýwt;
íku «{kýu íkuyku çkku÷u íkku fkuELkk økwÁ ¾hk-¾kuxkLke íkfhkh hnuþu «erík yLku Mk{sýLkwt ytøk íku{ktÚke {qZÃkýkLkwt ytøk su nrh¼õík{kt
Lkrn” íÞkhu íku ðkík Mknwyu fçkq÷ fhe. íÞkhu íku çkkuÕÞk su nkuÞ íku ©uc. íku {qZÃkýkLkwt ytøk íkku {k¤kuËLkk ËqËk ¼õíkLkwt Au,
“Mðkr{LkkhkÞý íku y{khk Äýe Au, y{khe {kLkk Äýe Au, y{khe «eríkLkwt ytøk suíkÃkhLkk Ë{k X¬hLkwt Au, Mk{sýLkwt ytøk ½ktxe÷kLkk
çkuLk ËefheLkk Äýe Au yu{ y{khk Mkku fwxwtçkLkk Äýe Au. nðu íkuyku nrh MkwíkkhLkwt Au. yuðe heíku ºký ytøkðk¤kLke ðkík fhe. ÃkAe
yu{ çkku÷u su yu{Lkk {nkhks íku yu{Lke {k-çkuLk ËefheLkk Äýe þqhðeh Lku «ríkðúíkkLke ðkík fhe.
Au.” íÞkhu íkuykuyu ðkíkLku fçkq÷ Lk hk¾e yLku yu{ çkkuÕÞk Lkrn ÷e÷kÃkwhLkk ÷k÷S Ãkxu÷u «&™ ÃkqAâku su, “þqhðehLkwt ytøk
yux÷u ¼h fkuxo{kt MkíMktøkeLke «ríkck ðÄe Lku ði»ýðku {kLk ¼tøk fkuLku fnuðkÞ ?”
ÚkELku ½uh økÞk. (©enrh[rhºk ®[íkk{rý, ¼køk-3, ðkíkko-268) yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks çkkuÕÞk su, “þqhðeh nkuÞ íku
• ©e hk{«íkkÃk¼kELkku ytrík{ MktMfkh LkkhkÞý½kxu fÞkuo fkuELke AkÞk{kt Lk ËçkkÞ Lku fkuEÚke yuLku n÷fwt ð[Lk Lk fnuðkÞ
y{ËkðkË{kt ©eS{nkhksLkk {kuxk¼kE hk{«íkkÃkS Lku ©eSLkkt ð[Lk{kºk ÞÚkkÚko Ãkk¤u íku þqhðeh.”
{nkhks {ktËk ÚkÞk íÞkhu ÃkkuíkkLku Ëun Lkrn hnu yu{ sýkÞwt íkuÚke yufðkh EzhLkk Ëhçkkh swðkLk®MknS {nkhks y{ËkðkË
¼køkðíkLke ÃkkhkÞý çkuMkkze ÃkAe íkuLke ÃkqýkonwríkLku rËðMku Mktík, ykÔÞk. hk{Lkð{eLke yMkðkhe{kt Lkknðk {kxu LkkhkÞý½kxu síkk
çkúñ[khe íkÚkk Ãkk»koËkuLku s{kzâk Lku ÄkuríkÞkt ykuZkzâkt Lku fÚkk níkk íÞkhu fkuE ðkrýÞk þknwfkhLkk Akufhkyu Mðkr{LkkhkÞýLku økk¤
fhLkkh çkúkñýLku MkkuLkkLkkt fzkt, ðuZ, ðªxe, þu÷kt íkÚkk Ãkk½ze ykÃke ËeÄe. íku yu{ýu Mkkt¼¤e. ÃkAe íku ðkrýÞkLkk AkufhkLku Ãkfze ÷kÔÞk.
yLku fux÷wtf ÄLk íkÚkk ½kuze ykÃkeLku íkuLku Ãkk÷¾e{kt çkuMkkzeLku ðksíku- ÃkkuíkkLkk Wíkkhu Ãknuhk{kt [kuðeþ f÷kfLke fuË{kt çkuMkkzâku. íku{Lkku
økksíku ½uh ÃknkU[kzâk. ÃkAe ð¤íku rËðMku yux÷u Mktðík 1899 fkh¼khe fk{Ëkh fnu : “ynª Mkhfkhe hks Au, íkku ykÃkýLku nhfík
Lkk ykMkku ðËe Ëþ{Lku rËðMku Ãkkuíku Ëun íkSLku Äk{{kt økÞk ÃkAe ykðþu.” íÞkhu íkuyku fnu su, “nhfík ykðíke nkuÞ íkku ¼÷u, Ãký
yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksu Ãkk÷¾e fhkðeLku íku{kt ËunLku ÃkÄhkðe {khk RüËuðLku økk¤ ykÃke íku yuýu {kÁt {kÚkwt fkÃÞwt yuðwt {Lku Ëw:¾
Mkkçkh{íkeLku yk fktXu (LkkhkÞý½kxu) ÷E økÞk Lku íÞkt yÂøLk- ÷køÞwt Au. yk Mkhfkhe hksÞ Au, Lkrníkh íkuLke S¼ fkZe Lkk¾ík
MktMfkh fheLku íkuh{kLku rËðMku nòhku çkúkñýkuLku s{kzâk. íkÚkk MkkÄw- {kxu Mkhfkhe hksLkk fkÞËk «{kýu yuLku rþûkk fhðe Au.”
íku Mk{u økk{{ktÚke {nksLk þknwfkh ykÔÞk Lku VkusËkhLku MkkÚku ð„uhu «¼wyu òuÞwt. þuX™k ¼kð™u {k™ yk…e™u ©enrhyu yk ƒÄwt
÷E ykÔÞk. Mkhfkhe f÷uõxh MkknuçkLku çkku÷kðeLku íku ðkrýÞkLkk òuELku. …Ae ™ðkðk‚{kt …ÄkÞko.
AkufhkLku Akuzkððku yu{ rð[kh fhe ykÔÞk. íÞkhu yu{Lku fÌktw su ¼õŒðí‚÷ Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ y™uf Sðku™k fÕÞký
MkktsLkk A ðkøku ykðku. yu{ fne MkðoLku ½uh {kufÕÞk. swðkLk®MknS {kxu rð[hý fhu Au, õÞktf [k÷Œk òÞ Au. õÞktf ½kuzk W…h ƒu‚e™u
Ãkkuíku [kh ðkøku Vhðk LkeféÞk. f÷uõxhLku ¼uøkk ÚkÞk yLku fÌktw su, …Äkhu Au. õÞktf „kzk{kt, Œku õÞktf hÚk{kt ƒu‚e™u rð[hu Au.
“y{khk økwÁLku ðkrýÞkLkk Akufhkyu økk¤ ËeÄe íkuÚke yuLku fuË fÞkuo ©enrh™u W¥kh „wshkŒ™k fhS‚ý, zkt„hðk, yux÷kt ƒÄkt r«Þ
Au. íkuLkku çkkÃk VkusËkhLku ÷ELku ykÔÞku Au, Ãký ykÃÞku LkÚke.” nŒkt fu yðkh™ðkh ynª …ÄkhŒk. W¥kh „wshkŒ™k nrh¼õŒku
f÷uõxh Mkknuçk fnu : “ík{khu su Ëtz fhðku nkuÞ íku ÷E fkZe {qfku.” ¾qƒ s «u{e yux÷u ðkhtðkh yu{™k ¼ÂõŒ¼kð™u ðþ ÚkE™u ©enrh
yk{ WÃkkrÄ ÚkE, Ãký þqhðehÃkýwt Lk {qõÞwt. (MkËT. ©e íkÿwÃkkLktË yu{™u ½uh …ÄkhŒk. yuf ‚{Þu W¥kh „wshkŒ, fhS‚ý, zkt„hðk
Mðk{eLke ðkíkku - rð©k{ 93) ykrË „k{ku{kt rð[hŒk rð[hŒk ¼„ðk™ ©enrh {kuxuhk „k{
• nXe®‚n™k Ëuhk{kt …Ähk{ýe …ÄkÞko. ©enrh™e ‚kÚku ‚tŒkuu y™u nrh¼õŒkuu nŒk. ©enrh
yuf ð¾Œ Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ „Z…whÚke [kÕÞk. {k„o™kt …wÁ»kku¥k{ …xu÷™u ½uh Úkk¤ sBÞk. …wh»kku¥k{¼kEyu ©enrh y™u
„k{ku{kt Ëþo™ ËuŒkt ËuŒkt suŒ÷…wh …ÄkÞko. {wõŒk™tË Mðk{e ‚tŒku™e …qò fhe. …Ae ‚kƒh{Œe ™Ëe{kt ‚wtËh …kýe òuE™u
©e™„hÚke Ëþo™ fhðk suŒ÷…wh ykÔÞk. ©e™„h™k nrh¼õŒkuu™k ¼„ðk™, ‚tŒku y™u nrh¼õŒku ‚kÚku ™Ëe{kt ¾qƒ ™kÌkk.
fwþ¤ ‚{k[kh fÌkk. yu ð¾Œu yuhý ‚knuƒ™k [kuu…Ëkh {kuŒehk{ ©e™„hÚke ½ýk ‚í‚t„eyku ©enrh™k Ëþo™u ykÔÞk. {nkhks™kt
«¼w™u {¤ðk ykÔÞk y™u nkÚk òuze™u fÌkwt fu, «¼w ! yt„úus ‚knuƒ Ëþo™ fÞkO, …qò fhe. …Ae y{ËkðkË™k ‚í‚t„eyku ‚kÚku …h{kí{k
yk…™u ©e™„h …Äkhðk™wt yk{tºký yk…u Au. ŒuÚke ‚tŒku y™u ©enrh ©e™„h …ÄkÞko. …kËþknðkze™e rËþkyuÚke ‚kƒh{Œe™e
nrh¼õŒku ‚kÚku …Äkhku. ©enrh ŒhŒ s ©e™„h …ÄkÞko ™ðkðk‚{kt ™Ëe WÕ÷t½e ðk®sºkku ÷E™u nrh¼õŒkuyu ¼ÔÞ ‚k{iÞwt fÞwO. yt„úus
QŒÞko y™u ‚tŒku Ä{oþk¤k{kt QŒÞko. Úkk¤ s{e™u ©enrh rn{k¼kE …÷x™ …ý yk ‚k{iÞk{kt ‚k{u÷ nŒe. yt„úus ‚knuƒ …ý ykðu÷k
þuX™u ƒt„÷u …„÷kt …kzðk …ÄkÞko. rn{k¼kE þuX ©kðfku{kt y™u yu{™e ‚kÚku yt„úuS ƒuLz …ý ©enrh™k ‚k{iÞk{kt ‚qh
yk„uðk™ nŒk. Œu{ýu «¼w™u «kÚko™k fhe - ‘«¼w ! ßÞkt y{khk …whkðŒkt nŒkt. yt„úus ‚knuƒ xku…e WŒkhe™u «¼w™u …„u ÷køÞk.
Ëuð rƒhksu Au íÞkt …„÷kt …kzku. yu™e «kÚko™kÚke Mðkr{™khkÞý …h{kí{kyu «‚kËe™ku nkh yt„úus™u ykÃÞku. yt„úus ƒnw ¾wþ ÚkÞk.
¼„ðk™ nXe®‚n™k Ënuhk{kt …ÄkÞko. íÞkt ykh‚™e {qŠŒyku nŒe. yt„úusu fÌkwt : ‘nu «¼w ! y{khk hkßÞ{kt nðu Œ{kÁt ŒÚkk ‚tŒku™wt
(yZkh{e ‚Ëe{kt «u{[tË ‚÷kxu yk {trËh ƒktÄu÷wt. yk {trËh fkuE y…{k™ ™rn fhu. y{u yt„úuòu nt{uþkt yk…‚ki™e ‚t¼k¤
y{ËkðkË{kt MÚkk…íÞ™wt „kihð Au.) yu {qŠŒyku™u ‚ku™k y™u ÷Eþwt.’ ¼„ðk™ ©enrh™e yMðkhe rËÕne ËhðksuÚke þnuh{kt
{kuŒe™kt yk¼q»kýku ÄhkÔÞkt nŒkt. {trËh™wt ƒktÄfk{ fkuŒhýe, …qŒ¤kt «ðuþe. hks{k„kuo W…h s¤ Aktxâkt nŒkt. {k„o™e ƒt™u ƒksw Vk™‚
«„xkðu÷kt nŒkt. þnuh™e Ëwfk™ku …ý Vq÷nkhÚke ‚òðe™u økÞku ÃkAe {nkhks [kÕÞk íku çkÄuÞ Ëhðksu ËþoLk ËELku çkkh{u
þnuhðk‚eyku ©enrh™wt Mðk„Œ fhe hÌkk nŒk. yMðkhe{kt „w÷k÷ EzheÞu Ëhðksu ÚkELku økk{ çknkh LkeféÞk íÞkt hMíku [k÷íkkt Mkðk
QzŒku nŒku. Vxkfzk VqxŒk nŒk. yk™tË yk™tË ÚkE hÌkkuu nŒku. ÷k¾ ¼qík Mkk{kt {éÞkt íkuLku çku MkuLkkÃkrík níkk íku{ýu {nkhks MkL{w¾
sÞsÞ™k ™kË ÚkŒk nŒk. yMðkhe {kýuf[kuf{kt ykðe. þnuh™k Q¼k hneLku Míkwrík fhe su “nu {nkhks ! y{khku {kuûk fhku”
™„hþuX rn{k¼kE y™u yu{™ku …rhðkh ©enrh™k Mðk„Œ {kxu íÞkhu {nkhksu Ãkkux÷eyku {tøkkðeLku íku{ktÚke Ãkkýe ÷ELku ¼qíkkuLku
yk„¤ ykÔÞku. yu{™k …rhðkhu ‚ku™k™k Vq÷Úke {nkhks™e …qò Aktxðk {ktzâk íku suLku Aktxk Ãkzu íku ¼zfku ÚkELku Qze òÞ yu{
fhe. yk heŒu Äk{Äq{Úke ©enrh ™ðkðk‚{kt …ÄkÞko. ™ðkðk‚™k íku çkÄktÞ ¼qíkkuLku çkËrhfk©{{kt {kuf÷e ËeÄkt ÃkAe íÞktÚke økk{
[kuf{kt ÷e{zkLkk ð]ûk ™e[u ¼„ðk™ rƒhkßÞk y™u rðþk¤ ‚¼k {rAÞkð ÚkELku rþÞkýe økÞk Lku íÞktÚke çkkuxkË ÚkE økZzu ÃkÄkÞko.
ÚkE. (©enrh[rhºk ®[íkk{rý, ðkíkko-245)
nrh¼õŒku™ku ¼kð òuE™u Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™ þheh™ku • ©kðf nu{kþuXLku MktíkLkku økwý ykÔÞku
Úkkf ¼q÷e „Þk. Ëqh-‚wËqhÚke rð[hý fhe™u …ÄkÞko Au y™u íku xkýu økk{{ktÚke þuX nu{k¼kE íkÚkk nXe¼kE íku Mk¼k{kt
‚k{iÞk{kt yufkË f÷kf „Þku, AŒkt Úkkfðk™wt ™k{ ™Úke. ©enrh ykÔÞk Lku {nkhksLku «kÚkoLkk fheLku fÌkwt : “nu {nkhks ! ík{u Mktík
nrh¼õŒku yÚkuo Ëqh Ëqh rð[hý fhu Au …ý ÚkkfŒk ™Úke. yk…ýk Ãkk»koË íkÚkk fkXe nrhsLk Mkrník y{khu ½uh ÃkÄkhku fu{fu y{khku
yÚkuo Œku yûkhÄk{{ktÚke rð[hý fhe™u yk ¼hŒ¾tz{kt …ÄkÞko Au. Ëefhku Ãkhýu Au íkuLkku {ktzðku LkkÏÞku Au íku{kt ík{Lku ÃkÄhkððk Au”
yk…ýk yÚkuo Œku rn{k÷Þ{kt 7 ð»ko Œ…ùÞko fhe™u …„…k¤k íÞkhu {nkhks fnu : ‘yk xkýu ykhíke ð¾ík ÚkÞku Au íkuÚke y{khkÚke
rð[hý fÞwO Œu{ AŒkt ÚkkõÞk ™Úke. y™u yk…ýu Œku {trËhu yuf Lkrn ykðe þfkÞ’ íÞkhu þuX fnu : ‘{nkhks ! íÞkt {ktzðk{kt ykhíke
ð¾Œ [k÷Œk sðwt nkuÞ Œku …ý Úkkfe sðkÞ Au ! …Ae ‚k{iÞwt ÄqLk fhòu’ íÞkhu {nkhksu nk fneLku ÃkAe [kÕÞk Lku {ktzðk{kt sELku
…qÁt fhe™u ºký f÷kf ‚¼k fhe, hkŒ™k ‚kzk Ëþ ðkøÞk. …kuŒk™k íÞkt ykhíke - ÄqLk fhe hÌkk íÞkh ÃkAe nu{k þuXu MkkfhLke økwý
¼õŒku {kxu ¼„ðk™ …kuŒk™k þheh™e …hðk fhŒk ™Úke. ™ðkðk‚™e {tøkkðeLku {nkhks ÃkkMku {wfkðe íÞkhu {nkhksu íku{ktÚke Mkkfh Mknw
‚¼k{kt {kuze hkŒ ‚wÄe ƒu‚e hÌkk. ‚¼k …qhe ÚkE. þnuhðk‚eyku Mktík nrhsLkkuLku ðnU[e ËeÄe ÃkAe nu{ku þuX çkkuÕÞk fu “nu {nkhks !
…kuŒ…kuŒk™u ½hu „Þkt, ½ýk ‚í‚t„eyku ƒu‚e hÌkk nŒk. ykðíke fk÷u ík{Lku s{kzðk Au {kxu Mktík-nrhsLk Mknw MkkÚku s{ðk
• rMkftËh çkkËþkn íkÚkk ¼qíkkuLkku WØkh ©enrhyu fÞkuo ÃkÄkhòu” íÞkhu {nkhks fnu : ‘¼÷u ykðþwt Ãký LkÚkw ¼èLke
rMkftËh çkkËþkn ½ýk ðhMkÚke ¼qík ÚkÞu÷ku íku {nkhksLke Ëu¾hu¾ Lke[u çkúkñýku ÃkkMku hMkkuE fhkðòu’ ÃkAe çkesu rËðMku þuXu
MkL{w¾ ykðeLku nkÚku òuzeLku çkkuÕÞku su “nu {nkhks ! ík{u MkkûkkíkT íku «{kýu LkÚkw ¼èLku hk¾eLku çkúkñýku ÃkkMku hMkkuE fhkðe Lku íku íkiÞkh
¾wËk Aku {kxu {kÁt ¼qíkLkwt Ëun AkuzkðeLku {kÁt MkkÁt fhku.” íÞkhu ÚkE íÞkhu þuXu {nkhks íkÚkk MktíkLku çkku÷kððk {kýMk {kufÕÞwt íÞkhu
{nkhksu fÌkwt : “íkw çkËrhfk©{{kt ò yux÷u íku íkwhík çkËrhfk©{{kt {nkhks Mktík-Ãkk»koË Mknw MkkÚku s{ðk ÃkÄkÞko Lku s{e hÌkk íku fuzu
ðh ykðeLku {nkhksLku Ãkøku ÷køÞku íÞkhu {nkhksu Ãkkt[Mkku YrÃkÞkLkku íkuLku xqtrxÞkLkku hkuøk ÚkÞku Lku íkuÚke íku Ëun {u÷e økÞku íÞkhu {nkhks
«MkkËLkku hutxku íku ðhLku ËeÄku íÞkhu þuX çkkuÕÞk fu ‘nu {nkhks ! íkuLku íkuzðk ykÔÞk Lku rð{kLk{kt çkuMkkze yûkhÄk{{kt ÷E økÞk ÃkAe
y{khu íkku ík{Lku ykÃkðwt òuEyu’ íÞkhu {nkhks fnu : ‘ykíkku y{u {nkhksu íkuLku ÃkqAâwt, “íkLku fktE RåAk hne Au ?” íÞkhu íku fnu :
økwMkktESLke ÃkuXu «MkkËe ykÃke.’ yu{ fneLku ÃkAe {nkhks Wíkkhu “{Lku çkeswt íkku fktE LkÚke Ãký yuf RåAk hne Au fu çkÄk {kýMkku
ÃkÄkÞko íÞkhu ËkËk ¾k[hu {nkhksLku ÃkqAâwt : ‘nu {nkhks ! yu {hfeLkk hkuøkÚke {hu Au íku{ nwt Ãký {Þkuo yu{ søkík fnuþu {kxu
nu{ku þuX íkku ©kðf ðkrýÞku Au íkuýu ík{Lku íkÚkk MktíkLku fu{ {ktzðk{kt ¼økðkLkLkk Äk{{kt økÞku Awt yu{ fne ykðwt” íÞkhu {nkhks fnu :
ÃkÄhkÔÞk Lku s{kzâk ?’ íÞkhu {nkhksu ðkík fhe fu ‘yufðkh “¼÷u ò ÃkkAku Ëun{kt Lku fne ykð” ÃkAe íku Ëun{kt ykÔÞku íÞkhu
{wõíkkLktË Mðk{e íkÚkk økkuÃkk¤kLktË Mðk{e ykrËf MkkX MkkÄwyku yk íkuLkk ËunLku M{þkLk{kt ÷E sELku r[íkk{kt ¾zõÞku níkku íku nÕÞku
økk{Úke W¥khkrË íkhV yktçk÷eykuLkk Íkz Lke[u çkuMkeLku æÞkLk fhíkk íku òuELku Mknw ykùÞo ÃkkBÞk Lku íkuLku r[íkk{ktÚke çkuXku fheLku ÃkqAâwt :
níkk íkuðu xkýu yu nu{ku þuX ykrËf fux÷kf {kýMkku fkuE {kýMk “nU ¼kE íkwt íkku {he økÞku níkku Lku ?” íÞkhu «kýðÕ÷¼ fnu :
{he økÞwt nþu íkuLku yÂøLkMktMfkh fhðk ykðu÷k íku Ãký çkÄkÞ íÞkt “nwt íkku Mðkr{LkkhkÞýLkk yûkhÄk{{kt økÞku níkku Ãký {Lku yuf
Auxu yktçk÷eLku AktÞu çkuXk níkk íkuðu Mk{Þu yuf sçkhku MkkÃk íku MktfÕÃk hÌkku Au íku ík{Lku fnuðk MkkÁ ykÔÞku Awt íku þwt íkku yk Mk{Þu
yktçk÷e WÃkhÚke Ãkzâku íkuÚke íku þuX rðøkuhu Mknw ¼køke økÞk Lku yu fk¤Lkku sçkhku ðuøk ðíkuo Au íkuÚke nòhku {kýMk {he òþu {kxu ík{khu
MkkÃk íkku MkkÄwyku æÞkLk fhíkk çkuXk níkk íku íkhV [kÕÞku íkkuÃký Sððwt nkuÞ íkku Mðkr{LkkhkÞýLkwt ¼sLk fhòu Lku nwt nðu Äk{{kt
MkkÄwyku yu{Lku yu{ æÞkLk{kt çkuMke hÌkk Lku íku MkkÃk íkku çkÄkÞ òô Awt {kxu ík{u Mknw íkk¤e ÃkkzeLku ¼sLk fhku.” yu{ fne Ãkkuíku
MkkÄwyku WÃkh [zeLku Wíkhe síkku hÌkku íku òuELku íku þuX ðøkuhu ½ýk ÄqLk fhe Ëu¾kze ÃkAe Mkðuo {kýMkku íkk¤e ÃkkzeLku ¼sLk fhðk ÷køÞk
ðkrýÞkykuLku økwý ykÔÞku fu ‘¾hk fuð¤ef íkku yk Mðkr{LkkhkÞýLkk íÞkhu «kýðÕ÷¼ þe¾ {køkeLku su{ fkuE {kýMk økk{ òÞ íku{
MkkÄwyku Au’ íku rËðMkÚke íku þuX íkÚkk íkuLkk ¼kE nXe¼kELku y{khku þe¾ {køkeLku ¼økðkLkLkk Äk{{kt økÞku íku òuELku ÷k¾ku {kýMk
Lku MktíkLkku økwý níkku íkuÚke íkuýu y{Lku íkÚkk MktíkLku {ktzðk{kt ÃkÄhkÔÞk ykùÞo ÃkkBÞk. (©enrh[rhºk ®[íkk{rý, ¼køk-3, ðkíkko-257)
Lku MkkfhLkkt çkezkt ykÃÞkt íkÚkk hMkkuE fhkðeLku s{kzâk Au’ yu{ • yMkËT ðkMkLkkLkwt fkhý òýðk Aíkkt Ä{o{kt ÂMÚkrík
{nkhksu ðkík fhe íku Mkkt¼¤eLku Mknw hkS ÚkÞk. hnuíke LkÚke
• y{ËkðkËLkk «kýðÕ÷¼ rð« yûkhÄk{{ktÚke ÃkkAk yuf ð¾ík h½wðehS {nkhks y{ËkðkË ÃkÄkÞko Lku
ykðeLku ¼÷k{ý fheLku Äk{{kt økÞk LkhLkkhkÞýËuðLkkt ËþoLk fheLku íkÚkk yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLku
y{ËkðkË{kt yuf «kýðÕ÷¼ Lkk{u rð« çknw Mkkhk nrhsLk íkÚkk Mkðuo MktíkLku {éÞk ÃkAe ð¤íku rËðMku Mkðkhu Mk¼k{kt ðkík fhe
ÚkÞk níkk íku yuf {nkhksLkwt s ¼sLk fÞko fhu Lku søkík çkÄkLku fu “yk ÷kuf{kt fux÷kf {kýMkku yuðk Au fu íku Ä{o-yÄ{oLkk MðYÃkLku
yMkíÞ òýíkku níkku íku yufðkh økkuËkðheLke òºkkyu økÞku Lku íÞkt ÞÚkkÚko òýu Au Lku íkuLkk MðYÃkLkwt rLkYÃký fheLku çkeòykuLku ÞÚkkÚko
Mk{òðu Au Lku òýu Au fu Ä{o Ãkk¤ðu fheLku yk ÷kuf{kt {kLk {kuxÃk yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksu Mðk{eLku fÌkwt fu “nu Mðk{e ! yks íkku
Mkw¾ Þþ «ríkck ðøkuhu Ãk{kÞ Au yLku MðøkkorËf ÷kufLkkt Mkw¾ íkÚkk ík{u ðkíkwt fhku, yks ík{khku ðkhku Au.” ÃkAe Mðk{e ¾whþe WÃkh
¿kkLk-ðihkøÞkrËf {kuûkkuÃkÞkuøke MkËTøkwý Ãký Ä{uo fheLku Ãk{kÞ Au. çkuMkeLku ðkíkku fhíkkt çkkuÕÞk fu “ykfzkÞ Mðknk Lku ðkfzkÞ Mðknk”
Lku Ä{o ÷kuÃkðu fheLku yk ÷kufLku rðþu yrík Ëw:¾ yÃkfeŠík ykrËf íku Mkkt¼¤eLku yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksu ÃkqAâwt : “Mðk{e ! yu þwt
Ëku»k Ãk{kÞ Au Lku {heLku Lkhf, Þ{ÞkíkLkk sL{{hý íkÚkk Mk{sðwt ?” íÞkhu Mðk{e fnu : ‘ykfzkÞ yux÷u «f]rík ÃkwÁ»k{ktÚke
øk¼oðkMkkrËf yLkuf fü Ãk{kÞ Au Lku ¼økðkLkLke y«MkÒkíkk ÚkkÞ su fktE ÚkÞu÷ Au íku çkÄktLku fk¤Lkk fkur¤Þk suðwt Mk{sðwt Lku íku{kt
Au íkuýu fheLku {kuûkkuÃkÞkuøke MkËTøkwý Ãkk{íkk LkÚke Lku íku økwý nkuÞ õÞktÞ «erík Lk hk¾ðe Lku ðkfzkÞ yux÷u yLktíkfkuxe çkúñktzLku rðþu
íkkuÃký Lkkþ ÚkE òÞ Au RíÞkrËf ðkíkko òýu Au íkkuÃký $rÿÞku su Ëþ Ëþ {qŠíkÞwt Au íku çkÄe {nkhksLke yk¿kk-WÃkkMkLkkÞu fheLku
ytík:fhý íkÚkk ytík:þºkTw íkÚkk Ãkqðo f{o yMkËTðkMkLkkLku ðþ ÚkELku {kuxÃkLku ÃkkBÞk Au Lku {nkhksLkwt ËeÄu÷wt ¾kÞ Au.” yuðe
ð¾ík WÃkh Ä{oLku rðþu ÂMÚkrík hnuíke LkÚke Lku Ãkhk¼ð Ãkk{e sðkÞ ©eS{nkhksLke {kuxÃkLke ðkíkku fhe íku Mkkt¼¤eLku ½ýkLku WÃkkMkLkk
Au Lku {krÞf íkwåA ÃkËkÚko MkkÁ Ä{oLku ÷kuÃku Au íkuLkwt su yu Ä{oLkwt Mk{òýe. yu{ Ãkkt[ rËðMk MkwÄe ðkíkku fheLku ÃkAe Mðk{e ðzíkk÷
òýðkÃkýwt íku fuðwt Au íkku su{ suíkÃkwh{kt yuf s{kËkh níkku íku ¼kËh ÃkÄkÞko níkk. (©enrh[rhºk ®[íkk{rý, ¼køk-3, ðkíkko-261)
LkËeLkk Ähk{kt Lknkðk Ãkzâku Lku çkqzâku Lku Ãkkýe ËMk þuh Ãke økÞku • ¼õíkðíMk÷ ¼økðkLku ¼õíkLke hûkk fhe
ÃkAe çkeò {Lkw»Þkuyu íkuLku fkZâku Lku WÃkkzeLku íkuLku ½uh ÷E økÞk yufðkh y{ËkðkËLke WÃkhðkMk çkkh økkWLkwt ík¤kð níkwt íku
ÃkAe yu økk{Lkku økhZuhku fkXe {ktøkwðk¤ku yuLku òuðk ykÔÞku Lku fÌkwt : ÃkkýeLkk òuMkÚke íkqxe økÞwt Lku íku Ãkkýe yufË{ ykðíkwt níkwt yuðu Mk{Þu
“s{kËkh, ík{Lku íkhíkkt Lkkuíkwt ykðzíkwt suÚke çkqzâk ?” íÞkhu íku hMíkk{kt yuf nrhsLk ykðíkku níkku íkuLku íku Ãkkýe fuz MkwÄe ÚkÞwt íÞkhu
s{kËkh çkkuÕÞku fu ‘yhu {ktøkwðk÷k, n{ íkheçke òýwt Lku Zçkeçke íku yuf çkkð¤Lkwt XwtXwt Ík÷eLku W¼ku hÌkku íÞkt íkku Ãkkýe Akíke MkwÄe
òýwt Ãký Mkk÷k ykuMkký ykÞk Lkrn.” yu{ {hý ð¾ík ykÔÞku ÚkÞwt íÞkhu íku {nkhksLke Míkwrík fhðk ÷køÞku fu “nu {nkhks !
íkku Ãký ykuMkký ykÔÞwt Lkrn íkuLkk suðwt yu òýðwt su {heLku {nkfü yks WøkhkÞ íku{ LkÚke {kxu ykøk¤ ík{u su{ Sðhk{ rð«Lke
ÚkkÞ yuðwt fÞwO Lku {kuûk {køko{ktÚke Ãkze økÞku Lku Ãkh÷kuf çkøkzâku. ËrhÞk{kt hûkk fhe níke Lku hksw÷kLkk MkkuLke Lkkøk¼õíkLke íkÚkk
(©enrh[rhºk ®[íkk{rý, ¼køk-3, ðkíkko-260) h½wðehS {nkhksLke hûkk fhe níke íku{ ík{u yxkýu {khe hûkk
• MkËT. økwýkíkeíkkLktË Mðk{eyu MkðkuoÃkheÃkýkLke ðkíkku fhe fhku.” yu{ «kÚkoLkk fhðk ÷køÞku íÞkt íkku íkuLku {nkhksu ËþoLk ËeÄkt
yufðkh Mktðík 1914 Lke Mkk÷{kt MkËTøkwÁ ©e økwýkíkeíkkLktË Lku fÌkwt “íkwt shkÃký ®[íkk fh{k Lku nuXku çkuMke ò.” íÞkhu íku nuXku
Mðk{e y{ËkðkË ÃkÄkÞko Lku LkhLkkhkÞýËuðLkkt ËþoLk fheLku íkÚkk çkuMkeLku ¼sLk fhðk ÷køÞkt Lku Ãkkýe íkku ðktMkò¤ [Ze økÞwt Lku
yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLku {¤eLku Mk¼k{tzÃkLku ºkesu {k¤u QíkÞko ©eS{nkhks íku nrhsLkLke ÃkkMku W¼k hÌkk íkuÚke Ãkkýe çku nkÚk
Lku çkesu rËðMku [kuf{kt [tËLke nuXu Mk¼k ÚkE níke íku ð¾íku Auxu hÌkwt yu{ ©eS{nkhks íkuLke hûkk fhíkk ºký rËðMk MkwÄe íÞkt
Q¼k hÌkk ÃkAe Ãkkýe Qíkhe økÞwt íÞkhu íku nrh¼õíkLku {nkhksu Mkkt¼¤íkkt ÃkkuíkkLke MkkMkwLku fÌkwt fu “yk ík{khku Äýe Au íkuLku ík{u
y{ËkðkËLku {trËhu ÃknkU[kze ËeÄku Lku ÃkAe Ãkkuíku yá~Þ ÚkE økÞk. fnku su yk {khku Äýe LkÚke ÃkAe Mkw¾uÚke MktMkkhÔÞðnkh [÷kðku
yu{ su ¾hk ÃkkuíkkLkk ykr©ík nkuÞ íkuLke ©eS hûkk fhu Au. Lku íkuLkku íÞkøk Ãký fhþku Lkrn, Võík yufs ð¾ík {kuZuÚke y{Úkkt
(©enrh[rhºk ®[íkk{rý, ¼køk-3, ðkíkko-265) fnku yux÷u ÃkAe nwt fnwt” íÞkhu íku fnu : “yu{ íkku fu{ fnuðkÞ ?”
• MkíMktøk íkku {kÚkk Mkkxu Au íÞkhu ðh fnu “ík{khk yk ÄýeLku Lkkþðtík òýíkkt Úkfkt ík{u yu{
yuf Mk{Þu y{ËkðkË{kt ði»ýðku-Mknwyu {¤eLku Xuhkð fÞkuo çkku÷ðkLke Lkk fnku Aku íkku MkíÞ yLku MkðoLkk rLkÞtíkk yuðk {khk
fu “ykÃkýu Mknwyu MkíMktøke {kºkLke MkkÚku ¾kðkÃkeðkLkku fkuE òíkLkku Äýe su Mðkr{LkkhkÞý íkuLkk ÄýeÃkýkLke Lkk fnuðhkðku íku {khe
ÔÞðnkh hk¾ðku Lkrn.” yuðku Xhkð fhðkÚke Mkðuo Lkkík{kt íkzkt Ãkzâkt S¼u fu{ fnuðkÞ ? yLku ík{u íkku fËkrÃk fnku íkku yu {khkÚke Lk
íkuÚke Ëefhe fu ðnw Mknw MknwLku ½uh hnu Lku fkuE Mkøkk{kt sE þfu s fnuðkÞ su nwt MkíMktøke LkÚke. {kxu {khkÚke íkku fËe Ãký yu{
Lkrn Lku fhu÷kt MkøkÃký Ãký yxfe hÌkkt yu{ ½ýwt ðuh çktÄkýwt fnuðkþu Lkrn, íkkhe Ëefhe Mkw¾uÚke çkesu Ãkhýkð, {khu òuEíke LkÚke”
yuðk{kt yuf ði»ýð fýçkeLke fLÞk ÷øLk fhðk ÷kÞf ÚkÞu÷e Lku yu{ ðhu fÌkwt íku Mkkt¼¤eLku fLÞkLkku çkkÃk íkku {kýMkku Mk{ûk çknw
íkuLkwt MkøkÃký yuf MkíMktøkeLkk Ëefhk MkkÚku fhu÷wt níkwt Ãký «ríkçktÄLku {wÍkýku Lku Ëefhe çkesu ykÃku íkku ykçkY òÞ íkuÚke ÃkhýkððkLkwt
÷eÄu Ãkhýkððw çktÄ hÌkwt níkwt ÃkAe ËefheLkku çkkÃk çknw {qtÍkýku yux÷u íkuýu fçkq÷ fÞwO Lku ÷øLk ÷uðkLkwt fÌkwt íÞkhu ðhu fÌkwt : “íkkhe Ëefhe
ðhLkk çkkÃkLku çkku÷kðeLku fÌkwt fu “ík{u MkíMktøk {qfe Ëku íkku nwt {khe MkíMktøk hk¾u, n{uþkt {trËhu òÞ Lku MkíMktøkLkk rLkÞ{ Ãkk¤u yu{
ËefheLkk ÷øLk fÁt” íÞkhu ðhLku çkkÃku fÌkwt : “íkkhe Ëefhe çkesu fçkq÷ fhu íkku s Ãkhýeþ.” yu{ fçkw÷kík ykÃke íÞkh íku ÃkhÛÞku
Ãkhýkððe nkuÞ íkku Ãkhýkð Ãký MkíMktøk íkku y{khu rþh Mkkxu Au Ãký MkíMktøk {qõÞku Lkrn. ÃkAe íkku íkuLkkt MkkMkrhÞkt ðøkuhu Mkøkktðnk÷kt
íku {qfeþ Lkrn.” íku ÃkAe Úkkuzk rËðMk ðeíÞk íku ð¾íku VheLku íkuLku Mkhðu MkíMktøke ÚkÞkt. yk ðkíkLke íkfhkh [k÷íke níke íÞkhu íkuLke
çkku÷kðeLku ËefheLkk çkkÃku fÌkwt : “ík{u ¼÷u MkíMktøk hk¾ku Ãký ík{khku yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLku ¾çkh ÃkzðkÚke çkeò yuf MkíMktøke
Ëefhku {ktzðk ðå[u fnu fu “nwt MkíMktøke LkÚke, ÃkAe ¼÷u íku MkíMktøk fýçkeLke yuf {kuxe Ëefhe fwtðkhe níke íkuLke MkkÚku yk AkufhkLkkt
hk¾u yu{ Võík yufs ðkh {ktzðk ðå[u {kuZuÚke {kýMkku{kt fnu ÷øLk fhðk íku fýçkeLku {nkhksu çkku÷kðeLku fÌkwt yux÷u íkuýu
íkku nwt {khe Ëefhe Ãkhýkðwt” íÞkhu íku ðkík ðhu fçkq÷ hk¾e yux÷u {nkhksLke yk¿kkÚke ÃkkuíkkLke Ëefhe ykÃkðkLke nk fne ÃkAe
ËefheLkk çkkÃku ÷øLk ÷¾eLku Úkkuzkt {kýMk ¼uøkkt fÞko ÃkAe ðhLku {nkhksu ðhLkk çkkÃkLku çkku÷kðeLku fÌkwt su “íkkhku ðuðkE òu yuLke
fÌkwt fu “nðu fnku su nwt MkíMktøke LkÚke.” íÞkhu íku fnu : “nsw íkku Ëefhe íkkhk ËefhkLku Lk Ãkhýkðu íkku íkwt {wÍkEþ Lkrn” yu{ ®n{ík
Úkkuzkt {kýMk Au Lku LkkíkLkk Ãkxu÷eÞk Ãký LkÚke Lku {khe MkkMkw ðøkuhu ykÃkeLku MkíMktøk ÿZ hkÏÞku yLku ÃkhÛÞku yu ¾çkh {nkhksLku
çkkEyku Ãký LkÚke íkku íku{Lku Ãký çkku÷kðe ÷kðku” ÃkAe Mkðuo ¼uøkkt {¤ðkÚke {nkhks íku{Lkk WÃkh çknw hkS ÚkÞk níkk. (©enrh[rhºk
ÚkÞkt íÞkhu fLÞkLkk çkkÃku fÌkwt fu “nðu fnku” íÞkhu íku ðhu Mknw ®[íkk{rý, ¼køk-3, ðkíkko-267)
• y{ËkðkËLkk økðiÞk rs»ýwËkMkSyu çkkðk¾k[h ÃkkMku Ãký ÃkhÛÞk ÃkríkLku òu ¼kE-çkkÃk fnu íkku ðíko{kLk Ähkðeyu íÞkhu
økkðýwt fheLku «MkkËeLkku nkh {køÞku çkkE fnu Ãkhýe Awt íku Ãkrík {khku ¼kE-çkkÃk. {nkhks fnu : íku{
yuf ð¾ík y{ËkðkËLkk rs»ýwËkMk fheLku MkkÄw økðiÞk økZÃkwh fnuLkkhkt Ãký ½ýkt {¤u Ãký Äku¤kt ð† Ãknuhu íkku ðíko{kLk Ähkðeyu.
ykÔÞk níkk íkuýu økkuÃkeLkkÚkS {nkhksLkk {trËhLke ÃkAðkzu çkkE fnu : ÷kðku Äku¤kt ð† ÃknuÁt. {nkhks fnu : {kÚkwt {wzkðu
«Ërûkýk{kt çkuMkeLku økkÞLkLkku yk÷kÃk fÞkuo íku Mkkt¼¤e çkkðku ¾k[h íkku ðíko{kLk Ähkðeyu. çkkE fnu : çkku÷kðku ðk¤tËLku {kÚkwt {wtzkðwt.
çknw s hkS ÚkÞk yLku MkkÄwLku fÌkwt su : Mðk{e {ktøkku íku ykÃkwt ykx÷kt ðkLkkt íku çkkEyu fçkq÷ fÞko íku ð¾íku økk{ y{ËkðkËLkk
rs»ýwËkMkS fnu : ©eS{nkhks su nkh Ãknuhíkk íku nkh {Lku ykÃkku LkÚkw ¼è ©eS{nkhksLkk Zkur÷Þk ÃkkMku çkuXk níkk. íku{Lku {nkhksu
íku nkh{kt yuf {kuíke íkÚkk yuf Ãkhðk¤wt níkwt. íku nkh ÷uðk Lku {kxu fÌkwt su LkÚkw ¼è, y{khkt swLkkt MkíMktøke Mkkhkt fu Lkðkt ? {nkhks
çkkðku ¾k[h ÃkkuíkkLku ½hu økÞk íÞkhu ÷kzwçkkyu fÌkwt su çkkðk Ãkxkhku fnu : yu çkkELku sux÷wt y{u fÌkwt íkux÷wt íku fhðkLke nk Ãkkze yLku
W½kzeLku þwt fhu Au ? çkkðku ¾k[h fnu : VwE, økðiÞk MkkÄwyu økkðýwt ík{khe ½hðk¤e {he økE Au íkuÚke ík{u ÃktËh rËðMkÚke ¾kÄwt LkÚke
fÞwO íku Mkkt¼¤eLku nwt çknw s hkS ÚkÞku Awt. íku{Lku yk nkh ykÃkðku ÃkAe LkÚkw ¼è nkÚk òuzeLku {nkhksLku Ãkøku ÷køkeLku çkkuÕÞk su
Au. ÃkAe ÷kzwçkkyu fÌkwt su íkwt økktzku Úkk {k økktzku, yk nkh fktE {nkhks {khe ¼q÷ yku¤¾kðe yLku íku çkkELku øktøkk{k ÃkkMku ðíko{kLk
økkðýkLkk yk÷kÃk{kt yÃkkÞ Lknª. yk íkku ßÞkhu yûkhÃkrík «fx ÄhkÔÞkt ÃkAe íku MkíMktøke ÚkE. (yûkhkLktË Mðk{eLke ðkíkku-310)
ÃkwÁ»kku¥k{ yk Ãk]Úðe WÃkh ÃkÄkÞko nkuÞ yLku {kuxeçkk VwE suðkt • ©enrhyu ¼ÿLkk rfÕ÷k{kt hkuÍk ½kuzkLku ËþoLk Ëuðk
íkÚkk hksçkkE VwE suðkt íkÚkk {khk suðkt MkkÚku ykÔÞkt nkuÞ yLku ÃkÄkÞko
íku{ýu Mkuðkyu fheLku hkS fÞko nkuÞ íÞkhu yk nkh {¤u, y{Úkku yuf ð¾íku ©eS{nkhks y{ËkðkË ÃkÄkÞko níkk yLku
yk nkh {¤u íkuðku LkÚke. ÃkAe ßÞkhu ÷kzwçkk Äk{{kt økÞkt íÞkh ¼ÿfk¤e ÃkkMku LkeféÞk íku Mk{u ¼ÿfk¤e{kt hkuÍku ½kuzku çkkæÞku níkku
ÃkAe çkeSðkh íku økðiÞk MkkÄw ykðeLku çkkðk ¾k[hLku hkS fheLku íku nýnÛÞku yux÷u {nkhksu íkuLkku þçË Mkkt¼éÞku. ÃkAe {nkhks
íku nkh íkuyku ÷E økÞk níkk. (yûkhkLktË Mðk{eLke ðkíkku-184) fnu : yk hkuÍku ½kuzku nýnÛÞku {kxu [k÷ku íÞkt sEyu. ÃkAe
• ©enrhyu LkÚkw ¼èLke ¼q÷ yku¤¾kðe {nkhks ¼ÿfk¤e{kt ÃkÄkÞko yLku Mk¾k Mkrník hkuÍk ½kuzkÃkkMku økÞk
suík÷ÃkwhLkk fkux{kt {nkhks Mk¼k fheLku rðhks{kLk níkk ÃkAe {nkhksu íkuLkk [kçkwfLku fÌkwt su su yk ½kuzkLke ÃkAkze Akuze
yLku íÞkt økk{zeLke yuf çkkE ykðe íkuýu {nkhksLku AuxuÚke rðLktíke Lkkt¾ yktÏÞLkk zkçk÷kt Ãký Akuze Lkkt¾ ÃkAe [kçkwf çkkuÕÞku su
fhe su {nkhks øktøkk{kLku fnku fu {Lku ðíko{kLk Ähkðu. {nkhks {nkhks ykðku nkÚke suðzku ½kuzku Au íkuLke ÃkAkze AkuzkÞ Lknª.
fnu : y{u yu{ ðíko{kLk Lk Ähkðeyu. ÃkhÛÞk yu Ãkrík Lku çkeò fu{fu fkuEfLkwt LkwfþkLk fhu íÞkhu {nkhks fnu LkwfMkkLk fhu íku y{khu
¼kE - çkkÃk fhu íkku ðíko{kLk Ähkðeyu íÞkhu çkkE fnu : nwt Ãkhýe {kÚku. ÃkAe [kçkwfu ½kuzkLke ÃkAkze yLku zkçk÷kt Akuze LkkÏÞkt ÃkAe
íku Ãkrík çkeò ¼kE-çkkÃk. {nkhks fnu yu{ fnuLkkhkt ½ýkt {¤u ©eS{nkhksLke {qhrík Mkk{wt òuELku hkuÍk ½kuzkLke ykt¾{ktÚke
yktMkwLke Äkh [k÷e Lkef¤e íku òuELku {nkhks çkkuÕÞk su hkuòu ½kuzku y™u y{u yk{ sE™u ykðeyu Aeyu, yu{ fne™u „Þk. økZÃkwh{kt
nðu ÍkÍk rËðMk hnuþu Lknª yu{ fneLku íÞktÚke [k÷e LkeféÞk. Œku {nkhks™u yÂø™‚tMfkh ÚkŒk nŒk, yux÷u rð« ™ðkE …k{e
(yûkhkLktË Mðk{eLke ðkíkku-408) „Þk y™u íÞkt ðkŒ fne Œu ‚kt¼¤e™u ƒÄk ™ðkE …kBÞk. …Ae
• ©enrhLkku «íkkÃk yLku {wõíkkLktË Mðk{eLkwt Mkk{ÚÞo yu rð« ƒúñ[khe ÚkÞk y™u ‘nrhf]»ýk™tË’ y™u ‘hk{[tÿk™tË’™k
fkuEf ‚{Þ™u rðþu {nkhks y{ËkðkË{kt ™Úkw ¼è™u ½uh ™k{u y{ËkðkË{kt nrhf]»ý {nkhks™e ‚uðk{kt hÌkk. (rLkøkwoýËkMk
rðhks{k™ nŒk íÞkhu …kuŒk™e AkŒeyu {wõŒk™tË Mðk{e™ku nkÚk Mðk{eLke ðkíkku-158)
{qfeLku fÌkwt fu Mðk{e, yk {qŠŒ™u ¼S™u y™tŒ f{÷k…rŒ ÚkðkÞ • y{ËkðkËLkk ðús÷k÷u ©enrh ÃkkMku ÃkkuíkkLkwt øk{íkwt fhkÔÞwt
Au. y™u yksu Œ{™u {qŠŒ {¤e Au Œu™k ykfkhu áÂü ÚkkÞ Œku y{ËkðkË™k ðús÷k÷ {nkhks™e …qò fhðk {kxu f…qh™k
y™tŒfkuxe ƒúñktz hk¾™k …zefk suðwt ÚkE òÞ.... yuðku yk {qŠŒ™ku y÷tfkh fhkðe™u y™u ƒu ƒu þuh™k ‚kfh™k ƒu …Uzk fhkðe™u
{rn{k Au. Mðk{e, Œ{khk{kt su ‚{kÚÞo Au Œu Œ{u òýku Aku ? ðzŒk÷u {nkhks™kt Ëþo™u ykÔÞk. {nkhks™kt Ëþo™ fhe™u {trËhÚke
Mðk{e, fnu : ™k {nkhks, nwt ™Úke òýŒku. {nkhks ƒkuÕÞk fu ykÚk{ýe ðkzeyku{kt ™kðk „Þk. íÞkt ™kne™u, fku¤e™u ðkze™ku Äýe
Œ{u Œku ynªÚke Sðku™u nkÚku …fze™u VUfku Aku Œu XuX yûkhÄk{{kt {k™e™u Œu™u …qATÞwt fu ynª ËuðŒk {¤þu ? Œu fku¤eyu fÌkwt fu -
sE …zu Au, yu{ yLÞkrð¼koðÚke …ý Œ{khk{kt yrÄf ‚k{ÚÞo …u÷e ðkzeyu {¤þu. yux÷u ðús÷k÷ …kuŒk™k ‚k{k™™e Œu fku¤e™u
Au. Œu ‚{Þ{kt {wõŒk™tË Mðk{e™k rðãkÚkeo „k{ {uÚkký™k rð« ¼÷k{ý fhe™u …kuŒu ðkzeyu ËuðŒk ÷uðk „Þk. yux÷u …u÷ku fku¤e
„ku®ðËhk{ …k‚u nŒk. yuðe heŒu ©eS{nkhks …kuŒk™k yufktrŒf ƒÄku ‚k{k™ ÷E™u …÷kÞ™ ÚkE „Þku. ðús÷k÷u {trËh{kt ykðe™u
¼õŒ™u …kuŒk™wt …wÁ»kku¥k{…ýwt sýkðŒk nŒk. (rLkøkwoýËkMk Mðk{eLke Mðk{e™u yk ðkŒ fne y™u Mðk{eyu yu ðkŒ {nkhks™u ‚t¼¤kðe.
ðkíkku-92) {nkhksu òuƒ™ …„e™u y™u {q¤S …xu÷™u fÌkwt. yux÷u ½ýe þkuÄ
• ðzLkøkhLkk çku çkúkñýku çkúñ[kheLke Ëeûkk ÷ELku fhkðe Œku…ý Œu™ku ‚k{k™ nkÚk{kt ykÔÞku ™rn. …Ae Œu{ýu
y{ËkðkË Mkuðk{kt hÌkk ðús÷k÷™u …qATÞwt fu fux÷k Yr…Þk™e Œ{khe {Œk nŒe ? ðús÷k÷u
ðz™„h™k ƒu r¼ûkwf rð« fkrXÞkðkz{kt r¼ûkkð]r¥k fhe™u fÌkwt fu, {Œk Œku …kt[ Yr…Þk™e nŒe. yux÷u Œu ƒkuÕÞku fu, Œ{™u
…kAk ð¤Œkt, {nkhks™kt Ëþo™ fhðk™e RåAkÚke „Z…wh ™Sf …kt[™k ‚kŒ YrÃkÞk y…kðeyu, AŒkt ðús÷k÷u {kLÞwt ™rn. yux÷u
ykÔÞk. yux÷u {nkhks fkXe ‚ðkhku ‚kÚku ÷E™u ‚k{uÚke [kÕÞk òuƒ™ …„eyu y™u {q¤S …xu÷u {nkhks™u fÌkwt fu, ¼õŒ™ku {k÷
ykðŒk sýkÞk. {nkhks yu ƒu rð«™u {éÞk. yux÷u Œu rð« ¾¼uÚke Œku szŒku ™Úke. y™u {k÷Úke yrÄf Yr…Þk yk…ðk™k Œu ¼õŒ™u
…kuŒk™k ¾rzÞk ™k¾e ËE™u ËtzðŒT «ýk{ fhðk ÷køÞk. yu òuŒkt fÌkk …ý Œu Œku fnu Au fu {khu {khku ‚k{k™ s òuEyu. yux÷u
{nkhks ƒku÷e QXâk : hk¾ku, hk¾ku. Œu rð« ƒkuÕÞk : {nkhks, hkºku ƒÄk™u ¼u„k fhe™u Œ…k‚ fheþwt. hkºku ƒÄk fku¤e™u yufXk
y{u Œ{khkt Ëþo™u ykðeyu Aeyu. {nkhks fnu : Œ{u „Z…wh òyku fhe™u …qATÞwt, …ý fkuEyu nk ™ …kze. …Ae ƒÄk™u yuf ÷kE™{kt
Q¼k hkÏÞk y™u ðús÷k÷ ¼õŒ™u ƒku÷kðe™u fÌkwt fu, Œ{khku Au ? íÞkhu òËðhkÞu fÌkwt fu y{u [k¤eþufLku ykþhu Aeyu. yk
‚k{k™ suýu ÷eÄku nkuÞ Œu™u yk{ktÚke yku¤¾e ÷ku. ðús÷k÷ {þk÷ nrh¼kELkk çkkÃk ®n{ík÷k÷ hk{kLktË Mðk{eLkk rþ»Þ níkk. íku{Lku
÷E™u òuðk ÷køÞk ™u òuŒkt òuŒkt yuf sý™u ƒŒkðe™u ƒku÷e QXâk Mðk{e©eyu MkËkðúík ¾kíku AMkU YrÃkÞk ykÃÞk níkk, íku MkËkðúík{kt
fu, “yk {khku Ëefhku !” …u÷ku fku¤e ƒkuÕÞku fu, {khk W…h swXwt ðkÃkÞko Lkrn yLku Ãkkuíku Ëçkkðe çkuXk, íku ÃkkÃku fheLku çkúñhkûkMk ÚkÞk
Œnku{Œ {qfu Au. yux÷u {q¤S …xu÷ fnu fu Vhe yuf nkh{kt Q¼k Au Lku ÃkkuíkkLkk Ãkwºk nrh¼kELku ð¤øÞk Au. íÞkhu nrh¼kE fnu fu
hnku. …Ae …u÷ku fku¤e ðuþ ƒË÷e™u ðå[u sE™u Q¼ku hÌkku. Œku Mðk{e, {khe {kLkk çkkÃk su {khk ËkËk níkk íku Ãký ½ýk ÄLkðkLk
…ý ðús÷k÷u Œu™u yku¤¾e fkZâku. yux÷u fku¤e ƒkuÕÞku fu {U yu™ku níkk. íku{Lkwt ÿÔÞ ÃkkuíkkLkk ½hLkk ¼kUÞhk{kt {kuxk Ãkxkhk{kt ¼he
‚k{k™ ÷eÄku nkuÞ Œku nwt Œu÷{ktÚke ðªxe fkZwt. yk ‚{Þu {nkhks hkÏÞwt Au. íku{Lku çkeS fktE «ò LkÚke. nwt yuf s íku{Lke ËefheLkku
‚wŒkh™u ½uhÚke s{e™u ykðŒk nŒk Œu Q¼k hÌkk ™u ƒkuÕÞk fu, Ëefhku Awt Lku nwt íkuLkku ðkhMk Awt. íku ½hLku íkk¤wt ðkMke {qõÞwt Au.
Œwt Œu÷™k fzkÞk{kt ƒu‚u Œku …ý ÷u™khku Œku Œwt s Au. …Ae {q¤S yXkðeMk ð»ko ÚkÞkt íku çkúñhkûkMk ÚkÞk Au ™u íku ½h{kt Ãký fkuEÚke
…xu÷u Œu fku¤e …k‚uÚke Œu™ku ‚k{k™ fkZâku y™u {nkhks™u ‚kUÃÞku. sðkíkwt LkÚke. nwt çkuºký {kýMkkuLku ÷ELku íku ½h{kt økÞku níkku, Ãký
ƒesu rËð‚u {nkhksu þwf{wr™™u fÌkwt fu, yu™u ƒku÷kðku. y{khe y{u çkÄk ÄçkkuÄçk Ãkze økÞk. íku {kºk ‘þtfh’ þçË çkkuÕÞk fhu
…qò fhu. …Ae Œu™u ƒku÷kÔÞku y™u nkh {t„kÔÞku. ðús÷k÷u Au. yk ðkík Mkkt¼¤e Mðk{e çkkuÕÞk fu nrh¼kE, ík{khk çkkÃk yLku
{nkhks™e …qò fhe y™u fÌkwt : yk ÃkUzk{ktÚke s{ku. {nkhks ík{khe {kLkk çkkÃk çktLku çkúñhkûkMk ÚkÞk Au ¾hk, Ãký nðu yu çkuWLkku
yuf […xe ¼he™u sBÞk. ðús÷k÷ ƒkuÕÞk fu, {U Œku yuðku ‚tfÕ… {kuûk fheyu. ÃkAe Mðk{eyu íku çku çkúñhkûkMkLku nrh¼kELkk þheh{kt
fÞkuo nŒku fu, {nkhks ƒt™u ÃkUzk{kÚke yfuf VzMk s{þu Œku {khku ÷kðeLku çkku÷kÔÞk. «Úk{ hýAkuzhkÞ su nrh¼kELkku ËkËku ÚkkÞ íku
‚tfÕ… Œ{u ¾kuxku fhe ™kÏÞku. {nkhks ƒkuÕÞk fu y{u Œku sBÞk çkkuÕÞku fu nwt íkku ©e{tík ÃkuïkLkk hkßÞ{kt yuf ð¾ík {wÏÞ Mkqçkku
Aeyu yux÷u ™rn s{kÞ. AŒkt ƒnw nX fhe™u {nkhks™u …hkýu níkku íku ð¾íku {U {khk ¼kUÞhk{kt yZkh nòh hk¤ {qõÞk Au.
s{kzâk. yu{ fux÷kf ¼õŒ Œku ¼„ðk™™u …ý …kuŒk™wt „{Œwt yux÷u Mðk{e fnu : nðu íkuLkwt þwt fhðwt Au ? íÞkhu íku fnu : {khe
fhkðu Au. (rLkøkwoýËkMk Mðk{eLke ðkíkku-231) ËefheLkku Ëefhku nrh¼kE Au íku òu {khe Ãkku¤Lku Lkkfu Ëþ nòh
• y{ËkðkËLkk hýAkuzhkÞ íkÚkk ®n{ík÷k÷ yu çktLkuLku YrÃkÞkLkwt {nkËuðLkwt ËnuÁt fhkðeLku íku{kt þtfh ÃkÄhkðu yLku
çkúñhkûkMkLkku Ëun økkuÃkk¤kLktË Mðk{eyu AkuzkÔÞku y{ËkðkË{kt ©e Mðkr{LkkhkÞýLkk ËnuhkLkk ½q{x{kt Ëþ nòh
yuf ð¾ík økkuÃkk¤kLktË Mðk{e nòhku {kýMkkuLke Mk¼k{kt YrÃkÞk ykÃku Lku MkkÄw-çkúkñý s{kze yhÄwt ÿÔÞ ðkÃkhu yLku yhÄwt
©eS{nkhksLkk «íkkÃkÚke ðkíkku fhíkk níkk, íÞkt y{ËkðkËðk¤k ÿÔÞ nrh¼kE Ãkkuíku ÷u íkku nwt hkS Úkkô, Ãký Mðk{e, ykÃk f]Ãkk
òËðhkÞ Lkkøkh íkÚkk nrh¼kE ¼qríkÞk çkuXk níkk. íku{Lku Mðk{eyu fhe {khku {kuûk fhku. ÃkAe Mðk{eyu fÌkwt fu ík{u fÌkwt íku «{kýu
ÃkqAâwt fu y{ËkðkË{kt hk{kLktË Mðk{eLkk {¤u÷k n{ýkt fkuE Lkkøkh nrh¼kE ÃkkMku fhkðeþwt. ÃkAe nrh¼kELkk çkkÃkk ®n{ík÷k÷Lku
ÃkqAâwt fu nðu ík{u çkku÷ku : íÞkhu íku çkkuÕÞk fu Mðk{e, hk{kLktË sz{q¤{ktÚke W¾uze Lkk¾ðkLkku «ÞíLk fhðk {ktzâku, yLku íku fkÞo{kt
Mðk{eLkk AMkku YrÃkÞkLkwt þwt fhðwt ? ÃkAe Mðk{eyu ytíkárü fhe MknkÞíkk {kxu fkþe, ò{Lkøkh ðøkuhu XufkýuÚke ÃkkuíkkLkk suðk
hk{kLktË Mðk{eLku ÃkqAâwt fu Mðk{e, ík{khk MkËkðúíkLkk AMkku YrÃkÞk Mð¼kððk¤k «ríkrcík ÃktrzíkkuLku AÃÃkLk ¼kuøkLkk {nkuíMkð rLkr{¥ku
yk ®n{ík÷k÷ Lkkøkh Ëçkkðe çkuXu÷k íku YrÃkÞk íkku ík{khk rþ»Þ y{ËkðkË{kt çkku÷kðeLku ¼uøkk fÞko. ð¤e íku{ýu ðzkuËhkLkk þk†eykuLku
h½wLkkÚkËkMku ÷eÄk Au. ÃkAe Mðk{e çkkuÕÞk fu yu rð{w¾Lku yuýu þeË Ãký y{ËkðkË ÃkÄkhðk ÃkkuíkkLkku økqZ ykþÞ sýkðe ¾kLkøke Ãkºk
ykÃÞk ? {kxu nðu íku h½wLkkÚkËkMkLkk Ãkxkhk{kt YrÃkÞk çkkðeMkku Au, ÷ÏÞku, yux÷u íku Ãktrzíkkuyu íku ÃkºkLkwt hnMÞ Mk{S WØð{íkLkku Lkkþ
ÃkAe íku çkuW MkMkhk-s{kELku ík{u çkËrhfk©{{kt {kuf÷òu. ÃkAe fhðk{kt {ËËYÃk ÚkðkLke ÃkkuíkkLke RåAk fhe, Ãkhtíkw òu íkuyku hkòLke
hk{kLktË Mðk{eLkk fÌkk «{kýu ®n{ík÷k÷ çkúñhkûkMku h½wLkkÚkËkMkLkk yk¿kk rðLkk y{ËkðkË òÞ íkku íkífk¤ hkò íku{Lke ykSrðfk
Ãkxkhk{ktÚke AMkku YrÃkÞk ÷kðeLku ykÃÞk. nrh¼kEyu íku YrÃkÞk ©e íkkuze Lkk¾u yu{ níkwt, íkuÚke íku{ýu ¼uøkk ÚkE ÞwÂõíkÚke y{ËkðkË
Mðkr{LkkhkÞýLkk {trËh{kt {kufÕÞk yLku y{ËkðkË{kt nðu÷eLke sðkLkku ÃkkuíkkLkku rð[kh hkò ÃkkMku sELku sýkÔÞku, Ãkhtíkw ©e{kLk
Ãkku¤{kt hýAkuzhkÞ su ÃkkuíkkLkk ËkËk ÚkkÞ íku{Lkwt ½h W½kzâwt, {nkhkò MkÞkShkð Ãkkuíku çkwrØ{kLk nkuðkÚke íkhík s íku{Lkku økqZ
Ãkxkhk{ktÚke hk¤ku fkZeLku þk{¤ xtfþk¤eLku íÞkt ðxkðe íkuLkk YrÃkÞk ykþÞ Mk{S økÞk. ‘ykðk þwØ Mkt«ËkÞLke ®LkËk fu yðøkýLkk
çkuíkk¤eþ nòh ykÔÞk. íku{ktÚke Ëþ nòh YrÃkÞkLkwt ÃkkuíkkLke Ãkku¤Lku ÚkkÞ íku Xef Lkrn’ yu{ rð[khe rðîkLkkuLku íku{ýu fÌkwt fu su Mk¼k{kt
Lkkfu {nkËuðLkwt ËnuÁt fhkðe íku{kt þtfhLke MÚkkÃkLkk fhe çkúñ¼kusLk ík{khu sðkLkwt Au íku Mk¼kLkku nuíkw ík{khu òýðku òuEyu. ßÞkt
fhkÔÞwt. íku ËnuÁt yãkrÃk MkwÄe ‘nrh¼kE ¼qríkÞk’Lkk Lkk{Úke «ÏÞkík E»ÞkoÚke su fuð¤ ¾kuxku ðkËrððkË fheLku çkeòLku n÷fku ÃkkzðkLkku
Au. çkeò Ëþ nòh YrÃkÞk ©e Mðkr{LkkhkÞý {trËhLkk ½q{x fhðk RhkËku nkuÞ yÚkðk fkuELke ®LkËk fu yðøkýLkk fhðkLke nkuÞ íkuðe
MkkÁ yk[kÞo©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLku yÃkoý fÞko yLku MkkÄw Mk¼k{kt ík{khk suðk zkÌkk yLku Mkw¿k rðîkLkkuLku sðwt ÞkuøÞ LkÚke.
s{kzâk. yu heíku yhÄk YrÃkÞk fÌkk «{kýu ÃkwÛÞ {køkuo ðkÃkÞko y{ËkðkË{kt su Ãktrzíkku ¼uøkk ÚkkÞ Au íkuLkku nuíkw ík{u Mkkhe heíku
yLku çkkfeLkk yhÄk YrÃkÞk Ãkkuíku hkÏÞk. ÃkAe hýAkuzhkÞ íkÚkk Mk{òu Aku, Aíkkt íÞkt sðk {kxu ík{u íkiÞkh ÚkÞk Aku yu ½ýwt
®n{ík÷k÷ yu çktLkuLku çkúñhkûkMkkuLkku Ëun AkuzkðeLku Mðk{eyu rË÷økehe ¼hu÷wt Au. su Mk¼k{kt ÃkkuíkkLku sðkLkwt nkuÞ íku Mk¼kLkwt
çkËrhfk©{{kt {kufÕÞk. (Mðkr{ ¼køkðík MftÄ-4, yæÞkÞ-1) MðYÃk yLku fkuLke MkkÚku ðkËrððkË fhðkLkku Au ðøkuhu nfefík «Úk{Úke
• rLkíÞkLktË Mðk{eyu y{ËkðkË{kt WØð Mkt«ËkÞLku ðirËf s rð[kheLku ÃkAe íku Mk¼k{kt sðwt òuEyu. su ÃkwÁ»kku Mk¼kLkk
Au íku{ rMkØ fÞkuo ykøkuðkLk MkÇÞkuLkku nuíkw òÛÞk rMkðkÞ su íku Mk¼k{kt òÞ Au íku
ykLktËkLktË Wðk[ : “Wîð Mkt«ËkÞ”Lke rËLk«ríkrËLk [Zíke ytíku yÃk{kLkLku Ãkkºk ÚkkÞ Au. yu Mk¼k íkku fuð¤ “WØð Mkt«ËkÞ”
f¤k òuELku çkeò {ík ÃktÚkðk¤k ÷kufku E»Þko fhðk ÷køÞk, íku{kt WÃkh îu»kLku ÷eÄu s çkku÷kððk{kt ykðu÷e Au yu{ y{Lku sýkÞ
MkkiÚke rðþu økkuMðk{eLkk yk[kÞo níkk. íku{ýu “WØð Mkt«ËkÞ”Lku Au, {kxu fuð¤ hkøkîu»kLku ÷eÄu ¼uøke ÚkÞu÷e Mk¼k{kt ík{khk suðk
ÃktrzíkkuLku {kuf÷ðk yu {Lku Xef ÷køkíkwt LkÚke. yu Mk¼k{kt “WØð yu{ çku rðhkuÄ çkíkkÔÞk níkk, íkuÚke fkuE heíku Mk¼kLkku «Mktøk çktÄ
Mkt«ËkÞ”Lkk Mk{Úko yLku {nkrðîkLk {wrLk rLkíÞkLktË Mðk{e ykðLkkh hk¾e þfkÞ íkuðwt Lknkuíkwt yLku òu íku{ fhðk òÞ íkku ÷kuf{kt nktMkeLku
Au. íku{Lke MkkÚku ík{khu ðkËrððkË fhðkLkku Au. rLkíÞkLktË {wrLkLkk Ãkkºk ÚkkÞ yu {kuxe çkef níke. nðu Xhkðu÷k ð¾ík «{kýu ©e
rðãkçk¤Lkku ík{Lku «Úk{Úke s ynª yLkw¼ð ÚkÞu÷ku Au, {kxu ík{khe Mðkr{LkkhkÞýLkk {trËh{kt rðþk¤ [kuf{kt yuf {kuxe Mk¼k ¼hkE,
su feŠík Au íkuLku Lkrn økw{kðíkkt AkLkk{kLkk ík{khu çkuMke hnuðwt yu yLku íku Mk¼k{kt Mkðo MkËTøkwÁyku, MkkÄwyku yLku MkíMktøke sLkku ykðe
s znkÃký ¼hu÷wt Au. yuðkt hkòLkkt ð[Lk Mkkt¼¤e Mkki Ãktrzíkku ÃkkuíkkLku ÃkkuíkkLke ÞkuøÞ søÞkyu çkuXk, yLku MkkiLke ðå[u Ÿ[u ykMkLku
½uh økÞk yLku AkLkk{kLkk çkuMke hÌkk. nðu {nkhkòyu yk çkkçkíkLkku rLkíÞkLktË Mðk{e rçkhks{kLk ÚkÞk, yux÷u «ríkÃkûkeyku Mkðuo yLkw¢{u
MktËuþku W{huX rLkíÞkLktË Mðk{e WÃkh {kuf÷kðe sýkÔÞwt fu Mk¼k{kt Mkk{k ykðeLku çkuXk. íku{kt ¾kMk fheLku ¾kuxk zku¤ fhLkkhk
y{ËkðkË{kt ½ýk «ríkÃkûkeyku “WØð Mkt«ËkÞ” Lku {q¤{ktÚke rAÒk ðuËkLíkeyku, MkktÏÞðkËeyku, LkiÞkrÞfku yLku ðiÞkfhýeyku ¼kzqíke
r¼Òk fheLku W¾uze Lkk¾ðkLke íkiÞkheyku fhe hÌkk Au, yLku ykýu÷k rðîkLkku níkk, Ãkhtíkw rLkíÞkLktË Mðk{eLkk «¼kð yLku íkus
ðkËrððkË {kxu {kuxku Mk{kht¼ fhe hÌkk Au, {kxu ík{khu íku Mk¼k{kt ykøk¤ MkkiLke Äehs ykÃkkuykÃk síke hne. yLku ½ýe {nuLkík fhe
sE íku Mkðo rðhkuÄeykuLku SíkeLku “WØð Mkt«ËkÞ”Lku MkðkuoÃkhe rMkØ økku¾e hk¾u÷k fnuðkLkk þçËku çkku÷ðkLke Ãký fkuELke ®n{ík hne
fhðku. WÃkhLke nfefík rLkíÞkLktË Mðk{eyu Mkkt¼¤e fu íkhík s íkuyku Lkrn yLku MkkiLkkt {Lk Íkt¾kt Ãkze økÞkt. ÃkAe Mkki AkLkk{kLkk rLkíÞkLktË
ÃkkuíkkLkk ¼økðËkLktË {wrLk ðøkuhu rðîkLk rþ»Þkuyu Mkrník y{ËkðkË Mðk{e þwt çkku÷þu íku Mkkt¼¤ðk WíMkwf ÚkÞk.
ÃknkU[e økÞk. Mðk{e y{ËkðkË ÃkÄkÞko yuðe ¾çkh Mkkt¼¤e íkuðk{kt rLkíÞkLktË Mðk{e Mk¼k{kt çknw{kLk Ãkqðof økt¼eh {eXe
yk[kÞo ©eyÞkuæÞk«MkkËS ÃkkuíkkLkk Ãkwºk fuþð«MkkË íkÚkk ðkýeÚke rðîkLk {tz¤Lku MktçkkuÄe fnuðk ÷køÞk : nu {kLkLkeÞ MkßsLkku
{nkLkw¼kðkLktË ðøkuhu MktíkkuLku MkkÚku ÷ELku Mkk{k ÃkÄkÞko, yLku ðksíku- íkÚkk rðîkLkku, ík{u Mkðo Mkíþk†Lkk hnMÞLku ÞÚkkÚko Mk{sLkkhk yLku
økksíku yrík MkL{kLkÃkqðof rLkíÞkLktË Mðk{eLku {trËh{kt íkuze ÷kÔÞk. {nkMk¼k{kt þku¼kYÃk nkuðkÚke nwt ík{khku Mk{køk{ ½ýk rËðMkÚke
íkuÚke Mkki Mktík nrh¼õíkkuLkk {Lk{kt ½ýku s ykLktË ÚkÞku. RåAíkku níkku, íku yksu ¼økðkLk ©e Mðkr{LkkhkÞýLke {nkf]ÃkkÚke
rLkíÞkLktË Mðk{e y{ËkðkË yku®[íkk ÃkÄkÞkoLke ðkík Mkkt¼¤eLku «kó ÚkÞku Au. {kxu ík{khk suðk {nkMk{Úko rðîkLkkuLke þk†kuLkku
Mkðo rðhkuÄeykuLku yíÞkh MkwÄe su rðsÞ {u¤ððkLke ykþk níke, ðkËrððkË fhðkLke ðkýe Mkkt¼¤ðkLke {khe ½ýe RåAk Au, íkku
íkuLkku ðuøk íkhík s çkË÷kE økÞku yLku nðu ykÃkýe ÷ks hnuþu fu su{kt ík{khe Ár[ yLku þÂõík nkuÞ íkuðk ðkËLkku ykht¼ fhku.’ ykðwt
Lkrn íkuLkk s rð[kh Úkðk ÷køÞk, Ãký nðu yk ðkík çktÄ hk¾e Mðk{eLkwt yrík rðLkÞðk¤wt ÄehsÚke ¼hu÷wt r«Þ ð[Lk Mkkt¼¤e Mkki
þfkÞ íku{ Ãký Lknkuíkwt, fu{ fu «ríkÃkûkeykuyu yk[kÞoSLku «Úk{Úke rðîkLkku MíkçÄ ÚkE økÞk. ÃkAe fux÷ef ðkhu ÃkhMÃkh yufçkeòLkk
s ¾çkh ykÃke níke fu ík{khku Mkt«ËkÞ ðuË{q¤ Lkrn nkuðkÚke íku Mkk{wt òuE yuf ÃktrzíkLku W¥kusLk ykÃke ykøk¤ fÞkuo, íÞkhu íkuýu
yðirËf Au, yLku ík{khk RüËuð Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLk LkÚke, Äehs hk¾eLku Mk¼k{kt Mðk{eLku ÃkqAâwt fu y{khu ík{Lku ÃkqAðkLkk
«&™ku íkku ½ýk Au, Ãkhtíkw íku{kt «Úk{ ík{khk Mkt«ËkÞLku {kxu y{khku MðÃLk{kt {nkhksu ËþoLk ykÃke fÌkwt fu, fu{ MkE hÌkk Au ? MkkuLkkLke
{wÏÞ ykûkuÃk yu Au fu ík{khku Mkt«ËkÞ þk† «{kýu nkuÞ íkku íku Aze ÷ELku Mkðo nrh¼õíkku MkkÚku y{khk ËþoLkkÚkuo [k÷ku, yLku ík{khku
rMkØ fhe ykÃkku yLku ík{khk RüËuð Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLk Au ËuýËkh íkku fk÷u ykðþu {kxu ®[íkk Lk fhþku.
íkuLkwt þk†{kt þwt «{ký Au ? • 2. y{ËkðkËLkk {LkMkw¾hk{ ðrýfLku ©enrh íkuzðk
ykðk {kuxk Mk{kht¼{kt {kuxk {kuxk Ãktrzíkku ykðeLku fuðk fXý ÃkÄkÞko
«&™ ÃkqAþu yuðwt su Mkkt¼¤ðk ykðLkkh ÷kufku Äkhíkk níkk íku{Lku íÞkhçkkË y{ËkðkËLkk {LkMkw¾hk{ ðrýfLku ÃkkuíkkLkk ytíkfk¤
ykðk E»Þko ¼hu÷k ÃkqAu÷k rLk:Mkkh çku «&™ Mkkt¼¤e ykùÞo ÚkÞwt. ð¾íku yLktík {wfíkku Mkrník ïuík nkÚke WÃkh rçkhks{kLk, yLktík MkqÞo
ÃkAe rLkíÞkLktË Mðk{eyu Ä{o, ¿kkLk, ðihkøÞ yLku ¼Âõík«ÄkLk yuðku Mkh¾e fkÂLíkðk¤k ©enrhLkkt ËþoLk fheLku ÃkwºkLku fnuðk ÷køÞk fu,
“WØð Mkt«ËkÞ” MkLkkíkLk Mkíþk†þwØ Au yu{ yLkuf þk†Lkkt {Lku {nkhks íkuzðk {kxu ykÔÞk Au íkku sÕËe ËqÄÃkkf çkLkkðku,
ð[LkkuÚke MkkiLku çkhkçkh Mkkrçkík fhe ykÃÞku. {nkhksLku s{kze íku{Lke MkkÚku nwt yûkhÄk{{kt òô Awt, yu{ fneLku
„±ü¿¢¼¢ ¼ëçŒ¼ÚÝ¢çÎÏ¢¢ï{: S±¼æ~¢¼¢ çÝy²}¢HéŒ¼à¢çQU: J ©enrh ¼økðkLkLkk «¼kðÚke Ëuðkuyu Míkwrík fhkÞu÷k íku {LkMkw¾hk{,
ç±|¢¢ïÚ|¢è¿¢¢ ™ }¢ã¢±í¼¢Ý¢æ ¯Ç¢ãéÚæx¢¢çÝ }¢ãïEÚS² JJ1JJ nkÚke WÃkh çkuMkeLku Äk{{kt økÞu÷k.
ykðk{kt y{khk Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLk{kt yLktík ÷ûkýku • 3. MkhMkÃkwhLkk fkLkËkMk Ãkxu÷ [kuhku ÃkkMkuÚke ÄLk-ðMºkkrËf
Au, íkuÚke Mkðuo MkðkuoÃkhe ¼økðkLk fnu Au, Lku y{u Ãký MkðkuoÃkhe ©enrhyu nLkw{kLkS îkhk ÃkkAwt yÃkkÔÞwt
¼økðkLk {kLkeyu Aeyu. ð¤e yu ©e MknòLktË Mðk{e MkðoLkk fkhý, yuf ð¾ík MkhMkÃkwhLkk fkLkËkMk Ãkxu÷ fkuE ÔÞkðnkrhf fkÞo
MkðkoLíkhkí{k, ÃkhkíÃkh, Ãkhçkúñ, MkkûkkíkT, Mkðkoðíkkhe «økx ÃkwÁ»kku¥k{ «Mktøku MkkuLkeÃkwh síkkt hMíkk{kt [kuh ÷kufku {éÞk yLku íku{Lkwt ÄLk
Ãkkuíku s Au. yu{ ðuËkrff MkíþkMºkLkkt «{kýkuyu Mkrník ÞÚkkÚko heíku ð†krË ÷qtxe ÷eÄwt, íÞkhu íku ¼õík yufË{ WËkMk ÚkELku {køko{kt
rMkØ fhe çkíkkÔÞwt. ÃkAe Ãktrzíkku çkkuÕÞk fu ík{khku Mkt«ËkÞ þkMºk çkuMkeLku RüËuð ©enrhLkwt M{hý fhðk ÷køÞk. íku ð¾íku ytíkÞko{e
«{kýu Au, yu{ fne Mk¼k rðMksoLk ÚkE. (Mðkr{. ¼køkðík MftÄ- ¼økðkLk íkífk¤ Ãkkt[ ½kuzuMðkhku MkkÚku ÷E íku{Lke ÃkkMku ykðe fÌkwt
7, yæÞkÞ-10) fu, ¼õík ! WËkMkeLk fu{ Aku ? íÞkhu fkLkËkMk çkkuÕÞk fu nu LkkhkÞý
• 1. ©enrh fwçkuh®MknLku MðÃLkk{kt fÌkwt fu ík{khkuu ËuýËkh {wLku, {kÁt ÄLk ðøkuhu [kuh ÷kufku ÷qtxe økÞk, nðu nwt þwt fÁt ? {nkhksu
íkku fk÷u ykðþu ? fÌkwt, ¼õík ! rçk÷fw÷ ®[íkk fhþku Lkrn, yu{ fne frÃkhks
yuf Mk{Þu y{ËkðkËðkMke nrh¼õíkku ËþoLkLke ÷k÷MkkÚke nLkw{kLkSLku çkku÷kÔÞk, yux÷u nLkw{kLkS íku [kuhkuLku {kh {khe íku{Lke
©enrh ÃkkMku sðk {kxu rð[khku fhíkk níkk. íku{kt fwçkuh®Mknu fÌkwt ÃkkMkuÚke ÄLk ÷ELku ¼õík fkLkËkMkLku ykÃkeLku Ãkkuíku yá~Þ ÚkE økÞk.
fu nk÷ {khkÚke ykðe þfkþu Lkrn, fu{ fu yksu yuf ËuýËkh ÃkiMkk yLku ©enrh Ãký yá~Þ ÚkE økÞk. yk «{kýu ¼økðkLk ÃkkuíkkLkk
ykÃkðk {kxu ykðLkkh Au, yu{ fneLku íku íkku hkºku MkE økÞk. yLku ¼õíkkuLkwt hûký fhu Au. (©e nrhf]»ý ÷e÷k{]ík, yæÞkÞ-105)
• y{ËkðkË htøkkuíMkð{kt Ãkk»koË økw{kLkSLke Mkuðk Lkð ÃkifeLkk ~Þk{S {nuíkk LkkhËeÃkwh ykðeLku ðMÞk. íku{Lkk
Mktðík 1881 {kt ©enrhyu y{ËkðkË{kt htøkkuíMkð fÞkuo ¼wËh {nuíkk Lkk{u Ãkwºk ÚkÞk. íku{Lkk ½hu yLktíkfkuxe çkúñktzLkk
íÞkhu økw{kLkS ©enrh MkkÚku níkk. y{ËkðkËLkk ðò þuX, yrÄÃkrík suykuLku “{k” fneLku çkku÷kðíkk yuðk suík÷ÃkwhLkk íkÚkk
ðÕ÷¼hk{, Mkò¼kE ðøkuhu ¼õíkkuyu ¾qçk ¼kðÚke ©enrhLke Mkuðk Mkt«ËkÞLkk RríknkMkLku Wòøkh fhLkkh íku{s Ëþ¢kuþe Mkrník W¥kh
íkÚkk ÃkqsLk fÞwO níkwt. yk ¼õíkkuyu íku Mk{Þu r{ÞktS íkÚkk økwshkíkLkk WØð Mkt«ËkÞLkk «ýuíkk yuðk MkíMktøk rþhku{rý
økw{kLkSLkk nkÚku {nkhksLkwt ÃkqsLk fhkÔÞwt níkwt. “øktøkk{k”Lkku rð¢{ Mktðík 1807Lkk suX MkwË Mkkík{-øktøkk
r{ÞkS økw{kLkSyu nkÚk, ÃkqßÞk MknòLktË Mkw¾ ÃkkÚk, Mkó{eLkk Ãkrðºk rËðMku {kíkk «u{fwtðhçkkLkk fq¾ Úkfe «Úk{ MktíkkLk
ÃkwÁ»kku¥k{ ËkMkLkku íku «eíku, ykuZâku ¾uMk ðk÷u Yze heíku. YÃku «kËw¼koð ÚkÞku.
ð¤e, ßÞkhu Mktðík 1882 {kt Vheðkh y{ËkðkË{kt ¼wËh {nuíkkLku ºký Ãkwºkeyku yLku çku Ãkwºk ÚkÞk, su
Vq÷Ëku÷ WíMkð fÞkuo íÞkhu ¼økwS, økw{kLkS ðøkuhu Ãkk»koËku MkkÚku (øktøkk{k) øktøkkfwtðh, h¤eÞkíkfwtðh, fþ¤efwtðh Ãkwºkeyku yLku
¾qçk «u{Úke htøku hBÞk níkk. íku ðkík íku{ýu s yk økútÚkLkk 63{k LkkLkk÷k÷ yLku òuEíkkhk{ Ãkwºkku níkkt.
rfhý{kt Lke[u {wsçk ÷¾e Au : ¼wËh {nuíkkyu Ãkwºke øktøkkfwtðh (øktøkk{k)Lku LkkhËeÃkwhøkk{{kt
Ãkk¤k ¼økwS híkLkSLku ¼k¤e, htøÞk htøku íku ðLk{k¤e; ðÕ÷¼ËkMkLkk Ãkwºk rðïLkkÚkLk hkð÷Lku ½uh Ãkhýkðe. íkÚkk
økw{kLkS yLku ¼e{¼kE, htøÞk htøku ðk÷u hkS ÚkkE .... 30 hr¤Þkíkfwtðh ËefheLku WLkkðk (çkk÷ðk) Ãkhýkðe, fþ¤fwtðheyu
(økw{kLkS (©eðkMkwËuð [hýËkMkS)Lkwt SðLk, Ãk]c-24-25) MðuåAkyu Lkkøkh Ríkh ¿kkrík{kt {nuMkkýk{kt Ëðu ¿kkrík{kt ÷øLk fÞko.
• suík÷ÃkwhLkk øktøkk{kLke økkÚkk íku Mk{Þu íkuLkku rððkË ÚkðkÚke íkuykuLku Lkkík çknkh {qõÞk. su
sqLkkøkZLkk Lkkøkh Lkh®Mkn {nuíkkLke Ëefhe fwtðhçkkELku WLkk fþ¤efwtðhLkk ½uh ©enrhyu ¾e[zeLkkt Ëkíký fÞkO níkkt íkÚkk
Ãkhýkðe níke. íkuLke Ëefhe þŠ{ckLkwt ðzLkøkh ÷øLk fÞwO. ¼õíkhks hr¤ÞkíkfwtðhLku íÞkt WLkkðk{kt ©enrh Mkkíkðkh ½uh ÃkÄkhe Úkk¤
Lkh®Mkn {nuíkk ÃkkA÷e ô{hu ËefheLke ËefheLku íÞkt ykðeLku ytrík{ sBÞk níkk. Ãkwºk LkkLkk÷k÷ fhSMký hnuðk økÞu÷k yLku fzðk Ãkxu÷
SðLk rðíkkÔÞwt níkwt. 42 Mk{ksLkk økkuh ÃkËw fhíkk. çkeò Ãkwºk òuEíkkhk{ LkkhËeÃkwh
þŠ{ckLku íkkLkk-hehe Lkk{u çku Ëefheyku níke. suykuLku Lkh®Mkn hÌkkt.
{nuíkkyu Mktøkeík rþ¾ðkzu÷wt yLku frð Mk{úkx íkkLkMkuLkLku {Õnkh øktøkk{kLkk {kíkk rÃkíkkLkk ÷øLk Mk{Þu ÷øLk {ktøkw ÷ELku Ëhçkkh
hkøkLkwt økkLk fhe ËeÃkf hkøkLke W»ýíkk þktík fhe níke. íkÚkk ¼e{ ÃkeÃk¤s Xkfkuh hkò Mkknuçk Ãkkuíku ðkrýÞkðuzk økk{u økÞu÷k níkk
{nuíkk Lkk{u yuf Ãkwºk níkku. íkuLku Lkð Ãkwºkku ÚkÞk, íkuyku (1) WLkkðk íkuÚke Ãkwºke øktøkk{kLku Xkfkuh Mkknuçk ¼kýe fneLku çkku÷kðíkk.
(2) ŸÍk (3) LkkhËeÃkwh (4) {kýMkk (5) fkuXk (6) ÃkuÚkkÃkwh LkkhËeÃkwh yLku ðuzkLkku ðktxku (hkßÞ) ÃkeÃk¤sLkk Xkfkuh MkknuçkLkku
(7) {nuíkkÃkwhk (8) Ãkr÷Þz (9) ðuzk {kt sELku ðMÞk. níkku. øktøkk{kLkk rÃkíkk ¼wËhSLku çk¤ËuðS çkeò Lkk{u yku¤¾kíkk.
suykuyu hk{kLktË Mðk{eLkk Mkr[ð íkhefu Mkuðk ykÃku÷e. ÃkeÃk¤s ðÕ÷¼ËkMk hkð÷Lku rðïLkkÚk Lkk{u Ãkwºk níkk. íku{Lkk ÷øLk
Xkfkuh MkknuçkLkk ytøkík MkL{kLkLkeÞ ¼wËhSyu hk{kLktË Mðk{eLke LkkhËeÃkwhLkk ¼wËhS {nuíkkLke Ãkwºke øktøkkfwtðh (øktøkkçkk) MkkÚku ÚkÞkt
MkkÚku rð[hý fheLku WØð Mkt«ËkÞLkk ðeMkLkøkh Mkrník LkkøkhkuLkk níkkt yux÷u øktøkkçkk suík÷Ãkwh hnuðk ykÔÞkt.
Lkð økk{ økku¤{kt ÃkkÞk LkkÏÞk níkk. íku ð¾íku ðk{ÃktÚkeykuLkku ¾qçks ðÕ÷¼ËkMk hkð÷Lku ½ýkt økk{kuLkwt økkuhÃkËw níkwt íkÚkk Mkkr¥ðf
«[kh-«¼kð níkku. Ãkhtíkw Xkfkuh MkknuçkLkk MknÞkuøkÚke WØð MktÞ{e yLku Mktíkku»ke Mð¼kðLkk nkuðkÚke Þs{kLk ð]r¥kÚke ykŠÚkf
Mkt«ËkÞLkk ykr©íkku ðÄðk ÷køÞk. heíku Mkw¾e MkBÃkÒk níkk. íkuyku yðkhLkðkh Þ¿kkrË f{o fhíkk.
yufðkh øktøkk{kLkk ËkËk ~Þk{S {nuíkkLku Mð¡ ykÔÞwt fu LkkhËeÃkwh{kt hçkkheðkMkLkk xufhk{ktÚke Lkef¤u÷e {qŠíkyku{ktLke
LkkhËeÃkwh{kt hçkkheðkMkLkk xufhk Lke[u ¼økðkLkLke {qŠíkyku {wøk÷ hkÄkf]»ýLke {qŠíkLke ½h{kt MÚkkÃkLkk fhe Ãkqýo Ãkqò-y[oLkk LkiðuÄ
þkMkLk Mk{ÞÚke ËçkkÞu÷e Au yLku ÷û{ýSLkk s{ýk økk÷u {kuxk fhíkk. íkÚkk çk¤ËuðS huðíkeS yLku ÷û{ýSLke {qŠíkLku LkkhËeÃkwh{kt
ík÷Lke rLkþkLke Au. yk ðkík s{eLk {kr÷f hçkkheLku fhe íkku íkuýu øktøkk{kLkk rÃkíkk ¼wËhS {nuíkkyu ½h{kt hk¾e Ãkqò fhíkk.
Ãký Mkkûke Ãkqhe fu y{khe økkÞku Ãký yk xufhk Ãkh yLkufðkh (Mk{ÞkLíkhu ©enrhyu suík÷Ãkwh{kt ykLktËkLktË Mðk{e ÃkkMku {trËh
®þøkzkÚke s{eLk ¾kuËðkLkku «ÞíLk fhu Au. fhkðeLku {æÞ {trËh{kt MðnMíku çk¤ËuðS huðíkeS MkkÚku ÷û{ýSLke
ÃkeÃk¤s XkfkuhLke {ËËÚke xufhkLkwt ¾kuËfk{ fÞwO íkku íku{ktÚke {qŠíkLku nrhf]»ý Lkk{kr¼ÄkLk fheLku Mktðík 1882 Vkøký ðË-8
çkr¤ÞkËuð, ©ef]»ý, hkÄkS, çk¤ËuðS, huðíkeS, Ãkkt[ Ãkktzð, Lkk hkus «ký«ríkck fhe ÃkÄhkðe.)
fwtíkkS, yüÃkxhkýe ykrË {qŠíkykuku Lkef¤e. íku {qŠíkyku{kt yufðkh MkËTøkwÁ hk{kLktË Mðk{e WØð ÃkÄkÞko íÞkhu rðïLkkÚk
çkr¤ÞkËuðLku LkkhËeÃkwhLkk LkkÞf ÷kufku ÷kt¼k økk{Lkk ík¤kðLkk hkð÷ ÃkíLke øktøkkfwtðh ykrË WØð Mkt«ËkÞLkk ykr©ík ÚkÞk yLku
rfLkkhu MÚkkÃkLkk fheLku {trËh fÞwO. su yksu ÷kt¼k çkr¤Þk fkfk Mðk{eLke yk¿kkÚke yÒkûkuºk þY fÞwO íku{kt øktøkkfwtðhu yríkrÚkLku
Ëuð {trËh ¾qçk s «rMkØ Au. íkÚkk Ãkktzðku fwtíkkSLke {qŠíkykuLku yuf s{kzâk rðLkk s{ðwt Lkrn yuðku ykfhku rLkÞ{ hkÏÞku níkku.
LkkÞfu çknw[hkS ÃkkMku ykMkòu÷ økk{u ÷kðeLku {trËh fheLku MÚkkÃkLkk yufðkh Mktðík 1837 Lkk [iºk {kMk{kt ðzLkøkhLkk LkkøkhkuLkk
fhe Au. yrÄckíkkËuð nkxfuïh sÞtíkeLkk Ãkðo{kt suík÷ÃkwhÚke rðïLkkÚk
LkkhËeÃkwhLkk LkkÞf Mk{ksLkk ÷kufku ÷kt¼k{kt hnuðk ykðíkkt hkð÷ ðzLkøkh rþðÃkqsLk fhðk hkufkÞk. íÞkt ÷wýuïh {nkËuð
LkkÞfLkk økkuhÃkË ðÕ÷¼ËkMk hkð÷ ÷kt¼k hnuðk ykÔÞk. íkuyku {trËh{kt sLk{uËLkeLke ¼Þtfh ¼ez{kt fÁý ½xLkk çkLke fu øktøkk{kLkk
¾qçk s rðîkLk yLku ¿kkLke nkuðkÚke ÷kt¼k-yMk÷k÷e-suík÷ÃkwhLkk Ãkrík rðïLkkÚkLkwt {kºk 32 ð»koLke ô{hu rLkÄLk ÚkÞwt.
økkuhÃkËu økúk{ðkMkeykuyu rLkÞwõík fhíkk ðÕ÷¼ËkMk suík÷Ãkwh íku Mk{Þu ÃkeÃk¤sLkk Xkfkuh Mkknuçku rðïLkkÚkLkk ÃkkŠÚkð þhehLku
MÚkkÞe ÚkÞu÷k. suík÷Ãkwh ÃknkU[íkwt fhkÔÞwt níkwt.
øktøkkçkkyu LkkLke ô{hu rðÄðk çkLkíkkt ÃkríkLku Ëuð MkhkuðhLkk øktøkk{k {trËh çkLkkÔÞk ÃkAe {trËhLke Ãkqðo ËhðkòLke Mkk{u
rfLkkhu Ãkrù{e Ãkk¤u r[íkk økkuXðeLku Mkíke ÚkðkLkku MktfÕÃk fÞkuo, yLku ykðu÷k ½h{kt SðLk ÃkÞoLík hÌkkt. yLku rð.Mkt. 1898 Ãkku»k
r[¥kk{kt çkuMkðk síkkt MkkûkkíkT ¼økðkLk ©ef]»ýu «økx ËþoLk ykÃkeLku MkwË-15 (ÃkqLk{)Lkk hkus 97 ð»koLke ðÞu yûkhðkMke ÚkÞkt.
nkÚk ÃkfzeLku r[íkk{kt çkuMkðkLke Lkk Ãkkze yLku rËÔÞYÃku «¼w çkkuÕÞk ßÞkt ÃkkuíkkLkk Ãkrík rðïLkkÚkLkku yÂøLk MktMfkh fÞkuo níkku íku s
fu øktøkk, nS íkkhk nkÚku y{khu çknws Mkuðk ÷uðkLke çkkfe Au. øktøkk søÞkyu Ëuð MkhkuðhLkk fktXu «MkkËeLke yûkh Vq÷ðkze{kt ytrík{
fnu : {khu fkuE Ãkwºk LkÚke íkku nðu SðeLku þwt fhðwt ? ©ef]»ý çkkuÕÞk MktMfkh fhðk{kt ykÔÞk. (30) ºkeMk ð»koLke ô{hu rðÄðk ÚkÞkt.
fu - ‘øktøkk nwt íkkhku Ãkwºk çkLkeLku hneþ. ík{Lku {k fneLku çkku÷kðeþ. yLku Ëun íÞkøk fÞkuo íÞkhu íku{Lke ô{h 97 ð»koLke níke.
yLku {khk çkÄk ykr©íkku íkLku {k fneLku çkku÷kðþu.’ øktøkk{kLkk MkkMkwLkwt Lkk{ ¼ðkLke fwtðhçkk níkwt. íkuykuLkwt rÃkÞh
ykðwt Ãkh{kí{kLkwt ð[Lk Mkkt¼¤e ÃkríkLkk rðÞkuøkLkku þkuf x¤e ÷wýkðkzk ÃkkMku {kuxk MkkuLku÷k níkwt.
økÞku, ÃkAe ÃkríkLkk rÃkíkk ðÕ÷¼ËkMk hkð÷Lke yLkwð]r¥k{kt hne • htøk{nku÷{kt ©e ½Lk~Þk{ {nkhks
hkÄkf]»ýLke Mkuðk «økx ¼kðu fhíkkt. yufðkh hk{kLktË Mðk{eLkk ykrË yk[kÞo«ðh Ãk.Ãkq.Ä.Äw. 1008 ©eyÞkuæÞk«MkkËS
ykþeðkoËÚke hkÄkf]»ýLke {qŠíkyku «íÞûk Úkk¤-ËqÄ-s¤ ykhkuøkíkk. {nkhks©eLkk Ãkwºk Ãk.Ãkq.Ä.Äw. 1008 fuþð«MkkËS {nkhks
íku rËðMkÚke Ãkwºk YÃku ÃkhçkúñLke «íkeûkk fhíkkt øktøkk{kLku Ëuð
rÃkíkkLke su{ Mk{krÄrLkcLkk ytøkðk¤k níkk. íkuyku Mk{krÄ
MkhkuðhLkk fktXu Lke÷ftX ðýeoLku ½hu ÷kÔÞk. Úkk¤ s{ðkLkk xkýu
yðMÚkk{kt hneLku Mkðkoðíkkhe ©e Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLkLku
Ëefhku fnu : “{k” yuðwt ð[Lk {ktøkíkkt ÃkríkLkk ytrík{ MktMfkh
yûkhÄk{{kt yLktík {wõíkku Mkrník ËþoLk fhíkk yLku Ëun{kt ykðeLku
ð¾íku ykÃku÷k ËefhkLkwt ð[Lk ÞkË ykÔÞwt yLku MíkLk{kt ËqÄ W¼hkE
Mktíkku Lku nrh¼õíkku ÃkkMku yûkhÄk{Lke ©enrhLke {qŠíkLkwt ðýoLk fhíkk.
ykÔÞwt. Mkt«ËkÞ{kt W¥k{ fkuxeLkkt yMktÏÞ †e ¼õíkku ÚkÞkt ÃkhLíkw
íku Mk{Þu ©eS{nkhksLku {¤u÷k Mktíkku çkÄk s yûkhðkMke ÚkE
“{k” þçË {kºk øktøkk{kLku {kxu s fÌkku.
[qfu÷k. yux÷u íkífk÷eLk Mktíkku yðkhLkðkh Ãk.Ãkq. fuþð«MkkËS
øktøkk{k, hk{kLktË Mðk{e yLku ©enrhyu ~Þk{{qŠík hkÄkf]»ýËuð
{nkhks©eLku yûkhÄk{Lke {qŠík rð»ku «§ku ÃkqAíkk. ©eS{nkhksLkk
íkÚkk {nk«íkkÃke çk¤ËuðS huðíkeS Ërûký Ãkz¾u ÷û{ýSLke {qŠík
ÃkÄhkðu÷k ©e LkhLkkhkÞýËuð ykrË MðYÃkku ©enrhLkkt s nkuðk Aíkkt
(nrhf]»ý {nkhks) yLkufðkh Úkk¤-ÃkqsLk ykhíke fhu÷e Au.
Mkt«ËkÞLkk Mkw«rMkØ LkkhËeÃkwhLkk ¼õík íkeíkk ¼õík {uðkz yûkhÄk{{kt yLktík {wõíkkuÚke ðªxkÞu÷ {q¤ MðYÃkLkkt ËþoLk æÞkLk
r[íkkuzøkZLkk ðíkLke níke. øktøkk{k íku{Lku ¼kE fnuíkkt. fhðkLke MktíkkuLke yíÞLík rs¿kkMkk níke. íÞkhu Ãk.Ãkq. fuþð«MkkËS
øktøkk{kLkw rÃkÞh ¼wËh {nuíkkLkwt ½h nk÷{kt LkkhËeÃkwh “rfÞkhe” {nkhks©eyu yûkhÄk{{kt hnu÷ ©enrhLkk MðYÃkLke «ríkf]rík
ÃkkMku ykðu÷wt Au. yLku suík÷Ãkwh {trËhLkk [kuf{kt ykðu÷e AºkeLke {qŠík çkLkkððkLkku rð[kh fÞkuo. íku Mktíkkuyu òÛÞku íÞkhu Mktíkku ¾qçk
søÞkyu íku{Lkwt sqLkwt ½h níkwt. s hkS ÚkÞk.
Mkt«ËkÞ{kt Mkðo «Úk{ yûkhÄk{Lkk MkðkuoÃkhe «ríkf]rík MðYÃkLke s MkktøkkuÃkktøk {nkhksLke {qŠíkLkwt ½zíkh fÞwO Au. çkkÃkSyu r{†eLku
{qŠík çkLkkððk ðzLkøkhLkk ÏÞkíkLkk{ Ãkrðºk ÷Õ÷w¼kE rþÕÃke ÃkkuíkkLke Ãkqò{kt hnu÷ «MkkËeLkk ©enrhLkkt [hýkh®ðË ykÃke hkS
r{†eLku Ãk.Ãkq. fuþð«MkkËS {nkhks©eyu çkku÷kÔÞk yLku fÞko. íku rËðMkÚke r{†e ©eS{nkhksLku ßÞkhu ÞkË fhu íÞkhu íku
©eS{nkhksLke {q¤ MðYÃkLke yûkhÄk{Lkk MðYÃkLkwt ytøkku ytøkLkwt «¼w ËþoLk ykÃkíkk.
ðýoLk yLku ð[Lkk{]íkLkk ÃkhÚkkhk{kt sýkðu÷kt r[öku Mkrník Mkt«ËkÞ{kt ©e ½Lk~Þk{ {nkhksLke fkcLke {qŠíkLku ©enrhLkwt rLkðkMkMÚkkLk
Mkðo «Úk{ fkcLke ½Lk~Þk{ {nkhksLke {qŠík çkLkkððk yk¿kk htøk{nku÷{kt yuf fçkkx çkLkkðe íku{kt hk¾ðk{kt ykðeLku Úkk¤-
fhe. r{†eyu ÃkkuíkkLke ykðzík «{kýu fkøk¤{kt M¢u[ fheLku ykhíke-Ãkqò þY fhe. Ãkeíkktçkh ½Lk~Þk{ {nkhksLkwt Mktíkku æÞkLk
ðzLkøkh ykðe ÃkkuíkkLkk ðfoþkuÃk{kt Mkkhk{kt Mkkhk ÷kfzkLku ÷kÔÞk. fhíkk íÞkhu yk {qŠík yLku yûkhÄk{Lke {qŠík yuf Úkíke. Úkkuzkt ð»ko
yûkhÄk{{kt rçkhks{kLk Mkðkoðíkkhe ©eMðkr{LkkhkÞý {kºk Úkk¤ Ãkqò Úkíke. íÞkh ÃkAe rð¢{ Mktðík 1942 Lkk ð»kuo
¼økðkLkLke {qŠík çkLkkððkLke þYykík fhe, íÞkhu {qŠíkLku ykfkh fkhíkf MkwË-12 Lkk rËðMku rðrÄðíkT Ãk.Ãkq. yk[kÞo ©e fuþð«MkkËS
ykÃkíkkt ykÃkíkkt {Lk{kt rîÄk WíÃkÒk ÚkE. íku Mk{Þu yûkhkrÄÃkríkyu {nkhks©eyu «ký«ríkck rðrÄ fhe. íÞkh ÃkAe ðk½k-ð†ku
«íÞûk ËþoLk ykÃÞkt yLku fÌkwt fu r{†e {qtÍkþku Lknª. y{khkt ÄhkððkLke þYykík ÚkE.
ytøkku ytøkLkwt {kÃk ÷E ÷ku. íkusLkk Ãkwts{kt rçkhks{kLk ©enrhLkkt yk htøk{nku÷{kt «ríkrcík ©e ½Lk~Þk{ {nkhksLke {qŠíkLkk
ytøkku ytøkLkkt {kÃkLke LkkUÄ fhe. íÞkh ÃkAe ½zíkh fk{ þY
ykÄkhu Mkt«ËkÞ{kt yLÞ {trËhku{kt {qŠíkyku çkLkkðe «ríkck fhðk{kt
fÞwO. su{ su{ ½zíkh fhíkk òÞ íku{ íku{ ykçkunqçk ykf]rík
ykðe. Ãký htøk{nku÷Lkk ½Lk~Þk{ {nkhksLke fkuÃke fkuELkkÚke
íkiÞkh Úkíke òÞ. ßÞkhu ßÞkhu rîÄk WíÃkÒk ÚkkÞ yux÷u íkwhík
yks MkwÄe ÚkE Lkrn.
©enrh ËþoLk ykÃkíkk. ykþhu A {rnLkkLkk Mk{Þøkk¤k ËhBÞkLk
“yuðe rºk¼wðLk{kt Lkð ËeXe hu, {qŠík {h{k¤e.”
{qŠíkLkk ½zíkh fk{ ÃkÞoLík r{†eyu ÃkkuíkkLke ÃkíLke fu ÃkrhðkhLke
fkuELku Ãký yûkhÄk{{kt rçkhks{kLk ©eS{nkhksLkk MðYÃkLkkt
MkkÚku ðkík MkwØkt Ãký fhe Lkrn. íkuykuLkkt Ä{oÃkíLke ÃkríkLke
ËþoLk fhðkt nkuÞ íkku íku htøk{nku÷{kt y{ËkðkË{kt rçkhksu Au.
MkkÄLkkYÃke {qŠíkLke Mkuðk{kt {ËËYÃk Úkðk ðfoþkuÃk{kt ÷ks fkZeLku
s{ðkLkk Úkk¤ {qfe ykðíkkt. ð»kkuoÚke Mktíkku-nrh¼fíkku {qŠíkLke Mkk{u çkuMke æÞkLk fhíkk nkuÞ Au.
yýeþwØ çkúñ[ÞoðúíkLkk «íkkÃku {qŠík íkku yuðe çkLke fu òýu æÞkLk fhðkLkwt MðYÃk nkuðkÚke yºku ykhíke yLku yLÞ WíMkðku
yûkhÄk{{ktÚke «íÞûk ¼økðkLk ykðeLku ¾zk ÚkÞk. hk¾ðk{kt ykðíkk LkÚke. {kºk [fkuhÃkûke su{ [tÿ Mkk{wt òuE s
{qŠíkLku y{ËkðkË {trËh{kt ÷kððk Ãk.Ãkq. yk[kÞo fuþð«MkkËS hnu yu{ {wõíkku {qŠíkLke Mkk{u çkuXk s nkuÞ Au.
{nkhks MðÞt ðzLkøkh ÃkÄkÞko. {qŠík òuELku çkkuÕÞk fu yk {qŠík yk {qŠík fuþð«MkkËS {nkhksLke MkkÚku yLkufðkh ðkík fhíke.
«íÞûk {nkhks Au. suðk yûkhÄk{{kt MkðkuoÃkhe MðYÃk Au íkuðk Ãk.Ãkq. Ä.Äw. yk[kÞo©e ËuðuLÿ«MkkËS {nkhks©e f÷kfkuLkk f÷kf
MkwÄe yk {qŠíkLke Mkk{u çkuMke hnuíkk. ðíko{kLk yk[kÞo©e õÞkt Au ?” ÃkAe íÞktÚke W¥kh {u¤ðeLku htøk{nku÷ ½Lk~Þk{ {nkhks
fkuþ÷uLÿ«MkkËS {nkhks Ãkqò{kt yk {qŠík hk¾eLku æÞkLk fhu Au. ÃkkMku ykÔÞk Lku ËþoLk fÞko. íÞkhu íku ð¾íku Ãkqòhe Mðk{eyu {nkhksLku
yk {qŠík îkhk Mktíkku-nrh¼õíkkuLku yLktík Ãkh[kyku ÚkÞk Au yLku çku Vq÷Lkk nkh Ähkðu÷k níkk. yuf nkh ftX{kt níkku yLku çkeòu nkh
yksu Ãký ÚkE hÌkk Au. ½Lk~Þk{ {nkhksu su su ¼õíkkuLku fuðk nkÚk{kt níkku, suLkkt ðÕ÷¼¼kEyu ËþoLk fÞko Lku ‘½Lk~Þk{ {nkhksu
Ãkh[kyku ËþoLk ykÃÞk íkuLke ðkíkku ykøk¤Lkk ÷u¾{kt ÷Eþwt. nkÚk ÷ktçkku fheLku ðÕ÷¼¼kELke zkuf{kt nkh Ãknuhkðe ËeÄku’ íku òuELku
Ãkhtíkw ðzkuËhkLkk MkÞkShkð økkÞfðkzu ÃkkuíkkLkk {kxu ykðe {qŠík Mknw ykùÞo ÃkkBÞk. íÞkhu ðÕ÷¼¼kELku ¼økðkLkLkku áZ rLkùÞ ÚkÞku
çkLkkððk ÷Õ÷w¼kE r{†eLku nwf{ fÞkuo. Ãkhtíkw r{†eyu çku nkÚk Lku ÃkAeÚke rLkð]r¥k ÃkhkÞý SðLk SðeLku ¼økðkLkLkk Äk{{kt økÞk
òuze Lkk Ãkkze. nðu {khkÚke çkeS {qŠík ykðe íkku Lkrn s çkLku. {kxu suýu fkuELku {kuûk {u¤ððku nkuÞ íkku yuf MkðkuoÃkhe ¼økðkLk ©e
yk {qŠíkLku 128 ð»ko ÚkÞkt. {Lkw»Þ YÃku suðk {nkhks níkk íkuðk Mðkr{LkkhkÞýLke WÃkkMkLkk fhðe.
s MðYÃku yûkhÄk{{kt rçkhksu Au. yLku íkuðk s YÃku htøk{nku÷{kt {trËhku{kt rçkhks{kLk çkÄkt s MðYÃkku ©eS{nkhksLkk s Au.
rçkhks{kLk Au, ßÞkt yksu Ãký y¾tz feíkoLkku økðkÞ Au. íku{kt shkÃký hrík¼kh ytíkh LkÚke. Ãkhtíkw {q¤ MðYÃkLke ykf]rík
yksÚke ÷øk¼øk ykXuf ËMkfk Ãknu÷kLke ðkík Au. y{ËkðkË{kt htøk{nku÷Lkk ½Lk~Þk{ {nkhks MðÞt Au. æÞkLkLkk Mkk[k ytøkðk¤k
fkÃkzLke {tsw©e Lkk{Lke r{÷{kt ðÕ÷¼¼kE Lkk{u yuf yuÂLsrLkÞh Mktíkku-nrh¼õíkku yk {qŠíkLkwt s æÞkLk fhu Au. Ãký fux÷kf ÃkkuíkkLkk
fk{ fhíkk níkk íkuyku ¼ÿfk¤e {kíkkLkk áZ WÃkkMkf níkk. yuf rËðMk {trËh{kt rçkhks{kLk MðYÃkLkk ykí{çkwrØÚke y÷øk y÷øk MðYÃkLkwt
íku{Lku {trËh{kt çkuMkeLku ¼ÿfk¤eLke ykhkÄLkk fhðkLke RåAk ÚkE æÞkLk fhu Au yLku «ríkÃkkËLk fhu Au.
íkuÚke yuf rËðMk íkuyku ¼ÿfk¤eLkk {trËh{kt økÞk yLku hkºku {kíkkLke ½Lk~Þk{ {nkhksLke {qŠíkLku fux÷kf ð»ko MkwÄe hk¾ðk{kt
«rík{k Mkk{u çkuMkeLku ËuðeLke ykhkÄLkk fhðk ÷køÞk. íÞkhu Ëuðe «MkÒk
ykðu÷ ÷kfzkLkwt çkkuûk nk÷ LkhLkkhkÞýËuðLkk fkuXkh{kt Au. su{kt
ÚkÞkt yLku fÌkwt : ‘{køk {køk’ íÞkhu ðÕ÷¼¼kE fnu : ‘{khku {kuûk
Úkk¤Lkku «MkkË {qfðk{kt ykðu Au. yux÷u «MkkË Ãký Mkt«ËkÞ{kt
fhku.’ íÞkhu Ëuðeyu fÌkwt : ‘íkwt su fnu íku ykÃkwt Ãký {kuûk {khe ÃkkMku
ð¾ýkÞ Au.
LkÚke.’ íÞkhu ðÕ÷¼¼kE fnu : ‘yk ÷kufLkwt çkÄwt {khe ÃkkMku Au. Ãký
• ytfwþ yLku y¼Þ {wÿk ©e ½Lk~Þk{ {nkhksLke
{khku {kuûk fhku.’ íÞkhu ¼ÿfk¤e {kíkk fnu : ‘íkkhu {kuûk òuEíkku nkuÞ
ykÃkýk Mkt«ËkÞ{kt ©e ½Lk~Þk{ {nkhksLke {qŠíkLke Mkðo «Úk{
íkku fk÷wÃkwh{kt ¼økðkLk LkhLkkhkÞýËuðLkwt {trËh Au íÞkt htøk{nku÷{kt
«ký«ríkck Mkt ð ík 1942 {kt y{ËkðkË{kt ¼økðkLk
½Lk~Þk{ {nkhks Au. íku{Lke ÃkkMku ò, íku ¼økðkLk íkkhku {kuûk fhþu.
ÃkAe çkesu rËðMku Mkðkhu 10 ðkøÞkLkk Mkw{khu íkuyku {trËh{kt ËþoLku Mðkr{LkkhkÞýLkwt rLkðkMkMÚkkLk htøk{nku÷{kt fhðk{kt ykðe. íÞkh
ykÔÞk. ¼økðkLk LkhLkkhkÞýËuðLkkt ËþoLk fÞkO Ãký þktrík ÚkE Lknª. ÃkAe yLÞ {trËhku{kt ½Lk~Þk{ {nkhksLke {qŠíkyku fkc, {kçko÷,
íÞkhu Mk¼k{tzÃk{kt fkuEfLku ÃkqAâwt : “htøk{nku÷Lkk ½Lk~Þk{ {nkhks Ãkt[ÄkíkwykuLkkt MðYÃkku çkLÞkt yLku «ríkckyku ÚkE Au.
©e Mðkr{LkkhkÞý {trËh fk÷wÃkwh y{ËkðkËLkk htøk{nku÷{kt «Úkk {wÿk rð¿kkLk Au. þheh îkhk fhðk{kt ykðíke {wÿk ðzu su
rçkhks{kLk ©e ½Lk~Þk{ {nkhksLke {qŠík fkcÚke çkLkkððk{kt íku «fkhLke {wÿk su íku «fkhLke hsqykíkLkk ðkEçkúuþLk íkÚkk
ykðu÷ Au. rþÕÃkfkhLku ©eS{nkhksu rËÔÞYÃku ytøku ytøkLkk {kÃk ðkíkkðhý íku{s íkuðk «fkhLke Qòo WíÃkÒk Úkíkkt Mkk{uLke ÔÞÂõík
yLku r[öku hu¾kykuLkkt ËþoLk fhkðíkk fhkðíkk A {rnLkkLkk Mk{Þ{kt Ãkh íkuLku íku «fkhLke Qòo îkhk «¼krðík fhðk{kt ykðu Au. íkuLkwt
{qŠíkLkwt ½zíkh fhðk{kt ykðu÷ Au. ©enrhLke {Lkw»Þ ËunLke MktÃkqýo Ãkku»ký íkÚkk «íÞw¥kh íku{s ðkíkkðhý {wÿkykuLkku «¼kð nòhku
«ríkf]rík yLku yûkhÄk{{kt rçkhks{kLk MkðkoðíkkheLkwt {q¤ MðYÃk - ÷k¾ku {kE÷ku MkwÄeLke Ëqhe Ãkh ÚkkÞ Au. {kºk {kýMk Ãkh
¼økðkLk ©e Mðkr{LkkhkÞýLkwt Ãkqýo MðYÃk Au su{kt yuf híke ¼khLkku s Lknª Ãký su íku ÷kuf{kt hnuíkk Ëuðku yLku ¼økðkLkLkk MðYÃk
Ãký Vfo LkÚke. fkhý fu ßÞkhu ßÞkhu ðzkuËhk{kt {qŠíkLkwt ½zíkhfíkko MkwÄe rLkðuËLk ÃknkU[u Au. ykÃkýk þheh{kt yuf çkúñktz nkuÞ
rþÕÃkfkhLku ytøkkuytøkLku ½zíkk ½zíkk rîÄk WÃkÂMÚkík Úkíke íÞkhu íÞkhu yux÷e þÂõík hne Au. íku þÂõíkLkku WÃkÞkuøk yLku «ËþoLk fhðk
©enrh rLkes MðYÃk{kt ËþoLk ykÃkíkk. yLku rþÕÃkfkh {kÃk ÷E {wÿkyku rðþu»k Mkðkuo¥k{ Mkðo©uc WÃkkÞ Au. ðkýe suðk yLÞ
fkøk¤ Ãkh ykf]rík Vh{ku çkLkkðe ½zíkhfk{ fhíkk. WÃkkÞLkku «¼kð ¾qçks yÕÃk yLku Mker{ík Au. Ãkhtíkw {wÿk
yk {qŠíkLke h[Lkk çkkË Mkt«ËkÞ{kt yLkuf {qŠíkyku çkLkkððk{kt Mk[kuxÃkqðof yufMkqºkíkk MkkÄðk yrîíkeÞ WÃkkÞ Au. su ÃkqòrðrÄ{kt
ykðe Au. Ãký fkuE rþÕÃke íkuLke fkuÃke fhe þõÞwt LkÚke. {trËhku{kt rðrðÄ «fkhLke {wÿk ðzu ËuðkuLku WÃk[kh rLkðuËLk fhðk{kt ykðu
rçkhks{kLk MðYÃkku{kt yiïÞoLkku fkuE ¼uË nkuíkku LkÚke. Ãký Au íkuLkku «¼kð {tºkkuÚke Ãký yrÄf Au yuðwt ykÃkýk ðuËku fnu
yûkhÄk{Lkwt ykçkunqçk MðYÃk íkku htøk{nku÷{kt rçkhks{kLk ©e Au. su Lkiðuã rLkðuËLk{kt «ýkÞ Mðknk:, yÃkkLkkÞ Mðknk:,
½Lk~Þk{ {nkhks Au. yu{kt íkku çkúñkrËf Ãký þtfk fhe þfu íku{ ÔÞkLkkÞ Mðknk:, WËkLkkÞ Mðknk:, Mk{kLkkÞ Mðknk. yk Ãkkt[uÞ
LkÚke. yk¾ku Mkt«ËkÞ yk ðkíkLku Mðefkhu Au yLku æÞkLk Ähðk {kxu y÷øk y÷øk {wÿkÚke Lkiðuã yÃkoý fhðk{kt ykðu Au.
Mktíkku nrh¼õíkku yk MðYÃkLke s ÃkMktËøke fhu Au. ©e½Lk~Þk{ {nkhksLkku s{ýku nMík ytfwþ {wÿk ÔÞõík fhu Au.
{wÂõíkËkíkk yLktíkLkk ykÄkh MkËk MkíÞ, MkËk rî¼ws rËÔÞ ytfwþ {wÿk MkðoLkk rLkÞk{f ÃkËLkwt ËþoLk fhkðu Au. ‘nwt MkðoLkku
{Lkw»kkf]rík Äkhý fhu÷k ©e ½Lk~Þk{ {nkhks s{ýk nMík ðzu rLkÞk{f Ãkh{kí{k Awt.’ yuðe yr¼ÔÞÂõík ÚkkÞ Au. ‘{khkÚke Ãkh
ytfwþ {wÿkLkk yLku zkçkk nMíku y¼ÞËkLk (ðhËkLk) {wÿk{kt ËþoLk fkuE s LkÚke MkðkuoÃkhe MkðoLkku ykÄkh nwt s Awt.’ yuðku yÚko {wÿk
ykÃku Au. rð¿kkLkLkk þk†Lkk ykÄkhu ÚkkÞ Au.
ykÃkýk ðuËku{kt {wÿkyku rð»ku ¾qçk s ÷¾ðk{kt ykÔÞwt Au. íkÚkk zkçkk nMíku y¼ÞËkLk (ðhËkLk)Lke {wÿkLkwt ËþoLk ðhËkLk
ykrËfk¤Úke {wÿkyku îkhk ðkíkko÷kÃk yux÷u fu ÃkkuíkkLkk rð[khkuLkwt ykÃku Au. {wÿkrð¿kkLkLkk ykÄkhu y¼ÞËkLk Úkfe ykr©íkku íkÚkk
ykËkLk«ËkLk yLku yr¼ÔÞÂõík fhðk{kt ykðu Au. yksu rðþu»kíkk : ËþoLkkÚkeoLku rLk¼oÞíkkLkwt ð[Lk ykÃku Au yLku hûký-Ãkk÷fÃkýkLkwt
þçËku ¼k»kkykuÚke ðkíkko÷kÃk ÚkE hÌkku Au íkuLkkÚke yrík «k[eLk ðhËkLk ykÃku Au. su su þhýu ykðu Au íkuLku fk¤, f{o, {kÞk
Úkfe hûkk fhíkk nwt Awt’ yuðku «íÞw¥kh ykÃke hÌkk Au. nwt MkðoLkku hMíkku fhe ÷u. ykt¾ku LkkLke yux÷u Mkqû{ árü yux÷u økýÃkíkeSLke
rLkÞk{f Awt. yLku ík{khku hûkýfíkko Awt. yux÷u fu {Lku MkðkuoÃkhe Mkðo «Úk{ Ãkqò çkÄk s Ä{o{kt ÚkkÞ Au.
Mkðofkhý su {kLkþu íkuLke Mkðo «fkhu hûkk fheþ. yuðk f]ÃkkLkk ðíko{kLk Mk{ÞLkk fux÷kf ÃkuELxhku, rþÕÃkeyku, «[khfku {Lk
Mkkøkh ¼økðkLk ©e ½Lk~Þk{ {nkhksLke {qŠíkLke {wÿkykuÚke frÕÃkík heíku ¼økðkLkLku çkuMkkzíkk íkÚkk Q¼k hk¾íkk nkuÞ Au, suLkku
sýkÞ Au. nMík yLku yktøk¤eykuLke ÂMÚkrík þk†kuõík Au. fkuE þk†kuõík yÚko nkuíkku LkÚke. Ãkhtíkw rðÃkheík yr¼ÔÞÂõík ðzu
©eS{nkhksu ÃkkuíkkLke nÞkíke{kt LkkhkÞýS ÃkuELxh íkÚkk MkËTøkwÁ rðÃkheík yMkhku ÚkkÞ Au. íku{kt shkÞ þtfk LkÚke. ðuËkuLkk {tºkkuLkwt
ykÄkhkLktË Mðk{e îkhk su «MkkËeLke {qŠíkykuLke AkÃkku çkLkkðe økkLk íkuLke íku {wsçkLke {wÿkykuLkku «Þkuøk fhðkLkku nkuÞ Au. {wÿkyku
íku{kt MknòLktË Mðk{eLke Vq÷ nkÚk{kt hk¾u÷e {qŠíkLke {wÿk Ãký rðLkk {tºk Ãký yÃkqýo fnuðkÞ Au.
ytfwþ {wÿkLke ÔÞõík fhe hÌkk Au. ¼økðkLk ©ef]»ý nkÚk{kt ¼økðkLkLke MkkÚku MkuðfLkk MðYÃku hkÄk, ÷û{e, ¼Âõík{kíkk ykrË
ðktMk¤e ÷ELku rºk¼tøke {wÿk{kt ¼õíkkÄeLkÃkýwt sýkðu Au. suyku MðYÃk MkuðfÃkýkLke nMíkLke {wÿkyku Úkfe Mkuðk ykÃku Au. {wÿkykuLke
hkÄkrËf ¼õíkLke íkhV Z¤eLku fnu Au. su {khkÚke «¼krðík ÚkkÞ su{ ÔÞðnkh{kt Ãký fux÷kf RþkhkykuÚke Ãký ÷kufku Mk{S síkk
Au íkuLku nwt {khk íkwÕÞ çkLkkðwt Awt. nkuÞ Au. yux÷u fnuðík Au fu Mk{sËkhLku Rþkhku fkVe nkuÞ Au.
¼økðkLk ©ehk{ [íkw¼wos MðYÃku ÄLkw»Þçkký nkÚk{kt hk¾eLku • rðê÷ÃkwhLkkt MktíkkufçkkELku ©enrhyu y{ËkðkË {trËh{kt
hkò MðYÃku ¼õíkkuLkwt yÄ{o-yMkíÞ Úkfe hûkýfíkkoLkwt ËþoLk fhkðu {qŠíkykuLkk ËþoLk fhkÔÞkt Lku çku {rnLku íkuzðk ykðþwt
Au. MkËkrþð nt{uþkt æÞkLkkðMÚkkLke {wÿkLkk ËþoLk fhkðu Au. su yuðku ðh ykÃÞku
{nkÞkuøke íÞkøkeLkkt ÷ûkýku Mkrník MktnkhfLke sðkçkËkhe MðYÃku {u{fkðk¤k hk{SþuXLke çkuLk þk{çkkE Mk{krÄrLkc níkkt
rºkþq÷ hk¾u Au. ©e nLkw{kLkS nkÚk{kt økËk Wøkk{eLku ¼õíkkuLkk Lku MkkÞ÷k økk{{kt hnuíkkt Lku íku{Lke Ëefhe Mktíkkuf yuðu Lkk{u fheLku
hûkýLku fksu MkËkÞ íkíÃkh hnu Au íkÚkk Ãkðoík WÃkkzeLku ¼økðkLk {nk ¼õíkhks níkk íku çkkELku økk{ rðê÷Ãkh (rðê÷kÃkhk)
hk{ yLkTu ¼õíkkuLke Mkuðk{kt nksh hÌkk Au ð¤e þrLk suðkLku Ãkøk ZqtrZÞk ðkrýÞkLku ½hu ÃkhýkÔÞkt níkkt. ÃkAe fkuEf yu ðeê÷ÃkhLkk
Lke[u ËçkkðeLku fü¼tsLkÃkýkLkk ËþoLk fhkðu Au. ðkrýÞk y{ËkðkË økÞk Lku yu MktíkkufçkkE Ãký ¼uøkkt níkkt íÞkhu
yuðe heíku Ëhuf MðYÃkLke ÃkkuíkÃkkuíkkLke ykøkðe yr¼ÔÞÂõík îkhk yu MktíkkufçkkEyu ÃkkuíkkLkkt MkkMkwt MkMkhkLku feÄwt su yk økk{{kt
íku «fkhLke Qòo WíÃkÒk fheLku ¼õíkkuLku íku «fkhLkwt Ãkku»kýfíkkoLkk Mðkr{LkkhkÞýLkwt {trËh Au íku {Lku ËþoLk fhðk sðk Ëku. íÞkhu
«{kýLkwt ËþoLk fhkðu Au. íku çkkuÕÞkt su ykÃkýu ZqtrZÞk Aeyu íku ykÃkýkÚke Mðkr{LkkhkÞýLkk
økýÃkríkSLke rðþu»kíkkyku : {kuxwt {kÚkwt yux÷u - rðþk¤ çkwrØ. {trËh{kt sðkÞ Lkrn. {kxu yu ðkík fkuE rËðMk fhðe Lknª. ÃkAe
LkkrMkfk ÷ktçke yux÷u - ykçkY çknw, Ãkux {kuxwt yux÷u rðþk¤ rË÷Lkk íku çkkE íkku ½ýwt rË÷økeh ÚkÞkt Lku hkrºkyu MkqE hÌkkt íÞkhu {nkhks
ðknLk ôËh yux÷u ôËh Mðkð÷tçke yLku Mkíkík Wã{e Ãkkuíku ÃkkuíkkLkku ÃkÄkÞko Lku íku MktíkkufLku feÄwt su ík{Lku ËþoLk fhðk ykððk ËeÄkt
Lknª íku [k÷ku {khk ¼uøkkt, nwt íkLku yu {trËh Ëu¾kzwt Lku {qŠíkykuLkkt íku {nkhksu MktíkkufLku feÄwt su yksÚke ykX{u Ënkzu MktæÞk ð¾íku
ËþoLk fhkðwt. ÃkAe yu çkkE {nkhks ¼uøkkt {trËh{kt sELku yu Ëeðk ÚkkÞ íku xkýu ík{Lku íkuzðk ykðþwt. ÃkAe yu ðkík Mktíkkufu ÃkkuíkkLkkt
XkfkuhSLkkt ËþoLk fÞkO íku {nkhks fnuíkk òÞ. su swyku yk {k-çkkÃkLku fne Lku økk{{kt Ãký yu ðkík «rMkØ ÚkE økE. íÞkhu
{trËh{kt {khe hkÄkf]»ýLke {qŠíkyku Au. yk {trËh{kt {khe økk{{kt yu{Lkkt Mkøkkt ZqtrZÞkk ðkrýÞk níkk íku{ýu {ktnku {ktnu yu{
LkhLkkhkÞýLke {qŠíkyku Au. yk {trËh{kt {khk nrhf]»ý Lku ðkík Äkhe su ykX{u Ënkzu íÞkt sE ¾çkh hk¾ðe Lku yu ðkík sXe
Äh{¼ÂõíkLke {qŠíkyku Au. yu{ Mkhðu ËþoLk fhkðeLku ÃkAe Ãkzu íkku yu MkíMktøke Au yu yu{Lku Vsuík fhðk yuðwt ÄkheLku Xhkð
©eS{nkhksu yu MktíkkufçkkELku feÄwt su ík{Lku yk ZqtrZÞk ðkrýÞkLku fhe hkÏÞku ÃkAe íkuLku Ãkkt[ rËðMk økÞk íÞkhu yu MktíkkufçkkELku Úkkuzku
íÞkt hnuðk Ëuþwt Lknª. yksÚke çku {rnLku y{khk Äk{{kt íkuze òþwt. íkkð ykÔÞku Lku ÃkAe ykX{ku rËðMk ykÔÞku íÞkhu yu Mktíkkufu ÃkkuíkkLkk
{kxu ík{khk rÃkÞhLkku su {k÷ nkuÞ íku Mkhðu íÞkt ÷E òòu. yktne {k-çkkÃkLku feÄwt su yks Mkktsu {nkhks ÃkÄkhþu íku ykÃkýe çkòh
fktE huðk Ëuþku Lknª þk MkkÁ su ík{khku Ëun Ãkzâk ÃkAe yu fktE Mkkhe LkÚke íku ðkMkeËwt ð¤kðku Lku Mkkhe fhkðku. ÃkAe íku çkòh ð¤kðe
ÃkkAwt Lknª ykÃku {kxu ÷E òòu. Mkkhe fhkðe. Mkkts Ãkze íÞkhu Mktíkkufu feÄwt su ykÃkýe ¾zfeyu çku
yuðe heíku {nkhks fne økÞk Lku ÃkAe yu çkkE Mkwíkktíkkt Lku Ëeðk fhkðku íku Ëeðk Ãký fhkÔÞk. íÞkt {nkhks ÃkÄkÞko íÞkhu Mktíkkuf
òøÞkt íÞkhu rð[kÞwO fu {khu {nkhksLkkt ËþoLk ÚkÞkt Lku {nkhksLku çkku÷e su yk {nkhks ÃkÄkÞko Lku MkkÄw Ãký ½ýk ¼uøkk Au. íku {Lku
{trËh Lku XkfkuhSLkkt ËþoLk fhkÔÞkt Lku çku {rnLku íkuze sðkLke ðkík yu{ fnu Au fu su ík{Lku çkrÿfk©{{kt Lknª {kuf÷wt, økku÷kuf{kt Lknª
fhe íku Mkhðu ðkík Mkk[e Au. ÃkAe yu y{ËkðkËÚke ÃkkAk rðê÷Ãkh {kuf÷wt, ïuíkîeÃk{kt Lknª {kuf÷wt, ík{Lku yûkhÄk{{kt íkuze sEþ.
ykÔÞk. Úkkuzu Úkkuzu ÃkkuíkkLkk rÃkÞhLkku su {k÷ íkuLku su fkuE MkkÚk {¤u ÃkqðosL{{kt ík{kÁt MkíÞðíke (©ef]»ý ¼økðkLkLke yüÃkxhkýe{kt
íku ¼uøkku {kuf÷ðk {ktzâku Lku ËkuZ {kMk ÚkÞku íÞkhu yu çkkELku ÃkkuíkkLkku MkíÞðíke níkkt.) Lkk{ níkwt. yu{ fneLku yu MktíkkufçkkEyu Ëun {qfe
¼kE íkuzðk ykÔÞku íÞkhu íku ¼uøkkt rÃkÞh òðk íkiÞkh ÚkÞkt. íÞkhu ËeÄku íÞkhu íku{Lkkt MktçktÄeyku xkýu su òuðk ykÔÞkt níkkt íku Mkðuo
ÃkkuíkkLkku Mkðuo {k÷ ¼uøkku ÷eÄku Lku økkË÷kt Lku økkuËzkt ÷eÄk íÞkhu rðM{Þ Ãkk{e økÞkt yLku çkkuÕÞkt su swykuLku yk ðkík fuðe Mkk[e
íku{Lkk MkkMkhu feÄwt su yk økkË÷kt økkuËzkt þwt fhðk ÷E òyku Aku ÚkE. (©eS{nkhks «økxLke ðkíkku, ðkík-59)
? íÞkhu çkkEyu fnuðhkÔÞwt su yu{kt Y MkkYt LkÚke Lku íku ð¤e Úkkuzwt • ©e hk{«íkkÃk¼kELkku ©kÃk yLku yLkwøkún
Au íku Mkkhkt ¼heLku ÷uíke ykðeþ. yu{ fneLku Mkðuo {k÷ ÃkkuíkkLkk yufðkh y{ËkðkË{kt hk{«íkkÃk¼kEyu ík÷ðkh ðu[kðk
rÃkÞhLkku su níkku íku ¼uøkku ÷ELku ÃkkuíkkLku rÃkÞh ykÔÞk íÞkhu yu{Lkkt ykðe íku Mkkzk ºký YrÃkÞkLke ðu[kíke ÷eÄe. íku{kt ºký YrÃkÞk
{k-çkkÃku feÄwt su yhu çkkE, íkwt økktze Awt ? yk økkË÷kt økkuËzkt [kf¤kt ÃkkuíkkLke økkXu çkktæÞk níkk íku ykÃÞk Lku yzÄku YrÃkÞku ¾qxu íku ÃkkuíkkLkk
[tËhðk yu yktne fu{ ÷kðe. íÞkhu yu çkkEyu yu Mkðuo ðkík ÃkkuíkkLkkt Ãkk¤kLku fÌkwt su ò fkuXkhuÚke fkuXkhe ÃkkMkuÚke yzÄku YrÃkÞku ÷kðeLku
{k-çkkÃkLku fne yLku ykX rËðMk ÚkÞk íÞkhu {nkhksLkkt ËþoLk ÚkÞkt ykLku ykÃk. ÃkAe íku Ãkk¤u fkuXkhe ÃkkMku yzÄku YrÃkÞku {køÞku íku
fkuXkheyu ykÃÞku Lknª. íku íkuýu ¼kELku ykðeLku fÌkwt su yu íkku ykÃkíkku 1881, 1882, 1884, 1885 MkwÄe ð»ko{kt yufðkh çku ðkh,
LkÚke. íÞkhu Vhe ÃkkAku íku Ãkk¤kLku ¼kEyu fkuXkhe ÃkkMku {kuf÷eLku Ãkkt[ ðkh ÃkÄkheLku õÞkhuf yuf rËðMk, çku rËðMk, A rËðMk, yuf
{tøkkÔÞku Ãký íkuýu ykÃÞku Lknª. íÞkhu ºkeSðkh ÃkkAku Ãkk¤kLku {kMk, ËkuZ {kMk, ºký {kMk fu íkuÚke ðÄw hkufkELku ©enrhyu
{kuf÷eLku fnuðhkÔÞwt su ¼kE Q¼k ÚkE hÌkk Au Lku íkhðkh ðk¤ku nrh¼õíkkuLkk ½uh ½uh ÃkÄkÞko Au íkÚkk ¼kusLk sBÞk Au. hkrºk hÌkk
¾kuxe ÚkE hÌkku Au Lku ¼kE ¾esu Au {kxu yzÄku YrÃkÞku ykÃkku Au. íkÚkk Ëhuf Ëhðksu økÞk Au. yLkuf MÚk¤kuLku «MkkËeLkkt fÞkO Au.
Ãký fkuXkheyu íkku ykÃÞku Lknª. Ãkk¤ ykðeLku ¼kELku fÌkwt su yu Mkkçkh{íke (LkkhkÞý½kx) fktfrhÞk Mkhkuðhu MLkkLk÷e÷k fhe Au.
íkku ykÃkíkk LkÚke. íÞkhu ¼kELku heMk [Ze íku nkÚk{kt Mkkuxe ÷ELku yk{ ©enrhLkk ÃkËhsÚke ÃkkðLk ÚkÞu÷e íkeÚko¼qr{ y{ËkðkË
yu fkuXkhe ÃkkMku økÞk íku ¼kELku ykðíkk Ëu¾eLku yu fkuXkheyu Äk{Lkku {rn{k þk†ku{kt ykÃkýk LktËMktíkkuyu ¾qçk s ftzkÞkuo su
fkuXkhLkkt f{kz ðkMke ËeÄkt. ÃkAe ¼kE ykðeLku yu{ çkkuÕÞk su yðýoLkeÞ Au.
yhu MkMkwh, {khk {kýMkLku ºký yktxk ¾ðhkÔÞk Lku yuf yzÄku • rLk»fw¤kLktË Mðk{eLke f÷{u ©enrhLku {¤u÷k ¼õíksLkku
YrÃkÞku ykÃÞku Lknª íku íkwt {heLku ¼qík Úkk ! yu{ fneLku ¼kE íkku : [kuÃkkE :
[k÷e LkeféÞk ÃkAe íkhík yu fkuXkhe {heLku ¼qík ÚkÞku íku fkuXkh{kt ¼õík y{ËkðkËu yLku f , ¼su nrh íksu Lkrn,
Ëu¾kÞ Lku ykzku-yð¤ku yu {trËhLkkt ½ýkt {kýMkkuLku Ëu¾kÞ Lku yu{ rsÞkt rðhksu çkËrhÃkrík, ríkÞkt Mkhðu sLk þw¼{rík >>44>>
fnu su ¼kELkk ÿkunÚke Lku ¼kELkk ©kÃkÚke nwt ¼qík ÚkÞku Awt. ÃkAe ¼õík ykrË þuX RåAkhk{, nehk[tË çku ¼õík yfk{ >>
{nkLkw¼kðkLktË Mðk{eyu ¼kELku ½ýk rðLkÞ fheLku fÌkwt su, ‘nu {Lkkunh fwçkuh økku®ðË, økkuÃkk÷ økkufw÷ Lku ykLktË >>45>>
hýAku z rºkf{ çku [ h, ykþkhk{ þk{¤ fw ç ku h >>
{nkhks ! yu fkuXkheLku ¼qíkLkku Ëun ykÔÞku Au íku ½ýku Ëw:¾e ÚkkÞ
{kunLk÷k÷ Ëku÷k ykrË ¼kE, nðu fnwt nrhsLk çkkE >>46>>
Au íku yuLke WÃkh yLkwøkún fheLku yuLkku Ëun AkuzkðeLku yuLkwt MkkÁt
ðú s fw t ð h híkLkçkkE, ykrËíkLku nrh þw t MkøkkE >>
fhku íÞkhu ¼kE hkS ÚkELku çkkuÕÞk su yuLkku ¼qíkLkku Ëun AqxeLku
ytçkk ÷û{eLku Xfhkýe, þk{fwtðh y[hík òýe >>47>>
yu çkrÿfk©{{kt òÞ yuðku ykþeðkoË ËeÄku. yux÷u íkhík yuLkku yun ykrË Au ðrýf ð]tË, yuf ¼õík Au nhøkku®ðË >>
¼qíkLkku Ëun AqxeLku çkrÿfk©{{kt økÞku. yu{ ðkík Ãkqhe ÚkE. nðu fnwt rîs nrhsLk, LkÚkw swøk÷ sLk ÃkkðLk >>48>>
(©eS{nkhks «økxLke ðkíkku, ðkík-167) ®n{íkhk{ Lku Sðýhk{, nhuïh Lku {nkËuð Lkk{ >>
• ©enrh y{ËkðkË{kt 26 ðkh ÃkÄkÞko íkuLke Mkk÷ðkh fkþehk{ fwçkuhS fneyu, økýÃkíkhk{ Lkk{u ËkuÞ ÷Eyu >>49>>
{krníke ykrËík røkhÄh Mkku{LkkÚk, fnwt nrhsLk çkkE MkkÚk >>
Mktðík 1855 Lke Mkk÷{kt ©enrh Lke÷ftXðýeo MðYÃku «Úk{ðkh øktøkk huðk Lku rþðfwtðh, s{Lkk nrh Ëuð rðÃkh >>50>>
ÃkÄkÞko níkk. íÞkh çkkË 1859, 1860, 1861, 1862, ûkºke ¼õík Au fwçkuh®Mkn, fnwt fýçke ¼õík yLk½ >>
1863, 1866, 1868, 1874, 1875, 1876, 1878, þt ¼ w Ë kMk Ëk{ku Ë h ðk÷ku , ðsu h k{ økt ø kkhk{ >>51>>
÷k÷ËkMk Ëku fu ð ¤hk{, hýAku z ËÞk¤S Lkk{ >> Ãk.¼.©e rºkf{hk{¼kE rð« Ãk.¼.©e Ëku÷k¼kE [kufMke
¼õík ¼kð®Mk½S MkwÄeh, Ãkeíkktçkh ÃkkLkk[tË ðeh >>52>> Ãk.¼.©e çku[h¼kE rð« Ãk.¼.©e hýAkuz¼kE [kufMke
«u{S ¾wþk÷ ¼kE[tË, nehku hkÞS nhøkku®ðË >> Ãk.¼.©e hýAkuz¼kE rð« Ãk.¼.©e «¼wËkMk MkkuLke
÷¾ku fMk÷ku Lku øktøkkhk{, ¼õík ðMkíkku {kýfku Lkk{ >>53>> Ãk.¼.©e ËÞkhk{¼kE rð« Ãk.¼.©e ÃkwÁ»kku¥k{¼kE MkkuLke
nrh¼õík çkkE ðS nrh, {kuxkt sLk Au {kLk fwtðhe >> Ãk.¼.©e nrhhk{¼kE rð« Ãk.¼.©e {tøk¤¼kE MkkuLke
yunkrË ¼õík fýçke fneyu, Mkkhkt nrhsLk MkkuLke ÷neyu >>54>> Ãk.¼.©e {nkËuð¼kE ÔÞkMk Ãk.¼.©e ÷û{e[tË¼kE MkkuLke
ÃkwÁ»kku¥k{ ¼õík {tøk¤, ÷û{e[tË Au sLk y{¤ >> Ãk.¼.©e øktøkkþtfh¼kE rð« Ãk.¼.©e nehk[tË¼kE MkkuLke
nehk[tË ykrË ¼õík ¼kE, çkkE Ëuð Lku rËðk¤e çkkE >>55>> Ãk.¼.©e økkiheþtfh¼kE rð« Ãk.¼.©e Ëk{kuËh¼kE Ãkxu÷-
frzÞk fwçkuh Lku ytçkkhk{, ¼su nrh òýe Mkw¾Äk{ >> Ãk.¼.©e ykþkhk{¼kE rð« rÃkíkk
¼õík Mkwíkkh Au Ëk{kuËh, nrhsLk søkku Lku ¼wÄh >>56>> Ãk.¼.©e ykí{khk{¼kE rð« Ãk.¼.©e ËÞkhk{¼kE Ãkxu÷-Ãkwºk
f]»ý çku[h Lku ytçkkhk{, nrh ykrË ¼ýþk¤e Lkk{ >> Ãk.¼.©e þt¼wËkMk¼kE rð« Ãk.¼.©e LkÚkw¼kE Ãkxu÷
yunkrË çkkE ¼kE yÃkkh, ðMku y{ËkðkË {kuÍkh >>57>> Ãk.¼.©e {kunLk÷k÷ [kufMke Ãk.¼.©e fwçkuh¼kE Ãkxu÷
(©e ¼õík®[íkk{rý «fhý-120) Ãk.¼.©e nrhðÕ÷¼ [kufMke Ãk.¼.©e ®n{ík¼kE Ãkxu÷
• ©enrhLku {¤u÷k y{ËkðkËLkk ¼õíksLkku Ãk.¼.©e rºkf{¼kE [kufMke Ãk.¼.©e Lkkøkh¼kE Ãkxu÷
Ãk.¼. ©e ËÞkhk{¼kE rð« Ãk.¼.©e nrhþtfh¼kE rð« Ãk.¼.©e çku[h¼kE [kufMke Ãk.¼.©e ÷û{ýhkÞ¼kE Ãkxu÷
Ãk.¼.©e Ëuðhk{¼kE rð« Ãk.¼.©e Mkku{LkkÚk¼kE rð« Ãk.¼.©e fuð¤¼kE [kufMke Ãk.¼.©e ÷k÷ËkMk¼kE Ãkxu÷
Ãk.¼.©e hk{¼kE rð« Ãk.¼.©e fwçkuh¼kE rð« Ãk.¼.©e ½u÷k¼kE [kufMke Ãk.¼.©e ÷k÷ËkMk¼kE økkuhk
Ãk.¼.©e ytçkkhk{¼kE rð« Ãk.¼.©e {nkËuð¼kE rð« Ãk.¼.©e økkuÃkk¤¼kE [kufMke Ãk.¼.©e røkhÄh¼kE Ãkxu÷
Ãk.¼.©e nhuïh¼kE rð« Ãk.¼.©e økku®ðË¼kE rð« Ãk.¼.©e nehk[tË [kufMke - rÃkíkk Ãk.¼.©e {kunLk÷k÷¼kE Ãkxu÷
Ãk.¼.©e fkþeLkkÚk¼kE rð« Ãk.¼.©e hýAkuz¼kE rð« Ãk.¼.©e økkuf¤¼kE [kufMke-Ãkwºk Ãk.¼.©e ð]s÷k÷¼kE Ãkxu÷
Ãk.¼.©e økýÃkíkhk{¼kE rð« Ãk.¼.©e ÃkwÁ»kku¥k{¼kE rð« Ãk.¼.©e økku®ðË¼kE [kufMke - Ãk.¼.©e swøk÷ËkMk¼kE Ãkxu÷
Ãk.¼.©e {tøk¤¼kE ¼è Ãk.¼.©e hkÞS¼kE rð« Ãkwºk Ãk.¼.©e nu{tíkhk{¼kE Ãkxu÷
Ãk.¼.©e LkÚkw¼kE ¼è-1 Ãk.¼.©e ¼ðkLkeþtfh¼kE rð« Ãk.¼.©e RåAkhk{¼kE [kufMke Ãk.¼.©e røkhÄh÷k÷ Ãkxu÷
Ãk.¼.©e LkÚkw¼kE ¼è-2 Ãk.¼.©e Lkh¼uhk{¼kE rð« - rÃkíkk Ãk.¼.©e hýAkuz¼kE Ãkxu÷
Ãk.¼.©e {tøk¤¼kE ÔÞkMk Ãk.¼.©e økku®ðËhk{¼kE rð« Ãk.¼.©e ykþkhk{¼kE [kufMke Ãk.¼.©e økkuÃkk¤¼kE Ãkxu÷
Ãk.¼.©e Wr{Þkþtfh¼kE rð« Ãk.¼.©e økkuf¤¼kE rð« - Ãkwºk Ãk.¼.©e h½wLkkÚk¼kE Ãkxu÷
Ãk.¼.©e nehk¼kE Ãkxu÷ Ãk.¼.©e nrh¼kE Ãk.¼.©e økkuÃkk¤¼kE øk÷k÷çkkE
Ãk.¼.©e çku[h¼kE Ãkxu÷ Ãk.¼.©e fk¤k¼kE Ãk.¼.©e swøk÷ËkMk¼kE ¾wþk÷çkkE
Ãk.¼.©e {q¤S¼kE Ãkxu÷ Ãk.¼.©e ÃkkLkk[tË¼kE Ãk.¼.©e røkhò÷k÷¼kE þk{fkuhçkkE
Ãk.¼.©e hkÞS¼kE Ãkxu÷ Ãk.¼.©e fn¤k¼kE (¼q{kLktË Ãk.¼.©e nrhLkkhkÞý¼kE MkwhsçkkE
Ãk.¼.©e «¼wËkMk¼kE Ãkxu÷ Mðk{e) Ãk.¼.©e ÃkkLkk[tË¼kE Vq÷fkuhçkkE
Ãk.¼.©e ðsuhk{¼kE Ãkxu÷ Ãk.¼.©e ykýt Ë ¼kE Ãk.¼.©e ¼kE[tË¼kE s{wLkkçkkE-2
Ãk.¼.©e øktøkkhk{¼kE Ãkxu÷ (ÃkrðºkkLktË Mðk{e) Ãk.¼.©e h½k¼kE síkLkçkkE
Ãk.¼.©e h½LkkÚk¼kE Ãkxu÷ Ãk.¼.©e fuþð÷k÷¼kE-1 • çkkE ¼õíkku WòøkhçkkE
Ãk.¼.©e LkkhkÞý¼kE Ãkxu÷ Ãk.¼.©e fuþð÷k÷¼kE-2 huðkçkkE XfhkýeçkkE ðrýf
Ãk.¼.©e fuð¤ËkMk¼kE Ãkxu÷-2 Ãk.¼.©e {kunLk÷k÷¼kE nrhçkkE hMke÷eçkkE
Ãk.¼.©e ðýkhMke¼kE Ãkxu÷ Ãk.¼.©e þk{¤¼kE ðSçkkE ÷Mke÷eçkkE
Ãk.¼.©e ÃkwÁ»kku¥k{¼kE Ãkxu÷ Ãk.¼.©e røkhÄh÷k÷ rËðk¤eçkkE ytçkkçkkE ðrýf -2
Ãk.¼.©e fwçkuh®Mkn AzeËkh Ãk.¼.©e ÷û{e[tË¼kE-2 ykÄkhçkkE SðeçkkE
Ãk.¼.©e {kuíke®Mkn¼kE Ãk.¼.©e ÷÷eíkËkMk¼kE y¼ufwtðhçkkE ÷û{eçkkE
Ãk.¼.©e ¼kð®Mkn¼kE Ãk.¼.©e {kýuf÷k÷ rþðfkuhçkkE rþðkçkkE
Ãk.¼.©e {kunLk÷k÷ þuX Ãk.¼.©e ykí{khk{¼kE Wr{ÞkçkkE ~Þk{kçkkE
Ãk.¼.©e {kýuf¼kE þkn Ãk.¼.©e nhSðLk¼kE htøkkçkkE øktøkkçkkE
Ãk.¼.©e rn{k¼kE þuX Ãk.¼.©e økøk÷ËkMk¼kE Ãkk÷eçkkE y{]íkçkkE
Ãk.¼.©e íku{Lkkt {kíkw©e Ãk.¼.©e RåAkhk{¼kE s{wLkkçkkE-1 [tÃkkçkkE
Ãk.¼.©e ÷û{e[tË¼kE-1 Ãk.¼.©e søkSðLk¼kE øktøkkçkkE Ëku÷eçkkE
Ãk.¼.©e nehk[tË¼kE-1 Ãk.¼.©e hk{ ¼õík yLkwÃk{kçkkE ðúsfwtðhçkkE ðrýf
Ãk.¼.©e nehk[tË¼kE-2 Ãk.¼.©e nhøkkuðLk¼kE ytçkkçkkE ðrýf þk{fwtðhçkkE ðrýf
Ãk.¼.©e nhøkku®ðË¼kE þuX Ãk.¼.©e íkh¼kuðLk¼kE ÷û{eçkkE ðrýf y[híkçkkE ðrýf
Ãk.¼.©e {kunLk÷k÷ þuX Ãk.¼.©e økku®ðË¼kE híkLkçkkE ðrýf rþðfwtðhçkkE
Ãk.¼.©e y{]ík÷k÷ þuX Ãk.¼.©e økkuf¤¼kE nhfkuhçkkE s{LkkçkkE
Ãk.¼.©e þuX ~Þk{÷ Ãkkhu¾ Ãk.¼.©e hýAkuz¼kE W{uËçkkE ËuðçkkE-1
{kLkfwtðheçkkE Ãk.¼.©e Mkku{LkkÚk¼kE rð« Ãk.¼.©e økku®ðË¼kE ðrýf Ãk.¼.©e nhøkku®ðË¼kE ðrýf
ËuðçkkE-2 Ãk.¼.©e ËÞk¤S¼kE rð« Ãk.¼.©e økkuÃkk÷¼kE ðrýf Ãk.¼.©e ÷¾k¼kE Ãkxu÷
rËðk¤eçkkE Ãk.¼.©e økýÃkíkhk{ rð« - 2 Ãk.¼.©e økkufw÷¼kE ðrýf Ãk.¼.©e f÷k¼kE Ãkxu÷
LkkÚkeçkkE • frzÞk íkÚkk Mkwíkkh ¼õíkku Ãk.¼.©e ykLktË¼kE ðrýf Ãk.¼.©e Ëku÷k¼kE Ãkxu÷
ykrËíkçkkE ðrýf Ãk.¼.©e fw ç ku h ¼kE frzÞk Ãk.¼.©e rºkf{¼kE ðrýf Ãk.¼.©e yuhý Mkkçku
MkknuçkLkk ÃkíLke {uz{ ({trËh çkktÄfk{Lke Mkuðk fhe) Ãk.¼.©e þk{¤¼kE ðrýf Ãk.¼.©e zLk÷kuÃk Mkknuçk
• rð« ¼õíkku Ãk.¼.©e ytçkkhk{¼kE frzÞk Ãk.¼.©e fwçkuh¼kE ðrýf Ãk.¼.©e {uzÃk
Ãk.¼.©e ®n{íkhk{ þk†e ({trËh çkktÄfk{Lke Mkuðk fhe) Ãk.¼.©e {kunLk÷k÷ ðrýf Ãk.¼.©e ®çkËw¼kE ûkrºkÞ
Ãk.¼.©e hýAkuz¼kE þk†e Ãk.¼.©e Ëk{kuËh¼kE Mkwíkkh Ãk.¼.©e Ëku÷k¼kE ðrýf Ãk.¼.©e ffo¼kE ûkrºkÞ
Ãk.¼.©e LkkhkÞý¼kE þk†e Ãk.¼.©e søkk¼kE Mkwíkkh Ãk.¼.©e ðsuhk{¼kE Ãk.¼.©e çkkÃkk÷k÷¼kE
Ãk.¼.©e nhË¥kS þk†e • Ãkxu÷ ¼õíkku ðrýf-2 Ãk.¼.©e LkkLkk¼kE
Ãk.¼.©e ¼ðkLkeþtfh rð« Ãk.¼.©e nhS¼kE Ãkxu÷ Ãk.¼.©e ðsuhk{¼kE Ãk.¼.©e [khýLkku Ãkwºk (ðuË
Ãk.¼.©e {nkËuð¼kE þk†e Ãk.¼.©e {q¤S¼kE Ãkxu÷ ðrýf-3 çkkuÕÞku íku)
Ãk.¼.©e økkiheþtfh¼kE þk†e Ãk.¼.©e fÕÞký¼kE Ãkxu÷ Ãk.¼.©e øktøkkhk{¼kE Ãk.¼.©e [e{LkhkðS
Ãk.¼.©e økýÃkík¼kE þk†e Ãk.¼.©e rnhËkMk¼kE Ãkxu÷ ðrýf-2 Ãk.¼.©e þku¼kLk®Mkøk [kuÃkËkh
Ãk.¼.©e nrhþtfh¼kE - 1 Ãk.¼.©e þt¼wËkMk¼kE Ãkxu÷ Ãk.¼.©e ÷k÷ËkMk¼kE Ãk.¼.©e Ëku÷ík¼kE
Ãk.¼.©e nrhþtfh¼kE - 2 Ãk.¼.©e ðsuhk{¼kE Ãkxu÷-1 ðrýf-2 Ãk.¼.©e fuð¤hk{¼kE-3
Ãk.¼.©e fuþðhk{ þk†e Ãk.¼.©e øktøkkhk{¼kE Ãk.¼.©e ðk÷k¼kE ðrýf Ãk.¼.©e fwçkuh®Mkn [kuÃkËkh
Ãk.¼.©e W¥k{hk{ þk†e Ãkxu÷-1 Ãk.¼.©e {kÛÞf¼kE ðrýf Ãk.¼.©e {kuíke®Mkn
Ãk.¼.©e LkÚkw¼kE ¼è Ãk.¼.©e fuð¤hk{¼kE Ãkxu÷ Ãk.¼.©e ðMkíkk¼kE ðrýf Ãk.¼.©e òMkfeLk Mkknuçk
Ãk.¼.©e Sðýhk{ rð« Ãk.¼.©e hýAkuz¼kE Ãkxu÷ Ãk.¼.©e øktøkkhk{¼kE Ãk.¼.©e yuhý Mkknuçk
Ãk.¼.©e nhuïh¼kE rð« Ãk.¼.©e ËÞk¤S¼kE Ãkxu÷ ðrýf-3 Ãk.¼.©e zLk÷kuÃk Mkknuçk
Ãk.¼.©e fkþehk{ rð« Ãk.¼.©e ¼kð®MknS¼kE Ãkxu÷ Ãk.¼.©e Ãkeíkktçkh¼kE ðrýf Ãk.¼.©e ~Þk{÷k÷¼kE
Ãk.¼.©e fwçkuh¼kE rð« Ãk.¼.©e MkwÄeh¼kE Ãkxu÷ Ãk.¼.©e «u{S¼kE ðrýf Ãk.¼.©e ð]LËkðLk¼kE
Ãk.¼.©e ykrËíkhk{ rð« • ðrýf ¼õíkku Ãk.¼.©e nehk¼kE¼kE ðrýf Ãk.¼.©e rºk¼wðLk¼kE
Ãk.¼.©e røkhÄhhk{ rð« Ãk.¼.©e {Lkkunh¼kE ðrýf Ãk.¼.©e hkÞS¼kE ðrýf
• ©enrhyu rðÄðkLkku rððuf Mk{òÔÞku ÞkuøkkÇÞkMkLkk Úkkuzk òýfkh íku W¥k{hk{ þk†eyu ©enrhLku ÃkqAâwt
íku rËðMku ytçkkçkkLke hMkkuE níke íku s{ðk ©enrh ÃkÄkÞko fu nu LkkhkÞý{wLku ! {U þk†ku{ktÚke rLkŠðfÕÃk - MkrðfÕÃk yLku yu{
yux÷u ytçkkçkkyu fe{íke huþ{e ð†ku Ãknuhe MkkuLkkLkk Ãkkºk{kt çku «fkhLkku Mk{krÄÞkuøk òÛÞku Au. íku{kt MkrðfÕÃk Mk{krÄ íkku Mkw÷¼
ÃkfðkLkku, þkfku, yÚkkýkt ðøkuhu ÃkehMkeLku Úkk¤ çkkòuX WÃkh {qõÞku. Au íku{ nwt {kLkwt Awt. Ãkhtíkw rLkŠðfÕÃk Mk{krÄÞkuøkLku íkku nwt Ëw÷o¼
rðÄðk ytçkkçkkLku yk «{kýuLkkt ð†ku Ãknuhu÷kt òuE Ä{ohûkf ©enrh {kLkwt Awt. fkhý rLkŠçks Mk{krÄ{kt hnu÷ku Þkuøke yÂøLkÚke çk¤íkk,
çkkuÕÞk fu nu ytçku ! ík{kuyu rðÄðk ÚkELku fe{íke ð†ku ÃknuÞko Au þ†kuÚke AuËkíkk ÃkkuíkkLkk þhehLku Ãký òýíkku LkÚke. {kxu ykÃkLku
{kxu ík{khku Úkk¤ y{ku Lknª s{eyu. yux÷wt s Lknª Ãký ík{khu ÃkqAwt Awt fu nu Mðkr{LkT ! ykÃk WÃkhkuõík çku «fkhLke Mk{krÄ{ktÚke
{khe ÃkkMku Q¼k Ãký Lk hnuðwt. yk «{kýu ©enrhyu fÌkwt íkku Ãký õÞk «fkhLke Mk{krÄ fhkðku Aku ? íÞkhu ©enrh çkkuÕÞk : “nu
ytçkkçkk íÞkt s Q¼kt hÌkkt íÞkhu ©enrh yð¤k VheLku çkuXk. yux÷u W¥k{hk{ þk†e ! y{ku ík{kuyu fnu÷k çku «fkhÚke y÷øk «fkhLke
ÃkMíkkðku fhíkkt ytçkkçkk ðMºkku çkË÷eLku rðÄðkLku ÞkuøÞ ð†ku ÃknuheLku Mk{krÄ fhkðeyu Aeyu íkuLku ík{u swyku. þk†kuLkwt yð÷tçkLk ÷E
ykÔÞkt yLku çkkuÕÞkt fu ‘nu «¼ku ! {khe ¼q÷ {kV fhku. ykÃk MðÞt ík{Lku {Lk{kt ftE økqt[ðkzku ÚkÞku nkuÞ íkku íkuLku Ëqh fhku.” ÃkAe
¼økðkLk {khu ½uh ÃkÄkÞko Aku íkuÚke MkLkkÚk ÚkE Awt íku{ {U {kLku÷wt. ©enrhyu Mk¼k{kt çkuXu÷k økkuÃkk¤kLktË Lkk{Lkk Mktík íkÚkk økku®ðËhk{
Ãký nðuÚke ykÃkLke yk¿kk «{kýu s ðíkeoþ. {kxu {khk WÃkh hkS Lkk{Lkk rð« yu çkuÞ Mkk{e f]Ãkkárü fhe yux÷u íku çkuÞ sýkLku íkwhík
ÚkE ykÃk {kÁt yÒk s{ku.’ yu{ çknw rðLktíke fhe íÞkhu ©enrh s Mk{krÄ ÚkE økE yLku íku{Lkkt þhehku Ãk]Úðe WÃkh Z¤e Ãkzâkt.
hkS ÚkELku íku{Lkku Úkk¤ sBÞk. íku{Lke Ãkheûkk fhðk {kxu íku{Lkkt þhehku WÃkh Mk¤økíkk ÷k÷[ku¤
• W¥k{hk{ þk†eLku ÃkkuíkkLke ÃkíLke îkhk MkíMktøk ÚkÞku ytøkkhk {wfkÔÞk íkuÚke íku{Lkkt þhehku çk¤ðk ÷køÞkt, íkku Ãký íku çkuÞ
yk «{kýu ©eLkøkh{kt ©enrhLku Ëþ rËðMk ÔÞíkeík ÚkÞk. sýk su{Lkk íku{ ÂMÚkh Ãkze hÌkk. íku òuE ykùÞo Ãkk{u÷k íku
yrøkÞkh{u rËðMku ykí{¿kkLke ÷k÷Mkkðk¤k, hkßÞ{kt íkÚkk ÷kufku{kt W¥k{hk{ rð« yufË{ Q¼k ÚkE ©enrhLkk [hý{kt Ãkzâk yLku
«ríkrcík W¥k{hk{ Lkk{Lkk rð«Lku íkuLke ÃkíLkeyu (su †eLku ©eSLkku Míkwrík fhíkk çkkuÕÞk fu ykÃk s MkkûkkíkT ÃkwÁ»kku¥k{LkkhkÞý ¼økðkLk
y÷kirff «íkkÃk òuE ¼økðkLkÃkýkLkku Ãkkfku rLkùÞ ÚkÞku níkku) fÌkwt Aku. {kxu ykÃk øk{u íkuLku øk{u íku «fkhu Mk{krÄ fhkðku íku{kt fktE
fu nu «kýLkkÚk ! ©e Mðkr{LkkhkÞý Ãkkuíku MkkûkkíkT ¼økðkLk Au íku{kt ykùÞo LkÚke. nðu f]Ãkk fhe yk çkuÞ sýkLkkt ytøkku WÃkhÚke ytøkkhk
shk Ãký þtfk LkÚke. fkhý fu {U çkhkçkh íkÃkkMk fheLku Lk¬e fhu÷ ÷uðzkðe ÷ELku çkuÞLku Mk{krÄ{ktÚke søkkzku. íÞkhu ©enrhyu íku çkuÞLku
Au. ykÃk íku{Lkkt ËþoLk fhe yk©Þ fhku íkku ykÃkLkk {LkkuhÚkku rMkØ Mk{krÄ{ktÚke søkkzâk. íku çkuÞ sýkyu Mk{krÄ{kt òuÞu÷ ík{k{
Úkþu. ÃkkuíkkLke rðËw»ke Mkwþe÷ ÃkíLkeLkk rðïkMkÚke Mkðkhu Mk¼k{kt nfefík fne Mkt¼¤kðe. ©enrhLkku yÃkkh {rn{k Mkkt¼¤e íku
ykðe íÞkt rçkhks{kLk ©enrhLku ykËhÃkqðof Lk{Mfkh fÞko. ©enrhyu W¥k{hk{ þk†e ðíko{kLk íkÚkk rLkÞ{ku Äkhe ©eSLkk ykr©ík çkLÞk
íku{Lkku ÞkuøÞ Mkífkh fhe ykMkLk ykÃke çkuMkkzâkt. ÃkAe rðîkLk yLku yLku ©enrhLku «kÚkoLkk fhe fu nu «¼ku ! ykÃk {khk ½uh ÃkÄkhe
y{Lku ÃkkðLk fhku, {khk yÃkhkÄku {kV fhku. íku W¥k{hk{ þkMºke ÃkÄhk{ýe fhðkLke y{khe RåAk Au. íkku ykÃk©e y{khkt ½hku{kt
yk{ ©enrhLkk økwý økkíkk økkíkk ÃkkuíkkLkk ½uh økÞk yLku fwxwtçku Mkrník ÃkÄkhe ykÃkLkk Ãkrðºk [hýf{¤Úke y{khkt ½hkuLku ÃkkðLk fhðk
©enrhLkwt ¼sLk fhðk ÷køÞk. ©enrh íku W¥k{hk{ þk†eLkk ½uh f]Ãkk fhku. ÃkkuíkkLkk ¼õíkkuLke «kÚkoLkk Mkkt¼¤e ©enrhyu fÌkwt fu nu
ºký ð¾ík ÃkÄkÞko níkk. ¼õíkku ! y{u Úkkuzk rËðMkku ©eLkøkh{kt hkufkE ík{khk {LkkuhÚkku Ãkqhk
• ©enrh y{ËkðkË{kt nrh¼õíkkuLkk ½uh ½uh ÃkÄhk{ýeyu fheþwt. hkus Úkkuzk Úkkuzk ½hku{kt ÃkÄhk{ýe ÚkkÞ íkuðe ¢{kLkwMkkh
VÞko ÔÞðMÚkk fhòu.
Mkðkoðíkkhe ÃkhkíÃkh Ãkh{kí{k ©e Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLk ÃkAe nrh¼õíkkuyu hkus Úkkuzkt Úkkuzkt ½hku{kt ©enrhLke ÃkÄhk{ýe
yk Ãk]Úðe Ãkh {Lkw»ÞYÃku «økx ÚkE yÄ{oLkku Lkkþ fhe, ¼køkðík fhðkLke [k÷w fhe íku ykþhu ÃktËh rËðMku ÃkÄhk{ýe Ãkqhe ÚkE hne.
Ä{oLkwt MÚkkÃkLk fhe, ðíko{kLk íkÚkk ¼kðe Sðkí{kLkk fÕÞký {kxu ÃkAe ©enrhyu Mkki MkíMktøkeykuLku fÌkwt fu nðu ík{khk ËhufLkkt ½hku{kt
yuf rðþwØ Mkt«ËkÞLke MÚkkÃkLkk fhðk {kxu yLkuf økk{ku{kt Vhíkk y{kuyu ykðe ík{khkt ½hku ÃkkðLk fÞkO íkÚkk ík{kuLku MkuðkLkku ¾qçk
Vhíkk rð. Mktðík 1885 Lke Mkk÷{kt ©eLkøkh ÃkÄkÞko. þnuhLkk ÷k¼ ykÃÞku. {kxu nðu y{ku ynªÚke [k÷ðkLkku rð[kh fheyu
{trËh{kt hnuíkk MkËTøkwÁ ykLktËkLktËS Mðk{e ðøkuhu Mktíkku íkÚkk Aeyu. íkuÚke ykðíke fk÷u y{ku [k÷eþwt. íÞkhu çkÄkyu fÌkwt fu ‘«¼w
þnuhLkk MkíMktøkeykuyu íkÚkk Ä{o«u{e ykøkuðkLk sLkíkkyu ©enrhLku ykÃku y{khk {LkkuhÚkku Ãkqhk fÞko íkuÚke y{kuLku ½ýku s ykLktË ÚkÞku
ðksíkuøkksíku ËçkËçkkÚke ¼ÔÞ Mðkøkík - Mkk{iÞwt fhe þnuh{kt Au íkku nðu ykÃkLke RåAk{kt ykðu íÞkhu ÃkÄkhðkLkwt hk¾þku, Ãkhtíkw
ÃkÄhkÔÞk. ©eS ©eLkhLkkhkÞýËu ð Lkk {t r Ëh{kt ÃkÄkhe VheÚke s÷Ëe ËþoLk Ëuðk ÃkÄkhðk f]Ãkk fhþkuS.’
©eLkhLkkhkÞýkrË ËuðkuLkkt ËþoLk fhe Mk¼k{kt rçkhkßÞk. íÞkt Mktíkku ©enrh yk heíku y{ËkðkË{kt hkufkE MkíMktøkLkku «[kh fhe
íkÚkk nrh¼õíkkuyu nkhku Ãknuhkðe ©enrhLkkt ËþoLk fÞkOLku {uðk, [k÷ðk íkiÞkh ÚkÞk. MkkÚkuLkk ËhufLku íkiÞkh ÚkðkLke yk¿kk fhe. ÃkAe
{eXkELke ¼uxku {qfe. ÃkAe ©enrh htøk{nku÷ Lkk{Úke òýeíkk çkeò rËðMku MkktsLkk y{ËkðkËÚke [kÕÞk íÞkhu þnuhLkk nrh¼õíkku
ÃkkuíkkLkk Wíkkhu ÃkÄkÞko. hkºku s{e MkkiLku s{kze Ãkkuíku ÃkkuZe økÞk. ðksíkuøkksíku ©enrhLku ð¤kððk [kÕÞk, hMíkk{kt yÃkkh {kýMkku
Mkðkhu ðnu÷k QXe MLkkLkkrË ÃkkuíkkLkku rLkíÞrðrÄ fhe Mk¼k{kt ykðe Ãkw»ÃkLkk nkhku Ãknuhkðe íkÚkk ðÄkðe ËþoLk fhíkk níkk. yu{ ©enrh
MkwtËh Ÿ[k ®MknkMkLk WÃkh rçkhkßÞk. Mktíkku nrh¼õíkku Ãký Mk¼k{kt {kýuf[kuf{kt ÚkE þnuh çknkh ykÔÞk yux÷u ©enrhyu íÞkt Q¼k
ykðe ©enrhLkkt ËþoLk fhe ÃkkuíkÃkkuíkkLke {ÞkoËk «{kýu çkuXk. ÃkAe
hne ð¤kððk ykðu÷k {kýMkkuLku Q¼k hk¾e «MkkË ykÃke ÃkkAk
MkíMktøkeykuyu »kkuzþkuÃk[khÚke ©enrhLke Ãkqò fhe ¼uxku Ähe ykhíke
ð¤ðkLke yk¿kk fhe yux÷u çkÄk ÃkkAk ðéÞk yLku ©enrh økk{
Wíkkhe. ÃkAe ©enrhyu ËhufLku fwþ¤ Mk{k[kh ÃkqAe, WÃkËuþLke íkÚkk
yMk÷k÷e ÃkÄkÞko íÞkt nrh¼õíkkuyu Mkk{iÞwt fhe økk{{kt ÃkÄhkÔÞk.
MkíMktøkLkk {knkíBÞLke fux÷ef ðkíkku fhe. ÃkAe þnuhLkk nrh¼õíkkuyu
ÃkAe ©enrh økk{ çknkh Ërûký íkhV (nk÷ ßÞkt Aºke Au íÞkt)
©enrhLku rðLktíkeÃkqðof fÌkwt fu nu «¼ku ! y{khkt ½hku{kt ykÃkLke
fqðk ÃkkMku rðþk¤ søÞk òuE ÃkeÃk¤kLkk ð]ûk Lke[u QíkÞko yLku íÞkt ŒuÚke Mðk{e™u Œu{™k …h nuŒ nŒwt. yux÷u Œu{™u S¼kE fne™u
Mk¼k fhe Ãkkuíku Ãkkx WÃkh rçkhks{kLk ÚkÞk. ƒku÷kðŒk. yu{ „ku…k¤k™tË Mðk{eyu ¾wþk÷¼kE™ku {kun r™ðkhý
• ðkzkrþLkkuhLkk ¾wþk÷¼kEyu MkðoMð yÃkoý fheLku fÞkuo. (rLkøkwoýËkMk Mðk{eLke ðkíkku-177)
çkúñ[khe ¼uøkk Mkuðk{kt hÌkk • y{ËkðkË{kt f]»ýkLktË Mðk{eLku ©enrh íkuzðk ÃkÄkÞko
„k{ ðkzkþe™kuh™k ¾wþk÷¼kE ½h¼t„ ÚkÞk yux÷u yu{™k f]»ýk™tË Mðk{eyu ¼ÂõŒr«ÞËk‚S™u …qðou yu{ fÌkwt nŒwt fu,
‚tƒtÄe ‚ðuo fnuðk ÷køÞkt fu Vhe ½h fhku. …kuŒk™u …ý Mºke™e ßÞkhu nwt Ëun Akuzeþ íÞkhu Œ{u {khe …k‚u nþku. …Ae Œuyku ™ku¾kt
ðk‚™k nŒe. ‚khk ‚khk nrhs™ Vhe Mºke fhðk™ku r™»kuÄ fhu {tz¤ku{kt VhŒk nŒk. …Ae ‚ku¤™e ‚k÷{kt y{ËkðkË{kt f]»ýk™tË
íÞkhu Œu ƒku÷u fu, Œ{u ™k …kzku Aku …ý ytŒh{kt ƒuXe Au Œu fÞko Mðk{e {ktËk ÚkÞk y™u ¼ÂõŒr«ÞËk‚S Vhðk „Þk nŒk íÞktÚke
rð™k fu{ [k÷u ? nrh¼õŒ ƒkuÕÞk fu yk…ýu „ku…k¤k™tË Mðk{e ykÔÞk íÞkhu Mðk{eyu fÌkwt : {U Œ{™u fÌkwt nŒwt Œu ‚íÞ ÚkÞwt. yksu
…k‚u sEyu y™u Œu{™u …qAeyu. Mðk{e nk …kzu Œku Vhe ÷ø™ fhòu. nwt Ëun {qfeþ. …Ae yu{™u {nkhks™kt Ëþo™ ÚkÞkt y™u {nkhks
…Ae nhSð™¼kE, {kuh÷eÄh¼kE y™u ¾wþk÷¼kE ð„uhu y÷kirff «Œk… ƒŒkðe™u Œu{™u ƒku÷Œk [k÷Œk Œuze „Þk.
nrhs™ku W{huX „k{u „ku…k¤k™tË Mðk{e …k‚u ykÔÞk y™u Œu{™u (rLkøkwoýËkMk Mðk{eLke ðkíkku-586)
ƒÄe ðkŒ fhe. …Ae nhSð™¼kE ƒkuÕÞk fu ‘Mðk{e, yk • «‚kËeLkkt MÚk¤ku
¾wþk÷¼kE ½h¼t„ ÚkÞk Au. y{u ‚ðuo ™k …kzeyu Aeyu Œku…ý yk{ Œku yk¾wt {trËh s «‚kËe™wt Au. {trËh{kt ½wB{x™k Ëhuf
…kuŒu Vhe rððkn fhðk ŒiÞkh ÚkÞk Au. yux÷u y{U ynª Œ{™u MŒt¼™u ©enrh™k nMŒ™ku M…þo ÚkÞu÷ku Au. ©enrh™k [hýkh®ðË™e
…qAðk ykÔÞk Aeyu. nðu Œ{u fnku Œu{ fheyu.’ Mðk{e fnu : ‘…[k‚ hsÚke yk¾wtÞ {trËh …kð™ ƒ™u÷wt Au. AŒkt …ý yu …rðºkŒk™u
ðh‚u ÷ø™ Œu ÚkŒwt nþu ?’ ¾wþk÷¼kE fnu ‘Mðk{e, ™k …kzku Aku fkuE yuf MÚkk™{kt furLÿŒ fhðkÚke {™™u ðÄw þktrŒ {¤u Au.
…ý ytŒh{kt ƒuXe Au Œu fÞko ð„h fu{ [k÷u ?’ Mðk{e fnu : yuf {trËh™e ytËh
{rn™ku y{khe …k‚u hnku, ™u òu ytŒh{kt Ëu¾kÞ Œku fhòu, ™rn ºký ®‚nk‚™ku : {qŠŒ «rŒck fÞko …nu÷kt ©enrh ™h™khkÞý
Œku ™ fhþku. ¾wþk÷¼kE fnu : ÷ku yk hÌkk. yu{ fne™u Ëuð ykrË ºkýuÞ ®‚nk‚™ku{kt rƒhkßÞk nŒk. yk heŒu ºkýuÞ
¾wþk÷¼kE Mðk{e …k‚u hÌkk. Mðk{eyu hkus hkus ðkŒkoyku fnuðk ®‚nk‚™ku{kt rƒhkS™u ©enrhyu «‚kËe™kt fÞkO Au.
{ktze. Mðk{e™e ðkŒkoyku ‚kt¼¤e™u Ëþ rËð‚{kt Œku ¾wþk÷¼kE ßÞkhu yk ®‚nk‚™ ‚ku™k™kt fÞkO íÞkhu ™h™khkÞýËuð™k
ƒkuÕÞk fu : Mðk{e, nðu ytŒh{ktÚke ™kþ …k{e „E Au yux÷u ™Úke ®‚nk‚™ W…h [kuzu÷ku ykh‚™ku …ÚÚkh ŒÚkk Úkkt¼÷k ™khkÞý½kx
Ëu¾kŒe. ¾wþk÷¼kEyu …Ae ÷ø™ ™ fÞwO. y™u …kuŒk™wt ‚ðoMð (nrh{trËh) {trËh{kt ®‚nk‚™{kt ÷„kðu÷k Au. ©e ™h™khkÞýËuð™kt
™h™khkÞý Ëuð™u y…oý fhe™u y{ËkðkË{kt ƒúñ[khe ¼u¤k hÌkk îkh ‚ku™k™kt ƒ™kðu÷kt Au. y‚÷ «‚kËe™kt îkh ÷wýkðkzk
Lku „ku…k¤k™tË Mðk{e …qðko©{{kt nhSð™¼kE™u ½uh hÌkk nŒk Mðkr{™khkÞý {trËh{kt Au.
{™kunh MðY…ku : Mðkr{™khkÞý ¼„ðk™u MðnMŒu ƒkÚk{kt ©e ™h™khkÞýËuð™k {trËh™k îkh™ku ôƒhku : yk ôƒhk
÷E™u …Ähkðu÷k ™h™khkÞýËuð, Ä{o-¼ÂõŒ nrhf]»ý {nkhks W…h ƒu‚e ©enrh Úkk¤ sBÞk nŒk ŒÚkk ©e ™h™khkÞýËuð™e
y™u hkÄkf]»ýËuð™kt MðY…ku yrŒ «‚kËe™kt Au, su Ëþo™eÞ y™u «rŒck fhe hÌkk …Ae ‚í‚t„eyku Ëk„e™kyku ŒÚkk ðMºkku Ëuð™u
W…k‚™eÞ Au. ¼ux yk…Œk nŒk Œu™u ©enrh ôƒhk W…h ƒu‚e ÷uŒk nŒk y™u
¼kuÞÁt : ©e ™h™khkÞýËuð™k ®‚nk‚™™e ™e[u ‚wtËh ¼kuÞÁt ƒúñ[khe™u Œu ðMŒwyku {qŠŒyku™u Ähkððk yk…Œk nŒk. ŒÚkk Ëuð™e
Au, su{kt ©enrh ƒ…kuh™k ‚{Þu ½ýe ð¾Œ þktrŒÚke …kuZŒk ŒuÚke «rŒck ‚{Þu Ëuð ‚k{e yuf áÂü hk¾e {qŠŒyku{kt áÂü òuze
Œu ¼kuÞÁt «‚kËe™wt Au. …kuŒk™wt Œus y™u þÂõŒ {qŠŒyku{kt {qfŒk nŒk. ŒuÚke Œu ôƒhku
¼kuÞhk{kt fqðku : ©e ™h™khkÞýËuð™k ®‚nk‚™™e ƒhkƒh «‚kËe™ku Au.
™e[u ¼kuÞhk{kt fqðku Au. rþÕ…þk†™e yuðe rðrÄ Au fu ßÞkt y[¤ ‚w¾þGÞk : ©e ™h™khkÞýËuð™k {trËhÚke …Âù{ ŒhV
«rŒ{kyku™e MÚkk…™k fhðe nkuÞ íÞkt {qŠŒyku™e ™e[u fqðku nkuðku ‚w¾þGÞk™e MÚkk…™k …ý ©enrhyu s fhu÷e Au. Œu{kt …÷t„ Au
òuEyu. yu r™Þ{™u ÷ûk{kt hk¾e™u ©enrhyu ‚ËT„wÁ yk™tËk™tË Œu «‚kËe™ku Au. Œu{kt ‚k{u ©eS™e ƒu {qŠŒyku Au, Œu{kt su r[ºk™e
Mðk{e™u {trËh™e ƒhkƒh {æÞ ¼k„{kt fqðku fhðk™e yk¿kk fhu÷e. {qŠŒ Au Œu ©eS{nkhksu ™khkÞýS¼kE (rðïf{koLkku yðíkkh)
…k‚u ƒ™kðhkðe Au. ŒuÚke Œu {qŠŒ «‚kËe™e Au. Œu{kt ‚t. 1882
ƒhkƒh Œu fqðk W…h s ®‚nk‚™ „kuXðe Œu{kt ©e ™h™khkÞýËuð™e
yu{ ÷¾u÷wt Au.
MÚkk…™k fhðk{kt ykðe Au. yk fqðk™wt …kýe ½ýwt MðkËw y™u {eXwt
Úkkt¼÷ku : hkÄkf]»ýËuð™e yk„¤™ku Úkkt¼÷ku «‚kËe™ku Au.
Au. ŒuÚke ©enrh ¼kUÞhk{kt …kuZŒk íÞkhu …kuŒu yk fqðk™wt …kýe …eðk
yu Úkkt¼÷k™u yku®X„ý ËE™u ©eS{nkhksu ½wB{x™e AŒ{kt
ð„uhu™k W…Þku„{kt ÷uŒk. ŒÚkk ©e ™h™khkÞýkrË Ëuðku™k W…Þku„{kt
fkuŒhu÷k …qŒ¤k™wt r™heûký fÞwO nŒwt. ŒÚkk íÞkt s Q¼k hne™u
ð…hkŒwt. …Ae ßÞkhu ƒeò …kýe™e ‚„ðz ÚkE íÞkhu Œu fqðk™k
{trËh™k r™{koýfkÞo{kt ‚uðk fh™kh {wÏÞ fkhe„hku™u rþh…kðku
{kuZk W…h …ku÷ku Úkkt¼÷ku fhe …z¾k™k ¼k„ku [ýe ÷E ®‚nk‚™™k
ykÃÞk nŒk. yk yu s Úkkt¼÷ku Au su™u ytfuðkr¤ÞkLkk Sðk¼kE
…kA¤™k ¼k„{kt ™k™wt îkh hk¾u÷ Au. ßÞkhu ©e ™h™khkÞýkrË
ðeÁøkk{kyu ÃkkuíkkLkk økkzk{kt ÷kÔÞk níkk.
Ëuðku™u yr¼»kuf fhðk{kt ykðu Au íÞkhu nsw …ý ™k™k ÷kuxkÚke
ƒuXf : {trËh™k W¥kh ŒhV™k …„rÚkÞk™e ykÚk{ýe ŒhV™e
Œu fqðk™wt …kýe fkZe yr¼»kuf fhðk{kt ykðu Au. ŒuÚke yk fqðku ƒuXf W…h Úkkt¼÷k …k‚u ©enrh ½ýe ð¾Œ ƒu‚Œk ŒuÚke Œu ƒuXf
«‚kËe™ku Au. «‚kËe™e Au. nk÷{kt Œu ƒuXf Vuhðe ™kt¾u÷ nkuE íÞkt Úkkt¼÷k …k‚u
{trËh{kt …t[kÞŒ™ Ëuð : ©enrhyu ©e ™h™khkÞýËuð™e ykuxku fhkðe [hýkh®ðË …ÄhkÔÞkt Au y™u Œu ƒuXf™ku «‚kËe™ku
MÚkk…™k fhe íÞkhu ‚kÚku s ©e ™h™khkÞýËuð™k ®‚nk‚™™e …qðo …ÚÚkh ht„{nku÷™kt …„rÚkÞkt [ZŒkt s{ýk nkÚk ŒhV Ëþo™ fhðk
ŒhV rþð …t[kÞŒ™™e MÚkk…™k fhe Au. {qfu÷ku Au.
{trËh …kA¤ fqðku : {trËh y™u yûkh ¼wð™™k ËÂûký r™ðk‚MÚkk™ Au yu{kt ytËh™k ¼k„{kt ©e ½™~Þk{ {nkhks™e
rËþk™k ¾qýk …k‚u fqðku Au Œu «‚kËe™ku Au. Œu fqðk™wt …kýe ½ýwt …qhk fË™e fkc™e «rŒ{k Au …nu÷kt íÞkt [kuf nŒku ™u Œu MÚk¤u
s ‚kÁt y™u MðkËw nŒwt. ŒuÚke ©eS{nkhks ŒÚkk ‚tŒku Œu …kýe {nkhksu ™x h{kzâk nŒk.
…eŒk. Ëuð™k W…Þku„{kt …ý Œu …kýe ð…hkŒwt. ŒÚkk ßÞkt ‚wÄe Œu ‚¼k{tz… : yk ‚¼k{tz…™e søÞkyu {trËh fhkÔÞk …nu÷kt
fqðk{kt …kýe nŒwt íÞkt ‚wÄe {ktËk ‚tŒku Œu s …kýe …eŒk. nk÷{kt ©enrhyu ‚tŒku™u QŒhðk {kxu Ä{oþk¤k ƒtÄkðe nŒe. Œu Ä{oþk¤k{kt
Œu{kt …kýe ™Úke. ŒuÚke Œu fqðk W…h …ÚÚkh Zktfe ËeÄu÷ku Au. ©eS ½ýe ð¾Œ QŒhŒk ŒÚkk ‚tŒku™u {¤ðk …ý ½ýe ð¾Œ
[kuf ðå[u Aºke : yk Aºke Au Œu søÞkyu ©eS{nkhks …ÄkhŒk. Œu{kt ‚tŒku™e …tÂõŒ fhkðe …eh‚Œk. …eh‚Œkt …eh‚Œkt
…kx W…h …kx ™t¾kðe Œu™k W…h Q¼k hne ‚tŒku-nrh¼õŒku ‚kÚku …tÂõŒ™k ƒuÞ Auzu ¾whþeyku {wfkðe Œu™k W…h ƒu‚Œk. Œu ƒuÞ
½ýeðkh ht„u hBÞk Au ŒÚkk ‚¼k{kt …kx W…h rƒhkS Ëþo™ ŒÚkk søÞk™e M{]rŒ {kxu Œu søÞkyu [hýkh®ðË …ÄhkÔÞkt Au. yk
ð[™k{]Œ™ku W…Ëuþ ykÃÞku Au. Œu™e M{]rŒ Y…u Œu søÞkyu ‚¼k{tz…™kt Úkkt¼÷k, …kxzk, fqt¼eyku, ‚h¼hýk, {zk¤ku ð„uhu
ykh‚™e Aºke fhkðe [hýkh®ðË …ÄhkÔÞkt Au. f÷k{Þ y™u ykf»kof Au. {trËh™k [kufÚke ‚¼k{tz… ŒhV™e ¼qr{
Ëhðkò …k‚u Aºke : {trËh™k Ëhðkò …k‚u W¥kh ŒhV Aºke ‚¼k{tz… ‚{uŒ ƒúñ[krhýe s„k „ýkÞ Au. fkhý fu íÞkt
Au íÞkt …nu÷kt ÷e{zku nŒku. Œu™e ™e[u …kx W…h ©eS{nkhks Mºkeyku™u «ðuþ çktÄe Au.
rƒhkS W…Ëuþ yk…Œk Œu™kt ‚wtËh ð[™k{]Œ …ý Au. Œu ÷e{zku ‚¼k{tz…{kt „kËeMÚkk™™e ¼qr{ : yk søÞkyu ßÞkhu sq™e
…ze sðkÚke Œu søÞk™e M{]rŒ {kxu íÞkt Aºke fhkðe™u [hýkh®ðË Ä{oþk¤k nŒe íÞkhu ©eS{nkhks ½ýe ð¾Œ ‚¼k{kt …kx ™t¾kðe
…ÄhkÔÞkt Au y™u Œu ÷e{zk™wt Úkz ƒúñ[khe™e søÞk{kt sðk™k rƒhksŒk. Œu{s ½ýe ð¾Œ hkºku Zkur÷Þku rƒAkðhkðe™u Œu™k W…h
ƒkhýk …k‚u ¾qýk{kt Ëþo™ {kxu hk¾ðk{kt ykÔÞwt Au. …kuZŒk ŒuÚke Œu MÚk¤ «‚kËe™wt Au. su …kx W…h ©enrh rƒhksŒk
Ëhðkòu : yk søÞkyu {uzkƒtÄ ‚wtËh Ëhðkòu nŒku. Œu™k Œu «‚kËe™e …kx nk÷{kt nðu÷e™k {uzk W…h yðÄ ¼wð™{kt
W…h ©eS{nkhks ½ýeðkh hnuŒk, …kuZŒk. Œu™e y„k‚e{kt Q¼k hk¾ðk{kt ykðe Au.
hne Ëþo™ …ý yk…Œk. Œu Ëhðkò W…h ©eS{nkhksu ©e ðk‚wËuð ht„{nku÷ : yk ht„{nku÷ ßÞkhu {trËh fÞwO Œu yh‚k{kt
{knkíBÞ ðt[kðu÷ Au Œu ðkŒ ð[™k{]Œ{kt ÷¾u÷ Au. Œu sq™ku ©eS{nkhks™u QŒhðk {kxu ¾k‚ ƒtÄkÔÞku nŒku. ŒuÚke ©enrh
Ëhðkòu …ze sðkÚke Œu søÞkyu Ä{oÄwhtÄh yk[kÞo {nkhks©e ßÞkhu ßÞkhu y{ËkðkË …ÄkhŒk íÞkhu íÞkt QŒhŒk. Œu{kt su
…wÁ»kku¥k{«‚kËSyu ™ðku ¼ÔÞ Ëhðkòu ƒtÄkðu÷ Au. [kufze{kt ©enrh s{Œk Œu [kufze ŒÚkk su ƒkhe{kt …kuŒu rƒhksŒk
nðu÷e : Ëuþe, …hËuþe ÷k¾kuu W…hktŒ {w÷kfkŒeyku su™u òuE™u Œu ƒkhe ht„{nku÷™k {uzk W…h …„rÚkÞu [ZŒkt s{ýe ƒksw Au.
ykùÞo™k WËT„khku fkZu Au Œu{s fkc fkuŒhýe™e f¤k™k yòuz ŒÚkk ht„{nku÷™k W…h™k ŒÚkk ™e[u™k ¼k„{kt su …kxku Au, su
™{q™kY… yk ¼ÔÞ fkc R{khŒ yk[kÞo©e™wt …ht…hk„Œ ‚w¾þGÞk Œhefu ð…hkÞ Au Œu W…h ©eS{nkhks rƒhksŒk. ßÞkhu
ßÞkhu y{ËkðkË{kt Vq÷Ëku÷™ku Wí‚ð fhŒk íÞkhu Œu …kxku W…h • {trËhLke çknkh «MkkËeLkkt MÚk¤ku
[ze ©enrh ht„ WzkzŒk. ŒuÚke Œu …kxku …ý «‚kËe™e Au. yk ©enrh …nu÷ðnu÷k ßÞkhu y{ËkðkË …ÄkÞko íÞkhu su MÚk¤u
Ëþo™eÞ MÚk¤{kt ©enrh™e M{]rŒ {kxu ©e ½™~Þk{ {nkhks™e WŒkhku fÞkuo Œu™wt ™k{ ™ðku ðk‚. yk MÚkk™ {trËh …k‚u s Au.
{qŠŒ …Ähkðe Au. Œu {qŠŒ ½ýe [{ífkhe Au. Œu ht„{nku÷™e ™e[u ™ðk ðk‚{kt …wÁ»kku¥k{Ëk‚ …xu÷™k ½hu ©eS{nkhks {trËh ÚkÞk
ŒÚkk {uzk W…h ƒnkh™e ƒksw{kt ©eS™kt ÷e÷k[rhºkku ËþkoðŒkt …nu÷kt ‚tŒku-nrh¼õŒ ‚rnŒ QŒhŒk. Œu ½h™e yk„¤ ÷e{zk™wt
r[ºkku nŒkt. Œu r[ºkku™e ™f÷ fhkðe™u Œu s MÚk¤u fk[ szkðe ð]ûk ŒÚkk {kuxku rðþk¤ [kuf nŒku. Œu [kuf{kt ÷e{zk™k ð]ûk ™e[u
{qfðk{kt ykÔÞk Au. ht„{nku÷™k {uzk W…h ËkËhu [ZŒkt ƒnkh™k ©enrh ‚¼k{kt rƒhkS y™uf {ký‚ku™u ‚{krÄyku fhkðŒk,
¼k„{kt s{ýe ŒhV ©eS™e «‚kËe™e {u™k ð„uhu ðMŒwyku Ëþo™ ‚Ëw…Ëuþ yk…Œk. yufðkh yuf ¼kx™k Akufhk …k‚u ðuË ƒku÷kðu÷k.
{kxu hk¾ðk{kt ykðe Au. Œu ÷e{zk™wt ð]ûk …ze sðkÚke Œu søÞkyu Aºke fhkðe [hýkh®ðË
ƒúñ[khe™e søÞk{kt fqðku : yk fqðku ƒúñ[khe™e søÞk{kt …ÄhkÔÞkt Au. su ½uh ©eS{nkhks QŒhŒk Œu …wÁ»kku¥k{Ëk‚
ykðu÷ku Au. ©eS{nkhks ht„{nku÷{kt QŒhŒk íÞkhu yk fqðk™k …xu÷™wt y‚÷ ½h nk÷{kt {kusqË Au. Œu{kt Œu{™k ðtþòu hnu Au.
Úkk¤k{kt ƒu‚e™u M™k™ fhŒk ŒÚkk yk fqðk™k …kýe™wt s¤ …eŒk. yk ™ðk ðk‚{kt Œu ð¾Œu ½ýk nrh¼õŒ hnuŒk nŒk. Œu Œ{k{
Œu™e M{]rŒ {kxu íÞkt ykh‚™e Aºke fhkðe [hýkh®ðË ¼õŒku™k ½uh ©eS{nkhks ½ýeðkh …Äkhu÷k Au ŒÚkk Úkk¤ …ý
…ÄhkÔÞkt Au. sBÞk Au.
y{ËkðkË™k ð[™k{]Œ™kt MÚkk™ku : ™Úkw ¼è™wt ½h : hk{k™tË Mðk{eyu Œu{™u ‚í‚t„ fhkðu÷ku.
1. ©e ™h™khkÞý™k {trËh{kt (…kuŒk™e {uze™u rð»ku rðhks{k™) Œuyku ¼k„ðŒ™k ‚khk …trzŒ nŒk. ði»ýð™e nðu÷e{kt fkÞ{
.......y{ËkðkË-5. ¼k„ðŒ™e fÚkk ðkt[ðk sŒk. Œu{™wt ½h {trËhÚke ËÂûký ŒhV
2. {t r Ëh™e ‚L{w ¾ yku x k W…h ykÚk{ýu {w ¾ kh®ðË ™Sf{kt nkò…xu÷™e …ku¤{kt hk{S{trËh …k‚u ykðu÷wt nŒwt. íÞkt
©eS{nkhks ‚tŒku ‚rnŒ ½ýe ð¾Œ …Äkhe Úkk¤ s{u÷k.
.......y{ËkðkË-3.
hk{S {trËh : yk {trËh nkò…xu÷™e …ku¤{kt hk{S
3. Ëhðkò™e {uze W…h ðk‚wËuð {knkíBÞ ðt[kðŒk nŒk ŒÚkk
{trËh™e …ku¤{kt ykðu÷wt Au. Œu {trËh ½ýwt «k[e™ nkuðkÚke {trËh™k
Ëhðkò …k‚u ÷ªƒð]ûk ™e[u ð[™k{]Œ .......y{ËkðkË-7.
™k{ W…hÚke s Œu …ku¤™wt ™k{ hk{S {trËh™e …ku¤ …zu÷wt Au.
4. {t r ËhÚke W¥kh rËþu Ä{o þ k¤k{kt ‚t Œ ku ™ u s{kzŒk
yk {trËh{kt ©eS{nkhks ½ýe ð¾Œ …Äkhe ©e hk{[tÿS
.......y{ËkðkË-8.
¼„ðk™™e {qŠŒyku™ku M…þo fhe Ëþo™ fhŒk. ŒuÚke Œu {qŠŒyku
5. ™h™khkÞý™k {t r Ëh™e yk„¤ ðu Ë e™u rð»ku
‚rnŒ yk¾wt {trËh «‚kËe¼qŒ Au. ©e hk{k™tË Mðk{e …ý yk
.......y{ËkðkË-2, 4, 6. {trËh{kt ½ýe ð¾Œ …Äkhu÷k Au.
nehk[tË [kuf‚e™wt ½h : [kuf‚e nehk[tË¼kE þnuh{kt ytƒkƒkyu hk{k™tË Mðk{e™u ykÃÞwt nŒwt. ŒuÚke hk{k™tË Mðk{e
yk„uðk™ «rŒÂcŒ ‚í‚t„e nŒk. Œu{™wt ½h …ý nkò…xu÷™e y{ËkðkË …ÄkhŒk íÞkhu yk {trËh{kt QŒhŒk. ©enrh …ý yuf
…ku¤{kt ™Úkw¼è™k ½h òuzu ykðu÷wt Au. Œu{™k ½uh ©eS{nkhks ð¾Œ Œu {trËh{kt QŒhu÷k y™u ½ýe ð¾Œ Œu{kt „Þu÷k. ŒuÚke Œu
‚tŒku ‚rnŒ ½ýe ð¾Œ …Äkhe Úkk¤ s{u÷k Au. nk÷{kt [kuf‚e™k {trËh «‚kËe™wt Au.
ðtþòuyu ™Úkw¼è™wt ½h ðu[ký ÷E …kuŒk™k ½h ‚kÚku ¼u¤ðe ytƒkƒk™wt ½h : yk ½h nðu÷e™e …ku¤Úke {ktzðe™e …ku¤
ËeÄwt Au. ‚wÄe{kt yÚkðk Œu™e ykswƒksw{kt ykðu÷wt nŒwt …ý Œu Œ…k‚ fhŒkt
÷k÷Ëk‚ „kuhk™wt ½h : ÷k÷Ëk‚ „kuhk™wt ½h Íkt…zk™e nS [ku¬‚ Y…{kt {¤e þõÞwt ™Úke.
(snkt…™kn™e) …ku¤{kt nŒwt. nk÷{kt Œu{ýu Œu ½h ðu[e ËeÄwt Au. hkÄkf]»ý™wt {trËh : yk {trËh hkÞ…wh Ëhðkò …k‚u
…ý ½h nS yu s «{kýu {kusqË Au. ©enrh Œu ½uh ½ýe ð¾Œ {kuh÷eÄh™e …ku¤™k ™kfu {wÏÞ hMŒk W…h …¾k÷e™e …ku¤™k ‚k{u
…Äkhu÷k Au. ykðu÷wt Au. Œu {kuh÷eÄh™wt {trËh fnuðkÞ Au. yk {trËh …ý
ƒnu[h {ýfeðk¤k þuX™wt ½h : yk ½h fk¤w…wh{kt „wtËe™e ytƒkƒk™e {kr÷fe™wt nŒwt. ŒuÚke Œu{ýu Œu {trËh hk{k™tË Mðk{e™u
…ku¤{kt ykðu÷wt. …htŒw nk÷{kt Œu …ku¤ rh÷eV hkuz{kt sŒkt Œu rh÷eV y…oý fÞwO nŒwt. Mðk{e™k Äk{{kt „Þk …Ae rð{w¾ h½w™kÚkËk‚
hkuz W…h ykðu÷wt Au. Œu ½h ½ýwt «‚kËe™wt Au. þuXu ©enrh™u ŒÚkk Œu Œu{kt hnuŒku. nk÷{kt Œu ƒeò™k fƒò{kt Au. ©eS{nkhks Œu{kt
{wõŒk™tË Mðk{e ð„uhu {kuxk ‚tŒku™u ½ýe ð¾Œ …kuŒk™k ½hu …Ähkðe yuf ð¾Œ …Äkhu÷k Au. ŒuÚke Œu «‚kËe™wt Au.
‚uðk…qò fhu÷e Au. Œuyku {q¤ ði»ýð nŒk. ðz™„hk ™k„hku™k nkxfuïh {nkËuð : yk rþðk÷Þ
{kýuf[kuf : yk {kýuf[kuf y{ËkðkË þnuh™wt {wÏÞ ƒòh hkÞ…wh{kt nðu÷e™e …ku¤™k ™kfu ykðu÷wt Au. Œu ðz™„hk ™k„hku™k
Au. {kýuf™kÚk ƒkðk™k ™k{ …hÚke Œu™wt ™k{ {kýuf[kuf …zu÷wt Au. {nkËuðS fnuðkÞ Au. Œu{kt ©eS{nkhks ½ýe ð¾Œ Ëþo™u
‚kƒh{Œe ™Ëe™k rf™khu ykðu÷ {kýfuïh ŒeÚko W…hÚke …ý Œu …Äkhu÷k Au.
™k{ …zâwt nþu. nehk, {kýuf, {kuŒe, ‚ku™w, [ktËe rð„uhu™e Ëwfk™ku þtfhk[kÞo™e nðu÷e : yk nðu÷e hkÞ…wh [f÷k{kt ¼kEþtfh™e
yksu …ý [kuf{kt Au. ©eS{nkhks sux÷e ð¾Œ y{ËkðkË nðu÷e …k‚u ykðu÷e Au. íÞkt™k ‚tLÞk‚eyu ©eS{nkhks™u þkMºkkÚko
ykðu÷k Œux÷e ð¾Œ yk [kuf{kt …ÄkÞko Au. Œu [kuf{kt ŒÚkk fhðk ƒku÷kðu÷k íÞkhu ©enrh íÞkt …Äkhu÷k.
ykswƒksw{kt hnuŒk nrh¼õŒkuu™k ½uh …ý …Äkhu÷k Au. ŒuÚke yk {nk÷û{eS™wt {trËh : yk {trËh hkÞ…wh{kt {nk÷û{e™e
{kýuf[kuf «‚kËe™ku Au. …ku¤{kt «ðuþ …k‚u ykðu÷wt Au. Œu ‚ku™eyku™e fw¤Ëuðe Au. yk
ytƒkƒkðk¤wt hk{S {trËh : yk hk{S {trËh ykfkþþuX …ku¤{kt ½ýk ‚ku™e nrh¼õŒku hnuŒk. nk÷{kt …ý Œu{™k ðtþòu
fqðk™e …ku¤{kt ykðu÷wt Au. Œu{kt hk{[tÿS™e {qŠŒyku Au. Œu ©e Œu{kt hnu Au. ©eS{nkhks Œu nrh¼õŒku™k ½hu ½ýe ð¾Œ s{ðk
hk{k™tË Mðk{e ŒÚkk ©eS{nkhks™e «‚kËe™e Au. yk {trËh ŒÚkk …Ähk{ýeyu …ÄkhŒk íÞkhu Œu {trËh{kt Ëþo™ fhðk sŒk.
Œu …ku¤{kt ƒeòt ½ýkt {fk™ku «‚kËe™kt nþu. nk÷{kt ‚ku™e y™u ¼khŒ-‚hfkh™k …whkŒ¥ð ¾kŒk ŒhVÚke hÂûkŒ R{khŒ
«¼wËk‚¼kE™wt yuf ½h «‚kËe™wt òuðk {¤u Au. Œu{kt Œu{™k ðtþòu Œhefu ònuh ÚkÞu÷wt Au. yne íkuLke M{]rík{kt çkk÷MðYÃk
hnu Au. nLkw{kLkSLke «ríkck fhe Au íkÚkk [hýkh®ðËLke MÚkkÃkLkk Ãk.Ãkq.
ðe‚™„hk ™k„hku™k nkxfuïh {nkËuð : yk rþðk÷Þ ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksu fhe Au.
¾krzÞk{kt y{]Œ÷k÷™e …ku¤ ‚k{u ykðu÷wt Au. Œu ðe‚™„hk ™„e™k ðkze : yk ™„e™k ðkze fktfrhÞk ‚hkuðh™k {æÞ
™k„hku™k {nkËuð fnuðkÞ Au. ©enrh Œu{kt …ý Ëþo™ fhðk ¼k„{kt ykðu÷e Au. Œu ðkze{kt ‚wtËh ƒt„÷ku, ykhk{„]]n ŒÚkk ‚wtËh
…Äkhu÷k Au. ƒ„e[ku Au. ©enrh Œu ƒt„÷k{kt ŒÚkk ƒ„e[k{kt sE yufktŒ{kt
y{]Œ÷k÷ þuX™wt ½h : W…h sýkðu÷ {nkËuð ‚k{u MðMðY…™wt æÞk™ ÄhŒk ŒÚkk ykhk{ fhŒk.
y{]Œ÷k÷™e …ku¤ ykðu÷e Au. Œu …ku¤™wt ™k{ su™k W…hÚke ‚hkuðh™k ËÂûký ŒhV™ku rð‚k{ku : yk rð‚k{k W…h
…zâwt Au Œu y{]Œ÷k÷ þuX™k ½hu ©enrh …Äkhu÷k Au ŒuÚke Œu ©enrh ½ýe ð¾Œ ƒu‚e™u ¼õŒku™u W…Ëuþ yk…Œk. õÞkhuf yuf÷k
«‚kËe™wt Au. …ý ƒu‚e ykhk{ fhŒk ŒuÚke Œu rð‚k{ku «‚kËe™ku Au.
hkÞ…wh Ëhðkòu : ©enrh fktfrhÞk ‚hkuðhu ½ýe ð¾Œ yk fktfrhÞk ‚hkuðh™e ykÚk{ýe …k¤ : yk ‚hkuðh™e
ËhðksuÚke sŒk-ykðŒk y™u õÞkhuf Ëhðkò W…h sE Úkkuzeðkh ykÚk{ýe …k¤u ©enrh ½ýe ð¾Œ Vhðk …ÄkhŒk y™u ƒu‚Œk.
÷kufku™u Ëþo™ Ëuðk íÞkt rƒhksŒk ŒuÚke Œu Ëhðkòu «‚kËe™ku Au.
ŒuÚke Œu …k¤ «‚kËe™e Au.
fktfrhÞk ‚hkuðh y™u n™w{k™S : y{ËkðkË þnuh™wt
[tzku¤k Œ¤kð : yk Œ¤kð y{ËkðkË þnuhÚke ËÂûký
y™u y{ËkðkË™k {w÷kfkŒeyku™wt ykf»koý ƒ™u÷wt fktfrhÞk Œku
rËþk{kt ™uþ™÷ nkEðu W…h ykðu÷wt Au. Œu ½ýwt {kuxwt Ehe„uþ™
yuf ŒeÚko Au. yk ‚hkuðh{kt ©enrh ŒÚkk íÞk„™e {qŠŒ ‚{k
(®‚[kE) Œ¤kð Au. ©eS{nkhks ßÞkhu ßÞkhu y{ËkðkËÚke
…h{nt‚kuyu y™ufðkh M™k™ fÞwO Au, su™k rf™khu ©enrhyu
suŒ÷…wh ykðŒk-sŒk íÞkhu yk Œ¤kð{kt ‚tŒku-nrh¼õŒku ‚rnŒ
™h™khkÞýËuð™e «rŒck ð¾Œu ÷k¾ku ƒúkñýku s{kzâk Au.
M™k™ fhŒk y™u Œu™k rf™khu ð]ûk ™e[u ƒu‚Œk. ynª «‚kËe™wt
‚hkuðhÚke Úkkuzu Ëqh yuf yktƒku nŒku íÞkt {kuxku {t[ ƒtÄkŒku y™u
÷k¾ku {ký‚ku Œu {t[ W…h rƒhkSLku ‚nò™tË Mðk{e™kt Ëþo™ fkuE M{khf ™Úke.
fhe þfŒk. ©enrh yu {t[ W…h s …kuZe sŒk. nk÷ íÞkt Aºke ¼{rhÞku fqðku : yk fqðku y{ËkðkËÚke suŒ÷…wh sŒkt
y™u n™w{k™S Au ŒÚkk ¼ÔÞ rþ¾hƒtÄ {trËh Au. ÷k¼…kt[{™k ™khku÷Úke yk„¤ {kuxk hMŒk W…h ykðu÷ku Au. íÞkt ©eS{nkhksu
rËð‚u ynª Ëþo™ fhðk™ku ƒnw {rn{k Au. ©enrh yk ‚hkuðh™k nò{Œ fhkðe™u M™k™ fhu÷wt Au. ŒÚkk Œu r‚ðkÞ …ý Œu fqðu ½ýe
„h™k¤k W…h ƒu‚e W…Ëuþ-fÚkkðkŒko fhŒk. ŒuÚke Œu „h™k¤wt ð¾Œ M™k™ fhu÷wt. nk÷{kt nkEðu …nku¤ku fhðkÚke Œu fqðku …qhe™u
«‚kËe™wt Au. yk „h™k¤wt «kýe-ƒk„™k ËÂûký Auzu ykðu÷wt Au. nkEðu ƒ™kÔÞku Au.
ykMxkurzÞk Ëhðkòu : ©eS{nkhks suŒ÷…whÚke y{ËkðkË fhe. …Ae ©enrhyu {wõŒk™tË Mðk{e™u Œu …kx W…h ƒu‚e fÚkk
ykðŒkt-sŒkt íÞkhu ½ýe ð¾Œ yk ËhðksuÚke þnuh{kt ykðŒk. fhðk™e yk¿kk fhe …kuŒu ™Úkw¼è™u ½uh s{ðk …ÄkÞko nŒk. ŒuÚke
õÞkhuf Ëhðkò™k ykux÷k W…h rƒhkS Ëþo™ yk…Œk. Œu søÞk «‚kËe™e nkuE. íÞkt Aºke fhe [hýkh®ðË …ÄhkÔÞkt Au.
¾ku¾hk {nu{ËkðkË : yk ¾ku¾hk „k{{kt ©eS{nkhks ½ýe s{k÷…wh Ëhðkòu : hk{k™tË Mðk{e™k Äk{{kt „Þk …Ae
ð¾Œ …Äkhu÷k Au. Œu „k{{kt ‚í‚t„ ‚khku nŒku. ŒuÚke Ëhuf hk{Ëk‚ Mðk{e™k …ºkÚke h½w™kÚkËk‚™e W…krÄ þ{kððk ßÞkhu
‚í‚t„eyku™k ½h{kt …Ähk{ýe ŒÚkk Úkk¤ s{ðk …Äkhu÷k Au. ©enrh y{ËkðkË …ÄkÞko nŒk íÞkhu yk ËhðksuÚke þnuh{kt ykÔÞk
¾ku¾hk Ëuð [f÷k™k „hƒk : y{ËkðkË þnuh{kt y™uf nŒk. ŒuÚke Œu «‚kËe™ku Au.
rðM{Þfkhf ƒ™kðku ¼qŒfk¤{kt ƒ™e „Þk Au. þnuh™k ¾ku¾hk „kiheþtfh {nkËuð : yk rþðk÷Þ …k™fkuh ™kfk™k ™kfuÚke
„k{{kt Ëuð[f÷k ™k{u yuf þuhe Au. „k{™e {æÞ{kt ykðu÷ yk W¥kh ŒhV sq™e r‚rð÷ðk¤e ÷kE™{kt sŒkt yk„¤ „ku÷k™e
þuhe ¾kŒu sq™k ‚{Þ{kt ¼„ðk™ Mðkr{™khkÞý …kuŒu …ÄkÞko nŒk. (½kt[e™e) ðkze Au, Œu ðkze{kt ykðu÷wt Au. ©eS{nkhks Œu{kt
íÞkt yuf ykuhze{kt r™ðk‚ fÞkuo nŒku. rðËkÞ ÚkŒk …qðuo ynª ¼ÔÞ rþðS™kt Ëþo™ fhðk …ÄkÞko nŒk. ŒuÚke {nkËuðS ŒÚkk Œu ðkze
h‚kuzwt fÞwO nŒwt. ¾ku¾hk ‚rnŒ ykswƒksw™kt y™uf „k{™k ÷kufku™u «‚kËe™e Au.
òŒu hktÄe™u ¼kus™ fhkÔÞwt nŒwt. Ëh ð»kuo ™ðhkºke ËhBÞk™ yu s ¼ÿ™wt xktfw : yk xktfw ¼ÿ{kt …uïkE {nu÷ Au Œu{kt ykðu÷wt
MÚk¤u „hƒk™ku fkÞo¢{ hk¾ðk{kt ykðu Au íÞkhu yu{™u y[qf ÞkË Au y™u nk÷{kt Œu ¼kutÞÁ ‚hfkhu ‚e÷ fhu÷wt Au, ŒuÚke òuðk {¤Œwt
fhðk{kt ykðu Au. ¼„ðk™ íÞkt r™ðk‚ fhŒk nŒk yu ykuhze nk÷ ™Úke. Œu {nu÷{kt nk÷ ‚hfkhe ykurV‚ Au. íÞkt …uïk™k ‚qƒk
ssorhŒ nk÷Œ{kt Au. rðXwƒk¼kEyu ©enrh™k rðhkuÄeyku™e W~fuhýeÚke ©enrh™u íÞkt
™Úkw¼è™wt ½h : ¾ku¾hk „k{{kt ™Úkw¼è ‚khk ‚í‚t„e nŒk. ƒku÷kðe {khe ™kt¾ðk {kxu fkðºkwt fhu÷wt. …nu÷kt r[{™hkðSyu
©eS{nkhks ßÞkhu ¾ku¾hk …ÄkhŒk íÞkhu Œu{™k ½uh QŒhŒk. yk s {nu÷{kt ©enrh™u …Ähkðe™u ¾qƒ ‚ífkh ŒÚkk …qs™ fhu÷kt.
yuf ð¾Œ ©enrh ™Úkw¼è™k ½uh s{ðk rƒhkßÞk nŒk, íÞkhu yt„úuòuyu …ý yk {nu÷{kt ©enrh™e ½ýeðkh …Ähk{ýe fhkðe
nòhku™e ‚tÏÞk{kt ðihk„eyku ©eS{nkhks™u {khðk ykðu÷k. Œu™e Au, ŒuÚke yk {nu÷ «‚kËe™ku Au.
M{]rŒ {kxu Œu ½hu Aºke fhkðe [hýkh®ðË …ÄhkÔÞkt Au. ºký Ëhðkò : ©enrh sux÷e ð¾Œ ¼ÿ™k {nu÷{kt …ÄkhŒk
¾ku¾hk „k{Úke W„{ýe ŒhV Aºke : yk Aºke ¾ku¾hk Œux÷e ð¾Œ yk ËhðksuÚke …ÄkhŒk. õÞkhuf Œu Ëhðkò W…h …ý
„k{Úke W„{ýe ŒhV ßÞkt nkW‚ª„-ƒkuzo™kt {fk™ku Au íÞkt ykðu÷e sE™u ™e[u Q¼u÷k {ký‚ku™u Ëþo™ yk…Œk.
Au. ŒuÚke ©eS{nkhks ßÞkhu ¾ku¾hk …ÄkhŒk íÞkhu Œu søÞkyu ïuŒ f]»ý™wt {trËh : yk {trËh ¼ÿ™e …kA¤ ÚkE fkU„úu‚
‚¼k fhe rƒhksŒk. ßÞkhu ƒkðkyku ‚kÚku ÷zkE ÚkE Œu rËð‚u nkW‚ yk„¤ ÚkE „ýuþ ƒkhe™k ykhu sŒkt hMŒk{kt ËÂûkýeyku™k
©eSyu …kuŒu yk Xufkýu …kx W…h rƒhkS Úkkuzeðkh fÚkk-ðkŒko {nkuÕ÷k{kt ykðu÷wt Au. ©enrh Œu {trËh{kt ƒu-ºký ð¾Œ …ÄkÞko
nŒk y™u íÞkt™k ytÄ …qòhe …w»fhËk‚S™u ©eSyu f]…káÂü fhe rËÕne Ëhðkòu : yk Ëhðkòu …ý þnuhÚke W¥kh rËþk{kt
Ëu¾Œk fÞko nŒk. ŒuÚke Œu …qòhe hkus ƒu ð¾Œ ©e™h™khkÞýËuð™kt ykðu÷ku Au. ©enrh ™khkÞý½kxu ŒÚkk yLÞ MÚk¤kuyu sðk-ykððk
Ëþo™ fhðk ykðŒk. ŒuÚke Œu {trËh «‚kËe™wt Au. {kxu yk Ëhðkò™ku W…Þku„ fhŒk.
„ýuþƒkhe™ku ykhku : yk ‚kƒh{Œe ™Ëe™ku ykhku {kun™÷k÷ þuX™wt ½h : yk ½h ½efktxk-…t[¼kE™e …ku¤{kt
yur÷‚rƒús …w÷™e …k‚u ykðu÷ku Au. ¼ÿ™e …kA¤ ïuŒ f]»ý™k hMŒk W…h ykðu÷wt Au. {kun™÷k÷ þuX ði»ýð Ä{o …k¤Œk nŒk.
{trËh …k‚uÚke íÞkt sðkÞ Au. íÞkt ©eS{nkhksu ‚tŒku‚rnŒ …ý ‚í‚t„eyku™k ‚{k„{Úke ‚í‚t„™ku ‚khku ht„ ÷køÞku nŒku.
½ýeðkh M™k™ fhu÷wt Au.
Œu{™u íÞkt Ëefhk™k ÷ø™ «‚t„u ykþeðkoË yk…ðk ©enrh™u ¾qƒ
¾k™…wh Ëhðkòu ŒÚkk ykhku : yk Ëhðksu ‚kƒh{Œe ™Ëe™ku
¼kðÚke ÷ø™{tz…{kt …kuŒk™u ½uh …Ähkðe …qò-ykhŒe fhe nŒe.
¾k™…wh™ku ykhku ykðu÷ku Au. íÞkt ©eS ½ýe ð¾Œ M™k™ fhðk
…ÄkhŒk íÞkhu yk Ëhðksu ÚkE™u sŒk, ŒuÚke Œu ykhku ŒÚkk Ëhðkòu ytƒkhk{ ðiã™wt ½h : yk ðiã ‚khk ‚í‚t„e nŒk. Œu{™wt
ƒÒku «‚kËe™k Au. …nu÷kt ¼kËhðk ‚wËe yufkËþe (s÷Íe÷ýe)™k ¾Át ™k{ y{e[tËËk‚ …xu÷. ©eS{nkhks™u Œuyku ½ýe ð¾Œ
rËð‚u ©enrh ŒÚkk „ý…rŒS™ku ðh½kuzku s¤Íe÷ðk {kxu íÞkt …kuŒk™k ½uh …Ähkðe …qò fhŒk. yuf ð¾Œ ©enrh Œu{™k ½uh
sŒku. ßÞkhu nk÷ Lkkhý½kx ÷E sðk{kt ykðu Au. hkŒ hkufkÞk nŒk. yk ½h ËrhÞk…wh{kt Y…k…he{kt frzÞkðk¤k
‚óŠ»k™ku ykhku : ‚hËkh …w÷™e …k‚u ‚kƒh{Œe ™Ëe™ku yk ¾kt[k{kt ykðu÷wt Au. Œu ½h{kt Œu{™k ðtþòu hnu Au.
ykhku ykðu÷ku Au. Œu ykhku ŒÚkk ™Ëe™ku ËÂûký ŒhV™ku fktXku-yk Ëk{kuËh …xu÷™wt ½h : Ëk{kuËh¼kE ©eS{nkhks™k
ƒuÞ «‚kËe™k Au. ©enrh ½ýe ð¾Œ Œu hMŒuÚke y{ËkðkË ykðŒk- AzeËkh nŒk. Œu{™k ðtþ{kt …ht…hkÚke ‚khku ‚í‚t„ s¤ðkE hÌkku
sŒk íÞkhu Œu fktXu M™k™ fhŒk. Au. ©eS{nkhks Œu{™u ½uh ½ýe ð¾Œ …Ähk{ýeyu ŒÚkk s{ðk
þkn yk÷{™k hkuò …k‚u ðz : yk ðz ™e[u ©enrh …Äkhu÷k Au. yk {fk™ ËrhÞk…wh{kt ™k™e ‚k÷u…he{kt ykðu÷wt Au.
½ýe ð¾Œ ‚¼k fhe rƒhksŒk. nk÷{kt Œu ðz …ze „Þku Au.
Œu sq™wt ½h nS {q¤ ÂMÚkrŒ{kt Au. Œu{™k ½uh ©enrh™e «‚kËe™e
þnuh™k rn‚kƒu íÞkt fkuE r™þk™ ÚkE þõÞwt ™Úke. …htŒw Œu søÞk
ðMŒwyku …ý Au.
«‚kËe™e Au.
nh„ku®ðË þuX™wt ½h : yk ½h þkn…wh{kt ykðu÷wt Au. Œuyku fwƒuh®‚n AzeËkh™wt ½h : fwƒuh®‚n AzeËkh ‚khk ‚í‚t„e
‚khk nrh¼õŒ nŒk. ©enrh™u ½ýe ð¾Œ …kuŒk™k ½uh …Ähkðe nŒk. Œuykuyu {trËh™e s{e™ ÷uðk ƒkƒŒ{kt ‚khku ¼k„ ÷eÄku
s{kzŒk y™u …qò fhe hkS fhŒk. Œu ½h™wt ‚h™k{wt {¤Œwt ™Úke. nŒku. Œu{ýu ©enrh™u ½ýe ð¾Œ …kuŒk™k ½hu …Ähkðe …qò fhe
ËrhÞk…wh Ëhðkòu : yk Ëhðkòu þnuhÚke W¥kh ŒhV ykðu÷ku s{kzâk nŒk. Œu{™k ¼kE {kuŒehk{ …ý ‚í‚t„e nŒk. ŒuÚke Œu{™wt
Au. ©enrh Œu ËhðksuÚke ½ýe ð¾Œ ™khkÞý½kxu …ÄkhŒk ŒÚkk ½h «‚kËe™wt Au. ËrhÞk…wh{kt Œu ½h ykðu÷wt Au. Œu{™k ðtþòu™wt
ËrhÞk…wh{kt hnuŒk ‚í‚t„eyku™k ½uh …ý …ÄkhŒk. …ku¤{kt {fk™ Au.
™h¼uhk{ þkMºke™wt ½h : ™h¼uhk{ þkMºke ‚hfkhe þkMºke {kuŒe þkneƒk„ {nu÷ (…kËþkn ðkze) : yk {nu÷
nŒk. hkßÞ{kt Œu{™wt {k™ ‚kÁt nŒwt. Œuyku yÞkr[Œ ð]Â¥kðk¤k ™khkÞý½kx huÕðu…w÷ …k‚u ‚kƒh{Œe™k rf™khu ykðu÷ku Au. Œu
…rðºk ƒúkñý nŒk. …AeÚke ©enrh™ku ‚tƒtÄ ÚkŒkt Œuyku ‚khk {nu÷ VhŒku ƒ„e[ku ¾qƒ þku¼kÞ{k™ Au. yk {nu÷ þknsnkt
‚í‚t„e ÚkÞk nŒk. ©enrh™e ½ýe ð¾Œ …kuŒk™k ½uh …Ähk{ýe ƒkËþknu ƒtÄkðu÷ku Au. Œu hÂûkŒ R{khŒ Au.
fhkðu÷e. yt„úuòu™k ð¾Œ{kt Œu{kt yt„úus f÷ufxh ŒÚkk fr{§h hnuŒk.
«ký™kÚk þwõ÷™wt ½h : yk þwõ÷ hkßÞ{kt ‚khk «rŒÂcŒ …uïk™k ð¾Œ{kt [e{™hkðS™k yk{tºkýÚke ©enrh Œu {nu÷{kt
þkMºke nŒk. hkßÞ Ëhƒkh{kt Œu{™ku {k™{hŒƒku ‚khku nŒku. ‚qƒk yuf ð¾Œ …ÄkÞko nŒk. …AeÚke yt„úus z™÷ku… ŒÚkk yuhý
…ý Œu{™u fktE fne þfŒk ™rn. Œuyku …ý «¼w™ku ‚{k„{ ÚkŒkt ‚knuƒ™k yk{tºkýÚke ©enrh Œu {nu÷{kt ½ýe ð¾Œ …Äkhu÷k Au.
‚khk ‚í‚t„e ƒLÞk nŒk. ‚qƒkyu ßÞkhu «¼w™u ¼ÿ™k xktfk{kt yk {nu÷™e …kA¤ ™Ëe{kt ½kx ƒktÄu÷ku Au. ©enrhyu Œu ½kxu M™k™
{khe ™kt¾ðk «Þí™ fhu÷ku íÞkhu ©eS{nkhks Œu «ký™kÚk þwf÷™k fhu÷wt Au.
½uh QŒÞko nŒk y™u yuf hkŒ hkufkÞk nŒk. ytÄkhe ðkze : yk ðkze {kuŒeþkne {nu÷ y™u ™khkÞý½kx™e
nXe‚ª„™kt Ënuhkt : yk si™ Ëuhk‚hku rËÕne Ëhðkò ƒnkh ð[{kt ™Ëe™k rf™khk …k‚u nŒe. ©eS{nkhks ßÞkhu ºký[kh
™khkÞý½kx sŒkt hMŒk{kt s{ýk nkÚk W…h ykðu÷kt Au. yk rËð‚ yk™tËk™tË Mðk{e™e ‚kÚku Ak™k hÌkk nŒk íÞkhu Œu ðkze{kt
Ëuhk‚hku y{ËkðkË™k ™„hþuX rn{k¼kE nXe‚ª„u ƒtÄkÔÞkt Au. hÌkk nŒk. yk ðkze{kt «¼w ƒÄu Vhu÷k ŒuÚke Œu ðkze «‚kËe™e
ŒuÚke nXe‚ª„™kt Ënuhkt yuðwt ™k{ …zâwt Au. yk Ënuhkt þnuh™kt Au. …ý nk÷{kt þnuh [khu ŒhV ðÄŒwt sŒwt nkuðkÚke Œu ðkze{kt
ƒt„÷kyku ÚkE „Þk Au. …htŒw «‚kËe™e Œu søÞk {kusqË Au.
òuðk÷kÞf MÚk¤ku{kt „ýkÞ Au. rn{k¼kE þuX yuf ð¾Œ ©enrh™u
huÕðu…w÷™e ™e[u {nkËuðS : yk {nkËuðS™wt ™k™wt {trËh
yk Ënuhkt òuðk ÷E „Þk nŒk. «¼w íÞkt ƒÄu VÞko nŒk.
™khkÞý½kx y™u þkne {nu÷™e ð[{kt ‚kƒh{Œe W…h huÕðu™ku
ËrhÞk¾k™™ku ½wB{x : yk ½wB{x ƒkËþkne ð¾Œ™ku Au.
…w÷ Au Œu™e ™e[u ykðu÷wt Au. Œu ™k™wt nkuðkÚke Ëu¾ðk{kt ykðŒwt
Œu{kt ËrhÞk¾k™™e yÚkðk fkuE ƒeò ƒkËþkn™e fƒh nkuÞ Œu{
™Úke. ©eS{nkhks ßÞkhu ºký-[kh rËð‚ ytÄkhe-ðkze
÷k„u Au. ™khkÞý½kxu sŒkt hMŒk{kt zkƒk nkÚk W…h …ku÷e‚
™khkÞý½kx{kt „wó hnu÷k íÞkhu yk rþðk÷Þ{kt yufktŒ{kt ƒu‚íkk.
nuzõðkxo‚o™e ƒksw{kt yk ½wB{x ykðu÷ku Au. ßÞkhu yk…ýk ™tË
ËqÄuïh™ku ykhku : ‚kƒh{Œe™u yk ykhu ‚íÞÞw„{kt ËÄer[
‚tŒku™u þnuh{kt õÞktÞ QŒhðk™wt MÚk¤ ™nkuŒwt íÞkhu yuf ð¾Œ
™k{™k Ér»kyu íÞkt …kuŒk™ku yk©{ ƒktÄe ½ýkt ð»kkuo …ÞOŒ Œ…ùÞko
{wõŒk™tË Mðk{e, „ku…k¤k™tË Mðk{e, ƒúñk™tË Mðk{e ð„uhu {kuxk
fhu÷e Au. ŒuÚke Œu «k[e™ ŒeÚko „ýkÞ Au. yksÚke ‚ku-ƒ‚ku ð»ko
‚tŒku yk ½wB{x{kt Úkkuzk rËð‚ hkufkÞk nŒk y™u nòhku ¼qŒku™ku
…nu÷kt íÞkt st„÷ suðwt nŒwt. ©eS{nkhks íÞkt fux÷ef ð¾Œ sE
{kuûk fÞkuo nŒku. ©enrh …ý Œu ½wB{x{kt yuf ð¾Œ …ÄkÞko nŒk. M™k™ fhe ËqÄuïh {nkËuð™kt Ëþo™ fhŒk.
¼e{™kÚk {nkËuð : ¼e{™kÚk {nkËuðS yLzh rƒúsÚke yk„¤ „k{zktyku{kt sŒk íÞkhu hMŒk{kt Œu rþðk÷Þ ykðŒwt ŒuÚke
yuh…kuxo ŒhV sŒk {k„o{kt zkƒe ƒksw ykðu÷ Au. ßÞkt „kÞºke ©enrh Œu{kt Ëþo™ fhðk …ÄkhŒk ŒuÚke Œu {nkËuðS «‚kËe™k Au.
þÂõŒ-…eX ykðu÷e Au. yu™e ƒksw{kt ¼e{™kÚk Au. {hkXk™k W¥k{hk{ fuþðhk{ þkMºke™wt ½h : yk ½h …ý ©enrh
‚{Þ{kt ƒtÄkÞu÷wt yk {trËh ŒÚkk ½kx ƒÒku «‚kËe™kt Au. íÞkt ½ýe ð¾Œ …Äkhu÷k nkuE «‚kËe™wt Au.
©enrhyu Ëþo™ fÞkO Au y™u ½kx W…h M™k™ fÞwO Au. ðús÷k÷ ½kt[e™wt ½h : yk ½h fk÷w…wh Ëhðksu sŒkt hMŒk{kt
{kuxuhk „k{ : yk „k{ ‚kƒh{Œe ™Ëe™k rf™khu ykðu÷wt ykðu÷wt Au. Œu{kt Œu{™k ðtþòu hnu Au. Œu{™k fwxwtƒ™kt ƒeòt …kt[-
sq™wt „k{ Au. Œu yk¾wt „k{ ‚í‚t„e Au. ©eS{nkhks íÞkt ½ýe A ½h …ý «‚kËe™kt Au. ©eS{nkhks Œu{™u íÞkt ½ýe ð¾Œ
ð¾Œ …ÄkhŒk. nk÷{kt íÞkt su nrh{trËh Au Œu ©enrh™k ð¾Œ{kt …Äkhu÷k Au.
nrh¼õŒkuyu ƒtÄkðu÷wt Au. ©eS{nkhks Œu {trËh{kt QŒhŒk y™u …¾k÷e™e …ku¤™k ™kfu n™w{k™S™wt {trËh : yk {trËh{kt
÷e{zk ™e[u ‚¼k fhe rƒhksŒk. {trËh ŒÚkk ‚í‚t„eyku™kt r™ðk‚ku ©eS{nkhks ½ýe ð¾Œ …Äkhu÷k Au. ŒuÚke Œu n™w{k™S
«‚kËe™kt Au. «‚kËe™k Au.
{kuxuhk „k{™k fkuxuïh {nkËuð : yk {nkËuðS™wt rþðk÷Þ • rLkíÞkLktË Mðk{eLku ykÃku÷ «MkkËeLkku nkh fkuE ÷E økÞwt
{kuxuhk „k{™e ¼k„ku¤u ‚kƒh{Œe ™Ëe™k rf™khu ykðu÷wt Au íÞkt ©enrh nt{uþkt Mkkts-Mkðkh {kuxe Ãkkx WÃkh Mktík nrh¼õíkkuLku
™Ëe{kt ½kx ƒktÄu÷ku Au. ©eS{nkhks ßÞkhu {kuxuhk „k{ …ÄkhŒk ËþoLk ykÃkðk Mk¼k{kt çkuMkeLku WÃkËuþLke ðkíkku fhíkk. {wõíkkLktË
íÞkhu Œu ½kxu M™k™ fhŒk. {nkËuðS™kt Ëþo™ fhe Œu rþðk÷Þ{kt Mðk{e, çkúñkLktË Mðk{e, «u{kLktË Mðk{e ðøkuhu økðiÞk Mktíkku nt{uþkt
ŒÚkk ½kxu rƒhksŒk. ðk®sºkku ðøkkzeLku nku¤eLkkt ÃkËku çkku÷eLku WíMkð fhíkk. nrh¼õíkku
fk÷w…wh Ëhðkòu : yk ËhðksuÚke ©eS{nkhks ‚h‚…wh økw÷k÷ ÷kðíkk íkuLku ©enrh Wzkzíkk. MktæÞk ykhíke ÃkAe hkus
WíMkðeÞk nrh¼õíkku ©eLkhLkkhkÞýËuð ykøk¤ ¾qçk «u{Úke WíMkð
ŒÚkk ðnuu÷k÷ ð„uhu „k{ku{kt …ÄkhŒk, ŒuÚke Œu Ëhðkòu «‚kËe™ku
fhíkk. ©enrh íku òuELku íku{Lkk WÃkh hkS ÚkE «MkkËeLkk nkhku
Au.
Ãknuhkðíkk yLku ½xu íkuLkkt ð¾ký Ãký fhíkk. nwíkkþLkeLkk rËðMku
fk÷w…wh huÕðu Mxuþ™{kt {nkËuðS : yk {nkËuðS™wt
nrh¼õíkkuyu {¤eLku ©enrhLke Ãkqò fhe ©eV¤ku, ¾qsh, ¾khufku,
rþðk÷Þ ‚h‚…wh sðk™k …w÷ W…hÚke sŒkt s{ýe ŒhV QŒheyu
MkkfhLkk nkhzk, ÃkUzk, çkhVe. òhLke Äkýe, ÃkíkkMkkt, þufu÷k [ýk,
yux÷u ™Sf{kt s Au. ŒÚkk fk÷w…wh ËhðksuÚke ‚eÄk yk„¤ sŒkt
ðøkuhuLkk Úkk¤ku ¼heLku ©enrh ykøk¤ {qõÞk. ÃkAe økw÷kçkLkk ¾qtÃk
hu÷ðu ft…kôz{kt sŒkt hu÷ðu™k Ëðk¾k™k …k‚uÚke yk„¤ sŒkt
íkÚkk nkhku ©eSLku ÃknuhkÔÞk. ©enrhyu yuf Ãknkuh MkwÄe íku Äkhý
™Sf{kt hu÷ðu Þkzo{kt ykðu÷wt Au. Œu ¼kUÞhk{kt Au. yux÷u íÞkt
fÞko. ÃkAe rLkíÞkLktË Mðk{eLku íku ykÃÞk. íku{ýu «MkkËe íkhefu hk¾e
huÕðu™k „{u Œu {ký‚™u …qAðkÚke ƒŒkðu Au. íÞktÚke ©eS{nkhks
{qfðk Wíkkhk WÃkh sELku {qõÞk. Ãkhtíkw íku {knkíBÞ òýeLku ÃkqAâk
rðLkk íku fkuE ÷E økÞwt. ÃkAe ½ýe íkÃkkMk fhe Ãký fkuE ÷E økÞwt. økwýku níkk. {kLkku ÃkqðoLkk åÞðLkÉr»k Vhe yðíkkh ÄheLku ykÔÞk
íku òýðk{kt Lk ykÔÞwt. ÃkAe ©enrhyu ÃkkuíkkLke ÃkkMku ykðu÷ {eXkE nþu fu þwt ? íku{Lkkt yíÞtík Wøkú íkÃkLku òuELku {kuxk hkòyku Ãký
íkÚkk ¾khufku «MkkËe{kt ðnU[e ËuðhkÔÞkt. íku{LkkÚke zhLku ÷eÄu Äúqsíkk níkk. íkuyku ÃkkuíkkLkk {w¾Úke suLku suðwt
• yuf MktíkLku [kh ½uçkh fu{ ykÃÞk ? nkuÞ íkuðwt fne Ëuíkk íkuLku íkuðwt íkhík s V¤e¼qík Úkkíkwt níkwt.
Äw¤uxeLkk rËðMku ðzkuËhkLkk LkkÚk ¼õíku ½uçkhLke hMkkuE fhkðe íku rMkðkÞ ¾khðk{kt yuf YÃkk¼kE Lkk{u nrh¼õík níkk.
níke. ©enrh «Úk{ sBÞk. ÃkAe ©eSyu MktíkkuLke ÃktÂõík{kt yuf íkuyku ½ýk þqhðeh ¼õík yLku ¾uíkeLkwt fk{ fhíkk níkk. íkuyku ði~Þ
½uçkhLkk [kh [kh ffzk fheLku [kh, Ãkkt[ ðkh ¾qçk ÃkehMÞwt. òríkLkk Ãkxu÷ níkk. íku{ýu fux÷kf ÷kufkuLku nrh¼õík fÞko níkk. íkuyku
fÃke÷uïhkLktË Mðk{eLku [khuÞ ¼køk ykøkún fheLku yuf ð¾íku ykÃÞk økk{Lkk ¼õíkkuLku MkkÚku ÷ELku ©enrhLke MkL{w¾ ykÔÞk. ©enrhLkk
yLku ykÄkhkLktË Mðk{e {kxu Ãký íku{Lku ½uçkhLkk [khuÞ ¼køk ËþoLk fheLku ykLktË ÃkkBÞk Lku yíÞtík WÕ÷kMkÚke ËtzðíkT «ýk{ fÞko.
ykÃÞk. yu{ ÃktÂõík{kt Vhíkk Vhíkk rLk»fw¤kLktË {wLkeÃkkMku ykÔÞk íkuÚke þhehu hku{ktr[ík ÚkE økÞkt. Mknw MktíkkuLkk [hý{kt Ãkzâk yLku
yLku ykÄkhkLktË {wrLk {kxu Vhe ½uçkh íku{Lku ykÃÞk íÞkhu fkuEf ÓËÞ{kt ½ýku s WíMkkn ðæÞku. yLkuf «fkhLkkt ðk®sºk ðkøkðk
{wrLk çkkuÕÞk su íku{Lku çkeS ð¾ík fu{ ÃkehMÞwt ? íÞkhu ©enrh ÷køÞkt. ©enrh økk{Lku Ëhðksu ÃkÄkÞko. økk{Lkk W¥kh ËhðkòLke
çkkuÕÞk : ‘ík{u çkÄkÞ fux÷kÞ rËðMkÚke hMkkuE s{ku Aku, y{u òýeLku yËT¼wík þku¼k yðýoLkeÞ níke. ËhðkòLke ykøk¤ yuf ík¤kð níkwt.
çktLkuLku ykÃÞk Au. íku{kt ykþtfk fu{ fhku Aku ? ykÄkhkLktË Mðk{eLku íkuÚke Ãkqðo íkhVLkk ¼køk{kt MðåA søÞk níke. íku{kt ©enrhyu Wíkkhku
y{u fk{ yÚkuo ðzkuËhk {kufÕÞk Au. y{khk ð[Lk{kt hneLku økÞk fÞkuo. Ëhçkkhkuyu ÃkkuíkÃkkuíkkLke [tËLkeyku Q¼e fhkðe ËeÄe. íkuLke
Au. íku{Lku {kxu y{u Mkt¼kheLku su ykÃÞwt íku{kt þwt ÚkÞwt ?’ ÃkAe íku ðå[uLkk ¼køk{kt ©enrhLke [tËLke ¾ze fhkðe, suLke þku¼k MknwÚke
{wrLk çkku÷íkk çktÄ ÚkE økÞk. rðþu»k níke. íku [tËLke ½ýk Úkkt¼÷kðk¤e níke.
• MkíMktøk rð[hý{kt ©enrhyu fhu÷e yk¿kk Lku ykLktË ©enrh nkÚke WÃkhÚke Lke[k QíkÞko. þheh WÃkh yLktík ð†
Mðk{eLku {kuxuhk fÞko yLku yk¼q»kýku ÃknuÞkO níkkt. MðÞt [tËLkeLkk {æÞ ¼køk{kt ykðeLku
©enrh, Mktíkku, Ãkk»koËku, hkòyku íkÚkk nrÚkÞkh çktÄeLkk {kuxk çkuXk. nkÚk{kt MkkuLkkLke Aze ÷ELku [kuÃkËkh “sÞ sÞ Ä{ofwtðh”,
Mkt½ MkkÚku LkkøkzfkÚke [kÕÞk íku ¼UMkò¤, çk÷Ëkýk, ÷ªçkze ÚkE “sÞ sÞ Ä{oÄwhtÄh” ykðk þçËku çkku÷eLku sÞ sÞfkh fhíkku
¾khðk økk{ ykÔÞk. íku Mk{Þu íku økk{Lkk çkÄk s nrh¼õíkku ©enrh níkku. hksÃkwºk ûkrºkÞ Ëhçkkhku íkku ÃkkuíkkLku sYh Ãkqhíkwt ½kMk yLku
ÃkkMku ykÔÞk. íÞktLkk yuf rð« ½ýk s ¼khu «u{e ¼õík níkk. íkuyku òuøkký ÷kÔÞk níkk. Ãký ©enrhLke MkkÚkuLkk su fkXe Ëhçkkhku níkk,
MðÄ{o{kt rLkckðkLk yLku þwØ rð[khðk¤k níkk. íkÃkMðe, ðihkøÞðkLk íku{Lkk ½kuzkyku yLku çk¤ËkuLku {kxu økk{Lkk su çkÄk nrh¼fíkku níkk,
yLku Ä{o{kt Äeh níkk. íkuyku økt¼eh yLku Lkircf çkúñ[khe níkk. íkuyku ½kMk yLku òuøkký ÷E ykÔÞk. ¾khðk økk{Lkk nrh¼õíkku
«økx ©enrhLke ¼Âõík fhíkk íkÚkk ¿kkLke níkk. íku{kt yLkuf þw¼ ¾e[ze çkLkkððk {kxuLkk [ku¾k yLku {økLke Ëk¤ ÷E ykÔÞk. íku
ykLktËkLktË Mðk{eLke ykøk¤ {qõÞk. MkeÄk Mkk{kLk{kt Ãký ½xíke yLku fÌkwt fu ík{khu {U fne íku MkuðkYÃke ¼Âõík fhðkLke Au. íkuLkkÚke
fux÷ef ðMíkwyku {tøkkððe Ãkze. “Mkt½{kt sux÷k {Lkw»Þku níkk. ík{kÁt ytík:fhý þwØ ÚkE sþu. (©enrh [rhºkk{]ík Mkkøkh,
íku{ktÚke fkuELku fktE ðMíkwLke sYh nkuÞ yLku {tøkkððe nkuÞ íkku íkuýu Ãkqh-4, íkhtøk-84)
ykLktËkLktË Mðk{eLku fnuðwt Ãký MkeÄwt fkuE øk]nMÚkLku fnuðwt Lkrn.” • ©enrhyu siLkLkk ÃkqßÞLku Mk{krÄ fhkðe
©enrhyu ykðe yk¿kk fhe hk¾e níke fu suLkkÚke fkuELku fktE Ëw:¾ yufðkh ©eS{nkhks y{ËkðkË ÃkÄkÞko níkk Lku nk÷{kt
Lk ÚkkÞ. òu nhuf {kýMk fkuELku fkuE {kýMk ÃkkMku {økkÔÞk s fhu Mk¼k{tzÃk Au íku Xufkýu yuf LkkLke çku ¾tzLke Ä{oþk¤k níke íÞkt
íkku íkuLkkÚke ÃkhMÃkh çkÄk s Ëw:r¾Þk ÚkE òÞ. fkuELku fkuE ðMíkw Mk¼k fheLku çkuXk níkk Lku ÃkkuíkkLkk {w¾kh®ðËLke ykøk¤ Mktík
{¤u, fkuELku Lk {¤u. yux÷u ©enrhyu ÃkkuíkkLkk {Lk{kt rð[kh fheLku nrhsLkkuLke Mk¼k ÚkE níke íku ð¾íku {trËh ykøk¤ ÚkELku Ãkkt[ ÃkqßÞ
çkÄk s Mkt½{kt yuf ‘MkkË’ ÃkzkðeLku sýkðe ËeÄwt fu ykLktËkLktË LkeféÞk. íkuyku Mk¼k Mkk{wt òuELku çkkuÕÞk fu “ykuÕÞk Zkur÷Þk WÃkh
Mðk{eLku yk¾k Mkt½{kt {w¾e-{kuxuhk fÞko Au. çkuXk íku {nk òËwøkkhk Au” íkuðk{kt {nkhksu íku{Lkk yuf ÃkqßÞ Mkk{e
MktíkkuLku fu nrh¼õíkkuLku fkuEÃký ðMíkwLke sYhík Ãkzu íkku íku{ýu árü fhe íkuÚke íkhík íkuLku Mk{krÄ ÚkE økE Lku íku ¼qMk ËELku Lke[u
íkhík ykLktËkLktË Mðk{e ÃkkMku {køkðwt. fkuE ðkh {køku÷e ðMíkw {¤u Ãkzâku Lku íkuLkkt Íku¤e Ítzku Auxu sE Ãkzâkt íku òuELku çkeò ÃkqßÞ
fu Lk {¤u, íkuLkkÚke {Lk{kt fktE ¾kxwt (Ëw:¾) fhðwt Lkrn. Mkt¼ð Au íkku ¼køke økÞk Lku ¾zfe çknkh sELku Q¼k hÌkk Lku ykuÕÞku
fu õÞkhuf fkuELku ÃkkuíkkLkk ½h{kt Ãký Äkhe ðMíkw íkhík {¤íke LkÚke. Mk{krÄ{kt Ãkzâku níkku íkuLku søkkzðk Ãký økÞk Lkrn fkhý fu íku{ýu
ykðku rð[kh hk¾ðku. ðøkh rð[khu òu fkuELkku yðøkwý ÷uðk{kt òÛÞwt fu “søkkzðk òþwt íkku ykÃkýLku Ãký õÞktf òËw fhe {u÷þu”
ykðu íkku {kuûkLkku ytfwh Lkkþ Ãkk{e òÞ Au. {LkLkku Mð¼kð íkku íku{ òýeLku íkuyku çknkh W¼k hÌkk íkuðk{kt íÞktÚke yuf ©kðf
çkk¤fLkk suðku Au. íku ½ze ½ze{kt íkuLkku htøk çkË÷kE òÞ Au yLku ðkrýÞku LkeféÞku íkuLku íku ÃkqßÞkuyu fÌkwt “Mðkr{LkkhkÞýu òËw fÞwO
íkuLku ÷eÄu MkíMktøkYÃk ®[íkk{rýLku fu Xufkýu-fÚkku÷u VUËe Ëu Au. LkkLkwt Au íkuÚke íÞkt yuf ÃkqßÞ Ãkzâku Au íkuLku søkkze swykuLku yLku òu Lk
çkk¤f çkkuh suðe [es {kxu fkuE y{qÕÞ ðMíkwLku Ãký íkhík Vufe òøku íkku Mðkr{LkkhkÞýLke «kÚkoLkk fhþku yux÷u íku søkkze Ëuþu Ãký
Ëuíkkt rð[kh fhíkwt LkÚke. ©enrhyu ykx÷e ðkík fneLku MknwLku [uíkðe søkkzeLku s ykðòu” ÃkAe íku ðkrýÞku íÞkt sELku søkkzðk ÷køÞku
ËeÄkt. íku{Lke ðkík{kt MknwLkwt rník hnu÷wt nkuÞ Au, íku Mkkt¼¤eLku çkÄk Lku çknw nuhðe VuhðeLku òuÞwt Ãký òøÞku Lkrn ÃkAe íkuýu {nkhks
hkS ÚkÞk. ÃkAe ©enrhyu ykLktËkLktË Mðk{eLku fÌkwt fu, fkuE Ãký ÃkkMku sELku Míkwrík fheLku fÌkwt fu “nu Mðkr{LkkhkÞý ! ík{u y{khk
çkkçkík{kt ík{Lku fktE rLkýoÞ fhðkLkwt MkwÍu íkku {Lku ÃkqAòu. ÃkAe ÃkqßÞLku òËw fÞwO Au íkuÚke íku Ãkze økÞku Au Lku çkeò ÃkqßÞ íkuLke ðkx
©enrh ykLktËkLktË Mðk{eLkk WÃkh ¾qçk s hkS ÚkÞk yLku íku òuELku çknkh Q¼k Au {kxu ík{u ËÞk fheLku íkuLku søkkzku” íÞkhu
hkSÃkkLkk rLkr{¥ku Vq÷Lkku nkh ÃknuhkÔÞku yLku yuf [kËh ykuZkze {nkhks fnu “íku íkku {kðËu ûkuºk{kt økÞu÷ Au Lku íÞkt íku [kuðeþ
yLku íku{Lke Akíke{kt Mkku¤ r[öku Mkrník ÃkkuíkkLkk [hý f{¤ [ktÃÞk íkeÚkOfhkuLkk ËþoLk fhu Au” íÞkhu íku ðkrýÞku çkkuÕÞku fu ‘{nkhks
yu Xef Ãký nðu ËÞk fheLku yuLku søkkzku” íÞkhu {nkhksu íku Mkk{e 1849Lkk y»kkZ MkwËe Ëþ{Lkk rËðMku ðLk-rð[hýLke ðkx ÷eÄe.
árü fhe fu íkus ½zeyu ÃkqßÞ òøk]ík ÚkÞku Lku ÃkkuíkkLkkt Íku¤e-Ítzku Mkkík ð»ko MkwÄe ¼khíkLke ¼qr{{kt íkÚkk LkuÃkk÷ ðøkuhuLke ¼qr{Lku
÷ELku íkwhík çkeò ÃkqßÞ Q¼k níkk íkuLke ÃkkMku ¼køke økÞku ÃkAe ÃkkuíkkLkk ÃkËhsÚke ÃkkðLk fhe yLku yLkuf {w{wûkwykuLku ËþoLkËkLk íkÚkk
íku ÃkqßÞkuyu íkÚkk ðkýeÞu íkuLku ÃkqAâwt fu “ík{u õÞkt økÞk níkk ?” íkÃkMðeykuLkk íkÃkLke Ãkqýkonwrík fhkðeLku ¼khíkLkk Ãkrù{Lkk Mke{kzu
íÞkhu íku fnu “nwt íkku {kðËu ûkuºk{kt økÞku níkku Lku íÞkt ykÃkýk [kuðeþu MkkøkhfktXu ykðu÷k ÷kus økk{u ÃkÄkÞko.
íkeÚkOfhLkkt ËþoLk fhíkku níkku ÃkAe íku çkkuÕÞku fu “nðu ykÃkýu yk ÃkeÃk÷kýk{kt hk{kLktË Mðk{eLkku {u¤kÃk ÚkÞku Lku íku{Lkk Úkfe
¾zfeÞu õÞkhuÞ Lkef¤ðwt Lkrn fkhý fu Mðkr{LkkhkÞý {nk rð.Mkt.18Ãk7Lkk fkhíkf MkwË yufkËþeLkk hkus Ëeûkk økúný fheLku
òËwøkhk Au Lku íkuýu nòhku {kýMkLku ðþ fhe ÷eÄk Au” yu fnuíkk LkkhkÞý {wrLk íkÚkk MknòLktË Mðk{e Lkk{kurLkÄkLk ÚkÞk. íÞkhçkkË
Úkfk íÞktÚke [k÷íkk ÚkÞk. (©enrh[rhºk ®[íkk{rý, ¼køk-3, yuf ð»ko hk{kLktË Mðk{e MkkÚku MkkuhX «Ëuþ{kt rð[hý fÞwO.
ðkíkko-254) rð.Mkt.18Ãk8Lkk fkhíkf MkwË yufkËþeLkk hkus suíkÃkwh
ykrË yk[kÞo ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLkku {wfk{u WLLkz ¾k[hLkk Ëhçkkh{kt MkËTøkwÁ hk{kLktË Mðk{eyu
{rn{k, yiïÞo íkÚkk SðLkËþoLk ÃkkuíkkLke Ä{oÄwhk ©enrhLku MkkUÃkeLku Vhuýe {wfk{u Ãkkuíku MðíktºkÃkýu
• ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLke Míkwrík Ëun íÞkøk fÞkuO.
(hkøk : ¼wstøk«Þkíkð]ík) • MkíMktøkð]ÂØ {kxu rð[hý
f]Ãkk®MkÄwyu {Míkfu nkÚk ÚkkÃÞku, ËÞk ykrýLku W¥khk¾tz ykÃÞku > ©enrhyu MkíMktøkLkk Wíf]»ko {kxu økk{u økk{ rð[hý þY fÞwO.
Whu yunLkk MkËTøkwýku ykrý ÞkË, Lk{wt «u{Úke ©e yÞkuæÞk«MkkË >>26 >> Mk{krÄ îkhk ÃkkuíkkLkwt MkðkuoÃkheÃkýwt sýkÔÞwt. yLkuf {w{wûkwykuLku
håÞwt {q¤e{kt Äk{ WÆk{ suýu, íkÚkk ©e AÃkiÞu fÞwO Äk{ íkuýu > Ãkh{ntMk Ëeûkk ykÃkeLku íku{Lku økk{ku økk{ MkíMktøk ð]ÂØ {kxu {kufÕÞk
ËE çkkuÄ MkkiLkku {xkzâku rð»kkË, Lk{wt «u{Úke ©e yÞkuæÞk«MkkË >> 27>> íkÚkk Mk{iÞkyku fÞkO, [kuhkMke fheLku çkúkñýkuLku s{kzâk, Þ¿kku fÞko,
©e nrh÷e÷k{]ík, f¤þ-1 rð©k{-1 {trËhku fÞkO. íÞkh çkkË rð.Mkt. 1879 {kt ÷kuÞk {wfk{u þkfkuíMkð
Ãkh{ Ãkrðºk yuðe Ãkwhkýku «rMkØ ¼qr{ yux÷u W¥kh «ËuþLke «Mktøku ©e hk{«íkkÃk¼kE íkÚkk RåAkhk{¼kELkwt ykøk{Lk ÚkÞwt ÃkAe
¼qr{ ßÞkt ykrËÞwøkÚke ©e hk{[tÿS ¼økðkLk, ©e f]»ý¼økðkLk Úkkuzk {kMk hk¾eLku ©enrhyu íku{Lku Ãknuhk{ýe fheLku rðËkÞ fÞko.
ðøkuhu yðíkkhku íkÚkk Ér»k{wrLkyku íkÚkk MkËTøkwÁ ©e hk{kLktË Mðk{e • Ãkq. ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLkwt «køkxâ
ðøkuhuLkwt «køkxâ ÚkÞwt Au. yuðe ÃkwrLkík ¼qr{{kt Ãkh{ f]Ãkk¤w, {nk«MkkËe{Þ yuðe AÃkiÞkLke ¼qr{{kt, Ãkrðºk Ä{ofw¤{kt ©e
Mkðkoðíkkhe MkðofkhýLkk fkhý, MkðoLkk rLkÞtíkk, MkðkuoÃkhe ©e hk{«íkkÃkS íkÚkk MkwðkrMkLkeçkk Úkfe rð.Mkt.186ÃkLkk suX
Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLkLkwt Ãký «køkxâ ÚkÞwt. ©enrhyu yrøkÞkh MkwËe yufkËþeLkk rËðMku ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLkwt «køkxâ
ð»ko MkwÄe çkk¤ ÷e÷k fhe, {kík-rÃkíkkLku rËÔÞøkrík ykÃke. rð.Mkt. ÚkÞwt níkwt.
• y{ËkðkË{kt ¼kE hk{ËkMkSLku Ä{ofw¤Lkwt MðÃLk ykÔÞwt nu LkkÚk ! nwt nkÚk òuzeLku fnwt Awt fu ykÃk f]Ãkk fheLku s{ku yLku
MkËTøkwÁ hk{ËkMkS Mðk{eLku Ëu¾eLku ©enrh yíÞtík «MkÒk íku ÃkAe {Lku «MkkËe ykÃkku.” íÞkhu ©enrhyu fÌkwt : “ík{u ð]æÄ
ÚkÞk. íku{Lku çkkÚk{kt ¼ezeLku {éÞk yLku ÃkAe {Míkf Lk{kðeLku Ãkøku Aku. yLku nwt ík{khe ykøk¤ çkk¤f økýkô. ËwrLkÞk{kt yk ½rxík
÷køÞk. ÃkAe ©enrhyu íku{Lkku nkÚk ÃkfzeLku ÃkkuíkkLke ÃkkMku çkuMkkzâk. Lk fnuðkÞ. yk rhðks íkku y½rxík økýkÞ.”
ÃkAe ½ýk s nuíkÚke íku{Lku çkÄk Mk{k[kh ÃkqAâk. ©enrhyu fÌkwt : íÞkhu Mðk{e hk{ËkMkS nuíkÚke çkkuÕÞk : “økwÁ hk{kLktË
“ík{u su {khk WÃkh Ãkºk ÷ÏÞku níkku, íku suíkÃkwh{kt {Lku {ÕÞku níkku. Mðk{e Ãký ykÃkLkku «MkkË [kníkk níkk. nwt íku òýwt Awt. íku{Lku {Lku
íku ÃkAe þwt ÚkÞwt, íku ðkík {Lku MktûkuÃk{kt fnku. yk çkÄk MkíMktøkeyku ½ýeðkh fÌkwt Ãký níkwt. ðkhu ðkhu {Lku fÌkwt níkwt Ãký íku Mk{Þu {Lku
ÃkkuíkkLkk rLkÞ{Lku yLku Ä{oLku nðu çkhkçkh Ãkk¤e þfu Au Lku ? íÞkhu Mk{òÞwt Lkrn. Ãký Mðk{eLke ðkík yksu Mk{òýe Au. yLku íkuyku
hk{ËkMkS Mðk{e çkkuÕÞk. çkÄk MkíMktøkeyku íkku MktíkkuLkk suðk su fnuíkk níkk íku çkÄwt nðu {¤íkwt ykðu Au. ‘y{u Ä{oËuð yLku
rLkÞ{Ä{o Ãkk¤u Au.” ©enrhyu ÃkkuíkkLkk nkh WíkkheLku hk{ËkMk¼kELku ¼ÂõíkLkk ÃkrhðkhLku MkíMktøk{kt Ëu¾eyu Aeyu.” ykðwt hk{kLktË
ÃknuhkÔÞk ÃkAe ËÞk¤w ©enrhyu su nrh¼õíkku MkkÚku ykÔÞk níkk. Mðk{e çkkuÕÞk Au. íkuLku ytíkÞko{e íkuyku MkíÞ fhþu.
íku{Lku yufuf Vq÷nkh «MkkËeLkku ykÃÞku. “nw n{ýkt ©eLkøkh (y{ËkðkË){kt yuf hkíku Mkqíkku níkku,
ÃkAe hMkkuE íkiÞkh ÚkE íÞkhu {wfwtË ðýeo çkku÷kððk ykÔÞk. íÞkhu {Lku MðÃLk ykÔÞwt. “{kLkku [hkuíkh «ËuþLkwt fkuE yuf økk{
©enrh íkhík s QXâk. yuf Ãkeíkktçkh Ãknuhe ÷eÄwt. çkeswt yuf níkwt yLku íÞkt ¾qçk s Äk{Äq{Úke Mk{iÞku QsðkE hÌkku níkku. íÞkt
Ãkeíkktçkh ykuZe ÷eÄwt. [íkwh ©enrhyu [hýku{kt [k¾zeyku Ãknuhe yLktík nrh¼õíkku ykÔÞk níkk. íku Mk{iÞkLkku WËT½ku»k Mkkt¼¤eLku
÷eÄe. Mðk{e hk{ËkMkSLku MkkÚku ÷eÄk. ©enrh yríkþÞ WíMkknÚke ykÃkLkk çktLku ¼kE ÃkkuíkkLkk fwxwtçk MkkÚku íÞkt ykÔÞk yLku íku{ýu Úkk¤
[kÕÞk. ßÞkt hMkkuE çkLkkðe níke íÞkt ykÔÞk. s¤Úke [hýf{¤ çkLkkðeLku ykÃkLku s{kzâk. {kLkku íku «MkkË {Lku ykÃÞku su {U yLku
ÄkuÞk. çku çkkòuX WÃkh Mðk{e yLku Ãkkuíku - çktLku çkuXk. íÞkhu ðýeo {wõíkkLktË Mðk{eyu, çku ðå[u íku ðnU[e ÷eÄku.” íku ÃkAeLkwt fkuýu ËuÏÞwt
¼kusLkLkk Úkk¤ ÷kÔÞk. ËqÄÃkkf yLku Ãkqhe çkLkkÔÞkt níkkt. íkuLkk çku Au. íku ¼økðkLk òýu !” ÃkAe ©enrhyu s{eLku Mðk{e hk{ËkMkSLku
Úkk¤ ¼hkÔÞk, çktLku Úkk¤ ©enrhLke MkL{w¾ ÷kÔÞk. íÞkhu Mkw¾ËkÞf «MkkËe ykÃke. íkuLkkÚke rð[ûký íku Mðk{e ½ýk ¾wþe ÚkÞk. ½ýk
~Þk{ MkwtËh ©enrh çkkuÕÞk “yk{ktÚke yuf Úkk¤ hk{ËkMkS WÕ÷kMkÚke íku «MkkËeLku sBÞk yLku ½ýk Mk{ÞLkwt rðÞkuøkLkwt Ëw:¾ çkÄwt
Mðk{eLku ykÃkku.” x¤e økÞwt. ©enrh s{e hÌkk. íkífk¤ çktLku nkÚk ÄkuÞk. ÃkAe íkhík
íÞkhu hk{ËkMkS Mðk{e çkkuÕÞk yks {Lku ÷køk {éÞku Au. {w¾ðkMk ÷eÄku. suLke MkwtËh MkwðkMk ykðíke níke.
ykÃkýu çknw rËðMku ¼u¤k ÚkÞk Aeyu, ykÃk s{eLku «MkkËYÃk Úkk¤ ÃkAe ©enrhyu íku MðÃLkLke ðkíkLku Mkt¼¤kððk {kxu {wõíkkLktË
{Lku ykÃkku. økwÁ hk{kLktË Mðk{e hkus «MkkË ykÃkíkk níkk. nu nrh, Mðk{e, çkúñkLktË Mðk{e yLku {Þkhk{ ¼è, yu ºkýLku çkku÷kÔÞk.
ykÃkLkku «MkkË ÷uðk {kxu s nwt yíÞkhu ykÃkLke MkkÚku ykÔÞku Awt. MkËTøkwÁ hk{kLktË Mðk{eyu su ðkík hk{ËkMk Mðk{eLku MðÃLkk{kt fne
níke íku ðkíkLku hk{ËkMk Mðk{eLkk {w¾Úke s MknwLku «u{Úke Mkt¼¤kðe. Ä{ofw¤ ykðþu. nwt Ëw÷o¼{kt yíÞtík Ëw÷o¼ Awt. íku ík{khk MkkiLkk {kxu
íku rMkðkÞLke çkeS ðkík hk{kLktË Mðk{eyu su fne níke íku çkÄe ykÔÞku Awt. {khk suðwt fkuE Ëw÷o¼ LkÚke fu su MkíMktøk{kt ykðþu.”
Ëu¾u÷e yLku Mkkt¼¤u÷e níke íku hk{ËkMkSyu fne. ©enrhLkwt WÃkh fÌkwt íkuðwt þw¼ yLku ðhËkLkYÃk ð[Lk Mkkt¼¤eLku
íku Mkkt¼¤eLku Mknwyu ©enrh ykøk¤ «u{Úke fÌkwt, økwÁ hk{kLktË Mknw Mktíkku yLku nrh¼õíkku {Lk{kt yíÞtík hkS ÚkÞk yLku Mknwyu
Mðk{eyu {Lk{kt su ÄkÞwO nþu íku Úkkþu. nðu ykÃkLku Mðk{e íkhVÚke sÞ sÞfkhLkku æðrLk fÞkuo. s{ðk {kxu çkÄk MktíkkuLke Ãktøkík ÚkE.
íkku fktE çkkÄ LkÚke hÌkku. MðÞt íkku rLkçkkoÄ Aku. fkhý fu ykÃkLku ¼kusLkÚke ¼hu÷k Úkk¤ rð«ku ÷kÔÞkLku ©enrhLku ÃkehMkðk ÷køÞk.
yntíð fu {{íð LkÚke. íkku nðu, ykÃk y{Lku rLkçkkoÄ fhku, Akíke WÃkh Vq÷kuLkk nkh ÃknuÞko níkk. {Míkf WÃkh íkkuhk ðk¤e xkuÃke
÷kufkuÃkðkËÚke {wõík fhku. su{kt MkíMktøkLkwt rník hÌkwt nkuÞ íku{ ykÃk Ãknuhe níke. çkkswçktÄ çkktæÞk níkk. Akíke WÃkh su nkh ÃknuÞko níkk
rðþwæÄ heíku fk{ fhe hÌkk Aku. çkeswt y{khkt yuðkt MkËT¼køÞ íkuLkku íkku fkuE Ãkkh s Lk níkku. ÷÷kx{kt fuMkhe [tËLk r[ºkrðr[ºk
õÞktÚke nkuÞ fu ykÃkLkk fwxwtçkLkkt ËþoLk y{Lku ÚkkÞ ! ykÃkLkwt fwxwtçk heíku [håÞwt níkwt Lku ÷÷kxLke ðå[u Mkwþkur¼ík ÷k÷ fwfwt{Lkku rðþk¤
XuX õÞkt hÌkwt Au ? çknw Ëqh hÌkwt Au. y{khk {Lk{kt íkkuu íku{Lkk [ktË÷ku fÞkuo níkku. su Ëhçkkhku ©enrhLke MkkÚku níkk íku{Lku çkÄkLku
«íÞu ¾qçk s ¼kð Au. nðu íkku ßÞkhu y{khk MkËT¼køÞ WËÞ Úkkþu Ãký ©enrh ÃkehMkíkk níkk. yrík W{tøkÚke íku íku ÃkehMkðkLke ðMíkwykuLkk
íÞkhu ¼kE (hk{ËkMk Mðk{e)Lkwt MðÃLk MkV¤ Úkkþu. ßÞkhu Ä{ofw¤ Lkk{ Ãký çkku÷íkk síkk níkk. ßÞkhu Mknw s{e hÌkk íÞkhu ©enrhyu
ynªÞkt ykðþu íÞkhu çkÄk MkíMktøkLku þktrík Úkkþu. ykÃk {éÞk íkuLkkÚke nkÚk ÄkuÞk yLku yuðwt çkkuÕÞk fu yks ynªÚke ({rAÞkðÚke) sYh
Lkef¤e sðwt Au. (©enrh[rhºkk{]ík Mkkøkh, Ãkqh-4, íkhtøk-93)
MknwLku ½ýe s þktrík ÚkE Au yLku Mkki yûkhÄk{Lkk yrÄfkhe ÚkkÞ
• Ä{ofw¤Lkwt ykøk{Lk
Au. nu nhu ! fk¤, {kÞk yLku ½kuh ÃkkÃk{Þ f{o yu çkÄkLkk çktÄLkÚke
rð.Mkt.1881Lke Mkk÷{kt çkk{ýøkk{ ÚkE ©enrhLkk çktLku
ykÃku MknwLku AkuzkðeLku ËeÄk Au. Ä{ofw¤ Au íku MkíMktøkLkwt ¼q»ký Au.
¼kE íkÚkk Úkkuzku Ãkrhðkh çkku[kMký ykÔÞk. hk{«íkkÃkLke MkkÚku
íku ¼q»ký ykÃku MkíMktøkeÞkuLku Ãknuhkðe ËeÄwt Au.
íku{Lkkt ÃkíLke MkwðkrMkLke íkÚkk {kuxk Ãkwºk LktËhk{ íkÚkk rðMkhk{
íÞkhu ©enrhyu MknwLku nuík fheLku fÌkwt : “y{khk {Lk{kt
{k{kLkk Ãkwºk {tAkhk{ níkk. RåAkhk{Lkkt ÃkíLke ðrhÞk¤e íkÚkk {kuxk
yíÞkhu íkku Ä{ofw¤Lkku fkuE ½kx MktfÕÃk LkÚke, nk, ík{khku MknwLkku ½kx
Ãkwºk økkuÃkk¤, Mkeíkkhk{ íkÚkk çkËrhLkkÚk íku{Lkk {k{k MkwV¤ níkk.
MktfÕÃk Ãkqýo fhðk Ä{ofw¤ fkuEf rËðMku íkku sYh ykðþu. nrh¼õíkku økZÃkwh{kt ©enrh íku ðkík Mkkt¼¤e Ä{ofw¤Lke çku çkkEyku Ãkwºk MkkÚku
{Lk{kt su Äkhu Au MktfÕÃk fhu Au. íku çkÄk yk ð¾íku Ãkqhk ÚkkÞ Au. ykðe, íkuLke MkkÚku íku{Lkk MktçktÄe ºkeS yuf ÃkíkkMke çkkE Ãký níke.
hk{kLktË Mðk{e ½ýk s çk¤ðkLk Au yLku íkuyku MkíMktøkLkwt MkL{kLk fhu íkuyku {køko{kt ykðíkk níkk.
Au. y{u MkíMktøk{kt ykÔÞk yux÷u Ä{ofw¤ ykðu÷wt s Au. su ykÔÞwt íku{Lke MkL{w¾ ©enrh ½kuzk WÃkh çkuMke [kÕÞk. MkkÚku ËkËk
Au íku ík{Lku Ëu¾kíkwt LkÚke. ík{khku yk MktfÕÃk Ëu¾eLku {qŠík{kLk íku ¾k[h íkÚkk Mkku{÷k ¾k[h, Lkktøk{k÷ku ðøkuhu Ãkk»koËku íkÚkk rLkíÞkLktË
Lku þwf{wrLk níkk. íkÚkk Sðwçkk, ÷kzwçkk, y{w÷k, y{he ðøkuhu ÃkkuíkkLkk hÚk{kt çkuMkkzâk. Lku fkrhÞkýe ÚkE økZÃkwh ykÔÞk. (©enrh
çkkEyku Ãký ÃkkuíkkLkku hÚk òuzkðe MkkÚku [kÕÞkt íku fkrhÞkýe økk{ [rhºkk{]íkMkkøkh, Ãkqh h6 íkhtøk - 48)
ykðeLku ðMíkk¾k[hLkk Ëhçkkh{kt Mkki QíkÞkO. ÃkkA÷e Ãknkuh hkík • yk[kÞkuoLke MÚkkÃkLkk íkÚkk Ëuþ rð¼køk
hne íÞkhu ËkËk¾k[h yï WÃkh çkuMke yÞkuæÞkðkMke MkL{w¾ [kÕÞk Ä{ofw¤ MkíMktøk{kt ykÔÞk ÃkAe ©enrh MkkÚku MkíMktøk{kt
íku Ãkku÷khÃkwh{kt yÞkuæÞkðkMkeLkk ¼uøkk ÚkÞk. íku{Lku òuE yÞkuæÞkðkMke ynkurLkþ rð[hý{kt MkkÚku hnuíkk. rð.Mkt. 1881Lke Mkk÷{kt
çknw hkS ÚkÞkt. ©enrhyu Mkðo Mktíkku-nrh¼õíkkuLke Mkt{rík ÷ELku «Úk{ yþ÷k÷e,
©enrh Ãký fkrhÞkýeÚke yuf økkW MkwÄe Mkk{k ykÔÞk. MkkÚku suík÷Ãkwh{kt rð[khýk fheLku yk¾hu ðzíkk÷{kt ©e ÷û{eLkkhkÞýLkk
Mktík nrh¼õíkku Ãký níkk. çktLku økk{Lke ðå[u yÞkuæÞkðkMkeLku ©enrh {trËh ÃkkA¤ çku ËuþLke økkËeLke MÚkkÃkLkk fhe. íku{kt ÃkkuíkkLkk
¼kðÚke {éÞk. çknw rËðMkLkku rðÞkuøk nkuðkÚke Mkki Mkt¼khðk ÷køÞk. {kuxk¼kE ©e hk{«íkkÃk¼kELkk MkwÃkwºk ©e yÞkuæÞk«MkkËS
MkwðkrMk çkkEyu yrøkÞkh ð»ko MkwÄe ©enrhLke ½ýef Mkuðk fhe níke {nkhksLke y{ËkðkË ©e LkhLkkhkÞýËuðLkk (W¥kh rð¼køk)
Lku hkS hkÏÞk níkk, Aíkkt ©enrhyu rðMkkhe ËeÄk níkk. íku ©enrhLku yk[kÞo íkhefu rLk{ýqtf fhe yLku ÃkkuíkkLkk LkkLkk¼kE ©e
{¤eLku çknw hzðk ÷køÞkt. çku ½ze ÁËLk fÞwO íÞkhu ©enrh çkkuÕÞk RåAkhk{¼kELkk MkwÃkwºk ©e h½wðehS {nkhksLke ðzíkk÷ ©e
fu yk çkÄk hzu Au. íkuLku Lkk Ãkkzku y{Lku yk MkkÁt ÷køkíkwt LkÚke. ÷û{eLkkhkÞýËuðLkk (Ërûký rð¼køk) økkËeLkk yk[kÞo íkhefu
íÞkhu LktËhk{u MkwðkrMkLke íkÚkk økkuÃkk¤Syu ðrhÞk¤eçkkELku hzíkkt rLk{ýwtf fÞkO.
çktÄ hkÏÞkt. Sðwçkk ðøkuhuLku MkwðkrMkLke íkÚkk ðrhÞk¤e {éÞkt. • Ãkq. yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLkk økwýku
¼økðkLkLkk MktçktÄu fheLku ÃkhMÃkh «u{Úke ¼uxâkt rðMkhk{ {k{kLkk ykÃkýk ykrË yk[kÞo {nkhks yíÞtík rLk{koLke Mð¼kðLkk
Ãkwºk {tAkhk{ ©enrhLku «u{Úke {éÞk. ©enrhyu íku{Lku «u{Úke níkk. {kuxk {kuxk LktËMktíkku Ãkøku ÷køku Ãký {kLkLkku ytþ íku{Lku MÃkþoíkku
çkku÷kÔÞk fkhý fu ©enrh AÃkiÞk níkk íÞkhu ðkhu ðkhu íku{Lku ½uh Lk níkku íku{Lkwt SðLk MkkÄw suðwt MkkËw níkwt. ÃkkuíkkLkku Ëun MkíMktøkLkk
Wíf»koLku {kxu yÃkoý fhe hkÏÞku níkku. ©enrhLkk MkkrtLLkæÞ{kt
ykðíkk LktËhk{ Ãký ©enrhLku ¼kðÚke {éÞk íku rLk»ÃkkÃk Lku rðïkMke
hnuðkÚke íku{Lkk{kt W¥k{ økwýkuyu MkËkLku {kxu rLkðkMk fÞkuo níkku.
níkk. økkuÃkk¤S Ãký ©enrhLku {éÞk yLku Mkw¾ Mk{k[kh ÃkqAâk.
íku{Lke árü rLkhkðhý çkLke níke yLku ºkýuÞ yðMÚkk{kt «økx
økkuÃkk¤SLkk {k{k MkwV¤Lku Ãký ©enrh ¼kðÚke {éÞk. Mkeíkkhk{S
ÃkwÁ»kku¥k{ ©e Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLkLke {qŠíkLku MkkûkkíkT Ëu¾íkk
Mkkík ð»koLkk níkk. íku ©enrhLku Ãkøku ÷køÞk Lku çkrÿLkkÚk Ãký Ãkøku
níkk. {qŠíkLkwt ynkurLkþ Mkw¾ yLkw¼ðíkk.
÷køÞk. íku{Lke MkkÚku ykðu÷ rLkøkwoý{wrLkLku íkÚkk Ãkh{ [iíkLÞkLktË
yufðkh Ãkq. {nkhks©e {u{fk økk{u ÃkÄkhu÷k yLku ¼õíksLkkuLku
{wrLkLku ©enrh {éÞk Lku {nkykLktË ÚkÞku. MkwðkrMkLkeçkkELku Sðwçkkyu ¾qçk Mkw¾ ykÃku÷k. sux÷k rËðMk íÞkt hÌkk íÞkt MkwÄe {u{fk økk{Úke
ÃkkuíkkLkk hÚk{kt ¼kðÚke çkuMkkzâkt Lku ðrhÞk¤eçkkELku ÷kzwçkkyu Ërûký{kt ¼kuøkkðkLkk fktXu ©enrhyu MLkkLk fhu÷wt yuðku «MkkËeLkku
fqðku Au, íku fqðu Ëhhkus Lnkðk ÃkÄkhíkk íÞkhu Ãkkuíku fqðk{ktÚke Ãkkýe çkhzku ztþÚke ÷k÷ htøkLkku MkwS økÞu÷ku òuÞku. MkðoLku yrík ykùÞo
Mkª[eLku MLkkLk fhíkk ykðk rLk{koLke ykÃkýk {nkhks©e níkk. yLku Ëw:¾ ÚkÞwt. {nkhks©eyu sýkÔÞwt fu Ëhuf «kýe {kºk ÃkkuíkkLke
• Ãkq. {nkhks©eLke ykí{rLkck Ãkhkfk»XkLku Ãkk{e níke «f]rík «{kýu yk[hý fhu Au. íkku íku «kýe íku Mð¼kðLku yLkwMkÞwO,
(1) yuf ð¾ík Mktíkkuyu Mkrník yk[kÞo {nkhks suík÷Ãkwh ykÃkýe «f]rík Ëiðe økýkÞ íku {wsçk ðíkoLk Mðk¼krðf ÚkkÞ. Mkki
ÃkkMkuLkk økk{ze økk{u ÃkÄkhu÷k íÞkhu MkíMktøkeyku{kt yLkwÃk{ ykLktË fkuE ÃkkuíkkLke «f]rík yLku Mð¼kð fu{ {qfu ? yk níke íku{Lke W¥k{
AðkE hÌkku níkku. ykLktËLkk yríkhuf{kt r¢ÞkLkwt rðM{hý Úkíkwt, yk ykí{rLkck.
«u{Lke rðnTð¤íkk Ãkkfþk¤k MkwÄe ÃknkU[e níke. hMkkuE fhLkkh yk yk[kÞo©e{kt Mk{kLkíkk Lkk{Lkku rðþu»k økwý níkku. ÃkÄhk{ýe
çkúkñýu Mkt¼ú{{kt MkkfhLku çkË÷u {eXwt LkkÏÞwt Lku ËqÄÃkkf íkiÞkh fÞkuo. fhðk{kt LkkLkk{kuxk nrh¼õíkku{kt Mk{¼kð çkíkkðíkk. þe÷, Mktíkku»k,
XkfkuhSLkku Úkk¤ ÚkÞku. yk[kÞo©e s{ðk çkuXkt ©enrh{kt y¾tz ËÞk yLku þkÂLík yu íku{Lkk Mðk¼krðf økwýku níkk. Mktíkku íkÚkk
ð]r¥k hk¾e íkuyku ËqÄÃkkf s{e økÞk. ÃkehMkLkkh su{ ykøkún fhu nrh¼õíkku «íÞu ykí{eÞíkkLkku ¼kð yòuz níkku. íkuyku©e rðîkLk
íku{ s{íkk òÞ. íku{Lku {Lk ¼økðkLkLke «MkkËeLke ðMíkw íkhefu Mkkfh níkk. yLku rðãk íkhV MknkLkw¼qrík Ëþkoðíkk. íkuyku frð Ãký níkk.
yLku MkçkhMk çkLLku Mkh¾kt níkkt. {w¾Ãkh ÷økkh Ãký ø÷kLke yÚkðk íku{Lkk h[u÷kt fux÷ktf feíkoLkku Mkt«ËkÞ{kt «rMkØ Au.
rðYÃkíkk ykðíkk ËeÄe Lkrn, ßÞkhu çkeò sBÞk íÞkhu ËqÄÃkkf ¾khku íkuykuyu MkíMktøkeSðLk økútÚkLke ík¥ðkÚko ËerÃkfk Lkk{Lke MktMf]ík
ÚkÞku Au yuðe ¾çkh Ãkze. MkíMktøkeykuLku Ëw:¾ ÚkÞwt. yLku yk[kÞo©eLke xefk h[kðe Au, Lku y{ËkðkËLke nðu÷eLkwt {fkLk yk yk[kÞo©eyu
{kVe {køke yk[kÞo ©e «MkLLk ðËLku fnuðk ÷køÞk fu ‘¼õíkku ! çktÄkðu÷wt Au. zwtøkhÃkwh, Ezh, suík÷Ãkwh, rMkØÃkwh, {ktzðe (fåA),
Ëw:¾e Úkþku Lkrn. yk ËunLku ¼kzw s ykÃkðkLkwt níkwt Lku ð¤e {q¤e {trËh WÃkh «ríkck íkÚkk AÃkiÞk ðøkuhu MÚk¤kuyu {trËhku
¼økðkLkLke «MkkËe{kt MðkËLke ¼kðLkk hk¾ðe Lkrn. su «MkkËe fhkðhkðe «ríkckyku fhu÷e Au. yLku rþûkkÃkºke{kt yk¿kk yLkwMkkh
íkhefu ykðu íku s{e ÷uðwt.’ yk níkwt W¥k{ rLk:MðkËe ðíko{kLk, yLku y{ËkðkË{kt MktMf]ík ÃkkXþk¤k þY fhe yLku rðîkLk þk†e hk¾eLku
ykí{rLkck. Ãkkuíku ÃkkéÞwt yLku çkeòLku çkkuÄ ykÃÞku. rðãkLke «ð]r¥k fhkðe. íku ÃkkXþk¤k{ktÚke nòhku MkkÄw yLku çkúkñýku
(h) yuf ð¾ík yk[kÞo©e yðÄ ¼wðLk{kt {kLkMkeÃkqò fhðk rðîkLk ÚkE rðï{kt «rMkØ ÚkÞu÷k Au. yãkrÃk W¥khku¥kh ÃkkXþk¤k
çkuXk níkk yLku ©enrhLku rð»ku íkËkfkh ð]r¥k çkLke níke. yLku ð]ÂæÄ Ãkk{íke òÞ Au Lku rðãkLke «ð]r¥k «økrík{kt Au.
Ëun¼kðLkwt rðM{hý ÚkÞwt níkwt. íkuðk{kt íku{Lkk çkhzk WÃkh ðªAe • Ãkq. {nkhks©eLkwt rLk:MÃk]neÃkýwt
[Zâku yLku ÃkkuíkkLkk Mð¼kð «{kýu ðªAeyu ztþ ËeÄk. íkuLkkt ÷k÷ rð.Mkt. 1960Lke Mkk÷{kt y{ËkðkËLke nðu÷e Ãkqhe ÚkEíÞkhu
[kXkt Ãkzu÷kt Aíkkt yuf f÷kf MkwÄe {kLkMke Ãkqò{kt hÌkk Ãký ËunLkku íku «Mktøku ðzíkk÷Úke Ä.Äq. yk[kÞo©e h½wðehS {nkhksLku íkuzkÔÞk
¼kð ykððk ËeÄku Lkrn. f÷kf ÃkAe Ãkk»koËLku fÌkwt fu swyku ftE níkk. íku ð¾íku MkËT. ©e økkuÃkk¤kLktË Mðk{e, MkËT.©e rLkíÞkLktË
fhzâwt sýkÞ Au. íÞkhu Mkuðfkuyu òuÞwt íkku ðªAe {¤e ykÔÞku. yk¾ku Mðk{e, þwfkLktË Mðk{e, økwýkíkeíkkLktË Mðk{e, ÃkrðºkkLktË Mðk{e,
yËT¼wíkkLktË Mðk{e, ¼ku{kLktË Mðk{e ykrË ½ýk Mktíkku Ãkk»koËku MkkÚku {kuðk¤k Ëu¾kÞ yuðwt {nk fü Au. yu ðkík fkuELku fnuðkÞ yu{
÷ELku ÃkÄkÞko níkk. LkÚke Ãký ykÃk íkku {kuxk Aku yLku ¼økðkLkLkk ¼kELkk Ãkwºk Aku
yu ð¾íku Ãkq. h½wðehS {nkhksu Ãkq. yÞkuæÞk«MkkËS {kxu yk ðkík ík{Lku fnwt Awt. ykÃk MkkÞ÷k ÃkÄkhku yLku y{kuLku
{nkhksLku fÌkwt fu, ík{u íkku y{ËkðkËLkk {kuxk ÔÞðnkh{kt çktÄkE Ëw:¾Úke {wõík fhku.”
økÞk Aku ? íÞkhu Ãkq. yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks çkkuÕÞk fu y{u íkku yk[kÞo©e çkkuÕÞk : “çknw MkkÁt, Mk{iÞku Ãkqhku ÚkE hnuþu ÃkAe
su rËLkLkk sLBÞk Aeyu íku rËðMkÚke yuf Mðkr{LkkhkÞý rMkðkÞ ykðeþwt.”
y{khk ytíkh{kt y{u çkeswt fktE hkÏÞwt LkÚke. ºkýuÞ yðMÚkk{kt ÃkAe MkkÞ÷k Ëhçkkhu Ãkkhu¾ Mkku{[tËLku Ãk.Ãkq.Ä.Äw.
y{u y¾tz ©eS{nkhksLku Mkt¼kheyu Aeyu yLku ík{ku {nkhks©eLku íkuzðk MkkÁ {q¤e {kufÕÞk. íku{ýu ykðe fÌkwt :
¼økðíkT«MkkËLku ðzíkk÷Lke økkËe MkkutÃke Ëku yLku nwt fuþð«MkkËLku “{nkhks, MkkÞ÷k ÃkÄkhku.”
y{ËkðkËLke økkËe MkkUÃkeLku ík{ku fnku íku MÚkkLk{kt økZzk, AÃkiÞk yk[kÞo {nkhks MkkÄw, çkúñ[khe, Ãkk»koË ÷ELku MkkÞ÷k
ðøkuhu{kt hneLku fuð¤ æÞkLk fheyu. yk y{ËkðkË økkËe fu þnuhLkku ykÔÞk. Ëhçkkhu ÃkkuíkkLke {uze{kt Wíkkhku fhkÔÞku. Ëhçkkh{kt hMkkuE
ht[ {kºk ¼kð y{khk ÌËÞ{kt LkÚke. yk ðkík Mkt¼k¤eLku Ãkq. ©e fhkðe MkkÄw, çkúñ[kheLku s{kzâk. Mktík-nrh¼õíkku {uze{kt feíkoLk
h½wðehS {nkhks fktE çkkuÕÞk Lkrn ykðk ykÃkýk Ãkq. ¼sLk fhíkk níkk. íku Mk{Þu {heLku ¼qík ÚkÞu÷ su çkkhkux íkuýu {uze{kt
yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks rLkMÃk]neÃkýu ðíkoíkk níkk. çkq{ Ãkkze fÌkwt su, “nwt çk¤wt Awt. {khu nðu õÞkt sðwt ?” yu{ fne
• Ãkq.{nkhks©eLke ËÞk¤wíkk hkuðk ÷køÞku “ykÃk Ä{oøkwÁ ÚkE {Lku fkZe {qfþku íkku {khu nðu
yuf Mk{Þu yk[kÞo ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks økk{ ©e õÞkt sðwt ?” yu{ fne {kuxuÚke hkuðk {ktzâku yLku fnu : “{Lku {køko
{q¤eÃkwh{kt rçkhks{kLk níkk Lku yhMkk{kt MkkÞ÷kLkk Ëhçkkh ©e çkíkkðku, íÞkt nwt òô.” yu{ yf¤kÞku.
fuMkhe®MknS {q¤e{kt ËþoLk fhðk ÃkÄkÞko níkk. íkuyku ©e íÞkhu {nkhks fnu : “çkkhkuxS ! çkrÿfk©{{kt òyku. íÞkt
yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLkk ËþoLku ykÔÞk. ík{khku {kuûk Úkþu.” yu{ fÌkwt. íÞkt íkku íku çkkhkux u{uze WÃkhÚke Ãkzíkwt
yk[kÞo©eLku ¾kLkøke{kt ðkík fhe su, “nu {nkhks ! {khu {qõÞwt, íku yÂøLkLke ÃkuXu íkusLkku ¼zfku ÚkE çkrÿfk©{{kt økÞku. hkò
çknw Ëw:¾ Au. ykÃk {xkzku íkku MkkÁt, Lkrníkh {xu yu{ LkÚke.” fuMkhe®MknSLkwt ykðe heíku Ëw:¾ {xkzâwt yuðk Mk{Úko yLku ËÞk¤w
yk[kÞo©e fnu : “þwt Ëw:¾ Au ?” Ëhçkkh çkkuÕÞk : “nu {nkhks ! ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks níkk. Ëhçkkhu yk[kÞo {nkhks íkÚkk
y{khk Ëhçkkh{kt yuf ¼kx ykðe økhkMk MkkÁ {wyku Au. íku ¼qík MkkÄwLke çknw MkuðkÃkqò fhe MktíkkuLku ÄkuríkÞkt ykuZkzâkt. yk[kÞo©eLku
ÚkELku {uze{kt ykøk¤ ykðe Q¼ku hnu Au. Mkqðk, çkuMkðk íkÚkk Ãkw»ÃkLkk nkh, íkkuhk, nehk, {kuíkeLkkt ½huýkt ÃknuhkÔÞkt. (MkËT.©e
¾kðk Ãký LkÚke Ëuíkku. ßÞkhu ËqÄ yLku [ku¾k ¾kðk ÷Eyu yux÷u íkÿqÃkkLktË Mðk{eLke ðkíkku, rð©k{-3h)
• Ãkq. {nkhks©eLku çkú.ykLktËkLktËSLkku {rn{k íÞkt MktíkLke íkÚkk Ãkk»koËLke ÃktÂõík fhe yLku Íeýk¼kE Lku ËkËk¾k[h
yuf ð¾ík y{ËkðkË{kt yk[kÞo©e yÞkuæÞk«MkkËS ðå[u LkkÁSLku çkuMkkÞko ÃkAe {nkhksu LkkÁSLkwt ¼kýwt xk¤eLku
{nkhksu çkLLku ËuþLkk Mktíkku íkÚkk çkúñ[kheykuLku íkuzkðeLku hMkkuE çkeòLku ÃkehMÞwt yLku nhu fÞko.
ykÃku÷e íku s{e hÌkk çkkË yk[kÞo©eLke nkshe{kt y{ËkðkË Ëuþ ÃkAe LkkÁS çkkuÕÞk su, {nkhks ! {khk ¼ký{kt ÃkehMÞwt
íkÚkk ðzíkk÷ ËuþLkk MkkÄw çkúñ[kheyku Mkk{Mkk{k rð¼køk{kt LkÚke. {nkhks fnu : su íkÃkkMk fh su íku fkuE rËðMk ½uh MktíkLke
økkuXðkELku yüfku çkku÷ðkLke nheVkE fhðk ÷køÞk. yk{ çkku÷íkk ÃktÂõík fhe Au ? yLku LkkÁSLku ûkwÄk Ãký çkhkçkh ÷køku÷e níke.
çkku÷íkk rËðMkLkk [kh ðkøÞk yLku LkhLkkhkÞýËuð òøÞkLkwt LkøkkÁt ÃkAe {nkhksLku fÌkwt su, {Lku Íx Ëun{kt {u÷ku. yktneÞk íkuLkwt þçk
ðkøÞwt. ÃkAe Mk.økw.çkú.ykLktËkLktËS çkkuÕÞk su, “çkuW Ãkûkðk¤ çkktÄíkk níkk íkux÷k{kt LkkÁSLkwt þheh Mk[uík ÚkÞwt ÃkAe þçkLku Akuze
SíÞk yLku nðu Mkki çkku÷ðwt çktÄ hk¾ku.” íkuÚke Mkki çkku÷íkk çktÄ LkktÏÞwt yLku ½uh ÷E økÞk. yuLku çkesu rËðMku çkuÞ yk[kÞoLku íkuzkððk
ÚkÞk. íÞkh çkkË Ãkkt[ {ý ÃkíkkMkkt {tøkkðeLku yuf [÷k¾k{kt Zøk÷ku fkøk¤ ÷¾eLku {kýMk {kufÕÞwt yux÷u yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks
fÞkuO ÃkAe yk[kÞo©e çkú. ykLktËkLktËS «íÞu çkkuÕÞk su, “Mðk{e yuf Mkku {kýMkku MkkÚku ÷ELku çkk{ýøkk{ ÃkÄkÞko yLku h½wðehS
! ík{u MkkiLku yk ÃkíkkMkkt ðnU[ku, ík{kuyu yk LkhLkkhkÞýËuðLke ¾qçk {nkhks Ãký ÃkÄkÞko. íÞkt ykX rËðMk MkwÄe hkÏÞk yLku ÃkAe AuÕ÷u
Mkuðk fhe Au.” ÃkAe çkúñ[kheyu yk[kÞo©eLke yk¿kk {wsçk MkkiLku rËðMk Ãkqò fhe ykhíke WíkkheLku MktíkLku ð† ykuZkzeLku Ãkkuíku nkÚk
¾kuçku ¾kuçku ÃkíkkMkkt ðnUåÞkt yLku yk[kÞo©e íkÚkk MktíkkuLku hkS fÞko. òuzeLku rðLktíke fhe fu ©eS{nkhks {Lku yûkhÄk{ ÷E økÞk níkk.
yk{, yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks Ãký çkú. ykLktËkLktËSLkku ¾qçk yLku íÞkt {Lku ykðe heíku Ëu¾kzÞwt ÃkAe yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLku
{rn{k Mk{síkk fkhý fu ©eS{nkhksu y{ËkðkË{kt íkÚkk h½wðehS {nkhksLku rðLktíke fhe fu, ík{u ¼økðkLkLkk Ãkwºk Aku
LkhLkkhkÞýËu ð ÃkÄhkÔÞk íÞkhu «Úk{ Ëu ð Mku ð k{kt çkú . íku {khe WÃkh hkS Úkkyku yLku {nkhks {Lku yûkhÄk{{kt íkuze
ykLktËkLktËSLku hkÏÞk níkk. (çkúñLkk WÃkkMkf çkúñ[kheyku, «¼w òÞ ÃkAe yk[kÞo {nkhks íkuLku çkkÚk{kt ½k÷eLku fÌkwt su, nðu ík{Lku
þk†e, sqLkkøkZ, ÃkkLkk - 6Ãk) ©eS{nkhks Mkw¾uÚke yûkhÄk{{kt íkuze sþu. ÃkAe Úkkuzk rËðMk
• yk[kÞo©eLkk fnuðkÚke ©enrh LkkÁSLku Äk{{kt íkuze økÞk fuzu íkuýu Ëun {qõÞku íÞkhu ©eS{nkhks íkuLku Äk{{kt íkuze økÞk.
çkk{ýøkk{{kt LkkÁS Lkk{Lku økhkrMkÞk níkk. íku ©eS{nkhks (MkËT. ©e yûkhkLktË Mðk{eLke ðkíkku, ðkíkko-h48)
MkkÚku økk{kuøkk{ Vhíkk níkk Ãký ©eS{nkhksLku ÃkkuíkkLku ½uh fkuE • Ãkq. {nkhks©eLku ©enrhyu fÌkwt : ‘òyku, nwt ík{khk
rËðMk ÃkÄhkÔÞk Lknª. ÃkAe íkuýu Ëun {qõÞku íÞkhu ©eS{nkhks ¼u¤ku Awt’
rð{kLk ÷ELku íkuLku íkuzðk MkkÁ ÃkÄkÞko yLku MkkiLke ykøk¤ LkkÁS ©enrhyu çku ËuþLke ðnU[ýe fhe ÃkAe yÞkuæÞk«MkkËS
çkkuÕÞk su, ‘©eS{nkhks íkuzðk ÃkÄkÞko Au Lku íku{Lke MkkÚku nwt {nkhks y{ËkðkË sðk íkiÞkh ÚkÞk. ÃkAe ©eS{nkhks Mk¼k{kt
Äk{{kt òô Awt.’ ÃkAe ©eS{nkhks íku{Lku Äk{{kt íkuze økÞk. yLku rðhks{kLk níkk. íÞkt ykðe ËtzðíkT fhe {nkhksLku Ãkøku ÷køÞk yLku
çknw s rË÷økeh ÚkÞk Lku {nkhksLku fÌkwt su, {nkhks ! h½wðehS íku òuE yu{ ÚkÞwt su ©eS{nkhks yk þwt fnu Au. yu Mkkt¼¤e
{nkhksLku íkku ðzíkk÷ økk{zeÞwt økk{ íku fktE rVfh Lknet, Ãký {khu yuf çkeò Mkk{wt òuðk {ktzÞwt. {nkhks çkkuÕÞk su “Mkk{wt þwt swyku
íkku y{ËkðkË suðwt þnuh íku{kt hnuðwt yLku {khe ÃkkMku fktE rðãk Aku ?”
Lknª íku{ ÿÔÞ Ãký Lknet. íÞkhu {q¤S þuXu fÌkwt : “yk su Äkðk fÞkO yu{kt fkuE
ÃkAe ©eS{nkhksu Mk¼k Mkk{wt òuÞwt íÞkt íkku rLkhtsLkËkMk søÞkyu {trËh Au Lku fkuE søÞkyu LkÚke; íku {kxu yufçkeò Mkk{wt
Mðk{eLku {nkhksu ËuÏÞk yLku Ãkkuíkk ÃkkMku çkku÷kÔÞk yLku swyu Au.”
yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLku ©eS{nkhksu fÌkwt su, ÕÞku yk ík{Lku {nkhks fnu : “Au íkku çkÄwt Ãký ík{u òuE þfíkk LkÚke.”
fk{ÄuLkw ykÃkwt Awt íkuLku s{kzeLku s{òu yLku íku fnu íku{ fhòu. ÃkAe íÞkhu {q¤S þuX fnu : “yk íkku ðnU[ýeLkwt fk{ Au. {kxu Mkki swyu
yÞkuæÞk«MkkËSLku {nkhks çkkÚk{kt ½k÷eLku {éÞk yLku ðktMkku yLku MkðoLkk {LkLkku MktþÞ {xu yu{ fhku.”
XÃkfkhe {nkhksu fÌkwt su òyku, nwt ík{khe ¼u¤ku Awt. ÃkAe íÞkhu ©eS fnu : “{khk Mkk{wt swyku.” ÃkAe Mkðuoyu AÔðeþ
yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks y{ËkðkË ÃkÄkÞko yLku Mðk{eyu su{ Äk{kuLkkt ËþoLk fhe, sL{MÚkkLk AÃkiÞk òuE çknw ykLktË ÃkkBÞk Lku
fÌkwt íku{ fÞwO. (MkËT. ©e yûkhkLktË Mðk{eLke ðkíkku, ðkíkko -173) MkkiLkku MktþÞ níkku íku {xe økÞku Lku rLkð]r¥k ÃkkBÞk. MkðoLku ÚkÞwt su,
• ©eS{nkhksu çku ËuþLkk Äkðk Ãkkzâk Lku rËÔÞ ËþoLk su heíku fÞwO íku Xef fÞwO Au. ykðku «íkkÃk òuE yÞkuæÞk«MkkËS
fhkÔÞwt {nkhks yLku h½wðehS {nkhks yu çktLku {Lk{kt yu{ òýíkk níkk
yuf Mk{Þu ©eS{nkhks çku ËuþLkk ¼køk Ãkkzíkk níkk. íku fu ©eS{nkhksLku íkku çktLku çkhkuçkh Au.(MkËT.©e íkÿqÃkkLktË Mðk{eLke
Mkh¾u ¼køku {trËh Lkk¾íkk níkk. íÞkhu {trËh LkkLkkt{kuxkt Úkðk ðkíkku, rð©k{-99)
÷køÞkt. ¼køk ðnU[LkkhLku LkkLkkt{kuxkt ÚkkÞ íkuÚke ðnU[íkkt Lk VkÔÞwt • Ãkq.{nkhks©e yÒk - Ãkkýe rðLkk çkkðLk rËðMk MkwÄe
yux÷u fÌkwt su, “{nkhks ! ík{u ðnU[e ykÃkku íkku Xef.” Mk{krÄ{kt hÌkk
©eS{nkhks fnu : “yu{kt {qtÍkyku Aku þwt ?” yu{ fne íku{kt yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLku LkhLkkhkÞýLkku Ëuþ ykÔÞku
Ãkkuíku Äkðk fhðk {ktzâk íku {wtçkE Lku fhkt[eLkku Äkðku, {ktzðe Lku yLku yu{ rð[kh ÚkÞku su yk {trËh ÃkqÁt fhðkLku ÷k¾ku YrÃkÞk
çkwhkLkÃkwhLkku Äkðku, ðzLkøkhLku {kýkðËhLkku Äkðku, sqLkkøkZ Lku ¾[o Úkþu. íku fu{ Úkþu ? yu{ rð[kh fhu Au. íÞkt ©eS{nkhks
¼qsLkku Äkðku, økkUz¤ Lku [hkzðkLkku Äkðku, økZzk Lku {q¤eLkku Äkðku, Ãkkuíku ykÔÞk Lku fÌkwt su, “ík{khu MkwÍu yux÷k YrÃkÞk ðkÃkhòu. íku{kt
Äku÷uhk Lku y{ËkðkËLkku Äkðku, ðzkuËhk Lku EzhLkku Äkðku, ¼Y[ fkuE rËðMk ¾kux Lkrn ykðu.” ÃkAe ÷k¾ku YrÃkÞk ðkÃkÞko Lku {trËh
Lku rMkæÄÃkwhLkku Äkðku, Mkwhík Lku «ktríksLkku Äkðku, ¾t¼kík Lku {kýMkkLkku fhkÔÞwt Lku fhkuzkuLke ykçkY ðÄkhe. yuðk Mk{Úko yk[kÞo ©e
Äkðku Lku W¥kh rð¼køk{kt AÃkiÞk yuðe heíku ©eS{nkhksu yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLkk {rn{kLkku Ãkkh ykðu yu{ LkÚke. íku{Lku
Äkðk fÞkO. ©eS rðLkk çkeòu ðnuðkh Lknkuíkku.”
íku{Lku ºkýu yðMÚkk{kt ©eS{nkhksLku rð»ku ð]r¥k hnuíke íku • {nkhks©eLkk ËþoLkLkwt V¤ íkku ©eS{nkhksLkk ËþoLk
æÞkLk¼sLk fhíkk yLku fkÔÞku fhíkk íkku Ãký yu{Lku yu{ {qŠík{kt suðwt s
s hnuíkk. ©eS{nkhks ÃkkMku ykÔÞk íÞktÚke òøkúík, MðÃLk yLku «u{¼Âõíkyu fhe nòhku YrÃkÞkLkwt ¾[o fhíkk yÞkuæÞk«MkkËS
Mkw»kwró ºkýu yðMÚkk{kt ©eSLke {qŠíkLku íkusLkk Mk{qn{kt Ëu¾íkk íkuðk {nkhks ÃkkMku {kýMkkuLkkt {Lk ¾U[kíkkt níkkt. ©e nrhLke Mkuðk{kt
ÂMÚkríkðk¤k níkk. yuf Mk{u çkkðLk rËðMk MkwÄe Mk{krÄ{kt hÌkk Lku yLku íku{Lke Mkuðk{kt fktE Vuh LkÚke yu{ òýe ½ýk «u{esLkkuyu
yLLk-Ãkkýe Ãký Lk ÷eÄwt. nòhku YrÃkÞkLkku rþhÃkkð, nkÚke, ½kuzk yLku ½kuzkøkkze, çk¤ËLke
íku Mk{u þwf{wrLk yLku økwýkíkeíkkLktË Mðk{e ykÔÞk Lku «kÚkoLkk òuze íkÚkk ½ýkf {kýMkku íkku þu÷kt, Ãkk½zeyku, MkkuLkkLkku Ëkuhku, nehk,
fhe su, “{nkhks ! ík{u yÒk LkÚke ÷uíkk íkuÚke Mkðo MkkÄw - çkúñ[khe ftXe, MkkuLkkLkkt fzkt, Ëwþk÷ yuðk ½ýk ÃkËkÚko ÷E yk[kÞo {nkhksLke
WËkMk hnu A...u. íkku Úkkuzwt yLLk ÕÞku.” yu{ «kÚkoLkk fhe. Ãkqò fhíkk.
íÞkhu {nkhks çkkuÕÞk su, “ nwt íkku ©eS ÃkkMku Úkk¤ s{wt fux÷kf Ãkw»Ãknkh, íkkuhk, Ãkw»ÃkLke ÃkkU[e, fzk, Ãkw»ÃkLke ÃkAuze
Awt.” yu{ fne ÃkkAe ytíkáorü fhe, {qŠík{kt òuzkE økÞk. yuðe xkuÃke yuðe heíku Ãkw»ÃkLkk þýøkkh{kt økhfkð ÚkÞu÷k íkuyku©eLku òuELku
heíku çkkðLk rËðMk Ãkqhk ÚkÞk. ykLktË Ãkk{íkk níkk. yuðk su yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLkk {rn{kLkku
ykhíke ÚkÞk ÃkAe Mk{krÄ{ktÚke QXe fÌkwt su, “¼ku{kLktË Ãkkh ykðu yu{ LkÚke. suLku yufðkh ËþoLk fÞkO nkuÞ íku Ãký Lkrn
Mðk{e õÞkt Au ?” yu{ fne MkkiLku Mkt¼kÞko Lku fÌkwt : “Mkðuo MkkÄwLku ¼q÷u. yu{Lkkt ËþoLkLkwt V¤ íkku suðwt ©eS{nkhksLkk ËþoLkLkwt V¤
çkku÷kðku yk Ëuþ íkÚkk ðzíkk÷ Ëuþ{kt hMkkuE fhu, yu{ Ãkºk ÷¾ku. íkuðwt s Au. ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLkk ËþoLku fhe rºkrðÄ
ÃkAe {trËh{kt MkkiLku hMkkuE fhkðe, MkkÄwLkkt ËþoLk fhe, yLLks¤ íkkÃkLke rLkð]r¥k Úkíke níke. yuðku yu{Lkku [{ífkh níkku. íku{kt ftE
÷eÄwt.” MktþÞ LkÚke. (MkËT.©e íkÿqÃkkLktË Mðk{eLke ðkíkku, rð©k{-99)
yuðe heíku MkkÄwLkwt {knkíBÞ òýe ¼økðkLkLkk WíMkðku{kt Ãkkuíku • ©enrhLkku ÿkun fhðkÚke ykðu÷wt Ëw:¾ yÞkuæÞk«MkkËS
Mkuðk fhíkk. Vq÷ {tz¤e nkuÞ íkku ®nzku¤k{kt Mkuðk fhíkk. Ãkkhýk{kt {nkhksu {xkzâwt
Íw÷kðíkk yLku økkðýwt fhíkkt yÄeo hkºke ÚkE síke. «u{u Mkrník ¼Âõík ðzkuËhk™k Ëeðk™Syu ©eS{nkhks™ku ƒnw ÿkun fÞkuo ŒuÚke
fhíkk. rLkíÞ Lkðkt Lkðkt feíkoLk fhe økkíkk «¼kík{kt QXe «¼kríkÞkt ytŒ ‚{Þu Œu ƒnw Ëw:¾ …kBÞk. ‚hfkhu Œu{™u ƒkh {rn™u ‚kX
çkku÷íkk. ðnu÷k QXe ð[Lkk{]ík ðkt[íkk. Mkðkhu Mk¼k{kt ðkíkku fhíkk. nòh™wt …u™þ™ ƒktÄe yk…u÷wt Œu …ý ƒtÄ fÞwO y™u íÞktÚke fkZe
Mkðo MkkÄw íkÚkk çkúñ[kheLku WÃkËuþ ð[Lk fnuíkk. suðe heíku {qõÞk Œu y{ËkðkË{kt sE™u hÌkk.
©eS{nkhks «íÞûk {Lkw»ÞYÃku rçkhksíkk Lku Mk{kMk Úkíkku níkku, yu™k fkfk hkð‚knuƒu …kuŒk™e …k‚u hnuŒk …kr¤ÞkË „k{™k
íkuðku Mk{kMk yLku ykLktË Úkíkku.(MkËT.©e íkÿqÃkkLktË Mðk{eLke ðkíkku, Íq{¾hk{™u yk ðkŒ fhe y™u …qATÞwt fu yk™ku fkuE W…kÞ Au ?
rð©k{-99) Ëeðk™Syu Mðkr{™khkÞý™ku ÿkun fÞkuo ŒuÚke y{khe ykðe Ëþk
ÚkE Au. Íq{¾hk{u fÌkwt fu, Mðkr{™khkÞý …kuŒu Œku Äk{{kt …ÄkÞko Lku ðkík{kt rMkØktíkLku Lk Mk{su íku {kuxkLkku yðøkwý ÷ELku ÃkkuíkkLkk
Au. …ý Œu{™k …wºk Au Œu ½ýk ‚{Úko Au. Œu òu hkS ÚkkÞ Œku SðLkwt çkøkkze Lkk¾u Au. {kxu {kuxkLke ðkík Lk Mk{òÞ íkku ÃkkuíkkLke
Œ{khku rËð‚ …kAku ð¤u. …Ae Œuýu yÞkuæÞk«‚kËS {nkhks™e yýMk{sý òýðe. Ãký õÞkhu Þ yðøkw ý íkku Lk s
½ýe «kÚko™k fhe™u ½uh …ÄhkÔÞk y™u ‚tŒku ‚rnŒ s{kzâk. Œu™k ÷uðku.(©enrh[rhºk ®[íkk{rý ¼køk - 3, ðkíkko - 390{e
…wºku {nkhks …k‚u ¾kuƒku ¼he™u Yr…Þk {qõÞk y™u ‚tŒku™u ðMºkku YøkLkkÚk[hý swLkkøkZ)
ykuZkzâkt, yu{ {nkhks™u hkS fÞko. …Ae ‚hfkhu Œu™u ðzkuËhk • Ãkq. {nkhks©e {kýMkkLkk yýËk¼kELku ytík Mk{u ËþoLk
ƒku÷kÔÞk y™u {rn™k …Ae …kAwt …u™þ™ [k÷w ÚkÞwt. yuðku {kuxk™ku Ëuðk ÃkÄkÞko
«Œk… Au. (rLkøkwoýËkMk Mðk{eLke, ðkíkku-488) økk{ {kýMkkLkk yýËk¼kEyu Ãknu÷kt yÞkuæÞk«MkkËS
• {kuxkLkku {rn{k {kuxk òýu {nkhksLku fnu÷wt fu, ßÞkhu {khku ytík Mk{ku ÚkkÞ íÞkhu ík{u {Lku
yufðkh yk[kÞo©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks økk{ {q¤eÚke ËþoLk Ëuðk ÃkÄkhòu. ÃkAe ßÞkhu íku {ktËk ÚkÞk yu ytík Mk{Þ ÚkÞku
nk÷kh Ëuþ{kt Vhðk LkeféÞk níkk íku Vhíkk Vhíkk økk{ ÷k¾kýeÚke íÞkhu íku { ýu fkøk¤ ÷¾kðeLku hk{k¼kE MkkÚku {ku f ÷eLku
ðýÚk÷eyu ÃkÄkÞko. íÞkhu ðkrýÞkLke ðýÚk¤eyuÚke çku[h ¼è ðøkuhu yÞkuæÞk«MkkËSLku çkku÷kÔÞk. íku {nkhks fkøk¤ ðkt[eLku Ãkkýe
nrh¼õík ËþoLku ykÔÞk íku Mk{Þu yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks [tËLke Ãkeðk Ãký Lk hÌkk yLku znu÷k{ktÚke økkze òuzkðeLku [kÕÞk, íku rËðMk
Lke[u Mk¼k fheLku çkuXk níkk. íÞkt ykðeLku íkuyku ËtzðíkT fheLku Ãkøku WøÞu {kýMkk ykÔÞk. hMíkk{kt fkuE yÄeo hkºkeyu íkku fkuE ÃkkA÷e
÷køÞk Lku MkkÄw MkðoLku Ãkøku ÷køÞk íku ð¾íku Mk¼k{ktÚke fkuEf nrhsLku
hkºkeyu Ãkk»koËku MkkÚku ¼uøkk ÚkÞk. {nkhks yýËk¼kELku òuELku
ðkík fhðk {ktzeLku çkkuÕÞk su, “ sqLkkøkZ{kt økwýkíkeíkkLktË Mðk{e
çkkuÕÞk fu Lkkze LkÚke. yýËk¼kEyu Ãký fÌkwt fu Lkkze LkÚke Ãký
ðkík fhu Au. íku yðíkkhLkwt Lku ËuðLkwt ¾kuË ¾kuË fhu Au.” íÞkhu
ykÃk ynª hnuþku íÞkt MkwÄe rVfh LkÚke.
yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksu fÌkwt “fu{ çku[h ¼è Mðk{e yuðe ðkík
ÃkAe {nkhks çku rËðMk hÌkk yýËk¼kEyu {nkhksLke
fhu Au fu çkeS heíkLke ðkíkwt fhu Au ?” íÞkhu çku[h ¼è çkkuÕÞk
¼khu Ãkqò fhe yLku {nkhks íku{Lku {¤eLku ¾zfe çknkh ykÔÞk
su, “y{u íkku ðkhu ðkhu sqLkkøkZ sEyu Aeyu íku fktE yuðe ðkík
yux÷u íkhík s yýËk¼kEyu Ëun Akuzâku.
íkku õÞkhuÞ Mkkt¼¤e LkÚke Ãký Mkðkh{kt QXíkk s ík{khk çkkÃkLkkt
ð¾ký fhu Au Lku økwý økkÞk fhu Au.” íku Mkkt¼¤eLku yÞkuæÞk«MkkËS yu rËðMku EzhÚke hkò swðkLk®MknSyu ÃkkuíkkLkk {k{k
{nkhks {hf {hf nMkeLku çkkuÕÞk su “økwýkíkeíkkLktË Mðk{e íkku yýËk¼kELku {ktËk òýeLku íku{Lke ¾çkh fkZðk ÃkkuíkkLkk økkuhLku
fkuE yðíkkhLkwt fu ËuðLkwt ¾kuËu íkuðk LkÚke. íku íkku {nkhksLkk {kuf÷u÷ku íku çkúkñý {kýMkk ykðíkku níkku. Ãk[kMk fkXeLkk Mkðkhku
MkðkuoÃkheÃkýkLke ðkíkwt fhíkk nþu” íÞkhu çku[h ¼èu fÌkwt : “nk MkkÚku ©eS{nkhks yýËk¼kELku íkuze síkk níkk. íkuðk íku çkúkñýLku
{nkhks ! yuLke s ðkíkwt fhu Au.” yu{ su {kuxkLkku {rn{k Lk Mk{su ËþoLk ÚkÞk. yux÷u íku çkúkñýu yuf MkðkhLku ÃkqAâwt fu “ík{u õÞktÚke
ykðku Aku” ? Mkðkhu fÌkwt : “y{u {kýMkkÚke ykðeyu Aeyu,” • Ãkq. {nkhks©eyu h½w¼kELku {nk¼køkðíke Ëeûkk ykÃkeLku
çkúkñýu ÃkqAÞwt, “õÞkt WíkÞkO níkk.” ? Mkðkh fnu, “yýËk¼kELkk nrhLkkhkÞýËkMkS Lkk{krLkÄkLk fÞwO
{kZ{kt WíkÞko níkk.” çkúkñýu ÃkqAâwt, “yýËk¼kELku fu{ Au” ? yuf Mk{ÞLku rð»ku yk[kÞo {nkhks ©e yÞkuæÞk«MkkËS
Mkðkhu fÌkwt, “MkkÁt Au.” yu{ rËÔÞ ËþoLk ËELku økÞk. Ík÷kðkz «Ëuþ{kt rð[hý fhíkk yr¾Þkýk økk{u Mkt½u Mkrník
Ãku÷k rð«u {kýMkk ykðeLku yk ðkík fne. yuðe heíku íku{Lkk ÃkÄkÞko. MkkÚku MkËT. çkú. ©e ðkMkwËuðkLktË Mðk{e íkÚkk MkËT. ©e
[kfhLku Ãký rËÔÞ MðYÃku ËþoLk ËeÄk [kfhu ÃkqAÞwt, “çkkÃkk õÞk ykLktËkLktË Mðk{e ðøkuhu {kuxk Mktíkku ¼uøkk níkk.
òyku Aku” ? íku çkkuÕÞk fu, “yk çkksw økk{ Au íÞkt sELku ykðeyu h½w¼kEyu yk[kÞo {nkhks yLku {kuxk MktíkkuLke ½hu ÃkÄhk{ýe
Aeyu.” [kfhu Ãký {kýMkk ykðeLku yk ðkík fhe. yLku økkuÃkk¤kLktË fhe hMkkuE ykÃke yLku ½ýe Mkuðk fhe níke. yk[kÞo {nkhks©e
Mðk{eyu fÌkwt níkwt fu, “yýËk¼kE {kuxk {wõík níkk.” (MkËT. ©e yr¾Þkýk ÚkE ÄúktøkÄúk ÃkÄkÞko níkk. ÄúktøkÄúk ðøkuhu økk{zk{kt VheLku
{q¤e sL{kü{eLkk Mk{iÞk WÃkh ÃkÄkÞko níkk.
rLkøkwoýËkMk Mðk{eLke ðkíkku, ðkíkko - 1Ãk9)
h½w¼kE Ãký yr¾ÞkýkÚke {q¤e sL{k»x{eLkk Mk{iÞk WÃkh
• Ãkq. {nkhks©eLku rËÔÞ ËþoLk
ykÔÞk níkk. yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksu h½w¼kELku fÌkwt fu,
fkuE yuf Mk{Þu yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksu {q¤e{kt
“h½w¼kE ! MktMkkh{kt õÞkt MkwÄe hnuðwt Au ?” íku{ýu fÌkwt, “ykÃk
ð]LËkðLkËkMkS yLku {khe (íkÿqÃkkLktË Mðk{e) ÃkkMku yuðe ðkík fhe
Ëeûkk ykÃkku íÞkt MkwÄe.” yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksu fÌkwt fu, “íkku
fu {U ðkÕ{erf hk{kÞý ðt[kðeLku Mkkt¼¤e Au. yux÷u nwt
y{khu Ãký ík{khk suðk Ãkh{ {wõíkLku Ëeûkk ykÃkðkLke ½ýe s
©eS{nkhksLkwt æÞkLk fÁt Awt íÞkhu {Lku hk{÷û{ý Ëu¾kÞ Au. ÃkAe
RåAk Au.” yk{ ÃkAe ©eyÞkuæÞk«MkkËS {nkhksu {q¤e{kt
½ýk rËðMk rð[kh fheLku yu{Lku rðMkkhe {qõÞk íÞkhu ©eS{nkhks sL{kü{eLkk Mk{i Þ k «Mkt ø ku h½w ¼ kELku Ëeûkk ykÃkeLku
Ëu¾kðk ÷køÞk. ‘nrhLkkhkÞýËkMkS Mðk{e’ yuðwt Lkk{kr¼ÄkLk fÞwO.(MkËT.©e
ð¤e yu{ýu çkeS ðkík fhe fu Mktðík 1907 Lke Mkk÷{kt nrhLkkhkÞýËkMkS Mðk{eLkwt SðLk ËþoLk)
y{u ðzíkk÷ økÞk yLku íÞkt Mkðuo MkkÄw nrhsLkLke Mk¼k{kt y{u • Ãkq. {nkhks©e zktøkhðk ÃkÄkÞko
çku ¼kE yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks, h½wðehS {nkhks Ãkkx WÃkh yufðkh MkðkhLkk Ãknkuh{kt ©eS{nkhks zktøkhðk síkLk-
çkuXk níkk. íku ð¾íku {U ytíkh árü fheLku ÌËÞ{kt òuÞwt íÞkhu ÌËÞLku VELku ½hu ÃkÄkÞko. síkLkçkk çkkuÕÞk : “{nkhks yíÞkhLkk Ãknkuh{kt
rð»ku íkus{kt yrík íkuòu{Þ {qŠík ©eS{nkhks Ëu¾kÞk. ÃkAe {U õÞktÚke ?” {nkhks fnu : “fhSMký ykÔÞku níkku. íku, ÷kðLku
çknkh òuÞwt íÞkhu yrík íkuòu{Þ ©eS{nkhks Ëu¾kÞk.... yu{ síkLkVELku {¤íkku òô íkuÚke ykÔÞku Awt.” íku ð¾íku Mkðkh{kt Zkuh
½ýeðkh Ëu¾kÞk yLku ÃkAe Lk Ëu¾kÞk. (MkËT.©e rLkøkwoýËkMk AkuzðkLkku ð¾ík ÚkE økÞu÷ku. síkLkçkk ¼UMkku Äý{kt Akuzðk sðkLkku
Mðk{eLke ðkíkku - Ãk90-Ãk91) rð[kh fhíkkt níkkt, ytíkÞko{e «¼wyu òýe ÷eÄwt Lku fÌkwt : “síkLkVE
ík{u ¼UMkku Akuze ykðku, nwt ½UMk n÷kðwt Awt.” síkLkçkkyu fÌkwt fu Mðkøkík fÞwO. síkLkçkkLkk ½uh ykÔÞk. «MkkËeLkku Ãkkuþkf íkÚkk
“Ãký {nkhks yk fk{ ík{Lku Lk MkkUÃkkÞ, ík{ku íkku ¼økðkLk nktz÷eLkkt ËþoLk fÞko síkLkçkkyu yk[kÞo {nkhks©eLke Ãkqò fhe
Aku.”{nkhksu fÌkwt fu “íku{kt þwt ÚkE økÞwt ? ík{ku y{khe Ãkheûkk ykhíke Wíkkhe {nkhksLku ÞÚkkþÂõík ¼ux Ähe. {nkhksu Mkk{u
íkku fhe swyku.” ytíku síkLk VEyu {nkhksLkk nkÚk{kt fzAku ykÃÞku [k÷eLku nktz÷e {køke síkLkçkk çkkuÕÞk “{nkhks, nktz÷e íkku {khku
síkLkçkk ¼UMkkuLku ÷ELku Äý{kt økk{Lku økkUËhu økÞk. «ký Au. {khk «ký òuEíkk nkuÞ íkku ykÃkwt. Ãký yk nktz÷e òuELku
yLktíkfkuxe çkúñktzLkk MksoLknkhLku ½UMk n÷kðíkkt Vkðu Lkrn. íkku nwt Sðwt Awt. yk[kÞo {nkhksLku síkLkçkkyu nktz÷e Lk ykÃke.
çk¤íký ðÄkhu Ãkze økÞwt. Äw{kzkLkku Ãkkh Lkrn. ykt¾ku ÷k÷ ÷k÷ nktz÷eLke fª{ík ftE Lk nkuíke Ãký íkuLkku MktçktÄ ©eS{nkhks MkkÚku
ÚkE økE. ÃkhMkuðku Úkðk ÷køÞku Ãký {nkhksu ½utMk W¼hkðk ËeÄe ÚkÞu÷ku íkuLke fª{ík níke. (ËtZkÔÞ ËuþLke ÷e÷k {ktÚke)
Lkrn. fzAku n÷kÔÞu hkÏÞku. síkLkçkk ¼UMkku {qfe ykðe økÞktLku • Ãkq. {nkhks©eyu fåA{kt økk{u økk{ rð[heLku ¼õíkkuLku
{nkhksLke Mkk{wt òuE çkkuÕÞkt “ðkn ! þwt ík{khe f¤k, su fk{ ¾qçk Mkw¾ku ykÃÞk
÷ku íku Mkkhe heíku ÃkwÁ Ãkkze Ëku Aku ¼økðkLk. íÞkhu {nkhks çkkuÕÞk Ãkq. {nkhks©e ¼qs ÃkÄkÞko íÞkhu yu ð¾íku MkËT. çkúñkLktË
“Mk]rüLkwt MksoLk fhðwt MkkÁt Ãký ík{khe yk ½UMk hktÄðe ykfhe.” Mðk{e, MkËTøkwÁ ©e ËuðkLktË Mðk{e, yðËkíkkLktË Mðk{e, rLk{koLkkLktË
síkLkçkkLku M{hý ÚkE ykÔÞwt fu {U ¼økðkLk ÃkkMku {khk MðkÚkoLkwt Mðk{e, íkÿqÃkkLktË Mðk{e, rLkËkuo»kkLktË Mðk{e, þwØkí{kLktË Mðk{e
fk{ fhkÔÞwt. íkuyku rË÷økeh ÚkE økÞk. {nkhksu fÌkwt : “síkLkçkk, íkÚkk Ãkk»koË ¼økwS, òuhkS íkÚkk ËuðkS ðøkuhu MkkÚku hnuíkk ¼qs{kt
ík{ku yu íkku y{Lku yk fk{ {kxu Lkk Ãkkzu÷e, Ãký y{kuyu ykøkún Ä.Äq. yk[kÞo ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks «Úk{ðkh ÃkÄkhíkk
fÞkuo yLku ík{u økÞk íku{kt ík{khku Ëku»k LkÚke.” nkuE MkíMktøkeyku{kt yÃkqðo WíMkkn níkku. fåA ËuþLkk ík{k{
“{nkhks, çkeswt íkku fktE Lknª Ãký yk nktz÷eLkwt hkÄu÷wt su nrh¼õíkku yu ð¾íku ¼qs þnuh{kt ËþoLku ykðu÷k yLku òýu MkkûkkíkT
fkuE ¾kþu íku yûkhÄk{{kt òþu íku Lk¬e ÚkE økÞwt” síkLkçkk çkkuÕÞkt. ©eS{nkhks ÃkÄkÞko nkuÞ yuðk ¼kðÚke {nkhks©eLkwt Mðkøkík
Úkk¤e{kt ½UMk ÃkehMkeLku {nkhksLku s{kzâk. ËqÄ, ËnªLke fhðk hkßÞLke ík{k{ rhÞkMkík ÷kðe çknw s ¼khu W{tøkÚke Mkk{iÞwt
íkktMk¤e ¼heLku {nkhksLku ½utMk íkÚkk ËqÄLkwt rþhk{ý fhkÔÞwt. fÞwO níkwt.
{nkhksu [¤w fhe rðËkÞ ÷eÄe, síkLkçkkyu {nkhksLku «u{¼he {nkhks©e Ëhhkus {kuxe Mk¼kyku ¼híkk MkËTøkwÁyku
rðËkÞ ykÃke. síkLkçkkyu ½UMk ¾kÄe yux÷e íkuLkku MðkË y÷kirff WÃkËuþLke ðkíkku fhe ÃkkuíkkLkk þwØ [krhºkLke AkÃk LkøkhðkMkeyku
níkku. yux÷e {eXkþ níke fu Lk ÃkqAku ðkík. {nkhksLkk Äk{{kt økÞk WÃkh Ãkkzíkk hkºku ðk®sºkku MkkÚku ¼sLkfeíkoLk Úkíkkt MkðkhLke Mk¼k
ÃkAe síkLkçkk íku nktz÷eLkk hkus ËþoLk fhu yLku øk¤øk¤k ÚkE òÞ. fhe MkíMktøkeykuLkk ½hu {nkhks©e ÃkÄhk{ýeyu ÃkÄkhíkk. fåA
ykrË yk[kÞo ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks yuf ð¾ík ËuþLkk ÷kufkuLke «kÚkoLkkÚke yk[kÞo©e fåALku økk{zu LkkLkk{kt LkkLkk
Vhíkk Vhíkk zktøkhðk ykÔÞk. zktøkhðkLkk MkíMktøkeykuyu {nkhksLkwt nrh¼õíkLku yktøkýu ÃkÄhk{ýeyu MktíkkuLke MkkÚku ÃkÄkhíkk. ykðe heíku
÷øk¼øk yuf {kMk fåA Ëuþ{kt hne nrh¼õíkkuLku yÃkqðo Mkw¾ níkk. Lku yuf fkuhu Sðwçkk, ÷kzwçkk Lku hksçkk ðøkuhu çkkEyku çkuXkt
ykÃku÷wt níkwt. (MkËT.çkúñkLktË Mðk{e SðLkËþoLk{ktÚke, Ãk]c-340) níkkt. íku ð¾íku {nkhksu MkkiLku fÌkwt, “nðu y{Lku hò ykÃkku, y{khu
• Ãkq.{nkhks©eLkwt {åAw fktXk ykrË økk{{kt rð[hý Äk{{kt òðwt Au.” íku Mkkt¼¤e MkkiLku {qAko ykðe økE Lku Mkðuoyu fÌkwt,
Ãkh{ f]Ãkk¤w Mkðkoðíkkhe ©e nrhLkk ÷kze÷k ykÃkýk ykrË “nu {nkhks ! y{Lku MkkÚku ÷ELku Äk{{kt òyku íkku Xef.” ÃkAe
yk[kÞo©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks©eLku n¤ðË, ÄúktøkÄúk, {åAw {nkhksu MkkiLku Äehs ËeÄe Lku Mk{òÔÞk Lku fÌkwt y{u su ÄkheLku
fktXkLkk nrh¼õíkkuyu «kÚkoLkk Ãkqðof fÌkwt su, {nkhks ! y{khk ykÔÞk níkk íku fk{ çkÄwt ÚkE hÌkwt Au. Lku {kuxk Äk{ çkktæÞkt, yk[kÞo
Ëuþ{kt ÃkÄkhku yLku ËþoLk ykÃkku.” fÞkO, Ëuð ÃkÄhkÔÞk, rþûkkÃkºke fhe íkÚkk {kuxk økútÚk fÞko Lku íku{kt
ÃkAe ¼õíkkuLke «kÚkoLkk MðefkheLku Ãkq. {nkhks©e n¤ðË sðk Mkki MkkiLkk Ä{o çkktÄe ËeÄk {kxu rþûkkÃkºke «{kýu ðíkoòu Lku yk
{kxu MkËT. W¥k{kLktË Mðk{e, ðkMkwËuðkLktË Mðk{e, rLkËkuo»kkLktË økkuÃkk¤kLktË Mðk{eLke yk¿kk{kt Mkki hnuòu.
Mðk{e, rLkÞ{kLktË Mðk{e, yðËkíkkLktË Mðk{e, rð¿kkLkkLktË Mðk{e, yksÚke íku y{khu Xufkýu Au Lku y{khe ðktMku fkuEyu þkuf
Lke÷ftXkLktË Mðk{e, þktíkkLktË çkúñ[khe íkÚkk økkuÃkk¤S ºkðkze ðøkuhu fhðku Lkrn, Lku fkuEyu ykí{½kík fhðku Lkrn. ykðe heíku ©enrhyu
Mktík nrh ¼õíkku MkkÚku ÷ELku [kÕÞk. Mktðík 1886Lkk suX MkwË Ëþ{ Lku rËLku {æÞkö Mk{u ËunkuíMkøko fÞkuo
{nkhks©e feíkoLk fhíkk. çkúñ[khe yrðLkkþkLktË íku ÷¾íkk, íku ð¾íku yLktíkfkuxe yûkh{wõíkku rð{kLkku ÷ELku ykÔÞk Lku Mkðuo MÚk¤u
økðiÞk rs»ýwËkMkS, LktËrfþkuhËkMkS, nrhf]»ýËkMkS ykrË Mkðuo íkus íkus AðkE hÌkwt Lku íku rð{kLk{kt çkuMkeLku {nkhks yûkhÄk{{kt
n{uþkt økkðýwt fhíkk. íku Mkðuo MkkÚku ÷ELku {w¤eÚke xefh ÚkE Mkuz÷k økÞk íku yûkh{wõíkkuyu íkÚkk yLktík Äk{Lkk {wõíkkuyu [tËLk Ãkw»ÃkkrËfu
ÃkÄkÞko. íÞkt ¼fíkkuLku ¾qçk Mk{køk{Lkwt Mkw¾ ykÃkeLku íÞktÚke Mktík-{tz¤u fheLku {nkhksLke Ãkqò fheLku [tËLkLkku ðhMkkË fÞkuO Lku {nkhksLku
Mkrník {nkhks©e fkUZ, økku¤e Lku fkuEçkk ykrË økk{ku{kt ÚkE n¤ðË Lkðhkðe, Äku¤wt ÄkuríkÞwt ÃknuhkðeLku h½wðehS {nkhksu Ãkqò fheLku
ÃkÄkÞko. (MkËT.©e íkÿqÃkkLktË Mðk{eLke ðkíkku, rð©k{-98) ykhíke WíkkheLku rð{kLk{kt çkuMkkÞko Lku íku rð{kLk h½wðehS {nkhks,
• ©enrhLkk ÃkkŠÚkð ËunLkwt rð{kLk yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks, yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks, økkuÃkk¤S {nkhks yLku ð]LËkðLkS
h½wðehS {nkhks ykrËyu WÃkkzâwt {nkhks yu [kh sýu WÃkkzâwt Lku yøkh[tËLk yLku fÃkqh ðøkuhuÚke
©eS{nkhks MðÄk{ òðk íkiÞkh ÚkÞk íÞkhu yuf rËðMku r[íkk h[eLku h½wðehS {nkhksu yÂøLk MktMfkh fÞkuo. (©enrh[rhºk
ËkËk ¾k[hLkk Ëhçkkh{kt ÷ªçkzk nuXu Mk¼k fheLku çkuXk níkk Lku ®[íkk{rý, ¼køk-h, ðkíkko - 317)
íku Mk¼k{kt hk{«íkkÃkS {nkhks, økku Ã kk¤S {nkhks, • ©enrhLke W¥khr¢Þk çktLku yk[kÞo©eyu Mkki MkkiLke heíku fhe
yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks, h½wðehS {nkhks, {wõíkkLktË Mðk{e, MkËTøkwÁ ©e çkúñkLktË Mðk{e yLku MkËTøkwÁ ©e rLkíÞkLktË
økkuÃkk¤kLktË Mðk{e, rLkíÞkLktË Mðk{e, þwf Mðk{e, ËkËku ¾k[h, Mðk{e yu çkLLku íkÚkk Ä.Äw. yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks©e yLku Ä.Äw.
Mkwhku ¾k[h íkÚkk Ãkk¤k r{ÞktS yLku híkLkS ykrËf Mkðuo çkuXk h½wðehS {nkhks©e ðøkuhuLku çkku÷kðe MkËTøkwÁ ©e økkuÃkk¤kLktË
Mðk{eyu ©eS{nkhksLke W¥khr¢Þk rð»kuLkku ÞkuøÞ rð[kh fhðk Mkt¼k¤ðkLkwt fne ËkËk¾k[hLkk Ãkxkhk{kt yu ÷u¾ {wfkÔÞku yLku ÃkAe
fÌkwt, Lku çkku÷kÔÞk íkuÚke Mknw ykÔÞk yLku ©e økkuÃkk¤kLktË Mðk{eLke yÞkuæÞk«MkkËS ßÞkhu y{ËkðkË ÃkÄkÞko íÞkhu íku{Lku ËkËk ¾k[hu
yk¿kk Mkkt¼¤e MkËTøkwÁ ©e rLkíÞkLktËMðk{e çkkuÕÞk fu, “{nkhksLke íku ÷u¾ MkkUÃÞku níkku.
W¥khr¢ÞkLkwt su ¾[o ykðu íku çkLLku yk[kÞuo Mkh¾wt ¼hðwt yLku çktLkuLkk • {q¤e {trËh {kxu MkwðkrMkLkeçkk íkÚkk MkwLktËkçkkLkwt {n¥ðLkwt
ËuþLkk nrh¼õíkku íkhVÚke su su WÃks ¼ux Mkk{økúe hkufz ðøkuhu ÞkuøkËkLk
su ftE ykðu íku íkuýu Mknw Mknwyu hk¾ðe.” íku Mkkt¼¤e MkËTøkwÁ©e MkËTøkwÁ ©e çkúñkLktË Mðk{e Ä.Äw. ykrË yk[kÞo©e
çkúñkLktË fnu fu, “Mðk{e ! yu Xef Lk fnuðkÞ ? yu{ LkÚke fhðwt. yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks MkkÚku y{ËkðkË{kt ykðe hÌkk. yuf
QÃks Ãký MkrnÞkhe yLku ¾[o Ãký MkrnÞkYt fhðwt.” íku Mkkt¼¤e Ënkzku yk[kÞo {nkhksu Mðk{eLku ©eS ð[LkLke ÞkËe ykÃke {q¤eLkwt
rLkíÞkLktË Mðk{e fnu fu, y{khu íku{ LkÚke fhðwt. y{khk ËuþLkkLku {trËh Ãkqýo fhðkLkwt fÌkwt, Mðk{eyu íku yk¿kk rþh [zkðe, çkesu s
y{u s{kzþwt yLku QÃks Ãký Mknw MknwLke Mknwyu ÷uðe ÃkAe yu rËðMku {q¤e sðkLkwt «Þký fhíkkt yk[kÞo {nkhks©eyu ÃkkuíkkLkk
Xhkð ©eøkkuÃkk¤kLktË Mðk{eyu {kLÞ hkÏÞku. MkËTøkwÁ çkúñkLktË Úkk¤Lke «MkkËe Mðk{eLku ykÃke yLku Mðk{e MkkÚku sLkkhk Mknw Mktíkku
Mðk{eyu ÃkkuíkkLkk ËuþLkku ÃktXku hk{«íkkÃk¼kELkk ðtzk{kt fÞkuo. yLku -Ãkk»koËkuLku {éÞk yLku ©e çkúñkLktË Mðk{eLku {¤eLku Vq÷Lkku {kuxku
rLkíÞkLktË Mðk{eyu ËkËk¾k[hLkk Ëhçkkh{kt fÞkuo níkku. nkh ÃknuhkÔÞku, ÃkAe Mðk{e {nkhks©eLku Ëtzðík fhe, LkhLkkhkÞý
W¥khr¢Þk çkkË çkLLku yk[kÞo©eLku Mkki MkkiLkk Ëuþ{kt sELku ËuðLkkt ËþoLk fhðk {trËh WÃkh økÞk yu ðkíkLke òý yÞkuæÞk«MkkËS
hnuðkLke yk¿kk økkuÃkk¤kLktË Mðk{eyu fhe yLku økZzkLke {nkhksLkkt ðnwS {nkhksLku Úkíkkt íkuýu Mðk{e©eLku Ãkk»koË {khVík
©eS«MkkËeLke ðMíkwyku ÃkwMíkfku ðøkuhu ÃkËkÚkkuoLkk Mkh¾k rnMMkk fnuhkÔÞwt fu, “©eS{nkhksLke yk¿kk «{kýu {q¤eLkwt {trËh Mkðo©u»X
(¼køk) Ãkkze [eXeyku Lkk¾e Mknw MknwLku fçkòu MkkuÃÞku. çkLkkðòu yLku yk MkkÚku {kuf÷u÷ ½huýkLke LkkLke Ãkuxe Au íku{ktÚke
• {q¤e {trËhLkku ÷u¾ ËkËk¾k[hu ©e yÞkuæÞk«MkkËS ½huýkt ðxkðe {trËhLkk WÃkÞkuøk{kt ÷uòu.”
{nkhksLku ykÃÞku ©e ðnwS {nkhks©eLkku {trËh «íÞuLkku ykøkún yLku ÃkkuíkkLkk
©enrh Äk{{kt økÞk ÃkAe ËkËk¾k[hu yLku {q¤S þuXu ykðe †e ÄLkLkkt ½huýk ðu[e ©eS{nkhksLke yk¿kkLkwt Ãkk÷Lk fhðwt ðøkuhu
{q¤e {trËhLkku ÷u¾ (ºkktçkkLku Ãkºku ÞkðíkT [tÿ Ëeðkfhki) níkku íku ÷kðe nfefík òýeLku Mðk{e çknw s hkS ÚkÞk. yLku ½huýkt ÃkkAkt
©e çkúñkLktË Mðk{eLku fÌkwt fu, “Mðk{e ! ©eS{nkhks AuÕ÷u {kuf÷kÔÞkt Ãkhtíkw ©e ðnwS {nkhksu íku Lkrn hk¾íkkt, Mðk{e©eLku
¼÷k{ý fhe økÞk Au fu, çkúñ{wrLkLku fnuòu fu, {q¤e {trËh sÕËe Lk Aqxfu íku MkkÚku ÷E sðk Vhs Ãkkze. {trËhLkku ºkktçkk ÃkíkhkLkku
ÃkqÁt fhu yLku yk ÷u¾ íku{Lku MkkutÃkòu” yu{ fnuíkk ©e økkuÃkk¤kLktË ÷u¾ yLku íkuLke nË-rËþkLkwt ðýoLk íkÚkk ËhçkkhLke Mkneðk¤ku
Mðk{eyu Ãký yuðk s ð[Lkku fneLku Mðk{eLkk nkÚk{kt {q¤e {trËhLkku fkøk¤Lkku (ðkzeLkku)÷u¾ su yuf fÃkzk{kt ðªxe ©eSyu ËkËk
÷u¾ MkktuÃÞku. Mðk{eyu ©eS{nkhksLke W¥khr¢Þk ÃkAe yu ÷u¾ ¾k[hLku ykÃku÷, íku s rMÚkrík{kt yk[kÞo {nkhksu Mðk{eLku MkkutÃÞku.
økZÃkwhÚke çkúñkLktË Mðk{eLku {q¤eyu {trËh fhðk {nkhksLke ¾k[h yLku çkkuxkËLkk ¼økk Ëkuþe, rþð÷k÷¼kE ykrË nrh¼õík
yk¿kkÚke ykððkLkwt níkwt. íÞkhu Ãkq. MkwðkrMkLkeçkkyu ÃkkuíkkLkk ÃkøkLkk ykÔÞk. MkËTøkwÁ ©e økkuÃkk¤kLktË Mðk{e, rLkíÞkLktË Mðk{e, rMkØkLktË
ÃknuhðkLkk [ktËeLkk çknw ¼khu íkkuzk yu ð¾íku ykÃku÷k Ãkhtíkw Mðk{e, yËT¼wíkkLktË Mðk{e ykrË ykÔÞk. yk ËuþLkk {kuxk Mktíkku
çkúñ{wrLkyu íku íkkuzk «MkkËeLkk òýeLku Mkk[ðe hk¾u÷k níkk íku ÞárÃk Mk.økw.©e {nkLkw¼kðkLktË Mðk{e, ykLktËkLktË Mðk{e, ¼q{kLktË
nk÷ {q¤e{kt Au. (çkúñ{wrLk SðLk ËþoLk, ÃkkLkk h99 Úke 30h) Mðk{e, MðYÃkkLktË Mðk{e, çkúñ[khe ðkMkwËuðkLktË Mðk{e, W¥k{kLktË
• {q¤e rþ¾hçkæÄ {trËh Ãkqýo Úkíkkt «ríkck Mðk{e, h½wLkkÚkkLktË Mðk{e, ykrË ½ýk MkkÄw yLku nrh¼õík ykÔÞk
Ãkh{ f]Ãkk¤w, ©enrhyu rð.Mkt.1879Lkk {nk MkwË Ãkkt[{Lkk níkk yLku Mk{iÞku çknw Mkkhku fhu÷ku.
hkus {q¤e{kt htøk{nku÷{kt MðnMíku hkÄkf]»ý-nrhf]»ý {nkhksLke
ÃkAe yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks Mkðo Mkt½Lku s÷uçke, {kuíkiÞk
«rík»Xk ykhíke fhu÷ níke... Lku Mkki «Úk{ Ëuð Mkuðk{kt ½u÷k òu»keLku
÷kzw, ½uçkh, {kunLkÚkk¤Lke Mkkhe hMkkuE fhkðeLku ÃktÂõík{kt ÃkehMkíkk
hkÏÞk níkk. {trËh Ãkqýo Úkíkkt íku {qŠíkykuLke «ríkck Ãkq. yÞkuæÞk«MkkËS
níkk. íku Mk{u yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks MkkÚku ©eS{nkhksLku
{nkhks, økkuÃkk¤kLktË Mðk{e íkÚkk çkúñ{wrLkyu {¤eLku ¾qçk s
ÃktÂõík{kt Vhíkk Ëu¾e {kuxeçkk íkÚkk ËkËk¾k[h ½ýku ykLktË ÃkkBÞkt
¼ÔÞíkkÚke fhe níke. {q¤e {trËh íkiÞkh Úkíkkt MkËTøkwÁ ©e çkúñkLktË
Mðk{eyu y{ËkðkË Ä.Äq. yk[kÞo {nkhks©eLku Ãkºk ÷¾e sýkðu÷ íku su{ økZÃkwh{kt rçkhksíkk níkk yLku su{ MktíkkuLku «u{Úke s{kzíkk
fu {qŠíkyku ÃkÄhkððk ÞkuøÞ {trËh íkiÞkh ÚkÞwt Au. {kxu þw¼ {wnqíko níkk íku{ ©eS{nkhksLku {q¤e{kt Ãký MktíkkuLku «u{u s{kzíkk òuE
Lk¬e fhe Ëuþkðh{kt ftfkuºkeyku ÷¾kðe {kuf÷e, ykÃk Ä{ofw¤ ËkËk¾k[h yLku {kuxeçkkLku yu{ ÚkÞwt su ©eS íkku «íÞûk Au. ÃkAe
Mkrník {q¤e ÃkÄkhku. íkuykuyu {nkhks ©e yÞkuæÞk«MkkËSLku «kÚkoLkk fhe fÌkwt su,
Ãkq. {nkhks ÃkÄkÞko yLku økZÃkwhÚke MkËT. økkuÃkk¤kLktË Mðk{e “çkeS hMkkuE, s÷uçke íkÚkk MkkxkLke ðøkuhuLke fhkðku yLku sux÷ku
ÃkÄkÞko yLku ¾qçk Äk{Äq{Ãkqðof rð.Mkt. 1888Lkk {nk MkwËe Ãkt[{e {k÷ òuEíkku nkuÞ íkuÚke çk{ýku fhkðku, fu{fu {Lku ©eS{nkhksu
(ðMktík Ãkt[{e)Lkk hkus rþ¾hçkØ {trËh{kt {qŠíkykuLke «ríkck fheLku MðÞt fÌkwt Au, {kxu çk{ýe hMkkuE fhkðku.”
¾qçk sÞsÞfkh fÞkuo. çkeS hMkkuE {kxu Mkkxk, s÷uçke, fhkÔÞk yLku ºkeS hMkkuE
• {q¤e {trËh{kt yÞkuæÞk«MkkËS MkkÚku rËÔÞMðYÃku ©enrh {kxu ½uçkh çkLkkÔÞk. ÃkAe [kuf ðå[u ÃktÂõík fhkðe yLku htøkku¤e
ÃkehMkíkk níkk Ãkwhkðe, fuéÞwt hkuÃkkðe, yøkhçk¥keLkk ÄqÃk fhkÔÞk. ÃktÂõík{kt MkkÄw
yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks {q¤eÃkwh{kt ðMktík Ãkt[{eLkk Mk{iÞk Ãkt[ðíko{kLkLkwt çkúñkLktË Mðk{eLkwt feíkoLk çkku÷u íku Mk{Þu yÞkuæÞk«MkkËS
WÃkh ÃkÄkÞko níkk. íku Mk{iÞu ËuþËuþLkk MkíMktøkeyku íkÚkk ÷û{eLkkhkÞý {nkhksu fuzçkktÄe yLku ©eS{nkhksu Ãký fuz çkktÄe ÃkehMkðk
ËuþLkk Mktík-nrh¼õíkku íkÚkk økZzkÚke ËkËk¾k[h yLku {kuxeçkk Ãký ÃkÄkÞko. íku òuE ËkËk¾k[h yLku {kuxeçkkLku MktþÞ níkku Lku rLkð]¥k
ykÔÞkt níkkt. íku{kt ËkËk¾k[hLkk Ëefhk çkkðk ¾k[h íkÚkk y{hk ÚkÞku. ÃkkuíkkLkk {Lk{kt yu{ hnuíkwt su {nkhks økZÃkwh {u÷eLku õÞktÞ
¾k[h, Lkkøk{k÷kLkk Ëefhk fktÚkz {k÷k. Mkwhk ¾k[hLkk Ëefhk LkkÚkk síkk LkÚke, yu{ níkwt íku {xe økÞwt yLku yu{ ÚkÞwt su ©eS{nkhks
MkðoÔÞkÃkf Au yLku sÞkt yu{ýu {trËh fÞko Au íÞkt íkku «íÞûk íÞkhu {kuxeçkk fnu : “¼÷u”ÃkAe ÃkkuíkkLke ÃkkMku [hýkh®ðË
Au yu{ ÚkÞwt. ÃktÂõík{kt Vhíkk yuðk ©enrh íku{Lku {kuxeçkkyu fÌkwt níkkt íku íkhík ykÃÞkt yLku fÌkwt fu, “Mkwhðk÷ ykrË ík{u økZzu ykðþku
su, “økZÃkwhLke su{ çku rËðMkLke hMkkuE yuf rËðMk{kt s{kzku íkku íÞkhu ykÃkeþ” ÃkAe fuþð«MkkËS{nkhks økZzu økÞk íÞkhu
hkS Úkkô.” yuðe heíku {kuxeçkkyu fÌkwt yux÷u çku rËðMkLke hMkkuE {kuxeçkk ÃkkMkuÚke «MkkËeLke ðMíkwyku ÷eÄe yLku Sðk ¾k[hLkk ½uhÚke
Mkkxk s÷uçke s{kze ËeÄkt. ÃkAe ºkeò rËðMkLke hMkkuE {kxu su yuf ò{ku, þu÷wt, ík÷ðkh yux÷e ðMíkw «MkkËeLke ÷kÔÞk. (yk
½uçkh çkLkkÔÞk níkk íku Ãký s{kze ËeÄkt yLku MkkÄwLku íkku s{kze «MkkËeLkk [hýko®ðË Ãkq. fuþð«MkkËS {nkhksu nk÷kh{kt Äqzfkux
[f[qh fÞko yLku yu{ ÚkÞwt su ykðwt íkku fkuE rËðMk s{kÞwt LkÚke. økk{{kt {trËh{kt ÃkÄhkÔÞkt Au íku{kt ½ýe ð¾ík íkus Lkef¤íkwt Lku
yk íkku yËT¼wík Ãkh[ku ÚkÞku. íkuLkk ËþoLk fhðk ½ýk nrh¼õíkku ykðíkk.)(MkËT. ©e íkÿqÃkkLktË
ÃkAe {nkhksLke Ãkqò fhðk MkkÁ ËkËk¾k[hu «kÚkoLkk fhe Mðk{eLke ðkíkku, rð©k{ - 3Ãk)
íÞkhu yÞkuæÞk«MkkËS çkkuÕÞk su, “ nðu íkku Ëuþ ðnu[u÷ Au íkku • Ãkq. {nkhks©eyu {q¤e WÃkh yríkf]Ãkk ðhMkkðe
fu{ fhþwt ?” yuf Mk{Þu ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks {q¤eÃkwh{kt
ËkËk¾k[h fnu : “ y{u íkku çkÒku Ëuþ{kt Aeyu. ßÞkhu rçkhks{kLk níkk. íku Mk{Þu íkuyku íÞkt çku {kMk hÌkk níkk. Ëuþ ËuþLkk
ðnU[ýe fhu÷ íku rËðMku {nkhks ÃkkMku y{kuyu {køku÷ Au íkuÚke nrh¼õíkku íkÚkk Mkðuo MkkÄw, çkúñ[kheLke Mk¼k ¼hkELku çkuXe níke
y{u Ãkqò fheyu íkuLkku ík{khu çkkÄ LkÚke yu{ fÌkwt.” yux÷u {nkhksu íÞkhu Mkðo MkkÄw, çkúñ[khe íkÚkk nrh¼õíkkuyu «kÚkoLkk fhe fÌkwt :
nk Ãkkze. “n{ýkt ynª hne MkðuoLku ËþoLk íkÚkk ðkíkkuLkwt Mkw¾ ykÃkku. ykðe
çkÃkkuh ÃkAe Mkktsu Mk¼k ÚkE íku Mk{Þu {nkhksLku þu÷wt, Ãkk½ze, ¼õíksLkkuLke «kÚkoLkkLku æÞkLk{kt ÷ELku Ãkq. ©e yÞkuæÞk«MkkËS
rfLk¾kçkLke zøk÷e yLku MkkuLkkLkku Ëkuhku ÃknuhkÔÞku. MkkÄw çkúñ[kheLku {nkhksu {q¤e WÃkh yrík {nuhçkkLk ÚkE ¾qçk f]Ãkk ð»kko fheLku
¾qçk Mkw¾ku ykÃÞkt Au su ‘Lk ¼qíkku Lk ¼rð»Þrík’ ÷k¼ {q¤e «ËuþLkk
ÄkuríkÞkt ykuZkzâkt. [tËLk, Ãkw»Ãku fhe Ãkqò fhe ÃkAe ykhíke Wíkkhe.
¼õíksLkkuLku {éÞku Au.” (MkËT.©eíkÿqÃkkLktË Mðk{eLke ðkíkku,
yuðe heíku íku{Lkk su {LkkuhÚk níkk íku Ãkqýo fÞko.
rð©k{ -1)
{kuxeçkkyu fÌkwt su, “yk fuþð«MkkËS {nkhksLke {khu Ãkqò
• Ãkq. {nkhks©eLke nkshe{kt MkËT. ©e çkúñkLktË{wrLkÞu
fhkððe Au.” fuþð«MkkËS {nkhks çkkuÕÞk su, “nwt {køkwt íku{
ËunkuíMkøko fÞkuo
{Lku ykÃkku íkku Ãkqò {kLke ÷Eþ.”
ykÃkýk ykrË økwÁ MkËT.©e çkúñkLktË Mðk{eyu MðÄk{
{kuxeçkkyu fÌkwt : ‘{køkku.’ íÞkhu fuþð«MkkËS {nkhks fnu :
sðkLke íkiÞkhe Ãkqðuo MðMÚk ÚkE ©enrhf]»ý {nkhksLku s¤ ÄhkðeLku
“ík{u Ãkqò fhku Aku íku [hýkh®ðË Lku {nkhksLkku Mkwhðk÷, þu÷wt, Ãkeðk {køÞwt yu «MkkËeLkwt s¤ÃkkLk fhe Mkðuo Mktíkku MkL{w¾ òuELku
Y{k÷Lku nkÚk{kt hk¾íkk íku Mkkuxe íkux÷e «MkkËeLke ðMíkw {Lku ykÃkku.” fnuðk ÷køÞk fu, “ßÞk ßÞkt ykÃkýk {tz¤Lkk MkkÄwyku Ëuþ{kt Vhðk
økÞk nkuÞ íÞkt íÞktÚke Mknw MktíkkuLku {q¤eyu íkuzkðe ÕÞku. íku{s Ãkk»koË økÞk ?” økwýkíkeíkkLktË Mðk{e fnu : “nk Mðk{e ” fne Ãkøku ÷køkíkkt
¼økwS Ÿx ÷ELku y{ËkðkË òÞ yLku Ä.Äw. yk[kÞo©e Mðk{eyu «MkkËeLke Äkçk¤e ykÃke. MktíkkuLke Mk¼k MkL{w¾ òuE
yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks©eLku íkÚkk yuf Ãkk»koË økZÃkwh sELku çkúñ{wrLkyu rLk»fw¤kLktË Mðk{eLku fÌkwt fu, “fåALkk hý{kt {khe MkkÚku
MkËTøkwÁ ©e økkuÃkk¤kLktË Mðk{e©eLku ynª íkuze ÷kðu íkuðk fkøk¤ku su Mktíkku níkk íku Mknwyu ykðe ÃknkuåÞk ?” yu Mkkt¼¤e íku Mkkiyu
÷¾e {kuf÷ku. WÃkh {wsçk fneLku ÃkkuíkkLku íku ©eS «MkkËeLkku rMkíkkh fÌkwt su, “Mðk{e ! y{ku Mkki ykÃk©eLke Mkuðk{kt nksh Aeyu. ftE
MkËTøkwÁ ©e ËuðkLktË Mðk{eLkk nkÚk{kt ykÃkeLku Ãkkuíku fÌkwt fu yksÚke yk¿kk nkuÞ íkku Vh{kðku.” ÃkAe Mðk{e©eyu WíkkhuÚke yk[kÞo
yk rMkíkkh nðu nwt ík{Lku MkkuÃkwt Awt. yLku ík{ku yk ©enrhf]»ý {nkhks©eLku íkuze ÷kððkLke yk¿kk fhe íkuÚke {nkhks©e Ãký Úkk¤
{nkhksLke {qŠík MkL{w¾ çkuMkeLku Ëhhkus [kh ÃkËku {nkhksLku økkE s{eLku Mðk{eLke ÃkkMku íkwhík s ÃkÄkÞko.
Mkt¼¤kðòu. ©eS{nkhks yk {qŠík{kt «økx rçkhksu Au... yu{ Mðk{e©eLku ÃkeX fwrûk ÃkkMku yuf LkkLke Vkuz÷e ÚkE níke. yLku
¼÷k{ý fheLku {qŠíkLku ËtzðíkT fhe Ãkøku ÷køke Mknw Mktíkku ðøkuhuLku íkuLke ÃkezkÚke þheh{kt Úkkuzku sðh Ãký níkku, íkuÚke Mðk{e©e ÃkkuíkkLkk
ßÞ Mðkr{LkkhkÞý Ÿ[u MkkËu fheLku þ]tøkkh ykhíkeLkkt ËþoLk fhe ykMkLku hnuíke Ãkizkykuðk¤e ÷kfzkLke {kuxe Ãkkx WÃkh íkrfÞk
ÃkkuíkkLku ykMkLku ÃkÄkÞko. ykuXeøký ËE yuf Ãkz¾u Mkqíkk níkk. yLku Mðk{e©eLke MkL{w¾
©eSLkk nsqhe Ãkk»koË ¼økwS ÃkkuíkkLkk {khðkze fk¤k Ÿx yk[kÞo {nkhks©e ¾whþe WÃkh rçkhkßÞk níkk. íku{s yLÞ Mktíkku
WÃkh Mðkh ÚkE Ãkºk ÷E y{ËkðkË ykÔÞk. Ä.Äw. yk[kÞo Ãkk»koËku ðøkuhu Mðk{e©eLkk ykMkLkLke ykMkÃkkMk ðªxkE ð¤e çkuXk
{nkhks©e yu Ãkºk ðkt[e íkwhík s {kuxuhk MkkÄw, çkúñ[khe, Ãkk»koËku níkk. yu Mk{Þu Mðk{e©e yk[kÞo {nkhks©e Mkk{e árü {ktze
nrh¼õíkku, ðøkuhuLke MkkÚku y{ËkðkËÚke {q¤eÃkwh ÃkÄkÞko. Mknw Mk¼kLku WÆuþeLku fnuðk ÷køÞk fu, “ßÞkhu nwt ðzíkk÷{kt {trËh
økZÃkwh Ãkºk ÷E òuhkS økÞk níkk. yríkð]rüLku ytøku fhkðíkku níkku, íÞkhu {trËhLku Vhíkku ÃkhÚkkh Ãkqhku ÚkÞku yLku WÃkhÚke
MkËTøkwÁ©e økkuÃkk¤kLktË Mðk{e©eLke þkherhf «f]rík yMðMÚk nkuðkÚke ½q{xe ð¤e hne íÞkhu ©eS{nkhks {Lku ÃkkuíkkLke MkkÚku ÷E økÞk
íkuyku {q¤e ykðe þõÞk Lknet Ãkhtíkw {nkLk ðihkøÞ {qŠík MkËTøkwÁ©e níkk. íkuðe s heíku nwt ßÞkhu sqLkkøkZLkwt {trËh [ýkðíkku níkku íÞkhu
rLk»fw¤kLktË Mðk{eLku Ãkºk ÷¾e ykÃke {q¤eÃkwh sðk yk¿kk fhe. Ãký ßÞkhu {trËh Vhíkku ÃkhÚkkh Ãkqhku ÚkÞku yLku WÃkhLke ½q{xeyku
yux÷u MkËTøkwÁ rLk»fw¤kLktË Mðk{e çkeò MkkÄwykuLke MkkÚku Ãkk»koË ð¤e hne íÞkhu {Lku ©eS{nkhksu íÞktÚke çkku÷kðe ÃkkuíkkLke ÃkkMku
òuhkS MkkÚku ðhMkíku ðhMkkËu {q¤e ykÔÞk yLku çkúñ{wrLkLku {¤eLku hkÏÞku níkku. yu s «{kýu yktne ({q¤e{kt) {trËhLkku ÃkhÚkkh Ãkqhku
MkËTøkwÁ ©e økkuÃkk¤kLktË Mðk{eLkk ‘sÞ Mðkr{LkkhkÞý’ fneLku Ãkºk ÚkE síkkt WÃkhLke ½q{xeyku ð¤kE hne Au, rþ¾hku Ãký ÚkE hÌkkt
ykÃÞku Ëuþ{kt Vhðk økÞu÷kt Mktík{tz¤ku Ãký Mk{k[kh Mkkt¼¤íkkt Au, {kxu sYh ©eS{nkhks {Lku Äk{{kt íkuze sþu íkku fkuEyu íku
íkwhík s \¤e{kt ykÔÞkt sqLkkøkZÚke Mk.økw.økwýkíkeíkkLktË Mðk{eyu ðkíkLkku þkuf fhðku Lknet.” yu{ fneLku Mðk{eyu MkðoLku MktÃk hk¾ðk
ykðeLku Mðk{eLku ËtzðíkT fÞko íÞkhu Mðk{e fnu : “òuøke ykðe ¼÷k{ý fhe íÞkt hks¼kuøkLke ykhíke Úkíkkt Mknwyu XkfkuhSLkk
ËþoLk fheLku “ðkMkwËuð nhu” fÞko. yu ð¾íku ©e ðkMkwËuðkLktËS rík÷f [ktË÷ku fhe. Ãkw»ÃkkuLkk ½ýk nkhku ftX{kt Ãknuhkðe MkËTøkwÁ ©e
çkúñ[khe ©enrhf]»ý {nkhks©eLkk Úkk¤Lke «MkkËe{ktÚke Mkkfh økwýkíkeíkkLktË Mðk{e íkÚkk ËuðkLktË Mðk{eyu ykhíke Wíkkhe yLku
Lkk¾e fZu÷wt ËqÄ yLku Ëk¤¼kík ðøkuhu ÷kÔÞk. Mðk{e©e yk[kÞo Mknwyu Mðk{e©eLku ËtzðíkT «ýk{ fÞko ÃkAe W¥k{ rð{kLk{kt
{nkhks©eLke nkshe{kt ÃkkuíkkLkk fkcLkk Ãk¥kh{kt íku ËqÄ yLku Úkkuzku ÃkÄhkðe WíMkð feíkoLkku fhíkk fhíkk ¼kuøkðíke LkËe{kt Ãkqðo rfLkkhu
¼kík Lk¾kðe ÃkkuíkkLkk nkÚkÚke ÃkkýeLkwt [kÃkðwt ¼he íku{kt {u¤ðe. ‘ßÞ {trËhÚke W¥kh rËþk{kt [tËLk fkcLke r[íkk{kt þhehu ½]íkLkwt ÷uÃkLk
½Lk~Þk{’ çkku÷eLku íku çkÄwt Ãke økÞk, ÃkAe [¤w fhe ÃkkuíkkLke LkkLke fhe íkw÷Mke, ÃkeÃk¤ku, Mkw¾zLkkt fkc, ©eV¤ ðøkuhu{kt ËunLkku yÂøLk
íkwtçkze{kt hnuíkk «MkkËe s¤Lkwt ÃkkLk fheLku íkrfÞu ykuXªøký ËELku MktMfkh fÞkuo íku ÃkAe ¼kuøkðíke øktøkk{kt yk[kÞo {nkhks©e íkÚkk
shk ykzu Ãkz¾u ÚkÞk. Mktík nrh¼õíkkuyu MLkkLk fÞwO. (çkúñkLktË SðLk, ÃkkLkk 3Ãk4-Ãk-6)
ÃkAe Mðk{eyu Mkðuo Mk¼kLku Lk{Mfkh fheLku ÄqLÞ fhðkLke • Ãkq. {nkhks©e ð¾íkrMktnLku ðh ykÃke ytíku ©enrh MkkÚku
yk¿kk fhe Ãkkuíku ÃkÈkMkLk ðk¤e ©eS{nkhksLke {qŠík MkL{w¾ íkuzðk ykÔÞk
yrLk{u»k árü hk¾e, s{ýk fh{kt {k¤k hk¾e, ftXMÚkkLk{kt {q¤e {trËh{kt çkúñkLktË Mðk{e {trËh fhkðíkk níkk. yuf
‘Mðkr{LkkhkÞý’ {nk{tºkLkku òÃk sÃke, ¼sLk fhðk ÷køÞk, ð¾ík Mk¼k ¼hkELku çkuXe níke íku Mk{u Mkðuo økhkrMkÞk Ëhçkkhku
íkux÷k{kt íkku ykuhzk{kt {nk þík¤ þkLík íkus AðkE síkkt ykðeLku ykøk¤ çkuXk. íÞkt h½k¼kEyu çkúñ{wrLkLku fÌkwt su, “Ëhçkkh
ËuËeÃÞ{kLk ÚkÞwt. {trËh{kt rþ¾hku WÃkh Ãký ytíkrhûk{kt yLktík hk{k¼kELku Ëefhk LkÚke; íku ík{ku {nkhksLku «kÚkoLkk fhe ðh ykÃkku
{wõíkkuLkkt rð{kLkku AðkE hÌkkt, yu Mk{Þu Mðk{e©e WÃkh rËÔÞ [tËLk íkku ÚkkÞ.”
Ãkw»ÃkkuLke ð]rü ÚkE íÞkhu Mðk{e©eyu ÃkkuíkkLkk çkLLku nkÚk òuze MkkiLku çkúñkLktË Mðk{eyu fÌkwt su, “çku Ëefhk Úkþu” yuðku ðh ykÃÞku
Ÿ[u Mðhu ‘sÞ Mðkr{LkkhkÞý’ fÞkO. yLku íkwhík s ©eS{nkhks ÃkAe «Úk{ ð¾ík®MknS yLku çkeò MkhíkkLk®MknS yu{ çku Ëefhk
yLktík {wõíkku MkkÚku Mðk{e©eLku Äk{{kt íkuze sðk ÃkÄkÞko yuðkt MkkiLku ÚkÞk. ð¾ík®MknS íkku ðkMkwËuðkLktË Mðk{e ÃkkMku Mk{køk{ {kxu
rËÔÞ íkuòu{Þ ËþoLk ÚkÞkt. íku ð¾íku MkËTøkwÁ ©e çkúñkLktË Mðk{eLkk ykðíkk yLku ðkíkw Mkkt¼¤íkk. Mðk{eyu ðkík fheLku fÌkwt su, ík{ku
{w¾kh®ðË{ktÚke íkuòu{Þ rËÔÞ yËT¼wík {qŠík Lkef¤e íkuLku h½whkòLkku yðíkkh Aku. ík{kuLku «økxLke WÃkkMkLkk Lk níke {kxu ík{khu
©eS{nkhksu ÷ELku (ÃkkuíkkLke ytf{kt ÃkÄhkðe) ÃkkuíkkLkk rËÔÞ ykx÷k sL{ ÷uðk Ãkzâk. íkku nðu «økxLke WÃkkMkLkk fhe Mkðuo
rð{kLk{kt rçkhkS sÞ sÞLkk LkkËku MkkÚku MkËTøkwÁ ©e çkúñkLktË XufkýuÚke ðkMkLkk íkkuze ¼økðkLk MkkÚku òuzkyku. ðkMkwËuðkLktË Mðk{eyu
Mðk{eLku ÃkkuíkkLkk rËÔÞ yûkhÄk{{kt íkuze økÞk. ð¾íkrMktnSLku Ãkqðo sL{Lkwt ¿kkLk fhkÔÞwt-fux÷ef ðkh hkò ÚkÞk,
ÃkAe Mðk{e©eLkk Ãkt[¼íqkLkk ËunLku MLkkLk fhkðe ¼økðkt ð†ku fux÷ef ðkh hkòLkk Mkw¾ ¼kuøkÔÞkt †eykuLkkt Mkw¾ ¼kuøkÔÞkt,
Äkhý fhkðe, Mðk{e©eyu ÃkkuíkkLkk MðnMíku çkktÄu÷ku {kuxku Y{k÷ ËefhkLkkt Mkw¾ ¼kuøkÔÞkt íku Ëu¾kzâwt yuðk Mkw¾ Ëw:¾ Lkshu òuE íkuyku
(Ãkk½) yuf ¾ªxe WÃkh h¾kðu÷ níkku íku {Míkfu Ähkðe [tËLk [[eo ftxk¤e økÞk yLku Mðk{eLku «kÚkoLkk fhe su, “nu Mðk{e ! ykðkt
Ëw:¾ íkku ½ýe ðkh ¼kuøkÔÞkt Au, {kxu yu Ëw:¾Úke {wõík Úkðwt ½ýwt • ©eS{nkhks MkkÚku økZÃkwhÚke {q¤eÃkwh rð[hý
MkkÁt. íkuÚke ík{khku Mk{køk{ {køkwt Awt. ík{khk Mk{køk{u fhe ËunLku økZÃkwhÚke yuf Mk{Þu {nkhks rþÞkýe ykÔÞk íÞkt nrh¼õíkku
rð»ku ynT{ çkwÂØ, hksLku rð»ku {{íð çkwÂØ Au íkuLkku íÞkøk fhkðe ©enrhLku ykðíkk òuE Mkk{k økÞk. íku{kt rþðhk{ ¼è, íku{Lkk Ãkwºk
{Lku MktíkLkku Mk{køk{ fkÞ{ ÚkkÞ, suýu fhe ykí{k-Ãkh{kí{kLkwt ¿kkLk {kuhkhS, hk{[tÿ ¼è, rðê÷S Ãktzâk, ÃkwÁ»kku¥k{ Ãktzâk, Ëðu
ÚkkÞ yuðe f]Ãkk fhku.” LkkLkS, Ëðu «¼wS, fÕÞkýS ÃkkXf ykrË rð« íkÚkk økhkrMkÞk
yu{ fne rËLk-«ríkrËLk Mk{køk{ fhíkk yLku ðtzkLke s{eLk ÃkÚkk¼kE, ðrýf ¼e{k ðkuhk, YÃkk ðkuhk, {w÷S ðkuhk, {u½S hkò
íkÚkk ¾kíkhe {trËh{kt ykÃke. íÞkhu yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksu ðh Ãkxu÷, {u½k Ãkxu÷, zkuMkk Ãkxu÷, h½w¼kE ËuÃkk¤k, híkLkk ¼økík,
ykÃÞku su, “ð¾ík®MknS ! ík{Lku nwt íkuzðk ykðeþ.” {hýLku [kh ðMíkk ¼økík, {eXku MkE (ËhS), hkò¼kE ykrË nrh¼õík íku
{kMk çkkfe hÌkk íÞkhu yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksu ykðe hkò ©eS{nkhksLku ðksíku-økksíku rþÞkýe{kt ÃkÄhkðíkk nðk. MkkÄw,
ð¾ík®MknSLku fÌkwt : “ík{khu [kh {kMkLkwt ykÞw»Þ çkkfe Au. [kh Ãkk»koËkuLku Wíkkhku fhkðíkk nðk. ©enrh MkkÚku {wõíkkLktË Mðk{e,
{kMk Ãkhk Úkþu yux÷u ©eS{nkhks MkkÚku nwt íkuzðk ykðeþ.”yu{ çkúñkLktË Mðk{e ykrË Ãkkt[Mkku Ãkh{ntMk Lku hk{«íkkÃk¼kE,
fne yá~Þ ÚkE økÞk. ßÞkhu [kh {kMk{kt [kh rËðMk çkkfe hÌkk EåAkhk{¼kE, LktËhk{¼kE, Xkfkuhhk{, økkuÃkk¤S, çkrÿLkkÚkS,
íÞkhu ykðeLku fÌkwt : “Ãkhðkhðwt nkuÞ Lku ËkLkÃkwÛÞ fhðwt nkuÞ íkku Mkeíkkhk{, ð]LÿkðLkS, yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks, h½wðehS
fhe ÷ku.” {nkhks ykrË Ä{ofw¤, ËkËk ¾k[h, Mkwhk ¾k[h, Mkku{÷k ¾k[h,
{kíkhk ÄkÄ÷, {k{iÞk Ãkxøkh, Lkkøk{k÷k, Lkkò òurøkÞk, ¼økwS,
íÞkhu çkúkñýLke [kuhkMke fhe {trËh{kt hMkkuE ËE MkkÄwLku
híkLkS, ®{ÞkS, f{w, òuhkS ykrË Ãkk»koËku íkuýu Mkrník MkkiLku
ÄkuríkÞk ykuZkze, XkfkuhSLku Úkk¤ íkÚkk ð†-½huýkt [zkÔÞkt. çkúkñýLku
Wíkkhku fhkðe þehk-ÃkqheLke hMkkuE fhkðe MkðoLku s{kzâk.
çku çku nòh YrÃkÞk Ërûkýk ykÃke. yü {nkËkLk ykÃke Mkðo MkkÄwLku
íÞktÚke ©enrh íkkðe, Ëuðr¤Þk, ¼kÚkrhÞk, ¼zðkýk,
çkku÷kðe Ãkøku ÷køke fÌkwt su, “{khku yÃkhkÄ nkuÞ íku {kV fhòu.”
íkh{rýÞk, ÷¾íkh, ðýk, ¼ÿuþe, ðZðký, ¾uhk¤e, ÷e{÷e ÚkE
yuðe heíku rðLkÞ Mkrník «kÚkoLkk fhe. [kuÚkk rËðMku ©eS{nkhks
{q¤e ÃkÄkÞko. (MkËT. ©e íkÿqÃkkLktË Mðk{eLke ðkíkku rð©k{-39, 40,
yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks MkkÚku rð{kLk ÷E íku{Lku íkuzðk ykÔÞk.
41, 42, 43, 44, 45, 46, 47)
MkkÚku yLktík {wõík ykÔÞk, íku fux÷kf {kýMkku Ëu¾íkk nðk. fux÷ef ykðe s heíku çkeSðkh økZÃkwhÚke rþÞkýe, íkkðe, Ëuðr¤Þk,
çkkEyku òuELku fnu : ‘ynku, ¼økðkLk{kt íkku yLktík [{ífkh Au {rAÞkð, ÚkE ËtZkÔÞ Ëuþ{kt ©enrh MkkÚku Ä{ofw¤Lkwt rð[hý níkwt.
s, yuðe heíku ½ýk {kýMkkuyu òuÞk. ykðe heíku {q¤eÃkwh{kt hkòLku íkÚkk fh{z økk{u rËðk¤e WÃkh yÒkfqxkuíMkð níkku íÞkhu Ãký ©enrh
©eS{nkhks Äk{{kt ÷E síkk nðk. yk ðkík {U Lkshu òuÞu÷ MkkÚku Ä{ofw¤ ÃkrhðkhLkk çkÄk MkkÚku níkk. Lku íÞktÚke ftÚkkrhÞk ðøkuhu
Au.(MkËT.©e íkÿqÃkkLktË Mðk{eLke ðkíkku, rð©k{ - hÃk) økk{ku{kt rð[hý fhu÷wt níkwt.
• Ãkq. {nkhks©eyu {q¤e{kt økýÃkrík ÃkqsLk fhkÔÞwt {kuhkhS fnu : “nk, {nkhks ! ”
yuf Mk{u {q¤eÃkwh{kt Ãkq. {nkhks©e ½ýwt hkufkÞk níkk yLku íku Mk{u Mkðuo MkkÄw íkÚkk nrh¼õíkku {¤e ËþoLk fhðk ykÔÞk.
¼õíksLkkuLku ¾qçk fÚkk-ðkíkkoLkwt Mkw¾ ykÃku÷wt. Ãkq. {nkhks©e fnu {kuhkhkS økkuh, n¤ðËLkk þwf÷ ÃkwÁ»kku¥k{, þwf÷ {kÄðS, ÔÞkMk
“økýÃkrík [kuÚk ykðu Au íkku økýÃkrík fhðk òuEþu íku fkuý fhþu?” Lkkøkuïh yu Mkðuo ðuË {tºk çkku÷íkk nðk. íku Mk{u ðktxkðËhLkk MkkuLke
rLkËkuo»kkLktË Mðk{eyu fÌkwt su, “Ãkeíkkçkth Mkwíkkh íkÚkk {nkËuð, Mkwíkkh nrh¼kE íkÚkk ÷kÄk X¬h yu{Lku MktfÕÃk ÚkÞku su,
rLk»fk{kLktË çkúñ[khe yu{ çkLLku ÚkE økýÃkrík fhþu.” yk[kÞo©eyu ‘yk ÃkwÁ»kku¥k{ LkkhkÞýLkk Ãkwºk ÚkE økýÃkríkLkwt ÃkqsLk þwt fkhýÚke
Ãkeíkktçkh Mkwíkkh íkÚkk rLk»fk{kLktË çkúñ[khe yu çkLLkuLku çkku÷kðe fhíkk nþu ?’
ÃkqAâwt; “ík{u økýÃkrík fhþku ?” yk{ rð[kh fhu Au. íku Mk{u íkusLkku Mk{qn Ëu¾kÞku yLku íku
çkLLku fnu; “{nkhks ! økýÃkrík y{u fÞko LkÚke Ãký ykÃk {æÞu ©eSLke {qŠík íkÚkk økýÃkrík Ëu¾kÞk. økýÃkríkLke Ãkqò fhe
fnku íkku fheyu.”
÷kzwLkk Lkiðuã fhe. ykhíke Wíkkhe. Mkðo çkkE - ¼kELku Ãký íkusLkku
{nkhks fnu : “fhku, ykðzþu.”
Mk{qn Ëu¾kÞku yLku íku íkusLku rð»ku ©eS{nkhksLke {qŠíkLkkt ËþoLk
yu{ fne {kxeLkwt økkzwt {tøkkðe ykÃÞwt. Ãkeíkktçkh Mkwíkkh yLku
ÚkÞkt. MkðoLkku MktþÞ {xe økÞku yLku yu{ òÛÞwt su, “©eS{nkhksu
çkúñ[kheyu hkík{kt økýÃkrík htøke, ºkesLku rËðMku íkiÞkh fÞko. [kuÚkLku
rþûkkÃkºke{kt ÷ÏÞwt Au íku{kt MktþÞ fhðk òuøk ykÃkýu LkÚke.”
rËðMku Mkðkh{kt økýÃkrík òuE {nkhks fnu : “çknw Mkkhk ÚkÞk
Au.” yu{ fne ÃkeíkktçkhLku Úkk¤ ykÃÞku yLku çkúñ[kheLku “òu MktþÞ fheyu íkku çkúñkLke ÃkuXu {kun Ãkk{eyu, {kxu su{
©eS{nkhksLkku Úkk¤ ykÃÞku yLku fÌkwt : “yk çkúñ[khe çknw s ©eS{nkhksu fÌkwt Au íku Xef Au.” yu{ MkkiLku rLkùÞ ÚkÞku. yuðe
çkwÂØþk¤e Au.” heíku Ãkqò fheLku Mkki rð«Lku Ërûkýk ykÃke {nkhks s{ðk ÃkÄkÞko.
f÷k ¼økík fnu : “{nkhks ! yu íkku ©eS{nkhksLke yLku Mkki Mktíkku Lku nrh¼õíkku {kxu Ãký ‘nhu’ ÚkÞk.
{qŠíkyku Ãký fhu Au.” MkktsLku Mk{u Mk¼k ÚkE. yk[kÞo {nkhks©e Mk¼k{kt økkËe-
ÃkAe yk[kÞo©e fnu : “fhu÷e {qŠík nkuÞ íkku ÷kðku.” yux÷u íkrfÞu rçkhks{kLk ÚkÞk yLku MkkÄw feíkoLk çkku÷íkk níkk. Mk¼k{kt Mkðuo
íkiÞkh {qŠík ÷kðe ykÃke. yk[kÞo©e òuELku çknw «MkÒk ÚkÞk yLku nrh ¼õíkku çkuXk níkk.
fÌkwt : “{qŠík fhíkk hnuòu íkku nkÚk hnuþu.” feíkoLk çkku÷e hÌkk ÃkAe nrh¼kE Mkwíkkhu «&™ ÃkqAâku :
[kuÚkLku rËðMku {æÞknTLku n¤ðËðk¤k økkuh {kuhkhS økýÃkrík “{nkhks ! økýÃkrík ÃkqsðkLkku þku nuíkw ?”
ÃkqsðkLkku Mkk{kLk ÷kÔÞk. íÞkhu yk[kÞo©e fnu : “økýÃkrík íkku ©ef]»ýLkku yðíkkh Au
©e yÞkuæÞk«MkkËS fnu : “ ÃkqsLk fhðwt Au ?” íku ðúíkhks{kt fÌkwt Au. ©e f]»ý¼økðkLku ÞwrÄch hkòLku íku{Lkku
yk[kÞo©e fnu : “økýÃkríkLku çkuMkðk {kxu rMktnkMkLk yLku {rn{k ½ýku fÌkku Au. ð¤e ©eS{nkhksLke Ãký yk¿kk Au {kxu
{tzÃk çkLkkÔÞku Au ?” ÃkqsLk fhðwt, íkku yu{kt ftE MktþÞ hk¾ðk suðwt LkÚke.”
©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLku íkku ynkurLkþ ©eS{nkhks íku Mk{u MkwMkðkðLkk rð¼kS, zkuMkkS, ð¾ík®MknS íkÚkk
ÃkkMku Lku ÃkkMku hnu Au íkuyku ©e íkusLkk Mk{qn{kt ºkýu yðMÚkk{kt íkkðeLkk y¾k¼kE ykrËLku yu{ {Lk{kt ÚkÞwt su, yk Mkkûkkík
©eS{nkhksLku Ëu¾u Au íkuðk Mk{Úko Au. íku su fnu íku Xef s nkuÞ ÃkwÁ»kku¥k{Lkk WÃkkMkf Au. ð¤e íku{Lkk Ãkwºk Au íku yu{Lku þk {kxu
yu{ òýßÞku. yk ðkík y{u Lkshu òuE íku ÷¾e Au. (MkËT.©e íkÃkoý fhðwt Ãkzíkwt nþu ?” íku Mk{u Ér»kLku {æÞu ©eS{nkhksLke
íkÿqÃkkLktË Mðk{eLke ðkíkku, rð©k{-64) {qŠík òuíkk níkk. {kuxk {kuxk hkòyku ÚkE økÞk íkuykuLku òuíkk níkk.
• Ãkq. {nkhks©eyu {q¤e{kt íkÃkoý fÞwO Lku rËÔÞ ËþoLk íku Mk{u økhkrMkÞkyku ykðu÷ íku{Lku ÚkÞwt su yksu ©e
çkkE ¼kE ¼õíkkuLku ÚkÞk Lku 10Ãk sLkkuE Ãknuhe yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLkk ËþoLku ykÔÞk íku{kt ykÃkýLku ½ýku
yuf ð»kuo {q¤eÃkwh{kt ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks ÷nkðku {éÞku. ykðk Mk{Úko Ér»kyku ÃkqðuoLkk hkò {Lkw, ËþhÚk,
sL{kü{eLkk Mk{iÞk WÃkh ÃkÄkÞko níkk. ½ýk nrh¼õíkku Ãký ykÔÞk
{ktÄkíkk, ytçkhe»k, sÞtík Lku sËw, nrhùtÿ yuðk ½ýk hkòykuLku
níkk. Mk{iÞku Mkkhku ÚkÞku níkku. s÷uçke íkÚkk {kuíkiÞk ÷kzwLke hMkkuE
Ér»k íku Mkðuo íkÚkk íkÃkoýLkku Mk{ku Lku ÃkwÁ»kku¥k{ LkkhkÞýLkk Ãkwºk su
Úkíke níke. ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks ÃktÂõík{kt ÃkehMke MkðoLku
©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks íku{Lkk Mktøku fhe MkðuoLkk ËþoLk ÚkÞkt
s{kzíkk yLku nrh¼õíkkuLku Mkw¾ ykÃkíkk níkk. rLkíÞu LkðeLk feíkoLk
yLku yu{ {kLkíkk níkk su yk{Lkku {rn{k íkku yÃkkh Au.
økkíkk-økðzkðíkk níkk yu yrðLkkþkLktË ÃkkMku ÷¾kðíkk níkk. íku Mk{u
ðMkíkzeLkk ºkðkzeLkk økkuÃkk¤S íkÚkk n¤ðËLkk ðuËktíke {kuhkhS Mkðuo íkÃkoý fhe sLkkuE Ãknuhíkk níkk íku{kt fux÷kfu MkkuLkkLke,
yk[kÞo©e ÃkkMku ykÔÞk yLku {nkhksLku fÌkwt : “ynª Mkðuo YÃkkLke ðøkuhu Ãknuhkðe Ãkqò fhe níke. ÃkAe Mkðuo MkkÄw çkúñ[khe,
nrh¼õíkkuLku çknw ¼kð Au. íkku ykÃk ynª hnku yLku sLkkuE çkË÷kðku nrh¼õík, ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLke «MkkËe fhkðe Mkki
yu{ fne {nkhksLku hkuõÞk.” Ãknuhíkk níkk. Mkðuo çkúkñýLku Ërûkýk ykÃkíkk níkk. s{ðkLkwt çkLkkðe
¼kËhðk MkwË çkesLku rËðMku nMík Lkûkºk Au. íku rËðMku ºkðkze MkkÄw çkúñ[kheLku s{kzíkk níkk. Mkðuo çkúkñýku ðuË {tºk Wå[khý
økkuÃkk÷S, rËLkfh ðuËktíke, {kuhkhS yk[kÞo, suXk ÔÞkMk, {tAkhk{ fhíkk níkk.
søkLLkkÚk, ÄúktøkÄúkLkk ykuÍk ¼økðkLk¼kE, ykuÍk suXk¼kE, yk[kÞo {nkhks©e {trËh{kt ykÔÞk yLku Mkktsu Mk¼k ÚkE
n¤ðËLkk {fLkS Ëðu, Lkh¼uhk{ ðiã ykrË rð« ykÔÞk níkk. íku Mk{u Mkðuo MkktÏÞkuøke çkkEykuyu «kÚkoLkk fhe n¤ðËLkk hýAkuz
Mkðuo Mktík, çkúñ[khe fuþðkLktË, þkLíkkLktË Mðk{e, ÷û{eLkkhkÞýkLktË {nuíkkLku yk[kÞo©e ÃkkMku {kufÕÞk íku{ýu yk[kÞo©eLku fÌkwt su, “yk
çkúñ[khe, søkLLkkÚkkLktË çkúñ[khe, fÁýkLktË çkúñ[khe ykrË çkkEykuLku ykÃkLku sLkkuE Ãknuhkððe Au íkku ykÃk ÷e{zk ÃkkMku
çkúñ[khe íkÚkk nrh¼õíkku Mkrník yk[kÞo {nkhks©e LkËe Ãkh ykðku.”
MLkkLk fhðk síkk níkk. LkËe{kt çkuMke Ãknu÷kt MLkkLk rðrÄ fhe, Ér»kLku [kuf{kt Aºke Au íku Mk{eÃku «MkkËeLkk ÷e{zk ík¤u ¾whþe Lkk¾e
Ãkkx÷k WÃkh MÚkkÃkLk fhe Ë¼oLku sð-ík÷ ÷ELku ¼qr{ þwÂØ fheLku ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks rçkhks{kLk ÚkÞk yLku çkkEyku
ÃkAe íkÃkoý fÞwO. sLkkuE ÷kðíkkt òÞ yLku hýAkuz {nuíkk yk[kÞo©eLku Ãknuhkðíkk
òÞ. yuðe heíku yufMkku Ãkkt[ sLkkuE Ãknuhkðe, MkðoLkk {LkkuhÚk Ãkqýo yu{ ¾qçk htøk yLku økw÷k÷Lke Äq{ {[kðe. ÃkAe yÞkuæÞk«MkkËS
fÞkO. ÃkAe ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks Mk¼k{kt ÃkÄkÞko òýe feíkoLk çkku÷u yLku çkeò Íe÷u ÃkAe {nkhks Lknkðk ÃkÄkÞko yLku
hýAkuz {nuíkkyu çkkEyku ykøk¤ ðkík fhe su rð¼kS sLkkuE Mkki nrh¼õíkku íkÚkk MkkÄw s{ðk økÞk. MkktsLku Mk{Þu Mk¼k ÚkE.
Ãknuhkððk økÞk íÞkhu Ãkqðuo fÌkwt, yu{ ËþoLk ÚkÞwt níkwt. íku ðkík Mkkt¼¤e Ëhçkkh MkíkkSyu YÃkkLkk f{kz hkÄkf]»ýËuðLku yÃkoý fÞkO. {qŠíkLku
çkkEykuLku yu{ ÚkÞwt su y{kuLku yuðk ËþoLk þe heíku ÚkkÞ íku ðkík MkkuLkkLke Wíkhe hkrÄfkSLku yLku ¼Âõík {kíkkLku sð{k¤k Ãknuhkðe.
hýAkuz {nuíkkLku fhe. yk[kÞo {nkhks yLku Ä{ofw¤Lke Ãkqò fhe MkkÄw çkúñ[khe íkÚkk
íku ¼õíku yk[kÞo {nkhks©eLku yk ðkík fhe yLku çkkEykuLku Ãkk»koËLku ÄkuríkÞkt ykuZkzâkt. ÃkAe feíkoLk økkðk {ktzâk Lku feíkoLkLke
Ãký íkuðk ËþoLk fhðkLkku MktfÕÃk Au yu{ fÌkwt. íku Mk{u Mk¼k{kt Äq{ {[e hne.
©eS{nkhks íkÚkk ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks rðhks{kLk ÚkÞk Ëhçkkh MkíkkSLkku nsqhe ðþhk{ ¾ðkMk {ktËku Ãkzâku fkh{wf
Au yLku MktíkkuLke Mk¼k ¼hkELku çkuXe Au íku Mk{u yXâkMke nòh (fk¤{w¾) nkÚk Äkuýwt yLku Lkkze íkqxe òÞ yuðku çknwt {ktËku ÚkÞku.
(88000) Ér»k Lku ÃkqðoLkk {wrLk íkÚkk íkLkw hkò, nrhùtÿ hkò ykrË yux÷u ðtzk{kt ÷E økÞk. íku ðkík fkuEyu ykðe yk[kÞo©eLku fhe
½ýk hkòyku Ãkqò fhu Au íkuðkt rËÔÞ ËþoLk Mkðuo çkkEykuLku ÚkÞkt su ËhçkkhLkku nsqhe ðþhk{ çknw {ktËku ÚkEøkÞku Au. íku Ëun hnu
suÚke íkuykuLkk {Lk{kt yu{ ÚkÞwt su ¼õík fnuíkk níkk íku{ ÚkÞwt yLku íku{ LkÚke {kxu ík{ku ËþoLk ykÃkku íkku Xef.
Mkðuo ykùÞo ÃkkBÞk. hýAkuz¼õíkLku íkuzkðe fÌkwt fu Mkðuoyu yu{ òÛÞwt yk[kÞo©e fnu : “ÕÞku, sEyu.” yu{ fne [kÕÞk íku ðtzkLku
su yk yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks {éÞk íku ©eSLkk ËþoLk íkwÕÞ Ëhðksu ÃknkuåÞk yLku {kýMk Mkk{ku {éÞku yLku fÌkwt : “ðþhk{u
ËþoLk ÚkÞkt yu{ {kLkíkk níkk. yk ðkík y{u Lkshu òuE Au íku ÷¾e Ëun {u÷e ËeÄku.” {nkhks fnu : “{kýMkLku fku÷uhk ÚkkÞ íkku íkhík
Au. (MkËT.©e íkÿqÃkkLktË Mðk{eLke ðkíkku, rð©k{-6Ãk) {hu Lknª. {kxu [k÷ku.” yu{ fne íkuLke ÃkkMku ykÔÞk.
• Ãkq. {nkhks©eyu {q¤e{kt ðþhk{ ¾ðkMkLku SðíkËkLk y¼zkÞu÷ su níkk íku fnu ) “Auxk hnuòu, Lkrníkh y¼zkþku.”
ykÃÞwt {nkhksu ÃkkMku ykðe Lkkze òuE fÌkwt ) “ðþhk{ ! ” yu{
{q¤e{kt Ãkt[{eLke Mkðkh{kt ©eyÞkuæÞk«MkkË {nkhksu ðMktík fne MkkË fÞkuo yux÷u ðþhk{u ykt¾ W½kze {nkhks fnu : “ykLku
ðÄkððk {kuhkhSLku fÌkwt; “htøk h{ðku Au.” yu{ ðkík fheLku {kxu Ënet {tøkkðku, økh{e ÚkE Au.” Ënª {tøkkðe ÃkkuíkkLkk nkÚku íkuLkk
{kr¤ÞkLkk {kuzS ËhçkkhLku fÌkwt : “ynet ykðku.”yk[kÞo©e {kuZk{kt {qõÞwt yLku Mkkòu fÞkuo.
XkfkuhS ÃkkMku ykÔÞk yLku ðMktík ðÄkðe Lke[u QíkÞko. [kuf{kt Ãkkx {he økÞu÷ ðþhk{ ¾ðkMkLku Sðíkku fÞkuo òýe Mkðuo ËhçkkhLku
WÃkh htøk h{ðk {ktzâku. yuf Ãkkx WÃkh ©e yÞkuæÞk«MkkËS ÚkÞwt su yk yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks çknw {kuxk Au íku su fhu íku
{nkhks yLku fuþð«MkkËS {nkhks yLku çkeS Ãkkx WÃkh fkXe ÚkkÞ, yu{ MkkiLku hkS fÞko. ðþhk{ rLkr{¥ku Ëhçkkhu Mktík-
Ëhçkkh yuðe heíku yuf çkksw Ä{ofw¤ yLku çkeS çkksw nrh¼õíkku nrh¼õíkkuLku hMkkuE ykÃke fÌkwt fu yk ðkík {wyu÷kLku Sðíkku fhðku
íku ykùÞofíkko Au. íku ¼økðkLkLkk Ãkwºk íku{Lkku {rn{k çknw {kuxku Au fÌkwt; “yk ©eS{nkhks íkuzðk ykÔÞk Au. yÞkuæÞk«MkkËS
yk ðkík y{u Lkshu ËeXu÷ Au íku ÷¾e Au. (MkËT.©e íkÿqÃkkLktË {nkhks Ãký MkkÚku Au.” yu{ fne ÃkkuíkkLke ÃkíLkeLku fnu : “{khe
Mðk{eLke ðkíkku, rð©k{-68) Ãkuxe ÷kðku. yu{kt yuf nkÚkLkwt fzw Au yLku çkeS Mkktf¤e yu çku
• ík{u {Lku Mkt¼khþku yux÷u ©eS{nkhks MkkÚku nwt ÷kðku.”
ykðeþ... ½hLkk {kýMku çktLku ðMíkw ykÃke. {nkhksLke Ãkqò fhe, fzw
©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks sL{kü{eLkk Mk{iÞu {q¤eÃkwh yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLku ykÃÞwt yLku Mkktf¤e ©eS{nkhksLku
ykÔÞk níkk. y{ËkðkËLkk Lkkøkh çkúkñý çkkÃkwS yuLku ÷û{ýhkÞ ykÃkðk {ktze, íÞkhu ©eS{nkhksu fÌkwt su, “yÞkuæÞk«MkkËSLke
Ãký íÞkt ykÔÞk níkk. çkkÃkwS þhehu {ktËk ÚkÞk íkuLku ©e Ãkqò fhku, yu{ ík{Lku y{kuyu fnu÷ íku ¼q÷e økÞk ?” ÃkAe
yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks òuðk ÃkÄkÞko. çkkÃkwSLku {nkhksu fÌkwt yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLke Ãkqò fhe fÌkwt : “nwt ©eS{nkhks
su, “fu{ Au çkkÃkwS, y{ËkðkË sðwt Awt fu ynª Ëun {qfðku Au ?” MkkÚku nðu òô Awt.” yu{ fne Ëun {qõÞku.
çkkÃkwS fnu : “{nkhks ! ykÃk Aku íÞkt y{ËkðkË Au. MkðoLke árüyu ©eS{nkhks íku{Lku rð{kLk{kt çkuMkkze Äk{{kt
y{ËkðkË{kt ykÃkLkkt ËþoLkkÚkuo síkku níkku Ãký ykÃkLkkt ËþoLk ynª ÷E økÞk. ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks çkúkñýkuLku Ëunr¢Þk
ÚkÞkt. {kxu y{ËkðkË sðkLke sYh LkÚke. ” fhðkLke ¼÷k{ý fhe Wíkkhu ÃkÄkÞko. yk ðkík òýe Mkðuo
íÞkhu yk[kÞo©e çkkuÕÞk su, “ ík{u y{ËkðkË{kt ©eSLke ykùÞo ÃkkBÞk yLku {Lk{kt yu{ ÚkÞwt su, “yk ‘çkkÃkwS’ suðk
Ãkqò Lku ÃkÄhk{ýe fhe ykhíke Wíkkhe íku Mk{ÞLke {qŠík Mkt¼khòu” fkuE ¼køÞþk¤e Lknª.”(MkËT.©e íkÿqÃkkLktË Mðk{eLke ðkíkku,
yLku ð¤e fÌkwt su,“ík{u {Lku Mkt¼khþku, yux÷u ©eS{nkhks MkkÚku rð©k{ - 69)
nwt ykðeþ. íkku {qŠík Mkt¼khòu, yux÷u nwt ÃkkAku ykðeþ yLku yk • íkusLkk Mk{qn{kt MkðuoLku rËÔÞ ËþoLk ÚkÞk
çku çkúkñý ík{khe ÃkkMku {qfwt Awt, íku yuf økøkk {nuíkk yLku çkeò yuf Mk{Þu ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks {q¤e ÃkÄkÞko níkk.
hk{f]»ý ÃkkXf.” yu çktLkuLku yk[kÞo©eyu ¼÷k{ý fhe fÌkwt : su ©kðý MkwË ÃkqLk{Lkwt økúný níkwt íÞkhu LkËe{kt LknkÞ yuðwt Ãkkýe
“yu{Lku ðÄw fMkh ÚkkÞ íkku {Lku ¾çkh ykÃkòu.” yu{ fne Lk {¤u yux÷u Mkðuo yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks ÃkkMku ykÔÞk.
yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks Mk¼k{kt ykðe çkuXk. ÃkAe MkkÄw søkSðLkËkMkS çkkuÕÞk : “{nkhks, LkËe{kt
ÃkAe ðkík fhðk {ktze íku f÷kf MkwÄe ðkík fhe. Mk¼k{kt ©e Ãkkýe LkÚke íkku Lkkneþwt õÞkt ?”
yÞku æ Þk«MkkËS {nkhksu ©eS{nkhksLku ËeXk yu x ÷u íku Mk{u MkkÄw rs»ýwËkMkS feíkoLk økkíkk níkk. {nkhks fnu :
©eS{nkhks çkkuÕÞk su, “[k÷ku Q¼k Úkkð. çkkÃkwSLku íkuzðk “{Õnkh økkyku.”
sEyu.” yu{ fne ©eS, yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks Mkrník økðiÞk rs»ýwËkMkSyu. ykðe Íwfe økøkLk ðk økhsu yu feíkoLk
ðtzk{kt çkkÃkwS níkk íÞkt ykÔÞk. çkkÃkwSLku ËþoLk ykÃÞkt çkkÃkwSyu økkÞwt yLku çkeswt ÃkË WÃkkzâwt íÞkt íkku Ãkkýe Ãkkýe ÚkE økÞwt.
¼kuøkðíke LkËe{kt Ãkqh ykÔÞwt yLku MkkiLku ykLktË ÚkÞku. {nkhks ykÔÞk níkk. ÃkkuíkkLke yMkðkhe nkÚke WÃkhLku hksMkknuçkLkk fwtðh
nt{uþkt Mkðkh{kt økksíku ðksíku feíkoLk økðzkðíkk níkk. íku Mk{u h½w¼k çkuXk níkk íku Lkøkkhk, rLkþkLk yLku yMkðkhe ÷ELku Mkk{k
çk¤uðLku rËðMku hkrºkyu økúný níkwt, íku [kuf{kt MkkÄw, çkúñ[khe, ykÔÞk níkk. økk{ fkuEçkkLku Mke{kzu ðkð Au, íÞkt MkwÄe Mkðuo
Ãkk»koË íkÚkk nrh¼õíkLke Mk¼k ¼hkELku çkuXe níke. {nkhks ðkíkw nrh¼õík yMkðkhe ÷E Mkk{k ykÔÞk níkk. ðksíku økksíku þnuh{kt
fhíkk níkk. ÃkAe økúný ÚkÞwt yLku ytÄkÁt ÚkE økÞwt yux÷u {nkhksu ÃkÄhk{ýe fhkðe {kuhçkeLke ¼køkku¤u ík¤kðLke Ãkk¤ Ãkh zuhkíktçkw
ÄqLk fhðkLkwt fÌkwt. Mkðuo ÄqLk fhu Au, íÞkt MkðuoLku íkusLkku Mk{qn Ëu¾kÞku. fhkÔÞk. yLku Wíkkhku fhe Mkki s{ðk ÃkÄkÞko.
íkusLkk {æÞLku rð»ku {nkhksLke {qŠíkLku Mk{eÃku yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLke hMkkuE ÚkE yux÷u {nkhks s{ðk ÃkÄkÞko Lku
{nkhks íkÚkk h½wðehS {nkhks, {wõíkkLktË Mðk{e, økkuÃkk¤kLktË sBÞk. MkktsLkku Mk{Þ ÚkÞk ÃkAe Mk¼k ¼hkELku çkuXe Mkðuo nrh¼õíkku
Mðk{e, çkúñkLktË Mðk{e, rLkíÞkLktË Mðk{e, {nkLkw¼kðkLktË Mðk{e, çkuXk Au. Lku økðiÞk MkkÄw feíkoLk çkku÷u Au, íÞkhu ykÚk{ýe çkkswÚke
{q¤S çkúñ[khe, ðkMkwËuðkLktË Mðk{e ykrË yLktík {wõíku Mkrník yuf ðkË¤e [Ze ykðe íku òuE yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks fnu su,
©eS{nkhksLku òuE ykLktË ÚkÞku. Mk¼k yk¾eLku ykùÞo ÚkÞwt. “Ëuðk ¼õík fÞkt Au. ? íkuLku çkku÷kðku.”
yuðe heíku yuf f÷kf MkwÄe hÌkwt. ÃkAe çktÄ ÚkÞwt. Mktíkku íÞkhu Ëuðk ¼õík fnu; “þwt fk{ Au. {nkhks ?” {nkhks
Íe÷rýÞkt Ëþ feíkoLk çkkuÕÞk. økúný {wfkÞk ÃkAe {nkhks Mkðuo fnu; “ykÃkýku {wfk{ WÃkkzku. yk ðkË¤e{kt s¤ ½ýwt Au.” ÃkAe
Mktíkku Mkrník feíkoLk økkíkk økkíkk LkËeyu Lknkðk økÞk. LkkneLku Mkki Ëuðk ¼õík çkesu {wfk{ òuE ykÔÞk Lku fÌkwt : “{wfk{ WÃkkzku.”
çkúkñýLku {nkhksu ËkLk, Ërûkýk ykÃke yLku feíkoLk çkku÷íkk çkku÷íkkt {nkhks {trËh{kt ÃkÄkÞko Lku ðnwS {nkhks ¾utøkkh ¼fíkLku
Mkðuo {trËh{kt ykÔÞk. {nkhksu søkSðLkËkMkSLku çkku÷kðe fÌkwt : ½uh økÞkt. nkÚke, ½kuzk, økkze, Ÿx Mkðuo ËhçkkhLku Wíkkhu økÞk. ÃkAe
“Mkðkh{kt y{khe hMkkuE fhòu.” yu{ýu nk fne. ÃkAe nrh¼õíkku Mkðuo {trËh{kt ykÔÞk Lku Mk¼k ÚkE. {nkhks rçkhks{kLk ÚkÞk íku
ykÔÞk. íku{ýu ykðe fÌkwt : “y{khu hMkkuE ykÃkðe Au.” íÞkhu Mk{u ðhMkkË ½ýku ðhMÞku su ykt¾ Q½zðk Ëu Lkrn. yuðe heíku
{nkhks fnu : “ík{u Mkki sL{kü{e MkwÄe hMkkuE ykÃkòu.” Mkðkhu Mkðkh ðhMÞku. MkðuoLku ÷køÞwt su yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks
{nkhks {rnLkk MkwÄe hÌkk. rLkíÞ Lkðe hMkkuE fhkðeLku s{kzíkk çknw Mk{Úko Au, su{ýu ykøk¤Úke [uíkÔÞk, yu íkku ¼økðkLkLkk Ãkwºk
níkk. yLku ykLktË WíMkð Úkíkku níkku. (MkËT.©e íkÿqÃkkLktË Mðk{eLke Au. íkuÚke ¼økðkLkLkk sux÷wt Mkk{ÚÞo Au. yu{ Mknw {rn{k òýíkk
ðkíkku, rð©k{ - 7h) níkk.
• n¤ðË{kt Ãkq. {nkhks©e fnu : ykÃkýku {wfk{ WÃkkzku ßÞkhu ðhMkkË ðhMkðk {ktzâku íÞkhu hks Mkknuçku {nkhksLku
yk ðkË¤e{kt s¤ ½ýwt Au íkuzðk {kýMk {kufÕÞk Lku fÌkwt su ðhMkkË ykðu Au íku ykÃkýLku
yuf Mk{u økk{ n¤ðË{kt ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks Ëhçkkh{kt çkku÷kðu Au. yu{ {kýMku ykðe fÌkwt yux÷u {nkhks fnu :
ÃkÄkÞko níkk. íÞkhu hkò hý{÷®MknS rMkøkhk{ òuzkðeLku Mkk{k “Wíkkhku {trËh{kt ÷kÔÞk Aeyu íku ftE rVfh LkÚke, yu{ hksMkknuçkLku
fnuòu.” {kýMku ykðe hksMkknuçkLku ðkík fhe íku yu{Lku ÚkÞwt su fnu Au su, nkufku Ãkeðku Au ? Lku Mkw¾u Mkwðk Ëuíkku LkÚke. {kxu íkuLkk
¼økðkLkLkk Ãkwºk Au. {kxu íkuyku©eLku ykøk¤Úke ¾çkh Ãkzu Au. yu{ SðLkku ykÃk©e {kuûk fhku íkku y{u Mkw¾e ÚkEyu.”
òýe yu{Lkku {rn{k ½ýku Mk{síkk. Ëhçkkh{kt Mk¼k fhe feíkoLk ð¤e fÌktw su, “yk Ëw:¾ {xkzðk MkkÁ økkuMkkELkwt {trËh
økðhkðíkk yLku {nkhksLku «&™ ÃkqAíkk. íkuLkku W¥kh {nkhks fhíkk. fhkÔÞwt. fux÷kf MktLÞkMke hkÏÞkt, «uíkðkËe, ¼qðk, ¼k{k ykrË fÞko
íku{ h{qs Úkíke níke Lku y{]íkhMk ðhMkíkku níkku.(MkËT.©e íkÿqÃkkLktË Ãký íku síkwt LkÚke. ykÃk íkku ¼økðkLkLkk Ãkwºk Aku. yu {kxu ík{khk
Mðk{eLke ðkíkku, rð©k{ - 94) ykþhu ykÔÞku Awt.”
• Ãkq. {nkhks©eyu n¤ðË{kt ËeðkLkLku çkrÿfk©{{kt {nkhks fnu : “õÞkt Au yu ?”
{kufÕÞku yLku hksMkknuçkLku ytík ð¾íku íkuzðkLkku ðh hks Mkknuçk fnu : “y{khku MkðkLkku ykuhzku Au íÞkt hnu Au.”
ykÃÞku ÃkAe íÞkt sE çkíkkÔÞku. íku ÃkkuíkkLkk ËeðkLkLku Lkshu òuíkkt çkíkkÔÞwt.
yuf Mk{Þu økk{ n¤ðË{kt hkýk hý{÷®MknSyu yk[kÞo {nkhksu nkÚk{kt «MkkËeLkwt Ãkkýe ÷E ykuhzk{kt Aktxâwt íÞkhu
©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLku «kÚkoLkk fhe Ãknu÷kt ÃkkuíkkLkk Ëhçkkh{kt ËeðkLkLkwt «uík fnu : “nu, {nkhks ! ykÃk ßÞkt fnku íÞkt òô.”
ÃkÄkhðk fÌkwt. MkkÄw. çkúñ[khe yLku MkðuoLku ykððk {kxu hksMkknuçku {nkhks fnu : “çkrÿfk©{{kt ò.” «uík çkrÿfk©{{kt økÞku.
½kuzkøkkzeyku {kuf÷e íkÚkk nkÚke ÷E Ãkkuíku íkuzðk ykÔÞk Lku ðksíku- ykðe heíku yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLkku ½ýku «íkkÃk òuE
økksíku Ëhçkkh{kt ÃkÄkÞko. Ëhçkkh{kt {kuxk rMktnkMkLk Ãkh {nkhks hksMkknuçkLkk {Lk{kt ÚkÞwt su fÕÞkýLkk fhLkkh íkku yk ¼økðkLkLkk
rçkhks{kLk ÚkÞk Lku hksMkknuçku Ãkqò fhðk {ktze. «Úk{ Ãkt[k{]ík Ãkwºk Au. yu{ rð[khe {nkhksLku fnu : “ yksÚke ykÃkLkku yk©Þ
÷E Ãkøk ÄkuE [tËLk, Ãkw»Ãk [zkðe fw{fw{Lkku [ktË÷ku fÞkuo Lku Ãkw»ÃkLkk ÷eÄku Au. íkku ík{khu {Lku ytík ð¾íku íkuzðk ykððwt Ãkzþu.” yuðku
nkh-íkkuhk ÷E ÃknuhkÔÞk, MkkuLkuhe zøk÷e Ãknuhkðe Lku {kÚku Ãkk½ze ðh {køÞku. {nkhks fnu : “ytíkfk¤u ©eS MkkÚku nwt íkuzðk
çktÄkðe. þu÷wt ykuZkze {kuíkeLke {k¤k Ãknuhkðe. nkÚk{kt fzkt ÃknuhkÔÞk ykðeþ” yu{ fne {nkhks ÃkkAk {trËh{kt ÃkÄkÞko. (MkËT.©e
yLku YrÃkÞkLkku Úkk¤ ¼he {qõÞku. MkkÄw çkúñ[kheLke Ãkqò ÃkkuíkkLkk íkÿqÃkkLktË Mðk{eLke ðkíkku, rð©k{ - 96)
fwtðh ÃkkMku fhkðe. MkkÄw ÃkkMku feíkoLk økðzkÔÞkt. • Ãkq. {nkhks©e hkýk hý{÷rMktnSLku íkuzðk ykÔÞk
ÃkAe hksMkknuçk yLku {nkhks çktLku Mk¼k{ktÚke QXe yufktík{kt yufðkh hksMkknuçk ÃkkuZíkk níkk. íku ð¾íku íku{Lkku ËeðkLk
sE çkuXk. hkò hý{÷®MknSyu {nkhksLku fÌkwt su, “{khu {kuxwt {kuûkLku ÃkkBÞku níkku. íkuýu ykðe fÌkwt su,“yksÚke nðu {khku «uíkLkku
Ëw:¾ Au íku ík{ku {xkzku íkku {xu íku{ Au.” {nkhksu fÌkwt su, “ík{khu Ëun {xe økÞku. ík{u {khk Ãkh çknw WÃkfkh fÞkuo. {Lku «uíkLkk Ëun{kt
þwt Ëw:¾ Au íku fnku íkku {xkze ËEyu.” Ëw:¾ çknw níkwt. íku{ktÚke {wõík fÞkuo. yuðk yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks
hksMkknuçk çkkuÕÞk su, “{khe MkkÚku yuf ËeðkLkLku ½ýku MLkun íku { Lkku yk©Þ fhòu . ¼q ÷ þku Lkrn. yu íkku MkkûkkíkT
níkku íku {heLku «uík ÚkÞku Au. íku {uze{kt Ëu¾k Ëu Au. MkqEyu íÞkhu ÃkwÁ»kku¥k{LkkhkÞýLkk Ãkwºk Au.
íku{Lke yk¿kkÚke nwt çkrÿfk©{{kt økÞku Awt yLku Mkw¾e Awt ík{khu hkýk hý{÷®MknSyu hkýk zkuMkkS MkwMkðkððk¤kLku ðkík
n{uþkt Mðkr{LkkhkÞýLkk Lkk{Lkwt ¼sLk fhðwt. ík{Lku {khk Ãkh nuík fhe su, “{nkhksu {Lku ðh ykÃÞku Au. íkuykuyu yks hkºku ËþoLk
níkwt íkuÚke ík{Lku «íkerík ykðu íku {kxu LkkhkÞýLke yk¿kk ÷ELku ykÔÞku ykÃÞkt Lku fÌkwt : “yksÚke ºký rËðMku ík{Lku íkuzðk ykðeþwt yu{
Awt. nðu ÃkAe íkku Lkrn ykðe þfwt. Mkw¾u ¼økðkLkLkwt ¼sLk-íkÃk fhe {Lku fÌkwt Au.”
Äk{Lku Ãkk{eþ yu{ fne íku [kÕÞku økÞku. zkuMkkS fnu : “ÃkhðkheLku íkiÞkh Úkkyku.” yu{ ðkík fhu Au
Mkðkhu Lkkne-ÄkuE ÃkkuíkkLkwt rLkíÞf{o fhe ÃkkuíkkLkk {kýMk íku s ð¾íku íkkð ykÔÞku, ºkeòu rËðMk ÚkÞku íÞkhu ©e yÞkuæÞk«MkkËS
{kuf÷e ¾çkh fZkðe su - òyku, {nkhksLke Mk¼k çkuXe nkuÞ íkku {nkhks ykÔÞk yLku Äk{{kt ÷E økÞk. hkýk zkuMkkSLku Ãký íku
ËþoLk fhðk ykðeyu yu{ ykðeLku {kýMku fÌkwt. íÞkhu {nkhks fnu : Mk{u ©eSLkkt ËþoLk ÚkÞkt. yu{Lku ©eSLke yLkLÞ rLk»Xk níke. yk
“¼÷u ÃkÄkhu.” ÃkAe íku ÃkkuíkkLkk Ëhçkkhe {kýMku ÃkkAk ykðe fÌkwt ðkík zkuMkkSyu Ãkkuíku feÄu÷ Au íku ÷¾e Au. (MkËT.©e íkÿqÃkkLktË
su, “¼÷u ÃkÄkhku.” íÞkhu hksMkknuçk ÃkkuíkkLkk rMkøkhk{{kt çkuMkeLku
Mðk{eLke ðkíkku, rð©k{ - 97)
ËþoLku ykÔÞk.
• Ãkq. {nkhks©e n¤ðË{kt h0 rËðMk hÌkk Lku hýAkuz
{nkhksLke ÃkkMku W¥k{kLktË Mðk{e, rLkËkuo»kkLktË Mðk{e íkÚkk
{nuíkk WÃkh ©eS{nkhksLke f]Ãkk ÚkE
{kuxk MkkÄw yufMkkuLke Mk¼k ¼hkELku çkuXe níke. íku Mk{u hkýk
n¤ðË ykswçkkswLkk ¼õíksLkkuyu Ãkq. yÞkuæÞk«MkkËS
hý{÷®MknS ykÔÞk Lku {nkhksu íku{Lku Mk¼k{kt ykøk¤ çkuMkkzâk
{nkhksLku fÌkwt su, “{nkhks ! y{khk Ëuþ{kt ÃkÄkhku yLku MkðoLku
íku Mk{u ð[Lkk{]íkLke fÚkk ðt[kíke níke. fÚkk ÃkAe yÞkuæÞk«MkkËS
ËþoLk ykÃkku.” íÞkhu Ãkq. {nkhks©eyu rLkÞ{kLktË Mðk{e,
{nkhks ðkíkku fhíkk. níkk íku hnMÞLkwt ð[Lkk{]ík ðt[kðeLku ðkík
fhe su yk ð[Lkk{]ík{kt þqhkLku ÃkíktøkLkwt á»xktík ykÃÞwt Au. íku{ ðuøk yðËkíkkLktË Mðk{e, Ãkwhkýe Ä{oðÕ÷¼ËkMkSLku ÃkqAâwt su,
fhðkLkku fÌkku. íku Ãkh ½ýe ðkíkku fhe. ÃkAe feíkoLk økðzkðe {nkhks “{åAwfktXk íkÚkk n¤ðË{kt Ëuþfk¤ fuðk Au ?” íÞkhu Ãkwhkýe çkkuÕÞk
yLku hksMkknuçk yufktík{k çkuXk níkk. hksMkknuçkLku hkºku ËeðkLkLkk su, “Ëuþfk¤ íkku Mkkhk Au, Ãký yk hýAkuz {nuíkkLku Ëþ nòh
«uíku ykðe su ðkík fhe níke íku MkðuoLkk ykøk¤ fne. YrÃkÞkLke ¾kux Au. çkkfe çkeòLkk Ëuþfk¤ Mkkhk Au.” íÞkhu {nkhks
{nkhks fnu : “ík{khk ËeðkLkLkwt Ãký fÕÞký Úkþu.” fnu : “hýAkuzLku Ëuþfk¤ fXý Au. íkku Lkrn ykðeyu.” íÞkhu
hksMkknuçk VheÚke ðh {køÞku su, “{nkhks ! {khku Ëun hýAkuz {nuíkk çkkuÕÞk su, “{nkhks ! yuf ¾kux íkku ÚkE Au Ãký
Ãkzu íÞkhu {Lku Äk{{kt íkuze sòu. yu ðh ykÃkku.” {nkhksu ðh ykÃk Lk ÃkÄkhku íkku çkeS ¾kux ÚkkÞ, Ëuþfk¤ fXý Au. Ãký ykÃk
ykÃÞku íkuykuyu ðh {kÚku [zkÔÞku. {nkhksLkwt {knkíBÞ íkuyku çknw ÃkÄkhþku íkku çkÄk Ëuþfk¤ Mkkhk Úkþu.” yu{ fne hýAkuz {nuíkk
òýíkk. n{uþkt Mðkr{LkkhkÞýLkk Lkk{Lke {k¤k Vuhðíkk. íkku {kÚkuÚke Ãkk½ze Wíkkhe çkuXk Lku fÌkwt su, “{nkhks Ëþ nòh
yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksu [kuðeþLke Mkk÷{kt yûkhrLkðkMk fÞkuo. ¼hþu íkku çku nòh ðÄw ¼hþu {kxu ykÃk ÃkÄkhku, çku nòh YrÃkÞk
ðkÃkhðkLkk Au, íkku ykÃk nk fnuþku íÞkhu Ãkk½ze {kÚku {qfeþ Lku yLLk {nkhks fnu : “hýAkuz ! ík{u hMkkuE ËeÄe íku ½ýwt Au.”
Ãký ÷Eþ.” Mkðuo MkkÄw íkÚkk nrh¼õíkku çkkuÕÞk su, nk fnku, ÃkkuíkkLkk çku Ëfhk Ëuð[tË yLku {kÄðSLku MkkÚku ÷E W¥k{kLktË Mðk{e
{nkhks fnu : “¼÷u.” íkÚkk rLkËkuo»kkLktË Mðk{e ÃkkMku ykðe {nuíkkyu fÌkwt su, “Mðk{e !
{nkhks n¤ðË sðk {kxu W¥k{kLktË Mðk{e, ðkMkwËuðkLktË {khu ½uh {nkhks Lkrn ÃkÄkhu íÞkt MkwÄe yLLk ¾kðwt LkÚke.”
Mðk{e, rð¿kkLkkLktË Mðk{e, rLkËkuo»kkLktË Mðk{e, rLkÞ{kLktË Mðk{e, íÞkhu Mðk{eyu {nkhksLku fÌkwt, {nkhksu økkuÃkk÷S ºkðkze
yðËkíkkLktË Mðk{e, Mkwf]íkkí{kLktË Mðk{e, MðYÃkkLktË Mðk{e yu íkÚkk {kuhkhSLku çkku÷kðe fÌkwt : “¼÷u ÃkÄkhku.” hýAkuz¼kEyu
Mkðuo MkËTøkwÁyku yLku ð]LËkðLkËkMkS, Ä{oðÕ÷¼ËkMkS ykrË fÌkwt; su “nkÚke Ãkh çkuMke {khu ½uh ÃkÄkhku.” íÞkh ÃkAe nkÚke
{kuxk MkkÄwyku yLku fuþðkLktË Mðk{e, Lke÷ftXkLktË Mðk{e, þktíkkLktË {tøkkÔÞku Lku íkuLkk WÃkh {nkhks rçkhks{kLk ÚkÞk yLku íku{Lku ½uh
çkúñ[khe, økkuÃkk¤S ºkðkze ðøkuhu Mkðuo nrh¼õíkkuLku MkkÚku ÷E ÃkÄkÞko. fuþh, [tËLk [[eo Ãkqò fhíkk nðk. LkkLkk «fkhLkk Ãkw»ÃkLkk
[kÕÞk. {nkhks feíkoLk fhíkk íku çkúñ[khe yrðLkkþkLktË ÷¾íkk. nkh, økshk yLku çkkswçktÄ Äkhý fhkðíkk níkk. MkkuLkkLke rfLk¾kçkLke
økðiÞk rs»ýwËkMkS, LktËrfþkuhËkMkS, nrhf]»ýËkMkS ykrË Mkðuo zøk÷e Ãknuhkðe, {kÚku Ãkk½ çktÄkðe, MkkuLkuhe þu÷wt ykuZkzâwt, Ãkkt[Mkku
nt{uþkt økkðýwt fhíkk. íku MkðuoLku MkkÚku ÷E xefh, Mkuz÷k, fkUZ, økku¤e YrÃkÞkLkku Ëkuhku ÃknuhkÔÞku. nkÚk{kt fzkt yLku Ãkkt[Mkku YrÃkÞk hkufzk
Lku fkuEçkk ykrË økk{ku{kt ÚkE n¤ðË ÃkÄkÞko. ykÃÞk. MkkÄw, çkúñ[khe íkÚkk Ãkk»koËLke [tËLk Ãkw»ÃkÚke Ãkqò fhe,
«Úk{ hksMkknuçkLke hMkkuE fhe. çkesu rËðMku {fLkS¼kELke ½kuríkÞk ykuZkze MkkÄw ÃkkMku feíkoLk økðzkÔÞkt.
ºkesu rËðMku {kuhkhS¼kE, [kuÚku rËðMku þwf÷ ÃkhMkku¥k{Lke yu{ MktæÞk ykhíkeLkku ð¾ík ÚkÞku yux÷u ykhíke fhe ÄqLk Ãký
[kh rËðMk hMkkuE ÷eÄe. Ãkkt[{u rËðMku {kuíkiÞk ÷kzw Lku s÷uçkeLke yu{Lkk ½uh fhe. {nkhks {trËh{kt ÃkÄkÞko. ÃkAe ðnwS {nkhksLku
hMkkuE hýAkuz¼fíkLke ÷eÄe. Aêu rËðMku {kuíkiÞk ÷kzwtLke hMkkuE ÃkkuíkkLkk ½uh ÃkÄhkÔÞk Lku YrÃkÞk Ãkkt[Mkku {qfe Ãkqò fhe. yuðe heíku
MkkuLke ðehS¼kELke, Mkkík{u rËðMku òLke fkLkS¼kELke hMkkuE çku nòh YrÃkÞkLke ¼ux fhe.
÷eÄe, ykX{u rËðMku ðiã Lkh¼uhk{¼kELke, Lkð{u rËðMku nhS¼kE økk{Lkk fux÷kf ÷kufku çkkuÕÞk su, hýAkuz¼kE íkku økktzk ÚkE
¾ºkeLke, Ëþ{u rËðMku {nkËuð ËðuLke hMkkuE ÷eÄe. yrøkÞkh{e økÞk Au. íku Ëþ nòhLke ¾kux økE Au Lku fkuELku yuf ÃkiMkku ykÃkðkLke
hMkkuE «ký¼kE ËðuLke ÷eÄe. çkkh{e hMkkuE ¾Uøkkh ®MkÄðLke þÂõík LkÚke Lku yk çku nòhLke ÃkÄhk{ýe fhe. AkufhkLku ¼e¾
÷eÄe. yuðe heíku ðeþ rËðMk hÌkk yLku hMkkuE íkÚkk Ãkqò íkÚkk {køkíkk fÞkO. Mðkr{LkkhkÞý ykðe ¾[kuo Ãkqhþu íku òuEþwt. yu{
ÃkÄhk{ýe Äk{ Äq{Úke Úkíke. fwMktøkeyku çkku÷ðk ÷køÞk. økk{ yk¾wt rn÷ku¤u [zÞwt su yk íkku çkÄwt
íku Mk{u hýAkuz {nuíkkyu «kÚkoLkk fhe fÌkwt su, “{nkhks ! Xef Ãký hýAkuzu ykðk ¾hkçk Ëuþfk¤{kt {nkhksLke Mkuðk fhe
{khu ½uh ÃkÄkhku.” íku çknw {kuxwt fk{ fÞwO.
yuðe heíku suLku su{ Vkðu íku{ çkku÷ðk ÷køÞkt yux÷k{kt íku nt{uþkt ík{khe økkze nktfþu” ÃkAe íkuLku hkux÷k ¾ðzkÔÞk Lku
hýAkuz ¼õíku {wtçkE{kt YLkkt Äkufýkt {kufÕÞkt níkkt. íkuLkku ¼kð {trËh{kt hkÏÞku Lku íkuýu Ãk[eMk ð»ko MkwÄe yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLke
yufË{ ðæÞku íku YLkk ðu[ký{kt Lkkýkt ½ýkt ykÔÞkt. xÃkk÷Úke ¾çkh økkze nktfe ÃkAe íkuLku {tËðkz ÚkÞku íÞkhu ©eS{nkhksu íkuLku ËþoLk
Ãkze su ¾kux {xe økE Au íku ºkeMk nòhLkku ðÄkhku ÚkÞku Au. {kýMku ËeÄkt Lku fÌkwt “[k÷ y{khk Äk{{kt” íÞkhu íku {khðkzu ykLktË
MkífkÞo fÞwO nkuÞ íku ¾k÷e LkÚke síkwt íku yk íkku ¼økðkLkLkk Ãkwºk Mðk{e ÃkkMku sELku fÌkwt “{Lku {kuxk {nkhks fnu Au [k÷ y{khk
Au. yu{Lku ykÃÞwt nkuÞ íkuLkwt yLktík ½ýwt ÃkwÛÞ ÚkkÞ Au. yu{ Mkki Äk{{kt” íÞkhu ykLktË Mðk{e fnu “ò Äk{{kt íkkhkt {kuxkt ¼køÞ”
økk{ ÷kufkuLku ÷køÞwt. íÞkhu íku ÃkkuíkkLku ykMkLku ÃkkAku ykÔÞku Lku íkwhík Ëun {wfeLku Äk{{kt
hýAkuz íkku {nkhksLku Ãkøku ÷køkeLku fnu su, “{khk ½uh Vhe økÞku. (©enrh[rhºk ®[íkk{ýe ¼køk-3, ðkíkko-262)
ðkh ÃkÄhk{ýeyu ykðku íkku MkkiLku ykLktË - WíMkð ÚkkÞ. YrÃkÞk • Ãkq. yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLke yk¿kk ÷ELku MkËT.
su ykÔÞk Au íku ík{khk ¼køÞLkk Au. {khk ¼køÞLkk LkÚke.” yu{ MkðorLkðkMkkLktË Mðk{e MkËT. økkuÃkk¤kLktË Mðk{eLkku Mk{køk{
{nkhksLku fÌkwt. fhðk økÞk
{nkhks çkkuÕÞk su, “yu íkku ík{khk ¼køÞLkk ¼økðkLku y{ËkðkË{kt MkðorLkðkMkkLktË Mðk{e níkk. íku{Lku Ãk[kþ MkkÄw
ykÃÞk Au. íku Mkw¾uÚke ðkÃkhku yLku ¼sLk fhku.” W¥k{kLktË Mðk{eLku ¼uøkk hnuíkk yLku Ëþ Ãkk¤k, Ãkkuíku Vhðk síkk íÞkhu MkkÚku [k÷íkk
íku{ýu fÌkwt su, “{nkhks {khu ½uh ÃkÄkhu.” íÞkhu Mðk{eyu Lkk íkÚkk Mkeøkhk{ ðøkuhu ðknLk ÃkkuíkkLku MðkÄeLk níkk. íkku Ãký ÃkkuíkkLkk
Ãkkze fÌkwt su, “¼õík ! ík{u íkku ½ýe Mkuðk fhe Au.” ÃkAe Vhe {Lk{kt yuf rËðMk yu{ rð[kh ÚkÞku. su ßÞkt MkwÄe økkuÃkk¤kLktË
ðkh ÃkÄhk{ýe fhkðe íÞkhu yufMkku YrÃkÞk {qõÞk. yuðk fÃkhk Mðk{eLkku Mk{køk{ fÞkuo LkÚke. íÞkt MkwÄe ykÃkýe fMkh x¤þu Lknª
Ëuþfk¤{kt {nkhksLke Mkuðk fhe hkS fÞko. yuðk su yÞkuæÞk«MkkËS yu{ rð[kh fheLku yuf ð¾íku yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks ÃkkMku nkÚk
{nkhksLkk {rn{kLkku Ãkkh ykðu yu{ LkÚke. yu íkku ¼økðkLkLkk Ãkwºk òuzeLku çkkuÕÞk su {khu ðhíkk÷ økkuÃkk¤kLktË Mðk{eLkku Mk{køk{ fhðk
Au. íku{Lke þe ðkík ! (MkËT.©e íkÿqÃkkLktË Mðk{eLke ðkíkku rð©k{ sðwt Au. íÞkhu yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks çkkuÕÞk su Mðk{e ík{khk{kt
- 98) þwt LkqLÞíkk Au ? íku íÞkt sðwt ? ÃkAe MkðorLkðkMkkLktË Mðk{e çkkuÕÞk
• Ãkq. ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLke Mkuðk fhLkkh su {nkhks ßÞkt MkwÄe økkuÃkk¤kLktË Mðk{eLkku Mk{køk{ LkÚke fÞkuo
{khðkzeLku ©enrh íkuze økÞk íÞkt MkwÄe ©eS{nkhksLke WÃkkMkLkk íkÚkk MkíMktøkLke «Úkk íkÚkk áZíkk
yuf Mk{Þu ©eS{nkhks y{ËkðkË ÃkÄkÞko níkk íku ð¾íku ÚkkÞ Lknª. {kxu nwt ykÃkLku rðLktíke fheLku fnwt Awt fu {Lku Mk{køk{
yuf {khðkze ykÔÞku Lku {nkhksLku Ãkøku ÷køkeLku çkkuÕÞku fu “nu fhðk sðkLke hò ykÃkku. ÃkAe ÃkkuíkkLke ÃkkMku MkkX òuzâ [hýkh®ðË
{nkhks ! nwt ¼w¾u {Át Awt” íÞkhu ©eS{nkhksu yk[kÞo©e níkkt íkÚkk ©eSLke fux÷ef «MkkËeLke [eòu níke. íku çkÄwt
yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLku çkku÷kðe fÌkwt “ykLku hkux÷k ¾ðhkðku yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLku yÃkoý fÞwO. ÃkAe yÞkuæÞk«MkkËS
{nkhks çkkuÕÞk su Mðk{e ík{khu sðwt nkuÞ íkku ¼÷u ÃkÄkhku, nwt “ík{u ¼køÞþk¤e Aku, ¼økðkLku ík{Lku çkççku ð¾ík ËþoLk ykÃÞkt.”
hkS Awt Ãký yk ík{khe Ãkqò ík{khk MkuðfkuLku su ½xu íku{ ðnU[e yLku {nkLkw¼kðkLktË Mðk{eLku {tz¤u Mkrník rMkØÃkwh hýAkuz¼kE
ykÃkku. ÃkAe Mðk{eyu ÃkkuíkkLkk MkuðfkuLku ÞkuøÞíkk «{kýu Ãkqò ðnU[e MkkÚku sðkLke yk¿kk fhe.
ykÃke. yLku çkkfeLke su Ãkqò hne íku yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLku rMkØÃkwh{kt hýAkuz¼kEyu ðkhkneLkk {kZ{kt ÃkkuíkkLkwt {fkLk
f]»ýkÃkoý fhe yLku Ãkkuíku yuf MkuðfLku MkkÚku ÷ELku ðzíkk÷ økkuÃkk¤kLktË {trËh {kxu ykÃke ËeÄwt. {fkLkLku {trËh{kt VuhÔÞwt. {trËh Ãkqýo Úkíkkt
Mðk{eLkku Mk{køk{ fhðk økÞk yuðe heíku {kuxk nkuÞ íku {kuxkLkku rð.Mkt . 19h1 Lkk su X Mkw Ë e yu f kËþeLkk hku s yk[kÞo
{rn{k Mk{su, su{ nehu fheLku s nehkLke Ãkheûkk ÚkkÞ íku{ {kuxk ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksu Ä{o-¼Âõík nrhf]»ý {nkhks,
nkuÞ íku s {kuxkLke {kuxÃk òýu. 739 hkÄkf]»ý yLku Mkw¾ þGÞk, nLkw{kLkS, økýÃkríkS, rþðÃkkðoíkeS,
• rMkØÃkwhLkk hýAkuz ¼økíkLku ©enrhyu MðÃLk{kt {trËh LktËe ðøkuhuLke «ký«ríkck fheLku sÞsÞfkh fÞkuo.
çktÄkððkLkku ykËuþ fÞkuo Lku Ãkq. {nkhks©eyu «ríkck ð»kkuo ðeíke økÞkt. yk su hýAkuz¼kE LkÚke, Ãký íku{Lke
fhe ÞþøkkÚkk økkíkwt {trËh rMkØÃkwh{kt yksu {kusqË Au.
rMkæÄÃkwhLkk ði»ýð hýAkuz¼kE øk÷k¼kE LkøkhþuX níkk • hýAkuz ¼økíkLke yk[kÞo©e «íÞu ËkMkíðíkk yLku {rn{k
íku{Lku ÃkhkuZeyu MðÃLk{kt ©enrhyu ËþoLk ËeÄkt yLku fÌkwt : “¼økík ! {trËh Ãkqýo ÚkÞwt íÞkhu fkuE E»kko¤w {kýMku ©e yÞkuæÞk«MkkËS
ík{khk rMkØÃkwh{kt y{kÁt {trËh fhkðòu.” Ãký ík{u fkuý Aku ? {nkhksLku fÌkwt fu, hýAkuz ¼økíku {trËhLkwt Äkçkwt ðk¤eLku {trËhLku
{khu ík{Lku õÞkt økkuíkðk ? {trËh çkktÄðk {kxu {Lku Ëkuhðýe fkuý çkøkkzâw.t íkhík s yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksu hýAkuz¼kELku
ykÃku ? “¼økík ík{Lku fk÷wÃkwh (y{ËkðkË) Mðkr{LkkhkÞý y{ËkðkË çkku÷kðeLku ðZâk fu ík{u {trËhLkwt Äkçkwt ðk¤eLku {trËhLkk
{trËh{kt htøk{nku÷{kt {khe {w÷kfkík Úkþu.” YrÃkÞk çkøkkzâk.
þuX íkku ½kuzk WÃkh çkuMkeLku fk÷wÃkwh {trËh ykÔÞk Lku íÞkhu hýAkuz¼kE çkkuÕÞk fu, ‘çkkÃkS XkfkuhSLkk YrÃkÞk
LkhLkkhkÞýËuðLkkt ËþoLk fÞkO, {qŠíkykuyu {tË {tË nkMÞ fÞwO. Xufkýu Ãkkzâk.’ çkeswt fktE Lk çkkuÕÞk. íÞkhçkkË {nkhks©eLku fkuEfu
hýAkuz¼kEyu MktíkkuLku ÃkqAâwt “htøk{nku÷ õÞkt ykÔÞku ? fÌkwt : çkkÃkS, ! “hýAkuz¼kEyu íkku ÃkkuíkkLkk ÃkËhLkk (½hLkk)
“yk Mkk{u Mk¼k{tzÃkLke ytËh” hýAkuz¼kE íÞkt økÞk. YrÃkÞk ¾[eoLku {trËh çktÄkÔÞwt Au.”
hýAkuz¼kELku su {qŠíkyu ykËuþ ykÃÞku níkku íku {qŠíkLkkt íÞkhu {nkhks©e fnu : yuðwt nkuÞ íkku ykÃkýLku hýAkuz¼kELkku
íku{Lku ËþoLk ÚkÞkt. yûkhÄk{Lke {qŠíkLku hýAkuz¼kEyu ËtzðíkT fÞko. yÃkhkÄ ÷køku fu{fu íku{Lkwt yÃk{kLk fÞwO níkwt. íku ÃkAe íkhík
¼økðkLku VheÚke rMkØÃkwh{kt {trËh fhðkLkku ykËuþ ykÃÞku Lku hýAkuz¼kELku çkku÷kÔÞk Lku fÌkwt : ‘hýAkuz¼kE y{Lku ¾çkh Lk
yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLku {¤ðk fÌkwt. ÃkAe {nkhks©eLku {éÞk níke fu, ík{u ík{khk YrÃkÞkÚke {trËh çkktæÞwt, {kxu y{u ík{Lku ðZâk
Lku MðÃLkkLke ðkík fhe. íÞkhu {nkhks©eyu hýAkuz¼kELku fÌkwt su, íku y{Lku ík{khku yÃkhkÄ ÷køku. íÞkhu hýAkuz¼kE fnu : çkkÃkS !
“ík{u íkku ©eS{nkhksLkk Ãkwºk Aku yLku ík{u {Lku ¾kMkzwt {khku Lku Mktíkhk{Ãkwh, Ík÷kuË, hík÷k{, øðkr÷Þh, ÷¾LkW ðøkuhu {wÏÞ {wÏÞ
¾t¾uheLku ík{Lku ÃkkAwt ykÃkwt íÞkhu yk hýAkuz ík{khku ËkMk ¾hku.” þnuhku{kt rð©kÂLík ÷uíkk ÷uíkk Ãkrðºk MkhÞw LkËeLkk rfLkkhu hnu÷e
yk{ {nkhks©eLkku {rn{k òÛÞku Ãký {Lku ðøkh ðktfu fu{ ðZâk {LkwðtþLkk hkòykuLke hksÄkLke su yÞkuæÞkLkøkh íku «íÞu Mkt½ Mkrník
Aku íkuðku yuf þçË Ãký Lk W[kÞkuo. ykðk ËkMkíð¼Âõíkðk¤k ykÔÞk yLku ÃkkuíkkLkwt {q¤ ðíkLk çkhnèk Lkk{u þk¾k Lkøkh{kt
hýAkuz¼kE níkk. ÄLÞ Au íku{Lkkt {kíkk-rÃkíkkLku fu íku{Lku ½uh ykðk rLkðkMk fÞkuo.
¼õíkhksu sL{ ÷eÄku. (©e nrhf]»ý ÷e÷k{]ík WíkhkÄo, yæÞkÞ • Ãkq. {nkhks©eyu yÞkuæÞk{kt {trËh fhðk MktfÕÃk fÞkuo
- 109) íkÚkk AÃkiÞk{kt «rík»Xk
• Ãkq.yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLku, ©eS {nkhksLkku rLkùÞ yÞkuæÞkLkøkh{kt hk{½kx, Mðøkoîkh, fLkf ¼wðLk, nLkw{kLkøkZe
yk[kÞo©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks ßÞkhu yk Ëuþ{kt ykrË h{ýeÞ íkeÚkoMÚkkLkku òuELku yk[kÞo©e «MkLLk ÚkÞk yLku
Lknkuíkk ykÔÞk Lku ®nËwMíkkLk{kt ÃkkuíkkLku ½uh níkk íÞkhu MðÃLk{kt yuf ynªÞkt Ãký {trËh Úkðwt òuEyu íkuðku MktfÕÃk fÞkuo. íÞkhçkkË íÞkt
ð¾ík ©eS{nkhksLkkt ËþoLk íku{Lku ÚkÞkt níkkt, íkuðkt Lku íkuðkt s ËþoLk yuf hkrºk hneLku çkeò rËðMku yÞkuæÞkLkwt rLkheûký fhíkk þnuh ðå[u
Ãkkuíku «Úk{ yk Ëuþ{kt ßÞkhu ykÔÞk íÞkhu fkrhÞkýe{kt ðMíkk ÚkELku [k÷íkk {¾kuzk íkeÚko QíkheLku AÃkiÞkÃkwh ÃkÄkhíkk níkk.
¾k[hLkk Ëhçkkh{kt ÚkÞkt íkuÚke íku{Lku {nkhksLkku çkhkuçkh rLkùÞ {nkhks©eLkwt ykøk{Lk Mkkt¼¤e AÃkiÞkÃkwh ðkMke Mktík-
ÚkÞku. (©enrh[rhºk®[íkk{rý, ¼køk-3, ðkíkko-31Ãk) nrh¼õíkku n»ko Ãkk{íkkt ðksíku-økksíku MkL{w¾ sE «u{Úke ËþoLk fhe
• Ãkq. {nkhks©eyu {nk{trËhku{kt «rík»Xkyku fhe yk[kÞo©eLku ¼uxâk. ÃkAe yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks©e Mkðo ¼õíkku
Ezh{kt MkËTøkwÁ {nkLkw¼kðkLktË Mðk{eLke Ëu¾hu¾ Lke[u ¢{u MkkÚku Ãkwh{kt «ðuþ fhe ÃkkuíkkLkk rLkðkMkMÚkkLku ÃkÄkÞko. yLku MkkÚku
¢{u {trËh MktÃkqýo íkiÞkh fhkðeLku ©e nrhLkk ytíkÄkoLk çkkË Mktðík ykðu÷k Mktík-nrh¼õíkkuLku ÞÚkkÞkuøÞ Wíkkhkyku yÃkkÔÞk. íÞkhçkkË
190h Lkk suX MkwË yufkËþeLkk hkus ©e økkuÃkeLkkÚkS Ëuð-nrhf]»ý ¼ÔÞ ºký rþ¾hLkwt Q[wt yLku rðþk÷ {trËh òuELku çknw «MkLLk
{nkhks ÃkÄhkÔÞk Lku ¾qçk s Äk{Äq{Ãkqðof {nk{nkuíMkð ÚkÞku. ÚkÞk. yLku Mkðo¿kkLktË Mðk{eLku íkÚkk {q¤eLkk MkËT. {nkÃkwÁ»kËkMkSLku
yuðe s heíku ©enrhLke «køkxâ ¼qr{ AÃkiÞk{kt Ãký {trËh fÌkwt fu nu Mðk{e, ©enrhLkku suðku MktfÕÃk níkku íkuðwt ík{kuyu {trËh
íkiÞkh Úkíkkt Ãkq. {nkhks©e çkúkñý ÃkkMku þw¼ {wnqíko òuðhkðeLku çkLkkÔÞwt Au.
LktËhk{, Xkfkuhhk{ ykrË Ä{ofw¤ íkÚkk MkËT. {nkLkw¼kðkLktË Mðk{e {qŠík «ríkck {kxu rËðMk Lk¬e fheLku fwtfw{ Ãkrºkfkyku
ykrË Mktíkku íkÚkk ðkMkwËuðkLktË ykrË ðýeoyku íkÚkk nu{tíkhk{, {kuf÷kðe. íÞkhçkkË íku íku ËuþkuÚke su{ fu {k÷ð, ®MkÄ, çktøkk¤,
rþðhk{, suMktøk¼kE, LkÚkw¼è ðøkuhu nrh¼õíkkuLku MkkÚku ÷ELku rçknkh yLku ðús ykrË ËuþkuÚke nòhku sLkku «ríkck «Mktøku ykðíkk
y{ËkðkËÚke hÚk, ½kuzk, rMkøkhk{ ðøkuhu ðknLkku{kt çkuMkeLku AÃkiÞk níkk. íÞkhçkkË yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks Þ¿k{tzÃk{kt fwtz íkÚkk
íkhV «Þký fÞwO. {køko{kt fÃkzðts, ðkzkrþLkkuh, ÷wýkðkzk, Ãkrºkfkyku ÞÚkk þkMºk fhkðeLku «ríkck rðrÄ {kxu rðîkLk çkúkñýkuLkwt
ðÁý fhíkk níkk. íku çkúkñýku Þ¿k fwtz{kt ½]ík, sð, ík÷ ykrË nqík {nkhks {ktËk Au {kxu íÞkt s òu yLku íÞkt çku rËðMk hkufkELku
ÿÔÞLkku nku{ fhíkk níkk. yLku [íkwðuoËe çkúkñýku Ãký ðuË{tºkkuÚke ÃkAe ynet ðzíkk÷ ykðòu.” íÞkhu Mðk{e hkS ÚkÞk Lku ÃkAe
y¾tz ½eLke Äkhk ðzu rðrÄÃkqðof nku{ fhíkk níkk. íku ð¾íku Ëuðku [kÕÞk íku Mktðík 19h1Lke Mkk÷{kt y{ËkðkË ÃkÄkÞko Lku
ËwtËw¼e ðøkkzíkk níkk, øktÄðkuo økkíkk níkk, yÃMkhkyku n»ko Ãkk{eLku LkhLkkhkÞýËuðLkkt ËþoLk fheLku yk[kÞo©e yÞkuæÞk«MkkËS
Lk]íÞ fhíke níke. {nkhksLku {éÞk Lku ÃkAe Wíkkhk fÞko. íÞkh ÃkAe nhu ÚkÞk íÞkhu
íÞkhçkkË Mkðo þkMºkkuõík rðrÄ MktÃkqýo fheLku rð¢{ Mktðík Mknw s{ðk økÞk Lku s{eLku ykMkLku ykÔÞk.
1907Lkk suX MkwË yufkËþeLkk hkus þw¼ {wnqíko{kt {æÞ {trËhLku ÃkAe ð[Lkk{]íkLke fÚkk ðt[kðeLku çku f÷kf ÃkkuZe økÞk. ÃkAe
rð»ku Ä{o, ¼Âõík yLku ©e ½Lk~Þk{ {nkhksLke {qríkykuLke MÚkkÃkLkk òøÞk Lku Mkktsu Mk¼k{kt Mðk{eyu ðkíkku fheLku ð¤íku rËðMku MkðkhLke
fhe. Ërûký íkhVLkk {trËh{kt huðíke çk¤Ëuð-nrhf]»ý {nkhksLke fÚkk ð¾íku yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks Mk¼k{kt ykÔÞk Lku Ãkkx WÃkh
MÚkkÃkLkk fhe. yLku W¥kh íkhVLkk {trËh{kt fwtsrðnkhe ðkMkwËuð rçkhks{kLk ÚkÞk íku Mðk{e Mk¼k{kt økkËe íkfeyu çkuXk níkk íku ð¾íku
¼økðkLkLke MÚkkÃkLkk fhe. yu «{kýu Mkðo ËuðkuLke MÚkkÃkLkk fheLku Mk¼k{kt WÃkkMkLkkLke ðkíkku çknw fhe íku Mkkt¼¤eLku yk[kÞo {nkhks
Ãkkuíku ykhíke Wíkkhe. ÃkAe Mkðo ¼õíkkuLku fnuíkk níkk fu, y{kuyu çkkuÕÞk su, “ Mðk{e ! yks íkku WÃkkMkLkkLke ðkík çknw Mkkhe fhe”
MÚkkrÃkík fhu÷e {qŠíkykuLkwt ¼kðÚke su fkuE ËþoLk íkÚkk Úkk¤ fhþu, íÞkhu Mðk{e fnu “ tík{khk çkkÃkLkk økwý økkEyu Aeyu íku {rn{k
íku Ãkh{ {kuûk økríkLku Ãkk{þu. (©e AÃkiÞkÄk{Lkk rLk{koý fhíkk Ãkq. fneyu Aeyu. su{ ¾òLkkLke [kðe ík{u fuþð«MkkËS {nkhksLku
MkËT. {nkÃkwÁ»kËkMkS níkk.Mðk.{q¤e, ©e nrhf]»ý ÷e÷k{]ík- çkíkkðþku íku{ Mðkr{LkkhkÞýu ÃkkuíkkLke WÃkkMkLkk yLku {rn{k y{khk
W¥khkÄo yæÞkÞ 109, ©e Mðkr{LkkhkÞý Mkt«ËkÞ Mkr[ºk RríknkMk) ÓËÞ{kt ¼Þko Au. ” Mðk{eyu íÞkt hne çku [kh rËðMk MkwÄe
• Ãkq. {nkhks©eLkk ¾çkh fkZðk økwýkíkeíkkLktË Mðk{e WÃkkMkLkkLke çknw ðkíkku fhe. ÃkAe yk[kÞo {nkhksLke hò ÷ELku
5ÄkÞko {¤eLku [kÕÞk íku ðzíkk÷ ÃkÄkÞko. (©enrh[rhºk®[íkk{rý, ¼køk-
yufðkh MkËT. økwýkíkeíkkLktË Mðk{e sqLkkøkZÚke ðzíkk÷ síkkt 3, ðkíkko-49)
hMíkk{kt økZzu ÃkÄkÞko. íkuðu Mk{u y{ËkðkË{kt yk[kÞo©e • Ãkq. {nkhks©eyu ytíkÞko{eÃkýu hk{S þuXLku {u¤u
yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks {ktËk ÚkÞk níkk. íku{ýu Mðk{eLku økZzk ykððkLke Lkk Ãkkze
fkøk¤ ÷ÏÞku su “y{Lku ËþoLk ËELku ÃkAe ðzíkk÷ òyku” íku yufðkh ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks økk{©e {q¤eLkk
fkøk¤ Mðk{eLku {éÞku íku ðkt[eLku Ãkkuíku rð[kh{kt Ãkzâk su “ {trËh{kt ðMktíkLkku Mk{iÞku fhðk ÃkÄkÞko níkk. íku yuf rËðMk hkºkeyu
¼økðíkT«MkkËS {nkhksLkku Ãkºk LkÚke íkku þe heíku y{ËkðkË Mk¼k{ktÚke QXeLku ÃkkuíkkLku ykMkLku MkqE hnuðk økÞk íÞkhu {u{fkðk¤k
òðwt ?”yu{ rð[kh fhíkk níkk íÞkt íkku ðzíkk÷Úke ¼økðíkT«MkkËS hk{S þuXu {nkhksLkk Ãkøk [ktÃkðk {ktzÞk Lku {nkhksLku ÃkqAâwt
{nkhksLkku Ãký fkøk¤ ykÔÞku su “y{ËkðkË{kt yÞkuæÞk«MkkËS su yk y{ËkðkËðk¤k nXe¼kE þuX {u¤ku fhu Au. íku {u¤k WÃkh
ðZðkýLkk ðkrýÞkLkku Mkt½ sþu íku Mkt½ ¼uøkku nwt Ãký y{ËkðkË • hk{SþuXuLku {nkhks©eyu ÃkkuíkkLkk hkuøkLke ykøk{ sýkðe
ykðeþ. íÞkhu {nkhks©e fnu yu ¼uøkk ykðþku Lkrnt. íÞkhu hk{S yufðkh yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks ©e {w¤eyu Mk{iÞk fhðk
þuXu fnu {khu fktE yu ðkrýÞkLkk {u¤u sðwt LkÚke, {khu íkku ykÃkýk síkk níkk íku økk{ sMkkÃkh {nkhks Lku hk{S þuX ¼uøkk ÚkÞk íÞkhu
{trËh{kt XkfkuhSLkk ËþoLk fhðk sðwt Au. íÞkhu {nkhks©e fnu ËtzðíkT fhe ¼ux {qfeLku {nkhksLku feÄwt su ík{u Mkw¾e Aku ! íÞkhu
yu {u¤k{kt xwtxeykLkku hkuøk çknw ¼khu Úkþu Lku nòhku {kýMk {he {nkhks©e çkkuÕÞk su Mkw¾e Ëw:¾e çkuÞ Aeyu. íÞkhu hk{SþuXu
sþu. {kxu ík{khu ykððwt Lknª. íÞkhu hk{S þuX økÞk Lkrn. ÃkqAâwt su, nu {nkhks ! Ëw:¾e fu{ ? íÞkhu {nkhks©e çkkuÕÞk
ÃkAe {u¤k{kt xwtxeÞkLkk hkuøkÚke nòhku {kýMk {he økÞkt yu su yu ðkík hkºkeyu sýkþu. ík{u òu òu ÃkAe yu hkºke{kt {nkhksLkk
ðkík Mkk[e ÚkE. þheh{kt {tËðkzLke ½ýe fMkh ÚkE økE íkuÚke {uLkk{kt çkuMkkze
• nrh¼õíkLkk yÃkhkÄu yLku {nkhks©eLkk ð[Lku... {nkhks©eLku y{ËkðkË ÷E økÞk.
ð¤e yuf rËðMk hk{S þuXu ©e y{ËkðkË Mk{iÞk WÃkh økÞk • yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLkk {kuxk Ãkwºke s{LkkçkkELkwt Ëw:¾
íÞkhu yuf rËðMk Mkðkh{kt {nkhks©e yÞkuæÞk«MkkËS ÃkkuíkkLku {xkzâwt
Wíkkhu yuf÷k çkuXu÷k níkk. íku íÞkt sELku hk{S þuXu ðkík fkZe yuf Mk{Þu yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLkkt {kuxk Ëefhe
su ©e ðZðkýLkk ËeðkLk ÷kÄk XkfhLku ykÃkýk WÃkh ½ýe E»kko s{LkkçkkE, íku{Lku AÃkiÞkÃkwh ÃkkMku ÷û{ýÃkwh{kt ÃkhýkðeLku íku{Lku
Au swykuLku ykÃkýk çk¤ËLku ËhçkkhLkk çk¤Ë Mkk{ Mkk{k ðZâk íku ½uh {kufÕÞkt. yux÷u Ãkkuíku ÃkrðºkÃkýu ÚkELku ËqÄ íkÚkk Ãkkýe økk¤eLku
ËhçkkhLkk çk¤ËLkwt þet½zwt Úkkuzwtf ykÃkýk çk¤Ëu Ãkkzâwt íku MkkÁt þwØ Ãký hMkkuELku fhðk ÷køÞkt. íku òuELku ÃkkuíkkLkk MkkMkw, LkýtË,
rËÞh yLku suX íku{ýu yu{Lkk WÃkh çknw E»kko fhðk {ktze. yu{
ðZðkýLkk nrh¼õíkkuLku çkuMkkze Ëuðk {ktzâk Lku çkkh YrÃkÞk Ëtz
fhíkk Úkfk fux÷kf rËðMk ðeíke økÞk. ÃkAe íku çkkE AÃkiÞkÃkwh{kt
÷ELku hò ËeÄe. yuðw E»kkoyu fk{ fÞwO íku Mkkt¼¤eLku {nkhks©e
ykÔÞkt. íku Mk{u yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks íÞkt níkk. yux÷u íku ðkík
çkkuÕÞk su, yu{ktÚke yu fk{ËkhLku ºký ðkLkkt Úkþu. íÞkhu hk{S þuXu
ÃkkuíkkLkkt {kíkk-rÃkíkkLku fne su “{khu ¼økðkLk ¼sðk{kt yLku Ä{o
ÃkqAâwt su, þk ºký Úkkþu ? íÞkhu {nkhks©e çkkuÕÞk su yuf íkku
Ãkk¤ðk{kt nhfík çknw ykðu yu{ sýkÞ Au.”yuðe heíkLkwt ½ýwtf
ÃktËh rËðMk{kt yuLkku fkh¼kh Wíkhe sþu Lku ÃkAe Úkkuzuf Ënkzu yuLkk
ÃkkuíkkLkwt Ëw:¾ ðýoLk fheLku rË÷økeh ÚkE økÞkt.
þheh{kt yuðku {tËðkz Úkþu su WXðk çkuMkðkLke r¢Þk ÃkkuíkkÚke Úkþu
íÞkhu íku{Lke Ëw:¾Lke ðkík òuE Mkkt¼¤eLku {nkhksu ÃkkuíkkLkk
Lknet. {kýMkku WÃkkze WÃkkzeLku WXkzu Lku íÞkh ÃkAe yuLkk þheh{kt
ytík:fhý{kt shkyuf f[ðkELku Äehs ykÃkíkk Mkíkk yu{ çkkuÕÞk
{kuxk {kuxk Sðzk Ãkzþu íkuÚke Ëun øktÄe sþu. yu ºký WÃkkÞ Úkkuzkf
su, “nu çkkE s{Lkk ík{khk WÃkh su E»kko fhu Au íku Mkðuo n{ýkt
rËðMk{kt Úkþu. yLku ík{u Mkwhík hk¾òu. ÃkAe yu «{kýu ºkýuÞ WÃkkÞ
s yks Lku yks ykðeLku rLk{koLke ÚkELku çku nkÚk òuzeLku ík{kuLku
ÚkÞk. íkuLku hk{S þuXu Lkshu ËeXk. Ãkøku ÷køkþu.” yu{ fneLku {nkhks ÃkkuíkkLkk Sðkí{k{kt
©eS{nkhksLke {qŠíkLku y¾tz Ëu¾íkk nðk - yuðk Úkfk Ãkkuíku íku • Ãkq. {nkhksLke yZkh rËðMk MkwÄe yLLks¤ rðLkk hÌkk
ð¾íku EåAk fhe fu ‘[kh Þ{Ëqík {nk¼Þtfh yLku fk¤k þkne yuf ð¾ík økwýkíkeíkkLktËMðk{e nrhßÞtríkLkku Mk{iÞku fhðk
suðk Lku Mkðuo nrÚkÞkhu Mkrník yuðk Úkfk íkífk¤ íÞkt sELku, MkkMkw- ðzíkk÷ ÃkÄkÞko níkk. íku ð¾íku y{ËkðkËLkk yk[kÞo ©e yÞkuæÞk
LkýtË ykrËf su su E»kko fhíkkt níkkt íku MkðuoLku yufË{ ¢kuÄ fheLku «MkkËSyu yZkh rËðMkÚke yLLks¤ ÷eÄwt LkÚke yuðwt Mkkt¼¤e
Þ{Ëqík {nk¼Þ Ëu¾kzðk ÷køÞk.’ Mk{iÞku Ãkqhku ÚkÞuÚke [iºk ðrË{kt økwýkíkeíkkLktË Mðk{e ÃkkuíkkLkk {tz¤
yLku çkkuÕÞk su, “ík{u yu s{LkkçkkE Ä{o Ãkk¤u Au, íku{Lku Mkrník y{ËkðkË sðk LkeféÞk, íku{Lke MkkÚku þwfMðk{e Ãký níkk.
þk ðkMíku Ëw:¾ ykÃkku Aku ? ” yu çkkE íkku {nkMkíke Au. yLku ðMkku ÚkE y{ËkðkË økÞk íÞkt {trËh{kt Wíkkhku fhe, ©eS{nkhksLkwt
Ãkkðoíke suðk økwý yu{Lkk{kt Au. íku çkkE ík{khk fw¤Lku íkkhþu. {kxu æÞkLk-¼sLk fhe, økw ý kíkeíkkLkt Ë Mðk{e yk[kÞo ©e
nðuÚke òu yu{Lku Ëw:¾ Ëuþku íkku ík{khe ¼qtze ð÷u Au.... yLku y{u yÞkuæÞk«MkkËSLke «f]rík òuðk ÃkÄkÞko. íku Ãknu÷kt þwfMðk{e íÞkt
íkku Þ{hkòLkk Þ{Ëqík Aeyu. yLku yu çkkELkk rÃkíkk íkku MkkûkkíkT sE yÞkuæÞk«MkkËSLku fnuíkk níkk su, ‘nu {nkhks ykÃkLkwt þheh
¼økðkLkLkk Ãkwºk Au. íku y{u Ãký íku{Lke yk¿kkyu fheLku ykÔÞk íkku çknw s ÷uðkE økÞwt Au. Ëuþe ðiãLke Ëðk fhku íkku MkkÁt. yux÷k{kt
Aeyu. yLku ík{u yíÞkhu nk÷ òyku, yu çkkELku AÃkiÞkÃkwhÚke hkS økwýkíkeíkkLktË Mðk{e ykÔÞk Lku {nkhks©eLku fnu : ‘ykÃkLkk ËkËkLku
fheLku íkuze ÷kðku. yLku òu fkuE rËðMk yu çkkELku Ä{o Ãkk¤ðk{kt Mkt¼khðk níkkLku ? íku MkðkuoÃkhe ¼økðkLk Au. íku Mkðuo ðkíku MkkÁt fhík.
ykz fhe íkku ÃkkAk Vuh y{u ík{khu yÚkuo ykðeþwt, yLku ík{khk ík{ku yLLk s{ku, fkuE ðkíku ®[íkk fhþku Lkrn.’ íku Mk{Þu ©eS{nkhksu
Sð ÷eÄu s Aqxfku fhþwt. yLku yk Vuh íkku íku{Lke yk¿kk Úkfe ©eyÞkuæÞk«MkkËSLku ËþoLk ËE fÌkwt su, ‘{kuxk ÃkwÁ»kLke yk¿kk
ík{Lku Mk{òðeLku ÃkkAk sEyu Aeyu.” {kLkeLku yLLk s{òu.’ yu{ fne ©eS{nkhks yá~Þ ÚkE økÞk.
yuðe heíku íku s{Ëqík fneLku íÞkt Úkfe [k÷íkkt yuf ÃkeÃk¤kLkwt ÃkAe yk[kÞo ©e yÞkuæÞk«MkkËSyu økwýkíkeíkkLktË Mðk{eLku fÌkwt
ð]ûk ÃkkuíkkLkk yktøkýu Mkk{u Úkkuzuf Ëqh níkwt. íku ð]ûkLku yuf Ãkkxw {kÞwO fu, ‘©eS{nkhks ík{khu ðþ Au, {kxu fk÷u {khu íÞkt s{ðk
fu íkhík {q¤{ktÚke Q¾zeLku fzfzkx ÚkELku Ãk]Úðe WÃkh Ãkzâwt. íku ÃkÄkhðk f]Ãkk fhku. nwt ykÃkLku s{kzâk ÃkAeÚke «MkkËeLkwt yLLk
òuELku {nkºkkMk Ãkk{íkk Mkíkk íkífk¤ AÃkiÞkÃkwh{kt ykðeLku yrík s{eþ. ð¤e ðzíkk÷Lkk ík{k{ MkkÄw {khu íÞkt s{ðk ÃkÄkhu yux÷e
rLk{koLke Úkfk çku nkÚk òuzeLku íku Mkðuo ðkík fneLku ÃkkuíkkLkku yÃkhkÄ f]Ãkk fhku.’ íÞkhu økwýkíkeíkkLktË Mðk{eyu nk fne. ÃkAe çkesu rËðMku
ûk{k fhkðeLku ‘VheÚke fkuE rËðMk ÿkun Lk fhðku.’ yuðku rLkÞ{ þwØ hMkkuE fhkðe nðu÷e{kt yuf çkksw ðzíkk÷Lkk MkkÄwykuLke yLku
hk¾eLku íku s{LkkçkkELku rðLktíkeÃkqðof Ãkøku ÷køkeLku ÃkkuíkkLku ½uh íkuze çkeS çkksw sqLkkøkZLkk MkkÄwykuLke Ãktøkík fhkðe. íku{kt «Úk{
økÞk. yuðku Ãkq. yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLkku «íkkÃk òuELku Mkðo sLk økwýkíkeíkkLktË Mðk{eLku Ãkkx÷u çkuMkkzâk. íku ð¾íku Mðk{eyu çkeòu
ykùÞo ÃkkBÞk. (©e ÃkwÁ»kku¥k{ ÷e÷k (õåA÷e÷k) yæÞkÞ 59) Ãkkx÷ku {tøkkÔÞku. íku ÃkkuíkkLke Mkk{u {wfkÔÞku yLku ðå[u Ãk¥kh {qõÞwt.
nðu ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks Ãktøkík{kt ÃkehMkðk ÃkÄkÞko, íku çkúñkLkk yk{tºkýÚke yk çkúñktz{kt ©eS{nkhks ÃkÄkÞko Au íku{Lku
Mk{Þu íku{ýu ©e MknòLktË Mðk{eLku «íÞûk Ãkkx÷k WÃkh rçkhks{kLk Mkðo yðíkkhLkk yðíkkhe MkðkuoÃkhe yku¤¾eLku íku{Lkk MkkÄBÞoÃkýkLku
ÚkÞu÷k òuÞk; íÞkt ðzíkk÷Lkk MkkÄw ¾k÷e Ãkkx÷ku òuELku çkkuÕÞk su Ãkk{u íÞkhu Ãkh{ Mkwr¾Þk ÚkkÞ Au. yu{ ðkík fhe íÞkt MktæÞk ykhíke
ðå[uÚke Ãkkx÷ku ÷E ÷ku; fkhý fu ÃkehMkíkkt Vkðu. íÞkhu ©e ÚkE Lku Mkðuo ËþoLku ÃkÄkÞko. ( ©e Mðkr{LkkhkÞý ¼køkðík,
yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks çkkuÕÞk su fkuE çkku÷þku Lkrn. yu{ fne MftÄ-6, yæÞkÞ-19)
©e yÞkuæÞk«MkkËS{nkhks Ãktøkík{kt ÃkehMkðk ÷køÞk. ÃkAe Mkðuo • ©eS{nkhksu Mkki MkkiLkk ËuþLkku «çktÄ çkktæÞku
ÃkehMke hÌkk yux÷u “©e MknòLktË Mðk{e {nkhksLke sÞ” ©eS{nkhks suík÷ÃkwhÚke [kÕÞk íku h½ðkýs hkík hÌkk yLku
çkku÷kðe yux÷u Mkðuoyu s{ðkLkwt þY fÞwO, Lku íkuyku Mkðo s{e hÌkk çkesu rËðMku ðzíkk÷ ÃkÄkÞko Lku {trËh{kt ykðeLku Wíkkhk fÞko yLku
íÞkhu ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksu þwf Mðk{e ðøkuhuLku fÌkwt su {nkhks íkku yÞkuæÞkðkMke ¼u¤k s{íkk yLku MkkÄw hMkkuE fhu yLku
økwýkíkeíkkLktË Mðk{eLku Mkk{u Ãkkx÷u ©eS{nkhks çkuXk níkk. {nkhks ÃkehMkíkk Lku ÃkAe «fhý VuhkÔÞwt, su suLku ÷û{eLkkhkÞýLkk
Mðk{eLku ©eS{nkhks ðþ Au. ykðku økwýkíkeíkkLktË Mðk{eLkku Ëuþ{kt hnuðwt nkuÞ íkuLku h½wðehS {nkhksLke ÃkkMku {tºk ÷uðku yLku
yËT¼wík {rn{k òýe ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksu ÃkqAâwt su, LkhLkkhkÞýLkk Ëuþ{kt hnuðwt nkuÞ íkuLku yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLke
ÔÞríkhuf MðYÃk õÞkt Au yLku fuðwt Au ? íku Mk{Þu Mðk{eyu y{]ík ÃkkMku {tºk ÷uðku. yu heík fhe.
árüÚke yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks Mkk{wt òuÞwt; íÞkhu íkhík íku{Lke yuf rËðMku çkuÞ yk[kÞoLku Lkku¾kLkku¾k Ãkkx WÃkh çkuMkkÞko yLku
rLkhkðhý árü ÚkE íkuÚke yûkhÄk{{kt rËÔÞ ®MknkMkLk WÃkh {nkhksu fÌkwt su, Mkki MkkiLkk ËuþLkk Ãkqò fhku, íku y{u òuEyu. ÃkAe
©eS{nkhksLku ËeXk. íÞkt Mðk{e çkkuÕÞk fu ‘©e yÞkuæÞk«MkkËS Mkkiyu Ãkqò fhe. íku ÷û{eLkkhkÞý ËuþLkk nkuÞ íku h½wðehS
{nkhks , yk rËÔÞ rMknkMkLk WÃkh ÔÞríkhuf MðYÃku ©eS{nkhks
{nkhksLke Ãkqò fhu yLku LkhLkkhkÞý ËuþLkk nkuÞ íku yÞkuæÞk«MkkËS
rLkhtíkh rçkhksu Au yLku yLÞ MðYÃku Mkðo {wõíkku{kt {qŠík{kLk hÌkk
{nkhksLke Ãkqò fhu yLku {nkhks ÃkkMku ðMíkw ÷kðu íkuLku íku{ ÃkqAu
Au.’ yu{ fne íÞktÚke ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLke ð]r¥k ¾U[e
su, ík{u rfÞk ËuþLkk Aku ? íÞkhu fnu su, LkhLkkhkÞýLkk ËuþLkk Aeyu.
Ëun{kt ÷kÔÞk. ÃkAe MkktÞfk¤u Mk¼k ÚkE íÞkhu ©e yÞkuæÞk«MkkËS
íÞkhu yÞkuæÞk«MkkËLke ykøk¤ {qfku yLku fnuþu su, y{u
{nkhksu Mðk{eLku ¾whþe WÃkh çkuMkkze ðkíkku fhðkLkwt fÌkwt. íku Mk{Þu
÷û{eLkkhkÞýLkk ËuþLkk Aeyu, íÞkhu ík{u h½wðehS {nkhksLke
Mðk{e fnu : çkúñktz çkúñktz «íÞu Ëþ Ëþ {qŠíkyku Au. A Mkøkwý
ykøk¤ {u÷ku. su V¤, Vq÷ nkuÞ íku {qfku, yu heíku Mkki MkkiLkk ËuþkuLkku
yLku [kh rLkøkwoý yuðk yLktíkfkurx çkúñktzku Au. íku{Lku {kuxÃk
«çktÄ çkktæÞku , ÃkAe fux÷kf rËðMk hneLku økZzu {nkhks ÃkÄkÞko.
ykÃkLkkh ©e MknòLktË Mðk{e Au. nu yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks
yk çkúñktz{kt MknòLktË Mðk{e fkuE rËðMk ÃkÄkÞko LkÚke. Ãký rðhkx (MkËT. ©e ¼kÞkí{kLktË Mðk{eLke ðkíkku, ðkíkko-272)
• LkhLkkhkÞýËuðLku ÍkÍkt {trËh øk{u Au Ãkq. {nkhks©eLkwt «køkxâ suX MkwË yufkËþeLkk hkus níkwt
yuf Mk{u {nkhks øktøkksr¤Þk fqðk ÃkkMku [kf¤k WÃkh íku òuøkkLkwtòuøk rMkØÃkwh, Ezh yLku AÃkiÞk. yk ºkýuÞ rþ¾hçkØ
rðhks{kLk níkk yLku MkkÄw çkuXk níkk. ÃkAe {nkhksu fÌkwt su, {trËhkuLke «ríkck íku{Lkk MðnMíku suX MkwË yufkËþeLkk hkus
ykÃkýu {trËh fÞk fÞk økk{{kt nkuÞ íkku Xef yLku fux÷kf nkuÞ ÚkÞu÷e níke.
íkku Xef ? y{ËkðkË, ðzíkk÷, ykrËf fux÷kf økk{{kt Lkk{ MkkÄwyu Ãkq. {nkhks©eyu W¥khkrÄfkhe ÃkkuíkkLkk MkwÃkwºk ©efuþð«MkkËS
÷eÄkt. ÃkAe {nkhksu fÌkwt su, çkkEykuLku ÃkqAku íÞkhu çkkEykuyu {nkhksLku yk[kÞoÃkËu ykYZ fhe. Mktðík 19h4Lkk Vkøký MkwËe
fÌkwt su, økZzu íkku yð~Þ {trËh fhðwt òuEyu, þk {kxu su, økZzu Mkkík{Lku hkus MðíktºkÃkýu ¼kiríkf ËunLkku íÞkøk fhe ©enrhLke {qŠík{kt
{nkhks çknw hÌkk Au {kxu ðÄw {rn{k íkku økZzkLkku fnuðkÞ, {kxu MkËkLku {kxu ÷eLk ÚkÞk. Ãkq. {nkhks©eyu 4h ð»ko økkËe ¼kuøkðe
ynª íkku sYh {trËh fhðwt skuEyu yLku ÍkÍkt {trËh {nkhks, Lku MkíMktøkLkwt Wíf»koÃkýwt fÞwO. íku{ýu ½ýe s MkíMktøkLke Mkuðk fhe Au.
Mkkhkt Lkrn, þk {kxu su, yÞkuæÞkðkMkeLkwt ¾[o ÃkqÁt fhðwt òuEþu. íku{Lkwt SðLk «¼w{Þ níkwt. yLku yk{ íku{Lkwt yk[kÞoÃkË ÃkkuíkkLke
yu ðkík Mkkt¼¤eLku {nkhksu fÌkwt su, çkkEyku çknw zkÌkk- Mkuðk yLku fkÞoÚke MkkÚkof fÞwO.
fu{ su ykÃkýu yÞkuæÞkðkMkeLkk ¾h[Lke ¾çkh Lkrn yLku çkkEykuyu Ãkq. ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks Ãkkuíku ©e rð»ýw ¼økðkLkLkku
fne. ÃkAe Ëu¾kzâwt {nkhksu fÌkwt su, ÕÞku y{u fneyu yu{ fneLku yðíkkh níkk. (©e Mðkr{LkkhkÞý ¼køkðík, MftÄ-1, yæÞkÞ-Ãk)
{nkhksu {k¤k nkÚk{kt ÷eÄe yLku yu{ çkkuÕÞk su, LkhLkkhkÞýLku • y{ËkðkËLkk ËhS ¼õíkLke MkíMktøk «íÞu ykí{eÞíkk
ÍkÍkt {trËh øk{íkkt nkuÞ íkku çkufe ykðu yLku Úkkuzkt øk{íkkt nkuÞ y{ËkðkË{kt yuf ËhS nrh¼õíku yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks
íkku yufe ykðu, yu{ fneLku {nkhksu {k¤k Vuhðe íÞkt íkku çkufe Ëun {qfe økÞk íÞkhu {qAku {qtzkðe níke íku òuE íkuLkk Lkkíke÷k
ykðe ÃkAe fÌkwt su, yk íkku çkufe ykðe íÞkhu {nkhksu fnu ¼÷u fwMktøkeykuLku E»kko ykðe. íku ÃkAe Úkkuzk rËðMk ÚkÞk íÞkt íku nrhsLkLkku
økk{ku-økk{ {trËh ÚkkÞ. (MkËT.©e ¼kÞkí{kLktË Mðk{e ðkíkku, ðkíkko çkkÃk {he økÞku Lku íkuLke ÃkkA¤ íkuýu ¾h[ fhðkLkku ykht¼ fÞkuo
- 303) Lku s÷uçke-÷kzðk ðøkuhu ÃkfðkLk fhkÔÞk ÃkAe íkuLke LkkíkLku Lkkuíkhkt
• Ãkq. {nkhks©eyu MðíktºkÃkýu Ëun íÞkøk fÞkuo Ëuðk {ktzâku íÞkhu íku Lkkíke÷kyu s{ðkLke Lkk Ãkkze. íÞkhu íku nrhsLku
y{ËkðkË ©e LkhLkkhkÞýËuðLke økkËe Ãkh ykrË yk[kÞo ÃkkuíkkLkk ÷køkíkkð¤økíkk ÃkkMku LkkíkLke rðLktíke fhkðe íkkuÃký íku{ýu
íkhefu rð.Mkt 188h Lkk fkhíkf MkwË yufkËþeLku hkus ©e {kLÞwt Lkrn. ÃkAe íku nrhsLku LkkíkLkk ykøkuðkLkLku çkku÷kðe fÌkwt su
yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks ykÔÞk. íku ykrË yk[kÞo {nkhksLkwt “ík{Lku ¾ðhkððwt yu íkku LkkíkLkku ÔÞðnkh Au íku {khe ykçkYLke
«køkxâ rð.Mkt. 186ÃkLkk suX MkwË yufkËþeLkk þw¼ rËLku AÃkiÞk ¾kíkh ík{Lku ¾ðhkðwt Awt, Lkrn íkku ík{Lku ¾ðhkððk nwt hkS LkÚke..
økk{u ÚkÞwt níkwt. íku{Lkk rÃkíkkLkwt Lkk{ hk{«íkkÃkS Ãkktzu yLku {kíkkLkwt Lku Mðkr{LkkhkÞý íku y{khk çkkÃk Au Lku íku{Lkk yk[kÞo íkÚkk MkkÄw
Lkk{ MkwðkrMkLke çkk níkwt. çkúñ[khe ðøkuhu y{kÁt fwxwtçk Au, {kxu nwt íkku nðu íku{Lku ¾ðhkðeþ
Lku ík{khu Lk ¾kðwt nkuÞ íkku nðu nwt ík{Lku ykøkún fhðkLkku LkÚke Lku fwMkw{ WVuo Vq÷¼kE {nkhks Mk{ÞÚke yðÄ«MkkËS {nkhksLkwt
yk {k÷ íkiÞkh fhe hkÏÞku Au íku n{ýkt {trËh{kt {kuf÷e Ëô Awt.” fkÔÞ AÃÃku Mk{wÿLke WÃk{kt ðk¤w Mk¼k{kt çknw AxkÚke çkku÷íkk. íku
íÞkhu Lkkíke÷kyu fÌkwt fu “¼kE, íkkhe Mk{sý ¾he Au Lku y{u Mkkt¼¤e {nkhks çknw «¼krðík ÚkÞk yLku frðLkwt MkL{kLk fhe hkS
s{ðkLke Lkk fne íku y{khe ¼q÷ ÚkE {kxu nðu íkwt Mkw¾uÚke LkkíkLku fÞko níkk. yLku Ãkkuíku {nkhks©e Mk¼k{kt ËuðkLktË Mðk{e íkhV òuE
s{kzLku y{u MkkiLkk ðíke {kVe {køkeyu Aeyu.” ÃkAe íku nrh¼õíkku çkkuÕÞk : Mðk{e ! çkúñkLktË Mðk{e Äk{{kt økÞk çkkË nðu ykðk
ÃkkuíkkLkk Mkðuo Lkkíke÷kLku s{kzâk. (©enrh [rhºk ®[íkk{ýe, ¼k»kkLkk Mkkhk frðLke ykÃkýk MkíMktøk{kt ¾kux Ãkzþu. ík{ku yuðk
¼køk-3, ðkíkko-269) Aku ! ykÃkLkk MknðkMk{kt ykðu÷ fkuE MkíMktøke ÚkÞk Au ? ËuðkLktË
• Ãkq. ykrË yk[kÞo©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks frðykuLke Mðk{e fnu, nk {nkhks ! yuf ðZðký þnuhLkku frð Lkðku íkiÞkh
fËh fhíkk ÚkÞku Au. ©e{k¤e ¿kkríkLkk çkúkñý zkÌkk¼kELkku Ëefhku Ë÷Ãkík {khe
Ãkq. ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks ©enrh MðÄk{ økÞk çkkË ÃkkMku fkÔÞLkku yÇÞkMk fhu Au. {nkhks©e fnu íku õÞkt Au ? íkuLku
{q¤eLkk çktLku Mk{iÞk ðMktík Ãkt[{e yLku sL{kü{eyu y[qf {q¤e çkku÷kðku.
ÃkÄkhíkk Lku ¼õíksLkkuLku ¾qçk s ËþoLkLkwt Mkw¾ ykÃkíkk. íku ð¾íku {q¤e {trËhLkkt [kuf{kt çkuXu÷k 17-18 ð»koLke
Ãkq. {nkhks©eyu ©eS {nkhksLkk MkkrLkæÞ{kt hne ©enrhLke ô{hLkk Ë÷Ãkíkhk{Lku çkku÷kÔÞk. íku íkqíkos {nkhks©e ÃkkMku ykðe
½ýe f]Ãkk {u¤ðe níke. íkuÚke W¥k{ økwýku íku{Lkk{kt WíkÞko níkk. ËtzðíkT fhe Ãkøku ÷køke Q¼k hÌkk. {nkhks©eyu ÃkqAâwt ¼qËuð ík{u
íku{Lke árü rLkhkðhý ÚkE økE níke. yLku ©enrhLku ºkýuÞ fktE fkÔÞ þeÏÞk Aku ? Ë÷Ãkíkhk{ fnu nk, {nkhks {khk økwÁ
yðMÚkk{kt Ëu¾íkk. íku{Lke Ä{o, ¿kkLk, ðihkøÞ yLku ¼Âõík WÃkhktík ËuðkLktË Mðk{e ÃkkMku þeÏÞku Awt. {nkhks©e fnu, yk fwMkw{ frð
¾kMk fheLku ykí{rLkckLke ÂMÚkrík Ÿ[e níke. íkuyku©e{kt Mk{kLkíkkLkku çkkuÕÞk íkuðwt fkÔÞ ík{u çkLkkðe þfku ? Ë÷Ãkíkhk{ fnu nk, {nkhks
{kuxku økwý níkku. økheçk íkÚkk íkðtøkh nrh¼õíkku Ãkh Mkh¾ku ¼kð fwMkw{ frð {Lku yufðkh íku{Lkwt fkÔÞ Mkt¼¤kðu íkku ¾çkh Ãkzu. íku
hk¾íkk. þe÷, Mktíkku»k, ËÞk ðøkuhu íku{Lkk{kt {wÏÞ økwýku níkk. yLku ð¾íku {nkhks©eLke yk¿kkÚke fwMkw{ frð Vhe ðkh íku AÃÞu çkkuÕÞk.
íkuyku©e rðîkLk níkk Lku rðîkLk frðykuLke fËh fhíkk. {nkhks©e íkkífkr÷f su{Lkk Ãkh ©enrhLke {nuh ÚkE Au, su ¼rð»Þ{kt
{q¤e ÃkÄkhíkk íÞkhu íku ð¾íku MkËTøkwÁ ©e ËuðkLktË Mðk{e {q¤e {kuxk frð {nk økwshkíkLkk ÚkðkLkk Au íku çkkuÕÞk. frðhks ík{u su
{trËhLkk {ntík níkk íÞkt Mk{iÞku yËT¼qík Úkíkku. {kuxk LktË ÃktÂõíkLkk {khk yk[kÞoLku ¾khk Mk{wÿLke WÃk{k ykÃke íku WÃk{kt {khk
Mktíkku íkÚkk yk¾k Ík÷kðkz ËuþLkk nrh¼õíkkuLke {kuxe Mk¼k ¼hkíke yk[kÞoLku ÞkuøÞ LkÚke ík{u íku{Lku yku¤ÏÞk Lkne. {khk {nkhksLku
yLku íku Mk¼k{kt {q¤e økk{{kt ðMkíkk Ëhçkkhku yLku W¥k{ frðyku íkku {eXk {nuhk{ýLke WÃk{kt þku¼u. Mkkt¼¤ku {kÁt fkÔÞ, íku s Mk{Þu
Mk¼kLke ykøk¤ çkuMkíkk. Ë÷Ãkíkhk{ suðk þe½ú frðyu ½ýwt MkwtËh fkÔÞ ¼h swðkLkeLkk
yuf «MktøkLke ðkík «rMkØ Au fu, {q¤e økk{Lkk «ÏÞkík frð swMMkkÚke fwMkw{ frðLku ÃkkAk Ãkkzðk {nkhks ÃkkMku çkku÷e Mkt¼¤kÔÞwt.
íku Mkkt¼¤e {nkhks Mkrník çkÄe Mk¼k ¾wþ ÚkE. fwMkw{ frð Ãký ykðwt Mkkt¼¤e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksu MÃkü þçËku{kt
rð[kh{kt Ãkze økÞk fu yk LkkLkk Akufhkyu {Lku nhkÔÞku. íkuÚke ûkku¼ íku{Lkk [kfhLku fne ËeÄwt fu ík{khe hkýe MkknuçkkLku fnuòu fu - nwt
ÃkkBÞk. {nkhks©eyu Ë÷Ãkíkhk{Lku fwMkw{ frðLku Ãkøku ÷køkðk fÌkwt : YrÃkÞkÚke ¾heËkELku {khk EüËuðLke yk¿kk ÷kuÃkwt yuðku yk[kÞo
suÚke frð hkS ÚkE rþhÃkkð ÷E ½uh økÞk. LkÚke. yhu, hk{Ãkhk íkku þwt Ãkhtíkw ðZðkýLkwt yk¾wt hkßÞ ykÃke ãku
Ãkq. yðÄ«MkkËS {nkhks Ãký frð níkk. íkuyku©eyu h[u÷e íkku Ãký yu ðkík þõÞ LkÚke. yLku yksu 8 {e ÃkuZeyu yus ÃkhtÃkhk
yðÄ feíkoLkkðr÷ Mkt«ËkÞ{kt «rMkØ Au. MkíMktrøkSðLk økútÚkLke yus {nkhksLkk MkðoøkwýkuLkk yk[kÞo {nkhks©e{kt ËþoLk ÚkkÞ Au.
íkíðkÚko rËÃkefk Lkk{Lke MktMf]ík xefk Ãkkuíku h[kðe Au. yk yk[kÞo òuÞwt Lku ¼õíkku, yufktík{kt Ãký †e-ÄLk{kt Lk ÷uðkÞk yuðk níkk
{nkhksu y{ËkðkË{kt rþûkkÃkºkeLke yk¿kkLkwtMkkh rðîkLk Ãktrzík ykÃkýk yk[kÞo©e ! (MkíMktrøkSðLk Mkkøkh {tÚkLk ÃkuEs-746)
hk¾e yuf W¥k{ MktMf]ík ÃkkXþk¤k MÚkkÃke Au. íku{ktÚke yãkrÃk nòhku • Ãkq. yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks©eLku MkðkuoÃkhe ©enrhLkk
MkkÄw yLku çkúkñýku rðîkLkku Ãktrzík ÚkÞk Au. nk÷ suík÷Ãkwh yûkh{nku÷
ykþeðkoË
ðkze{kt íku ÃkkXþk¤k fkÞohík Au. ykðe íku{Lke MkËTrðãkLke W¥k{
yuf Mk{u økZzkLku rð»ku ©eS {nkhks ÃkkuíkkLkku Wíkkhku su
«ð]r¥k níke. íkÚkk y{ËkðkËLke nðu÷eLkwt yËT¼qík fk{ Ãkkuíku s
yûkh ykuhze íkuLku rð»ku hkrºkLku Mk{u ÃkkuZâk níkk íÞkt yÞkuæÞk«MkkËS
fhkðu÷ Au íkuðwt yËT¼wík rþÕÃkf÷kLkwt çkuLk{uLk ðkhMkku Mkt«ËkÞLku
{nkhks ©eS {nkhksLkkt ËþoLk fhðk økÞk íÞkhu {nkhksu fÌkwt
Mk{ŠÃkík fhu÷ Au. su MÚkkÃkíÞ y{ËkðkË{kt õÞktÞ çkesu òuðk {¤íkwt
su yk xktýu fu{ ykÔÞk. íÞkhu yÞkuæÞk«MkkËSÞu fÌkwt su ík{Lku
LkÚke.
rðLktíke fhðk ykÔÞku Awt. íkkhu {nkhksu fÌkwt su fnku íÞkhu çkkuÕÞk
• Ãkq. {nkhks©e yufktík{kt Ãký †e-ÄLk{kt ÷uðkÞk Lknª
¾qË Mðkr{LkkhkÞý ¼økðkLk suykuLke ÃkMktËøke fhu yuðk su y{khk LkhLkkhkÞýLkk Ëuþ{kt MkkÄw çkúñ[khe íkÚkk MkíMktøke Úkkuzk
yk[kÞkuo{kt fkuE f{e nkuÞ ¾he ? yÚkkoíkT Lk s nkuÞ. íkku ykðk Au íku ÔÞðnkh þe heíku [k÷þu. íÞkhu ©eS {nkhks çkkuÕÞk su
{nkLk yk[kÞo©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksLkk SðLkLkku yuf ík{khk Ãkûk{kt nwt Awt íku nwt ík{khe MknkÞ fheþ Lku ík{khk
«Mktøk òuEyu. LkhLkkhkÞýLkku Ëuþ ½ýku ð]rØ Ãkk{þu ík{u fkuE «fkhLke ®[íkk
yufðkh Ãkq.{nkhks©e ðZðký ÃkÄkÞko níkk. íku Mk{Þu íÞktLkk hk¾þku{kt. yu{ fneLku ©eS {nkhks W¼k ÚkELku çkkÚk{kt ½k÷eLku
hkòLke hkýeyu ¾kLkøke Lkkufh MkkÚku fnuðzkÔÞwt fu, “nu çknw {¤íkk nðk Lku ¾t¼ku ÚkkçkzeLku yu{ çkkuÕÞk su suLkk Ãkûk{kt
yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks ! {khe yuf «kÚkoLkk Mðefkhe {khe EåAk nwt Awt íkuLku fkuE «fkhLkwt Ëw:¾ íkÚkk {wtÍðý Lkne ykððk Ëô. {khku
Ãkqýo fhku. {khe EåAk yuðe Au fu yufðkh ík{ku {khk {nu÷{kt ÿZ rðïkMk hk¾òu. nwt MkËk ík{khe Mk{eÃku hEþ. ík{khku ÔÞðnkh
ykðe {Lku ík{khe Ãkqò fhðk ãku yLku ftfwLkku [ktË÷ku {khk nkÚkÚke Mkðuo nwt [÷kðeþ yu{ fELku {nkhks rðhk{ ÃkkBÞk. (MkËTøkwÁ
fhðk ãku yux÷u nwt ík{kuLku hk{Ãkhk økk{ ¼ux ykÃkwt.” rLkøkwoýËkMk Mðk{eLke ðkíkku, ðkíkko Lkt. - 343)
• Ãkq. {nkhks©eLkk ð[Lku MkíÞ ÚkÞwt f÷f¥kk ©e fkþe, ©e Wßsuý, ©e ¾k[hkuË, ©e hík÷k{, ©e
Ãkq. ©e yÞkuæÞk«MkkËS {nkhks yLkuf ð¾ík {q¤e {trËh{kt Ãkux÷kðkË, ©e ËuðË, ©e økkuÄhk, ©e zkfkuhS {kusu MkEÞík {kusu
ðMktík Ãkt[{e yLku sL{kü{eLkk Mk{iÞu ÃkÄkhíkk íku ð¾íku Ãkkuíku nòhku çkkuhze, {kusu y÷uýk, {kusu fze, {kusu ¾zku÷, {kusu MkkMkíkkÃkh,
MkíMktøkeykuLke Mk¼k{kt ¿kkLkkuÃkËuþ ykÃkíkk. íku ð¾íku fkuEyu ðZðkýLkk {kusu {nwÄk, {kusu Äw{s, {kusu þwtÍ, {kusu fuMkhww, {kusu ðktXðk÷e,
÷kÄk X¬hLke MkíMktøkeykuLkk îu»k ¼kðLke fux÷ef ðkík fhe. yLku {kusu yhurh, {kusu ¾kíkhs, ©e {nu{ËkðkË {kuxwt, {kusu AkÃkhk,
MkíMktøkLkku {kuxku îu»k fhLkkh yk fkh¼khe Au. yu{ fÌkwt. ðZðký ©e ¾uzk, {kusu fkurþÞk, {kusu rÃkÃk÷e, {kusu {u÷s, {kusu çkhkuzk,
hkßÞ{kt MkkÄwykuLku ykððk Ëuíkku LkÚke. íku Mkkt¼¤e ½ze¼h rË÷økeh {kusu ðWXk, {kusu rðhÃkh, {kusu rÃkMkkðkzwt, {kusu fkifwt, {kusu Äkur÷,
ÚkE Lkuºk {ª[e çkkuÕÞk : ík{ku Mknw þktrík hk¾ku. yksÚke Võík ÃktËh {kusu ¼wt¼÷e, {kusu ðus÷fwt, {kusu Mkh½ðk÷wt, {kusu ÄLkk÷w, {kusu
rËðMk{kt yuLkku fkh¼kh sþu yLku {nk yMkkæÞ hkuøk{kt MkÃkzkE VuËhk, {kusu ¾zku÷, ©e ÄtÄwfw, {kusu fkuxzwt, {kusu økwtòh, {kusu
sþu. yLku Úkkuzk Mk{Þ{kt íkuLkku Ëun Ãký Ãkze sþu. ÃkAe Úkkuzk {kuhrMkÞwt, {kusu ðkøkz, {kusu Ëuðr÷Þwt, {kusu LkkøkLkuMk, {kusu
rËðMk{kt s íkuLkku hksLkk ðktf{kt ykððkÚke fkh¼kh økÞku Lku íkuLkk ðkrýÞkðËh, {kusu fh{z, {kusu r{ýkÃkh, {kusu [kMkfk, {kusu
Ëun{kt yMkkæÞ hkuøk ÚkÞku Lku íkífk¤ íku {he økÞku. yk{ MkíMktøkeykuLkk fwz÷k, {kusu ¼kýuszwt, {kusu fkuhzk, {kusu MkwËk{zk, {kusu MkusfÃkh,
ÿkunLku fkhýu yÃkhkÄ ÷køkðkÚke f{kuíku íkuLkwt {]íÞw ÚkÞwt. {kusu [kurx÷k, {kusu çkkt¼ýçkkuh, {kusu fðkzðwt, ©e hksfkux, {kusu
Ãkq.yÞkuæÞk«MkkËS {nkhksu ÃkkuíkkLkk Mkhðkh Ëuþ{kt hiÞk, {kusu ðksze, {kusu Zkufr÷Þwt, {kusu MkhÃkËz, {kusu Íe÷rhÞwt,
çkk¤Ãký{kt ÃkkuíkkLkk MðÃLkk{kt suðk MðYÃku {nkhksLku ËeXu÷k íkuðk {kusu rðMkk{ý, {kusu zktøkhk, {kusu ò÷eÞwt, ËuðkrýLkwt, {kusu
Lku íkuðk ßÞkhu Ãkkuíku fkrhÞkýe økk{ ðMíkk ¾k[hLkk Ëhçkkh{kt ík{krMkhkuý, {kusu ðýÚk÷e ðkrýÞkLke, {kusu [kðzk, {kusu y÷iÞk
{nkhksLku òuÞk íÞkhu Ãkkuíku òuÞu÷wt MðÃLkLkwt MðYÃk ÞkË ykÔÞwt. íÞkhu r¾hk{ýwt, ©e LkðkLkøkh ykrËf Ãkrù{ rËþkLku rðþu Lku Ãkqðo rËþkLku
¼økðkLkÃkýkLkku íkwhík s rLkùÞ ÚkE økÞku. rðþu ©e f÷f¥kk ÃkÞOík ÷e{kzkLkkt økk{ ÷ÏÞkt Au íku Mkðuo þw¼ MÚkkLk
• Ëuþrð¼køkLkku ÷u¾ ©e ðzíkkÕÞðkMke ©e ÷û{eLkkhkÞý íkuLke nË{kt Au íkÚkk yu
r÷¾krðíkt Mðk{e©e MknòLkt Ë S {nkhks ð.Ãkkt z u Mke{kzkLkk økk{Lke ÃkËhLkk hMíkkLkkt økk{ ÷ÏÞk rðLkkLkkt Au íku íkÚkk
yÞkuæÞk«MkkË hk{«íkkÃk íkÚkk Ãkktzu h½wwðeh RåAkhk{ ík{ku çku yu Mke{kzkLkkt økk{Úke Ërûký rËþkLke fkuhLkku Ëuþ-Mkðuo Au íku íkÚkk
¼kELku y{ku Ë¥kÃkwºk fheLku y{khk MkíMktøke MkðuoLkk yk[kÞo MÚkkÃÞk ©e LkðkLkøkhLke ¾krzÚke Ërûký rËþkLke fkuhu {kusu ¾t¼kr÷Þw íkÚkk
Au Lku y{khkt {trËh - ©eLkhLkkhkÞýLkkt íkÚkk ©e÷û{eLkkhkÞýLkkt ©eçkux ykrËf Ëuþ Au íku Mkðuo ©e ÷û{eLkkhkÞýLke nË{kt Au íku
íkÚkk hkÄk¢»ý ykrËfLkkt íkÚkk MkíMktøk{kt su Ä{koËkLke ÃkuËkþ íku ík{ku Mkðuo ËuþLkk MkíMktøke Mk{MíkLke íkÚkk fwMktøke Mk{MíkLke Ä{koËkLke
çku ¼kELku ykÃke Au Lku íkuLke ík{ku çku ¼kELku ðnu[ký fhe ykÃke ÃkuËkþ yÒk íkÚkk ÿÔÞ íkÚkk ð† íkÚkk Ãkþw íkÚkk ðknLk íkÚkk {kýuf-
Au, íkuLke rðøkík Mke{kzkLkkt økk{ ÷ÏÞkt Au. Ãkqðo rËþkLku rðþu ©e {kuíke-Íðuh íkÚkk ftfh-ÃkÚkh ykrËf su ykðu íku íkÚkk Ähíke ðkze
ík]ý íkÁ ykrËfLke su ÃkuËkþ ykðu íku Mkðo ©e÷û{eLkkhkÞýLke çktkÄðe Ãký fkuE fkuELkk ËuþLkk {Lkw»ÞLku {tºk-WÃkËuþ Ëuðku Lkrn
Au Lku ÷û{eLkkhkÞýLkk ËuþLkkt n{ýkt su {trËh íkÚkk {uze ½h Au Lku ftXe çkktÄðe Lknª Lku fkuE {Lkw»ÞLku {tºk-WÃkËuþ ÷uRLku MkkÄw íkÚkk
íku íkÚkk nðuÚke su Lkðe ytçkkhík ÚkkÞ íku Mkðuo ©e÷û{eLkkhkÞýLke çkúñ[khe íkÚkk Äku¤k ÷qøkzktðk¤k Úkkðwt nkuÞ íkku ÃkkuíkÃkkuíkkLkk ËuþLkk
Au íkÚkk nhuf «fkhu Lkðe ÃkuËkþ ÚkkÞ íku Mkðuo ©e ÷û{eLkkhkÞýLke {Lkw»ÞLku MkkÄw íkÚkk çkúñ[khe íkÚkk Äku÷k ÷qøkzktðk¤k Ãkk¤k fhðk
Au Lku Mk{kzkLkkt økk{ ©e f÷f¥kk íkÚkk LkðkLkøkh ÃkÞoík ÷ÏÞkt Au Lku íkuLke su r{÷fík-½h nkuÞ íku íkÚkk s{eLk-ðkze íkÚkk ytkçkk ykrË
íkuÚke W¥kh rËþkLke fkuhLkku Ëuþ Mkðuo Au íku þw¼ MÚkkLk þnuh ð]ûk nkuÞ íku ÷uðwt Ãký fkuE fkuELkk ËuþLkk {Lkw»ÞLku {tºk-WÃkËuþ ËuR
y{ËkðkËðkMke ©e LkhLkkhkÞý íkuLke nÄ{kt Au íkÚkk ©e LkðkLkøkhLke MkkÄw íkÚkk çkúñ[khe íkÚkk Ãkk¤k fhðk Lkrn Lku íkuLke r{÷fík ½h
¾kze Wíkkh W¥kh rËþkLke fkuhu ©e {ktzðe çktËh íkÚkk ©e ÷¾Ãkík íkÚkk s{eLk ðkze ð]ûk ykrËf fktE ÷uðwt Lknett yu{ y{khe yk¿kk
çktËh ykrË Ëuþ Mkðuo Au íku ©e LkhLkkhkÞýLke nË{kt Au íku Mkðuo Au Lku y{ku ík{kuLku {trËhku ykrËf su ykÃÞwt Au íku{kt fkuR MkkÄw
ËuþLkk MkíMktøke Mk{MíkLke íkÚkk fwMktøke Mk{MíkLke Ä{koËkLke ÃkuËkþ íkÚkk çkúñ[khe íkÚkk Ãkk¤k íku fkuR fk÷u Ëh Ëkðku fhþu Lknª Lku
yÒk íkÚkk ÿÔÞ íkÚkk ðMºk íkÚkk Ãkþw íkÚkk ðkn™ íkÚkk {kýuf-{kuíke- y{khe rþûkkÃkºke «{kýu ík{ku hnußÞku Lku yk Mkðuo Ãký rþûkkÃkºke
Íðuh íkÚkk ftfh-ÃkÚÚkh ykrËf su ykðu íku íkÚkk Ähíke, ðkze, ík]ý, «{kýu ÃkkuíkÃkkuíkkLkk Ä{o{kt hne ík{khe Mkuðk fhþu Lku Mkhfkh Ëhçkkh
íkÁ ykrËLke ÃkuËkþ ykðu íku Mkðuo ©e LkhLkkhkÞýLke Au Lku ©e ykrËf fkuRLkk ðktfík÷u ykðu yuðwt yÞkuøÞ fk{ fkuE fk÷u fhþu
LkhLkkhkÞýLkk Ëuþ{kt n{ýkt su {trËh íkÚkk {uze-½h Au íku íkÚkk Lknª Lku íku{ øk{u íkuðku ykÃkífk÷ Ãkzþu íkku MkíMktøke ¼e¾ {ktøke
nðuÚke su Lkðe ytçkkhík ÚkkÞ íku Mkðuo ©e LkhLkkhkÞýLke Au íkÚkk ¾kþu Ãký yk[kÞoLku {kÚku ykðu yuðwt fkuRLkwt fhs fhþu Lknª Lku
nhuf «fkhu Lkðe ÃkuËkþ ÚkkÞ íku ©e LkhLkkhkÞýLke Au yuðe heíku fkuR òýu-yòýu fhþu íkku fhLkkh ¼kuøkðþu yu{ y{khe yk¿kk
Ëuþrð¼køku Mkrník {trËhkuLke ðnU[ký fheLku r[rêÞwt çku ÃkkLkkLke Au Lku MkkÄw íkÚkk çkúñ[khe íkÚkk Ãkk¤k yu Mk{MíkLkk íkÚkk MkíMktøke
Lkk¾e íku{kt ©e LkhLkkhkÞýLkk {trËhLke r[rê Ãkktzu yÞkuæÞk«MkkËLku Mk{MíkLkk ík{ku çkuÞ økkËeðk÷k Lku yk[kÞo MÚkkÃÞk Au íku Mkðuo rLkhtíkh
¼køku ykðe Au íku LkhLkkhkÞýLkkt {trËhkuLke Ëuþ Mkrník ÃkuËkþ Mkðuo ík{khe yk¿kk{kt hnuþu Lku ík{khe Mkuðk fhþu Lku ©e Ä{oðtþLkk çkuÞ
WÃkh ÷ÏÞk «{kýu ykðu íku Ãkktzu yÞkuæÞk«MkkËLke Au Lku ©e økkËeðk÷kt yk[kÞo rðLkk yLÞ {íkðk÷k nhfkuR {Lkw»Þ þkMºku íkÚkk
÷û{eLkkhkÞýLkk {trËhLke r[rê Ãkktzu h½wðehLku ¼køku ykðe Au íku òuøku íkÚkk íkÃku íkÚkk ðihkøÞkrËf økwýu rðþu»k nkuÞ Lku íkuÚke ©e
©e ÷û{eLkkhkÞýLkkt {trËhkuLke Ëuþ Mkrník ÃkuËkþ Mkðuo WÃkh ÷ÏÞk Ä{oðtþLkk çku økkËeðk÷k yk[kÞo LÞqLkÃkýu òýðk{kt ykðu íkku Ãký
«{kýu ykðu íku Ãkktzu h½wðehLke Au Lku MkíMktøke{kt íkÚkk fwMktøke{kt MkkÄw íkÚkk çkúñ[khe íkÚkk Ãkk¤k Mk{Mík íkÚkk MkíMktøke Mk{Míku y{khe
Ä{koËkLke W½hký fhðk òÞ íku ÃkkuíkÃkkuíkkLke nË{kt òÞ Ãký fkuE yk¿kk Au su ík{khk SðLkk fÕÞkýLku yÚkuo ©e Ä{oðtþLkk çku
fkuELku nË{kt òÞ Lkrn Lku fkuE {Lkw»ÞLku {tºk-WÃkËuþ ÷uðku nkuÞ økkËeðk÷k yk[kÞkuoLku MkËkfk÷ rLkhtíkh {kLkòu Lku {Lk, f{o, ð[Lku
çkuÞ yk[kÞoLku ÃkkuíkÃkkuíkkLkk ËuþLkk {Lkw»ÞLku {tºk-WÃkËuþ Ëuðku Lku ftXe yk¿kk{kt hnuòu Lku íku{kt su Vuh Ãkkze yLÞ yk©Þ fhþu Lku yLÞLku
{kLkþu íkuLkk SðLku yk ÷kuf{kt fkuE fk÷u Mkw¾ Úkkþu Lknª Lku yrík {uze{trËh ½h íkÚkk ð]ûk ykrË ©ef]»ýkÃkoý ykÃÞtw nkuÞ íku ÃkkAwt
füLku Ãkk{þu Lku fkuR nrh¼õík ©e ÷û{eLkkhkÞýLkk Ëuþ{kt hnuíkku {køkðwt Lknª fu{ su íku ©e LkhLkkhkÞýLke økkËeLkk yk[kÞoLku
nkuÞ Lku íkuýu {tºk-WÃkËuþ ©e ÷û{eLkkhkÞýLke økkËeLkk yk[kÞo ÃkkMku ©ef]»ýkÃkoý ykÃku÷ Au {kxu íku yk[kÞoLku s hnu Ãký íkuLke Vuhðýe
÷eÄku nkuÞ Lku ÃkkuíkkLkwt Lkk{ Ãký ©e ÷û{eLkkhkÞýLke økkËeLkk ÚkkÞ Lknª yuðe heíku y{khe yk¿kk Au Lku fkuR økhkrMkÞkLku çkuÞ
yk[kÞoLkk [kuÃkzk{kt ÷¾kðu÷ nkuÞ íkuLku yÚkðk íkuLkk ÃkwºkÃkkiºkkrËfLku Ëuþ{kt økk{-s{eLk-ðkze nkuÞ Lku fkuR ðuÃkkheLku çkuÞ Ëuþ{kt ËwfkLkku
W[k÷kLke Vuhðýe ÚkkÞ Lku ©e LkhLkkhkÞýLkk Ëuþ{kt W[k÷ku ÷uR nkuÞ fu fkuE ¾uzwLku çkuÞ Ëuþ{kt ¾uz nkuÞ Lku íkuLku Ëþktþ-ðeþktþ Ëuðe
sR hnuýktf fhu Lku íkuLku ËþktË-ðeþktË ykrË Ä{koËku íku ©e Ãkzu íku su yk[kÞoLkk Ëuþ{kt su økk{-s{eLkðkzeLke f{kýe ykðu
LkhLkkhkÞýLke økkËeLkk yk[kÞoLku Ëuðku Lku økwÁ {kLkðk Ãký íkuLkku fþku íkÚkk su ðuÃkkhLke f{kýe ykðu íkÚkk su ¾uzLke f{kýe ykðu íku
Ëku»k Äkhðku Lkrn su «Úk{ ©e ÷û{eLkkhkÞýLke økkËeLkk yk[kÞoLku yk[kÞoLku íkuLkk ËuþLke f{kýeLke Ëþktþ-ðeþktþ Ëuðe íku{kt Vuh Ãkkzðku
økwÁ fhe {tºk-WÃkËuþ ÷eÄku Au Lku nðu fu{ ©e LkhLkkhkÞýLke økkËeLkk Lknª yu{ y{khe yk¿kk Au Lku ©e ÷û{eLkkhkÞýLke nË{kt fkuR
yk[kÞoLku økwÁ {kLke ËþktË-ðeþktË ykrË Ä{koËkLkwt ykÃkwt yuðku hkò íkÚkk ðuÃkkhe íkÚkk ¾uzw ykrËfLke hnUýkf nkuÞ Lku íku MkíMktøke
MktþÞ hk¾ðku Lkrn þk {kxu su yuðe y{khe yk¿kk Au Lku «Úk{ nkuÞ yÚkðk fwMktøke nkuÞ Lku íkuLku ©e LkhLkkhkÞý ykrËf ËuðLke
su fktE ©e ÷û{eLkkhkÞýLke økkËeLkk yk[kÞoLku yÒk íkÚkk ÿÔÞ íkÚkk ykøk¤ ¼ux {qfðkLke yÚkðk {kLkíkk yÚkuo {qfðkLke yr¼÷k»kk nkuÞ
Ãkþw ðknLk íkÚkk s{eLkðkze {uze {trËh ½h íkÚkk ð]ûk ykrËf íkku yÒk íkÚkk ÿÔÞ íkÚkk Ãkþw ðknLk íkÚkk ðMºk íkÚkk {kýuf-{kuíke-
©ef]»ýkÃkoý ykÃÞtw nkuÞ íku ÃkkAwt {ktøkðwt Lkrn fu{ su íku ©e Íðuh íkÚkk ftfh-ÃkÚÚkh ykrË støk{ ðMíkw Vuhððe Vhu íku Mkw¾uÚke
÷û{eLkkhkÞýLke økkËeLkk yk[kÞoLku ©ef]»ýkÃkoý ykÃku÷ Au {kxu {qfu íkuLkku çkkÄ LkÚke Ãký ©e ÷û{eLkkhkÞýLke nË{kt su økk{ íkÚkk
íku yk[kÞoLku s hnu Ãký íkuLke Vuhðýe ÚkkÞ Lkrn. íku s «{kýu fkuR s{eLk-ðkze íkÚkk {uze-{trËh-½h íkÚkk ytkçkk ykrËf ð]ûk su ftkR
nrh¼õík ©e LkhLkkhkÞýLkk Ëuþ{kt hnuíkku nkuÞ Lku íkuýu {tºk WÃkËuþ MÚkkðh ðMíkw Vuhððe Vhu Lknª íkuðwt fktE ykÃkðwt Lknª Lku òu fËkr[ík
©e LkhLkkhkÞýLke økkËeLkk yk[kÞo ÃkkMku ÷eÄku nkuÞ Lku ÃkkuíkkLkwt Lkk{ ykÃku íkku ©e ÷û{eLkkhkÞýLke økkËeLkk yk[kÞoLku hk¾ðwt Lkne Lku
Ãký íku yk[kÞoLkk [kuÃkzk{kt ÷e¾kÔÞtw nkuÞ íkuLku yÚkðk íkuLkk Ãkwºk- ykÃkLkkhLku fnuðwt fu su ík{khu ykÃkðkLke sYh nkuÞ íkku yu MÚkkðh
ÃkkiºkkrËfLku W[k÷kLke Vuhðýe ÚkkÞ Lku ©e ÷û{eLkkhkÞýLkk Ëuþ{kt ðMíkw y{khe nË{kt nkuÞ íkku ykÃkku yÚkðk y{khe nË{kt ðu[ký
W[k÷ku ÷R sR hnuýktf fhu Lku íkuLku ËþktË-ðeþktË ykrË Ä{koËkLkwt ÷uR ykÃkku íkku y{kuÚke ÷uðkþu yu{ fhíkkt ftkR MÚkkðh ðMíkw ©e
Ëuðwt Ãkzu íku ©e ÷û{eLkkhkÞýLke økkËeLkk yk[kÞoLku Ëuðwt Lku økwÁ LkhLkkhkÞýLke nËLkwt òuhkðhe ykÃku íkku ©e ÷û{eLkkhkÞýLku yÚkuo
{kLkðk Ãký íku{kt fþku MktþÞ hk¾ðku Lknª. þk {kxu su y{khe hk¾ðwt Lkne Lku ÃkkuíkkLku òtýu íkífk÷ ©e LkhLkkhkÞýLke økkËeLkk
yuðe yk¿kk Au Lku «Úk{ su fktR ©e LkhLkkhkÞýLke økkËeLkk yk[kÞoLku nðk÷u fhðwt yu{ y{khe yk¿kk Au íku{kt fkuE fk÷u Vuh
yk[kÞoLku yÒk íkÚkk ÿÔÞ íkÚkk Ãkþw íkÚkk ðknLk íkÚkk s{eLkðkze, Ãkkzðku Lknª. íku s «{kýu ©e LkhLkkhkÞýLke nË{kt fkuE hksk íkÚkk
ðuÃkkhe íkÚkk ¾uzw ykrËfLke hnuýkf nkuÞ Lku íku MkíMktøke nkuÞ yÚkðk Ërûkýk íkÚkk økk{ s{eLkðkze íkÚkk yÒk ÿÔÞ ðMºk íkÚkk Ãkþw-ðknLk
fwMktøke nkuÞ Lku íkuLku ©e ÷û{eLkkhkÞý ykrËf ËuðLke ykøk¤ ¼ux íkÚkk {kýuf-{kuíke íkÚkk ftfh-ÃkÚÚkh-Íðuh íkÚkk {uze-½h ykrËf íkÚkk
{qfðkLke yÚkðk {kLkíkk yÚkuo {qfðkLke yr¼÷k»kk nkuÞ íkku yÒk yktçkk ykrËf ð]ûk su fktR ¼ux {wfu yÚkðk r{ºkk[kh yÚkuo ykÃku
íkÚkk ÿÔÞ íkÚkk Ãkþw ðknLk íkÚkk ðMºk íkÚkk {kýuf-{kuíke-Íðuh íkÚkk yÚkðk ðu[kÚkwt ykÃku yÚkðk ½huýu ykÃku nhuf çkktLkkLku {þu ykÃku
ftfh-ÃkÚÚkh ykrË støk{ ðMíkw Vuhððe Vhu íku Mkw¾uÚke {qfu íkuLkku çkkÄ íkku fktE ÷uðwt Lknª Lku fkuR òuhkðhe {nkuçkíkÚke ykÃku Lku yð~Þ
LkÚke Ãký ©e LkhLkkhkÞýLke nË{kt su økk{ íkÚkk s{eLk-ðkze íkÚkk ÷uðwt Ãkzu íkku ÃkkuíkkLku fktR hk¾ðwt Lkne ÃkkuíkkLku òýu ©e ÷û{eLkkhkÞýLke
{uze-½h íkÚkk ytkçkk ykrË ð]ûk su ftkR MÚkkðh ðMíkw Vuhððe Vhu økkËeLkk yk[kÞoLku nðk÷u fhðwt yu{ y{khe yk¿kk Au Lku fkuR
Lknª íkuðwt ftkR ykÃkðwt Lkne Lku òu fËkr[ík ykÃku íkku ©e nrh¼õík W[k÷k rðLkk çkeò Ëuþ{kt f{kýe yÚkuo hkusøkkh fhðk
÷û{eLkkhkÞýLke økkËeLkk yk[kÞoLku hk¾ðwt Lknª Lku ykÃkLkkhLku fnuðwt òÞ Lku íkuLku ËþkUË rðþkUË ykrËf Ä{koËkLkwt Ëuðwt Ãkzu íku suLkk Ëuþ{kt
fu su ík{khu ykÃkðkLke sYh nkuÞ íkku yu MÚkkðh ðMíkw y{khe nË{kt çkkRze Akufhkt Mkrník W[k÷ku nkuÞ íku ËuþLkk yk[kÞoLku Ëuðwt yu{
ík{kY nkuÞ íkku ykÃkku yÚkðk y{khe nÄ{kt ðu[kÚkwt ÷uR ykÃkku íkku y{khe yk¿kk Au Lku ík{khk ðíkLk{kt Mkhðkh ËuþLku rð»ku ík{ku çkuÞ
y{kuÚke ÷uðkþu yu{ fhíkkt ftkR MÚkkðh ðMíkw ©e LkhLkkhkÞýLke økkËeLkk yk[kÞo Mkøkkt MktçktÄe Au íkÚkk íkuLkk ykr©ík su {Lkw»Þ nkuÞ
nËLkwt òuhkðhe ykÃku íkku ©e ÷û{eLkkhkÞýLke yÚkuo hk¾ðwt Lknª Lku íku çkuÞ økkËeLkk yk[kÞo{kt suLku su MkkLkqfw¤ nkuÞ íkuLke ÃkkMku {tºk
ÃkkuíkkLku òýu ©e LkhLkkhkÞýLke økkËeLkk yk[kÞoLku íkífk÷ nðk÷u WÃkËuþ ÷uR Mkuðf ÚkkÞ Lku økwÁ {kLku Lku ÃkkuíkkLke {hS{kt ykðu
fhðwt yu{ y{khe yk¿kk Au íku{kt fkuR fk÷u Vuh Ãkkzðku Lknª Lku íku íkuLku ykÃku íkuLkku çkkÄ LkÚke Lku çkuÞ økkËeLkk yk[kÞoLkw yu sqLkw
©e ÷û{eLkkhkÞýLke økkËeLkk yk[kÞoLku ©e LkhLkkhkÞýLke nË{kt ðíkLk Au íku MkkÁ ík{khu ÃkkuíkÃkkuíkkLke s{eLkðkze íkÚkk {uze ½h økk{
MkíMktøke íkÚkk fwMktøke s{kzu íkku s{ðwt íkuLkku çkkÄ LkÚke Ãký fktR ykrËf su n{ýkt Au íkÚkk ðu[ký yÚkðk ½huýu hk¾ðwt Ãkzu íku
Ërûkýk íkÚkk økk{-s{eLk-ðkze íkÚkk yÒk-ÿÔÞ-ð† íkÚkk Ãkþw-ðknLk ÃkkuíkÃkkuíkkLku òýu ÃkkuíkÃkkuíkkLkwt hk¾ßÞku íkuLkku çkkÄ LkÚke Lku ík{khk
íkÚkk {kýuf-{kuíke íkÚkk ftfh-ÃkÚÚkh Íðuh íkÚkk {uze ½h ykrËf íkÚkk MkøkktMktçktÄeLku íkuLkk ykr©ík {Lkw»Þ íku rðLkk nh fkuE {Lkw»ÞLku {tºk
yktçkk ykrËf ð]ûk su fktR ¼ux {qfu yÚkðk {kLkíkkLku yÚkuo yÚkðk WÃkËuþ ÷uE Mkuðf Úkkðwt nkuÞ íku ©e LkhLkkhkÞýLke økkËeLkk yk[kÞo
r{ºkk[kh yÚkuo ykÃku yÚkðk ðu[ký ykÃku yÚkðk ½huýu ykÃku nhuf ÃkkMku òðwt Lku íkuLku økwÁLku Lkkíku økk{ s{eLkðkze íkÚkk {uze-½h íkÚkk
çknkLkkLku {þu ykÃku íkku fktE ÷uðwt Lknª Lku fktE òuhkðhe ¼kðÚke yÒk-ÿÔÞ-ðMºk íkÚkk Ãkþw-ðknLk íkÚkk {kýuf-{kuíke-Íðuh íkÚkk ftfh-
ykÃku Lku ÷uðwt Ãkzu íkku ÃkkuíkkLku fktR hk¾ðwt Lknª. ÃkkuíkkLku sktýu íkífk÷ ÃkÚÚkh íkÚkk yktçkk ykrËf ð]ûk su fktE ykÃkðwt nkuÞ íku ©e
©e LkhLkkhkÞýLke økkËeLkk yk[kÞoLku nðk÷u fhðwt íkus «{kýu ©e LkhLkkhkÞýLke økkËeLkk yk[kÞoLku ykÃkðwt Lku yk[kÞoLku íku s «{kýu
LkhLkkhkÞýLke økkËeLkk yk[kÞoLku ©e ÷û{eLkkhkÞýLke nÄ{kt ÷uðwt yu{ y{khe yk¿kk Au Lku yk ÷ÏÞwt ík{ku çkuÞ økkËeLkk yk[kÞoLku
MkíMktøke íkÚkk fwMktøke s{kzu íkku s{ðwt íkuLkku çkkÄ LkÚke Ãký fktE hkS hò {tË fhe y{u y{khe yf÷ ¾wþeÚke ÞÚkkÞkuøÞ ðu[e
ykÃke ÷¾ký fhu÷ Au íku{kt ík{khk Mkøkk ¼kR Au íku fkuRLkku ËhËkðku Lkk¾ðe Lkne fu{ su rðÄðk y{tøk÷YÃk Au Lku çkuÞ íkhVLke MkwðkrMkLke
fþku LkÚke Lku ík{khk Mkøkk ¼kR fkuR ík{ ÃkkMku ykðu íkuLku ¾h[ çkkRÞtw «{krýf-Ä{oðk¤e nkuÞ íkuLku íku frsÞkLke ðkík{kt Lkkt¾ðe
rLkr{¥ku ykÃkðwt íku Ä{oðk÷k MkkÄw íkÚkk Ä{oðk÷k MkíMktøkeLku Lku ík{khu íku Mkk{Mkk{k sðkçk-Mkðk÷ fhþu Lku frsÞku Wfu÷þu yu{ y{khe
Ãký rË÷{kt Äkhðwt Lku ½xu íku «{kýu Lku ík{khe økkËe WÃkh çkuMkkhðku yk¿kk Au. ykðe heíku çkuÞ yk[kÞoLku ÷¾ký fhe ykÃku÷ Au Lku
íku ík{khku Ãkwºk nkuÞ yÚkðk ©e Ä{ofw÷Lkku çkeò ík{khk ¼kRLkku su su heíkLke yk¿kkyku fhe Au íku «{kýu s çkuÞ yk[kÞoLku MkËið
Ãkwºk nkuÞ íku Mkðuo «fkhu Ä{o{kt fwþ÷ hnu yuðku nkuÞ Lku Mkðuo MkkÄw rLkhtíkh [k÷ðwt Lku [÷kððwt Lku íku{kt fkuE fk÷u fkuE heíkLkku Vuh Ãkkzðku
íkÚkk Mkðuo çkúñ[khe íkÚkk Mkðuo MkíMktøkeLku ÃkkuíkÃkkuíkkLkk Ä{o{kt h¾kðu Lknª Vuh Ãkkzu íku y{khk ð[LkLkku ÿkune Au íkÚkk økwÁÿkune Au Lku
yuuðku Mk{Úko nkuÞ íkuLku økkËe WÃkh çkuMkkhðku íku Ãký Ä{oðk÷k MkkÄw íku Ä{oðtþLkku LkÚke Lku Mkðuo MkkÄw íkÚkk çkúñ[khe íkÚkk Mkðuo Ãkk¤k íkÚkk
íkÚkk Ä{oðk÷k MkíMktøke MkíMktøkLke ð]rØLku RåAu yuðkLku Mkðuo «fkhu MkíMktøkeLku y{khe yk¿kk Au su y{ku yk ÷¾ký fhe ykÃÞkt Au
«{krýf nkuÞ íkuLke {hS ÷uðe Lku ík{khe Lksh{kt Ãký ykðu Lku íku{kt fkuR fk÷u Vuh Ãkkzþu-Ãkzkðþu Lknª Lku ÃkkuíkkLkk yk[kÞoLke
y{khk Mkt«ËkÞLkk økútÚk{kt {÷íkwt ykðu yuðku nkuÞ íkuLku yuf yuf yk¿kk{kt rLkhtíkh hnuþu Lku çkuÞ økkËeLkk yk[kÞoLku ÃkhMÃkh õ÷uþ
sýLku økkËe WÃkh çkuMkkhðku Lku íkuÚke ðÄkhu Ãkwºk nkuÞ Lku íku økkËeðk÷k Úkkðk Ëuþu Lknª Lku fkuR yð¤k-Mkð¤wt çkíkkðe ÃkhMÃkh õ÷uþ frsÞku
ÃkkMku ykðu íÞkhu íkuLku ¾h[ rLkr{¥ku WÃkh ÷ÏÞk «{kýu MkkÄw íkÚkk fhkðþu Lku y{khe yk¿kkLkwt WÕ÷½tLk fhþu íku y{khk ð[LkLkku ÿkune
MkíMktøkeLke {hS ÷uRLku Ëuðwt Ãký íku WÃkhktík fkuELkku fþku ËhËkðku Au íkÚkk økwÁÿkune Au Lku íku y{khku LkÚke Lku íkuLku [ktzk¤íkwÕÞ òýðku.
LkÚke yu{ y{khe yk¿kk Au ™u ík{ku çkuÞ økkËeLkk yk[kÞoLku ÃkhMÃkh Mktðík 1883 Lkk ð»kuo {køkþe»ko MkwË-15 Lku rËðMku þw¼MÚkkLk ©e
fkuR ÷uýËuý ykrËf ÔÞðnkh{kt ðktÄku Ãkzu Lku íku MkkÁ Mkk{Mkk{k økZzk {æÞu ËkËk yu¼÷Lkk Ëhçkkh{kt ÷¾ký Awt. ÷u¾f MkkÄw
Mkðk÷-sðkçk fhðk Ãkzu yÚkðk íku ðktÄku Ãkkh Ãkkzðk Ãkt[kíÞ fhðe þwf{wrLk.. ©e r÷r¾ík Ãkktzu yÞkuæÞk«MkkË WÃkh ÷ÏÞwt íku Mkne Au.
Ãkzu íkku su MkkÄw íkÚkk çkúñ[khe íkÚkk Ãkk¤k Au íku{Lku yu frsÞk{kt yºk MkkÏÞ.1 MkkÄw {wõíkkLktËSLke MkkÏÞ, 2 MkkÄw rLkíÞkLktËSLke
Lkk¾ðk Lknª Lku yu{Lku ÃkkuíkkLku òýu Ãký yu frsÞk{kt Ãkzðwt Lknª MkkÏÞ, 3 MkkÄw ykLktËkLktËSLke MkkÏÞ, 4 MkkÄw økkuÃkk÷kLktËSLke
fu{ su yu ÔÞðnkh {køkoLku rð»ku yu íÞkøke Au yu y{tøk÷YÃk Au MkkÏÞ, 5 MkkÄw çkúñkLktËSLke MkkÏÞ, 6 MkkÄw {nkLkw¼kðkLktËSLke
íkÚkk yu íÞkøkeLku yuðku ÔÞðnkh {køko íku y{tøk÷YÃk Au íku MkkÁ MkkÏÞ, 7 çkúñ[khe {w÷S MkkÏÞ, 8 yu ykrËf MkkÄw Mk{Mík íkÚkk
yuðku ðktÄku Ãkkh Ãkkzðk{kt sðkçk Mkðk÷ fhðk íkÚkk Ãkt[kíÞ fhðk çkúñ[khe Mk{MíkLke MkkÏÞ Au. 1 ÷u¾f þwf{wrLk, 2 ¾k[h ËkËk
©e LkhLkkhkÞýLke nËLkk çku øk]nMÚk çkkEze-Akufhktðk÷k «{krýf yu¼÷Lke MkkÏÞ, 3 X¬h ÷kÄkhk{SLke MkkÏÞ, 4 ¼è
Ä{orLkck nkuÞ íkuLku Lkk¾ðk íku frsÞku Ãkkh Ãkkzþu Lku fËkr[ík çkuÞ økkurÃkrðït¼hLke MkkÏÞ, 5 ¼è h½wLkkÚk økkuÃkeLkk ËMkfík Au.. þw¼.
yk[kÞoLkk ½hLke çkkRÞwtLku ÃkhMÃkh fkuE òíkLkku frsÞku nkuÞ íkku yÞkuæÞkðkMke çkkE¼kE (Ä{oðtþe) y{ËkðkË-3
íku{kt çkku÷ðk íkÚkk frsÞku Wfu÷ðk MkktÏÞòuøke rðÄðk çkkRÞwtLku yk Mk{Þ{kt íkku yÞkuæÞkðkMke çkkR ¼kR Mkðuo suðk y{khk
øk{íkk{kt ðíkuo Au, íkuðk íkku Ãkh{ntMk íkÚkk MkktÏÞÞkuøke Lku f{oÞkuøke • økútÚk MktË¼o Mkwr[
MkíMktøke íku Ãký y{khk øk{íkk{kt LkÚke ðhíkíkk, fu{ su - ©enrh[rhºkk{]ík Mkkøkh - ©e ykËþo ¼õíkøkkÚkk
yÞkuæÞkðkMkeyu íkku yríkþu s MkíMktøkÃkhkÞý ÃkkuíkkLkwt SrðíkÔÞ fÞwO - ©e rLkøkwoýËkMkS Mðk{eLke - ©e Mktík Mkw{Lk Mkús
Au. {kxu yÞkuæÞkðkMkeLke ÃkuXu ¼økðkLkLku hkS fhíkk fkuELku ykðzíkwt ðkíkku - ©e çkúñLkk WÃkkMkf
LkÚke, yLku yu yÞkuæÞkðkMke íkku çknw rðïkMke Au, {kxu fÃkxe nþu - ©e yûkhkLktË Mðk{eLke ðkíkku çkúñ[kheyku
íkku yu{Lku Auíkhe sþu, íku MkkÁ yu{Lku fkuE fkÞoLkku ykËh fhðku - ©e ¼q{kLktË Mðk{eLke ðkíkku - ©e ¼kÞkí{kLktË Mðk{eLke
nkuÞ, íÞkhu {kuxuhk Ãkh{ntMk íkÚkk {kuxuhk MkíMktøke øk]nMÚk íku{Lku - ©e ½Lk~Þk{ ÷e÷k{]ík Mkkøkh ðkíkku
ÃkqAeLku íkku fk{ fhðk Ëuðwt, Ãký fkuR yuf sýkLku fnu fhðk Ëuðwt - ©enrhf]»ý ÷e÷k{]ík - ©e «MkkËkLktË Mðk{eLke ðkíkku
Lkrn. yuðe heíku íÞkøke íkÚkk øk]nMÚk MkíMktøkeLku yÞkuæÞkðkMkeLke - ©enrh ÷e÷k{]ík - Mktíkku ÃkhtÃkhkÚke Mkkt¼¤u÷ ðkíkku
¾çkh hk¾ðe yu{ y{khe yk¿kk Au. - MkËT. ©e íkÿqÃkkLktË Mðk{eLke - MkíMktøk fÚkkMkkøkh
ðkíkku - ©e Mðkr{LkkhkÞý Mktrníkk
- ©e Mðkr{LkkhkÞý ¼køkðík - ©e ÃkwÁ»kku¥k{ ÷e÷k (fåA
- ©eS{nkhks «økxLke ðkíkku ÷e÷k)
- Mktík ykÏÞkLk - {nkhksLke ÷e÷k
- ¼õík ykÏÞkLk - ©enrh ÷e÷k[rhºk (økZÃkwh
- ©enrh[rhºk ®[íkk{rý ÷e÷k)
¼køk-2-3 - ©enrh ðLkrð[hý
- ©e yËT¼wíkkLktË Mðk{eLke - ©enrh ÷e÷k®MkÄw
ðkíkku
- y{ËkðkË{kt ¼økðkLk
Mðkr{LkkhkÞý
- y{ËkðkË{kt ©enrh
- ©e ¼õík®[íkk{ýe
- ©e MkíMktøkeSðLk
- ©e MkíMktøke¼q»ký
- ©e ð[Lkk{]ík

Ahmedabad No Mahima PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Ahmedabad No Mahima PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ahmedabad No Mahima PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

uuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuu

uuuuuuuuuuuuuuuuuu 38 uuuuuuuuuuuuuuuuuu uuuuuuuuuuuuuuuuuu 39 uuuuuuuuuuuuuuuuuu

uuuuuuuuuuuuuuuuuu 378 uuuuuuuuuuuuuuuuuu uuuuuuuuuuuuuuuuuu 379 uuuuuuuuuuuuuuuuuu

You might also like