İKTİSAT

MİKRO İKTİSAT
Makro Akademi Altın Notlar

5
Makro Akademi Altın Notlar

PİYASADA DENGE

P > P0  QS > QD (Arz Fazlası)

P < P0  QS < QD (Talep Fazlası)
Q > Q0  PS > PD (Arz Fiyatı
Fazlası)
Q < Q0  PS < PD (Talep Fiyatı
Fazlası)

6
Makro Akademi Altın Notlar

Dengenin Değişmesi
1) Arz Sabitken Talebin Değişmesi
D sağa kayarsa  P↑ ve Q↑
D sola kayarsa  P↓ ve Q↓
2) Talep Sabitken Arzın Değişmesi
S sağa kayarsa  P↓ ve Q↑
S sola kayarsa  P↑ ve Q↓
3) İkisinin Eşit Şiddetle Değişmesi
S↑ = D↑  Q↑ ve P sabit
S↓ = D↓  Q↓ ve P sabit
S↑ = D↓  P↓ ve Q sabit
S↓ = D↑  P↑ ve Q sabit
4) İkisinin Belirsiz Şiddetle Değişmesi
S↑ ve D↑  Q↑ ve P ?
S↓ ve D↓  Q↑ ve P ?
S↑ ve D↓  P↓ ve Q ?
S↓ ve D↑  P↑ ve Q ?
5) Birinin Daha Şiddetle Değişmesi
S↓ > D↑ P↓ ve Q↓
S↓ > D↑
P↑ ve Q↓
S↓ > D↓
S↑ < D↑
P↑ ve Q↑
S↓ < D↑
S↑ < D↓
P↓ ve Q↓
S↓ < D↓

7
Makro Akademi Altın Notlar

Talebin fiyat Talebin fiyat Talebin fiyat Arz

esnekliği (Ɛd) esnekliği (Ɛd) esnekliği (Ɛd) esnekliği (Ɛd)

Bir malın fiyatında Gelirde meydana ge- Bir malın fiyatında Bir malın fiyatında
meydana gelen yüz- len yüzde değişme- meydana gelen yüz- meydana gelen yüz-
de değişmenin o ma- nin bir malın de değişmenin başka de değişmenin o ma-
lın talep miktarında talebinde yarattığı bir malın talebinde lın arz miktarında
yarattığı yüzde de- yüzde değişme yaratacağı yüzde yaratacağı yüzde
ğişme değişme değişme
↓ ↓ ↓ ↓
Talebin fiyata oransal Talebin gelire oransal Talebin diğer mal fiya- Arzın fiyata oransal
duyarlılığı duyarlılığı tına oransal duyarlılığı duyarlılığı
%Q %Q %Q x %Q
Ɛd = Ɛm = Ɛx.y = Ɛs =
%P %m %Py %P

Talep Yasası  Ɛd < 0 Ɛm < 0  Düşük mal Ɛx.y > 0  İkame mallar Arz Yasası  Ɛs > 0
|Ɛd| > 1  Esnek T. Ɛm > 0  Normal mal Ɛx.y < 0  Tamamlayıcı Ɛs > 1  Esnek A.
|Ɛd| < 1  İnelastik T. Ɛm > 1  Lüks mal mallar Ɛs < 1  İnelastik A.
|Ɛd| = 1  Birim Esnek T. Ɛm < 1  Zorunlu mal Ɛs = 1  Birim Esnek A.

1 P
Nokta Esnekliği  Ɛ = 
Eğim Q

Q P1  P2
Yay Esnekliği  Ɛ =  
P Q1  Q 2

Q P1
Problem Esnekliği  Ɛ =  
P Q1

8
Makro Akademi Altın Notlar

ESNEKLİK – HASILAT İLİŞKİSİ

|Ɛd| < 1  %P > %Q  P ile TR aynı yönde değişir!

 S sağa kayarsa  %P↓ > %Q↑  TR↓
 S sola kayarsa  %P↑ > %Q↓  TR↑
|Ɛd| > 1  %P < %Q  P ile TR zıt yönde değişir!
 S sağa kayarsa  %P↓ < %Q↑  TR↑
 S sola kayarsa  %P↑ < %Q↓  TR↓
|Ɛd| = 1  %P = %Q  P ile TR arasında ilişki yoktur!
 S sağa kayarsa  %P↓ < %Q↑
TR değişmez!
 S sola kayarsa  %P↑ < %Q↓

Doğrusal Talep Eğrisinde Hasılat Analizi

9
Makro Akademi Altın Notlar

VERGİ YANSIMASI

Denge Noktasında; Yansıyan V. Yansıtılamayan

V.
|Ɛd| = |Ɛs| → S ve D aynı eğimde  Tük. Öd. Ek
Vergi = Üret. Öd. Ek Vergi
|Ɛd| > |Ɛs| → S daha dik  Tük. Öd. Ek Vergi < Üret.
Öd. Ek Vergi
|Ɛd| < |Ɛs| → D daha dik  Tük. Öd. Ek Vergi > Üret.
Öd. Ek Vergi

10
Makro Akademi Altın Notlar

KURAL: Üretici ve tüketiciden her bir taraf kendi esnekliğiyle

ters orantılı vergi öder. Yani, her bir taraf, kendi esnekliği kadar
karşıya vergi ödetir.
Ɛd = 0  D dik Ɛd = ∞  D yatay

11
Makro Akademi Altın Notlar

Ɛs = ∞  S yatay Ɛs = 0  S dik

12
Makro Akademi Altın Notlar

FARKSIZLIK EĞRİLERİNİN TÜRLERİ

A) TİPİK F.E. → Dışbükey ve eksenleri kesmez!

13
Makro Akademi Altın Notlar

B) ATİPİK F.E.

1) Doğrusal F.E.

2) İçbükey F.E.

14
Makro Akademi Altın Notlar

3) Yatay – Dikey F.E.

4) Pozitif Eğimli F.E.

15
Makro Akademi Altın Notlar

5) Köşeli F.E.

 Sabit oranlı tüketim söz konusudur. Faydanın artması

için x ve y’nin her seferinde a ve b’nin katları şeklinde
x a
artması gerekir. Kısacası her zaman ’ye eşittir ve
y b

sabittir!

16
Makro Akademi Altın Notlar

KISA DÖNEM
ÜRETİM – MALİYET ANALİZİ

17
Makro Akademi Altın Notlar

MPL eğrisi, APL yi (maksimum) noktasından keserken

MC eğrisi, AVC ve SAC yi dip (minimum) noktasından keser.
Bir firma kısa dönemde değişken girdiyi (L) artırdıkça üretim
düzeyi (Q) de artar. Bu olay aşağıdaki sonuçları yaratır:
Q  önce artarak artar sonra azalarak artar
TVC  önce azalarak artar, sonra artarak artar
STC  önce azalarak artar, sonra artarak artar
APL  önce artar, sonra azalır. Çan (∩) biçiminde
MPL  önce artar, sonra azalır.
SMC  önce azalır, sonra artar.
SAC  önce azalır, sonra artar. Çanak (U) biçiminde
AVC  önce azalır, sonra artar.
Azalan Verimler Yasası  MPL↓
SMC↑
Q azalarak artmaya başlar.
STC ve TVC artarak artmaya başlar.

18
Makro Akademi
FİRMA
TAM REKABET
Fiyat Alıcı
Veri piyasa fiyatından dilediği kadar
mal satabilir. Bu nedenle, firma malına
talep eğrisi yataydır. Bu eğri aynı
zamanda hem piyasa fiyat çizgisi hem
de firmanın MR eğrisi olup sonsuz
esnekliğe sahiptir. Firmanın TR eğrisi
de orijinden çıkan bir doğrudur.
19
Altın Notlar
DİĞERLERİ
Fiyat Belirleyici
Malın fiyatını düşürerek
satışlarını artırabilir. Bu nedenle
firma malına talep eğrisi negatif
eğimlidir. Böyle bir durumda MR
< P olur. Firma, talep eğrisinin
esnek bölgesinde üretim yapar.
TR eğrisi çan biçiminde olur.
Makro Akademi Altın Notlar

20
Makro Akademi Altın Notlar

TAM REKABETTE ARZ EĞRİLERİ

21
Makro Akademi Altın Notlar

1. Piyasa veri fiyatı P2 den yüksek ise denge noktası, A

noktasının üzerindeki bir noktada SMC üzerinde kurulur.
Denge üretim düzeyi q3 ten büyüktür (q4) ve firma aşırı kârla
çalışmaktadır.
P > P2  SAC < MC = MR = P
P > AC  Aşırı kâr  (MC > AC)
AC(+)  eğimli  Aşırı kapasite
2. Piyasa veri fiyatı P2 ise denge noktası, A noktasında oluşur.
Denge üretim düzeyi q3 tür ve firma normal kârla çalışır.
P = P2  AVC < SAC = MC = MR = P
P = AC  Normal kâr  (MC = AC)
AC=minimum  Tam kapasite
A NOKTASI  MC = AC(min)  Kâra geçiş (başa baş)
noktası
3. Piyasa veri fiyatı P1 ile P2 arasında ise denge noktası, A ile
B arasında, MC eğrisi üzerinde oluşur. Denge üretim düzeyi q1
ile q3 arasındadır (q2) ve firma zarar etmektedir.
P1 < P < P2  AVC < MC = MR = P < SAC
P < AC  Zarar  (MC < AC)
AC(-) eğimli  Eksik kapasite
P > AVC  Üretime devam
4. Piyasa veri fiyatı P1 ise denge noktası, B noktasında kurulur.
Denge üretim düzeyi q1 dir ve firma zarar etmektedir.
P = P1  AVC = MC = MR = P < SAC
P < AC  Zarar

22
Makro Akademi Altın Notlar

AC (-) eğimli  Eksik Kapasite

P = AVC  Kapatma Noktası  MC = AVC
B NOKTASI  MC = AVC(min)  Kapatma Noktası
5. Piyasa veri fiyatı P1 in altına inerse firma faaliyette bulunmaz,
kapatır.
P < P1  MC = MR = P < AVC < SAC
P < AVC  Zarar > Batık Maliyet (TFC)
TR < TVC
Faaliyet Kârı (Üretici Rantı) < 0
SONUÇ:
Piyasa veri fiyatı P1 in üstünde kaldığı sürece, tam rekabetçi
firma zarar etse bile üretim faaliyetine devam eder. O halde
firma, AVC üzerindeki MC eğrisi boyunca dengeye gelir.
Demek ki firmanın kısa dönem arz eğrisi, AVC üzerinde
kalan MC eğrisidir. “Azalan Verimler Yasası” ya da “Artan
Marjinal Maliyet Kuralı” gereği, firmanın kısa dönem arz
eğrisi pozitif eğimlidir.

Kısa ve Uzun Dönemde Endüstri Arz Eğrisi

Firma arz eğrilerinin yatay toplamı olan piyasa (üendüstri) arz
eğrisi de kısa dönemde aynı gerekçelerle pozitif eğimlidir.
Ancak uzun dönem endüstri arz eğrisinin (LRS) biçimi,
endüstrinin maliyet yapısına bağlı olarak değişir. Endüstrideki
firma sayısının değişmesiyle beraber girdi talebi değişecektir.
Bunun girdi fiyatını nasıl değiştireceğini LRS nin biçimi
belirler.
FİRMA SAYISI ↑  GİRDİ TALEBİ ↑

23
Makro Akademi Altın Notlar

- Girdi Fiyatı ↑  Artan Maliyetli Endüstri  LRS pozitif

eğimli
- Girdi Fiyatı ↓  Azalan Maliyetli Endüstri  LRS negatif
eğimli
- Girdi Fiyatı değişmiyor  Sabit Maliyetli Endüstri  LRS
yatay

SONUÇ:
- Kısa D. Firma Arz Eğrisi  s = MC  (+) eğimli
- Kısa D. Endüstri Arz Eğrisi  S = ∑MC  (+) eğimli
- Uzun D. Endüstri Arz Eğirisi  Maliyet yapısına bağlı
Artan maliyetli endüstride uzun dönem arz eğrisi pozitif eğimli
olduğu için sadece bu tip endüstrilerde uzun dönemde üretici
artığı söz konusu olabilmektedir.

TEKELDE HASILAT ANALİZİ

Tekelci bir firmanın malına olan talep denklemi Q = 80 – 2P

biçiminde olsun. Buna göre firmanın durumu şu şekilde analiz
edilebilir:
Q = 80 – 2P → P = 40 – 0,5.Q  Doğrusal ve negatif eğimli talep eğrisinin
eğimi -0,5’tir.
TR = P.Q
TR = 40.Q – 0,5.Q2  TR eğrisi ÇAN biçiminde olup, orijinden
başlar, Q = 40 iken max. Seviyeye ulaşır
Türev
ve Q = 80 noktasında sona erer.
MR = 40 – Q  Doğrusal ve netaif eğimli olup, eğimi -1’dir.
MR, talep eğrisinden daha diktir. Böylece

24
Makro Akademi Altın Notlar

MR < P olur.

Q < 40  P > 20  |Ɛd| > 1 ↔ MR > 0 ↔ TR ↑  MC > 0

Q = 40  P = 20  |Ɛd| = 1 ↔ MR = 0 ↔ TRmax.  MC = 0
Q > 40  P < 20  |Ɛd| < 1 ↔ MR < 0 ↔ TR ↓  Mümkün
değil
Tekelci firma MR = MC noktasında dengeye gelir. Denge
noktasında MR = MC < P olur. Fiyat ile MC ve MR ilişkisi
esneklik üzerinde kurulur:
1
MR = MC = P (1 - )
|Ɛd|

* Eğer firma sıfır maliyetle (maliyetsiz) üretim yapıyorsa;

25
Makro Akademi Altın Notlar

MR = MC = 0  MR = 0 ↔ |Ɛd| = 1 ↔ TRmax.

şeklinde dengeye gelir.

Denge üretim miktarı Q = 40, denge fiyatı P = 20 ve toplam
hasılat TR = P.Q = 800 olur. Maliyet olmadığı için hasılatın
tümü kârdır. Bu durumda, hasılatı max. Kılan üretim düzeyi ile
kârı max. Kılan denge üretim düzeyi aynıdır.
* Eğer firma pozitif maliyetle üretim yapıyorsa;
MR = MC > 0  MR > 0 ↔ |Ɛd| > 1 ↔ TR ↑

şeklinde dengeye gelir.

Denge üretim miktarı Q < 40, denge fiyatı P > 20 ve toplam
hasılat TR < 800 olur. Bu durumda, hasılatı max. Kılan üretim
düzeyi (Q = 40) kârı max. Kılan denge üretim düzeyinden (Q <
40) daha fazla olur.
* Firmanın maliyetleri negatif olamayacağına göre;
MR’nin negatif, esnekliğin 1’den küçük, TR’nin azaldığı
bölgede firma dengeye gelemez. Yani bu firma, P < 20 ve Q >
40 yapamaz.

26
Makro Akademi Altın Notlar

27
Makro Akademi Altın Notlar

28