‫ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮّﺣﻤﻦ اﻟﺮّﺣﯿﻢ‬

‫ﮔﺰارش ﮐﺎر آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ ﺳﯿﺎﻻت ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺷﯿﻤﯽ‬

‫آزﻣﺎﯾﺶ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎز‬

‫اﻋﻀﺎي ﮔﺮوه ‪ :A‬ﺳﯿﻨﺎ رادﻓﺮ ‪ -‬ﻣﺤﻤﺪ ﻧﺎدري ‪ -‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﭘﺎزاﻧﯽ‬

‫روز و زﻣﺎن اراﺋﻪ درس‪ :‬ﺳﻪ ﺷﻨﺒﻪ ‪16 - 17:30‬‬

‫اﺳﺘﺎد ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‪ :‬ﭘﻮﯾﺎ ﺣﺴﻦ ﻧﺴﺐ‬

‫ﺗﺎرﯾﺦ ﺗﺤﻮﯾﻞ ﮔﺰارش ﮐﺎر‪1393 / 01 / 19 :‬‬

 ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‪:‬‬

‫در ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﺜﻞ اﻧﺘﻘﺎل آب و اﻣﻮرﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﺎﯾﻌﺎت در ﻣﺠﺎري ﺑﺎز ﺳﺮ و ﮐﺎر دارﯾﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ در‬
‫ﺗﻤﺎم ﻣﻮاردي ﮐﻪ ﺳﻄﺢ آزاد ﻣﺎﯾﻊ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻣﺤﻠﻮﻟﯽ )ﻋﻤﻮﻣﺎً ﻓﺸﺎر ﻣﺤﯿﻂ( ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺮا را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺠﺮاي ﺑﺎز در ﻧﻈﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺗﻔﺎوت اﺻﻠﯽ در ﺣﺮﮐﺖ ﻣﺎﯾﻌﺎت در ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ و ﻣﺠﺮاي ﺑﺎز در آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﻣﺎﯾﻊ در ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ و ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺧﺘﻼف ارﺗﻔﺎع ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﯾﺎ ﭘﻤﭗ آن را ﺑﻪ ﻣﯿﺰان دﻟﺨﻮاه ﮐﻨﺘﺮل ﮐﺮد؛ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻓﺸﺎر وارده ﺑﺮ‬
‫ﺳﻄﺢ ﻣﺎﯾﻊ در ﻣﺠﺮاي ﺑﺎز و در ﺗﻤﺎم ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﻣﺴﯿﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﯽ ﺣﺮﮐﺖ در ﻣﺠﺮاﻫﺎي ﺑﺎز ﺷﯿﺐ ﮐﻒ ﺑﺴﺘﺮ و ﺑﻪ‬
‫ﻋﺒﺎرت ﺑﻬﺘﺮ ﻧﯿﺮوي ﺛﻘﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﯾﻊ در ﯾﮏ ﻣﺠﺮا ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ دو ﺻﻮرت ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﯾﺎ ﺟﺮﯾﺎن آزاد ﺻﻮرت ﭘﺬﯾﺮد و از اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ‬
‫ﺗﻮان ﻫﯿﺪروﻟﯿﮏ ﻣﺠﺎري را ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﻫﯿﺪروﻟﯿﮏ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر و ﻫﯿﺪروﻟﯿﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎز ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮد‪ .‬در ﺟﺮﯾﺎن ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان آن‬
‫را ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﺠﺮاي ﺑﺴﺘﻪ ﻧﯿﺰ ﻧﺎﻣﯿﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻣﺎﯾﻊ درون ﯾﮏ ﻣﺮز ﺟﺎﻣﺪ ﻣﺤﺼﻮر ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻣﺮزﻫﺎي ﺣﺮﮐﺖ ﺳﯿﺎل در ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﺟﺪار ﺟﺎﻣﺪ ﻣﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ وﻟﯽ در ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎز ﺳﯿﺎل در ﺣﺮﮐﺖ‪ ،‬در ﺗﻤﺎم ﻣﺮزﻫﺎ در ﺗﻤﺎس ﺑﺎ دﯾﻮاره ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﯾﮑﯽ از ﻣﺮزﻫﺎ در ﺗﻤﺎم ﻣﺴﯿﺮ در ﻣﻌﺮض ﻓﺸﺎر‬
‫اﺗﻤﺴﻔﺮ ﻗﺮار دارد و ﻻﯾﻪ ﺟﺪاﯾﯽ ﻣﺤﯿﻂ ﺑﺎ ﻓﻀﺎي اﻃﺮاف در ﺗﻌﺎدل ﺑﺎ اﯾﻦ ﻓﺸﺎر ﺛﺎﺑﺖ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ ﺳﻄﺢ آزاد ﺟﺮﯾﺎن در‬
‫ﯾﮏ ﻣﺠﺮاي ﺑﺴﺘﻪ در ﻣﻌﺮض ﯾﮏ ﻓﺸﺎر ﺛﺎﺑﺖ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﺠﺮاي ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎز ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺟﺮﯾﺎن در ﯾﮏ‬
‫ﻟﻮﻟﻪ ﻧﯿﻤﻪ ﭘﺮ از ﯾﮏ ﺳﯿﺎل‪ .‬ﺣﺮﮐﺖ آب در آﺑﺮاﻫﻪ ﻫﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻣﺜﻞ رودﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬درﯾﺎ و اﻗﯿﺎﻧﻮس و ﻧﯿﺰ در ﮐﺎﻧﺎل ﻫﺎي ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﻣﺜﻞ ﮐﺎﻧﺎل ﻫﺎي‬
‫آﺑﯿﺎري و زﻫﮑﺸﯽ‪ ،‬ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎي ﺟﻤﻊ آوري و اﻧﺘﻘﺎل ﻓﺎﺿﻼب‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن در آﺑﺮوﻫﺎي ﺟﺎده ﻫﺎ و ﺣﺎﺷﯿﻪ ﺧﯿﺎﺑﺎن ﻫﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي دﯾﮕﺮي از ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ‬
‫ﺳﻄﺢ آزاد ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﮐﺎﻧﺎل ﻫﺎي ﺑﺎز ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ ﺳﺮﻋﺖ در ﺟﺎﯾﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮ از ﺳﻄﺢ آزاد رخ ﻣﯽ دﻫﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮزﯾﻊ ﺳﺮﻋﺖ در ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ‬
‫آزاد روي ﯾﮏ دﯾﻮارة ﻗﺎﺋﻢ( در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در ﻣﺠﺎري ﺑﺴﺘﻪ در ﻣﺮﮐﺰ ﺗﻘﺎرن ﻣﺠﺮا‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ﮐﺎﻧﺎل ﻫﺎي ﺧﯿﻠﯽ ﻋﺮﯾﺾ‬
‫و ﮐﻢ ﻋﻤﻖ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺳﺮﻋـﺖ ﺳﯿﺎل در ﻣﺠﺎورت ﺳﻄﺢ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎز ﺑﺴﯿﺎر ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺗﺮ از ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ و‬
‫دﻟﯿﻞ اﯾﻦ اﻣﺮ وﺟﻮد ﺳﻄﺢ آزاد ﺳﯿﺎل ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي آن ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن آرام ﺑﻪ وﺟﻮد آﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ و ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻢ و ﻟﺰﺟﺖ‬
‫ﺳﯿﻨﻤﺎﺗﯿﮑﯽ ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎﻟﯽ از ﺟﺮﯾﺎن آزاد ﻻﯾﮥ ﻧـﺎزﮐﯽ از ﻣـﺎﯾﻊ ﮐﻪ روي ﺳﻄﺢ ﺷﯿﺒﺪار ﯾﺎ ﻋﻤﻮدي ﺑﻪ ﻃﺮف ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺟﺎري‬
‫اﺳﺖ را در ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﮔﯿﺮﯾﻢ‪.‬‬

‫ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎز را ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪:‬‬

‫‪ - 1‬ﺟﺮﯾﺎن ﻫﺎي ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ؛ ﻧﺎودان ﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺮرﯾﺰ ﺳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﮐﺎﻧﺎل ﻫﺎ و ﺳﺮرﯾﺰ رودﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ‪.‬‬

‫‪ - 2‬ﺟﺮﯾﺎن ﻫﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ؛ ﭼﺸﻤﻪ ﻫﺎ‪ ،‬رودﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻨﮕﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﺳﯿﻞ ﻫﺎ‪.‬‬

‫ﻣﺠﺮاي ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺻﺪ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺣﺪاث ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ اﺑﺘﺪاﯾﯽ )ﺟﻮي ﻫﺎي آب( و ﯾﺎ ﻣﺪرن )ﮐﺎﻧﺎل ﻫﺎي ﺑﺘﻮن ﺷﺪه(‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺠﺎري ﻃﺒﯿﻌﯽ آن ﻫﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻃﺒﯿﻌﯽ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه اﻧﺪ و از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻣﻘﻄﻊ آن ﻫﺎ در ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺴﯿﺮ در ﺣﺎل‬
‫ﮐﻠﯽ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا ﺟﺮﯾﺎن آن ﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻏﯿﺮﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﯾﮏ از ﻣﺠﺎري ﻃﺒﯿﻌﯽ ﯾﺎ‬
‫ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ روﺑﺎز ﯾﺎ ﻣﺴﻘﻒ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﯾﻊ در ﻣﺠﺎري ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ آرام ﯾﺎ ﻣﺘﻼﻃﻢ‪ ،‬داﺋﻢ ﯾﺎ ﻏﯿﺮداﺋﻢ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫در ﮐﺎﻧﺎل ﻫﺎي ﺑﺎز ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ اﺷﮑﺎل ﻣﺘﻌﺪدي ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ و ﻏﯿﺮﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮد‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن‬
‫ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﭘﺎﯾﺪار در ﮐﺎﻧﺎل ﻫﺎي ﺷﯿﺒﺪار ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺛﺎﺑﺖ اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ در آن ﻫﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺧﻮد ﻣﯽ رﺳﺪ‪.‬‬
 ‫ﻋﻤﻖ ﻻزم ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﭘﺎﯾﺪار را ﻋﻤﻖ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬در ﺟﺮﯾﺎن ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ دﺑﯽ و ﻋﻤﻖ در ﺗﻤﺎم ﻃﻮل ﮐﺎﻧﺎل ﺛﺎﺑﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻏﯿﺮ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﭘﺎﯾﺪار در ﻫﺮ ﻧﻮع ﮐﺎﻧﺎل ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ ﮐﻪ در آن دﺑﯽ در ﻃﻮل زﻣﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﮑﻨﺪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽ آﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻮع ﺟﺮﯾﺎن وﻗﺘﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ از ﯾﮏ ﻣﻘﻄﻊ ﺑﻪ ﻣﻘﻄﻊ دﯾﮕﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻧﯿﺰ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن ﻏﯿﺮ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﻏﯿﺮ ﭘﺎﯾﺪار‬
‫ﺑﻪ ﻧﺪرت در ﮐﺎﻧﺎل ﻫﺎي ﺑﺎز ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد و ﺗﺤﻠﯿﻞ اﯾﻦ ﻧﻮع ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل ﻫﺎي روﺑﺎز ﻃﻮﯾﻞ ﻋﻼوه ﺑﺮ دﺷﻮاري‬
‫ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻄﺢ آزاد‪ ،‬ﻣﺸﮑﻞ اﺿﺎﻓﯽ دﯾﮕﺮي ﻧﯿﺰ دارﯾﻢ و آن اﯾﻦ ﮐﻪ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻣﺠﺎورت ﻣﺮزﻫﺎي ﺗﺮ ﺷﺪه ﺑﺎ ﺟﺮﯾﺎن اﺻﻠﯽ ﺑﺎﯾﺪ اﺻﻄﮑﺎك‬
‫را ﺑﻪ ﺣﺴﺎب آورﯾﻢ‪.‬‬

‫ﻫﺪف آزﻣﺎﯾﺶ‪:‬‬

‫ﻫﺪف از اﻧﺠﺎم اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺟﺮﯾﺎن در ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎز ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺠﺮﺑﯽ و ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺌﻮري اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﺤﻘﯿﻖ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ‬
‫اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه در ﺣﺎﻟﺖ ﺳﻪ ﺑﻌﺪي ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺌﻮري ﯾﮏ ﺑﻌﺪي ﺗﺎ ﭼﻪ ﻣﯿﺰان ﻫﻤﺨﻮاﻧﯽ دارﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻓﺮﻣﻮل ﻫﺎي ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﺷﺪه )از ﺟﻤﻠﻪ رواﺑﻂ ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ و ﺷﺰي( را ﺑﺎ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺠﺮﺑﯽ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﺷﺮح دﺳﺘﮕﺎه‪:‬‬

‫ﮐﺎﻧﺎل رو ﺑﺎز داراي ﻃﻮل ‪4,8‬ﻣﺘﺮ و ﻋﺮض ‪ 7.5‬ﺳﺎﻧﺘﯽ ﻣﺘﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دﯾﻮارﻫﺎي ﮐﺎﻧﺎل از ﺟﻨﺲ ﭘﻠﮑﺴﯽ ﮔﻼس و ﮐﻒ آن از ﻧﺎودان آﻫﻨﯽ رﻧﮓ‬
‫ﺧﻮرده ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ از روﺷﻦ ﮐﺮدن ﭘﻤﭗ ﮐﺎﻧﺎل رو ﺑﺎز‪ ،‬اﺟﺎزه دﻫﯿﺪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ داﺋﻤﯽ ﺧﻮد ﺑﺮﺳﺪ )ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ ﺛﺎﻧﯿﻪ اﯾﻦ اﺗﻔﺎق ﻣﯽ‬
‫اﻓﺘﺪ(‪ .‬ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻣﯿﮑﺮوﻣﺘﺮ ارﺗﻔﺎع آب از ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل را اﻧﺪازه ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ .‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﻗﺮاﺋﺖ ﻣﯿﮑﺮوﻣﺘﺮ در ﻃﻮل ﮐﺎﻧﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﻘﺪار ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﺑﺮاي ارﺗﻔﺎع ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻨﺘﻬﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ داﺷﺘﻦ اﯾﻦ ارﺗﻔﺎع و ﻋﺮض ﮐﺎﻧﺎل )ﮐﻪ ﯾﮏ ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ( ﻣﯽ ﺗﻮان ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺟﺮﯾﺎن و ﻗﻄﺮ‬
‫ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ را ﺣﺴﺎب ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﺗﺌﻮري آزﻣﺎﯾﺶ‪:‬‬

‫در ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل رو ﺑﺎز از رواﺑﻂ ﺗﺠﺮﺑﯽ ﻣﯽ داﻧﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ازاي ﯾﮏ دﺑﯽ ﺛﺎﺑﺖ ﻋﻤﻖ و ﺳﺮﻋﺖ ﺳﯿﺎل در راﺳﺘﺎي ﻃﻮل ﮐﺎﻧﺎل ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻧﺪن ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻓﻮق در ﻃﻮل زﻣﺎن‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺬﮐﻮر ﯾﮏ ﺟﺮﯾﺎن ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ داﺋﻤﯽ ﺑﻮده ﮐﻪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ آن ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ‬
‫ﻏﯿﺮداﺋﻤﯽ ﻋﻤﻼً وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر ﺟﺮﯾﺎن ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ داﺋﻤﯽ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل ﻧﯿﺰ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد و‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ و اﮔﺮ‬ ‫ > ‬ ‫( ﻣﻮﺳﻮم اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ در ﯾﮏ دﺑﯽ ﺛﺎﺑﺖ‬ ‫ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل )‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ‪ ،‬رﺳﯿﺪن ﺑﻪ‬ ‫ > ‬
‫ﺗﻌﺎدل دﯾﻨﺎﻣﯿﮑﯽ و ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺪ و ﺑﺮﻗﺮاري ﺟﺮﯾﺎن ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺑﻮدن‪ ،‬ﻣﻨﺸﻮري ﺑﻮدن و ﻋﺪم وﺟﻮد ﻣﺎﻧﻊ در ﻣﺴﯿﺮ ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺖ‬
‫و ﺿﻤﻨﺎً ﺑﺮﻗﺮاري ﺟﺮﯾﺎن ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ در ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل اﻓﻘﯽ ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﺻﻔﺮ و ﯾﺎ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﻣﻨﻔﯽ اﻣﮑﺎن ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻌﺎدﻻت ﺣﺎﮐﻢ‪:‬‬

 ‫ﺑﺎ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﻌﺎع ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﻣﻄﺎﺑﻖ آﻧﭽﻪ در ﮐﺘﺐ ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ ﺳﯿﺎﻻت اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬دارﯾﻢ ﮐﻪ‪:‬‬

‫) ( =‬

‫ﻣﺤﯿﻂ ﺧﯿﺲ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺧﯿﺲ ﺷﺪه و‬ ‫ﮐﻪ در آن‬

‫‪ = .‬ﻋﺮض ﮐﺎﻧﺎل‬ ‫ = و ‬

‫اﮐﻨﻮن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ دارﯾﻢ ﮐﻪ‪:‬‬

‫ √ =‬ ‫) ( ‬

‫ﺷﻌﺎع ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ و ﺷﯿﺐ ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﯿﺐ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺷﯿﺐ ﺳﻄﺢ آب ﮐﻪ ﻣﻮازي ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل‬ ‫دﺑﯽ ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل‪،‬‬
‫اﺳﺖ ﻧﯿﺰ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺴﺘﮕﯽ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اي‬ ‫ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮي ﻣﻄﻠﻖ ﯾﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ﺗﻨﻬﺎ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ زﺑﺮي ﺳﻄﺢ ﺑﺎﺷﺪ؛ وﻟﯽ در واﻗﻊ‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﻪ ﺿﺮﯾﺐ‬
‫ﺑﺎ آزﻣﺎﯾﺸﺎت ﻣﺘﻌﺪد در ﮐﺎﻧﺎل ﻫﺎي واﻗﻌﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه اﻧﺪ در ﺟﺪول زﯾﺮ داده‬ ‫ﺑﻪ اﺑﻌﺎد و ﺷﮑﻞ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻧﺎل دارد‪ .‬ﻣﻘﺪار ﺿﺮﯾﺐ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ‬ ‫ﻣﺎده‬

‫‪0.012‬‬ ‫ﭼﻮب ﺻﯿﻘﻠﯽ‬

‫‪0.013‬‬ ‫ﭼﻮب ﻏﯿﺮ ﺻﯿﻘﻠﯽ‬

‫‪0.012‬‬ ‫ﺳﯿﻤﺎن ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪه‬

‫‪0.014‬‬ ‫ﺳﯿﻤﺎن ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﺸﺪه‬

‫‪0.015‬‬ ‫ﭼﺪن‬

‫‪0.016‬‬ ‫آﺟﺮ‬

‫‪0.018‬‬ ‫ﻓﻮﻻد ﭘﺮﭼﯽ‬

‫‪0.022‬‬ ‫ﺻﻔﺤﺎت ﻓﻠﺰي ﻣﻮﺟﺪار‬

‫‪0.025‬‬ ‫ﻗﻠﻮه ﺳﻨﮓ‬

‫‪0.025‬‬ ‫زﻣﯿﻦ‬

‫‪0.029‬‬ ‫ﺳﻨﮕﺮﯾﺰه و ﺷﻦ‬

 ‫ ‬
‫= ‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻧﺎل‪ ،‬ﺷﻌﺎع ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ و ﻧﯿﺰ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ دﺑﯽ ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل ﻣﯽ ﺗﻮان ﺿﺮﯾﺐ‬ ‫ =‬ ‫ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﺷﯿﺐ ﮐﺎﻧﺎل‬
‫ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ را ﺑﺪﺳﺖ آورد‪.‬‬

‫روش آزﻣﺎﯾﺶ‪:‬‬

‫در اوﻟﯿﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ در اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﯾﺶ ﺷﯿﺐ ﮐﺎﻧﺎل را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺮاي اﯾﻦ ﮐﺎر ﯾﮏ ﻣﺎﻧﻊ در اﻧﺘﻬﺎي دﺳﺘﮕﺎه ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﯿﻢ و ﭘﻤﭗ ﮐﺎﻧﺎل‬
‫را ﺑﺎز ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ آب ﭘﺸﺖ ﻣﺎﻧﻊ ﺟﻤﻊ ﺷﻮد‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﭘﻤﭗ را ﻣﯽ ﺑﻨﺪﯾﻢ و ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﯽ ﺷﻮﯾﻢ ﺗﺎ آب ﺳﺎﮐﻦ ﺷﻮد‪ .‬ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻂ دو ﻣﯿﮑﺮوﻣﺘﺮي ﮐﻪ‬
‫ ‬
‫=‬ ‫ =‬ ‫را ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﯿﻢ و دارﯾﻢ‪:‬‬ ‫ و ‬ ‫در ﻓﺎﺻﻠﮥ دو ﻣﺘﺮي از ﻫﻢ ﻗﺮاردادﯾﻢ ﻣﻘﺎدﯾﺮ‬

‫‪= .‬‬ ‫ ‬ ‫ ‪ ,‬‬ ‫‪= .‬‬ ‫ ‬ ‫ = ‪ ,‬‬ ‫=‬ ‫ ‬

‫ ‪−‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪− .‬‬

‫=‬ ‫ =‬ ‫ =‬ ‫‪= .‬‬

‫ﺳﭙﺲ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻠﯿﺪ اﺳﺘﺎرت ﭘﻤﭗ ﺳﯿﺴﺘﻢ را روﺷﻦ ﮐﻨﯿﺪ و ﺷﯿﺮ ﺧﺮوﺟﯽ در ﻣﯿﺰ آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه را ﺗﺎ آﺧﺮ ﺑﺎز ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ و ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺣﺎل ﭼﻨﺪ ﻟﺤﻈﻪ ﺻﺒﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺘﻌﺎدل ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻄﺎﻟﺐ ذﮐﺮ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻣﯿﺰ‬
‫ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‪ ،‬دﺑﯽ آب را ﺗﻨﻈﯿﻢ و اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ اﯾﻦ دﺑﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﯿﺮ ﻟﻮﻟﻪ اي ﮐﻪ در زﯾﺮ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮏ ﻋﻤﻖ ﺳﻨﺞ را در داﺧﻞ ﮐﺎﻧﺎل ﻗﺮار داده و ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻋﺪد ﺻﻔﺮ ﺑﺮاي ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﻮد‪ ،‬ﻋﺪد ﻗﺮاﺋﺖ‬
‫در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً‬ ‫ﺷﺪه ارﺗﻔﺎع آب را ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﺷﯿﺮ ﻟﻮﻟﻪ اي ﮐﻪ در زﯾﺮ ﮐﺎﻧﺎل ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ را ﻃﻮري ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ ارﺗﻔﺎع‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﺷﯿﺮ ﻟﻮﻟﻪ اي‪ ،‬اﻧﺪﮐﯽ ﺻﺒﺮ ﮐﺮده و ﭘﺲ از ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﺷﺪن ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻘﺪار‬ ‫‪ 4‬ﻣﯿﻠﯽ ﻣﺘﺮ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌﺪ از ﺗﻐﯿﯿﺮ ارﺗﻔﺎع‬
‫را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﯿﮑﺮوﻣﺘﺮ ﺑﺨﻮاﻧﯿﺪ‪) .‬در اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﯿﮑﺮوﻣﺘﺮ ﺑﺎﯾﺪ دﻗﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ ﺳﺮ ﺳﻮزﻧﯽ آن‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼً ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻤﺎس ﺑﺎ ﺳﻄﺢ‬
‫آب ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ (.‬ﺣﺎل ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ دﺑﯽ آزﻣﺎﯾﺶ ﻓﻮق را ﺗﮑﺮار ﮐﻨﯿﺪ و ﺟﺪاول ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ را ﭘﺮ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎز ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﯿﮑﺮوﻣﺘﺮ‬
 ‫ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﺎﯾﺶ‪:‬‬

‫ﺟﺪول )‪ :(1‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﺷﺪه‬

‫ﺷﻤﺎره‬
‫ﺟﺮم )‪(kg‬‬ ‫زﻣﺎن )‪(s‬‬ ‫(‬ ‫دﺑﯽ )‬ ‫) ( ‬ ‫) ( ‬ ‫) (‬ ‫) ( ‬
‫آزﻣﺎﯾﺶ‬
‫‪1‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪18.62‬‬ ‫‪0.0011‬‬ ‫‪0.0381‬‬ ‫‪0.039‬‬ ‫‪0.0385‬‬ ‫‪0.0184‬‬ ‫‪0.0152‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪20.18‬‬ ‫‪0.0014‬‬ ‫‪0.0330‬‬ ‫‪0.035‬‬ ‫‪0.034‬‬ ‫‪0.0174‬‬ ‫‪0.0103‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪24.15‬‬ ‫‪0.0012‬‬ ‫‪0.0292‬‬ ‫‪0.031‬‬ ‫‪0.0301‬‬ ‫‪0.0162‬‬ ‫‪0.0100‬‬
‫‪0.0074‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪27.56‬‬ ‫‪0.0010‬‬ ‫‪0.0266‬‬ ‫‪0.027‬‬ ‫‪0.0268‬‬ ‫‪0.0155‬‬ ‫‪0.0106‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪35.47‬‬ ‫‪0.0008‬‬ ‫‪0.0215‬‬ ‫‪0.023‬‬ ‫‪0.0222‬‬ ‫‪0.0134‬‬ ‫‪0.0097‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪46.87‬‬ ‫‪0.0006‬‬ ‫‪0.0185‬‬ ‫‪0.019‬‬ ‫‪0.0187‬‬ ‫‪0.0124‬‬ ‫‪0.0107‬‬

‫ﺟﺪول )‪ :(2‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺴﺎﺣﺖ و ﻣﺤﯿﻂ ﺧﯿﺲ ﺷﺪه در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ‬

‫ﺷﻤﺎره آزﻣﺎﯾﺶ‬ ‫‪A‬‬ ‫‪P‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪0.0028‬‬ ‫‪0.152‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪0.0025‬‬ ‫‪0.143‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪0.0022‬‬ ‫‪0.1352‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪0.0020‬‬ ‫‪0.1286‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪0.0016‬‬ ‫‪0.1194‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪0.0014‬‬ ‫‪0.1124‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي آزﻣﺎﯾﺶ اول‪:‬‬

‫ ‪+‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪+ .‬‬

‫ =‬ ‫ =‬ ‫‪= .‬‬ ‫ ‬

‫ × =‬ ‫‪= .‬‬ ‫‪ × .‬‬ ‫‪= .‬‬

‫=‬ ‫‪+‬‬ ‫‪= ( .‬‬ ‫‪)+ .‬‬ ‫‪= .‬‬

‫‪.‬‬
‫ =‬ ‫ =‬ ‫‪= .‬‬ ‫ ‬
‫‪.‬‬

‫ √‬ ‫ ‬ ‫‪√ .‬‬ ‫‪ × ( .‬‬ ‫‪) × .‬‬

‫ √ =‬ ‫ = → ‬ ‫ =‬ ‫‪= .‬‬
‫‪.‬‬

‫‪ .1‬ﺑﺮاي ﻋﻤﻖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ از راﺑﻄﻪ ﻣﻨﯿﻨﮓ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ دﺑﯽ رﺳﻢ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
 ‫(‬ ‫ √ ∝‬ ‫‪ .2‬ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﻣﺘﻮﺳﻂ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﺎﯾﺶ و رﺳﻢ ﻣﻨﺤﻨﯽ راﺑﻄﻪ ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﺑﺪﺳﺖ آورﯾﺪ‪) .‬‬

‫ ‪+‬‬ ‫ ‪+ ⋯ +‬‬
‫ =‬ ‫‪= .‬‬

‫‪ .3‬ﺑﻪ ﮐﻤﮏ راﺑﻄﻪ دارﺳﯽ ‪ -‬وﺳﺒﺎخ‪ ،‬ﺿﺮﯾﺐ ﺷﺰي را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ =‬ ‫راﺑﻄﻪ دارﺳﯽ ‪ −‬وﺳﺒﺎخ ‬

‫ =‬

‫ ‬
‫→‬ ‫ =‬ ‫ ‬ ‫ → ‬ ‫ =‬ ‫ ‬
‫ ‬

‫ = → =‬

‫ =‬ ‫راﺑﻄﻪ ﺷﺰي ‬

‫=‬ ‫ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺰي ‬

‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﺎﻻ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪:‬‬

‫ =‬
‫× × √‬
 ‫ﺷﻤﺎره آزﻣﺎﯾﺶ‬ ‫ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺰي‬
‫‪1‬‬ ‫‪33.6674‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪49.3512‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪49.8179‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪46.6862‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪50.2113‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪44.7401‬‬

‫‪ .4‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ را ﺑﺎ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺣﺎﺻﻞ از ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ و ﯾﺎ ﮐﺘﺎب ﻫﺎي درﺳﯽ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫در ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﺟﺪاول ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮي ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﺑﺮاي ﺳﻄﻮح ﺻﺎف ﻣﻌﺎدل ‪ 0.012‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه در اﯾﻦ‬
‫آزﻣﺎﯾﺶ ﯾﻌﻨﯽ ‪ 0.01108‬اﺧﺘﻼف ﻧﺎﭼﯿﺰي دارد‪.‬‬

‫اﯾﻦ اﺧﺘﻼف ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻧﺎﺷﯽ از ﺧﻄﺎي دﺳﺘﮕﺎه‪ ،‬ﺧﻄﺎ در اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي و ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت و ﯾﺎ ﺧﻄﺎي ﻓﺮدي ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬