efJeJejCe 243

veecemcejCeeveW Ieesj heelekeäÙeebÛeWefn DemeW keâuÙeeCe nesleW. lesJne ceeveJeeveW veeceeÛeer

Ghes#ee keâ¤b veÙes DemeW meceLe& cnCeleele.
ceneb Yekeäle Øeuneo ne owlÙeketâUer ~
pehes jeceveeceeJeUer efvelÙekeâeUeR ~~
efhelee heehe¤heeR leÙee osKeJesvee ~
peveeR owlÙe lees veece cetKeW cnCesvee ~~96~~
owlÙeeÛÙee kegâUeble pevcee}e Dee}s}e Øeuneo ne DeieoeR yee}heCeeheemetve, pevceeheemetve
cnš}W lejer Ûee}s}, YeieJebleeÛÙee YekeäleeRle jbie}s}e neslee. lees F&ÕejeÛeW veece meowJe
cees"Ÿee ØesceeveW GÛÛeejerle Demes. lÙeeÛee yeehe efnjCÙekeâefMehet peCetb cetefle&ceble heelekeâ
neslee. ieerlesveW meebefiele}suÙee Deemegjer mebheòeerÛeW peCetb cetle& Øeleerkeâ neslee. DelÙeble
ogjeÛeejer, DelÙeble meòee}es}ghe, Gce&š, Denbkeâejer Demee ne efnjCÙekeâefMehet mJele:Jej
lej osJeeÛeW veebJe Iesle vemesÛe heCe DeeheuÙee ceg}e}e veecepeheeÛeW Jes[ Deens, F&ÕejYekeäleeRle
lees jbietve peelees, nWefn lÙee}e heenJele vemes.
Deemegjer mebheefòe DeeefCe owJeer mebheefòe neR ieerlesÛeeR JeCe&veW keâebneR efJeÉeved mecepeleele
lÙeeØeceeCes ceveg<ÙeeÛÙee meboYeeËle vemetve osJekeâesšeRleer} DeeefCe je#emekeâesšeRleer}
JÙekeäleeRÛÙeemee"eR Deensle, DemeW mecepebt veÙes. ceveg<ÙeeÛÙee ùoÙeebleer} Ùee oesve ØekeâejÛÙee
ØeJe=efòe Deensle, DeeefCe lÙee GCÙee DeefOekeâ ØeceeCeeble ØelÙeskeâ ceeCemeeÛÙee Deble:keâjCeeble
DemeleeleÛe. Ùee ceeCemeeÛÙee ØeJe=efòe Deensle nW ``Éew Yetlemeieez }eskesâÓefmceved owJe
Deemegj SJe Ûe~'' (Ye. 16~6) Ùee Meyoeble ieerlesveW mhe° kesâ}W Deens. peieeÛee kegâCeer
efveÙeblee Deens nW veekeâejCeW, me=°erleer} meJe& heoeLeeËvee kesâJeU GheYeesieeÛeeR meeOeveW
ceeveCeW, keâeÙe&keâejCeYeeJeeÛeer JÙeehekeâlee veekeâejCeW, DeheIeele Jee ÙeesieeÙeesie ÙeebveeÛe
leòJe%eeve ceeveCeW, mJele:ÛÙee megKeefJe}emeemee"eR DevÙeeÙeeveWefn meòee-mebheefòe efceUefJeCeW,
ùoÙeeceOÙeW Denbkeâej, mJele:ÛÙee MekeäleerÛeer peeCeerJe, keâece, ›eâesOe, celmej, obYe,
ohe&, Ùee efJekeâejebÛeW ØeeyeuÙe DemeCeW, neR Deemegjer Øeke=âleerÛeeR }#eCeW Deensle. pÙeebÛeer
Meefkeäle keâceer he[les les efnjCÙekeâefMeheg, jeJeCe PeeuÙeeÛeW efomele veeneRle FlekeWâÛe.
owJeer mebheefòe cnCetve meebefiele}suÙee meodiegCeebÛÙee yeUeJej, ceeCemeeveW Ùee ogieg&CeebJej
ceele keâjeJeÙeeÛeer Demeles. hetpeehee"eefo Oeeefce&keâlesÛes mebmkeâej lÙee}e Ùee °erveW meneÙÙekeâ
nesleele. heCe ceeCemeeÛeer Gvceòelee DeeefCe ke=âleIvelee DeMeer efJe}#eCe Deens keâeR lees
F&ÕejÛe cegUeble veekeâejlees, DeLeeËleÛe F&Õejer Øemeeo efceUJetve osCeejeR veecemcejCeeefo
meeOeveW efPe[keâejlees. efnjCÙekeâefMehetmeejKÙee meeceLÙe&mebheVeeÛeW "erkeâ Deens. lÙeeÛeW GheõJecetuÙe
heg<keâU DemeuÙeeveW lÙeeÛÙee efJeveeMeemee"eR YeieJeblee}e mJele: ÙeeJeW }eie}W DeeefCe
244 ceveesyeesOe
lÙeecegUW lÙee og°eÛeeefn }eYeÛe Pee}e. ogye&}eveW lees ohe& efcejefJeCÙeeble keâebneR DeLe&
veeneR, lÙeeveW veceü DeeefCe Deeefmlekeâ DemeCeWÛe hejceeLeeËle }eYeoeÙekeâ Deens. heCe
ceeCemeW ne efJeJeskeâ keâjerle veeneRle, veecemcejCeeÛeer Ghes#ee keâjleele. lemeW keâ¤b veÙes
cnCetve lej mebleebÛeer leUceU Demeles.
efnjCÙekeâefMehet, Øeehle Pee}suÙee JejeÛÙee ÙeesieeveW Heâej meceLe& Pee}e neslee,
DeeefCe cnCetve lÙeeÛee GvceòeheCeeefn šeWkeâe}e ies}s}e neslee. kegâCeer F&ÕejYeefkeäle keâjerle
Demes} lej lÙee}e Deehe}e mJele:ÛeeÛe Deheceeve neslees Deens DemeW Jeešle Demes.
celmejer yegæerÛeer ner heefjmeercee Pee}er. lÙeeveW DeeheuÙee ceg}e}e DeeOeeR mecepeeJetve
meebieCÙeeÛes heg<keâU ØeÙelve kesâ}s, heCe lees Sskeâle veeneR DemeW heenleebÛe lÙee}e veevee
ØekeâejebveeR "ej ceejCÙeeÛesefn ØeÙelve kesâ}s. DeeceÛÙee leer. oeoebveeR JeCe&ve kesâ}W Deens-
keâ[ŸeeJe¤ve }esefš}e heefj ve ce=lÙeg Dee}e cegUeR ~
lemeeÛe efmLej jeefn}e hejce G«e oeJeeveUeR~ ~
meceLe& veÛe peen}W efkeâceefhe MeŒe ceejeJeÙee ~
KejeÛe nefjYekeäle lees ieefCele vee keâMeeÛÙee YeÙee ~~
MesJešeR mJele:ÛÙee ceneheefle›elee helveerkeâ[tve, ØeuneoeÛÙee DeeF&keâ[tve, Øeuneoe}e
efJe<eefn osJeefJe}W. lÙeeÛeeefn GheÙeesie Pee}e veeneR. lesJneb efnjCÙekeâefMehet HeâejÛe mebleehe}e.
lÙeeveW Øeuneoe}e oj[eJetve efJeÛeej}W, pÙeeÛÙee DeeOeejeJej letb SJe{e efveYe&Ùe Pee}e
Deensme lees legPee j#eCekeâlee& keâesCe Deens? kegâ"W Deens? Øeuneo nbmetve cnCee}s-lees
meJe&$e Deens. meowJe Deens. Heâej keâeÙe lees ceePÙeeble Deens DeeefCe legceÛÙeebleefn Deens.
``meJe&$eeefmle meoeefmle efkebâyeng efieje lJeÙÙeefmle ceÙÙeefmle Ûe~'' ceie Ùee meceesjÛÙee
Keebyeeleefn lees Deme}eÛe heeefnpes. DemeW cnCetve efnjCÙekeâefMehetveW Deehe}er ieoe lÙee
KeebyeeJej neCe}er DeeefCe ØeuneoJejo vejefmebn DelÙeble, G«e, YeÙebkeâj DeMee mJe¤heeble
Øeieš Pee}s. lÙeebveer efnjCÙekeâefMehet}e, JejeveW Øeehle Pee}suÙee meJe& Dešer heeUtve, "ej
kesâ}W. lÙee DelÙeble jewõ mJe¤heeveW meieUs osJe Lejkeâebhe}W. YeieJeeved Mebkeâjefn heg{W
nesF&veele. ØelÙe#e }#ceer}eefn heg{W peeTve lÙee ¤heeÛeW MeebleJeve keâjCÙeeÛeW OewÙe&
nesF&vee. MesJešeR Yekeälejepe Øeuneo ØesceeojeveW heg{W mejmeeJe}W. lÙeebveer vejefmebneÛÙee
ÛejCee}e Jeboveemee"eR mheMe& keâjleebÛe YeieJeeve Meeble Pee}s. Deeleeb leW owJele G«e
jeefn}W veeneR. }#ceerve=efmebneÛÙee mJe¤heeble leW hejcecebie} Pee}s}W Deens. DeveskeâebÛeW leW
kegâ}owJele Deens.
veeceeÛeW cenelcÙe meebiele Demeleebvee meceLeeËvee ØeuneoeÛeer ner keâLee DeefYeØesle
Deens. Ùee M}eskeâebleer} JeCe&veeÛÙee meboYeeËle keâebneR iees°er peeCetve IesleuÙee heeefnpesle.
meceLeeËveeR DepeeefceUe}e heeheer DemeW efJeMes<eCe efo}s Deens, DeeefCe lÙeeveW GÛÛeej}s}W
efJeJejCe 245
veece ns efveOee&jeÛeW veJnleW Je YeieJeblee}e GösMetveefn veJnleW, heCe ÙeesieeÙeesieeveW, DeieoeR
DeekeâefmcekeâheCeW lÙee}e YeieJebleeÛÙee veeceeÛeW cenelcÙe }#eeble Dee}W DeeefCe hetJe&peerJeveeÛee
he§eeòeehe nesTve lees mevceeiee&}e }eie}e DeeefCe Gæj}e.
meceLeeËveeR Øeuneoe}e ceneYekeäle cnš}W Deens. YekeäleebÛeer veeceeJe}er meebefiele}er
peele Demeleebvee cenef<e& veejoebÛÙeeefn DeeOeeR ØeuneoeÛÙee veebJeeÛeer ieCevee kesâ}er peeles.
SJe{e lÙeeÛee DeefOekeâej YeefkeäleceeieeËle Deens. DeieoeR yee}heCeeRÛe les veeceOeejkeâ Pee}s.
efMe#ekeâebveeR OegUe#ejW efiejefJeleebvee efMekeâefJe}suÙee ÔÛÙee heefnuÙee GÛÛeejeveWÛe peCetb
lÙeebÛeer YeeJemeceeefOe }eie}er DeeefCe Yeefkeäle nWÛe peerJeve Pee}W. DepeeefceU, Øeuneo,
Ùee oesIeebÛÙee Ûeefj$eebceOÙeW DeekeâeMe-heeleeUehes#eebefn DeefOekeâ Deblej Deens. DeeefCe lejer
veececenelcÙe meebieleebvee GoenjCe cnCetve Skeâeceeieesceeie Skeâ oesIeebÛesefn Gu}sKe kesâ}s
ies}s Ùeebleer} cece& DeesUKe}s heeefnpes. veeceeÛeW meeceLÙe& De}ewefkeâkeâ Deens. lÙeeÛÙee
peheeveW meJe& heeheW ve° nesleele, nW KejWÛe Deens, heCe veecepehe cnCepes ogJe&le&veemee"eR
mebceeflehe$e veJnW. DelÙeble ogjeÛeejerefn Gæjleele heCe DevevÙeYeeJeeveW YepeuÙeeveblej. ne
DevevÙe-YepeveeÛee Deeveboefn lÙeebvee DevegleeheleerLeea vneuÙeeveblej Øeehle neslees, DemeW
ßeer%eevesÕejcenejepe cnCeleele leW Heâej cenòJeeÛeW Deens.
heelekeâebÛeW DeesPeW meesmesveemeW Pee}W cnCepes ceie veeceeÛeW cenelcÙe Ssketâve osJeeÛeW
veebJe GÛÛeejeJeW, kesâJeU JeeCeerveW GÛÛeejeJeW, keâejCe leMeer meJe[ DemeuÙeeÛeW mebleebveeRÛe
meebefiele}W Deens DeeefCe hetJeeAÛeeR meieUeR heelekeWâ ve° Pee}eR Ùee YeeJevesveW veJÙee
GlmeeneveW hegvneb heelekeWâ keâ¤b }eieeJeW, ØelÙe#e meJe&veeMe Dees{JesheÙeËle neÛe ›eâce Ûee}tb
"sJeeJee. veececenelcÙeeÛee Demee DeLe& }eJeCeW DeieoeR ÛegkeâerÛeW Deens. veececenelcÙeeÛÙee
DeeOeejeveW hegvneb hegvneb heelekeWâ keâjerle jenCeW nW ÙeesiÙe veJns. Ùeeble heelekeâebefJe<eÙeeR
Devegleehe veeneR DeeefCe veeceeefJe<eÙeeR DevevÙeleeefn veeneR ``ceveeR vemes lejer vemees~ hejer
JeeÛes lejer Jemees~~'' ner meJe[ ceeCemeeÛeer Deieeflekeâlee, DehetCe&lee, ogye&}lee }#eeble
IesTve efo}s}er Deens. lÙeeÛee DeLe& oebefYekeâheCeW keâ¤b veÙes. veece Ieslees Ùee yeUeJej
DeveeÛeejeveW Jeeielees nW Ûee}le veeneR.
``DevÙe#es$es ke=âleb heeheb hegCÙe#es$es efJeveMÙeefle ~
hegCÙe#es$es ke=âleb heeheb Je»e}shees YeefJe<Ùeefle ~’’
nW Ùee meboYeeËleefn }#eeble "sJe}W heeefnpes. Ûegketâve }eie}suÙee mebJeÙeer Skeâoce ve°
nesle vemeuÙeeveW, ceesneveW heehe Ie[CeW nW mecepet MekeâleW, heCe DeeJepe&tve heelekeWâ keâjeJeeR
DeeefCe veeceesÛÛeejeveW ceeskeâUs Pee}eW DemeW mecepeeJeW ne obYe Deens. DeeefCe hejceeLeeËle
lÙee}e keâOeeRÛe #ecee veeneR. Ùee DeMee oebefYekeâlesÛÙee veecemcejCee}e GösMetve keâefyejeÛes
leW Øeefmeæ JeÛeve Deens.
246 ceveesyeesOe
``jeceveece meye keâesF& }sle, "keâ "ekegâj De® Ûeesj ~
efpeme veecemes OeÇgJe Øeuneo lejs, Jen veece kegâÚ Deewj ~~''
veeceeÛÙee GÛÛeejebleer} ne Yeso De#ejebÛee, mJejebÛee Je lee}eÛee veeneR, lees
ceveesJe=òeerÛee Deens, nW }#eeble Iesle}s heeefnpes. Flejebvee "keâefJeCÙeekeâjleeb Ûeesjefn
veeceOeejkeâ cnCetve efcejJelees. ieesmeeJeer, yewjeieer, Jeejkeâjer, jeceoemeer, ÙeebÛeer meeWies
IesTve Je lÙeebÛÙee heæleerveW Yepeve keâjerle }gÛÛes Ûeesjefn Deehe}e keâeJee meeOele Demeleele.
``Deefpele veece Jeoes Ye}lÙee efcemes'' ÛeW meJe[MeeŒe ÙesLeW keâeÙe keâeceeÛeW?
lesJneb obYee}e DeeefCe JebÛekeâles}e JeeJe veeneR, ns }#eeble "sJe}WÛe heeefnpes. DepeeefceU
hetJee&Ùeg<Ùeeble efkeâleerefn heelekeâer Deme}e lejer veececenelcÙeeÛee mee#eelkeâej PeeuÙeeveblej
lÙeeves keâesCeleWefn ogJe&le&ve kesâ}W veJnleW nW Heâej cenòJeeÛeW Deens. Yekeälee«eCeer ØeuneoeÛÙee
efJe<eÙeeble lej ogJe&le&veeÛee ØeMveÛe Gj}e veener.
DeeCeKeerefn Skeâ iees° Ùee Deveg<ebieeveW }#eeble IesCÙeemeejKeer Deens. jeceÛebõ nW
meceLeeËÛeW DeejeOÙeowJele, jeceYekeäleerÛee Øemeej nW lÙeebÛes peerefJelekeâeÙe&. lesJneb veeceeÛeW
cenelcÙe meebiele Demeleebvee ``jece'' Ùee veebJeeÛee GÛÛeej keâjCeW DeieoeR mJeeYeeefJekeâ
Deens. heCe F&ÕejeÛeW keâesCeleWefn veece, veecemcejCeeÛÙee °erveW meejKeWÛe cenòJeeÛeW
Deens, nWefn meceLeeËvee ceevÙe Deens nW DepeeefceUeÛeer DeeefCe ØeuneoeÛeer keâLee meboYee&mee"eR
Iesle}er Deens, lÙeeJe¤ve }#eeble ÙesF&}. DepeeefceUeÛÙee meboYeeËle lÙeebveer veejeÙeCe nW
JesieUW veece mhe°heCeWÛe meebefiele}W Deens. nefj efkebâJee ßeernefj Ùeeefn veeceeÛee les Gu}sKe
keâjleele. ``cevee Jeemevee JeemegosJeeR Jemees os'' Ùee ÛejCeeceOÙeW JeemegosJe ns veece Dee}s
Deens. Øeuneo ne efJe<CegYekeäle. lÙeeÛeWmee"eR ve=efmebneJeleej Pee}e. lesJneb lÙeeÛeW leeW[eR
peheemee"er jece nWÛe veece Demes} DemeW mecepeCÙeeÛes keâejCe veeneR, ÙesLeW jeceveece Ùee
MeyoeÛee DeLe& meeceevÙeheCeW ``F&ÕejeÛeW veece'' DemeeÛe kesâ}e heeefnpes. meeOegmebleebÛeer ner
Devee«ener Je=efòe mJele:ÛÙee mebØeoeÙeeÛeW DeeÛeej efve‰sveW meebYeeUerle Demeleeveebefn keâMeer
peeie=le DemeleW, les ÙeeJe¤ve meeOekeâeveW }#eeble IesCÙeemeejKeW Deens. veece DecegkeâÛe
DemeeJeW Demee Dee«en veeneR. Deehe}er DeeJe[, kegâ}eÛeej, mebØeoeÙe Jee ieg¤Ûee GheosMe
ÙeeØeceeCeW, ØesceeojeveW DeeefCe DeeUme šeketâve veece IÙeeJeW nW cenòJeeÛeW.
cegKeeR veece veeneR leÙee cegefkeäle keQâÛeer ~
DenbleeiegCeW Ùeelevee les HegâkeâeÛeer ~~
heg{W Deble ÙesF&} lees owvÙeJeeCee ~
cnCeesefve cnCee js cnCee osJejeCee ~~97~~
ceeCemeeÛÙee SketâCe heefjefmLeleerÛee efJeÛeej keâjleeb F&Õejefve‰e DeeefCe veecepehe
efJeJejCe 247
ÙeebefJevee lÙeeÛÙee GæejeÛeW KejW lej ogmejW meeOeve Ghe}yOe veeneR. heCe Ùee meeOeveebÛee
mJeerkeâej lees keâjerle veeneR. Denbkeâeje}e yeUer he[lees DeeefCe GieerÛeÛe veeveeØekeâejÛÙee
Ùeelevee Yeesieerle jenlees. F&ÕejeJej ßeæe "sJe}er veeneR, veecemcejCeemeejKeW DeefleMeÙe
meeshes, meeOeW, meesÙeerÛeW meeOeveefn kesâ}W veeneR lej peerJeve efvejeOeej nesF&} DeeefCe ceie
lÙeeÛee MesJešefn oerveJeeCee PeeuÙeeefJevee jenCeej veeneR. MejerjeÛeer keâeÙe&#ecelee efšketâve
Deens, Ssefnkeâ megKeesheYeesieeÛeer meeOeveW hegjsMeer Ghe}yOe Deensle, leeWJej F&Õej ceeveerle
veeneR cnCeCÙeeÛeer cetKe& Ssš Lees[er lejer efveYeles DemeW cnCeleeb ÙesleW, heCe pesJne Mejerj
ogyeUs nesF&}, efJe<eÙeesheYeesieeÛeer Meefkeäle FbefõÙeebvee jenCeej veeneR, Oeveeefo meeOeveW
GCeeJeleer}, heefjJeejebleer} }eskeâ kebâšeUe keâ¤b }eieleer}, JesU KeeÙe}e G"s},
lesJneb ceie peerJeve keâmeW ÙeeleveeceÙe Je oerve yeveles leW veeefmlekeâeÛÙee }#eeble ÙesF&}, heCe
lesJneb Heâej GMeerj Pee}s}e Demes}. ns nesTb veÙes cnCetve meceLe& cnCeleele-yeeyee!
osJeeÛÙee veebJeeÛee ØesceeveW GÛÛeej keâj DemeW DeecneR leg}e hegvneb hegvneb meebieleeW DeeneW leW
DeeleebÛe }#eeble Ies.
njerveece vescemle hee<eeCe leejer ~
yent leeefj}s ceeveJeosnOeejer ~~
leÙee jeceveeceeR meoe pees efJekeâuheer ~
Jeosvee keâoe peerJe lees heehe¤heer ~~98~~
keâesCelÙeeefn ØekeâejÛes Ûeslevee veme}s}s DelÙeble efvepeeaJe Demes oie[, lesefn veeceeÛÙee
yeUeves efve§eÙeeveW lej}W DemeW meceLe& meebiele Deensle. }bkesâ}e peeleebvee veUeveW mecegõeJej
pees mesleg yeebOe}e, lÙeeÛÙee mebyebOeerÛÙee keâLes}e GösMetve ne ÛejCe Dee}e Deens.
veUeÛÙee neletve oie[ heeCÙeele lejleer} Demee lÙee}e Jej neslee cnCetve mesleg
yeebOeCÙeeÛeW keâece veUekeâ[s Dee}W. DeeheuÙee Ùee keâle=&lJeeÛee veUe}e DeefYeceeve Jeeštb
}eie}e DeeefCe lÙeecegUW mesleg yeebOeCÙeemee"eR oie[ efmLejeJesvee. lesJneb cee®lejeÙeebveeR
ØelÙeskeâ oie[eJej jece jece DeMeeR De#ejW ef}efn}er DeeefCe lÙeecegUW oie[ JÙeJeefmLeleheCeW
lejbietve mesleg JÙeJeefmLeleheCeW hetCe& Pee}e. nW MesJešeR jeceveeceeÛeWÛe meeceLÙe& "j}W. Skeâe
mebmke=âle megYeeef<elekeâejeveW ner iees° mhe°Ûe kesâ}er Deens. lees cnCelees-
Ùes ceppeefvle efveceppeÙeefvle Ûe hejeved les Øemleje ogmlejs ~
JeeOeew Jeerj lejefvle JeevejYeševed mevleejÙevlesÓefheÛe ~~
vewles «eeJeiegCee ve JeeefjefOeiegCee vees JeevejeCeeb iegCee: ~
ßeerceöeMejLes: Øeleeheceefncee meesÙeb mecegpe=cYeles ~~
248 ceveesyeesOe
``mJele: yeg[Ceejs DeeefCe peJeU kesâ}s lej ogmeNÙee}eefn yeg[efJeCeejs Demes pe[
oie[, le¤ve peeCÙeeme DelÙeble keâef"Ce Deme}suÙee mecegõeble, mJele: lej}s DeeefCe
lÙeebveeR JeevejJeerjebveeefn lee¤ve ves}W. nW peW Ie[}W lÙee}e oie[eÛes iegCe keâejCe
veeneRle, keâesCee Jeevejeble les meeceLÙe& veJnleW. efkebâJee leer Meefkeäle mecegõeÛeerefn veJns.
YeieJeeved oeMejefLe jeceeÛÙee meeceLÙee&Ûee lees ceefncee Deens. nerÛe iees° meceLe& ``njerveece
vescemle hee<eeCe leejer'' Ùee DeesUeRle meebiele Deensle. oie[megæeb lejleele, Gæ¤ve
peeleele, Demee YeeJe Ùee ÛejCeeble Deens. oie[Ûe lesJe{s lejleele. le¤ve peeÙe}e
Deecner keâeÙe oie[ DeeneW? Demee leke&âšleerLeea DeLe& kegâCeer keâe{tb veÙes. cnCetve meceLe&
ogmeNÙee DeesUeRle }iesÛe ``yent leeefj}s ceeveJeosnOeejer'' DemeW meebieleele. ceeveJeer osn
OeejCe keâjCeejsefn DemebKÙe peerJe veecemcejCeeÛÙee yeUeJej Gæ¤ve ies}s.
vegmeleW ceeveJe DemeW ve cnCeleeb ceeveJe osnOeejer Demee MeyoØeÙeesie keâjCÙeeble keâebneR
efJeMes<e nsleg DemeCÙeeÛeerefn MekeäÙelee Deens. YeejleerÙe leòJe%eeveeÛee Skeâ efJeMes<e lÙeebletve
Øeieš neslees DemeW ce}e JeešleW. Deehe}W leòJe%eeve ØelÙeskeâ YetlepeeleeÛÙee ef"keâeCeeR
Jemletcee$eeÛÙeeef"keâeCeeR, ÛewlevÙe Ye¤ve jeefn}W Deens DemeW meebieleW. DeÉwle leòJe%eeveeÛee
lej lees ieeYeeÛe Deens. lesJneb ce=efòekeâe, hee<eeCe, Je=#eJeu}er, ke=âefcekeâerškeâ, heMeghe#eer
nsefn osnÛe Deensle, DeeefCe efJeefMe° efJeefMe° ØemebieeveW, keâejCeeveW ÛewlevÙe lÙeebvee OeejCe
keâjleW DemeW Deehe}e Oece& meebielees. cnCetve YeeJeeJesMeeble Deme}suÙee meodYekeäleebveeR, Flej
keâes"Wlejer JewYeJeMee}er jepeIejeCÙeeble heCe Yeefkeälenerve Demee ceeCemeeÛee osn efceUCÙeeÛÙee
SsJepeer, Deecneb}e vebovebove YeieJeeved ieeshee}ke=â<CeeÛÙee efJenejYetceerJejer}, lÙeeÛÙee
ÛejCele}eRÛes Oetef}keâCe nesCÙeeÛes YeeiÙe }eYe}W lejer leW DeefOekeâ ßesÙemkeâj Deens DemeW
cnš}W Deens. DeMee DeLee&ÛeW Godieej ØesceeÛeer Glkeâšlee JÙekeäle keâjCeejs Deme}s lejer
ceeleerÛes keâCe Jee oie[ieesšs ns osn Deensle DeeefCe keâejCehejlJeW peerJe leW OeejCe keâjlees
ner OeejCeeÛe lÙeeletve mhe° nesles. lesJneb oie[eÛÙee ¤heeble Deme}s}s pe[peerJeefn
Gæjleele, lej ÛeslevesÛeer hetCe& DeefYeJÙeefkeäle Deme}s}s, ceveg<ÙeMejerj OeejCe keâjCeejs
peerJe, veecemcejCeeveW efveef§eleheCeWÛe Gæjleer} DemeW meceLeeËvee megÛeJeeJeÙeeÛeW Demes}.
ceeveJe osnOeejer DemeW cnCeCÙeeble pÙeebÛeW Mejerj kesâJeU ceeCemeeÛeW Deens heCe
JeeieCeW cee$e ceeCemee}e MeesYeCÙeemeejKeW veeneR, Demesefn pes keâesCeer heelekeâer, heeflele
Deensle lÙeebÛeeefn Gæej veecemcejCeeveW nesTb Mekeâlees DemeWefn cnCeeJeÙeeÛeW Demes}.
cenef<e& JeeuceerkeâeRÛÙee meboYeeËle ¤{ Deme}s}er Skeâ keâLee Ùee°erveW efJeÛeejeble IesCÙeemeejKeer
Deens.
Jeeuceerefkeâ ns hetJeea efnbmekeâ, Ieelekeâer Demes efve<eeo nesles. DeeuÙeeiesuÙee Jeešme¤}e
}gštve les lÙeeÛee Ieele keâjerle Demele. Skeâ ceeCetme ceej}e keâeR lÙeeÛÙee veebJeeveW Skeâ
efJeJejCe 249
Ke[e jebpeCeeble šeketâve Deehe}e heje›eâce ceespeeJeÙeeÛee DeMeer lÙeebÛeer heæefle nesleer.
DeMee Ke[ŸeebveeR meele jebpeCe Yej}s nesles cnCes! owJeÙeesieeveW Skeâoeb Ùee JeeuÙeeÛeer
veejoebMeeR ieeb" he[}er. veejoeJej lÙeeveW Deehe}W MeŒe Gieej}W.
veejoebveeR efJeÛeej}W, DeMeer efve<heehe ceeCemeeÛeer nlÙee letb keâeb keâjerle Deensme?
JeeuÙee cnCee}e-yeeÙekeâeheesjebÛÙee YejCe-hees<eCeemee"eR.
heCe legPÙee heelekeâeble les DebMeYeeieer nesCeej Deensle keâeb?
keâeb veeneR? efceUe}suÙee mebheòeerÛee pej les GheYeesie Iesleele lej leer mebheefòe
pÙeecegUW efceUe}er lÙeebleefn lÙeebveeR Jeebšskeâjer Pee}sÛe heeefnpes.
nW legPeW cele. lÙeebvee keâOeeR ØelÙe#e efJeÛeej}W Deensme keâeÙe? veejo nbmetve
cnCee}s-pee, hene, efJeÛee¤ve Ùes. ceer ÙesLeWÛe Leebyelees. ceePÙee osJeeÛeer MeheLe IesTve
meebieleeW ceer heUtve peeCeej veeneR.
keâo&vekeâeUemeejKÙee JeeuÙeeÛÙee Gieej}suÙee MeŒeeheg{W FlekeäÙee efveYe&Ùe ØemeVelesveW
GYee jenCeeje DeeefCe menpeheCeW ØeMve keâjCeeje, DeodYegle ceeCetme JeeuÙeeveW ØeLeceÛe
heeefn}e. lees ØeYeeefJele Pee}e. ne ØeMve efJeÛeej keâjCÙeemeejKee Deens DemeW lÙee}e
Jeeš}W. veejoebvee LeebyeeJeÙeeme meebietve lees DeeheuÙee ie{erJej Dee}e. lÙeeveW yeeÙekeâe-
ceg}ebvee efJeÛeej}W. Gòej menpeheCeW vekeâejeLeea Dee}W. heelekeWâ ØelÙe#e keâ¤veefn heelekeâebÛee
heefjCeece YeesieCÙeeÛeer efmeælee ceeCemeeÛeer vemeles, DeMee heefjefmLeleeRle pÙee heelekeâebMeeR
mebyebOe otjevJeÙeeveW Deens lÙeebÛes heefjCeece YeesieCÙeeÛeW keâesCe ceevÙe keâjCeej? heCe
JeeuÙeeÛÙee YeeJeveebvee cee$e Oekeäkeâe yeme}e. lÙeeÛÙee ùoÙee}e lees DeeIeele menve Pee}e
veeneR. lees efJe<eCCe Pee}e. Kee}eR ceeve Iee}tve hejle}e. ke=âlekeâcee&ÛÙee he§eeòeeheeveW
lÙeeÛeW Deble:keâjCe Ye¤ve ies}W. lÙeeveW ÙesTve veejoebÛes heeÙe Oej}s DeeefCe ieefnbJej}suÙee
kebâ"eveW DeeheuÙee GæejeÛee ceeie& lÙeebvee efJeÛeej}e. veejoebveeR lÙee}e Oeerj efo}e
DeeefCe jeceveeceeÛee pehe keâjCÙeeme meebefiele}W. JeeuÙee efve‰sveW DeeefCe efve«eneveW pehe
keâ¤b }eie}e. lÙeeÛeW leW lehe FlekeWâ efoJÙe nesleW keâeR lÙeeÛÙee neleebleer} }ekeâ[eÛÙee
JeeU}suÙee ob[e}e keâeWJeUeR hee}Jeer Hegâš}er. JeeuÙeeÛeW Deecet}e«e heefjJele&ve Pee}s
DeeefCe leesÛe heg{W DeeÅekeâefJe cenef<e& Jeeuceerefkeâ Ùee veeJeeveW Øeefmeæerme Dee}e.
ner keâLee efJeÕemeveerÙe ceeveCÙeemeejKee keâesCeleeefn hegjeJee Jeeuceerefkeâ jeceeÙeCeeble
veeneR. lesLeW lÙeebvee ØeÛeslemed ØepeeheleerÛes heg$e cnCetve Gu}sefKe}s}s Deens. heCe keâebneR
hegjeCeebletve ner keâLee JeeuceerkeâerÛÙee mebyebOeele Dee}er Deens, DeeefCe DeeheuÙee hejbhejsceOÙeW
Deveskeâ mebleebveeR peJeUpeJeU ÙeeÛe heæleerveW veececenelcÙeemee"eR efleÛee GheÙeesie kesâ}e
Deens. lesJneb ner keâLee cenef<e& JeeuceerkeâeRÛÙee hetJeeaÛÙee pevceebleer} SkeâeÅee IešvesMeeR
mebyeæ DemeeJeer. ceeveJeeÛee osn OeejCe keâjCeejeR JeeuÙeemeejKeeR og°, efnbmekeâ, ›etâj
250 ceveesyeesOe
DeMeeR heelekeâeR ceeCemeWefn veeceØeYeeJeeveW Gæ¤ve peeleele, lÙeeÛeW keâuÙeeCe nesleW,
lÙeebÛee YeefJe<ÙekeâeU GpJe} neslees, lej ceie meJe&meeOeejCe Ye}eR ceeCemeW, peeR DeMeeR
Jee FlekeâeR JeeF&š veeneRle, Demetb Mekeâle veeneRle, leeR veecemcejCeeÛÙee yeUeveW lejleer}
Ùeeble keâebbneRÛe veJe} veeneR.
meblecenelcÙeebveeR Demes DevegYeJe Deveskeâ Øekeâejebveer meebeif ele}s Deensle DeeefCe veececenelcÙe
hejeshejerves ieeefÙe}W Deens. lejermegæe veeceeefJe<eÙeeR pej keâesCeeÛÙee ceveeble mebMeÙe jenle
Demes} DeeefCe veece IÙeeJeW, veecemcejCe keâjeJeW, DemeW Jeešle vemes} lej Ùee ogozJee}e
keâeÙe cnCeeJeW? meceLe& Deieoer mebleehetve DeMee mebMeÙeer ceeCemee}e ``heehe¤heer'' cnCele
Deensle. Flej ØekeâejW heelekeWâ keâjCeeje ne Keje heeheer veJns. keâejCe veecemcejCeemeejKee
lÙeeÛÙee GæejeÛee ceeie& lÙee}e ceeskeâUe Deens. heCe neletve heelekeWâ lej Ie[}eR
Deensle, hegvneb hegvneb Ie[leensle, heefjCeece }iesÛe HeâUe}e ve DeeuÙeecegUW ``DeeceÛeW
keâeÙe efyeIe[}W, heg{W lejer keâeÙe efyeIe[Ceej Deens?'' ne Denbkeâej yeUeJelees Deens,
lÙeecegUWs ogJe&le&vee}e Gvceòe DeMee mJewjlesÛeW ¤he Ùesle Deens DeeefCe veeceeJej efJeÕeeme
vemeuÙeeveW GæejeÛee ceeie& cee$e Gj}s}e veeneR. Deeleeb Ùee JÙekeäleer}e ``heehe¤heer''
cetefle&ceble heehe DemeW cnCeCeWÛe ÙeesiÙe Deens.
DeeceÛee osJeeJej efJeÕeeme veeneR heCe Deecner vÙeeÙeveerleerveW Jeeielees, meoeÛejCeeveW
jenlees DemeW keâebneR }eskeâ cnCeleele. DeieoeR ceÙee&efole DeLee&veW leW KejWefn DemeleW. heCe
SketâCe ceeveJeer peerJeveeÛee efJeÛeej keâjleeb veeefmlekeâeÛeW meoeÛejCe nW JejJejÛeW DemeleW.
keâejCe ÛeebieuÙee JeeF&šeÛee Keje efveCe&Ùe efJe%eeveeveW Iesleeb Ùesle veeneR, ßes‰b-keâefve‰lesÛeer
Kejer hejer#ee kesâJeU yegefæJeeoeJej lekeâe&veW keâjleeb Ùesle veeneR, keâesCelÙeeefn meoeÛejCee}e
keâeÙe, veerleer}e keâeÙe, Jee vÙeeÙee}e keâeÙe, ßeæsÛes, efJeÕeemeeÛesÛe DeefOe‰eve DemeeJes
}eieles. veeefmlekeâ ner ßeæeÛe veekeâejlees. Deeleeb heeÙeeJeebÛetve lÙeeÛeW meoeÛejCeeÛeW Iej
GYeW keâmeW jneJeÙeeÛeW? heentb veÙes leW [esUs heneleÛe veeneRle, yees}tb veÙes leW JeeCeer
yees}leÛe veeneR, keâ¤b veÙes leW ceveebleÛe Ùesle veeneR, DeMeer peerJeveeÛeer heefJe$elece
DeJemLee Øeehle nesCeW nW meeOeejCe keâece veeneR. lÙeemee"eR Deveskeâ pevceebÛÙee hegCÙeeF&Ûeer
DeeJeMÙekeâlee Deens. meeceevÙe ceeCemeeveW ne Denbkeâej efcejJebt veÙes. lÙee}e ceveyegæerJej
efveÙeb$eCe "sJetveÛe JeeieeJeW }eieleW. DeeefCe lejer ceesnJeMe FbefõÙeW lÙee}e kesâJneb DeeefCe
keâmee meoeÛeejeheemetve otj vesleer} leW meebielee Ùesle veeneR. DeMee efmLeleeRle pÙeebletve
ceveyegefæÛee efve§eÙe Â{eJelees, OÙesÙeeJejÛeW }#e {Ule veeneR, ØeÙelveeÛeW yeU Jee{leW,
Glmeene}e OewÙe& }eYeleW, lees osJeeJejer} efJeÕeeme, Yeüecekeâ yegefæJeeoeveW Pegieej}e lej
heLeYeü° nesCÙeeJeeÛetve, heelekeâebÛÙee ojeRle keâesmeUCÙeeJeebÛetve, DevÙe ieleerÛe GjCeej
veener.
efJeJejCe 251
Ùeemee"eR meceLe& cnCeleele-veeceeefJe<eÙeeR mebMeÙe yeeUietb vekeâe; lemeW kesâ}Wle lej
heehe¤he Jne}.
peieeR OevÙe JeejeCemeer hegCÙejemeer ~
leÙesceeefpe peeleeb ieleer hetJe&peebmeer ~~
cegKeW jeceveeceeJeUer efvelÙe keâeUeR ~
efpeJee nerle meebies meoe ÛebõceewUer ~~99~~
keâeMeer, JeejeCemeer, nW YeeefiejLeerÛÙee leerjeJejÛeW meJe& efnbogmLeeveeble DelÙeble Øeefmeæ
Deme}s}W hegCÙe#es$e. Skeâ pÙeesefleef}Ëie pesLeW Deens leW heefJe$e mLeeve. YeejleerÙe efJeÉòesÛeW
ceensjIej. pÙee ef"keâeCeeR peeTve osn "sJe}e Demeleeb ceeCemee}e cees#e efceUlees, DeMeer
YeejleerÙeebÛeer Â{ ßeæe Ùeeefn keâeUeble efšketâve Deens, lesLeW iebieeefkeâveeNÙeeJej }neve
}neve heCe&keg⚟ee Deensle. lesLeW jenCeeje}e Lees[smeW DeVe efceUCÙeeÛeer meesÙe Deens.
lÙee Peeshe[Ÿeeble jentve osnheeleeÛeer Jeeš heenCeejeR ßeæeJeble ceeCemeW Deensle. hebef[le
jepesÕejMeeŒeer õefJe[ebÛÙee meceeieceW peeTve, PeeWhe[eRle jenCeeNÙee DeMee Skeâe Je=æe}e
ceer heeefn}W Deens. lÙee meodie=nmLeebÛeW JeÙe SWMeerÛÙee Deemeheeme DemeeJes. neleheeÙe
ogye&}, Mejerj ke=âMe, cegõe megkeâ}s}er heCe mJej KeCeKeCeerle Je [esUs lespemJeer. ie=nmLe
Skeâ IeeWie[er šeketâve KeešsJej he[}s nesles. De#ejMe: Ûeej Ieeme DeVe DeeefCe iebieepe}
ÙeeefMeJeeÙe keâebneR Iesle veJnles. lÙeebvee IejeR keâjCeejeR, efJeÛeejCeejeR meieUeR, veelesJeeF&keâ
ceb[UeR nesleeR. meebheefòekeâ efmLeleerefn Ûeebie}er. ØeehebefÛekeâ keâle&JÙeW heej he[leebÛe les Je=æ
ÙesLeW ÙesTve jeefn}s nesles, ce=lÙetÛeer Jeeš henele. Deew<eOe-heeCeer Iesle vemele. Megßet<esmee"eR
keâesCee}e peJeU jent osle vemele. ceer Heâej DeeojeveW lÙeebvee vecemkeâej kesâ}e. lÙeebÛÙee
meeefòJekeâ lÙeeieeveW, De}esš OewÙee&veW DeeefCe DemeeOeejCe efve‰sveW ceer YeejeJeuÙeemeejKee
Pee}eW neslees. hejbhejeiele ßeæe keâMeer efšketâve Deens lÙee meboYeeËle ceer nW meebielees Deens.
keâeMeerJeemeeÛeW nW peW HeâU Deens leWefn Jemlegle: keâeMeerJeemeeÛeW veener. keâeceonve
YeieJeeve, Ûebõceew}er Mebkeâj meJe&oeÛe DelÙeble efnlekeâj Demee jeceveeceeÛee GÛÛeej,
DeMee cejlÙee peerJeeÛÙee keâeveeble keâjleele DeeefCe Deblekeâe}eR ßeJeCeeR he[}suÙee Ùee
jeceveeceeÛÙee yeUeveW peerJe Gæ¤ve peelees. cnCepes keâeMeerceOÙeW cees#e efceUlees nW megæe
veececenelcÙeÛe Deens. pees meowJe veecemcejCeeble jce}s}e Deens lÙee}e ceie osn
"sJeCÙeemee"eR keâeMeeRleÛe ies}s heeefnpes DemeW veeneR. DeeojeveW kesâ}suÙee veecemcejCeeveW
hejcesÕejÛe lÙee YekeäleeÛee $e+Ceer neslees. `les $e+CeJewheCe osKeesefve DebieeR ~ ceer
Deehegef}ÙeeefÛe GòeerCe&lJee }eieeR ~ YekeäleeefÛeÙee leveglÙeeieeR ~ heefjÛeÙee& keâjeR ~~
cnCeesefve osnebleerÛeW meekeâ[s ~ ceeefPeÙee keâeneRefÛe ve he[s ~ ceer Deeheg}erÙeeleW
252 ceveesyeesOe
Deeheg}erkeâ[W ~ megKeWefÛe DeeCeer ~~'' (%ee. 8~131, 34) Demee osJeeveW efo}suÙee
DeeÕeemeveeÛee Gu}sKe %eevesÕej cenejepe keâjleele. Ùeemee"eR pemeW nesF&} lemeW, efpelekesâ
nesF&} eflelekeWâ, meeOes} lÙee heæleerveW veecemcejCe keâjerle DemeeJes. leWÛe meesÙeerÛeW Deens,
ßesÙemkeâjefn Deens.
ÙeLeemeebie js keâce& leW ner Ie[svee ~
Ie[s Oece& leeW hegCÙe ieeb"er he[svee ~~
oÙee heenleeb meJe& YetleeR Demesvee ~
HegâkeâeÛeW cegKeeR veece leW ner Jemesvee ~~100~~
veece leWÛe lesJe{W keâMeemee"eR IÙeeJeÙeeme heeefnpes? mejU heenleebvee lÙeebÛÙeeefnhes#eeb
DeefOekeâ cenòJeeÛÙee DemeCeeNÙee iees°er DeecneR keâjlees, DemeW ceeCemee}e JeešleW,
JÙeJenejeble lemeW efomelesenf . ceeCemes Ùe%eÙeeie, hetpeehee", leerLe&Ùee$ee, nescenJeve, ›eleJewkeâuÙeW,
DeMee Deveskeâ iees°er keâjerle Demeleele. veeefmlekeâ cnCeefJeCeejeÛÙee Iejebleefn nW nesleW.
lÙeemee"eR, keâOeeR Jeef[}ebÛeer, keâOeeR helveerÛeer, keâOeeR Flej Deehles°ebÛeer, {e} Jeehej}er
peeleW. DeVemeblehe&CeW nesleele, oef#eCee efo}er peeles, nW meJe& nesleW heCe leW ÙeLeemeebie nesleW
keâeÙe? DemeW meceLe& efJeÛeejleele leW Heâej cenòJeeÛeW Deens. KejesKejerÛÙee Meejerefjkeâ,
DeeefLe&keâ oewye&uÙeeveW Jee heefjefmLeleerÛÙee Øeefleketâ}lesveW peW GCeW he[s} leW mees[tve efo}W
lejer DeeUme, Ghes#ee, legÛÚlee, JebÛevee, Deßeæe, efJehejerle OeejCee, ÙeecegUW peW
ÛegkeâleW lÙeeÛeW ØeceeCe efkeâleer DemeleW? ne efJeÛeej ceeCemeeveW keâOeeR kesâ}e Deens keâeÙe?
hegCÙeenJeeÛeveeÛÙee megheeNÙee, nesceeÛeW lethe DeeefCe JeeCeemee"eR efo}e peeCeeje KeCe
ÙeebÛeW mJe¤he keâmeW DemeleW leW keâOeer }#eeble Iesle}W peeleW keâeb? megheeNÙee FlÙeeefo Jemlet
keâMeemee"eR heeefnpes Deensle leW JeeCeerÛe efJeÛeejlees. mevceeveveerÙe heengCÙee}e osCÙeemee"eR
Jee veJeerve peebJeÙeeÛÙee GheÙeesieemee"eR DeeCe}suÙee JemletÛeer peer Øele Demeles, leerÛe
Oeeefce&keâ keâejCeemee"eR DeeCe}suÙee JemletbÛeerefn Deme}er heeefnpes, DemeW keâOeeR JeešleW
keâeb? }ie>emeejKÙee cenòJeeÛÙee mebmkeâejeÛes JesUeR peeR Oece&ke=âlÙeW keâjeJeÙeeÛeeR leeR
veJejosJeeÛÙee Dee«enecegUW keâMeerlejer Gjkeâ}eR peeleele. DeeefCe mJeeiele meceejbYeeÛesJesUeR
leesÛe veJeje ceg}iee, cees"Ÿee DeeveboeveW hee§eelÙe hees<eeKeeveW iegocej}s}e peerJe meebYeeUerle,
Ûeej Ûeej leeme leeškeâUle yemelees. mebheVe Iej, Ûeebie}W megmeppe DemeleW. keâheyeMeebÛes
Deveskeâ ØekeâejÛes mebÛe DeeefCe veevee ØekeâejÛeeR keâebÛehee$eW ÙeebveeR keâheešW Yej}s}eR Demeleele,
heCe mebOÙesmee"eR Jee osJehetpesmee"eR meeOeW heUerhebÛehee$eer DeeefCe leecnve keâebneR efceUle
veeneR. ceb[he, Jeepeb$eer, heengCÙeebÛeW Deeiele-mJeeiele, efJepesÛee }Ke}Keeš, Hegâ}ebÛes
meepeMe=bieej Ùeeble efkeâleerefn hewmee ies}e lejer lees megKemeblees<eebveeR JeWÛeCeejeR ceeCemeW
efJeJejCe 253
efoJemeYej jeyeCeeNÙee Yešpeer}e 5-10 ®heÙes DeefOekeâ ÅeeJes }eie}s lej kegâjkegâjleele.
DeeheCe pÙee}e DeVeoeve mecepelees lÙee pesJeCeeJeUeRle heVeeme heeveW Ieele}eR Deme}eR
lej lÙeebleer} hebÛesÛeeUerme veele}ieebÛeeR Je ne pÙeebÛÙeekeâ[W hetJeeA Deveskeâ JesUeb pesJe}e
Deens, pÙeebvee hejleHesâ[ermee"eR Skeâoeb lejer pesJeeÙe}e yees}eefJe}W heeefnpes DeMeebÛeeR
Demeleele. SKeeoe oerve oefjõer Deieeblegkeâ lÙeeJesUeR Dee}e lej ÙepeceeveeÛeW efheòe
Jee{leW. Deeleeb Ùee meJe& iees°eRvee Oece&ke=âlÙeW cnCeeJeÙeeÛeeR keâeb DeeheuÙee efJehejerle
OeejCesØeceeCeW }ewefkeâkeâ DeeefCe Øeefle‰e mebYeeUCÙeeÛeW leb$e cnCeeJeÙeeÛeW? DeeheCe
}ewefkeâkeâemee"eR, Øeefle‰smee"eR Goej Demelees. Oece&ke=âlÙeW ke=âheCeheCeeveW mebkeâesÛe}s}eR
jenleele. megKeefJe}emeemee"eR hewmes KeÛe& keâjleebvee DeeheuÙee nelee}e ne[ jenle
veeneR, hejbleg osJeeheg{W, heesLeeRheg{s, ®heÙee lej jenes heebÛeone hewmes "sJe}s lejer DeeheCe
keâebneR efJeMes<e kesâ}W DemeW DeeheCeeme JeešleW. ceveg<Ùe peeW peeW ßeerceble leeW leeW lÙeeÛee ne
ke=âheCeheCee peemleÛe JÙekeäle neslees. efNnÙee osÙeb, efYeÙee osÙeb nW }eskeâ }#eeble "sJeleele.
heCe efßeÙee osÙeb, mebefJeoe osÙeb nW cee$e }#eeble "sJeerle veeneRle. meieUe DeeUme,
meieUer JebÛevee, meieUer YeeieJeeYeeieJeer, Oece&ke=âlÙeebÛÙee JeešŸee}e Ùesles. kesâ}eR peeCeejeR
ke=âMeogye&} Oece&ke=âlÙeWefn }ewefkeâkeâemee"eR jeyeefJe}eR peeleele. Deeoj, Øesce, ßeæe, ÙeebÛeW
yeU lÙeeceeieW vemeleW.
Ùee Oece&ke=âlÙeemee"eR JeWÛe}e peeCeeje hewmeeefn mejU JÙeJemeeÙeebletve efceUe}s}e
vemelees. lÙee mebheòeerÛeer efveefce&efle DeeefCe Jee{ lemkeâjer, keâeUe JÙeeheej, Yeü°eÛeej,
DehenjCe, Mees<eCe Ùeebletve Pee}s}er Demeles DeeefCe DemeeÛe hewmee osJeOecee&ÛÙee keâeceeR
DeefOekeâ ØeceeCeeble }eJe}e peelees. Gòece JÙeJenejeveW kegâCeer Oeve pees[erle veeneR. DeeefCe
lemeW pees[}s}W Oeve Goej efJeÛeejeveW, Oeeefce&keâ ke=âlÙeemee"eR, kegâCeer JeWÛeerleefn veeneR.
Deeleeb Ùee OeveeveW kesâ}s}er Oece&ke=âlÙeW hegCÙemebÛeÙeeÛÙee °erveW }eYeoeÙekeâ keâMeeR "jCeej?
Deveskeâ efÚõs Deme}suÙee Yeeb[Ÿeeble Yej}s}W heeCeer pemeW mee"JeCeerÛÙee GheÙeesiee}e Ùesle
veeneR lemeWÛe Ùee Oece&ke=âlÙeebÛeW nesleW.
keâebneR ceeCemeW mJele:}e oÙeeUt mecepeleele, keâOeeR keâOeeR lemeW efomeleWefn. heCe ner
oÙee meJe&YetleeR Demeles keâeb? ``oÙee keâjCeW pes heg$eemeer ~ leWefÛe oemee DeeefCe
oemeer ~~'' DemeW mJe¤he keâesCeeÛÙee oÙes}e Øeehle nesleW keâeb? jbpeuÙee ieebpe}suÙee}e
keâesCeer heesšebletve Deehe}W cnCele veeneRle. lÙeeÛÙeeefJe<eÙeeR eflejmkeâejeÛeer, efveoeve legÛÚlesÛeer,
lejer YeeJevee Deble:keâjCeeble Demeles. leer JÙekeäle Demeles, meesÙeerÛeer vemes} lesJneb DeJÙekeäle
jenles, heCe oerveeefJe<eÙeeR JeešCeeje keâveJeUe Keje vemelees. lÙeeble osKeeJÙeeÛee Yeeieefn
Demetb Mekeâlees. meJe& YetlepeeleebefJe<eÙeeR lej lees vemeleesÛe vemelees. oeKeefJeuÙee peeCeeNÙee
keâveJeàÙee}e, kesâuÙee peeCeeNÙee oÙes}eefn ``ceer-ceePeW'’Ûeer ceÙee&oe he[}s}er Demeles.
254 ceveesyeesOe
ØelÙeskeâJesUeR jbefleosJeemeejKeW Jee jIegjepeemeejKeW meJe&mJe mecehe&Ce keâjeJeW }eieleW DemeW
veeneR. Deehe}W peerJeveÛe De[ÛeCeeRle ÙesF&} FlekeWâ oeve ÅeeJeW DemeW MeeŒekeâejefn cnCele
veeneRle. `ve leod oeveb ØeMebmeefvle Ùesve Je=efòeefJe&heÅeles ~ oeOeb Ùe%e<le keâce& }eskesâ
Je=efòecelees Ùele: ~~’ DemeW JeÛeve YeeieJeleeble Deens. heCe peW efo}W peeleW leW ßeercebleeR}e
meepesmeW DemeeJeW }eieleWÛe. leWefn Ie[le veeneR. lÙeecegUW oÙeeUt mJeYeeJeeÛee cnCetve pees
heejceeefLe&keâ }eYe ceeCemee}e efceUeJeÙeeÛee, leesefn efceUle veeneR. meceLe& cnCeleele-
Oeeefce&keâlesÛÙee veebJeeKee}eR Ùee pÙee Deveskeâ iees°er legcner keâjleeb lÙee KeNÙee DeLee&veW
legceÛÙee GheÙeesieer he[CeeNÙee vemeleele. lÙeebÛeer Øele Ûeebie}er vemeles. Deew<eOeeÛee pees
iegCe Ùeslees lees Deew<eOeer õJÙeebÛÙee vescekesâheCeeÛee DeeefCe Glke=â°lesÛee. yeeš}erJejÛeW
veebJe, Deekeâ<e&keâ Jes°Ce, yeeš}erÛee Deekeâej Jee KeNÙee Deew<eOeemeejKeW efomeCeejW
Deebleer} heoeLee&ÛeW jbie¤he Ùeebvee keâebneR iegCe vemelees. lesJne ceeCemeeveW DeMee Ùee
ÙeLeemeebie ve Ie[CeeNÙee Oece&ke=âlÙeebÛee Jee cegUeRÛe JÙeehekeâ veme}suÙee oÙeeyegæerÛee
YejbJemee OejCÙeeble DeLe& veeneR. veecemcejCeeÛeeÛe efJeÕeeme lÙeebveer Oej}e heeefnpes. heCe
leW meeOeW-meesheW-HegâkeâeÛes cnCetve lÙee}e IÙeeJesmeW Jeešle veeneR. Skeâe keâejKeeveoejeveW
meebefiele}W, ‘SkeâeÅee JemletÛeW cetuÙe mJemle "sJe}W lej efieNneFkeâe}e leer Jemlet ÛeebieuÙee
ØeleerÛeer Deens Demes Jeešle veeneR. cetuÙe Yejhetj "sJe}W DeeefCe leer hejosMeer yeveeJešerÛeer
Deens DemeW meebefiele}W keâeR ceie efieNneF&keâ lÙee JemletJej legštve he[leW.’ Flej Deveskeâ
›eleJewkeâuÙeeØeceeCeW veecemcejCeeÛee Kehe veeneR, lÙeeÛeW keâejCe DemeWÛe Deens. ne ieyeeUsheCee
ceeCemeeveW mees[}e heeefnpes. Ûeebie}er Jemlet keâOeeR keâOeeR ceneie Demetb Mekeâles heCe peW peW
ceneie leW leW Ûeebie}W mecepeCeW Yeüefce°heCeeÛeWÛe Deens. ceeCemeeveW ne KegUsheCee keâ¤b
veÙes. veece meeOeW, meeshes Deme}s lejer lÙeeJejÛe efJeÕeeme "sJeeJee.
peÙee veeJe[s veece lÙee Ùesce peeÛeer ~
efJekeâuheW G"s leke&â lÙee veke&â Ûeer Ûeer ~~
cnCeesveer Deleer DeeojW veece IÙeeJeW ~
cegKeW yees}leeb oes<e peeleer mJeYeeJeW ~~101~~
veececenelcÙeeÛÙee ØekeâjCeeÛee Ghemebnej keâjleebvee meceLe& jeceoeme mJeeceer efve#etve
meebiele Deensle keâeR pÙee}e veecemcejCeeÛeer DeeJe[ veeneR, lÙee}e ÙeceeÛee peeÛe menve
keâjeJee }eielees. keâebneRlejer efJekeâuhe IesTve JÙeLe& mebMeÙe Oe¤ve, pes veeceeefJe<eÙeeR leke&âšW
jÛeerle yemeleele, lÙeebvee vekeâe&me peeJeW }eieleW. Úer! Úer! efkeâleer JeeF&š heefjefmLeefle ns
mebMeÙeelces neleeveW GieerÛeÛe Dees{Jetve Iesle Deensle.
meceLeeËÛeer pevekeâuÙeeCeeefJe<eÙeeRÛeer leUceU Ùee DeesUeRletve GlkeâšlesveW JÙekeäle
efJeJejCe 255
nesle Deens. peMeer leer ßeerlegkeâesyeejeÙeebÛÙee ``veece ve Jeos pÙeeÛeer JeeÛee~'' Ùee DeYebieebletve
Øekeâš nesles.
ceveg<ÙeeÛeW, Deveskeâ ØekeâejÛÙee efJekeâejebveer Yej}s}W peerJeve, pÙee meeOeveeÛÙee
ÙeesieeveW nUtnUt heCe efveef§eleheCeW megOeejle peeleW, pÙeeÛÙeemee"eR Oeve JeWÛeeJeW }eiele
veeneR, Mejerje}e keâebneR keâ° he[le veeneRle, Decegkeâ ØekeâejÛÙee DeemeveeJej yemetveÛe
IÙeeJes DemeW peeÛekeâ JeešCeejs keâesCeleWefn efveÙece pÙeemee"eR Dee«eneveW meebefiele}W veeneRle,
IesCeeNÙeeÛÙee ÙeesiÙelesÛee, hee$elesÛee, pÙeeÛÙeeMeeR efJeMes<e mebyebOe veeneR, Demes mejU,
meeOeW, meesheW veece Iesleebveeefn }eskeâ DeeUme keâjleele, veeceeefJe<eÙeeR Deßeæe oeKeefJeleele,
lesJne }eskeâkeâuÙeeCeemee"eRÛe DeJeleerCe& Pee}s}s meble og:KeeveW keâUJeUleele, JeelmeuÙeeves
mebleeheleele DeeefCe ceie DeeF&veW vee"eU heesje}e efMeJÙee Iee}eJÙee lemes yees}leele.
Ùece veeJeeÛeer kegâCeer osJelee veeneR DeeefCe veke&â veeJeeÛee kegâCeer }eskeâ veeneR. lesLes
peerJee}e ke=âlekeâcee&mee"eR cesuÙeeveblej peeJeW }eieleW Je Ùeelevee menve keâjeJÙee }eieleele
nW KejW veeneR, DemeW keâesCee}e yegefæJeeoeÛÙee yeUeJej cnCeeJeÙeeÛeW Demes} lej
cnCeeJeW. keâejCe ne efJe<eÙe MesJešeR DeieoeR Lees[e DevegceeveeÛee DeeefCe heg<keâUmee Meyo
ØeeceeCÙeeÛeeÛe Deens. keâce&efJeheekeâeÛee pees efmeæeble DeeheuÙee leòJe%eeveeveW efveef§eleheCeW
mJeerkeâej}e Deens, lÙeeÛeeÛe ne Deveg<ebefiekeâ Yeeie Deens. hegjeCeemeejKÙee Jee*dceÙeeceOÙeW
Ùee vejkeâkeâuhevesÛee heg<keâUÛe efJemleej Deens. heCe hegjeCeW ner jesÛeveeLe& Deensle.
lÙeecegUW lÙeeble Deveskeâ iees°er ØeÛeejemee"eR Jee heefjCeecekeâejkeâ JneJÙee cnCetve Keg}Jetve
Hegâ}Jetve meebefiele}suÙee Demeleele, DemeW yegefæJeeoer ceeveleele. hegjeCeebÛÙee ceeb[CeeRÛee
ne efJeMes<e Deens DemeW ceevÙe kesâ}W lejer hegjeCeW neR keâebneRlejer efvejeOeej DeMee DemelÙe
iees°erÛee hee"hegjeJee keâjleele DemeW cee$e cnCetb veÙes. DeeheuÙee leòJe%eeveebleer} MeeŒeerÙe
efmeæebleÛe hegjeCeebveeR meJe&meeceevÙe }eskeâebveebefn hešeJesle DeMeemee"eR Deekeâ<e&keâheCeW,
heefjCeecekeâejkeâ jerleerveW meebieCÙeeÛee ØeÙelve kesâ}s}e Deens. hegjeCeW jbieJetve meebieleele
heCe KeesšW meebiele veeneRle. lÙeebleer} meejefmeæeble ØeeceeefCekeâ Demelees, melÙeÛe Demelees.
hegjeCeebÛee efJe<eÙe yeepet}e "sJe}e lejer Gheefve<eoebmeejKÙee leòJe%eeveeÛee efJeÛeej
iebYeerjheCeW keâjCeeNÙee DeefleØeeÛeerve Jee*dceÙeeble DeeefCe lÙeeÛe ÙeesiÙelesÛÙee cenef<e& JÙeemeebveeR
rjÛe}suÙee yeÇÿemet$eeble heelekeâer peerJee}e cejCeesòej vejkeâJeeme YeesieeJee }eielees DemeW
JeCe&ve Dee}s}s Deens. ``mebÙeceves lJevegYetÙeslejs<eeb DeejesneJejesnew leodieefleoMe&veeled''
(3-1-13) Ùee Je Ùeeheg{er} leerve met$eeble ne vejkeâeÛee efJe<eÙe mhe°heCeW ceeb[}s}e
Deens. keâ"esheefve<eoebleefn Gvceòe Pee}s}s cetKe& }eskeâ hegve: hegvneb ÙeceeÛÙee leeJe[eRle
meebhe[leele, Demee efJeÛeej ceeb[}e ies}e Deens. (keâ"-2-6) YeieJeeved MebkeâjeÛeeÙeeËveeRefn
``Deelce%eeveefJenervee cet{e: les heÛÙevles vejkeâefveiet{e:'' Demes meebefiele}W Deens DeeefCe
256 ceveesyeesOe
G}š ``meke=âoefhe Ùesve cegjeefjmeceÛee& ef›eâÙeles lemÙe Ùecesve ve ÛeÛee&'' Demes DeeÕeemeve
efo}W Deens. %eevesÕejcenejepeebveeRefn Deveskeâ meboYeeËle vejkeâeÛee Gu}sKe kesâ}e Demetve
13 JÙee DeOÙeeÙeeble De%eeveeÛeW JeCe&ve keâjleebvee %eeveesyeejeÙe cnCeleele ``heefj heehe
cepe nesF&} ~ keâeb vejkeâÙeelevee ÙesF&} ~ nW keâebneRÛe heg{er} ~ osKes vee pees ~~ leÙeeÛeWefve
Deebie}ieW ~ De%eeve peieeR oešgieW ~ peW me%eeveeefn mebieW ~ PeeWyeeW mekesâ ~~ (13~779-
80) %eevesÕejcenejepeebveeR ÙesLeW De}erkeâ[ÛÙee yegefæJeeÅeebÛÙee efJeÛeejmejCeerÛeeÛe peCetb
Gu}sKe kesâ}e Deens.
leelheÙe& nW keâer vejkeâeÛeer keâuhevee ner legÛÚ ceevetve HeWâketâve osCÙeemeejKeer veeneR.
efle}e keâebneR iebYeerj DeLe& Deens DeeefCe Deehe}W efnle DemeeJeW DemeW JeešCeeNÙeebveeR lejer
peerJeveeÛÙee GheÙeesieeÛee cnCetve lÙeemebyebOeer efJeÛeej kesâ}e heeefnpes.
Gheefve<eoebleer} õ°s $e+ef<e, cenef<e& JÙeeme, ßeerMebkeâjeÛeeÙe&, ßeer%eeveesyeejeÙe ns
ceneheg®<e Øe%esÛes cenemeeiej DeeefCe heebe[f lÙeeÛes efncee}Ùe Deensle. lÙeebÛÙeemeceesj leLeekeâefLele
yegefæJeeoeveW Denbkeâej ve efcejefJeleeb efJeveceü YeeJe OeejCe keâjCeWÛe MeesYes}. efJe%eevee}e
ceevÙelee osCeeNÙeeveW veeefmlekeâJeeoer Deme}WÛe heeefnpes DemeW mecepeCÙeeÛeW keâejCe veeneR.
keâebneR megKemeeOeveW Ghe}yOe nesle DemeuÙeeveW peerJeveeble efJe%eeveeÛee GheÙeesie Deens.
Ùeemee"eR efJeJeeo DemeCÙeeÛeW keâejCeÛe veeneR. efJe%eevee}e ceÙee&oe Deens. leW mece=efæ
efvecee&Ce keâjer} heCe leer mece=efæ Meeefhele DemeCÙeeÛeer MekeäÙelee Deens, veJns mece=æ
je°^ebleer} ØelÙe#e DevegYeJe lemee Deens. efJe%eeveeveW efvecee&Ce kesâ}suÙee megKeer peerJeveebleer}
efjkeâecee JesU, ceeCemeeÛÙee ceveeble Deveskeâ ØekeâejÛÙee efJeke=âefle efvecee&Ce keâjlees ne
DevegYeJe, Deeleeb Deveskeâ Øeiele osMeeble, efJeÛeejJebleebÛÙee [eskesâogKeerÛee DeeefCe je°^eheg{er}
iebYeerj mecemÙesÛee efJe<eÙe Pee}e Deens. Ùee efJeke=âleerveW }neve yee}keWâefn heÚe[}eR peele
Deensle DeeefCe lÙeecegUW meeceeefpekeâ peerJeve nW meJe& ØekeâejÛeer mece=efæ Demetveefn mebIe<e&ceÙe,
YeÙe«emle DeeefCe DemJemLe Pee}W Deens.
vejkeâeefJe<eÙeeRÛÙee DeßeæsveW peCetb ceeveJemeceepeeJej ne met[ GieJe}e Deens. efleveW
Fn}eskeâeRÛÙee mece=æ peerJevee}eÛe DemJemLelee Je DeMeeblelesÛÙee ¤heeveW vejkeâJeemeeÛeer
keâUe DeeCe}er Deens. Ùeebletve megšeJeÙeeÛeW Demes} lej leòJe%eeveeveW oeKeefJe}suÙee,
Oece&MeeŒeeveW DeeKetve efo}suÙee, mebleebveeR GheoseMf e}suÙee DeeefCe Leesj heg®<eebveeR DeeÛeefj}suÙee
ceeiee&veWÛe peeJeÙeeme heeefnpes.
F&Õejefve‰e, efJeefnle keâle&JÙeeÛeW hee}ve, meoeÛejCe neÛe lees ceeie& nesÙe. veecemcejCe
ner Ùee ceeiee&JejÛÙee Jeešme¤Ûeer efMeoesjer Deens. efleÛee Deveeoj keâjCeW ÙeesiÙe veJns.
cnCetve meceLe& hegvneb Skeâoeb DelÙeble DeeojeveW veece IÙee DemeW meebiele Deensle. meceLe&
Heâej JÙeJenejJeeoer Deensle. les veece ØesceeveW IÙee DemeW HeâejmeW cnCele veeneRle. keâejCe
efJeJejCe 257
Øesce keâeÙe efkebâJee Yeefkeäle keâeÙe ns YeeJe GlheVe nesCeW keâesCeeÛÙee mJeeOeerve veeneR. leW
yeUeveW efvecee&Ce keâjleeb Ùesle veeneRle. hetJe&megke=âle, meblemebieefle DeeefCe F&Õejerke=âhee ÙeebÛeW
hee"yeU lÙeemee"eR DemeeJeW }eieleW. ØesceeÛeer pÙeesle cees"er DeodYegle Deens. leer mJeØeÙelveeveW
hesšefJeleeefn Ùesle veeneR DeeefCe efJePeefJeleeefn Ùesle veeneR. lÙeemee"eR Deieeflekeâ nesTve
DevevÙeYeeJeeveW ØeeLe&vee keâjCeW SJe{WÛe Heâej lej ceeCemeeÛÙee mJeeOeerve jenles. DeeojeÛeW
lemeW veeneR. lees yeeUielee Ùeslees, "sJeleeb Ùeslees, DeeefCe oeKeefJeleebefn Ùeslees. DeeheuÙee
OeceeËleer} efMe°eÛeejeble Ùeemee"eRÛe Deeoj oeKeefJeCÙeeÛeW keâebneR efveÙece meebefiele}s ies}s
Deensle. mJeÛÚlee, Megælee, melkeâej, efJeveÙe, veceülee Ùeeheæleerves lees oeKeefJeleeb
Ùeslees, DeeefCe Jee{efJeleebefn Ùeslees. veecemcejCeeefJe<eÙeeR nerÛe YeeJevee "sJeeJeer. ceveebletve
Øesce GlheVe nesCeW meesheW veeneR DeeefCe lÙeeÛee Heâejmee Dee«enefn Oe¤b veÙes, cegKeeveW
ÙeLeeJemej, ÙeLeeMeefkeäle ØeeceeefCekeâheCeW osJeeÛeW veebJe Iesle peeJes. Ùee DeYÙeemeeÛee
heefjCeece peerJeveeJej efveef§eleheCeW neslees. keâeÙe&#ecelee Jee{leW. efJeJeskeâ peeie=le neslees,
Deemeefkeäle GCeeJeleW, keâece›eâesOe FlÙeeefo efJekeâejebÛeW yeU legšles. efvejeMee, DemJemLelee,
efJeHeâ}lee otj jent }eieleele. peerJeve meceeOeeveer, Deeveboer nesTb }eieleW. meblees<e Iej
ng[keâerle Ùeslees. ØemeVelee ØemeVe nesles. DeeefCe nW meJe& ve keâUle nesles, efJeveeÙeeme nesleW.
osJeeÛes veebJe leeW[eveW GÛÛeej}s cnCepes oes<e mJeYeeJele: veenermeW nesleele DemeW meceLeeËveeR
Ùeemee"eRÛe cnš}W Deens.
veeceeÛeW meeceLÙe& Jemlegleb$e Deens. keâlÙee&ÛÙee hee$elesÛee Jee keâewMeuÙeeÛee lesLeW
efJeMes<e mebyebOe veeneR. DeeheuÙee}e megOeejeJeÙeeÛeW Deens, oes<e mecepe}s Deensle leW
šeUeJeÙeeÛeW Deensle, SJe{W meeceevÙeheCeW }#eeble "sJetve veecemcejCe kesâ}W lejer lÙeeÛee
}eYe nUtnUt, ›eâcee›eâceeveW heCe efveef§eleheCeW nesle peelees. yegefæhegjmmej DeJens}vee
keâ¤b veÙes. veece Ieslees Deens, Deelee hegvneb hegvneb heelekesâ keâjerle jeefn}W lejer keâeÙe YeÙe
Deens DemeW ceevetb veÙes DeeefCe DeeUme yeeUietb veÙes. SJe{s mebYeeU}W cnCepes Pee}W.
Flej iees°eRÛeer o#elee veece mJele:Ûe IesF&}.
Deleer }ervelee meJe& YeeJeW mJeYeeJeW ~
pevee meppevee}eefie meblees<eJeeJeW ~~
osns keâejCeeR meJe& }eJeerle peeJes ~
meietCeeR Deleer DeeojWmeer YepeeJeW ~~102~~
ceeCemeebÛeW peerJeve GVele keâMeeveW nesF&}? lÙeeÛÙee DeeOÙeeeflcekeâ ØeieleeRÛee ceeie&
keâesCelee les meceLe& jeceoememJeeceer Ùee M}eskeâeble meebiele Deensle. ceeCemeeveW efJeveÙeer
DemeeJeW, veceü DemeeJeW, DeefleMeÙe }ervelesveW JeeieeJeW. ner }ervelee meJe&°eRveer, meJe&
258 ceveesyeesOe
ef"keâeCeer DemeeJeer, DeeefCe leer mJeYeeJeeveW DemeeJeer, heesšeletve DemeeJeer. meesÙeermee"eR
oeKeefJeCÙeeÛee Øekeâej lesLeW vemeeJee. }ervelee ne iegCe cenòJeeÛee Keje heCe ogefce&U
Deens. lÙeeÛee ØeeceeefCekeâ DeeefJe<keâej HeâejÛe keäJeefÛeled Dee{Ulees. mJeeLee&mee"eR ogmeNÙee}e
ØemeVe keâjCÙeeÛes Jee }eskeâefØeÙelee efceUefJeCÙeeÛeW Skeâ meeOeve cnCetve ceeCemeW }ervelesÛee
osKeeJee keâjleele. keâcejsle Jeekeâleele, nele pees[leele. cemlekeâ veceefJeleele, YesšerÛeW
meceeOeeve oeKeefJeCeejW GhejW nemÙe Dees"ebJej DeeCeleele, meceesjÛÙeebÛeer leeW[Ye¤ve
mlegefle keâjleele, melkeâejhetJe&keâ ceevehe$e Deefhe&CÙeeÛee meceejbYeefn neslees; heCe nW meJe&
JejJejÛeW DemeleW. menslegkeâ Demeles. ceeCemeeÛee Denbkeâej Deeble Heâej peeie=le Demelees
DeeefCe lÙeecegUW mJele:efMeJeeÙe ogmeNÙee}e cees"s ceeveeJeÙeeme ceveeheemetve kegâCeer efmeæ
vemeles.
peJeU efJeMes<e keâebneR vemeleeveeefn ner efmLeefle Demeles. ceie pÙeeÛÙeepeJeU keâ}e-
keâewMeuÙe, meeefnlÙe, Jekeäle=lJe, efJeÉòee, yegefæceòee, Meefkeäle, meòee, mebheefòe, meeQoÙe&
Ùeebleer} keâebneR Demes} lÙeebÛeW lej heneJeÙeemeÛe vekeâes. pÙeebÛÙeepeJeU keâebneR veeneR
lÙeebÛeer veceülee ner Skeâ ØekeâejÛeer }eÛeejer Deens. lÙeeble keâebneR efJeMes<e veeneR, Yet<eCe
veeneR. pÙeebÛÙeepeJeU keâebneR Deens les efJeveÙeer Demeleer} lej leW KejW. hejcesÕej keâMeeveW
Yesšlees les meebieleebvee %eevesÕej cenejepe cnCeleele- ``cnCeesefve LeesjheCe heNnebefÛe
meebef[peW ~ JÙeglheefòe DeeIeJeer efJemeefjpes ~ pew peiee OeekegâšW nesF&pes ~ lew peJeefUkeâ
ceePeer ~~ (%ee. 9~378). LeesjheCe, meodiegCeeÛÙee yeUeJej Øeehle nesCeeje Keje
}ewefkeâkeâ Deme}e heeefnpes, heCe lees otj meej}e heeefnpes. JÙeglheefòe, efJeÉòee Deme}er
heeefnpes, heCe leer efJemej}er heeefnpes. ceer cnCepes kegâCeer efJeMes<e Deens DemeW ve Jeešleeb
peieebleer} Jemlegcee$eeheg{W KeNÙee YeeJevesveW veceü neslee Dee}W heeefnpes. lejÛe hejceelcee
Yesšlees Demes ßeer%eeveesyeejeÙe cnCeleele.
ner Kejer veceülee cees"er MeefkeäleMee}er Demeles. keâesCelÙeeefn DeefYeÛeej ceb$eehes#eeb efleÛeW
JeMeerkeâjCe meeceLÙe& Heâej cees"W DemeleW. iegCe«eenkeâlee, ØeMebmee, mlegefle, neR Ùee
}ervelesÛeeR yee¢e}#eCeW nesle. cee$e lÙeebÛee GheÙeesie KeNÙee iegCe«eenkeâlesveW, efve:mJeeLe&heCeW
meppeveebvee mebleg° keâjCÙeekeâ[s JneJee. Skeâe veeškeâeefJe<eÙeeR Skeâe mebheeokeâeveW DelÙeble
Øeefleketâ} cele ØelÙe#e YesšeRle JÙekeäle kesâ}W. heCe lÙeebÛÙee Je=òehe$eeble cee$e Ûeej mlebYe
Ye¤ve lÙeeÛe veeškeâeÛeer ØeMebmee Øeefmeæ Pee}er nesleer. ceer efJeÛeej}s-Denes! nW keâmes?
les cnCee}s-ner JÙeJemeeÙeeÛeer yeebefOe}keâer Deens. Dee" JesUeb lÙee veeškeâeÛeer peeefnjele
keâjCÙeeÛes hewmes DeeieeTÛe efceUe}s Deensle. JÙeJenej ne Demee Ûee}lees. ``Ûe}veeefn
ye[e cegefMkeâ} nw iee{s oesveeW keâece ~ meebÛesceW lees peie veneR Pet"e efce}s ve
jece ~~'' Kejer GVeefle }eYeeJeer DeMeer pej FÛÚe Demes} lej ceeCemeeveW meppeve
efJeJejCe 259
ceb[UeR mebleg° JneJeeRle ÙeeÛe °erveW Deehe}W Jele&ve "sJe}W heeefnpes. leer. oeoebveeR,
``meblees<e mebYeeefJele meppeveebÛee ~ Jekeäle=lJeeveW meeOeCeW meeÛee ~ n}keâšebÛÙee JeenJeeÛee ~
yeeUe }esYe Oe¤b vekeâes ~~'' DemeeÛe DeeosMe keâerle&veØeJeÛeveeÛes efveÙece meebieleebvee efo}e
Deens.
pÙeeveW mebleg° keâjeJeÙeeÛeW leesefn mJeeLeea DeeefCe pÙeebvee mebleg° keâjeJeÙeeÛeW lesefn
mJeeLeea; Deeleeb lesLeW meJe& KeesšsheCeeÛe Yej}s}e jener} Ùeeble veJe} keâeÙe? ÛeebieuÙeebvee
mebleg° keâjeJeÙeeÛeW Demes} lej DeeheCe DeeOeeR Ûeebie}W Deme}W heeefnpeW. peeR ceeCemeW
KejeRÛe meppeve Deensle lÙeebÛee meblees<e }eUIeesšsheCee, nebpeernebpeer, heg{W heg{W keâjCeW,
}ebiet}Ûee}ve, Yeeš nesCeW ÙeebveeR efceUle vemelees. meppeve ceeCemeW efve:mhe=n Demeleele.
lÙeebvee kesâJeU meodiegCeebÛeer DeeefCe meoeÛejCeeÛeerÛe Ûee[ Demeles. lesJneb lÙeebvee mebleg°
keâjCÙeemee"eR Jele&ve KejWÛe Ûeebie}W DemeeJeW }eieleW. meòee lÙeebvee JeekeâJetb Mekeâle veener,
mebheòeer lÙeebvee ceesnJet Mekeâle veener. mlegefle lÙeebvee Yeg}Jet Mekeâle veeneR.
efve<keâece yegæerveW kesâ}s}er mesJee cee$e meppeveebvee meblees<eJetb Mekeâles. cnCetve meceLe&
cnCeleele- ``osnskeâejCeeR meJe& }eJeerle peeJes.'' meJe& keâejCeeR meJeeËÛÙee keâeceemee"eR,
Mejerj keâ°Jeerle peeJeW. Mejerj nW ceeCemeeÛee Skeâ veeskeâj Deens, Skeâ meeOeve Deens.
lÙee}e megKeemeerve nesTb ve osCeW nW mJele:ÛÙee DeejesiÙeeÛÙee °erveWefn ßesÙemkeâj Deens.
veeveeØekeâejÛÙee keâeceebceOÙeW Mejerje}e iegbleJetve "sJeCeW nW ceveyegæerÛÙee mJeemLÙeeÛÙee
Âef°veWefn efnlekeâjÛe Deens. lesJneb DeepeÛÙee Yee<eWle pÙee}e meceepeeÛÙee mesJesÛeeR keâeceW
cnCeleele DeMeeR hejeshekeâejeR ke=âlÙeW MejerjeveW Peštve keâjeJeer. efvejefvejeàÙee Oeeefce&keâ Jee
meeceeefpekeâ keâeceebceOÙeW ceeCetmeyeUeÛeer Heâej DeeJeMÙekeâlee Demeles. DeMee keâeÙeeËle Debie
cees[tve jeyeeJeW. Decegkeâ Skeâ keâece Øeefle‰sÛeW DeeefCe Decegkeâ Skeâ keâece nervelee DeeCeCeejW
DemeW keâOeeRefn ve ceeveleeb peW JeešŸeeme ÙesF&} DeeefCe peW DeeheCeebme MekeäÙe Demes} leW
DeeUme mees[tve Peštve keâjeJeW, o#elesveW keâjeJeW. YeieJeeved ßeerke=â<CeeveW Oece&jepeeÛÙee
jepemetÙe Ùe%eeble G°eR keâe{}eR nesleeR. lees DeeoMe& ØelÙeskeâeveW [esàÙeeheg{W "sJeeJee DeeefCe
Ùee ØekeâejÛÙee mesJeWletve keâMeeÛeerefn Dehes#ee vemeeJeer. ve ceeveeÛeer, ve OeveeÛeer, ve
keâewlegkeâeÛeer. DeMeer Dehes#ee Oe¤ve keâeceW keâjCeW ner mesJee vemetve lees JÙeeheej Deens, Oeboe
Deens. les hejceeLee&ÛeW meeOeve keâOeeRefn nesTb MekeâCeej veeneR. G}š efve<keâece YeeJevesveW
keâece keâjCeW ns Meejerefjkeâ lehe "js}. ceie lÙeebÛeW mJe¤he heefjefmLeleerØeceeCeW Jee
Øeke=âefleYesoeveW keâesCeleWefn Demet Mekesâ}. Deepe pÙeebvee meceepemesJee cnCeleele lÙeeØekeâejÛeeR
keâeceW mebleebveeR veekeâej}eR veeneRle. ``DeLeJee ØeJeemeW keâeb heer[e ~ keâeb efMeCe}s pes
meebkeâ[e ~ les peerJe megjJee[e ~ DeeefCepeleer ~~'' (%eeves. 17~205) Ùee %eeveesyeejeÙeebÛÙee
DeesJeeRle meJe& ØekeâejÛÙee meceepemesJesÛee Gu}sKe Deens DemeW cnCeleeb ÙesF&}. Oeeefce&keâ
260 ceveesyeesOe
hejbhejWle ¤{ Deme}s}eR Ùe%eÙeeie, GlmeJe-ceneslmeJe, osJehetpee, osJee}ÙeeÛeer JÙeJemLee,
DeeF&Jeef[}ebvee megKe osCeW, meodieg¤Ûeer Jee mebleebÛeer mesJee keâjCeW, FlÙeeefo keâeceW osn
keâejCeer }eJeCÙeeÛÙee °erveW, efJeÛeejeble IesCÙeemeejKeeR Deensle. DeeheuÙee MekeälÙevegmeej
ØeeceeefCekeâheCeW leer keâjeJeeRle.
ner mesJee ØelÙe#e Ie[}er heeefnpes. Mejerj lÙee lÙee keâeceeR Jemlegle: jeye}s heeefnpes.
ceveeble Deme}W cnCepes Pee}W, ceveeveW keâjCeWÛe Heâej cenòJeeÛeW Deens, DemeW cnCetve
Mejerje}e keâ° osCeW šeU}W peeleW. osneÛes ßece JeeÛeefJe}s peeleele. FbefõÙeJÙeeheejebveeefn
cenòJe Deens nW og}&ef#e}W peeleW. lemeW nesTb veÙes cnCetve meceLe& ``meietCeeR Deefle
Deeojsmeer YepeeJes'' DemeW cnCeleele.
ceevemehetpeeYÙeeme ßes‰ Keje, heCe lees KeNÙee DeLee&veW meeOeCÙeekeâefjleeb meeOekeâeÛeer
heg<keâUÛe Øeieefle Pee}s}er DemeeJeer }eieles. ceve iegbletve jenCeW DeeefCe Skeâe«e nesCeW
Ùeemee"eR lÙeeÛee GheÙeesie neslees. heCe Mejerj keâ°efJeCeW DeeUmeeveW vekeâes Jeešles.
megKeemeervelesÛee ceesn mees[Jele veeneR. DeeefCe Oeeefce&keâ ke=âlÙeemee"eR meeOeve-meece«eer
peceJeleebvee peW Oeve JesÛeeJeW }eieleW leW mJeeYeeefJekeâheCeW JeebÛeleW DeeefCe ceie leW Ûewveermee"eR
DeefOekeâ ØeceeCeeble Jeehejleeb ÙesleW, cnCetve ceevemehetpee keâesCeer keâjerle Demes} lej lees
obYeeÛeej "js}. lesJne meble¤heeveW, meodieg®¤heeveW, hetpeveerÙe JÙekeäleeRÛÙee ¤heeveW Jee
DeejeOÙe osJelesÛÙee cetefle& FlÙeeefo ØeleerkeâeveW, Deehe}W owJele efveJe[tve IÙeeJeW DeeefCe
lÙeeÛeer DeefleMeÙe DeeojeveW, veceülesveW YeeieJeeYeeieJeer ve keâjleeb, veevee ØekeâejebveeR mesJee
keâjeJeer.
ceveyegæer}e JeUCe }eJeCÙeemee"eR DeeOeeR FbefõÙeebvee JeUCe }eJeeJeW }eieleW
DeeefCe lÙeemee"eR MejerjeÛÙee ØelÙe#e ne}Ûee}eRvee cenòJe DemeleW. DeeheuÙeekeâ[s
DeeojmelkeâejeÛeer Jee hetpee-DeÛexÛeeR keâeceW keâjeJeeRle DemeW Ùeemee"eRÛe meebefiele}W Deens.
lÙeele DeOeeefce&keâlee efMej}er; leW vegmeleW keâce&keâeb[ Pee}W; lÙeebleefn heUJeeše MeesOeuÙee
iesuÙee, nW KejW, heCe lÙeeÛÙee kebâšeàÙeeveW cetU ke=âlÙeÛe šeketâve osCes F° veeneR.
SskeâleeW Deens, heenleeW Deens, osleeW Deens, keâjleeW Deens DeMeer vegmeleer keâuhevee
keâjCÙeehes#eeb MekeäÙe Demes} lesJneb Je MekeäÙe Demes} eflelekeWâ SskeâCeW, heenCeW, osCeW,
keâjCeW, nW DeefOekeâ cenòJeeÛeW Deens, leW šeUtb veÙes. efveieg&Ce efvejekeâejeceOÙeW ceve jceCeW
ner iees° Heâej keâef"Ce Deens. leW meeOe}W Deens Demee Yeüce efveoeve meeOekeâeveW lejer yeeUietb
veÙes. meiegCeYeefkeäle nW Mejerj, FbefõÙeW, ceve, yegefæ Ùeebvee Ûeebie}W JeUCe }eJeCÙeeÛeW
meJe&ßes‰ meeOeve Deens. efleÛÙeekeâ[s hee" efHeâjefJeCeW nW DeeheuÙeeÛe heeÙeeJej OeeW[e
hee[tve IesCÙeemeejKes Deens. ``cegkeäle ef›eâÙee Øeefleheeoer ~ meiegCeYeefkeäle GÛÚsoer ~ mJeOece&
DeeefCe meeOeve efveboer ~ lees Skeâ he{le cetKe& ~~ veeneR YekeäleerÛeW meeOeve ~ veeneR JewjeiÙe
efJeJejCe 261
vee Yepeve ~ ef›eâÙesJeerCe yees}s yeÇÿe%eeve ~ lees Skeâ he{le cetKe& ~~'' (oemeyeesOe 2~10)
ner meceLeeËÛeeR JeÛeveW meeOekeâeveW }#eeble "sJe}eR heeefnpesle.
nefjkeâerle&veW Øeerefle jeceeR OejeJeer ~
osnsyegefæ veer¤heCeeR JeermejeJeer ~~
hejõJÙe DeeCeerkeâ keâeblee hejeJeer ~
ÙeoLeeA cevee meebef[ peerJeeR keâjeJeer ~~103~~
meiegCe YekeäleerceOÙeW keâerle&ve ner Skeâ cenòJeeÛeer Yeefkeäle Deens. lÙee keâerle&veecegUW
mJele:Ûeer Øeieefle nesles DeeefCe ßeeslÙeebveeefn keâuÙeeCeeÛee ceeie& efometb Mekeâlees. keâerle&vee}e
cenòJe Deens leW ÙeecegUWÛe. heCe Ùee keâerle&veeble F&ÕejeefJe<eÙeeR Øesce Deme}W heeefnpes.
keâerle&ve nW keâjceCegkeâerÛeW mJemle meeOeve yeveleeb keâecee veÙes ner iees° keâerle&vekeâejeveW
DeeefCe ßeeslÙeebveeR oesIeebveeRefn }#eeble "sJe}er heeefnpes. ßeerSkeâveeLe cenejepeebveeR mebleebÛÙee
IejÛeer keâerle&veceÙee&oe mhe°heCeW DeebKetve efo}er Deens.
meiegCeÛeefj$eW hejce heefJe$eW meeoj JeCee&JeeR ~
meppeveJe=boW ceveesYeeJeW DeeOeeR JeboeJeeR ~~
meblemebieW DeblejjbieW veece yees}eJeW ~
keâerle&vejbieeR osJeemeefVeOe megKeWefÛe [es}eJes ~~
Yeefkeäle%eeveeefJejefnle iees°er Flejeb ve keâjeJÙee ~
ØesceYejW Jee JewjeiÙeeÛÙee Ùegefkeäle efJeJejeJÙee ~
pesCeW keâ¤veer cetefle& "meeJeer DeblejeR ßeernjerÛeer ~
Ssmeer keâerle&ve ceÙee&oe Deens mebleebÛÙee IejÛeer ~~
pesCeWkeâ¤ve ßeernjerÛeer cetefle& Deblejbieeble "mes} Demes mJe¤he keâerle&veeÛes Deme}s
heeefnpes. ogozJeeveW ns }#eeble Iesle}W peele veeneR.
ceePÙee heefjÛeÙeeÛeW Skeâ meppeve ie=nmLe Skeâe keâerle&vee}e ies}s, DeeefCe 2-2~~
leeme Kee}eR ceeve Iee}tve yeme}s. keâejCe lÙee keâerle&veeceOÙeW DeeÛejš efJeveeso DeeefCe
DeM}er} Me=bieej ÙeebJeebÛetve ogmejW efJeMes<e keâebneR veJnleWÛe. DemeW keâeb yees}leeb DemeW
keâerle&vekeâeje}e lÙeebveeR veblej efJeÛeej}W– keâerle&vekeâej hekeäkeâe cegj}s}e. lees cnCee}e–
``%eevesÕejeRle Me=bieej veeneR keâeÙe? ŒeermeeQoÙee&ÛeW }gme}gefMele JeCe&ve lÙeebveeRefn kesâ}W
Deens. ``keâeR ØeLeceJeÙemeekeâeUeR ~ }eJeCÙeeÛeer veJneUer ~ Øeiešs pewmeer DeeieUer ~
DebieveeDebieeR ~~'' (%eeves. 1~42) Ùee DeesJeeRle leW mhe° efomeleW. jeceoememJeeceeRveeRefn
``veevee veJe jefmekeâ Me=bieeefjkeâ ~ ieÅeheÅeeÛeW keâewlegkeâ ~ veevee JeÛeveW ØeemleeefJekeâ ~
MeeŒeeOeejW yees}eJeeR ~~'' Demee DeeosMe efo}e Deens. }eskeâebvee leW DeeJe[leW. legcneR
262 ceveesyeesOe
šerkeâe keâeb keâjlee?'' ßeesleeefn mhe°Jekeälee neslee. lees cnCee}e– ``yegJee! %eevesÕejerÛÙee
9000 DeesJÙeeble Me=bieeefjkeâ cnCelee Ùesleer} DeMee 9 DeesJÙeeÛe Heâej lej meebhe[leer},
DeeefCe lÙeeefn DeefleMeÙe meYÙe DeeefCe meespJeU Deensle. legceÛÙee 2-2~~ leemeebÛÙee
keâerle&veeble heeÛe-one JeekeäÙeW megæeb leMeeR meespJeU veJnleeR. jeceoeme mJeeceeRveerÛe
``Me=bieeefjkeâ veJejefmekeâ ~ ÙeebceOÙeW meeb[eJeW Skeâ ~ efŒeÙeeefokeâebÛeW keâewlegkeâ ~ JeCet& veÙes
keâeR ~~'' (oemeyeesOe 14~5) DemeW cnš}W Deens. leW legcner }#eeble Iesle}s}W veeneR.
}eskeâebvee DeeJe[les cnCetve keâeÙe meebielee ?'' šJeeUe DeeJe[s efJeveeso ~ Gvceòeeme
veevee Úbo ~ leecemeeme DeØeceeo ~ iees[ Jeešs ~~ (oeme-79) DemeWefn meceLe& cnCeleele.
Ùee DeeJe[er keâerle&vekeâejebveeR hegjJeeJeÙeeÛÙee veeneRle. DeeceÛÙee leer. oeoebveeR ``vekeâ}e
efJeveeso leceeMee ~ ieeÙeveeÛee mebieerle pe}mee ~ DeeJe[W }eskeâebÛÙee ceevemee ~ hejer leW
heehe keâerle&veeR ~~ vescemle ieeÙeve keâjeJeW ~ efJeveeso meYÙe DemeeJes ~ Øeew{, iebYeerj
yees}eJeW ~ efLeu}jlee ve efMeJees ÅeeJeer ~~ }eskeâmeb«ene }eskeâjbpeve ~ keâebneR DebMeeR
DeJeMÙe peeCe ~ hejer leW meeOeeÙeekeâejCe ~ Deeheg}er heeÙejer mees[tb veÙes ~~ Demee GheosMe
keâerle&veeÛÙee meboYeeËle Úe$eyeesOeeble kesâ}e Deens.
keâerle&veeble keâesCeleeefn jme JepÙe& veeneR nW KejW, heCe meJe& jme F&ÕejYekeäleerÛeeR
DebieesheebieW Deme}s heeefnpesle, DeeefCe les keâerle&veeÛÙee Meeble, heefJe$e, Goeòe, Yetefcekesâ}e
MeesYe}s heeefnpesle, hees<ekeâ Pee}s heeefnpesle. hebÛehekeäJeeveebÛÙee pesJeCeebleer}, ÛešCeer-
ceer"-keâesefMebefyejeRmeejKes les Deme}s heeefnpesle. MejerjeÛes hees<eCe ne DeenejeÛee cegKÙe
GösMe }#eeble ve Ieslee kesâJeU ®efÛe DeeefCe mJeeoekeâ[s heentve kesâ}s}W pesJeCe pemeW
Ieelekeâ "jles, lemeWÛe F&ÕejYeefkeäle ne cegKÙe efJe<eÙe }#eeble ve Ieslee kesâ}suÙee keâerle&veeÛes
nesleW. keâerle&vee}e peeCeejebveerefn ns efJemejlee keâecee veÙes. ``kesâveeefhe ieerÙeceeves nefjieerles
JesCegveeos Jee ~ DeevevoeefJeYee&Jees ÙegiehelmÙeeo<šmeeefòJekeâesõskeâ: ~~'' Demes
ßeerMebkeâjeÛeeÙeeËveeR ØeyeesOemegOeekeâjeceOÙeW ßeeslÙeebÛÙeemee"eR meebefiele}W Deens. Øesce F&ÕejeÛÙee
}er}e SskeâCÙeeÛeW DemeeJeW, meblekeâLee SskeâCÙeeÛeW DemeeJeW, meebieCeeje keâesCe Deens
DeeefCe lees keâMee heæleerves meebielees Deens Ùee}e ßeeslÙeebveeR cenòJe osTb veÙes. keâUeJeW,
hešeJeW, "meeJeW, DeeÛejCeeble GlejeJeW, cnCetve keâerle&ve SskeâeJeÙeeÛes DemeleW. DeejbYeeR
DeejbYeeR SskeâeJesmeW JeešeJeW cnCetve jbpekeâlesÛeeefn DeJe}bye kesâ}e peelees. heCe ßeJeCeeÛeer
Yetkeâ Kejer Deme}er heeefnpes. nW Heâej cenòJeeÛeW Deens. Kejer Yetkeâ ÛeJeerkeâ[s }#e osle
veeneR, Kees[Ÿee keâe{erle veeneR, DecegkeâÛe nJeW Demee nó Oejerle veeneR. keâerle&veefJe<eÙeeble
lemeWÛe DemeeJeW.
F&ÕejeÛÙee DeeefCe F&Õejefve‰ebÛÙee keâLee Sskeâle Demeleebvee ceve jcetve ies}W heeefnpes.
meJeeËieeÛes keâeve keâ¤ve SskeâeJeW DeMeer Dees{ efvecee&Ce Pee}er heeefnpes, Sskeâleebvee ùoÙe
efJeJejCe 263
GÛebyeUtve Dee}W heeefnpes, JesUsÛeW Yeeve megš}W heeefnpes. ``keâerle&ve Ûeebie keâerle&ve Ûeebie ~
nesÙe Debie nefj¤he ~'' DeMeer DevegYetefle Dee}er heeefnpes. nW Skeâoce nesCeej veeneR nW KejW.
heCe FÛÚsÛeer DeeefCe ØeÙelveeÛeer efoMee leerÛe DemeeJeer. veejoerÙe heæleeRleer} hetJe&jbieeÛee
GösMe neÛe Demelees. Jeejkeâjer heæleerÛeW leWÛe Skeâcee$e JewefMe°Ÿe Deens. cnCetve veejoerÙe
heæleerÛÙee hetJe&jbiee}e DeeefCe Jeejkeâjer keâerle&vee}e `efve¤heCe' nW veebJe efo}W peeleW.
ceeCemeeÛÙee Deble:keâjCeeble F&ÕejeefJe<eÙeeR Øesce vemeleW. leer Dees{ lÙee}e }eiele
veeneR. lÙeeÛeW KejW keâejCe DemeW keâeR ceveg<ÙeeÛeer osnyegefæ Heâej peeie=le Demeles. Mejerje}e
megKe nJeW DemeleW. FbefõÙeW efJe<eÙeebkeâ[s Dees{ Iesleele, ceve nJeW-vekeâesceOÙes iegbletve jenleW.
ceevemevceeveeÛeer DeefYe}e<ee Glkeâš Demeles DeeefCe yegæerÛes ØeÙelve lÙee °erveW Devegketâ}
ceeie& MeesOeCÙeemee"eR Demeleele. Demes}-vemes} leer meJe& Meefkeäle ÙeeÛe keâeceeR JeWÛe}er
peeles. meieUe JesU ÙeeÛe keâejCeeR }eie}s}e Demelees. ceer DeeefCe ceePeW Ùeehe}erkeâ[s
efJeÛeej keâjCÙeeme kegâCee}e peCetb meJe[ vemeles nerÛe osnyegefæ. efnÛeer hekeâ[ ef{}er
PeeuÙeeJeebÛetve F&ÕejeefJe<eÙeeRÛeW Øesce efvecee&Ce nesTb Mekeâle veeneR. šCekeâ, keâef"Ce YetceeRle
yeerpe Debkegâjle veeneR lemeWÛe ns Deens. Mesle veebie¤ve YegmeYegMeerle keâjeJeW }eieleW. nW keâece
efve¤heCe keâjleW.
ceer keâesCe? lÙeeÛeW mJe¤he keâeÙe? osn keâmee Deens? Deble:keâjCe cnCepes keâeÙe?
ceer DeeefCe ceePeW, ner YeeJevee keâeb efvecee&Ce nesles? me=°erÛeW mJe¤he keâeÙe? efleÛee keâlee&
efveÙeblee keâesCe? lÙeeÛee ceePÙeeMeeR keâeÙe mebyebOe? peieleebceOÙeW ceePeW mLeeve keâeÙe?
keâece›eâesOeeefo efJekeâej keâeb yeUeJeleele? lÙeebvee ceÙee&oe keâeb Deme}er heeefnpes? meoeÛejCe
keâmeW DemeleW? lÙeeÛee DeJe}bye keâeb keâjeJee? mJewjJele&ve efnleeÛeW keâeb veeneR? FlÙeeefo
efJe<eÙe efve®heCeebletve ÛeefÛe&}s peeleele. Jekeälee DevegYeJeer, peeCelee DeeefCe ßeeslee DeJeOeeve
osTve SskeâCeeje Je efJeÛeej keâjCeeje Deme}e cnCepes ceie lÙee}e Skesâkeâ iees° Gceietb
}eieles, GoenjCeebveeR hešles, efJeJeskeâeveW "meles, efve‰sveW DeeÛejCeeble Gle¤b }eieles. osnOeejCe
nW meeOÙe veeneR, meeOeve Deens, DeJeKeU FbefõÙeebvee mebÙeceeÛeW yebOeve Deme}W heeefnpes,
ceve nW efJekeâejebÛÙee neleÛeW KesUCeW yeveleeb keâecee veÙes. yegæer}e vescekesâ efnleeÛeW DeeefCe
efmLej efveCe&Ùe Iesleeb Dee}s heeefnpesle. nW keâU}W DeeefCe JeU}W keâeR ceie osnyegefæ Gjle
veeneR. Deble:keâjCeeÛÙee ef#eeflepeeJej F&Õejer ØesceeÛee hetCe&Ûebõ GieJelees DeeefCe lÙeeÛÙee
DeeuneooeÙekeâ ØekeâeMeeble, meeOekeâ, peerJeveebleer} megKe-meceeOeeve DeeefCe Je=òeeRÛeer ØemeVelee
DevegYeJet Mekeâlees. keâerle&veebleer} efve¤heCeeveW nW JneJeW DeMeer meceLeeËÛeer Dehes#ee Deens.
osnyegefæ megšCÙeeÛÙee °erveW, meceLe&, Jemlegle: keâesCee}eefn MekeäÙe Deme}s}e
Skeâ meeOee heCe cenòJeeÛee GheeÙe meebiele Deensle. jeceoememJeeceer cnCeleele-hejõJÙe
DeeefCe hejŒeer ÙeebÛÙee efJe<eÙeeRÛeer DeefYe}e<eeefn Deble:keâjCeeble ÙesTb osTb vekeâe.
264 ceveesyeesOe
Oeve efceUJetbÛe veÙes, vÙeeÙÙe-ceeiee&veW efceUCeejs efJe<eÙeesheYeesie IesTbÛe veÙesle,
mebmeejeble jcetb veÙes, yeeÙekeâes šekeâeJeer DemeW meceLe& meebiele veeneRle. lemeW meebieCÙeeÛeer
DeeJeMÙekeâleeefn vemeles. GheYeesieeÛÙee DeeflejskeâeveW Pee}s}W DepeerCe& veeneRmes JneJeW
cnCetve heLÙe meebieeJeW }eie}W lej lees Yeeie efvejeUe. osnOeejCesmee"eR Øeke=âefleYesoeveW
GCÙeeDeefOekeâ ØeceeCeeble efJe<eÙeebÛeW mesJeve keâjeJeW }eieleW. lÙeecegUW MejerjeÛeW j#eCe nesleW.
cevee}e ØemeVelee }eYeles. vÙeeÙeveerleerÛeer ceÙee&oe ner lÙeemee"eRÛe efvecee&Ce Pee}er Deens.
meblecenbleebÛeer efle}e ceevÙelee Deens. lÙeebveeR veekeâej}er Deens leer Deemeefkeäle. efve<esOe
kesâ}e Deens lees DeeflejskeâeÛee. lÙeebvee lÙeepÙe Jeešles leer mJewjlee.
hejõJÙe DeeefCe hejŒeer ÙeebÛÙeeefJe<eÙeeR meebieleebvee ØelÙeskeâ ceveg<Ùe GIe[ GIe[
ÛeesNÙee keâjlees, ojes[s Iee}lees, efkebâJee JÙeefYeÛeejeÛeW peerJeve peielees DemeW mebleebveeR
ie=nerle Oej}s}W veeneR. keâejCe nW DemeW ogJe&le&ve MejerjeveW ØelÙe#e Ie[leW DeMeeR ceeCemeW
Heâej Lees[eR Demeleele. leer FÛÚe, leMeer mebOeer Je lesJe{er Meefkeäle meJeeËvee vemeles nW
GIe[Ûe Deens. yengmebKÙe ceeCemeW meeceevÙele: meppeveÛe Demeleele. MejerjeveW ogJe&le&ve
keâjerle veeneRle, keâejCe meoeÛejCeeÛeer, veereflevÙeeÙeeÛeer, lÙeebvee Ûee[ Demeles. meceepeeÛee
Oeekeâ leeR yeeUieleele. lÙeecegUW Mejerj heefJe$e jenleW. JÙeJenejeÛÙee °erveW nW ÙeesiÙe
Deens DeeefCe DeeJeMÙekeâefn Deens. mebleebÛeer Dehes#ee Ùeehes#eeb DeefOekeâ Deens. leer Lees[er
met#ce Deens. hejõJÙe DeeefCe hejŒeer ÙeebÛÙeeefJe<eÙeeR DeefYe}e<ee ceveebleefn Ùesleeb keâecee
veÙes, lejÛe hejceeLe&ceeieeËle ØeJesMe keâjCÙeeÛee DeefOekeâej Øeehle nesF&}, DemeW mebleebvee
meebieeJeÙeeÛeW DemeleW. DeMeer DeefYe}e<ee pesJneb Debkegâjles, Jee{les, ›eâceeveW yeUeJeles,
lesJnebÛe heelekeWâ pevceeme Ùesleele. cnCetve meeJeOe jeneJeW }eieleW.
Demes efJeÛeej DeeceÛÙee ceveebleefn Ùesle veeneRle DemeW cnCeCÙeeÛeW Oee[me meeceevÙeebveeR
menmee keâ¤b veÙes. lees DeefOekeâej kesâJeU mebleebÛee Deens. FlejebveeR lemeW cnCeCeW Jee
ceeveCeW De%eeveeÛeW lejer Deens efkebâJee oebefYekeâlesÛeW lejer Deens. pej lemeW KejWÛe DemeleW lej
mJele:ÛÙee mebmeejele ceeCemeW megKeer DeeefCe mebleg° efome}eR DemeleeR. efceUe}W lesJe{W Oeve
hegjsmeW Jeešle veeneR, efceUe}er leer yeeÙekeâes Ûeebie}er Jeešle veener. yeekeâer meieUW Ûeebie}W
Deme}W lejer peCetb }ie> nesCeW neÛe Skeâ oes<e "jlees. ogmeNÙeeÛeer yeeÙekeâes Ûeebie}er Jeešles
DeMee DeLee&Ûeer Skeâ hejkeâerÙe Yee<eWleer} cnCe Deens leer ceveg<ÙeeÛÙee ceveesJe=òeerJej
ØekeâeMe šekeâCeejer Deens.
ÛeebieuÙee}e Ûeebie}W cnCeCeW, megboje}e megboj cnCeCeW, nW pej veekeâejeJeÙeeÛeW lej
leW jefmekeâleW}e mees[efÛeúer osCÙeemeejKeW Deens. DemeW hejŒeer megboj JeešCÙeeÛÙee ceveesJe=òeerÛeW
meceLe&ve keâebneR }eskeâ keâjleele. leW KejW veeneR. megboje}e megboj cnCeCÙeeble keâebneRÛe oes<e
veeneR. meeQoÙe& keâUCÙeemee"eR jefmekeâlee nJeer Demeles nW efveef§eleÛe. heCe JemletÛeW meeQoÙe&
efJeJejCe 265
peeCeJeleebÛe leer Jemleg ce}e Øeehle JneJeer, DemeW Jeeštb }eieleW lÙeeÛeW keâeÙe? peheeJeW
}eieleW leW Ùee}e. cnCetve lej meceLe& ``hejõJÙe DeeCeerkeâ keâeblee hejeJeer ~ ÙesoLeea cevee
meebef[ peerJeeR keâjeJeer ~~'' DemeW efve#etve meebiele Deensle.
hejõJÙeeefJe<eÙeeRÛee efJeÛeej ceeieW veJeJÙee M}eskeâeJejer} efJeJejCeeble Dee}s}e Deens.
hejõJÙe DeeefCe hejŒeer ÙeebÛÙeeefJe<eÙeeRÛeer DeefYe}e<ee Deble:keâjCeeble efvecee&Ce Pee}erÛe
veeneR, keâeR DeemekeäleerÛeW Skeâ #es$e efpebkeâuÙeemeejKeW nesleW. efJe<eÙeesheYeesieeÛeer peer Dees{
Demeles efleÛee hegjJe"e legšlees, yeU IešleW, Me$egmewvÙeeÛeer jmeo lees[CeW ne Ùegæ
efpebkeâCÙeeÛee Skeâ cenòJeeÛee ceeie& DemeuÙeeÛeW ÙegæMeeŒe meebieleW. leWÛe ÙesLeWefn nesleW.
keâejCe ÙeecegUW Deens lÙeeble meblees<e ceeveCÙeeme efMekeâeJeW }eieleW DeeefCe ceie efJe<eÙeesheYeesieebleer}
efnlekeâjlesÛeer ceÙee&oe ner mhe°heCeW }#eeble ÙesTb }eieles.
ef›eâÙesJeerCe veeveehejeR yeesef}pesleW ~
hejer Ûeerle og§eerle leW }epeJeerleW ~~
cevee keâuhevee Oeerš mewješ OeebJes ~
leÙee ceeveJee osJe kewâmesefve heeJes ~~104~~
meceLeeËÛee mhe°JekeälesheCee Ùee M}eskeâeble ÛeebieuÙee jerleerveW JÙekeäle neslees. osJe Deens
Ùee keâuhevesJej ceeCemeeÛee efJeÕeeme Demelees. osJe Yesš}e lej nJee Demelees, keâebneR Lees[s
lÙee °erveW ØeÙelveMeer}efn Demeleele, DeeefCe lejer osJe lÙeebvee Yesšle veeneR ner
JemlegefmLeleer Demeles. lÙeeÛeer keâejCe ceerceebmee meceLe& Ùee M}eskeâeble keâjerle Deensle.
osJeeÛee DevegYeJe veeneR cnCetve osJe veeneR Demes cnCeCeejs heg<keâUÛe Deensle, heCe
lÙeebÛes ns efJeÛeej DeieoeR GLeU Demeleele. ØelÙe#eJeeoeÛeW leòJe%eeve GYeW keâjCeW JeešleW
lesJe{W meeshes veeneR. keâMeeJejefn ßeæe veme}s}e Demee MebYejeR MebYej veeefmlekeâ ceeCetme
Depetve pevceeme ÙeeJeÙeeÛee Deens. Skeâ ÛeeJee&keâ lesJe{e ØelÙe#eJeeoer nesTve ies}e,
DeeefCe lÙeecegUW lees DeekeâeMe ceneYetle ceeveerle vemes. he=LJeer, Deehe, lespe, JeeÙeg ner
ÛeejÛe YetleW lees ceeveer. keâejCe ØelÙe#eeÛÙee JÙeeKÙesØeceeCeW DeekeâeMeeÛeW ØelÙe#e nesTÛe
Mekeâle veeneR, cnCetve leW veeneR DemeW lÙeebÛeW cele nesleW. ØelÙe#eJeeo mJeerkeâej}e keâeR
ÛeeJee&keâeÛeW nW cele lÙeeÛÙeeMeeR ØeeceeefCekeâ Deens. heCe DeepeÛÙee keâebneR yegefæJeeÅeebveeR
ÛeeJee&keâeÛee ne ØelÙe#eJeeo JÙeJenejeble DebieeMeeR Ùeslees cnCetve ÛeeJee&keâeÛeW ØelÙe#e nW
JÙeehekeâ ØelÙe#e nesleW, keâebneR ØeceeCeeble DevegceeveeÛeeefn lÙeeble meceeJesMe neslee, JesoevlÙeebveeR
ÛeeJee&keâeÛeW Keb[Ce keâjCeW meesÙeerÛeW peeJeW cnCetve, ØelÙe#e keâuhevesÛee yegefæhegjmmej
mebkeâesÛe kesâ}e Deens, DeeefCe ÛeeJee&keâ Keje keâeÙe neslee leW mecepetb veÙes cnCetve lÙeeÛes
«ebLe ve° kesâ}s Deensle Demee efyeveyeg[eÛee Deejeshe kegâefš}heCeW kesâ}e Deens. kesâJeU
266 ceveesyeesOe
ØelÙe#eJeeoer jenleeb Ùesle veeneR cnCetve ØelÙe#eJeeoeÛeW leòJe%eeve efmeæ keâjCÙeemee"eR
Jeehej}s}er ner HeâmeJeer Ùegefkeäle Deens.
melÙe peeCetve IÙeeJeÙeeÛeW Demes}, peerJeveeble veerš peieeJeÙeeÛeW Demes} lej,
ØelÙe#e Devegceeve DeeefCe Meyo Ùee eflevneR ØeceeCeebÛee mJeerkeâej keâjeJeeÛe }eielees.
ØelÙe#e ØeeceeefCekeâ DemeeJeW }eieleW, Devegceeve ÙeLeeLe& DemeCes DeeJeMÙekeâ Deens DeeefCe
Meyo efJeÕemeveerÙe Deme}e heeefnpes, Ùeeble Jeeo veeneR. lÙeemee"eR neR ØeceeCeW ceeveCeejebveeR
heg<keâU MeeŒeeLe& kesâ}s}e Deens. kesâJeU ØelÙe#e ceeveeJeÙeeÛeW "jefJe}W lej Deepe
DeeheCee meJeeËvee ceevÙe Deme}s}eR Deveskeâ MeeŒeerÙe melÙeW veekeâejeJeeR }eieleer}.
metÙe&cee}shegjlee efJeÛeej keâjleeb metÙe& efmLej Deens DeeefCe he=LJeer efHeâjles neÛe Keiees}MeeŒeeÛee
efmeæevle Deens, heCe lemee DevegYeJe keâesCee}eefn veeneR. DevegYeJe Deens lees he=LJeer efmLej
Je metÙe& efHeâjlees neÛe. Deeleeb kesâJeU ØelÙe#e ØeceeCeeÛeW keâeÙe keâjeJeÙeeÛeW? Ùee DeMee
De[ÛeCeeRcegUWÛe ÛeeJee&keâeÛes leòJe%eeve ceevÙe Deens DemeW ceeveCeeje Heâej cees"e DevegÙeeÙeer
Jeie& ÛeeJee&keâe}e efceUe}s}e veeneR, lejer JÙeJenejle: 90 škeäkesâ }eskeâ ÛeeJee&keâceleevegÙeeÙeerÛe
Deensle DeMeer šerhe kesâlekeâjebveeR %eevekeâesMeeble efo}er Deens, leer Heâej ceeefce&keâ Deens.
F&Õej Deens nW kegâCeer DeceevÙe keâjerle veeneR heCe lÙeekeâefjleeb DeeJeMÙekeâ lÙee
meoeÛejCe, vÙeeÙe, veerefle, mebÙece, Skeâe«elee, heeefJe$Ùe, ceveeÛeer Megælee Ùee iees°er
cee$e keâesCeer ØelÙe#e Jele&veeble GlejefJeCÙeeÛee ØeÙelve keâjerle veeneR. F&ÕejØeeefhle DeeefCe
leoveg<ebefiekeâ iees°er Ùee kesâJeU iees°erÛe jenleele. lees keâerle&veØeJeÛeveebÛee DeeefCe kesâJeU
ßeJeCeeÛee efJe<eÙe jenlees. keâerle&ve-ØeJeÛeveW JÙeJemeeÙe cnCetve nesleele DeeefCe Lees[s
ceveesjbpeve JneJes Ùeemee"eRÛe ßeJeCe Ie[leW.
keâ}ew }gyOee veje veeÙeex JÙe«ee: mebmeejkeâce&efCe ~
#eCeb ›eâer[efvle efJeßeevlÙew meeÙeb JesoevleÛeÛe&Ùee ~~
DemeW Skeâe hebef[leeveW HeâškeâUheCeW cnš}W Deens. lees cnCelees-efJe<eÙe-megKeeÛeer
DelÙeble Dees{ Deme}s}s Œeer-heg®<e (}gyOee), ØehebÛeeÛÙee Ssefnkeâ iees°eRleÛe DeeheuÙee
meJe& MekeäleerefveMeeR iegbletve he[}s}s Demeleele (JÙe«ee:), DeeefCe ceie mebOÙeekeâeUer Lees[e
JesU Lees[er keâjceCetkeâ cnCetve, keâebneR efJejbiegUe cnCetve (efJeßeevlÙew), JesoevleeÛeer ÛeÛee&
keâjerle Demeleele. Ùee keâef}Ùegieeble Ie[leW leW DemeW (keâ}ew).
efJe%eeveebleer} }neve-meneve iees°erceeieÛes efveÙece keâUCÙeemee"eR, melÙe
DeekeâUCÙeemee"eR, Heâej keâ° keâjeJes }eieleele, Deieoer osnYeeve efJeme¤ve Skeâe«e
JneJeW }eieleW. Deeefke&âefce[erpe, vÙetšve, ceeoece keäÙetjer Ùee mebMeesOekeâebÛeer Ûeefj$eW Ùee
°erveW }#eeble IesCÙeemeejKeeR Deensle. Ùee DeMee keâ°ebveeÛe DeeheuÙeekeâ[s lehe cnCeleele.
lehe DeeÛejeJeÙeeÛeW lej osnyegefæ mees[tve OÙesÙeefve‰e Debefiekeâej}er heeefnpes. vegmelÙee
efJeJejCe 267
yees}IesJe[sheCee}e meeOÙeeÛeer Øeeefhle nesCÙeeÛÙee °erveW keâebneR cetuÙe veeneR. hejcesÕej ns
lej DelÙeble met#ce, efJe%eeveeÛÙee °erveW Heâej otjÛeW, DemeW hejce melÙe Deens. lÙeeÛeer
Øeeefhle megKe}es}ghe yees}IesJe[sheCeeveW keâMeer JneJeÙeeÛeer?
ceeCetme vegmeleW yees}lees. Demes keâjeJes, lemeW keâjeJeW, nW ßes‰ Deens, nW cenòJeeÛeW
DeenW Demes vegmeles yees}lees, ØelÙe#e keâjerle veeneR. ÙeeÛeW keâejCe cevee}e leer Dees{
vemeles, ceve Megæ vemeleW, ØemeVe vemeleW, Skeâe«e vemeleW. leW Ye}Ye}lÙee keâuheveWle
jbie}s}W DeeefCe vekeâes leer OeeJeheU GieerÛe keâjCeejW DemeW DemeleW. ceveeÛeW JÙeeheej
efJeÛeejeble Iesle}s lej Deehe}W DeeheuÙee}eÛe Dee§eÙe& JeešeJes DeMeer efmLeefle nesles.
``ù°b keâoeefhe ®°b efMe°b og°b Ûe efvevoefle mleewefle ~ efÛeòeb efheMeeÛeceYeJeled je#emÙee
le=<CeÙee JÙeehleced '' ~~ nW MebkeâjeÛeeÙeeËveeR kesâ}s}W ceveeÛeW JeCe&veÛe meceLeeËvee ogef§ele
DeeefCe mewješ OeebJeW Ùee MeyoebveeR DeefYeØesle Deens. ceveeÛes ns JÙeeheej KejesKejerÛe lÙeebÛeer
}epe JeešeJeer DeMee mJe¤heeÛes Demeleele. ceeCetme Ûeebie}e osJeIejeble Demelees, hetpee
keâjlees, heesLeer JeeÛelees, keâerle&ve Sskeâlees, leeW[eveW mlees$ehee" cnCele Demelees, DeeefCe
lÙee JesUs}e ceve cee$e vescekeWâ vekeâes lÙee iees°er Dee"Jeerle yemeleW. yengleskeâebÛee neÛe
DevegYeJe Deens. veerleerÛeer ceÙee&oe jeKeCÙeemee"eR, GJe&MeermeejKÙee $ew}eskeäÙemegbojer}e
menpeheCeW veekeâejCeeNÙee, Depeg&veemeejKÙee Leesj cenelcÙeeÛeeefn DevegYeJe DemeeÛe Deens.
DelÙeble ÛebÛe} DeeefCe Dee[oeb[ DeMee cevee}e keâmeW DeeJejeJeW? ne ØeMve lÙee}eefn
Yes[meeJele neslee. ceie meeceevÙeebÛeW keâeÙe nesle Demes} lÙeeÛeer keâuheveeÛe kesâ}s}er yejer.
lÙee°erveW Denefve&Me ØeÙelve kesâuÙeeJeebÛetve meJe&mLeUeR, meJe&keâeUeR, meJe& efoMeebveeR
meeJeOe jenCÙeeJeebÛetve, cevee}e ÙeesiÙe leW JeUCe }eieCeW MekeäÙe veeneR.
keâerle&ve-ØeJeÛevekeâeje}e osJe Yesšlees ne Yeüce Deens. }eskeâefn lemeW ÛegkeâerveW mecepeleele.
yees}lees keâmeW? meebielees keâeÙe? Ùeehes#eeb, Jeeielees keâmeW? keâjlees keâeÙe? nW cenòJeeÛeW
Deens DeeefCe nW pÙeeÛeW lÙee}e vescekesâ mecepeleW.
pÙeeÛeW ceve ÛebÛe} Deens, Jeemevee iesuÙee veeneRle, JewjeiÙe yeeCe}W veeneR,
keâece›eâesOe DeeJej}s veeneRle, Denbkeâej GCeeJe}e veeneR, cnCepesÛe ceve efvece&}, Meeble,
ØemeVe Pee}W veeneR, lÙeeÛeW YeeiÙe keâOeeR GoÙeeme ÙesCeejÛe veeneR, DeeefCe osJe YesšCÙeeÛeer
lej MekeäÙeleeÛe veeneR.
efJeJeskeWâ ef›eâÙee Deeheg}er hee}šeJeer ~
Deleer DeeojW MegOe ›eâerÙee OejeJeer ~~
peveeR yees}CÙeemeeefjKes Ûee} yeehee ~
cevee keâuhevee meesef[b mebmeejleehee ~~105~~
268 ceveesyeesOe
cevee}e DeeJejCÙeemee"eR, ceve Megæ, Meeble, ØemeVe keâjCÙeemee"eR keâeÙe keâjeJeW
lÙeeÛee GheeÙe meceLe& jeceoememJeeceer Ùee M}eskeâeble meebiele Deensle.
Depeg&veemeejKÙee}eefn ceve DeeJejCeW keâ"erCe Jeeš}W lesLeW DeeceÛeer ÙeesiÙelee leer keâeÙe?
keâmeW peceCeej nW Deecne}e? DeheÙeMe heojeR ÙesCÙeehes#eeb lÙee Yeeveie[eRle ve he[}s}WÛe
yejs, Demes keâesCeeme Jeešs}; heCe lemeW Jeeštb osTb veÙes cnCetve DeeF&Ûes ùoÙe Deme}s}s,
meblepeve meJeeËvee meeOe}s Demes ceeie& oeKeefJele Demeleele, GheeÙe megÛeJeerle Demeleele.
ÙeesiÙelee ner keâebneR DeekeâeMeeletve he[Ceejer Jee KeeCeeRle meebhe[Ceejer iees° veJns.
›eâcee›eâceeveW, heeÙejerheeÙejerveW; ØeÙelvehetJe&keâ lÙee lÙee keâeÙee&mee"eR ÙeesiÙelee Øeehle keâ¤ve
Iesleeb Ùesles. ``veeJeskeâ efJejkeäleg ~ peen}e osJeOeceea efveÙeleg ~ lejer leesefÛe veJns JÙeJeefmLeleg ~
DeefOekeâeefjÙee ~~'' (%ee. 6~342) DemeW %eevesÕejcenejepe meebieleele. Deemeefkeäle megšle
veeneR DeeefCe FbefõÙeebJej efveÙeb$eCe vemeleW nW ceveeÛÙee ÛebÛe}lesÛeW keâejCe Deens. DeeefCe
ceveeÛeer ÛebÛe}lee FbefõÙeebvee DeefOekeâÛe mJewj yeveefJeles. Skeâceskeâebheemetve hees<eCe Iesle
oesvneR Jee{le Demeleele. Mejerj DeeJejCeW lÙeebleuÙee lÙeeble DeefOekeâ MekeäÙe Deens.
cnCetve ef›eâÙee hee}šCÙeeJej meceLeeËveeR Yej efo}e Deens. Ûeebie}W keâeÙe, JeeF&š keâeÙe,
keâeÙe keâjeJeW, keâeÙe keâ¤b veÙes, ÙeeÛeer peeCeerJe Oecee&veW, MeeŒeeveW, hejbhejsves, ¤{erveW,
LeesjebÛÙee, Je[er}OeeNÙeebÛÙee GheosMeeveW, Pee}s}er Demeles. heCe lÙeeØeceeCeW Jele&ve cee$e
Ie[le veener. efJeJeskeâeveW Demee hee}š yegefæhegjmmej Ie[Jetve DeeCeeJee }eielees.
efyeIe[}s}er iees° Skeâoce keâOeeR megOeejle vemeles. efkeâlÙeskeâ JesUeb Skeâoce megOeejCÙeeÛee
ØeÙelve keâjCeWefn Deefve° "jleW. efJeJeskeâeÛeer DeeJeMÙekeâlee Demeles leer lÙeemee"eR. efkeâlÙeskeâ
JesUeb mJeleb$eheCeW efJeÛeej keâjleeb-Jee leeefòJekeâ YetefcekesâJe¤ve-Skeâeoer iees° JeeF&š Demeles,
lÙeepÙe Demeles. heCe lejer JÙeJenejeceOÙeW Jeeieleebvee, lemeW JeeieCÙeeÛeer meJe[ "sJeeJeer
}eieles, osMekeâe}heefjefmLeleerÛee, Øeke=âefle-ØeJe=òeerÛee, Deveg›eâceeveW efJeÛeej keâjeJee }eielees.
DeeleebÛe, }iesÛe, veeneR lej keâOeeRÛe veeneR, DemeW ØelÙeskeâ JesUeR cnCetve Ûee}le veeneR.
meieUWÛe meeOeeJeÙeeÛeW Deme}W lejer leW Skeâoce keâOeeRÛe meeOele veeneR ns }#eeble "sJeeJeW
}eieles. efJeJeskeâ keâjeJee }eielees lees Ùeemee"eRÛe. Mejerje}e }eie}suÙee mebJeÙeer Je
cevee}e JeešCeejW nJeW-vekeâes ÙeebÛee yeejkeâeJÙeeveW efJeÛeej keâ¤ve lÙeebleer} vekeâes leW
›eâcee›eâceeveW šeUerle ies}W heeefnpes, F° leW nUt nUt meeOeerle ies}W heeefnpes. Ûeebie}er
Yetkeâ }eie}er lejer heeveeble Jee{}suÙee keâ{le efKeÛe[eRle ceOÙeWÛe nele Iee}tve cees"e
Ieebme IesCeW F° vemeleW; lÙeeveW yeesšs Yeepeleele Je efpeYes}eefn Ûeškeâe yemelees. heeveeble
Jee{}s}er efKeÛe[er keâ[skeâ[sveW, }neve }neve Ieeme GÛe}erle, KeeCeWÛe MeneCeheCeeÛeW
"jleW. oerIe&keâe}heÙeËle ve Ieeme}s}eR leebyÙeeefheleUsÛeeR Yeeb[eR Skeâe IeemeCÙeeveW mJeÛÚ
nesle vemeleele. heeNÙeebleer} DeMegæW keâe{tve šekeâCÙeemee"eR lÙeeÛeW leerve JesUeb TOJe&heeleve
efJeJejCe 269
keâjeJeW }eieleW. keâeÙe keâjeJeÙeeÛeW Deens nW efveef§ele Pee}W lejer leW keâmeW keâjeJeW, kegâ"W
keâjeJeW, efkeâleer keâjeJeW, kesâJneb keâjeJeW ÙeeÛeW leejlecÙe yeeUieeJeWÛe }eieleW. neÛe efJeJeskeâ.
kebâšeUe, DeeUme ne pemee Ûeebie}e veeneR, lemee DelÙeglmeenefn Ûeebie}e veeneR.
oerIe&met$eerheCee šeUCeW pemeW DeeJeMÙekeâ DeeefCe efnleeÛeW lÙeeØeceeCeWÛe Heâej IeeF& keâjCes
Ieelekeâ nWefn }#eeble "sJe}W heeefnpes. efkeâleerner Yetkeâ }eie}er lejer DeVe IeebmeeIeemeeveW
KeeJeW }eieleW, efkeâleerefn leneve }eie}er lejer heeCeer IeesšeIeesševeW hÙeeJeW }eieleW.
DeeefCekeâefn Skeâ iees° }#eeble "sJeeJeer }eieleW. keâjCeW DeeefCe ve keâjCeW, mJeerkeâejCeW
DeeefCe šekeâCeW nW Deehe}er mJele:Ûeer heefjefmLeefle, Øeke=âefle, heentve "jJeeJeW }eieleW.
ogmeNÙeeÛeW heentve, lemeW Jeeietve Ûee}le veeneR. ef›eâÙee hee}šeJeer }eieles, JÙemeveW
mees[eJeeR }eieleele. ogJe&le&ve šeU}W heeefnpes. mJewj JeeieCeW Ûeebie}W veeneR, nW KejWÛe,
heCe lÙeemee"eR meJe&°erveW mJele:Ûee efJeÛeej keâjeJee }eielees. ogmeNÙeeÛeW GoenjCe
kesâJeU Øesjkeâ cnCetve GheÙeesieer he[leW. nW meJe& }#eeble "sJetve JeeieCeW cnCepesÛe efJeJeskeâ
keâjCeW nesÙe.
hee}šeceeieÛeer ØesjCee ner peW Ûeebie}W cnCetve JeešleW, lÙeeÛÙeeefJe<eÙeeRÛÙee DeeojeveW
efvecee&Ce nesles DeeefCe ceie peW Ûeebie}W, peW ßes‰, peW Megæ, peW heefJe$e, leW ›eâcee›eâceeveW
Jele&veeble cegjJeerle ies}s heeefnpes.
efJe<eÙeesheYeesie IÙeeJeÙeeÛee lees DeejesiÙeMeeŒe }#eeble "sJetve, MejerjOeejCesÛÙee
°erveW Iesle}e heeefnpes. JÙeJenej-Oeboe keâjleebvee DeeheuÙeeheemetve keâesCee}e keâ° nesCeej
veeneRle, keâesCeeÛeer ieebpeCetkeâ nesCeej veeneR, keâesCeer }gyee[}e peeCeej veeneR, keâesCeer
HeâmeefJe}e peeCeej veeneR, ÙeeÛeer o#elee Iesle}er heeefnpes. hetpeehee" keâjleebvee les ØesceeveW
Je efve‰sveW kesâ}s heeefnpesle. oeveOece& keâjleebvee ØeeceeefCekeâheCeW Goej Deme}W heeefnpes.
meeceeefpekeâ keâeceW keâjleebvee mJeeLee&}e otj meej}W heeefnpes. kegâšgbyeele Jeeieleebvee mejUheCee
efve keâle&JÙeyegefæ "sJe}er heeefnpes. mJeeefYeceeveer DemeeJeW heCe Denbkeâejer Demeleeb keâecee
veÙes. DevÙeeÙe meesmetb veÙes, heCe DevÙeeÙe keâ¤befn veÙes. DeeheCe keâesCeeÛeer efveboe keâ¤b
veÙes Je Deehe}er mlegefle FlejebveeR keâjeJeer DeMeer Dehes#ee keâ¤b veÙes. og:efKeleebefJe<eÙeeR
keâveJeUe DemeeJee. oerveebÛÙee mee¢eeme OeebJetve peeJeW. DeeheCe mJele: Ûegketbâ veÙes.
FlejebÛÙee JeeieCÙeeÛee efJeÛeej #eceeMeer} nesTve keâjeJee. F&ÕejeJej efJeÕeeme "sJeeJee.
mJeje°^eMeeR Skeâefve‰ DemeeJeW. meceepeeÛeW Je osMeeÛeW $e+Ce ceevÙe keâjeJeW. leW Hesâ[CÙeemee"eR
o#e DemeeJeW. LeesjebÛee Deeoj keâjeJee. }neveebÛÙeeJej Øesce keâjeJeW. peW keâebneR ogmeNÙeeÛeW
Deens, lÙeeÛeer DeefYe}e<ee Oe¤b veÙes. És<e celmej keâ¤b veÙes. lee"ŸeeveW Jeeiet veÙes.
keâece›eâesOeebvee DeeUe Iee}eJee. FbefõÙeebvee heer[e osTb veÙes heCe lÙeebÛeW }e[efn keâ¤b
veÙesle. mJeÛÚlee DeeefCe heeefJe$Ùe ÙeebÛeer DeeJe[ DemeeJeer. DeeefCe ns meJe& osKeeJÙeemee"eR
270 ceveesyeesOe
veJnW lej mJeYeeJe cnCetve, Dees{ cnCetve ØelÙe#e Jele&veebletve Øeieš JneJes. `Deleer DeeojW
Megæ ef›eâÙee OejeJeer' DemeW meceLe& cnCeleele les Ùee °erveW OÙeeveeble Iesle}W heeefnpes.
efJekeâejebvee yeUer he[uÙeecegUW, mJewjeÛeejecegUW, ogJe&le&veecegUW ceeCemeeÛeW vewmeefie&keâ
meeceLÙe& GieerÛeÛe JeebÙee peeleW. Meefkeäle efveÙebef$ele Demes} lejÛe leer ØeYeeJeer "jleW. DeeefCe
cnCetve Megæ ef›eâÙesÛÙee ¤heeveW MekeäleerÛee mebÛeÙe keâjCÙeeme meceLe& meebiele Deensle,
DeeefCe ns meJe&, Mejerj meceLe& Deens, FbefõÙeW keâeÙe&#ece Deensle, efkeâleerefn efJeÛeej kesâ}e,
efÛebleve kesâ}W lejer yegæerJej leeCe Ùesle veeneR, [eskesâ keâ}keâ}le veeneR, ceve Ûeebie}W
Glmeeefn Deens, GYeejer efšketâve jentb MekeâleW leeWÛe Pee}s heeefnpes.
meJe& Âef°veW Ûeebie}W JeeieCÙeeÛee GheosMe Sskeâ}e cnCepes ceeCemeW cnCeleele– ``DeecneR
Deehe}W meeceevÙe. kegâCeer %eevesÕej-legkeâejece veeneR }eietve ies}es. DeeceÛeW JeeieCeW Demes
Deehe}W FleheleÛe DemeeJeÙeeÛeW'' F. heCe nW KejW veeneR. ØelÙeskeâ ceeCemeeÛeer ÛeebieuÙee
JeeF&šeÛeer peeCe Ûeebie}er leer›e Demeles. met#ceefn Demeles. mJele:ÛÙee keâesCelÙeeefn ÛegkeâerÛÙee
JeeieCÙeeÛeW meceLe&ve lees Deveskeâ ØekeâejeveW keâjerle Deme}e lejer leMeerÛe efkebâJee lÙeehes#eebefn
}neve Ûetkeâ pesJneb ogmeNÙeekeâ[tve Ie[les lesJneb ns }#eeble ÙesleW. lÙeeÛÙee neletve Ûegkeâ}s
ÙeeceeieWefn ÙeesiÙe, meceLe&veerÙe, #ecÙe keâejCe Demet Mekesâ} nW kegâCeer }#eeble Iesle veener.
lÙeeJesUeR ceeCemeeÛÙee efJeÛeejeÛee keâebše DeieoeR OeejJee[er neslees, veJns lÙeeJesUer lÙeeveW
Jeehej}s}e lejepet Deieoer jemeeÙeefvekeâ lejepetJej leeCe keâjCeeje Demelees. ÛeewLÙee
oMeefcekeâeheÙeËleÛeer veeWo (Fourth decimal) lesLeW veeWo}er peeleW. DeeefCe ceie Gheneme,
DeJens}vee, DeefOe#eshe, efveboe Ùee mJe¤heele leer JÙekeäle nesleW. nW }#eele IesTveÛe meceLeeËveer
yees}CÙeeØeceeCeW Ûee}eJeW, JeeieeJeW DeMeer ÛesleeJeCeer efo}er Deens.
keâerle&vekeâej, ØeJeÛevekeâej, GheosMekeâ, heg{ejer ÙeebveeÛe kesâJeU GösMetve nW JeÛeve
veeneR. meeceevÙe ceeCemeW JÙeeKÙeeveW osle veme}eR lejer efvejefvejeàÙee efveefceòeeveW Je
ØemebieeveW iehhee, iees°er, ÛeÛee&, JeeoefJeJeeo keâjerleÛe Demeleele; Leóe, efšbie}, efveboe,
mlegefle Ùeeble kesâJnevee kesâJneb lejer Yeeie IesleÛe Demeleele. les meJe& yees}CeWÛe Deens. Ùee
DeMee yees}CÙeeletve ÛeebieuÙee JeeF&šeÛee efJeÛeej keâes"W vee keâes"W ÙesleesÛe. leesÛe mJele:
Jeeieleebvee }#eeble "sJe}e heeefnpes. ßeer%eevesÕej-legkeâejeceebÛÙee heeleUerJej keâesCee}e
Skeâoce peeleeb ÙesCeej veeneR nW ceevÙe keâjlee ÙesF&}. les meble, Goeòe Ûeefj$eeÛes
ieewjerMebkeâj Deensle. DeeheuÙee}e Skeâoce lemeW neslee ÙesCeej veeneR nW KejW, heCe
mevceeiee&veW Jeeieleeb ÙesCeej veeneR ns KejW veeneR. ceeCemeeveW ØeÙelve kesâ}e, Ûeebie}s
nesCÙeeÛee Dee«en ØeeceeefCekeâheCeW Oej}e, lej lÙee}e lees Deens lÙee efmLeleeRletve DeefOekeâ
Øeiele, DeefOekeâ GVele nesCeW cegUeRÛe DeJeIe[ veeneR. ceeCemeeÛÙee peJeUÛeW meghle
meeceLÙe& De}ewefkeâkeâ Deens, ØeÛeb[ Deens. lÙeeÛee MeesOe }eie}e, ÙeesiÙe Jeehej keâjleeb
efJeJejCe 271
Dee}e lej ``vejkeâe veejeÙeCe yeve peeÙe,'' heCe ``vej keâjveer keâjs lees.'' ÛejCeoeme
veebJeeÛes Skeâ melheg®<e cnCeleele.
keâjveer efyeve keâLeveer Fmeer pÙeeW meefmeefyeve jpeveer ~
efyeve meenme pÙeeW metjcee Yet<eCe efyeve mepeveer ~
yeeBPe Peg}eJew hee}vee, yee}keâ veefn ceeneR ~
yemleg efyenervee peeefveÙes peneB keâjveer veeneR ~~
yeng ef[efcYe keâjveer efyevee keâefLekeâefLe keâjcetS ~
mevlees keâefLe keâjveer keâjer nefjkesâ mece ngS ~~
keâjCÙeeJeebÛetve yees}CeW ns ÛebõeefJevee Deme}suÙee je$eermeejKeW Deens. Deble:keâjCeeble
MeewÙe&-OewÙee&Ûee }Je}sMe veme}suÙee ceeCemeeveW nlÙeej IesTve jCeebieCeele peeJes lemeW
Deens. efpe}e cet} nesle veener DeMee ŒeerveW efJejbiegàÙeemee"eR efjkeâecÙee heeUCÙee}e
Peeskesâ osle yemeCeW pemeW KegUsheCeeÛeW Deens lemeWÛe nW Deens. oebefYekeâ ceeCemeW vegmeleerÛe
yees}le jenleele. DeeefCe vegmeleeRÛe ce¤ve peeleele. meble cee$e yees}uÙeeØeceeCeW Jeeieleele
DeeefCe hejcesÕejeÛÙee hee$eleWle peeTve heesÛeleele.
Jele&veele Glejle veeneR leW yees}CeW meceLeeËveeefn ceevÙe veeneR. lÙee °erveW ØeeceeefCekeâ
ØeÙelve lejer efveoeve ceeCemeeves keâjerle jeefn}WÛe heeefnpes. lÙee °erveW ceeCemeeble megOeejCee
nesCÙeemee"er Skeâ Deieoer cet}Yetle keâuhevee meceLe& meebiele Deensle, ‘‘cevee keâuhevee
meesef[ mebmeejleehee.’’ ‘keâuhevee mees[er’DeeefCe ‘mebmeejleehee mees[er’ eEkeâJee ‘mebmeejleehee
keâuhevee mees[er.’ keâuheveebÛee lÙeeie keâ¤ve mebmeejleeheeletve cegkeäle nes eEkeâJee mebmeej ne
leeheoeÙekeâ Deens ner keâuhevee mees[tve os. GieerÛe keâebneRlejer keâuhevee keâ¤ve mebmeejeÛÙee
megKeog:Keele iegbletve jent vekeâesme. nW lÙeeleer} meej.
Jesoevle MeeŒeeØeceeCes mebmeej ne pej Yeüceelcekeâ Deens lej lÙeebleer} megKeog:KeW neR
melÙe DemeCÙeeÛeer MekeäÙeleeÛe veeneR. leeR KejeR Deensle DemeW ceevetve Ûee}uÙeecegUW lej
ceveg<Ùe lÙee ceesneble iegbletve, vekeâes efleLeW, vekeâes lemeW, Jeeielees DeeefCe ceie lÙeeÛeW JeeieCeW
ogJe&le&veeÛÙee, heelekeâeÛÙee heeleUerJej GlejleW. Ùeemee"eR MeeŒeerÙe melÙeeÛee mJeerkeâej
kesâ}e heeefnpes. keâuheveebÛee lÙeeie kesâ}e heeefnpes. meceLeeËveeR ne efJeÛeej ceveeÛÙee
M}eskeâeble Deveskeâ ØekeâejebveeR, Deveskeâ ef"keâeCeeR, meebefiele}e Deens. ``cevee keâuhevee
JeeTieer les ve keâerpes'' (128) ``cevee keâuhevee les vekeâes Jeer<eÙeeÛeer'' (5) ‘‘efJeJeskeWâ
kegâ[er keâuhevee hee}šerpes'' (40) ‘‘cevee keâuhevee keâefuheleeb keâuhekeâesšer ~ veJns js
veJns meJe&Lee jeceYesšer’’ (59) ``cevee keâuhevee Oeerš mewješ OeebJes ~ leÙee ceeveJee osJe
kewâmesefve heeJes'' (104) ``ceveW keâefuheleeb keâuhevee les mejeJeer'' (164) ``mHegâjW Jeer<eF&
keâuhevee les DeefJeÅee'' (172) ``efceUs vee keâoeb keâuhevesÛes efve cesUeR'' (54) ``cevee
272 ceveesyeesOe
keâuhevee}sMe lees ner vemeeJee'' (58). JemlegefmLeleer yeeOekeâ vemeles, JemlegefmLeeflemebyebOeeR
kesâuÙee peeCeeNÙee keâuhevee yeeOekeâ nesleele. leòJe%eeveevegmeejer MeeŒeeceOÙeW Ùeemee"eRÛe
megKeog:Keehes#eeb Meeskeâceesne}e DeefOekeâ Ieelekeâ ceeve}W Deens, keâejCe lÙeebÛee pevce
keâuheveWletve neslees. hejceeLeeËle Øeieefle keâ¤b FefÛÚCeejeveW efleÛee lÙeeie keâjeJee }eielees.
ÙesLeer}efn lÙeepÙe cnCetve meebefiele}s}er peer keâuhevee Deens, leer keâefJeØeefleYesÛee efJe}eme
Deme}s}er keâuheveeMeefkeäle cee$e veJns, nW }#eeble Iesle}W heeefnpes.
yejer mveevemebOÙee keâjer Ùeskeâefve‰e ~
efJeJeskeWâ cevee DeeJejer mLeeveYeü°e ~~
oÙee meJe& YetleeR peÙee ceeveJee}e ~
meoe ØesceUg YeefkeäleYeeJeW efveJee}e ~~106~~
ceeCemeeveW Deehe}W peerJeve efJekeâefmele keâmeW keâ¤ve IÙeeJeW, leW DeefOekeâeefOekeâ heejceeefLe&keâ
keâmeW Ie[JeeJeW DeeefCe DeOÙeelce DeefOekeâeefOekeâ keâmeW Deehe}WmeW keâjeJeW, ÙeeÛeW met$e
ßeermeceLe& ÙesLeW meebiele Deensle.
mJeÛÚleskeâefjleeb mveeve Je Megæleskeâefjleeb mebOÙee Demee ›eâce ÙesLeW Deens. Skeâ
Mejerjekeâefjleeb Deens, Skeâ ceveekeâefjlee Deens. MejerjeÛeer mJeÛÚlee mveeveeveW nesles,
ceveeÛeer Megælee mebOÙesveW meeOeles. mJeÛÚlesÛeer peeCeerJe DeeheCe JÙeJenejeceOÙeW yeNÙeeÛe
ØeceeCeeble "sJeleeW. IejeÛeer Pee[}esš keâjleeW, keâhe[s OegleeW, Yeeb[eR IeemeleeW, Yeepeerhee}e
OegJetve IesleeW, DebIeesUner yengOee ØeefleefoveeR nesles. hetJeeA pesJeCe-mJeÙebheekeâeÛÙee DeeOeeR nW
efveÙeceeveW nesle Demes. Deelee lees keâše#e "sJe}e peele veeneR. mJeÙebheekeâeÛÙee G<CelesveW
Ieeceš JeešleW cnCetve veblej mveeve keâjCÙeeÛeer leNne De}erkeâ[s Deens. DemJeÛÚ
MejerjeveW kesâ}suÙee mJeÙebheekeâe}e DemJeÛÚlee Ùesles, efveoeve DeMegælee lejer ÙeslesÛe,
lÙeeÛee efJeÛeej kegâCeer keâjerle veeneR. heCe ne efJe<eÙe met#ce Deens.
ceeCemeW mebOÙeeefn keâjleele. Je[er}OeeNÙeebÛee Oeekeâ cnCetve, ¤{er cnCetve, hejbheje
cnCetve, keâebneRlejer osJeeÛeW kesâ}s}W DemeeJeW leW yejW cnCetve. mebOÙee Jee lelmece ke=âlÙeW
ceeCemeW keâjleele, KejW cnCepes Gjketâve šekeâleele. hetpee-hee", mlees$eW-cenelcÙeW JeeÛeCeW,
osJee}e peeTve ÙesCeW FlÙeeefo meJe& mebOÙesÛeeRÛe Ghe}#eCeW Deensle. mebOÙee MeyoeveW leeRefn
ie=nerle OejeJeeRle. nW meJe& Ie[leW heCe leW yejW vemeleW, Skeâefve‰sÛeW vemeleW. DeeefCe meceLe&
lej ‘yejer mveevemebOÙee keâjer Skeâefve‰e' DemeW meebieleele.
hetJeea mveeveebleer} mJeÛÚleskeâ[s HeâejmeW }#e vemes. De}erkeâ[s leW Lees[s DeefOekeâ Deens.
hetJeea yengleskeâebÛeW mveeve cnCepes DebIeesU (Debie Dees}b) Demes. Debie DeeefCe vesmeleeR JeŒeW
Dees}eR Pee}eR keâeR DebIeesU Pee}er. mveeveeÛee mebbyebOe MejerjeÛÙee mJeÛÚlesMeeR Deens nW }#eeble
efJeJejCe 273
Iesle}W lejÛe les yejW mveeve. ÛeebieuÙee mJeÛÚ mveeveeveW ceveefn šJešJeerle, Glmeener, ØemeVe,
nesJet Mekeâles.W mveeve Pee}W vemes} lej keâesCelÙeeefn Oeeefce&keâ ke=âlÙeeble Yeeie IesCÙeeÛee DeefOekeâej
Øeehle nesle veeneR DeMeer Deehe}er OeejCee Deens. mveeve nW ›ele Deens, ef$ekeâe}mveeve keâjCeW
Oeeefce&keâlesÛÙee °erveW Heâej ØeMemle ceeve}W peeleW. ceÙee&efole DeLee&veW lÙee}eefn cenòJe Deens.
pÙeebvee keâMeebleÛe Glmeen Jeešle veeneR DeMee efKeVe ceveesJe=òeerÛÙee }eskeâebveeR oesve JesUeb,
leerve JesUeb mveeveeÛee efveÙece keâ¤ve heenCÙeemeejKee Deens.
mebOÙee ner metÙee&Ûeer Gheemevee Deens. meJe& ÛewlevÙeeÛee DeeefCe me=°erÛÙee JÙeeheejeÛee
Øesjkeâ metÙe& Deens, lees hejcesÕejeÛes cetle& Øeleerkeâ Deens. mebOÙesÛÙee ceeOÙeceebletve lÙeeÛÙeeMeeR
mebyebOe ØemLeeefhele neslees DeeefCe ceie ÛewlevÙeeÛes Øesjkeâ DebMe DeeheuÙee}eefn }eYet
Mekeâleele. mebOÙesÛee ØeeCeYetle Deme}s}e ieeÙe$eerceb$e ne meJe& ceb$eebÛee, Ûe›eâJeleea meceüeš
Deens. lÙeeÛeW Deveg‰eve efpelekeäÙee efve‰sveW nesF&} eflelekeWâ leW }eYeoeÙekeâ nesleW. pees
mebOÙee keâjerle veeneR lees hetpee keâjlees, pehe keâjlees, heesLeer JeeÛelees. DeeheuÙeekeâ[s
DeefOekeâejYeso mJeerkeâej}e DemeuÙeeveW DeMeer efJeefJeOelee nesles. cnCetve %eevesÕej cenejepeebveerenf
``efÉpeemeerÛe yeÇÿemet$e ~ Ùesjeb mlees$e keâeb veece ceb$e ~'' DeMeer efJeYeeieCeer keâ¤ve
mJeeOÙeeÙe meebefiele}e Deens.
nW peW meJe& keâjeJeÙeeÛeW leW yejW kesâ}W heeefnpes, Skeâefve‰sveW kesâ}W heeefnpes, keâmeWlejer
GjkeâCÙeeÛeer, šekeâCeW šekeâuÙeeÛeer YeeJevee, lÙeeceeieW Demetb veÙes. mebOÙeehetpeeefo iees°er
keâjCÙeeble DeemLee heeefnpes, ßeæe heeefnpes. keâesCe keâeÙe keâjlees, nW cenòJeeÛeW DeensÛe
heCe keâmeW keâjlees, efkeâleer keâjlees, Ùee}e lÙeentveefn DeefOekeâ cenòJe Deens. keâjCÙeeceeieW
DeeJe[, Øesce, DeefOekeâmÙe DeefOekebâ Heâ}b ner YeeJevee DemeCeW DeeJeMÙekeâ Deens. peW
keâjCeW leW ceveeheemetve kesâ}W heeefnpes, }#e }eJetve kesâ}W heeefnpes, meeJeOe jentve kesâ}W
heeefnpes, nW meieUs }#eeble IesTve keâjCeW cnCepesÛe Skeâefve‰sveW keâjCeW Deens. DeeheCe
Demes keâjlees keâeb ÙeeÛee efJeÛeej ØelÙeskeâeveW keâjeJee.
keâesCeekeâesCee}e keâerle&veØeJeÛeveeble nšketâve Peeshe Ùesles. Peeshe ner kegbâYekeâCee&Ûeer
yeeÙekeâes. kegbâYekeâCe& ces}e lesJneb leer yeehe[er efjkeâeceer Pee}er DeeefCe lesJnebheemetve JesU
Iee}JeCÙeemee"eR cnCetve keâerle&veØeJeÛevee}e ÙesTb }eie}er, DeMee DeLee&ÛeW Skeâ mebmke=âle
megYeeef<ele Deens. Ùeebleer} efJeveeso mees[tve Åee. heCe heg<keâUpeCe Demes PeeWheleele nW KejW.
keâerle&ve keâebneR kegâCeer lÙeebÛÙeeJej }eo}s}W vemeleW. DeeheCe nesTve Lees[e $eeme meesmetve
Dee}s}s Demeleele. lejer lÙeebvee Peeshe }eieles. Skeâ JesU DebLe®CeeJej he[tve Peeshe
ÙesCeej veener. heCe keâerle&veeble Ùesles. Deeleeb nW Ûeebie}s veeneR. lejerheCe lÙeeble PeeWhe
IesCeejebÛee oes<e Lees[e Deens. ner iees° vekeâUle nesles. DeieeflekeâheCes nesles. heCe DeMee
PeeWhe IesCeejekeâ[s heentve PeeWhe ve ÙesCeeNÙee pÙee DevÙe kegâCee}e GhenemeeveW nbmet ÙesleW les
274 ceveesyeesOe
peemle oes<eer Deensle, keâejCe les meeJeOe Deensle DeeefCe keâerle&veeble lÙeebÛeW }#e veeneRÛe.
pÙee}e PeeWhe Ùesles lees efveoeve oebefYekeâ lejer veeneR. DemeW meJe&$eÛe nesleW. ßeJeCe, hetpee,
mlees$ehe"Ce, heesLeerJeeÛeve nW meJe& ceeCetme keâjlees heCe yejW keâjerle veeneR. Deble:keâjCeeble
Kejer efve‰e vemeles, Øesceeoj vemelees. ne DeeheuÙee GæejeÛee ceeie& Deens nW ceveeheemetve
hetCe&heCeW heš}s}W vemeleW. keâjlees les ieleevegieeflekeâ cnCetve, veeneR kesâ}W lej heehe
}eies}, mebkeâšW YeesieeJeeR }eieleer} DemeW YeÙe JeešleW cnCetve. Ùee ke=âlÙeeceOÙeW ceve
}eiele veeneR, yegefæ efmLejeJele veeneR; nele, [esUs, peerYe, ÙeebÛeer lesJe{er ne}Ûee}
nesle jenless. Skeâ efnboer keâefJe cnCelees–
cee}e lees keâjceW efHeâjw, peerYe efHeâjw cegKeceeefn ~
cevegJee lees ome efoefme efHeâjw, Ùen lees megefcejve veeefn ~~
pehe keâjeÙe}e cnCetve yemelees lesJneb neleeble}er ceeU efHeâjles, leeW[eble}er peerYe
ne}les DeeefCe lÙeeÛeJesUeR ceve cee$e oener efoMeebvee Yeškeâle Demeles Ùee}e veecemcejCe
efkebâJee pehe nW veebJe keâmeW osleeb ÙesF&}? ceveyegæerÛeeR keWâõW JejÛÙee heeleUerJejÛeeR Deensle,
met#ce Deensle. neleeÛeer, [esàÙeeÛeer, efpeYesÛeer ne}Ûee} pÙeeÛÙeecegUW nesleW leeR Øesjkeâ
keWâõW mLet} Deensle, Kee}ÛÙee heeleUerJejÛeeR Deensle. Ùee JesieUsheCeecegUW cevee}e Jee
yegæer}e keâjerle Deme}suÙee keâeceeble jceefJeCeW, Skeâe«e keâjCes DeJeIe[ peeleW. iee[erJeeveeveW
iee[er}e pegbhe}suÙee yew}e}e Skeâoeb nekeâeJeW DeeefCe ceie keâemeje Kee}er "sJetve PeeWheer
peeJes lemeW Ùee ke=âlÙeebÛeW nesleW. DemeW nesTb veÙes cnCetve meceLeeËveeR ``efJeJeskeWâ cevee DeeJejer
mLeeveYeü°e'' DeMeer ogmejer DeesU meebefiele}er Deens. cevee}e iees[er JeešeJeer, ceve
jceeJeW, veblej les Skeâe«e JneJeW, efmLej JneJeW Demee Gòejesòej JejÛee Jeie& Deens. vegmeleW
keâjCeW ne DeieoeR yee}Jeie&. Skesâkeâe FÙeòeWle, lÙeebleefn yee}JeieeËle efkeâleer Je<ex yemeeJeÙeeÛeW
lÙeeÛee efJeÛeej iebYeerjheCeW keâjeJeÙeeme vekeâes keâeb?
Deveskeâ efJekeâejebcegUW ÛebÛe} nesTve, keâjerle Deme}suÙee Oece&ke=âlÙeebletve hegvneb
mLeeveYeü° nesCeeNÙee cevee}e, efJeJeskeâeveW DeeJe¤ve, JejÛesJej ceeieea }eJeCÙeeÛee,
JeUefJeCÙeeÛee, efmLej keâjCÙeeÛee, ØeÙelve keâjeJee }eielees. Ùee hegvneb hegvneb keâjCÙeeÛee
kebâšeUe yeeUietve Ûee}le veeneR. cevee}e JeUefJeCÙeeÛee lÙeehes#eeb ogmeje ceeie&efn veeneR.
veeškeâeble efkebâJee meke&âMeeRle DeefYeveÙe efkebâJee keâmejle hegvneb hegvneb keâjerle jneJeW }eieles.
ieeÙekeâe}e Skesâkeâ mJej ieàÙeeble yemeeJee cnCetve efkeâlÙeskeâ efoJemeheÙeËle lÙeeÛee efjÙeepe
keâjeJee }eielees. ieefCele keâjCÙeeÛeer jerle mecepe}er cnCepes lesJe{ŸeeveWÛe Yeeiele veeneR,
lÙee peeleerÛeeR efvejefvejeUeR GoenjCeW JeejbJeej mees[JeeJeeR }eieleele. ceveeÛÙee ØekeâjCeeRefnb
leWÛe keâjeJeW }eieleW. ceve Heâej Ûegkeâej Deens. hetpes}e yemeuÙeeJej Jee [esUs efcešuÙeeJej
lÙeeÛÙee vee"eUheCee}e peCetb Tle Ùeslees. SjJeer ceveele keâOeeR Dee}W vemeleW leW lÙeeJesUeR
efJeJejCe 275
vescekeWâ ÙesleW. Ùeemee"eR cevee}e ceekeâ[eÛeer Ghecee efo}er Deens. heCe Skeâoeb iees[er
}eie}er keâeR ceie leW jceles DeeefCe efmLejeJeles ne lÙeeÛee iegCeefn Deens. lÙeemee"eR lÙee}e
meeceoeceeoeRveeR JejÛesJej JeUJeerle jeneJeW, DeeJejerle jeneJeW. }ewkeâj G"CeW, iees°er
JesUÛÙeeJesUeR keâjCeW, JÙeJeefmLele DeeefCe šeheefšheerveW keâjCeW, ÙeeÛeer mebJeÙe peMeer
ØeÙelvehetJe&keâ }eJetve IÙeeJeer }eieles lemeWÛe ceve jceefJeCÙeemee"eRefn keâjeJeW }eieleW.
ßeJeCeeÛeer heefjCeefle ceveveeble, ceveveeÛeer efveefoOÙeemeveeble JneJeer }eieles. lemeWÛe
hetpeeoeRÛeer heefjCeefle Skeâe«eleWle DeeefCe Skeâe«elesÛeer ØemeVeleWle Pee}er heeefnpes. ceve nW
lÙeeÛeW meeOeve Deens. leW meejKeW YeškeâleW. kesâJneb efvemešleW leW keâUle veeneR. lÙee}e
DeeJejeJeW }eieleW leW keâmeW lÙeeÛee Skeâ ceeie& meceLe& megÛeJeerle Deensle. ``oÙee meJeËYetleeR
peÙee ceeveJee}e.'' lees efveJelees, Meeble neslees, ØemeVe neslees Demes meceLeeËveeR cnš}W
Deens. meJe& Yetlecee$eebÛÙee ef"keâeCeeR meeOekeâebÛÙee Deble:keâjCeeble oÙeeYeeJe Deme}e heeefnpes.
ogmeNÙeebÛeW og:Ke heentve keâUJeUe Ùeslees keâeb? meJe& mees[tve keâesCelÙeeefn heefjefmLeleeRle
lÙeeÛÙee mee¢eeme peeJeW DemeW JeešleW keâeb? ne ceePee, ne hejkeâe, ne Me$eg, ne efce$e.
ne ceePÙee GheÙeesieer he[}e efkebâJee heg{W keâOeeR he[s} DeMee YeeJevesveW oÙee Ùesles keâeb?
meJe& ef"keâeCeeR, keâesCeleeefn YesoeYeso ve keâjleeb, mJeYeeJe cnCetve, oÙee Ùesles ÙeeÛee
efJeÛeej kesâ}e heeefnpes.
Yeerce leeheš neslee. iebOeJeeËveeR ogÙeexOevee}e hekeâ[tve ves}W ns Ssketâve lÙee}e yejW
Jeeš}s. heCe ÙegefOeef‰je}e lemeW Jeeš}W veeneR. ogÙeexOeveeÛeerefn lÙee}e oÙee Dee}er.
cnCetve ÙegefOeef‰j meble "j}e.
pÙeeÛÙee Deble:keâjCeeble oÙee vemeles, lÙeeÛÙee Deble:keâjCeeble Øesce, Yeefkeäle efvecee&Ce
nesTb Mekeâle veeneR, lÙeekeâefjleeb Deble:keâjCeeÛeer keâesJeUerkeâ heeefnpes. oÙee ns Deble:keâjCeeÛÙee
keâesJeefUkesâÛeW yee¢e ¤he Deens. leer oeKeJeeJeÙeeÛeer cnCepes megKeemeervelesÛee lÙeeie
keâjeJee }eielees, efJe<eÙeesheYeesiee}e DeeUe Iee}eJee }eielees, mJeeLee&}e cegj[ Iee}eJeer
}eieles, keâle&JÙe YeeJevesveW, efve<keâece yegæerveW, meneÙÙee}e OeeJeeJeW }eieleW. lÙeemee"eR
nesCeejs keâ° meesmeeJes }eieleele. nW DemeW Deme}W keâeR ceie lÙee Deble:keâjCeele ØesceYeefkeäle
GlheVe nesTb Mekeâles, F&Õejefve‰sveW leer Jee{le peeles, DeeefCe ceie DeMee ØesceU cevee}e
Meebefle efceUles, ØemeVelee Øeehle nesles.
cevee keâeshe DeejesheCee les vemeeJeer ~
cevee yegefæ ns meeOegmebieeR JemeeJeer ~
cevee ve° Ûeeb[eU lees mebie lÙeeieeR ~
cevee nesF& js cees#eYeeieeR efJeYeeieer ~~107~~
276 ceveesyeesOe
ceeieÛÙee M}eskeâeble efveJee}e, Meeble Pee}e, ØemeVe Pee}e DemeW JeCe&ve Dee}W
Deens. ner Meebefle, ØemeVelee, efmLejeJe}er heeefnpes. ÙeeÛes GheeÙe meebefiele}s Deensle.
jeie, mebleehe, ÙesT osT veÙes ne heefn}e GheeÙe. mebmeejeceOÙeW leMeer heefjefmLeefle
YeeWJeleer yengleskeâ JesUeR DemelesÛe. peW nJeW DemeleW, DeeJe[leW, leW efceUle veeneR, peW Ie[tb
veÙes DemeW JeešleW, leW Ie[le DemeleW. mebyebefOele }eskeâ, yees}t veÙes, Jeeietb veÙeW, lemeW
Jeeiele Demeleele, yees}le Demeleele. Øeefleketâ} Øemebie Dees{Jele Demeleele DeMeeJesUeRefn
Meeble jenCÙeeÛee DeYÙeeme kesâ}e heeefnpes. keâebner JesUe keâle&JÙeyegæerveW jeieeJeCeW DeeJeMÙekeâefn
Demes} heCe lees ›eâesOe Dee}s}e Demeleeb keâecee veÙes, DeeCe}s}e Deme}e heeefnpes.
`keâeshe DeejesheCee les vemeeJeer' ÙeeÛee DeLe& jeie Ghepet osTb veÙeW, GlheVe nesTb osT veÙes
ne pemee Deens lemeeÛe jeiee}e Ûe{tb osTb veÙes, lÙeeveW DeeheuÙee [eskeäÙeeJej yemetb veÙes,
Demeeefn DeLe& keâjlee ÙesF&}. kegâCeer jeieJele veener, mebleehele veener DemeW pej Skeâoe
keâU}W lej lÙee ceeCemeeÛeer peerJeveele hejJe[ PeeuÙeeefJevee jenCeej veeneR. cnCetve
mebleeheeÛÙee DeeOeerve nesT veÙes nW efpelekeWâ KejW, eflelekeWâÛe ØemebieefJeMes<eeR keâle&JÙeyegæerveW
›eâesOe DeeCeleeb Dee}e heeefnpes nsefn KejWÛe. `keâeshe DeejesheCee vemeeJeer' cnCeCÙeeble
meceLeeËvee leWÛe DeefYeØesle DemeeJeW.
jeieeÛÙee mJeeOeerve PeeuÙeecegUW ceeCemeeÛeW JeeieCÙee-yees}CÙeeble}s leejlecÙe megšleW.
mJele:ÛÙee Øeke=âleerJejner og<heefjCeece nesleele. heefjefmLeleeRle megOeejCee nesle veeneR leer
veeneRÛe. Ùeemee"eR meeJeOe jentve efJeÛeej kesâ}e heeefnpes. jeie ÙeeJee DemeW ogmejs Jeeieleele
DemeW peW JeešleW lÙeeceeieW lemeW JeeieCeejeÛÙee °erveWefn keâebner ÙeesiÙe keâejCeW Demetb
Mekeâleele leeR efJeÛeejeble Iesle}er ies}er heeefnpesle. DeeheCee}e DeeJe[le veeneR, hešle
veeneR DemeW peW JeešleW, lesefn ÙeesiÙeÛe DemeleW DemeW veeneR. DeeheuÙee mJeYeeJeecegUW
jpeesiegCeeÛÙee, leceesiegCeeÛÙee, ØeeyeuÙeecegUW Deehe}er DeeJe[ nerÛe cegUeble Deefve°
DemeCÙeeÛeer MekeäÙelee Deens nWefn efJeÛeejele Iesle}W ies}W heeefnpes. yeensjÛÙee IešveebcegUW
DeeheuÙee ceveele GlheVe nesCeeNÙee Øeefleef›eâÙeebÛeer DeMeer efÛeefkeâlmee keâjleeb Dee}er lej
›eâesOe ceeCemeeÛÙee [eskeäÙeeJej Ûe{CeW MekeäÙe veeneR. lees lÙeeÛee Dee%eeOeejkeâ mesJekeâ
nesTve jener}.
cevee}e Meeble jeKeCÙeeÛee ogmeje GheeÙe, meble meppeveebÛÙee mebieleerle jenCeW ne.
mebleebÛes DeeÛeej-efJeÛeej-GheosMe ÙeebÛee heefjCeece hejceeLee&ÛÙee °erveW Heâej Ûeebie}e
nesT Mekeâlees. cee$e lÙeemee"er ceeCemeeÛes ceve mebmkeâej#ece DemeeJeW }eieleW, veceü
meeOekeâeÛeW DemeeJeW }eieleW. Ùeemee"eRÛe meceLeeËveeR meppeveebÛÙee mebieleerle jeneJeW DemeW
vegmeleWÛe ve cnCeleeb yegæerefn meeOetbÛÙee mebieleerle jeefn}er heeefnpes DemeW DeeJepet&ve cnš}s
Deens. mebieleerÛee, JeeleeJejCeeÛee ceeCemeeJej heefjCeece neslees nW efveef§eleÛe. menJeemeeble
efJeJejCe 277
Deme}suÙee }eskeâebÛeW DeeÛeej-efJeÛeej ns heefjCeece keâjerle Demeleele. lÙeeÛeW Ûeebie}s
efkebâJee JeeF&š mebmkeâej ceeCemeebJej keâebneR ØeceeCeeble lejer nesleele. meppeveebÛÙee menJeemeecegUs
JeeF&š mebmkeâejeÛeW YeÙe šUles DeeefCe ÛeebieuÙee mebmkeâejeÛee mebYeJe Jee{lees.
heCe Ùeemee"eR menJeemeeble jenCeeNÙee JÙekeäleerÛeer Je=efòe Devegketâ} DemeeJeer }eieles.
lÙee Je=òeeRle mJeeLe&, Denbkeâej, DeeUme, Ghes#ee, legÛÚlee, Demeleeb keâecee veÙes. OÙesÙe
efveef§ele Deme}W heeefnpes, lÙee °erveW Øeieefle keâ¤ve IesCÙeeÛeer FÛÚe Glkeâš Deme}er
heeefnpes. efJeJeskeâ peeie=le Deme}e heeefnpes. pes heeefn}W, Sskeâ}W, lÙeebÛeW cetduÙeceeheve
keâjlee Dee}s heeefnpes. GheosMeeØeceeCeW JeeieCÙeemee"eR ØeÙelveMeer} Deme}s heeefnpes. ner
yegefæ pej vemes} lej meppeveebÛÙee mebieleerÛee keâener efJeMes<e }eYe nesCeej veeneR.
cees"cees"Ÿee meblecenelcÙeebÛeW–lÙeebÛÙee mesJesle, menJeemeeble, oerIe&keâe}eheÙeËle jeefn}s}s–
efMe<Ùeefn DeeheuÙee ieg®ÛÙee meceesjÛe efkebâJee ceeIeejer mebheòeermee"eR, DeefOekeâejheoemee"eR
Deehemeeble Yeeb[uÙeeÛeer GoenjCeW ØeeÛeerve-DeJee&Ûeerve keâeUeRefn keâeneR Lees[eR veeneRle.
melmebieleerÛee ceefncee keâUsvee ~ melmebie keâes"s ßeceuÙee efceUsvee ~ melmebieerves legšles
kegâyegefæ ~ melmebie PeeuÙee yengmee} efmeefæ ~~'' Ùee Øeefmeæ M}eskeâebleer} MesJešÛÙee
oesve DeesUer Deieoer ÙeLeeLe& Deensle; heCe lÙeebÛeer DevegYetefle ÙesCÙeeÛÙee °erveW heefn}er
DeesU cenòJeeÛeer Deens. melmebieleerÛee ceefncee keâUeJee }eielees. leWÛe nesle veener ner
De[ÛeCe Deens. DeeefCe lÙeecegUW mebleebÛeer mebieefle og}&Yeefn nesleW. ceeCemeW mebleebÛee
Deeojmelkeâej keâjleele. DeieoeR heeÙeebJej [eskesâ "sJetve vecemkeâej keâjleele. menJeemeele
jenleele. heCe yengOee leerLeeËleuÙee ieesšŸeemeejKeer peMeerÛÙee leMeerÛe Demeleele.
Ùeemee"er efve<esOe ¤heeveW meceLe& eflemeje GheeÙe meebiele Deensle.
efJe<eÙeebÛee mebie, Deemeefkeäle, Heâej Ieelekeâ Deens. DelÙeble og° Deens. leer šeUeJeer,
efleÛÙeeheemetve otj jeneJeW, lÙeemee"eR ØeÙelveebÛeer hejekeâe‰e keâjeJeer. mebie neÛe MesJešer
yegefæveeMeeheÙeËle vesTve heeWÛeefJelees DemeW YeieJebleebveer mhe°Ûe meebefiele}s Deens. lÙeemee"eR
lej meceLeeËveeR lÙee}e Ûeeb[eU cnCetve efMeJeer Ieele}er Deens. mebie Ieelekeâ Deens heCe
lÙeeÛeW mJe¤he Ieelekeâ Jeešle veeneR, G}š }esYeveerÙe JeešleW, Deekeâ<e&keâ JeešleW.
mebieeÛee ne keâhešerheCee DeefOekeâ Ieelekeâ Deens. meòJeiegCe ner ceveeÛeer Øeke=âefle Kejer, heCe
Je=òeeRle ØeYeeJeer Demelees lees jpeesiegCe. DeeefCe lees Ùee mebieeÛeer, DeemekeäleerÛeer Ye}eJeCe
keâjerle Demelees DeeefCe ceie ceeCetme ceesneves yeUer he[lees. cnCetve meeJeOe jeefn}W
heeefnpes. keâejCe Ùee efJe<eÙemebieeveWÛe Denbkeâej Jee{lees, mJeeLe& yeUeJelees, efJekeâej Gvceòe
nesleele. DeejbYeeR megKeemeervelesÛeer Ûeškeâ }eieles, leer efve®heõJeer Jeešles DeeefCe lÙeebletveÛe
heg{W DeveLe& Dees{Jelees.
cenef<e& veejoebveeRefn DeeheuÙee YekeäleerÛÙee ØekeâjCeeble mebieeefJe<eÙeeR heg<keâUÛe meebefiele}W
278 ceveesyeesOe
Deens. YekeäleerÛeW meeOeve meebiele Demeleebvee lÙeebveeR ØeLece mebielÙeeieeÛee Gu}sKe kesâ}e
Deens. keâece, ›eâesOe, ceesn, mce=efleYeübMe, yegefæveeMe DeMeer meJe&veeMe keâjCeejer keâejCes
DeejbYeer Deieoer }neve Jeeš}er lejer mebieecegUW leeR meJe& mecegõemeejKeeR ØeÛeb[ nesleele
DeeefCe ceeCemee}e yeg[Jeleele, DemeW osJeef<e& veejoebveeR cnš}W Deens. ceeÙeWletve keâesCe
lejlees lÙeeÛeW Gòej osleebvee lÙeebveeR Ùe:mebieebmlÙepeefle Ùees cenevegYeeJeb mesJeles Ùees
efvece&cees YeJeefle ~ DemeW efo}W Deens. meceLeeËÛÙee Ùee M}eskeâeble G}šŸee ›eâceeveW leesÛe
efJeÛeej Dee}e Deens, DeeefCe ns leerve pÙee}e meeOe}s lees le¤ve peelees, Gæ¤ve peelees
cnCepesÛe cees#eeÛee Jeebšskeâjer neslees DemeW meceLe& meebieleele. M}eskeâeÛÙee ÛeewLÙee DeesUerletve
leW mhe° nesleW.
`cees#eYeeieer efJeYeeieer nes' ÙeeÛee DeLe& cees#eeble legPee Yeeie DeensÛe, lees let efceUJe
Demee Deens. ØelÙeskeâ ceveg<Ùe cees#eYeeieer cnCepes cees#eeÛee DeefOekeâejer DeensÛe. lees ceveg<Ùe
cnCetve pevcee}e Dee}e lÙee#eCeeRÛe lÙeeÛeW veebJe hešeJej ef}efn}W ies}W Deens, heCe
lÙeeveW lees DeefOekeâej ØemLeeefhele kesâ}e heeefnpes. ner Yee<ee JÙeJenejebleer} iees°er Ghecesmee"eR
ie=efnle Oe¤ve kesâ}s}er Deens. cees#e ne keâebneR mLeeJej pebiece mebheòeermeejKee FbefõÙeiecÙe
efJe<eÙe veeneR. lÙeeÛeer JeešCeer nesles, cnCepes Ûelekeâesj, DeOee& JeešŸee}e Ùeslees, lees hetCe&
jenle veeneR. DemeW lÙeecegUs ceeveleeb Ùesle veeneR. cees#eeÛeW mJe¤he mecepeeJetve meebieleebvee,
``ve cees#ees veYeme: he=‰s ve heelee}s ve Yetle}s ~ cees#ees efn Ûeslees efJece}b
mecÙekedâ%eeveefJeyeesefOeleced ~’’ DemeW JeCe&ve Dee}s}W Deens. cnCepes Megæ, efvece&U,
ØemeVe efÛeòe neÛe cees#e. lees Øeehle keâ¤ve Iesle}e heeefnpes. ceve lÙee heeleUerJej keâmeW
heeWÛeJeeJeW Ùeemee"er lej ceveesyeesOeeÛee, ceveeÛÙee M}eskeâebÛee DeJeleej Deens.
Megæ, efvece&}, Meeble, ØemeVe, DemeCeW nWÛe ceveeÛeW cet}Yetle mJe¤he Deens Je leWÛe
lÙeeveW Øeehle keâ¤ve IÙeeJeÙeeÛeW Deens. keâehetme, cegUeble mJeYeeJele: MegYeü heeb{je Demelees,
cnCetve JeŒeefn cegUeble MegYeü heeb{jW DemeleW leW ceUleW, leW mebmeiee&veW. YeóeRle Ieele}W Je
Oegle}W keâeR Gheje ceU veeneRmee neslees DeeefCe JeŒeeÛeer cetUÛeer mJeÛÚlee Øeieš nesles.
heeb{jsheCee keâebneR yeens¤ve lÙeeÛÙeeJej }eo}e peele veeneR. ceveeÛeWefn lemeWÛe mecepeeJes.
GheeOeercegUW leW efJekeâejer nesleW. meeOevesveW GheeefOe ve° keâjeJeÙeeÛÙee Demeleele.
meoe meJe&oe meppeveeÛesefve ÙeesieW ~
ef›eâÙee hee}šs YeefkeäleYeeJeeLe& }eies ~~
ef›eâÙesJeerCe JeeÛeeUlee les efveJeejeR ~
legšs Jeeo mebJeeo lees nerlekeâejer ~~108~~
ceveg<Ùe peelÙeeÛe yegefæceeved DemeuÙeeveW lees efJeÛeej keâjlees. SskeâCes, JeeÛeCes,
efJeJejCe 279
DevegYeJeCes, heenCes, ÙeecegUW lÙeeÛÙee efJeÛeejebvee Ûee}vee efceUles. yegæerÛeer ceÙee&oe,
Øeke=âefle, mJeYeeJe, Ùeebleer} efYeVelee, heefjefmLeleerÛeW mJe¤he ÙeecegUW efJeÛeejebvee efvejefvejeàÙee
efoMee }eietb Mekeâleele. JesieJesieUeR celeW yeveleele. leeR keâOeeR melÙeeÛÙee peJeU Demeleele.
keâOeeR otj, keâOeeR DemelÙee}e melÙe Je melÙee}e DemelÙe ceeveCeejeR DeMeeRr Yeüeble, keâOeeR
efveef§ele, keâOeeR Dee«ener, keâOeeR ogje«ener, keâOeeR ÛebÛe}, mej[ŸeeÛÙee jbieeØeceeCeW
hee}šCeejeR, DeMeeRefn leeR Demeleele. lÙeecegUW oesve efYeVe celeeÛÙee JÙeefkeäle Skeâ$e
DeeuÙee, lej ÛeÛee& nesles, DeeefCe Øeke=âefleYesoeveW Ùee ÛeÛex}e JeeoefJeJeeoeÛeW mJe¤he Øeehle
nesleW. Ùee JeeoefJeJeeoeÛeWefn keâebneR }eYe efveef§ele Deensle. yegæer}e Ûee}vee efceUles,
efJeÛeeje}e vescekesâheCee Ùeslees. Deehe}W cele ceeb[CÙeeÛeW keâewMeuÙe }eYeleW, Jee{leW, heCe
keâebneR leesšsefn nesleele. nóerheCee, ogje«en, Øeeflehe#eeJej ceele keâjCÙeeÛee DeefYeefveJesMe,
ns Deefve° iegCeefn JeeoecegUW Jee{erme }eieleele. vegmeleeÛe yees}Yeeb[heCee Ùeslees. efJeÉlesÛes
ØeoMe&ve keâjCÙeeÛeer Denblee Jee{les. nW meJe& meeOekeâeÛÙee °erveW Deefve° Deens. cnCetve
meceLe& ÙesLetve heg{W 5±3 DeMee Dee" M}eskeâebveeR Jeeo efnlekeâejer DemeeJee, megKemebJeeo
nW lÙeeÛeW mJe¤he DemeeJeW DemeW GheosMeerle Deensle.
ceveg<Ùe peW Jeeielees, lÙeeÛÙeeceeies lÙeeÛÙee keâeneR OeejCee Demeleele, keâebneR mebmkeâejefn
JeeieCÙeeJej heefjCeece keâjerle Demeleele. meceepeefnleeÛÙee °erveW meceLeeËvee meoeÛeejer,
meÉle&veer Demee ceeCetme Dehesef#ele Deens. lÙeeveW Ûeebie}s keâeÙe leW mecepetve Iesle}W
heeefnpes, lÙeeÛes efJeÛeej efveef§ele Deme}s heeefnpesle. lees efve‰eJeble Pee}e heeefnpes, SketâCe
ceeCemeeÛeW JeeieCeWefn ÛeebieuÙee DeLee&veW megOeej}W heeefnpes, DemeW meceLeeËvee JeešleW DeeefCe
cnCetve les lÙee °erveW keâeÙe keâjeJeW leW meebieleele.
ceeCemeeÛÙee OeejCee DeeefCe lÙeeÛeW JeeieCeW ÙeeJej meYeeWJeleerÛÙee JeeleeJejCeeÛee
heefjCeece cees"e Demelees.DevÙeLee SjJeeR DeÛejšheCeeÛÙee "juÙee DemelÙee DeMee Jee
heefjCeeceeR Deefve° Deme}suÙeeefn Deveskeâ iees°er DeÅeÙeeJeledheCeeÛÙee veebJeeKee}eR efMeef#ele
JeieeËleefn ¤{ PeeuÙee vemelÙee. cnCetve meceLeeËveeR meeOekeâe}e meppeveeÛÙee mebieleeRle
jenCÙeeme meebefiele}W Deens.
ÙesLeer} meppeve MeyoeveW meble, melheg®<e DeefYeØesle Deensle. meJe&meeceevÙe Ye}e
ceeCetme SJe{eÛe ceÙee&efole DeLe& ÙesLeW meppeve MeyoeÛee veeneR. cevee}e meppeve cnCeleele,
lesJneb lees DeLe& DeefYeØesle Demelees. pÙeeÛeer ef›eâÙee hee}šeJeÙeeÛeer lees, cnCepesÛe pÙeeÛeW
Jele&ve megOeejCeW DeeJeMÙekeâ Deens lees DeeefCe pÙeeÛÙee mebieleeRle jentve ef›eâÙee hee}šles,
JeeieCeW megOeejles, Jele&vee}e YekeäleerÛee YeeJeeLe& }eYelees lees, ns oesvner Skeâe heeleUerJejÛes
DemeCeW MekeäÙe veeneR.
Ùee °erveW ceeCetme mecepetve IesCÙeemee"eR ceeCemeeÛes leerve Jeie& ceer keâefuhe}s Deensle.
280 ceveesyeesOe
pees MejerjeveWefn vekeâes lemee Jeeiele Demelees, ogJe&le&ve keâjleebvee, DeveeÛeej keâjleebvee
pÙee}e }epe Jeešle veeneR lees DeOece. lÙee}e ogpe&ve cnCeeJeW. pÙeeÛÙee ceveeble keâebner
JesUeblejer vekeâes lÙee iees°er keâjCÙeeÛeer FÛÚe nesles heCe MejerjeveW pees lemee keâOeeR Jeeiele
veeneR, keäJeefÛeled SKeeÅee JesUeR ceesneveW Jeeieleebvee Ûetkeâ Pee}er lej }iesÛe pÙee}e Keble
Jeešles, he§eeòeehe neslees, lees ceOÙece. lÙee}e meppeve cnCeeJeW. DeeefCe JeeF&š JeeieeJeW,
DeveeÛeej keâjeJee DemeW pÙeeÛÙee keâOeeR ceveebleefn Ùesle veeneR ceie MejerjeveW Ie[CÙeeÛeer
iees° otjÛe jeefn}er, Demee pees, lees Gòece. lÙee}e melheg®<e cnCeeJeW.
meceepeeceOÙeW ceOÙece JeieeËleuÙee, meppeve cnCeeJeW DeMee }eskeâebÛeer yengmebKÙee
Demeles, DeeefCe les ceOÙece DemeuÙeecegUW, ceOÙemLe DemeuÙeecegUW heefjefmLeefleJeMeeled les
Fkeâ[s efkebâJee eflekeâ[s keâ}tb Mekeâleele. cnCetve mebj#eCeeÛeer efkebâJee mebmkeâejeÛeer DeeJeMÙekeâlee
lÙeebveeÛe Demeles.
meYÙe ne DeeCeKeer Skeâ Jeie& Deens. Øeefleef<"leheCee efceUefJeCÙeemee"eR ogmeNÙee}e
ØeYeeefJele keâjCÙeemee"eR, JeeieCÙeeÛeer Skeâ efJeefMe° heæefle keâebneR }eskeâebÛeer Demeles.
JejJej heenleebvee les DeefleLÙeMeer}, veceü, Deepe&Jeer, Deeheg}keâer, efpeJneUe Deme}s}s
DemeW Jeešleele. lÙeebÛes JeeieCeW, yees}CeW, vescemle, šeheefšheerÛeW DemeleW. cegj}s}s Oetle&
jepekeâejCeer DeeefCe JÙeJenej-Ûelegj JÙeeheejer ner Ùee JeieeËle}eR GoenjCeW. heCe ner peer
meYÙelee Deens leer JejJejÛeer Deens, Ghejer Deens, osKeeJÙeeÛeer Deens. mJeeLe& lej meeOeeJee
heCe lees keâesCee}e Heâejmee yeesÛetb veÙes efkebâJee DeeheuÙee mJeeLeeaheCeekeâ[s keâesCeeÛeW }#e
peeTb veÙes Jee lees keâesCeeÛÙee }#eeble ÙesTb veÙes, DeMeemee"eR meYÙelesÛeW heebIe¤Ce Iesle}s
peeleW. Ùee meYÙe JeeieCÙeeble pej keâebneR ØeeceeefCekeâheCee Demes} lej lees ceOÙece Jeiee&le
cnCepes meppeveebÛÙee iešebleÛe Iee}eJee }eies}.
melheg®<eeÛÙee JeeieCÙee-yees}CÙeeble hees<eeKeer meYÙelee DemeCÙeeÛeer MekeäÙeleeÛe
veeneR. cnCetve lej meble DeesUKeCeW DeJeIe[ peeleW. veejoebveeR Ùee°erveWÛe melmebiee}e
DeiecÙe cnš}W Deens.
Ûeebie}W JeeieCeW nWÛe cegUeble vewmeefie&keâ Deens, efvemeiee&}e peJeUÛeW Deens. Ùee
vewmeefie&keâlescegUWÛe, mJeeYeeefJekeâlescegUWÛe Ûeebie}W nW Ûeebie}W "jleW. Jeemevee-mebmkeâejebveeR
efJeke=âleer efvecee&Ce nesleele. efJeke=âleer JeeF&še}e ¤{efJeleele. DeveJeOeeveeves lÙeeble oerIe&keâe}
peelees, lÙeeÛeer mebJeÙe }eieles. ceie heg{W lÙeeÛes og<heefjCeece efometb }eie}W keâer ceeCetme
meeJeOe neslees. heCe mebJeÙeercegUW Ûeebie}W nWÛe og<keâj nesTve yeme}s}s DemeleW. leW hegvne
megkeâj JneJeW Ùeemee"eR meppeveebÛÙee mebieleerveW }eYe neslees. Ûeebie}W keâeÙe DeeefCe leW keâmeW
MekeäÙe Deens nW meppeveebÛÙee mebieleeRle DevegYeJeeme ÙesleW. lÙeebÛÙee meodYeeJeeÛeer Glkeâšlee
peeCeJeles. osKeeJÙeeÛeW meYÙe Jele&ve DeeefCe ØeeceeefCekeâ Megæ Ûeeefj$Ùe Ùeebleer} Deblej
efJeJejCe 281
melheg®<eebÛÙee peerJeveeble ØelÙeÙeeme ÙesleW. lÙeebÛee Jesoevle keâerle&ve-ØeJeÛeveehegjlee vemelees.
lÙeebÛÙee efJeÉòes}e DenbkeâejeÛee ohe& Ùesle veeneR. lÙeebÛÙee Oecee&ÛejCee}e ØeefmeæerÛeer nebJe
Demeles. lÙeebÛÙee Deepe&JeeÛÙee heesšeble mJeeLe& Demele veeneR. lÙeebÛeer veceülee Oetle& vemeles.
efJekeâejeÛes les oeme vemeleele. mJeeceer Demeleele. lÙeebÛeer F&ÕejYeefkeäle DeLee&Leea vemeles.
meeOevesÛeW Dee[byej les keâjerle veeneRle. lÙeebÛÙee keâesce} ùoÙeeble F&ÕejeÛeW Øesce Ye¤ve
jeefn}s}W DemeleW. efJeJeskeâ ne lÙeebÛee menÛej Demelees. ogmeNÙeeÛÙee keâuÙeeCeeÛeer lÙeebÛeer
FÛÚe ØeeceeefCekeâ Demeles. efJeÛeejer ceeCetme GIe[Ÿee [esàÙeeveW DeMee melheg®<eeÛÙee mebieleeRle
oerIe&keâe} jenlees. lesJneb DeeheCe keâmeW neslees, keâmeW Deenesle, DeeefCe keâmeW JneJeÙeeme
heeefnpes nW lÙee}e GceieleW DeeefCe ceie lÙeeÛeer ef›eâÙee hee}šles, Jele&ve megOeejleW. Deble:keâjCeeble
YekeäleerÛee efpeJneUe GlheVe neslees. ke=âleer}e YeeJeeÛee megiebOe }eYelees.
ke=âleerÛÙee ceeieÛeer YeefkeäleYeeJeeÛeer Yetefcekeâe nerÛe cenòJeeÛeer. ke=âleerceOÙeW hee}š Pee}e
Deens keâeR veeneR, megOeejCee Pee}er keâeR veeneR, nW YeefkeäleYeeJeeJe¤ve "jJeeJeÙeeÛeW Demeles.
yee¢ele: ke=âleer JesieJesieàÙee Demetb Mekeâleele. Øeke=âefle-ØeJe=òeerÛÙee JesieUsheCeecegUW, keâesCe
keâMeeble jces} leW meebieCeW keâef"Ce Deens. keâesCeer hetpeWle, keâesCeer heesLeeRle, keâesCeer keâLeWle,
keâesCeer peheeble, keâesCeer OÙeeveeble, keâesCeer leerLe&Ùee$esle, keâesCeer mesJesle, keâesCeer ›ele-efveÙeceeble,
keâesCeer oeveeble, keâesCeer hejeshekeâejeble Demee peerJeeYeeJeeveW efve‰sveW jbie}e Demes}. Ùee
ke=âlÙeeble Skeâ¤helee veeneR, lejer Deblejbieebleer} YeefkeäleYeeJeecegUW lÙeebÛeW heejceeefLe&keâ cenòJe
meejKeWÛe ßes‰ Demetb MekeâleW. efve<"e, Øesce nW lÙeebleer} cetU leòJe Deens.
ceeCemeeÛeW Deenej Øeeble YesoeveW JesieJesieUW Deensle. keâeefMcejer, efmebOeer, hebpeebyeer,
ceneje°^erÙe, keâvee&škeâer, leeefceUer ÙeebÛÙee Deenejebleer} heoeLe& DeieoeR JesieJesieUs Deensle.
les Skeâceskeâebvee DeeJe[Ceej veeneRle, keâoeefÛeled ceeveJeCeej veeneRle. cnCetve Skeâ ØekeâejÛeW
DeVeÛe meieàÙeebveeR Iesle}W heeefnpes Demee Dee«enefn Oejleeb Ùesle veeneR. heCe Ùee efJeefJeOe
Deenejeble}eR, MejerjeÛeW hees<eCe keâjCeejer cet}leòJeW cee$e, Skeâ¤heÛe Deensle. Jele&veeÛeW,
GheemevesÛeWefn lemeWÛe Deme}W heeefnpes.
ßeerveejoebveer cnšuÙeeØeceeCeW ``leodeJf emcejCes hejceJÙeekegâ}leself e ~'' DeMeer Glkeâšlee
Øeehle Pee}er heeefnpes. mebleebÛÙee menJeemeeÛee }eYe lÙee°erveW Heâej neslees.
pees vegmeleeÛe yees}IesJe[e veeneR, lÙee}e nW meJe& peeCeJeleW Je lÙee°erveW lees
ØeÙelveMeer}efn Demelees. kesâJeU yees}IesJe[s Demetb veÙes DemeW meceLeeËveer meebefiele}W Deens.
peW peW ßes‰, Ûeebie}W, DeeojCeerÙe cnCetve meebefiele}W peeleW, yees}}W peeleW, ceeve}W
peeleW, leW leW meJe& Jele&veeble GlejefJeCÙeeÛÙee °erveW ceeCemeeveW Dee«ener Deme}W heeefnpes.
`ef›eâÙesJeerCe JeeÛeeUlesÛeW' JeeoefJeJeeo nW JÙekeäle mJe¤he DemeleW. mecepeeJetve meebieCeW
DeeefCe peeCetve IesCeW, Ùeemee"eR nesCeejW mebYee<eCe meceLeeËvee F°Ûe Deens. leesÛe lej Ùee
282 ceveesyeesOe
ØekeâjCeeÛee efJe<eÙe Deens. heCe JeeoefJeJeeoeÛeer Yetefcekeâe leMeer vemeles. Øeeflehe#ÙeeJej ceele
keâjCÙeeÛÙee FÛÚsveW kesâ}e peeCeeje Jeeo ne ve mebheCeeje Deens. ieerlesveW Jeeo nW YeieJebleeÛeW
mJe¤he meebefiele}W Deens lesJneb lees ve mebheCeeje DemeCeW mJeeYeeefJekeâÛe Deens. yegefæceòee,
efJeÉòee DeeefCe keâewMeuÙe ns iegCe Deme}s keâer JeeoefJeJeeoeceOÙeW keâesCee}eefn efJepeÙe efceUJeleeb
Ùeslees. pÙeeÛeW ns iegCe mejme Deensle lees efpebkeâlees. lÙeentve ßes‰ keâesCeer Yesš}e keâeR
hejeefpele neslees. oesIes leguÙeyeU Demeleer} lej leCeeleCeer Jee{les DeeefCe kebâ"Mees<e heojeR
Ùeslees. cnCetve ÛeÛee& peer Deens leer mJeceleØeefle‰ehevesmee"eR ve nesleeb, melÙe keâeÙe Deens
leW peeCetve IesCÙeemee"eR JneJeer. cnCepes %eeve Jee{leW, celeheefjJele&ve nesTb MekeâleW. Jeeo
efcešlees. ØeeceeefCekeâ efpe%eemee DeeefCe efvejnbkeâejer veceü Je=efòe ner pej ÛeÛeXÛeer DebieW Demeleer}
lej Jeeo ne megKemebJeeo "jlees. DeeefCe lesJnebÛe lees efnlekeâjefn neslees.
MeyoeveW DeeefCe lekeâe&veW Jeeo legšle veeneRle keâejCe peW peeCetve IÙeeJeÙeeÛeW Deens leW
leòJe ßeer%eeveesyeejeÙeebveer cnšuÙeeØeceeCeW ``nW MeyoW efJeCe mebJeeefopes ~ FbefõÙeeb vesCeleeb
Yeesefiepes ~ yees}e DeeOeeR PeeWefyepes ~ ØecesÙeemeer ~~'' (%eeves. 1~58) DeMee mJe¤heeÛeW
DemeuÙeeveW leW peeCetve IesCÙeemee"eR ùoÙeeble ceeo&Je Deme}W heeefnpes. ``SsmeW nUgJeejheCe
pew ÙesF} ~ lejerÛe nW Ghesiee peeF&} ~ ÙesjJneR DeeIeJeer ieesef" nesF&} ~ cegkeâÙee
yeefnefjÙeeÛeer ~~'' (%eeves. 6~26)
peveeR JeeoJesJeeo mees[tefve ÅeeJee ~
peveeR metKemebJeeo metKeW keâjeJee ~~
peieeR lees efÛe lees Meeskeâmebleehenejer ~
legšs Jeeo mebJeeo lees nerlekeâejer ~~109~~
JeeoefJeJeeoecegUW ØeMveeÛeer le[ }eies}, melÙeeÛee efveCe&Ùe nesF&}, Ùee keâuhevesveW
kegâCeer ÛeÛee& keâ¤b cnCes} lej lÙeeble yengOee ÙeMe Ùesle veeneR. (SkesâkeâeUeR ce}e Ùee
iees°erÛeer Heâej newme nesleer, ceer Deveskeâ iees°eRJej DeveskeâebMeeR Jeeo kesâ}e Deens.) heCe
efve®òej nesTveefn Deehe}W cnCeCeW keâesCeer mees[erle veeneR. SKeeÅee iees°eRleer} melÙe
mecepetve IesCÙeemee"er pÙee oesIeebÛee lÙeeÛÙeeMeeR mebyebOe Deens, lÙeebvee meceesjemeceesj
DeeCetve, KejW peeCetve IesCÙeeÛee ØeÙelveefn ÙeMemJeer nesle veeneR. oesIesefn hejmhejebvee letb
KeesšW yees}leesme DemeWÛe cnCeleele. keâesCeeÛeer mee#e keâe{eJeer lej leerefn GheÙeesieer he[le
veeneR. keâejCe leesÛe DemelÙe yees}CÙeeÛee Deejeshe hegvneb neslees. MesJešeR efÛe[eefÛe[
DeeefCe keäJeefÛeled j[ej[efn nesles. pÙeeble keâesCeeÛes mJeeLe&mebyebOe iegble}s DemeCÙeeÛeer
MekeäÙelee veeneR, DeMee leeefòJekeâ ÛeÛexleefn Ùeehes#eeb JesieUW Ie[le veeneR. Skeâe efJeÉeved,
efve‰eJeble meodie=nmLeeMeeR %eeveesòej YekeäleerÛÙee mebyebOeeble Skeâoeb ceer leeW[er DeeefCe }sKeer
efJeJejCe 283
heg<keâU Jeeo kesâ}e heCe DeeceÛeW keâesCeeÛeWÛe celeheefjJele&ve Pee}s veeneR. ceneYeejleeÛÙee
mebyebOeele ceer DemeeÛe Skeâoeb Skeâe Øeefmeæ efJeÉeve JÙekeäleerMeer yees}CÙeemee"er ies}eW
neslees. cegKÙe efJe<eÙe yeepet}eÛe jeefn}e DeeefCe lÙee efJeÉeveebveeR efMeJeepeerjepeebÛÙee
ce=lÙetveblej mebYeepeeRveW keâeÙe kesâ}W leWÛe efJemleejeveW meebefiele}W. cnCetve meceLe& cnCeleele–
`}eskeâeceOÙeW JeeoefJeJeeo keâjCeW mees[tve Åee. lÙee Yejerme he[tb vekeâe.'
ßeerveejoebveeRefn ``Jeeoes veeJe}cyÙe: yeenguÙeeJekeâeefMelJeeled DeefveÙelelJeeÛÛe''
DemeWÛe meebefiele}W Deens. Mebkeâeefvejmeveemee"eR efpe%eemet yegæerveW megKemebJeeo DeJeMÙe
keâjeJee heCe iebcele DeMeer Deens keâeR ceeCemeW efleLeWÛe ceewve heeUleele. SjJeeR JÙeLe&
JeeoefJeJeeoeble cee$e lÙeebÛee Glmeen Demelees. Deieoer #egu}keâ iees°efn JeeoeÛee efJe<eÙe
yeveles. mejkeâejer Ùee$eer-efveJeemeebleer} Kees}erÛeW Yee[W DeefOekeâ Deens keâeb ÙeesiÙe Deens
ÙeeJejefn ncejerlegcejer nesles. DeeefCe lÙeeefveefceòeeveW GKeeàÙeeheeKeeàÙeeefn efveIeleele.
Demes Jeeo keâeÙe keâeceeÛes? DeeheuÙee celeeefJe<eÙeeR F&<ÙeeË Deble:keâjCeeble Demes} lej
efve®òej nesCÙeeÛee Øemebie Dee}e lejer legceÛÙee meejKeW Deecneb}e yees}leeb Ùesle veeneR,
heCe legceÛeW cnCeCeW hešle veeneR DemesÛe cnCeCeej. Deehe}e Dee«en mees[Ceej veeneR.
%eeve}e}mee vemeles, efpe%eemee vemeles, kesâJeU Denbkeâej Demelees, cnCetve nW DemeW nesleW.
pÙee}e ieg® cnCetve DeeojCeerÙe ceeveeJeÙeeÛeW lÙeeÛÙeeefn mebyebOeele nW DemeW Ie[leW.
ieg¤MeeR yees}leebveeefn ceeskeâàÙee ceveeveW yees}le veeneRle Je Sskeâle veeneRle. leer. oeoebÛeW
Skeâ megYeeef<ele Deens. les cnCeleele–
Dee%eeOeejkeâ DeeheCee cnCeJegveer JeeoeefJeJeeoe keâjer ~
Keb[eÙee ieg®JeekeäÙe lelhej peCetb JeeoešJeeRÛee nefj ~
leeW[er yees}tve meodieg®, ceveeR Oejer lÙeeÛÙeemeJeW les{ leer ~
keâesCÙee osefMeefn }#eCeW ve yegOenes meu}#eCeeR cees[leeR ~
Ùee DeMee JeeoefJeJeeoecegUW [eskeWâ GieerÛe leeheleW, kebâ"Mees<e heojeR he[lees, leòJeyeesOe
nesleÛe veeneR. cnCetve Demes JeeoefJeJeeo keâ¤b veÙesle. efpe%eemet Je=òeerveW megKemebJeeo
keâjeJee. Sskeâ}W, JeeÛe}W, heeefn}W, lej Mebkeâe DeeuÙee heeefnpesle. efJeÛeej kesâ}e, ceveve
kesâ}W, lej lÙee Ùesleeleefn. ØeMve GlheVe nesleele, les IeesšeàÙeebleefn hee[leele. cnCetve
mebkeâesÛe ve keâefjleeb kegâCeer peeCelee Yesš}e lej lÙee}e efJeÛeej}W heeefnpeW, MebkeâebÛeW
efvejmeve keâ¤ve Iesle}W heeefnpes, ØeMve mees[Jetve Iesle}W heeefnpesle. DeMee ØeeceeefCekeâeMeer
yees}leebvee %eevÙee}eefn Deevebo neslees. Depegv& eeÛeW efpe%eemetyegæeRves ØeMve efJeÛeejCeW YeieJeblee}eefn
Heâej DeeJe[le nesleW DemeW %eevesÕejcenejepe cnCeleele– ``hew Depeg&vee Deecnebner Jee[skeâes[s ~
284 ceveesyeesOe
DeKeb[ yees}bt DeeJe[s ~ hejer keâeÙe keâerpeW ve pees[s ~ hegmeles Ssmes ~~ Deepeer ceveesjLeemeer
HeâU ~ peesef[}emeer let kesâJeU ~ pes leeW[ Yejesefve efveKeU ~ Dee}emeer hegmees ~~''
(%ee. 15~448-449) heCe Demee Ùeesie keäJeefÛeleÛe Ùeslees. kesâJeU keâjceCetkeâ cnCetve
SskeâCeejsÛe Heâej.
legšs Jeeo mebJeeo lÙeeleW cnCeeJeW ~
efJeJeskeWâ DenbYeeJe ÙeeleW efpeCeeJeW ~~
DenbleeiegCeW Jeeo veevee efJekeâejer ~
legšs Jeeo mebJeeo lees nerlekeâejer ~~110~~
pesLeW Jeeo efcešlees lees mebJeeo. efveCe&Ùe }eielees, melÙe GcepeleW, cnCeCeW hešles,
DeeÛejCeeble DeeCeCÙeemeejKeer iees° Demes} lej lemeW JeeieCÙeeÛee ØeÙelve keâjeJeemee
Jeešlees, kesâ}e peelees, DemeW efpeLeW Ie[leW lees mebJeeo. heCe DemeW nesle veeneR. keâejCe
DenbYeeJe. Denbkeâej neÛe megKemebJeeoeble}e cegKÙe De[LeUe Deens. ve hešCÙeeÛeer cegKÙele:
oesve keâejCeW Demeleele. heefn}W keâejCe De%eeve, ogmejW keâejCe Debnkeâej. heefn}W keâejCe
meJe&meeceevÙe Deens. ogmejW keâejCe cegKÙele: efJeÉeveebÛÙee DeeßeÙeeveW jenleW.
Skeâe ÛeÛexmee"eR oesve Øeefleef‰leebvee Deeceb$eCe nesles. lÙeeble}s Skeâ Lees[W DeeOeeR
Dee}W. Deeleeb ogmejs Dee}s lej lÙeebÛÙee mJeeieleekeâefjleeb ce}e G"tve GYeW jeneJeW }eies}
nerÛe Deeheefòe heefnuÙee}e Jeeš}er. lÙeebveeR lemeW mhe° yees}tveefn oeKeefJe}W, DeMee
Denbkeâejer YetefcekeWâletve efvecee&Ce Pee}s}er ÛeÛee& efveCe&Ùeeme keâMeer ÙesCeej?
De%eeveer ceeCemeepeJeUefn Denbkeâej vemelees DemeW veeneR. DeeheuÙee yegæerÛeer Meefkeäle
efkeâleer? Deehe}e DevegYeJe kesâJe{e? Deehe}e DeYÙeeme JeeÛeve keâeÙe Deens? Ùeeble}W
keâebneRÛe efJeÛeejeble ve Iesleeb ceeCetme lee[keâved nW ce}e hešle veeneR DemeW cnCelees. keâeb
hešle veeneR. lÙeeÛeer ceerceebmeeefn lees keâ¤b Mekeâle veeneR keâejCe De%eeveecegUW leW
meeceLÙe&Ûe lÙeeÛÙeepeJeU vemeleW.
efJeÉeveebÛee Denbkeâej DeefOekeâ G«e Demelees. iesuÙee one npeej Je<ee&le keâesCee}e peW
keâU}W veener. leW ce}e mecepe}s Deens DeeefCe leWÛe ceer legcne}e meebieCeej Deens, DemeW
cnCeCeW nW Gce&š DenbkeâejeÛeW Åeeslekeâ Deens. DenbkeâejecegUW Jeeoebleefn efJeke=âefle efveceeËCe
nesles. ceie Deehe}s cnCeCeW efmeæ keâjCÙeemee"eR HeâmeJeeR GoenjCeW efo}eR peeleele. Keesšs
hegjeJeW oeKeefJeCÙeeble Ùesleele. yees}Ceeje yengßegle Deme}e, MejerjeÛeer {ye Úehe he[Ceejer
Deme}er, Jekeäle=lJe ØeYeeJeer Deme}W keâeR keâesCeleWefn cele keâebneR JesU lejer YeejeJetve
ies}suÙee ßeeslÙeebÛÙee ieUeR GlejefJeleeb ÙesleW. heCe efnlekeâejkeâ melÙe lesJnener otjÛe
jenles. mJeeLee&mee"er pÙeebvee DeeheuÙee celeeÛee ØeÛeej keâjeJeÙeeÛee Deens lÙeebvee ner
efJeJejCe 285
meeOeves GheÙeesieer he[le Deme}eR lejer lÙeecegUW meeOekeâeÛeer neveer nesles. lÙeeveW peeie¤keâ
jentve DeeheuÙee keâuÙeeCeemee"er efnlekeâj mebJeeo keâesCelee leW DeesUKe}W heeefnpes.
efnleekeâejCeW yees}CeW melÙe Deens ~
efnleekeâejCeW meJe& MeesOetefve heens ~~
efnleekeâejCeW yeb[ hee<eeb[ Jeejer ~
legšs Jeeo mebJeeo lees nerlekeâejer ~~111~~
efnle nsÛe melÙe Deens. efnleekeâefjleeb melÙeeÛee MeesOe Iesle}eÛe heeefnpes. efnle DeeefCe
melÙe ns SkeâeÛe veeCÙeeÛes oesve he=‰Yeeie Deensle. ÙeLeeLe&heCeW melÙe Deme}suÙee
JemlegefmLeleerÛee ØeeceeefCekeâheCeW mJeerkeâej kesâ}e keâeR lÙeeÛee heefjCeece efnlemeeOeveeble
neslees. DeeheuÙee}e DeeheuÙee De[eCeerheCeecegUW, yegæerÛÙee oewye&uÙeecegUW, DevegYeJeeÛÙee
leesškesâheCeecegUW, keâOeeR melÙeeÛeW, lej keâOeeR efnleeÛeW, lej keâOeeR oesvneRÛesefn JeemleJe
mJe¤he keâUle veeneR.
DeeheuÙee}e peW ÙeesiÙe JeešleW lÙee}e DeeheCe melÙe cnCelees. heCe Ùee ÙeesiÙeeÙeesiÙeeÛee
efveCe&Ùe osCeejer yegefæ jpeesiegCeeveW, leceesiegCeeveW JÙeeefhe}s}er veeneR vee, nW heeefn}s}W
vemeleW. pÙeeÛÙee [esàÙee}e jbie vescekeâe DeesUKeCÙeeÛeW meeceLÙe& veeneR, lÙeeveW efÛe$eeÛeW
meeQoÙe& DeeefCe jbiemebieefle ÙeeJej cele ÅeeJeW efkebâJee pÙee}e megjs}heCee ner keâeÙe Jemleg
Deens nW Ssketâveefn ceeefnle vemeles lÙeeveW meleejerÛÙee Jee lebyeesNÙeeÛÙee leeje pegUJeCÙeeÛee
ØeÙelve keâjeJee cnCepes pemeW nesleW, lemeWÛe jepeme leeceme yegæerveW melÙe "jJetb iesuÙeeme
nesleW. efJe<eÙe}es}ghe FbefõÙeebÛee oeme Deme}s}e ceeCetme, lÙee}e lÙee lÙee JesUeR
megKeeJen JeešCeeNÙee Jemlet}e, efnlekeâj mecepetb }eie}e lej ÙeesiÙe "js} keâeÙe?
cnCetve melÙe keâeÙe ÙeeÛÙeemebyebOeer heg<keâU Sskeâ}s heeefnpes. Leesj Leesj leòJeJesòes,
efve:mhe=n cenelces, peielkeâuÙeeCeemee"eR DeJelej}s}s melheg®<e, peveefnleemee"eRÛe melÙeeÛeW
Øeefleheeove keâjerle Demeleele. efnleekeâefjleebÛe les melÙe yees}le Demeleele. lÙeebÛeW yees}CeW
melÙe DeeefCe efnlekeâejkeâÛe Demeles.
DeeheCe DeeheuÙee efnleemee"eR, melÙeeÛeer neR ØeefleheeoveW veerš MeesOetve heeefn}eR
heeefnpesle. Decetkeâ SkeâpeCe meebielees cnCetve les KejW ceeveeJeW DemeW kegâCeerÛe meebiele veeneR.
SKeeÅeeÛee mJele:ÛÙee efveCee&Ùekeâ yegæerJej hetCe& efJeÕeeme Demes} lej lÙeeveW DeieoeR
MebkeâjeÛeeÙe&, ßeer%eevesÕej ÙeebÛeWefn meebieCeW DeceevÙe kesâ}W lejer Ûee}s}, heCe lees efveCe&Ùe
ØeeceeefCekeâheCeW, lÙeeÛee mJele:Ûee Deme}e heeefnpes, DeeefCe DeYÙeemehetJe&keâ hetCe& efJeÛeej
keâ¤ve lees Iesle}e Deme}e heeefnpes. heCe kegâCeerlejer ØeYeeJeer JÙeefkeälecelJe DeeefCe
Jekeäle=lJe Deme}s}e SKeeoe YeieJeeve meebielees Jee JeefMeuÙeeveW vesce}e ies}s}e SkeâeÅee
286 ceveesyeesOe
efJeÅeeheer"eÛee efJeYeeie-ØecegKe meebielees, heg<keâU Kehe Deme}suÙee Je=òehe$eeÛee mebheeokeâ
meebielees, }šhešer KešhešerveW DeefKe} YeejleerÙe heefj<eosÛee DeOÙe#e Pee}s}e meeefneflÙekeâ
meebielees, ØeefmeæerÛÙee ceeieW }eie}s}e DeeefCe veevee ØekeâejeveW KegÛeea}e efÛekeâštve jeefn}s}e
heg{ejer meebielees, leW ce}e yejW JeešleW, ceer ceeveleeW, DemeW cee$e Demelee keâecee veÙes.
ceekeäme& DeeefCe øeâe@F&[ ns De}erkeâ[ÛÙee keâeUeble cees"s efJeÛeejJeble nesTve ies}s.
yegefæcebleebÛÙee JewÛeeefjkeâ peieleeble lÙeebveer Deehe}e ØeYeeJe efvecee&Ce kesâ}e. }ef}le
Jee*dceÙeeÛeW keâ}e#es$eefn lÙeebÛÙee efmeæevleeveW ØeYeeefJele Pee}W DeeefCe `keâ}skeâefjleeb
keâ}e’Jeeoerefn keâUtve ve keâUtve lÙee efJeÛeejebÛes ØeÛeejkeâ yeve}s. DeeefCe Demes Demeleebveeefn
heVeeme heeTCeMeW Je<eeËle ceekeäme& DeeefCe øeâe@F&[ÛeW Deveskeâ efmeæevle DemelÙe "j}s,
keâe}yee¢e "j}s, DehetCe& "j}s. ceekeäme&JeeÅeebveeefn ceekeäme&}e iegb[eUtve "sTve JeešÛee}
keâjeJeer }eie}er. øeâe@F&[ÛÙee ØelÙe#e efMe<ÙeeveWÛe DeeheuÙee ieg¤ÛeeR efJeOeeveW Kees[tve
keâe{}eR. KÙeeleveece efJeÛeejJebleebÛÙee yeeyeleeRle pej nW DemeW nesleW, lej ceie Jej
Gu}sefKe}suÙee Deveskeâ mJeÙebYet heg{eNÙeebÛÙee MeyoeJej efJeÕeemetve ßeer%eevesÕejebmeejKÙee
Leesj cenelcÙeebÛÙee JeÛeveebvee DeØeceeCe ceeveCeW ÙeesiÙe veeneR, efnleeÛeW veeneR, nW }#eeble
Iesle}WÛe heeefnpes. meceLe& efnleekeâefjleeb meJe& MeesOetve heneJeW DemeW cnCeleele. lemeW MeesOetve
heeefn}W cnCepes MebkeâjeÛeeÙe&-%eevesÕejeefo cenelces efkeâleer Leesj Deensle, leW keâUs}.
lÙeebÛÙee ÛejCeeJej cemlekeâÛe "sJe}s heeefnpes DemeW ceer ceer cnCeCeeNÙee Øe%eeJeblee}eefn
Jeešs}. MeesOetve heenCeW efnleekeâefjleeb Demes} lej nWÛe Ie[s}.
veerš MeesOe IesCeeNÙee Øe%eeJebleeÛÙee nW }#eeble ÙesF&} keâeR Gheefve<eoebleer} õ°s
$e+ef<e, MebkeâjeÛeeÙee&efo leòJeJesòes, %eevesÕejeefo cenelces legkeâejece-jeceoemeebmeejKes
peieledkeâuÙeeCeemee"eR leUceUCeejs melheg®<e ns peW meebieleele-lesÛe melÙe Deens DeeefCe
efnleeÛeW Deens. lÙeeÛÙeeefJe®æ pees keâesCeer meebielees lees heeKeb[er Deens. lÙeeÛeW nW }eskeâebvee
HeâmeefJeCeejW yeb[ cees[tve keâe{}WÛe heeefnpes. ns heeKeb[er cees"s Oetle& Demeleele. Deehe}e
mJeeLe& meeOeeJeÙeeÛee lej keâmeW Jeeie}W heeefnpes nW lÙeebvee Ûeebie}W keâUleW, DeeefCe
lÙeecegUW pegvÙee leòJeJesòÙeebÛÙee efJeÛeejebÛeer GmeveJeejer keâjerle, lÙeeÛÙee ceeOÙeceebletve
Deehe}er heeKeb[eR celeW les }eskeâebÛÙee ieUeR GlejJeerle Demeleele. efveJe[ keâjCÙeeÛeer Âef°
veme}s}s Jee JÙeehekeâ DeYÙeemeeÛeW meeOeve veme}s}s leLeekeâefLele yegefæJeeoerefn ner YesmeU
keâewlegkeâeveW mJeerkeâejleele. heeKeb[ŸeebÛes yeb[ ceepeleW leW ÙeecegUWÛe. efve‰gjheCeW leW cees[tve
keâe{}W heeefnpes. keâ[keâ MeyoebveeR lÙeebÛee efve<esOe kesâ}e heeefnpes. hegjeJÙeeefveMeeR lÙeeÛeW
Keb[ve kesâ}s heeefnpes. peeTb Åee keâeR cnCetve Ghes#ee keâjCeW, kegâ"W Ùee JeeÛeeUebÛÙee
leeW[e}e }eiee cnCetve DeeUme keâjCeW, nW MeesYeCeejW veeneR. Gæšemeer Gæš DeeefCe
Kešvešemeer Kešveš Pee}WÛe heeefnpes. JewÙeefkeälekeâ DeeefCe meeceeefpekeâ efnleekeâefjleeb
efJeJejCe 287
lÙeeÛeerefn Heâej DeeJeMÙekeâlee Deens. cnCetve pÙee}e pÙee}e keâebneR keâUleW lÙee
ØelÙeskeâeÛeW nW keâle&JÙe Deens. cnCetve meceLe& mhe°heCeW DeeosMe osle Deensle keâeR,
``efnleekeâejCeW yeb[ hee<eeb[ Jeejer ~~''
vesmetÛeer }bieesšerefn osTve šekeâCÙeeFlekesâ Goej Deme}s}s legkeâejece cenejepeefn
``Oecee&ÛeW hee}ve ~ keâjCeW hee<eeb[Keb[ve ~ nWefÛe Deecne keâjCeW keâece ~ yeerpe
Jee{JeeJeW veece ~~ leer#Ce GòejW ~ neleeR IesTefve yeeCe efHeâjs ~~ veeneR Yeer[Yeej ~
legkeâe cnCes meevee Leesj ~~'' DemeWÛe cnCeleele. SkeâeÅee }neveMee Ûeeshe[Ÿee}e,
MeemekeâerÙe heeefjleesef<ekeâ efceUe}s}e keâesCeer meeceevÙe meeefneflÙekeâ Demes} Jee }eskeâebvee
Yeg}Jetve lÙee }eskeâefØeÙelesÛÙee yeUeJej mJele:}e YeieJeeved cnCeJetve IesCeeje keâesCeer Leesj
Jekeälee Demes}, lÙeeÛÙee meebieCÙeebleer} DemelÙe, lÙeeÛÙee yees}CÙeeleer} heeKeb[
cees[tve keâe{}WÛe heeefnpes. lÙeeÛÙeemee"eR leer#Ce MeyoebÛeeR MeŒeW heepeUtve meppe Deme}W
heeefnpes. hejceeLe&-efmeæerÛeW yeerpe Deme}suÙee veecemcejCeemeejKÙee heefJe$e, meespJeU
meeOeveeÛee hegjmkeâej kesâ}eÛe heeefnpes. meewpevÙeeÛeW DeeefCe meeefòJekeâlesÛeW cegkegâšceefCe
Deme}s}s ßeer%eeveesyeejeÙeefn ``ÙesNnJeeR ØeehleW celeeblejs ~ Leelebyetveer Deebie Yejs ~ yeesef}pew}
les ve mejs ~ legcnebheemeer ~~ (%eeves. 13-318) DemeWÛe cnCeleele. Yeüeble celeebÛeW Keb[ve
DeeJeMÙekeâ DeenW DemeW lÙee DeeF&hes#eebefn Jelme} ùoÙe Deme}suÙee ceneheg®<ee}e
JeešleW. Megæ ØecesÙeeYeeWJeleerÛeW Mebkeâekegâb MekeâebÛeW ieoU keâe{tve šekeâ}WÛe heeefnpes. heeCÙeeJejer}
MesJeeU otj keâjCeW nW pemeW DeeJeMÙekeâ DemeuÙeeveW keâ°eÛeW ceeveleeb keâecee veÙes, lemeWÛe
heeKeb[ŸeebveeR ceepeefJe}s}W yeb[ otj keâjCÙeemebyebOeeRefn ceeve}W heeefnpes. Ùee JeeoeveW
heeKeb[er megOeejCÙeeÛeer MekeäÙelee veeneR, leMeer Dehes#eeefn veeneR, heCe lÙeeÛÙee yees}CÙeeÛÙee
ØeYeeJeecegUW meeceevÙeebÛee pees yegefæYeso Pee}s}e Demelees lees veeneRmee nesTb Mekeâlees.
cnCetve ne Jeeoefn MesJešeR efnlekeâejer mebJeeoÛe "jlees. leesefn DeeJeMÙekeâ lesLeW kesâ}e
heeefnpes.
peveeR meebieleeb Sskeâleeb pevce ies}e ~
hejer JeeoJesJeeo lewmeeefÛe "s}e ~~
G"s mebMeÙees Jeeo ne obYeOeejer ~
legšs Jeeo mebJeeo lees efnlekeâejer ~~112~~
DeieoeR Jeeuceerefkeâ-JÙeeme ÙeebÛÙeeheemetve les %eevesÕej-legkeâejece-jeceoeme ÙeebÛÙeeheÙeËle
Jee lÙeeveblejefn Pee}suÙee jeceke=â<Ce hejcenbme, jceCecenef<e&, mJe¤heevebo, oemeieCetcenejepe,
ÙeebÛÙeeheÙeËle Deveskeâ Leesjecees"ŸeebveeR Ûeebie}W keâeÙe, efnleeÛeW keâeÙe leW meebefiele}W. leke&âkeâke&âMe,
yeewefækeâ Jeeo keâ¤ve meebefiele}W, Jee keâeJÙejmeeveW DeesLebye}suÙee ceOegj-jmeeU MeyoeveW
288 ceveesyeesOe
meebefiele}W. Dee«en, keâ"esjheCee ÙeebÛee DeJe}bye kesâ}e, lemesÛe mecepetle Iee}CeW,
DevegveÙe keâjCeW, ÙeebÛeeefn DeJe}bye kesâ}e. keâOeeR jeieeveW Heâškeâej}W lej keâOeeR JeelmeuÙeeveW
nvegJešer Oe¤ve mecepeeefJe}W. heCe keâebneR Lees[s DeheJeeo JeieU}s lejer ceveg<Ùepeele
megOeej}er DemeW Pee}W veener. ceePeW keâesCeer Sskeâle veeneR Demee GÉsie JÙeemeeveeRefn Øeieš
kesâ}e. DeeefCe ßeerOejmJeeceeRveeefn DeblekeâeUeR leWÛe og:Ke nesleW. meebielee-Sskeâleebvee pevce
ies}e, heCe Mebkeâe DeeefCe ØeMve, DeeefCe lÙeebÛÙee efvejmeveekeâefjleeb kesâ}s}s JeeoefJeJeeo
efpeLeuÙee efleLeW, pemesÛÙee lemesÛe jeefn}s.
Leesj cenelces mJele:hegjles lejer cegkeäle nesles, keâesCeer yeæ peerJe veJnles. les
}eskeâkeâuÙeeCeemee"eR DeJeleej IesTve Dee}s nesles. Deehe}W keâeÙe& mebheleeÛe efveIetve ies}s.
YeieJebleeMeeR Skeâ¤he Pee}s. Flej yeehe[s SskeâCeejs lej keâeÙe heCe meebieCeejsefn
ef"keâÛÙeeef"keâeCeeR jeefn}s. keâerle&vekeâej, ØeJeÛevekeâej, hegjeefCekeâ, JÙeeKÙeeles GYeW DeeÙeg<Ùe
JÙeeKÙeeve-ØeJeÛeveeble Iee}efJeleele. lÙeebÛÙee MekeäleerØeceeCeW, hee$elesØeceeCeW lÙeebvee ßeeslesefn
efceUleele. les 5-10efn Demeleele DeeefCe menœeeJeOeerefn Demeleele. heCe MesJešeR
heefjCeece keâeÙe? peJeU-peJeU keâebneRÛe veeneR. meebieCeeje leeboUeÛÙee ef{ieeJej °er
"sJetve meebieCeej Je SskeâCeeje Hegâkeâšele Ûeebie}e JesU peelees Jee yejer keâjceCetkeâ nesles
cnCetve SskeâCeej. meebieCeeje}e DevegYeJe veeneR. SskeâCeeje}e efpe%eemee veeneR. nW DemeW
meebieCeW-SskeâCeW keâeÙe keâeceeÛeW?
Heâej pegveer iees° Deens. ceer Skeâoe Mebkeâe Je lÙee efJeÛeejCeeje ÙeebÛeer peb$eer "sJe}er
nesleer. Skeâoe Skeâe MebkesâÛeW efvejmeve Pee}W cnCepes lÙeeveblej hegvneb lÙeeÛe JÙekeäleerveW
lejer ogmejer keâebneR veJeerve Mebkeâe efJeÛeejeJeer keâeR veeneR. hejbleg ce}e DemeW Dee{U}W Deens
keâeR leerÛe leerÛe JÙeefkeäle hegvneb hegvneb lÙeeÛe lÙeeÛe Mebkeâe efJeÛeejles. SkeâÛe Mebkeâe,
SkeâeÛe JÙekeäleerveW, Skeâe Je<eeËle, leerveoeb efJeÛeej}er DemeWefn Dee{U}W. Mebkeâe lÙeeÛe
Demeleele. F&Õej Deens keâeb? Deens lej DevegYeJe keâeb Ùesle veeneR? Ûeebie}W Jeeietveefn
og:Ke keâeb YeesieeJeW }eieleW? ØeejyOe Demes} lej ØeÙelvee}e DeLe& keâeÙe? hetpeehee"eble
ceve }eiele veeneR keâeÙe keâjeJeW? Oeeefce&keâ efomeCeeje ceveg<Ùeefn meoeÛeejer keâeb vemelees?
ceve Skeâe«e keâeb nesle veeneR? peerJeyeÇÿeeÛeW SskeäÙe keâmeW? FlÙeeefo. meebieCeeje yengOee
vegmelee hegmlekeâerhebef[le Demelees. lÙee}e DevegYeJe vemelees, DevegYeJeemee"eR peW keâjeJeW
}eieleW leW lÙeeÛÙeeefn peerJeveeble vemeleW. lees hegmlekeWâ heentve meboYe& ieesUe keâ¤ve
meebieCeej, DeeefCe DeeheCe keâeÙe efJeÛeej}W nesleW, keâMee keâefjleeb efJeÛeej}W nesleW nWefn ve
Dee"JeCeeje, ßeJeCeeble DeJeOeeve veme}s}e Demee ßeeslee SskeâCeej. Deeleeb mebMeÙe lemesÛe
Ùesle jeefn}s lej veJe} veeneR. DevegYeJe vemeuÙeecegUW meebieCeejeÛee, DeeefCe ØeeceeefCekeâ
efpe%eemee vemeuÙeecegUW SskeâCeejeÛee meebieCeW DeeefCe SskeâCeW ne kesâJeU obYeeÛeej "jlees.
efJeJejCe 289
`DekeâjCeeled cebokeâjCeb ßesÙe:’ Ùee vÙeeÙeeveW keâebneR keâje heCe veeboe DemeW cnCetve leWefn
yejW cnCeeJeÙeeÛeW FlekeWâÛe.
meebieCeeje ke=â<CeemeejKee Deme}e heeefnpes keâeR pees efJeÕeemeeveW meebies}. ``Denb lJeeb
meJe&heehesYÙees cees#eefÙe<Ùeeefce cee MegÛe:'' (Ye. 18~66) DeeefCe SskeâCeeje Depegv& eemeejKee
heeefnpes, pees hegvneb hegvneb efJeÛeejer}, DeieoeR HeâškeâUheCeW efJeÛeejer}, heCe MesJešeR
cnCes} ``efmLeleesÓefmce ielemebosn: keâefj<Ùes JeÛeveb leJe ~'' (Ye. 18~73) ne Jeeo
Keje mebJeeo, DeeefCe leesÛe efnlekeâejer cnCetve lej cnš}s Deens keâeR ieerlee megieerlee
keâle&JÙee efkeâcevÙew: MeeŒeefJemlejw:~
peveeR nerle heb[erle meeb[erle ies}s ~
DenbleeiegCeW yeÇÿeje#esme pee}s ~~
leÙeentefve efJelheVe lees keâesCe Deens ~
cevee meJe& peeCeerJe meeb[tefve jens ~~113~~
``legšs Jeeo mebJeeo lees nerlekeâejer'' nW hee}gheo veme}W lejer ns 113-14-15
DemeW eflevneR M}eskeâ DeeMeÙeeÛee efJeÛeej keâjleeb JeeoefJeJeeoemebyebOeerÛesÛe Deensle. 115 JÙee
M}eskeâeJe¤ve leW mhe° nesleW.
MeeŒekeâejebveeR, mebleebveeR, mJele:ÛÙee Jee*dceÙeebletve ceeCemeeÛÙee efnleeÛeW leW keâeÙe nW
heg<keâU meebeif ele}W Deens. efJeÉeveebvee leW Ûeebie}W DeJeiele DemeleW. lÙeeÛÙee DeeOeejW les ØeJeÛeveW
keâjleele, JÙeeKÙeeveW osleele, JeeoefJeJeeo keâjleele, Keb[veceb[ve keâjerle efHeâjleele, heCe
mJele: Jeeieleebvee cee$e lÙee MeeŒeeÛee GheÙeesie keâjerle veeneRle, mJele:ÛÙee efnleeÛeW peW leW
vescekesâ šeketâve osleele, DeeefCe DemeW JeeieCÙee}eefn hegvneb MeeŒeeOeej Deens DemeW meebieleele.
Skeâe le%eeveW Skeâe jesiÙee}e Skeâ Deew<eOe ef}ntve efo}s. ®iCeeveW efJeÛeej}W-keâmeW
JeehejeJeÙeeÛeW? efÛeefkeâlmekeâ ie[ye[eRle neslee. lees cnCee}e lÙee yeeš}erJej ef}efn}W
Demes} lemeW keâje. Deew<eOe DeeCe}W. yeeš}erJej ef}efn}s}W nesleW keâer `keep the
bottle tightly corked.'' nW Ûeebie}W "Ukeâ nesleW. Jeerme hebÛeJeerme efoJemeeveblej Yesš
PeeuÙeeJej JewÅeeveW efJeÛeej}s-``keâeÙe cnCeles Øeke=âefle?'' ``Deens leMeerÛe Deens.'' ``Deew<eOe
DeeCe}b veeneRle keâeb?'' ``DeeCe}b keâeR.’’ ``ceie Iesle}ble vee!'' ``keâmes IesCeej?''
``cnCepes?'' ‘‘legcnerÛe meebefiele}b nesleb keâeR yeeš}erJej metÛevee Demes} lemeb keâje.
yeeš}erJej "Ukeâ De#ejeble ef}efn}s}W nesleW, yeeš}er Ieó yetÛe }eJetve "sJee. ceer
yeeš}er leMeerÛe "sJe}er.'' ``DemeW keâmes?'' DemeW JewÅeeveW cnCeleebÛe lees Heâej MeneCee
jesieer JewÅeeMeerÛe Yeeb[t }eie}e keâeR legcneRÛe meebefiele}W nesleW cnCetve.
efJeÉeveebÛes, hebef[leebÛeW DemeWÛe nesleW. meieUW heebef[lÙe Øeef›eâÙesÛeW. Øeef›eâÙee keâMeemee"eR
290 ceveesyeesOe
leW kegâCeer }#eebleÛe IesCeej veeneR. nW cnCepes yetÛe Ieó }eJetve "sJeCeWÛe Deens.
DenbkeâejecegUW nW DemeW nesleW. les DeeheCentve efnleekeâ[W peeCeej veeneRle. ÙeesieeÙeesieeves
keäJeefÛeled efnleÛe ÙeebÛÙeemeceesj Dee}W, lej ns lÙee}e [eJe}tve ogmejerkeâ[s peeCeej
DeeefCe lejer Deehe}W Ûegkeâ}W DemeW lÙeebvee JeešCeej veeneRÛe. nerÛe Denblee. ceePÙeemeejKee
ogmeje keâesCeer MeneCee veeneR, ce}e JeešleW leWÛe ÙeesiÙe, ceePÙee efJe¤æ keâesCeer Demeleeb
keâecee veÙes. keâesCeer lemee Demes} lej lees cetKe&. ceerÛe keâmee ÙeesiÙe Deens, leW lÙee}e
hešJetve efo}WÛe heeefnpes, Ùee efJeÛeejeveWÛe meoe JeeieCeej. DeeÙeg<Ùe DemeWÛe peeles. Demes
hebef[le ces}s cnCepeW lÙeebÛÙee DenbkeâejeÛÙee oes<eecegUW leW yeÇÿeje#eme nesleele, Demes
meceLeeËveer cnš}s Deens. YetleefheMeeÛÛeehewkeâer yeÇÿeje#eme ne Skeâ Jeie& Deens. Ùee ÙeesveeRletve
}ewkeâj megškeâe nesle veeneR DemeW ceeve}W peeleW.
ßeerJeecevehebef[leebÛeer Skeâ iees° Øeefmeæ Deens. lÙeebvee JeeoefJeJeeo keâjCÙeeÛeer Heâej
DeeJe[. les ef"keâef"keâeCeerR peeTve JeeoeceOÙeW hebef[leebvee nejJeerle DeeefCe DeefpebkeäÙehe$eW
efceUJeerle. lÙeebvee efoJemee ceMee}er }eJetve efnb[CÙeeÛee ceeve neslee DemeW cnCeleele. ne
ceeve osCeeje cees"e efJeveesoer Deme}e heeefnpes. Demees. Jeecevehebef[le efoefiJepeÙe keâjerle
efnb[le Demeleebvee lÙeebvee keâebneR De[ÛeCeercegUW Skeâe efhebheUeÛÙee heejeJej je$e keâe{CÙeeÛee
Øemebie Dee}e. Deheje$eeR efleLeW oesve YegleW SkeâceskeâebMeeR yees}le nesleeR. Skeâ lÙee efhebheUeJejÛe
jenle nesleW. ogmejW heengCes Dee}W nesleW. leW heengCes Yetle cnCele nesleW, ``Ûeebie}e Deens
js ne efhebheU ! legPÙee MespeejÛÙee ogmeNÙee HeâeboerJej ceer jentb keâeb?'' ``Ús ! Ús leer
Heâeboer jeKetve "sJe}eR Deens.'' ``keâesCee keâefjleeb?'' ``Jeecevehebef[leebkeâefjlee. ne Denbkeâejer
efJeÉeve peÙehe$eW efceUJeerle efnb[le Demelees. lees cesuÙeeJej yeÇÿeje#eme nesCeej Deens. lees
ÙesCeej Deens Ùee HeâeboerJej. letb Deehe}er meesÙe ogmejerkeâ[s hene.''
nW Ss k et â ve Jeeceveheb e f [ leeb v ee Heâej he§eeleehe Pee}e. les Denb k eâej šeket â ve
ßeerjeceoememJeeceeRvee MejCe ies}s. meJe& FefleJe=òe lÙeebveer lÙeebvee keâUefJe}W DeeefCe DeYeÙe
ceeietve yeesOe keâjCÙeeÛeer efJevebefle kesâ}er. les heg{W cees"s YeieJeodYekeäle cnCetve Øeefmeæ Pee}s.
DenbkeâejecegUW heebef[lÙe efve¤heÙeesieer "jleW. hetJeea peerefJekesâmee"eR yeÇeÿeCe Jeiee&}e
heebef[lÙe mebheeove keâjeJeW }eiele Demes. DeeefCe ceie efJeÉòesÛee Denbkeâej lÙeebvee Gce&š
yeveJeer. meJeeËkeâ[s leW legÛÚlesveW heenle. heefjCeeceer les DeOeesieleer}e peele. cnCetve
ßeerlegkeâesyeejeÙe DeeheuÙee Skeâe DeYebieele cnCeleele– ``yeje osJee kegâCeyeer kesâ}eW ~
veeneR lejer obYesefÛe Demelees ces}eW ~~ Ye}W kesâ}s osJejeÙee ~ veeÛes legkeâe }eies
heeÙeeb ~~ efJeÅee Demeleer keâebneR ~ lejer he[leeW DeheeÙeeR ~~ mesJee Ûegkeâlees mebleebÛeer ~
veeieJeCe ns HegâkeâeÛeer ~~ ieJe& neslee lee"e ~ peelees ÙecehebLes Jeeše ~~ legkeâe cnCes
LeesjheCeW ~ vejkeâ nesleer DeefYeceeves ~~'' efJeÉòesMeer, efJeÅesMeeR, LeesjheCeeMeeR efJejesOe
efJeJejCe 291
veeneR. lÙeepÙe Deens lees DeefYeceeve, ieJe&, lee"e.
efJeÉòesveW Kejs cnCepes veceü DemeeJeÙeeme nJeW. efJeÅee efJeveÙeeveW MeesYeles DemeW
cnCeleele. efJeÅee cnCepes %eeve. %eeve F&ÕejeÛeW DeefmlelJe hešJetve osleW. lÙeeÛeW meeceLÙe&,
lÙeeÛes meJe&%elJe meebieles. lÙeeÛÙee mJe¤heeÛee yeesOe keâjleW. Deeleeb Ùee F&Õejer meòesheg{W
keâesCeer cees"e, ßes‰, Leesj, efJeÉeved "jCeW MekeäÙe Deens keâeÙe? Jeso neR pÙeeÛeeR
efveÕeefmeleW Deensle lÙeeÛÙeentve DeefOekeâ MeneCeheCe keâesCeepeJeU DemeCeW MekeäÙe DeenW?
meJe&meceLe& F&ÕejeÛÙee Ùee Deveble Deheej me=°eRle ceerÛe Skeâ lesJe{e kegâCeer hebef[le DemeW
cnCeCeW ns [yekeäÙeebleuÙee ceemeesUerveW ØeÛeb[ osJeceeMeeÛeW DeefmlelJe veekeâejCÙeemeejKeW
Deens. ceu} vekeâes Deefleceu} Ieves js ~ Iej veneR lees yeenj yenglesjs ~~ ns MeneCee
cnCeefJeCeejeveW lejer efJemejleeb keâecee veÙes.
ceeCemeepeJeU MeneCeheCe, efJeÉòee, ÛeelegÙe&, yegefæceòee, Jekeäle=lJe ns meJe& iegCe
DemeeJesle. veme}s lej les efceUefJeCÙeeÛee ØeÙelve keâjeJee, lÙeekeâefjleeb ßece keâjeJesle,
DeYÙeeme keâjeJee. heefjßecehetJe&keâ heebef[lÙe efceUJeeJeW. FlejebveeR Jeeš}s lej Ùee iegCeebÛeer
peeCeerJeefn "sJeeJeer. heCe ns iegCe pÙeeÛÙeepeJeU Deensle lÙee}e cee$e lÙeeÛeer DenbleehetJe&keâ
peeCeerJe vemeCeW nWÛe Yet<eCeeÛeW Deens, heCe lemeW keäJeefÛeleÛe Dee{Ules. iegCe vemeCeejeefn
mJele:}e meodiegCeebÛee hegleUe mecepelees, DemeCeeje lej keâeÙe efye[eÛÙee }esKeb[emeejKee
lee" Demelees. ceeCemee}e heeÙe DemeeJesle. les yeUkeâšefn DemeeJesle. Demeleeleefn. heCe
lÙeebÛee GheÙeesie mJele:ÛÙee ceeieeËves Ûee}CÙeekeâefjlee keâjeJeÙeeÛee Demelees. ogmeNÙee}e
}eLee ceejCÙeemee"er veeneR. mJele:ÛÙee peJeUÛÙee iegCeebÛeW lemeWÛe DemeeJes. ogmeNÙee
keâesCeeÛÙee }#eeble DeeCetve osCÙeemee"eR Jee lÙee}e efnCeJeCÙeemee"eR iegCeebÛeer peeCeerJe
"sJet veÙes. ‘yees}CeejeÛeer ieepejs efJekeâ}er peeleele, ve yees}CeejeÛeer keâmlegjerefn efJekeâ}er
peele veener’, DemeW cnCeleele. JÙeeheejOebÅeeble Øeefmeæer DeheefjneÙe& ceeve}er peeles, heCe
les efveoeve OebÅeehegjles lejer DemeeJes. lees mJeYeeJe nesTb veÙes, lÙee}e }eskesâ<eCesÛes mJe¤he
ÙesTb veÙes, heCe lesJe{W leejlecÙe jenle veeneR.
Deef}keâ[s lej DeeheuÙee iegCeebÛeer ogmeNÙee}e peeCeerJe keâ¤ve osCeW nWÛe cenòJeeÛeW
ceeve}W peeles. Skeâe }sKekeâeveW mJele:Ûes Skeâ veJeerve ef}efn}s}W hegmlekeâ Je=òehe$eekeâ[s
DeefYeØeeÙeekeâefjleeb hee"efJe}W. Skeâ mebheeokeâ lÙee}e JeešWle Yesš}s DeeefCe DeeheCentve cnCee}s.
‘Denes! yejsÛe efoJeme Pee}s legceÛÙee hegmlekeâeJej DeefYeØeeÙe ÅeeÙeÛee jeefn}e Deens.’
`"erkeâ Deens. ÙesT Åee meeJekeâeMe.'
`keâe DemeW keâjlee?'
`keâeÙe?'
`legcnerÛe ef}ntve hee"Jee vee!'
292 ceveesyeesOe
`Denes, DemeW keâmeW? ns ÙeesiÙe veener.'
`meieUs DemeWÛe keâjleele. Deecner les keâešÚeštve Øeefmeæ keâjlees. DeefYeØeeÙe osCeejer
DeefOekeâejeÛeeR ceeCemeW lejer kegâ"W Deensle? DeeceÛÙeekeâ[s De}erkeâ[s hegmlekeWâ Ùesleele leer
ØeMebmeehej DeefYeØeeÙeeÛes keâeieo Iee}tveÛe. legceÛeWÛe Skeâ vegmeles Dee}s cnCetve ceeieW
he[}W.’ lÙee }sKekeâeveW Deehe}eR hegmlekeWâ hegvneb DeefYeØeeÙeekeâefjlee kegâ"W hee"Je}eRÛe veeneRle.
nW DeelceØeefmeæerÛeW Ùegie Deens. DemeW kesâ}WÛe heeefnpes veeneRlej ceeieW he[eJeW }eies}
DemeW }eskeâ ceeveleele. mJele:}e les keâjleeb Ùesle vemes} lej keâesCee ØeMebmee keâjCeejeÛeer
efveÙegefkeäle kesâ}er heeefnpes. lÙeekeâefjleeb meOÙeeb heg<keâU efJeÉeved Yee[ŸeeveW efceUCÙeemeejKes
Demeleele. `ÙesLeW efJeÉeved Yee[ŸeeveW efceUleer}' Demee Skeâ }sKeÛe 30-35 Je<eeËhetJeeA
ØekeâeefMele Pee}e neslee. Deeleeb nW ØeceeCe DeeCeKeerveÛe Jee{}W Demes}. efveJe[tve
ÙeeÙeÛeW Demes} lej oesve iees°eRÛeer DeeJeMÙekeâlee Deens. Kethe hewmee, keâesCelÙeeefn ceeiee&veW
efceUJe}s}s oesve-heebÛe }eKe ®heÙes DeeefCe mJele:Ûeer ØeMebmee keâjerle Deehe}e cees"sheCee
meebiele DeKeb[ efnb[CeW. nW De}erkeâ[s DeeJeMÙekeâefn Demes}, heCe ÙeesiÙe Deens DemeW
ce}e Jeešle veeneR. }eskeâmeòeelcekeâ JÙeJemLesÛee SjJeeR Ûeebie}e Deme}s}e MeemeveØekeâej
DeÙeMemJeer Pee}e, Yeü°eÛeejebveeR efkeâ[}e, lees ÙeecegUWÛe. pÙeeÛÙeepeJeU Ûeebie}s iegCe
Deensle lÙee}e }eskeâebveeR DeeheCentve efveJe[tve efo}W DemeleW lej }eskeâjepÙe keâuÙeeCekeâejer
"j}W DemeleW. Deepe les mJele:ÛeW Deme}s-veme}s iegCe efcejJeCeeNÙee, ØeÛeejleb$eW Deelcemeele
kesâ}suÙee, mJeÙebcevÙe, mJeeLeea heg{eNÙeebcegUW, mJeenekeâejer "j}W Deens. Ssefnkeâebleefn
mJele:ÛÙee iegCeebÛeer ØeMebmee heefjCeebceer }eYeoeÙekeâ "jle veeneR, hejceeLeeËle lej leer
HeâejÛe Ieelekeâ "jles. cnCetve meceLe& DeeJepet&ve meebiele Deensle `cevee meJe& peeCeerJe
meeb[tefve jens.'
HegâkeâeÛeW cegKeeR yees}leeb keâeÙe JeWÛes ~
efomeWoerme DeYÙeblejeR ieJe& meebÛes ~~
ef›eâÙesJeerCe JeeÛeeUleeb JesLe& Deens ~
efJeÛeejW legPee letb efÛe MeesOetefve heens ~~114~~
Meeefyokeâ heebef[lÙe efceUefJeCeW meesheW Deens. lÙee yeUeJej }eskeâebvee Deekeâ<e&keâ
Jeešs} DemeW yees}CeWefn meesheW Deens. Deepekeâe} cegõCe efJeheg} DemeuÙeecegUW efvejefvejeUs
metefÛekeâesMe, meboYe&keâesMe, efJe<eÙeJeejerveW meb«eefnle megYeeef<eleW, mebleebÛÙee JeÛeveebÛes meb«en,
keâesCee}eefn menpe Ghe}yOe Deensle. DeeefCe lÙeebÛÙee meneÙÙeeveW, lÙeeceeveeveW DeieoeR
Lees[s ßece keâ¤ve Jekeäle=lJe jbieefJeCeW meesheW Deens. heCe nW meJe& yees}CeW Hegâkeâš Deens;
vegmeleW yees}eÙe}e keâeÙe }eieleW? lÙeeÛee keâebneR GheÙeesie veeneR.
efJeJejCe 293
Lees[s yejW yees}leeb Dee}s, keâebneR hee"eblej Deme}W, efJe<eÙeevegjesOeW mebleJeÛeveebÛeW
hegjeJes Skeâeceeietve Skeâ efo}s keâeR, meeceevÙepeve Deeke=â° nesleele, JeenJee efceUles,
}ewefkeâkeâ Jee{lees, JÙeeKÙeeves-ØeJeÛeveebkeâefjleeb Deeceb$eCes Ùesleele. }eskeâ YepeveeR }eieleele.
ceevemevceeve efceUlees, cenbleer Jee{les. heCe ne meJe& JÙeJenej Pee}e, JÙeJemeeÙe Pee}e,
Oeboe Pee}e. heejceeefLe&keâ°Ÿee heojeble keâebneRÛe he[}W veeneR, G}š neefve Pee}er.
keâejCe Lees[er JeenJee efceUtb }eie}er, ceeveceevÙelee Jee{}er keâeR ceeCemeeÛee Denbkeâej
heg° nesTb }eielees DeeefCe ceie Ùee DenbkeâejeÛeer Yetkeâ Jee{le peeles. efoJemeeefoJemeebveeR,
›eâcee›eâceeveW, ne Denbkeâej mJemeblees<eemee"er hewmee, GheYeesie, keâerelf e& ÙeebÛÙeeceeieW DeefOekeâeefOekeâ
ØeceeCeeble }eielees. mejUheCee, meeOesheCee, meewpevÙe ÙeebÛee }eshe neslees. ceeCetme
ceeCetmeefn jenle veeneR. cnCetve meceLe& cnCeleele– `ef›eâÙesJeerCe JeeÛeeUlee JÙeLe& Deens.'
pÙee meebieCÙee yees}CÙeeÛee ØelÙe#e DeeÛejCeebMeeR keâebneR mebyebOe veeneR, DemeW yees}CeW
vegmeleer JeeÛeeUlee Deens. JÙeLe& ye[ye[ Deens, efleÛee keâebneR GheÙeesie veeneR.
Ùee meboYeeËle %eevesÕej cenejepeebveeR Heâej Úeve meebefiele}W Deens. les cnCeleele–
``hew leeW[ Yejes keâeb efJeÛeeje ~ DeeefCe Deble:keâjCeeR efJe<eÙeebmeer Leeje ~ lejer veeleg[W
OevegOe&je ~ ef$eMegæer ceer ~~ neb iee JeewmeCeleÙeeefÛeÙee «ebLeer ~ keâeF& legšleer
mebmeejiegbleer ~ keâeR heefjJeefme}sÙee heesLeer ~ JeeefÛe}er nesÙe ~~ vee vee yeebOeesefveÙee
[esUs ~ IeÇeCeeR }eefJepeleer cegkeäleeHeâUW ~ lejer leÙeebÛeW keâeÙe keâUs ~ cees}ceeve ~~
lewmee efÛeòeeR Denbles "eJees ~ DeeefCe efpeYes mekeâUMeeŒeebÛee mejeJees ~ Ssmesefve keâes[er
Skeâ pevce peeJees ~ hejer ve heefJepes ceeles ~~ '' (%ee. 15~393-96) ``leeW[eletve
veevee ØekeâejÛes efJeÛeej peCetb iebieWÛÙee DeesIeemeejKes KeUeUtve Jeenleensle heCe Deble:keâjCeeble
cee$e efJe<eÙemegKeeÛeer DeefYe}e<ee Ye¤ve jeefn}er Deens. DeMee efmLeleeRle Depeg&vee leg}e
efve§eÙeeveW ef$eJeej meebieleeW, lÙee JÙekeäleer}e ceePeer Øeeefhle nesCÙeeÛeer keâebneRÛe MekeäÙelee
veeneR. PeeWheWle ye[ye[eJeW lemeW yee<keâU Deme}s}s «ebLe DeeOeeje}e Iesle}s lej lÙeeveW
mebmeejebleer} iegbleeiegble megšCÙeele meneÙÙe nesleW keâeÙe? heesLeer}e vegmeleeÛe mheMe& kesâ}e,
DeieoeR efleÛÙeeJej [eskeWâ "sJetve vecemkeâej kesâ}e, lej ve JeeÛeleebÛe efleÛÙeebleer} %eeve
keâOeeR [eskeäÙeeble efMejleW keâeÙe? SKeeÅeeÛes [esUs Ieó yeebOe}s DeeefCe megboj lespemJeer
Demes iees} cees"s ceesleer lÙeeÛÙee veekeâe}e }eJe}s lej lÙee ceeslÙeebÛeer efkebâcele lÙee}e
keâjleeb Ùesles keâeÙe? ns pemes keâOeeRefn MekeäÙe veeneR, lemeWÛe keâce&, Yeefkeäle, %eeve, Ùeesie,
meebKÙe, leke&â, ceerceebmee, hegjeCeW, mebleJeÛeveW, mce=efle DeeefCe Oece&MeeŒeW ÙeebÛÙeeJej
Jekeäle=lJeeÛÙee °erveW, JÙeeKÙeeve-ØeJeÛeveebÛÙee °erveW efkeâleerefn ØeYeglJe Deme}W, menœeeJeefOe
ßeeslÙeebvee 3-3 leemeheÙeËle JesUsÛee efJemej hee[tve jbieJetve, efKeUJetve "sJeCÙeeÛeW
meeceLÙe& pejer JeeCeer}e Deme}W, lejerheCe DeMee efJeÉeve ØeYeeJeer JekeälÙeeÛÙee Deble:keâjCeeble
294 ceveesyeesOe
DenbkeâejÛe Ye¤ve jeefn}e Demes}, meewpevÙe, veceülee, YeefkeäleYeeJe ÙeebÛee }Je}sMeefn
lesLeW vemes} lej nW meJe& heebef[lÙe Demetve vemeuÙeemeejKeW Deens. Ùee hebef[leeveW keâesšŸeJeefOe
pevce pejer Iesle}s lejer lees ceePÙeeheÙeËle ÙesTve heeWÛeCÙeeÛeer Lees[erefn MekeäÙelee veeneR.''
vegmeleer JeeÛeeUlee keâeb vemeeJeer leW ÙeeJe¤ve mhe° nesles. Ûeejer Jeso cegKeesodiele
Deme}suÙee Denbkeâejer yeÇeÿeCeehes#eeb, kesâJeU Skeâ ieeÙe$eer ceb$e lesJe{e Ùesle Deme}s}e
heCe meoeÛeejer yeÇeÿeCe ßes‰ Deens DemeW cevetveWefn cnš}W Deens.
efvejnbkeâejer meÉle&ve, veceü meoeÛejCe hejceeLee&le lej keâeÙe heCe megKeer, meceeOeeveer
mebmeejemee"eR, Ye}sheCee efceUefJeCÙeemee"eR, JÙeJenejebleefn GheÙeesieer Deens.
DeeheCe lemeW DeeneW keâeR veeneR nW pÙeeÛeW lÙee}e vekeäkeâer keâUleW. FlejebÛes DeefYeØeeÙe
oesvneR °erveW HeâmeJes Demetb Mekeâleele. ogmeNÙeebveeR kesâ}s}er efveboemlegefle ÙeLeeLe& vemeles.
efveboe És<ecelmejebletve pevcee}e Ùesles. mlegleerÛÙee ceeieW obYe Jee mJeeLe& Demetb Mekeâlees.
cnCetve ceer keâmee Deens leW ceePeW ce}eÛe "jefJe}W heeefnpes ``melÙe DemelÙeeMeeR ceve
kesâ}s iJeener ~ ceeveerÙe}s veeneR peveceleeb ~~ DemeW mebleebveer cnš}W Deens leW
Ùeemee"eRÛe. Lees[s lešmLeheCeeveW heenleeb Dee}W keâeR Deehe}s oes<e, DeeheuÙee Ûegkeâe,
DeeheuÙee }#eeble ÙesTb Mekeâleele. osn-FbefõÙe-ceve ÙeebÛÙeeMeeR Deehe}W leeoelcÙe Pee}s}W
DemeleW DeeefCe cnCetve Deehe}W peW Deens leWÛe DeeheuÙee}e ÙeesiÙe Jeešle jenleW.
MeebleheCeeveW, Lees[e meeOekeâ-yeeOekeâ efJeÛeej kesâ}e lej Deehe}W KejW-KeesšW DeeheuÙee}e
keâUtb MekeâleW DeeefCe leWÛe ØeeceeefCekeâ DemeleW. cnCetve meceLe& ``legPeW letbÛe hene heCe
efJeÛeejeves MeesOetve hene.'' Demes meebieleele.
legšs Jeeo mebJeeo lesLeW keâjeJee ~
efJeJeskeWâ DenbYeeJe ne hee}šeJee ~~
peveeR yees}CÙeemeejKeW DeeÛejeJeW ~
ef›eâÙeehee}šs YeefòeâhebLeW efÛe peeJeW ~~115~~
108 JÙee M}eskeâeheemetve 8 M}eskeâebÛeW nW ØekeâjCe Ûee}t Deens. lÙeeÛee Ghemebnej
Ùee M}eskeâeveW nesle Deens. meJe& ØekeâjCeeÛeW meej Ùee M}eskeâeble «eefLele Pee}s}W Deens.
efpeLeW Jeeo legšlees, efveCe&Ùe }eielees, %eeveeble Yej he[les, MebkeâekegâMebkeâebÛeW efvejmeve
nesleW, KejW keâeÙe leW mecepetve ÙesleW leW DeeÛejCeeble keâmeW GlejJeeJeW lÙeeÛeer heæefle
keâUles, FlÙeeefo }eYe pÙee ÛeÛexletve heojeR he[leele, lÙee ÛeÛex}e mebJeeo cnCeleele.
ne mebJeeo lesJe{e keâjeJee. SjJeeR Keb[veceb[veeÛÙee Yejer}e he[tve JeeoefJeJeeo keâ¤b
veÙes. lÙeeÛee keâebneR GheÙeesie nesle veeneR. Denbkeâej Ûeebie}eÛe Göece Demelees. lees
Deehe}er ÛegkeâerÛeer celeWefn ogje«eneveW mees[erle veener. keâoeefÛele efve®òej nesF&}. heCe
efJeJejCe 295
celeheefjJele&ve nesCeej veener. JeeoeveW celeheefjJele&ve ne keâeU MebkeâjeÛeeÙe&-ceb[veefceßeebÛÙee
yejesyej mebhe}e Deens. lesJneb meeOekeâeveW DenbkeâejeÛee lÙeeie keâjeJee DeeefCe efpe%eemet
YeeJeeveW ßeJeCe keâjeJes.
kesâJeU Jekeäle=lJeeveW ØeYeeefJele nesTb veÙes. Deehe}er efJeJeskeâMeefkeäle peeie=le "sJeeJeer.
Deehe}W yees}CeW DeeefCe DeeÛejCe Ùeeble cesU DemeeJee. DeeheuÙeeMeeR keâesCeer KeesšW yees}t
veÙes, DeeheuÙee}e keâesCeer HeâmeJet veÙes, DeeheuÙee}e keâesCeer $eeme osTb veÙes, ÚUt veÙes,
SJe{W lejer DeeheuÙee}e keâUleW vee? Ye}s Flej MeeŒeebleer} efJeefOeefve<esOe ve keâUesle.
nW peW DeeheuÙee}e keâUleW, leW lejer ogmeNÙeeMeer Jeeieleebvee DeeheCe }#eeble "sJetve veerš
Ûeebie}W JeeieeJeW. neÛe meoeÛeej. neÛe Oece&. ``DeelceJeled meJe& Yetles<eg Ùe: heMÙeefle me
heMÙeefle'' DemeW MeeŒeJeÛeveÛe Deens. %eeve, %eeve cnCeleele leW nWÛe. DemeW pees Jeeielees
lÙeeÛeWÛe %eeve mee#eelkeâeje}e Ùesles. ef›eâÙesceOÙeW hee}š JneJeÙeeÛee Demelees lees ÙeeÛe
°erveW. hee}š Pee}e veeneR lej Yeefkeäleceeiee&}e }eieCÙeeÛee DeefOekeâejÛe Øeehle nesle
veeneR. nW meieUW Skeâoce meeOeCeej veeneR; heCe ØeÙelve lejer lÙee Â<šerveW meelelÙeeveW
keâjerle jeefn}s heeefnpeW. lesLeW DeeUme vemeeJee, DeelceJebÛevee vemeeJeer.
ogJe&le&veemen `njs jece' GheÙeesieer he[le veeneR. DeOeceheCeeveW Jeeielees DeeefCe
meceeefOe }eieles nW mebYeJeveerÙe veener. DeveeÛeej keâjerle Deme}suÙee JÙekeäleerÛeer kegbâ[ef}veer
keâesCelÙeeefn ceeiee&veW peeie=le nesCÙeeÛeer MekeäÙelee veeneR. hejceeLe&ceeiee&le keâesCelÙeeefn
efoMesveW Øeieefle keâ¤ve IÙeeÙeÛeer Deme}er lejer ef›eâÙesceOÙeW hee}š JneJeeÛe }eielees.
Jele&ve megOeejeJeWÛe }eieles. FbefõÙeebÛes efJe<eÙeesheYeesie mevceeieeAÛe DemeeJes }eieleele.
lÙee°erveW mJele: ØeÙelveMeer} DemeeJeW }eieles.
Skeâe ie=nmLeeveW DeeheuÙee Iejeble efpekeâ[s eflekeâ[s efncee}Ùeebleer} heefJe$e leerLe&#es$eebÛeeR,
cebefojebÛeeR DeeefCe ceveesnj efvemeie&ÂMÙeebÛeeR megboj megboj efÛe$eW }eJetve "sJe}s}eR nesleeR.
`Demes keâeb' cnCetve efJeÛeejuÙeeJej ie=nmLeebveeR Gòej efo}W. `ce}e efncee}ÙeeÛeer Heâej
DeeJe[ Deens. efÛe$eebcegUW lesLeW iesuÙeeÛee Deevebo efceUlees.' mJele: ie=nmLe keâOeeR $e+ef<ekesâMe}eefn
ies}e veJnlee. efoveoefMe&keâeJejer} efÛe$eW neÛe lÙeeÛee efncee}Ùe. ceePeW Iej efncee}ÙeceÙe
Deens DemeW Jej Yet<eCe. efÛe$eoMe&veeveW efncee}Ùeeble peeCÙeeÛeer ØesjCee efvecee&Ce JneJeer.
lemeW pej Ie[}WÛe veeneR lej les kesâJeU MeesYesÛeW Pee}W, ØeoMe&ve "j}W. meceLeeËÛee Yej
ef›eâÙesÛÙee hee}šeJej Deens lees Ùeemee"erÛe. ceveeÛÙee M}eskeâeble DeieoeR DeejbYeeheemetve
lÙeebveeR ne efJe<eÙe hegve:hegvne "ebmetve meebefiele}e Deens. `peveeR JebÅe leW meJe& YeeJeW keâjeJeW.'
(2) `meoeÛeej ne Leesj meeb[tb veÙes lees’ (3) `cevee Oece&lee veerefle mees[tb vekeâes nes' (4)
‘osns lÙeeefieleeb keâerefle& ceeieW GjeJeer ~ cevee meppevee ns efÛe ›eâerÙee OejeJeer ~’ (8) `cevee
efceLÙe leW efceLÙe mees[tefve ÅeeJeW' (19) `mJeOecex efÛe Ûee}s meoe GòeceeÛee' (48)
296 ceveesyeesOe
`ef›eâÙee Yeefkeäle Gheemevee efvelÙe vesceW, (57) `osns keâejCeeR meJe& }eJeerle peeJeW'
(102) `efJeJeskeWâ ef›eâÙee Deeheg}er hee}šeJeer' (105) `ef›eâÙee hee}šs YeefkeäleYeeJeeLe&
}eies' (108) `peveeR Ûee}CeW Megæ vescemle jenes' (132) `ef›eâÙesJeerCe JeeÛeeUlee les
efÛe cees"er' (182) DeMee jerleerveW ØelÙe#e DeeÛejCeeÛee ceefncee meceLeeËveeR Deveskeâ
ØekeâejebveeR ieeefÙe}e Deens. keâesCelÙeeefn meeOevesÛÙee °erveW lÙeeÛeW Heâej cenòJe Deens.
ef›eâÙeWle hee}š nesTve Jele&ve megOee¤ve Yeefkeäleceeiee&}e }eieeJeW DemeW meebeif eleuÙeeveblej,
YekeäleerÛeer LeesjJeer keâUeJeer, lÙeeceeiee&veW peeCÙeeÛeW Deekeâ<e&Ce GlheVe JneJeW cnCetve
meceLe& efvejefvejeàÙee DeJeleej}er}e JeCe&ve keâ¤ve YekeäleeÛÙee j#eCeemee"eR osJe keâmee
lelhej Demelees, leW hegvneb Skeâoeb heg{er} 10 M}eskeâebletve meebieCeej Deensle. nW ØekeâjCe
hegjeCekeâLeebJej DeeOeeefjle Deens.
yent ßeeefheleeb keâ°}e Debye$e+<eer ~
leÙeeÛeW mJeÙeW ßeernefj pevce meesMeer ~~
efoune #eerjefmebOet leÙee Gheceeveer ~
veghes#eer keâoe osJe YekeäleeefYeceeveer ~~116~~
JewJemJemle cevetÛÙee heesšeR veYeie veebJeeÛee Skeâ heje›eâceer jepee Pee}e. lÙeeÛee
ceg}iee veeYeeie. keâebneR ef"keâeCeeR ÙeeÛee cevetÛee heg$e cnCetveÛe Gu}sKe Deens. ne veeYeeie
jepee cees"e Oeeefce&keâ neslee. lÙeeveW keâOeeR ceebmeenej kesâ}e veeneR DemeW lÙeebÛeW JeCe&ve
Deens. ne cees"e Metj, Heâej heje›eâceer, Demee jepee neslee. Debyejer<e ne lÙeeÛee heg$e. ne
DeeheuÙee yeeheeØeceeCeWÛe cees"e heje›eâceer Je Oeeefce&keâ Demee neslee. menœeeJeefOe jepeebÛÙee
meJeW Ske⚟eeveW }{tve lÙeeveW efJepeÙe Øeehle keâ¤ve Iesle}s, DemeW lÙeeÛeW JeCe&ve
ceneYeejleeble Deens. ÙeeveW oerIe&keâeUheÙeËle DelÙeble ÛeebieuÙee jerleerveW jepÙe Ûee}Je}W
Demee lÙeeÛee Gu}sKe keâewefšuÙeeveW DeeheuÙee DeLe&MeeŒeeble kesâ}e Deens. ne Debyejer<e
SkeâeoMeerÛeW ›ele cees"Ÿee efve‰sveW keâjerle Demes. ÉeoMeer}e metÙeexoÙe nesleebÛe ›eleeÛeer
heejCee keâjer. Skeâoeb cenemebleeheer ogJee&me $e+ef<e DeefleefLe cnCetve lÙeeÛeskeâ[s Dee}s.
ÉeoMeerÛes efoJeMeeR mekeâeUeR les mveeve-mebOÙeemee"eR veoerJej cnCetve ies}s. lÙeebÛeer mebOÙee
}ebye}er. metÙeexoÙe nesTve ies}e lejer $e+ef<e hejle Dee}s veeneRle. DeefleLeerÛÙee DeeOeeR
Yeespeve keâjleeb ÙesF&vee DeeefCe metÙeexoÙe nesleebÛe heejCee kesâ}er heeefnpes DemeW SkeâeoMeerÛeW
›ele cees[leeb ÙesF&vee. jepee Oece&mebkeâšeble he[}e. MesJešeR lÙeeveW efJe<CetÛÙee DeefYe<eskeâeÛes
leerLe& IesTve heejCee kesâ}er. Yeespeve cee$e kesâ}W veeneR. heCe lesJe{ŸeeveWefn ogJee&me mebleehe}s
DeeefCe lÙeebveeR leg}e keâebneR heMegÙeesveeRle DeeefCe keâebneR ceveg<ÙeÙeesveeRle Demes one pevce
IÙeeJes }eieleer} Demee Meehe efo}e. lesJneb efJe<CetbveeR lees Meehe mJele:Jej Iesle}e DeeefCe
efJeJejCe 297
Deehe}e Yekeäle Debyejer<e ÙeeÛeW mebj#eCe kesâ}W.
ogJee&meebveeR mebleehetve Debyejer<eeJej ke=âlÙee mees[}er. DeMeerefn Skeâ keâLee Deens. heCe
efJe<CetveeR megoMe&ve mees[tve ke=âlÙesÛee veeMe kesâ}e. veblej leW megoMe&ve Ûe›eâ ogJee&meebÛÙeeÛe
ceeieW }eie}W. ogJee&me yeÇÿe}eskeâ, kewâ}eme, Jewkegbâ" ÙesLeWefn DeeßeÙeebmee"eR ies}W heCe
GheÙeesie Pee}e veeneR. veejoebÛÙee meebieCÙeeJe¤ve les MesJešeR Debyejer<ee}eÛe MejCe
Dee}s, DeeefCe ceie Debyejer<eeveW megoMe&ve Ûe›eâe}e vecemkeâej keâ¤ve leW hejleefJe}W. ner
keâLee DeefOekeâ Øeefmeæ Deens. YeeieJeleeble efleÛee Gu}sKe Deens. meceLeeËveeR cee$e heefn}er
DeJeleejefJe<eÙekeâ keâLeeÛe ie=nerle Oej}er Deens. DeeheuÙee Skeâefve<" Yekeäleekeâefjleeb
YeieJeble lÙeeÛeer mebkeâšW mJele: meesmelees. DeeF& ceg}ekeâefjleeb nJeW les keâ° Ghemeles, lemeWÛe
JeelmeuÙe YekeäleeefJe<eÙeeRenf F&ÕejeÛÙee Deble:keâjCeeble Demeles. cnCetve Yeefkeäleceeiee&}e }eieeJeW.
ogmejer keâLee GhecevÙetÛeer. ne Jeefme‰ kegâ}eslheVe Skeâ ceb$eõ°e $e+ef<e. }neveheCeeR
ne DeeheuÙee ceeceemeJeW Skeâe Ùe%eeble ies}e Demeleebvee lesLeW lÙee}e Gòece DemeW ieeÙeerÛeW
otOe hÙeeJeÙeeme efceUe}W. IejeR hejle DeeuÙeeJej lÙeeveW DeeF&peJeU ogOeekeâefjleeb nó
Iesle}e. IejeR oeefjõŸe nesleW. DeeF&veW DeeheuÙee ceg}eÛÙee mecepegleermee"eR heeCÙeeble heer"
keâe}Jetve lÙee}e efo}W. efpeYes}e KeNÙee ogOeeÛeer ceOegj ÛeJe keâU}er DemeuÙeeveW
yee}keâeveW leW heer"-heeCeer veekeâej}W DeeefCe ogOeemee"eR leW Dee›eâesMe keâ¤b }eie}W. DeeF&
cnCee}er– yeeU, DeeheCe oefjõer DeeneWle. ceePÙeepeJeU j[tve keâeÙe nesCeej! legPeW
Je[er} DeÙeeefÛele Je=òeerveW jenleele lesefn leg}e otOe osTb MekeâCeej veeneRle. leg}e otOe
heeefnpes Demes} lej osJeepeJeU ceeie. lees meJe&meceLe& Deens. GhecevÙet DeeF&}e vecemkeâej
keâ¤ve OeÇgJeeÛÙee efve§eÙeeveW yeensj he[}e, DeeefCe lÙeeveW YeieJeeved Mebkeâjebvee DeeheuÙee
G«e lehe§eÙexveW DeeefCe Glkeâš YekeäleerveW ØemeVe keâ¤ve Iesle}W. YeieJeeved MebkeâjebveeR lÙee}e
ogOeemee"eR cnCetve #eerjmeeiejÛe Yesš cnCetve efo}e. ÙeeÛe GhecevÙetveW ßeerke=â<Cee}e
efMeJemenœeveeceeÛee GheosMe kesâ}e DemeW JeCe&ve ceneYeejleele Deens.
YeieJeeved Heâej Goej Deens. YekeäleerveW lees ØemeVe Pee}e lej ``Deveble nmles
keâce}eJejeveW osleeb efkeâleer IesMeer} oes keâjeveW'' DeMeer efmLeefle ceeCemeeÛeer nesles.
cnCetve Yeefkeäleceeiee&}e }eiee. osJe DeeheuÙee YekeäleeÛeer keâOeeR Ghes#ee keâjerle veeneR DemeW
meceLe& meebieleele.
Oeg¤ }skeâ¤b yeeheg[s owvÙeJeeCeW ~
ke=âhee Yeeefkeâlee oerOe}er Yesefš pesCeW ~~
efÛejbpeerJe leejebieCeeR ØesceKeeCeer ~
veghes#eer keâoe osJe YekeäleeefYeceeveer ~~117~~
298 ceveesyeesOe
metÙe&JebMeeceOÙeW Gòeeveheeo veebJeeÛee jepee nesTve ies}e. OeÇgJe ne lÙeeÛee heg$e.
lÙeeÛÙee DeeF&ÛeW veebJe megveerefle. ne cees"Ÿee ØesceeveW DeeheuÙee Jeef[}ebÛÙee ceeb[erJej
yeme}e Demeleebvee lÙeeÛÙee meeJe$e DeeF&veW, meg®ÛeerveW jepeeÛÙee }e[keäÙee jeCeerveW,
lÙee}e GòeeveheeoeÛÙee ceeb[erJe¤ve celmejeveW Kee}eR Dees{}W, DeeefCe }eLe cee¤ve
nekeâ}tve efo}W. }e[keäÙee yeeÙekeâesÛÙee ceg"eRle ies}s}e yeehe keâebneR yees}tb Mekeâ}e veeneR.
ner Deieeflekeâlee OeÇgJee}e Heâej yeesÛe}er. lÙeeÛeer DeeF& megveerefle lÙee}e cnCee}er– yeeU,
Demee Meeskeâ keâ¤b vekeâesme. YeieJeblee}e Deehe}emee keâj. lees DeveeLeebÛee veeLe Deens.
heebÛe Je<ee&Ûee OeÇgJe DeeF&}e vecemkeâej keâ¤ve Iejeyeensj he[}e. cenef<e& veejoebÛÙee
GheosMeeØeceeCeW lÙeeveW ßeerveejeÙeCeeÛeer DeejeOevee kesâ}er. lÙeebÛÙee efve‰sveW YeieJeeved
ØemeVe Pee}s. Meecemegboj ÛelegYeg&pe DeMee ¤heeble lÙeeÛÙeeheg{W Øekeâš Pee}s. OÙeeveemee"eR
[esUs efceš}s}s Demeleebveeefn hejceelcÙeeÛeW DeeuneooeÙekeâ, Meerle} leWpe OeÇgJee}e
peeCeJe}s. OÙeeveefveceie> OeÇgJeeveW Ûeefkeâle nesTve Deehe}s ves$e GIe[}s DeeefCe heeefn}s lees
lÙee meiegCe¤heeÛes efmcele nemÙe OeÇgJeeJej ØemeVelesÛee Dece=leJe<ee&Je keâjerle nesleW. OeÇgJeeveW
nele pees[}s, cemlekeâ veceefJe}W, heeÙe Oej}s, heCe efkeâleer JesU ies}e lejer keâeÙe
yees}eJeW leW lÙee}e megÛesvee. lesJneb ßeerveejeÙeCeeveW DeeheuÙee efoJÙe MebKeeÛee mheMe&
OeÇgJeeÛÙee iee}e}e kesâ}e, DeeefCe OeÇgJeeÛÙee efpeYesJej peCetb ØesceYekeäleerveW vne}s}er
mejmJeleer Øeieš Pee}er.
ÙeesÓvle: ØeefJeMÙe cece JeeÛeefceceeb Øemeghleeb ~
mebpeerJeÙelÙeefKe}MeefkeäleOej: mJeOeecvee ~~
DevÙeeb§e nmleÛejCeßeJeCelJeieeoerved ~
ØeeCeeved vecees YeieJeles heg®<eeÙe legYÙeced ~~
YeeieJelekeâejebveeR meb«eefnle kesâ}s}er ner OeÇgJemlegefle Goeòe YeefkeäleYeeJeeveW DeesLebye}s}er
Deens. YeieJeeved ØemeVe Pee}s}sÛe nesles. lÙeebveeR ÛejCeeR }erve Pee}suÙee OeÇgJee}e GÛe}tve
ùoÙeeMeeR Oej}W. JeelmeuÙeeveW lÙeeÛeW cegKe kegâjJeeU}W, lÙeeÛÙee keâheeUeÛeW Ûegbyeve
Iesle}W. DeeefCe lÙee}e ceOegjJeeCeerveW cnCee}s–yeeU OeÇgJee! keâeÙe heeefnpes leg}e? ceeie.
legPÙee YekeäleerveW mebleg° nesTve ceer leg}e Jej osCÙeemee"eR Dee}eW Deens. OeÇgJe cnCee}e,
``YeieJeved Deehe}W oMe&ve Pee}W. DeeheuÙee keâce}entve keâesce} Deme}suÙee JejonmleebveeR
DeeheCe ce}e kegâjJeeU}W Ùeentve ceeieeJeÙeemeejKeW keâeneR GjleW keâeÙe? ceePeW peerJeve
ke=âleeLe& Pee}W, OevÙe Pee}W.''
Ùee efve<keâece YekeäleerveW hejceelcee veejeÙeCe DeefOekeâÛe mebleg° Pee}s. OeÇgJee}e
DeeJeMÙekeâ Jeeš}W veJnleW lejer meg®ÛeermeejKÙee mJeeLeea, Denbkeâejer Je=òeerÛÙee }eskeâebvee
peeCeJeeJeW cnCetve, OeÇgJeeÛeer ÙeesiÙelee cnCetve Jee OeÇgJeeÛÙee YekeäleerÛÙee $e+Ceebletve Lees[W
efJeJejCe 299
lejer GlejeF& JneJeW cnCetve osJeebveeR lÙee}e mecegõJe}Ùeebefkeâle he=LJeerÛeW meeceüepÙe DeeefCe
veblej ve#e$eceb[Uebleer} keWâõmLeeveeR Deme}suÙee mehle<eeAveeRefn, lÙeeÛÙeeYeeWJeleer Øeoef#eCee
Iee}eJeer DeMee De{U OeÇgJeheoeÛeW Jejoeve efo}W. osJe DeeheuÙee YekeäleeÛeer Ghes#ee
keâjerle veeneR, leW }#eeble ÙeeJeW cnCetve meceLe& OeÇgJeeÛÙee keâLesÛee Gu}sKe DeieoeR
yee}yeesOeheCeW keâjerle Deensle.
iepeWõt ceneb mebkeâšeR Jeeme heens ~
leÙeekeâejCeW ßeernjer OeebJeleens ~~
G[er Ieele}er peen}e peerJeoeveeR ~
veghes#eer keâoe osJe YekeäleeefYeceeveer ~~118~~
heeb[Ÿe osMeeÛee, FbõÅegcve cnCetve Skeâ jepee neslee. lees Skeâoeb hetpeemeeOeveWle
OÙeevemLe Demeleebvee Deieefmle $e+ef<e lesLeW Dee}s. jepee DeeheuÙee meeOeveWle efveceie>
DemeuÙeeveW lÙeeveW G"tve lÙee Leesj $e+<eeRÛeW DeeefleLÙe kesâ}W veeneR. $e+ef<e jeieeJe}s.
DeeefCe lÙeebveeR jepee}e let Gvceòe Pee}e Deensme cnCetve ceoesvcele nòeer nesMeer} Demee
Meehe efo}e. jepeeveW veblej ØeeLe&vee keâ¤ve #ecee ceeefiele}er. lesJneb $e+<eeRveeR G:Meehe
efo}e keâeR letb keâebneR mebkeâšeble meebhe[tve YeieJebleeÛee OeeJee keâjMeeR} lesJneb YeieJeble
ØelÙe#e OeebJetve ÙesTve legPee Gæej keâjleer}. ne nòeer Pee}s}e FbõÅegcve iepeWõ Ùee
veebJeeveW DeesUKe}e peelees. lees nòeeRÛÙee Skeâe keâUheeÛee veslee neslee.
Skeâoe ef$eketâš heJe&leeJej mebÛeej keâjerle Demeleebvee pe}›eâer[ms ee"eR lees Skeâe mejesJejeJej
Dee}e. lesLeW Skeâe ceiejeveW Ùee iepeWõeÛee heeÙe hekeâ[}e. ne ceiejefn osJe}$e+<eeRÛÙee
MeeheeveW ›etâj pe}Ûej cnCetve pevcee}e Dee}s}e ngnt veebJeeÛee iebOeJe& neslee. iepeWõeveW
Deehe}e heeÙe mees[Jetve IesCÙeeÛee ØeÙelve kesâ}e, heCe lÙeeÛÙee lÙee ØeÙelveeme ÙeMe
Dee}W veeneR. keâUheebleer} Flej nòeer-nòeerCeerefn DeeheuÙee Ùee veslÙee}e, Deveskeâ ØekeâejW
ØeÙelve keâ¤veefn, mebkeâšcegkeäle keâ¤b Mekeâ}s veeneRle. ßece keâ¤veefn DeeheCeebme ÙeMe
veeneR DemeW Dee{UuÙeeJej, iepeWõeme lÙee mebkeâšeble lemeWÛe mees[tve, keâUhe hejle efHeâj}e.
Deehe}W cnCeeJeÙeeme iepeWõe}e keâesCeer Gj}W veeneR. pÙeebÛÙee j#eCeemee"eR iepeWõeveW lÙeehetJeeA
Deveskeâ Pegbpeer efouÙee neslÙee les meJe& lÙee}e mees[tve efveIetve ies}s.
iepeWõ Lekeâ}e, nleeMe Pee}e DeeefCe MesJešeR lÙeeveW keâUJeUtve YeieJebleeÛee OeeJee
kesâ}e. YeieJebleeÛeW mJe¤he, veebJe lÙee}e keâebneRÛe ceenerle veJnleW. hetJe&pevceeÛÙee mebmkeâejeveW,
peieleeÛee keâesCeer Oeveer Deens DeeefCe leesÛe oerve-DeveeLeebÛee $eelee DemeCeej, Ùee
keâuhevesveW iepeWõeveW lÙeeefn efmLeleeRle mejesJejeble Hegâ}}suÙee keâceUehewkeâeR Skeâ keâceU
meeW[sves Gheš}W DeeefCe leWÛe YeieJeohe&CeyegæerveW DeekeâeMeeceOÙeW HeWâketâve lÙeeveW DelÙeble
300 ceveesyeesOe
Deele&lesveW F&Õejeme nekeâ ceej}er. lÙeemejMeeR YeieJeeved efJe<Ceg leele[eRveW OeeJetve Dee}s Je
lÙeebveeR Ûe›eâ Hesâketâve ve›eâe}e "ej kesâ}W DeeefCe iepeWõeÛee Gæej kesâ}e. lÙee}e
ve›eâcegKeebletve Je heMegosnebletveefn mees[Je}W. Jewkegbâ"}eskeâeceOÙeW YeieJebleebÛee mesJekeâ cnCetve
jenCÙeeÛeW YeeiÙe FbõÅegcvee}e }eYe}W. he©ehegjeCeeble DeeefCe YeeieJeleeble ner keâLee
meefJemlejheCeW Dee}s}er Deens. ßeer%eevesÕejcenejepeebveeRefn Ùee keâLesÛee Gu}sKe kesâ}e
Deens. ``heenW heeb meeJepeW neefle¤b Oeefj}W ~ lesCeW leÙee keâekegâUleer ceeleW mceefj}W ~
keâeR leÙeeÛeW JeeJees heMeglJe peen}W ~ lesCeW heeleef}Ùee ceeleW ~~ (%ee. 9~442).
YeefkeälecenelcÙeeceOÙes Ùee keâLesÛee Gu}sKe DeveskeâebveeR Deveskeâ ØekeâejebveeR kesâ}e Deens. ner
Heâej }eskeâefØeÙe keâLee Deens. DevevÙeYeeJeeveW Deele& nesTve F&ÕejeÛee OeebJee keâjleebÛe lees
DeeheuÙee YekeäleeÛeer Ghes#ee keâMeer keâjerle veeneR, nebkesâmejmee keâmee OeebJetve Ùeslees, les Ùee
keâLesÛÙee DeeOeejW meceLeeËveeR JÙekeäle kesâ}W Deens.
DepeecesU heeheer leÙee Deble Dee}e ~
ke=âheeUgheCeW lees peveeR cegkeäle kesâ}e ~~
DeveeLeeefme DeeOeej ne Ûe›eâheeCeer ~
veghes#eer keâoe osJe YekeäleeefYeceeveer ~~119~~
DepeeefceUeÛeer keâLee DeeefCe lelmebyebOeer efJeJesÛeve 95 JÙee M}eskeâeble meefJemlejheCeW
Dee}s Deens. ``Deefhe Ûesled megogjeÛeejes Yepeles ceeb DevevÙeYeekedâ ~ meeOegjsJe me
cevleJÙe: mecÙeied JÙeJeefmelees efn me:~~'' (Ye. 9~30) DeMeer YeieJebleebÛeer Øeefle%eeÛe
DemeuÙeecegUW heelekeäÙee}eefn Gæ¤ve peeCÙeeÛee ceeie& ceeskeâUe Deens. Yeefkeäleceeiee&ÛeW leW
JewefMe°Ÿe Deens DemeWefn cnCeleeb ÙesF&} cee$e ``Ùee}eefie Â<ke=âleer peNner peen}e ~
lejer DevegleeheleerLeeA vne}e ~ vneTveer cepeDeebleg Dee}e ~ meJe&YeeJeW ~~''
(%eeves. 9~420) ner %eeveesyeejeÙeebÛeer DeesJeer (Ùee meboYee&le Deme}s}erÛe) meeJeOeheCeW
}#eeble Iesle}er heeefnpes. he§eeòeeheeveW DelÙeble lehle nesTve YeieJebleeÛeer keâ®Cee Yeekesâ},
Yeefkeäleceeiee&}e }eies} lej lees efveef§eleÛe Gæ¤ve peeF&}. pemeW DepeeefceUeÛeW Pee}W.
DepeeefceUefn Ûegketâve ceg}eÛeW veejeÙeCe nW veebJe Iesle}W lÙee#eCeeR Gæj}e veeneR. lÙee
DeodYegle ÙeesieeÙeesieeveW lÙee}e ke=âlekeâcee&Ûee he§eeòeehe Pee}e, lÙeeveW YeefkeälemeeOevee kesâ}er
Je ceie lees Gæj}e. `heelekeâer neslee' Demee YetlekeâeUeÛee ØeÙeesieÛe Deme}e heeefnpes.
Deeleeb ceer Yeefkeäle keâjlees, veece IesleeW, ceie ce}e heelekeWâefn keâjerle jeneÙe}e De[ÛeCe
veeneR, Demee Dehemecepe kegâCeerefn DeeheuÙee ceveeMeeR yeeUiet veÙes. DepeeefceUemeejKes
heefjJele&ve Pee}W Demes} lejÛe YeieJeble DeeheuÙee YekeäleeÛeer Ghes#ee keâjerle veeneR nW
DevegYeJeeme ÙesF&}.
efJeJejCe 301
efJeOeerkeâejCeW peen}e ceÚ JesieeR ~
Oejer ketâce&¤heW Oeje hegef°YeeieeR ~~
pevee j#eCeekeâejCeW veerÛe Ùeesefve ~
veghes#eer keâoe osJe YekeäleeefYeceeveer ~~120~~
Ùee M}eskeâeceOÙeW one DeJeleejebhewkeâeR celmÙe, ketâce&, Jejen DeMee heefnuÙee leerve
DeJeleejebÛee Gu}sKe meceLeeËveer kesâ}e Deens.
25JÙee keâuheeÛÙee MesJešeR yeÇÿeosJeeÛeer je$e DeeefCe me=°erÛee Øe}Ùe Ûee}t Pee}e
neslee. yeÇÿeosJe efveõeOeerve Demeleebvee, nÙe«eerJe veebJeeÛÙee Skeâe ceneye}e{Ÿe owlÙeeveW
me=°erÛÙee GlheòeerÛeW meeOeve Deme}s}s Jeso heUefJe}s DeeefCe lees lÙee Øe}Ùe-meeiejeble
keâes"Wlejer }hetve yeme}e. yeÇÿeosJe peeiee Pee}e DeeefCe Jeso heUefJe}s ies}s Deensle DemeW
heeefnuÙeeveblej efkebâkeâle&JÙecet{ nesTve lÙeeveW YeieJeeved efJe<CetÛeer ØeeLe&vee kesâ}er Je Jeso
mees[Jetve DeeCeCÙeeme efJeveefJe}W. lÙeeØeceeCeW YeieJebleebveeR celmÙeeJeleej OeejCe keâ¤ve
nÙe«eerJe owlÙeeÛee veeMe kesâ}e. Jeso mees[Jetve DeeCe}s, DeMeer keâLee Deens. leerÛe ÙessLeW
``efJeOeerkeâejCeW peen}e ceÚ JesieeR'' cnCeleebvee meceLeeËvee DeefYeØesle Deens.
cevetÛÙee meboYeeËle celmÙeeJeleejeÛeer DeeCeKeer Skeâ keâLee meebefiele}er peeles leer ÙesLeW
DeefYeØesle veeneR.
ogmeje ketâcee&Jeleej. mecegõcebLeveeÛÙee JesUeR #eerjmeeiej IegmeUCÙeemee"eR jJeer (cebLee)
cnCetve Iesle}s}e cebojeÛe}, IegmeUleebvee efmLej jenervee, Kee}eR Kee}eR peeTb }eie}e,
lesJneb osJeebveeR ØeeLe&vee kesâuÙeeJe¤ve efJe<CetveW keâemeJeeÛeW ¤he OeejCe kesâ}W, DeeefCe lees
heJe&le DeeheuÙee hee"erJej OeejCe kesâ}e. lesJneb mecegõcebLeve ÙeMemJeerjerlÙee heej he[}W.
lÙeebletve veevee ØekeâejÛeeR jlveW Je Dece=le }eYe}W DeMeer Øeefmeæ keâLee Deens. heCe leer
ÙesLeW meceLeeËvee DeefYeØesle veeneR DemeW efomeleW. efvecee&Ce Pee}s}er me=°er DeeheuÙeeÛe
YeejecegUW mecegõeble yeg[tb }eie}er. lesJneb hejcesÕejeveW keâemeJeeÛeW ¤he OeejCe keâ¤ve
he=LJeer}e DeeheuÙee hee"erÛee DeeOeej efo}e Je leer lees}tve Oej}er, yeg[tb efo}er veeneR.
pÙeeble keâesCeeefn owlÙeeÛee JeOe keâjCÙeeÛee Øemebie Dee}e veeneR Demee ne SkeâÛe DeJeleej
efomelees. peÙeosJeeveW DeeheuÙee De°heoerle
ef#eeflejefleefJeheg}lejs leJe efle‰efle he=‰s ~
OejefCeOejCeefkeâCe Ûe›eâ-ieefj‰s ~
kesâMeJe Oe=lekeâÛÚhe¤he, peÙepeieoerMe njs ~
DemeeÛe Ùee DeJeleejeÛee Gu}sKe kesâ}e Deens.
302 ceveesyeesOe
meceLeeËveeRefn `Oejer ketâce&¤hes Oeje hegef°Yeeieer' DemeWÛe JeCe&ve kesâ}W Deens.
eflemeje DeJeleej JejeneÛee. keâMÙeheeÛÙee, efoleer veebJeeÛÙee helveeRÛÙee heesšeR pevce}suÙee,
efnjCÙee#e veeJeebÛÙee Skeâe owlÙeeveW meJe& he=LJeeRÛesÛe njCe keâ¤ve efle}e heeleebUele
ves}er. lesJneb efJe<CetveW Jejen¤heeveW Øeieš nesTve efnjCÙee#eeÛee JeOe kesâ}e Je he=LJeer
DeeheuÙee megàÙeeJej IesTve yeensj keâe{}er. he=LJeerÛÙee j#eCeemee"eR veerÛe heMetÛeW ¤he
OeejCe keâjleeveebefn YeieJebleebveeR mebkeâesÛe yeeUie}e veeneR, ÙeeJe¤ve lÙeebÛeW keâle&JÙeeefJe<eÙeerÛeW
Øesce metefÛele nesleW. Jejen ¤heeceOÙeW YeieJebleebÛeer DeejeOevee keâjCÙeeÛeer heæefle Skesâ
keâeUeR YeejleJe<eeËle efJeMes<e ØeceeCeeble ØeÛeef}le nesleer DemeW Deveskeâ ef"keâeCeer meebhe[}suÙee
JejeneÛÙee ØeeÛeerve cetleeaJe¤ve Dee{UleW.
peieledkeâuÙeeCeemee"eR Jee Yekeälemebj#eCeemee"eR hejcesÕej efkeâleer lelhej Demelees les
Ùee eflevneR keâLeebJe¤ve JÙekeäle nesles. ceneØeÛeb[ DeMee he=LJeerÛee Gæej pÙeeveW }er}Ùee
kesâ}e, lÙee}e DeeheuÙee YekeäleebÛeW j#eCe keâjCÙeeble keâebneRÛe ßece veeneRle nW meebieeJeÙeeme
vekeâesÛe. ceie lees YekeäleeÛeer Ghes#ee keâeÙe cnCetve keâjer}?
ceneb Yekeäle Øeuneo ne keâ°efJe}e ~
cnCeesveer leÙee keâejCeW efmebn Pee}e ~~
ve Ùes pJeeU Jeer<eeU mebVeerOe keâesCner ~
veghes#eer keâoe osJe YekeäleeefYeceeveer ~~121~~
ceeieer} 96 JÙee M}eskeâeble ØeuneoJejo vejefmebneÛeer keâLee meefJemlejheCeW meebieCÙeeble
Dee}erÛe Deens. ØeuneoemebyebOeer Skeâ iees° lesLeW Gu}sefKeCÙeeÛeer jeefn}er. Øeuneoe}e
ceneYekeäle DemeW meceLeeËveer keâeb cnš}W leW lesLeW meebefiele}W Deens. ÙesLes Øeuneoe}e
ceneYekeäle cnš}W Deens. ØeuneoeÛeW De}ewefkeâkeâ cees"WheCe DemeW keâeR lÙeebveer YeieJeeved
vejefmebn ØemeVe Pee}s Demeleebvee DeeheuÙee Ske⚟eeÛÙee GæejeÛeer Dehes#ee kesâ}er veeneR.
les cnCeleele-YeieJeeved! meieUsÛe peCe cees#eeÛÙee Dehes#esveW meeOevee keâjleele. ceePeer
Ske⚟eeveW cegkeäle nesCÙeeÛeer FÛÚe veeneR. mebmeejmegKeeÛÙee ceesneble iegjHeâštve leg}e
Deblej}suÙee Ùee oerve peveebÛeeefn Gæej JneJee DeMeer ceePeer FÛÚe Deens. ``vewleeved
efJeneÙe ke=âheCeeved efJecegceg#eg Skeâ:'' Ùee Deheej keâ®CescegUsÛe Øeuneo ceneYekeäle
"j}s. ßeerlegkeâejece cenejepeebveerefn ‘‘yeg[le ns peve osKeJesvee [esUe ~ cnCetve
keâveJeUe Ùeslees cepe ~'' DemeWÛe cnš}W Deens. mebleebÛÙee ùoÙeeÛeer ner efJeMee}lee, ner
GoejleeÛe lÙeebÛÙee DemeeceevÙe cees"sheCeeÛeW keâejCe Deens.
efJeJejCe 303
ke=âhee Yeeefkeâleeb peen}e JepjheeCeer ~
leÙeekeâejCeW Jeeceveg Ûe›eâheeCeer ~~
efÉpeebkeâejCeW Yeeie&Je ÛÙeeheheeCeer ~
veghes#eer keâoe osJe YekeäleeefYeceeveer ~~122~~
ye}er ne heje›eâceer Demegj jepee, efJejesÛeveeÛee heg$e DeeefCe Yekeälee«eCeer ØeuneoeÛee
veelet neslee. ØeuneoeÛÙee mebmkeâejecegUs keâoeefÛeled lees Je=òeerveW Oeeefce&keâ Deme}e lejer lemee
lees Goej DeeefCe efve<keâece Yekeäle veJnlee DemeW efomeleW. Ùe%eÙeeieeefo Oeeefce&keâ ke=âlÙeebveer
meeceLÙe& efceUJeeJeW DeeefCe lÙeeÛee GheÙeesie meòee-mebheefòe efceUefJeCÙeekeâ[s keâjeJee DemeW
lÙeebÛeW OeesjCe nesles. lÙeeveW Skeâoeb FbõheoeÛeer DeefYe}e<ee Oe¤ve cees"W Ùe%eme$e ceeb[}W.
lesJneb Ieeyej}suÙee FbõeveW YeieJeeved efJe<CetbÛeer ØeeLe&vee kesâ}er DeeefCe ye}erheemetve ceePeW
j#eCe keâje DemeW efJeveefJe}s. lÙeeØeceeCeW efJe<Cetbveer, keâMÙehe-DeefoleerÛÙee heesšer Jeeceve
¤heeveW DeJeleej Iesle}e DeeefCe les yeštÛÙee Jes<eeble Ùe%eceb[heele GheefmLele Pee}W. ye}erveW
lÙeebÛee mevceeve keâ¤ve DeIÙe&heeÅe Dehe&Ce kesâ}W DeeefCe oeve ceeieCÙeeme meebefiele}s. lÙee
lespemJeer yeÇÿeÛeeNÙeeveW leerve heeJe}W Yetefce ceeefiele}er. ye}er}e leer nemÙeemheo Jeeš}er
lejer yeštÛÙee Dee«enecegUW lÙeeveW ef$eheeo YetceerÛeW Gokeâ mees[}W. Meg›eâeÛeeÙeeËveeR Ùeebleer}
Oeeskeâe DeesUKetve De[LeUe DeeCeCÙeeÛee ØeÙelve kesâ}e heCe lÙeebvee ÙeMe Dee}W veeneR.
neleeJej Gokeâ he[leebÛe JeeceveeveW efJeješd ¤he OeejCe kesâ}W. heefnuÙee heeJe}eveW meJe&
he=LJeer JÙeehe}er, ogmeNÙee heeJe}eveW Åeg}eskeâ JÙeehe}e DeeefCe eflemejW heeT} kegâ"W
"sJeeJeW DeMeer he=ÛÚe kesâ}er. ye}erveW meJe& peeCe}W DeeefCe lÙeeveW mJele:ÛeW cemlekeâ heg{W
JeekeâJetve lesLeW eflemeje heeÙe "sJeCÙeeme meebefiele}W. ye}er MesJešeR ØeuneoeÛee veeletÛe
neslee. efJe<Cet ØemeVe Pee}s Je heg{er} cevJevlejeR letb Fbõ nesMeer} Demee Jej osTve lÙeeme
heeleeUeble ves}s DeeefCe efJe<Cet mJele: ye}erÛes Éejhee} nesTve jeefn}s DemeWefn JeCe&ve
ÙesleW. DeepeÛÙee jepÙekeâlÙeeËØeceeCeW DeeheuÙee ceeCemeebvee mebleg° keâjCÙeemee"eR DeefOekeâejheoW
Jee{efJeCÙeeÛeW leb$e osJeeveW Jeehej}W veeneR. veeneR lej lÙee}eefn Deeleeb pemes oesve
GhehebleØeOeeve, lÙeeØeceeCeW oesve Fbõ vescetve oesIeebveeefn mebleg° keâjleeb Dee}W DemeleW. heCe
F&Õejer jepÙe vÙeeÙeeveW Ûee}les, lesLeW keâesCeeÛÙee lejer mJeeLee&mee"eR IešveWle hee}š kesâ}e
peele veeneR. F&ÕejeveW FbõeÛeWefn j#eCe kesâ}W DeeefCe ye}erÛeWefn MesJešeR keâuÙeeCeÛe Pee}W.
keâesCelÙeeefn heeleUerJejÛÙee YekeäleeÛeer Ghes#ee nesle veeneR leer DeMeer. ceie lees Yekeäle
Deele& Demees keâeR DeLee&Leea Demees. keâesCelÙeeefn DeJemLeWleer} YeefkeäleYeeJe ne ßesÙemkeâjÛe Deens.
meòee-mebheòeerveW Gvceòe Pee}suÙee #eef$eÙe jepÙekeâlÙeeËveeR Meeble-lehemJeer DeMee
efJeÅeeJÙeemebieer yeÇeÿeCeebJejefn DeveefvJele DelÙeeÛeej kesâ}s. lÙeebÛÙee heeefjhelÙeemee"eR
304 ceveesyeesOe
YeieJeeved efJe<CetveW peceoie>erÛÙee heesšeR hejMegjece¤heeveW DeJeleej Iesle}e. GvceòeebÛee
mebnej kesâ}e. ner keâLee Øeefmeæ Deens. ogozJeeveW Ùee hejMegjecekeâLesÛeW De}erkeâ[s Heâej
efJeke=âleerkeâjCe Pee}W Deens. kegâCeer lÙee}e yeÇeÿeCe efJe®æ #eef$eÙe DeMee peeleerÙeJeeoeÛeW
¤he efo}W, lej keâesCeer hejMegjeceeÛÙee ke=âlÙeebÛeW, je#emeerJe=òeerveW Iesle}s}e DeebOeUe
DeefJeJeskeâer met[, DemeW cetuÙeceeheve kesâ}W. Ùee oesvneR ØekeâejÛeW JeCe&ve ner efJeke=âefle Deens,
DeefleMeÙeesefkeäle Deens. hejMegjeceeÛee heje›eâce JeCe&ve keâjCÙeeÛÙee ceeieW, yeÇeÿeCeebÛee
efJeMes<ele: Ye=iegJebMeerÙeeÛee peeleerÙe Denbkeâej Demelee lej, heg{W #eef$eÙe jeceeveW yeÇeÿeCe
hejMegjeceeÛee hejeYeJe kesâuÙeeÛeW JeCe&ve hejbhejWle mevceeve heeJe}W vemeleW, yeÇeÿeCe keâJeeRveeRefn
jmeeUheCeW ieeefÙe}W vemeleW. meblekeâJeer ßeerleg}meeroemeebveeR DeeheuÙee ``jeceÛeefjle ceeveme''
Ùee DelÙeble }eskeâefØeÙe Deme}suÙee cenekeâeJÙeeble ne Øemebie Heâej jmeeUheCeW JeCe&ve
kesâ}s}e Deens. DemeW Demeleebvee hejMegjeceeÛÙee ke=âlÙee}e Skeâ met[eÛee ØeJeeme cnCeeJeW
nW DeefJeJeskeâeÛeW Deens. je°^erÙe heeleUerJej meesefMekeâheCee ne ogieg&Ce Deens. DevÙeeÙeeÛee
Øeeflekeâej DeeheuÙee meJe& MekeäleerefveMeeR G«eheCeeveW kesâ}e heeefnpes. lÙee °erveW Dee›eâceCe
nWÛe KejW mebj#eCe Deens DemeW pÙeebÛeW cele Deens, lÙee mebheeokeâebveeRefn hejMegjeceeefJe<eÙeerÛÙee
Ùee efJeke=âle Âef°keâesvee}e Øeefmeæer ÅeeJeer nW ve mecepeCeejW Deens. YeeefJekeâebveer hegjeCekeâLeWleer}
Fefleneme efJeke=âle kesâ}e DemeW cnCeCeeNÙee yegefæcebleebveeR veJeerve Âef°keâesve Je mebMeesOeve
Ùee veebJeeKee}eR Øeefmeæ nesCeeNÙee ØeeÛeerve IešveebÛÙee DeeefCe JÙekeäleeRÛÙee Ieelekeâ
efJeke=âleerkeâjCeeÛee KejW cnCepes Kejhetme meceeÛeej IÙeeJeÙeeme nJee neslee. heCe lemeW
Pee}W veeneR. hejbhejsveW ceevÙe Deme}suÙee ØeeÛeerve cetuÙeebJej leke&â DeeefCe vÙeeÙe iegb[eUtve
DeeIeele keâjCeW nWÛe peCetb yegefæceòesÛeW DeeefCe Øeiele efJeÛeejebÛeW iecekeâ "j}W Deens.
IejeceOÙeW {sketâCe DeeefCe efhemeJee Heâej PeeuÙee DemeuÙee lej lÙeebÛee veeMe keâjCÙeemee"er
leer#Ce Deew<eOeW HeâJeejeJeeRle, heCe IejÛe hesšJetve osCeW MeneCeheCeeÛeW veener ner iees°
Øeieleerhej efJeÛeejebÛes DeeOegefvekeâ yegefæceble }#eeble Iesleer} lej yejW. meceLeeËmeejKÙee
je°^erÙe efJeÛeejeveW Yej}suÙee, meceepekeâuÙeeCeeÛeer leUceU Deme}suÙee, efve:mhe=n
ceneheg®<ee}e melele MeŒe Giee¤ve GYee Deme}s}e hejMegjece DeeojCeerÙe Jeešlees
DeeefCe osJe YekeäleeÛeer Ghes#ee keâjerle veeneR, Ùee meboYeeËle Gu}sKeveerÙe Jeešlees nW Heâej
cenòJeeÛeW Deens. mJeÛÚ ceveeves DeeheCe leW mecepetve Iesle}W heeefnpes.
Deefn}s meleeR}eefie DeejCÙehebLeW ~
kegâ{eJee heg{W osJe yeboer leÙeeleW ~~
yeUW meesef[leeb, IeeJe Iee}er efveMeeCeer ~
veghes#eer keâoe osJe YekeäleeefYeceeveer ~~123~~
efJeJejCe 305
FbõeÛÙee mebmeiee&veW Yeü° Pee}suÙee, ieewlecehelveer DenuÙesÛÙee Gæejemee"eR jeceÛebõ
DejCÙeebleer} efleÛÙee efvece&veg<Ùe DeeßeceeceOÙeW DeeJepet&ve Dee}s DeeefCe efleÛee Gæej
kesâ}e DeMeer keâLee Deens. leer meJeeËvee heefjefÛele Deens. ceeieW 32 JÙee M}eskeâeble ne
Gu}sKe Dee}e Deens.
jeceÛebõeveW jeJeCeeÛÙee yeboerletve osJeebvee mees[efJe}s. Ùee ØemebieeÛee Gu}sKeefn
31 JÙee M}eskeâeble Deens. F&ÕejeÛÙee Yekeälemebj#ekeâ Ùee yeÇeroeÛee meJe& FeflenemehegjeCeebletve
peCetb [bkeâe Jeepelees Deens. nW peeCetve ceeCemeeveW lees Deehe}er Ghes#ee keâjCeej veeneR Ùee
YejbJeMeeveW Yeefkeäleceeiee&}e }eieeJeW.
Deveskeâ ef"keâeCeeR Ùee M}eskeâeÛee ÛeJeLee ÛejCe ``veghes#eer keâoe jece oemeeefYeceeveer''
Demee Dee}s}e Deens. keâebneR ef"keâeCeeR lej nW meJe& ØekeâjCeÛe veghes#eer keâoe jeceoemeeefYeceeveer
Ùee 28 les 37 ÙesLeW SkeâJeej ÙesTve ies}suÙee hee}gheoeveWÛe Dee}s}W Deens. meceLeeËvee
kesâJeU jeceeJeleejeÛeW veJns lej hejceelcÙeeÛeWÛe YekeäleeÛeer Ghes#ee ve keâjCÙeeÛeW yeÇero
Deens DemeW meebieeJeÙeeÛeW DemeuÙeeveW Ùee ØekeâjCeeble lÙeebveer jece nW efJeefMe°leeJeeÛekeâ
veebJe šeUtve osJe nW meJe&meeOeejCe F&ÕejJeeÛekeâ veebJe mJeerkeâej}W Deens. Ùee meboYeeËle
ÙesLeW jeceeJeleejeleer} IešvesÛÙee JeCe&veehegjleW ``veghes#eer keâoe jeceoemeeefYeceeveer'' nW
hee}gheo IesCeW cnCepes jece ne F&Õejehes#eeb kegâCeer JesieUe Deens DemeW meceLeeËvee Jeešle
DemeuÙeeÛee Dehemecepe ie=nerle OejCeW Deens. lemee mebYeJe jentb veÙes cnCetve `veghes#eer keâoe
osJe YekeäleeefYeceeveer' nWÛe hee}gheo mJeerkeâejCeW yejW DemeW ce}e JeešleW.
leÙes õgheoerkeâejCeW }eieJesieW ~
lJejW OeebJeleg meJe& meeb[tefve ceeieW ~~
keâUer}eefie pee}e DemeW yeesOÙe ceewveer ~
veghes#eer keâoe osJe YekeäleeefYeceeveer ~~124~~
Deele& YekeäleerÛee DeeoMe& cnCetve õewheoerÛeW Ûeefj$e }#eeble Iesle}W heeefnpes.
ceesne}e yeUer he[tve ÙegefOeef‰j keâewjJeebÛÙee meYeWleer} keâhešÅegleeble [eJeeceeietve
[eJe nj}e. JewYeJe, jepÙe ies}W. Åetleeble YeeJeebvee DeeefCe mJele:}e heCee}e }eJetve lees
nj}e. heeb[Je keâewjJeebÛes oeme Pee}s. ÅegleeÛee DeefYeefveJesMe Deeleeb ÙegefOeef‰jeÛÙee
[eskeäÙeeble Ûe{}e neslee. MekegâveerveW efKepeJeuÙeecegUW lÙeeveW meeOJeer õewheoer}eefn heCee}e
}eJe}s DeeefCe lees hegvneb nj}e. ogÙeexOeveeÛee GvceòeheCee Deelee efMeies}e heeWÛe}e
neslee. kegâeflmele Yee<eCe keâ¤ve, keâCee&veW DeOeceheCeeveW lÙeeble Yej Ieele}er. jpe:mJe}e,
SkeâJeŒee, õewheoer HeâjHeâšle Dees{tve meYeWle DeeCe}er ies}er. mJemebj#eCeemee"eR õewheoerveW
yegefæJeeo kesâ}e. heCe lÙee lespeefmJeveerÛeW ÛeelegÙe& efve<HeâU "j}W. Yeer<ce-õesCe Gòej osTb
306 ceveesyeesOe
Mekeâ}s veeneRle. efJeogjeÛeW DeeefCe efJekeâCee&ÛeW Yee<eCe DejCÙe®ove "j}W. Oece&heeMeeveW
nele yeebOe}s ies}s}s heeb[Je Kee}eR ceevee Iee}tve yeme}s}s nesles. vejeOece og:Meemeve
JeŒee}e nele Iee}tve KeWÛet heenle neslee. lesJneb KeeškeâeÛÙee megNÙeeKee}eR ieeÙe
nbyejeJeer, leMeer õewheoer nbyej}er. Deieeflekeâ nesTve DevevÙeYeeJeeveW efleveW ke=â<CeeÛee OeebJee
kesâ}e. ``ieesefJevo ÉejkeâeJeeefmeved ke=â<Ce ieesheerpeveefØeÙe ~ keâewjJew: heefjYetleeb ceeb efkebâ
ve peeveeefme kesâMeJe ~~ ns veeLe ns jceeveeLe ›epeveeLeeefle&veeMeve ~ keâewjJeeCe&Jeceie>eb
ceecegæjmJe peveeo&ve ~~ ke=â<Ce ke=â<Ce ceneÙeesefieved efJeÕeelceved efJeÕeYeeJeve ~
ØeheVeebheeefn ieesefJevo kegâ®ceOÙesÓJemeeroleerced ~~ YeieJeeved OeebJele Dee}s DeeefCe peCetb
lÙeebveeR JeŒeeJeleej OeejCe kesâ}e. DeieefCele JeŒeW õewheoer}e hegjefJe}eR. JeŒeW Dees{leeb
Dees{leeb Lekeâ}s}e og:Meemeve MesJešeR ieef}leiee$e nesTve keâeWmeU}e. õewheoerÛeW j#eCe
Pee}W. ``ne DebyejeJeleej efßele}ppeej#eCeeLe& DekeâjeJee ~ ØeYegcele Demes meoJeveeR
Dee«en Jes<eeR keâoeefhe ve OejeJee'' ~~ DemeW hebef[leebveeR kesâ}s}W JeCe&ve DeieoeR ÙeLeeLe&
Deens. veblej Deeleeb keâef}Ùegie }eie}W DemeuÙeeveW F&Õej yeewæeJeleej OeejCe keâ¤ve ceewve
IesTve yeme}e Deens. keâef}ÙegieeceOÙeW YekeäleeRleer} oebefYekeâheCee Jee{}e, efve‰e GCeeJe}er,
Glkeâšlee Gj}er veeneR, cnCetve osJe ceewveer Pee}e Deens DemeW JeešleW. Jemlegle:
YekeäleebÛee F&Õej neslee lemeeÛe Deens ``heeef}lee ieeshemegboÙe&: me ke=â<Ce: keäJeeefhe vees
iele:'' DemeW Skeâ JeÛeve Deens leW DeeMeÙeeÛÙee °erveW ÙeLeeLe& Deens. ieesheeRÛee ke=â<Ce,
YekeäleebÛee ke=â<Ce kegâ"W ies}e veeneR. lees DeensÛe. Yekeäleebkeâefjleeb lemeeÛe o#e Deens.
Deehe}er Yeefkeäle DeJÙeefYeÛeejer vemeles, heefle›elesÛÙee efve‰sÛeer vemeles, cnCetve DevegYeJe
Ùesle veener. hejer#ee JneJeer }eieles. hejer#es}e GlejeJes }eieles. lesJneb osJe heeJelees.
Meemeveekeâ[tve Devegoeve efceUJeeJeÙeeÛeW Demes} lej ceevÙe keâ#eWleer} Ùeespevee veerš
DeebKetve efJevebefle keâjeJeer }eieles lejer oesve oesve Je<ex Gòej Ùesle veeneR. SkeâeveW DemeW keâeb
ÙeeÛeer ÛeewkeâMeer kesâ}er lesJne meefÛeJeeves meebefiele}W-Denes! heeskeâU HeâmeJÙee Ùeespevee
De}erkeâ[s Heâej Ùesleele. lesJneb meieUeR ØekeâjCeW meieàÙee °erveW veerš heejKetve IÙeeJeeR
}eieleele cnCetve JesU }eielees. legceÛeer efJevebefle ØeeceeefCekeâ Deens DemeW Dee{Utve Dee}W
Deens. }ewkeâjÛe ceeieea }eies}, efÛeblee ke⤠vekeâe. leelheÙe&, ceewve OeejCe kesâ}s Demes}
lej lees hejer#ee heenlees Deens DemeW mecepeeJeW. heCe Yetefcekeâe ØeeceeefCekeâ Demes} lej
og}&#e nesleW nW YeÙe yeeUieCÙeeÛeW keâejCe veeneR. osJe DeeheuÙee YekeäleeÛeer keâOeeR Ghes#ee
keâjerle veeneR Demee Â{ efJeÕeeme meeOekeâeves yeeUieeJee.
meceLeeËveer Ùee °erveW Ùee one M}eskeâebÛÙee ØekeâjCeebletve efvejefvejeàÙee mJe¤heeÛeeR
GoenjCeW osTve, DeJeleejkeâeÙeeËleer} Iešvee meebietve YeieJebleeÛeer YekeäleJelme}lee hegvneb
hegvneb ieewjJetve meebefiele}er Deens.
efJeJejCe 307
DeveeLeeb efoveebkeâejCeW pevceleens ~
keâ}bkeâer heg{W osJe nesCeej Deens ~~
peÙee JeefCe&leeb meerCe}er JesoJeeCeer ~
veghes#eer keâoe osJe YekeäleeefYeceeveer ~~125~~
DeMeejerleerveW YeieJebleebveer DeepeJej oerve-DeveeLeebÛÙee j#eCeemee"eR Deveskeâ DeJeleej
Iesle}s Deensle. one DeJeleej Øeefmeæ Deensle. lÙeebleer} veT Pee}s Deensle. keâukeâer
efkebâJee keâ}bkeâer ne oneJee DeJeleej Depetve JneJeÙeeÛee Deens. lees keâef}ÙegieeÛÙee MesJešeR
MesJešeR nesF&} DemeW cnCeleele. lÙeele DeeÙe&-mebmke=âleerÛÙee, Jewefokeâ mebmke=âleerÛÙee efJejesOeer
DemeCeeNÙee, mJewjeÛeejer, DeveeÛeejer, DelÙeeÛeejer c}WÛÚebÛee veeMe YeieJeble keâjleer}
DeeefCe ceie hegvneb melÙeÙegiee}e DeejbYe nesF&}. YeieJebleeÛeW nW GppJe} Ûeefj$e, De}ewefkeâkeâ
meeceLÙe&, <e[diegCewÕeÙe& JeCe&ve keâjCeW JÙeemeebmeejKÙee De}ewefkeâkeâ Øe%esÛÙee DeeefCe ØeefleYesÛÙee
ceneheg®<ee}eÛe keâeÙe, heCe Jesoebveeefn meeOeCeejW veeneR, lesJneb ßegefle-mce=efle-mebleebveer peW
meebefiele}W Deens lÙeeJej efJeÕeeme "sJeeJee DeeefCe mevceeiee&veW, Yeefkeäleceeiee&veW Ûee}eJeW.
osJe lÙeeÛeer keâOeeR Ghes#ee keâjCeej veeneR.
peveekeâejCeW osJe }erUeJeleejer ~
yentleeb hejeR DeeojW Jes<eOeejer ~~
leÙee vesCeleer les peve heehe¤heer ~
ogjelceW ceneb ve° Ûeeb[eU heeheer ~~126~~
hejcesÕej DeJeleej Ieslees lees Yekeäleemee"eR, pevekeâuÙeeCeemee"eR, }eskeâebÛÙee Gæejemee"eR.
lÙeeÛÙee ef"keâeCeeR keâme}er GCeerJe veeneR, lÙee}e keâme}er De[ÛeCe veeneR, lÙee}e
keâMeeÛeer Dehes#ee veeneR. lees meJee&Lee&veW hetCe&keâece Deens. lejer DevevÙe YekeäleeÛeer, DeJÙeefYeÛeejer
YekeäleeÛeer, %eeveer YekeäleeÛeer lÙee}e Dees{ Deens. YekeäleebÛee Ùeesie#esce JeenCeW nW lÙeeÛeW
JÙemeve Deens. mebleebÛes mebj#eCe DeeefCe Oecee&ÛeW mebmLeeheve nW lÙeeveW Deehe}W keâle&JÙe
cnCetve "jefJe}W Deens. Yekeälepeveebmee"er lej YeieJeeved Jes[e neslees. %eeveesyeejeÙe cnCeleele–
``lees heenJee ns [esnUs ~ cnCetve DeÛe#etbmeer cepe [esUs ~ neleeRÛesefve }er}ekeâceUW ~
hetpetb leÙeeles ~~ oesveerJejer oesveer ~ Yegpee Dee}eW IesTefve ~ Deeef}bieeJeÙee}eiegveer ~
leÙeeÛes Deebie ~~'' (%ee. 12~223-24) DeMeer YeieJebleeÛeer efmLeefle Demeles.
ßeerveeceosJe, ÛeesKeesyeejeÙe, peveeyeeF&, oeceepeer, SkeâveeLe FlÙeeefo mebleebÛÙee Ûeefj$eeceOÙeW
F&ÕejeÛeer YekeäleeefJe<eÙeeRÛeer ner Dees{, nW JeelmeuÙe, ne efpeJneUe Deveskeâ ¤heebveeR Øeieš
Pee}e Deens. ``leÙeeÛeW Deecne JÙemeve ~ lees DeecegÛeW efveefOeefveOeeve ~ efkebâyengvee
308 ceveesyeesOe
meceeOeeve ~ lees efceUs leQ ~~' (%ee. 12~237) DemeW YeieJebleebÛeW cnCeCeW %eevesÕej
ceeT}eRveeR GodOe=le kesâ}W Deens. leW Deveskeâ mLeUeR, ØekeâejebveeR JeejbJeej, mee#eelkeâejeme
Dee}W DeenW. YeieJebleeÛeer leerefn Skeâ }er}eÛe Deens. lÙee}e keâesCelÙeeefn ¤heeveW Øeieš
nesCÙeeÛeer DeeefCe Yekeäleemee"eR keâesCeleeRefn keâeceW keâjCÙeeÛeer peCetb newme Demeles.
``meblemebj#eCeeLeeËÙe mebYeJeeefce #eCes#eCes ~~'' Demes ceePee pÙes‰ yebOeg legkeâejece ÙeeveW
ieerlesÛeW DevegkeâjCe keâjerle cnš}W Deens leW cees"W ceeefce&keâ Deens.
ceeCekeâespeer yeesOeuÙeebÛes efMe<Ùe ieeshee}veeLe ÙeebÛeer hejer#ee heenCÙeemee"eR lees
JeeIeeÛÙee ¤heeveW Øeieš Pee}e. peW peW Yesšs Yetle ~ leW leW ceeefvepeW YeieJeble (%ee. 10~118)
Ùee DeJemLeWle veeceosJejeÙe Dee}s keâeR veeneRle nW heenCÙeemee"eR Õeeve¤heeveW lÙeeveW ieekeâj
heUefJe}s. veeLeebÛÙee Iejer ßeerKeb[Ÿee cnCetve jeye}e. oeceepeermee"eR cenejeÛÙee Jes<eeveW
ies}e. meblemeKetmee"eR keâNne[eble efleÛÙee meemejeR meKetÛÙee YetefcekeWâle ŒeerJes<eeveW veebo}e.
DeMee ùoÙe Ye¤ve DeeCeCeeNÙee Deveskeâ keâLee Deensle. cnCetve meceLe& cnCeleele–
yentleebhejer DeeojW Jes<eOeejer nesTve, osJe }eskeâebmee"er Deveskeâ ØekeâejÛÙee DeJeleej}er}e
keâjlees. DeeF& pemes ceg}ebmee"eR keâ° Ghemeles DeeefCe lejer efMeCele veeneR, leWÛe JeelmeuÙe
YeieJebleeÛÙeeefn ùoÙeeble Deens. cee$e nW meJe& Yekeäleebmee"eR Deens. F&ÕejeÛeer Deveskeâ¤heW
Deensle. leeR meJe& }eskeâebÛÙeemee"eRÛe Deensle. Meemeve ieewjJe keâjleW, Devegoeve osleW,
meesÙeer heenleW, Megßet<ee keâjleW, efMe#eCe osleW, vÙeeÙe keâjleW, efMe#eeefn "es"eJeleW. F&ÕejeÛeW
DeJeleejke=âlÙeefn DemeWÛe Deens. F&Õej meneÙÙeeme OeeJe}e DemeW JeCe&ve Sskeâ}W keâeR
ceeCemeW ngjUuÙeemeejKeeR nesleele, heCe YeieJeble DeeheuÙee efØeÙe Yekeäleemee"eR leW keâjlees
lÙee}e keâesCeles Yekeäle efØeÙe Deensle les lÙeeveWÛe mJele: ieerlesÛÙee 12 JÙee DeOÙeeÙeeble
``Ùees ceodYekeäle: me ces efØeÙe:'' DemeW JeejbJeej cnCetve mhe° kesâ}W Deens leW }#eeble
Iesle}W heeefnpes.
nW meJe& heneJeÙeeme heeefnpes lemeW kegâCeer henele veeneR DeeefCe ceie meceLeeËmeejKes meble
jeieeJeleele, keâUJeUtve efMeJÙee Iee}leele. Deveskeâ leke&âšer Deensle les F&Õej veeneRÛe
cnCeleele. Deveskeâ hebef[le Deensle, %eeveer Deensle les F&ÕejeÛÙee meiegCe meekeâej ¤hee}e
ceeve osle veeneRle. Deveskeâ efJeÉeve Deensle les F&ÕejeÛÙee YekeäleJeelmeuÙee}e DeLe&Jeeo
ceevetve otj meejleele. DeefOekeâejYesoeveW meJe& mebYeJeveerÙe Deens ne efJeJeskeâ cee$e kegâCeer
keâjerle veeneR lÙeecegUW meJe&meeceevÙe peerJeve Skeâerkeâ[s veeefmlekeâebÛÙee mJewjeÛeejeveW lej
ogmejerkeâ[s leLeekeâefLele Oeeefce&keâebÛÙee obYeeÛeejeveW yegpeyegpe}s}W jenleW. meeceevÙe ceeCetme
cee$e KejW keâeÙe leW ve keâUuÙeeveW YeebyeeJe}s}e jenlees. ceie ceeveefmekeâ meceeOeeveemee"eR
keâebneRlejer Lees[W keâ¤ve osJeeÛeW ÙeLeeMeefkeäle kesâ}W Ùee mecepegleerKee}eR ØehebÛeeÛÙee veJÙee
veJÙee JÙeeheeble iegjHeâštve peelees.
efJeJejCe 309
meeceevÙe ceveg<Ùe DeelcekeâuÙeeCe keâ¤ve IesTb Mekeâle veeneR Jee Gæ¤ve peeJeW
DeMeer Glkeâš FÛÚeefn lÙeeÛÙee ceveeble GlheVe nesle veeneR. Ùee}e keâejCe Deensle les
F&ÕejeÛeW DeJeleejke=âlÙe ve peeCeCeejs leke&âšer-veeefmlekeâ Jee {eWieer-Oeeefce&keâ. cnCetve
meceLe& lÙeebvee cetefle&ceble heehe¤he DemeW cnCeleele. DeeefCe efÛe[tve peeTve, mebleehetve
ogjelces, ceneve°, Ûeeb[eU DeMee efMeJÙee Iee}leele. meceLe& Flekesâ jeieeJeleele lÙeeÛes
keâejCe DemeW keâeR leke&âšer Jee {eWieer ceeCemeW mJele: lej Deehe}er neveer keâ¤ve IesleeleÛe,
heCe lesJe{WÛe kesâJeU Ie[leW lej les De%eeveer "j}s Demeles, cetKe& "j}W Demeles. heCe
SJe{ŸeeveW Yeeiele veeneR. ns leke&âšer, ns {eWieer, mJewjeÛeejeÛeW, DeveeÛeejeÛeW Skeâ HeâmeJeW
leòJe%eeve GYes keâjleele, DeeefCe meeceevÙeebvee YegjU hee[tve efJeveeMeeÛÙee ceeiee&}e
vesleele. meceLe& lÙeebvee heeheer, ve°, ogjelces, Ûeeb[eU cnCeleele les ÙeecegUW.
peieeR OevÙe lees jecemetKeW efveJee}e ~
keâLee Sskeâleeb meJe& leu}erve Pee}e ~~
osnsYeeJevee jeceyeesOeW G[e}er ~
ceveesJeemevee jece¤heeR yeg[e}eR ~~127~~
ceeieÛÙee M}eskeâeble meceLeeËveeR lÙeepÙe keâesCe, pÙeeÛee efOe:keâej keâjeJee Demee
keâesCe, leW meebefiele}W. Deeleeb Ùee M}eskeâeble les, DeefYeveboveerÙe keâesCe, pÙeeÛeW JeUCe
IÙeeJeW Demee keâesCe, leW meebiele Deensle.
meceLe& cnCeleele– lees OevÙe nesÙe, pÙeeÛeW megKe jeceeceOÙeW Deens. ßeerjeceÛebõeÛÙee
veecemcejCeeble, efÛebleveeble, keâLeeßeJeCeeble, mesJeWle pÙee}e DeefleMeÙe megKe nesles, DeeefCe
lÙee De}ewefkeâkeâ efoJÙe DeMee YeefkeälemegKeeveWÛe pees le=hle neslees, Meeble neslees, DeeCeKeer
JesieUW keâebneR heeefnpes DeMeer nebJe lÙeecegUW pÙee}e Gj}s}er vemeles, leesÛe OevÙe nesÙe.
melheg®<eebÛeW, meblecenelcÙeebÛeW, OevÙelesÛeW nW ceeheÛe keâebneR JesieUW Deens. les pÙee}e
OevÙe cnCeleele, YeeiÙeJeeved cnCeleele, lÙeeÛeW leW cees"WheCe DeeheuÙee}e hešs} keâeR
veeneR DeeefCe keäJeefÛeled heš}W lejer ceeveJes} keâeR veeneR keâesCeeme "eTkeâ? DeeefCe
lÙeecegUWÛe lej meble, meble Demeleele DeeefCe DeeheCe DeeheCeÛe Demelees. ßeerMebkeâjeÛeeÙe&
cnCeleele, ``keâewheerveJevle: Ke}g YeeiÙeJevle:'' pÙeeÛÙeepeJeU vegmeleer }bieesšerÛe
}ppeej#eCeehegjleer Deens lees YeeiÙeJeeved, leesÛe YeeiÙeJeeved. cee$e ne }bieesšerJee}e
oefjõer veeneR, heecej veeneR, yeeheg[JeeCee efYekeâejer veeneR. ne Deens- ‘‘JesoevleJeekeäÙes<eg
meoe jcevle:~ osneefoYeeJeb heefjJepe&Ùevle: ~ DeelceeveceelcevÙeJe}eskeâÙevle: ~
keâewheerveJevle: Ke}g YeeiÙeJevle: ~~'' ßeerlegkeâejece cenejepe cnCeleele, ``YeeiÙeJeble
cnCees leÙee ~ MejCe ies}s heb{jerjeÙee ~'' lÙeebÛeeÛe ogmeje Skeâ DeYebie Deens lÙeeble les
310 ceveesyeesOe
cnCeleele–``efJe"esyeeÛes DeKeb[ efÛebleve pÙeebÛÙee Deble:keâjCeeble DemeleW, pes ieerlee
DeeefCe YeeieJele ØesceeveW Sskeâleele, DeMee jerleerveW DeeheuÙee efnleemee"eR pes meowJe peeie=le
Demeleele, nerÛe meeeflJekeâ DeeJe[ Deme}s}s keâvÙeeheg$e lÙeebÛÙee kegâUeR pevcee}e Ùesleele,
lÙeebÛes DeeF&Je[er}efn OevÙe nesle. ceie leW mJele: OevÙe Demeleele nW meebieeJeÙeeme
vekeâes.’’
ßeerMebkeâjeÛeeÙeeËÛeW OevÙee°keâ cnCetve Skeâ }nevemeW ØekeâjCeÛe Deens. lÙeele kegâ"Wner
pÙeebÛÙeepeJeU cees"e yebie}e Deens, hewmee-Dee[keâe efJeheg} Deens, KeeCÙeeefheCÙeeÛeer
ÛebieU Deens, DeefOekeâej heoeJej Dee¤{ Deens, ceg}W Ûeebie}er efceUJeleeR Deensle,
yeeÙekeâes megboj Deens, megiejCe Deens, heg<keâU }eskeâ heg{s GYes jentve nebpeer nebpeer keâjerle
Deensle, Ûeebie}e Jekeälee Deens, efJeÉòesÛÙee heoJÙee efceUefJe}suÙee Deensle, keâerle&ve-
ØeJeÛeve Gòece keâjlees FlÙeeefo iees°eRÛee cegUeRÛe Gu}sKe veeneR. Deehe}er OevÙelesÛeer
keâuhevee DeeefCe Ùee Leesj heg®<eebÛeer OevÙelesÛeer OeejCee Ùeeble DeekeâeMe-heeleeUeFlekeWâ
Deblej Deens. Deecner Heâej lej }eskeâefØeÙe }ef}le meeefnlÙe ef}efnCeeje}e Je lÙeecegUWÛe
meceepeeceOÙeW JeenJee efceUleW DeMee}e OevÙe mecepetb. veešŸe-ve=lÙe-ieeÙeve Ùeeble pÙee}e
efJeMes<e jme Deens lÙee}e OevÙe ceevetb. heCe melheg®<e OevÙelesÛÙee °erveW Ùeebleer}
keâesCee}eefn ceespeerle veeneRle. les cnCeleele–jeceYekeäleeRle pÙee}e megKe Deens, F&ÕejeÛÙee
}er}e Sskeâleevee pees leu}erve nesTve peelees, lees OevÙe. DeeheCe Sskeâleebvee leu}erve
neslees. heCe les Jekeälee Ûeebie}e jmeeUheCeW yees}Ceeje, KegmeKegMeerle efJeveeso keâ¤ve
nmeefJeCeeje, vekeâ}e keâjCeeje FlÙeeefo Deme}e lej. Gòece ieeCeW DeeefCe Leóe efšbie}
nW Deehe}W keâerle&veebleer} Deekeâ<e&Ce. F&ÕejeÛÙee DeJeleej}er}e efkebâJee mebleebÛeer Ûeefj$eW
SskeâCÙeeÛeWÛe Øesce DeeheCeeme KejesKejer Demeles keâeÙe? meebieCeeje keâeÙe meebielees ns Kejs
cnCepes cenòJeeÛes. lÙeeble DeeheCe leu}erve nesle veeneR. DeeheuÙee leu}erveles}e keâesCe
meebielees DeeefCe keâmeW meebielees ner keâejCeW Demeleele. DeeheCe Yeefkeäle ØeOeeve ceeveerle
veeneR, YeeJee}e ceeveerle veeneR, keâjceCetkeâ nWÛe peCetb DeeheuÙee ßeJeCeeÛeW ØeÙeespeve
DemeleW. DeeefCe leer pesJneb nesle veeneR lesJneb ßeeslee yengOee PeesheWle }erve neslees. meceLeeËvee
OevÙelesmee"eR jeceeÛeer keâLee Sskeâleebvee nesCeejer leu}ervelee DeefYeØesle Deens.
ceer Skeâ iees° Sskeâ}er Deens. Skeâ MeeŒeeryegJee jecekeâLee meebiele Demele. DeeefCe
ßeeslÙeebceOe}e Skeâ YeeefJekeâ "eketâj cees"Ÿee ØesceeveW leer Sskeâle Demes. MeeŒeeryeesJee ceveeveW
Heâej keâesce} nesles. les meerleenjCe DeeefCe lÙee heg{ÛeW jeceeÙeCe keâOeeR meebiele vemele.
meerleeefJeÙeesie DeeefCe lÙeecegUW jeceÛebõebvee Pee}s}W og:Ke lÙeebvee JeCe&Jele vemeW. Skeâoe
MeeŒeeryegJeebvee keâebneR cenòJeeÛÙee keâeceeefveefceòe yejsÛe efoJeme hejieeJeer peeCeW Yeeie nesles,
cnCetve efMe#eCe mebhetve vegkeâlÙeeÛe hejle Dee}suÙee DeeheuÙee ceg}e}e lÙeebveer 8-10
efJeJejCe 311
efoJeme jeceeÙeCe meebieCÙeeme meebefiele}W. ceg}ieeefn Ûeebie}e Jekeälee neslee, efJeÉeve
neslee, lÙeecegUW ßeesles efšketâve jeefn}W, Lees[s Jee{}sefn. heCe ceg}eveW jeceeÙeCe keâLee
mejUheCeW heg{W ves}er, megJeCe&ce=ie, ceejerÛeJeOe, lÙeeveW `}#ceCee! OeeJe' cnCetve ceej}s}er
nekeâ, }#ceCeeÛÙee ùoÙee}e IejW he[CeejeR, meerlesveW kesâ}s}eR DeefJeJeskeâer og®òejW,
}#ceCeeÛes jeceekeâ[W ÙesCeW, jeJeCeeveW ieesmeeJÙeeÛÙee ¤heeveW Øeieš nesCeW, meerles}e
heUJetve vesCeW, FlÙeeefo Øemebie lÙeeveW Keg}Jetve meebefiele}s. ßeesles lÙee veJeerve YeeieeceOÙeW
jbietve ies}s nesles. jeJeCe DeeheuÙee cetU¤heele Øeieš}e Je lÙeeveW meerles}e GÛe}tve
ves}W, leer Dee›eâesMe ke⤠}eie}er, Demee Gu}sKe ÙesleeÛe lees YeeefJekeâ "eketâj lee[keâved
GYee jeefn}e. lÙeeveW DeeheuÙee keâcejsÛeer le}Jeej Gheme}er DeeefCe lees Deesj[tve
cnCee}e, ``ceePÙeemeejKee jeceYekeäle FLeW GheefmLele Demeleevee jeJeCe meerleeceeF&}e
veslees cnCepes keâeÙe? kegâCeerkeâ[s ies}e lees ! meebiee.'' Ùee DeeJesMeeveW hegjeefCekeâ ieebiej}e
Je lees ÛeebÛejle cnCee}e oef#eCeskeâ[s, lesJe{W SskeâleeÛe ne "eketâj cebefojeyeensj GYÙee
Deme}suÙee DeeheuÙee Iees[ŸeeJej yeme}e DeeefCe lÙee}e šebÛe cee¤ve oef#eCeskeâ[s
oew[le efveIee}e. KeebÛeKeUies, veoer-vee}s, Pee[W-Peg[heW, oie[-ieesšW keâMeeÛeerefn
ef#eefle ve yeeUieleeb lees Iees[e heUJeerle neslee. MesJešer Skeâe keâ[ŸeeÛÙee šeWkeâeJe¤ve
keâesmeUCÙeeÛee Øemebie Dee}e. lejer Ùee efve‰eJeblee}e Yeeve veJnleW. lÙeeÛee lees Glkeâš
YeeJe heentve mJele: YeieJeeved jeceÛebõ Øeieš Pee}W, lÙeebveer Iees[e De[Je}e DeeefCe lÙee
"ekegâje}e cnCee}W, ``Dejs! jeJeCeeÛee mebnej keâ¤ve ceer mJele:Ûe meerles}e mees[Jetve
DeeCe}s Deens'' Deeleeb leg}e keâ° keâjCÙeeÛeW keâejCe veener.
ce}e JeešleW yengleskeâ ßeesles lÙee "ekegâje}e Jes[e cnCetve nme}s Demeleer}, keâejCe
les meJe& osneJej nesleW, DeeefCe neÛe lesJe{e osnYeeve efJemej}e neslee. "ekegâjeÛes nW Jes[
KejWÛe. heCe leW veJeme keâ¤ve ceeietve IÙeeJeW DemeW Deens. jeceeÛÙee vegmelÙee keâLeeßeJeCeeveW
lÙeeÛeW osnYeeve njhe}W, lÙee}e mLe}keâe}eÛeer peeCeerJe Gj}er veeneR. Demes pes
Demeleele lÙeebvee meceLeeËveeR OevÙe cnš}W Deens.
osneÛÙee he}erkeâ[s `ceer' }e DeefmlelJe Deens nW mecepeuÙeeJeebÛetve osnYeeJe peeCeej
veeneR. ce=lÙetveW ne osn peeF&}. peeleesÛe. heCe lÙeeveW osnYeeJevee ve° nesle veeneR. leer
leMeerÛe jenles, cnCetve lej pevcecejCeeÛes Hesâjs ceeies }eieleele. mebmeejebletve cegkeäle nesleeb
Ùesle veeneR. jecekeâLesveW leu}ervelee Dee}er keâeR osneÛes yebOe efMeefLe} nesleele, DeeefCe ceie
peerJe keâmee? F&Õej keâesCe? ÙeebÛes mebyebOe keâeÙe? FlÙeeefo yeesOeeveW osneefJe<eÙeeRÛeer Denblee
veeneRMeeR nesles, nesTb Mekeâles. heCe lÙeemee"eR ceeCemeeÛÙee meJe& DeeMeeDeekeâeb#ee jece¤heeble
yeg[euÙee heeefnpesle. ceveeceOÙes kesâJeU F&ÕejeÛeWÛe Øesce Deme}W heeefnpes. Jeemevee SJe{erÛe
DemeeJeer keâeR F&ÕejeÛee mee#eelkeâej JneJee, F&ÕejeÛeer Yeefkeäle }eYeeJeer.
312 ceveesyeesOe
DeeheuÙee}e kesâJneblejer osJeOeceeËle}W keâener ßeJeCe Ie[eJeW, hetpee keâjeJeer, hee"
JeeÛeeJee DemeW JeešleW. cegUeRÛe Jeešle veeneR, DemeW veeneR cnCetve lej keâerle&ve-ØeJeÛevekeâejebÛeW
yejW Ûee}leW. ce"eÛeW GlheVe Jee{les. cenbleebvee YeeJe Ùeslees. cebefojW, leerLe&#es$eW iepeyepetve
peeleele. heCe SJe{WÛe nesleW. DeeheuÙee ceveebleuÙee Jeemevee hegve:hegve: Deveskeâ ØekeâejÛÙee
meebmeeefjkeâ efJe<eÙeebkeâ[s OeebJe Iesle jenleeleÛe. lÙee jece¤heeble, osJeYekeäleeRle, DeOÙeelceeble
yeg[tve peele veeneRle. osJeOecee&ÛÙee iees°er Ùee leelhegjlÙee, JejJejÛÙee, GlkeâšlesÛee mheMe&
veme}suÙee DeMeeÛe jenleele DeeefCe cnCetve OevÙeles}e hee$e nesle veeneRle. efÛeòeJe=efòe
F&ÕejÛejCeeR leu}erve nesF&} lejÛe OevÙe cnCelee ÙesF&}.
cevee Jeemevee JeemegosJeeR JemeeW oW ~
cevee keâecevee keâecemebieeR vemeeW oW ~~
cevee keâuhevee JeeGieer les ve keâerpes ~
cevee meppevee meppeveeR Jeefmle keâerpes ~~128~~
meceLeeËveeR Ùee M}eskeâeble Jeemeveebvee hejceeLee&ceOÙeW keâmeW yeg[JeeJeW ÙeeÛeW meeOeve ØelÙe#eheCeW
meebefiele}W Deens, heÙee&ÙeeveW meebefiele}s}W, }#eCesveW meebefiele}s}W, OJevÙeLee&veW megÛeefJe}s}W,
meieàÙeebÛÙeeÛe }#eeble ÙesleW DemeW veeneR. meJe& JesUeR leW GheÙeesieeRefn he[le veeneR. cnCetve
keâebneR JesUeb lejer mhe°heCeW DeeosMe ÅeeJee }eielees lemee lees ÙesLeW efo}e Deens.
Jeemevee hetCe&heCeW hejceeLeeËle yeg[tve peeleer} lesJneb peeleer}; heCe lÙeemee"eR
DeejbYeer lejer lÙee kegâ"W "sJeeJÙee leW meebefiele}W heeefnpes. }ie> PeeuÙeeJej heeefle›elÙeOecee&Ûeer
Dehes#ee keâjeJeer nW ÙeesiÙeÛe Deens. heCe Jej MeesOeleebveeefn o#elee Iesle}erÛe heeefnpes. Œeer
heefle›elee DemeeJeer. leer heefle›eleeOecee&}e yeUer peeCeW ÙeesiÙe veeneR. cnCetve meceLe&
Jeemevesmee"eR Skeâ Glke=â° DeefOe‰eve meebiele Deensle. ceveesJe=òeer}e Deekeâ<e&keâ efJe<eÙe
hegjJeerle Deensle.
meceLe& cnCeleele–cevee ! legPÙee meJe& Jeemevee, meJe& nJeW JeešCeW, meieàÙee
DeeMee-Deekeâeb#ee JeemegosJeeÛÙee ef"keâeCeeR jentb osle.
meceLeeËÛÙee }sKeer jece DeeefCe ke=â<Ce Ùeeble GheemevesÛÙee °erveW Yeso veeneR, nW
ÙesLeer} JeemegosJe Ùee ke=â<CeJeeÛekeâ MeyoeÛÙee GheÙeesieeJe¤ve efmeæ nesles. meceLe& mJele:
jeceesheemekeâ Deensle. heCe ke=â<CeYeefkeäle keâjCeeje JeebÙee peelees Demee meebØeoeefÙekeâ ogje«en
lÙeebÛes ef"keâeCeeR veeneR. lÙeebletve Dees{ }eieCÙeemee"eR DeeJeMÙekeâ Deme}suÙee ØeeLeefcekeâ
Deekeâ<e&CeeÛee efJeÛeej keâjleeb meJe&meeOeejCeeb keâefjleeb lejer ke=â<CeÛeefj$e nW DeefOekeâ Deekeâ<e&keâ
Deens nW efveef§eleÛe. jeceÛeefj$e SskeâleebÛe jeceeefJe<eÙeeR Deeoj Jeešlees. Øesce efvecee&Ce
nesCÙeemee"eR lesLeW efve‰sveW Gheemevee keâjeJeer }eieles. ke=â<CeÛeefj$eeceOÙeW keâesCee}eefn
efJeJejCe 313
efpeJneUe JeešeJeÙee}e }eJeleer} Demes iegCe DeefOekeâ Deensle. lesJneb JeemevesÛee efJe<eÙe
cnCetve meceLeeËveeR ke=â<CeeÛee Gu}sKe kesâ}e Deens nW "erkeâÛe Pee}W.
keâeÙe keâjeJeW leW meebietve PeeuÙeeveblej, keâeÙe keâ¤b veÙes leW meebefiele}WÛe heeefnpes,
lejÛe DeeosMee}e hetCe&lee Ùesles. meeceevÙeebkeâefjleeb lejer leW HeâejÛe DeeJeMÙekeâ Deens.
cnCetve meceLe& meebieleele-yee cevee! legPÙee keâecevee keâeceeÛÙee mebieleeRle vemeeJÙee cnCepes
ceeCemeeÛÙee nJeW-vekeâes}e DeemekeäleerÛeW, efJe<eÙe-}es}ghelesÛeW mJe¤he ÙesTb veÙes. meJe&Ûe
nJeW vekeâes mebheCeW ner Heâej keâ"erCe iees° Deens. osn Deens leesheÙeËle Yetkeâ }eieeJeÙeeÛeerÛe,
}eie}erÛe heeefnpes. heCe Yetkeâ ÙeesiÙe les DeVe ceeieles. Yeepeer-Yeekeâjer efceUe}er lejer
Meeble nesles, efÛeJe[e nJeemee Jeešlees, }e[t KeeJesmes Jeešleele. ner KeNÙee DeLee&veW Yetkeâ
veeneR. cnCetve meceLe& keâeceveeÛe vekeâes. keâuheveeÛe vekeâes, DemeW cnCele veeneRle. heCe
Yegkesâ}e DeemekeäleerÛeW mJe¤he ÙesTb veÙes, keâecevesveW Ûewveer}eÛe iejpe ceevetb veÙes, DemeW
lÙeebvee meebieeJeÙeeÛeW Deens. cnCetve JeeJeiÙee keâuhevee vemeeJÙee, efJeke=âle keâuhevee keâ¤b
veÙes, efJeÛeejebvee Yejkeâštb osTb veÙes, DemeW meceLee&ÛeW meebieCes Deens.
Ùeemee"eR Jeemevee-keâecevee-keâuheveebvee Ûeebie}W JeUCe }eieCeW DeeJeMÙekeâ Deens.
vewmeefie&keâ ØesjCee pesJneb megmebmkeâej Iesleele lesJneb ceeCemeeÛÙee GVeleerÛee ceeie& ceeskeâUe neslees.
cnCetve meceLe& meebieleele keâeR letb meppeveeÛÙee mebieleerle jne cnCepes Ûeebie}s mebmkeâej nesleer}
DeeefCe megOeejMeer}. heCe meppeve nes DeeefCe ceie meppeveeÛÙee mebieleerle jne.
megOeejCÙeemee"eRenf , megOeejCeW nW Ûeebie}W Deens, DeeJeMÙekeâ Deens DeeefCe lemeW Pee}WÛe heeefnpes
DeMeer ØeeLeefcekeâ OeejCee lejer DemeeJeer }eieles. neÛe ceveeÛee meppeveheCee. lemes Pee}s
cnCepes ceie leW ceve meppeveeÛÙee mebieleerveW, lesLeer} heefJe$e meeefòJekeâ JeeleeJejCeeble Megæ
nesleW, GVele nesleW.
cebefoj cees"W Deens, Meeble Deens, mJeÛÚ Deens, megboj Deens, cetleea Deekeâ<e&keâ
Deensle, Me=bieej}suÙee Deensle, hegpeejer YeeefJekeâheCeW hetpeeDeÛee& veeršvesškeâer DeeefCe
MeeŒeMegæ jerleerveW keâjlees Deens. Ùee meJe& JeeleeJejCeeÛee ceeCemeeÛÙee ceveeJej Ûeebie}e
heefjCeece Ie[lees. heCe ieoeale efKemes keâeheeJeÙeeme efceUleer} ÙeeÛe YeeJevesveW pees efleLeW
peelees lÙee Ûeesje}e cebefojeÛeW heeefJe$Ùe keâeÙe GheÙeesieer he[Ceej? cnCetve mebleebÛÙee
mebieleerÛee }eYe JneJee Ùeemee"eRefn cevee}e meppevelesÛee keâebneR mheMe& Deme}eÛe heeefnpes.
ieleerkeâejCeW mebieleer meppeveeÛeer ~
celeer hee}šs metceleer ogpe&veeÛeer ~~
jleerveeefÙekesâÛee heleer ve° Deens ~
cnCeesveer ceveeleerle nesTefve jenW ~~129~~
314 ceveesyeesOe
meppeveebÛÙee mebieleeRle jenCÙeeÛee Keje }eYe, hejceeLee&ÛÙee °erveW yegæeRle F°
lees hee}š nesCeW, ne Deens. yegefæ pÙee jerleerveW efJeÛeej keâjles lÙeeÛejerleerves ceeCemeeÛeer
Øeieefle-hejeieefle, GVeefle Jee DeOeesieefle nesle Demeles. F&Õejeves ceeCemee}e yegefæ efo}er,
efJeÛeej keâjCÙeeÛeW meeceLÙe& efo}W, Iešvesceeieer} keâejCeW MeesOetve keâe{CÙeeÛeer efpe%eemee
efo}er, yegæer}e mJeeleb$Ùe efo}W, DeeefCe nJeW lemeW JeeieCÙeemee"eR ceeCemee}e ceeskeâUW mees[}W.
ceeCemeeveW cee$e Ùee FlekeäÙee ÛeebieuÙee mebOeerÛee Heâejmee meogheÙeesie keâ¤ve Iesle}e
veeneR. efJe<eÙeesheYeesieebleer} DeeJeMÙekeâlesÛeW Yeeve ve "sJeleeb lees megKee}e }e}ÛeeJe}e,
efJe<eÙeeOeerve Pee}e DeeefCe ceie ›eâcee›eâceeveW Mejerj-ceve-yegefæ Ùeebveeefn Deefve° JeUCe
}eie}W, Mejerj megKeemeerve Pee}W, ceve efJe<eÙeeÛÙee Dees{erveW ÛebÛe} yeve}W, DeeefCe
Yee[ŸeeveW Iesle}suÙee efJeÉeveebØeceeCeW yegæerefn Mejerj-cevee}e Devegketâ} DemesÛe efveCe&Ùe
osTb }eie}er. ÙeeÛeerÛe mebJeÙe }eie}er, JÙemeve pe[}W DeeefCe pevcepevceeblejerÛÙee Ùee
oerIe&keâe}erve mebmkeâejeveW leWÛe ÙeesiÙe Deens DemeWefn Jeeštb }eie}W. ØelÙe#eeble JesieUWÛe
Ie[le nesleW, DevegYeJe Ûeebie}e veJnlee, heCe lejer lÙeeÛeer ceerceebmee cee$e ÙeesiÙe jerleerveW
keâjleeb Ùesle veJnleer. yegæerÛee Yeüce otj JneJee DemeW JeeleeJejCeÛe veJnleW. leW efceUeJeW
cnCetve meceLeeËveeR meppeveebÛÙee mebieleeRle DeeojeveW jne, lÙeecegUW DeieoeR ogpe&ve Deme}e
lejerefn lÙeeÛeer yegefæ hee}šles, kegâyegæerÛeer megyegefæ nesles, Ûeebie}s DeeefCe JeeF&š vescekeWâ
keâUtb }eieleW, Ûeebie}W mJeerkeâej}s heeefnpes nW keâUtb }eieleW Demee GheosMe kesâ}e Deens.
heCe Ùee ceeieeËle Skeâ De[LeUe Deens. lees cnCepes jefleheefle ceoveeÛee, keâeceeÛee,
efJe<eÙeemekeäleerÛee. ne keâece og°, ogjelcee Deens, ve° Ûeeb[e} Deens, Ieelekeâ-HeâmeJee
Deens. Deveskeâ ØekeâejÛeeR Øe}esYeveW lees efvecee&Ce keâjlees. megKee}eÛe efnle YeemeJelees.
DemelÙee}eÛe melÙeeÛeW hegš osTve ceeCemeeÛeer JebÛevee keâjlees. Ùee keâeceeveW pej yegefæ
ØeYeeefJele Pee}er lej mJewjeÛeejeÛeer leòJe%eeveW efvecee&Ce nesleele, DeeefCe ceie ceeCemeeÛeW
keâeÙe nesF&}, meceepe kegâ"W peeF&} leW meebieCeW keâef"Ce nesleW. SNnJeer yejeR JeeieCeejeR
efve®heõJeeR ceeCemeWefn, DemJeemLÙe DeeefCe mebIe<ee&ÛeeR yeUer "jleele. DeveefvJele mebkeâšW
lÙeebÛÙee JeebšŸee}e Ùesleele. og:Keebletve, owvÙeebletve keâesCeeÛeerÛe megškeâe nesle veeneR.
og:KeeÛee efJemej he[CÙeemee"eR ceeCemeW JÙemeveeOeerve nesleele DeeefCe ceie DeOe:heelee}e
meercee jnele veeneR. efJe<eÙeemekeäleer}e DeeJej ve IeeleuÙeeÛes ns heefjCeece Deensle.
keâecee}e ve° cnš}W Deens leW Ùeemee"eRÛe.
Ùee ve° keâeceeÛÙee, Deefleefjkeäle DeemekeäleerÛÙee leeJe[eRletve megšCÙeeÛee ceeie& SkeâÛe
Deens DeeefCe lees cnCepes ceveeÛÙee Deleerle nesTve jenCeW ne. ceveeÛÙee Deleerle nesCeW
cnCepes keâesCelÙeeefn Je=òeer ceveeble G"Ceej veeneRle DeMeer efmLeefle nesCeW. Ùee efmLeleeRle
meJe& ØekeâejÛeW nJeW-vekeâes mebhe}W heeefnpes. ceve hetCe&heCeW efveefJe&keâej Pee}W heeefnpes.
efJeJejCe 315
cevee Deuhe mebkeâuhe lees ner vemeeJee ~
cevee melÙe mebkeâuhe efÛeòeeR JemeeJee ~~
peveeR peuhe Jeerkeâuhe lees neR lepeeJee ~
jceekeâeble Ùeskeâeble keâeUeR YepeeJee ~~130~~
ceveeleer} nesTve jenCeW keâeÙe Je leW keâmeW Ie[eJeW ÙeeÛee GheeÙe meceLe& Ùee
M}eskeâeble meebiele Deensle.
ceveeveW keâesCelÙeeefn jerleerÛee mebkeâuhe keâ¤b veÙes. DeveJeMÙekeâ Demes keâesCelesefn efJeÛeej
ceveeble ÙesTb osTb veÙesle. YeeWJeleer Deveskeâ ØekeâejÛÙee Iešvee Ie[le Demeleele, ceve lÙeeefJe<eÙeeR
GieerÛeÛe efJeÛeej keâjleW. veeveeØekeâejÛeW DeheIeele Ie[leele, JeeoUW nesleele, keâ[s keâeWmeUleele,
De°«ener, hebÛe«ener keâesCelÙeelejer jeMeer}e Ùesles. heg{ejer Yeeb[leele, efJeÉeveebÛeeR JekeäleJÙeW
Øeefmeæ nesleele, meYee-heefj<eoe Yejleele. Je=òehe$eW lÙeebÛÙee Jeelee& "UkeâheCeW Øeefmeæ
keâjleele. JeeÛekeâebÛÙee he$eJÙeJenejebletve Devegketâ}-Øeefleketâ} celeebÛeW jCe ceepeleW. Deeleeb
Ùee meJe& iees°eRÛee DeeheCeebMeeR efkeâleer mebyebOe Demelees? lejer ÙeemebyebOeeRÛes efJeÛeej GieerÛeÛe
ceveeceOÙeW IeesUle jenleele. DeeefCe keâOeeRkeâOeeR lÙeeJej JÙeLe& ÛeÛee&efn nesle jenleele.
ÙeeÛÙeeÛe pees[er}e Yej cnCetve ceeCemee}e veevee ØekeâejÛeeR mJehe>W he[le Demeleele DeeefCe
leesefn efÛebleveeÛee efJe<eÙe nesleeW. YeeWJeleer Ie[CeeNÙee ØelÙe#e IešveebÛÙee megKeog:KeeÛeeefn
ceeCemeeveW efJeÛeej keâ¤b veÙes. lÙeeheemetve Deef}hle jeneJeW DemeW MeeŒe meebieles. DeeefCe
ceeCemeW lej mJehe>W neR YeefJe<ÙemetÛekeâ Deensle ns ie=nerle Oe¤ve efJeÛeejebÛee IeesU Iee}erle
yemeleele. pÙee}e ceveeleerle JneJeÙeeÛeW Deens, lÙeeveW Ùeeble}W keâebneR keâ¤b veÙes.
ceve DeieoeR efjkeâeceW jenCeW Heâej keâef"Ce Deens. lÙee}e pej keâebneR Ûeebie}e GÅeesie
}eJetve efo}e veeneR, lej leW peCetb efheMeeÛÛeeÛÙee mJeeOeerve nesleW cnCetve ceveeveW
melÙemebkeâuhe keâjeJee. Ûeebie}s efJeÛeej keâjeJesle, ÛeebieuÙee mebyebOeeR efJeÛeej keâjeJesle.
F&ÕejeÛÙee }er}ebÛeW, mebleebÛÙee Ûeefj$eebÛeW mcejCe keâjeJeW. meogheosMeebÛeW efÛebleve keâjeJeW.
leòJe%eeveeÛee efJeÛeej keâjeJee. mevceeiee&Ûee MeesOe IÙeeJee. meeOevee yeUeJes} DemeW
heneJeW. yeÇÿeemebyebOeerÛeW %eeve leWÛe melÙe, meJe&oe lÙeeÛe DevegmebOeeveeble DemeeJeW, GieerÛe
ye[ye[ keâ¤b veÙes. IeesU Iee}erle yemetb veÙes. Dehemecepe keâ¤ve IesTb veÙes.
Deens lÙeehes#eeb keâebneR JesieUW ceveeble ÙesCeW ne efJekeâuhe. Devegketâ} Ie[eJes DemeW
Jeešle jenCeW ne mebkeâuhe. ceve Ie[ŸeeUeÛÙee }byekeâeØeceeCeW Ùee mebkeâuhe-efJekeâuheeble
ns}heešle jenleW. ceer SkeâeoeR yejer Jemleg SKeeÅee}e efo}eR, SKeeÅeekeâefjleeb keâebneR
Lees[smes kesâ}W keâeR lÙeeves cepeefJe<eÙeeR ke=âle%elee JÙekeäle kesâ}er heeefnpes, `ceer legceÛee
DeeYeejer Deens' Demes cnš}s heeefnpes, DemeW ce}e Jeešles ne mebkeâuhe. lÙeeveW lemeW
316 ceveesyeesOe
cnš}W veeneR, keâeR leW peeCeJeleW. meeOee efMe°eÛeejefn Ùee}e keâUle veeneR. ne efMe°
Deens, Denbkeâejer Deens, Gce&š Deens, DemeW Jeešles ne efJekeâuhe. DeesUKe jenle veeneR.
DeesUKele veeneR, DeesUKe osle veeneR. Deeceb$eCe efo}W peele veeneR, DeefleLÙeele GCeerJe
he[les, Je=òe keâUle veeneR, keâUefJe}W peele veeneR. Ùee DeMee iees°eRletve Dehemecepe
Jee{leele. Ùee efJekeâuheebcegUWÛe DeieoeR peJeUÛÙee veelesJeeF&keâeble Je efce$eebefce$eebleefn
efJeleg° ÙesleW. DeieoeR heleer-helveerefn meceeOeeveeveW veebot Mekeâle veeneRle. DemeWÛe ogmeNÙee
efJe<eÙeer Pee}s}s Dehemecepe Ûeej ÛeewIeeble yees}tve oeKeefJeCÙeeÛeerefn ceeCemee}e Heâej
IeeF& nesles. efveoeve DemeW yees}CeW lejer ceeCemeeveW šeUeJeW. HeâejÛe yeesÛe}s Demes} lej
ØelÙe#e lÙee JÙeefkeäle}eÛe efJeÛee¤ve efvejekeâjCe keâ¤ve IÙeeJeW. heCe keâesCeeÛÙee hee"erceeies
lÙeeÛÙeeefJe<eÙeeR keâesCelÙeener ØekeâejÛeer efveboe keâjCeW ceeCemeeveW šeUeJeW. Ùee DeMee
efveboscegUW efJekeâuhe keâjCÙeeÛeer ØeJe=efòe DeefOekeâeefOekeâ yeUeJeleW, les šeUeJeW.
ceve efveefJe&keâej JneJeW, ceveeceOÙeW vesnceer Ûeebie}sÛe efJeÛeej ÙeeJesle. efJekeâuheeÛeer
MekeäÙelee GCeer nesle peeJeer, Ùeemee"eR meceLe& GheeÙe meebieleele keâer ``Skeâebleeble peeTve
F&ÕejeÛeW Yepeve keâje.''
ceve efveefJe&keâej nesle veeneR, efjkeâeceW ceve efheMeeÛÛeeÛeW ›eâer[ebieCe nesleW. F&Õejer
Yepeve ne lÙeeJejÛee Gòece GheeÙe. ceve keâesCelÙee vee keâesCelÙee ØekeâejeveW F&Õejer
Yepeveeble iegble}W lej mebkeâuhe-efJekeâuheeÛeer ie[ye[ Meeble nesTb Mekeâles. ceve hetCe&
efjkeâeceW, hetCe& efveefJe&keâej nesF&} lej ceveeÛeW ceveheCeÛe peeF&}, ceve Deceve nesF&};
Gvceveer DeJemLee Øeehle nesF&}. heCe nW meesheW veeneR. Deveskeâ efJe<eÙeebÛeer Deemeefkeäle
Deme}suÙee cevee}e Deceve lej keâeÙe heCe Skeâe«e keâjCeWefn keâef"Ce Deens. he=LJeerÛÙee
ieg®lJeekeâ<e&CeeÛÙee keâ#eWle keâesCeleerefn Jemleg DeOej "sJeleeb Ùesle veeneR. Heâej otj DeblejeUeble
Jemleg leMeer jentb Mekeâles cnCeleele. he=LJeerÛÙee keâ#eWle cee$e Jemleg šebietve "sJeeÙeÛeer
PeeuÙeeme Kegbšer nJeer Demeles. ceve mebkeâuhe-efJekeâuhe keâjleW leW efJe<eÙeeÛÙee Dees{erveW.
F&MeYepeveeÛÙee Kegbšer}e leW Ùeemee"eR De[keâJetve "sJe}W heeefnpes.
pesJneb pesJneb Skeâeble efceUs} lesJneb lesJneb F&MemcejCe keâjeJeW efkebâJee MekeäÙeleeW
Skeâebleeble peeTve F&MemcejCe keâjeJeW, Demee oesvneR ØekeâejeveW ÛeewLÙee DeesUerÛee DeLe&
keâjlee ÙesF&}.
SkeâebleeceOÙeW Skeâe«elee Jee{CÙeeme ceole nesles. efJe<eÙe ØelÙe#e meceesj vemeuÙeecegUW
FbefõÙes Meeble jenleele. mJeeYeeefJekeâ ceveefn ceeskeâUW jent MekeâleW. JeemleefJekeâ SkeâebleeÛee
efJeÛeej Lees[e otj "sJe}e lejer, Skeâe iees°erÛee DeeheuÙeehewkeâeR yengleskeâebvee Ûeebie}e
DevegYeJe Demes}. DeeheCe leerLe&Ùee$ee GlmeJe-ceneslmeJe Ùee}e peelees. IejÛeW efvelÙeeÛes
JÙeehe lÙeeJesUeR YeeWJeleer vemeleele lÙeecegUW lesLeer} keâeÙe&›eâceeble ceve DeefOekeâ jceleW, yejW
efJeJejCe 317
JeešleW. keâeneR }eskeâ keâewlegkeâeveW cnCeleele keâeR IejÛeer Dee"JeCemegæeb Flekesâ efoJeme
Pee}er veeneR. nW keâebneRmes KejWefn DemeleW. keâejCe IejeÛÙee °erveW ne SkeâebleÛe efceUe}s}e
Demelees. Skeâeble peeW peeW meJeeËieerCe nesle peeF&} leeW leeW ceveeÛeer Skeâe«elee Jee{le
peeF&} DeeefCe leW Yepeveeble jcetb }eies}.
meeOekeâeveW megKeemee"eR DejCÙeeble peeJeW DemeW meceLeeËveeR ceeieW Skeâe M}eskeâeble
meebefiele}W Deens. lÙeeÛeeefn GösMe Skeâeble efceUeJee neÛe Deens. heCe Iejeble kegâCeer
veme}W keâeR Iej KeeÙe}e G"leW DeMeer pÙeebÛeer Je=òeer Deens, lÙeebvee hetCe& SkeâebleeÛee }eYe
nesCÙeeÛeer MekeäÙelee vemeles. lÙeebveeR ›eâcee›eâceeveWÛe SkeâebleJeemeeÛeer mebJeÙe }eJetve Iesle}er
heeefnpes.
YepeeÙee peveeR heenleeb jece Ùeskegâ ~
keâjeR yeeCe Ùeskegâ cegKeeR Meyo Ùeskegâ ~~
ef›eâÙee heenleeb GOejs meJe& }eskegâ ~
Oeje peevekeâerveeÙekeâeÛee efJeJeskegâ ~~131~~
meceLe& jeceoeme mJeeceer ns jeceYekeäle Deensle. DeeheuÙee DeejeOÙeosJelesÛeW cenelcÙe
Deveskeâ ØekeâejebveeR ieeJeW DemeW mHegâjCe lÙeebvee nesle DemeleW. meeOekeâe}e Deekeâ<e&Ce
JeešeJeW, lÙeeÛeer ßeæe Â{ JneJeer, Demeeefn, GösMe Ùee JeCe&veeÛÙee ceeieW Demelees.
meceLe& cnCeleele- pÙeeÛeW Yepeve keâjeJeW DeMee ÙeesiÙelesÛeW jeceÛebõ nW SkeâÛe owJele
Ùee peieleebceOÙeW Deens. jeceÛebõemeejKee SkeâyeeCeer, SkeâJeÛeveer DeJeleej ogmeje veeneR.
SkeâyeeCeer cnCepes Oeveg<ÙeeJej Skeâ yeeCe Skeâoeb }eJe}e keâeR vesce }eie}eÛe heeefnpes.
nW Ghe}#eCe Deens. ÙeeJe¤ve Skeâ iees° meeOeCÙeemee"eR peW keâjeJeÙeeÛeW leWÛe vescekeWâ
DeeefCe ÙeesiÙe jerleerveW kesâ}W peeleW ne iegCe SkeâyeeCeer Ùee efJeMes<eCeebletve megÛeefJe}e peelees.
SkeâJeÛeveer cnCepeW SkeâoebÛe yees}Ceeje, peW yees}}W lÙee Meyoebvee Oe¤ve jenCeeje,
Meyo ve hee}šCeeje. ceer DemeW yees}}eWÛe veJnleeW, ceePÙee yees}CÙeeÛee DeLe& lemee
veJnlee, lÙeeJesUÛÙee heefjefmLeleeRle cnCetve lemeW yees}}es, FlÙeeefo mhe°erkeâjCeW osCÙeeÛee
Øemebie pÙeeÛÙeeJej Ùesle veeneR Demee ceeCetme. ns oesvneR iegCe veslÙeeÛÙee Debieer DemeCeW
DeeJeMÙekeâ Deens. lÙeecegUW DevegÙeeÙeebÛÙeeJej he§eeleehe keâjCÙeeÛee Øemebie keâOeeR Ùesle
veeneR. ns iegCe Deme}s lejÛe heg{ejer efJeÕeemeen& "jlees. jeceÛebõeÛÙee ef"keâeCeeR ns oesvneR
iegCe Deensle, DemeW lÙeebÛeW Ûeefj$e meebieleW.
jeceÛebõebÛeW meJe& Jele&ve nW hetCe&heCeW efve:mJeeLeea nesleW, }eskeâebÛÙee keâuÙeeCeemee"eR
nesleW, }eskeâebÛÙee ceeie&oMe&veemee"eR nesleW. efJeÕeeefce$eebÛÙee Ùe%ej#eCeeheemetve les meerleelÙeeieeheÙeËle
meJe& IešveebÛee met#ce °erveW efJeÛeej kesâ}e cnCepes jeceÛebõebÛÙee ke=âleerceeieÛeer efoJÙe
318 ceveesyeesOe
Goeòelee peeCeJeuÙeeJeebÛetve jenle veener. cnCetve meceLe& cnCeleele-peevekeâerveeÙekeâeÛee,
YeieJeeve jeceÛebõeÛee DeeßeÙe keâje, legceÛÙee YepeveeÛee, mcejCeeÛee, efÛebleveeÛee efJe<eÙe
leesÛe Skeâ Demetb os. peevekeâer veeÙekeâeÛee efJeJeskeâ Oeje cnCeCÙeeble nWÛe DeefYeØesle Deens.
ÙesLeer} efJeJeskeâ MeyoeJe¤ve DeeCeKeerefn Skeâ iees° peeCetve Iesle}er heeefnpes. Heâej
Leesj JÙekeäleeRÛeW cees"WheCe meeceevÙe ceeheeveW ceespetve Ûee}le veeneR. LeesjebÛeeR Ûeefj$eW
JeeÛeleebvee Demee ceesn Heâej JesUeb neslees. heg<keâU JesUeb Ye}er ceeCemeWefn Ùee ceesne}e
yeUer he[leebvee efomeleele. jepÙelÙeeie, Methe&CeKesÛeer efJešbyevee keâjCeW, megJeCe&ce=ieeÛÙee
ceeieW }eieCeW, meerlesÛÙee efJejneveW Meeskeâekegâ} nesCeW, Jee}erJeOe, meerleelÙeeie, Mebyetkeâ-
ob[ve, FlÙeeefo Øemebie Jemlegle: jeceÛebõebÛÙee LeesjJeerÛeW Deveskeâeveskeâ hew}t ØeiešefJeCeejsÛe
Deensle. heCe nW veerš mecepetve Iesle}W heeefnpesle cnCetveefn meceLe& efJeJeskeâ MeyoeÛee
GheÙeesie keâjleele.
efJeÛee¤efve yees}s efJeJebÛetefve Ûee}s ~
leÙeeÛesefve meblehle les ner efveJee}s ~~
yejW MeesOeuÙeeJeerCe yees}eW vekeâes nes ~
peveeR Ûee}CeW MegOe vescemle jenes ~~132~~
meceLeeËÛeW meceLe&heCe, pÙee keâebneR M}eskeâebletve efJeMes<e jerleerveW JÙekeäle nesleW,
lÙeebÛÙee DevegYeJe-#es$eeÛeer efJeMee}lee }#eeble Ùesles, DeeosMeebleer} vescekesâheCee hešlees,
lÙeebleer} ne Skeâ M}eskeâ Deens. DeeceÛes leer. oeoe meceLeeËvee DeOÙeelceeÛÙee efJeÅee}ÙeeÛes
cegKÙeeOÙeehekeâ cnCele. cegKÙeeOÙeehekeâekeâ[s DeOÙeeheveefJe<eÙekeâ keâeceebhes#eeb JÙeJemLeeheveefJe<eÙekeâ
keâeceWÛe DeefOekeâ Demeleele. meceLeeËveeR Ùee M}eskeâeceOÙeW pÙee}e Ye}s JneJeÙeeÛeW Deens,
Ye}sheCee efceUJeeJeÙeeÛee Deens, lÙeeÛÙee peerJeveeÛeW JÙeJemLeeheve meebefiele}W Deens.
peerJeve megKeeveW DeeefCe meceeOeeveeveW peeJeW DeMeer meeceevÙele: meJeeËÛeeRÛe Dehes#ee
Demeles. Heâej cees"Ÿee Dehes#ee DeeefCe cenòJeekeâeb#ee meeceevÙeebÛÙee heg{W menmee vemeleele.
DeLee&led leMee DemeuÙee lejer Ùee M}eskeâebleer} DeeosMe lÙee}eefn GheÙeesieeR he[CeejeÛe "js}.
peerJeveeceOÙes mebleg° nesCÙeeÛee Øemebie ÙesTb veÙes. Demes Jeešle Demes} lej DeeefCe
ogmeje kegâCeer Demee meblehle Demes} lÙee}e keâmeW Meeble keâjeJeW nW peeCetve IÙeeJeÙeeÛes
Demes} lej ne M}eskeâ Gòece ceeie&oMe&ve keâjer}. meceLe& oesve iees°er mhe°erkeâjCeemen
meebiele Deensle.
`efJeÛee¤efve yees}s'ÛeW mhe°erkeâjCe eflemeNÙee DeesUeRle DeeefCe `efJeJebÛetefve Ûee}s'ÛeW
mhe°erkeâjCe ÛeJeLÙee DeesUeRle Deens.
`efJeÛee¤efve yees}s' ÙeeÛeWefn oesve Yeeie Deensle. efJeÛeej keâ¤ve yees} DeeefCe
efJeJejCe 319
le%eeÛee efkebâJee MeeŒeeÛee efJeÛeej IesTve yees}.
pesJneb kesâJneb yees}eJeÙeeÛeW, ef}neJeÙeeÛeW lesJneb leW veeršheCeW meJe& ØekeâejÛee meeOekeâ
yeeOekeâ efJeÛeej keâ¤ve, le%eebÛeeR celeW Ûeebie}eR heejKetve, MeeŒeJeÛeveW Ûeebie}eR MeesOetve,
LeesjebÛÙee JeekeäÙeebÛee DeeOeej IesTve, ceieÛe ef}neJeW Jee yees}eJeW. ef}efnCÙeehes#eeb yees}CeW
keâceer iebYeerjheCeeÛeW Deens, lesJneb yees}leebvee efJeMes<e keâeUpeer Iesle}er veeneR lejer
Ûee}s}, DemeW mecepetb veÙes. ef}efnCÙeeFlekeWâÛe yees}CeWefn cenòJeeÛeW Deens, DemeWÛe
mecepetve Jeeie}W heeefnpes. KejW cnCepes yees}CeW nWÛe cenlJeeÛeW Deens. ef}efnCeW ne lÙeeÛee
Deeveg<ebefiekeâ heÙee&Ùe Deens. cnCetveÛe meceLeeËveer ef}efnCÙeeÛee Gu}sKeÛe kesâ}e veeneR,
kesâJeU keâmeW yees}eJes lesJe{WÛe meebefiele}W Deens. hejbleg De}erkeâ[ÛÙee cegõCemeg}YelesÛÙee
keâeUeble ef}efnCÙee}eÛe DeefOekeâ JÙeehekeâlee Ùesle DemeuÙeeveW yees}CÙeeÛÙee meboYeeËle
ef}efnCeWefn ie=nerle OejeJeW, DemeW ce}e JeešleW.
efJeÛeej keâ¤ve, efJeÛeej IesTve yees}}W cnCepes leW melÙeeÛÙee DeefOekeâ peJeUÛeW
DemeleW DeeefCe efnlekeâejkeâ "jleW. ogozJeeveW Deepekeâe} efJeÉeved cnCeCeejeR ceb[UeRefn
lÙeekeâ[s og}&#e keâjleele. kesâJeU DeeOegefvekeâ cnCetve peMeer Skeâeoer iees° JeeF&š vemeles,
lÙeeØeceeCeWÛe kesâJeU, hejbhejsveW mJeerkeâej}s}er cnCetveefn Skeâeoer iees° DemelÙe vemeles,
lÙeepÙeefn vemeles. heCe ne efJeÛeej efJeÉeve ef}efnleeb-yees}leebvee keâjerle veeneRle. hejbhejeiele
OeejCeebJej DeeIeele keâjleebvee lÙeebvee efJe}#eCe mHegâjCe ÙesleW, DeeefCe lÙee DeefYeefveJesMeeble
ceie og° lekeâe&Ûee DeeefCe DemelÙeeÛeeefn hegjmkeâej kesâ}e peelees. jeceeÙeCe ceneYeejleeJejÛeW
ef}efn}s}W DeeOegefvekeâebÛeW efJeefJeOe ØekeâejÛeW ef}KeeCe Ùee iees°erÛeer mee#e osF&}. ceneYeejleeÛeer
Jee jeceeÙeCeeÛeer keâesCeleerefn Øele ØeceeCe ceeve}er lejer Ùee DeeOegefvekeâebveeR kesâ}suÙee
Deveskeâ efJeOeeveebvee lÙeeble DeeOeej efceUCeW MekeäÙe veeneR. lÙeebÛÙee efJeOeeveeÛÙee G}š
JeÛeveWefn Deveskeâ Deensle lejer }sKekeâ Deehe}e mJewjeÛeej mees[erle veeneRleÛe.
YeejleerÙe hejbhejWle hegjesefnleebÛeer meJeËkeâ<e meòee keâOeeR veJnleeR, Deepeefn veeneR,
DeeefCe lejeR yeÇeÿeCeebefJe®æ Dee#eshe Iesleevee ne efJeÛeej kegâCeer keâjerle veeneR. Skeâoeb
Skeâe DeeOegefvekeâ meceepeJeeoer efJeÉeveeveW ceePÙee yew"keâeRleÛe ceePÙeemeceesj cnš}W keâeR
`efnbot OeceeËle hegjesefnleMeener DeMeer keâOeeRÛe veJnleer. heCe Deecner DemeW cnš}W lej Ùee
meveeleveer }eskeâebvee yeU efceUs} cnCetve DeecneR leW yees}le veeneR.' mebIe<e& Jee{lee
jeneJee DeMeerÛe pÙeebÛeer Je=efòe Demes} les DemeWÛe JeeieCeej. heCe nW ``yejW MeesOeuÙeeJeerCe''ÛeW
yees}CeW Pee}W. lÙeecegUW }eYe keâesCeeÛeeÛe veeneR. JewÙeefkeälekeâ DeeefCe meeceeefpekeâ peerJeveele}W
DemJeemLÙe lesJe{W Jee{Ceej, JeeleeJejCe meblehle jenCeej mJele:ÛÙee heesàÙee Yeepetve
IesCÙeemee"eR leWÛe keâesCee}e F° Jeešle Demes} lej JesieUW. Meeblelee, mJeemLÙe nJeW
Demes} lej DemeW yees}leeb keâecee veÙeW.
320 ceveesyeesOe
meceLeeËÛee ogmeje DeeosMe mebleeheMeceveemee"eR Deens, lees efJeJebÛetefve Ûee}CÙeeÛee,
efJeJeskeâhetJe&keâ JeeieCÙeeÛee, ke=âefle keâjCÙeehetJeeA hetCe&heCeW meeJeOe jenCÙeeÛee. pÙee iees°erÛee
he§eeleehe keâjeJee }eies} DemeW ceeCemeeÛÙee neletve keâebneR Ie[leeb keâecee veÙes. peeW peeW
ceeCemeeÛeW DeefOekeâejheo GbÛe DeeefCe keâeÙe&#es$e JÙeehekeâ, leeW leeW lÙeeveW meeJeOe jenCÙeeÛeer
o#elee DeefOekeâeefOekeâ Iesle}er heeefnpes. efJeÛeej keâjleebvee meeOekeâyeeOekeâ efJeÛeej keâjeJeÙeeÛes
DemeuÙeeveW DeieoeR šeskeâeJej peeTve efJeÛeej kesâ}s lejer SkeâJesU Ûee}leele, heCe
Jeeieleebvee cee$e DemeW šeskeâ ieeb"tve Ûee}le veeneR. lesLes vesnceeR ceOÙece›eâceÛe DeJe}befye}e
heeefnpes. meceLeeËveeR Ùeemee"eRÛe ‘efJeJebÛetefve Ûee}s’ Ùee DeeosMee}e `peveeR Ûee}CeW Megæ
vescemle jenes' DeMeer hegmleer pees[}er Deens.
›eleW-JewkeâuÙeW, hetpee-hee", meesJeUW-DeesJeUW, KeeCÙeeefheCÙeemebyebOeeR efveÙece, kebâpet<eheCee
Jee GOeUheóer, Jes<eYet<ee, DeeojeefleLÙe, efJe<eÙemesJeve Ùee meJe& ØekeâjCeele ceeCemeeveW
vescemleheCee OejeJee, ceOÙece›eâce DeJe}byeeJee cee$e cegUeble nW JeeieCeW Megæ, efvece&U,
meoeÛeejer DemeeJeW. Ùee °erveW Skeâ mebmke=âle JeÛeve ceeefce&keâ Deens. ``DeveeÛeejmleg
ceeef}vÙeb DelÙeeÛeejmleg cetKe&lee ~ efJeÛeejeÛeejmebÙeesie: me meoeÛeej GÛÙeles ~''
Je<ee&vegJe<e& ve Oegle}s}er OeeyeUer Jee keâo nW pemeW meesJeUW veeneR lemeWÛe jmlÙeeÛeeR
heeÙeleCeW Iee}tve Iejeble efnb[CeW ner megOeejCeeefn veJns.
Megæ, meeefòJekeâ jenleeb Ùesle veeneR, heCe kesâJeU leeceme nesTb veÙes. Jele&veeceOÙeW
meeefòJekeâlesÛeW ØeeOeevÙe jener} DeMeer o#elee IÙeeJeer. ner Megæleeefn Deens DeeefCe
vescemleleeefn Deens. peerJeveeble vesnceeRÛe lees} jeKetve Ûee}eJeW }eieleW. leWÛe Ùee vescemle
MeyoeveW megÛeefJe}W Deens. OÙesÙe efveef§ele Deme}W Je heefJe$e Deme}W keâeR ne vescemleheCee
Megæ "jlees.
njerYekeäle Jeerjkeäle efJe%eevejemeer ~
pesCeW ceevemeeR mLeeefhe}W efve§eÙeemeer ~~
leÙee oMe&veW mheMe&veW hegCÙe pees[s ~
leÙee Yee<eCeW ve° mebosn cees[s ~~133~~
nefjYekeäle keâmee Demelees les Ùee M}eskeâeble meceLe& meebiele Deensle, DeeefCe lÙeeÛÙee
mebieleerveW meeOekeâe}e keâesCelee }eYe efceUlees leWefn meceLeeËveer mhe° kesâ}W Deens.
meceLe& cnCeleele-nefjYekeäle cnCepes melheg®<e. ne efJejkeäle Demelees, JewjeiÙeÙegkeäle
Demelees. lÙeeÛÙee Deble:keâjCeeble efJe<eÙemesJeveeÛeer Deemeefkeäle }Je-cee$e vemeles. lemesÛe
lees %eeveefveefOe Demelees, %eeveeÛee meeiej Demelees. lÙeeÛÙeepeJeU %eeveefJe%eeveebhewkeâeR
DeeJeMÙekeâ leW meJe& hegjshetj DemeleW. KejW cnCepes %eeve nW Skeâ¤he Deens. yeÇÿeeÛeW efkebâJee
efJeJejCe 321
DeelcÙeeÛeW ÙeLeeLe& %eeve nW lÙeeÛeW mJe¤he Deens. lesJneb KeNÙee DeLee&veW lÙee}e
%eeveefveefOe efkebâJee %eevemeeiej DeMeeR meb«enJeeÛekeâ efJeMes<eCeW osCeW eflelekesâmeW ÙeesiÙe veJnW.
efJe%eeveeÛÙee ØekeâjCeeble lemeW cnCeCeW SkeâJesU Ûee}s}. meceLeeËveeR ÙesLeW efJe%eeve Meyo
Jeehej}e Deens. cee$e Ùee efJe%eeveeceOeW lÙeebvee %eeve cnCepes DeOÙeelce%eeve nWefn ie=nerle
Deens. keâejCe ner nefjYekeäleerÛeer }#eCeW Deensle. efJe%eeve Ùee MeyoeÛee DeLe& keâebneR
ef"keâeCeer ØehebÛeemebyebOeeRÛeW %eeve Demee ve keâjlee DeOÙeelce%eeve DemeeÛe kesâ}e Deens.
ßeer%eeveosJeebveeR cee$e %eeve cnCepes Deelce%eeve, efJe%eeve cnCepes ØehebÛeefJe<eÙekeâ %eeve
DeeefCe ØehebÛee}e melÙe ceeveCeW cnCepes De%eeve DemeW cnš}W Deens. ``lewmeer peeCeerJe
pesLe ve efjIes ~ efJeÛeej ceeiegleeb heeT}eR efveIes ~ lekeg&â DeeÙeCeer vesIes ~ DeebieeR
peÙeeÛeeb ~~ Depeg&vee Ùee veebJe %eeve ~ Ùesj ØehebÛeg nW efJe%eeve ~ lesLe melÙeyegefæ leW
De%eeve ~ nWefn peeCe ~~'' (%eeves. 7~5-6) DeMee lÙeebÛÙee DeesJÙee Deensle.
ieerlesÛÙee lesjeJÙee DeOÙeeÙeeble DeceeefvelJe-DeobefYelJeeefo %eeveeÛeeR De"je }#eCeW
meebefiele}er Deensle. neR meJe& pÙeeÛÙee ef"keâeCeer JÙekeäle Demeleele lees %eevejeMeer. ieerlesÛÙee
ÛeewoeJÙee DeOÙeeÙeeceOÙeW Deelce%eeveeÛes meefJemlej JeCe&ve keâ¤ve PeeuÙeeveblej hebOejeJÙee
DeOÙeeÙeeÛeW ØeÙeespeve meebieleebvee %eevesÕej cenejepeebveeR ``lejer efJejkeäleerJeebÛetve keWâner ~
%eeveemeer leieCes veeneR ~ ns efJeÛee¤efve "eF& ~ "WefJe}W osJes ~~'' (%eeves. 15~36)
DemeW cnš}W Deens. %eeve nesF&} keâoeefÛele, heCe les efškeâ}s heeefnpes, lejÛe GheÙeesieeÛeW.
DeeefCe %eeveeÛeW efškeâCeW nW Deble:keâjCeeÛÙee MegælesJej cnCepesÛe efJejkeäleerJej, JewjeiÙeeJej
DeJe}byetve Deens. Ùeemee"eR meceLeeËveeR nefjYekeäle DeeOeeR efJejkeäle DeeefCe ceie %eevejeMeer
Demelees DemeW cnš}W Deens.
efJejkeäle Jee JewjeiÙe ner Deble:keâjCeeÛeer efmLeefle Deens. peJeUÛÙee meb«eneJe¤ve Jee
heefj«eneJe¤ve lÙeebÛeW mJe¤he Jee ØeceeCe "jefJelee ÙesCeej veeneR. peJeU keâebneR veme}s}e
SKeeoe DeefkebâÛeve efYekeâejer efJejkeäle vemes}. G}š SsÕeÙee&ves mebheVe Deme}s}e jepee
pevekeâ efJejkeäle neslee. MegkeâeÛeeÙeeËveeRefn lÙeebÛes efMe<ÙelJe helkeâjeJes Demee lÙeeÛee DeefOekeâej
neslee. ßeerjib eveeLemJeeceer efveie[erkeâj ns melheg®<e Kejs, heCe yewjeieer veJnles. DeefOekeâejheoeJejer}
SKeeÅee ßeercebleeØeceeCeW les Leešeble jenle, Iees[ŸeeJe¤ve efnb[le, Yeejer keâhe[s Jeehejerle,
De}bkeâej OeejCe keâjerle. lesJne efJejkeäle ne Meyo DeeheCe mecepelees lÙee JejJejÛÙee
DeLee&veW GheÙeesefpeCeW JeemleJe "jCeej veeneR. Deehe}er ceeheW ØeeceeefCekeâ DemeleeleÛe DemeW
veeneR. Ùee meboYee&le leer. Jew. meesvegceecee oeb[skeâj Skeâ GoenjCe ieceleerveW meebiele Demele.
les cnCele-Skeâ ie=nmLe ceePÙeekeâ[s Dee}e DeeefCe Ûeej DeeCes Åee cnCee}e. ceer les
efo}s. }iesÛe lees ceePÙeeefJe<eÙeeR meebiele efHe⤠}eie}e keâeR meesveeheble cnCepes keâeÙe !
}eKe ceeCetme ! hegvneb Skeâoeb lees ie=nmLe ceePÙeekeâ[s Dee}e. lÙeeveW DemeWÛe oesve Ûeej
322 ceveesyeesOe
DeeCes ceeefiele}W. ceer les efo}W veeneRle. lesJneb lÙeeveW meebieeJeÙeeme meg¤Jeele kesâ}er keâeR
meesveeheble ! ns: !! lÙeebÛeW %eevesÕejer meebieCeW keâeÙe peeUeÙeÛeW, keâebneR GheÙeesie veeneR!
Ûeej DeeCes osCeW efkebâJee ve osCeW nW ceeCemeeÛeer ÙeesiÙelee "jJeCÙeeÛeW ceehe Demet MekeâleW
keâeÙe?
ceeCetme keâmee Jeeielees, keâmee jenlees, keâeÙe vesmelees, keâeÙe Keelees, SJe{ŸeeJe¤ve
lÙeeÛeW Kejs mJe¤he keâUCeej veener.
nefjYekeäleeÛes DeeCeKeeR Skeâ }#eCe meceLe& meebiele Deensle. lÙeeÛÙee ceveeleer}
efve§eÙe Â{ Demelees. Oejmees[, ÛebÛe}heCee, mej[ŸeeÛÙee jbieeØeceeCeW hee}šCeejW efJeÛeej
DemeW lÙeeÛÙeepeJeU vemeleele. DeLee&leÛe DeMee nefjYekeäleeÛÙee mebieleerle ceeCemee}e yejW
JeešleW. lÙeeÛeer Yesš Pee}er, lÙeeveW heeefn}s, oesve JeekeäÙeW lees yees}}e, lÙeeveW ØesceU
neleeveW kegâjJeeU}s, lÙeeÛÙee JejonmleeÛee Lees[emee mheMe& cemlekeâe}e Pee}e, lejer
ceeCemeeÛee mebleehe, Keso veeneRmee neslees, ceve Meeble nesleW, Je=òeeRvee ØemeVelee }eYeles.
DeMee Leesj nefjYekeäleeveW Ûeej JeekeäÙes pejer GÛÛeej}eR lejer ceeCemeeÛÙee Deble:keâjCeebleer}
veevee ØekeâejÛeW mebosn otj nesleele, ßeæe yeUeJeleW, yegefæ efmLejeJeles. cee$e Ùeemee"eR
nefjYekeäleeÛÙee mebieleerle peeCeeNÙeeÛeW ceve mejU Deme}W heeefnpes, ØeebpeU Deme}W
heeefnpes lees efJeveÙeer Deme}e heeefnpes, Denbkeâejer Demeleeb keâecee veÙes. veenerlej heeCÙeele
DeKeb[ efYepetveefn megmejerÛÙee hee"er}e ceTheCee pemee Ùesle veeneR, leer leMeerÛe keâ"esj,
Ke[ye[erle jenles, lemeWÛe ÙeeÛeWefn JneJeÙeeÛeW.
vemes ieJe& DeebieeR meoe Jeerlejeieer ~
#ecee Meebefle Yeesieer oÙeeo#e Ùeesieer ~~
vemes }esYe vee #eesYe vee owvÙeJeeCee ~
FneR }#eCeeR peeefCepes ÙeesefiejeCee ~~134~~
meceLe& Ùee M}eskeâeble ÙeesiÙeeÛeeR, melheg®<eeÛeeR, hetCe& heg®<eeÛeeR, }#eCeW meebiele
Deensle. Ùeesieer Dee{UeJee, melheg®<e YesšeJee, DemeW yengleskeâebvee Jeešles. DeeheCe
DeeheuÙee ceeheeveW keâesCeekeâesCee}e Ùeesieer, melheg®<e, cenejepe, YeieJeeved "jefJelees?
}eskeâefJe}#eCe Jes<eYet<ee, Jee{}suÙee oe{erpeše, iebOeebÛes efšUs, ceeUebÛes Jes{s,
keâerle&veØeJeÛeveebleer} jbie{bie, cees"e JewYeJeer ce", npeejeWÛeer pesJeCeeJeU Deme}s}s
GlmeJe ceneslmeJe, ceveeble}W DeesUKeCeW, YetleYeefJe<Ùe meebieCeW, jesie Iee}efJeCeW, DeodYegle
jerleerveW Yemce, kegbâketâ, Øemeeo keâe{tve osCeW, mebleeflemebheòeerÛeer FÛÚe hetCe& keâjCeW,
mebkeâšebletve mees[efJeCeW FlÙeeefo FlÙeeefo heentve DeeheCe meeOet "jefJelees. nW jlveeÛee lees}
keâjleebvee JeKeejeRle}e keâebše JeehejCÙeemeejKeW Deens.
efJeJejCe 323
Jej Gu}sefKe}suÙee iees°er keâesCeepeJeU Demeleer} lej lÙee}e Heâej lej leb$e%e
mecepeeJeW. keâeceehegjlee lÙeeÛee GheÙeesieefn heeefnpes lej keâ¤ve IÙeeJee. lÙee OebosJeeF&keâeÛeW
keâebneR Megukeâ Demes} lej leWefn ÅeeJeW. keâece Pee}W lej meewpevÙeeveW lÙeeÛes DeeYeejefn
ceeveeJesle, heCe lÙee}e keâesCeer meeOeg, cenelcee, Ùeesieer mecepetve lÙeeÛesheg{W ``Iee}erve
}esšebieCe Jeboerve ÛejCe'' Demes keâ¤b veÙes. neR DeMeeR ceeCemeW yengOee mJeeLe&meeOet
Demeleele, hejceeLee&ÛeeR DeefOekeâejer vemeleele. KeNÙee meeOetÛeer DeesUKe DeeheCee}e
hešCeW keâef"Ce Deens. yengOee Deehe}er HeâmeieleÛe nesles. ``ÙeesefieÙeebÛÙee KegCee Ùeesieer
peeCeW'' DemeW cnCeleele. Ùeemee"eR Ùee ØekeâjCeeR meceLeeËmeejKÙee DeefOekeâejer heg®<eebÛesÛe
efJeÛeej Sketâve Iesle}s heeefnpesle.
efvejnbkeâejer DemeCeW nW melheg®<eeÛeW heefn}W }#eCe. DeeheuÙee ÙeesiÙelesÛeer, cees"hs eCeeÛeer,
DeeheuÙee DebieerÛÙee meeceLÙee&Ûeer, meodiegCeeÛeer lÙee}e peeCeerJe vemeles. Deehe}er LeesjJeer,
Deehe}er ÙeesiÙelee, FlejebÛÙee }#eeble DeeCetve osCÙeemee"eR lees ØeÙelve keâjerle veeneR,
nmles-hejnmleW mJele:Ûeer KÙeeefle Jee{Jeerle veeneR, YeeWJeleer mlegeflehee"keâebÛee cesUe peceJeerle
veeneR. Deehe}e ceevemevceeve JneJee DemeW lÙee}e Jeešle veeneR. lÙee}e melkeâejeÛeer
Dehes#ee vemeles. mlegleerveW lees Keg}le veeneR, Ûe{le veeneR, keâejCe Ùee meJe& iees°er
DenbkeâejeÛÙee heesšeR pevcee}e Ùesleele, DeeefCe meeOetpeJeU Denbkeâej vemeleesÛe. DenbkeâejeÛee
mheMe&Ûe pÙee}e veeneR, lÙeeÛÙeepeJeU lee"e, ohe&, ceo, ieJe&, neR DenbkeâejeÛeer
DeJemLeeblejW DemeCÙeeÛeer MekeäÙeleeÛe veeneR.
Jeerlejeie cnCepes DeemekeäleerÛÙee heej ies}s}e. efvejnbkeâejer ceveg<Ùe mJeYeeJele:Ûe
Deveemekeäle Demelees. pÙeeÛeW `ceer' megš}W lÙeeÛÙeepeJeU `ceePeW' cnCetve keâebneR GjleÛe
veeneR. lÙee}e efJe<eÙeesheYeesieebÛeer DeefYe}e<eeÛe vemeles. KeeCeW, efheCeW, }sCeW, jenCeW
Ùeemee"eR DecegkeâÛe heeefnpes, FlekeWâÛe heeefnpes, Demee lÙeeÛee Dee«en vemelees. SsÕeÙee&Ûeer,
JewYeJeeÛeer, mebheòeerÛeer keâecevee lees keâjerle veeneR.
meeOeg ne GheYeesie Ieslees heCe #ecesÛee DeeefCe MeebleerÛee. lÙeecegUW efveboe, DeJens}vee,
Deheceeve, eflejmkeâej, Ghes#ee efkeâleerefn pejer Pee}er, veevee ØekeâejÛeeR mebkeâšW keâesmeU}eR,
Deeheòeer DeeuÙee, lejer lÙeeÛeer efÛeòeJe=efòe efveJeeble peeieeR lesJeCeeNÙee veboeoerheeØeceeCeW
ØemeVe DeeefCe Meeble Demeles. lees #eceeMeer} Demelees, menveMeer} Demelees. heCe lees
Deieeflekeâ vemelees, ogye&} vemelees. }eÛeej, ogyeUe ceeCetme efve®heeÙeeveW menve keâjlees,
heCe lÙeeÛes ceve ÛejHeâ[le DemeleW. ÙeeÛeW ceve Meeble DemeleW, DeeefCe ¢eecegUW #eceeMeer}lee
lÙee}e GheYeesieeÛeW megKe osles.
#ecee, Meebefle ns JewÙeefkeälekeâ meodiegCe Deensle. JÙeefkeälepeerJeveeÛeW les DeeoMe& Deensle,
ne JÙeef°Oece& Deens. DeeheCe efnbot ceeCemeW cee$e vescekesâ G}šs Jeeielees. meeceeefpekeâ
324 ceveesyeesOe
heeleUerJej, je°^eÛÙee heeleUerJej DeeheCe meesefMekeâ, Meeble, Goej Deenesle. efnbot
cnCetve DeeceÛÙeeJej Deveskeâ Deeheòeer DeeuÙee, DeeceÛes vÙeeÙÙe DeefOekeâejefn }gyee[}s
ies}s, DeeceÛÙee osMeeÛeeR Úkeâ}W G[e}eR, mJeeLeea GvceòeebveeR ›etâjheCeW Deehe}e }eYe
keâ¤ve Iesle}e, DeeefCe lejer DeecneR MeebleÛe jeefn}eW. JewÙeefkeälekeâ heeleUerJej cee$e
DeeceÛee celmej peeie=le Demelees. Deecner met[yegæerveW JeeieleeW. yeebOeeÛÙeecegUW ies}suÙee
JeerleYej peeiesmee"eR vÙeeÙee}Ùeeble Yeeb[le yemeleeW. meble Demes Demele veeneRle. les
JewÙeefkeälekeâ }eYeneveerÛee efJeÛeej keâjerle veeneRle. DeeefCe cnCetveÛe les Meeble DeeefCe
#eceeMeer} jenCÙeele Deevebo DevegYeJet Mekeâleele. DeieeflekeâheCeW le[Heâ[CeejW mJeeLeea
ceve nW megKe efceUJet Mekeâle veeneR.
oÙeeMeer}lee DeeefCe DeKeb[ o#elee nerÛe melheg®<eeÛeer ÙeesiemeeOevee Demeles. veevee
ØekeâejÛÙee DeeheòeeRveeR jbpe}s ieebpe}s}s }eskeâ efJe<eÙemegKee}eÛe meJe&mJe ceevetve lÙeeble
jbie}s}s heecej, ÙeebÛÙeeefJe<eÙeeR melheg®<eeÛÙee Deble:keâjCeeble oÙee Demeles. GvneàÙeeceOÙeW
lenevesveW le[Heâ[CeejW iee{Je heentve ßeerSkeâveeLe cenejepeebÛes Deble:keâjCe õJe}W DeeefCe
lÙeebveer keâeMeerntve jecesÕeje}e Iee}CÙeemee"eR Jeentve DeeCe}s}er, iebiesÛeer keâeJe[ lÙee
oerve cegkeäÙee ØeeCÙeeÛÙee cegKeeble Deesle}er. DeeheuÙee neletve nW Ie[}W vemeleW. melheg®<eebÛÙee
Deble:keâjCeebleer} oÙee ner hetCe&heCeW efvejhes#e DeeefCe JÙeehekeâ Demeles. Deeheòeerle meebhe[}suÙee
DeehleebefJe<eÙeeR DeeheCee}e peW Jeešs} leW mebleebvee Yetlecee$eeefJe<eÙeer Jeešle Demeles.
melheg®<e o#e Demelees. DeeJeMÙekeâ iees°er lees JesUÛÙeeJesUeR, ÙeesiÙe jerleerveW keâjCeejÛe.
meceLeeËÛee Ùee o#elesJej Heâej Yej Deens. ceveg<ÙeeÛeW peerJeve ne Skeâ ØeJeeme Deens, DeeefCe
ØeJeeMeeveW o#e jeefn}WÛe heeefnpes, veeneRlej lees }gš}e peeF&}, peeÙeÛeW efleLeW lees ÙeesiÙe
jerleerveW heesÛeCeej veeneR. JeWOeUsheCee, ieyeeUsheCee, oerIe&met$eerheCee ne keâebneR meodiegCe
veeneR DeeefCe melheg®<e Deebletve lejer lemee keâOeeRÛe vemelees. DeeUMeer ceeCemeeveW Deehe}e
veekeâlexheCee }heefJeCÙeemee"eR hejceeLee&Ûeer {e} JeehejeJeer DeeefCe F&ÕejeÛeer FÛÚe Demes}
lemeW nesF&} cnCeeJes. ne }gÛÛesheCee Deens. DeecneR efÛe$ehešeÛeW, veeškeâeÛeW Deemeve }ebye
DeesUerle GYes jentve DeeOeeR Deejef#ele keâjCeej, vegmelee KesU heenCÙeemee"eR }ebyeÛee
ØeJeeme keâjCeej; DeeefCe Ùee$es}e keâeb ies}e veeneRme DemeW cnš}W lej F&ÕejeÛeer FÛÚe
Demes} lesJneb Ie[s} DemeW meebieCeej, ner }yee[er Deens. melhegg¤<e keâle&JÙee}e DeesPeW
ceeveerle veeneR. Meejerefjkeâ keâ°e}e kebâšeUle veeneR. ßeceeveW keâOeeR Jewleeiele veeneR.
efJeefnlekeâce& lees keâOeeR šeUerle veeneR. lees hejceeLee&mee"eR meJe&oe o#e Demelees.
melheg®<e efve}exYeer Demelees. JeerlejeielesÛes, JewjeiÙeeÛes, ns ÂMÙe ¤he Deens.
pÙeeÛÙee Deble:keâjCeeble Deveemeefkeäle veeboles, lÙeeÛes ef"keâeCeer }esYe mebYeJeleÛe veeneR.
GheeefOe lees Jee{Jeerle veeneR. meb«eneÛeer lÙee}e newme vemeles. pees Jeerlejeie Deens,
efJeJejCe 325
efve}exYeer Deens, lees mJeeYeeefJekeâheCeWÛe efveef§eble Demelees. lÙeecegUW lÙeeÛes ef"keâeCeeR
keâesCelÙeeefn ØekeâejÛee #eesYe vemelees. pÙee}e keâMeeÛeer efHeâefkeâj veeneR lees Heâkeâerj. meble
KeNÙee DeLee&veW Demee Demelees.
pÙeeÛÙee Deble:keâjCeeble mJeeLe& veeneR, Denbkeâej veeneR, pÙee}e keâMeeÛeer DeefYe}e<ee
veeneR, pÙeeÛeW nJeW-vekeâes mebhe}s}W DemeleW, lÙee}e #egyOe nesCÙeeÛeW keâejCeÛe vemeleW.
ßeer%eevesÕejcenejepeebÛeW peerJeve lÙee °erveW DeeoMe& Deens. meceepeeveW Deveskeâ ØekeâejÛee
ÚUJeeo kesâ}e Demetveefn les keâOeeR #egyOe Pee}s veeneRle. Ûeer[, mebleehe, YeÙe, GÉsie,
Ùeebheemetve les hetCe& cegkeäle nesles. }eskeâebkeâ[tve Flekeâer ieebpeCetkeâ meesmetveefn pevekeâuÙeeCeeefJe<eÙeeRÛeer
lÙeebÛÙee Deble:keâjCeebleer} YeeJevee keâOeeR GCeeJe}er veeneR. ØesceU DeeF&ÛÙee JeelmeuÙeeveWefn
}epeeJeW, DeMeer peerJeeDeeieUer ceeÙee lÙeebveer }eskeâebÛÙeeJej kesâ}er. pevceoe$eer ceeleeefn
Flekesâ Øesce keâ¤b Mekeâle veeneR. Lees[e Øeke=âefleYeso Deme}e lejer meJe& meble DemesÛe
Demeleele. DeeheCe cee$e SJe{Ÿee lesJe{Ÿee keâejCeebveeR Ye[ketâve G"leeW. DeieoeR HegâmekeäÙee
efveefceòeeveWefn DeecneR DemJemLe nesleeW. DeeceÛee mebleehe DeveeJej neslees. met[eÛÙee YeeJevesveWefn
Deecner hesšleeW. DeeceÛÙee leeW[ebletve DeheMeyoebÛeer yejmeele Pe[les. DeeefCe meble DelÙeble
Øeefleketâ} heefjefmLeleeRleefn Meeble-ØemeVe jenleele. hejcesÕejeÛeW `De#eesYÙe' nW veebJe lÙeebveeefn
hetCe&heCes MeesYeleW.
mebleeÛÙee ef"keâeCeÛeer ner oÙee, #ecee, Meebefle meòJeiegCeeÛee heefjCeece Demelees.
lÙeele Deieeflekeâlee veeneR, }eÛeejer veeneR, owvÙe veeneR. lees Deuhemebleg° Demelees.
DeÙeeefÛeleJe=òeerveW jener}, keâoeefÛeled efYe#ee ceeies}, heCe lees oerveJeeCee efYekeâejer veeneR.
G}š Deelcele=hle DemeuÙeeveW F&Õejer Øesceeble jbietve iesuÙeecegUW hejcesÕejeJejer} Â{
efJeÕeemeeveW, mebleebÛÙee ef"keâeCeeR keâebneR JesieàÙee ØekeâejÛeer cemleerÛe heg<keâUJesUeb efometve
Ùesles. Deelceeveboeble les Oegbo Demeleele. peieeÛes heeMe lÙeebvee KesÛetb Mekeâle veeneRle.
keâefyejebÛes Skeâ cees"W megboj heo Deens. les cnCeleele- ``nceve nw FMkeâ cemleevee ncevekeâes
nesefMeÙeejer keäÙee ~ jns Deepeeo Ùee peieceW nceve ogefveÙeemes Ùeejer keäÙee ~~'' meble oerve
veeneRle, yeeheg[JeeCeW veeneRle. keâejCe lÙeebÛÙeepeJeU keâesCelÙeeefn °erveW hejmJeeOeervelee
vemeleW, les hetCe&heCeW mJeleb$e Demeleele. keâesCeeJejefn lÙeebÛeW peerJeve DeJe}byetve vemeles.
lÙeebÛÙee mebyebOeeble peW keâebneR Ie[le Demeles leW meJe& YeieJebleeÛÙee ØesjCesveW nesle DemeleW
DeeefCe cnCetve meceLe& mJele:Ûe Skesâ ef"keâeCeeR ``Deecner keâeÙe kegâCeeÛeW Keelees js ~ lees
jece Deecneb}e oslees js ~~'' DemeW cnCeleele. ne [ew} meeceevÙe veeneR.
meceLeeËveeR melheg®<eeÛeeR }#eCeW meebieleebvee Ùeesieer Meyo Jeehej}e Demetveefn Ùee
M}eskeâeble Jee DevÙe$eefn, Deef}keâ[s Heâej meeshÙee Pee}suÙee kegbâ[ef}veerÛÙee peeie=leerÛee
Jee efmeæeRÛee, ÛecelkeâejebÛee Gu}sKe kesâ}e veeneR. Goeòe DeMeer Deble:keâjCeeÛeer
326 ceveesyeesOe
DeJemLeeÛe Deveskeâ meodiegCeebÛÙee ceeOÙeceeveW meebietve Ùee }#eCeeJe¤ve meble, Ùeesieer
DeesUKeeJee DemeW meceLe& cnCeleele, nW }#eeble Iesle}W heeefnpes.
Oejer js cevee mebieleer meppeveeÛeer ~
pesCeW Je=efòe ns hee}šs ogpe&veeÛeer ~~
yeUW YeeJe meodyegefæ mevceeie& }eies ~
ceneb ›etâj lees keâeU efJe›eâeU Yebies ~~135~~
meppeveeÛÙee mebieleerÛeW nW cenelcÙe Lees[Ÿee efvejeàÙee Meyoeble 129JÙee M}eskeâeble
Dee}W Deens.
keâmlegjerÛÙee mebieleerveW ceeleer}eefn megiebOe }eielees. lemeW meppeveebÛÙee mebieleerveW
ceeCemeeÛeW nesles. ÙesLeer} meppeve ne melheg®<e Deens. meeceevÙe meYÙe ie=nmLe veJns.
melheg®<eeÛÙee mebieleerveW ceveg<ÙeeÛÙee Deble:keâjCeebleer} meodYeeJe Jee{leele. Ûeebie}W keâeÙe
les yegæer}e hešleW. yegefæ melÙeeÛee efve§eÙe keâ¤b Mekeâles. mevceeiee&veW peeCÙeeÛeer,
meoeÛejCeeveW JeeieCÙeeÛeer ØesjCee efvecee&Ce nesles. nW peCetb melheg®<eeÛÙee ØeYeeJeeveW,
yeUeveW Ie[efJeuÙeeØeceeCeW efJeveeÙeeme Ie[leW, menpeheCeW Ie[leW.
ceeCemeW melÙe mees[leele, leW keâesCelÙeelejer YeÙeeheesšeR. ›eâewÙe& keâeÙe efkebâJee heUhegšsheCee
keâeÙe, oesvner YeÙe Ùee YeeJevesÛesÛe DeeefJe<keâej DeenWle DemeW ceevemeMeeŒe meebieleW.
mebleebÛÙee mebieleerveW ceeCemeeÛÙee ef"keâeCeeR efveYe&ÙeheCee ÙesTb Mekeâlees. DelÙeble ›etâj Demee
efJe›eâeU keâeUefn peCetb cees[tve he[lees, cnCepes ce=lÙetÛeWefn YeÙe JeešsveemeW nesleW. keâejCe
melheg®<eepeJeU Glkeâš jerleerveW Jeeme keâjCeeNÙee owJeer mebheòeerÛeW DeYeÙe nW heefn}W
}#eCe DemeuÙeeÛeW ieerlesveW meebefiele}W Deens.
YeÙeW JÙeeefhe}W meJe& yeÇÿeeb[ Deens ~
YeÙeeleerle les meble Deeveble heenW ~
peÙee heenleeb Éwle keâebneR efomesvee ~
YeÙe ceevemeeR meJe&Leeefn Demesvee ~~136~~
meJe& yeÇÿeeb[ YeÙeeveW JÙeehe}s}s Deens. ceveg<ÙeeÛÙee peerJeveeble Skeâefn Jemleg DeMeer
veeneR keâeR efpe}e keâMeeÛeWefn YeÙe veeneR. Yele=&njerveW Skeâe M}eskeâele keâebneR YeÙeebÛee
Gu}sKe kesâ}e Deens DeeefCe MesJešeR efveYe&Ùe keâeÙe leWefn lÙeeveW meebefiele}W Deens.
Yeesies jesieYeÙeb kegâ}s ÛÙegefleYeÙeb efJeòes ve=hee}eodYeÙeced ~ ceeves owvÙeYeÙeb ye}s
efjhegYeÙeb ¤hes le®CÙee YeÙeced ~ MeeŒes JeeoYeÙeb iegCes Ke}YeÙeb keâeÙes ke=âleevleeodYeÙeced ~
meJeË Jemleg YeÙeeefvJeleb YegefJe ve=Ceeb efJe<Cees: heob efveYe&Ùeced ~~ `JewjeiÙecesJeeYeÙeced ~'
efJeJejCe 327
Demeeefn Skeâ hee" Deens.
Demes DemeuÙeecegUW meeceevÙee}e efveYe&Ùe neslee Ùesle veeneR. keâejCe DeemekeäleerveW lees
me=°erMeeR pees[}e ies}s}e Demelees. me=°erÛÙee ceeieW Deme}suÙee cet}leòJeekeâ[W lees PeWhe
IesTb Mekeâle veeneR, lÙeecegUW YeÙeeleerle nesTb Mekeâle veeneR. mebleebveeR cee$e Ùee efomeCeeNÙee,
ØelÙeÙeeme ÙesCeeNÙee, JÙeJeneje}e DeeOeej nesCeeNÙee, peieleeceeieÛeW Deveeefo, Deveble,
DeJÙeÙe, DeKeb[, DeefveJe&ÛeveerÙe DemeW leòJe mee#eelkeâejeveW peeCe}s}W DemeleW DeeefCe
lÙeecegUW les YeÙeeÛÙee Deleerle nesleele, YeÙeeÛÙee he}erkeâ[s peeleele. ``efÉleerÙeeled Jew YeÙeb
YeJeefle'' DemeW MeeŒe meebieleW. pesLeW pesLeW Éwle Deens, efYeVelesÛeer, JesieUsheCeeÛeer, YeeJevee
Deens, lesLeW lesLeW YeÙe jenleW. mebleebÛÙee }sKeeR meJe& Éwle mebhe}s}W DemeleW; meJe&, ÉbÉW
efceš}s}eR Demeleele DeeefCe lÙeecegUW lÙeebvee keâMeeÛeWefn YeÙe Gjle veeneR. meJe& Yetlepeele
lÙeebvee Deelce¤he Pee}W DemeuÙeeveW ceveeceOÙeW YeÙe JeešCÙeeÛeW keâebneR keâejCe GjleÛe
veeneR, les meJe&Lee efveYe&Ùe nesleele.
DeeheuÙee}e Ske⚟ee}e keâjcele veeneR cnCetve DeeheCe Éwle ieesUe keâjlees. lÙeeveW
DeejbYeeR Lees[W yejW JeešleW. heCe nW yejW JeešCeWÛe ceeCemee}e ceesneble hee[tve efJeJeskeâYeü°
keâjleW, DeeefCe ceie meJe& peerJeve YeÙeeveW «emle nesleW. lÙeemee"eR leelhegjles GheeÙe MeesOe}s
peeleele, heCe leW hegJeeU}suÙee IeeJee}e Je¤ve ce}ceheóer kesâuÙeemeejKeW nesleW. leòJeeÛeW
%eeve neÛe lÙeeÛÙeeJejer} Keje GheeÙe Demelees. mebleebÛÙee mebieleeRle leodefJe<eÙekeâ efpe%eemee
peeie=le nesles DeeefCe lÙeebÛÙee GheosMeeveWÛe le=hle nesles.
efpeJeeb ßes‰ les he° meebieesefve ies}s ~
hejer peerJe De%eeve lewmes efÛe "s}s ~~
osnsyegefOeÛeW keâce& KeesšW šUsvee ~
pegveW "sJeCeW ceerheCeW DeekeâUsvee ~~137~~
GheosMe keâjleebvee peW peW ceeCemeeÛÙee efnleeÛeW leW ßes‰ebveeR cnCepes LeesjebveeR, mebleebveeR
DeieoeR mhe°heCeW meebietve "sJe}s}W Deens.
Ùee M}eskeâebleer} ßes‰ Meyo ne peerJee}e peW ßes‰ cnCepes efnleeÛeW, les ßes‰
cnCepes meble mhe°heCeW meebietve ies}s Deensle DeMee oesvneR DeLee&veeR Jeehejleeb ÙesF&}. ßes‰
Meyo efnleJeeÛekeâ ceeve}e lej meble Meyo DeOÙeeùle ceeveeJee }eies} DeeefCe ßes‰ Meyo
mebleJeeÛekeâ ceeve}e lej efnle Meyo DeOÙeeùle ceeveeJee }eies}.
keâebneR }eskeâ Deehe}e cees"sheCeeb efškeâefJeCÙeemee"eR meieàÙee iees<šer mhe° meebiele
veeneRle, GIe[ keâjerle veeneRle. keâebneR efnleeÛeW jeKetve "sJeleele, Ûees¤ve "sJeleele.
Deehe}er DeeJeMÙekeâlee YeemeeJeer DeMee jerleerveW, DeOe&JešheCeW, meebieleele. OebÅeeÛeer
328 ceveesyeesOe
iegefheleW kegâCeer GIe[ keâjerle vemelees; heCe melheg®<e efve:mJeeLeea Deensle, lÙeebvee keâMeeÛeerÛe
nebJe vemeles. }ewefkeâkeâ efceUJeeJee, ØeKÙeeefle JneJeer, DeveskeâebveeR YeeWJeleer YeeWJeleer DemeeJes,
DemeW lÙeebvee keâOeeR Jeešle veeneR. lÙeecegUW lÙeebÛeW meebieCeW DeieoeR mhe°, GIe[ DeeefCe
jeskeâ"eskeâ DemeleW.
DeMee efmLeleeRle DemebKÙe }eskeâebveeR Deehe}W efnle meeOetve Iesle}W heeefnpes keâeR
veeneR? keâejCe efnle cnCepes keâeÙe? leW keâmeW DeesUKeeJeW? efnle meeOeveeÛee ceeie&
keâesCelee? meeOeveW keâesCeleeR? nW DeieoeR mhe°heCeW, menpe mecepeeJeW, DeMee jerleerveW,
DeveskeâebveeR, Deveskeâ ØekeâejebveeR, JeejbJeej heg{s ceeb[tve "sJe}W Demetveefn, ceeCemeW yengOee
efpeLeW nesleeR, peMeeR nesleeR, leMeeRÛe Deensle, efleLeWÛe Deensle. lÙeebÛeW De%eeve DeeefCe
leppevÙe Denbkeâej, efJe<eÙe}es}ghelee, mJeeLeeËOelee FlÙeeefo ogieg&Ce pemesÛÙee lemesÛe Deensle.
keâesCeer meble meceepee}e ceeie&oMe&ve keâjCÙeemee"eR Deepe heg{W Ùesle veeneR, lemee
kegâCeer ßes‰ meble efomele veeneR, cnCetve ceeCemeW Gæ¤ve peele veeneRle, efnle meeOetve
IesTb Mekeâle veeneRle, DemeW j[ieeCeW ieeCÙeeble keâebneR DeLe& veeneR. me=°erÛeW JÙeeheej nesle
Deensle lÙeeDeLeea keâesCeer meble DeefmlelJeeble veeneRle Ùee cnCeCÙee}e keâebneR DeLe& veeneR.
les DeeheuÙee}e DeesUKeleeb Ùesle vemeleer} nW MekeäÙe Deens. heCe les cegUebleÛe veeneRle ns
mebYeJeleÛe veeneR. meble ØelÙe#e meceesj efomele veme}s lejer Deehe}er De[ÛeCe nesCÙeeÛeW
JeemleefJekeâ keâejCe veeneR. ßeermeceLeeËÛÙee Ûeefj$eebleer}Ûe Skeâ Øemebie Deens.
meceLeeËÛee osn megšCÙeeÛee keâeU peJeU Dee}e. lÙeebveeR DeeheuÙee heefjJeejebleer}
ceb[UeRvee lemeW meebefiele}W, lesJneb meJe&oe menJeemeeble Deme}s}eR leer ceb[UeR keâemeeJeerme
Pee}eR, efJe}#eCe og:Ke keâ¤b }eie}eR. lÙeebÛÙee [esàÙeeÛeW heeCeer KeUsvee, Gjeble
ngbokesâ ceeJesveele. MeeskeâeveW lÙeebvee keâebneR megÛesveemeW Pee}W. lesJne meceLe& lÙeebvee nebmetve
cnCee}s-Dejs ! Meeskeâ keâMeeÛee keâjleeb? ceePÙeepeJeU Flekesâ efoJeme jentve nWÛe
efMekeâ}ele keâeb ? ceePeW pe[ Mejerj cnCepes ``ceer'' keâeb ? ceer MejerjeveW Deens keâeR veeneR
Ùee}e keâeÙe cenòJe Deens? Deelceejece DeeefCe oemeyeesOe nW ceePeW mJele:efmeæ ¤he
Deens. leW keâes"W peeCeejW veeneR. leW legceÛÙeepeJeU Deens, legceÛÙee mJeeOeerve Deens. ceie
KegàÙeemeejKee Meeskeâ keâeb keâefjleeb? ceeleerÛÙee MejerjeÛee }esYe keâeb Oejleeb ?
ne Øemebie Heâej GodyeesOekeâ Deens. YeejleerÙe mebmke=âefle Ùee °erveW Heâej mebheVe Deens.
ceneYeejle, ßeerceodYeeieJele ÙeebÛÙee ¤heeveW YeieJeeved JÙeemecenef<e& DeeheCeebceOÙeW JeeJejle
Deensle. Dece=leevegYeJe, %eevesÕejer Ùee ¤heeveW ßeer%eevesÕej cenejepe DeeF&ÛÙee JeelmeuÙeeveW
DeeheCeeme YejJeerle Deensle. ieeLesÛÙee ¤heeveW ßeerlegkeâesyeejeÙe mevceeie& oeKeJeerle Deensle.
oemeyeesOe, ceveesyeesOeeÛÙee ¤heeveW ßeermeceLe& jeceoememJeeceer veevee ØekeâejeveW he{Jeerle
Deensle. keâyeerj Deensle, veevekeâ Deensle, efle®Jeu}tj Deensle, MebkeâjeÛeeÙe& Deensle,
efJeJejCe 329
jeceke=â<Ce Deensle, jceCe Deensle. DeeheuÙee jmeeU DeeefCe GodyeesOekeâ Jee*dceÙeeÛÙee
¤heeveW Depejecej Deme}s}eR ner ceb[UeR DeeceÛÙee DebJeleerYeesJeleeR Deensle, Deecneb}e
peeieJeerle Deensle, meeJeOe keâjerle Deensle.
Deecner cee$e lÙeebÛeskeâ[s }#e osle veeneR. vee"eU, DeeUMeer heesjeveW, Ssve hejer#esÛÙee
efoJemeeleefn mekeâeUeR }ewkeâj G"tb veÙes, Ie[ŸeeUeÛee iepej Lehhe[ cee¤ve yebo keâjeJee,
hegmlekeWâ kesâJeU GMeer cnCetve GheÙeesieeble DeeCeeJeeRle, DeeF&veW peeieW kesâ}W lejer kegâjkegâ¤ve
hegvne cegjiegš ceejeJeer, Heâej lej `nes G"lees' cnCetve veJÙee oceeveW leeCetve ÅeeJeer,
DemeWÛe DeeceÛeWefn nesle DemeleW. lÙee De%eeveer heesje}e PeeWhesÛee ceesn DeeJejle veeneR,
DeeUmeeble megKe Jeešles. Deecne}e efJe<eÙeeÛeeb ceesn megšle veeneR. FbefõÙeebvee nesCeeNÙee
megKeehe}erkeâ[s keâebneR Ûeebie}W DeeefCe efnleeÛeW Deens nW hešle veeneR. DeeceÛeer ner
osnyegefæ HeâejÛe Glkeâš Demeles. ceer cnCepes osn DeeefCe osneÛeW megKe leW ceePeW megKe,
ner OeejCeeÛe osnyegefæ Ùee MeyoeveW DeefYeØesle Deens. kesâJeU osnyegæerveW peKe[}s}e
ceveg<Ùe keâebneR Ûeebie}W keâ¤b Mekeâle veeneR, keâebneR efnleeÛeW meeOetb Mekeâle veeneR.
F&Õej veeneR, hej}eskeâ ner Keesšer keâuhevee Deens, hegvepe&vce nW Leesleeb[ Deens, DemeW
pÙeebvee cnCeeJeÙeeÛeW Demes} lÙeebÛeW nW leke&âš ie=nerle Oe¤veefn Demes }eskeâ kesâJeU
MejerjmegKeehegjleW heenleer} lejer lÙeebÛeW keâebneR Ye}W nesCÙeeÛeer MekeäÙelee veeneR. MejerjeÛeW
efnle peW DeejesiÙe, leW efJeÛeejeble IÙeeJeÙeeÛeW "jefJe}W lejer MejerjmegKe ØeOeeve ceevelee
ÙesCeej veeneR. efleLeWefn mebÙece, lÙeeie, meelelÙe, ØeÙelve, keâ° keâesCelÙee vee keâesCelÙee
mJe¤heeble mJeerkeâejeJesÛe }eieleer}. FbefõÙeebvee JeešCeejW megKe nW KejW megKe veeneR nW
ceevÙe keâjeJeWÛe }eies}. JewÙeefkeälekeâ efnleeÛee efJeÛeej keâjleebveeefn nW }#eeble IÙeeJeW
}eieleW. ceie kegâšgbye, meceepe, je°^ Ùee DeefOekeâeefOekeâ JÙeehekeâ #es$eeÛee efJeÛeej keâjleebvee
mebÙeceeoeRÛeW cenòJe }#eeble IesCeW YeeieÛe Deens. heCe osnyegefæ ne efJeÛeejÛe keâ¤b osle
veeneR. cnCetve lej efleÛeW keâce& KeesšW Deens DemeW meceLe& cnCeleele.
Ùee osnyegæercegUWÛe, melÙemJe¤heeÛÙee De%eeveeÛee heefjCeece Deme}suÙee Ùee
osnelceJeeoecegUWÛe, efnleeÛeW peW keâeÙe leW DeeOeeR SskeâeJesmeWÛe Jeešle veeneR, Sskeâ}W lejer
keâUle veeneR, keâU}W lejer JeUle veeneR.
efnle ner Jemleg keâebneR hee}šCeejer vemeles. osMekeâe}heefjefmLeleerÛee efleÛÙeeJej KeNÙee
DeLee&veW keâebneR heefjCeece nesle veeneR. efJe%eeveÙegieebleefn hee}š}eR Deensle leer megKemeeOeveW.
efnle keâebneR veJeerve JneJeÙeeÛeW veeneR, veJeerve keâUeJeÙeeÛeW veener. efnleeÛeW "sJeCeW nW
pegveWÛe Deens. ceerheCeeveW, osnyegæerÛÙee DenbkeâejeveW lÙeeÛeW Deekeâ}ve nesle veener FlekeWâÛe.
meceLeeËveeR osnyegefæ ner Ûeebie}er veeneR efleÛee efvejeme kesâ}e heeefnpes, leer šekeâ}er
heeefnpes, leerÛe ceveg<ÙeeÛÙee mevceeie&meeOevesleer} cees"e De[LeUe Deens, efleÛÙeecegUWÛe
330 ceveesyeesOe
DeveskeâØekeâejÛÙee Deeheòeer ceeCemee}e YeesieeJÙee }eieleele, DemeW Ùee ceveesyeesOe ØekeâjCeeble,
DeejbYeeheemetve MesJešheÙeËle Deveskeâ ØekeâejebveeR, Deveskeâ M}eskeâebletve, meebefiele}W Deens.
efJeJeskesâ osnsyegefOe mees[tve ÅeeJeer (12), osnsyegefOe veer¤heCeeR JeermejeJeeR (103),
osnyegefOeÛee efve§eÙees pÙee šUsvee (138), osnsyegefOe les DeelceyegOeer keâjeJeer (163),
GheeOeer osnsyegefæ les Jee{efJeles (168), osnsyegefOeÛee Dee"T vee"JeeJee (169),
osnsyegefOe ns %eeveyeesOeW lepeeJeer (170), osnsYeeve nW %eeveMeŒes Keg[eJeW (188),
osnyegefOeÛee efve§eÙees pÙee šUsvee ~ leÙee %eeve keâuheeblekeâeUeR keâUsvee (191), leÙee
heenlee osnyegOeer Gjsvee (197) Ùee JÙeefleefjkeäle ØelÙe#e osnyegefæ Demee Meyo Jeehej}e
veme}e lejer osnemebyebOeerÛeer Ghes#ee OeejCe kesâ}er heeefnpes DeMee DeLee&ÛeeR JeÛeveW Flejefn
M}eskeâebletve Dee}s}eR Deensle. osne}e meJe&mJe ceeveCÙeeÛÙee Je=òeerJej heefjCeece JneJee Je
ceeCemeeveW efJeJeskeâ keâjeJee, neÛe nsleg Ùee hegvneb hegvneb meebieCÙeeÛÙee ceeieW Deens.
YeüceW vee[Us Jeerle les ieghle pee}W ~
efpeJeeb pevceoeefjõ "eketâefve Dee}W ~~
osnsyegefæÛee efve§eÙees pÙee šUsvee ~
pegveW "sJeCeW ceerheCeW DeekeâUsvee ~~138~~
ceeieÛÙee 137 JÙee M}eskeâeheemetve ``pegveW "sJeCeW ceerheCeW DeekeâUsvee'' DeMee
hee}gheoeÛeW heeÛe M}eskeâebÛeW ØekeâjCe DeejbYe}s}W Deens. meOÙeebÛÙee keâeUeble Ùee efJeÛeejeÛeW
DeefOekeâÛe cenòJe Deens. Øeieefle-GVeefle ns DeepeÛes hejJe}erÛes Meyo Deensle. keâeU
hee}šle Demelees. heefjefmLeefle efvelÙe veJeW ¤he OeejCe keâjerle Demeles. DeeheCe efleÛÙeeMeeR
peceJetve Iesle}W heeefnpes, keâeUeveg¤he heefjJele&ve kesâ}W heeefnpes, DemeW meejKeW SskeâefJe}W
peeleW. DemeW meebieCeW, ceeveCeW nWÛe yegefæJeeoeÛeW iecekeâ "j}W Deens. efJeÛeejJeble cnCeefJeCeejs
ÙeeÛe celeeÛee meelelÙeeveW ØeÛeej keâjerle Demeleele. DeeefCe meceLe& cee$e ``pegveW "sJeCeW
ceerheCeW DeekeâUsvee'' DemeW cnCetve Denbkeâej mees[e, legceÛÙeepeJeU legcneb}e SsÕeÙe&mebheVe,
megKeer, meceeOeeveer keâjCeeje, GVele efJeÛeejebÛee, Goeòe Ûeeefj$ÙeeÛee yengcees} "sJee
hegjeleve keâeUeheemetve Deens lees DeesUKee, peeCetve IÙee, Demee Dee«en Oejerle Deensle.
lesJneb Skeâoeb Meeble ceveeveW, meeOekeâ yeeOekeâ efJeÛeejeveW, hetCe& peeie=le efJeJeskeâeveW Øeieefle,
heefjJele&ve, hee}š, keâeUemeJeW OeebJeCeW Ùee MeyoebÛÙee ceeieÛeer Yetefcekeâe veerš peeCetve
Iesle}er heeefnpes.
Øeehle nesCeW MekeäÙe Demee pees DeeoMe&, lees efceUle veeneR leeWheÙeËle lÙeeÛÙee efoMesveW
heg{W heg{W heeJe}W šekeâerle jenCeW ner Øeieefle Deens. heJe&leeÛÙee heeÙeLÙeeheemetve heJe&leeÛÙee
efMeKejekeâ[s peeleebvee keâ°eÛes Ûe{Gleej OewÙee&veW heej hee[eJes }eieleele. Ûee}le jneJeW
efJeJejCe 331
}eieleW. leW ØeieleerÛeW DemeleW. efMeKejeJej heeWÛeuÙeeveblej heg{W šekeâ}W peeCeejW ØelÙeskeâ
heeT} nW DeOeesieleerÛeW }#eCe DemeleW.
pevcee}e Dee}s}W cet} Jee{tb }eieleW. JeermehebÛeJeerme Je<eeËheÙeËle lÙeeÛÙee Mejerjeble,
ne}Ûee}eRle, DeJeÙeJeebÛÙee meeceLÙeeËle, ›eâceeveW heefjJele&ve nesle jenleW, efJekeâeme nesle
jenlees. hebÛeefJemeeJÙee Je<eea JÙeefkeäleceòJee}e meJe&°erveW hetCe&lee Ùesles, DeeefCe MejerjeÛÙee
heeleUerJej lejer heg{W 10-12, Je<eX leW vewmeefie&keâheCeW pemeWÛÙee lemeW efšketâve jenleW. heg{W
vekeâUle Gleej }eieleeW. heVeeMeerveblej leW Lees[W peeCeJet }eieleW, DeeefCe heg{W-heg{W leW
Ûeebie}WÛe JÙekeäle nesleW. cneleejheCeeÛeer }#eCeW Øeieš nesleele. MejerjeÛeW yeU GCeeJeleW.
FbefõÙeebÛeer keâeÙe&#ecelee peeles. DeeefCe heg{W peerJeve jeefn}WÛe lej leW YeejYetle Pee}s}W
DemeleW. meeceevÙele: nW DemeW Ie[leW. JÙeefkeälehejlJeW 5-10 Je<eeËÛeW Deblej jenleW
FlekeWâÛe. Deelee pevceeheemetve JeÙeeÛÙee hebÛeefJeMeerheÙeËle nesCeejW heefjJele&ve nW heefjJele&veÛe
DeeefCe heefmleMeerveblej DevegYeJeeme ÙesCeeje hee}š nWefn heefjJele&veÛe. oesvneRefn meejKeerÛe
F° DeeefCe DeeJeMÙekeâ ceeveeJeeRle keâeÙe? heefmleMeerveblej DevegYeJeeme ÙesCeejW heefjJele&ve
nW nesle vemes} efkebâJee }ebyele Demes} lej leW JneJeW cnCetve Jee lÙeeÛee Jesie Jee{JeeJee
cnCetve ceeCemeeveW ØeÙelveMeer} DemeeJeW keâeÙe? heVeeMeeR G}š}s}eefn Skeâeoe ceeCetme
keWâme keâeUsYeesj Deme}s}e, Skeâefn oeble ve he[}s}e, heebÛe-one keâeWme Ûee}CÙeeÛee
Øemebie Dee}e lejer ve [ieceieCeeje, oeble yeUkeâš, Âef° Yesokeâ, keâeve efleKeš, nele
meMekeäle, DeMee keâeÙe&#ece MejerjeÛee, hebÛeefJeMeerleuÙee le®Cee}eefn }epeefJeCeeNÙee
GlmeeneÛee Deme}e lej lÙee}e DeØeiele, ceeieeme}s}e cnCeeJeW keâeÙe? DeeefCe efleMeeRleÛe
pÙeeÛÙee MejerjeJej cneleejheCeeÛeer DeJekeâUe efomet }eie}er Deens lÙee}e Øeiele
mecepeeJeW keâeÙe?
Heâej hetJeeA, Oetj DeeskeâCeeNÙee Ûeg}erJej, keâoeefÛeled ceeleerÛÙee Yeeb[Ÿeebletve leebotU
efMepeJetve, he$eeJeUerJej Jee{tve pesJeerle Demele. Deepe Jew%eeefvekeâ mebMeesOeveecegUW meeOeveW
JesieUeR Deensle. pJe}veMeer} JeeÙetbÛÙee Mesie[ŸeebJej DelÙeeOegefvekeâ DeMee oeyeeÛÙee
heeÛevehee$eeble (ØesMej-kegâkeâj) DeVe efMepeefJe}W peeleW. pesJeCeemee"eR GÛÛeemeveW Je YeespevecebÛe,
keâebÛehee$eW, ÛekeâÛekeâerle LeeàÙee DeeefCe keâebšsÛeceÛes ÙeebÛeer meesÙe Demeles. heCe Ùee
DeeOegefvekeâ meeOevemebYeejeble efMepeefJe}s peeleele les [eU-leebotUÛe. lÙeeble keâebneR heefjJele&ve
Pee}W veeneR.
ceveg<Ùe, ceveg<Ùe cnCetve Ùee me=°eRle JeeJe¤b }eie}e lesJnebheemetve lÙeeÛeer MejerjjÛevee
DeeefCe Mejerjef›eâÙee peMeer nesleer leMeerÛe Deens. menŒeeJeefOe Je<eeËÛee keâeU }esš}e lejer
FbefõÙeebÛeeR mLe}W hee}š}eR veeneRle, DeJeÙeJeebÛÙee ef›eâÙee JesieàÙee PeeuÙee veeneRle.
heefjJele&ve ner vewmeefie&keâ DeeJeMÙekeâlee Demeleer lej ÙesLeWefn heefjJele&ve Dehesef#ele nesleW.
332 ceveesyeesOe
heefjJele&veJeeÅeebveeR, melele ØeieleerÛee Oees<ee }eJeCeejebveeR, Ùee iees°erÛee iebYeerjheCeW
efJeÛeej kesâ}e heeefnpes.
ve ces mlesvees peveheos ve keâoÙeex ve ceÅehe: ~
veeveeefnleeefie>vee&efJeÉeved ve mJewjer mJewefjCeer kegâle: ~~
Gheefve<eodkeâe}erve Skeâe jepeeveW ceePÙee jepeJešeRle keâesCeer Ûeesj veeneR, ke=âheCe
veeneR, oe®[e veeneR, DeOeeefce&keâ veeneR, DeefMeef#ele veeneR, keâesCeer mJewjeÛeejer heg®<e
veeneR lej ogJe&le&veer Œeer DemeCeW keâmeW mebYeJeveerÙe Deens, DemeW cnš}W Deens. Ùeeble
keâewšgbefyekeâ, DeeefLe&keâ, JewÙeefkeälekeâ, meeceeefpekeâ megKemJeemLÙeeÛeW peW mJe¤he Deens lÙeehes#eeb
DeefOekeâ Ûeebie}er meceepejÛevee keâuhevesveW lejer megÛeefJeCeW MekeäÙe Deens keâeÙe? melele
hee}šle jeefn}W heeefnpes DemeW meebietve DeeheCeebme keâeÙe efceUJeeJeÙeeÛeW Deens? mebIe<e&,
DemJeemLÙe DeeefCe Øeot<eCe neRÛe Deehe}eR OÙesÙeW Deensle keâeÙe?
me=°erceOÙeW efJeefJeOelee efveef§ele Deens. meJe&Ûe me=° heoeLeeËle leer Deens. DeÛesleveeble
Deens leMeer leer meÛesleveebleefn Deens. lÙee efJeefJeOelesÛeW cetuÙeebkeâve Øeke=âefle, ØeJe=efòe,
heefjefmLeleerØeceeCeW JesieJesieUW nesleW, DeeefCe lÙeebletve pevceeme Dee}s}er efJe<ecelee keâOeeR
keâOeeR Heâej peeÛekeâ nesles Je leer mebIe<e& DeeefCe DemJeemLÙee}e pevce osleW. YeejleerÙe
mebmke=âleerveW Ùee efJeefJeOelesÛee mecelees} jneJee, efJeefJeOelesÛÙee DeeßeÙeeveW DemeCeeNÙee
meeceLÙee&ÛeW keWâõerkeâjCe nesTb veÙes, efvejefvejeàÙee Meefkeäle efJekeWâefõle jneJÙee, meJeeËvee
Deehe}s efnle meeOeleeb ÙeeJeW, ØelÙeskeâe}e meceeOeeve }eYeeJeW, kegâCeer Ghesef#ele jentb veÙes,
}gyee[}e peeTb veÙes, Dee›eâcekeâ nesTb veÙes, cnCetve Skeâ efJeefMe° meceepeJÙeJemLee
efvecee&Ce kesâ}er. Ùee JÙeJemLeWle yeÇeÿeCe, #eef$eÙe, JewMÙe, Metõ Demes Ûeej JeCe&; yeÇÿeÛeÙe&,
ie=nmLe, JeeveØemLe DeeefCe mebvÙeeme Demes Ûeej Deeßece; Oece&, DeLe& keâece, cees#e Demes
Ûeej heg®<eeLe&; keâce&, Yeefkeäle, Ùeesie, %eeve Demes Ûeej ceeie&; ÙeebÛee meceeJesMe kesâ}e
DeeefCe menœeeJeefOe Je<eeËÛÙee oerIe&keâe}eheÙeËle meceepe SsÕeÙe&Mee}er, mebheVe, megKeer,
mebleg°, megefmLej DeeefCe meceeOeeveer jener} DeMeer JÙeJemLee kesâ}er. nW "sJeCeW pegveW
Deme}s lejer efMeUW veeneR, cnCetveÛe kegâpekeWâ veeneR, me[}s}W veeneR, DeLee&leÛe lÙeepÙe
veeneR, eflejmkeâejen& veeneR. keâebneR oes<e, keâebneR ceef}velee keâesCelÙeeefn JÙeJemLeWle efMe¤
Mekeâles. ØelÙeskeâ jÛevesÛÙee, keâebneR mJeeYeeefJekeâ GCeerJeeefn Demeleele. oes<e, ceU keâe{tve
šekeâeJes }eieleele. keâebneR DeheefjneÙe& GCeerJee meblees<eeveW meesmeeJÙee }eieleele.
meceepeJÙeJemLesÛÙee °erveW meJe&oeÛe Mele ØeefleMele Gòece, Ûeebie}W Jee efveoex<e DemeW
keâebneR Demetb Mekeâle veeneR. lesLeW keâceer JeeF&š DeeefCe DeefOekeâ Ûeebie}W, ne efvekeâ<e
}eJetveÛe heÙee&Ùe MeesOeeJee }eielees. meceepeJÙeJemLesÛeer YeejleerÙe OeejCee ner Ùee °erveW
meceepejÛevesÛÙee keâesCelÙeeefn heæleerhes#eeb, keâuheveshes#eeb, Jeeoehes#eeb DeefOekeâ Ûeebie}er
efJeJejCe 333
Deens, keâceer JeeF&š Deens DeeefCe cnCetveÛe efve:MebkeâheCeW ßesÙemkeâj Deens.
ogozJeeveW iesuÙee Deveskeâ MelekeâebÛÙee heejleb$ÙeecegUW peeCetve, vesCetve Yeü° Pee}suÙee
Jee Yeü° kesâ}suÙee, Yeüeble yegæer}e nW hešsveemeW Pee}W Deens, cnCetve meceLe& ``YeüceW
vee[UW JeeRle les ieghle pee}W'' DemeW cnCeleele. mebheefòe peJeU Deens, heg{W Deens,
YeJÙeesoeòe mebmke=âleerÛeW Oeve neleeMeeR Deens. leW meJe& megKeeÛeW meeOeve Deens. heCe leW lemeW
Deens nW YeüceeveW DeeheCe peeCetve Iesle veeneR DeeefCe lÙeecegUW ieYe&ßeercebleeÛÙee GojeR
ÙesTveefn mebheòeerÛee "sJee kegâ"W Deens leW efveef§ele ve mecepeuÙeeveW pevceoeefjõŸe YeesieeJeW
}eieeJeW, leMeeR efmLeefle Deehe}er Pee}er Deens. oejeMeeR Dee}suÙee keâeceOesvet}e kegâCeer
Yeekeâ[ ieeÙe mecepe}e, efÛebleeceefCe keâesCee}e ieejieesšer Jeeš}er, keâuheJe=#eeKee}eR
yemetve kegâCeer mebkeâšeÛeerÛe keâuhevee kesâ}er lej lees oes<e lÙeeÛeeÛe Deens. meJe& Devegketâ}lee
Demeleebvee ogozvÙeeÛÙee ¤heeveW lÙeeÛeer efMe#ee DeeheCe Yeesieerle DeeneWle.
osnyegefæ mees[uÙeeJeebÛetve DeeheCeeble megOeejCee nesCeej veeneR. FbefõÙemegKeebvee meJe&mJe
mecepeCeeNÙee osnelceJeeoeÛee, Yeeweflekeâ Øeieefle cnCepesÛe meieUW keâebneR DemeW ceeveCeeNÙee
pe[Jeeoer leòJe%eeveeÛee, lÙeeie kesâuÙeeJeebÛetve peW efnleeÛeW Deens, DeeheuÙee mJeeOeerve
Deens, leW DeeheCe peeCetb MekeâCeej veeneR. osnyegæerÛee efve<esOe meceLeeËveeR "eÙeeR "eÙeeR
kesâ}e Deens lees Ùeemee"eRÛe.
`pegveW "sJeCeW' efnleeÛeW Demetve efomele veeneR. leW keâebneR leW KeNÙee DeLee&veW ieghle Deens
cnCetve veJns. leW ieghle veeneR, Øeieš Deens, GIe[ Deens heCe lÙeekeâ[s heenCÙeeÛeer
Deehe}er Âef° veerš veeneR. yegæerÛeer leke&âØeCee}er mejU veeneR. nUJee DeeefCe IeeÙekegâlee
ceeCetme pemee meowJe efJehejerle keâuheveeÛe keâjerle Demelees, IešveebÛes DeLe& Øeefleketâ}Ûe
heenlees, lemeW Deehe}W DeeheuÙee meebmke=âeflekeâ "sJÙeeÛÙee mebyebOeeble nesleW. leke&âyegæer Megæ
Demes}, efJeÕeeme Â{ Demes} lej DemeW nesCeej veeneR.
heg{W heenleeb meJe& ner keâeWo}Wmes ~
DeYeeiÙeeme nW ÂMÙe hee<eeCe Yeemes ~~
DeYeeJeW keâoe hegCÙe ieeb"eR he[svee ~
pegveW "sJeCeW ceerheCeW DeekeâUsvee ~~139~~
Deehe}s leòJe%eeve meebieleW keâeR nW meieUW yeÇÿeÛe Deens. ``meJe& Ke}g Fob yeÇÿe''
heenCeeje, efJeÛeej keâjCeeje pees ceer lees, DeeefCe lÙee ceerÛÙee Âef°heLeeble, efJeÛeejheLeeble
ÙesCeejW DeeefCe ve ÙesCeejW, hejceeCetheemetve Keiees}ebleer} ØeÛeb[ «enleeNÙeebveeR Yej}s}W,
met#celece ke=âefcekeâerškeâeheemetve ceveg<ÙeeheÙeËleÛÙee veeveeefJeOe peerJeebvee meceeefJe° keâ¤ve
IesCeejs, Deveskeâ ØekeâejÛÙee efJeefJeOelesveW veš}s}W, nW efJeMee} yeÇÿeeb[ cnCepes yeÇÿeÛe
334 ceveesyeesOe
Deens, yeÇÿeeÛee Skeâ DeeefJe<keâej Deens. efJeÛeej keâjCeejeefn yeÇÿe DeeefCe pÙeeÛee efJeÛeej
keâjlees leWefn yeÇÿeÛe. heCe DeYeeiÙee}e, keâjbšŸee}e, De%eeve peesheemetve lÙeebleÛe jceCeeNÙee
heeceje}e, cee$e JeemleJelesÛeW nW Yeeve Ùesle veeneR. lees nW meJe& pe[ ceevelees, hee<eeCe
ceevelees, GheYeesieeÛeW Skeâ meeOeve ceevelees.
ßeæsveW mebmkeâeefjle DeMeer yegefæ veeneR efkebâJee efJeÛeejeveW, efJeJeskeâeveW, mejU ØeeceeefCekeâ
lekeâe&veW heefj<ke=âle DeMeer YeeJevee veeneR lÙeecegUW nW DemeW nesleW. FbefõÙeW peW DevegYeJeleele,
cevee}e peW hešleW, yegæer}e peW JeešleW, leW ØeeceeefCekeâ ÙeLeeLe& Jee JeemleJeheCeeveW melÙe
DemeleWÛe DemeW veeneR. FbefõÙe, ceve, yegefæ neR %eevemeeOeveW KejeR heCe leeR keâeÙe&#ece,
Megæ, efvece&} DemeeJeeR }eieleele. lemeW vemes} lej lÙeebÛÙee DeeßeÙeeveW DemeCeejs oes<e
ceeCemee}e melÙeeÛÙee mee#eelkeâejeheemetve otj vesleele. nW pesJneb De%eeveeveW Ie[s},
efvejeieme De%eeveeveW Ie[s}, DeefJekeâefmele DeJemLeWleer} yee}YeeJeeveW Ie[s}, lesJneb les
#ecÙe Demes}. keâejCe lÙeeJesUeR megOeejCee nesCÙeeÛeer hetCe& MekeäÙelee Demeles. heCe pesJneb
cet}Yetle De%eeveeJej, YeüceeJej Denbkeâejeves yegefæJeeoeÛeeR hegšW Ûe{leele Je leWÛe KejW
ceeveCÙeeÛee ogje«en yeUeJelees lesJneb cee$e nW #ecÙe vemeles. meceLe& lÙee}e DeYeeieer,
keâjbše cnCeleele leW Ùeemee"eR. pesLeW MekeäÙelee veeneR, mebYeJe veeneR, lesLeW kegâCeer peeCelee
ceeCetme Heâejmee oes<e osle veeneR.
heebÛe Je<eeËÛÙee }neve DepeeCe yee}keâekeâ[tve, lÙeeveW Gheefve<eoW JeeÛe}eR heeefnpesle,
mecepetve Iesle}eR heeefnpesle DeMeer Dehes#ee kegâCeer keâjerle veeneR; heCe ceje"er meeefnlÙe
mebces}veeÛee DeOÙe#e pej ‘%eevesÕejer ceer JeeÛe}er veeneR’ DemeW Yet<eCeeveW efcejJeerle Demes}
lej lÙee}e DeYeeieer Jee keâjbše cnCeCÙeeJeebÛetve ogmejW keâeÙe cnCeCeej? %eevesÕejer ceer
JeeÛe}er veeneR cnCeCÙeeceeieW, DeepeÛÙee efJe%eeveÙegieebleer} Øeiele keâe}eÛÙee °erveW
DeblejeUeble mebÛeej keâjCeeNÙee, ÛebõeJej peeTve heeWÛe}suÙee ceeveJeeÛÙee °erveW,
%eevesÕejeRle GheÙeesieer he[CeejW keâebneR veebneR, cnCetve leer JeeÛeCÙeeble keâebneR DeLe& veeneR,
DemeW peeCetve ceer leer JeeÛe}er veeneR, DemeW Ùee ØeefLeleÙeMe meeefneflÙekeâebvee cnCeeJeÙeeÛeW
DemeleW. keâes"Wefn, keâMeeJejefn YeeJe veme}s}s ns Deßeæ leke&âšer mJele:ÛÙee DeeefCe
FlejebÛÙeeefn keâuÙeeCeeÛeer neefve keâjerle Demeleele. lÙeebÛee yegefæJeeo cees"e efJe}#eCe
Demelees. nW meieUW yeÇÿe Deens vee ! meefÛÛeoevebo Deens vee ! ceie peieeble pe[lee
keâMeer? og:KeW keâeb ? YeÙeevekeâ efJe<ecelee keâeb Dee{Utve Ùesles? yeÇÿe pej meJe&JÙeehekeâ
Deens lej efMeuhekeâej efpe}e heeÙeeKee}eR Oe¤ve Ie[efJelees lÙee oie[eÛÙee cetleea}e osJe
cnCetve JeboveerÙe keâeb ceeveeJeÙeeÛeW? efleÛeer hetpee keâMee}e keâjeJeÙeeÛeer? yeÇÿe pej meJe&$e
DeesleØeesle Ye¤ve Deens lej heehe-hegCÙeeÛeer keâuhevee Leesleeb[ veeneR keâeÙe? heehe-
hegCÙeeÛÙee keâuhevesJej DeeOeej}s}s efJeefOeefve<esOe peerJeveeÛes ceeie&oMe&keâ cnCetve keâMeemee"eR
efJeJejCe 335
ceeveeJeÙeeÛes? ``DeelceJeled meJe&Yetleeefve Ùe: heMÙeefle me heMÙeefle'' nW yeÇÿeeÛÙee
JÙeehekeâlesJej DeeOeej}s}W leòJe%eeve KejW Demes} lej YeejleerÙe mebmke=âleerveW Yeer<eCe DeMee
peeefleYesoeÛee hegjmkeâej keâMeemee"eR kesâ}e ? FlÙeeefo FlÙeeefo Dee#eshe Iesle}s peeleele.
DeJemLee›eâce }#eeble ve IesleuÙeeveW nW DemeW leke&âš kesâ}W peeleW. peieleebleer}
meieàÙee Jemlet Oeve-$e+Ce efJeÅegledkeâCeebveeR Yej}suÙee Deensle. lÙeebÛÙeeJeebÛetve ogmejer
Jemlegmeòee veeneR. DemeW DeepeÛeW Øeiele efJe%eeve meebieleW. DeeefCe lejer efJe%eeveJeeoer,
efJe%eeveeÛes ceevÙe heoJeerOej JemletbÛeer GheÙeesefielee Jee cetuÙe SkeâÛe ceeveerle veeneRle. efnje
DeeefCe keâesUmee ÙeebÛÙee GheÙeesieeble DeeefCe cetuÙeeble DeekeâeMe-heeleeUeÛeW Deblej jenleW.
cet} Ieškeâ efJeÅegledkeâCe Demetveefn lÙeebÛÙee GCÙeeDeefOekeâ ØeceeCeebveeR DelÙeble efJeefYeVe
iegCeOeceeËÛes heoeLe& efvecee&Ce nesleele. lÙeebÛÙee ef›eâÙee-Øeefleef›eâÙee DeieoeR JesieJesieàÙee
Demeleele. ceeveJeer Mejerjefn DebleeR lÙeeÛe cet} IeškeâebÛeW DemeleW. lejer lÙeeÛe cet}
IeškeâebÛÙee efJeefJeOe Jemlet MejerjeJejer} heefjCeeceeÛÙee °erveW DeVe, Deew<eOe DeeefCe efJe<e
DeMee efYeVe efYeVe iešeble meceeefJe° nesleele. cet}Yetle Skeâlee DeeefCe Skeâ¤helee,
Debeflece melÙe Demeleebveeefn, lÙeeÛeer ÙeLeeLe&lee DeyeeefOele Demeleebveeefn, MejerjeÛÙee
heeleUerJej DeVe DeeefCe efJe<e nW keâOeeR meejKeWÛe ceeveleeb ÙesF&} keâeÙe? YetefceleeRleuÙee
efyebog}e }ebyeer, ®boer, pee[er keâebneR veeneR lejer lees peeiee JÙeehelees. DeeefCe DeeheCe
efkeâleerner met#ceheCeW keâe{}s}e keâesCeleeefn efyebot }ebyeer, ®boer, pee[erÛÙee, efJejefnle
vemelees. cetUebleer} JÙeeKÙesÛeW Deeleeb keâeÙe keâjeJeÙeeÛeW? efJe%eeveefve‰ cnCeefJeCeeNÙee
DeeheuÙee efvelÙeeÛÙee JÙeJenejeble DeMee efkeâleerlejer iees°er Deensle. lÙee KeheJetve IesCeeNÙeeveW
hejceeLeeËleer} meeOekeâesheÙeesieer JÙeJenejeJej Dee#eshe IesCeW De[eCeerheCeeÛeW Deens.
keâeÙe&#ece FbefõÙeebÛÙee yegefæceeved ceeCemee}eefn MejerjeÛÙee cnCetve keâebneR ceÙee&oe
Demeleele lÙee ie=efnle Oe¤veÛe lÙeeveW ceeie& keâe{eJeÙeeÛee Demelees. Ùeemee"eRÛe hejyeÇÿe,
F&Õej, DeJeleej, ßes‰ JÙeefkeäle, DeMee DeJemLeebÛee efJeÛeej keâjCeW Yeeie nesleW. oeefievee
cnCepes meesveW veJns heCe meesvÙeeÛee mJeerkeâej keâjleebvee leW keâesCelÙee vee keâesCelÙee
Deekeâejeble DemeeJeÙeeÛeWÛe. Deekeâeje}e cenòJe veeneR nW leòJele: ceevÙe keâ¤veefn oeefievÙeeÛeer
GheÙegkeälelee keâe{tve Iesleeb Ùesle veeneR, Øeefle‰e veekeâejleeb Ùesle veeneR. cnCetve meesveW
DeesUKeeJeW, oeefievee mJeerkeâejeJee. yeÇÿe peeCeeJeW, peieeble jeneJeW, F&Õej ceeveeJee,
cetefle&hetpee keâjeJeer.
meeQoÙe& ner keâeÙe Jemleg Deens ? leer JemlegÛÙee ef"keâeCeeR Deens keâeb õ<šŸeeÛÙee
YeeJeeble jenles, ÙeeÛee leeefòJekeâ DeeefCe ÙeLeeLe& efveCe&Ùe yegefæJeeoeÛÙee heeleUerJej keâjleeb
ÙesF&} keâeÙe? Øeiele efJe%eeveÙegiee}e MeesYeCÙeemeejKeW efveef§ele efveÙece Ùee ØekeâjCeeble
meebieleeb Ùesleer} keâeÙe? DeeefCe lejer peeCelÙee jefmekeâe}e Jee*dceÙe, efÛe$e, efMeuhe,
336 ceveesyeesOe
ve=lÙe, mebieerle, Ùee keâ}ebÛee DeemJeeo IesTve DeeveboeÛee DevegYeJe efceUlees keâeR veeneR ?
heefle›elesÛeW Øesce, ceelesÛeW JeelmeuÙe, osMeYekeäleeÛeer YeeJevee, Ûeeefj$ÙemebheVeebÛes JÙeJenej,
Ùeebvee Yeeweflekeâ efveÙeceebÛeer keâmeesšer }eJeleeb ÙesF&} keâeÙe? kesâJeU pe[JeeoeÛee mJeerkeâej
kesâ}e lej Meesef<eleebefJe<eÙeeR, oef}leebefJe<eÙeeR menevegYetefle JeešCeW MekeäÙe Deens keâeÙe ?
je°^eÛee OJepe, he#eeÛeW Øeleerkeâ, celeebÛÙee Iees<eCee, Ùeebvee KejeÛe DeLe& Gjlees keâeb ?
jmeeÙeve DeeefCe heoeLe&efJe%eeve MeeŒeebhes#eeb ceevemeMeeŒe, meceepeMeeŒe, jepÙeMeem$e
JesieUsheCeeveW mJeerkeâejeJeW }eieleW keâeR veeneR ? peerJeMeeŒeeÛes efveÙece kesâJeU jmeeÙeveMeeŒeeÛÙee
DeeefCe heoeLe&efJe%eeveeÛÙee Ûeewkeâšerle yemeJelee Ùesleer} keâeÙe? Ùeele}s pej keâenerÛe nesle
vemes} DeeefCe lejer heoeLe&efJe%eeveMeeŒe efkebâJee lÙeeefnhes#eeb met#ce Demes hejceeCetefJe%eeveMeeŒe
pej cet}Yetle melÙe Demes} lej `meJeË KeefuJeob yeÇÿe' Ùee JesoevleeJej Dee#eshe Ieslee
ÙesCeej veeneRle.
jepÙeMeemeve DeeefCe hejceeCeteJf e%eeve ÙeebÛee efpelekeâe mebyebOe Deens, lÙeehes#eeb cetelf e&hetpeeefo
meeOeveebÛee Jee heehehegCÙe keâuhevesJej DeeOeej}suÙee efJeefOeefve<esOeebÛee `meJeË Ke}g Fob
yeÇÿe' Ùee leòJe%eeveeMeeR DeefOekeâ efvekeâšÛee mebyebOe Deens. lees mecepeeJetve IÙeeJeÙeeÛeeÛe
veeneR Jee lees peeCetve IesCÙeeble DeLe& veeneR, DemeW "jefJe}W DemeuÙeeveW DeeheuÙee
hejbhejeiele DeeÛeej-efJeÛeejebÛeW JeemleJe cenòJe }#eeble Ùesle veeneR.
ßeæs}e, YeeJeves}e, efJeÕeemee}e, yegæerFlekesâÛe, lekeâe&FlekesâÛe, efkebâyengvee Lees[W
DeefOekeâ cetuÙe Deens. yegefæ lÙeepÙe veeneR heCe YeeJevee DeefOekeâ GheÙegkeäle Deens.
DeejbYeeheemetve MesJešheÙeËle meeLe osCeejer Deens. yegæerveW YeeJevesÛee lees} jeKeeJee.
ßeæsÛee jmlee mJeÛÚ keâjeJee. YeeJevesÛeer mesefJekeâe JneJes, meKeer JneJes. mJeeefceveer
nesCÙeeÛeer Dehes#ee Oe¤b veÙes. kesâJeU yegefæJeeoeveW keâebneR heojeble he[le veeneR. Ûeebie}W
JeeF&š "jefJeleeb Ùesle veeneR. heojeble hee[tve IesCÙeemee"eR Ûeebie}W keâeÙe, nW mecepetve
IesCÙeemee"eR YeeJevesÛeeÛe DeeOeej Iesle}e heeefnpes. lÙeeefJevee ieefle veeneR. YeeJevee ner
mebmkeâejebletve heesme}er peeles. efle}e hejbhejsÛee, mJekeâcee&Ûee, oerIe&keâe}eÛee DeeOeej
Demelees. DeeJe[er-efveJe[er, nJeW-vekeâes, kesâJeU yegefæJeeoeveW "jle veeneR. lÙeebleer}
F°eefve° mecepetve IesCÙeemee"eR MeeŒeebÛee cnCepesÛe efve:mhe=n DeeefCe peeCelÙee heg®<eebÛÙee,
oerIe&keâe}erve DevegYeJe JÙekeäle keâjCeeNÙee, MeyoebÛee DeeOeej IÙeeJee }eielees.
MeeŒeJeÛeveebJej, mebleJeÛeveebJej efJeMJeeme "sJe}e veeneR DeeefCe Deble:keâjCeeble YeeJe
vemes} lej keâeneRefn Ûeebie}W cnCetve Ie[CeW MekeäÙe veeneR. efnleeÛee ceeie& efomeCeej veeneR.
meceLe& ``DeYeeJeW keâoe hegCÙe ieeb"er he[svee'' cnCeleele leW Ùeemee"eRÛe.
Deehe}W DeeheuÙee}eÛe heneJeÙeeÛeW Demeles, heCe lÙeemee"eR Deejmee Ûeebie}e
DeeefCe mJeÛÚ DemeeJee }eielees. DeejMeeÛeer keâebÛe mecele} veme}er, lÙeeble pej GbÛe-
efJeJejCe 337
meKe}heCee Deme}e efkebâJee DeejMeeJej ceU meebÛe}e Deme}e, les}keâšheCeecegUW lees
hekeäkeâe Pee}e Deme}e, lej DeejMeeble efomeCeejW Deehe}WÛe Øeefleefyebye pemeW efomeeJeÙeeme
heeefnpes lemeW efomele veeneR. cnCetve DeejMeeÛeer keâebÛe efveoex<e DemeeJeer }eieles DeeefCe
efleÛÙeeJejÛee ceU keâebneR jemeeÙeefvekeâ ÛetCex Jee Deew<eOeer õJÙeW ÙeebveeR keâe{eJee }eielees.
DeeheuÙee Deble:keâjCeeÛeW lemeWÛe Deens. leW ÙeceefveÙeceebveeR mecele} nesleW DeeefCe
OÙeevehetpeveeefo meeOeveebveeR mJeÛÚ nesleW. ceie ``Denb yeÇÿeeefmce''Ûee mee#eelkeâej neslees
DeeefCe ``meJeË KeefuJeob yeÇÿe'' DevegYeJeeme ÙesleW.
``Deeoew yeÇÿeencemceerlÙevegYeJe Gefoles KeefuJeob yeÇÿe he§eeled ~'' DemeW ßeerceled
MebkeâjeÛeeÙeeËveeR cnš}W Deens. OÙeeveeefo meeOevesveW ceer yeÇÿe Deens Demee mee#eelkeâej
Pee}e keâeR ceie YeeWJeleer efomeCeejW, YeemeCeejW peieledefn yeÇÿeeJeebÛetve JesieUW veeneR, leW
meJe& pemeWÛÙee lemeW yeÇÿe¤heÛe Deens, yeÇÿeÛe Deens, DemeW ØelÙeÙeeme ÙesleW, Demes DeeÛeeÙe&
cnCeleele.
meeOevee ner meeOevee Deens, efmeefæ veJns. lÙee ceeiee&veW ØeÙelve kesâuÙeeme efmeefæ
efceUtb Mekeâles. Øeefleefyebye efomeleW leW DeejMeeble. Deejmee mJeÛÚ keâjCeeNÙee ÛetCeeËle
Øeefleefyebye efomele veeneR. lemeW heentb peeCeeje Jee efomele veeneR cnCetve ÛetCe& efve®heÙeesieer
ceeveCeeje KegUe "jlees. yeÇÿe%eeveeheÙeËle vesTve heeWÛeefJeCeeNÙee meeOeveebkeâ[sefn lÙeeÛe
°erveW heeefn}W heeefnpes. ne efJeJeskeâ kesâ}e keâeR ceie peielee}e pe[ mecepeCÙeeÛee Jee
cetleea}e Skeâ hee<eeCe ceeveCÙeeÛee DeYeeieerheCee, keâjbšsheCee, neletve Ie[Ceej veeneR.
hejbleg DemeW Ie[CÙeemee"eR Denbkeâej mees[tve, veceüheCeW, hejbhejehetle efJeÛeej, pegves
"sJeCeW, peeCetve Iesle}W heeefnpes.
peÙeeÛeW leÙee Ûetkeâ}W Øeehle veeneR ~
iegCeW ieeWefJe}W peen}W ogKe osneR ~~
iegCeeJesieUer Je=efòe les ner JeUsvee ~
pegveW "sJeCeW ceerheCeW DeekeâUsvee ~~140~~
leòJe%eeve, yeÇÿe%eeve, Deelce%eeve ns keâebneR Flej heoeLe&peeleeÛÙee %eeveeØeceeCeW
yeens¤ve efceUCeejW GhejW %eeve veeneR. Deelcee keâeÙe, yeÇÿe keâeÙe efkebâJee F&Õej keâeÙe, ns
kegâ"W lejer yeensj efJeefMe° mLe}eR, otj DeblejeJej Deensle DemeW veeneR. MeeŒe meebieleW–
``leòJeceefme'' leWÛe letb Deensme. pÙee}e ceer cnCepes peerJe mecepeleesme lees Deelcee cnCepes
yeÇÿeÛe Deens. YeieJeble mJele:Ûe ieerleWle meebiele Deensle keâeR– F&Õej: meJe&Yetleeveeb
ùösMesÓpeg&ve efle‰efle ~' (Ye. 18~61) F&Õej ne ØelÙeskeâ ØeeefCecee$eeÛÙee ùoÙeeble
Jeeme keâjlees. lÙee ùoÙemLe F&ÕejeÛeW JeCe&ve veejeÙeCeesheefve<eoeveW lej HeâejÛe megboj
338 ceveesyeesOe
DeeefCe ØelÙeÙekeâejer Yee<esveW kesâ}s}s Deens. ùoÙeebleuÙee onjekeâeMeeble, efveàÙee cesIeeletve
leUheCeeNÙee efJepesØeceeCeW lespemJeer DeeefCe veerJeejMetkeâeØeceeCeW met#ce, DeMeer Skeâ
pÙeesle, megJeCe&ØekeâeMeeveW lesJele Demeles. lÙee pÙeesleeRle hejceelcee Jeeme keâjlees. ``lemÙee
efMeKeeÙeeceOÙes hejceelcee JÙeJeefmLele: ~'' ØeeefCecee$eebÛÙeeÛe keâeÙe heCe Yetlecee$eeÛÙee,
JemletpeeleeÛÙee mebyebOeeble nW melÙe Deens. Ùee JemlegefmLeleerÛee kesâJeU mee#eelkeâej keâ¤ve
IÙeeJeÙeeÛee Demelees, heCe leWÛe Ie[le veeneR. cnCetve lej meceLe& cnCeleele- ``peÙeeÛeW
leÙee Ûetkeâ}W Øeehle veeneR.''
``legPeW Deens legpeheeMeeR ~ heefj letb peeiee Ûegkeâ}emeer ~~'' DeMeer ceeCemeeÛeer
efmLeefle nesles. `keâeKeWle keâUmee DeeefCe ieebJee}e JeUmee' ner cnCeefn leòJele: neÛe
DeLe& meebieles. KejW cnCepes DemeW nesTb veÙes; heCe DemeW nesleW nW KejW. DeieoeR
JÙeeJeneefjkeâ, FbefõÙeiecÙe DeMee iees°eRleefn Ùee efJemce=leerÛee DevegYeJe Ùeslees. DeeheCe
vescekeâer meebhe[eJeer cnCetve DeeJepet&ve SKeeoer Jemleg "sJe}s}er Demeles DeeefCe heeefnpes
lesJneb MeesOe keâ¤veefn leer meebhe[le veeneR.
veekeâe}e peje pe[ Jeešt }eie}s}er veLe }ie>keâeÙee&ÛÙee ie[ye[eRle kegâ"Wlejer
keâe{tve "sJeCÙeehes#eeb }eies} lesJneb }iesÛe Iee}leeb ÙeeJeer cnCetve cebieUmet$ee}e De[keâJetve
"sJe}er, DeeefCe ceie hegCÙeenJeeÛevee}e yemeCÙeeÛÙee JesUeR leer meebhe[svee. DebieYej heoj
IesCÙeeÛÙee heæleercegUW Flej keâesCee}eefn ieàÙeeble De[keâefJe}s}er veLe efomeCeW MekeäÙe
veJnleW. veLe KeNÙee efnNÙeeÛeer, YeejerÛeer. lÙeecegUW }ie>IejeÛeW ieeWOeUIejeble ¤heeblej
Pee}W. mebMeÙe, keâeJeekeâeJe, Deej[eDeesj[e Ùeebvee GOeeCe Dee}W.
DemeW efkeâleeroeb lejer nesleW. keâheeUeJej mejkeâefJe}s}e Ûe<cee kegâ"W "sJe}e cnCetve
ng[keâCeejeR ceeCemeW JeejbJeej Dee{Uleele.
Jes[ŸeeÛeer DeJemLee lej Ùee °erveW efveef§eleÛe efJeÛeejeble IesCÙeemeejKeer Deens.
Skeâoeb Skeâ cegKÙeceb$eer, Skeâ Jes[ŸeeÛeW ®iCee}Ùe heeneJeÙeeme ies}s. yeje nesle
Dee}s}e Skeâ Jes[e yeeiekeâece keâjerle neslee. heg{ejerheCee}e DeeJeMÙekeâ lees efpeJneUe
oeKeefJeCÙeeÛÙee °erveW ceb$ÙeebveeR lÙee Jes[ŸeeÛÙee hee"erJej nele "sJetve Deeheg}keâerÛÙee
jmeeble yeg[efJe}suÙee MeyoebveeR lÙeeÛeer ÛeewkeâMeer kesâ}er. Jes[e Ûeceketâve, neleele}W keâece
šeketâve, mejU GYee jeefn}e DeeefCe lÙeeveW ceb$Ùee}e efJeÛeej}s- ``legcner keâesCe?'' ``ceer
Ùee jepÙeeÛee cegKÙeceb$eer.'' ceb$ÙeebveeR [ew}eble Gòej efo}W. ``}ewkeâjÛe yejs Jne}. ceerefn
mJele:}e DemeWÛe mecepele neslees. ÙesLeW Dee}ele leW yejW Pee}W'' -Jes[e cnCee}e. ceb$eer
DeesMeeU}s. keâeÙe yees}eJeW leW lÙeebvee megÛesvee. ÚeÙeeefÛe$ekeâejebveeR lees YeeJe vescekeâe efšhe}e.
ceePee mJele:Ûeeefn DevegYeJe cees"e efJeefÛe$e Deens. hegCÙeeÛÙee DeeÙegJexo ceneefJeÅee}Ùeeble
DeOÙeehekeâ Demeleebvee ceer efJeÅeeLÙeeËvee ÙesjJe[ŸeeÛeW Jes[ŸeebÛeW ®iCee}Ùe oeKeefJeCÙeemee"eR
efJeJejCe 339
ies}eW nesleeW. Deecneb}e ceeie&oMe&ve keâjCeejs lesLeer} efÛeefkeâlmekeâ keâebneR keâeceeble iegble}s
nesles. cnCetve lÙeebÛeer Jeeš henele JeeÛevee}Ùekeâ#eeble ceer Leebye}eW nesleeW. ceg}W Fkeâ[seflekeâ[s
efnb[le nesleeR. ceePÙee meceesjÛe Skeâ ie=nmLe veeršvesškeäÙee keâhe[Ÿeeble}s, meYÙe efomeCeejs,
Je=òehe$e JeeÛeerle nesles. Lees[ŸeeÛe JesUeble les ceePÙeeMeeR yees}tb }eie}s. ceer keâesCe,
kegâ"}e ÙeeÛeer ÛeewkeâMeer kesâ}er. ceer efJeÛeejuÙeeJe¤ve Deehe}W veebJe, ieebJe, JÙeJemeeÙe
lÙeebveeR meebefiele}e. 5-7 efceefvešW DeeceÛeW mebYee<eCe JÙeJeefmLele Ûee}}W nesleW. ceOÙeWÛe
lÙeebveeR ce}e efJeÛeej}W ``FLeuÙee DeefOekeâejer efÛeefkeâlmekeâeÛeer legceÛeer DeesUKe Deens
vee?'' ``nes! Deens Lees[er.'' ``ceePeW Skeâ keâece keâjleeb keâeb? keâjeÛe.'' ``keâeÙe yejW?''
``ce}e mees[tve ÅeeÙe}e meebiee. ce}e ÙessLeW GieerÛe De[keâJetve "sJe}s Deens, Jes[e
mecepetve.'' ceePÙee [eskeäÙeeble lesJneb ØekeâeMe he[}e. ne ie=nmLe Jes[e Demes} DemeW
lelhetJeeA ce}e Jeeš}W veeneR. Jes[ŸeeÛeer megæeb ØelÙeskeâ ke=âefle Jes[ŸeemeejKeerÛe Demeles
DemeW veeneR. SjJeerÛeW JeeieCeW heg<keâUmeW meJe&meeceevÙeebmeejKeWÛe DemeleW, heCe lejerefn leeR
ceeCemeW Jes[eRÛe Demeleele.
DeeheCe Jes[s DeeneWle nW ve keâUCeW, ns Jes[eÛeW cees"WÛe }#eCe Deens. ceeCemeeÛeW
DeelcÙeeefJe<eÙeerÛeW De%eeve Ùee Jes[emeejKeWÛe Deens. yeÇÿe ceeÙesveW DeeJe=le Deens. heg®<e
Øeke=âleerÛÙee heeMeeble iegble}s}e Deens. YeieJeeved mJele:Ûe cnCeleele, ``veenb ØekeâeMe:
meJe&mÙe ÙeesieceeÙeemeceeJe=le: ~ cet{esÓÙeb veeefYepeeveeefle }eskeâes ceecepeceJÙeÙeced ~~''
(Ye. 7-25). F&MeeJeemÙeesheefve<eoeveW melÙeeÛeW cegKe meesvÙeeÛÙee PeebkeâCeeveW Peebkeâ}s}W
jenleW DemeW JeCe&ve kesâ}W Deens. Ûeebie}e yegefæceeved ceeCetmeefn cet{ "jlees lees ÙeecegUWÛe.
lees ceeÙesÛÙee ØeYeeJeebletve otj nesTb Mekeâle veeneR. Øeke=âleerÛÙee DebieYetle DeMee meòJe-jpe-
leceebÛee he[oe lÙeeÛÙee %eeveMekeäleer}e kegbâef"le keâjlees. melÙeehes#eeb lÙeeÛÙee PeebkeâCeeÛeWÛe
Deekeâ<e&Ce lÙee}e Jeešles, peMeer heg<keâU les}W yeeš}erÛee megboj Deekeâej DeeefCe
efÛe$eefJeefÛe$e jbieebÛes megjsKe Jes°Ce ÙeecegUWÛe DeefOekeâ Keheleele. les}eble}s iegCe efJeÛeejeble
Iesle}s peeleÛe veeneRle.
ceveg<Ùe Deelce%eeveeheemetve ogjeJelees lees ne Demee. Jes[ŸeemeejKeer lÙee}e DeelceefJemce=elf e
Pee}s}er Demeles. KegàÙee efieNneFkeâemeejKee lees Jes°Cee}e Yeg}lees. melÙeeheÙeËle heeWÛet
Mekeâle veeneR. keâebneR JesieUW melÙe ÙeeceeieW Deens DeeefCe leW peeCetve Iesle}W heeefnpes
DemeWefn lÙee}e Jeešle veeneR. %eeveeÛeeR meeOeveW Deme}s}er FbefõÙeW, ceve, yegefæ neR meJe&
GCÙeeDeefOekeâ ØeceeCeeble meòJejpeleceebveeR JÙeehe}s}eR jenleele, cnCetve otef<ele Demeleele.
leer melÙeeÛeW ÙeLeeLe&%eeve keâ¤ve osTb Mekeâle veeneRle. KejW efnle keâMeeble, KejW megKe
keâMeeble, leW keâUle veeneR, DeeefCe ceie mJeeYeeefJekeâheCeWÛe veeveeØekeâejÛeeR og:KeW YeesieeJeeR
}eieleele.
340 ceveesyeesOe
pÙeeÛee lÙeeie kesâ}e heeefnpes leW šekeâeJesmes Jeešle veeneR, IesTb veÙes les mJeerkeâejeJesmeW
JeešleW, keâ¤b veÙes leW kesâ}W peeleW. DeeefCe ceie og:Ke YeesieCÙeeJeebÛetve ieefle vemeles.
Deble:keâjCeeÛeer, Deble:keâjCeJe=òeeRÛeer, Ùee iegCeebÛÙee heeMeebletve megškeâe Pee}er lejÛe KejW
keâeÙe les keâUs}, DeeefCe og:Ke šUs}, heCe nWÛe DeJeIe[ Deens. YeieJebleebveeR Depeg&vee}e
efveŒewiegCÙe nes DemeW meebefiele}W Deens leW Ùee°erveWÛe.
Je=òeerJejer} iegCeebÛes mebmkeâej Flekesâ ye}Jeeved Demeleele keâeR lÙeebletve megšCÙeemee"eR
kesâ}suÙee peeCelÙee ceeCemeeÛÙee ØeÙelveebveeefn ÙeeJeW lemeW ÙeMe Ùesle veeneR. F&ÕejeÛÙee
ke=âhesÛeer, YeieJeledØemeeoeÛeerÛe, lÙeemee"eR Dehes#ee Demeles. melÙeoMe&veemee"eR YeieJebleeÛeerÛe
keâ®Cee YeekeâeJeer }eieles, ØeeLe&vee keâjeJeer }eieles keâeR-ns YeieJeved ! DelÙeble Deekeâ<e&keâ
DemeuÙeeveW, melÙee}e }heefJeCeeNÙee Ùee meesvÙeeÛÙee PeebkeâCee}e otj keâjCeW, keâe{tve
šekeâCeW, DeeceÛÙee MekeäleerÛÙee yeensjÛeW Deens. DeeheCeÛe ØemeVe Jne DeeefCe oÙeeUtheCeeveW
nW PeebkeâCe keâe{tve Åee. lejÛe melÙe heenCÙeeÛeer FÛÚe DemeCeeNÙee Deecneb}e melÙeeÛeW
oMe&ve nesF&}.
ner ØeeLe&vee F&ÕejeveW SskeâeJeer Demee Glkeâš YeeJe ùoÙeeble vemelees, veceülee vemeles,
DenbkeâejeveW ØeeLe&vesÛeW cenòJe mecepele veeneR, DeeefCe ceie Deehe}erÛe pegveer "sJe DeeheuÙee}e
ieJemele veeneR.
cnCes oeme meeÙeeme lÙeeÛes keâjeJes ~
peveeR peeCelee heeÙe lÙeeÛes OejeJes ~~
ieg® DebpeveWJeerCe leW DeekeâUsvee ~
pegveW "sJeCeW ceerheCeW leW keâUsvee ~~141~~
pegveW "sJeCeW cnCepes Deehe}er hejbheje, Deehe}W Oece&MeeŒe, Deehe}W DeOÙeelce,
Deehe}e DeLe&keâeceeÛee efJeÛeej, DeeheuÙee YeejleJe<ee&ceOÙeW ceevÙelee Øeehle Deme}s}er
meceepeefJe<eÙekeâ OeejCee, Deehe}s veerefleefveÙece, Deehe}W leòJe%eeve, Deehe}e ØeeÛeerve
Fefleneme, Jeso, Gheefve<eoW, jeceeÙeCe, ceneYeejle, nW Deehe}W Jee*dceÙe ceeCemee}e
heMeglJeebletve osJelJeeÛÙee heoJeerJej vesTve mees[CeejW, vejeÛee veejeÙeCe keâjCeejW meeceevÙee}eefn
meledheg®<eeÛÙee heoeJej Ûe{CÙeeÛeer mebOeer osCeejW, meJeeËÛeer meesÙe keâ¤ve efnleeheÙeËle
heeWÛeefJeCeejW, nW meieUW Deehe}W pegveW "sJeCes Deens. les Heâej pegveW Deens, JesoebFlekeWâ,
ceneYeejleeFlekeWâ ØeeÛeerve Deens. Fefleneme mebMeesOekeâebvee Ûekeäkeâj ÙeeJeer FlekeäÙee hetJeeaÛee
ne keâeU Deens, DeeefCe lÙeecegUWÛe ceeCemee}e SsÕeÙe&Mee}er yeveefJeCeeje ne mece=æ "sJee
menpeemenpeer DeesUKeleeb Ùesle veeneR. meceLe& cnCeleele-lÙeemee"eR meeÙeeme kesâ}s heeefnpesle,
ØeÙelve kesâ}s heeefnpesle, o#elesveW, efJeJeskeâeveW, meelelÙeeveW ßece kesâ}s heeefnpesle. DeeUme
efJeJejCe 341
keâjleeb keâecee veÙes, oerIe&keâe}heÙeËle keâjeJÙee }eieCeeNÙee keâ°ebvee kebâšeUleeb keâecee
veÙes. DeebyÙeeÛÙee Pee[eÛeeR HeâUW jeshe }eJeleebÛe Ûeej mene ceefnvÙeeble neleeR he[le
veeneRle, 5-10 Je<ex lÙeekeâefjleeb Jeeš heneJeeR }eieles, nW }#eeble "sJe}W heeefnpes.
nW meieUW ceeCemeeÛÙee veeršheCeW OÙeeveeble Ùesle veeneR, cnCetve lÙee}e keâesCeeÛeW lejer
ceeie&oMe&ve helkeâjeJeW }eieles. ceeCemeeÛeW nW JewefMe°Ÿe Deens. heeefnpes lej JewiegCÙeefn
cnCeeJeW. ceeCemee}e efMekeâefJeCeeje, mecepeeJetve osCeeje }eieleesÛe }eielees. vewmeefie&keâ
ØesjCesveW lÙee}e HeâejÛe Lees[W meeOeCeW MekeäÙe Deens, lÙee°erveW lees heMeghe#ÙeebFlekeâe
efkebâJee ke=âefcekeâerškeâebFlekeâeefn mJeleb$e veeneR. meJe& peerJekeâesšerceOÙeW ceveg<Ùe ßes‰ Keje heCe
nW ßes‰lJe DevegYeefJeCÙeemee"eR lÙee}e heoesheoer ceeie&oMe&ve helkeâjeJes }eieleW. cnCetve
meceLe& cnCeleele Deehe}W efnle, Deehe}W keâuÙeeCe, Deehe}er Øeieefle, Deehe}er GVeefle
meeOeeJeÙeeÛeer Demes} lej ceeCemeeveW peeCelÙeeÛeW, %eelÙeeÛes, le%eeÛes heeÙe Oej}s heeefnpesle.
DeeheuÙee yegefæceòesÛee Denbkeâej otj mee¤ve DevegYeJeer heg®<ee}e MejCe ies}W heeefnpes.
%eeve osCeeje melheg®<e efve:mhe=n, Goej, keâveJeeUt Deme}e lejer %eeve IesCeejeÛeer hee$elee
efmeæ JneJeer }eieles. leer efJeveceüheCeW vecemkeâej keâjCÙeeveW, efpe%eemesveW, efJeveÙeeveW hegvneb
hegvneb ØeMve efJeÛeejuÙeeveW DeeefCe DeeUme ve keâjleeb kesâ}suÙee mesJesveW efmeæ JneJeÙeeÛeer
Demeles. Ùeemee"eRÛe ieerlesveW `leefÉeefæ ØeefCeheelesve heefjØeMvesve mesJeÙee'' ~ ceie ``Gheos#Ùeefvle
les %eeveb %eeefveve: leòJeoefMe&ve:'' (Ye. 4~34) DemeW cnš}W Deens. meceLeeËveeRefn
``heeÙe lÙeeÛes OejeJes'' cnCetve meebefiele}W Deens. lÙeele ne Flekeâe YeeJe Deens.
DeeheCe efMe°eÛeej cnCetve, Skeâ ¤{er cnCetve efkebâJee ceveeble veme}W lejer }ewekf eâkeâeceOÙes
veceülee efmeæ JneJeer cnCetve, vecemkeâej keâjCeW, peefceveerJej [eskeWâ šskeâCeW, heeÙeebJej
[eskeWâ "sJeCeW, mee°ebie ob[Jele Iee}CeW, DemeW vecemkeâejeÛes Deveskeâ Øekeâej keâjlees. heCe
lÙeeble Keje efJeveÙe, Keje YeeJe, Kejer ßeæe vemeles. heb{jhegjeceOÙeW heeÙeebJej [eskeWâ
"sJetve hejmhejebvee vecemkeâej keâjCÙeeÛeer heæle DeÅeeheerefn ¤{ Deens. ``heb{jerÛÙee
}eskeâeb veeneR DeefYeceeve ~ heeÙee he[s peve Skeâceskeâeb ~~'' Ùee mebleJeÛeveeÛee lees heefjCeece
DemeeJee. heCe les KejesKejerÛe efvejnbkeâejer Je=òeerveW Ie[leW keâeÙe ? pÙeeÛÙee heeÙeeJej
[eskeWâ "sJetve vecemkeâej keâjeJeÙeeÛee, lÙeeÛÙee efJe<eÙeeR vecemkeâej keâjCeejeÛÙee Deble:keâjCeeble
pej És<e, celmej, efvebÅelesÛeer YeeJevee Demes} lej heeÙeeJej [eskeWâ "sJeCeW Ùee ef›eâÙes}e
keâebneR DeLe& jenele veeneR. heeÙe ns MejerjeJeÙeJeebceOÙeW efveke=â°. [eskeWâ ns MejerjeJeÙeJeebceOÙeW
Glke=â°. cnCetve lÙee}e Gòeceebie DemeW cnCeleele. ceePeW nW cemlekeâefn legceÛÙee heeÙeebhes#ee
keâceer ÙeesiÙelesÛeW Deens, DeMeer hejceeojeÛeer YeeJevee JebovekeâlÙee&ÛÙee ceveeble DemeeJeÙeeme
nJeer. heCe leMeer yengOee vemeles. lÙeecegUs Demee ne vecemkeâej Skeâ GheÛeej cee$e "jlees.
DeeceÛes leer. oeoe Skeâoeb LeósveW cnCee}s nesles, ``heb{jhetjÛee ne vecemkeâej efveoeve
342 ceveesyeesOe
keâebneR }eskeâ lejer letb ceePeW meebiet vekeâesme, ceer legPeW meebiele veeneR, Ùeemee"eR keâjleele.''
YeeJeveeMetvÙelesJejÛeer ner šerkeâe Deens. %eevemebheeoveemee"eR pÙeeveW vecemkeâej keâjeJeÙeeÛee
lÙee efpe%eemetÛÙee Deble:keâjCeeble lÙeeJesUeR Deeoj efve veceülee ns YeeJe Deme}sÛe heeefnpesle.
ßeæe, efJeMJeemeeÛeeRÛe leeR DebieW Deensle. %eeve efceUJeeJeÙeeÛeW lej efpe%eemet ßeæeÙegkeäle,
lelhej DeeefCe mebÙeceMeer} DemeeJeeÛe }eielees lejÛe %eeve efceUleW. ``ßeæeJeeved }Yeles
%eeveb lelhej: mebÙelesefvõÙe: ~'' (Ye. 4~39) DemeW ieerlesveW mhe°heCeW cnš}W Deens.
%eeve efceUJeeJeÙeeÛeW lej ieg¤Ûeer lÙeemee"er efveleeble DeeJeMÙekeâlee Deens. ieg®JeeÛetve
Øeehle Pee}s}W %eeve DemeeJeW lemeW ÙeLeeLe& Demele veeneR. cnCetve DeeheuÙeekeâ[s Deieoer ØeeÛeerve
keâe}eheemetve ieg¤Ûeer DeeJeMÙekeâlee mJeerkeâej}s}er Deens. ``leodeJf e%eeveeLe& ieg¤cesJeeefYeieÛÚsled
meefcelheeefCe:ßeese$f eÙeb yeÇÿeefve‰ced ~'' yeÇÿeeÛeW %eeve efJeMes<ejerleerveW Øeehle keâ¤ve IesCÙeemee"eR
yeÇÿeefve‰ DeeefCe ßeesef$eÙe DeMee ieg¤}e neleeceOÙeW meefceOee IesTve MejCe ies}W heeefnpes.
``meefcelheeefCe'' nW efMe<ÙeeÛeW efJeMes<eCe cees"s ceeefce&keâ Deens. meefceOee peMee JeeU}suÙee
Demeleele, lemee ne efJejkeäle Deme}e heeefnpes. meefceOee Deengleermee"eR Demeleele. leMeer
ÙeeÛeer lÙeeieeÛeeR efmeælee Deme}er heeefnpes. JeekeäÙeebleer} `SJe' keâej cenòJeeÛee Deens.
ieg¤}eÛe MejCe ies}W heeefnpes DeeefCe ieg¤}e MejCe ies}WÛe heeefnpes Flekeâe DeLe& lÙee
`SJe' keâejeÛee Deens. ``DeeÛeeÙe&Jeeved heg®<ees Jeso ~'' ieg® kesâuÙeeveblejÛe heg®<ee}e %eeve
efceUtb MekeâleW DemeWefn Gheefve<eoeveW meebefiele}W Deens. peieodieg® ßeerMebkeâjeÛeeÙee&veeR %eeveoelÙee
meodieg¤}e osCÙeemeejKeer leguÙeyeU GheceeÛe meebhe[t Mekeâle veeneR, DemeW efve§eÙeeveW meebeif ele}W
Deens. ßeer%eevesÕejcenejepeefn ``cnCeesefve YeeiÙe peW meevegketâU ~ peeef}Ùee kesâ}W Giece
meoe meHeâU ~ lewmeW ßegleeOeeRle mekeâU ~ ieg®ke=âhee meeÛe ~~ keâeb Fbeõf ÙeW JeeÛee ØeeCe ~
Ùee peeef}ÙeebÛeW lewefÛe meeLe&keâheCe ~ pew ÛewlevÙe ÙesGefve DeeheCe ~ mebÛejs ceeefpe ~~
lewmeW Meyo peele Dee}esef[}W ~ DeLeJee Ùeesieeefokeâ peW DeYÙeeefme}W ~ leW lewefÛe cnCeeW
Ùes Deeheg}W ~ pew meevegketâ} ieg® ~~ (%eeves-10~168, 71, 72) DeMeerÛe ßeerieg¤Ûeer
DeeJeMÙekeâlee Øeefleheeove keâjleele.
DeeceÛÙee leer. oeoebveerenf ``DeelcemJe®hee heenCeW DemeuÙee ohe&Ce IÙee ieg® neleeR ~
nW veÛe kesâuÙee heentb iesuÙee nesF&} DeJeIeer Heâefpeleer ~~'' DemeWÛe cnš}W Deens.
ßeerlegkeâejececenejepeefn ``meodieg®JeebÛeesefve Øesle¤heer JeeCeer'' DemeWÛe ieg¤ÛeW cenòJe
meebieleele DeeefCe pÙeeveW ieg¤ kesâ}e veeneR lÙeeÛee ``efveiegje DeKeb[ meglekeâeUe ~''
Demee efve<esOe keâjleele.
meceLeeËveeRefn oemeyeesOeeble ``Demees peÙeemeer cees#e JneJee ~ lesCeW meodieg® keâjeJee ~
meodieg¤efJeCe cees#e heeJeeJee ~ nW keâuheebleeR ve Ie[s ~~'' DemeW meebefiele}W Deens.
(oemeyeesOe 5~1~44)
efJeJejCe 343
DeOÙeelceceeieeËle meodieg¤ÛeW DemeW efvejheJeeo cenòJe DemeuÙeeveW ``ieg¤ DebpeveWJeerCe
leW DeekeâUsvee'' DemeW meceLe& Ùee M}eskeâeble meebiele Deensle. efJeefMe° jerleerveW ceb$eefmeæ
kesâ}s}W Debpeve [esàÙeeble Iee}leebÛe Yetefceiele õJÙe heenCÙeeÛeW meeceLÙe& [esàÙeeble ÙesleW,
DemeW cnCeleele; leesÛe ØeYeeJe ieg®ke=âhesÛee Deens, Demee efve§eÙe mecepeeJee. melÙeoMe&veemee"eR
ieg®ke=âhesÛeer efveleeble DeeJeMÙekeâlee Deens cnCetve lej %eevesÕejebmeejKes, yegefæceòesÛÙee
DeekeâeMeebleer} metÙee&meejKes lespemJeer Deme}s}s, Øe%eeJeeved ceneheg®<eefn, ieg®YekeäleerveW
Jes[s nesleele. ieg¤ÛeW mleJeve keâjleebvee lÙeebÛÙee efoJÙe ØeefleYes}e efJe}#eCe mHegâjCe
Ûe{leW. ØelÙe#e hejyeÇÿeehes#eeb ieg® keâesCeer JesieUe Deens DemeW les ceeveerleÛe veeneRle.
De}erkeâ[s cee$e Ùee ieg®hejbhejs}e legÛÚ }sKeCÙeeÛeer efJeÛeejOeeje Øemeej heeJele
Deens. Skeâe DeefOekeâejer Leesj heg®<eeÛÙee JÙeeKÙeeveeÛee ne Skeâ cenòJeeÛee efJe<eÙe
Demelees. les cnCeleele - ieg® ceevetb vekeâe, «ebLeebJej efJeÕeeme "sJetb vekeâe, legceÛee legcneR
efJeÛeej keâje.
legceÛee legcneR efJeÛeej keâje Ùee DeeosMee}e, yegæer}e Ûee}vee osCÙeeÛÙee °erveW,
keâebneR cenòJe efveef§ele Deens. meceLeeËveeRefn ‘‘meJe& MeesOetve heens’’ DemeW meebietve efJeJeskeâe}e,
efJeÛeeje}eÛe, peeie=le kesâ}W Deens. heCe keâesCeeÛeWefn Ssketâ vekeâe ne hetJee&Oe& cee$e ÙeesiÙe
veeneR. lees hetCe&heCes DeeÛejCeeble DeeCeeJeÙeeÛeW "jefJe}W lej ceeCemee}e Skeâefn heeT}
heg{W šekeâleeb ÙesCeej veeneR. efnle keâUCeW DeeefCe efnle efceUefJeCeW Ùee oesvneR °eRveeR
lÙeeÛee IeeleÛe nesF&}. legceÛee legcneR efJeÛeej keâje, keâesCeeÛeWefn Ssketbâ vekeâe cnCeCeejeÛeW
lejer Sskeâ}WÛe heeefnpes vee ! nW efJeOeeveÛe DebleefJe&jesOeer Deens. yejs ! nW SJe{W Skeâ JeekeäÙe
GÛÛee¤ve YeeieleW keâeÙe? legceÛee legcneR efJeÛeej keâje Ùee efmeæebleeÛÙee Øeefleheeoveemee"eR
Skesâ efoJeMeeR oer[ leeme DeMeer 5-7 efoJemeebÛeer JÙeeKÙeevecee}e DeeÙeesefpele kesâ}er
peeles. ner DeMeer Deekeâ<e&keâ, ØeYeeJeer Yee<esves meebefiele}s}er JÙeeKÙeeveW SskeâCeejeÛeW ceve,
mJeleb$eheCeW efJeÛeej keâjCÙeeFlekeWâ ceeskeâUW jentb MekeâCeej veeneR.
‘‘legceÛee legcneR efJeÛeej keâje’’ nW lejer ceeCemee}e meebieeJeW }eieleW, hešJetve ÅeeJeW
}eieleWÛe vee? ceie ‘‘meodieg®JeebÛeesefve meebhe[svee meesÙe’’ DemeW cnCeCeejeÛeer DeJens}vee
keâeÙe cnCetve keâjeJeer? ieg¤Jej efJeÕeeme "sJeeJee, «ebLeebÛeW ceveve keâjeJeW, cnCepes
meeOekeâyeeOekeâ efJeÛeej ve keâjleeb DeebOeUWheCeeveW Ûee}eJeW DemeW veener. Gheefve<eoebleer}
Øepeeheefle efJejesÛeveeÛeer keâLee Ùee °erveW }#eCeerÙe Deens. ieg®JeÛeve DeebOeUsheCeeveW
mJeerkeâejCeeNÙee efMe<ÙeeÛee lesLeW mJele: ieg¤veWÛe Gheneme kesâ}e Deens.
Depeg&veeÛÙee Deble:keâjCeele ke=â<CeYekeäleer DelÙeble Glkeâš Demetveefn lÙeeveW ßeerke=â<CeeÛÙee
Deveskeâ efJeOeeveebJej Dee#eshe IesTve lÙeebvee Dee[Jes-efle[Jes ØeMve efJeÛeej}s Deensle
DeeefCe meodieg®efve‰ %eevesÕejebveer Depeg&veeÛeW nW yegefækeâewMeuÙe ieewjefJe}W Deens. lesJneb
344 ceveesyeesOe
ieg¤heosMe mJeleb$e efJeÛeeje}e Ieelekeâ Demelees DemeW mecepeCÙeeÛeW keâeneRÛe keâejCe veeneR.
ieg® ne meJe&oeÛe ceeie&oMe&keâ Demelees, meneÙÙekeâ Demelees, DeeefCe lemes meneÙÙe
ØeieleerÛeer FÛÚe DemeCeejebveeR Iesle}WÛe heeefnpes. Iesle veeneR cnCeCeW ne Denbkeâej DeenW.
DeieoeR yee}Jeiee&heemetve les heoJÙegòej hejer#esÛÙee ØeyebOeemee"eR efMe#ekeâeÛeer DeeefCe ceeie&oMe&keâeÛeer
DeeJeMÙekeâlee DemelesÛe. ceeie&oMe&keâeJeebÛetve, efJeÅeeheer" DelÙeble GÛÛe hejer#esÛee ØeyebOeefnb
mJeerkeâejerle veener. Skeâe jerleerveW ner efveiegje cnCetve kesâ}s}er DeJens}veeÛe Deens. lesJne
ceeCemeeveW DeeheuÙee efnleeÛeW pegves "sJeCeW keâeÙe Deens, kegâ"W Deens; nW mecepetve IÙeeJeÙeeÛeW
Demes} lej ce}e meieUW keâUleW ne ceerheCee yeepet}e "sJetve lep%eebÛeW ceeie&oMe&ve
veceüheCeeveW helkeâj}WÛe heeefnpes.
keâUsvee keâUsvee keâUsvee, {Usvee ~
{Us, vee{Us, mebMeÙees ner {Usvee ~~
ieUsvee ieUsvee Denblee ieUsvee ~
yeUW DeekeâUsvee efceUsvee efceUsvee ~~142 ~~
‘efÉye&æb megyeæb YeJeefle’ Demee Skeâ efveÙece Deens. oesveoeb yeebOe}W keâeR veerš yeebOe}W
peeleW. megštb veÙes cnCetve ieeb" ceejeJeÙeeÛeer Deme}er lej SkeâeJej Skeâ 2-3 ieeb"er
ceejeJÙee }eieleele. lemeW, meebieeJeÙeeÛee efJeÛeej Â{heCeeveW "meeJee cnCetve meceLe&
lÙeeÛe lÙeeÛe ef›eâÙeeheoeÛee leerve leerve JesUeb GheÙeesie keâ¤ve DelÙeble cenòJeeÛÙee
Deme}suÙee pegvÙee "sJeCÙeeÛeW, heejbheefjkeâ cetuÙeeÛeW Deekeâ}ve nesCeW, Denblee mees[uÙeeefMeJeeÙe
keâef"Ce Deens ns meebiele Deensle.
ceveg<Ùee}e KejesKejerÛe heg<keâUJesUeb peW vescekesâ keâUeJeÙeeme nJeW les Ûeebie}Wmes
keâUle veeneR. lÙeeÛÙee Deble:keâjCeebleer} mebMeÙe veenermes nesle veenerle. veevee keâejCeebveeR,
efveefceòeeveer les hegve:hegvneb ÙesleÛe jenleele. ÙeeÛeW cenòJeeÛeW keâejCe Deens Denbkeâej
veeneRmee ve nesCeW nW. Deehe}er efJeÉòee, Deehe}er yegefæceòee, Deehe}s efveCe&ÙekeâewMeuÙe,
Deehe}W ÛeelegÙe&, Deehe}er Deekeâ}veMeefkeäle, Deehe}er mcejCeMeefkeäle, keâeceW keâjCÙeebleer}
mJele:Ûes keâewMeuÙe ÙeeJej ceeCemeeÛee Heâej efJeÕeeme Demelees DeeefCe lÙeecegUW DeeheuÙee}e
JeešleW lÙeebhes#eeb JesieUW keâeneR melÙee}e DeeefCe efnlee}e DeefOekeâ peJeUÛeW Demetb MekeâleW
nW lÙee}e hešleÛe veeneR. melÙeeÛeW %eeve nesCÙeemee"eR yegæerÛee OemecegmeUe nó GheÙeesieeR
he[le veeneR. yegæer}e YeeJevesÛeW, lekeâe&}e LeesjebÛÙee ceevÙelesÛeW, efJeJeskeâe}e efJeÕeemeeÛes
hee"yeU DemeeJeW }eieleW, lejÛe melÙe, efnle ÙeLeeLe&heCeW mecepeleW. DevÙeLee ØeÙeesieeJeejer
ÛeebÛehe[le, Jewleeiele peerJeve kebâ"eJeW }eieleW.
efJeJejCe 345
DeefJeÅeeiegCeW ceeveJee Tcepesvee ~
YeüceW Ûetkeâ}W nerle leW DeekeâUsvee ~~
hejer#esefJeCeW yeebOe}W Â{ veeCeW ~
hejer melÙe efceLÙee DemeW keâesCe peeCeW ~~143~~
ceeCemee}e FbefõÙeW, ceve, yegefæ neR %eeve«enCeeÛeeR meieUeR meeOeveW Ghe}yOe
Deensle. heCe lÙeeJej DeefJeÅesÛeW, ceeÙesÛeW, jpeleceebÛeW DeeJejCe DemeuÙeeveW melÙe cnCetve
peW keâebneR Jemlegle: Deens leW ceeCetme heentb Mekeâle veeneR.
DeefJeÅee, DeOÙeeme, ceeÙee ÙeebÛee JesoevleeÛÙee heefjYee<eeMeeŒeeble Øeef›eâÙeebÛÙee
°erveW JesieJesieUe efJeÛeej kesâ}s}e Deens. heCe GheÙeesieeÛÙee °erveW eflelekeäÙee Kees}Jej
peeTve, keâeLÙeeketâš keâjCÙeeÛeW DeeheCeebme keâejCe veeneR. DeeheuÙee JÙeJenejebleer}
DevegYeJeeÛee efJeÛeej kesâ}e cnCepes DeeheCe melÙeeheemetve ogjeJe}eW DeeneWle, DeeefCe
Deehe}W efnle Pee}s}W veeneR SJe{er mecepe Lees[emee efJeÛeej keâjCeeNÙee keâesCee}eefn ÙesTb
Mekeâles. nW DemeWÛe DemeeJeÙeeÛeW, ne keâeUeÛee ØeYeeJe Deens. heefjefmLeleerÛee heefjCeece
Deens, DemeW cnCetve keâesCee}e efvejeMeeJeeo hemejJeeÙeÛee Demes} lej iees° efvejeUer.
jesie Deens heCe lÙeeÛeW og:Ke pÙee}e peeCeJele veeneR lees jesieer yeje nesCÙeeble}e veeneR
DemeW peeCeeJeW nW JewÅekeâMeeŒe meebieleW.
meieUW Skeâ Demeleebvee JesieUWheCee YeemeCeW DeeefCe leesÛe Keje JeešCeW nW De%eeveeÛeW,
DenbkeâejeÛÙee ¤heeveW Øeieš nesCeejW, heefn}s mJe¤he. ne Denbkeâej pees pees ye}Jeeve
nesle peeF&}, lees lees Jeemevee, efJekeâej Jee{le peeleele, DeeefCe lÙeeØeceeCeeble Yeüceefn
nesle jenlees. cnCetve Deehe}W efnle efomeeJeW Ùeemee"eR ceeCemeeveW Denbkeâej¤he De%eevee}e
otj "sJetve DeeheuÙee efomeCÙeeÛeW, JeešCÙeeÛeW, hejer#eCe keâjerle ies}s heeefnpes. les
efve:mhe=n %eelÙeeÛÙee celeeMeeR lee[tve heeefn}W heeefnpes. DeeheCe pÙee}e MeeŒe-MeeŒe
DemeW cnCelees lees ØeeceeefCekeâebÛÙee oerIe&keâe}erve DevegYeJeebÛee meb«en Demelees. cnCetve
Deehe}W JeešCeW nW MeeŒeeÛÙee keâmeesšer}e GlejCeejW vemes} lej les DeÙeesiÙe Deens,
lÙeemebyebOeerÛee efJeÛeej hegvneb veJÙeeveW kesâ}e heeefnpes, SJe{er lejer peeCeerJe ceveg<Ùeeme
JneJeÙeeme nJeer.
ve leheemeleeb mJeerkeâej}s}s KeesšW veeCeW MesJešeR mJele:ÛeeÛe leesše keâjleW, Je
De[ÛeCeeRle šekeâleW. ceer yeBkesâle YejeJeÙeeme ves}s}er veesš Keesšer efveIee}er lej leer Yej}er
peele veeneR Je lÙeecegUW ceePee leesše lej nesleesÛe DeeefCe Jej ner legceÛÙeepeJeU keâes"tve
Dee}er, keâMeer Dee}er, ÙeemebyebOeeble efJeÛeejuÙee peeCeeNÙee Dee[JÙee efle[JÙee ØeMveebvee
GòejW osle yemeeJeW }eieleW, cnCetve veesše Iesleebvee, efveoeve DeefOekeâ efkebâceleerÛÙee veesše
346 ceveesyeesOe
Iesleebvee lÙee heejKetve IesleuÙee heeefnpesle. Keesšer veesš ner KesUebleuÙee veesšsmeejKeer
menpeemenpeer JesieUsheCeeveW DeesUKeleeb Ùesle veeneR. leer KeNÙee veesšsmeejKeer peMeerÛÙee
leMeerÛe efomeles. melÙe, efceLÙeeÛeW lemeWÛe nesleW. pes melÙe Deens leW hešle veeneR. peW efceLÙee
Deens leW Gceiele veeneR. heefjCeeceer efnle }eYele veeneR. FbefõÙeebÛÙee Devegketâ} Øeefleketâ}
mebJesovee Ùee DeieoeR leelkeâeef}keâ DemeuÙeeveW lÙeebJe¤ve peerJeveeÛÙee j#eCeeÛes efveÙece
yeebOet ies}W lej DeheeÙe Ie[lees. lee[eÛÙee Pee[eKee}eR yemetve SKeeoe otOe heerle Deme}e
lejer DeeheCe lÙee}e lee[er efhelees DemeW mecepeCeej DeeefCe osJeerÛeW leerLe& Ùee veebJeeKee}er
kegâCeer oe¤ heerle Deme}e lej DeeheCe lÙee}e Oeeefce&keâ ceeveCeej. Deehe}s nW oesvner
efveCe&Ùe DeieoeR GLeU DeeefCe HeâmeJes Deensle, melÙeeÛÙee keâmeesšer}e efškeâCeejs veeneRle.
meieUerkeâ[s yengOee DemesÛe nesleW. cnCetve meeJeOe jeefn}s heeefnpes.
peieeR heenleeb meeÛe leW keâeÙe Deens ~
Deleer DeeojW melÙe MeesOetefve heenW ~~
heg{W heenleeb heenleeb osJe pees[s ~
Yeüces Yeüebefle De%eeve nW meJe& cees[s ~~144~~
DemeCeW DeeefCe efomeCeW Skeâ¤he veeneR. DemeCeW DeeefCe YeemeCeWÛe veJns lej efomeCeW
DeeefCe YeemeCeWefn JesieUs jenles. cnCetve melÙeeÛee %eeveemee"eR MeesOe IÙeeJee }eielees,
ØeÙelve keâjeJes }eieleele, meelelÙeeveW ßeceeJeW }eieleW DeeefCe nW meeOeCÙeemee"eR Deble:keâjCeeble
melÙeeefJe<eÙeeRÛeer Dees{ DemeeJeer }eieles, MeeŒeJeÛeveebefJe<eÙeeRÛee Deeoj DemeeJee }eielees.
lemes vemes} lej Yeücee}e yeUer he[eJeW }eieleW.
Denb JewMJeevejes YetlJee ØeeefCeveeb osnceeefßele: ~ ØeeCeeheevemeceeÙegkeäle: heÛeecÙeVeb
ÛelegeJf e&Oeced ~’’ (Ye. 15~14) Ùee JeekeäÙeeÛee GheÙeesie pej kegâCeer efMepeJeCeW šeUCÙeemee"er
kesâ}e lej Ûee}eJeÙeeÛes veeneR. heesšeble Iee}ebJeÙeeÛeW DeVe efMepeJetveÛe Ieele}s heeefnpes.
pe"jeiveerÛeW keâeÙe& nW Ûeg}eRleer} peeUehes#eeb efvejeàÙee mJe¤heeÛeW Deens. Jemlet efJeveeMe
heeJele veeneR, matter cannot be destroyed, ÙeeÛee GheÙeesie SkeâeÅee JeWOeàÙee
JÙekeäleerveW neletve keâebÛesÛeeR hee$eW Hegâš}er cnCepes keâ¤b veÙes, MeesOetve heneJeW }eieleW leW
Ùeemee"eR.
Deepe DeeheuÙee}e Dee§eÙe&Ûeefkeâle keâjCeejer efJe%eeveeÛeer Øeieefle Skeâe efoJemeebleefn
Pee}s}er veeneR DeeefCe DeÛeevekeâefn Pee}s}er veeneR. MeWkeâ[eW mebMeesOekeâebveeR Skesâkeâ
yeejerkeâ yeejerkeâ iees° MeesOetve keâe{CÙeemee"eR leneveYetkeâ efJeme¤ve heefjßece kesâ}s Deensle.
ØeÙelvee}e ÙeMe Dee}W veeneR lejer efvejeMe ve nesleeb veJÙee GlmeeneveW les oerIe&keâe}heÙeËle
efMeCe}s Deensle. DeeheuÙee}e melÙeeheÙeËle, F&ÕejeheÙeËle, heeWÛeeJeÙeeÛes DeenW lesJneb IeeF&
efJeJejCe 347
Ûee}Ceej veeneR, Glkeâš YeeJeeveW OewÙe& Oe¤ve, melele meeOeveeb kesâ}eR heeefnpes. ‘‘DeLeË
Jee meeOeÙesled osnb Jee heeleÙesled ~’’ Demee Dee«en Deme}e heeefnpes. yegefæ Megæ
heeefnpes, YeeJevee Glkeâš heeefnpes. YeeJe ØeeceeefCekeâ nJee. ceie cee$e ØelÙeskeâ heeT}
osJeeÛÙee peJeU vesleW DeeefCe G}š ØelÙeskeâ heeJe}eieefCekeâ Yeüce, Yeüebefle, De%eeve ns
efJekeâej GCeeJele peeleele, efMeefLe} nesleele, ieUtve he[leele.
meoe Jeer<eÙees efÛebefleleeb peerJe pee}e ~
DenbYeeJe De%eeve pevceeefme Dee}e ~~
efJeJeskeWâ meoe memJe¤heeR YejeJeW ~
efpeJee Tieceer pevce veeneR mJeYeeJeW ~~145~~
De%eeveeves DenbYeeJe OeejCe keâ¤ve peerJe yeefnceg&Ke neslees DeeefCe DeKeb[ efJe<eÙeeÛeW
efÛebleve keâjlees, Je lÙeecegUW efJe<eÙeesheYeesieeefJe<eÙeeRÛeer Jeemevee lÙee}e hegvneb hegvneb pevce
IesCÙeeme Yeeie hee[les. peerJeeÛeer pevce-cejCeeÛÙee HesâNÙeebletve megškeâe nesle veener.
Ùeemee"er ceeCemeeveW efJeJeskeâ keâjeJee. melÙe keâeÙe, efceLÙee keâeÙe, MeeÕele keâeÙe, ÛebÛe}
keâeÙe, efnlekeâj keâeÙe, Deefnlekeâj keâeÙe leW peeCetve IÙeeJeW, ØeÙelvehetJe&keâ mecepeeJeW,
DeeefCe melÙe, MeeÕele efnle DemeW peW Deehe}W cetU mJe¤he lesLeWÛe }erve nesTve jneJeW.
Ùee Deelce%eeveebleÛe efmLej jneJeW.
ner mebmeej¤he ceeÙee veoer cegUeble pesLetve Giece heeJe}er lesLeW peeTve heeWÛeeJeW,
cnCepes }#eeble ÙesF&} keâeR lÙee cetU Megæ ef"keâeCeeR peW DeenW leW meejW mJeÛÚ Deens,
efvece&} DeenW. lesLeW efJeefJeOeleeÛe vemeuÙeeveW efJekeâejebÛes DeeefCe efJe<ecelesÛeW ieoU cegUeRÛe
veeneR. meejW keâmeW Meeble, meeefòJekeâ, heefJe$e Deens. JesieUe Demee peerJeYeeJeÛe vemeuÙeeves
lÙee ef"keâeCeeR pevce veeneR DeLee&led cejCeefn veeneR.
me=°erÛÙee cegUeMeeR, efJeÕeeÛÙeeefn DeejbYeeR pes keâener Meeble, efMeJe, DeÉwle, DeefveJe&ÛeveerÙe,
DeKeb[wkeâ¤he, DemeW peW keâebneR nesleW leWÛe yeÇÿe. lÙee}e keâeb keâesCeeme "eTkeâ heCe
‘‘Skeâ: Denb’’ ceer SkeâšeÛe Deens DemeW peeCeJe}W. ner peeCeerJe nWÛe ceeÙesÛeW ¤he Deens.
Ske⚟ee}e Ûewve he[le veeneR (Skeâekeâer ve jceles) cnCetve lÙee}e heg<keâU JneJesmeW
Jeeš}W (yengmÙeeced) DeeefCe lees lemee Pee}e (ØepeeÙesÙe) DeMeejerleerveW me=°erÛee ØeJeen
Jeentb }eie}e.
keâesCeleeefn pe}ØeJeen pesLeW Giece heeJelees, lesLeW lees Megæ efvece&} DemeeÛe Demelees.
heCe pemee pemee heg{W Jeentb }eielees lemeslemes lÙee pe}ØeJeeneceOÙeW Flejefn DeesIe
efcemeUleele. veoer cees"er nesle peeles, heCe pe}eÛeer ceef}veleeefn Jee{le peeles. iebiesÛeW
mJe¤he iebiees$eerMeeR DeeefCe lÙeeefn Jej ieescegKeeMeeR mHeâefškeâeØeceeCeW mJeÛÚ DeeefCe
348 ceveesyeesOe
efvece&} Deens. heCe leWÛe heg{W keâ}keâòÙeepeJeU Dee}W keâeR ÛetU YejCÙeeÛeerefn FÛÚe
nesTb veÙes DemeW ceef}ve Pee}s}W Demeles. cnCetve mJeÛÚlee, Megælee, efvece&}lee ÙeebÛeer
Dehes#ee Demes} lej ØeJeeneÛÙee G}š efoMesveW Gieceekeâ[s DeefOekeâeefOekeâ JejJej ies}W heeefnpeW.
DeeheCe pÙee JÙeJenejer peerJeveeble JeeJejlees lees keâ}keâlÙeepeJeUÛee iebiesÛee ØeJeen
Deens. Ùeemee"eR GieceeÛee JesOe Iesle Iesle JeešÛee} kesâ}er heeefnpes. F&ÕejeÛeW oMe&ve,
yeÇÿeeÛee mee#eelkeâej nesF&heÙeËle meeOevee¤heeR Ùee$ee kesâ}er heeefnpes. lesLeW peeTve heeWÛe}W
cnCepes }#eeble ÙesF&} keâeR Deehe}W mJe¤he, mJemJe¤he nWÛe Deens. nW }#eeble Dee}W
keâeR ceie Flej keâebneR Deekeâ<e&keâ JeešCeejÛe veeneR, peerJe lesLeWÛe jcetve jener}.
efomeW }esÛeveer leW vemes keâuhekeâes[er ~
Dekeâmceele Deekeâej}W keâeU cees[er ~~
heg{W meJe& peeF&} keâebner ve jens ~
cevee meble Deeveble MeesOetefve heenW ~~146~~
ÙesLetve heg{W heebÛe M}eskeâeble meceLe& SkeâØekeâejW yeÇÿe%eeveeÛee ØeJeeme Ie[Jeerle
Deensle. pÙee}e KejW meblelJe DeenW, cnCepes meòee Deens, DeefmlelJe Deens, leW leòJe
DeefJeveeMeer Deens, Deveble Deens, DeceÙee&o Deens. keâesCelÙeeefn ceÙee&osveW, meercesveW leW yeæ
nesle veeneR. nW pes cet}leòJe, peW ef$ekeâe}eleerle DeeefCe meJe&JÙeehekeâ Deens, mLe} DeeefCe
keâe}efn pesLeW ieUtve he[leele, leW leòJe MeesOe}W heeefnpeW DeeefCe lÙeeÛee mee#eelkeâejefn
keâjJetve Iesle}e heeefnpes.
peW [esàÙeeveW efomeleW leW oerIe&keâe}heÙeËle efškeâle veeneR. ‘‘Ùeod °b leVe<šb ~’’
efomeleW leW kesâJneb vee kesâJneb lejer veeneRmeW nesCeejW DemeleW. DeeOeeR keâebneR vemeleW efleLeW leW
SkeâeSkeâer Deekeâeje}e ÙesleW. neR Deekeâej¤heW veevee ØekeâejÛÙee efJekeâejebvee efveefceòe
nesleele. GoenjCe cnCetve Skeâe iees°erÛee efJeÛeej keâjleeb ÙesF&}.
«eer<ceeceOÙeW Yetefce keâesj[er, jKejKeerle, ¤#e efomeles. ce=ieeÛeer heefn}er mej keâesmeU}er
keâeR ce=odiebOe meieUerkeâ[s ojJeUlees DeeefCe ceie oesveÛeej efoJemeebleÛe veevee ØekeâejÛÙee
DebkegâjebveeR me=°er efnjJeer nesles. ner efnjJeU efJeefJeOelesveW Yej}s}er DemeleW. lÙeeble keâebšsjer
Peg[heW Demeleele, efJe<eejer Jevemheleer Demeleele, Je[-efhebheUemeejKÙee ceneJe=#eebÛes keâeWye
Demeleele, iegjebvee ceeveJeCeejW ieJele DemeleW. ceeCemee}e ®efÛe osCeejer Yeepeer Demeles.
megboj jbieeÛeeR Hegâ}W Demeleele. Deekeâ<e&keâ DeekeâejeÛeeR heeveW Demeleele, MesleW lejejleele,
efhekeWâ [g}tb }eieleele. 2-4-6 ceefnves nW SsÕeÙe& efškeâleW. ceie Jevemheleer JeeUtb
}eieleele. lÙeebÛeer efJeefJeOelee DeeefCe meeQoÙe& neR }eshe heeJeleele. efMeefMejeÛÙee JeeJešUerveW
nW megkeâ}s}W G[tve peeleW DeeefCe hegvneb Gpee[}s}W jeve heeJemeeÛeer Øeleer#ee keâjerle
efJeJejCe 349
Dees"bietve jenleW.
GCÙee-DeefOekeâ ØeceeCeele meJe& me=°erÛeW DeeefCe efleÛÙeeleer} YetlepeeleebÛeW DemeWÛe
nesleW. ke=âefce-keâerškeâebmeejKÙee keâebneR YetleebÛeW DeeÙeg<Ùe #eCeYejeble mebheleW lej keâebneR ØeeCeer
MebYejentve DeefOekeâ Je<eX peieleele. ceneJe=#eebÛeW DeeÙeg<Ùe heebÛe-mene MelekeâebÛeW Demetb
MekeâleW, lej [eWiej DeeefCe heJe&le Deveskeâ menœekeâebÛee keâe} heenleele heCeb ØelÙeskeâe}e
kesâJneb vee kesâJneb lejer Heâej }ewkeâj efkebâJee GefMeje veeneRmeW JneJeW }eieleWÛe.
me=°erÛeW mJe¤he nW DemeW DemeuÙeeveW efJeÛeejJebleebveeR, efJe<eÙeeefYe}e<ee DeeefCe FbefõÙeebÛeer
megKeW ÙeebÛÙee ceesneble ve iegbleleeb, Deehe}W DeeÙeg<Ùe DevebleeÛee MeesOe IesCÙeeble keâejCeeR
}eJe}W heeefnpes.
Hegâšsvee legšsvee ÛeUsvee {Usvee ~
meoe mebÛe}W ceerheCeW leW keâUsvee ~~
leÙee Ùeskeâ¤heeefme otpeW ve meens ~
cevee meble Deeveble MeesOetefve heens ~~147~~
meJe& me=° heoeLe&, efJeÕeebleer} Jemlegpeele pejer veÕej Deme}s, #eCeYebiegj Deme}W,
kesâJneb vee kesâJneb lejer veeneRmes nesCeejW Deme}W lejer lÙeeÛÙee cegUeMeeR Deme}s}W Megæ
leòJe, pÙee}e melÙe efkebâJee yeÇÿe Ùee veebJeeveW DeesUKe}W peeleW leW cee$e keâOeeR Hegâšle
veeneR, legšle veeneR, ÛeUle veeneR Jee {Uleefn veeneR. leW DeeheuÙee efveieg&Ce, efvejekeâej,
meJe&JÙeehekeâ, DeKeb[, DeMee mJe¤heeble meoe meJe&oe hetCe&heCes Ye¤ve jenleW. ceeCetme
mJele:ÛÙee ef"keâeCeeR Deme}suÙee DenbkeâejecegUW lÙeeÛeer efveieg&Celee, efvejekeâejlee, JÙeehekeâlee
Jee DeKeb[lee peeCetb Mekeâle veeneR. lÙee cet}leòJeeÛeer Skeâ¤helee, kesâJe}lee, meòeecee$elee
DeeOeeR peMeer nesleer leMeerÛe Deeleebefn Deens DeeefCe heg{Wefn jenCeej Deens. lÙeeÛÙee
ef"keâeCeeR lÙee SkeâeefMeJeeÙe ogmejW keâebneRefn KeNÙee DeLee&veW mebYeJeleÛe veeneR. Deveble
Demee meble peeCetve IÙeeJeÙeeÛee Deens lees ÙeeÛe °erveW.
heeCÙeeJej Deveskeâ ØekeâejÛes }nevecees"s lejbie Gcešleele. meesmeešŸeeÛÙee JeeoUer
JeeNÙeeveW lÙeebvee ceneYeÙeevekeâ DeMee }ešebÛeWefn mJe¤he ÙesleW. lÙeebÛÙee le[eKÙeeveW
efJeMee}keâeÙe veeQkeâe G}šŸee nesTve yeg[leele. leerjeJejÛeer IejWÛe keâeÙe heCe oejWefn
nesleeR keâeR veJnleeR DeMeer nesTve peeleele. heCe Ùee keâesCelÙeeefn efmLeleeRle heeCÙeeÛÙee
heeCeerheCeeble keâebneRefn Deblej he[le veeneR. lejbie vemeleebveeÛÙee Meeble efmLeleeRle, lejbie
Gcešle Demeleebvee lÙee ¤heeble efkebâJee cees"cees"Ÿee }eše JesieeveW GmeUle Demeleebvee
lÙee Deekeâejeble, heeCÙeeÛee heeCeerheCee pemeeÛÙee lemeeÛe Demelees. }ešebÛÙee nesCÙeepeeCÙeeveW
lÙeeble keâebneR Deblej he[le veeneR. heeCeerheCee efJeÛeejeble Iesle}e lej }eš DeeefCe lejbie
350 ceveesyeesOe
Ùee Meyoebvee lÙee heeleUerJej keâebneR DeLe&Ûe jenele veeneR.
Ûet}, jebpeCe, yeesUkeWâ, ceeb", hejU, Jeerš, yeeng}er Jee keâew} Ùee mJe¤heebleer}
ceeleer GheÙeesieeÛÙee °erveW efJeefJeOe keâeceeR Ùesle Deme}er lejer ceeleerheCeeveW Skeâ¤heÛe
Demeles. oeefievÙeeÛÙee ¤heeble meesvÙeeÛes DemesÛe nesles. hesšer, heeš, Ûeewjbie, he}bie,
oeb[e, veeš Jee efkeâ}ÛeCe, HeâUer Jee Keebye Ùee ¤heeble }eketâ[efn DemeWÛe jenles.
cnCetve efJeefJeOelesÛÙee cegUeMeeR Deme}suÙee Skeâ¤helesÛee efJeÛeejÛe cenòJeeÛee ceeve}e
heeefnpes. ‘‘leÙee Skeâ¤heemeer otpes ve meens’’ Demes meceLe& cnCeleele leW Ùee °erveWÛe.
efJeÕeeceOÙeW YeemeCeejer efJeefJeOelee ner pejer DeefmLej, hee}šCeejer, meehes#e mebyebOeeJej
DeeOeej}s}er cnCetve efceLÙee Deme}er lejer efleÛÙee cegUeMeeR Deme}s}W leòJe cee$e efmLej,
efvejhes#e DeeefCe cnCetveÛe melÙe DemeW Deens. keâebneR efJeÉeve, MeeMJele, ef$ekeâe}eyeeefOele
Debeflece DemeW melÙe cnCetve keâebneR Deens nWÛe ceevÙe keâjerle veeneRle. heCe leW ÙeesiÙe veeneR.
}nevecees"Ÿee nesTb MekeâCeeNÙee heefjIeeÛÙee ceOÙeeMeeR pemee efveef§ele DeeefCe ve hee}šCeeje
Demee keWâõefyebot Demelees, lemeWÛe efJeÕeeÛÙee cegUeMeeR Deme}suÙee melÙeeÛeW Deens. ef$epÙesÛÙee
Dehes#esveW heefjIe hee}šlees lemeW DenbÛÙee Dehes#esveW efJeefJeOelee meekeâejles. ne Denb
pÙee#eCeeR veeneRmee nesF&}, lÙee#eCeeR keWâõ Ghe}yOe Pee}s}W Demes}.
efvejekeâej DeeOeej yeÇÿeeefokeâebÛee ~
peÙee meebieleeb meerCe}er JesoJeeÛee ~~
efJeJeskeWâ leoekeâej nesTefve jenW ~
cevee meble Deeveble MeesOetefve heenW ~~148~~
cet} leòJe pÙee}e melÙe efkebâJee yeÇÿe DemeW cnCeeJeÙeeÛeW leW DeJee*dcevemeieesÛej
Deens. JeeCeerveW lÙeeÛeW JeCe&ve keâjleeb Ùesle veeneR. cevee}e lÙeeÛeW Deekeâ}ve nesle veeneR.
yegæer}e lÙeemebyebOeeR efJeÛeej keâjleeb Ùesle veeneR, efveCe&Ùe Iesleeb Ùesle veeneR. Jeso ner
hejcesÕejeÛeer peieledkeâuÙeeCeemee"eR DeJeleerCe& Pee}s}er Deheew®<esÙe DeMeer efoJÙe JeeCeer,
heCe Jesoe}eefn yeÇÿeeÛeW JeCe&ve meceeOeevekeâejkeâjerlÙee keâjleeb Dee}W veeneR. lÙee}eefn
‘‘vesefle vesefle – Demeb veeneR’’ FlekeWâÛe meebieleeb Dee}W.
JeCe&ve keâ¤ve meebieCÙeemee"eR ceÙee&efoleheCee DeeefCe Éwle Ùee iees°er ie=neRle OejeJÙee
}eieleele. peer peer iees° ce}e mecepeles, heenleeb Ùesles Jee JeCe&ve keâ¤ve meebieleeb Ùesles,
leer leer ØelÙeskeâ peeCeCeeje pees ceer lÙeeÛÙeehes#eeb JesieUer Demeles. leer Skeâceskeâerhes#eebefn
JesieUer Demeles. cnCepesÛe efle}e meercee, ceÙee&oe Demeles. yeÇÿe ns meJe&Ûe °erveW DelÙeble
efJe}#eCe DeMeer Jemleg Deens. leW efvemmeerce Deens, Deveble Deens, efveieg&Ce Deens, efvejekeâej
Deens, DeKeb[ Deens, Skeâjme Deens, leWÛe leW SkeâšW kesâJeU Deens. lÙeeÛÙeehes#eeb efYeVe
efJeJejCe 351
keâebneRefn, keâes"Wefn, kesâJnebefn veeneR. cnCetve lÙeeÛeW JeCe&ve keâjleeb Ùesle veeneR. yeÇÿee,
efJe<Ceg, censMeeefo osJelee, Keiees}eceOÙeW efomeCeejeR ve#e$eW, Yetiees}eJej efomeCeejeR efJeefJeOe
õJÙeW, mepeerJe-efvepeeaJe, pe[-Ûesleve, Ûe}-DeÛe}, mLet}-met#ce DemeW Jemlegpeele ns
meJe& lÙee yeÇÿeeÛÙee DeeOeejeJejÛe veebole Deens.
mecepeeJetve meebieCÙeemee"eR meebieCeejebveeR mJele:ÛÙee OeejCesØeceeCeW efJeJele&JeeoeÛee
Jee heefjCeeceJeeoeÛee DeeßeÙe keâjeJee. Ùee JeeoebÛes efvejefvejeàÙee Âef°keâesveebletve DeeCeKeer
Øekeâej hee[eJesle. lÙee}e DeeheuÙee ®ÛeerØeceeCeW ceeÙeeJeeo, DeveOÙemle efJeJele&Jeeo,
DeefJeke=âle heefjCeeceJeeo, efÛeefÉ}emeJeeo DeMeeR veebJeW ÅeeJeeRle. JeÛeveebÛes keâerme keâe{eJesle.
MeyoebÛes OJeveer MeesOeeJesle DeeefCe ÛeÛee& keâjeJeer. Heâ} MesJešeR SkeâÛe. DeeefCe leW cnCepes
efveef§ele keâebneR meebieleeb Ùesle veeneR nW. efJeÛeeje}e Ûee}vee efceUefJeCÙeemee"eR Ùee ÛeÛe&sÛee
Lees[eyengle GheÙeesie neslees. veeneR DemeW veeneR. Øeke=âefleYesoeveW ØelÙeskeâeÛeer heeleUer DeeefCe
®efÛe JesieJesieUer DemeuÙeeveW lÙeebvee ceeveJes} DeMeer celeØeCee}er Ùee efJeefJeOe ØekeâejÛÙee
ÛeÛe&sletve Ghe}yOe nesles. lesJneb meeOekeâeveW DeeheuÙee ØeJe=òeer}e peW YeeJeleW leW efveJe[tve
IÙeeJeW. neÛe efJeJeskeâ. DeeefCe ceie Skeâefve‰sveW melele ØeÙelveMeer} jentve DeeheuÙee
OÙesÙeeMeeR Skeâ¤he nesleeb ÙesF&} DeMeer meeOevee keâjeJeer.
keâesCelesefn leòJe kesâJeU MeyoeÛÙee yeUeJej keâOeeRefn peeCe}W peele veeneR. leW
DevegYeJeemeÛe ÙeeJeW }eieleW. leWÛe yeÇÿeeÛÙee mebyebOeebleefn nesleW. Skeâ pegveW JeÛeve Deens
‘‘keâmeW yeesševes oeKeJetb leg}e ~ Ies DevegYeJe ieg®ÛÙee ceg}e.’’ yeesševeW oeKeefJeleeb ÙesCÙeemeejKeer,
ner Decegkeâ Decegkeâ cnCetve JeCe&ve keâ¤ve meebieCÙeemeejKeer, yeÇÿe ner Jemleg veeneR. leer
DevegYeJeeme ÙesTb Mekeâles. iee{ PeeshesmeejKeW nW Deens. cnCetve lej MeeŒekeâejebveeR efveõs}e
yeÇÿeevebomenesoj DemeW efJeMes<eCe efo}W Deens. meeceevÙele: ØelÙeskeâ ceveg<Ùe jespe iee{
PeeWhe DevegYeJele Demetveefn, leer Demeles lesJneb efleÛeer peeCeerJe vemeles. keâMeer Ùesles, Dee}er
cnCepes keâeÙe nesleW Jee efleÛeW mJe¤he keâeÙe ? ÙeeÛeW efveefMÛele JeCe&ve keâjleeb Ùesle veeneR.
yeÇÿeeveboeÛeW lemeWÛe Deens. iee{ Peeshe }eYeeJeer cnCetve pemeW meJe& peerJeve keâebneR efveÙeceeveW
efveÙebef$ele keâjeJes }eieles, lemeWÛe yeÇÿeeveboeÛÙee DevegYeJeemee"eRefn meeOevee keâjeJeer }eieles.
PeeWhe ne MejerjeÛee vewmeefie&keâ Demee pe[ efJekeâej Demetveefn nJeW lemeW keâjerve, nJee lemee
Jeeiesve, nJeW les KeeF&ve Jee KeeCeej veeneR DemeW cnCetve Ûee}le veeneR. ÙeebleuÙee Deveskeâ
iees°eRcegUW Peeshe ogjeJeles DeeefCe je$eje$e leUceUle keâe{eJeer }eieles Jee efveõeveeMeeÛee
ne efJekeâej šeUCÙeemee"eR DeefOekeâ Ieelekeâ DeMee efJe<eejer õJÙeeÛee GheÙeesie keâjeJee
}eielees. cnCetve efveõsÛeW megKe DevegYeJeeJeÙeeÛeW Demes} lej peerJeve nW DeejesiÙeMeeŒeeÛes
efveÙece meebYeeUtve peieeJeW }eieleW. DeeUme Jee Deefleßece, Gheemeceej Jee DepeerCe&, DeelÙebelf ekeâ
DeefYe}e<ee, ›eâesOe, efÛeblee, YeÙe, Meeskeâ ÙeebÛee lÙeeie keâjeJee }eielees.
352 ceveesyeesOe
pes menpeØeehle DemeeJeÙeeÛes lÙee efJe<eÙeeblemegæeb Flekeâer o#elee IÙeeJeer }eieles lej
pevcepevceevlejeRÛÙee Deefve° mebmkeâejebveeR efJeke=âle Pee}suÙee Deble:keâjCeJe=òeeRvee, yeÇÿe%eeveeÛÙee
DevegYeJeeme cegkeâeJeW }eies}, Ùeeble keâebneRÛe Dee§eÙe& veeneR. mJele:ÛÙee peerJeve›eâceeble,
FbefõÙeebÛÙee ØeJe=òeeRle, Deble:keâjCeeÛÙee OeejCeWle, yeÇÿe%eeveeÛÙee °erveW Devegketâ} heefjJele&ve
PeeuÙeeJeebÛetve yeÇÿe%eeve nesCeW ogjeheemle Deens. Jej Gu}sefKe}suÙee pegvÙee JeÛeveeceOÙeW
DevegYeJe IesCÙeemee"eR ieg®heg$e JneJeW }eieleW DemeW Dehesef#e}W Deens. keâejCe nW keâ¤ve
IÙeeJeÙeeÛeW Devegketâ} heefjJele&ve, ceeie&oMe&veeefMeJeeÙe nesCeW ogIe&š Deens. Ùeemee"eRÛe
meceLeeËveer keâoeefÛeled Deveble MeesOetve heenCÙeeDeeOeer meble MeesOetve heeefn}e heeefnpes Demee
OJeefve keâe{leeb ÙesF&} DeMeer MeyojÛevee kesâ}er DemeeJeer.
yeÇÿeeMeer leoekeâejlee ÙeeJeÙeeÛeer, yeÇÿe¤he JneJeÙeeÛes, cnCepes ceePeW DeeefCe ceer ns
oesvner YeeJe megšeJes }eieleele. ‘‘ceer’’ cegUW ‘‘ceePeW’’ Jee{le peeleW DeeefCe ‘‘ceePes’’
cegUW ‘‘ceer’’ heg° nesle peelees. ÙeecegUW meeOeve›eâceeble ‘ceePeW’ keâceer JneJeW Ùee GösMeeveW
DemlesÙe, Deheefj«en, mebÙece, JewjeiÙe Ùee iegCeebÛee mJeerkeâej keâjeJeÙeeme meebefiele}e
Deens. ns iegCe Ûeebie}s peesheeme}s, FbefõÙe-ceve-yegæerÛÙee heeleUerJejefn les Ûeebie}s
yeeCe}s cnCepes ‘ceer’ megšCes meesheW peeleW, MekeäÙe nesleW. ne meeOevee›eâce JÙeefkeälehejlJeW
vescekesâheCeeveW meebieCÙeemee"eR DevegYeJeer ceeie&oMe&keâ }eielees. meble lemee Demelees. lees
efceUe}e keâeR DevebleeÛee MeesOe IesCeW megkeâj nesles.
peieeR heenleeb Ûece&Ûe#eeR ve }#eW ~
peieeR heenleeb %eeveÛe#eeR ve j#es ~~
peieeR heenleeb heenCeW peele Deens ~
cevee meble Deeveble MeesOetefve heens ~~149~~
Gheefve<eoeceOÙeW yeÇÿeeÛeW JeCe&ve keâjleebvee ‘‘Ùeled Ûe#eg<ee ve heMÙeefle Ùesve Ûe#etbef<e
heMÙeefle ~ leosJe yeÇÿe lJeb efJeefæ’’ (kesâve. 1~6) DemeW JeCe&ve kesâ}s Deens. [esUs
pÙee}e heentb Mekeâle veeneRle heCe [esàÙee}e heenCÙeeÛeW meeceLÙe& pÙeeÛÙeecegUW Øeehle
nesleW, leW yeÇÿe Deens, DemeW letb peeCe Demee GheosMe lesLes Deens. lÙeeÛÙeeÛe heg{W ceveeveW
pÙeeÛeW efÛebleve nesTb Mekeâle veeneR heCe cevee}e efÛebleve keâjCÙeeÛes meeceLÙe& pÙeeÛÙee
MekeäleerveW efceUleW leWÛe yeÇÿe cnCetve DeesUKeeJeW DemeWenf efleLeW meebeif ele}W Deens. Gheefve<eoeÛÙee
Ùee efmeæebleeÛee DevegJeeoÛe meceLeeËveeR heefnuÙee oesve DeesUeRle kesâ}e Deens.
pees Deveble MeesOeeJeÙeeÛee Deens. lees Ûece&Ûe#etbveeR efomeCÙeemeejKee veeneR Jee Flej
FbefõÙeebveeRefn lÙeeÛeW %eeve nesCÙeemeejKeW veeneR. [esUs ÙesLeW Ghe}#eCeemeejKeW Deensle.
[esàÙeebveeR efomeCeej veeneR, cnCepes keâesCelÙeeÛe FbefõÙeebveeR mecepeCeej veeneR DemeW ÙesLeW
efJeJejCe 353
meebieeJeÙeeÛeW Deens.
ceve yegæer ner keâeve, veekeâ, [esUs Ùee FbefõÙeebÛÙeehes#eeb DeefOekeâ leer#Ce met#ce,
JÙeehekeâ DeeefCe otjieeceer meeceLÙe& Deme}s}eR %eevemeeOeveW Deensle. lÙeebveeefn yeÇÿeeÛeW
%eeve keâ¤ve IesCÙeeÛÙee efJe<eÙeeble HeâejÛe Lees[W meeOeleW. KejW cnCepes keâebneRÛe meeOele
veeneR. keäJeefÛeled mecepeuÙeemeejKeW JeešleW heCe leW HeâmeJeW DemeleW.
[esUs, veekeâ, keâeve, peerYe, lJeÛee ns Ûece&Ûe#et DeeefCe ceve yegefæ ns %eeveÛe#et. ns
oesvner yeÇÿeeheg{W heebiegUleele. meceLeeËveeR oemeyeesOeeble ‘Ûece&Ûe#eg %eeveÛe#eg ~ ne leeW
DeJeIee Ûe hetJe&he#eg ~ efveieg&Ce "eF&Ûee De}#eg ~ }#eJesvee ~~’ (oemeyeesOe 13~2~16)
DemeW mhe°Ûe cnCetve oesvneR %eevemeeOeveebÛeeR DehetCe&lee mhe° kesâ}er Deens. lesJneb ogmeNÙee
DeesUeRle ‘%eeveÛe#eeR efvejer#es’ Demee hee"Yeso mJeerkeâejCeW Jee ‘ve j#es’ heo pees[tve lÙeeÛee
DeLe& ‘efvej#es keâjCes’ efkebâJee ‘ve j#es’ Ùee heoebletve %eeveÛe#etbveeR yeÇÿeeÛeW %eeve nesleW heCe
jeKe}W peele veener, efškeâle veener, Demee DeLe& keâjCeW, DeveJeMÙekeâ JeešleW. leW DeLee&led
ns Demes DeLe& keâjCÙeemee"eR ‘‘ÂMÙeles lJeiedNÙeÙee yegæŸee’’ Ùee Gheefve<eodJeÛeveeÛee keâebneR
DeeOeej DeensÛe.
Ùee M}eskeâeÛeer eflemejer DeesU cees"er DeodYetle Deens. yeÇÿee}e heentb ies}s cnCepes
heenCeWÛe veeneRmeW nesleW. %eelee DeeefCe %esÙe DemeW keâebneR GjleÛe veeneR. efce"eÛÙee
yeeng}erveW mecegõeÛee leU MeesOeCÙeeÛee ØeÙelve keâjeJee cnCepes pemeW nesF&} lemeWÛe yeÇÿe
heeneCeejeÛeW nesleW. heenCÙeemee"eR heenCeeje DeeefCe peW heeneJeÙeeÛeW leW JesieUs DemeeJes
}eieleele, JesieUs jneJes }eieleele. Heâej peJeUerkeâ megæe heenCÙeeÛÙee ef›eâÙes}e
Øeefleketâ} DemeleW. [esàÙeeble Ieele}s}W keâepeU ÙeecegUWÛe efometb Mekeâle veeneR. ÙesLes
vegmeleer peJeUerkeâ veeneR lej Skeâ¤heleeÛe Demeles. lesJneb keâesCe keâesCee}e heenCeej?
‘le$e kesâve kebâ heMÙesled’ Demee ne heenCesheCee ieUtve he[lees DemeW pesLeW Ie[leW. lesLeW
peeTve heeWÛeCeW cnCepesÛe yeÇÿeeÛee MeesOe IesCeW Deens.
vemes heerle vee MJesle vee Meece keâebneR ~
vemes Jeskeäle DeeJeskeäle vee veerU veeneR ~~
cnCes oeme efJeMJeemeleeb cegefkeäle }ens ~
cevee meble Deeveble MeesOetefve heens ~~150~~
meble Demee Deveble efkebâJee meble DeeefCe Deveble MeesOetve heneJee Demes meebieCeeNÙee
M}eskeâ-hebÛekeâebleer} ne MesJešÛee M}eskeâ Deens. yeÇÿeeÛÙee DeefveJe&ÛeveerÙelesÛeW keâejCe
DeeefCe yeÇÿeeÛÙee ØeehleerÛeW DeefOekeâ meesheW meeOeve DemeW oesvnerefn Ùee M}eskeâeble mhe°heCeW
oeKeefJe}W Deens. yeÇÿe efveieg&Ce, efvejekeâej Deens nW mhe° keâjleebvee meceLeeËveeR ÙesLeW ¤he
354 ceveesyeesOe
Ùee iegCeeÛee efJeMes<ele: GheÙeesie kesâ}e Deens. lÙeeJe¤ve nWÛe Flej iegCeebÛÙee meboYee&leefn
peeCetve IÙeeJeW DemeW lÙeebvee Dehesef#ele DemeeJeW. Flej FbefõÙeebÛÙeehes#eeb ¤he Ùee efJe<eÙeeÛeW
«enCe keâjCeejW ves$e nW FbefõÙe, nW DeefOekeâ JÙeehekeâ keâeÙe&#es$eeble ØeYeeJeer "jle DemeuÙeeveW
lÙeeÛÙee efJe<eÙeeble peW melÙe Deens leW Flejefn FbefõÙeebvee }eiet he[CÙeemeejKeW DemeuÙeeveW
JeCe& ne efJe<eÙe ØeOeeve ceevetve lÙeeÛee Tneheesn kesâ}e Deens DemeW mecepeeJeW. yeÇÿee}e
keâesCeleeefn jbie veeneR, leW efheJeUW veeneR, heeb{jW veeneR, meebJeUW veeneR, efveUW veeneR
DeeefCe DemeW DemeuÙeecegUW leW JÙekeäle Jee DeJÙekeäle keâebneRÛe meebielee Ùesle veeneR.
JemletÛeer }ebyeer-®boer-pee[er efkebâJee GbÛeer Jee Kees}er cnCepesÛe JemletÛee Deekeâej
[esàÙeebveeR efomelees DemeW DeeheCe ceeveerle Deme}eW lejer JemletÛee jbie lesJe{eÛe [esàÙeebvee
efomele Demelees. efYeVe heeMJe&YetceerJej efkebâJee ÚeÙeeØekeâeMeeÛÙee meeneÙÙeeveW DeeheCeebme
Deekeâejeefo iees°erÛeW %eeve nesleW. pÙee}e jbieÛe veeneR, lÙeeÛeW ¤he efomeCeW MekeäÙeÛe
veeneR. cnCetve JeCe&nerve yeÇÿe JÙekeäle nesTb Mekeâle veeneR DemeW meceLe& cnCeleele.
yeÇÿee}e DeefmlelJe Deens. ÂMÙe peieleeÛee leW DeeOeej Deens. Deveskeâ ØekeâejÛÙee efJeefJeOelesÛeW
leW DeefOe‰eve nesTb MekeâleW. lÙeecegUW yeÇÿe nW mebhetCe& DeJÙekeäle Deens DemeWefn cnCeleeb
Ùesle veeneR. cnš}W lej Deens cnš}W lej veeneR ner JeCe&veeÛeer Megefæhe$eeØeceeCes hegCesjer
ØeLee ceeCemee}e IeesšeàÙeeble hee[les. vescekeWâ %eeve osTb Mekeâle veener. heCe yeÇÿeeÛeer
JemlegefmLeleerÛe DeefveJe&ÛeveerÙe DemeuÙeeveW, veevee ØekeâejÛes efmeæeble lÙeeÛÙee DeeOeejeJej
veeboleele, celeØeCee}er pevceeme Ùesleele, mebØeoeÙe GYes jenleele, Éwle, ÉwleeÉwle,
efJeefMe°eÉwle, MegæeÉwle, DeÉwle DeMeeR leòJe%eeveW meekeâejleele. pÙee}e keâebneRÛe keâjeJeÙeeÛeW
vemeles lÙee yegefæJeeÅee}e ne ieeWOeU Jeešlees.
efpeÛeer Peshe yeÇÿeeheÙeËle heeWÛeCÙeeÛeer MekeäÙelee veeneR DeMee kesâJeU yegæerÛee DeeOeej
Iesle}e cnCepes DemeWÛe JneJeÙeeÛeW. DeebOeàÙeeveW efÛe$eeÛeW cetuÙe "jJeeJeW, yeefnNÙeeveW
mebieerleeÛee megjs}heCee efveefMÛele keâjeJee, lemeWÛe nW Deens. yeÇÿe ner lekeâe&veW keâUCeejer
Jemleg veeneR. efve:mhe=n peeCelÙeebJej, keâveJeeUt mebleebJej, Â{ efJeMJeeme "sJetve lÙeebÛÙee
DeeosMeeÛeW ßeæsveW hee}ve kesâ}W lejÛe yeÇÿeeheÙeËle heeWÛeleeb ÙesF&}. cegkeäle neslee ÙesF&}.
efJeMJeeme neÛe kegâ"Wefn keâeÙee&Ûee Øesjkeâ Demelees. Deble:keâjCeeble efJeÕeeme vemelee lej
MeeŒe%eebveeR ØeÙeesie kesâ}sÛe vemeles. hegvneb hegvneb DeheÙeMe ÙesTveefn veJeerve veJeerve ØeÙeesie
keâjeJesmes Jeešleele, les efJeÕeemeeÛÙee yeUeJejÛe. meeOevee DeMeerÛe keâjeJeÙeeÛeer Demeles.
efleÛeW ceeie&oMe&ve MeeŒe, meble meodieg® keâjerle Demeleele. lÙeebÛÙeeJej YejbJemeCeW DeeefCe
Gheemevee keâjerle jenCeW neÛe Deveble DeMee meblee}e, efvemmeerce DeMee melÙee}e,
meJe&JÙeehekeâ DeMee yeÇÿee}e MeesOeCÙeeÛee ceeie& Deens.
efJeJejCe 355
KejW MeesefOeleeb MeesefOeleeb MeesOeleens ~
cevee yeesefOeleeb yeesefOeleeb yeesOeleens ~~
hejer meJe& ner meppeveeÛesefve ÙeesieW ~
yeje efve§eÙees heeefJepes meevegjeieW ~~151~~
meejKes meejKes MeesOeerle ies}W cnCepesÛe MeesOe }eielees. hegvneb hegvneb yeesOeeÛeW «enCe
kesâ}W cnCepesÛe yeesOe neslees. Skeâoeb Ssketâve Jee jespe veJeW-veJeW Ssketâve Jee JeeÛetve cevee}e
yeesOe nesle veeneR. meieUW veeršheCeW DeekeâUle veeneR, G}ie[le veeneR. peW Sskeâ}W JeeÛe}W
lÙeeJej efÛebleve-ceveve-efveefoOÙeemeve meelelÙeeveW Ie[}W heeefnpes. ‘‘ßegleb njefle heeheeefve’’
ne DeieoeRÛe ØeeLeefcekeâ efJeÛeej Deens. KesoeÛeer iees° DeMeer keâeR Heâkeäle ne SJe{eÛe
efJeÛeej keâeÙe&Jeenerle Deens.
keâerle&ves-ØeJeÛeves-JÙeeKÙeeves Ùeebvee ßeeslÙeebÛÙee DeeJe[erveg¤he DeeefCe JekeälÙeeÛÙee
keâewMeuÙeeveg¤he heg<keâU ceeCemeW peceleele, Kethe oešer nesles. heCe SJe{WÛe nesleW.
JekeälÙeeveW keâeÙe meebefiele}W cnCetve Lees[Ÿee JesUeveW efJeÛeej}W lej leW veeršheCeW kegâCeer
meebietb Mekeâle veeneR. Leóe, efJeveeso iees° keäJeefÛeled }#eeble jenles. JekeälÙeeveW ne
DeeheuÙee}e šesceCee ceej}e Deens DemeW ßeeslÙee}e Jeeš}W lej leesefn }#eeble jenlees.
heCe keâesCelÙee efmeæebleeÛÙee Jee meeOevesÛÙee meboYeeËle nW Dee}W Deens, leW keâesCeeÛÙee
}#eeble vemeleW ÙeeÛeW KejW keâejCe DemeW keâeR ßeJeCe ne keâebneR }eskeâebÛee ceveesjbpeveeÛee,
JesU Iee}efJeCÙeeÛee efkebâJee hegCÙe }eieles Ùee keâuhevesÛee efJe<eÙe Demelees. efmeæeble
mecepetve Iesle}s heeefnpesle DeeefCe leovegmeej meeOevee kesâ}er heeefnpes, Ùee cenòJeeÛÙee
iees°erkeâ[s }#eÛe vemeles. cnCetve lÙee }#eeble jenle veeneRle. ßeJeCeeÛeW DemeW nesTb veÙes
cnCetve meceLeeËveeR ‘‘cevee yeesefOeleeb yeesefOeleeb yeesefOeleens’’ DemeW meebietve efÛebleveceveveeJej
Yej efo}e heeefnpes nW megÛeefJe}W Deens.
MeesOe }eieCeW efkebâJee yeesOe nesCeW, Ùee menpeemenpeeR nesCeeNÙee, meeOeCeeNÙee iees°er
veJnsle. lÙeekeâefjleeb ØeÙelveebÛeer hejekeâe‰e keâjeJeer }eieles. Fn}eskeâeMeeR mebyeæ Deme}suÙee
pe[ DeMee efJe%eeveebleer} me=°erÛes efveÙece MeesOeleeveebefn mebMeesOekeâ MeeŒe%eebveeR Deehe}er
DeeÙeg<ÙesÛÙee DeeÙeg<ÙeW JeWÛe}eR Deensle. DeeheuÙee meJe&MekeäleerefveMeeR oerIe&keâe}heÙeËle efÛebleveeÛes
DeeefCe ØeÙeesieeÛes keâ° Gheme}s Deensle. Jes[ŸeeØeceeCeW Flej meJe& efJeme¤ve Skesâkeâe
iees°erÛeeÛe hee"hegjeJee kesâ}e Deens. Fn}eskeâeRÛÙee pe[ efJe%eeveeble DemeW nesleW lej
hejelhej ÛewlevÙeeÛeW Deekeâ}ve nesCÙeemee"eR ‘‘Demes} ceePee njer ~ lejer cepe osF&}
KeešuÙeeJejer ~’’ cnCetve keâmeW Ûee}s}? lÙeemee"eR DeeheuÙee meJe& MekeäleerefveMeeR melele
ØeÙelve keâjerle jeefn}s heeefnpes.
356 ceveesyeesOe
melÙeeÛee MeesOe IesCeW Demees Jee lÙee leòJeeÛee cevee}e yeesOe JneJeÙeeÛee Demees,
oesvneRmee"eR DevegYeJeer peeCelÙeeÛeW ceeie&oMe&ve JejÛesJej efceUe}W heeefnpes. cnCetve meceLeeËveeR
‘‘hejer meJe&efn meppeveeÛesefve ÙeesieW’’ Demes eflemeNÙee ÛejCeeble cnš}W Deens. melheg®<eeÛÙee
mebieleerÛee ceefncee meceLeeËveeR ÙeehetJeeA Deveskeâ M}eskeâebletve ieeefÙe}s}e DeensÛe. lÙeeÛeW
ÙeLeeMeefkeäle efJeJejCeefn lÙee lÙee ef"keâeCeeR kesâ}s}W Deens. ‘‘Oegbef[leeb Oegbef[leeb osJees
melmebieW meebhe[s peveeR ~’’ Demes meceLeeËveeR Ùee meboYeeËle Flej$eefn cnš}W Deens.
melmebieleerÛee }eYe nesCÙeemee"eR kesâJeU Ùeebef$ekeâ meenÛeÙe& GheÙeesieer he[le veeneR.
meeOekeâeÛÙee Deble:keâjCeeble, meeOevesefJe<eÙeeR, melÙeeÛÙee %eeveeefJe<eÙeeR DeeefCe pÙeeÛÙee
mebieleeRle jeneJeÙeebÛeW lÙee melheg®<eeefJe<eÙeeR, meodieg®efJe<eÙeeR Devegjeie Deme}e heeefnpes.
Øesce Deme}W heeefnpes, Yeefkeäle Deme}er heeefnpes. lejÛe melÙeeÛee efveMÛeÙe keâjleeb ÙesF&}
efkebâJee yeesOe efmLejeJes}. DevÙeLee DeKeb[ heeCÙeeble jentveefn Deebletve keâef"Ce Je Je¤ve
keâesj[e Deme}suÙee vece&osleuÙee ieesšŸeemeejKeer efmLeefle nesF&}.
yentleeb hejeR ketâmejerr leòJePee[e ~
hejer heeefnpes DeblejeR lees efveJee[e ~~
cevee meej meeÛeej leW JesieUW js ~
mecemleebceOeW Ùeskeâ leW DeeieUW jW ~~152~~
leòJeeÛee Pee[e osCÙeeÛeW ÛeelegÙe& pejer heg<keâU Deme}W lejer Deble:keâjCeeÛeer mee#e
hešsheÙeËle, melÙeeÛee efveCe&Ùe kesâJeU Meyoheebe[f lÙeeveW nesTb Mekeâle veeneR. IešhešeÛeer Kešheš
efkebâJee DeJeÛÚsokeâeJeefÚVeeÛeer }šheš ÙeebÛÙee meneÙÙeeveW, ogyee&sOe heeefjYeeef<ekeâ meb%eebÛÙee
DeeOeejeJej, Øeef›eâÙeebÛeW Øeefleheeove heg<keâU keâewMeuÙeeveW kesâ}s}W Dee{UleW. peieodieg¤
ßeerMebkeâjeÛeeÙeeËveeR Øeefleheeo}suÙee DeÉwle celeebleefn ‘‘meJeË Ke}g Fob yeÇÿe’’ ne efmeæeble
efmeæ keâjCeeNÙee efvejefvejeàÙee 128 Øeef›eâÙee Deensle DemeW cnCeleele. SKeeÅeeveW lÙee
meJeeËÛee Kethe heefjßecehetJe&keâ DeYÙeeme kesâ}e lej lees efJeÉeved cnCetve ceevÙelee heeJes} heCe
mee#eelkeâejer nesTb MekeâCeej veeneR. nW meJe& Jekeäle=lJeecegUW Jee ØeyebOeecegUW }ewefkeâkeâeÛeW meeOeve
"js}, heCe lÙeebletve DevegYeJe Ghe}yOe nesTb MekeâCeej veeneR, lÙeemee"eR Deble:keâjCeeveWÛe
efveJee[e JneJeÙeeme nJee, yegæerveWÛe efJeJeskeâ kesâ}e heeefnpes.
pÙeeÛeer ÛeÛee& kesâ}er peeles, pÙeeefJe<eÙeeR Kethe yees}}W peeles, JeeoefJeJeeo jbieleele,
leW cetU melÙe Jee leòJe meej¤heeveW KejesKejeRÛe Ùee MeyoebÛÙee hemeeNÙeehes#eeb JesieUWÛe
jenleW. meieàÙee efomeCeeNÙee, YeemeCeeNÙee, efJeefJeOeleWle leW YesoeleerleheCeW Skeâ DemeWÛe
jenleW. efJeefJeOeleWleer} keâesCelÙeeefn iegCeeÛee mheMe& lÙee}e nesle veeneR. lÙeeÛeW mJe¤he
JeCe&veeleerle DemeW DeeieUWÛe Deens. cnCetve lej DevegYeJeemee"eR Heâej heefjßece keâjeJes
efJeJejCe 357
}eieleele. JejJejÛÙee Meeefyokeâ %eeveeveW leW meeOele veeneR.
veJns efheb[%eeveW veJns leòJe%eeveW ~
meceeOeeve keâebneR veJns leeveceeveW ~~
veJns ÙeesieÙeeieW veJns YeesielÙeeieW ~
meceeOeeve leW meppeveeÛesefve ÙeesieW ~~153~~
KejesKejerÛeW meceeOeeve Øeehle keâ¤ve IÙeeJeÙeeÛeW Demes}, Deble:keâjCe meJe&oe le=hle,
Meeble, ØemeVe jeneJeW DemeW Jeešle Demes} lej JejJejÛes GheÛeej lÙeemee"eR hegjsmes
veeneRle. nW, meceLe& Ùee M}eskeâeble DeefOekeâ mhe°heCeW meebiele Deensle.
efheb[%eeve cnCepes MejerjemebyebOeerÛeW %eeve. Ùeeble heebÛe keâesMeebÛee efJeÛeej Ùeslees. DeVeceÙe,
ØeeCeceÙe, ceveesceÙe, efJe%eeveceÙe, DeeveboceÙe, Demes SkeâeÛÙee Deeble Skeâ Deme}s},s DeefOekeâ
met#ce DeeefCe lej} nesle peeCeejs, ns heebÛe keâesMe Deensle. Mejerj, FbefõÙes, ceve, yegefæ,
ÙeebÛÙee meKees} efJeÛeej Ùee eEhe[%eeveele meceeefJe° neslees. Mejerj DeeefCe leobleie&le FbefõÙeeefo
YeeJe ns, DeeÛejCeeje, keâlee& Ùee °erves GheemevesÛeW Skeâ cenòJeeÛeW Debie DemeuÙeeveW
lÙeebÛÙeeefJe<eÙeeRÛeW %eeve keâ¤ve IesCeW DeeJeMÙekeâ nesleW. leòJe%eeve Ùee MeyoeveW ÙesLeW
efheb[eJÙeefleefjkeäle me=ef°Ûee efJeÛeej kesâ}e Deens. me=°erÛeer Glheefòe, lesLeer} ›eâce, GlheòeerÛeer
cetU ØesjCee, GlheòeerÛeW DeefOe‰eve Ùee meJeeËÛee efJeÛeej ÙesLeW Ùeslees. hebÛeceneYetleebÛee efJeÛeej
ne lÙeebleer} cenòJeeÛee Yeeie. ns efheb[%eeve DeeefCe leòJe%eeve oesvneR pejer Skeâ efpe%eemet
cnCetve keâesCeer peeCetve Iesle}W Deme}W lejer kesâJeU lesJe{Ÿeeves meceeOeeve Øeehle nesle veener.
MejerjeÛeer jÛevee peeCetve Iesle}er, MejerjeÛes JÙeeheej keâmes Ûee}leele leW keâU}W
DeeefCe DeejesiÙeMeeŒeeÛee DeYÙeeme kesâ}e lejer kesâJeU lesJe{Ÿeeves ceveg<Ùe efvejesieer,
mJemLe nesCÙeeÛeer MekeäÙelee veeneR. hejer#eshegjleW DeejesiÙeMeeŒeeÛes efveÙece hee" keâ¤ve
DeejesiÙemebheVelee Ùesle veeneR. leerÛe efmLeefle leòJe%eeveeÛeer. efvelÙe keâeÙe DeeefCe DeefvelÙe
keâeÙe, efškeâCeejs keâesCeleW-cejCeejW keâesCeleW, DeeheuÙee efnleeÛÙee °erves keâeÙe IÙeeJes,
keâeÙe šekeâeJes, nW keâUeJeW, lÙee °erves GlheVe nesCeeNÙee FÛÚe, Deekeâeb#ee, Jeemevee Ùee
heejKetve Ieslee ÙeeJÙeele cnCetve leòJe%eeve GheÙeesieer he[leW. leòJe%eeveeOeejW Jele&ve Ie[}s
veeneR lej ceie ns Meeefyokeâ leòJe%eeve meceeOeeve osTb MekeâCeej veeneR. DeejesiÙeeÛes
efveÙece Ûeebie}s %eele Deme}s}e JewÅeefn DeheLÙe keâjer} lej JÙeeOeerves heer[}e peeF&}Ûe;
lemesÛe leòJe%eeveeÛee efJeÉeved pej efveefjÛÚ, mebÙeceer, meoeÛejCeer vemes} lej leesefn
Meeskeâceesn«emle nesTve og:KeeveW leUceUCeejÛe.
keâebneR }eskeâ efÛeòeeÛÙee meceeOeeveemee"eR ve=lÙe, ieeÙeve, Jeeoveeefo Jee lÙeebÛÙee
Ghe}#eCesveW keâeJÙe, keâLee veeškeâeefo }ef}lekeâ}ebÛee DeeßeÙe Iesleele. Ùee keâ}ebÛÙeecegUW
358 ceveesyeesOe
keâebneR ceveesjbpeve nesF&} heCe lesJe{sÛe nesF&}. ns leelhegjles yejW JeešCeW cnCepes keâebneR
KejW meceeOeeve veJns. Ùee efvejefvejeàÙee keâ}ebceOÙeW Ûelegj Deme}s}s KÙeeleveece keâ}eJebleefn
hejmhejebeJf e<eÙeeRÛÙee És<ecelmejebveer Yej}s}s Demeleele DeeefCe JewÙeefkeälekeâ peerJeveeble keâece›eâesOeebveeR
Je leppevÙe veeveeØekeâejÛÙee JÙemeveebveeR efkeâ[}s}s jenleele. hegJeeU}suÙee iebYeerj ›eCeeJej
kesâJeU yeensjÛeer ce}ceheóer peMeer GheÙeesieer he[le veeneR, lemeWÛe ceve:mJeemLÙeeÛÙee
ØekeâjCeeR Ùee }ef}lekeâ}ebÛes nesleW.
leòJe%eeveeÛÙee DeeOeejeJej MeeŒeeveW ceveg<ÙeeÛÙee efÛeòeMegæermee"eR ÙeesieÙeeieeefo
meeOeveW meebefiele}er Deensle. lÙeebÛee DeJe}byeefn kegâ"s kegâ"s yeNÙeeÛe ØeceeCeeJej neslees.
ÙeesieeÛee DeLe& Deens, efÛeòeJe=efòe-efvejesOe. Jeemevee efveÙebef$ele keâ¤ve efÛeòeMegæer nesCÙeemee"er
Ùe%eÙeeieeÛee GheÙeesie neslees. heCe ns oesvner GösMe ÙeesieeÙeeieebÛee DeJe}bye keâjCeeNÙee
ceveeble efkeâleer ØeceeCeeble Demeleele leW meebieCeW keâef"Ce Deens. ÙeesieeÛee DeYÙeeme keâjCeejs
yengOee, DeejesiÙeemee"eR GheÙegkeäle Deme}suÙee Deemeve ØeeCeeÙeeceebÛee efJeÛeej keâjleele.
ÙeesieebÛeeR Deieoer ØeeLeefcekeâ DebieW Deme}s}W Ùece-efveÙece Ùeebkeâ[s lÙeebÛeW }#e vemeleW.
ØelÙeenejefn les DeesUKeerle veeneRle. keäJeefÛeled keâebneR }eskeâ Deemeve-ØeeCeeÙeeceebletve
OÙeeveeJej PeWhe IesTb Mekeâleele.
keâebneR ÙeesieeYÙeemeer ÙeesieceeieeËletve Øeehle nesCeeNÙee efmeæeRÛeer DeefYe}e<ee yeeUieleele.
mJele: ÙeesieMeeŒekeâejebveerÛe efmeæer Ùee meceeOeer}e efJeIveYetle Deensle DemeW efveMÛeÙeeveW
meebefiele}s Deens. Ùeesieceeiee&leer} meJe& ›eâceebÛee efJeÛeejefn kegâCeer meelelÙeeveW, Â{ efveMÛeÙeeves
keâjerle veeneR. Ùeesieceeiee&leer} DeeJeMÙekeâ Deme}s}s efJeefOeefve<esOe heeUCeWner yengleskeâebvee
MekeäÙe nesle veeneR. meJe&meeceevÙeebÛeer Øeke=âefle DeeefCe ØeJe=òeeRefn ÙeesieeÛÙee °erveW Devegketâ}
vemeles. cnCetve %eevesÕejcenejepe cnCeleele. lÙeeØeceeCeW- cnCeesefve ÙeesieeefÛeÙee Jeeše ~
pes efjiee}s iee megYeše ~ leÙeeb og:KeeÛeeefÛe Jeebše ~ Yeeiee Dee}e ~~ (%ee. 12~69)
DeMeer efmLeefle meeOekeâeÛeer nesles.
MeefkeäleheeleeveW kegbâ[ef}veer peeie=le nesTve Ùeesieebleer} meceeOeerÛee }eYe nesTb Mekeâlees.
lÙeemee"eR ÙeceefveÙeceeoeRÛeer hetJe&efmeælee DemeCÙeeÛes keâebneR keâejCe veener, DemeW keâebneR
}eskeâ Dee«eneveW Øeefleheeefoleele. ÙesLeW lÙeeefJe<eÙeeR ÛeÛee& ve keâjCeW yejs, meeOekeâeveW Ùee
efJe<eÙeeble Heâej meeJeOe jeefn}s heeefnpes, SJe{W cee$e Dee«eneveW megÛeJeeJesmeW JeešleW.
ßeer%eevesÕejcenejepeebmeejKee ÙeesieÙeesiesMJej Ùeesiee}e }esKeb[eÛÙee ÛeCÙeeÛeeR Ghecee oslees,
Ùee ceeiee&veW peeCeeje}e efvelÙe veJee Deefie>ØeJesMe meesmeeJee }eielees, DemeW OecekeâeJelees,
les }#eeble IesCeW DeeJeMÙekeâ Deens. Ùee ceeiee&veW DeefJeJeskeâeveW peeCeejeÛeer efmLeefle ``ngjU}er
ceW{er, }eie}er }eb[iÙeehee"eR'' Ùee cnCeerØeceeCeW nesles.
Ùe%eÙeeieeoeRÛee Øekeâejefn he[eJee lemee GheÙeesieeR he[le veeneR. Ùe%eÙeeieeleer}
efJeJejCe 359
keâce&keâeb[ DelÙeble efkeâÛekeâš Deens. Ùe%eeÛeer meeOevemeece«eer peceefJeCeW DeJeIe[ Deens.
efÛeòeMegefæ ne ØeOeeve GösMe "sJetve nW kegâCeer keâjerle veeneR. neR ke=âlÙeW yengleskeâ }ewefkeâkeâemee"eR
lejer Demeleele Jee mekeâece lejer Demeleele. DeLee&leÛe lÙeebletve KejW meceeOeeve }eYele veeneR.
veeveeefJeOe efJe<eÙeebÛee jefmekeâlesveW GheYeesie IesCeW, efJeheg} mebheòeerveW Øeehle nesCeeNÙee
SsMJeÙeeËle efJe}emeerheCeW jenCeW, Ùee}e meceeOeeveeÛee GheeÙe mecepetve JeeieCeejs }eskeâ Deensle.
lÙeebÛeW peerJeve leMeer meesÙe vemeCeeNÙee Flejebvee, cees"W megKeeÛeW DeeefCe Deekeâ<e&keâefn Jeešle
DemeleW. ØelÙe#eeble cee$e Ùee ßeercebleebvee yengOee PeeWhesÛÙee ieesàÙee efveÙeceeveW IÙeeJÙee }eieleele.
efJe}emeeble jceCeeNÙee DeveskeâebÛeeR MejerjW jesieebveeR heesKej}s}eR Demeleele DeeefCe ceve veevee
ØekeâejÛÙee leeCeebcegUW efJeke=âle Pee}s}s jenleW. KejW meceeOeeve, Keje meblees<e, lesLeW keäJeefÛeleÛe
Dee{Ulees. meeOÙee Meeble peerJevee}eefn les yeehe[s heejKes Pee}s}s Demeleele. YeesieebÛÙee
DeefYe}e<eWletve efvecee&Ce Pee}s}W megKe ns, JesMÙee pemes Øesce keâjles, lÙeemeejKes Deens.
kegâ}Meer}Jeleer meeOJeerÛÙee GpJe} ØesceeÛeer mej lÙee}e keâMeer ÙesCeej? MesJešeR Yeesieemekeäle
heg®<ee}e MejerjeÛÙee DeeefCe ceveeÛÙeeefn °erveW heMÛeeleehe keâjCÙeeÛeeÛe Øemebie Ùeslees.
keâebneR }eskeâebvee lÙeeieecegUW meceeOeeve }eYes} DemeW JeešleW les mebmeejeÛÙee JÙeeheeveW
Jewleeieleele DeeefCe leehešheCeeveW peCetb Debiee}e jeKe Heâemetve jeveeJeveele efveIetve peeleele.
heCe Jeemeveeyeerpe lemeWÛe jeefnuÙeeveW, leW veeneRmeW keâjCÙeeÛee ›eâceyeæ ØeÙelve ve kesâuÙeeveW,
DeMeer lÙeeieer ceeCemeW nskeâš, IeeÙekegâleer, SJe{Ÿee-lesJe{ŸeeveW mebleeheCeejeR, vesnceer [eskeWâ
Ûe{}s}eR, DeemeheemeÛÙee }eskeâebveeefn Jewleeie DeeCeCeejeR DeMeeR jenleele, efkebâJee lÙeeieeÛeW
Yeeb[Je} keâ¤ve obYeeves cenbleer Jee{efJeleele. lÙeecegUW lÙeebÛeerefn ceveesJe=efòe DemJemLeÛe
Demeles. mejU ceeiee&veW hewmee ve efceUefJeCeeNÙee JÙeeheeNÙeebØeceeCeW les YeÙe«emle Demeleele.
ceveeÛÙee meceeOeeveemee"eR }ewefkeâkeâeble ceevÙelee heeJe}s}s yengleskeâ meJe& GheeÙe Demes
Heâ}ØeehleerÛÙee °erveW efve¤heÙeesieer "jleele, cnCetve meceLeeËveeR melheg®<eeÛeer mebiele
OejeJeer ne ØeYeeJeer GheeÙe meebefiele}e Deens. melheg®<e ne DeeheuÙee ØelÙe#e peerJeveeble
Meeble, meeefòJekeâ, veerefleceeved, efvemhe=n, ØesceU, F&MJejefve‰ Demee DemeuÙeeveW, lees
DeeoMe& [esàÙeeheg{W DemeuÙeecegUW, menJeemeebleer} meeOekeâe}e Jele&veeÛeW lemeWÛe JeUCe
}eieleW. lÙeebletve Deveskeâ ØeMve menpeheCeW megšleele. DevegYeJeer meblee}e meeOekeâeÛÙee
Øeke=âefle-ØeJe=òeerØeceeCeW keâeÙe keâjeJeW, keâeÙe keâ¤b veÙes, keâesCelÙee ›eâceeveW peeJeW nW vescekeWâ
meebieleeb ÙesleW. lÙeecegUW heg<keâU keâ° JeeÛeleele. De[ÛeCeer keâesCelÙee Ùesleele DeeefCe
lÙeeJej GheeÙe keâeÙe nWefn keâUleW. meeOevesÛee Glmeen Jee{lees. mebÙeceeÛeW cenòJe hešleW.
heefJe$e JeeleeJejCeecegUW ceve ØeYeeefJele nesleW. nW meJe& melheg®<eeÛÙee menJeemeeble Ie[leW.
cnCetve Deble:keâjCeeÛÙee meceeOeeveemee"eR YejbJeMeeÛee Demee leesÛe Skeâ GheeÙe Deens
DemeW meceLe& meebieleele.
360 ceveesyeesOe
ceneJeekeäÙe leòJeeefokeWâ hebefÛekeâCeX ~
KegCeW heeefJepes meblemebieW efJekeâCeX ~
efÉleerÙesefme mebkeWâle pees oeefJepeslees ~
leÙee meeb[gefve Ûebõcee YeeefJepeslees ~~154~~
OÙesÙeYetle DeMee melÙeeÛeer ÙeLeeLe& DeesUKe hešJetve osCeejW peW %eeve, lÙeebÛeW Dehejes#e
%eeve DeeefCe hejes#e %eeve Demes oesve Yeso JÙeJenejeÛÙee °erveW keâjleeb Ùesleele. Ùeebleer}
Dehejes#e %eeve nW mee#eelkeâejeMeeR, DevegYeJeeMeeR mebyeæ DemeleW. ceneJeekeäÙeW nW %eeve keâ¤ve
osleele DeMeer OeejCee Deens. `leòJeceefme,' `Denb yeÇÿeeefmce,' `Øe%eeveb yeÇÿe,' `DeÙeceelcee
yeÇÿe' ner, Ûeej JesoebÛeeR, Ûeej ceneJeekeäÙeW, meJe& Jesoevle leòJe%eeveeÛeW DeefOe‰eve cnCetve
Deensle. DeefOekeâejer ieg® pesJneb DeeheuÙee ÙeesiÙeleeØeehle efMe<Ùee}e Ùee ceneJeekeäÙeeÛee GheosMe
keâjlees lesJneb efMe<Ùee}e Dehejes#e %eeve Øeehle nesleW. lees yeÇÿemee#eelkeâejer neslees. Ùee
yeÇÿemee#eelkeâejeJÙeefleefjkeäle peW keâebneR %eeve Deens leW hejes#e %eeve nesÙe. hejes#e cnCepes
DeØelÙe#e. mee#eeled veJnW leW. nW %eeve leòJeeÛeer ceeefnleer keâ¤ve osleW. me=°erÛee efJeÛeej,
F&Õej DeeefCe peieled, peerJe DeeefCe peieled ÙeebÛeW mebyebOe, F&Õej, peerJe, peieled ÙeebÛeW mJe¤he
FlÙeeefo FlÙeeefo. %eeve-efJe%eeve ne hejes#e %eeveeÛeeÛe Yeeie Deens.
peerJe-peieleeMeeR mebyeæ DeMeeR cet}leòJeW kegâCeer oesve, kegâCeer leerve, kegâCeer heebÛe,
kegâCeer ÛeesJeerme, kegâCeer Úòeerme, DeMeeR ceeve}s}eR Deensle. mebØeoeÙeYesoeveW Ùee heoeLeeËÛeer
mebKÙee DeeCeKeerefn efvejefvejeUer Deens. meele, meesUe, hebÛeJeerme, Skeâleerme, meoesleerme,
DemeWefn lÙeebÛeW ØeceeCe GCeW-DeefOekeâ Deens. Ùee mebKÙesÛÙee mebyebOeeble meJe&meeceevÙe
efpe%eemetveW Heâejmee Dee«en OejCÙeeÛeW ØeÙeespeve veeneR. kegâCeer celeJeeoer pÙee}e Skeâ
cnCetve ceespelees lÙeeble Yeso keâuhetve ogmeje celeJeeoer leer mebKÙee Jee{efJelees. nWÛe
G}šWefn nesleW. lÙeecegUW Ùee mebKÙeebÛÙee efJeefJeOelesÛeer keâebneRSkeâ JÙeJemLee }eiet Mekeâles.
hebÛeerkeâjCe ner DeMeerÛe Skeâ me=°erÛee efJeÛeej keâjCeejer JÙeJemLee Deens. he=LJeer, Deehe,
lespe, JeeÙeg, DeekeâeMe neR ›eâceeveW DeefOekeâeefOekeâ met#ce DeeefCe JÙeehekeâ nesle peeCeejeR heebÛe
YetleW. Ùee ØelÙeskeâ Yetleebletve Skeâe YetleeÛee DeOee& Yeeie, Flej ÛeejebÛee efceUtve DeOee& Yeeie
DemeW ceneYetle leÙeej nesleW. GoenjCeeLe&-he=LJeer ceneYetle cnCepes DeOee& Yeeie he=LJeer DeeefCe
Deehe, lespe, JeeÙeg, DeekeâeMe, Ùee ÛeejebÛee Skesâkeâ DebMe efceUtve DeOee& Demes meJe& efceUtve
he=LJeer nW ceneYetle yeveleW. Flej Ûeejer ceneYetleebÛÙee mebyebOeeble DemeWÛe mecepeeJeW. cee$e Ùee
hebÛeceneYetleebÛÙee veebJeeJe¤ve he=LJeer ceneYetle cnCepes ceeleer, Deehe cnCepes DeeheCe
gefheCÙeeOegCÙeekeâefjleeb JeehejleeW leW heeCeer, lespe cnCepes efMepeefJeCÙeemee"eR JeehejCÙeeble ÙesCeeje
Deefie>, JeeÙeg cnCepes Jeeje, DeekeâeMe cnCepes heeskeâUer Demee mLet} DeLe& JejJej heenleeb
efJeJejCe 361
efomelees, lemee IesTb veÙes. ner ceneYetleebÛeer keâuhevee mLet} vemetve met#ce Deens. iebOe ne
iegCe DeeefCe pe[lee ne Oece& pÙee met#ce õJÙeeÛÙee DeeOeejW jenlees leW he=LJeer nW Yetle. jme
ne iegCe DeeefCe efheb[erYeeJe nsleglJe (oesve efkebâJee DeefOekeâ keâCeebvee hejmhejebMeeR pees[vt e "sJeCÙeeÛeer
Meefkeäle) ne Oece& pÙeeÛÙee DeeßeÙeeveW jenlees leW Deehe nW Yetle. ¤he ne iegCe DeeefCe heÛeve,
heefjJele&ve ne Oece& pÙeeÛÙee DeeßeÙeeveW jenlees leW lespe nW Yetle. mheMe& ne iegCe DeeefCe
ieefle, ØesjCee ne Oece& pÙeeÛÙee DeeßeÙeeveW jenlees leW JeeÙeg nW Yetle. Meyo ne iegCe DeeefCe
DeJekeâeMe osCeW, jÛeveeefJeMes<eeme meneÙÙe osCeW ns Oece& pÙeeÛÙee DeeßeÙeeveW jenleele leW
DeekeâeMe nW Yetle. DeMeeR ner ceneYetleebÛeeR mJe¤heW Deensle. lÙeebÛÙee mebÙeesieebletve me=°eRleer}
meJe& Jemlegpeele efvecee&Ce nesleW. hebÛeerkeâjCe MeyoeveW ner YetlemebÙeesieeÛeer keâuheveeÛe DeefYeØesle
Deens. nW meJe& veerš mecepe}W cnCepes DeOÙeelceeÛÙee GheÙeesieeÛÙee °erveW me=°erÛee efJeÛeej
hetCe& neslees. DeepeÛeW Øeiele efJe%eeveefn Ùee hebÛeYetleebÛeeÛe efvejeàÙee JeieeakeâjCeebletve, efvejeàÙee
°erveW efJeÛeej keâjerle DemeleW. Ieve¤he, õJe¤he, JeeÙeg¤he, Meefkeäle¤he DeeefCe DeJekeâeMe¤he
nW JeieeakeâjCe mLet}ceeveeveW efJe%eeveeveW mJeerkeâej}W Deens. lÙeemebyebOeerÛeW efJemle=le efJeJesÛeve
DeeheCeebme ÙesLes DeefYeØesle veeneR.
neR `ceneJeekeäÙeW' leòJemebKÙee DeeefCe hebÛeerkeâjCeeÛeer Øeef›eâÙee, ÙeebÛeW meebieesheebie
efJeJejCe DevegYeJeer hebef[leeÛÙee, %eeveer melheg®<eeÛÙee menJeemeebletve nesleW. megowJeeveW
``Meeyos hejs Ûe efve<Ceeleb'' DeMee melheg®<eeÛeer ieeb" he[uÙeeme yeÇÿe%eeveeheÙeËle peeTve
heeWÛeCÙeeÛÙee °erveW Ùee %eeveeÛee meefJemlej Tneheesn nesle peelees DeeefCe lÙeebleer} cece&
vescekeWâ }#eeble ÙesleW, KetCe hešles.
cee$e nW meJe& %eeve, hejes#e %eeve Deens. ØelÙe#e yeÇÿemee#eelkeâejeMeeR lÙeeÛee lemee
mebyebOe veeneR. JÙeJenejeceOÙeW }neve ceg}e}e DeekeâeMeeceOeW efomeCeejer efÉleerÙesÛeer Ûebõkeâesj
oeKeefJeCÙeemee"eR pemee SKeeÅee Pee[eÛÙee HeâeboerÛee GheÙeesie neslees, lemeWÛe yeÇÿeeÛeer
DeesUKe hešefJeCÙeemee"eR Ùee leòJe%eeveeÛeW, hejes#e %eeveeÛeW nesleW. Ùee}e `MeeKeeÛebõvÙeeÙe'
DeMeer meb%ee Deens. DeekeâeMeebleer} ÛebõeÛeW mLe} }#eeble ÙesTve lÙeeÛeer DeesUKe hešCeW
nW cenòJeeÛeW. Deeleeb ÙeeJesUeR efoioMe&veemee"eR SkeâeÅee HeâeboerÛee GheÙeesie nesle Deme}e
lej leer Heâeboer cenòJeeÛeer veeneR. GÅee efkebâJee DeeCeKeer Lees[Ÿee JesUeveW lees Ûebõ lÙee
HeâeboerJej efomeCeej veeneR. Ûebõ oeKeefJeCÙeeme GheÙeesieer cnCetve HeâeboerØeceeCeW, SkeâeÅee
cebefojeÛeW efMeKej, Skeâeoe Keebye, SkeâeÅee GbÛe IejeÛÙee ieÛÛeerÛee keâesheje, FlÙeeefo
Jemletefn GheÙeesieer he[tb Mekeâleer}. DeesUKe hešJetve IÙeeJeÙeeÛeer Demeles leer ÛebõeÛeer, Ùee
ef"keâeCeer cenòJe Deens leW ÛebõefJe<eÙekeâ %eevee}e, leW PeeuÙeeveblej lešmLe }#eCe
cnCetve GheÙeesieeR he[CeeNÙee efMeKej, Heâeboer, ÙeebÛeer DeeJeMÙekeâlee }eies}Ûe DemeW
veeneR. yeÇÿe%eeve DeeefCe Øeef›eâÙesÛeW heebef[lÙe ÙeebÛeW DemeWÛe Deens.