~~ßeerMebkeâj~~

ØekeâeMekeâ-cegõkeâ :
DeOÙe#e, ßeerjeOeeoeceesoj Øeefle‰eve
‘Øeleerkeâ’ 403/1 MeefveJeej hes",
cesngCehegje, hegCes 411030.
otjOJeveer 24492497


ceveesyeesOe Dee"Jeer DeeJe=òeer :
efJeJejCe oemeveJeceer, ceeIe ke=â. 9, 1931
7 HesâyeÇgJeejer 2010
(ßeer meceLeeËÛÙee ceveeÛÙee MueeskeâebJejerue ØeJeÛeves)

šeFhemeseEšie :
SÛe. Sce. šeF&hemesšme&,
1120, meoeefMeJe hes",
eEveyeeUkeâj lee}erce Ûeewkeâ,
hegCes 411030.

cegõCemLeU :
Devevle oeceesoj Dee"Je}s efmcelee efØebšme&
(mJeeceer Jejoevebo Yeejleer) 1019, meoeefMeJe hes"
veeieveeLe heejepeJeU
hegCes 411030

cetuÙe :
oesveMes ®heÙes

ßeerjeOeeoeceesoj Øeefle‰eve, hegCes.

Dehe&Ce

3 4

ØeLeceeJe=òeerÛes ØekeâeMekeâerÙe
``ceveesyeesOe-efJeJejCe'' ne «ebLe ßeermeceLe& ef$eMeleeefyo mebJelmejeble ØekeâeefMele keâjCÙeeÛee
Ùeesie ueeYeuee, ne ceePÙee °erves Skeâ DehetJe& Ùeesie cnCelee ÙesF&ue.
F.me. 1966 les 1973 heÙeËle he. het. DehheebÛeer (De. oe. Dee"Jeues)
meeceevÙele: oj meesceJeejer ceveesyeesOeeJej ØeJeÛeves nesle Demele. ßeer. efo. Meb. iebOes Ùeebveer
Ùee ØeJeÛeveebÛeer efšheCes Iesleuesueer nesleer. leer. DehheebÛÙee ceeefce&keâ DeeefCe megmhe°
efJeÛeejebÛeer DeeJe[ DemeuesuÙee Deveskeâ efJeÛe#eCe ßeeslÙeebveer leer ØeJeÛeves SskeâCÙeeÛeer
FÛÚe ØeoefMe&le kesâueer. heCe Ùeb$eeÛÙee veeog®mleercegUs lÙeele ÙeMe Deeues veener. lesJne
efšheCeebJe¤ve lees efJe<eÙe Dehheebveer efJemle=le keâ¤ve meebieeJee DeMeer efpe%eemet ueeskeâebveer
Dee«eneÛeer efJevebleer leer. Dehheebvee kesâueer. leer lÙeebveer Lees[Ÿee veeKeg<eervesÛe ceevÙe kesâueer
DeeefCe kesâJeU lÙeecegUsÛe Glke=â° mJe¤heele Demeuesuee «ebLe DeeheuÙeeheg{s Ùesle Deens.
DeeheCe vesnceer meceepeeves megOeejues heeefnpes, meceepeeves Demes kesâues heeefnpes, lemes
kesâues heeefnpes cnCelees. JeemleefJekeâ heenlee meceepe ne Skeâ YeeJeveelcekeâ Yeeie Deens.
JÙeefkeäle ner JemlegefmLeleer Deens. meceepe ner Skeâ OeejCee Deens. lÙeecegUs SKeeÅee
iees°erÛee meceepeeJej keâener heefjCeece JneJeÙeeÛee Demesue lej lees heefjCeece JÙekeäleerJej
nesCes DeeJeMÙekeâ Demeles. keâejCe megOeejeJeÙeeÛes Demeles les JÙekeäleerves, DeeefCe JÙekeäleerÛes
OÙesÙe meeceevÙele: DeOÙeelceØeehleer ns Demeues heeefnpes. DeMee JÙekeäleerÛes meceepeeÛÙee
mebyebOeele Demeuesues DeeÛejCe DeeefCe DeOÙeelceØeehleermee"er DeeJeMÙekeâ Demeuesues JÙeefkeäleiele
DeeÛeej-efJeÛeej DeMee DeeÛejCeeÛÙee oesve mJeleb$e heeleàÙee jent Mekeâleerue, Demes he.
het. Dehhee heg<keâU JesUe meebieleele.
DeMee DeOÙeelceØeJeCe JÙekeäleerÛes meceepeeMeer mebyebefOele DeeÛejCe keâmes DemeeJes les
1975 meeueer Øeefmeæ PeeuesuÙee ``keâce&Ùeesie'' Ùee «ebLeeJe¤ve mecepesue Je JewÙeefkeälekeâ
DeeÛeejefJeÛeejebmebyebOeer meebieesheebie ceeie&oMe&ve Ùee ``ceveesyeesOe-efJeJejCe'' «ebLeele efceUsue
Demes ceuee Jeešles.
Ùee «ebLeeÛes ØemleeJevee-uesKekeâ cee. ßeer. Ûeb. he. THe&â yeehetmeensye efYeMeerkeâj,
YetlehetJe&mebheeokeâ, le®CeYeejle, ÙeebÛes le®Ce YeejleceOÙes ÙesCeejs uesKe ceer Dee"JeCeerves
Je DeeJe[erves JeeÛeerle Demeles. lÙee uesKeeJejerue JeeÛekeâebÛÙee he$eJÙeJenejeleerue ieewjJeÙegkeäle
Øeefleef›eâÙee nerÛe lÙee uesKeeÛes cenòJe hešJetve osCeejer "jsue.
5 6
mebleJee*dceÙeeÛee DeYÙeeme, YeejleerÙe mebmke=âefle Je hejbhejsÛee DeefYeceeve, veJeerve
efhe{erefJe<eÙeer JeešCeejer leUceU DeeefCe JemlegefmLeleerÛes Glke=â° efveoMe&ve FlÙeeefo iees°er
ßeer. yeehetmeensyeebÛÙee MeyoeMeyoebletve JÙekeäle nesle Demeleele. keâesCelÙeener iees°erÛes ÙeesiÙe
Meyoeble cetuÙeceeheve keâjCÙeeÛeer lÙeebÛeer neleesšer JewefMe°ŸehetCe& Deens Ùeele MebkeâeÛe veener.
le®Ce YeejleÛee Jee{lee opee& DeeefCe Kehe ne lÙeebÛÙee meehes#eer keâle=&lJeeÛee heefjCeece cnšues
lejer lÙeele HeâejMeer DeefleMeÙeeskeäleer nesCeej veener; DeeefCe ns meJe& les, keâeÙee&mee"er keâeÙe& Ùee
efvejhes#e YeeJevesves keâjerle Demeleele. JeÙeeÛeer mee"er Guešuesues ns ie=nmLe le®CeeÛÙee Glmeeneves
keâece keâjleevee heentve keâesCeeÛÙeener ceveele lÙeebÛÙeeefJe<eÙeerÛee DeeojÛe efÉiegefCele nesF&ue.
ceveesyeesOe-efJeJejCe Ùee «ebLeeuee lÙeebÛeer ØemleeJevee efceUeueer lej meesvÙeeuee megiebOe
Øeehle nesF&ue Ùee keâuhevesves ceer ØemleeJevee efueefnCÙeeefJe<eÙeer lÙeebvee efJevebleer kesâueer. he.
het. DehheebefJe<eÙeerÛÙee Deeojeves Je Øesceeves lÙeebveer ceePeer efJevebleer ceevÙe kesâueer. lÙeecegUsÛe
«ebLeeuee ØekeâeefMele keâjCeejer ØemleeJevee DeeheuÙeeheg{s meeoj keâjCÙeeÛeer megmebOeer ceuee Øeehle
Peeueer. lÙeekeâefjlee ßeer. yeehetmeensyeebÛes DeeYeej ceeveeJesle lesJe{s Lees[s Deensle, keâejCe Deveskeâ
ØekeâejÛÙee keâeceeÛee JÙeehe ceeies Demeleevee DeuheeJeOeerle lÙeebveer ner ØemleeJevee efuentve efoueer.
cegefõles leheemeCÙeeÛes DeLeheemetve FefleheÙeËleÛes meJe& keâece DelÙeble DeemLesves ßeer. DeCCee
efYebieejs Ùeebveer kesâues Je lÙeekeâefjlee DeLekeâ heefjßece Iesleues. lÙeebÛes DeeYeej ceeveuesues
lÙeebvee DeeJe[Ceej veener; heCe lÙeebÛÙee $e+CeeÛee efveoxMe keâjCes ceer ceePes keâle&JÙe mecepeles.
«ebLeeÛes cegõCe cnšues keâer keâeieo efceUefJeCes ns Deefuekeâ[s Skeâ efoJÙe nesTve
yemeues Deens. ßeer. ceOegkeâj peesMeer ÙeebÛÙee meneÙÙeeves DeeefCe ßeerceeved yeeyegjeJepeer heejKes
ÙeebÛÙee meewpevÙeecegUsÛe kesâJeU Ùee efoJÙeeletve megKeeves heej he[lee Deeues. lÙeekeâefjlee
ceer lÙeebÛeer ke=âle%e Deens. ßeer. keâuÙeeCe Mesšs Ùeebveer keâe{uesues ßeermeceLeeËÛes ØesjCeeoeÙeer
megjsKe efÛe$e ßeer. ØekeâeMe Glheele ÙeebÛÙee menkeâeÙee&ves ueeYeues. lÙeebÛesner DeeYeej.
«ebLeeÛÙee ÚheeF&Ûee cegntle& PeeuÙeeheemetve šeF&heeÛÙee De[ÛeCeercegUs ceOÙeblejer oerIe&keâeue
DeJeefOe iesuee lejer ÙeesiÙe JesUer hegmlekeâeÛeer ÚheeF& hetCe& nesCÙeeÛÙee °erves iegpe&jyebOetbveer
Iesleuesues keâ° ns Skeâ lÙeebÛes JewefMe°ŸeÛe "jsue.
«ebLeeceOeerue ceveeÛÙee Mueeskeâebmee"er meceLeeËÛes efve‰eJeble Yekeäle kewâ. ßeer. MebkeâjjeJe osJe
ÙeebÛeer Øele ØeceeCe ceeveueer Deens; lemesÛe efJeJejCeeble DeeuesuÙee %eevesÕejerÛÙee DeJelejCeebmee"er
Jew. ßeer. meesvetceecee oeb[skeâj mebheeefole %eevesÕejer Øele Iesleueer iesueer Deens.
meg%e JeeÛekeâebveer Ùee «ebLeeÛee yeesOe DeJeMÙe IÙeeJee ner veceü efJevebleer.
Skeâceskeâe mee¢e keâ¤b ~ DeJeIes Oe¤b meghebLe ~~
efJeveerle
oemeveJeceer, 1901 kegâ. Jemegceleer (ieeieea) osMeheeb[s
 «ebLe lÙee lÙee mebleebÛes ØelÙe#e ¤he DemeuÙeeves «ebLeebÛee JeeÛeve-ceveve¤he menJeemener
keâuÙeeCekeâejer nesT Mekeâlees. ØeeceeefCekeâ ØeÙelveMeerueeuee lÙeecegUs OevÙelee Øeehle nesT
Mekeâles.
Dee"JÙee DeeJe=òeerÛÙee efveefceòeeves hegvecegõ& Ce, keâeieo, ÚheeF& DeeefCe Flej leoveg<ebeif ekeâ KeÛee&le Jee{ Peeueer Demetve megæe
Ùee «ebLeeÛes cetuÙe ve Jee{Jelee meeleJÙee DeeJe=òeerØeceeCesÛe "sJeues Deens. YeeefJekeâ «eenkeâebveer
hetJeeaØeceeCesÛe Deeleener menkeâeÙe& keâjeJes, ner efJevebleer.
DeepeÛÙee Øeiele efJe%eeveeves ceeveJeer peerJeve KeNÙee DeLee&ves megKeer kesâuesues veener. efmcelee eEØešme&Ûes ßeer. nsceble peesMeer DeeefCe lÙeebÛes menkeâejer ÙeebÛesyeöue ke=âle%elee
Gueš DeelebkeâJeeo, DemeneÙÙelee, peerJeIesCeer mheOee&, Øeot<eCes FlÙeeoerÛeer efvelÙe Jee{ JÙekeäle keâjerle Deenesle.
nesle Deens. ÙeecegUs mebÙece, lÙeeie, És<ejefnlelee, melJeMegæer F. meeefòJekeâ iegCeebÛeer
leer›elesves DeeJeMÙekeâlee peeCeJet ueeieuesueer Deens. SkeâØekeâejs Deeheues peerJeve DemebIeefšle- oemeveJeceer, ceeIe ceeIe ke=â. 9, 1931 DeOÙe#e
DeefmLej Peeuesues Deens. mebMeÙeelcekeâlee meJe&$e JÙeehetve Deens. DeMee efmLeleerle mebleebÛes 7 HesâyeÇgJeejer 2010 ßeerjeOeeoeceesoj Øeefle‰eve, hegCes
Jee*dceÙe peerJeveeuee ÙeLeeÙeesiÙe ceeie&oMe&ve ke⤠Mekeâles. eEnot mebmke=âleerleuee MeeÕele
peerJeveefJeÛeej–efJeÕeOece&efJeÛeej Deens. SkeâeÛe meceepeehegjlee lees veener. lÙeecegUs lÙeeÛee
DeeÛeej cnCepesÛe JÙekeäleerÛeer osJelJeekeâ[s nesCeejer JeešÛeeue. peerJevemeeHeâuÙeeÛee leesÛe
SkeâcesJe efvekeâ<e. mebleebveer DeeheuÙee peerJeveeÛes met$e lesÛe "sJeues DeeefCe ueeskeâpeeie=leerÛes
keâeÙe& kesâues. meblekeâJeer ßeeroemeieCetcenejepe ÙeebÛes efMe<Ùeesòece ØeeÛeeÙe& De. oe. Dee"Jeues
(mJeeceer Jejoevebo Yeejleer) lÙeeÛe hejbhejsÛes GòejeefOekeâejer. lÙeebveerner heejbheeefjkeâ peerJevecetuÙeebÛeer
MeeÕelelee DeeheuÙee meceLe& JeeCeerves ceveesyeesOeeÛÙee ¤heeves ceeb[ueer.
Ùee «ebLeele lÙeebveer DeeheuÙee jepekeâerÙe Je meeceeefpekeâ efmLeleerÛes ÙeLeeLe& Yeeve
"sJeuesues Demetve mebleebÛÙee GheosMeeÛes cece& meJe&mlejerÙe meceepeeheÙeËle heesÛeefJeues Deens.
Mejerj ceve yegæerÛÙee heueerkeâ[erue F&MeleòJeeÛeer DevegYetleer IesCes neÛe Keje ceeveJeer
efJekeâeme! ‘DeOeer kesâues, meebies ceie, GefÛele les pees velepevee’ Demee meceLe&yeeCee
ØeeÛeeÙeeËveerner ke=âleerle GlejefJeuee. cnCetve ceveesyeesOeeuee Skeâ DeeieUsJesieUs ¤he Øeehle
Peeues.
ceveesyeesOeeÛeer ner Dee"Jeer DeeJe=òeer cnCepes ueeskeâefØeÙelesÛes mJele:efmeæ ØeceeCeÛe! Demee
ne Deveskeâ peeCelÙeebveer ieewjefJeuesuee ceewefuekeâ «ebLe JeeÛekeâebÛes neleer osleevee Øeefle‰eveuee
Deevebo Jeešlees.
DeeheuÙee meJeexòece meeOevesves het. mJeeceerpeeRveer ßeerveejeÙeCe Deeheueemee kesâuee, mebpeerJeve
meceeOeer Iesleueer. MesJešÛÙee mebosMeele lÙeebveer cnšuÙeeØeceeCes lÙeebÛÙee «ebLeeÛes JeeÛeve-
ceveve-eEÛeleve keâjCes DeeefCe lÙeevegmeej DeeÛejCe keâjCes ns Deeheues keâle&JÙeÛe "jles. mebleebÛes
7 8

ØemleeJevee
hegCÙeeleerue Skeâ DeefOekeâejer melheg®<e ßeer. DeveblejeJe Dee"Jeues ÙeebÛÙee efueKeeCeemebyebOeer
ØemleeJevesÛÙee ¤heeves ceer keâener efueneJes, DeMeer ceePeer hee$elee veener. MeeŒe«ebLeeÛee DeYÙeeme,
lÙeebÛes ceveve-efÛebleve DeeefCe meodieg®ke=âhesves ueeYeuesueer hejceeLe& meeOevesÛeer DevegYetefle ÙeecegUs
efpe%eemetbvee osCÙeemeejKes Deceesue %eeveYeeb[ej ßeer. DeveblejeJe Dee"Jeues ÙeebÛÙeepeJeU
Deens. ceePÙee megowJeeves lÙeebÛÙee ÛejCeeMeer yemetve Ùee Yeeb[ejeleerue Ûeej-oesve keâCe heojer
hee[tve IesCÙeeÛeer mebOeer ceuee ueeYeueer Deens, lesJne ßeer. meceLeeËÛÙee ceveesyeesOeeÛes megceejs
mee[sheeÛeMes he=‰ele lÙeebveer pes efJeJejCe kesâues Deens lÙeemebyebOeer ceer keâeÙe efueefnCeej?
ceer SJe{sÛe cnCet Mekeâlees keâer Deeheues peerJeve meeLe& keâjCÙeeÛeer pÙee keâesCeeÛeer FÛÚe
Demesue lÙeeves ne «ebLe efÛeòe osTve JeeÛeeJee DeeefCe GefÛele ceeie&oMe&ve «enCe keâjeJes.
ÙegJeeJemLesleÛe ns Ie[Ces DeefOekeâ efnlekeâejkeâ.
``ceveesyeesOe'' efkebâJee ``ceveeÛes Mueeskeâ'' ns ßeermeceLeeËveer jÛeuesues ØekeâjCe ceneje°^ele
DeeefCe ceje"er Yeeef<ekeâele megheefjefÛele Deens. pÙeeuee SKeeoe lejer ceveeÛee Mueeskeâ DeJeiele
veener Demee cegueiee menmee meehe[eJeÙeeÛee veener. heCe Kejer De[ÛeCe DeMeer Deens keâer
ne GheosMe DeeefCe Deeheues ØelÙe#e peerJeve ÙeebÛeer keâener meebie[ IeeueCÙeeÛee ØeÙelve keâjeJee
Demes DeeheuÙee ceveele Ùesle veener. mebleebveer kesâuesuÙee Ùee GheosMeeÛee Deeheues peerJeve megboj,
meceeOeeveer, le=hle DeeefCe DeevebohetCe& yeveefJeCÙeeMeer keâener ØelÙe#e mebyebOe Deens, Demes
DeeheuÙeeuee Jeešsveemes Peeues Deens. Øemlegle «ebLeeÛÙee ¤heeves ceveesyeesOeeJej meefJemlej JÙeeKÙeeve
keâjCeejs ßeer. DeveblejeJe Dee"Jeues ns keâener keâesCeer DejCÙeJeeme helkeâjuesues ØehebÛeefJevcegKe
mebvÙeemeer veenerle. ueewefkeâkeâ°erves ÙeMemJeer ØehebÛe lÙeebveer kesâuee heCe peerJeveele ØehebÛe DeeefCe
hejceeLe& ns oesve JesieUs, hejmhejebheemetve mJeleb$e keâhhes Deensle Demes lÙeebveer ceeveues veener.
YeieJebleeÛÙee DeefOe‰eveeJej KebyeerjheCes GYee Demeuesuee MeeÕele YeejleerÙe peerJeveefJeÛeej,
peerJevemeeHeâuÙeeÛee kesâJeU SkeâÛe efvekeâ<e ceevelees. ceeCemeeves osJelJeekeâ[s efkeâleer Øeieefle
kesâueer, ne lees efvekeâ<e. ne efJeÛeej DeeOeejYetle ceeveuee cnCepes ØehebÛe JesieUe jeneleÛe
veener. ØehebÛe DeeefCe hejceeLe& ner oesvner SkeâÛe nesTve peeleele. peerJeve OevÙe nesles. ÙeeØekeâejs
pÙeeÛes peerJeve KejesKejÛe OevÙe Peeuesues Deens, Øemeeo pÙeeÛes peerJeve JÙeehetve jeefnuesuee
Deens, DeMee YeieJeledYekeäleeves kesâuesues ns efJeJejCe Deens.
GheosMe ceeCemeeuee vesnceerÛe efØeÙe Jeešlees Demes veener. ceeCetme ogKeCeeF&le Peeuee
lejer keâ[t Deew<eOe IesCÙeeme DeeefCe DeeJeMÙekeâ les heLÙeheeCeer keâjCÙeeme lees veeKet<eÛe Demelees.
Deew<eOeÙeespevee keâjCeeNÙee lep%eeÛee DeefOekeâej efveefJe&Jeeo Demeuee lejer yejs jesiÙeeves JneJeÙeeÛes
9 10
Demeles. Mejerjele efvecee&Ce Peeuesueer efJeke=âleer ner efJeke=âleerÛe veJns, lej les Gòece DeejesiÙeeÛes
ue#eCe Deens, DemesÛe pej jesieer ceeveeJeÙeeme ueeieuee lej efleLes OevJeblejer lejer efyeÛeeje
keâeÙe keâjCeej? peerJeveeÛes MeeÕele efveÙece cee$e keâ"esj Demeleele DeeefCe Ùee melÙeeÛes Deekeâueve
pesJne nesT ueeieles lesJne Heâej GMeerj nesTve iesuesuee Demelees. DeveskeâebÛÙee peerJeveeÛeer
DeMeer Meeskeâebeflekeâe PeeuÙeeÛes ØelÙener efomeles. cnCetve ceuee Jeešles keâer efvejesieer
peerJeveefJeÛeejeÛeer keâuÙeeCeØeo yew"keâ le®CeheCeerÛe ceveeuee ueeYeuesueer DemeeJeer. JeešÛeeue
ÙeesiÙe efoMesves JneJeer; keâesCeeÛeer Øeieleer efkeâleer nesles ne ØeMve keâenermee ieewCe.
ßeer. DeveblejeJe Dee"Jeues ÙeebÛÙee ceveesyeesOe-efJeJejCeeÛes Dehejbheej cenòJe Deens les
Ùee meboYee&le. lÙeebÛÙee JÙeeKÙeeveeÛes Skeâ "Ukeâ JewefMe°Ÿe Deens keâer DeeOegefvekeâ peerJeve
DeeefCe lÙeeleerue meieUs leLeekeâefLele ``veJe'' ØeJeen ÙeebÛes mebhetCe& DeJeOeeve "sJetve lÙeebveer
mebleebÛÙee GheosMeeÛes MeeÕelelJe Øeefleheeove kesâues Deens. ßeermeceLeeËveer keâeÙe cnšues Deens
SJe{ŸeehegjleeÛe efJe<eÙe lÙeebveer ceÙee&efole "sJeuesuee veener. ceje"er meblehejbhejsheemetve meceLe&
jeceoememJeeceer Ùeebvee JesieUs keâe{CÙeeÛee ØeÙelve lej lÙeebveer efOe:keäkeâejuee DeensÛe, heCe
meeNÙee mebleebÛes keâUJeàÙeeÛes yeesue MeeŒehetle keâmes Deensle, ns veevee ØeceeCeebveer JeejbJeej
efveoMe&veeme DeeCeues Deens. ØeeÛeerve $e+ef<ecegveeRveer ØeJeeefnle kesâuesueer mebmke=âefleOeeje DeeefCe
mebleebÛee GheosMe ÙeebÛes Skeâ¤helJe ceveeJej "meefJeues Deens. Ùeemee"er Gheefve<eoeleerue JeÛeves
Je keâLee ÙesLeheemetve lees mebleÛeefj$es DeeefCe mebleJeÛeves ÙesLeheÙeËle Yejhetj GoenjCes lÙeebveer
efoueer Deensle. Ùee efJeÛeejOeejsMeer efJemebiele Demes pes Deepe efomeles Jee DeeOegefvekeâlesÛÙee
veeJeeKeeueer Øeefleheeove kesâues peeles, lÙeeleerue lekeâueeotheCee DeveblejeJeebveer DeefleMeÙe hejKe[
ÙegefkeäleJeeoeves ef"keâef"keâeCeer mhe° kesâuee Deens.
keâesCeeuee DeeJe[es keâer ve DeeJe[es, heCe DeveblejeJe efnleØeo efmeæ ve nesCeeNÙee,
cetuÙeelcekeâ heefjJele&veeÛÙee DeeefCe lÙeeletve efvecee&Ce nesCeeNÙee DeeoMe&efJejesOeer mJewjlesÛÙee
efJe®æ Deensle. kesâJeU hejevegkeâjCeemee"er DeeefCe mJele:Jej DeeOegefvekeâlesÛee efMekeäkeâe
cee¤ve IesCÙeeÛÙee nJÙeemeeves kesâuesues mJelJenerve yeoue lej lÙeebvee meeHeâ veecebpetj Deensle.
Ùeele ØelÙe#ele: mebyebOe ceeveJeer ceveeÛee Ùeslees. Ùee ceveeÛÙee ÛebÛeuelesuee DeeJej Ieeuetve
les YeieJebleeJej efmLej keâjCes DeeefCe peerJeveJÙeJenej menpeheCes Megæ Je meeeflJekeâ keâjerle
DeKesj Mejerj, ceve Je yegæer ÙeebÛÙee heueerkeâ[s DemeuesuÙee F&ÕejlJeeÛeer DevegYetefle IesCes
neÛe Keje ceeveJeer efJekeâeme Deens. Yeeweflekeâ megKemeeOeveebÛeer GheueyOelee, GheYeesieebÛeer
efJeheguelee efkebâJee Mejerjhejlee ne ØeieleerÛee ceeheob[ ceeveCÙeele ceeveJeeÛes keâuÙeeCe veener,
ns YeejleerÙe peerJeveefJeÛeejele DevegmÙetle Demeuesues ØecegKe met$e Deens. meceLeeËveer ceveeuee
yeesOe kesâuee Deens lees neÛe. peerJeve DeMee Øekeâejs mebhetCe&heCes F&ÕejeefYecegKe nesCÙeemee"er
``cevee meppevee YeefkeälehebLesefÛe peeJes'' ne JeešÛeeueerÛee ØeejbYe. ner JeešÛeeue meceepeeÛÙee
keâesCelÙeener Lejeleerue, keâesCeener JÙekeäleeruee DeeefCe kesâJnener meg¤ keâjlee Ùesles. meJeeËvee
megueYe Demes ns meeOeve Deens. Ùee Deveg<ebieeves ceveeÛes JÙeeheej, mebYeeJÙe KeeÛeKeUies,
JeešsJejerue KeeCeeKegCee, Debeflece ue#Ùe iee"uÙeeveblej ueeYeCeejer DeefveJeÛe&veerÙe megKeceÙelee
FlÙeeefo efJe<eÙe ceveesyeesOeele Deeues Deensle. DeveblejeJeebÛÙee efve¤heCeeÛes heefjCeecekeâejkeâ
JewefMe°Ÿe ns keâer meOÙeeÛÙee meeceeefpekeâ DeJemLesÛes mebhetCe& DeJeOeeve "sJetve hejbhejeiele
peerJevecetuÙeebÛes MeeÕelelJe lÙeebveer DeeJnevehetJe&keâ Øeefleheeove kesâues Deens. heefjJele&veerÙe
keâeÙe DeeefCe DeheefjJele&veerÙe keâeÙe ÙeeÛee efJeJeskeâ meebefieleuee Deens.
meceLeeËveer ``efJeJeskesâ ef›eâÙee Deehegueer heeuešeJeer'' Demes Dee«enhetJe&keâ JeejbJeej cnšues
Deens. lÙee ef›eâÙeeheeuešeuee DeeOeejYetle efJeJeskeâ, peerJeve meHeâue ke⤠FefÛÚCeeNÙee
ØelÙeskeâeves veerš mecepeeJetve Iesleuee heeefnpes. DeeOegefvekeâ meceepeeÛeer lej ner cees"erÛe iejpe
Deens Demes ceuee Jeešles. ``ceveesyeesOe-efJeJejCe'' Ùee°erves DelÙegòece ceeie&oMe&keâ
«ebLe "jsue, Ùeele Mebkeâe veener. YeejleerÙe mebmke=âleer, efleuee ØeeCeYetle Demeuesuee heg®<eeLe&
Ûeleg°ÙeÙegkeäle mece«e peerJeveefJeÛeej, Ùee peerJeveefJeÛeejeuee DeefYeØesle Demeuesues DeeoMe&,
lÙee DeeoMee&Ûee DeeefJe<keâej keâjCeejs Øeele:mcejCeerÙe ceneheg®<e, hejbhejeiele DeeÛeejOece&
DeeefCe meeefnlÙe Ùee meieàÙeeJej Deepe DeeOegefvekeâlesÛÙee efkebâJee hegjesieeefcelJeeÛÙee ieeW[me
veeJeeKeeueer DeeIeele nesle Deensle. lÙeeleerue KejsKeesšsheCee leheemetve heenCÙeeme osKeerue
keâesCeer menmee OepeeJele veenerle. pes OepeeJeleele lÙeebÛÙeeJej ``hejbhejeJeeoer'' DeeefCe
``Øeefleieeceer'' Demee efMekeäkeâe ueiesÛeÛe ceejuee peelees. ``meceLee&efÛeÙee mesJekeâe Je›eâ heens ~
Demee meJe& Yetceb[Uer keâesCe Deens'' ne DeeJneveØeo GodIees<e pÙee Deef[ie Deebleefjkeâ ßeæsÛÙee
yeUeJej JÙe°er DeeefCe mece°er Ùee oesvner heeleàÙeebJej kesâuee peeT Mekeâlees, leer ßeæeÛe
Deepe [UceUerle keâjCÙeele Ùesle Deens. DeMee heefjefmLeleerle ceveesyeesOe-efJeJejCeeÛÙee ¤heeves
ßeer. DeveblejeJe Dee"Jeues Ùeebveer DeefleMeÙe megyeesOeheCes meebeif eleuesuee efJeJeskeâ meJe&mJeer meceÙeeseÛf ele
"jlees. mebMeÙeelcee efkebâJee heeKeb[er ÙegJekeâebvee DeeheuÙee ØeeÛeerve hejbhejsÛeer GpJeue
yeepet heenCÙeeÛeer Âef° osCeeje ne yengceesue «ebLe Deens Demes cnšuÙeeme cegUerÛe
DeefleMeÙeeskeäleer JneJeÙeeÛeer veener.
ßeer. DeveblejeJe Dee"Jeues Ùeebveer ceveeÛÙee Mueeskeâeleerue ØelÙeskeâ MueeskeâeÛes ›eâceeves
kesâuesues efJeJejCe Demes Ùee «ebLeeÛes mJe¤he Deens. lÙee lÙee MueeskeâeJej Yee<Ùe keâjleevee
lÙeeleerue Meyo ÙeespevesÛeer peer mebieleer DeveblejeJe ueeJeleele leer DelÙeble ceeefce&keâ Jeešles.
Goe. 70 JÙee MueeskeâeÛÙee ogmeNÙee DeesUerle ``keâoe yeeefOepesveeheoe'' Demee MeyoØeÙeesie
Deens, lÙeemebyebOeer DeveblejeJe efueefnleele - ``meowJe efvelÙevesceeves Demes veecemcejCe pesJne
nesles lesJne Deeheoe cnCepes mebkeâšs yeeOele veenerle Demes meceLe& cnCeleele. mebkeâšs ÙesleÛe
veenerle Demes meceLe& cnCele veenerle ns ue#eele Iesleues heeefnpes. Deeheòeer ve ÙesCes DeeefCe
ve yeeOeCes Ùeeble DeekeâeMeheeleeUeÛes Deblej Deens..... Deeheòeer ve yeeOeCes ns ceeCemeeÛÙee
mJeeOeerveÛes Deens. efmLeleØe%e, Yekeäle iegCeeleerle FlÙeeoeRÛeer ue#eCes Deelcemeele keâjCÙeeÛee
11
ØeÙelve kesâuee lej Deeheefòe ve yeeOeCÙeeÛeer cnCepes mebkeâšelener ØemeVe jenCÙeeÛeer efmeæer
Øeehle nesT Mekeâles.'' peerJeve cnšues keâer mebkeâšs ÙesCeejÛe. hejcesÕejeÛÙee YekeäleebJej
mebkeâšs ÙesleÛe veenerle ns meebieCes Keesšs. mebkeâšebvee efkebâJee peerJeveeleerue megKe:ogKeeÛÙee
Øemebieebvee DeeheCe keâMeeØekeâejs meeceesjs peelees ÙeeJej peerJeveeÛee keâme DeJeuebyetve Demelees.
F&Õejefve‰ebJej ÙesCeeNÙee mebkeâšebkeâ[s kegâÛes°vs es yeesš oeKeJetve F&Õejefve‰e efvejLe&keâ DemeuÙeeÛee
ÙegefkeäleJeeo pes keâjleele lÙeebvee Demes menpe Gòej Ùee Yee<Ùeele efceUtve iesues Deens.
``keâece'' ne pees Meyo peerJeveeÛee efJeÛeej keâjleevee JeejbJeej Ùeslees lÙeeÛÙee JeemleefJekeâ
DeeMeÙeeÛeerner DeMeerÛe cees"er ceeefce&keâ Heâes[ DeveblejeJeebveer kesâueer Deens. keâeceeÛeer JÙeehleer
kesâJeU ``meskeäme'' hegjleer ceÙee&efole ceeveCÙeeleerue DeeOegefvekeâ ieHeâuele lÙeebveer mhe°heCes
efveoMe&veeme DeeCetve efoueer Deens. keâece DeeefCe ›eâesOe ÙeeÛes peerJeveeleerue GefÛele DeeefCe
DeeJeMÙekeâ mLeeve mhe° keâjleevee DeveblejeJeebveer kesâuesues efJeJesÛevener lÙeebÛÙee MeeŒeMegæ
YetefcekesâÛeer ØeÛeerleer DeeCetve osCeejs Deens. DeeheuÙee hejbhejsleerue Deveskeâ ¤{ MeyoebÛÙee
vescekeäÙee DeeMeÙeeÛee yeesOe pemee DeveblejeJe keâ¤ve osleele leÉleÛe efkeâlÙeskeâ keâLee, Øemebie
DeeefCe Gkeäleer ÙeebÛesner meebmke=âeflekeâ JewefMe°Ÿe efJeMeo keâ¤ve meebieleele. lÙeecegUs JeeÛekeâebÛÙee
°eruee JÙeehekeâlee lej ÙeslesÛe heCe GôesOekeâ yengßeglelesÛee ueeYener JeeÛekeâeuee neslees.
Demee Deveskeâ JewefMe°Ÿeebveer vešuesuee ne «ebLe. Skeâe DeefOekeâejer heg®<eeves kesâuesuÙee
meKeesue DeeefCe ØeoerIe& peerJeveefÛebleveeÛes ns meej. hejbhejsÛÙee efceLÙeeefYeceeveeves veJns
lej efJeMegæ ueeskeâkeâuÙeeCeeÛÙee leUceUerves, meJe&meeceevÙeebmee"er «ebLeyeæ kesâuesues,
lÙeeÛee ueeYe DeeheCe IesCÙeele DeeheuesÛe efnle Deens. DeveblejeJeebÛes pes efJeÛeejOeve Deens
lÙeemebyebOeer celeØeoMe&veeÛeer DeveefOekeâejÛes°e ceuee keâjeJeÙeeÛeer veener. SJe{sÛe cnCeeJeÙeeÛes
Deens keâer lÙeebveer Ùee «ebLeeÉejs pes osCÙeeÛee ØeÙelve kesâuee Deens lÙeeÛes yengpevemeceepeeves
hetJe&«enjefnle YeeJevesves mJeeiele keâjeJes DeeefCe ÙeeJeÛÚkeäÙe ``YeefkeälehebLee''ves peeCÙeeÛee
ØeÙeeme keâjeJee. ceveeÛes Mueeskeâ ns kesâJeU ueneve cegueebÛÙee hee"eblejemee"er vemetve, YeejleerÙe
peerJeveefJeÛeej meceepeeuee osCÙeeÛes les Skeâ ceeOÙece Deens ÙeeÛeer peeCe Øemlegle ceveesyeesOe
efJeJejCeeves DeJeMÙe ÙesT Mekesâue.
ceer hegvne veceüheCes cnCelees keâer ceer pes Ûeej Meyo efueefnues Deensle leer ¤{eLee&ves
Ùee «ebLeeÛeer ØemleeJevee veJns. lÙeeÛÙee kesâJeU OeeJelÙee JeeÛeveeÛee ceePÙee ceveeJej pees
mebmkeâej Peeuee DeeefCe pes efJeÛeej menpeheCes ceveele Deeues lÙeeÛeer ner kesâJeU mebef#ehle
veeWo Deens. DeMeer veeWo ØeiešheCes keâjCÙeeÛeer mebefOe ceuee efoueer Ùeeyeöue «ebLeeÛÙee
ØekeâeMekeâebÛee ceer $e+Ceer Deens.
veeiehetj Ûeb. he. efYeMeerkeâj
JemeblehebÛeceer Mekesâ 1901 YetlehetJe& mebheeokeâ, `ow. le®Ce Yeejle' hegCes.
12
efJeJejCe 1

~~ ßeerMebkeâj ~~

ceveesyeesOe-efJeJejCe
meceLe& jeceoememJeeceeRÛÙee ceveesyeesOe Ùee ØekeâjCeeÛee efJeMes<e efJeÛeej DeeheCe Deeleeb
keâjCeej Deenesle. oesveMeW heeÛe M}eskeâebÛeW nW }nevemeW ØekeâjCe Deens. hejbleg mebhetCe&
meceLe&-Jee*dceÙeeÛeW leW meej Deens. ceveeÛes M}eskeâ Ùee veeJeeveWefn nW ØekeâjCe Øeefmeæ
Deens. meceLe&-Jee*dceÙe lemeW heg<keâU efJemle=le Deens, ØeÛeb[ Deens. mJeÙebheekeâIejebleer}
ÛešCeerefce"eheemetve DeOÙeelceeÛÙee hejceesÛÛe DevegYeJeeheÙeËle peerJeveeJeMÙekeâ DeMee meJe&
iees°eRÛes ceeie&oMe&ve meceLe&-Jee*dceÙeeveW "me"MeerleheCeW kesâ}W Deens. Ùee Jee*dceÙeeÛeer
JÙeehekeâlee Dee§eÙe& JeešeJeW Flekeâer efJeMee} Deens.
meceLeeËÛeW Jee*dceÙe jÛevesÛÙee °erveW Úboesyeæ Deme}W lejer Mew}er DeeefCe DeeMeÙe
Ùee °erveW leW ieÅeØeeÙe Deens. meceLeeËÛÙee mJeYeeJee}e Yee<esÛee nUgJeejheCee, DeeMeÙeeÛee
jmeeUheCee DeeefCe jÛevesÛeer keâesJeUerkeâ peCet ceeveJele vemeeJeer; heCe meceLe&-Jee*dceÙeeÛeW
meej cnCetve Gu}sefKe}s}W nW ceveesyeesOe ØekeâjCe cee$e jmeeUheCeeÛÙee °erveWefn mejme
Deens. Ùee ØekeâjCeeÛes hegvneb JeWÛes keâe{CeW nW Heâej DeJeIe[ peeleW. Dece=le DeešJetve DeOex
keâjleeb Ùesle veener; keâjeJeW }eiele veeneR, keâ¤b veÙes; lemeWÛe ÙesLeWefn nesleW.
ßeerefJeveesyeepeeRveer DeeheuÙee DeeJe[erØeceeCes MebkeâjeÛeeÙe&, %eevesÕej, veeceosJe, SkeâveeLe
ÙeebÛÙee yeesOeØeo Jee*dceÙeeÛeW meej keâe{tve, leW efvejefvejeàÙee veeJeebveer }neve }neve
hegmlekeâebÛÙee ¤heeveW Øeefmeæ kesâ}W Deens. heCe lÙeebveer meceLeeËÛes ns ceveesyeesOe ØekeâjCe
cee$e meJe&ÛÙeemeJe& Øeefmeæ kesâ}W Deens. lÙeeÛes hegvneb JeWÛes keâe{}s veenerle DeeefCe lÙeeÛÙee
ØemleeJeveWle DeMee DeLee&Ûes cnš}W Deens keâer meceLeeËÛes Jee*dceÙe ner meesvÙeeÛeer KeeCe
Deens. lÙeeletve meesveW heg<keâU efveIeles. heCe ceveesyeesOe ner meesvÙeeÛeer KeeCe vemetve peCet
meesvÙeeÛeer }ie[ Deens. Jee meesvÙeeveW Yej}s}er eflepeesjer Deens DemeWefn cnCelee ÙesF&}.
ßeerefJeveesyeebÛee DeefYeØeeÙe DeieoeR ÙeLeeLe& Deens.
ceer ceePee mJele:Ûee DevegYeJeÛe meebielees. hegmlekeâ menpe efKeMeeble "sJeCÙeepeesieW
DemeuÙeeveW Je cetuÙeefn keâceer DemeuÙeeveW ØeJeemeele JeeÛeCÙeekeâefjleeb cnCetve yengOee
ØelÙeskeâ JesUer veJes hegmlekeâ efJekeâle Iesle}s ies}s. DeeJe[}suÙee, Ûeebie}s Jeeš}suÙee
2 ceveesyeesOe
M}eskeâebJej ØelÙeskeâ JesUer KegCee keâjerle ies}eW. DemeW 5-6 JesUe lejer Pee}W. Skeâoeb
ceveesyeesOeeÛeer leeR meJe& hegmlekeWâ kegâletn}eveW Skeâ$e heeefn}er lesJne Dee{U}s keâer oesveMeW-
heebÛe M}eskeâebhewkeâer 164-165 M}eskeâebJej efveJe[erÛÙee KegCee Deensle.
leelheÙe& FlekeWâÛe keâer ceveesyeesOe nW meJe&Ûe ØekeâjCe Heâej mejme, DeeMeÙeIeve DeeefCe
yeesOeØeo Deens. DeeheCe efpelekeäÙee JesUeb JeeÛetb eflelekeäÙeeJesUeb efvejefvejeUsÛe M}eskeâ
nJesnJesmeW Jeešleele. DemeW nW Heâej megboj ØekeâjCe Deens.
DeeceÛes oeoe (meodieg® oemeieCetcenejepe) ns Jemlegle: meceLe& meebØeoeÙeeÛes; heCe
lÙeebÛes efJeMes<e Øesce ßeerlegkeâesyeejeÙeebÛÙee ieeLÙeeJej DeeefCe %eevesÕejerJej nesleW. lÙeeble les
Deieoer jbietve osnYeeve efJemejeÙeÛes. heCe leerLe&mJe¤he oeoebvee ceveesyeesOe nW ØekeâjCe cee$e
Heâej DeeJe[s.
ceveeÛes M}eskeâ meJe& meceLe&-Jee*dceÙeeceOÙeW meesheWheCee, mejmelee, "me"MeerleheCee
DeeefCe Glke=â°heCeW kesâ}s}s GÛÛe DemeW ceeie&oMe&ve ÙeebveeR DeesleØeesle Yej}s}s Deensle. Ùee
SkeâeÛe ØekeâjCeeceOÙeW meceLe& DeeheuÙee meJe& meeceLÙee&efveMeer GYes Deensle. FlekeWâÛe veJns
lej ßeer%eevesÕejcenejepe, legkeâesyeejeÙe DeeefCe ßeerkeâyeerj ÙeebÛeerefn Yesš Ùeeef"keâeCeer nesles
DeeefCe cnCetve ceveeÛÙee M}eskeâebÛeer iees[er keâebneR JesieUerÛe Deens.
meceLeeËÛÙee Yee<esÛeer ieÅemeÂMelee DeeefCe Yee<eeMewefLeuÙe ceveeÛÙee M}eskeâebleefn
Dee{Ules. JÙeekeâjCeoes<eefn DeveskeâJesUeb Yesšleele. JÙeekeâjCeMegæ Yee<esÛÙee keâmeesšer}e
ns M}eskeâ eflelekesâmes Glejle veenerle. heCe ne oes<e kesâJeU meceLeeËÛeeÛe Deens Demes
veener. ßeerJeecevehebe[f le, jIegveeLehebe[f le, jece peesMeer, ØeYeekeâj ÙeebÛeerenf Yee<ee JÙeekeâjCe°Ÿee
efMeefLe}Ûe Deens. DeeceÛes leer. oeoeefn JÙeekeâjCeekeâ[s HeâejmeW }#e osle vemele.
JÙeekeâjCeeÛes efveÙece iegb[eUtve "sJeCÙeele Ùee meJeeËveerÛe heg<keâU mJeeleb$Ùe Iesle}W Deens.
DeheJeeo Heâkeäle Skeâ ceesjeshebleebÛee. lÙeebÛes meJe& keâeJÙe jÛevesÛÙee °erves DelÙeble
JÙeekeâjCeMegæ DemeW Deens. lÙeebÛÙee meJe& keâeJÙemebYeejeble JÙeekeâjCeeÛÙee Ûegkeâe 4-5
lejer MeesOetve meebhe[leer} keâeR veeneR ÙeeefJe<eÙeeR Mebkeâe Deens. keâefJekegâ}ieg® keâeef}oeme
megæeb Deveskeâ ØeÙeesie heeefCeveer}e mees[tve keâjlees. ØeefleYeemebheVe cenekeâJeeRveeR JÙeekeâjCeeÛee
Deheceeve kesâ}s}e veener nW KejW. heCe JÙeekeâjCeeÛÙee efveefye[ yebOeveecegUW Yee<es}e
pe[heCee Ùesle Demes} lej leesefn lÙeeveeR ÙesT efo}s}e veeneR. meceLeeËÛeer Yee<ee Dee<e&
cnCepes $e+<eeRÛeer, $e+<eer}e MeesYeCÙeemeejKeer Deens.
KejesKejerÛe ØeefleYeemebheVe DeefOekeâejÙegkeäle JeeCeer}e JÙeekeâjCe°Ÿee Deme}s}s
Lees[smeW MewefLeuÙeefn MeesYetve efomeleW. efveoeve cetUÛÙee meeQoÙee&le GCeerJe DeeCeerle veeneR,
SJe{W lejer efveef§ele cnCeleeb ÙesF&}. keWâme DeieoeR Ûeehetve Ûeeshetve yeebOe}s lejÛe Ûeebie}s
efomeleele DemeW keâebneR veeneR. SKeeo-ogmejer ceeskeâUer JeeNÙeeJej YegjYegjCeejer kesâmeebÛeer
efJeJejCe 3
yeš meeQoÙe& Jee{efJeCeejerefn "jles. ÙeeG}š keWâme DemleeJÙemle DeeefCe efhebpeej}s}sefn
Demet veÙesle. Yee<esÛeWefn lemeWÛe Deens.
JÙeekeâjCe°Ÿee MewefLeuÙe ne oes<e Keje heCe Heâejmee cenòJeeÛee veeneR. DeeOeeR
Yee<ee keâeR DeeOeeR JÙeekeâjCe? Yee<esJe¤ve JÙeekeâjCe leÙeej Pee}s Deens. lÙeecegUW
ØeefleYeeJeble cenekeâJeeRvee DeeefCe meceLeeËmeejKÙee peveefnleemee"eR leUceUCeeNÙee melheg®<eebvee
JÙeekeâjCeemee"eR OeejsJej Oe¤ve Ûee}Ceej veeneR. ceveeÛÙee M}eskeâebleer} Yee<ee JÙeekeâjCeeÛÙee
Je ÚboeÛÙee °erveW keäJeefÛeled keâes"W efMeefLe} Deme}er lejer ceveesyeesOeebleer} Yee<eWle Skeâ
ØekeâejÛes GmeUleW ÛewlevÙe Deens, Deespe Deens, DeeJesMe Deens, mee#eelkeâejeÛeW lespe
Deens, peveefnleeÛeer leUceU Deens, meJe&ØekeâejÛÙee ceeie&oMe&veeÛee vescekesâheCee Deens
DeeefCe lÙeecegUW nW ceveesyeesOe ØekeâjCe DeefleMeÙe ceveesJesOekeâ DeeefCe ØeYeeJeer Deens nW
veekeâejleeb ÙeeJeÙeeÛeW veeneR.
JÙeekeâjCe°Ÿee oes<e DemeuÙeecegUWÛe ceveeÛes M}eskeâ ØeYeeJeer "j}s Deensle DemeW
cee$e ke=âhee keâ¤ve keâesCeeR mecepetb veÙes.
ceveesyeesOe nW ØekeâjCe cegKÙele: 200 M}eskeâebÛeW Deens. heefn}e M}eskeâ veceveeÛee
DeeefCe MesJešÛes Ûeej GhemebnejeÛes efceUtve ns oesveMesheebÛe M}eskeâ Deensle. keâebneR
ef"keâeCeeR ceveeÛes M}eskeâ 210 DemeuÙeeÛee Gu}sKe Deens. heCe ØeÛeef}le DeeJe=òÙee
lejer 205 M}eskeâebÛÙeeÛe Deensle. ceer 210 M}eskeâebÛeer DeeJe=efòe heeefn}er Deens. heCe
ceer efJeÉeved vemeuÙeecegUW ce}e DeeJe=òÙeebÛÙee DeMee mebMeesOeveeÛeW lemeW Deekeâ<e&Ce veeneR.
ceveeÛes M}eskeâ ns pej meejYetle Jee*dceÙe Deens lej leW lejeR SJe{s cees"s cnCepes
200 M}eskeâebÛes keâeb DemeeJeW? }nevemeW megšmegšerle 25-30 M}eskeâebÛeW keâeb Demet
veÙes? DemeW JeešCÙeeÛee mebYeJe Deens. lemeW DemeleW lej Ûee}}W vemeleW DemeW cegUerÛe
veeneR. MebkeâjeÛeeÙeeËÛeeR efkeâlÙeskeâ ØekeâjCes DeMeer ÚesšeR ÚesšeR heCe DelÙeble ØeYeeJeer DeMeer
Deensle. ceveesyeesOe eflelekeâe }neve veeneR DeeefCe meeceevÙele: ceveg<ÙeØeke=âleerÛee, ØeJe=òeerÛee,
efJeÛeej keâjleeb Heâej }neve ØekeâjCeW GheosMe cnCetve hegjWMeerefn "jle veenerle. ceeCemeeÛeer
yegefæ, ceeCemeeÛeer ØeJe=òeer, ceeCemeeÛeer heefjefmLeefle FlekeäÙee efJeefJeOelesves Yej}s}er Demeles
keâeR hejceeLee&Ûeer JeešÛee} KejerÛe keâjeJeÙeeÛeer Demes} lej lÙee}e keâjeJeÙeeÛeW ceeie&oMe&ve
peje meefJemlejÛe keâjeJeW }eieleW. veJeKÙee ef"keâeCeer mJele: peeJeÙeeÛeW Demes} lej heòee
Lees[e meefJemlejÛe ceenerle keâ¤ve IÙeeJee }eielees. <eef[^heg šeketâve Åee DeeefCe yeÇÿe peeCee
SJe{Ÿee Skeâe JeekeäÙeeble GheosMe keâ¤ve Ûee}le veeneR. SJe{ŸeeMee Skeâe JeekeäÙeeveW %eeve
nesle DemeleW lej Gheefve<eoebleer} peer Øeefmeæ leòJeceefme FlÙeeefo Ûeej ceneJeekeäÙeW
Deensle, lesJe{ŸeeveW ceeCemeeÛes meJe&keâeUeR Je hetCe&heCeW Yeeie}W DemeleW. keâejCe cetU
efmeæevle lesJe{eÛe Deens. Deveskeâ cenelcÙeebveeR efvecee&Ce kesâ}s}s }#eeJeefOe «ebLe, lÙeeJejer}
4 ceveesyeesOe
šerkeâe DeeefCe Yee<ÙeW DemeW ØeÛeb[ Jee*dceÙe ceie efvecee&Ce Pee}WÛe vemeleW. hejbleg FlekeWâ
Lees[keäÙeeble meebietve ceeCemeeÛeW Yeeiele veeneR. yegefæ DemeeJeer eflelekeâer Skeâe«e Je kegâMee«e
vemeles. efle}e De%eeve-ceesn-Deemeefkeäle Denbkeâej FlÙeeefo FlÙeeefo keâejCeebveer melejeMeWmee"
Heâešs Hegâš}s}s Demeleele. DeeefCe lÙeecegUW yegæerÛes Deens leW meeceLÙe&efn Deveskeâ Øekeâejebveer
Heâeštve efJeYeeie}s}W Demeles. lÙeecegUW ceeCemeeÛeer efmLeefle ``Skeâ Oe[ vee YeejeYej
lÙee efÛebOÙee keâMee}e'' DeMeer nesles.
ogmejs DemeW keâeR hejceeLe& nJeemee Jeeš}e lejer mebmeejeble pees Dee«en Demelees, peer
efpeö Demeles, ØeÙelveeÛeer hejekeâe‰e Demeles eflelekeâer Je leMeer hejceeLee&le vemeles. meb#eshe,
keâeškeâmej, YeeieJeeYeeieJeer, Ûee}{keâ}, meejer Ùesles leer hejceeLeeËÛÙee ceeLeer. mebmeeje}e
JesU Demelees, hejceeLee&}e vemelees. lÙeecegUW Deveskeâ ØekeâejÛeW mebMeÙe ØeJe=efòe-heefjefmLeleerÛee
heefjCeece cnCetve ceeCemeeÛÙee ceveeble [eskeâeJele Demeleele. lÙeebÛes efvejekeâjCe PeeuÙeeefMeJeeÙe
DeemLee Jeešle veeneR. DeemLee JeešuÙeeefMeJeeÙe Dee«en, nó Jee efpeö efvecee&Ce nesle
veeneR. mebMeÙeeÛÙee efvejekeâjCeemee"eR, MebkeâebÛÙee Gòejebmee"eR, ØeMveebÛÙee mees[JeCegkeâermee"eR
efJemleejeveW meebieeJeW }eieleW. efJemleej Heâej Pee}e lej lÙeeÛeeefn kebâšeUe Ùeslees. Yeej
Jeešlees. mhe°erkeâjCeeÛÙee, efJeJesÛeveeÛÙee, hešJetve osCÙeeÛÙee, ceve jbieefJeCÙeeÛÙee
efJemleejeble cetU efJe<eÙe PeebkeâesUtve meebhe[sveemee neslees. cnCetve MeeŒekeâejebveer ef}efnCeW,
yees}CeW keâmeW DemeeJes ÙeeÛee efveÙece meebieleebvee ``veeeflemeb#esheefJemlejced'' Heâej Lees[keäÙeeble
meebiet veÙes Je heeuneUefn }eJetb veÙes Demee DeeosMe efo}e Deens. Ùee DeeosMeeÛeW cece&
ceveeÛes M}eskeâ jÛeleebvee meceLeeËveer vescekeWâ }#eeble "sJeuÙeeÛeW efomeles.
ns pes ceveeÛes M}eskeâ Jee ceveesyeesOe lÙeeÛee GheÙeesie keâeÙe? Ùee «ebLeeÛeer Heâ}ßegefle
keâeÙe? leW mJele: jeceoememJeeceeRveeRÛe GhemebnejeÛÙee MesJešeR DeieoeR MesJešÛÙee M}eskeâeble
meebefiele}s Deens. meceLe& cnCeleele,
ceveeÛeeR MeleW Sskeâleeb oes<e peeleer ~
celeercebo les meeOevee ÙeesiÙe nesleer ~
Ûe{s %eeveJewjeiÙe meeceLÙe& DebieeR ~
cnCes oeme efJeÕeemeleeb cegefkeäle Yeesieer ~~
ceveeÛes M}eskeâ SskeâCÙeeÛee heefjCeece cnCetve ceeCemeebleer} oes<e veenermeW nesleele.
ns oes<e Deveskeâ ØekeâejÛes Deensle. yegæerÛeer ÛebÛe}lee, ceveeÛes mebkeâuhe-efJekeâuhe, FbefõÙeebÛeer
efJe<eÙeebefJe<eÙeerÛeer Deemeefkeäle, lÙee °erveW vekeâes efleLes, vekeâes leMee, vekeâes lesJneb
nesCeeNÙee MejerjeÛÙee ne}Ûee}er ner oes<eebÛeer cetU mLeeveW. keâece›eâesOeeefo <e[defJekeâejefn
ÙeebleÛe meceeefJe° nesleele. ns meieUs oes<e ceveesyeesOeeÛÙee ßeJeCeeves veeneRmes nesTb
efJeJejCe 5
}eieleele. ØeLeceÛe keâeÙe ÛegkeâleW leW mecepeleW. oes<e kegâ"s, keâesCeles keâmes Ie[leele leW
}#eeble ÙesleW. oes<eebvee oes<e keâeb cnCeeJeW lesefn keâUt }eie}s DeeefCe ceie DeLeeËleÛe les
šeUeÙeÛes GheeÙeefn }#eeble Ùesleele. oes<e šeUCeW DeeJeMÙekeâ Deens nW hešt }eieleW
DeeefCe les šeU}sÛe heeefnpesle Demee Dee«enefn efvecee&Ce neslees.
pÙeebÛeer yegefæ cebo Deens lÙeebveeefn nW meeOetb }eieles DemeW meceLe& cnCeleele.
ceveg<ÙeeÛÙee yegæerÛeer leer#Celee, efvece&}lee, efJeheg}lee ceeCemeeceeCemeeble JesieJesieàÙee
ØeceeCeeÛeer Demet Mekeâles. heCe ceeCetme cnCetve pevcee}e Dee}e keâeR lÙee}e keâebneR vee
keâebneR yegæerÛeW osCeW }eYe}s}W DemeleWÛe DemeleW. leW GCeW–DeefOekeâ Demes} heCe vemeleWÛe
DemeW keâOeeR nesle veeneR. lÙeecegUW ØelÙeskeâe}e Deehe}er Øeieefle keâ¤ve IesCeW MekeäÙe nesles
Je lÙeecegUWÛe ›eâcee›eâceeves ceeCemeeÛeW %eeve Jee{tb }eieleW. leW efškeâefJeCÙeemee"er JewjeiÙeeÛeer
DeeJeMÙekeâlee Demeles nWefn ceeCemee}e hešleW DeeefCe peW hešleW leW efve‰sveW DeeÛejCeeble
DeeCeCÙeeÛeW meeceLÙe&efn Jee{le peeleW.
nW meJe& Ie[le peeleW Ùeeble Mebkeâe veeneR. hejbleg lÙeemee"eR ceeCemeeÛee efJeÕeeme Â{
DemeeJee }eielees. MeeŒe keâeÙe, mebleebÛeW yeesOeØeo Jee*dceÙe keâeÙe Jee meodieg¤Ûee GheosMe
keâeÙe, meJe&Ûe ceeveJeeÛÙee keâuÙeeCeemee"er DemeleW. hejbleg lÙeeJej pej Â{ efJeÕeeme
vemes} lej ceeCemeeÛÙee neletve JneJeÙeeÛeW keâesCelesefn ØeÙelve efve§eÙeeveW Jee meelelÙeeveW
nesle veenerle lÙeecegUW Ûeebie}e yeesOe Jee JÙeefkeäleJÙekeäleerÛeer Deme}s}erefn hee$elee GheÙeesieeme
Ùesle veener. G}š mebMeÙeecegUW Øeieefle nesCÙeeÛÙee SsJepeer hejeieefle nesle peeles DeeefCe ner
IemejCe efJeveeMeeheÙeËleefn heeWÛet Mekeâles. ÙeeÛekeâefjleeb meceLe& cnCeleele– legceÛÙeeble keâebner
oes<e Deme}s, legcner ceeflecebo Deme}ele lejer legcne}e meeOeve }eYes}, legceÛeer Øeieefle
nesT Mekesâ}. legcner cegkeäleerÛee, cees#eeÛee kewâJeuÙemegKeeÛee DevegYeJe ØelÙe#e IesT
Mekeâe}. heCe legcner Â{ efJeÕeemeeveW hetCe& ßeæsveW Ùee ceeiee&Ûeer JeešÛee} kesâ}er heeefnpes.
Øeieefle ner efvejefvejeàÙee DeJemLee›eâceeveW JneJeÙeeÛeer Demeles DeeefCe meJe&Ûe ceeCemes
keâebner Skeâe heeÙejerJej, Skeâe heeleUerJej Demet Mekeâle veenerle. hejceeLee&Ûee DeejbYe keâeÙe
Jee hejceeLee&Ûeer JeešÛee} keâeÙe–Demee} lesLetve heg{leer Ûe}e Ùee heæleerveWÛe JneJeÙeeÛeer
Demeles. DeeefCe Oej}s}er Jeeš, ve kebâšeUleeb, DeeUme Je lÙeecegUW JeešCeejW KeesšW meceeOeeve
šeUtve, Ûee}le jeneJeer }eieles. Ùeemee"er efJeÕeemeeÛeer efveleeble DeeJeMÙekeâlee Demeles.
hejceeLe& ne meieàÙeebmee"eR Deens. meieàÙeebvee lesLeW DeefOekeâej Deens. nW efkeâleerefn
KejW Deme}W lejer ØehebÛe Oe[ keâjCÙeeÛeW meeceLÙe&efn pÙeebÛÙeepeJeU veeneR, leeR ceeCemeW
hejceeLee&le ÙeMemJeer nesleer} nW ie=nerle OejCeW ÛegkeâerÛeW Deens. ØehebÛeemee"eR peMeer yegefæ
}eieles leMeerÛe leer hejceeLee&mee"erefn }eieles. Lees[er DeefOekeâÛe }eieles cnš}W lejer
Ûee}s} heCe ØehebÛeeJej ceeCemeeÛee pesJe{e efJeÕeeme Demelees, lesJe{e hejceeLee&Jej Demele
6 ceveesyeesOe
veeneR. DeeefCe cnCetve lÙeeÛeer keâeÙe&#ecelee ØehebÛeeble Øeieš nesles, hejceeLeeËle nesle veeneR.
ceveg<Ùee}e yegefæ DeeefCe YeeJevee Ùee oesve iees°er }eYe}suÙee Deensle. YeeJevesÛee lees}
jeKeCÙeemee"eR yegæerÛee heg<keâU GheÙeesie neslees. heCe kesâJeU yegæerÛeer JeešÛee} JeebPeesšer
"jles. YeeJevee cee$e OÙesÙeeheÙeËle mejU heesÛetb Mekeâles. heeCÙeeÛee mJeYeeJe JeenCÙeeÛee
Deens, les mecegõe}e efceUsheÙeËle pemeW JeenleÛe jenles cee$e lees ØeJeen Jeenlee jener} nW
heneJeW }eieleW. lemeWÛe ceeCemeeÛÙee YeeJevesÛeWefn Deens.
DelÙeble yegefæceeve ceeCemeW JewHeâuÙeeveW Jes[eR Pee}s}eR Dee{Uleele heCe YeeJevesÛÙee
GlkeâšlesÛes ns og<heefjCeece efomele veenerle, efveoeve eflelekeäÙee ØeceeCeeble lejer efomele
veenerle. Glkeâš YeeJevesÛeer ceeCemes meeceevÙeebÛÙee Âef°keâesveebletve DeJ]ÙeJenejer "jleele.
lÙeecegUW }eskeâ lÙeebvee Jes[s cnCeleeleefn. heCe lÙeebÛeW leW Jes[ ÛeebieuÙee DeLee&veW OÙesÙeeÛeW
Jes[ DemeleW. DeeefCe DeMeer OÙesÙeJes[er ceeCemesÛe ÙeMemJeer nesleele Je ÙeMeeÛee ceeie&
Iee}tve osTbefn Mekeâleele.
efJeÕeeme nW YeeJevesÛesÛe Ûeebie}W ¤he Deens. lees efJeÕeeme pÙeeÛÙee ef"keâeCeeR Deens
lÙeeÛÙee ØeÙelveeble keâOeer GCeerJe he[le veeneR DeeefCe lÙeecegUWÛe lees ``ÙeeefÛe osneR ÙeeefÛe
[esUeb'' cegkeäleerÛee meesnUe Yeesiet Mekeâlees.
cegefkeäle, cees#e, kewâJeuÙe ÙeebÛes mJe¤he JeCe&ve keâ¤ve meebieCes keâ"erCe Deens. ØelÙe#e
mejmJeleer}e megæeb leW meebielee ÙesCeej veeneR Demes cnCeleele. DeMeer ner FbefõÙeeleerle,
hejceevebomJe¤he, DeJee*dcevemeieesÛej cegefkeäle ner mee#eelkeâejeÛee, DevegYeJeeÛee efJe<eÙe
Deens. leerefn ØelÙe#e Yeesieleeb Ùesles DemeW Ùee ceveeÛÙee M}eskeâebÛeW meeceLÙe& Deens DemeW
meceLe& cnCeleele.
Kees} Jeeoeble ve efMejleeb, ceveeÛÙee M}eskeâecegUW ceveg<ÙeeÛeW peerJeve YeJÙe, efoJÙe,
Goeòe, Meeble, ØemeVe, meceeOeeveer, keâeÙe&#ece, efvej}me DeeefCe lespemJeer nesCÙeeÛeer hetCe&
MekeäÙelee Deens, Demes cnCeleeb ÙesF&}. cee$e lÙeemee"er Â{ efJeÕeeme heeefnpes. vegmeleW
JeeÛeve, vegmeles ßeJeCe nW lÙee°erveW cegUerÛe hegjsmeW veener. Deew<eOeebÛÙee peeefnjeleer JeeÛetve
Jee peeefnjeleerÛes keâeieo keâesU}s}s heeCeer efheTve pemee jesie yeje nesCÙeeÛeer Lees[erefn
MekeäÙelee veeneR; lemesÛe vegmelÙee SskeâCÙee-JeeÛeCÙeeveW keâeneRefn nesCÙeeÛeer MekeäÙelee
veeneR, SskeâCÙeeÛÙee ceeieesceeie ceveve, efÛebleve DeeefCe DeeÛejCe heeefnpesÛe. efJeÕeeme
"sJeeJee Ùee cnCeCÙeeble lesÛe DeefYeØesle Deens. heg<keâU }eskeâ leMeer ceePeer osJeeJej ßeæe
Deens cnCeleele, heCe leer }yee[er Deens. osJeeJej ßeæe Deens cnCeCeeNÙeeÛÙee Jele&veeble
mebÙece DeeefCe meoeÛeej Ûe{lÙee Jee{lÙee ØeceeCeeble efome}sÛe heeefnpesle. pesLes KejeÛe
efJeÕeeme Demelees lesLeW MeW[er legšes keâeR heejbyeer legšes DeMee efve«eneves ceveg<Ùe ØeÙelveMeer}
Demelees.
efJeJejCe 7
cee$e hetCe& efJeÛeej ve keâjleeb, Kees}Jej ve peeleeb keâebnerlejer ie=nerle Oe¤ve JeeieCeW
cnCepes ßeæeÙegkeäle peerJeve veJns. ve meesmeCÙeemeejKes melÙe ceveg<Ùe heentb FefÛÚle veener.
ner keâebneR ßeæe veJns. veerš Meejerefjkeâ leheemeCeer le%eekeâ[tve keâ¤ve IÙeeJeÙeeÛeer veener
Je mJele:}e efvejesieer mecepeeJeÙeeÛeW Ùee}e keâebneR efJeÕeeme "sJeCes cnCeleeb ÙesCeej veeneR.
nW efYe$esheCe Deens. Demees. ßeæeefJeÕeemeeÛee efJe<eÙe ceveeÛÙee M}eskeâebletve heg{W ÙesCeejÛe
Deens. ceveeÛes M}eskeâ SskeâCÙeekeâefjlee ceeveefmekeâ efmeælee keâMeer Deme}er heeefnpes leW
}#eeble ÙeeJeW cnCetve Heâ}ßegleerÛÙee Debeflece M}eskeâeÛee Gu}sKe kesâ}e.
ceveeÛes M}eskeâ ns Skeâ mJeÛÚ, Meerle} megceOegj pe}eÛeW mejesJej Deens. efpeJeble
mejesJej Deens. DeeheuÙee}e heeefnpes lesJe{s heeCeer DeeheCe lÙeeletve IesT MekeâleeW.
Deehe}er Meefkeäle, Deehe}er yegefæ, Deehe}s meeceLÙe&, Deehe}er efvekeâ[ ner Heâej ceÙee&efole
Deens. yegškegâuÙeeble ÙesCeejW heeCeer pemeW yegškegâ}WYejÛe DemeCeej lemesÛe ceveeÛeW M}eskeâ
meebieleebvee ceePeW nesCeej Deens nW DeeheCe }#eeble "sJe}W heeefnpes. Yeeb[Ÿeeble heeCeer
SJe{smeW lej ÙesCeej, ceie mejesJejeJej pee keâMee}e, Demes cee$e cnCetb veÙes Je yegšgkeâ}s
}neve Deens cnCetve [yekeäÙeebleefn yeg[Jet veÙes. ceveeÛes M}eskeâ meebieeJeÙeeÛeW "jefJe}W leW
ÙeeÛe °erveW. %eevesÕejcenejepe cnCeleele lÙeeØeceeCes Lees[e hee}š keâ¤ve ceerefn cnCelees
keâeR `lejer DeJeOeeve Skeâ}s oerpes ~ ceie meJe& megKeemeer hee$e nesFpes ~ ns Øeefle%eesòej
meceLeeËÛeW ~ GIe[ Sskeâe ~~' (%ee. 9~1)
ieCeeOeerMe pees F&Me meJeeË iegCeebÛee ~
cegUejbYe DeejbYe lees efveieg&CeeÛee ~~
vecetb Meejoe cetU ÛelJeej JeeÛee ~
iecetb hebLe Deeveble Ùee jeIeJeeÛee ~~1~~
keâesCelÙeener keâeÙee&ÛÙee DeejbYeer cebie}eÛejCe keâjCÙeeÛee efMe°eÛeej Deens. cebie}eÛejCe
keâjCÙeeÛÙee 2-3 heæleer Deensle. «ebLeeÛÙee efJe<eÙeeÛeW mJe¤he mhe° keâjCeW nWefn Skeâ
ØekeâejÛeW cebie}eÛejCeÛe ceeve}W peeleW. F° osJeles}e vecemkeâej keâjCeW ns cebie}eÛejCeeÛeW
mJe¤he DeefOekeâ }eskeâefØeÙe DemeW Deens. meceLe& Ùee ef"keâeCeeR heefnuÙee 3 DeesUeRle
vecemkeâej¤he cebie}eÛejCe keâjerle Deensle. lej ÛeJeLÙee DeesUeRle lÙeebveer JemlegefveoxMe¤he
cebie}eÛejCe kesâ}W Deens.
Debieerke=âle keâeÙe& efveefJe&IveheCes heej he[eJeW ne cebie}eÛejCeeÛee nslet DeeefCe ieCesMe
ne mJeYeeJele:Ûe efJeIvenlee&, lÙeecegUW meceLeeËveeR «ebLeeÛÙee DeejbYeer ieCeheleer}eÛe Jebove
keâ¤ve cebie}eÛejCe kesâ}W Deens. DeeheCe ßeerieCesMeeÙe vece: cnCelees, keâeÙee&Ûee
ßeerieCesMee Pee}e cnCelees. ÙeeJe¤ve ieCesMeeÛeW ceenelcÙe }#eeble ÙesleW. osJehetpesÛÙee Jee
8 ceveesyeesOe
ØelÙeskeâ cebie}keâeÙee&ÛÙee DeejbYeeR ieCeheeflehetpeve-efveoeve mcejCe lejer kesâ}s peeleWÛe.
lÙeeÛÙee ceeieÛeW keâejCe YeeJeefvekeâ DeensÛe heCe meebmke=âeflekeâ DeeefCe meeceeefpekeâefn Deens.
Deepe pÙee leeefòJekeâ keâejCeemee"er DeeheCe ÛeebieuÙee DeLee&veW }eskeâmeòesÛee Goes Goes
keâjerle DemeleeW lÙeeÛeW Øeleerkeâ ieCesMe¤heeble Deens. ne osJe ieCeheefle Deens. ieCeebÛee,
mecetneÛee, }eskeâebÛee lees veslee Deens. j#eCekeâlee& Deens, Meemleeefn Deens. cee$e lees
leebef$ekeâ heæleerveW kesâJeU efveJe[Cetkeâ efpebkeâuÙeecegUW Pee}s}e heg{ejer veener. lees iegCeebÛeeefn
F&Me Deens. cnCepes lÙeeÛÙee ef"keâeCeeR mecetneÛÙee, meceepeeÛÙee, }eskeâebÛÙee, ieCeebÛÙee
veslesheoeR Dee¤{ nesCÙeeme ÙeesiÙe "jefJeCeejs yegefæceòee, yengßeglelee, met#ceÂef°,
GÅeceMeer}lee, #eceeMeer}lee, Â{lee, MeewÙe&, OewÙe&, keâle=&lJe, meeceLÙe&, }eskeâmeb«en,
efve:mJeeLe&lee FlÙeeefo FlÙeeefo Deveskeâ iegCe Je meodiegCe, Glke=â°jerleerveW Deensle, GlkeâšlesveW
Deensle. ns meodiegCe lÙeeÛÙeepeJeU veceü mesJekeâebØeceeCeW efJeveÙeeveW jenleele, lees peCetb
lÙeebÛee mJeeceer Deens DeeefCe cnCetve lees ieCeeOeerMe Pee}s}e Deens. efveieg&CeeÛeer meiegCeeble
ÙesCÙeeÛeer FÛÚe pÙeeÛÙee ¤heeveW meekeâej}er, lees pees DeeÅeØeCeJe Ôkeâej nW ieCesMeeÛeWÛe
Øeleerkeâ Deens. ßeer%eevesÕejebveeR ``Dekeâej ÛejCeÙegieg} ~ Gkeâej Goj efJeMee} ~
cekeâej ceneceb[U ~ cemlekeâekeâejW ~~'' (%ee. 1~19) DemeW cnCetve leW mhe° kesâ}W
Deens. ÔkeâejeÛeer Deeke=âefle DeeheCe vesnceeR Dee[Jeer jsKeešlees. leer pej GYeer jsKeeš}er
lej Skeâoble iepeeveveeÛÙee cegKeeÛÙee Deeke=âleerMeeR efleÛeW meeÂMÙe DeieoeR peJeefUkesâÛeW
Deens nW menpe }#eeble ÙesF&}. cnCetve meceLe& Ùee ieCesMe¤hee}eÛe efveieg&CeeÛÙee
DeejbefYeCÙeeÛÙee FÛÚsÛee cetUejbYe cnCeleele.
me=°erÛÙee meJe& YeeJeebÛes efkebâJee me=°erleer} meJe& YeeJeebÛeW lees cet}mLeeveefn Deens
DeeefCe F&Meefn Deens.
DeeheuÙee heeleUerJej ÛeebieuÙee-JeeF&šeÛee, lÙeepÙe-«ee¢eeÛee peCet ÙeeÛÙeeMeer mebyebOe
veeneR DemeW megÛeefJeCÙeemee"er meceLe& meJee& iegCeebÛee cnCeleele. keâejCe cegUeble Ûeebie}W Je
JeeF&š keâebneR vemeleW. me=°eRle, meiegCeeble, Deekeâejeble Jemletble peW keâebneR DemeleW les cet}le:
Skeâehes#eeb ogmejs Heâej lej JesieUW Demeles heCe Ûeebie}W efkebâJee JeeF&š vemeleW. lÙeeÛeW
Ûeebieg}heCe efkebâJee JeeF&šheCe nW veblejÛÙee GheÙeesieeJej keâes"W, efkeâleer, keâeÙe, keâmeW,
keâesCee}e DeeefCe keâeb Ùee hejmhejmebyebOeebletve Deekeâeje}e Ùesle Demeles. keâece›eâesOeefn
vemetve Ûee}Ceej veeneRle DeeefCe vegmelÙee YeeJeYekeäleerveW JÙeJenej efveYeCeej veenerle. ientb-
leeboUeØeceeCeWÛe F&Meme=°erle DeHetâ-meesce}e}eefn mLeeve Deens. SjJeer efJe<e cnCetve
lÙeepÙe Deme}s}er Deveskeâ õJÙeW jesie veeneRmee keâjCÙeeÛÙee °erves ØeYeeJeer Demeleele,
cnCetve mJeÙebheekeâIejeble eflejmkeâejen& Deme}s}s efJe<e JewÅeeÛÙee neleeble Deew<eOe "jleW.
keâesCee}e kesâJneb Je keâeb ÙeeÛee efJeÛeej keâ¤ve JewÅe keâmeW, keâeÙe Je efkeâleer "jefJelees,
efJeJejCe 9
cnCetve efJe<eefn Dece=leemeejKes keâeÙe& keâjleW. efveieg&CeeÛee cegUejbYe cnCeCÙeele JeeF&š-
Ûeebie}s, lÙeepÙe-«ee¢e ÙeeÛeW he}erkeâ[s Deme}suÙee cetUleòJeeÛee yeesOe Deens Je lÙeeÛe
¤heeble meceLe& ieCesMee}e Jebove keâjleele. DeejbYeeÛee cegUejbYe cnCeCÙeele kesâJeU Megæ
leòJe nW me=°ŸegvcegKe Pee}W Deens DemeWefn megÛeefJe}W peeles. vecemkeâejemee"eR, Yekeäleermee"eR,
ØeieleerÛÙee OÙesÙeemee"eR, YeeJeeÛÙee meiegCe Dee}byeveemee"er leòJe Ùee DeJemLeWleÛe Deme}s
heeefnpes.
meceLe& ieCesMeeveblej, efJeÅesÛeer DeefOe‰e$eer osJelee cnCetve Øeefmeæ Deme}s}er peer
Meejoe, mejmJeleer efle}e Jebove keâjerle Deensle. pÙee vecet MeyoeveW Jebove megÛeefJe}W peeleW
lees vecet Meyo oesIeebÛÙeeefn, ieCesMeeÛÙee Je MeejosÛÙeeefn JeboveeÛee JeeÛekeâ Deens.
GbyeNÙeeJej "sefJe}s}e efoJee pemee oesvner KeesuÙeebvee ØekeâeefMele keâjlees leesÛe osn}er-
oerhe-vÙeeÙe ÙesLeWefn Deens DemeW mecepeeJeW. DeeefoMeefkeäle, DeeefoceeÙee, Meejoe peer heje,
heMÙebefle, ceOÙecee, JewKejer Ùee Ûeejer JeeCeerÛeW cet}mLeeve Deens efle}e ÙesLeW Jebove kesâ}W
Deens. JeeCeer, Meyo, OJeefve ner mheboeÛeer mHegâjCeejer heefjCele mJe¤heW Deensle. mheboeÛee
efkebâJee mHegâjCeeÛee lees heefn}e heefjCeece Deens DemeWefn cnCelee ÙesF&}. peieleeÛÙee
DeejbYeer Meyo neslee keâejCe leWÛe yeÇÿeeÛeW heefn}W mHegâjCe nesleW DemeW keâebneR MeeŒekeâej
ceeveleele. peieleeÛÙee cegUeÛee MeesOe IesCÙeeme ØeJe=òe Pee}s}s efJe%eeve keâebneRpeCeebÛÙee
celes lejer DeeÅemheboeheÙeËle peeTve heeWÛe}W Deens. DeeheuÙee Jewefokeâ hejbhejWle JesoJeeCeer
peieleeÛÙee DeejbYeer Øekeâš Pee}er DeMeer OeejCee Deens.
Ôkeâej§eeLe Meyo§e ÉeJesleew yeÇÿeCe: hegje ~
keâC"b efYeòJee yeefnÙee&leew lemceevceebieef}keâeJegYeew ~~
nW celeefn MeyoeÛÙee DeeÅelesÛeWÛe Åeeslekeâ Deens. mhe° DeMee JeeCeerÛeer efJeYeeieCeer
mebkeâuhe, YeeJevee, efJeÛeej, Meyo DeMee ›eâceeves kesâuÙeeme yeÇÿeeÛÙee ``SkeâesÓnb
yengmÙeeced ØepeeÙesÙe'' Ùee mebkeâuhe-YeeJevee-efJeÛeejeÛeeefn DeeÅemHegâjCeeble meceeJesMe
nesTb Mekeâlees. Meejos}e Ùee meJeeËÛeW cetU cnCetve meceLe& efÛeÛÚefkeäle, ceeÙee, DeeÅeØeke=âefle
Ùee yeÇÿeeÛÙee DeefYeVe MekeäleerÛee yeesOe keâjerle Deensle.
cet}leòJeebvee ne vecemkeâej keâMeemee"er keâjeJeÙeeÛee lej keâeÙe& efveefJe&IveheCeW heej
he[eJeW Ùeemee"eR. nW keâeÙe& keâesCeleW? lej jeIeJeeÛÙee Deveble ceeiee&}e }eieCÙeeÛeW. meJe&
ceveeÛes M}eskeâ ceeCemee}e Ùee ceeiee&ÛÙee ØeJeemeemee"eR ØeJe=òe keâjCÙeekeâefjleeb, Ùee
ceeiee&ves Ûee}Ceeje}e Øeeslmeenve osCÙeekeâefjleeb efvecee&Ce Pee}s Deensle. ne ceeie& Deveble
Deens. keâOeerefn ve mebheCeeje Deens. Dee}eW, heesÛe}eW, DemeW JeešCeW ne Ùee ceeiee&JejÛee
De[LeUe "jlees. ßeer%eevesÕejcenejepe cnCeleele– lÙeeØeceeCeW ØelÙe#e censMeefn, YeieJeeve
Mebkeâjefn, Ùee ceeiee&Ûee Depetve keâehee[erÛe Deens. (%ee. 6~153) Jeeš meg¤Ûe Deens.
10 ceveesyeesOe
ØeJeemeerÛe Deens. ne ceeie& keâOeeR mebhele veeneR. ÙeeÛeW keâejCe Ùee ceeiee&ÛeW OÙesÙe, meeOÙe
peW hejyeÇÿe leWefn efve:meerce, DeceÙee&o, Deveble Deens. meceLeeËÛee jeIeJe ne oMejLeeÛee heg$e
cnCetve %eele Deme}s}e Ssefleneefmekeâ heg®<e veJns. ne jeIeJe hejceelcee¤he Deens. nW
hejyeÇÿe DeeceÛÙeekeâefjleeb jeIeJeeÛÙee, jeceÛebõeÛÙee ¤heeves Øekeâš Pee}s FlekeWâÛe. Ùee
jeIeJeeheÙeËle DeeheCeeme peeTve heesÛeeJeÙeeÛeW Deens. ceveeÛÙee M}eskeâebveer meebefiele}s}e
ceeie& lÙeeÛÙeekeâ[s heeWÛeefJeCeeje Deens. DeMee Deefle DeJeIe[ keâeÙee&}e }eieCÙeehetJeea
meiegCe meekeâej hejyeÇÿe¤he ieCesMe DeeefCe ÛewlevÙeemekeâš JeeCeer}e, JewKejer}e, ØesjCee
osCeejer DeeefoMeefkeäle Meejoe Ùeebvee efJeveÙeeveW, ØesceeojeveW, YeefkeäleYeeJeeves vecemkeâej
keâ¤ve Jee vecemkeâej keâje DemeW meebietve meceLe& peCetb meeOekeâebmee"er lÙeebÛee DeeMeerJee&o
ceeiele Deensle DeeefCe ceie cnCele Deensle Ûe}e, Deelee keâecee}e }eiet Ùee. Ùee Deveble
Deme}suÙee jeIeJeeÛÙee ve mebheCeeNÙee ceeiee&me DeeheCeeme }eieeJeÙeeÛes Deens. Ûe}e–leer
Jeeš Oe¤b Ùee.
efpeLes, pÙeekeâ[s peeJeÙeeÛeW Deens leW meceLeeËvee peCetb ØelÙe#e meceesj GYes Deens
DeeefCe cnCetve meceLe& meceesj Deme}suÙee jeIeJeekeâ[s yeesš oeKeJetve cnCele Deensle, Ùee
jeIeJeeÛÙee ceeiee&}e }eiet Ùee.
hetCe& yeÇÿe%eeveer, yeÇÿeefve‰ Deme}suÙee meceLeeËvee lÙeebÛeW owJele meoemeJe&oe ØelÙe#eÛe
Deens DeeefCe cnCetve lÙeebveeR ``keâjer js cevee Yeefkeäle Ùee jeIeJeeÛeer ~'' (ce. M}es.
26) ``keâjer js cevee OÙeeve Ùee jeIeJeeÛeW'' (ce. M}es. 66) ``IeveMÙeece ne jece
}eJeCÙe¤heeR'' (ce. M}es. 67) ``keâjer keâece efve:keâece Ùee jeIeJeeÛeW'' (ce.
M}es. 77) ``veYeemeejKeW ¤he Ùee jeIeJeeÛes'' (ce. M}es. 197) Demee DeeheuÙee
owJeleeÛee Gu}sKe les ØelÙe#e meceesj DemeuÙeeØeceeCeW DeveskeâJesUeb kesâ}e Deens.
meceLeeËmeejKÙee Leesj melheg®<eebÛeW SskeâeJeÙeeÛeW leW Ùeemee"eRÛe. lÙeebÛeW %eeve nW
kesâJeU Meyo%eeve veeneR. leW heebef[lÙeeÛeW Øeleerkeâ veeneR. leW mee#eelkeâeje}e Dee}suÙee
DevegYeJeeletve Gceš}s}W Deens. ØelÙe#e heg{W Deme}suÙee JemletÛee yeesOe keâjCeejW Deens.
cebie}eÛejCe Pee}W Deeleeb ØelÙe#e GheosMe ~
cevee meppevee YeefkeälehebLeW efÛe peeJeW ~
lejer ßeernjer heeefJepeslees mJeYeeJeW ~
peveeR efvebÅe leW meJe& mees[tefve ÅeeJes ~
peveeR JebÅe leW meJe& YeeJeW keâjeJeW ~~2~~
ns meJe& ceveeÛes M}eskeâ YegpebieØeÙeele Je=òeeble Deensle. Ùee Je=òeeble ØelÙeskeâ DeesUerle
12 De#ejW Je 4 Ùe ieCe Demeleele. 3 De#ejebÛÙee iešebÛee Skesâkeâ ieCe neslees. Ùe
efJeJejCe 11
ieCeeceOÙes heefn}W De#ej NnmJe Je ogmejer oesve oerIe& DeMeer jÛevee Demeles. Ùee
jÛeveeefJeMes<eecegUs YegpebieØeÙeeleeleer} keâeJÙee}e Skeâ Deekeâ<e&keâ Keškeâe, "skeâe, lee}
Øeehle neslees DeeefCe lÙeecegUW Ùee Je=òeeÛÙee ceeOÙeceebletve meebefiele}suÙee GheosMee}e Skeâ
ØekeâejÛee ØeYeeJeerheCeeefn Ùeslees.
meceLe& pevemebhekeâe&mee"er IejesIej efnb[tve efYe#ee ceeiele Demele. IejeIejebMeeR mebyebOe
ÙeeJee DeeefCe peeie=leerÛeW keâeÙe& ØelÙeskeâ ef"keâeCeeR heesÛeeJeW Ùee °erveW ner efYe#esÛeer heæle
Heâej mejme "j}er Deme}er heeefnpes. efJejkeäleer}e yeeOe veener. keâesCeeJej lemeW Dee«ener
DeesPeW veeneR DeeefCe keâeÙe&keâlÙee&Ûeer Gheemeceej veener. JÙekeäleerJÙekeäleerMeer mebyebOe, kegâšgyb eekegâšgyb eeÛeW
efvejer#eCe Ùee iees°er menpe Ie[le DemeuÙeecegUW peeie=efle keâjCeWefn meeshes. efYe#ee ceeieleevee
jeceoemeer }eskeâebvee GheÙeesieer he[eJes cnCetve ns M}eskeâ meceLeeËveeR jÛe}s DemeW cnCeleele.
meceLeeËÛÙeekeâeUeR cegme}ceeveer jepeJeš yeæcet} Pee}s}er nesleer. cegme}ceeve Heâkeâerj
IejesIej Yeerkeâ ceeiele efnb[le Demele. Keškesâoej ieppe}e cnCele les DeeheuÙee Oecee&Ûee
ØeÛeej keâjerle YeesàÙee-Yeeye[ŸeebÛeer ceves Deekeâ<et&ve Iesle. }eskeâefn lÙeebÛÙee YepeveeR
}eiele. oiexefhejebvee veJeme keâjerle. lÙeebÛÙee G¤meeble efoceeKeeveW Yeeie Iesle. mJeeefYeceeve
ve° Pee}e neslee. mJelJe Gj}s veJnleW. Ùee DeeheòeeRletve }eskeâebvee nUgJeejheCeW yeensj
keâe{CeW DelÙeble DeeJeMÙekeâ nesles. meceLeeËmeejKee Leesj heg®<e, osMekeâe}heefjefmLeleerÛee
ØelÙe#e DevegYeJe Iesle}s}e Leesj efJeÛeejJeble DeMee JesUer JÙeJenejeÛÙee °erveW lešmLe
jenCeW, Goemeerve jenCeW MekeäÙeÛe veJnleW. ``yeg[le ns peve osKeJesvee [esUe ~ cnCetve
keâUJeUe Ùeslees cepe ~'' DeMeer lÙeebÛeer Je=efòe Ùee keâUJeàÙeebletveÛe lÙeebvee ceveeÛÙee
M}eskeâebmeejKes ØeYeeJeer keâeJÙe mHegâj}s Deme}s heeefnpes. ieppe}ebÛÙee ØeÛeeje}e ØeYeeJeerheCeW
leeW[ osCÙeemee"er lÙeebÛÙeeÛemeejKee lee} "skeâe Deme}s}e ne YegpebieØeÙeeleeÛee Úbo
lÙeebveer efveJe[}e Demes} DeMeerefn MekeäÙelee Deens.
mekeâeUÛeer ØemeVe JesU. me[ejebieesUerves Me=bieej}s}s DebieCe DeeefCe lÙee DebieCeeleer}
legUMeerÛÙee heefJe$e Je=boeJeveepeJeU GYes jentve meceLeeËmeejKee lespe:hegbpe, JewjeiÙemebheVe,
Ùeesieerjepe, cesIeemeejKÙee keâ®CeeiebYeerj OJeveerveW Ùee ceveeÛÙee M}eskeâebÛeer meeo Iee}erle
Demes} lÙeeJesUer JÙeefkeäleJÙeefkeäle mJeOecee&ÛÙee mJeeefYeceeveeves, DeelceefnleeÛÙee ØesjCesves
peeie=le nesTve keâesCelÙeeefn lÙeeiee}e efmeæ nesle Demes} Ùeeble MebkeâeÛe veener. Jee{}er
peeCeejer efYe#ee keâoeefÛele Ùee lÙeeieeÛÙee efmeælesÛeWÛe Úesšsmes Øeleerkeâ Demes}.
Demes} iejpe lej Jeeieleer} Ûeebie}s. lÙeebvee nJeW Deme}s lej Ùesleer} ceePÙeekeâ[s,
DemeW Ghes#esves ve cnCeleeb DeeUmeeveW PeeshesÛÙee iegib eerle ie{tve ies}us Ùee ceg}e}e DeYÙeemeemee"er
DeeF&ves ne}Jetve Jee heeCÙeeÛee efMe[keâeJee šeketâve peeieW keâjeJeW lÙeeØeceeCeW meceLe& ns
pevepeeie=leerÛes keâeÙe& mJele: Jee efMe<ÙeebkeâjJeer keâjerle Demele. meeje YeejleJeie& hejkeäÙeebÛÙee
12 ceveesyeesOe
šeÛesKee}er efÛej[}e peele Demeleebvee ceneje°^eble lesJe{W mJejepÙe GYes jeefn}s lÙee}e
legkeâejece cenejepeebÛeer DeeefCe meceLeeËÛeer IejesIej peeTve heeWÛeCeejer Dece=leJeeCeerÛe
hees<ekeâ "j}er Deme}er heeefnpes.
meJe& meble ÙeesiÙelesves efkeâleerefn SkeâceskeâebmeejKes Deme}s lejer DeJeleejkeâeÙee&ÛÙee
Â<šerves lÙeebveerefn Øeke=âefleYeso OeejCe kesâ}s}e Demelees nsÛe Kejs. SskeâCÙeeÛeer FÛÚe veeneR
lej meebiee keâMee}e DemeW ve cnCeleeb keâOeeR nvegJešer Oe¤ve JeelmeuÙeeveW, lej keâOeer
cegmkeâe[erle cee¤ve JeelmeuÙeieYe& keâ"esjlesves meceepee}e efMekeâJeCÙeeÛeW keâeÙe& ceneje°^eble
lÙeekeâeUer oesve mebleebveer kesâ}s. Skeâ legkeâejece cenejepe Je ogmejs meceLe& jeceoeme
mJeeceer. oesIesefn Ûeebie}sÛe leeheš Je HeâškeâU Deensle. DeeefCe oesIeebÛÙeeefn neleeble
ob[gkeâe Deens. keâ¤CejmeeveW Yej}suÙee cesIeepeJeU keâ[keâ[eš keâjCeejer leUheleer Jeerpe
DemeeJeer lemesÛe nW Deens.
ce}e Jeešles– jeceke=â<Ce hejcenbmeebveeR meodieg¤bÛes leerve Øekeâej kesâ}s Deensle. Skeâ
meodieg¤ kesâJeU jmlee oeKeefJeleele Je DeeheuÙee ef"keâeCeer yemetve Lees[ŸeeMee KeeCeeKegCee
meebieleele. ogmeNÙee ØekeâejÛes meodieg¤ ceeiee&leer} De[ÛeCeer, JeUCes, JeUmes, meesÙeer,
efveJeememLe}s FlÙeeoer yeejerkeâ meejerkeâ KeebÛeeKeeWÛee meebietve ceeiee&Jejer} ØeJeemeeÛeer
vescekesâheCeeves keâuhevee osleele. eflemeNÙee ØekeâejÛes meodieg¤ Jejer} oesvner lej keâjleeleÛe
heCe ØemebieefJeMes<eer efMe<ÙeeÛee keâeve Oe¤ve lÙee}e Je"CeerJej DeeCeleele Je lÙee ceeiee&ves
Dees{erle vesleele, keâOeer GÛe}tveefn vesleele. ns eflemeNÙee ØekeâejÛes meodieg®lJe Heâej ogefce&U
Deens. Ùeemee"er meodieg¤ÛeW ef"keâeCeer mJemeeceLÙee&efJe<eÙeeRÛee De}ewefkeâkeâ efJeÕeeme heeefnpes.
DeeefCe efMe<Ùeefn eflelekeâe efve‰eJeeved heeefnpes. ieg¤ves Lees[e DeeJeepe Ûe{Jetve yees}leebÛe
Jee ceveeefJe®æ Jeeieleeb-meebieleebÛe pÙeebÛeer efMe<ÙelJeeÛes lÙeeiehe$e osCÙeeÛeer efmeælee
Demeles lÙeeÛee keâeve ieg¤ keâMeekeâefjleeb Oejer} DeeefCe keâeb OejeJee? ieg¤ves keâeve Oej}e
lejer heg{s Ûee}eJeÙeeÛeW Demeles les mJele:ÛÙeeÛe heeÙeeves Je nW keâeve OejCeWefn DeejbYeer
DeejbYeerÛeW Je }e#eefCekeâ mJe¤heeÛeW DemeleW. ceeie&›eâceCeeÛeW leW keâebner Jeenve veJns.
efkeâleerefn cees"s meodieg® DeJelej}s lejer ceveg<Ùepeeleerleer} GæejeÛes ØeceeCe DelÙeuheÛe
jeefn}s Deens. ns keâeb leW }#eeble ÙeeJeW cnCetveÛe nW meebefiele}W. Demees. legkeâejece cenejepe
keâeÙe efkebâJee meceLe& jeceoeme mJeeceer keâeÙe ns Ùee eflemeNÙee Øekeâejeble yemeCeejs meodieg®
Deensle.
hejceeLee&le keâeÙe efkebâJee JÙeJenejeble keâeÙe keâesCeer KejW leW Sskeâle veeneRle. lÙee}e
KejW vekeâesefn DemeleW. mJele:ÛÙee celee}e Je Jele&vee}e heeef"byee osCeejeÛe kegâCeer Demes}
lej leesÛe ØelÙeskeâe}e yeje Jeešlees. lÙeecegUW ce}e mJele:}e jmlee oeKeefJeCeejs
heefnuÙee, Heâej lej ogmeNÙee Jeiee&leer} ieg® Ûeebie}s Jeešleele. meOÙeebÛee keâeU lejer
efJeJejCe 13
eflemeNÙee Jeiee&leer} ieg¤}e Devegketâ} Demes} DemeW Jeešle veeneR. ieg® keâeve OejCÙeeme
peeF&} lej lÙeeÛee Deheceeve nesF&} nWÛe KejW. GheosMekeâeÛeer Yetefcekeâe heb{jhetj}e
peeCÙeeÛee jmlee oeKeefJeCeeNÙee heešermeejKeer DemeeJeer. heb{jhetj}e peeJeÙeeÛes keâeb veener
leW peeCeejeveW DeeheuÙee FÛÚsveW heeefnpes lemeW "jJeeJeW. heešer pÙee KeebyeeJej }eJe}s}er
Demeles lÙee KeebyeeYeeWJeleer keäJeefÛeled Gefkeâj[eefn meebÛe}s}e Demelees heCe heešer Deehe}s
jmlee oeKeefJeCÙeeÛeW keâece keâjerle Demeles.
ceeCemes veceülesÛee DeeJe efkeâleerefn DeeCeerle Deme}er lejer yengOee Deehe}s mees[eJeÙeeme
leÙeej vemeleele. keâebneR jesieer pemeW Yesšs} lÙee}e Deew<eOeW Je heLÙeW efJeÛeejleele DeeefCe
ceie DeeheuÙee meesÙeerveW SkeâeÛeW Deew<eOe Je ogmeNÙeeÛeW heLÙe keâjleele lemeWÛe heg<keâU
ceeCemeW hejceeLe&ceeieeËle Jeeiele Demeleele. KejesKejerÛe keâesCeeefJe<eÙeeR keâesCee}e Deeoej
vemelees. keâesCeer keâesCee}e Yeerle vemeles. Deeoj DeeefCe YeÙe ns YeeJe Øeieš nesle Demeleer}
lej lÙeeÛÙee yeg[eMeer keâes"s lejer mJeeLe& }he}s}e Demelees. Deeoj Jee YeÙe Deens
cnCeCÙeeveW cnCeCeeje efJeveÙeer "jlees; Je pÙeeÛÙeeefJe<eÙeeR les YeeJe Deensle cnš}s peeles
lees cees"e "jlees. lÙeeÛÙee LeesjJeerÛeer Øeefmeefæ nesles. Deble:keâjCeeble YeÙe Jee Deeoj
KejWÛe Demes} lej lÙee DeeojCeerÙe JÙekeäleer}e ve DeeJe[Ceejer iees° ceeCemeeÛÙee neletve
keâOeeRefn Ie[}er vemeleer. DeeheCe efJeveÙeer DeeneW Ùee met#ce DenbkeâejeveW, `Jeeš}W lej
Sskeâe' DemeW cnš}W lej leWefn ceeCemee}e DeeJe[le veeneR Je vescekeWâ Dee«eneveW meebefiele}W
lej leW lÙee}e hešleefn veeneR DeeefCe cnCetve JÙeJenejeble keâeve Oe¤ve vesCeW MekeäÙe
vemeleW. leesefn peg}gceeÛee jecejece "jlees. meceLeeËÛeer Je=efòe cee$e kegâCeer Sskeâle veeneR
cnCetve mJemLe yemeCeejer veJns. les meJe& heefjefmLeefle efJeÛeejeble IesTve ÙeesiÙe leW Dee«eneveW
meebiele jenCeejÛe. meceLeeËveer cevee}e GheosMe kesâ}e DeenW DeeefCe DeJeKeU ceg}e}e
Deebpee¤ve-ieeWpee¤ve lÙeeÛÙeekeâ[tve keâece keâ¤ve IÙeeJeW lemeW meceLe& cevee}e meppeve
cnCetve mebyeesOeerle Deensle.
KejW cnCepes hejceeLe&ceeiee&leer} meJe& DeeheòeerÛeW cetU ceveÛe Deens. ``keâ®b keâeÙeer
keâ®b keâeÙeer ~ ceve nW Sskeâle veeneR ~ yegefæ keâjeÙee hegCÙe peeÙe ~ heefj ceve KeWÛeer
DeIe[esneR ~~'' DemeW ßeermeodieg® oemeieCetcenejepeebveeR cnš}W Deens leW Ùeemee"eRÛe. lees
yengOee meJeeËÛee, meJe&keâeUÛee DevegYeJe Deens. MeeŒekeâejefn ``ceve SJe ceveg<ÙeeCeeb
keâejCeb yevOecees#eÙees:'' DemeWÛe meebieleele. Depegv& eemeejKÙee efJe}#eCe meeceLÙe& Deme}suÙee
heg®<ee}emegæeb
``ÛebÛe}b efn ceve: ke=â<Ce ØeceeefLe ye}JeodÂ{ced ~
lemÙeenb efve«enb cevÙes JeeÙeesefjJe megog<keâjced ~~'' (Ye. 6~34)
14 ceveesyeesOe
DemeW cnCeCÙeeÛeer heeUer Ùesles. les keâ"erCe Deens, ye}Jeeve Deens, DeJeKeU Deens, nóer
Deens. vee"eU ceg}emeejKes Deens. De%eeveerefn Deens. cnCetve yeeU cees"e MeneCee !
cnš}W keâeR SskeâCÙeeÛeer MekeäÙelee efvecee&Ce nesles. lÙee}e yeUeveW JeekeâefJeCeW HeâejmeW
MekeäÙe vemeleW. lÙeeÛÙee keâ}eveWÛe IÙeeJeW }eieleW. ceve pej KejWÛe meppeve DemeleW lej
lÙee}e DeeJepet&ve Yeefkeäleceeiee&}e pee DemeW meebieCÙeeÛes keâejCeÛe he[}W vemeleW.
DemeW Deme}s lejer ceveeÛee Skeâ iegCe cees"e Ûeebie}e Deens. ßeer%eevesÕej cenejepe
cnCeleele, ``keâeb pes ÙeÙee ceveeÛeW Skeâ efvekeWâ ~ peW nW osefKe}s iees[erefÛeÙee "eÙee
meeskesâ ~ cnCetve DevegYeJemegKeefÛe keâJeeflekeWâ ~ oeJeerle peeF&pes ~~ (%ee. 6~420)
cevee}e Skeâoeb SKeeÅee iees°erÛeer iees[er }eie}er keâer leW ceie lÙee}e efÛešketâve jenles.
meòJe ne ceveeÛee cetU mJeYeeJe. cnCetve lej meJe& ceeCemes mJeYeeJele: YepeveMeer}
Demeleele. ``osKes ceveg<Ùepeele mekeâU ~ mJeYeeJele: YepeveMeer}–'' (%ee. 4~67)
heCe ceeCemeeÛÙee ceveeÛeW nW cet}Yetle meeefòJekeâheCe pevcepevceeblejerÛÙee jpeesiegCe-leceesiegCeebÛÙee
ØeYeeJeeveW }ghle Pee}s}s Demeles. mJeeLeeËletve efvecee&Ce Pee}suÙee keâece-›eâesOe-}esYe-ceesn
FlÙeeefo efJekeâejebveer ceeCemeeÛes peerJeve PeebkeâesU}s}s DemeleW. lesÛe mebmkeâej ceveeJejefn
nesleele. ceve nW mJele:ÛÙee keâle=&lJeeveWÛe ogpe&velesÛÙee heeleUerJej Glej}s}W Deens.
meYeesJeleerÛeer heefjefmLeefle megmebmkeâeje}e Devegketâ} veme}er keâer ceie ne efyeIee[ Jee{t
}eielees. IeelekeâlesÛÙee heeleUerJej heeWÛelees. ogozJeeveW iesuÙee heVeeme heeTCeMeW-Je<eeËle
Ûeebie}s mebmkeâej yegefæhegjmmej Ie[efJe}s heeefnpesle ner efJeÛeejmejCeer pegveeš Jeeštb
}eie}er Deens. Fefleneme-Yetiees} efMekeâJeeJes }eieleer}. ieefCele efMekeâJeeJeW }eies} heCe
veweflekeâlee keâMee}e efMekeâJeeJeÙee}e nJeer DemeW cnCetve ›eâefcekeâ hegmlekeâeble Ûegketâve
ceeketâve Dee}s}s veweflekeâlesÛes hee" lÙeebÛeer Leóe keâ¤ve šj G[Jetve, yeepet}e keâe{}s
ies}s. lÙee GheosMeeÛeW efJe[byeve Pee}s. heefjCeece Demee Pee}e keâer DeepeÛeer le®Ce efhe{er
kegâ"Wlejer Yejkeâš}er. efMe#eCe IesTveefn efleÛÙeeJej mebmkeâej Pee}s veenerle. lee®CÙeeÛÙee
Gbyej"ŸeeJej heeT} šekeâCeeNÙee DeieoeR keâeWJeàÙee ÙegJekeâebleefn ieghlejesieemeejKÙee
IeeCesj[Ÿee efJekeâejebÛeW ØeceeCe Jee{t }eie}s Deens. ner Iešvee efJeÛeejer ceeCemeeÛeW ùoÙe
efheUJeštve šekeâCeejer veeneR keâeÙe? yengmebKÙe Iejebletve megmebmkeâej nesF&veemes Pee}s
Deensle. lÙeecegUW keäJeefÛeled keâes"W Iejebletve Ûeebie}s mebmkeâej Deme}s lejer lÙee Iejebleer}
ceg}befn Ûeebie}erÛe efveIeleer} ÙeeÛee YejbJemee Gj}s}e veeneR. IejebIejebleer} Deeefvnkeâ
cnCepes yeeheeveW oe{er IeesšCeW DeeefCe DeeF&veW DeejMeeheg{W GYes jentve ØemeeOeve keâjCeW
SJe{WÛe Demes}, Je[er}-OeeNÙee ceb[UeRÛÙee leeW[er cees"Ÿee heoeJejer} jepekeâerÙe
heg{eNÙeeheemetve MeeUWleer} efMe#ekeâeheÙeËle meJeeËvee GösMetve legÛÚlesÛeerÛe Yee<ee Demes},
mJele:Ûeer JÙemeves DeeefCe JÙeJenejebleer} KeesšsheCeeÛeW Jele&ve ceg}ebÛÙee meceesj GIe[
efJeJejCe 15
nesCÙeele Keble vemes} lej ceg}ebJej Ûeebie}s mebmkeâej keâmes Ie[Ceej?
heefjmeercesÛee Ûeebie}e DeeefCe šeWkeâeÛee JeeF&š Demee mJeYeeJe mees[tve efouÙeeme
MeWkeâ[e 80-90 }eskeâebJej lejer mebmkeâejeÛes heefjCeece nesleele, Je Ûeebie}s efkebâJee
JeeF&š JeUCe }eieleW. DeeF&yeehe Deieoer Ûeebie}s, meodJele&veer Demetveefn ceg}W JeeF&š
efveIele veeneRle DemeW cegUeRÛe veeneR. heCe lÙeecegUW megmebmkeâej kesâ}s heeefnpesle Ùee
efJeOeevee}e yeeOe Ùesle veeneR. Skeâeos cet} efkeâleerefn KeeÙe}e Ieele}W lejer }ú nesle
veeneR. DeVe lÙeeÛÙee Debieer }eiele veeneR. DeMee ceg}e}e keâMee}e pesJeeÙe}e Iee}eÙeÛeW
DemeW cnCetve Ûee}leW keâeb? Skeâeoe jesie Deew<eOe Iesle Demeleebveeefn yeje nesle veeneR. heCe
Deew<eOe Iesle Deens leesheÙeËle jesie Jee{le veeneR, ne lejer Deew<eOeeheemetve nesCeeje }eYeÛe
veeneR keâeÙe? lemeWÛe mebmkeâejeÛeWefn Deens. cnCetve megmebmkeâej keâjerle Deme}s heeefnpes.
meogheosMe kesâ}e heeefnpes. mebmkeâej nesTb Mekeâle vemeleer} lej les nesleer} DeMeer
heefjefmLeefle ØeÙelvehetJe&keâ efvecee&Ce kesâ}er heeefnpes. lÙee °erveW ÙeLeeMekeäÙe o#e jeefn}s
heeefnpes. ÙeeÛe °erveW meceLe& cevee}e GheosMe keâjerle Deensle. ceve cet}le: meòJeiegCeebÛeW
Deens. cnCetve meceLe& lÙee}e meppeve cnCetve lÙeeÛÙee meeefòJekeâlesÛeer peeCeerJe keâ¤ve
osle Deensle DemeW mecepeeJes efkebâJee vee"eU cevee}e Lees[s ieeWpeejerle Deensle, DemeWenf mecepeeJeW.
meceLe& cnCeleele cevee, let Ye}e Deensme. meppeve Deensme. lesJneb meppeveeveW
meppeveemeejKesÛe Jeeie}W heeefnpes. let mJeeLee&le, efJe<eÙeesheYeesieeble, ÛewveeRle }esYeeble,
}yee[erle, og°leWle iegbletve jenleesme ns yejW veener. les legPÙee meppeveheCee}e MeesYeCeejs
veener. Yepeveceeiee&}e }eieCeW, YekeäleerÛeer JeešÛee} keâjCeW nWÛe meppeveheCee}e KejesKejer
MeesYeCeejW }#eCe Deens. let ne YekeäleerÛeeÛe ßes‰ ceeie& Oej. cnCepes leg}e ßeernjerÛeer,
hejcesÕejeÛeer Øeeefhle mJeYeeJele: nesF&}, menpeemenpeeR nesF&}. keâejCe Flej keâesCÙeeefn
GheeÙeehes#ee, meeOeveehes#eeb ceeiee&hes#eeb, YekeäleerÛee ceeie& F&ÕejeheÙeËle peeTve heesÛeCÙeeÛÙee
°erveW leg}vesveW DeefOekeâ meeshee, DeefOekeâ peJeUÛee DeeefCe DeefOekeâ efve§eÙeeÛee Deens.
meJe& ceveeÛÙee M}eskeâebceOÙes Ùee Yeefkeäleceeiee&ÛesÛe JeCe&ve meefJemlej Je efvejefvejeàÙee
Debieebveer ÙeeJeÙeeÛeW Deens.
meceLe& heefnuÙee M}eskeâeble jeIeJeeÛÙee ceeiee&}e }eiet DemeW cnCeleele. DeeefCe Ùee
heg{ÛÙee M}eskeâeble YeefkeälehebLeeveW ies}W cnCepes ßeernjerÛeer Yesš nesles DemeW cnCeleele.
ÙeeJe¤ve meceLeeËvee jeIeJe DeeefCe ßeernefj cnCepesÛe jece DeeefCe ke=â<Ce ÙeebÛÙeeble Yeso
Jeešle veJnlee ns efmeæ nesleW. DeeefCe lejer keâebner Jeejkeâjer ceb[Uer meceLe& jeceoememJeeceeReJf e<eÙeer
ogpe&heCee oeKeJeleele ÙeeÛee Keso neslees. Demees, veJeerve le®Ce efhe{erves lejer Ùee
Yesoyegæerheemetve otj jeneJes SJe{ŸeekeâefjleebÛe ne Gu}sKe kesâ}e. jeIeJeeÛee DeeefCe
ßeernjerÛee ceeie& JesieUe veeneR, SkeâÛe Deens. GheemevesveW Megæ Pee}suÙee yegæerves efÛeòe
16 ceveesyeesOe
meceeOeeRle }erve PeeuÙeeJej veblej peW efomeleW leW Skeâ DeelceleòJeÛe, mee#eelkeâej neslees
lees Skeâe DeelcÙeeÛeeÛe. lÙeeÛeW JeCe&ve cee$e MeyoØeYet cenelces efYeVeefYeVe meeOekeâebÛÙee
Øeieleermee"er DeveskeâefJeOejerleerveW keâjerle Demeleele. Ùeemee"er efJeÛeejJebleebveeR lejer veeceYesoeveW
efyeÛeketâve peeT veÙes. veeceYesoeceeies SkeâÛe leòJe DemeleW ne JesoeÛee DeeosMe }#eeble
"sJeeJee nW OÙeeveeble ÙeeJes Ùeemee"er meceLe& Skeâoeb jeIeJe, Skeâoeb ßeernefj Demee Gu}sKe
yegefæhegjmmej keâjerle DemeeJesle DemeW ce}e JeešleW. SkeâefJeOee YeeJe ne YekeäleeÛee mJeOece&
Deme}e lejer lÙeeveWefn efJeJeskeâ mees[tb veÙes, nóe«ener nesTb veÙes. YeefkeäleceeieeËleefn ns
}#eeble "sJe}W heeefnpes, Ùeemee"eRÛe meceLe& DemeW meebiele Deensle.
meceLe& Yeefkeäleceeiee&}e }eiee DemeW cegöece cnCeleele. keâce&, Ùeesie, %eeve, nsefn
ceeie& Demetve lÙeeÛee Gu}sKe keâjerle veeneRle. ÙeeÛeW cenòJeeÛeW keâejCe DemeW keâer
meJe&meeceevÙeebÛÙee ceveesJe=òeerÛÙee °erves iees[er JeešCÙeemeejKeer heefjefmLeefle pesJe{er Yeefkeäleceeiee&le
Deens lesJe{er Flej ceeiee&le veeneR. Flej ceeieeËle Ûetkeâ megOeejCÙeeme Heâejmee JeeJe vemelees.
YeefkeäleceeieeËle Pee}suÙee Ûegkeâe megOeejCÙeeÛeer mebefOe Flej keâesCelÙeeefn ceeieeËhes#eeb DeefOekeâ
Demeles. DeeefCe cnCetve DevÙe meJe& mebleebØeceeCeWÛe peerJeeveW Yeefkeäleceeiee&}e }eieeJeW
DemeeÛe meceLee&Ûeeefn Dee«en Deens.
Yeefkeäleceeiee&}e }eieeJeW cnCepes keâeÙe keâjeJeW. lesefn meceLe& ›eâcee›eâceeveW meebieCeej
Deensle. JeeF&š, Deefnlekeâj leW šekeâeJeW, Ûeebie}W efnlekeâj leW efve‰sveW mJeerkeâejeJeW ner Ùee
YeefkeäleceeieeËleer} DeeÛeejeÛeer heefn}er heeÙejer. nW Ûeebie}W-JeeF&š lejer keâmeW "jJeeJeW?
lekeâe&ÛÙee DeeefCe MeeŒeØeeceeCÙeeÛÙee Yejer}e he[}s lej efveefye[ DejCÙeeceOÙeW efMejuÙeeJej
nesleW lemesÛe nesCeej. cnCetve meceLe& lÙeeÛeeefn JÙeeJeneefjkeâ ceeie& meebiele Deensle.
mebYeeefJele }eskeâ meeceevÙele: pÙee}e JeeF&š cnCeleele leW JeeF&š mecepetve šeketâve ÅeeJeW
DeeefCe Ye}er ceeCemeW pÙee}e Ûeebie}W cnCeleele lÙeeÛee ØeÙelvehetJe&keâ mJeerkeâej keâjeJee
DeeefCe ceve:hetJe&keâ leW DeeÛejCeeble DeeCeCÙeemee"eR PešeJeW.
meeceevÙele: ogpe&ve pejer Deme}e lejer lees og<ke=âlÙeeÛeW GIe[ meceLe&ve keâjerle veeneR.
keâjerle veJnlee DemeW cnCee heeefnpes lej. ojes[sKeesjebÛeeefn Deehemeebleer} ØeeceeefCekeâheCeeJej
efJeÕeeme DemeeJee }eielees. DeeheuÙee pegvÙee Jee*dceÙeeleer} ÛeeJee&keâ ne mJewjeÛeejeÛee
hegjmkeâlee& ceeve}e peelees. heCe leesefn DeepeÛÙee veJeceleJeeoer efJeÛeejmejCeerhes#eeb heg<keâU
yeje cnCeCÙeeÛeer JesU Dee}er Deens. keâpe& keâe{tve lethe efheCeW ner lÙeeÛÙee mJewjeÛeejeÛeer
heefjmeercee Deens. Ùee}eÛe lees megKeeÛeW peerJeve cnCelees. lethe KeeuuÙeecegUW yegefæ Jee{les
DeeefCe Megæ nesles. Mejerjefn meMekeäle nesleW. DeeÙeg<Ùe Jee{leW. keâpe& efceUCÙeemee"eR hele
Jee{JeeJeer }eieles. Ùee meJe& iees°er heefjCeeceeR efnleeÛÙeeÛe "¤b Mekeâleele. ÛeeJee&keâefn
Ûeesjer keâ¤ve oe¤ hÙeeJeeR DemeW cnCele veeneR. ›eâewÙee&Ûee DeeefCe JÙemeveeÛee hegjmkeâej
efJeJejCe 17
leesenf keâjerle veeneR. JeeF&šeÛee lÙeeie DeeefCe ÛeebieuÙeeÛee mJeerkeâej keâjCÙeeÛeer meJeÙe Mejerje}e
DeeefCe cevee}e }eie}er keâer lÙeeÛee efJeJeskeâ Jee{t }eielees. mebÙece DebieJeUCeeR he[lees.
}eskeâebceOÙeW ¤{ Deme}suÙee ÛeebieuÙee JeeF&šeÛÙee keâuhevee Ùee Deveskeâ efhe{ŸeebÛÙee
DevegYeJeeJej DeeOeej}suÙee DemeuÙeeveW keâesCÙee SkeâeÛÙee keâuheves}e JeešCeeNÙee
yeNÙeeJeeF&šeÛÙee efJeÛeejehes#eeb DeefOekeâ ØeeceeefCekeâ Demeleele, DeefOekeâ efJeÕeemeveerÙe
Demeleele cnCetve DeejbYeer lejer Ùee }eskeâceleeÛeeÛe Deeoj keâjeJee DemeW meceLeeËveeR
meebefiele}W Deens.
ØeYeeles ceveeR jece efÛebleerle peeJee ~
heg{W JewKejer jece DeeOeeR JeoeJee ~~
meoeÛeej ne Leesj meeb[tb veÙes lees ~
peveeR leesefÛe lees ceeveJeer OevÙe neslees ~~3~~
Yeefkeäleceeiee&}e }eJeeJeW cnCepes keâeÙe keâjeJeW lÙee meboYee&le neefn M}eskeâ efJeÛeej
keâjCÙeemeejKee Deens. JejJej efomeeJeÙeeme Deieoer JÙeeJeneefjkeâ DeeefCe leebef$ekeâ GheeÙe
meceLe& meebiele Deensle. lemeW cnš}W lej keâesCee}eefn meeOeeJÙee, DeeÛejCeeble DeeCeCÙeeme
meeshÙee peeJÙee DeeefCe efve‰sveW keâjerle jeefnuÙee lej DeefOekeâeefOekeâ Øeieleerme meneÙÙekeâ
JneJÙee DeMee iees°er meebieCeW nW meceLeeËÛeW Skeâ JewefMe°Ÿe Deens.
mekeâeUeR G"tve ØeLece ceveebleuÙee ceveeble jeceeÛeW efÛebleve keâjeJeW Demee DeeosMe
meceLeeËveeR efo}e Deens. Ùee DeeosMeeveW Skeâ ØekeâejW Peeshe}suÙee}e peeie DeeCe}er Deens.
peeies nesleebÛe keâeÙe keâjeJeW Jee peeies nesCeW keâMee}e cnCeleele leW meebefiele}W Deens.
ØeYeele MeyoeveW Skeâ efJeefMe° keâeU megÛeefJe}e peelees. metÙeexoÙeehetJeeaÛÙee 2-3 Ieškeâe
cnCepes ØeYeelekeâeU. meeceevÙele: 4~~ heemetve 6-6~~ heÙeËleÛee keâeU ØeYeelekeâeU
cnCelee ÙesF&}. DeejesiÙeemee"er DeeefCe efÛebleveemee"eR peeies nesCÙeeÛÙee °erveW ner JesU
Gòece Deens. je$eeR 9~~-10 Jeepeleeb PeeWheCeeNÙee ceeCemee}e 6-7 leeme Peeshe
PeeuÙeeveblej ÙeeJesUeR Ûeebie}er peeie Ùesles. DeeÙegJexoeveW ne keâeU JeeleeÛee meebefiele}e
Deens. ce}MegæerÛÙee °erveWenf ÙeeJesUeR peeies nesCeW DeefOekeâ GheÙegkeäle "jleW. MeewÛecegKeceepe&ve
Gjkeâ}W cnCepes Mejerj mJeÛÚ, n}keWâ, Glmeener jenleW Je ner JesU ceveveefÛebleveeme
DeefOekeâ Ûeebie}er. JeeleeJejCeefn Meeble, ØemeVe, megKeMeerle} DemeW DemeleW. yegefæ melespe
DeeefCe ceve Glmeener DemeleW. ÙeeJesUeR kesâ}suÙee veecemcejCeeÛee heefjCeece Mejerj-ceve-
yegæerJej Ûeebie}e efnlekeâj DemeeÛe neslees. ce=ieeefpeveeJej, }eskeâjerÛÙee DeemeveeJej Jee
šCekeâ DeMee mJele:ÛÙee DebLe¤CeeJejefn meeOeer ceeb[er Iee}tve, MekeäÙelees lee" yemeeJes.
leeW[ hetJexkeâ[s Jee Gòejskeâ[s DemeeJes. nele veeYeerÛÙee Kee}er DeOeeËpe}er keâ¤ve SkeâceskeâebJej
18 ceveesyeesOe
"sJeeJesle efkebâJee %eevecegõe keâ¤ve oesvneR ieg[IÙeebJej "sJeeJesle. DeeefCe ceie ceveeleuÙee
ceveeble F° osJelesÛeW veecemcejCe keâjeJeW.
nW veecemcejCe JewKejer JeeCeerÛÙee DeeOeeR pÙee ceOÙecee heMÙebefle DeeefCe heje DeMee
JeeCeer MeeŒekeâejebveeR meebefiele}suÙee Deensle lÙeeÉejeb keâjeJeW. hejsÛÙeeÉejeb veecemcejCe
Ie[CeW ner iees° meJe&meeceevÙeebÛÙee °erveW Heâej DeJeIe[ DeMeer Deens. SKeeÅeeÛe
cenelcÙee}e nW meeOes}, meeOe}s}W Demes}. Skeâe«elee hetCe& nesTve leer OÙeeveeÛÙee
heeleUerJej Ûe{}er, yegefæ efmLejeJe}er, ceve ÛebÛe}lee šeketâve efveJee&meve Pee}W, cnCepesÛe
heje JeeCeer keâeÙe&#ece nesTb Mekeâles. oerIe&keâe}erve meelelÙe, MejerjceveeÛeer Megælee DeeefCe
Glkeâš ØeÙelve ÙeeefJeveeb nW meeOeCeejW veJnW. DeejbYeeR DeejbYeeR lejer Ùee veeoe}e ve
}eieCeWÛe ßesÙemkeâj. Lees[eJesU ceeveefmekeâ veecemcejCe keâ¤ve Flej GÅeesiee}e }eieCÙeehetJeea
keâebneR JesU JewKejer JeeCeerveWefn veeceeÛee GÛÛeej keâjeJee. DeeheuÙee pegvÙee hejbhejWle
henešWÛÙee JesUeR efvejefvejeUeR Øeele:mcejCe mlees$eW Jee YetheeàÙee cnCeeÙeÛeer heæefle
Deens. iesuÙee efhe{erheÙeËle ns JeUCe meceepeeceOÙes meeJe&e$f ekeâ nesleW. DeieoeR leceemeefiejebveeRmegæe
YetheeàÙeebÛeer jÛevee kesâ}s}er Deens. Jele&ceevekeâeUeR cee$e ns meJe& veJÙeeveW meebieCÙeeÛee
Øemebie Dee}s}e Deens. le®Ce efhe{erceOÙes ne DeeÛeej peJeUpeJeU jeefn}s}e veeneR.
G}š yegefæJeeoeÛÙee veebJeeKee}eR Ùeeble keâeÙe DeLe& Deens? nW keâMee}e? ÙeeÛee keâeÙe
GheÙeesie? DemeW ØeMve efJeÛee¤ve, efšketâve jeefn}s}s Deveskeâ Ûeebie}s DeeÛeejefn peerJevee}e
heejKes nesleer} DeMeer heefjefmLeefle efvecee&Ce kesâ}s}er Deens. pegvÙee iees°er cees[tve keâe{uÙee
heCe lÙee peeieeR veJeerve Ûeebie}s DeeÛeej cee$e ¤{ kesâ}s veeneRle. lÙeecegUW Skeâ leNnsÛeer
heeskeâUer efvecee&Ce Pee}er. vewjeMÙe Jee{}W.
He@âMeveÛÙee veebJeeKee}er veJeerve efhe{erceOeW Iegme}suÙee Deveskeâ iees°eRÛeer lejer GheÙegkeälelee
efmeæ keâjCÙeemeejKeer Deens keâeÙe? heCe ne ØeMve efJeÛeejCÙeeÛeer meesÙe cee$e jeefn}s}er veener.
DeeheuÙee hejbhejWle ``mebefoiOes hej}eskesâÓefhe lÙeepÙecesJeeMegYeb pevew: ~ veeefmle
Ûesled veeefmle keâe neefve: Deefmle Ûesled veeefmlekeâes nle: ~~ DemeW meebefiele}W Deens. nW
JÙeeJeneefjkeâ°Ÿee Heâej cenòJeeÛes Deens. F&Õej Deens keâeR veeneR? veecemcejCeeble JesU
Iee}JeeJee keâeR veeneR? lÙeecegUW keâesCelee }eYe neslees? ÙeeÛee efveCe&Ùe Pee}e veeneR lejer
mekeâeUÛÙee JesUebleer} 10-15 efceefvešW veecemcejCeeble Iee}efJe}eR lej Demee keâesCelee
efJeMes<e leesše nesCeej Deens? ceePÙee Deuhe yegefæ}e Jeešles lÙeeØeceeCeW KejesKejerÛe
mecepee hejcesÕej veme}e lej veecemcejCeeble Iee}efJe}s}er 10-15 efceefvešW JeeÙee
peeleer}. Demee efkeâleerlejer JesU JeeÙee peelees nW DeeheCeebme ceenerle DeensÛe. heCe
%eevesÕej, legkeâejece, jeceoeme ÙeebÛÙeemeejKes Leesj Leesj cenelces, efJeÛeejJeble heg®<e
meebieleele lÙeeØeceeCeW hejcesÕej KejesKejeRÛe Demes} lej lÙeeÛÙeekeâefjleeb ceer 10-15
efJeJejCe 19
efceefvešWefn osTb Mekeâle vemesve lej ceer ceePÙee DeOÙeeeflcekeâ }eYeeÛÙee °erves kesâJe{er
lejer neefve keâ¤ve Iesle}er DemeWÛe nesCeej veeneR keâeÙe? Ùeemee"er veecemcejCeeveW Pee}e
lej }eYeÛe nesF&}. leesše keâebneRÛe veener Demee efJeÛeej keâ¤ve veecemcejCe keâjeJeW.
Ùee}eÛe `šg Dej Dee@ve o mesHedâj meeF&[' DemeW cnCeleele.
Lees[Ÿee efvejeàÙee ØekeâejÛee ceePee Skeâ DevegYeJe Ùee meboYee&le meebieleeW. GvneàÙeeble
}esCeeJeàÙeeme jenCeW nesle Demeleebvee ceer keâeceemee"er jespe }esCeeJeàÙeentve hegCÙeeme
Ùesle Demes. mekeâeUeR 10-10~~ Jeepeleeb iee[er DemeeÙeÛeer Je 11~~-12 Jeepeleeb ceer
hegCÙeeme heeWÛeeÙeÛees. ceneefJeÅee}Ùeeble peeTve keâece keâ¤ve hegvne mebOÙeekeâeUeR hejleeÙeÛes.
mekeâeUer peeleebvee pesJetve peeJeÙeeÛes. leer. oeoe ce}e jespe efMeoesjer IesTve peeCÙeeme
Yeeie hee[eJeÙeeÛes. ceer cnCele Demes ne ØeJeeme jespeÛee Deens. 1~~ leemeeble mebhelees. ceer
pesJetve peeleeW. lesJneb jespe efMeoesjer yejesyej keâMee}e? oeoe cnCele `ncee} keâjeJee
}eies} FlekeWâ lÙeeÛeW DeesPeW leg}e nesleW keâeb? ØeJeemeeble keâebnerlejer efMeoesjer yejesyej
heeefnpes DeMeer Deehe}er heæle Deens. MeeŒeeble kegâ"s JeÛeve Deens keâeR veeneR leW legPeW lebt
MeesOetve keâe{.' les ce}e jespe Dee"JeCeerveW efMeoesjer IesCÙeeme }eJeerle. Skeâoeb JeešWle
iee[erÛeW keâebneRlejer efyeIe[}W DeeefCe leer ceOÙeWÛe kegâ"slejer Leebye}er. 4-5 leeme KeesUbyetve
jeneJeW }eie}W DeeefCe ceie pÙeebÛÙeepeJeU keâebneR veJnles lÙeebÛes efkeâleer ne} Pee}s les
efJeÛee¤b vekeâe. efMeoesjer yeeUieCÙeeÛee efveÙece DemeuÙeecegUW ceer Je ceePÙee yejesyej Skeâ
ØeJeemeer }neve cet} megKe¤he jeefn}eW. veecemcejCeeble Iee}efJe}s}e JesU DeveeJeMÙekeâ
Jeeš}e lejer DemeeÛe GheÙegkeäle "jCeW MekeäÙe Deens.
Deepe DeeheCe pÙee leNnsÛeW peerJeve peiele DeeneWle lÙeeble Mejerj-ceve-yegæerJej
Deveskeâ ØekeâejÛes leeCe melele he[le Demeleele. Ùee Jee{lÙee leeCeebcegUWÛe DeheÛeve,
ce}eJe°bYe, Deec}efheòe, efveõeveeMe, jkeäleoeye, ceOegcesn, ùõesie ÙeemeejKÙee }neve
cees"Ÿee efJekeâejebÛes ØeceeCe yejWÛe Jee{}W Deens. Ùee leeCeebÛes og<heefjCeece veeneRmes
keâjCÙeeÛÙee °erveWefn henešsÛÙee ØemeVe JesUer MeebleheCes kesâ}suÙee veecemcejCeeÛee
heg<keâU GheÙeesie nesCÙeemeejKee Deens. DeieoeR Ùeebef$ekeâ heæleerveW kesâ}suÙee veecemcejCeeefo
ke=âleeRÛeeefn keâebneR }eYe DeensÛe. YeeJeeveW, ßeæsveW, efve‰sveW kesâ}s lej DeefOekeâmÙe
DeefOekebâ Heâ}ced Øeehle PeeuÙeeefMeJeeÙe jenCeej veener. vegmeles henešW lesJe{W veece IÙeeJeW
DemeW vemetve efoJemeYejefn lÙeeÛeW ÙeLeeMeefkeäle mcejCe Jee GÛÛeejCe keâjerle DemeeJeW,
cnCepes lÙeeÛee heefjCeece ceOÙeceWleer} Je heMÙebleeRleer} GÛÛeejCeeJejefn neslees. SkeâebleeR
lej IÙeeJeWÛe heCe }eskeâebleerefn IÙeeJes. Ùeemee"eRÛe ``Denes Ùesleeb peeleeb G"le-yemeleeb
keâece keâefjleeb'' Ùee M}eskeâeves ``mecemleebÛeer }ppee lÙepegevf e YeieJeledeÛf ebleve'' keâjCÙeeme
meebefiele}W Deens.
20 ceveesyeesOe
hegjsmee DeYÙeeme vemes}, peerJeve Megæ, meeefòJekeâ, heefJe$e vemes}, lej ceveebleuÙee
ceveeble veece IesCÙeeÛeeefn leeCe Ùeslees. cnCetve veece cees"Ÿeeves IÙeeJes. Ùeemee"erÛe ``Deleer
DeeojW ieÅe Iees<eW cnCeeJeW'' DemeW meebefiele}W Deens. keâebneR keâebneR JesU šeUce=obieeÛÙee
Iees<eebleefn IÙeeJeW. Ùeebleer} peW MekeäÙe Deens leW, MekeäÙe eflelekeWâ DeefOekeâ JesU, efveÙeceeveW,
DeeojeveW, ØesceeveW, efve‰sveW keâjeJes.
nW veecemcejCeemebyebOeeR meebefiele}W. Deeleeb SjJeeRÛeW Jele&ve keâmeW DemeeJeW leWefn meceLe&
meebieleele, ``pesCeW efJeú}cee$ee IÙeeJeer ~ lesCeW heLÙeW meebYeeUeJeeR ~'' Demes mebleJeÛeve
Øeefmeæ Deens. veecemcejCe Jee hetpeeDeÛee&efo keâesCeleWefn Oeeefce&keâ ke=âlÙe nW lÙeeÛÙee
pees[erveW DeeÛeej-efJeÛeejebleer} heefJe$elee Ûe{lÙee-Jee{lÙee ›eâceeveW mJeerkeâejuÙeeJeebÛetve
Heâ}õthe nesle veeneR nW efveef§ele mecepeeJeW. cnCetve heefnuÙee oesve DeesUeRle veecemcejCe
keâjeJeW Demes meebefieleuÙeeveblej heg{ÛÙee eflemeNÙee DeesUeRle meceLe& meodJele&veer DemeeJeW,
meoeÛeejeÛee lÙeeie keâ¤b veÙes DemeW meebiele Deensle. meoeÛeej neÛe Leesj Deens. cnCepes
ßes‰, JeboveerÙe, DeeojCeerÙe mJeerkeâeÙe& Deens. lees DeeÛejCeeble DeeCe}eÛe heeefnpes.
lÙeeÛee lÙeeie nesleeb keâecee veÙes. Deeleeb ne meoeÛeej cnCepes lejer keâeÙe? Ùee MeyoeÛes
DeLe& oesve jerleerves keâjleeb Ùesleer}. meleeb DeeÛeej: · meoeÛeej: meppeveebÛeer peer
JeeieCÙeeÛeer heæle efle}eÛe meoeÛeej DemeW cnCeeJes efkebâJee meled DeeÛeej · meoeÛeej:
melÙe Demee pees DeeÛeej, melÙeeJej DeefOeef‰le DeMeer peer JeeieCÙeeÛeer heæefle leerefn
meoeÛeejÛe nesÙe. Ùeebleer} melÙeeÛeW DeeÛejCe keâjCÙeeme Jee JeeieCetkeâ melÙeeefOeef‰le
"sJeCÙeeme melÙe cnCepes keâeÙe leW keâU}W heeefnpes. nW FlekeWâ meesheW veener. efJeÛeej
keâjCeejeÛÙee yegæeRle}s iegCeoes<e, JemlegefmLeleer}e Peebketâve, peW pemeW Deens lÙeehes#eeb
GCÙeeDeefOekeâ ØeceeCeeble JesieUWÛe oMe&ve Ie[efJeleele. SkeâeÛe IešvesÛeW JeCe&ve efvejefvejeUer
ceeCemeW efkeâleer efvejefvejeàÙee Øekeâejebveer keâjleele leW heeefn}W cnCepes nW }#eeble ÙesF&}.
cnCetve melÙe keâeÙe leW ÙeLeeLe&jerleerveW peeCetve IesCeW vesnceeRÛe DeJeIe[ "jleW. melÙeeÛÙee
%eeveemee"eR yegefæ DelÙeble efvece&U, hetJe&«enjefnle, leer#Ce DeeefCe efve§e} Deme}er
heeefnpes. }ekeâ[W ceespeCÙeeÛee lejepet, pejer lejepetÛe Deme}e lejer meesveW ceespeCÙeemee"eR
Jee ØeÙeesieMeeUsleer} cenòJeeÛÙee jmeeÙeveebÛeW ceehe IesCÙeemee"eR lees GheÙeesieer he[le
veeneR. lemesÛe vesnceerÛes JÙeJenej Ûeebie}sheCeeveW keâjCeejer yegefæefn keâmeesšerme GlejCeeNÙee
melÙeeÛeW %eeve keâ¤ve IesCÙeeme DemeceLe& "jles. melÙeeÛÙee %eeveemee"er yegæer}e met#ce
mebJesove#ecelee DemeeJeer }eieles. Skeâe je°^erÙe ØeÙeesieMeeUsceOÙeW jmeeÙeveW ceespeCÙeeÛee
lejepet ceer heeefn}e lees cetU Jeemlethes#eeb DeefOekeâ Kees} hekeäkeâe heeÙee IesTve leUeheemetve
Ye¤ve DeeCe}suÙee keâeB›eâeršÛÙee DeesšŸeeJej keâesvee[e keâ¤ve yemeefJe}s}e neslee.
ceespeCeeNÙeeÛÙee ÕeemeesÛÚdJeemeeÛeeefn heefjCeece nesTb veÙes cnCetve keâebÛesÛÙee keâheešeceOÙeW
efJeJejCe 21
lees megjef#ele "sJe}e neslee. melÙe%eeve keâ¤ve IesCeejer yegefæ ner DeMeerÛe efve}xhe DemeeJeer
}eieles. Flekeâer met#celee DeeheuÙee yegæer}e keâes"tve DeeCeeJeÙeeÛeer. mebleebveeR ne lejepet
Ghe}yOe keâ¤ve Iesle}s}e Demelees. Ùeemee"eR melÙeeÛee DeeÛeej ne pees meoeÛeejeÛee
DeLe& kesâ}e peelees lees DeeheuÙee °erveW efve®heÙeesieer Deens. cnCetve JÙeLe&efn Deens. pes
KejsÛe cees"s Deensle lÙeebÛee DeeÛeej lees meoeÛeej. ``cenepevees Ùesve iele: me:
hevLee: ~'' meoeÛeejeÛee neÛe DeLe& DeeheuÙee GheÙeesieeÛee Deens.
ceeCemeeÛeW cees"sheCe "jefJeleebvee cee$e meeJeOe jeefn}W heeefnpes. Lees[e efJeJeskeâ kesâ}e
lej nW cees"sheCe mecepetve Iesleeb ÙesF&}. ne efJeJeskeâ keâ"erCe Deme}e lejer melÙeMeesOeveemee"eR
}eieCeeNÙee met#celesFlekeâe og}&Ye veener. efveJe[tve Dee}e Deens, mebheefòeceeve Deens,
meòeeOeejer Deens, iees[ yees}lees, Ûeebie}e efJeÉeved Jekeälee Deens, lÙeeÛÙee JÙeeKÙeevee}e
megefMeef#eleebÛeerefn ØeÛeb[ ieoea peceles, ÙeeJe¤ve ceeCemeeÛes cees"sheCe "jefJeCeW ÙeesiÙe
vemeleW. efve:mJeeLe&lee DeeefCe keâeÙe&#ecelee ns oesve iegCe pÙeeÛÙeepeJeU efpelekeäÙee DeefOekeâ
ØeceeCeeble Demeleer} eflelekeäÙee ØeceeCeeble lees cees"e DemeW mecepelee ÙesF&}. Skeâ Leesj
JÙeefkeäle ogmeNÙee Leesj JÙekeäleerhes#eeb efvejeUer Demetb Mekesâ}. heCe lejerefn leer LeesjÛe.
ieesKe}s DeeefCe efšUkeâ Skeâceskeâehes#eeb JesieUs nesles. lÙeebÛee efJejesOe Øeefmeæ Deens.
lejerefn les LeesjÛe nesles. keâeÙee&ÛÙee °erveW lÙeebveeR SkeâceskeâebMeeR Pegbpe Iesle}er Deme}er lejer
ieesKeuÙeebÛeer LeesjJeer efšUkeâebvee ceevÙe nesleer. ieesKeuÙeebÛÙeeJejer} ce=lÙeg}sKeeble efšUkeâebÛeer
ner Yetefcekeâe Gòece jerleerveW JÙekeäle Pee}er Deens. jeve[s DeeefCe efšUkeâ, Yeeb[ejkeâj
DeeefCe efšUkeâ ÙeebÛesefn DemeWÛe nesleW. oesIesefn efšUkeâebÛeer ÙeesiÙelee peeCetve nesles.
efJejesOekeâ Demetveefn cees"sheCee ceevÙe keâjCÙeeÛeW nW DeewoeÙe& meeceevÙe veJns.
SkeâeÛÙee °erveW MebkeâjeÛeeÙe& cees"s "jleer} lej ogmeNÙeeÛÙee °erveW ceOJeeÛeeÙe&
cees"s "jleer}. heCe ne keâesCeeÛeWÛe DevegkeâjCe keâjerle veener. Ùeebleer} Keje cees"e keâesCe
les "jJee. ceie keâesCeeØeceeCeW JeeieeJeÙeeÛes leW heentb. leeWJej ceer Deehe}e vešeÛeWÛe
DevegkeâjCe keâjleeW DemeW cnCetve ceeCetme meoeÛejCeefn šeUerle Demelees ner efmLeefle
Ûeebie}er veeneR.
ßes‰ JÙekeäleeRJej, Leesj ceeCemeeJej ßeæe "sJeeJeer. DeeefCe lÙeebÛÙee DeeosMeeÛeW
lebleesleble hee}ve keâjeJeW nWÛe Ûeebie}W. ceveebletve JeeF&š ies}W cnCepes Mejerjebletve peeF&}
nW efkeâleerefn KejW Deme}W lejer Lees[ŸeeMee efve«eneveW Mejerjebletve JeeF&š Iee}JeCÙeeÛÙee
ØeÙelveeme }eieuÙeeJeebÛetve ceveebleer} JeeF&š GCeeJeCÙeeÛee mebYeJe veeneR nW }#eele
"sJe}W heeefnpes. ¤{er DeeefCe hejbheje efvecee&Ce PeeuÙee Deensle lÙee Ùeemee"eRÛe. GbyeNÙeeJej
yemetb veÙes. GbyeNÙeeJej efMebketâ veÙes. GYÙeeveW heeCeer efheTb veÙes. oef#eCeskeâ[s heeÙe keâ¤ve
Peeshetb veÙes. Ùee ceeieÛeeR keâejCeW keâoeefÛeled meebielee ÙesCeej veeneRle. efJe%eevee}emegæeb `keâeb'
22 ceveesyeesOe
ÛeW (why ÛeW) Gòej osleeb Ùesle veener. ns efveÙece keâoeefÛeled peerJevee}e Skeâ ØekeâejÛeW
DevegMeemeve DemeeJeW, efMemle DemeeJeer, ØelÙeskeâ ke=âefle peeCeerJehetJe&keâ JneJeer cnCetveefn
Demeleer}. heCe Deepe mJewjles}eÛe mJeeleb$Ùe ceeve}W peeles. DeeceÛÙee Keepeieer peerJeveele
[eskeâeJeCÙeeÛee legcneb}e keâeÙe DeefOekeâej Deens Demee ØeMve GöeceheCeW efJeÛeej}e
peelees. ogJe&le&ve }heJetve "sJeeJeW DeeefCe Øeefle‰e efceUJeeJeer ÙeeÛeeÛe ne Skeâ ØeÙelve
Deens. Ûeebie}W ef}efnuÙeeyeö} pej melkeâej IÙeeJeÙeeÛee, lej JeeF&š ef}efnCÙeeyeö}
KesšjW KeeCÙeeÛeerefn leÙeejer keâe vemeeJeer?
meceLe& meoeÛejCeer ceeCemee}e OevÙe cnCeleele les Ùeemee"er. efveJe[tve ÙesCes, ceeve,
ceevÙelee efceUefJeCeW, ßeerceble nesCeW Ùeele Kejer OevÙelee veeneR. heeheYeer¤ DemeCeW, ogmeNÙeeÛÙee
OeveeÛeer DeefYe}e<ee ve OejCeW, hejŒeerkeâ[s keâecegkeâ °erveW ve heenCeW, MekeäÙeleeW ogmeNÙeeme
mee¢e keâjCeW, Deehe}e mJeeLe& meeOeCÙeemee"eR Flejebvee heer[e ve osCeW, ogmeNÙeeÛÙee
DeefOekeâejeJej Deefle›eâceCe ve keâjCeW, ogmeNÙeeÛeer efveboe ve keâjCeW, mJele:Ûeer Je=efòe ØemeVe
jeKeCeW neR meoeÛeejeÛeer }#eCeW DeeÛejCeeble DeeCeCÙeebleÛe Kejer OevÙelee Deens. DemeW
pÙeeÛeW peerJeve DemeleW leeWÛe mlegleer}e hee$e Pee}e heeefnpes. cnCetve Keepeieer peerJeve nW
mJeÛÚ heeefnpes. keâesCeeÛeWefn Keepeieer peerJeve heentb veÙes nW JÙeJenejle: efkeâleerefn KejW
Deme}W lejer heenCÙeemeejKeW Keepeieer peerJeve vemeCes ne peerJeveeÛee DeOe:heele Deens.
cevee Jeemevee og° keâecee ve Ùes js ~
cevee meJe&Lee heeheyegefæ vekeâes js ~~
cevee Oece&lee veerefle mees[tb vekeâes nes ~
cevee DeblejeR meej JeerÛeej jenes ~~4~~
DeeheuÙee ceveeble ÙesCeeNÙee efJeÛeejlejbieebÛeW DeeheCe keâOeeR efJeM}s<eCe kesâ}W Deens
keâeÙe? efJeM}s<eCe keâ¤b ies}s lej YeÙe Jeešs} Demes efJeÛeej efkeâleerlejer ØeceeCeeble Ùesle
Demeleele. DeieoeR vekeâes lÙee iees°er ceveeble Ùesle Demeleele. Demes efJeÛeej ceveeble ÙesTb
veÙesle cnCetve pees pees ØeÙelve keâjeJee lees lees ceve vee"eU ceg}emeejKes nóerheCee keâjleW.
}neve ceg}ebÛÙee Kees[Ÿee keâewlegkeâeveW henele yeme}W lej Jee{leele. efJejesOe kesâ}e lej
DeeCeKeerÛe GHeâeUtve DeeuÙeemeejKÙee nesleele. `ceve efÛebleer leW Jewjer ve efÛebleer' DeMeer
cnCe Deens. efleÛeer ÙeLeeLe&lee keâesCee}eefn hešeJeer DeMeerÛe JemlegefmLeefle Demeles. DeeheuÙee
DeieoeR peJeUÛÙee ceeCemeeyeö}efn DeMee keâuhevee ceveeble Ùesleele keâeRr peMee keâój
Me$etÛÙeeefn ceveeble ÙesCeej veeneRle. Ùeemee"erÛe ÙepegJexoeveW ``levces ceve: efMeJemebkeâuhecemleg''
DeMeer ØeeLe&vee keâUkeâUerveW kesâ}er Deens. ceveeble ÙesCeeNÙee JeeF&š efJeÛeejebÛee Jesie Demee
efJe}#eCe Demelees keâeR hejcesÕej ke=âhee keâjer} lej lÙeebletve megškeâe nesF&} SjJeer veeneR.
efJeJejCe 23
cnCetve ``ceoerÙe ùoÙeeR meoe MegYe efJeÛeej osJee mHegâjes'' DeMeer YeieJebleeÛeer ØeeLe&vee
keâjeJeer }eieles.
DeeheuÙeekeâ[s DeMeer OeejCee Deens keâeR, DeMeer ßeæe Deens keâeR, DeekeâeMeebletve
keâebneR osJelee leLeemleg leLeemleg DemeW cnCele ieghle¤heeveW efHeâjle Demeleele. DeeheuÙee
ceveeble keâebneRlejeR JeeF&š efJeÛeej ÙeeJee DeeefCe osJeleebveer leLeemleg cnCeCÙeeme ieeb"
he[eJeer DemeW nesTb veÙes. cnCetve JeeF&š iees°er ceveeble DeeCetb veÙesle, efveoeve JeeF&š yees}bt
lejer veÙes. cevee}e Ûeebie}W JeUCe }eJeCÙeeÛee ØeÙelve Ùeemee"eR melele keâjerle jeefn}s
heeefnpes. ceveebleefn JeeF&š ve ÙesCeW ne meoeÛejCeeÛee DeeoMe& Deens.
ceeCetme ogmeNÙeeÛÙee og:KeeveW og:Keer neslees DemeW heg<keâU JesUeb Ie[leW, heCe
ceeCetme ogmeNÙeeÛÙee megKeeveW megKeer neslees DemeW menmee nesle veeneR. Deehe}W yejW ve nesleeb
ogmeNÙeeÛeW yejW Pee}s}W heeefn}W lej lÙeeÛÙee ceveeble heehe ÙesleW. lÙeeÛee Denbkeâej
ogKeeJelees; pÙeeÛeW yejW Pee}s}W efomeleW lÙeeÛeer ne efveboe keâjlees. lÙeeÛes one oes<e one
}eskeâeble meebefieleuÙeeJeebÛetve Ùeeme Ûewve he[le veeneR. }ie>emeejKee Skeâeoe keâewšgbefyekeâ
meceejbYe ÛeebieuÙeejerleerveW heej he[}e keâeR ceie lÙeeJej DeehlemJekeâerÙeebkeâ[tve nesCeejer
šerkeâe-efšheCeer SskeâCÙeepeesieer Demeles. Meefkeäle Demeleer lej ceeCemeeveW ogmeNÙeeÛes JeeF&š
keâjCÙeeme cegUeRÛe ceeieW heeefn}W vemeleW. heCe Deveskeâ keâejCeebveeR lÙeeÛÙee meeceLÙee&}e
ceÙee&oe he[uÙeecegUs lees leW Ieelekeâ ke=âlÙe ke⤠Mekeâle veeneR. yegæeRle lej heehe ÙesleWÛe;
heCe leW heebef[lÙe efvebosÛÙee ¤heeveW Øekeâš nesleW. efveboe nW celmejeÛeWÛe DehelÙe Deens.
Ùeemee"eR og°Jeemevee DeeefCe heeheyegæer Ùeebvee ceveeble Leeje efceUCeej veeneR Demee ØeÙelve
meoesefole keâjerle jeefn}s heeefnpes.
cevee}e JeUCe }eJeeJeÙeeÛeW leW Deehe}W DeeheCeÛe ØeÙelvehetJe&keâ }eJeeJeW }eieleW.
ogmeje keâesCeer lÙeeble GheÙeesieer he[tb Mekeâle veeneR. DeeOeeR efJeÛeej, ceie efve§eÙe, veblej
ef›eâÙee Demee ›eâce Demelees. og°JeemevesÛee heefjCeece heeheyegæeRle neslees. ØelÙe#e ke=âleer}e
efpelekeâeR yebOeveW Demeleele eflelekeâeR leer efJeÛeeje}e vemeuÙeeveW JeeF&š efJeÛeejeÛes Oeeskesâ DeejbYeeR
lejer }#eeble Ùesle veeneRle. lÙeecegUW JeeF&š efJeÛeejebÛeer Keble JeešsveeMeer nesTve heeheeefJe<eÙeerÛeer
yegefæ yeUeJele peeleW DeeefCe ner ye}Jeeved nesT }eie}er keâeR, ceie JeeieCÙeeJejer} yebOeveWefn
ef{}er nesle peeleele. DeeefCe ceeCetme Deveerefle keâ¤b }eielees. cevee}e DeeJejCeW HeâejmeW
neleeble veeneR. heCe Mejerj DeeJejCeW heg<keâUmeW mJeeOeerve Demeles. cnCetve meceLe& Oece&
DeeefCe veerefle mees[t vekeâes Demee GheosMe cevee}e keâjerle Deensle. ceveeble ÙesCeeNÙee JeeF&š
JeemeveebJej efveÙeb$eCe "sJeCeW ns HeâejmeW legPÙee neleeble veeneR nW Deecnebme ceeefnleer Deens.
heCe ceveeble ÙesCeejs JeeF&š efJeÛeej ›eâcee›eâceeveW veeneRmes nesTve ceve Megæ JneJeW Demes
leg}e KejesKejeRÛe Jeešle DemeuÙeeme legPeW ØelÙe#e JeeieCeW lejer efveoeve Oecee&}e Je veerleer}e
24 ceveesyeesOe
mees[tve Ie[Ceej veeneR, DeMeer o#elee Ies, Demes meceLe& cnCele Deensle.
keâyeerjebÛeW Skeâ JeÛeve Ùee °erveW efJeÛeejeble IesCÙeemeejKeW Deens. keâyeerj cnCeleele–
ceve ieÙee lees peeves os cele peeves os Mejerj ~ veneR KeeRÛeer keâceeve lees keâneBmes Útšsiee
leerj ~~
SKeeÅeeÛee Ieele keâjeJee Demee efJeÛeej ceveeble ÙesCeW efkeâleerefn JeeF&š Demees ØelÙe#e
Ieele-yeeCe pees[tve Oeveg<ÙeeÛeer oesjer Dees{}er, yebogkeâerÛee Iees[e oeye}e cnCepes neslees.
lesJe{s lejer efveoeve keâ¤b vekeâesme. ceveeveW meeOele vemes} lej MejerjeveW lejer meoeÛeejeble
jneJeW. lÙeeÛeeefn ›eâceeveW }eYe nesTb Mekeâlees. hetpee-mebOÙee-mlees$eW, keâerle&ve, DeVeoeve,
leerLe&Ùee$ee Ùee iees°er ceveeble ÙesleebÛe keâjeJÙee. ceveeble Ùesle vemeuÙee, kebâšeUe Ùesle
Deme}e lejer keâjeJÙee. peceleer}, meeOeleer} lÙeeØeceeCeW keâjerle jentve DeefOekeâeble
DeefOekeâ ÛeebieuÙee keâMee nesleer} Ùee °erveW ØeÙelve keâjeJee. heCe ÛeebieuÙee meeOeleer}
lejÛe keâ¤b veeneR lej veeneR DemeW cee$e cnCetb veÙes. ceve ÛeebieuÙee iees°eRle jces} lej
GòeceÛe, heCe lemeW nesle veener cnCetve Mejerj lejer ÛeebieuÙee iees°eRletve yeensj keâe{t veÙes.
ÛeebieuÙee iees°eRleÛe "sJeeJeW. keâerle&ve-ØeJeÛeveeble ceve keâOeeRÛe jcele veeneR. cnCetve meJe&oe
efmevesceeÛe heenlees nW "erkeâ veeneR. efmevesceeÛes efJeÛeej ceveeble Ùesle Demeleer} lejer keâerle&ve
ØeJeÛevee}e Jee cebefojele ceOetve ceOetve Dee«eneveW peeTve yemeCeW nWÛe ßesÙemkeâj Deens.
``Demees vemees YeeJe ~ pees ne osKes heb{jerjeJe'' DemeW mebleeveeR cnš}W Deens leW
Ùeemee"eRÛe. ceveeble eflelekeâer ßeæe veme}er lejer heb{jhetj}e pee. mLeeveebÛee keâebneR ØeYeeJe
Demelees. JemletÛeWefn keâebner cetuÙe DemeleW. lÙeecegUW ØeÙelveebvee #es$e Ghe}yOe nesleW.
Oecee&veW DeeefCe veerleerveW Jeeieleebvee Deehe}er Øeke=âefle, ØeJe=efòe, heefjefmLeefle efJeÛeejeble
Iesle}er heeefnpes. DeeoMee&ÛeeR MeeŒeJeÛeveW MeyoMe: efJeÛeejeble IesTve Ûee}Ceej veeneRle.
Ùeemee"eRÛe meceLeeËveer meej keâeÙe, cenòJeeÛeW keâeÙe, ieewCe keâesCeleW, DeheefjneÙe&heCeW
DeeÛejCeeble DeeCe}WÛe heeefnpeW DemeW keâeÙe Deens lÙeeÛee efJeÛeej keâjeJee, efJeJeskeâ
keâjeJee DemeW meebefiele}W Deens. ceeCemeeÛee mJeYeeJe cees"e efJeefÛe$e Deens. meej keâeÙe,
Demeej keâeÙe, ÙeeÛee efJeJeskeâ pej kesâ}e veeneR lej ÛeebieuÙee iees°eRleefn efJeke=âefle efvecee&Ce
nesles. mebvÙeemeOece& SjJeeR Heâej keâ[keâ. keâesCelÙeener FbefõÙeeÛes }e[ lÙee Deeßeceeble
Ûee}Ceej veeneRle. FbefõÙeefve«en neÛe lesLes efveÙece. heCe efJeJeskeâeveboebveeR mebvÙeeMee}e
keâebneR meJe}leer efouÙee Deensle. lebyeeKet KeeCeW ner lÙeeleer} Skeâ meJe}le. ceeCemee}e
keâes"WÛe keâesCeleerÛe meJe}le efo}er peele veeneR lej lees meJe& yebOeveW Pegiee¤ve osCÙeeÛeer
MekeäÙelee efvecee&Ce nesles. cnCetve keâceer OeeskeäÙeeÛÙee iees°eRle meJe}le ÅeeJeer Je DeefOekeâ
OeeskeäÙeeÛÙee iees°er keâše#eeveW šeUCÙeeme meebieeJÙee Demee efJeÛeej lÙeebveer ÙesLeW meebefiele}e
Deens. ceePÙee ceeefnleerÛeW Skeâ GoenjCe meebieleeW. Skeâe oMe«ebLeer keâce&" yeÇeÿeCeeÛee
efJeJejCe 25
ceg}iee }neveheCeeheemetve DelÙeble keâ[keâ efMemleeRle, nW KeeTb vekeâes, DemeW keâ¤b vekeâes,
Ùee yebOeveeble Jee{}e. lÙee yeehe[Ÿee}e keâeboe-}metCe lej jenesÛe heCe ieepej-JeebieWefn
JepÙe& nesles. heg{W lees ceneefJeÅee}Ùeeble efMe#eCeemee"eR Menjeble Dee}e DeeefCe Flekeâe
mJewj Jeeietb }eie}e keâeR keâeboe-}metCeÛe keâeÙe heCe ceÅeceebmener lÙee}e JepÙe& jeefn}W
veener. meJe& meceepeÛÙee-meceepe efveÙeceeÛÙee yebOeveeble pesJneb keâešskeâesjheCeW heCe menpelesveW
Jeeiele Demelees lesJne DeeheCe mJele: heeUle Deme}s}s efveÙece peeÛekeâ Jeešle veeneRle,
veJns Lees[s DeefOekeâ efveÙece heeUCesefn Yet<eCeeÛeWÛe JeešleW, heCe keâesCelesÛe efveÙece ve
heeUCeeje meceepe YeeWJeleer Demeleebvee Heâej keâ[keâ efveÙeceebÛee ogje«en OejCeW, ns
Iemejiegb[er}e }eJeCÙeeme keâejCeerYetle "jCeejW Deens. keâeboe Je ceebme ÙeeceOeW keâebÅeeÛeer
meJe}le osCeW F°Ûe ceeve}W heeefnpes. DeeheuÙeekeâ[Ûes keâebneR keâ[keâ efveÙece ceb$eMekeäleerÛÙee
peheCegkeâermee"eR nesles. KeeÅeeKeeÅe, mheMee&mheMe& ne lÙeebleer}Ûe Skeâ Yeeie neslee. iesuÙee
npeej-yeejeMeW Je<eeËle lejer yeÇeÿeCeeveW meceepe cnCetve ceb$eMekeäleerÛee DeeOeej efMeu}keâ
"sJe}e Deens DemeW efomele veeneR. lÙee°erveW Deme}s}s efJeefOeefve<esOe Deepe Flekesâ
keâše#eeveW heeUeJesle keâer veeneR ÙeeÛee efJeÛeej kesâ}e heeefnpes. DeefOekeâ JeeF&š šeUCÙeemee"eR
keâceer JeeF&šeÛee efJeÛeej keâjCeWefn heg<keâU JesUeb F° "jles. ``efveÙeceWefJeCe jent veÙeW''
nW KejWÛe heCe lÙeeJesUeR `Heâej efveÙece ke⤠veÙes' nWefn }#eele "sJe}WÛe heeefnpes.
Ûeebie}W efkeâleerefn Ûeebie}W Deme}W lejer leW heÛeeJeW }eieleW. lÙeeÛeW DepeerCe& nesTb osleeb
keâecee veÙes. DeefOekeâ ÛeebieuÙeekeâ[tve keâceer ÛeebieuÙeekeâ[s ÙesCÙeehes#eeb keâceer ÛeebieuÙeekeâ[tve
DeefOekeâ ÛeebieuÙeekeâ[s peeCes peemle Ûeebie}W.
GÅeesie-JÙeJemeeÙeeble Deme}suÙee Skeâe ie=nmLeeveW efJe<CegmenŒeveeceeÛeW 12 hee"
keâjCÙeeÛeW Skeâoeb "jefJe}s. Skeâe hee"e}e 8 les 10 efceefvešW }eieleele. oesve
heeJeCesoesve leemeeÛee JesU DeeheCe menpe osTb Meketbâ, Demee lÙeeÛee efJeÛeej, heCe nW
ieefCele ØelÙe#e JÙeJenejeble Gle¤b Mekeâ}W veeneR. 12 hee" hegjs ve nesCÙeeÛee DevegYeJe
DeeuÙeecegUW lÙeeÛeW hee" keâjCeWÛe megš}s. lÙeeveW SkeâÛe hee" keâjeJeÙeeÛeW "jefJe}W
DemeleW lej lÙeeÛee efveÙece keâoeefÛeled heej he[}e Demelee. Deehe}er Meejerefjkeâ, ceeveefmekeâ
Meefkeäle efkeâleer? DeeheuÙee}e efkeâleer Peshes} ÙeeÛee efJeÛeej keâ¤ve efveÙece "jJeeJes
}eieleele nWÛe Ùeeble}W meej nesÙe. lÙeeÛee efJeÛeej ceeCemeeveW kesâ}eÛe heeefnpes.
cevee heehe mebkeâuhe mees[tefve ÅeeJee ~
cevee melÙe mebkeâuhe peerJeeR OejeJee ~~
cevee keâuhevee les vekeâes Jeer<eÙeebÛeer ~
efJekeâejW Ie[s nes peveeR meJe& Ûeer Ûeer ~~5~~
26 ceveesyeesOe
ceeCemeeÛÙee neletve Ie[CeeNÙee ke=âleerÛee efJeÛeej kesâ}e Demeleeb yegefæ-FÛÚe-ef›eâÙee
Demee ›eâce Dee{Ulees. Ùeemee"er ef›eâÙeWle heefjCele nesCÙeehetJeea Jee keäJeefÛeled ef›eâÙeWle
heefjCele PeeuÙeeveblejefn ÙeesiÙe keâeÙe Jee DeÙeesiÙe keâeÙe ÙeeÛee efJeÛeej ceeCemeeÛÙee
Deble:keâjCeeble melele jeefn}e keâeR lÙeeÛeW Jele&ve Oecee&}e DeeefCe veerleer}e Devegketâ} DemeW
nesles Jee nesTb }eieles.
ceeieer} M}eskeâeble Dee}suÙee Oece&veerleerÛeWÛe DeefOekeâ mhe°erkeâjCe meceLe& Ùee M}eskeâeble
keâjerle Deensle. heehemebkeâuhe mees[tve osCeW, melÙemebkeâuhe keâjerle jenCeW DeeefCe
efJe<eÙeesheYeesieeÛÙee keâuheveWle ve iegbleCeW ÙeebletveÛe meæce& DeeefCe meVeerefle Deble:keâjCeeble
®pele Demeles Je lemeW Pee}W veeneR lej peieeceOÙeW ceeCemeeÛeer Úer: Let nesles. Ùeemee"eR
meeJeOe jneJeW DemeW meceLe& cnCeleele.
heehehegCÙeeÛeer keâuhevee DeeefCe Oece& Je veerefle Ùee iees°er hejmhejebJej DeJe}byetve
Deensle. heehehegCÙeeÛÙee keâuhevee meJe&$e Je meJe& ØekeâejÛÙee meceepeeceOÙeW keâesCelÙee vee
keâesCelÙee mJe¤heeble DeensleÛe. lÙee JesieJesieàÙee Demeleer}; keâoeefÛeled hejmhejefJe®æefn
Demeleer} heCe Deensle nW melÙeÛe.
keâeUs-heeb{js, keâ[t-iees[, Keejš-legjš Ùeeble jemeeÙeefvekeâ Yeso Deens Je lees
efveef§ele mJe¤heeÛee Deens. heCe Ùee keâuhevee Yeeweflekeâ DeeefCe pe[ Deensle. keâeUs DeeefCe
heeb{js, keâ[t DeeefCe iees[ ÙeebÛÙee %eeveeble celeYeso nesCÙeeÛeer efJeMes<eMeer MekeäÙelee veeneR.
heCe yeNÙee-JeeF&šeÛeW %eeve DemeW efveef§ele Je meeJe&ef$ekeâ Skeâ¤helesÛeW veeneR. keWâme keâeUW
Ûeebie}s, oeble heeb{js Ûeebie}s, keâ[tef}bye keâ[t cnCetve lÙeepÙe, heCe keâej}W keâ[t Demetve
®Ûekeâj cnCetve mJeerkeâeÙe&. heCe keâejuÙeeÛeer ®efÛe meeJe&ef$ekeâ veeneR. iees[ heoeLe& iees[
Keje heCe lees heeveeble ve he[tb osCeejer ceeCemeW Deensle. kewâjer Ûeebie}er keâesCeleer?
PeeWyeCeejer Deebyeš keâeb KeesyeNÙeemeejKeer heCe DeebyešheCeeÛee Jeeme Deme}s}er Keesyejer?
}esCeÛÙeemee"er Deebyeš Ûeebie}er. vegmeleer KeeÙe}e Keesyejer Ûeebie}er. mebyebOeeveW, heefjefmLeleerveW,
®efÛeYesoeveW, osMekeâe}YesoeveW, Ûeebie}W JeeF&š hee}šleW; G}šmeg}šefn nesleW. DeMee
efmLeleeRle JeeF&š efkebâJee Ûeebie}W cnCepesÛe Oece&MeeŒe°Ÿee heehe efkebâJee hegCÙe keâmeW
"jJeeÙeÛeW? DeeheCe pÙee}e heehe cnCet lÙee}e ogmeNÙee meceepeeble heehe mecepele
vemeleer}. keâoeefÛeled hegCÙeefn mecepele Demeleer}. meOÙeeb oUCeJeUCeeÛÙee meg}YelescegUW
ogmeNÙee meceepeeMeer efvekeâšÛee mebyebOe Ùesle Deens. lÙeecegUW DeveskeâebÛÙee Ûee}erjerleer,
meceepeJÙeJemLee, yeNÙeeJeeF&šeÛÙee keâuhevee ÙeebÛeW efvejer#eCe peJeUtve keâjlee ÙesTb
}eie}W Deens. lÙeecegUWÛe ogmeNÙeeÛeW DeeÛeej-efJeÛeej heentve DeeheCe DeeheuÙee jerleerYeeleerMeeRr
lÙeeÛeer leg}vee keâ¤b }eie}eW DeeneWle DeeefCe mJewjeÛeejeÛeer cegUeble Dees{ Deme}suÙee
mebmkeâejnerve JÙekeäleeRvee DecekeäÙee meceepeeble DecekeäÙee DeeÛeeje}e Ûeebie}s mecepeleele,
efJeJejCe 27
Decekeâe DeeÛeej Øeefleef‰leheCeeÛee mecepe}e peelees, lÙeeble heehe Deens cnCetve lees JepÙe&
keâjeJee DemeW kegâCeer cnCele veeneR lej DeeheCeÛe leesÛe DeeÛeej JeeF&š keâeb mecepeeJee?
heehehegCÙeeÛÙee keâuhevee Leesleeb[ Jeešleele lÙee Ùee efJeÛeejeveW.
DeeÛeej-efJeÛeejeble, efJeefOeefve<esOeebceOeW Ûecelkeâeefjkeâ efJeefJeOelee Dee{Ules nW KejWÛe.
efnbot mebmke=âleeRle SkeâceskeâebÛes G°W KeeCeW ØeMemle ceeve}W peele veeneR. heCe cegme}ceeveebÛÙee
ceOÙeW Skeâe leešeble pesJeCeW Øeefleef‰leheCeeÛeW ceeve}W peeleW. efnbotbceOÙeW meiees$eÛe keâeÙe
heCe meefheb[ efJeJeenefn efveef<eæ ceeve}e peelees. lej cegme}ceeve, ef¡e§eve, pÙet Ùee
meceepeeble Ûeg}le yeefnCeerMeer efkebâJee meeJe$e yeefnCeerMeer efJeJeen keâjleeb Ùeslees DemeW
cnCeleele. Deieoer yeÇeÿeCeeb-yeÇeÿeCeeblemegæeb Ùee mebyebOeerÛes DeeÛeej hejmhejefJe®æ šeWkeâeÛes
Deensle. keâeWkeâCemLe yeÇeÿeCe efpe}e ceecesyenerCe cnCelees leer ceeceeÛeer ceg}ieer $e+iJesoer
osMemLe yeÇeÿeCeeble efJeJeenemee"eR ÙeesiÙe ceeveleele; DeefOekeâejeÛeer mecepeleele; lej ceeOÙebefove
osMemLeeble mJele:ÛÙee iees$eeØeceeCeWÛe ceeceeÛÙee iees$eeble}er ceg}ieerefn efJeJeenemee"eR JepÙe&
ceeve}er peeles. ceie ceeceeÛÙee ceg}erMeer efJeJeen keâjCÙeeÛee ØeMveÛe GlheVe nesle veeneR.
ceebmeenej, ceÅeheeve Ùeebleefn DemeWÛe Deens. heehehegCÙeeÛÙee keâuhevesØeceeCeW heehe keâjCeeje
ceveg<Ùe vejkeâeble peelees Demes Deens. lej leerÛe ke=âefle efYeVe meceepeebleer} JÙekeäleeRveer
kesâuÙeeme lees mJeiee&le peelees DemeW keâmeW cnCelee ÙesF&}? yejs Demee efJejesOe Demelees,
efJemebieefle Demeles, cnCetve DeeheCeebme peW efpeLeW pemeW keâjeJeWmes Jeešs} leW leW Ûeebie}W
cnCetve keâjeJeW, ceevÙe JneJeW, Øeefleef‰le "jeJeW Demes lejer cnCeleeb ÙesF&} keâeÙe?
DeeheuÙee ceneje°^eble Skesâ keâeUer oe®yeboerÛeW efveÙece keâ[keâ nesles. Flej keâebner jepÙeeble
oe¤yeboer veJnleer. lesJneb Decegkeâ ef"keâeCeeR oe¤ efheCeW ne iegvne veeneR. cnCetve ceer
FLeWefn oe¤ efheCeej, DemeW cnCetve keâesCeer ØelÙe#e lemeW Jeeiet }eie}e lej lees DehejeOeer
"jlees vee? DeeheuÙee osMeeble JeenveW jmlÙeeÛÙee [eJeerkeâ[tve nebkeâeJeer Demee efveÙece
Deens. cnCetve DeeheuÙeekeâ[s lew}jLeeÛeer efokeâd-Øesjkeâ ÛeekeWâ JeenveeÛÙee GpeJeerkeâ[s
Demeleele. keâebneR hejosMeeble jmlÙeeÛÙee GpeJeerkeâ[tve Ûee}CeW ne efveÙece Demelees.
lÙeebÛeer JeenveW lÙee meesÙeerÛeer [eJeerkeâ[s efokeâd-Øesjkeâ Deme}s}eR Demeleele. keäJeefÛeled lÙee
iee[Ÿee DeeheuÙee osMeebleer} jmlÙeeJe¤veefn OeebJeleele heCe [eJeerkeâ[tve Jeenve Ûee}JeCÙeeÛee
efveÙece cee$e cees[leeb Ùesle veeneR.
DeeheuÙee osMeeble efnbotbvee efÉYeeÙee&-ØeefleyebOekeâ keâeÙeoe }eietb kesâ}e Deens. heCe
mecelesÛÙee DeeefCe vÙeeÙeeÛÙee Iees<eCee keâjCeeNÙee DeeheuÙee efveOeceea MeemeveeveW cegme}ceeveebvee
Ket<e keâjCÙeemee"eR, meieUer }epe iegb[eUtve, cegme}ceeveebvee cee$e Ùee keâeÙeÅeebletve
JeieU}s Deens; DeeefCe lejer Ùee keâeÙeÅeeÛee Yebie keâjCeeje efnbot ne DehejeOeer "jeJeÙeeÛee
lees "jleesÛe. keâeÙeos pemes, DeeheCe leke&âJeeo keâebner kesâ}e lejer, pes efpeLeW pemes
28 ceveesyeesOe
Demeleer} lemesÛe heeUlees lÙeeØeceeCeWÛe heehehegCÙeeÛÙee keâuhevesÛeW ceeve}W heeefnpes. ceer
Yeejleeble Deens, ceneje°^eble Deens, efnbot Deens cnCetve Flej$e lemes veme}s}s keâeÙeos pej
ceePÙeeJej yebOevekeâejkeâ Demeleele, lÙeebÛee Yebie ceer keâ¤b Mekeâle veeneR, lej heehehegCÙeeÛÙee
yeeyeleeRleefn pÙee hejbhejWle ceer pevcee}e Dee}eW efleÛÙee ceÙee&oe ceer heeUCeW DeeJeMÙekeâÛe
ceeve}W heeefnpes. iees° cegUeble Ûeebie}er keâer JeeF&š nW "jefJeCeW keâ"erCe DemeleW.
heehehegCÙeeÛÙee keâuhevee G}š meg}š nesleele nWefn KejWÛe, heCe cnCetve heehehegCÙeeÛeer
keâuheveeÛe JeeF&š mecepeeJeer keâeR keâeÙe? efJeÛeejCeeje kegâCeer veeneR DeeefCe ØelÙe#e
heefjCeece }#eeble Ùesle veeneRle cnCetve heehehegCÙeeÛÙee keâuhevee DeeheCe cees[tb Meketbâ. heCe
MeemeveeveW Ieele}suÙee efveyeËOeeÛÙee yeeyeleerle keâeÙe keâjCeej? yengcele efvecee&Ce keâ¤ve,
meòee neleeble IesTve, keâeÙeos nJes lemes yeo}leeb Ùesleele nW leòJele: efkeâleerefn KejW
Deme}W lejer, JÙekeäleeR-JÙekeäleerÛee-DeieeflekeâheCee GIe[Ûe Demelees, ceevÙe veme}s}e
efveyeËOeefn Ùee DeieeflekeâheCeeves heeUeJeeÛe }eielees, og:Ke meesmeeJesÛe }eieleW. ÙeeÛee
DevegYeJe DeeheCe ies}er 25 Je<ex hegjshetj Iesle}e Deens. Ùeemee"eR heehehegCÙeeÛÙee keâuheveebÛee
Gheneme keâjCÙeeÛeW OeesjCe yegefæJeeoeves mJeerkeâe¤b veÙes nWÛe KejW. celeYesoeme JeeJe
jeefn}e lejer efveyeËOe, efveÙece, Meemeve ÙeebÛÙeeJeeÛetve meceepeeÛeer JÙeJemLee efškeâCeej
veener. ceie JÙeefkeäleMe: Lees[er De[ÛeCe meesmetveefn DeeheCe ceÙee&oe heeUlees lemeWÛe
heehehegCÙeeÛeWbefn mecepeeJeW. heehehegCÙeeÛÙee keâuhevesJeebÛetve meceepeOeejCee efšketbâÛe MekeâCeej
veeneR. ÛeebieuÙee-JeeF&šeÛÙee, heehe-hegCÙeeÛÙee keâebneR keâuhevee meceepeebleer} yengmebKÙe
ceeCemeebÛÙee Deble:keâjCeeble Depetveefn efšketâve Deensle cnCetve MeemeveeÛeer DeeefCe efveyeËOeebÛeer
Øeefle‰e DeÅeeheefn Lees[er lejer efšketâve Deens.
heehe-hegCÙe ner keâuheveeÛe JeeF&š cnš}W lej DeeheuÙee}e peieleebÛe ÙesCeej veeneR.
DeeheCe mecelesÛee Iees<e Ye}s keâje, heCe hejceesÛÛe DeJemLeWleer} hejceeLee&JÙeefleefjkeäle
mecelee ØemLeeefhele keâjerve cnCeCeW nW Leesleeb[ lejer Deens Jee mJehe>-jbpeve lejer Deens.
JesoebleeveW ceeve}suÙee leerve meòeebhewkeâeR hejcemelÙe DeMeer peer heejceeefLe&keâ meòee efleÛÙeebleÛe
keâeÙe leer Skeâlee-mecelee KeNÙee DeLee&veW veebotb Mekeâles. Flej oesve pÙee ØeeefleYeeefmekeâ
DeeefCe JÙeeJeneefjkeâ meòee lÙeeble mecelee ceeveleebÛe ÙesCeej veener. efJeefJeOelee, meehes#e
mebyebOeeJej DeeOeej}s}W Ûeebie}s-JeeF&š DeeefCe efJejesOe Ùee iees°er DeeÛeejefJeÛeejebÛÙee
°erveW helkeâjuÙeeJeebÛetve ieefle veeneR. efvelÙe-Megæ-yegæ-cegkeäle mJeYeeJe DemeW peW yeÇÿe leW
pesJneb peieleeÛeW keâejCe cnš}W peeles lesJneb yeÇÿee}ener Meye}lJe Dee}W DemeW cnCeCÙeeme
Jesoeble-MeeŒe keâÛejle veeneR. lej JÙeJenejeefOeef‰le MeeŒeW ÛeebieuÙee JeeF&šeÛee Jee
heehehegCÙe keâuhevesÛee lÙeeie keâmee keâjCeej?
efYeVe efYeVe meceepeeble Jee efYeVe efYeVe osMekeâe}eble heehehegCÙeeÛÙee keâuhevee JesieàÙee
efJeJejCe 29
Demeleele nW KejW Deme}W lejer lÙeeble ceveceeveer vemeles. DeeheCe ÙeesieeÙeesie, DeheIeele,
Ûeevme ceeveerle veeneR. efvemeiee&le DeeheCe Ùeespeveeyeælee ceevelees, keâebneR efveÙeefle ceeveleeW.
lÙeecegUW heehehegCÙeeÛÙee keâuheveebÛÙee ceeiesefn Skeâ OeesjCe Deens, efJeÛeejeÛeW met$e Deens,
nW }#eeble IÙeeJeÙeeme nJeW. ceePÙee DeeJe[er-efveJe[er Ùee meJe&$e ØeceeCe Oe¤ve Ûee}}W
lej Deeheefòe ÙesF&}. ceePÙeeÛe Øeke=âleer}e Tve meesmele veeneR, SkeâeÅee Øeke=âleer}e Leb[er
meesmele veeneR, DeeefCe nW ceer ceePÙee DeeJe[er-efveJe[erveW Jee FlejebÛes heentve "jJetb Mekeâle
veeneR. GbÛe DeeefCe efOehhee[ DemeCÙeeÛes keâebneR HeâeÙeos Deensle, keâebneR }eYe Deensle,
heCe efkeâleerefn ØeÙelve kesâ}e lejer peheeveer ceeCetme hebpeeyeer ceeCemeebmeejKee nesCeej veeneR.
Øeke=âleerÛes ns efveÙece pemes DeeheCe DeieeflekeâheCeW ceeveleeW lemesÛe mebmke=âleerÛes DeeefCe
meYÙelesÛes efveÙeceefn meceeOeeveeveW ceeveCÙeeme efMekeâ}W heeefnpes. ceer Yeejleeble efnbot mebmke=âleerle
efveÙeefle cnCetve pevcee}e ÙesleeW. lej kesâJeU ce}e JeešleW cnCetve lÙeebleer} hejbhejebÛee
lÙeeie ce}e keâjleeb ÙesCeej veeneR.
Kee}ÛÙee keâesše&le oes<eer "j}s}e ceeCetme JejÛÙee vÙeeÙee}Ùeeble efveoex<eer "jlees.
kesâJneb kesâJneb ÙeeÛÙee G}šefn Ie[les. oesvneR he#eeÛes Jekeâer}, ceePÙeeÛe he#ekeâejeÛes
cnCeCes ÙeesiÙe Deens, Demes keâeÙeÅeeÛes DeeOeej osTveÛe meebiele Demeleele. pegvÙee
keâeÙeÅeeÛÙeepeeieer mebhetCe& veJeerve Demee JesieUeÛe keâeÙeoe DeefOeke=âleefjlÙee ceevÙe kesâ}e
peelees. lejerheCe JÙekeäleeR-JÙekeäleerieefCekeâ efleÛÙee DeeJe[er-efveJe[er Jee meesÙeer-iewjmeesÙeer
heentve keâeÙeos yeo}leeb Ùesle veeneRle; lemeWÛe heehe-hegCÙeeÛÙee keâuhevesÛeWefn ceeve}s
heeefnpes. heehehegCÙeeÛÙee keâebneR keâuhevee heesjkeâš JeešuÙee, Ghenemeen& JeešuÙee, DeLe&nerve
Jee nslegMetvÙe JeešuÙee lejer lÙee cees[leeveeefn lesÛe oes<e efvecee&Ce nesCeej veeneRle ÙeeÛeer
keâeUpeer JÙekeäleer-JÙekeäleerveW Iesle}erÛe heeefnpes. ce}e meieUWÛe mecepeles ne Denbkeâej lej
JÙeLe&Ûe Deens; heCe ce}e meieUsÛe mecepet Mekesâ} ne Denbkeâejefn vesnceeRÛe ÙeLeeLe&
"jCeej veeneR. %eeve efceUJeeJeW, %eeve Jee{JeeJeW, DeelceefJeÕeemeeveW %eeveer nesCÙeeÛee
ØeÙelve keâjeJee; heCe DenbkeâejeveW keâesCee}eefn legÛÚ }sKet veÙes. ner Je=efòe "sJe}er cnCepes
heehe-hegCÙeeÛÙee keâuhevesÛee DeeheCe keâjlees lesJe{e Deveeoj nesTb MekeâCeej veeneR.
ØelÙeskeâ JÙekeäleer}e vÙeeÙe efceUJetve osCeW leòJele: MekeäÙe Deens. heCe meieàÙeebvee
Devegketâ} cnCepes ØelÙeskeâe}e Devegketâ} Demee keâeÙeoe keâjCeW cee$e DeMekeäÙe Deens.
DeeheuÙee }eskeâMeeneRle lej vÙeeÙeeÛeer efJešbyevee nesF&} Demes efveyeËOe efvecee&Ce nesleele.
nesT Mekeâleele. efJejesOeer celeW efJeYeeie}eR iesuÙeecegUW cegUeble DeuheceleJee}e, efJejesOeer
yengceleJeeuÙeeJej jepÙe keâ¤b Mekeâlees. yegefæJeeo ÙesLes Deieeflekeâ neslees, DeMee efmLeleeRle
heehehegCÙeemeejKÙee efkeâleer lejer met#ce keâuheveebÛÙeeefJe<eÙeeR lÙeeveW Denbkeâejer efveCe&Ùe
IesCÙeeble keâeÙe DeLe& Deens. Øeefleketâ} keâeÙeoe, DevÙeeÙÙe keâeÙeoe, nW MeuÙe Deme}s lejer
30 ceveesyeesOe
keâeÙeÅee}e ceeve osCes nW DeeJeMÙekeâ DemeleW DeeefCe Yet<eCeeJenefn "jleW. mee@›esâefšmeÛeW
GoenjCe Ùee°erveW cees"W efJeÛeej keâjCÙeemeejKeW Deens. lÙeeÛeer Yetefcekeâe cegUeble ØeeceeefCekeâ
DeeefCe efnlekeâejkeâ DeMeerÛe nesleer. JÙeehekeâ °erveW ÙeesiÙe nesleer heCe De@LesvmeÛÙee
lÙeeJesUÛÙee Meemevee}e mee@›esâefšme [esF&pe[ cnCetve vekeâes neslee. lÙee MeemeveeveW
lÙee}e ØeeCeob[ efo}e. mee@›esâefšmeveW lees ob[ efve‰sveW mJeerkeâej}e. lÙeeÛÙee efce$eebÛee,
lÙeeÛÙee ÛeenlÙeebÛee, lÙeeveW ne ob[ meesmet veÙes, heUtve peeJeW, ØeeCej#eCe keâjeJeW; Demee
Dee«en neslee; heCe De@LesvmeÛee veeieefjkeâ cnCetve mee@›esâefšmeveW ce=lÙetÛeer efMe#ee YeesieCÙeeÛeWÛe
helkeâj}s. %eevesÕej cenejepe Ùeemee"eRÛe MeeŒeeveW meebefiele}W lej jepÙeeÛeeefn lÙeeie
keâjeJee DeeefCe efJe<ee}eefn efJe®æ cnCetve šeketâ veÙes DemeW cnCeleele.
MeeŒe cnCes} meeb[eJeW ~ leW jepÙeefn le=Ce ceeveeJeW ~
peW IesJeJeer leW ve cnCeeJeW ~ efJe<eefn efJe®æ ~~ %ee. 16-460
Skeâe JewÅeeveW }neve ceg}eÛÙee leeheeJej lÙee}e DeefleefJe<e Åee DemeW meebefiele}W.
ceg}eÛeer DeeF& mebmke=âle IesTve yeer.S. Pee}s}er. efle}e Jeeš}W SJe{ŸeeMee ceg}e}e
DeefleefJe<e keâmeW meesmes}. efleves Deehe}W yeepeejebletve efJe<e DeeCetveÛe lÙee}e efo}W. Deeleeb
lÙee ceg}eÛeW keâeÙe Pee}W Demes}? JewÅee}e efJeÛeej}W Demeles lej lÙeeveW meebefiele}W
Demeles–yeeF&, efJe<e Deleerleb-Deefle efJe<eced-Jevemheefle°Ÿee pevceeveW yeÛeveeieemeejKÙee
efJe<eeÛÙee Jeiee&le}W Deme}W lejer iegCeeveW efJe<elJe Dees}eb[tve ies}s}W DemeuÙeecegUW
lÙee}e DeefleefJe<e cnCeleele. Ùeeleer} efJeveeso mees[tve Åee heCe mJele:ÛeW [eskeWâ Ûee}Jetve
heehe-hegCÙeeÛee efJeÛeej ke⤠veÙes. efJeÛeejeÛeer yew"keâ Megæ MeeŒeeÛeer Jee MeeŒeMegælesÛeer
DemeeJeer.
heehehegCÙeeÛee meeceevÙeheCeW Demee DeLe& keâjleeb ÙesF&} keâeR peW pÙeeÛÙee efnleeÛeW,
vegmeleW JejJejÛÙee megKeeÛeW veJnW, lej keâuÙeeCeeÛeW, leW lÙeeÛÙeemee"eR hegCÙe. Mejerjehes#eeb
cevee}e, ceveehes#eeb yegæer}e, yegæerhes#eeb DeelcÙee}e Devegketâ} leeW leeW DeefOekeâeefOekeâ
hegCÙekeâejkeâ; G}š Demes} lej DeefOekeâeefOekeâ heeheceÙe. Ùee °erveWefn MeeŒeeÛeer ØeJe=efòe,
osMekeâe}-heefjefmLeleerÛee efJeÛeej keâ¤ve, mJewjeÛeejekeâ[tve mebÙeceekeâ[s, DeefveyeËOe Ûewveerkeâ[tve
efvejheJeeo DeeJeMÙekeâleskeâ[s ceveg<Ùee}e Jee meceepee}e ØesjCee osCÙeeÛeer Demeles. ``Ûeesovee
}#eCeesÓLeex Oece&: ~'' DeMeer ceerceebmekeâebveeR kesâ}s}er Oecee&Ûeer JÙeeKÙee Ùee °erveW
efJeÛeejele IesCÙeemeejKeer Deens. GVeefle, Øeieefle Ùee°erveW Deens lÙee efmLeleeRletve leke&âMegæ,
MeeŒehetle DeeoMee&keâ[s JeešÛee} keâjeJeÙeeÛeer "jJeuÙeeveW lej, Deveskeâ mlej Jee
heeÙeNÙee keâuheeJÙee }eieleele. Ùeeble ceeveJeermeceepe cegUeble efvejefvejeàÙee heeÙejerJej
Demet Mekeâleele. JejÛÙee heeÙejerÛÙee °erveW Kee}Ûeer heeÙejer keâefve‰ DeMeerÛe ceeveeJeer
efJeJejCe 31
}eieles. heehehegCÙeeÛÙee efYeVelesÛee efJeÛeej Ùee °erveW kesâ}e heeefnpes. Skeâe heeÙejerJejÛÙee
meceepeeÛÙee mebÙeceer ØeJe=òeer}e ye} osCÙeemee"eR kesâ}s}s efveÙece DeeefCe efYeVe heeleUerJejer}
meceepee}e mebÙece efMekeâJeCÙeekeâefjleeb kesâ}s}s efveÙece Ùeeble Deblej DemeeJeÙeeÛeWÛe. GoenjCe
cnCetve Skeâe iees°erÛee efJeÛeej keâ¤. ceveg<ÙeeÛÙee Øeke=âleerÛee Je MejerjjÛevesÛee efJeÛeej
keâjleeb ceebmeenej ne ceeCemeeÛÙee °erveW Devewmeefie&keâ Deenej Deens. ceeCemeeÛÙee leeW[ebleer}
oebleebÛeer jÛevee efJeÛeejeble Iesle}er lej leW menpe }#eeble ÙesF&}. Iees[e, yew} ÙeebÛÙee
oebleebØeceeCeW ceeCemeeÛes oeble Heâlee[s DeeefCe meheeš Deensle. JeeIe, efmebn, kegâ$eW, ceebpej
ÙeebmeejKes lÙeeÛes megUs GbÛe, leer#Ce veeneRle. meJe& ceebmeenejer ØeeCeer heeCeer efheleebvee peerYe
yeensj keâe{tve heeCeer efheleele. ceveg<Ùe ne ceebmeenejer veme}suÙee ØeeCÙeeØeceeCeW Dees"eveW
heeCeer efhelees. Demes DeeCeKeerefn keâebneR Yeso oeKeJeleeb Ùesleer}. efmebne}e pemes ieJele,
keâ[yee KeeCeW Devewmeefie&keâ Deens, lemesÛe ceeCemeeveW ceebme KeeCeW Devewmeefie&keâ Deens.
cnCetve ceeCemeeveW ceebmeeMeve ve keâjCeW nW hegCÙe. lÙee°erveW ceebmeenej keâjCeW nW heehe.
ceebmeenejeceeieÛeer ØeeefCenòÙee efJeÛeejeble Iesleeb ceebmeeheemetve efveJe=òe nesCeW nW meeefòJekeâ
efJeÛeejeÛÙee ceeCemeeme menpe hešCÙeemeejKeW Deens. ceie Deeleeb ceebmeenejeÛeer mebJeÙe
Deens, heefjefmLeefle Deens, hejbheje Deens. DeMee efmLeleeRle ceebmeenejer ceeCemee}e lÙeeheemetve
efveJe=òe keâjCÙeemee"er ceebme KeeTb vekeâes, KeeÙeÛeW Pee}W lej Decetkeâ Ùe%e keâ¤ve Kee,
vegmelee ceebmeenej keâ¤b vekeâes. lÙeeÛÙee pees[er}e keâebneR Meekeâenej Ies. jespe ceebmeenej
keâ¤b vekeâes. efveoeve ßeeJeCeeble lejer ceebme KeeTb vekeâes DemeW meebefiele}W peeleW. pÙee
peeleeRle ceebme Keeu}s}W Ûee}leW, lÙee peeleeRle}s Jeejkeâjer ieàÙeeble ceeU Ieele}er keâer
ceebme Keele veeneRle. Je=òeeRleer} meeefòJekeâlee efškeâJeCÙeemee"eR yeÇeÿeCeeveW lejer ceebme
KeebTb veÙes DemeW Dee«eneveW meebefiele}W peele Demes. ogozJeeves Flejebvee efveJe=òeceebme nesCeW
Ûeebie}W cnCetve meebieCÙeeÛÙee SsJepeer yeÇeÿeCeÛe ØeJe=òeceebme nesT }eie}s Deensle nW
DeOe:heleve Deens. Deehe}s ØeÙelve Kee}tve Jej, DemebÙeceebletve mebÙeceekeâ[s peeCÙeeÛes
Deme}s heeefnpesle. ``Demelees cee meodieceÙe, lecemees cee pÙeesefleie&ceÙe'' ner Deehe}er
Gheefve<eodkeâeUeheemetveÛeer OeejCee Deens.
ÙeeJe¤ve nW efveef§ele Pee}W keâeR heehe-hegCÙeeÛÙee keâuhevesceOeW efJeefJeOelee Dee{U}er
lejer heehehegCÙeeÛeer keâuhevee ner Skeâ DevegMeemeve cnCetve mJeerkeâej}erÛe heeefnpes. Ùeeble
keâebneR leejlecÙe Demetb MekeâleW, Demeles. meieUsÛe efJeefOeefve<esOe meejKÙeeÛe cenòJeeÛes
vemeleele. JÙeeJeneefjkeâ peerJeveele efveyeËOe pemesÛÙee lemes jentve hee}veeÛeW leejlecÙe
"sJeeJeW }eieleW. `ne jmlee jnoejerÛee veeneR' DeMeer heešer Deme}suÙee jmlÙeeJej yengOee
efveÙeefceleheCeW jnoejer Ûee}les. heg}eJe¤ve peeJeW. jsuJes¤U Dees}eb[CeeNÙeeJej Keš}e
Yej}e peeF&} DeMeeefn heešŸee Deeieiee[erÛÙee yengleskeâ mLeevekeâebJej Demeleele. heCe
32 ceveesyeesOe
lÙeeÛee efkeâleer ceeve "sJe}e peelees nWefn DeeheCeeme ceenerle Deens. Demes efveÙece
cees[CÙeekeâefjleebÛe Demeleele, Demes kegâCeer LeósveW cnCeleeleefn heCe lejer megæeb lÙee
heešŸee }eJeCes ÙeesiÙe veeneR DemeW kegâCeer cnCele veeneR. Deeieiee[erÛeW ¤U ve Dees}eb[CÙeeÛee
efveÙece lej MesJešeR ceeCemeeÛÙee efnleeÛeeÛe Demelees. DeheIeele Ie[uÙeeme efveÙeceeÛÙee
heešerkeâ[s yeesš oeKeJetve jsuJes lÙeeÛeW GòejoeefÙelJe veekeâe¤b Mekeâles. ne jmlee jnoejerÛee
veeneR cnCeCeeje mJele:ÛÙee mJeeefcelJeeÛeer peeCeerJe Flejebme osle Demelees Je lÙeebÛeer
lesLetve peeCÙeeÛeer ke=âefle DeefOekeâejeÛeer veeneR nW megÛeefJele Demelees. Oece&MeeŒeebleer}
heehehegCÙeW, leodefJe<eÙekeâ efJeefOeefve<esOe Ùee mJe¤heeÛesefn Demet Mekeâleele.
ceeCemeeÛÙee neletve heelekeâ Ie[leW. lÙeeceeieW heelekeâemebyebOeerÛee mebkeâuhe Demelees.
Yetkeâ }eieles, KeeJesmeW Jeešles, KeeCÙeeÛee heoeLe& efÛeJe[e Demes} lej yejW Demee efJeÛeej
ceie ceveeble Ùeslees. KeeJesmeW JeešleW Ùee heeleUerheÙeËle nW ÙeesiÙe Deens. lÙeeveblej efvecee&Ce
nesCeejer efÛeJe[e KeeCÙeeÛeer FÛÚe ner cee$e Yetkeâ }eieCeeNÙee DeJemLesMeeR DeeheCe
mecepelees eflelekeâer megmebiele veeneR. yengleskeâ JesUeR DeveeJeMÙekeâ DeeefCe yeNÙeeÛe JesUeR
DeveejesiÙekeâj Deens. ne KeeCÙeeÛÙee ØekeâjCeebleer} heehemebkeâuhe. DeeOeer heehemebkeâuhe
GlheVe neslees Je veblej heehe Ie[leW. heehemebkeâuhe GlheVeÛe Pee}e veeneR lej heehe Ie[Ceej
veeneR. cnCetve meceLe& DeefOekeâ meeJeOeheCeW heehe mees[tve ÅeeJeW cnCeCÙeehes#eeb heehemebkeâuhe
mees[tve ÅeeJee DemeW cnCeleele.
ceeCemeeÛÙee yeeyeleeRle lejer vewmeefie&keâ FÛÚe DeeefCe lÙee FÛÚe hetCe& nesCÙeemee"er
keâjeJÙee }eieCeeNÙee ke=âleer ÙeeceOÙeW menpelee jeefn}s}er veeneR. lÙeeÛÙee OeejCee,
lÙeeÛÙee keâuhevee, lÙeeÛes efJeÛeej, lÙeeÛeer DeeJe[, lÙeeÛeer heefjefmLeefle, lÙeeÛesJejer}
mebmkeâej Ùee keâejCeebveeR ceeCemeeceeCemeebleer} FÛÚsceOÙeW cet}le: meejKesheCee Dee{U}e
lejer leoveg¤he Ie[CeeNÙee ke=âleerceOÙeW Jee lÙeekeâefjleeb mJeerkeâejuÙee peeCeeNÙee meeOeveebceOÙeW
meejKesheCee jenle veeneR DeeefCe cnCetveÛe cegUeble FÛÚsÛeer vewmeefie&keâ ceÙee&oe heejKetve
IÙeeJeer }eieles DeeefCe meYÙelee mebmke=âleerÛÙee °erveW ke=âleer Je meeOeveebÛeerefn efveJe[
keâjeJeer }eieles. heMetble ner DeeJeMÙekeâlee efJeMes<eMeer vemeles. ceeCemee}e cee$e yebOeveeÛee
mJeerkeâej keâjeJeeÛe }eielees. keâejCe cegUeble lÙeeÛÙee FÛÚeÛe vewmeefie&keâ jeefn}suÙee
vemeleele. Goe. heMetbÛeer keâeceJeemevee yeJnbMeer vewmeefie&keâ ØeceeCeeble Demeles DeeefCe lÙee}e
efJeMes<e mJe¤heeÛeW meeceeefpekeâ peerJeveefn vemeles. lÙee}e lÙeeÛeer DeeJeMÙekeâleeefn vemeles.
DeLee&leÛe vej-ceeoer Ùee Megæ vewmeefie&keâ Yesoehe}erkeâ[s heMetÛÙee yeeyeleeRle DeeCeKeer
keâeneR JesieUe efJeÛeej keâjCÙeeÛeW keâejCeefn Gjle veeneR. lÙeecegUW keâeceJeemevesÛÙee
hetleeamee"eR lÙee}e iecÙee-DeiecÙeeÛee efJeÛeej keâjCÙeeÛeW keâejCe veener. heMet}e efJeÛeej
keâjeJee }eiele veener lej ceeCemee}e lejer keâe }eielees? ceveg<Ùeefn MesJešeR heMetmeejKeeÛe
efJeJejCe 33
ØeeCeer Deens vee! lÙeeÛÙee vewmeefie&keâ Yegkeâebvee lesJe{W efJeefOeefve<esOeeÛeW yebOeve keâe? DemeW
keâebneR efJeÛeejJeble cnCeefJeCeejsefn iebYeerjheCeW efJeÛeejleele. yengmebKÙe meeefneflÙekeâebveer lej
Demes yebOeve vemeeJeW DemeW ie=nerle Oe¤ve meJe& ØekeâejÛÙee mJewjeÛeejeÛee hegjmkeâej Øekeâš-
DeØekeâšheCeW Ûee}efJe}e Deens. ÙeeJej Skeâ ØeMve G}š efJeÛeejCÙeemeejKee Deens.
heMetbleer} keâecepeerJeveemee"eR yengOee vej-ceeoer ÙesJe{eÛe Yeso hegjsmee neslees. lesLeW JeÙe,
jbie, ¤he, hegef° Jee Flej keâebneR iegCe ÙeeJej leW Deekeâ<e&Ce DeJe}byetve vemeles. efMebieW
keâMeeR Deensle? keâele[erÛee jbie keâesCelee Deens? veekeâ jsKeerJe Deens keâer veeneR,
[eskeäÙeeÛee Deekeâej keâmee Deens? ÙeeJej heMetbÛÙee keâecepeerJeveeÛes Deekeâ<e&Ce DeJe}byetve
DemeuÙeeÛeW efomele veeneR. lesLeW JeÙeefn vemeleW DeeefCe veeleeRefn vemeleele. ceeCemeeble cee$e
Ùee ØelÙeskeâ iees°er}e keâebneR vee keâebneR lejer cenòJe Øeehle nesleW. kesâJeU ŒeerlJe efkebâJee
heg®<elJe SJe{eÛe Deekeâ<e&Ce-efJe<eÙe ve jenlee JeÙe, jbie, ¤he, yegefæceòee, meòee,
mebheefòe, keâle=&lJe, efJeÉòee, ve=lÙeveešŸeieerleeefokeâ}e ÙeebÛÙeecegUW Deekeâ<e&CeeÛeW mJe¤he
hee}šleW. GCes-DeefOekeâ nesles. efceUe}W leW vekeâes JeešleW. efceUe}s}W veeneR leW nJeW Jeešles
DeeefCe Ùee}e kesâJeU vewmeefie&keâ ØesjCeebÛÙeehes#ee keâebner JesieàÙeeÛe ØesjCee keâejCeerYetle
nesle Demeleele. DeeefCe cnCetveÛe Ùee ØesjCeebvee keâebneR DevegMeemeve DeeJeMÙekeâ "jleW.
heMetbÛÙee Øeieefle-hejeieleerÛee efJeÛeej DeeJeMÙekeâ veeneR. ceeCemeebvee lees Deens. meceepe-
Meemeve, meYÙelee, mebmke=âefle Ùee meJe& iees°er ceeCemee}e efJeÛeejeble IÙeeJÙeeÛe }eieleele.
lÙee ØelÙeskeâeÛes ØelÙe#e-DeØelÙe#e DemeW keâebneR efJeefOeefve<esOe Demeleele. ceie mebmke=âleerÛee
Glke=â° Yeeie Demee pees Oece& lÙeebleer} efJeefOeefve<esOeebÛeer cnCepesÛe hegCÙeeÛeer Jee heeheeÛeer
lesJe{er Ghes#ee keâjCeW MeneCeheCeeÛeW "jCeejW veeneR. ceeCemee}e keâebneR efJeefMe° jbie-¤he
iegCeebÛeW Deekeâ<e&Ce jenleW. lÙee}e les nJeWnJesmeW JeešleW, lÙeeÛeWÛe efÛebleve lÙeeÛÙee
ceveyegæer}e JÙeehetve jenles. DeeefCe cnCetve meceLe& heeheelcekeâ efÛeblevee}e cnCepesÛe
heehemebkeâuhee}e mees[tve Åee cnCeleele. ØelÙe#e MejerjeveW Ie[CeeNÙee heeheehes#eebefn heeheeÛeW
efÛebleve hejceeLe&°Ÿee DeefOekeâ Ieelekeâ "jles. heelekesâ hegvneb hegvneb Ie[le jenleele. Ùee}e
ceveeÛee heehemebkeâuhe keâejCeerYetle Demelees. cnCetve vÙeeÙee}ÙeeÛÙee #es$eeble ÙeespeveehetJe&keâ
Ie[}suÙee DehejeOeke=âlÙeebvee efMe#ee DeefOekeâ Demeles. vegmeleWÛe Mejerj keâes"Wefn Deme}W
lejer lÙeeble heelekeâ vemeleW, Demes cnCeleeb ÙesF&}. heelekeâ jenleW leW ceveyegæerÛÙee
DeeßeÙeeveW. ceve-yegefæ Mejerjeheemetve JesieUer keâjleeb Ùesle veeneR ner lej De[ÛeCe Deens.
efJeefOeefve<esOe efvecee&Ce nesleele les lÙeecegUW. cegkeälee}e heehe-hegCÙe Gjle veeneRle-DemeW peW
DeeheuÙeekeâ[s meebefiele}W Deens– ``YesoeYesoew meheefo ieef}leew hegCÙeheehes efJeMeerCex''
DeMeer peer lÙeeÛeer efmLeefle nesles, ÙeeÛeW keâejCe lÙeeÛÙee ùoÙeeble heehemebkeâuhe mebYeJele
veeneR nW Deens. ceeCemeeÛÙee neletve menmee mebkeâuheeJeebÛetve heehe Ie[le veeneR. Ie[CeeNÙee
34 ceveesyeesOe
heelekeâebleer} MebYejer veJÙeeCCeJe heelekeWâ mebkeâuheeveWÛe Ie[le Demeleele. cnCetve meceLeeËveeR
heehemebkeâuhe mees[tve os DemeW Dee«eneveW meebefiele}W Deens.
heehemebkeâuhe mees[tve efo}e Deeleeb keâeÙe keâjeJeW? lÙeeÛes Gòej heg{ÛÙee DeesUerle
efo}W Deens.
ceve keâOeeR efjkeâeceW jent Mekeâle veeneR. Ùeemee"eR keâeÙe šekeâeJeW nW meebefieleuÙeeveblej
}iesÛe keâeÙe IÙeeJeW nWefn meebefiele}WÛe heeefnpes. meceLe& cnCeleele– ``cevee let meoe meJe&oe
melÙeeÛee, melÙeeefJe<eÙeeRÛee mebkeâuhe keâjerle pee. ne melÙemebkeâuheefn vegmeles keâebnerlejer
efÛebleeJeÙeeÛeW cnCetve efÛeblet vekeâesme. lej melÙemebkeâuhe ner iees° legPÙee peerJeeble, ùoÙeeble
Kees}Jej pe[}er peeF&} DemeW hene. melÙemebkeâuhe ne legPee efpeJneàÙeeÛee efJe<eÙe Demetb
os. DeeheuÙeeble `keâeMeerme peeJeW efvelÙe JeoeJeW' DeMeer Skeâ cnCe Deens. MejerjeÛÙee
oewye&uÙeeveW Je heefjefmLeleerÛÙee Øeefleketâ}lesveW ÛeebieuÙee iees°er ØelÙe#eeble }iesÛe Ie[efJelee
Ùesle veeneRle. lesJneb efveoeve lÙee mebyebOeerÛes efJeÛeej lejer melele ceveeble IeesUJeerle DemeeJes.
cnCepes keâOeeR vee keâOeeR ceveeÛeer lelmebyebOeerÛeer DeeJe[ Jee{le peeles Je lÙeeØeceeCeeble ceve
efve«ener nesle peeles. ceie Mejerjekeâ[tveefn lÙee iees°er Ie[efJeCÙeeFlekeâer Glkeâšlee Je=òeeRvee
Ùesles DeeefCe veblej ke=âefle Ie[les. Mejerj pe[ Deens. leW ceveeyejesyej jentb Mekeâle veeneR.
MejerjeÛÙee ne}Ûee}ermee"eR efvelÙeeÛeer mebJeÙe Jee ye}Jeeve ØesjCee hee"eR DemeeJeer
}eieles. cnCetve MejerjeveW Ûeebie}s Ie[efJeCÙeemee"er ceveeveW melele Ûeebie}s efJeÛeej keâjerle
Deme}W heeefnpes. keâejCe peW Ûeebie}W DemeleW leW efšketâve jenleW. melÙe MeyoeÛee cetU DeLe&
kesâJeU DeefmlelJe DemeeÛe Deens. lÙeecegUW }#eCesveW melÙe cnCepes Ûeebie}W Demee DeLe&
efve<heVe neslees DeeefCe lÙeeJe¤veÛe peW Ûeebie}W leWÛe melÙe Demee DeeÛeejesheÙeesieer efmeæebleefn
yeebOelee Ùeslees.
melÙemebkeâuhe ns mJele:ÛÙee Øeke=âefle-ØeJe=efòe-heefjefmLeleerØeceeCeW JesieUs JesieUs Jee
efvejefvejeàÙee heeÙejerJejÛesefn Demet Mekeâleer}.
osJe-ceeveJe-oeveJeebvee DeekeâeMeJeeCeerletve o o o Demee Skeâe#ejer OJeveer Ssketâ
Dee}e. yeÇÿeosJeeves lÙeeÛee DeLe& cee$e efleIeebvee leerve Øekeâejebveer meebefiele}e. mJewj
efJe}emeeÛeer Ûeškeâ Deme}suÙee osJeebvee oceve, mJeeLee&le iegjHeâš}suÙee ceeCemee}e oeve
Je met[yegæerveW JeeieCeeNÙee ›etâjkeâceea je#emeebvee oÙee Demes DeeÛejCeemee"er Je efÛebleveemee"eR
leerve JesieJesieUs DeLe& yeÇÿeosJeeves GheosefMe}s. lÙee lÙee peeleerÛeer efJeMes<e ØeJe=efòe }#eeble
IesTveÛe ns DeeosMe efo}s}s Deensle. ceveg<Ùe mJeeLeea, lÙee}e mJele:peJeUÛeW mees[Jele
veeneR. Deme}s}W hegjs Jeešle veeneR. ner lÙeeÛeer ØeJe=efòe keâewšgbefyekeâ, meeceeefpekeâ, je°^erÙe
DemJeemLÙeeme DeeefCe DeveLee&me keâejCeerYetle nesles. lesJneb lÙee}e oeveeÛeer ØesjCee
kesâuÙeeJeeÛetve ieefle veeneR. lees }yee[ ``oeve ÅeeJeW cnCeleeb heCe melhee$e JÙeefkeäle Yesšle
efJeJejCe 35
veeneR, lesJneb keâeÙe keâjeJeW'' DemeW cnCetve heUJeeš keâe{lees. lesJne lÙee}e ``efNnÙee
osÙeb, efYeÙee osÙeb, ßeæÙee osÙeb, DeßeæÙee osÙeb'' DemeW meebieeJeWÛe }eieleW. cnCetve
ceeCemeeÛÙee yeeyeleerle oeve ne mJeeYeeefJekeâ melÙemebkeâuhe. hejeshekeâej, lÙeeie, mesJee,
leerLe&Ùee$ee, lehe, hetpee, DeOÙeÙeve, veecemcejCe ÙeemebyebOeerÛes efJeÛeej ns meejs melÙemebkeâuhe.
ceer mebÙeceeves jenerve, KejW yees}sve, vÙeeÙeeveW Jeeiesve, ogmeNÙee}e MekeäÙe les meneÙÙe
keâjerve, ÙeesiÙe Deenej IesF&ve, ogmeNÙee}e }eies}, yeeWÛes} DemeW yees}Ceej veeneR,
keâjCeej veener. mJeeLee&mee"eR keâesCeeÛeer mlegefle keâjCeej veeneR. celmejeveW efveboe keâjCeej
veeneR, DevÙeeÙeeÛee Øeeflekeâej DeJeMÙe keâjerve heCe met[yegæerveW JeeieCeej veeneR, Demes
efkeâlÙeskeâ efJeÛeej melÙemebkeâuheeble cees[leele. efveÙeefceleheCee, JÙeJeefmLeleheCee, DevegMeemeve,
GÅeceMeer}lee, mJeÛÚlee nsefn melÙemebkeâuheeÛes efJe<eÙe nesTb Mekeâleele. DeMee Ùee
melÙemebkeâuhee}e ßeJeCe nW Deieoer peJeUÛeW meeOeve; leW DeefOekeâ heefjCeecekeâejkeâefn.
cnCetve DeeheuÙeekeâ[s DeieoeR ØeeÛeerve keâeUeheemetve melÙemebkeâuheemebyebOeerÛes ns DeeosMe
meogheosMeeÛÙee ¤heeveW ceeveJeer ceveeJej melele mebmkeâej keâjerle jenleer} DeMeer o#elee
Iesle}er ies}er Deens. ``yejW melÙe yees}e ÙeLeeleLÙe Ûee}e.'' ÙesLeheemetve les ``MeeUs}e
peeleebvee ceg}ebveeR JeešWle leceeMee heenle Leebyet veÙes'' Jee ``meoe oeble Ieemeesefve leeW[e
OegJeeJeW'' ÙesLeheÙeËle DeeosMe osCÙeeble Dee}s Deensle. ›eâefcekeâ hegmlekeâebletve lÙeebÛee
meceeJesMe keâ¤ve leW JeUCe }neveheCeeheemetve }eies} DeMeer JÙeJemLeeefn kesâ}er peele
nesleer. heCe De}erkeâ[s keâce&"lesÛee, Ieelekeâ ¤{erÛee, MeyoØeeceeCÙelJeeÛee, yebOeveebÛÙee
DeeflejskeâeÛee efOe:keâej keâjCeW DeeJeMÙekeâ Deens Ùee efJeÛeejeKee}eR kesâJeU hejbhejsveW Dee}s
Deensle DeeefCe Oecee&ÛÙee Jee veerleerÛÙee keâ#esle cees[leele cnCetve Deveskeâ pegvÙee DeeosMeebÛes
DeefJeJeskeâeveW efJe[byeve keâjCÙeeÛeer ØeLee ¤{ Pee}er Deens. Skeâe keâJeerveW ceveeÛÙee
M}eskeâeÛeW efJe[byeve kesâ}W – cevee meJe&Lee veerš hebLeW ve peeJeW. FlÙeeoer. efJe[byeve nW
obYeeÛeejeJejÛeW Skeâ KegmeKegMeerle Deew<eOe Deens nW ceevÙe, heCe obYe DeeefCe lÙeeÛes
efJe[byeve Ùee iees°er keâUCÙeemee"eR yegefæ, efJeJeskeâ-efJeÛeejeveW yejerÛe Øeew{ Pee}s}er
Deme}er heeefnpes. yee}yegæer}e nW keâUCeW MekeäÙe Deens keâeÙe? cnCetve lÙeeÛÙee neleeble
he[eJeÙeeÛeW Jee*dceÙe OJevÙeLee&ves Je }#eCesveW YeejeJe}s}W Demeleeb keâecee veÙes. leW meeOeW,
mejU, keâLeeØeOeeve DemeeJes. }neveheCeeR mce=efle efpelekeâer peeie=le Demeles eflelekeâer Øe%ee
peeie=le vemeles. cnCetve mce=leer}e hegjsmeW keâece ÅeeJeW DeeefCe Øe%es}e Heâej ef[JeÛet veÙes.
SJe{W lejer efMe#eCeMeeŒe%e cnCeefJeCeeNÙeebveer }#eeble "sJe}W heeefnpes vee! heCe KesoeÛeer
iees° DeMeer keâer DeepeÛeer Deveskeâ ›eâefcekeâ hegmlekeWâ heeefn}eR keâer efMe#eCele%e cnCeefJeCeejs
veJÙee veJÙee KegUebvee yeUer he[le Deensle, Kees} efJeÛeej keâjerle veenerle DemeW
cnCeeJesmes Jeešles. ``let Heâej MeneCee Deensme'' Ùee JeekeäÙeebleer} obMe keâUCÙeeFlekesâ
36 ceveesyeesOe
lejer meJe&meeceevÙe yegæerÛÙee ceg}eÛeW JeÙe Jee{}s}W Deme}W heeefnpes vee! Ùeemee"erÛe
DevebleHebâoerveW meJe&meeceevÙeebÛee efJeÛeej keâ¤ve ``Oeeshešceeiee& mees[tb vekeâes'' DemeW
meebefiele}W Deens. DeeheCe cee$e efJe[byeve, Jeebkeâ[sheCee, obMe Ùee}eÛe meeefnlÙe ceeveerle
DeeneWle keâeR keâeÙe DemeW Jeeštb }eie}s Deens. ner Je›eâlee }ef}le meeefnlÙee}e MeesYetve
efomeles nW ceevÙe kesâ}W lejer melÙemebkeâuhe keâjerle DemeeJee Ùee DeeosMeeMeeR cee$e Øeefleketâ}
Deens. lesJneb Deepe&Je, mejUheCee, Øemeeo, ceeOegÙe& ÙeeÛe meeefnlÙeiegCeebÛee melÙemebkeâuheeÛÙee
Jee{ermee"eR DeJe}bye kesâ}e heeefnpes.
ÛeebieuÙeeÛeW efÛebleve kesâ}W heeefnpes Je JeeF&š efJeÛeejebÛee lÙeeie kesâ}e heeefnpes. Ùee
oesve iees°eR JesieJesieàÙee Je mJeleb$e veeneRle. lÙee hejmhejhetjkeâ Deensle, meeefòJekeâlee Ùee
Skeâe veeCÙeeÛÙee Ùee oesve yeepet Deensle DemeW cnCeleeb ÙesF&}, cnCetve oesvner DebieebveeR
ØeÙelve keâjerle jeefn}s heeefnpes. veenerlej DeeJeMÙekeâlesÛÙee veebJeeKee}er mebkeâuhee}e
JeeF&š JeUCe keâOeeR }eie}W leW keâUCeejefn veener. efvemeie&le: Mejerj, ceve, yegefæ Ùeebvee
DeeheeheuÙee heeleUerJej keâebneR DeeJeMÙekeâlee Demeleele Je lÙee hegNÙee keâjCeWefn F°
DemeleW. DeeJeMÙekeâlesÛÙee keâebšskeâesj ceÙee&osÛÙee Deeble Dehes#eeÛeer hetle&lee keâjCeW Ùeeble
JeeF&š keâebneRÛe veeneR. hejbleg ceesneveW ner ceÙee&oe keâUle vekeâUle Dees}eb[}er peeles.
mebkeâuhe, keâuhevee, efJe<eÙeemeefkeäle DeeefCe efJeke=âefle, efJekeâej Ùee ›eâceeveW cetUÛÙee
DeeJeMÙekeâlesvegmeej GlheVe Pee}suÙee Dehes#esÛee Jee mebkeâuheeÛee DeOe:heele nesTb }eielees
DeeefCe lÙeeÛeer heefjCeefle MesJešer }eskeâebceOÙeW DeMee JÙekeäleerÛeer Úer: Let: nesCÙeeble nesles.
mebheòeerÛÙee Gvceeoeble leW FlekeWâ peeCeJele veeneR. De}erkeâ[s DeeheCe pÙee heæleerveW
veeiejer peerJeve peielees lÙeebleefn ogJe&le&veecegUW nesCeeNÙee Úer: Let: heemetve mJele:}e
JeeÛeefJeleeb Ùesles. hetJeea meceepe-peerJeveebleer} JÙeefkeäle, Flekeâer De}ie, Flekeâer legškeâ,
jent Mekeâle vemes. Dee[esmee kegâ"s, keâesCee}e, efkeâleer ÙeeÛeW efveÙece nesles DeeefCe lÙeecegUW
ogJe&le&ve Ûeškeâve Øeieš nesle Demes. DeeefCe lÙeecegUsÛe keâePeer ØekeâjCeemeejKeer HeâmeJeCegkeâerÛeer
ØekeâjCeW Ie[le vemele. De}erkeâ[s legPeW ceer heenle veeneR, ceePeW letb heentb vekeâesme, ner
Je=òeerÛe Øeefle‰e heeJe}er Deens. DeeefCe lÙeecegUW efJekeâej ceeskeâeš megšuÙeeves Øeehle
nesCeejer DeJens}vee eflelekeäÙee ØeceeCeeble peeCeJele veeneR, nW KejW Deme}s lejer meceLeeËveer
meebefiele}s}e efveÙece meYÙe-meppeve ceeCemeebveeR }#eeble "sJe}eÛe heeefnpes.
}eskeâeceOÙeW Úer: Let: nesTb veÙes ner YeeJevee pej JÙeefkeäleJÙekeäleerÛÙee Deble:keâjCeeble
peeie=le Pee}er DeeefCe keâesCelÙeeefn heefjefmLeleeRle ogJe&le&veer ceeCemee}e Øeefle<"e efceUCeej
veeneR Flekeâe meceepe o#e Pee}e lej De}erkeâ[s DeeheCe heenlees leer meJe& ØekeâejÛÙee
Yeü°eÛeejeÛeer heefjefmLeefle megOee¤ve meceepeeceOÙeW mJeemLÙe, Meeblelee Jee{s} Ùeeble Mebkeâe
veeneR.
efJeJejCe 37
DeeheuÙee Feflenemeebleer} Heâej cees"Ÿee cees"Ÿee ceeCemeebveeR ner peeCeerJe "sJe}er
Deens. Skeâe °erveW YeieJeeve jeceÛebõ Je ogmeNÙee °erveW ßeer%eevesÕej cenejepe ner ÙeeÛeer
cetefle&ceble GoenjCeW Deensle.
DeeheCe cee$e meceepeeÛee Âef°keâesCe Goej veeneR DeMeer le›eâej keâjerle Demelees.
meceLe& meebieleele lÙeeØeceeCes ``efJekeâejW Ie[s nes peveeR meJe& Ûeer Ûeer'' ne JÙeeJeneefjkeâ
efveÙece Heâej cenòJeeÛee Deens. ne Oeekeâ pej ØelÙeskeâeÛÙee ceveeble jener} lej ogJe&le&ve
nesCÙeeÛes keâejCeÛe jenCeej veener.
vekeâes js cevee ›eâesOe ne Kesokeâejer ~
vekeâes js cevee keâece veevee efJekeâejer ~~
vekeâes js cevee }esYe ne Debefiekeâe¤b ~
vekeâes js cevee ceÚ¤ obYe Yee¤ ~~6~~
DeeheCe vesnceer Sskeâlees lees Deveg›eâce keâece›eâesOe, keâeceeveblej ›eâesOe, Demee Deens.
meceLeeËveer cee$e FLeW ›eâesOeeÛee Gu}sKe ØeLece kesâ}e Deens. ÙeeÛeW keâejCe keâoeefÛeled
efJejkeäleebÛÙee, lehemJÙeebÛÙee, Oeeefce&keâebÛÙee peerJeveele keâeceehes#eeb ›eâesOeeÛeeÛe DeeefJe<keâej
DeefOekeâ G«e Demelees nW DemeeJeW. DehetCe& jenCeW ne keâeceeÛee mJeYeeJe Deens. DeeefCe lees
lemee DehetCe& jeefn}e keâer, mJeeYeeefJekeâheCesÛe ›eâesOeeble heefjCele neslees. DeeJeMÙekeâ
DeeefCe F° Demee keâece keâesCelee, Oecee&efJe®æ Demee keâece keâesCelee? ns efJeJeskeâhetJe&keâ
}#eeble ve Iesleeb keâece lesJe{e meieUe JeeF&š Ùee YeeJevesveW DeeJejCÙeeÛÙee ØeÙelveeble lees
o[he}e peelees. heCe veenermee nesTb Mekeâle veeneR DeeefCe ceie ne o[he}s}e keâece,
›eâesOeeÛes, És<eeÛeW ¤he IesTve Øeieš neslees. Jee ›eâesOeeÛeW JesieUW DeefmlelJe ceeve}W lej
›eâesOee}e GlheVe keâjlees. Deveskeâ efJejkeäle, GheYeesieeÛÙee °erveW Heâej mebÙeceer Deme}s}er
ceeCemeW, mebØeoeÙeeÛÙee °erves meeOet, mebvÙeemeer, ieesmeeJeer, yewjeieer Deme}s}s }eskeâ,
DeveskeâJesUeb vekeâes lesJe{s mebleeheer Demeleele Demes Dee{Ules. DeeefCe cnCetveÛe keâoeefÛele
meceLeeËveer ›eâesOeeÛee Gu}sKe ØeLece kesâ}e DemeeJee. keâoeefÛeled keâeceehes#eeb ›eâesOe ne
efpebkeâCÙeeme meeshee cnCetve efpebkeâCÙeeÛÙee ›eâceele ›eâesOeeÛee DeeOeer Gu}sKe kesâ}e
DemeeJee. efkebâJee meeceeefpekeâ °Ÿee ›eâesOe DeefOekeâ GheõJeer, meYeeWJeleerÛÙee }eskeâebvee
DeefOekeâ $eemeoeÙekeâ Deme}s}e, JeeleeJejCeebleer} ØemeVelee lJeefjle ve° keâjCeeje Demee
DemeuÙeeveW DeefOekeâ GÛÚeo osCeeje cnCetve lÙee}e ØeeOeevÙe efo}W DemeeJeW. Oeeefce&keâ,
heejceeefLe&keâ cnCetve DeesUKeuÙee peeCeeNÙee ceeCemeeJej ›eâesOeeefJe° nesCÙeeÛee Øemebie
JeejbJeej Ùeslees DemeW Dee{Utve ÙesleW. meeOeeveceeiee&}e }eie}suÙee ceeCemeemee"eR keâesCeleeefn
GheosMe efJeMes<e cenòJeeÛee DemeuÙeeveW meceLeeËveeR lÙeeefn °erves ›eâesOe DeejbYeer meebefiele}s}e
38 ceveesyeesOe
DemeCeej. keâebneR Skeâe efJeÛeejmejCeerØeceeCeW hejceeLe&ceeieeËle efkebâJee DeOÙeeeflcekeâleWle
keâeceehes#eeb ›eâesOe DeefOekeâ De[LeUe GlheVe keâjCeeje Demelees DemeW ceeve}W peeles.
DeJemLeeveg›eâceeves les ÙeesiÙeefn Deens. ›eâesOeeble ØeeflekeâejeÛeer YeeJevee Øeye} DemeuÙeecegUW
Denbkeâej DeefOekeâ ye}Jeeved neslees Je lÙeecegUW Øeieleer}e De[LeUe nesCeW mJeeYeeefJekeâÛe Deens.
meJe&meeceevÙeebÛee efJeÛeej keâjleeb hejceeLe&ceeieeËleer} ceeCemeW Jee meeOevee keâjCeeNÙee
JÙeefkeäle DeefOekeâ Øeiele Demeleele, DeefOekeâ efJekeâefmele Demeleele. lÙeecegUW DenbkeâejeÛeW
mJe¤heefn Lees[W G«e Demeles DeeefCe lÙeebvee DeeheuÙee}e keâesCeer ceeveerle veeneR, Deehe}s
keâesCeer Sskeâle veeneR, DemeW }#eeble Ùesles lesJneb mJeeYeeefJekeâÛe les mebleeheleele. DeeheCe
}eskeâebvee peW meebielees leW lÙeebÛÙeeÛe keâuÙeeCeeÛeW, lÙeebÛÙeeÛe efnleeÛeW Demeleebvee Deehe}W
}eskeâebveer Ssketbâ veÙes cnCepes keâeÙe? ner peeCeerJeÛe ceeCemeebÛÙee ceveeble ›eâesOeeÛee Ye[keâe
G[efJeles. cnCetve meceLe& cnCeleele– yee cevee! ›eâesOeeefJe° nesTb vekeâesme. Ùee efJekeâejeheemetve
otj jne. keâejCe ›eâesOe ne JejJej heefjCeecekeâejkeâ Jeeš}e lejer KejesKejerÛe MesJešer Keso
GlheVe keâjCeeje Deens. efKeVelee DeeCeCeeje Deens. Deveglmeen, vewjeMÙe, Jewleeie,
efJe<eCCelee neR meieUeR Ùee KesoeÛeerÛe efvejefvejeUeR ¤heW Je DeJemLeeblejs Deensle.
›eâesOeecegUW ceveg<Ùe DeefOekeâeefOekeâ mJeÙebkesâefvõle nesle peelees. lees heefjefmLeleerÛes ÙeesiÙe les
mJe¤he peeCetve IesTb Mekeâle veeneR, ogmeNÙeeÛee efJeÛeej ke⤠Mekeâle veeneR, keâesCeeefJe<eÙeerner
menevegYetefle "sJetb Mekeâle veeneR, heefjCeeceeR }eskeâner ceie lÙeeÛÙeeefJe<eÙeeR DeefOekeâeefOekeâ
efJekeâuhe yeeUieleele. DeeefCe }eskeâebÛeer ner Je=efòe }#eeble DeeuÙeecegUW meeOekeâeÛÙee
cevee}ener Skeâ ØekeâejÛeer cejieU Ùesles Jee keâOeeR keâOeeR lÙeeÛÙee YeeJevee DeefOekeâeefOekeâ
#egõ nesle peeleele. ceeieÛÙee efhe{erleer} Skeâe Heâej cees"Ÿee veeceJeble FeflenemekeâejeÛÙee
peerJeveeble Ùee ›eâesOeecegUW keâebneR JesUeb efkeâleer keâeslesheCee Ùesle Demes lÙeeÛeW JeCe&ve
Ûeefj$ekeâejebveeR kesâ}W Deens. ns mebMeesOekeâ Skeâe ieebJeeR heengCes cnCetve ies}s. ÙepeceeveeveW
lÙeebvee cee[erJejÛeer Ûeebie}er Gpes[eÛeer ØemeVe Kees}er jenCÙeekeâefjleeb efo}er. he}erkeâ[sÛe
Skeâ hešebieCe nesles Je lesLeW MeeUWleer} keâebneR }neve ceg}W KesUle nesleer. lÙeebÛÙee
Deej[eDeesj[ŸeeveW ns mebMeesOekeâ DemJemLe Pee}s DeeefCe lÙeebveeR ceg}ebvee oj[eJe}s. ceg}W
lÙeecegUW DeefOekeâÛe ÛeskeâeU}er. lesJneb Ùee mebMeesOekeâebvee Jeeš}s keâeR DeeheuÙee Me$etbveeR
DeeheCeebme $eeme osCÙeemee"eR ceg}ebÛeer yegæŸee Ùeespevee kesâ}er Deens. DeeefCe lÙee mebleeheeÛÙee
Yejeble efveÙeesefpele mebMeesOeve mees[tve les Leesj mebMeesOekeâ efveIetve ies}s.
efJeÛeejebÛÙee efJemkeâUerleheCeeble Je efJemebieleeRleefn Ùee ›eâesOeerheCeeÛee heefjCeece Pee}s}e
efomelees. cnCetve meceLe& cnCeleele– mJele:}e DeeefCe YeesJelee}ÛÙee JeeleeJejCee}e
efKeVe keâ¤ve šekeâCeeje ne ›eâesOe, ns cevee! let peJeU keâ¤b vekeâesme. JÙeJenejeÛÙee
meeceevÙe heeleUerJej keâesCeekeâ[tve lejer keâeceW keâ¤ve IesCÙeeÛÙee °erveW KeNÙeeKeesšŸee
efJeJejCe 39
Øe}esYeveeØeceeCesÛe ÙeesiÙeeÙeesiÙe OeekeâeÛeeefn keâebneR ØeceeCeeble lejer GheÙeesie neslees DemeW
Dee{Utve Ùesles. lÙeecegUW pÙee}e keâeceW keâ¤ve IÙeeJeÙeeÛeer Deensle, keâeÙee&ÛeW GòejoeefÙelJe
pÙeeÛÙeeJej Deens, lÙee}e meeOeve cnCetve mJele:mebyebOeerÛee Oeekeâ Flejebvee jener} DeMeer
heefjefmLeefle efvecee&Ce keâjeJeer }eieles. ne pees Oeekeâ Deens lees Meer}, Ûeeefj$Ùe, keâewMeuÙe,
mebyebefOeleeÛeW yejW-JeeF&š keâjCÙeeÛeW meeceLÙe& ÙeecegUW cegKÙele: efvecee&Ce neslees DeeefCe
lÙee}e JejJej lejer leehešheCeeÛeW Je mebleeheeÛeW meneÙÙe nesles. lesJne JÙeeJeneefjkeâ
heeleUerJej keâeceeØeceeCeWÛe ›eâesOeeÛeerefn keâebneR GheÙegkeälelee Deens; heCe lees kesâJeU meeOeve
cnCetve Deme}e heeefnpes. lÙee}e SKeeÅee mesJekeâeØeceeCeW JeeieJeleeb Dee}s heeefnpes. hejbleg
ner iees° Heâej keâ"erCe peeles. meeOeve cnCetve ›eâesOee}e peJeU keâjleele DeMeeR ceeCemeW
KejesKejer Heâej cees"eR DemeeJeeR }eieleele. Ùee Leesj }eskeâebÛeer efJeJeskeâMeefkeäle meoemeJe&oe
Ûeebie}er peeie=le Demeles DeeefCe cnCetve ›eâesOeemeejKÙee efJekeâejebÛÙee les DeenejeR peele
veeneRle. legkeâejece, keâyeerj, ÙeebÛÙeemeejKÙee melheg®<eebÛÙee Jee*dceÙeeceOÙeW les jeieeJe}s
Deensle, mebleehe}s Deensle DeMeeR GoenjCeW efomeleele heCe lÙeeÛeW mJe¤he ``ceelesÛÙee
keâesheeR Leeskeâ}s ~ mvesn DeeLeer ~'' (%ee. 2~88) DemeW DemeleW. meeceevÙeebÛee ›eâesOe
ne ceveesYebieeletve DeeefCe Denbkeâejebletve efvecee&Ce neslees. lees kesâJeU meeOeve jenle veeneR.
mesJekeâ jenle veeneR. [eskeäÙeeJej Ûe{lees, [eskeäÙeeble Ûe{lees, mJeeceer neslees. DeLee&leÛe
DeMee ›eâesOeeÛee heefjCeece FlejebJej efkeâleer DeeefCe keâmee neslees nW meebieCeW keâ"erCe Deens.
heCe pees jeieeJelees, mebleehelees lÙee}e cee$e veeveeØekeâejÛee Keso YeesieeJee }eielees.
Kesokeâejer ›eâesOe keâOeer meeOeve vemelees. DeLee&led mJemebj#eCeeÛÙee °erveW DeMee
›eâesOeeheemetve meeOekeâeveW lejer ØeÙelvehetJe&keâ otj jeefn}s heeefnpes.
keâeceeÛes cetU Megæ mJe¤he GheÙegkeäle DemeWÛe Deens. Oecee&veW efveÙebef$ele Deme}s}e,
meoeÛeejeÛÙee ceÙee&oWle JeeJejCeeje, meblemelheg®<eebÛes Jee ßegeflemce=leeRÛeW DeeosMe efMejmeeJebÅe
ceeveCeeje keâece ne mJeerkeâejCÙeeme ÙeesiÙe DemeeÛe Demelees. ieerlesÛÙee meeleJÙee DeOÙeeÙeeble
YeieJeeved DeMee keâecee}e mJele:ÛeW mJe¤he ceeveleele. lees keâece ÙesLeer} keâece veJns. ns
meceLeeËveer veevee efJekeâejer ns efJeMes<eCe osTve mhe° kesâ}W Deens. DeeJeMÙekeâlesÛÙee
ceÙee&oWle}e keâece, Megæ mJe¤heeble}e keâece ne keâOeeRefn veeveeØekeâejÛeW efJekeâej efvecee&Ce
keâjCeeje vemelees.
keâece Ùee MeyoeveW meeceevÙele: Œeer-heg®<e mebyebOeeÛeer DeefYe}e<ee, }Qefiekeâ Jeemevee
Demee DeLe& ie=efnle Oej}e peelees. ØeceeCe DeeefCe ØeYeeJe efJeÛeejeble Iesleeb les "erkeâner
Deens. Kejs cnCepes keâesCeleerefn FÛÚe nesCeW, keâebneR nJeW JeešCes, nW efceUe}s veener lej
Ûee}Ceej veener DemeW JeešCeW nW meieUsÛe keâece Ùee Meyoeves ie=nerle Oejlee ÙesF&}, hejbleg
KeNÙee MeeŒehetle DeeJeMÙekeâlesÛÙee ceÙee&oWle peW nJeW JeešleW, heeefnpes JeešleW, pÙeeÛeer
40 ceveesyeesOe
FÛÚe nesles lees ne keâece veJns. lÙee keâeceeÛeer kegâCeer efveboe keâjerle veener. Mejerj-ceve-
yegæerÛÙee mJeemLÙeemee"eR, efJekeâemeemee"eR, GVeefle-Øeieleermee"eR lÙeeÛeer DeeJeMÙekeâlee
Demeles. heCe DeeJeMÙekeâlesÛÙee hetleeamee"eR GlheVe nesCeeNÙee FÛÚebÛeW mJe¤he FlekeWâ
mJeeYeeefJekeâ jenle veener. Deveskeâ ØekeâejÛÙee keâejCeebveer lÙee lÙee FbefõÙeebvee DeeefCe
cevee}eefn efJe<eÙeebÛÙee GheYeesieeÛeer Ûeškeâ }eieles. ner }eieCeejer Ûeškeâ ÙesLeW keâece Ùee
MeyoeveW DeefYeØesle Deens. efJe<eÙeesheYeesieebleer} ns DeefleÙeesie, efceLÙeeÙeesie, keäJeefÛeled
nerveÙeesie ns keâeceeÛeW mJe¤he jenleW Je lÙeecegUs Deveskeâ ØekeâejÛes Meejerefjkeâ, ceeveefmekeâ
efJekeâej GlheVe nesleele. hee§eelÙe ceevemeMeeŒeeÛee yengleskeâ Yej }Qefiekeâ keâeceeJej Deens
Je lÙeecegUW GodYeJeCeeNÙee Deveskeâ Meejerefjkeâ ceeveefmekeâ efJeke=âleeRÛeW JeCe&ve lÙee MeeŒeeletve
ÙesleW. DeeheuÙee hejbhejsle keâece Meyo Ùeehes#ee DeefOekeâ JÙeehekeâ DeLee&ves Jeehej}e peelees.
efvejefvejeàÙee %eeveWefõÙeebvee, keâceXefõÙeebvee megKeeJen JeešCeeNÙee Deveskeâ ØekeâejÛÙee Meejerefjkeâ
DeefYe}e<ee DeeefCe meòeemebheefòe-ceeveceevÙelee FlÙeeefo ceeveefmekeâ DeefYe}e<ee Ùee meJe&
keâeceeÛeerÛe ØeleerkeWâ Deensle. JÙeefkeäleJÙekeäleeRÛee efJeÛeej keâjlee }Qefiekeâ JeemevesÛeW mJe¤he
yejWÛe JÙeehekeâ DeeefCe Glkeâš Demeles Je lÙeecegUs keâece MeyoeveW lesJe{WÛe ØeLece }#eeble
Ùesles nW pejer KejW Deme}s lejeR MeyomheMe&¤hejmeiebOeeÛeer DeefYe}e<ee efkebâJee Oeve-heo-
}ewefkeâkeâeÛeer nebJe nerefn JewÙeefkeälekeâ DeeefCe meeceeefpekeâ peerJeveeble DeveskeâJesUe ØeYeeJeer
nesles DemeW efomeleW. keâeceecegUW veevee ØekeâejÛes efJekeâej GlheVe nesleele DemeW cnCeleebvee
keâeceeÛeW mJe¤heefn lesJe{s JÙeehekeâ Oej}s heeefnpes. JÙeefkeäle, kegâšgbye, meceepe, je°^ Ùee
meJe& heeleUerJej jesieebheemetve ÙegæeheÙeËle, DemJeemLÙeeheemetve mebIe<ee&heÙeËle pÙee efJeke=âefle
GlheVe nesleele lÙee}e lÙee lÙee heeleUerJejÛee Jee JÙeefkeäle-efJeMes<eeÛee keâece neÛe
keâejCeerYetle Demelees. efveoeve lees lÙeeÛes ØeOeeve keâejCe lejer DemeleesÛe. keâškeâšer,
Yeeb[CeW, Dehenej, DevÙeeÙe, DelÙeeÛeej Ùee meJe& Yeeveie[er keâececet}keâÛe Demeleele
DeeefCe ceie Ùee efJeke=âleeRveeR ieebpe}s}er Mejerjs Jee ceveW hejceeLee&ÛÙee meeOeveeceOÙeW HeâejÛe
cees"e De[LeUe efvecee&Ce keâjleele. Ùeemee"er meceLeeËveer cevee! veevee ØekeâejÛeW efJekeâej
GlheVe keâjCeeNÙee keâeceeÛee letb DeJe}bye keâ¤b vekeâesme DemeW meebefiele}s Deens.
MejerjÙee$ee efveefJe&IveheCeW heej hee[eJeer cnCetve Jee heefjefmLeefleJeMeeled Øeehle Deme}s}er
keâle&JÙeW ÙeesiÙe jerleerveW heej hee[CÙeemee"eR keäJeefÛeled keâes"s keâOeeR meeOeve cnCetve keâece›eâesOeebÛee
DeJe}bye keâjeJeeÛe }eielees heCe lÙeecegUs Jeeš}s}s megKe Jee Pee}s}e }eYe DeemekeäleeRle
heefjCele nesT veÙes cnCetve meceLe& cnCeleele– ÙeebÛee DeJe}bye meJe&oe keâ¤b vekeâesme.
efkebâJee keâece›eâesOeeÛeer }eie}s}er Ûeškeâ Skeâoce veenerMeer nesle veener, Mejerj-ceeveefmekeâ
efJeke=âleer Jee{t veÙesle ns efkeâleerner KejW Deme}s lejer Deveskeâ keâejCeebveer efJeke=âleer Jee{leele.
DeMee Jee{}suÙee DeJemLesle lÙee Skeâoce veenerMee keâjCesefn OeeskeäÙeeÛes Demeles. cnCetveefn
efJeJejCe 41
meceLeeËveer keâoeefÛeled Lees[er metš osCÙeeÛÙee keâuheveWle keâece›eâesOeeÛee DeJe}bye meJe&oe
keâ¤b vekeâesme Demes cnš}W DemeeJeW. ner eflemejer DeesU Flej leerve DeesUeRØeceeCes mJeleb$e
}eiele veener. efleÛee efJeefveÙeesie heefnuÙee oesve DeesUerleer} efJekeâejekeâ[s efkebâJee ÛeJeLÙee
DeesUerleer} efJekeâejekeâ[s kesâ}e heeefnpes. ÛeJeLÙee DeesUerleer} efJekeâejekeâ[s obYe, celmejeÛeer
GheÙegkeälelee peJeUpeJeU MetvÙe DemeuÙeeves eflemejer DeesU heefnuÙee oesve DeesUeRleer}
efJekeâejebkeâ[sÛe }eJeCeW yejW.
keâebneR hegmlekeâebletve `vekeâes js cevee meJe&oe Debefiekeâe¤' ÛÙee ef"keâeCeeR `vekeâes js ceoe
meJe&oe Debefiekeâe¤' Demee hee" Deens. heCe ceie meJe&oe MeyoeÛee DevJeÙe keâjCeW keâ"erCe
peeles. ceoeÛÙee yeeyeleeRle meJe&oe vekeâes, keâOeer keâOeeR Demetb os, DemeW cnCeleeb ÙesCeej
veeneR. meJe&oe MeyoeÛee DeLe& keâOeeRÛe Demee keâ¤ve mebieefle }eJelee ÙesF&}. hee"YesoeveW
eflemeNÙee DeesUeRle Dee}suÙee ceo Ùee efJekeâejeÛeener Lees[e efJeÛeej keâjCeW ÙeesiÙe "js}.
ceo cnCepes lee"e. ohe&, ieJe&, Gce&š, Göece mJeYeeJe nWÛe DenbkeâejeÛeW heefjJeefOe&le
DeeefCe efJeke=âle DemeW mJe¤he. ceer pees, pemee, pesJe{e Deens DemeW }eskeâ mecepeleele
lÙeehes#eeb keâeneR DeefOekeâ Deens, Flejebveer lÙeeÛeer peeCeerJe "sJe}er heeefnpes, leMeer les
"sJeerle vemeleer} lej ce}e leer lÙeebvee keâ¤ve efo}er heeefnpes DemeW JeešCeW nW ceoeÛeW
ØeeLeefcekeâ mJe¤he. ßeerceble-meòeeOeejer ceeCemeW, keâ}eJeble-efJeÉeve-keâle=&lJeJeeved }eskeâ,
heg{ejer, meeceeefpekeâ keâeÙe&keâlex, Jekeäles, meeefneflÙekeâ, megboj efŒeÙee, yegefæceeved heg®<e,
le®Ce -lÙeebleefn lee®CÙeeble vegkeâlesÛe heoehe&Ce keâjCeejs ÙegJekeâ– Ùee meJeeËÛÙee ef"keâeCeeR
ceo Ùee efJekeâejeÛee ØeeogYee&Je yengOee neslees. lÙeecegUs FlejebÛÙeekeâ[s legÛÚslesveW heenCeW,
FlejebÛeer DeJens}vee keâjCeW, pÙeeÛÙeeefJe<eÙeeR JeemleefJekeâ Deeoj yeeUieeJee, lÙeebÛÙeeheg{Wefn
GöeceheCeeveW JeeieCeW, Gce&šheCeeveW yees}CeW, legme[sheCee oeKeefJeCeW, Deehe}s oes<e
efJeÛeejeble ve IesCeW, FlejebÛÙee meodiegCeebkeâ[s og}&#e keâjCeW, ogmeNÙeeÛes oes<e ng[keâCeW ner
meJe& ceoeÛeeRÛe efvejefvejeUeR ¤heW Deensle. Leóe, }er}e ner meceeve DeefOekeâeNÙeeMeer,
meceeve DeefOekeâejeÛÙee #es$eeble, meceJeÙemkeâeble keäJeefÛeled MeesYetve efome}er lejer JeÙeeves,
ceeveeves, ÙeesiÙelesveW-DeefOekeâejeveW DeeheuÙeehes#eeb ßes‰ Deme}suÙee JÙekeäleeRÛÙee meboYee&le
LeósÛee DeJe}bye keâjCeW nWefn ceoeÛeWÛe Skeâ ¤he Deens. ogieg&CeeÛee lÙeeie keâjCÙeemee"er
mJele:peJeUÛÙee oes<eebÛeer Ûeebie}er peeCeerJe DemeeJeer }eieles. heCe ceoecegUW ceeCemee}e
lÙee°erveW heej DeebOeUsheCee Ùeslees. lÙee}e mJele:Ûes oes<e efomeleÛe veeneRle. kegâCeer
oeKeJe}s lej hešle veeneRle. DeeefCe lÙeecegUW megOeejCÙeeÛeer MekeäÙelee ogjeJeles Jee
veeneRMeer nesles. ogmeNÙeebÛes meodiegCe ve keâUuÙeecegUW lÙeebvee kegâCeer DeeoMe& Demele veeneR,
kegâCeer DevegkeâjCeerÙe Gjle veeneR, DeLee&le ØeieleerÛeer leerefn efoMee yebo nesles. cnCetve
ceoe}e keâOeeRÛe peJeU efHeâjketbâ osTb vekeâesme DemeW meceLe& cnCeleele.
42 ceveesyeesOe
Jekeälee ceerÛe, Oevee{Ÿe ceerÛe, peieleer ceePeerÛe jerleer yejer ~
keâle=&lJeeme ceoerÙe heej ve kegâCee yegæeRle ceePeer mejer ~~
meòee Skeâ ce}eÛe ÙeesiÙe, meieUer JneJeer Øeefle‰e ce}e ~
meejs efJeÕe ceoebOe legÛÚ mecepes lees heeefnpes šeefU}e ~~
DemeW Skeâ megYeeef<ele Deens. leW Ùee meboYee&le }#eeble "sJeCÙeemeejKes Deens.
celmej DeeefCe obYe ÙeebÛeer leMeer keâebneRÛe DeeJeMÙekeâlee veener. DeeJeMÙekeâlesÛeer
Heâej Dees{eleeCe keâ¤ve lÙeebÛÙee DeefmlelJee}e ceevÙelee osCes ÙeesiÙe veeneR. ceo-celmej
nW vesnceeRÛes DeesPeW Deens. meceLe& lÙeebvee Yeej nW efJeMes<eCe osTve Skeâ ØekeâejW DeveJeMÙekeâlee,
Devewmeefie&keâlee megÛeJeerle Deensle.
celmejeceOÙeW Deble:keâjCeeÛeer #egõlee, mJeYeeJeeÛeer veerÛelee JÙekeäle nesles. pes ce}e
heeefnpes Demeles les ce}e ve efceUleeb ogmeNÙee}e efceUles Deens DemeW heentve Deble:keâjCeeÛee
Skeâ ØekeâejW peUHeâUeš neslees. ÙeecegUW }eYe keâesCeleeÛe veener. ogmeNÙeeÛes megKe ve
heenJeCeW ner Je=efòe GYeÙehe#eer DemJemLelee efvecee&Ce keâjCeejer Deens. celmej ns pemeW
#egõlesÛeW lemeWÛe ogyeUsheCeeÛesefn Øeeflekeâ Deens. lÙeeÛee DeJe}bye keâjCeW ne Skeâ ØekeâejÛee
he}eÙeveJeeo Deens. cnCetve Ùee Ieelekeâ efJekeâejebheemetve meeOekeâeveW keâesmeeW otj jeefn}s
heeefnpes.
obYe ner DeveefOekeâej }eskesâ<eCesÛeer mebleefle Deens. ceeve-mevceeve, Øeefle‰e, }ewefkeâkeâ
Ùee iees°er GlkeâšlesveW nJÙeeMee lej Jeešleele; heCe pÙee iegCeebcegUW lÙeebÛeer menpeleÙee
Øeeefhle nesles DemeW Meer}, Ûeeefj$Ùe, efJeÉòee, lÙeeie, lehe, FlÙeeefo iegCe peJeU cee$e
vemeleele. DeeefCe ceie ceeCetme ns meodiegCe DeeheuÙeepeJeU DemeuÙeeÛee osKeeJee keâjerle
Demelees. Oeeefce&keâlee efmeæ keâjCÙeemee"eR efšUsceeUe, hetpeehee", leerLe&Ùee$ee, Ùe%eÙeeie,
›eleW, JewkeâuÙeW FlÙeeefo FlÙeeefo ke=âlÙeW lees keâjerle jenlees. ßeermeodieg® oemeieCetcenejepeebveer
DeeheuÙee Skeâe HeâškeäÙeeble DeMee oebefYekeâ Oeeefce&keâlesÛeW JeCe&ve KeeWÛekeâheCeW kesâ}W Deens.
les cnCeleele,
YeeefUb efšUs {U{efUle Ûeboveer }eJegefve ÛelegjeF&Ûes ~
peCetb keâe efmeie>} Deeieieeef[Ûes ~~
GhekeâjCÙee}e yeIegve YeeUleeb pejer YeieJeved efkeâjeršer ~
lejer keâe leebyeš Lees[s nšeR ~~
Ûeeboer, meesves, heebÛe, efnNÙee}e peefj YeieJeved YeeUleeb ~
lejer keâe mejeHeâ nefšb yewmeleeb? ~~
GpJe} leebyÙee, Deemeve }eskeâjer, IeCeIeCe Jeepes Ieebš ~
hegpesÛee }ebyeJejer yeesYeeš ~~
efJeJejCe 43
ieg}e}, yegkeäkeâe, Deyeerj, Ûebove, De°iebOe, Deie&pee ~
heeefnpes, cnCeleer ie®[OJepee ~~
peeF&pegF& veer yekegâ} cee}leer efveefMeiebOeeÛee legje ~
nejeceefOeb efveJJeU yešceesieje ~~
efvejebpeveW leeR oneefJeme peUleeR veeMe legheeÛee Keje ~
yeoeceer vewJeÅee}e efMeje ~~
DeMeer hetpesÛeer keâjer keâJeeF&le yeng¤hÙeeÛes hejer ~
YeefkeäleÛeW veebJe vemes Deblejer ~~
keâhe[ŸeeÛee YeieJesheCee, ce"cebnleer, meceepekeâeÙe&, osMemesJesÛee osKeeJee, efve:mhe=nlesÛee
DeeJe DeeCeCeW, lÙeeieeÛes meeWie efcejefJeCeW neR meJe& obYeeÛeeRÛe efvejefvejeUer ¤heW nesle.
meeefnlÙeebleer} Jee*dceÙeÛeewÙe& nW obYeeÛeWÛe Skeâ ¤he Deens. JÙekeäleerÛÙee Je meceepeeÛÙee
efnleeÛÙee meJe& #es$eeble obYeeÛeW DeefmlelJe GCeWDeefOekeâ ØeceeCeeble DeensÛe. lÙeecegUW
leelkeâeef}keâ }ewefkeâkeâ efceUe}e lejer heefjCeeceeR leW Deefve° "jles. Jele&vee}e }eie}s}er
KeesšsheCeeÛeer Ûeškeâ MesJešer ceeCemeeÛee Ieele keâjles cnCetve nW DeesPeW letb GÛe}tb vekeâes
DemeW meceLe& meebieleele.
cevee ßes‰ Oeeefj° peerJeeR OejeJeW ~
cevee yees}CeW veerÛe meesMeerle peeJeW ~~
mJeÙeW meJe&oe veceü JeeÛes JeoeJeW ~
cevee meJe& }eskeâebefme js veerJeJeeJeW ~~7~~
keâebneRefn Ûeebie}s, Flejebhes#eeb JesieUW, DemeW keâjeJeW Ùee YeeJevesveW kegâCeer lÙee
ØeÙelveeme }eie}e keâeR meceepeeceOÙeW DeMee JÙekeäleer}e $eeme osCÙeeÛeer keâebneR }eskeâebÛeer
ØeJe=efòe mJeeYeeefJekeâheCeW Dee{Ules. ceie kegâCeer lÙeeÛeer eEveoe keâjlees, kegâCeer lÙee}e
eflejmkeâejeveW JeeieJelees, lÙeeÛeskeâ[s oes<ewkeâ°erveW heentve keâesCeer lÙeeÛee ceeveefmekeâ ÚU
ceeb[lees, kegâCeer lÙeeÛÙeeefJe<eÙeeR celmejeveW peUHeâUlees. DeMee ÚUJeeoer JÙekeäleeRÛÙee
neleeble Deme}s}er meòee, lÙeebvee efceUe}s}er mebefOe DeeefCe lÙeebÛeW meeceLÙe& Ùee}e
Devegme¤ve Ùee ÚUeÛeW ØeceeCe GCeW-DeefOekeâ jenleW. heCe keâesCelÙeeefn #es$eeble lÙee lÙee
meeOekeâe}e megKeeJen heefjefmLeefle }eYele veeneR, Devegketâ} JeeleeJejCe Yesšle veeneR, nW
cee$e melÙe Deens. keâoeefÛeled F&Õejer ÙeespeveeÛe leMeer DemeeJeer. yegefæ, keâle=&lJe, efve‰e Ùee
iegCeebvee heefjefmLeefle Øeefleketâ} vemes} lej lespe Ûe{leÛe veeneR. GVeleerÛee ceeie& oceÚekeâ
keâjCeejeÛe DemeeJeÙeeÛee, heCe meeOekeâeÛÙee °erveW Ùee Øeefleketâ} JeeleeJejCeeÛes og<heefjCeeceefn
nesleele. lÙee}e Gyeie Jeešlees. vewjeMÙe ÙesleW. lees efJe<eCCe neslees. he}eÙeveJeeoer yevelees.
44 ceveesyeesOe
JewleeieeveW, mJeerkeâej}s}e ceeie& mees[CÙeeheemetve lees osn mees[CÙeeheÙeËle lÙeeÛÙee ceveeÛeer
efmeælee nesTb }eieles. ner heefjefmLeefle Heâej Ieelekeâ Demeles. cnCetve meceLe& meeOekeâe}e
GheosMe keâjerle Deensle keâeR cevee! letb Deble:keâjCeeceOÙes DelÙeble ßes‰ DemeW Oeeefj° Oej.
legPeW OewÙe& DeefJeÛe} Demetb os. DehegjW-Lees[smeW, ceOetve-ceOetve JÙekeäle nesCeejs Oeeefj°
hegjCeej veeneR. OewÙe&, JeeoUer cesIeebvee leeW[ osle GYes Deme}suÙee heJe&le-efMeKejemeejKes
efmLej Deme}W heeefnpes. ßes‰ Oeeefj° cnCeCÙeeble ne Flekeâe YeeJe DeefYeØesle Deens.
Oeeefj°eceOÙeW ØelÙeeIeeleeÛeer keâuhevee cet}Yetle veeneR. DeefJeÛe} jenCÙeeÛeer, meesmeCÙeeÛeer
keâuhevee cegKÙe Deens. Dee›eâceCe, ØelÙeeIeele ne MeewÙee&leer} Yeeie Deens. efmLejlee,
meesefMekeâheCee, ve mees[CeW, ve heUCes, oštve GYeW jenCeW ns YeeJe OewÙe&, Oeeefj° ÙeebÛÙeele
meceeefJe° nesleele. cnCetve hejceeLe&ceeieeËleer} meeOekeâeÛee lees cenòJeeÛee iegCe. Ùee
ceeieeËle ØelÙeeIeele, Dee›eâceCe efJeMes<emes DeefYeØesle veeneR. keâejCe ØelÙeeIeele DeeefCe
mebj#eCeemee"eR Dee›eâceCe nW Meejerefjkeâ heeleUerJejÛe ÙeesiÙe Deens. Meejerefjkeâ efJejesOe
keâjCeejer heefjefmLeleerÛeer Øeefleketâ}lee efvecee&Ce nesF&} lej iees° efvejeUer. heCe Ùee
heeleUerJej Øeefleketâ}lee yengOee Glejle veener. leer Ghes#ee, legÛÚlee, eflejmkeâej, DeJens}vee,
efveboe ÙeeÛe ceeveefmekeâ heeleUerJej yengOee jenles. DeeefCe cnCetve meeOekeâeveW Ùee yeeyeleerle
efpelekeâe "sJeleeb ÙesF&} lesJe{e meesefMekeâheCee "sJe}e heeefnpes. MebkeâjeÛeeÙeeËveer Skeâe
ØekeâjCe «ebLeeble meesefMekeâheCee}e-efleefle#es}e, #eces}e Je»eeveWefn ve YebieCeeNÙee keâJeÛeeÛeer
Ghecee efo}er Deens.
efveboe, eflejmkeâej, Ghes#ee ÙeeÛee pees peeÛe ceeCemee}e neslees lÙeeÛÙee cegUeMeer
mJele:efJe<eÙeerÛÙee keâebneR keâuhevee Je mJele:Ûeer efmLeefle keâMeer DemeeJeer ÙeeÛeer Dehes#ee
nerÛe keâejCeerYetle Demeles. meeOekeâe}e JeešleW– ceer keâesCeeÛÙee DeOÙeele ceOÙeeble veeneR,
ceer keâesCee}e $eeme osle veeneR, ceePÙeekeâ[tve nesF&} lesJe{W }eskeâebÛÙeemee"eR keâjerle
Demelees, ceer mJeerkeâej}suÙee ceeiee&cegUW keâesCeeÛÙee mJeeLee&}e Oekeäkeâe }eieCÙeeÛeer
MekeäÙelee veeneR, DeMee efmLeleeRle eflejmkeâej-Ghes#eeefo iees°er ceePÙee JeešŸee}e keâeb
ÙeeJÙee? KejW cnCepes ns efJeÛeej ceeCemeeÛÙee ceveeble Ùesleele, lÙeeble kesâ}suÙee keâeÙee&Ûee
ieewjJe Dehesef#ele Demelees. keâewlegkeâ nJesmeW JeešleW. leW Ie[le veeneR lesJneb ceie eflejmkeâej
lejer keâeb DeMeer Skeâ ØekeâejÛeer le[pees[erÛeer Je=òeer lees mJeerkeâejlees. hetCe& mecehe&Ce,
DenbkeâejeÛee Jee DeefmcelesÛee hetCe& DeYeeJe peeWJej Je=òeeRvee Øeehle Pee}e veeneR, cevee}e
Øeehle Pee}e veeneR leeWJej keâebneR vee keâebneR lejer Øemebie Demes Ie[le jenCeejÛe. pesLeW Keje
efpeJneUe Demelees Jee efJe®æ efoMesveW mJeeLe& Demelees, lesLeWÛe mlegleerÛeer, keâewlegkeâeÛeer
Yee<ee pevce heeJeles. SjJeer iegCe«eenkeâlee ner Heâej ogefce&U iees° Deens. ceeCemeW Hegâkeâšeble}e
Ye}sheCee efceUJeCÙeemee"eR Jee mJele:ÛÙee jefmekeâlesÛeW ØeoMe&ve keâjCÙeemee"eRefn keâebner
efJeJejCe 45
JesUe iegCe«eenkeâlee oeKeJeleele, keâewlegkeâ keâjleele. Deuhe mecepe Deme}s}s, yee}yegefæ
Deme}s}s }eskeâ Ùee obYeeveWefn megKeeJeleele. ne Skeâ ØekeâejÛee leeW[osKe}sheCee Deens.
lÙeeÛee ceesn meeOekeâeves lejer Oe¤ veÙes. mJeerkeâej}suÙee ceeiee&ÛÙee °erveW Øeieleer-
GVeleermee"er pÙeeÛes meneÙÙe nesCÙeeÛeer MekeäÙelee Demeles, lÙeeÛÙeeÛe Meyoebletve keâewlegkeâeÛeer
Jee ØeeslmeenveeÛeer Dehes#ee keâjeJeer. FlejebÛÙee efveboe-mlegleerkeâ[s meeOekeâeves lejer efJeMes<emeW
}#e osT veÙes. efveboe Ssketâ Dee}er lej GÛÛeej}s ies}s}s oes<e DeeheCeeble KejsÛe Deensle
keâeb? ÙeeÛes cee$e hejer#eCe keâjeJeW. heCe lÙeecegUW vÙetveieb[ GlheVe nesT osTb veÙes.
keâesj[Ÿee Ye}sheCeeÛeer Dehes#ee keâ¤ve ceie Keble keâjCÙeeÛee Øemebie ÙesT veÙes
cnCetve meceLe& ßes‰ Oeeefj° "sJeCÙeeme meebietve nesleebÛe Oeeefj° keâMeekeâMeecegUW ÛeUleW
Je lÙeeJej GheeÙe keâeÙe les heg{ÛÙee DeesUeRle meebiele Deensle. jeceoeme mJeeceer cnCeleele–
ogmeNÙeebÛeeR veerÛe yees}CeeRefn let meesMeerle pee. veerÛe MeyoeveW KeeWÛekeâ, }eieš, DeJens}vee
keâjCeejs, n}keâšheCeeÛeW, og°eJÙeeÛeW, DemeW meJe& ØekeâejÛeW Yee<eCe ie=nerle Deens. nW meJe&
ÙeesiÙe lÙee keâejCeeJeebÛetveÛe DemeleW efkebâJee HeâejÛe Lees[W keâejCe Ùee Øemebiee}e efveefceòe
Pee}s}s DemeleW. veerÛe MeyoeveW ner DevÙeeÙÙe YetefcekeâeÛe mhe° Pee}er Deens. DeMee
Yee<eCeebletve mebyebefOele JÙekeäleerveW megOeejeJes DeMeer Dehes#ee vemeles. yees}CeeNÙeeÛÙee
Deble:keâjCeebleer} mebyebefOeleebefJe<eÙeerÛee És<e, eflejmkeâej, celmej Ùee yees}CÙeebletve JÙekeäle
nesle Demelees. DeMee ØemebieeR meeOekeâeveW ns MeyoebÛes DeeIeele MeebleheCeeveW meesmeleeb ÙeeJesle
DeMeer mJele:ÛÙee ceveeÛeer efmeælee "sJe}er heeefnpes. keâesCeerefn oesve ceeCemeW Skeâ$e Dee}er
keâer vekeâes leeR yees}CeeR SskeâCÙeeÛee Øemebie efvecee&Ce nesCeejÛe nW ie=nerle Oej}W heeefnpes.
DeMee JesUeR lÙeeÛee heefjCeece nesTb osleeb keâecee veÙes lejÛe meeOekeâe}e ceeie&›eâceCe
MekeäÙe Deens, veeneR lej lÙeeÛeer meJe& Meefkeäle heefjefmLeefle megOeejCÙeeÛÙee ØeÙelveeble Jee
heefjefmLeefle keâMeer megOeejeJeer Ùee efJeÛeejeble JeWÛe}er peeTve lÙee}e mJele:ÛÙee Øeieleermee"er
MekeäleerÛeW hee"yeU efceUCeejÛe veeneR.
heefjefmLeleerJej keâesCeeÛeWefn efveÙeb$eCe vemeleW. leer KeNÙee DeLee&veW keâesCeer megOee¤b
Mekeâle veeneR. efyeIe[CeW DeeefCe megOeejCeW ns oesvneRefn mJele:hegjlesÛe ceÙee&efole DemeleW.
lÙeeÛeW Deveg<ebefiekeâ heefjCeece keâoeefÛeled heefjefmLeleerJej nesle Demeleer} heCe ceePeer
megOeejCee nesCÙeemee"er heefjefmLeefle megOeej}er heeefnpes ÙeeÛe °erves keâesCeer efJeÛeej keâjerle
jener} lej lÙeeÛeer megOeejCee nesCÙeeÛeer MekeäÙelee ogjeJele peeF&} Ùeeble Mebkeâe veener.
heefjefmLeefle Devegketâ} Deme}er lej meeOekeâe}e keâener }eYe nesleÛe veeneR DemeW cegUeRÛe
cnCeeJeÙeeÛes veeneR. Devegketâ}-Øeefleketâ} JeeleeJejCeeÛeW heefjCeece }eYeneveerÛÙee °erves
keâener ØeceeCeele DeJeMÙe nesleele. heCe lÙeemee"er efkeâleer ØeÙelve keâjeJee, keâmee,
keâesCelee ØeÙelve keâjeJee SJe{eÛe efJeÛeej ceveele "sJeCes cee$e ßesÙemkeâj vemeles. cnCetve
46 ceveesyeesOe
meceLe& meesMeerle peeJes Demee efleefle#esÛee, menveMeer}lesÛee ceeie& meebiele Deensle.
meesmeeJeW ÙeeÛee DeLe& Ghes#ee keâjeJeer, legÛÚ }sKeeJeW Demee cee$e veeneR. keâejCe
lÙeecegUW ceeCemeeÛÙee Deble:keâjCeebleer} Denbkeâej yeUeJelees. JÙeJenejle: vewjeMÙeeveW
KeÛetve peeCÙeehes#ee DenbkeâejeÛÙee yeUeJej ceveeÛeer GYeejer efšketâve jenCeW MekeäÙe Deme}W
lej Skeâe °erveW leW F°Ûe cnš}W heeefnpes. hejbleg ne Denbkeâej efve}&ppeheCeebleefn
heefjCele nesTb Mekeâlees. DeeefCe leer efmLeefle HeâejÛe JeeF&š. lesJneb Ghes#es}e legÛÚlesÛeW
mJe¤he ÙesTb veÙes ner keâeUpeer meeOekeâeveW Iesle}erÛe heeefnpes cnCetve meceLe& ``mJeÙeW
meJe&oe veceü JeeÛes JeoeJeW'' DemeW cnCeleele.
legcneR yees}leÛe jene. ceer les SskeâleÛe veeneR. ner Je=efòe ogmeNÙee yees}CeeNÙee
ceeCemee}e DeefOekeâ efÛe[JeCÙeeble heefjCele nesles. cnCetve kegâCeer }eieš yees}le Deme}e
lej Deehe}er Yetefcekeâe keâeÙe Deens leW DeJeMÙe mhe° keâjeJeW. cee$e nW keâjerle Demeleebvee
OJeefve Ûe{e ÙesCeej veeneR, Yee<ee meceLe&veeÛeer DemeCeej veeneR, JeekeäÙeØeÙeesie Keb[veeÛee
vemes}, ÙeeÛeer o#elee Iesle}er heeefnpes. Meyo meewcÙe DeeefCe GÛÛeejCe veceülesÛeW Deme}W
heeefnpes. ÙeeÛee heefjCeece nUtnUt heefjefmLeefle megOeejCÙeeJej neslees. nesTb Mekeâlees.
ceeCemeeÛÙee YeeWJeleer pemeW meieUsÛe %eevesÕej-legkeâejece vemeleele, lÙeeØeceeCeW meieUsÛe
ogÙeexOeve-og:Meemeveefn vemeleele. og°eJee veenermee keâjleeb Ùesle veeneR. heCe Dehemecepe otj
nesTb Mekeâleele. mJele:efJe<eÙeerÛes Dehemecepe hemej}s lej lÙeebletveefn Øeefleketâ}lee efvecee&Ce
nesTb Mekeâles. cnCetve mJele:Ûeer Yetefcekeâe mhe°heCeW DeeefCe meewcÙeheCeW hegve: hegve: Øekeâš
keâjCÙeeÛeer DeeJeMÙekeâlee Demeles. cnCetve meceLe& mJeÙeW JeoeJeW, meJe&oe JeoeJeW, DeeefCe
veceü JeeÛes JeoeJeW DemeW DeeJepet&ve meebiele Deensle.
ceePeer Yetefcekeâe }#eeble ve ÙesCÙeeFlekeâer YeeWJelee}ÛeeR ceeCemeW De[eCeer Deensle
keâeÙe? Skeâoeb meebefiele}s lej lÙeebvee keâUtb veÙes keâeÙe? Demee efJeÛeej meeOekeâeÛÙee
ceveeble Ùeslees DeeefCe ceie lees ceewve mJeerkeâejlees. ceewveecegUW lÙeeÛÙee Deble:keâjCeeble GlheVe
nesCeeNÙee efKeVeles}e DeefOekeâ iebYeerjlee Ùesles. DeeefCe FlejebÛes Pee}s}s Dehemecepe otj
nesCÙeeme meeOeve jenle veeneR. G}š les Jee{CÙeeÛeer MekeäÙeleeÛe yeUeJeles. cnCetve
mJele:Ûeer Yetefcekeâe, ceveesJe=efòe, meeOÙe-meeOeveemebyebOeeRÛÙee Dehes#ee, Ùee hegve: hegve: mhe°
keâjerle jeefn}s heeefnpes. lÙeeble ØeoMe&ve vemeeJeW, mJele:ÛÙee ieewjJeeÛeer YeeJevee vemeeJeer;
heCe mebkeâesÛeefn vemeeJee, Keesšer }ppeeefn vemeeJeer. ogmeNÙeeÛÙee Deble:keâjCeebleer} jeie-
És<eeefo efJekeâej veeneRmes keâjCÙeeÛee ne Ûeebie}e ceeie& Deens cnCetve meceLe& ``cevee meJe&
}eskeâebefme js veerJeJeeJeW'' Demes meebieleele.
DeeheuÙeekeâ[s ØeeÛeerve keâeUeheemetve `meJex<eeceefJejesOesve yeÇÿekeâce& meceejYes' Demee
mebkeâuhe keâjCÙeeÛeer heæefle Deens. DeeheCe peW meledke=âlÙe DeejbefYe}s}s Demeles lÙee}e
efJeJejCe 47
MekeäÙeleeW keâesCeeÛee efJejesOe Demetb veÙes ner Ùee ceeieÛeer YeeJevee. FlejebÛÙee ceveebleer}
meodYeeJe meeOekeâeÛÙee Øeieleer}e DeØelÙe#eheCeW keâejCeerYetle neslees. ØelÙeskeâ JesUeR menkeâeÙe&
}eYeCeW, osCeW MekeäÙe veme}W lejer meodYeeJe efceUCeW, "sJeCeW MekeäÙe nesles DeeefCe lÙeeÛee
GheÙeesieefn neslees. cnCetve mJele:efJe<eÙeeRÛeW efJekeâuhe peveceevemeeble efvecee&Ce nesCeej
veeneRle, Jee{Ceej veeneRle lej GCeeJele peeleer} Demee ØeÙelve meeOekeâeveW DeieoerÛe
JepÙe& ceevet veÙes. DeejbYeerÛÙee DeJemLeWle lejer ner iees° kesâJeU GheÙegkeäleÛe veJns lej
DeeJeMÙekeâ mecepe}er heeefnpes. efmeæeÛeer Jee efmeælesÛÙee peJeU heeWÛe}suÙeeÛeer DeJemLee
efvejeUer DeeefCe meeOevesÛeer ØeeLeefcekeâ efmLeefle efvejeUer. }eskeâebÛeer ef#eefle ceer yeeUiele
veeneR, ce}e lÙeebÛÙee YeeJevesMeer keâeÙe keâle&JÙe Deens, ne efJeÛeej meeOekeâeveW menmee keâ¤b
veÙes. DeeheuÙee JeeieCegkeâerveW, DeeÛejCeeveW, mejUheCeeveW, meewpevÙeeveW, Deepe&JeeveW,
veceülesves FlejebÛeeR ceveW ØemeVe nesle jenleer} DeMeer FÛÚe yeeUieeJeer DeeefCe lemee
Ùelveefn keâjeJee.
osns lÙeeefieleeb keâerefle& ceeieW GjeJeer ~
cevee meppevee ns efÛe ›eâerÙee OejeJeer ~~
cevee ÛeboveeÛeW hejer lJeeb efPepeeJeW ~
hejer DeblejeR meppeveeb veerJeJeeJeW ~~8~~
pÙee Je=efòe ceeCemee}e vewmeefie&keâheCeWÛe menpe efceUe}suÙee Demeleele lÙeebÛeeÛe
GheÙeesie ceeCemeeÛÙee Øeieleermee"eR JneÙeÛee Demelees. JÙeJenejeceOÙes ØelÙeskeâ ceeCemeeÛÙee
ef"keâeCeeR Oeves<eCee, oejs<eCee DeeefCe }eskesâ<eCee Ùee leerve Jeemevee menpeheCeW Demeleele.
Oeves<eCee cnCepes– GheYeesieeÛÙee Jemlet Øeehle keâ¤ve osCeejeR meeOeveW, pÙeeÛÙee efJeefveceÙeebletve
efceUleele leer–meòee, mebheefòe efceUefJeCÙeemee"eR ØeÙelveMeer} jenCÙeeÛeer Jeemevee. oejs<eCee
cnCepes– hebÛe %eeveWefõÙeebvee Meyo-mheMe&-jmeeefo efJe<eÙeebheemetve megKe efceUeJeW, leW melele
efceUeJeW, heg<keâU efceUeJeW, efJeefJeOe ØekeâejeveW efceUeJeW Demes Jeešle jenCeW. ŒeerefJe<eÙekeâ
DeefYe}e<ee SJe{eÛe oejs<eCee ÙeeÛee DeLe& veeneR. lees DeLe& lej lÙeebceOÙeW meceeefJe°
DeensÛe heCe Flej FbefõÙeebÛÙee Yeesie}e}meeefn lÙeeble meceeefJe° Deensle. oejs<eCee nW
Ghe}#eCe Deens. efce°eVeW, hekeäJeeVeW, Kecebie heoeLe& KeeJesle, veeškeâ, efÛe$eheš, ve=lÙe
heeneJeW, mebieerle SskeâeJeW, ceT }gme}gMeerle ieeÅeeefiejÅeebJej }esUeJeW, veeveeØekeâejÛeer
megiebOeeR õJÙeW JeehejeJeeRle, Ùee meJe& }e}mee oejs<eCesÛeWÛe Debie Deensle. }eskeâebveeR keâewlegkeâ
keâjeJeW, Ûeebie}W cnCeeJeW, mlegleer keâjeJeer, ØeMebmee keâjeJeer, ceevehe$eW efceUJeeJeeR, mevceeve
JneJee, melkeâej keâjeJee, YeeWJeleer ceeCemeebÛeer cees"er oešer peceeJeer, DemeW JeešCeW ner
}eskesâ<eCee. ner }eskesâ<eCee DeieoeR }neve ceg}ebleefn Demeles. yeeU MeneCee cnšuÙeeJeebÛetve
48 ceveesyeesOe
}neve}neve ceg}Wefn meebefiele}s}er keâeces Glmeeneves keâjerle veeneRle. og°, mJeeLeea,
ogJe&le&veer ceeCemee}eefn DeelcemeceLe&ve keâjeJeWmeW JeešleW. }eskeâebkeâ[tve Ûeebie}W cnCetve
IesCÙeemee"eR obYeeveW Ûeebieg}heCee efcejJeeJee DemeW Jeešle Demeles. Ùee eflevneR S<eCee
Skeâehes#eeb Skeâ JejÛÙee opee&ÛÙee, met#ce DeeefCe Glkeâš Deensle DeeefCe ÙeeleuÙee
ØelÙeskeâerÛÙee Øeehleermee"er Flej oesIeeRÛee keâebneR ØeceeCeele lejer lÙeeie keâjeJee }eielees
Demes lÙeebÛes mebyebOe Deensle. Ùee meJe& S<eCee ceveg<Ùee}e og:Keeble }esšCeeNÙee DeeefCe
meceepemJeemLÙee}e Ûet[ }eJeCeeNÙee Deensle. Oeves<eCee DeeefCe oejs<eCee Ùee lej
JewÙeefkeälekeâ DeeefCe meeceeefpekeâ DeOe:heeleeÛeW Øeye} keâejCe nesTb Mekeâleele. lÙeebletve
cegkeäle nesCÙeemee"eR }eskesâ<eCesÛeW Øe}esYeve GheÙeesieer he[CeejW Deens. ceveg<Ùe ceveyegæerÛÙee
°erves peeW peeW DeefOekeâ efJekeâefmele, Øeiele Jee GVele leeW leeW lÙeeÛÙee Deble:keâjCeeJej
Oeves<eCeshes#ee oejs<eCesÛee, oejs<eCeshes#eeb }eskesâ<eCesÛee ØeYeeJe DeefOekeâeefOekeâ Demelees Je
lÙeecegUW oejs<eCescegUW Oeves<eCee Je }eskesâ<eCescegUW oejs<eCee #eerCeyeU nesles Jee megšles.
}eskesâ<eCesÛeW Megæ mJe¤he nW megmebmke=âleheCeeÛes }#eCe "jles. ØeieleerÛeW, GVeleerÛeW meeOeve
"jleW. Oeves<eCee ner Jemlegle: cet}Yetle S<eCee veJns. lÙeeceeveeveW oejs<eCee nerÛe DeefOekeâ
cet}Yetle S<eCee Deens. keâejCe Oeve nW GheYeesieeÛeeR meeOeveW Jee efJe<eÙe efceUJeCÙeeÛÙee
keâeceeR Je mee"Jetve "sJeCÙeeÛÙee keâeceer GheÙeesieeR he[CeejW Skeâ ceeOÙece Deens. Ùee
ceeOÙeceeÛÙee yeUeJej cnCepesÛe mebheòeerÛÙee yeUeJej DeeheuÙee}e Jeešs} lesJneb Jeešs}
lÙee Jemlet, Jeešs} lÙee ef"keâeCeeR Jeešs} lÙee ØeceeCeeble, efceUt Mekeâleer} Ùee
efJeÕeemeeveWÛe ceveg<Ùe mebheòeerÛee }esYe yeeUielees. heCe heg{W lÙeeÛeWÛe JÙemeve yeveleW DeeefCe
ceie GheYeesieebÛee yeUer osTve, efJe<eÙemegKeekeâ[s hee" efHeâjJetve, keâebneR ceeCemeW lejer
kesâJeU mebheefòe ieesUe keâjCÙeeÛÙeeÛe ceeies }eieleele. lÙeebveeÛe DeeheCe ke=âheCe Jee
kebâpet<e cnCelees. pes mJele:efn GheYeesieerle veeneRle lÙeebÛÙeekeâ[tve Flejebvee megKemeeOeveebÛee
hegjJe"e nesCeW DeMekeäÙeÛe Deens. ke=âheCeeÛÙee Ùee Je=òeerÛee Gheneme keâjCeeje Skeâ
cepesoej mebmke=âle M}eskeâ Ghe}yOe Deens. cetUÛÙee efnboer megYeeef<eleeÛee lees DevegJeeo
Deens.
Yelee&jb ke=âheCeb peieeo oefÙelee c}evee cegKeßeer keâLeb ~
efkebâ keâef§eled keâefšle§Ùegle: heCe Fle: keâmcew Øeceeoeled oo: ~
oòees vewJe ÛÙegle§e vewJe ceefÙe leod mebYeeJÙeles Jee keâLeb ~
oeleejb Øemeceer#Ùe kebâefÛeohejb keâevles efJe<eCCeb ceve: ~
``ke=âheCe veJeNÙee}e yeeÙekeâesveW efJeÛeej}s– legceÛes leeW[ keâe Glej}bÙe? keâ[esmejerÛee
hewmee ieUtve he[}e keâeb Ûegketâve keâesCee}e efo}ele? lesJneb veJeje cnCee}e Ye}leWÛe!
–keâesCee}e efo}eefn veeneR DeeefCe ieUtveefn he[}e veeneR. ceePÙeekeâ[tve Ùee oesvneR
efJeJejCe 49
iees°er nesleer}Ûe keâMee? heCe Ùesleeb Ùesleeb Skeâ KegUe ceveg<Ùe heeefn}e– efYekeâeNÙeeveW
lÙee}e Skeâ hewmee ceeefiele}e DeeefCe lÙeeveW efKeMeeble nele Iee}tve lees Ûeškeâved keâe{tve
efo}e. hewMeemeejKÙee cenòJeeÛÙee JemletÛeW cenòJe cetKe& }eskeâebvee keâUle veeneR lÙeeÛeW
JeeF&š Jeeš}W ce}e! DeMeer GOeUheóer Ûeebie}er keâeb?''
ke=âheCe ØeJe=efòe ner meJeeËle Ieelekeâ ØeJe=efòe Deens. efleveW ØeieleerÛeer meJe& DeeMeeÛe
mebheles. cnCetve keâes"Wefn ke=âheCeeÛeer efveboe meJeeËle DeefOekeâ Dee{Ules. ke=âheCe ceveg<Ùe
keâOeeRefn }eskeâefØeÙelee mebheeot Mekeâle veeneR. lÙeehes#eeb efJe}emeer DeeefCe Ûewveer ceeCemeW
DeefOekeâ }eskeâefØeÙe Demeleele. Kejer }eskeâefØeÙelee mebheeove keâjCÙeemee"eRefn ceeCemee}e
efJe}emeeble, GheYeesieeble, ÛewveeRle Lees[er lejer keâeškeâmej keâjeJeer }eieles. ogmeNÙeekeâefjleeb
Peerpe meesmeeJeerÛe }eieles. lÙeecegUW meceLe& ÙesLeW }eskesâ<eCesÛeW Øe}esYeve ceveg<ÙeeÛÙee heg{W
"sJetve JÙekeäleerÛee DeOe:heele keâjCeeNÙee DeeefCe meceepeeceOeW DemJeemLÙe, mebIe<e& efvecee&Ce
keâjCeeNÙee Oeves<eCee-oejs<eCeWletve lÙee}e yeensj keâe{le Deensle DeeefCe ner }eskesâ<eCee
cnCepesÛe keâerleeaÛeer DeefYe}e<ee hejceeLee&}eefn efJeIeelekeâ nesCeej veeneR DeMee heeleUerJej
menpeheCeW Ûe{eJeer Ùeemee"eR osnheleveeveblejefn efšketâve jener} DeMeer keâerefle& mebheeefo}er
peeF&} Ùee°erveW mJele:ÛeW Jele&ve "sJeeJeW DemeW meebiele Deensle.
meòee DeeefCe mebheefòe pÙeebÛÙeepeJeU Deens DeMee JÙekeäleer mJele:ÛÙee veebJeeÛÙee
mebmLee keâe{CeW, mJele:Ûes hegleUs GYeejCeW, FceejleerJej DeeheuÙee veebJeebÛÙee heešŸee
}eJeCeW DeMeemeejKÙee iees°er keâ¤ve Deehe}er keâerefle& efškeâJetve "sJeCÙeeÛee ØeÙelve
keâjleele. Meer}, Ûeeefj$Ùe, meodiegCeeoeRÛee heòee veme}e lejer hewMeeÛÙee yeUeJej DeMeer
keâerefle& lÙeebvee keâebneR keâeU efJekeâle Iesleeb Ùesles nW KejW, heCe ner Kejer keâerefle& veJns Je
meceLeeËvee leer DeefYeØesle veeneR. ner Skeâ ØekeâejÛeer Øeefmeefæ Deens, peeefnjele Deens.
mebheòeerÛÙee yeUeJej iejpet }eskeâebÛeer keâebneR ve[ YeeieJeeJeer DeeefCe lÙeebÛÙeeJej ke=âle%elee
}eotve mJele:ÛeW veebJe efcejJetve IÙeeJeW DeeefCe lÙeebleefn leerve efhe{ŸeebÛee Gu}sKe meeOeeJee
DeMeer ner yeefveÙesefiejer Deens. cebefoje}e SkeâeoW Ûeebie}W efÛe$e Yesš cnCetve ÅeeJes Je lÙeele
DeeheuÙee OebÅeeÛeer, ogkeâeveeÛeer, peeefnjele keâ¤ve IÙeeJeer ns ÙeeÛes #egõlece GoenjCe.
ceeCemeeveW DeMeer LeesjJeer mebheeove kesâ}er heeefnpes keâer lÙeeves mJele: ØeÙelve ve
keâjleebefn }eskeâebveer efhe{Ÿeevedef{Ÿee lÙeeÛes iegCe ieele jeefn}s heeefnpes. MebkeâjeÛeeÙe&,
%eevesÕej, legkeâejece, jeceoeme, efMeJeepeer, DeefnuÙeeyeeF& neR lÙeebÛeer Glke=â° GoenjCeW.
DeMeer keâerefle& meòesveW Jee mebheòeerveW efJekeâle Ieslee Ùesle veener. leer Meer}, Ûeeefj$Ùe, keâle=&lJe,
lÙeeie, DeewoeÙe&, heje›eâce, peveefnleeÛeer leUceU, FlÙeeefo, FlÙeeefo meodiegCeebÛÙee
yeUeJej Øeehle nesle Demeles. ns meodiegCe kesâJne lejer efveefceòee-efveefceòeeves Øeieš nesTve
Ûee}le veenerle lej les meodiegCe neÛe ceeCemeeÛee mJeYeeJe yeveeJee }eielees. nW Flekesâ
50 ceveesyeesOe
meesheW veener. Ùeekeâefjleeb lÙeeie, ßece DeeefCe meelelÙe Dehesef#ele Demeles. ßeercebleebÛes Jee
meòeeOeeNÙeebÛes hegleUs GYeej}s peeleele. lÙeeKee}er lÙeebÛeer veeJesefn PeUkeâleele. heCe
`keâesCe nes ns Heâ}eCes Heâ}eCes'! Demes efJeÛeejCÙeeÛee Øemebie Ùeslees. veebJeeÛeer heešer
heneJeer DeeefCe ns veeJe keâesCeeÛes DemeW efJeÛeejCÙeeÛee Øemebie ÙeeJee ÙeeJe¤veÛe efJekeâle
Iesle}suÙee leLeekeâefLele keâerleeaÛeW cees} keâUtve Ùesles.
peeefnjeleeRÛeer nmlehe$eW }eskeâ JeeÛetve Hesâketâve osleele. leer heeÙeoUer leg[efJe}er
peeleele. heCe ner veebJes oie[ele Keesotve efYebleerle yemeefJe}er DemeuÙeeves heeÙeoUeR
leg[efJe}er peele veeneRle FlekeWâÛe. heCe peveceevemeebletve leer yeensj HeWâkeâ}er ies}s}er
DemeleeleÛe. veeJe meceesj efome}s lejer JÙeefkeäle ve mcejCeW ner Skeâ Øekeâejs heeÙeceu}erÛe
veener keâeÙe!
efJeÛeejCeeNÙee De%eeveer JÙekeäleerÛÙee yeeyeleerleefn DeMee iees°er Ie[leele heCe leW FLeW
DeefYeØesle veener. SKeeÅeeves keâesCe JÙeeme, keâesCe Jeeefucekeâer DemeW efJeÛeej}s lej lÙeeble
efJeÛeejCeejeÛÙee yegæerÛeer Kee}Ûeer heeleUerÛe JÙekeäle nesle Demeles.
efÛejmLeeÙeer keâerefle& }eYeCÙeemee"er ceeCemee}e efve:mJeeLe&heCeW ßece keâjeJes }eieleele
DeeefCe leWÛe ÛeboveeØeceeCeW efPepeeJes Ùee GhecesveW meceLe& mhe° keâjerle Deensle. jeceke=â<CeebØeceeCesÛe
jeJeCekebâmeeÛeerefn veeJes }eskeâebvee "eTkeâ Demeleele. DeMeeskeâ-ÛebõieghleeØeceeCeW ÛeWefiePeKeeve
DeeefCe Deewjbiepesyeefn }eskeâebvee efJemejleeb Ùesle veeneR. meceepeeÛeer mesJee keâjCeeNÙee
heg{eNÙeeØeceeCeWÛe ›etâj ojes[sKeesjebÛeer veebJeWefn Je=òehe$eeletve PeUkeâleele, DeefOekeâ "UkeâheCeW
PeUkeâleele, heCe ner keâerefle& veeneR; ner Dehekeâerefle& Deens. leer ÙesLeW meceLeeËvee DeefYeØesle
veeneR Je nWÛe lÙeebveeR ÛeboveeÛÙee GheceWletve mhe° kesâ}W Deens. Ûebove pemeW megiebOeer DeeefCe
Meerle} DemeleW DeeefCe DeeheuÙee Ùee iegCeebÛee }eYe }eskeâebvee JneJee cnCetve leW mJele:
efPepele jenleW, lÙeeØeceeCeW ceeCemeeveW meodiegCeer Je hejeshekeâejer Deme}s heeefnpes. ßecee}e,
lÙeeiee}e ve kebâšeUlee }eskeâebvee megKeeJeCÙeemee"eR, meceepeeÛÙee-osMeeÛÙee efnleemee"eR,
melele ØeÙelveMeer} jeefn}W heeefnpes. lÙeeJesUeR mJele:ÛÙee MejerjmegKeekeâ[s og}&#e keâjeJeW
}eie}s lejer leW ßesÙemkeâj ceeve}W heeefnpes. meneCesJej GieeUuÙee peeCeeNÙee ÛeboveeÛeer
Ghecee osCÙeeble SJe{e meJe& YeeJe DeefYeØesle Deens.
ne lÙeeie, ns keâ°; ner mJemegKeefvejhes#elee, ns heefjßece cnCepesÛe ÛeboveemeejKeW
efPepeCeW keâesCeekeâefjleeb DemeeJes? Ùee ØeMveebbÛeW Gòej osleebvee meceLe& cnCeleele– keâeR
legPÙee Jele&veeveW, legPÙee ke=âleerveW meppeveebÛeW Deble:keâjCe ØemeVe Pee}W heeefnpes, lÙeebÛÙee
cevee}e meceeOeeve Pee}W heeefnpes. ØeÙelveMeer}eheg{W "sJe}s}W ns OÙesÙe cenòJeeÛeW Deens.
keâejCe mJele:ÛÙee Oeves<eCee, oejs<eCee, }eskesâ<eCesmee"er }eskeâ veevee ØekeâejÛes keâ°
keâjerle DemeleeleÛe. keâOeerefn meceeOeeve ve heeJeCeeNÙee, le=hle ve nesCeeNÙee, hegjsmeb Pee}b,
efJeJejCe 51
heg<keâU kesâ}ble DemeW ve cnCeCeeNÙee, peeceele, pe"j, peeÙesmee"eR Denesje$e jeyeCeejs
ceeveJeer peerJe Ùee peieeble heg<keâU Deensle. DeefleßeceecegUW lÙeebvee #eÙeefn neslees. heCe nW
efPepeCeW ÛeboveeØeceeCeW veeneR. Ûebove pemeW osJehetpesmee"er efPepeleW, lemeW ceeCemeeÛes ßece
meppeveebÛÙee lees<eemee"er Deme}s heeefnpesle. meppeve ne leeW[eves yees}le veeneR. lees
menmee keâesCee}e, efpeYesveW JeeF&š cnCele veener; heCe lÙeeÛeWefn Deble:keâjCe ÛeebieuÙee
ke=âleerveW megKeeJeleW. DeeefCe JeeF&š Jele&veeveW ogKeeJeleW. cnCetve meceLe& meppeveebÛÙee
Deble:keâjCeeÛee Gu}sKe DeeJepet&ve keâjerle Deensle. leeW[hegpeebveeR kesâ}s}er mlegleer, ogpe&veebveeR
kesâ}s}er efveboe DeeefCe meppeveebÛeW ceewve Jee keâewlegkeâ ÙeebÛeW mJe¤he mecepeeJetve Iesle}W
heeefnpes lejÛe keâmeW JeeieeJeW nW veeršheCeW keâUs} DevÙeLee DeelceJebÛevee heojeR ÙesF&}.
vekeâes js cevee õJÙe leW hetef{}ebÛeW ~
Deefle mJeeLe&yegOeer ve js heehe meeÛes ~
Ie[W YeesieCeW heehe leW keâce& KeesšW ~
ve nesleeb ceveemeeefjKeW og:Ke cees"W ~~9~~
ceeCemeeveW efve:mJeeLeea DemeeJeW, mJeeLe&lÙeeieer DemeeJeW, DemeW DeeheuÙee mebmke=âleerceOÙes
Deveskeâ ØekeâejW meebefiele}s}W Deens. mJeeLe&lÙeeieer heg®<eebvee DeeheuÙee mebmke=âleerceOÙes hejce
DeeojCeerÙe ceeve}s peeles. meceLe& Ùee M}eskeâeceOÙeW mJeeLe& mees[CÙeeÛeeÛe DeeosMe osle
Deensle. lesJneb efve:mJeeLeea keâesCee}e cnCeeJeW efkebâJee mJeeLee&ÛÙee ceÙee&oe keâesCelÙee?
DeeflemJeeLee&ÛeW mJe¤he keâeÙe? nW Skeâoeb veeršheCeW mecepetve Iesle}WÛe heeefnpes. Yele=&njerves
ogmeNÙeeÛÙee megKeekeâefjleeb mJeeLe&lÙeeie keâjCeeje}e Gòece cnš}W Demetve meeceevÙe
ceeCemeeveW efveoeve mJeeLee&}e DeefJejesOeer Demeleebvee lejer Flejebvee meneÙÙe keâjeJeW DeMeer
Dehes#ee yeeUie}er Deens. heCe Ùee ``mJeeLee&}e DeefJejesOeer'' ÛeW mJe¤he efveef§ele
nesCÙeemee"eR lÙeeveW DeOeceeÛeW }#eCe meebieleevee pees mJeeLe& meeOeCÙeemee"eR FlejebÛÙee
efnleeÛeer neefve nesF&} DemeW Jeeielees lÙee}e je#eme cnš}W Deens.
Ùeemee"er mJeeLe& Meyo meJe& ØekeâejebveeR peeCetve IesCeW DeheefjneÙe& Deens. mJe DeefOekeâ
DeLe&. ÙeeÛee MeyoMe: DeLe& mJele:}e DeeheuÙee}e heeefnpes DemeCeW, nJeW JeešCeW,
keâMeeÛeer lejer Dehes#ee DemeCeW Demee Deens, DeeefCe peeWJej Mejerj OeejCe keâjeJeW }eieleW
leeWJej MeyoMe: DeLee&veW efve:mJeeLeea nesCeW ner DeMekeäÙe iees° Deens. DelÙeble hetCee&JemLesme
heeWÛe}suÙee ÙeesiÙeeÛeW keâeÙe neWle Demes} keâesCeeme "eTkeâ? heCe Flej meJeeËvee efve§eÙeeveW
keâesCelÙee vee keâesCelÙee mJe¤heeble DeVe-JeŒe-efveJeeje ÙeeÛeer DeeJeMÙekeâlee jenlesÛe.
DeieoeR vebies jenCeejs ieesmeeJeerefn Peeshe[er Jee DebLe¤Ce-heebIe¤Ce ÙeeÛee lÙeeie keâ¤b
Mekeâle veeneRle DemeWÛe efometve Ùesles. (ceie veie> jenCÙeeÛee GösMe keâeÙe leW mecepele
52 ceveesyeesOe
veeneR. leW efJekeâej efpebkeâCÙeeÛeW meeOeve, keâeb efJekeâej efpebkeâuÙeeÛeW ØeoMe&ve? F&ÕejÛe
peeCeW.) SjJeeR meJe& Leesj meeOeg-meppeve-cenelcÙeebvee DeieoeR ØeeLeefcekeâ mJe¤heeÛÙee
DeMee keâeb nesF&vee heCe MejerjOeejCesmee"er keâesCelÙee vee keâesCelÙee mJe¤heeble DeVe-JeŒe-
efveJeeNÙeeÛee mJeerkeâej ]keâjeJeeÛe }eielees. les ÛeJeeRÛes oeme vemeleer}, lÙeebÛeW nJeW vekeâes
kesâJeU DeejesiÙeMeeŒee}e Oe¤ve Demes}, meeceevÙe peveeØeceeCeW les lÙeele SsÕeÙe&,
Øeefle‰e, efJe}eme ceeveerle vemeleer} heCe keâesCelÙeener mJe¤heeble DeVeeJeebÛetve Jee
efveJeeNÙeeJeebÛetve jenCeW Heâej keâeU keâesCee}eefn MekeäÙe veeneR. lÙeecegUW MeeŒeeveWefn
Yegkesâ}e Skeâ ØekeâejÛee jesie ceevetve efYe#eeVeeveW keâeb nesF&vee lÙeeÛeer, efÛeefkeâlmee keâjeJeer
DemeW meebefiele}W Deens. ßeerceledMebkeâjeÛeeÙeeËveeR ``#egoJÙeeefOe§e efÛeefkeâlmÙeleeced Øeefleefoveb
efYe#eew<eOeb YegpÙeleeced'' DemeW cnš}W Deens; heCe }iesÛe Ùee DeeJeMÙekeâles}e keâesCelÙeeefn
ØekeâejeveW DeemekeäleerÛeW, ÛewveerÛeW, Yeesie}e}mesÛes ¤he ÙesTb veÙes cnCetve ÛesleeJeCeer osleele
keâeR ``mJeeÉVeb ve leg ÙeeÛÙeleeced'' iees[ DeVe efceUeJeW, ®Ûekeâj DeVe efceUeJeW DeMeer,
FÛÚe keâ¤b veÙes. efYe#ee ceeieeJeer heCe YepeeR Jee efpe}yÙee leUtve Jee{e DemeW cnCet veÙes.
nW peW iees[ JepÙe& meebefiele}W Deens, leW lÙeeheemetve YeÙe Deens, cnCetve veJns. ceOegcesner
ceeCemee}e iees[ pemeW JepÙe& Demeles lemee Øekeâej ÙesLes veeneR. iees[eÛeW YeÙe yeeUieCeW nW
oewye&uÙe Deens. efveYe&Ùelee nW hejceeLee&ÛeW cenòJeeÛeW Debie Deens; DeeefCe keâoeefÛeled
Ùeemee"eRÛe MebkeâjeÛeeÙe& heg{W }iesÛe `efJeefOeJeMeeled Øeehlesve mebleg<Ùeleeced' DemeW cnCeleele.
ÙeeÛee DeLe& iees[ ceeiet veÙes nW efkeâleerefn KejW Deme}s lejer owJeieleerveW pej efceUe}W lej
leW HeWâketâve ÅeeJeW Demesefn Jeeiet veÙes. meJe& MejerjYeesie ns ØeeceeefCekeâheCeW ØeejyOeeÛÙee
DeeOeerve "sJeeJesle. kesâJeU Meejerefjkeâ ne}Ûee}er JÙeefleefjkeäle MejerjYeesieebmee"er efJeMes<e
Demes ØeÙelve keâ¤b veÙes. pes DeveeÙeemeW efceUs} lÙeeÛee meceeOeeveeveW mJeerkeâej keâjeJee.
mJeerkeâej DeeefCe lÙeeie Ùeebvee Heâkeäle DeejesiÙe j#eCe SJe{sÛe ØeÙeespeve DemeeJeW. DeheLÙe
vemeleebveeefn iees[ KeeJeÙeeÛeWÛe veeneR Demee efve§eÙe kesâ}e lej DeefleLeer}e osJe ceeveCeeNÙee
meodie=nmLeeÛes ne}Ûe nesleer}. osJeles}e Dehe&Ce keâjleevee DeeheuÙee}e pes MekeäÙe
lÙeebleer} DeefOekeâ Ûeebie}s Dehe&Ce keâjeJeW, ne pees efveÙece, lÙeeÛeW hee}ve ie=nmLeeveW ceie
keâmeW keâjeJeW? meeceevÙele: ner De[ÛeCe keâesCee}e efJeMes<eMeer peeCeJele veeneR. keâejCe
ceveeÛÙee ogyeUsheCeecegUW Oeeefce&keâ ke=âlÙeW kesâuÙeeJeeÛetve jenJele veme}W lejer leeR keâMeerlejer
Gjketâve šekeâCÙeekeâ[s ceeCemeeÛeer ØeJe=efòe Demeles. cnCetve lej hegCÙeenJeeÛeveeÛÙee megheeNÙee,
JeeCeeÛee KeCe DeeefCe nesceeÛeW lethe ns Demes mJeleb$e peeleerÛes heoeLe& yeepeejeble efceUleele.
Ùee ØeJe=òeercegUsÛe DeefleLeerveWÛe keâebneR keâ[keâ efveÙece kesâ}s lej lÙeeÛeer De[ÛeCe DeeheuÙee}e
peeCeJele veeneR. keâoeefÛeled leW F°Ûe Jeešs}. heCe DeefleLeerveW Demes keâ"esj efveÙece keâjeJes
keâer veeneR DeeefCe keâjeJeÙeeÛeW "jefJe}Ws lej lÙeeÛee GösMe keâeÙe DemeeJee nW }#eeble
efJeJejCe 53
Iesle}WÛe heeefnpes. meeOekeâeJemLeWle DeejbYeeR FbefõÙepeÙeemee"eR keâebner G«e ›eleW efve§eÙeeves
heeUeJeerefn }eieleer}, heCe lees meeJe&ef$ekeâ efveÙece Demetb MekeâCeej veeneR. leer menpelee
veJns. leelheÙe& DemeW keâeR DeheefjneÙe& DeeJeMÙekeâleshegjleer FÛÚe keâjCeW ne DeeheCe
mecepelees lÙeeØeceeCeW mJeeLe& veeneR. MeeŒeeves lej ``ÙeeJeod efYeüÙesle pe"jb leeJeled mJemLeb
efn osefnveeced'' heesšehegjleW IesCeW ne ØelÙeskeâ ØeeefCecee$eeÛee DeLee&led ceveg<ÙeeÛeeefn DeefOekeâej
Deens DemeW MeeŒe meebieles. DeeefCe lÙeecegUWÛe DeeheuÙee mebmke=âleerceOeW efYe#ee IesCeejeÛe
Ghekeâej keâjlees, Iee}Ceeje keâjerle veeneR DeMeer OeejCee nesleer; DeeefCe cnCetveÛe
DeeheuÙeekeâ[s menŒeeJeOeer Je<ee&ÛÙee keâeUele DeeefLe&keâ-keâejCeeÛes mebIe<e& keâOeeR pevcee}e
Dee}s veeneRle. De}erkeâ[s cee$e nW Goeòe mJe¤he jeefn}W veeneR. Deelee oeve osCeeje
Gce&š, efveoeve Denbkeâejer lejer, Pee}e Deens. DeeefCe ceeieCeeje }eÛeej Deens efkebâJee
efYe#ee }eoeJeer DeMeer lÙeeÛeer Je=òeer Deens. heesšehegjleW IesCeW ne ØelÙeskeâeÛee DeefOekeâej
Deens ns KejWÛe, heCe ne DeefOekeâej meebieCeeNÙee MeeŒeeveWÛe `DeefOekebâ ÙeesÓefYecevÙesle me
mlesvees oC[cen&efle' `DeefOekeâeÛeer FÛÚe keâjCeeje Ûeesj Deens. lÙee}e efMe#ee kesâ}er
heeefnpes' DemeWefn meebefiele}sW Deens, ns }#eeble "sJe}W heeefnpes. osMekeâe} heefjefmLeleerØeceeCeW
DeeßeceJÙeJemLes}e peW mJe¤he Øeehle Pee}s Deens, lÙeebleer} keâle&JÙeeÛee Jee GòejoeefÙelJeeÛee
efJeÛeej keâjleeb meOÙee DeeJeMÙekeâlesÛÙee ceÙee&oe hetJeeAhes#ee heg<keâUÛe ®boeJeuÙee Deensle
ns ceevÙe kesâ}WÛe heeefnpes. Skeâ keâeU Demee neslee keâeR pÙee JesUer ie=nmLeeßeceer
yeÇeÿeCeeveWefn leerve efoJemeebhes#eeb DeefOekeâ mebÛeÙe ke⤠veÙes Demee DeeoMe& meebefiele}e
neslee, DeeefCe Skeâ Je<e&heÙeËle mebÛeÙeeÛeer metš osCÙeeble Dee}er nesleer. heg{W MeeŒeeveWefn
Deehe}s efveÙece Lees[s efMeefLe} kesâ}s. ie=nmLeeveW DehelÙeebÛeW mebieesheve keâjeJeW, ceg}ebvee
Ûeebie}W efMe#eCe osTve Jee{JeeJes DeeefCe lÙeebvee GhepeerefJekesâÛeW meeOeve Demee JÙeJemeeÙe
efceUJeleeb ÙesF&}, ceg}er ÛeebieuÙee Iejele efouÙee peeleer} Ùee iees°eRmee"er DeeJeMÙekeâ lees
mebÛeÙe keâjCÙeeÛeerefn Deveg%ee efo}er Deens. Deelee Ùee meJe}leeRÛeerefn DeefOekeâ Dees{eleeCe
kesâ}er heeefnpes keâeb? ceg}eÛeW ÙeesiÙe leW efMe#eCe Pee}s– lees hetCe& JeÙeeceOeW Dee}e,
ceg}ieer ÛeebieuÙee Iejer efo}er, efleÛeW Je<e&meCe heej he[}W, heefn}s yeeUbleheCeefn Pee}s,
Deeleeb DeeheuÙeeJejÛeW oeefÙelJe mebhe}s Je lÙeebÛÙeemee"er keâjeJeÙeeÛÙee mebÛeÙeeÛeer DeeJeMÙekeâlee
Gj}er veeneR DemeW Jeeš}s heeefnpes. õJÙemebÛeÙe efkeâleer DeeefCe efkeâleer ØekeâejeveW keâjeJee
Ùee}e keâener ceÙee&oe DemeeJeer keâeR veeneR? Je=efòe pej }esYeerÛe jeefn}er lej MeemeveeÛeW
keâeÙe efkebâJee Oece&MeeŒeeÛes keâeÙe, efveyeËOe kesâJeU hegmlekeâele jenleer}. ØelÙe#eele ceeCetme
Deveskeâ heUJeeše MeesOetve DeveeÛeej keâjerleÛe jener}; DeeefCe lÙeecegUW lees mJele:Ûes
DeeefCe meceepeeÛeWefn mJeemLÙe ieceeJetve yemes}. Ùeemee"eR DeeJeMÙekeâleshegjlÙee õJÙemeb«ene}e
Dee[keâe"er veme}er lejer mebheefòe ieesUe keâjCÙeeÛeer ceÙee&oeefn }#eeble Iesle}er heeefnpes,
54 ceveesyeesOe
lejÛe JÙekeäleerÛeW DeeefCe heÙee&ÙeeveW meceepeeÛeWefn peerJeve megKeeJen nesF&}. cnCetve meceLe&
cnCeleele keâer, ``vekeâes js cevee õJÙe leW hetef{}ebÛeW.''
legPÙee JÙeefleefjkeäle ogmeNÙee keâesCeeefn JÙekeäleeRÛes õJÙe letb Iesleeb keâecee veÙes.
ogmeNÙeeÛes hewmes DeveefOekeâejeves ØelÙe#e IesCÙeeceOeW }ebÛe efkebâJee Ûeesjer DemeleW, heCe Demes
hewmes DeØelÙe#eheCeW Deveskeâ ØekeâejW efceUefJe}s peeleele. leerefn Jemlegle: ÛeesjerÛe Deens ns
}#eele Iesle}s heeefnpes. pes DeeheuÙee DeefOekeâejeÛeW veeneR les keâesCelÙeeefn jerleerveW
efceUefJeCeW ner ÛeesjerÛe Deens keâejCe DeefOekeâejehes#ee DeefOekeâeÛeer Dehes#ee keâjCeW cnCepes
ØelÙe#e efkebâJee DeØelÙe#e DemeW keâesCeeÛÙee lejer DeefOekeâejeJej Deefle›eâceCeÛe nesles.
lÙeeÛÙee DeefOekeâejeÛeW keâe{tve IesleuÙeemeejKeWÛe nesles. kegâCeerlejer les keâjCeejÛe ceie ceerÛe
keâe vekeâes DemeW ceeCemee}e Jeešles. JÙeJenej°Ÿee leW #ecÙeefn ceeve}s peeles. ÙeesiÙeefn
ceeve}W peeles. heCe leW meppeveheCee}e MeesYeCeejW veeneR SJe{W lejer efveoeve }#eele
"sJe}W heeefnpes. veerleerÛee efveÙece Demee keâer Flej kegâCeer DeveerleerveW Jeeiele Deme}s lejer
ceer veerleer mees[lee keâecee veÙes. mJemebj#eCeekeâefjlee keâjeJÙee }eieCeeNÙee Øeeflekeâejemee"eR
meJe&meeceevÙe veerefleefveÙecee}e MeeŒeevesÛe DeheJeeo meebefiele}s Deensle. DeeefCe ØemebieefJeMes<eeR
lÙeebÛee DeJe}bye keâjCeW nerefn veerleerÛe Deens. heCe lesÛe peerJeve nesCeej veener ÙeeÛeer
keâeUpeer Iesle}erÛe heeefnpes.
ßeerceled JeemegosJeevebomejmJeleer šWyesmJeeceer cenejepe ns Skeâ cees"s DeefOekeâejer heg®<e
De}erkeâ[ÛÙee keâeUele nesTve ies}s. lÙeebÛÙeeefJe<eÙeer Demes meebefiele}s ies}s Deens keâer
lÙeebvee Deveskeâ ØekeâejÛÙee efmeæer Øeehle neslÙee DeeefCe efJeMes<e keâejCeeveW les lÙeebÛee
GheÙeesieefn keâjerle Demele. heCe lÙeebveer lÙeekeâefjlee Skeâ ceÙee&oe "jJetve Iesle}er nesleer.
jesie Iee}efJeCeW, efheMeeÛÛe yeeOee otj keâjCeW SJe{ŸeehegjleeÛe les DeeheuÙee meeceLÙee&Ûee
keäJeefÛeled GheÙeesieefn keâjerle. heCe ce}e veeskeâjer }eies} Demes keâener keâje Demes keâesCeer
cnCee}s lej les Sskeâle vemele. kegâCee YekeäleeveW ÙeeÛeW keâejCe efJeÛeejuÙeeveblej lÙeebveer
mhe°erkeâjCe kesâ}s keâer Ùee}e pej veewkeâjer efceUJetve osCÙeemee"eR ceer ceePÙee efmeæerÛee
GheÙeesie kesâ}e lej menpeheCeeves leer veewkeâjer pÙee}e efceUe}er Demeleer lÙeeÛÙeeJej ceer
DevÙeeÙe kesâ}e Demes nesF&}. leW ceer keâjCeej veener. hegef{}ebÛÙee õJÙeeyeeyele efkeâleer
met#ce efJeÛeej keâjeJee }eielees leW ÙeeJe¤ve mhe° nesCÙeemeejKeW Deens. }e@šjer efkebâJee
jsme Ùeebletve õJÙeØeeefhle JneJeer cnCetve osJee}e kegâCeer veJeme kesâ}e lej lees Heâ}õthe
nesCÙeeÛeer MekeäÙelee veener. jesiecegefkeäle efkebâJee DehelÙeØeeefhle ÙeebÛeW lemes veeneR. les ØekeâjCe
hetCe&heCes lÙee lÙee JÙeefkeäleMeer mebyeæ Deens. lÙeele Flej keâesCeeJej Deefle›eâceCe nesCeej
veener. lesJneb DeeJeMÙekeâleshegjleW IesCeW Ùeeble mJeeLe& veeneR Je lÙeeble kegâCee}e }gyee[uÙeemeejKeWenf
nesle veener. DeejesiÙeehegjles DeVe Je efveJeeje, meceepeele mebYeeefJeleheCeW JeeJejCÙeeme
efJeJejCe 55
GheÙeesieer he[leer} DeMeeR JeŒeeefo meeOeves DeeefCe ceg}eceg}eRvee ÙeesiÙejerleerveW ceeieea
}eJeCÙeemee"er JesÛeeJeW }eieCeejW Oeve Ùeemee"er kegâCeer keâeneR kesâ}s (keâebnerefn kesâ}W veJns)
lej lÙeele Dee#esheen& keâebner veeneR ns }#eeble IesTve meceLe& cnCeleele, ``Deefle mJeeLe&yegefæ
ve js heehe meebÛes.''
``DeefOekeâeÛeer Dehes#ee keâjCeW ns heehe Deens. les letb keâ¤b veÙesme.'' ÙeeJej keâebner
}eskeâ Demes cnCeleer} keâeR– ceie SsÕeÙe&, mece=efæ, efJe}eme, cenòJeekeâeb#ee Ùee meJe&
iees<šer lÙeepÙeÛe ceeveeJeÙeeÛÙee keâeÙe? DeeefCe lemeW ceeve}W lej mebleebÛeW meJe& Jee*dceÙe
ns kesâJeU mebvÙeeMeemee"eR, ieesmeeJeer-yewjeiÙeebmee"er Deens DemeW cnCeeJeW }eies}. meJe&meeceevÙe
ie=nmLee}e Ùee GheosMeeÛee GheÙeesie veener DemeW nesF&}. heCe ner Mebkeâe ÙeesiÙe veeneR.
YeejleerÙe mebmke=âleer}e lejer SsÕeÙee&ÛeW, mece=æerÛeW JeeJe[W veeneR. keâes"W keâes"W leer›e
JewjeiÙeeÛee GheosMe kesâ}e Deme}e lejer lees DeelÙebeflekeâ Yeesie}es}ghelesÛÙee, DeveeJej
DeemekeäleerÛÙee Øeeflekeâejemee"eR kesâ}s}e Deens. mece==efæ, SsÕeÙe&, lÙeepÙe "jefJeCÙeemee"er
veeneR. ``pees[esefveÙee Oeve Gòece JesJnejW'' pej mece=efæ efceUCeej Demes}, SsÕeÙe&
Jee{Ceej Demes} lej lÙeeble efvebÅe DemeW keâebner veeneR. heCe DemeW DeieoeR keäJeefÛeled nesles.
mece=efæ DeeefCe SsÕeÙe& SKeeÅeeÛe YeeiÙeJeblee}e mejUheCeeveW }eYeleele. yengOee Ùeemee"er
}ebÛe, keâeUs JÙeJenej, }gyee[Cetkeâ, HeâmeJeCetkeâ, lemkeâjer DeMeer meeOeveWÛe Jeehej}s}eR
Demeleele. Ùee iees°er Deefle mJeeLee&heeÙeeRÛe nesleele. cnCetve meceLeeËveeR lÙeebvee heehe
cnš}W Deens. DeeheuÙee DemeeceevÙe keâle=&lJeeÛee Jee yegæerÛee meogheÙeesie keâ¤ve kegâCeer
ßeerceble nesle Deme}e lej mebmke=âleer}e leW DeceevÙe veeneR; Oece& lÙee}e Heâej lej DeefOekeâ
Goej nes Demee GheosMe keâjer}. heCe lÙeepÙe ceeiee&veW efceUe}s}er ßeercebleer lÙeepÙe Deens
DemeW cnCeCeej veeneR. heCe Deefle mJeeLe&yegæerves `Øeefle‰smee"eR SsÕeÙe&,' Ùee KeesšŸee
keâuhevesveW õJÙe efceUefJeCÙeeÛeW pes vÙeeÙÙe ceeie& Deensle lesÛe [eJe}}s peeleele.
meecÙeJeeoeceOÙes ßeercebleerÛe lÙeepÙe ceeve}er Deens. lej OeveJeeÅeebveer keâesCelÙeeefn ceeiee&veW
ßeerceble nesCeW ÙeesiÙe DemeW ie=nerle Oej}W Deens. YeejleerÙe mebmke=âleerveW Ùee oesvner Deeflejskeâer
Je efve‰gj meceepe-heæleeRÛee lÙeeie keâ¤ve vÙeeÙÙe ceeiee&ves ßeerceble Jne DeeefCe
DeewoeÙee&veW oervepeveebvee megKeer keâje, DemeW JeeieCÙeeme meebefiele}W Deens. lÙeecegUW
JewÙeefkeälekeâ cenòJeekeâeb#es}e JeeJe jentveefn lÙeeÛeer heefjCeefle keâOeeR meeceeefpekeâ mebIe<ee&le
Pee}er veeneR. heCe mebmke=âleerÛÙee Ùee DeeosMeeÛes hee}ve megš}s DeeefCe meeceeefpekeâ
Deeheefòe yeUeJele Ûee}uÙee. meceepeeleuÙee meJe& iees°er yeejkeâeF&ves vÙeeneUCeeNÙee
meceLeeËÛÙee leW }#eeble Dee}W DeeefCe cnCetveÛe lÙeebveer Deefle mJeeLe&yegæer}e leer heehe¤he
DemeuÙeeveW otj "sJee Demee DeeosMe efo}e.
heehe ner DeMeer Jemleg Deens keâeR leer kesâJneb vee kesâJneb lejer keâesCelÙee vee keâesCelÙee
56 ceveesyeesOe
mJe¤heeble YeesieeJeerÛe }eieles. lÙeebletve keâesCeeÛeer megškeâe nesle veeneR. Ùee pevceeR veeneR
lej heg{ÛÙee pevceeR. Ùee pevceerÛeW vemes} lej ceeieÛÙee pevceerÛeW, heCe heehe nW Deehe}s
Yeesie osleWÛe. Deveskeâ ØekeâejÛÙee Meejerefjkeâ, ceeveefmekeâ, JewÙeefkeälekeâ Jee keâewšgbefyekeâ
og:KeebÛÙee mJe¤heeble, heehe Deehe}s heefjCeece oeKeJeerle Demeles. cnCetve meceLe& cnCeleele–
``Ie[s YeesieCeW heehe leW keâce& KeesšW.'' DeeflemJeeLe&yegæerveW, }esYeeveW, vÙeeÙeevÙeeÙeeÛee
efJeÛeej ve keâjleeb kesâJeU DeeheuÙeeÛe megKemece=æerJej }#e "sJetve Flejebvee lÙeecegUW
efkeâleerefn keâmeeefn $eeme nesle Deme}e lejer eflekeâ[s }#e ve osleeb DeeheuÙee DeefOekeâejeÛeW
pes veeneR, pÙeeble ogmeNÙeeÛeer HeâmeJeCetkeâ Jee }gyee[Cetkeâ Deens, DemeW Oeve ieesUe
keâjCÙeeÛeer ØeJe=efòe lÙeepÙeÛe nesÙe. Ùee Øekeâejeves Oeve efceUefJeCÙeemee"eR peW keâjeJeW
}eieleW lÙeeble meJe& efve<esOeebvee OeeyÙeeJej "sJetve JeeieeJeW }eieles; DeeefCe ceie nW keâce&
yeens¤ve pejer megKemece=æer Jee{efJeCeejW Jeeš}W lejer heefjCeeceeR og:KeowvÙee}e keâejCeerYetle
neslesW. DeMee ßeerceble ceeCemeeÛeW SsÕeÙe& DeeheCee}e GIe[ efomeleW. DeeheCe lÙeeÛeer Ûewve,
lÙeeÛee efJe}eme, lÙeeÛeer meeceeefpekeâ Øeefle‰e heentve lÙeeÛee nsJee keâ¤b }eieleeW. lÙeeÛes
DeieoeR DeeOegefvekeâ heæleerveW, Deveskeâ meesÙeerÛÙee KeesuÙeebveer Ùegkeäle Deme}s}W Me=bieej}s}W
Iej, lÙeebleer} JewYeJeer megKemeeOeveW, Me=bieej-efJe}emeeÛÙee Deveskeâ Jemlet GIe[ heenleeW
DeeefCe ceie ceeCemeeÛÙee ceveeble Ùesles, Deecner FlekeWâ mejUheCeeveW JeeieleeW, heehehegCÙeeÛee
efJeÛeej keâjleeW lejer DeeceÛÙee keâheeUerÛeer ØehebÛeele}er Dees{iemle DeJemLee keâebneR
veeneRMeer nesle veeneR, ceie Oecee&Ûeer yebOeveW keâMee}e heeUeJeÙeeÛeer? heCe Ùee ßeercebleerÛÙee
Deblejbieeble [eskeâeJetve heeefn}s lej leW peerJeve Deveskeâ ØekeâejÛÙee og:Keebveer YeejeJe}s}WÛe
efometve ÙesF&}. lÙee Iejeble efoKeeT efMe°eÛeej DeeefCe JejJejÛeer DeewheÛeeefjkeâ meYÙe
Yee<ee ÙeebÛee JeeJej efomele Deme}e lejer Keje efpeJneUe, Deeheg}keâer, hejmhejØesceeoj
ÙeebÛee DeYeeJeÛe efometve Ùeslees. Mejerj efJe}emeeble }esUleebvee efome}s lejer KejW DeejesiÙe
DeYeeJeeveWÛe efomeles. efveõeveeMe, ceeveefmekeâ DemJeemLÙe, YeÙe, efÛeblee, yegæerJej melele
o[heCe, DeheÛeve, jkeäleoeye FlÙeeefo FlÙeeefo DelÙeble heer[ekeâj DeeefCe yeNÙee ve
nesCeeNÙee efJekeâejebveer ner ßeercebleer meowJe $emle Pee}s}er, JÙeefLele Pee}s}er Demeles.
cnCetve meceLe& cnCeleele– pÙee keâcee&cegUW heehe YeesieeJeW }eieleW leW KeesšW Deens, leW keâ¤b
veÙes. peer mebheefòe mejU ceeiee&veW efceUJe}s}er veeneR efleÛeW Heâej cees"W o[heCe GjeJej
DemeleW. ceie lÙee YeÙeeÛÙee, efÛeblesÛÙee leeCeebletve megškeâe JneJeer cnCetve ner ßeercebleer
JÙemeveeOeerve nesles, mJewj DeeÛeejeble, DeveeÛeejeble yeg[tve jenles. Ùeebletve hegvneb efvejeàÙee
Deeheòeer pevcee}e Ùesleele. cnCetve DeMee efÛeleebveeR heesKej}s}W SsÕeÙe& Kejs megKe
mJeemLÙe Jee meceeOeeve osTb Mekeâle veeneR.
lees Keje megKeer keâeR pÙee}e efÛeblee veeneR. ØelÙeskeâ efceUJe}suÙee hewMeeieefCekeâ efÛeblee
efJeJejCe 57
Jee{le Demes} lej lÙeeÛeer DeefYe}e<ee keâeb keâjeJeer? Jeececeeiee&veW mebheVe nesCeejer keâebneR
ceeCemeW keâOeer keâOeer Heâej efveiejieó Demeleele, efve}&ppe Demeleele, lÙeecegUW lÙeebÛes
ef"keâeCeeR YeÙe, efÛeblee Je lÙeebÛes heefjCeece efomele veenerle. heCe Demes ogÙeexOeveerJe=òeerÛes
Heâej ogefce&U. DeOeceebÛÙee peeleeRleefn ``}eKeeW ces Skeâ.'' lesJneb lÙee DeheJeeoeÛee efJeÛeej
keâjCÙeeÛeW keâejCe veeneR. meeceevÙeebveeR DeeheuÙee Jele&veeÛÙee meceLe&veemee"eR DeMeer ogÙeexOeveer
GoenjCeW efJeÛeejeble ve IesCeWÛe yejW? Demes Je¤ve efveiejieó JeešCeejs ogpe&veefn Deebletve
lemes vemeleele. meppevee}e pees DeeOeej ceeveefmekeâ°Ÿee keâeb nesF&vee }eYelees, lees
ogpe&vee}e keâOeeRÛe vemelees. cnCetve Deble:keâjCeeÛÙee Kees} leUeMeeR ne efve}&ppe JeešCeeje
ceeCetmeefn DemJemLeÛe Demelees. Ùeemee"er meceLeeËveer pÙeeÛeW og<heefjCeece YeesieeJeW }eieleer}
DemeW keâce& ke⤠veÙes DemeW cnš}W Deens. ``nebmele keâce& keâjeJeW, YeesieeJeW j[le leWÛe
heefjCeeceer'' Demee pÙee keâcee&Ûee heefjCeece og:KeoeÙekeâ Deens leW keâjleebÛe keâeb?
pÙeecegUW mJele:}e DeOe:heeleeÛÙee heeleUerJej GlejeJeW }eieleW, peeR MesJešeR JewÙeefkeälekeâ,
keâewšgbefyekeâ, meeceeefpekeâ Jee je°^erÙe heeleUerJej heer[e osCeejeR, DemJeemLÙe efvecee&Ce
keâjCeejer DeMeeRr "jleele, leeR ke=âlÙeW kesâJnebefn Pee}W lejer šeUCeWÛe efnlekeâejkeâ Demeles.
Ùeemee"er ØelÙeskeâeveW DeeheuÙee nJeWvekeâesÛÙee ceÙee&oe MeeŒehetle heeleUerJej efveef§ele kesâuÙee
heeefnpesle Je lÙeebleÛe meceeOeeve ceeveCÙeeÛeer mebJeÙe cevee}e }eJe}er heeefnpes. Skeâe
efJeefMe° ceÙee&osveblej lejer ceeCemeeÛeW nW megKemeceeOeeve ceveeJej DeJe}byetve DemeleW.
cevee}e pej ÙeesiÙe lÙee ceÙee&oWle efceUCeeNÙee megKeesheYeesieeble mebleg° jenCÙeeÛeer mebJeÙe
}eJe}er veeneR lej keâebneRefn Je efkeâleerefn efceUe}W lejer ceve DemeceeOeeveer DeeefCe og:KeerÛe
jenles. keâejCe ``ve nesleeb ceveemeeefjKeW og:Ke cees"W.''
DeefOekeâeefOekeâ megKe, Ûewve, efJe}emeeÛÙee }e}ÛeerveW DeeefCe lÙeeletve efvecee&Ce nesCeeNÙee
je#emeer cenòJeekeâeb#esves yegefæceeve ceeCemeebveeR efJe%eeve jeyeefJe}W. heefjCeecele: Jew%eeefvekeâ
ØeieleerÛÙee Skeâe MelekeâeÛÙee Deeble, }#eeJeefOe Je<ex he=LJeerJej megKeeveW peie}s}er ceveg<Ùepeele,
meJe&veeMeeÛÙee Kees} keâ[ŸeeÛÙee šeWkeâeJej ÙesTve GYeer jeefn}er. heMegleguÙe oemÙe keâheeUeR
ÙesTve efceUCeejer Meeblelee efkebâJee mJewjeÛeejer mebIe<ee&Ûee vebiee veeÛe ÙeeJeebÛetve efleÛÙeeheg{W
heÙee&Ùe jeefn}e veeneR. Skeâerkeâ[s peerJeve Deme¢e keâ¤ve šekeâCeejeR meJe& ØekeâejÛeer Øeot<eCeW
DeeefCe ogmejerkeâ[s meJe& peerJeveÛe ve° keâ¤b MekeâCeejer DeCegOJecedmeejKeeR Jee lÙeentveefn
YeÙeevekeâ DeMeeR MeŒeeŒeW ceveg<Ùe peeleer}e SkeâeÅee YeÙeevekeâ je#emeemeejKeeR DeeheuÙee
oe{sKee}eR efÛej[tve efieUbke=âle keâjCÙeemee"eR GYeeR Deensle. Jew%eeefvekeâ ØeieleerÛes ns heefjCeece
heeefn}s cnCepes cevetveW ceneÙeb$eefvecee&Ce nW heelekeâ keâeb meebefiele}W nW }#eeble ÙesF&}.
ÛebõMesKej jceCeebmeejKÙee De}erkeâ[sÛe efoJebiele Pee}suÙee Leesj MeeŒe%eeveeRefn
DeblejeUÙeeveebmeejKÙee Jew%eeefvekeâ ØeieleerÛee JÙeehe Jee{efJeCeW ns ÙeesiÙe veeneR DemeWÛe
58 ceveesyeesOe
cnš}W Deens. Ùee DeblejeU mebMeesOeveemee"eR nesCeeNÙee mebheòeerÛÙee ØeÛeb[ JÙeÙeecegUW
ceveg<Ùepeele oefjõer nesF&}, je°^sÛÙee je°^W efJeveeMe heeJeleer}, DemeW YeÙe lÙeebveeR JÙekeäle
kesâ}W nesles. Jew%eeefvekeâ ØeieleerÛÙee veeoeceOÙeW efvemeie&Ûe›eâ nW keâebneR DebMeeveW lejer DeefveÙeefcele
nesles DeeefCe lÙeebletve DeefleJe=ef°, DeveeJe=ef°, JeeoUW, GvneàÙee-efnJeeàÙeebÛee Demecelees}
DeMee Deeheefòe efvecee&Ce nesleele. DemeW YeÙe, kegâCeer pÙeesefle<eer veJns lej, veeceJeble
MeeŒe%eÛe Deveskeâ ØekeâejebveeR JÙekeäle keâjerle Deensle. Ùee meJeeËÛes cetU ceeCemeeÛÙee
Deefleefjkeäle Yeesie}e}meWle Jee DeceÙee&o cenòJeekeâeb#eWle Deens. heCe ceeCemeeveW peCet
Peebhe[ }eJetve Iesle}er Deens DeeefCe lees ns otj°erveW heenCÙeeÛeW šeUerle Deens.
De}erkeâ[s ceeCemeeveW Yeüecekeâ yegefæJeeoeÛÙee DeeOeejeveW F&ÕejeÛeW DeefmlelJe, Oecee&ÛeW
efveÙeb$eCe, nW ceeveeJeÙeeÛeW veeneR Demes meesÙeermkeâjheCeW "jefJe}W DemeuÙeeveW lÙee}e ogJe&le&veeÛeer
Jee mJewjeÛeejeÛeer yeeWÛe eflelekeâerMeer }eiele veener. lÙeecegUW heeefnpes cnCepes heeefnpes DeeefCe
efceUJeeJeÙeeÛeW cnCepes efceUJeeJeÙeeÛeW SJe{WÛe peCet OÙesÙe lÙeeÛÙee heg{W Demeles. keâMeekeâefjleeb
heeefnpes, efkeâleer heeefnpes, keâmeW efceUJeeJeÙeeÛeW ne efJeÛeejÛe lees keâjerle veeneR. DeeefCe ceie
DeefOekeâ, Ùeentve DeefOekeâ, SJe{erÛe og:KeoeÙekeâ owvÙeheefjCeeceer OeejCee lÙeeÛesheg{W jenles.
nW KejesKejerÛe ÙeesiÙe Deens keâeÙe? ÙeeÛee efJeÛeej ceeCemeeveW kesâ}e heeefnpes.
}neve ceg}eÛÙee meboYee&le Skeâ }eskeâkeâLee Øeefmeæ Deens– Skeâe kegâšgbyeele heefle,
helveer Je oesve Je<ee&Ûes }neve cet} SJe{erÛe ceeCemeW nesleer. DeepeÛÙee °erveW DeieoeR
DeeoMe& kegâšgbye. DeeF&}e keâebneR cenòJeeÛÙee keâeceekeâefjleeb yeensj peeCes DeeJeMÙekeâ nesleW.
}neve cet} IesTve peeCeW meesÙeerÛeW veJnleW. lesJneb ceg}e}e meebYeeUCÙeeÛeer keâeceefiejer
Jeef[}ebÛÙeeJej meeWheJeCeW DeeJeMÙekeâ nesles, lÙeebveeR leer `nes nes' cnCetve DeefYeceeveeveW
helkeâj}er Je Iejeble nesleeR veJnleeR lesJe{eR KesUCeer ceg}eheg{W šekeâ}er. meieUeR KesUCeeR
Skeâoce efceUeuÙeeveW cet} Lees[e JesU Heâej Deevebo}s, heCe lesJe{ŸeeÛe }ewkeâj lÙeeÛee
lÙee KesUCÙeebleer} jmeefn mebhe}e; DeeefCe leW KeeT ceeiet }eie}W. Jeef[}ebvee meceesjÛe
iegUeÛee [yee efome}e Je lees keâe{tve lÙeebveeR ceg}eÛÙee meceesjÛe lÙeebleer} megheejer SJe{e
ietU lÙeeÛÙee neleeJej "sJe}e. meceesj iegUeveW Yej}s}e [yee heeefnuÙeeveblej ceg}eveW
DeeCeKeer ietU ceeefiele}e. Jeef[}ebveer ef}byeeSJe{e ietU lÙeeÛÙee neleeJej "sJe}e. cet}
DeeCeKeer cnCee}W, Jeef[}ebveer DeebyÙeeSJe{e ietU efo}e. cet} DeeCeKeer cnCee}Ws,
vekeâej efceUleebÛe lÙeeveW Yeeskeâe[ hemej}W. Jeef[}ebveer Jewleeietve veejUeSJe{e ietU
lÙeeÛÙeeheg{W Deeheš}e. lejer ceg}eÛeW DeeCeKeer Leebyesvee. ceej}W, Oeesheš}W lejer heesj
Sskesâvee. yeeheeveW efÛe[tve meieUe [yee ceg}eheg{W DeeoU}e. lejer heesj DeeCeKeer cnCetve
j[leÛe nesleW. Je[er} Jewleeie}s. $emle Pee}s. ceg}ehes#ee cees"e DeeJeepe keâe{tve Deesj[t
}eie}s lejer ØeMve megš}eÛe veeneR.
efJeJejCe 59
Lees[Ÿee JesUeveW DeeF& hejle Dee}er. IejeÛeW jCeebieCe heentve leer Ûeefkeâle Pee}er. #eCeeOee&le
meJe& heefjefmLeefle efleÛÙee }#eeble Dee}er. Lees[W efmcele efleÛÙee cegKeeJej Gceš}s. efleveW ØeLece
iegUeÛÙee [yÙeemen meeje hemeeje DeeJej}e. [esUs, veekeâ, leeW[ Ùeebleer} heeCÙeeveW
yejyeš}s}W ceg}eÛeW leeW[ mJeÛÚ kesâ}W. lÙee}e GÛe}tve IesTve Lees[s Leeheš}s. Leesheš}W.
lÙeeÛÙeeMeer }eef[keâ yees}tve Ye}lÙeeÛe iees°eRle lÙeeÛeW }#e JesOetve, keâMee}e lejer nele
js keâ¤ve Meeble kesâ}W, DeeefCe ceie efJeÛeej}W leg}e keâeÙe nJeW? cet} cnCee}W KeeT!
heg<keâU KeeT. DeeF&veW nbmetve yejW cnš}W. ceg}e}e Kee}eR "sJetve GÛe}tve "sJe}s}e iegUeÛee
[yee keâe{}e. lÙeebleer} Skeâ }neve megheejerSJe{e Je Skeâ cees"Ÿee megheejerSJe{e Demes
oesve Ke[s DeeheuÙee oesvneR neleebJej IesTve ceg}eheg{W Oej}s DeeefCe ØesceUheCeW cnCee}er,
Ùeeble}e leg}e heeefnpes lees Ies yejW! cet} nme}W DeeefCe lÙeeveW DeeF&ÛÙee neleebleer} cees"Ÿee
Ke[ŸeeJej Peshe Iee}tve lees Ke[e GÛe}}e Je leeW[eble Iee}tve DeeveboeveW leW KesUtb }eie}s.
DeeF&veW yeeheekeâ[s heeefn}W. yeeheeveW Deehe}e hejeYeJe ceeskeâàÙee ceveeveW ceevÙe kesâ}e. IejeceOe}er
ØemeVelee hegvne Øeieš Pee}er.
ceeCemeeÛeW ceve Ùee }neve ceg}emeejKeW Deens. FbefõÙeW peCetb lÙeeÛeer mecepetle hešeJeer
cnCetve lÙeeÛÙeeheg{W DeefOekeâeefOekeâ efJe<eÙeesheYeesieeÛeeR meeOeveW "sJeleele lejer ceveeÛeer le=efhle
nesleÛe veeneR. lÙeeÛÙee ``DeeCeKeer DeeCeKeer'' Ûee Dee›eâesMe Jee{leÛe peelees. MesJešeR
FbefõÙeW Lekeâleele. lejer ceve Demebleg°Ûe jenleW. MesJešeR yegefæ keâeÙe&keâejer nesles DeeefCe leer
pÙee ceÙee&oWle efJe<eÙeesheYeesie F° Deens, ÙeesiÙe Deens, efnlekeâj Deens lÙee ceÙee&oWle keâebneR
GCeW, keâebner DeefOekeâ Demes ieš keâ¤ve efJe<eÙe lÙeeheg{W "sJeles. mJeeYeeefJekeâ Lees[Ÿee
DeefOekeâeÛee mJeerkeâej kesâ}e peelees. DeeefCe Lees[W GCeW heeefn}W DemeuÙeeveW meceeOeeveefn
efceUleW. Ùeemee"eRÛe DeeheuÙee mebmke=âleerveW DeieoeR Jesokeâe}eheemetve megæeb ``DeOe:heMÙemJe
ceesheefj'' - Kee}ÛÙeekeâ[s hene JejÛÙeekeâ[s heentb vekeâes Demee DeeosMe efo}e Deens.
ceesšejeRletve peeCeeNÙeeveW HeâšHeâšerJe¤ve peeCeeNÙeekeâ[s heneJeW. lÙeeveW ogÛeekeâerJeeuÙeeÛeer
heefjefmLeefle }#eeble IÙeeJeer. ogÛeekeâerJeeuÙeeveW heeÙeer Ûee}eJeW }eiele veener vee ÙeeÛee Deevebo
ceeveeJee. heeÙeer Ûee}CeejeveW, DeveJeeCeer Ûee}eJeW }eieCeejeÛÙee og:KeeÛee efJeÛeej
keâjeJee. heCe nesleW leW vescekeWâ G}šW nesleW. ceesšejJee}eefn Deehe}er iee[er efHeâÙeeš efkebâJee
DeByesme[j Deens cnCetve og:Keer Demelees. [e@ped, MesJejes}sšd, Fbhee}e DeeheuÙeepeJeU
veeneR ÙeeÛeW lÙee}e og:Ke nesleW. nW kegâ"W LeebyeCeej? DeeJeMÙekeâles}e efveef§ele meercee
jenles. DeieoeR osMekeâe}heefjefmLeleerÛee efJeÛeej keâ¤veefn DeeJeMÙekeâlee keâOeeR DeceÙee&efole
nesTb Mekeâle veeneR. heCe ÛewveerÛÙee keâuheveebvee keâOeeRefn Debleheej jenle veeneR. ``efvemJees
Jeef° Meleb, Meefle oMeMeleb }#eb menŒeeefOehe:'' Ùee megYeeef<eleeble JeefCe&uÙeeØeceeCeW MebYej
®heÙes efceUCeeje, heeÛeMeW ®heÙes efceUefJeCeeje Ùee ceneieeF&ÛÙee efoJemeeble Deehe}W
60 ceveesyeesOe
Yeeiele veeneR cnCelees nW mecepetb Mekeâles, heCe Ûeej npeej ®heÙeW efceUJeCeeje vÙeeÙeeOeerMeefn
Deehe}W Yeeiele veeneR cnCetve lÙeeiehe$e oslees lesJneb keâeÙe cnCeeJeW! DeeefCe lÙeeleefn lees
meceepeJeeoeÛee hegjmkeâlee& ! ! ceveg<ÙeeÛÙee neJejsheCeeÛeW Ùeehes#eeb DeefOekeâ Ieesj efJe[byeve
Demes} DemeW Jeešle veeneR. yejW nW DeefOekeâ efceUefJeCÙeemee"eR lejer mejU, mebYeeefJele,
vÙeeÙÙe ceeiee&Ûee DeJe}bye kesâ}e peelees keâeb? meewpevÙe jeKe}s peeleW keâeb? lej lemeWefn
veeneR. Ûeesjšs JÙeJenej, }gyee[Cetkeâ, HeâmeJeCetkeâ, efheUJeCetkeâ, mebhe, yebo, IesjeJe,
efve‰tj o[heCeW, ›etâj OecekeäÙee ÙeebÛeeefn DeJe}bye keâjCÙeeble Keble Jeešle veeneR. Ùee
Je=òeerveWÛe JeeieeJeÙeeÛeW "juÙeeme keâesCeleWefn Meemeve, keâesCeleerefn meceepejÛevee Jee keâesCeleerefn
Jew%eeefvekeâ Øeieefle ceveg<Ùee}e megKeMeeblelee osTb MekeâCeej veeneR. vewmeefie&keâ FÛÚe hetCe&
keâjeJÙeele, lÙee o[het veÙesle, ÙeeefJe<eÙeeR kesâJnebÛe Jeeo veJnlee; heCe peer peer FÛÚe
nesles leer leer vewmeefie&keâÛe DeeefCe efleÛeer hetefle& Pee}erÛe heeefnpes ns cee$e kesâJnebefn,
keâesCee}eefn, kegâ"sefn ve hejJe[CeejWÛe Deens. Yeüeble yegefæJeeoer, mebÙecee}e o[heCe
cnCeleele DeeefCe o[heCeeveW efJeke=âefle Ùesles Demee keâebieeJee keâjleele. lÙeebÛeer ner efJeÛeejmejCeer
Heâes} Deens. mebÙeceeveW MekeäleeRÛeW mebj#eCe nesleW DeeefCe GheYeesie#ecelesÛeW meeceLÙe& Je keâe}
oesvneRefn Jee{leele, lÙeecegUs lees jefmekeâlesveW peerJeveeÛee GheYeesie DeefOekeâ oerIe&keâeU IesTb
Mekeâlees. G}š GòespeveeveW DeeefCe mJewj GheYeesieeveW, GheYeesieeÛeer hee$eleeÛe GCeeJeles.
keâejCe mJewj GòespeveeveW meeceLÙe& PeheešŸeeveW #eerCe nesles DeeefCe ceie DeMeeR ceeCemeW Ieesj
vewjeMÙeeveW DeeefCe efJe<eCCelesveW JeÙeeÛÙee efleMeer-hemleerMeeRleÛe oerve, DemJemLe DeeefCe
efJeke=âle nesleele. cnCetve megKeeÛeer keâuhevee ceveeÛÙee mJeeOeerve kesâ}er lej og:KeeefMeJeeÙe
keâebneR JeešŸee}e ÙesCÙeeÛeer MekeäÙeleeÛe veeneR. DemeW meebietve ßeermeceLee&veeR ceeCemeeveW
vesnceer mebÙeceeble meceeOeeve MeesOeeJes DemeW megÛeefJe}W Deens.
meoe meJe&oe Øeerefle jeceeR OejeJeer ~
ogKeeÛeer mJeÙeW meebef[ peerJeeR keâjeJeer ~~
osnsogKe nW metKe ceeveerle peeJeW ~
efJeJeskeWâ meoe memJe¤heeR YejeJeW ~~10~~
keâesCee}e lejer Deehe}s cnCeeJeW, keâesCeeJej lejer Øesce keâjeJeW, hejmhej efpeJneàÙeeveW
meceeOeeve efceUJeeJeW, ner ceeCemeeÛeer Skeâ mJeeYeeefJekeâ ØeJe=eòf e Deens. MejerjeÛÙee DeeJeMÙekeâlee
efJeefMe° ØeceeCeeble YeeieuÙee keâeR lÙeeÛeer ner ØeJe=efòe Øekeâš PeeuÙeeefJevee jenle veeneR. heCe
ner YeeJevee kegâCeeefJe<eÙeeR OejeJeer cnCepes efnleeÛeW "jleW lÙeeÛeW Gòej meceLe& osle Deensle.
les cnCeleele–Øesce keâj. leg}e nJÙee nJÙee JeešCeeNÙee iees°eRhewkeâeRÛe leer Skeâ Deens,
heCe legPeW nW Øesce jeceeJej Demet os. yeeÙekeâes, ceg}W, Iejoej, meòeemebheefòe ns legPÙee
efJeJejCe 61
ØesceeÛeW efJe<eÙe Demet veÙesle. IejeoejeÛee lÙeeie keâj. kegâšgbyeeleuÙee }eskeâebMeeR legme[sheCeeveW
Jeeie, Demee ÙeeÛee DeLe& cegUeRÛe veeneR. heCe ØesceeÛeer peer Glkeâšlee efleÛeW DeefOe‰eve
kegâšgbye Je mebmeej Demetb veÙes SJe{WÛe ÙesLeW DeefYeØesle Deens. DeelÙebeflekeâ Glkeâš ØesceeÛeW
DeefOe‰eve leW DemeeJeW keâeR peW MeeÕele megKe, hejcemeblees<e Jee Deebleefjkeâ ØemeVelee
efceUJetve osF&}. ns efJe<eÙeØeOeeve ØehebÛeeletve keâOeeRefn efceUCÙeeÛeer MekeäÙelee veeneR.
cnCetve jeceoememJeeceer ``meoe meJe&oe Øeerefle jeceeR OejeJeeR'' DemeW meebieleele.
efJe<eÙeebJej Øesce keâjCeW efMekeâeJeW }eiele veeneR. efceUJeeJeW }eiele veeneR. efJe<eÙeebÛeer
DeefYe}e<ee Deme}suÙee FbefõÙeebÛÙee ceeOÙeceeveW leer Dees{ cevee}e mJeYeeJele:Ûe }eieles.
hejceeLee&ÛeW megKe nW FbefõÙeefvejhes#e DemeuÙeeveW lÙeeÛeer DeeJe[ cee$e peesheemeeJeer }eieles,
ØeÙelvehetJe&keâ Jee{JeeJeer }eieles. cnCetve meceLe&-jeceeÛÙee ef"keâeCeeR Øeerefle OeejCe keâjeJeer
DeeefCe leer meoe meJe&oe cnCepes Denefve&Me GlkeâšlesveW DemeeJeer–DemeW megÛeefJeleele.
mebmeejefJe<eÙekeâ Øesce, }esYe, Deemeefkeäle Ùeebvee cee$e keâeU, JesU, JÙeJenej ÙeebÛÙee
ceÙee&oe Demeleele, DemeuÙee heeefnpesle. veeneRlej leW ØekeâjCe Heâej og:KeoeÙekeâ nesleW.
DeefOekeâ, DeeCeKeer DeefOekeâ ne hejceeLee&Ûee he#e Deens. ØehebÛeeÛee veeneR. keâejCe hejceeLe&
ne mJeYeeJele:Ûe Deveble Deens. ØehebÛeeÛeW lemeW veeneR. lesLeW DeeOeeR ceÙee&oe DeeefCe ceie
GheYeesie DemeWÛe OeesjCe Deme}W heeefnpes. }gie[s kesâJe{ŸeeÛeW IÙeeJeÙeeÛeW ns efveef§ele Pee}W
keâeR ceie keâe"-heoj-jbie-heesle Ùeeble DeeJe[er-efveJe[er}e JeeJe "sJeCÙeeme De[ÛeCe
veener. DevÙeLee lemes JÙeJenej efoJeeUKeesjerÛes "jCeej, efveoeve GieerÛeÛe Dees{eleeCe
lejer efvecee&Ce keâjCeejÛe. cnCetve meceLeeËveer mebmeejele ÙeLee}eYeeble meblees<e ceeveCÙeeme
efMekeâeJeW cnCepesÛe peerJee}e nesCeejW og:Ke menpeheCeW šeUleeb Ùesles DemeW ``ogKeeÛeer
mJeÙeW meebef[ peerJeeR keâjeJeer'' Ùee Meyoebveer meebefiele}W Deens.
peerJee}e nesCeeNÙee yengleskeâ meebmeeefjkeâ heer[e Ùee És<e, }esYe, Deemeefkeäle FlÙeeefo
efJekeâejebÛÙeecegUW nesCeeNÙee Deensle. Dees{ hejceeLee&Ûeer "sJeeJeer. cnCepes cetU keâejCeWÛe
otj PeeuÙeeveW og:Keefn šekeâuÙeemeejKeWÛe nesles. heCe MejerjeÛÙee heeleUerJej cee$e pes
keâ° keâjeJes }eieleele Jee meesmeeJes }eieleele, les heefjCeeceeR megKeeÛesÛe Demeleele.
cnCetve Meejerefjkeâ keâ°ebveeefn megKe ceeveCÙeeme efMekeâ}s heeefnpes nW }#eeble ÙeeJes Ùeemee"eR
meceLe& cnCeleele– ``osnsogKe les metKe ceeveerle peeJeW.'' osne}e nesCeejs og:Ke, `osns' }e
nesCeejs keâ° ns megKekeâejkeâ vemeleele, nW KejW Deme}W lejer lÙeebvee megKe ceeveCÙeeme
efMekeâ}W heeefnpes lejÛe efnle nesF&}.
hejceeLee&ÛÙee °erves kegbâleer lej `efJeheo: mevleg ve: MeÕeled le$e le$e peieodiegjes'
DemeWÛe ceeieleW. keâejCe Deeheòeer DeeuÙee cnCepesÛe hejcesÕejeÛeW mcejCe JneJeW Demee
ceveg<ÙemJeYeeJe Deens. Deeheòeer vemeleebvee hejcesÕejeÛes mcejCe jentb veÙes Jee jentb Mekeâle
62 ceveesyeesOe
veeneR Demee efJehejerle OJeefve kegbâleerÛÙee JeÛeveebletve keâe{tb veÙes. kegbâleer ner Heâej Leesj
ÙeesiÙelesÛeer m$eer nesTve ies}er. Glkeâš, ØesceU YekeäleeÛÙee YeeJeveWletve leer cnCeles keâer
ceveg<ÙeeÛÙee mJeYeeJeOecee&veW SjJeeR F&ÕejeÛeW mcejCe jenCeej vemes} lej pÙeecegUW les
mcejCe melele nesle jener} DeMee Deeheòeer hegvneb hegvneb DeeuÙee lejer Ûee}leer}.
kegbâleerÛÙee cnCeCÙeeÛee Demee YeeJe Deens. ef›eâÙee DeeefCe Øeefleef›eâÙee yengOee meceeve
Demeles. Ùee efmeæebleeØeceeCesefn og:Ke DeeveboeveW mJeerkeâej}W lej ceeieesceeie megKe mJeYeeJele:Ûe
ÙesF&} DeeefCe og:Keeveblej megKe YeesieCeW nWÛe KejesKejer megKe DemeuÙeeves pÙeeÛÙee
Øeefleef›eâÙeWletve og:Ke pevcee}e ÙesleW, leW megKe ceeieCÙeele keâeneRÛe DeLe& veeneR. cnCetveefn
kegbâleerveW og:Ke ÙesTb os DemeW cnš}W Demes}. leW keâebneRner Deme}W lejer Mejerje}e
megKekeâejkeâ ve JeešCeeNÙee ke=âleer heefjCeeceer efnlekeâejkeâÛe "jleele.
DeejesiÙeMeeŒeeÛÙee °erveW owefvekeâ peerJeveebleefn nW DevegYeJeeme ÙesleW. DeejesiÙeeÛeW
megKe efceUJeeJeW DemeW Jeešle Demes} lej megKeemeerve peerJeveeÛee lÙeeie kesâ}e heeefnpes.
Deveskeâ ØekeâejebveeR Mejerje}e keâ° nesleer} DemeWÛe Jeeie}W heeefnpes. pÙeebvee heesšYej DeVe
DeeefCe hegjsmee efveJeeje efceUlees DeMee Mejerjkeâ°eJej peieCeeNÙee, ßecepeerJeer JÙekeäleerÛeW
DeeÙeg<Ùe, Deefleefjkeäle efJe}emeeble }esUCeeNÙee ßeercebleehes#eeb efkeâleerlejer DeefOekeâ DeejesiÙemebheVe
DemeleW. peW efpeYes}e ®Ûekeâj leW DeejesiÙee}e Ûeebie}W DemeleWÛe Demes veeneR. YesU, Yepeer,
efÛeJe[e, Leeef}heer"W, leU}s}s heoeLe&, efce°eVeW neR efpeYes}e vesnceerÛe nJeeR nJeeR Jeešleele.
heCe ØeefleefoveeR lemes heoeLe& KeeCÙeeble DemeCeW DeejesiÙeeÛÙee °erveW Heâej Ieelekeâ Deens.
cemeeuÙeeÛeW ÛeceÛeceeRle Kecebie heoeLe& ns heg<keâU ØeceeCeele KeeJesmes Jeešleele ns KejWÛe
Deens. heCe lÙeeveW heesš efyeIe[leW nW lÙeentve KejW Deens. vegmeleer leekeâ-Yeekeâjer, otOe-
heesUeR Kee Demes heesš efyeIe[}suÙee ceeCemee}e meebefiele}s lejer leW lÙee}e ceeveJele
veeneR, leeW[er }eJeCÙeeJeebÛetve lÙeeÛeW De[leWÛe DeeefCe Lees[erMeer metš lÙee °erveW efo}er
keâeR ceie leW ØeceeCe ›eâceeveW Jee{le peeleW Je DeheLÙe cetU heoeJej Ùesles. Ùeemee"eR Lees[er
Yetkeâ jeKetve KeeCes, efleKeš-ceer"-cemeeuÙeeÛeW ØeceeCe DeefleMeÙe ceÙee&osle "sJeCeW ns
efpeYesÛÙee °erveW efkeâleerefn vekeâes JeešCeejW Deme}W lejer DeejesiÙeeÛÙee °erveW efnlekeâjÛe
DemeleW. hejeÛÙee ceTceT ieeÅee megKeeJen JeešuÙee lejer he=‰JebMeeÛeW DeejesiÙe jeKeCÙeeÛÙee
°erveW šCekeâ MeÙÙeeÛe efnlekeâejkeâ Demeles. }ebyeJej Ûee}CÙeeÛee JÙeeÙeece IesCes Heâej
}eYeoeÙekeâ "jCeejW Deens. heCe ceeCemeW yemeÛeer Jeeš henele DeOee& DeOee& leeme leeškeâUle
GYes jenCeWefn peCetb megKeeÛeW ceeveleele. ``ÛejwJesefle ÛejwJesefle Ûejeefle Ûejlees Yeie:'' ne
DeefleØeeÛeerve DeeosMe Mejerjkeâ°eÛÙee °erveWefn }#eeble IesCÙeemeejKeeÛe Deens.
JeÙeeÛÙee 70-75 JÙee Je<ee&leefn keâeškeâ DeeefCe Glmeener Deme}suÙee Je=æebÛee
efJeÛeej kesâ}e lej les DeeheuÙee hetJee&Ùeg<Ùeele Mejerjßecee}e kebâšeUle veJnles DemeWÛe
efJeJejCe 63
Dee{Utve ÙesF&}. DeeceÛes oeoe (ßeeroemeieCetcenejepe) JeÙeeÛÙee 80 JÙee Je<eeaefn
heb{jhetjÛeer 1~~-2 cew}eÛeer veiejØeoef#eCee vesceeves keâjerle Demele. heg{W leW nesF&veemeW
Pee}s lejer heCe ceneÉejeheÙeËle, oòeeheÙeËle les MekeäÙelees peeTve Ùesle. ogheejer Peeshele
vemele. MekeäÙeleeW lee" yemetve jenle. DeieoeR meeOes pesJeCe Iesle. lÙeebÛÙee JeÙeeÛÙee 80
JÙee Je<eea lÙeebÛÙee meceeieceW Ûee}eJeÙeeÛeW cnCepes ce}e Lees[s OeeJeeJeW }eiele Demes. ns
keâmeW MekeäÙe nesleW DemeW ceer lÙeebvee efJeÛeej}s-lesJne lÙeebveer meebefiele}W keâeR ‘‘Dejs, ceeR
heesef}meeble neslees lesJneb efoJemee}e 20-25 cew} menpe Ûee}tve keâeceW keâjerle neslees.’’
Deef}keâ[s DeeheCe peerJeveceeve GbÛeeJeCÙeeÛÙee leb$eele menpeheCeW keâjeJÙee }eieCeeNÙee
Meejerefjkeâ keâ°e}e cegkeâ}es Deenesle DeeefCe ceie DeeceÛeW efvejesieerheCe ns ØeYeeJeer Deew<eOeebÛÙee
GheÙeesieeJej ÙesTve yeme}s Deens. pees Mejerjekeâ[tve Yejhetj keâece keâ¤ve Ieslees, lÙee}e
DeeJeMÙekeâ lesJe{W osTve Ûeebie}s jeyeefJelees lÙeeÛeW DeejesiÙe Gòece jenles. DeeUmeeble
megKe veener. ÛeJeeRle megKe veeneR. ‘‘peÙeeÛeW Ssefnkeâ Oe[ veeneR ~ lÙeeÛeW hej$e hegmemeer
keâeÙeer ~~’’ (%ee. 4~155) nW meceLee&veeR veeneR lej %eeveesyeejeÙeebveer meebefiele}W Deens.
Gheefve<eoebveeRefn ‘veeÙeceelcee ye}nervesve }YÙe:’ -ogye&}e}e Deelcemee#eelkeâej nesCeej
veeneR Demes cnš}s Deens. Mejerj, ceve Jee yegefæ ns YeeJe ogyeUs Deme}s, meceLe& veme}s,
keâeškeâ veme}s, meesefMekeâ veme}W lej DeelceoMe&veeÛeer ÙeesiÙelee ÙesCeW MekeäÙe veener.
efleefle#ee DeeefCe lehe§eÙee& Jee efJeefJeOe ›eleeÛejCeW ner cegKÙele: Ùee eflevneR iees°eRÛeer
keâeÙe&#ecelee Jee{efJeCÙeemee"erÛe Deensle. JÙeeÙeece, keâ° meesmeCeW nsÛe lÙeebÛeW yee¢e
mJe¤he Demeles. KejesKejerÛe pÙee}e mebÙeceeveW Jeeietve megKeemeervelesÛee }esYe mees[tve
megKeeJen cnCetve ØelÙe#e DevegYeJeeme ÙesCeejW DeejesiÙeefn veerš jeKelee Ùesle veeneR, jesie
yeUeJeleele nW DeveskeâJesUe DevegYeefJe}s Demetveefn heLÙe mebYeeUlee Ùesle veener, lees
hejceeLee&ceOÙes mJele:Ûeer Øeieefle keâMeer keâ¤ve IesT MekeâCeej? cnCetve Fnhej Øeieleer}eefn
meejKeeÛe GheÙeesie DemeCeeje efmeæeble meebieleebvee meceLe& cnCeleele- osnog:Ke les megKe
ceeveerle peeJeW.’’
ÙeeÛÙee heg{Ûeer DeesU Deens ‘efJeJeskeWâ meoe memJe¤heer YejeJeW.’ memJe¤heeR nW
mJemJe¤heeR Deens. lÙeeJesUÛeeR GÛÛeejheæefle efkebâJee Øele keâjCeejebÛeW DeveJeOeeve ÙeecegUWÛe
mJemJe¤heeRÛeW memJe¤heeR Pee}W DemeeJeW. osneÛeer DeMeer Ghes#ee keâeb? osneÛes }e[ keâe
keâjeJeÙeeÛes veeneRle? lÙeeÛeW cet}leòJe meebieleevee ner ÛeewLeer DeesU Dee}er Deens. ‘osn,
FbefõÙeW, ceve nW ceePeW mJe¤he veeneR-ceer lÙeehes#ee JesieUe Deens. ne pees ceer lees KeNÙee
DeLee&ves meefÛÛeoevebo mJe¤he Deens. osneefo neR lÙeeÛeeR meeOeveW Deensle. cnCetve lej
efJeÛeej osneoeRÛee veeneR lej lÙee he}erkeâ[s Deme}suÙee DeelcÙeeÛee keâjeJeÙeeme heeefnpes.
osne}eÛe Deelcee mecepeCeejs veeefmlekeâ ØeeceeefCekeâheCeW yees}leer} lej ceveeÛeWefn DeefmlelJe
64 ceveesyeesOe
ceevetb MekeâCeej veenerle. (Deef}keâ[s Øeiele ceevemeMeeŒe lemes ceevetb }eie}s Deens.) heCe
ceie ceeveJeerpeerJeveeleer} DeevebooeÙekeâ DeMee Deveskeâ iees°eRÛeer mebieefle lÙeebvee }eJelee
ÙesCeej veener. pe[ osnehe}erkeâ[s keâebneR Deens DemeW ceevÙe kesâ}W lejÛe Deveskeâ Goeòe
iees°eRÛee DeLe& }eielees. cnCetve meceLeeËveer osneÛeW og:Ke ns og:Ke ve ceevelee megKe
ceeveeJes Demes meebietve legPeW KejW mJe¤he keâeÙe Deens les efJeJeskeâeveW peeCetve Ies, nW }#eeble
IesCÙeemee"eR DeeosMe efo}e keâer ‘‘efJeJeskeWâ meoe memJe¤heeR YejeJeW.’’
keâesCeleWefn keâece keâjleevee ceeCemeeÛes mJe¤heeÛeW DeJeOeeve megšleeb keâecee veÙes. lemeW
Pee}s lejÛe lÙeeÛeW meJe& JÙeJenej efnlekeâjlesÛÙee heeleUerJej megOeejleer}. Deelcee ns
ceePes mJe¤he Deens. osn cnCepes ceer veJns. ne efmeæeble hetCe&heCeW melÙe Deme}e lejer
lÙeeÛee DevegYeJe IesCeW ner iees° meesheer veener. osnyegefæ mees[lees cnCeleeÛe megšle veeneR.
ceer Deelcee Deens cnCeleeÛe Deelcemee#eelkeâejefn nesle veener. ceeCemeeÛeW mebmkeâej, lÙeeÛeW
ØeejyOe, lÙeecegUs DemeCeejer Øeke=âefle, ØeJe=efòe Jee heefjefmLeefle ÙeecegUs ßeæeYeeJeeveW
JeeÛe}suÙee «ebLeeletve Meyo%eeve Pee}s lejer les DevegYeJeeme ÙesCÙeemee"er keâjeJÙee }eieCeeNÙee
ØeÙelveebÛee keâe}eJeefOe Heâej oerIe& Demet Mekeâlees. lees kesâJeU Je<eeËÛÙeeÛe veJns lej keâOeeR
keâOeeR pevceebÛÙee mebKÙesveW ceespeeJee }eielees DeeefCe ÙeecegUWÛe meceLeeËveer mJemJe¤heeR
efJeJeskesâ YejeJeW DemeW meebefiele}W Deens. ceer osn veeneR, Deelcee Deens. ne efJeJeskeâ Deens.
KejWÛe, heCe Ùeekeâefjlee keâjeJeer }eieCeejer meeOevee ›eâceeveW }#eeble Iesle}er heeefnpes.
efve‰e jeKe}er heeefnpes. heer nUo keâeR nes ieesjer Demes kegâ"sÛe meeOele vemeles. DeejesiÙeMeeœe
meebieCeeNÙee DeeÙegJexoeveWefn iegCe ›eâcee›eâceeveW Jee{Jeerle ies}s heeefnpes. IeeF& keâeceeÛeer
veeneR. DevÙeLee lÙeecegUW Deeheefòe Jee{leele DemesÛe meebefiele}s Deens.
osneÛeW og:Ke megKe ceeveerle peeJeW DemeW cnCeleebÛe efoJemeevegefoJeme keâ[keâ[erle
Gheeme keâjeJesle, Gvneble leeheeJeW Je heeJemeeble efYepeeJeW, Leb[erle kegâ[kegâ[eJes Demee ÙeeÛee
DeLe& veeneR. nWefn meesmet Mekeâles heCe lÙee}eefn ceÙee&oe Deens, ›eâce Deens. cetUÛeW
MejerjeÛeW meeceLÙe& keâmeW Deens? lÙeeJej nW DeJe}byetve jener}. ÛeewLÙee efoJeMeer ÙesCeejW
efnJe Je veblej YejCeeje leehe ne ÛeelegefLe&keâ pJejeÛee Øekeâej Heâej nóer Demelees. Skeâe
meodie=nmLeeveW Ùee }ebye}suÙee ogKeCÙee}e kebâšeUtve Leb[er Ye¤ve Ùesle Demeleebvee ieej
heeCÙeeble G[er Iesle}er, DeeefCe lÙee efoJemeeheemetve lÙeebÛeW efnbJe heUe}W. leW Ssketâve neÛe
ØeÙeesie ogmeNÙee Skeâe ie=nmLeeves lemeeÛe jesie Deme}suÙee DeeheuÙee Je=æ DeeF&Jej kesâ}e
DeeefCe leer yeehe[er cneleejer hegvneb G"}erÛe veeneR. GleeJeerUheCeW keâesCeleWefn keâeÙe&
meeOele veeneR. meJeeËieerCe efJeÛeej keâjeJee }eielees. cnCetve meceLe& efJeJeskeâeÛee DeJe}bye
keâjeJee DemeW meebieleele.
meceLeeËÛee efJeJeskeâeJej SketâCe Heâej Yej Deens. Deveskeâ ef"keâeCeeR, Deveskeâ meboYeeËle
efJeJejCe 65
lÙeebveeR Ùee efJeJeskeâeÛee Dee«eneveW Gu}sKe kesâ}e Deens. ceeCemee}e heg<keâUoeb keâesCelÙee
lejer šeWkeâeJej peeCeW meesheW peeleW. keâejCe lÙeecegUW Lees[Ÿee JesUeble ØeMve megšleer} DemeW
lÙeeme Jeešle DemeeJeW. meieUW KeeCÙeeme mebceefle vemes} lej cegUeRÛe ve KeeCeW lees
mJeerkeâejlees. heCe lÙee}e JewÅeebveeR meebefiele}W keâeR pesJeCe IÙeeÙe}e njkeâle veeneR heCe
ceer" cegUeRÛe KeeTb vekeâes lej nW cee$e yengOee lÙee}e hejJe[le veeneR. vesnceeR IÙeeJÙee
}eieCeeNÙee o#elesÛeeÛe lÙeeÛesJej peCetb leeCe Ùeslees DeeefCe ceeCemee}e leW vekeâes Demeles.
ceie lees JewleeieeveW cnCelees, ‘Skeâoeb keâeÙe leW meebiee, SkeâmeejKeW vekeâes!’ hejbleg nW
Ûee}s} keâe? 24 leemeebÛee Õeeme DeeheCe Skeâoce Iesle veeneR DeeefCe leeme oesve leeme
ÕeemeeJeebÛetve jentbefn Mekeâle veeneR. Gbš IesTb Mekeâlees cnCeleele, lemeW jespe keâškeâš
vekeâes cnCetve ceefnvÙeeÛeW DeVeheeCeer ceeCetme heesšeble Skeâoce Ye¤ve IesTb Mekeâle veeneR;
Je<ee&Ûeer DeebIeesU 4-5 leeme yemetve SkeâoebÛe keâ¤ve Iesleeb Ùesle veeneR. Ùee meJe& iees°er
lÙee lÙee ØeceeCeeble JejÛesJej ØelÙener keâjeJÙee }eieleele. efJeJeskeâeÛeWefn lemeWÛe Deens.
Ûetkeâ Pee}er lej efleÛes heefjCeece YeesieuÙeeJeebÛetve megškeâe veeneR. nesCeejer Ûetkeâ
DeeefCe efleÛes heefjCeece ns lÙee JÙeòeâerhes#eeb yee¢e heefjefmLeleerJej DeJe}byetve Demeleele.
mejU jepeceeiee&veW Ûee}leeb Ûee}leeb Skeâoce heeÙe IemejCeW efvejeUW DeeefCe efncee}Ùeebleer}
keâ[ŸeeÛÙee šeWkeâeJe¤ve peeCeeNÙee De®bo DeJeIe[ jmlÙeeveW peeleebvee heeÙe IemejCeW
efvejeUs. heeÙe IemejCeW ner SkeâÛe Ûetkeâ Kejer; heefjCeeceeble Heâej Deblej Deens. oe{er
keâjleebvee Jemleje }eietve Lees[smeW jkeäle efveIee}W keâeÙe Jee SkeâeÅee DeheIeeleeble meebhe[tve
DeJeÙeJe legštve JeenCeeje jkeäleØeJeen keâeÙe? OevegJee&leeÛÙee mebmeiee&ÛÙee °erveW oesvneR
meejKeWÛe Deens. cnCetve Ûetkeâ }neve keâeR cees"er ne Jemlegle: ØeMve vemelees. Ûetkeâ ner
ÛetkeâÛe Demeles; DeeefCe leer }neve cnCetve #ecÙe ceeveuÙeeme lees ieyeeUsheCee heefjCeeceeR
Ieelekeâ "jCÙeeÛeer Heâej MekeäÙelee Demeles. osneÛeW DeejesiÙe, FbefõÙeebÛeer le=hlelee, ceveeÛee
meblees<e, yegæerÛeer efmLejlee Ùee ›eâceeveW DeelcÙeeÛÙee ØemeVelesheÙeËle ceeCemee}e heeWÛeeJeÙeeÛeW
DemeleW. cnCetve ‘‘osnsog:Ke leW metKe ceeveerle peeJes’ DemeW meebietve nesleebÛe ‘efJeJeskeWâ meoe
mJemJe¤heeR YejeJeW’’ Demee GheosMe keâ¤ve meceLe& jeceoememJeeceer ØeejbefYekeâ meeOeve
DeeefCe Debeflece meeOÙe Ùee oesIeebÛeWefn JeCe&ve keâjerle Deensle DeeefCe efJeJeskeâ MeyoeÛee
GheÙeesie keâ¤ve lÙeeÛeer heæleerefn mhe° keâjerle Deensle.
peveeR meJe& metKeer Demee keâesCe Deens ~
efJeÛeejW cevee letb efÛe MeesOetve heens ~~
cevee lJeeb efÛe js hetJe& mebÛeerle kesâ}W ~
leÙeemeeefjKeW YeesieCeW Øeehle Pee}W ~~11~~
66 ceveesyeesOe
meceLeeËveeR ceeieÛÙee M}eskeâebleer} eflemeNÙee DeesUeRle ‘‘osnsog:Ke les metKe ceeveerle
peeJes’’ Ùee ØeeLeefcekeâ meeOeveeÛee Gu}sKe kesâ}e. heCe ns meeOeve keâjCÙeeÛeer ØeJe=efòe
nesCÙeemee"eR ceeCemeeÛeer ceveesYetefce leÙeej nesCÙeeÛeer DeeJeMÙekeâlee Deens. og:Ke nW
šeUleeb ÙesCÙeemeejKeW veeneR lÙee}e leeW[ ÅeeJeW }eieCeejÛe Deens nW }#eeble Dee}W lej
ceeCemeeÛeer ceeveefmekeâ efmeælee nesles. cnCetve meceLe& og:KeeÛeer DeheefjneÙe&lee Ùee M}eskeâeveW
meebiele Deensle. keâesCee}e meieàÙee ØekeâejÛeeR megKeWÛe YeesieeJeÙeeme efceUleele, og:KeeÛee
mheMe&efn nesle veener DemeW keâOeeRÛe nesle veeneR. kegâCeerefn Ùee}e DeheJeeo veeneR. ve}-
jece-ÙegefOeef‰jebmeejKÙee DelÙeble Leesj JÙekeäleeRveemegæeb Deveskeâ ØekeâejÛeeR, peerJeve Deme¢e
JeešeJeW DeMeeR og:KeW YeesieeJeeR }eieuÙeeÛee Fefleneme Deens. pÙeebÛeer meòee, mebheefòe,
SsÕeÙe& heentve DeeheCeebme nsJee Jeešlees, lÙeebÛÙee peerJeveeÛee yeejkeâeJÙeeveW MeesOe Iesle}e
lej DemeW Dee{Utve ÙesF&} keâeR lÙeebveeefn Ùee DeefYe}<eCeerÙe DeMee iees°eRÛÙee meceeieceW,
Deveskeâ ØekeâejÛeeR, lÙeebletveÛe efvecee&Ce nesCeejer, Jee Flejefn heg<keâU og:KeW YeesieeJeeR
}eieleele. ‘‘Skeâhegleer j[s Je meelehegleerefn j[s’’ DeMeerÛe DeJemLee Demeles. mebheefòe
Demes} lej DeejesiÙe vemes}, meòee Demes} lej keâ"esj efvebos}e leeW[ ÅeeJeW }eie}W
Demes}, keâerefle& Demes} lej ØeehebefÛekeâ megKee}e efle}ebpe}er ÅeeJeer }eie}er Demes}.
lÙeecegUW Flej meieUs megKeeble Deensle Je ce}e lesJe{W og:Ke YeesieeJeW }eieleW DemeW ceevetve
neÙe neÙe keâjCÙeeble DeLe& vemelees.
Skeâe leòJeJesòÙeeveW }ie> keâjeJeW keâeR keâ¤b veÙes Ùee ØeMveeÛeW Gòej keâjCeeje Je ve
keâjCeeje Ùee oesIeebveeefn he§eeòeehe neslees, DeMee Meyoeble efo}s nesleW. leW KejesKejerÛe
efJeÛeej keâjCÙeemeejKeW Deens. efvehegef$ekeâ og:Keer DemeleesÛe heCe pÙeebÛeer mebleefle ogieg&Ceer
efvehepe}er Deens lees lÙeeefnhes#eeb og:Keer Demelees. peieeceOeW meJe&$e megKeog:KeeÛeer efceßeCeWÛe
Demeleele. leeR keâOeeR Lees[er GCeeR, keâOeeR Lees[er DeefOekeâ Demeleele. efJeÛeejhetJe&keâ heentb
ies}W cnCepes nW Ûeebie}W }#eeble ÙesleW. leWÛe keâjeJeW DemeW meceLe& meebieleele. ‘‘meJee&jbYee
efn oes<esCe Oetcesveeefie>efjJeeJe=le:’’ keâebneRefn keâjleeW cnš}W keâeR lÙeeble keâesCelÙee vee
keâesCelÙee mJe¤heeÛes oes<e meceeefJe° DemeleeleÛe. Deefie> ØepJeef}le keâjeJeÙeeÛee cnš}W
lej Lees[e lejer Oetj nesleesÛe. FbOeve JeeF&š Demes} lej efJeÛeejeJeÙeemeÛe vekeâes. cnCetve
peieeceOeW Jeeieleebvee, peW keâjeJeÙeeÛeW leW megKeeÛÙee DeefYe}e<esveW Jee og:KeeÛÙee eflejmkeâejeveW
efveJe[t veÙes. Âef° efnleeJej DemeeJeer. Demee veerš efJeÛeej kesâ}e cnCepes og:Ke JeešŸeeme
DeeuÙeeÛeer Jee megKe ve efceUeuÙeeÛeer le[Heâ[ GCeeJeles. lemeWÛe megKeØeehleerveW ceveg<Ùe
Gvceòeefn nesle veeneR Jee og:KeØeehleerveW efJe<eCCe nesle veeneR. lÙeeÛeer keâeÙe&#ecelee
DeyeeefOele jenles. megKeog:KeeÛee efJeÛeej cegUeRÛe keâ¤b veÙes DemeW veeneR. ‘‘efheòeb Ùeefo
efJeJejCe 67
Meke&âjÙee MeecÙeefle keâesÓLe&: hešes}sve’’ nW KejWÛe Deens. jesieeJejÛeW GheÛeej megKeeJen
Demeleer} lej yegæŸee keâ[t keâe{ŸeeÛes Ieesš IesCÙeeÛeer DeeJeMÙekeâlee veeneR. heCe Øemebie
Dee}e lej lÙeeÛee kebâšeUe keâjCeWefn F° veener.
Øeehle heefjefmLeleerceOÙeW megKeog:KeeÛee ne Demee efJeÛeej keâjCeW efnleeJen DemeuÙeeveW
DeeJeMÙekeâ Deme}s lejer cegUeble meJe&meceLe& F&ÕejeÛÙee DeodYegle me=°erceOÙeW og:Ke DemeeJeWÛe
keâeb? Demee Skeâ ØeMve efJeÛeejJebleebvee yengOee yeeWÛele Demelees. lÙeeÛes Gòej meceLe&
eflemeNÙee Je ÛeewLÙee DeesUeRle osle Deensle. cevee lJeebefÛe js hetJe&mebÛeerle kesâ}W ~ leÙeemeejKeW
YeesieCeW Øeehle Pee}W ~~ YeejleerÙe mebmke=âleerleer} efJeÛeejJebleebveeR, F&Õejerme=°eRle efJeÅeceeve
Deme}s}e keâeÙe&keâejer efveÙece, DeeheuÙee mee#eelkeâejer Øe%esves DeeefCe Øeemeeefokeâ ØeefleYesveW
MeesOetve keâe{}e Deens. Ùee ef$ekeâe}eyeeefOele F&Õejer efveÙeceemeÛe keâce&efJeheekeâeÛee efmeæeble
DemeW cnCeleele. Deie>erÛee MeesOe, efJepesÛee MeesOe, ieg®lJeekeâ<e&CeeÛee MeesOe, mLe}keâe}
meehes#elesÛee MeesOe, DeCegieYee&ÛÙee mJe¤heeÛee MeesOe, ns MeesOe pemes ceeCemeeÛÙee yegefæceòesÛes
DeeefCe efJe%eeveeÛÙee ØeieleerÛes Åeeslekeâ Deensle lemeeÛe keâce&efJeheekeâeÛee efmeæebleefn Deens.
De}erkeâ[s leLeekeâefLele yegefæJeeoer KeesšŸee mecelesÛÙee DeeefCe Yeüeble ceeveJelesÛÙee
veebJeeKee}eR Ùee efmeæebleeÛeer efšbie} keâjerle Deme}s, lees JeemleJe vemetve keâeuheefvekeâ
DemeuÙeeÛes Øeefleheeefole Deme}s, lejer KeNÙee efJeÛeejJebleebvee lÙeeÛeer efJeÅeceevelee veekeâejlee
ÙesCÙeemeejKeer veeneR. keâce&efJeheekeâ veekeâejCeW nW JejJej meesÙeerÛeW Jeeš}W lejer leW MesJešeR
keâejCeeJeebÛetve keâeÙe& nesleW DemeWÛe cnCeCÙeemeejKeW Deens. kegâCeerlejer ogje«eneveW cnCes}
lej leW leke&âš "js}. lees leke&â DemeCeej veeneR. vÙeeÙe lej DemeCeej veeneRÛe. keâesCeleerner
keâeÙex ner peJeUÛÙee Jee otjÛÙee keâejCeebMeeR mebyeæ DemeleeleÛe. keâeÙe&keâejCeebÛeer ner
ceeef}keâeÛe Demes}, keâoeefÛeled ceOeer} DeblejecegUW Jee met#celescegUW keâejCe }#eeble Ùesle
vemes}, heCe leW veekeâejCeW ÙeesiÙe "jCeej veeneR. yeerpeeJeebÛetve Pee[ GieJe}W Jee
efMepeefJeCeeNÙeeJeebÛetve mJeÙebheekeâ Pee}e Demes cnCeCÙeemeejKeWÛe les "js}. hetJe&pevce Jee
hegvepe&vce ns Ùee keâce&efJeheekeâeÛesÛe Deveg<ebefiekeâ efmeæeble Deensle. les lÙeeÛes heefjCeeceefn
Deensle DeeefCe lÙee}e hetjkeâefn Deensle.
keâce&efJeheekeâ ceeveuÙeecegUW keâle&=lJee}e yeeOe Ùeslees DeeefCe ceveg<Ùe owJeJeeoer yevelees
DemeW ceeveCeW ÛegkeâerÛeW Deens. ieg®lJeekeâ<e&CeeÛÙee efmeæebleecegUW ceeCemeeves Ûee}CeW, efHeâjCeW,
Ûe{CeW mees[vt e ÅeeJeW DeeefCe vegmeleW yemetve jneJeW DemeW pemeW nesle veeneR lemeWÛe keâce&eJf eheekeâeÛÙee
efmeæebleeves ceveg<Ùe efveef<›eâÙe neslees DemeW ceeveCÙeeÛeW keâejCe veeneR. ceeCemeW DeeUMeer
Demeleele ÙeeÛee pemee ieg®lJeekeâ<e&CeeÛÙee efveÙeceeMeer mebyebOe veeneR, lemeeÛe keâce&efJeheekeâecegUW
ceeCetme owJeJeeoer Jee ØeÙelveJeeoer "jle veeneR. ceveg<Ùe keâmeeefn Deme}e lejer keâce&efJeheekeâ
Deehe}W keâece keâjerleÛe Demelees, keâejCe lees ieg®lJeekeâ<e&CeeØeceeCeWÛe F&Õejerme=°erÛee
68 ceveesyeesOe
MeeÕele efveÙece Deens. lÙeebleuÙeelÙeeble efJeÛeejÛe keâjeJeÙeeÛee Pee}e DeeefCe DeeOeejÛe
MeesOeeJeÙeeÛeW "jefJe}W lej keâce&efJeheekeâeveW owJeJeeoe}e Øeeslmeenve efceUCÙeeÛÙee SsJepeer
ØeÙelveJeeoe}eÛe ØesjCee efceUCÙeeÛeer MekeäÙelee DeefOekeâ Deens. keâejCe owJe ner mJeÙebYet
iees° vemetve leW hetJe&keâcee&ÛÙee heefjheekeâe}e DeesUKeermee"eR efo}s}W veebJe Deens. Jele&ceevekeâe}erve
ØeÙelve ns keâce& DeeefCe ve Yeesie}s}W Yetlekeâe}erve keâce& nW owJe DemeW lÙeeÛes cegUeble
mJe¤he Deens.
YetlekeâeUeJej ceePeW keâesCeleWefn efveÙeb$eCe veeneR. heCe Jele&ceevekeâeU ner ceePÙee
mJeeOeerveÛeer iees° Deens. lÙeecegUW YeefJe<ÙekeâeU ceer ceePÙee FÛÚsØeceeCeW Ie[Jetb Mekesâve
Demee efJeÕeeme keâce&efJeheekeâeÛÙee efmeæebleecegUW ceeCemeeÛÙee Debieeble yeUeJeCÙeeÛeer MekeäÙelee
Deens. keâce&efJeheekeâ veekeâej}e lej IešveebÛee DeLe& meebieleebvee ÙeesieeÙeesie Jee DeheIeele
mJeerkeâejeJee }eielees DeeefCe ÙeesieeÙeesie mJeerkeâejCeW nW ØeÙelveeceeieÛeer meJe& ØesjCee ve°
keâjCÙeemeejKeW Deens. keâce&efJeheekeâeceOÙeW keâcee&}e Devegme¤ve Yeesie Ie[lees Je lÙeecegUW
YeesieeceOÙeW hejleb$elee meebefiele}er Deme}er lejer keâcee&Ûes mJeeleb$Ùe lÙeeÛe efveÙeceeveW efmeæ
nesleW Je lemeWÛe leW Øeefleheeefo}W Deens nsefn }#eeble "sJe}W heeefnpes. cnCetve meceLeeËÛes
Meyo ‘cevee pes legPeW hetJe&mebefÛele Deens ~ leÙeemeejKeW YeesieCeW Yeeie js ns ~~’’ Demes vemetve
‘‘cevee lJeebefÛe jW hetJe&mebefÛele kesâ}W ~ leÙee meeefjKeW YeesieCeW Øeehle Pee}W ~’’ DemeW Deensle.
hetJe&mebefÛele ne ceePÙee keâle&=lJeeÛee Yeeie Deens. leW kesâJneb lejer ceePÙee keâle&=lJeeletve, ceer
kesâ}suÙee yeNÙee-JeeF&šebletve, efvecee&Ce Pee}W Deens. lees ÙeesieeÙeesie Jee DeheIeele veeneR
DemeW MeeŒe meebieleW leW Heâej cenòJeeÛeW Deens. Jele&ceevekeâeUeÛee efJeÛeej keâjleeb keâoeefÛeled
leW meesÙeerÛeW vemes} heCe me=°erÛes efveÙece Demes keâe}meehes#e vemeleele. ce}e Deeleeb
[eWiejeJej Ûe{eÙeÛeW Deens. Deeleeb ieg®lJeekeâ<e&CeeÛee efveÙece vekeâes Ùee cnCeCÙee}e keâebneR
DeLe& veeneR. Deie>erÛeer G<Celee mJeÙebheekeâehegjleer DemeeJeer; Ûeškeâe }eJeleebvee vemeeJeer
Demes keâOeeR nesTb Mekeâle veener.
hetJe&keâcee&cegUW Deeleeb heefjefmLeefle keâMeerefn Deme}er lejer ceer leer YeefJe<ÙekeâeUeble
ceePÙee Jele&ceeve melke=âlÙeebÛÙee yeUeJej megOee¤ve IesF&ve Demee DeelceefJeÕeeme ÙeeÛe
keâce&efJeheekeâecegUW ceeCemeebÛÙee ùoÙeeble (efJeÛeej kesâ}e lej) peeie=le nesTb Mekeâlees.
DeeefCe leW }#eeble DeeCetve osCÙeemee"eRÛe, leg}e nW peW vekeâes leW YeesieeJeW }eiele Deens,
lees legPÙee hetJe&keâceeËletve efvecee&Ce Pee}suÙee mebefÛeleeÛee heefjCeece Deens, cnCetve ceeieW
keâebneR Pee}W Deme}W lejer Deeleeb lejer mevceeiee&me }eietve melkeâce& keâj DemeW meebefiele}W Deens.
DeeheuÙee mebmke=âleerceOÙeW keâcee&Ûes mebefÛele, ef›eâÙeceeCe DeeefCe ØeejyOe Demes leerve
Yeeie hee[}s}s Deensle. peW ØelÙe#e keâjerle Demelees leW ef›eâÙeceeCe, peW ØelÙe#e Yeesieerle
Demelees leW ØeejyOe DeeefCe peW efvecee&Ce Pee}W Deens DeeefCe YeesieeJeÙeeÛeW jeefn}W Deens leW
efJeJejCe 69
mebefÛele. yeÇÿe%eevÙeeÛÙee heeleUerJej mebefÛele DeeefCe ØeejyOe Jee ØeejyOe DeeefCe ef›eâÙeceeCe
ÙeebÛÙee heefjCeeceeÛee Yeso mhe° neslees. SjJeeR leeR leerveefn meeceevÙe ceeCemeekeâefjleeb,
heefjCeeceeÛÙee °erveW, meejKeeRÛe Demeleele. lesJneb YeesieCÙeeÛee Øemebie Dee}e cnCepes
kegâjkegâj keâjCÙeeÛÙee SsJepeer ØelÙe#e ke=âefle keâjleebvee meeJeOe jeefn}W heeefnpes Demee
mebleebÛee DeeosMe Deens.
cevee ceevemeeR og:Ke DeeCetb vekeâes js ~
cevee meJe&Lee Meeskeâ efÛeblee vekeâes js ~~
efJeefJekesâ osnsyegefæ mees[tefve ÅeeJeer ~
efJeosnerheCeW cegefkeäle Yeesieerle peeJeer ~~12~~
oneJÙee M}eskeâeceOÙeW pÙeeØeceeCeW meceLeeËveer osne}e he[Ceejs keâ° nW heefjCeeceeR
efnleeÛes DemeuÙeecegUW lÙee keâ°ebveeÛe megKeeÛeW ceeveerle peeJes Demee meeOevesÛee efJeÛeej
meebefiele}e Deens. lÙeeØeceeCes ÙesLes Skeâ Øekeâejs ceeveefmekeâ meeOevee meebefiele}er Deens.
pÙeebÛÙeeefJe®æ ceeCemeeÛeer meoeÛeer le›eâej Demeles leeR og:KeW keâeb YeesieeJeer }eieleele
ÙeeÛee efJeÛeej 11JÙee M}eskeâeble keâ¤ve Pee}e. Deeleeb Ùee 12 JÙee M}eskeâeble hegvneb
ceeies meebefiele}suÙee meeOeveehes#ee JejÛÙee ØeleerÛeW meeOeve meceLe& mhe° keâjerle Deensle
DeeefCe lÙeecegUWÛe meeOÙe Øeehle nesleW Demes peCetb megÛeJeerle Deensle. Ùeeleer} MesJešÛÙee
oesve DeesUer peCetb 10 JÙee M}eskeâebleer} 3NÙee Je 4LÙee DeesUeRÛeer ¤heeblejW Jee KejW
cnCepes mhe°erkeâjCeW Deensle. MejerjeÛeW og:Ke ns ceeveCeW ve ceeveCeW DeMee mJe¤heeble
vesnceerÛe Demes} Demes veeneR. mekeâeUer }ewkeâj G"CeW, JÙeeÙeece keâjCeW, efJeveecemeeuÙeeÛeW
meeOes pesJeCeW, DeeUme šekeâCeW, Leb[heeCÙeeveW mveeve keâjCeW, Ûee}CÙeeÛee kebâšeUe ve
keâjCeW FlÙeeefo iees°er Ùee heefjCeeceeR efnleeJen Demeleele. DeeefCe Lees[ŸeeMee mebJeÙeerveW
lÙee megKeeJen ceeveleeefn Ùesleele; efveoeve šeUCÙeeFlekeäÙee $eemeoeÙekeâ Jeešle veenerle.
heCe meieàÙeeÛe Meejerefjkeâ og:KeeÛeW DemeW Demes} Demes veeneR. keâebše cees[CeW, DeheIeeleele
meehe[CeW, ceej }eieCeW, DeVeeheeCÙeeJeebÛetve oerIe&keâeU jenCÙeeÛee Øemebie ÙesCeW, Leb[er-
Tve-heeJemeele cegUeRÛe efveJeeje ve efceUCeW, Jesovee nesCeeje JÙeeOeer efvecee&Ce nesCeW
FlÙeeefo iees°eRvee pesJne leeW[ osCÙeeÛeer JesU Ùesles lesJne Mejerje}e nesCeejer heer[e ner
meesmelee Dee}er lejer efle}e og:Ke ve ceeveCeW peJeUpeJeU DeMekeäÙe Deens. heCe leW og:Ke
MejerjeÛes MejerjehegjleW "sJeCeW cee$e Jeešles eflelekeWâ DeMekeäÙe veeneR. cnCetve meceLe& DeMee
og:KeeÛÙee meboYeeËle GheosMe keâjleele keâeR Mejerje}e Jesovee meesmeeJÙee }eieuÙee lejer les
og:Ke ceveele DeeCet vekeâesme, neÙe neÙe ke⤠vekeâesme, keâCntb vekeâesme. Flejebvee GÛÚeo
nesF&} Demes Jeeietb vekeâesme.