PAMANTASAN NG BOHOL

Maria Clara Street, Siyudad ng Tagbilaran, Bohol

Paaralang Gradwado at Propesyunal na Pag-aaral
Master of Arts in Teaching Filipino
Tag-Init na Klase(Online), taong Panunuran 2019-2020

Tagapagbahagi: Almira N. Ocharon

Asignatura: GS Fil 202( Ponolohiya) Dalubguro: Dr. Tito T. Tubo

Mga Tuntunin sa Panghihiram ng Salita

Walang salitang buhay na gaya ng Filipino ang puro. Dahil sa pagkakaiba-iba sa
kultura ng mga bansa, may mga salitang banyaga na hindi matatagpuan sa salitang
Filipino kapag isinasalin. Sa pangyayaring ito, ang tanging magagawa ay manghiram o
di kaya ay lumikha ng bagong salita.
Walang masama sa panghihiram ng salita. Hindi naman kailangan pang humingi
ng pahintulot sa bansang hihiraman na mga salita; hindi rin kailangan pang isauli ang
salita pagktapos na hiramin hindi rin ito nakakahiya
Ayon sa pag-aaral limang libong salitang kastila na hiniram sa Filipino.Tatlong
libong salitang malay.Isang libo sa ingles at daan-daang mga salita rin ang hiniram
natin sa Instik, Arabe, Sanskrito, Latin, Niponggo, Aleman, Pranses at iba pa.
Salitang teknikal at pang- agham ang una nating hinihiram.Sa halip na lumikha
tayo ng salita, hinihiram na lamang natin ang nga salitang ito.May mga salitang
panteknikal at pang-agham ang Maugnayang Pilipino na ginagamit sa pinatatanyag ng
Araneta university, subalit ang mga ito ay hindi itinatagubilin ng Komisyon ng Wikang
Filipino kaya hindi palasak na ginagamit sa mga paaralan.
Narito ang mga tuntunin sa panghihiram ng mga salita:
1.Gamitin ang kasalukuyang lesksikon (salita) ng Filipino bilang panumbas sa mga
salitang banyaga. Kung anong mayroong mga salita sa Filipino iyon ang ipanumbas sa
mga salitang hiram.
Hiram na Salita Filipino
Attitude ugali
Rule tuntunin
Ability kakayahan
West kanluran
School paaralan
Electricity kuryente
Shoe sapatos
Book aklat

2. Kumuha ng mga salita mula sa iba’t ibang katutubong wika ng bansa.

Nangangahulugang maaaring gamiting panumbas sa mga salitang banyaga ang mga
salitang magmumula sa iba’t ibang wika at diyalekto sa bansa.
Hiram na Salita Katutubong Wika
hegemony gahum (cebuano)
imagery haraya (tagalog)
 husband bana (cebuano)
muslim priest imam (tausug)
robber kawatan (cebuano)
fast paspas (cebuano)
slowly hinay-hinay (cebuano)
drama dula (cebuano)

3.Ang mga Salitang Hiram sa Espanyol

a. Baybayin ang mga salita ayon sa ABAKADA
Halimbawa: telefono – telepono
Celebracion – salebrasyon
Cheque – tseke
b. Sa mga salitang hiram sa Espanyol na may “e”, panatilihin ang “e”
Halimbawa: estudyante – estudyante hindi istudyante
Estilo – estilo hindi istilo
c. Sa mga salitang hiram sa Espanyol na may “o” , panatilihin ang “o”
Halimbawa: politika – politika hindi pulitika
Tornilyo – tornilyo hindi turnilyo
d. Ang mga salitang hiram sa Espanyol na may “o” at sinundan ng “n”
nagbabago
ang kasunod na katinig at ang “o” ay nagiging “u” at ang”n” ay nagiging “m”
Halimbawa: convencion – kumbensyon
Conferencia – kumperensya

4. Mga salitang hiram sa Espanyol at Ingles kunghindi tiyak ang pagtutumbas,hiramin

ang orihinal na Espanyol at Ingles.
Halimbawa: Kastila Filipino Ingles
Imagen imahen image
Dialogo diyalogo dialogue
 Hindi ipinapayong panumbas ang mga sumusunod:
Imyeds para sa imahe o image sa Ingles
Dayalog para sa dayalogo o dialogue sa Ingles
5. Panghihiram sa wikang Ingles, kung wikang Ingles at iba pang wikang dayuhan ang
pinanghihiram, panatilihin ang orihinal na baybaykung makalilito ang pagsasa- Filipino
ng baybay.
Halimbawa: habeas corpus spaghetti
Bouquet
6. Panatilihin ang orihinal na baybay ng mga salitang pantanig, panteknikal at pang-
agham at mga simbolong pang-agham at matematika.
Halimbawa: colgate Manuel L. Quezon
Bohol Chronicle videotape

Mga Salitang Hiram sa Ingles

Babay – bye-bye Ketsap – ketchup

Basket – basket Keyk – cake
Basketbol – basketball Komisyoner – commisioner
Bilib – believe (impressed) Kostomer – customer
Breyk – break Kompyuter – computer
Bolpen – ballpen
Manedyer – manager
Dayari – diary Masel – muscle
Dikri – decree Misis – wife
Drayber – driver Mister – husband
Dyip – jeep
Nars – nurse
Elementari – elementary
Eksport – export Peke – fake
Prinsipal – school principal
Fultaym – full time Pulis – police

Greyd – grade Sori – sorry

Groseri – grocery Suspek – suspect

Hayskul – high school Taksi – taxi

Titser – teacher
Telebisyon – television
Interbyu – interview Trapik – traffic
Iskor – score Traysikel – tricycle
Iskrin – screen Treyning – training

Paraan ng Panghihiram ng Salita

Kung susuriin natin, may dalawang paraan ng panghihiram ng salita ang umiiral.
1. Tuwirang Hiram - hinihiram ng buo ang salitang banyaga at inaangkop ang bigkas at
ispeling sa ortograpiyang Filipino.
Halimbawa:
Barco - Barko
Antenna - Antena
Repollo - Repolyo
Silla - Silya
Nitrogen - Naytrodyen
Phonology - Ponoloji
Produce - Prodyus
Chemistry – Kemistri

2. Ganap na hiram - dahil sa praktikalidad hinihiram ng buo ang salitang banyaga nang
walang pagbabago sa anyo. Halimbawa ang mga salitang cake, ice cream, computer,
doorbell, humburger, physics, laser, atbp.
Noong mga nakakaraang panahon kapag nanghihiram ng salita, ang unang preperens
ay Kastila sapagkat konsistent ang ispeling nito (Kastila) tulad ng Filipino. Ngunit
ngayon, higit na pinipili ang Ingles.
Noon - Ngayon
Sorbetes - Ice cream
Klinika - Clinic
Laboratoryo - Laboratory/Laboratori
Sikolohiya - Psychology/Saykoloji
Kimika - Kemistri
Pisika - Physics
Ehinyero - Engineer

Halimbawa ng maugnayang Pilipino

Daktinig (mikropono)
Agsikap (inhinyero)
Miksipat (mikroskopyo)
Batidwad (telegrama)
Sipnayan (matematika)
Liknayan (pisika)

Sanggunian:
https;//teksbok.blogspot.com/2012/06/paghihiram-ng-mga-salita.html?=1
sining ngfilipino.blogspot.com/2015/08/kasaysayan-ng alpabetong-pilipino.html
Ikalawang Edisyon Pinagyamang Pluma 8. Ailene Baisa-Julian, Nestor S. Lontoc at
Mary Grace G. Del Rosario