Zavarivanje topljenjem – osnovni pojmovi

Pod dejstvom visokih temperatura i pritiska metalni delovi se tope i gube oblik. Spajanjem njihovih
istopljenih masa i hlađenjem se stvara homogena veza. Princip u kom se na ovakav način zavaruju
materijali naziva se zavarivanje topljenjem. Može se izvoditi sa upotrebom dodatnog materijala
(ručno elektrolučno) ili bez njega (zavarivanje plazmom). Ovo je najčešće upotrebljavani princip
zavarivanja.

Prema vrsti upotebljene energije u zavarivanju topljenjem i stanju metala na zavarenim spojevima,
razlikuju se sledeći postupci:

1. Aluminotermijsko zavarivanje – komad koji se zavaruje postavi se u kalup i ugreje na 800-

10000C, zatim se u kalup ulije rastopljeni metal koji se dobija sagorevanjem termita (smeše
aluminijuma u prahu i oksida gvožđa).

2. Gasno zavarivanje – izvor toplote potrebne za zavarivanje dobija se sagorevanjem gasa u za

to konstruisanom plameniku. Najčešće se upotrebljava acetilen (u sagoravanju sa kiseonikom
daje temperaturu iznad 30000C) ali se mogu upotrebiti i drugi gasovi: vodonik, zemni gas…

3. Elektrolučno zavarivanje – kao izvor toplote koristi električnu energiju, koja se u električnom
luku pretvara u toplotu. Najčešće se primenjuje tehnika u kojij električni luk gori između
elektrode i osnovnog materijala. Razlikuju se sledeće vrste:

 TIG (tungsten inert gas) je elektrolučno zavarivanje netopljivom elektrodom pod zaštitom
inertnog gasa. Potrebna toplota za zavarivanje dobija se iz električnog luka koji gori zimeđu
elektrode i osnovnog materijala.

 MIG (metal inert gas) je elektrolučno zavarivanje topljivom elektrodom pod zaštitom
inertnog gasa. Potrebna toplota za zavarivanje dobija se iz električnog luka koji gori zimeđu
elektrode koja se topi i osnovnog materijala.

 MAG (metal active gas) je elektrolučno zavarivanje topljivom elektrodom pod zaštitom
aktivnog gasa. Razlika u odnosu na MIG zavarivanje je jedino što se umesto inertnog
upotrebljava aktivni gas.

 EPP je elektrolučno zavarivanje topljivom elektrodom pod zaštitom praška. Zaštitu

rastopljenog metala vrši sloj prašaka koji pokriva električni luk.

 REL je ručno elektrolučno zavarivanje obloženim elektrodama.

 Mehaničko elektrolučno zavarivanje obloženim elektrodama može biti:

a. Gravitacijsko – zavaruje se pomoću gravitora, uređaja na čijoj šipci klizi elektroda dok se do
kraja ne rastopi i ne prekine zavarivanje.
b. Kontaktno – zavarivanje se izvodi obloženim elektrodama pomoću kontaktora. Mehanizam
kontaktora pod određenim uglom održava elektrodu u kontaktu sa osnovnim materijalom
sve dok se ova ne istopi i ne prekine zavarivanje.

 Elektrolučno zavarivanje pod letvom – upotrebljava se za zavarivanje ugaonih i sučeonih

spojeva. Obložena elektroda se postavi u žleb i pokrije bakarnom letvom.

 Elektrolučno zavarivanje žicama punjenim praškom – topljiva žica obložena praškom

predstavlja i elektrodu i dodatni materijal, dok električni luk koji nastaje između nje i
osnovnog materijala, oslobađa toplotu.

4. Elektrozavarivanje pod šljakom se koristi u spajanju debelih limova. Električna struja prolazi
kroz šljaku zbog čega se tope dodatni i osnovni materijal. Zavar se formira hlađenjem vodom
ivičnih bakarnih ploča koje sprečavaju da tečni metal i šljaka cure iz žleba.

5. Zavarivanje elektronskim mlazom – vruća katoda emituje struju elektrona koji pri udaru u
osnovni materijal svoju kinetičku energiju pretvaraju u toplotnu i na taj način zagrevaju i tope
osnovni materijal. zavaruje se u vakuumu bez dodatnog materijala.

6. Zavarivanje svetlosnim snopom (LASER) – odgovarajućim optičkim uređajem se usmeravaju

na osnovni materijal pretvarajući svoju energiju u toplotu i tako tope metal.

7. Zavarivanje plazmom – vrši se toplotom plazme luka. Plazma je jonizirani gas koji proizvodeći
temperaturu 20.000-40.0000C omogućava zavarivanje bez dodatnog materijala.