‫مقدمه ‪1 ............................... ................................ ................................ ................................

‬‬

‫بهترین تعریف برای خداوند در ادیان مختلف ‪2 .............................................. ................................‬‬

‫تعریف خداوند در دین هندو ‪2 .................................. ................................ ................................‬‬

‫تعدادی از ویژگیهای خداوند در دین هندو ‪2 ................................................ ................................‬‬

‫باگوتگیتا ‪3 ........................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫اوپانیشاد ‪3 ......................... ................................ ................................ ................................‬‬

‫ویداس ‪4.............................. ................................ ................................ ................................‬‬

‫یاجورود ‪4............................. ................................ ................................ ................................‬‬

‫ِ‬
‫آسارواود ‪4............................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫ِ‬
‫ریگ ِود ‪5 ............................. ................................ ................................ ................................‬‬

‫دین سیک ‪5 ......................... ................................ ................................ ................................‬‬

‫مولمانترا ‪6 ........................... ................................ ................................ ................................‬‬

‫تأثیرپذیری گورو نانک از سانت کبیر ‪7 .......................... ................................ ................................‬‬

‫تعریف خداوند در دین زرتشتی ‪8 ................................ ................................ ................................‬‬

‫خصوصیت خداوند بر طبق کتاب دساتیر ‪8 ..................................................... ................................‬‬

‫َ‬
‫خصوصیت خداوند بر طبق کتاب ا ِوستا ‪8 ....................................................... ................................‬‬

‫تعریف خداوند در دین یهود ‪8 ................................... ................................ ................................‬‬

‫تعریف خداوند در دین مسیحیت ‪9 ............................. ................................ ................................‬‬

‫مأموریت عیسی (‪ )n‬تکمیلکردن شریعت بود‪11 ......................................... ................................ .‬‬

‫خداوند عیسی (‪ )n‬را مبعوث کردهاند‪11 ..................................................... ................................ .‬‬

‫عیسی ناصری‪ ،‬برگزیدۀ خداوند است‪11 ........................ ................................ ................................ .‬‬

‫تعریف خداوند در دین اسالم ‪11 .................................. ................................ ................................‬‬

‫کوتاهترین و بهترین تعریف خداوند ‪11 ......................... ................................ ................................‬‬

‫سورۀ اخالص‪ ،‬معیار خداشناسی است‪11 ............................................. ................................ .‬‬

‫دیدگاه اسالم در مورد خدابودن انسانها ‪11 ......................................... ................................‬‬

‫مسلمانان به چه اسمی‪ ،‬خداوند را صدا میزنند؟ ‪13 ................................ ................................‬‬

‫آیا خدا میتواند به یک انسان تبدیل شود؟ ‪13 ...................................... ................................‬‬

‫برخی از انسانها کر و کور هستند‪14.................................................. ................................ .‬‬

‫هللا انسانها را به وسیلۀ انبیا راهنمایی میکند‪15 ................................ ................................ .‬‬

‫صفات هللا در قرآن ذکر شده است‪15 ................................................. ................................ .‬‬

‫تمام صفتهای زیبا مختص هللا است و تنها او الیق آن است‪16 ................................................ .‬‬

‫صفات خداوند متناقض و متضاد نیستند‪16 ........................................ ................................ .‬‬

‫صفتهای خداوند باید مختص به یک ذات باشند‪17 .............................. ................................ .‬‬

‫یکتایی خداوند ‪17 .......................................... ................................ ................................‬‬

‫برخی دیگر از ادیان‪ ،‬مانند جینیسم به خداوند هیچ اعتقادی ندارند‪18 ........................................ .‬‬

‫همۀ ادیان به یکتاپرستی اعتقاد دارند‪18 ............................................ ................................ .‬‬

‫این انسانها هستند که برای رسیدن به منفعتهای شخصی‪ ،‬ادیان را تحریف میکنند‪18 ............... .‬‬

‫توحید (یکتاپرستی) ‪18 .................................... ................................ ................................‬‬

‫توحید ربوبیت ‪18 ........................................... ................................ ................................‬‬

‫توحید اسما و صفات ‪19 ................................... ................................ ................................‬‬

‫توحید د ر عبادت ‪21........................................ ................................ ................................‬‬

‫هر سه بخش توحید را باید با هم ادا کنیم‪21....................................... ................................ .‬‬

‫شرک ‪21 ...................................................... ................................ ................................‬‬

‫شرک یکی از گناهان کبیره است که هرگز بخشیده نمیشود‪21 ................................................. .‬‬

‫سرانجام شرک‪ ،‬آتش جهنم است‪21 .................................................. ................................ .‬‬

‫ِ‬
‫بندگی و عبادت به جز برای هللا‪ ،‬شرک محسوب میشود‪21 ....................................................... .‬‬

‫پایانبخش کتاب ‪22....................................... ................................ ................................‬‬

‫سخن نهایی با شما‪ ،‬مخاطبان گرامی! ‪22.............................................. ................................‬‬

 ‫پیشگفتار مترجم‬

‫َ‬ ‫َ‬
‫َ َ َ ْ ْ َ َ َ َ َ َ َ ْ َ َ َ َ ْ َ ُ َّ َ ْ ُ َ َّ ه َ َ َ ُ ْ َ ئَ ْ َ َ َ َ َّ َ َ ْ ُ َ‬ ‫ُ ْ َ ْ َ ْ َ‬
‫{قل يا أهل ال ِكتاب تعاَلا إَل كَل ٍة سو ٍاء بيَنا وبين ْ‬
‫ُك أال تعبد ِإال اّلل وال ُنب َك ِِ ِش ْا ا وال يي ِذِخ ِضننا‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ ََّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬
‫ُ ْ ُ َ‬ ‫ْ ْئ َ ُ‬ ‫ه َ ََ ْْ َُ‬ ‫ُ‬ ‫َ ْ َ َْ َن‬
‫اّللف ِإن َتَلا َفوَلااشهدوا ِِأَّن مس َِلون} (سورۀ آلعمران‪ ،‬آیۀ ‪)64‬‬ ‫ون ِ‬ ‫ِضناأرَبَبِّمد ِ‬

‫«بگو‪ :‬ای اهل كتاب! به سوی سخن دادگرانهای كه ميان ما و شما مشترک است‪ ،‬بیایید و جز‬
‫خداوند يگانه را نپرستيم و چيزی را شريک او قرار ندهیم و برخی از ما برخی ديگر را به جای‬
‫خداوند يگانه‪ ،‬به خدایی نپذيرد؛ پس هرگاه (از اين دعوت) سر برتابند‪ ،‬بگویيد‪ :‬گواه باشيد كه‬
‫ما فرمانبر (اوامر و نواهی خدا) هستيم‪».‬‬

‫هللا (‪ )c‬در آیۀ فوق میفرماید که اهل کتاب نیز به خدای یگانه‪ ،‬ایمان دارند؛ ولی سؤالی‬
‫پیش میآید که ادیانی مثل هندو با آن همه بت و بتکده و خدایان بیشمار و مسیحیت نیز با‬
‫نیک معروف خود‪ ،‬چگونه‬
‫ِ‬ ‫شعار معروف پدر و پسر و روحالقدس‪ ،‬زرتشت با دو خدای شر و‬
‫ممکن است به وحدانیّت خداوند‪ ،‬معتقد باشند؟ برای پاسخ به این سؤاالت‪ ،‬ضرورت دارد‬
‫کتاب «تعریف خداوند در ادیان بزرگ جهان» اثر دکتر ذاکر عبدالکریم نایک را مطالعه کنیم‪.‬‬

‫در ترجمۀ کتاب‪ ،‬سعی شده است از کلمات و افعالی ساده استفاده شود تا برای همه‪ ،‬قابل‬
‫فهم باشد‪ .‬این کتاب فی سبیل هللا ترجمه شده است؛ پس تکثیر و انتشار آن‪ ،‬در فضای‬
‫مجازی و حقیقی با ذکر آدرس سایت و تلگرام رد شبهات ملحدین‪ ،‬شرعا ً جایز و دارای اجر‬
‫معنوی است‪.‬‬

‫مــتــرجــم‪:‬‬

‫بهرام‬
 ‫مقدمه‬ ‫مفهوم خدا در ادیان مختلف جهان‬

‫‪1‬‬
‫مقدمه‬

‫همۀ ادیان را میتوان به دو دستۀ سامی و غیر سامی تقسیم کرد‪.‬‬

‫ادیان سامی‪ :‬دستهای از ادیان که از سام سرچشمه میگیرند‪ .‬بنا بر اعتراف عهد عتیق‪ ،‬نوح (‪ )n‬پسری‬
‫به اسم سام داشت که نوادگان سام با اسم سامی‪ ،‬معروف شدهاند؛ پس ادیانی که در میان اعراب و‬
‫آشوریهای بنیاسرائیل رواج دارند‪ ،‬جزء ادیان سامی محسوب میشوند؛ مانند اسالم‪ ،‬مسیحیت و یهودیت؛‬
‫پیروان همۀ این ادیان‪ ،‬اعتقاد دارند که وحی از طریق خداوند به انبیای آنها نازل شده است‪.‬‬

‫ادیان غیر سامی به دو دسته‪ ،‬تقسیم میشوند‪:‬‬

‫الف‪ -‬ادیان آریایی‪ :‬این ادیان‪ ،‬بیشتر در میان اقوام ایرانی ‪ -‬هندی رواج داشتهاند و در میان گروههای عظیمی‬
‫از مردم ایرانی ‪ -‬هندی در میان ایران و غرب هندوستان در سالهای ‪ 0011‬تا ‪ 0111‬قبل از میالد انتشار یافتهاند‪.‬‬
‫ب‪ -‬ادیان غیر آریایی‪ :‬ادیان غیر آریایی شامل انواع مختلفی از ادیان هستند؛ مثال ا ادیان کنفوسیانیسم و‬
‫تائوئیسم‪ ،‬ادیانی هستند که سرچشمۀ چینی دارند؛ ولی شینتوئیسم‪ ،‬دینی است که سرچشمۀ آن در ژاپن‬
‫است‪ .‬بسیاری از ادیان غیر آریایی‪ ،‬تعریف واضحی از خدا ندارند و بیشتر بهعنوان جنبشهای فکری شناخته‬
‫میشوند تا دین‪.‬‬

‫ادیان آریایی باز به دو دسته‪ ،‬تقسیم میشوند‪ :‬ادیان ویدیکی‪ 2‬و ادیان غیر ویدیکی‪ .3‬ادیان ویدیکی‬
‫به اشتباه‪ ،‬ادیان هندویی نامیده میشوند؛ در حالی که خود دین هندو‪ ،‬زیرشاخۀ ادیان ویدیکی است‪ .‬دین‬
‫برهمایی هم یکی از انواع ادیان ویدیکی است‪ .‬سیک‪ ،‬بودایی و جینیسم‪ 4‬نیز از تعدادی از ادیان غیر‬

‫_______________________________________________________________________________‬
‫‪ -0‬برای این کتاب‪ ،‬هیچ مقدمهای ننوشتم هرچند که در نظر داشتم صفحاتی را به زندگی دکتر ذاکر نایک‪ ،‬اختصاص دهم که البته‬
‫با توجه به کمبود وقت و وجود منابع و کلیپهای فراوان در این مورد‪ ،‬از آن صرف نظر کردم‪( .‬مترجم)‬
‫‪0- Vedic‬‬
‫‪3- Non-Vedic‬‬
‫‪( Jainism -4‬از ادیان کهن در هندوستان که عمال ااعتقادی به خداوند ندارند‪).‬‬

‫‪No-Atheism.net‬‬
‫‪1‬‬ ‫رد شبهات ملحدین‬
 ‫بهترین تعریف برای خداوند در ادیان مختلف‬ ‫مفهوم خدا در ادیان مختلف جهان‬

‫ویدیکیاند‪ .‬تقریبا ا تمام ادیان آریایی‪ ،‬دینهای بدون پیامبر هستند‪ .‬دین زرتشتی هم یک دین آریایی غیر‬
‫ویدیکی است؛ ولی ادعا دارند که زرتشت‪ ،0‬پیامبر بوده است‪.‬‬

‫بهترین تعریف برای خداوند در ادیان مختلف‬

‫بر اساس اعتقادات پیروان یک دین‪ ،‬نمیتوان به تعریف خداوند در آن دین دست یافت؛ زیرا اکثریت‬
‫پیروان ادیان‪ ،‬نسبت به صفات و ویژگیهای خداوند در کتب دینی خودشان‪ ،‬بیاطالع هستند؛ پس همیشه‬
‫بهترین راه برای دست یافتن به حقیقت یک دین‪ ،‬مطالعۀ کتب مقدّس آن دین است؛ بنابراین‪ ،‬بیایید برخی‬
‫از ادیان را مورد بررسی قرار دهیم تا بدانیم در مورد خداوند و ویژگیها و صفاتش چه گفتهاند‪.‬‬
‫تعریف خداوند در دین هندو‬

‫پرطرفدارترین دین در میان ادیان آریایی‪ ،‬دین هندو‬

‫است‪« .‬هندو» در حقیقت‪ ،‬یک کلمه با ریشۀ فارسی‬
‫است که به معنی سرزمینهای پست از درۀ «هند»‬
‫میباشد‪ .‬امروزه کلمۀ هندو به معنی دینی مختص به‬
‫مردمان این سرزمین است‪ .‬اساسیترین کتب مذهبی‬
‫و‬ ‫«اوپانیشاد» ‪3‬‬ ‫این آئین عبارتند از «ویداس»‪،2‬‬
‫«باگوتگیتا»‪.4‬‬
‫تعدادی از ویژگیهای خداوند در دین هندو‬

‫در حقیقت‪ ،‬دین هندو از جمله مشرکترین ادیان جهان است‪ .‬بسیاری از پیروان‪ ،‬داعیان و علمای این‬
‫دین اعتقاد دارند که چندین خدا وجود دارد؛ بهطوری که برخی از هندوها‪ ،‬اعتقاد به وجود ‪ 33‬خدا و برخی‬
‫دیگر اعتقاد به وجود ‪ 33‬میلیون خدا دارند؛ اما آن دسته از هندوهایی که کتب دینی خودشان را مطالعه‬
‫کردهاند و از اساس دین هندو مطلع هستند‪ ،‬اعتقاد راسخی دارند که باید تنها به یک خداوند اعتقاد داشته‬
‫باشند و تنها یک خداوند را عبادت کنند‪.‬‬
‫یکی از بارزترین اختالفات میان مسلمانان و هندوها‪ ،‬اعتقاد «وحدت وجودی» در میان هندوهاست؛ به‬
‫عبارت دیگر‪ ،‬هندوها اعتقاد دارند که هرچه در این جهان وجود دارد‪ ،‬از جاندار و بیجان‪ ،‬بخشی از خداوند‬
‫هستند و باید مورد تکریم قرارگیرند‪ .‬آری! در این دین‪ ،‬انسان‪ ،‬حیوان‪ ،‬درخت‪ ،‬سنگ و ‪ ...‬بخشی از خدایند‪.‬‬
‫برای یک هندو هرچیزی میتواند یک خدا باشد؛ اما برخالف هندوها‪ ،‬مسلمانان اعتقاد دارند که هرچه در‬
‫جهان وجود دارد‪ ،‬نه تنها بخشی از خداوند نیست؛ بلکه از مخلوقات خداوند است؛ به همین دلیل‪ ،‬مسلمانان‬
‫اعتقاد دارند که همۀ عالم از خورشید‪ ،‬ستارهها‪ ،‬انسان‪ ،‬گیاهان و ‪ ،...‬همه‪ ،‬ملک خداوندند و به وسیلۀ‬
‫خداوند خلق شدهاند‪ .‬قرآن بهترین دلیل بر این ادعا است که نباید هیچچیزی را به جز هللا عبادت کرد‪.‬‬
‫حال به مسائل مشترک میان دین هندو و دین اسالم میپردازیم‪.‬‬

‫_______________________________________________________________________________‬
‫‪ -0‬برخی از موبدان زرتشتی بهمانند موبد نیکنام اعتقاد دارند که زرتشت پیامبر نبوده است‪( .‬مترجم)‬
‫‪0- Vedas‬‬
‫‪3- The Upanishad‬‬
‫‪4- Bhagwad Geeta‬‬

‫‪No-Atheism.net‬‬
‫‪2‬‬ ‫رد شبهات ملحدین‬
 ‫تعدادی از وی ژگیهای خداوند در دین هندو‬ ‫مفهوم خدا در ادیان مختلف جهان‬

‫باگوتگیتا‬

‫این کتاب‪ ،‬مشهورترین و معتبرترین کتب در میان همۀ هندوهاست‪ .‬در آن چندین آیه وجود دارد که‬
‫مخالف چندخدایی است و اشاره میکنند که فقط و فقط یک خدا وجود دارد‪.‬‬
‫در کتاب باگوتگیتا‪ ،‬بخش ‪ ،7‬آیۀ ‪ 01‬میخوانیم‪:‬‬
‫«کسانی که از عقل خود برای کسب مال و ثروت اندوزی استفاده میکنند‪ ،‬خود را تحت امر نیمه خدایان قرار‬
‫دادهاند و خدایان تقلبی که پیرو و تحت امرشان هستند‪ ،‬با خُلقیات و طبیعتشان سازگار است‪».‬‬
‫در اینجا به خوبی بیان شده است که کسانی که دنبال مادیّات و شهوات هستند‪ ،‬خدای حقیقی را نمیپرستند؛‬
‫بلکه خدایان دروغین را میپرستند‪.‬‬
‫اوپانیشاد‬

‫اوپانیشاد نیز از جمله کتب مشهور و معتبر هندوهاست که به چند آیه از آن‪ ،‬اشاره میکنیم‪:‬‬
‫نیست‪1».‬‬ ‫«او تنهاست و دوتا‬
‫شریکی‪2».‬‬ ‫«او نه همسری دارد و نه‬
‫ندارد‪3».‬‬ ‫«هیچ همتا و همانندی‬
‫است‪4».‬‬ ‫«او هیچ همتا و همانندی ندارد و اسم او بزرگ و سربلند‬
‫آیات باال را با چند آیه از قرآن مقایسه میکنیم‪:‬‬
‫َ ه َ‬ ‫ََ‬
‫َ د‬ ‫ه‬
‫ح} «و کسی همتا و همگون او نیست‪».‬‬
‫‪0‬‬ ‫{و ملْیکنّْلْکُفاْأ ْ‬
‫ه‬ ‫ه َ‬ ‫َ ه َ َ‬ ‫م َ‬ ‫َ َ‬
‫صیْ ْر}‪« 6‬هیچچیزی همانند خدا نیست و او شنوا و بیناست‪».‬‬ ‫ش دءْوهْالس ث ْ‬
‫معْالب ث ْ‬ ‫لْ ْ‬ ‫ِم‬
‫ث ثث‬ ‫ک‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫س‬ ‫{ ْل‬

‫در آیهای دیگر از اوپانیشاد میخوانیم‪:‬‬

‫«تصویر او هرگز دیده نشده است؛ هیچکس او را به چشم خود ندیده است؛ کسانی که با عقل و دل او را‬
‫پابرجاست‪7».‬‬ ‫میشناسند‪ ،‬آنها پیوندی محکم ساختهاند که همیشه‬
‫در قرآن هم بدین شکل میخوانیم‪:‬‬

‫_______________________________________________________________________________‬
‫‪ -0‬اوپانیشاد‪ ،‬بخش ‪ ،6‬آیات ‪ 0‬و ‪.0‬‬
‫‪ -0‬اوپانیشاد‪ ،‬بخش ‪ ،6‬آیۀ ‪. 9‬‬
‫‪ -3‬اوپانیشاد‪ ،‬بخش ‪ ،4‬آیۀ ‪.09‬‬
‫‪ -4‬اوپانیشاد‪ ،‬صفحات ‪ 736‬و ‪.737‬‬
‫‪ -0‬سورۀ اخالص‪ ،‬آیۀ ‪.4‬‬
‫شوری‪ ،‬آیۀ ‪. 00‬‬
‫ٰ‬ ‫‪ -6‬سورۀ‬
‫‪ -7‬اوپانیشاد‪ ،‬بخش ‪ ،4‬آیۀ ‪01‬‬

‫‪No-Atheism.net‬‬
‫‪3‬‬ ‫رد شبهات ملحدین‬
 ‫تعدادی از وی ژگیهای خداوند در دین هندو‬ ‫مفهوم خدا در ادیان مختلف جهان‬

‫مَ ه‬ ‫ه‬ ‫َ‬ ‫ه‬

‫َ َ َ َ‬ ‫َم‬ ‫َ ه َ َ م‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫م‬ ‫َم‬ ‫َه‬
‫«چشمها او را درنمییابند و او چشمها را درمییابد‬ ‫{الْتد ْرکهْاألبصارْوهْید ْرکْاألبصارْوهْالل ْطیفْاْل ْبیْ ْ‬
‫ر}‪0‬‬
‫ث‬ ‫ث‬ ‫ث‬ ‫ث‬
‫(و به همۀ دقائق و رموز آنها آشناست) و او دقیق (است و با علم کامل و ارادۀ شامل خود‪ ،‬به همۀ‬
‫ریزهکاریها‪ ،‬آشنا و از همۀ چیزها) آگاه است‪».‬‬

‫ویداس‬

‫ویداس معتبرترین و قابل قبولترین کتب در میان هندوهاست و شامل چهار کتاب است‪« :‬ریگوِد»‪،2‬‬
‫«یاجوروِد»‪« ،3‬ساموِد»‪ 4‬و «آسارواوِد»‪.5‬‬
‫یاجوروِد‬

‫آیهای از این کتاب‪:‬‬

‫نیست‪6 ».‬‬ ‫«هیچچیزی مانند او‬
‫در آیهای دیگر به این اذعان میکند که خداوند از کسی زاده نشده است‪:‬‬
‫«او زاده نشده است و بلندمرتبه و صاحب جالل است و تمام اشیا و خورشید را نگه داشته است و هیچگاه به‬
‫است‪7».‬‬ ‫ما آسیب نمیزند‪ .‬این دعا و عبادت من است‪ .‬او سزاوار پرستش‬
‫در بخشی دیگر‪ ،‬دعایی بدین مضمون میخوانیم‪:‬‬
‫گردان‪8».‬‬ ‫«ما را به راه راست هدایت فرما و گناهانی را که باعث گمراهی و انحراف ما میشود‪ ،‬از ما دور‬
‫در جایی دیگر میخوانیم‪:‬‬
‫«آنها به تاریکی میروند؛ آنهایی که اشیا را میپرستند؛ آنهایی که ساختههای دست بشر را میپرستند‪ ،‬به‬
‫میروند‪9».‬‬ ‫تاریکی عمیقتری فرو‬
‫است‪10 ».‬‬ ‫«او جسم نیست و پاک‬
‫آسارواوِد‬

‫آیهای از این کتاب‪:‬‬

‫است‪11».‬‬ ‫«به راستی که خداوند‪ ،‬بلندمرتبه‬
‫این بخش از کتاب آسارواود به این آیۀ قرآن شباهت دارد‪:‬‬

‫_______________________________________________________________________________‬
‫‪ -0‬سورۀ انعام‪ ،‬آیۀ ‪.013‬‬
‫‪0- Rig Ved‬‬
‫‪3- Yajur Ved‬‬
‫‪4- Sam Ved‬‬
‫‪0- Atharva Ved‬‬
‫‪ -6‬یاجورود‪ ،‬بخش ‪ ،30‬آیۀ ‪.3‬‬
‫‪ -7‬یاجورود‪ ،‬بر اساس نسخۀ دویجاد (‪ ،)Devi Jad‬صفحۀ ‪.377‬‬
‫‪ -8‬یاجورود‪ ،‬بخش ‪ ،41‬آیۀ ‪.06‬‬
‫‪ -9‬یاجورود‪ ،‬بخش ‪ ،41‬آیۀ ‪.9‬‬
‫‪ -01‬یاجورود‪ ،‬بخش ‪ ،41‬آیۀ ‪.8‬‬
‫‪ -00‬آسارواود‪ 08 01 ،‬آیۀ ‪.3‬‬

‫‪No-Atheism.net‬‬
‫‪4‬‬ ‫رد شبهات ملحدین‬
 ‫دین سیک‬ ‫مفهوم خدا در ادیان مختلف جهان‬

‫م‬ ‫َ‬ ‫ه‬

‫ل}‪0‬‬ ‫ه َ‬ ‫َ َ‬
‫«و خدا دارای قدرتی بیانتها و کیفری سخت و دردناک است‪».‬‬ ‫دیدْاْلَح ْ‬
‫ث‬ ‫{وهْش ْ‬
‫ث‬ ‫ث‬

‫ریگوِد‬

‫این کتاب از سه کتاب قبلی‪ ،‬قدیمیتر و معتبرتر است و نزد هندوها بسیار مقدس است و در آن آمده‬
‫است‪:‬‬
‫میخوانند‪2».‬‬ ‫«راهبان تنها یک خداوند را با صفات مختلفی‬
‫در این کتاب بیشتر از ‪ 33‬صفت برای خداوند ذکر شده است که یکی از این صفتها‪« ،‬برهما» است و‬
‫به معنی خالق است‪ .‬مسلمانان در این مورد هیچ مشکلی با آن ندارند؛ ولی مشکل اساسی این است که‬
‫اعتقاد دارند خداوند چهار سر دارد‪.‬‬
‫یکی دیگر از صفات خداوند در این کتاب‪« ،‬ویشنو» است که به معنی رب یا پروردگار است؛ این صفت‬
‫نیز صفت زیبایی است و ما مسلمانان با این صفات زیبا‪ ،‬مشکلی نداریم؛ مشکل این است که اعتقاد دارند‬
‫خداوند چهار دست دارد و در دست راست خود یک حلقه دارد و در دست چپش یک حلزون یا یک مار؛ ما‬
‫مسلمانان هیچ تجسم و تصوری از خدا را نمیپذیریم‪.‬‬
‫در کتاب یاجورود نیز اشاره است که‪:‬‬
‫نیست‪3».‬‬ ‫«هیچچیزی مانند او‬
‫آیهای دیگر از کتاب ریگود‪:‬‬
‫نکنید‪4».‬‬ ‫«ای دوستان! هیچکس را به غیر از خداوند یکتا‪ ،‬عبادت‬
‫این آیات به ما کمک میکنند تا اعتقادات اصلی دین هندو را در مورد مفهوم خداوند بدانیم‪.‬‬
‫دین سیک‬

‫دین سیک‪ ،‬یک دین غیر سامی‪ ،‬آریایی و غیر ویدیکی است‪ .‬هرچند که این دین جزء ادیان قدیمی نیست؛‬
‫ولی از دین هندو منشعب شده است که راهب هندو‪« ،‬گورو نانک»‪ ،0‬در سالهای پایانی سدۀ ‪ 00‬میالدی‬
‫ایجاد کرد؛ این دین در مناطقی مثل پاکستان و شمال غرب هندوستان معروف به پنچآب گسترش یافت‪.‬‬
‫گورو نانک از مادری هندو در «کشاتریا»‪ 6‬به دنیا آمد و از مسلمانان و اسالم بسیار تأثیر پذیرفت‪.‬‬
‫سیک از کلمۀ «سیسیا»‪ 7‬به معنی مرید یا پیرو‪ ،‬مشتق شده است‪ .‬دین سیک به دین «‪ 01‬گورو» یا «‪01‬‬
‫راهب» مشهور است‪ .‬اولین راهب‪« ،‬گورو نانک» و دهمین و آخرین راهب‪« ،‬گورو گوبیند سینگ»‪ 8‬بود‪.‬‬

‫_______________________________________________________________________________‬
‫‪ -0‬سورۀ رعد‪ ،‬آیۀ ‪.9‬‬
‫‪ -0‬ریگود‪.0:046:64 ،‬‬
‫‪ -3‬یاجورود‪ ،‬بخش ‪ ،30‬آیۀ ‪.3‬‬
‫‪ -4‬ریگود‪.8:0:0 ،‬‬
‫‪0- Guru Nanak‬‬
‫‪6- Kshatriya‬‬
‫‪7- Sisya‬‬
‫‪8- Guro Gobind Singh‬‬

‫‪No-Atheism.net‬‬
‫‪5‬‬ ‫رد شبهات ملحدین‬
 ‫دین سیک‬ ‫مفهوم خدا در ادیان مختلف جهان‬

‫سری گورو گرانت»‪ 0‬نام دارد؛ البته به این کتاب‪« ،‬آدی گرانت ساحیب»‪ 0‬نیز گفته‬
‫کتب مقدس سیکها « ْ‬
‫میشود‪.‬‬
‫هر سیک باید پنج «ک» را در زندگی روزمرۀ خود رعایت کند که نشانۀ مشترک همۀ سیکهاست و‬
‫عبارتند از‪:‬‬
‫‪ -0‬کیش‪ :3‬باید همۀ گوروها موی سر بلند‬
‫داشته باشند و آن را کوتاه نکنند‪.‬‬
‫‪ -0‬کانغا‪ :4‬باید از موهای سرشان به پاکی‬
‫نگهداری کنند و آن را شانه کنند‪.‬‬
‫‪ -3‬کادا‪ :5‬باید برای قوی نگهداشتن بدن و‬
‫مراقبت از آنها‪ ،‬النگوی فلزی یا استیل در دست‬
‫کنند‪.‬‬
‫‪ -4‬کیرپان‪ :6‬باید همواره یک چاقو برای محافظت از خود‪ ،‬همراه داشته باشند‪.‬‬
‫‪ -0‬کاچا‪ :7‬برای اینکه چاالکی آنها افزایش یابد‪ ،‬باید باالپوشی بلند که تا زانوهایشان پایین بیاید‪ ،‬بپوشند‪.‬‬
‫‪8‬‬
‫مولمانترا‬

‫بهترین روشی که بتوان تعریف خداوند را در دین سیک به دست آورد‪« ،‬مولمانترا» نام دارد که این موارد‬
‫در دوران گورو گرانت ساحیب (یکی از ‪ 01‬گورو) بنیان نهاده شد‪.‬‬
‫سری گورو گرانت ساحیب‪ ،‬جلد اول‪ ،‬آیۀ اول آمده است‪:‬‬
‫در کتاب ْ‬
‫«تنها یک خدا وجود دارد که به آن خالق گفته میشود‪ .‬او از ترس و نفرت به دور است و از ازل وجود داشته‬
‫است و از کسی زاده نشده است‪ .‬او بلندمرتبه و رحیم است‪».‬‬
‫دین سیک به پیروان خود میگوید که فقط یک خدا وجود دارد که قدرتمند است و قابل دیدن نیست‬
‫که به این صفت «ایک اومکار»‪ 9‬گفته میشود‪.‬‬
‫در حالت اومکارا‪ 01‬خداوند چند صفت دارد‪:‬‬

‫_______________________________________________________________________________‬
‫‪0- Sri Guru Granth‬‬
‫‪0- Adi Granth Sahib‬‬
‫‪3- Kesh‬‬
‫‪4- Kangha‬‬
‫‪0- Kada‬‬
‫‪6- Kirpan‬‬
‫‪7- Kaccha‬‬
‫‪8- Mulmantra‬‬
‫‪9- Ek Omkar‬‬
‫‪01- Omkara‬‬

‫‪No-Atheism.net‬‬
‫‪6‬‬ ‫رد شبهات ملحدین‬
 ‫دین سیک‬ ‫مفهوم خدا در ادیان مختلف جهان‬

‫‪ -0‬ساحیب‪ :2‬پروردگار‬ ‫‪ -0‬کارتار‪ :1‬خالق‬

‫‪ -4‬ساتاناما‪ :4‬نام مقدس‬ ‫‪ -3‬آکال‪ :3‬ابدی‬

‫‪ -6‬رحیم‪ :6‬بخشنده‬ ‫‪ -0‬پروردیگار‪ :5‬مراقب‬

‫‪ -7‬کریم‪ :7‬سخاوتمند‬

‫همچنین به خداوند‪« ،‬وهی گورو»‪ 8‬هم گفته میشود؛ به معنی خداوند یکتا و حقیقی‪.‬‬
‫عالوه بر اینکه دین سیک بر یکتاپرستی بسیار اصرار دارد‪ ،‬به «آواتاراوادا»‪ 9‬نیز اعتقاد دارد و سیکها‬
‫میگویند خداوند هیچگاه به شکل انسان درنمیآید‪ .‬دین سیک به شدت برضد بتپرستی است‪.‬‬
‫تأثیرپذیری گورو نانک از سانت کبیر‬

‫گورو نانک‪ ،‬مؤسس دین سیک از سانت کبیر بسیار تأثیر پذیرفته است؛ بهطوری که برخی از ابیات‬
‫شعرهای او را در کتاب «گورو سانت ساحیب» آورده است؛ بهعنوان مثال‪:‬‬
‫«همۀ انسانها در هنگام مشکالت خداوند را به یاد دارند؛ اما هیچکس در هنگام خوشی‪ ،‬خداوند را به یاد‬
‫نمیآورد؛ آیا کسی که در هنگام خوشی خداوند را به یاد داشته باشد‪ ،‬دچار مشکالت میشود؟»‬
‫این بخش‪ ،‬با آیاتی از قرآن تا حدودی مطابقت دارد؛ بهعنوان مثال‪:‬‬
‫َ ه َ َ َ َ َ َ ن‬ ‫َ‬ ‫َ هَ َ َ َ َه م َ ن م‬ ‫َ َ َ َ م َ َ ه ٌّ َ َ َ َ ه ه‬
‫َ َ‬
‫صل َْنْ‬‫ِل ْأندادا ْ ْلبْ ث ْ‬ ‫ْ‬ ‫ل‬‫ع‬ ‫ج‬‫ْو‬ ‫ل‬ ‫ْم هه َْنس ْ َما ْاک َن ْی مد هُع ْإ ْله ِْم م‬
‫َْق‬ ‫ة‬‫م‬ ‫ع‬ ‫ْن‬ ‫ّل‬ ‫و‬ ‫ْخ‬ ‫ا‬‫ذ‬‫ْإ‬ ‫ُْث‬ ‫ه‬ ‫ْ‬
‫ل‬ ‫ْإ‬ ‫با‬ ‫ی‬ ‫ْ‬
‫ْم‬ ‫م‬
‫ث ث‬ ‫ث‬ ‫ث ث‬ ‫ث‬ ‫ث‬ ‫ث ث ث‬ ‫ْاْلنسان ُْض ْدَع ْربه ث‬ ‫{و ثإذا ْ س ث‬
‫َ‬ ‫م َ مَ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫م‬ ‫ه م َ َ َ م‬ ‫َ‬
‫ابْانلار} «هنگامی که گزندی متوجّه انسان میگردد‪ ،‬پروردگار خود‬ ‫‪01‬‬
‫ث‬ ‫ح‬ ‫ص‬ ‫ْأ‬ ‫ِم‬ ‫ث‬ ‫ْ‬‫ّن‬ ‫ْإ‬
‫ث‬ ‫ال‬ ‫ْ‬
‫ل‬ ‫ث‬ ‫ق‬ ‫ْ‬ ‫ک‬ ‫ْ‬
‫ف‬ ‫ک‬ ‫ْ‬
‫ْب‬‫ث‬ ‫ع‬ ‫ت‬ ‫َْت‬ ‫ل‬ ‫ْق‬ ‫ل‬ ‫ی‬‫ْ‬
‫ب‬
‫ث ثث‬ ‫س‬
‫ث‬ ‫ث‬
‫را به فر یاد میخواند و تضرّعکنان رو به درگاه او میآورد؛ سپس هنگامی که نعمت بزرگی از جانب خود‪ ،‬بدو‬
‫داد (و شقاوت او را به سعادت و ناخوشی وی را به خوشی تبدیل کرد)‪ ،‬خدا را که قبال ا به فر یاد میخواند‪،‬‬
‫فراموش میکند (و گزند را از یاد میبرد و به ترک دعا میگوید) و برای خدا همتایانی قرار میدهد تا (هم خود‬
‫را و هم مردمان را با آن) از راه او‪ ،‬به در برد و گمراه کند‪( .‬ای پیغمبر! به چنین فردی) بگو‪ :‬اندک روزگاری از‬
‫کفر خود‪ ،‬بهرهمند شو (و با آن خوش بگذران؛ امّا بدان که) تو از دوزخیانی‪».‬‬

‫_______________________________________________________________________________‬
‫‪0- Kartar‬‬
‫‪0- Sahib‬‬
‫‪3- Akal‬‬
‫‪4- Sattanama‬‬
‫‪0- Parvardigar‬‬
‫‪6- Rahim‬‬
‫‪7- Karim‬‬
‫‪8- Wahe Guru‬‬
‫‪9- Avataravada‬‬
‫‪ -01‬سورۀ زمر‪ ،‬آیۀ ‪.8‬‬

‫‪No-Atheism.net‬‬
‫‪7‬‬ ‫رد شبهات ملحدین‬
 ‫تعریف خداوند در دین زرتشتی‬ ‫مفهوم خدا در ادیان مختلف جهان‬

‫تعریف خداوند در دین زرتشتی‬

‫دین زرتشتی از کهنترین ادیان آریایی است که‬

‫‪ 0011‬سال قبل از میالد در ایران‪ ،‬رواج یافته است‪.‬‬
‫تعداد پیروان این دین بسیار کم هستند و تقریبا ا ‪031‬‬
‫هزار نفر در سرتاسر جهان پیرو این دینند‪ .‬زرتشتیان‬
‫ادعا دارند که زرتشت پیامبر آنانست و کتب مقدس‬
‫آنها‪« ،‬دساتیر» و «اوستا» نام دارد‪.‬‬
‫در دین زرتشتی به خداوند «اهورامزدا» گفته‬
‫میشود؛ کلمۀ «اهورا» به معنای خداوند و «مزدا» به معنای داناست و «اهورامزدا» به معنای «خداوند‬
‫دانا» است‪.‬‬
‫خصوصیت خداوند بر طبق کتاب دساتیر‬

‫خداوند یکتاست‪ .‬خداوند مانند و همتایی ندارد‪ .‬آغاز و پایانی ندارد‪ .‬او همسر و پدر و مادری ندارد‪ .‬او‬
‫جسم و تصویری ندارد‪ .‬نه چشمها او را میبیند و نه ذهنها توان تصور او را دارند‪ .‬او از همۀ مهربانیهایی‬
‫که به ذهن و فکر ما خطور کند‪ ،‬مهربانتر است‪ .‬او از خود ما به ما نزدیکتر است‪.‬‬
‫خصوصیت خداوند بر طبق کتاب اَوِستا‬

‫بر طبق اوستا و طبق «گاتها» و «یسنا»‪ ،‬اهورامزدا دارای صفتهای مختلفی است که عبارتند از‪ :‬خالق‪1‬؛‬
‫بزرگ و قدرتمند‪2‬؛ مهربان و دلسوز‪3‬؛ بخشنده‪.4‬‬
‫تعریف خداوند در دین یهود‬

‫دین یهودی ا ز جمله ادیان اولیۀ سامی است و‬

‫پیروان این دین به یهودی معروف هستند و ادعای‬
‫پیروی از موسی (‪ )n‬را دارند‪.‬‬
‫برخی آیاتی که در ذیل ذکر شدهاند‪ ،‬از پنج کتب‬
‫اولیۀ تورات به اسم «اسفار خمسه» انتخاب شدهاند‬
‫که این کتب مورد تایید مسیحیان و یهودیان است‪.‬‬
‫است‪5».‬‬ ‫«ای اسرائیل! بشنو که یَهُوَه‪ ،‬خدای ما‪ ،‬یَهوه ِ واحد‬
‫نیست‪6 ».‬‬ ‫«من یَهوه هستم و غیر از من‪ ،‬نجات دهندهای‬

‫_______________________________________________________________________________‬
‫‪ -0‬یسنا‪ ،‬بخش ‪ ،30‬آیۀ ‪ 00‬و ‪7‬؛ بخش ‪ ،44‬آیۀ ‪7‬؛ بخش ‪ ،01‬آیۀ ‪00‬؛ بخش ‪ ،00‬آیۀ ‪.7‬‬
‫‪ -0‬یسنا‪ ،‬بخش ‪ ،33‬آیۀ ‪00‬؛ بخش ‪ ،40‬آیۀ ‪.6‬‬
‫‪ -3‬یسنا‪ ،‬بخش ‪ ،33‬آیۀ ‪00‬؛ بخش ‪ ،48‬آیۀ ‪.3‬‬
‫‪ -4‬یسنا‪ ،‬بخش ‪ ،40‬آیات ‪ 03 ،00 ،9 ،7 ،0 ،4‬و ‪00‬؛ بخش ‪ ،44‬آیۀ ‪0‬؛ بخش ‪ ،40‬آیۀ ‪0‬؛ بخش ‪ ،46‬آیۀ ‪9‬؛ بخش ‪ ،48‬آیۀ ‪.3‬‬
‫‪ -0‬کتاب تثنیه‪ ،‬بخش ‪ ،6‬آیۀ ‪.4‬‬
‫‪ -6‬کتاب اشعیا‪ ،‬بخش ‪ ،43‬آیۀ ‪.00‬‬

‫‪No-Atheism.net‬‬
‫‪8‬‬ ‫رد شبهات ملحدین‬
 ‫تعریف خداوند در دین مسیحیت‬ ‫مفهوم خدا در ادیان مختلف جهان‬

‫نیست‪1».‬‬ ‫«من یهوه هستم و غیر از من خدای دیگری‬

‫نیست‪2».‬‬ ‫«زیرا من‪ ،‬خداوند قادر مطلق هستم و هیچکس نظیر من‬
‫آیین یهود از مخالفین بتپرستی است و این آیات‪ ،‬دلیلی بر این مدعاست‪:‬‬
‫« تو را خدایان دیگری غیر از من نباشد‪ .‬هیچ تمثال و صورتی تراشیده از آنچه در آسمان و زمین است و آنچه در‬
‫آب و زیرزمین است‪ ،‬برای خود مساز و آنها را سجده نکن و آنها را عبادت نکن؛ زیرا من‪ ،‬یَهوه‪ ،‬خدای تو‬
‫هستم‪3».‬‬

‫آیاتی شبیه این در کتاب تثنیه‪ ،‬تکرار شده است‪:‬‬

‫« تو را خدایان دیگر‪ ،‬غیر از من نباشد‪ .‬صورتی تراشیده و هیچ تمثیلی از آنچه در آسمان و زمین است و آنچه در‬
‫هستم‪4».‬‬ ‫آب و زیرزمین است‪ ،‬مساز؛ آنها را سجده و عبادت نکن؛ زیرا من‪ ،‬یَهوه‪ ،‬خدای تو‬
‫تعریف خداوند در دین مسیحیت‬

‫مسیحیت نیز یکی از ادیان سامی است که گفته میشود‪ ،‬نزدیک به دو میلیارد پیرو در سرتاسر جهان‬
‫دارد‪ .‬عیسی (‪ )n‬از جمله پیامبرانی است که در اسالم‪ ،‬جایگاه ویژهای دارد و اسالم تنها دینی است که‬
‫عیسی (‪ )n‬را پیامبر خداوند میداند‪.‬‬

‫قبل از اینکه به تعریف خداوند در دین مسیحیت بپردازیم‪ ،‬دیدگاه اسالم را دربارۀ پیامبر عیسی (‪)n‬‬
‫بهطور خالصه‪ ،‬بیان میکنیم‪.‬‬

‫در اسالم‪ ،‬ایمان آوردن به نبوت عیسی (‪ ) n‬بخشی از ایمان است؛ یعنی هیچ مسلمانی وجود ندارد که‬
‫منکر نبوت او باشد‪.‬‬

‫ما اعتقاد داریم که عیسی (‪ )n‬یکی از انبیای عظیمالشأن بوده است‪ .‬ما تولد عیسی (‪ )n‬را یک معجزه‬
‫میدانیم‪ .‬مادرش مریم (‪ ) o‬بدون ازدواج با هیچ مردی او را به دنیا آورده است و جالب اینکه بسیاری از‬
‫مسیحیان امروزی به این امر اعتقاد ندارند‪.‬‬

‫ما اعتقاد داریم که حضرت عیسی (‪ )n‬کورها را بینا میکرد و مردگان را زنده میکرد؛ ولی همۀ این‬
‫معجزات را به اذن و دستور هللا انجام میداد‪.‬‬

‫ممکن است کسی بپرسد‪ ،‬اگر اسالم و مسیحیت هر دو به عیسی (‪ )n‬اعتقاد دارند و مورد احترام هر دو‬
‫دسته است‪ ،‬چرا میان مسلمانان و مسیحیان تا این حد‪ ،‬اختالف وجود دارد؟ اختالف اصلی میان اسالم و‬
‫مسیحیت این است که مسیحیان‪ ،‬عیسی )‪ )n‬را خدا میدانند؛ این در حالی است که عیسی (‪ )n‬هیچگاه‬
‫مردم را به عبادت خودش دعوت نکرد و در هیچکدام از آیات انجیل‪ ،‬آیهای وجود ندارد که عیسی (‪ )n‬گفته‬
‫باشد‪« :‬من خدا هستم‪ ».‬و یا «من را بپرستید‪ .».‬بهتر است چند آیۀ انجیل را با هم بررسی کنیم‪:‬‬

‫_______________________________________________________________________________‬
‫‪ -0‬کتاب اشعیا‪ ،‬بخش ‪ ،40‬آیۀ ‪.0‬‬
‫‪ -0‬کتاب اشعیا‪ ،‬بخش ‪ ،46‬آیۀ ‪.9‬‬
‫‪ -3‬کتاب خروج‪ ،‬بخش ‪ ،01‬آیات ‪ 3‬تا ‪.0‬‬
‫‪ -4‬کتاب تثنیه‪ ،‬بخش ‪ ،0‬آیات ‪ 7‬تا ‪.9‬‬

‫‪No-Atheism.net‬‬
‫‪9‬‬ ‫رد شبهات ملحدین‬
 ‫تعریف خداوند در دین مسیحیت‬ ‫مفهوم خدا در ادیان مختلف جهان‬

‫است‪1».‬‬ ‫«پدر از من بزرگتر‬

‫است‪2».‬‬ ‫«پدرم بزرگتر از همه‬
‫میکنم‪3».‬‬ ‫«من به روح خداوند‪ ،‬دیوها را بیرون‬
‫است‪4».‬‬ ‫«هر آینه‪ ،‬ملکوت خداوند بر شما آمده‬

‫مأموریت عیسی (‪ )n‬تکمیلکردن شریعت بود‪.‬‬

‫پیامبر عیسی‪ ،‬هرگز دعوت به خدایی خود نکرد؛ بلکه خداوند او را مبعوث کرد تا شریعتهای قبل از خود‬
‫را کامل کند؛ چیزی که در انجیل به وضوح بیان شده است‪:‬‬
‫«گمان مبرید که آمدهام تا تورات و مصحف انبیا را باطل سازم؛ بلکه آمدهام تا آن را تکمیل کنم‪ .‬هر آینه‪ ،‬به‬
‫شما میگویم تا آسمان و زمین زایل نشود‪ ،‬همزه و نقطهای از تورات زایل نخواهد شد تا همه‪ ،‬واقع شود؛ پس‬
‫کسی این احکام را کوچک بشمارد و به مردم چنین تعلیم دهد‪ ،‬در ملکوت آسمان کمترین شمرده میشود؛ اما‬
‫خواهدشد‪5».‬‬ ‫هرکه به آن عمل کند و به مردم چنین تعلیم دهد‪ ،‬به او در ملکوت آسمان‪ ،‬اجر بزرگ داده‬

‫خداوند عیسی (‪ )n‬را مبعوث کردهاند‪.‬‬

‫در انجیل در مورد وحی نازلشده بر عیسای نبی‪ ،‬آیاتی ذکر شده است‪:‬‬
‫است‪6 ».‬‬ ‫«کالمی که میشنوید‪ ،‬از م ن نیست؛ بلکه از پدری است که برای ما فرستاده‬
‫بشناسید‪7».‬‬ ‫«و حیات جاودانی این است که تو خدای واحِد حقیقی و عیسی مسیح فرستادی‪ .‬او را‬

‫عیسی (‪ )n‬کوچکترین تشبیه خود به خداوند را رد کرده است‪ .‬در انجیل متی مطلب جالبی نقلشده‬
‫ٰ‬
‫است که شخصی به نزد عیسی مسیح (‪ )n‬میرود و به او میگوید‪« :‬نیکو» و عیسی مسیح نیز در جوابش‬
‫میگوید‪« :‬فقط خداوند نیکو است؛ نه من»‪.‬‬
‫«ناگاه شخصی آمده‪ ،‬وی را گفت‪« :‬ای استاد نیکو! چه عمل نیکو کنم تا حیات جاودانی یابم؟» وی را گفت‪« :‬از‬
‫چه سبب مرا نیکو گفتی؟ حال آن که کسی نیکو نیست؛ جز خدا؛ لیکن اگر بخواهی داخل حیات شوی‪ ،‬احکام‬
‫دار‪8»».‬‬ ‫را نگه‬

‫این آیات تنها تعدادی از آیات انجیل بود که به صورت واضح خدابودن عیسی (‪ )n‬و قربانیشدن او را‬
‫برای نجات بشریت رد میکند‪ .‬عیسی (‪ )n‬ده فرمان داده است که با اجرای آن به سعادت برسند‪.‬‬

‫_______________________________________________________________________________‬
‫‪ -0‬انجیل یوحانا‪ ،‬بخش ‪ ،04‬آیۀ ‪.08‬‬
‫‪ -0‬انجیل یوحانا‪ ،‬بخش ‪ ،01‬آیۀ ‪.09‬‬
‫‪ -3‬انجیل متی‪ ،‬بخش ‪ ،00‬آیۀ ‪.08‬‬
‫ٰ‬
‫‪ -4‬انجیل متی‪ ،‬بخش ‪ ،00‬آیۀ ‪.01‬‬
‫ٰ‬
‫‪ -0‬انجیل متی‪ ،‬بخش ‪ ،0‬آیات ‪ 07‬تا ‪.09‬‬
‫ٰ‬
‫‪ -6‬انجیل یوحانا‪ ،‬بخش ‪ ،04‬آیۀ ‪.04‬‬
‫‪ -7‬انجیل یوحانا‪ ،‬بخش ‪ ،07‬آیۀ ‪.3‬‬
‫‪ -8‬انجیل متی‪ ،‬بخش ‪ ،09‬آیات ‪ 06‬و ‪.07‬‬
‫ٰ‬

‫‪No-Atheism.net‬‬
‫‪11‬‬ ‫رد شبهات ملحدین‬
‫مقدمه ‪1 ............................... ................................ ................................ ................................‬‬

‫بهترین تعریف برای خداوند در ادیان مختلف ‪2 .............................................. ................................‬‬

‫تعریف خداوند در دین هندو ‪2 .................................. ................................ ................................‬‬

‫تعدادی از ویژگیهای خداوند در دین هندو ‪2 ................................................ ................................‬‬

‫باگوتگیتا ‪3 ........................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫اوپانیشاد ‪3 ......................... ................................ ................................ ................................‬‬

‫ویداس ‪4.............................. ................................ ................................ ................................‬‬

‫یاجورود ‪4............................. ................................ ................................ ................................‬‬

‫ِ‬
‫آسارواود ‪4............................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫ِ‬
‫ریگ ِود ‪5 ............................. ................................ ................................ ................................‬‬

‫دین سیک ‪5 ......................... ................................ ................................ ................................‬‬

‫مولمانترا ‪6 ........................... ................................ ................................ ................................‬‬

‫تأثیرپذیری گورو نانک از سانت کبیر ‪7 .......................... ................................ ................................‬‬

‫تعریف خداوند در دین زرتشتی ‪8 ................................ ................................ ................................‬‬

‫خصوصیت خداوند بر طبق کتاب دساتیر ‪8 ..................................................... ................................‬‬

‫َ‬
‫خصوصیت خداوند بر طبق کتاب ا ِوستا ‪8 ....................................................... ................................‬‬

‫تعریف خداوند در دین یهود ‪8 ................................... ................................ ................................‬‬

‫تعریف خداوند در دین مسیحیت ‪9 ............................. ................................ ................................‬‬

‫مأموریت عیسی (‪ )n‬تکمیلکردن شریعت بود‪11 ......................................... ................................ .‬‬

‫خداوند عیسی (‪ )n‬را مبعوث کردهاند‪11 ..................................................... ................................ .‬‬

‫عیسی ناصری‪ ،‬برگزیدۀ خداوند است‪11 ........................ ................................ ................................ .‬‬

‫تعریف خداوند در دین اسالم ‪11 .................................. ................................ ................................‬‬

‫کوتاهترین و بهترین تعریف خداوند ‪11 ......................... ................................ ................................‬‬

 ‫تعریف خداوند در دین اسالم‬ ‫مفهوم خدا در ادیان مختلف جهان‬

‫اوشو یکی از رهبران دینی هندی است که در ماه می سال ‪ 0980‬به‬

‫آمریکا سفر کرد و شهری به نام «راجیش پورام»‪ 0‬تأسیس کرد‪ .‬او در‬
‫غرب اشتباهات پلیدی داشت و مانع ادامۀ فعالیت او شدند و از او‬
‫خواستند تا آمریکا را ترک کند؛ بدین ترتیب او به هندوستان بازگشت‬
‫و یک گروه را در پوین تشکیل داد که حال به اسم «اوشو» شناخته‬
‫میشود‪ .‬اوشو در سال ‪ 0991‬به دیار باقی شتافت‪.‬‬
‫پیروان اوشو اعتقاد دارند که اوشو «خدا» بوده است‪ .‬اگر شخصی به مکانهای تجمعات طرفداران اوشو‬
‫برود‪ ،‬میبیند که بر روی قبر او با پارچهای نوشتهاند‪ « :‬ببینید اوشو خداست؛ او نه به دنیا آمده است و نه از‬
‫دنیا رفته است؛ بلکه از تاریخ ‪ 11‬دسامبر ‪ 1931‬تا ‪ 19‬ژانویۀ ‪ 1990‬به این دنیا سفر کرده است‪ ».‬اما پیروانش‬
‫دقت نمیکنند که اوشو در مدت زندگانی خود از ‪ 00‬کشور خارجی‪ ،‬ویزا دریافت و به آن کشورها سفر کرده‬
‫است‪ .‬جای تعجب است که اوشو‪ ،‬خدای مورد نظر آنان برای سفرکردن در زمین خودش نیاز به ویزا داشته‬
‫باشد‪.‬‬
‫اینک نظر طرفداران اوشو که او را خدا میدانند‪ ،‬با معیارهای موجود در سورۀ اخالص‪ ،‬بررسی میشود‪.‬‬
‫در اولین آیه ذکر شده است‪:‬‬
‫َ‬
‫ه م ه َ َه َ د‬
‫{قلْهْاِلْأح}ْ(‪« )1‬بگو‪ :‬خدا‪ ،‬یگانه و یکتا است‪».‬‬

‫آیا اوشو‪ ،‬تک و تنها بوده است؟‬

‫در دومین آیه ذکر شده است‪:‬‬
‫َه َ َ ه‬
‫{اِلْالصمد}ْ(‪« )2‬خدا‪ ،‬بینیاز است‪».‬‬

‫اوشو به هیچوجه در زندگی‪ ،‬بینیاز و ابدی نبوده است؛ زیرا او تا سال ‪ 0991‬که میمیرد‪ ،‬دچار بیماریهای‬
‫زیادی از جمله تنگی نفس‪ ،‬دیسک کمر‪ ،‬دیابت و ‪ ...‬میشود؛ او بارها گفته است که در زندان آمریکا به او‬
‫سم خورانده شده است‪ .‬با اندکی تأمل میتوان دریافت که یک خدای بینیاز و قهار [سم] خورانده شده‪،‬‬
‫نمیتواند بینیاز باشد و این موارد اثبات میکند که او بینیاز نیست‪.‬‬
‫آیۀ سوم میفرماید‪:‬‬
‫َم م َ َ َم‬
‫{لْی ثِلْو ملْویَل}ْ(‪« )3‬نزاده است و زاده نشده است‪ْ».‬‬

‫ما به خوبی میدانیم که اوشو در «جبلپور»‪ 0‬به دنیا آمده است‪ .‬او دارای پدر و مادر بود‪ .‬پدرش یکی از پیروان‬
‫و طرفداران او بود و این با مفاد آیۀ فوق‪ ،‬سازگار نیست‪.‬‬
‫چهارمین آیه‪ ،‬سختترین شرط را بیان میکند؛ این آیه میفرماید‪:‬‬
‫َ ه َ‬ ‫َ َ‬
‫َ د‬ ‫ه‬
‫{و ملْیکنّْلْکُفاْأح}ْ(‪« )4‬و کسی همتا و همگون او نیست‪».‬‬

‫_______________________________________________________________________________‬
‫‪0- Rajeesh Puram‬‬
‫‪0- Jabalpur‬‬

‫‪No-Atheism.net‬‬
‫‪12‬‬ ‫رد شبهات ملحدین‬
 ‫تعریف خداوند در دین اسالم‬ ‫مفهوم خدا در ادیان مختلف جهان‬

‫ما هرگز نمیتوانیم خداوند را تصور یا تجسم کنیم؛ ولی میبینیم که اوشو دارای ریش سفید پرپشتی بود؛ دو‬
‫چشم داشت؛ یک بینی داشت و دو گوش‪ .‬عکسها و پوسترهای اوشو نیز به صورت فراوان وجود دارند‪.‬‬
‫هرگاه تصویری از خدا وجود داشته باشد‪ ،‬بدانید آن شخص‪ ،‬خدا نیست‪.‬‬
‫مسلمانان به چه اسمی‪ ،‬خداوند را صدا میزنند؟‬

‫مسلمانان خداوند را به اسم «هللا» صدا میزنند؛ هرچند که معادل انگلیسی خداوند‪ »God« ،‬است؛‬
‫ولی اسم «هللا» یک اسم بینظیر است که هیچ تغییری نمیپذیرد؛ در حالی که «‪ »God‬تغییرپذیر است؛‬
‫مثال ا اگر «‪ »s‬را به «‪ »God‬اضافه کنیم‪ ،‬این کلمه به «‪ »Gods‬تغییر پیدا میکند و به معنی خدایان است‬
‫که یک اسم جمع است؛ اما هیچگاه نمیتوان کلمۀ «هللا» را جمع بست؛ زیرا اسم «هللا» اسمی بیمانند‬
‫است؛ عالوه بر این اگر کلمۀ «‪ »Dees‬را به اسم «‪ »God‬اضافه کنیم‪ ،‬این کلمه به «‪ »Goddees‬تبدیل‬
‫میشود که به معنی خدای زن است؛ در حالی که خدا‪ ،‬زن یا مرد و مذکر و مؤنث نیست‪ .‬ما نمیتوانیم به‬
‫کلمۀ «هللا» چیزی اضافه و یا کم کنیم تا به مؤنث و مذکر تبدیل شود؛ زیرا که کلمۀ «هللا» هیچ جنسیتی‬
‫ندارد‪ .‬اگر کلمۀ «‪ »Tin‬را به اسم «‪ »God‬اضافه کنیم‪ ،‬این کلمه به «‪ »Tin-God‬تبدیل میشود که به‬
‫معنی خدای دروغین و جعلی است؛ در حالی که به اسم «هللا» نمیتوان چیزی اضافه کرد تا معنی آن را‬
‫تغییر دهد‪.‬‬
‫آیا خدا میتواند به یک انسان تبدیل شود؟‬

‫من میگویم اگر خدا به یک انسان تبدیل شود‪ ،‬در این صورت صفت خدایی را از دست میدهد و دیگر‬
‫خدا باقی نمیماند!! چگونه یک چیز میتواند هم خدا باشد و هم انسان؟ اسمش چه خواهد بود؟ انسان یا‬
‫خدا؟ چنین چیزی امکان ندارد‪.‬‬
‫یکی از صفتهای خداوند‪ ،‬ابدی است؛ ولی انسان‪ ،‬ابدی نیست و باید بمیرد؛ پس چگونه میتواند که‬
‫هم انسان باشد و هم خدا؟ یعنی هم ابدی باشد و هم مردنی؟! این یک تناقض است‪.‬‬
‫خداوند‪ ،‬آغاز و پایان ندارد؛ اما انسان‪ ،‬دارای آغاز و پایان است! نمیشود که هم انسان بود و هم بیپایان!‬
‫این حرفی پوچ و بیمعنی است؛ مثل اینکه بگویی یک انسان کوتاهقد و دراز!! آیا چنین چیزی امکان دارد؟‬
‫چگونه میتوان در یک زمان هم کوتاه بود و هم دراز؟ هرگز چنین چیزی اتفاق نمیافتد‪ .‬انسانهایی وجود‬
‫دارند که قد بلندی دارند و برخی دیگر‪ ،‬کوتاه قد هستند و برخی دیگر متوسطند؛ اما نمیشود یک فرد همزمان‬
‫هر سه صفت را با هم داشته باشد؛ بنابراین امکان ندارد که هم خدا بود و هم انسان؛ برای نمونه‪ ،‬خداوند‬
‫احتیاجی به خوردوخوراک ندارد؛ ولی انسان برای زندهماندن باید غذا بخورد؛ همانطور که هللا در آیۀ ‪ 04‬سورۀ‬
‫انعام میفرماید‪:‬‬
‫َ ه َ ب مط ه َ َ م َ‬
‫البْطع هم} «و او روزی میدهد (و رازق همگان‪ ،‬اوست و همه‪ ،‬بدو نیازمندند) و به او روزی داده‬‫{وْهْ ْ ثعمْوْ ْ‬

‫نمیشود (و نیازمند کسی یا چیزی نیست)‪».‬‬

‫عالوه بر این انسان به خواب و استراحت نیاز دارد؛ اما خداوند نه میخوابد‪ ،‬نه استراحت میکند و نه‬
‫نیازی به استراحتکردن دارد؛ همانطور که هللا در آیۀ ‪ 000‬سورۀ بقره میفرماید‪:‬‬

‫‪No-Atheism.net‬‬
‫‪13‬‬ ‫رد شبهات ملحدین‬
 ‫تعریف خداوند در دین اسالم‬ ‫مفهوم خدا در ادیان مختلف جهان‬

‫م‬
‫ََ ه ه ه َ د َ ََمد‬
‫{الْتأخذه ثْسبةْوالَْنم} «او را نه چرتی و نه خوابی فرا میگیرد (و همواره بیدار است و سستی و رخ ْوت بدو راه‬

‫ندارد)‪».‬‬

‫اگر خداوند خود را به انسان تبدیل کند‪ ،‬اختیارات و صفات او کم میشود و در محدودیت قرار میگیرد‪.‬‬
‫هللا در آیۀ ‪ 41‬سورۀ نساء میفرماید‪:‬‬
‫َ ه َ َب مط ه م َ َ َ َ‬
‫ِل ثِْمقالْذر ٍة} «خداوند (به کسی) ذ ّرهای ظلم روا نمیدارد‪ْ».‬‬‫{إنْاِلْالْ ْ ث‬
‫ث‬

‫پس اگر بپذیریم که خداوند به انسان تبدیل میشود‪ ،‬باید بپذیریم که میتواند ظلم کند؛ نعوذبالله! به همین‬
‫دلیل‪ ،‬اگر کل قرآن را بگردید‪ ،‬نمیتوانید آیهای را پیدا کنید که گفته باشد‪« :‬خداوند هرکاری را انجام‬
‫میدهد‪ ».‬بلکه در آیات متعددی میفرماید‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ َ َ ه َ‬
‫ق دْ‬
‫یٌ}ْ‪« 0‬بیگمان که خداوند بر هرکاری توانا است‪».‬‬ ‫ش ٍءْ ْ‬
‫کْ ْ‬ ‫{ ْإنْاِلْ ی‬
‫َعْ ن‬
‫ث‬

‫همچنین در آیۀ ‪ 06‬سورۀ بروج‪ ،‬به جای اینکه گفته باشد‪« :‬خداوند هرکاری را انجام میدهد»‪ ،‬میفرماید‪:‬‬
‫َ َ د نَ‬
‫ٌید} «آنچه بخواهد‪ ،‬هرچه زودتر و با قدرت هرچه بیشتر به انجام میرساند‪».‬‬ ‫{فعالْْلاْی ْ‬
‫ث‬
‫پس اگر بگوییم هللا هرکاری را انجام میدهد‪ ،‬این یک سخن غیر معمول و غیر منطقی است‪ .‬بسیاری از‬
‫ادیان تا حدی به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم به این اعتقاد دارند که خداوند به شکل انسانهاست‪.‬‬
‫آنها اعتقاد د ارند که خداوند بسیار بلندمرتبه‪ ،‬من ّزه و بلندپایه است و از کمبودهای انسانها به دور است؛‬
‫ولی برای اینکه قوانین را برای بشر نازل کند‪ ،‬مجبور شده است که به شکل انسانها در بیاید‪ .‬این فکر غلط‬
‫باعث انحراف میلیونها نفر شده است‪ .‬حال این عقیده را بررسی میکنیم تا بدانیم آیا در عقل بشر میگنجد‬
‫که خداوند به شکل انسان باشد؟‬
‫برخی از انسانها کر و کور هستند‪.‬‬

‫میگوییم عقیده به اینکه خداوند خود را به شکل انسانها درآورده‪ ،‬عقیدهای پوچ است و جای هیچ شکی‬
‫نیست؛ ولی بسیاری از پیروان ادیان دیگر‪ ،‬به این امر اعتقاد دارند و مردم را به آن دعوت میکنند‪ .‬آیا این‬
‫طرز فکر‪ ،‬نوعی توهین به عقلی نیست که هللا به انسان بخشیده است؟‬
‫این دسته از انسان ها در حقیقت کر و کور هستند؛ با وجود اینکه خداوند به آنها چشم و گوش بخشیده‬
‫است‪:‬‬
‫ه َ‬ ‫َ‬ ‫ه م َ‬ ‫ه ه‬
‫ی ْف هه مم ْال ْی مٌ ثجعون}‪(« 0‬آنان همچون) کران و الالن و کورانند و (به سوی حق و حقیقت) باز‬ ‫{ص ٌّم ْْب د ْ‬
‫ک َْ ْ‬

‫نمیگردند‪».‬‬

‫در انجیل هم آمده است‪:‬‬

‫_______________________________________________________________________________‬
‫‪ -0‬بخشی از سورۀ بقره‪ ،‬آیۀ ‪01‬؛ بخشی از سورۀ بقره‪ ،‬آیۀ ‪019‬؛ بخشی از سورۀ بقره‪ ،‬آیۀ ‪048‬؛‪....‬‬
‫‪ -0‬سورۀ بقره‪ ،‬آیۀ ‪.08‬‬

‫‪No-Atheism.net‬‬
‫‪14‬‬ ‫رد شبهات ملحدین‬
 ‫تعریف خداوند در دین اسالم‬ ‫مفهوم خدا در ادیان مختلف جهان‬

‫نمیفهمند‪1».‬‬ ‫«نگرانند؛ ولی نمیبینند و شنوا هستند؛ ولی نمیشنوند و‬

‫همین پیام در کتب مقدس هندوها نیز تکرار شده است‪:‬‬
‫«انسانهایی وجود دارند که این کلمات را میببینند؛ ولی در حقیقت‪ ،‬گویی که نمیبینند و افرادی نیز وجود‬
‫نمیشنوند‪2».‬‬ ‫دارند که این جمالت را میشنوند؛ ولی گویی که‬
‫همۀ این آیات بر این امر داللت دارند که برخی افراد با دیدن حقیقت‪ ،‬باز آن را انکار میکنند و با آن‬
‫مخالفت میورزند‪.‬‬
‫هللا انسانها را به وسیلۀ انبیا راهنمایی میکند‪.‬‬

‫هللا انسانها را با عقل و شعور‪ ،‬بر سایر مخلوقات‪ ،‬برتری بخشیده است‪ .‬ما انسانها به وسیلۀ عقل و‬
‫هوش خود‪ ،‬وسایل جدیدی را اختراع میکنیم و کشفیات جدیدی انجام میدهیم‪ .‬تصور کنید که یک شرکت‬
‫ضبط صوت به همراه محصولش یک دفترچۀ راهنما نیز ارائه میدهد که در این دفترچه‪ ،‬اطالعاتی را در مورد‬
‫چگونگی کار با دستگاه و همچنین کارهایی که باعث خرابی دستگاه میشود‪ ،‬توضیح داده است‪.‬‬
‫حال اگر به انسانها بهعنوان یک ماشین نگاه کنیم‪ ،‬میبینیم که انسان از پیچیدهترین مخلوقات هللا‬
‫است‪ .‬هللا (‪ )b‬هیچگاه به این احتیاج ندارد که به شکل انسانها در بیاید تا بداند که چه چیزی برای انسانها‬
‫خوب است و چه چیزی برایشان خوب نیست؛ اما الزم است که هللا‪ ،‬یک راهنما را برای راهنمایی انسانها‬
‫بفرستد‪.‬‬
‫خداوند در روز قیامت‪ ،‬همۀ ما را برای سؤال و جواب فرا میخواند و این در عقل انسانی‪ ،‬چیزی پذیرفته‬
‫است که هللا تعالی‪ ،‬کاریهایی که باید انجام داد و کارهایی که نباید انجام داد‪ ،‬همه را در کتاب راهنمایی به‬
‫ٰ‬
‫اسم «قرآن» برای انسانها نازل کرده است‪.‬‬
‫هللا پیامبران را انتخاب میکند‪ .‬هللا نیاز ندارد که به شکل انسانها در بیاید و آنها را راهنمایی کند؛ بلکه‬
‫در طول تاریخ بشریت در میان امتهای مختلف‪ ،‬افرادی را انتخاب کرده است تا پیامش را به آنها برسانند‪.‬‬
‫به انسانهای برگزیدۀ خداوند‪« ،‬پیامبر» یا «پیامرسانان هللا» گفته میشود‪.‬‬
‫صفات هللا در قرآن ذکر شده است‪.‬‬

‫مه م‬
‫ْساءْالحس ََن}‪3‬‬
‫َ‬ ‫{ف ه‬ ‫َم‬ ‫ََ‬
‫«او دارای نامهای ز یباست‪».‬‬ ‫لْاأل‬

‫همین پیام در بسیاری از آیات دیگر قرآن در مورد اسماءالحسنی هللا دوباره تکرار شده است‪ْ:‬‬
‫م ه مس َ‬ ‫َ‬ ‫َه َ ََ َ ه َ َه م َم‬
‫{اِلْال ثْإّل ثْإالْهّْلْاألْساءْالح َن} «او خدا است و جز او معبودی نیست‪ .‬او دارای نامهای نیکو است‪».‬‬
‫‪4‬‬

‫م‬ ‫ه م َ ه م ََ ه م ه َ ن ه ه م َ َ َ َ َ م‬ ‫َ َ ه مهم ه م‬ ‫م‬

‫َ ه َ َه َ ه‬ ‫ِم ْال هم َ‬
‫م‬
‫ل ْال هق ُّد ه‬ ‫َ ََ َ ه َ َ‬ ‫ه َ َ‬
‫َ ه‬
‫ال ُْ‬
‫ث‬ ‫ْ‬
‫ْاْل‬ ‫ْاِل‬ ‫ه‬ ‫‪ْ،‬‬ ‫ْ‬
‫ون‬‫ک‬‫ْ‬
‫شی‬ ‫اْ‬‫َْع‬ ‫ْاِل‬
‫ث‬ ‫ن‬ ‫َح‬‫ب‬‫ْس‬ ‫ر‬ ‫ی‬ ‫ک‬ ‫ْ‬
‫ت‬ ‫ْاْل‬ ‫ار‬‫ب‬‫ْاْل‬ ‫ز‬ ‫ی‬‫ْ‬
‫ز‬ ‫ع‬‫ْال‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫ی‬ ‫ْ‬
‫ه‬ ‫ث‬ ‫ؤ‬ ‫ْ‬
‫ْاْل‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫لس‬ ‫ْا‬ ‫وس‬ ‫ْ‬ ‫ْاْل‬ ‫ْه‬ ‫ال‬ ‫ْإ‬ ‫ّل‬ ‫ْإ‬ ‫ال‬ ‫ْ‬ ‫ی‬‫ْ‬
‫ْاّل‬
‫{ه ْاِل ث‬
‫ث‬ ‫ث‬ ‫ث‬ ‫ث ث‬
‫َ ه َ مَ ه مَ‬ ‫م َ‬ ‫َ م َ‬
‫م‬ ‫َ‬ ‫لس َ َ‬ ‫َ‬ ‫مل هح مس َ َ ن ه َ ه َ‬ ‫م َ‬ ‫ه م ه َ ن ه ه‬ ‫َ‬
‫م‬
‫کی}‪« 0‬خدا کسی است که جز او‬ ‫ْال ه ْ‬‫زیز ْ‬ ‫ات ْواألر ثض ْوه ْالع ْ‬ ‫ث‬ ‫و‬ ‫َم‬ ‫ا‬ ‫ْ‬ ‫ْف‬
‫ث‬ ‫ا‬‫ْم‬ ‫ّْل‬ ‫ح‬ ‫ب‬‫س‬ ‫ن‬
‫ْ‬ ‫َن‬ ‫ْا‬ ‫ء‬ ‫ا‬‫ْس‬ ‫ْاأل‬ ‫ّْل‬ ‫ر‬‫و‬ ‫ص‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ْا‬ ‫ئ‬ ‫ار‬‫اْل‬
‫ث‬ ‫ث‬
‫_______________________________________________________________________________‬
‫‪ -0‬انجیل متی‪ ،‬بخش ‪ ،03‬آیۀ ‪.03‬‬
‫ٰ‬
‫‪ -0‬ریگود‪.01:70:4 ،‬‬
‫‪ -3‬سورۀ اسراء‪ ،‬آیۀ ‪.001‬‬
‫‪ -4‬سورۀ طه‪ ،‬آیۀ ‪.8‬‬
‫‪ -0‬سورۀ حشر‪ ،‬آیات ‪ 03‬و ‪.04‬‬

‫‪No-Atheism.net‬‬
‫‪15‬‬ ‫رد شبهات ملحدین‬
‫سورۀ اخالص‪ ،‬معیار خداشناسی است‪11 ............................................. ................................ .‬‬

‫دیدگاه اسالم در مورد خدابودن انسانها ‪11 ......................................... ................................‬‬

‫مسلمانان به چه اسمی‪ ،‬خداوند را صدا میزنند؟ ‪13 ................................ ................................‬‬

‫آیا خدا میتواند به یک انسان تبدیل شود؟ ‪13 ...................................... ................................‬‬

‫برخی از انسانها کر و کور هستند‪14.................................................. ................................ .‬‬

‫هللا انسانها را به وسیلۀ انبیا راهنمایی میکند‪15 ................................ ................................ .‬‬

‫صفات هللا در قرآن ذکر شده است‪15 ................................................. ................................ .‬‬

‫تمام صفتهای زیبا مختص هللا است و تنها او الیق آن است‪16 ................................................ .‬‬

‫صفات خداوند متناقض و متضاد نیستند‪16 ........................................ ................................ .‬‬

‫صفتهای خداوند باید مختص به یک ذات باشند‪17 .............................. ................................ .‬‬

‫یکتایی خداوند ‪17 .......................................... ................................ ................................‬‬

‫برخی دیگر از ادیان‪ ،‬مانند جینیسم به خداوند هیچ اعتقادی ندارند‪18 ........................................ .‬‬

‫همۀ ادیان به یکتاپرستی اعتقاد دارند‪18 ............................................ ................................ .‬‬

‫این انسانها هستند که برای رسیدن به منفعتهای شخصی‪ ،‬ادیان را تحریف میکنند‪18 ............... .‬‬

‫توحید (یکتاپرستی) ‪18 .................................... ................................ ................................‬‬

‫توحید ربوبیت ‪18 ........................................... ................................ ................................‬‬

‫توحید اسما و صفات ‪19 ................................... ................................ ................................‬‬

‫توحید د ر عبادت ‪21........................................ ................................ ................................‬‬

‫هر سه بخش توحید را باید با هم ادا کنیم‪21....................................... ................................ .‬‬

‫شرک ‪21 ...................................................... ................................ ................................‬‬

‫شرک یکی از گناهان کبیره است که هرگز بخشیده نمیشود‪21 ................................................. .‬‬

‫سرانجام شرک‪ ،‬آتش جهنم است‪21 .................................................. ................................ .‬‬

‫ِ‬
‫بندگی و عبادت به جز برای هللا‪ ،‬شرک محسوب میشود‪21 ....................................................... .‬‬

‫پایانبخش کتاب ‪22....................................... ................................ ................................‬‬

‫سخن نهایی با شما‪ ،‬مخاطبان گرامی! ‪22.............................................. ................................‬‬

 ‫یکتایی خداوند‬ ‫مفهوم خدا در ادیان مختلف جهان‬

‫صفتهای خداوند باید مختص به یک ذات باشند‪.‬‬

‫فقط یک هللا وجود دارد؛ پس باید صفتهای ذکر شده برای هللا‪ ،‬مختص به یک ذات باشد؛ مثال ا اگر‬
‫بگویم هللا‪« ،‬خالق» جهان است‪ ،‬این درست است؛ ولی اگر بگویم «الحافظ» هم خدایی دیگر است‪ ،‬این‬
‫درست نیست؛ چرا که فقط یک خدا وجود دارد و همۀ اسماءالحسنی‪ ،‬مختص اوست‪.‬‬
‫یکتایی خداوند‬

‫برخی از ادیان‪ ،‬اعتقاد دارند که بیشتر از یک خداوند وجود دارد؛ ولی این عقیده‪ ،‬دارای اشکاالتی است؛‬
‫زیرا اگر چند خداوند وجود داشته باشد‪ ،‬در آن صورت‪ ،‬یک خدا برای بیشترشدن قلمرو و سلطنتش ممکن‬
‫است به خدایی دیگر حمله کند و او را شکست دهد و یا شکست بخورد که هرکدام از این موارد با صفات‬
‫خدایی در تعارض است‪.‬‬
‫برخی از اینان معتقدند که برای هر پدیدهای خدایی وجود دارد؛ مثال اخدای جنگ‪ ،‬خدای باران‪ ،‬خدای رعد‬
‫و برق و ‪ ...‬و این نیز بسیار عجیب است؛ مثال ا تصور کنید که خدای باران‪ ،‬کارش فقط باراندن باران باشد و‬
‫از سایر اموری همچون خلقت موجودات‪ ،‬مرگ و میر موجودات و رزق و روزی بیخبر باشد؛ حال چطور میشود‬
‫که یک خدا مواردی را نداند؟‬
‫در قرآن ذکر شده است‪:‬‬
‫ه َ‬ ‫ه م َ َ َ ََ‬
‫َْعا ْبْصُفن }‪0‬‬
‫َ َ َ َ ُّ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ م ه ه م َ َ َ م‬ ‫َ َ َ ه م َ‬ ‫َ َ َ َ‬ ‫{ما َْات َح َذ َ ه‬
‫َ‬
‫ث‬ ‫ْاِل‬
‫ث‬ ‫ن‬‫َح‬‫ْ‬
‫ب‬ ‫ْس‬ ‫س‬ ‫ُ‬ ‫ْب‬ ‫َْع‬ ‫م‬‫ه‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ب‬‫ْ‬ ‫ال‬ ‫ع‬ ‫ل‬ ‫ْو‬ ‫ ُ‬ ‫َْ‬ ‫ا‬‫َْ‬ ‫ّل‬
‫ث ٍ ث‬‫ْإ‬ ‫ْ‬
‫ک‬ ‫ْ‬ ‫َ‬‫ّْل‬ ‫ذا‬‫ْإ‬ ‫ّل‬ ‫ْإ‬
‫ث ث ٍ ث‬ ‫ِْم‬ ‫ه‬‫ع‬ ‫َْ‬ ‫ن‬ ‫اک‬‫ْ‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ْو‬ ‫َل‬
‫ٍ‬ ‫ْو‬ ‫ِْم‬
‫ث‬ ‫ْاِل‬
‫ٍ‬
‫«خداوند نه فرزندی برای خود برگرفته است و نه خدایی با او (انباز) بوده است؛ چرا که اگر خدایی با او میبود‪،‬‬
‫هر خدا به آفریدگان خود میپرداخت (و در نتیجه‪ ،‬هر بخشی از جهان با نظام خاصی اداره میگردید و این با‬
‫وحدت نظامی که بر سراسر هستی حاکم است‪ ،‬سازگار نمیبود) و هریک از خدایان (برای توسعۀ قلمرو‬
‫حکومت خود) بر دیگری‪ ،‬برتری و چیرگی میجست (و نظام عالم از هم گسیخته میشد و جهان هستی به‬
‫تباهی میکشید)‪ .‬خدا واالتر و باالتر از آن چیزهایی است که ایشان میگویند‪».‬‬
‫ه َ‬ ‫ََ‬ ‫م‬ ‫َ َ د َ َ ه َ َ َ َ َ س َ هس م َ َ َ َ ن م َ‬ ‫َم َ‬
‫‪0‬‬ ‫ص‬ ‫ب‬
‫ْاِل ْرب ْالعٌ ث َْعا ْ ْ ث ُفن ْ} «اگر در آسمانها و زمین‪ ،‬غیر از هللا‪،‬‬
‫یَم ثَِْهة ثْإال ْاِل ْلقدد ا ْ بَحن ث‬
‫{َل ْاکن ث ْْف ث ْ‬

‫معبودها و خدایانی میبودند و (امور جهان را میگردانند‪ )،‬قطعا اآسمانها و زمین تباه میگردید (و نظام گیتی‬
‫به هم میخورد؛ چرا که بودن دو شاه در کشوری و دو رئیس در ادارهای‪ ،‬نظم و ترتیب را به هم میزند)؛ لذا‬
‫یزدان صاحب سلطنت جهان‪ ،‬بسی برتر از آن چیزهایی است که ایشان (بدو نسبت میدهند و) بر زبان‬
‫میرانند‪».‬‬

‫تعداد کمی از ادیان مانند بودائیها و کنفوسیانیستها به ‪( Agnostic‬ندانمگرا) معروف هستند؛ یعنی نه‬
‫وجود خداوند را بهطور کامل قبول دارند و نه وجود خداوند را منکر میشوند؛ یعنی در مورد خداوند‪ ،‬نظر‬
‫مشخصی ندارند‪.‬‬

‫_______________________________________________________________________________‬
‫‪ -0‬سورۀ مؤمنون‪ ،‬آیۀ ‪.90‬‬
‫‪ -0‬سورۀ انبیاء‪ ،‬آیۀ ‪.00‬‬

‫‪No-Atheism.net‬‬
‫‪17‬‬ ‫رد شبهات ملحدین‬
 ‫توحید (یکتاپرستی)‬ ‫مفهوم خدا در ادیان مختلف جهان‬

‫برخی دیگر از ادیان‪ ،‬مانند جینیسم به خداوند هیچ اعتقادی ندارند‪.‬‬

‫به امید خداوند به زودی کتابی را به اسم «آیا قرآن کالم خداست؟»‪ 0‬منتشر میکنم و در آن وجود خداوند‬
‫را به منکرین وجود خداوند اثبات میکنم و همچنین به شبهاتی پیرامون خداوند جواب میدهم و از طریق‬
‫علم و منطق و همچنین آیات قرآن‪ ،‬وجود خداوند را اثبات میکنم‪.‬‬
‫همۀ ادیان به یکتاپرستی اعتقاد دارند‪.‬‬

‫همۀ ادیانی که به خداوند اعتقاد دارند‪ ،‬به یکتابودن خداوند ایمان دارند و در کتب همۀ ادیان این موارد‬
‫ذکر شده است‪.‬‬
‫این انسانها هستند که برای رسیدن به منفعتهای شخصی‪ ،‬ادیان را تحریف میکنند‪.‬‬

‫با گذشت زمان‪ ،‬انسانها در متن کتب مقدس تحریفاتی ایجاد کردند تا به منافع شخصی خود دست‬
‫یابند؛ به همین دلیل‪ ،‬پیروان ادیان از یکتاپرستی به چندخدایی منحرف شدند‪ .‬هللا در قرآن میفرماید‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫م َ َ د‬ ‫ََ د َه ن َ َ َ م‬ ‫م َه م َ َ َ‬ ‫ه‬ ‫م هَ ه ه َ َ َ م‬ ‫ه َ م َ َ‬ ‫ََ د نَ َ‬
‫و‬
‫یم ْو ْیْ‬‫د ْ‬‫ِْا ْکبَت ْْأی ث ْ‬
‫ی َْهم ْ‬
‫ْف ْ‬
‫لال ْ‬ ‫و‬
‫ْلشیر ا ثْب ثه َْثنا ْق ث ْ‬
‫ْاِل ث ْ‬
‫ث‬ ‫یم ُْث ْیُقَلن َْها ثِْم ثِْع ثد‬
‫د ْ‬‫ذیْن ْیکت هبون ْْالکتاب ثْب ْأی ث ْ‬
‫ی ِْ ث ْ‬
‫ف ْ‬
‫{ ْ‬
‫ث‬ ‫ث‬
‫َ‬ ‫َه ن َ‬
‫ون}‪« 0‬وای بر کسانی (از احبار یهود) که کتاب را با دست خود مینویسند و آنگاه میگویند (به‬ ‫کی هب ْ‬
‫َه ممِْاْ ث ْ‬

‫بیسوادان)‪ :‬این (توراتی است که) از جانب خدا آمده است تا به بهای کمی‪ ،‬آن (تحریفشدهها) را بفروشند!‬
‫وای بر آنان چه چیزهایی را با دست خود مینویسند! و وای بر آنان چه چیزهایی را به چنگ میآورند! (اینگونه‬
‫نوشتهها و کارها‪ ،‬ایشان را به سوی هالک و عذاب میکشاند)‪».‬‬

‫توحید (یکتاپرستی)‬

‫در اسالم یکتاپرستی خاصی وجود دارد که به توحید‪ ،‬معروف است؛ البته یکتاپرستی در اسالم با سایر‬
‫ادیان‪ ،‬متفاوت است و یکتاپرستی در اسالم به چند بخش تقسیم میشود‪.‬‬
‫همانگونه که معلوم است کلمۀ «توحید» از کلمۀ «وحده» به معنی یگانهبودن مشتق شده است‪ .‬توحید‬
‫به سه بخش تقسیم میشود‪ :‬توحید ربوبیت؛ توحید اسما و صفات؛ توحید العبادة (توحید در عبادت)‪.‬‬
‫توحید ربوبیت‬

‫اولین بخش از توحید‪« ،‬ربوبیت» نام دارد‪ .‬ربوبیت از کلمۀ «رب» مشتق شده است که به معنای پروردگار‬
‫یا پرورشدهنده است‪ .‬پایۀ اصلی این توحید این است که تنها «هللا» خالق همۀ اشیا است و او به تنهایی و‬
‫از عدم‪ ،‬همۀ اشیا را به وجود آورده است‪ .‬فقط او پروردگار است و گردانندۀ کل کائنات و هرآنچه در میان آن‬
‫هست‪ ،‬میباشد‪ ،‬بدون آنکه به کمک کسی نیاز داشته باشد‪.‬‬

‫_______________________________________________________________________________‬
‫‪ -0‬ان شاء هللا کلیپهای سخنرانی «آیا خداوند وجود دارد؟» و «آیا قرآن کالم خداست؟» در اسرع وقت ترجمه و زیرنویس شده و‬
‫در کانال رد شبهات ملحدین و دکتر ذاکر نایک پخش خواهد شد؛ البته تقریبا ا یک سال است که کلیپ مورد نظر‪ ،‬زیرنویس شده و‬
‫در یوتیوب‪ ،‬آپارات و تلگرام پخش شده است که با سرچ کردن عبارت «آیا خدا وجود دارد؟» و «آیا قرآن کالم خداست؟» میتوانید‬
‫به آنها دست یابید‪.‬‬
‫‪ -0‬سورۀ بقره‪ ،‬آیۀ ‪.79‬‬

‫‪No-Atheism.net‬‬
‫‪18‬‬ ‫رد شبهات ملحدین‬
 ‫توحید (یکتاپرستی)‬ ‫مفهوم خدا در ادیان مختلف جهان‬

‫توحید اسما و صفات‬

‫دومین بخش توحید‪« ،‬توحید اسما و صفات» نام دارد و بدین معنی است که به همۀ اسمها و صفات‬
‫هللا متعال ایمان داشته باشیم و خود‪ ،‬شامل پنج بخش است‪:‬‬
‫الف‪ -‬باید خداوند را آن گونه توصیف کنیم که خود‪ ،‬در قرآن وصف نموده است‪ :‬ما حق نداریم صفتی را‬
‫به صفات هللا اضافه کنیم و یا صفتی را از صفات او کم کنیم؛ مثال ا ما نمیتوانیم خداوند را «الغاضب» نام‬
‫ببریم؛ هرچند که هللا در قرآن فرموده است که خشمگین میشود و امتهای قبلی را عذاب داده است؛ ولی‬
‫ما این صفت را برای هللا به کار نمیبریم؛ چون «هللا» و پیامبرش این صفت را به کار نبردهاند‪.‬‬

‫ب‪ -‬باید خدا را با صفاتی وصف کنیم که پیامبر (‪ )g‬با آن‪ ،‬هللا را وصف نموده است‪.‬‬
‫ج‪ -‬صفات هللا هیچگاه شبیه به انسانها نیست‪ :‬وقتی که در مورد اسما و صفات خداوند صحبت میکنیم‪،‬‬
‫باید از تشبیهکردن آن به انسانها بپرهیزیم؛ مثال ا در کتاب پیدایش تورات ذکر شده است که خداوند از‬
‫کارهای اشتباهی که انجام داده‪ ،‬پشیمان شده است؛ همانطور که انسانها وقتی کار اشتباهی انجام‬
‫میدهند‪ ،‬پشیمان میشوند‪ .‬این گفتار‪ ،‬مخالف توحید است‪ .‬خداوند هیچگاه پشیمان نمیشود و‬
‫معذرتخواهی نمیکند؛ زیرا هیچگاه کار اشتباهی انجام نمیدهد‪ .‬یکی از پایههای اساسی برای صفات‬
‫شوری ذکر شده است‪:‬‬ ‫ٰ‬ ‫خداوند در آیۀ ‪ 00‬سورۀ‬
‫َ‬ ‫م َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ َ ن م َ ه‬ ‫م َ‬
‫لس ه‬ ‫َ ه َ َ‬ ‫م َ‬ ‫َ َ‬ ‫م َ ه‬ ‫م َ‬ ‫مَ‬ ‫َ َ‬ ‫م م َ‬ ‫م‬ ‫َ‬ ‫َ ه َ‬
‫لس َ َ‬
‫ْش دءْوهْا ث ْ‬
‫م عْ‬ ‫ل ْ‬‫ثث‬ ‫ِم‬
‫ث‬ ‫ک‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫س‬ ‫ْ‬
‫ْل‬ ‫ه‬
‫ث‬ ‫ْ‬
‫ْی‬‫ث‬ ‫ْ‬
‫ک‬ ‫م‬ ‫ْ‬
‫ؤ‬ ‫ر‬ ‫ذ‬ ‫ی‬ ‫ْ‬ ‫ا ً‬‫و‬ ‫و‬ ‫ْأ‬ ‫ام‬
‫ث‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ْاأل‬ ‫ِم‬ ‫ث‬ ‫ْو‬ ‫ا ً‬‫و‬ ‫و‬ ‫ْأ‬ ‫ْ‬
‫ک‬ ‫ْ‬
‫د‬ ‫ث‬ ‫ق‬ ‫ن‬‫ْأ‬ ‫ِْم‬ ‫ک‬‫ْ‬
‫ْل‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫ْج‬ ‫ض‬‫ث‬ ‫ر‬ ‫األ‬ ‫و‬ ‫ْ‬ ‫ات‬
‫ث‬ ‫و‬ ‫َم‬ ‫{َف ثطٌْا‬
‫ه‬ ‫َ‬
‫صیْ ْر} «او آفرینندۀ آسمانها و زمین است‪ .‬او شما را به صورت مرد و زن و چهارپایان را به شکل نر و ماده‬ ‫الب ث ْ‬

‫درآورده است و بدینوسیله بر آفرینش شما (انسانها و تولید و تکثیر نسل حیوانها) میافزاید‪ .‬هیچچیزی‬
‫همانند خدا نیست (و نه او در ذات و صفات به چیزی از چیزهای آسمان و زمین میماند و نه چیزی از چیزهای‬
‫آسمان و زمین در ذات و صفات بدو میماند) و او شنوا و بینا است (و پیوسته بر کارگاه جهان نظارت مینماید‬
‫و از جمله زاد و ولد انسانها و حیوانها را میپاید)‪».‬‬

‫ما وقتی که صفات خداوند را با صفات انسانها مقایسه میکنیم‪ ،‬شاهد تفاوتهای بسیاری خواهیم بود؛‬
‫مثال ا وقتی که در مورد سمع و بصر در انسانها سخن میگوییم‪ ،‬دیدن و شنیدنی محدود است؛ ولی سمع و‬
‫بصر خداوند حد و مرزی ندارد‪.‬‬
‫مختص خداوند را به انسانها نسبت داد‪ :‬وقتی که صفات مختص خداوند را به انسانها‬ ‫ِ‬ ‫صفات‬
‫ِ‬ ‫د‪ -‬نباید‬
‫نسبت دهیم‪ ،‬این کار کامال ا مخالف توحید است؛ مثال ا ما نباید شخصی را «ابدی» و یا«ازلی» بنامیم؛ چرا‬
‫که هیچکس به جز هللا‪ ،‬ابدی و ازلی نیست‪.‬‬
‫هـ‪ -‬نباید انسانها را با صفات خداوند نامگذاری کرد‪ :‬برخی از اسمای الهی مانند «رئوف» و «رحیم» را‬
‫شریعت اسالمی اجازه داده است که بر انسانها گذارده شوند؛ آن هم به شرطی که قبل از اسم‪ ،‬صفت‬
‫«عبد» را اضافه کنیم؛ مثال ا «عبدالرئوف» یا «عبدالرحیم»‪.‬‬

‫‪No-Atheism.net‬‬
‫‪19‬‬ ‫رد شبهات ملحدین‬
 ‫توحید (یکتاپرستی)‬ ‫مفهوم خدا در ادیان مختلف جهان‬

‫توحید در عبادت‬

‫«توحید در عبادت» به معنی یکتاپرستی در عبادت هللا است؛ بهطور خالصه‪ ،‬توحید در عبادت به معنی‬
‫این است که آنچه را پروردگار به ما امر کرده است‪ ،‬با جان و دل بپذیریم و آنچه از آن نهی کرده است‪ ،‬انجام‬
‫ندهیم؛ باید تمام عبادات ما فقط برای هللا باشد و هیچکس را در عبادت با او شریک قرار ندهیم‪.‬‬
‫هر سه بخش توحید را باید با هم ادا کنیم‪.‬‬

‫اگر ما دو بخش اول توحید را به خوبی ادا کنیم و بخش توحید در عبادت را رعایت نکنیم‪ ،‬آن وقت عبادات‬
‫ما سودی نخواهد داشت؛ چرا که در دوران پیامبر (‪ )g‬افرادی بودند که به دو توحید اولیه‪ ،‬ایمان داشتند؛‬
‫ولی توحید در عبادت را رعایت نمیکردند و بهعنوان مؤمن محسوب نمیشدند‪.‬‬
‫در سورۀ یونس‪ ،‬آیۀ ‪ 30‬ذکر شده است‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َ م ه مَ َ َ م َ َ َ‬ ‫َ مَ‬ ‫م ه م َ‬ ‫م َ َ ََ‬ ‫َ‬ ‫م‬ ‫َ‬ ‫م‬ ‫َ‬ ‫م‬ ‫لس َ َ‬ ‫ه م َ م ه ه ن َ َ‬
‫وِمْ‬‫ْاْلیت ثِْم ْالحْ ْ‬
‫ْويْخج ْ‬
‫ت ْ‬
‫ث‬ ‫ی‬ ‫ْ‬
‫ْاْل‬ ‫ِم‬‫ث‬ ‫ْ‬ ‫ح‬ ‫ال‬‫ْ‬ ‫ج‬‫ْخ‬ ‫ي‬ ‫ْ‬ ‫ِم‬‫ْو‬ ‫ار‬‫ص‬ ‫ب‬ ‫ْواأل‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫لس‬ ‫ا‬ ‫ْ‬ ‫ل‬ ‫م‬ ‫ي‬ ‫ْ‬ ‫ِم‬ ‫ْأ‬ ‫ض‬‫ث‬ ‫ر‬ ‫األ‬‫ْو‬ ‫ء‬‫ث‬ ‫َم‬ ‫{قلِْمْيٌو ْقکِْمْا‬
‫ث‬ ‫ث‬ ‫ث‬
‫َ ن ه َم َ َ َ ه ه َ ه ه َ ه م َ َ ََ َ ه َ‬
‫ن} «بگو‪ :‬چه کسی از آسمان (به وسیلۀ اشعّه و باران) و از زمین (به وسیلۀ‬ ‫ْاِلَْفلْأفالْتتُق ْ‬ ‫سیُقَلن‬‫يدبٌْاألْمْس ْ‬

‫فعل و انفعاالت خاک و رویش گیاهان و درختان و میوۀ آنها) به شما روزی میرساند؟ یا چه کسی بر گوش‬
‫و چشمها توانا است (و آنها را میآفریند و بدانها نیروی شنوایی و بینایی میدهد)؟ یا چه کسی زنده را از‬
‫مرده و مرده را از زنده بیرون میآورد (و حیات و ممات در دست او است)؟ یا چه کسی امور (جهان و جهانیان)‬
‫را میگرداند؟ (مشرکین پاسخ خواهند داد و) خواهند گفت‪ :‬آن خدا است؛ (چرا که آفریدگار جهان و روزیرسان‬
‫مردمان و مدبّر کار و بار هستی‪ ،‬به اقرار وجدان بیدار‪ ،‬خداوند دادار است)؛ پس بگو‪ :‬آیا نمیترسید و پرهیزگار‬
‫نمیشوید؟»‬

‫همین مورد دوباره در سورۀ زخرف تکرار شده است‪:‬‬

‫َ‬ ‫َ َ َ َم َ ه َ م َ ََ ه م َ ه ه َ َ ه ََ َ م َ‬
‫ن}‪« 0‬اگر از مشرکان بپرسی‪ ،‬چه کسی آنان را آفر یده است‪ ،‬با‬
‫ی ْفوک ْ‬
‫ْلُقلنْاِلْفأَّنْ ْ‬
‫{ول ثئنْسألَتمِْمَْقهم ْ‬

‫تأکید میگویند‪ :‬خدا! پس چگونه (از عبادت حق تعالی) منحرف میشوند (و متوجّه پرستش چیزهای دیگری‬
‫ٰ‬
‫میگردند)؟!»‬

‫مشرکان مکه نیز به هللا ایمان داشتند و او را خالق زمین و آسمانها میدانستند؛ ولی در عبادات خود‬
‫بتها را با خداوند شریک قرار میدادند؛ به همین دلیل‪ ،‬آنها مشرک‪ ،‬کافر و بتپرست نامیده شدهاند‪.‬‬
‫َ َ ه ُّ م‬ ‫َ‬
‫َ‬ ‫َ َ م ه َه ه م ه‬
‫ون}‪« 0‬و اکثر آنان که مدّعی ایمان به خدا هستند‪ ،‬مشرک میباشند‪».‬‬
‫شک ْ‬
‫ِل ثْإالْوُهْم ْ‬ ‫ِْب‬
‫ث ث‬ ‫ُه‬‫ر‬ ‫ی‬ ‫ک‬‫ْ‬
‫ْأ‬ ‫ی ثِم‬
‫{وْماْ ْ‬
‫ث‬
‫پس توحید در عبادت‪ ،‬یکی از بخشهای مهم توحید است؛ زیرا پرستش و عبادت تنها برای هللا است و فقط‬
‫اوست که پاداش اعمال را میرساند‪.‬‬

‫_______________________________________________________________________________‬
‫‪ -0‬سورۀ زخرف‪ ،‬آیۀ ‪.87‬‬
‫‪ -0‬سورۀ یوسف‪ ،‬آیۀ ‪.016‬‬

‫‪No-Atheism.net‬‬
‫‪21‬‬ ‫رد شبهات ملحدین‬
 ‫شرک‬ ‫مفهوم خدا در ادیان مختلف جهان‬

‫شرک‬

‫شرْک عبارت است از کم و کاستی در ایمان به خداوند و یکتاپرستی‪ .‬شرک در هر سه بخش از توحید وجود‬
‫دارد؛ به عبارتی دیگر‪ ،‬کم و کاستی در رعایت هرکدام از بخشهای توحید‪« ،‬شرک» نامیده میشود‪.‬‬
‫همانگونه که میدانید‪ ،‬در اسالم‪ ،‬شرک به معنی شریک قراردادن است؛ مثال ا شریک قراردادن بتها در‬
‫عبادت هللا‪.‬‬
‫شرک یکی از گناهان کبیره است که هرگز بخشیده نمیشود‪.‬‬

‫در سورۀ نساء خداوند در مورد شرک میفرماید‪:‬‬

‫م َ‬ ‫ه ََ مََ‬ ‫م‬ ‫َ َ ه ََ‬ ‫َ م ه َ ه َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ هَ َ م ه َ م‬
‫ِلَْف ثدْافیرى ثْإَثاْع ث ْطیَمْ} «بیگمان خداوند‬
‫‪0‬‬ ‫ْونْع ثفْماْدونْذ ث ْلکْ ثْلن نْساءْوِمْ ْ‬
‫شیکْ ثِب ث‬ ‫شیکْ ثب ثه ْ‬
‫{ ثإنْاِلْالْنْع ثفْأنْ ْ‬
‫ث‬
‫(هرگز) شرک به خود را نمیبخشد؛ ولی گناهان جز آن را از هرکس که خود بخواهد میبخشد و هرکه برای‬
‫خدا شریکی قائل گردد‪ ،‬گناه بزرگی را مرتکب شده است‪».‬‬

‫همین پیام دوباره در سورۀ نساء تکرار شده است‪:‬‬

‫ه ََ م َ َ َ َ َ‬ ‫م‬ ‫َ َ ه ََ‬ ‫َ م ه َ ه َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ هَ َ م ه َ م‬
‫عیداْ} «بیگمان خداوند‪،‬‬
‫‪0‬‬ ‫ِلَْفدْضلْضالالْن ث ْ‬ ‫ْونْع ثفْماْدونْذ ث ْلکْ ثْلننْساءْوِمْ ْ‬
‫شیکْ ثِب ث‬ ‫شیکْ ثب ثه ْ‬
‫{ ثإنْاِلْالْنْع ثفْأنْ ْ‬
‫ث‬
‫شرک ورزیدن به خود را (از کسی) نمیآمرزد و بلکه پایینتر از آن را از هرکس که بخواهد (و صالح بداند)‬
‫میبخشد‪ .‬هرکه برای خدا انباز بگیرد‪ ،‬به راستی‪ ،‬بسی گمراه گشته است (و خیلی از حق پرت شده است)‪».‬‬

‫سرانجام ِ شرک‪ ،‬آتش جهنم است‪.‬‬

‫هللا در قرآن در سورۀ مائده میفرماید‪:‬‬

‫َ‬ ‫م‬
‫َ‬ ‫َ م‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ه‬ ‫م ََ َ َ َ َ ه َ‬ ‫ه ََ م َ َ َ هه ََ‬ ‫م‬ ‫َ‬
‫‪3‬‬ ‫اْلئْن ثِْم ْأبص ْ‬
‫ار} «بیگمان هرکس انبازی برای خدا‬ ‫ْعی ثه ْاْلنة ْومأواه ْانلار ْوما ثْللط ث ث ْ‬
‫ْاِل ْ‬ ‫ِل َْفد ْحٌم‬
‫ث‬ ‫ِب‬
‫ث‬ ‫ْ‬ ‫ک‬‫ْ‬
‫شی‬ ‫{ِم ْ‬
‫ٍ‬ ‫ث‬
‫قرار دهد‪ ،‬خدا بهشت را بر او حرام کرده است (و هرگز به بهشت گام نمینهد) و جایگاه او آتش (دوزخ) است‬
‫و ستمکاران یار و یاوری ندارند (تا ای شان را از عذاب جهن ّم برهاند)‪».‬‬

‫بندگی و عبادت به جز برای هللا‪ ،‬شرک محسوب میشود‪.‬‬

‫در سورۀ آلعمران اینگونه ذکر شده است‪:‬‬

‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫مَ ن‬ ‫َ َ َ ََم هَ َم‬ ‫َ‬ ‫ََم ه َ َ ه َ َ َه م‬ ‫ََ َمم َ َ َ َ َ َ ََ ََ َ‬ ‫ه م م َ م َ‬
‫ْسبْئا ْوال تْت ثخذ ْبُص ْنا ْبُصا ْأرِبِب ِْمْ‬
‫ْشک ْ ثب ثه ْ‬
‫ْ‬ ‫لک ٍة ْسواء ْتتَْنا ْو ْتتْ ْن م ْ‬
‫ک ْأال ْنعبد ثْإال ْاِل ْوال‬ ‫اب ْنعاَلا ثْإَل ْ ْ‬
‫{قل ْای ْأْل ْْالکت ث‬
‫ث‬
‫َ‬
‫ه َ َ ََم م َه ه م م َ ه م َ ه م ه َ‬ ‫ه‬
‫ون} «بگو‪ :‬ای اهل کتاب! به سوی سخن دادگرانهای که میان ما و شما‬ ‫س‬ ‫م‬
‫ْاِلْف ثإنَْتَلاَْفوَلاْاشهدوا ثْبأَّنْ ثِل ْ‬ ‫ون ث‬ ‫د ث‬
‫‪4‬‬

‫مشترک است (و همۀ آن را بر زبان میرانیم‪ ،‬بیایید بدان عمل کنیم و آن این) که جز خداوند یگانه را نپرستیم‬

‫_______________________________________________________________________________‬
‫‪ -0‬سورۀ نساء‪ ،‬آیۀ ‪.48‬‬
‫‪ -0‬سورۀ نساء‪ ،‬آیۀ ‪.006‬‬
‫‪ -3‬سورۀ مائده‪ ،‬آیۀ ‪.70‬‬
‫‪ -4‬سورۀ آلعمران‪ ،‬آیۀ ‪.64‬‬

‫‪No-Atheism.net‬‬
‫‪21‬‬ ‫رد شبهات ملحدین‬
 ‫پایانبخش کتاب‬ ‫مفهوم خدا در ادیان مختلف جهان‬

‫و چیزی را شریک او نکنیم و برخی از ما برخی دیگر را‪ ،‬به جای خداوند یگانه‪ ،‬به خدایی نپذیرد؛ پس هرگاه‬
‫(از این دعوت) سر برتابند‪ ،‬بگویید‪ :‬گواه باشید که ما من ْقاد‪( 0‬اوامر و نواهی خدا) هستیم‪».‬‬

‫پایانبخش کتاب‬

‫خداوند در قرآن‪ ،‬سورۀ انعام‪ ،‬آیۀ ‪ 018‬میفرماید‪:‬‬

‫ه‬
‫ن َ َ َ َ ه م هَ َ َ ن َ م ه ه م َ َن ه ه‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫م‬ ‫َ‬ ‫ه َ ه ُّ م ه َ َ م‬ ‫َ َ َ ه ُّ م َ َ م ه َن ه‬
‫یَنُئمْ‬ ‫ِّبم ْْم ثجُهم ْ ْ‬
‫ث‬ ‫ْر‬ ‫َل‬‫ْإ‬
‫ث‬ ‫ُث‬‫ْ‬ ‫م‬‫ه‬ ‫ل‬‫َع‬‫ْ‬ ‫ة‬
‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ْأ‬ ‫ل‬‫ک‬ ‫ْ‬
‫ْل‬‫ث‬ ‫ا‬‫ت‬ ‫ت‬
‫ْ‬ ‫و‬ ‫ْ‬ ‫ک‬ ‫ْ‬
‫ل‬ ‫ذ‬ ‫ک‬‫ْ‬ ‫م‬‫ْع‬
‫ث ث ث ٍ ث‬ ‫ر‬ ‫ی‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ع‬ ‫ْن‬ ‫وا‬‫َْع‬ ‫ْاِل‬ ‫وا‬‫ب‬ ‫د‬ ‫ْ‬
‫ْی‬ ‫ْاِل‬ ‫ون‬
‫ْاّلیْن ْیدُع ثِْم ث ث‬
‫ْد‬ ‫{و ْال ْنسبوا ث ْ‬
‫َ ه م م َ ه َ‬
‫ن} «ای مؤمنان! (به معبودها و بتهایی که مشرکان به جز خدا میپرستند‪ ،‬دشنام ندهید تا‬ ‫ثَاْاکَناْنْعمُل ْ‬

‫آنان مبادا خشمگین شوند و) تجاوزکارانه و جاهالنه‪ ،‬خدای را دشنام دهند‪ .‬همانگونه (که معبودها و بتها‬
‫را در نظر اینان آراستهایم‪ )،‬برای هر ملّتی و گروهی‪ ،‬اعمالشان را آراستهایم‪( .‬هرکسی کار خود را زیبا میبیند‪.‬‬
‫بزهکار بر اثر تکرار گناه‪ ،‬قبح آن در نظرش زدوده میشود و بر اثر وسوسۀ شیطانی و نفسانی‪ ،‬زشت‪ ،‬زیبا‬
‫جلوهگر میگردد‪ .‬به هرحال) عاقبت و بازگشتشان به سوی خدایشان است و خدا آنان را از آنچه انجام دادهاند‪،‬‬
‫آگاه میسازد (و پاداش و پاد ْافره‪ 0‬نیکان و بدان را خواهد داد)‪».‬‬

‫و در سورۀ لقمان‪ ،‬آیۀ ‪ 07‬میفرماید‪:‬‬

‫َ‬ ‫َ‬ ‫م َ‬ ‫َ‬
‫د‬ ‫َ م َ ه مه َ َ َ م َ ه َ َ ََ َ د َ‬ ‫َم‬ ‫ه‬ ‫َ َ َ م َ د َ م َ م ه ه ُّ‬ ‫م‬ ‫َ َم ََ‬
‫کی} «اگر همۀ‬
‫ْ‬ ‫زیز ْ‬
‫ْح‬ ‫ْاِل ثْإنْاِلَْ ْ‬
‫لکات ث‬
‫یده ثِْمْنع ثد ثهْسبعةْأتحٌْماْن ثقدتْ ث ْ‬ ‫{وَْلْأَّنا ثْفْاألر ثض ثِْمْشَج ٍةْأقالمْوْاْلْحْ ْ‬
‫ث‬ ‫ٍ‬
‫درختانی که روی زمین هستند‪ ،‬قلم شوند و دریا (برای آن مرکب گردد) و هفت دریا کمک این دریا شود (و با‬
‫آن مخلوقات خدا یادداشت گردد‪ ،‬قلمها میشکنند و مرکّبها میخشکند؛ ولی) مخلوقات خدا پایان‬
‫نمیگیرند‪ .‬خداوند عزیز و حکیم است؛ (میداند چه چیزها را باید بیافریند و چگونه بیافر یند)‪».‬‬

‫همچنین‪ ،‬هللا متعال‪ ،‬در سورۀ حج‪ ،‬آیۀ ‪ 73‬میفرماید‪:‬‬

‫َ‬
‫ُّ َ ه َ‬ ‫م هم ه‬ ‫َ َ م ه ه ََ َ َ م َ َ ه َه َ‬ ‫َ َ ه ه َ َ َ د َ م َ ه َ ه َ َ َ َ م ه َن ه‬
‫ْاِلْلنْ ْتحلُقا ْْذِبِبْوَلْاجتمعواّْلْو ثإنْنْسلْب همْاّلِبب ْ‬
‫ْسبْئاْ‬ ‫ث ث‬ ‫ون‬‫ْد‬ ‫ِْم‬
‫ث‬ ‫ُع‬
‫ْ‬ ‫د‬ ‫ْت‬ ‫ن‬ ‫ی‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ْاّل‬
‫ث‬ ‫ن‬‫ْإ‬
‫ث‬ ‫ّْل‬ ‫ا‬‫و‬‫ع‬‫م‬‫ث‬ ‫ب‬‫س‬ ‫َْف‬ ‫ل‬‫ِْم‬ ‫ب‬‫ُْض‬ ‫اس‬‫ْانل‬ ‫ا‬‫ْ‬
‫ی‬ ‫ْ‬
‫ْأ‬ ‫{ای‬
‫ث‬ ‫ث‬
‫َ م َ ه ه م ه َ ه َ َ ه َ م َ م ه ه‬
‫ب} «ای مردم! مثلی زده شده است (با دقّت) بدان گوش فرا دهید‪ .‬آن‬ ‫اِلْوالمطُل ْ‬ ‫قنذوه ثْمهْضعفْالط ث‬ ‫النْست ث‬
‫کسانی را که به غیر از هللا برای کمک میخوانید‪ ،‬هرگز نمیتوانند مگسی را بیافرینند؛ اگر هم همگان (برای‬
‫آفرینش آن) دست به دست یکدیگر دهند؛ حتی اگر هم مگس‪ ،‬چیزی را از آنان بستاند و برگیرد‪ ،‬نمیتوانند‬
‫آن را از او بازپسگیرند و برهانند‪ .‬هم طالب (که مگس ناچیز است) و هم مطلوب (که بتان سنگی و یا‬
‫معبودان دروغینند‪ )،‬درمانده و ناتوانند‪».‬‬

‫سخن نهایی با شما‪ ،‬مخاطبان گرامی!‬

‫نشر این کتاب در کانالها‪ ،‬سایتها‪ ،‬وبالگها و ‪ ...‬فقط با ذکر نام رد شبهات ملحدین و آدرس کانال‬
‫تلگرام و سایت این رسانه‪ ،‬مجاز میباشد‪.‬‬
‫تقریبا ا دو سال از ترجمۀ این کتاب گذشته است؛ ولی به علت مشکالت شدید ویرایشی و نگارشی و‬
‫همچنین دغدغههای دنیایی‪ ،‬متأسفانه تا به این تاریخ از نشر آن معذور بودهایم‪ .‬دلیل مشکالت نگارشی‬

‫_______________________________________________________________________________‬
‫‪ -0‬منقاد به معنی فرمانبردار (لغتنامۀ دهخدا‪ ،‬مدخل منقاد)‪.‬‬
‫‪ -0‬پادافره بهمعنی مکافات بدی (لغتنامۀ دهخدا‪ ،‬مدخل بادافره)؛ در اینجا بهمعنای مکافات و پاداش بهکار برده شده است‪.‬‬

‫‪No-Atheism.net‬‬
‫‪22‬‬ ‫رد شبهات ملحدین‬
 ‫سخن نهایی با شما‪ ،‬مخاطبان گرامی!‬ ‫مفهوم خدا در ادیان مختلف جهان‬

‫کتاب این بود که به علت تندنویسی و سرعت باالی تایپ مترجم‪ ،‬این کتاب دارای غلطهای امالیی و نگارشی‬
‫بسیاری بود و متأسفانه کمتر کسی حاضر به انجام ویرایش این کتاب میشد و جالبتر اینکه تا به حال این‬
‫کتاب توسط چهار شخص به صورت مجزا و در زمانهای مختلف ویرایش شده است و خود من هم دوباره‬
‫ویرایش و تنظیم فونت آن را بر عهده گرفتم؛ ولی بحمدهللا این کتاب در هرصورت نشر شده و به صورت فی‬
‫سبیل هللا در اختیار شما قرار گرفته است‪ 0.‬باشد که خداوند آن را مایۀ سعادت اخروی نویسندۀ آن‪ ،‬دکتر‬
‫ذاکر نایک و مترجم آن‪ ،‬بهرام و ویرایشگران متعدد آن شود که هیچکدام راضی به انتشار اسمشان در این جا‬
‫نبودند و مایۀ خشنودی پروردگار گردد‪.‬‬
‫امید است که خداوند این عمل هرچند ناچیز را از ما بپذیرد و برای هرکس که در انتشار و تهیۀ این کتاب‬
‫به هرصورتی از قبیل پخش و یا توز یع بین مردم و یا فورواردکردن فایل آن‪ ،‬سهم داشته است‪ ،‬ثواب جاریه و‬
‫کند‪0.‬‬ ‫اجر معنوی محسوب‬

‫_______________________________________________________________________________‬
‫‪ -0‬ویراستاری این کتاب‪ ،‬همراه با طراحیها و ‪ ...‬در تاریخ ‪ 08‬فروردین ‪ 0399‬به پایان رسید‪( .‬ویراستار‪ :‬نوید نوری)‬
‫‪ -0‬تاریخ ویرایش قبلی کتاب بدون طراحیها و ‪17/17/0398 :...‬؛ معادل ‪ 09‬اکتبر ‪ ،0109‬ساعت ‪ 8:09‬دقیقۀ بعد از ظهر‪.‬‬

‫‪No-Atheism.net‬‬
‫‪23‬‬ ‫رد شبهات ملحدین‬
 ‫دکتر ذاکر نایک‬

‫اسالم به معنی تسلیمشدن در برابر اوامر و شریعت هللا است‬

‫و مسلمانان اعتقاد دارند که قرآن‪ ،‬کالم هللا است که بر پیامبر‬
‫اسالم‪ ،‬محمد (‪ )g‬نازل شده است‪ .‬در اسالم به صورت آشکارا‬
‫ذکر شده است که هللا‪ ،‬پیامبرانی را در طول تاریخ بر مردمانی‬
‫مختلف فرستاده است که همۀ آنها یک پیام واحد داشتهاند و‬
‫پیام واحد تمام انبیا این بود‪ :‬ایمانداشتن به خدای یگانه و‬
‫ایمانداشتن به روز رستاخیز؛ به همین دلیل‪ ،‬در اسالم‪ ،‬ایمان‬
‫آوردن به پیامبران قبلی‪ ،‬یکی از ارکان ایمان است‪.‬‬

‫تعریف خداوند در دین اسالم‪ ،‬ص ‪11‬‬

‫رد شبهات ملحدین‬

‫‪No-Atheism.net‬‬