Download as docx, pdf, or txt
Download as docx, pdf, or txt
You are on page 1of 8

Interesting vocab notes Descartes

After aliter, otherwise than:
“ne aliter, quam ego velim, meum laudet ingenium,” Cic. Verr. 2, 1, 9, §
24: “ne aliter quam si, etc.,” Col. 4, 2, 2.—

Ne aliter quam si

“Illa autem exceptio cui probari tandem potest, quod negant sapientem suscepturum
ullam rei publicae partem, extra quam si eum tempus et necessitas coegerit?
quasi uero maior cuiquam necessitas accidere possit quam accidit nobis; in qua quid
facere potuissem, nisi tum consul fuissem? consul autem esse qui potui, nisi eum
uitae cursum tenuissem a pueritia, per quem equestri loco natus peruenirem ad
honorem amplissimum?

 Extra quam: excepté, à moins que


 Extra quam si excepté le cas où
 Extra quam qui
nulla re melius [institutum meum] hic possim commendare, quam si quid in eo
sequutus sim paucis dicam.

Par aucun moyen je ne pourrais recommander mon projet qu’en disant en peu de mots ce que je m’y
suis proposé.

Je ne pourrais mieux qu’aucune autre chose recommander mon projet, que si

potius praestare, utilius praestare : plus être mieux, s’avérer plus utile > pléonasme

2. Of place, at another place, elsewhere; or in respect of other things, in


other circumstances, otherwise(only post-Aug.; v. Madv. ad Cic. Fin. 1, 3,
7): “Idaeus rubus appellatus est, quoniam in Idā, non alias, nascitur,” Plin.
24, 14, 75, § 123 (Jan, alius): nusquam alias tam torrens fretum, * Just. 4,
1, 9: “sicut viralias doctissimus Cornutus existimat,” Macr. S. 5, 19.—
3. Alias for alioqui (only post-Aug.), to indicate that something is in a
different condition in one instance, not in others, except that, for the
rest, otherwise:
“in Silaro non virgulta modo immersa, verum et folialapidescunt, alias salub
ri potu ejus aquae,” Plin. 2, 103, 106, § 224; so id. 18, 6, 7, § 37; 19, 8,
48, § 163; 25, 2, 6, § 16 al.—
4. Non alias quam, for no other reason, on no other condition, in no other
circumstances than, not other than; and non alias nisi, on no other
condition, not otherwise, except (prob. taken from the lang. of common
life): “non alias magis indoluisse Caesarem ferunt quam quod, etc.,” Tac. A.
3, 73:
“debilitatum vulnerejacuisse non alias quam simulatione mortis tutiorem,” 
by nothing safer than by feigning death, Curt. 8, 1, 24; 8, 14, 16; Dig.
29, 7, 6, § 2: non alias (on no other condition) existet heres ex substitutione
nisi, etc., ib. 28, 6, 8; 23, 3, 37; 23, 3, 29.—
5. Alias like aliter, in another manner; flrst in the Lat. of the jurists
(cf. Suet. Tib. 71 Oud.; Liv. 21, 56, 2Drak.; Ter. And. 3, 2,
49 Ruhnk.), Dig. 33, 8, 8, § 8; cf. Hand, Turs. I. pp. 219-227. —

d. Non ali ter nisi, by no other means, on no other condition, not


otherwise, except:
“qui aliterobsistere fato fatetur se non potuisse, nisi etc.,” Cic. Fat. 20,
48; id. Fam. 1, 9: non pati C. Caesarem consulem aliter fieri, nisi
exercitum et provincias tradiderit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14; so Lentulus
ap. Cic. Fam. 12, 14, 18; Liv. 35, 39; 45, 11; 38; Tac. Or. 32; Just. 12, 14,
7; Suet. Ner. 36; Dig. 37, 9, 6; 48, 18, 9. —

b. Non (or haud) aliter, not otherwise (per litoten), = just as; with quam


si, ac si, quam cum, quam, exactly, just as if:
“Non aliter quam si ruat omnis Karthago,” Verg. A. 4, 669:
“dividor haud aliterquam si mea membra relinquam,” Ov. Tr. 1, 3, 73:
“nihil in senatu actum aliter quam si, etc.,” Liv. 23, 4; 21, 63, 9:
“illi negabant se aliter ituros quam si, etc.,” id. 3, 51, 12:
“nec aliter quam si mihitradatur, etc., Quint. prooem.
5: ut non aliter ratio constet quam si uni reddatur,” Tac. A. 1, 6; 1, 49:
“Non aliter quam si fecisset Juno maritum Insanum,” Juv. 6, 619; Suet.
Aug. 40: “non aliter quamcum, etc.,” Ov. F. 2, 209; so id. M. 2, 623; 4,
348; 6, 516 al.: “nec scripsi aliter ac si, etc.,” Cic. Att. 13, 51; Suet. Oth.
6; Col. 2, 14 (15), 8: “Non aliter quam qui lembum subigit,” Verg. G. 1,
201:
“non aliter praeformidat quam qui ferrum medici, priusquam curetur, aspex
it,” Quint. 4, 5, 5; so id. 4, 5, 22; 2, 5, 11:
“neque aliter quam ii, qui traduntur, etc.,” id. 5, 8, 1:
“patere inde aliquiddecrescere, non aliter quam Institor hibernae tegetis,” J
uv. 7, 220:
“successorem non aliter quamindicium mortis accepturum,” Tac. A. 6, 30.
—*

necessitas: force impérieuse, obligation

sin quae necessitas huius muneris alicui rei publicae obuenerit

in tam necessário tempore: dans une circonstance si pressante

sine causa necessariasans cause impérieuse

senatoria necessarium est nosse rem publicam

res necessaria chose urgente urgence

cessare: slow down

morari

cunctor

flagito demander avec instance, réclamer en justice

nempe

atqui

alioqui

admodum

adeo ut

+ compound expressions

X 20

Ad omnium captum

Pro corporis captu selon la capacité du corps

Pro aestimato captu solertiae


Ut est captus Germanorum dans la mesure du possible

Causa

aucupor chasser aux oiseaux, être à la chasse, guetter l’occasion

ex eo quod, per id quod, ab eo quod

Socrates ex eo, quod sibi


ille dederat quicum disputabat, aliquid conficere
malebat Cic. Inv. 1, 53, Socrate préférait tirer
des conclusions de ce que lui avait concédé
son interlocuteur ; tantum conficietur ex testimoniis
civitatum

ex eo quod: parce que


; semper ex
eo, quod maximas partes continet latissimeque
funditur, tota res appellatur Cic. Fin. 5, 92, c’est
toujours d’après ce qui renferme les traits les
plus caractéristiques, d’après ce qui s’étend au
plus grand nombre de parties qu’on donne un
nom à un tout.

ex eo… quod Cic.


Mil. 21, par suite de ce fait que, parce que ; ex
quo fit ut Cic. Rep. 1, 67 ; e quo efficitur ut Cic.
Fin. 2, 15, d’où il résulte que ; metus ex imperatore,
contemptio ex barbaris Tac. Ann. 11,
27, crainte de l’empereur, mépris des barbares

1, de là vient que ;
inde quod Ter. Haut. 54 = ex eo, quod, de ce
fait que, cf. Quint. 3, 2, 2, [v. Gaffiot, 1906,
p. 7] || =

ex eo quod : du fait que

non nullam habebat invidiam ex eo quod… Cic.


de Or. 2, 283, il était l’objet d’une assez grande
hostilité du fait que… ;

invideo : regarder d’un œil malveillant, être malveillant, porter envie

alicui, alicui rei : envier quelqu’un, qqch


alicui + pronom acc envier qqn relqtivement à qqch

alicui in aliqua re

aliui alicuius rei : être chiche

inuidere quod :

B. To be loath, be unwilling; with a foll. inf. (poet.):


“invidens deduci triumpho,” Hor. C. 1, 37, 30. —With abl.: invidere igne
rogi miseris, to grudge, i. e. not grant a burning and burial, Luc. 7, 798.—
With inf.: “his te quoquejungere, Caesar, Invideo,” am not willing, Luc. 2,
550.—
C. To emulate, aspire to rival:
“Caesar et se illius gloriae invidere, et illum suae invidisse dixit,” Val. Max.
5, 1, 10.—
D. To hinder, prevent; to refuse, deny:
“plurima, quae invideant pure apparere tibi rem,” Hor. S. 1, 2, 100:
“invidisse deos, ut Conjugium optatum viderem,” Verg. A. 11, 269; cf.:
“tene invidit fortuna mihi, ne, etc.,” id. ib. 11, 43:
“Cereri totum natura concessit, oleum ac vinum non invidit tautum,” Plin.
15, 2, 3, § 8: “nobis invidit inutileferrum,” Ov. P. 2, 8, 59: nec famam
invidit Apollo, Sil. 4, 400.—With dat. and abl.:
“tibi laude, nobis voluptate,”Plin. Ep. 2, 10, 2.— With abl. alone:
“ne hostes quidem sepulturā invident,” Tac. A. 1, 22: “exemplo,” id. ib. 15,
63: “spectaculo proelii,” id. G. 33: “bona morte,” Plin. Ep. 2, 20, 8.—

Sciolus demi savant

suscribere: ajouter une note


ratrionibus suscribere: approuver, s’associer,
ingeniosus intelligent
intelligens
habes nec cor nec genium: ni intelligent ni homme de bonne chère
prudens
sollers
sapiens
genium : gourmandise
sapis ad genium tu as du goût pour ce qui concerne ton ventre
genium suum defraudare : se priver de tout plaisir
indulgere genio, genio suo multa bona facere : faire bonne chère

commentum invention
commeo: zller d’un endroit à l’autre,a ller souvent
commenticius
commenttor méditer
évoquer par la pensée
réfléchir
inter nos
s’exercer, commentandi causa conuenisemus
préoarer par la méditation

confier, drecommander
uos commendare, faire valoir
libellus cahier, recueil de notes, agenda, journal
regero porter en arrière, emporter, renvoyer invidiam in aliquem, convicia
aliquid in commentarios regerere : transcrire

cum suspiria nostra subscriberentur : alors que nos soupirs étaient furtivement notés
 Noter à la dérobée (post class)
Ecrire à la suit

Connaissance
Notesco : se faire connaître
Notum alicui aliquid facere
Noti : necessarii
Tradere : montrer augrand jour
Denotare : désigner

Denudare : projet
Suum consilium denudare

ordino mettre en ordre, répartir en rangs, cupiditates mettre en bataille, bibliothecas, res suas,

patrocinor défendre, protéger, prendre sous sa protection (dat),

cum praesertim ne ad illud quidem confugere possis, quod plerisque patrocinatur… derrière laquelle
les autres s’abritent

indignus cui exceptio patrocinetur

taxo blâmer, toucher souvent, estimer, apprécier


les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
INSTRUMENTUM, Gall. Instruction, Institutio, documentum. Guibertus lib. 2. de Vita sua cap. 3 :
Quia igitur fortunas et infortunia mea ad aliorum forsitan quatecumque Instrumentum decrevi contexere,
etc.
Mabill. tom. 3. Annal. Benedict. pag. 180. narrat ab Imperatore Ludovico Monasterii Casauriensis Abbatem
institutum fuisse
venerandum Presbyterum, Romanum nomine, probum moribus et regularibus Instrumentis tritum
, hoc est, vel exercitiis, vel potius, institutis : qua posteriori notione vocem Instrumentum accipiendam censeo in
Regula S. Benedicti cap. 4. ubi S. Pater disserens de Instrumentis bonorum operum e sacris Scripturis profert 72.
præcepta vel sententias, quas ait esse Instrumenta artis spiritalis, hoc est, Instituta vel præcepta. Simili modo ait
cap. 73 :

PRÆTAXARE, Prius numerare, assignare. Vita B. Edmundi Cantuar. Archiepisc. apud Marten. tom. 3. Anecdot.
col. 1780 :
Super quo sollicitus (Edmundus) monasterium vix reperire potuit quod eas reciperet, nisi certam summam
pecuniæ dandam cum eis monasterio Prætaxaret ;
Galli dicerent, s'il ne comptoit auparavant.

> PRÆTACTUS, Prædictus, ante memoratus. Charta ann. 1212. apud Rymer. tom. 1. pag. 157 :

Nos vero procul de marina interim non recedemus, et vos similiter prope marinam vos teneatis, ut Prætacto
inter nos et nuntios vestros negotio nostro et vestro.
Occurrit etiam apud Ludewig. tom. 6. pag. 137. in Notis Godefredi ad Carolum VIII. Reg. Franc. pag. 742. etc.

CONSILIARIUS, Consiliorum particeps : Gallis, Conseiller,


Consiliarii Regis
, in Lege Burgund. in Proœmio, et in Capitul. Caroli Calvi tit. 16. cap. 12. et tit. 30. De Carisiac. ann. 856.
Convent. ad Sablonar. ann. 862. post Adnuntiat. Hlothar. Pertz. pag. 487. lin. 31. Constantinus lib. 1. de
Them. : Κονσιλαρίους, τουτ᾽ έστι βουλευτάς. Gloss. Græco Lat. : Γνώμη, Sententia, Γνωμοδοτής, Consiliarius,
consiliator, suasor, Philippus Valesius Franc. Rex in Litteris ann. 1339. Johannem Episcopum Lingonensem
Consiliarium suum
appellat, hoc est, Parem, uti videtur Valesio in Notitia Galliarum pag. 280. col. 1.

Consiliarius qui délibère qui don ne des conseils, consiliarium fulgur ‘ééclair qui porte conseil

Juge assesseur, coneiller, celui qui interprète

Amicus consiliarius magis quam auxiliarius do,ne desconseils plutôt que du secours

Extollere caputlever la main

MINORES, Nulla dignitate conspicui, qui inde promiscue Minores et privatæ personæ dicuntur in Lege Wisigoth.
lib. 12. tit. 1. § 2. Minores personæ, in Lege Burgund. tit. 2. § 2. Aleman. tit. 39. § 2. Bajwar. tit. 2. cap. 3. § 3. tit.
6. cap. 1. § 3. Capitulis Caroli M. lib. 5. tit. 136. 207. Minores homines, in Lege Bajwar. tit. 2. cap. 4. § 4. Minimi
homines, in Lege Longob. lib. 1. tit. 9. § 21. Liutpr. 62. (6, 9.) Vicini majores vel minores, in Capit. Caroli C. tit. 12.
§ 13. Vide Homo

Mediocres in vita, et qui neque facultatibus abundent, etc.


◊ Homines denique minores, in Legibus Longob. lib. 1. tit. 14. § 7. Luitpr. 82. (6, 29.) qui nec casas nec terras
habent, qui et minimæ personæ, cujusmodi sunt exercitales homines, ibidem tit. 9. § 21. minimi maximique in l.
un. Cod. Th. de Grege domin. (10, 6.). Vide Manus. Sed præsertim unice et nude.
MEDIÆ et Infimæ Manus Homines, Mediocris et infimæ conditionis, qui mediocres et minores personæ aliis
dicuntur. Vide in voce Homo. Radulfus de Diceto ann. 1112 :
Et plures mediæ Manus, quos ex justis et rationabilibus causis Rex pater exhæredaverat.

You might also like