Professional Documents
Culture Documents
Chapter1 Electromagnetics
Chapter1 Electromagnetics
CMBUk1
viucT½rviPaK
viucT½rviPaKCaKNitviTüaRtUv)anykmksikSasMrab;visVkr.
1-sáaElnigviucT½r
sáaElsMedAeTAbrimaNtMélrbs;vaRtUv)antagedaycMnYnBitviC¢man rW GviC¢man. x, y , z RtUv)aneRbICa
mUldæanBICKNit. sáaEldUcCa RbEvg bnÞúkGKiÁsnI ma:s----.
brimaNviucT½rmanTaMgTMhMnigTisedAkñúglMh.
r
2-viucT½rBICKNit A
r r
A+ B r
RbmaNviFI³ A
r
B
-plbUk³ Ar + Br = Cr r r
r
-pldk³ Ar − Br = Cr B A+ B
-lkçN³RtLb;³ Ar + Br = Br + Ar
-KuNCamYysáaEl³ λ Ar = Ar λ
-lkçN³pMþú³ ( Ar + Br ) + Cr = Ar + ( Br + Cr )
-lkçN³bMEbk³ ( r + s ) ( Ar + Br ) = r ( Ar + Br ) + s ( Ar + Br ) = rAr + rBr + sAr + sBr
3-RbB½n§kUGredaenedkat
kMNt;edayG½kSbIEkgKña x, y, z EdlmanviucT½rtamG½kSnImYy² ar , ar , ar . x y z
G½kSkUt ¬bøg; x = 0 ¦
¬bøg; y = 0 ¦ r Kl;tMruy
az
G½kSGredaen
r 0 y
ax r
ay
¬bøg; z = 0 ¦
x
G½kSGab;sIus
P ( x, y , z )
r
az
r 0 y
ax r
ay
x
dxdy
-DIepr:g;EsülFatumaD enAkñúgkUGredaenedkat³ P'
dz
z
dv = dx.dy.dz dxdz
dydz P
cMgay dl BIcMnuc P → P ' CaGgát;RTUgRbelBIEb:tEkg. dx
dl = ( dx ) + ( dy ) + ( dz )
2 2 2
dy
0 y
-kMub:Usg;viucT½r z
r r r r r r r r r r
r = x + y + z , x = x.ax , y = y.a y , z = z.az
r z
r = r = x2 + y 2 + z 2
r r
az r
r 0 y
ax r y
ay
x
x
r
rA r
r rB
az
r 0 y
ax r
ay
eday r r r r r r r
rA = xA ax + y A a y + z A az , rB = xB ax + yB a y + z B az
r
uuur r r r
⇒ AB = ( xB − x A ) ax + ( yB − y A ) a y + ( z B − z A ) az
r uuur r r
tag RAB = AB = rB − rA
r
⇒ RAB = ( xB − xA ) + ( yB − y A ) + ( z B − z A )
2 2 2
r
CaTUeTAebIeKmanvuicT½r eKsresrkMubU:sg;rbs;va³
A
r r r r
A = Ax ax + Ay a y + Az az
r
⇒ A = Ax2 + Ay2 + Az2
r r r r
eKkMNt; CaviucT½rÉktacg¥úlTisedAtam enaH
r
aA A A = A aA
r r
r A A
⇒ aA = r =
A Ax2 + Ay2 + Az2
x- Rr + Rr
MN MP
K- rr
M
X- arMP
g- 2rr − 3rr
P N
r
k-cUreGaytMél enARtg;S .
P(2, 4,3)
r
x-cUrkMNt;viucT½rÉktaEdleGayTisedA enARtg; . S P
r
K-cUrbBa¢ak;épÞ Edl
f ( x, y , z ) S =1
5-plKuNsáaEl
plKuNsáaElénBIrviucT½r Ar nig Br RtUv)aneGayniymn½yeday³
r r r r r r r
A.B = A . B cos θ (
, θ = A, B ) B
r r r r
plKuNviucT½rmanlkçN³RtLb;³ A.B = B. A
-ebIviucT½rTaMgBIrenAkñúgtMruyedkat³
r r r r r r r r θ r
A = Ax ax + Ay a y + Az az , B = Bx ax + By a y + Bz az A
r r
⇒ A.B = ( Ax ax + Ay a y + Az az )( Bx ax + By a y + Bz az )
r r r r r r
= ( Ax Bx + Ay By + Az Bz )
r
-cMNaMfa³ ar ar = ar ar = ar ar = 1 , ar ar
x x y y z z x y
r r r r
= ax az = a y az = 0 B
-kMub:Usg;énviucT½r Br tamTisviucT½rÉkta ar ³
rr r r r
B.a = B a cos θ = B cos θ
r
θ a
r
B cos θ
x- RrAC
K- mMu θ enAkMBUl A
BAC
X- cMeNalén Rr elI Rr AB AC
6-plKuNviucT½r³
plKuNviucT½rénviucT½rBIreGayviucmYyfIμEdlmanTisEkgeTAnwgviucT½rTaMgBIr ehIymanTisedAtamviFan
xñÜgqñúk. r r r
r r r r r r r r
C = A ∧ B = A× B , C ⊥ A, B ( ) C = A× B
r r r r r r r
C = A × B = A B sin θ aC , aC CavuicT½rÉktamTisedA Cr . r
B
r r r
m:UDul³C = A B sin θ
r
r r r r aC
-cMNaM³ A× B = −B × A
-ebIviucT½rTaMgBIrenAkñúgkUGredaenedkat³ θ r
A
r r
A × B = ( Ax ax + Ay a y + Az az ) × ( Bx ax + By a y + Bz az )
r r r r r r
-cMNaMfa³
r r r r r r r
ax × ax = a y × a y = az × az = 0
r r r r r r r r r
ax × a y = az , a y × az = ax , az × ax = a y
r r r r r r r r r
a y × ax = − az , az × a y = − ax , ax × az = − a y
eRkayBIBnøatkenSamxagelI eyIg)an³
r r
A × B = ( Ay Bz − Az By ) ax + ( Az Bx − Ay Bz ) a y + ( Ax By − Ay Bx ) az
r r r
eyIgGacsresrCaDIETmINg;³
x-épÞRtIekaN.
K-viucT½rÉktaEkgeTAnwgbøg;EdlRtIekaNsißtenA. z
7-RbB½n§kUGredaensIuLaMg
r
az
z r
M aϕ
r
aρ
0 y
y
ϕ
x ρ
-kUGredaenedkat -kUGredaensIuLaMg
( ar , ar , ar )
x y z ( ar ρ
r r
, aϕ , az )
M ( x, y , z ) M ( ρ ,ϕ , z )
x = ρ cos ϕ ρ = x2 + y 2
x ⎛x⎞
y = ρ sin ϕ cos ϕ = ⇒ ϕ = cos −1 ⎜ ⎟
y ⎝ y⎠
z=z
eyIgGacsresr³
r r r r
⎛ aρ ⎞ ⎛ cos ϕ ax + sin ϕ a y ⎞ ⎛ cos ϕ sin ϕ 0 ⎞ ⎛ ax ⎞
⎜r ⎟ ⎜ r r ⎟ ⎜ ⎟⎜ r ⎟
⎜ aϕ ⎟ = ⎜ − sin ϕ ax + cos ϕ az ⎟ = ⎜ − sin ϕ cos ϕ 0 ⎟ ⎜ ay ⎟
r ⎟ ⎜ 0
⎜ ar ⎟ ⎜
⎝ z⎠ ⎝ az ⎠ ⎝ 0 1 ⎟⎠ ⎜⎝ arz ⎟⎠
-bMErbMrYlviucT½rtaMg
bMErbMrYlviucT½rTItaMg M → M ' KW uuuuu
r r
MM ' = d l ³ z
r r r r
d l = d ρ .aρ + ρ dϕ aϕ + dz az
dl CaGgát;RTUgFatuRbelBIEb:tEkg dρ
⇒ dl = ( d ρ ) + ( ρ dϕ ) + ( dz ) M'
2 2 2
dz
-FatumaD³ dv = d ρ × ρ dϕ × dz M
z + dz z ρ dϕ
⇒ v = ∫ dv = ∫∫∫ ρ d ρ dϕ dz
(v)
-FatuépÞ³ ds = ρ dϕ × dz ρ + dρ
0
⇒ s = ∫ ds = ∫∫ ρ dϕ dz krNIenH ρ = efr ϕ
y
(s)
r ρ
-ebIviucT½r kñúgkUGredaenedkat eKsresr³
A ϕ + dϕ ρ dϕ
r r r r
A = Ax ax + A y a y + Az az x
r
- ebIviucT½r kñúgkUGredaensIuLaMg eKsresr³
A
r r r r
A = Aρ aρ + A ϕ aϕ + Az az
rr rr rr
ehIy Aρ = A.aρ , A ϕ = A.aϕ , Az = A.az
dUcenH Aρ = ( Ax ax + A y a y + Az az ) aρ = Ax ax aρ + A y a y aρ + Az az aρ
r r r r r r r r r r
Aϕ = ( Ax ax + A y a y + Az az ) aϕ = Ax ax aϕ + A y a y aϕ + Az az aϕ
r r r r r r r r r r
Az = ( Ax ax + A y a y + Az az ) az = Az
r r r r
r
]TahrN_1³ bMElgviucT½r r r r
B = y.ax − x.a y + z.az enAkñúgkUGredaensIuLaMg.
x-cUreGayenAkñúgkUGredaensIuLaMgéncMnuc D ( x = −3,1 , y = 2, 6 , z = 3) .
K-cUrbBa¢ak;cMgayBI C → D .
]TahrN_3³ cUrbMElgeTACakUGredaensIuLaMg³
k- Fr = 10ar − 8ar + 6ar enAcMnuc P (10, −8, 6) .
x y z
x- Gr = ( 2 x + y ) ar − ( y − 4 x ) ar enAcMnuc Q ( ρ ,ϕ , z ) .
x y
8-RbB½n§kUGredaenEsV‘
-kUGredaenedkat -kUGredaenEs‘V
( ar , ar , ar )
x y z ( ar , ar , ar )
r θ ϕ
M ( x, y , z ) M ( r ,θ , ϕ )
x = r sin θ cos ϕ r = x2 + y 2 + z 2
z ⎛z⎞
y = r sin θ sin ϕ cos θ = ⇒ θ = cos −1 ⎜ ⎟
r ⎝r⎠
y ⎛ y⎞
z = r cos θ tan ϕ = ⇒ ϕ = tan −1 ⎜ ⎟
x ⎝x⎠
z
r
ar
r sin θ
z r
aϕ
M
r
r
aθ
θ
0 y y
ϕ
x
r sin θ
eyIgGacsresrCama:RTIs³
r r r r
⎛ ar ⎞ ⎛ sin θ cos ϕ ax + sin θ sin ϕ a y + cos θ az ⎞
⎜r ⎟ ⎜ r r r ⎟
⎜ θ⎟
a = ⎜ cos θ cos ϕ a x + cos θ sin ϕ a y − sin θ a z ⎟
r
⎜a ⎟ ⎜ r r ⎟
⎝ ϕ ⎠ ⎝ − sin ϕ ax + cos ϕ a y ⎠
r
⎛ sin θ cos ϕ sin θ sin ϕ cos θ ⎞ ⎛ ax ⎞
⎜ ⎟⎜ r ⎟
= ⎜ cos θ cos ϕ cos θ sin ϕ sin θ ⎟ ⎜ a y ⎟
⎜ − sin ϕ cos ϕ 0 ⎟⎠ ⎜⎝ arz ⎟⎠
⎝
r
-ebIviucT½r kñúgkUGredaenedkat eKsresr³
A
r r r r
A = Ax ax + A y a y + Az az
r
- ebIviucT½r kñúgkUGredaensIuLaMg eKsresr³
A
r r r r
A = Ar ar + A θ aθ + Aϕ aϕ
rr rr rr
ehIy Ar = A.ar , Aθ = A.aθ , Aϕ = A.aϕ
dUcenH Ar = ( Ax ax + A y a y + Az az ) ar = Ax ax ar + A y a y ar + Az az ar
r r r r r r r r r r
Aθ = ( Ax ax + A y a y + Az az ) aθ = Ax ax aθ + A y a y aθ + Az az aθ
r r r r r r r r r r
Aϕ = ( Ax ax + A y a y + Az az ) aϕ = Ax ax aϕ + A y a y aϕ + Az az aϕ
r r r r r r r r r r
kñúgenH r r r r r r
az ar = cos θ , az aθ = − sin θ , az aϕ = 0
-bMErbMrYlviucT½rTItaMg
-bMErbMrYlviucT½rTItaMgBI M → M ' KW d rl ³
r r r r
d l = dr.ar + r.dθ .aθ + r sin θ .dϕ .aϕ
eday dl CaGgát;RTUgRbelBIEb:tEkg³
dl = ( dr ) + ( rdθ ) + ( r sin θ dϕ )
2 2 2
dϕ
z
M'
r sin θ M r sin θ dϕ
dr
r
rdϕ
θ + dθ
θ
0 y
ϕ
ϕ + dϕ
r sin θ dϕ
x
k-kUGredaenEs‘VéncMnuc C .
x-kUGredaenedkaténcMnuc D .
K-cMgayBI C → D
]TahrN_3³ cUrbMElgviucT½reTAkUGredaenEs‘VnUvcMnucEdleGay³
k- 10ar enARtg;cMnuc P ( x = −3, y = 2, z = 4 ) .
x
K- Mr 2 Nr ( Mr + Nr ) .
2- eKeGaycMnucbI A(4,3, 2), B(−2, 0,5) nig C (7, −2,1) .
k-cUrbBa¢ak;viucT½r Ar snw§gBIKl;tMruyeTAcMnuc A .
x-cUreGayviucT½rÉktasnw§gBIKl;tMruysMedAeTAcMnuckNþalbnÞat; AB .
K-cUrKNnabrimaRtRtIekan ABC .
3- viucT½rBIKl;tMruyeTAcMnuc A eGayeday 6ar − 2ar − 4ar nigviucT½rÉktacg¥úlTisBIKl;tMruyeTAcMnuc
x y z
⎛ 2 2 1⎞
B KW ⎜ , − , ⎟ . ebIcMnuc A nig B man10Ékata. cUrrkkUGredaencMnuc B .
⎝ 3 3 3⎠
4- eKeGaycMnuc A (8, −5, 4) nig B ( −2,3, 2) . cUrrk³
k-cMgayBI A eTA B .
x-viucT½rÉktamanTisBI A → B .
K-viucT½rÉktacg¥úlTisBIKl ;tMruyeTAcMnuckNþal AB .
X-kUGredaenéncMnucenAelIbnÞat ;EdlP¢ab ;BI A → B EdlbnÞat ;kat ;bøg ; z = 3 .
5- viucT½rEdnmYyeGayeday³ Gr = 24 xy.ar + 12 ( x + 2) ar − 19 z ar . eKeGaycMnucBIr P(1, 2, −1) nig
x
2
y
2
z
B (−2,1,3) . cUrrk³
k- Gr enARtg;cMnuc P .
x-vuicT½rÉktakñúgTiseda Gr enARtg;cMnuc Q .
K-viucT½rÉkEdlcg¥úlTisBI Q → P .
X-smIkarépÞEdl Gr = 60
6- cMeBaHEdn Gr enAlMhat;5-. cUrKUsRkab G , G , G nig Gr tambnÞat; y = 1, z = 1cMeBaH 0 ≤ x ≤ 2 .
x y z
x , y , z < 2³
x-tMbn;Edl E = E .y x
K-tMbn;Edl Er = 0r
8- viucT½rEdnBIr Fr = −10ar + 20 x ( y − 1) ar nig Gr = 2 x yar − 4ar
x y
2
x y
r
+ zaz . cMeBaHcMnuc P(2,3, −4) .
cUrrk³
k- Fr
x- Gr
K-viucT½rÉktaenAkñúgTisedA Fr − Gr .
X-viucT½rÉktakñúgTisedA Fr + Gr .
9- EdnmYyeGayeday³ Gr = x 25+ y ( x ar + y ar ) . cUrrk³
2 2 x y
r 4 2
K-tMélénGaMgetRkalDub ∫ ∫ Gdx .dz a enAelIbøg; y = 7 .
r
y
x =0 z =0
x-plKuNsáaEl Rr .Rr . MN MP
K-cMeNal Rr elI Rr .
MN MP
X-mMurvag Rr nig Rr .
MN MP
12-eKeGaycMnuc A(10,12, − 6), B(6,8, − 2), C (8,1, 4) nig D(−2, − 5,8) . cUrkMNt;³
k-cM<eNalviucT½r Rr + Rr elI Rr .
AB BC AD
x-cMeNalviucT½r Rr + Rr elI Rr .
AB BC DC
K-mMurvag Rr nig Rr .
DA DC
r = 2a − 2a + 3a . cUrrk³
r r r r
3 x y z
k-viucT½rÉktaEkgTaMg rr nig rr .
1 2
x-viucT½rÉktaEkgeTAnwgviucT½r rr − rr , rr − rr .
1 2 2 3
K-épÞRtIekaNEdleGayniymn½yeday rr nig rr . 1 2
X-épÞRtIekaNkMnt;edaycugén rr , rr nig rr .
1 2 3
16-cUrBN’naépÞkMnt;edaysmIkar³
k- rr.ar = 2 Edl rr = xar + yar + z ar
x x y z
x- rr × ar = 2
x
17-cMnuc A(−4, 2,5) nig viucT½rBIr Rr = 20ar − 18ar − 10ar , Rr = −10ar + 8ar − 15ar .
AM x y z AN x x z
k-cUrrkviucT½rÉktaEkgeTAnwgRtIekaN.
x-cUrrkviucT½renAkñúgbøg;énRtIekaNEdlCaknøHbnÞat;BuHmMukñúg A énRtIekaN.
18-eKeGaycMnuc A( ρ = 5,ϕ = 70, z = −3) nig B ( ρ = 2,ϕ = −30, z = 1) . cUrrk³
k-viucT½rÉktaenAkñúgkUGredaenedkatmanTisedABI A → B .
x-viucT½rÉktaenAkñúgkUGredaensIuLaMgmanTisedABI B → A .
19-k-cUrsMEdgviucT½rEdn Dr = ( x + y ) ( xar + yar ) enAkñúgkUGredaensIuLaMg.
2 2 −1
x y
k-cUrrkmaDbiT
x-cUrrképÞsrubénépÞbiT
K-cUrrkRbEvgsrubénRCugTaMg12rbs;épÞ.
X-cUrrkRbEvgbnÞat;Rtg;EvgbMputEdledkTaMgRsugenAkñúgmaD.
24-enAcMnuc P(−3, −4,5) cUrsMEdgfaviucT½rEdlBRgIkBI P → Q(2, 0, −1) enAkñúg³
k-kUGredaenEkg
x-kUGredaensIuLaMg
K-cUrbgðajfaviucT½rnImYy²mantMéldUcKña.
ϕr ⎞
25-eKeGay Er = r1 ⎛⎜⎝ cos ϕ ar + sin
2 r a ⎟ . eKeGaycMnuc P(r = 0,8,θ = 30 , ϕ = 45 ) cUrkMNt;³
sin θ ⎠
θ
0 0
k- Er enARtg; P
x- Er enARtg; P
K-viucT½rkñúgTisedAén Er enARtg; P .
26-k-cUrkMNt;kenSamcMeBaHkUredaenEs‘VenARtg; P(r = 4,θ = 110 ,ϕ = 0,8π ) .
0
k-cUrrkmaDbiT.
x-cUrrképÞsrubénépÞbiT.
K-cUrrkRbEvgsrubénRCug12rbs;épÞ.
X-cUrrkRbEvgbnÞat;Rtg;EvgbMputEdledkTaMgRsugenAkñúgmaD.
28-k-cUrkMnt;kMub:Usg;edkaténviucT½rBI A(r = 5,θ = 110 ,ϕ = 200 ) eTA B(r = 7,θ = 30 ,ϕ = 70 ) .
0 0 0 0
29-cUrsMEdgviucT½rÉkta ar CakMub:Usg;Es‘VenARtg;cMnuc³
x
k- Rr AB
x- Rr eKeGay C (r = 20,θ = 90 ,ϕ = 45 ) .
AC
0 0
K-cMgayBI A → C enAelIcMNrrgVg;FM.