20.03.

2020

BILANS CIEPLNY BUDYNKÓW,

STRUKTURA STRAT I ZYSKÓW
CIEPLNYCH.

dr inż. Katarzyna Nowak

Od czego zależą straty cieplne w budynku?

• Klimat zewnętrzny ( temperatura, nasłonecznienie, wiatr, opady)

• Klimat wewnętrzny ( temperatura)
• Izolacyjność przegród
• Sposób użytkowania budynku
• Instalacja
• wentylacja

1
 20.03.2020

Od czego zależą straty cieplne w budynku?

-4°C; 0°C; + 4°C; +8°C; +12°C

+ 20°C

Od czego zależą straty cieplne w budynku?

2
 20.03.2020

Którędy występują straty ciepła z budynku?

Do obliczeń dzieli się budynek na strefy, z których każda

obejmuje:

- pomieszczenia ogrzewane, jednorodne z uwagi na obliczeniową

temperaturę powietrza wewnętrznego, albo

- Pomieszczenia nieogrzewane, w których temperaturę powietrza

wewnętrznego oblicza się z bilansu ciepła

3
 20.03.2020

Norma PN –B 02025

• Rysunek (rzut budynku z kolorowymi zaznaczeniami stref o

różnej temperaturze)

4
 20.03.2020

Norma PN –B 02025

• Rysunek (rzut budynku z kolorowymi zaznaczeniami stref o

różnej temperaturze)
+20oC +24oC o
+8 C

+20oC
+20oC -

+20oC +20oC +20oC

Norma PN –B 02025

5
 20.03.2020

Norma PN –B 02025

Dane meteorologiczne: https://www.gov.pl/web/inwestycje-rozwoj/dane-do-obliczen-energetycznych-budynkow

6
 20.03.2020

Dane meteorologiczne: https://www.gov.pl/web/inwestycje-rozwoj/dane-do-obliczen-energetycznych-budynkow

7
 20.03.2020

Dane meteorologiczne:

Dane meteorologiczne: https://www.gov.pl/web/inwestycje-rozwoj/dane-do-obliczen-energetycznych-budynkow

Opis pogodowych danych godzinowych typowego roku

meteorologicznego

nr oznaczenie nazwa jednostka

pola miary
1 N numer godziny roku [-]
2 M miesiąc [-]
3 D dzień [-]
4 H godzina [-]
5 DBT temperatura termometru [oC]
suchego
6 RH wilgotność względna [%]
7 HR zawartość wilgoci [g/kg]
8 WS prędkość wiatru [m/s]

8
 20.03.2020

Opis pogodowych danych godzinowych typowego roku

meteorologicznego
nr pola oznaczenie nazwa jednostka miary
9 WD kierunek wiatru [-]
10 ITH całkowite natężenie promieniowania [W/m2]
słonecznego na powierzchnię poziomą
11 IDH bezpośrednie natężenie [W/m2]
promieniowania słonecznego na
powierzchnię poziomą
12 ISH rozproszone natężenie promieniowania [W/m2]
słonecznego na powierzchnię poziomą
13 SKYT temperatura promieniowania [oC]
nieboskłonu
14 N_0 całkowite natężenie promieniowania [W/m2]
słonecznego na powierzchnię poziomą
(kierunek N, pochylenie powierzchni
0o)

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana ciepła przez grunt.
Metody obliczania.
„Na wymianę ciepła pomiędzy budynkiem i przylegającym do niego gruntem
mają wpływ cykliczne zmiany natężenia przepływu ciepła w okresie
dobowym, miesięcznym i rocznym związane z dużą pojemnością cieplną
gruntu.
Budynek traci ciepło do gruntu i otoczenia zewnętrznego w zależności od
wartości temperatury wewnętrznej i zewnętrznej.
Szacowanie strat ciepła przez sumę:
• Składowej stacjonarnej (zależnej od izolacyjności termicznej przegród i
średnich wartości temperatury wewnętrznej i zewnętrznej),
• Składowych periodycznych ( zależnych izolacyjności i od pojemności
cieplnej strefy kontaktu budynku i gruntu oraz amplitud rocznych wahań
temperatury wewnętrznej i zewnętrznej.

9
 20.03.2020

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana ciepła przez grunt.
Metody obliczania.
• Definicje z normy
Płyta na gruncie – konstrukcja podłogi w bezpośrednim kontakcie z
gruntem na całej swojej powierzchni.

Podłoga podniesiona - konstrukcja podłogi, w której podłoga znajduje się

w pewnej odległości od gruntu, w wyniku czego między nią a gruntem
powstaje pustka powietrzna.

Współczynnik przenoszenia ciepła (sprzężenia cieplnego) w stanie

ustalonym – strumień ciepła w stanie ustalonym podzielony przez
różnicę temperatury pomiędzy środowiskiem wewnętrznym i
zewnętrznym.

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana ciepła przez grunt.
Metody obliczania.
• Definicje z normy
Współczynnik wewnętrznego okresowego przenoszenia ciepła
(wewnętrzny periodyczny współczynnik sprzężenia cieplnego)–
amplituda okresowego strumienia ciepła podzielona przez amplitudę
zmiany temperatury wewnętrznej w cyklu rocznym.
Współczynnik zewnętrznego okresowego przenoszenia ciepła
amplituda okresowego strumienia ciepła podzielona przez amplitudę
zmiany temperatury zewnętrznej w cyklu rocznym.
Wymiar charakterystyczny podłogi – pole powierzchni podłogi
podzielone przez połowę jej obwodu.
Przesunięcie fazowe – przedział czasu pomiędzy maksimum lub
minimum cyklicznej temperatury i wynikającym stąd maksimum i
minimum wielkości strumienia cieplnego.

10
 20.03.2020

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana ciepła przez grunt.
Metody obliczania.
• Przenoszenie ciepła przez grunt jest charakteryzowane przez:
- strumień ciepła związany z polem powierzchni podłogi, zależny od
konstrukcji podłogi,
- Strumień ciepła związany z obwodem podłogi, zależny od mostków
cieplnych przy krawędziach podłogi,
- Roczny okresowy strumień ciepła, także związany z obwodem podłogi,
wynikający z bezwładności cieplnej gruntu.

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana
ciepła przez grunt. Metody obliczania.

Przenoszenie ciepła z ogrzewanego budynku do gruntu

11
 20.03.2020

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana ciepła przez grunt.
Metody obliczania.
• Część przenoszenie ciepła przez grunt w stanie ustalonym lub jego
średnia roczna, powinna być oceniana z zastosowaniem jednej z
wymienionych metod:
a) Pełne trójwymiarowe obliczenia komputerowe zgodnie z PN EN ISO 10211
b) Dwuwymiarowe obliczenia komputerowe zgodnie z PN EN ISO 10211,
c) Przenoszenie ciepła związane z polem powierzchni, obliczone za pomocą równania …, łącznie z
przenoszeniem ciepłą związanym z krawędzią policzone zgodnie z PN EN ISO 10211
(dwuwymiarowe),
d) Przenoszenie ciepła związane z polem powierzchni, obliczone za pomocą równania …, łącznie z
przenoszeniem ciepłą związanym z krawędzią przyjęte zgodnie z PN EN ISO 14683),

Dla metody c) i d) część przenoszenia ciepła w stanie ustalonym wyznaczamy z równania:

Hg=A*U+PYg

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana ciepła przez grunt.
Metody obliczania.
5.1 właściwości cieplne gruntu
a) Jeśli są znane, stosuje się właściwości odpowiednie dla rzeczywistej
lokalizacji, uśrednione na głębokości równej szerokości budynku i z
uwzględnieniem typowej zawartości wilgoci.
b) Jeśli jest znany lub wyszczególniony rodzaj gruntu, stosuje się
wartości z tablicy:
kategoria opis Przewodność Pojemność cieplna na jednostkę
cieplna l [W/mK] objętości rc [J/m3K]
1 glina lub ił 1,5 3,0 x106
2 piasek lub żwir 2,0 2,0 x106

3 lita skała 3,5 2,0 x106

c) W przypadku nierozpoznanego gruntu przyjmować należy wsp.

przewodzenia ciepła 2,0 [W/mK]

12
 20.03.2020

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana ciepła przez grunt.
Metody obliczania.
• Punkt 7.2
Całkowitą stratę ciepła budynku oblicza się przy założeniu płaszczyzny
podziału:
- na wysokości podłogi od strony pomieszczenia w przypadku podłogi
typu: płyta na gruncie, podłogi podwieszonej i nieizolowanego
podziemia, lub

- Na wysokości otaczającej powierzchni gruntu w przypadku ogrzewanych

podziemi.

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana ciepła przez grunt.
Metody obliczania.
• Punkt 8. Parametry używane w obliczeniach
• 8.1 wymiary charakterystyczne podłogi
Rzeczywistą wymianę ciepła między budynkiem o dowolnym kształcie
rzutu a gruntem oblicza się tak, jak dla budynku o podstawie
kwadratowej o boku 2B’, wymieniającego ciepło z półnieskończonym
ośrodkiem gruntowym i powietrzem zewnętrznym. Wymiar
charakterystyczny podłogi B’:

A
B  '

1 / 2P
A -pole powierzchni podłogi
P – obwód powierzchni podłogi

13
 20.03.2020

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana
ciepła przez grunt. Metody obliczania.

Wymiar charakterystyczny podłogi na gruncie – rys.[1]

27

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana ciepła przez grunt.
Metody obliczania.
15 m 7,5 m

10 m
10 m

Ag = 150 m2 Ag = 75 m2
P = 50 m P = 15 m
B’= 6 B’= 10

14
 20.03.2020

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana ciepła przez grunt.
Metody obliczania.
• Punkt 8.2
• Płyta podłogowa może być nieizolowana lub równomiernie izolowana
na całej powierzchni.
Całkowita grubość równoważna uwzględnia rzeczywistą grubość
przegrody oraz dodatkowego pasa gruntu przyległego, o takim samym
oporze cieplnym Rf, jak rozpatrywana przegroda:

dt= w+ l(Rsi+Rf+Rse)

l – przewodność cieplna niezamarzniętego gruntu [W/mK]

w – grubość całkowita ścian zewnętrznych budynku
Rf- opór cieplny płyty podłogi.

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana ciepła przez grunt.
Metody obliczania.
Współczynnik przenikania ciepła podłogi na gruncie:
• Podłogi słabo izolowane (dt<B’):

2l  B' 
U0  ln  1 
B'd t  d t 

• Podłogi dobrze izolowane (dtB’):

l
U0 
0,457 B' d t

15
 20.03.2020

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana ciepła przez grunt.
Metody obliczania.

Jeżeli podłoga nie ma izolacji krawędziowej wartość końcowa

współczynnika przenikania ciepła U=U0,

Dla podłóg z izolacją krawędziową (poziomą lub pionową)

współczynnik przenikania ciepła uwzględnia zwiększenie oporu
cieplnego wywołanego dodatkową izolacją:

U=U0+(2Yg,e/ B’)

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana ciepła przez grunt.
Metody obliczania.

Stacjonarny współczynnik sprzężenia cieplnego wynosi:

Hg=AU+Pyg
Hg=AU0+P(Yg+Yge)

16
 20.03.2020

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana
ciepła przez grunt. Metody obliczania.

Płyta na gruncie z izolacją krawędziową:

33

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana ciepła przez grunt.
Metody obliczania.

Dla przypadku z poziomą izolacją krawędziową:

l  D   D 
Yg ,e   ln  1  ln  1
   td  d
 t  d ' 

dt – grubość równoważna w odniesieniu do podłóg

d’ – dodatkowa grubość równoważna, wynikająca z izolacji
krawędziowej: d’=R’l

R’ – dodatkowa opór cieplny, wynikający z izolacji krawędziowej:

R’=(dn/ln) – (dn/l)

17
 20.03.2020

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana ciepła przez grunt.
Nie można wy świetlić obrazu.

Metody obliczania.

Dla przypadku z pionową izolacją krawędziową:

l   2D   2D 
Yg ,e   ln  1  ln  1
   dt   d t  d ' 

d’ – dodatkowa grubość równoważna, wynikająca z izolacji

krawędziowej: d’=R’l

R’ – dodatkowa opór cieplny, wynikający z izolacji krawędziowej:

R’=(dn/ln) – (dn/l)
Różnica między oporem cieplnym izolacji krawędziowej i oporem cieplnym gruntu,
który ona zastępuje.

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana ciepła przez grunt.
Metody obliczania.
• Podłoga podniesiona
• Podziemie ogrzewane
• Podziemie nieogrzewane lub ogrzewane częściowo.

18
 20.03.2020

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana
ciepła przez grunt. Metody obliczania.

Przenoszenie ciepła z ogrzewanego budynku do gruntu

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana ciepła przez grunt.
Metody obliczania.
Do obliczenia strumienia cieplnego przepływającego przez grunt
są trzy metody w zależności od celu obliczeń i koniecznej
dokładności oszacowania strumienia cieplnego:
• Obliczanie strumienia cieplnego przepływającego przez grunt
oddzielnie dla każdego miesiąca
• Obliczenie średniego strumienia cieplnego przepływającego
przez grunt podczas sezonu ogrzewczego
• Obliczenie średniego rocznego strumienia cieplnego
przepływającego przez grunt.

19
 20.03.2020

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana ciepła przez grunt.
Metody obliczania.
• Miesięczny strumień cieplny.
Zmiany wartości temperatury wewnętrznej i zewnętrznej:

 m  
Ti ,m  Ti  Tˆi cos 2 
 12 

 m  
Te ,m  Te  T̂e cos 2 
 12 

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana ciepła przez grunt.
Metody obliczania.

Ti,m – średnia miesięczna temperatura wewnętrzna m-tego miesiąca,

Ti – średnia roczna temperatura wewnętrzna,

Ťi – amplituda wahań średniej miesięcznej temperatury wewnętrznej,

Te,m – średnia miesięczna temperatura zewnętrzna m-tego miesiąca,

Te – średnia roczna temperatura zewnętrzna,

Ťe– amplituda wahań średniej miesięcznej temperatury zewnętrznej,

m – numer miesiąca (m=1 dla stycznia, m=12 dla grudnia)

 - numer miesiąca o najniższej temperaturze zewnętrznej

20
 20.03.2020

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana ciepła przez grunt.
Metody obliczania.
• Średni strumień cieplny tracony do gruntu w miesiącu m-tym:

 m   a   m   b 
 m  H g Ti  Te )  H piTˆi cos 2   H peTˆe cos 2 
 12   12 

Hg – stacjonarny współczynnik przenoszenia ciepła do gruntua cieplnego

[W/K]
Hpi –wewnętrzny periodyczny współczynnik przenoszenia ciepła [W/K]
Hpe–zewnętrzny periodyczny współczynnik przenoszenia ciepła [W/K]
a,b – przesunięcia fazowe, w miesiącach
a – czas wyprzedzenia cyklu przepływu ciepła względem cyklu temperatur
wewnętrznych
b – czas opóźnienia cyklu przepływu ciepła względem cyklu temperatur
zewnętrznych

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana ciepła przez grunt.
Metody obliczania.
• Wzory na Hpi mogą być stosowane dla podłóg, których konstrukcja
jest jednorodna na całej powierzchni podłogi. Wzory na Hpe są
przybliżeniami dla idealistycznych połączeń ściana/podłoga. Są one
odpowiednie dla podłóg nieizolowanych i dla podłóg izolowanych o
pomijalnych mostkach cieplnych na krawędziach podłogi. W innych
przypadkach wartości mogą być otrzymane za pomocą metod
komputerowych (patrz ISO 10211)

21
 20.03.2020

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana ciepła przez grunt.
Metody obliczania.
Głębokość okresowego wnikania
Współczynniki okresowego wnikania ciepła są związane z głębokością okresowego
wnikania, d, głębokością w gruncie, przy której (dla jednowymiarowego
strumienia ciepła) amplituda temperatury jest zredukowana do 1/e amplitudy na
powierzchni, gdzie e jest podstawą logarytmu naturalnego (e = 2,718). Dla
rocznego cyklu temperatury, d jest podane przez
3,15  10 7  l
3,15x107 - ilość sekund w roku d
  r c

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana ciepła przez grunt.
Metody obliczania.
Głębokość okresowego wnikania
W tablicy podano przybliżone wartości d , które mogą być stosowane do obliczeń
wykonywanych w niniejszej Normie Międzynarodowej.

22
 20.03.2020

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana ciepła przez grunt.
Metody obliczania.
Przesunięcie fazowe
Poniższe równania dają wartości przybliżone przesunięć fazowych dla podłóg typu
płyta na gruncie:

Izolacja krawędziowa dla podłóg typu płyta na gruncie może nieznacznie

przekraczać opóźnienie czasowe w porównaniu ze zmianą temperatury
zewnętrznej, szczególnie jeżeli jest umieszczona pionowo lub na zewnątrz
budynku.

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana ciepła przez grunt.
Metody obliczania.
Precyzyjna wartość wyprzedzenia czasowego lub opóźnienia czasowego między
strumieniem ciepła i zmianami temperatury nie wpływają znacząco na wynik
obliczeń energii. Wartości wskaźnikowe przesunięć fazowych z dokładnością do
miesiąca są podane w Tablicy. Są one odpowiednie do większości celów
obliczeniowych i w praktyce, wynikają jedynie małe błędy, jeżeli opóźnienie
czasowe lub wyprzedzenie czasowe jest pominięte (temperatury i strumień ciepła
przyjęty w fazie).

23
 20.03.2020

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana ciepła przez grunt.
Metody obliczania.
Podłoga typu płyta na gruncie: nieizolowana lub z całkowitą izolacją
Zmiana temperatury wewnętrznej
Współczynnik okresowego przenoszenia ciepła związany ze zmianami temperatury
wewnętrznej w cyklu rocznym wynosi:

Zmiana temperatury zewnętrznej

Współczynnik okresowego przenoszenia ciepła związany ze zmianami temperatury
zewnętrznej w cyklu rocznym wynosi:

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana ciepła przez grunt.
Metody obliczania.
Podłoga typu płyta na gruncie: nieizolowana lub z całkowitą izolacją
Zmiana temperatury wewnętrznej
Współczynnik okresowego przenoszenia ciepła związany ze zmianami temperatury
wewnętrznej w cyklu rocznym wynosi:

Zmiana temperatury zewnętrznej

Współczynnik okresowego przenoszenia ciepła związany ze zmianami temperatury
zewnętrznej w cyklu rocznym wynosi:

24
 20.03.2020

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana ciepła przez grunt.
Metody obliczania.
• Średni strumień cieplny tracony do gruntu w sezonie grzewczym:

  H g Ti  Te )  H piTˆi  H peTˆe

 – zależne od długości sezonu grzewczego

12  n 
 sin 
n  12 

n – liczba miesięcy sezonu grzewczego

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana ciepła przez grunt.
Metody obliczania.
• Całkowity transport ciepła przez grunt jest sumą wartości miesięcznych:
m2
Q Q
mm1
m

Qm= 86400 Nm m

Nn – liczba dni w miesiącu

25
 20.03.2020

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana ciepła przez grunt.
Metody obliczania.
• Przykład:
Policzyć izolacyjność cieplną podłogi. Ściana fundamentowa ma
krawędziową izolację pionową o szerokości 1,0 m, wykonaną ze
styropianu o grubości 6 cm. Grubość całkowita ścian zewnętrznych
budynku wynosi 50 cm. Wymiary podłogi 8x12m. Grunt kategorii I.
Warstwy podłogi:
• deska sosnowa 3,2 cm, l= 0,16 [W/mK],
• Folia PE,
• gładź cementowa 5,0 cm, l= 1,0 [W/mK],
• styropian twardy 15 cm, l= 0,042 [W/mK],
• płyta betonowa 20,0 cm, l= 1,3 [W/mK],
• podsypka piaskowa 30,0 cm,

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana ciepła przez grunt.
Metody obliczania.
• Przykład: A
Wymiar charakterystyczny podłogi:
B '

1 / 2P
B=96/(0,5*40)= 4,80 m,
Opór cieplny konstrukcji podłogi (warstwa wykończeniowa i izolacja
termiczna)
Rf= (0,032/0,16)+ (0,15/0,042)= 3,771[m2K/W]
Całkowita grubość równoważna, przy uwzględnieniu grubości ściany
w=0,50m; wsp. przewodzenia ciepła gliny l=1,5 [W/mK] i kierunkiem
przepływu ciepła „w dół”:
dt= w+ l(Rsi+Rf+Rse)
dt= 0,5+ 1,5(0,17+3,771+0,04)=6,47 m

26
 20.03.2020

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana ciepła przez grunt.
Metody obliczania.
• Przykład:
Podłoga dobrze zaizolowana, ponieważ dt=6,47 >B’= 4,80 m
l
U0 
0,457 B' d t

Współczynnik przenikania ciepła:

U0 = 1,5/ (0,457*4,8+6,47)= 0,172 [W/m2K]
Uwzględnienie pionowej izolacji krawędziowej: R’=dn/ln – dn/l
R= (0,06/0,042) – (0,06/1,5) = 1,389 [m2K/W]
dodatkowa grubość równoważna, wynikająca z izolacji krawędziowej: d’=R’l
d’=1,389*1,5= 2,084 m

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana ciepła przez grunt.
Metody obliczania.
• Przykład:
l   2D   2D 
DY   ln  1   ln  1  
   dt   d t  d'  

1,5   2  1   21 
DY   ln  1   ln  1    0,028W / mK 
   6,47   6,47  2,08  

U=U0+(2DY/ B’)
• Współczynnik przenikania ciepła po korekcie ma wartość:

U = 0,171 + 2(-0,028)/4,80 = 0,159 [W/m2K]

27
 20.03.2020

Norma PN – EN ISO 13370

Właściwości cieplne budynków. Wymiana ciepła przez grunt.
Metody obliczania.
• Przykład:
Stacjonarny współczynnik sprzężenia cieplnego

Hg=AU0+PDY

Hg=96 [m2]*0,171 [W/m2K]+40 [m]*(-0,028)=15,296 W/K]

28