zp]cIn mÙy]šh

zsI cÈáixV]mikL

E-book Published By
http://hinduebooks.blogspot.com
December 2010
 zp]cIn mÙy]šh
\ÔTÄh

avt]>ik ......................................................................................... 3
aÍY]yh 1 - d]nk]>fniESDh ........................................ 15
aÍY]yh 2 - mÙy]šzb]ªfe>
p>su>]mNek]ÞuvÎiÈiÙ} ..................................................... 21
aÍY]yh 3 - p>su>]mN mÙy]šBUmiey d]nh
ecy[tiÈiÙ} .......................................................................................39
aÍY]yh 4 - mÙy]šBUmi B]RÅvnuÔtÙ} ......................65
aÍY]yh 5 - n]yM]>ueT Ø]nm]nd]t]ÄL ..........79
B]RÅvEn] zb]ªfE>] aÙ} ................................................79
aÍY]yh 6 - n]yM]>ueT OolkZ¨Yvuh
mÙy]šBUmiÄuÔ av>ueT \TmØ]vk]svuh ............ 84
aÍY]yh 7 - n]yM]e>ÏÕi c>iztk]ÙÊil
viEdsIyM]RÄuÞ]yiÈuÔ aBizp]yÆL .................. 104
aÍY]yh 8 - sUzdséh ........................................................... 116
aÍY]yh 9 - c]tuRvRfYh ................................................ 123
aÍY]yh 10 - c]tuRvRfY]B]xvuh zb]ªfmtvuh
............................................................................................................ 153
anub³h 1................................................................................. 182
anub³h 2................................................................................ 185
anub³h 3................................................................................ 189
anub³h 4 ............................................................................... 192

2
 zp]cIn mÙy]šh
avt]>ik
|o mÙy]šBUmiyil jMikL aDikvuh mÙy]š
zb]ªf>]kuÎu. avRÄu kUTutl kuÙEzsætyuh
mÕuÔv>ueT Emlgu>uØ]nvuh \eÞÎu pÙ>uh xÐtic{u
v>uÎu. |o avk]sÆLÄ[ aTiØ]nm]yi avR
pryuÎtu >Þu xhgtikešy]kuÎu.

1. p>su>]mN xmuzdniS[k]xnh ek]Þu mÙy]š

BUmiey vIeÞTuÊu viEdsÊuniÎuh zb]ªfe> v>uÊi
avRÄu atien d]nh ecy[tu `ÎuÔt[.

2. j]tiviB]gÊil OÎ]meÊ Ø]nvuh aÆen

Hiàumt]nux]>ikš]y mÕuÔv>ueT gu>UpuE>]HitØ]n
eÊyuh avR aRHiÄuÎu `ÎuÔt[.

p<y zpm]fÆL, p]>á>YÆL, nTpTikL |vyil

niÎuh xRvxÐtm]y yu¬iv]dÆšil niÎuh EmˉrÇ
>Þu xhgtikšuh

aTiØ]nmiÙ}]Êvy]efÎuh |o BUmi v]üv Êil

mÙy]šin]yM]>ueT vky]efÎuh, n]yM]R \lkZ¨
kuÙj]tM]>uh n]Tuv]<ikšum]y zd]viQM]>]efÎuh,
avR tÆšueT AR´vsIÙvuh DRmtt[p>tyuh
ek]Þu xVEdsbHiS[kZtM]>uh p]S¥mtg]mikšuh
Ay O>u kUÈh A>Yzb]ªf>ueT vÙyil akepÈu
k]Ù]ß>Êil kÑipi>iÇ[ |Æen akÊuh
purÊum]yi t]<[myil k<iÇuEp]>iky]efÎuh Af[
|o puükh Ø]piÄ]N \dYmiÄuÎt[.

3
 zp]cIn mÙy]šh
|tiEÙ¿[, OÎ]mt]yi, mÙy]šzb]ªfR `Îu
pryuÎvRÄ[ |vieT (B]RÅvdÊh) jM]vk]smieÙ}Îuh,
>Þ]mt]yi avRÄ[ y]et]>u EmM¿uh aRHt
yieÙ}Îuh, mUÎ]mt]yi EmˉrÇ >Þuvk avk]sÆšuh
n]yM]>il EcRÎvy]efÎuh |vieT k]fiÄuÎu.
|vyil OÎ]mEÊtu mu<uvnuh xHY]zdi K¥h,
Ek>šm]H¥«Yh, Ek>Eš]ˉÊikL, Ek>š]vk]szkmh
`ÎI zb]ªfp>Æš]y zgÖÆeš Azsyic{i>iÄuÎti
n]l atieû K¥nh |o zgÖÆšueT K¥nh
ek]Þuh, mÕu >Þieûyuh K¥nÆL, anuBvÆL,
yu¬iv]dÆL mutÙyvey ek]Þuh x]DiÄuh. mÙy]š
zb]ªfRÄ[ |vieT jM]vk]smieÙ}Îu x]m]nYm]yuh
viEsSm]yuh K¥n>ItY] >Þu viDÊil niRfyiÄ]h.
zpkZtxhgtikeš muNk]fic{ zgÖÆšil pURv{]p>
vi>uÍm]yuh p>¾>vi>uÍm]yuh zptip]dic{i>iÄuÎ tien
evšiepTuÊi zpm]fzgÖÆšueT avisV]xYtey
k]fiÄuÎ x]m]nYK¥nh |o avt]>ikyiÙuh,
avey zpEtYkh zpEtYkh vYvH>ic{u mÕu zpm]f
ÆLÄuh yu¬iÄuh nY]yÊinuh av vip>ItÆš]
efÎu k]fiÄuÎ viEsSK¥nh OÎumutln]Ùuve>
(\LÏeT)yuÔ aÍY]yÊiÙuh x]Dic{i>iÄuÎu

x]m]nYK¥nh

Âàpu>]fÊil \LeÏÈ xHY]zdiK¥Êieû

\Ê>]RÍh OÎ]h aÍY]yÊil t]e< pryuÎviDh
k]fuÎu. p>su>]mN 21 vÈh Ñztiye> ek]Îu viDi
Ep]eÙ BUmiey zb]ªfRÄu d]nhecy[tu. anß>h

4
 zp]cIn mÙy]šh
Ever]>u BUmiey xZ¨ic{u. |o BUmi eevt>fi 1 ndiÄu
etÄ[ xuzbªfYÊinu 2 vTÄ[ xHYpRv{th mutl
kTlve> sURp]k]>h4

Ayi 100 Ey]jn nIšÊil 3 Ey]jn vItiyil

kiTÄuÎu. avieT O>u mÙyil p>su>]mN t]mxic{u.
zs]ÍmUÈ[, y]gh `Îiv¿]yi zb]ªfe> Ñfic{iÈ[
av>]>uh v>]ö]y]l Ek]pic{[ zb]ªfe>ÄUTi
putut]yi \Þ]Äuv]NaEÌHh niþyic{u. >]vieÙ
xmuzdý]nÊinu ecÎEÏ]L cit]Ø]nÊ[ vÎuniÎ
ciÙ muÄuve> kÞu tZp[tn]yi av>ueT cUÞ muric{[
atieû kyruek]Þ[ pUnUÙuÞ]Äi avRÄiTukyuh
visuÍ>]Äi avRÄ[ zb]ªfYh ek]TuÄukyuh ecy[tu.
14 Eg]ztvuh kuÙvuh kˉic{[ ctu>hgh `Î Ø]nÊ[
ave> p]Rpic{u. avRvic]>iÄuEá]L t]N
ecÎuek]Ô]emÎu v]g[d]nh ecy[t[ p>su>]mNEp]yi.
kuErn]L k<iÇu p>IÑiÏ]n]yiÈum]zth avR
aEÌHÊien x[m>iÄukyuh aEÌHh t]N prÇi>u
ÎtuEp]eÙteÎ avieT ecÙ}ukyuh ecy[tu. aEÏ]L
zpEy]jnh kUT]et v>uÊiyt]efÎriÇ[ B]RÅvN
Ek]pic{[ duReevdYM]>uh niàYM]>uh kuXitM]>uh
d>izdM]>uh Exv]p>M]>uh AyiEÏ]kEÈ `Îu ave>
spic{u.

Ti xHY]zdiK¥Êieû \Ê>]RÍh Ar]h aÍY]y

Êil p>su>]meû BUmi niRm]fÊienÏÕi |Æen

1
|o ndi kÙihgÊiÙ]efÎ[ Epj[ 13-l pryuÎuÞ[.
2
kRÉ]TkEdsÊ[ mhgÙ]pu>ÊuniÎ[ 105 ki. mI. akeÙ xHY]zdiyiÙuÔ
O>u zg]mh.
5
 zp]cIn mÙy]šh
prÇi>iÄuÎu. mH]viÿu (v]mn]vt]>Êil) bÙi
Ey]Tu EÙ]kh vIÞu ">jxVÙ]didÊmÎh 3 ninÄu
BviÄeÈ" `Îu kˉiÄukyuh BUmi mu<uvN ksYpn]yi
eÄ]Þu d]nh ecöyuh ecy[tu. ksYpN egoQRÄuh
zd]viQRÄuh A>Y]vRÊÊiÙuÔ p¥itM]RÄuh
kRÐikLÄuhkUTi atien ek]TuÊu. anß>h Eztt]
yugÊil k]RÊvI>Y]di >]j]ÄM]R BUmiey apH>ic{[
>Ñic{u. pieÎ ksYp]di zb]ªf>ueT zp]RËnzpk]>h
viÿuBgv]N jmdùipuztn]yiÈu E>fukyil avt>i
Äukyuh tpÓuecy[tu siven zpx]diÏic{[ evú<u
v]Æi 21 vÈh Ñztiye> vDic{[ vxiæksYp]di muni
m]RÄ[ BUmiey vIÞuh d]nh ecy{ukyuh ecy[tu. piÎIT[
B]RÅvN xHY]zdiyueT mukšilkyri xmuzdh kÞu
vic]>h tuTÆi. aEÏ]L n]>dN vÎu vic]>k]>fh
Ec]dic{u. BUmi mu<uvN d]nh ecy[tu Ep]ytin]ltniÄ[
|>iÄ]N|TmieÙ}Î[ \Ê>h prÇu. aEÏ]L xmuzd
Êien akÕuv]N n]>dN \pEdsic{u. p>su>]mN \Ten
xHY]zdiEml niÎuek]Þ[ x]ykmyc{u xmuzdeÊ nIÄi
ØÙmuÞ]Äi. A ØÙh >]mEÑzth `Îu zpxiÍ
m]yiÊIRÎu. b]fh vIf diÄil 'b]fvÙ}i' `Î O>u
pufYpu>vuh \Þ]yi.

|zpk]>h xmuzdniS[k]xnh ecy[tuÞ]Äiy BUmi

yil xp[tek]ÜfL aTÆiyi>uÎu at]vit[ - (1)
Ek>šh (2) tuÙhgh (3) xo>]z¨h (4) ek]Üfh (5)
k>H]Th (6) kRf]Th (7) bRb>h. |o BUmiyueT Aek
viüIRfh 100 Ey]jn nIšvuh 5 Ey]jn vItiyuh

3
tIÞ]>iy]yi>iÄuÎvšuh mÕuh nÙ[kuÎ AH]>h
6
 zp]cIn mÙy]šh
AkuÎu. Eg]kRfemÎ ØÙÊ[ sivN aDivxic{i
>uÎu. avieT sivn[ mH]bÙN `ÎuEpR. avieTniÎuh
10 Ey]jn vTÄ[ xp[tEk]TIsV>h `Î ØÙÊ[ >]mN
|>uÎuek]Þ[ n]n]B]gÆšilniÎuh zb]ªfe> v>uÊi
niRBym]yi p]RÏ]N A¡]pic{u. avR x[m>iÄuEá]L
t]N ecÎuek]Ô]emÎu prÇu >]mNEp]yi. O>iÄl
pUt>]yi gRv{iæ>]yiÊIRÎ zb]ªf>uh (cit[p]vn)
|v>uh OÊukUTi p>su>]men p>IÑic{EÏ]L (muN
prÇviDh) p>su>]mN avieT ecÙ}ukyuh k]>fmi
Ù}]et x[m>ic{tin]yiÈu ave> spiÄukyuh ecy[tu.
s]pv]ÄukL (muNprÇv kUT]et) te< pryuÎviDh
Ayi>uÎu.

"vidYkšil gRv{iæ>uh p>¾>h |oRSYyuÔv>uh,

m>Y]dey ÙhGic{u k]Ùh k<iÄuÎv>uh, y]ckNm]>uh,
sUzdE>]Ti>Îu EmTiÄuÎv>uh ÑztiyRÄuh mÕuh BZtY
zp]y>uh aˉ¡M]>uh, nikZ¨m]y pUjk<iÄuÎv>uh,
d>izde>Üil bHupuzt>uh, xáÎe>Üil xß]nHIn>uh,
knY]viÊh zgHiÄuÎv>uh AkeÈ" s]pEm]Ñh t]e<
ÏryuÎ viDm]yi>uÎu.

"jnÆL DRmh evTiÇu nTÄuÎt]yi EG]>m]yi

>iÄuÎ kÙiyugm]kuEá]L s]ph PÙiÄ]eÊEp]keÈ"

Ti aÍY]yÊilpÞ[ p>su>]mNasVEmDh ecyuk

yuh avBYtý]n]nß>h atilgu>uv]yi>uÎ ksYpn[
x]g>]ßy]y BUmiey d]nh ecyukyuh ecy[tu. atieû
EsSh ätViÄukešÙ}]>uh kUTi >]mEn]T[ aEÌHÊin]l
dÊy]y BUmiyil |>iÄ>uetÎu prÇu. atu

7
 zp]cIn mÙy]šh
xÐtic{[ nTÎuEp]vukyuh xHYpRvth kÞ[ atiEMl
kyri v>ufEn]T[ k]>Yh pryukyuh v>ufeû aEpÑ
zpk]>h p>su `riÇu >]jYmuÞ]Äukyuh ecy[tu.
atieû atiRÊi xHYpRv{th tuTÆi 3 Ey]jn
vItiyil knY]kum]>i mutl 'n]xik]ztYhbkh'
ve>y]kuÎu. atu nUru Ey]jn nIšmuÔtuh (muN
prÇviDh) ~<uB]gÆEš]T[ kUTiytuh AkuÎu.
zb]ªf>iÙ}]ti>uÎ A EdsÊ[ p>su>]mN ciÙ
eekvRÊkM]e>ÄÞ[ av>ueT cUÞlmuric{u kšÇ
EsSh atieû c>Tien pUfUÙuÞ]Äi k<uÊiÙiÈu
ave> zb]ªf>]Äi v]<iÄukyuh Ñ]mh v>ikyieÙ}Îu
v>h ek]TuÊu vic]>iÄuEá]L v>]emÎ[ prÇu Ep]vu
kyuh ecy[tu. anß>h muNprÇ viDh teÎ ave>
spic{u. s]pÊiÙuÔ viEsSv]kYh t]e< pryuÎu.;
"kuXit]ÎBÑkM]>uh eecÙK¥h (murimuÞ[) \TuÄu
Îv>uh AyiÈ[ axizpØ]vnIØ]nÊu s}]GY>]yiÈu
BviÄeÈ"

p>su>]mNEp]vukyuh A zb]ªfR s]ppIQit>]yi

ÊI>ukyuh ecy[tu. kuErn]Lk<iÇ[ myU>vRÐenÎ
A>YkuÙ>]j]v[A Edsh p>ip]Ùic{u. sUzdzp]y>]y
tÎ]ÈieÙ zb]ªfe> kÞiÈ[ myU>vRÐN aHi¢zt
Êil Ep]yi avieTniÎuh zb]ªfe> ek]ÞuvÎu
avRÄ]yiÈu 32 zg]mÆš]Äic{mc{u zb]ªfe> Eml
zpk]>h t]mxiÏic{u. pieÎ myU>vRÐNkÙiyueT
Azkmfh kÞ[ mzßim]e> >]jYh ~LÏic{uhevc{[ k]Èil
tpÓinu Ep]yi. >]jkum]>n]y czà]gtnuh mzßim]>uh
>Ñ¿[Ep]e>Îu vic]>ic{u zb]ªfe>Ù}]>uhkUTi ti>ic{u

8
 zp]cIn mÙy]šh
Ep]¿šÇu (aHi¢ztÊiEÙ¿[). avieTyuÔvR |o
ecÎve> kUÈinTÊiyiÙ}. |vR zpEtYkh purÊu
B]gÊ]yi t]mxic{u. vše>n]Lk<iÇ[ czà]gtN
zp]p[tiy]yEÏ]L A zb]ªfe> aEnVSic{u aHi¢zt
ÊilecÎ[ ave> piTic{uek]ÞuvÎu p<y Ep]eÙ 32
zg]mÆšil gZHEBdÆL ecy[tu pi>ivukL ~ReÏTuÊi
muNpil kuTumyTy]švuh niþyic{u p]RÏic{u.

(Ek>š mH]«Yh, aÍY]yh 4 - BUEg]š pu>]f]ßRgth)

|>UpeÊ]Îu tvf Ñztiy >]j]ÄM]e> nizgHic{u

p]ps]ßiÄ[ pÙviD d]nÆšuh ecy[tuv]f p>su
>]men BUd]nh ecyuv]N munim]R Ezp>iÏic{u. aEÌHh
>]jYh mu<uvN zb]ªf>RÄu ek]TuÊu. anß>h
tniÄi>iÏ]N Ever ØÙh aEnVSiÄfemÎuÔ
av>ueT v]ÄuEkÈ[ viS]dic{u. eekÙ]xÊu ecÎu
siven ExviÄukyuh aEÌHÊieû A¡]nux>fh
xuzbmfYnum]yi pureÏÈ[ knY]kum]>iyil `Êukyuh
ecy[tu. avieT xuzbmfYeû zpB]vh ek]ÞuÞ]y
viÿum]yey O>u vRSh p>su>]mN Bjic{u. aEÏ]L
v>ufN zptYÑm]yi >Þu Epe>yuh nm£>ic{u.
v>ufEn]T[ t]mxiÄ]NØÙh AvsYeÏÈEÏ]LaEÌHh
"pþimxmuzdÊil p>suvien |Ttu eek ek]eÞri
Ç]l atu ecÎu vI<ueÎTEÊ]šh BUmiey p]Ùic{u
ek]ÔuEk EvÞu" `Îu prÇu. A BUmiÄu dsEy]jn
viüIRfvuh stEy]jn eedRGYvuh \Þ[.

9
 zp]cIn mÙy]šh
Ek>Eš]lpÊi

du¨M]>]y Ñztiy >]j]ÄM]e> nizgHiÏ]N

zsIp>su>]mN avt>ic{[ teû kZtYh nirEvÕi. aEÏ]šu
Þ]y "vI>HtY]Ed]Sh Ep]ÄfemÎu kˉic{u kRmh
ecy[v]N tÄvÉh Eg]kRfh puÄu BUmiEdviey vàic{u
nUÕruptuk]th BUmiey \Þ]Äi. mÙy]šBUmiÄ[ >Ñ
Evfh `Îu kˉic{u nUeÕÈu |osV> zptiæecy[tu.
`ÎiÈuh BUmiÄ[ |šÄh m]riyiÙ} `Îu kÞEsSh
zsIp>su>]mN ni>Upic{u zb]ªfe> \Þ]Äi pÙ diÄil
niÎuh ek]ÞuvÎu Ek>šÊil vc{u." avRkurc{u k]Ùh
k<iÇEÏ]L n]gBItiek]Þ[ O]Ti ep]¿šÇu. pieÎ
n]gM]R teÎ kuErÄ]Ùh >]jYh B>ic{u. p>su>]mN
O]TiEÏ]yv>ueT EvSvuh Ac]>Æšuh EBdeÏTuÊi
ave> vIÞuh Ek>šÊilp]RÏic{u.

muNk]fic{ zpm]fÆšil k]fuÎviDh mÙy]š

zb]ªf>ueT jM]vk]sh xhb³ic{[ ni>UpiEÄÞ
zpD]n xhgtikš]vit[;

1.mÙy]šBUmi \Þ]ÄnuÔ EHtu

2.mÙy]šBUmi \Þ]Ä]nuÔ kZtYh
3.mÙy]šBUmiyueT atiRÊiyuh viüIRfvuh
4.mÙy]šBUmi d]nÊinuÔ k]>fh

|o xhgtikešešÏÕi Emlk]fic{ zgÖÆšil

zptip]dic{i>iÄuÎ viv>Æeš aTuÄ]yi t]e<
EcRÄuÎu.

10
 zp]cIn mÙy]šh
1. mÙy]šBUmiyuÞ]Ä]nuÔ EHtu: xHY]zdiK¥h
\Ê>]RÍh OÎ]h aÍY]yÊil ÑztiynizgHvuh
BUmid]nvuh k<iÇu Ever]>u BUmiey xZ¨ic{u `Îuh Ti
6lTi d]nÊinuEsSh |>iÄ]NBUmiyiÙ}]Çu n]>dN
prky]Ùuh, Ti ~<il Ti d]nÊinuEsSh dÊ BUmiyil
|>uÎukUeTÎu ätViÄukL prky]l |>iÏ]N |TmEnV
Sic{u v>ufeû v]Äin]Ùuh. Ek>šmH]«YÊil Eml
prÇviDh ctizpEy]gÊ]yÙuÞ]y d]nÊ]l >]jYh
eekviÈu |>iÏ]N ØÙmiÙ}]et eekÙ]xÊuecÎ[
xÜTh prkyuh siveû A¡]nux>fh xuzbªfY
num]yi knY]kum]>iyilecÎu xuzbmfYeû zpB]vÊ]
ÙuÞ]y viÿum]yey ExviÄyuh ecöy]Ùuh BUmiyu
Þ]ÄieyÎuh k]fuÎu.

2. mÙy]šBUmi \Þ]Ä]nuÔ kZtYh: xHY]zdiK¥h

\Ê>]RÍh Ar]h aÍY]yÊil xHY]zdiyil ecÎu
x]ykmyc{u xmuzdeÊ nIÄieyÎuh Ti ~<]h aÍY]y
Êil p>su `riÇu >]jYmuÞ]ÄieyÎuh Ek>šm]H«Y
Êil |Ttueek ek]Þ[ knY]kum]>iyil vc{u p>su
`riÇu azpk]>h ecy[tu `Îuh Ek>Eš]lpÊiyil
Eg]kRÉÊu kMÙyiÙi>uÎ[ v>ufen Exvic{u BUmiyu
Þ]ÄieyÎuh k]fuÎu.

3. mÙy]šBUmiyueT atiRÊiyuh viüIRÉvuh: xHY]

zdiK¥h \Ê>]RÍh OÎ]h aÍY]yÊil kÙihgÊieÙ
eevt>fi ndiÄu etÄ[ xuzbmfYÊinu vTÄ[ 100
Ey]jn nIšÊil 3 Ey]jn vItiyil `Îuh Ti Ar]h
aÍY]yÊil 100 Ey]jn nIšÊil 5 Ey]jn vItiyil
`Îuh. Ek>šmH]«YÊil 100 Ey]jn nIšÊil 10
11
 zp]cIn mÙy]šh
Ey]jn vItiyil `Îuh. Ek>Eš]lpÊi yil 160 k]th
BUmieyÎuh k]fuÎu.

4. mÙy]šBUmi d]nÊinuÔ k]>fh: p>su>]mN

mÙy]šBUmiey d]nh ecy[tt]yiÈ[ xHY]zdiK¥ÊiÙuh
Ek>šm]H]«YÊiÙuh k]fuÎiÙ}. Ek>Eš]lpÊiyil
vI>HtY]p]ps]ßiÄ]yiÈuh Ek>š]vk]szkmÊil vI>
HtY]p]p]vsi¨Êieû p>iH]>Êin]yiÈuh azpk]>h
ecy[tu `Îu k]fuÎu.

|niyuh p>su>]mNzb]ªfe> ek]Þuv>ik. avR

ti>ic{u ep]¿šyuk vIÞuh ek]ÞuvÎu p]RÏiÄuk
mutÙ]y k]>YÆL v]üvxhgtikeš mr¿]N EvÞi
yuÔ yøÊil OÎien]Îu vip>Itm]yuh ep]tuEv
visV]xEy]gYmÙ}]etyuh |o zgÖÆšilk]fuÎuÞ[.
|tinu O>u \d]H>fh pry]h: mÙy]cÙniv]xikšuh
>fsU>M]>um]y n]kM]R xmuzdhvy[pil \Þ]y BUmiey
eekvshvc{u >ÑiÄuEá]L mÕuÔvR atil zpEvsi
Ï]N tuTÆi. aEÏ]L n]kM]R kyRÄukyuh viEdsikL
ByeÏÈu O]Ti >ÑeÏTukyuh ecy[tu. piÎIT[ Azsyic{[
aEpÑic{EÏ]L aviTvieT p]RÊuek]Ôuv]N ave>
n]kM]R anuvdic{u. |zpk]>h v]üvxhgtikL
|>ieÄ xV]RËtˉ>tnimiÊh 'n]kM]R' `Î vRÅn]m
eÊ (zd]viQB]SyiÙuÔ) xhÂZtÊieÙ 'n]gM]R' `Î
pdm]yiÈu m]ÕimriÄyuh xmuzdh nIÆi \Þ]y Ek>šÊil
xRÏÆL aDikh \Þ]yi>uÎtin]l p]RÏ]N p]Ti
Ù}]et vÎu `Îuh mÕuh `<uti v¿ukyuh ecy[ti
>iÄuÎu.

12
 zp]cIn mÙy]šh
nTÎEt] nTÄuÎEt] Ay O>u xhgtiyueT k]>fh
ariyuÎtin]yi vic]>f ecy{uEá]L atuxhb³
m]y x]Ñiem]<iyuh zpm]fvuh pURv{]p>vi>uÍm]yuh
p>¾>vi>uÍm]yuh k]feÏTuÎu `Üil Aytu avisV]
xYvuh tY]jYvuh AefÎuh OE>zpk]>h yu¬YnuBv
ÆLÄ[ EcRÎi>iÄuÎu `Üil visV]xYvuh xVIk]>Yvuh
AefÎuh \Ôt[ xRv{xÐtm]fEÙ}]. mÙy]šzb]ªf
>ueT jM]vk]seÊ niRfyiÄuÎ av>ueT zpm]f
zgÖÆšil atu xhb³m]y viv>ÆL pURv{]p>
vi>uÍm]yuh p>¾> vi>uÍm]yuh zptip]diÄeÏÈi>iÄuÎ
tin]lav visV]xEy]gYÆšeÙ}Îuh atin]l avRÄ[
|vieT jM]vk]smieÙ}Îuh xiÍi¿uÎu.

xhgtikL anuBvÊil |>iÄy]lxÑiem]<iyuh

zpm]fvuh avisV]xYÆš]yi>i¿uÎtuek]Þ[ vÙiy
Ed]SmieÙ}Îuh zpkZtÊieÙ pÙ viSyÆšuh zpüut
zpm]fzgÖÆšil ~erÄuer xÐti¿eÏÈi>iÄuÎ
tin]Ùuh |o mÙy]šÊieÙ ~RÏ]Tuh nTÏuh ~t]vl
p>Yßh av¿[ anux>fm]yiÊeÎ |>i¿uÎtin]Ùuh
avEyyuh Avk zpm]f x]>ÆEšyuh visVxiEÄÞ
t]efÎuh O>u pÑmuÞ]k]h. |tiNzpk]>h t]e<
ÏryuÎ xhgtikL ahgIk]>YÆš]yiÊI>uÎu. |o
mÙy]šBUmi p>su>]mEÑztm]kuÎu. p>su>]mN zb]ªf
e> v>uÊi avRÄ]yiÈu atien d]nh ecy[tu. aÆen
|vieTeÊ xkÙ avk]sÆšuh aDik]>Æšuh
yjm]ntVvuh zb]ªfRÄuh d]xYvZÊi mutÙ]y `Ù}]
~RÏ]Tukšuh nTvTikšuh mÙy]ši n]yM]RÄuh

13
 zp]cIn mÙy]šh
(|TÄ]ÙÆšil tuTÆi |o zb]ªf>]l sUzde>Îu
višiÄeÏÈu Ep]>uÎ) xiÍic{u

|o xhgtikeš zpEtYkh zpEtYkm]yi ti>ic{u

avyueT ayœ]RËYeÊ evšieÏTuÊuÎtinuÔ
viEsSK¥nh aTuÊ aÍY]yh mutl A>hBiÄuÎu.

14
 zp]cIn mÙy]šh
aÍY]yh 1 - d]nk]>fniESDh

B]RÅvn[ ÑztiyvDh nimiÊh \Þ]y vI>HtY]

Ed]SeÊy]f[ mÙy]š BUmiyueT k]>fm]yi kˉic{i>i
ÄuÎt[ `Î]l

"m]tZHEÊþ p]pxY Ñztiy]npYt® p>h

k]RÊ vI>Y]Rjunh HtV]
`ks]xny] viEB] p]ÙYt]h ...."
(Ek m] a 3)

"m]tZHÊip]pÊinu ÑztiyE>yuh k]RÊvI>Y]R

´unEnyuh ek]Î[ ~ks]xnEy]TukUTi >]jY p>i
p]Ùnh ecy{fh" `ÎiÆen mHRSim]R viDic{Ep]eÙ
aEÌHh ecy[tu. atuek]Þuh Aytu si¨p>ip]Ùn
Êinu EvÞiyuÔ du¨nizgHm]yi pryeÏÈi>iÄy]Ùuh
EÙ]k>ÑkM]R DnjnyovngRv{iæM]>]y Ùokik
>ueT Eb]DÊin]yiÈu p]ps]ßieÄÎEp]eÙ pufY
kRÐÆL ecö ptivuÔtin]Ùuh B]RÅvnil
p]pEÙsmiÙ}. vIÞuh Oopc]>ikm]yieÈÎEp]eÙ,

"ES]Qs]KYh mH]d]nh kRÊumi¢]mi BUxu>]®

Ekn >UEpf tÌ]nh kiyXhKY] yœ]viDi
vI>HEÊþ p]pxY zbUt xREv{ dViEj]Êm]®"
(Ek m] a 4)

"EH! zb]ªfEzsæM]E>! w]N vI>HÊip]pÊinu

ES]QsmH]d]nh k<iÏ]ni¢iÄuÎu. at[ `ÆeneyÙ}]h
`ztEÊ]šh EvÞiv>uemÎ[ niÆešÙ}]v>uh OÊu prviN

15
 zp]cIn mÙy]šh
`Îu aEÌHh zb]ªfE>]T[ AvsYeÏTukyuh av>ueT
viDizpk]>h d]nh vše> Ekmm]yi nTÊukyuh ecy[tu
A avx>Êil

"visV]miztüu DRÐ]«] ekotUHÙxmnVit®

atY]þ>Ymidh >]jÎÙmitYzbvIMuni®
(Ek m] a 5)

"DRÐ]«]v]y visV]miztmuni xEß]SEÊ]TukUTi

EH! >]jN! |tu atY]þ>Ym]yi>iÄuÎu. mti" `Îu
prÇu. aEt]TukUTi B]RÅvnil p]ph OÈuh EsSiÏ]N
|TyiÙ}. |niyuh d]nh k<iÇ \TN zb]ªf>ueT
aEpÑzpk]>h

xRv]N BUm¥Ù]nV]pi xRvp]pvimu¬Ey

viEzpEBY]Hh BUmid]nh zpdd]mi munIsV>]"
(Ek m] a 5)

"EH! muni EzsæM]E>! xRv{p]pviEm]cnÊin]yiÈu

`Ù}] BUm¥ÙÆEšyuh vizpM]RÄu d]nh ecy{uÎu."
`ÎiÆen prÇu B]RÅvN d]nh ecy[tu. |tinuEsSh
p]pÊieû ÙvEÙsh EsSiÏ]N |TyiÙ}. |ztyuh
k<iÇiÈuh B]RÅvnil ppEÙsh kiTÎi>uÎt]yi Ek>š]
vk]szkmÊil prÇi>iÄuÎu. |tinu y]et]>TiØ]n
vumiÙ}. visiSY] aRv]cInm]y B]S]gdYzgÖÊinu
xhÂZtmUÙzgÖÊiEn]šh zp]m]fYh O>i¿Ùuh \Þ]k
yiÙ}.

'd]nk>fniESDh' Ø]pi¿uÎt]yi EmˉrÇv

kUT]et B]RÅveû tpÓu, Ey]gh jw]nh mutyÙ]y

16
 zp]cIn mÙy]šh
s¬ikL atYßh gfnIyÆš]kuÎu. p]pmÕvRÄu
m]ztEm |ovk s¬ikL vRÍic{u xmuzdniS[k]xnh
muty]Ùv Øi>m]yi x]DYm]vu `ÎuÔt[ zsuti
x[mZtY]dikšilniÎuh ciÙ zpm]fÆeš t]e<
EcRÄuÎu;

"tEp]Bi® ÑIfp]p]n]h"
(A«Eb]Dh)

aRËh: "tpÓuek]Þ[ p]ph nsic{vRÄ[ "

"tpx] kMSh Hßi"

(x[mZti)

aRËh: "tpÓuek]Þ[ p]pÊien HniÄuÎu"

"Ey]g]ùiRÌHEt ÑizpmEsSh p]pp²>h"

(x[mZti)

aRËh: "Ey]g]ùi xkÙ p]pÆEšyuh EvgÊil

nsiÏi¿uÎu"

|tY]di zpm]fÆš]l tpÓuek]Þuh Ey]ghek]Þuh

p]ph ÑyiÄuemÎu v>uÎu. B]RÅvN vÙiy tpxViyuh
Ey]giyum]efÎuÔtuh zpxiÍm]fEÙ}].

"¡]n]ùiÓRvkRÐ]fi Bx[mx]l ku>uEtR´un"

(B. gIt)

aRËh : "EH! aRjun! ¡]n]ùi xRv{kRÐÆ

Ešyuh Bx[mm]Äiec{y{uÎu."

17
 zp]cIn mÙy]šh
xRvh ¡]np}Evenv zvjinh xß>iSYti"
(B. gIt)

aRËh: "`Ù}] p]pÆEšyuh ¡]nh atizkmi

ÄuÎu."

asVEmDxHzx]fi zbªHtY]st]ni c
kuRvÎpi n ÙipYEt yEdYktVh zppsYti"
(xUtxhHit)

aRËh : "Ayi>h asVEmDvuh nUru zbªHtYyuh

ecy[t]Ùuh Aee«kY¡]nmueÞÜil p]pmuÞ]yi>i
ÄyiÙ}"

yxY n]HhkZEt] B]Ev] buÍi>xY n ÙipYEt

HtV]pi x |m]NEÙ]k]N n Hßi n nibÍYEt
(B. gIt)

aRËh: "y]et]>uÊ]Î[ aHhk]>vuh mnÏÕumiÙ}]

ti>iÄuÎuEv] avnu |o EÙ]kh mu<uvNnsic{]Ùuh
b³nvuh H]niyuh |Ù}."

tpx] zbª viji¡]xxV

(zsuti)

aRËh: tpÓuek]Þu zbªeÊ ariv]ni¢i ÄuÎu.

"n m]tZvEDn pitZvEDn n zBUf HtYy]"

(koSItkYupniSÊ[ )

18
 zp]cIn mÙy]šh
aRËh: "m]tZ vDhek]Þuh ptZvDhek]Þuh zBUf
HtYek]Þuh OÎumiÙ}" (vidV]n[ muKB]vh m]rukieÙ}Îu
EsSh.)

"yœ] puS[k>pÙ]s AEp] n s}iSYß ~vh H vidi

kRÐ n s}iSYEt"
(zsuti)

aRËh: t]m>yiÙyilevÔh pÕ]ÊtuEp]eÙ vidV]

Ül kRÐEc{Rc{yiÙ} (kRÐh tÆukyiÙ})

"tdDigm \Ê>pURv{]GEy]>Es}Svin]so tdVYup

Eds]l"
(zbªxUzth)

aRËh: ¡]nzp]p[tiyiÜl muNpiN p]pÆšueT

>ÞiEûyuh pÕiÙ}]y[myuh n]svuh zkEmf v>uÎu"

"|t>xY]EpYvmxhEs}S: p]Ettu"
(zbªxUzth)

aRËh: ¡]nxiÍik]ÙÊ[ |tuEp]eÙ teÎ

pufYÆšuETyuh pÕu arutiv>uÎu."

B]RÅvN dÊ]Ezty BgvMuKÊuniÎuh zbª

tEtV]pEdsh ÙBic{ ¡]niy]kuÎu. (ztipu>]>HxYh
¡]nk]¥h En]Äuk) Emlk]fic{ zpm]fÆL
ek]Þ[ tpÓ[, Ey]gh |tukLnimiÊh aEsSp]p
Ñyvuh xkÙ xiÍikšuh xhBvi¿uemÎuh ¡]niey
y]et]>u p]ppufYÆšuh tIÞukyieÙ}Îuh k]fuÎu.

19
 zp]cIn mÙy]šh
B]RÅvN tpxViyuh Ey]giyuh ¡]niyum]kuÎu `Ît[
mÕu zpm]fÆešeÄ]Þuh etšiyuÎu.

|o k]>fÆš]ld]nk]>fmieÙ}Îuh k]>Yk]>f
xhb³yu¬Y] d]nmuÞ]yiÈieÙ}Îuh xiÍic{u.

20
 zp]cIn mÙy]šh
aÍY]yh 2 - mÙy]šzb]ªfe>
p>su>]mNek]ÞuvÎiÈiÙ}

xhzgHh: p>su>]mnu p]pmieÙ}Îuh atin]l

p]pp>iH]>ÊinyiÈu mÙy]š BUmiey d]nh ecy[v]N
k]>fmieÙ}Îuh OÎ]h aÍY]yÊilx]Dic{u. |o
aÍY]yÊild]nh ek]TuÄuÎtin]yi aEÌHh viEds
ÊuniÎuh zb]ªfe> v>uÊIÈieÙ}Îuh etšiyiÄuÎu.
|tiEÙ¿]yi ~ReÏTuÎ zpD]n v]dmuKÆEšyuh
atukšueT tIRc{kEšyuh v]ynÄ]>ueT exok>YÊi
n]yi |vieT k]fiöuÎu.

1. mÕuÔ j]tikešÎEp]eÙ mÙy]šzb]ªf>iÙuh

aEnkh av]ß>viB]gÆL |EÏ]L k]fuÎuÞ[.
|vey viv>iÄuÎ Ek>šm]H]«Yh, Ek>š]vk]szkmh
mutÙ]y zpm]fÆši!l d]nxVIk>fvuh mÕum]f[ |o
viB]gÊieû aTiØ]nemÎu k]fuÎu. avyil
AdYk]>fh d]nxVIk>fm]yi>iÄfemÎuh mÕu k]>f
ÆL k]Ù]ß>Êil xhBvic{vy]yi>iÄfemÎuh
\Ôtinu xhsymiÙ}. d]nh xVIk>ic{ve> zB¨M]>]yiÈuh
xVIk>iÄ]Êve> \ÊmM]>]yiÈuh adY]pi gfic{uEp]>u
ÎuÞ[. |o PÙh xhBvYm]Ef] `Îu p>iEs]DiÄ]h.

2. p>su>]mnilniÎuh d]nh v]Æiytuek]Þu

zb]ªfRÄ[ ptitVh xhBvikfemÜil d]nh ecy{uÎ
tinumuá[ aEÌHÊinu ptitVh \Þ]yi>uÎi>iÄfh.
`Î]l mÙy]šBUmi d]nÊinumuáuteÎ aEnkh mH]
d]nÆšuh mÕuh nTÊiyiÈuÔ divYzsIm]n]y p>su>]m]nu
21
 zp]cIn mÙy]šh
ptitVh O>iÄÙuh \eÞÎu v>uÎtÙ}. |tu muÎÍY]y
Êil x]DiÄyuh ecy[ti>iÄuÎu. Aytin]l zb]ªf
RÄu ptitVh vÎu `Îu pryuÎtu s>iyÙ}.

3. s>iy]y kRÐ]nuæ]nÆšueÞÜil d]nh v]ÆuÎ

tuek]Þ[ zb]ªfRÄu ptitVh v>ikyiÙ}. ptitVh vÎu
`Îu prÇi>iÄuÎtuek]Þ[ A zb]ªfRÄ[ kRÐ
s¬iyiÙ}]yi>uÎu `Îu vic]>iEÄÞiyi>iÄuÎu. |o
k]>YÊil ByÎu ky{il v]Æ]etyi>uÎ \ÊmM]>uh
ky{il v]Æi zB¨>]yiÊIRÎ mÕuÔv>uh Aß>]l O>u
Ep]eÙteÎ. Aky]l mÙy]šÊil v>uÎtinumuá[ |o
zb]ªfRÄ[ \Þ]yi>uÎt]yi Ek>šm]H]«Y]dikšil
prÇi>iÄuÎ Ey]gYt]hsÆL |ve> xhb³iÄ]
niTyiÙ}.

4. d]nxVIk]>hnimiÊh ptitVh vÎt[ d]n]RHt

|Ù}]y[m ek]ÞÙ}, p>su>]meû zpEtYk viDizpk]>h
Af[ `ÎuÔ pÑÊil mÕu BUmikeš d]nhecy[tEÏ]L
~ReÏTuÊ]Ê cÈh mÙy]šBUmid]nÊieû k]>YÊil
m]zth p>su>]mN zsutix[mZtY]dikLÄuh Ùokikniym
Êinuh vip>Itm]yi ~ReÏTuÊ]niTyiÙ}.

5. p>su>]mN d]n]RH>]yvREÄ d]nh ecy[tiÈuÔU

`Îu zpm]fÆšil k]fuÎu. d]n]RHM]>ueT ÙÑfh
d]t]vieû p]peÊ kRÐs¬iek]Þ[ av>iÙuh
tÆšiÙuh pÕ]ÊviDh nsiÏiÄuÎt]f[. `Î]l
mÙy]šzb]ªfRÄu d]nh v]Æiytuek]Þ[ ptitVh
vÎt]yi k]fuÎtin]l ave> p>su>]mN |tiEÙ¿]
yiÈu Ek>šÊil v>uÊIÈiÙ}.

22
 zp]cIn mÙy]šh
zb]ªf>ueT j]tiviB]gh

"a¨o Hi vizp] dVo nYUno

dV]deesv]ß>]šik]® (j]tiniRÉyh)

aRËh: zb]ªfvRÅÊil j]ti `È[; nYUnj]ti

>Þ[; aß>]šj]ti pzßÞ[.

|o j]tikL `Ù}]h t]e< pryuÎ viB]gÆšiÙuh

avyueT pi>ivukšiÙuh \LeÏÈi>iÄuÎu.

"xzm]Q]E™Y] visi¨þ x]m]EnY] j]tim]ztk®

x]EÜtikþ sp[tþ p]pItY¨viED] dVij®"
(j]tiniRÉyh)

aRËh: OÎ]mt[ xzm]T[ (tzá]ÄL), >Þ]mt[

A™YM]R (a¨gZHÊil), mUÎ]mt[ visi¨zb]ªfR,
n]Ù]mt[ x]m]nYM]R, aW]mt[ j]tim]ztM]R, Ar]mt[
x]EÜtikM]R, ~<]mt[ s]pzgüM]R, `È]mt[ p]pikL.

|v>il OÎ]mt]y tzá]ÄLÄ[ Bzd]xnh, x]Rv{

m]nYh, zb]ªx]zm]jYh, zbªvRc{x[ |Æen n]ÙuØ]n
ÆL p>su>]mN Aczàt]>h puztpoztp>á>y]yi
ek]TuÊi>iÄuÎu. |v>ueT vZÊi EmlprÇØ]nÆeš
yœ]viDi anuæic{uEp]>iky]kuÎu.

>Þ]mt[ a¨gZHÊil A™YM]R: vše> y]gh

ecy[t[ EdvzpIti xá]dic{iÈuÔv>]ky]l EmÙil
|vRÄ[ y]gh ecy{]etteÎ y]gPÙEÊ]TukUTi tpÓ[,
EvdEvd]hgÆšueT aRË¡]nh, zpButVh, DRÐsIÙtVh
|Æen n]Ùu Ø]nÆL p>su>]mN ek]TuÊi>iÄuÎu.
23
 zp]cIn mÙy]šh
tdnuæ]nhteÎ |v>ueT vZÊi. |ve> náU>iÏ]TM]R
`Îu pryuh.

mUÎ]mt[ visi¨zb]ªfR. |vRÄ[ aùiEH]zth,

BÈvZÊi, xÎY]xh, anYdVijM]e>eÄ]Þ[ y]gh
ecy{iÄl |Æen n]Ùu Ø]nÆL ek]TuÊi>iÄuÎu.
tdnuæ]nh teÎ |v>ueT vZÊi. AD]nh `Î kRÐh
ecy[t]l |ve> "AHit]ùi" aeÙ}Üil "aTti>i" `Îu
Ex]my]gh ecy[t]l "Ex]my]ji" aeÙ}Üil
"Ec]m]ti>i" `Îuh aùicynh ecy[t]l "aùiciÊ["
aeÙ}Üil "aÄiÊi>i" `Îuh BÈvZÊim]ztmuÔve>
"BÈti>i"m]R `Îuh pryuÎu.

n]Ù]mtu x]m]nYzb]ªfR: |vRÄu Evd]dikL

aBYxiÄuk, xÎY]xh, mzßv]dh, EÑztÆšil tzßh
|Æen n]Ùu Ø]nÆL ek]TuÊi>iÄuÎu.

aW]mtu j]tim]ztM]R: |ve> n]Ùut>m]yi

prÇi>iÄuÎu. (1) p>su>]mniEy]gÊ]l eevdY s]züh
aBYxic{u cikiXiÄuÎv>]y a¨eevdYM]R. (2)
p>su>]mEn]Tu zbªÑztm]yi mÙy]šeÊ >ÑiÏ]N
AyuDh v]ÆiyvR. (3) d]>izdYh ek]EÞ] mH]E>]gh
ek]EÞ] Evd]ÍYyneÊ \EpÑic{[ ~tu zpvZÊi
ek]eÞÜiÙuh jIven >Ñic{v>]y zb]ªfR. (4) >]g
EdVS]dikešeÄ]Þ[ du¨M]>]ytunimiÊh Evd]ÍYyn
eÊ \EpÑic{[ ExV¢y]yi O]E>] EvSÆeš avÙhbic{[
jIven >Ñic{vR. |vRÄ[ \ÊmM]E>]TukUTi O>u kTvil
ý]nh, ph¬iEB]jnh, >hgØ]nh, mH]nxh (a>Æuh
aTuÄšyuh) |Æen n]Ùu Ø]nÆL ek]TuÊi>iÄuÎu.

24
 zp]cIn mÙy]šh
|v>il muáu muáu prÇvRÄ[ zkEmf nYUntyuh
\Ôt]yi viDic{i>iÄuÎu. |o kUÈ>il OÎ]mt]yi
pryeÏÈ a¨eevdYM]RÄ[ cikiX]diyuh, >Þ]mt]
yuÔvRÄ[ n]Ùu Ø]nÆšueT anuæ]nvuh mÕuÔ
p>iSkLÄ[ xVØtyuh vZÊikš]kuÎu. a¨eevdY
M]e> x]m]nYm]yi "náU>i" `Îuh viEsSm]yi "mUÓ["
`Îuh "nái" `Îuh mUÎuh n]Ùuh t>Ä]e> evruh
"náU>im]R" `Îuh pryuÎu.

Ar]mt[ x]EÜtikM]R: |vR mÙy]šÊiÙuÔ

\pzdvh nimiÊh aviTh \EpÑic{uEp]kyuh piÎIT[ A
ØÙh xVRÅtuÙYm]yiÊI>uky]l p>su>]mEn]TEp
Ñic{[ vIÞuh vÎu p]RÄukyuh ecy[tiÈuÔv>]f[.
|ve> p>su>]mN "EH! zb]ªf]®" `Îu višiÄyuh
atiÙuÔ pkutiB]gh |v>ueT EpR AyiÈu tI>ukyuh
ecy[tu. Ayt[ "eHzb]" `Î]kuÎu. atu EÙ]pic{[
`zá]N `Î]yiÊIRÎu. |v>il ciÙRÄ[ mu<uvnuh
mÙy]š]c]>vuh ciÙRÄ[ p>Eds]c>vuh mÕuciÙRÄ[
|tukL |TkÙRÎ O>u >Itiyuh AkuÎu. |ve> Aru
k[m]x]Äi vYvH>ic{uEp]>uÎu. (1) ti>uvÙ}]Edsi (2)
tZÏUfiÊurEdsi (3) aÄ>Edsi (4) |Ä>Edsi
(5)kRÉ]Tk>[ (6)tošvM]>[. |til ti>uvÙ}]Edsikeš
Ek]ÙÊi>i>]j]vu ek]ÞUvÎu Ek]ÙÊun]Èil
v]<iÄyuh tZÏUfiÊurEdsikeš tZÏUfiÊur >]j]vu
ek]ÞuvÎ[ avieT v]<iÄyuh mUÎuh n]Ùuh t>Ä]e>
kuÙEsK>mH]>]j]vuek]ÞuvÎu v]<iÄyuhecy[tu.
kRÉ]TkM]>uh tošvM]>uh A>uh ek]Þuv>]et
tÆL teÎ dÑifdiÄukšil gt]gth ecy[tuek]Þi

25
 zp]cIn mÙy]šh
>iÄuÎv>]kuÎu. |o Aru k}]xuk]E>yuh p>su>]mN
muÏÊi>Þu zg]mÆšil pÞu v]<ic{u. |vRÄ[
Evd]ÍYynh , EÑztÆšil s]ßi, nmÂ]BÑfh,
p>ikRÐh |Æen n]Ùu Ø]nÆL ek]TuÊi>iÄuÎu.

~<]mt[ s]pzgüM]R: p>su>]meû zptYÑeÊ

p>IÑiÄy]l aEÌHÊin]Ùuh Ac]>YxV]mikš]Ùuh
spiÄeÏÈv>]kuÎu |vR. |vE>yuh x]m]nYm]yi
"náU>im]R" `Îu pryuh. |vRÄ[ aEvdp]Úvuh,
anmÂ]>BÑfvuh, apUjYtVvuh, axHØitiyuh
|Æen n]Ùu Ø]nÆšuh tXhb³m]y vZÊikšuh
viDic{i>iÄuÎu.

`È]mt[ p]pikL: |ve> aWu k}]x]Äi

ÏrÇi>iÄuÎu. (1) p>su>]mEn]T[ d]nh v]Æic{v>]y
\o>ieÙ "p>iSmueÓM]R (2) ep>um]eš nizgHiÏ]N
anuv]dh ek]TuÊ zg]mfikL (3) v>]HmURÊiey
ÄšÇ pÎiyUR zg]mÄ]R (4) sUzdpoE>]HitYh vHic{
|šytM]R (5) zb]ªf>ueT anuv]dzpk]>h
ep>um]šien nizgHic{ náiTikL. |v>il OÎu mutl
mUÎuve> k}]ÓukšiÙuÔvRÄ[ p]pt]>tmYh Ep]eÙ
Ø]nm]nt]>tmYvuh n]Ùuh aWuh k}]xuk]RÄ[
j]tiEBdvuh \Þ[. |tukUT]etyuh; ~Ettu kRÐÆL
ecy[t]l zB¨u BviÄuemÎu s]züÊ]l
viDiÄeÏÈi>iÄuÎuEv] A kRÐÆL ecy[tvE>yuh
p]piæM]R `Îu pryuÎu.

Eml viv>ic{ zb]ªfe> av>ueT viEsS]ÙuÔ

Ep>ukešeÄ]ÞÙ}]et x]m]nYm]yi "náU>im]R" `Îuh

26
 zp]cIn mÙy]šh
n]Ùuh aWuh k}]xukšil ciÙe> "Ep]Õim]R" `Îuh
vYvH>ic{uv>uÎu. OTuvil viv>ic{v>il ciÙ Ø]n
m]nmuÔve> "náiTim]R" (pÞ]>Êil) `Îuh pryuÎu.
Ar]h k}]xuk]e> x]m]nYm]yi "`zá]N" `Îuh ciÙ
diÄukšil "Ep]Õi" `Îuh ~<]h k}]xiÙuÔve> x]m]nY
m]yi "náU>i" `Îuh `È]h k}]xiÙuÔv>il mUÎ]mM]e>
"náU>i" `Îuh si¨muÔve> attu pi>ivil
viv>ic{i>iÄuÎtuEp]eÙyuh vYvH>ic{uEp]>uÎu. m]tZ
v<iyvk]sh xVIk>ic{ py{ÎUR zg]mÄ]>]y zb]ªfe>
"aÐ]mM]R" `Îu pryuÎu. EmlÄ]fic{ viB]gÆšil
ciÙtil \LeÏÈ zb]ªfd]nh v]Æuk EHtuv]yiÈuh
mÕuh ciÙR atil piÎIT[ xhBvic{ Ever k]>fÆš]Ùuh
zB¨M]>]yiÊIRÎu `Îu prÇi>iÄek]Þ[ avRÄu
tÄt]y kRÐs¬iyiÙ}]yi>uÎu `Îuh aÆen kRÐ
s¬iyiÙ}]Êv>uh atin]l d]nÊin[ aRHtyiÙ}]
Êv>uh Ay zb]ªfM]e> p>su>]mN d]nÊin]yi
ek]ÞuvÎi>iÄyieÙ}Îuh vic]>iEÄÞtuÞ[.

p>su>]mN ek]ÞuvÎ zb]ªfR mÙy]šÊil

v>uhmuá[ \ÊmM]>]yi>uÎu `ÎuÔtinu pryuÎ
zpm]fh:

"kZÿ]tIE> tu gtV]œ cc]> BZgunàn®............"

|tY]di (anub³h 1 En]Äuk).

|tY]dikš]y zpm]fÆš]Ùuh d]nh v]Æuk mutÙ]y

zB¨uxhgtikšil \LeÏÈve> O<ic{u EsSmuÔ
mÙy]šzb]ªfR `Ù}]v>uh \ÊmM]>]yiÊeÎ
|>iÄy]Ùuh B]RÅvN ek]ÞuvÎEÏ]L av>il A>uh
27
 zp]cIn mÙy]šh
teÎ zB¨M]>]yi>uÎieÙ}Îuh |vieT vÎu EmˉrÇ
xhgtikšil EcRÎ k]>fÊ]l aEÏ]LmutlÄ[
|zpk]>h ptitVh avRÄu xhBvic{t]efÎuh |o
viSyÊil O>u xm]D]nh prEÇÄ]h.

Ti zpm]fh |vieT Ey]jiÄuÎiÙ}

`Î]l ~t]nuh EpR \LeÏTukyuh atuek]Þ[

zB¨M]>]yiEÏ]kukyuh ecy[tu `Îuh mÕuÔvR
\LeÏT]et m]riniÎukšÇtuek]Þ[ pUjYM]>]yi
`Îuh k]fuky]l |o OTuvil prÇv>uh \L
eÏÈi>uÎu `Üil mEÕve>EÏ]eÙ zB¨M]>]kum]yi>uÎu
`Îuh aÆen ecy{]Êtuek]Þu m]ztm]f[ zB¨M]>]
k]ti>iÄuÎt[ `Îuh tIRc{y]Äh. |o O>u xhgti
ek]ÞuteÎ |vR `Ù}]v>uh Aß>]l tuÙYM]e>Îuh
tÎimiÊh d]n]RHM]>eÙ}Îuh zpüut zpm]fh |ve>
xhb³iÄyieÙ}Îuh xiÍiÄuÎu.

d]nh v]ÆiynimiÊh zB¨u BviÏ]N |TyiÙ}

xVIkZÊuÄL d]nxVIk]>dV]>] xhgmic{ vI>HtY]

p]pm]f[ |o mÙy]šzb]ªf>il |Æen zB¨u>Upm]yi
niÙninuEp]>uÎetÎu k]fuÎEÙ}]. aÆeny]efÜil
|o p]ph niÎi>uÎ ØÙeÊÙ}]h zB¨u>Upm]yiÊeÎ
|>uÎi>iÄ]N |TyuÞ[. Aytuek]Þ[ d]ndV]>] |o
Ed]Sh |v>iÙ]kuÎtinumuá[ B]RÅvnilÊeÎ niÎiÈu
Ôtin]l A k]Ùh mu<uvN aEÌHÊinuh |o viD zB¨u
xhBvic{i>iEÄÞt]efÎuh \Êmeevdikk]>YÆšil
|ve>EÏ]eÙ aEÌHh bHiS[kZtn]yi>uÎiÈueÞÎuh
v>fh. atinu yu¬iyuh zpm]fvuh vip>Itm]yi
28
 zp]cIn mÙy]šh
>iÄuÎu. A Ed]Sh |v>il vÎEÏ]Lm]zth zB¨u>Up
m]yi `Üil atiEÙ¿u k]>fvuh Ever \Þ]yi>uÎi>i
Äfh. aÙ}]et d]nh v]Æiy nimiÊh zB¨u BviÏ]N
|Tk]fuÎiÙ}.

p>su>]meû viDi

mÙy]šzb]ªfp>m]yuÔ "s]Ü>x[mZti" `Î ÙGu

DRÐzpk]sik OÎ]h aÍY]yh >Þ]h p]dh 9, 10 Es}]k
Æšil |Æen prÇi>iÄuÎu:

"xVEÑEzt xhzgHh cEzk viÿuRÍRÐptiRBZgu®

Ù´Et BRXYEt Etn vizp® k]mi sEm]cit®
zpsmzptipEÎ>itYucYEt BUzptizgH]l
jÙ[Emti vRÉvYtY]x]ÊXhbE³nx]czB®
jEMtY]KY]yEt txY xV]mitVW td]zsyh
(s]Ü>x[muti)

aRËh: DRÐzptiæ]pkn]y viÿuvieû avt]>

mURÊiy]y B]RÅvN teû xVßm]y mÙy]šÊil
BUmiey d]nh v]ÆuÎt[ \ÊmmeÙ}Îuevc{[ atien
zb]ªfDRÐÊil cu>uÄi (kurv]Äi) kˉic{i>iÄuÎu.
sEm]citnuh, k]miyuh, BUmid]nh v]ÆuÎvnum]y
zb]ªfN smsIÙM]>]l niàiÄeÏTuÎu. avR
Ù´iÄuÎu. "Ùj[" D]tuvin[ pZES]d>]ditV]l vRÉ
vYtY]xh vÎiÈ]kuÎu "jÙ[mi" (duSic{[ jMi) `ÎuÔ
Ep>uÞ]yt[. tXhb³h ek]Þ[ BUmiÄ[ jÙ[mh (jMh)
`Îu vYvH]>muÞ]yi. |tiek]Þ]f[ d]nxVIk]>h
nimiÊh Ed]Sh xhBvic{t[ `Î[ O>u pÑmuÞ[.

29
 zp]cIn mÙy]šh
Emlzpk]>h viDi \Þ]yiÈiÙ}

|o mÙy]šÊilm]zth BUmid]nxVIk>fh Ed]Sk>

emÎu B]RÅvN kˉiÄ]niTyiÙ}. |o B]RÅvN mÙy]š
BUmid]nÊinu muá[ B]>tK¥h mu<uvnuh zb]ªfRÄu
d]nh ecy[tiÈuÞ[. atieû viv>h t]e<Ä]fiÄuÎu.

"kuÚ]E>f c th HtV] vRÅ]N Ñztiyvhsj]N

~kvihsti>]vZÊo xhBv]nKiÙ]N td]
HtV] HtV] kZt]N xRv{]N \BEy]Rvhsj]N mud]"
(Ek. m]. a. 3)

"DREÐf p]ÙyN xRvÑztiyxY]ßk® zpBu®

vI>]N HtV] tu >ee¬þ pitZN t]N tRÏytYEH]
k]RÊvI>Y]R´unh HtV] ~ks]xny] Buvi
>]j]BUl p>su>]mþ xmx[Et Ñitim¥EÙ"
(Ek. m]. a. 4)

aRËh: |>UpÊiey]Îu zp]vsYh >Þu vhsÊiÙuh

\Ô ÑztiyM]e> jniÄuÎve> jniÄuÎve> OeÄ
p>suek]Þ[ ek]Îuek]eÎ]TuÄi. k]RÊvI>Y]R´u
n]di xRv{ÑztiyM]e>yuh nizgHic{[ ~ks]xnm]yiÈ[
`Ù}] BUm¥ÙÆšuh DRÐEÊ]TukUTi B]RÅvN p>i
p]Ùic{u. Hnic{ vI>M]>ueT >¬Êil pitZtRÏfh
k<ic{u.

"aEnY]nYh vIÑit]ÓREv{ AEÙ]cY munipuhgv]®

n]>dßh xm]HUy \v]c kusik]«j®
\p]Eyeenv BUd]nh viEsSPÙmuÊmh
~vW Eb]DyxV]RËm]g¢ munipuhgv!

30
 zp]cIn mÙy]šh
~vmuE¬] mH]>]Ej] n]>düV>ith gt®
|hgitE¡] muniEzsS[EÚ] >]j]nh v]mYmzbvIl"

n]>d® "zsUyt]h d]nm]H]«Yh.......

tx[m]ÊVh BUmid]nW tV>ith ku>u B]RÅv!
~vmu¬üu >]jRSi® zpfmY viny]nVith
BUd]nh zpdd]mYzt kuxueemÓHiEt]dkh
Hx[Et gZHItV] >]müu...........
ctuÓ]g>mÍY] c BUmiÓ] dIyEt my]
n]n]Eg]ztdViEjBYüu BUmid]nh my] kZth
gZHItV] munyÓREv{ Et]Sit] munixÊm]®
........... B]RÅvþ td]zbvIl
aHh kiÜ>v]fYzt v¬vYh munipuhgv]®
B]RÅEveefvmu¬]x[Et xREv{ c zbªv]din®
ztp]B>]þ munyüt[k]EÙ kosiEk]zbvIl
xRv{]N BUm¥Ù]N dtV] tVy] Ø]tuh n skYEt
kuzt]pi g¢ xRv{¡ yEœ¨h pyx]ÎiDo
~vh pu>] kZtyuEg s]pk]>fmzt Et
~vmu¬üu Bgv]N zpti¡]mkE>]Êd]
ØIyÍVh yUyEmv]x[miN BUmo c äSipuhgv]®
aHßu c gmiSY]mi Ak]Es v]>iD]vpi
~vEmvW niRÐ]y tl BUmih p]Ùy]mYHh
|tYu¬V] B]RÅv® zsIm]N eeD>Yyu¬® p>]Bv]l
eekÙ]xW zpvisY]œ zpf]mmkE>]¢ivh."
(Ek. m]. a. 5)

aRËh: vše> d]nÆL k<ic{i>uÎiÈuh BUd]nh kUTi

ecy{femÎu visV]miztmHRSi prÇtnux>ic{[ n]>dN

31
 zp]cIn mÙy]šh
p>su>]men viv>imriyic{u. B]RÅvN pUvuh nI>uh
eekyil `TuÊ[ n]Ùu xmuzdÊinkÊuÔ BUmi mu<uvnuh
d]nh ecy[tu. zb]ªfR xEß]SxEmth zpEtYkh
zpEtYkh anuzgHic{u. anß>h B]RÅvN |ni `ßu
EvÞu `Îu nmÂ]>pURv{h Ec]dic{EÏ]L visV]mizt
en]<ic{[ meÕÙ}]v>uh n]fic{i>uÎuEp]yi. BUmi mu<uvnuh
dÊm]yiEÏ]ytin]l |ni |vieT |>iÄ]N p]TiÙ}.
Ak]sÊiEÙ] xmuzdÊiEÙ] ep]y[eÄ]Ôfh `Îu
visV]miztmHRSi prÇu. azpk]>h teÎ "niÆL |o
BUmiyi!l xuKm]yi>iÏiN" `Îu prÇuh Ek]Þ[
B]RÅvN eeD>YxEmth ti>ic{[ zsIeekÙ]xÊuecÎ[
siven nmÂ>ic{u.

aEÏ]L Bgv]N kˉic{[ |Æen Ec]dic{u:

">]jYB]>h viH]y c muniBiRv{WitüVh Hi"

(Ek. m]. a. 6)

|zpk]>h BUmid]nh t]n]EÙ]ciÄ]et zptizgHItM]

>ueT 4 vWnyil akeÏÈu ecy[tuEp]yiÈuÔt]f[. |o
ØitiÄ[ B]RÅvN |o k]fic{ BUmi d]nÊieny]f[
p]pk>emÎu kˉiÄ]N k]>YmuÔt[. `ÎiÈuh |tien
niàYemEÎ] j]tinYUnt¿[ EHtuevEÎ] B]RÅvN kˉic{
t]yuh atunimiÊh xVIkZÊukšil AReÄÜiÙuh
xmm]yiEÈ] kUTutl kurv]yiEÈ] nYUnt xhBvic{t]yuh
nivRÊiÏ]N p]TiÙ}]ÊviDÊil A nYUnt |Îu
ve>¿uh niÙniÎuEp]>uÎt]yuh zpm]fÆšiÙuh jn
zsutiyiÙuh anuBvÊiÙuh |Ù}.

4
d]nh xVIk>ic{v>ueT
32
 zp]cIn mÙy]šh
|o mÙy]šBUmiy]keÈ mÕ]>uETyuh eekvsÊiÙuh
anuBvÊiÙuh |>uÎiÈuÔtuh ave> \pzdvic{u piTic{u
pric{iÈuÔtuh aÙ}.

">]jN tv xH]y]RËh
>]jYh niRÐ]yituh guHh kum]>h EzpSyiSY]mi…
B]RÅvüV>ith g¢ xuzbªfYxH]yk®
knY]kum]>Ih kÙY]fIh pUjyitV]......
gZHItV] p>suh Hx[Et v]>iDo EzpSYti zpEB]"
(Ek. m]. a. 6)

|zpk]>h p>su>]mN xuzbªfYeû xH]yEÊ]Tu

kUTi xVzpyøÊ]l \Þ]ÄIÈuÔtuh zbª]viÿu
mEHzà]di muÏÊimuEÄ]Ti Edvkšuh xkÙmHRSim]>uh
aTiÄTi vÎu EvÞuÎ anuzgHÆšuh xH]yÆšuh
ecy[tu xuKEmÕi vc{iÈuÔtuh kuEb>eû niDikL
\Ôtuh xVRÅzüIkL t]mxiÄuÎtin]Ùuh mÕuh xVRÅ
tuÙYvuh Ay ØÙm]kuÎu Ek>šh. viEsSic{uh d]t]vuh
xVIkZÊukšuh EvÞviDh aDik]>ityuÔ zb]ªf
Ezsænuh zb]ªfEzsæM]>um]yi>uÎu. |Ä]>fÆš]l
pURv{k]Ùh tuTÆi |Îuve> nTÎiÈuÔ meÕÙ}] d]nÆeš
Ä]šuh |o d]nm]kuÎu s>iyuh atYuÊmvum]yiÈu
ÔetÎ[ A>uh xÐtiÄuÎt]f[. p>su>]mN teû
|zpk]>muÔ \ÊmkZtYeÊ niàYemÎu etÕiÍ>ic{[
Aytien teû A¡yil \LeÏÈi>iÄuÎ xVj]ti
jnÊinu Ed]Sh xhBviÄum]r[ zpkTiÏiÄuÎvn]y O>u
\MÊnÙ}. atin]l d]nxVIk]>h nimiÊm]f[ ptitV
muÞ]yetÎu pryuÎt[ O>iÄÙuh s>iyÙ}.

33
 zp]cIn mÙy]šh
kRÐ]nuæ]nh d]nh nimiÊmuÔ p]peÊ p>iH>iÄuh

|ni mÙy]šÊien BUmid]nxVIk]>eÊ muNpil

prÇtuEp]eÙ p]pk>m]yiÈuteÎ xÐtic{uEn]Ä]h.
`Î]Ùuh xVIkZÊuÄLÄ[ ptitVh vÎukUT] `Îu
k]fiÄ]h.

"aùiguRv{tiœiEzpæBiÑusiE¨n BUxu>]®
jIvitV]jMEB]Egn n xIEdyu® kVcizÍUvh"
(s]Ü>x[mZti a. 1, p]. 2, Es}]. 11)

aRËh: `Î]l nY]ym]yi kiÈuÎ jMEB]g

ÊilniÎ[ aùi, gu>u, atiœi, |¨M]R (b³uÄL),
BiÑuÄL |vRÄu EvÞuÎtien ek]TuÊ[ b]Äiek]Þ[
\pjIvnh k<iÄuÎ zb]ªfn[ Ed]Sh xhBviÄuÎtÙ}."
aÙ}]Etyuh.

"xREv{S]mpi Edy]n]h zptizg]HI dViEj]Êm®

zbªf] kˉit® pURv{h n]nYüzt]Dik]>v]N
EkS]WiÎ niSiÍþ viEsSee¡k® zptizgH®
AtYßikp>EtVn tÎiESDxY j]yEt
tÊÌ]nkEœ]¢iÊi>RË]B]vþ DRÐt®
tÊÌ]nviED>nYœ]zpm]fW tMuni®
B]RÅEv] Bgv]nVIÑY duS[zptizgHeejnx]h
zp]H d]n]ni s]ßYRËh vÑYEßYt]nYnuzkm]l
xVDRÐEØn xREv{S]h gZHEØn zptizgH®
k]E>Y] n]EnYn Ekn]pi teexYtdGmRSfh"
(s]Ü>x[mZti a. 5, p]dh 4, Es}]. 15)

34
 zp]cIn mÙy]šh
aRËh: ~tu d]nvuh v]Æuv]N eedvh zb]ªfen
y]f[ aDik]>eÏTuÊiyi>iÄuÎt[. mÕ]RÄuh aDik]>
miÙ}. arivuÔvR ciÙRÄu d]nh v]ÆuÎtinu viE>]D
mieÙ}Îu pryuÎu. A>uh d]nh v]ÆiÄyieÙ}Îu vÎ]l
EÙ]kÊil d]nkœ teÎ |Ù}]t]yiÊI>uh. `Î]l
duS[zptizgHh 5 Ed]Sm]kuÎu. avieT mHRSiy]l
viDiÄeÏÈ s]ßiey t]e< viv>iÄuÎu:

xVDRÐeÊ EvÞEp]eÙ anuæiÄuÎ gZHØnu

m]ztEm d]nh v]Æuv]N aDik]>muÔU. aveû xVDRÐ]
c>fh d]nh nimiÊmuÔ p]peÊ nsiÏiÄuh."

|tieû EsSh zpüut zpm]fÊil A xVDRÐeÊ

viv>ic{u pryukyuh atien zkmzpk]>h Ac>ic{]l
duS[zptizgHEd]Sh tIRÎ[ aùieyEÏ]eÙ Es]BiÄuh
`Îu kˉiÄukyuh ecy[ti>iÄuÎu. |o k]>fÊ]l
d]nxVIk]>hek]Þ[ Ed]SmueÞÜiÙuh atien aEÏ]L
teÎ nivRÊic{uek]Ô]emÎuÔtin]l Aytu kurc{i
Ùinu k]>fm]yiÈ[ ci>k]ÙemÎÙ} aˉk]ÙhEp]Ùuh niÙ
niÙ[Ä]niTyiÙ}. |niyuh zb]ªf>uh av>il t]f
j]tiÄ]>uh pÙ vky]yiÈ[ `ztEy] d]nÆL k<iÄyuh
zb]ªf>uteÎ xVIk>iÄyuh ecy{uk pÞupEÞ
ptivuh nTÏuh AyiÈuÔt]kuÎu. |viTuÔ zb]ªfRÄ
Ù}]et |o putum meÕ]>uÊRÄuh \Ôt]Ey] \Þ]yi
>uÎt]Ey] EkÈuEkLviEp]ÙumiÙ}[.

zB¨inu k]>fh d]nxVIk]>mÙ}; AefÎu v]diÄuÎ

pÑÊil xVIkZÊukLÄu kRÐs¬iyiÙ}; d]nÊin[

5
p]ph pu>Þ d]nh xVIk>iÄl
35
 zp]cIn mÙy]šh
aRHtyiÙ}]Êve> p>su>]mN ek]Þuv>ikyiÙ}.
ek]ÞuvÎiÈumiÙ}.

|o mÙy]šBUmid]nvuh xVIk>fvuh niàYm]yiÈuÔ

etÎu v>uÎpÑvuh xVIkZÊukL |Î |Î zpk]>h
xd[vZÊiyiÙi>uÎ]l av>ueT d]nxVIk]>Ed]SÆ
ešÙ}]h nisic{[ avR ysxVikš]yi>iÄuh `Îu prÇi
>iÄuÎtin]l |o mÙy]šzb]ªfR azpk]>muÔ
xlkZtYÆšil aDik]>vuh anuæ]nvuh |Ù}]Ê
aDmM]>]kuÎu `Î[ xVyh xÐtic{uek]Þ]ÙÙ}]et
d]nxVIk]>Ed]Sm]f[ av>ueT kurc{iÙinu k]>femÎu
Ôtu Ec>ukyiÙ}. zB¨inu k]>fh d]nmeÙ}Îu xÐti
ÄuÎpÑh mÙy]šBUmiyueT avk]sh \TN zb]ªfe>
vieÈ]<iEyÞiv>uh. |o v]dh avx]niÄukyuh ecy{uh.
atÙ}] tÆL kRÐ]nuæ]nmiÙ}]Ê aDmM]R teÎ
eyÎ[ avR xÐtic{ukšyuÎ pÑh avR d]nÊin[
aRHM]>eÙ}Îuh vÎuEp]kuh.

"xVDRÐEØn xREv{S]h gZHEØn zptizgH®

k]E>Y] n]EnYn....."
(s]Ü>x[mZti a. 5, p]. 4, Es}]. 5)

aRËh: xVDRÐeÊ EvÞuhvÉh anuæiÄuÎ

gZHØnu m]ztEm d]nh v]Æ]N aDik]>muÔU.
aÙ}]ÊvnDik]>miÙ}." (|o viSyh mnux[mZti n]Ù]h
aÍY]yÊil viv>ic{uprÇiÈuÞ[).

B]RÅvn[ |o viSyeÊÏÕiyuÔ aBizp]yh Eml

zpk]>m]kuÎu. |o aBizp]yÊil B]RÅvx[mZtiyuh
s]Ü>x[mZtiyuh Ey]jiÄukyuh ecy{uÎu. B]RÅvN muáu
36
 zp]cIn mÙy]šh
d]nh ecy[v]N |¢ic{[ zb]ªfe> v>uÊ]N dUten
ayc{EÏ]L avEn]Tu zpEtYkh |Æen kˉic{u:

"dViEj]Êm]n]nyxV jv]l gtV]... d]n]RH]N....."

(Ek. m]. a. 4)

anß>h d]nh ek]TuÊyvx>Êil |Æen

prÇu: "dd]mi dsd]n]ni d]n]RH]® kiÙ BUxu>]®"

(Ek. m]. a. 4)

|Æen zpEtYk k>utlk]fic{iÈuÔ mtim]nuh

d]nPÙ]nuEB]¬]vum]y B]RÅvN |o mÙy]šBUmiey
d]nh ecy{uÎtinu t]NteÎ Ašukeš aEnVSic{u
piTiÄuEá]L |o viSyh aˉhEp]Ùuh vix[m>ic{u
Ep]kyiÙ}. atin]l Ac]>HInM]R aEÌHÊ]l
ek]Þuv>eÏTukyiÙ}. |ni mÙy]šBUmi d]nh
v]ÆuÎtiEÙ¿um]zth `ÆenyuÔv>]y]Ùuh mti `Îu
k>utiyt]yiÈu pryuÎu `Üil, muNviv>ic{ Ek>š
m]H]«Yh ptien]Î]h aÍY]yh mÕuh En]Äuk
(anub³h 1). avieT B]RÅvN |EÆ]Èu ek]ÞuvÎt[
atYuÊmM]e>y]efÎ[ ¾¨m]yi viv>ic{iÈuÞ[.

|o nY]yÆešeÄ]Þ[ En]ÄuEá]L d]nh eekyil

v]Æiyi>uÎu `Üi!l Ed]Sh xhBviÄum]yi>uÎu
`ÎuEÔTÊ[ xiÍiÄuÎ d]n]RHtey anuvdiÄuÎ
t]y vYvD]njnYp]p]B]vh aRË]lxiÍinY]y
zpk]>h xzm]Èu mutl p]pi ve> `Ù}]v>iÙuh Apti
ÄuÎu. aEÏ]L "aáu ek]Ô]tv>iÙ} ku>uÄšil"
`ÎEp]eÙ AyiÊI>uÎu. |o k]>fÆš]l |o
37
 zp]cIn mÙy]šh
mÙy]šzb]ªfR B]RÅvn]l v>uÊeÏÈv>Ù} `Îu
etšiyuÎu.

38
 zp]cIn mÙy]šh
aÍY]yh 3 - p>su>]mN mÙy]šBUmiey
d]nh ecy[tiÈiÙ}

xhzgHh: Ek>šm]H]«Yh, Ek>švk]szkmh, j]ti

niRÉyh mutÙ]yvyil mÙy]šzb]ªf>]y xkÙ>uh
arupÊin]Ùu zg]mÄ>il \LeÏÈv>]efÎuh |o
arupÊin]Ùu zg]mÄ]RÄuhkUTiy]f[ p>su>]mN
mÙy]šBUmiey d]nh ecy[tiÈuÔetÎuh prÇi>iÄuÎu.
`Ù}]RÄuh ek]TuÊu `Îu prÇtu s>iy]efÜil
d]nxVIk]>hek]Þ[ ciÙRÄum]zth ptitVh vÎetÆen
`Îu En]ÄuEá]L eekyil v]ÆiyvR (pUvuh nI>uh
xHith) p]pikL, eekyil v]ÆiyvR tÆLÄu
EvÞiyuh mÕuÔvRÄuEvÞiyuhkUTi (kurtIRÊ[
aeÙ}Üil zptiniDiØ]nh vHic{[) v]Æi `Îuh
aÆen v]ÆiyvRÄ[ BUmiyuh p]pvuh xiÍiÄyuh
mÕuÔvRÄ[ p]ph kUT]et BUmim]zth xiÍiÄyuhecy[tu
`Îuh mrupTi kiÈuÎu. `Î]l |o arupÊin]Ùu
zg]mÄ]>ilÊeÎ pÙRÄuh jMitVmiÙ}]et |>iÄuÎEÙ}].
kurtIRÊu v]Æiytil |ve> \LeÏTuÊ]Êetß[
`ÎuÔ Ec]dYÊinu xm]D]nEm k]fuÎiÙ}. muáiÙeÊ
Ec]dYÆLÄuÔ xm]D]nÆL xVIk]>YÆšÙ}]öy]Ùuh
OTuviÙeÊ Ec]dYÊinu xm]D]nmiÙ}]öy]Ùuh
arupÊin]Ùu zg]mÄ]>il `Ù}]vRÄuhkUTi p>su>]mN
mÙy]šBUmiey d]nhecy[tu `Îu prÇi>iÄuÎtu
x]DuvÙ}. aÆen O]E>] k]>fÆš]l |o
zb]ªf>il \ÊmM]>]y a¨gZHÊil A™YM]RÄuh
atuEp]eÙ eekyil v]Æiyve>Îu pryuÎ

39
 zp]cIn mÙy]šh
zB¨M]RÄuh, |o mUÎu xhgtikEšyuh Ever ciÙ
k]>fÆEšyuh aTiØ]neÏTuÊi |o zb]ªf>i!l
y]et]>uÊRÄuh p>su>]mN mÙy]šBUmiey d]nh
ecy[tiÈiÙ}.

"aKiÙ]h Ek>šIh BUmIh zb]ªEfEBY] ddo zpBu®

ctu®S¨itEmBYüu" (Ek. m].)

aRËh: B]RÅvN arupÊin]Ùu zg]mÄ]RÄum]yiÈu

Ek>ÙBUmi mu<uvnuh d]nh ecy[tu." `Î[ aTÄi
ÏrÇi>iÄek]Þ[ |vieTyuÔ `Ù}] mÙy]šzb]ªf
RÄuh (|o arupÊin]Ùil \LeÏT]et |vieTyiÙ}) jM
BUmiyuh jMitVvuh \Þ]yi>iEÄÞt]f[. azpk]>mÙ}]et
`ztEy] mÙy]šzb]ªfkuTuhbÆL p]>á>Ym]yiEÈ
|o mÙy]šBUmiyil \Þ[. atin]l `Ù}]EpRÄuh
ek]TuÊu `ÎuÔ zpm]fvuh jnzsutiyuh D]>fyuh
s>iy]yiÈuÔtÙ}. `Î]l aEnkhEpRÄu ek]TuÊiÈiÙ}
teÎ `Î]efÜil B]RÅvN anY]yÄ]>n]efÎu
vÎuEp]kuh.

`ÆeneyÎ]l, p>EdsÆšil ecÎ[ \Êm

zb]ªfe> xtYhecy[tu Ñfic{uek]ÞuvÎ[ |vieT
xuKm]yi p]RÏic{tieûEsSh av>il ~t]nuh EpR
xVEdsEÊ¿u ep]¿šÇtin]l B]RÅvN vYxnic{[ |tu
Ep]eÙ EsSh \Ôv>uh Ep]k]ti>iÏ]N EvÞi
avReÄÙ}]h pURv{siK (muNkuTum) vy[piÄyuh EvSh
Ac]>h Evd]ÍYynÓV>xzád]yh mutÙ]yvey EBd
eÏTuÊukyuh ecy[tu `Îu k]fuky]l avRÄ[
|vieT xVEdshEp]eÙ xuKzpdmÙ}]yi>uÎu `Îuh,

40
 zp]cIn mÙy]šh
`ÜiÙuh ti>ic{uEp]k]ti>iÏ]N Ayi>uÎu p>EdsniSiÍ
m]y muNprÇ ~RÏ]TukL ecy[tu bÙ]lÄ]>myi
ave> t]mxiÏic{etÎuh ¾¨m]kuÎu. `zpk]>h
B]RÅvN ecy[ttu v]üvm]efÎuv>ikil d]nh v]Æi
yvReÄÎEp]eÙteÎ v]Æ]ÊvRÄuh BUmi mutÙ]y
vyuh atukšueT jM]vk]svuh A™YtVvuh aEÌHh
ek]TuÊi>iÄfh. aÙ}]et kuÙsztut \Þ]yi>uÎiÈuh
kI<TÆiy Ñztiyen xVEÑztÊil ek]Þi>uÊi
>Ñic{ |EÌHh tÎ]l ek]Þuv>eÏÈv>uh teû A¡
¿u kI<TÆi xVEdsEÊ¿u ek]Ô>ut]ÊviDÊil
EvSh mutÙ]yvyuh m]Õi annYgtikš]yi niÎi>uÎ
v>uh Ay `ztEy] zb]ªfe> OÎuh ek]TuÄ]et
\EpÑic{u `Îu pryuÎt[ O>iÄÙuh Ec>ukyiÙ}.
`Î]l ek]TuÄ]et \EpÑic{iÈÙ} avRÄu EveÞÎu
O<iÇiÈ]f[ `Îu prky]efÜil viEdsÊuniÎumuÔ
av>ueT AgmnÊieû \EÌsYh pieÎ `ß]yi>iÄuh?
O>uEvš abÍÊil vÎuEp]yt]efÎuv>ikil avR
EvSh m]rukyuh Ever viDh xá]dic{[ \pjIvnh k<ic{u
ek]eÞÜiÙuh |vieTÊeÎ Øi>m]yi t]mxiÄukyuh
ecy{]et \TN ep]¿šyum]yi>uÎu.

|ni |vR B]RÅvn]l ÑfiÄeÏT]et (tniey)

vÎu EvSh m]ri t]mxic{v>]kek]Þ]f[ |vRÄ[ BUmi
kiÈ]ti>uÎetÜil, OÎ]mt[ atiEÙ¿[ zpm]fEm] jn
zsutiEy] OÎuh teÎyiÙ}; >Þ]mt[ p>EdsÊuÔ
zb]ªf>ueT v]xØÙÊuecÎ[ ave> niRb³ic{u
kUÈieÄ]ÞuvÎ[ d]nhecy[t B]RÅvN A k]ÙÊu
tniey vÎv>uh jMh mu<uvN |vieT t]mxiÄuÎtinu

41
 zp]cIn mÙy]šh
xÎÍ>]yi>uÎv>uh Ay |ve> O<iÄyiÙ}]yi>uÎu.
atuek]Þuh d]nh v]ÆiyvR v]Æ]Êv>]y mÕuÔ
vRÄuEvÞiec{y[t kurtIRc{yil |vR \LeÏT]ti>u
Îtuek]Þuh arupÊin]Ùu zg]mÄ]>il `Ù}]vRÄuh
ek]TuÊu `Îu prÇtu s>iy]kuÎiÙ}.

|o mÙy]šÊieÙ BUmid]nxVIk>fÊil dÊBUmi

m]ztmÙ} O>un]šuh m]r]Êt]y zBhs>Upm]y p]pvuhkUTi
xiÍiÄuh `Î]fEÙ}] zpm]fhek]Þuh anuBvh
ek]Þuh |o zb]ªfR visVxic{i>iÄuÎt]yi etšiÇi
>iÄuÎt[. |oviD zB¨u>Upp]pxHit d]nxVIk]>m]
kuÎu |vieT \Ô jMitVÊinuh zpButVÊinuh k]>f
emÎuh k]fuÎu. A™YM]RÄuÔ avk]sh B]RÅvd]n
zpk]>h xiÍic{t]efÎu k]fuÎtin]l Eml prÇ
mur¿[ |v!RÄuh p]pvuh tÎimiÊh zB¨uh xhBvic{i>i
EÄÞt]yi>uÎu. azpk]>h k]fuÎiÙ}. A™YM]R
|Îuh EzsæM]R teÎy]f[.

xm]D]nh: En>iÈu eekyil v]Æiec{ÜiEÙ p]pmuÔU.

|o A™YM]R aÆen v]Æic{iÈiÙ}. atuek]Þ[
avRÄu p]pvumiÙ}.

niESDh: "mH]zb]ªfRÄu zB¨u v>uEÊÞ. d]nh

Emlzpk]>h mti. atuek]Þ[ d]nh PÙh xiÍic{u
ek]Ôuh" `ÎiÆen B]RÅvnu dyvuEt]Îi d]nh
xVIk>iÄ]nuÔve> m]Õi niruÊiyuhevc{[ BUmiyiEÙ]
meÕvieTeyÜiÙuEm] d]nvüu evc{uek]TuÄukyuh
azpk]>h |vRÄu xiÍiÄyuh ecy[ti>iÄy]efÎ[
\oHiEÄÞiyi>iÄuÎu. A ØitiÄu |zt dy]Ùuv]y

42
 zp]cIn mÙy]šh
B]RÅvn[ mÕuÔve> (eekyil v]Æiyve>) xhb³ic{uh
|tuEp]eÙ ecy[t[ Ed]Sh kUT]et k]>Yh x]DiÄ]m]yi
>uÎu. aÆen nTÊiyt]yiÄ]f]Êtin]l B]RÅvn[
atu xÐtmeÙ}Îuh atuek]Þ[ aEÌHh aÆen
ecy[tiÈieÙ}Îuh etšiyuÎu.

viEsSic{uh d]nviSym]y p]ph ~tuviDÊieÙ

ÜiÙuh d]nh xVIk>ic{vEn]TÙ}]et `viET¿u Ep]kuemÎ[
ariyuÎiÙ}. atu vIÞuh d]t]vilteÎ Ec>uemEÎ]
atÙ} tlÄ]Ùh m]riniÎ[ eekyil v]Æ]tuÔ xVIk]>
zkiy ek]Þu nsic{uEp]kuemEÎ] pryuÎt]y]l atu
yu¬iÄu Ec>uÎtÙ}.

O>uvN ek]TuÄukyuh Ever]>uvN atinnukUÙm]yi

niÎ[ ~Õuv]Æukyuh ecy[etÜiEÙ atu d]nm]kyuh
PÙeÏTukyuh zptizgHIt]vinu dÊvüuvil avk]sh
xiÍiÄyuh ecöyuÔU. A ØitiÄ[ Ene> ~Õuv]ÆIÈi
Ù}]Ê |vRÄu vüu avk]smueÞÎu pryuÎtu
s>iyÙ}.

aœv] avk]smueÞÎuv>ikil atu Ever vÙ}

m]RÅÊiÙuh xiÍic{iÈuÔt]yi>iÄfh.

`Î]l, |vR (A™YM]R) v]ÆiyieÙ}ÜiÙuh mÕuÔvR

v]ÆIÈuÞEÙ}]. A v]Æl |v>ueT avk]sÊinuh
k]>fm]yi `Î]efÜil, avRÄu B]RÅvEn]Tu
d]nhv]ÆIÈuÔt]yÙ}]et Ever vüuÄšiÙ}]Êtin]Ùuh
av>ueT v]ÆÙieû PÙxiÍi |vRÄ]efÎu[ |ÏrÇ
B]ghek]Þu vÎuEp]kuÎtin]Ùuh av>ueT xkÙvüu
ÄšueT avk]svuh |vRÄu xiÍic{i>iEÄÞt]kuÎu.
43
 zp]cIn mÙy]šh
xm]D]nh: mÕvR (ky{ilv]ÆiyvR) avRÄu
EvÞiyuh |vRÄuEvÞiyuh |Æen >ÞuviDh v]ÆI
ÈuÞu[; atin]l |vRÄuEvÞi v]Æiytum]ztEm |v>u
ETt]yi>iÄU.

niESDh: azpk]>h v]Æiytu[ dÊvüuxHitEm]

aEt] p]peÊm]ztEm]? dÊvüuxHitm]kuÎu `Üil
ARÄuEvÞi Ay]Ùuh s>i Edyvüuxhb³m]yi
d]t]viÎuÞ]yi>uÎ avk]sh A d]t]viEn]Tu
EvRepÈu zptizgHIt]vieû aDInÊil Akum]ruÔ
kZtYÊien AkuÎu xVIk]>h (v]Æl) `Îupryu
Îtu[. atin]Ùuh,

"xRv{p]pvimu¬Ey" (Ek. m]. a. 5)

aRËh: "`Ù}] p]pÊiEûyuh viEm]cnÊin]yiÈu["

`Îtin]Ùuh `Ù}] p]pÊiEûyuh viEm]cnm]fu[ d]n
Êieû zpEy]jnemÎu xiÍiÄuÎu. p]peÊ ~Õuv]Æi
eÄ]Þtin]l B]RÅvnu d]nÊieû zpEy]jnm]y p]p
viEm]cnÊinu EHtu eekyil v]Æl AkuÎu. Ak
y]l xV]RËm]yuh p>]RËm]yuh \Ô >Þu v]ÆÙil
\LeÏÈ vüuÄšueT avk]sÆšuh tuÙYbÙEÊ]TukuTi
A eekyil v]Æiyv>ilteÎ |>iÄ]En nY]ymuÔu.
atÙ}] nÙ} mnEÓ]TukuTi p>]RËh v]Æiy vüuÄeš
viÈuek]TuÄuÎpÑÊiÙuh xV]RËhv]Æiy vüuÄšueT
avk]sh `Ù}] k]ÙÊuh av>ilteÎ EcRÎi>iEÄÞ
t]fu[. |o ØitiÄu[ `Ù}] vkÄ]>ueTyuh vüuÄšueT
avk]sh AdYh B]RÅvnuh >Þ]mtu[ aEÌHh ek]Tu
ÊiÈu[ eekyil v]ÆiyvRÄuh avR ek]TuÊiÈu[ 3]mtu[

44
 zp]cIn mÙy]šh
|vRÄuh (A™YM]RÄuh) xiÍic{iÈuÔt]yi>iÄfemÎu
Øi>eÏTuÎu. B]RÅvd]nzpk]>h xiÍic{tu mÕvRÄuh
av>ueT d]nzpk]>h xiÍic{tu[ |vRÄuh `ÎÙ}]et
A™YM]RÄu B]RÅvd]nzpk]>h xiÍic{u `Îu pryuÎ
tien |v>ueT zpm]fhteÎ K¥iÄuÎu.

|ni eekyil v]ÆiyvR avk]seÊ viÈu

p]peÊm]ztm]fu[ v]ÆiyetÜil BUmi atil \LeÏT]
ti>uÎtuek]Þu[ atu[ A™YM]>ueT jMvk]sÊinu
k]>fmeÙ}Î]vuh. B]RÅvEn]Tu v]ÆiÈieÙ}Îu[ AdYEm
teÎ prÇuEp]ytin]l B]RÅvd]nm]fu[ jM]vk]s
Êinu k]>femÎu pryuv]nuh p]TiÙ}. aÙ}]etyuh
Aczàt]>h anuBviÏ]N vüuvien aÙ}]et viSucik
`ÎEp]eÙ ÑyÊinu EHtuBUtm]y p]peÊ AEf]
pUvuh nI>uh xHith ek]TuÄuÎtu[? d]nÊieû mur
azpk]>h AEf]? |tinu vip>Itm]yi B]RÅvNteÎ
ecy[tiÈuÔ BUmid]nm>Y]dey En]Ä]h:

"puE>]Hit]N xm]HUy Evd¡]N Evdp]>g]N

vxiæ]dIN dVij]tIhþ BUmid]nmkˉyl;
ax[ml p]pvin]s]RËh kuxueemÓHiEt]dkh
Hx[Et gZHItV] >]müu \v]c munipuhgv]N:
puE>]HitÒt]nàÓm]gtY xm]Øit®
BUd]nh dIyt]h >]jN Eg]ztpURv{h xn]mkh
egotmxY xuEtEn]¬mzbvIMzßpURv{kh:
BUmih ÙiKitV] pEztSu zb]ªEfEBY] ddo zpBu®
xRv{]N BUm¥Ù]nV]pi xRv{p]pvimu¬Ey
viEzpEBY]Hh BUmid]nh zpdd]mi munIsV>]®
ctuÓ]g>mÍY] c BUmiÓ] dIyEt my]
45
 zp]cIn mÙy]šh
n]n]Eg]ztdViEjBYüu BUmid]nh my] kZtYh."
(Ek. m]. a. 5)

|zpk]>h d]nh ecy[tiÈuÔ zpEy]jnh d]t]vinu

p]pEm]cnvuh xVIkRÊ]vinu vüVnuEB]gvuh AkuÎu.
d]t]vu vüuviEnyuh p]pEÊyuhkUTi ek]TuÊu
`ÜiÙuh vüu anuBviÄeÏTfemÎuh p]ph ÑyiÏiÄ
eÏTfemÎuh AkuÎu \EÌsYh. atin]l kuxuEm]dk
xEmth dÊm]EkÞtuh AyiÈuÔtuh 'Edyvüu'
AkuÎu. aÙ}]et O>iÄÙuh 'p]p'mÙ}] `ÎuÔtu muN
k]fic{ zpm]fh ek]Þuh xiÍiÄuÎu. atin]l vüu
vien O<ic{u d]nh v]Æi `Îu prÇ]l Aytu
Ec>ukyiÙ}].

|ni v]Æic{vR v]ÆiÄ]Êv>]y |vRÄuEvÞi

kurtIRc{ ecy[tEÏ]L kurtIRÎuEp]yt]yuh p]ph
vüuviEnyuh tdnuEB]¬]Äš]y |vE>yuh viÈiÈu[
av>ueT aTuÊu[ \TN ecÎt]yuh OÈuh s>iyeÙ}Îu
k]fiÄ]h.

d]tZp]peÊ Edyvüuvil xÜˉic{]Äiyuh Edyvüu

ky{il aTÆ]Êt]efÜil Aytien \dkd]nÊil
xÜˉic{]Äiyuh AkuÎu d]nhecy{uÎtu[. d]t]vu[ nI>uh
pUvuh ky{ieÙTuÊu[ '`eû p]ph `eÎ viÈu[ |o
d]nEÊ]TukUTi Ep]ey]<iyeÈ' `ÎiÆen xÜˉic{u
ek]TuÄukyuh xVIkRÊ]vu[ '|o d]t]vieû p]peÊ
|o EdyvüuEv]TukuTi w]N ~Õi>iÄuÎu' `Îu
xÜˉic{u v]ÆiÄukyuh ecy{uEá]L A xÜˉzpk]>h
A p]pm]keÈ dÊvüuvien tuTRÎu xVIkZÊiEn]Tu

46
 zp]cIn mÙy]šh
Ec>uÎu. |o ØitiÄu[ d]tZxÜˉh aveû p]peÊ
aveû pÄlniÎuh EvRepTuÊi xVIkZÊiEn]Tu
Ec>um]ru[ dÊvüum]RÅm]yi tÔiviTuÎtinuÔ OÎ]
kuÎu; dÊpd]RËh Emlzpk]>h viTeÏÈ p]pÊinu
xVIkZÊiÜl p]Çu ecÙ}uÎtinuÔ m]RÅm]kuÎu.
xVIkZÊieû xÜˉh azpk]>h v>uÎ p]peÊ atu[
|>uÎ ØÙEÊ¿u (mrupTiyuh d]t]viÜl teÎ)
ecÙ}]ÊviDh ~Õuek]ÔuÎtinuÔ OÎ]kuÎu.
|zpk]>h d]nvuh xVIk]>vuh k<iÇiÈu[ dÊvüuvil
d]t]vin]l xÜˉh ek]ÞuÞ]ÄeÏÈiÈuÔ p]peÊ
xVIkZÊ]yvN teû tEp]bÙhek]Þu nsiÏic{u[ A
vüuvien anYen p]pÊilniÎuh >Ñic{tieû
zptiPÙm]yiÈu[ anuBvic{uek]ÔuÎu.

aÙ}]et ky{il En>iÈuek]TuÄuÎtuh v]ÆuÎtuh

p]peÊ m]ztmÙ} xÜˉviÎYüp]pm]yi>iÄuÎ Edy
vüuviEnyuh tdvk]sEÊyum]kuÎu.|o avØ¿u[ O>u
d]nÊil vüuvuh p]pvuh OÎic{i>iÄev vüu O>iTÊuh
p]ph meÕ]>iTÊuh AkuemÎušštu[ axhB]vYhteÎ.

xm]D]nh: ky{il v]ÆiyvRÄu[ |vRÄušštuEp]eÙ

teÎ B]RÅvdÊvüuÄL \šštin]l |o p]pvuhkuTi
xÜˉzpk]>h avyil EcRÎi>uÎuek]ššuh.

niESDh; `Üil, A dÊvüum]RÅh xhzkmic{ p]ph

`vieT Ep]kuh? |o p]pÊinu[ |>iÏ]NkUTi A
vüuÄL mtiy]kuemÜil |vRÄu Ever ek]TuÊi
È]vsYmiÙ}], ek]TuÊi>iÄukyuh |Ù},

47
 zp]cIn mÙy]šh
|niyuh ky{il v]ÆiyvR v]Æ]Êv>]y mÕuÔ
v>ueT kurtIRc{kuTi ecy[tuv]Æic{u `Îu pryuÎu
veÙ}]. Aytu xtYm]yi>uÎuevÜil tÆLÄu EvÞi
yuh, eekyil v]ÆÙ]kuÎ asuÍiey et]T]et vüu
Äeš m]zth muruekÏiTic{u[ anuBvic{uhek]Þu[ p>isuÍm]
yi>iÄuÎ mÕuÔ jMikLÄuEvÞiyuh d]neÊ ky{il
v]Æic{u[ ku<ÆiÄiTÄuÎ >Þuvk zB¨ukEšyuh zB¨u
kUT]et k]>Yh pÕic{u xmRËM]>]yi>iÄuÎ jMikL,
d]nEd]Sp>iH]>m]RÅh x[mZtikšil viDiÄeÏÈi>uÎiÈuh,
Aytien ecy[tu[ \pk]>ikš]y xVjnÆšilniÎu
Ed]Sh nIÄi ave> tÆšueT xmuHÊil EcRÊu
ek]Ô]et `ÎEοuh |Æen purhtÔi viÈukškyuh
avR (ky{ilv]ÆiyvR) A \pk]>eÊ O]RÐeÏTuÊi
mÕvE>]Tu[ niRb{³ic{u zptiviDi ecy{ic{u tÆšueT
Øiti s>iy]ÄieÄ]Ô]et \Ô k]Ùem]eÄyuh |o
k]>YÊil m]zth ÑmEy]TukUTi |Æen emonzvth
anuæic{uek]Þi>iÄukyuh ecy[tukšyum]yi>uEÎ]?
O>iÄÙumiÙ}. atuek]Þu v]ÆiyvR mÕuÔv>ueT kur
tIRc{ecy[tuv]ÆIÈieÙ}ÎuÔtu niþym]kuÎu.

xm]D]nh: |tu[ |o O>u d]nÊinu m]ztm]yiÈuÔ

putiy xhBvm]fu[. Aytin]l |tieû nivZÊiÄušš
\p]yh O>u x[mZtiyiÙuh zpm]fÆšiÙuh EvdÊiÙuh
k]fukyiÙ}. Ak]et atuek]Þ]fu[ p>iHZth
kiTÄuÎtu[ . aÙ}]et avRÄu mnÓiÙ}]ÇiÈÙ}.

niESDh: O>u d]nÊil vüuvuh p]pvuh \LeÏÈi

>iÄev vüum]zth d]nh v]ÆiyvEn]Tuh p]phm]zth
atil xhb³iÄ]Ê Ever]>uvEn]Tuh ecÎuEc>uem
48
 zp]cIn mÙy]šh
ÎuÔ niymvuh OÎiÙuh O>iTÊuh |Ù}. atin]Ù]yi>i
Ä]h p>iH]>vuh kˉiÄÏT]Êtu[.

xm]D]nh: d]nh v]Æ]ÊvR mÕuÔv>ueT kurtIRc{

ecy[tu v]ÆiynimiÊm]fu[ avRÄu[ avk]sh
xiÍic{tu[.

niESDh: Aytu[ `Ù}]vRÄuh xiÍic{i>iEÄÞt]

yi>uÎu. |vieT v]Æ]Êv>il aEnkhEpRÄu[ |tu
PÙiÄ]et avR kuTiy]yivM]>ueT 6 EsK>Êil Ever
viDh xá]dic{u k]ÙEÑph ecy{uÎv>]yi k]fuÎu.
atin]l |tu s>iy]kuÎiÙ}.

xm]D]nh: ciÙRÄuEvÞi m]ztEm v]Æiyuššu. avR

aÆen tuniÇ]Ùuh. "n]n]Eg]ztdViEjBYüu BUmid]nh
my] kZth" (Ek.m].a.5) - "`Ù}] Eg]ztÄ]>]y
zb]ªfRÄuh `Î]l BUmi d]nh ecy{eÏÈu."

|Æen `Ù}]EpRÄuh pÑp]th kUT]et d]nh

ecy[t B]RÅvN atiÙuLeÏÈ ~t]nuh EpRÄ]yiÈu
m]zth ek]TuÄyiÙ}. ek]TuÄ]Ê ØitiÄu avR
v]Æiyuh |>iÄyiÙ}EÙ}].

xm]D]nh: |o mÙy]šBUmid]nÊinu m]zth B]RÅvN

pÑp]tm]RÅeÊ anuæic{u.

niESDh: |tu[ 64 zg]mÄ]>]y zb]ªfRÄum]yiÈu

Ek>šBUmi mu<uvnuh B]RÅvN d]nh ecy[tu `ÎuÔ
zpm]fÊinu vip>ItÊinu vip>Itm]yiÈi>i ÄuÎu.

6
kuTiy]M]>ueT
49
 zp]cIn mÙy]šh
|niyuh |vRÄuÔtien |vRteÎ v]Æ]ti>iÏ]nuh
A kurvien anY>ueT v]ÆÙil xmRÏic{ukšy]nuh
k]>femß[? Ed]SsÜnimiÊh mnÓiÙ}]ÇiEÈ], aEt]
B]RÅvN ek]TuÄ]ÇiEÈ]?

Ed]SsÜnimiÊh mnÓiÙ}]ÇieÈÜil |ztdU>h

v>ikyuh anß>h annYEdss>fM]>]yiÈ[ |vieT
ÊeÎ v]<ukyuh ecöyiÙ}]yi>uÎu. aÙ}]Etyuh
d]n]RHM]RÄ[ |til Ed]SsÜ¿[ vkyuh |Ù}. \Þ]yi
EÏ]eyÜil aRH>eÙ}Îuh jMitVk]>fh B]RÅvd]n
xVIk>fmeÙ}Îuh vÎukUTuh. B]RÅvN ek]TuÄ]ti>i
Ä]N |TyieÙ}ÎuÔtu t]e<ÏryuÎ zpm]fB]gÊil
niÎuh evšiv]kuÎu.

"tzt]x[Et zb]ªf® kþiEdVdvid[Bi>ÙhkZt®

ST[ÄRÐni>Et] 7 nitYm]c]>Yül puE> xuDI®
txY] d]x] ptizvt] BRtZsuzsUSEf >t]
tEy]>¨xupuzt]hþ........................
B]RÅEveenv mu¬üu dVij]tIn]h gu>uüd]
a¨puezet® xd]ee>þ zpy]fmkE>]ÌVij®
AgtY Ek>Eš xhE¡ vZS]zdipu>xh¡iEk" 8
(Ek. m]. a. 11)

7
Evd]DYynh, aDY]pnh, yjnh, y]jnh, d]nh, zptizgHh `Îivy]f[
zb]ªfnu viDic{iÈuÔ ST[kRÐÆL (Aru DRÐÆL).
8
avieT A pÈfÊil Evd¡M]>]l aÙÜ>iÄeÏÈvnuh,
ST[ÄRÐni>tnuh, `EÏ]<uh Ac]>Ynuh, xubuÍiyum]y O>u zb]ªfN
\Þ[. ay]šueT B]>Y ptizvtyuh BRÊ]vien suzsUSiÄuÎtil
tt[p>yum]f[. avRÄ[ `Èu puztM]>uÞ[. zb]ªf>ueT gu>uv]y ay]L
p>su>]mN prÇtnux>ic{[ A zpEdsh viÈ[ Ek>šÊieÙ vZS]zdIpu>h
(tZÒivEp>UR) `Î ØÙeÊÊi.
50
 zp]cIn mÙy]šh
Emlk]fic{ zpm]fÊilniÎuh a¨gZHÊil
A™YM]R O>¢eûyuh aÐyuETyuh puztM]e>Îu
k]fuÎu. |o ØitiÄ[ avR O>u Eg]ztÄ]>]yi>iÏ]En
|TyuÔU. O>u Eg]ztÄ]RÄ[ aEnY]nYviv]Hb³h
p]TiÙ} `Î niymh |Îuh zb]ªf>ueT |Tyil nTÏ]f[.
|vR aEnY]nYh viv]Hh ecy[tuv>uÎtuek]Þ[
muNprÇtu s>iyeÙ}Îuh avR evEv{er Eg]zth
\Ôv>]efÎuh niþyiEÄÞiyi>iÄuÎu.

ky{il v]ÆiyvR `Îu pryeÏTuÎv>]y jMi kLÄuh

B]RÅvN ek]TuÊiÈiÙ}

B]RÅvN vše> Ek}seÏÈ[ xmuzdÊilniÎuh |o

BUmiey xá]dic{t[ `ßin]yiÈ[? aEÌHh AdYhecy[t
ES]QsmH]d]nh (ds) xRv{BUm¥Ùd]nh |tukL
nimiÊh muáil k]fic{zpk]>h vI>HtY]p]pÊieû
`ÎÙ} teû xkÙp]pÆšueTyuh Em]cnh xiÍic{u
Ep]ytin]l AytiEÙ¿[ aeÙ}ÎuÔt[ tIRc{teÎ.
"zpEy]jnmnuÌisY n mEà]pi zpvRÊEt" zpEy]jneÊ
|¢iÄ]et màn]yuÔvNEp]Ùuh OÎuhteÎ zpvRÊiÄ
yiÙ}]. B]RÅvn[ |o xàRBÊil atY]vsYm]y
zpEy]jnemß]yi>uÎi>iÄ]h `Îu En]Äiy]l Aytu
muáuÔ zpm]fÆLek]Þ[ |>iÏ]N |Th \Þ]vuk
y]efÎu evšieÏTuÎu.

aÙ}]et d]nh ecy{femÎuÔ AvsYh aEÌHÊinu

xVˉh Ep]Ùuh \Þ]yi>uÎiÙ}.

aEÌHh AEvgEÊ]TukUTivÎ[ BUmiey \Þ]Äi

putuEm]Tiyil azpk]>h yEœ¢h |>uÎuevÜiÙuh kuEr
51
 zp]cIn mÙy]šh
Ä]Ùh k<iÇEsSh zb]ªfRÄuek]TuÊu `Îu
vic]>iÄuÎpÑh, B]RÅvN aEÌHÊieû putiy
BUmiyil zb]ªfe> |>uÎuek]Ôuv]N anuvdic{uhevc{[
Ep]kyuh kurEÇ]>uk]Ùh ecÎEsSh avR aEÌH
eÊ p>IÑiÄy]l tlÑfh vÎu Ek]pic{u spic{iÈ[
BUmi ek]TuÄukyiÙ}, `Îu prkyuh avR ByÎu
üutic{EÏ]L, s]pEm]Ñh ek]TuÊuhvc{uEp]vukyuh
ecy[tu. |zpk]>mÙ}]et xHY]zdiK¥Êi!l B]RÅvd]n
ÊienÄuric{[ OÎuhteÎ k]fuÎiÙ}. atuek]Þ[
B]RÅvN d]nh ecy[tiÈiÙ}. |ni \eÞÎu v¿uÎpÑvuh
at[ |ÏrÇtiniT¿[ ~etÜiÙuh O>u xàRBÊiÙ]yi
>iÄ]En p]TuÔU. aÆeny]efÜil at[ zb]ªfe>
|>uÊiyuhevc{[ xEß]Sm]yiÈ[ Ep]yEÏ]E<] atÙ},
anß>h zb]ªfR p>IÑic{tin]l >Þ]mtu vÎu
spic{EÏ]E<]? AdYm]efÜil.

"xRv{]N BUm¥Ù]nV]pi xRv{p]pvimu¬Ey

viEzpEBY]Hh BUmid]nh zpdd]mi munIsV>]®"
(Ek>šm]H]«Yh)

"`Ù}] BUmiyuh xkÙp]pnivZÊiÄ]yiÈ[ w]N

zb]ªfRÄ[ d]nh ecy{uÎu" `Îuh mÕuh k]fuÎtu
Ep]eÙ. A viv>vuh |o zpm]fÊil k]fiÄ]Êtinu
k]>femß[? pieÎ B]RÅvn[ aEÏ]L BUmid]nh ecy[tiÈ[
y]et]>u k]>Yvuh |Ù}]yi>uÎu t]nuh.

|niyuh, AdYEm ek]TuÊi>uÎuevÜil |ni t>ik

yieÙ}Îu >Þ]mtu prv]N |TyiÙ}. aÙ}]etyuh
ek]TuÊuhevc{[ azpk]>h prkeyÎuvÎ]l B]RÅvN

52
 zp]cIn mÙy]šh
EB]S[ku pryuÎvn]yiEÏ]kyuh aEÏ]L "mdV]kYh
xtYEmvßu" (`eû v]Ä[ xtYm]yiÈuteÎ BviÄuh)
`Î[ aEÌHh pEÙTÊuh prÇiÈuÔtu visV]xEy]gY
meÙ}Îuh aEÌHÊinu dÊ]pH]>Ed]Sh \eÞÎuh
v>ikyuh ecy{uh. BUmi mu<uvN v]ÆieÄ]Þ[ "|ni
|tiÙi>iÄ]N p]TiÙ} `vieT `ÜiÙuh ep]y[eÄ]ÔuEk
EvÞu" `Îu muá[ munim]>uh mÕuh prÇEÏ]L
|tiÙDikh Ek]ph v>]nuh "`eÎ vWi v]Æiyt]k
ek]Þ[ |tu s>iy]y O>u d]nEm aÙ}. Aytin]l w]N
t>uÎtÙ}." `Îu pryuv]nuh ti>iey `TuÊu
ek]ÔuÎtinuteÎyuh nY]ymuÞ]yi>uÎu. `ÎiÈu
Ep]Ùuh azpk]>h ecy{]et Ñmic{uEp]Î mH]n]y
B]RÅvN mueá ek]TuÊi>uÎu `Üil piÎIT[ |Æen
pryukyieÙ}Îu niþyhteÎ.

>Þ]mtu vÎi>uÎEÏ]L d]nh ecy[tuevÜil,

aEÏ]<uÞ]yt[ Ek]pic{u spiÄyuh BUmi t>ikyieÙ}Îu
spœh ecy[tet]<ikyuh Ayi>uÎEÙ}]. aÙ}]etyuh,
zb]ªfR BUmi mu<uvnuh eekÄÙ]ÄieÄ]Þ[ "wÆLÄu
dÊm]yiEÏ]yi, |ni |tiÙi>iEÄÞ, `vieT `ÜiÙuh
ep]y[eÄ]Ôfh" `Îu prÇuEkÈEÏ]L ep]TuÎnEv
\Þ]y mnü]pÊ]l "AkeÈ |zpk]>h O>u BUmi
\Þ]Äi p>ip]ÙiÄ]Em] `Îu En]ÄeÈ" `Îu zpti¡
ecy[tu Ep]yi BUmi xá]dic{ B]RÅvN "ek]Ôi ek]ÞTi
ek]Þ pUc{¿u miÎ]minuÆien Byh" `ÎuÔ p<em]<i
Ep]eÙ tniÄu pÕiy tk>]rien O]RÊ[ O>u k]ÙÊuh
|o BUmi anY]DInÊil Ep]k]ÊviDh ~RÏ]Tu

53
 zp]cIn mÙy]šh
ecöyÙ}]et d]nh ecy[v]N O>uÆukyieÙ}Îu zpEtYkh
prEyÞtumiÙ}.

B]RÅvN mÙy]šBUmiey ARÄuh d]nh ecy[tiÙ}

"azb]ªEfY td] EdEs eekvRÊ]N EzpÑY B]RÅv®

CitV] tlbšish kf[EÚ y¡xUztmkˉyt[
Ø]pyitV] xVkIEy xVEÑEzt vizp]N xVkˉit]N
j]mdùiüEt]v]c xuzpIEtn]ß>]«n]"
(xHY]zdiK¥h)

B]RÅvN |zpk]>emÙ}]h ecy[tt[ AEÙ]ciÄuEá]L

"|ni y]et]Îinuh zb]ªf>ueT xH]yvuh c]Rc{yuh
xHv]xvuh EvÞ" `Îuh nitYvuh jIvHihxecy[tu
k<iÄ[kuÎ atinikZ¨j]tiÄ]e>Îu v>ikiÙuh "|vR
ave>Ä]L EBdh. av>ueT pUfunUÙienÄ]šuh |v>ueT
|>Ek]RÊiTuÎ cUÞlÄyru EBdh" `Îuh ave>
(zb]ªfe>)Äuric{[ aEÌHÊin[ O>u evruÏ[ Et]Îiy
t]yi evšieÏTuÎu. |o ØitiÄ[ BUmi t>ikyieÙ}Îu
prÇiÈuÔtilniÎ[ muáil ek]TuÊiÈieÙ}Îu evšiv]ku
ÎtuEp]eÙteÎ pieÎyuh at]yt[ |tuve>yuh
ek]TuÊiÈieÙ}Îu niþyiÄ]vuÎt]f[.

aztyumÙ}, B]RÅvN ave> (zb]ªfe>) "niÆL

vše> zpk]>ÊiÙuÔ k¨]vØkeš zp]piÏiN" `Îu
spic{iÈ]f[ "BUmi t>ikyiÙ}" `Îu prÇiÈuÔt[.
anß>h zb]ªfN ~Õvuh vYxnEÊ]TukUTi
s]pEm]ÑÊin[ aEpÑic{EÏ]L aEÌHh avE>]T[
kÙiyugh vRÍic{uv>uÎ k]ÙÊ[ `eû v]Ä[ s>iy]yiÈu
v>uh; `ÜiÙuh niÆL "axizpØh" `Î BUmiyil
54
 zp]cIn mÙy]šh
s}]GnIyM]>]yi BviÄuh; `ÎiÆen prÇ[ ayc{Et
yuÔU. BUmi ek]TuÊi>uÎuevÜil |zpk]>h prkyiÙ}]
yi>uÎu. |o v]Äuek]Þ[ aEÌHÊieû EdsÊ[
|v>i>iÄuÎtuEp]Ùuh |¨meÙ}Îuh |>uÎ]l |vRÄ[
k¨t BviÄuemÎuh `eßÜiÙuh nMEvfemÜil aviTh
viÈ[ anYEdsÊu ep]y[eÄ]ÔfemÎuh \Ô B]RÅveû
Asyh evšieÏTuÎu.

xm]D]nh: BUmi t>ikyieÙ}Îuh mÕumuÔ v]kYÆL

xHY]zdiK¥h `Î zgÖÊil \Ê>]RÍÊil
\Ôvyuh Ever dU>ØÙÊuvc{[ xhBvic{iÈuÔ
xhgtikeš xhb³ic{vyuh |o mÙy]šBUmieyÄuric{u
xVIk>iÄÊÄtÙ}]Êvyuh AkuÎu. |vieT EvÞt[
"Ek>šm]H]«Yh", "Ek>Eš]lpÊi" mutÙ]yvyiÙuÔ
x]ÑYÆš]f[.

niESDh: |ÏrÇ >Þuvk zpm]fÆšil pryuÎ

BUmikšueT \TmØnuh >ÞuØÙeÊ xhgtikšuh
nTÊiy Ašuh B]RÅvN O>]LteÎ AkuÎu.

xm]D]nh: avieT zb]ªfRÄu BUmi ek]TuÄ

yieÙ}Îu prÇu niESDiÄyuh |vieT xlÄ]>pURv{h
ek]TuÄyum]f[ ecy[tiÈuÔt[.

niESDh: xHY]zdiK¥Êil pryuÎ BUmi, AL,

xhgtikL, nTvTikL |vteÎy]f[ |o Ek>š
m]H]«Yh mutÙ]yvyiÙuh zptip]dic{i>iÄuÎt[.
atin]l |tukeš OÎ]yiÈÙ}]et evEv{er prv]N
p]TiÙ}. pryuÎt]yi>uÎ]l, |o >ÞiEÙ¿uh n]œN
O>]š]yi>iÄek]Þu zpüut xhgtikL O>u xàRBÊil
55
 zp]cIn mÙy]šh
nTÊuÎtinu p]TieÙ}Îuh, >Þu xàRBÊil muÎuh
piÎuh Ayi>iÄ]En p]TuÔU `Îuh v>uh. A ØitiÄ[
|vieT ek]TuÊt[, avieT ek]TuÄyieÙ}Îu niESDi
Äyuh spiÄyuh ecy[ttil piÎIET] atinu muEá]?
`Î[ AEÙ]ciÄ]h.

piÎIT[ AefÜil, azpk]>h viE>]DiÄeÏÈu

niESDiÄyuh spiÄyuhecy[t ØitiÄ[ anß>h
|vieTvÎu ek]TuÏ]N tuniyukyiÙ}. atiEÙ¿[ AvsY
vuh |Ù}. aztyumÙ} avieT zb]ªfe> xEzk]Dh bHu
zpk]>Êil spic{uhvc{u B]RÅvN tpÓin]yi
ep]¿šÇu `Îuh pieÎ ti>iÇuEn]ÄIeÈ |eÙ}Îuh
atieûEsSh A zb]ªfR s]pzgüM]>uh du®K]RÊ
M]>uh, sUzdzp]yM]>uh AyiÄiTÎi>uÎuevÎuh anß>h
myU>vRÐN `Î xU>YkuÙ>]j]vuh pilÄ]Ùh aEÌH
Êieû puztn]y czà]hgdnuh A diÄien p>iS[k>ic{u
`Îuh muNprÇ zb]ªf>ueT anß>]nuBvÆL
B]RÅvN ek]TuÊ s]pEm]Ñzpk]>h teÎ Ayi>uÎu
`Îuh k]fuÎtÙ}]et B]RÅvN pieÎ meÕ]>u ØÙÊu
ecÎu muáil prÇiÈuÔzpk]>h OÎuh teÎ nTÊi
yt]yi k]fuÎiÙ}.

xm]D]nh: avieT niESDiÄeÏÈ zb]ªfRÄÙ},

|tiEÙ¿]yiÈu Ever ek]Þuv>eÏÈ zb]ªfRÄ]f[,
|vieT BUmi ek]TuÊt[.

niESDh: aEÏ]L, xmuzdeÊ nIÄl, BUminiRÐ]fh,

d]nh mutÙ]yv B]RÅvN pÙEÏ]<uh ecy[tiÈueÞÎu
vÎuEp]kuh. aÆen AkuEá]L, vI>HtY]p]p

56
 zp]cIn mÙy]šh
Em]cn]RËh d]nh ecy[v]enÎuh BUmi mu<uvnuh
zb]ªfRÄu ek]TuÊuEp]ytin]l tniÄi>iÏ]N
ØÙmiÙ}]ÇiÈ[ atiEÙ¿u EvÞi AefÎuh \Ô
xm]D]nÆšuh tXhb³m]y kZtYÆšuh OÎiÙDikh
tvf EvÞiv>uh. aEÏ]L |>UpeÊ]ÎuvÈh Ñztiye>
nizgHic{u BUmiey niÑztiyy]Äuk, vIÞuh BUmiey
niRÐiÄuk, atien d]nh ecy{uk, at]yt[ AdYh
ek]Î Ñztiye> pieÎyuh ek]Ù}uk, AdYh d]nh
ecy[t BUmiey pieÎyuh d]nh ecö, AdYh niRÐic{
BUmiey pieÎyuh niRÐiÄ, AdYh v>uÊiytuEp]eÙ
pieÎyuh zb]ªfe> v>uÊuk, muáieÙeÊEÏ]eÙ
zb]ªfe> |>uÊiyuhvc{u vic]>iÄuEá]L v>]emÎuh
prÇu pieÎyuh Ep]k, AdYh p>IÑic{tuEp]eÙ
pieÎyuh zb]ªfR p>IÑiÄ, AdYh vÎzpk]>h
pieÎyuh v>ik, AdYh Ek]pic{zpk]>h pieÎyuh
Ek]piÄ, AdYh spic{zpk]>h pieÎyuh spiÄ `Îi
Æen |tuxhb³myi pryeÏTuÎ xkÙ xhgtik
Ešyuh B]RÅvN vIÞuh zpvRÊic{iÈueÞÎu v>ikyuh
Aytu p>iH]xjnkm]yi tI>ukyuh ecy{uh.

xm]D]nh: B]RÅvN |>uÎu v]<uÎtinuh d]nh

ecy{uÎtinuh BUmikL AvsYeÏÈi>uÎu. atin]l
vTeÄ B]gm]y xuzbªfYh mutl eevt>five>
tniÄi>iÄuÎtiEÙ¿uh knY]kum]>i mutl Eg]kRÉh
ve> d]nh ecy{uÎtiEÙ¿uh BUmi \Þ]Äi EvÞuÎ
~RÏ]TukL ecy[tiÈuÔt]f[. |o ØitiÄ[ av
zpEtYkh AyiÈÙ}]et OÎ]yiÈi>iÄ]N p]TuÔtÙ}.

57
 zp]cIn mÙy]šh
niESDh: muáu B]RÅveû aDInÊil |>uÎ BUmi
mu<uvnuh d]nhnimiÊh eekviÈuEp]ytin]l tniÄi
>uÎu v]<uv]n]yiÈum]ztm]f[ etEÄ B]gm]y knY]
kum]>i mutl Eg]kRÉh ve> \Ô BUmi \Þ]ÄiyetÎ[
|viTEÊ¿uÔ zpm]fÆšil muKYm]yi Ek>šm]H]«Y
Êil prÇi>iÄek]Þuh Ek>Eš]lpÊikšil k]fuÎ
zpk]>h |o BUmi p]pviEm]cn]RËh d]nh ecy[v]n]yiÈ[
\Þ]Äiyt]efÎuÔ B]gh |tinumuáuteÎ K¥iÄ
eÏÈuEp]yi>iÄek]Þuh (\Þ]ÄiyieÙ}Üil) d]nÊin]
yiÈ[ aeÙ}Îuh ¾¨m]kuÎu.

pieÎyuh xuzbªfYh mutl Eg]kRÉhve>yuÔ

ØÙh xHY]zdiK¥zpk]>h AdYh B]RÅvN niRÐic{
til \LeÏÈuEp]yi. atuEp]eÙ A ØÙh Ek>š
m]H]«Y]di zpk]>h >Þ]meÊ niRÐ]fÊiÙuh \LeÏÈi
>iÄuÎt]yi k]fuÎu. |tu tIe> Ey]jiÄuÎiÙ}.

`Ù}] k]>fÆš]Ùuh |tukL >ÞÙ} `Îuh OÎu

teÎy]efÎuh >eÞÎmÈil pryuÎtu s>iyeÙ}Îuh
dZ¨]ßeÏTuÎu.

`Î]l v]üvh |zpk]>m]efÜi!l zpm]fÆL

>Þuzpk]>h `<utievy[p]N k]>femeßÎ[ O>u
vÙut]y ji¡]xyuh sÜyuh |vieT xhBviÄ]N
|TyuÞ[. |tilÊeÎ |niey]>u ØÙÊ[ O]E>]Î]yi
cUÞiÄ]fic{u prEyÞt]yi>iÄuÎtin]Ùuh |tuve>
prÇuvÎ xhgtikL EmlÄ]fic{ nY]yÆLek]Þ[
~Õvuh ¾¨IBvic{i>iÄuÎtin]Ùuh avey |vieT
viv>iÄuÎiÙ}.

58
 zp]cIn mÙy]šh
niESDiÄyuh spiÄyuh ecy[tiÈuÔtinu muá]yi
>uÎuevÜil, "xHY]l x]g>p>Yßh" kiTÄuÎ B]RÅv
EÑztÊieû etEÄB]gm]y |o mÙy]šBUmiyil mH]
Ey]gYM]>]y zb]ªfR B]RÅeû xV]DInÊil \Þ]yi
>iÄuemÎuÔt[ niþym]kuÎu. A ØitiÄ[ aEÌH
Êieû xVßk]>YÆLÄ]yiÈ[ axV]DInÊil |>iÄuÎ
v>]y Ever zb]ªfe>EÏ]yi ÑfiÄuÎtin[ AvsY
miÙ}]yi>uÎu.

xm]D]nh: aÎ[ |vieT \Þ]yi>uÎ zb]ªfR d]nh

v]Æuk mutÙ]y kZtYÆšil \LeÏÈtin]l pÙzpk]>h
zB¨uBvic{v>]yi>uÎtuek]Þ[ \Êmk]>YÆLÄ[ |ni
ave> ÑfiEÄeÞÎu vic]>ic{]yi>uÎu.

niESDh: zB¨M]>Ù}]Êv>]y visi¨R mutÙ]y

zb]ªfR `ztEy]EpR \Þ]yi>uÎEÙ}]. Ayve>
ÑfiÄ>ut]yi>uEÎ]?

xm]D]nh: mÕuÔ zb]ªfR v>uemÎu vic]>ic{i>uÎ

tin]l Af[.

niESDh: AyvR v>ikyieÙ}Îu tIRc{ Aytin]l

pieÎyuh ÑfiÄ]m]yi>uÎEÙ}]. |vRÄu v>]ti>iÏ]N
p]TieÙ}ÎuÔtiEÙ¿u xhsyvumiÙ}EÙ}]. `ÎiÈ[ azpk]>h
ecy{]et,

"zs]Í]RËeeWv y¡]RËh mzßit]ÓRvzb]ªf]®

n]gt] äSyÓREv{ zkuEÍ]BUl B]RÅEv] muni®
my]............................................. EÑzth nUtnniRÐith
n]gt] zb]ªf]ÓREv{ k]>fh kih zpEy]jnh

59
 zp]cIn mÙy]šh
zb]ªf] nUtn] k]>Y] ~vh..........."

aRËh: "zs]Íh y]gh |tukLÄ]yi zb]ªfe>

Ñfic{iÈ[ A>uhteÎ ecÎiÙ}. B]RÅvN Ek]pic{[ "w]N
nUtnm]yi BUmiyuÞ]Äi; zb]ªf>]>uh Ñfic{iÈuvÎiÙ}.
|tiEÙ¿u k]>femß[? |ni zb]ªfE>yuh nUtnm]yi
\Þ]ÄuÎuÞ[."

`Îizpk]>h cißic{[ mÕ]>uh ÙBiÄ]ÊtuEp]eÙ

"Ep]ÄÕ]l puÙi puÙ}uh tiÎuh" `Î mÈil nikZ¨
j]tiÄ]e>, atuh nitYvuh jIviHhxecy[tu k<ic{u
kUÈuÎ muÄuvM]e> piTic{u teû k]>YÆLÄ[ \pEy]g
eÏTuÎviDh zb]ªf>]ÄiÊIRÄum]yi>uEÎ]? O>iÄÙu
miÙ}]. atin]l xHY]zdiK¥zpk]>h vTÄuB]geÊ
~RÏ]TinumuáiÙ]yi>uÎu |viTEÊt[ `Îu prv]N
aˉh Ep]Ùuh k]>fmiÙ}.

|Ä]fic{ nY]yÆLek]Þ[ xHY]zdiK¥h Ek>š

m]H]«Yh mutÙ]yvyieÙ zpm]fÆL Ever BUmikL,
xhgtikl |veyÄuric{uÔvyeÙ}Îu Øi>eÏTuÎu.

xm]D]nh: xHY]zdiK¥zpm]feÊ visVxiÏ]N

p]TiÙ}.

niESDh: azpk]>h visVxiÄ]ti>iÄuÎt[ k]>f

EÊ]Tu kUT]etEy] kUTiEy]?

kUT]et `Üil, |tuEp]eÙÊeÎ ~tu zpm]f

eÊyuh ARÄuh visVxiÄ]et tÔiÄšy]emÎuv>uh.
A ØitiÄu Ek>šm]H]«Yh, Ek>Eš]lpÊikL
mutÙ]y zpm]fÆšuh tÔeÏTuh. aEÏ]L |o B]RÅv
60
 zp]cIn mÙy]šh
zb]ªfkIRÊn]dikešÙ}]h dUe> etric{uEp]kyuh
xtYh niÙniÙ[Äukyuh ecy{uh.

k]>fEÊ]TukUTiy]efÜil, atien zpEtYkh

cUÞiÄ]fiEÄÞt]yiv>uh.

xm]D]nh: xHY]zdiK¥h zb]ªfe> duSiÄ]N

EvÞi Ae>Ù}]Em] kUTi `<utivc{t]f[; |tuteÎ
k]>fh.

niESDh: Ek>šm]H]«Yh, Ek>Eš]lpÊi mutÙ]y

zb]ªfe> vRÉiÄ]nuh mÕuÔve> duSiÄ]num]yiÈ[
Ae>Ù}]Em] kUTiEc{RÎ[ `<utiv¿eÏÈvy]f[.

xm]D]nh: |o mÙy]šÊil zb]ªf>uh, viEsSic{[

náU>im]>uh, sUzd(n]yM])>uh tÐiÙuÔ ExvYExvk
B]vh eteÄ mÙy]šÊiEÙ¿uÔ zpm]fÆš]y Ek>š
m]H]«Yh mutÙ]yvyil prÇi>iÄuÎzpk]>h |Îu
ve>yuh zptYÑm]yi kÞuv>iky]l A vk
zpm]fÆeš visVxiÄ teÎ Evfh.

niESDh: zpm]fÊil pryuÎ xhgtiyiÙuh

k]>fvuh nTpTiyuh atil pryuhzpk]>hteÎ s>i
y]yiÈuh yu¬YnuBvÆLeÄ]Êuh |>iÄuÎuevÜil
visVxiÄfh. zptYÑÊil kÞriyÊÄvÉh nTÏil
|>iÄuÎtuh Ay xhgtikešÄuric{uÔ O>u zpm]fh A
xhgtiÄ[ aeÙ}Üil atil aDikh B]gÊinutÄt]y
aTiØ]nm]yi>iÄfh.

Ek>Eš]lpÊi, Ek>šm]H]«Yh mutÙ]yvyil,

knY]kum]>i mutl vTÄ[ k]ÇE>]Èupu< ve> 32
61
 zp]cIn mÙy]šh
mÙy]šzg]mmTÆiy eteÄ mÙy]šEdseÊÄuric{uÔ
xkÙxhgtikEšyuh Ti k]ÇE>]Èupu<mutl vTÄu
Eg]kRÉhve>yuÔ tušuEdseÊÄuric{[ 32 zg]mÆšueT
n]mÆeš m]ztvuh pryuÎu."

xHY]zdiK¥Êil xuzbªfYh mutl Eg]kRÉh

ve> `Îuh xuzbªfYÊinu xmIpmuÔt]y \Ê>
knY]kum]>i mutl n]xik]ztYhbkhve>eyÎuh
atiRÊiniRÉyh k]fuÎu.

atil Eg]kRÉEÊÄÏurmuÔ 32 zg]mÆEšyuh tl

xhb³m]y xhgtikEšyuhkUTi viv>ic{i>iÄuÎu.
Eg]kRÉhve>yuÔ tušuEdsh EmlprÇ >Þuvk
zpm]fÆšiÙuh \LeÏÈuk]fuÎu. |tukšil s>i
evEÄÞtu Ek>šm]H]«Yh mutÙ]ytukešEy]
xHY]zdiK¥EÊEy]? AdYh pryeÏÈvey AefÜil
(1) A vk zpm]fÆL zpD]nxhgtikešEÏ]Ùuh
aEnY]nYh vi>uÍm]yuh vYtY]xm]yuh prÇi>iÄuÎu.
(2) avyieÙ zpD]n viSyÆš]y BUd]nh mutÙ]y
vyueT xkÙ k]>fÆšuh yu¬inY]yÆš]l AdYEm
teÎ K¥iÄeÏÈuEp]yi>iÄuÎu. (3) vTEÄ 32 tušu
zg]mÆšueT n]mÆeš m]ztmÙ}]et A zg]mÆL
|>iÄuÎ ØÙh, atiRÊi, ÙÑYh, xhKY, avieTyuÔ
ndikL, zg]mÆšueT pi>ivukL, A pi>ivukšueT k]>fh,
zg]mÄ]>ueT Agmh, avØ]t]>tmYh, Ac]>h
|tukeš OÎienyuh av viv>iÄuÎiÙ}.

zb]ªf>uh sUzd>uh tÐiÙuÔ ExvYExvkB]vh

zb]ªfR `<utivc{iÈuÔ zpm]fÆšil k]fuÎueÞ

62
 zp]cIn mÙy]šh
ÎÙ}]et p>á>y]yi nTÎuv>uÎ nTpTikeš
En]ÄuEá]L atu k]fuÎiÙ}. `ÎuteÎyumÙ}]
zpm]fÆšil k]fuÎ xhgtikš]keÈ atukLÄu
pryuÎ k]>fÆš]keÈ OÈuh teÎ p>m]RËm]yi>i
ÄuÎiÙ}. |Ä]fic{ nY]yÆš]l visVxiÄ]et
tÔuÎtiEÙ¿u tÄt]y k]>fÆEš]TukUTiyi>iÄuÎt[
Ek>šm]H]«Yh mutÙ]yvteÎy]f[. k]xE>]Èu pu<
(k]ÇE>]Èu pu<)¿u vTÄ[ Eg]kRÉhve>yuÔ EdsÆL,
ndikL, dV]ztihsl (32) tušuzg]mÆL, atukL
|>iÄuÎ ØÙÆL, atukšueT n]mÆL, pi>ivukL, A
pi>ivukšueT xhKYkL, azpk]>h pi>ivukL \Þ]k]
nuÔ k]>fh, zg]mÄ]>ueT Agmh, \lkZ¨nikZ¨tkL,
Ac]>ÆL, ci×ÆL mutÙ]yvyuh Eg]kRÉEÊÄ
ÏurmuÔ xhgtikšuh xHY]zdiK¥Êil viv>ic{i>i
ÄuÎviDh adY]pi miÄv]ruh s>iy]yiÈuh p>m]RËm]
yiÈuh |>iÄuÎu `ÎuÔt[ Edsc>izth, BUmis]züh
|tukL v]yiÄuÎvRÄuh aEnVSiÄuÎvRÄuh dZ¨]ß
eÏTuÎt]f[. |zpk]>m]ky]l |o >Þil niESDnIy
mÙ}]etyuh xk]>fh visVxnIym]yuh |>iÄuÎt[
xHY]zdiK¥h teÎy]kuÎu.

|ni |o xHY]zdiK¥EÊyuh kUTi visVxiÄ]et

\EpÑic{u kšEyÞt]yivÎu `Îi>iÄeÈ. aEÏ]L |o
viSyÊiEÙ¿[ pu>]fzpm]fÆL OÎuh |eÙ}Î]yi.
pieÎ yu¬iyuh |tuve> nTÎuvÎvyuh zptYÑ]nuBv
Ey]gYÆšuh Ay nTpTikšuh vüuÄeš xhb³ic{uÔ
AD]>zpm]fÆšuh m]ztmvEsSiÄuh. |Æen En]ÄuÎ
t]yi>uÎ]Ùuh zbªxVhvk, EdvxVh vk, gveúûu vk

63
 zp]cIn mÙy]šh
mutÙ]y xkÙvüuÄšuETyuh AdYjMim]R n]yRzpBu
(n]kzpBu)ÄM]RteÎeyÎu etšiv]kuh. atienÏÕi
aTuÊ aÍY]yÊil viv>iÄuÎt]f[.

`Î]l EmlprÇ yu¬YnuBvÆL, AD]>zpm]f

ÆL |tukEšyuh visVxiÄ]et tÔ]Em] `Îu
En]Äiy]l pieÎ y]et]>vk]svuh EsSiÄyiÙ}. jMi
kLÄuh >]j]ÄM]RÄuh zpBuÄLÄuh ARÄuhteÎ
OÎinuh avk]sh xiÍiÄ]et xkÙtuh a>]jktVm]yi
kÙ]siÄuh.

Ek>šm]H]«Y]di EmlpryeÏÈ pu>]fzpm]fÆšueT

xVIk>fh aEnY]nY¾RÍ¿uh e`kYmtYn]sÆLÄuh
mÕuh k]>fm]yi>iÄuÎu. atukeš \EpÑiÄuÎtu
ek]Þ[ y]et]>u t>EÄTuh v>uv]niÙ}. mnuSYRÄ[
x]D]>fm]yi \Þ]yi>iEÄÞtuh zpkZtÊil
n]yM]RÄ[ zpEtYkm]yi \Þ]yi>iEÄÞtuh Ay
A«]Bim]nh ARÄuh Ed]SeÊ ecy{uÎt]yi
v>ikyiÙ}.

64
 zp]cIn mÙy]šh
aÍY]yh 4 - mÙy]šBUmi B]RÅvnuÔtÙ}

"eevt>fY]ÌÑiEf tu xuzbªfY]ÊEœ]ÊE>
xHY]X]g>p>Yßh sURÏ]k]>h vYvØith"
(xHY]zdiK¥h \Ê>]RÍh)

aRËh: "eevt>fiÄu etÄuh xuzbªfYÊinu

vTÄuh xHYpRv{th tuTÆi xmuzdh ve>. at]ytu
xHYÎ[ pTiÇ]ruh xmuzdÊinu ki<Äum]yiÈ[, murÊieû
AkZtiyil kiTÄuÎu." |t]kuÎu B]RÅvBUmiyueT
atiRÊi niRÉyh.

B]RÅvN xVßBUmiy]y |o ØÙÊi>uÎuhek]Þ[,

pÙ diÄilniÎ[ avieTvÎu t]mxiÄuÎ zb]ªfE>]T[
"w]N niÆLÄ[ BUmi t>ikyiÙ}; niÆL `Ù}]yiTÊuh
y]ckM]>]yi BviÄuh" `Îu mutÙ]yi spic{EÏ]L
avR ByÎ[ s]pEm]ÑÊinEpÑic{u. `ÎiÈuh aEÌHh
xVßBUmiey avRÄu ek]TuÄukyieÙ}ÎuÔ xiÍ]ß
eÊ viT]et \rÏic{uhek]Þ[ kÙiyugm]kuEá]L niÆL,

"axizpØ]vnIØ]En s}]GnIy] BviSYœ"

(xHY]zdiK¥h)

aRËh: "axizpØh `Î ØÙÊ[ s}]GnIyM]

>]yi BviÏiN".

`ÎiÆen prÇ[ tÔiviÈt]yi k]fuÎtin]Ùuh

A s]pEm]Ñzpk]>h A zb]ªfR vÎuEcRÎt[ |o

65
 zp]cIn mÙy]šh
mÙy]šBUmiyiÙ]kek]Þuh |viTh B]RÅvEûteÙ}Îu
etšiyuÎu.

xm]D]nh: |o mÙy]šÊieÙ zb]ªfR s]ph ~Õuh

s]pEm]Ñzpk]>vuh vÎv>]efÎ[ prv]N p]TiÙ}. s]p
EmÕiÈuÔvR B]RÅvN prÇzpk]>h axizpØ]vniyil
Ep]yi>iÄuh. A ØÙh Ever `vieTEy] Ayi>iÄ]h.

niESDh: |o zb]ªfR AdYh vTÄN zpEdsÆšil

mhgÙpu>h pu<yueT vTEÄÄ>Ey]šh vÎunirÇu.
anß>h ØÙvuh, Bvnvuh, nitYvZÊim]RÅvuh |Ù}]et
ndIm]RÅÊUeT mÙevÔh nirÇukviÇu v>uEá]eÙ
tiÄiÊi>Äi zpvHic{[ etEÄ]ÈuteÎ v>iky]l |o
zpEdsÊu vÎuEc>uv]En |TyuÔU. `ÎuteÎyumÙ},
kuÙzB¨M]>]yi >]ms]pHtM]>]yi>iÄuÎ |vR
(zb]ªfR) sUzd]Îni>tM]>]yiÈu sU¬imti (mhgÙpu>h
\Ô]šNpu<) kTÎ[ dÑifknY]kum]>iyil agüYkUT
vuh n]ykM]e>Îu zpxiÍi aTÇv>]yi>iÄuÎ zpBu
Äšuh \ÔiTm]y dÑif (etÄN) diÄiEÙ¿[ pureÏÈu
ecÎ[ aEnkviDh zpvRÊikL eekeÄ]Þ[ k]ÙEÑph
ecy[tuvÎu `Îu Ti xHY]zdiK¥Êil prÇi>i
Äyuh ecy{uÎu. mÙy]zdim]H]«Yh `Î zgÖÊil |o
mÙy]šBUmiyueT atiRÊieyÄuric{[ |Æen prÇi
>iÄuÎu:

"mÙyEzk]QBUEmüu xIm]EtVn viniþit]

pyxViÎYuÊ>xY]ßu dÑiEf tu kum]>ik]
pURv{xIm] tu gi>i>]úÙy® pþiEmhbuDi®"

66
 zp]cIn mÙy]šh
vTÄ[ k]ÇE>]Èupu<yuh etÄ[ knY]kum]>iyuh
ki<Ä[ mÙypRv{tvuh pTiÇ]r[ xmuzdvuh." Ti zgÖÊil
atieû Ep>iEnyuh B>feÊyuh kuric{[ t]e< pryuh
zpk]>h k]fuÎu.

"axiHx[eet® >ÑittV]l zpBuBiRÎ]kn]meek®

axip²>ittV]c{ axizpØmœ]gmt["

aRËh" eekyil (O<iy]et) v]šuÔv>]yi n]yk

M]e>Î zpBuÄM]>l `Ù}yiEÏ]<uh B>iÄeÏTuky]Ùuh
v]LzpEy]gvuh atiEÙ¿[ aDikc]tu>Yzpk]>vuh \Ô
tin]Ùuh (|o mÙy]šBUmiÄ[) axizpØh `Îu n]mh
xiÍic{u." |o k]>fÆš]l B]RÅvBUmi k]ÇE>]Èupu<
mutl etEÄ]ÈuÔ zpEdsm]efÎuh mÙy]šBUmi
k]ÇE>]Èupu< mutl vTEÄ]ÈuÔ zpEdsm]efÎuh |t[
mÙy]šin]yR zpBuÄM]RÄ[ xVßm]yiÈuÔt]efÎuh
etšiyuÎu.

`Î]l,

"............. zpti¡] x]DitV] tVy]

tx[m]Êu >]jYB]>üVpYBiESküVmRHxi"
(Ek. m. a. 9)

aRËh: aEÆeT zpti¡ x]Dic{u. atuek]Þ[

aBiESkÊinuh >]jYB]>Êinuh aÆuteÎ aRHn]
kuÎu.."

`ÎiÆen ztimURÊikšuh xkÙ EdvM]>uh äSikšuh

kUTi B]RÅvEn]T[ prÇzpk]>h aEÌHh,

67
 zp]cIn mÙy]šh
"ctu®S¨iteemRzg]eemRbZHÎdY]h xm]gt®
Ek>šY]h B]RÅEv] >]m® xmYzg]jYh zps]xti
ztipW]sXHzx]fi vRS]fi c BZgUÊm®
y]vd[ Eg]kRÉp>Yß]h t]vt[ knY]kum]>ik]h
>]Em >]jYh zps]xti DREÐf pZœivImim]h"'
(Ek. m]. a. 54)

aRËh: "arupÊin]Ùu zg]mÄ]E>]Tuh kUTi

ep>uáu<¿l vÎuEcRÎ[ Eg]kRÉh mutl knY]kum]>i
Ey]šh \Ô >]jYeÊ aNpÊimUv]yi>h vRSh DRÐ
EÊ]eT p>ip]Ùic{i>uÎu" `Îu k]fuÎu. A ØitiÄ[
aEÌHÊieû Ep>il E>K]zpm]fÆL D]>]šh \Þ]yi
>iEÄÞt]f[. azpk]>h k]fuÎieÙ}ÎuteÎyÙ},
mÙy]šn]Tukšil OÎ]y ti>uvit]hkU!R BUmiteÎ
pÞ]>vkEÊ]Èh pÞ]>vk OÕi, pÞ]>vk k]fh,
pÞ]>vk p]Èh, ep>uhepÕ[, vi>uÊiÏ]Èh, putuvl p]Èh,
k<kÏ]Èh, dRG]x[ p]Èh, enßÏ]Èh, xW]yÏ]Èh,
Et]lÏ]Èh, vi>uÊi OÎup]tiÏ]Èh, EmetTuÏu p]Èh,
Et]lp]Èh, pyiÕup]Èh, evÈ<ivup]Èh, k>iÄUrup]Èh,
p]lÏ]yxmÚh vk pi<y]Ï]Èh, višÄup]Èh, kÞu
kZSivkÏ]Èh, kuÊkkZSi vkÏ]Èh, EmlkÆ]fh,
xEÜth, tu>h, kuTiyi>iÏ[, kuTuhbeÏ]ruti, ti>umuK
|ryiÙi, a>uširyiÙi, kuTuhbvi>uÊi, c]EvÕuvi>uÊi,
kuÊuvi>uÊi, ek]Tuvi>uÊi, ku<lvi>uÊi, ek]áu
vi>uÊi, vÔuvi>uÊi, vWivi>uÊi, Anvi>uÊi, m]Ù
vi>uÊi, s]ßivi>uÊi, kyruvi>uÊi, tšivi>uÊi,
cuÙuvi>uÊi, k<kvi>uÊi, p]Èuvi>uÊi, p]Ùuvi>uÊi,
p]eÙTuÏuvi>uÊi, kI<]úvi>uÊi, ecáupfivi>uÊi,

68
 zp]cIn mÙy]šh
kurvi>uÊi, O]TM]Rvi>uÊi, shKuvi>uÊi, mH]B]>th
v]y[puvi>uÊi, nTk]vlvi>uÊi, evTivi>uÊi,
anuEB]gvi>uÊi, p>isvi>uÊi, kc{vi>uÊi, muÎiÙ
vi>uÊi, muÎiÙvkpTi, p<hEc]Õuvi>uÊi, \o<iyvi>uÊi,
|ryiÙin]y>uvi>uÊi, m]niBh, aRËm]niBh, k>em]<iv[
xRv{m]niBh, zbªd]yh, Edvd]yh, vÈvi>uÊi, mÚzph,
nß]vnzph, dV]dsizph, \ášh, \By\ášh, \Tm \ášh,
jp[ti, ayl, ÙyN \LeÏÈ ayl, aTim, anuBvh,
ti>uvišh, ti>uaTy]šh, gu>udÑif, m¥pÄurtIRc{,
mÙv]>h, višEmÙTi, aTiyrÏ]Èh, >Ñ]EB]gh, d]n
zpm]fh, ep]ÎiÈuk]>]ú, EnRk]>]ú, k]>]ú,
aÈiEÏr[, tIr[, viÙEy]Ù, v]Ey]Ù, zkys]xnh, Ec>]
OÕi, mIš]ev]Õi, |TÄ]>]<[m, vc{up]tik]>]<[m,
aWu>Þuk]>]<[m, ku<iÄ]>]<[m, EmÙ]<[m, nTuÄurnuBvh,
nTuÄuruv]Ey]Ù, k]fÏ]Èh, OÕi, \<vup]Èh, \<Ev]Ù,
\<ev]Õi, pÈEy]Ù, m]>]yh, aeÕ]Õi, Ene>]Õi, EnRp]Èh,
cieÕ]Õi, r]ev]Õi, EmeÙ]Õi, Ek]T]ÙiÄ]fi, p>YÏ]T[,
pfyh, EnRpfyh, cUÞiÏfyh, ci<iÏfyh, m]>]y
Ï]Èh, p]ÈOÕi, m]r]Ï]Èh, k]>]úÏ]Èh, vc{up]tiÏ]Èh,
kuTiÏ]tiÏ]Èh, O<iy]Ï]Èh, v>áTkÏ]Èh, evFp]Èh,
ep>uá]ÈEÊÈh, p]tiv]>h, viÊup]ti, viÊiÈukišc{u
p]ti, |Èup]tiÏ]Èh, eekey]>Up]ti, OÕiyuh ku<i
Ä]fvuh, p]Èvuh ku<iÄ]fvuh, kuTiÏuÔi, tnt[,
kuTijMh, \kßuTum, y]pY \kßuTum, nhkuTum, EpRkuÙi,
arÏuÓVÐ, kUTxVÐ, ep>uáTÏuxV>Uphvk vi>uÊi,
p]ÙiyÊu EmnvNvk vi>uÊi |Æen mÕupÙ
|nÆšiÙ]yiÈ]f[ k]feÏTuÎt[.

69
 zp]cIn mÙy]šh
xm]D]nh: |EÏ]L pÙ |nÆšiÙ]yiÈi>iÄuÎu
eyÜiÙuh |o BUmi muNprÇEp]eÙ AdYh p>su>]m
xVÊ]yiÈum]zth OE> |nÊiÙuh p>su>]mn]l p]ÙiÄ
eÏÈuh |>uÎi>uÎu. anß>h aEÌHh arupÊin]Ùu
zg]mÆšiÙuÔ zb]ªfe> v>uÊi pUjic{[ avRÄ]yiÈ[
Ek>šBUmi mu<uvnuh d]nhecy[tu. |zpk]>h zb]ªfRÄu
ek]TuÊtieûEsSh A zb]ªf>ueT >Ñ¿u Ùokik
m]yuh eevdikm]yuh EvÞuÎ k]>YÆeš nTÊuÎtinu
niymiÄeÏÈ jnÆšuETyuh >]j]ÄM]>uETyuh mzßikšu
eTyuh mÕuh \pjIvn]RËm]yuh Edv]ÙyÆLÄu
EvÞiyuh vkvc{uti>ic{uek]TuÄnimiÊh Emlzpk]>h
pÙ |nÆšiÙ]yiÈuÔt]f[.

niESDh: mÕuÔ |nÆš]kuÎ xVp>if]mÆEš]Tuh

muÎinÊieû aB]vEÊ]TuhkUTi Øi>eÏÈ[ OÎ]yuh
ep]tuv]yuh\Ô O>inh \Þ]yi>iÄfemÎuÔtu
niþym]kek]Þ[ |o pÙ |nÆšuh vÎ m]RÅh piTic{u
En]Äiec{Î]l `Ù}]Õieûyuh OÎ]y mUÙØ]neÊ
s>iy]yi kÞupiTiÄ]emÎu v>uh. atin]l muÎil
k]fiÄeÏÈ |nÆeš xhb³ic{[ xhsynivZÊi
v>uÎtuve> (EvÞiTEÊ]šh) O]E>]Îien AyiÈu
piTic{uEn]Äi aEÆ]ÈuecÙ}]h. atinuÔ m]RÅh
E>K]zpm]fÆL AkuÎu. |vieT E>K]zpm]fÆL
`Îu prÇi>iÄuÎtu Ek>Eš]lpÊikL, Ek>š
m]H]«Yh, j]tiniRÉyh mutÙ]y zgÖÆeš AefÎ[
A>uh mnÓiÙ]ÄiÄšy>ut[. aveyÙ}]h O]E>] \EÌsY
nivZÊiÄ]yi `<uti \Þ]ÄeÏÈvy]f[. aÆen
`<uti \Þ]ÄuÎt[ (1) v]üvh evšieÏTuÊ]N m]ztvuh

70
 zp]cIn mÙy]šh
(2) xV]RËp>t nimiÊh |Ù}[Ù]Êvey kZztimm]yi
`<utiEc{RÊu v]üveÊ mrc{[ kuÑipU>fh x]DiÄu
Îtinu m]ztvuh Ayi>iÄuh. Ek>Eš]lpÊikL
mutÙ]yv >Þ]mtu pryeÏÈ EsK>Êil \Ôvy]f[.
|tukšil muNk]fic{Ep]eÙ vüuÄeš xhb³ic{[
ariEyÞt]y O>u viv>vuh |Ù}. Aky]l atukL
yœ]RË aEnVSfviB]gÊil eekek]Þuet]T]N
Ep]Ùuh ek]ÔukyiÙ}.

|ni muNprÇEp]eÙ >]j]ÄM]R mzßim]R zpBu

ÄM]R mutÙ]yv>ueTyuh EdvxVh zbªxVh mutÙ]yv
yiEÙyuh xkÙecÙvukLÄuh EvÞuÎetÙ}]h at]
tiÎu vk |rÄiyiÈuÔ vüuÄšilniÎuteÎ \Þ]
kfh. \Þ]kuÎtinu EdHÉh nTÊfh. EdHÉh
nTÊuÎtin[ aveykUTi y]nvM]>]y jnÆeš
~ˉiÄfh. aÆen ~ˉiÄuEá]L vše> jnÆšuh
vüuÄšuh \Þ]kek]Þ[ `vieT, `zpk]>muÔ vüu
vien A>[, ARÄ[ `Æen ek]TuÊu `ÎumutÙ]y
viv>ÆL ariyuÎtinu E>K]zpm]fh Evfh.

Ø]nmriÇu k>hek]TuÄuÎtinu `<utieÄ]Tu

ÄuÎ jMiyueT Ep>uh k>hek]TuÄ]ÊpÑh v>uÊi
Ec{]diÄ, nTpTikL nTÊuk |tukLÄ[ `<utiv]Æi
ÄuÎ \<veû Ep>uh vüu kiTÄuÎØÙh ariyuÎtinu
Edsh mutÙ]yvyueT viv>vuh ati>ukTÎ[ anYEûtil
ecÙ}]et |>iÄ]nuh aEûetÎriÇu mu<uvniÙuh
zpEvsiÏ]nuh EvÞi `Ùukkšuh |zteyÎriÇu k>h
niþyiÄuÎtiEÙ¿[ ašvuh aEÏ]<EÏ]L k]>f]ß>
vs]l pÙ viDÊil pÙm]ti>i avk]sÆšuh
71
 zp]cIn mÙy]šh
xiÍic{uek]Þu pÙ>uh avk]sikš]yi vEοuemÎuÔ
tin]l aTiÄTi Ep>um]ri v>uEá]L muNviv>ÆLÄuh
vüuvinuh ku<Äu En>iT]et |>iÄuÎtiEÙ¿u vüuvieû
muÎinvuh (|Î]>ueT xVßemÎ[ AdY \TmØeû EpR
k]fiÄl) \TmØnu xiÍic{ m]RÅvuh avk]sÊieû
ašvuh mÕuh E>K]zpm]fÊil (AD]>Êil) k]fic{u
ek]TUÄukyuh EvÞuÎ `Ù}] viv>ÆLÄuh jMiØ]n
Êu kfÄukšuh nTÎiÈuÔtuh nTÄuÎtuh Ay
xhgtikLÄ[ yœ]RËm]yi zgÖv>iyuh \Þ]Äi
v¿ukyuh ecy{uÎtu p>ip]ÙnkRÊ]ÄM]RÄu ptiv]
fEÙ}]. |vieT v]üvh kÞupiTiÄuÎtin[ |ovk
zpm]fÆš]kuÎu EvÞt[.

|zpk]>h AD]>ÆL kfÄukL mutÙ]y zpm]f

ÆL p>iEs]Dic{tieû EsSh kuTikL, xRÄ]R x]mß
M]R, >]j]ÄM]R, EdvxVÆL, DRÐmÚÆL, |tukšil
y]et]ÎiEûyuh muÎinÆL B]RÅvEûEt] zb]ªf>u
ETEt] AyiÈu k]fuÎiÙ}. xmüvuh mÙy]šin]yR
zpBuÄšueT vky]yiÈu m]ztm]fu k]fuÎt[.

xm]D]nh: atu p>su>]mN zb]ªfsuzsUS¿u

EvÞi p>EdsÊuniÎuh v>uÊi aTimkš]Äi p]RÏiÄ
eÏÈvR aeÙ}Üil xVRÅÊuniÎuh B]RÅvn]l ek]Þu
v>eÏÈ züIkšil zb]ªfRÄujnic{vR Ay sUzdR
anY]ym]yi xkÙvuh apH>ic{[ aDInÊiÙ]Äiy
tin]l A k]Ùh mutlÄ[ av>ueT Ep>il |zpk]>h
E>K]zpm]fÆL \Þ]v]N |Ty]yt[. aÙ}]et pURv{
Øitiyil aÆen Ayi>uÎiÙ}.

72
 zp]cIn mÙy]šh
niESDh: `Î]l |TÄ]ÙÊ[ avR eekvseÏTu
ÊuÎtinumuá[ \Ôt]y zpm]fÆL zb]ªf>ueT
pÄl k]EfÞt]f[. zpm]fÆEšyuh sUzdR apH>ic{u
nsiÏic{ukšÇu `Üil sUzdb]Dkm]yuh zb]ªf
x]Dkm]yuh pryuÎ Ek>šm]H]«Yh, Ek>Eš]lpÊi
kL mutÙ]y xkÙzpm]fÆšuhkUTi avR (sUzdR)
apH>ic{u nsiÏiEÄÞt]yi>uÎu. azpk]>h k]fuÎi
Ù}]Êtuek]Þuh Avk zpm]fÆL zb]ªf>ueT
pÄl `ÎuteÎyÙ} sUzd>ueT aDInÊiÙuh ti>ÂZt
Æš]k]et zptYÑm]yi k]fukek]Þuh apH>ic{u
`Îu pryuÎtu tIe> s>iyÙ}.

B]RÅvN BUmiey \Þ]Äi >Ñ¿]yiÈ[ >]j]ÄM]e>yuh

suzsUS]dikLÄ[ sUzdE>yuh mÕuÔv¿[ mÕuÔvE>yuh
niymic{[ `Ù}]h xum]r]Äi mH]zb]ªfRÄ[ d]nh
ecy[tt]yiÈ]fEÙ}] pryuÎt[. `Î]l |tiniT¿u
sUzdRÄ[ apH>iÄ]N xok>Yvuh s¬iyuh tIe>
|Ù}]yi>uÎu `Îuh atilpiÎIT[ zb]ªf>uh >]j]Ä
M]>uh vše> \yRÎuh sUzdR aTimkšueT niÙyil vše>
t]<[Îuh |>uÎi>uÎEtyuÔU `Îuh Ek>šm]H]«Yh,
Ek>Eš]lpÊi mutÙ]y zgÖÆL O>iÄeÙÜiÙuh
v]yic{iÈuÔvRÄ[ nÙ}Ep]eÙ ariy]emÎuÔtuh Eml
zpk]>h avR (sUzdR) y]et]>u azkmÆšuh ecy[tiÈuÔ
t]yiÈ[ O>u zpm]fÊiÙuh k]fuÎiÙ}]Êtuh AkuÎu.

aÙ}]etyuh aTimkš]yuh axVtzß>]yuh

anDik]>ikš]yuh axáÎM]>]yuh as¬M]>]yuh
|>uÎ sUzdR |tukeš `Æen apH>ic{u? aEÏ]L
xV]mim]>uh xáÎM]>uh xVtzßM]>uh s¬M]>uh
73
 zp]cIn mÙy]šh
Ayi>uÎ zb]ªfR `ßin]yiÈ[ ~tuviDÊil avey
viÈukšÇu?

xm]D]nh: zb]ªfR Azsitv]XÙYhek]Þuh

\pk]>x[m>fek]Þuh sUzd>il pÙRÄuh |TÄ]ÙÆšil
zpButVeÊyuh Ø]nm]nÆešyuh ek]TuÊu. avR
k]ÙzkEmf zpbÙM]>]yi mÕuÔ sUzdE>yuh
aDInÊiÙ]Äi `Ù}]h apH>iÄukyuh aÆen
vüuÄL zb]ªf>ilniÎuh eekviÈuEp]kukyuh
ecy[tu.

niESDh: `Üil sUzdR eekÄÙ]Äi `ÎupryuÎ

BUmikšueT |T¿ieT vše> nˉ]yuh eekv]Äinuh
`ztEy] vüuÄL zbªxVh vky]yi kiTÄuÎuÞ[.
avy[eÄ]eÄyuh |Îuve>yuh jMim]R zb]ªf>uh
O<vM]R sUzd>uh teÎ Ayi>iÄuÎu. `Î]l avey
ÄUTi A zpbÙM]>]y sUzdRÄ[ apH>iÄ>ut]
yi>uEÎ]?

xm]D]nh: A vüuÄšueT jMim]>]y zb]ªfR A

sUzdE>Ä]šuh zp]bÙYvuh s¬iyuh \Ôv>]yi>uÎ
tin]l azpk]>h pÕiyiÙ}.

niESDh: `Üil A zpbÙM]>]yi>uÎ jMim]RÄu

teÎ sUzdE>Ä]L |ztEÊ]šh s¬iyuÞ]yi>uÎ
ØitiÄ[ av>uh mÕu zb]ªf>uh O>umic{ukUTi sUzde>
diÄuviÈu prÊ]m]yi>uÎEÙ}]. aEÏ]L avR |o
azkmÆeš ecöyiÙ}]yi>uÎEÙ}].

74
 zp]cIn mÙy]šh
xm]D]nh: mÕuÔv>uETt[ apH>ic{uk<iÇEÏ]L
mtieynuh EsSh jMikšuETt[ EveÞÎuh evc{iÈ]f[.

niESDh: `Üil epeÈÎ[ avR |zpk]>h O>u

vi>¬iEt]Îuv]N k]>femß[? |tuxhb³m]yi t]e<
ÏryuÎ zpm]fh En]Äuk.

"v]xniv]>kEzpSYv]kYExY]c{]>fh miϨ
poRv{]pE>Yf tuEÙY]yh DREÐ] BuEdvsUzdEy]®
b]HuEj]>ujvRÉ]n]h BUEdEvpi knIyxi
AgEt xdZEs] DRЮ zptYuË]n]Biv]dEn
>]mEÑEzt tu sUzdxY n]Biv]d |ti Øiti®
x tlØ]En²Ùih ku>Y]diti B]RÅvs]xnh
b]HuEj]>ujEy]RÍRÐzüIkRÐp>iniæit®
anYzt B]RÅvEÑzt]l x]D]>f |ti x[mZt®
b]Huj]hzGijEy]RÍRÐüY]Eg] eevk}bYEt] vin]
zp]f]n]h zb]ªfxY]REË x]D]>f \d]HZt®
\o>uj]hzGijEy]RduRv{]Ùvnh ÑitivRÍnh
zp]ftY]Eg] gv]REË c DRÐÓ]D]>fzüikh"
(s]Ü>x[mZti, a.1, p]dh 1)

viEsSic{uh mÙy]šÊiEÙ¿[ zpEtYkm]yiÈuÔ x[mZti

zpm]fh |vieT nTÏ]Äiyi>iÄuÎtin]l muNprÇ
zpk]>h sUzdR O>iÄÙuh zbªxVeÊ apH>ic{i>iÄyiÙ}.

xm]D]nh: avR du>]syuh do¨Yvuh nimiÊh

zpm]fEÊyuh nY]yEÊyuh ÙhGic{[ azpk]>h ecy[tu
kšÇu.

75
 zp]cIn mÙy]šh
niESDh: aÆen ecy[tvR zb]ªfsztuÄšuh
p>mEzd]Hikšuh mH]du¨M]>um]yi>iÄfh. A mÈinu
zb]ªfRÄ[ avE>]Tuh avRÄ[ zb]ªfE>]Tuh
visV]xvuh aTuÏvuh x[EnHvuh Ad>vuh O>uk]ÙÊuh
\Þ]yi>iÄ]niTyiÙ}.

`Î]l |vR >Þu vkÄ]>uh |o mÙy]šÊil

p]>á>Ym]yiÈ[ aEnY]nYh ~tuzpk]>m]f[ ep>um]ri
v>uÎt[? sUzdzüIkLÄ[ zb]ªfR xhb³h ecy{uÎt[
`ztyuh nÙ}t]efÎ[ vic]>ic{[ miÄ BvnÆšiÙuh
ave>eÄ]Þu teÎ xhb³h ecy{iÏic{[ aÆen
nTÎuv>uÎu. sUzd |TzpBuÄM]>ueT (ky[mL, pfiÄR
mutÙ]yv>ueT) BvnÆšil xmj]tiÄ]R p]TiÙ}.
|Îuve>yuh nTÏuh azpk]>h teÎy]f[. `Î]l
sUzdzüIyil náUti>iÄu jnic{uÞ]kuÎ xßtiÄ[ A
pit]vieû xVÊil y]et]Îinuh avk]smiÙ}. aœv]
A pit]v[ kuÈiÄ[ n]Ùuk]sin[ vÙ}tuh tIRÏic{[
|ÈuEp]y]l "ay{Ey{] zbªxVhvk y]et]Îuh
kuTuhbÊil EkÕ>uEt, trv]Tu muTiÇuEp]kuEm" `Îu
epÉuTyM]R prÇ[ Aytien meÕ]>u zb]ªfn[ d]nh
ecökUTi ptiv]f[. pieÎ BRÊ]v]y náU>iv>uEá]L
ay]Eš]Tu kUTi cÆ]tim]>]yi >ÞumUÎil kury]et
náU>im]>uh avRÄ[ Aeš]Îin[ O]E>]>uÊR
vItemÜiÙuh v]ÙYÄ]>uh kUTi v>uh. zpEtYkh mÚvuh
kifruh kušvuh aTuÄšyuh |Ù}]Ê trv]Tuk]R
mÙy]šÊu n]yM]RÄu duRÙ}Bm]f[. v>uÎvReÄÙ}]h
`ztk]ÙemÜiÙuh t]mxiÄ]vuÎt]f[. aÄ]ÙÆši!l
evTiÏ]yiÈ[ x]Ï]T[, Etc{ukuši, muÞ[ `ÎuEvÞ xkÙ

76
 zp]cIn mÙy]šh
ecÙvuh ek]TuÄuh. pieÎ et]Ètinuh piTic{tinuh `Ù}]h
|ve>eÄ]Þ[ kRÐh ecy{iÄuk, |vRÄ[ dÑif
ek]TuÄuk mutÙ]yvyumuÞ[. mÙy]škuTuhbÊieÙ
gZH¢izdh mutl n¨h, avm]nh, duRbuÍikš]y xßti
kL mutÙ]y Aaplp]dÆLÄ[ AdibIjh miÄv]ruh
zb]ªf>ueT zpEvsnm]f[. |Æen O>u mH]xáÊuÔ
kuTuhbÊil `ßin]yieÈÜiÙuh |v>ueT zpEvsnh
s]KInibiQvipinÊil 9 EvnlÄ]ÙÊ[ k]ÈutI
piTiÄu ÎtuEp]eÙyuh tšiRÊuek]<uÊunilÄuÎ
kˉvZÑ Êil zpšyk]ÙÊ[ atikÚinm]y vzjp]th
\Þ]ku ÎtuEp]eÙyum]f[. |zpk]>h mÙy]šÊuÔ miÄ
trv]Tukšuh nsic{uk<iÇuh nsic{uek]Þuh |>iÄuÎu.
`ÎiÈuh trv]ÈuTmØ>il zpD]nikL ciÙ niÓ]>Æš]y
du>Bim]nÆL nimiÊh, anuBveÏÈuek]Þi>iÄuÎ |o
ApÊilniÎuh >ÑeÏTuÎtinu zpyøiÄ]etyuh
atienÄuric{[ pryuÎvE>]T[ suÍ axhb³Æš]y
xm]D]nÆeš niRÙ}´h višiec{<uÎÔic{uek]Þuh
trv]ÈujMÒnikš]yi jIviÄuÎu. |vR x]DuÄEšyuh
gufEd]SiÄuÎ Ey]gYM]E>yuh aÙÑYm]yiÈu vc]>i
ÄuÎu `ÜiÙuh zb]ªfE>]Tu m>Y]dyuÔv>]yi
ÊeÎyi>iÄuÎu. `ÆenyuÔ nTÊÄ]>]y]Ùuh t>
EÄTiÙ}], avE>]eTÙ}]h sUzdzpBuÄM]REp]Ùuh višiem]<i,
ti>uEmni, ti>umnÓ[, kˉn, a>ušÏ]T[, k>iÄ]Ti,
enlpti>[, ecáuk]s[, kÙ}>i, kuÏm]Th, pTÎÏu<i,
p]eÞewÈ[, |ÊieÏ]Ti, aTiEt]l, viTek]Lk,
p<mnÓ[, niÙhep]Êuk, |r]N, aTiyN |tY]di t]<[m

9
m>ÆL tiÆiniÙ[ÄuÎ vnÊil
77
 zp]cIn mÙy]šh
v]ÄukL prÇuh atuEp]eÙ Ac>ic{uh v>uÎu. pieÎ
sUzdRÄu náU>im]>ueT xßtikš]kuÎu `ÎuÔ
OolkZ¨Yn]TYh atÆen; zb]ªfe>ÎuÔ ByB¬i
aet]>uvk; a¢M]e>Î B¬i Ever]>u vk; viDi
kRÊ]ÄM]e>Îuh meÕ]>uvk `ÎuEvÞ] O>u j]ti
Ä]e>Äuric{[ meÕ]>u j]tiÄ]RÄuh mÙy]šzb]ªfe>
Äuric{[ mÙy]šsUzdRÄuÔtuEp]eÙ yuÔ B¬ivisV]x
miÙ}]. |Æeny]kuÎu p]>á>Ym]yi |vR tÐiÙuÔ
ep>um]Õh. ciÙ p>iS[k]>ikL gufEd]SÆeš zpEtYkh
k]fic{[ \pEdsiÄuÎ |o k]ÙÊ[ |ztEÊ]šh
AyEÏ]L "zb]ªEf] mm eedvth" 10 `Îu muruek
ÏiTic{i>uÎ muNk]ÙÊ[ `ztm]ztm]yi>iÄuh! |Æen
yuÔvR zbªxVh apH>ic{u `Îu prÇ]l atu
vÙiy anY]ym]yiÊeÎ |>iÄuh.

10
zb]ªfN `eû eedvh `ÎRËh
78
 zp]cIn mÙy]šh
aÍY]yh 5 - n]yM]>ueT
Ø]nm]nd]t]ÄL
B]RÅvEn] zb]ªfE>] aÙ}

|ni k<iÇ aÍY]yÊil k]fic{viDh B]RÅvEn]

zb]ªfE>] Af[ n]yM]>ueT Ø]nm]nd]t]ÄM]e>
ÎuÔ Ek>šm]H]«Y]di xiÍ]ßeÊÏÕi AEÙ]ciÄ]h.
ky[mL, kRÊ], pfiÄR, EmEn]N, |Ù}h, xV>Uph,
pÔic{]N tuTÆiyuÔ `Ù}] n]yM]e>yuh ep]tuev
sUzd>]Äi gfic{[ av>il O]E>]>uÊRÄumuÔ Ø]n
m]nÆeš B]RÅvN aeÙ}Üil zb]ªfR ek]TuÊt]yi
È]f[ pryuÎt[. aEt]TuEcRÎ[,

"x]mß]n]h dVij]dIn]h n]yk® p>ic]>k®"

(Ek. m])

aRËh: "n]yRvRÅh x]mßM]RÄuh dVijM]RÄuh

p>ic]>kM]>]kuÎu" `Îu niymvuh \Þ[. xV]mim]>]y
zpBuÄL aTimkš]y d]xM]>il ciÙREÄ] pÙRÄuEm]
AkeÈ ep>umyuh Ø]nm]nÆšuh ek]TuÄuÎt]yi
>uÎ]l Ayt[ `ßin]yi>iÄuh? A d]xM]R A
zpBuÄM]E>Ä]L t]<[Î Øitiyil |>iÄuÎtiEn]
avE>]T[ tuÙYM]>]kuÎtiEn] ave>Ä]L vše>
\ÎtØitiyil AkuÎtiEn]?

t]<[Î ØitiyilÊeÎ |>iÄ]n]efÜil AdYh

tuTÆi azpk]>h |>uÎuv>uÎtin]l atiEÙ¿]yiÈu
viEsSiec{]Îuh zpvRÊiÄfemÎiÙ}.

79
 zp]cIn mÙy]šh
tuÙY]vØyiÙi>iÄ]n]efÜil azpk]>mi>uÎiÈu
y]et]>u zpEy]jnvuh \Þ]v]niÙ}. aÙ}]etyuh
atiMÉh ecy{uÎt[ A d]xM]R aEpÑic{iEÈ]
azpk]>h ecy[tuek]TuÄ]emÎ[ zpBuÄM]>ueT \Ôil
teÎ tniey Et]ÎiyiEÈ]? ~tuviDm]y]Ùuh at[
EÙ]kx]D]>fmÙ}. |Æen Ø]nm]nÆeš d]xM]R
bÙ]lÄ]>m]yiÈ[ `TuÊuek]Þt]efÎu ni>UpiÄuÎ
pÑh Ayt[ s>iy]kieÙ}Îu muÎÍY]yÊil k]fic{i
ÈuÞ[.

xm]D]nh: O]E>] mH]jnh t]<[ÎniÙyiÙuÔ

aEnkh EpRÄ[ Ø]nm]nÆL ek]TuÊiÈuÔt]yi
EkLviyuh aÆen pu>]tnk]Ùh tuTÆi nTÏuh \Þ[.

niESDh: 1. Ø]nm]nxhB]vnyuh zp]p[tiyuh tl

xhb³m]y O>uÄÆšuh zpvZÊikšuh pÙ zpk]>Êi
ÙumuÞ[. O>u >]jkuTuhbÊiEÙ¿[ A kuTuhbÊiÙuÔEt]
aÙ}]ÊpÑh Ever O>u kuTuhbÊiÙuÔEt] Ay
O>]šien pÈh ekEÈÞt]yuh mÕuh v>uEá]L AytiEÙ¿u
EvÞuÎveyÙ}]h zpvRÊic{u k]>Yh nirEvÕuÎtin[
~ReÏTuÊeÏÈ[ Ad]yh pÕi p]>á>Ym]yi v]fuv>uÎ
puE>]HitR, jnzpD]nikL mutÙ]yvR OÎuEcRÎ[
Avk zkiykL zkmzpk]>h nTÊuk. at]tu zpBuÄM]
>uETyuh av>v>ueT Ø]nÊieûyuh n]mh, Ac]>h,
|tY]diek]Þ[ A AL |Î vRÅÄ]>enÎ[ ariyuk.

2. O>u >]jYÊilteÎ eevdikviSyÊiEÙ¿uÔ

EÑztÊil nid]nkZtYÆš]y pUj]dikšuh viEsSkZtY
Æš]y \Xv]dikšuh niTÄuEá]L aviTeÊ k]>Y

80
 zp]cIn mÙy]šh
vic]>Êin]yi niymiÄeÏÈ[ ptivuÔ Ad]yh xVIk>ic{u
ek]Þi>iÄuÎ \o>]úÄ]R mutÙyv>uh, azpk]>h
teÎ ÙokikviSyxhb³m]yi niymiÄeÏÈ kEc{>i
mutÙ]y ØÙÆšiÙuÔ \EdY]gØM]>uh, A >]jY
ÊieÙ zpD]niy]y zpBuvinuh azpD]nikš]y
tÆLÄuh tÐiÙuÔ avØ]t]>tmYh nimiÊh
nTÎuv>uÎtuh ExvYExvkB]veÊ xUciÏiÄuÎtuh
Ay pÙ zpk]>ÊiÙuÔ kZtYÆeš EvÞt]y
xàRBÆšil nTÊukyuh zpBu xVIk>iÄukyuh ecy{uk.

3. zpBuv]yuÔvN Ey]gYt¿uh xRv{Ixinuh tÄ

vÉh jnÆšil ciÙRÄuh \EdY]gØM]RÄuh Ø]n
m]nÆL ek]TuÄuk.

|tukšil OÎuh >Þuh ExvYØ]nÊiÙuÔvRÄ[

av>ueT aDInÊiÙuh >ÑyiÙuh |>iÄuÎ Exvk
Ø]nÊiÙuÔvR ecy[tuv>uÎ kTmkšuh mUÎ]mtu
pryeÏÈt[ ExvYM]R ExvkRÄ[ ek]TuÄuÎ Ø]n
m]nvuh AkuÎu. `ÜiÙuh muNprÇ zpk]>h Ø]nm]nh
v]ÆuÎvR x]D]>f \Ôv>ilniÎ[ EmÙ]y O>u
viEsSØ]nÊiÙ]yi `ÎÙ}]et Ø]nm]nh ek]TuÊ
AšiEnÄ]L EmÙ]y pdviyil O>iÄÙuh AkuÎiÙ}.

|ni |o mÙy]šÊil B]RÅvneÙ}Üil zb]ªfR

ek]TuÊt]yi pryeÏTuÎvyuh n]yM]RÄuÔvyum]y
ciÙ Ø]nm]nÆešÊeÎ |vieT cißic{uEn]Ä]h.

EÑztÆšil \Xv]di aTiyßi>ÆLÄ[ A

ØÙeÊ n]yRzpBuvien zb]ªfR, kUÈhkUTi nilÄu
Eá]L tÞieÙTuÊuek]Þuv>ikyuh A zpBu A
81
 zp]cIn mÙy]šh
zb]ªfxdÓieÙ zpD]n azg]xnÊiÙi>iÄyuh
A™YR, eevdikR mutÙ]yvE>]T[ yœ]zkmmi>uÎu
ek]Ôuv]N A¡]piÄyuh azpk]>mv>nuæic{u
ek]Ôukyuh ecy{uk.

EÑztÆšil ek]TiEyruÎ divxh n]yR Ø]ni

v]Hn]>U™n]yi vÎu m]nYØ]nÊiÙi>uÎ]l
anß>h zb]ªfR niÎuhek]Þ[ zpBuviEn]T[
anuv]dÊinEpÑiÄukyuh ÙBic{EsSh |>iÄyuh
ecy{uk.

EÑztÊil \XvÊin[ zb]ªfR x]D]>f

jnÆšueT EsK>Êil nilÄEv n]yRzpBu
tÞilkyri av>ueT mEÍYkUTi EÑztÊinkÊu
vÎirÆukyuh AdYh t]N Ex]p]nÊil kyri
et]<ukyuh aEÏ]L akÊunilÄuÎ nái, Edveû
pIÚÊil muNkUÈi vc{i>iÄuÎ evÕiÙ, p]Ä[, pfh
|tukeš `TuÊu dÑifEp]eÙ ek]TuÄukyuh zpBu
Aytien v]ÆieÄ]Þ[ |ni zb]ªfR mutÙ]yi `Ù}]
Ep>uh et]<utuek]ÔeÈ `Î[ A¡]piÄukyuh
anß>h `Ù}]Ep>uh et]<ukyuh ecy{uk.

zb]ªf>ueT viv]Hh mutÙ]y aTiyßi>ÆLÄ[ A

ØÙeÊ n]yRØ]niyueT BvnÊil aTiyßi>Ä]>N
zb]ªfN evÕiÙeÄÈ[ ek]Þuvc{[ "aTiyßi>ØÙÊu
vÎ[ `Ù}]h sÈhekÈi nTÊuÎtinu piT]kÄ]RÄuh
nTÎuek]ÔuÎtin[ wÆLÄuh anuv]dmuÞ]kfh"
`Î[ aEpÑiÄukyuh azpk]>h ecy[ttinuEsSh
m]zth k]>Yh nTÊukyuh ecy{uk.

82
 zp]cIn mÙy]šh
EÑztÊil ek]TiEyÕuxmyÊ[ aviTeÊ n]yR
Ø]ni vÙ} k]>nÊ]Ùuh veÎÊ]ti>uÎu Ep]y]l
"|viTeÊ n]œN vÎuEcREÎ]?" `Î[ mÕuÔ EÑzt]Di
k]>ikL Ad>Ev]TukUTi \c{Êil višic{uEc]diÄukyuh
vÎt]yriÇtinuEml m]zth ek]TiEyÕukyuh ecy{uk.

zb]ªfR Evdh aBYxic{u p>IÑek]TuÄ]n]yiÈ[

H]j>]y]l EÑzt \TmØn]y n]yRzpBu p>IÑkn]
yi>uÎuek]Þ[ p>IÑiÄukyuh jyiÄuÎpÑh AÞu
Et]ruh Ayi>Ïr enÙ}uh mÕ[ Ad]yÆšuh ek]TuÊ[
ay]eš A EÑztÊieÙ O>u \o>]úØ]nÊiÙ]
Äukyuh Et]ÕuEp]kueÎÜil apm]nic{[ AÕinÄ>
kTÊi O]TiÄukyuh ecy{uk.

|o \d]H>fÆšil bHum]niÄeÏTuÎve>Ù}]h
at]tu EdsÆšieÙ zpœmØ]nikš]y n]yRzpBuÄ
M]>uh bHum]niÄuÎve>Ù}]h at]tu ØÙÆšieÙ
muNpryeÏÈ zpœmØ]nikšueT aDInÊiÙi>iÄuÎv
>]y mÕuÔ zpBuÄM]>uh \o>]úÄ]>]y zb]ªf>u
m]kuÎu.

|zpk]>h n]yR |TzpBuÄM]>ueT xVßm]yuh

av>ueT >ÑyiÙuh |>uÎi>uÎ |o mÙy]šn]Èil
O]E>]E>]EdsÆšiÙuh Emlk]fic{zpk]>h ExvYExvk
B]veÊ ariyiÄuÎv>]y ~RÏ]Tukšuh nTpTikšuh
xVˉEBdgtikEš]TukUTiyvy]yiÈuÞ[. EmlprÇ \d]H>
fÆL ~erÄuer xuzpxiÍÆš]kuÎu. |Æen |niyuh
OÈuvše> prv]nuÞ[; avey aTuÊ puükÊil
viv>ic{uek]Ô]h.

83
 zp]cIn mÙy]šh
aÍY]yh 6 - n]yM]>ueT OolkZ¨Yvuh
mÙy]šBUmiÄuÔ av>ueT
\TmØ]vk]svuh

AdYh zb]ªf>ueT OolkZ¨YEÊyuh sUzd>ueT

eenkZ¨YEÊyuh k]fiÄuÎt]y av>ueT aEnY]nY
ep>um]ÕÆeš prÇu. anß>h sUzd>ueT OolkZ¨Y
EÊyuh zb]ªf>ueT eenkZ¨YuaEÊyuh k]fiÄuÎ
kZtYÆeš prÇu. |tukšil zb]ªf>ueT ep>um
Eyyuh (EmMEyyuh) sUzd>ueT t]<[mEyyuh kuric{[ pryuÎ
tien `Ù}]h zb]ªfp>m]yi>iÄuÎ Ek>Eš]lpÊikL,
Ek>šm]H]«Yh mutÙ]yv t]ÆuÎuÞ[. sUzd>ueT
EmMEyyuh zb]ªf>ueT t]<[meyyuh kuric{[ pryuÎ
xhgtikeš OeÄyuh `Ù}]Ep>uh xÐtic{i>iÄuÎ
AD]>zpm]fÆšuh yu¬YnuBvÆšuh t]ÆuÎuÞ[.
|tukšil AdYeÊ B]gh s>iy]efÜil >Þ]meÊ
(viDvuh) B]gvuh >Þ]meÊ B]gh s>iy]yi>iÄuÎ
pÑh AdYeÊ (OÎ]meÊ) B]gvuh v]üvm]yi v>]N
p]TiÙ}.

OÎ]meÊ pÑÊil EcRÎ B]RÅvzb]ªf

kIRÊnÆšuh tlzpm]fÆšuh zsutiyu¬YnuBv
ÆLÄuh OÄ]etyuh K¥iÄeÏÈuh Ep]ytuek]Þ[
AD]>zpm]fÆLÄuh yu¬YnuBvÆLÄuh s>iyiÈi>i
ÄuÎ >Þ]hB]geÊÊeÎ v]üvm]yuÔetÎu niþyi
EÄÞt]yi>iÄuÎu. azpk]>m]kuEá]L mÙy]šBUmiyuh
xkÙ vüuÄšuh n]yM]RÄu m]ztmuÔt]yiEÈ |>iÄ]N

84
 zp]cIn mÙy]šh
p]TuÔu. aEÏ]L mÙy]šzb]ªf>ueT vüuÄšuh
Ø]nm]nÆšuh xkÙvuh sUzd>ueT vky]yiÈuh avR
|o zb]ªfRÄu ek]TuÊt]yiÈuh teÎyi>iÄfh.
aeÙ}Üil |o zb]ªf>uh sUzdRteÎy]kuÎu `Îuh
meÕ]>u zpk]>ÊiÙum]v]N p]TieÙ}Îu v>uh.

`Î]l |ni zb]ªf>ueT vüuÄšuh pdvikšuh kUTi

EmlprÇzpk]>h sUzdRÄuÔt]yiÈuh avR |o
zb]ªfRÄu ek]TuÊt]yiÈuh teÎyi>iÄuEÎ];
aÙ}]ÊpÑh mÙy]šzb]ªfR `Îu pryeÏTuÎv>uh
sUzdRteÎy]efÎu kÙ]siÄuEÎ]? >Þuzpk]>Êi
EÙt]kuÎu s>i `Îu En]Ä]:

mÙy]šzb]ªfR `Î]l mÙy]šÊieÙ zb]ªfR

`Î[ aRËm]kuÎu. mÙy]šÊieÙ zb]ªfe>Îti
ÎRËh mÙy]šÊil jnic{u v]<uÎve>EÎ] anYEds
ÆšilniÎu vÎu t]mxiÄuÎve>EÎ]? mÙy]šBUmi
yuÞ]yEsSh AdYm]yiÈu avieT zb]ªfe>eÎ]>u
vkÄ]>uÞ]yi>uÎieÙ}Îu zpm]fxiÍm]ky]l jnic{u
v]<uÎve>Îu prv]N p]TiÙ}. p>EdsÆšilniÎu vÎu
t]mxiÄuÎve>Î]kuÎ pÑh zb]ªfj]tiyiÙuÔ
aEnkvRÅÄ]R mÙy]šÊu vÎu t]mxic{u v>uÎuÞ[.
av>iÙ]RÄuh mÙy]šséh Ec>ukEy] EcRÄukEy]
ecy[tiÈiÙ}]. |vieTniÎu ÙBiÄuÎ Ad]yÊiEn]Tu
x[EnHmueÞÜiÙuh mÙy]šséeÊ xVj]tin]mEÊ]Tu
EcRÄuÎ k]>YÊil pÙRÄuh evruÏuteÎ. zsvf
m]ztÊilEÏ]Ùuh evruÏuEt]ÎuÎ vkÄ]R D]>]šmieÙ}
ÎiÙ}. p>Edszb]ªfe>Ù}]Ep>uh pÙEÏ]<yiÈ[ tniey
vÎiÈuÔv>uh yEœ¨h xVEdsÊuh mÙy]šÊuÙum]yiÈu
85
 zp]cIn mÙy]šh
gt]tgh ecy[tuek]Þi>iÄuÎv>um]ky]l mÙy]š>]k]
Êt]f[. AdYhvÎvR azpk]>muÔv>Ù}]. B]RÅvN
Ep]yi Ñfic{uek]ÞuvÎu BUmiyuh ek]TuÊu xVEds
m]y p>EdsÊ[ O>u n]šuh Ep]k]N p]TiÙ}]Ê
viDÊiÙuÔ ~RÏ]Tukšuh ecy[tu |vieTÊeÎ v]<iÄ
y]l mÙy]š>]yiEÏ]yt]fu, `ÎiÆen pry]emÎu
vc{]l B]RÅvN ek]ÞuvÎu `Îuh mÕumuÔ xkÙ
xhgtikšuh |tinu muáuteÎ K¥iÄeÏÈu Ep]yi>i
ÄuÎtin]l Aytinuh p]TiÙ}.

aÙ}]etyuh 'mÙy]š'emÎuh 'zb]ªf'enÎuh >Þu

v]ÄuÔvyil AdYEÊtu pzßÞu tmi<un]TukšieÙ]
Î]y |o mÙy]šBUmiyueT Ep>]ky]l mÙy]šB]S
yiÙuÔutuh >Þ]mEÊtu (zbª]fséh) mÙy]šB]S
Ey]Tu EcRÎtÙ}]Êtuh zbª]vRÊÊiÙuÞ]ytuh
A>Y]vRÊh mu<uvnuh D]>]šh nTÏuÔtum]ky]l
xhÂZtB]Syil EcRÎtum]kuÎu.

|zpk]>h mÙy]šn]Tuh zb]ªfsévuh aEnY]nYh

vše> dU>ÊiÙ]ky]l zb]ªfséÊieû EdsÊu
mÙy]šn]Tuh mÙy]šn]Èil zb]ªfsévuh v>uv]N
p]TiÙ}. >Þu séÆšuh EcRÎu, 'mÙy]šzb]ªfR'
`eÎ]>u v]Äu \Þ]yi |o n]Èil vše>Ä]Ùm]yiÈu
nTÏil vÎi>iÄy]l |tiEÙ¿u ~etÜiÙuh m]RÅvuh
AvsYvuh kUT]et k<ikyieÙ}ÎuÔtu niþyhteÎ.
`Î]l atienÏÕi aEnVSfh ecy[t]l t]e<
k]fiÄuÎvyÙ}]et mÕu y]et]>u m]RÅvuh AvsYvuh
atinieÙ}Îu tIRc{eÏTuÎu.

86
 zp]cIn mÙy]šh
zb]ªfR |vieT vÎuEc>uÎtinu muEáteÎ |vieT
(mÙy]šÊil) xVßm]yiÈ[ O>uvk AšukL \Þ]yi>uÎu
`Îuh AyvR vše> bÙvM]>uh x]mRËYs]Ùikšuh
xd]c]>DRÐtlp>M]>uh xlgufxáÎ>uh eeD>Y
s]Ùikšuh Ayi>uÎuevÎuh avRteÎ |o BUmiey
p>ip]Ùic{uvÎu `Îuh aÆenyi>iÄEv zb]ªfR
d]>izdnivZÊiey k>uti pÙeÏ]<uh kUÈhkUÈm]yiÈ[ |vieT
vÎuEc>ukyuh av>ueT nTpTikšuh xVB]vÆšuh
piTiÄ]öy]l aÏ<EÏ]L xVEdsikl (n]ykM]R)
ave> tu>Êi O]TiÄyuh `ß]yiÈuh Ever gtiyiÙ}]ö
y]l avR pÙ>uh pÙ xzád]yÆšuh ek]Þu
xUztÊil vÎu pÙE>yuh pÙzpk]>Êil zpItieÏTu
Êukyuh |Æen zkEmf |viTeÊ t]mxÊinu t>h
xá]diÄukyuh ecy[tu `Îuh xhÂZth, |hg}iS[
mutÙ]y B]SkšieÙ nÙ} kvikešÄuric{[ aBinv
k]šid]xenÎuh |NQYN ESk[¾Iye>Îuh mÕuh
p>yuÎtuEp]eÙ A k]ÙÊ[ |o mÙy]šÊuÞ]
yi>uÎv>ueT avØEy]Tu tuÙY]m]yiEÈ] atienÄ]L
\p>iy]yiEÈ] |>iÄuÎtien kÞuh `Æenyuh EmlÄu
Eml zpItiey xá]diÄuÎtinuEvÞiyuh bHum]n
xUckm]yiÈ[ A (vÎi>uÎ) zb]ªfRteÎ |zpk]>h
'mÙy]šzb]ªfR' `Îu višic{utuTÆukyuh |vR
atien xVIk>ic{uEp]>ikyuh ecy[tiÈuÔt]kuÎu `Îu
m]f[ |tieû v]üvh. EmlprÇ xhgtikeš t]e<
k]fiÄuÎ zpm]fÆL mu<uvN x]Duk>iÄuÎu.

'n]k]ÓREv{ xm]gtY zsImUÙØ]nm¥Ep,

ctuS[S¨itm] n]k] vyEmv n xhsy®

87
 zp]cIn mÙy]šh
v>ufüu pu>]x[m]kh dÊv]N dVijxÊm]®
xmuzd]Eß c y] BUmiRj]t] EcMm s]xn]l
n]EkBYþ my]dÊ] mEÌHxY viES]lÄ>h
n]k]n]h s]xn]Edv niv]>ytu EdHjh.
viSHIns>IE>]BUÊlÄ]EÙ Etjx] yut®
tx[m]dx[m]kEmv]su Ek>šh BUmim¥Ùh
n dIyEt c yuS[m]BiR¢RÌyiSY]mEH viSh
ctuS[S¨itEm zg]Em xRv{h >]jxu kuRÐEH,
B]RÅvh zp]H Bgv]N n]>Ed] munivÙ}B®
ctuRÉ]h Ø]nmezetv ~kB]gþ dIyt]h.
n]>dxY vczÒutV] B]RÅEv] dÊv]N dVieej®
y]vl Eg]kRÉp>Yßh t]vl knY]kum]>ik]
zg]EmSu EÑztEg]S[EÚSu BvEnSu mm]¡y]
ctuRÉ]EmkB]gþ n]EkBYþ zpy¢ti"
(Ek. m]. a. 88)

aRËh: "n]kM]e>Ù}]v>uh kUTiEc{RÎu zsImUÙØ]n

m¥pÊil zpEvsic{[ aÙ}Ey] dVijxÊmM]E>! wÆL
zg]mÄ]>]y n]kM]>]kuÎu; xhsymiÙ}] (xhsyi
EÄÞ). |o BUmi v>ufN pÞu wÆLÄu tÎt]kuÎu
(`ÆeneyÎ]l) `eû (v>ufeû) A¡nimiÊh
xmuzdÊiÙuÞ]y BUmiey w]N n]kM]RÄ]yiÈu
ek]TuÊi>iÄuÎu. `eû s>I>ÊiÙuÞ]y BUmiey w]N
n]kM]RÄ]yiÈu ek]TuÊi>iÄuÎu. `eû s>I>ÊiÙuÞ]
yi>iÄuÎ viSvRÍn |o n]ykM]>ueT s]xn ek]Þu
teÎ smiÄeÈ (smiÄuh); |zpk]>h ek]TuÊEÏ]L viS
HIns>I>n]yi EtEj]myn]yiBviÄyuhecy[tu. atu
ek]Þ[ |o BUmi wÆLÄuÔtuteÎy]f[. |o Ek>š

88
 zp]cIn mÙy]šh
BUm¥ÙeÊ tlÑfh |EÆ]Èu viÈutÎieÙ}Îuv>ikil
64 zg]mÆšiÙuh viSeÊ pureÏTuviÄuÎuÞ[. |Æen
prÇEÏ]L s>iy]yiÈu n]ÙieÙ]>uB]gh (Eg]kRÉh
mutl knY]kum]>ive>) avRÄu ek]TuÄuÎt]f[ nÙ}t[
`Îu B]RÅvEn]Tu n]>dN prÇtuEkÈ[ B]RÅvN `Ù}]
vüuÄšilniÎuh n]ÙieÙ]>u B]gh zb]ªfe>eÄ]Þu
ek]TuÏic{u.'

“`ÜiEÙ] pÞu zb]ªfn>uš]l aÙkTÙTic{u

ek]Ôuh, `Éhek]ÞTÆ]eeÄkešÙ}]h ep]ÙivuviÈu,
piNv]ÆieÄ]Lvut]kev, xmuzd>]jn]yi>ieÏ]>u
v>uf>]jN mki<[vuÕu t]en t]N epÕu ek]TuÏutuh
ecy[tu.”

~ÜiEÙ] aÄTÙuTy n]kÊ]M]>EÙ}] AkuÎt[.

avRÄEÙ}] Adik]ÙEÊ v>ufN O>u nUeÕÈu k]th
ek]Þ tr mu<uvtuh ek]TuÊu `Îu ec]Ù}iytu.'

"aeÏ>uh Ek]ÙuÕ n]kE>] cI pTiy]k mH]duh

zb]ªfRÄu vsmÙ}]Çu;

k]riTiey]Êuc{I>imi<iÄ, EÏTimu<uÊu, eeÄkeš]

tuÄi, kurcu>uÄi, ÊÙytu t]<[Êi, Ä]th viÈu
ÄfiyuhviÈu Ï]TuviÈuh, Ê]nhviÈu, |>vil t]en
mUc{uviT]etÏ]rÏÕÏÙv<i Ep]y]R"

(O>u p<y Ek>]Eš]lpÊi)

"xáURÉ]dudk]´]t]" (nirÇ jÙÊil niÎuÞ]

ytu) (Ek>šm]H]«Yh).

89
 zp]cIn mÙy]šh
Ek>šh: yd[ (y]et]Îu) Ek (jEÙ) >šti (>]jti):

y]et]Îu evÔÊil Es]BiÄuÎuEv] atu Ek>šh.

(Ek>šviÙ]xh).

"xmuzdh O>uk]ÙÊu zkEmf muEÎ]ÈuÔ \oÄhviÈu

pTiÇ]Er]Èu m]riyEÏ]L xmuzd>]jn]y v>uf>]jN
t]En t]N epÕtu" (xmuzdh nIÆiyEÏ]L avieT
k]feÏÈtu) (O>u p<y Ek>Eš]lpÊi).

"B]RÅvN v>ufen Exvic{u tpÓuecy[tu BUmI

Edviey vàic{[ (xmuzdÊilniÎ[) nUÕruptuk]th BUmiey
\Þ]Äi" (Ever O>u Ek>Eš]lpÊi).

|o zpm]fÆš]l |o BUmi, xmuzdh kiTÎi>uÎ ØÙh

at]ytu kTleevÏ[ AkuÎu `Îu visdm]kuÎu.

"v>ufüu pu>]x[m]kh dÊv]MunixÊm"

(Ek>šm]H]«Yh)

aRËh: v>ufn]kEÈ pÞupEÞ wÆLÄu tÎu

Ep]yiÈuÔt]kuÎu."

"tx[m]dx[m]kEmv" - (Ek>šm]H]«Yh)

aRËh: "atin]l wÆLÄuÔtuteÎy]fu" `Îu

n]kM]>uh; atien xÐtic{[,

"n]EkBYþ my] dÊ]"(Ek>šm]H]«Yh)

aRËh: "n]kM]RÄ]yiÈu w]N ek]TuÊi>iÄuÎu"

`Îu v>ufnuh prÇi>iÄuÎtin]Ùuh,

90
 zp]cIn mÙy]šh
"~ÜiEÙ] aTÄÙuTy n]kÊ]M]>EÙ}] AkuÎt[;
avReÄEÙ}] Adik]ÙeÊ v>ufN O>u nUÕruptuk]th
ek]Þ tr mu<uvtuh ek]TuÊu `Îu ec]Ù}iytu.

`Îu muNprÇ Ek>Eš]lpÊiv]kYh ek]Þuh

n]kM]R kTleevÏ]y |o BUmiyueT AdYeÊ \Ty
Ä]>uh eekvsÄ]>uh |o kTleevÏuÞ]kuÎtinu muá[
xmuzdEÊ]Tu et]ÈukiTÎi>uÎ mÙzáEdsÊieÙ zpBu
Äšuh avieT p]RÏuk]>uh Ayi>uÎu `Îu xiÍiÄuÎu.

|ni `Ù}]ÕiÙuh n]ÙeÙ]>uB]gh n]kM]RÄu

ek]TuÏic{u, `Îtieû x]>h aTuÊuv>uÎ zpxhg
ÆšilniÎu t]En evšiÏTuh. atuek]Þu |vieT
zpEtYkh `TuÊu viv>iÄuÎiÙ}.

"axiHx[eet® >ÑittV]l zpBubiRÎ]k]n]meek®"

(mÙy]zdim]H]«Yh)

aRËh: "eekyil v]šuÔv>uh n]kM]R `Îu

zpxiÍM]>uh Ay zpBuÄš]l >ÑiÄeÏTuk nimiÊh"

"n]yk]KY] yzt sUzd>]j]nÓßi..."

(xHY]zdiK¥h)

aRËh: "n]ykM]e>Îu Ep>uÔ sUzd>]j]ÄšuÔ

ØÙh."

|o zpm]fÆš]l |o BUmiey n]kM]RteÎ

eekvshvc{u >Ñic{uvÎi>uÎu `Îu tIRc{eÏTuh.

91
 zp]cIn mÙy]šh
t]e< k]fiÄuÎ zpm]fÆešeÄ]Þ[ |o n]kM]R
pÞ[ ~etÙ}]h avØyiÙi>uÎiÈuÔv>]efÎ[ ariy]h:

(1) "|osV>]>]DEn >¬] B¬] yzt xux]Dv®

jn] yzt d]nsU>]® xhzg]m]ÜfeeB>v]®
Ey]giEn] yd[ guH]ßüu EpTik] >ødIpik]®
n]yk]KY] yzt sUzd>]j]nÓßi xRv{d]."
(xHY]zdiK¥h)

aRËh: "~viTÊuk]R |osV>]>]DnÊiÜl |¢yuh

B¬iyumuÔ x]DuÄEš], y]et]>iTÊuÔvR d]nsU>M]
>]yuh visi¨Ey]Í]Äš]yuh |>iÄuEÎ], `vieTyuÔ
guHkšil epÈikšil >ødIpÆešÎEp]eÙ Ey]gikL
Es]BiÄuÎuEv], xRv{xVvuh d]nhecy{uÎv>]y n]ykR
`Î sUzd>]j]ÄL `vieTEy],

(2) "enTumIees, vi>im]ru, tiTEmni, pTv]šu, nIrfi

enÕi, EnRßEk]š>iEmÊTh, ep]Èic{itrvmRÊuh
enTußiTeeÄ, enTuviÙ}ÜR, tTviÙ}ÜR, EmÊTviÙ}ÜR,
|>uÊTviÙ}ÜR, muÊTviÙ}ÜR, m]viÙ}ÜR, evÈÊrviÙ}ÜR,
m]ßr, enTßr, ek]TiÄT¿l, Ek]vš m>uÊhEk]È[,
ecáuÙiÄÉ[, AnEy]ÈiÏTvR, kuti>evÈiÏTvR,
\ÞtÈiÏTvR, |Èic{I>]ÈiÏTvR, enTum]ÊN ek]Ù}i,
k>uá]rÄeÄ]Ù}i, pUeÊÙ}i, m]rÏ]TiÄ]vEr]T[, kÉn]T[,
mu<iÄušh, prÞEÊ]š[, `ÈuviÙ}iÜl O>u kutiÏil Eml
kišái |oe>eÈÉh mriÄ>fhEp]È[, muÊr¿Ï]l
\ÞtÈi, aáutÈi, kc{ieÙ}ritÈi, m]ÕÙR ek]TuEÜ]eš]Îu
Ems]ml muÊr¿Ï]l mÏTic{uÄ]ÙUÎi vÈÄ]lvIsi,
m]ÕÙR kÎh etriÄ eÄ]Tuh k]ÙTiÄuh, ALpTÄ]Ù

92
 zp]cIn mÙy]šh
m]TeÏ\ßeeÙv>y{]yi>vuh, ek]ÈuÙfiEvßR, Em¿y[Ð,
mu<uÄy[m, Ek]yiÄy[m, Ek]yiÄeÏ>uÜy[m, eekÐÏšu
emÉUruh, náuek]Þt]ni n]Ù]yi>vuh `áuek]Þ
t]ni `É]yi>vuh, náuek]Þt]ni, mÙEc{>iÏi>]N,
n]>EÆ]šiÏi>]N, ecÆ]ÙivÈÊrÏi>]N, m]m]ÊNEc>i
a>uái>]N muÏÊi>Þuh, m]m]ÊEW>i ep>uái>]N
n]lpeÊÈuh, p>uv]vfivÈ[h O>u Ek]vfiÏTÄš
ÄfÄu `ÉÊiEc{REÎ]>tuh ki>iyÊun]kR, ku<]
eevc{uh kfuÕEc{>E>], `Î]l `ÜiEÙ], aEc{>EvßR
tiTien<ußu, echeekkuviÊ[ p>Êi,nIÈiyus¬i Ep>ut
viÄUÔi>ÜiyáuÕu En>]kem]<i ecÏin]R, `Î]l
tiÜL p>iti ktiEÊ]Üi mÉuviÉWu Ep>utviEÏ]>ušu
ktiEÊ] kun]ešÙ}]h eceeÐec{lvh, ec<ueWlvh
EcRßu v]<uh sivec{lvh eceemec{lvh ep>ueWlvh
Eps]vu eemeÏ>ueWlvmfikšuÕuv]<[vut]k, v]<[vu
t]k, enTun]Lv]<Vut]k, nITU<iv]<[vut]k, teeÙEy]Üi
v]<[vut]k, pukE<]Üiv]<[vut]k, eevneÄ]Ä>iÊ]R,
kUvin]R." (O>u p<y veÈ<uÊuzgÖh)

(3)"p]šÊ]ruh peeTv]šuh, mItiÙuTuÏuh, mitiyTiyuh,

mIseÄ]áuh, vi>iku<Ùuh, vI>ec{]Ù}uh, vieešy]Èuh,
nIrfienÕiÊTv<kuh, En>ieesEy]Üuh enrinieeÙyuh;
n]kRÄi>iyR tuTiÙiEt, n]TiÄuTiyR vfÜuvEt" (Ti.
zgÖh meÕ]>u B]gh)

(4) "`ÜLku<]h nÙ}[ÙrVRku<]em, ec]Ù}uEv]h

emy[ec]lt<Ï[, `ÜLku<]h nÙ}rvRku<]Em, kÔ>ußiTu
vtumiEÙ}]h; `ÜLku<]h nÙ}rvR ku<]Em, ekÞÏrfv
ey]>uvkyumuFptiEÙ}]h; `ÜLku<]h nÙ}rvR ku<]Em,
93
 zp]cIn mÙy]šh
\oNveekyuLeÄ]šviEÙ}]h; `ÜL ku<]hnÙ}rvRku<]Em.
pirmnviyee>Êvruvi>uÏur En]ÄuvtiEÙ}]; `ÜL
ku<]h nÙ}rvRku<]Em, |ovtieÙ}n em]<iß]l
pirkiÜuyiR v]<[vtiEÙ}]h" (meÕ]>u veÈ<uÊ[ ~T[).

(5) "\LÊiTEm yu>uv]n n]kÊ]e>

eekÊiTEm k>uv]n n]kÊ]e>
eevÊiTEm viÙvi>uÄuh n]kÊ]e>
emy[ÊiTEm Emniy]n n]kÊ]e>
ep]y[ÊiTe> ep]Tiy]Äuh n]kÊ]e>
kÊiv]L eek ~ßuh n]kÊ]e>
`Êieesyuh pukL ek]Þ n]kÊ]e>
ciÊi, muÊi, eekkÞ n]kÊe>
viÙ}]ši vI>>]n n]kÊ]e>
vi>utuekÈi pTevÙ}uh n]kÊ]e>
puÙ}eenevÙ}]h turÄuh n]kÊ]e>
punit>Ti vfÜi vI<uh n]kÊ]e>
arß]en yu>uv]n n]kÊ]e>
arß]en k>uviy]n n]kÊ]e>
arß]en yuÔm]n n]kÊ]e>
arß]en yuyi>]nn]kÊ]e>
arß]en kTvuš]n n]kÊ]e>
arß]en yuÙkm]n n]kÊ]e>
arß]en vyum]n n]kÊ]e>
(Ever]>u veÈ<uÊ[ ~T[)

|ni Eml prÇ zpm]fÆšilniÎu ciÙ zpD]n

v]kYÆeš `TuÊ[ OÎukUTi viv>iÄ]h.

94
 zp]cIn mÙy]šh
"enTumIs, nIrfienÕi, p]šÊ]>uh, mItiÙuTuÏuh,
mitiyTiyuh, mIseÄ]áuh, vi>iÄu<Ùuh (všRÊiy
tÙmuTi), vI>ec{]l (go>vv]Äu), nIrfiÊTv<kuh"
(nIrfienÕieyÎuÔt[ |ve>Äuric{u pryueÎT
eÊ]eÄ viÈuEp]k]et viEsSiec{TuÊu k]fiÄuÎu.
atuek]Þ[ ave>Ù}]Ep>uh eesvR sivB¬M]>]
efÎu niþym]kuÎuÞ[.) |o v]kYÆL |o n]k
M]>ueT EvSh |Îzpk]>m]efÎuÔtien k]fiÄuÎu.

vi>im]r[ viü]>m]y m]r[ (enW[), tiTEmni = dZ™

g]zth, EnRÊ = `tiRÊ (mdic{uv>uÎ), Ek]š>i = xihH
(Êieû) EmÊTh = mükh, ep]Èic{itr = pišRÎu
(>uDi>vuh tÙEc{]ru cißum]r[), amRÊu = tiTienÎu
\oEÄ]Tu kUTi evc{uew>iÄuÎ at]yt[ mu¨icu>uÈi
|TiÄuÎ, enTußiTeeÄ = nIÞuh dZ™m]yumi>iÄuÎ
eekkL, eekÊiTEmEmniy]n (n]kÊ]e>) b]HubÙh
teÎ xV>Upm]yuÔ; |o v]kYÆL av>ueT
s>I>bÙeÊ k]fiÄuÎu. "xhzg]m]ÜfeeB>v]®"
"k]riTiey]Êuc{Irimi<iÄ" |o v]kYÆš]l avR pTÄš
Êil (sztuÄLÄ[) vÙut]y ByeÊ \Þ]ÄuÎvR
at]yt[ visi¨ Ey]Í]ÄešÎuh, "ep]y[ÊiTe>
ep]Tiy]Äuh n]kÊ]e>" |o v]kYh avR (n]kM]R)
axtYv]M]e> (duR´nÆeš) nsiÏiÄuÎv>]efÎuh
etšiyiÄuÎu.

'enTuviÙ}ÜR', 'tTviÙ}ÜR', "EmÊTviÙ}ÜR',

'|>uÊTviÙ}ÜR', 'muÊTviÙ}ÜR', 'm]viÙ}ÜR', 'EvÈÊr
viÙ}ÜR', mutÙ]y v]kYÆL avR viÙ}uvidYyil ati

95
 zp]cIn mÙy]šh
xmRËM]>uh sztuÄEš]T[ mH]viSmÄ]>um]efÎu
k]fiÄuÎu.

'axiHx[eet®' 'axip²>ittV]c{' 'kÊi v]L

kEy{ßuh n]kÊ]e>' (pTv]L ky{iÙuÔvR); |o v]kY
ÆL n]kM]R `Ù}]y[Ep]<uh ky{il v]šuÔv>uh
v]šBY]xÊil atixmRËM]>uh zpxiÍi xá]dic{v>uh
AkuÎu `Îuh, (~<]h aÍY]yh En]Äuk) "\ÞtÈi
ÏTvR" `Îu k]fuÎtin]l tÄvÉh viEsSm]yi
`Eß] O>u vidYyuh x]mRËYvuh \Ôve>Îuh
k>uEtÞiyi>iÄuÎu. |tieû v]üvh ~tuzpk]>emÎ[
ariv]N p]TiÙ}. `Î]l |v>ueT p>is¿[ "\ÞtÈuh
p>is" `Î]f[ n]mh (|tiEÙ¿uÔ divYOoSDÊin[ O>u
EÙ]Hvuh ciÙ pc{iÙkšuh Ec>um]nÆš]yiÈuÞ[. atu
kUT]Etyuh |ovk p>is \pEy]giÄfemÎuÔeÏ]
e<]eÄ atiÙuh p>isÄ]>ueT s>I>h, \TuÏ[, mutÙ]yv
yiÙuh EmlprÇ OoSDÆeš EtÄuk ptiv]f[).

'aáutÊi' 'kc{ieÙ}ritÈi' kl + ciÙ}u = kc{iÙ}u =

k>iÜlkÿh, |o v]ÄukL `ztyuh \oÄÊil
p]Çuv>uÎ azüÆešyuh atukUT]et kvifu
ek]ÞuÔ keÙ}rukEšyuh (pÞ[ |o kviEfr[ D]>]š
muÞ]yi>uÎu. at[ O>u evTiyuÞeyEy] aáienEy]
Ep]eÙ \oÄuÔtuh, vše> \pzdvk>vum]yi>uÎu).
\oÄil v>uÎ v]šukEšyuh ÙGuvil tTuÊukšyu
Îtin[ x]mRËYmuÔve>Îuh (evÈuh tTyuh n]kM]RÄu
b]Ùp]Úm]yi>uÎu.)

96
 zp]cIn mÙy]šh
"O>u kutiÏil Emlkišái ...' `Îu tuTÆiy
v]kYÆL viEsSm]y c]ÈÆL, mric{iÙukL, O>u
c]ÈÊiniT¿u atisyiÄÊÄvy]y aEnkh aBY]x
ÆL ecy{uÎtinu |vey ecy{uÎtin[ avR mH]
xmRËM]>]yi>uÎu `Îuh,

"kuti>evÈiÏTvR" `Îtu avR kutiÏTey evÈuÎ

tinu viEsSx]mRËYh \Ôve>Îuh (k]Ùieû muÈiÎu
t]e< pThve> muNvsÊu O>u m]ti>i mURc{yuÔ AyuDh
vc{u muruÄieÄ]Þ[ atiEvgÊil EmlEp]ÈuÔ c]È
EÊ]TukUTi kuti>yueT k<uÊieû muNvsÊuniÎuh
EmlEp]Èu k]lvIsi k<uÊien muriÄyuh aEt]eT]
>umic{u eekv]LeÄ]Þ[ kuti>ÏurÊi>iÄuÎ Ašien
ÄUTi evÈukyuh ecy{uk avRÄu x]D]>fm]y aBY]x
m]yi>uÎu).

"AnEy]ÈiÏTvR" `Î pdh avR AnÏTey O]TiÄu

Îtinu vi>utuÔve>Îuh, (|Ä]>YÊiEÙ¿uh avRÄu
aEnkh divoSDÆšuh zpEtYkm]y aBY]xc]tu>Yvuh
\Þ]yi>uÎu® 'm]thgÙIÙ' (gjÙÑfs]züh) Ep]eÙ
"AeenÄuricßh' 'p]kRneeT' mutÙ]y zgÖni>kL
av>ueT BvnÆšil `Ù}]yiTÊuh \Þ]yi>uÎu.
züIjnÆLÄuhkUTi |tu nÙ}Ep]eÙ
p>icymuÞ]yi>uÎt]yi k]fuÎu.)

"ec]Ù}uEv]h emy[ec{]lt<Ï["; “ep]yV]ReÊ em]<iß

nEv] pirkitÏT k]f]et” (axBYv]Äu prÇ
n]Äinu atuve> ati>uÎ v]fØÙeÊ piÎITu
k]fuÎtinu k<iyukyiÙ}. at]yt[ aEÏ]LÊeÎ A

97
 zp]cIn mÙy]šh
n]Äien `TuÊu evšiyil kšyuemÎ[ aRËh.)
|tukL avR xd]xtYv]dikL Ayi>uÎu `Îuh.

'arvR' = DRÐiæR (xhÂZtB]Syil 'DRÐ' emÎuh

'aDRÐ' emÎuh pryuÎtinu tmi<[ B]Syil 'arh'
`Îuh, 'mrh' `Îuh pryuh. |tukšil arEÊ]Tu
EcRÎvR 'arv>uh' mrEÊ]Tu EcRÎvR 'mrv>uh"
AkuÎu). tmi<il ku<]h `Î v]ÄuÎu 'xmUHh'
`ÎRËh. atin]l, '`ÜLku<]h nÙ}rvRku<]Em" `Î
v]kYh wÆšueT (n]kM]>ueT) xmUHh DRÐiæ
xmUHm]kuÎu `Îuh.

"arß]en yu>u' v]n n]kÊ]e>, arß]en 'k>uvi'

y]n n]kÊ]e>, arß]en'yuÔ'm]n n]kÊ]e>;
arß]en 'yuyi>]'n n]kÊ]e> arß]en 'kTvu'š]n
n]kÊ]e>, arß]en 'klvi'y]n n]kÊ]e>,
arß]en 'yuÙk' m]n n]kÊ]e>, arß]en 'eyeev'
yum]n n]kÊ]>h" |o v]kYÆL n]kM]>ueT (\>u)
xV>Upvuh (k>uvi) pEWzàiyÆšuh (\Ôh) aß®
k>fvuh (\yiR) zp]fÆšuh, (kTvuL) eedvvuh (klvi)
vidYyuh, (\Ùkh) EÙ]kvuh, `ÎuEvÞ, av>ueT (`eev
xRv{vuh DRÐmym]yi>uÎu `Îuh,

"kÔ>ußiTuvtiEÙ}]h" wÆL mdYp]nh ecy{uÎiÙ};

"ek]eeÞÏrfv O>uveekyumuFptiEÙ}]h" = mXY]di
kL OÎuh BÑiÄuÎiÙ}; " \oNveek yuLeÄ]šviEÙ}]h"
= m]hx]dikL BÑiÄuÎiÙ}; 'pirRmnviye> Êvru
vi>uÏur En]ÄuvtiEÙ}]h" = p>züIkeš etÕ]yiÈuÔ
x[EnHh jniÄum]ru En]ÄuÎiÙ}. |o v]kYÆL

98
 zp]cIn mÙy]šh
n]kM]R mdYp]nh; mXYh tIÕi, m]hxBÑfh,
p>züIv]w[C, |tY]di duRgufÆL y]et]ÎumiÙ}]Ê
p>isuÍ>]yi>uÎu `Îuh,

"d]nsu>]® xRv{d]" = `Ù}]y[eÏ]<uh d]nxVB]vmuÔ

vR; “|Ù}]ee>ÄÞÆieesßutvi ecy{EvÞuh” d>izd
>]yuh x]DuÄš]yumuÔ jnÆeš aEnVSic{u xH]yi
Äfh; |ovtieÙ}n em]<iß]l pirkihkuyiR v]<v
tiEÙ}]h; = |eÙ}Îu prÇuEp]y]l pieÎ jIven D>iÄu
ÎiÙ}. ("|Ù}' `Î[ O>u v]Äu pureÏTuviÄ]N |Ty]yi
EÏ]y]l piÎ avR jIvic{i>iÄyiÙ}.) |o v]kYÆL
avR mHÊ]y d]nsIÙvuh mEn]gufvuh \Ôv>]
yi>uÎu `Îuh,

"|osV>]>]DEn >¬]® B¬]® xux]Dv®" "punit>Ti

vfÜi vI<uh n]kÊ]e>" 'nÙ}e>ÄÞu nyßuvfÜ
Evfuh' "nÙ}riwRp]Rec{Nru nÙ}Tieemy]kEvÞuh"
"`Ù}] vieenÏyenNršik]tiÄEvÞuh, "|o v]kYÆ
š]l n]kÊ]M]R |osV>]>]DnÊil t]lp>Yvuh.
mHÊuÄšil B¬iyuh, eekÜ>Yvuh `ÆenyuÔ
anuBvÆLvÎ]Ùuh |šk]>itiÄÊÄt]y Ñmyuh
\Ôve>Îuh etšiyuÎu.

|niyuh n]kM]>ueT kUÈÊil >]jEy]gikL,

xiÍEy]gikL, HÚEy]gikL mutÙ]y Ey]giv>YM]>uh
\Þ]yi>uÎu `ÎuÔtinu t]e< pryuÎv dZ¨]ß
Æš]kuÎu.

(1) "Ey]giEn] yl guH]ßüu EpTik] >ø dIpik]"

(2) "ciÊi, muÊi, eekkÞ n]kÊ]e>" (3) ("Ek]yiÄ
99
 zp]cIn mÙy]šh
eÏruh ky[mL" `eÎ]>u mH]n]y n]yR zpBuvieû
kvitkšil niÎuh).

Ek]š>iÏ]Èu

Ek]š>iey, Ek]š>iey, Ek]Ùmireß]>u, Ek]š>iey

kÞ]>ulevšiEÄ]š>iey k]f]tRÄi>uL
Ek]š>iey ONptuv]¿uÞiMukTuÔÊuÕu višÆiy
Ek]š>iey Aruh t]Þiec{Î]ÙÄe> y>Fmeen
Emviy Ek]š>iey

Ek]n]Rp]Èu

"Ek]n]e>eeÄek]ÈiÏ]TuvIee>,
ek]Þ]nTic{u kUÊ]TuvIe>,
m]nEm]nEÄ]eeÈ Ep]TuvIe>,
m]ÙÕu m]viNph kUTuvIe>,
tIyuh, punÙuh, vši, visuáuh
mÉuh kÙRßu mTáieÄÈi
vIÈiÙi>iÄuh nREÏ>n]e>,
p]TuvIR p]TuvIR p]vÙe>"
(Ever]>u n]yRmH]eû kvitkšilniÎ[)

ep>ueáÈiÏ]Èu

tiÜL p>iti ti>ieß]TuÜuh ep>ueáÈi

Etnurivßu etšiniti>uÄuh ep>ueáÈi
m]nmÕ tuyRÄu m]š]eÏ>ueáÈi
mÉuviÉu... ÊumThkuh ep>ueáÈi

100
 zp]cIn mÙy]šh
meÕ]>u kvi

Evf]ÈueÏ]ÜiÙiy]R evTivc{uÄ]È]
k]f]m niûve> kFep]Èe>Î]R,
m]f]ÄR t]m>eep mki<[ßupÕi p]>]È[
Ek]f]ml k]f]e> Ek]šiÙikešÎ]R
EvEr]Î[

piš>i mu<ÄiÏÔiey<uÏiEÏ>iáÄTl ep]Üiv>

kš>i tšuÊu tuyiÙyiÈuÄ]REmnieÏ]>ucißiey<

pueÙ}nevÙ}]h turÄuh n]kÊ]e>" - |o v]kYh n]k

M]>ueT kUÈÊil ep>iy turvikšuh (tY]tikL) \Þ]yi
>uÎu `Îu k]fiÄuÎu.
(m]n]>iEÄ]Èyil Ek]áiÊ]N siv]ÆL)

cuÈrev evÈ evši tniy]Ey]Üi

mÈrevyTÇ niÙ niÙt]n]kuh
aÎiÙ t]n<iy]Et]rriv]Ey]>u
viÉieeÙeyÎmt]s]N višáin]ee>"
"akmÕu, purmÕÆ]eekyÕu,
EmÙÕu, kI<Õu, evšiyumÕu,
kÉÕu, Ä]fÙÕu, k]ÑiyÕu
viÉieeÙeyÎmt]s]N višáin]e>"
(mÎ]Ti ac{N siv]ÆL)

“O]emeÎ<uÊu t]nueemy]yi niÎUsimunyiÙuh

nuÉi t]ki, EtÇu ciruki sivviÉ]ki OÕuEmyÕu
pi>ivÕ]kuh.

101
 zp]cIn mÙy]šh
`É]myÄ] kTßv]nh, ~ÕkurvÕi>uÄuh v]nh,
k]<c¿uh, EkLviÄuh `È]v]nh, n]Õh cueev, pÕirß
v]nh, evc{uTN mUc{ÕiÙkh v]nh, Ep>iN pm]k
eÏ]Ùißv]nh, mÊÙuh ek]ÊÙum]Þv]nh, vÎ]È
muÎ]Èh viÈv]nh, As]n>uš]eÙeeTßv]nh, v]nemÎu
Ôtuh Ep]n v]nh.”

|o v]kYÆL n]yM]>ueT kUÈÊil zbª

x]Ñ]lk]>mTÇ ¡]nikL x]D>fm]yuÞ]yi>uÎu
`Îu k]fiÄuÎu.

Emlk]fic{ xhgtikešeÄ]Þ[ n]kM]R ~Õvuh

s>I>bÙmuÔv>uh, visi¨Ey]Í]Äšuh, duR´nÆeš
\EpÑiÄuÎv>uh, sztuÄLÄu atiByÜ>M]>uh,
viÙ}BY]xh, v]šBY]xh, kEÙ}rBY]xh, \ÞtÈuk, aáu
tÈuk, kuti>evÈuk, AnEy]Èuk, viEsSm]y c]Èh,
mric{il, mRÐvidY mutÙ]yvyil mH]xmRËM]>uh,
`eß]eÄ Ay]Ùuh axtYh pry]Êv>uh, d]nso¥
M]>uh |osV>]>]DnÊiÙuh mHÊuÄešÄuric{uh
t]lp>Yvuh B¬iyuh eekÜ>Yvuh \Ôv>uh, ati
DRÐiæM]>uh, mdYp]nh, mXYhtIÕi, m]hxBÑfh,
|tukeš]ÎumiÙ}]tv>uh, p>züIgmnÊiÙuÔ v]W
cißyilEp]Ùuh aÜu>iÄ]et xUÑic{uek]ÔuÎv>uh,
>]jEy]gikL mutÙ]y Ey]gIsV>M]R, zbªx]Ñ]l
k]>mTÇ ¡]nikL mutÙ]y xmud]y]hgÆEš]Tu
kUTiyv>uh A vk xhgtikešÄuric{[ x]D]>fm]yi
nÙ}Ep]eÙ arivuh visV]xvuh \Ôv>uh Ayi>uÎu
`Îu xiÍiÄuÎu.

102
 zp]cIn mÙy]šh
zb]ªfséh |o mÙy]šEdsÊu xVßm]yiÈuÔ
teÙ}Îuh, AdYk]Ùhmutl zb]ªfR vÎuEkriy k]Ùh
ve> (vše> kUTutl k]ÙEÊ¿u) |tivieT |Ù}]ti>uÎ
t]efÎuh, |o séh |vieT pÙzpk]>ÊiÙuÔ Ed]S
ÆLÄu EHtuv]yi Bvic{iÈuÞ[ `Îuh |o see eÄ]Þu
nM xiÍiEÄÞt]yiÈ[ AdYk]Ùh mutlÄituve>
gfnIym]y O>u xhgtiyuh \Þ]yi>uÎiÈieÙ}Îuh,
mÙy]š>il Ae>ÜiÙuh |vieTyi>uÎuek]Þ]keÈ
avieT ecÎ]keÈ |o séeÊ AvsYeÏTukEy],
ek]Þuv>ikEy], ecy[tiÈieÙ}Îuh, muáil prÇEp]eÙ
viEdsÊuniÎuh vÎv>]y zb]ªfR av>ueT k]>YÙ]B
eÊÄ>uti |viTuÊuk]>iÙuh |o séeÊ xmRÏiÄ
yuh, `ÆenEy] etÕiÍ>ic{[ |vR atien xVIk>iÄyuh
ecy[tuEp]yt]efÎuh \Ôtu EmˉrÇ xhgtikšil
niÎu nÙ}Ep]eÙ etšiÇi>iÄuÎu. Aky]l |TÄ]Ù
Êu kUÈiEc{RÊtuh an]vsYkvum]y |o séeÊ
|v>ilniÎu tÔiÄšEyÞt]kuÎu. aÙ}]ÊpÑh
atien viEdsiyM]>]y ciÙ vRÅÄ]RÄuÔ ep]tu
eÏ>ukešeÏ]eÙm]zth gfic{u mÙy]šzb]ªfR `Î[
aBim]nh B]viÄuÎv>ueT Ø]nvÙiÏeÊ gfYm]
Ä]et |>iEÄÞt]kuÎu. |zpk]>h mÙy]šzb]ªf
séeÊ \EpÑic{uk<iÇ]l pieÎ A séEÊ]Tu
kÙRÎi>iÄuÎ `zá]N, náU>i, Ep]Õi `ÎI Ø]nÆL
m]ztm]f[ zpD]nm]yi EsSiÄuÎt[. |veyÏÕiyuh mÕuh
xviü>h aTuÊ puükÊil zptip]dic{uek]Ô]h.

103
 zp]cIn mÙy]šh
aÍY]yh 7 - n]yM]e>ÏÕi
c>iztk]ÙÊil
viEdsIyM]RÄuÞ]yiÈuÔ
aBizp]yÆL

muÎÍY]yÊil k]fic{ zpm]fÆL n]yM]>ueT

pu>]tnØitiey kuriÄuÎu. k]Ù]ß>Êil zpüut
ØitiÄu pÙ k]>fÆš]l vše> BiÎtkšuh
nYUntkšuh xhBviÄ]niTy]yi. aÆen k<iÇuv>ev
dVIp]ß>niv]xikš]y viEdsIyM]>il pÙ>uh tÆLÄu
|dhzpœmy]yi xiÍic{ p>iS[k]>dsy]l Ezp>itM]>]yi
pÙ k]ÙÆšiÙuh |o n]Tien xàRsiÄyuh zptYÑ
m]yiÄÞ n]yRxmud]yeÊ yœ]Øiti vRÉiÄyuh
ecy[tiÈuÞ[. avyil ciÙtien t]e< EcRÄuÎu.

(1) 'Er]ÙNQ[xF' `Î x]y[pin]l tR´im

ecy{eÏÈ[ ÙÞfil 1833l ac{TiÄeÏÈ 'THPÕuL
mujHiQiN' `Î mtxhb³m]y pu>]tn zgÖÊieû
kRÊ]v]y 'eeSÄ[ xinuQiN' `Î muHÐdIyN
mÙy]šikšueT ØitieyÏÕi |zpk]>h prÇi>iÄuÎu®

'O>u zpBu ek]Ù}eÏÈ]l, ay]šueT anuc>M]R

xhsp[tkM]>]yi `tiRÊu ep]>uti sztuÄšueT
>]jYeÊ pÙviEDn nsiÏiÄyuh a>ish tI>uhve>
jnÆeš nizgHiÄyuh ecy{uÎu.'

104
 zp]cIn mÙy]šh
(2) zkiüVéh Oát]h stvRSÊil >Þu muHÐdIy
xW]>ikL 11 `<utiytuh 'Ern]È[' `Îy]L tR´im
ecy[tu 1733l ÙÞfil zpxiÍhecy[ttuh Ay
puükÊil t]e< pryuÎzpk]>h k]fuÎtuh |o
nTvTiey \EÌsic{]yi>iÄ]h.

'>]j]ÄM]R xihH]xn]E>]Hfh ecy{uEá]L t]e<

pryuÎ m>Y]dey avÙhbiÄ]ruÞu[; ~t]nuh Ec]r[
>]j]vieû muáil ek]Þuni>Êuh; \TN muÎuEr]
n]nuEr] AšukL xVßmnÓ]eÙ >]jxÎiDiey zp]pic{[
aEÌHh aˉh BÑic{tinuEsSh O]E>]piTi Ec]r[
aEÌHÊieû ky{ilniÎuh v]Æuh. |tien BÑiÄuÎ
Et]TukUTi >]j]vu m>iÄEy] ek]Ù}eÏTukEy] ecy{uÎ
divxÊil tÆL aùizpEvsh ecy{uÎtinu
niRb³itM]>]kyuh atien s>iy]kuhvÉh avR
anuæiÄyuh ecy{uÎu; |om]ti>i AšukLÄu mÙy]š
EÏR 'c]vR' (c]kuv]N ty{]ruÔvR) `Î]kuÎu. Eml
prÇtinu ‘bREb]x]’ ‘pRÄ]x[’ `ÎI Ep]RÊugIx[
zgÖk]>M]>uh x]ÑYhvHiÄuÎu. (|tien anuk>ic{[
m]Ïišm]>uh, vÔuvn]Èu >]j]vieû kIRÊiÄ]yiÈ[
n]yM]E>]T[EcRÎu ti>un]v]yil 'mH]mKh (m]m]Üh)
`Î \XvÊinu p>¾>h yuÍhecy[t[ m>iÏ]en]
>uÆuÎu.)

(3) mzd]x[ xhØ]nh vk 1891-eÙ exNxÓ[

riEÏ]RÈil miƒR `c{[. `. ƒYuvRÈ[ `Îy]L |zpk]>h
`<utiyi>iÄuÎu: 'n]yM]R O>u zd]viQvRÅm]f[;

11
altb>i, aªdul bÙ]x>i `ÎivR
105
 zp]cIn mÙy]šh
av>il pÙBiÎÆš]y pi>ivukšuh O]E>] pi>ivukLÄu
zpEtYk et]<iÙukšuh k]fuÎu; pu>]tn n]yM]R
niÓhsym]yuh yuEÍ]dYu¬m]y O>u xhGm]yiÈ[
vi>uÊizkmÊil vüu anuBviÄyuh EvÞEÏ]L yuÍh
ecy{ukyuh ecy[ti>uÎi>iÄfh.

(4) 'mÙb]R jiÙ}] gxÕIyR' `Î puükÊil

|zpk]>h k]fuÎu. '\Ûvh En]Äiy]l, n]yM]R
O>uEvš zd]viQM]>]y kuTip]RÏuk]>uh mÙb]rien AdY
m]yi Azkmic{v>il EcRÎv>uh, Ejt]ÄšueT niÙyil
B>fkRÊ]Äšuh jMikšuh AyiÊIRÎv>uh Ayi>i
Äfh.; A>Y>¬xÐizstyuh, EdsYm]y zpkZtiviEsS
Æšuhek]Þ[ |EÏ]<eÊ n]yM]RÄu mzd]x[ xhØ]n
ÊieÙ mÕuÔ zd]viQ vRÅÆšilniÎ[ zptYÑm]y
vYt]xh k]feÏTuÎu.

(5) j]Fƒfieû 'EÙ]kÊil ~Õvuh zpxiÍm]y

>]jYh' `Î puükÊilniÎuh mi. EÙ]gN t]e< pryuÎ
B]gh \Í>iÄuÎu® "|o n]ÈieÙ Ey]Í]v[ teû AyuD
eÊ zpEy]giÄuÎtil atisynIym]y x]mRËYh
k]fiÄuÎu. ave>]eÄ 'n]yM]R' `Îu višiÄeÏTuÎ
O>u m]ti>i zpBuÄM]>]f[; ~<uvyÓu zp]ymuÔEÏ]L
'kš>ikšil' av>ueT AyuD]BY]xh A>hBiÄuÎu.
avieT xmRËM]>]y 'As]M]R' av>ueT EdHÊ[
`ÉyiÈ[ O]E>] EcRÏukeš mZduv]Äukyuh Epsikeš
\Tc{uEcRÄukyuh ecy{uÎu. |tunimiÊh avRÄu g]zt
Ù]Gvvuh curucuruÏuh xiÍiÄuÎu. EdHeÊ pÙ
m]ti>iyil vš¿uÎtinuh, muáuh piáuh \yRÎuh
t]<[Îuh EvÞviDÊil atien \pEy]giÄuÎtinuh
106
 zp]cIn mÙy]šh
avRÄuh k<iyuh. av>ueT |Ð]ti>i aBY]xh avRÄu
c]>it]RËYjnkvuh amim]nEHtukvuh Af[. |o
viSyÊil ave> A>uh atisyiÄyieÙ}Îu avR
\rÏ]yi visVxiÄuÎu.

(6) bhg]šilniÎuh ay¿eÏÈ[ (1792-93) mÙb]rien

xàRsic{ kÐISfruh piÎIT[ Eb]heb gvRÉrum]y
Ej]f]tN eQÜN `Îy]L miÄiL `Î zgÖk]>eû
'kEm]yNx[' ~<]h puükÊilniÎuh t]e< k]fiÄuÎ
B]geÊ \Í>iÄuÎu. (tR´im)

"kI<[j]tikl EvÙÄ]RÄvieT puÙye>ÎuEpR

v]<[c¿u zpBuÄM]>Bim]nikL n]ykR;
k>kosÙvuh pieÎÄRSkÏfiy]diyil
atipu¢mvREÄruh vi>utuh ep]>utuÎtil,
etšiyuh k>v]šeÊc{u<ÕIÈu vÙÊiÙuh
`>iyuh p>isc{zkmmRÊIÈup>ÊiÙuh.'

|o B]geÊÏÕi zpüut eQÜN vIÞuh |Æen

vimRsiÄuÎu: 'EmlprÇ Es}]kp]dÆL visiSY OTuvi
ÙeÊ >Þu p]dÆL n]y>ueT O>u nÙ} vRÉny]f[.
anY>]jYÆšil v<iy]ztÄ]R O>u vTiEy] pi>Eá]
vHic{u nTÄ]ruÔtuEp]eÙ azt x]D]>fm]yuh
xok>Ym]yuh n]yM]R v]šien ~ßi `Æu xW>i
ÄuÎu. |v>il ciÙR v]LpiTiEy mutukil ti>ukuÎu.
piTi \TuÏinTiyil a>eÄÈil t]<[Êiyi>iÄuh. mun
EmlEp]ÈYuRÎu \>uBujÆšiÙuh |T¿ieT tÈi etšueteš
etšiÇu k]feÏTuh."

107
 zp]cIn mÙy]šh
(7) xR eHÀR mFEr] `Î zbiÈiS[ Exn]DipN
n]yREy]Í]ÄešÏÕi |zpk]>h `<utuÎu:"yuÍk]Ù
Æšil pklxmyÊu ave> ep]TiEp]Ùuh k]fukyiÙ}.
avR mflÄuÎukšuETyuh kuÕiec{TikšuETyuh |Tyil
ptuÆiyi>uÎukšyuh. wÆL Ek]Èey AzkmiÄ]N pur
eÏTuEá]Lm]zth avR kUTiškiy EtnIc{kL Ep]eÙ
k]feÏTuh. avR tÆšueT Et]Äukeš s>iy]kuh vÉh
piTiÄukyuh nÙ}Ep]eÙ Ù]ÄuEn]Äi evTiev¿ukyuh
ecy{uÎu." (|o B]gh tÙEÒ>iÏÞiks]ÙyieÙ 1761-
]m]Þu vk Qyriyil \LeÏÈt]kuÎu).

zPWugvRÉr]yi>uÎ `h. m]HiQiÙ]Eb]RQn]yi

yuh n]yM]>ueT yuÍx]mRËYeÊÏÕi pÙtuh
zpshxic{u prÇi>iÄuÎu.

(8) mzd]x[ mYUdiyhxUzpÞ]y miƒR |o. t<[ƒF

'dÑif |ßYyieÙ j]tikšuh vRÅÆšuh' `Î zgÖ
Êil n]yM]e>ÏÕi |zpk]>h prÇi>iÄuÎu.

"avR p>Îu ep]>utuÎtin[ ~Õvuh xmRËM]>]y

Ey]Í]Äš]yi>uÎi>iÄfh. `Î]l O]E>] zpEtYk
viB]gÆš]yiÈ[ zpEtYk \EÌsYÆEš]TukUTi pi>iÇi>iÄu
ky]l viEdsIyM]>ueT AzkmfÆeš tTuÄuÎtinu
avRÄ[ nivZÊiyiÙ}]et tIRÎi>uÎu."

(9) OÎ]meÊ kuEÙ]Êuhg p]¥YmH]>]j]vieû

(zkiüVéh 1083-84) O>u siÙ]EÙKnÊilniÎuh aEÌHh
kuTmÙn]T[ (pTiÇ]er mÙzáEdsh) Azkmic{u jyic{u
`Îuh avieTeÊ Ey]Í]Äš]y |EÏ]<eÊ n]yM]

108
 zp]cIn mÙy]šh
>ueT pURv{ikM]R tÆšueT xVtzßY>Ñ¿]yi ecy[t
xm>Êil OeÈ]<iy]et m>ic{u `Îuh k]fuÎu.

(10) 'Quv]RÈu bREb]x]' `Î p]þ]tYn]l `<ut

eÏÈtuh 1866l H]k}iyuÈ[ xhGÊ]l tR´im ecy{eÏ
Ètuh Ay 'ki<EÄ AzPiÄyuETyuh mÙb]riEûyuh
xmuzdtI>vRfnh' `Î zgÖÊil 16-]h stvRS]>hB
ÊieÙ n]yM]>ueT ØitieyÄuric{[ t]e<ÏryuÎ viv>h
k]fuÎu; n]yM]R n]ÈieÙ zpBuÄM] >]kuÎu; avRÄu
yuÍhecy{ukm]ztEm et]<il \Ôu. avR v]L, viÙ}[,
aá[, p>is, kußh `ÎI AyuDÆeš pÙEÏ]<uh D>ic{u
xW>iÄuÎu. avR xmRËM]>uh tÆšueT zpB]veÊ
Äuric{[ vše> aBim]niÄuÎv>uh AkuÎu; |o n]yM]R
`Ù}]v>uh \lkZ¨kuÙj]tM]R Ayi>iÄfemÎu
m]ztmÙ}, tÆL O>umic{u t]mxiÄuÎ >]j]vin]EÙ]
zpBuvin]EÙ] AyuDh ek]TuÄeÏÈuh |>iÄfh. atinu
EsSEm AyuDh D>iÄuÎtinuh n]yRØ]nÊinuh
avR aRHM]>]yi BviÄyuÔu. s>iy]y AyuD
zpEy]gÊinutkuÎt]y pÙm]ti>i aTvukšuh murkšuh
pÚiÄuÎtinu x]D]>fy]yi ~<uvyÓ[ zp]ym]ku
Eá]L avR vidY]ÙyÊil ay¿eÏTuÎu; OÎ]mt]yi
nZÊh ecy{uÎtinuh piÎIT[ OE>]viDÊil mriyuÎ
tinuh avR pÚiÄuÎu; atin]yiÈu b]ÙYÊieÙ
av>ueT avyvÆeš `zpk]>emÜiÙuh vš¿ÊÄvÉh
avR xV]DInm]ÄiÊIRÄuÎu. |o n]yM]R pÈf
Êinu evšiyiÙ]yi mÕu jnx]m]nYÊilniÎuh pi>iÇ[
EvÞuÎ beß]büukEš]TukUTiy tÆšueT vüuÄšil
p]RÄuÎu; `vieTeyÜiÙuh Ep]kuEá]L m]RÅh O<iÇu

109
 zp]cIn mÙy]šh
ek]TuÄuÎtiN avR kRSkM]E>]T[ \c{Êil višic{u
pryuÎu; azpk]>hteÎ anux>iÄeÏTukyuh
ecy{uÎu. ateÙ}Üil y]et]>u Ec]dYvuh kUT]et
ave> n]yM]RÄu ek]Ù}]vuÎt]kuÎu. O>u kRSkN
niRB]vYvs]l O>u n]yRzüIey et]ÈuEp]y]l avšueT
b³uÄL \TNteÎ aveš ek]Ù}uÎu; azpk]>h teÎ
aveš et]Èvnuh aveû aKiÙ b³uÄšuh
ek]Ùecy{eÏTuÎu; |tu kRSkM]>ueT >¬h
n]yM]>il kÙRÎuEp]k]ti>iÏ]n]efÎu avvR
pryuÎu. |o n]yRzüIkL vše> vZÊiyuÔv>uh
EvÞuh vÉh vzüD]>fmuÔv>uh AkuÎu.'

(11) 18-]h stvRSÊil `<uteÏÈ 'po>üYHiàu

EdsÆšueT nvInc>izth' `Î zgÖÊil H]milTF
|Æen pryuÎu. 'pu>]tnk]ÙÆšil x]muti>i 12
vRSÄ]ÙEm >]jYh B>iÄ]ru ptivuÔu. A k]ÙvDiÄu
muáil m>fh zp]piÄy]efÜil p>xYm]yi ay]LÄu
A«HÊi ecEy{Þiv>ikyiÙ}. atiniTy]yieÙ}Üil
OÎ]mt]yi ay]L teû `Ù}] zpBuÄM]E>yuh |TzpBu
ÄM]E>yuh Ñfic{uv>uÊi O>u xdYek]TuÄukyuh
piÎIT[ BÑfÊinuEsSh ave> aBiv]dYh ecy[tiÈu
zpEtYkh ty{]r]ÄiyiÈuÔ tUÄum>ÊiEÙri xkÙ>uh
k]Fek `ztyuh kZtYm]y viDÊil teû si>E¢dh
ecy{ukyuh ecy{fh; aˉh k<iÇ[ svs>I>eÊ
`ztyuh AEG]SEÊ]Tuh bHum]nEÊ]TukUTi
xlÄ>iÄyuh zpBuÄM]>uh mÕuhkUTi O>Uputiy
x]mUti>iey ti>eÇTuÄukyuh ecy{uÎu. "(|t[ pu>]tn
nTpTi m]zth).

110
 zp]cIn mÙy]šh
(12) '1774-EÙyuh, 1781-EÙyuh evƒiNQYN kÏl
y]ztkL' `Î zgÖÊil 'ex]Ér]Õ[ |zpk]>h
`<utuÎu: n]yM]R Ey]Í]Äš]kuÎu. AyuDh D>ic{u
nTÄuÎtuek]Þ[ ave> mÕuvRÅÆšilniÎuh ti>ic{ri
y]vuÎt]f[. avR `ztyuh aHhB]vmuÔv>]f[;
av>ueT aTuÊu Ec>uÎ ciÙ zpEtYk vRÅÆeš
ek]ÎukšyuÎtinu avRÄ[ avk]sh \Þ[. atienÏÕi
p>]tiyuh |Ù}.

(13) ‘mÙb]Rniymvuh nTvTiyuh’ `Î zgÖÊil

miƒR `l. muR |zpk]>h pryuÎu: AhgÙ |ßYN
niGÞuÄšil niÎuh n]yÄ[, n]ykN, n]yR |v O>u
D]tuvil niÎuh \Þ]yiÈuÔt]enÎu ariy]h.

(14) vijyng>ÊieÙ n]yÄM]E>]Tuh viÈuek]TuÄ

eÏÈ EdsÆšieÙ 'n]yÄN' `ÎBiD]nmuÔ 'Ep]šig]R'
zpBuÄM]E>]Tuh pþimtI>ÊieÙ n]yM]RÄuh xhb³
muÔt]yi xYuvl, xR t]mx[ mFEr] |vR aBi
zp]yeÏTuÎu. AfrbiL j]FÙiNQ[Exyuh |tien
piNt]Æi `<utuÎu (1783).

(15) ti>uvit]hkUR exNxÓ[ riEÏ]RÈil miƒR `N.

xuzbªfYy{R |zpk]>h pryuÎu: "mDu>yieÙ ciÙ n]Tu
v]<ikL 'kRÊ]' `Î Ø]nEÏR muNpil vHic{i>uÎu.
mDu>yiEÙyuh tW]vU>iEÙyuh n]yÄ[ >]j]ÄM]>ueT
ant>]vk]sikL `Îu gfic{uv>uÎ 'b]Ùij'M]R
1901-eÙ jnxhKY kfÄil |o Ø]nh \pEy]gi
c{i>iÄuÎu."

111
 zp]cIn mÙy]šh
(16) 1901-l zpxiÍh ecy{eÏÈ |NQYNexNxÓ[
riEÏ]RÈienÄuric{uÔ O>u gufEd]Sni>UpfÊil
'nyûINt[ exWVri' `Î xWikyil miƒR ej. Qi.
rIQ[ (|EÏ]L xR Ej]F) 1904-l |zpk]>h `<uti
yi>iÄuÎu: "exNxÓ[ kÐISfRÄu n]yM]>ueT |T
yil t]mxiÄuÎtinu avx>h ÙBic{i>uÎu `Üil,
aEÌHh av>ueT kUÈÊiÙuÔ züIb]HuÙYeÊÄuric{[
kuÕh prkyiÙ}]yi>uÎu. |NQYyieÙ ~Õvuh xuà>ikš]y
züIvRÅh `zt D]>]šm]efÜiÙuh zkmÊiÙDikm]k]N
t>miÙ}EÙ}]." buÄ]nNvIÞuh |zpk]>h pryuÎu:
"mÙy]šÊieÙ \yRÎ vRÅÄ]RÄu vzüD]>fh
kurÇ>ItiyiÙ]f[; pEÑ, avR atisynIym]kuh
vÉh suciyuÔv>]kuÎu. n]yRzüIkL tÆšueT EdH
Æšuh muTikšuh O]E>] xug³vüuÄL Etc{[ suciy]yi
v¿uÎtil `ztyuh j]zgtyuÔv>]kuÎu. avR
a<uÄu vzüh D>iÄ]riÙ}."

(17) miƒR `P[. Qb}iyu. `Ù}ix[ |zpk]>h pryuÎu.:

Adik]Ùh mutl 18-]h stvRSÊieû avx]nk]Ùh
ve>, 'tr' 'n]Tu' |o ~RÏ]TukL mUÙm]yiÈ[ n]yR
zpBuÄM]R mÙy]šEdseÊ xVtzß>]j]ÄM]>ueT
duRB>fÊilniÎuh >Ñic{i>uÎtin]Ù]f[, Ek]<iEÄ]T[,
mutÙ]y ng>ÆL yUEr]ÏIy]gnmEÊ]TukUTi vÙiy
kc{vTØÙÆš]yi tIRÎt[; n]yM]RÄ[ ep]tuEv
O]vRxIyrM]>uETyuh, jmIà]>ikšuETyuh Ø]nh \Þ]
yi>uÎu."

(18) miƒR EÙ]gN t]e< k]fuÎviDh `<utuÎu:

"mÙb]ril' n]T[' ~RÏTuÞ]yi>uÎu; atiNzpk]>h jn
112
 zp]cIn mÙy]šh
>ÑkØ]nh n]yM]RÄu xiÍm]yi>uÎu. (zbiÈIS[
zpEvsnh ve>) xhGÆšil '600' EpR vItmuÔ
'n]Tu'kšuh O]E>] n]ÈiÙuh '150' vIth 'tr'kšuh O]E>]
tr¿uh '4' l kury]et kuTuhbÆšuh \Þ]yi>uÎu;
|ztyuh viB]gÆLaTÆiy EdsÊieû >Ñ]Dik]>i
Ø]nh tÎ]ÈuzpBuvuh arunUÕinDipnuh Ay n]yRÄ]
yi>uÎu."

(19) Ek]<iEÄ]Èung>ÊieÙ bHum]neÏÈ

|oƒiNQY]káni vk k]>YØN, 1746 Emm]xh 28-]h
tIyti tÙEÒ>iÏÞiks]Ù vk Qyriyil |zpk]>h
prÇi>iÄuÎu; "|o n]yM]R Ek]<iEÄ]Èu jnxhG
Êieû n]ykM]>]ky]l |vR |hg}ÞieÙ p]RÙEmÞu
x]m]jikM]>ueT niÙyiÙ]fu; |vR >]jkˉney `Ù}]
k]>YÊiÙuh anux>iÄuÎiÙ}. >]j]vieû mzßim]R
anY]ykZtYÆšil zpEvsiÄuEá]L |vR niRByh
ave> siÑiÄuÎu." |o p]RÙEmÞu xB 'kUÈh' `Îu
Ep>]y xB Ayi>iÄfh. dÑifkRÉ]TkÊieÙ 'kUÈh'
1832-33-l zbiÈiSuEdY]gØM]RÄ[ `ztyuh \pzdvk>
m]yi tIRÎi>uÎu.

(20)mÙy]šEdseÊÏÕi nÙ}p>icyh xiÍic{i>uÎ

aW>ÄÞiyieÙ miƒR mRQ]Ä[ zboF `Îy]LÄ
yc{ `<uÊil >]js¬ieyÄuriÄuÎt]yi zP]NxiÙuh
mÕuh nTÏuÞ]yi>uÎ PYUQlxiƒÊieû >ItiyiÙ]yi
>uÎu mÙb]rieÙ nTpTi (zbiÈIS[ zpEvsnhve>) `Îu
prÇi>iÄuÎu.

113
 zp]cIn mÙy]šh
n]yM]>ueT |TyilnTÏuÞ]yi>uÎ PYuQl xiƒ
Êin[ ti>uvit]hkUR exNxÓ[ kÐiSfR `N.
xuzbªfYy{R avRkšuh x]ÑYh vHiÄuÎu. zkiüVéh
925-l `<uteÏÈ >Þ]meÊ xi>iyN zkiüYN
zpm]fÊil EmlprÇ 'arunUrukeš'ÏÕi >ÞiTÊu
prÇi>iÄuÎu. ek]Ù}h 321-eÙ O>u siÙ]EÙKnÊil
O>u Evf]ÈrunUrien 'EÑzt]Dik]>i'kšueT niÙyil
prÇi>iÄuÎu. Evf]Èil Aek 18 arunUruÞ]yi>u
Îi>iÄfh.

(21) 'kRÄTm]xÊil (EdHh tfuÊi>iÄuEá]L)

Afu n]yR yuv]ÄL k]yik]BY]xh zpEtYkm]yi
ecy{uÎt[.

'pEy]šiyilvc{[ O>u kš>iyil kuruÏu pÚiÏiÄuÎtuh

siSYM]R c]Èh, mric{il, tT mutÙ]yv pÚiÄuÎtuh
kÞ[ w]N `ztyuh atisyic{u. ' `Îu miƒR P]ƒ[
zpü]viÄuÎu. (1845).

(22) n]yM]>ueT mt]nuæ]neÊÏÕi miƒR P]ƒ[

vIÞuh |zpk]>h pryuÎu. 'gvREmÞ[ jIvnh nimiÊh
axok>YmuÔvR O<ic{[ O>u n]y>uh kušic{u muÞum]r]et
BÑfh k<iÄyiÙ}. kušic{tieû EsSh dinhzpti
O>uEn>h aáÙÊil et]<femÎuÔtuh O>u kfis
m]y niymm]f['.

'pÙEÏ]<uh kuši >Þutvf Ayi>iÄuh. muNk]Ù

Æšil aTuÊuv>uÎ (tIÞuÎ) puÙyEnyuh mÕuh
evÈiÄšyukyuh |EÏ]L k]ÙEBdh nimiÊh m]ri

114
 zp]cIn mÙy]šh
ep]y[eÄ]ÔuÎtin]yi v<iy]Èukyuh ptiv]f[ `Î[
buÄ]nN aBizp]yeÏTuÎu.

(23) muNzpü]vic{ xhgtiey aTiØ]neÏTuÊiyuh

mÕuh n]yM]e>ÏÕi miƒR P]ƒ[ vIÞuh |zpk]>h
pryuÎu:

p]ÙÄ]ÈinTuÊuÔ zpEdsÆšil O>um]ti>i mÙ}yuÍh

nTÏuÞ[. atu Er]m]Ä>ueT |TyiÙuÞ]yi>uÎ >ItiÄu
xdZsm]yi>iÄuÎu. Er]m]Ü]RÄu bi.xi. 30 mutl
mÙb]rum]yiÈu xhb³muÞ]yi>uÎu. 'aÙ]rik[' `Î
\Ê>EdsiyN Er]mieÙ E>]Dh mtiy]ÄuÎtin[
AvsYeÏÈ xhgtikšilOÎ[ 3000 r]Êl nÙ}
mušk]yi>uÎu. (5-]h stkvRSh) |t[ mÙb]ril niÎu
teÎ Er]mÜ]RÄu kiÈiyi>iÄfh.

pu>t]nzgIÄuÄ>uETyuh Er]mÜ]>uETyuh |Tyil

\Þ]yi>uÎ pÙ kšikšuh k]yik]BY]xÆšuh n]yM]
>ueT |Tyil aÆumiÆuh avsi¨Æš]yiÈ[ adY]pi
k]fuÎuÞ[. O]fÊinu n]yM]R >Þu kÑikš]yi
niÎu munmTÆiy azüÆL vRSic{u pÙ>uh murieÏÈu
vI<uÎtiEnyuh O>u ep]tuv]y ÙÑYÊil x]mRËYh
p>IÑiÄuÎtiEnyuh mÕuh pÕi p]šinx[ zpü]viÄuÎu.

115
 zp]cIn mÙy]šh
aÍY]yh 8 - sUzdséh

mÙy]šzb]ªfsévuh mÙy]šsUzdsévuh Af[

|viTuÔ ku<ÏÆLÄu zpD]n EHtuÄL. |vyil
OÎ]mEÊtien O<iEÄÞt]efÎu Ar]mÍY]yÊil
xk]>fh viv>ic{u. EsSic{i>iÄuÎ (mÙy]š) suzdsé
eÊÏÕi |vieT cißiÄ]h.

zb]ªfR mÙy]ši n]yM]e> "sUzdR" `Îu prÇu

v>uÎu. |t[ evruh vYvH]>Êil m]ztmÙ}. n]yM]e>ÏÕi
avR `<utiyiÈuÔ zgÖÆšiÙuh k]fuÎuÞ[. Agm
vix[mZtiek]EÞ], a¡tVhek]EÞ] |vR atien mn®
pURv{h xÐtiÄukyuh ecy{uÎu. |o vYvH]>h |Æen
vRÍic{uvRÍic{[ xHjm]yi |EÏ]L n]yM]R tÐiÙuÔ
xhB]SfÆšiÙuh E>K]zpm]fÆšiÙuhkUTi AviDh
zpEy]giÄuÎ nTÏ[ Øi>zptiætm]yi tIRÎi>iÄuÎu.
|o avx>Êil n]yM]>ueT AgmeÊÏÕi "Ek>š
m]H]«Yh", "Ek>Eš]lpÊi" mutÙ]y zpm]fÆeš
anux>ic{uÔ O>u ni>Upfh niS[zpEy]jnm]yi BviÄ
yieÙ}Î[ visVxiÄuÎu.

OÎ]mt]yi n]yM]RÄu \Þ]yiÈuÔ |o sUzdséh

AdYEm \Þ]yi>uÎEt] |TÄ]ÙÊu vÎukUTiyEt]
`Îu nmÄu AEÙ]cic{uEn]Ä]h. "Ek>šm]H]«Y' Êil
|tienÏÕi |Æen prÇi>iÄuÎu. 'zb]ªfRÄu
anuBviÏ]N EdvzüIkeš t>fh' `Îu B]RÅvN
xVRÅÊuecÎ[ EdEvzàEn]Tu Ec]dic{u. aEÌHh jyßeû
puzti 'xuBg'Eyyuh g³Rv{eû puzti 'suB'Eyyuh O>u

116
 zp]cIn mÙy]šh
>]ÑxüIEyyuh Ar]ru knYkm]E>]TukUTi ek]TuÊu.
anß>h aEÌHh d]xikEšyuh d]xM]E>yuh (viEdsÊu
niÎuh) ek]ÞuvÎu.

|o xhgtiey zpEtYkh xhb³iÄuÎ zpm]fÆeš

aTiyil viv>iÄuÎu.

zpm]fh. aRËh.
1 Edvn]>Yþ d]tvY]® EdvzüIkešÊ>fh.
2 jyßxY xut]h jyßeû puzti xuBg
k]Wil xuBgn]m eyÎ züIEyyuh Aru
xuà>Ih ST[ÄnY]- knYkm]E>yuh
xHit]h n]>Ih (ek]TuÊu).

3 Edvn]>Y® kiÙ (|vR) EdvzüIkš]kuÎu

Ep]Ùuh.
4 pun® k]Wic{ n]>Ißu pieÎ g³Rveû puzti
g³RvxY xut]h suB]h suBeyÎ züIEyyuh
ST[ÄnY]xHit]h n]>Ih Aru knYkm]E>yuh
(ek]TuÊu).

5 punþ >]ÑxIh tnVIh anß>h (O>u) >]Ñx

ST[ÄnY]xHit]h td] züIEyyuh AruknYkm]
E>yuh (ek]TuÊu).

Eml k]fic{ zpm]fÆšil OÎiÙuh teÎ

sUzdxh¡ zpEy]gic{uk]fuÎiÙ}. atin]l p>su>]mN
ek]ÞuvÎ züIkLÄu muáil |o n]mh |Ù}]yi>uÎu
`Îu etšiyuÎu. Ek>šÊil ek]ÞuvÎ[ |>uÊuÎ
xmyh A mUÎu vk züIkešÏÕiyuh EmlprÇviDh

117
 zp]cIn mÙy]šh
(sUzdséh kUT]et teÎ) AvRÊic{u prÇi>iÄuÎ
tin]l v<imEÍYvc{uh av>il sUzdséh EcRÎieÙ}Îu
Ôtuh niþyh teÎ. |niyuh.

"d]xId]x]N kuTuhbk]N"

aRËh: d]xikEšyuh d]xM]E>yuh (viEdsÊil

niÎuh) ek]ÞuvÎu, `Î[ "Ek>šm]H]«Y'ÊiÙuh
"B]RÅvN p>EdsÊuniÎu k]>¿]Èu evÔ]še>eÄ]Þu
vÎu t]mxiÏic{u. av>]f[ ki>iyÊu n]yM]R' `Îu
'Ek>Eš]ˉÊi'yiÙuh k]fuÎu. |zpk]>m]efÜil
k]>¿]Tu mutl mÙy]šhve> (\leÏeT) yuÔ EdsÆL
tmi<[n]T]ky]l 'evÔ]hpiÔ' mutÙ]y tmi<[ Ep>ukš
Ù}]et tmi<iEn]T[ aˉvuh aTuÏmiÙ}]Êtuh anYB]S
yiÙuÔtum]y sUzdséh avieTy]kEÈ |vieTy]keÈ
tnt]yiÈuÞ]yi>iÏniTyiÙ}.

|ni cißiEÄÞtu |o n]mh |vieT vÎEsSh \TN

teÎ \Þ]yi p]>á>Ym]yi nTÎuv>uÎEt] atÙ}]
aTuÊ k]ÙÆšil \Þ]yiÈuÔEt] `Î]f[.

mÙy]šEdsÊuÔ `<uÊukuÊukšiÙ]keÈ AD]>

zpm]fÆšiÙ]keÈ y]et]ÎiÙuhteÎ |o suzdxh¡
k]fuÎiÙ}. mÙy]hpÈ]šÊien 'n]yRpÈ]šh' `ÎÙ}]et
"sUzdÏÈ]šh' `Îu pryuÎiÙ}. O>u züIEy]T[ nieû 'n]yR
"`ÎÙ}et "sUzdN" `Îu pryuÎiÙ}. 'pTn]yRkušÆ>'
"n]yRkušh' '|ee> n]yRkušh' (|>f]kušh) 'n]yRvk
ÏTi' |zpk]>h mÙy]šÊuÔ zpEdsÆL, vüuÄšueT
|nh |tukleÄÙ}]h (\Ôtien]eÄ) n]yRxh¡
kšÙ}]et sUzdxh¡ OÎiÙuh O>iTÊuh k]fuÎiÙ}.
118
 zp]cIn mÙy]šh
`Î]l \EÌsh 50 ek]Ù}ÆLÄkh nTÏ]yiÈuÔ
>jiüR AD]>Æšil (atuh ti>uvit]hkUril m]zth)
|o n]mh k]fuÎuÞ[. atin]l sUzdséh |o mÙy]š
Êil muNk]ÙÆšil |Ù}]yi>uÎu `Îuh aTuÊk]Ù
Êu tuTÆiy t]efÎuh \Ôtinu xhsymiÙ. |viTueÊ
B]Sek]Þu En]Äiy]Ùuh |o n]mh |vieT \ÔteÙ}Îu
¾¨m]kuÎu. (viv>fh v<iey) ki>iyh mutl t]E<]ÈuÔ
vkÄ]e> sUzde>Îu kuerÄ]ÙÊiniÏurh prÇuv>ik
yuh avR x]D>fy]yi atien vixÐtiÄti>iÄyuh
ecy[tuEp]>uÎtuek]Þum]zth |o séh av>ueT xVß
m]efÎu prv]N p]TiÙ}. (xVßm]efÎu v>uÎtÙ}). O>u
vRÅÄe>Äuric{[ meÕ]>u vRÅÄ]R ExV¢]nux>fh pÙ
Ep>uh pryuÎtu nTÏiÙ}]ÊtÙ}. Ayt[ |EÏ]<eÊ
náU>im]R mutÙ]yve>Äuric{uh |eÙ}ÎiÙ}. azpk]>muÔ
`Ù} Ep>ukšuh vkyil EcRÊu gfiÄuÎt[ EkvÙh
EB]StVemEÎ prv]nuÔu.

viEsSic{uh 'náU>i |EÆ]Èu v>U' 'pÈE> v>U" 'Ep]Õi

v>U' `Îu pryuÎtuEp]eÙ "zsUzd] v]' `Îu O>u
n]ye> En]Äi pryuÎiÙ}. pryuÎt]y]Ùuh náU>i, pÈR
|tY]di \pn]mh (vRÅEÏR aeÙ}Üil Ø]nEÏR) Ep]eÙ
A Ø]neÊ¿u n]yR, piÔ, kRÊ], ky[mL, EmnvN
mutÙ]y xh¡keš m]ztEm \pEy]giÄuÎuÔu. muN
viv>ic{ xhgtikšueT x]>hseÊÏÕi aˉhEp]Ùuh
cißiÄ]et >jiƒr]D]>Êil O>uven<uti, >Þu
Epe><uti, mUÎ[, n]Ù[, pÊu, nU>[, `ÎiÆen et>uete>

119
 zp]cIn mÙy]šh
aEÆ]È[ 'gèÙikzpv]HnY]yh' 12 Ep]eÙ |t[ xhBvic{u
`EÎ \Ôu.

~kxY kRÐ xhvIÑY kE>]tYEnY]pi gRHith

gt]nugtiEk] EÙ]Ek] n EÙ]k® p]>m]RËik®

aRËh: 'O>uÊeû niàYm]y zpvZÊi kÞiÈ[

anYnuh atuEp]eÙ ecy[tuEp]kuÎu. |tu muNpil
Ep]kuÎveû piÎ]eÙ pÙ>uh Ep]kuÎtuEp]eÙy]f[.
O>uvnuh p>m]RËmriÇu zpvRÊiÄuÎiÙ}."

|ni sUzdséh, ~tuB]SyiÙuÔt]efÎu En]Ä]h:

"zbªÑztiyviT[sUzd]þ]tuRvRfYmiti x[mZth"
(mnux[mZti)

aRËh: zb]ªf Ñztiy eevsY sUzdN c]tuR

vRfYm]kuÎu `Îu x[m>iÄeÏÈu.

"H] H]E> tV] sUzd'

(C]Eà]EgY]pniSÊ[)

aRËh.: k¨h k¨h `T]! sUzd] nieû .."

'sozdh vRÉmxZjt'
(bZHd]>EfY]pniSÊ[)

aRËh:"sUzdj]tiey xZ¨ic{u."

12
gè^ik (gè>ik) - AÈiNni>; ATukL OÎinu purek meÕ]Î]yi
pu<yil O<ukiEÏ]kuÎtien aTiØ]nm]ÄiyuÔ nY]ym]f[ gèÙik]
zpv]HnY]yh. (mU™M]e>]Îic{]l av>il muNg]miey piNg]mikL
kÉumTc{[ anux>iÄuÎtien |t[ kuriÄuÎu).
120
 zp]cIn mÙy]šh
"H] E> tV] sUzd' - (xUztB]SYh)

aRËh: k¨h! k¨h! k¨h: `T] sUzd]! nieû ..."

"sUzd]þ]v>vRÉ]þ vZSÙ]þ jGnYj]'

(am>Ek]sh)

aRËh. 'sUzdN, av>vRÉN, vZSÙN, jGnYjN

|v sUzdséÊieû p>Y]yÆL (AkuÎu);

EmLk]fic{ zpm]fÆšuh p>Y]yÆšuh xhÂZtB]S

yil k]feÏTuÎu. 'mÙy]šh' tuTÆi pzßÞu pi>ivu
kšuÔ 13 'tmi<u' B]SyieÙ |ÙÄf]di zgÖÆšil
'av>v>ufN' 'vi>u<ÙN' 'ckÎiycN `ÎiÆen tmi<[
v]ÄukešÙ}Îu k]fic{[ 'cieetec{]Ù}]yiÈ[' \pEy]gic{i>i
ÄuÎtin]l sUzdséh xhÂZtB]SyiÙuÔtuteÎ
`Îu niRÉyiÄ]h.

(tmi<[ B]Syil 'epyRec{]Ù}[" (n]mséh)" 'vieen

ec{]Ù}[) (zkiyséh), '|eeTec{]Ù}[' (~kEdsh avYyh),
'tieesec{]Ù}[' (EdsIyn]mh), 'veeTec{]Ù}[' (|t>EdsB]S,
at]yt[ xhÂZth), "cieetec{]Ù}[ (nYunn]mh) `Îi
Æen pdÆeš pi>ic{iÈuÞ[. |til veeTec{]eÙ}Îtu
tmi<Ñ>ÆLek]Þ[ xhÂZtÊiÙi>uÎtuEp]eÙteÎ
`<ut]vuÎ k>h, m>h |tY]di pdÆšuh, cieet
ec{]eÙ}Ît[, tmi<Ñ>ÆLek]Þu s>iy]yiÈuc{>iÄ]N
p]TiÙ}]et 'citc{u' (nYuneÏTuÊi) \c{>iÄuÎ \Èfh
(\ÿh) pi>uÜh (BZhgh) |tY]di pdÆšum]kuÎu.

13
tmi<[, mÙy]šh, etÙuÜ[, kÎTh, tušu, kuRg[, tud, Ek]t, Eg]¥[, ek]Þ[,
>]j[mHl, Or]ev]F `Îivy]fiv.
121
 zp]cIn mÙy]šh
zsUzd]dipdÆL tmi<[ B]Syil cieetec{]Ù}]yi>iÄu
Îtin]l xhÂZtB]SyiÙuÔvteÎ `Îu etšiyuÎu).

|ni sUzdséh ~tu B]Syil `ßin]yiÈupEy]gi

c{i>iÄuÎu `Îu En]ÄuÎpÑh muNk]fic{i>iÄuÎ
zpm]fhek]Þ[ atu c]tuRvRÉYvYvØyil n]Ù]
meÊ vRÉÊinu xh¡y]efÎu etšiyuÎu. |o
vRÉÊieû ÙÑf]dikeš zpEtYkh ¾¨m]Äi
k]fiÄuÎtinu ep]tuv]y c]tuRvRÉYÊieû O>u
viv>fh atY]vsYm]yi Et]Îuky]l aTuÊ aÍY]y
Êil atien]>ueáTuÎu.

122
 zp]cIn mÙy]šh
aÍY]yh 9 - c]tuRvRfYh

'c]tuRvRfYh `Îtu muNprÇ zb]ªf]di n]Ùu

séÆLÄuh OÎ]yiÈuÔ Ep>]kuÎu. ctuRvRÉh
`Îtu teÎ c]tuRvRfYh 'xV]RËikSYw[' 14 `ÎuÔ
zptYyh ek]Þ[ >UpEBdh xiÍic{tÙ}]et atinu
viEsSic{[ aRËEBdh |Ù}.

c]tuRvRfYÊien >Þ]yi pi>iÄ]h. avyil OÎ[

gufkRÐÆeš aTiØ]neÏTuÊiyuh mEÕtu kuÑi
pU>fmteÊ aTiØ]neÏTuÊiyuh |>iÄuÎu. `Î]l
yœ]RËm]y vRÉviB]gh s>iyiÙ}]Êt]efEÎ]
atiNzpk]>h |Hp>xuKÆL x]DiÄyieÙ}EÎ]
y]et]>u vRÅÊinU |tum]ti>iyuÔ ~RÏ]Til
zptibihbB]vÊil `ÜiÙuh akeÏT]et EÙ]kÊu
jIviÏ]N k<iyuemEÎ] prv]N p]TiÙ}; pryuÎumiÙ}.
|EÏ]L |vieT nTÏiÙi>iÄuÎ c]tuRvRfYniymh.

OÎ]mt]yi prÇ gufkRÐviB]gzpD]nm]y

niymÊiÙuÔtÙ}. viDizpk]>muÔ zb]ªfÑztiy]di
n]mÆeš m]zth vc{uhek]Þ[ A niymÊieû \EÌsÊinu
vip>Itm]yuh atieû s>iy]y xV>UpÊin[ mrv]yuh
n]sk>m]yuh \Ô >Þ]meÊ pi>ivieny]f[ |vieT
xVIk>ic{i>iÄuÎt[. |t[ O>iÄÙuh AdYh mH]M]>]l
anuæiÄeÏÈ c]tuRvRfYniymmÙ} `Îu niþyhteÎ.
|tien p]S¥mtEÙ]k]ytmtmizsm]y duRvYvØ

14
vRÉh `Î pdÊiEn]T[ xV]RËeÊÄuriÄuÎ "SYw[" `Î zptYyh
Ec>uEá]<]f[ "c]tuRvRfY"ÊieÙ vRÉYh `Î pdh \Þ]kuÎt[.
123
 zp]cIn mÙy]šh
eyEÎ] k¨ipi¨i c]tuRvRfY]B]xemEÎ] mEÕ] Evfh
prv]N. pURv{niymh amZth; |tu viSh. atien Ac>i
ÄuÎt[ m]t]vieû muÙyil niÎuh p]ÙukuTiÄuÎtu
Ep]eÙ. |tien Ac>iÄuÎt[ muÙ ECdic{[ >¬p]nh
ecy{uÎtuEp]eÙ. |o v]üveÊÄuric{uÔ a¡tVh
nimiÊh |tu mH]M]>ueT niymm]ky]l tY]jY
meÙ}ÎuÔ a³visV]xj]QYÊil nÐueT AšukL
akeÏÈi>iÄy]f[.

|o ctuRviD viB]geÊ aTiØ]nm]ÄieÄ]Þ]f[

mÙy]šin]yR vRÅÊil sUzdsé]E>]pfh ecy[tiÈu
Ôt[. |o AE>]pfh avRÄu vÙut]y n]seÊ
\Þ]ÄieÄ]Þi>iÄuÎu. |tu k]>fh jnxmUHÊin[
atimU™t, Dnn]sh, aÙxt, d]>izdYh, miztEzd]Hh,
kuTuhbkÙHh, xVjnEdVSh, apm>Y]d, du>]c]>h, BZtY
vZÊi, DRÐBZhsh, kRÐEÙ]ph, an]üikYh |tukL
vRÍic{u niÙniÎ[ AkÏ]eT |vR du>it>Upikš]yi
p>jnp>iH]xÊinuh |HEÙ]kp>EÙ]kÆšil n>k]nu
BUtiÄuh p]ztIBvic{uek]Þi>iÄuÎu. |o ApÊil
|Îuh >ÑeÏTfemÜil \Î]mt]yiÈu xkÙEd]SÆ
LÄuh bIjm]y |o duRvYvØyil |Î[ O<iyfh.
azpk]>h O<iyfemÜil jnxmUHÊil vše>Ä]Ù
m]yi Ev>urc{ukiTÄuÎ etÕiÍ]>f niEÒSh nsiÄfh.
aÆen nsiÄfemÜil äSIsV>M]>]l x[mZtimUÙh
~ReÏTuÊeÏÈ s>iy]y c]tuRvRÉYniym>ItikEšyuh
ekTutÙien vRÍiÏic{u myÄieÄ]Þi>iÄuÎ duRvYv
Ø]>ItikEšyuh tlÄRÊ]ÄM]>ueT Ey]gYtkEšyuh
s>iy]yiÊeÎ mu<uvnuh ariyfh. Aytu k<iec{ÜiEÙ

124
 zp]cIn mÙy]šh
mÕuÔ OoSDÆL PÙiÄU. atuek]Þ[ muNprÇ
>Þuvk vYvØkEšyuh xhb³ic{ EvÞ viv>ÆL
zpm]fyu¬YnuBvxHith k]fiÄ]N tuTÆuÎu.

AdYm]yi gufkRÐviB]gzpD]nm]y mteÊ pry]h.

atiEÙ¿[ anuzkmm]yi t]e< pryuÎ xhgtikešÏÕi
cißiEÄÞiyi>iÄuÎu.

1. atieû x]m]nYn]mh 2. atieû zpEtYkn]mh 3.

atieû kRÊ]v[ 4. atieû jnnk]Ùh 5. atieû
zpEy]jnh 6. atieû aTiØ]nh 7. atieû aDik]>i
8. atieû nTÏumur 9. atieû t]>tmYh 10. atieû
vY]p[ti

1. x]m]nYn]mh

xßtiEg]ztjnnkuÙ]nYBijn]nVyo
vhEs]nVv]yÓß]En]vRÉ]® xYuRzb]ªf]dy®
am>Ek]sh

aRËh: "xßti, Eg]zth, jnnh, kuÙh, aBijnh,

anVyh, vhsh, anVv]yh, xß]nh |o Oátu sé
Æšuh zb]ªfÑztiy]di vRÉÆLÄ[ xRv{ x]D]>f
m]yiÈuÔ n]mÆš]kuÎu. |tukšil vRÉemÎ séh
zb]ªfÑztiy eevsY sUzdj]tikLÄ[ ep]tuv]yiÈu
Ôt]kuÎu.

vRÉüuto (vRÉ `Î D]tu üuti `Î

aRËÊil v>uh).

125
 zp]cIn mÙy]šh
vRÉYEß "kpiÙ]>ufpItkZÿvReeÉ® ni>UpYß
|ti"

aRËh: kpiÙnirh (Eg]E>]cnyueT nirh Ep]eÙ

yuÔ nirh) a>ufh (zpk]smiÙ}]Ê cuvÏunirh) pIth
(mÇL nirh) kZÿh (kruÏunirh) |o vRÉÆL ek]Þ[
x[Et]zth ecy{eÏTuÎt[.

"kpiÙ]þ]>uf]® pIt]® kZÿ]Eþti pZœk[ pZœk[

zb]ªf]® Ñztiy] eevsY] sUzd]Eþti vivÑit]®
(viÿupu>]fh)

kpiÙ]® zb]ªfN; a>uf]® ÑztiyN; pIt]®

eevsYR; kZÿ]® sUzdR.

kpiÙ]>ufpItkZÿvRÉÆLÄ[ zpEtYkh zpEtYkh

zb]ªfN, eevsYN, sUzdN `Îu pry eÏTuÎu.

2. zpEtYkn]mh

"zbªÑztiyviT[sUzd]" x[mZti

aRËh: zb]ªfÑztiy eevsYsUzdR

"zb]ªfh Ñztiyh eevsYh sUzdW" x[mZti

aRËh: zb]ªfnuh Ñztiynuh eevsYnuh sUzdnuh.

"zbªv] |dmzg AxIt[" bZH. \pniSÊ[

aRËh: AdYh zbªemÎ O>u j]ti teÎ Bvic{u.

"axZjt Ñzth" bZH. \pniSÊ[

126
 zp]cIn mÙy]šh
aRËh: ÑzteÊ (Ñztiyen xZ¨ic{u).

"vismxZjt[" - bZH. \pniSÊ[

aRËh: eevsen xZ¨ic{u.

“sozdh vRÉmxZjt[” - bZH. \pniSÊ[

aRËh: sUzdj]tiey xZ¨ic{u.

|o zpm]fÆešeÄ]Þ[ |tiÙTÆiy zpEtYk

n]mÆL zb]ªfN, ÑztiyN, eevsYN, sUzdN
`Îtukš]kuÎu `Îu xiÍiÄuÎu.

3. jMBUmi

"x>xVtIdZSdVEtY]REÌvnEdY]>Ydß>h
th EdvniRÐith Edsh zbª]vRÊh zpvÑYEt."
mnux[mZti

aRËh: x>xVtieyÎuh, dZSdVtieyÎuh pryeÏTu

Î EdvndikšueT mÍYEdsh EdvM]>]EÙReÏTuÊeÏÈ
zbª]vRÊemÎu pryeÏTuÎu.

"tx[miN EdEs y Ac]>® p]>á>Yzkm]gt®

vRÉ]n]h x]ß>]«]n]h x xd]c]>® \cYEt"

mnux[mZti

aRËh: A EdsÊil `EÏ]<uh mH]M]R vxiÄu

Îtin]l zb]ªf]divRÉÆLÄuh xÜ>j]tikLÄuh
si¨]c]>h an]diy]yi aviTÊil niÎuh \Þ]kuÎu.

127
 zp]cIn mÙy]šh
|o zpm]fh ek]Þ[ c]tuRvRÉYh \Þ]yt[
zbª]vRÊÊil niÎ]efÎ[ xiÍic{u.

4. kRÊ]v[

"kZtv]N zpBu®" - g]yztitzßh

aRËh: zpBuvin]l ecy{eÏÈu.

"c]tuRvRfYh my] xZ¨h" - Bgvl gIt

aRËh: c]tuRvRÉYh `Î]l xZ¨iÄeÏÈu.

|tukL ek]Þ[ c]tuRvRfYniymeÊ xZ¨ic{t[

xc{id]«]v]y Bgv]n]efÎ[ xiÍm]yi.

5. jnnk]Ùh

"vRÉzsmviB]gþ Eztt]y]h kZtv]N"

g]yztitzßh

aRËh: vRÉzsmviB]geÊ Eztt]yugÊil ecy[tu

`Îtuek]Þ[ |tieû jnnk]Ùh Eztt]yugÊiÙ
]efÎu xiÍic{u.

6. zpEy]jnh

"EÙ]k]n]ßu vivZÍYRËh" - mnux[mZti

aRËh: EÙ]kÆšueT vRÍn¿uEvÞi, `Îtuek]Þ[

|tieû zpEy]jnh EÙ]kvRÍn(>Ñ)y]efÎu etši
yuÎu.

128
 zp]cIn mÙy]šh
Hiàumt]nux]>ikLÄ[ Ad>fIyÆešÎu xÐt
muÔ zpm]fÆšil k]fuÎviDh EmˉrÇ mUÎu mutl
Ar[ ve> k]>YÆšilniÎu zpBuv]yi>uÎ Bgv]N |o
vRÉ]zsmviB]geÊ zbª]vRÊÊilvc{u EÙ]kÆšueT
vRÍn¿uEvÞi \Þ]Äi `Îu ¾¨m]yi.

|o niymh EÙ]kvRÍn¿]yiÈi>iÄuÎ ØitiÄ[

Eztt]yugÊinumuá[ kZtyugÊiÙuh |o vRÍn
avsYh EvÞt]yi>iÄ]En t>muÔU.

"Ado kZtyuEg vREÉ] nZf]h Hhx |ti x[mZt®"

B]gvth

aRËh: Adiyil kZtyugÊ[ mnuSYR `Ù}]v>uh

HhxM]R `Îu pryeÏTuÎ O>u vRÉh m]ztm]yi>uÎu.

"n viEsES]¸üi vRÉ]n]h xRv{h zbªmidh jgd["

B]>th

aRËh: EH yuDiæi>! pÞu EÙ]kh vRÉEBdh

kUT]et OE> j]tiy]yi>uÎu.

"~kvRÉmidh pURv{h visVm]xIdYuDiæi>" - B]>th

aRËh: EH yuDiæi>! pÞu EÙ]kh vRÉEBdh

kUT]et OE> j]tiy]yi>uÎu.

"zbª v] |dmzg AxIEdkEmv" bZH. \pniSÊ[

|o zpm]fÆešÙ}]h "Eztt]yh kZtv]N zpBu®"

`Îtin]Ùuh kZtyugÊil |o viB]gh \Þ]yi>uÎi
eÙ}Îu k]fuÎu. kZtyugÊiÙuh EÙ]kvZÊi AvsY
129
 zp]cIn mÙy]šh
muÔt]yi>uÎiÈuh A k]ÙÊ[ ~ReÏTuÊ]ti>iÏ]nuh
Ezttve> t]mxiÏ]nuh k]>femß[?

"kZtkZtY]® zpj] j]tY] tx[m]l kZtyugh vidu®"

B]gvth

aRËh: zpjkL jnn]l teÎ kZtkZtYM]>]yi>i

Äy]l kZtyugemÎu pryeÏÈu.

"ctuS[p]XkEÙ] DRЮ xtYh eecv kZEt yuEg

n]DREÐf]gm® kþiMnuSY]N zptivRÊEt."
mnux[mZti
aRËh: kZtyugÊil DRÐvuh xtYvuh n]Ùu
p]dm]yi>uÎu. atil mnuSYe> aDRÐÊin]ÙuÞ]kuÎ
du®Kh pIQiÏiÄuÎiÙ}.

|o zpm]fÆš]l kZtyugÊil DRÐh tikÇu

xhpURÉm]kuhvÉmuÞ]yi>ueÎÎuh, atin]l jnÆL
vRÉEBdh kUT]et OE> j]tiyil niS[kšÜHZdy>uh
\p]xk>uh DRÐiæ>um]yi>ueÎÎuh, atin]l avRÄ[
y]et]>UpzdvÆšuh En>iÈiÈiÙ}]yi>uÎu `Îuh, EvÞuÎ
k]>YÆeš av>vRteÎ niRb]D[m]yi zpyøh ecy[tu
nivRÊic{uEp]Îu `Îuh, Aytuek]Þ[ aÄ]ÙÊ[ |o
viB]gh AvsYeÏÈi>uÎieÙ}Îuh evšiv]ÄuÎu. `Î]l.

"Eztt]yuEg BiÎDiEy]" - B]gvth

aRËh: Eztt]yugÊil (mnuSYR) vip>ItbuÍik

š]yi Bvic{u.

|tE>SV]gm]ÍRЮ p]dsüVvE>]pit®
130
 zp]cIn mÙy]šh
co>ik]nZtm]y]BiRÍRÐþ]eepti p]ds®
mnux[mZti a 1

aRËh: mÕu yugÆšil (Eztt]yugh mutÙ]y)

Em]Sfh, axtYh, vWn |o kZtYÆešeÄ]Þ[ Dnh,
vidY mutÙ]yv xá]diÄnimiÊh DRÐh, xtYh |v
O]E>] p]dm]yi kuryuÎu.

|o zpm]fÆš]l Eztt]yugh mutlÄ[ DRÐh

zkEmf kurÇuh aDRÐh vRÍic{uh vÎi>uÎu `Îuh,
jnÆšuh aDRÐiæ>]yi Bvic{u `Îuh k]fuÎu.
atuek]Þ[ A k]Ùh (Eztt]yugh) mutlÄ[ |o viB]gh
AvsYeÏÈuvÎu. |t]kuÎu kZtyugÊiEÙReÏT]ti>i
Ï]nuh Ezttve> t]mxiÏ]nuh k]>fh.

7. aTiØ]nh

"c]tuRvRfYh my] xZ¨h gufkRÐ viB]gs®"

BgvlgIt

aRËh: gufkRÐviB]geÊ aTiØ]neÏTuÊi

c]tuRvRfYh `Î]l xZ¨iÄeÏÈu.

"zbªf] pURv{xZ¨h Hi kRÐBiRvRÉt]h gth"

B]>th

aRËh: zbª]vin]l pÞ[ (`Ù}] mnuSY>uh) xZ¨i

ÄeÏÈu. kRÐh ek]Þ[ (pÙ) vRÉÆeš zp]pic{u.

"kRÐzkiy]viEsESf c]tuRvRfYh zptiæith"

g]yztItzßh

131
 zp]cIn mÙy]šh
aRËh: kRÐÆšueT EBdgtiek]Þ[ c]tuRvRfYh
zptiæiÄeÏÈu. |tilniÎu c]tuRvRfYÊieû
aTiØ]nh vZÊiEBdeÊ Azsyic{]efÎ[
vY¬m]kuÎu.

8. |ÎiÎ gufkRÐÆšuÔven
|Î viB]gÊilvc{u `Î[

zbª v] |dmzg AxIEdkEmv tEdkh xÎpYBvt

[EzsEy] >UpmtYxZjt Ñzth y]EnYt]ni EdvÑzt]
fIEzà]v>uf® Ex]Em] >uzd® pR´EnY] yEm] mZtYu>I
s]n |ti. tx[m]l Ñzt]l p>h n]üi tx[m]l
zb]ªf® ÑztiymDü]dup]x[Et >]jxUEy Ñzt ~v
tdYEs] dD]ti eexS] ÑztxY Ey]ni>Yd[ zbª
tx[m]dYdYpi >]j] p>mt]h g¢ti zbeeªv]ßt
\pnizsyti xV]h Ey]nih y \ ~nh Hinüi xV]h x
Ey]nimZ¢ti x p]pIy]N Bvti yœ] Ezsy]hxh
HihxitV]. (bZHd]>fYEk]pniSÊ[)

aRËh: "Aee«Evdmzg AxIl" `ÎueÔTÊ[

A«séh ek]Þ[ vivÑitm]yi>iÄuÎ zx¨Zzbªh
y]et]EÎ] (aùiey xZ¨ic{u) zb]ªfj]tYBim]nmuÔ
AÍY]«km]yi>iÄuÎ at[ ~km]ztm]yi>uÎu. p>ip]Ù
n]di ecy{uÎtinuÔ "EÑzt"EÊ]TukUT]et kRÐÊi
n]yieÄ]Þu mtiy]yiÙ}. atuek]Þ[ A zbªkRÊZtV
viBUtiÄ]yiÈ[ zpsü>Upem]Îu viEsSm]yi xZ¨ic{u.
at]yt[ "Ñzth" |zàN, v>ufN, ymN, mZtYu>Is]nen
ÎiÆen y]vciÙ>uEÞ] avR Edv(M]>il) Ñztiy
M]R.

132
 zp]cIn mÙy]šh
"x eenvpYBvXvismxZjtiy]EnYt]ni Edvj]t]
ni gfs® AKY]yEß vxEv] >uzd] AditY]viEsVEdv]
m>ut |ti." (bZHd]>fYEk]pniSÊ[)

aRËh: zb]ªfj]tYBim]nmuÔ A aùipu>uSN

(muNEp]l) zdvYxá]dYÄ]>En]TukUT]et kRÐÊin]yi
eÄ]Þ[ mtiy]k]et (Ep]yi) eevsYj]tiey xZ¨ic{u.
A EdveevsYM]R ~ve>Î]l vxuÄL, >uzdM]R,
AditYM]R, viEsVEdvM]R, m>uÊuÄL `ÎiÆen vRÅh
vRÅm]yi pryeÏTuÎvR teÎ.

"x eenvpYBvXsozdh vRÉmxZjt. puSfmiyh

eev puESyh HIdh xRv{h puSYti ydidh kiW"
bZHd]>fYEk]pniSÊ[

aRËh: piÎIT[ |vN (A aùipu>uSN) p>ic]>k

niÙ}]öy]l kRÐÊin[ Ak]ti>uÎ[ sUzdvRÉh (j]ti)
xZ¨ic{u. pUS]v[ |o sUzdvRÉÊil EcRÎvn]kuÎu.
|o pZœiviy]keÈ pUS]v]yiÈu BviÄuÎu. `eßÎ]l
|oyuÔ (BUtj]Ùh) `Ù}]h Ep]SiÏiÄuÎu.

"k]mEB]gzpiy]üIÑ[f]® Ezk]Dn]® zpiyx]Hx]®

tY¬xVDRÐ>¬]hg]® Et dVij]® Ñztt]h gt]®"

aRËh: viSyxuKÊil |¢Ey]TukUTiyv>uh

x]HxÊil zpiymuÔv>uh Ek]piæM]>uh Ayi
xVDRÐÆeš viÈu >Ej]gufEÊ]Ti>uÎ zb]ªfR
ÑztiyM]>]yi Bvic{u.

133
 zp]cIn mÙy]šh
Eg]Su vZÊih xm]D]y pIt]® kZSYupjIvin®
xVDRÐ]Înutiæßi Et dVij] eevsYt]h gt]®

aRËh: psup]Ùnvuh \<vuh teû vZÊiy]yiÈu

vc{uek]Þu >Ej]gufvuh tEm]gufvuh \Ôv>]yi
xVDRÐeÊ tYjic{v>]y zb]ªfR eevsY>]yi Bvic{u.

Hihx]nZt zpiy] Ùuç]® xRv{kREm]pjIvin®

kZÿ]® socp>izB¨]x[Et dVij]® sUzdt]h gt]®

aRËh: ek]Ùyuh kšvuh zpvRÊiÄuÎv>uh

EÙ]Bikšuh \pjIvnÊin[ `ß[ kRÐEÊyuh anuæi
Äuv]N mTiyiÙ}]Êv>uh tEm]gufsIÙ>uh socmiÙ}]Ê
v>uh p>izB¨M]>um]y zb]ªfR sUzd>]yi Bvic{u.

9. nTÏumur

n viEsES]?üi vRÉ]n]h xRv{h zbªmidh jgt[

zbªf] pURv{xZ¨h Hi kRÐf] vRÉt]h gth B]>th

aRËh: vRÉEBdmiÙ}. EÙ]kh mu<uvnuh zbª

xhb³m]yt[ AkuÎu. zbª]vin]l pURv{h xZ¨iÄ
eÏÈu. avnveû kRÐh nimiÊh vRÉÆeš xá]dic{u.

sUEzd] zb]ªft]Emti zb]ªfeeþti sUzdt]h

Ñztiy]´]tEmvßu vidY]eedVsY]Êeeœv c
mnux[mZti

aRËh: sUzd>uh zb]ªf>]kuÎu. zb]ªf>uh

sUzd>]kuÎu. Ñztiy>uh eevsYpuzt>uh |zpk]>h teÎ
AkuÎu `Î[ ariyfh.

134
 zp]cIn mÙy]šh
|o viSyh B]>tÊieÙ anus]xnpRv{Êil
viü]>m]yi k]fic{i>iÄuÎu:

~Biüu kRÐBiREÌvi sueeB>]c>ieetüœ]

sUEzd] zb]ªft]h y]ti eevsY® Ñztiyt]h zvEjl

aRËh:aÙ}Ey] Edvi! |o (muNec]Î) kRÐÆš]Ùuh

xd]c]>Êin]Ùuh sUzdN zb]ªfn]kuÎu. eevsYN
sUzdn]kuÎu.

~eet® kRÐPeeÙREÌvi nYUnj]tikuEÙ]Ûv®

sUEzd]pY]gmxáEÎ] dViEj] Bvti xhÂZt®

aRËh: aÙ}Ey] Edvi! t]<[Î j]tiyil t]<[Î

kuÙÊil jnic{ sUzdenÎuv>ikiÙuh avN |o
kRÐÆšueT PÙÊin]l s]zü¡]nmuÞ]yi
p>isuÍn]yi dVijn]yi BviÄuÎu.

zb]ªEf] v]pYxd[vZÊiÓRv{xÜ>EB]jn®
zb]ªfYh xmnulxZjY sUEzd] Bvti t]dZs®

aRËh: azpk]>h zb]ªfn]yi>uÎ]Ùuh

duRm]RÅiy]yuh xÜ>EB]jiy]yuh AkuÎu `Üil
zb]ªftVEÊ]Tu EvReÏÈ[ sUzdnyi BviÄuÎu.

kRÐBi® suciBiREÌvi! suÍ]«] vijiEtzàiy®

sUEzd]¸pi dVijvlExvY® |ti zbª]nus]xnh

aRËh: aÙ}Ey] Edvi! kRÐÊin]Ùuh p>isuÍt

y]Ùuh p>isuÍ]«]v]yi |zàiyÆeš jyic{vN sUzdn]

135
 zp]cIn mÙy]šh
yi>uÎ]Ùuh dVijenÎEp]eÙ ExviÄeÏTÊÄvn]kuÎu
`Î[ eedvniymh.

xVB]vh kRÐ c suBh yzt sUEzd]pi tiæti

visi¨® x dVij]EtR eev viE¡y |ti Em mti®

aRËh: y]et]>u sUzdeû xVB]vvuh zpvZÊiyuh

p>isuÍÆš]yi>iÄuÎu. A sUzdN dVijEnÄ]šuh \ÊmN
(viEsSv]N); |t[ `eû aBizp]ym]kuÎu.

n Ey]niRÎ]pi xhÂ]E>] n zsuth n c xßti®

k]>f]ni dVijtVxY vZÊEmv tu k]>fh

aRËh: jnnh, mt]nuæ]nh, s]züzpyøh, kuÙh |v

dVijtVh xiÍiÄuÎtinu k]>fm]kyiÙ}. atiEÙ¿[
Ac]>Em k]>fh.

xREvS]h zb]ªEf] EÙ]Ek vZEÊn c viDIyEt

vZEÊ Øitüu sUEzd]pi zb]ªftVh niy¢ti

aRËh: EÙ]kv]xikš]y `Ù}]v>uh Ac]>h ek]Þu

teÎ zb]ªf>]k]h. xd[vZÊiyiÙi>iÄuÎ sUzdnuh
zb]ªftVh xiÍiÄuÎu.

zbªxV]B]v® kÙY]fi! xm® xRv{zt Em mti®

niRgufh niRÐÙh zbª yzt tiæti x dVij®

aRËh: aÙ}Ey] kÙY]fi! zbªÊieû xVB]vh

`Ù}]yiTÊuh OÎuEp]eÙteÎ |>iÄuÎu. niRÅufvuh
niRÐÙvum]y zbªh ~vniÙuEÞ] avEn zb]ªfN.

136
 zp]cIn mÙy]šh
~tEÊ guHYm]KY]th yœ] sUEzd] BEvdVij®
zb]ªEf] v] cYuEt] DRÐ]l yœ] sUzdtVm]p[nuEt

aRËh: sUzdn[ `zpk]>h zb]ªfn]k]N k<iyuEm],

zb]ªfN DRÐn]shek]Þ[ `zpk]>h sUzdn]kuEÎ]
atieû >HxYviSyÆL ninÄ]yi pryeÏÈu.

|tuEp]eÙ B]>Êil |niyuh pÙ ØÙÆšiÙuh

k]f]vuÎt]f[.

xtYh d]nh Ñm]sIÙh anZshxYh tEp] GZf]

dZsYEt yzt n]Egzà! x zb]ªf |ti x[mZt®

aRËh: xtYh, d]nh, Ñm, xd]c]>h, s]ßt, tpÓ[,

k>uf |tukL A>iÙi>iÄuEÎ] aÙ}Ey] n]Egzà! avN
teÎ zb]ªfN.

jiEtzàiEy] DRÐp>® xV]DY]yni>t® suci®

k]mEzk]Do vEs yxY th Edv] zb]ªfh vidu®

aRËh: ~vN |zàiyÆeš jyic{vEn], DRÐÆeš

anuæiÄuÎuEv], Evd]DYynÊil |¢yuÔvEn],
p>isuÍEn], ~vn[ k]mEzk]DÆL vsÊ]yi>iÄu
ÎuEv] avenÊeÎ EdvtkL zb]ªfenÎ[
ariyuÎu.

yxY c]«xEm] EÙ]Ek] DRСxY xmnVit®

xRv{DREÐSu c>tüh Edv] zb]ªEf] vidu®

aRËh: ~vN EÙ]ke> teÎEÏ]eÙ ni>UpiÄuEÎ],

DRÐÊil ¡]nvuh zpsüciÊvuh \ÔvEn], EmÙuh

137
 zp]cIn mÙy]šh
~vN DRÐ]nuæ]nÆšil |¢yuÔvn]yi>iÄuÎuEv]
avenÊeÎ EdvtkL zb]ªfenÎ[ ariyuÎu.

B]>th A>fYkpRv{h yÑyuDiæi>xhv]dh `Î

GÈÊil |niyuh |o k]>YeÊÏÕi prÇi>iÄuÎu.

yÑ \v]c
>]jN! kuEÙn vZEÊn xV]DY]yn zsuEtn v]
zb]ªfYh Ekn Bvti zpzbUEHYtl xuniþith

aRËh: aÙ}Ey] >]j]Ev! zb]ªftVh, kuÙÊi

n]EÙ], nTÊy]EÙ], Evds]züpÚnÊinEÙ] ~tin]l
\Þ]kuÎu? |o niþyeÊ nÙ}Ep]eÙ prÇ]Ùuh.

yuDiæi> \v]c
sZfu yÑ! kuÙh t]t! n xV]DY]Ey] n c zsuth
k]>fh Hi dVijEtV c vZÊEmv n xhsy®

aRËh: aÙ}Ey] yÑ! aÆu EkÈ]Ùuh, zb]ªfY

Êinu kuÙh Evds]züpÚnh |tukL k]>fÆš]kyiÙ}.
xd]c]>h teÎy]kuÎu dVijtVk]>fh xhsymiÙ}.

|tuve> `TuÊuk]fic{ pdYÆš]l O>u zpvZÊi

ecy{uÎ pit]m]tZÄšil jnic{ O>uvn]keÈ tÎÊ]en
O>u zpvZÊi ecy{uÎvn]keÈ meÕ]>u zpvZÊiy]l
Ever j]tiyiÙ]k]emÎuh |tin]l t]<[Î j]tiÄ]>N
\yRÎ j]tiyiÙuh \yRÎvN t]<[Î j]tiyiÙuh v>uem
ÎuÔtuek]Þ[ |Î j]ti `Îu niþyiÄuÎtiEÙ¿u
zpvZÊiyuh gufvuh teÎ muKYÆešÎu etšiyuÎu.

138
 zp]cIn mÙy]šh
10. t]>tmYh (Ø]nh) at]yt[ \ˉÊi

"..................,muKb]HU>Up]dt®" - mnux[mZti

aRËh: muKh, eek, tuT, p]dh |o Ø]nÆšil

niÎ[.

zb]ªEf]xY muKm]xIl. b]Hu >]jnY® kZt®.

\o>U tdxY yeedVsY®. pd[BY]h sUEzd] aj]yt
pu>uSxU¬h

aRËh: zb]ªfN |veû muKm]kuÎu. >]j]v[ eek

AkuÎu. eevsYN tuTy]kuÎu. p]dÆšil niÎu sUzdN
jnic{u.

|o zpm]fÆL ek]Þ[ O>u s>I>Êil muKb]HU>U

p]dÆšueT muKY]muKYtkL Ep]eÙ zb]ªfÑztiy
eevsYsUzd>]y n]Ùu vRÉÆLÄuh ~ÕÄurc{il \eÞ
Îu xiÍiÄuÎu.

xRv{vREÉSu tuÙY]xu pøISVÑtEy]niSu

AnuEÙ]EmYn xhBUt] j]tY] e¡y]üeeyv Et
mnu. 10.5

aRËh:n]Ùu vRÉÆšiÙuh teû j]tikš]yuh

vYBic]>Ed]SmiÙ}]Êvš]yuh |>iÄuÎ DRÐpøiey
viv]Hh ecy[t v>eû bIjhek]Þ[ A DRÐpøi
zpxviÄuÎ puztM]R anuEÙ]mYm]yi at]tu
j]tikešÎ[ ariEyÞt]kuÎu.

139
 zp]cIn mÙy]šh
an]>Ym]>YkRÐ]fm]>YW]n]>YkRÐifh
n zpD]>Y]zbvIÍ]t] n xmo n]xm]viti
mnu 10.72

aRËh: zb]ªfeû et]<iÙien ecy[t]Ùuh sUzdN

zb]ªfj]tiy]yi BviÄuÎtÙ}. `eßÎ]l avnu
zb]ªfj]ti et]<iÙil aDik]>miÙ}EÙ}]. sUzdkZtYeÊ
ecy[t]Ùuh zb]ªfN sUzdn]yi BviÄyiÙ}. `eßÎ]l
avN HInkRÐeÊ ecy[t]Ùuh aveû j]ti \yRÎt
Ù}Ey]. |zpk]>hteÎ |o viSyÆeš zbª]vuh niþyh
ecy[ti>iÄuÎu.

|tY]di zpm]fÆš]Ù[ |o zb]ª]f]di n]Ùu

séÆšuh >U™Æš]efÎuh gufkRÐÆL ARÄ[
`Æenyi>uÎ]Ùuh zb]ªftV]dikLÄ[ atukL
xhb³m]yi y]et]>u nYUntyuh v>ikyieÙ}Îuh Af[
|d]nIßnM]>ueT (zb]ªf>ueT) v]dh. `Î]l |v>ueT
|o v]dÊin[ |o >U™emÎt[ aTiØ]nm]ky]l |o
>U™eÊyuh |tinTuÊvyuh atY]vsYÆšuh Ay
Ey]g>U™]dikešyuh pÕi O>u viv>fh |vieT
k]fiÄ]ti>uÎ]l |tiÙuÔ xhgti mu<uvnuh
`Ù}]vRÄuh D>iÄuÎtin[ `šuÏmiÙ}]Êtin]l atiEÙ
eÄ]>uÆuÎu.

xhÂZtB]Syil v]ÄukL, n]mh, AKY]th, \p

xRÅh, nip]th `ÎiÆen n]Ùu zpk]>ÊiÙuÞ[. |v
yil n]mh `Îtu j]tiséh, gufséh, zkiy]séh,
xh¡]séh `Îu n]Ùu zpk]>muÞ[. |tukUT]et
s¬h, ÙÑkh, vY²kh `Îu Ever mUÎu viDÊiÙuÞ[.

140
 zp]cIn mÙy]šh
|tukšil s¬emÎtien viv>ic{u k]fiÄuÎtinu
EvÞi sés¬iyueT ÙÑfeÊ t]e< k]fiÄuÎu.

ax[m]¢é]dymREË] Eb]ÍvY
|tIsV>xEÜtÒ¬i®

aRËh: "|Î séÊil niÎ[ |Î aRËeÊ

Eb]DiEÄÞt]kuÎu `Î |osV>xEÜth (niymh)
AkuÎu s¬i" `Îu ciÙ>uh

aRËx[mZtYnukUÙpdpd]RËxhb³Ò¬i®

aRËh: "O>u séeÊ EkLÄuEá]L atinuÔ

aRËh O]RÐyil v>uÎtinuk]>fm]y pdpd]RË
ÆšueT tÐiÙuÔ xhb³m]kuÎu s¬i" `Îu Ever
ciÙ>uh pryuÎu.

|o s¬iy]keÈ xmud]ys¬ieyÎuh avyvs¬i

eyÎuh >ÞuviDh pryeÏTuÎu. |tukšil xmud]y
s¬iey >U™i `Îuh avyvs¬iey Ey]gh `Îuh
pryuÎu. |Æen ~etÜiÙuh aRËeÊ Eb]DiÏiÄu
ÎtinuÔ s¬iey vHic{ séviEsSm]kuÎu muN
prÇ s¬h. |o s¬m]keÈ >U™h, Ey]g>U™h,
yogikh, yogik>U™h `ÎiÆen n]Ùu viDh.

>Uee™Yv aRËEb]Dk® >U™®

aRËh: >U™iek]Þ[ aRËeÊ Eb]DiÏiÄuÎtu

>U™h.

141
 zp]cIn mÙy]šh
>U™ÙÑfh: avyvs¬ieen>EpEÑYf xmud]y
s¬im]Eztf buÍYEt tzdU™h.

aRËh: y]et]Îil avyvs¬iey aEpÑi

Ä]et xmud]ys¬iey m]zth Eb]DiÏiÄuÎuEv] A
pdh >U™h. \d]H>fh: pZœivi, jÙh mutÙ]yv.

Ey]g>U™ÙÑfh: yzt tu avyvs¬i viSEy

xmud]ys¬i>pYüi tEdY]g>U™h

aRËh: y]et]>u séÊil avyvs¬iÄu

viSym]y ep]>ušil xmud]ys¬iyumi>iÄuÎuEv] atu
Ey]g>U™h. \d]H>fh 1. pÜjh `Î pdh. pÜÊil
(Ecril) niÎu jnic{etÎuÔ avyvs¬iÄu
viSym]y aRËeÊ xmud]ys¬iek]Þ[ "t]m>ÏU"
`Îu Eb]DiÏiÄuÎu. 2. ST[pdh `Î pdh. ST[ Ar[,
pdh p]dÆL. Aruk]ÙuÔt[ `Î[ avyv]RËh. vÞ[
`Î[ xmud]y]RËh.

yogikÙÑfh: yzt avyv]RË ~v buÍYEt

tdYogikh.

aRËh: y]et]>u séÊil niÎ[ avyv]RËh

m]zth ariyeÏTuÎuEv] atu yogikh. \d]H>fh:
p]ck® `Î pdh tnt[ O>u avyvm]y pc[ `Î
D]tuvieû aRËm]y p]kh ecöl `ÎtiEnyuh ak[
`Î zptYyÊieû aRËm]y kRÊ]viEnyuh EcRÊu
p]khecy{uÎvN `Î aRËeÊ Eb]DiÏiÄuÎt
Ù}]et |o pdh mÕu y]et]>u aRËEÊyuh Eb]DiÏi
ÄuÎiÙ}.

142
 zp]cIn mÙy]šh
yogik>U™ÙÑfh: yzt tu yogik]RË>U™YRœ
Ey]ÓV]tzßYEb]DküdYogik>U™h.

aRËh: y]et]Îil yogik]RËÊinuh

>U™YRËÊinuh p>¾>xV]tzßYh (OÎien]Îu xH]yh
kUT]et) Eb]DiÏiÄuÎuEv] atu yogik>U™h.
\d]H>fh: \Ûid[ `Î pdh. \EÛdic{u (pišRÎu) ek]Þ[
EmÙ[Ep]È[ pureÏÈuv>uÎ vZÑÙt]dikEšyuh atieû
xH]yh kUT]et O>u y]gÊiEnyuh Eb]DiÏiÄuÎu.
|t]f[ >U™Y]diviv>fh.

zb]ªfÑztiy]di séÆL OÎ]mt]yi pryeÏÈ

>U™vkuÏil EcRÎvy]kuÎu `Îuh avyv]RËh
cißic{iÈu k]>YmieÙ}Îuh gjtu>g]diséÆL pÙviD
mZgj]tikeš Eb]DiÏiÄuÎ n]mÆš]kuÎtuEp]eÙ
zb]ªf]di séÆšuh pÙviD mnuSYj]tikeš Eb]Di
ÏiÄuÎ n]mÆš]kuÎu `Îuh |o mnuSYj]tiyiÙuÔ
vkEBdÆeš zx¨]v]y |osV>nuh pE>]Ñ¡]n
s¬>]y mHRSikLÄuh m]ztEm ariv]N k<iyU `Îuh
atin]l \ÊmgufÆeš ÙBic{tuek]Þ[ aDmvkuÏu
k]R \ÊmvkuÏiÙuh, aDmgufÆL EHtuv]yiÈ[ \Êm
vkuÏuk]R aDmvkuÏiÙuh AkyieÙ}Îuh, at]tu j]ti
yiÙuÔv>ueT puztpoztp>á>kL m]ztEm at]tu j]ti
y]kyuÔU `Îuh Af[ |d]nIßnzb]ªf>ueT v]dh.

|v>ueT |o xiÍ]ßvuh |tiÎnukUÙm]y

xkÙzpm]fÆšuh xRv{]bÍemÎ[ t]e< k]fiÄuÎu.

pt²ÙiyueT mH]B]SYh >Þ]h A×ikÊil

nvInÆš]EyReÏTuÊuÎ séÆeš nY]y]nux>fh
143
 zp]cIn mÙy]šh
kˉiÄfemÎu pryuÎu. m]EHsV>xUzth >Þ]h ni>u¬
ÊiÙuh s]kT]ynvY]k>fÊiÙuh "n]mÆešÙ}]h D]tuÄ
šil niÎuÞ]yv"eyÎu prÇi>iÄuÎu. aÙ}]etyuh,
D]tu, zptYyh |tukešeÄ]Þu n]mÆeš \Þ]ÄuÎ
AL, A D]tuvieûyuh zptYyÊieûyuh aRËeÊ
tYjic{iÈ[ sém]zth ek]Þ[ y]et]>u k]>fvuh kUT]et
n]mÆeš ~ReÏTuÊi `Îu pryuÎt[ axhb³m]
kuÎu. |Ä]ÙÊuh niGÞV]dikšueT vY]KY]t]ÄM]>]y
B]nudIÑitR mutÙ]yvR O>u séeÊ `ÜiÙuh avyv]
RËh kUT]et viÈukšyuÎiÙ}. atin]l a¾¨k]>fk
ÆL aeÙ}Üil a¡]tk]>fkÆL Ay n]mÆeš
>U™ÆešÎuh ¡]tk]>fkÆeš Ey]g>U™ÆešÎuh
pryuÎtu teÎ yu¬m]yi>iÄuh. Aytin]l avy
v]RËmiÙ}]et y]et]>u sévumiÙ}. k]Ù]DikYh EHtuv]
yiÈ[ ciÙ séÆšueT k]>fh ariy]etvÎtin]l
avyv]RËh ¾¨m]k]et |>uÎtuek]Þu m]zth atu
keš >U™ÆešÎu pryuÎu. aÆen >U™ÆL a¡]t
k]>fkÆL `ÎÙ}]et aB]vk]>fkÆl (avy
v]RËmiÙ}]Êv) AefÎ[ O>iÄÙuh xiÍiÄuÎiÙ}.

|ni |o zb]ªf>ueT xiÍ]ßzpk]>h zb]ªf]di

séÆL >U™vkuÏil EcRÎvyeÙ}Îu k]fiÄuÎu.

zb]ªfN: zbª]vieû \Êm]hgÊilniÎuh jni

c{tuek]Þuh AdYm]yuÞ]ytuek]Þuh zbªeÊ
(EvdeÊ) D>ic{tuek]Þuh "zb]ªfN" - mnux[mZti.

144
 zp]cIn mÙy]šh
zbª]vieû puztn]ytuek]Þuh zbªeÊ (EvdeÊ)
pÚiÄuÎvneÙ}Üil ariyuÎvn]kek]Þuh zb]ªfN’
- p]finIxUzth 6.4.171.

ÑztiyN: ÑztÊiÜl (ApÊiÜl, murivil)

niÎuh zt]fnh ecy{uÎvN (>ÑiÄuÎvN) "Ñzth".
ÑztÊieû xßti "ÑztiyN" p]finIxUzth 41238.
|niyuh Ñzth `Î v]Äieû p>Y]yn]mm]y >]j `Î
v]Äin[ du¨M]>ueT \pzdvÊilniÎu nIÄi >²iÏiÄu
ÎvN `Îu mH]B]>tÊil aRËh k]fuÎu. |tu
kUT]etyuh >]jxN, >]jpuztN, ÑztiyN, ÑztpuztN
|o n]mÆL xRv{]RËn]mÆš]yiÈuteÎyi>iÄuÎu.
atin]l Ñztséh ¾¨k]>fkh teÎeyÎuh >U™
vkuÏil EcRÎteÙ}Îuh xiÍiÄuÎu.

eevsYN: eevsYN `Î v]Ä[ "vis[" `Î D]tuvil

niÎ[ \Þ]ytuh et]<iÙukšil zpEvsic{vN `Î[
aRËmuÔt]y "vis" `eÎ]>u n]mh (>Uph) kUTiyu
Ôtuh AkuÎu.

niGÞuvY]KY]nh: pieÎyuh |tieû p>Y]yÆL

`Ù}]h DnikN `EÎ] kc{vTÄ]>N `EÎ] \Ô
aRËeÊ Eb]DiÏiÄuÎtuek]Þ[ |vyuh ¾¨k]>f
kÆLteÎeyÎu etšiyuÎu.

sUzdN: |o pdh "suc[ Es]Ek" `Î D]tuvil |Îu

Þ]ytuh Es]kiÄuÎ(du®KiÄuÎ)vN `ÎRËmuÔtuh
AkuÎu. (vY]x>ueT Evd]ßxUzth). |tien sÜ>]c]>Y
>ueT Ti xUztB]SYvuh niGÞuvY]KY]nvuh t]ÆiÏr
yuÎu. |tilniÎuh sUzdN mÕu mUÎuvkuÏuk]>ueT
145
 zp]cIn mÙy]šh
(zb]ªfÑztiyeevsY>ueT) zkiykeš ecy{uÎtinuÔ
buÍiey ÙBiÄ]Êtuek]ÞuEs]kiÄuÎvN aeÙ}Üil
Es]kiÄuÎviDmuÔ t]<[mEy]TukUTiyvN AefÎu
k]>fh ek]ÞuvÎtin]l |o sévuh ¾¨k]>fkh
teÎ. atuek]Þ[ |o séÆL OÎuh teÎ
avyv]RËh |Ù}]tuÔvyeÙ}Îuh tÎimiÊh >U™Æš
eÙ}Îuh xiÍiÄuÎu.

11. |o niymÊileÏÈ BUmikL

x>xVtIdZSdVEtY]REÌvnEdY]>Ydß>h
th EdvniRÐith Edsh zbª]vRÊh zpcÑEt
mnux[mZti 2.17

aRËh: x>xVtieyÎuh dZSdVtieyÎuh pryeÏTuÎ

EdvndikšueT mÍYzpEdsh EdvM]>]l ~ReÏTuÊeÏÈ
zbª]vRÊemÎu pryeÏTuÎu.

ku>uEÑztW mXY]þ p]W]Ù]® sU>Exnk]®

~S zbªRSiEdEs] eev zbª]vRÊ]dnß>h
mnux[mZti 2.19

aRËh: ku>uEÑzth, mXYEdsh, p]W]ÙEdsh,

\Ê>mDu> |o EdsÆL zbªRSikL vxiÄuÎ
EdsÆš]kuÎu. |o ØÙÆL zbª]vRÊEdsÆEš]šh
s}]GYÆšÙ}.

HimvdVi³YEy]RÐÍYh yl zp]gVinsn]dpi
zptYEgv zpEy]g]c{ mDYEds® zpkIRÊit®
mnux[mZti 2.21

146
 zp]cIn mÙy]šh
aRËh: Himv]N pRv{tÊinuh vi³YpRv{tÊinuh
mDYm]yi x>xVti mrÇ vijnEdsÊinu ki<Ä]yuh
zpy]g¿u pTiÇ]r]yuh |>iÄuÎ zpEdsh mDYEdsemÎu
pryeÏTuÎu.

Axmuzd]Êu eev pURv{]d]xmuzd]Êu pþim]l

tEy]E>v]ß>h giE>Y]>]>YvRÊh viduRbuD]®
mnux[mZti 2.22

aRËh: ki<EÄ xmuzdh tuTÆi pTiÇ]Er xmuzdh

ve>yuÔ muNprÇ pRv{tÆšueT mDYzpEdsh mH]M]R
aDivxiÄuÎ A>Y]vRÊemÎu pryeÏTuÎu.

kZÿx]>üu c>ti mZEg] yzt xVB]vt®

xE¡Ey] y¡iEy] EdEs] Em}¢Edsüt® p>®
mnu. 2.23

aRËh: kZÿx]>emÎ m]n]keÈ ~tu ØÙÊil

xV]B]vikm]yi xW>iÄuEÎ] A EdshteÎy]f[ y]gh
ecy{uÎtinu Ey]gYm]yt[ mÕu EdsÆL asuÍÆš]y
Em}¢EdsÆešÎu pryeÏTuÎu.

|o zpm]fÆš]l c]tuRvRÉYvYvØyueT jnn

BUmiy]y zbª]vRÊÊil jnÆšueT aBivZÍi
nimiÊh aviTh tEp]nuæ]nÆLÄu mtiy]k]öy]l
A äSikL aTuÊuÔ vijnzpEdsÆšil vÎu
Hitm]kuhvÉh t]mxic{u. atuek]Þ[ A zpEdsÊinu
zbªRSiEdsemÎ xh¡ xiÍic{u. |o ØÙh zbª]
vRÊÊieû aTuÊu etÄuki<Ä]yiÈ]kuÎu. |tieû
vTEÄaÕh zbª]vRÊÊieû aTuÊ pURv{dÑifB]g

147
 zp]cIn mÙy]šh
ÊuÔ Hüinpu>h mutÙ]ytien O>u k]ÙÊ[ aßRBvi
Ïic{uek]Þi>uÎ ku>uEÑztvuh mDYÊil p]W]ÙEds
vuh sU>Exnkvuh (at]ytu mDu> aeÙ}Üil muzT]yuh)
dÑifÊil mXYEdsvuh AkuÎu. d]RÙ]ÏU>ieû
pTiÇ]ruh ejyiÏU>in[ 40 eeml vTÄumuÔ vi>]Th
(eeb>T[) `Î zpEdsh O>u k]ÙÊ[ |tieû
zpD]nØ]nm]yi>uÎu. |o ØÙvuh jnnibiQm]y
EÏ]L äSikL Ek]xÙh mutÙ]y mDYEdsÆšil vÎu
t]mxic{u. ~kEdsh mDYk]ÙÊuÞ]ytuek]Þuh pURv{
pþimxmuzdÆšueT |TyiÙuÔ BUmiyueT ~kEdsh
mDY]ß>ÊiÙ]kek]Þuh aTuÊu pryeÏÈ zbªRSi
Edsh \LeÏeT Ek]xÙh mutÙ]yv¿u mDYEdsh `Îu
xh¡ ÙBic{i>iÄfh. |tieû pþim]vDi (58)
ku>uEÑztvuh, pURv{]vDi zpy]gyuh, dÑiEf]Ê>]vDi
kL vi³Y]Him]Ùy pRv{tÆšum]kuÎu. |vieTyuh
ghg]ndiyueT \Ê>tI>Êil AdYh äSikL vÎu
t]mxic{tieû EsSm]f[ mÕuÔv>uh avieTvÎu
nirÇetÎuh atin]l äSikL ghgyueT
dÑiftI>Êil vxiÏ]n]>hBic{u `Îuh, äSikL
t]ß]ÆLteÎ DY]n]dikLÄu vijnzpEdsÆeš
aEnVSiÄuÎv>]kek]Þuh v]Ù[mIki>]m]yfÊil
(b]Ùk]¥h) visV]miztN mutÙ]y äSikšueT
AzsmÆL dÑiftI>ÊiÙuh aEy]ÍY mutÙ]y
ØÙÆL \Ê>tI>ÊiÙuh vRÉiÄeÏÈtuek]Þuh
\oHiÄ]vuÎt]f[. |Æen k]ÙzkEmf pURv{pþim
xmuzdÆšuETyuh Him]Ùyvi³YpRv{tÆšueTyuh aß
>]šBUmi AxkÙh jnÆšueT v]xØÙm]yiÈu Bvic{u.
|o ØÙÊu mu<uvnuh vRÉ]zsmDRÐÆL \Þ]yi>uÎu.

148
 zp]cIn mÙy]šh
vRÉ]zsmDRÐÆšueT avDiÙuLeÏÈvRÄ[ A>YM]e>
Îuh mÕuÔvRÄ[ Em}¢M]e>Îuh Ep>iÈu vYvH>ic{uv>uÎu.
A>YN `Î v]Äin[ (ägto gtYRË]n]h ¡]n]
RË]n]h) arivuÔvN `Îuh Em}¢séÊin[ (Em}¢[
apsEé) nÙ}vÉh xhB]Sfh ecy[v]nriy]ÊvN
`Îuh aRËm]kuÎu. A>YM]R vRÊic{tuek]Þ[ |o
ØÙÊin[ A>Y]vRÊemÎuh mÕuÔ ØÙÆLÄ[
Em}¢EdsÆL `Îuh EpR kiÈi.

|til niÎu c]tuRvRÉYniymÊieû avDiyiÙuL

eÏÈ BUmikL, pURv{pþimxmuzdÆLÄuh vi³YHim]Ùy
pRv{tÆLÄuh aß>]šBUmiy]y A>Y]vRÊm]efÎu
xiÍic{u.

EmlprÇ zpm]fÆš]l jgÎiyß]v]yi>iÄuÎ

Bgv]N zbª]vRÊÊiÙi>uÎu Eztt]yugÊil EÙ]k
Êieû vRÍn¿]yiÈ[ gufkRÐviB]gÆeš aTiØ]n
eÏTuÊi O>u s>I>Êil muKh, b]Hu, \o>u, p]dh
|tukšueT t]>tmYzkmÊinu vRÉemÎu x]m]nYn]m
EÊ]Tuh zb]ªfÑztiyeevsYsUzde>Î zpEtYkn]m
EÊ]TuhkUTiy c]tuRvRÉYvYvØ]pney zbª]vRÊh
tuTÆi A>Y]vRÊh mu<uvniEÙ¿umuÔ niymm]yiÈ[
~ReÏTuÊi `Îu vY¬m]yi.

|o mÙy]šEdsm]keÈ zbª]vRÊÊieûyuh A>Y]

vRÊÊieûyuh atiRÊiyiÙuLeÏÈteÙ}Îuh atin]l
|vieT c]tuRvRÉYniymh A k]ÙÆšil nTÏiÙ]yi>u
ÎieÙ}Îuh |tilniÎuh vY¬m]kuÎu. EmˉrÇ
atiRÊiÄupurEmyuÔ `Ù}] ØÙÆEšyuh Em}¢Eds

149
 zp]cIn mÙy]šh
ÆešÎuh `Ù}] Ašukešyuh Em}¢M]e>Îuh O>uEp]eÙ
k>utiEÏ]Îi>uÎ A>YM]R tÆšueT ciÙ zgÖÆšil
mÙy]šin]yM]e> Em}¢Ø]nÊiÙup>iy]yi kˉic{i>iÄu
ÎtuteÎ aÄ]ÙeÊ n]yM]>ueT bHum]nYt¿[ O>u
mtiy]y etšiv]kuÎu. |Æenyi>iÄEv |o mÙy]ši
n]yM]>il sUzdsé]E>]pfh ecy[v]N, zpm]f
yu¬YnuBvÆš]l tY]jYm]yi tÔiy p>á>]vk]sh
ek]ÞuEp]Ùuh ARÄuh aRHtyieÙ}Îu etšiÇi
>iÄuÎu.

|niyuh vRÉvYtY]xh zpkZtYnux>fm]yi>iÄuÎ

tin]l y]et]>u xmud]yÊinuh meÕ]Îieû Eml
j]tiEzsæt B]aviÄuv]N aRHtyieÙ}ÎuÔtinu
Emlk]fic{v kUT]et t]e<ÏryuÎ xhgtikšuh
gfnIyÆš]kuÎu.

"äg[EBY] j]th eevsYvRÉt]m]Hu®, yjuREv{dh

ÑztiyxY]HuR Ey]nih; x]mEvEd] zb]ªf]n]h
zpxUti®" - eetÊi>Iyzb]ªfh

aRËh: zb]ªfeû jMh x]mEvdÊil niÎuh,

Ñztiyeû jMh yjuREv{dÊilniÎuh, eevsYeû jMh
äEgVdÊil niÎuh AkuÎu. eesvs]züÊil siveû
avyvÆšilniÎuh c]tuRvRfYmuÞ]yi `Îuh
eevÿvs]züÊil viÿuvieû avyvÆšil niÎ]
efÎuh s]E¬yÊil s¬i(Edvi)yueT avyvÆšil
niÎ]efÎuh k]fuÎu; AkÏ]eT En]Äiy]l vRÉ
vYtY]xÊinuÔ k]>fh EÙ]kvZÍi m]ztm]kuÎu.
atnux>ic{[ `Ù}]yiTÊuh `Ä]ÙÊuh pÙm]ti>i

150
 zp]cIn mÙy]šh
ØitiEBdÆL \Þ]yieÄ]Þi>iÄ[kuÎu. (bZHd]>fY
Ek]pniSÊilniÎuh muáil EcRÊi>iÄuÎ B]gh
En]Äuk). puE>]HiteÏ>umyueT Ed]SPÙÆeš O<ic{u
En]Äuky]efÜil nÐueT kRÐBUmiyilÊeÎyuh
pu>]tnk]Ùh mutÙ[EÄ |tieû p>m]RËh s>iy]yi
ariyeÏÈi>uÎu `Îu evšiv]kuÎt]f[. \d]H>fm]yi
t]e<ÏryuÎ zb]ªfÙÑfh En]Äuk.

"aùiEH]ztzvtp>]N xV]DY]yni>t]N sucIN

\pv]x>t]N d]ß]hü]N Edv] zb]ªf]N vidu®
Ñ]ßh d]ßh mitEzk]Dh jit]«]nh jiEtzàiyh
tEmv zb]ªfh mEnY EsS] sUzd] |ti x[mZt]®
.........................................
n j]ti® pUjYet >]jN guf]® kÙY]fk]>k]®
c¥]Ùmpi vZÊØh th Edv] zb]ªfh vidu®
gotmxhHit

|niyuh, zb]ªfvRÉh mnuSY>il m]ztmÙ}]

EdvM]>iÙuh \eÞÎuÔtinu muNk]fic{ bZHd]>fY
Ek]pniSd[ B]SYh etšiv]yi>iÄuÎu `ÎuteÎyumÙ},
O]E>] jßuÄEšyuh x]DnÆEšyuh pÕi pryuÎiT
eÊ]eÄ |o m]ti>i vRÉvYtY]xh pÞupEÞ
vYvØ]pitvuh AkuÎu. \d]H>fm]yi An, xRÏh
mutÙ]y jßuÄšiÙuh, >]gh, xV>h mutÙ]yvyiÙuh
c]tuRvRfYh Ey]jiÏic{uk]fuÎuÞ[. zgÖviü>By
Ê]Ùuh |ovk xhgtikL v]ynÄ]RÄ[ duS[zp]p
mÙ}]öy]Ùuh |vieT zpEtYkh viv>iÄuÎiÙ}.

151
 zp]cIn mÙy]šh
|zpk]>h c]tuRvRfYÊieû niÙniˉ[ atieû
aTiØ]nm]y gufkRÐviB]gh k]>fm]ky]l
atiÙi>iÄuÎtin[ at]tuvRÉÆšiEÙ¿[ niþyiÄ
eÏÈiÈuÔ gufkRÐÆšuÔvN m]ztEm Ey]gYn]vU
`Îuh aÙ}]ÊvN vRÉÊieÙ pitZm]tZÄšilniÎ[
jnic{vn]y]Ùuh A vRÉÆšiÙi>iÄ]N Ey]gYn]k
yieÙ}Îuh ~etÜiÙuh O>u vRÉÊil jnic{vnil A
vRÉÊiEÙ¿u EvÞt]y gufkRÐÆšiÙ}]ti>iÄyuh
mÕuvRÉÆšiEÙ¿u tÄt]y gufkRÐÆšuÞ]yi>i
Äyuh ecy[t]l yœ]Ey]gYh m]Õiv¿]emÎuh azpk]>h
|Îuve> ecy[tuv>uÎueÞÎuh |Æen gufkRÐÆeš
Azsyic{Ù}]et mEÕtuviDm]y]Ùuh |o niymÊin[
aTiØ]nmiÙ}]t]yiEÏ]kuemÎtuek]Þ[ k]Ù]ß>Êil
muNprÇ xkÙ ~RÏ]Tukšuh nsic{u vRÉx]hk>Yh
xhBvic{uEp]kuemÎuh c]tuRvRfYniymÊinumuá[
`Æen |>uÎuEv] azpk]>h teÎ (k]ÙEBdem]<ic{[)
AyiÊI>uemÎuh xiÍiÄuÎu.

`Î]l |EÏ]<eÊ nTÏumur |tin[ anukUÙm]

yiÈ]kuÎu. atieny]kuÎu (muáil pryeÏÈ) >Þ]
meÊ pi>iv]y kuÑipU>fmtemÎu pryuÎt[. atieû
xVB]v]dikeš aTuÊ aÍY]yÊil viv>iÄuÎu.

152
 zp]cIn mÙy]šh
aÍY]yh 10 - c]tuRvRfY]B]xvuh
zb]ªfmtvuh

sUzd]y]h zb]ªf]´]t® Ezsyx] Ecl zpj]yEt

aEzsy]hEz¢yxIh j]tih g¢tY]xp[tm]dYug]l

aRËh: zb]ªfN viv]Hh ecy[t sUzdzüIyil

jnic{ knYk zb]ªfenÊeÎ viv]Hh ecy[tiÈ[
avLÄuh puztikL jnic{[ av>uh azpk]>h teÎ ~<u
tÙmurve> zb]ªfenÊeÎ viv]Hh ecy[tuek]Þu
vÎ]l ~<]mtu tÙmuryil jnic{vR zb]ªfj]ti
y]yiÊI>uÎu.

sUEzd] zb]ªft]Emti zb]ªfeeþti sUzdt]h

Ñztiy]´]tEmvßu vidY] eeÌVsY]Êeeœv c
mnux[mZti

aRËh: EmlprÇ zpk]>h züIxßti v<iyil sUzd

kuÙÊil ~<]meÊ tÙmuryil zb]ªfnu jnic{vN
zb]ªfn]kuÎu. A sUzdzüIyilteÎ zb]ªfnu
jnic{ pu>uSxßti sUzdtVeÊ zp]piÄuh. Ñztiynu
sUzdzüIyil jnic{ züIxßti Ñztiyen teÎ tuTRÎ[
viv]Hh ecy[tuek]ÞuvÎ]l aW]mtu tÙmuryil
ÑztiytVeÊ zp]piÄuÎu. eevsYnu sUzdzüIyil jnic{
züIxßti mUÎu tÙmurve> eevsYenÊeÎ viv]Hh
ecy[tuek]Þu vÎ]l eevsYtVEÊyuh zp]piÄuh.

zb]ªfj]tiyil \Ô züIpu>uSM]R viDizpk]>h

viv]Hh ecy[t[ av>ilniÎ[ jnic{ puztpoztp>á>
153
 zp]cIn mÙy]šh
kš]yi v>uÎvR m]ztm]f[ zb]ªfj]tikL `Îu
k]fuÎu. |o aBizp]yzpk]>h, vRÅvRÍn¿u j]ti
|ÎetÎu kÞupiTiEÄÞttY]vsYm]ky]l atiEÙ¿u
Ô m]RÅemeßÎu En]Ä]h. mnuSY>iÙuÔ gufkRÐ
viB]gÆešeÄ]Þu kÞupiTiÄ]emÎuvc{]l, zb]ªf
eû et]<iÙien ecy[t]l sUzdN zb]ªfn]vukEy]
sUzdeû et]<iÙien ecy[t]l zb]ªfN sUzdn]vukEy]
ecöyieÙ}Îu k]fuÎØitiÄuh ~tuj]tiyiÙuh ~tu
kRÐvuh vYvØ kUT]et k]f]emÎuÔtin]Ùuh
atien j]tiÙÑfm]yi xVIk>ic{ukUT]. gufkRÐ
viB]gÆeš O<ic{]l j]ti kÞupiTiÄuÎtin[ \pk>iÄu
Ît]yi pryuÎt[ >U™(v]d)eÊy]f[. |t[ tIe>
aTiØ]nmiÙ}]Êt]efÎ[ muáil teÎ Ø]pic{u
k<iÇi>iÄuÎu. |ni, "kpiÙ]>ufpItkZÿ]"dikš]y
vRÉÆešeÄ]Þu j]tiniRÉyh ecy{]h `Îu vic]>i
ÄuÎpÑh av p>¾>vi>uÍm]yuh vYvØyiÙ}]etyuh
k]fuÎtuek]Þ[ atiEÙ¿[ tIe> \pk>iÄuÎiÙ}. pieÎ
j]ti anux>ic{u dátikeš ti>eÇTuÄuÎtinu meÕ]>u
m]RÅvuh \Ôt]yi Et]ÎuÎiÙ}.

gufkRÐÆeš O<ic{[ mÕu y]et]Îuh j]tiviB]gÊin[

aTiØ]nm]yi vÎukUT] `Îuh p]>á>YÊizn[
atiEÙ¿[ aTiØ]nm]Äi kˉiÄuÎtu s>iyeÙ}Îuh
\ÔtiEÙ¿[ ciÙ zpm]fÆeš t]e< EcRÄuÎu.

1. B]>th anus]xnpRv{h

aEt] zb]ªft]h y]Et] visV]miEzt] mH]tp]®

Ñztiy® Ex]pYœ tœ] zbªvhsxY k]>k®

154
 zp]cIn mÙy]šh
aRËh: mH]tpxViy]y visV]miztN Ñztiyn]yi>u
ÎiÈuh piÎIT[ zb]ªfn]yi. aÙ}]etyuh zb]ªfvhs
Êinu k]>fm]yi.

2. viÿupu>]fh 4.10

zpti>œ]l kfVüxY]pi EmD]tiœiRy{t® kfV]yn

dVij]® bBUvu®

aRËh: Ñztiyn]y zpti>œeû puztN kfVN. kfV

eû puztN EmD]tiœi. EmD]tiœiyilniÎ[ kfV]yn
zb]ªfR xkÙ>uh \Þ]yi.

puzt® zpti>œxY]xIl kfV® xmBvÎZp®

EmD]tiœi® xutüxY yx[m]l kEfV]Bvd[dVij®

aRËh: kfVN zpti>œeû puztN. EmD]tiœi aveû

puztN. avnil niÎ[ k]fV]ynzb]ªfR Bvic{u.

mH]vI>Y]du>uÑEy] n]m puEzt]BUl. txY zty{]>uf

puS[k>ifo kpiþ puztztymBUl tc{ ztitympi
pþ]l vizpt]mupjg]m.

aRËh: mH]vI>YenÎ Ñztiyn[ \>uÑyenÎ

puztN Bvic{u. avnu zty{]>ufN, puS[k>N, kpi
|Æen mUÎu puztM]R \Þ]yi>uÎu. |o mUÎuEp>uh
piÎIT[ zb]ªf>]yi Bvic{u.

3. B]>th H>ivhsh aÍY]yh 32

divod]xxY d]y]do zbªRSiRÐiztyuRÎZp®

155
 zp]cIn mÙy]šh
eemzt]yfütEÓ]memEzty]üu tt® x[mZt]®

aRËh: divod]xenÎveû puztN miztyu `Î

>]j]v[ zbªRSiy]yi. aEÌHÊieû puztN eemzt]y
fN. eemzt]yfeû puztN Ex]mN. Ex]mnil niÎ[
eemEztyzb]ªf>umuÞ]yi.

EkvÙh ÑztiyR m]ztEm zb]ªf>]yiÈuÔU `Îu

prv]N p]TiÙ}]. t]<[Î j]tiÄ]>uh zb]ªf>]yiÈuÞ[.
Â]àpu>]fÊil EcRÎ xHY]zdiK¥h \Ê>]RÍ
Êil t]e< pryuÎviDh k]fuÎu:

azb]ªEfY td] EdEs eekvRÊ]N EzpÑY B]RÅv®

CitV] td[bšish kf[EÚ y¡xUztmkˉyt[

aRËh: zb]ªf>Hit>]y A EdsÊil B]RÅvN

muÄuvM]e> kÞ[, av>ueT cUÞey K¥ic{ukšÇiÈ[
kyrien pUfunUÙ]yi D>iÏic{u.

EmÙuh |zpk]>h O>u j]tiyilniÎu Ever]>u j]ti

kRÐh nimiÊh \Þ]kuÎtukUT]et O>u vhsÊilteÎ
kRÐk]>fÊ]l zb]ªf]diy]y n]Ùu j]tikšuh
\Þ]kuÎu `Îu k]fuÎu. |tinuh aEnkzpm]fÆL
B]>th, viÿupu>]fh mutÙ]y zgÖÆšil \Þ[.

4. viÿupu>]fh, ahsh 4, aÍY]yh 1

ku>uS]l k]>uS] Ñztiy] bBUvu®

156
 zp]cIn mÙy]šh
aRËh: (zb]ªfn]y eevvxVtmnuvieû puztM]
>il O>uvn]y) k>uSnil niÎ[ ~Õvuh bÙmuÔ k]>uS
M]e>Î Ñztiy>uÞ]yi.

n]B]Eg] Endi¨puztüu eevsYt]mg]t[

aRËh: A eevvxVtmnuvieû meÕ]>u puztN

Endi¨N. aveû puztn]y n]B]gN eevsYn]yi Bvic{u.

pZSzQüu gu>uEg]vD]l sUzdt]mgml

aRËh: A eevvxVtmnuvieû Ever]>u puztny

pZSzQN `ÎvN gu>uvieû psuvien ek]Îtin]l
sUzdn]yi Bvic{u.

5. viÿupu>]fh ahsh 4, aÍY]yh 8

sk]EÙsgZXmd]züEy]xY]BvN
gZXmdxY sonkþ]tuRvRfYzpvRÊyit]

aRËh: (xunEH]ztnu) k]sN, EÙsN, gZümdN

|Æen mUÎu puztM]R. gZXmdeû puztn]y sonk
nil niÎ[ n]Ùu j]tikšuÞ]yi.

H>ivhsÊil |o EÙsN `ÎuÔ n]meÊ sÙN

`Îuh sonkN `Î n]meÊ sunkN `Îuh `<uti
yi>iÄuÎu.

xunEH]ztxY d]y]dzüy® p>mD]RÐik]®

k]s® sÙþ dV]Evto tœ] gZXmd® zpBu®

157
 zp]cIn mÙy]šh
aRËh: xunEH]ztnu k]sN, sÙN, gZXmdN `Îu
mH]DRÐiæM]>]y mUÎu puzt>uÞ]yi>uÎu.

puEzt] gZXmdxY]pi sunEk] yxY sonk]®

zb]ªf]® Ñztiy]eeþv eevsY]® sUzd]üeeœv c

aRËh: gZXmdeû puztN sunkN. aveû puzt

M]>]y sonkM]R zb]ªf>uh Ñztiy>uh eevsY>uh
sUzd>uh AyiÈu Bvic{u.

B]RÅxY B]RÅBUmi>tþ]tuRvRfYzpvZÊi®

aRËh: B]RÅeû puztN B]RÅBUmi®. B]RÅBUmiyilniÎu

n]Ùu vRÉÆšumuÞ]yi.

6. B]>th H>ivhsh aÍY]yh 32

~EtSVhgi>x® puzt] j]t] vhEsœ B]RÅEv

zb]ªf]® Ñztiy]® eevsY]® sUzd]þ B>tRSB

aRËh: BZguvhsEÊ]TuEcRÎ ahgi>Óieû puzt

M]R zb]ªfÑztiyeevsYsUzd>]yi Bvic{u.

7. B]>th H>ivhsh, aÍY]yh 11

n]B]g]>i¨puzto eevsYo zb]ªft]h gto

aRËh: n]B]g]>i¨puztM]>]y >Þu eevsYM]RÄu

zb]ªfYh xiÍic{u.

eevvxVtmnuvieû poztn]yi>uÎ[ eevsYn]yiBvic{

n]B]gN `ÎvN H>ivhsemÎ zpm]fÊil n]B]g]
>i¨N `Î xh¡y]l pry[eÏTuÎu. Endi¨eû puzt
158
 zp]cIn mÙy]šh
n]y |o n]B]gN aeÙ}Üil n]B]g]>i¨N `ÎvN nIc
kRÐÊ]l eevsYn]yi Bvic{tuEp]eÙteÎ eevsYM]
>]yi Bvic{u. |tin]l O>u vhsÄ]R O>u k]ÙÊu nIc
kRÐÊ]l nIcj]tikš]yi Bvic{u `ÜiÙuh mrupTiyuh
A vhsÄ]R teÎ \ÊmkRÐÊ]l \yRÎ j]tiÄ]>]
k]emÎu xiÍiÄuÎu. |tuve> `TuÊuk]fic{ s]é
zpm]fÆš]l pURv{ikM]R niymic{ j]tiÄu k]>fh
kRÐmÙ}]et jMemÎu v>uÎiÙ} `ÎuÔtu niS[pÑ
p]tikš]y `Ù}]EpRÄuh niþym]kuemÎu vic]>iÄuÎu.

|ni |tiEÙ¿[ EvdÊilniÎuh ciÙ zpm]fÆeš

\Í>iÄuÎu.

8. koSItkizb]ªfh

m]ÍYm]® x>xVtY]h xztm]xt. tÍ]pi kvES]

mEÍY niSx]d. th EHm \Ep]duRÌ]xY] eev tVh
puEzt]xi. n vyh tVy] xH BÑyiSY]m |ti. x H
zkUÍ® zpdvX>xVtIEmEtn xUE¬n tu¨]v. th
EHmmEnVy]y t \EH Em ni>]g] |v EmniE> th
H]nV]vZEtY]cu®. äES! nmx[Et aüu. m]En]
HihxIüVh. eev n® EzsS[EÚ]xi yh EtVymEnVtIti. th
H y¡py]hczkuüxY H Ezk]Dh vininYu®. (x ~S
kvSeexYS mHim] xU¬xY c]nuEvdit])" (ko. zb].
12.3)

aRËh: nTuv(mÍYm)e>Îu višiÄeÏTuÎ (AsVÙ]

ynxU¬h 2.4) gZXmd, visV]mizt, v]mEdv, azti,
B>dV]j, vxiæ mHRSim]R x>xVtItI>Ê[ (O>iÄl)
O>u xzth nTÊi. av>ueT |Tyil aEÏ]L kvSN
159
 zp]cIn mÙy]šh
kyri |>uÎu. aEÌHeÊ |vR "nI aTimeÏFpiÔ
(d]xIpuztN) AkuÎu" `ÎiÆen sk]>ic{u. aEÌHh
Ek]pic{u x>xVtiey EmlprÇ (zpEdvEztti) xU¬h
ek]Þu üutic{u. aEÏ]L Edvi aEÌHeÊ cU<[Îu (kUTi)
v>iky]l avR, aEÌHh niS[kMSenÎuvc{[
aTuÊuecÎ[ "aÙ}Ey] äES! mzßdZ¨]Ev! aEÆ¿u
nmÂ]>h. wÆLÄu Ezd]Hh ecy{>uEt! y]et]>u aeÆ
|o Edvi anuzgHic{uvÎuEv] atin]l aÆu
wÆšil Ezsæn]kuÎu" `ÎiÆen prÇ[ avR
aEÌHÊieû Ek]pmTÄi. (|o xU¬eÊ \Þ]Äiy
(kÞupiTic{) AešÎt]f[ |EÌHÊieû mHim).
koSItkIzb]ªfÊil k]fic{tuEp]eÙ e`tE>y
zb]ªfÊiÙuh d]xIpuztn]y |o kvSeû kœyuÞ[.

9. koSItkI zb]ªfh dVitIy pWik], tZtIy]ÍY]y®

"äSEy] eev xtxVtY]h xztm]xt[. Et kvSeem

ÙuSh Ex]d]dnyNd]xY]® puzt® kitEv] azb]ªf®
kœh En] mEDY adIÑiE¨ti. th bHiRÍEnV]dvHÎ
eeztnh pip]x] Hßu, x>xVtY] \dkh m] p]diti. x
bHURÍEnY] duH[š® pip]xy] viÊ ~tdEp]
np[ztiympsYt[, zpEdvzt] zbªEf g]tuE>tViti."

aRËh: (zpxiÍiepÕ) äSim]R x>xVtItI>ÊuÔ

O>u xzth A>hBic{til niÎuh |ÙUSpuztn]y kvSen
d]xIpuztnuh DURÊnuh azb]ªfnu(sUzdnu)m]y |vN
`Æen nÐueT |Tyil |>uÎ[ y¡kZtYmRHiÄuh"
`ÎuprÇu purhtÔi, aEÌHeÊ O>u \oS>BUmi
yiÙ]Äi x>xVtiyieÙ evÔh kUTiÄ]et (d]Hh |ven

160
 zp]cIn mÙy]šh
ek]Ù}eÈ) m>iÄfemÎu niþyic{u. aEÌHh |Æen
(niR´Ù) m>uBUmiyiÙ]ÄeÏÈ[ d]Hhek]Þ[ vÙÇEÏ]L
"AEp]np[ztiyh" `Î mzßeÊ dRsic{[ (kÞupiTic{u).

10. EvdÊil 'kÑIv]N' `Îu bHum]nYn]y

suzdzüIpuzteû kœpryuÎuÞ[.

"Ex]mp]ÓV>fh kZfuHi zbªf¾Et kÑIvßh

y Oosij®"

aRËh: aÙ}Ey] zb]ªf¾Et !|o Ex]mp]nh

`eÎ y]ven]>uÊEn] "\sik[" `ÎvšueT puztN A
kÑIv]enEÏ]eÙ zpk]smuÔvn]Äiecy[t]Ùuh.

suzdnu vidYÄuh Evd]ÍYynh mutÙ]yv¿uh aDik]>

mieÙ}Î]f[ zb]ªf>ueT v]dh. |tieÙ¿]yiÈ[ Evd
Evd]hgÆšiÙuÔ pÙ zpm]fÆLÄuh avR pURv{pÑh
ecy[tu kZztim]RËÆL kˉiÄ]N zsmic{iÈuÞ[. |o
viSyÊil avRÄu OÈuvše> buÍimuÈin[ |Ty]ÄiÈu
Ôtuh |EÏ]<uh mu<uvN Øi>eÏT]et kiTÄuÎtuh Ay
O>u viSym]f[ C]Eà]EgY]pniSÊieÙ j]nzsutYu
p]KY]nh. atieû xhgtix]>h t]e< EcRÄuÎu.

'j]nzsuti' aeÙ}Üil "pozt]yfN' `Î zpBu teû

m]šikyil \rÆiÄiTÎi>uÎu. aEÏ]L muÎu HhxÆL
avieT prÎupÕi. atil O>uvN '|o j]nzsuti teÎ
mH]EkmN' `ÎiÆen prÇu. atuEkÈ[ meÕ]>uvN
'eH! `ßu prÇu! vidY]viHInn]y |vn]Ef] EkmN?
vÞiEy]TukuTiy '>yikV'en EkmenÎu pryfh' `Î[
apHxic{u. |o an]d>v]kYh EkÈ[ j]nzsuti teû

161
 zp]cIn mÙy]šh
kurvutIRÏ]N ~t]nuh xVRÉvuh psuÄšuh mÕuhek]Þ[
>yikVeû aTuÄl ecÎ[ tniÄu zbªvidY \pEdsiÄf
emÎu aEpÑic{u. 'k¨h" k¨h! `T]! sUzd]! nieû
psuÄL ninÄuteÎ |>iÄeÈ' `Îu aEÌHh
ni>xic{u. j]nzsuti ti>ic{uvÎu teû puztiyuh xuà>i
yuh Ay O>u knYkEyyuh Ayi>h psuÄEšyuh
~t]nuh >œEÊyuh mÕuhek]Þ[ >yikVeû aTuÄl
vIÞuh ecÎu. avey xVIk>ic{uek]Þ[ aEÌHh
j]nzsutiÄu zbªvidYEy \pEdsic{u.' |tieû mUÙh
t]e< EcRÄuÎu:

11. x]mEvdh C]Eà]gY \pniSÊu[ (4-]h zpp]Úh,

xhvRÅvidY, j]nzsutYop]KY]nh)

1. tduH j]nzsuti® pozt]yf® ST[st]ni gv]h

niS[kmsVt>I>œh td]dy zpticzkEm thH]BYuv]d.

2. >yiEkVm]ni ST[st]ni gv]myh niS[Ek]ymsVt>I

>Eœ]num ~t]h BgEv] Edvt]hs]Diy]h Edvt]mup]x[m
|ti.

3. tmuHp>® zpgYuv]c]H H]E> tV] suzd teevv

xH Eg]Bi>üViti tduH punE>v j]nzsuti® pozt]
yf® xHzxh gv]h niS[kmsVt>I>œh duHit>h td]dy
zpticzkEm.

4. th H]BYuv]d >yiEkVdh xHzxh gv]myh

niS[Ek]ymsVt>I >œ |yh j]y]yh zgEm] yx[miÎ]
EÓEÎVvm]Bgv® s]DIti.

162
 zp]cIn mÙy]šh
5. txY] H muKmEp]d[gZH[fÎuv]c]jH]E>m]®
sUzd]Eneenv muEK] n]Ù]pyiSYœ] |ti Et eeHEt
>yikV pRÉ]n]mmH]vZEÑSu yzt]x[m] \v]x
tx[eem EH]v]c.

12. zbªxUztvuh s]Ü>B]SYvuh.

Eml k]fic{ EvdB]gÊieÙ suzdséÊin[

kZtim]RËh ecy[t xUztÆšuh avyueT B]SYÆšueT
aRËÆšuh aTiyil EcRÄuÎu. (B]SYÆLÄu,
anub³h 2 En]Äuk).

xUzth: sugxY tdn]d>zsvf]Êd]zdvf]l

xUcYEt Hi. 34.

B]SY]RËh: mnuSYRÄu vidY]Dik]>mueÞÎu

xiÍ]ßic{uh vc{[ ~tuzpk]>h EdvM]RÄuh viDiÄeÏ
ÈuEv] azpk]>h sUzdnuh viDY]Dik]>mueÞÎu sÜey
nivZÊiÄ]n]f[ |o aDik>fh A>hBiÄeÏTuÎt[.

sUzdnu vidYyiÙDik]>muÞ[. sUzdnu y]gÊil

aDik]>mieÙ}Îu niESDiÄeÏÈtuEp]eÙ vidYyiÙuh
niESDiÄeÏÈt]yi EkLÄuÎiÙ}. sUzdn[ (anùitVh)
y]g]ùiyueT |Ù}]y[myuÞ['. |o 'anùitVh' tniÄu
kRÐÆšil aDik]>mieÙ}ÎuÔtinu k]>fm]kuemÎ
Ù}]et at[ vidY]Dik]>niESDÊinuh k]>fm]kuÎiÙ}.
AvHnIy]diy]y y]g]ùiyiÙ}]Êvnu vidYey zgHi
Ï]N k<iyuÎteÙ}ÎumiÙ}. vidYyil sUzd]Dik]>eÊ
zpbÙIk>iÄuÎtin[ xhvRÅvidYyil j]nzsutiy]yi
>iÄuÎ pozt]yfN. EvdzsvfÊinu |¢ic{EÏ]L

163
 zp]cIn mÙy]šh
>yikVeû xhEb]Dnv]kYÊil zpEy]giÄeÏÈ suzd
séh p>]mRskm]yi>iÄuÎu. at]yt[ 'k¨h k¨h k¨h
`T] sUzd]. nieû psuÄL ninÄuteÎ BviÄeÈ'
`Î]f[. vidu>]dikL sUzdEy]niyil jnic{v>]yi
>uÎiÈuh visi¨vi¡]nxmÊiyuÔv>]yi>uÎu `Îu
x[m>ic{iÈumuÞ[. |o k]>fÆš]l sUzdnu vidY]Dik]>mu
eÞÜil n]mizpk]>h pryuÎu. `ÆeneyÎ]l sUzdn[
Evd]Dik]>miÙ}]Êtin]l vidYyiÙumDik]>miÙ}. Evdh
pÚic{vnu m]ztEm Evd]RËÆšiÙumDik]>muÞ]vuh.
sUzdnu Evd]ÍYynmiÙ}EÙ}]. `eßÎ]l Evd]ÍYyn
Êinu \pnynxhÂ]>h k<iÇ]eÙ viDiyuÔu. \pnyn
Em] (dVij]dikL) zbªÑzteevsYM]RÄu m]ztEm
viDic{iÈuÔu. (x]mRËYh) s¬iyiÙ}]ti>iÄuEá]L vidY
yil aEpÑyueÞÎuÔtum]zth aDik]>k]>fm]yi
tI>uÎiÙ}. s]züIyk]>YÊil s]züIyk]>YÊil
s]züIym]yi>iÄuÎ x]mRËYh vidY]Dik]>Êinu mti
y]vuÎumiÙ}. sUzdnu Evd]ÍYynh niSiÍm]ky]l
tXhb³iniy]y s¬iyuh ni>]k>iÄeÏÈi>iÄy]
fEÙ}]? nY]yÊinu x]D]>ftVmuÔt]ky]l ~tu
nY]yÊ]l sUzdnu y]gÊiÙumDik]>miÙ}Ey]? atuteÎ
vidY¿umDik]>mieÙ}ÎuÔtien xUciÏiÄuÎu.

xhvRÅvidYyil sUzdséh EkLÄeÏTuky]l sUzd

nuh vidY]Dik]>mueÞÎu vic]>iÄy]efÜil nY]y
vi>uÍm]ky]l atuh k]>fm]kuÎiÙ}. `eßÎ]l
nY]yvcnÊinu ÙihgdRsnh EdY]tkm]kuÎu. |vieT
nY]ymuÞ]kuÎumiÙ}. |o sUzdséh xhvRÅvidYyil
|>iÄ y]l A vidYey]Îil |>iÄuÎ sUzden m]ztEm

164
 zp]cIn mÙy]šh
aDik>iÄuÎuÔu. 'xhvRÅvidY' aRËv]dGÈÊiÙ]k
y]l |o sUzdséh tniÄu mÕuÔ vidYkšil O>iTÊuh
aDik]>muÞ]kuÎtinu zsmiÄuÎiÙ}. |o sUzdséh
aDik]>viSyÊil m]ztEm \pEy]giÄu `ÎuÔ
etÆeny]efÎueÞÜil pry]h: '`T], vidY]HInn]
yi>uÎiÈuh (O>uÊen) |o j]nzsutiey vÞiEy]Tu
kUTiyi>iÄuÎ ee>kVEn]Tu xdZsn]ÄiÏryuEÎ]" `Î
Hhxv]kYÊ]l teû an]d>eÊ zsut]vn]yi>iÄuÎ
aj]nzsutieyÎ pozt]yfnu du®KmuÞ]yi. |tien
äSiy]yi>iÄuÎ ee>kVN suzdséhek]Þ[ xUciÏic{t[.
j]tisUzdn[ vidY]Dik]>miÙ}]ky]l teû pE>]Ñ
¡]neÊ ariyiÄuÎtin]yiÈ]efÎu Et]ÎuÎu.
tniÄ[ (suk)Es]kmuÞ]eyÎu sUzdséhek]Þ[ xUciÄ
eÏTuÎt[ (`ÆeneyÎ]l) suÄieû Azdvfh
EHtuv]yiÈh, suÄien aBizdviÄy]Ùuh,suÄin]l
aBizdviÄeÏeÈÎ[, suEÄ]eT]kUTi ee>kVen aBizdvi
ec{Îuh, suzdséÊinu avyv]RËmuÔt]ky]Ùuh
>U™]RËmiÙ}]<iky]Ùum]kuÎu. `Î]l |o aRËh |o
j]nzsutYup]KY]nÊil k]feÏTuÎumuÞ[.

xUzth: ÑztiytVgEtEsV]>zt eeczttEœn Ùihg]l. 35.

B]S]RËh: |tuEHtuv]yiÈuh j]nzsuzti

j]tisUzdnÙ}. y]et]Îieû k]>fh zpk>feÊ
ni>UpiÄy]l ¾Tm]kuÎu `ÆeneyÎ]l |o
j]nzsutiÄ[ xhvRÅ vidYyueT \Ê>B]gÊil
eeczt>œn]yi aBizpt]>iy]yi>iÄuÎ BztiyEn]TuÔ
mxBivYvH]>h (kUÈiEc{RÊu prk) `Îtu EHtuv]l
ÑztiytVh Eb]ÍYeÏTuÎu. xhvRÅvidY]v]kYEsS
165
 zp]cIn mÙy]šh
ÊiÙ]fu eeczt>œiy]yi>iÄuÎ aBizpt]>ieyÎ
ÑztiyN kIRÊiÄeÏTuÎt[. at]yt[ anß>h
xutn]l p>iviSYm]fM]>]yi (višhb>eÏTuÎv>]yi)
sonkn]yi>iÄuÎ k]ÑExniEyyuh zbªc]>i
BiÑic{u `Î]f[. aBizpt]>i tniÄu k]EpyEy]gh
EHtuv]yiÈ[ (eczt>œitV) cizt>œeû vhsÊiÙuÔvn]
efÎuÔutuh ¾¨m]kuÎu. `eßÎ]l "|tuek]Þ]f[
eeczt>œnu '|tuek]Þ]f[ eeczt>œen k]EpyM]R
yjiÏic{t[." `Î Evdv]kYÊ]l eczt>œnu k]Epy
Ey]gmueÞÎuh ariyeÏÈu. tuÙYvhsM]RÄu miÄv]ruh
tuÙYvhsM]R m]ztEm y]jkM]>]kuÎuÔu. atu
EHtuv]yiÈ[, eeczt>œieyÎu zpxiÍn]y O>u Ñztpti
yuÞ]yi `Îuh Evdv]kYÊil ÑztptieyÎu Eb]Di
Äy]l eeczt>œiÄu ÑztiytVmueÞÎuh ¾¨m]kuÎu.
Ñztiyn]yi>iÄuÎ A aBizp]t]>iEy]TukUTi j]nzsuti
Äu tuÙYy]yi>iÄuÎ vidYviSyÊil xÜIRÊnh
BviÄy]l tniÄuh ÑztiytVmueÞÎu xUciÄuÎu.
tuÙYM]e> m]ztEm miÄv]ruhkUÈiEc{RÊu prkyuÔu.
xUten ay¿uk mutÙ]y e`sV>Ey]gmi>iÄy]Ùuh
j]nzsutiÄuh ÑztiytVmueÞÎu evšiv]kuÎu. |tu
EHtuv]yiÈuh j]tisUzdÎ[ vidY]Dik]>miÙ}.

xUzth: xhÂ]>p>]mRs]ÊdB]v]BiÙ]p]c{. 36.

B]SY]RËh. |tu EHtuv]yiÈuh sUzdnu vidY¿u

aDik]>miÙ}.

`eßÎ]l vidY]zpEdsÆšil \pnyn]diy]>i ÄuÎ

xhx[k]>ÆL p>]mRsiÄeÏTuÎu. 'aven \pnyiÏic{u

166
 zp]cIn mÙy]šh
Bgv]en!" pÚiÏiEÄEf” `Îu prÇuh ek]Þu
\px]dic{u `Îuh Evdp]>gM]>]yuh xugufzbª
niæM]>]yumuÔ B>dVj]dikL zbªeÊ ti>iÇ[ |o
piÏ[Ù]dN `Ù}]h pryuemÎu niþyic{[ avR ky{il
cmtyuh vc{uek]Þ[ Bgv]n]yi>iÄuÎ piÏÙ]den
zp]pic{u `Îuh "ave> \pnyiÏiÄ]et" `Îuh EkLÄ
y]l Evd]ÍYynÊinu \pnynzp]p[ti k]fiÄuky]l
Evd]ÍYynÊinu \pnynzp]p[ti k]fiÄeÏÈt]yi
ÊeÎyi>iÄuÎu. "sUzdN n]Ùm]eÊ vRÉvuh ~k
j]tiyuh" `Î[ xm>ic{i>iÄy]Ùuh sUzdÜl p]ph aˉvuh
|Ù}]Êtin]l avnu xhÂ]>h AvsYmieÙ}Îu prk
y]Ùuh sUzdnu xhÂ]>mieÙ}Îu pryeÏTuÎu.

xUzth: td[B]vniRÍ]>Ef c zpvZEÊ® 37.

B]SY]RËh: |tu EHtuv]yiÈuh sUzdnu vidYyiÙDi

k]>miÙ}. `eßÎ]l xtYvcnÊ]l t]N suzdneÙ}Îu
\rÏ]Äiytieû EsSEm j]b]Ùen gotmN \pnyi
ÏiÄuÎtinuh aBYxiÏiÄuÎtinuh zsmic{iÈuÔu. |tien
viEvcic{u pryuÎtinu zb]ªfnÙ}]ÊvN Ey]gYn]ku
ÎiÙ}. aÙ}Ey] xomY! nI ecÎ[ cmteyeÄ]Þuv],
nieÎ \pnyiÏiÄ]h. nI xtYÊil etÕiyiÙ} `Î Evd
v]kYh (Ùihg) k]>fm]kuÎu.

xUzth.: zsvf]ÍYyn]RËzptiESD]l x[mZEtþ. 38

B]SY]RËh. |tu EHtuv]yiÈuh sUzdÎu vidYyil

aDik]>miÙ}. `eßÎ]l x[mZtizpm]fÊ]l sUzdÎ[
zsvfÊinuh aÍYynÊinuh zptiESDh k]fuky]l,
EvdzsvfzptiESDvuh Evd]ÍYynzptiESDvuh x[m>i
167
 zp]cIn mÙy]šh
ÄeÏTuÎu. zsvfzptiESDh zpyeÏÈt[ `Æeney
Î]l, "|vN EvdeÊ EkLÄuky]l |oyvuh
em<ukumu>uÄiey]<ic{[ |veû ecvikeš nir¿uk" `Îuh
“pdYu HEvtY]di” v]kYÊ]l sUzdxmIpÊilvc{u
aÍYynh ecy{>uetÎu EkLÄuky]l xmIpÊilvc{u
Ep]Ùuh viDiyÙ}]Ê Evd]ÍYynh tniÄ[ aEsSh p]Ti
eÙ}Îuh ¾S[Tm]kuÎu. 'aztyumÙ}] sUzdN Evdmuc{>ic{]l
n]Äu kÞiÄfemÎuh, D>ic{]l s>I>eÊ evÈiÏišRÄ
femÎumi>iÄy]l, Evd]RË¡]nÊinuh tdnuæ]n
Êinuh p]TieÙ}Îu xiÍm]kuÎu. "sUzdnu ¡]neÊ
ek]TuÄ>uetÎuh" aÍYynh, y]gh, d]nh, |tukL
dVij]dikLÄ]efÎuh Evdzpm]fvuh k]fuÎu. pURv{
jMÊil ecy{eÏÈ xhÂ]>zp]p[tiy]l vidu>N, DRÐ
vY]DN tuTÆiy sUzd!Äu ¡]En]ˉÊiyuÞ]yi>uÎu
evÜiÙuh ¡]nÊinu e`k]ßikPÙtVmuÔtin]Ùuh
|tiH]xpu>]fÆeš c]tuRvRÉÆeš zsviÏiÄf
emÎ EHtuv]Ùuh avRÄu PÙzp]p[tiey zptib³i
ÏiÄ]N k<iyuÎtÙ}. Aky]l EvdpURv{km]yi>iÄuÎ
vidY]Dik]>h sUzdn[ viHitmeÙ}Îi>iÄuÎu."

j]nzsuti >yikVeû aTuÄlecÎ[ \pEdsh Evf

emÎ[ aEpÑiÄukyuh >yikVN "k¨h! k¨h! sUzdn]y
ninÄu prÇut>ikyiÙ}]; nieû zdvYh nIteÎ
`TuEÊ]" `Îu \EpÑic{u pryukyuh ecy[tu. sUzdnu
vidY]Dik]>miÙ}, aven y]et]Îu pÚiÏic{uEp]k>ut[
`ÎuÔ niymh zpbÙm]yi nTÎuv>uÎ k]ÙÊ]ky]l,
|o v]ÄuEkÈukUTuEá]L," O]EH] `eÎ >yikVN
sUzdenÎu etÕiÍ>ic{uEp]yi. atuek]Þ]f[ |zpk>h

168
 zp]cIn mÙy]šh
prÇu niESDic{t[. `Îu j]nsZtiÄu nÙ}tiNvÉh
mnÓiÙ]yi>iÄuh. t]N suzdnÙ}yi>uÎu `Üil (epeÈÎu)
"aEy{] w]N sUzdneÙ}, |Î j]tiÄ]>n]ef" `Îu
\TN pryum]yi>uÎu. azpk]>h y]et]Îu ecy{]Êtu
ek]Þu j]nzsuti j]tisUzdn]efÎuh tÎimiÊh
sUzdséÊinu avyv]RËmieÙ}Îuh v>uÎu.

aÙ}]etyuh |o j]nzsutYup]KY]nh EkÈ]l

x]D]>f vidV]M]REp]Ùuh |o sUzdséÊinu j]ti
sUzdteyÊeÎ aRËm]yi zgHiÏ]en |TyuÔu.
aÆenteÎ D>ic{umi>iÄuemÎu k>utiy]f[ xUztB]SY
k]>M]R Aytien mr¿uÎtinu mn®pURv{h pURv{pÑh
ecy[tu niESDic{uh vc{u Ever zpk]>Êil xiÍ]ßic{u
vše> OeÄ bÍeÏÈu p>]zkmÆeš k]fic{i>iÄuÎt[;
|tien AEÙ]ciÄuEá]L |zpk]>h O>u xiÍ]ßh
ecy[tieÙ}Üil j]nzsutiÄu `Ù}]Ep>uh j]tisUzdtey
ÊeÎ niþyic{ukšyuemÎu B]SYkRÊ]vuh ni>Upic{iÈu
Ôt]yi etšiyuÎu; j]nzsuti >yikVeû v]Äu EkÈu
kUTuEá]L atieû x]D>f aRËm]y j]tisUzdtey
ÊeÎy]f[ mnÓiÙ]Äiytu `Îuh |tuek]Þuh
niþyiÄ]vuÎt]f[.

atÙ}, >yikVN Aß>m]yiÄ>utiy avyv]RËeÊ

t]N ariÇtuek]Þ]yi>uÎu miÞ]et Ep]yetÜil
"vidY]viHInn]y O>uven" `Îu prÇtiEkÈu
vYxnic{u atien p>iH>iÏ]N En]Äiy j]nzsutiÄu
>yikVeû mEn]gtEÊyuh suzdséÊin[ ax]d]>f
m]yi ek]ÞuvÎ avyv]RËEÊyuh ariyuÎtinu
tÄt]y pE>]Ñ¡]nvuh sé]RË s]züp]¥itY
169
 zp]cIn mÙy]šh
vuh \Þ]yi>iÏ]nuh |TyiÙ}. Aytin]l atuh
Ec>ukyiÙ}. |o nY]yÆš]l j]nzsuti j]tisUzdenÎuh
avyv]RËh vYœ]kˉitemÎuh etšiyuÎu.

pieÎyuh, avyv]RËh xVIk>iÄuÎpÑh

j]nzsuti j]tisUzdnÙ}, Ñztiyn]efÎuh, aEÏ]L
Evd]ÍYynÊinu anRHneÙ}Îuh v>fh. A ØitiÄ[
Ene> \pEdsic{uek]TuÄ]et "k¨h k¨h" `Îu prÇu
niESDic{t[ \citm]Ey]? atizsÍEy]TukUTi vYxnic{u
v>uÎvnu \pEdsiÄ>uetÎu vÙ} niESDvumuÞ]yi
>uÎiÈ]efÜil atu zpm]fvi>uÍm]kuÎu. \pEdsiÄ
eÏÈ]ÙÙ}]et viÈuEp]k]Êtuh AdYh \pEdsiÄ]et
\EpÑiÏ]N k]>femÎu k]feÏTuÎtum]y vYxn
EÊ]TukUTi |>iÄEvteÎ >Þ]mtu \pEdsic{umi>iÄuÎu;
|zpk]>h v>uÎvN AkuÎu \pEdsiÄeÏT]N p]zt
emÎuÔt[, 'vidY]y]h vYxnh' mutÙ]y zpm]fÆLÄuh
yu¬YnuBvÆLÄuh anux>fm]yumi>iÄuÎu.

j]nzsutiyueT p>ip]ktey p>IÑiÏ]n]yi>uÎu

`Üil muáilÄUÈi pE>]Ñ¡]nhek]Þ[ ariÇi
>iÄuÎ >yikVnu p>IÑ EvÞEÙ}]. EvfemÎu

v>uÎpÑÊil aEÌHh pE>]Ñ¡]nhek]Þ[

ariyuÎ AšeÙ}Îuh aEÏ]L suzdsbdh avyv]RË
meÙ}Îuh v>uh.

j]nzsutiÄ[ aEÏ]L \Þ]yi>uÎ B¬izsÍ

mtiy]k]öy]l Aytien vRÍiÏiÄ]n]yi>uÎu `Üil
vše>Ä]Ùh t]mxiÏiÄyuh suzsUSiÏiÄyuhmÕuhecy[tu
xUÑic{u kÞriÇ[ prÇuek]TuEÄÞt]yi>uÎu.
170
 zp]cIn mÙy]šh
p>IÑiÄ]n]efÜiÙuh azpk]>hteÎ "dV]ds]éßu
suzsUS]h" `ÎÙ}Ey] zpm]fh pryuÎt[. |vieT atuh
anuæiÄeÏÈiÙ}. Ene> mric{[ '|yh j]y] ayh zg]Em]'
`Îi>iÄy]l "gu>uEv] bHvÓßi siSYviÊ]
15
pH]>k]® " `ÎEp]eÙ p>IÑiÏ]N En]Äiyt[ kUTutl
dÑifeyÄ>utiy]efÎu Et]ÎuÎu. EverviDh
pryuÎtinu y]et]>u m]RÅvuh k]fuÎiÙ}.

t]N AdYh \EpÑic{]l >Þ]mtu \pEdsiEÄ

Þt]yi v>uh. aEÏ]L aTuÊ BviSYÊienEÏ]Ùuh
ariyuÎtinuÔ pE>]Ñ¡]nh tniÄ[ |eÙ}Îu
vÎuEp]kuh; Aytu s>iyumÙ} `EÎ]RÊu Ñmic{u
kšy]et \EpÑic{tien En]ÄuEá]L `Ù}]EpE>yuh
Ep]eÙ m]xdZ¨iek]Þ[ purEm aEÏ]L kÞzpk]>h
ariÇi>iÄuemÎÙ}]et >yikVN teû pE>]Ñ¡]nh
ek]Þ[ ariyukEy] Aytien evšiÄu xUciÏiÄf
emÎu k>utukEy] ecy[tiÈieÙ}Îuh AdYh \EpÑic{iÈ[
>Þ]mtu \pEdsiÄyuh EveÞÎu tÔiEyc{u kUTutÙ]yi
kiÈiyEÏ]L mTÆi xVIk>iÄyuh ecy[ttin]l
`ß]y]Ùuh zdvYÙ]BÊinutÄEp]eÙ zpvRÊiÄf
emÎÙ}]et teû v]Äinuh zpvZÊiÄuh vYvØEkTu
xhBviÄ>uetÎuÔ vic]>Êinu mUÙvuh nY]yvum]y
O>Bim]nh >yikVnu \Þ]yi>uÎieÙ}Îu k]fuÎtin]l
|o sUzdséh avyv]RËmeÙ}Îuh j]nzsuti j]ti
sUzdN teÎ `Îuh xiÍiÄuÎu.

15
siSYeû DneÊ apH>iÄuÎ gu>uÄM]R aEnkh Ep>uÞ[ `ÎRËh.
171
 zp]cIn mÙy]šh
Emlk]fic{ xUztB]SYÊil O>ud]H>fm]yi xVIk>i
c{i>iÄuÎtuh j]nzsutYup]KY]nhEp]eÙ |o viSy
Êil O>u zpm]fm]yi pryeÏTuÎtuh Ay j]b]Ùeû
kœeyÏÕi xVˉh cißiÄ]h:

j]b]Ùkœ]x]>h.: 'j]b]ÙN gotmeû aTuÊ[

aDYynÊinu ecÎu. gotmN aveû Ep>il
sUzdsÜyuÞ]yi. j]b]ÙeneÄ]Þ[ t]N sUzdneÙ}Îu
xtYhecy{ic{ EsSEm pÚiÏic{uek]TuÊuÔu'.

|tienyuh sUzdN vidY¿u pÞupEÞ anRHn]ef

ÎuÔtin[ O>u dZ¨]ßm]yi zb]ªfR pryuÎuÞ[.

sUzdN vidY¿u anRHenÎuh atin]l aven

y]et]Îuh pÚiÏic{uEp]k>uetÎuh muáin]eÙ niESDiÄ
eÏÈiÈuÞ[ j]b]ÙN ecÎt[ aBYxiÏ]num]yi>uÎu.
aEÏ]L gotmN j]b]ÙeneÄ]Þ[, sUzdneÙ}Îu xtYh
ecy{ic{tin]l gotmN j]b]ÙenÄuric{[ sUzdsÜyuÞ]
yi>ueÎÎuh tÎimiÊh |vN neÐ kbšiÏic{[ vidY]
Em]SfÊin]yi vÎi>iÄy]efÎuÔ xhsyh aEÌH
Êieû \Ôil jnic{i>uÎu `Îuh niþyhteÎ: pieÎ
sUzdN anZtv]Ä]EfÎu zpm]fvuh \Þ[. |Æen
avisV]xieyÎu etšiyuÎ j]b]Ùeû v]Äien
gotmN visVxiÄyuh xEàHÊilniÎu EvRepTukyuh
ecöyiÙ}. gotmN j]b]Ùeû j]tiniRÉyh ecy[Et
k<iyU `Îu niRb³muÞ]yi>ueÎÜil j]b]Ùen
nÙ}p>icymuÔv>]y zb]ªfE>]T[ AE>]eTÜiÙuh
aEÌHh p>m]RËh Ec]dic{riyum]yi>iÎu. azpk]>h
ecy[tt]yi k]fuÎumiÙ}. \pnyiÏiÄyuh pÚiÏiÄyuh

172
 zp]cIn mÙy]šh
ecy[tiÈumuÞ[. |etÙ}]hek]Þ[ gotmN mn®pURv{m]yiÈu
sUzden pÚiÏic{ukUeTEÎ] pÚiÏic{]l tniÄuh pÚic{]l
avnuh Ed]SmueÞEÎ] sUzdneÙ}Î[ v>ikiEÙ pÚiÏi
Ä]vu `EÎ] \Ô aBizp]yh \Þ]yi>uÎieÙ}Îuh A>]
y]Ùuh `ßu j]tiy]y]Ùuh s>i, zsÍyuÔve> pÚiÏiÄ
femÎuÔ aBizp]yEm \Þ]yi>uÎuÔu `Îu ¾¨m]
kuÎu.

xm]D]nh: `Î]l xtYh ecy{ic{etßin[?

niESDh: atupry]h sUzdnu zb]ªfsuzsUS O<ic{[

meÕ]>u nM¿uh aDik]>mieÙ}Îuh, A>uh OÎuh pÚiÏic{u
Ep]k>uetÎuh, avnveû |¢Ep]eÙ ciÙ xEÜtÆL
~ReÏTuÊi avey an]dizpm]f]nux>fh nTÊuÎ
tinu zsÍ]ÙuÄš]yi>uÎ aÄ]ÙeÊ zpbÙM]E>]T[,
w]N xtYh ecy{ic{tilpiÎIeT prÇuek]TuÊuÔu
`ÎuÔ xm]D]nh prÇ[ xÐteÏTuÊuÎti
EÙ¿]yiÈum]ztm]yi>uÎu.

|ni EmlÄ]fic{ B]gÆešÊuTRÎu, \pnyn]di

ek]Þ[ zbªviDY¿u aRHt xiÍiÄyieÙ}Îuh, x]Dn
ctu¨yxáÎn]f[ atieÙ¿u aRHenÎumuÔtinu
zsIEvd]ßxUztB]SYh OÎ]h aÍY]yh, OÎ]h p]dh,
OÎ]h aDik>fh, OÎ]h xUztB]geÊ t]e< EcRÄuÎu.

"aœ]Et] zbªji¡]x]" |ti xUzth. B]SYh tzt

aœ sé Anß]>Y]RË® p>igZHYEt n]Dik]>]RË®
zbªji¡]x]y] anDik]>YtV]l mhgšxY c
v]kY]REË xmnVyB]v]l aRË]ß>zpyu¬ ~v Hi
aœ sé® zsUtY] mhgšzpEy]jEn] Bvti. pURv{zpkZt]
173
 zp]cIn mÙy]šh
EpÑ]y]þ PÙt® Anß>Y] vYtiE>k]l. xti c
Anß>Y]RËEtV yœ] DRÐji¡]x] pURv{vZÊh
Evd]ÍYynh niyEmn]EpÑEt ~vh zbªji¡]x]pi
yl pURv{vZÊh niyEmn]EpÑEt tdV¬vYh.
xV]ÍY]y]nß>Yßu xm]nh. nÎViH kRÐ]vEb]D]n
ß>Yh viEsS® n DRÐji¡]x]y® zp]gpYDIt
Evd]nß>Yh zbªji¡]Ex]ppEÊ®. yœ] c
HZdy]dYvd]n]n]m]nß>Yniym® zkmxY vivÑittV]l
n tEœ HzkEm] vivÑit® EsSEsSiEtV aDikZt]
Dik]E> v] zpm]f]B]v]l DRÐzbªji¡]xEy]®
PÙji¡]x]EBd]c{. aBYudyPÙh DRС]nh tc{]nu
æ]n]EpÑh niEzsyxPÙßu zbªvi¡]nh, n
c]nuæ]n]ß>]EpÑh. BvYþ DREÐ] ji¡]ExY] n
¡]nkEÙüi pu>uSvY]p]> tzßtV]l |H tu BUth
zbªji¡]xYh nitYniRvZÊtV]l n pu>uS vY]p]>
tzßh. Ec]dn]zpvZÊi EBd]c{. y]Hi Ec]dn] DRÐxY
ÙÑfh x] xVviSEy niyu²]eenv pu>uSmv
Eb]Dyti. zbªEc]dn]tu pu>uSmvEb]D yEtYv
EkvÙh avEb]DxYEc]dn]jnYtV]l n pu>uES]v
Eb]ED niyUjYEt yœ] Ñ]Rœ xÎikRESf]RË]v
Eb]ED tdVl, tx[m]l kimpi v¬vYh ydnß>h
zbªji¡]Ex]pdisYt |ti, \cYEt, nitY]nitYvüu
viEvk® |H]muzt]RËEB]g vi>]g® smdm]di x]Dn
xál mumuÑutVW. EtSu, Hi xXu zp]gpi DRÐ
ji¡]x]y] \oRÍVW skYEt zbª ji¡]xituh
¡]tuW. tx[m]dœsEén yEœ]¬ x]DnxátY]n
ß>YmupdisYEt.

174
 zp]cIn mÙy]šh
gufkRÐÆeš aTiØ]neÏTuÊi m]ztEm vRÉ
vYtY]xh \Þ]yi>iÄ]N p]TuÔU `Îuh atiEÙ¿u
p]>á>YeÊ aTiØ]nm]ÄiÏryuÎtu pisk]efÎuh
AdYk]Ùh mutlÄu p]>á>YBiÎm]yuh anuEÙ]m zpti
EÙ]mgtikš]yuh vRÉEBdÆšuÞ]yiÈueÞÎuh muáil
zpü]vic{u. |tiEÙ¿u Ever]>ud]H>fm]yi zb]ªf
vRÅÊieû O>u ep]tu viv>fvuh puztpoztp>á>y]
zb]ªfe>ÎBim]nic{[ p>iS[k]> zp]p[tiÄu b]Dkš]yi
ÊIRÎi>iÄuÎv>il ciÙ>ueT \lpÊikšuh |vieT
EcRÄuÎu. |vRÄu vRÉvYtY]xh xhb³ic{uh vRÅ
x]D]>fm]yuh `ßum]zth bHum]nYt x]mud]yik
m]yi xhBviÄ]emÎu v]ynÄ]R teÎ tIRc{eÏTuÊi
eÄ]ÔeÈ.

Â]àpu>]f]ßRÅt x]HY]zdiKE¥]Ê>]RÍh
OÎ]h aÍY]yÊieû x]>h:

cit[p]vnzb]ªEf]ˉÊi (ÂàmH]Edvxhv]dh) zb]ª

fR zpD]nm]yi >ÞuviDmuÞ[. (1) pWzd]viQR (2)
pWgoQR.

pWzd]viQR: (1) zd]viQM]R (2) eetÙ]hgM]R (3)

kRÎ]TR (4) mÍYEdsgM]R 5) guRj>M]R.

pWgoQM]R: (1) goQR, (2) x]>xVtR, (3) k]nY

kub[jR (4) \lkÙR (5) eemœiÙR; aœv] (1) ztiEH]zt
M]R (2) aùieevsYM]R, (3) k]nYkub[jR (4) kEn]
jyR (5) eemzt]yfR.

zb]ªf>ueT ep]tu avk]sÆL:

175
 zp]cIn mÙy]šh
1) zbªg]yzti, (2) EvdkRÐh. (3) aÍYyn]ÍY]
pn]di¨kRÐh (4) BuhjYtVh (5) EB]jnIytVh (6) viv]Hh
(s]K¿uh Eg]ztÊinuh OÊ[).

zb]ªf>ueT Ac]>ÆL (EdsEd]SÆL)

1. guRj>EdsÊ[ Et]Ùil AÄiy evÔh (cRÐ]hbu)

xVIk>iÄuk (\pEy]giÄuk) (2) dÑifEdsÊ[ d]xI
gmnh (3) kRf]TEdsÊ[ pÙ}uEtˉiÙ}]y[m (4) k]s[mI>
EdsÊ[ aÙÄuEj]Ùi ecy{uk (5) eetÙhgEdsÊ[
Eg]v]Hnh (6) zd]viQEdsÊ[ p<EW]ru BÑfh; guRj>
züIkL EmlÄc{yiÙ}]Êv>uh (k¢HIn]) viDvkL
roÄyuÔv>uh AkuÎu; ztiEH]ztM]>uh kEn]jyM]>uh
mXYm]hxh tiÎuÎv>uh k]nYkub[jR zB]tZg]mikšuh
AkuÎu."

anß>h cit[p]vnzb]ªEf]ˉÊiy]kuÎu. |tien

ÏÕiyuÔ zpD]nviv>ÆL avt]>ikyiÙuh mÕuh viv>i
c{iÈuÔtuek]Þ[ |vieT EcRÄuÎiÙ}.

13. xHY]zdiK¥h \Ê>]RÍh

>Þ]h aÍY]yÊieû x]>h:

k>]z¨zb]ªEf]lpÊi: k>]z¨Edsh 16 , EvdvtiÄu

vTÄuh, Ek]yn]xhgmÊinu etÄum]yi dsEy]jn
viü]>Êil kiTÄuÎu.

zb]ªf>ueT Øiti:
16
|tieû tÙØ]nm]yi>uÎ k>]Tkh |Î[ pþim mH]>]z¨yieÙ
Ek]Ù]ÏU>il niÎ[ 50 ki. mI. akeÙyuÔ k>]Q[ `ÎriyeÏTuÎ ØÙ
m]f[.
176
 zp]cIn mÙy]šh
K>xY]vYØiEy]Egn E>t Ñip[th viB]vkh
Etn EtS]h xmut[pÊiRj]t]eevp]p kRÐif]h."

k>]z¨zb]ªf>ueT m]tZk]EdviÄu vRShEt]ruh

ÙÑfem]Ê zb]ªfpu>uSen bÙi ek]TuÄ]ruÞ[
(|zpk]>h) zbªHÊiek]Þ[ |vR nsiÄuÎu. |ve>
et]È]l kušiÄfh. |v>uEÔTh et]È[ muÎU Ey]jndU>h
v]yu duSic{uEp]kuÎu; |vR xRv{kRÐDRÐbHiS[kZt
M]>]kuÎu. |til ciÙR |>updn]mD]>kM]>]kuÎu.

ek]ÜfEdsh: xHYeû mukšil n]Ùuh nUruh Ey]jn

viü]>Êil |o Edsh kiTÄuÎu. ek]ÜfÊiÙuÔvR
p]dm]ztg]yztiyuÔv>]f[. ek]Üfzb]ªfR (pdY
Ey]® zb]ªf] KÙu) p]dp]>gn]mD]>kM]R AkuÎu.
|ve> xkÙ kRÐÆšiÙuh vR´iÄfh.

14. Tiyil aW]h aÍY]yh.:

goQM]R: |v>il Eg]viàpu>v]xikš]y zb]ªfR

mdYm]xh asiÄuÎv>]kuÎu. ki<Äuh pTiÇ]rumuÔ
xmuzdtI>v]xikš]y x]>xVtM]R mXYh BÑiÄuÎ
v>]f[. |vR pÊuviDh: 1) suÍR 2) asuÍR 3) xiÍR
4) k]poFzQR 5) BItc]>i 6) Ezsfi 7) kosikR 8)
nRv{R 9) bQikR 10) Ù´kR. v]>]HÊil zb]ªfR
gjBÑk>]yi>uÎu. jgÎ]œÊuÔvR mdYm]hxÆL
\pEy]giÄuh. \Ê>B]gÊuh m]hxBÑfmuÞ[. nRÐd¿u
etÄuÔvR m>umkeš viv]Hhecy{uh. (Â]àÊil
n]g>K¥vuh, Ùihgpu>]fvuh En]Äuk.

177
 zp]cIn mÙy]šh
|o viv>fh viü>ByÊ]l tlÄ]Ùh niruÊi
v¿uÎu. Ek>šÊil EmlprÇ t>ÊiÙuÔ zb]ªf
>ueT zpEvsnvuh mÕuh aTuÊ puükÊil k]fic{u
ek]Ô]h.

Ek>š]c]>Æeš kuriÄuÎt]yuh Ek>šv]xikLÄu

xREv{]p>iy]y O>u zpm]fm]yuh niRÐiÄeÏÈiÈuÔ O>u
zgÖm]f[ Ek>šm]H]«Yh. |til Ek>šIyRÄ]yi
\Þ]Äivc{iÈuÔ mtvuh Ac]>Æšuh atYßh p]p
gRBvuh Ù´]vHvum]efÎu vYxnxEmth prEyÞi
yi>iÄuÎu. |tien ariv]ni¢iÄuÎ v]ynÄ]R 3-]h
anub³h En]Äi k]>Yh zgHic{uek]ÔeÈ. (avieTyuh
atien vY]KY]niÄ]N zsmic{iÈiÙ}.)

|o Ek>šÊil vše> pu>]tnk]Ùh mutlEÄ nTÏu

Þ]yi>uÎ xd]c]>ÆešÄuric{uh xtYtˉ>teyÄuric{uh
mÕuh |o zgÖÊil xviü>h zptip]dic{iÈuÞ[. s]Ü>
x[mZti, xHY]zdiK¥h mutÙ]y xhÂZtzpm]fÆL
|vey EvÞviDh x]DUk>iÄyuh ecy{uÎu. aÆen
yuÔ jnxmud]yÊinu |zt kÚinm]y O>u ptitVh
`Æen xhBvic{u. |tien avR xVyh v>uÊi
eÄ]ÞEt] aEt] viEdsIyM]R avRÄ]yi cmc{u
vc{Et]? `ÎiÆen ni>UpiÄ]hpÑÊil |o zgÖ
Êil |tinumuNpiN aEnkh tvf zpü]vic{viDh
xVEdsbHiS[kZtM]>uh p]S¥mtg]mikšuh Ay O>u
kUÈh A>Yzb]ªf>ueT Agmnh nimiÊm]f[ Ek>šIy
>]y x]DuÄLÄu |o n>k]nuBUtiÄiTvÎetÎu
vic]>iEÄÞiv>uÎu. p]>á>Ym]y DRÐtlp>tyuÔ
O>u xmud]yÊiEÙ] Ø]pnÊiEÙ] xhxRÅEd]Sh
178
 zp]cIn mÙy]šh
ek]Þuh k]ÙEBdÊ]Ùuh O]E>] du>]c]>ÆL vÎu
kUTuÎtinu EÙ]kc>iztÊil EvÞuEv]šh \d]H>fÆ
šuÞ[. EmÙuh pu>]fk]ÙÊinu muáuteÎ A>YM]>]y
zb]ªf>ueT kUÈÊil du>it>Upikš]y vhsÄ]R D]>]š
muÞ]yi>uÎt]yi EmlÄ]fic{ pu>]fB]gÆšil k]fu
Îu. |o Ek>šÊil vÎukUTiy zb]ªfR |zpk]> muÔ
p]pikEš] aEt] avR mÍYzpEds ÆšiÙuh mÕumuÔ ciÙ
xlzb]ªfE>] `Îu |ni tI>um]niEÄÞt]yi
>iÄuÎu. |tiEÙÄ]yi anYvRÅÄ]>]y mÙy]šikšueT
xd]c]>DRÐtlp>t¿u x]ÑYh vHiÄuÎtuh A>YM
]>]l xhÂZtB]Syil `<uteÏÈ tuh Ay xHY]zdi
K¥h mutÙ]yvyuh n]>dvY]x vcnÆšuh \d]H>f
Æš]kuÎu. (xHY]zdiK¥B]gÊinu 4-]h anub³h
En]Äuk). A>YBTIyxhHit 11-]h aÍY]yÊiÙuh Eml
prÇ vcnÆšiÙuh |tienÄuric{uÔ viv>ÆL
t]e<EcRÊu ek]ÔuÎu.

sonk®-

"sZfu vizp! dVijEzsæ] zB¨]x[Et p>YTN Buvi

AÑip[t](aÙb[D])H]>niÙy]
j‡ux[Et dÑif]h dish.
y]zt]x[Et Bgv]N x]Ñ]l kuhBEy]niRÐunIsV>®
yzt dÑifknY]KYh kum]>IEÑzt (tIRË)muÊmh.
yzt]KiÙguf]™Y] BUzüiEvfIv vi>]jEt
pþim]b[DitT]XHYp>Yßh dVijpuhgv!
|osV>>]DEn >¬] B¬] yzt xux]Dv®
jn] yzt d]nsU>]® xhzg]m]ÜfeeB>v]®
Ey]giEn] yl guH]ßüu EpTik] >ødIpik]®
179
 zp]cIn mÙy]šh
n]y]k]KY] yzt sUzd(])>]j]n® xßi xRvd]
tzt]gtY CÙ]dV]xh czkU® kVcn Ekcn
Exv]>t]® EkcidEnY zpBuÙEç]pjIvik]® (n®)
kZtV]Bic]>mpE> jgZHuRÍnxád®
miœ® kÙHmulÑipY tzt pUjY]® pE>BvN
>]E¡]pv>Ek ØitV]pYEnY Dnmup]ddu®
sV]vZtY]pYupjIvßi B]xu>] api BUxu>]®
kih n kuRvßi vizB¨] >]ms]pHt]þ Et."
(A>YBTIyxhHit a. 11)

aRËh: zB¨M]>]y zb]ªfR BÑfvuh |>iÏiTvu

miÙ}]Êv>]yiÈ[ aÙÇuti>iÇ[ OTuvil y]et]>iTÊu
pTiÇ]er xmuzdhmutl xHYNve> guf]™Yy]yi>i
ÄuÎ BUmi ztiEvfieyÎEp]eÙ Es]BiÄuEÎ], y]et]>u
diÄil agüYBgv]N vxiÄuEÎ], `vieT dÑifknY]
kum]>IEÑztmi>iÄuEÎ], `viTÊuk]R B¬iyuÔ x]Du
ÄEš], y]et]>iTÊuÔvR d]nsU>M]>]yuh visi¨
Ey]Í]Äš]yuh |>iÄuEÎ], `vieTyušš guHkšil
epÈikšil >ødIpÆešÎEp]eÙ Ey]gikL Es]Bi
ÄuEÎ], xRvxVvuh d]nhecy{uÎ n]yke>Î sUzd>]j]
ÄešvieTEy] (aÆen |>iÄuÎ) A dÑif diÄien
En]ÄiÊi>ic{u. av>il ciÙR ciÙTÊu xUztÊil
(Ekri) p]RÊu zpBuviÜlniÎu kiÈiytuek]ÞupjIvnh
k<ic{u. ciÙR Exvic{uniÎu. Ñuzdhecy[tu ciÙR
DnxáÊuÄšuÞ]Äi. ciÙR tÐiltÙ}ic{u Dnh eek
ÄÙ]Äi. aTuÄšEvÙ ecy[tu ciÙR Dnh EnTi. HIn
vZÊieyTuÊuh ciÙ zb]ªfR k]Ùhk<iÄuÎu. >]ms]p
EmÕu ekÈve>ßu ecöyiÙ}teÎ.

180
 zp]cIn mÙy]šh
(st]nIkN Ec]dic{tinu \Ê>m]yiÈu EmlprÇv
ÂàN prÇt]kuÎu.)

n]>dvcnh:

"zsutix[mZtipœzB¨]Òi¨]c]>p>]q[muK]®
EtmI p]S¥inÓ]Ñ]l sis[En]d>p>]yf]®

vY]xvcnh:

"x³Y]ztyviHIn]þ g]yztIB¬vR´it]®
eedvB¬iviHIn]þ p]S¥mtg]min®
aùiEH]zt]di xlkRÐxVD]xV]H]vivR´it]®
mUÙzpkZti>vY¬]h eenv j]nßi kRHicil
tp[tmuzd]jit]® Ekcil k]m]c]>>t]® pE>
k]p]Ùik]® košik]þ boÍ]eejn]üœ]pE>
p¥it] api Et xREv du>]c]>zpvRÊk]®
kuhBIp]kh punÓREv y]xYßi nijkRÐBi®

|ÆenyuÔ zpm]fÆL niESDiÄeÏTuky]efÜil

\Þ]kuÎ ØitieyÏÕi muáu zpü]vic{iÈuÞ[. |vyil
viv>iÄuÎviDmuÔ mnuSYR Ek>šm]H]«Y]dikšieÙ
niàYm]y mth niRÐic{til atisyiÏ]niÙ}. atu
nimiÊmuÔ k¨n¨ÆL anuBvic{uEp]yvRÄu
tÆšueT buÍiEm]sÊien O]RÊu pþ]ÊpiÄEy |ni
nivZÊiyuÔu. EmÙ]l tÆšueT kRÊvYÆeš s>iy]
ynuæiÄuÎpÑh |o du>YsÓ[ OTuÆukyuh pURvmHim
zpk]siÄyuh ecy{uemÎ[ xm]sVxiÄ]h.

181
 zp]cIn mÙy]šh
anub³h 1
"kZÿ]tIE> tu gtV]œ cc]> BZgunàn®
tzt]x[Et zb]ªf® kþil EvdvilBi>ÙhkZt®
ST[ÄRÐni>Et] nitYm]c]>Yül puE> xuDI®
atid]>izdYxhyuE¬]¸tid]ÑifYv]N dVij®,
zb]ªf]n]h kuÙEzsS[EÚ] Ey]g]BY]xvis]>d®
txY d]>] ptivZt] BRÊZsuzsUSEf >t]
tEy]>¨xupuzt]þ ctu>] zbªc]>if®
Evd]ÍYynxáÎ]® nitY]Evdp>]yf]®
EtS]h EjYæxutEzsæ® xtYxE³] jiEtzàiy®
zbªc>Y]zsmh DZtV] zbªEtEj]bÙ]Dik®
ctuREvdvid]h nitYh kˉy]m]x kRÐÚ®
k]sYpxY gZEH >EmY Ey]gYxY suBmàiE>
gtV]su xumH]«]nh zb]ªfh zbªvRc{xh
x]¨]hgh xhzpfmY]œ aBiv]dY Øit® zpBu®
Agth n>s]RdUÙh dZ¨V] dVijvE>]Êm®
\Ë]y zsIzGm]d]y aRGYp]dY]dikh tt®
yœ]vl pUjy]m]x >]j]nh v]kYmzbvIl
mH]>]j mH]zp]¡ azt]gmnk]>fh
d>iEzd]Hh mH]B]g md[gZH]gmnh vZœ]
mH]d]>izdYxhyuE¬ pIQitÓkuTuhbeek®
ax[miNgZEH kimRËh tVm]gEt]xi vd zpEB]
g¢ zsIzGh yœ]pURv{h d>izd® kih kE>]mYHh
md[gZH]Mnx]v]c] n x[m>tVh jEnsV>
|tYuE¬] B]RÅEv] vizpmuv]c dijxÊmh
mdV]kYh sZfVt]h zbªN mDuxUdnpUjk
mm>]EjY xm]gtY ØIyt]h Edvt]diBi®
182
 zp]cIn mÙy]šh
n]syiSY]mi d]>izdh dd]eemYsV>YEk>kh
zbªpIEÚBiESÑY]mi zb]ªf]nh viD]yk
zbªc>Y]zsmh gtV] tv puztüu Ek>Eš
aKiÙ]n]h dVij]tIn]h EÑzt]fh gu>uE>v x®
mm]pi mdViEDy]n]h Ey]g]c]E>Y] n xhsy®
Ey]gpÈW d]xY]mi Ey]gpIEÚ niEvsYt]h
Ey]gmuzd]h dd]mYxY xtYEmv vd]mYHh
B]RÅEveefvmu¬üu dVij]tIn]h gu>uüd]
a¨puezetÓd]ee>þ zpy]fmkE>]ÌVij®
Agt] Ek>Eš xhE¡ vZS]zdIpu>xh¡iEk
EtS]h EjYæxutüx[miN zsImUÙØ]nm¥Ep
Ey]gpIEÚ niEvsY]œ Ey]gpÈW dÊv]N
xREvS]h zb]ªf]n]W gu>uBUEt]üu tÊVt®
zbªc>Y]zsmh nitYh xREvS]h viDiE>v Hi
mzß]f]W tu tzß]f]h Ey]g]c]E>Y] n xhsy®"
(Ek.m]. a. 11)

"mÍY]R´un mH]viEzp] zb]ªf]n]h gu>uüd]

äEdVd]n]mup]ÍY]Ey] ......................................
th zb]ªfh xm]nIy zptiæ]mkE>]l zpBu®
yjuREv{d]y vizph th zptiæ]pY gZEH suEB
x]mEvd]y vizph th niEvsY c suEB gZEH
............................................punRÅ¢N yœ] pu>]
st]DikY]hþ vizp]hþ Any]m]x B]RÅv®
.............................................................................................
k]sYpxY tu Eg]zt]hþ B>dVjxY Eg]ztk]
dViEj]Êm]N ..............................................
........................... B]RÅv® punRÅtV] yœ] pu>]

183
 zp]cIn mÙy]šh
s]ÙIv]HpuE> Ekcil zb]ªf]ÓkuTuhbin®
...........................................................nitYh Evdp>]yf]®
niEtY]pv]xin® Ekcil Any]m]x t]N dVij]N
(Ek.m]. a. 12)

.................................................................punþ mDu>]pu>Ih
zpEvsY k]sYp]N Eg]zt]N tdVij]nIy B]RÅv®
..........................................................................................
...................................................... zb]ªf]n]mDIsV>]®
Eg]d]v>Ih punRÅtV] v]yum]REÅf B]RÅv®
DnuREvdvid]N vizp]N gd]BY]xh ddRs H
pWvizp]N xm]nIy kuTuheebþ xmnVit]N
punR dViEj]Êm]N Ezsæ]n]ny]m]x B]RÅv®
.......................................................................................................
ctu®S¨itm]N zg]m]N zptiæ]pY dViEj]Êm]N.
(Ek.m].a. 14).

184
 zp]cIn mÙy]šh
anub³h 2

xUzth 34

B]SYh: yœ] mnuSY]Dik]> niymmEp]dY Edv]dIn]mpi

vidY]xVDik]> \¬üeeœv dVij]tYDik]>niym]p
v]Edn sUzdxY]pYDik]>ÓY]diEtYt]m]sÜ]h nivRÊ
yitumidmDik>fm]>BYEt.

tzt sUzdxY]pYDik]>® xY]diti t]vl zp]p[th

aRËitVx]mRËYEy]ÓhBv]l 'tx[m]¢UEzd] yE¡
n]vk}p[t' |tivl; sUEzd] vidY]y]mnvk}p[t |ti c
niESD]zsvf]l. yc{, kRÐxVnDik]>k]>fh
sUzdxY]nùitVh, n tdVidY]xVDik]>xY]pv]dkh Ùihgh.
nHY]vHnIydi>HiEtn vidY] Evdituh n skYEt. Bvti
c Ùihgh sUzd]Dik]>ExY]Ep]d[bÙkh, xhvRÅvidY]y]h
Hi j]nzsutih pozt]yfh suzsUSuh sUzdsEén
p>]mZsti.

“H H H! E>! tV] sUzd! teevv xHEg]Bi>üu” |ti.

vidu>zpBZtyþ sUzdEy]nizpBv] api visi¨vi¡]n
xhpÎ]® x[m>YEß tx[m]dDizkiyEß sUzd] vidY]xVi-
EtYvh zp]p[Et zbUm®,

n sUzdxY]Dik]E>] Evd]ÍYyn]B]v]l. aDItEvEd]

Hi viditEvd]REË] Evd]REËSVDizkiyEt. n c
sUzdxY Evd]ÍYynmüi \pnynpURv{ktV]l EvdÍYy
nxY \pnynxY c vRÉztyviSytV]l, yÊVRËitVh
n tdxti x]mREËYDik]>k]>fh Bvti, x]mRËYmpi
185
 zp]cIn mÙy]šh
n Ùokikh EkvÙh aDik]>k]>fh Bvti.
s]züIEyREË s]züIyxY x]mRËY x]EpÑittV]l,
s]züIyxY c x]mRËYxY]ÍYynni>]k>Efn
ni>]kZttV]l, yEc{dh sUEzd] yE¡nvk}p[t |ti
tÎY]ypURv{ktV]dVidY]ympYnvk}p[ttVh EdY]tyti;
nY]yxY x]D]>ftV]l; yl punÓhvRÅvidY]y]h sUzd
sézsvfh Ùihgh mnYEx n tÙ}ihgh nY]yB]v]l,
nY]Ey]E¬R Hi ÙihgdRsnh EdY]tkh Bvti, n c]zt
nY]Ey]üi, k]mW]yh sUzdséÓhvRÅvidY]y]Em
eevkxY]h sUzdmDiku>Y]l, tdViSytV]l, n xRv]xu
vidY]xu, aRËv]dØtV]l, ntu kVcidpYyh sUzdmDi
kRÊumuXHEt, skYEt c]yh sUzdsEé]DikZt
viSEy Ey]jyituh kœmitYucYEt khv> ~nEmtXßh
xyug[m]nmiv ee>kVm]EËtYx[m]Íhxv]kY]d]«En]-
n]d>h zsutvEt] j]nzsuEt® pozt]yfxY
sugut[EpEd, t]mZSIee>k® sUzdsb[Edn]Enn xUcy]h
bBuv]«n® pE>]Ñ¡]nxY KY]pn]Eyti gmYEt.
j]tisUzdxY]nDik]>]l. kœh pun® sUzdsEén
sugut[pÎ] xUcYt |tYucYEt? td] zdvf]d[
sucmBiduzd]v; suc]v]BiduzduEv, sUc]v] ee>kVmBi
zduzd]Evti sUzd]vyv]RËxhBv]l, >U™]RËxY
axhBv]l. dZsYEt c]ymREË]xY]m]KY]yi k]y]h.

B]SYh: |tþ n j]tisUEzd] j]nzsuti ylk]>fh

zpk>fni>UpEfn, ÑztiytVmExY]Ê>zt eeczt>Eœ
n]Bizpt]>if] ÑztiEyf xmBivY]H]>]l Ùihg]l
gmYEt. \Ê>zt Hi xhvRÅvidY]v]kYEsES, eeczt
>œi>Bizpt]>I ÑztiyÓhkIRÊYEt. "aœ H sonkþ

186
 zp]cIn mÙy]šh
k]EpymBizpt]>ifW k]ÑExnih xuEtn p>iviSY
m]fo zbªc]>IbiBiEÑ |ti. eeczt>œitVW]Bi
zpt]>if® k]EpyEy]g]dvgßvYh. k]EpyEy]Eg] Hi
eeczt>œxY]vgt® ~Etneev eeczt>œh k]Epy]
ay]jyN, |ti. xm]n]nVy]n]W zp]Eyf
xm]n]nVy] y]jk] Bvßi. 'tx[m]eec{zt>œiRÎ]eemk
Ñztpti>j]yt" |ti c ÑztEyf]Bizpt]>if] xH
xm]n]y]h vidY]y]h xÜIRÊnh j]nzsUEt>pi
ÑztiytVh xUcyti. xm]n]n]Emv Hi zp]Eyf
xmBivY]H]>]Bvßi, ÑÊZEzpÑf]eedsV>YEy]g]c{
j]nzsuEt® Ñztiyt]vgti® aEt] n j]ti
sUzdxY]Dik]>®

xUzth 36

B]SYh: |tþ n sUzdxY]Dik]E>], ydVidY]

zpEdEsSUpnyn]dy® xhÂ]>]® p>]mZsYEß. "th
EH]pniEnY", "aDIHi Bgv |ti EH]pxx]d",
"zbªp>] zbªniæ]p>h zbª]EnVSm]f] ~S H
eev tXRv{h vÑYtI"ti. "EtH xmit[p]fEy]
Bgvßh piÏÙ]dmupxÎ]® |ti c. "t]N H]nupn
eeyEv"tYpi zpdRsieetEv]pnynzp]p[tiRBvti.
sUzdxY c xhÂ]>]B]Ev]BiÙpYEt "sUzdþ tUREË]
vRÉ ~kj]ti" >iEtYkj]titVx[m>f]l. "n sUEzd
p]tkh kiWn c xhÂ]>mRHtI"tY]diBiþ.

xUzth 37

B]SYh. |tþ n sUzdxY]Dik]E>] yXtYvcEnn

sUzdtV]B]Ev niRÍ]>iEt j]b]Ùh gotm \pEntumnu
187
 zp]cIn mÙy]šh
s]xituh c zpvvZEt. "eentdzb]ªEf] viv¬u
mRHti

“xmiDh Ex]mY]HE>]ptV]EnESY n xtY]dg]®” |ti

zsutiÙihg]l.

xUzth 38

B]SYh: |tþ n sUzdxY]Dik]E>] ydxY x[mZEt®

zsvf]ÍYyn]RËzptiESED] Bvti. Evdzsvf
zptiESED] Evd]DYynzptiESD® tdRË¡]n]nu
æ]nEy]þ zptiESD® sUzdxY x[m>YEt, zsvf
zptiESDü]vl. "aœ]xY EvdmupsZfVtzüpUjtuBY]h
Ezs]ztzptipu>fh" |ti "pdYuHv] ~tl s[ms]nh
y¢uzdüx[m]¢zdxmIEpn]EÍYtvY"mitic. at ~v]ÍY
ynzptiESED] yxY Hi xmIEppi n]EÍYtvYh Bvti
x kœm zsUtmDIyIt, Bvti, c EvEd]c{]>ef
jiHV]E¢Ed] D]>Ef s>I>EBd |t. at ~v c
tdRË¡]n]nuæ]nEy]® zptiESED] Bvti "n sUzd]y
mtih ddY]"diti. "dVij]tIn]mÍYynmijY]d]n"mitic.
EyS]h pun® pURv{kZtxhÂ]>vs]dVidu>DRÐvY]DzpBZ
tIn]h ¡]En]t[pÊix[EtS]h n skYEt PÙzp]p[ti®
zptibÍuh ¡]neexYk]ßikPÙtV]l. "zs]vEyc{
tuE>] vRÉ]ni"ti EctiH]xpu>]f]DigEm c]tuR
vRÉY]Dik]> x[m>f]l. EvdpURv{küu n]üYDik]>®
sUzd]f]miti Øith.

188
 zp]cIn mÙy]šh
anub³h 3

"aœ >]Em] mH]Etj]® zsImuÙØ]nm]gt®

ctu®Sæitm]N zg]m]N zb]ªf]ÎVkYmzbvIl
|zàEÙ]Ek c gtV]Hm]g¢]mi dViEj]Êm]®
anu¡]pY dVij]N xRv{]nizàEÙ]kh jg]m H
B]RÅv]gmnh dZ¨V] EdEvzàüV>iEt]Ëit®
aRGYp]dYh xm]d]y pUjyitV]œ B]RÅvh
anRGYm]xnh dtV] màhmàmuv]c H
BZgunàn tttV¡ kim]gmnk]>fh.
v¬umRHxi >]jRES mikEpÑ]üi B]RÅv
EdEvEzàeefvmu¬üu B]RÅEv] v]kYmzbvIl
sZfu EdvpEt ttVh mlk]>YW vd]mYHh
mlBUmo nitYv]xIn]h zb]ªf]n]h tpxVin]h
>tYRËh Edvn]>Yþ d]tvY] EdvvÙ}B
B]RÅEveefvmu¬þ EdEvzà® zpddo td]
zb]ªf]n]h c >tYRËh B]RÅv]y xuknYk]®
ss]Üvdn] n]>Yzüy® knY]ÓuEs]Bn]®
nvyovnxáÎ] >tis]züvicÑf]®
jyßxY xut]h k]Wil xuBg] n]m xuà>Ih
ST[knY]xHit]Î]>Ih B]RÅv]y ddo td]
pun® k]Wic{ n]>Ih tu g³Rv{xY xut]h suB]h
ST[ÄnY]xHith tnVIh EdEvEzà] B]RÅv]y c
punþ >]ÑxIh tnVIh ST[ÄnY]xHit]h td]
B]RÅvzptigZHY]œ zpHZE¨]BUdVis]áEt®
a¨]ds]Bi® knY]Bi® xHn]>IzüyÒuB]®
zptigZHY td] >]m® zpy]fmkE>]Êd]

189
 zp]cIn mÙy]šh
zpØ]nmkE>]Êzt B]RÅEv] HYS[Tm]nx®
t]þ xRv]Óm]nIy xVØ]nh gtv]N nZp®
vZS]zdIpu>m]gtY zsImUÙØ]nm¥Ep
xhØit]N zb]ªf]N xRv{]nBiv]dY]œ B]RÅv®
\v]c v]kYh v]kY¡® Ey]g]c]>Yh gu>uW eev
xREvS]h zb]ªf]n]W my] nIt] diviØit]®
yovn]™Y]þ xuàE>Y] >tYRËh nitYEmv c
gZHØ]n]h Edvt]Bi® xuà>IBiRdViEj]Êm]®
>tYRËW syiSYßu xßtYRËW nitYs®
ST[ÄnY]xHit]h >]Em] Edvn]>IÎiEvsY c
vZS]zdIpu>mEÍY c zkIQ]RËh ST[gZH]N tœ]
kˉyitV]œ >]mþ zb]ªf]nh xuK]y c
EjYæpuzth vin] xREv{ zb]ªf] dVijxÊm]®
xuBg]Biþ knY]BI>tih kuRvßu nitYs®
mmEdEs c sUzdþ m]üu dZ¨]þ xßth
zkIQyßu xu>]ÓREv{ divi Edv] yœ] tœ]
ty] x]kh dVij] nitYh ctV]E>] v]ztyþ v]
zb]ªf]n]W xREv{S]h xhgEd]ES] n vidYEt.
Edvn]>Y® kiÙ tVx[m]l zkIQ]Hþ diEndiEn
p>züIxhgEd]S]ni mmEdEs n kiWn
dVijzüIEy]jn]ÓREv{ zkIQ]y]m dViEj]Êm]®
\p>izkIQ]xu>t]n]c>ßu züiyÓd]
n]>If]W tu xRv{]x]h ünvzü]fi m]üViH
yEœee¨þ dVieejÓ]kh kIQyÍVh diEn diEn
tiæßu Edvn]>Yþ mlBUmo Ek>Eš xd]
ahgIkZtY dVij]ÓREv{ t]BiÓ]kh xuKh Øit]®
................................................................................................
ST[ÄnY]xHit]h n]>Ih g³Rv{xY kuEÙ]Ûv]h

190
 zp]cIn mÙy]šh
ÙÑ[mIpu>Y]h niEvsY]œ tzt tzt c B]RÅv®
zkIQ]RËh zb]ªf]ÓREv{ ahgIkuRvßu nitYs®
t]BiÓuà>n]>IBI® zkIQyßu dViEj]Êm]®
xm]ß]n]h dVij]tIn]mnYEdEs niv]xin]h
zb]ªf]n]h tu v] n]>Yüiæßu c xuK]y eev
t]üu g³Rv{EÙ]Ek tu Ac>ßu yœ] tœ]
~kxY]eeþv ~Ek]üu mÍYEdEs niv]xin]h
g³Rv{kuÙn]>IBiRÐ]nyu¬]Bi>nVHh
zb]ªf]eeþv x]mß]® zkIQyßu diEn diEn
kþiEÌvty] x]kmup>izkIQmhgšh
>tih kZtV] dij]ÓREv tiæßu c yœ]xuKh
punþ >]ÑxIh tnVIh ST[ÄnY]xHit]h td]
ahbik]y]h puE> >]Em] niEvEsY]MÊyovn]h
zb]ªf]n]W >tYRËh tiæßu c diEn diEn
yœ] >ÑxEÙ]Ek c kRÊvYh knYk]üœ]
zb]ªeefþ xd] yUyh >tizkIQnmhgšh
xREv{ ................................ >myßu dViEj]Êm]®"
(Ek. m]. 40-\h 50-\h aÍY]yÆL).

191
 zp]cIn mÙy]šh
anub³h 4
|os]Ùy]pi n® Ekcil EkciÍRÐpÙ]yin®
x]mBiüu tp]® EkciEdvh miœY]Bim]nin®
Ed]eeSkni>t]® EkcdVist]d]«Ym]nin®
züItVh puhüVh dVEy]R j]ti>it>]® zB]ßimUÙk]®
Evd]® zpm]®ah En¢ßi HY]gmh eenv c]pE>
xtYÑEm kZEt Ecti EÙ]k]ytmt]nugI
s¬iE>v xviztIti mth jùiHiE> pE>
eeB>vItzßm]ÙhbY j]tixÜ>k]>if®
jnnIjnk]N jnY]N DRÐpøI® dViSßi c
Edv]N dVij]N gu>UN zp]¡]N DRÐm]RÅ]nuvRÊin®
avm]nY mHÊVh tu viviD] DiSf]® pE>
|oEs]Hh bÙBEzd]Hh xiEÍ]Hh bÙv]nHh
AE™Y]x[mi bÙv]nx[mi Ek]dYEm |ti v]din®
BUt]Bic]>Et] BÑ] xRvBÑ] viBÑk]®
HE>>nRÏit]H]>]® anYEdv]RÏit]sn]®
puzt]dIN eenv puÿßi sis[En]d>>t]® pE>
p>züIni>t]ÓREv xÙ}ik]dˉDRÐif®
xVx[miN gufitVmß]E>] EdvdVij]nuniàin®
m]hx]H]> mdYp]þ xVd]>]¢izdv]din®
S¥]EmeekkÙiheegþ p]S¥skueenüœ]
~tdu¬mnuæ]y jn]ÓREvpi xßi Hi
~kjnY] jn]® EkcieeÎkjnY] jn]® pE>
xÜIRÉbuÍy® EkciEdY]nixÜ>k]>if®
Ed]S]eenv vicinVßi k]>fh HYzt k]>fh
g>d] zb]ªf]® EkcidViv]HxY c kÞk]®
vZÊiE¢dk>]® Ekcil p>Ed]S]vmRsin®
192
 zp]cIn mÙy]šh
~vh jn]® bHuviD]® Ed]Sv]ReeÊkEÙ]Ùup]®
~kkZ¢[r]dVikZ¢[r]þ ztictu®kZ¢[rk] pE>
~kkURc{]dVikURc{]þ bHukURc{]tikURc{k]®
mzßv]d>t]® EkciEÙ}]Ek]pkZtiEHtEv
n]mBiR jinxáÎ] zsutis]züvivRjit]®
EÙ]k]N dViSßi DRС]N g>d] EÙ]kgRHit]®
kUTx]Ñizpv¬]>® xx[EnH]ü]dZEsSu c
p]pÑipkÙo EÙ]k]N xEd]S] Ed]Sv]din®
neetÓH vExÍIm]N n]vmEnYt kRHicil
anß]gfEs] Ed]S] \d]HRÊuh n c Ñm]®
kZ¢[Ers]n]W Evd]n]h k] tzt p>iEdvn]
zg]Em zg]Em du>]c]>] EÙ]k]Óßi HYEnks®
~vh mH]ßm]EÙ]kh zg]mm]zsyEt jn]®
~vh kuEÙSu xREv{Su Ed]Sj]tYmnßkh
xdVhsj] aEy]gY]þ niàY] ~v n xhsy®
DnuRvhEs] visuEÍ]pi niRÅuf® kih k>iSYti
Ey]EgY] duRvhsj]Et]pi sxYEt xRvx´een®
Â]Eà n]g>KE¥pi Ezp]¬h eeÙhEgpi Ec]dit®
j]tIn]h niRÉy® xmYgud]H>fpURv{kh.
(xHY]zdiK¥h)

193