Professional Documents
Culture Documents
Buneba 6 I Moswavlis Wigni
Buneba 6 I Moswavlis Wigni
6 klasi
1 nawili
gamomcemloba `triasi”
1
buneba
moswavlis wigni 1 nawili
6 klasi
gamomcemloba `triasi”
Tbilisi, robaqiZis gamziri 7.
tel: +995 577 42 52 22
www.triasi.ge
Email: infotriasi@gmail.com
I gamocema
2018 weli
C gamomcemloba `triasi”
ISBN 978-9941-9591-7-2
2
sarCevi
I Tavi
organizmi mTlianobaa
II Tavi
adamianis janmrTelobaze sxvadasxva faqtoris gavlena
III Tavi
energia
3.1 energia........................................................................................................................56
3.2 energiis saxeebi........................................................................................................ 58
3.3 -3.4 energiis wyaroebi...............................................................................................60
3.5 energiis gardaqmna.....................................................................................................62
3
3.6 -3.7 energiis gadacema...............................................................................................64
3.8 - 3.9 navTobi - energiis araganaxlebadi wyaro......................................................66
3.10 energiis ganaxlebadi da araganaxlebadi wyaroebi..............................................68
3.11 energiis wyaroebi da maT mier gamowveuli safrTxeebi.................................... 70
3.12 energiis alternatiuli wyaroebi........................................................................ 72
3.13 energiis alternatiuli wyaroebi (gagrZeleba)................................................... 74
3.14 gza did aRmoCenebamde............................................................................................76
Seamowme Seni codna.......................................................................................................................................... 78
IV Tavi
nivTiereba da misi Tvisebebi
4
pirobiTi niSnebi
individualuri samuSao
an
individualuri samuSao
wyvilebSi samuSao
jgufuri samuSao
eqsperimenti
dafiqrdi
daimaxsovre
internet resursi
5
6
I Tavi
organizmi mTlianobaa
ras Seiswavli:
7
1.1 adamianis organizmi mTlianobaa
adamianis organoebi
8
me ukve vici da SemiZlia:
upasuxe SekiTxvebs:
aqtivoba _ organoebi
9
1.2 ConCxi
10
minda meti vicode
motexilobis dros unda SegeZlos pirveladi daxmarebis
gaweva. Zvlebi ar unda moZraobdes, radgan SeiZleba kun-
Tebi, sisxlZarRvebi daazianos. amitom motexil kidurze,
mTel sigrZeze, sqeli muyao an ficari (artaSani) unda daa-
do. gamoiyene samedicino binti da mWidrod gadaaxvie da-
zianebul adgils.
amis Semdeg eqims unda mimarTo. gatexili Zvlis nawilebs
eqimi daafiqsirebs Tavis adgilas, rom Zvali sworad Se-
TabaSirSi Casmuli kiduri
xorcdes. Zvlebma rom ar imoZraos, travmirebul adgils
TabaSirSi svamen.
upasuxe SekiTxvebs:
WeSmariti mcdari
Zvlis motexiloba SeuZlebelia.
kidurebi ramdenime Zvlisgan Sedgeba.
bavSvobis asakSi motexiloba advilad mTeldeba.
Zvals simagres rkina aniWebs.
11
1.3 Zvlebis SeerTeba
kunTebi
kunTebi
Zvlebs kunTebi amoZravebs. ConCxis kunTebi Zvlebs myesebiT
emagreba. kunTebis saSualebiT SegiZlia gaiRimo, daReWo
sakvebi, isaubro, iaro. roca dadixar, darbixar, cekvav, iye-
neb asobiT kunTs, romlebic SeTanxmebulad muSaoben. maTi
moZraoba Sens nebas emorCileba. SegiZlia adge da dajde,
Tvalebi daaxamxamo, fexi moxaro, gaSalo da a.S.
xerxemali
12
kunTebi nawlavebSi, gulSi, sisxlZarRvebSic gvxvdeba,
Tumca maTi muSaoba Sens nebaze ar aris damokidebuli.
fizikuri datvirTvis Sedegad adamianis ConCxi da kun-
Tebi moqnili da Zlieri xdeba. gvian iRlebi. izrdeba am-
tanoba, amitom tanvarjiSi, fexburTisa da kalaTburTis
TamaSi, curva, cekva, velosipediT siaruli Zalian sa-
sargebloa Seni janmrTelobisTvis.
saWiro masala: feradi furceli, wvenis Cxirebi, skoCi, qaRaldis webo da sasurve-
lis makratelic.
mimdinareoba: ganalage wvenis Cxirebi qaRaldze. makratlis saSualebiT qaRalds
mieci iseTi sigrZe da sigane, rom masze mTlianad ganlagdes wvenis Cxirebi, rogorc
meore suraTzea naCvenebi. mSrali webos gamoyenebiT Seecade daakra Cxirebi erTmane-
Tis Tanmimdevrulad. zemodan daakari skoCi, rogorc mesame suraTzea mocemuli da
gadaaxvie. daakvirdi meoTxe suraTs da gaimeore moqmedeba. es ukve Zvlis modelia.
1 2 3 4 5
13
1.4 sisxli - „sicocxlis mdinare”
14
mSvid mdgomareobaSi zrdasruli adamianis gulisce-
ma wuTSi 70 dartymaa. fizikuri datvirTvis dros or-
ganizms meti Jangbadi esaWiroeba. sisxls filtvebidan,
romelsac Semoxveuli aqvs kapilarebi, Jangbadi miaqvs
daniSnul kunTebamde, amitom guliscema da sunTqvis six-
Sire izrdeba. rodesac gulidan gamosrolili sisxli
sisxlZarRvebis kedlebs ejaxeba, es talRa vrceldeba da
Sen SeigrZnob kanTan axlos mdebare sisxlZarRvebSi. Tu
majis Sida mxares TiTebs daideb, SegiZlia gaigo pul-
si, romlis sixSiris daTvliT Sens guliscemas daiTvli.
guliscemis mosmena stetoskopiTac SeiZleba. stetoskopi
upasuxe SekiTxvebs:
gul-mkerdis Rru
aqtivoba _ pulsi
pulsi 69 130
15
1.5-1.6 sunTqva
16
me ukve vici da SemiZlia:
suraTze filtvebis amocnoba;
rogor xvdeba Jangbadi organoebamde;
vimsjelo filtvebis daniSnulebaze;
ratom xSirdeba sunTqva da guliscema fizikuri datvirTvisas.
upasuxe SekiTxvebs:
WeSmariti mcdari
17
1.7 kveba. saWmlis moneleba
piris RruSi
18
daimaxsovre: piris RruSi arsebuli narCenebis daSli-
sas mikrobebi gamoyofen mJavebs, romlebic Slis minanqars
da azianebs kbils. am movlenas uwodeben kariess. am dros
stomatologis daxmareba aucilebelia. es procesi Zalian
mtkivneulia. gansakuTrebiT tkbileuli, gamagrilebeli
sasmelebi, Saqari, kanfetebi da xilis wvenebi moqmedebs
kbilis emalze da iwvevs mis lpobas.
19
1.8-1.9 saWmlis moneleba kuWsa
da nawlavebSi
kuWi
gifiqria, ratomaa aucilebeli kvebis reJimis dacva?
20
saWmlis momnelebeli wvenebis zemoqmedebiT wvril naw- RviZli
naRvlis
lavebSi sakvebis moneleba sruldeba. organizmisTvis buSti
daSlili sasargeblo sakvebi wvril nawvlavSi Seiwoveba. kuWi
upasuxe SekiTxvebs:
21
1.10-1.11 rogor aviciloT Tavidan
saWmlis momnelebeli sistemis
daavadebebi?
rogor SeiZleba Tavidan saWmlis momnelebeli sistemis
ras
Seiswavli: daavadebebis Tavidan acileba.
kartofili, fri
22