ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ' ΛΥΚ.-46-49

ΚΕΙΜΕΝΟ 46, σελ.
1
ΚΕΙΜΕΝΟ 46
Philosophi mundum censent regi numine deorum; eum esse putant quasi communem
urbem et civitatem hominum et deorum, et unum quemque nostrum eius mundi esse
partem; ex quo illud natura consequitur, ut communem utilitatem nostrae anteponamus.
Ut enim leges omnium salutem singulorum saluti anteponunt, sic vir bonus et sapiens et
legibus parens consulit utilitati omnium plus quam unius alicuius aut suae. Nec magis
vituperandus est proditor patriae quam proditor communis utilitatis, aut communis salutis
desertor propter suam utilitatem et salutem. Ex quo fit, ut laudandus is sit, qui pro re
publica cadat, quod decet cariorem nobis esse patriam quam nosmet ipsos.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Οι φιλόσοφοι πιστεύουν ότι ο κόσμος κυβερνάται από τη βούληση των θεών. Νομίζουν
ότι αυτός είναι κάτι σαν πόλη και πολιτεία κοινή ανθρώπων και θεών και ότι ο καθένας
από εμάς ξεχωριστά αποτελεί μέρος αυτού του κόσμου. Αυτό συνεπάγεται την
υποχρέωσή μας από τη φύση να βάζουμε το γενικό συμφέρον (:καλό) πάνω από το
ατομικό (:να προτάσσουμε το γενικό συμφέρον/καλό του ατομικού). Γιατί, όπως οι νόμοι
βάζουν τη γενική ευημερία πάνω από την ατομική(: προτάσσουν τη γενική ευημερία της
ατομικής), έτσι ο σωστός και σοφός άνδρας που υπακούει στους νόμους φροντίζει
περισσότερο για το συμφέρον (:το καλό, την ευημερία) όλων παρά για το συμφέρον (:το
καλό, την ευημερία) ενός οποιουδήποτε ατόμου ή το δικό του. Και δεν πρέπει να
επικρίνεται περισσότερο ο προδότης της πατρίδας από τον προδότη του κοινού
συμφέροντος (:καλού, ωφέλειας) ή από αυτόν που λιποτακτεί από τη γενική ευημερία για
χάρη του ατομικού του συμφέροντος (: καλού, ωφέλειας) και ευημερίας. Έτσι συμβαίνει
να είναι αξιέπαινος (: να πρέπει να επαινείται) όποιος πέφτει για την πατρίδα, γιατί είναι
σωστό να μας είναι πιο αγαπητή η πατρίδα παρά ο ίδιος μας ο εαυτός (: παρά εμείς οι
ίδιοι ).
ΚΕΙΜΕΝΟ 46, σελ.2
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
censeo - censui - censum - censere 2= πιστεύω, νομίζω
rego - rexi - rectum - regere 3= κυβερνώ
*sum - fui -esse =είμαι
puto, putavi, putatum, putare 1= νομίζω, θεωρώ
consequor - consecutus sum - consecutum - consequi (αποθετικό) 3= ακολουθώ, πετυχαίνω
antepono - anteposui - antepositum - anteponere 3= προκρίνω, βάζω κάτι πάνω από κάτι άλλο
pareo - parui - paritum - parere 2= υπακούω
consulo - consului - consultum - consulere 3= φροντίζω
vitupero, vituperavi, vituperatum, vituperare 1= επικρίνω
*fio- factus sum - fieri = γίνομαι
laudo, laudavi, laudatum, laudare 1= επαινώ
cado - cecidi - casum - cadere 3= πέφτω
*decet - decuit - decere (απρόσωπο) 2= αρμόζει
ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ is, ea, id (οριστ.)=αυτός
Α΄ΚΛΙΣΗ unusquisque, unaquaeque, unumquidque (αορ.
natura, ae =φύση ουσιαστική)=καθένας χωριστά
patria, patriae =πατρίδα ego(προσ)=εγώ
Β΄ΚΛΙΣΗ qui, quae, quod (αναφορική) =ο οποίος
philosophus, i =φιλόσοφος ille, illa, illud(δεικτ) =εκείνος
mundus, i =κόσμος noster, nostra, nostrum (κτητ)=δικός μας
*deus, i =θεός unus, una, unum (αριθμητικό επίθετο, αντωνυμικό
vir, viri =άνδρας επίθετο)=ένας
Γ΄ΚΛΙΣΗ aliqui, aliqua, aliquod (αόρ.επιθετική) =κάποιος
numen, inis (ΟΥΔ)=βούληση (θεϊκή) suus, sua, suum (κτητ)=δικός του/τους
urbs, is (Θ)=πόλη ipse, ipsa, ipsum (οριστ.)=ο ίδιος
*civitas, civitatis (Θ-γεν.πληθ.
civitat(i)um)=πολιτεία ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ
homo, hominis (Α)=άνθρωπος, άνδρας sic =έτσι
pars, partis (Θ)=μέρος plus =περισσότερο (συγκριτικός του multum-plus-
*utilitas, utilitatis (Θ-γεν.πληθ. utilitat(i)um)=το plurimum < multus=πολύς)
συμφέρον, το «καλό», η ωφέλεια, η ευημερία, magis=περισσότερο, μάλλον (συγκριτικός του
lex, legis (Θ)=νόμος magnopere (magno opere)-magis-maxime)
salus, salutis (Θ)=σωτηρία, ευημερία
proditor, proditoris (Α)=προδότης ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ-ΜΟΡΙΑ
desertor, desertoris(Α)=λιποτακτης et (συμπλ)=και
Ε΄ΚΛΙΣΗ ut (συμπερ)=ώστε, ώστε να
res, rei(Θ)=πράγμα (εδώ : res publica= πολιτεία, το ut (παραβολ)=όπως
κράτος) aut (διαζευκτ)=ή
nec (συμπλ)=ούτε
ΕΠΙΘΕΤΑ quod (αιτιολ)=γιατί, επειδή
communis, is, e=κοινός (communior- quam (συγκρ. μόριο)=παρά (εισάγει τον β΄ όρο της
communissimus) σύγκρισης : quam+ομοιόπτωτα ή ομοιότροπα
*bonus, a, um =καλός (melior-optimus) προς τον α΄ όρο)
*sapiens, sapientis, αφ.εν.-e και -i (Α)=σοφός
(ουσιαστικοποιημένη μετοχή του ρ. sapio=γνωρίζω, ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ
όταν λειτουργεί ως επίθετο σχηματίζει παραθετικά : propter +ΑΙΤ=για, εξαιτίας, ένεκα (εξωτερικό
sapientior, sapientissimus) αναγκαστικό αίτιο : propter suam utilitatem =για τη
omnis,-is,-e=όλος, πᾶς (δεν σχηματίζει παραθετικά) δική του ωφέλεια)
carior, ior, ius=πιο αγαπητός, «φίλτερος» ex +ΑΦ=από, για (αιτία : ex quo =γι’αυτό, από
(συγκριτικός του carus,a,um-carior-carissimus) αυτό)
pro +ΑΦ=για, υπέρ (υπεράσπιση : pro re
publica=για την πολιτεία, υπέρ της πολιτείας
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ
 Philosophi mundum censent regi numine deorum : κύρια πρόταση κρίσεως

censent : ρ., Philosophi : υποκείμενο του ρ., regi : ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο του consent,
(ετεροπροσωπία), mundum : υποκείμενο του απαρεμφάτου regi, numine : αφαιρετική του ποιητικού αιτίου στο
regi (απρόθετη, γιατί είναι άψυχο), deorum : γενική υποκειμενική στο numine
 eum esse putant quasi communem urbem et civitatem hominum et deorum, et unum quemque nostrum
eius mundi esse partem : κύρια πρόταση κρίσεως
putant : ρ., (Philosophi : υποκείμενο του ρ.), esse : ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο του ρ. (ετεροπροσωπία),
eum : υποκείμενο του απαρεμφάτου esse, quasi urbem et civitatem : κατηγορούμενα στο eum (το quasi
συνοδεύει τα κατηγορούμενα, προσδίδοντάς τους υποθετική χροιά. Στη φράση quasi communem urbem et
civitatem λανθάνει παραβολική υποθετική πρόταση, βλ. πιο κάτω την ανάλυσή της), communem : επιθετικός
προσδιορισμός στα urbem et civitatem, hominum et deorum : γενικές κτητικές στα urbem et civitatem, unum
quemque : υποκείμενο του esse (ετεροπροσωπία), partem : κατηγορούμενο στο unum quemque, nostrum :
γενική διαιρετική στο unum quemque, mundi : γενική διαιρετική στο partem, eius : επιθετικός προσδιορισμός
στο mundi
ΛΑΝΘΑΝΟΥΣΑ ΠΑΡΑΒΟΛΙΚΗ ΥΠΟΘΕΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
Στη φράση quasi communem urbem et civitatem hominum et deorum (=σαν πόλη και πολιτεία κοινή
ανθρώπων και θεών) λανθάνει η παραβολική υποθετική πρόταση :
quasi mundus communis urbs et civitas hominum et deorum sit (=σα να ήταν ο κόσμος πόλη και πολιτεία
κοινή ανθρώπων και θεών : mundus =υποκείμενο, urbs et civitas =κατηγορούμενα). Εισάγεται με το
παραβολικό επίρρημα quasi, και εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρ. αρκτικού χρόνου
(putant) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
 ex quo illud natura consequitur : κύρια πρόταση κρίσεως (η αναφορική αντωνυμία δεν εισάγει
δευτερεύουσα πρόταση μετά από ισχυρό σημείο στίξης και ισοδυναμεί με δεικτική : ex quo=ex eo)
consequitur : ρ., illud : υποκείμενο του ρ., ex quo : εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας
(εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο) στο ρ., natura : αφαιρετική του τρόπου στο ρ.
 ut communem utilitatem nostrae anteponamus.

Δευτερεύουσα ουσιαστική συμπερασματική πρόταση, ως επεξήγηση στο illud. Εισάγεται με το συμπερασματικό
σύνδεσμο ut, γιατί είναι καταφατική. Εκφέρεται με υποτακτική (anteponamus), όπως όλες οι συμπερασματικές,
γιατί το αποτέλεσμα θεωρείται μια υποκειμενική κατάσταση, χρόνου Ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα
αρκτικού χρόνου (consequitur). Ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων γιατί το αποτέλεσμα είναι
ιδωμένο τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή (συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα
πρόταση)και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής του.
anteponamus : ρ., (nos : υποκείμενο του ρ.), utilitatem : άμεσο αντικείμενο του ρ., communem : επιθετικός
προσδιορισμός στο utilitatem, nostrae : έμμεσο αντικείμενο του ρ. ή επιθετικός προσδιορισμός στο εννοούμενο
utilitati (=έμμεσο αντικείμενο του ρήματος σε δοτική)
 Ut enim leges omnium salutem singulorum saluti anteponunt

Δευτερεύουσα απλή παραβολική πρόταση. Εισάγεται με τον παραβολικό σύνδεσμο ut. Εκφέρεται με Οριστική,
γιατί η σύγκριση αφορά δυο καταστάσεις που είναι (ή θεωρούνται ως) αντικειμενική πραγματικότητα, χρόνου
Ενεστώτα, γιατί αναφέρεται στο παρόν. Στην κύρια πρόταση υπάρχει το sic.
anteponunt : ρ., leges : υποκείμενο του ρ., salutem : άμεσο αντικείμενο του ρ., saluti : έμμεσο αντικείμενο του
ρ.(σε δοτική), omnium : γενική υποκειμενική στο salutem, singulorum : γενική υποκειμενική στο saluti
 sic vir bonus et sapiens et legibus parens consulit utilitati omnium plus quam unius alicuius aut suae :
κύρια πρόταση κρίσεως
consulit : ρ., vir : υποκείμενο του ρήματος και της μετοχής parens, bonus et sapiens et parens: επιθετικοί
προσδιορισμοί στο vir (parens : επιθετική-αναφορική μετοχή, συνημμένη στο vir ως επιθετικός προσδιορισμός),
legibus : δοτική ως συμπλήρωμα της μετοχής parens (ή αντικείμενο), utilitati : δοτική (προσωπική) χαριστική
από το consulit και α΄ όρος σύγκρισης, omnium : γενική υποκειμενική (ή κτητική) στο utilitati, plus :
επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού στο consulit, quam (utilitati) : β΄ όρος σύγκρισης από το plus (το
utilitati εννοείται), unius alicuius : γενική υποκειμενική (ή κτητική) στο εννοούμενο utilitati, aut (quam
utilitati) : β΄ όρος σύγκρισης από το plus (το utilitati εννοείται). Συνδέεται με το προηγούμενο quam (utilitati) με
το σύνδεσμο aut, suae: επιθετικός προσδιορισμός στο εννοούμενο utilitati, sic : επιρρηματικός προσδιορισμός
του τρόπου
 Nec magis vituperandus est proditor patriae quam proditor communis utilitatis, aut communis salutis
desertor propter suam utilitatem et salutem: κύρια πρόταση κρίσεως
vituperandus est : ρ.(παθητική περιφραστική συζυγία), proditor : υποκείμενο του ρ., patriae : γενική
αντικειμενική στο proditor, magis : επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού στο vituperandus est, quam
proditor : β΄ όρος σύγκρισης από το magis (α΄ όρος το proditor patriae), utilitatis : γενική αντικειμενική στο
proditor, communis : επιθετικός προσδιορισμός στο utilitatis, (quam) desertor : β΄ όρος σύγκρισης από το
magis (συνδέεται με το “quam proditor” με το σύνδεσμο aut), salutis : γενική αντικειμενική στο desertor,
communis : επιθετικός προσδιορισμός στο salutis, propter utilitatem et salutem : εμπρόθετος επιρρηματικός
προσδιορισμός της αιτίας (του εξωτερικού αναγκαστικού αιτίου) στο vituperandus est, suam : επιθετικός
προσδιορισμός στα utilitatem et salutem
 Ex quo fit : κύρια πρόταση κρίσεως (η αναφορική αντωνυμία δεν εισάγει δευτερεύουσα πρόταση μετά από
ισχυρό σημείο στίξης και ισοδυναμεί με δεικτική : ex quo=ex eo)
fit : ρ., (ως υποκείμενο του fit λειτουργεί η δευτερεύουσα ουσιαστική συμπερασματική πρόταση που ακολουθεί),
ex quo : εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στο fit
 ut laudandus is sit
Δευτερεύουσα ουσιαστική συμπερασματική πρόταση, λειτουργεί ως υποκείμενο του fit. Εισάγεται με το
συμπερασματικό σύνδεσμο ut, γιατί είναι καταφατική. Εκφέρεται με υποτακτική (laudandus sit), όπως όλες οι
συμπερασματικές, γιατί το αποτέλεσμα θεωρείται μια υποκειμενική κατάσταση, χρόνου Ενεστώτα, γιατί
εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (fit). Ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων γιατί το αποτέλεσμα
είναι ιδωμένο τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή (συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα
πρόταση)και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής του.
laudandus sit : ρ.(παθητικ΄περοφραστική συζυγία), is : υποκείμενο του ρ.
 qui pro re publica cadat

Δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο is. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία qui.
Εκφέρεται με Υποτακτική, λόγω έλξης από την προηγουμένη υποτακτική “laudandus sit” , χρόνου Ενεστώτα
(cadat), γιατί εξαρτάται από ρ. αρκτικού χρόνου (laudandus sit) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
cadat : ρ., qui : υποκείμενο του ρ., pro re publica : εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της υπεράσπισης
στο cadat
 quod decet cariorem nobis esse patriam quam nosmet ipsos

Δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στο laudandus sit. Εισάγεται με
τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod. Εκφέρεται με Οριστική Ενεστώτα (decet), γιατί δηλώνει αιτιολογία πραγματική,
αντικειμενικά αποδεκτή στο παρόν.
decet : απρόσωπο ρ., esse : τελικό απαρέμφατο, υποκείμενο του απροσώπου ρ., patriam : υποκείμενο του
απαρεμφάτου (ετεροπροσωπία), cariorem : κατηγορούμενο στο patriam, quam nosmet : β΄όρος σύγκρισης από
το cariorem (α΄όρος το patriam), ipsos: κατηγορηματικός προσδιορισμός στο nosmet, nobis: δοτική συμπλήρωμα
(αντικειμενική) στo cariorem ή δοτική προσωπική (του κρίνοντος προσώπου) στο cariorem
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ
1. communem(α΄), omnium(α΄), bonus, sapiens, parens, communis, cariorem : να γραφούν οι αντίστοιχοι

τύποι στον άλλο αριθμό
2. communem(α΄), omnium(α΄), bonus, sapiens, parens, communis, cariorem : να γραφούν οι αντίστοιχοι
τύποι στα άλλα γένη.
3. philosophi, mundum, numine, deorum, communem urbem, civitatem, hominum, partem, natura,
utilitatem, leges, omnium, salutem, singulorum, vir bonus et sapiens et parens, proditor, patriae,
desertor, re publica, cariorem : να κλιθούν
4. Να γίνει γραμματική αναγνώριση των τύπων των ακόλουθων τύπων : eum, unum, quemque, nostrum, eius,
quo(α΄), illud, nostrae, singulorum, unius, alicuius, suae, suam, is, qui, nobis, nosmet, ipsos.
5. unum quemque : να κλιθεί στο ουδέτερο γένος
6. eum, unum quemque, nostrum, eius, quo(α΄), illud, nostrae, singulorum, unius alicuius, suae, suam, is,
qui, nobis, nosmet, ipsos : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος του άλλου αριθμού.
7. eum, unum quemque, nostrum, eius, quo(α΄), illud, nostrae, singulorum, unius alicuius, suae, suam, is,
qui, nobis, nosmet, ipsos : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος στα άλλα γένη.
8. nostrum, nostrae, suae, suam, nobis, nosmet : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος στα άλλα πρόσωπα
9. eum, unum quemque, nostrum, quo(α΄), illud, nostrae, singulorum, unius alicuius, suae, qui, nosmet,
ipsos : να κλιθούν στο γένος ή (και) πρόσωπο που βρίσκονται
10. suae : να κλιθεί στο αρσενικό γένος του β΄ προσώπου για πολλούς κτήτορες
11. bonus, sapiens, cariorem, magis : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος στους άλλους βαθμούς
12. communem, bonus, sapiens, cariorem : να γραφούν σε όλους τους βαθμούς τα επιρρήματα που παράγονται
από τα παραπάνω επίθετα
13. magis : να γραφεί σε όλους τους βαθμούς το επίθετο από το οποίο παράγεται το παραπάνω επίρρημα (στην
ονομαστική ενικού του θηλυκού)
14. sapiens : να κλιθεί ο συγκριτικός βαθμός στο θηλυκό γένος
15. Nα γραφούν οι ζητούμενοι τύποι :
censent : α΄πληθυντικό του παρατατικού και του παρακειμένου της υποτακτικής της ίδιας φωνής
regi : β΄ενικό του μέλλοντα και του υπερσυντελίκου της οριστικής της ίδιας φωνής
esse : γ΄ενικό του μέλλοντα όλων των εγκλίσεων
putant : β΄πληθυντικό του ενεστώτα όλων των εγκλίσεων και των δυο φωνών
consequitur : γ΄πληθυντικό του μέλλοντα και του παρακειμένου της υποτακτικής
anteponamus : απαρέμφατα όλων των χρόνων της μέσης φωνής
anteponunt : μετοχές όλων των χρόνων και των δυο φωνών στη δοτική πληθυντικού του αρσενικού γένους και
αφαιρετική του σουπίνου
parens : β΄ενικό όλων των χρόνων της υποτακτικής της ίδιας φωνής
consulit : β΄ενικό του μέλλοντα της προστακτικής της ίδιας φωνής
vituperandus est : αντίστοιχος τύπος της ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας
fit : β΄πληθυντικό του ενεστώτα όλων των εγκλίσεων της ίδιας φωνής
laudandus sit : αιτιατική του πληθυντικού αριθμού του θηλυκού γένους των μετοχών όλων των χρόνων και των
δυο φωνών
cadat : γ΄ενικό του υπερσυντελίκου της υποτακτικής της ίδιας φωνής
decet : απαρέμφατα όλων των χρόνων
16. censent, putant, consequitur, anteponamus, anteponunt, consulit, vituperandus est, fit, laudandus sit,
cadat, decet : να γραφεί το ίδιο πρόσωπο στον άλλο αριθμό
17. censent, regi, putant, anteponamus, anteponunt, consulit, fit : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος της άλλης
φωνής (για τυχόν περιφραστικούς τύπους να διατηρηθεί το γένος και ο αριθμός του υποκειμένου του
ρήματος)
18. anteponamus, laudandus sit, cadat : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος της οριστικής
19. censent, putant, consequitur, anteponunt, consulit, vituperandus est, fit, decet : να γραφεί ο αντίστοιχος
τύπος της υποτακτικής
20. censent, regi, esse(α΄), putant, consequitur, anteponamus, anteponunt, parens, consulit, vituperandus
est, fit, laudandus sit, cadat, decet : να αντικατασταθούν χρονικά οι τύποι (για τυχόν περιφραστικούς
τύπους να ληφθεί υπόψη το γένος και ο αριθμός του υποκειμένου του ρήματος)
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ
1. Να αναγνωρισθούν συντακτικά οι όροι (να αναφέρεται και ο προσδιοριζόμενος όρος) :

mundum, regi, numine, urbem, unum quemque, partem, natura, salutem, parens, magis, quam proditor,
propter utilitatem, ex quo (β΄), pro re publica, cariorem, quam nosmet, ipsos.
2. Να αναγνωρισθούν συντακτικά οι γενικές και δοτικές του κειμένου.
3. Ut enim leges omnium salutem singulorum saluti anteponunt, sic vir bonus et sapiens et legibus parens
consulit utilitati omnium plus quam unius alicuius aut suae : να γίνει πλήρης συντακτική ανάλυση της
περιόδου.
4. Να μετατραπεί η ενεργητική σύνταξη σε παθητική στα παρακάτω αποσπάσματα(σε παρενθέσεις το
υποκείμενο που πρέπει να ληφθεί υπόψη) :
α) Philosophi mundum censent regi numine deorum;
β) ut communem utilitatem nostrae (nos) anteponamus.
γ) Ut enim leges omnium salutem singulorum saluti anteponunt.
δ) sic vir bonus et sapiens et legibus parens consulit utilitati omnium plus quam unius alicuius aut suae.
5. Να μετατραπεί η παθητική σύνταξη σε ενεργητική στα παρακάτω αποσπάσματα (σε παρενθέσεις το ποιητικό
αίτιο που πρέπει να ληφθεί υπόψη):
β) Nec magis (nobis) vituperandus est proditor patriae quam proditor communis utilitatis, aut communis
salutis desertor propter suam utilitatem et salutem.
γ) ut (nobis) laudandus is sit
6. sic vir bonus et sapiens et legibus parens consulit : να αναδιατυπωθεί η φράση, αφού αναλυθούν οι
επιθετικοί προσδιορισμοί και οι μετοχές σε δευτερεύουσες αναφορικές προτάσεις :
7. Να μεταφερθούν τα αποσπάσματα στον ευθύ λόγο :
β) eum esse putant quasi communem urbem et civitatem hominum et deorum, et unum quemque nostrum
eius mundi esse partem;
8. Να μεταφερθούν τα αποσπάσματα στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση τις φράσεις που δίδονται :
εξάρτηση :
Scriptor scribit
Philosophi dicunt
Philosophi dicuntur
β) eum esse (philosophi) putant quasi communem urbem et civitatem hominum et deorum, et unum
quemque nostrum eius mundi esse partem;
εξάρτηση :
Scriptor scripsit
Philosophi dicunt /dicebant
Philosophi dicuntur /dicebantur
γ) ex quo illud natura consequitur, ut communem utilitatem nostrae anteponamus.
εξάρτηση :
Scriptor putat
Scriptor scripsit
δ) Ut leges omnium salutem singulorum saluti anteponunt, sic vir bonus et sapiens et legibus parens
consulit utilitati omnium plus quam unius alicuius aut suae.
εξάρτηση :
Scriptor scribit
Scriptor scripsit
ε) Nec magis vituperandus est proditor patriae quam proditor communis utilitatis, aut communis salutis
desertor propter suam utilitatem et salutem.
εξάρτηση : Scriptor scribit
στ) Ex quo fit, ut laudandus is sit, qui pro re publica cadat, quod decet cariorem nobis esse patriam quam
nosmet ipsos.
εξάρτηση :
Nos aritramur (=εμείς πιστεύουμε)
Vos fatebamini (=εσείς ομολογούσατε, συμφωνούσατε)
9. Να εκφραστεί ο β΄όρος της σύγκρισης με άλλο τρόπο στα παρακάτω αποσπάσματα :
α) sic vir bonus et sapiens et legibus parens consulit utilitati omnium plus quam (utilitati) unius alicuius aut
suae.
β) Nec magis vituperandus est proditor patriae quam proditor communis utilitatis, aut communis salutis
desertor propter suam utilitatem et salutem.
γ) Ex quo fit, ut laudandus is sit, qui pro re publica cadat, quod decet cariorem nobis esse patriam quam
nosmet ipsos.
10. Ex quo fit, ut laudandus is sit, qui pro re publica cadat : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού
μετατραπεί η δευτερεύουσα αναφορική πρόταση σε μετοχή β) στην περίοδο που θα προκύψει να
αντικατασταθεί η παθητική περιφραστική συζυγία με το ρ. debeo+απαρέμφατο.
11. ut communem utilitatem nostrae anteponamus : α) να εκφραστεί προτροπή στο ίδιο πρόσωπο β) να
εκφραστεί απαγόρευση και με τους δύο τρόπους στο β΄πληθυντικό πρόσωπο γ) να εκφραστεί απαγόρευση και
με τους δύο τρόπους στο β΄πληθυντικό πρόσωπο, ώστε να μην αλλοιωθεί το νόημα της πρότασης
12. Nec magis vituperandus est proditor patriae quam proditor communis utilitatis, aut communis salutis
desertor propter suam utilitatem et salutem : να εκφραστεί απαγόρευση και με τους δύο τρόπους στο
β΄πληθυντικό πρόσωπο
13. Ex quo fit, ut laudandus is sit, qui pro re publica cadat : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού
μεταφερθεί το ρήμα της κύριας πρότασης στον Παρακείμενο.
14. eum esse putant quasi communem urbem et civitatem hominum et deorum : να αναπτυχθεί η
υπογραμμισμένη φράση σε παραβολική υποθετική πρόταση.
15. Philosophi mundum censent regi numine deorum; eum esse putant quasi communem urbem et
civitatem hominum et deorum : α) να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα αφού μετατραπεί η πρώτη κύρια
πρόταση σε δευτερεύουσα αιτιολογική που θα δηλώνει αιτιολογία ως αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής
διεργασίας β) η δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση που θα προκύψει να μετατραπεί σε αιτιολογική μετοχή.
16. Να αναγνωρισθούν οι δευτερεύουσες προτάσεις των παρακάτω αποσπασμάτων :
α) ex quo illud natura consequitur, ut communem utilitatem nostrae anteponamus.
β) Ut enim leges omnium salutem singulorum saluti anteponunt, sic vir bonus et sapiens et legibus parens
consulit utilitati omnium plus quam unius alicuius aut suae.
γ) Ex quo fit, ut laudandus is sit, qui pro re publica cadat, quod decet cariorem nobis esse patriam quam
nosmet ipsos.
ΚΕΙΜΕΝΟ 47
Iulia, Augusti filia, mature habere coeperat canos, quos legere secrete solebat. Hac re
audita Augustus voluit filiam deterrere quominus id faceret. Eo consilio aliquando
repente intervenit oppresitque ornatrices. Etsi super vestem earum deprehendit canos,
tamen Augustus dissimulavit eos vidisse et aliiis sermonibus tempus extraxit, donec
induxit mentionem aetatis. Tum interrogavit filiam, utrum post aliquot annos cana esse
mallet an calva. Cum illa respondisset “ego, pater, cana esse malo”, mendacium illi
pater obiecit: “Non dubito quin calva esse nolis. Quid ergo non times ne istae te calvam
faciant? ”
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Η Ιουλία, η κόρη του Αυγούστου, είχε αρχίσει να εμφανίζει (:έχει) πρόωρα άσπρες
τρίχες, τις οποίες συνήθιζε να βγάζει κρυφά. Όταν ο Αύγουστος πληροφορήθηκε αυτό το
πράγμα θέλησε να αποθαρρύνει την κόρη του από το να κάνει αυτό. Μ’ αυτό το σχέδιο
εμφανίστηκε κάποτε απρόοπτα και ξαφνικά και έπιασε τις κομμώτριες επ’ αυτοφώρω.
Παρ’ όλο που ανακάλυψε άσπρες τρίχες πάνω στα φορέματά τους, εντούτοις ο
Αύγουστος προσποιήθηκε ότι δεν τις είδε και παρέτεινε το χρόνο (:καθυστέρησε) με
άλλες κουβέντες, ώσπου έφερε (:οδήγησε) τη συζήτηση στην ηλικία της. Τότε ρώτησε
την κόρη του αν θα προτιμούσε σε μερικά χρόνια να είναι ασπρομάλλα ή φαλακρή. Όταν
εκείνη απάντησε: «εγώ, πατέρα, προτιμώ να είμαι ασπρομάλλα», ο πατέρας της πρόβαλε
σ’ εκείνη το εξής ψεύτικο επιχείρημα: «Δεν αμφιβάλλω πως δε θέλεις να είσαι φαλακρή.
Γιατί λοιπόν δε φοβάσαι μήπως αυτές εδώ σε κάνουν φαλακρή»;
habeo - habui - habitum - habere 2= έχω, θεωρώ
*coepi - απαρέμφατο coepisse (ελλειπτικό) = αρχίζω
lego - legi - lectum - legere 3= διαβάζω, εδώ canos lego : κόβω, βγάζω τις άσπρες τρίχες
soleo - solitus sum - solitum - solere (ημιαποθετικό) 2= συνηθίζω
audio - audivi - auditum - audire 4= ακούω
*volo - volui - velle = θέλω

deterreo - deterrui - deterritum - deterrere 2= αποθαρρύνω
*facio - feci - factum - facere 3-15= κάνω

intervenio - interveni - interventum - intervenire 4= εμφανίζομαι απρόοπτα
opprimo - oppressi- oppressum - opprimere 3= πιάνω επ’ αυτοφώρω
deprehendo - deprehendi - deprehensum - deprehendere 3= συλλαμβάνω, ανακαλύπτω
dissimulo, dissimulavi, dissimulatum, dissimulare 1= προσποιούμαι ότι δεν υπάρχει κάτι που υπάρχει
video - vidi - visum - videre 2= βλέπω

extraho - extraxi - extractum - extrahere 3= τραβάω έξω, παρατείνω
*induco - induxi - inductum - inducere 3= φέρνω κάτι για συζήτηση (in+duco)
interrogo, interrogavi, interrogatum, interrogare 1= ρωτώ
*sum - fui - esse = είμαι
*malo - malui - malle = προτιμώ
respondeo - respondi - responsum - respondere 2= απαντώ
*obicio - obieci - obiectum - obicere 3-15= ρίχνω, προβάλλω αντίρρηση
dubito, dubitavi, dubitatum, dubitare 1= αμφιβάλλω

*nolo- nolui - nolle = δε θέλω
timeo - timui - - - timere 2= φοβάμαι
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ Ε΄ΚΛΙΣΗ
Α΄ΚΛΙΣΗ res, rei (Θ)=πράγμα
Iulia, ae=Ιουλία ΕΠΙΘΕΤΑ
*filia, ae (δοτ. και αφ. πληθ. filiis και filiabus)=κόρη canus, a, um=ασπρομάλλης (δεν σχηματίζει
Β΄ΚΛΙΣΗ παραθετικά)
Augustus, i =Αύγουστος calvus, a, um=φαλακρός (δεν σχηματίζει
cani,orum (μόνο πληθ.)=άσπρες τρίχες παραθετικά)
*consilium, ii/i=σκέψη, σχέδιο ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ
annus,i=έτος, χρόνος mature =πρόωρα (maturius, maturissime και
*mendacium, ii/i =ψέμα, ψεύτικο επιχείρημα maturrime<maturus)
Γ΄ ΚΛΙΣΗ secrete (ή secreto)=κρυφά (secretius,
ornatrix, ornatricis (Θ)=κομμώτρια secretissime<secretus)
vestis, vestis (Θ)=φόρεμα aliquando =κάποτε
sermo, sermonis (Α)=λόγος, κουβέντα repente =ξαφνικά
tempus, temporis (ΟΥΔ)=χρόνος Tum =τότε
mentio, mentionis (Θ)=μνεία, αναφορά ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
*aetas,aetatis (Θ-γεν.πληθ. aetat(i)um)=ηλικία qui, quae, quod (αναφ.) =ο οποίος
*pater, patris (γεν.πληθ. patrum)=πατέρας hic, haec, hoc (δεικτ.)=αυτός
is, ea, id (οριστ.)=αυτός et (συμπλ.)=και
alius, alia, aliud (αντωνυμικό επίθετο)= άλλος donec (χρον.-υστερόχρονο)=ώσπου, έως ότου
uter, utra, utrum (ερωτ.)=ποιος από τους δυο; an (διαζευκτ.)=ή (εδώ μαζί με το utrum εισάγει
aliquot (αορ., άκλιτη, πληθυντικού αριθμού μόνο) = διμελή πλάγια ερώτηση)
μερικοί, ες, α cum ιστορικός διηγηματικός+υποτακτική
ille, illa, illud (δεικτ) =εκείνος (χρον)=όταν, αφού
ego (προσ)=εγώ quin (εισάγει προτάσεις του quin)=ότι, να
iste, ista, istud (δεικτ.)=αυτός ergo (συμπ. παρατακτ.)=λοιπόν
ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ ne (ενδοιαστ.)=μήπως
quominus (εισάγει προτάσεις του quominus)=να, ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ
από το να super +ΑΙΤ=πάνω σε (τόπος : super vestem =πάνω
etsi (εναντ.)=αν και στα φορέματα)
tamen (αντιθ.)=όμως, ωστόσο post +AIT=μετά από (χρόνος : post aliquot
annos=μετά από μερικά χρόνια)
 Iulia, Augusti filia, mature habere coeperat canos : κύρια πρόταση κρίσεως
coeperat : ρ., Iulia : υποκείμενο του ρ. και του απαρεμφάτου, habere : τελικό απαρέμφατο, αντικείμενο του
coeperat, (ταυτοπροσωπία) canos : αντικείμενο του habere, filia : παράθεση στο Iulia, Augusti : γενική κτητική
στο filia, mature : επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο “habere”
 quos legere secrete solebat.

Δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο canos. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quos.
Εκφέρεται με Οριστική Παρατατικού (solebat), γιατί δηλώνει το πραγματικό στο παρελθόν.
solebat : ρ., (Iulia : υποκείμενο του ρ. και του απαρεμφάτου), legere: τελικό απαρέμφατο, αντικείμενο του
solebat (ταυτοπροσωπία), quos : αντικείμενο του legere, secrete: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο
“legere”
 Hac re audita Augustus voluit filiam deterrere : κύρια πρόταση κρίσεως

voluit : ρ., Augustus : υποκείμενο του ρ. και του απαρεμφάτου, deterrere : τελικό απαρέμφατο, αντικείμενο του
voluit (ταυτοπροσωπία), filiam : άμεσο αντικείμενο του ρ. (ως έμμεσο αντικείμενο του ρ. λειτουργεί η
δευτερεύουσα πρόταση του quominus που ακολουθεί), audita : νόθος αφαιρετική απόλυτος χρονική μετοχή,
δηλώνει το προτερόχρονο, re : υποκείμενο της μετοχής, Hac : επιθετικός προσδιορισμός στο re
 quominus id faceret.
Δευτερεύουσα πρόταση του quominus. Λειτουργεί ως έμμεσο αντικείμενο του deterrere. Εισάγεται με τον
σύνδεσμο quominus, γιατί εξαρτάται από ρήμα καταφατικό. Εκφέρεται με υποτακτική, όπως όλες οι προτάσεις
του quominus, επειδή το περιεχόμενό της εκφράζει την πρόθεση του υποκειμένου της κύριας πρότασης. Ο χρόνος
είναι Παρατατικός, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (το ρ. deterrere θεωρείται ιστορικού χρόνου, γιατί
εξαρτάται από το ρήμα ιστορικού χρόνου voluit). Ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων, γιατί η πρόθεση
του υποκείμένου είναι ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή(συγχρονισμός της κύριας με
τη δευτερεύουσα πρόταση)και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής της.
faceret : ρ., (filia / Iulia : υποκείμενο του ρ.), id : αντικείμενο του faceret
 Eo consilio aliquando repente intervenit : κύρια πρόταση κρίσεως

intervenit : ρ., (Augustus : υποκείμενο του ρ.), consilio : αφαιρετική (οργανική) του μέσου (τρόπου) στο
intervenit, Eo : επιθετικός προσδιορισμός στο consilio, aliquando : επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου
στο ρ., repente : επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο ρ.
 oppresitque ornatrices : κύρια πρόταση κρίσεως

oppresit(que) : ρ., (Augustus : υποκείμενο του ρ.), ornatrices : αντικείμενο του ρ.
 Etsi super vestem earum deprehendit canos

Δευτερεύουσα εναντιωματική πρόταση. Εισάγεται με τον εναντιωματικό σύνδεσμο etsi. Εκφέρεται με Οριστική,
γιατί εκφράζει μια πραγματική κατάσταση παρά την οποία ισχύει το περιεχόμενο της κύριας, χρόνου
Παρακειμένου, γιατί αναφέρεται στο παρελθόν.
deprehendit : ρ., (Augustus : υποκείμενο του ρ.), canos : αντικείμενο του ρ., super vestem : εμπρόθετος
επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου στο deprehendit, earum : γενική κτητική στο vestem
 tamen Augustus dissimulavit eos vidisse : κύρια πρόταση κρίσεως

dissimulavit : ρ., Augustus : υποκείμενο του ρ. και του απαρεμφάτου, vidisse: ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο
του dissimulavit (ταυτοπροσωπία), eos : αντικείμενο του vidisse
 et aliiis sermonibus tempus extraxit : κύρια πρόταση κρίσεως

extraxit : ρ., (Augustus : υποκείμενο του ρ.), tempus : αντικείμενο του ρ., sermonibus : αφαιρετική (οργανική)
του μέσου (τρόπου) στο extraxit, aliiis : επιθετικός προσδιορισμός στο sermonibus
 donec induxit mentionem aetatis.

Δευτερεύουσα χρονική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο extraxit. Εισάγεται με τα
χρονικό σύνδεσμο donec. Δηλώνει πράξη υστερόχρονη της πράξης της κύριας πρότασης. Εκφέρεται με Οριστική,
γιατί η πράξη ενδιαφέρει μόνο από χρονική άποψη (δηλώνεται μόνο ο χρόνος), χρόνου Παρακειμένου, γιατί
αναφέρεται στο παρελθόν.
induxit : ρ., (Augustus : υποκείμενο του ρ.), mentionem : αντικείμενο του ρ., aetatis : γενική αντικειμενική στο
mentionem
 Tum interrogavit filiam : κύρια πρόταση κρίσεως

interrogavit : ρ., (Augustus : υποκείμενο του ρ.), filiam : άμεσο αντικείμενο του ρ. (ως έμμεσο αντικείμενο του
ρ. λειτουργεί η πλάγια ερωτηματική πρόταση που ακολουθεί), Tum :επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου
στο ρ.
 utrum post aliquot annos cana esse mallet an calva.

Δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση ολικής αγνοίας, διμελής. Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία
utrum ...an. Λειτουργεί ως έμμεσο αντικείμενο του interrogavit. Εκφέρεται με υποτακτική (mallet) (όπως όλες οι
πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις), γιατί η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενό της, χρόνου
Παρατατικού, γιατί εξαρτάται από ρ. ιστορικού χρόνου (interrogavit) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
mallet : ρ., (ea / Iulia / filia : υποκείμενο του ρ. και του απαρεμφάτου), esse : τελικό απαρέμφατο, αντικείμενο
του mallet (ταυτοπροσωπία), cana (an) calva : κατηγορούμενα στο εννοούμενο υποκείμενο ea / Iulia / filia), post
annos : εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο esse, aliquot : επιθετικός προσδιορισμός στο
annos
 Cum illa respondisset

Δευτερεύουσα χρονική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο obiecit. Εισάγεται με τον cum
ιστορικό/διηγηματικό, που χρησιμοποιείται για διηγήσεις του παρελθόντος και εκφέρεται με Υποτακτική
(respondisset), όπως όλες οι χρονικές με τον cum ιστορικό/διηγηματικό, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση
αιτίου και αιτιατού ανάμεσα στην δευτερεύουσα και την κύρια πρόταση, χρόνου Υπερσυντελίκου, γιατί
εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (obiecit) και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
respondisset : ρ., illa : υποκείμενο του ρ. (ως αντικείμενο του ρ. λειτουργεί ο ευθύς λόγος που ακολουθεί)
 “ego, pater, cana esse malo”: κύρια πρόταση κρίσεως

malo : ρ., ego : υποκείμενο του ρ. και του απαρεμφάτου, esse : τελικό απαρέμφατο, αντικείμενο του malo
(ταυτοπροσωπία), cana : κατηγορούμενο στο υποκείμενο “ego”, pater : κλητική προσφώνηση
 mendacium illi pater obiecit : κύρια πρόταση κρίσεως

obiecit : ρ., pater : υποκείμενο του ρ., mendacium : άμεσο αντικείμενο του ρ., illi : έμμεσο αντικείμενο του ρ.
 Non dubito : κύρια πρόταση κρίσεως

Non dubito : ρ., (ego : υποκείμενο του ρ.) (ως αντικείμενο του ρ. λειτουργεί η πρόταση του quin που ακολουθεί)
 quin calva esse nolis.

Δευτερεύουσα πρόταση του quin. Εισάγεται με τον σύνδεσμο quin, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρνητικό.
Λειτουργεί ως αντικείμενο του non dubito. Εκφέρεται με υποτακτική, όπως όλες οι προτάσεις του quin, επειδή το
περιεχόμενό της εκφράζει την πρόθεση του υποκειμένου της κύριας πρότασης. Ο χρόνος είναι Ενεστώτας, γιατί
εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (Non dubito). Ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων, γιατί η
πρόθεση του υποκείμένου είναι ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή(συγχρονισμός της
κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση)και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής της.
nolis : ρ., (tu : υποκείμενο του ρ. και του απαρεμφάτου), esse : τελικό απαρέμφατο, αντικείμενο του nolis
(ταυτοπροσωπία), calva : κατηγορούμενο στο υποκείμενο “tu”
 Quid ergo non times ?

Ευθεία ερωτηματική πρόταση μερικής αγνοίας. Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quid. Εκφέρεται με
οριστική, γιατί δηλώνει το πραγματικό, χρόνου ενεστώτα( non times), γιατί αναφέρεται στο παρόν.
non times : ρ., (tu : υποκείμενο του ρ.) Quid : αιτιατική της αιτίας στο ρ.
 ne istae te calvam faciant

Δευτερεύουσα ενδοιαστική πρόταση. Εισάγεται με τον ενδοιαστικό σύνδεσμο ne, γιατί δηλώνει φόβο μήπως γίνει
κάτι. Λειτουργεί ως αντικείμενο του ρ. non times. Εκφέρεται με υποτακτική, όπως όλες οι ενδοιαστικές, επειδή το
περιεχόμενό της ( ο φόβος) αφορά κάτι το ενδεχόμενο ή πιθανό. Ο χρόνος είναι Ενεστώτας, γιατί εξαρτάται από
ρ. αρκτικού χρόνου ( non times). Ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων, γιατί ο φόβος είναι ιδωμένος τη
στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή(συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση)και όχι
τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής του.
faciant : ρ., istae : υποκείμενο του ρ., te : αντικείμενο του ρ., calvam: κατηγορούμενο στο αντικείμενο “te”
1. filia, canos, re, audita, consilio, ornatrices, vestem, sermonibus, tempus, mentionem, aetatis, annos,
cana, calva, pater, mendacium, calvam : να γραφούν οι αντίστοιχοι τύποι στον άλλο αριθμό
2. Iulia, Augusti, filia, canos, re, audita, consilio, ornatrices, vestem, sermonibus, tempus, mentionem,
aetatis, , annos, cana, pater, mendacium : να κλιθούν
3. Να γίνει γραμματική αναγνώριση των τύπων των ακόλουθων τύπων : quos, hac, id, eo, earum, eos, aliis,
utrum, aliquot, illa, ego, illi, istae, te
4. α) aliis : να κλιθεί στο ουδέτερο γένος
β) utrum : να κλιθεί στο θηλυκό γένος
5. quos, hac, id, eo, earum, eos, aliis, utrum, aliquot, illa, ego, illi, istae, te : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος
του άλλου αριθμού.
6. quos, hac, id, eo, earum, eos, aliis, utrum, aliquot, illa, illi, istae : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος στα άλλα
γένη.
7. quos, hac, id, earum, eos, aliis, utrum, aliquot, illa, ego, istae, te : να κλιθούν στο γένος ή (και) πρόσωπο
που βρίσκονται
8. mature, secrete : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος στους άλλους βαθμούς
9. mature, secrete : να γραφούν σε όλους τους βαθμούς τα επίθετα από τα οποία παράγονται τα παραπάνω
επιρρήματα (στην ονομαστική πληθυντικού του θηλυκού)
habere : δοτική του γερουνδίου, γενική του ενικού αριθμού του ουδετέρου γένους του γερουνδιακού και δοτική
του ενικού αριθμού του θηλυκού γένους της μετοχής του ενεστώτα
coeperat : μετοχές όλων των χρόνων στην αιτιατική του πληθυντικού αριθμού του θηλυκού γένους
legere : γ΄πληθυντικό των συντελικών χρόνων όλων των χρόνων της ίδιας φωνής
solebat : β΄ενικό του μέλλοντα όλων των εγκλίσεων και απαρέμφατο του μέλλοντα και του παρακειμένου
audita : γ΄ενικό του ενεστώτα και του παρατατικού της οριστικής της ίδιας φωνής
voluit : γ΄ενικό του ενεστώτα της οριστικής και της υποτακτικής και μετοχή του ενεστώτα (στην αιτιατική
πληθυντικού του ουδετέρου γένους)
deterrere : α΄πληθυντικό όλων των χρόνων της υποτακτικής της ίδιας φωνής
faceret : γ΄πληθυντικό του μέλλοντα όλων των εγκλίσεων της ίδιας φωνής
intervenit : απαρέμφατα όλων των χρόνων της μέσης φωνής
oppresit : γ΄ενικό όλων των χρόνων της υποτακτικής της μέσης φωνής
deprehendit : α΄πληθυντικό του ενεστώτα και του παρακειμένου της οριστικής και της υποτακτικής της ίδιας
φωνής
dissimulavit : β΄ενικό του ενεστώτα, του παρατατικού και του μέλλοντα της οριστικής και των δυο φωνών
vidisse : ονοματικοί τύποι της μέσης φωνής
extraxit : γ΄ενικό του παρατατικού της υποτακτικής της ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας
induxit : β΄ενικό του ενεστώτα όλων των εγκλίσεων και των δυο φωνών
interrogavit : γ΄ενικό του συντελεσμένου μέλλοντα και των δυο φωνών
esse : β΄ενικό του μέλλοντα όλων των εγκλίσεων
mallet : β΄πληθυντικό του ενεστώτα και του παρατατικού της οριστικής και της υποτακτικής
respondisset : β΄πληθυντικό όλων των χρόνων της υποτακτικής και της προστακτικής της μέσης φωνής
malo : β΄ενικό όλων των χρόνων της οριστικής
obiecit : β΄ενικό όλων των χρόνων της υποτακτικής της μέσης φωνής
dubito : ονοματικοί τύποι της ενεργητικής φωνής
nolis : β΄πληθυντικό του ενεστώτα και του παρατατικού όλων των εγκλίσεων
times : β΄πληθυντικό του ενεστώτα της υποτακτικής και του μέλλοντα της προστακτικής
faciant : β΄ενικό του ενεστώτα και του μέλλοντα της οριστικής και των δυο φωνών
11. coeperat, solebat, voluit, faceret, intervenit, oppresit, deprehendit, dissimulavit, extraxit, induxit,
interrogavit, mallet, respondisset, malo, obiecit, dubito, nolis, times, faciant : να γραφεί το ίδιο πρόσωπο
στον άλλο αριθμό
12. habere, legere, deterrere, faceret, intervenit, oppresit, deprehendit, dissimulavit, vidisse, extraxit,
induxit, interrogavit, respondisset, obiecit, dubito, times, faciant : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος της
άλλης φωνής (για τυχόν περιφραστικούς τύπους να διατηρηθεί το γένος και ο αριθμός του υποκειμένου του
ρήματος)
13. faceret, mallet, respondisset, nolis, faciant : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος της οριστικής
14. coeperat, solebat, voluit, intervenit, oppresit, deprehendit, dissimulavit, extraxit, induxit, interrogavit,
malo, obiecit, dubito, times : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος της υποτακτικής
15. habere, coeperat, legere, solebat, audita, voluit, deterrere, faceret, intervenit, oppresit, deprehendit,
dissimulavit, vidisse, extraxit, induxit, interrogavit, esse, mallet, respondisset, malo, obiecit, dubito,
nolis, times, faciant : να αντικατασταθούν χρονικά οι τύποι (για τυχόν περιφραστικούς τύπους να ληφθεί
υπόψη το γένος και ο αριθμός του υποκειμένου του ρήματος)
1. Να αναγνωρισθούν συντακτικά οι όροι (να αναφέρεται και ο προσδιοριζόμενος όρος)

filia, canos, audita, id, consilio, super vestem, eos, sermonibus, aetatis, aliquot, cana (α΄), pater, illi, calvam.
2. Να αναγνωρισθούν συντακτικά όλα τα απαρέμφατα του κειμένου.
3. Να μετατραπεί η ενεργητική σύνταξη σε παθητική στα παρακάτω αποσπάσματα (σε παρενθέσεις το
α) (Augustus) oppressit(que) ornatrices.
β) Etsi super vestem earum deprehendit canos,…
γ) et (Augustus) aliiis sermonibus tempus extraxit.
δ) ... donec (Augustus) induxit mentionem aetatis.
ε) Tum (Augustus) interrogavit filiam...
στ) ... mendacium illi pater obiecit.
ζ) ... ne istae te calvam faciant?
4. Hac re audita Augustus voluit filiam deterrere quominus id faceret : να αναδιατυπωθεί η περίοδος, αφού
αναλυθεί η μετοχή σε δευτερεύουσα πρόταση (με όλους τους δυνατούς τρόπους) :
α) Iulia, Augusti filia, mature habere coeperat canos, quos legere secrete solebat.
εξάρτηση:
 Sallustius scribit
 Iulia, Augusti filia, narrat
 Iulia, Augusti filia, fertur
 Augustus narrabat
β) Hac re audita Augustus voluit filiam deterrere quominus id faceret.
εξάρτηση:
 Augustus narrat
 Augustus dicitur
γ) Eo consilio aliquando repente intervenit oppressitque ornatrices.
εξάρτηση:
 Sallustius narrat
 Augustus narrat
δ) Etsi super vestem earum deprehendit canos, tamen Augustus dissimulavit eos vidisse et aliiis sermonibus
tempus extraxit, donec induxit mentionem aetatis.
εξάρτηση:
 Sallustius narrabat
 Augustus narrat
 Augustus narrabat
 Augustus dictus est
ε) Tum (Augustus) interrogavit filiam, utrum post aliquot annos cana esse mallet an calva.
εξάρτηση:
 Plinius scribit
 Augustus narrat
 Augustus dictus est
στ) Mendacium illi pater obiecit.
εξάρτηση: Plinius scribit
ζ) “ego, pater, cana esse malo”
εξάρτηση: Illa respondit patri
η) “Non dubito quin calva esse nolis.”
εξάρτηση:
 Pater filiae dicit
 Pater filiae dixit
θ) Quid (ergo) non times ne istae te calvam faciant?
εξάρτηση:
 Pater filiam rogat
 Pater filiam rogavit
6. Να αναγνωρισθεί η αναφορική πρόταση του κειμένου.
7. Να αναγνωρισθούν οι χρονικές προτάσεις του κειμένου.
8. Etsi super vestem earum deprehendit canos, tamen Augustus dissimulavit eos vidisse... : α) να
αναγνωρισθεί η εναντιωματική πρόταση β) να μετατραπεί σε εναντιωματική μετοχή.
9. Η πλάγια ερωτηματική πρόταση του κειμένου : α) να αναγνωρισθεί β) να μετατραπεί σε ευθεία.
10. Να αναγνωρισθούν οι δευτερεύουσες προτάσεις των παρακάτω αποσπασμάτων :
α) Hac re audita Augustus voluit filiam deterrere quominus id faceret.
β) “Non dubito quin calva esse nolis. Quid ergo non times ne istae te calvam faciant? ”
11. Να μεταφερθούν οι παρακάτω προτάσεις στον ευθύ λόγο :
α) quominus id faceret. (ως πρόταση επιθυμίας)
β) quin calva esse nolis. (ως πρόταση κρίσεως)
12. Να αναδιατυπωθούν τα αποσπάσματα, αφού μεταφερθούν τα ρήματα των κυρίων προτάσεων στον Ενεστώτα
:
α) Hac re audita Augustus voluit filiam deterrere quominus id faceret.
β) …interrogavit filiam, utrum post aliquot annos cana esse mallet an calva.
13. aliquando repente intervenit oppressitque ornatrices : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί
σε υποθετικό λόγο που θα δηλώνει υπόθεση αντίθετη του πραγματικού στο παρελθόν (υπόθεση η πρώτη
κύρια πρόταση).
14. Etsi super vestem earum deprehendit canos, tamen Augustus dissimulavit eos vidisse et aliiis
sermonibus tempus extraxit : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί σε υποθετικό λόγο που θα
δηλώνει υπόθεση δυνατή ή πιθανή. Η εναντιωματική πρόταση θα μετατραπεί σε υποθετική. Το tamen να
παραλειφθεί.
ΚΕΙΜΕΝΟ 48
Cerva alba eximiae pulchritudinis Sertorio a Lusitano quodam dono data erat. Sertorius
omnibus persuasit cervam, instinctam numine Dianae, conloqui secum et docere, quae
utilia factu essent. Si quid durius ei videbatur, quod imperandum militibus esset, a cerva
sese monitum esse praedicabat. Ea cerva quodam die fugit et perisse credita est. Cum
aliquis Sertorio nuntiavisset cervam inventam esse, Sertorius eum iussit tacere; praeterea
praecepit ut eam postero die repente in eum locum emitteret, in quo ipse cum amicis
futurus esset. Postridie eius diei Sertorius, admissis amicis in cubiculum suum, dixit eis
visum in somno sibi esse cervam quae perisset, ad se reverti. Cum cerva, emissa a servo,
in cubiculum Sertorii introrupisset, admiratio magna orta est.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
(Ένα) Άσπρο ελάφι εξαιρετικής ομορφιάς είχε δοθεί ως δώρο στο Σερτώριο από κάποιο
Λουζιτανό. Ο Σερτώριος τους έπεισε όλους ότι το ελάφι, κατευθυνόμενο από τη βούληση
της Άρτεμης, μιλούσε μαζί του και του υποδείκνυε τι ήταν χρήσιμο να κάνει. Αν του
φαινόταν πως έπρεπε να δώσει στους στρατιώτες του κάποια διαταγή που ήταν
σκληρότερη από τις συνηθισμένες, διακήρυσσε ότι τον είχε συμβουλέψει το ελάφι.
Κάποια μέρα αυτό το ελάφι έφυγε και πίστεψαν ότι είχε πεθάνει. Όταν κάποιος
ανήγγειλε στο Σερτώριο ότι το ελάφι είχε βρεθεί, ο Σερτώριος τον διέταξε να σωπάσει.
Επιπλέον του έδωσε οδηγίες να το αφήσει την επόμενη μέρα ελεύθερο ξαφνικά σ’ αυτό
το μέρος, όπου θα βρισκόταν ο ίδιος με τους φίλους του. Την άλλη μέρα, ο Σερτώριος,
αφού δέχτηκε τους φίλους του στην κρεβατοκάμαρά του, τους είπε ότι είχε δει στον ύπνο
του πως το ελάφι, που είχε πεθάνει, ξαναγύρισε κοντά του. Όταν το ελάφι, αφού αφέθηκε
ελεύθερο από το δούλο, όρμησε στην κρεβατοκάμαρα του Σερτωρίου, γεννήθηκε
μεγάλος θαυμασμός.
do – dedi – datum – dare 1 =δίνω
persuadeo - persuasi - persuasum - persuadere 2= πείθω
instinguo - instinxi - instinctum - instinguere 3= κατευθύνω, παρορμώ

conloquor - conlocutus sum - conlocutum - conloqui ( αποθετικό) 3= συνομιλώ
doceo - docui - doctum - docere 2= διδάσκω
*facio - feci - factum - facere 3 -15= κάνω

*sum - fui – esse = είμαι
video - vidi - visum - videre 2= βλέπω
impero, imperavi, imperatum, imperare 1= διατάζω.

moneo - monui - monitum - monere 2= συμβουλεύω, καθοδηγώ
praedico, praedicavi, praedicatum, praedicare 1= διακηρύσσω
*fugio - fugi - fugitum - fugere 3-15= φεύγω
*pereo – perii(ivi)- peritum- perire (per+eo)= χάνομαι, πεθαίνω

credo - credidi - creditum - credere 3= πιστεύω
nuntio, nuntiavi, nuntiatum, nuntiare 1= αναγγέλλω

invenio - inveni - inventum - invenire 4= βρίσκω
iubeo - iussi - iussum - iubere 2= διατάζω
taceo - tacui - tacitum - tacere 2= σωπαίνω
*praecipio - praecepi - praeceptum - praecipere 3 -15= καθοδηγώ.
emitto - emisi - emissum - emittere 3= αφήνω ελεύθερο

admitto - admisi - admissum - admittere 3= αφήνω κάποιον να περάσει, δέχομαι
*dico - dixi - dictum - dicere 3= λέγω
*revertor - reverti - reversum - reverti (ημιαποθετικό) ή revertor - reversus sum - reversum - reverti
(αποθετικό) 3= επιστρέφω
introrumpo - introrupi - introruptum - introrumpere 3= εισβάλλω

*orior - ortus sum (μετοχή μέλλοντα oriturus) - ortum - oriri (αποθετικό) 4= ανατέλλω, γεννιέμαι.
Ε΄ΚΛΙΣΗ
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ dies,diei(Α)=ημέρα
Α΄ΚΛΙΣΗ ΕΠΙΘΕΤΑ
cerva, ae=ελάφι (θηλυκό), Diana,ae=Άρτεμη albus,a,um =λευκός, άσπρος (δεν σχηματίζει
Α΄ΚΛΙΣΗ παραθετικά)
*Sertorius,ii/i =Σερτώριος, Lusitanus, i =Λουσιτανός omnis, is,e=όλος, πᾶς
donum, i=δώρο, locus, -i ,= τόπος, πληθ eximius,a,um =εξαιρετικός (δεν σχηματίζει
loca(ΟΥΔ=τόποι) και loci(Α=χωρία βιβλίου) παραθετικά)
amicus, i=φίλος, cubiculum,i=δωμάτιο, utilis,is,e=χρήσιμος (utilior-utilissimus)
κρεβατοκάμαρα, somnus,i=ύπνος, servus,i= δούλος durus,a,um=σκληρός (durior-durissimus)
Γ΄ΚΛΙΣΗ *posterus,a,um=επόμενος (posterior-postremus και
pulchritudo, pulchritudinis(Θ)=ομορφιά postumus<επίρρημα post)
numen, numinis(ΟΥΔ)=θέληση (θεϊκή) *magnus,a,um =μεγάλος (maior-maximus)
miles,militis(Α)=στρατιώτης ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
admiratio, admirationis (Θ)=θαυμασμός
quidam, quaedam, quoddam (αόριστη επιθετική.) ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ : a /ab /abs+ΑΦ=από (ποιητικό αίτιο :
=κάποιος a Lusitano quodam : από κάποιον Λουσιτανό, a cerva :
ego(προσ)=εγώ (ο τύπος sese με διπλασιασμό για από το ελάφι, a servo : από τον δούλο) cum +ΑΦ=με,
έμφαση) μαζί με (κοινωνία, «ομού» : secum =μαζί του), in
quis, quae ή qua, quid (αόριστη-ουσιαστική)=κάποιος +ΑΙΤ=σε (κίνηση προς τόπο : in eum locum =σε αυτό
qui, quae, quod (αναφορική) =ο οποίος το μέρος, in cubiculum =στην κρεβατοκάμαρα) in
is, ea, id (οριστ.)=αυτός +ΑΦ=σε (στάση σε τόπο : in quo =στο οποίο), cum
aliquis, aliqua ή aliquae, aliquid +ΑΦ=με, μαζί με (συνοδεία : cum amicis =με τους
(αορ.ουσιαστική)=κάποιος
ipse, ipsa, ipsum (οριστ.)=ο ίδιος φίλους του), in +ΑΦ=σε (κατάσταση : in somno=στον
suus, sua, suum (κτητ)=δικός του/τους, ύπνο του), ad +ΑΙΤ=σε, προς (κίνηση προς πρόσωπο :
ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ : praeterea =επιπλέον, repente ad se =σε αυτόν, προς αυτόν)
=ξαφνικά, postridie =την επόμενη μέρα (<posterus ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ : et (συμπλ)=και, si (υποθ)=an , cum
dies=η επόμενη μέρα) ιστορικός διηγηματικός+υποτακτική (χρον)=όταν,
αφού, ut (βουλητ.)=να
 Cerva alba eximiae pulchritudinis Sertorio a Lusitano quodam dono data erat : κύρια πρόταση κρίσως
data erat : ρ., Cerva : υποκείμενο του ρ., Sertorio : έμμεσο αντικείμενο του data erat, a Lusitano : εμπρόθετος
προσδιορισμός του ποιητικού αιτίου στο data erat, dono : δοτική του σκοπού στο data erat, alba : επιθετικός
προσδιορισμός στο Cerva, pulchritudinis : γενική της ιδιότητας στο cerva, eximiae : επιθετικός προσδιορισμός
στο pulchritudinis, quodam : επιθετικός προσδιορισμός στο Lusitano
 Sertorius omnibus persuasit cervam, instinctam numine Dianae, conloqui secum et docere : κύρια
πρόταση κρίσως
persuasit : ρ., Sertorius : υποκείμενο του ρ., conloqui et docere : ειδικά απαρέμφατα, άμεσα αντικείμενα του ρ.
(ετεροπροσωπία), (ως αντικείμενο του απαρεμφάτου docere λειτουργεί η πλάγια ερωτηματική που ακολουθεί),
omnibus : έμμεσο αντικείμενο του ρ., cervam : υποκείμενο των απαρεμφάτων conloqui et docere και της
μετοχής instinctam, instinctam : αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο cervam, δηλώνει το προτερόχρονο,
numine : αφαιρετική του ποιητικού αιτίου (χωρίς την πρόθεση a / ab γιατί είναι άψυχο) από το instinctam,
Dianae : γενική υποκειμενική στο numine, secum : εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της κοινωνίας (του
«ομού») στο conloqui
 quae utilia factu essent.

Δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση μερικής αγνοίας. Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quae.
Λειτουργεί ως αντικείμενο του docere . Εκφέρεται με υποτακτική (όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές
προτάσεις), γιατί η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενό της, χρόνου Παρατατικού, γιατί
εξαρτάται από ρ. ιστορικού χρόνου (το docere θεωρείται ιστορικού χρόνου, γιατί εξαρτάται από ρ. ιστορικού
χρόνου, το persuasit) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
essent : ρ., quae : υποκείμενο του ρ., utilia : κατηγορούμενο στο quae, factu : αφαιρετική σουπίνου ως
αφαιρετική της αναφοράς στο utilia
 Si quid durius ei videbatur : δευτερεύουσα υποθετική πρόταση, καταφατική. βλ. πιο κάτω για την
ανάλυση του υποθετικού λόγου
videbatur : ρ., quid : υποκείμενο του ρ., durius : κατηγορούμενο στο quid, ei : δοτική προσωπική του κρίνοντος
προσώπου στο videbatur (κατ’ άλλη άποψη λιγότερο αποδεκτή : videbatur : απρόσωπο ρ., esse : ενοούμενο
ειδικό απαρέμφατο ως υποκείμενο του απροσώπου ρήματος, quid : υποκείμενο του εννοουμένου απαρεμφάτου
esse, durius : κατηγορούμενο στο quid, ei : δοτική προσωπική του κρίνοντος προσώπου στο videbatur. Στην
περίπτωση αυτή τα quid και durius ευρίσκονται σε πτώση αιτιατική, λόγω ετεροπροσωπίας)
Η παραπάνω πρόταση και η κύρια που ακολουθεί σχηματίζουν υποθετικό λόγο. Η ανάλυσή του έχει ως εξής :
ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ
Si quid durius ei videbatur, quod imperandum militibus esset, a cerva sese monitum esse praedicabat.
υπόθεση : Si quid durius ei videbatur = si+οριστική παρατατικού
απόδοση : a cerva sese monitum esse praedicabat = οριστική παρατατικού
είδος : ανοιχτή υπόθεση στο παρελθόν
 quod imperandum militibus esset

Δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο quid. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quοd .
Εκφέρεται με Υποτακτική (imperandum esset), γιατί λειτουργεί στα πλαίσια πλαγίου λόγου, χρόνου
Παρατατικού, γιατί εξαρτάται από ρ. ιστορικού χρόνου (videbatur) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
imperandum esset : ρ. (παθητική περιφραστική συζυγία), quod : υποκείμενο του ρ., militibus : αντικείμενο του
imperandum esset
 a cerva sese monitum esse praedicabat : κύρια πρόταση κρίσως

praedicabat :ρ., (Sertorius / is : υποκείμενο του ρ.), monitum esse : ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο του ρ., sese
: υποκείμενο του απαρεμφάτου monitum esse (ταυτοπροσωπία, λατινισμός του ειδικού απαρεμφάτου), a cerva :
εμπρόθετος προσδιορισμός του ποιητικού αιτίου από το monitum esse
 Ea cerva quodam die fugit : κύρια πρόταση κρίσως

fugit : ρ., cerva : υποκείμενο του ρ., Ea : επιθετικός προσδιορισμός στο cerva, die : αφαιρετική του χρόνου στο
fugit, quodam : επιθετικός προσδιορισμός στο die
 et perisse credita est : κύρια πρόταση κρίσως

credita est : ρ., cerva : υποκείμενο του ρ. και του απαρεμφάτου, Ea : επιθετικός προσδιορισμός στο cerva,
perisse : ειδικό απαρέμφατο ως αντικείμενο του credita est (ταυτοπροσωπία – το υποκείμενό του απαρεμφάτου
δεν τίθεται σε αιτιατική, γιατί το perisse εξαρτάται από παθητικό προσωπικό ρήμα-άρση του λατινισμού του
ειδικού απαρεμφάτου)
 Cum aliquis Sertorio nuntiavisset cervam inventam esse

Δευτερεύουσα χρονική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο iussit. Εισάγεται με τον cum
ιστορικό/διηγηματικό, που χρησιμοποιείται για διηγήσεις του παρελθόντος και εκφέρεται με Υποτακτική
(nuntiavisset), όπως όλες οι χρονικές με τον cum ιστορικό/διηγηματικό, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση
εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (iussit) και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
nuntiavisset : ρ., aliquis : υποκείμενο του ρ., inventam esse : ειδικό απαρέμφατο, άμεσο αντικείμενο του ρ.
(ετεροπροσωπία), cervam : υποκείμενο του απαρεμφάτου, Sertorio : έμμεσο αντικείμενο του ρ.
 Sertorius eum iussit tacere : κύρια πρόταση κρίσως

iussit : ρ., Sertorius : υποκείμενο του ρ., eum : άμεσο αντικείμενο του ρ. και υποκείμενο του απαρεμφάτου
“tacere”, tacere : τελικό απαρέμφατο, έμμεσο αντικείμενο του ρ. (ετεροπροσωπία)
 praeterea praecepit : κύρια πρόταση κρίσως

praecepit : ρ., (Sertorius : υποκείμενο του ρ.), (ei : έμμεσο αντικείμενο του ρ.), praeterea : επιρρηματικός
προσδιορισμός του ποσού στο praecepit (ως άμεσο αντικείμενο του ρ. λειτουργεί η βουλητική πρόταση που
ακολουθεί)
 ut eam postero die repente in eum locum emitteret

Δευτερεύουσα βουλητική πρόταση, ως άμεσο αντικείμενο στο praecepit. Εισάγεται με το βουλητικό σύνδεσμο ut,
γιατί είναι καταφατική. Εκφέρεται με Υποτακτική (emitteret), όπως όλες οι βουλητικές, γιατί το περιεχόμενό τους
είναι απλώς επιθυμητό, χρόνου Παρατατικού, γιατί εξαρτάται από ρ. ιστορικού χρόνου (praecepit). Ισχύει
ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων, γιατί η βούληση είναι ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό
του ομιλητή (συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση) και όχι τη στιγμή της πιθανής
πραγματοποίησής της.
emitteret : ρ., (is : υποκείμενο του ρ.), eam : αντικείμενο του ρ., die : αφαιρετική του χρόνου στο ρ., postero :
επιθετικός προσδιορισμός στο die, repente : επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο ρ., in locum :
εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της κίνησης προς τόπο στο ρ., eum : επιθετικός προσδιορισμός στο
locum
 in quo ipse cum amicis futurus esset.

Δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο (in eum) locum. Εισάγεται με την εμπρόθετη αναφορική
αντωνυμία in quο . Εκφέρεται με Υποτακτική(futurus esset), γιατί λειτουργεί στα πλαίσια πλαγίου λόγου, χρόνου
Παρατατικού, γιατί εξαρτάται από ρ. ιστορικού χρόνου (emitteret) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
futurus esset : ρ. (ενεργητική περιφραστική συζυγία), ipse : υποκείμενο του ρ., in quo : εμπρόθετος
επιρρηματικός προσδιορισμός της στάσης σε τόπο στο ρ., cum amicis : εμπρόθετος επιρρηματικός
προσδιορισμός της συνοδείας στο ρ.
 Postridie eius diei Sertorius, admissis amicis in cubiculum suum, dixit eis visum in somno sibi esse
cervam ad se reverti : κύρια πρόταση κρίσως
dixit : ρ., Sertorius : υποκείμενο του ρ., visum esse : ειδικό απαρέμφατο, άμεσο αντικείμενο του ρ.-το
απαρέμφατο είναι του απροσώπου videtur), eis : έμμεσο αντικείμενο του ρ., sibi : δοτική προσωπική του
κρίνοντος προσώπου στο visum esse, reverti : ειδικό απαρέμφατο ως υποκείμενο στο απρόσωπο visum esse
(ετεροπροσωπία), cervam : υποκείμενο του απαρεμφάτου reverti, ad se : εμπρόθετος επιρρηματικός
προσδιορισμός της κίνησης προς πρόσωπο στο reverti, in somno : εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της
κατάστασης στο ρ., Postridie : επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο dixit, eius : επιθετικός
προσδιορισμός στο diei, diei : γενική συμπλήρωμα (ή κτητική ή διαιρετική) στο postridie, admissis : νόθος
αφαιρετική απόλυτος χρονική μετοχή, δηλώνει το προτερόχρονο, amicis : υποκείμενο της μετοχής “ admissis”,
in cubiculum : εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου στη μτχ. admissis, suum : επιθετικός
προσδιορισμός στο cubiculum
 quae perisset
Δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο cervam. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quae.
Εκφέρεται με Υποτακτική (perisset), γιατί λειτουργεί στα πλαίσια πλαγίου λόγου, χρόνου Υπερσυντελίκου, γιατί
εξαρτάται από ρ. ιστορικού χρόνου (το reverti θεωρείται ιστορικός χρόνος, εξαρτώμενο από το visum esse, που
εξαρτάται με τη σειρά του από το dixit) και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρόν.
perisset : ρ., quae : υποκείμενο του ρ.
 Cum cerva, emissa a servo, in cubiculum Sertorii introrupisset

Δευτερεύουσα χρονική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο orta est. Εισάγεται με τον
cum ιστορικό/διηγηματικό, που χρησιμοποιείται για διηγήσεις του παρελθόντος και εκφέρεται με Υποτακτική
(introrupisset), όπως όλες οι χρονικές με τον cum ιστορικό/διηγηματικό, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση
εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (orta est) και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
introrupisset : ρ., cerva : υποκείμενο του ρ., in cubiculum : εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της
κίνησης προς τόπο στο ρ., Sertorii: γενική κτητική στο cubiculum, emissa : χρονική μετοχή, συνημμένη στο
cerva, δηλώνει το προτερόχρονο, a servo : εμπρόθετος προσδιορισμός του ποιητικού αιτίου από τα μτχ. “emissa”
 admiratio magna orta est : κύρια πρόταση κρίσως

orta est : ρ., admiratio : υποκείμενο του ρ., magna : επιθετικός προσδιορισμός στο admiratio
1. cerva, alba, eximiae, pulchritudinis, Lusitano, dono, omnibus, instinctam, numine, utilia, durius, die,
postero, locum, amicis, cubiculum, somno, emissa, admiratio, magna: να γραφούν οι αντίστοιχοι τύποι
στον άλλο αριθμό
2. alba, eximiae, omnibus, instinctam, utilia, durius, postero, admissis, emissa, magna : να γραφούν οι
αντίστοιχοι τύποι στα άλλα γένη.
3. cerva alba, eximiae pulchritudinis, Sertorio, Lusitano, dono, omnibus, instinctam, numine, Dianae,
utilia, durius, postero die, locum, amicis, cubiculum, somno, emissa, admiratio magna : να κλιθούν
4. Να γίνει γραμματική αναγνώριση των τύπων των ακόλουθων αντωνυμιών : quodam(α΄), quae(α΄), quid, ei,
quod, sese, ea, quodam(β΄), aliquis, eum(α΄), eam, quo, ipse, eius, suum, eis, sibi, quae(α΄), se
5. quodam(α΄), quae(α΄), quid, ei, quod, sese, ea, quodam(β΄), aliquis, eum(α΄), eam, quo, ipse, eius, suum,
eis, sibi, quae(α΄), se : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος του άλλου αριθμού.
6. quodam(α΄), quae(α΄), quid, ei, quod, ea, quodam(β΄), aliquis, eum(α΄), eam, quo, ipse, eius, suum, eis,
quae(α΄) : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος στα άλλα γένη.
7. sese, suum, sibi, se : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος στα άλλα πρόσωπα
8. quodam(α΄), quae(α΄), ei, ea, aliquis, ipse, suum, sibi, quae(α΄) : να κλιθούν στο γένος ή (και) πρόσωπο
που βρίσκονται
9. α) suum : να κλιθεί στο ουδέτερο γένος του β΄ προσώπου για πολλούς κτήτορες
β) aliquis : να κλιθεί στο θηλυκό γένος
10. eximiae, utilia, durius, postero, magna : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος στους άλλους βαθμούς
11. eximiae, utilia, durius, postero, magna : να γραφούν τα αντίστοιχα επιρρήματα και στους τρεις βαθμούς
data erat : β΄ενικό όλων των χρόνων της οριστικής της ενεργητικής φωνής
persuasit : γ΄ενικό του μέλλοντα και του υπερσυντελίκου της οριστικής της μέσης φωνής
instinctam : β΄πληθυντικό του ίδιου χρόνου όλων των εγκλίσεων της ίδιας φωνής
conloqui : β΄ενικό του μέλλοντα όλων των εγκλίσεων
docere : γ΄πληθυντικό όλων των χρόνων της οριστικής της ίδιας φωνής
factu : γενική του γερουνδίου και β΄ενικό του μέλλοντα της υποτακτικής της ίδιας φωνής
essent : ονοματικοί τύποι
videbatur : γ΄ενικό του ενεστώτα της οριστικής και των δυο φωνών
imperandum esset : β΄ενικό όλων των χρόνων της προστακτικής της ίδιας φωνής
monitum esse : γ΄πληθυντικό του παρατατικού και του παρακειμένου της υποτακτικής της ίδιας φωνής
praedicabat : β΄ενικό του ενεστώτα και του μέλλοντα της προστακτικής της ίδιας φωνής
fugit : απαρέμφατα όλων των χρόνων της ίδιας φωνής
perisse : β΄ενικό του ενεστώτα όλων των εγκλίσεων της ίδιας φωνής
credita est : α΄πληθυντικό όλων των χρόνων της οριστικής της ενεργητικής φωνής
nuntiavisset : μετοχές όλων των χρόνων και των δυο φωνών στην αιτιατική του πληθυντικού αριθμού του
αρσενικού γένους
inventam esse : β΄ενικό του ενεστώτα, του μέλλοντα και του παρακειμένου της οριστικής της ενεργητικής φωνής
iussit : απαρέμφατα όλων των χρόνων και των δυο φωνών
tacere : α΄πληθυντικό του παρατατικού της οριστικής και του συντελεσμένου μέλλοντα
praecepit : β΄ενικό του ενεστώτα όλων των εγκλίσεων της ενεργητικής φωνής
emitteret : β΄πληθυντικό του ενεστώτα όλων των εγκλίσεων της μέσης φωνής
futurus esset : γ΄ενικό του μέλλοντα της οριστικής και της υποτακτικής
admissis : γ΄πληθυντικό του παρατατικού και του μέλλοντα της οριστικής της μέσης φωνής
dixit : β΄ενικό του ενεστώτα όλων των εγκλίσεων και των δυο φωνών
visum esse : δοτική του γερουνδίου και δοτική του πληθυντικού αριθμού του θηλυκού γένους του γερουνδιακού
perisset : γενική του πληθυντικού αριθμού του αρσενικού γένους του αρσενικού γένους της μετοχής του
ενεστώτα και αιτιατική του σουπίνου
reverti : γ΄ενικό όλων των χρόνων της οριστικής
emissa : γενική του ενικού αριθμού του αρσενικού γένους των μετοχών όλων των χρόνων και των δυο φωνών
introrupisset : γ΄πληθυντικό των συντελικών χρόνων της οριστικής της μέσης φωνής
orta est : β΄ενικό του ενεστώτα της προστακτικής, ονομαστική του ενικού αριθμού του αρσενικού γένους της
μετοχής του μέλλοντα και του παρακειμένου, γενική του γερουνδίου και γενική του ενικού αριθμού του
αρσενικού γένους του γερουνδιακού
13. data erat, persuasit, essent, videbatur, imperandum esset, praedicabat, fugit, credita est, nuntiavisset,
iussit, praecepit, emitteret, futurus esset, dixit, perisset, introrupisset, orta est : να γραφεί το ίδιο
πρόσωπο στον άλλο αριθμό
14. data erat, persuasit, docere, videbatur, monitum esse, praedicabat, credita est, nuntiavisset, inventam
esse, iussit, praecepit, emitteret, dixit, visum esse, introrupisset : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος της άλλης
φωνής (για τυχόν περιφραστικούς τύπους να διατηρηθεί το γένος και ο αριθμός του υποκειμένου του
ρήματος)
15. essent, imperandum esset, nuntiavisset, emitteret, futurus esset, perisset, introrupisset : να γραφεί ο
αντίστοιχος τύπος της οριστικής
16. data erat, persuasit, videbatur, praedicabat, fugit, credita est, iussit, praecepit, dixit, orta est : να γραφεί
ο αντίστοιχος τύπος της υποτακτικής
17. data erat, persuasit, conloqui, docere, essent, videbatur, imperandum esset, monitum esse, praedicabat,
fugit, perisse, credita est, nuntiavisset, inventam esse, iussit, tacere, praecepit, emitteret, futurus esset,
dixit, visum esse, perisset, reverti, introrupisset, orta est : να αντικατασταθούν χρονικά οι τύποι (για τυχόν
περιφραστικούς τύπους να ληφθεί υπόψη το γένος και ο αριθμός του υποκειμένου του ρήματος)

Sertorio, a Lusitano, dono, numine, secum, factu, ei, militibus, sese, cervam, praeterea, in quo, Postridie,
admissis, sibi, reverti, magna.
2. Να αναγνωρισθούν συντακτικά όλες οι γενικές του κειμένου.
3. Ea cerva quodam die fugit et perisse credita est : να γίνει πλήρης συντακτική ανάλυση της περιόδου.
4. Ea cerva quodam die perisse credita est : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού αντικατασταθεί το ρήμα
της πρότασης από το Aliquis dixit (=Κάποιος είπε)
5. in quo : α) να αντικατασταθεί από τα Roma, Athenae, Italia, ώστε να εκφράζεται η ίδια επιρρηματική
σχέση β) να εκφραστεί κίνηση προς τόπο.
6. Να μετατραπεί η ενεργητική σύνταξη σε παθητική στα παρακάτω αποσπάσματα:
α) Sertorius omnibus persuasit
β) Cum aliquis Sertorio nuntiavisset cervam inventam esse
γ) ut (ille / is) eam postero die repente in eum locum emitteret
7. Να μετατραπεί η παθητική σύνταξη σε ενεργητική στα παρακάτω αποσπάσματα:
α) Cerva alba eximiae pulchritudinis Sertorio a Lusitano quodam dono data erat.
β) Si quid durius ei videbatur (esse)
γ) (Sertorius) a cerva sese monitum esse praedicabat.
δ) quod imperandum militibus esset (ei)
ε) Cum aliquis Sertorio nuntiavisset cervam inventam esse
8. Να αναδιατυπωθούν οι παρακάτω περίοδοι, αφού αναλυθούν οι μετοχές σε δευτερεύουσες προτάσεις (με
όλους τους δυνατούς τρόπους) :
α) Sertorius omnibus persuasit cervam, instinctam numine Dianae, conloqui secum
β) Sertorius, admissis amicis in cubiculum suum, dixit eis
γ) Cum cerva, emissa a servo, in cubiculum Sertorii introrupisset
9. Να μεταφερθούν τα αποσπάσματα στον ευθύ λόγο :
α) Sertorius omnibus persuasit cervam, instinctam numine Dianae, conloqui secum et docere, quae utilia
factu essent.
β) … a cerva sese monitum esse praedicabat.
γ) Cum aliquis Sertorio nuntiavisset cervam inventam esse
δ) Postridie eius diei Sertorius, admissis amicis in cubiculum suum, dixit eis visum in somno sibi
esse cervam, quae perisset, ad se reverti.
10. Τα παρακάτω αποσπάσματα : α) να μεταφερθούν στον ευθύ λόγο β) στις περιόδους που θα προκύψουν να
εκφραστεί απαγόρευση και με τους δύο τρόπους.
α) Sertorius eum iussit tacere.
β) Praeterea praecepit ut eam postero die repente in eum locum emitteret, in quo ipse cum amicis futurus
esset.
α) Cerva alba eximiae pulchritudinis Sertorio a Lusitano quodam donodata erat.
εξάρτηση :
Sallustius narrat
Cerva alba eximiae pulchritudinis dicta est
β) Sertorius omnibus persuasit cervam, instinctam numine Dianae, conloqui secum et docere, quae utilia
factu essent.
εξάρτηση :
Sallustius scripsit
Sertorius narrat
Sertorius dicitur
γ) Si quid durius ei videbatur, quod imperandum militibus esset, a cerva sese monitum esse praedicabat.
εξάρτηση :
Sallustius scripsit
Sertorius narrat
Sertorius dictus est
δ) Ea cerva quodam die fugit et perisse credita est.
εξάρτηση :
Sallustius narrat
Ea cerva dicta est
ε) Cum aliquis Sertorio nuntiavisset cervam inventam esse, Sertorius eum iussit tacere;
εξάρτηση :
Sallustius narrat
Sertorius narrat
στ) praeterea praecepit ut eam postero die repente in eum locum emitteret, in quo ipse cum futurus esset.
εξάρτηση :
Sallustius narrat
Sertorius narrat
ζ) Postridie eius diei Sertorius, admissis amicis in cubiculum suum, dixit eis visum in somno sibi esse
cervam quae perisset, ad se reverti.
εξάρτηση :
Sallustius narrat
Sertorius narrat
Sertorius dicitur
η) Cum cerva, emissa a servo, in cubiculum Sertorii introrupisset, admiratio magna orta est.
εξάρτηση :
Sallustius scribit
Sertorius narrat
12. α) να αναγνωρισθεί ο υποθετικός λόγος του κειμένου β) να μετατραπεί σε υπόθεση αντίθετη του πραγματικού
στο παρελθόν γ) να μεταφερθεί η υποθετική πρόταση στην ενεργητική σύνταξη και στη συνέχεια να
μετατραπεί σε υποθετική μετοχή
13. Si quid durius ei videbatur, quod imperandum militibus esset, a cerva sese monitum esse praedicabat :
να αναδιατυπωθεί ολόκληρη η περίοδος, αφού μετατραπεί ο υποθετικός λόγος α) σε ανοιχτή υπόθεση στο
παρόν και β) σε υπόθεση δυνατή ή πιθανή
14. α) να αναγνωρισθεί η βουλητική πρόταση του κειμένου και β) να μετατραπεί σε τελικό απαρέμφατο
15. Να αναγνωρισθούν οι αναφορικές προτάσεις του κειμένου.
16. Να αναγνωρισθούν οι χρονικές προτάσεις του κειμένου.
17. Η πλάγια ερωτηματική πρόταση του κειμένου : α) να αναγνωρισθεί και β) να μετατραπεί σε ευθεία.
18. Να αναδιατυπωθούν τα αποσπάσματα, αφού μεταφερθεί το ρήμα της κύριας πρότασης στον Ενεστώτα.
α) Sertorius omnibus persuasit cervam, instinctam numine Dianae, conloqui secum et docere, quae utilia
factu essent.
β) praeterea praecepit ut eam postero die repente in eum locum emitteret, in quo ipse cum amicis futurus
esset.
19. Cum aliquis Sertorio nuntiavisset cervam inventam esse, Sertorius eum iussit tacere; : να αναδιατυπωθεί
το απόσπασμα αφού μετατραπεί η δευτερεύουσα χρονική πρόταση σε υποθετική, ώστε να δηλώνεται
υπόθεση αντίθετη του πραγματικού στο παρόν.
20. Cum cerva, emissa a servo, in cubiculum Sertorii introrupisset, admiratio magna orta est : να
αναδιατυπωθεί το απόσπασμα : α) ώστε η δευτερεύουσα χρονική πρόταση να δηλώνει το σύγχρονο στο
παρελθόν β) αφού μετατραπεί η δευτερεύουσα χρονική πρόταση σε υποθετική, ώστε να δηλώνεται ανοιχτή
υπόθεση στο μέλλον.
21. Ea cerva quodam die fugit et perisse credita est. : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί η
πρώτη κύρια πρόταση σε : α) δευτερεύουσα αιτιολογική που θα δηλώνει αιτιολογία πραγματική,
αντικειμενικά αποδεκτή στο παρελθόν β) δευτερεύουσα χρονική εισαγόμενη με τον cum ιστορικό που θα
δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
ΚΕΙΜΕΝΟ 49
Porcia, Bruti uxor, cum viri sui consilium de interficiendo Caesare cognovisset, cultellum
tonsorium quasi ungium resecandorum causa poposcit eoque velut forte elapso se
vulneravit. Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ad eam obiurgandam
venit, quod tonsoris praeripuisset officium. Cui secreto Porcia “non est hoc” inquit
“temerarium factum meum, sed certissimum indicium amoris mei erga te tale consilium
molientem: experiri enim volui, quam aequo animo me fero essem interemptura, si tibi
consilium non ex sententia cessisset”.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Η Πορκία, σύζυγος του Βρούτου, όταν έμαθε το σχέδιο του άντρα της για τη δολοφονία
του Καίσαρα ζήτησε ένα ξυράφι μανικιουρίστα δήθεν για να κόψει τα νύχια της και μ’
αυτό, που της γλίστρησε δήθεν τυχαία, αυτοτραυματίστηκε. Έπειτα, ο Βρούτος, που τον
κάλεσαν στην κρεβατοκάμαρά της οι φωνές των υπηρετριών, ήρθε για να τη μαλώσει,
επειδή τάχα είχε κλέψει την τέχνη του μανικιουρίστα. Σ’ αυτόν η Πορκία είπε κρυφά:
«αυτό δεν είναι μια ασυλλόγιστη πράξη μου, αλλά μια ξεκάθαρη απόδειξη της αγάπης
μου για σένα, που ετοιμάζεις (:μηχανεύεσαι) τέτοιο σχέδιο. Θέλησα δηλαδή να δοκιμάσω
με πόση ηρεμία θα αυτοκτονούσα με το ξίφος, αν το σχέδιο σου δεν πήγαινε κατ’
ευχήν».
*interficio - interfeci - interfectum - interficere 3 -15= σκοτώνω
cognosco - cognovi - cognitum - cognoscere 3= γνωρίζω
*reseco - resecui - resectum (μετοχή μέλλ. resecaturus)-resecare1= κόβω

posco - poposci - (postulatum) – poscere3= ζητώ
elabor, elapsus sum, elapsum, elabi 3 (αποθ)=ξεγλιστρώ
vulnero, vulneravi, vulneratum, vulnerare 1= τραυματίζω
voco, vocavi, vocatum, vocare 1= καλώ

obiurgo, obiurgavi, obiurgatum, obiurgare 1 = μαλώνω
venio - veni - ventum - venire 4= έρχομαι
*praeripio - praeripui - praereptum - praeripere 3-15= αρπάζω
*sum - fui – esse = είμαι
*inquam (ελλειπτικό)= λέγω
molior - molitus sum - molitum - moliri (αποθετικό) 4= μηχανεύομαι

experior - expertus sum - expertum - experiri (αποθετικό) 4= δοκιμάζω
*volo - volui - velle = θέλω

interimo - interemi - interemptum – interimere3 = εξολοθρεύω
cedo - cessi - cessum - cedere 3= παραχωρώ
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ temerarius,a,um = ασυλλόγιστος (σχηματίζει

Α΄ΚΛΙΣΗ περιφραστικά παραθετικά : magis temerarius -
Porcia,ae=Πορκία maxime temerarius)
ancilla,ae =υπηρέτρια certus,a,um =βέβαιος, σταθερός (certior-
sententia,ae =άποψη, γνώμη (εδώ : ex certissimus)
sententia=κατ’ ευχήν) aequus,a,um =δίκαιος, ήρεμος (aequior-
Β΄ΚΛΙΣΗ aequissimus)
Brutus,i =Βρούτος ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
vir,-i =άνδρας suus, sua, suum (κτητ)=δικός του/τους
*consilium,ii/i=σχέδιο is, ea, id (οριστ.)=αυτός
cultellus,i =ξυράφι, μαχαιράκι ego(προσ)=εγώ
cubiculum,i =κρεβατοκάμαρα qui, quae, quod (αναφορική) =ο οποίος
*officium,ii/i =καθήκον, δουλειά, τέχνη hic, haec, hoc (δεικτ.)=αυτός
factum,i=πράξη meus, mea, meum (κτητ.)=δικός μου
*indicium,ii/i =απόδειξη, τεκμήριο talis,-is,-e (δεικτ)=τέτοιος
animus,i =ψυχή (εδώ : aequo animo=με ηρεμία, με ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ
αταραξία) quasi (παραβολικό) =δήθεν
ferrum,i =σίδερο, εδώ : ξίφος velut (παραβολικό) =σαν, σα να
Γ΄ΚΛΙΣΗ forte =τυχαία
uxor, is(Θ)=η σύζυγος deinde =έπειτα
Caesar, is=Καίσαρ secreto =κρυφά, μυστικά
*unguis,is (Α)=νύχι αφ.εν.ungue και ungui quam (ερωτηματικό)=πόσο
clamor, is (Α)=κραυγή ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ
tonsor,is(Α)=κουρέας, μανικιουρίστας de +ΑΦ=σχετικά με, για (αναφορά : de interficiendo
amor, is (Α)=αγάπη Caesare =για τη δολοφονία του Καίσαρα)
ΕΠΙΘΕΤΑ in +ΑΙΤ=προς, σε (κίνηση προς τόπο : in cubiculum
tonsorius,a,um =του μανικιουρίστα (δεν σχηματίζει =στην κρεβατοκάμαρα)
παραθετικά) ad +ΑΙΤ=για να (σκοπός : ad eam obiurgandam
=για να την μαλώσει)
erga +ΑΙΤ=προς, για (φιλική διάθεση : erga te
=προς εσένα, για σένα)
ex +ΑΦ=σύμφωνα με, κατά (τρόπος, συμφωνία : ex
sententia =κατ’ ευχήν)
ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ
cum ιστορικός διηγηματικός+υποτακτική
(χρον)=όταν, αφού
quod (αιτιολ)=γιατί, επειδή
sed (αντιθ)=αλλά
enim (αιτιολ.παρατακτ)=γιατί, βέβαια, γάρ
si (υποθ.)=αν
 Porcia, Bruti uxor cultellum tonsorium quasi ungium resecandorum causa poposcit : κύρια πρόταση
κρίσεως
poposcit : ρ., Porcia : υποκείμενο του ρ., cultellum : αντικείμενο του ρ., tonsorium : επιθετικός προσδιορισμός
στο cultellum, uxor : παράθεση στο Porcia, Bruti : γενική κτητική στο uxor, quasi : επιρρηματικός
προσδιορισμός του τρόπου (δηλώνει παραβολή, παρομοίωση), ungium resecandorum causa: εμπρόθετος
επιρρηματικός προσδιορισμός του σκοπού στο poposcit (υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη, γιατί έχουμε εμπρόθετο
προσδιορισμό), ungium : υποκείμενο του γερουνδιακού “ resecandorum” . Στη φράση quasi unguium
resecandorum causa (=δήθεν για να κόψει τα νύχια της) λανθάνει παραβολική υποθετική πρόταση, βλ. πιο κάτω
την ανάλυσή της.
ΛΑΝΘΑΝΟΥΣΑ ΠΑΡΑΒΟΛΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
Στη φράση quasi unguium resecandorum causa (=δήθεν για να κόψει τα νύχια της) λανθάνει η δευτερεύουσα
παραβολική υποθετική πρόταση : quasi Porcia cultellum tonsorium unguium resecandorum causa posceret
(=σα να ζητούσε η Πορκία το μαχαίρι του μανικιουρίστα για να κόψει τα νύχια της). Εισάγεται με τον παραβολικό
σύνδεσμο quasi, και εκφέρεται με υποτακτική (posceret), γιατί η σύγκριση αφορά μια υποθετική πράξη ή
κατάσταση, χρόνου παρατατικού, γιατί εξαρτάται από ρ. ιστορικού χρόνου (poposcit) και δηλώνει το σύγχρονο
στο παρελθόν.
posceret : ρ., Porcia : υποκείμενο του ρ., cultellum : αντικείμενο του ρ. κλπ
 eoque velut forte elapso se vulneravit : κύρια πρόταση κρίσεως

vulneravit : ρ., (Porcia : υποκείμενο του ρ.), se : αντικείμενο του vulneravit (ευθεία αυτοπάθεια), eo(que) :
αφαιρετική του οργάνου στο ρ., elapso : αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο eo, δηλώνει αιτιολογία
υποκειμενική-υποθετική, συνοδευόμενη από το velut, που τονίζει το υποκειμενικό περιεχόμενο της αιτιολογίας,
δηλώνει το προτερόχρονο, velut : επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου επιρρηματικός προσδιορισμός του
τρόπου (δηλώνει παραβολή, παρομοίωση), forte : επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο elapso
(Κατ’ άλλη άποψη η μτχ. elapso είναι επιθετική, συνημμένη στο eo, και δηλώνει το προτερόχρονο. Σ’ αυτή την
περίπτωση, το “velut forte” είναι βραχυλογική έκφραση που δηλώνει παραβολή και λανθάνει παραβολική
υποθετική πρόταση. βλ. πιο κάτω την ανάλυσή της)
ΛΑΝΘΑΝΟΥΣΑ ΠΑΡΑΒΟΛΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

Στη φράση eoque velut forte elapso se vulneravit (=και με αυτό, που της γλίστρησε, δήθεν τυχαία
αυτοτραυματίστηκε) λανθάνει η δευτερεύουσα παραβολική υποθετική πρόταση :
velut si Porcia forte se vulneraret (=σαν η Πορκία να αυτοτραυματίστηκε τυχαία). Εισάγεται με τον
παραβολικό σύνδεσμο velut si, και εκφέρεται με υποτακτική, γιατί η σύγκριση αφορά μια υποθετική πράξη ή
κατάσταση, χρόνου παρατατικού, γιατί εξαρτάται από ρ. ιστορικού χρόνου (vulneravit) και δηλώνει το σύγχρονο
στο παρελθόν.
 cum viri sui consilium de interficiendo Caesare cognovisset

Δευτερεύουσα χρονική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο poposcit. Εισάγεται με τον
cum ιστορικό/διηγηματικό, που χρησιμοποιείται για διηγήσεις του παρελθόντος και εκφέρεται με Υποτακτική
(cognovisset), όπως όλες οι χρονικές με τον cum ιστορικό/διηγηματικό, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση
εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (poposcit) και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
cognovisset : ρ., (Porcia : υποκείμενο του ρ.), consilium : αντικείμενο του ρ., viri : γενική υποκειμενική στο
consilium, sui : επιθετικός προσδιορισμός στο viri, de interficiendo Caesare: εμπρόθετος επιρρηματικός
προσδιορισμός της αναφοράς στο consilium (υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη, γιατί έχουμε εμπρόθετο
προσδιορισμό), Caesare : υποκείμενο του γερουνδιακού interficiendo
 Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ad eam obiurgandam venit : κύρια πρόταση
κρίσεως
venit : ρ., Brutus : υποκείμενο του ρ., vocatus : χρονική – αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο Brutus, δηλώνει
το προτερόχρονο, Clamore : αφαιρετική του ποιητικού αιτίου στο vocatus (απρόθετη, γιατί είναι άψυχο),
ancillarum : γενική υποκειμενική στο clamore, in cubiculum: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της
κίνησης προς τόπο στο vocatus, deinde : επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου, ad eam obiurgandam:
εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του σκοπού στο venit (υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη, γιατί έχουμε
εμπρόθετο προσδιορισμό)
 quod tonsoris praeripuisset officium.

Δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στο ad eam obiurgandam venit.
Εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod. Εκφέρεται με Υποτακτική, γιατί δηλώνει αιτιολογία υποκειμενική -
υποκειμενική, χρόνου Υπερσυντελίκου, γιατί εξαρτάται από ρ. ιστορικού χρόνου (venit) και δηλώνει το
προτερόχρονο στο παρελθόν.
praeripuisset : ρ., (Porcia / ea : υποκείμενο του ρ.), officium : αντικείμενο του ρ., tonsoris : γενική κτητική (ή
υποκειμενική) στο officium
 Cui secreto Porcia inquit : κύρια πρόταση κρίσεως

inquit : ρ., Porcia : υποκείμενο του ρ., Cui : έμμεσο αντικείμενο του inquit (ως έμμεσο αντικείμενο του ρ.
λειτουργεί ο ευθύς λόγος που ακολουθεί), secreto : επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο ρ.
 non est hoc temerarium factum meum, sed certissimum indicium amoris mei erga te tale consilium
molientem : κύρια πρόταση κρίσεως
non est : ρ., hoc : υποκείμενο του ρ., factum (sed) indicium : κατηγορούμενα στο hoc, temerarium meum :
επιθετικοί προσδιορισμοί στο factum, certissimum : επιθετικός προσδιορισμός στο indicium, amoris : γενική
αντικειμενική στο indicium, mei : επιθετικός προσδιορισμός στο amoris, erga te: εμπρόθετος επιρρηματικός
προσδιορισμός της φιλικής διάθεσης στο amoris, molientem : επιθετική μετοχή, συνημμένη στο te, δηλώνει το
σύγχρονο, consilium : αντικείμενο της μετοχής, tale : επιθετικός προσδιορισμός στο consilium
experiri enim volui : κύρια πρόταση κρίσεως

volui : ρ., (ego : υποκείμενο του ρ. και του απαρεμφάτου), experiri : τελικό απαρέμφατο, αντικείμενο του volui
(ταυτοπροσωπία)
 quam aequo animo me ferro essem interemptura

Δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση μερικής αγνοίας. Εισάγεται με το ερωτηματικό επίρρημα quam.
Λειτουργεί ως αντικείμενο του experiri. Εκφέρεται με υποτακτική (όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές
προτάσεις), γιατί η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενό της, χρόνου , γιατί εξαρτάται από ρ.
ιστορικού χρόνου (το experiri θεωρείται ιστορικός χρόνος, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο, το volui) και
δηλώνει το υστερόχρονο στο παρελθόν.
essem interemptura : ρ., (ego : υποκείμενο του ρ.), me : αντικείμενο του essem interemptura (ευθεία
αυτοπάθεια), animo : αφαιρετική (οργανική) του τρόπου στο essem interemptura, aequo : επιθετικός
προσδιορισμός στο animo, quam : επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού στο ρ., fero : αφαιρετική του
οργάνου στο essem interemptura
 si tibi consilium non ex sententia cessisset : δευτερεύουσα υποθετική πρόταση, καταφατική.

non cessisset : ρ., consilium : υποκείμενο του ρ., tibi : δοτική προσωπική αντιχαριστική (ή ηθική) στο cessisset
ex sententia: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου (ή της συμφωνίας) στο cessisset
Η υποθετική πρόταση σχηματίζει με την προηγούμενη πλάγια ερωτηματική πρόταση υποθετικό λόγο εξαρτημένο
από το experiri. Η ανάλυσή του έχει ως εξής :
ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΣ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ
υπόθεση : si tibi consilium non ex sententia cessisset = si+υποτακτική υπερσυντελίκου
απόδοση : (experiri enim volui,) quam aequo animo me ferro essem interemptura = δευτερεύουσα πλάγια
ερωτηματική πρόταση εκφερόμενη με υποτακτική παρατατικού της ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας και
εξαρτώμενη από ιστορικό χρόνο (το experiri θεωρείται ιστορικός χρόνος, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο, το
volui).
Πρόκειται για υποθετικό λόγο εξαρτημένο από το experiri.
Μετατροπή σε ευθύ λόγο :
υπόθεση : si + οριστική συντελεσμένου μέλλοντα = si tibi consilium non ex sententia cesserit
απόδοση : ευθεία ερωτηματική πρόταση με οριστική μέλλοντα = quam aequo animo me ferro interimam?
si tibi consilium non ex sententia cesserit, quam aequo animo me ferro interimam? (=Αν το σχέδιό σου δεν θα
έχει πάει κατ’ευχήν, με πόση ηρεμία θα σκοτωθώ με το ξίφος;)
Είδος : ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον με υπόθεση προτερόχρονη της απόδοσης
1. interficiendo, tonsorium, resecandorum, vocatus, obiurgandam, temerarium, certissimum, molientem,
aequo : να γραφούν οι αντίστοιχοι τύποι στον άλλο αριθμό
2. interficiendo, tonsorium, resecandorum, vocatus, obiurgandam, temerarium, certissimum, molientem,
aequo : να γραφούν οι αντίστοιχοι τύποι στα άλλα γένη.
3. Porcia, Bruti, uxor, viri, consilium, interficiendo Caesare, cultellum tonsorium, ungium resecandorum,
clamore, ancillarum, cubiculum, vocatus, obiurgandam, tonsoris, officium, temerarium factum,
certissimum indicium, amoris, molientem, aequo animo, ferro, sententia : να κλιθούν
4. Να γίνει γραμματική αναγνώριση των τύπων των ακόλουθων αντωνυμιών : sui, eo, se, eam, cui, hoc, meum,
mei, te, tale, me, tibi
5. sui, eo, se, eam, cui, hoc, meum, mei, te, tale, me, tibi : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος του άλλου αριθμού.
6. sui, eo, eam, cui, hoc, meum, mei, tale : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος στα άλλα γένη.
sui, se, meum, mei, te, me, tibi : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος στα άλλα πρόσωπα
7. sui, eo, se, eam, cui, hoc, meum, mei, te, tale, me : να κλιθούν στο γένος ή (και) πρόσωπο που βρίσκονται
8. meum : να κλιθεί στο ουδέτερο γένος του α΄ προσώπου για πολλούς κτήτορες
9. secreto, temerarium, certissimum, aequo : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος στους άλλους βαθμούς.
10. certissimum, aequo : να γραφεί το αντίστοιχο επίρρημα σε όλους τους βαθμούς
11. secreto : να γραφεί το αντίστοιχο επίθετο σε όλους τους βαθμούς (στην αιτιατική πληθυντικού του θηλυκού)
interficiendo : β΄ενικό του ενεστώτα και του μέλλοντα της προστακτικής της ενεργητικής φωνής
cognovisset : β΄πληθυντικό του μέλλοντα όλων των εγκλίσεων της ίδιας φωνής
resecandorum : α΄πληθυντικό του μέλλοντα και του παρακειμένου της υποτακτικής της ενεργητικής φωνής και
αφαιρετική του σουπίνου
poposcit : ονοματικοί τύποι και των δυο φωνών
vulneravit : γ΄ενικό του ενεστώτα και του υπερσυντελίκου της οριστικής της μέσης φωνής
vocatus : γ΄πληθυντικό όλων των χρόνων της υποτακτικής της ίδιας φωνής
obiurgandam : β΄ενικό όλων των χρόνων της οριστικής της ίδιας φωνής
venit : β΄πληθυντικό του ενεστώτα και του παρατατικού της υποτακτικής της ίδιας φωνής
praeripuisset : α΄πληθυντικό του παρακειμένου της οριστικής και των δυο φωνών
inquit : γ΄ενικό του ενεστώτα και του μέλλοντα της οριστικής
molientem : απαρέμφατα όλων των χρόνων
experiri : β΄ενικό του μέλλοντα όλων των εγκλίσεων
volui : γ΄ενικό του ενεστώτα και του παρατατικού της υποτακτικής
essem interemptura : β΄ενικό του ενεστώτα και του παρακειμένου της οριστικής και των δυο φωνών
cessisset : δοτική του ενικού αριθμού του αρσενικού γένους των μετοχών όλων των χρόνων και των δυο φωνών
και αφαιρετική του πληθυντικού αριθμού του θηλυκού γένους του γερουνδιακού
13. cognovisset, poposcit, vulneravit, venit, praeripuisset, volui, essem interemptura, cessisset : να γραφεί το
ίδιο πρόσωπο στον άλλο αριθμό
14. cognovisset, poposcit, vulneravit, praeripuisset, cessisset : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος της άλλης φωνής
(για τυχόν περιφραστικούς τύπους να διατηρηθεί το γένος και ο αριθμός του υποκειμένου του ρήματος)
15. cognovisset, praeripuisset, essem interemptura, cessisset : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος της οριστικής
16. poposcit, vulneravit, venit, volui : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος της υποτακτικής
17. cognovisset, poposcit, vulneravit, venit, praeripuisset, inquit, molientem, experiri, volui, essem
interemptura, cessisset : να αντικατασταθούν χρονικά οι τύποι (για τυχόν περιφραστικούς τύπους να ληφθεί
υπόψη το γένος και ο αριθμός του υποκειμένου του ρήματος)
uxor, viri, Caesare, se, Clamore, ancillarum, tonsoris, Cui, factum, amoris, experiri, animo, me, fero, tibi.
2. Να αναγνωρισθούν όλοι οι εμπρόθετοι προσδιορισμοί του κειμένου.
3. in cubiculum : α) να αντικατασταθεί από τα Roma, Carthago, Gallia, ώστε να εκφράζεται η ίδια
επιρρηματική σχέση β) να αντικατασταθεί από τα Roma, Carthago, Gallia, ώστε να εκφράζεται η κίνηση
από τόπο
4. Να μετατραπεί η ενεργητική σύνταξη σε παθητική στα παρακάτω αποσπάσματα (σε παρενθέσεις το
α) Porcia, Bruti uxor, cum viri sui consilium de interficiendo Caesare cognovisset.
β) (Porcia) cultellum tonsorium quasi ungium resecandorum causa poposcit
γ) eoque velut forte se vulneravit.
δ) quod (Porcia) tonsoris praeripuisset officium.
5. Να αναδιατυπωθούν οι παρακάτω περίοδοι, αφού αναλυθούν οι μετοχές σε δευτερεύουσες προτάσεις (με
όλους τους δυνατούς τρόπους) :
α) eoque velut forte elapso se vulneravit.
β) Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ad eam obiurgandam venit
γ) erga te tale consilium molientem
6. Οι περιπτώσεις γερουνδιακής έλξης του κειμένου : α) να επισημανθούν και να αναλυθούν συντακτικά β) να
μετατραπεί η παθητική σύνταξή τους σε ενεργητική (το γερουνδιακό να μετατραπεί σε γερούνδιο), αν αυτό
είναι δυνατόν.
7. Στα παρακάτω αποσπάσματα να δηλωθεί ο σκοπός με τους άλλους τέσσερις τρόπους :
α) (Porcia) cultellum tonsorium quasi unguium resecandorum causa poposcit eoque velut forte se
vulneravit.
β) Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ad eam obiurgandam venit
α) Porcia, Bruti uxor, cum viri sui consilium de interficiendo Caesare cognovisset, cultellum tonsorium
quasi ungium resecandorum causa poposcit eoque velut forte se vulneravit.
εξάρτηση :
 Sallustius scripsit
 Porcia, Bruti uxor, narrat
 Porcia, Bruti uxor, fertur
β) Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ad eam obiurgandam venit, quod tonsoris
praeripuisset officium.
εξάρτηση :
 Brutus narrat
 Brutus dictus est
γ) Cui secreto Porcia inquit ...
εξάρτηση :
 Porcia, Bruti uxor, narrat
 Porcia, Bruti uxor, dicitur
δ) “non est hoc temerarium factum meum, sed certissimum indicium amoris mei erga te tale consilium
molientem”
εξάρτηση : Porcia, Bruti uxor, dixit illi
ε) “experiri enim volui, quam aequo animo me fero essem interemptura, si tibi consilium non ex sententia
cessisset”.
εξάρτηση :
 Porcia dixit Bruto
 Porcia, Bruti uxor, dicitur
9. Η πλάγια ερωτηματική πρόταση του κειμένου να αναγνωρισθεί και να μετατραπεί σε ευθεία ερωτηματική
πρόταση.
10. experiri enim volui, quam aequo animo me ferro essem interemptura, si tibi consilium non ex sententia
cessisset : α) να μεταφερθεί ο υποθετικός λόγος στον ευθύ λόγο γ) να αναγνωρισθεί το είδος του.
11. Porcia, Bruti uxor, cum viri sui consilium de inteficiendo Caesare cognovisset, cultellum tonsorium quasi
unguium resecandorum causa poposcit eoque velut forte elapso se vulneravit. : να αναπτυχθούν οι
υπογραμμισμένες φράσεις σε παραβολικές υποθετικές προτάσεις.
12. Να αναγνωρισθούν οι δευτερεύουσες προτάσεις των παρακάτω αποσπασμάτων και να μετατραπούν σε
μετοχές.
α) Porcia, Bruti uxor, cum viri sui consilium de interficiendo Caesare cognovisset, cultellum tonsorium
quasi ungium resecandorum causa poposcit.
β) Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ad eam obiurgandam venit, quod tonsoris
praeripuisset officium.
13. Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ad eam obiurgandam venit, quod tonsoris
praeripuisset officium. : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού γίνουν ο εξής μεταβολές : α) το ρήμα της
κύριας πρότασης να μεταφερθεί τον ενεστώτα β) η αιτιολογική πρόταση να δηλώνει αιτιολογία ως
αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας.
14. Porcia, Bruti uxor, cum viri sui consilium de interficiendo Caesare cognovisset, cultellum tonsorium
quasi ungium resecandorum causa poposcit. : α) να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, ώστε η δευτερεύουσα
πρόταση να δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν β) η δευτερεύουσα χρονική πρόταση που θα προκύψει να
μετατραπεί σε μετοχή.

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ&#39; ΛΥΚ.-46-49

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ&#39; ΛΥΚ.-46-49

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΚΕΙΜΕΝΟ 46, σελ.

partem; ex quo illud natura consequitur, ut communem utilitatem nostrae anteponamus.

 Philosophi mundum censent regi numine deorum : κύρια πρόταση κρίσεως

 ut communem utilitatem nostrae anteponamus.

 Ut enim leges omnium salutem singulorum saluti anteponunt

 qui pro re publica cadat

 quod decet cariorem nobis esse patriam quam nosmet ipsos

1. communem(α΄), omnium(α΄), bonus, sapiens, parens, communis, cariorem : να γραφούν οι αντίστοιχοι

1. Να αναγνωρισθούν συντακτικά οι όροι (να αναφέρεται και ο προσδιοριζόμενος όρος) :

audita Augustus voluit filiam deterrere quominus id faceret. Eo consilio aliquando

soleo - solitus sum - solitum - solere (ημιαποθετικό) 2= συνηθίζω

audio - audivi - auditum - audire 4= ακούω

*volo - volui - velle = θέλω

*facio - feci - factum - facere 3-15= κάνω

opprimo - oppressi- oppressum - opprimere 3= πιάνω επ’ αυτοφώρω

deprehendo - deprehendi - deprehensum - deprehendere 3= συλλαμβάνω, ανακαλύπτω

video - vidi - visum - videre 2= βλέπω

interrogo, interrogavi, interrogatum, interrogare 1= ρωτώ

*sum - fui - esse = είμαι

*malo - malui - malle = προτιμώ

respondeo - respondi - responsum - respondere 2= απαντώ

*obicio - obieci - obiectum - obicere 3-15= ρίχνω, προβάλλω αντίρρηση

dubito, dubitavi, dubitatum, dubitare 1= αμφιβάλλω

 quos legere secrete solebat.

 Hac re audita Augustus voluit filiam deterrere : κύρια πρόταση κρίσεως

 Eo consilio aliquando repente intervenit : κύρια πρόταση κρίσεως

 oppresitque ornatrices : κύρια πρόταση κρίσεως

 Etsi super vestem earum deprehendit canos

 tamen Augustus dissimulavit eos vidisse : κύρια πρόταση κρίσεως

 et aliiis sermonibus tempus extraxit : κύρια πρόταση κρίσεως

 donec induxit mentionem aetatis.

 Tum interrogavit filiam : κύρια πρόταση κρίσεως

 utrum post aliquot annos cana esse mallet an calva.

 Cum illa respondisset

 “ego, pater, cana esse malo”: κύρια πρόταση κρίσεως

 mendacium illi pater obiecit : κύρια πρόταση κρίσεως

 Non dubito : κύρια πρόταση κρίσεως

 quin calva esse nolis.

 Quid ergo non times ?

 ne istae te calvam faciant

1. Να αναγνωρισθούν συντακτικά οι όροι (να αναφέρεται και ο προσδιοριζόμενος όρος)

in cubiculum Sertorii introrupisset, admiratio magna orta est.

do – dedi – datum – dare 1 =δίνω

persuadeo - persuasi - persuasum - persuadere 2= πείθω

instinguo - instinxi - instinctum - instinguere 3= κατευθύνω, παρορμώ

*facio - feci - factum - facere 3 -15= κάνω

video - vidi - visum - videre 2= βλέπω

impero, imperavi, imperatum, imperare 1= διατάζω.

praedico, praedicavi, praedicatum, praedicare 1= διακηρύσσω

*fugio - fugi - fugitum - fugere 3-15= φεύγω

*pereo – perii(ivi)- peritum- perire (per+eo)= χάνομαι, πεθαίνω

nuntio, nuntiavi, nuntiatum, nuntiare 1= αναγγέλλω

taceo - tacui - tacitum - tacere 2= σωπαίνω

*praecipio - praecepi - praeceptum - praecipere 3 -15= καθοδηγώ.

emitto - emisi - emissum - emittere 3= αφήνω ελεύθερο

introrumpo - introrupi - introruptum - introrumpere 3= εισβάλλω

 quae utilia factu essent.

 quod imperandum militibus esset

 a cerva sese monitum esse praedicabat : κύρια πρόταση κρίσως

 Ea cerva quodam die fugit : κύρια πρόταση κρίσως

 et perisse credita est : κύρια πρόταση κρίσως

 Cum aliquis Sertorio nuntiavisset cervam inventam esse

 Sertorius eum iussit tacere : κύρια πρόταση κρίσως

 praeterea praecepit : κύρια πρόταση κρίσως

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ' ΛΥΚ.-46-49

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ' ΛΥΚ.-46-49