POJĘCIE PRAWA KARNEGO SKARBOWEGO, JEGO PODSTAWOWE CECHY, FUNKCJE ŹRÓDŁA

Prawo karne skarbowe jest to nauka penalna stanowiąca część prawa karnego powszechnego jako
jego wyspecjalizowana dziedzina. jest zbiorem norm regulujących zwalczanie czynów, polegających
na naruszeniu przepisów prawa finansowego tzn. przestępstw i wykroczeń skarbowych; za pomocą
kar, środków karnych i innych środków oddziaływania. Prawo karne skarbowe jest związane z
prawem finansowym- mając za zadanie ochronę interesów finansowych państwa; ma także związek z
prawem karnym powszechnym, ustalając odpowiedzialność karną. Powiązanie przepisów prawa
finansowego i prawa karnego z prawem karnym skarbowym stanowi formalne źródła prawa karnego
skarbowego. Niektóre przepisy ustaw finansowych dopełniają ustawowe znamiona przestępstw i
wykroczeń skarbowych określając np. podatnika czyli podmiot przestępstwa lub wykroczenia
skarbowego, albo termin uiszczeń należności publicznoprawnej, czyli ustawowe znamiona strony
przedmiotowej w postaci okoliczności czasu.

Prawo karne skarbowe dzieli się na trzy działy mianowicie: Materialne prawo karne skarbowe, które
jest działem prawa karnego skarbowego określającego jakie czyny społecznie szkodliwe są
przestępstwami skarbowymi a jakie wykroczeniami skarbowymi, a także ustala zasady
odpowiedzialności, rodzaje kar i środków zwalczania tych czynów oraz zasady ich wymiaru.
Prawo karne skarbowe procesowe- dział prawa karnego skarbowego określający postępowanie przed
organami powołanymi do ścigania przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych. Jego celem jest
ustalenie, czy czyn karalny rzeczywiście został popełniony oraz kto go popełnił, jak również określenie
procedury orzeczenia wobec sprawcy kary i środków karnych. Ostatni dział to prawo karne skarbowe
wykonawcze, które reguluje kwestie związane z wykonywaniem kar i środków karnych orzeczonych
przez sąd.

Prawo karne skarbowe posiada kilka charakterystycznych cech min. chroni interes finansowy Skarbu
Państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz Wspólnot Europejskich. Jest to przedmiot
ochrony o charakterze ekonomicznym, a zarazem ponadindywidualnym. Kolejną cechą jest jego
autonomia wobec powszechnego prawa karnego. Chodzi o autonomię w dwóch powiązanych ze sobą
aspektach; po pierwsze, o autonomię karnoskarbowej regulacji normatywnej względem regulacji
normatywnej powszechnego prawa karnego; po drugie o autonomię pojęć „przestępstwa
skarbowego" oraz „wykroczenia skarbowego„ względem pojęć „przestępstwa" oraz „wykroczenia"
występujących w powszechnym prawie karnym. Kolejną wyróżniającą się cechą jest subsydiarność
prawa karnego skarbowego względem prawa finansowego (stricte względem prawa podatkowego,
celnego, dewizowego oraz regulacji w zakresie gier i zakładów wzajemnych). Polega na tym, że
przepisy prawa karnego skarbowego chronią i zabezpieczają, za pomocą sankcji karnych
respektowanie norm finansowo-prawnych w zakresie, w jakim samo prawo finansowe nie dysponuje
wystarczającymi sankcjami w celu przymuszenia do przestrzegania własnych norm. Następną równie
ważną cechą jest blankietowa technika legislacyjna. W blankietowych przepisach karnych skarbowych
występuje odesłanie do przepisów prawa finansowego, które dopełniają ustawowe opisy czynów
zabronionych. Bez tego dopełnienia te ostatnie byłyby niekompletne
Prawo karne skarbowe posiada taże hermetyczny charakter. Kodeks karny skarbowy nie posiada
odpowiednika art. 116 KK, co oznacza, że nie przewiduje możliwości zastosowania przepisów swej
części ogólnej do jakichkolwiek istniejących poza Kodeksem karnym skarbowym przepisów karnych,
nawet gdyby miały one ewidentnie „skarbowy" charakter. Kwestię tę przesądza art. 53 § 1 zd. 2 KKS,
w myśl którego określenie czynu zabronionego jako przestępstwa lub wykroczenia skarbowego może
nastąpić tylko w Kodeksie karnym skarbowym. Ta regulacja jest wyrazem zupełności Kodeksu i
podkreśla jego hermetyczny charakter. Ostatnią cechą prawa karnego skarbowego jest priorytet celu
egzekucyjnego przed represją. Głównie egzekwowanie należności publicznoprawnych i wyrównanie
uszczerbku finansowego Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innego
uprawnionego podmiotu.

Funkcje prawa karnego skarbowego

Podstawową funkcją prawa karnego skarbowego jest funkcja ochronna. Prawo karne skarbowe
chroni za pomocą sankcji karnych interesy finansowe państwa, jednostek samorządu terytorialnego i
Unii Europejskiej. Funkcja prewencyjna- Prawo karne skarbowe oddziałuje na ogół społeczeństwa i
ukaranego sprawcję, uświadamiając społeczną szkodliwość naruszeń prawa i ich nieopłacalność.
Prawo karne skarbowe spełnia jednocześnie funkcję gwarancyjną. Zabezpiecza sprawców przed
dowolnością decyzyjną organów orzekających, określając warunki i granice jego stosowania. Swoistą
funkcją prawa karnego skarbowego jest funkcja egzekucyjna, jej celem jest wyrównanie należności
publicznoprawnej, uszczuplonej czynem zabronionym

Źródła prawa karnego skarbowego nie są jednorodne. W zakresie określania przestępstw skarbowych
i wykroczeń skarbowych źródłem prawa karnego skarbowego mogą być wyłącznie akty normatywne
władzy ustawodawczej w postaci ustawy. Podstawowycm źródłem obowiązującego prawa karnego
skarbowego jest ustawa Kodeks karny skarbowy. Ustawa ta stanowi wydzieloną regulację prawną
przedmiotowej materii.