Literatura

Unang Bugso ng Modernismo, 1945-1965

Noong ikaapat na dekada, isang grupo ng mga kabataang m

ng isang kapisanan na binansagang Panitikan. Naging batay
ang paniniwalang panahon na upang kilalanin at gamitin sa l
makabagong pamamaraan ng panitikang Kanluranin sapagk
paulit-ulit na paggamit ng mga lumang tema at lumang para

Ang kapisanang Panitikan ay tinawag na “Sakdalista at Arist

loob na lumaban sa mga naunang manunulat na kanilang tin
Bagamat sinagkaan ang kanilang pagsisikap ng mga manun
lumang tradisyon, nakuha pa ring magbalikwas ng mga kaba
kinabibilangan nina Teodoro A. Agoncillo, Brigido Batungbak
G. Abadilla, Clodualdo del Mundo, Jesus Arceo, Macario Pin
Arceo, at Agustin Fabian. Lahat sila ay ipinanganak, lumaki a
Amerikano; malinaw na produkto na sila ng makabagong pa

Sa konteksto ng panitikang nalikha ng mga kabataang manu

modernismo ay mangangahulugan ng paggamit ng mga ma
sa pagkatha. Ang mga elemento ng modernismo sa katham
noong panahon ng Hapon sa mga kuwentong nalathala sa L
ang pinaglathalaan ng mga akdang sinulat sa Tagalog ng mg
Ingles lamang nagsusulat. Kabilang sa grupong ito sina Mari
Narciso G. Reyes, Jesus Arceo, at Macario Pineda na gumam
mga pamamaraang natutuhan nila sa panitikang Kanluranin.

Noong 1944, pinili ng pangasiwaan ng Liwayway sa ilalim ni

pinakamahusay na kuwento ng sinundang taon at isinaaklat
Pinakamahusay na Kathang Filipino ng 1943. Ayon kay Teod
unang nagbunsod ng kilusang modernista, malinaw na naiib
mga tradisyonal na maikling kuwento sa Tagalog:
“Ang aklat na 25 Pinakamahusay na Kathang Filipino ng 194
nangingibabaw na katangian: una, ang kahanga-hangang ka

paksa; ikalawa, ang pamamayani ng panloob na pangyayarin

ikatlo, ang kawalan ng banghay (plot) ng kuwento -isang kat
tinatawag na “makaluma”; ikaapat, ang pagpaksa sa mga bu
kabuluhan ng “lumang paaralan”; ikalima, ang pagtatangkan
paraan ng pagsasalaysay (technique); ikaanim, ang kalawak
manunulat, ngunit ang kawalan ng malalim na kabatiran o pa
damdarnin at kaisipan; ikapito, ang magandang kapayakan n
mabulaklak at hindi umuulit sa pananalitang nanlulupaypay n
ikawalo, ang di-maiwas-iwasang paghahanay sa mga pangu

Mapapansin sa paliwanag ni Agoncillo na hindi paksa ang iti

pamamaraan ng pagbibigay-buhay sa napiling materyal. Sa
ibinigay ng kritiko sa salitang “makabago”. Naging modelo a
maikling kuwento na palasak sa Estados Unidos.

Iilan lamang ang nobelang nalathala sa Liwayway noong pan

epekto ng modernismo sa nobela ay dapat hanapin sa mga
bahagi ng ikalimang dekada. Sa pagsusumikap ng Panitikero
nobela ang tagumpay na natamo nila sa larangan ng maiklin
mga lumang sangkap ng tradisyonal na nobela -tulad ng hay
pagbubuhos ng damdamin sa bawat tagpo, maligoy
na pananalita, de-kahong paggamit ng wika, ang itinuturing
Gayunman, hindi nagging tahasan ang pagbabalik ng mga k
kinagawiang paraan at lalo na sa materyal ng nobelang tradi
tanging mapaglalabasan ng kaanilang mga katha ay ang mg
mahigpit ang kapit sa tradisyon. Nangangahulugan na mahir
lubhang lumilihis sa nakasanayan kapwa ng patnugutan at n

Dahil sa ganitong kondisyon, ang mga dating tendensiya sa

mga akda ng mga kabataang manunulat na hindi nakuhang
Hemingway sapagkat lilikha lamang ng mga akdang sila lam
Buenaventura Medina, Jr ., isang patnugot- nobelista:

“Kaya nga para sa kapakanan ng mambabasa ng popular na

ay yaong sapat na makalibang, sapat na makapagpaisiplang

Gayunpaman, sa kabila ng pangangailangang iangkop ang n

mambabasa at patnugutan, nagawa •pa rin ng ilang nobelist

teknik sa pagsulat. Halimbawa, makikita sa mga akda nina M

Arceo ang pagsisikap na iwasan ang kinagisnang paglalaro n
nagbubukal sa isang sitwasyon. Binibigyan ang mga tauhan
paglalarawan upang maiwasan ang paglikha ng tipo. Mayroo
ang wika bilang behikulo ng malikhaing pagpapahiwatig. Ma
komplikadong punto-de-bista sa salaysay na gumagamit ng
nilalagusan ng mga pangyayari. Higit sa lahat, iniwasan ng m
hayagang pangangaral.

Ang karamihan sa mga kabataang nobelista ay nag-aral sa m

ng mga Amerikano. Marami rin sa kanila ang nakapag-aral s
paaralang ito una nilang nabasa ang mga akdang panitikan s
nasulat sa ikalabinsiyam na dantaon at mga dekada ng ikada
maging modelo nila sa sulat ang mga akda nina William Saro
Dorothy Parker, Ernest Hemingway, at iba pang manunulat s

Si Alberto Segismundo Cruz

Sa ilang nobela• ni Alberto Segismundo Cruz ay makikita an
tema ng protesta at ilang elemento ng modernismo. Bagama
kasabay nina Fausto Galauran at Narciso Asistio, na makatw
henerasyon ng mga manunulat na naging kilala matapos ang

Isinilang noong 21Nobyembre 1901, si Cruz ay isang abugad

Barristers . Napabilang din siya sa patnugutan ng TVT (Tribu
ng Press Club. Isang kuwento niya ang nagtamo gantimpala
Commonwealth.

Sa kanyang mga nobela ay ipinahayag ni Cruz ang kanyang

epekto ng pagpasok ng kaunlaran o sibilisasyon sa Pilipinas
inilarawan ni Cruz ang isang bayang tahimik at matulain bag
kaunlaran. Ang ganitong tema ng pagkawasak, ng likas na k
inilangkap ni Cruz sa kuwento ng pag-ibig.

Sinubaybayan ng Halimuyak ang mga personal at panlipuna

Neong sa nayon ng Kabulusan. Nang mabatid ng mga tao sa
sasakupin ng itinatayong magkasangang daang-bakal, silaʼy
mangangahulugan ito ng pagkawasak ng mga tahanan at lag
kanilang kinagisnang pamumuhay. Upang pigilin ang pagtata

nayon, nagpanukala si Neong na gamitin ang kadalagahan s

inhenyerong tagapamahala ng proyekto. Umibig ang tagapa
lihim ding iniibig ni Neong.

Sa pagdaraan ng mga araw, napalitan ang pagkamuhi ng mg

magtrabho para sa proyekto. Isang araw, inabot ng sakuna a
pasahero ang nasawi. Nabaliw si Neong nang siya ang pagh
malagim na aksidente. Subalit di naglaon ay nagtapat ang tu
taganayong nawalan ng hanapbuhay sapagkat sinakop ng d
tahanan. Sa halip na tanggapin ni Aning ang pag-ibig ni Neo
pumasok ang dalaga sa kumbento.

Nailarawan ng nobela ang masasamang bunga ng progreso

kaunlaran ay nagbabago ang pagtitinginan ng mga tao sapa
kagandahang loob ng pag-aalinlangan, poot, at inggit. Ipina
saklaw ng kapangyarihan ng pamahalaan na kung minsa'y g
lakas upang supilin ang mamamayan. Masinop at masusi an
makabagong paraan sa pagkatha at naging makabuluhan an
kamalayang panlipunan ng nobelista.

Sa Lakandula ay tinuligsa ni Cruz ang pagkagumon ng mga

kuwento sa Lakandula, isang pook sa Maynila na dating kah
Kastila. Pinag-ugnay sa nobela ang realidad na panlipunan a
Amelia, isang estudyante ng sosyolohiya sa Unibersidad ng
abugado na napilitang magpakasal sa isang babaeng hindi n
Angel sa bisyo at nilayasan ang pamilya niyang naghirap nan
Lakandula at pinalaganap ang paniniwalang kailangang mag
paglaganap ng bisyo at patayan sa kanilang lugar. Nilabanan
kumandidato pagkakinatawan ng distrito . Natalo si Angel at
nagpasya siyang magtatag ng pangkat ng gerilya na tinawag
pagbabalik ni Angel pagkaraan ng digmaan, nagkita silang m
nagkunawaan.

Ang Lakandula ay mikrokosmo ng higit na malawak na daigd

at kalaswaan. Ginamit ni Cruz si Amelia sa pagpapaantig dam
pagbabalik sa isang tahimik, maligaya, at maksaysayang nak
eleksiyon ni Angel, ang sagisag ng bisyo, ay patunay na nam
nobelista ang isang magandang larawan ng isang ideal na d
ng katupaparan. Sa nobelang ito, samakatwid, si Cruz ay na

Naiiba ang Malagas Man ang Bulaklak sapagkat isa itong tra
iibigan ng mahirap at mayaman. Inibig ng isang mahirap na s
Menandro, bagay na hindi nagustuhan ng palalong ina ng la
binata si Isang na nang manganak ay lalo pang inapi ng dony
ang sanggol at nakitira sa mga kamag-anak. Nakilala niya si
Menandro. Ipinagparaya ni Miring ang pagmamahal alang-al
dalawang nag-iibigan. Matagal bago tinanggap ni Isang ang
Menandro. Pumayag lamang magpakasal sa binata nang ma
ito.

Kaiba sa unang dalawang nobela, ang M alagas Man ang B u

kamalayang panlipunan. Gayunman, malinaw ang ipinamalas
biktima ng mayaman. Bukod dito, naisangkap sa nobela ang
ng lalaki ang kanyang katatagan at kabuluhan kung matutut
sarili.

Nobelang Tagalog
1905-1975
Tradisyon at Modernismo
Soldead S. Reyes
Ateneo de Manila University Press
Quezon City, Metro Manila 1982
pp.135 - 139