Professional Documents
Culture Documents
EIA Notes PDF
EIA Notes PDF
ΕΚΤΙΜΗΣΗ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ
ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ – 2014 (v.1.14)
ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 – ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1.1 Ορισμοί
ποιοτική και ποσοτική υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Με την πάροδο των χρόνων
αναπτύχθηκε ενδιαφέρον για την προστασία του περιβάλλοντος από περαιτέρω υποβάθμιση
και ιδιαίτερα για θέματα όπως η αειφόρος ανάπτυξη και ο προγραμματισμός, η εκτέλεση και η
δημιουργήθηκε η ανάγκη για την εισαγωγή νέας νομοθεσίας που θα ρυθμίζει το είδος των
σχέσεων που θα διέπουν το περιβάλλον και την ανάπτυξη, με γνώμονα την περιβαλλοντική
προστασία.
πρώτη φορά σε εθνικό επίπεδο στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (ΗΠΑ) το 1969. Η
Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) εξέδωσε την Οδηγία 85/337/ΕΟΚ της 27ης Ιουνίου 1985 για την
εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων δημοσίων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον,
Υπάρχουν διαθέσιμοι διάφοροι ορισμοί για την ΕΠΕ. Σύμφωνα με τον Munn (1979):
«είναι η ανάγκη για τον προσδιορισμό και την πρόβλεψη των επιπτώσεων στο περιβάλλον και
στην υγεία και την ποιότητα ζωής του ανθρώπου νομοθετικών προτάσεων, πολιτικών,
προγραμμάτων, έργων και δραστηριοτήτων, και για την ερμηνεία και την γνωστοποίηση
περιγράφει την τεχνική και τη διεργασία με την οποία συγκεντρώνονται πληροφορίες γύρω
2
από τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις ενός έργου, από τον εργολήπτη και από άλλες πηγές, και
οι οποίες λαμβάνονται υπόψη από τις υπηρεσίες σχεδιασμού ώστε να διαμορφώσουν γνώμη
για την σκοπιμότητα εκτέλεσης του έργου». H Oικονομική Eπιτροπή του OHE για την Ευρώπη
(1991) δίνει έναν σαφή και σύντομο ορισμό «η εκτίμηση των επιπτώσεων μιας σχεδιασμένης
Όπως ορίζεται νομοθετικά, η ΕΠΕ είναι μια συστηματική διαδικασία, η οποία εξετάζει τις
περιβαλλοντικές συνέπειες ενός αναπτυξιακού έργου εκ των προτέρων. Με αυτόν τον τρόπο,
και αυτή είναι η διαφορά της ΕΠΕ με άλλους μηχανισμούς περιβαλλοντικής προστασίας,
επιπτώσεων αναπτυξιακών έργων γινόταν και στο παρελθόν. Όμως τώρα με την διαδικασία
της ΕΠΕ αυτό γίνεται με έναν συστηματικό, ολιστικό και διεπιστημονικό τρόπο. Η διαδικασία
της ΕΠΕ περιλαμβάνει διάφορα στάδια, τα οποία θα περιγραφούν σύντομα εδώ και θα
συζητηθούν αναλυτικότερα στα επόμενα κεφάλαια. Εδώ πρέπει να τονιστεί ότι: α) η ΕΠΕ είναι
σταδίων, β) η πρακτική εφαρμογή της διαδικασίας μπορεί να διαφέρει από χώρα σε χώρα, αλλά
και ανάλογα με το είδος του εξεταζόμενου έργου/δραστηριότητας, π.χ. κάποια στάδια μπορεί
να παραλείπονται.
3
Επιλογή έργων – είναι μια
ΕΠΕ απαραίτητη;
ΝΑΙ ΟΧΙ
Επανασχεδιασμός
Ανασκόπηση
ΑΠΟΔΕΚΤΗ
Σχήμα 1. Βασικά στάδια της διαδικασίας ΕΠΕ. Η ΕΠΕ πρέπει να εκτελείται ως μια κυκλική
διαδικασία με σημαντική αλληλεπίδραση μεταξύ των διαφόρων σταδίων της.
4
Τα στάδια της ΕΠΕ είναι τα παρακάτω (Σχήμα 1):
1. Επιλογή έργων (project screening). Περιορίζει την εφαρμογή της ΕΠΕ σε έργα που μπορεί
πιθανές επιπτώσεις ενός έργου και όλων των εναλλακτικών του λύσεων, εκείνων που είναι
εξασφαλίσει ότι οι προτείνοντες το συγκεκριμένο έργο έχουν εξετάσει όλες τις δυνατές
action). Διευκρίνιση του σκοπού και της σημασίας του έργου και των διαφόρων
περιβάλλοντος, χωρίς το έργο, λαμβάνοντας υπόψη τις αλλαγές που είναι αποτέλεσμα
5
7. Πρόβλεψη των επιπτώσεων (prediction of impacts). Προσδιορισμός του μεγέθους και
της έκτασης των αλλαγών στο περιβάλλον μετά την ολοκλήρωση του έργου, σε σύγκριση
8. Αξιολόγηση και εκτίμηση της σημασίας των επιπτώσεων (evaluation and assessment
10. Δημόσια διαβούλευση και συμμετοχή (public consultation and participation). Έχει
σκοπό να διασφαλίσει την ποιότητα, κατανόηση και αποτελεσματικότητα της ΕΠΕ, και τη
αποδοχή της.
επιπτώσεων του έργου. Μπορεί να συμβάλλει στην αποτελεσματική διαχείριση του έργου.
15. Έλεγχος του έργου (auditing). Ακολουθεί το στάδιο της παρακολούθησης. Μπορεί να
ενός έργου. Έτσι είναι δυνατή η εκτίμηση της ποιότητας της πρόβλεψης και της
6
Πίνακας 1. Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Βασικά περιεχόμενα.
Μη τεχνική περίληψη
Μέρος 1. Μέθοδοι και βασικά θέματα
1. Αναφορά μεθόδων
2. Σύνοψη βασικών ζητημάτων, δήλωση προγράμματος παρακολούθησης
Μέρος 2. Ιστορικό του προτεινόμενου αναπτυξιακού έργου
3. Προκαταρκτικές μελέτες: σκοπιμότητα, σχεδιασμός, εναλλακτικές, επιλογή
θέσης
4. Περιγραφή του χώρου/Περιβαλλοντικές συνθήκες
5. Περιγραφή του προτεινόμενου έργου
6. Δραστηριότητες και πρόγραμμα κατασκευής
Μέρος 3. Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων- θεματικές περιοχές
7. Χρήση γης, τοπίο και οπτική ποιότητα
8. Γεωλογία, τοπογραφία και εδάφη
9. Υδρολογία και ποιότητα νερών
10. Ποιότητα αέρα και κλίμα
11. Οικολογία: χερσαία και υδρόβια
12. Θόρυβος
13. Μεταφορές
14. Κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες
15. Αλληλεπιδράσεις μεταξύ των επιπτώσεων
Η τεκμηρίωση των πληροφοριών και των εκτιμώμενων επιπτώσεων που προέκυψαν κατά τη
διαδικασία γίνεται με τη σύνταξη της ΜΠΕ. Τα βασικά περιεχόμενα μιας ΜΠΕ αναφέρονται
συνοπτικά στον Πίνακα 1. Αυτά αναπτύσσονται και προσαρμόζονται ανάλογα με την εκάστοτε
Η ΕΠΕ είναι μια διαδικασία που στοχεύει στην παροχή βοήθειας στη λήψη αποφάσεων,
διαπραγμάτευσης μεταξύ των επενδυτών, των ομάδων πολιτών και των αρμόδιων αρχών. Έτσι
7
μπορεί να οδηγήσει στην εξεύρεση της καλύτερης δυνατής λύσης, εξασφαλίζοντας την
Πολλοί βλέπουν τη διαδικασία της ΕΠΕ σαν εμπόδιο στα σχέδιά τους. Με την πάροδο των
χρόνων όμως και την ανάπτυξη περιβαλλοντικής συνείδησης σε ολοένα και μεγαλύτερο τμήμα
των καταναλωτών, αυξήθηκε η απαίτηση για την παροχή αγαθών παραγμένων με τρόπο
δραστηριότητες.
Η αειφόρος ανάπτυξη (sustainable development) ορίστηκε από την Έκθεση της Παγκόσμιας
Επιτροπής για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη του 1987 (Έκθεση Brundtland) ως «η
ανάπτυξη η οποία ικανοποιεί τις ανάγκες της παρούσας γενιάς χωρίς να διακυβεύεται η
ικανότητα των μελλοντικών γενεών να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες». Ο κεντρικός ρόλος
της ΕΠΕ είναι αυτός του εργαλείου για την επίτευξη της αειφόρου ανάπτυξης, τοποθετώντας
8
Λατομείο
Χρόνος Πυρηνικός Σχέδιο Χωριό αδρανών
(έτη) σταθμός αναδάσωσης αναψυχής υλικών
0
Α
Α Α
Α Β
Β Β
Γ
10 Γ Γ
Β
Δ
Γ
20
Ε
Δ
30
Δ
Δ
40
50
Ε
Ε
Α - σχεδιασμός
60
Β - επίλυση συγκρούσεων
Γ - κατασκευή
Δ - λειτουργία
Ε - κλείσιμο
70
Σχήμα 2. Διαφορές στη διάρκεια διαφόρων σταδίων του κύκλου ζωής διάφορων έργων.
εφαρμόστηκε σε πολλά μεγάλα έργα. Ο προσδιορισμός κριτηρίων για τον προσδιορισμό των
μεγάλων έργων είναι δύσκολος, αλλά μερικά βασικά τους χαρακτηριστικά δίνονται στον
9
Πίνακα 2. Επίσης, ο χρόνος ζωής ενός έργου διαφέρει, μεταξύ έργων αλλά και μεταξύ των
σταδίων του ίδιου έργου. Στο Σχήμα 2 δίνονται παραδείγματα του κύκλου ζωής των σταδίων
διαφόρων έργων, πριν και μετά τη λήψη της απόφασης κατασκευής τους.
10
Περιβαλλοντική παράμετρος
30 με το έργο
25
20
15 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ
ΕΠΙΠΤΩΣΗ
έναρξη έργου
10
5
χωρίς το έργο
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Χρόνος
11
εθνική, υπερεθνική), χωρικά και χρονικά (παρόν, άμεσο μέλλον, απώτερο μέλλον). Εκτός από
διαστάσεις που επηρεάζουν το περιβάλλον και γι’ αυτό αναφέρονται στον Πίνακα 3.
και έχει προταθεί η διαφοροποίηση των φυσικών ή ανθρωπογενών μεταβολών του γεωφυσικού
περιβάλλοντος, επιδράσεις, από τις συνέπειες αυτών των αλλαγών, δηλαδή τις επιπτώσεις
(Munn 1979). Η επίπτωση αποτελείται από χωρικά και χρονικά στοιχεία και μπορεί να
Στον Πίνακα 4 δίνονται περιληπτικά μερικοί από τους τύπους επιπτώσεων που
ταυτίζονται με τις δυσμενείς επιπτώσεις οι πρώτες και με τις επωφελείς οι δεύτερες. Έτσι, τα
νέα αναπτυξιακά έργα μπορεί να παράγουν επιβλαβή απόβλητα, αλλά και να δημιουργούν νέες
θέσεις εργασίας σε περιοχές με υψηλά ποσοστά ανεργίας. Όμως αυτό δεν ισχύει σε όλες τις
περιπτώσεις. Ένα έργο μπορεί να είναι περιβαλλοντικά επωφελές όταν για παράδειγμα
μετατρέπει μια εγκαταλειμμένη άγονη έκταση σε παραγωγική. Από την άλλη πλευρά, ένα
πίεση στις κοινοτικές δομές και αυξάνει τις συγκρούσεις και την εγκληματικότητα.
12
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 – ΔΙΕΘΝΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ
Ο Εθνικός Νόμος Περιβαλλοντικής Πολιτικής του 1969 (National Environmental Policy Act,
NEPA) των ΗΠΑ ήταν το πρώτο νομοθέτημα που απαιτούσε τη διεξαγωγή ΕΠΕ. Ήταν μια
ριζοσπαστική νέα περιβαλλοντική πολιτική και κατά συνέπεια αποτέλεσε υπόδειγμα για τα
συστήματα ΕΠΕ των άλλων χωρών. Ο νόμος αυτός παραμένει μοναδικός και οι διαδικασίες
που προβλέπει δεν ακολουθούνται πιστά από τις υπόλοιπες χώρες επειδή απαιτούν εκτεταμένες
Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξέδωσε την Οδηγία 85/337/ΕΟΚ της 27ης Ιουνίου 1985 για την
εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων δημοσίων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον,
Αναφέρεται ρητά στην αναγκαιότητα εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, πριν από
την απόφαση για την υλοποίηση ενός έργου ή δραστηριότητας, σε κάθε είδους περιβάλλον,
τόσο κατά τη φάση κατασκευής, όσο και κατά τη φάση λειτουργίας. Σύμφωνα με την οδηγία
κατασκευών, ii) άλλες επεμβάσεις στο φυσικό περιβάλλον ή το τοπίο, στις οποίες
περιλαμβάνονται και οι επεμβάσεις που αφορούν την εκμετάλλευση των πόρων του εδάφους.
β) «κύριος του έργου»: είτε ο υποβάλλων αίτηση για άδεια που αφορά σχέδιο ιδιωτικού έργου,
είτε η δημόσια αρχή που αναλαμβάνει την πρωτοβουλία για ένα σχέδιο έργου.
13
γ) «άδεια»: απόφαση της ή των αρμόδιων αρχών που δίνει το δικαίωμα στον κύριο του έργου
να πραγματοποιήσει το έργο.
δ) «κοινό»: ένα ή περισσότερα φυσικά ή νομικά πρόσωπα καθώς και, σύμφωνα με την εθνική
που αναφέρονται στο άρθρο 2, παράγραφος 2. Για τους σκοπούς του παρόντος ορισμού, οι μη
ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις οι οποίες καθορίζονται από την οικεία εθνική νομοθεσία,
στ) «αρμόδια(-ες) αρχή(-ες)»: οι αρχές που ορίζουν τα κράτη μέλη για την εκπλήρωση των
κάθε συγκεκριμένης περίπτωσης τις άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις ενός έργου: α) στον
άνθρωπο, στην πανίδα και στη χλωρίδα, β) στο έδαφος, στα ύδατα, στον αέρα, στο κλίμα και
στο τοπίο, γ) στα υλικά αγαθά και στην πολιτιστική κληρονομιά, δ) στην αλληλεπίδραση
μεταξύ των παραγόντων που αναφέρονται στα στοιχεία α), β) και γ)».
ανακοινώσεις ή με άλλα πρόσφορα μέσα, όπως τα ηλεκτρονικά μέσα όπου αυτά είναι
Επίσης, σύμφωνα με το άρθρο 7, παρ. 6 της Οδηγίας τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη, στο βαθμό
που τα αφορά: α) μεριμνούν ώστε οι πληροφορίες που αναφέρονται στις παραγράφους 1 και 2
14
Πίνακας 5. Έργα για τα οποία απαιτείται υποχρεωτικά ΕΠΕ σύμφωνα με την Οδηγία
85/337/ΕΟΚ όπως ισχύει (Παράρτημα Ι, συνοπτική αναφορά).
1. Διυλιστήρια αργού πετρελαίου, εγκαταστάσεις για την αεριοποίηση και υγροποίηση άνθρακα ή ασφαλτούχων.
2. Θερμοηλεκτρικοί σταθμοί και άλλες εγκαταστάσεις καύσεως, πυρηνικοί σταθμοί και άλλοι πυρηνικοί
αντιδραστήρες.
3. Εγκαταστάσεις για την επανεπεξεργασία ακτινοβολημένων πυρηνικών καυσίμων.
4. Ολοκληρωμένες μεταλλουργικές βιομηχανίες για την αρχική σύντηξη χυτοσιδήρου και χάλυβα.
5. Εγκαταστάσεις για την εξόρυξη, κατεργασία και μεταποίηση αμιάντου.
6. Ολοκληρωμένες χημικές εγκαταστάσεις.
7. Έργα κατασκευής σιδηροδρομικών γραμμών, αυτοκινητοδρόμων και αερολιμένων.
8. Εσωτερικές πλωτές οδοί και λιμένες για την κυκλοφορία στις εσωτερικές πλωτές οδούς, εμπορικοί λιμένες.
9. Εγκαταστάσεις διάθεσης αποβλήτων για την αποτέφρωση, χημική κατεργασία επικίνδυνων αποβλήτων.
10. Εγκαταστάσεις διάθεσης αποβλήτων για την αποτέφρωση ή χημική μη επικίνδυνων αποβλήτων.
11. Έργα άντλησης υπόγειων υδάτων (υδρομάστευσης).
12. Έργα για την εκτροπή υδάτινων πόρων.
13. Σταθμοί επεξεργασίας λυμάτων.
14. Εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου.
15. Φράγματα.
16. Αγωγοί μεταφοράς αερίου, πετρελαίου ή χημικών ουσιών.·
17. Εγκαταστάσεις εντατικής εκτροφής πουλερικών ή χοίρων.
18. Βιομηχανικές εγκαταστάσεις παραγωγής χαρτοπολτού χαρτιού και χαρτονιού από ξύλο ή παρόμοια ινώδη
υλικά.
19. Λατομεία και υπαίθρια ορυχεία.
20. Κατασκευή εναέριων γραμμών μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας.
21. Εγκαταστάσεις αποθήκευσης πετρελαίου, πετροχημικών ή χημικών προϊόντων.
22. Τόποι αποθήκευσης κατ’ εφαρμογή της οδηγίας 2009/31/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του
Συμβουλίου, της 23ης Απριλίου 2009, σχετικά με την αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα σε γεωλογικούς
σχηματισμούς.
23. Εγκαταστάσεις δέσμευσης ρευμάτων CO2.
24. Κάθε μεταβολή ή επέκταση των σχεδίων που απαριθμούνται στο παρόν παράρτημα, όταν η εν λόγω
μεταβολή ή επέκταση καθ’ εαυτή εμπίπτει στα κατώτατα όρια, αν υπάρχουν, τα οποία καθορίζονται στο παρόν
παράρτημα.
Πίνακας 6. Έργα για τα οποία η ΕΠΕ είναι προαιρετική σύμφωνα με την Οδηγία 85/337/ΕΟΚ
όπως ισχύει (Παράρτημα ΙΙ, συνοπτική αναφορά).
1. Γεωργία, δασοκομία και υδατοκαλλιέργεια.
2. Εξορυκτικές βιομηχανίες (εφόσον δεν περιλαμβάνονται στο παράρτημα I).
3. Ενεργειακή βιομηχανία.
4. Παραγωγή και επεξεργασία μετάλλων.
5.Βιομηχανία ορυκτών (εφόσον δεν περιλαμβάνονται στο παράρτημα I).
6. Χημική βιομηχανία (έργα που δεν περιλαμβάνονται στο παράρτημα Ι).
7. Βιομηχανία τροφίμων.
8. Κλωστοϋφαντουργία, βιομηχανία δέρματος, ξύλου και χαρτιού.
9. Βιομηχανία ελαστικού.
10. Έργα υποδομής.
11. Άλλα έργα (π.χ. διαλυτήρια πλοίων, αποθήκευση παλαιοσιδήρων).
12. Τουρισμός και αναψυχή.
13. α) Οποιαδήποτε τροποποίηση ή επέκταση έργων που απαριθμούνται στο παράρτημα I ή στο παρόν
παράρτημα τα οποία έχουν ήδη εγκριθεί, εκτελεστεί ή εκτελούνται και τα οποία μπορεί να έχουν σημαντικές
αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον (μεταβολή ή επέκταση που δεν περιλαμβάνονται στο παράρτημα I), β)
Έργα του παραρτήματος I που εξυπηρετούν αποκλειστικά ή κυρίως την ανάπτυξη και τη δοκιμή νέων μεθόδων ή
προϊόντων και δεν χρησιμοποιούνται περισσότερο από δύο έτη.
15
να τίθενται, εντός ευλόγου χρονικού διαστήματος, στη διάθεση των αρχών οι οποίες
αναφέρονται στο άρθρο 6 παράγραφος 1, και του πληθυσμού του κράτους μέλους το οποίο
ενδέχεται να επηρεαστεί σοβαρά και β) διασφαλίζουν ότι δίνεται στις αρχές που αναφέρονται
στο άρθρο 6, παράγραφος 1, και στο κοινό η ευκαιρία, πριν χορηγηθεί η άδεια για το έργο, να
δώσουν, εντός ευλόγου χρονικού διαστήματος, τη γνώμη τους σχετικά με τις πληροφορίες που
έχουν παρασχεθεί στις αρμόδιες αρχές του κράτους μέλους όπου πρόκειται να εκτελεστεί το
έργο.
έργα και δραστηριότητες που υπόκεινται στη διαδικασία ΕΠΕ. Το παράρτημα Ι περιλαμβάνει
ΙΙ (Πίνακας 6) υπόκεινται σε εκτίμηση μόνον εφ’ όσον το κρίνουν τα Κράτη Μέλη. Υπάρχει,
επίσης, διαδικασία απαλλαγής από ΕΠΕ, η οποία όμως ισχύει μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις.
Στον Πίνακα 7 παρατίθενται τα κριτήρια επιλογής για την υπαγωγή ή όχι έργων σε
ΕΠΕ, για τα έργα για τα οποία αυτή είναι προαιρετική (δηλ. του Παραρτήματος ΙΙ) σύμφωνα
πληροφορίες που πρέπει να παρέχονται όταν ένα έργο υπάγεται σε ΕΠΕ σύμφωνα με την
16
Πίνακας 7. Κριτήρια επιλογής για την υπαγωγή ή όχι έργων σε ΕΠΕ, για τα έργα για τα
οποία αυτή είναι προαιρετική (δηλ. του Παραρτήματος ΙΙ) σύμφωνα με την Οδηγία
85/337/ΕΟΚ (Παράρτημα ΙΙΙ).
1. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ
Τα χαρακτηριστικά των έργων πρέπει να εξετάζονται, ιδίως, ως προς τα εξής:
α) το μέγεθος του έργου·
β) τη σώρευση με άλλα έργα·
γ) τη χρήση των φυσικών πόρων·
δ) την παραγωγή αποβλήτων·
ε) τη ρύπανση και τις οχλήσεις·
στ) τον κίνδυνο ατυχημάτων, ιδίως ως προς χρησιμοποιούμενες ουσίες ή τεχνολογίες.
2. ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ
Πρέπει να εξετάζεται η περιβαλλοντική ευαισθησία των γεωγραφικών περιοχών που ενδέχεται να θιγούν
από τα έργα, ιδίως ως προς:
α) την υπάρχουσα χρήση γης·
β) το σχετικό πλούτο, την ποιότητα και την αναγεννητική ικανότητα των φυσικών πόρων της περιοχής·
γ) την ικανότητα απορρόφησης του φυσικού περιβάλλοντος, με ιδιαίτερη προσοχή στις ακόλουθες
περιοχές:
i) υγροτόπους·
ii) παράκτιες περιοχές·
iii) ορεινές και δασικές περιοχές·
iv) προστατευόμενες φυσικές περιοχές και φυσικά πάρκα·
v) διατηρητέες ή προστατευόμενες περιοχές βάσει της νομοθεσίας των κρατών μελών, περιοχές ειδικής
προστασίας που έχουν καθορίσει τα κράτη μέλη βάσει των οδηγιών 2009/147/ΕΚ του Ευρωπαϊκού
Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Νοεμβρίου 2009, περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών
και 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 21ης Μαΐου 1992 για τη διατήρηση των φυσικών οικότοπων καθώς
και της άγριας πανίδας και χλωρίδας·
vi) περιοχές στις οποίες καταστρατηγούνται ήδη τα πρότυπα για την ποιότητα του περιβάλλοντος που
καθορίζει η νομοθεσία της Ένωσης
vii) πυκνοκατοικημένες περιοχές·
viii) τοπία ιστορικής, πολιτιστικής ή αρχαιολογικής σημασίας.
3. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ
Οι ενδεχόμενες σημαντικές επιπτώσεις των έργων πρέπει να εξετάζονται σε συνάρτηση με κριτήρια που
καθορίζονται στα σημεία 1 και 2, ιδίως ως προς:
α) την έκταση των επιπτώσεων (γεωγραφική περιοχή και μέγεθος του θιγομένου πληθυσμού)·
β) το διασυνοριακό χαρακτήρα των επιπτώσεων·
γ) το μέγεθος και την πολυπλοκότητα των επιπτώσεων·
δ) την πιθανότητα των επιπτώσεων·
ε) τη διάρκεια, τη συχνότητα και την αναστρεψιμότητα των επιπτώσεων.
17
Πίνακας 8. Απαραίτητες πληροφορίες που πρέπει να παρέχονται όταν ένα έργο υπάγεται σε ΕΠΕ
σύμφωνα με την Οδηγία 85/337/ΕΟΚ (Παράρτημα ΙV).
1. Περιγραφή του έργου όπου περιλαμβάνεται ειδικότερα:
— περιγραφή των φυσικών χαρακτηριστικών του συνόλου του έργου και απαιτήσεις όσον αφορά τη χρήση γης κατά τα
στάδια της κατασκευής και της λειτουργίας,
— περιγραφή των κυριότερων χαρακτηριστικών των μεθόδων κατασκευής, για παράδειγμα σχετικά με τη φύση και τις
ποσότητες των χρησιμοποιούμενων υλικών,
— πρόβλεψη του τύπου και της ποσότητας των καταλοίπων και εκπομπών (ρύπανση του νερού, του ατμοσφαιρικού αέρα και
του εδάφους, θόρυβος, δονήσεις, φως, θερμότητα, ακτινοβολία κ.λπ.), που αναμένεται να προκύψουν από τη λειτουργία του
προτεινόμενου έργου.
2. Σκιαγράφηση των κυριοτέρων εναλλακτικών λύσεων που εξετάστηκαν από τον κύριο του έργου και υπόδειξη των κύριων
λόγων της επιλογής, σχετικά με τις επιπτώσεις στο περιβάλλον.
3. Περιγραφή των στοιχείων του περιβάλλοντος που ενδέχεται να θιγούν σημαντικά από το προτεινόμενο έργο,
συμπεριλαμβανομένων ειδικότερα του πληθυσμού, της πανίδας, της χλωρίδας του εδάφους, του νερού, του αέρα, των
κλιματικών παραγόντων, των υλικών αγαθών, μεταξύ των οποίων η αρχιτεκτονική και αρχαιολογική κληρονομιά, του τοπίου,
καθώς και η περιγραφή της αλληλεπίδρασης των παραγόντων αυτών.
4. Περιγραφή (1) των σημαντικών επιπτώσεων που το προτεινόμενο έργο ενδέχεται να δημιουργήσει στο περιβάλλον από:
— την ίδια την ύπαρξη του όλου έργου,
— τη χρήση των φυσικών πόρων,
— την εκπομπή ρυπαντών, τη δημιουργία οχλήσεων και τη διάθεση των αποβλήτων, και αναφορά, εκ μέρους του κυρίου του
έργου, των μεθόδων πρόβλεψης που ακολουθεί για την εκτίμηση των επιπτώσεων στο περιβάλλον.
5. Περιγραφή των μέτρων που εξετάζονται για να αποφευχθούν, να μειωθούν και, αν είναι δυνατό, να αντισταθμιστούν οι
σημαντικές δυσμενείς επιπτώσεις του έργου στο περιβάλλον.
6. Μη τεχνική περίληψη των πληροφοριών που διαβιβάζονται βάσει των παραπάνω θεμάτων.
7. Σύντομη αναφορά των ενδεχομένων δυσκολιών (τεχνικές ελλείψεις ή ελλιπείς γνώσεις) που συνάντησε ο κύριος του έργου
κατά τη συλλογή των απαιτούμενων πληροφοριών.
(1) Αυτή η περιγραφή θα πρέπει να αφορά τις άμεσες και, ενδεχομένως, τις έμμεσες, τις δευτερεύουσες, τις σωρευτικές, τις
βραχυπρόθεσμες, μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες, τις μόνιμες και προσωρινές, τις θετικές και αρνητικές επιπτώσεις του
έργου.
18
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 – ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ
Στην Ελλάδα οι πρώτες ΜΠΕ, πριν την ισχύ της νομοθεσίας, συντάχθηκαν το 1977 για
λογαριασμό της ΔΕΗ για την κατασκευή φράγματος στις πηγές του Αώου και στο Θησαυρό
του Νέστου. Η πρώτη νομοθετική ρύθμιση σχετικέ με ΕΠΕ υπάρχει στο Ν. 743/77, η οποία
δεν υλοποιήθηκε. Η υποχρέωση εκτέλεσης ΜΠΕ εισάγεται για πρώτη φορά σε οικιστικά
ΜΠΕ υπάρχει αποδυναμωμένη στο Ν.1337/83, που αντικατέστησε το Ν. 947/79. Στο Π.Δ.
αναφορές υπάρχουν και στο Ν. 998/79 για λατομεία και τουριστικές εγκαταστάσεις σε δάση
ελληνική νομοθεσία με την Οδηγία 85/337/ΕΟΚ, ειδικότερα σε ότι αφορά Έργα και
πολιτών και των φορέων εκπροσώπησής τους για το περιεχόμενο των ΜΠΕ), οι οποίες
μελετών (27), αποκαθιστώντας έτσι το κενό που υπήρχε σχετικά με την εκπόνηση ΜΠΕ, αλλά
19
Με την Κ.Υ.Α. Η.Π. 15393/2332/02 (ΦΕΚ 1022/Β/2002) επαναπροσδιορίστηκε η
Τέλος, για την υλοποίηση των προβλέψεων του Ν. 4014/11 εκδόθηκε πληθώρα
http://www.ypeka.gr/Default.aspx?tabid=804&language=el-
GR&SkinSrc=[G]Skins%2F_default%2FNo+Skin&ContainerSrc=[G]Containers%2F_default
%2FNo+Container
Με το Ν. 1650/86 καθορίστηκαν οι βασικοί στόχοι για την προστασία του περιβάλλοντος και
ορίστηκαν νομικά περιβαλλοντικές, κοινωνικές και τεχνικές έννοιες σχετικές με την προστασία
του περιβάλλοντος.
1. Η αποτροπή της ρύπανσης και γενικότερα της υποβάθμισης του περιβάλλοντος και η λήψη
20
2. Η διασφάλιση της ανθρώπινης υγείας και από τις διάφορες μορφές υποβάθμισης του
3. Η προώθηση της ισόρροπης ανάπτυξης του εθνικού χώρου συνολικά και των επί μέρους
γεωγραφικών και οικιστικών ενοτήτων του και μέσα από την ορθολογική διαχείριση του
περιβάλλοντος.
αξιοποίηση των μη ανανεώσιμων ή σπάνιων σε σχέση με τις τωρινές και τις μελλοντικές
1. Η προστασία του εδάφους και η λήψη των αναγκαίων μέτρων ώστε οι χρήσεις του να
γίνονται σύμφωνα με τις φυσικές ιδιότητές του και την παραγωγική του ικανότητα.
και ως οικοσυστημάτων.
4. Η προστασία και διατήρηση της φύσης και του τοπίου και ιδιαίτερα περιοχών με μεγάλη
5. Η προστασία των ακτών των θαλασσών, των οχθών των ποταμών, των λιμνών, του
βυθού αυτών και των νησίδων ως φυσικών πόρων, ως στοιχείων οικοσυστημάτων και
αποδεκτών καθώς και των κάθε είδους επιτρεπόμενων εκπομπών αποβλήτων, με την
21
καθιέρωση και χρησιμοποίηση κατάλληλων παραμέτρων και οριακών τιμών ώστε να μην
1. Περιβάλλον: το σύνολο των φυσικών και ανθρωπογενών παραγόντων και στοιχείων που
της ζωής, την υγεία των κατοίκων, την ιστορική και πολιτιστική παράδοση και τις
αισθητικές αξίες.
2. Ρύπανση: η παρουσία στο περιβάλλον ρύπων, δηλαδή κάθε είδους ουσιών, θορύβου,
τέτοιων µικροοργανισµών.
µεταβολής στο περιβάλλον, η οποία είναι πιθανό να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην
οικολογική ισορροπία, στην ποιότητα και στην υγεία των κατοίκων, στην ιστορική και
5. Προστασία του περιβάλλοντος: το σύνολο των ενεργειών, µέτρων και έργων που έχουν
στόχο την πρόληψη της υποβάθµισης του περιβάλλοντος ή την αποκατάσταση, διατήρηση
ή βελτίωσή του.
22
6. Οικοσύστηµα: κάθε σύνολο βιοτικών και µη βιοτικών παραγόντων και στοιχείων του
τους.
7. Φυσικός αποδέκτης: κάθε στοιχείο του περιβάλλοντος που χρησιµοποιείται για την τελική
8. Υγεία: η κατάσταση πλήρους φυσικής, διανοητικής και κοινωνικής ευεξίας του ατόµου ή
9. Οικολογική ισορροπία: η σχετικά σταθερή σχέση που διαµορφώνεται µε την πάροδο του
χρόνου ανάµεσα στους παράγοντες και στοιχεία του περιβάλλοντος ενός οικοσυστήματος.
10. Φυσικοί πόροι: κάθε στοιχείο του περιβάλλοντος που χρησιμοποιείται ή µπορεί να
χρησιµοποιηθεί από τον άνθρωπο για την ικανοποίηση των αναγκών του και αποτελεί αξία
11. Απόβλητα: κάθε ποσότητα ρύπων (ουσιών, θορύβου, ακτινοβολίας ή άλλων µορφών
ρύπανση.
13. Ουσίες: χηµικά στοιχεία και οι ενώσεις τους όπως παρουσιάζονται στη φυσική τους
ουσίες.
23
ραδιενεργές ή άλλες ουσίες που έχουν την ιδιότητα να επιταχύνουν την καύση, να
αλλοιώνουν τη φυσική κατάσταση του νερού, του εδάφους ή του αέρα και να προσβάλουν
δυσμενώς τον άνθρωπο και όλα τα άλλα έμβια όντα καθώς και το φυσικό περιβάλλον.
16. Τοπίο: κάθε δυναμικό σύνολο βιοτικών και µη βιοτικών παραγόντων και στοιχείων του
οπτική εμπειρία.
εθνικής άμυνας.
24
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4
4.1 Διαδικασία
Η απόφαση υπαγωγής ή όχι ενός έργου ή δραστηριότητας σε ΕΠΕ αποτελεί το πρώτο βασικό
στάδιο της διαδικασίας. Η ύπαρξη μιας διαδικασίας επιλογής είναι απαραίτητη λόγω του
μεγάλου αριθμού των έργων και δραστηριοτήτων που υπόκεινται δυνητικά σε ΕΠΕ.
Για τη λήψη μιας όσο το δυνατό καλύτερης απόφασης είναι απαραίτητος ένας
περιβάλλον και της σχετικής βαρύτητά τους. Ένα ορισμένο επίπεδο βασικών πληροφοριών
σχετικά με την πρόταση και τη θέση του έργου απαιτείται για το σκοπό αυτό. Ο χρόνος που
απαιτείται για να ολοκληρωθεί η διαδικασία επιλογής θα εξαρτηθεί από το είδος της πρότασης,
τις περιβαλλοντικές συνθήκες στην περιοχή του έργου και τον βαθμό της εμπειρίας ή
προτάσεις μπορούν να ελεγχθούν πολύ γρήγορα (σε μια ώρα ή λιγότερο), κάποιες άλλες θα
χρειαστούν περισσότερο χρόνο και για λίγες από αυτές μπορεί να απαιτηθεί εκτεταμένη έρευνα
και αρχική εκτίμηση των επιπτώσεων. Μόνο ένας περιορισμένος αριθμός προτάσεων, συνήθως
τα μεγάλα έργα, δικαιολογούν την πλήρη ΕΠΕ επειδή είναι γνωστό ότι έχουν ή θεωρείται ότι
έχουν ενδεχομένως σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, όπως για παράδειγμα
περιοχές, σε ευαίσθητα και πολύτιμα οικοσυστήματα, στη βιοποικιλότητα, στην ποιότητα του
αέρα και του νερού, στον τρόπο ζωής και την επιβίωση των τοπικών κοινοτήτων.
25
γ) απαιτείται μια πιο περιορισμένη ΕΠΕ (συχνά ονομάζεται προκαταρκτική ή αρχική
εκτίμηση).
Σε πολλές περιπτώσεις, όπως και στην Ελλάδα, η διαδικασία επιλογής, δηλαδή ποια έργα
και δραστηριότητες υπόκεινται σε διαδικασία ΕΠΕ και σε ποιο επίπεδο, καθώς και το
περιεχόμενο της ΜΠΕ κάθε κατηγορίας καθορίζονται νομοθετικά. Συνήθως ο υπεύθυνος του
έργου ελέγχει τις προβλεπόμενες διατάξεις και κατατάσσει το έργο. Η ορθότητα αυτής της
κατάταξης ελέγχεται και επικυρώνεται στη συνέχεια από τις αρμόδιες αρχές. Αυτή η
διαδικασία πρέπει να γίνεται στο αρχικό στάδιο της πρότασης ενός έργου ή δραστηριότητας,
έτσι ώστε να είναι γνωστές οι απαιτήσεις του νόμου και να προσαρμόζονται ανάλογα τα
Περιβαλλοντικές Μελέτες, αφορούν την προστασία αξιόλογων φυσικών περιοχών) και έγινε η
κατατάσσονται σε δύο κατηγορίες (Α και Β), ανάλογα με τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον.
26
-το είδος και το μέγεθος του έργου,
-το είδος και η ποσότητα των ρύπων που εκπέμπονται, καθώς και κάθε άλλη επίδραση στο
περιβάλλον,
διαδικασία και
-ο κίνδυνος ατυχήματος και η επιβολή περιορισμών για την προστασία του περιβάλλοντος.
προκαλέσουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και για τα οποία απαιτείται η διεξαγωγή
σε αυτά που ενδέχεται να προκαλέσουν πολύ σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και
τοπικές και μη σημαντικές μόνο επιπτώσεις στο περιβάλλον και υπόκεινται σε γενικές
προδιαγραφές, όρους και περιορισμούς που τίθενται για την προστασία του περιβάλλοντος.
2. Υδραυλικά Έργα
3. Λιμενικά Έργα
5. Εξορυκτικές Δραστηριότητες
6. Τουριστικές εγκαταστάσεις και έργα αστικής ανάπτυξης, κτιριακού τομέα, αθλητισμού και
αναψυχής
27
7. Πτηνοκτηνοτροφικές εγκαταστάσεις
8. Υδατοκαλλιέργειες
επιπτώσεις τους στο περιβάλλον στις κατηγορίες Α1, Α2 και Β. Στο Παράρτημα 1 δίνονται
Το περιεχόμενο των ΜΠΕ έργων και δραστηριοτήτων των κατηγοριών Α1 και Α2 δίνεται στο
(ΕΠΜ). ΕΠΜ καλείται κάθε επιστημονική εργασία και έρευνα της οποίας το περιεχόμενο
προστατευτέο αντικείμενο, με τις προδιαγραφές που απαιτούνται για την τεκμηρίωση της
σημασίας του προστατευτέου αντικειμένου, της ένταξης του σε μία από τις κατηγορίες του
άρθρου 18 του Ν.1650/1986 (Περιοχές απόλυτης προστασίας της φύσης, Περιοχές προστασίας
της φύσης, Εθνικά Πάρκα, Προστατευόμενοι φυσικοί σχηματισμοί, τοπία και στοιχεία του
ανάθεσης ή και κατάρτισης της (Δημόσιο, Ν.Π.Δ.Δ., Ο.Τ.Α., Δημόσιες Επιχειρήσεις, Ν.Π.Ι.Δ.,
28
Η ΕΠΜ αποβλέπει:
α) στην τεκμηρίωση και αξιολόγηση της σημασίας του προστατευτέου αντικειμένου και
στην ένταξη του, σύμφωνα με τα κριτήρια χαρακτηρισμού και τις αρχές προστασίας που
καθορίζονται στο άρθρο 19 του Ν.1650/1986, σε μία από τις κατηγορίες του άρθρου 18 του
αντικειμένου ή και της ευρύτερης περιοχής και στην τεκμηρίωση της σκοπιμότητας των
μέτρων αυτών.
της άγριας πανίδας. Στις περιοχές απόλυτης προστασίας της φύσης απαγορεύεται κάθε
του οικείου κανονισμού η διεξαγωγή επιστημονικών ερευνών και η εκτέλεση εργασιών που
βαθμός προστασίας.
βιολογικής αξίας. Στις περιοχές αυτές προστατεύεται το φυσικό περιβάλλον από κάθε
κατάσταση, σύνθεση ή εξέλιξή του. Κατ' εξαίρεση μπορούν να επιτρέπονται σύμφωνα με τις
ειδικότερες ρυθμίσεις του οικείου κανονισμού η εκτέλεση εργασιών, ερευνών και η άσκηση
29
ανθρώπινες δραστηριότητες και στις οποίες διατηρείται μεγάλος αριθμός και ποικιλία
εθνικό πάρκο ή μεγάλο τμήμα των καταλαμβάνει θαλάσσια περιοχή ή εκτάσεις δασικού
φυσικής κληρονομιάς και στη διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας ευρύτερων περιοχών της
κατάλληλα μέτρα, ώστε οι περιοχές αυτές να προστατεύονται επαρκώς τόσο από φυσικές ακτές
υποβάθμισης όσο και από ανθρώπινες ενέργειες, επεμβάσεις και δραστηριότητες. Στα εθνικά
ειδικότερα από τον οικείο κανονισμό λειτουργίας και διαχείρισης. Τα εθνικά πάρκα είναι
αισθητική αξία ή συμβάλλουν στη διατήρηση των φυσικών διεργασιών και στην προστασία
φυσικών πόρων, όπως δέντρα, συστάδες δέντρων και θάμνων προστατευτική βλάστηση,
παρτέρια και παράκτια βλάστηση φυσικοί φράχτες, καταρράχτες, πηγές, φαράγγια, θίνες,
αξίας και εκτάσεις που είναι ιδιαίτερα πρόσφορες για αναψυχή του κοινού ή συμβάλλουν στην
30
προστασία ή αποδοτικότητα φυσικών πόρων λόγω των ιδιαίτερων φυσικών ή ανθρωπογενών
χαρακτηριστικά τους, ειδικότερες ονομασίες, όπως αισθητικό δάσος, τοπίο άγριας φύσης,
του τοπίου που έχουν ιδιαίτερη αισθητική ή πολιτιστική αξία ή συμβάλλουν στην προστασία
περιλαμβάνουν χωριά ή οικισμούς εφόσον παρουσιάζουν ιδιαίτερη αξία και ενδιαφέρον λόγω
της ποιότητας των φυσικών και πολιτιστικών τους χαρακτηριστικών και παράλληλα
την προστασία της φύσης και του τοπίου. Στις περιοχές αυτές επιδιώκεται:
χαρακτηριστικών τους.
και με την ανανέωση και τον εκσυγχρονισμό των μεθόδων και των συνθηκών της τοπικής
31
δραστηριότητες είναι δυνατό να επιτρέπονται εφ' όσον ευνοούν την οικονομική αναζωογόνηση
των αγροτικών περιοχών και δεν προκαλούν υποβάθμιση του περιβάλλοντος ασυμβίβαστη με
γ) Η εκπαίδευση και η μύηση του κοινού στους τρόπους και στις μεθόδους αρμονικής
& 2.
διεξαγωγή ΜΠΕ και έκδοση Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ). Η ΑΕΠΟ
αποτελεί προϋπόθεση για την έκδοση κάθε διοικητικής πράξης που απαιτείται κατά περίπτωση,
σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις για την πραγματοποίηση ή λειτουργία του έργου ή της
δραστηριότητας.
Προσδιορισμού Περιβαλλοντικών Απαιτήσεων (ΠΠΠΑ), πριν την υποβολή ΜΠΕ. Στο πλαίσιο
της ΠΠΠΑ, ο φορέας του έργου ή της δραστηριότητας δύναται να διενεργήσει δημόσιο διάλογο
αναφορικά με τα βασικά τεχνικά χαρακτηριστικά του έργου ή της δραστηριότητας και τις
32
Για κάθε νέο έργο ή δραστηριότητα απαιτείται γνώμη του Υπουργείου Πολιτισμού και
Γνώμη της δασικής υπηρεσίας απαιτείται μόνο για τα έργα τα οποία χωροθετούνται σε
δάση, δασικές και αναδασωτέες εκτάσεις, άλση και πάρκα και, εν γένει, σε εκτάσεις εκτός
εγκεκριμένων σχεδίων πόλεων, εκτός ορίων οικισμών και εκτός οργανωμένων υποδοχέων
παραγωγικών δραστηριοτήτων.
Δεν απαιτείται αποστολή του φακέλου της ΜΠΕ για παροχή γνωμοδοτήσεων εάν αυτές
έχουν προσκομισθεί με επιμέλεια του ενδιαφερόμενου κατά την υποβολή του φακέλου αυτής
α) Συνοπτική περιγραφή του έργου ή της δραστηριότητας και της σκοπιμότητάς του, με
διάγραμμα.
και την τεχνολογία αυτών, συμπεριλαμβανομένης της μηδενικής λύσης, που θα εξεταστούν
έκταση της περιοχής μελέτης εντός της οποίας θα γίνει η εκτίμηση και αξιολόγηση των
επιπτώσεων, το χρονικό ορίζοντα εκτίμησης των επιπτώσεων αυτών και τις προτάσεις για
της ΜΠΕ.
33
1) Επιτρεπόμενες χρήσεις γης στην περιοχή του έργου ή της δραστηριότητας.
2) Περιγραφή της θέσης του έργου, του σχεδιασμού και των τεχνικών χαρακτηριστικών
του συνόλου του έργου κατά τα στάδια της κατασκευής και της λειτουργίας. Επίσης, την
περιγραφή των κυριότερων χαρακτηριστικών των μεθόδων κατασκευής, τη φύση και τις
ποσότητες των χρησιμοποιούμενων υλικών, καθώς και την περιγραφή των προβλεπόμενων
τύπων και ποσότητας καταλοίπων και εκπομπών, ιδίως στα νερά, ατμόσφαιρα, έδαφος,
θόρυβο, δονήσεις, ακτινοβολίες, που αναμένεται να προκύψουν από την κατασκευή και
μέγεθος ή/και την τεχνολογία αυτών, συμπεριλαμβανομένης της μηδενικής λύσης, που
εξετάστηκαν από τον φορέα του έργου ή της δραστηριότητας και παρουσίαση των κύριων
λόγων της επιλογής της προτεινόμενης λύσης σχετικά με τις επιπτώσεις στο περιβάλλον.
συμπεριλαμβανομένων ειδικότερα του πληθυσμού, της πανίδας, της χλωρίδας, των οικοτόπων,
του εδάφους, του νερού, του αέρα, των κλιματικών παραγόντων, των υλικών αγαθών, μεταξύ
των φυσικών πόρων, την εκπομπή ρυπαντών, τη δημιουργία οχλήσεων και τη διάθεση των
αποβλήτων, το σύνολο των δεδομένων και την περιγραφή των μεθόδων που χρησιμοποιήθηκαν
για την πρόβλεψη και εκτίμηση των επιπτώσεων στο περιβάλλον, με αναφορά στην αξιοπιστία
των μεθόδων, καθώς και επισήμανση των ενδεχόμενων δυσκολιών που προέκυψαν κατά τη
34
6) Αναλυτική περιγραφή των μέτρων που προβλέπονται για να αποφευχθούν, μειωθούν,
παρακολούθησης στην εφαρμογή του οποίου δεσμεύεται ο φορέας του έργου ή της
παρακολουθούνται,
σε ΠΠΔ, με ευθύνη της αρμόδιας υπηρεσίας που χορηγεί την άδεια λειτουργίας και κατόπιν
σχετικής δήλωσης του μελετητή ή του φορέα του έργου ή της δραστηριότητας. Αν το έργο ή η
δραστηριότητα δεν λαμβάνει άδεια λειτουργίας, τότε υπάγεται σε ΠΠΔ με ευθύνη της
35
Οι ΠΠΔ αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα των απαιτούμενων, κατά περίπτωση, αδειών που
δραστηριότητας.
καθορισμού ΠΠΔ για τις ομάδες έργων και δραστηριοτήτων της κατηγορίας Β, π.χ.
όροι, περιορισμοί και διαφοροποιήσεις για την πραγματοποίηση του έργου ή της
• στο είδος, στο μέγεθος και στα βασικά τεχνικά χαρακτηριστικά του έργου ή της
δραστηριότητας.
• στις οριακές τιμές εκπομπής, που εκφράζονται ως συγκεντρώσεις ή/και φορτία των
εκπεμπόμενων ρύπων σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες σχετικές διατάξεις και ανάλογα με
• στα τεχνικά έργα, μέτρα, όρους και περιορισμούς που επιβάλλεται να κατασκευασθούν
ή να ληφθούν για την αντιμετώπιση της ρύπανσης ή γενικότερα της υποβάθμισης του
περιβάλλοντος τα οποία αναφέρονται στην κατασκευή και λειτουργία του έργου ή της
δραστηριότητας καθώς και στην παρακολούθηση της εφαρμογής των περιβαλλοντικών όρων.
36
• στην παρακολούθηση της τήρησης των περιβαλλοντικών όρων και από τον κύριο του
έργου ή δραστηριότητας.
• στο περιβάλλον της περιοχής και ιδιαίτερα στα ευαίσθητα στοιχεία του και ενδεχομένως
στις ειδικά προστατευόμενες ζώνες και στον καθορισμό αναγκαίων για τη διατήρηση τους
• στον καθορισμό του χρονικού διαστήματος για το οποίο ισχύει η χορηγούμενη έγκριση
περιβαλλοντικών όρων, στους ειδικούς όρους ισχύος της καθώς και των προϋποθέσεων για
Αρμόδια περιβαλλοντική αρχή για την περιβαλλοντική αδειοδότηση των έργων και
Αρμόδια περιβαλλοντική αρχή για την περιβαλλοντική αδειοδότηση των έργων και
των περιβαλλοντικών όρων γίνεται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της και δεν απαιτείται
γνώμη της αρχαιολογικής υπηρεσίας για τα έργα τα οποία χωροθετούνται στο σύνολό τους σε
περιοχές εντός σχεδίου πόλεως ή εντός ορίων οικισμών πλην των περιπτώσεων που
• Η ΑΕΠΟ έχει διάρκεια ισχύος δέκα έτη, εφόσον δεν επέρχεται μεταβολή των δεδομένων
βάσει των οποίων εκδόθηκε. Η ισχύς της παρατείνεται για τέσσερα έτη εφόσον αφορά σε έργα
Διαχείριση και Οικολογικό Έλεγχο (EMAS) και για δύο έτη εφόσον αφορά σε έργα και
37
δραστηριότητες που διαθέτουν Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης 14001 ή άλλο
αντίστοιχο σε ισχύ και για όσο χρόνο το Σύστημα αυτό βρίσκεται σε ισχύ.
εφόσον έχει παρέλθει η αρχική διάρκεια των δέκα ετών, αυτοδίκαιη λήξη της ισχύος της
Διαχείρισης για τουλάχιστον πέντε έτη πριν από την παρέλευση δέκα ετών από την ημερομηνία
• Η ΑΕΠΟ μπορεί με ειδική αιτιολογία να εκδίδεται για διάρκεια ισχύος μικρότερης των
δέκα ετών. Η διάρκεια των υφιστάμενων κατά τη δημοσίευση του παρόντος νόμου ΑΕΠΟ
παρατείνεται μέχρι τη συμπλήρωση δεκαετίας από την έκδοσή τους εφόσον δεν έχει επέλθει
4.3.5 Περιβαλλοντική Αδειοδότηση για έργα και δραστηριότητες σε περιοχές που έχουν
περιοχές του δικτύου Natura, η περιβαλλοντική αδειοδότηση διενεργείται με βάση τις σχετικές
φυσικού περιβάλλοντος με έμφαση στα προστατευτέα αντικείμενα της περιοχής Natura που
38
β) για έργα κατηγορίας Α υποβάλλεται, ως τμήμα της ΜΠΕ, ειδική οικολογική αξιολόγηση
στην αρμόδια, κατά περίπτωση, υπηρεσία. Η Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση για έργα και
αντικείμενα των περιοχών Natura όπως αναφέρονται στην παράγραφο 6 του άρθρου 9 του ν.
3937/2011 (Α΄ 60), που δύναται να επηρεαστούν από το έργο ή τη δραστηριότητα και
39
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5
Αναγνώριση/διαλογή (scoping)
δραστηριότητας είναι ένα κρίσιμο, πρώτο βήμα στην προετοιμασία της ΕΠΕ. Η αναγνώριση
προσδιορίζει τα πιο σημαντικά ζητήματα που πρέπει να εξεταστούν κατά την πορεία της
διαδικασίας ΕΠΕ και εξαλείφει εκείνα που είναι μικρής σημασίας. Συνήθως, αυτή η διαδικασία
ολοκληρώνεται με τη δημιουργία των όρων για την προετοιμασία μιας ΕΠΕ. Με αυτόν τον
τρόπο, εξασφαλίζεται ότι μια ΜΠΕ επικεντρώνεται στις σημαντικές επιπτώσεις και δεν
Το στάδιο της αναγνώρισης αναφέρεται στην έγκαιρη, ανοιχτή και αμφίδρομη διαδικασία
προσδιορισμού των μεγάλων ζητημάτων και επιπτώσεων που είναι σημαντικά για τη λήψη
αντιμετωπιστούν στο πλαίσιο της ΕΠΕ. Οι απαιτήσεις και οι διαδικασίες που έχουν θεσπιστεί
για το σκοπό αυτό διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Σε πολλά συστήματα ΕΠΕ, η συμμετοχή του
κοινού, καθώς και της αρμόδιας αρχής και άλλων υπεύθυνων κυβερνητικών υπηρεσιών,
αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας αναγνώρισης. Η καταγραφή των απόψεων των
πολιτών βοηθά να εξασφαλιστεί ότι δεν έχουν αγνοηθεί σημαντικά ζητήματα κατά την
Το στάδιο της αναγνώρισης παρέχει τα θεμέλια για μια αποτελεσματική και αποδοτική
διαδικασία ΕΠΕ. Όταν διενεργείται συστηματικά, αναδεικνύει τα ζητήματα που έχουν σημασία
40
για μια ΕΠΕ και παρέχει σαφή κατεύθυνση προς τον προτείνοντα κύριο του έργου σχετικά με
το τι απαιτείται. Αυτό αυξάνει την πιθανότητα μιας επαρκώς προετοιμασμένης ΜΠΕ και βοηθά
στην αποφυγή του προβλήματος των αόριστων, ογκωδών εκθέσεων και της επακόλουθης
με αυτόν τον τρόπο βοηθά να βεβαιωθούμε ότι οι πόροι διατίθενται για τη συλλογή των
πληροφοριών που είναι αναγκαίες για τη λήψη αποφάσεων και δεν σπαταλώνται με τη
πολυπλοκότητα του αντικειμένου και τον απαιτούμενο χρόνο για την ολοκλήρωσή του.
Μπορεί να απαιτείται μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για την αναγνώριση των σημαντικών
ζητημάτων όταν πρόκειται για έργα μεγάλης κλίμακας, τα οποία έχουν μια σειρά από
αναγνώρισης θα είναι πιο περιορισμένης έκτασης. Ανάλογα με τις περιστάσεις, το στάδιο της
αναγνώρισης μπορεί να προσαρμοστεί για να περιλαμβάνει όλους ή μερικούς από τους στόχους
β) εντοπίζει τους κύριους ενδιαφερόμενους και τις ανησυχίες και τις αξίες τους.
γ) καθορίζει τις λογικές και πρακτικές εναλλακτικές λύσεις για την πρόταση.
δ) επικεντρώνεται στα σημαντικά ζητήματα και τις σημαντικές επιπτώσεις που πρέπει να
ε) καθορίζει τα όρια για μια ΕΠΕ, στο χρόνο, το χώρο και το αντικείμενο.
στ) καθορίζει τις απαιτήσεις για τη συλλογή των βασικών και άλλων πληροφοριών.
41
Μια εφαρμογή του σταδίου αναγνώρισης πρέπει να περιλαμβάνει το σύνολο ή ένα
α) τον προσδιορισμό του εύρους των αντιδράσεων/ενστάσεων του κοινού και της
β) την αξιολόγηση των αντιδράσεων αυτών για τον προσδιορισμό των σημαντικών ζητημάτων
γ) την οργάνωση και ιεράρχηση των σημαντικών ζητημάτων ώστε να γίνει εστίαση στις
πληροφορίες που είναι ζωτικής σημασίας για τη λήψη αποφάσεων, και η οποία θα πρέπει να
διαδικασία ΕΠΕ δεν προβλέπεται ρητά από την ελληνική νομοθεσία, αλλά αντιμετωπίζεται με
την κατάταξη των έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες ανάλογα με τον τύπο ΕΠΕ που
απαιτείται για αυτές. Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται σε αυτό το στάδιο είναι παρόμοιες με
αυτές που χρησιμοποιούνται στο στάδιο του προσδιορισμού των κυριότερων επιπτώσεων και
επιπτώσεων μπορεί να γίνει ακολουθώντας τα τρία στάδια της προηγούμενης παραγράφου και
42
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6
Όταν ένα έργο ή δραστηριότητα είναι επιλέξιμα αλλά θεωρείται ότι μπορεί να επιφέρουν
σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, τότε εφαρμόζεται η διαδικασία ΕΠΕ, για αυτό το έργο
και, ιδανικά, για κάθε εφικτή εναλλακτική λύση. Οι περισσότερες εναλλακτικές λύσεις που θα
προκύψουν θα απορριφθούν από τον κύριο του έργου για οικονομικούς, τεχνικούς ή
κανονιστικούς λόγους. Ο ρόλος της ΕΠΕ είναι να διασφαλίσει ότι περιβαλλοντικά κριτήρια
α) εξασφαλίζει ότι ο κύριος του έργου έλαβε υπόψη του όχι μόνο άλλες προσεγγίσεις για την
εκτέλεση του έργου, αλλά και τους τρόπους πρόληψης περιβαλλοντικής ζημίας.
β) επιτρέπει και ενθαρρύνει τους αναλυτές να εστιάσουν στις διαφορές μεταξύ πραγματικών
επιλογών.
δ) παρέχει ένα πλαίσιο για τη λήψη απόφασης από τις αρμόδιες αρχές και δεν δικαιολογεί
Σύμφωνα με το άρθρο 5, παρ. 1 της Οδηγίας 85/337/ΕΟΚ όπως τροποποιήθηκε και ισχύει,
επιπτώσεων τα κράτη μέλη λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα ώστε να διασφαλίζεται ότι ο κύριος
του έργου παρέχει, υπό την κατάλληλη μορφή, τις πληροφορίες που καθορίζονται στο
λύσεων που εξετάστηκαν από τον κύριο του έργου και υπόδειξη των κύριων λόγων της
43
Στην ελληνική νομοθεσία (ΚΥΑ 69269/5387/90, Πίνακας 1) προβλέπεται η εξής
διαδικασία για την εξέταση εναλλακτικών λύσεων: «Σύντομη περιγραφή των τυχόν
εναλλακτικών λύσεων οι οποίες εξετάστηκαν ως προς: α) Την τεχνολογία και τις μεθόδους
κατασκευής και λειτουργίας του έργου ή της δραστηριότητας. β) Τους τρόπους επεξεργασίας
και διάθεσης των τυχόν στερεών, υγρών και αερίων αποβλήτων ή άλλων απορριμμάτων της
ΜΠΕ περιλαμβάνεται η «περιγραφή και αξιολόγηση των εναλλακτικών λύσεων, ιδίως ως προς
τη θέση, το μέγεθος ή/και την τεχνολογία αυτών, συμπεριλαμβανομένης της μηδενικής λύσης,
που εξετάστηκαν από τον φορέα του έργου ή της δραστηριότητας και παρουσίαση των κύριων
λόγων της επιλογής της προτεινόμενης λύσης σχετικά με τις επιπτώσεις στο περιβάλλον.
Διάφοροι τύποι εναλλακτικών λύσεων μπορούν να εξεταστούν κατά το αρχικό στάδιο του
έργου. Αυτή η εναλλακτική, αν και απαιτείται, σπάνια συζητείται στο πλαίσιο της ΕΠΕ.
είναι βασική συνιστώσα της φάσης σχεδιασμού του. Μερικές φορές η θέση του έργου είναι
λίγο έως πολύ προκαθορισμένη. Η εξαγωγή αδρανών υλικών πρέπει να γίνει εκεί που υπάρχουν
αδρανή υλικά. Η κατασκευή αιολικού πάρκου πρέπει να γίνει σε περιοχή με υψηλό αιολικό
οικονομικά, σχεδιαστικά και περιβαλλοντικά οφέλη. Οικονομικά κριτήρια όπως η αξία της γης,
η διαθέσιμες υποδομές, η προσφορά εργατικού δυναμικού, η απόσταση από τις πηγές πρώτων
υλών και τις αγορές λαμβάνονται υπόψη στην περίπτωση βιομηχανικών σχεδίων.
Εναλλακτική κλίμακα του σχεδίου. Η κλίμακα ενός έργου μπορεί να είναι ευέλικτη. το
44
απαιτούμενη έκταση για την υγειονομική ταφή, τη διαθεσιμότητα άλλων χώρων, την παρουσία
Εναλλακτική διάταξη στο χώρο. Τα απαιτούμενα κτίρια μπορεί να είναι λίγα και ψηλά
ώστε να περιορίζεται ο χώρος κατάληψης, ή πολλά και χαμηλά ώστε να περιορίζεται η οπτική
όχληση.
εργοστασίου μπορεί να μην είναι ενοχλητικό τη μέρα, αλλά να γίνεται ενοχλητικό κατά τη
45
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7
πληροφορίες σχετικά με το είδος και το σκοπό, το χώρο κατάληψης και το μέγεθός του, και
όλα τα απαραίτητα στοιχεία για την αναγνώριση και εκτίμηση των επιπτώσεών του στο
Περίγραμμα του σκοπού και του σκεπτικού του προτεινόμενου έργου. Έτσι γίνεται μια
εισαγωγή στην περιγραφή του έργου. Είναι απαραίτητη η τοποθέτησή του σε ένα ευρύτερο
Περιγραφή των σταδίων του κύκλου ζωής του έργου. Πρέπει να περιλαμβάνει την
περιγραφή των διαφόρων σταδίων κατά τη φάση κατασκευής και λειτουργίας του έργου. Η
διάρκεια κάθε σταδίου, οι απαραίτητες εισροές και εκροές, το μέγεθός του και ο αριθμός των
Η θέση και η φυσική παρουσία του έργου. Η θέση του έργου και η συσχέτισή του με
άλλες δραστηριότητες και διοικητικές περιοχές πρέπει να σημειώνονται σε ένα γενικό χάρτη.
Επίσης, το σχέδιο του έργου πρέπει να φαίνεται σε έναν άλλο, πιο λεπτομερή χάρτη.
Ανάλυση των διαδικασιών που ενσωματώνονται στο έργο. Η φύση των διαδικασιών
διαφέρει μεταξύ βιομηχανικών έργων, έργων υποδομής και έργων παροχής υπηρεσιών, αλλά
μπορεί να περιγραφεί ως η εισαγωγή των εισροών σε μια διαδικασία και η μεταμόρφωσή τους
διαμέσου αυτής ως εκροών. Αυτές οι διαδικασίες μπορεί να αφορούν φυσικά (κατάληψη και
διαμόρφωση χώρου, τύποι και ποσότητες πρώτων υλών, μεταφορά πρώτων υλών και
κοινωνικές δραστηριότητες).
46
Σύμφωνα με το Παράρτημα ΙΙ του Ν. 4014/2011 στα ελάχιστα περιεχόμενα μιας ΜΠΕ
περιλαμβάνεται η «περιγραφή της θέσης του έργου, του σχεδιασμού και των τεχνικών
χαρακτηριστικών του συνόλου του έργου κατά τα στάδια της κατασκευής και της λειτουργίας.
Επίσης, την περιγραφή των κυριότερων χαρακτηριστικών των μεθόδων κατασκευής, τη φύση
και τις ποσότητες των χρησιμοποιούμενων υλικών, καθώς και την περιγραφή των
προβλεπόμενων τύπων και ποσότητας καταλοίπων και εκπομπών, ιδίως στα νερά, ατμόσφαιρα,
έδαφος, θόρυβο, δονήσεις, ακτινοβολίες, που αναμένεται να προκύψουν από την κατασκευή
και λειτουργία του προτεινόμενου έργου ή της δραστηριότητας.». Στα Παραρτήματα 2 και 3
περιγράφονται αναλυτικά τα απαιτούμενα στοιχεία που πρέπει να περιλαμβάνει μία ΜΠΕ για
47
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8
baseline).
και τη μελλοντική κατάσταση του περιβάλλοντος, με την υπόθεση ότι το προτεινόμενο έργο
δεν υλοποιήθηκε και λαμβάνοντας υπόψη τις αλλαγές που προκαλούνται από φυσικά
παράδειγμα, ότι ο πληθυσμός ενός είδους ψαριού σε μια λίμνη μειωνόταν ήδη πριν από την
πιθανή κατασκευή ενός εργοστασίου στις όχθες της. Ή το χρονικό διάστημα στο οποίο θα
κάνουμε πρόβλεψη της μελλοντικής περιβαλλοντικής κατάστασης πρέπει να είναι ανάλογο της
τους μπορεί να διαφέρει, ανάλογα με την πηγή και τον τρόπο απόκτησης. Η υπάρχουσα
Ο μελετητής δεν είναι κατ’ αρχήν υποχρεωμένος να διεξάγει βασική έρευνα κατά τη
διαδικασία ΕΠΕ. Μερικές φορές όμως, υπάρχουν κενά στην απαιτούμενη περιβαλλοντική
πληροφορία για την αναπλήρωση των οποίων η διεξαγωγή έρευνας είναι απαραίτητη. Τότε,
48
αυτή πρέπει να περιορίζεται στη λήψη των απολύτως απαραίτητων στοιχείων και στο
μικρότερο δυνατό χρονικό διάστημα. Βέβαια, μερικές φορές αυτό δεν είναι δυνατό, όπως στην
περίπτωση της έρευνας για είδη χλωρίδας ή πανίδας, όπου μπορεί να απαιτείται έρευνα 12 ή
και αυτό το γεγονός μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο χρήσης τους στην εκτίμηση των
κατηγορίες, ανάλογα με την ποιότητα και την αξιοπιστία τους (Fortlage 1990):
μεγάλο βαθμό, όπως η ποιότητα του νερού, η αξία γης, η κατάσταση της βλάστησης.
αξίες, όπως έρευνες γνώμης, οπτική απόλαυση του τοπίου, αριθμός ατόμων που χρησιμοποιούν
μια υπηρεσία.
4014/2011 στα ελάχιστα περιεχόμενα μιας ΜΠΕ περιλαμβάνεται η “περιγραφή των στοιχείων
του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος που ενδέχεται να θιγούν σημαντικά από το
πανίδας, της χλωρίδας, των οικοτόπων, του εδάφους, του νερού, του αέρα, των κλιματικών
παραγόντων, των υλικών αγαθών, μεταξύ των οποίων η αρχιτεκτονική, πολιτιστική και
49
στοιχεία που πρέπει να περιλαμβάνει μία ΜΠΕ για έργα και δραστηριότητες κατηγορίας Α1
και Α2 αντίστοιχα.
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9
Προσδιορισμός των κυριότερων επιπτώσεων (identification of key impacts)
σκοπό να εξασφαλίσει ότι όλες οι δυνητικά σημαντικές επιπτώσεις (θετικές και αρνητικές)
ενδέχεται να προκαλέσει στο περιβάλλον από τη χρήση των φυσικών πόρων, την εκπομπή
ρυπαντών, τη δημιουργία οχλήσεων και τη διάθεση των αποβλήτων, το σύνολο των δεδομένων
και την περιγραφή των μεθόδων που χρησιμοποιήθηκαν για την πρόβλεψη και εκτίμηση των
επιπτώσεων στο περιβάλλον, με αναφορά στην αξιοπιστία των μεθόδων, καθώς και
επισήμανση των ενδεχόμενων δυσκολιών που προέκυψαν κατά τη συλλογή των απαιτούμενων
που πρέπει να περιλαμβάνει μία ΜΠΕ για έργα και δραστηριότητες κατηγορίας Α1 και Α2
αντίστοιχα.
Για την αναγνώριση των επιπτώσεων έχουν αναπτυχθεί πολλές μέθοδοι, από τις οποίες ο
51
3. Διάκριση θετικών και αρνητικών, μεγάλων και μικρών, βραχυπρόθεσμων και
κατάλογοι
μήτρες
δίκτυα
χάρτες
Παρακάτω θα αναπτυχθούν αυτές οι μέθοδοι. Εδώ πρέπει να αναφερθεί ότι οι μέθοδοι αυτοί
δεν χρησιμοποιούνται μόνο στο στάδιο του προσδιορισμού αλλά, στον ίδιο ή και μεγαλύτερο
βαθμό, και στα στάδια της πρόβλεψης και εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Κατάλογοι
52
Πίνακας 9. Τμήμα περιγραφικού κατάλογου.
Πηγές πληροφόρησης, τεχνικές
Απαιτούμενα δεδομένα πρόβλεψης
Όχληση
Η αλλαγή στη συχνότητα εμφάνισης θορύβου, Αναμενόμενες βιομηχανικές διεργασίες,
καπνού, αιθαλομίχλης κ.λπ. και στον αριθμό κυκλοφοριακός φόρτος, έρευνες κοινής
επηρεαζόμενων ατόμων γνώμης
Ποιότητα υδάτων
Για κάθε υδάτινο σώμα, η αλλαγή στη χρήση Τρέχουσα ποιότητα υδάτων, τρέχουσες
νερού και στον αριθμό επηρεαζόμενων ατόμων και μελλοντικές εκροές
Θόρυβος
Τρέχοντα επίπεδα θορύβου, αλλαγές στην
Η αλλαγή των επιπέδων θορύβου και ο αριθμός κυκλοφοριακή κίνηση ή σε άλλες πηγές
των επηρεαζόμενων ατόμων θορύβου, έρευνες κοινής γνώμης
Οι κατάλογοι ερωτήσεων βασίζονται σε ένα σύνολο ερωτήσεων, μερικές από τις οποίες
μπορεί να αφορούν έμμεσες επιπτώσεις ή μέτρα μετριασμού των επιπτώσεων. Μπορεί επίσης
53
δυσμενείς σε πολύ ευεργετικές. Ένα παράδειγμα καταλόγου ερωτήσεων αποτελεί το
παραγόντων και, για καθέναν από αυτούς, καθορίζεται ένα όριο κάτω από το οποίο θεωρείται
ότι υπάρχει επίπτωση μιας πρότασης σε αυτόν τον παράγοντα. Επίσης με τον ίδιο τρόπο
αρχική πρόταση ως το πόσες φορές κάθε λύση υπερβαίνει τα όρια μέριμνας. Στο παράδειγμα
του Πίνακα 10, το όριο μέριμνας για την οικονομική αποδοτικότητα ορίζεται ως η 1:1 αναλογία
οφέλους-κόστους, ενώ για τα το είδος της κουκουβάγιας που κινδυνεύει με εξαφάνιση, το όριο
μέριμνας είναι 35 ζεύγη. Από τον Πίνακα 10 προκύπτει ότι η πρόταση Α υπερβαίνει το όριο
μέριμνας δύο φορές, η Β μία φορά και η Γ τέσσερις φορές. Φαίνεται ότι η πρόταση Β είναι η
λιγότερο επιβλαβής. Στο παράδειγμα του Πίνακα 10 έχουν αξιολογηθεί οι επιπτώσεις και ως
προς τη διάρκειά τους: Α ένα έτος ή λιγότερο, Β: 1-10 έτη, Γ: 10-50 έτη, Δ: μη αναστρέψιμη
επίπτωση. Παρατηρούμε ότι η μείωση του πληθυσμού της κουκουβάγιας κάτω από το όριο
Μήτρες
περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Οι απλές μήτρες (Πίνακας 11) αποτελούνται από έναν πίνακα
φάσεις/δραστηριότητες ενός έργου στην πρώτη γραμμή. Αποτελούν επέκταση των καταλόγων,
αναγνωρίζοντας ότι διαφορετικά στάδια ενός έργου μπορεί να έχουν διαφορετική επίπτωση σε
54
Πίνακας 11. Τμήμα απλής μήτρας.
Δράση έργου
Κατασκευή Λειτουργία
Περιβαλλοντικός
Δημόσια Κατοικίες- Κατοικίες Εμπορικά Πάρκα και
παράγοντας
χρήση εμπορικά κτίρια ανοιχτοί χώροι
κτίρια
Έδαφος-γεωλογία X X X
Χλωρίδα X X X X
Πανίδα X X
Ποιότητα αέρα X X X X
Κυκλοφοριακό X X X X
Κατασκευή Λειτουργία
Περιβαλλοντικός (3 έτη) (25 έτη, εξίσωση μετά από 4 έτη)
παράγοντας Δημόσια Κατοικίες- Κατοικίες Εμπορικά Πάρκα και
χρήση εμπορικά κτίρια ανοιχτοί
κτίρια χώροι
Έδαφος-γεωλογία • • ○
Χλωρίδα • ● ○
Πανίδα • • ◦
Ποιότητα αέρα • •
Κυκλοφοριακό • • • ●
• μικρή αρνητική επίδραση ◦ μικρή θετική επίδραση
● μεγάλη αρνητική επίδραση ○ μεγάλη θετική επίδραση
55
Οι χρονο-εξαρτώμενες μήτρες περιλαμβάνουν μια αριθμοσειρά η οποία αντιπροσωπεύει
την χρονική κλίμακα (δηλαδή έναν αριθμό για κάθε έτος). Στον Πίνακα 12 δίνεται ένα
παράδειγμα όπου το μέγεθος της επίπτωσης (κλίμακα 0: καμία, 4: υψηλή) δίνεται για διάστημα
επτά ετών κατά τις φάσεις της κατασκευής και της λειτουργίας ενός έργου.
Ο ποιο γνωστός τύπος μήτρας μεγέθους είναι η μήτρα Leopold (Πίνακας 14) η οποία
αναπτύχθηκε από τους Leopold et al. (1971) για λογαριασμό της Γεωλογικής Υπηρεσίας των
ΗΠΑ. Περιλαμβάνει μια οριζόντια λίστα 100 δράσεων έργων και μια κάθετη λίστα 88
δράσεων έργων και των περιβαλλοντικών παραγόντων. Οι Leopold et al. (1971) υπολόγισαν
ότι 25-50 από αυτούς τους συνδυασμούς θα έχουν εφαρμογή ανά έργο. Δύο αριθμοί
καταγράφονται για κάθε συνδυασμό. Στην πάνω αριστερή πλευρά του κελιού αναγράφεται
ένας αριθμός που αντιπροσωπεύει το μέγεθος της επίπτωσης, κυμαινόμενο από το 10 (πολύ
μεγάλη θετική) έως το –10 (πολύ μεγάλη αρνητική). Στην κάτω δεξιά πλευρά του κελιού
αναγράφεται ένας αριθμός που αντιπροσωπεύει τη σημασία της επίπτωσης, από το 10 (πολύ
σημαντική) έως το 1 (ασήμαντη). Η διάκριση μεταξύ μεγέθους και σημασίας είναι σημαντική.
Μια επίπτωση μπορεί να είναι μεγάλη αλλά ασήμαντη ή μικρή αλλά σημαντική. Η επίπτωση
της ασφαλτόστρωσης μιας μεγάλης αγροτικής έκτασης μπορεί να είναι ασήμαντη σε σύγκριση
Η μήτρα Leopold είναι απλή και γίνεται εύκολα κατανοητή, μπορεί να εφαρμοστεί για
πολλούς τύπους έργων και δραστηριοτήτων και είναι αρκετά αποτελεσματική για τον
προσδιορισμό και εκτίμηση άμεσων περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Από την άλλη πλευρά, το
γεγονός ότι σχεδιάστηκε για να καλύψει πολλούς τύπους έργων την κάνει δύσχρηστη. Επίσης,
όπως και οι κατάλογοι και οι άλλοι τύποι μήτρας δεν είναι κατάλληλη για την αναγνώριση
56
Πίνακας 14. Τμήμα μήτρας Leopold.
Ανατινάξεις/γεωτρήσεις
Απόθεση υπολειμμάτων
Επιφανειακή εκσκαφή
Επεξεργασία ορυκτών
Γραμμές μεταφοράς
Οδικές μεταφορές
κατεργασίας
2 2 2 1
Ποιότητα Υδάτων
2 1 2 4
2
Ποιότητα ατμόσφαιρας
3
2 1 2
Διάβρωση
2 1 2
2 2 2
Απόθεση, ιζηματοποίηση
2 2 2
1
Θάμνοι
1
1
Πόες
1
2 2 1
Υδρόβια φυτά
2 3 4
2 2 1
Ψάρια
2 2 4
2
Κατασκήνωση και πεζοπορία
4
2 2 2 3 2 3
Γραφική θέα και ορίζοντες
3 1 3 3 1 3
4 4 2 1 3 2 3 3
Αξίες άγριας φύσης
4 4 2 1 4 5 5 5
2 5 2 5 5
Σπάνια και μοναδικά είδη
5 10 4 10 10
3
Υγιεινή και αφάλεια
3
βαθμολόγησης του μεγέθους και της σημασίας των επιπτώσεων είναι επίσης μεροληπτικό.
57
Πίνακας 15. Τμήμα σταθμισμένης μήτρας για επιλογή εναλλακτικών θέσεων ενός
έργου.
Εναλλακτική χωροθέτηση
Περιβαλλοντικός Χώρος Α Χώρος B Χώρος Γ
παράγοντας
(w) (i) w*i i w*i i w*i
Ποιότητα αέρα 21 3 63 5 105 3 63
Ποιότητα υδάτων 42 6 252 2 84 5 210
Θόρυβος 9 5 45 7 63 9 81
Οικοσύστημα 28 5 140 4 112 3 84
Σύνολο 100 19 500 364 438
(w) = σχετικός συντελεστής στάθμισης του περιβαλλοντικού παράγοντα (σύνολο 100)
(i) = επίπτωση της κατασκευής του έργου σε συγκεκριμένο χώρο στον περιβαλλοντικό
παράγοντα (0-10)
Μερικοί προσθέτουν τις τιμές μεγέθους και σημασίας για να έχουν μια σύνθετη τιμή της
επίπτωσης μιας επιμέρους δράσης ενός έργου η όλου του έργου. Αυτό είναι λάθος, επειδή αυτή
κάθε περιβαλλοντικό παράγοντα. Με αυτόν τον τρόπο είναι δυνατή η εκτίμηση της επίπτωσης
σημασία του σε σύγκριση με τους άλλους περιβαλλοντικούς παράγοντες. Στο παράδειγμα του
Πίνακα 15 χρησιμοποιείται μια σταθμισμένη μήτρα για να τη σύγκριση μεταξύ τριών χώρων
απόθεσης αποβλήτων. Ένας σχετικός συντελεστής στάθμισης έχει υπολογιστεί και δίνεται για
κάθε περιβαλλοντικό παράγοντα. Κατόπιν, υπολογίζεται το μέγεθος της επίπτωσης κάθε θέσης
58
μικρότερη συνολική σταθμισμένη επίπτωση και άρα είναι ο λιγότερο επιβαρυντικός
περιβαλλοντικά.
Δίκτυα
των επιπτώσεων μέσω δικτύων γίνεται με την παρακολούθηση των επιδράσεων του έργου μέσα
από τις αλλαγές των περιβαλλοντικών παραμέτρων στο μελετώμενο πρότυπο δίκτυο. Μπορούν
Χάρτες
προσδιορισμού και της πρόβλεψης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Βοηθά στον εντοπισμό
των κατάλληλων θέσεων για ένα έργο και του μεγέθους διαφόρων επιπτώσεων με τη χρήση
χαρτών διαφόρων τύπων και χρήσεων γης που σχετίζονται με το έργο (π.χ. αγροτική,
Η μέθοδος αυτή προϋποθέτει βαθιά γνώση των λεπτομερειών και ευαισθησιών του χώρου. Με
την ανάπτυξη των Γεωγραφικών Συστημάτων πληροφοριών έγινε δυνατός ο χειρισμός και η
Οι χρήση χαρτών επικάλυψης είναι εύκολα κατανοητή και αποτελεί μια δημοφιλή
πρακτική. Επίσης αποτελεί έναν πολύ καλό τρόπο επίδειξης της χωρικής κατανομής των
επιπτώσεων. Από τη άλλη πλευρά δεν δίνουν πληροφορίες για τη διάρκεια και την πιθανότητα
59
μιας επίπτωσης και η χρήση των χαρτών επικάλυψης χειρωνακτικά είναι περιορισμένη ή
60
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10
10.1 Γενικά
Κατόπιν του προσδιορισμού των επιπτώσεων ενός έργου ή δραστηριότητας είναι δυνατός
και ο προσδιορισμός του μεγέθους και της έκτασης των επιπτώσεων αυτών στο περιβάλλον
μετά την ολοκλήρωση του έργου, σε σύγκριση με την κατάσταση του περιβάλλοντος χωρίς το
έργο. Η πρόβλεψη των επιπτώσεων είναι ένα τεχνικό στάδιο που χρησιμοποιεί φυσικά,
χαρακτηριστικά και τις παραμέτρους των επιπτώσεων (π.χ. φύση, μέγεθος, διάρκεια). Για το
σκοπό αυτό χρησιμοποιούνται διάφορες μέθοδοι, από απλές έως πολύ σύνθετες (π.χ.
παραπάνω στο στάδιο του προσδιορισμού των επιπτώσεων. Επίσης απαιτείται συνήθως η
συνεργασία ειδικών από διάφορα αντικείμενα, όπως φυσικοί, χημικοί, βιολόγοι, μηχανικοί,
ανάλογα με τη φύση του κάθε εξεταζόμενου έργου και το μέγεθος κάθε εξεταζόμενης
επίπτωσης.
Η ποσοτική πρόβλεψη των επιπτώσεων είναι επιθυμητή, όπου είναι δυνατό να γίνει. Έτσι
μεταγενέστερα στάδια του ελέγχου και της παρακολούθησης ενός έργου. Αν η ποσοτικοποίηση
της πρόβλεψης δεν είναι δυνατή, τότε πρέπει να χρησιμοποιούνται μέθοδοι που να επιτρέπουν
τη συστηματική εκτίμηση και σύγκρισή τους. H χρήση τεχνικών ταξινόμησης των επιπτώσεων
(π.χ. με κάποιο σύστημα βαθμολόγησης ή σύγκρισης) είναι απαραίτητη για την αξιόπιστη
επιπέδου αβεβαιότητας, ή έλλειψης πόρων (οι χρονικοί και οικονομικοί περιορισμοί είναι
61
Όταν δεν είναι δυνατή η ποσοτική πρόβλεψη των εκτιμήσεων, όπως π.χ. σε περιπτώσεις
όσο το δυνατόν πιο συστηματική κατάταξη και ομαδοποίηση των επιπτώσεων και παρουσίασή
απεικονίσεων.
καθορίζεται από το υπάρχον περιβάλλον. Έτσι, για την αξιόπιστη πρόβλεψη των επιπτώσεων
Στο κεφάλαιο 1.7 δόθηκε ο ορισμός της επίπτωσης και στον Πίνακα 4 αναφέρθηκαν
αλλαγής)
6. αναστρέψιμη/μη αναστρέψιμη
62
7. πιθανότητα (αβεβαιότητα ή αξιοπιστία πρόβλεψης)
Φύση. Οι προφανέστερες επιπτώσεις είναι αυτές που μπορούν να συνδεθούν άμεσα με τις
εξαιτίας αποξήρανσης γης για γεωργική καλλιέργεια, την καταστροφή ενδιαιτημάτων άγριας
πανίδας εξαιτίας υλοτομίας δασών, τη ρύπανση της ατμόσφαιρας εξαιτίας της κατασκευής
συμβαίνουν αργότερα και πολλές φορές μακρύτερα από τη θέση ενός έργου. Έμμεσες
του άγχους ενός πληθυσμού εξαιτίας της αύξησης της κυκλοφοριακής κίνησης με την
κατασκευή ενός νέου δρόμου. Μια επίπτωση είναι σωρευτική όταν αυξάνεται με το χρόνο με
Μέγεθος. Η εκτίμηση του μεγέθους μιας επίπτωσης είναι πρωταρχικής σημασίας στη
Έκταση/θέση. Ο χώρος ή η ζώνη στην οποία θα έχει μία συγκεκριμένη επίπτωση ένα έργο
μπορεί να προβλεφθεί σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Η μεταβολή της διασποράς και της
περιοχής ενδημίας ενός πληθυσμού ειδών, η ζώνη κατάληψης αέριων και υγρών ρυπαντών,
αλλά και ο βαθμός χωρικής διαφοροποίησης του μεγέθους αυτών μπορούν να προβλεφθούν.
Η πρόβλεψη είναι δυσκολότερη όταν πρόκειται για έμμεσες επιπτώσεις, αλλά μπορεί να γίνεται
μια προσέγγιση.
Χρόνος. Εξετάζονται επιπτώσεις ανάλογα με το χρονικό διάστημα από την έναρξη του
έργου, που προκύπτουν σε διάφορες φάσεις του έργου (π.χ. λειτουργίας, κατασκευής). Μερικές
επιπτώσεις μπορεί να συμβαίνουν αμέσως, ενώ άλλες αργότερα, μερικές φορές κατά πολλά
χρόνια.
63
Διάρκεια. Μερικές επιπτώσεις είναι βραχυπρόθεσμες, όπως ο θόρυβος που προκαλείται
από τη λειτουργία των μηχανημάτων κατά τη φάση κατασκευής. Άλλες μπορεί να είναι
Πιθανότητα. Αφορά το επίπεδο της αξιοπιστίας της πρόβλεψης, πόσο πιθανό είναι να
συμβεί. Εισάγει το ζήτημα της αβεβαιότητας. Για ποσοτικές επιπτώσεις μπορεί να δίνεται το
Σημασία. Είναι από τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά της επίπτωσης, μαζί με το μέγεθος.
Ενώ όμως το μέγεθος μετριέται με πιο αντικειμενικό τρόπο, ο καθορισμός της σημασίας μιας
επίπτωσης είναι πιο υποκειμενικός επειδή περιλαμβάνει την κριτική αξιολόγηση σε συνδυασμό
Κατά την προετοιμασία μιας ΜΠΕ η πληροφορία σχετικά με την πρόβλεψη των
αποφάσεων. Μια τέτοια μορφή μπορεί να είναι ο Πίνακας 16, όπου περιλαμβάνονται
δραστηριότητας. Επισημαίνεται εδώ ότι πρέπει να γίνεται αναφορά στην αξιοπιστία μια
πιθανότητας όταν πρόκειται για ποσοτικές κρίσεις (π.χ. 95%) ή ή σε σχετικούς όρους όταν
64
Πίνακας 16. Συνοπτικός πίνακας χαρακτηριστικών των επιπτώσεων.
ΕΙΔΟΣ ΕΠΙΠΤΩΣΗΣ
Ποιότητα αέρα Ποικιλότητα Έδαφος
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ (είσοδος (μείωση αριθμού (συμπίεση
ΕΠΙΠΤΩΣΗΣ ρυπαντών) ειδών) εδάφους) κ.λπ.
Φύση
Μέγεθος
Έκταση/θέση
Χρόνος
Διάρκεια
Αναστρεψιμότητα
Πιθανότητα
Σημασία
Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται κυρίως για την πρόβλεψη των χαρακτηριστικών των
εμπλέκουν την επαγγελματική κρίση, ιδιαίτερα όταν γίνεται χρήση προχωρημένων τεχνικών
και μοντέλων, οπότε και απαιτείται ειδική γνώση. Η ‘βέλτιστη επαγγελματική κρίση’ μπορεί
να είναι η μοναδική εφαρμόσιμη μέθοδος όταν δεν υπάρχουν δεδομένα ή δεν υπάρχει
παράδειγμα είναι η πρόβλεψη της επίπτωσης μιας πρότασης για την παροχή νερού σε μια
κοινότητα στη συνοχή και τις δραστηριότητες αυτής της κοινότητας. Σε τέτοιες περιπτώσεις
γεωγραφική περιοχή του έργου αλλά και με παρόμοιες υποθέσεις και μελέτες.
65
Ποσοτικά μαθηματικά μοντέλα. Εκφράζουν σχέσεις αιτίου-αποτελέσματος με μαθηματικές
μοντέλα χρησιμοποιούνται στη διαδικασία ΕΠΕ για την πρόβλεψη διαφόρων τύπων
επιπτώσεων, όπως στον αέρα, το νερό, το έδαφος, τους βιότοπους. Αρχικά τα μαθηματικά
όμως χρησιμοποιούνται και για την πρόβλεψη βιολογικών, κοινωνικών, δημογραφικών και
υπόψη ότι αποτελούν απλοποιήσεις της πραγματικότητας και για την κατασκευή τους έγιναν
απαραίτητες διορθώσεις και προσαρμογές για κάθε συγκεκριμένο έργο και θέση του έργου.
Μοντέλα διασποράς του αέρα για την πρόβλεψη των συγκεντρώσεων των ρυπαντών σε
διάφορες θέσεις εξαιτίας της λειτουργίας σταθμού παραγωγής ενέργειας από ξυλάνθρακα.
Υδρολογικά μοντέλα για την πρόβλεψη μεταβολών της ροής ενός ποταμού εξαιτίας της
κατασκευής ταμιευτήρα.
Οικολογικά μοντέλα για την πρόβλεψη των αλλαγών που θα επιφέρει σε υδάτινα σώματα
Πειράματα και φυσικά μοντέλα. Δεν έχουν χρησιμοποιηθεί πολύ στη διαδικασία ΕΠΕ,
μπορεί όμως να είναι ιδιαίτερα χρήσιμα για την πρόβλεψη ορισμένων τύπων επιπτώσεων.
Πρέπει όμως να λαμβάνεται υπόψη ότι, όπως και στα μαθηματικά μοντέλα, υπάρχει διαφορά
Παραδείγματα πειραμάτων:
66
Διάφορα φυσικά μοντέλα μπορούν κατασκευαστούν για την πρόβλεψη της συμπεριφοράς
και της επίπτωσης ενός έργου στο περιβάλλον. Για παράδειγμα, φυσικά μοντέλα μπορούν να
κατασκευαστούν για την προσομοίωση των αλλαγών στην απόθεση άμμου και ιζημάτων
δώσει σημαντικές πληροφορίες και να βοηθήσει στην ανάλυση και πρόβλεψη των επιπτώσεων.
Η μελέτες αυτές είναι πολύ χρήσιμες για συγκρίσεις όταν υπάρχουν στοιχεία παρακολούθησης
Η αβεβαιότητα είναι διάχυτη σε όλα τα στάδια της διαδικασίας ΕΠΕ, αλλά αποκτά
ιδιαίτερη σημασία στο στάδιο της πρόβλεψης των επιπτώσεων. Η αβεβαιότητα συνδέεται με
περιγραφούν. Πολλές φορές όμως κάποιες επιπτώσεις είναι άγνωστες μέχρι να συμβούν, όπως
της σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας των βοοειδών ή ασθένειας των ‘τρελών αγελάδων’ από τα
Η αβεβαιότητα της πολιτικής – ασαφείς στόχοι, προδιαγραφές και οδηγίες για τον τρόπο
67
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για την αντιμετώπιση της αβεβαιότητας κατά την πρόβλεψη
Ανάλυση ευαισθησίας για τον καθορισμό της επίδρασης μικρών αλλαγών στο μέγεθος της
επίπτωσης. Η σχέση μεταξύ μεγέθους δριμύτητας μιας επίπτωσης μπορεί να μην είναι
απαραίτητο, ιδιαίτερα όταν επηρεάζονται πόροι μεγάλης αξίας, να γίνεται εκτίμηση των
μεταβολών που προκαλούν μικρές αλλαγές μιας επίπτωσης (μικρότερες του 10%) στο
περιβάλλον.
68
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11
Αξιολόγηση και εκτίμηση της σημασίας των επιπτώσεων (evaluation and assessment of
significance)
Σε αυτό το στάδιο γίνεται εκτίμηση της σημασίας των προβλεπόμενων συνεπειών για το
περιβάλλον από το έργο, ώστε να επικεντρωθεί η προσοχή στις αρνητικές συνέπειες. Μετά τον
προσδιορισμό και την πρόβλεψη των χαρακτηριστικών των επιπτώσεων ενός έργου ή
δραστηριότητας στο περιβάλλον γίνεται αξιολόγηση της σημασίας καθεμιάς από αυτές. Η
έννοια της σημασίας των επιπτώσεων εισάγεται νωρίς στη διαδικασία ΕΠΕ ήδη από τα στάδια
της επιλογής των έργων και της διαλογής των κυριότερων επιπτώσεων και διατρέχει όλη τη
διαδικασία. Αυτό το στάδιο περιλαμβάνει την επίσημη απόδοση ενός επιπέδου σημαντικότητας
σε κάθε πιθανή επίπτωση, χρησιμοποιώντας τις πληροφορίες που αποκτήθηκαν μέχρι τώρα και
επιπτώσεων και την παροχή πληροφορημένης γνώμης στις αρμόδιες για τη λήψη αποφάσεων
αρχές.
Η αξιολόγηση των επιπτώσεων είναι μια δύσκολη, εύκολα αμφισβητούμενη από τρίτους
αξίες και την επιστημονική πρακτική με τη διαδικασία λήψης απoφάσεων, ώστε να μπορεί να
κριτήρια, θεσπισμένα ή μη, πρέπει να αποδοθεί σε κάθε επίπτωση. Αυτό αποτελεί μια πολύ
σημαντική και υπεύθυνη εργασία, η οποία θα επηρεάσει την απόφαση τελικής έγκρισης,
Η αξιολόγηση της σημασίας των επιπτώσεων γίνεται με τη βοήθεια κριτηρίων και μέτρων
που καθορίζονται από τη νομοθεσία ή κατά τη διαδικασία ΕΠΕ. Όπου δεν υπάρχουν, πρέπει
69
θέσης κατασκευής του. Οι κατευθυντήριες οδηγίες της διαδικασίας ΕΠΕ για τον τρόπο
τις σχετικές με όρια εκπομπών, που περιλαμβάνουν καθιερωμένα πρότυπα για τον αέρα,
παρόμοιων παραμέτρων.
Τα αποδεκτά όρια εκπομπών μπορεί να ορίζονται τοπικά, ενώ πολλές φορές είναι διεθνώς
καθιερωμένα. Παρέχουν έναν αντικειμενικό τρόπο καθορισμού της σημασίας των επιπτώσεων.
δημιουργούνται προβλήματα κατά τη διαδικασία ΕΠΕ, όπως όταν τα θεσπισμένα όρια δεν είναι
κατανοητά ή δεν γίνονται κατανοητά από το κοινό, όπως π.χ. η επίδραση των επιπέδων
μολύβδου στο αίμα. Επίσης για ορισμένες οικολογικές, κοινωνικές, οπτικές επιπτώσεις δεν
κοινωνικές), λαμβάνοντας υπόψη τα προηγούμενα στάδια της ΕΠΕ αλλά και πληροφορίες και
την εμπειρία από άλλα παρόμοια έργα στην περιοχή ή σε περιοχές με παρόμοια
χαρακτηριστικά.
επιπτώσεων, από μόνη της απαιτητική, δύσκολη και υπεύθυνη, δυσχεραίνεται ακόμα
περισσότερο από την έλλειψη και πολλές φορές αδυναμία δημιουργίας κατάλληλων ορίων
σημαντικότητας αλλά και κατευθυντήριων οδηγιών σχετικών με την εκτίμησή τους. Έτσι,
διάφορες χώρες και διεθνείς οργανισμοί εργάστηκαν προς αυτή την κατεύθυνση και έχουν
70
Πίνακας 17. Κατευθυντήριες οδηγίες για την περιβαλλοντική βιωσιμότητα σχεδίων
έργων της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Πρέπει να καταβάλλεται κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε κάθε σχέδιο έργου που επιδρά
σε ανανεώσιμους φυσικούς πόρους να μην υπερβαίνει τις αναγεννητικές ικανότητες του
περιβάλλοντος.
Οι ρυθμοί συγκομιδής των εισροών ανανεώσιμων πόρων πρέπει να είναι εντός των
ορίων της αναγεννητικής ικανότητας του φυσικού συστήματος που τις παράγει, οι
ρυθμοί εξάντλησης μη ανανεώσιμων φυσικών πόρων πρέπει να είναι ίσοι με τους
ρυθμούς με τους οποίους ανανεώσιμα υποκατάστατα δημιουργούνται ανθρωπογενώς.
71
καθιερώσει σχετικές οδηγίες για τους φορείς και τα μέλη τους, οι οποίες είναι γενικότερου
ενδιαφέροντος και μπορούν να έχουν εφαρμογή και αλλού, με την προϋπόθεση της κάθε φορά
Αυτοί οι γενικοί κανόνες δίνονται στον Πίνακα 17. Επίσης με βάση την εμπειρία της Δυτικής
72
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12
Άμβλυνση ή μετριασμός των επιπτώσεων (mitigation)
Σύμφωνα με το άρθρο 5, παρ. 3 της Οδηγίας 85/337/ΕΟΚ όπως τροποποιήθηκε και ισχύει,
το στάδιο της άμβλυνσης των επιπτώσεων ορίζεται ως «περιγραφή των μέτρων που
σημαντικές δυσμενείς επιπτώσεις». Αποτελεί μια δημιουργική και πρακτική φάση της
διαδικασίας ΕΠΕ, κατά την οποία αναζητούνται οι καλύτεροι δυνατοί τρόποι αποφυγής,
Ο σκοπός του σταδίου της άμβλυνσης είναι κατ’ αρχήν να αποτρέπει τις δυσμενείς
επιπτώσεις και, εφόσον κάποιες δεν είναι δυνατόν να αποτραπούν, να εξασφαλίζει ότι θα
κινηθούν μέσα σε αποδεκτά όρια. Έτσι, οι στόχοι του σταδίου της άμβλυνσης είναι:
τα όρια επιρροής ενός έργου. Παλιότερα το πραγματικό κόστος μιας αναπτυξιακής πρότασης,
ιδιαίτερα κατά τις φάσεις της λειτουργίας και της αποξήλωσης, δεν εξεταζόταν πλήρως στο
πλαίσιο της μελέτης σκοπιμότητας του έργου. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα τα πραγματικά κόστη
του έργου να πληρώνονται από την πληττώμενη κοινότητα και το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο
και όχι από τον κύριο του έργου. Αυτό διορθώνεται στο πλαίσιο της διαδικασίας ΕΠΕ με την
επιβολή αυστηρότερων υποχρεώσεων στον κύριο του έργου. Έτσι, απαιτείται από τον κύριο
του έργου:
73
να αμβλύνει τις επιπτώσεις μέσω καλού σχεδιασμού του έργου και καλής περιβαλλοντικής
διαχείρισης,
να έχει κατάλληλα σχέδια για τον περιορισμό των επιπτώσεων σε αποδεκτά επίπεδα,
Σε κάποιες, λίγες, περιπτώσεις στα στάδια της πρόβλεψης και της αξιολόγησης των
θα απαιτείται τροποποίηση κάποιων τμημάτων της αναπτυξιακής δράσης για την αποφυγή
αποτελούν:
απομάκρυνσης από το χώρο του έργου για περιβαλλοντικά φιλικό χειρισμό αλλού,
η χρήση προκαθορισμένων διαδρομών των φορτηγών και διεξαγωγή εργασιών μόνο κατά
τη διάρκεια της ημέρας, για την αποφυγή της όχλησης των παρακείμενων κοινοτήτων από
η δημιουργία ζωνών ανάσχεσης και η ελάχιστη χρήση τοξικών ουσιών για την αποφυγή
μπορεί να μην είναι απαραίτητο να εξαλειφθούν. Τότε εφαρμόζονται μέθοδοι μείωσης των
ειδικός σχεδιασμός των κτιρίων με τη χρήση απλών προφίλ, τοπικών υλικών και απαλών
χρωμάτων για τη μείωση της οπτικής επίπτωσης ενός έργου και κατάλληλη διαμόρφωση
74
χρήση ξενώνων στο εργοτάξιο και λεωφορείων για τη μεταφορά των εργατών για τη
μείωση των επιπτώσεων στην κυκλοφορία και την τοπική αγορά στέγης από ένα έργο με
προγραμματισμός δραστηριοτήτων κατά τη διάρκεια των ξηρών μηνών για τη μείωση της
Κατά τη διάρκεια της ζωής ενός έργου κάποιες περιβαλλοντικές συνιστώσες μπορεί να
η γεωργική γη που χρησιμοποιήθηκε για την απόθεση υλικών κατά τη φάση κατασκευής
ενός έργου μπορεί να επανέλθει άμεσα και πλήρως στην αρχική κατάσταση, γη που
χρησιμοποιήθηκε για την εξόρυξη αμμοχάλικου μπορεί να αποδοθεί για γεωργική χρήση,
ένας ποταμός που εξετράπη για την κατασκευή ενός δρόμου, μπορεί να αποκατασταθεί
μια κοινότητα κατά μήκος ενός δρόμου που οδηγεί σε μια νέα τουριστική εγκατάσταση θα
μπορούσε να απαλλαγεί από πολλές από τις δυσμενείς επιπτώσεις της αυξημένης
Σε μια διαδικασία ΕΠΕ, συχνά θα υπάρχουν δυσμενείς επιπτώσεις που δεν θα είναι δυνατό
75
Πίνακας 19. Παράδειγμα μέτρων άμβλυνσης δυσμενών επιπτώσεων που προτάθηκαν
κατά τη διαδικασία ΕΠΕ κατασκευής φράγματος στον ποταμό Seco, Oaxaca, Mexico
(Sanchez-Silva and Cruz-Ulloa 1994).
αντικατάσταση γης και οικιών των ανθρώπων που εκτοπίζονται
λειτουργία και αποκατάσταση δανειοθαλάμων με κατάλληλη μέθοδο
κατάρτιση προγραμμάτων αναπαραγωγής ψαριών
θέσπιση καθεστώτων περιβαλλοντικής διαχείρισης για τις λεκάνες απορροής, τη
δασοπονία, τη βόσκηση κ.λπ.
όταν συμβαίνει απώλεια της ιδιωτικότητας, ηρεμίας και ασφάλειας σε οικίες παραπλεύρως
νέου δρόμου, πρέπει να παρέχεται κατάλληλη ηχομόνωσης ή/και να αγοράζονται από τον
διαδικασία ΕΠΕ κατασκευής φράγματος στον ποταμό Seco του Μεξικού (Sanchez-Silva and
Cruz-Ulloa 1994). Tα προτεινόμενα μέτρα άμβλυνσης των επιπτώσεων δεν έχουν αξία αν δεν
εφαρμοστούν μετά την έγκριση κατασκευής ενός έργου. Με αυτή την έννοια, το στάδιο της
76
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 – ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΕΡΓΩΝ ΚΑΙ ΔΡΑΣΗΡΙΟΤΗΤΩΝ (1958/2012)
77
78
Οµάδα 10η: Ανανεώσιµες πηγές ενέργειας
α/α Είδος έργου Υποκατηγορία Α1 Υποκατηγορία Α2 Κατηγορία B Παρατηρήσεις
1 Ηλεκτροπαραγωγή από αιολική ενέργεια P ≥ 60 MW 5 < P < 60 MW 0,02 < P < 5 MW Απ ό την κατάταξη εξαιρούνται τα έργα ΑΠΕ π ου
ή και ή P<0,02 και ισχύει η Ξ σύµφωνα µε ισχύουσες διατάξεις δεν απ αιτούν την
P > 30 MW και εντός L < 20 km έγκριση π εριβαλλοντικών όρων (π .χ. φωτοβολταϊκοί
περιοχών δικτύου Natura σταθµοί και ανεµογεννήτριες π ου εγκαθίστανται σε
2000 κτίρια ή και άλλες δοµικές κατασκευές ή εντός
οργανωµένων υπ οδοχέων βιοµηχανικών
ή
δραστηριοτήτων).
L ≥ 20 km
79
Οµάδα 10η: Ανανεώσιµες πηγές ενέργειας
α/α Είδος έργου Υποκατηγορία Α1 Υποκατηγορία Α2 Κατηγορία B Παρατηρήσεις
8 Υδροηλεκτρικά έργα α) P > 15 MW P ≤ 15 MW και Οι περιπτώσεις που P: Ισχύς
β) V > 1.000.000 m 3 V≤1.000.000 m 3 υπολείπονται αυτών των V: Μικτός όγκος λεκάνης κατάκλυσης στη στάθµη
γ) Με εκτροπή νερού σε και υποκατηγοριών Α1 και Α2 υπ ερχείλισης
υδατόρεµα άλλης ΛΑΠ α) 8 km ≥ L > 250 m, εάν τα L: Μήκος αγωγού εκτροπ ής
δ) L > 8 km, εάν τα υδραυλικά υδραυλικά µέρη του έργου ΛΑΠ: Φυσική λεκάνη απ ορροής π οταµού
Τα κριτήρια του π αρόντος είδους εφαρµόζονται
µέρη του έργου (υδροληψία, και η λεκάνη κατάκλυσης και
συνδυαστικά µε αυτά της κατάταξης του είδους
αγωγός εκτροπής και το τµήµα εκτροπής του
«Φράγµατα και αναβαθµοί εντός κοίτης
υδροηλεκτρικός σταθµός) υδατορέµατος είναι εκτός
υδατορεµάτων». Τα συνοδά έργα των υδροηλεκτρικών
και η λεκάνη περιοχής Natura 2000
έργων (οδοπ οιία, γραµµές
κατάκλυσης και το τµήµα β) L ≤ 4 km, εάν τα υδραυλικά µεταφοράς ρεύµατος κλπ ), συµπ αρασύρονται απ ό
εκτροπής του υδατορέµατος µέρη του έργου ή η λεκάνη την κατάταξη των τελευταίων.
είναι εκτός περιοχής Natura κατάκλυσης ή το τµήµα Σε π ερίπ τωση π ου υδροηλεκτρικό έργο απ οτελεί
2000 εκτροπής του υδατορέµατος, συνοδό έργο άλλου π ροτεινόµενου έργου
ε) L > 4 km, εάν τα υδραυλικά είναι εντός περιοχής Natura υψηλότερης κατάταξης (π .χ. φράγµα ταµίευσης ή
µέρη του έργου ή η λεκάνη 2000 υδροληψία απ ό υδατόρεµα για ύδρευση ή άρδευση)
κατάκλυσης ή το τµήµα γ) Με εκτροπή νερού σε άλλο τότε συµπ αρασύρεται στην τελευταία.
εκτροπής του υδατορέµατος, υδατόρεµα, εντός της ίδιας Σε π ερίπ τωση π ου το υδροηλεκτρικό έργο απ οτελεί
είναι εντός περιοχής Natura ΛΑΠ, πέραν αυτού στο οποίο συνοδό έργο υφιστάµενου, του οπ οίου δεν µεταβάλλει
2000 συµβάλλει το υδατόρεµα τις υδρολογικές π αραµέτρους λειτουργίας (π οσότητα
υδροληψίας π ρος απ όληψη και χρονική
π ερίοδος απ όληψης), και επ ιπ λέον L ≤ 250 m, τότε
κατατάσσεται στην κατηγορία Β.
Σε π ερίπ τωση υδροληψίας απ ό π ερισσότερους του
ενός κλάδους του ίδιου υδατορέµατος, το L
υπ ολογίζεται ως άθροισµα των επ ιµέρους L.
9 α) Κατηγοριοπ
Υβριδικά έργα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας οιούνται
(«Υβριδικοί βάσει του επ ιµέρους έργου τους µε την υψηλότερη κατάταξη.
σταθµοί»)
β) Στην π ερίπ τωση υβριδικών σταθµών µε µέσο απ οθήκευσης ενέργειας ταµιευτήρες νερού, κατά την εφαρµογή του κριτηρίου του µικτού όγκου για την
κατάταξή τους, λαµβάνεται υπ όψη το άθροισµα των µικτών όγκων τους.
γ) Στην π ερίπ τωση π ου οι ταµιευτήρες είναι εξωπ οτάµιοι, η κατάταξη των έργων υδροληψίας τους γίνεται βάσει της µεγαλύτερης των ακόλουθων τιµών:
π οσότητα νερού π ου λαµβάνεται ετησίως για αναπ λήρωση απ ωλειών νερού, ή το 10% του µικτού όγκου του ταµιευτήρα µε το µεγαλύτερο όγκο.
δ) Αντλησιοταµιευτικά συγκροτήµατα υβριδικών σταθµών µε εξωπ οτάµιους ταµιευτήρες, δεν κατηγοριοπ οιούνται ως υδροηλεκτρικά έργα, και οµοίως οι
αγωγοί µεταφοράς νερού τους δεν κατηγοριοπ οιούνται ως αγωγοί εκτροπ ής.
ε) Αντιθέτως αντλησιοταµιευτικά συγκροτήµατα υβριδικών σταθµών µε εσωπ οτάµιους ταµιευτήρες, κατηγοριοπ οιούνται ως υδροηλεκτρικά έργα, και οι αγωγοί
µεταφοράς νερού τους ως αγωγοί εκτροπ ής.
80
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2 – ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΜΠΕ ΕΡΓΩΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ Α1
81
επιρροής, όπου θα σημειώνονται επίσης, διαθέσιμα ωκεανογραφικά στοιχεία (επικρατούντα ρεύματα, στάθμη παλιρροιών,
ύψος κυματισμού κ.λ.π.). Όλοι οι παραπάνω χάρτες των παραγράφων 4.2.1.1., 4.2.1.2., 4.2.1.3., πρέπει να περιλαμβάνουν
σχετικά αναλυτικά υπομνήματα, να είναι σαφείς, ευανάγνωστοι και κατατοπιστικοί.
4.2.1.4. Χλωρίδα – Πανίδα
-Περιγραφή του ποσοστού φυτοκάλυψης.
-Περιγραφή της χλωρίδας της περιοχής.
-Αναφορά στα υπάρχοντα ή λογικά αναμενόμενα είδη πανίδας, στα ενδεχόμενα σπάνια, προστατευόμενα και ενδημικά είδη,
στην ορνιθοπανίδα, στα αλιεύματα, στα θηράματα και στις περιοχές φωλιάσματος.
4.2.2. Ανθρωπογενές περιβάλλον
Για κάθε μια από τις ακόλουθες παραγράφους θα περιγράφονται η έκταση, η ένταση, ο φόρτος, η δυναμικότητα και θα
εντοπίζονται στον ανάλογο με την περίπτωση χάρτη της παρ. 4.1.
4.2.2.1. Οικισμοί της περιοχής
-Πληθυσμός
-Απασχόληση
-Ιδιοκτησία γης
-Θεσμικές και νομοθετικές ρυθμίσεις: χωροταξικό σχέδιο, ΓΠΣ, ΖΟΕ, κλπ.
4.2.2.2. Παραγωγικοί τομείς - Φυσικοί πόροι – Τουρισμός
-Γεωργία (καλλιεργούμενες εκτάσεις, είδος καλλιέργειας, κλπ)
-Κτηνοτροφία
-Αλιεία
-Ορυκτός πλούτος
-Δασικός πλούτος
-Βιομηχανία
-Υδάτινοι πόροι (έκταση και όγκος λιμνών, υπόγεια νερά, κλπ)
-Είδος τουρισμού (αριθμός ξενοδοχείων, κλπ)
4.2.2.3. Υφιστάμενη υποδομή της περιοχής
Θα περιγράφονται και θα εντοπίζονται στον ανάλογο με την περίπτωση χάρτη της παραγράφου 4.1. τα παρακάτω:
-Δίκτυα μεταφορών (οδικό, σιδηροδρομικό)
-Λιμάνια, αεροδρόμια
-Δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας και τηλεπικοινωνιών
-Δίκτυα ύδρευσης, αποχέτευσης, υπάρχουσες εγκαταστάσεις επεξεργασία υγρών αποβλήτων (πχ. βιομηχανικής περιοχής ή
πόλης)
4.2.3. Πιέσεις στο φυσικό περιβάλλον
Μέσα στα όρια της εξεταζόμενης περιοχής να δοθούν στοιχεία για:
-Την εκμετάλλευση του εδάφους και υπεδάφους και επιπτώσεις στο ανάγλυφο της περιοχής.
-Την εκμετάλλευση της υπόγειας υδροφορίας (γεωτρήσεις) και των πηγών, των επιφανειακών νερών (άρδευση - ύδρευση) και
της επιβάρυνσης του υδάτινου δυναμικού από ανθρωπογενείς δραστηριότητες.
-Τις ανθρωπογενείς επιδράσεις στην χλωρίδα της περιοχής (πχ. πυρκαγιές, εκχερσώσεις, αποστραγγίσεις).
-Τις επιδράσεις στην πανίδα της περιοχής από ανθρωπογενείς δραστηριότητες.
-Τις επιδράσεις στην ατμόσφαιρα και το κλίμα από ανθρωπογενείς δραστηριότητες.
4.2.4. Υφιστάμενη κατάσταση ρύπανσης - Αλληλεπίδραση φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος
-Περιγραφή των υφισταμένων πηγών ρύπανσης και εκτίμηση της κατάστασης του περιβάλλοντος.
-Γενική περιγραφή των αλληλοεπιδράσεων του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος και εκτίμηση της δυναμικής του
συστήματος.
5. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟΥ ΕΡΓΟΥ 'Η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ
5.1. Εναλλακτικές λύσεις
Σύντομη περιγραφή των τυχόν εναλλακτικών λύσεων οι οποίες εξετάστηκαν ως προς:
-Την τεχνολογία και τις μεθόδους κατασκευής και λειτουργίας του έργου ή της δραστηριότητας.
-Τους τρόπους επεξεργασίας και διάθεσης των τυχόν στερεών, υγρών και αερίων
αποβλήτων ή άλλων απορριμμάτων της εγκατάστασης.
Στην περιγραφή θα αναφέρονται και οι λόγοι απόρριψης των εναλλακτικών λύσεων.
5.2. Φάση κατασκευής
Αν κατά τη φάση κατασκευής προβλέπονται αποψίλωση, εκτεταμένα έργα μεταφοράς χωμάτων και γενικά επεμβάσεις
στο φυσικό τοπίο, πρέπει να δοθούν με λεπτομέρεια όσα στοιχεία αφορούν στην ποσότητα και τον τόπο μεταφοράς και
απόθεσης των υλικών του εργοταξίου καθώς και στον επηρεασμό και την αποκατάσταση του φυσικού τοπίου.
5.3. Φάση λειτουργίας
-Περιγραφή του τρόπου έναρξης λειτουργίας του έργου ή της δραστηριότητας. Αναλυτική περιγραφή των ενδεχομένων
φάσεων της διαδικασίας αυτής συνοδευόμενη με τα απαραίτητα τεχνικά στοιχεία, σχέδια και διαγράμματα.
-Περιγραφή της λειτουργίας του έργου ή της άσκησης της δραστηριότητας. Στοιχεία μεγέθους, αναλυτικού σχεδιασμού και
ανάπτυξη της τεχνολογικής μεθόδου που προτείνεται.
-Αναλυτική παρουσίαση των απαιτούμενων ποσοτήτων φυσικών πόρων: ορυκτών, νερού και πρώτων υλών.
-Διάρκεια λειτουργίας (συνεχής, ασυνεχής, εποχιακή). Για παραγωγική εγκατάσταση απαιτούνται τα ακόλουθα:
5.3.1. Σχέδιο κάτοψης της εγκατάστασης
Σχέδιο κάτοψης της εγκατάστασης σε κλίμακα 1:100 έως 1:500 στο οποίο θα σημειώνονται με λεπτομέρεια:
-Η ακριβής θέση και ο χαρακτηρισμός όλων των κτισμάτων.
-Η θέση τυχόν υπόγειων δεξαμενών.
82
-Τα δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης (ομβρίων, ακάθαρτων νερών).
-Τα σημεία εκπομπής αερίων, υγρών και στερεών αποβλήτων της εγκατάστασης προς οποιονδήποτε αποδέκτη.
-Οι προβλεπόμενες εγκαταστάσεις επεξεργασίας αερίων, υγρών και στερεών αποβλήτων.
5.3.2. Λειτουργία - Απασχολούμενο προσωπικό
-Προβλεπόμενος χρόνος λειτουργίας του έργου ή της δραστηριότητας (βάρδιες, ώρες ανά βάρδια, περίοδοι λειτουργίας κατά
τη διάρκεια του έτους).
-Μέσος αριθμός απασχολουμένων στο έργο ή τη δραστηριότητα (συνολικά και ανά βάρδια) για κάθε περίοδο λειτουργίας
(διοικητικοί ειδικευμένοι, ανειδίκευτοι).
5.3.3. Πρώτες ύλες – Προϊόντα
-Κατάλογος πρώτων υλών, πρόσθετων υλικών τα οποία χρησιμοποιούνται κατά την παραγωγική διαδικασία, τελικών
προϊόντων και παραπροϊόντων, στον οποίο θα φαίνονται το είδος, οι ποσότητες, τα μέσα μεταφοράς, ο τόπος προμήθειας και
διάθεσής τους.
-Απογραφή τυχόν τοξικών ουσιών, οι οποίες πρόκειται να χρησιμοποιηθούν ή να αποθηκευτούν στην εγκατάσταση.
5.3.4. Παραγωγική διαδικασία
Περιγραφή της παραγωγικής διαδικασίας, η οποία θα συνοδεύεται από διαγράμματα ροής (Flow chart), όπου θα
αναγράφονται το είδος, το μέγεθος, ο εξοπλισμός κάθε ενδιάμεσης μονάδας της παραγωγικής διαδικασίας καθώς και
επεξεργασίας αποβλήτων, το είδος των εισερχομένων και εξερχομένων υλών κάθε μονάδας, η παραγωγική ικανότητα για τα
τελικά και τα ενδιάμεσα προϊόντα και το γενικό ισοζύγιο υλικών.
5.3.5. Χρήση νερού και ενέργειας
-Περιγραφή του τρόπου ύδρευσης της εγκατάστασης (πηγή και σημεία υδροληψίας, απαιτούμενες περιοχές, συστήματα
ύδρευσης, κυκλώματα νερού).
-Εφικτές εναλλακτικές λύσεις ως προς τον τρόπο ύδρευσης της εγκατάστασης.
-Στοιχεία χρήσης νερού, ηλεκτρικής ενέργειας και καυσίμων και εφικτές εναλλακτικές λύσεις χρήσεις τους.
-Περιγραφή των προβλέψεων για την ανακύκλωση του νερού. Συμπληρώνονται πίνακες χρήσης ύδατος, ηλεκτρικής ενέργειας
και καυσίμων.
5.3.6. Αέρια απόβλητα
Στοιχεία για τις πηγές, την ποσότητα και την ποιότητα των αναφερομένων αερίων αποβλήτων της εγκατάστασης πριν από την
επεξεργασία, όπως περιγράφεται παρακάτω:
5.3.6.1. Αέρια - Ατμοί - Αερολύματα
Εκπομπές αερίων, ατμών ή αερολυμάτων σε υψηλή στάθμη (καπνοδόχος) και χαμηλή στάθμη (διάχυση), οι οποίες
προκαλούνται από τη λειτουργία των διαφόρων μονάδων της εγκατάστασης. Συμπληρώνεται ο πίνακας εκπομπών αέριων
αποβλήτων. Όπου υπάρχουν περισσότερα από ένα σημεία εκπομπής αερίων, ατμών ή αερολυμάτων, θα δίνονται χωριστές
πληροφορίες για κάθε ένα.
Σε περίπτωση που υπάρχουν λέβητες ή άλλες εστίες καύσης στην εγκατάσταση, θα δίνονται λεπτομέρειες ως προς:
-Τον τύπο του λέβητα ή των εστιών καύσης (υψηλής ή χαμηλής πίεσης).
-Τη μέγιστη ικανότητα ατμοπαραγωγής.
-Τη μέγιστη κατανάλωση καυσίμου.
-Τον τύπο του χρησιμοποιούμενου καυσίμου.
-Την περιεκτικότητα των καυσίμων σε θείο.
5.3.6.2. Σωματίδια
Εκπομπές σωματιδίων που προκαλούνται από τη λειτουργία των διαφόρων μονάδων της εγκατάστασης (όπου
προβλέπονται περισσότερα από ένα σημεία εκπομπής σωματιδίων για κάθε μονάδα, θα πρέπει να δοθούν στοιχεία χωριστά
για κάθε ένα). Συμπληρώνεται σχετικά ο πίνακας εκπομπών αέριων αποβλήτων.
5.3.6.3. Καπνός
Εκπομπές καπνού που προκαλούνται από τη λειτουργία των διαφόρων μονάδων της εγκατάστασης.
5.3.6.4. Σκόνη
α) Λεπτομέρειες για τις λειτουργίες που προκαλούν σκόνη επηρεάζοντας το ευρύτερο περιβάλλον γύρω από την
εγκατάσταση (πχ. μεταφορά προϊόντων χύδην, αποθήκευση, κλπ)
β) Εφικτές εναλλακτικές λύσεις ως προς τα μέτρα ελέγχου των αερίων αποβλήτων (πχ. επιλογή καυσίμων και μεθόδων
που να μπορούν να περιορίζουν τις εκπομπές, ανακύκλωση αερίων, συστήματα εξεργασίας αερίων εκπομπών, κλπ)
γ) Αποδόσεις των μέτρων ελέγχου και χαρακτηριστικά των αερίων εκπομπών μετά την επεξεργασία. Συμπληρώνεται
σχετικά ο πίνακας εκπομπών αέριων αποβλήτων.
Παρατήρηση:
Όσες εγκαταστάσεις χαρακτηρίζονται από σημαντικές εκπομπές αερίων αποβλήτων (συμπεριλαμβανομένων και των
σωματιδίων) πρέπει να εκπονούν μοντέλο διασποράς των αερίων εκπομπών τους με δυσμενείς μετεωρολογικές συνθήκες.
5.3.7. Υγρά απόβλητα
α) Λεπτομερές διάγραμμα ισοζυγίου νερού στην εγκατάσταση με αναλυτική περιγραφή των χρήσεων και ποσοτήτων
νερού σε κάθε μονάδα, παίρνοντας χωριστά την παραγωγική διαδικασία καθώς και τα παραγόμενα απόβλητα.
β) Ονομαστικά ο πρώτος, οι ενδιάμεσοι και ο τελικός αποδέκτης κάθε εκβολής υγρών αποβλήτων και
-οι αποστάσεις μεταξύ του σημείου αναχώρησης των υγρών αποβλήτων από την εγκατάσταση και του σημείου τελικής
εκβολής των υγρών αποβλήτων.
-το σύνολο της διαδρομής που διανύουν τα υγρά απόβλητα μέσα από τους διαδοχικούς αποδέκτες μέχρι τον τελικό αποδέκτη
(πρώτοι ή ενδιάμεσοι αποδέκτες μπορεί να είναι: υπόνομοι, υδατορεύματα, παραπόταμοι, ποταμοί, κοιλότητες εδάφους). Σαν
τελικοί αποδέκτες εννοούνται η θάλασσα, οι λίμνες, το έδαφος ή τα υπόγεια νερά).
γ) Πραγματοποιούμενες ή προβλεπόμενες χρήσεις νερών των διαφόρων αποδεκτών.
83
δ) Στοιχεία υγρών αποβλήτων για κάθε χωριστή πηγή πριν από τυχόν επεξεργασία. Συμπληρώνεται ο πίνακας παροχών
υγρών αποβλήτων.
ε) Στοιχεία ποιότητας των υγρών αποβλήτων πριν από τυχόν επεξεργασία για κάθε χωριστή πηγή, με συμπλήρωση του
πίνακα ποιότητας υγρών αποβλήτων και επιλογή από τον κατάλογο των παραμέτρων ποιότητας οι οποίες σχετίζονται με την
εγκατάσταση. Στον πίνακα πρέπει επίσης να περιλαμβάνονται και παράμετροι ποιότητας γνωστές στους υπεύθυνους της
εγκατάστασης οι οποίες τυχόν δεν περιλαμβάνονται στον κατάλογο.
στ) Εφικτές εναλλακτικές λύσεις ως προς τα μέτρα ελέγχου των υγρών αποβλήτων (πχ. επιλογή μεθόδων παραγωγής
που να περιορίζουν την κατανάλωση ή τη ρύπανση των νερών). Πρόληψη των συμπτωματικών ρυπάνσεων στο επίπεδο της
παραγωγής όπως, για παράδειγμα, με λεκάνες κατακράτησης, αυτόματα συστήματα ελέγχου ροής υγρών.
ζ) Συστήματα επεξεργασίας υγρών αποβλήτων.
η) Αποδόσεις των μέτρων ελέγχου και παράμετροι ποιότητας των υγρών αποβλήτων μετά την επεξεργασία τους,
εκφρασμένες σε Kg ανά παραγόμενη μονάδα προϊόντος ή πρώτης ύλης σε mg/l, κλπ. Συμπληρώνεται ο πίνακας ποιότητας
υγρών αποβλήτων μετά από επεξεργασία.
θ) Εναλλακτικές λύσεις προς ανακύκλωση των υγρών αποβλήτων (υποχρεωτική η ανακύκλωση όπου είναι εφικτό).
5.3.8. Στερεά απόβλητα - Ιλύες - Τοξικά απόβλητα – Απορρίμματα
α) Τύποι και ποσότητες στερεών αποβλήτων, ιλύων, τοξικών αποβλήτων ή απορριμμάτων που παράγονται από την
εγκατάσταση.
β) Εφικτές εναλλακτικές λύσεις διάθεσής τους: έδαφος, θάλασσα, υπογείως, ανακύκλωση.
γ) Χαρακτηριστικά διάθεσης (τρόπος μεταφοράς, θέση διάθεσης, μέθοδος διάθεσης ή ανακύκλωσης) για κάθε λύση.
δ) Μέτρα περιορισμού των στερεών αποβλήτων και απορριμμάτων: επιλογή μεθόδων που να περιορίζουν την παραγωγή
τους, διαχωρισμός των απορριμμάτων τα οποία μπορούν να ανακτηθούν.
5.3.9. Θόρυβος
α) Αναμενόμενα επίπεδα θορύβου (dBA) κατά τη λειτουργία (κανονική και εντατική, ημέρα και νύχτα) της
εγκατάστασης σε χαρακτηριστικά σημεία του ορίου της ιδιοκτησίας της.
β) Χαρακτηριστικά θορύβου: Θα αναφέρεται αν ο θόρυβος είναι συνεχής ή όχι. Αν ο θόρυβος δεν είναι συνεχής, πόσο
διαρκεί όταν εμφανίζεται. Τι ποσοστό του συνολικού χρόνου καλύπτει ο θόρυβος ο οποίος ακούγεται κατά τη νύχτα και την
ημέρα. Θα περιγράφεται αν ο παραγόμενος θόρυβος της ημέρας και της νύχτας έχει ειδικά χαρακτηριστικά πχ. γδούπους,
εκρήξεις κλπ. και αν είναι τέτοια ώστε να προσελκύουν την προσοχή, καθώς επίσης και αν περιέχει ορισμένους ευδιάκριτους
συνεχείς τόνους (πχ. συριγμούς, βόμβους, κλπ). Παρόμοιες πληροφορίες θα δίνονται για τις περιόδους εντατικής λειτουργίας.
γ) Προβλεπόμενα μέτρα ελέγχου του θορύβου, πρόληψη θορύβων στην πηγή.
5.3.10. Άλλες οχλήσεις
-Δονήσεις: Χρονική συχνότητα και αιτίες που τις προκαλούν.
-Οσμές: Τύποι πιθανών οσμών και μέτρα ελέγχου.
6. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ
Θα αναφέρονται, εκτιμώνται και διατυπώνονται όλες οι επιπτώσεις από την πραγματοποίηση του έργου ή τις
δραστηριότητας (άμεσες-έμμεσες, βραχυχρόνιες- μακροχρόνιες, θετικές-αρνητικές, επανορθούμενες-μη επανορθούμενες) στο
περιβάλλον της περιοχής (ευρείας και άμεσης επιρροής). Η ανάλυση θα γίνεται σύμφωνα με τις παρακάτω κατηγορίες
επιπτώσεων:
6.1. Οικολογικές επιπτώσεις
6.1.1. Ατμόσφαιρα
-Σύγκριση της ποιότητας των αερίων εκπομπών με τα καθορισμένα όρια (standards) της εκπομπής ή με τυχόν ειδικούς όρους.
-Επίδραση των αερίων εκπομπών της εγκατάστασης στο μικροκλίμα της περιοχής της εγκατάστασης και στο κλίμα της
ευρύτερης περιοχής.
-Εκτίμηση της επίδρασης των αερίων εκπομπών στην ποιότητα του αέρα της περιοχής της εγκατάστασης (λαμβάνοντας υπ'
όψη τις συνθήκες διασποράς και διάχυσής τους σε συνδυασμό με μετεωρολογικά, τοπογραφικά στοιχεία, κλπ)
-Περιγραφή άλλων σχετικών προβλημάτων.
6.1.2. Νερά
-Επιδράσεις στην ισορροπία των υπόγειων νερών της περιοχής λόγω υδροληψίας ή εκβολής υγρών αποβλήτων.
-Επιδράσεις στην ποσότητα των υπόγειων νερών λόγω υδροληψίας ή αντλήσεων κατά τις
εκσκαφές κατά τη διάρκεια της κατασκευής.
-Πιθανότητα επηρεασμού της ποιότητας των υπόγειων και επιφανειακών νερών από τη διάθεση στερεών αποβλήτων ή ιλύων,
τοξικών αποβλήτων ή απορριμμάτων της εγκατάστασης στο έδαφος.
6.1.3. Μορφολογία - Έδαφος
Επίδραση λόγω της κατασκευής ή λειτουργίας της εγκατάστασης:
-στα μορφολογικά χαρακτηριστικά της περιοχής.
-στα φυσικά και χημικά χαρακτηριστικά του εδάφους και ειδικότερα στους παράγοντες καταλληλότητάς του, όταν μεγάλες
εκτάσεις πρόκειται να επηρεαστούν άμεσα ή έμμεσα, ώστε να μην είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν για άλλες χρήσεις όπως
γεωργικές, αναψυχής, κλπ.
Επιδράσεις στην ασφάλεια της περιοχής από κατολισθήσεις, καθιζήσεις, πλημμύρες κλπ.
6.1.4. Χλωρίδα – Πανίδα
Επίδραση των αερίων εκπομπών, των υγρών και στερεών αποβλήτων, στη χλωρίδα και πανίδα της περιοχής (χερσαία
και υδρόβια), (βραχυχρόνια και μακροχρόνια).
6.2. Επιπτώσεις από τους θορύβους
Επίδραση του θορύβου από τη λειτουργία της εγκατάστασης (βραχυχρόνια-μακροχρόνια).
6.3. Επιπτώσεις σε κρατικές εξυπηρετήσεις – Δίκτυα
84
Ανάγκες για τη δημιουργία νέων ή για μεταβολές των υφισταμένων κρατικών εξυπηρετήσεων στην περιοχή, που θα
προκύψουν από τη δημιουργία της εγκατάστασης, όπως:
Προστασία από πυρκαγιές, κατασκευή νέων δρόμων ή συντήρηση υπαρχόντων, κλπ. Παρατήρηση: Πρέπει να δίνεται
έμφαση στο οδικό δίκτυο (υφιστάμενο ή προτεινόμενο) με πλήρη στοιχεία (χαρακτηρισμός δρόμων ως προς την κυκλοφορία,
διαστάσεις δρόμων, κυκλοφοριακός φόρτος πριν και μετά τη λειτουργία της εγκατάστασης, αριθμός, είδος και μέσα μεταφοράς
που θα εξυπηρετούν την εγκατάσταση).
6.4. Αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων
Τα συμπεράσματα από την ανάλυση και το σχολιασμό των επιπτώσεων των παραγράφων 6.1, 6.2 και 6.3 θα
συγκεντρώνονται σε πίνακες ή μητρώα και θα αξιολογούνται ως προς την σημασία και το χαρακτήρα των επιπτώσεων (πχ.
άμεσες-έμμεσες, θετικές-αρνητικές, βραχυχρόνιες-μακροχρόνιες, κ.λ.π.).
7. ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ
Αναλυτική περιγραφή των κατά περίπτωση μέτρων για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων, σε μορφή τεχνικής έκθεσης
εάν πρόκειται για τεχνικό μέτρο ή σε μορφή προκαταρκτικού σχεδίου αν πρόκειται για θεσμική ή άλλη ρύθμιση.
Στις περιπτώσεις παραγωγικών εγκαταστάσεων απαιτούνται τα ακόλουθα:
7.1. Αέρια απόβλητα
-Μέτρα προστασίας.
- Εφικτές εναλλακτικές λύσεις ως προς τα μέτρα ελέγχου των αερίων αποβλήτων, πχ. επιλογή καυσίμων και μεθόδων που να
περιορίζουν τις εκπομπές, ανακύκλωση αερίων, συστήματα επεξεργασίας αερίων εκπομπών, κλπ.
-Αποδόσεις των μέτρων ελέγχου και χαρακτηριστικά των αερίων εκπομπών μετά την επεξεργασία (ποιότητα και ποσότητα).
-Πλήρη τεχνικά χαρακτηριστικά και υπολογισμοί των συστημάτων αντιρρύπανσης.
7.2. Υγρά απόβλητα
-Μέτρα Προστασίας.
-Εφικτές εναλλακτικές λύσεις ως προς τα μέτρα ελέγχου των υγρών αποβλήτων (πχ. επιλογή μεθόδων παραγωγής που να
περιορίζουν την κατανάλωση ή την ρύπανση των νερών, επιλογή νερών παραγωγικής διαδικασίας, χώρων υγιεινής και
βρόχινων νερών).
-Πρόληψη των συμπτωματικών ρυπάνσεων στο επίπεδο της παραγωγής όπως πχ. με
λεκάνες κατακράτησης, αυτόματα συστήματα ελέγχου ροής υγρών, κλπ.
-Αποδόσεις των μέτρων ελέγχου και παράμετροι ποιότητας των υγρών αποβλήτων μετά την επεξεργασία (ποιότητα και
ποσότητα εκφρασμένες σε μονάδες Kg ανά παραγόμενη μονάδα, σε mg/l, g/ώρα ή Kg/ώρα).
-Πλήρη τεχνικά χαρακτηριστικά και υπολογισμοί των συστημάτων αντιρρύπανσης.
-Στοιχεία για την ανακύκλωση των υγρών αποβλήτων.
7.3. Στερεά απόβλητα - Ιλύες - Τοξικά απόβλητα – Απορρίμματα
-Μέτρα προστασίας.
-Εφικτές εναλλακτικές λύσεις διάθεσής τους (πχ. έδαφος, θάλασσα, υπογείως, ανακύκλωση, κλπ).
-Χαρακτηριστικά διάθεσης (τρόπος μεταφοράς, θέση διάθεσης, μέθοδος διάθεσης ή ανακύκλωσης) για κάθε λύση.
-Μέτρα περιορισμού των στερεών αποβλήτων και απορριμμάτων (πχ. επιλογή μεθόδων που να περιορίζουν την παραγωγή
τους, διαχωρισμός των απορριμμάτων τα οποία μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν).
-Πλήρη τεχνικά χαρακτηριστικά και υπολογισμοί των συστημάτων αντιρρύπανσης.
7.4. Θόρυβος
-Μέτρα προστασίας από το θόρυβο.
-Προβλεπόμενα μέτρα ελέγχου του θορύβου, πχ. πρόληψη των θορύβων στην πηγή (επιλογή μηχανών), σύστημα
χρησιμοποιούμενων συσκευών για την ηχητική μόνωση (επικάλυψη, αντικραδασμικά υπόβαθρα, διαγράμματα, τοίχοι).
-Απόδοση των μέτρων ελέγχου.
-Πλήρη τεχνικά χαρακτηριστικά και υπολογισμοί των συστημάτων αντιρρύπανσης.
Στην περίπτωση κατά την οποία έχουν ήδη προταθεί και εξεταστεί, ως τις περιπτώσεις, περισσότερες από μια
εναλλακτικές λύσεις μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος, να δικαιολογηθεί η τελικά προτεινόμενη λύση.
7.5. Πρόγραμμα παρακολούθησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων
Θα περιγράφονται τα προγράμματα που απαιτούνται για την παρακολούθηση:
α) Των περιβαλλοντικών επιπτώσεων στο ευρύτερο περιβάλλον (monitoring).
β) Της απόδοσης των μέτρων προστασίας καθώς και της ποιότητας των παραγομένων αποβλήτων κατά την λειτουργία
της εγκατάστασης (monitoring).
8. ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ
9. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
Στα παραρτήματα της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων θα καταχωρούνται κείμενα επιστημονικής επεξεργασίας
στοιχείων, ειδικές εκθέσεις, έγγραφα τεκμηριώσεων, συμπληρωμένοι με στοιχεία πίνακες, χάρτες και σχέδια, φωτογραφίες
και συμπληρωμένα ειδικά έντυπα που ενδεχομένως απαιτούνται από τις αρμόδιες υπηρεσίες.
ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ
Στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων πρέπει, να αποφεύγεται η συσσώρευση γενικών στοιχείων, να γίνεται
επεξεργασία των οριακών περιβαλλοντικών θεμάτων με συντομία και να δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στα σημαντικά
περιβαλλοντικά θέματα.
Επίσης τα σχόλια που αφορούν στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις πρέπει να τεκμηριώνονται επιστημονικά όσο είναι
δυνατόν και να μην είναι εγκυκλοπαιδικά.
Όσον αφορά στα μέτρα ασφάλειας, υπενθυμίζεται ότι ισχύουν οι Νομοθετικές Διατάξεις για την ασφάλεια των
εγκαταστάσεων.
Τέλος πρέπει να γίνεται σύντομη αναφορά των ενδεχομένων δυσκολιών (τεχνικές ελλείψεις ή ελλιπείς γνώσεις) που
αντιμετώπισε ο κύριος του έργου κατά τη συλλογή των απαιτουμένων πληροφοριών.
85
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3 – ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΜΠΕ ΕΡΓΩΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ Α2
86
-Στοιχεία υγρών αποβλήτων χωριστά για κάθε πηγή, πριν από τυχόν επεξεργασία (ποιότητα και ποσότητες εκφρασμένες σε
kg ανά παραγόμενη μονάδα προϊόντος πρώτης ύλης σε mg/l ή Kg/ώρα). Ονομαστικά, ο πρώτος, οι ενδιάμεσοι και ο τελικός
αποδέκτης κάθε εκβολής υγρών αποβλήτων και επισήμανση σε σχετικό χάρτη.
-Πραγματοποιούμενες ή προβλεπόμενες χρήσεις νερού των διαφόρων αποδεκτών.
5.8. Στερεά απόβλητα - Ιλύες - Τοξικά απόβλητα – Απορρίμματα
α) Τύποι, ποιότητα και ποσότητες στερεών αποβλήτων, ιλύων, τοξικών αποβλήτων ή απορριμμάτων που παράγονται από την
εγκατάσταση.
β) Απόδοση σε σχετικό χάρτη των θέσεων απόρριψης των στερεών αποβλήτων.
5.9. Θόρυβος
α) Αναμενόμενα επίπεδα θορύβου (dBA) κατά τη λειτουργία (κανονική και εντατική, ημέρα και νύχτα) της
εγκατάστασης σε χαρακτηριστικά σημεία του ορίου της ιδιοκτησίας της.
β) Δευτερογενείς αιτίες αύξησης του θορύβου (π.χ. κίνηση βαρέων οχημάτων).
5.10. Επιπτώσεις στη φυσιογνωμία της περιοχής
Επιπτώσεις θετικές ή αρνητικές στην κοινωνική και αναπτυξιακή φυσιογνωμία της περιοχής (π.χ. θέσεις εργασίας,
αισθητική υποβάθμιση, άρση απομόνωσης).
6. ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ
6.1. Προτεινόμενη αποκατάσταση του περιβάλλοντος χώρου
Περιγραφή των μέτρων που προτείνεται να ληφθούν για την πρόληψη-εξάλειψη τυχόν σημαντικών επιπτώσεων στο
περιβάλλον και την αποκατάσταση του περιβάλλοντος χώρου.
Εάν πρόκειται για τεχνικό έργο θα παρουσιάζεται σε μορφή τεχνικής έκθεσης με όλα τα απαραίτητα συνοδευτικά
στοιχεία (διαγράμματα, σχέδια, χάρτες, μετρήσεις, προϋπολογισμός).
Εάν πρόκειται για θεσμική ή άλλη ρύθμιση θα παρουσιάζεται σε μορφή προκαταρκτικού σχεδίου.
Σε περίπτωση πολλαπλών εναλλακτικών λύσεων-μέτρων θα παρουσιάζονται όλες με την ανάλογη κατά περίπτωση
μορφή.
Προκειμένου για παραγωγική εγκατάσταση θα πρέπει να αναφέρονται τα προτεινόμενα αναγκαία μέτρα προστασίας του
περιβάλλοντος που έχουν ληφθεί ή θα ληφθούν κατά κατηγορία επιπτώσεων σ' αυτό ως ακολούθως:
6.2. Αέρια απόβλητα
-Μέτρα προστασίας(είδη συστημάτων αντιρρύπανσης και ακριβής θέση τους).
-Εφικτές εναλλακτικές λύσεις ως προς τα μέτρα ελέγχου των αερίων αποβλήτων, πχ. επιλογή καυσίμων και μεθόδων που να
περιορίζουν τις εκπομπές, ανακύκλωση αερίων, συστήματα επεξεργασίας αερίων εκπομπών, κλπ.
-Αποδόσεις των μέτρων ελέγχου και χαρακτηριστικά των αερίων εκπομπών μετά την
επεξεργασία (ποιότητα και ποσότητα).
-Πλήρη τεχνικά χαρακτηριστικά και υπολογισμοί των συστημάτων αντιρρύπανσης.
6.3. Υγρά απόβλητα
-Μέτρα προστασίας(είδη συστημάτων αντιρρύπανσης και ακριβής θέση τους).
-Αποδόσεις των μέτρων ελέγχου και παράμετροι ποιότητας των υγρών αποβλήτων μετά την επεξεργασία (ποιότητα και
ποσότητα εκφρασμένες σε μονάδες Kg ανά παραγόμενη μονάδα σε mg/l, g/ώρα ή Kg/ώρα).
-Πλήρη τεχνικά χαρακτηριστικά και υπολογισμοί των συστημάτων αντιρρύπανσης.
6.4. Στερεά απόβλητα - Ιλύες - Τοξικά απόβλητα – Απορρίμματα
-Μέτρα προστασίας.
-Εφικτές εναλλακτικές λύσεις διάθεσής τους (πχ. έδαφος, θάλασσα, υπογείως, ανακύκλωση, κλπ).
-Χαρακτηριστικά διάθεσης (τρόπος μεταφοράς, θέση διάθεσης, μέθοδος διάθεσης ή ανακύκλωσης) για κάθε λύση.
-Μέτρα περιορισμού των στερεών αποβλήτων και απορριμμάτων (πχ. επιλογή μεθόδων που να περιορίζουν την παραγωγή
τους, διαχωρισμός των απορριμμάτων τα οποία μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν).
7. ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ
8. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
Στα παραρτήματα της μελέτης θα καταχωρούνται πίνακες, χάρτες και σχέδια, φωτογραφίες και συμπληρωμένα ειδικά
έντυπα που ενδεχομένως απαιτούνται από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Επίσης στην περίπτωση που απαιτούνται συστήματα
αντιρρύπανσης τα οποία έχουν ήδη εγκατασταθεί και λειτουργούν, θα δίνονται σε παράρτημα οι οδηγίες και τα
χαρακτηριστικά (π.χ. θερμοκρασία, διαφορετική πίεση κλπ.) καλής λειτουργίας τους.
9. ΣΧΕΔΙΑ-ΧΑΡΤΕΣ
87
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 4 – ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ
ΕΡΩΤΗΣΗ
Α/Α ΕΝΟΤΗΤΑ ΝΑΙ ΙΣΩΣ ΟΧΙ
ΤΟ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΕΡΓΟ ΘΑ ΠΡΟΚΑΛΕΣΕΙ
α) ασταθείς καταστάσεις εδάφους ή αλλαγές στη γεωλογική διάταξη των πετρωμάτων
β) διασπάσεις, μετατοπίσεις, συμπιέσεις ή υπερκαλύψεις του επιφανειακού στρώματος του
εδάφους
ΕΔΑΦΟΣ γ) αλλαγές στην τοπογραφία ή στα ανάγλυφα χαρακτηριστικά της επιφάνειας του εδάφους
88
α) αλλαγή στην ποικιλία των ειδών ή στο βαθμό οποιωνδήποτε ειδών φυτών (περιλαμβανομένων
και δένδρων, θάμνων, κλπ)
ΧΛΩΡΙΔΑ
Συνοπτική περιγραφή
των υφιστάμενων β) μείωση του αριθμού μοναδικών, σπανίων, ή υπό εξαφάνιση ειδών φυτών
φυτοκοινωνικών
ενώσεων (βλαστικά είδη,
βαθμός πυκνότητάς τους, γ) εισαγωγή νέων ειδών φυτών σε κάποια περιοχή ή παρεμπόδιση της φυσιολογικής
αναφορά σπάνιων ή υπό ανανέωσης των υπαρχόντων ειδών
4 εξαφάνιση ειδών φυτών,
αγροτικές καλλιέργειες) δ) μείωση της έκτασης οποιασδήποτε αγροτικής καλλιέργειας
α) αλλαγή στην ποικιλία των ειδών ή στον αριθμό οποιωνδήποτε ειδών ζώων (πτηνών, ζώων,
ΠΑΝΙΔΑ περιλαμβανομένων των ερπετών, ψαριών και θαλασσινών, βενθικών οργανισμών, ή εντόμων)
Γενική αναφορά στην β) μείωση του αριθμού μοναδικών σπανίων ή υπό εξαφάνιση ειδών ζώων
πανίδα της περιοχής με
ειδικότερη μνεία σε γ) εισαγωγή νέων ειδών ζώων σε κάποια περιοχή ή παρεμπόδιση της αποδημίας ή των
τυχόν σπάνια ή μετακινήσεων των ζώων
5 προστατευόμενα είδη
δ) χειροτέρευση του φυσικού περιβάλλοντος των υπαρχόντων ψαριών ή άγριων ζώων
ΘΟΡΥΒΟΣ
Αναφορά των
εγκαταστάσεων και
λειτουργιών της α) αύξηση της υπάρχουσας στάθμης του θορύβου
μονάδας (βιολ.
καθαρισμός,
αντλιοστάσια,
6 εξαεριστήρες, β) έκθεση ανθρώπων σε υψηλή στάθμη θορύβου
ανώτατο όριο
θορύβου) α) σημαντική μεταβολή της παρούσας ή της προγραμματισμένης για το μέλλον χρήσεις γης
7 ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ
α) αύξηση του ρυθμού χρήσης – αξιοποίησης οποιουδήποτε φυσικού πόρου
89
ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ
Συνοπτική περιγραφή
του ανθρώπινου
πληθυσμού στην άμεση
και ευρύτερη περιοχή
του έργου
(πυκνότητα,ασχολίες, α) μεταβολή στην εγκατάσταση, διασπορά, πυκνότητα ή ρυθμό αύξησης του ανθρώπινου
10 κοινωνική οικονομική πληθυσμού της περιοχής ίδρυσης του έργου
κατάσταση)
α) μεταβολή στην υπάρχουσα κατοικία, ή θα δημιουργήσει ανάγκη για πρόσθετη κατοικία στην
11 ΚΑΤΟΙΚΙΑ περιοχή ίδρυσης του έργου
α) δημιουργία σημαντικής επιπρόσθετης κίνησης τροχοφόρων
β) επιπτώσεις στις υπάρχουσες θέσεις στάθμευσης ή στην ανάγκη για νέες θέσεις
στάθμευσης
γ) σημαντική επίδραση στα υπάρχοντα συστήματα
ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ -
δ) μεταβολές στους σημερινούς τρόπους κυκλοφορίας, κίνησης ανθρώπων ή αγαθών
ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ
ε) μεταβολές στη θαλάσσια, σιδηροδρομική ή αέρια κυκλοφοριακή κίνηση
12 στ) αύξηση των κυκλοφοριακών κινδύνων
90
α) παρεμπόδιση οποιασδήποτε θέας του ορίζοντα ή οποιασδήποτε κοινής θέας ή θα καταλήξει
στη δημιουργία ενός μη αποδεκτού αισθητικά τοπίου προσιτού στην κοινής θέας
16 ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ
α) θα έχει επιπτώσεις στην ποιότητα ή ποσότητα των υπαρχουσών δυνατοτήτων αναψυχής
17 ΑΝΑΨΥΧΗ
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ
ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ
Σύντομη περιγραφή
αρχαιολογικών χώρων
18 α) αλλαγή ή καταστροφή κάποιας αρχαιολογικής περιοχής
ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΕΕΣ
ΠΕΡΙΟΧΕΣ
Να αναφερθεί ο
χαρακτηρισμός της
α) το προτεινόμενο έργο βρίσκεται σε προστατευτέα περιοχή σύμφωνα με το άρθρο 21 του
περιοχής σε περίπτωση
19 Ν.1650/86
που αυτή
προστατεύεται από τον α) έχει το υπό εκτέλεση έργο τη δυνατότητα να προκαλέσει δυσμενείς επιπτώσεις στο
1650/86
ΣΥΝΑΓΩΓΗ περιβάλλον
ΣΗΜΑΝΤΙΚΩΝ Στην περίπτωση καταφατικής απάντησης (ναι) ή καταφατικής απάντησης με επιφύλαξη
ΠΟΡΙΣΜΑΤΩΝ (ίσως) το ερωτηματολόγιο συνοδεύεται από:
Εντοπισμός των
οιασδήποτε μορφής Α) τις πιθανές σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον (π.χ. είδη και ποσότητες
επιπτώσεων στο χώρο εκπεμπόμενων ρύπων, επιπτώσεις στη χλωρίδα, την πανίδα και το τοπίο της
91
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 5- ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΕΠΜ
Α. Εισαγωγή
1. Γενικά στοιχεία
2. Γεωγραφική θέση προστατευτέου αντικειμένου
3. Έκταση περιοχής προστασίας
4. Όρια ευρύτερης περιοχής
5. Σκοποί προστασίας του αντικειμένου
Β. Περιγραφή προστατευτέου αντικειμένου
1. Περιγραφή των οικοσυστημάτων ή των στοιχείων από τα στοιχεία αποτελείται το προστατευτέο αντικείμενο, όπως
φυσικό οικοσύστημα, ανθρωπογενές οικοσύστημα, μικτό οικοσύστημα, συστάδα χλωρίδας κλπ.
2. Περιγραφή και ανάλυση της περιοχής μελέτης και της ευρύτερης ζώνης. Ειδικότερα για τα φυσικά ή ανθρωπογενή
οικοσυστήματα ή στοιχεία εξετάζονται:
-Τοπογραφία και έκταση.
-Κλιματικές συνθήκες, μετεωρολογικά δεδομένα.
-Γεωμορφολογία, γεωλογικά στοιχεία, στοιχεία εδάφους.
-Υδρολογικά στοιχεία, ποιότητα νερών.
-Στοιχεία ποιότητας ατμόσφαιρας.
-Ποιοτικός και ποσοτικός προσδιορισμός χλωρίδας, πανίδας και φυτοκάλυψης με αναφορά στις βιοκοινωνίες, θώκους,
σπάνια προστατευόμενα και εκλιπόντα είδη, τροφικές αλυσίδες, δείκτης ποικιλότητας κλπ.
-Κοινωνικά, οικονομικά και πληθυσμιακά στοιχεία.
-Έργα υποδομής, έκταση και ένταση δραστηριοτήτων στον πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή τομέα.
-Περιγραφή κατάστασης οικοσυστήματος ή στοιχείου προστασίας και ερμηνεία.
3. Συνολική εκτίμηση της περιοχής ή αντικειμένου μελέτης και σύνθεση των στοιχείων.
-Συμπεράσματα για την υφιστάμενη περιβαλλοντική κατάσταση.
-Αλληλεπιδράσεις προστατευόμενης περιοχής ή στοιχείου με την ευρύτερη ζώνη.
-Φυσικές και αναπτυξιακές δυνατότητες της περιοχής.
Γ. Αξιολόγηση και οριοθέτηση του προστατευτέου αντικειμένου
-Αξιολόγηση και τεκμηρίωση της σημασίας του προστατευτέου αντικειμένου καθώς και της ανάγκης λήψης μέτρων
προστασίας του.
-Ένταξη του προστατευτέου αντικειμένου στις κατηγορίες του άρθρου του Ν.1650/1986 σύμφωνα με τα κριτήρια του
άρθρου 19 του ίδιου νόμου.
-Ακριβής καθορισμός της έκτασης και των ορίων της περιοχής προστασίας.
-Ακριβής καθορισμός της έκτασης και των ορίων των τυχόν ζωνών της περιοχής προστασίας, και διατύπωση των όρων,
περιορισμών και απαγορεύσεων που πρέπει να ισχύουν μέσα σ' αυτές.
-Απεικόνιση των προαναφερομένων ορίων σε χάρτη ανάλογης και κατάλληλης κλίμακας.
Δ. Προτάσεις διαχείρισης
1. Διατύπωση συγκεκριμένων προτάσεων διαχείρισης με στόχο την προστασία και ενδεχόμενα την αξιοποίηση του
προστατευόμενου αντικειμένου και εκτίμηση του άμεσου και έμμεσου οικονομικού κόστους εφαρμογής των προτάσεων.
2. Ενδεχόμενες εναλλακτικές προτάσεις διαχείρισης και ανάπτυξης.
3. Διοικητικές, θεσμικές και χρηματοδοτικές δυνατότητες για την υλοποίηση των διαχειριστικών προτάσεων.
Ε. Προετοιμασία φακέλου ανακοίνωσης και δημοσιοποίηση σχεδίου προεδρικού διατάγματος
92