Sadhakams - Kannada PDF

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 64

NA ¸ÀºÀ£Á¨sÀªÀvÀÄ ।

¸ÀºÀ £Ë ¨sÀÄ£ÀPÀÄÛ ।
¸ÀºÀ «ÃAiÀÄðA PÀgÀªÁªÀºÉÊ ।
vÉÃd¹é£ÁªÀ¢üÃvÀªÀĸÀÄÛ |
ªÀiÁ «¢éµÁªÀºÉÊ ।
NA ±ÁAw ±ÁAw ±ÁAwB ॥

¨sÀUÀªÀAvÀ£ÀÄ £ÀªÀÄä£ÀÄß gÀQë¸À°,


£ÁªÀÅ MnÖUÉ PÀĽvÀÄ ¨sÉÆÃd£À ªÀiÁqÀĪÀAvÁUÀ°,
£ÀªÀÄä vÉÃd¸ÀÄì ªÀ¢üð¸À°,
£ÀªÀÄä vÉÃd¹ìUÉ AiÀiÁªÀÅzÉà «Äw¬Ä®è¢gÀ°,
£ÁªÀÅ M§âgÀ£ÉÆߧâgÀÄ zÉéö¸ÀzÀAvÁUÀ°.
£À«ÄäAzÀ®Æ, EvÀgÀjAzÀ®Æ, ¥ÀæPÀÈw¬ÄAzÀ®Æ J¯ÉèqÉ ±ÁAw £É¯É¸À°.
(vÉÊvÀÛjÃAiÀÄ, PÀxÁ ªÀÄvÀÄÛ ±ÉéÃvÀ±ÀévÀgÀ G¥À¤µÀwÛ¤AzÀ ±ÁAwªÀÄAvÀæ)
Sangeet Bharati eBooks are licensed under
Creative Commons Attribution-NoDerivatives
4.0 International License.

The pages in the Sangeet Bharati eBooks are


organized to print as a booklet or as a spiral-
bind book on Letter-size (8.5”x11”) papers and
two-sided printing. The licensor permits
interested people and organizations to copy,
print, distribute and transmit only the
unaltered copies of Sangeet Bharati works.
¸ÁzsÀPÀUÀ¼ÀÄ
A book on Sādhakams by K.N. Shivakumar, Dallas, USA.
PREFACE

In the summer of 2016, Prasad had a one-


week break in his four months US tour, and
I was also at home in between project
assignments. We had planned to go over my
“Junior Carnatic Learning” book and make
improvements to it by adding few more
Sadhakams on top of those my Guru Vidwan
Shri A.V. Prakash taught me (Late Prakash
meshtru is the father of Prasad). As the
number of Sadhakams he had were many, we
decided to have them in its own book.
These Sadhakams are the creative teaching
aids of the genius of Prasad for his flute
students. I am happy that we could compile
them into a book and made available on the
Sangeet Bharati platform for the benefit of
the larger group.
Music related topics which were read, heard,
seen and experienced over a period are
captured as tidbits in this book. They appear
on the pages which otherwise had empty
spaces. Users of this book too can contribute
emailing the tidbits in short paragraphs to
sangeetbharatimusic@gmail.com. They will
be made available in the subsequent releases
of this book or other Sangeet Bharati
publications.
As this PDF book is evolving with corrections
and additions, multiple versions of this book
exist. So, always download the latest copy
from www.sangeet-bharati.org. Also, write
to sangeetbharatimusic@gmail.com with
any comments, suggestions or feedback.
Together we make this work a nice free
eBook available for all.
We thank www.hindubhagwan.com for
permitting us to use their Bhagawan Shiva
image for the cover pages.

Dhanyawād

K.N. Shivakumar.
Dallas, USA.
SĀDHAKAMS
Sadhakams (Kannaḍa: ಸಾಧಕಗಳು, pronounced as sādhakams) or “Bhruga Sadhaka Varases” or simply

“Bhrugas” are early lessons in Carnatic classical music to practice speed and perfection in singing,
fingering (Flute), bowing (Violin) or plucking (Veena) with each new raga a Carnatic student learns.
These are practiced to have good control over voice or over an instrument.
A Quora contributor describes Sadhakams as brisk swara phrases which are truly the invention of the
Great Maestros playing Nagaswarams, inspired partly by the vibrato employed by the Western music
band performances in the court of Tanjavur. It attracted and inspired many Vidwans and Vocalists.
Flutists and Violinists practiced and included them in their renditions. The vidwat and renditions of
Nagaswaram players and Flutists had a great impact on the Vocalists to such an extent that, they
modeled their singing on Nagaswaram tradition, leading to the vocalization of the instrumental
technique. Shri G.N. Balasubrahmanyam, popularly called GNB was credited for popularizing
Sadhakams.

Practicing
Unlike Swaravalis, these abhyasagana lessons are practiced without a restriction of tala (rhythm). And
hence, these can be practiced in any speed by maintaining the clarity of swaras. One such exercise is
already introduced at the beginning of the chapter Gitams in Juniors Carnatic Learning book.
Sadhakams start with simple phrases and move towards fast, intricate and complex phrases. The
phrases are separated by tabs in this book. If a phrase has broken in between, it is for readability and
should be practiced as one unit. All three octaves from mandra-sthayi ‘P’ to tara-sthayi ‘P’ (the range
possible in flute) are used in Sadhakam phrases.
There is no specific order or method to practice Sadhakams. But Sadhakams in this book are arranged
to practice from left to right and right to left or top to bottom and bottom to top. If you are following
this book, practice the way they are compiled.
Flutists should practice with blowing control - holding breath longer, cutting the breath for discrete
swara (santar or tutu-kara) or continuous (nirantar) playing etc. Increase holding the breath longer
and longer, blow faster and faster, play the whole line in one breath etc. maintaining the clarity of notes.
To start with, practice Sadhakams in Mayamalavagaula and Hemavati ragas. With this, you cover all
twelve swarasthanas. Refer the fingering chart in the next section for how these swarasthanas are
played on a flute.
Vocalists should practice Sadhakams in akara, ikara, ukara, ekara, okara etc in all new ragas. Practicing
it early in the morning helps to develop the voice and sing madhyama-kala crisp. When akara
Sadhakams are practiced, there should not be any jaw movement but only the vocal cords are engaged.
In a sequence of learning with structured Carnatic syllabus (Refer Juniors Carnatic Learning book

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite


for complete syllabus), where does this Sadhakams fit in? Practicing Sadhakams should start in parallel
with Geetams. And apply these Sadhakam techniques in your structured learning of Carnatic items.
Have Sadhakams learning in two parts – one by practicing in plain notes and the same practice by
applying Gamakams. In this level, flute fingering will improve, and you will learn few more fingering
techniques beyond those given in the fingering chart. You may need the guidance of a Guru at this time.
Students learning instrumental music should also learn vocal music from a vocal Guru as this helps
them to improve the knowledge on swarasthanas and raga identification.
Practicing Sadhakams help later in raga or alap - a manodharma aspect of Carnatic music in
sabhagana, which also goes without a restriction of tala.

Sadhakams in Hindustani music


Sadhakams got immense importance both in Carnatic and Hindustani music. Sadhakams are called
riyaz (pronounced: riyāz) in Hindustani music. Riyaz is rigorously followed by the students as well as
exponents of vocal and dance forms. The riyaz which often starts as early as four in the morning, is
taken seriously by the students as it requires intensity, discipline and commitment for years and forms
an important component in the Guru-shishya parampara (teacher-student tradition).

Importance of Sadhakams
According to Smt. Anuradha Mahesh, a great composer and a musician Shri Patnam Subrahmanya Iyer
had a refractory voice and used to practice every morning in the early hours in neck-deep water to
improve his voice quality. This is called Jala Sadhakam or practicing in the water. Also, she says, the
best method is to keep on practicing for at least 45 minutes every day and drinking at least eight glasses
of water to keep the vocal cords in form.
In another online article, Smt. Vimala Sriram explains how Sadhakams helped Semmangudi Shri
Shrinivasa Iyer, an exponent in Carnatic music to become what he was. Maharajapuram Santanam and
Semmangudi Shrinivasa Iyer were disciples of Maharajapuram Vishwanatha Iyer. Yet both developed
very distinct styles of their own called Bani (pronounced: bāni), after imbibing the essence of Carnatic
music from their Guru. Semmangudi, to start with was rather handicapped by his voice, which had a
restricted range. With intense Sadhakam, and fully aware of the limitations of a voice such as his, he
developed a style where he could produce a very distinctive and distinguished way of rendering.

Bani is a Hindustani term which refers to a unique art-style which distinguishes one artist from another. Many
stalwarts like Semmangudi, Maharajapuram set their own style of rendering. GNB developed a style where he
puts his rich voice to maximum use to enrich his rendition.

Not all musicians, though from a famous music family could set a trend. Children of great maestros who learn
music from their parents may follow the parents blindly, not making a niche for themselves. Most they may
become another good singer rather a distinguished one, albeit with a great heritage. It is possible for a musician
to evolve his own style only when he gains mastery over his art.

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite


PÀ£ÁðlPÀ ªÉÃtÄ ¸ÀégÀ¦r

Naturally closed or
corked bamboo node 8th Hole for increased range
Blow hole Left hand

Hallow bamboo reed


and its open end

Right hand
Fingering holes
ªÀÄzsÀå¸ÁܬÄ
PÀ£ÁðlPÀ ªÉÃtÄ ¸ÀégÀ¦r (gÁUÀ: ªÀiÁAiÀiÁªÀiÁ¼ÀªÀU˼À)
Blow hole Left hand

Right hand

¸À
j1
UÀ3
ªÀÄ1
¥À
zÀ1
¤3
ªÀÄAzÀæ¸ÁܬÄ
PÀ£ÁðlPÀ ªÉÃtÄ ¸ÀégÀ¦r (gÁUÀ: ªÀiÁAiÀiÁªÀiÁ¼ÀªÀU˼À)
Blow hole Left hand

Right hand

¤
Π3

ŒzÀ1
Œ¥À

λˀ1
ŒUÀ3
(ªÀÄAzÀæ¸ÁÜ¬Ä ‘j ªÀÄvÀÄÛ ¸À’ EgÀĪÀÅ¢®è)
vÁgÀ¸ÁܬÄ
PÀ£ÁðlPÀ ªÉÃtÄ ¸ÀégÀ¦r (gÁUÀ: ªÀiÁAiÀiÁªÀiÁ¼ÀªÀU˼À)
Blow hole Left hand

Right hand

‹¸À
‹j 1

‹UÀ3
ܻˀ1
‹¥À
(vÁgÀ¸ÁÜ¬Ä ‘zÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤’ EgÀĪÀÅ¢®è)
ªÀÄzsÀå¸ÁܬÄ
PÀ£ÁðlPÀ ªÉÃtÄ ¸ÀégÀ¦r (gÁUÀ: ºÉêÀiÁªÀw)
Blow hole Left hand

Right hand

¸À
j2
UÀ2
ªÀÄ2
¥À
zÀ2
¤2
ªÀÄAzÀæ¸ÁܬÄ
PÀ£ÁðlPÀ ªÉÃtÄ ¸ÀégÀ¦r (gÁUÀ: ºÉêÀiÁªÀw)
Blow hole Left hand

Right hand

¤
Π2

ŒzÀ2
Œ¥À

λˀ2
(ªÀÄAzÀæ¸ÁÜ¬Ä ‘UÀ, j ªÀÄvÀÄÛ ¸À’ EgÀĪÀÅ¢®è)
vÁgÀ¸ÁܬÄ
PÀ£ÁðlPÀ ªÉÃtÄ ¸ÀégÀ¦r (gÁUÀ: ºÉêÀiÁªÀw)
Blow hole Left hand

Right hand

‹¸À
‹j 2

‹UÀ2
ܻˀ2
‹¥À
(vÁgÀ¸ÁÜ¬Ä ‘zÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤’ EgÀĪÀÅ¢®è)
¸ÀgÀ¼ÉªÀgÀ¸ÉUÀ¼ÀÄ

PÉƼÀ®ÄªÁzÀ£À C¨sÁå¸ÀzÀ°è FUÀ £ÁªÀÅ ±ÀÄzÀÞjµÀ¨sÀ, ±ÀÄzÀÞzsÉʪÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉʲQ ¤µÁzÀUÀ¼À£ÀÄß C¨sÁå¸À ªÀiÁqÉÆÃt.
F CzsÀðªÀÄ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÃUÉ ¸ÀÄ®¨sÀªÁVAiÀÄÆ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀégÀ¸ÁÜ£À§zÀÞªÁVAiÀÄÆ £ÀÄr¸À§ºÀÄzÀÄ JA§ÄzÉà F C¨sÁå¸ÀzÀ
GzÉÝñÀªÁVzÀÝgÀÆ, »ÃUÉà £ÀÄr¸À¨ÉÃPÉA§ ¤AiÀĪÀÄ«®è.

DgÉÆúÀtzÀ°è '¤'AiÀÄ£ÀÄß ‹¸À¤ JAzÀÆ,


CªÀgÉÆúÀtzÀ°è 'zÀ'ªÀ£ÀÄß ¥ÀzÀ JAzÀÆ ªÀÄvÀÄÛ 'j'AiÀÄ£ÀÄß ¸Àj JAzÀÆ C¨sÀ幸ÀĪÀÅzÀÄ.

»ÃUÉ ªÀiÁrzÀ C¨sÁå¸ÀªÀ£ÀÄß ªÀÄÄA¢£À J¯Áè gÀZÀ£ÉUÀ¼À®Æè C¼ÀªÀr¹PÉƼÀî®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀĪÀÅzÀÄ.

| 0 0

1. || ¸À j UÀ ªÀÄ | ¥À zÀ | ¤ ‹¸À ||
|| ‹¸À ¤ zÀ ¥À | ªÀÄ UÀ | j ¸À ||

2. || ¸À j UÀ ªÀÄ | ¸À j | UÀ ªÀÄ ||
|| ¸À j UÀ ªÀÄ | ¥À zÀ | ¤ ‹¸À ||
|| ‹¸À ¤ zÀ ¥À | ‹¸À ¤ | zÀ ¥À ||
|| ‹¸À ¤ zÀ ¥À | ªÀÄ UÀ | j ¸À ||

3. || ¸À j UÀ ªÀÄ | ¸À j | ¸À j ||
|| ¸À j UÀ ªÀÄ | ¥À zÀ | ¤ ‹¸À ||
|| ‹¸À ¤ zÀ ¥À | ‹¸À ¤ | ‹¸À ¤ ||
|| ‹¸À ¤ zÀ ¥À | ªÀÄ UÀ | j ¸À ||

4. || ¸À j UÀ ¸À | j UÀ | ¸À j ||
|| ¸À j UÀ ªÀÄ | ¥À zÀ | ¤ ‹¸À ||
|| ‹¸À ¤ zÀ ‹¸À | ¤ zÀ | ‹¸À ¤ ||
|| ‹¸À ¤ zÀ ¥À | ªÀÄ UÀ | j ¸À ||
(¸ÀAzÀ¨sÀðPÉÌ vÀPÀÌAvÉ, ªÉÃUÀªÁV £ÀÄr¸ÀĪÁUÀ 'zÀ'ªÀ£ÀÄß DgÉÆúÀtzÀ°è
£ÀÄr¹zÀAvÉAiÉÄà £ÀÄr¸À§ºÀÄzÀÄ.)

5. || ¸À j UÀ ªÀÄ | ¥À „ | ¸À j ||
|| ¸À j UÀ ªÀÄ | ¥À zÀ | ¤ ‹¸À ||
|| ‹¸À ¤ zÀ ¥À | ªÀÄ „ | ‹¸À ¤ ||
|| ‹¸À ¤ zÀ ¥À | ªÀÄ UÀ | j ¸À ||

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 1


¸ÀgÀ¼ÉªÀgÀ¸ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAzÀĪÀj¢zÉ . . .

6. || ¸À j UÀ ªÀÄ | ¥À ªÀÄ | UÀ j ||
|| ¸À j UÀ ªÀÄ | ¥À zÀ | ¤ ‹¸À ||
|| ‹¸À ¤ zÀ ¥À | ªÀÄ ¥À | zÀ ¤ ||
|| ‹¸À ¤ zÀ ¥À | ªÀÄ UÀ | j ¸À ||

7. || ¸À j UÀ ªÀÄ | ¥À ªÀÄ | zÀ ¥À ||
|| ¸À j UÀ ªÀÄ | ¥À zÀ | ¤ ‹¸À ||
|| ‹¸À ¤ zÀ ¥À | ªÀÄ ¥À | UÀ ªÀÄ ||
|| ‹¸À ¤ zÀ ¥À | ªÀÄ UÀ | j ¸À ||

rÉÉåeÉlÉÉlÉÉÇ xÉWûxÉëÇ iÉÑ zÉlÉæÈ aÉcNåûiÉç ÌmÉmÉÏÍsÉMüÉ |


AaÉcNûlÉç uÉælÉiÉårÉÈ AÌmÉ mÉSqÉç LMÇü lÉ aÉcNûÌiÉ ||
Even an ant may cross many thousands of miles steadily, but a stagnant eagle will reach nowhere.

The purport of this Subhashitam is that the only potential will not do. One must also have the will to achieve a goal.
Thus, with a stronger will, an ant (with the inferior capability) can keep forging ahead while an eagle (with obviously
superior ability but without the will) remain standstill.

So, no day should pass in the life of a music student without practicing even a tiniest of a tiny music piece.

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 2


UÀªÀÄPÀzÀ°è ¸ÀgÀ¼ÉªÀgÀ¸ÉUÀ¼ÀÄ
gÁUÀ: ªÀiÁAiÀiÁªÀiÁ¼ÀªÀU˼À (15£Éà ªÉÄüÀPÀvÀð) vÁ¼À: D¢
¸À j1 UÀ 3 ªÀÄ1 ¥À zÀ1 ¤3 ‹¸À ‹¸À ¤3 zÀ1 ¥À ªÀÄ1 UÀ 3 j1 ¸À

DgÉÆúÀt: ¸Àj ¸Àj ªÀÄUÀ ªÀiÁ ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ ‹¸À¤ ‹¸Á CªÀgÉÆúÀt: ‹¸À¤ ‹¸À¤ ¥ÀzÀ ¥Á UÀªÀÄ UÁ ¸Àj ¸Á

¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À

1. || ¸Àj ¸Àj ªÀÄUÀ ªÀiÁ | ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ | ‹¸À¤ ‹¸Á ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À

|| ‹¸À¤ ‹¸À¤ ¥ÀzÀ ¥Á | UÀªÀÄ UÁ | ¸Àj ¸Á ||

¸À j UÀ ªÀÄ ¸À j UÀ ªÀÄ
2. || ¸Àj ¸Àj ªÀÄUÀ ªÀiÁ | ¸Àj ¸Àj | ªÀÄUÀ ªÀiÁ ||
¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À

|| ¸Àj ¸Àj ªÀÄUÀ ªÀiÁ | ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ | ‹¸À¤ ‹¸Á ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ‹¸À ¤ zÀ ¥À

|| ‹¸À¤ ‹¸À¤ ¥ÀzÀ ¥Á | ‹¸À¤ ‹¸À¤ | ¥ÀzÀ ¥Á ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À

|| ‹¸À¤ ‹¸À¤ ¥ÀzÀ ¥Á | UÀªÀÄ UÁ | ¸Àj ¸Á ||

¸À j UÀ ªÀÄ ¸À j ¸À j
3. || ¸Àj ¸Àj ªÀÄUÀ ªÀiÁ | ¸Àj ¸Àj | ¸Àj ¸Àj ||
¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À

|| ¸Àj ¸Àj ªÀÄUÀ ªÀiÁ | ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ | ‹¸À¤ ‹¸Á ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ‹¸À ¤ ‹¸À ¤

|| ‹¸À¤ ‹¸À¤ ¥ÀzÀ ¥Á | ‹¸À¤ ‹¸À¤ | ‹¸À¤ ‹¸À¤ ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À

|| ‹¸À¤ ‹¸À¤ ¥ÀzÀ ¥Á | UÀªÀÄ UÁ | ¸Àj ¸Á ||

¸À j UÀ ¸À j UÀ ¸À j
4. || ¸Àj ¸Àj UÁ ¸Àj | ¸Àj UÁ | ¸Àj ¸Àj ||
¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À

|| ¸Àj ¸Àj ªÀÄUÀ ªÀiÁ | ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ | ‹¸À¤ ‹¸Á ||


‹¸À ¤ zÀ ‹¸À ¤ zÀ ‹¸À ¤

|| ‹¸À¤ ‹¸À¤ zÁ ‹¸À¤ | ‹¸À¤ zÁ | ‹¸À¤ ‹¸À¤ ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À

|| ‹¸À¤ ‹¸À¤ ¥ÀzÀ ¥Á | UÀªÀÄ UÁ | ¸Àj ¸Á ||

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 3


UÀªÀÄPÀzÀ°è ¸ÀgÀ¼ÉªÀgÀ¸ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAzÀĪÀj¢zÉ . . .

¸À j UÀ ªÀÄ ¥À „ ¸À j
5. || ¸Àj ¸Àj ªÀÄUÀ ªÀiÁ | ¥Á „„ | ¸Àj ¸Àj ||
¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À

|| ¸Àj ¸Àj ªÀÄUÀ ªÀiÁ | ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ | ‹¸À¤ ‹¸Á ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ „ ‹¸À ¤

|| ‹¸À¤ ‹¸À¤ ¥ÀzÀ ¥Á | ªÀiÁ „„ | ‹¸À¤ ‹¸À¤ ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À

|| ‹¸À¤ ‹¸À¤ ¥ÀzÀ ¥Á | UÀªÀÄ UÁ | ¸Àj ¸Á ||

¸À j UÀ ªÀÄ ¥À ªÀÄ UÀ j
6. || ¸Àj ¸Àj ªÀÄUÀ ªÀiÁ | ¥Á UÀªÀÄ | UÁ ¸Àj ||
¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À

|| ¸Àj ¸Àj ªÀÄUÀ ªÀiÁ | ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ | ‹¸À¤ ‹¸Á ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ ¥À zÀ ¤

|| ‹¸À¤ ‹¸À¤ ¥ÀzÀ ¥Á | ¥ÀªÀÄ ¥Á | ¥ÀzÀ ‹¸À¤ ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À

|| ‹¸À¤ ‹¸À¤ ¥ÀzÀ ¥Á | UÀªÀÄ UÁ | ¸Àj ¸Á ||

¸À j UÀ ªÀÄ ¥À ªÀÄ zÀ ¥À
7. || ¸Àj ¸Àj ªÀÄUÀ ªÀiÁ | ¥ÀUÀ ¥ÀUÀ | UÀzÀ ¥Á ||
¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À

|| ¸Àj ¸Àj ªÀÄUÀ ªÀiÁ | ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ | ‹¸À¤ ‹¸Á ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ ¥À UÀ ªÀÄ

|| ‹¸À¤ ‹¸À¤ ¥ÀzÀ ¥Á | ¥ÀªÀÄ ¥Á | UÀªÀÄ UÀªÀÄ ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À

|| ‹¸À¤ ‹¸À¤ ¥ÀzÀ ¥Á | UÀªÀÄ UÁ | ¸Àj ¸Á ||

UÀªÀĤ¹:
ªÀiÁAiÀiÁªÀiÁ¼ÀªÀU˼À gÁUÀzÀ°è UÀªÀÄPÀªÀÅ UÁAzsÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzsÀåªÀÄUÀ½UÉ C£Àé¬Ä¸ÀÄvÀÛzÉ. EªÀ£ÀÄß F PɼÀV£ÀAvÉ C¨sÀ幸À§ºÀÄzÀÄ.

UÀ3 = J¯Áè ªÀÄ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄaÑ £ÀÄr¸ÀĪÀÅzÀÄ.


ªÀÄ1 = UÀªÀÄPÀ 'UÀ3'zÀAvÉAiÉÄà £ÀÄr¹ §®UÉÊ QgÀĨÉgÀ¼À£ÀÄß (K¼À£Éà ªÀÄ£É) ¸Àé®àªÉà vÉgÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ.
ªÀÄ UÀ = UÀ ªÀÄ UÀ , JAzÀÆ £ÀÄr¸À§ºÀÄzÀÄ.
1 3 3 1 3
¥ÀªÀÄ1 = ¥ÀUÀ3

The power of Indian music and its Gurukul style of grooming is such that, in their two hundred years of occupation, the
Britishers couldn't kill this system and replant British system in its place the way they did it for other education systems
and institutions of the Indian subcontinent.

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 4


UÀªÀÄPÀzÀ°è ¸ÀgÀ¼ÉªÀgÀ¸ÉUÀ¼ÀÄ
gÁUÀ: RgÀºÀgÀ¦æAiÀÄ (22£Éà ªÉÄüÀPÀvÀð) vÁ¼À: D¢
¸À j2 UÀ 2 ªÀÄ1 ¥À zÀ2 ¤2 ‹¸À

DgÉÆúÀt: ¸Àj ¸Àj j„ªÀÄj ªÀiÁ ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ zÁ‹¸ÀzÀ ‹¸Á


‹¸À ¤2 zÀ2 ¥À ªÀÄ1 UÀ 2 j2 ¸À

CªÀgÉÆúÀt: ‹¸Á zÀ¤ zÁ ¥Á ªÀiÁ ªÀÄUÁªÀÄ j„ ¸Á

¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À

1. || ¸Àj ¸Àj j„ªÀÄj ªÀiÁ | ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ | zÁ‹¸ÀzÀ ‹¸Á ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À

|| ‹¸Á zÀ¤ zÁ ¥Á | ªÀiÁ ªÀÄUÁªÀÄ | j„ ¸Á ||

¸À j UÀ ªÀÄ ¸À j UÀ ªÀÄ
2. || ¸Àj ¸Àj j„ªÀÄj ªÀiÁ | ¸Àj ¸Àj | j„ªÀÄj ªÀiÁ ||
¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À

|| ¸Àj ¸Àj j„ªÀÄj ªÀiÁ | ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ | zÁ‹¸ÀzÀ ‹¸Á ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ‹¸À ¤ zÀ ¥À

|| ‹¸Á zÀ¤ zÁ ¥Á | ‹¸Á zÀ¤ | zÁ ¥Á ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À

|| ‹¸Á zÀ¤ zÁ ¥Á | ªÀiÁ ªÀÄUÁªÀÄ | j„ ¸Á ||

¸À j UÀ ªÀÄ ¸À j ¸À j
3. || ¸Àj ¸Àj j„ªÀÄj ªÀiÁ | ¸Àj ¸Àj | ¸Àj ¸Àj ||
¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À

|| ¸Àj ¸Àj j„ªÀÄj ªÀiÁ | ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ | zÁ‹¸ÀzÀ ‹¸Á ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ‹¸À ¤ ‹¸À ¤

|| ‹¸Á zÀ¤ zÁ ¥Á | ‹¸Á zÀ¤ | ‹¸Á zÀ¤ ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À

|| ‹¸Á zÀ¤ zÁ ¥Á | ªÀiÁ ªÀÄUÁªÀÄ | j„ ¸Á ||

¸À j UÀ ¸À j UÀ ¸À j
4. || ¸Àj ¸Àj jUÀ ¸Àj | ¸Àj jUÀ | ¸Àj ¸Àj ||
¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À

|| ¸Àj ¸Àj j„ªÀÄj ªÀiÁ | ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ | zÁ‹¸ÀzÀ ‹¸Á ||


‹¸À ¤ zÀ ‹¸À ¤ zÀ ‹¸À ¤

|| ‹¸Á zÀ¤ zÁ ‹¸Á | zÀ¤ zÁ | ‹¸Á zÀ¤ ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À

|| ‹¸Á zÀ¤ zÁ ¥Á | ªÀiÁ ªÀÄUÁªÀÄ | j„ ¸Á ||

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 5


UÀªÀÄPÀzÀ°è ¸ÀgÀ¼ÉªÀgÀ¸ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAzÀĪÀj¢zÉ . . .

¸À j UÀ ªÀÄ ¥À „ ¸À j
5. || ¸Àj ¸Àj j„ªÀÄj ªÀiÁ | ¥Á „„ | ¸Àj ¸Àj ||
¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À

|| ¸Àj ¸Àj j„ªÀÄj ªÀiÁ | ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ | zÁ‹¸ÀzÀ ‹¸Á ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ „ ‹¸À ¤

|| ‹¸Á zÀ¤ zÁ ¥Á | ªÀiÁ „„ | ‹¸Á ‹¸À¤ ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À

|| ‹¸Á zÀ¤ zÁ ¥Á | ªÀiÁ ªÀÄUÁªÀÄ | j„ ¸Á ||

¸À j UÀ ªÀÄ ¥À ªÀÄ UÀ j
6. || ¸Àj ¸Àj j„ªÀÄj ªÀiÁ | ¥Á ªÀÄ¥À | ªÀÄUÁªÀÄ j„ ||
¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À

|| ¸Àj ¸Àj j„ªÀÄj ªÀiÁ | ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ | zÁ‹¸ÀzÀ ‹¸Á ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ ¥À zÀ ¤

|| ‹¸Á zÀ¤ zÁ ¥Á | UÀ¥À UÀ¥À | zÁ zÁ‹¸ÀzÀ ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À

|| ‹¸Á zÀ¤ zÁ ¥Á | ªÀiÁ ªÀÄUÁªÀÄ | j„ ¸Á ||

¸À j UÀ ªÀÄ ¥À ªÀÄ zÀ ¥À
7. || ¸Àj ¸Àj j„ªÀÄj ªÀiÁ | ¥Á UÀ¥À | UÀzÀ ¥Á ||
¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À

|| ¸Àj ¸Àj j„ªÀÄj ªÀiÁ | ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ | zÁ‹¸ÀzÀ ‹¸Á ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ ¥À UÀ ªÀÄ

|| ‹¸Á zÀ¤ zÁ ¥Á | UÀ¥À UÀ¥À | j„ ªÀiÁ ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À

|| ‹¸Á zÀ¤ zÁ ¥Á | ªÀiÁ ªÀÄUÁªÀÄ | j„ ¸Á ||

UÀªÀĤ¹:
j „ªÀÄ j = "jµÀ¨sÀA" ºÁUÉAiÉÄà EgÀÄvÀÛzÉ DzÀgÉ "ªÀÄzsÀåªÀÄ"ªÀÅ UÀªÀÄPÀ ªÀÄzsÀåªÀĪÁUÀÄvÀÛzÉ (¦¼ÀîAUÉÆëAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄAzÀPÉÌ ¸Àé®à ªÁ°¹
2 1 2
CAvÀgÀ UÁAzsÁgÀªÀ£ÀÄß £ÀÄr¸ÀĪÀÅzÀÄ).
¥ÀUÀ2, UÀ2zÀ2 ªÀÄvÀÄÛ UÀ2¥À = E°è£À 'UÀ'ªÀ£ÀÄß UÀªÀÄPÀ UÁAzsÁgÀzÀ°è (J¯Áè ªÀÄ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄaÑPÉÆAqÀÄ) £ÀÄr¸ÀĪÀÅzÀÄ.

Indian Kings and Music: The Kings in India were not only the great rulers and administrators, but they were also well
educated with great qualities. Many of them were musicians too with composing capabilities like Shri Swati Tirunaal of
Travancore kingdom and Shri Jayachamarajendra Wodeyar of Mysuru kingdom. In your Carnatic journey, you will
encounter Tillanas and Krutis of these two kings.

If Swati Tirunal and Jayachamarajendra Wodeyar were of recent Indian History, many more can be quoted from ancient
India like Vikramaditya who patronaged the musicians and literary figures like Kalidasa, Shri Krishnadevaraya of
Vijayanagara empire. These are just a few names immediately pop out of anyone's memory.

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 6


UÀªÀÄPÀzÀ°è ¸ÀgÀ¼ÉªÀgÀ¸ÉUÀ¼ÀÄ
gÁUÀ: PÁªÀĪÀ¢üð¤ (51£Éà ªÉÄüÀPÀvÀð) vÁ¼À: D¢
¸À j1 UÀ 3 ªÀÄ2 ¥À zÀ1 ¤3 ‹¸À

DgÉÆúÀt: ¸Àj ¸Àj UÁ ¥ÀªÀÄ ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ ‹¸À¤ ‹¸Á


‹¸À ¤3 zÀ1 ¥À ªÀÄ2 UÀ 3 j1 ¸À

CªÀgÉÆúÀt: ¤‹¸À ¤„ ¥ÀzÀ ¥Á ªÀiÁ(UÀ¥ÀªÀi


( Á ) UÁ ¸Àj ¸Á

¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À

1. || ¸Àj ¸Àj UÁ ¥ÀªÀÄ | ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ | ‹¸À¤ ‹¸Á ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À

|| ¤‹¸À ¤„ ¥ÀzÀ ¥Á | UÀ¥ÀªÀiÁ UÁ | ¸Àj ¸Á ||

¸À j UÀ ªÀÄ ¸À j UÀ ªÀÄ
2. || ¸Àj ¸Àj UÁ ¥ÀªÀÄ | ¸Àj ¸Àj | UÁ ¥ÀªÀÄ ||
¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À

|| ¸Àj ¸Àj UÁ ¥ÀªÀÄ | ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ | ‹¸À¤ ‹¸Á ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ‹¸À ¤ zÀ ¥À

|| ¤‹¸À ¤„ ¥ÀzÀ ¥Á | ¤‹¸À ¤„ | ¥ÀzÀ ¥Á ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À

|| ¤‹¸À ¤„ ¥ÀzÀ ¥Á | UÀ¥ÀªÀiÁ UÁ | ¸Àj ¸Á ||

¸À j UÀ ªÀÄ ¸À j ¸À j
3. || ¸Àj ¸Àj UÁ ¥ÀªÀÄ | ¸Àj ¸Àj | ¸Àj ¸Àj ||
¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À

|| ¸Àj ¸Àj UÁ ¥ÀªÀÄ | ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ | ‹¸À¤ ‹¸Á ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ‹¸À ¤ ‹¸À ¤

|| ¤‹¸À ¤„ ¥ÀzÀ ¥Á | ¤‹¸À ¤„ | ¤‹¸À ¤„ ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À

|| ¤‹¸À ¤„ ¥ÀzÀ ¥Á | UÀ¥ÀªÀiÁ UÁ | ¸Àj ¸Á ||

¸À j UÀ ¸À j UÀ ¸À j
4. || ¸Àj ¸Àj UÁ ¸Àj | ¸Àj UÁ | ¸Àj ¸Àj ||
¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À

|| ¸Àj ¸Àj UÁ ¥ÀªÀÄ | ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ | ‹¸À¤ ‹¸Á ||


‹¸À ¤ zÀ ‹¸À ¤ zÀ ‹¸À ¤

|| ¤‹¸À ¤„ zÁ zÀ‹¸À | ¤„ zÁ | zÀ‹¸À ¤„ ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À

|| ¤‹¸À ¤„ ¥ÀzÀ ¥Á | UÀ¥ÀªÀiÁ UÁ | ¸Àj ¸Á ||

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 7


UÀªÀÄPÀzÀ°è ¸ÀgÀ¼ÉªÀgÀ¸ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAzÀĪÀj¢zÉ . . .

¸À j UÀ ªÀÄ ¥À „ ¸À j
5. || ¸Àj ¸Àj UÁ ¥ÀªÀÄ | ¥Á „„ | ¸Àj ¸Àj ||
¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À

|| ¸Àj ¸Àj UÁ ¥ÀªÀÄ | ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ | ‹¸À¤ ‹¸Á ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ „ ‹¸À ¤

|| ¤‹¸À ¤„ ¥ÀzÀ ¥Á | ¥ÀªÀÄ ¥ÀªÀÄ | ªÀÄ‹¸À ¤„ ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À

|| ¤‹¸À ¤„ ¥ÀzÀ ¥Á | UÀ¥ÀªÀiÁ UÁ | ¸Àj ¸Á ||

¸À j UÀ ªÀÄ ¥À ªÀÄ UÀ j
6. || ¸Àj ¸Àj UÁ ¥ÀªÀÄ | ¥Á ªÀiÁ | UÁ ¸Àj ||
¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À

|| ¸Àj ¸Àj UÁ ¥ÀªÀÄ | ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ | ‹¸À¤ ‹¸Á ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ ¥À zÀ ¤

|| ¤‹¸À ¤„ ¥ÀzÀ ¥Á | ªÀÄ¥À ªÀÄ¥À | zÀ¤ zÀ¤ ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À

|| ¤‹¸À ¤„ ¥ÀzÀ ¥Á | UÀ¥ÀªÀiÁ UÁ | ¸Àj ¸Á ||

¸À j UÀ ªÀÄ ¥À ªÀÄ zÀ ¥À
7. || ¸Àj ¸Àj UÁ ¥ÀªÀÄ | ¥Á ªÀÄ¥À | ªÀÄzÀ ¥Á ||
¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À

|| ¸Àj ¸Àj UÁ ¥ÀªÀÄ | ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ | ‹¸À¤ ‹¸Á ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ ¥À UÀ ªÀÄ

|| ¤‹¸À ¤„ ¥ÀzÀ ¥Á | ªÀÄ¥À ªÀÄ¥À | UÁ UÀ¥ÀªÀiÁ ||


‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À

|| ¤‹¸À ¤„ ¥ÀzÀ ¥Á | UÀ¥ÀªÀiÁ UÁ | ¸Àj ¸Á ||

PÉƼÀ®ÄªÁzÀ£À°è CzsÀð¸ÀégÀUÀ¼ÁzÀ "j1, zÀ 1, ¤3 ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ2" £ÀÄr¸ÀĪÀÅzÀÄ PÀµÀÖªÀÇ ºÁUÀÆ C¥À¸ÀégÀªÀÇ DV PÉýzÀgÉ -
1. DgÉÆúÀtzÀ°è '¤'AiÀÄ£ÀÄß ‹¸À¤ JAzÀÆ, ¥ÀæwªÀÄzsÀåªÀĪÀ£ÀÄß ¥ÀªÀÄ JAzÀÆ £ÀÄr¹.
2. CªÀgÉÆúÀtzÀ°è 'zÀ'ªÀ£ÀÄß ¥ÀzÀ JAzÀÆ, 'j'AiÀÄ£ÀÄß ¸Àj JAzÀÆ £ÀÄr¹.

Importance of music listening: Imitation is the first step towards learning. This statement applies to voice training too.
Concentrated listening is the basic requirement for music seekers. By listening more and more, the brain creates and
stores a mental image of music - the notes, the tunes, the rhythm, the speed, the words, the volume, the tonal quality of
a voice or an instrument. These are stored in the brain. When we try to sing, this mental image coordinates with the
Laryngeal muscles to produce the music required. Thus, it can be easily understood that, the more we hear, the more
we listen, there will be a better ability of voice production. We should listen with all the aspects of a musical form in our
minds like tonal quality, phonetic quality, time intervals, the microtones (shrutis), expressional effects of a voice. The
more deeply we listen, the better the quality of music we will render. Better the mental and physical coordination, better
will be the voice production. This is a first, basic, fundamental and unavoidable step towards learning the music.

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 8


UÀªÀÄPÀzÀ°è ¸ÀgÀ¼ÉªÀgÀ¸ÉUÀ¼ÀÄ
gÁUÀ: ¨sÉÊgÀ« (20£Éà ªÉÄüÀPÀvÀð £Àl¨sÉÊgÀ« d£Àå ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁµÁAUÀ gÁUÀ) vÁ¼À: D¢
¸À j2 UÀ 2 ªÀÄ1 ¥À zÀ2 ¤2 ‹¸À

DgÉÆúÀt: ¸Àj ¸Àj j„ªÀÄj ªÀiÁ ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ zÁ‹¸ÀzÀ ‹¸Á


‹¸À ¤2 zÀ1 ¥À ªÀÄ1 UÀ 2 j2 ¸À

CªÀgÉÆúÀt: ‹¸Á ‹¸ÁzÀ‹¸À ¥ÀzÀ1 ¥Á ªÀÄ¥À ªÀÄUÁªÀÄ j„ ¸Á

¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À

1. || ¸Àj ¸Àj j„ªÀÄj ªÀiÁ | ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ | zÁ‹¸ÀzÀ ‹¸Á ||


‹¸À ¤ zÀ1 ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À ("ªÀÄ¥À" zÀ°è '¥À' £ÀÄr¸À¨ÉÃPÀÄ,
|| ‹¸Á ‹¸ÁzÀ‹¸À ¥ÀzÀ1 ¥Á | ªÀÄ¥À ªÀÄUÁªÀÄ | j„ ¸Á || DzÀgÉ PÉý¹zÀAwgÀ¨ÁgÀzÀÄ.)

¸À j UÀ ªÀÄ ¸À j UÀ ªÀÄ
2. || ¸Àj ¸Àj j„ªÀÄj ªÀiÁ | ¸Àj ¸Àj | j„ªÀÄj ªÀiÁ ||
¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À

|| ¸Àj ¸Àj j„ªÀÄj ªÀiÁ | ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ | zÁ‹¸ÀzÀ ‹¸Á ||


‹¸À ¤ zÀ1 ¥À ‹¸À ¤ zÀ1 ¥À

|| ‹¸Á ‹¸ÁzÀ‹¸À ¥ÀzÀ1 ¥Á | ‹¸Á ‹¸ÁzÀ‹¸À | ¥ÀzÀ1 ¥Á ||


‹¸À ¤ zÀ1 ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À

|| ‹¸Á ‹¸ÁzÀ‹¸À ¥ÀzÀ1 ¥Á | ªÀÄ¥À ªÀÄUÁªÀÄ | j„ ¸Á ||

¸À j UÀ ªÀÄ ¸À j ¸À j
3. || ¸Àj ¸Àj j„ªÀÄj ªÀiÁ | ¸Àj ¸Àj | ¸Àj ¸Àj ||
¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À

|| ¸Àj ¸Àj j„ªÀÄj ªÀiÁ | ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ | zÁ‹¸ÀzÀ ‹¸Á ||


‹¸À ¤ zÀ1 ¥À ‹¸À ¤ ‹¸À ¤

|| ‹¸Á ‹¸ÁzÀ‹¸À ¥ÀzÀ1 ¥Á | ‹¸Á zÀ‹¸À | zÀ‹¸À zÁ ||


‹¸À ¤ zÀ1 ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À

|| ‹¸Á ‹¸ÁzÀ‹¸À ¥ÀzÀ1 ¥Á | ªÀÄ¥À ªÀÄUÁªÀÄ | j„ ¸Á ||

¸À j UÀ ¸À j UÀ ¸À j
4. || ¸Àj ¸Àj jUÀ ¸Àj | ¸Àj jUÀ | ¸Àj ¸Àj ||
¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À

|| ¸Àj ¸Àj j„ªÀÄj ªÀiÁ | ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ | zÁ‹¸ÀzÀ ‹¸Á ||


‹¸À ¤ zÀ ‹¸À ¤ zÀ ‹¸À ¤

|| ‹¸Á zÀ¤ zÁ ‹¸Á | zÀ¤ zÁ | ‹¸Á zÁ ||


‹¸À ¤ zÀ1 ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À

|| ‹¸Á ‹¸ÁzÀ‹¸À ¥ÀzÀ1 ¥Á | ªÀÄ¥À ªÀÄUÁªÀÄ | j„ ¸Á ||

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 9


UÀªÀÄPÀzÀ°è ¸ÀgÀ¼ÉªÀgÀ¸ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAzÀĪÀj¢zÉ . . .

¸À j UÀ ªÀÄ ¥À „ ¸À j
5. || ¸Àj ¸Àj j„ªÀÄj ªÀiÁ | ¥Á „„ | ¸Àj ¸Àj ||
¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À

|| ¸Àj ¸Àj j„ªÀÄj ªÀiÁ | ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ | zÁ‹¸ÀzÀ ‹¸Á ||


‹¸À ¤ zÀ1 ¥À ªÀÄ „ ‹¸À ¤

|| ‹¸Á ‹¸ÁzÀ‹¸À ¥ÀzÀ1 ¥Á | ªÀiÁ „„ | ‹¸Á zÁ ||


‹¸À ¤ zÀ1 ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À

|| ‹¸Á ‹¸ÁzÀ‹¸À ¥ÀzÀ1 ¥Á | ªÀÄ¥À ªÀÄUÁªÀÄ | j„ ¸Á ||

¸À j UÀ ªÀÄ ¥À ªÀÄ UÀ j
6. || ¸Àj ¸Àj j„ªÀÄj ªÀiÁ | ¥Á ªÀÄ¥À | ªÀÄUÁªÀÄ j„ ||
¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À

|| ¸Àj ¸Àj j„ªÀÄj ªÀiÁ | ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ | zÁ‹¸ÀzÀ ‹¸Á ||


‹¸À ¤ zÀ1 ¥À ªÀÄ ¥À zÀ ¤

|| ‹¸Á ‹¸ÁzÀ‹¸À ¥ÀzÀ1 ¥Á | UÀ¥À UÀ¥À | zÁ ‹¸ÀzÀ ||


‹¸À ¤ zÀ1 ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À

|| ‹¸Á ‹¸ÁzÀ‹¸À ¥ÀzÀ1 ¥Á | ªÀÄ¥À ªÀÄUÁªÀÄ | j„ ¸Á ||

¸À j UÀ ªÀÄ ¥À ªÀÄ zÀ ¥À
7. || ¸Àj ¸Àj j„ªÀÄj ªÀiÁ | ¥Á UÀ¥À | UÀzÀ ¥Á ||
¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À

|| ¸Àj ¸Àj j„ªÀÄj ªÀiÁ | ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ | zÁ‹¸ÀzÀ ‹¸Á ||


‹¸À ¤ zÀ1 ¥À ªÀÄ ¥À UÀ ªÀÄ

|| ‹¸Á ‹¸ÁzÀ‹¸À ¥ÀzÀ1 ¥Á | UÀ¥À UÀ¥À | j„ ªÀiÁ ||


‹¸À ¤ zÀ1 ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À

|| ‹¸Á ‹¸ÁzÀ‹¸À ¥ÀzÀ1 ¥Á | ªÀÄ¥À ªÀÄUÁªÀÄ | j„ ¸Á ||

Raga Bhairavi: Though Bhairavi is a sampoorna raga (scale having all seven notes), it has two different "dhaivatams"
in its scale making it a Bhashanga Raga. Hence, it is not classified as a melakarta raga (parent scale).

This is one of the ancient ragas, prevalent since 1500 years. Though a Raga called Bhairavi also exists in Hindusthani
music, it is very different from the Carnatic Bhairavi. Hindustani's Bhairavi is more corresponds to Carnatic's Todi.

Considered one of the tough ragas, Flute legend Shri Mahalingam as a child, played by himself the Bhairavi varnam
"Viriboni" composed by Shri Pacchimiriam Adiyappa.

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 10


UÀªÀÄPÀzÀ°è dAnªÀgÀ¸ÉUÀ¼ÀÄ

PɼÀV£À «µÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß F ¥ÀĸÀÛPÀzÀ ªÀÄÄA¢£À CªÀvÀgÀtÂPÉAiÀÄ°è ¤ÃqÀ¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ.

1. dAnAiÀÄ£ÀÄß »ÃUÉà KPÉ £ÀÄr¸À¨ÉÃPÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß «ªÀgÀªÁV ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ.


2. UÀªÀÄPÀ «µÀAiÀĪÁV «¸ÀÄÛçvÀ ¯ÉÃR£À ªÀÄvÀÄÛ
3. E£ÀÆß ºÉaÑ£À ¸ÁzsÀPÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÀªÀÄPÀ C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ.

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 11


UÀªÀÄPÀzÀ°è dAnªÀgÀ¸ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAzÀĪÀj¢zÉ . . .

¸ÀégÀªÀÅ ¥ÀÄ£ÀgÁªÀvÀð£ÉAiÀiÁUÀĪÀÅzÉà dAn CxÀªÁ ¸ÀÄájvÀ UÀªÀÄPÀ. F C¨sÁå¸ÀzÀ°è dAnAiÀÄ£ÀÄß ««zsÀ «zsÁ£ÀUÀ¼À°è ªÉÃtÄ«£À°è
C¨sÀ幸ÉÆÃt.

ªÉÆzÀ® «zsÁ£ÀzÀ°è ¸ÀégÀ¸ÁÜ£ÀUÀ½UÉ ¥ÁæªÀÄÄRå«gÀĪÀÅ¢®è. MvÀÄÛPÉÆlÄÖ (JA¥sÀ¹¸ï) £ÀÄr¸ÀĪÀÅzÉà ªÀÄÄRåªÁVgÀÄvÀÛzÉ. ªÁzÀPÀ£ÀÄ dAnAiÀÄ
ªÉÆzÀ® ¸ÀégÀªÀ£ÀÄß £ÀÄr¹, ¸ÀégÀ¸ÁÜ£ÀzÀ »A¢£À ¸ÀégÀªÀ£ÀÄß ºÉÆqÉzÀÄ £ÀÄr¹ ªÀÄvÉÛ ªÉÆzÀ®£É ¸ÀégÀªÀ£Éßà £ÀÄr¸ÀÄvÁÛ£É (ªÉÆzÀ® ªÀÄÆgÀÄ
dAnUÀ¼À°ègÀĪÀAvÉ). EªÀ£ÀÄß F PɼÀV£À PÉÆõÀ×PÀzÉÆqÀ£É «ªÀj¸À§ºÀÄzÀÄ.

¸À¸À = ¸ÁŒ¤¸À (E°è PÉʲQ ¤µÁzÀªÉÇÃ, PÁPÀ½ ¤µÁzÀªÉÇà ªÀÄÄRåªÁUÀĪÀÅ¢®è. MvÀÄÛPÉÆlÄÖ £ÀÄr¸ÀĪÀÅzÉà ªÀÄÄRåªÁzÀÄzÀjAzÀ,
PÁPÀ½AiÀÄ£Éßà £ÀÄr¸ÀĪÀgÀÄ.)
jj = j„¸Àj JAzÀÄ ªÀiÁAiÀiÁªÀiÁ¼ÀªÀU˼ÀzÀ°è MvÀÄÛPÉÆlÄÖ £ÀÄr¸ÀĪÀÅzÀÄ. ±ÀAPÀgÁ¨sÀgÀtzÀ°è j„UÀj JAzÀÄ £ÀÄr¸ÀĪÀÅzÀÄ.
UÀUÀ = UÁjUÀ (ªÀiÁAiÀiÁªÀiÁ¼ÀªÀU˼À CxÀªÁ AiÀiÁªÀÅzÉà gÁUÀ«zÀÝgÀÆ, EzÀÄ ZÀvÀıÀÈw jµÀ¨sÀªÉà DVgÀÄvÀÛzÉ.
EzÀ£ÀÄß ¸ÀÄ®¨sÀªÁV, ªÉÆzÀ® ¨ÉgÀ½¤AzÀ ºÉÆqɬÄj JAzÉà ºÉýPÉÆqÀĪÀÅzÀÄAlÄ.)
ªÀĪÀÄ = JgÀqÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÆgÀ£Éà ¨ÉgÀ½¤AzÀ MAzÉà ¨ÁjUÉ ºÉÆqÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ.
¥À¥À = DgÀ£Éà ¨ÉgÀ½¤AzÀ ºÉÆqÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ.
zÀzÀ = zÁ¥ÀzÀ MvÀÄÛPÉÆlÄÖ £ÀÄr¸ÀĪÀÅzÀÄ (ªÀiÁAiÀiÁªÀiÁ¼ÀªÀU˼À) CxÀªÁ LzÀ£Éà ¨ÉgÀ½¤AzÀ ºÉÆqÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ (±ÀAPÀgÁ¨sÀgÀt).
¤¤ = £Á®Ì£Éà ¨ÉgÀ½¤AzÀ ºÉÆqÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ.
‹¸À‹¸À = ‹¸Á¤‹¸À

UÀªÀĤ¹: »A¢£À ¥ÁoÀ ¸ÀgÀ¼ÉAiÀÄ°è PÀ°vÀ "¤, zÀ ªÀÄvÀÄÛ j" £ÀÄr¸ÀĪÀ «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß §¼À¸ÀzÉ, F «zsÁ£ÀzÀ°è ¸ÁªÀiÁ£Àå dAnAiÀÄ°èAiÉÄÃ
(¸ÁzsÁgÀt ¸ÀégÀUÀ¼À°è, UÀªÀÄPÀ«®èzÉ) C¨sÀ幸ÀĪÀÅzÀÄ. EzÀÄ ªÉÃUÀªÁV £ÀÄr¸À®Ä ¸ÀºÀPÁjAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ.

*****

¤zsÁ£ÀUÀwAiÀÄ°è (UÀªÀÄPÀzÀ°è) dAnAiÀÄ£ÀÄß £ÀÄr¸ÀĪÁUÀ ¸ÀÄájvÀzÀAvÉ ºÉÆqÉzÀÄ £ÀÄr¸ÀĪÀÅ¢®è, DzÀgÉ «ÄÃAqï-£ÀAvÉ ªÉÃtĪÀ£ÀÄß ¸ÀªÀj
£ÀÄr¸ÀĪÀgÀÄ (¸ÀégÀ¸ÁÜ£ÀzÀ°è »A¢£À ¸ÀégÀ¢AzÀ eÉÆÃr¹). F dAnAiÀÄ°è MAzÀÄ ¸ÀégÀ¢AzÀ CzÉà ¸ÀégÀPÉÌ ºÉÆÃUÀĪÁUÀ, ¸ÀégÀ¸ÁÜ£ÀzÀ »A¢£À
¸ÀégÀªÀ£ÀÄß ¸ÀªÀj £ÀÄr¸ÀĪÀÅzÀÄ. E°è ¸ÀégÀ¸ÁÜ£ÀUÀ¼ÀÄ Cw ªÀÄÄRåªÁUÀÄvÀÛªÉ. EªÀ£ÀÄß F PɼÀV£À PÉÆõÀ×PÀzÀ°è ¤ÃrzÉ.

¸À¸À = ¸ÁŒ¤¸À (¸ÀégÀ¸ÁÜ£ÀzÀ°è '¸À'£À »A¢£À ¸ÀégÀªÉà 'Œ¤').


jj = j„¸Àj
UÀUÀ = UÁjUÀ
ªÀĪÀÄ = DgÀÆ ªÀÄ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄaÑ, §® QgÀĨÉgÀ½¤AzÀ UÀªÀÄPÀ ªÀiÁUÀªÀÄ £ÀÄr¸ÀĪÀÅzÀÄ.
¥À¥À = DgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ K¼À£Éà ¨ÉgÀ½¤AzÀ ¸ÀªÀj £ÀÄr¸ÀĪÀÅzÀÄ (UÀªÀÄPÀ 'UÀ'£À°è ¥ÁUÀ¥À £ÀÄr¸ÀĪÀÅzÀÄ. EzÀÄ ¥ÁªÀÄ¥ÀªÉà DVgÀĪÀÅzÀÄ).
zÀzÀ = zÁ¥ÀzÀ
¤¤ = ¤„zÀ¤
‹¸À‹¸À = ‹¸Á¤‹¸À

UÀªÀÄPÀ 'UÀ' : J¯Áè ªÀÄ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄaÑ £ÀÄr¸ÀĪÀÅzÀÄ.


UÀªÀÄPÀ 'ªÀÄ': DgÀÆ ªÀÄ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄaÑ, K¼À£Éà ªÀÄ£ÉAiÀÄ£ÀÄß (QgÀĨÉgÀ½¤AzÀ) ¸Àé®àªÉà vÉgÉzÀÄ £ÀÄr¸ÀĪÀÅzÀÄ.

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 12


UÀªÀÄPÀzÀ°è dAnªÀgÀ¸ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAzÀĪÀj¢zÉ . . .

| 0 0

1. || ¸À¸À jj UÀUÀ ªÀĪÀÄ | ¥À¥À zÀzÀ | ¤¤ ‹¸À‹¸À ||


|| ‹¸À‹¸À ¤¤ zÀzÀ ¥À¥À | ªÀĪÀÄ UÀUÀ | jj ¸À¸À ||

2. || ¸À¸À jj UÀUÀ ªÀĪÀÄ | jj UÀUÀ | ªÀĪÀÄ ¥À¥À ||


|| UÀUÀ ªÀĪÀÄ ¥À¥À zÀzÀ | ªÀĪÀÄ ¥À¥À | zÀzÀ ¤¤ ||
|| ¥À¥À zÀzÀ ¤¤ ‹¸À‹¸À | ‹¸À‹¸À ¤¤ | zÀzÀ ¥À¥À ||
|| ¤¤ zÀzÀ ¥À¥À ªÀĪÀÄ | zÀzÀ ¥À¥À | ªÀĪÀÄ UÀUÀ ||
|| ¥À¥À ªÀĪÀÄ UÀUÀ jj | ªÀĪÀÄ UÀUÀ | jj ¸À¸À ||

3. || ¸À¸À jj UÀUÀ jj | ¸À¸À jj | UÀUÀ ªÀĪÀÄ ||


|| jj UÀUÀ ªÀĪÀÄ UÀUÀ | jj UÀUÀ | ªÀĪÀÄ ¥À¥À ||
|| UÀUÀ ªÀĪÀÄ ¥À¥À ªÀĪÀÄ | UÀUÀ ªÀĪÀÄ | ¥À¥À zÀzÀ ||
|| ªÀĪÀÄ ¥À¥À zÀzÀ ¥À¥À | ªÀĪÀÄ ¥À¥À | zÀzÀ ¤¤ ||
|| ¥À¥À zÀzÀ ¤¤ zÀzÀ | ¥À¥À zÀzÀ | ¤¤ ‹¸À‹¸À ||
|| ‹¸À‹¸À ¤¤ zÀzÀ ¤¤ | ‹¸À‹¸À ¤¤ | zÀzÀ ¥À¥À ||
|| ¤¤ zÀzÀ ¥À¥À zÀzÀ | ¤¤ zÀzÀ | ¥À¥À ªÀĪÀÄ ||
|| zÀzÀ ¥À¥À ªÀĪÀÄ ¥À¥À | zÀzÀ ¥À¥À | ªÀĪÀÄ UÀUÀ ||
|| ¥À¥À ªÀĪÀÄ UÀUÀ ªÀĪÀÄ | ¥À¥À ªÀĪÀÄ | UÀUÀ jj ||
|| ªÀĪÀÄ UÀUÀ jj UÀUÀ | ªÀĪÀÄ UÀUÀ | jj ¸À¸À ||

£ÉgɪÀÄ£ÉAiÀÄ ¸ÀégÀUÀ¼ÀÄ §AzÀ°è, DªÀgÀtzÀ°è ¤ÃrgÀĪÀ ¸ÀÆZÀ£ÉAiÀÄAvÉ £ÀÄr¸ÀĪÀÅzÀÄ.


4. || ¸À¸À j¸À ¸Àj ¸Àj | ¸À¸À jj | UÀUÀ ªÀĪÀÄ || (¸À¸À j„¸Àj ¸Àj¸Àj ¸Àj¸Àj . . .)
|| jj UÀj jUÀ jUÀ | jj UÀUÀ | ªÀĪÀÄ ¥À¥À || (jj UÁjUÀ jUÀjUÀ jUÀjUÀ . . .)
|| UÀUÀ ªÀÄUÀ UÀªÀÄ UÀªÀÄ | UÀUÀ ªÀĪÀÄ | ¥À¥À zÀzÀ || (UÀUÀ ªÀiÁUÀªÀÄ UÀªÀÄUÀªÀÄ UÀªÀÄUÀªÀÄ . . .)
|| ªÀĪÀÄ ¥ÀªÀÄ ªÀÄ¥À ªÀÄ¥À | ªÀĪÀÄ ¥À¥À | zÀzÀ ¤¤ || (ªÀĪÀÄ ¥ÁUÀ¥À UÀ¥ÀUÀ¥À UÀ¥ÀUÀ¥À . . .)

|| ¥À¥À zÀ¥À ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ | ¥À¥À zÀzÀ | ¤¤ ‹¸À‹¸À || (¥À¥À zÁ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ¥ÀzÀ . . .)

|| ‹¸À‹¸À ¤‹¸À ‹¸À¤ ‹¸À¤ | ‹¸À‹¸À ¤¤ | zÀzÀ ¥À¥À || (‹¸À‹¸À ¤‹¸À¤‹¸À ¤‹¸À¤‹¸À ¤‹¸À¤‹¸À . . .)
|| ¤¤ zÀ¤ ¤zÀ ¤zÀ | ¤¤ zÀzÀ | ¥À¥À ªÀĪÀÄ || (¤¤ zÀ¤zÀ¤ zÀ¤zÀ¤ zÀ¤zÀ¤ . . .)
|| zÀzÀ ¥ÀzÀ zÀ¥À zÀ¥À | zÀzÀ ¥À¥À | ªÀĪÀÄ UÀUÀ || (zÀzÀ ¥ÀzÀ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ¥ÀzÀ . . .)
|| ¥À¥À ªÀÄ¥À ¥ÀªÀÄ ¥ÀªÀÄ | ¥À¥À ªÀĪÀÄ | UÀUÀ jj || (¥À¥À UÀ¥ÀUÀ¥À UÀ¥ÀUÀ¥À UÀ¥ÀUÀ¥À . . .)
|| ªÀĪÀÄ UÀªÀÄ ªÀÄUÀ ªÀÄUÀ | ªÀĪÀÄ UÀUÀ | jj ¸À¸À || (ªÀĪÀÄ UÀªÀÄUÀªÀÄ UÀªÀÄUÀªÀÄ UÀªÀÄUÀªÀÄ . . .)

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 13


UÀªÀÄPÀzÀ°è dAnªÀgÀ¸ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAzÀĪÀj¢zÉ . . .

zÁlĸÀégÀUÀ¼ÁzÀ UÀ¸À, ªÀÄj, ¥ÀUÀ, zÀªÀÄ, ¤¥À ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅ, £ÉgɪÀÄ£ÉAiÀÄ ¸ÀégÀUÀ¼ÁzÀ jUÀ, UÀªÀÄ, ªÀÄ¥À ªÀÄÄAvÁzÀĪÀ£ÀÄß
DªÀgÀtzÀ°è ¤ÃrgÀĪÀ ¸ÀÆZÀ£ÉAiÀÄAvÉ £ÀÄr¹.
5. || ¸À¸À jj UÀ¸À jUÀ | ¸À¸À jj | UÀUÀ ªÀĪÀÄ || (UÀ¸À = ¸ÀUÀ¸Á jUÀ = jUÀjUÀ )
|| jj UÀUÀ ªÀÄj UÀªÀÄ | jj UÀUÀ | ªÀĪÀÄ ¥À¥À || (ªÀÄj = jªÀÄj„ UÀªÀÄ = UÀªÀÄUÀªÀÄ )
|| UÀUÀ ªÀĪÀÄ ¥ÀUÀ ªÀÄ¥À | UÀUÀ ªÀĪÀÄ | ¥À¥À zÀzÀ || (¥ÀUÀ = UÀ¥ÀUÁ ªÀÄ¥À = UÀ¥ÀUÀ¥À )
|| ªÀĪÀÄ ¥À¥À zÀªÀÄ ¥ÀzÀ | ªÀĪÀÄ ¥À¥À | zÀzÀ ¤¤ || (zÀªÀÄ = ªÀÄzÀªÀiÁ ¥ÀzÀ = ¥ÀzÀ¥ÀzÀ )

|| ¥À¥À zÀzÀ ¤¥À zÀ¤ | ¥À¥À zÀzÀ | ¤¤ ‹¸À‹¸À || (¤¥À = ¥À¤¥Á zÀ¤ = zÀ¤zÀ¤ )

|| ‹¸À‹¸À ¤¤ zÀ‹¸À ¤zÀ | ‹¸À‹¸À ¤¤ | zÀzÀ ¥À¥À || (zÀ‹¸À = zÀ‹¸ÀzÀ‹¸À ¤zÀ = ¤¥ÀzÁ )
|| ¤¤ zÀzÀ ¥À¤ zÀ¥À | ¤¤ zÀzÀ | ¥À¥À ªÀĪÀÄ || (¥À¤ = ¥À¤¥À¤ zÀ¥À = ¥ÀzÀ¥Á )
|| zÀzÀ ¥À¥À ªÀÄzÀ ¥ÀªÀÄ | zÀzÀ ¥À¥À | ªÀĪÀÄ UÀUÀ || (ªÀÄzÀ = ªÀÄzÀªÀÄzÀ ¥ÀªÀÄ = ¥ÀUÀ¥Á )
|| ¥À¥À ªÀĪÀÄ UÀ¥À ªÀÄUÀ | ¥À¥À ªÀĪÀÄ | UÀUÀ jj || (UÀ¥À = UÀ¥ÀUÀ¥À ªÀÄUÀ = UÀªÀÄUÁ )
|| ªÀĪÀÄ UÀUÀ jªÀÄ UÀj | ªÀĪÀÄ UÀUÀ | jj ¸À¸À || (jªÀÄ = jªÀÄjªÀÄ UÀj = UÁ¸Àj )

6. || ªÀĪÀÄ UÀUÀ jj UÀUÀ | ¸À¸À jj | UÀUÀ ªÀĪÀÄ ||


|| ¥À¥À ªÀĪÀÄ UÀUÀ ªÀĪÀÄ | jj UÀUÀ | ªÀĪÀÄ ¥À¥À ||
|| zÀzÀ ¥À¥À ªÀĪÀÄ ¥À¥À | UÀUÀ ªÀĪÀÄ | ¥À¥À zÀzÀ ||
|| ¤¤ zÀzÀ ¥À¥À zÀzÀ | ªÀĪÀÄ ¥À¥À | zÀzÀ ¤¤ ||
|| ‹¸À‹¸À ¤¤ zÀzÀ ¤¤ | ¥À¥À zÀzÀ | ¤¤ ‹¸À‹¸À ||
|| ¥À¥À zÀzÀ ¤¤ zÀzÀ | ‹¸À‹¸À ¤¤ | zÀzÀ ¥À¥À ||
|| ªÀĪÀÄ ¥À¥À zÀzÀ ¥À¥À | ¤¤ zÀzÀ | ¥À¥À ªÀĪÀÄ ||
|| UÀUÀ ªÀĪÀÄ ¥À¥À ªÀĪÀÄ | zÀzÀ ¥À¥À | ªÀĪÀÄ UÀUÀ ||
|| jj UÀUÀ ªÀĪÀÄ UÀUÀ | ¥À¥À ªÀĪÀÄ | UÀUÀ jj ||
|| ¸À¸À jj UÀUÀ jj | ªÀĪÀÄ UÀUÀ | jj ¸À¸À ||

PɼÀV£À dAnAiÀÄ°è "¸ÀªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÀªÀÄ" §gÀĪÀ°è, vÉgÉzÀ (UÀªÀÄPÀzÀ) "UÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ" £ÀÄr¸ÀĪÀÅzÀÄ. F dAnAiÀÄ ®WÀÄ
¨sÁUÀzÀ UÀªÀÄPÀªÀ£ÀÄß DªÀgÀtzÀ°è ¤ÃrzÉ. zÀÈvÀ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß dAn 1, 2 ºÁUÀÆ 3gÀ°è C¨sÀå¹¹zÀAvÉAiÉÄà C¨sÀ幸ÀĪÀÅzÀÄ.
7. || ¸ÀªÀÄ UÀªÀÄ jUÀ ¸Àj | ¸À¸À jj | UÀUÀ ªÀĪÀÄ || (¸ÀªÀĸÀªÀÄ UÀªÀÄUÀªÀÄ jUÀjUÀ ¸Àj¸Àj . . .)
|| j¥À ªÀÄ¥À UÀªÀÄ jUÀ | jj UÀUÀ | ªÀĪÀÄ ¥À¥À || (j„¥Á UÀ¥ÀUÀ¥À UÀªÀÄUÀªÀÄ jUÀjUÀ . . .)
|| UÀzÀ ¥ÀzÀ ªÀÄ¥À UÀªÀÄ | UÀUÀ ªÀĪÀÄ | ¥À¥À zÀzÀ || (UÀzÀUÀzÀ ¥ÀzÀ¥ÀzÀ UÀ¥ÀUÀ¥À UÀªÀÄUÀªÀÄ . . .)
|| ªÀĤ zÀ¤ ¥ÀzÀ ªÀÄ¥À | ªÀĪÀÄ ¥À¥À | zÀzÀ ¤¤ || (ªÀĤªÀĤ zÀ¤zÀ¤ ¥ÀzÀ¥ÀzÀ ªÀÄ¥ÀªÀÄ¥À . . .)

|| ¥À‹¸À ¤‹¸À zÀ¤ ¥ÀzÀ | ¥À¥À zÀzÀ | ¤¤ ‹¸À‹¸À || (¥À‹¸À¥À‹¸À ¤‹¸À¤‹¸À zÀ¤zÀ¤ ¥ÀzÀ¥ÀzÀ . . .)

|| ‹¸À¥À zÀ¥À ¤zÀ ‹¸À¤ | ‹¸À‹¸À ¤¤ | zÀzÀ ¥À¥À || (¥À‹¸À¥Á ¥ÀzÀ¥ÀzÀ ¥À¤zÀ¤ zÀ‹¸Á¤ . . .)
|| ¤ªÀÄ ¥ÀªÀÄ zÀ¥À ¤zÀ | ¤¤ zÀzÀ | ¥À¥À ªÀĪÀÄ || (ªÀĤªÀiÁ ªÀÄ¥ÀªÀÄ¥À ¥ÀzÀ¥ÀzÀ ¥À¤„zÀ . . .)
|| zÀUÀ ªÀÄUÀ ¥ÀªÀÄ zÀ¥À | zÀzÀ ¥À¥À | ªÀĪÀÄ UÀUÀ || (UÀzÁUÀ UÀªÀÄUÀªÀÄ ¥ÁUÀªÀÄ ¥ÀzÀ¥ÀzÀ . . .)
|| ¥Àj UÀj ªÀÄUÀ ¥ÀªÀÄ | ¥À¥À ªÀĪÀÄ | UÀUÀ jj || (¥ÁjUÀ jUÀj„ jªÀÄUÁ UÀ¥ÁªÀÄ . . .)
|| ªÀĸÀ j¸À UÀj ªÀÄUÀ | ªÀĪÀÄ UÀUÀ | jj ¸À¸À || (¸ÀªÀĸÁ ¸Àj¸Àj ¸ÀUÀ¸Àj jªÀÄUÁ . . .)

Though this book with explanations looks a self-help guide, this can't be a substitute for a Guru.

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 14


¸ÁzsÀPÀ - 1

1. Œ¥ÀŒzÀŒ¤ ŒzÀŒ¤¸À Œ¤¸Àj ¸ÀjUÀ jUÀªÀÄ UÀªÀÄ¥À ªÀÄ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ¤


zÀ¤‹¸À ¤‹¸À‹j ‹¸À‹j‹UÀ ‹j‹UÀ‹ªÀÄ ‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À
Œ¥ÀŒzÀŒ¥ÀŒzÀŒ¤„ ŒzÀŒ¤ŒzÀŒ¤¸Á Œ¤¸ÀŒ¤¸Àj„ ¸Àj¸ÀjUÁ jUÀjUÀªÀiÁ UÀªÀÄUÀªÀÄ¥Á UÀ¥ÀUÀ¥ÀzÁ ¥ÀzÀ¥ÀzÀ¤„
zÀ¤zÀ¤‹¸Á ¤‹¸À¤‹¸À‹j„ ‹¸À‹j‹¸À‹j‹UÁ ‹j‹UÀ‹j‹UÀ‹ªÀiÁ ‹UÀ‹ªÀÄ‹UÀ‹ªÀÄ‹¥Á

‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ ‹ªÀÄ‹UÀ‹j ‹UÀ‹j‹¸À ‹j‹¸À¤ ‹¸À¤zÀ ¤zÀ¥À zÀ¥ÀªÀÄ ¥ÀªÀÄUÀ


ªÀÄUÀj UÀj¸À j¸ÀŒ¤ ¸ÀŒ¤ŒzÀ Œ¤ŒzÀŒ¥À
‹¥Á‹ªÀiÁ‹UÁ ‹¸À‹ªÀÄ‹UÁ‹j‹UÀ ‹j‹UÀ‹¸À‹j‹¸À‹j ‹¸À‹j‹¸Á¤‹¸À ¤‹¸À¤„zÀ¤ zÀ¤¥ÀzÀ¥ÀzÀ ¥ÀzÀ¥ÁUÀ¥À UÀ¥ÀUÀªÀÄUÀªÀÄ
jªÀÄUÁjUÀ jUÀ¸Àj¸Àj ¸Àj¸ÁŒ¤¸À Œ¤¸ÀŒ¤„ŒzÀŒ¤ ŒzÀŒ¤ŒzÁŒ¥Á

2. Œ¥ÀŒzÀŒ¤¸À ŒzÀŒ¤¸Àj Œ¤¸ÀjUÀ ¸ÀjUÀªÀÄ jUÀªÀÄ¥À UÀªÀÄ¥ÀzÀ ªÀÄ¥ÀzÀ¤ ¥ÀzÀ¤‹¸À


zÀ¤‹¸À‹j ¤‹¸À‹j‹UÀ ‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ ‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À
Œ¥ÀŒzÀŒ¥ÀŒzÀ¸ÀŒ¤¸Á ŒzÀŒ¤ŒzÀŒ¤¸Àj¸Àj Œ¤¸ÀŒ¤¸ÀjUÀjUÀ ¸Àj¸ÀjªÀÄUÀªÀiÁ j„ªÀÄUÀUÀ¥ÀUÀ¥À UÀªÀÄUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀzÀ UÀ¥ÀUÀ¥ÀzÀ¤zÀ¤ ¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á
zÀ¤zÀ¤‹¸À‹j‹¸À‹j ¤‹¸À¤‹¸À‹j‹UÀ‹j‹UÀ ‹¸À‹j‹¸À‹j‹ªÀÄ‹UÀ‹ªÀiÁ ‹j‹UÀ‹j‹UÀ‹ªÀiÁ‹¥Á

‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ‹j ‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À ‹UÀ‹j‹¸À¤ ‹j‹¸À¤zÀ ‹¸À¤zÀ¥À ¤zÀ¥ÀªÀÄ zÀ¥ÀªÀÄUÀ ¥ÀªÀÄUÀj


ªÀÄUÀj¸À UÀj¸ÀŒ¤ j¸ÀŒ¤ŒzÀ ¸ÀŒ¤ŒzÀŒ¥À
‹¥Á‹ªÀiÁ‹UÁ‹¸À‹j ‹j‹ªÀÄ‹UÁ‹¸À‹j‹¸À‹j ‹¸À‹UÀ‹¸À‹j‹¸Á¤‹¸À ¤‹j‹¸Á¤„zÀ¤ zÀ‹¸À¤„¥ÀzÀ¥ÀzÀ ¥À¤zÁ¥ÁUÀ¥À UÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÀªÀÄ UÀ¥ÀUÀªÀÄUÁjUÀ
jªÀÄUÁ¸Àj¸Àj ¸ÀUÀ¸Àj¸ÁŒ¤¸À Œ¤j¸ÁŒ¤„ŒzÀŒ¤ ŒzÀ¸ÀŒ¤„¥ÀŒzÀŒ¥Á

UÀªÀĤ¹:
1. UÉgÉUÀ½®èzÀ ¸ÁzsÀPÀUÀ¼ÀÄ ºÁrUÀÆ ªÀÄvÀÄÛ J¯Áè vÀgÀºÀzÀ ªÁzÀåUÀ½UÀÆ C£Àé¬Ä¸ÀÄvÀÛªÉ. UÉgÉAiÉÆA¢VgÀĪÀ ¸ÁzsÀPÀUÀ¼ÀÄ ¢éwÃAiÀÄ ªÉÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ UÀªÀÄPÀzÀ°èzÀÄÝ, CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß PÉƼÀ®Ä
¸ÀAVÃvÁ¨sÁå¸ÀPÁÌV gÀa¸À¯ÁVzÉ.

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 15


¸ÁzsÀPÀ - 1 ªÀÄÄAzÀĪÀj¢zÉ . . .

3. Œ¥ÀŒzÀŒ¤¸Àj ŒzÀŒ¤¸ÀjUÀ Œ¤¸ÀjUÀªÀÄ ¸ÀjUÀªÀÄ¥À jUÀªÀÄ¥ÀzÀ UÀªÀÄ¥ÀzÀ¤


ªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j zÀ¤‹¸À‹j‹UÀ ¤‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ ‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À
Œ¥ÀŒzÀŒ¥ÀŒzÀ¸ÀŒ¤¸Áj„ ŒzÀŒ¤ŒzÀŒ¤¸Àj¸ÀjUÁ Œ¤¸ÀŒ¤¸ÀjUÀjUÀªÀiÁ ¸Àj¸ÀjUÀªÀÄUÀªÀÄ¥Á j„ªÀÄUÀUÀ¥ÀUÀ¥ÀzÁ UÀªÀÄUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀzÀ¤„
UÀ¥ÀUÀ¥ÀzÁ‹¸À¤‹¸Á ¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á‹j„ zÀ¤zÀ¤‹¸À‹j‹¸À‹j‹UÁ ¤‹¸À¤‹¸À‹j‹UÀ‹j‹UÀ‹ªÀiÁ ‹¸À‹j‹¸À‹j‹UÁ‹ªÀiÁ‹¥Á

‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À ‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À¤ ‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ ‹j‹¸À¤zÀ¥À ‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄ ¤zÀ¥ÀªÀÄUÀ


zÀ¥ÀªÀÄUÀj ¥ÀªÀÄUÀj¸À ªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ UÀj¸ÀŒ¤ŒzÀ j¸ÀŒ¤ŒzÀŒ¥À
‹¥Á‹ªÀiÁ‹UÁ‹¸À‹j‹¸À‹j ‹¸À‹ªÀÄ‹UÁ‹¸À‹j‹¸Á¤‹¸À ¤‹UÀ‹¸À‹j‹¸Á¤„zÀ¤ zÀ‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÀzÀ ¥À‹¸À¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀ¥À ªÀĤ¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÀªÀÄ
UÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÀªÀÄjUÀ j¥ÀªÀiÁUÁ¸Àj¸Àj ¸ÀªÀÄUÁ¸Àj¸ÁŒ¤¸À Œ¤UÀ¸Àj¸ÁŒ¤„ŒzÀŒ¤ ŒzÀj¸ÁŒ¤„Œ¥ÀŒzÀŒ¥Á

4. Œ¥ÀŒzÀŒ¤¸ÀjUÀ ŒzÀŒ¤¸ÀjUÀªÀÄ Œ¤¸ÀjUÀªÀÄ¥À ¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀzÀ jUÀªÀÄ¥ÀzÀ¤ UÀªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À


ªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹UÀ zÀ¤‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ ¤‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À
Œ¥ÀŒzÀŒ¥ÀŒzÀ¸ÀŒ¤¸ÁjUÀjUÀ ŒzÀŒ¤ŒzÀŒ¤¸Àj¸ÀjªÀÄUÀªÀiÁ Œ¤¸ÀŒ¤¸Àj„ªÀÄUÀUÀ¥ÀUÀ¥À ¸Àj¸ÀjUÀªÀÄUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀzÀ j„ªÀÄUÀUÀ¥ÀUÀ¥ÀzÀ¤zÀ¤ UÀªÀÄUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀzÀ¤‹¸À¤‹¸À
UÀ¥ÀUÀ¥ÀzÁ‹¸À¤‹¸À‹j‹¸À‹j ¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á‹j‹UÀ‹j‹UÀ zÀ¤zÀ¤‹¸À‹j‹¸À‹j‹ªÀÄ‹UÀ‹ªÀiÁ ¤‹¸À¤‹¸À‹j‹UÀ‹j‹UÀ‹ªÀiÁ‹¥Á

‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À¤ ‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ ‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ¥À ‹j‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄ ‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄUÀ ¤zÀ¥ÀªÀÄUÀj


zÀ¥ÀªÀÄUÀj¸À ¥ÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ ªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ŒzÀ UÀj¸ÀŒ¤ŒzÀŒ¥À
‹¥Á‹ªÀiÁ‹UÁ‹¸À‹j‹¸Á¤‹¸À ¤‹ªÀÄ‹UÁ‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ zÀ‹UÀ‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÀzÀ ¥À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄ UÀ‹¸À¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÀªÀÄ UÀ¤¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj
jzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj¸Àj ¸À¥ÀªÀiÁUÁ¸Àj¸ÁŒ¤¸À Œ¤ªÀÄUÁj„¸ÁŒ¤„Œ¥ÀŒzÀ ŒzÀUÀj„¸ÁŒ¤„Œ¥ÀŒzÀŒ¥Á

2. UÉgÉ E®èzÀ ¸ÁzsÀPÀUÀ¼ÀÄ ¥ÁægÀA¨sÀ CxÀªÁ CAvÀåzÀ°è ªÀÄzsÀåªÀĪÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝgÉ CzÀgÀ UÀªÀÄPÀªÀ£ÀÄß £ÀÄr¸ÀĪÁUÀ ªÉÃtĪÁzÀPÀgÀÄ vÀ¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Àé®àªÉà JwÛ vÉgÉzÀ 'ªÀÄ' £ÀÄr¸ÀĪÀÅzÀÄ.
3. PÉƼÀ®ÄªÁzÀ£ÀzÀ°è F UÀªÀÄPÀzÀ°ègÀĪÀ ¸ÁzsÀPÀ C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ (PɼÀUÉgÉUÀ¼À°ègÀĪÀÅzÀÄ) J¯Áè gÁUÀUÀ½UÀÆ C£Àé¬Ä¸ÀĪÀÅ¢®è. EªÀ£ÀÄß ªÀiÁAiÀiÁªÀiÁ¼ÀªÀU˼À ªÀÄvÀÄÛ ±ÀAPÀgÁ¨sÀgÀtzÀ°è
C¨sÁå¸À ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ. EvÀgÀ gÁUÀUÀ½UÉ UÀªÀÄPÀzÀ°è ¤ÃrgÀĪÀ ¸ÀgÀ¼É ªÀgÀ¸ÉUÀ¼À£ÀÄß C£ÀÄPÀj¸ÀĪÀÅzÀÄ.

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 16


¸ÁzsÀPÀ - 1 ªÀÄÄAzÀĪÀj¢zÉ . . .

5. Œ¥ÀŒzÀŒ¤¸ÀjUÀªÀÄ ŒzÀŒ¤¸ÀjUÀªÀÄ¥À Œ¤¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀzÀ ¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀzÀ¤ jUÀªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À


UÀªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j ªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹UÀ ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ zÀ¤‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À
Œ¥ÀŒzÀŒ¥ÀŒzÀ¸ÀŒ¤¸ÁjUÀjUÀªÀiÁ ŒzÀŒ¤ŒzÀŒ¤¸Àj¸ÀjUÀªÀÄUÀªÀÄ¥Á Œ¤¸ÀŒ¤¸Àj„ªÀÄUÀUÀ¥ÀUÀ¥ÀzÁ ¸Àj¸ÀjUÀªÀÄUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀzÀ¤„ j„ªÀÄUÀUÀ¥ÀUÀ¥ÀzÁ‹¸À¤‹¸Á
UÀªÀÄUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á‹j„ UÀ¥ÀUÀ¥ÀzÁ‹¸À¤‹¸À‹j‹¸À‹j‹UÁ ¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á‹j‹UÀ‹j‹UÀ‹ªÀiÁ zÀ¤zÀ¤‹¸À‹j‹¸À‹j‹UÁ‹ªÀiÁ‹¥Á

‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ ‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ¥À ‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄ ‹j‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄUÀ ‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄUÀj


¤zÀ¥ÀªÀÄUÀj¸À zÀ¥ÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ ¥ÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ŒzÀ ªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ŒzÀŒ¥À
‹¥Á‹ªÀiÁ‹UÁ‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ zÀ‹ªÀÄ‹UÁ‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÀzÀ ¥À‹UÀ‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀ¥À ªÀÄ‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÀªÀÄ UÀ‹¸À¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁjUÀ
UÀ¤¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj¸Àj UÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj¸ÁŒ¤¸À UÀ¥ÀUÀªÀÄUÁ¸Àj¸ÁŒ¤„Œ¥ÀŒzÀ Œ¥ÀªÀÄUÁ¸Àj¸ÁŒ¤„Œ¥ÀŒzÀŒ¥Á

6. Œ¥ÀŒzÀŒ¤¸ÀjUÀªÀÄ¥À ŒzÀŒ¤¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀzÀ Œ¤¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀzÀ¤ ¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À jUÀªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j


UÀªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹UÀ ªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À
Œ¥ÀŒzÀŒ¥ÀŒzÀ¸ÀŒ¤¸Áj„ªÀÄUÀUÀ¥ÀUÀ¥À ŒzÀŒ¤ŒzÀŒ¤¸Àj¸ÀjUÀªÀÄUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀzÀ Œ¤¸ÀŒ¤¸Àj„ªÀÄUÀUÀ¥ÀUÀ¥ÀzÀ¤zÀ¤ ¸Àj¸ÀjªÀÄUÀªÀiÁ¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á j„ªÀÄUÀUÀ¥ÀUÀ¥ÀzÀ¤zÀ¤‹¸À‹j‹¸À‹j
UÀªÀÄUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á‹j‹UÀ‹j‹UÀ UÀ¥ÀUÀ¥ÀzÀ¤zÀ¤‹¸À‹j‹¸À‹j‹ªÀÄ‹UÀ‹ªÀiÁ ¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á‹j‹UÀ‹j‹UÀ‹ªÀiÁ‹¥Á

‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ¥À ‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄ ‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄUÀ ‹j‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄUÀj ‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄUÀj¸À


¤zÀ¥ÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ zÀ¥ÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ŒzÀ ¥ÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ŒzÀŒ¥À
‹¥Á‹ªÀiÁ‹UÁ‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÀzÀ ¥À‹ªÀÄ‹UÁ‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄ zÀ‹UÀ‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÀªÀÄ UÀ‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj UÀ‹¸À¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj¸Á
UÀ¤¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj¸ÁŒ¤„ UÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj¸ÁŒ¤„Œ¥ÀŒzÀ UÀ¥ÀUÀªÀÄUÁ¸Àj¸ÁŒ¤„Œ¥ÀŒzÀŒ¥Á

4. PÉƼÀ®ÄªÁzÀPÀgÀÄ vÁgÀ¸ÁܬÄAiÀÄ°è ¸ÁzsÁgÀt ¸ÀégÀUÀ¼À£Éßà (UÀªÀÄPÀ«®èzÉAiÉÄÃ) £ÀÄr¸ÀĪÀÅzÀÄ.


5. PÉƼÀ°£À°è ¸ÁzsÀPÀUÀ¼À£ÀÄß ¤gÀAvÀgÀªÁV (MAzÀgÀ £ÀAvÀgÀ MAzÀgÀAvÉ) £ÀÄr¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ, ¸ÀégÀeÉÆÃqÀuÉAiÀÄÄ ¸ÀÄ®°vÀªÁV, ¤gÀAvÀgÀªÁV PÉý¸ÀÄvÀÛzÉ.
6. PɼÀUÉgÉUÀ½gÀĪÀ ¸ÁzsÀPÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁvÀæªÉà UÀªÀÄPÀzÀ°è C¨sÀ幸ÀĪÀÅzÀÄ. ªÉÃUÀPÁÌV G½zÀ ¸ÁzsÀPÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀgÀ¼À¸ÀégÀUÀ¼À°èAiÉÄà £ÀÄr¸ÀĪÀÅzÀÄ.

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 17


¸ÁzsÀPÀ - 2

1. Œ¤ŒzÀŒ¥À ¸ÀŒ¤ŒzÀ j¸ÀŒ¤ UÀj¸À ªÀÄUÀj ¥ÀªÀÄUÀ zÀ¥ÀªÀÄ ¤zÀ¥À


‹¸À¤zÀ ‹j‹¸À¤ ‹UÀ‹j‹¸À ‹ªÀÄ‹UÀ‹j ‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ
Œ¥ÀŒ¤Œ¥ÀŒzÀŒ¥Á Œ¥À¸ÀŒ¤„Œ¥ÀŒzÀ ŒzÀj¸ÁŒ¤„ Œ¤UÀ¸Àj¸Á ¸ÀªÀÄUÁ¸Àj j¥ÀUÀªÀÄUÁ UÀzÀ¥ÁUÀªÀÄ ªÀĤ¥ÀzÀ¥Á
¥À‹¸À¤„¥ÀzÀ zÀ‹j‹¸Á¤„ ¤‹UÀ‹¸À‹j‹¸Á ‹¸À‹ªÀÄ‹UÁ‹¸À‹j ‹¥Á‹ªÀiÁ‹UÁ

‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À ‹j‹UÀ‹ªÀÄ ‹¸À‹j‹UÀ ¤‹¸À‹j zÀ¤‹¸À ¥ÀzÀ¤ ªÀÄ¥ÀzÀ UÀªÀÄ¥À


jUÀªÀÄ ¸ÀjUÀ Œ¤¸Àj ŒzÀŒ¤¸À Œ¥ÀŒzÀŒ¤
‹UÁ‹ªÀiÁ‹¥Á ‹j‹UÀ‹j‹UÀ‹ªÀiÁ ‹¸À‹j‹¸À‹j‹UÁ ¤‹¸À¤‹¸À‹j„ zÀ¤zÀ¤‹¸Á ¥ÀzÀ¥ÀzÀ¤„ UÀ¥ÀUÀ¥ÀzÁ UÀªÀÄUÀªÀÄ¥Á
jUÀjUÀªÀiÁ ¸Àj¸ÀjUÁ Œ¤¸ÀŒ¤¸Àj„ ŒzÀŒ¤ŒzÀŒ¤¸Á Œ¥ÀŒzÀŒ¥ÀŒzÀŒ¤„

2. ¸ÀŒ¤ŒzÀŒ¥À j¸ÀŒ¤ŒzÀ UÀj¸ÀŒ¤ ªÀÄUÀj¸À ¥ÀªÀÄUÀj zÀ¥ÀªÀÄUÀ ¤zÀ¥ÀªÀÄ ‹¸À¤zÀ¥À


‹j‹¸À¤zÀ ‹UÀ‹j‹¸À¤ ‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À ‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ‹j
Œ¥À¸ÀŒ¤„Œ¥ÀŒzÀŒ¥Á Œ¥Àj¸ÁŒ¤„Œ¥ÀŒzÀ ŒzÀUÀ¸Àj¸ÁŒ¤„ Œ¤ªÀÄUÁ¸Àj¸Á ¸À¥ÀUÀªÀÄUÁ¸Àj jzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ UÀ¤¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄ ªÀÄ‹¸À¤„¥ÀzÀ¥Á
¥À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ zÀ‹UÀ‹¸À‹j‹¸Á¤„ ¤‹ªÀÄ‹UÁ‹¸À‹j‹¸Á ‹¥Á‹ªÀiÁ‹UÁ‹j„

‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À ‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ ¤‹¸À‹j‹UÀ zÀ¤‹¸À‹j ¥ÀzÀ¤‹¸À ªÀÄ¥ÀzÀ¤ UÀªÀÄ¥ÀzÀ jUÀªÀÄ¥À


¸ÀjUÀªÀÄ Œ¤¸ÀjUÀ ŒzÀŒ¤¸Àj Œ¥ÀŒzÀŒ¤¸À
‹j‹UÀ‹j‹UÀ‹ªÀiÁ‹¥Á ‹¸À‹j‹¸À‹j‹ªÀÄ‹UÀ‹ªÀiÁ ¤‹¸À¤‹¸À‹j‹UÀ‹j‹UÀ zÀ¤zÀ¤‹¸À‹j‹¸À‹j ¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á UÀ¥ÀUÀ¥ÀzÀ¤zÀ¤ UÀªÀÄUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀzÀ jUÀjUÀ¥ÀUÀ¥Á
¸Àj¸ÀjªÀÄUÀªÀiÁ Œ¤¸ÀŒ¤¸ÀjUÀjUÀ ŒzÀŒ¤ŒzÀŒ¤¸Àj¸Àj Œ¥ÀŒzÀŒ¥ÀŒzÀ¸ÀŒ¤¸Á

Kabirdas, Meerabai, Purandaradas, Dikshitar, Jayadev, Namadev, Narada, Annamayya, Tyagaraja, Tansen and many others effectively used music as a
powerful means of communicating the subtle and sensitive thoughts and ideas to the people. They composed and sung Bhajans, Abhangs and Keertanas.

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 18


¸ÁzsÀPÀ - 2 ªÀÄÄAzÀĪÀj¢zÉ . . .

3. j¸ÀŒ¤ŒzÀŒ¥À UÀj¸ÀŒ¤ŒzÀ ªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ ¥ÀªÀÄUÀj¸À zÀ¥ÀªÀÄUÀj ¤zÀ¥ÀªÀÄUÀ


‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄ ‹j‹¸À¤zÀ¥À ‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ ‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À¤ ‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À
Œ¥Àj¸ÁŒ¤„Œ¥ÀŒzÀŒ¥Á Œ¥ÀUÀ¸Àj¸ÁŒ¤„Œ¥ÀŒzÀ ŒzÀªÀÄUÁ¸Àj¸ÁŒ¤„ Œ¤¥ÀUÀªÀÄUÁ¸Àj¸Á ¸ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj j¤¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ
UÀ‹¸À¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄ ªÀÄ‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥Á ¥À‹UÀ‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ zÀ‹ªÀÄ‹UÁ‹¸À‹j‹¸Á¤„ ‹¥Á‹ªÀiÁ‹UÁ‹¸À‹j‹¸Á

‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À ¤‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ zÀ¤‹¸À‹j‹UÀ ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j ªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À UÀªÀÄ¥ÀzÀ¤


jUÀªÀÄ¥ÀzÀ ¸ÀjUÀªÀÄ¥À Œ¤¸ÀjUÀªÀÄ ŒzÀŒ¤¸ÀjUÀ Œ¥ÀŒzÀŒ¤¸Àj
‹¸À‹j‹¸À‹j‹UÁ‹ªÀiÁ‹¥Á ¤‹¸À¤‹¸À‹j‹UÀ‹j‹UÀ‹ªÀiÁ zÀ¤zÀ¤‹¸À‹j‹¸À‹j‹UÁ ¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á‹j„ UÀ¥ÀUÀ¥ÀzÀ¤zÀ¤‹¸Á UÀªÀÄUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀzÀ¤„
jUÀjUÀUÀ¥ÀUÀ¥ÀzÁ ¸Àj¸ÀjUÀªÀÄUÀªÀÄ¥Á Œ¤¸ÀŒ¤¸ÀjUÀjUÀªÀiÁ ŒzÀŒ¤ŒzÀŒ¤¸Àj¸ÀjUÁ Œ¥ÀŒzÀŒ¥ÀŒzÀ¸ÀŒ¤¸Áj„

4. UÀj¸ÀŒ¤ŒzÀŒ¥À ªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ŒzÀ ¥ÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ zÀ¥ÀªÀÄUÀj¸À ¤zÀ¥ÀªÀÄUÀj ‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄUÀ


‹j‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄ ‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ¥À ‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ ‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À¤
Œ¥ÀUÀ¸Àj¸ÁŒ¤„Œ¥ÀŒzÀŒ¥Á Œ¥ÀªÀÄUÁ¸Àj¸ÁŒ¤„Œ¥ÀŒzÀ ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj¸ÁŒ¤„ UÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj¸Á UÀ¤¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj UÀ‹¸À¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ
UÀ‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄ ¥À‹UÀ‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥Á zÀ‹ªÀÄ‹UÁ‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ ‹¥Á‹ªÀiÁ‹UÁ‹¸À‹j‹¸Á¤„

¤‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À zÀ¤‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹UÀ ªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j UÀªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À jUÀªÀÄ¥ÀzÀ¤


¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀzÀ Œ¤¸ÀjUÀªÀÄ¥À ŒzÀŒ¤¸ÀjUÀªÀÄ Œ¥ÀŒzÀŒ¤¸ÀjUÀ
¤‹¸À¤‹¸À‹j‹UÀ‹j‹UÀ‹ªÀiÁ‹¥Á zÀ¤zÀ¤‹¸À‹j‹¸À‹j‹ªÀÄ‹UÀ‹ªÀiÁ ¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á‹j‹UÀ‹j‹UÀ UÀ¥ÀUÀ¥ÀzÁ‹¸À¤‹¸À‹j‹¸À‹j UÀªÀÄUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á jUÀjUÀ¥ÀUÀ¥ÁzÀ¤zÀ¤
¸Àj¸ÀjªÀÄUÀªÀiÁ¥ÀzÀ¥ÀzÀ Œ¤¸ÀŒ¤¸Àj„ªÀÄUÀUÀ¥ÀUÀ¥À ŒzÀŒ¤ŒzÀŒ¤¸Àj¸ÀjªÀÄUÀªÀiÁ Œ¥ÀŒzÀŒ¥ÀŒzÀ¸ÀŒ¤¸ÁjUÀjUÀ

"The note Sa is said to be the soul, Ri is called the head, Ga is the arms, Ma the chest, Pa the throat, Dha the hips, Ni the feet. Such are the seven limbs of the
modal scale."

- (Narada Samhita 2:53-54)

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 19


¸ÁzsÀPÀ - 2 ªÀÄÄAzÀĪÀj¢zÉ . . .

5. ªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ŒzÀŒ¥À ¥ÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ŒzÀ zÀ¥ÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ ¤zÀ¥ÀªÀÄUÀj¸À ‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄUÀj


‹j‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄUÀ ‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄ ‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ¥À ‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ
Œ¥ÀªÀÄUÁ¸Àj¸ÁŒ¤„Œ¥ÀŒzÀŒ¥Á UÀ¥ÀUÀªÀÄUÁ¸Àj¸ÁŒ¤„Œ¥ÀŒzÀ UÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj¸ÁŒ¤„ UÀ¤¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj¸Á UÀ‹¸À¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁj„
UÀ‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ UÀ‹UÀ‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄ UÀ‹ªÀÄ‹UÁ‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥Á ‹¥Á‹ªÀiÁ‹UÁ‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ

zÀ¤‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ ªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹UÀ UÀªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j jUÀªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À


¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀzÀ¤ Œ¤¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀzÀ ŒzÀŒ¤¸ÀjUÀªÀÄ¥À Œ¥ÀŒzÀŒ¤¸ÀjUÀªÀÄ
zÀ¤zÀ¤‹¸À‹j‹¸À‹j‹UÁ‹ªÀiÁ‹¥Á ¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á‹j„‹ªÀÄ‹UÀ‹ªÀiÁ UÀ¥ÀUÀ¥ÀzÀ¤zÀ¤‹¸À‹j‹¸À‹j‹UÁ UÀªÀÄUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á‹j„ jUÀjUÀUÀ¥ÀUÀ¥ÀzÁ‹¸À¤‹¸Á
¸Àj¸ÀjUÀªÀÄUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀzÀ¤„ Œ¤¸ÀŒ¤¸ÀjUÀjUÀUÀ¥ÀUÀ¥ÀzÁ ŒzÀŒ¤ŒzÀŒ¤¸Àj¸ÀjUÀªÀÄUÀªÀÄ¥Á Œ¥ÀŒzÀŒ¥ÀŒzÀ¸ÀŒ¤¸ÁjUÀjUÀªÀiÁ

6. ¥ÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ŒzÀŒ¥À zÀ¥ÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ŒzÀ ¤zÀ¥ÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ ‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄUÀj¸À ‹j‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄUÀj


‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄUÀ ‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄ ‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ¥À
UÀ¥ÀUÀªÀÄUÁ¸Àj¸ÁŒ¤„Œ¥ÀŒzÀŒ¥Á UÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj¸ÁŒ¤„Œ¥ÀŒzÀ UÀ¤¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj¸ÁŒ¤„ UÀ‹¸À¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj¸Á UÀ‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj
UÀ‹UÀ‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ ‹¥À‹ªÀÄ‹UÁ‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄ ‹¥Á‹ªÀiÁ‹UÁ‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥Á

¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À ªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ UÀªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹UÀ jUÀªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j ¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À


Œ¤¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀzÀ¤ ŒzÀŒ¤¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀzÀ Œ¥ÀŒzÀŒ¤¸ÀjUÀªÀÄ¥À
¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á‹j‹UÀ‹j‹UÀ‹ªÀiÁ‹¥Á ªÀÄ¥ÀªÀÄ¥ÀzÀ¤zÀ¤‹¸À‹j‹¸À‹j‹ªÀÄ‹UÀ‹ªÀiÁ UÀªÀÄUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á‹j‹UÀ‹j‹UÀ jUÀjUÀUÀ¥ÀUÀ¥ÀzÀ¤zÀ¤‹¸À‹j‹¸À‹j ¸Àj¸ÀjªÀÄUÀªÀiÁ¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á
Œ¤¸ÀŒ¤¸ÀjUÀjUÀUÀ¥ÀUÀ¥ÀzÀ¤zÀ¤ ŒzÀŒ¤ŒzÀŒ¤¸Àj¸ÀjUÀªÀÄUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀzÀ Œ¥ÀŒzÀŒ¥ÀŒzÀ¸ÀŒ¤¸ÁjUÀjUÀUÀ¥ÀUÀ¥À
"The mind, under the sway of the senses, is likened to a raging elephant confined within a garden. Nadam is likened to a goad because it draws and directs the
mind towards the internal absorption and union with its source. Just as music can calm and relax the mind, making one completely forget problems and worries,
so absorption in the subtle nadam brings forgetfulness of the external world."

- (Hatha Yoga Pradipika 4:91-94)

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 20


¸ÁzsÀPÀ - 3

1. Œ¥ÀŒzÀŒ¤ŒzÀŒ¥À ŒzÀŒ¤¸ÀŒ¤ŒzÀ Œ¤¸Àj¸ÀŒ¤ ¸ÀjUÀj¸À jUÀªÀÄUÀj UÀªÀÄ¥ÀªÀÄUÀ ªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀªÀÄ


¥ÀzÀ¤zÀ¥À zÀ¤‹¸À¤zÀ ¤‹¸À‹j‹¸À¤ ‹¸À‹j‹UÀ‹j‹¸À ‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹UÀ‹j ‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ
Œ¥ÀŒzÀŒ¥ÀŒzÀŒ¥ÀŒ¤Œ¥ÀŒzÀŒ¥ÀŒzÀ ŒzÀŒ¤ŒzÀŒ¤¸ÁŒ¤„Œ¥ÀŒzÀ Œ¤¸ÀŒ¤¸ÀŒ¤j¸ÁŒ¤„ ¸Àj¸ÀjUÁ¸Àj¸Àj jUÀjUÀjªÀÄUÁ¸Àj UÀªÀÄUÀªÀÄ¥ÁUÀªÀÄUÀªÀÄ UÀ¥ÀUÀ¥ÀUÀzÀ¥ÁUÀ¥À
¥ÀzÀ¥ÀzÀ¥À¤¥ÀzÀ¥ÀzÀ zÀ¤zÀ¤‹¸Á¤„¥ÀzÀ ¤‹¸À¤‹¸À¤‹j‹¸Á¤‹¸À ‹¸À‹j‹¸À‹j‹UÁ‹¸À‹j‹¸À‹j ‹j‹UÀ‹j‹UÀ‹j‹ªÀÄ‹UÁ‹¸À‹j ‹UÁ‹ªÀiÁ‹¥Á‹ªÀiÁ‹UÁ

‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ ‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹UÀ‹j ‹¸À‹j‹UÀ‹j‹¸À ¤‹¸À‹j‹¸À¤ zÀ¤‹¸À¤zÀ ¥ÀzÀ¤zÀ¥À ªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀªÀÄ


UÀªÀÄ¥ÀªÀÄUÀ jUÀªÀÄUÀj ¸ÀjUÀj¸À Œ¤¸Àj¸ÀŒ¤ ŒzÀŒ¤¸ÀŒ¤ŒzÀ Œ¥ÀŒzÀŒ¤ŒzÀŒ¥À
‹UÁ‹ªÀiÁ‹¥Á‹ªÀiÁ‹UÁ ‹j‹UÀ‹j‹UÀ‹j‹ªÀÄ‹UÁ‹j„ ‹¸À‹j‹¸À‹j‹UÁ‹¸À‹j‹¸Á ¤‹¸À¤‹¸À‹¸À‹j‹¸Á¤„ zÀ¤zÀ¤‹¸Á¤„¥ÀzÀ ¥ÀzÀ¥ÀzÀ¤„¥ÀzÀ¥Á UÀ¥ÀUÀ¥ÀzÁ¥ÁUÀ¥À
UÀªÀÄUÀªÀÄ¥ÁUÀªÀÄUÁ jUÀjUÀªÀiÁUÁ¸Àj ¸Àj¸ÀjUÁ¸Àj¸Á Œ¤¸ÀŒ¤¸ÀŒ¤j¸Àj¸ÀŒ¤ ŒzÀŒ¤ŒzÀŒ¤¸ÁŒ¤„Œ¥ÀŒzÀ Œ¥ÀŒzÀŒ¥ÀŒzÀŒ¤„Œ¥ÀŒzÀŒ¥Á

2. Œ¥ÀŒzÀŒ¤¸ÀŒ¤ŒzÀŒ¥À ŒzÀŒ¤¸Àj¸ÀŒ¤ŒzÀ Œ¤¸ÀjUÀj¸ÀŒ¤ ¸ÀjUÀªÀÄUÀj¸À jUÀªÀÄ¥ÀªÀÄUÀj UÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀªÀÄUÀ


ªÀÄ¥ÀzÀ¤zÀ¥ÀªÀÄ ¥ÀzÀ¤‹¸À¤zÀ¥À zÀ¤‹¸À‹j‹¸À¤zÀ ¤‹¸À‹j‹UÀ‹j‹¸À¤ ‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À ‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ‹j
Œ¥ÀŒzÀŒ¥ÀŒzÀ¸ÀŒ¤¸ÁŒ¤„Œ¥ÀŒzÀŒ¥ÀŒzÀ ŒzÀŒ¤ŒzÀŒ¤¸Àj¸Àj¸ÁŒ¤„Œ¥ÀŒzÀ Œ¤¸ÀŒ¤¸ÀjUÀjUÀ¸Àj¸ÁŒ¤¸À ¸Àj¸ÀjªÀÄUÀªÀiÁUÁ¸Àj¸Àj j„ªÀÄUÀUÀ¥ÀUÀ¥ÀUÀªÀÄUÁ¸Àj UÀªÀÄUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÀªÀÄ
UÀ¥ÀUÀ¥ÀzÀ¤zÀ¤¥ÀzÀ¥ÁUÀ¥À ¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÀzÀ zÀ¤zÀ¤‹¸À‹j‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ ¤‹¸À¤‹¸À‹j‹UÀ‹j‹UÀ‹¸À‹j‹¸Á¤‹¸À ‹¸À‹j‹¸À‹j‹UÁ‹ªÀiÁ‹UÁ‹¸À‹j‹¸À‹j ‹j‹UÀ‹j‹UÀ‹ªÀiÁ‹¥Á‹ªÀiÁ‹UÁ‹¸À‹j

‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ‹j ‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À ¤‹¸À‹j‹UÀ‹j‹¸À¤ zÀ¤‹¸À‹j‹¸À¤zÀ ¥ÀzÀ¤‹¸À¤zÀ¥À ªÀÄ¥ÀzÀ¤zÀ¥ÀªÀÄ


UÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀªÀÄUÀ jUÀªÀÄ¥ÀªÀÄUÀj ¸ÀjUÀªÀÄUÀj¸À Œ¤¸ÀjUÀj¸ÀŒ¤ ŒzÀŒ¤¸Àj¸ÀŒ¤ŒzÀ Œ¥ÀŒzÀŒ¤¸ÀŒ¤ŒzÀŒ¥À
‹j‹UÀ‹j‹UÀ‹ªÀiÁ‹¥Á‹ªÀiÁ‹UÁ‹j„ ‹¸À‹j‹¸À‹j‹UÁ‹ªÀiÁ‹UÁ‹¸À‹j‹¸Á ¤‹¸À¤‹¸À‹j„‹UÁ‹¸À‹j‹¸Á¤„ zÀ¤zÀ¤‹¸Á‹j„‹¸Á¤„zÁ ¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥Á UÀ¥ÀUÀ¥ÀzÀ¤zÀ¤¥ÀzÀ¥ÁªÀiÁ
UÀªÀÄUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ jUÀjUÀUÀ¥ÀUÀ¥ÀUÀªÀÄUÁ¸Àj ¸Àj¸ÀjªÀÄUÀªÀiÁUÁ¸Àj¸Á Œ¤¸ÀŒ¤¸ÀjUÀjUÀ¸Àj¸ÁŒ¤„ ŒzÀŒ¤ŒzÀŒ¤¸Áj„¸ÁŒ¤„Œ¥ÀŒzÀ Œ¥ÀŒzÀŒ¥ÀŒzÀ¸ÀŒ¤¸ÁŒ¤„Œ¥ÀŒzÀŒ¥Á

"A raga is a work of art in which the tune, the song, the picture, the colors, the season, the hour and the virtues are so blended together as to produce a
composite production to which the West can furnish no parallel."

- Mr. Percy Brown, formerly of the School of Art, Kolkata.

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 21


¸ÁzsÀPÀ - 3 ªÀÄÄAzÀĪÀj¢zÉ . . .

3. Œ¥ÀŒzÀŒ¤¸Àj¸ÀŒ¤ŒzÀŒ¥À ŒzÀŒ¤¸ÀjUÀj¸ÀŒ¤ŒzÀ Œ¤¸ÀjUÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ ¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀªÀÄUÀj¸À


jUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀªÀÄUÀj UÀªÀÄ¥ÀzÀ¤zÀ¥ÀªÀÄUÀ ªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄ ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹¸À¤zÀ¥À
zÀ¤‹¸À‹j‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ ¤‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À¤ ‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À
Œ¥ÀŒzÀŒ¥ÀŒzÀ¸ÀŒ¤¸Á¸Àj¸Á¸ÀŒ¤Œ¥ÀŒzÀŒ¥ÀŒzÀ ŒzÀŒ¤ŒzÀŒ¤¸Àj¸ÀjUÁ¸Àj¸ÁŒ¤„Œ¥ÀŒzÀ Œ¤¸ÀŒ¤¸ÀjUÀjUÀUÀªÀÄUÁ¸Àj¸Á¸ÀŒ¤ ¸Àj¸ÀjªÀÄUÀªÀiÁ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj¸Àj
jUÀjUÀ¥ÀUÀ¥ÀUÀ¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj UÀªÀÄUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀzÀ¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ UÀ¥ÀUÀ¥ÀzÀ¤zÀ¤‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄ ¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á‹¸À‹j‹¸Á‹¸À¤¥ÀzÀ¥ÀzÀ
zÀ¤zÀ¤‹¸À‹j‹¸À‹j‹j‹UÀ‹j„‹¸Á¤„¥ÀzÀ ¤‹¸À¤‹¸À‹j‹UÀ‹j‹UÀ‹UÀ‹ªÀÄ‹UÁ‹UÀ‹j‹¸Á¤‹¸À ‹¸À‹j‹¸À‹j‹UÁ‹ªÀiÁ‹¥Á‹ªÀiÁ‹UÁ‹¸À‹j‹¸Á

‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À ¤‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À¤ zÀ¤‹¸À‹j‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹¸À¤zÀ¥À


ªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄ UÀªÀÄ¥ÀzÀ¤zÀ¥ÀªÀÄUÀ jUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀªÀÄUÀj ¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀªÀÄUÀj¸À
Œ¤¸ÀjUÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ ŒzÀŒ¤¸ÀjUÀj¸ÀŒ¤ŒzÀ Œ¥ÀŒzÀŒ¤¸Àj¸ÀŒ¤ŒzÀŒ¥À
‹¸À‹j‹¸À‹j‹UÁ‹ªÀiÁ‹¥Á‹ªÀiÁ‹UÁ‹¸À‹j‹¸Á ¤‹¸À¤‹¸À‹j‹UÀ‹j‹UÀ‹ªÀiÁ‹UÁ‹¸À‹j‹¸Á¤„ zÀ¤zÀ¤‹¸À‹j‹¸À‹j‹j‹UÀ‹j„‹¸Á¤„¥ÀzÀ ¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á‹¸À‹j‹¸Á‹¸À¤¥ÀzÀ¥Á
UÀ¥ÀUÀ¥ÀzÁ‹¸À¤‹¸Á‹¸À¤¥ÀzÀ¥ÁªÀiÁ UÀªÀÄUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀzÀ¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ jUÀjUÀUÀ¥ÀUÀ¥À¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj ¸Àj¸ÀjªÀÄUÀªÀiÁ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj¸Á
Œ¤¸ÀŒ¤¸ÀjUÀjUÀªÀiÁUÁ¸Àj¸ÁŒ¤„ ŒzÀŒ¤ŒzÀŒ¤¸Áj„jUÀj„¸ÁŒ¤„Œ¥ÀŒzÀ Œ¥ÀŒzÀŒ¥ÀŒzÀ¸ÀŒ¤¸Á¸Àj¸Á¸ÀŒ¤Œ¥ÀŒzÀŒ¥Á

4. Œ¥ÀŒzÀŒ¤¸ÀjUÀj¸ÀŒ¤ŒzÀŒ¥À ŒzÀŒ¤¸ÀjUÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ŒzÀ Œ¤¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ ¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀªÀÄUÀj¸À


jUÀªÀÄ¥ÀzÀ¤zÀ¥ÀªÀÄUÀj UÀªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄUÀ ªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄ ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ¥À
zÀ¤‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ ¤‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À¤
Œ¥ÀŒzÀŒ¥ÀŒzÀ¸ÀŒ¤¸ÁjUÀjUÀ¸Àj¸ÁŒ¤„Œ¥ÀŒzÀŒ¥Á ŒzÀŒ¤ŒzÀŒ¤¸Àj¸ÀjªÀÄUÀªÀiÁUÁ¸Àj¸ÁŒ¤„Œ¥ÀŒzÀ Œ¤¸ÀŒ¤¸Àj„ªÀÄUÀUÀ¥ÀUÀ¥ÀUÀªÀÄUÁ¸Àj¸ÁŒ¤¸À ¸Àj¸ÀjªÀÄUÀªÀiÁ¥ÀzÀ¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj¸Àj
j„ªÀÄUÀUÀ¥ÀUÀ¥ÀzÀ¤zÀ¤¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj UÀªÀÄUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÀªÀÄ ªÀÄ¥ÀªÀÄ¥ÀzÀ¤zÀ¤‹¸À‹j‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÁªÀÄ¥À ¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á‹j‹UÀ‹j‹UÀ‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÀzÀ
zÀ¤zÀ¤‹¸À‹j‹¸À‹j‹UÁ‹ªÀiÁ‹UÁ‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ ¤‹¸À¤‹¸À‹j‹UÀ‹j‹UÀ‹ªÀiÁ‹¥Á‹ªÀiÁ‹UÁ‹j„‹¸Á¤‹¸À

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 22


¸ÁzsÀPÀ - 3 ªÀÄÄAzÀĪÀj¢zÉ . . .

¤‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À¤ zÀ¤‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ¥À ªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄ


UÀªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄUÀ jUÀªÀÄ¥ÀzÀ¤zÀ¥ÀªÀÄUÀj ¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀªÀÄUÀj¸À Œ¤¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤
ŒzÀŒ¤¸ÀjUÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ŒzÀ Œ¥ÀŒzÀŒ¤¸ÀjUÀj¸ÀŒ¤ŒzÀŒ¥À
¤‹¸À¤‹¸À‹j‹UÀ‹j‹UÀ‹ªÀiÁ‹¥Á‹ªÀiÁ‹UÁ‹j„‹¸Á¤„ zÀ¤zÀ¤‹¸À‹j‹¸À‹j‹UÁ‹ªÀiÁ‹UÁ‹j„‹¸Á¤„zÁ ¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á‹j‹UÀ‹j‹UÀ‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥Á UÀ¥ÀUÀ¥ÀzÀ¤zÀ¤‹¸À‹j‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÁªÀÄ¥À
UÀªÀÄUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ j„ªÀÄUÀUÀ¥ÀUÀ¥ÀzÀ¤zÀ¤¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁj„ ¸Àj¸ÀjªÀÄUÀªÀiÁ¥ÀzÀ¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj¸Á Œ¤¸ÀŒ¤¸Àj„ªÀÄUÀUÀ¥ÀUÀ¥ÀUÀªÀÄUÁ¸Àj¸ÁŒ¤„
ŒzÀŒ¤ŒzÀŒ¤¸Àj¸ÀjªÀÄUÀªÀiÁUÁ¸Àj¸ÁŒ¤„ŒzÁ Œ¥ÀŒzÀŒ¥ÀŒzÀ¸ÀŒ¤¸ÁjUÀjUÀ¸Àj¸ÁŒ¤„Œ¥ÀŒzÀŒ¥Á

5. Œ¥ÀŒzÀŒ¤¸ÀjUÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ŒzÀŒ¥À ŒzÀŒ¤¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ŒzÀ Œ¤¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤


¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀzÀ¤zÀ¥ÀªÀÄUÀj¸À jUÀªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄUÀj UÀªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄUÀ
ªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄ ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ¥À zÀ¤‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ
Œ¥ÀŒzÀŒ¥ÀŒzÀ¸ÀŒ¤¸ÁjUÀjUÀUÀªÀÄUÁ¸Àj¸ÁŒ¤„Œ¥ÀŒzÀŒ¥Á ŒzÀŒ¤ŒzÀŒ¤¸Àj¸ÀjUÀªÀÄUÀªÀÄ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj¸ÁŒ¤„Œ¥ÀŒzÀ Œ¤¸ÀŒ¤¸ÀjUÀjUÀUÀ¥ÀUÀ¥À¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj¸ÁŒ¤¸À
¸Àj¸ÀjªÀÄUÀªÀiÁ¥ÀzÀ¥ÀzÀ¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj¸Àj j„ªÀÄUÀUÀ¥ÀUÀ¥ÀzÀ¤zÀ¤‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj j„ªÀÄUÀUÀ¥ÀUÀ¥ÀzÀ¤zÀ¤‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj
UÀªÀÄUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÀªÀÄ UÀ¥ÀUÀ¥ÀzÀ¤zÀ¤‹¸À‹j‹¸À‹j‹UÁ‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄ ¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á‹j‹UÀ‹j‹UÀ‹ªÀiÁ‹UÁ‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥Á

zÀ¤‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ¥À ªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄ


UÀªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄUÀ jUÀªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄUÀj ¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀzÀ¤zÀ¥ÀªÀÄUÀj¸À
Œ¤¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ ŒzÀŒ¤¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ŒzÀ Œ¥ÀŒzÀŒ¤¸ÀjUÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ŒzÀŒ¥À
¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á‹j‹UÀ‹j‹UÀ‹ªÀiÁ‹UÁ‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥Á UÀ¥ÀUÀ¥ÀzÀ¤zÀ¤‹¸À‹j‹¸À‹j‹UÁ‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÁªÀiÁ UÀªÀÄUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ
j„ªÀÄUÀUÀ¥ÀUÀ¥ÀzÀ¤zÀ¤‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁj„ ¸Àj¸ÀjªÀÄUÀªÀiÁ¥ÀzÀ¥ÀzÀ¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj¸Á Œ¤¸ÀŒ¤¸ÀjUÀjUÀUÀ¥ÀUÀ¥À¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj¸ÁŒ¤„
ŒzÀŒ¤ŒzÀŒ¤¸Àj¸ÀjUÀªÀÄUÀªÀÄ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj¸ÁŒ¤„ŒzÁ Œ¥ÀŒzÀŒ¥ÀŒzÀ¸ÀŒ¤¸ÁjUÀjUÀUÀªÀÄUÁ¸Àj¸ÁŒ¤„Œ¥ÀŒzÀŒ¥Á

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 23


¸ÁzsÀPÀ - 3 ªÀÄÄAzÀĪÀj¢zÉ . . .

6. Œ¥ÀŒzÀŒ¤¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ŒzÀŒ¥À ŒzÀŒ¤¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ŒzÀ
Œ¤¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀzÀ¤zÀ¥ÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ ¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄUÀj¸À
jUÀªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄUÀj UÀªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄUÀ
ªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄ ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ¥À
Œ¥ÀŒzÀŒ¥ÀŒzÀ¸ÀŒ¤¸Áj„ªÀÄUÀUÀ¥ÀUÀ¥ÀUÀªÀÄUÁ¸Àj¸ÁŒ¤„Œ¥ÀŒzÀŒ¥Á ŒzÀŒ¤ŒzÀŒ¤¸Àj¸ÀjUÀªÀÄUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj¸ÁŒ¤„Œ¥ÀŒzÀ
Œ¤¸ÀŒ¤¸ÀjUÀjUÀUÀ¥ÀUÀ¥ÀzÀ¤zÀ¤¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj¸ÁŒ¤¸À ¸Àj¸ÀjªÀÄUÀªÀiÁ¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj¸Àj
j„ªÀÄUÀUÀ¥ÀUÀ¥ÀzÀ¤zÀ¤‹¸À‹j‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj UÀªÀÄUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á‹j‹UÀ‹j‹UÀ‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÀªÀÄ
ªÀÄ¥ÀªÀÄ¥ÀzÀ¤zÀ¤‹¸À‹j‹¸À‹j‹UÁ‹ªÀiÁ‹UÁ‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄ ¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á‹j‹UÀ‹j‹UÀ‹ªÀiÁ‹¥Á‹ªÀiÁ‹UÁ‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥Á

¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ¥À ªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄ
UÀªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄUÀ jUÀªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄUÀj
¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄUÀj¸À Œ¤¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀzÀ¤zÀ¥ÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤
ŒzÀŒ¤¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ŒzÀ Œ¥ÀŒzÀŒ¤¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ŒzÀŒ¥À
¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á‹j‹UÀ‹j‹UÀ‹ªÀiÁ‹¥Á‹ªÀiÁ‹UÁ‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥Á ªÀÄ¥ÀªÀÄ¥ÀzÀ¤zÀ¤‹¸À‹j‹¸À‹j‹UÁ‹ªÀiÁ‹UÁ‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄ
UÀªÀÄUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á‹j‹UÀ‹j‹UÀ‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ j„ªÀÄUÀUÀ¥ÀUÀ¥ÀzÀ¤zÀ¤‹¸À‹j‹¸À‹j‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁj„
¸Àj¸ÀjªÀÄUÀªÀiÁ¥ÀzÀ¥ÀzÀ‹¸À¤‹¸Á¤„¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj¸Á Œ¤¸ÀŒ¤¸ÀjUÀjUÀUÀ¥ÀUÀ¥ÀzÀ¤zÀ¤¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj¸ÁŒ¤„
ŒzÀŒ¤ŒzÀŒ¤¸Àj¸ÀjUÀªÀÄUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀzÀ¥ÁUÀªÀÄUÁ¸Àj¸ÁŒ¤„Œ¥ÀŒzÀ Œ¥ÀŒzÀŒ¥ÀŒzÀ¸ÀŒ¤¸Áj„ªÀÄUÀUÀ¥ÀUÀ¥ÀUÀªÀÄUÁ¸Àj¸ÁŒ¤„Œ¥ÀŒzÀŒ¥Á

Naada Chikitsa (Music Therapy) is used to improve the health, cure deceases, bring harmony between humanity and nature, balance the Chakras in the
human body, bring unity among the body, mind and soul, and to purify the environment and elevate the spiritual realm. For this, different ragas are played to
affect different parts of the body, different Chakras, different nerve centers, different elements of panchabhutas, and different zodiac signs. The Music is directed
at reducing the stress, lessen the distress, minimize the strain, decrease the worries, lower the anxiety, remove the negative emotions, increase the
concentration, create positive vibrations and finally calm the mind.

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 24


¸ÁzsÀPÀ - 4

¸ÁzsÀPÀ 4 ªÀÄvÀÄÛ 5 ¸ÀÄájvÀ UÀªÀÄPÀªÁVgÀÄvÀÛªÉ (dAn). EªÀ£ÀÄß ªÉÃUÀªÁV £ÀÄr¸À®Ä ¸ÁªÀiÁ£Àå dAnAiÀÄ°èAiÀÄÆ ºÁUÀÆ gÀZÀ£ÉUÀ¼À
C¨sÁå¸ÀPÁÌV UÀªÀÄPÀzÀ°èAiÀÄÆ C¨sÀ幸ÀĪÀÅzÀÄ. UÀªÀÄPÀzÀ°è C¨sÀ幸ÀĪÁUÀ ªÉÆzÀ® ¸ÀégÀUÀ¼À UÀÄA¥À£ÀÄß (¥sÉæøÀ¸ï) ºÁUÉAiÉÄà £ÀÄr¸ÀĪÀÅzÀÄ.
JgÀqÀ£Éà ¸ÀégÀUÀ¼À UÀÄA¦¤AzÀ ¥ÁægÀA©ü¹, ¸ÀégÀUÀ¼À UÀÄA¥À£ÀÄß »A¢£À UÀÄA¦£À PÉÆ£ÉAiÀÄ ¸ÀégÀ¢AzÀ PÀÆr¹ "UÀªÀÄPÀzÀ°è dAn" £ÀÄr¸ÀĪÀÅzÀÄ.
GzÁºÀgÀuÉUÉ "Œ¤ŒzÀŒzÀ"ªÀ£ÀÄß "Œ¥ÀŒ¤ŒzÀŒzÀ"ªÉAzÀÄ £ÀÄr¸ÀĪÀÅzÀÄ. (vÁgÀ¸ÁÜ¬Ä CxÀªÁ CªÀgÉÆúÀtzÀ°è EzÀÄ C£Àé¬Ä¸ÀĪÀÅ¢®è).

1. ŒzÀŒ¥ÀŒ¥À Œ¤ŒzÀŒzÀ ¸ÀŒ¤Œ¤ j¸À¸À UÀjj ªÀÄUÀUÀ ¥ÀªÀĪÀÄ zÀ¥À¥À ¤zÀzÀ ‹¸À¤¤ ‹j‹¸À‹¸À ‹UÀ‹j‹j ‹ªÀÄ‹UÀ‹UÀ ‹¥À‹ªÀÄ‹ªÀÄ

‹ªÀÄ‹¥À‹¥À ‹UÀ‹ªÀÄ‹ªÀÄ ‹j‹UÀ‹UÀ ‹¸À‹j‹j ¤‹¸À‹¸À zÀ¤¤ ¥ÀzÀzÀ ªÀÄ¥À¥À UÀªÀĪÀÄ jUÀUÀ ¸Àjj Œ¤¸À¸À ŒzÀŒ¤Œ¤ Œ¥ÀŒzÀŒzÀ

2. Œ¤ŒzÀŒzÀŒ¥ÀŒ¥À ¸ÀŒ¤Œ¤ŒzÀŒzÀ j¸À¸ÀŒ¤Œ¤ UÀjj¸À¸À ªÀÄUÀUÀjj ¥ÀªÀĪÀÄUÀUÀ zÀ¥À¥ÀªÀĪÀÄ ¤zÀzÀ¥À¥À ‹¸À¤¤zÀzÀ ‹j‹¸À‹¸À¤¤
‹UÀ‹j‹j‹¸À‹¸À ‹ªÀÄ‹UÀ‹UÀ‹j‹j ‹¥À‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹UÀ‹UÀ

‹UÀ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹¥À‹¥À ‹j‹UÀ‹UÀ‹ªÀÄ‹ªÀÄ ‹¸À‹j‹j‹UÀ‹UÀ ¤‹¸À‹¸À‹j‹j zÀ¤¤‹¸À‹¸À ¥ÀzÀzÀ¤¤ ªÀÄ¥À¥ÀzÀzÀ UÀªÀĪÀÄ¥À¥À jUÀUÀªÀĪÀÄ ¸ÀjjUÀUÀ
Œ¤¸À¸Àjj ŒzÀŒ¤Œ¤¸À¸À Œ¥ÀŒzÀŒzÀŒ¤Œ¤

3. ¸ÀŒ¤Œ¤ŒzÀŒzÀŒ¥ÀŒ¥À j¸À¸ÀŒ¤Œ¤ŒzÀŒzÀ UÀjj¸À¸ÀŒ¤Œ¤ ªÀÄUÀUÀjj¸À¸À ¥ÀªÀĪÀÄUÀUÀjj zÀ¥À¥ÀªÀĪÀÄUÀUÀ ¤zÀzÀ¥À¥ÀªÀĪÀÄ


‹¸À¤¤zÀzÀ¥À¥À ‹j‹¸À‹¸À¤¤zÀzÀ ‹UÀ‹j‹j‹¸À‹¸À¤¤ ‹ªÀÄ‹UÀ‹UÀ‹j‹j‹¸À‹¸À ‹¥À‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹UÀ‹UÀ‹j‹j

‹j‹UÀ‹UÀ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹¥À‹¥À ‹¸À‹j‹j‹UÀ‹UÀ‹ªÀÄ‹ªÀÄ ¤‹¸À‹¸À‹j‹j‹UÀ‹UÀ zÀ¤¤‹¸À‹¸À‹j‹j ¥ÀzÀzÀ¤¤‹¸À‹¸À ªÀÄ¥À¥ÀzÀzÀ¤¤ UÀªÀĪÀÄ¥À¥ÀzÀzÀ


jUÀUÀªÀĪÀÄ¥À¥À ¸ÀjjUÀUÀªÀĪÀÄ Œ¤¸À¸ÀjjUÀUÀ ŒzÀŒ¤Œ¤¸À¸Àjj Œ¥ÀŒzÀŒzÀŒ¤Œ¤¸À¸À

4. j¸À¸ÀŒ¤Œ¤ŒzÀŒzÀŒ¥ÀŒ¥À UÀjj¸À¸ÀŒ¤Œ¤ŒzÀŒzÀ ªÀÄUÀUÀjj¸À¸ÀŒ¤Œ¤ ¥ÀªÀĪÀÄUÀUÀjj¸À¸À zÀ¥À¥ÀªÀĪÀÄUÀUÀjj ¤zÀzÀ¥À¥ÀªÀĪÀÄUÀUÀ


‹¸À¤¤zÀzÀ¥À¥ÀªÀĪÀÄ ‹j‹¸À‹¸À¤¤zÀzÀ¥À¥À ‹UÀ‹j‹j‹¸À‹¸À¤¤zÀzÀ ‹ªÀÄ‹UÀ‹UÀ‹j‹j‹¸À‹¸À¤¤ ‹¥À‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹UÀ‹UÀ‹j‹j‹¸À‹¸À

‹¸À‹j‹j‹UÀ‹UÀ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹¥À‹¥À ¤‹¸À‹¸À‹j‹j‹UÀ‹UÀ‹ªÀÄ‹ªÀÄ zÀ¤¤‹¸À‹¸À‹j‹j‹UÀ‹UÀ ¥ÀzÀzÀ¤¤‹¸À‹¸À‹j‹j ªÀÄ¥À¥ÀzÀzÀ¤¤‹¸À‹¸À UÀªÀĪÀÄ¥À¥ÀzÀzÀ¤¤


jUÀUÀªÀĪÀÄ¥À¥ÀzÀzÀ ¸ÀjjUÀUÀªÀĪÀÄ¥À¥À Œ¤¸À¸ÀjjUÀUÀªÀĪÀÄ ŒzÀŒ¤Œ¤¸À¸ÀjjUÀUÀ Œ¥ÀŒzÀŒzÀŒ¤Œ¤¸À¸Àjj

5. UÀjj¸À¸ÀŒ¤Œ¤ŒzÀŒzÀŒ¥ÀŒ¥À ªÀÄUÀUÀjj¸À¸ÀŒ¤Œ¤ŒzÀŒzÀ ¥ÀªÀĪÀÄUÀUÀjj¸À¸ÀŒ¤Œ¤ zÀ¥À¥ÀªÀĪÀÄUÀUÀjj¸À¸À ¤zÀzÀ¥À¥ÀªÀĪÀÄUÀUÀjj


‹¸À¤¤zÀzÀ¥À¥ÀªÀĪÀÄUÀUÀ ‹j‹¸À‹¸À¤¤zÀzÀ¥À¥ÀªÀĪÀÄ ‹UÀ‹j‹j‹¸À‹¸À¤¤zÀzÀ¥À¥À ‹ªÀÄ‹UÀ‹UÀ‹j‹j‹¸À‹¸À¤¤zÀzÀ ‹¥À‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹UÀ‹UÀ‹j‹j‹¸À‹¸À¤¤

¤‹¸À‹¸À‹j‹j‹UÀ‹UÀ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹¥À‹¥À zÀ¤¤‹¸À‹¸À‹j‹j‹UÀ‹UÀ‹ªÀÄ‹ªÀÄ ¥ÀzÀzÀ¤¤‹¸À‹¸À‹j‹j‹UÀ‹UÀ ªÀÄ¥À¥ÀzÀzÀ¤¤‹¸À‹¸À‹j‹j UÀªÀĪÀÄ¥À¥ÀzÀzÀ¤¤‹¸À‹¸À


jUÀUÀªÀĪÀÄ¥À¥ÀzÀzÀ¤¤ ¸ÀjjUÀUÀªÀĪÀÄ¥À¥ÀzÀzÀ Œ¤¸À¸ÀjjUÀUÀªÀĪÀÄ¥À¥À ŒzÀŒ¤Œ¤¸À¸ÀjjUÀUÀªÀĪÀÄ Œ¥ÀŒzÀŒzÀŒ¤Œ¤¸À¸ÀjjUÀUÀ

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 25


¸ÁzsÀPÀ - 4 ªÀÄÄAzÀĪÀj¢zÉ . . .

6. ªÀÄUÀUÀjj¸À¸ÀŒ¤Œ¤ŒzÀŒzÀŒ¥ÀŒ¥À ¥ÀªÀĪÀÄUÀUÀjj¸À¸ÀŒ¤Œ¤ŒzÀŒzÀ zÀ¥À¥ÀªÀĪÀÄUÀUÀjj¸À¸ÀŒ¤Œ¤ ¤zÀzÀ¥À¥ÀªÀĪÀÄUÀUÀjj¸À¸À


‹¸À¤¤zÀzÀ¥À¥ÀªÀĪÀÄUÀUÀjj ‹j‹¸À‹¸À¤¤zÀzÀ¥À¥ÀªÀĪÀÄUÀUÀ ‹UÀ‹j‹j‹¸À‹¸À¤¤zÀzÀ¥À¥ÀªÀĪÀÄ ‹ªÀÄ‹UÀ‹UÀ‹j‹j‹¸À‹¸À¤¤zÀzÀ¥À¥À
‹¥À‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹UÀ‹UÀ‹j‹j‹¸À‹¸À¤¤zÀzÀ

zÀ¤¤‹¸À‹¸À‹j‹j‹UÀ‹UÀ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹¥À‹¥À ¥ÀzÀzÀ¤¤‹¸À‹¸À‹j‹j‹UÀ‹UÀ‹ªÀÄ‹ªÀÄ ªÀÄ¥À¥ÀzÀzÀ¤¤‹¸À‹¸À‹j‹j‹UÀ‹UÀ UÀªÀĪÀÄ¥À¥ÀzÀzÀ¤¤‹¸À‹¸À‹j‹j


jUÀUÀªÀĪÀÄ¥À¥ÀzÀzÀ¤¤‹¸À‹¸À ¸ÀjjUÀUÀªÀĪÀÄ¥À¥ÀzÀzÀ¤¤ Œ¤¸À¸ÀjjUÀUÀªÀĪÀÄ¥À¥ÀzÀzÀ ŒzÀŒ¤Œ¤¸À¸ÀjjUÀUÀªÀĪÀÄ¥À¥À
Œ¥ÀŒzÀŒzÀŒ¤Œ¤¸À¸ÀjjUÀUÀªÀĪÀÄ

7. ¥ÀªÀĪÀÄUÀUÀjj¸À¸ÀŒ¤Œ¤ŒzÀŒzÀŒ¥ÀŒ¥À zÀ¥À¥ÀªÀĪÀÄUÀUÀjj¸À¸ÀŒ¤Œ¤ŒzÀŒzÀ ¤zÀzÀ¥À¥ÀªÀĪÀÄUÀUÀjj¸À¸ÀŒ¤Œ¤


‹¸À¤¤zÀzÀ¥À¥ÀªÀĪÀÄUÀUÀjj¸À¸À ‹j‹¸À‹¸À¤¤zÀzÀ¥À¥ÀªÀĪÀÄUÀUÀjj ‹UÀ‹j‹j‹¸À‹¸À¤¤zÀzÀ¥À¥ÀªÀĪÀÄUÀUÀ
‹ªÀÄ‹UÀ‹UÀ‹j‹j‹¸À‹¸À¤¤zÀzÀ¥À¥ÀªÀĪÀÄ ‹¥À‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹UÀ‹UÀ‹j‹j‹¸À‹¸À¤¤zÀzÀ¥À¥À

¥ÀzÀzÀ¤¤‹¸À‹¸À‹j‹j‹UÀ‹UÀ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹¥À‹¥À ªÀÄ¥À¥ÀzÀzÀ¤¤‹¸À‹¸À‹j‹j‹UÀ‹UÀ‹ªÀÄ‹ªÀÄ UÀªÀĪÀÄ¥À¥ÀzÀzÀ¤¤‹¸À‹¸À‹j‹j‹UÀ‹UÀ


jUÀUÀªÀĪÀÄ¥À¥ÀzÀzÀ¤¤‹¸À‹¸À‹j‹j ¸ÀjjUÀUÀªÀĪÀÄ¥À¥ÀzÀzÀ¤¤‹¸À‹¸À Œ¤¸À¸ÀjjUÀUÀªÀĪÀÄ¥À¥ÀzÀzÀ¤¤
ŒzÀŒ¤Œ¤¸À¸ÀjjUÀUÀªÀĪÀÄ¥À¥ÀzÀzÀ Œ¥ÀŒzÀŒzÀŒ¤Œ¤¸À¸ÀjjUÀUÀªÀĪÀÄ¥À¥À

E°èAzÀ ªÀÄÄA¢£À ¸ÁzsÀPÀUÀ½UÉ UÀªÀÄPÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃrgÀĪÀÅ¢®è. «zsÁåyðUÀ¼ÀÄ E£ÀÄß ªÀÄÄAzÉ ¸ÁzsÀPÀUÀ¼À£ÀÄß UÀªÀÄPÀ«®èzÉAiÀÄÆ (¸ÁzsÁgÀt
¸ÀégÀUÀ¼À°è), UÀªÀÄPÀªÀ£ÀÄß ¸ÀévÀ: ¥ÀæAiÉÆÃV¹AiÀÄÆ C¨sÀ幸ÀĪÀÅzÀÄ.

According to Poojya Shri. Ganapati Sacchidananada Swamiji of Datta Peetham, Mysuru, there is a definite relation
between the seven notes of music and the seven colors of the VIBGYOR spectrum. Further, these colors and musical
notes also happen to be related to the metaphysical energy centers (Chakras) of the human body as mentioned below.

1. Ni : Violet - Sahasrara (Crown)


2. Dha : Indigo - Agna (Brow)
3. Pa : Blue - Vishuddha (Throat)
4. Ma : Green - Anahata (Heart)
5. Ga : Yellow - Manipooraka (Navel)
6. Ri : Orange - Swadhishthana (Pelvic)
7. Sa : Red - Mooladhara (Base)

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 26


¸ÁzsÀPÀ - 5

1. Œ¥ÀŒ¥ÀŒzÀŒzÀŒ¥ÀŒ¥À ŒzÀŒzÀŒ¤Œ¤ŒzÀŒzÀ Œ¤Œ¤¸À¸ÀŒ¤Œ¤ ¸À¸Àjj¸À¸À jjUÀUÀjj UÀUÀªÀĪÀÄUÀUÀ ªÀĪÀÄ¥À¥ÀªÀĪÀÄ


¥À¥ÀzÀzÀ¥À¥À zÀzÀ¤¤zÀzÀ ¤¤‹¸À‹¸À¤¤ ‹¸À‹¸À‹j‹j‹¸À‹¸À ‹j‹j‹UÀ‹UÀ‹j‹j ‹UÀ‹UÀ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹UÀ‹UÀ ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹¥À‹¥À‹ªÀÄ‹ªÀÄ

‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹¥À‹¥À‹ªÀÄ‹ªÀÄ ‹UÀ‹UÀ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹UÀ‹UÀ ‹j‹j‹UÀ‹UÀ‹j‹j ‹¸À‹¸À‹j‹j‹¸À‹¸À ¤¤‹¸À‹¸À¤¤ zÀzÀ¤¤zÀzÀ ¥À¥ÀzÀzÀ¥À¥À


ªÀĪÀÄ¥À¥ÀªÀĪÀÄ UÀUÀªÀĪÀÄUÀUÀ jjUÀUÀjj ¸À¸Àjj¸À¸À Œ¤Œ¤¸À¸ÀŒ¤Œ¤ ŒzÀŒzÀŒ¤Œ¤ŒzÀŒzÀ Œ¥ÀŒ¥ÀŒzÀŒzÀŒ¥ÀŒ¥À

2. Œ¥ÀŒ¥ÀŒzÀŒzÀŒ¤Œ¤ŒzÀŒzÀŒ¥ÀŒ¥À ŒzÀŒzÀŒ¤Œ¤¸À¸ÀŒ¤Œ¤ŒzÀŒzÀ Œ¤Œ¤¸À¸Àjj¸À¸ÀŒ¤Œ¤ ¸À¸ÀjjUÀUÀjj¸À¸À jjUÀUÀªÀĪÀÄUÀUÀjj


UÀUÀªÀĪÀÄ¥À¥ÀªÀĪÀÄUÀUÀ ªÀĪÀÄ¥À¥ÀzÀzÀ¥À¥ÀªÀĪÀÄ ¥À¥ÀzÀzÀ¤¤zÀzÀ¥À¥À zÀzÀ¤¤‹¸À‹¸À¤¤zÀzÀ ¤¤‹¸À‹¸À‹j‹j‹¸À‹¸À¤¤
‹¸À‹¸À‹j‹j‹UÀ‹UÀ‹j‹j‹¸À‹¸À ‹j‹j‹UÀ‹UÀ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹UÀ‹UÀ‹j‹j ‹UÀ‹UÀ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹¥À‹¥À‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹UÀ‹UÀ

‹UÀ‹UÀ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹¥À‹¥À‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹UÀ‹UÀ ‹j‹j‹UÀ‹UÀ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹UÀ‹UÀ‹j‹j ‹¸À‹¸À‹j‹j‹UÀ‹UÀ‹j‹j‹¸À‹¸À ¤¤‹¸À‹¸À‹j‹j‹¸À‹¸À¤¤ zÀzÀ¤¤‹¸À‹¸À¤¤zÀzÀ


¥À¥ÀzÀzÀ¤¤zÀzÀ¥À¥À ªÀĪÀÄ¥À¥ÀzÀzÀ¥À¥ÀªÀĪÀÄ UÀUÀªÀĪÀÄ¥À¥ÀªÀĪÀÄUÀUÀ jjUÀUÀªÀĪÀÄUÀUÀjj ¸À¸ÀjjUÀUÀjj¸À¸À
Œ¤Œ¤¸À¸Àjj¸À¸ÀŒ¤Œ¤ ŒzÀŒzÀŒ¤Œ¤¸À¸ÀŒ¤Œ¤ŒzÀŒzÀ Œ¥ÀŒ¥ÀŒzÀŒzÀŒ¤Œ¤ŒzÀŒzÀŒ¥ÀŒ¥À

3. Œ¥ÀŒ¥ÀŒzÀŒzÀŒ¤Œ¤¸À¸ÀŒ¤Œ¤ŒzÀŒzÀŒ¥ÀŒ¥À ŒzÀŒzÀŒ¤Œ¤¸À¸Àjj¸À¸ÀŒ¤Œ¤ŒzÀŒzÀ Œ¤Œ¤¸À¸ÀjjUÀUÀjj¸À¸ÀŒ¤Œ¤


¸À¸ÀjjUÀUÀªÀĪÀÄUÀUÀjj¸À¸À jjUÀUÀªÀĪÀÄ¥À¥ÀªÀĪÀÄUÀUÀjj UÀUÀªÀĪÀÄ¥À¥ÀzÀzÀ¥À¥ÀªÀĪÀÄUÀUÀ
ªÀĪÀÄ¥À¥ÀzÀzÀ¤¤zÀzÀ¥À¥ÀªÀĪÀÄ ¥À¥ÀzÀzÀ¤¤‹¸À‹¸À¤¤zÀzÀ¥À¥À zÀzÀ¤¤‹¸À‹¸À‹j‹j‹¸À‹¸À¤¤zÀzÀ
¤¤‹¸À‹¸À‹j‹j‹UÀ‹UÀ‹j‹j‹¸À‹¸À¤¤ ‹¸À‹¸À‹j‹j‹UÀ‹UÀ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹UÀ‹UÀ‹j‹j‹¸À‹¸À ‹j‹j‹UÀ‹UÀ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹¥À‹¥À‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹UÀ‹UÀ‹j‹j

‹j‹j‹UÀ‹UÀ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹¥À‹¥À‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹UÀ‹UÀ‹j‹j ‹¸À‹¸À‹j‹j‹UÀ‹UÀ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹UÀ‹UÀ‹j‹j‹¸À‹¸À ¤¤‹¸À‹¸À‹j‹j‹UÀ‹UÀ‹j‹j‹¸À‹¸À¤¤


zÀzÀ¤¤‹¸À‹¸À‹j‹j‹¸À‹¸À¤¤zÀzÀ ¥À¥ÀzÀzÀ¤¤‹¸À‹¸À¤¤zÀzÀ¥À¥À ªÀĪÀÄ¥À¥ÀzÀzÀ¤¤zÀzÀ¥À¥ÀªÀĪÀÄ
UÀUÀªÀĪÀÄ¥À¥ÀzÀzÀ¥À¥ÀªÀĪÀÄUÀUÀ jjUÀUÀªÀĪÀÄ¥À¥ÀªÀĪÀÄUÀUÀjj ¸À¸ÀjjUÀUÀªÀĪÀÄUÀUÀjj¸À¸À
Œ¤Œ¤¸À¸ÀjjUÀUÀjj¸À¸ÀŒ¤Œ¤ ŒzÀŒzÀŒ¤Œ¤¸À¸Àjj¸À¸ÀŒ¤Œ¤ŒzÀŒzÀ Œ¥ÀŒ¥ÀŒzÀŒzÀŒ¤Œ¤¸À¸ÀŒ¤Œ¤ŒzÀŒzÀŒ¥ÀŒ¥À

4. Œ¥ÀŒzÀŒzÀ Œ¥ÀŒzÀŒzÀ Œ¥ÀŒzÀŒzÀ Œ¥ÀŒzÀŒzÀ ŒzÀŒ¤Œ¤ ŒzÀŒ¤Œ¤ ŒzÀŒ¤Œ¤ ŒzÀŒ¤Œ¤ Œ¤¸À¸À Œ¤¸À¸À Œ¤¸À¸À Œ¤¸À¸À
¸Àjj ¸Àjj ¸Àjj ¸Àjj jUÀUÀ jUÀUÀ jUÀUÀ jUÀUÀ UÀªÀĪÀÄ UÀªÀĪÀÄ UÀªÀĪÀÄ UÀªÀĪÀÄ
ªÀÄ¥À¥À ªÀÄ¥À¥À ªÀÄ¥À¥À ªÀÄ¥À¥À ¥ÀzÀzÀ ¥ÀzÀzÀ ¥ÀzÀzÀ ¥ÀzÀzÀ zÀ¤¤ zÀ¤¤ zÀ¤¤ zÀ¤¤
¤‹¸À‹¸À ¤‹¸À‹¸À ¤‹¸À‹¸À ¤‹¸À‹¸À ‹¸À‹j‹j ‹¸À‹j‹j ‹¸À‹j‹j ‹¸À‹j‹j ‹j‹UÀ‹UÀ ‹j‹UÀ‹UÀ ‹j‹UÀ‹UÀ ‹j‹UÀ‹UÀ
‹UÀ‹ªÀÄ‹ªÀÄ ‹UÀ‹ªÀÄ‹ªÀÄ ‹UÀ‹ªÀÄ‹ªÀÄ ‹UÀ‹ªÀÄ‹ªÀÄ ‹ªÀÄ‹¥À‹¥À ‹ªÀÄ‹¥À‹¥À ‹ªÀÄ‹¥À‹¥À ‹ªÀÄ‹¥À‹¥À (UÀªÀÄPÀzÀ°è 'ªÀÄ¥À¥À'ªÀÅ 'UÀ¥À¥À'ªÁUÀĪÀÅzÀÄ)

‹ªÀÄ‹¥À‹¥À ‹ªÀÄ‹¥À‹¥À ‹ªÀÄ‹¥À‹¥À ‹ªÀÄ‹¥À‹¥À ‹UÀ‹ªÀÄ‹ªÀÄ ‹UÀ‹ªÀÄ‹ªÀÄ ‹UÀ‹ªÀÄ‹ªÀÄ ‹UÀ‹ªÀÄ‹ªÀÄ ‹j‹UÀ‹UÀ ‹j‹UÀ‹UÀ ‹j‹UÀ‹UÀ ‹j‹UÀ‹UÀ
‹¸À‹j‹j ‹¸À‹j‹j ‹¸À‹j‹j ‹¸À‹j‹j ¤‹¸À‹¸À ¤‹¸À‹¸À ¤‹¸À‹¸À ¤‹¸À‹¸À zÀ¤¤ zÀ¤¤ zÀ¤¤ zÀ¤¤
¥ÀzÀzÀ ¥ÀzÀzÀ ¥ÀzÀzÀ ¥ÀzÀzÀ ªÀÄ¥À¥À ªÀÄ¥À¥À ªÀÄ¥À¥À ªÀÄ¥À¥À UÀªÀĪÀÄ UÀªÀĪÀÄ UÀªÀĪÀÄ UÀªÀĪÀÄ
jUÀUÀ jUÀUÀ jUÀUÀ jUÀUÀ ¸Àjj ¸Àjj ¸Àjj ¸Àjj Œ¤¸À¸À Œ¤¸À¸À Œ¤¸À¸À Œ¤¸À¸À
ŒzÀŒ¤Œ¤ ŒzÀŒ¤Œ¤ ŒzÀŒ¤Œ¤ ŒzÀŒ¤Œ¤ Œ¥ÀŒzÀŒzÀ Œ¥ÀŒzÀŒzÀ Œ¥ÀŒzÀŒzÀ Œ¥ÀŒzÀŒzÀ

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 27


¸ÁzsÀPÀ - 5 ªÀÄÄAzÀĪÀj¢zÉ . . .

5. Œ¥ÀŒzÀŒ¥ÀŒzÀŒ¤Œ¤ŒzÀŒ¥À ŒzÀŒ¤ŒzÀŒ¤¸À¸ÀŒ¤ŒzÀ Œ¤¸ÀŒ¤¸Àjj¸ÀŒ¤ ¸Àj¸ÀjUÀUÀj¸À jUÀjUÀªÀĪÀÄUÀj UÀªÀÄUÀªÀÄ¥À¥ÀªÀÄUÀ


ªÀÄ¥ÀªÀÄ¥ÀzÀzÀ¥ÀªÀÄ ¥ÀzÀ¥ÀzÀ¤¤zÀ¥À zÀ¤zÀ¤‹¸À‹¸À¤zÀ ¤‹¸À¤‹¸À‹j‹j‹¸À¤ ‹¸À‹j‹¸À‹j‹UÀ‹UÀ‹j‹¸À ‹j‹UÀ‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹UÀ‹j
‹UÀ‹ªÀÄ‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ

‹UÀ‹ªÀÄ‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ ‹j‹UÀ‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹UÀ‹j ‹¸À‹j‹¸À‹j‹UÀ‹UÀ‹j‹¸À ¤‹¸À¤‹¸À‹j‹j‹¸À¤ zÀ¤zÀ¤‹¸À‹¸À¤zÀ ¥ÀzÀ¥ÀzÀ¤¤zÀ¥À


ªÀÄ¥ÀªÀÄ¥ÀzÀzÀ¥ÀªÀÄ UÀªÀÄUÀªÀÄ¥À¥ÀªÀÄUÀ jUÀjUÀªÀĪÀÄUÀj ¸Àj¸ÀjUÀUÀj¸À Œ¤¸ÀŒ¤¸Àjj¸ÀŒ¤ ŒzÀŒ¤ŒzÀŒ¤¸À¸ÀŒ¤ŒzÀ
Œ¥ÀŒzÀŒ¥ÀŒzÀŒ¤Œ¤ŒzÀŒ¥À

6. Œ¤Œ¤ŒzÀŒ¥À Œ¤Œ¤ŒzÀŒ¥À Œ¤Œ¤ŒzÀŒ¥À Œ¤Œ¤ŒzÀŒ¥À ¸À¸ÀŒ¤ŒzÀ ¸À¸ÀŒ¤ŒzÀ ¸À¸ÀŒ¤ŒzÀ ¸À¸ÀŒ¤ŒzÀ jj¸ÀŒ¤ jj¸ÀŒ¤ jj¸ÀŒ¤ jj¸ÀŒ¤
UÀUÀj¸À UÀUÀj¸À UÀUÀj¸À UÀUÀj¸À ªÀĪÀÄUÀj ªÀĪÀÄUÀj ªÀĪÀÄUÀj ªÀĪÀÄUÀj ¥À¥ÀªÀÄUÀ ¥À¥ÀªÀÄUÀ ¥À¥ÀªÀÄUÀ ¥À¥ÀªÀÄUÀ
zÀzÀ¥ÀªÀÄ zÀzÀ¥ÀªÀÄ zÀzÀ¥ÀªÀÄ zÀzÀ¥ÀªÀÄ ¤¤zÀ¥À ¤¤zÀ¥À ¤¤zÀ¥À ¤¤zÀ¥À ‹¸À‹¸À¤zÀ ‹¸À‹¸À¤zÀ ‹¸À‹¸À¤zÀ ‹¸À‹¸À¤zÀ
‹j‹j‹¸À¤ ‹j‹j‹¸À¤ ‹j‹j‹¸À¤ ‹j‹j‹¸À¤ ‹UÀ‹UÀ‹j‹¸À ‹UÀ‹UÀ‹j‹¸À ‹UÀ‹UÀ‹j‹¸À ‹UÀ‹UÀ‹j‹¸À ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹UÀ‹j ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹UÀ‹j ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹UÀ‹j ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹UÀ‹j
‹¥À‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ ‹¥À‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ ‹¥À‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ ‹¥À‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ

‹¥À‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ ‹¥À‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ ‹¥À‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ ‹¥À‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹UÀ‹j ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹UÀ‹j ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹UÀ‹j ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹UÀ‹j ‹UÀ‹UÀ‹j‹¸À ‹UÀ‹UÀ‹j‹¸À ‹UÀ‹UÀ‹j‹¸À ‹UÀ‹UÀ‹j‹¸À
‹j‹j‹¸À¤ ‹j‹j‹¸À¤ ‹j‹j‹¸À¤ ‹j‹j‹¸À¤ ‹¸À‹¸À¤zÀ ‹¸À‹¸À¤zÀ ‹¸À‹¸À¤zÀ ‹¸À‹¸À¤zÀ ¤¤zÀ¥À ¤¤zÀ¥À ¤¤zÀ¥À ¤¤zÀ¥À
zÀzÀ¥ÀªÀÄ zÀzÀ¥ÀªÀÄ zÀzÀ¥ÀªÀÄ zÀzÀ¥ÀªÀÄ ¥À¥ÀªÀÄUÀ ¥À¥ÀªÀÄUÀ ¥À¥ÀªÀÄUÀ ¥À¥ÀªÀÄUÀ ªÀĪÀÄUÀj ªÀĪÀÄUÀj ªÀĪÀÄUÀj ªÀĪÀÄUÀj
UÀUÀj¸À UÀUÀj¸À UÀUÀj¸À UÀUÀj¸À jj¸ÀŒ¤ jj¸ÀŒ¤ jj¸ÀŒ¤ jj¸ÀŒ¤ ¸À¸ÀŒ¤ŒzÀ ¸À¸ÀŒ¤ŒzÀ ¸À¸ÀŒ¤ŒzÀ ¸À¸ÀŒ¤ŒzÀ
Œ¤Œ¤ŒzÀŒ¥À Œ¤Œ¤ŒzÀŒ¥À Œ¤Œ¤ŒzÀŒ¥À Œ¤Œ¤ŒzÀŒ¥À

7. Œ¤Œ¤ŒzÀŒ¥À ¸À¸ÀŒ¤ŒzÀ jj¸ÀŒ¤ UÀUÀj¸À ªÀĪÀÄUÀj ¥À¥ÀªÀÄUÀ zÀzÀ¥ÀªÀÄ ¤¤zÀ¥À ‹¸À‹¸À¤zÀ ‹j‹j‹¸À¤ ‹UÀ‹UÀ‹j‹¸À ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹UÀ‹j
‹¥À‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ

‹¥À‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹UÀ‹j ‹UÀ‹UÀ‹j‹¸À ‹j‹j‹¸À¤ ‹¸À‹¸À¤zÀ ¤¤zÀ¥À zÀzÀ¥ÀªÀÄ ¥À¥ÀªÀÄUÀ ªÀĪÀÄUÀj UÀUÀj¸À jj¸ÀŒ¤ ¸À¸ÀŒ¤ŒzÀ
Œ¤Œ¤ŒzÀŒ¥À

8. Œ¤Œ¤ŒzÀŒ¥ÀŒzÀŒ¤ ¸À¸ÀŒ¤ŒzÀŒ¤¸À jj¸ÀŒ¤¸Àj UÀUÀj¸ÀjUÀ ªÀĪÀÄUÀjUÀªÀÄ ¥À¥ÀªÀÄUÀªÀÄ¥À zÀzÀ¥ÀªÀÄ¥ÀzÀ ¤¤zÀ¥ÀzÀ¤


‹¸À‹¸À¤zÀ¤‹¸À ‹j‹j‹¸À¤‹¸À‹j ‹UÀ‹UÀ‹j‹¸À‹j‹UÀ ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹UÀ‹ªÀÄ ‹¥À‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À

‹¥À‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹UÀ‹ªÀÄ ‹UÀ‹UÀ‹j‹¸À‹j‹UÀ ‹j‹j‹¸À¤‹¸À‹j ‹¸À‹¸À¤zÀ¤‹¸À ¤¤zÀ¥ÀzÀ¤ zÀzÀ¥ÀªÀÄ¥ÀzÀ ¥À¥ÀªÀÄUÀªÀÄ¥À


ªÀĪÀÄUÀjUÀªÀÄ UÀUÀj¸ÀjUÀ jj¸ÀŒ¤¸Àj ¸À¸ÀŒ¤ŒzÀŒ¤¸À Œ¤Œ¤ŒzÀŒ¥ÀŒzÀŒ¤

"Thus, each raga comes and goes with its store of smiles or tears, of passion or pathos, its noble and lofty impulses,
and leaves its mark on the mind of the hearer."

- Shri Lakshmana Pillai

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 28


¸ÁzsÀPÀ - 6

dAnAiÀÄ£ÀÄß ªÉÃUÀªÁV £ÀÄr¸ÀĪÀ C¨sÁå¸ÀPÁÌV F ¸ÁzsÀPÀUÀ¼À£ÀÄß gÀa¸À¯ÁVzÉ. EªÀ£ÀÄß UÀªÀÄPÀ«®èzÉ, ¸ÁzsÁgÀt dAnAiÀÄ°è C¨sÀ幸ÀĪÀÅzÀÄ.

1. ¸Áj¸À¸Á„„ j„UÀjj„„„ UÁªÀÄUÀUÁ„„ ªÀiÁ¥ÀªÀĪÀiÁ„„ ¥ÁzÀ¥À¥Á„„ zÁ¤zÀzÁ„„ ¤„‹¸À¤¤„„„ ‹¸Á‹j‹¸À‹¸Á„„

‹¸Á‹j‹¸À‹¸Á„„ ¤„‹¸À¤¤„„„ zÁ¤zÀzÁ„„ ¥ÁzÀ¥À¥Á„„ ªÀiÁ¥ÀªÀĪÀiÁ„„ UÁªÀÄUÀUÁ„„ j„UÀjj„„„ ¸Áj¸À¸Á„„

2. ¸Áj¸À¸Áj¸À¸Á„„ j„UÀjj„UÀjj„„„ UÁªÀÄUÀUÁªÀÄUÀUÁ„„ ªÀiÁ¥ÀªÀĪÀiÁ¥ÀªÀĪÀiÁ„„ ¥ÁzÀ¥À¥ÁzÀ¥À¥Á„„


zÁ¤zÀzÁ¤zÀzÁ„„ ¤„‹¸À¤¤„‹¸À¤¤„„„ ‹¸Á‹j‹¸À‹¸Á‹j‹¸À‹¸Á„„

‹¸Á‹j‹¸À‹¸Á‹j‹¸À‹¸Á„„ ¤„‹¸À¤¤„‹¸À¤¤„„„ zÁ¤zÀzÁ¤zÀzÁ„„ ¥ÁzÀ¥À¥ÁzÀ¥À¥Á„„ ªÀiÁ¥ÀªÀĪÀiÁ¥ÀªÀĪÀiÁ„„


UÁªÀÄUÀUÁªÀÄUÀUÁ„„ j„UÀjj„UÀjj„„„ ¸Áj¸À¸Áj¸À¸Á„„

3. ¸Áj¸À¸Áj¸À¸Áj¸À¸Á„„ j„UÀjj„UÀjj„UÀjj„„„ UÁªÀÄUÀUÁªÀÄUÀUÁªÀÄUÀUÁ„„ ªÀiÁ¥ÀªÀĪÀiÁ¥ÀªÀĪÀiÁ¥ÀªÀĪÀiÁ„„


¥ÁzÀ¥À¥ÁzÀ¥À¥ÁzÀ¥À¥Á„„ zÁ¤zÀzÁ¤zÀzÁ¤zÀzÁ„„ ¤„‹¸À¤¤„‹¸À¤¤„‹¸À¤¤„„„ ‹¸Á‹j‹¸À‹¸Á‹j‹¸À‹¸Á‹j‹¸À‹¸Á„„

‹¸Á‹j‹¸À‹¸Á‹j‹¸À‹¸Á‹j‹¸À‹¸Á„„ ¤„‹¸À¤¤„‹¸À¤¤„‹¸À¤¤„„„ zÁ¤zÀzÁ¤zÀzÁ¤zÀzÁ„„ ¥ÁzÀ¥À¥ÁzÀ¥À¥ÁzÀ¥À¥Á„„


ªÀiÁ¥ÀªÀĪÀiÁ¥ÀªÀĪÀiÁ¥ÀªÀĪÀiÁ„„ UÁªÀÄUÀUÁªÀÄUÀUÁªÀÄUÀUÁ„„ j„UÀjj„UÀjj„UÀjj„„„ ¸Áj¸À¸Áj¸À¸Áj¸À¸Á„„

4. ¸Áj¸À ¸Áj¸À ¸Áj¸À ¸Áj¸À ¸Áj¸À ¸Áj¸À ¸Áj¸À ¸Á„„


j„UÀj j„UÀj j„UÀj j„UÀj j„UÀj j„UÀj j„UÀj j„„„
UÁªÀÄUÀ UÁªÀÄUÀ UÁªÀÄUÀ UÁªÀÄUÀ UÁªÀÄUÀ UÁªÀÄUÀ UÁªÀÄUÀ UÁ„„
ªÀiÁ¥ÀªÀÄ ªÀiÁ¥ÀªÀÄ ªÀiÁ¥ÀªÀÄ ªÀiÁ¥ÀªÀÄ ªÀiÁ¥ÀªÀÄ ªÀiÁ¥ÀªÀÄ ªÀiÁ¥ÀªÀÄ ªÀiÁ„„
¥ÁzÀ¥À ¥ÁzÀ¥À ¥ÁzÀ¥À ¥ÁzÀ¥À ¥ÁzÀ¥À ¥ÁzÀ¥À ¥ÁzÀ¥À ¥Á„„
zÁ¤zÀ zÁ¤zÀ zÁ¤zÀ zÁ¤zÀ zÁ¤zÀ zÁ¤zÀ zÁ¤zÀ zÁ„„
¤„‹¸À¤ ¤„‹¸À¤ ¤„‹¸À¤ ¤„‹¸À¤ ¤„‹¸À¤ ¤„‹¸À¤ ¤„‹¸À¤ ¤„„„
‹¸Á‹j‹¸À ‹¸Á‹j‹¸À ‹¸Á‹j‹¸À ‹¸Á‹j‹¸À ‹¸Á‹j‹¸À ‹¸Á‹j‹¸À ‹¸Á‹j‹¸À ‹¸Á„„

‹¸Á‹j‹¸À ‹¸Á‹j‹¸À ‹¸Á‹j‹¸À ‹¸Á‹j‹¸À ‹¸Á‹j‹¸À ‹¸Á‹j‹¸À ‹¸Á‹j‹¸À ‹¸Á„„


¤„‹¸À¤ ¤„‹¸À¤ ¤„‹¸À¤ ¤„‹¸À¤ ¤„‹¸À¤ ¤„‹¸À¤ ¤„‹¸À¤ ¤„„„
zÁ¤zÀ zÁ¤zÀ zÁ¤zÀ zÁ¤zÀ zÁ¤zÀ zÁ¤zÀ zÁ¤zÀ zÁ„„
¥ÁzÀ¥À ¥ÁzÀ¥À ¥ÁzÀ¥À ¥ÁzÀ¥À ¥ÁzÀ¥À ¥ÁzÀ¥À ¥ÁzÀ¥À ¥Á„„
ªÀiÁ¥ÀªÀÄ ªÀiÁ¥ÀªÀÄ ªÀiÁ¥ÀªÀÄ ªÀiÁ¥ÀªÀÄ ªÀiÁ¥ÀªÀÄ ªÀiÁ¥ÀªÀÄ ªÀiÁ¥ÀªÀÄ ªÀiÁ„„
UÁªÀÄUÀ UÁªÀÄUÀ UÁªÀÄUÀ UÁªÀÄUÀ UÁªÀÄUÀ UÁªÀÄUÀ UÁªÀÄUÀ UÁ„„
j„UÀj j„UÀj j„UÀj j„UÀj j„UÀj j„UÀj j„UÀj j„„„
¸Áj¸À ¸Áj¸À ¸Áj¸À ¸Áj¸À ¸Áj¸À ¸Áj¸À ¸Áj¸À ¸Á„„

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 29


¸ÁzsÀPÀ - 6 ªÀÄÄAzÀĪÀj¢zÉ . . .

5. ¸ÀjUÀjj¸À¸Á jUÀªÀÄUÀUÀjj„ UÀªÀÄ¥ÀªÀĪÀÄUÀUÁ ªÀÄ¥ÀzÀ¥À¥ÀªÀĪÀiÁ ¥ÀzÀ¤zÀzÀ¥À¥Á zÀ¤‹¸À¤¤zÀzÁ ¤‹¸À‹j‹¸À‹¸À¤¤„


‹¸À‹j‹UÀ‹j‹j‹¸À‹¸Á

‹¸À‹j‹UÀ‹j‹j‹¸À‹¸Á ¤‹¸À‹j‹¸À‹¸À¤¤„ zÀ¤‹¸À¤¤zÀzÁ ¥ÀzÀ¤zÀzÀ¥À¥Á ªÀÄ¥ÀzÀ¥À¥ÀªÀĪÀiÁ UÀªÀÄ¥ÀªÀĪÀÄUÀUÁ jUÀªÀÄUÀUÀjj„


¸ÀjUÀjj¸À¸Á

6. ¸ÀjUÀj ¸ÀjUÀj j¸À¸Á jUÀªÀÄUÀ jUÀªÀÄUÀ UÀjj„ UÀªÀÄ¥ÀªÀÄ UÀªÀÄ¥ÀªÀÄ ªÀÄUÀUÁ ªÀÄ¥ÀzÀ¥À ªÀÄ¥ÀzÀ¥À ¥ÀªÀĪÀiÁ
¥ÀzÀ¤zÀ ¥ÀzÀ¤zÀ zÀ¥À¥Á zÀ¤‹¸À¤ zÀ¤‹¸À¤ ¤zÀzÁ ¤‹¸À‹j‹¸À ¤‹¸À‹j‹¸À ‹¸À¤¤„ ‹¸À‹j‹UÀ‹j ‹¸À‹j‹UÀ‹j ‹j‹¸À‹¸Á

‹¸À‹j‹UÀ‹j ‹¸À‹j‹UÀ‹j ‹j‹¸À‹¸Á ¤‹¸À‹j‹¸À ¤‹¸À‹j‹¸À ‹¸À¤¤„ zÀ¤‹¸À¤ zÀ¤‹¸À¤ ¤zÀzÁ ¥ÀzÀ¤zÀ ¥ÀzÀ¤zÀ zÀ¥À¥Á
ªÀÄ¥ÀzÀ¥À ªÀÄ¥ÀzÀ¥À ¥ÀªÀĪÀiÁ UÀªÀÄ¥ÀªÀÄ UÀªÀÄ¥ÀªÀÄ ªÀÄUÀUÁ jUÀªÀÄUÀ jUÀªÀÄUÀ UÀjj„ ¸ÀjUÀj ¸ÀjUÀj j¸À¸Á

7. ¸Áj„UÁ ªÀÄUÀj„UÀ j¸Á„„ j„UÁªÀiÁ ¥ÀªÀÄUÁªÀÄ UÀj„„„ UÁªÀiÁ¥Á zÀ¥ÀªÀiÁ¥À ªÀÄUÁ„„ ªÀiÁ¥ÁzÁ ¤zÀ¥ÁzÀ ¥ÀªÀiÁ„„
¥ÁzÁ¤„ ‹¸À¤zÁ¤ zÀ¥Á„„ zÁ¤„‹¸Á ‹j‹¸À¤„‹¸À ¤zÁ„„ ¤„‹¸Á‹j„ ‹UÀ‹j‹¸Á‹j ‹¸À¤„„„ ‹¸Á‹j„‹UÁ ‹ªÀÄ‹UÀ‹j„‹UÀ ‹j‹¸Á„„

‹¸Á‹j„‹UÁ ‹ªÀÄ‹UÀ‹j„‹UÀ ‹j‹¸Á„„ ¤„‹¸Á‹j„ ‹UÀ‹j‹¸Á‹j ‹¸À¤„„„ zÁ¤„‹¸Á ‹j‹¸À¤„‹¸À ¤zÁ„„ ¥ÁzÁ¤„ ‹¸À¤zÁ¤ zÀ¥Á„„
ªÀiÁ¥ÁzÁ ¤zÀ¥ÁzÀ ¥ÀªÀiÁ„„ UÁªÀiÁ¥Á zÀ¥ÀªÀiÁ¥À ªÀÄUÁ„„ j„UÁªÀiÁ ¥ÀªÀÄUÁªÀÄ UÀj„„„ ¸Áj„UÁ ªÀÄUÀj„UÀ j¸Á„„

8. ¸Áj„UÁ ªÀÄUÀUÀjj„ UÀjj¸À¸Á j„UÁªÀiÁ ¥ÀªÀĪÀÄUÀUÁ ªÀÄUÀUÀjj„ UÁªÀiÁ¥Á zÀ¥À¥ÀªÀĪÀiÁ ¥ÀªÀĪÀÄUÀUÁ


ªÀiÁ¥ÁzÁ ¤zÀzÀ¥À¥Á zÀ¥À¥ÀªÀĪÀiÁ ¥ÁzÁ¤„ ‹¸À¤¤zÀzÁ ¤zÀzÀ¥À¥Á zÁ¤„‹¸Á ‹j‹¸À‹¸À¤¤„ ‹¸À¤¤zÀzÁ
¤„‹¸Á‹j„ ‹UÀ‹j‹j‹¸À‹¸Á ‹j‹¸À‹¸À¤¤„ ‹¸Á‹j„‹UÁ ‹ªÀÄ‹UÀ‹UÀ‹j‹j„ ‹UÀ‹j‹j‹¸À‹¸Á

‹¸Á‹j„‹UÁ ‹ªÀÄ‹UÀ‹UÀ‹j‹j„ ‹UÀ‹j‹j‹¸À‹¸Á ¤„‹¸Á‹j„ ‹UÀ‹j‹j‹¸À‹¸Á ‹j‹¸À‹¸À¤¤„ zÁ¤„‹¸Á ‹j‹¸À‹¸À¤¤„ ‹¸À¤¤zÀzÁ


¥ÁzÁ¤„ ‹¸À¤¤zÀzÁ ¤zÀzÀ¥À¥Á ªÀiÁ¥ÁzÁ ¤zÀzÀ¥À¥Á zÀ¥À¥ÀªÀĪÀiÁ UÁªÀiÁ¥Á zÀ¥À¥ÀªÀĪÀiÁ ¥ÀªÀĪÀÄUÀUÁ
j„UÁªÀiÁ ¥ÀªÀĪÀÄUÀUÁ ªÀÄUÀUÀjj„ ¸Áj„UÁ ªÀÄUÀUÀjj„ UÀjj¸À¸Á

E±qÉålÉ ÌWû ÍxÉkrÉÎliÉ MüÉrÉïÍhÉ lÉ qÉlÉÉåUjÉæÈ |


lÉ ÌWû xÉÑmiÉxrÉ ÍxÉÇWûxrÉ mÉëÌuÉzÉÎliÉ qÉÑZÉå qÉ×aÉÉÈ ||

Tasks come to fruition only by effort, not by wishful thinking. Prey does not just walk into a sleeping Lion’s mouth.

And so, the music for a music student.

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 30


¸ÁzsÀPÀ - 7

QèµÀתÁzÀ F ¸ÁzsÀPÀUÀ¼À£ÀÄß vÀÄvÀÄ-PÁgÀ (lAVAUï) C¨sÁå¸ÀPÁÌV gÀa¸À¯ÁVzÉ.

1. ¸À¸À¸Á jjj„ UÀUÀUÁ ªÀĪÀĪÀiÁ ¥À¥À¥Á zÀzÀzÁ ¤¤¤„ ‹¸À‹¸À‹¸Á

‹¸À‹¸À‹¸Á ¤¤¤„ zÀzÀzÁ ¥À¥À¥Á ªÀĪÀĪÀiÁ UÀUÀUÁ jjj„ ¸À¸À¸Á

2. ¸À¸Á¸À jj„j UÀUÁUÀ ªÀĪÀiÁªÀÄ ¥À¥Á¥À zÀzÁzÀ ¤¤„¤ ‹¸À‹¸Á‹¸À

‹¸À‹¸Á‹¸À ¤¤„¤ zÀzÁzÀ ¥À¥Á¥À ªÀĪÀiÁªÀÄ UÀUÁUÀ jj„j ¸À¸Á¸À

3. ¸Á¸À¸À j„jj UÁUÀUÀ ªÀiÁªÀĪÀÄ ¥Á¥À¥À zÁzÀzÀ ¤„¤¤ ‹¸Á‹¸À‹¸À

‹¸Á‹¸À‹¸À ¤„¤¤ zÁzÀzÀ ¥Á¥À¥À ªÀiÁªÀĪÀÄ UÁUÀUÀ j„jj ¸Á¸À¸À

4. ¸À¸À¸À¸À jjjj UÀUÀUÀUÀ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ¥À¥À¥À¥À zÀzÀzÀzÀ ¤¤¤¤ ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À

‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ¤¤¤¤ zÀzÀzÀzÀ ¥À¥À¥À¥À ªÀĪÀĪÀĪÀÄ UÀUÀUÀUÀ jjjj ¸À¸À¸À¸À

5. ¸À¸À¸À¸À ¸À¸À¸À¸À jjjj jjjj UÀUÀUÀUÀ UÀUÀUÀUÀ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ¥À¥À¥À¥À ¥À¥À¥À¥À
zÀzÀzÀzÀ zÀzÀzÀzÀ ¤¤¤¤ ¤¤¤¤ ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À

‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ¤¤¤¤ ¤¤¤¤ zÀzÀzÀzÀ zÀzÀzÀzÀ ¥À¥À¥À¥À ¥À¥À¥À¥À ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ
UÀUÀUÀUÀ UÀUÀUÀUÀ jjjj jjjj ¸À¸À¸À¸À ¸À¸À¸À¸À

6. ¸À¸À¸À¸À ¸À¸À¸À¸À ¸À¸À¸À¸À ¸Á„„ jjjj jjjj jjjj j„„„ UÀUÀUÀUÀ UÀUÀUÀUÀ UÀUÀUÀUÀ UÁ„„
ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀiÁ„„ ¥À¥À¥À¥À ¥À¥À¥À¥À ¥À¥À¥À¥À ¥Á„„ zÀzÀzÀzÀ zÀzÀzÀzÀ zÀzÀzÀzÀ zÁ„„
¤¤¤¤ ¤¤¤¤ ¤¤¤¤ ¤„„„ ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸Á„„

‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸Á„„ ¤¤¤¤ ¤¤¤¤ ¤¤¤¤ ¤„„„ zÀzÀzÀzÀ zÀzÀzÀzÀ zÀzÀzÀzÀ zÁ„„
¥À¥À¥À¥À ¥À¥À¥À¥À ¥À¥À¥À¥À ¥Á„„ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀiÁ„„ UÀUÀUÀUÀ UÀUÀUÀUÀ UÀUÀUÀUÀ UÁ„„
jjjj jjjj jjjj j„„„ ¸À¸À¸À¸À ¸À¸À¸À¸À ¸À¸À¸À¸À ¸Á„„

7. ¸Á„„ ¸À¸À¸À¸À ¸À¸À¸À¸À ¸À¸À¸À¸À j„„„ jjjj jjjj jjjj UÁ„„ UÀUÀUÀUÀ UÀUÀUÀUÀ UÀUÀUÀUÀ
ªÀiÁ„„ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ¥Á„„ ¥À¥À¥À¥À ¥À¥À¥À¥À ¥À¥À¥À¥À zÁ„„ zÀzÀzÀzÀ zÀzÀzÀzÀ zÀzÀzÀzÀ
¤„„„ ¤¤¤¤ ¤¤¤¤ ¤¤¤¤ ‹¸Á„„ ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 31


¸ÁzsÀPÀ - 7 ªÀÄÄAzÀĪÀj¢zÉ . . .

‹¸Á„„ ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ¤„„„ ¤¤¤¤ ¤¤¤¤ ¤¤¤¤ zÁ„„ zÀzÀzÀzÀ zÀzÀzÀzÀ zÀzÀzÀzÀ
¥Á„„ ¥À¥À¥À¥À ¥À¥À¥À¥À ¥À¥À¥À¥À ªÀiÁ„„ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ UÁ„„ UÀUÀUÀUÀ UÀUÀUÀUÀ UÀUÀUÀUÀ
j„„„ jjjj jjjj jjjj ¸Á„„ ¸À¸À¸À¸À ¸À¸À¸À¸À ¸À¸À¸À¸À

8. ¸À¸À¸À¸À ¸À¸À¸À¸À ¸À¸À¸À¸À ¸À¸À¸À¸À ¸À¸À¸À¸À ¸À¸À¸À¸À ¸À¸À¸À¸À ¸À¸À¸À¸À


jjjj jjjj jjjj jjjj jjjj jjjj jjjj jjjj
UÀUÀUÀUÀ UÀUÀUÀUÀ UÀUÀUÀUÀ UÀUÀUÀUÀ UÀUÀUÀUÀ UÀUÀUÀUÀ UÀUÀUÀUÀ UÀUÀUÀUÀ
ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ
¥À¥À¥À¥À ¥À¥À¥À¥À ¥À¥À¥À¥À ¥À¥À¥À¥À ¥À¥À¥À¥À ¥À¥À¥À¥À ¥À¥À¥À¥À ¥À¥À¥À¥À
zÀzÀzÀzÀ zÀzÀzÀzÀ zÀzÀzÀzÀ zÀzÀzÀzÀ zÀzÀzÀzÀ zÀzÀzÀzÀ zÀzÀzÀzÀ zÀzÀzÀzÀ
¤¤¤¤ ¤¤¤¤ ¤¤¤¤ ¤¤¤¤ ¤¤¤¤ ¤¤¤¤ ¤¤¤¤ ¤¤¤¤
‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À

‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À


¤¤¤¤ ¤¤¤¤ ¤¤¤¤ ¤¤¤¤ ¤¤¤¤ ¤¤¤¤ ¤¤¤¤ ¤¤¤¤
zÀzÀzÀzÀ zÀzÀzÀzÀ zÀzÀzÀzÀ zÀzÀzÀzÀ zÀzÀzÀzÀ zÀzÀzÀzÀ zÀzÀzÀzÀ zÀzÀzÀzÀ
¥À¥À¥À¥À ¥À¥À¥À¥À ¥À¥À¥À¥À ¥À¥À¥À¥À ¥À¥À¥À¥À ¥À¥À¥À¥À ¥À¥À¥À¥À ¥À¥À¥À¥À
ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ
UÀUÀUÀUÀ UÀUÀUÀUÀ UÀUÀUÀUÀ UÀUÀUÀUÀ UÀUÀUÀUÀ UÀUÀUÀUÀ UÀUÀUÀUÀ UÀUÀUÀUÀ
jjjj jjjj jjjj jjjj jjjj jjjj jjjj jjjj
¸À¸À¸À¸À ¸À¸À¸À¸À ¸À¸À¸À¸À ¸À¸À¸À¸À ¸À¸À¸À¸À ¸À¸À¸À¸À ¸À¸À¸À¸À ¸À¸À¸À¸À

9. ¸À¸À¸À¸À ¸À¸À¸À¸À ¸À¸Àjj ¸À¸Àjj jjjj jjjj jjUÀUÀ jjUÀUÀ UÀUÀUÀUÀ UÀUÀUÀUÀ UÀUÀªÀĪÀÄ UÀUÀªÀĪÀÄ
ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀĪÀÄ¥À¥À ªÀĪÀÄ¥À¥À ¥À¥À¥À¥À ¥À¥À¥À¥À ¥À¥ÀzÀzÀ ¥À¥ÀzÀzÀ zÀzÀzÀzÀ zÀzÀzÀzÀ zÀzÀ¤¤ zÀzÀ¤¤
¤¤¤¤ ¤¤¤¤ ¤¤‹¸À‹¸À ¤¤‹¸À‹¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹¸À‹j‹j ‹¸À‹¸À‹j‹j

‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹¸À‹j‹j ‹¸À‹¸À‹j‹j ¤¤¤¤ ¤¤¤¤ ¤¤‹¸À‹¸À ¤¤‹¸À‹¸À zÀzÀzÀzÀ zÀzÀzÀzÀ zÀzÀ¤¤ zÀzÀ¤¤
¥À¥À¥À¥À ¥À¥À¥À¥À ¥À¥ÀzÀzÀ ¥À¥ÀzÀzÀ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀĪÀÄ¥À¥À ªÀĪÀÄ¥À¥À UÀUÀUÀUÀ UÀUÀUÀUÀ UÀUÀªÀĪÀÄ UÀUÀªÀĪÀÄ
jjjj jjjj jjUÀUÀ jjUÀUÀ ¸À¸À¸À¸À ¸À¸À¸À¸À ¸À¸Àjj ¸À¸Àjj

10. ¸À¸À¸À¸À ¸À¸À¸À¸À ¸ÀjUÀj ¸ÀjUÀj jjjj jjjj jUÀªÀÄUÀ jUÀªÀÄUÀ UÀUÀUÀUÀ UÀUÀUÀUÀ UÀªÀÄ¥ÀªÀÄ UÀªÀÄ¥ÀªÀÄ
ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀÄ¥ÀzÀ¥À ªÀÄ¥ÀzÀ¥À ¥À¥À¥À¥À ¥À¥À¥À¥À ¥ÀzÀ¤zÀ ¥ÀzÀ¤zÀ zÀzÀzÀzÀ zÀzÀzÀzÀ zÀ¤‹¸À¤ zÀ¤‹¸À¤
¤¤¤¤ ¤¤¤¤ ¤‹¸À‹j‹¸À ¤‹¸À‹j‹¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹j‹UÀ‹j ‹¸À‹j‹UÀ‹j

‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹j‹UÀ‹j ‹¸À‹j‹UÀ‹j ¤¤¤¤ ¤¤¤¤ ¤‹¸À‹j‹¸À ¤‹¸À‹j‹¸À zÀzÀzÀzÀ zÀzÀzÀzÀ zÀ¤‹¸À¤ zÀ¤‹¸À¤
¥À¥À¥À¥À ¥À¥À¥À¥À ¥ÀzÀ¤zÀ ¥ÀzÀ¤zÀ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀÄ¥ÀzÀ¥À ªÀÄ¥ÀzÀ¥À UÀUÀUÀUÀ UÀUÀUÀUÀ UÀªÀÄ¥ÀªÀÄ UÀªÀÄ¥ÀªÀÄ
jjjj jjjj jUÀªÀÄUÀ jUÀªÀÄUÀ ¸À¸À¸À¸À ¸À¸À¸À¸À ¸ÀjUÀj ¸ÀjUÀj

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 32


¸ÁzsÀPÀ - 7 ªÀÄÄAzÀĪÀj¢zÉ . . .

11. ¸À¸À¸À¸À ¸À¸À¸À¸À ¸ÀjUÀªÀÄ ¥ÀªÀÄUÀj jjjj jjjj jUÀªÀÄ¥À zÀ¥ÀªÀÄUÀ UÀUÀUÀUÀ UÀUÀUÀUÀ UÀªÀÄ¥ÀzÀ ¤zÀ¥ÀªÀÄ
ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀÄ¥ÀzÀ¤ ‹¸À¤zÀ¥À ¥À¥À¥À¥À ¥À¥À¥À¥À ¥ÀzÀ¤‹¸À ‹j‹¸À¤zÀ zÀzÀzÀzÀ zÀzÀzÀzÀ zÀ¤‹¸À‹j ‹UÀ‹j‹¸À¤
¤¤¤¤ ¤¤¤¤ ¤‹¸À‹j‹UÀ ‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ ‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ‹j

‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À ‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ ‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ‹j ¤¤¤¤ ¤¤¤¤ ¤‹¸À‹j‹UÀ ‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À zÀzÀzÀzÀ zÀzÀzÀzÀ zÀ¤‹¸À‹j ‹UÀ‹j‹¸À¤
¥À¥À¥À¥À ¥À¥À¥À¥À ¥ÀzÀ¤‹¸À ‹j‹¸À¤zÀ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀÄ¥ÀzÀ¤ ‹¸À¤zÀ¥À UÀUÀUÀUÀ UÀUÀUÀUÀ UÀªÀÄ¥ÀzÀ ¤zÀ¥ÀªÀÄ
jjjj jjjj jUÀªÀÄ¥À zÀ¥ÀªÀÄUÀ ¸À¸À¸À¸À ¸À¸À¸À¸À ¸ÀjUÀªÀÄ ¥ÀªÀÄUÀj

12. Œ¥ÀŒ¥ÀŒ¥ÀŒ¥À Œ¥ÀŒ¥À¥Á ŒzÀŒzÀŒzÀŒzÀ ŒzÀŒzÀzÁ Œ¤Œ¤Œ¤Œ¤ Œ¤Œ¤¤„ ¸À¸À¸À¸À ¸À¸À‹¸Á jjjj jj‹j„ UÀUÀUÀUÀ UÀUÀ‹UÁ
ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀĪÀÄ‹ªÀiÁ ¥À¥À¥À¥À ¥À¥À‹¥Á

¥À¥À¥À¥À ¥À¥À‹¥Á ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ªÀĪÀÄ‹ªÀiÁ UÀUÀUÀUÀ UÀUÀ‹UÁ jjjj jj‹j„ ¸À¸À¸À¸À ¸À¸À‹¸Á Œ¤Œ¤Œ¤Œ¤ Œ¤Œ¤¤„
ŒzÀŒzÀŒzÀŒzÀ ŒzÀŒzÀzÁ Œ¥ÀŒ¥ÀŒ¥ÀŒ¥À Œ¥ÀŒ¥À¥Á

13. Œ¥ÀŒ¥ÀŒ¥ÀŒ¥À ¥À¥À¥À¥À ŒzÀŒzÀŒzÀŒzÀ zÀzÀzÀzÀ Œ¤Œ¤Œ¤Œ¤ ¤¤¤¤ ¸À¸À¸À¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À jjjj ‹j‹j‹j‹j UÀUÀUÀUÀ ‹UÀ‹UÀ‹UÀ‹UÀ
ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹ªÀÄ ¥À¥À¥À¥À ‹¥À‹¥À‹¥À‹¥À

¥À¥À¥À¥À ‹¥À‹¥À‹¥À‹¥À ªÀĪÀĪÀĪÀÄ ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹ªÀÄ‹ªÀÄ UÀUÀUÀUÀ ‹UÀ‹UÀ‹UÀ‹UÀ jjjj ‹j‹j‹j‹j ¸À¸À¸À¸À ‹¸À‹¸À‹¸À‹¸À Œ¤Œ¤Œ¤Œ¤ ¤¤¤¤
ŒzÀŒzÀŒzÀŒzÀ zÀzÀzÀzÀ Œ¥ÀŒ¥ÀŒ¥ÀŒ¥À ¥À¥À¥À¥À

14. Œ¥ÀŒzÀŒ¤ŒzÀ Œ¥ÀŒzÀŒ¤ŒzÀ Œ¥ÀŒzÀŒ¤ŒzÀ Œ¥ÀŒzÀŒ¤ŒzÀ ŒzÀŒ¤¸ÀŒ¤ ŒzÀŒ¤¸ÀŒ¤ ŒzÀŒ¤¸ÀŒ¤ ŒzÀŒ¤¸ÀŒ¤


Œ¤¸Àj¸À Œ¤¸Àj¸À Œ¤¸Àj¸À Œ¤¸Àj¸À ¸ÀjUÀj ¸ÀjUÀj ¸ÀjUÀj ¸ÀjUÀj
jUÀªÀÄUÀ jUÀªÀÄUÀ jUÀªÀÄUÀ jUÀªÀÄUÀ UÀªÀÄ¥ÀªÀÄ UÀªÀÄ¥ÀªÀÄ UÀªÀÄ¥ÀªÀÄ UÀªÀÄ¥ÀªÀÄ
ªÀÄ¥ÀzÀ¥À ªÀÄ¥ÀzÀ¥À ªÀÄ¥ÀzÀ¥À ªÀÄ¥ÀzÀ¥À ¥ÀzÀ¤zÀ ¥ÀzÀ¤zÀ ¥ÀzÀ¤zÀ ¥ÀzÀ¤zÀ
zÀ¤‹¸À¤ zÀ¤‹¸À¤ zÀ¤‹¸À¤ zÀ¤‹¸À¤ ¤‹¸À‹j‹¸À ¤‹¸À‹j‹¸À ¤‹¸À‹j‹¸À ¤‹¸À‹j‹¸À
‹¸À‹j‹UÀ‹j ‹¸À‹j‹UÀ‹j ‹¸À‹j‹UÀ‹j ‹¸À‹j‹UÀ‹j ‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹UÀ ‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹UÀ ‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹UÀ ‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹UÀ
‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À‹ªÀÄ ‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À‹ªÀÄ ‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À‹ªÀÄ ‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À‹ªÀÄ

‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À‹ªÀÄ ‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À‹ªÀÄ ‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À‹ªÀÄ ‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À‹ªÀÄ ‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹UÀ ‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹UÀ ‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹UÀ ‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹UÀ


‹¸À‹j‹UÀ‹j ‹¸À‹j‹UÀ‹j ‹¸À‹j‹UÀ‹j ‹¸À‹j‹UÀ‹j ¤‹¸À‹j‹¸À ¤‹¸À‹j‹¸À ¤‹¸À‹j‹¸À ¤‹¸À‹j‹¸À
zÀ¤‹¸À¤ zÀ¤‹¸À¤ zÀ¤‹¸À¤ zÀ¤‹¸À¤ ¥ÀzÀ¤zÀ ¥ÀzÀ¤zÀ ¥ÀzÀ¤zÀ ¥ÀzÀ¤zÀ
ªÀÄ¥ÀzÀ¥À ªÀÄ¥ÀzÀ¥À ªÀÄ¥ÀzÀ¥À ªÀÄ¥ÀzÀ¥À UÀªÀÄ¥ÀªÀÄ UÀªÀÄ¥ÀªÀÄ UÀªÀÄ¥ÀªÀÄ UÀªÀÄ¥ÀªÀÄ
jUÀªÀÄUÀ jUÀªÀÄUÀ jUÀªÀÄUÀ jUÀªÀÄUÀ ¸ÀjUÀj ¸ÀjUÀj ¸ÀjUÀj ¸ÀjUÀj
Œ¤¸Àj¸À Œ¤¸Àj¸À Œ¤¸Àj¸À Œ¤¸Àj¸À ŒzÀŒ¤¸ÀŒ¤ ŒzÀŒ¤¸ÀŒ¤ ŒzÀŒ¤¸ÀŒ¤ ŒzÀŒ¤¸ÀŒ¤
Œ¥ÀŒzÀŒ¤ŒzÀ Œ¥ÀŒzÀŒ¤ŒzÀ Œ¥ÀŒzÀŒ¤ŒzÀ Œ¥ÀŒzÀŒ¤ŒzÀ

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 33


¸ÁzsÀPÀ - 7 ªÀÄÄAzÀĪÀj¢zÉ . . .

15. Œ¥ÀŒzÀŒ¤¸À j¸ÀŒ¤ŒzÀ Œ¥ÀŒzÀŒ¤¸À j¸ÀŒ¤ŒzÀ Œ¥ÀŒzÀŒ¤¸À j¸ÀŒ¤ŒzÀ Œ¥ÀŒzÀŒ¤¸À j¸ÀŒ¤ŒzÀ


ŒzÀŒ¤¸Àj UÀj¸ÀŒ¤ ŒzÀŒ¤¸Àj UÀj¸ÀŒ¤ ŒzÀŒ¤¸Àj UÀj¸ÀŒ¤ ŒzÀŒ¤¸Àj UÀj¸ÀŒ¤
Œ¤¸ÀjUÀ ªÀÄUÀj¸À Œ¤¸ÀjUÀ ªÀÄUÀj¸À Œ¤¸ÀjUÀ ªÀÄUÀj¸À Œ¤¸ÀjUÀ ªÀÄUÀj¸À
¸ÀjUÀªÀÄ ¥ÀªÀÄUÀj ¸ÀjUÀªÀÄ ¥ÀªÀÄUÀj ¸ÀjUÀªÀÄ ¥ÀªÀÄUÀj ¸ÀjUÀªÀÄ ¥ÀªÀÄUÀj
jUÀªÀÄ¥À zÀ¥ÀªÀÄUÀ jUÀªÀÄ¥À zÀ¥ÀªÀÄUÀ jUÀªÀÄ¥À zÀ¥ÀªÀÄUÀ jUÀªÀÄ¥À zÀ¥ÀªÀÄUÀ
UÀªÀÄ¥ÀzÀ ¤zÀ¥ÀªÀÄ UÀªÀÄ¥ÀzÀ ¤zÀ¥ÀªÀÄ UÀªÀÄ¥ÀzÀ ¤zÀ¥ÀªÀÄ UÀªÀÄ¥ÀzÀ ¤zÀ¥ÀªÀÄ
ªÀÄ¥ÀzÀ¤ ‹¸À¤zÀ¥À ªÀÄ¥ÀzÀ¤ ‹¸À¤zÀ¥À ªÀÄ¥ÀzÀ¤ ‹¸À¤zÀ¥À ªÀÄ¥ÀzÀ¤ ‹¸À¤zÀ¥À
¥ÀzÀ¤‹¸À ‹j‹¸À¤zÀ ¥ÀzÀ¤‹¸À ‹j‹¸À¤zÀ ¥ÀzÀ¤‹¸À ‹j‹¸À¤zÀ ¥ÀzÀ¤‹¸À ‹j‹¸À¤zÀ
zÀ¤‹¸À‹j ‹UÀ‹j‹¸À¤ zÀ¤‹¸À‹j ‹UÀ‹j‹¸À¤ zÀ¤‹¸À‹j ‹UÀ‹j‹¸À¤ zÀ¤‹¸À‹j ‹UÀ‹j‹¸À¤
¤‹¸À‹j‹UÀ ‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À ¤‹¸À‹j‹UÀ ‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À ¤‹¸À‹j‹UÀ ‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À ¤‹¸À‹j‹UÀ ‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À
‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ ‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ‹j ‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ ‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ‹j ‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ ‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ‹j ‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ ‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ‹j

‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ ‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ‹j ‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ ‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ‹j ‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ ‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ‹j ‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ ‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ‹j


¤‹¸À‹j‹UÀ ‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À ¤‹¸À‹j‹UÀ ‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À ¤‹¸À‹j‹UÀ ‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À ¤‹¸À‹j‹UÀ ‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À
zÀ¤‹¸À‹j ‹UÀ‹j‹¸À¤ zÀ¤‹¸À‹j ‹UÀ‹j‹¸À¤ zÀ¤‹¸À‹j ‹UÀ‹j‹¸À¤ zÀ¤‹¸À‹j ‹UÀ‹j‹¸À¤
¥ÀzÀ¤‹¸À ‹j‹¸À¤zÀ ¥ÀzÀ¤‹¸À ‹j‹¸À¤zÀ ¥ÀzÀ¤‹¸À ‹j‹¸À¤zÀ ¥ÀzÀ¤‹¸À ‹j‹¸À¤zÀ
ªÀÄ¥ÀzÀ¤ ‹¸À¤zÀ¥À ªÀÄ¥ÀzÀ¤ ‹¸À¤zÀ¥À ªÀÄ¥ÀzÀ¤ ‹¸À¤zÀ¥À ªÀÄ¥ÀzÀ¤ ‹¸À¤zÀ¥À
UÀªÀÄ¥ÀzÀ ¤zÀ¥ÀªÀÄ UÀªÀÄ¥ÀzÀ ¤zÀ¥ÀªÀÄ UÀªÀÄ¥ÀzÀ ¤zÀ¥ÀªÀÄ UÀªÀÄ¥ÀzÀ ¤zÀ¥ÀªÀÄ
jUÀªÀÄ¥À zÀ¥ÀªÀÄUÀ jUÀªÀÄ¥À zÀ¥ÀªÀÄUÀ jUÀªÀÄ¥À zÀ¥ÀªÀÄUÀ jUÀªÀÄ¥À zÀ¥ÀªÀÄUÀ
¸ÀjUÀªÀÄ ¥ÀªÀÄUÀj ¸ÀjUÀªÀÄ ¥ÀªÀÄUÀj ¸ÀjUÀªÀÄ ¥ÀªÀÄUÀj ¸ÀjUÀªÀÄ ¥ÀªÀÄUÀj
Œ¤¸ÀjUÀ ªÀÄUÀj¸À Œ¤¸ÀjUÀ ªÀÄUÀj¸À Œ¤¸ÀjUÀ ªÀÄUÀj¸À Œ¤¸ÀjUÀ ªÀÄUÀj¸À
ŒzÀŒ¤¸Àj UÀj¸ÀŒ¤ ŒzÀŒ¤¸Àj UÀj¸ÀŒ¤ ŒzÀŒ¤¸Àj UÀj¸ÀŒ¤ ŒzÀŒ¤¸Àj UÀj¸ÀŒ¤
Œ¥ÀŒzÀŒ¤¸À j¸ÀŒ¤ŒzÀ Œ¥ÀŒzÀŒ¤¸À j¸ÀŒ¤ŒzÀ Œ¥ÀŒzÀŒ¤¸À j¸ÀŒ¤ŒzÀ Œ¥ÀŒzÀŒ¤¸À j¸ÀŒ¤ŒzÀ

16. Œ¥ÀŒzÀŒ¤¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ŒzÀŒ¥À ŒzÀŒ¤¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ŒzÀ Œ¤¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀzÀ¤zÀ¥ÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤


¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄUÀj¸À jUÀªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄUÀj UÀªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄUÀ
ªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄ ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ¥À

¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹¥À‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ¥À ªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹UÀ‹ªÀÄ‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄ UÀªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹UÀ‹j‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄUÀ


jUÀªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À‹j‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄUÀj ¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀzÀ¤‹¸À¤zÀ¥ÀªÀÄUÀj¸À Œ¤¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀzÀ¤zÀ¥ÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤
ŒzÀŒ¤¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀzÀ¥ÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ŒzÀ Œ¥ÀŒzÀŒ¤¸ÀjUÀªÀÄ¥ÀªÀÄUÀj¸ÀŒ¤ŒzÀŒ¥À

If music concerts are considered a therapy, it increases the efficiency, elevates the mood, increases the memory,
dispels the fear, creates positive feelings, improves sleeping patterns, boosts the immunity and improves the mood.

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 34


¸ÁzsÀPÀ - 8

1.
Œ¥À
Œ¥À ŒzÀ
Œ¥À ŒzÀ Œ¤
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤
Œ¥À ŒzÀ
Œ¥À

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 35


¸ÁzsÀPÀ - 8 ªÀÄÄAzÀĪÀj¢zÉ . . .

2.
‹¥À
‹¥À ‹ªÀÄ
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ
‹¥À ‹ªÀÄ
‹¥À

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 36


¸ÁzsÀPÀ - 8 ªÀÄÄAzÀĪÀj¢zÉ . . .

3.
Œ¥À
ŒzÀ Œ¥À
Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
ŒzÀ Œ¥À
Œ¥À

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 37


¸ÁzsÀPÀ - 8 ªÀÄÄAzÀĪÀj¢zÉ . . .

4.
‹¥À
‹ªÀÄ ‹¥À
‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
‹ªÀÄ ‹¥À
‹¥À

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 38


¸ÁzsÀPÀ - 8 ªÀÄÄAzÀĪÀj¢zÉ . . .

5.
Œ¥À
Œ¥À ŒzÀ Œ¥À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ŒzÀ Œ¥À
Œ¥À ŒzÀ Œ¥À
Œ¥À

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 39


¸ÁzsÀPÀ - 8 ªÀÄÄAzÀĪÀj¢zÉ . . .

6.
‹¥À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹¥À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¥À ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ŒzÀ Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À Œ¤ ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j ¸À j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ j UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ UÀ ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À ªÀÄ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¥À zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ zÀ ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ¤ ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹¸À ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹j ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹UÀ ‹ªÀÄ ‹¥À
‹¥À ‹ªÀÄ ‹¥À
‹¥À

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite. Page 40


Creating Sadhakams
There are 72 melakarta (mela) ragas in Carnatic music based on 12 swarasthanas (semitones) such as
S R1 R2(G1) R3(G2) G3 M1 M2 P D1 D2(N1) D3(N2) and N3. Each mela raga applied with permutations and
combinations of these swarasthanas result in 484 janya ragas. Even if we consider an arithmetic
projection and not melodic feasibility, these 72 mela ragas together have the potential of giving colossal
34,776 janya ragas. To know how these numbers are derived, refer the write up at
https://rudiseitz.com/2013/03/15/janya-ragas-34776-or-26864/.
The sadhakams you practiced so far are good enough to practice any mela raga. Similarly, we can also
create many more such sadhakams for a mela. But how about writing sadhakams for such a massive
number of janya ragas? Practically it is impossible or results in a gigantic repetition. Hence here comes
the necessity of learning the technique or art of creating our own sadhakams.
Let’s begin with the sadhakams my Guru Vidwan Shri A.V. Prakash of Mysuru taught me while learning
raga Hindola, a janya of 20th mela Natabhairavi with the scale S G2 M1 D1 N2 Ṡ and Ṡ N2 D1 M1 G2 S. First
let’s understand and reverse engineer to find out the patterns he used for the raga Hindolam and how
we can build sadhakams for other ragas.
1. sssss . . . ggggg . . . mmmmm . . . ddddd . . . nnnnn . . . ṡṡṡṡṡ . . .
ġġġġġ . . . ṁṁṁṁṁ . . . . .

2. s . . . sg . . . sgm . . . sgmd . . . sgmdn . . . sgmdnṡ . . . sgmdnṡġ . . .


sgmdnṡġṁ . . . . .

3. s . . . gs . . . mgs . . . dmgs . . . ndmgs . . . ṡndmgs . . . ġṡndmgs . . .


ṁġṡndmgs . . . . .

4. sgmg gss . . . gmdm mgg . . . mdnd dmm . . . dnṡn ndd . . . nṡġṡ ṡnn . . .
ṡġṁġ ġṡṡ . . . . .

5. sgm sgm sgm . . . . .


sgmd sgmd sgmd . . . . .
sgmdn sgmdn sgmdn . . . . .
sgmdnṡ sgmdnṡ sgmdnṡ . . . . .
sgmdnṡġ sgmdnṡġ sgmdnṡġ . . . . .
sgmdnṡġṁ sgmdnṡġṁ sgmdnṡġṁ . . . . .

6. sgm sgm sgm . . . . .


gmd gmd gmd . . . . .
mdn mdn mdn . . . . .
dnṡ dnṡ dnṡ . . . . .
nṡġ nṡġ nṡġ . . . . .
ṡġṁ ṡġṁ ṡġṁ . . . . .

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite Page 41


Creating your own Sadhakams
1. Observer the patterns from the given sadhakams.
2. Think of all possible octaves for a raga.
3. Build a simple sequence of each note starting from lowest octave – same note four times, eight
times, twelve times etc.
4. Look for a combination of nearby notes.
5. Use datu pattern of combinations.
6. Play all these in reverse order too.
7. Lastly, practice the same with Gamakams by finding the notes on which a Gamakam can be
applied.

Sangeet Bharati | Practice, Perform, Promote and Unite Page 42


NA ¸ÀªÉÃð ¨sÀªÀAvÀÄ ¸ÀÄT£ÀB ।
¸ÀªÉÃð ¸ÀAvÀÄ ¤gÁªÀÄAiÀiÁB ।
¸ÀªÉÃð ¨sÀzÁæt ¥À±ÀåAvÀÄ
ªÀiÁ PÀ²Ñvï zÀÄBR¨sÁUÀãªÉÃvï ।
NA ±ÁAw ±ÁAw ±ÁAwB ॥

J®ègÀÆ ¸ÀÄRªÁVgÀ°,
J®ègÀÆ DgÉÆÃUÀåªÀAvÀgÁVgÀ°,
J®ègÀÆ ªÀÄAUÀ¼ÀPÀgÀªÁzÀzÀÝ£Éßà (M¼ÉîAiÀÄzÀ£ÉßÃ) £ÉÆÃqÀ°,
AiÀiÁgÉƧâgÀÆ zÀÄBTvÀgÁUÀ¢gÀ°.
£À«ÄäAzÀ®Æ, EvÀgÀjAzÀ®Æ, ¥ÀæPÀÈw¬ÄAzÀ®Æ J¯ÉèqÉ ±ÁAw £É¯É¸À°.
(§ÈºÀzÁgÀtåPÀ G¥À¤µÀwÛ¤AzÀ ±ÁAwªÀÄAvÀæ)

You might also like