Organogeneza

1. Šta se pod organogenezom podrazumijeva?

Pod pojmom organogeneze podrazumijeva se proces obrazovanja organa u
ontogenetskom razviću jedinke.

2. Koji su najznačajniji procesi u organogenezi?

Najznačajniji procesi u organogenezi su :

 umnožavanje ćelija (rast),

 diferencijacija (osposobljavanje ćelija da obavljaju određenu funkciju)
 morfogeneza (oblikovanje nove jedinke).
Ovim procesima se postiže oblik tijela larve ili adulta (odrasla jedinka). Kod
organizama koji nemaju stepen larve, na završetku ovog stepena oblik
odgovara onom adulta.

3. Objasniti međustepen larve:

Mnogi organizmi se ne razvijaju direktno u adulta, već prolaze kroz
međustepen larve koja nema oblik i strukturu kao adult. Larva usljed toga
prolazi kroz proces metamorfoze (preobražaj). Pri metamorfozi dolazi do
promjene oblika tijela (npr. oblik tijela punoglavca i odrasle žabe), razvića novih
organa koje adult ima, a larva nije imala (npr. žaba ima udove, a punoglavac ih
nema), gubljenja organa larve tako da ih adult nema (npr. žaba nema rep).

4. Koji su derivati endoderma?

Endoderm primarno obrazuje arhenteron (pracijrevo),a zatim se javljaju
pupoljci od kojih će se razviti organi za disanje, jetra, pankreas i dr. Od
endoderma nastaju:
 srednje crijevo
 ždrijelo
  krajnici
 pljuvačne žlijezde
 pankreas
 jetra
 pluća
 timus
 štitna žlijezda
 paraštitna žlijezda
 prvobitne germinativne ćelije
 škrge kičmenjaka

5. Koji su derivati ektoderma?

U ektodermu se prvo odvaja polje koje će dati epidermis i polje koje daje
nervnu ploču. Nervna ploča predstavlja primarni začetak nervnog sistema.
Njene bočne ivice se nabiraju i spajaju u nervnu cijev što se naziva neurulacija .
Nervna cijev će se dalje diferencirati na:
• prednji dio,od koga će postati mozak i koji se sastoji se od tri proširenja
(mjehura):

 prednjeg moždanog mjehura – prosencephalon-a, od koga nastaju veliki

mozak i međumozak
 srednjeg moždanog mjehura, mesencephalon-a, od koga nastaje srednji
mozak i
 zadnjeg moždanog mjehura, rhombencephalon-a, od koga se razvijaju
mali mozak i produžena moždina

• zadnji dio, koji će dati kičmenu moždinu.

Od ektoderma nastaju sljedeći organi/tkiva:

 epidermis kože
 derivati epidermisa kao što su : dlake, perja, nokti, kožne žlijezde (znojne,
lojne, mliječne)
 sočivo i rožnjača oka
  pigmentne ćelije
 adenohipofiza
 neurohipofiza
 epifiza
 srž nadbubrežne žlezde
 nervni sistem
 epitel prednjeg i zadnjeg crijeva
 škrge beskičmenjaka
 traheje zglavkara

6. Koji su derivati mezoderma?

Na leđnoj strani embriona, od glavenog ka repnom dijelu, grupe
mezodermalnih ćelija obrazuju segmentisane somite. Unutar somita se
diferenciraju ćelije koje će dati krzno kože, skelet i mišiće. Od bočnog
mezoderma razviće se pleure i unutrašnji organi. Kod mnogih kičmenjaka
osovinski skelet prolazi kroz tri faze u razviću:
• vezivnu, kada je potporni sistem predstavljen notohordom;
• hrskavičavu i
• koštanu.
Vezivnu fazu, smenjuje hrskavica, a zatim se obrazuje kost.
Od mezoderma nastaju:

 krzno kože
 mišići
 vezivno tkivo
 skelet
 srce
 krvni sudovi
 krvne ćelije
 urogenitalni sistem
 gonade
 masne ćelije
  kora nadbubrežne žlijezde
 mezenterijum
 peritoneum
 dentin

Anastasija Leka, III5