Ιστορικές φράσεις
Timeo Danaos et dona
ferrentes.
Hannibal ante portas.
Delenda Carthago!
Quo usque tandem abutere,
Catilina, patientia nostra?
Alea jacta est.
Tu quoque, fili!
Sic semper tyrannis!
Ο Sancta simplicitas!
Αγάπη και Έρωτας
Amantes amentes
Si vis amari, ama.
Omnia vincit amor.
Αλκοόλ
In vino veritas.
Nemo saltat sobrius.
Bibere humanum est, ergo
bibamus.
Λόγια
Res, non verba.
Qui tacet consentit.
Quidquid latine dictum sit,
altum videtur.
Φοβού τους Δαναούς και δώρα
φέροντας.
Ο Αννίβας προ των πυλών.
Να καταστραφεί η Καρχηδών
Μέχρι πότε, Καταλίνα, θα κάνεις Κικέρων (στην πρώτη του αγόρευση
κατάχρηση της υπομονής μας;
Ο κύβος ερρίφθη.
Και συ τέκνον! [Βρούτε]
Έτσι πάντα στους τυράννους!
Ω ιερή απλότητα! ή Ω αγία
αφέλεια!
Οι ερωτευμένοι [είναι] τρελοί.
Αν θέλεις να σ’ αγαπούν, να
αγαπάς.
Ο έρωτας νικάει τα πάντα.
Εν οίνω η αλήθεια.
Κανένας δεν χοροπηδάει
(χορεύει) όντας νηφάλιος.
Είναι ανθρώπινο να πίνεις,
επομένως ας πιούμε.
Έργα, όχι λόγια.
Ο σιωπών συναινεί.
Ό,τι λέγεται στα λατινικά φαίνεται
βαθυστόχαστο.
1 / 12
Βιργίλιος, 70-19 π.Χ., Λατίνος
ποιητής
(ο φόβος των Ρωμαίων όταν ο
Αννίβας πλησίαζε, περί το 217 π.Χ.)
Κάτων ο πρεσβύτερος, 234-149
π.Χ., Ρωμαίος πολιτικός (έκλεινε
όλες τις ομιλίες του με αυτή την
φράση)
κατά του συνωμότη Καταλίνα)
Ιούλιος Καίσαρ, 101-14 π.Χ,
Ρωμαίος στρατηγός και ύπατος
(το είπε όταν διέβη τον Ρουβίκωνα,
αλλά ήταν παλιότερη Ελληνική
παροιμία)
Ιούλιος Καίσαρ, 101-14 π.Χ,
Ρωμαίος στρατηγός και ύπατος (τα
τελευταία λόγια του· ειπώθηκαν στα
Ελληνικά)
(μότο της Βιρτζίνια, αλλά και η
κραυγή του Μπουθ όταν
πυροβόλησε τον Λίνκολν)
Jan Hus, 1369-1415, Τσέχος
θεολόγος & αιρετικός (πεθαίνοντας
στην πυρά, όταν είδε μια γριούλα να
ρίχνει προσανάμματα στη φωτιά)
Τερέντιος, 185-159 π.Χ., Ρωμαίος
κωμωδιογράφος
Σενέκας, 4 μ.Χ-65 μ.Χ., Ρωμαίος
φιλόσοφος
Βιργίλιος, 70-19 π.Χ., Λατίνος
ποιητής
Cor ad cor loquitur.
Verba volant, scripta manent.
Εξωτερική Εμφάνιση
Vultus est index animi.
Fronti nulla fides.
Barba non facit philosophum.
Δυνατότητες
Nemo dat quod non habet.
Age quot agis.
Non omnia possumus omnes.
Lupus dentis, taurus cornis.
Ubi nihil vales, ibi nihil velis.
Ελαττώματα
Nemo sine vitio est.
Nihil est ab omni parte beatum. Τίποτε δεν είναι ευλογημένο σε
Semper idem.
Ηγεσία
De minimis non curat praetor.
Rex non potest peccare.
Oderint, dum metuant.
Corruptio optimi pessima.
Nemo autem regere potest nisi Κανείς δεν μπορεί να διοικήσει, Σενέκας, 4 μ.Χ-65 μ.Χ., Ρωμαίος
qui et regi.
Ζωή & Ύπαρξη
Dum spiro spero.
Bis vivit qui bene vivit.
Η καρδιά μιλάει στην καρδιά Ιερός Αυγουστίνος, 354-430
Τα λόγια πετούν, τα γραπτά (βασισμένο στο ομηρικό έπεα
μένουν. πτερόεντα)
Το πρόσωπο είναι ο δείκτης της
ψυχής.
Καμιά εμπιστοσύνη στην
εξωτερική όψη (στην βιτρίνα).
Τα γένια δεν κάνουν τον
φιλόσοφο.
Κανένας δεν δίνει αυτό που δεν
έχει.
Κάνε αυτό που κάνεις [μην
κάνεις πολλά πράγματα μαζί].
Όλα δεν μπορούμε να τα Οράτιος, 65-8 π.Χ., Λατίνος ποιητής
κάνουμε όλοι.
Ο λύκος με τα δόντια και ο (δηλαδή ο καθένας χρησιμοποιεί τα
ταύρος με τα κέρατα [επιτίθεται]. μέσα που διαθέτει)
Όποιος δεν αξίζει τίποτα, δεν Arnold Geulincx, 1624-1669,
μπορεί να θέλει τίποτα. Φλαμανδός φιλόσοφος
Δεν υπάρχει κανένας χωρίς Σενέκας, 4 μ.Χ-65 μ.Χ., Ρωμαίος
ελάττωμα φιλόσοφος
Οράτιος, 65-8 π.Χ., Λατίνος ποιητής
όλα.
Πάντα το ίδιο (ή, πάντα ο ίδιος). Κικέρων
Ο πραίτωρ δεν ασχολείται με το
παραμικρό.
Ο βασιλιάς δεν μπορεί να έχει
άδικο.
Ας με μισούν, αρκεί να με Καλιγούλας, Ρωμαίος αυτοκράτορας
φοβούνται. (αγαπημένη του φράση, που μάλλον
ανήκει στον ποιητή Accius)
Η διαφθορά των αρίστων είναι η
χειρότερη.
αν δεν είναι είναι δυνατόν να τον φιλόσοφος
διοικήσουν.
Όσο αναπνέω ελπίζω
Ζει δυο φορές αυτός που ζει
καλά.
2 / 12
Ubi bene, ibi patria.
Dum vivimus vivamus.
Vivamus, moriendum est.
Cogito ergo sum.
Primum vivere deinde
philosophari..
Ματαιότητα
Sic transit gloria mundi.
Pulvis et umbra sumus.
Omnes una manet nox.
Fama volat.
Et in Arcadia ego.
Θάνατος
Memento mori.
Moriamur, et in media arma
ruamus.
Ave Caesar, morituri te
salutant.
Plaudite, amici, comedia finita Χειροκροτήστε, φίλοι, η
est!
Non omnis moriar.
Omnia mors aequat.
Mors certa, hora incerta.
Mors ultima ratio.
Nascentes morimur.
Ave atque vale.
Φόβος & Απειλή
Timendi causa est nescire.
In cauda venenum.
Όπου [αισθάνεσαι] καλά, εκεί η
πατρίδα σου.
Όσο ζούμε, ας ζήσουμε.
Ας ζήσουμε [αφού] πρέπει να Σενέκας, 4 μ.Χ-65 μ.Χ., Ρωμαίος
πεθάνουμε. φιλόσοφος
Σκέφτομαι, άρα υπάρχω. Καρτέσιος (Descartes), 1596-1650,
Γάλλος φιλόσοφος
Πρώτα το ζην και μετά το Thomas Hobbes, 1588-1679, Άγγλος
φιλοσοφείν. φιλόσοφος
Έτσι περνάει η [μάταιη] δόξα σ’
αυτόν τον κόσμο.
Είμαστε σκόνη και σκιά. Οράτιος, 65-8 π.Χ., Λατίνος ποιητής
Μια νύχτα μας περιμένει όλους. Οράτιος, 65-8 π.Χ., Λατίνος ποιητής
Η φήμη πετάει.
Στην Αρκαδία [ήμουν] κι εγώ. (επιγραφή σε τάφο σε πίνακα του
Poussin)
Θυμήσου το θάνατο.
Ας πεθάνουμε και ας ορμήσουμε Βιργίλιος, 70-19 π.Χ., Λατίνος
μέσα στη μάχη. ποιητής
Χαίρε Καίσαρ, οι μελλοθάνατοι (χαιρετισμός των μονομάχων πριν
σε χαιρετούν. από τους αγώνες στις ρωμαϊκές
αρένες)
Αύγουστος, 63 π.Χ-14 μ.Χ., Ρωμαίος
κωμωδία τελείωσε! Αυτοκράτορας
(τα τελευταία του λόγια)
Δεν θα πεθάνω ολόκληρος [κάτι Οράτιος, 65-8 π.Χ., Λατίνος ποιητής
από μένα θα παραμείνει
ζωντανό].
Ο θάνατος εξισώνει τα πάντα.
Ο θάνατος είναι σίγουρος, η
ώρα του δεν είναι σίγουρη.
Ο θάνατος έχει τον τελευταίο
λόγο.
Από τη στιγμή που γεννιόμαστε,
[αρχίζουμε να] πεθαίνουμε.
Χαίρε και αντίο. Κάτουλος, 84-54 π.Χ, Λατίνος
ποιητής
Η αιτία του φόβου είναι η άγνοια. Σενέκας, 4 μ.Χ-65 μ.Χ., Ρωμαίος
φιλόσοφος
Στην ουρά είναι το δηλητήριο. αντίστοιχο του "πίσω έχει η αχλάδα
την ουρά"
3 / 12
Latet anguis in herba.
Θέληση και Δύναμη
Citius, Altius, Fortius
Vincit qui se vincit.
Vires acquirit eundo.
Nil desperandum!
Libens-Volens-Potens
Dictum, factum.
Quinon proficit deficit.
Aut viam inveniam aut faciam. Είτε θα τον βρούμε το δρόμο είτε Αννίβας, 247 - 183 π.Χ.,
Memento audace semper.
Ολιγάρκεια
Multum, non multa.
Multa paucis.
Θρησκεία και Θεός
Fiat Lux.
Ecce homo.
Vide et credere.
Credo quia absurdum.
Noli me tangere.
Deus vult.
Cito fit quod dii volunt.
Non serviam!
Vada retro me, Satana!
Ora et labora.
ένα φίδι κρύβεται στα χόρτα
Πιο γρήγορα, πιο ψηλά, πιο
δυνατά.
Κυριαρχεί αυτός που κυριαρχεί
στον εαυτό του.
Αποκτάς δύναμη προχωρώντας. Βιργίλιος, 70-19 π.Χ., Λατίνος
ποιητής
Ποτέ μην απελπίζεσαι.
Έτοιμος, Πρόθυμος, Ικανός.
Με το που το είπαμε, έγινε.
Όποιος δεν προχωρά, πάει
προς τα πίσω.
θα τον φτιάξουμε
Να θυμάσαι πάντα να τολμάς.
Πολύ, όχι πολλά.
Πολλά με λίγα (λόγια ή μέσα).
Γενηθήτω φως.
Ίδε ο άνθρωπος.
Δες και πίστεψε.
Πιστεύω διότι είναι παράλογο.
Μη μου άπτου.
Ο Θεός θέλει.
Γρήγορα γίνεται αυτό που
θέλουν οι θεοί.
Δεν θα [σε] υπηρετήσω.
Ύπαγε οπίσω μου Σατανά!
Να προσεύχεσαι και να
εργάζεσαι.
4 / 12
Βιργίλιος, 70-19 π.Χ., Λατίνος
ποιητής
Πιέρ ντε Κουμπερντέν, 1863-1937,
Γάλλος αναβιωτής των Ολυμπιακών
(μότο των Ολυμπιακών αγώνων,
εμπνευσμένο από το θυρεό του
σχολείου του)
Οράτιος, 65-8 π.Χ., Λατίνος ποιητής
Καρχηδόνιος στρατηλάτης
(προσπαθώντας να διασχίσει τις
Άλπεις περί το 212 π.Χ.)
D’ Annunzio, 1863-1938, Ιταλός
ποιητής
Από τη Vulgata (Γένεσις Α')
Από τη Vulgata (φράση του Πιλάτου,
κατά Ιωάννην ΙΘ')
Τερτυλλιανός, 155-222 μ.Χ.,
Καρχηδόνιος θεολόγος
Από τη Vulgata (λόγια του Ιησού)
Το σύνθημα στις μάχες της Α’
σταυροφορίας
Γάιος Πετρώνιος, 1ος μ.Χ αιων,
Ρωμαίος συγγραφέας
Από τη Vulgata (ο Σατανάς προς το
Θεό)
Από τη Vulgata (λόγια του Ιησού)
Σύνθημα των Βενεδεκτίνων μοναχών
Cuius regio, eius religio.
Post tenebras lux.
Totus Tuus.
Καλό και Κακό
Nemo malus felix.
De malo, bonum.
Ne cede malis.
Nota res mala, optima.
Omne bonum trium.
Male parta male dilabuntur.
Canis caninam non est.
Αλήθεια και Ψέμα
Vincit omnia veritas.
Veritas odit moras.
Mundus vult decipi, ergo
decipiatur.
Esse quam videri.
Addito salis grano.
Λάθη
Errare humanum est.
Post hoc, ergo propter hoc.
Falsus in uno, falsus in toto.
Splendide mendax.
Cui peccare licet peccat minus. Αυτός που του επιτρέπεται να
Νίκη και Ήττα
Veni, vidi, vici.
Όποιου το βασίλειο, εκείνου η
θρησκεία.
Μετά το σκοτάδι, φως.
Όλος δικός Σου.
Κανένας κακός δεν είναι
ευτυχισμένος.
Από το κακό, καλό.
Μην υποκύπτεις στο κακό (ή στα Βιργίλιος, 70-19 π.Χ., Λατίνος
βάσανα).
Τα γνωστά κακά είναι τα πιο
καλά.
Όλα τα καλά πράγματα είναι
τρία.
Άσχημα χάνεται ό,τι άσχημα
αποκτάται.
Ο σκύλος, σκύλο δεν τρώει.
Η αλήθεια υπερισχύει όλων.
Η αλήθεια απεχθάνεται την
καθυστέρηση.
Ο κόσμος θέλει να εξαπατηθεί,
άσ’ τον λοιπόν να εξαπατηθεί.
Να είσαι παρά να φαίνεσαι.
Προσθέτω και λίγο αλάτι.
Το σφάλλειν ανθρώπινον.
Κατόπιν αυτού, άρα εξαιτίας
αυτού.
Λάθος σε ένα, λάθος σε όλα.
Υπέροχα λάθος.
σφάλλει, σφάλλει λιγότερο.
Ήρθα, είδα, νίκησα!
5 / 12
Από τη Vulgata (βιβλίο Ιώβ).
συν τοις άλλοις, σύνθημα των
Καλβινιστών
(μότο του Πάπα Ιωάννη-Παύλου Β’)
Γιουβενάλης, 1ος-2ος αιών μΧ,
Ρωμαίος σατιρικός ποιητής
ποιητής
Κικέρων, 106-43 π.Χ., Ρωμαίος
ρήτορας και πολιτικός
Σενέκας, 4 μ.Χ-65 μ.Χ., Ρωμαίος
φιλόσοφος
Γάιος Πετρώνιος, 1ος μ.Χ αιών,
Ρωμαίος συγγραφέας
Κικέρων, 106-43 π.Χ., Ρωμαίος
ρήτορας & πολιτικός
Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, 23-79 μ.X.,
Ρωμαίος φυσιοδίφης
(γνωστό και ως σφάλμα "post hoc")
Οράτιος, 65-8 π.Χ., Λατίνος ποιητής
Οβίδιος, 43 π.Χ.-17 μ.Χ., Ρωμαίος
ποιητής
Ιούλιος Καίσαρ, 101-14 π.Χ,
Ρωμαίος στρατηγός και ύπατος
(μήνυμα στη Σύγκλητο μετά τη νίκη
του επί του βασιλιά του Πόντου, το
47 π.Χ.)
Ubi concordia, ibi victoria.
Vincere est totum.
Ad victor spolia.
Vae victis.
Vi Veri Veniversum Vivus
Vici.
Sic itur ad astra.
Νόμοι και Δίκαιο
Nullum crimen, nulla poena
sine lege.
Ratio legis est anima legis.
Testis unus, testis nullus.
Lex malla, lex nulla.
Dura lex, sed lex.
Necessitas non habet legem.
Salus populi suprema lex.
Abusus non tollit usum.
Summum jus, summa injuria.
Audiatur et altera pars.
Ne bis in idem.
Iniuria non excusat iniuriam.
Pacta sunt servanta.
Quod semper, quod ubique,
quo ab omnibus.
Legum servi sumus ut liberi
esse possimus.
Sol omnibus lucet.
Όπου ενότητα, εκεί νίκη.
Το να νικάς είναι το παν.
Στο νικητή τα λάφυρα.
Ουαί τοις ηττημένοις. Βρέννος, αρχηγός των Γαλατών, το
387 π.Χ.
ρίχνοντας το ξίφος του στη ζυγαριά
των λύτρων που του πρόσφεραν οι
Ρωμαίοι
Με τη δύναμη της αλήθειας, Από τον Φάουστ του Γκαίτε
ζώντας, κατέκτησα το σύμπαν.
Έτσι θα πας στα άστρα. (=έτσι Βιργίλιος, 70-19 π.Χ., Λατίνος
θα δοξαστείς) ποιητής
Κανένα έγκλημα, καμιά ποινή (θεμελιώδες νομικό αξίωμα)
χωρίς [ήδη ισχύοντα] νόμο.
Η αιτία του νόμου είναι η ψυχή
του νόμου.
Είς μάρτυς, ουδείς μάρτυς.
Ο κακός νόμος, δεν είναι Θωμάς Ακινάτης
καθόλου νόμος.
Σκληρός νόμος, αλλά νόμος.
Η ανάγκη δεν ξέρει νόμο.
Η ευημερία του λαού είναι ο Κικέρων, 106-43 π.Χ., Ρωμαίος
υπέρτατος νόμος. ρήτορας και πολιτικός
Η κατάχρηση δεν καταργεί
(απαξιώνει) τη χρήση.
Υπέρτατη (υπερβολική)
δικαιοσύνη, υπέρτατη αδικία.
Ακούστε και την άλλη πλευρά.
Όχι δύο φορές [έγκληση] για το
ίδιο [αδίκημα].
Η αδικία δεν δικαιολογεί [μιαν
άλλη] αδικία.
Οι συμφωνίες πρέπει να
τηρούνται.
Ό,τι [υπήρχε] πάντα, ό,τι
παντού, ό,τι από όλους.
Είμαστε σκλάβοι του νόμου για Κικέρων
να μπορούμε να είμαστε
ελεύθεροι.
Ο ήλιος λάμπει για όλους. Γάιος Πετρώνιος, 1ος μ.Χ αι.,
Ρωμαίος συγγραφέας
6 / 12
Fiat iustitia, et pereat mundus.
Πόλεμος και Ειρήνη
Si vis pacem para bellum.
Ultima ratio regum.
Dulce bellum inexpertis.
Bellaque matribus detestata.
Nervus rerum [/belli],
pecuniam.
Inter arma silent leges.
Πολιτική και Εξουσία
Vox populi, vox dei.
Panem et circenses.
Divide ut regnes.
Ubi dubium ibi libertas.
O Tite tute Tati tibi tanta
tyranne tulisti!
Cedant arma togae.
Nihil est incertius volgo.
Novus ordo seclorum.
E pluribus unum.
Qualis rex, talis grex.
Σιγουριά
Nullius in verba.
Semper letteris mandate.
Ας επικρατήσει η δικαιοσύνη, κι Μότο του αυτοκράτορα της Αγ. Ρωμ.
ας χαθεί ο κόσμος. Αυτοκρατορίας Φερδινάνδου Ι (1503-
1564)
Αν θες ειρήνη, να ετοιμάζεσαι
για πόλεμο
Το έσχατο επιχείρημα των Χαραγμένο στα κανόνια του Μ.
βασιλέων. Φρειδερίκου της Πρωσίας
Γλυκύς φαίνεται ο πόλεμος σ' Πίνδαρος, Αρχαίος Έλληνας ποιητής
αυτούς που δεν έχουν πείρα
(από πόλεμο).
Πόλεμος, μισητός από τις Οράτιος, 65-8 π.Χ., Λατίνος ποιητής
μητέρες.
Η ψυχή των πραγμάτων (ή του Κικέρων
πολέμου) είναι τα λεφτά.
Ανάμεσα στα όπλα (δηλ. στον
πόλεμο) οι νόμοι σιγούν.
Φωνή λαού, φωνή Θεού.
Άρτον και θεάματα. Γιουβενάλης, Ρωμαίος σατιρικός
ποιητής
Διαίρει και βασίλευε.
Όπου αμφισβήτηση, εκεί Publilius Syrus, 1ος μ.Χ αιών,
ελευθερία. Ρωμαίος γνωμικογράφος
Ω εσύ τύραννε, Titus Tatius, Ennius, 239-169 π.Χ., Ρωμαίος
τόσα πράγματα έκανες για σένα. συγγραφέας (λατινικός
γλωσσοδέτης)
Ας υποκύψουν τα άρματα [οι Κικέρων, 106-43 π.Χ., Ρωμαίος
στρατιωτικοί] στην τήβεννο [στην ρήτορας και πολιτικός
πολιτική εξουσία].
Τίποτε δεν είναι πιο αβέβαιο Κικέρων
από τον όχλο.
Νέα τάξη των αιώνων. Φράση σε θυρεό των ΗΠΑ
Από τους πολλούς, ένας. Φράση στο θυρεό των ΗΠΑ
Τέτοιος βασιλιάς, ίδιος λαός.
[Μη βασίζεσαι] στα λόγια Οράτιος, 65-8 π.Χ., Λατίνος ποιητής
κανενός.
Πάντα γραπτές οδηγίες.
7 / 12
Medio tutissimus ibis.
Mus uni non fidit antro.
Hospes hostis.
Via trita, via tuta.
Nil homini certum est.
Σχεδιασμός
Malum consilium quod mutari Είναι κακό σχέδιο αυτό που δεν Publilius Syrus, 1ος μ.Χ αιών,
non potest. μπορεί να αλλάξει.
Exitus acta probat.
Espice, adspice, prospice.
Gladiator in arena consilium
capit.
Τέχνη
Ars longa, vita brevis.
Sutor, ne supra crepidam.
Finis coronat opus.
Nulla dies sine linea.
Ingenio maximus, arte rudis.
Τύχη και Πεπρωμένο
Fortuna vitrea est: tum cum
splendet frangitu.
Virtutis fortuna comes.
Audaces fortuna iuvat.
Fata viam invenient.
Nomen est omen.
Είναι ασφαλέστερο να Οβίδιος, 43 π.Χ.-17 μ.Χ., Ρωμαίος
προχωράς στη μέση [του ποιητής
δρόμου].
Το ποντίκι δεν βασίζεται σε μια
τρύπα μόνο.
[κάθε] Ξένος [είναι] εχθρός.
Δρόμος περπατημένος, δρόμος
σίγουρος.
Τίποτε δεν είναι σίγουρο στον Οβίδιος, 43 π.Χ.-17 μ.Χ., Ρωμαίος
άνθρωπο. ποιητής
Ρωμαίος γνωμικογράφος
Ο σκοπός δικαιώνει την πράξη. Οβίδιος, 43 π.Χ.-17 μ.Χ., Ρωμαίος
ποιητής
Εξέταζε το παρελθόν, εξέταζε το
παρόν, εξέταζε το μέλλον.
Ο μονομάχος κάνει το σχέδιό Σενέκας, 4 μ.Χ-65 μ.Χ., Ρωμαίος
του μέσα στην αρένα. φιλόσοφος
Η τέχνη μακρά, ο βίος βραχύς. Ιπποκράτης, 460-377 π.Χ., Πατέρας
της Ιατρικής
Παπουτσή, όχι πάνω από το Απελλής, 4ος αιων π.Χ., Αρχαίος
σανδάλι. ζωγράφος
(σε παπουτσή που κλήθηκε να
συμβουλέψει για την εικόνα ενός
σανδαλιού και θέλησε να κρίνει και
το υπόλοιπο έργο)
Το τέλος στεφανώνει το έργο.
Ούτε μέρα χωρίς γραμμή. Απελλής, Αρχαίος ζωγράφος
Μέγιστη διάνοια, πρωτόγονη Οβίδιος, 43 π.Χ.-17 μ.Χ., Ρωμαίος
τεχνική. ποιητής (αναφερόμενος στον ποιητή
Έννιο)
Η τύχη είναι γυαλί: εκεί που Publilius Syrus, 1ος μ.Χ αιών,
λάμπει, θρυμματίζεται. Ρωμαίος γνωμικογράφος
Η καλή τύχη είναι σύντροφος της
αρετής.
Η τύχη βοηθάει τους τολμηρούς. Βιργίλιος, 70-19 π.Χ., Λατίνος
ποιητής
Οι μοίρες θα βρουν το δρόμο. Βιργίλιος, 70-19 π.Χ., Λατίνος
ποιητής
Το όνομα είναι σημάδι (αλλά και
κατάρα;)
8 / 12
Αίτιο και Αποτέλεσμα
Causa latet, vis est notissima.
Omnium rerum principia parva Η αρχή όλων των πραγμάτων
sunt. είναι μικρή.
Omnia causa fiunt.
Υγεία
Mens sana in corpore sano.
Primum, non nocere.
Quod me nutrit me destruit.
Φύση
Natura non facit saltus.
Natura nihil fit in frustra.
Natura est deus in rebus.
Suave mare magno.
Deus sive Natura.
Χρόνος
Carpe diem.
O tempora! Ο mores!
Fugit inreparabile tempus.
Ad calendas Graecas.
Tempus edax rerum.
In saecula saeculorum.
Γνώση & Εμπειρία
Aude sapere.
Nihil sub sole novum.
Usus est magister optimus.
Η αιτία είναι κρυμμένη, το
αποτέλεσμα είναι εμφανέστατο.
Όλα συμβαίνουν για κάποιο
λόγο.
Νους υγιής εν σώματι υγιεί.
Πρώτα απ' όλα, μην κάνεις κακό. Ιπποκράτης, 460-377 π.Χ., Πατέρας
της Ιατρικής
Ό,τι με τρέφει [ή με ταΐζει] με
καταστρέφει.
Η Φύση δεν κάνει άλματα.
Η Φύση δεν κάνει τίποτα χωρίς
λόγο.
Η Φύση είναι ο θεός στα
πράγματα.
Ευχάριστο να αγναντεύεις την
αγριεμένη θάλασσα [από τη
στεριά].
Θεός ή Φύση (δηλαδή, ότι είναι
ταυτόσημες έννοιες)
Άρπαξε [και αξιοποίησε] τη
μέρα.
Ω καιροί, ω ήθη!
Ο χρόνος φεύγει ανεπιστρεπτί.
Στις Ελληνικές καλένδες.
Ο χρόνος που τρώει όλα τα
πράγματα (πανδαμάτωρ
χρόνος).
Εις τον αιώνα των αιώνων.
Να τολμάς να γνωρίζεις.
Τίποτε δεν είναι καινούργιο κάτω
από τον ήλιο.
Η χρήση είναι ο καλύτερος
δάσκαλος.
9 / 12
Οβίδιος, 43 π.Χ.-17 μ.Χ., Ρωμαίος
ποιητής
Κικέρων, 106-43 π.Χ., Ρωμαίος
ρήτορας & πολιτικός
Γιουβενάλης, Ρωμαίος σατιρικός
ποιητής
Christopher Marlowe, 1564-1593,
Άγγλος θεατρικός συγγραφέας
Giordano Bruno, 1548-1600, Ιταλός
μοναχός & φυσικός φιλόσοφος
Λουκρήτιος, 98-55 π.Χ., Λατίνος
ποιητής
Σπινόζα, 1632-1677, Ολλανδός
φιλόσοφος
Οράτιος, 65-8 π.Χ., Λατίνος ποιητής
Κικέρων, 106-43 π.Χ., Ρωμαίος
ρήτορας και πολιτικός
Βιργίλιος, 70-19 π.Χ., Λατίνος
ποιητής
Παροιμιακή φράση (που σημαίνει
«ποτέ»)
Οβίδιος, 43 π.Χ.-17 μ.Χ., Ρωμαίος
ποιητής
Εκκλησιαστικό
Quod nocet, saepe docet. Ό,τι πονάει, συχνά διδάσκει.

Experientia docet. Η εμπειρία διδάσκει.

De omnibus dubitandum. Να αμφιβάλλεις για όλα. Καρτέσιος, 1596-1650, Γάλλος

φιλόσοφος
Ερωτήσεις
Non quis, sed quid. Όχι ποιος, αλλά τι.

Quis, quid, ubi, quibus auxiliis, Ποιος, τι, πού, με τι, γιατί, πώς, Μάρκος Φάβιος Κοϊντιλιανός, 35-96
cur, quomodo, quando? πότε. μ.Χ., Ρωμαίος ρήτορας

Σχετικότητα
Mutatis mutandis. Έννοια: τηρουμένων των
αναλογιών
Fabas indulcet fames. Τα φασόλια τα γλυκαίνει η πείνα

Minima maxima sunt. Τα ελάχιστα είναι μέγιστα. (ή: τα

ασήμαντα είναι τα πιο
σημαντικά)
Διάφορα
Pecunia non olet. Το χρήμα δεν μυρίζει.

De gustibus non est Τα γούστα δεν συζητιούνται.

disputandum.
In girum imus nocte et Τριγυρνάμε [κρλκτ: κάνουμε
consumimur igni. κύκλο] τη νύχτα και μας
κατακαίει η φωτιά.

Λατινικές φράσεις που χρησιμοποιούνται συχνά

Λατινική φράση Μετάφραση

a posteriori [συμπέρασμα] μετά από εμπειρική παρατήρηση
a priori εκ των προτέρων, θεωρητικά, χωρίς παρατήρηση
ad hoc γι' αυτό ειδικά, επί τούτω
advocatus diaboli ο δικηγόρος του διαβόλου
alma mater τροφός μητέρα (χρήσ. για πανεπιστήμια)
alter ego ο άλλος εαυτός
altera pars η άλλη πλευρά
a cappella στην εκκλησία (μτφ., χωρίς τη συνοδεία μουσικής)
anno domini [κατά] το έτος του Κυρίου
aqua fortis νιτρικό οξύ
aqua vitae νερό της ζωής (για αλκοολούχα ποτά)
audio, video, disco ακούω, βλέπω, μαθαίνω
aurora borealis βόρειο σέλας
ave maria χαίρε Μαρία
bona fide με καλή πίστη, καλή τη πίστει

10 / 12
Λατινική φράση Μετάφραση
bona fortuna καλή τύχη
casus belli αιτία πολέμου
corpus Christi το σώμα του Χριστού
cui bono? ποιος ωφελείται (ποιος είχε κίνητρο)
cum laude μετά επαίνου
curriculum vitae πορεία της ζωής (βιογραφικό σημείωμα)
de facto εμπράκτως, εκ των πραγμάτων
de jure εκ του νόμου, αυτοδικαίως
de profundis εκ βαθέων (Ψαλμοί Δαβίδ)
erga omnes έναντι όλων
ex cathedra από καθέδρας
ex libris από τη βιβλιοθήκη, από τη βιβλιογραφία
ex officio λόγω θέσεως
habeas corpus πρέπει να έχεις το σώμα (πρέπει να δικαιολογείς την δίκη)
habemus Papam! έχουμε Πάπα (στην αναγγελία εκλογής Πάπα)
hic et nunc εδώ και τώρα
homo erectus όρθιος άνθρωπος (ανθρωπολογικός όρος)
homo sapiens έμφρων άνθρωπος (ανθρωπολογικός όρος)
homo universalis άνθρωπος με γενικά ενδιαφέροντα και πολλές γνώσεις
honoris gratia τιμής ένεκεν
in absentia ερήμην
in extremis στα άκρα, σε ακραία περίπτωση, στην εσχάτη περίπτωση
in memoriam εις μνήμην
in nomine domini εις το όνομα του Κυρίου
in principio επί της αρχής
in promptu με ετοιμότητα, άμεσα (γρήγορα)
in situ επί τόπου, αυτοψία
in vitro στο γυαλί (μτφ. σε τεχνητές συνθήκες, στο εργαστήριο)
in vivo σε πραγματικές συνθήκες
ipso facto με βάση το ίδιο τογεγονός
lapsus calami τυπογραφικό λάθος
lapsus linguae γλωσσικό ολίσθημα
lingua franca Γαλλική γλώσσα (μτφ., οικουμενική γλώσσα)
Magna Carta μεγάλο χαρτί, η σύμβαση των δικαιωμάτων του 1215 (Αγγλία)
magna cum laude με μεγάλο έπαινο
magnum opus το μεγάλο έργο [της ζωής]
manus in mano χέρι-χέρι
mare nostrum η θάλασσά μας (η Μεσόγειος)
mea culpa λάθος μου

11 / 12
Λατινική φράση Μετάφραση
memorandum υπόμνημα, μνημόνιο
modus vivendi τρόπος ζωής
moratorium καθυστέρηση
mutatis mutandis μετά τις απαραίτητες αλλαγές, τηρουμένων των αναλογιών
novus ordo νέα τάξη
Opus Dei έργο του Θεού (παραθρησκευτική οργάνωση των Καθολικών)
pater familias ο πατέρας της οικογένειας
pax romana ρωμαϊκή ειρήνη
per capita κατά κεφαλήν
per cent τοις εκατό
per se καθ' εαυτόν, μόνος του, μόνο του
persona non grata ανεπιθύμητο πρόσωπο
post hoc μετά από αυτό
post mortem μετά θάνατον (και αυτοψία)
primus inter pares πρώτος μεταξύ ίσων (τίτλος των Ρωμαίων αυτοκρατόρων)
pro bono [publico] για το [κοινό] καλό
pro forma για τους τύπους (τυποποιημένο έγγραφο)
pro patria υπέρ πατρίδος
quid pro quo κάτι για κάτι (κάτι σε ανταπόδοση)
quo vadis? πού πηγαίνεις;
scripta manent τα γραπτά μένουν
sine nobilitatis χωρίς ευγενική καταγωγή (προέλευση του SNOB)
sine qua non εκ των ων ουκ άνευ
status quo το κατεστημένο, η υπάρχουσα κατάσταση
sui generis ιδιότυπος, ιδιότροπος, ιδιόμορφος
summa summarum το άθροισμα των αθροισμάτων, τελικό άθροισμα
tabula rasa λευκή πλάκα, μετφ. άγραφο χαρτί, σε νέα βάση
terra incognita άγνωστη γη
veni, vidi, vici ήρθα, είδα, νίκησα
verbatim [ακριβώς] κατά λέξη
verbatim ac litteratim κατά λέξη και κατά γράμμα
vice versa και αντιστρόφως, ανάποδα
vivat ζήτω

12 / 12