AİLE HEKİMLİĞİ

TERMİNOLOJİSİ
Doç.Dr.Esra Meltem Koç
TERMİNOLOJİ NEDİR?
• Genel anlamda terimler

• ve onların kullanımıyla ilgili bir bilim dalı

AİLE HEKİMLİĞİ
TERMİNOLOJİSİ
1) AYRIŞMAMIŞ HASTA:
• İlk başvurusunu yapan,
• Henüz tıbbi bir tanı almamış,
• Rahatsızlığı ya da rahatsızlıkları bir hekim tarafından tıbbi
hastalık sınıflarından birine sokulmamış,

Sınıflanmamış hasta
2) FARKLILAŞMAMIŞ
RAHATSIZLIK:
Bir hekim tarafından:

• Hiç değerlendirilmemiş,
• İsimlendirilmemiş
sınıflandırılmamış rahatsızlık
3) ORGANİZE OLMAMIŞ
RAHATSIZLIK
• Birden çok problem ve yakınma olması
• Hastanın problemlerini önem ve öncelik sırasına
koyamaması
• Hastanın problemlerini kendince bir önem sırasına
koyması, düzensiz anlatması
• Hastanın önem ve öncelik sıralaması ile hekimin
sıralamasının her zaman örtüşmemesi
4) DÜŞÜK PREVALANS HEKİMLİĞİ
• Birinci basmakta görülen sağlık sorunları toplumdaki gerçek
sıklıkları ile görülür.

• İkinci ve üçüncü basamakta, süzülüp elenerek gelmiş sağlık

sorunları ile uğraşılır.
KLİNİK PROBLEM ÇÖZME SÜRECİNE
İLİŞKİN ÖNEMLİ KAVRAMLAR
• Rahatsızlık / hastalık
• Hastanın gündemi / doktorun gündemi
• İpucu - Hipotez ilişkisi
• Sınıflandırma
• Klinik problem çözme sürecinde son aşama
• Hariç bırakma
• Rutin araştırma
• Yönlendirilmiş araştırma
• Klinik karar
HASTANIN GÜNDEMİ
RAHATSIZLIK
• Hasta merkezli, subjektif bir tanımdır;
• Hastanın klinik durumu veya hastalığı nedeni ile hayatında
meydana gelen değişiklikler hakkında tüm algı, bilgi ve
tutumlarının kompleks bir karışımıdır.
HEKİMİN GÜNDEMİ
HASTALIK
• Hekim merkezli, objektif bir tanımdır.
• Mevcut klinik görünüme ait objektif bulgular

Doç. Dr. Haluk MERGEN

• Hekimin kişisel klinik bilgi ve becerileri
• En iyi mevcut kanıtların kullanılmasıyla ortaya
konan tanımlamadır.
AİLE HEKİMİ
• Hasta merkezli klinik yöntemler
benimsediğinden
• Hastayı
• Hastalığı
anlamak durumundadır.
 Şimdiki problem
HASTANIN GÜNDEMİ
Gizli problemler
Görünen problemler
Görünen etkileri
İnançlar
Ümitler Klinik Bilgi ve
Hasta Doktor bulgu toplama
Korkular Merkezli Merkezli
Analiz
Gizli problemler
İleri sorgulama
Beklentiler
Aydınlatma
Açıklama
Doğrulama

Paylaşım DOKTORUN GÜNDEMİ

KLİNİK SORUYA GİDEN YOL

• İpuçları klinik sorulara götürür.

• Klinik sorular hipotezlere götürür.
• Hipotezlerimizi doğrulamak / desteklemek için yeni ipuçları ararız.
İPUCU / HİPOTEZ

• İpuçları hekim için özel anlama sahip bilgilerdir.

• Hastanın kendince önem sırasına koyduğu yakınmalar, hekim için

farklı önem sırasına sahip ipuçlarına dönüşür.
HİPOTEZ

• Aklımıza ilk anda 2 - 5, en çok 6 hipotez gelir.

• Deneyim arttıkça geliştirdiğimiz hipotezlerin sayısı artar.

HİPOTEZLERİMİZİ (ÖN TANI) OLUŞTURUP
SAVUNMAYA / KANITLAMAYA ÇALIŞIRIZ,
NASIL?

ARAŞTIRMA
• Rutin araştırma
•

Doç. Dr. Haluk MERGEN

Anamnez
• Fizik muayene

• Yönlendirilmiş araştırma
YÖNLENDİRİLMİŞ ARAŞTIRMA NEDİR?

Rutin araştırmada elde ettiğimiz semptom

ve bulguların tanı koydurucu değerini araştırma, yönlendirilmiş

Doç. Dr. Haluk MERGEN

araştırmadır.
TANI NEDİR?
Hipotezlerimizin araştırma sürecinden sonra bir kısmının elenerek bir
kısmının güçlenmesi sonucu, hastanın rahatsızlığını belli bir sınıflama
içine yerleştirerek tanımlamaktır.
TANI, SINIFLANDIRMADIR
Sınıflama

• Eğer tedavi edilmezse hastalığın nasıl sonuçlanacağını,

• Nedenini,
• Tedavisini irdelemeyi,
• Meslektaşlarla iletişim kurmayı, aynı dili konuşmayı
sağlar.
SINIFLANDIRMA YÖNTEMLERİ
• Geleneksel sınıflandırma
• Hariç bırakma
• Belirtiden tedaviye yönelme
(semptom yaklaşımı ile algoritma geliştirme)
• Tedaviden tanıya gidiş
GELENEKSEL
SINIFLANDIRMA
Alt solunum yolu enfeksiyonlarının geleneksel
sınıflandırılması;

• Yerleşime göre: (Plica Vocalislerin alt kısmında

görülen enfeksiyonlar) Larengeo trakeobronşit,
Trakeit, Bronşit, Bronşiyolit, Bronkopnomoni,
Pnömoni

• Etkene göre: Pnömokoksik, Bakteriyel, Viral

HARİÇ BIRAKMA
Hem sınıflandırma yöntemi,
hem de hipotezimizden tanıya giderken kullandığımız bir yöntemdir.

KARIN AĞRISI

AKUT ABDOMEN AKUT ABDOMEN DEĞİL

TEDAVİDEN TANIYA
• Sebebi bilinmeyen ateşte kolşisin kullanılarak atakların önlenmesi
 Ailesel Akdeniz Ateşi

• Göğüs ağrısında dil altı isosorbid dinitrat uygulaması ile rahatlama

 Koroner arter hastalığı...
• Çoğu ülkede birinci basamakta algoritmik yaklaşıma dayalı tanı ve
tedavi rehberleri kullanılmaktadır.

• Ülkemizde de Sağlık Bakanlığı’nın birinci basamak rehberleri var.

• Rehberlerin kullanımıyla birinci basamak hizmetlerinin

standardizasyonu ve kalitesinin geliştirilmesi amaçlanmaktadır.
BİRİNCİ BASAMAKTA TANI KOYMAYI
ZORLAŞTIRAN NEDENLER NELER?
• Semptomların tam belirmemesi veya kısa sürede
kaybolması,

• Erken tedaviyle klinik tablo tam ortaya çıkmadan

kaybolması (Pnömoni dört dörtlük oluşmadan
antibiyotik başlanması),

• Sınırda veya şüpheli olgular,

• Tanısal süreçte yapılan tıbbi hatalar,

BİRİNCİ BASAMAKTA TANI KOYMAYI
ZORLAŞTIRAN NEDENLER NELER?
• Yıllarca süren, tanı koydurucu semptomu
yakalayamadığımız durumlar (Multipl sklerozda görme
kaybı),

• Hastalığın kişinin yaşamıyla iç içe geçmiş olması (kronik

ağrı),

• Üçüncü basamakta kullanılan tanı yöntemlerinin birinci

basamakta değerli olmaması
• Klinik yöntem, klinik problemi
çözme sürecidir.....

• Bu süreç nasıl sonuçlanır?

 GELENEKSEL TIPTA

GENELLİKLE SON NOKTA

TANI VE TEDAVİDİR.
Birinci Basamakta ayrışmamış hastaya tanı koymak
her zaman mümkün olmadığından;

• Birinci basamakta klinik problem çözme

sürecinde son nokta:

“Karar” dır.
KARAR NEDİR?
Tanı
Tedavi
Sevk
Konsültasyon
Bekle- Gör
TIPTA %100 KESİN OLAN TEK ŞEY HİÇBİR
ŞEYİN %100 KESİN OLMADIĞIDIR.
AİLE HEKİMLİĞİ
TERMİNOLOJİSİ
Teşekkür ederim