QUANG SINH HOÏC

LYÙ SINH THÒ GIAÙC

n Sô löôïc veà caáu taïo cuûa maét
HTQuang hình hoïc cuûa maét
Ba löôõng chaát caàu:
n Löôõng chaát caàu giaùc maïc: taïo neân do
giaùc maïc ngaên caùch mt khoâng khí vôùi
thuûy dòch TP
n Löôõng chaát caàu thuûy tinh theå tröôùc: do
maët cong tröôùc TTT ngaên caùch thuûy dòch
TP &TTT
n Löôõng chaát caàu thuûy tinh theå sau: do maët
cong phía sau TTT ngaên caùch TTT vôùi
thuûy dòch HP.
=>LCC töông ñöông (con maét öôùc löôïc)
n Muoán nhìn roõ vaät thì aûnh cuûa vaät phaûi hieän leân
treân voõng maïc. Theo coâng thöùc toång quaùt aùp
duïng löôõng chaát caàu:

n2 n1 n2 - n1
'
- = = D
s s r
Khaû naêng ñieàu tieát cuûa maét
n Khaû naêng maét töï thay ñoåi ñoä tuï ñeå nhìn roõ
caùc vaät goïi laø khaû naêng ñieàu tieát cuûa maét.
n Caän ñieåm: laø ñieåm gaàn nhaát maø maét coù theå
nhìn roõ moïi vaät khi ñaõ ñieàu tieát toái ña
n Vieãn ñieåm: laø ñieåm xa nhaát maø maét khoâng
caàn ñieàu tieát vaãn nhìn roõ söï thaät
Thò tröôøng
n Beà maët toái ña maø ta nhìn thaáy ñöôïc khi chuù
möïc nhìn vaøo moät ñieåm coá ñònh goïi laø thò
tröôøng.
Ñieåm töông öùng
n Ñieåm töông öùng laø nhöõng ñieåm naèm treân
voõng maïc maø khi ta ñeå choàng haivoõng maïc
leân nhau sao cho ñieåm vaøcaùc truïc ngang
doïc cuûa nhaõn caàu truøng nhau thì nhöõng
ñieåm naøy cuõng truøng nhau vaø hình aûnh
treân caùc ñieåm naøy seõ ñöôïc cuøng moät
nôtron thaàn kinh daãn truyeàn veà naõo do ñoù
duø coù 2 nhaûn caàu ta chæ thaáy moät hình aûnh.
 Caûm giaùc thaáy noåi (caûm giaùc
chieàu saâu)
Caûm giaùc thaáy noåi coù ñöôïc nhôø vaøo caùc yeáu toá :
n Nhôø thu nhaän ñoä caêng cuûa theå mi qua thuï quan
baûn theå,so saùnh kích thöôùc , ñoä che khuaát ….
n Do moãi maét nhìn vaät döôùi moät goùc ñoä khaùc nhau
neân hai aûnh treân hai voõng maïc khoâng khôùp vaøo
nhau hoaøn toaøn, chính söï cheânh leäch naøy thoâng
qua caùc daây thaàn kinh thò giaùc seõ cho ta caûm giaùc
thaáy noåi cuûa caùc vaät.
Khaû naêng phaân ly cuûa maét
n Goùc nhìn beù nhaát maø maét coù theå phaân bieät
ñöôïc hai ñieåm trong khoâng gian goïi laø khaû
naêng phaân ly cuûa maét (hay naêng suaát phaân
giaûi)
B

a A’
A B’
n Thò löïc T ñöôïc xaùc ñònh bôûi nghòch ñaûo
cuûa goùc phaân ly toái thieåu.

T= 1
a min
CÔ SÔÛ PHAÂN TÖÛ CUÛA SÖÏ
CAÛM THUÏ AÙNH SAÙNG
Quaù trình quang hoaù
n ÔÛ teá baøo que coù hay saéc toá thò giaùc laø
Rodopsin. ÔÛ teá baøo noùn laøiodopsin.
n Sô ñoà quang hoùa
 SÔ ÑOÀ QUANG HOÙA
AS’
Rodopsin
Ñ.phaân quang hoùa
Lumi-Rodopsin
Caûi bieán nhieät Xung
Pha toái ñoäng
Meta-Rodopsin
thaàn
Thuûy phaân kinh

Opsin Retinal

Vitamin A

• QUANG – HOÙA - ÑIEÄN

Ngöôõng nhìn, ñoä nhaïy cuûa maét
Ngöôõng nhìn:
n soá photon toái thieåu ñeå coù theå gaây neân caûm

giaùc saùng
n Ñaïi löôïng nghòch ñaûo cuûa ngöôõng nhìn goïi
laø ñoä nhaïy E cuûa maét

E=1
e
Söï löu hình
n Caûm giaùc saùng khoâng maát töùc thôøi sau khi
ngöøng kích thích voõng maïc baèng aùnh saùng
n Giai ñoaïn chuyeån töø Rodopsin sang
lumirodopsin xaåy ra nhanh, coøn giai ñoaïn t
tieáp theo ñeå trôû thaønh Metarodopxin xaûy
ra töông ñoái chaäm
LÝ SINH THỊ GIÁC
4 .Caûm giaùc
maøu s aéc
CAÛM GIAÙC MAØU SAÉC
n Chæ nhöõng böùc xaï ñieän töø coù böôùc soùng khả
kiến, môùi gaây ñöôïc caûm giaùc saùng
Thuyeát ba thaønh phaàn cuûa
Young vaø HemHon:
n Trong voõng maïc caùc teá baøo hình noùn
goàm coù 3 loaïi chöùa caùc saéc toá thò giaùc do
phoå haáp thuï khaùc nhau nhö :
Thuyeát ba thaønh phaàn cuûa
Young vaø HemHon:
n Loaïi teá baøo ñoû: lmax=0,6mm. miền hấp
thụ: 0,475 ñeán 0, 760 mm.
n Loaïi teá baøo xanh laù caây: lmax=0,55mm.
miền hấp thụ: 0,45 – 0,6 mm.
n Loaïi teá baøo xanh bieån: lmax=0,45mm.
miền hấp thụ: 0,4 – 0,55 mm
Thuyeát ba thaønh phaàn cuûa
Young vaø HemHon:
n Nhöõng maøu khaùc nhau coù theå taùc duïng leân
caû 3 loaïi teá baøo noùn naøy nhöng theo tyû leä
khaùc nhau, xung ñoät töø 3 loaïi teá baøo naøy
chaïy veà voû naõo seõ ñöôïc toång hôïp ôû naõo, ôû
ñaây caûm giaùc veà maøu seõ ñöôïc gaây neân
theo tyû leä xung ñoäng ñöa veà moãi loaïi teá
baøo.
Thuyeát ba thaønh phaàn cuûa
Young vaø HemHon:
I

100

mm
l
400 450 500 550 600 650 750
II.TAÙC DUÏNG CUÛA AÙNH
SAÙNG LEÂN CÔ THEÅ SOÁNG
 II.1.ÑAÏI CÖÔNG VEÀ TAÙC
DUÏNG CUÛA AÙS LEÂN CÔ THEÅ
SOÁNG

n 1.Caùc quaù trình vaø hieäu öùng toång

quaùt
n 2.Hieäu suaát löôïng töû

n 3.Phoå taùc duïng

n 4.Nhu caàu naêng löôïng

1.Caùc quaù trình vaø hieäu öùng
toång quaùt
Söï töông taùc giöõa aùnh saùng vaø cô theå sinh
vaät ñöôïc theå hieän qua caùc heä quaû :
nVeà chuøm tia saùng: coù nhöõng thay ñoåi veà

cöôøng ñoä, böôùc soùng, höôùng truyeàn.

nVeà cô theå sinh vaät: xaûy ra caùc quaù trình

quang sinh goàm nhöõng giai ñoaïn chính keá

tieáp nhau:
n a.Haáp thu:ï taïo traïng thaùi kích thích, söï tích
luyõ naêng löôïng beân trong phaân töû.
n b.Khöû traïng thaùi kích thích cuûa phaân töû:
n -Quaù trình quang lyù hoaëc Quaù trình quang
hoaù (saûn phaåm quang hoaù khoâng beàn vöõng.)
n c.Nhöõng phaûn öùng toái: saûn phaåm quang hoaù
beàn vöõng
n d. Caùc hieäu öùng sinh vaät: phaù huûy bieán tính
vaø phaûn öùng sinh lyù chöùc naêng:
Caùc hieäu öùng sinh vaät.
n -Phaûn öùng taïo naêng löôïng
n -Phaûn öùng thoâng tin

n -Sinh toång hôïp

 2. Hieäu suaát löôïng töû

n Hieäu suaát löôïng töû cho ta bieát hieäu suaát

söû duïng naêng löôïng cuûa quaù trình quang
sinh ñöôïc khaûo saùt.

Soá phaân töû bò kích thích

HS löôïng töû j =
Soá phaân töû ñaõ haáp thuï aùnh saùng
3.Phoå taùc duïng

n Ñöôøng cong bieåu dieãn söï phuï

thuoäc cuûa hieäu öùng sinh vaät do
aùnh saùng tôùi gaây neân vaøo böôùc
soùng cuûa aùnh saùng goïi laø phoå taùc
duïng.
Phoå taùc duïng
n Chieáu saùng heä vi khuaånvôùi thôøi gian nhö
nhau, cöôøng ñoä aùnh saùng nhö nhau,... chæ
coù böôùc soùng aùnh saùng laø khaùc nhau . Sau
ñoù xeùt tyû leä vi khuaån bò khöû hoaït tính laø
con soá ñaëc tröng cho hieäu öùng quang sinh
vaät. Ta coù theå döïng ñöôïc ñoà thò bieåu dieãn
tyû leä vi khuaån bò khöû hoaït tính theo böôùc
soùng
4.Nhu caàu naêng löôïng
Caùc quaù trình sinh vaät khaùc nhau xaûy ra döôùi
taùc duïng cuûa aùnh saùng cho ta nhöõng nhu caàu
naêng löôïng khaùc nhau,ñaïi löôïng ñieån hình ñaëc
tröng cho nhu caàu naêng löôïng laø:
-Khoái löôïng ñoái töôïng nhaän aùnh saùng
-Naêng löôïng aùnh saùng treân 1 ñôn vò dieän tích
-Soá löôïng photon bò haáp thuï
 •Naêng löôïng aùnh saùng bò haáp thuï
seõ
. phaân taùn ñi baèng caùch sau:
n -Bieán thaønh nhieät hay böùc xaï nhôø hieän
töôïng phaùt quang.
n -Kích thích caùc chuoãi phaûn öùng phöùc
taïp, chaúng haïn nhö quang hôïp.
n -Daãn tôùi söï phaù huyû caùc caáu truùc phaân
töû, chaúng haïn khöû hoaït tính teá baøo,
virus, men do tia töû ngoaïi gaây neân.
VI.2.Moät soá quaù trình quang sinh

1. Quang hôïp
2. Sinh toång hôïp saéc toá vaø vitamin
3. Taùc duïng cuûa tia töû ngoaïi leân caùc heä
thoáng soáng
 1.Quang hôïp
n Quang hôïp laø moät hieäu öùng gaây ra do aùnh
saùng trong ñoù coù söï khöû CO2, taïo O2 vaø
hydrat cacbon. Goàm hai chuoãi phaûn öùng keá
tieáp nhau: Caùc PÖÙ saùng ( nhanh),PÖÙ toái
(chaäm). Keát quaû:Söï tích tuï naêng löôïng laáy
ñöôïc töø aùnh saùng bò haáp thuï trong chaát taïo
thaønh.
CO2 + 2 H 2 O + nhn ® (CH 2O ) + O2 + H 2O
2.Sinh toång hôïp saéc toá vaø vitamin
n Trong quaù trình sinh toång hôïp daãn ñeán söï
taïo thaønh teá baøo caùc saéc toá vaø vitamin, ñeàu
coù söï tham gia cuûa nhöõng phaûn öùng quang
hoùa:
-AS cung caáp naêng löôïng cho phaûn öùng
chöù khoâng daãn ñeán döï tröõ naêng löôïng.
PUQH xaûy ra giöõa hoaëc cuoái cuûa chuoãi
sinh toång hôïp caùc chaát treân.
 3.Taùc duïng cuûa tia UV leân caùc
heä thoáng soáng
3.1.Phoå taùc duïng:
3.2.Caùc giai ñoaïn taùc duïng
3.3.ÖÙng duïng
 3.1.Phoå taùc duïng:
Phoå taùc duïng cuûa böùc xaï töû ngoaïi coù theå chia
laøm 3 vuøng:
n Vuøng soùng ngaén(100 – 275nm): laøm thay
ñoåi caáu truùc cuûa protid, lipid vaø taùc duïng
dieät truøng.
n Vuøng soùng trung(275 -320nm) coù taùc duïng
choáng coøi xöông, taïo saéc toá, thuùc ñaåy söï
taïo thaønh bieåu moâ, caùc quaù trình taùi sinh.
n Vuøng soùng daøi (320 – 400nm) coù taùc duïng
sinh vaät yeáu, gaây phaùt quang ôû moät soá chaát
höõu cô.
3.2.Caùc giai ñoaïn taùc duïng
a.Giai ñoaïn tích cöïc:
Söï haáp thuï aùnh saùng kích thích caùc phaân
töû acid amin, chuyeån chuùng sang traïng
thaùi kích thích, (vaø ngöôïc laïi laø phaùt
saùng)
AH + hυ1 ® AH *
AH + * ® Ah + hυ 2 (trong ñoù υ 2 = υ1 )
 b.Giai ñoaïn quang ion hoaù:
- Xaûy ra phaûn öùng solvat hoaù

+
AH ® AH + e
*

taïo thaønh caùc goác ion töï do vaø photon coâ

laäp.
c.Giai ñoaïn phaûn öùng cuûa caùc goác töï do vaø
ñieän töû solvat:
- taïo thaønh caùc goác oxid
A + O2 ® AOO
*

töø ñoù taïo neân NH3 vaø goác cuûa acid amin
khaùc, ñoù laø söï taêng nhaïy.
d.Giai ñoaïn phaûn öùng hoaù hoïc phaù huyû acid
amin:
- gaây neân söï thay ñoåi caáu hình cuûa caùc
ñaïi phaân töû protid vaø laøm maát hoaït tính
men.
3.3Öùng duïng :
n Taùc duïng dieät khuaån cao: do tia ñaõ khoáng
cheá khaû naêng sinh saûn vi khuaån. Taùc duïng
naøy chuû yeáu laø do tia laøm toån thöông AND
cuûa virus vaø vi khuaån.
n Naâng cao tính phaûn öùng mieãn dòch cuûa cô
cheá.
n Taïo vitamin D.
n Ñieàu trò beänh coøi xöông: Söï chieáu tia töû
ngoaïi coøn ñöôïc öùng duïng trong ñieàu trò
beänh coøi xöông, laøm cho veát thöông choùng
leân seïo, cuõng nhö laøm xöông gaõy choùng
lieàn.