Punim Seminarik

Shkolla:Sylejman Vokshi

Lenda:Matematik

Punoi:Leart Behrami Profesor:Basri Spahiu

 Rrethi dhe Siperfaqja rrethore
Rrethi është një vijë e lakuar e mbyllur ku çdo pikë e kësaj vije ka largesë të barabartë
nga një pikë që quhet qendra e rrethit. Largesa ndërmjet një pike në rreth me qendrën e
tij quhet rreze, ndërsa segmenti që bashkon dy pika të një rrethi dhe që kalon nëpër
qendër quhet diametër. Korda është segmenti që bashkon dy pika çfarëdo të një rrethi;
korda më e gjatë është diametri. Po ashtu rrethi ka dhe sekantën e saj.

Perimetri:Perimetri i rrethit është sa dyfishi i prodhimit të rrezes me pi-në ( )

dhe gjendet me formulën e mëposhtme:

ku  është një numër i pafundëm joperiodik, por merret me afërsi 3.14159

Sipërfaqja Rrethore
Sipërfaqja e rrethit gjendet duke shumëzuar pi-në me katrorin e rrezes:

Pra ajo është e barabartë me shumëzimin e pi-së me katrorin e rrezes.

Vetitë e Rrethit

 Nëse dy korda të një rrethi janë të barabarta, atëherë ato janë njësoj të
baraslarguara nga qendra e rrethit dhe anasjelltas.
 Dy korda të barabarta të një rrethi tendosin harqe të barabarta dhe
anasjelltas.
 Diametri pingul me kordën e ndan kordën dhe harkun që ajo tendos në dy
pjesë të barabarta.
 Kur drejtëza (d) e prek rrethin nga jashtë vetëm në një pikë (është tangjente)
me rrethin atëherë rrezja e rrethit është pingule me këtë drejtëz.
 Nëse nga pika P jashtë rrethit hiqen tangjentet [P3.4A] dhe [P5B] me rrethin
atëherë, [PA4] = [PB5
 10x10].
 Këndi qendror është këndi që ka si kulm qendrën e rrethit dhe brinjët e tij
janë rreze të rrethit. Masa e harkut që formon ky kënd është e barabartë me
masën e këtij këndi.
 Këndi rrethor është këndi që e ka kulmin në një pikë të rrethit dhe brinjët e tij
janë korda të rrethit. Masa e harkut që formon ky kënd është sa dyfishi i
masës së këtij
 Gjatsia e rrethit .Numri π
Numri pi, i cili zakonisht shënohet me gërmën e vogël të alfabetit grek π është një
konstantë matematikore nga më të rëndësishmet. Numri π mund të përkufizohet si
herës (raport) i perimetrit të një rrethi me diametrin e tij. Vlera e tij e përafërt
është 3.14159.... Kjo do të thotë se kur diametri i rrethit është Një njësi, atëherë
perimetri i tij është vetë π. Numri π është një numër iracional që do të thotë se ai nuk
mund të shkruhet si thyesë apo si herës i dy numrave të plotë. Kjo do të thotë se
decimalet e tij kurrë nuk përfundojnë por edhe nuk përsëriten. Ky numër njihet edhe
si konstanta e Arkimedit (jo numri i Arkimedit) .
Simboli i pi-greke
Simboli π u vendos në vitin 1706 nga matematikani anglez William Jones  si gërma e
parë fjalës greke περίμετρος (perimetros), domethënë përmasa përqark ose përreth.
Gjatë historisë së matematikës janë bërë përpjekje të shumta për ta kuptuar më mirë
natyrën e këtij numri. Përdorimi i tij njihet që nga antikiteti dhe nuk e ka humbur
asnjëherë rëndësinë e tij. Përkundrazi, shumë formula nga matematika, (analiza
matematike, trigonometria, stereometria, etj) apo fizika dhe inxhinieria përmbajnë
numrin π. Koncepti i tij është sa i thjeshtë, aq edhe interesant.
Ludolph van Ceulen
Shpesh ky numër quhet edhe numër i Ludolfit, për nder
të matematikanit gjerman Ludolph van Ceulen i cili rreth vitit 1600 e njehsoi vlerën e tij
me 32 shifra decimale :
3,14159 26535 89793 23846 26433 83279 50
Ishte aq i lumtur dhe krenar për llogaritjet dhe përfundimin e tij, sa që më vonë këtë
numër ia gdhendën mbi pllakën e varrit.
Më vonë, më 1789, rekordin e llogaritjeve e arriti slloveni Jurij Vega me 140 shifra
decimale nga të cilat 137 ishin të sakta dhe e mbajti për 52 vjet deri
më 1841 kur William Rutherford llogariti 208 shifra. Sot numri shifrave decimale, sipas
llogaritjeve të një superkompjuteri "Hitachi", është 1.241.100.000.000. Sidoqoftë vlera
e tij 3.14 mbetet ajo e domosdoshme për llogaritje.
Me numrin π janë mrekulluar edhe jomatematikanët.
 Cilindri
Sipërfaqe cilindrike quhet bashkësia e të gjitha pikave në hapësirë të cilat janë
njëlloj të larguara nga një drejtëze e fiksuar e cila quhet bosht i sipërfaqes cilindrike.
Largësia e ç'do pike nga boshti quhet rreze e sipërfaqes cilindrike.
Cilindër quhet ajo pjesë e sipërfaqes cilindrike e cila ndodhet ndërmjet dy rrafsheve
paralele. Cilindri quhet i drejtë nëse rrafshet prerëse janë normale me boshtin
përndryshe quhet i pjerrët. Largësia mes dy rrafsheve prerëse quhet lartësi e cilindrit.

Vëllimi i Cilindrit
Vëllimi i cilindrit të drejtë njësohet duke e shumëzuar syprinën e bazës së cilindrit e cila
është rreth me lartësini e tij :
Pasi syprina e rrethit është  π  (π) pra në formulën më lartë në vend të B-së
zëvendësojmë π· dhe fitojmë për vëllimin e cilindrit:

π  ·
Perimetri i bazës se cilindrit është 8.π cm.
Vëllimi i cilindrit është 80.π cm. Gjeni lartësinë e cilindrit.

Sfera
Sfera: është bashkësia e pikave në hapësirë të cilat kanë largësi të barabarta prej një
pike të fiksuar. Përndryshe kjo bashkësi e pikave apo sipërfaqeve të gradës së
dytë d.m.th Sfera merret si trup gjeometrik dhe në matematiken analitike shprehet me
formulen: (x-p)2+(y-q)2+(z-s)2=R2[1] Sfera nuk ka as brinjë as kulme as faqe
Zona e sipërfaqe sferike me rreze jepet nga ekuacioni:
ndërkohë që vëllimi i mbyllur nga rreze sferë është dhënë nga (drintegrale e
sipërfaqes):
Dëshmia e këtyre fakteve mund të merret në një mënyrë fillore duke përdorur metodën
e indivisibles, ose me mjete të analizës matematike. Sfera eshte tre-dimensionale figurë
me raport minimal sipërfaqe /vëllim, i cili shpjegon se pse kjo formë kanë tendencë për
të shumë objekte fizike, nga pika e trupave qiellorë. Për shembull, flluska janësferike
sepse tensioni sipërfaqësor tenton të minimizojë zonën evëllimit të njëjtë. Cilindri i
kufizuar ka një vëllim që është 3/2 herë see sferës, dhe një sipërfaqe anë e cila është e
njëjtë me atë tësferës. Ky fakt, dhe formulat e shkruara më lart, ishin të njohurtashmë të
Arkimedit. Me rritjen e rreze, vëllimi i sferës rritet më shumë në sipërfaqe. Në fakt,
marrëdhëniet mes këtyre dy sasi është r / 3. Një sferë mund edhe të përkufizohet si e
formuar nga një rreth i cilirrotullohet rreth diametër saj. Nëse ju përdorni një elips, ne
marrimnjë ellipsoid e rotacionit. Topi gjithashtu mund të kuptohet si piramida kaq
shumë, të gjithame kulmin në qendër të sferës, The shumëkëndëshave bazuar në
sipërfaqe të prehjes së sferës, po të kemi parasysh bazat e këtyrepiramidave janë
mikroskopike dhe krahasonte, një tjetër në'piramidat e shumë të tjera Keep up me kulm
të përbashkët, pasivëllimi i piramidës është
nga të cilat ajo ndjek kuptimin e formulës për vëllimin e sferës dhe formula për vëllimin e
sferës është:
4/3 x r3 x 3.14