Mİ

NHAC
İ
MAM NEVEVİ
Mİ
NHACU’
T-TALİ
BİN

ÖNSÖZ

Al
l
ah'
asonsuzhamdvesena,sevgi
lir
esul
üMuhammed
Mus­taf
a'y
asal
âtvesel
âm olsun.

Türkçe'yeakt
ardığımız"Minhâcü't-Tali
bin"adlıeser,İmam Şafiî
'
nin
mezhebi negörehazırl
anmı ş,i
badetv emuamel athüküml er
ini
i
hti
v aedenkısaf akatkapsaml ıbirkit
aptır.Eser,EbuZeker i
yyâ
Yahyabi nŞerefbinMür îen-Nev evî(631-676H/ 1233-1277M.)-
All
ahr ahmetey l
esin-t
arafındanhazı rl
anmı ştı
r.

Mezhepi mamıEbuAbdul l
ahMuhammedbi nİdri
seş- Şaf ı
î'
nin
(150-
204/ 767-820)f ıkhadai rkalemeal dı
ğı"el
-Ümm"adl ıeseri,
kendi
si ndensonr amezhebi nedai ryazıl
aneser l
eretemel kaynak
ol­muşt ur.Mesel â; "Nihaye"Ümm' den,"
Basit"Nihay e'
den, "Vasi
t"
Basit
'ten, "Veciz "Vasi t'
ten,"Muharrer"Veciz'
den,"Minhâc"
(el
i­mi zdeki eser )Muhar r
er '
den,"Menhec"Mi nhac'tan,"Nehc"
Men-hec' tenv e" Rav de"Azi z(Rafıi
'i
ninVeciz'
ey azdığıbüy ük
şerh)
'denÖzet lenerekhazı rlanmıştı
r.Dahasonr akiası r
lardaŞaf i
î
mezhebi nedai reserv erenler,hepbueser l
ereat ı
ft
abul unar ak
eser
ler
ini
hazı
r­l
amı
şlar
dır
.

İ
mam Nev evî
,bueseriniİ
mam ebu'l
-Kası
m Abdülkeri
m bin
Muhammedbi nAbdülker
im er-
Raf
ıi
'ni
n(Ö.623/1226)"Muhar
rer
"
adl
ıeser
iniözetl
eyer
ekv etashi
hederekhazır
lamıştı
r.

Eserdef akihl
erinmesel el
erhakkı ndaki gör üşlerivehüküml e­r in
kuvvetder eceleriözel kavraml arl
abel i
rti
lmi şti
r.Mesel â;varsa
İmam Şaf iî'
ni
nmesel ehakkı ndaki görüşü" Kav il
",İ
mam Şaf iî'
ye
ta­bi olanal i
ml erinmesel ehakkı ndaki gör üşleri"
Vecih",İmam
Şa­f iî
'
ni nmesel ehakkı ndaki r
ivay etl
eri"Tar i
k"v eİmam Şaf i
î'
ni
n
me­sel ehakkı ndaki kesinsözü" Nass"kav ramıi l
ebel i
rt
il
mi şti
r.
Görüşlerinkuv vetder eceleriise"Zahi r,Ezher ,Meşhur ,Sahih,Esah,
Kil
e"gibi tabi
rl
er l
ebel irt
il
mi ştir
.But abi
rlerini f
adeet ti
kleri
mana­l arı,müel l
ifmukaddi mesi ndegüzel birşekil
deaçı kl
amı ştı
r.
Mukad­di mey itercümeedi pkitabı nbaşı nakoy duk.Eserin
muht evasınısağl am birşeki l
deanl ayabilmeki çi
n,okuy ucunun
müellif
inmukad­di mesini mut l
akaokumasıger ekmekt edir.

Nevevî,
imam Raf ı
i'
ninMuhar r
eradlıki
tabındabul
unmay ı
p
Minhactabul unmasıger
ekti
ğineinandığıbazımesel
eler
iMinhaca
i
lâveetmi şt
ir
.Kendisi
neaiti
lâveler
eişaretetmekiçi
nmeselenin
ev­v el
ine"Bendiyorum ki
",sonunada" All
ahdahaiyibi
li
r"t
abir
ini
koymuşt ur.

Kol
ayanl
aşı
l
ması
içi
ngör
üşl
eri
nkuv
vetder
ecel
eri
nigöst
eren
kavramlardan;"Kil
e"tabiri
ni"Zayı
fkavlegör e","Nass"t
abiri
ni
"i
mam' m kesinbey anınagöre",İ
mam- ıŞaf i
îiçinkull
anı
lan"Kavl-
i
kadim"tabiri
ni"İmamı nilkkavli
","Kavl
-icedid"tabir
ini
"İmamı n
sonkav l
i"
,"Esahb"t abir
ini"
Ensahi hkavlegör e","
Ezher
"tabiri
­ni
"Enzahirkavlegöre"v e"Alel
-mezhep"t abi
rini"Mezhepçekabul
edil
enrivayetegöre"şekl i
ndetercümey ealdık.Eserde"Fasıl
"
tabi
­r ii
lebelir
til
enkonul araanabaşlıklar
ınıkoy dukvefasıl
tabi
rini
tercümey eal madık.

Minhâckı sav ekapsaml ıbireserol

duğundankendi si
nekı r
kkadar
şerhy azı
lmıştı
r:"Tuhfet
ü'l-
Muht aç"
,"Muğni'
l-
Muht aç"
,"Nihayet
ü'l
-
Muht aç",
"Kalyubîv eUmey re"ve"Sir
acü'l
-Vehhac"buşer hl
eri
nen
bel
irginolanları
dır.Eser
,VandenBer gtaraf
ındanFransızca'
ya
ter
cümeedi l
mi şt
ir.

Tercümedemümkünmer tebemet nebağl

ıkaldı
k.Metnian­laşı
l
ır
hal
eget i
rmekiçinyukarı
dabelirt
il
enşerhl
erdenyeryeri
sti­f
ade
ett
ik.Eser
inherkesiçi
nfay dal
ıol
acağınai
nanıyorum.

Bütüngayretl
eri
mizerağment ercümedeaksaklı
klarol
abi
l
ir.
Aksakl
ıkl
arıniy
iniyet
imizebağışlanması
nıdi
li
yorum.

Rabbi
m çal
ışmamızırı
zası
nauygunkı
l
sın.Hi
day
eteer
dir
env
e
başar
ıyaul
aştı
ranşüphesi
zkiy
alnı
zO'dur
.•
Mi
thatACAT[
1]

[
1]İ
mam Nev
evi
,Açı
klamal
ıMi
nhâcTer
cümesi
,Kahr
aman
Yay
ınl
arı
:
İ
MAM-
INEVEVi
'
NİNHALTERCÜMESİ

Minhâckit
abı
nınmüell
i
fiolanİmam-ıNev
eviŞey
hüli
slam,Hafı
zu'
l
-
Kur'
an,İ
mam Muhyiddi
nlâkabiyl
etanı
nmışol
upkünyesiEbu
Zekeri
yyavei
smideYahy a'
dır
.

BabasıŞeri
fbi
nMür '
îbinHasanbinHüsey
inbi
nMuhammedbi
n
Cum'aibn-
iHüzzamünnevevi'
di
r.(
NevaSuri
ye'
debul
unan
Haveran'
abağl
ıbirköydür
.)

Bir
çokbüy ükesery azanbuzatŞaf iimezhebini
nbüyük
al
imleri
ndendir.Aynızamandadabumezhebi nhem muhar r
ir
i
hem muhakki kihem deınüret
-ti
bidir
.İl
imveibadetbakımındanda
çağdaşl
ar ı
nınimamıv ebulunduğuzamanı nenbüy ükil
im
adamıydı.İ
badet i
ndenbirsaatger i
kalmazv ehayat
ınıAll
ah'
a
i
badetetmekt enbaşkabi rşeyesarfetmezdi
.

İmam- ıNeveviHicret'
i
n631.senesi ndeNev aköy ündedoğmuş, on
yaşın­day kenKur '
an-ıKeı-
im'inhıf
zınabaşl amışv ebuar adabazı
ali
ml er
inyanındafıkı
hder sler
inidealmı ştı
r.İmam- ıNevevi
Hicret'
i
n649.senesi ndet ahsi
linit
amaml amaki çi
nŞam' da
bulunanHadi sMedr esesi'
negel mişveEmev i Camii'
ni
ny anında
bulunanRev aniy
eMedr esesi'
ndekalmı ştı
r.Hicret
'i
n651.
senesindebabası y
laber aberHaccagi derekgör evi
ni
tamaml adı
ktansonr atekrarŞam' adön­müşv e665.senesi nde
Hadi
sMedr esesi
'
ninbaşkanl
ığı
nıy
apmı
ş,v
efatedi
ncey
ekadarbu
medresededersokut
muşt ur
.

İ
mam-
ıNev
evi
hazr
etl
eri
neder
sver
enzat
lar

1-Rı
zabi
rBur
han

2-Büy
ükal
i
m Abdül
azi
zbi
nMuhammedel
-Ensar
i

3-Zey
nuddi
nbi
nEbdüddaî
m

4-İ
mamüddi
nbi
nAbdül
ker
im el
-Hor
ast
anî

5-Zey
nuddi
nbi
nHal
efbi
nYusuf

6-Taky
eddi
nbi
nEbu'
l
-Yusuf

7-Cemal
eddi
nbi
nSey
raf
i

8-Şemseddi
nbi
nÖmer
Hocal
arı
ndanOkuy
upDi
nledi
ğiKi
tapl
ar

1-Küt
üb-
iSi
tt
e(Al
tımeşhurhadi
ski
tabı
)

2-El
-Müsned:
Buki t
apİmam-
ıAhmedbi
nHanbel
'
iny
azmı
ş
ol
duğuhadi
skitabı
dır
.

3-Beğav
i'
ni
nes-
SünneŞer
hi

4-Eî
-Muv
att
a'

5-Sünen-
iDar
-eKut
niv
ebur
adazi
kredi
l
mey
enbi
rçokki
tapl
ar.

Müel
l
ifi
nFı
kıhHocal
arı
1-El
-Kazi
et-
Tif
li
si

2-El
-Kemal
İshakü'
l
-Muar
rî

3-Şemseddi
nAbdur
rahmanbi
nNuh

4-İ
zzeddi
nbi
nÖmerbi
nSa'
di
l'
-
Erbi
l
i

Müel
l
ifi
nLügatİ
lmi
ndeki
Hocası

Mı
sır
lıŞey
hAhmedEf
endi
Hazr
etl
eri
'
dir
.

Müel
l
ifi
nBazıTal
ebel
eri
1-El
-Hat
ipSadrSül
eymanel
-Caf
eri

2-Şehabeddi
nAhmedbi
nCa'
van

3-Şehabüddi
nel
-Er
dûbi

4-Al
aaddi
nbi
nAddar

5-İ
bn-
iEbi
'
l-
Fet
he

6-Şemseddi
nbi
nAt
tarv
eisi
mler
ini
bil
medi
ğimi
zbi
rçokt
alebe.

Müel
l
ifi
nEzber
lemi
şOl
duğuKi
tapl
ar

Müel
l
ifi
nkendi
siHaf
ızü'
l
-Kur
'anol
duğuhal
deşuki
tapl
arıda
ez
ber­lemi
şti
r.

1-Et
tenbi
hismi
ndeki
kit
apt
ırki
buki
tabı4,
5ay
daezber
lemi
şti
r.
2-El
-Müzehhi
p.Buki
tabı
ndadörtt
ebir
ini
15güni
çer
isi
ndehocası
KemalbinAhmed'
inyanı
ndaezber
lemi
şti
r.

Müel
l
ifi
nÖneml
iEser
ler
indenBazı
l
arı

1-Sahi
h-i
Müsl
i
m'i
nŞer
hi

2-Ri
yaz
u's-
Sal
i
hin

3-Mi
nhacü'
t-
Tal
i
bin

4-El
-Ezkâr

5-El
-Mecmu

6-Ki
tabu'
l
-Er
bai
nü'
n-Nev
evi
7-El
-İ
rşadf
iUl
umi
'
l-
Hadi
s

8-Et
-Tekr
ip

9-EI
-Mübhemat

10-Tehr
ir
ü'I
-El
faşLi
'
t-Tembi
h

11-El
-UmdeFi
Teşbi
hi'
t-
Tenbi
h

12-El
-İ
zahFİ
'
I-
Menasi
k

13-El
-Fet
ava

14-Er
-Rav
za

15-Şer
hü'
l
-Mühezzeb(
4Ci
l
t)

İ
mam-
INev
evi
'
ninVef
atı
Imam- ıNeveviHi
creti
n676.y ı
l
ındaŞam'dav efatedenhocaları
nın
kabir
­l er
inizi
yaretediphayat
tabulunanarkadaşları
yl
a
vedalaşar
akv ebabasınıdaziy
aretett
ikt
ensonr aKudus-iŞeri
fe
gider
ekMesci d-i
Aksa'ylaHazret
iibr
ahim'i
n(a.sjkabri
nizi
yaret
etmişti
r.

Buziy
aret
ini
tamamladı
ktansonraası
lköyüol
anNeva'
yageri
dönmüşveaynıyı
li
çeri
si
nde,yani676yı
lı
ndavef
atet
mişt
ir
.

Cenab-
ıAl
l
ah'
ı
nrahmet
ionunüzer
ineol
sun.(
Ami
n)
MÜELLİ
FİNMUKADDİ
MESİ

Bİ
SMİ
LLAHİ
RRAHMANİ
RRAHİ
M

HamdAll
ah'amahsustur.OAllahki,İ
hsanvekerem sahibi
dir.
Ni
metl
erisayı
l
aril
esayıl
amay acakkadarçokt
ur.Lütufveirşadıi
le
ni
metver
en,dosdoğruyolail
eten,l
ütuft
abul
unupkul l
arı
ar
ası
ndanseçti
ğiki
mseleridi
ndef aki
holmayamuv affakkıl
andır
.

Hamdıneny ücesi
,enüstünü,enmükemmel i
,enşümull
üsüveen
umumi olanıil
eAllah'
ahamdeder i
m.O'ndanbaşkail
âh
ol­madığına, bi
rvetekolduğunaveçokbağışl
ayı
cıol
duğuna
şehadetederim.

Seçki
nv etert
emizolanMuhammed( s.
a.v
.)'
i
n,O'nunkuluve
resul
üolduğunaşehadetederim.All
ah'
ı
nsalâtveselâmıO'nun
üze­rineolsun.Kendikat
ındafazi
l
etveşerefi
niyücel
tsi
n.

Bukı
sahamdvesalât
tansonrabil
mel
iyi
zki
;enfazi
l
etl
itaat,
il
imle
meşgulol
makt
ır
.Değerl
ivaki
tl
eri
nhar
canması
nadahalayıkolan
şeyi
li
mdir
.
Arkadaşlarımı
zdanbirçoğu- All
ahonlararahmetey lesin-
fıkıht
a
genişvekı sahacimlibirçokeserver
mi şl
erdir
.Kısaeser l
er i
n
güvenili
rolanı
;araşt
ırmacıİmam Ebu'l-
Kaşım er-
Raf i
i'
nin
(öl
m. 623/1226)-All
ahonar ahmetey l
esin-çokfaydalıolan
"Muhar ­rer"adl
ıeseridir
.İmam Şafi
î'
ninmezhebi niincelemede
güvenili
r;müftüveil
mer ağbetgöst
erenkişil
eri
nitimatet ti
kler
ibi
r
eserdir
.

Eseri
nmüel lifi
,Şaf i
îmezhebi ninçoğual imler
ini
ni htilaflı
me­sel elerdensahi hgördüklerigörüşl er
iaçıkl
ay acağı nasöz
vermişveger eği niyapmıştı
r.Açı kl
ay acağınasözv erdiği
meseleler,y
aenmühi my adai stenenmühi m mesel elerinen
mühim olanlarıdır.An­cakki t
abı nhacmi büyüktür.Zamanı mı
zda
-i
nayetehliolanlarındışı
nda-bi rçokki şininonuhı fzet mekt enaci
z
kaldı
klar
ınıgördüm.Dur um buol unca; kit
abınhıfzını
kolay
laştı
rmaki çinonuhacmi niny arı
sıkadarkı saltmakv eona
All
ah'ı
nizniilehoşkar şı
lanacakbaz ıdeğer l
iyenil
ikleri eklemek
i
stedim.Buy enili
klerşunlar
dır.

1-Bazımeselel
erdeMuhar
rer
'deger
ekt
iği
hal
dei
hmal
edi
l
en
kay
ıtl
arıkoy
mak;

2-Say
ıcaazdaolsa,Muharr
er'
demezhebinter
cihedil
en
hük­münemuhal i
fbul
unany er
ler
ibel
i
rtmek;bunl
arıAll
ah'
ı
nizni
i
leaçı
kbirşeki
l
degöreceksi
niz.
3-Muharrer
'i
nkolay
caanlaşı
l
amayanveyayanl
ı
şanlaşı
l
abi
­len
tabi
rvei
fadel
eri
nidahaaçıkv
ekı
saolanl
arl
adeğişt
ir
mek;

4-Büt ünmeseleler
de,varsaikikavl
'
i(İ
mam Şaf i
î'
ninmesele
hakkındakigör
üşler
i),
ikivech'
i (
İmam Şafi
î'
yetabiali
mleri
n
mese­l e hakkındakigör üşleri
),i
kit ar
ik'
i( İ
mam Şaf i
î'
ni
n
mesel ehakkı
ndakisözününr iv
ayet
leri
),nass'
ı(İmam Şaf i
î'
ni
n
mesel ehakkı
ndakikesinsözü)v ebufarkl
ısözvegör üşl
eri
n
kuvvetderece­leri
niaçıkl
amak.

Bunagör e,birmesel edeki hüküm i çin" Ezherdir/Enzahi r

dir"veya
"Meşhur dur "dediğim zaman, bu; ohüküm i çi
nİ mam Şaf i
î'
niniki
veyadahaçokkav i
ll
er i(
sözl eri
)içindeböy l
edirdemekt i
r.Diğer
kavil
lerdekuv vet
liiseler,seçt i
ğim kav le"Ezher";kuv vet l
i
değill
er­se, "Meşhur dur"der im.Bi rhüküm i çin"Esaht ı
r/En
sahihti
r"v eya" Sahihtir"dedi ğim zamanbu, ohüküm İ mam Şaf iî
'
ye
tabiali
ml eringör üşler ii
çindeböy ledir,demekt ir.Bugör üşlerde
kuvvetlii
sel er,seçtiğim gör üşe" Esaht i
r "
;kuvvetlideği l
lerse
"Sahihti
r"der i
m.Bi rhüküm i çin"Mezhept ir
"dediği m zamanbu, o
hüküm İ mam Şa­f iî
'
ninsözününr ivay etşekill
eriiçindemezhep
ali
ml er
incekabul edilenrivay ett
ir,
der im.Bundai ki veyadahaçok
"Tari
k"v ardırde­mekt i
r.Birhüküm i çin"Nasst ı
r"dedi ği
m zaman,
buohüküm İ mam Şaf i
î'
ninkesi nsözüdürdemekt i
r.Buhüküm
karşısı
ndav eonazı tv eyazay ı
fbirv ecihv eyaTahr i
c( hakkında
i
mam' m gör üşüol anbenzermesel eni nhükmü)v ardır.Birhüküm
i
çin"Cedi tti
r"de­di ği mz amanbu, ohüküm i mam' m son
i
çtihadıdır,demekt i
r.Buhükmünkar şısındav eonazı timam' mil
k
i
çtihadıv ardır.Birhüküm i çi
n" Kadimdi r"dediğim zamanbu,
hüküm i
mam' mi l
kiç­tihadıdır
,demekti
rveonunkar şı
sında
i
mam' m soniçti
hadıvardı
r.Birhüküm i
çin"
Kile"dedi
ğim zaman
bu,ohüküm "Zayıf
tı
r"
;"Sa­hi hv ey
aEsah"hüküm onunhi l
âfmadı
r
demektir
.Birhüküm i
çin"Kav i
l/
birkav
legöre"dediği
m zamanise,
ter
cihedil
enhüküm onunaksi nedir

İl
âveet
ti
ğim şeyl
erdenbi
rtaneside,kitaptabulunmasıger
e­ken
bazımesel
eler
dir
.Bumesel el
eri
nev veli
ne" Bendiy
orum ki
",
so­nunada" Al
lahdahaiyibi
li
r"tabi
rinikoydum.

Muhar rer
'i
nmetninemuhal i
fbirzi
yadeli
kveyabaşkabirlafı
z
görürsenonaiti
matet .KezaMuhar r
er'
deveyadiğerfı
kıh
ki
tap­l arı
ndabulunandualaramuhalifbi
rduagörürsensözüme
i
timatet ;
zir
aonlarısahi
hhadiskitapl
arı
ndanaraştı
rdı
m; fakat
kaynakları
nıbul
amadı m.

Muhar rer'
deki bölümleri
nbirkısmı nıdiğerbölümlereolan
münasebet indendolayıönealdımv eyaözet l
edim.Bazende
böl ümünt ümünüöneal dım.Bumuht asarkit
aptamaml anınca,
Mu­har r
eri çi
nbirşerholacağınıumuy orum.Çünküi l
âv eetti
ğim
yeni meselel er
eişaretederekMuhar r
er '
i
nasılmet ni
nintümünü
aldığım gi
bi zayıfol
salarbil
emet indeki i
htil
afl
ıhükümler ide
kitabımaal dım.

İl
âveet
ti
ğimy eni
l
ikl
eri
,-
Mi nhac'
m anl
aşı
lmasızormesel
eler
i­ne
şerhol
abi
lecekşeki
ldeküçükhacimli
birci
l
ttetopl
amaya
baş­l
adı
m.

Buy eni
l
ikl
erdenkast
ım,Muhar r
erinif
adesi ndenbaşkabi
rifa­de
kul
landı
ğımı,bi
rkayı
tveyabirkel
imey ieklediği
miveyabir
me­sel eiçi
nkoyduğum birşar
tınveaçı klamalar
ınhi
kmetini
ikaz
et­mekt i
r.Bumeselel
eri
nçoğu, kit
aptabul unmasıger
ekenzaruri
me­sel el
erdir
.

Güvenim keri
m ol anAll
ah'
adır.İ
şler
imi O'nahaval
eederve
dayanağım O'dur.Kit
abın,kendi
mv esai rmüslümanlari
çinf
aydal
ı
ol
ması nıvekendim, dostl
arımvebüt ünmümi nleri
çinAl
lah'
ı
n
rı
za­sı nıdi
li
yorum.
Bİ
RİNCİBÖLÜM

TAHARET

A.SULARVEAHKAMI

1.Sul
arı
nHükmü

YüceAllahbirây
etteşöyl
ebuy
urmakt
adı
r:"
Bizgökt
ent
er-
ytemi
z
suindi
rdik.
"(Fur
kan:25/
48)

Maddi vemanevipi
sli
ğigidermekiçi
nmutlaksuy
ukull
anmak
şartt
ır
.Mutl
aksu,li
monsuy ugi
biekbiri
siml
edeğil
desadece
"su"olar
akanı
lan"t
abiisu"dur.
Sudanuzakdurmasımümkünol ançövenbit
kisigi
bi t
emizbi
rşey
suyunevsaf
ım deği
şti
ri
rvebudeğişi
kl
ikonu"tabiisu"ol
mak­tan
çı
karı
rsaböyl
ebirsutemizdi
r,t
emizl
eyi
cideğil
dir.

Sudan" su"ol mani teli

ğinikaldırmay andeği şim, suyun
temiz­l eyiciözell
iğinezar arv ermez .Mesel â;suy unuzunbi rsüre
bekleme­si sonucuy osunt ut ması, kükürtgibi bi
rmaddeni n
suyunbul undu­ğuv ey ageçt i
y i
y ol
daol masısonucuor t
ayaçı kan
değişim gibi.Kezasuy unçev resindebul unanağaçv eyakatıyağın
verdiğideğişiminhükmüdeböy ledi
r.İçinekast enat ı
lantoprakla
vasfıdeğişensu, enzahi rkavlegör et emizv etemi zleyi
cidi
r.

(Alt
ınv egümüşkapl arhar i
ç,sıcakülkel
erdemadeni kapl
ar­da)
güneşteısıt
ıl
ansuv eabdest infarzı
ndakullanıl
ansumekr uhol
an
sudur.Abdestinsünnet indekullanı
lansuise, İ
mamı nson
kav­linegör etemizleyicideğil
dirdenil
miştir
.Kull
anıl
mışsubir
iki
r
ve-i
lerdeaçıklanacağıüzer e-kull
eteynmiktarı
naulaşır
sa,en
sahi
hkav legör etemizleyicisuolur.

Kull
etey
nmi kt
arıkadarol
anmut laksuy abi
rpisl
ikkar
ışır
saosu
neci
solmaz.Ancaksuy unbirözell
iğideği
şir
senecisolur.
Suda­ki deği
şi
kli
kkendikendinev ey
abaşkabi rsuil
egideri
l
irse
sutemiz­lenmişhalegeli
r.

Sudakideği
şi
m,miskveyasaf
rangi
bibi
rmaddeil
ekezaen
za­hirkavl
egör
e,topr
akveyaki
reçi
legi
der
il
ir
sesutemi
zl
eyi
ci
ol
maz.

Kulleteyndenazol ansuyabirpi
sli
kkarışı
rsasunecisol
ur.
Ne­ci ssuy aherhangibi
rsueklenirdekull
etey
nölçüsüneul
aşı
r
veözel ­l i
ğindebirdeği
şi
kli
kolmazsat emizl
enmişolur
.Aksi
haldet emizlen­mi şolmaz.Zayı
fkavlegöreböylebi
rsutemi
zdi
r,
temi zl
eyicideği
ldi
r.

Canlıi
kenbiror ganıkopar ıl
dığı
ndaakıcıkanıolmayansinekveya
si
vrisi
nekgibi hayvanlarpismaddel er
deni sti
snaedil
mişti
r.
Meşhurkav legör e,akıcıkam olmayanhay vanlar
ın,
kezabirkav
le
göre,normal birgözüngör emey eceğikadarazolanpisl
iği
n
düştüğüsıvımaddepi sol maz.Bendiy or
um ki,busonuncugörüş
ezherolandır
.Al l
ahdahai yibil
i
r.

Akarsul
arı
nhükmü,durgunsul
arı
nhükmügibi
dir
.İmamı
nil
k
kavl
i
negör eakar
suyunevsaf
ıdeği
şmedi
kçenecisol
maz.

Kull
etey
n;ensahi
hkavl
egöreBağdatr
it
lesi
il
eor
tal
amabeşy
üz
ri
tl
e(221li
tr
e)ağı
rl
ığmdadı
r.

Temizv
eyapisbirnesnesebebiy
lesudameydanagelen
deği
­şikl
i
k;suyunrengi
nde,tadı
ndaveyakokusunda
ol
ur.

2.Temi
zSuy
unKey
fiy
eti

Temi zv
epissuy ubir
bir
indenayır
makmümkündeği l
se,
han­gisini
ntemizolduğuhususundagör üşbey anedi
li
rvetemiz
olduğuzannedi
lensuiletemizl
i
ky apı
lır
.Zayıfkavl
egöre,t
emiz
suyubula­cağınıkesi
nbi l
enki
şininkendigörüşünegörebu
sular
danbiri
nise­çipkullanmasıcaizdeğil
dir.

Enzahi
rkavl
egöre,
temizv
epissuyubirbi
ri
ndenayı
rma
hu­susundagözügör
meyenkişi
ninhükmü,gözügörenki
şini
n
hükmügibi
dir
.

Suil
eidrar
ıbi
rbi
ri
ndenayı
rtedemeyenki
şi,
ensahi
hkavlegör
ebu
konudakendi
görüşünegörebi
rkar
arver
emez.Bil
aki
siki
­sini
i
mhaeder ekt
eyemmüm eder.

Tabiisuil
egülsuyunubir
bir
indenayır
tedemey enkişi
,her
bi­riyl
ebirdef
aabdestalı
r.Zayı
fkavlegöreise,kendi
sibi
rkarar
veri
rvetemizzannett
iği
suyukullanar
akdiğersuy udöker
.Şayet
dökmezdekar arıdeği
şir
se,İmamı ngörüşünegöreiki
nci kar
arıi
l
e
amel ede­mez.Ensahi hkavlegöre,teyemmüm edereknamazı nı
kıl
arveson­r akazaetmez.Şay etsözügeçerliol
anbirkimse,
suyunnecisoldu­ğunukendi si
nebildir
irvesebebi
niaçıklar
sa
onaitimatederveyakendisi
ninmensupol duğumezhebegör ebi
r
faki
haçıklamadabulu­nur safaki
heitimateder.

B.ALTI
NVEGÜMÜŞKAPLAR

Temizolankapl
arı
kull
anmakcaizolupal
tı
nv egümüşkapl
arı
kul
lanmakharamdır
.Kezaensahihkavl
egöre,al
tı
nvegümüş
kap­lar
ısüsiçi
nedinmekdeharamdır.

Ensahihkavl
egör e,al
tınveyagümüşl ekaplanmışeşyay ı
kul­lanmakhelâldi
r.Ancakeriti
lmesidurumundakendi sii
le
kaplamayapı
lanmadde, bi
rkıy
metol uşturmayacakderecedeaz
olmalı
dır
.Enzahirkavlegöre,yakutgi
bideğerlimadenleri
kull
anmakcaizdir
.

Yamasıbüy ükol
upsüsiçi
nol anal
tınveyagümüşkapları
kul
­l anmakharamdır
.Kabıny amasıküçükol
upiht
iyaçmiktarı
kadarolur
sakull
anı
l
masıhar am değil
dir
.Ensahi
hkav l
egöre,süs
i
çinküçükv
eyai
hti
yaçt
andol
ayıbüy
üky
amai
l
eyamal
anmı
şkabı
kul
­lanmakcai
zdi
r.

Ensahi
hkavl
egöre,
kul
lanı
myeri
ndebul
unanyamanı
nhükmü,
kul
l
anımyer
indeol
mayanyamanı
nhükmügibi
dir
.

Bendiyor
um ki;
mezhepaliml
eri
ncekabul edi
lenri
vayet
egöre,her
hangibi
rşar
taranmaksızı
nal
tı
ny amalıkabıkul
lanmakharamdır.
All
ahdahaiy
i bi
li
r.Yamanı
nbüyüklüğüveyaküçüklüğüörfi
le
bi
li
nir
.

C.ABDESTİBOZANŞEYLER

Dör
tşeyabdest
ibozar
:

1-Meni har
icindeönv eyaarkamahr eçtençı kanşeyabdest i
bozar.Önveyaarkamahr eçkapal ıol
urdami deninaltkısmından
birkanal
açıl
ırveoradanmut adol anbirşeyçı karsa,kezaenzahir
kavlegör
e,önv eyaarkamahr eçtenkurtçukgi binadirolanbirşey
çı
karsaabdestboz ul
ur.Enzahirkav l
egör e,herikimahr eçkapalı
olurdamideninüstkısmındanv eyahizasındanaçı lankanaldan
ve­yaheri
kimahreçaçı
kolupmideni
nal
tkı
smı
ndanaçı
l
an
kanal
dançı
kanşeyabdest
ibozmaz.

2-Deli
rmek.Baygı
nlı
k,sar
hoşluk,uy
kuv eyadeli
l
ikgi
bibi
r
se­bepleaklı
nıyit
ir
enkimseninabdestibozul
ur.Müt
emekki
n
(ki
şini
ninak'
adı
nıtam ol
araksağl
am biryerekoyupot
urması
)
şekl
indeolanuykuabdestibozmaz.

3-Erkekv ekadınınteninin(ar
adaperdeolmaksızın)birbi
ri
ne
değmesi .Enzahirkavlegör emahrem olanl
arı
ntenl er
ibir
bir
inede-
ğerseabdest l
eribozulmaz.Dokunulanınhükmü, dokunanın
hükmügi bi
dir
.Küçük( cinselaçı
danarzuduyulany aşagelmemiş)
çocuğa,saça, di
şev etırnağadokunmakensahi hkav legöre
abdestibozmaz.

4-Eli
niçii
lepenisv eyavagi nay adokunmak, kezaimam'm son
kavl
inegöre,dübürhalkası nadokunmakabdest i
bozar.Hayvanı
n
fer
cinedokunmakabdest i bozmaz.Ensahi hkavl
egöreölüve
küçüğünpenisine,kesil
mi şt enasüluzvunmahal l
ine,f
elçol
muş
pe­nisev eyafelçolmuşel l
epeni sedokunmakabdest i
bozar.
Parmakuç­l ar
ı,ar
alarıvey ay antarafl
arıi
ledokunmakabdest i
bozmaz.Eliniçiveparmakuçl arı
nınsmırı,
av uçveparmakl
arüst
üstegeldi
ğindegör ünmey enkı sımlardı
r.
1.Abdest
sizKi
msey
eHar
am Ol
anŞey
ler

Abdest
sizki
şinin;namazkılması
, f
arzveyanafi
let avafyap­ması,
Kur'
an-
ıKeri
mi taşıması
,yaprağı
nadokunması ,kezaensa­hi h
kavl
egöreci
ldine,askı
sınaveiçi
ndeKur '
anbulunankı lı
favey
a
sandı
ğaveyader siçi
nKur'an'
my azıl
ıbul
unduğul evhaya
dokun­masıhar amdır.

Ensahihkavl
egöre,Kur
'an'ıeşyal
ari
lebir
li
ktetaşı
ması,t
ef­sir
ki
tapl
arı
nıveüzeri
ndeKur'any azı
l
ıparay
ıtaşımasıcai
zolup,
Kur'
ansahif
eler
ini
çubuklaçev i
rmesicai
zdeğildi
r.

Ensahihkavl
egöre,(mümey yi
z)abdestsizçocuğun( öğr
enmek
maksadıil
e)Kur'
anıeli
nealmasıcaizdi
r.Bendiyorum kiensahi
h
kavl
egöre,abdest
sizolar
akKur'an'
my aprakl
arınıbi
rçubukil
e
çe­v i
rmekcaizdi
r.I
rakali
mleri
ningörüşl
eriböyledi
r.All
ahdaha
i
yibi
­l i
r..

Birkimse,abdestl
iveyaabdest sizolduğunukesi nol
arakbili
rve
bunları
naksindeşüphey edüşer se,kesinbi
ldiğidur
umagör e
ha­r eketeder.Şayetabdestli
v eyaabdestsizolduğunukesin
olar
akbi l
i
rdehangi si
ninöncev ukubul duğunubi l
miyorsaensahih
kavlegöre,bi
röncekininzıddıi
leamel eder
.(Örneğin,birki
mse
güneşdoğduk­t ansonrahem abdestal dı
ğınıhem deabdest i
ni
bozduğunubi l
iyor
­sa, fakathangisininöncev ukubulduğunu
hatı
rl
amı y
orsa,ensahihkavl
egöreöncev ukubul
anınzıddıi
le
amel eder
.Yani,önceabdestal
dığınıhat
ır
lı
yor
saoandaabdest si
z,
önceabdestini
bozduğunuhat ı
rl
ıyorsaoandaabdest
lisayı
lı
r.
)

2.Tuv
aletÂdabı

Tuv
aletâdabışunl
ardı
r:

1-Sol
ayaki
l
egi
rmekv
esağay
aki
l
eçı
kmak.

2-Al
l
ahi
smi
niny
azı
l
ıol
duğubi
rşey
itaşı
mamak.

3-Tuv
aleti
hti
yacı
nıgi
der
meesnası
ndaağı
rl
ığısol
tar
afa
ver
­mek.

4-Tuval
eti
hti
yacınıgi
dermeesnası
ndakıbl
eyekarşı
dönme­mekv eyaarkaçev
irmemek.Sahragi
biaçıkol
any
erl
erde
kı
bley
ekarşıdurmakv ey
aarkaçevi
rmekharamdır
.
5-Sahr
ada,
insanl
ardanuzakl
aşar
akt
uval
eti
hti
yacı
nıgi
der
­mek.

6-Dur
gunsudai
drary
apmamak.

7-Hay
vanv ehaşar
atdel
i
kler
ine,rüzgarcihet
ine,halkı
n
top­l
andığıy
erl
erde,
meyvel
i ağacınalt
ınavey olüzeri
net
uval
et
i
hti­y
acınıgi
dermemek.

8-Zor
unl
uol
madıkçat
uval
eti
hti
yacı
nıgi
der
meesnası
nda
ko­nuşmamak.

9-Hel
adı
şındai
hti
yacı
ngi
der
il
diği
yer
desui
l
eist
incay
apmamak.

10-İdrar
danist
ibr
ay apmak.(İ
sti
bra,çı
kışyer
indei
drar
ınka­l
an
art
ığınımesel
a,bi
r-
ikiadı
mlıkyür
üy üşl
eçıkar
maktı
r.
)

11-Hel
ayagi
rer
ken:

3.İ
sti
ncaÂdabı
İ
stinca;büyükv eyaküçükabdest ibozduktansonrapisl
iğin
ye­r i
ni suveyat aşlatemizlemektir
.İst
incayısuveyataşile
yapmakv a-
cibti
r.Taşv esuy ubiraradakul l
anmakdahai yi
dir
.Katı
,
temiz,pis­liğisöküpat anv emuht erem sayıl
mayanherşeyt aş
hükmündedi r.Enzahi rkavlegöre,tabakl
anmamı şderiyideği
lde
tabaklanmışolanıi st
incadakull
anmakcai zdir
.

Taşilei
sti
ncayapabi
l
meki çi
nnecaset
inkurumamı
ş,çı
ktı
ğıy
eri
n
dışı
nayayı
lmamışvedışar
danbedeneisabetet
memişol
ması
şart
tı
r.

Enzahirkavlegör ekangibi nadirol

anv eyaadetdışıyayıl
an,
fakat
dübürhalkasınıv
esünnety erini
aşmay annecaseti t
aşi l
e
te­mizlemekcai z dir
.Taşil
ei st
incayapıldı
ğındabirtaşı
nüç
tar
afıi
l
edeol sa,sili
nmeninenazüçdef aol
masıv acibti
r.

Pisl
iküçt aşi
legi deri
lemezse, dördüncübi rtaşl
atemi zlemek
vacibt
ir.Taşl
arıüç, beş,yediv edokuz..
.gibi t
eksayılarda
kull
anmaksünnet tir
.Herbi rtaşil
enecasetmahal l
inintamamı
temizl
enmel i
dir.Zay ı
fkavlegör etaşl
ar,necasetmahal li
ninheri
ki
kenarı
nav eortakı smınat aksim edi
lmelidir
.(Örneğin,birtaş
mahallinsağtar afıi
çin,
ikincitaşsoltarafıiçi
nv eüçüncüt aşor
ta
kısmıiçinkul
lanılı
r.)

İ
sti
ncay
apar
kensol
eli
kul
l
anmaksünnet
ti
r.Enzahi
rkav
legör
e
kuruol
andışkıv
ekur
tçukgi
binecaset
leri
çini
sti
ncay
apmak
vaci
bdeği
ldir
.

4.Abdest
inFar
zlar
ı

Abdest
inf
arzıal
tı
dır
:

1)Niyet.Küçükhadeshal inikal
dırmayav eyaabdestley apıl
­ması
mubahol anKur 'an-ıKeri
m' edokunmak...gibibirf
ii
lev eya
abdestinfarzl
arınıedaet mey eniy
etetmekf arzdır
.Ensahi hkavle
göre,i
drarıtut
amamagi bihadeshalidevam edenki şinin,hades
ha­liningideri
lmesi neniyetetmedensadecei sti
bahey e(namaz
kı
lmar uhsatım eldeetmey e)niyetetmesi y
eterli
dir
."Namaz
kı
lmay ımubahet mey eniyetett
im."demekgi bi.

Birkimse, ser
inl
emekkasdıi l
esuyadalarvemut eberbi
rniy
et
söylerse,ensahihkavlegöreabdest
isahihti
r.Seri
nlemekni
yetiy
le
suyadal ardaKur'an'
ıokumakgibikendisii
çinabdestalmak
sünnetol anbiri
şeniyetederse,
ensahihkav l
egöreabdestisahih
olmaz.
Niyeti
ny üzünil
kcüz'üy ı
kanı
rkensöylenmesi vacibtir
.Zayıfkavl
e
göreise,niyet
iyüzüyıkamadanöncey apı
lanbi rsünnet(me­sel â
mazmazav eisti
nşak)ilebi
rl
iktesöyl
emeky eterl
idi
r.Ensahih
kavlegöre,niy
etiazal
aradağıtarak(meselây üzüy ı
karken;
yüzüm­denhadeshal i
ningi
der i
lmesineniyetettim şekl
inde)
abdestinsonu­nakadarheruzuvi çinayrıayrısöylemekcai zdi
r.

2)Yüzüy ıkamak: Yüzünuzunl aması nası nır

ı,çoğunlukl abaş­t aki
saçınbul unduğunokt adan( alı
nınüstkı smı ndan)başl ayıp,çe­ne
kemi kl
erininbi r
leşti
kleri noktanınal tınakadardev am eder .Heriki
kulakarası ndakal ankı sımi l
ekakül ünör t
tüğüal ı
nkı smıbusı nı
ra
dahildi
r.Kezaensahi hkav l
egör e, kul akköklerininüzer inde
bulunant üy süzbey azkı sım day üzdensay ılı
r.Alnınheri ki
ta­r af
ındaki beyazlıkyüz etabi deği ldir
.Bui kibey azlık,alnı
niki
yanın­dankaf ayadoğr uçeki l
eni ki bey azl
ıktı
r.Bendi yorum ki;
kulakkökl erindebul unant üy süzbey azkı sı
my üzdensay ı
lı
r.
Ali
ml er
inço­ğubugör üşünsahi hol duğunusöy lemi şlerdir
.All
ah
dahai y
i bili
r.

Kirpik,kaş,f
avori
,bıyı
k,yanaktüyüv eal tdudağınkıll
arınıv e
derisiniyı
kamakv aci
btir
.Zayıfkavlegör e,kı
lısıkolanal tdudağı
n
derisiniyı
kamakv aci
bdeği l
dir
.Sey rekol ansakalıkir
piklerde
oldu­ğugi bider
isi
yleyı
kamakv acibti
r.Şayetsakal sıkise
sadecedı şkıs­mı nıyı
kamakv acibti
r.Birkavlegöre,yüzün
hududunuaşansakal ıvediğerkıl
larıyıkamakv acibdeği ldi
r.

3)Di
rsekl
erl
eber
aberel
l
eri
yıkamakEl
i
ninbi
rkı
smıkesi
l
mişol
an
ki
mseninabdestal
ır
keneli
ningerikal
ankısmınıyıkamasıva-
cibt
ir
.
Şayetel
idi
rsekt
enkesil
mişise,meşhurkavl
egör epazı
kemi­ğini
nuçkısmınıyı
kamasıvacibt
ir
.Eli
dirseğinüst
kı
smındankesil
­mişise,pazıkemiği
niyı
kamasısünnet t
ir
.

4)Başımeshet mek:Meshdenebil
ecekkadarbaşınderi
sini
ve­y abaşınsı
nırı
nıaşmayanbirkı
lımeshet mekyet
erl
idir
.En
sahihkavl
egöre,meshy er
inebaşıyıkamakv ey
açekmeksizinel
i
kafayakoyupkaldı
rmakdameshi çiny et
erl
i
dir.

5)Maf
sal
yumr
ukemi
kl
eri
yl
ebi
rl
ikt
eay
akl
arıy
ıkamak.

6)Azalar
ıbel
ir
ti
lensı
ray
agöre;önceyüzü,sonrael
ler
iyı
ka­mak,
başımeshetmekvedahasonradaayaklar
ıyıkamak.

Abdestsi
zbirki
msey ıkanmakiçi
nsuy adal
arv et
ert
ibimümkün
kı
lacakkadarbekl
erse,ensahihkavlegör
eabdestisahi
h­tir
.
Suyadalı
phemençı karsaabdestisahi
holmaz.Bendiyor
um ki
;en
sahihkavl
egöresuyadal ar
akbeklemedençıkanı
nabdesti
sahih­ti
r.Al
lahdahai y
ibil
ir
.

5.Abdest
inSünnet
ler
i
Abdest
insünnet
ler
işunl
ardı
r:

1-Ensahihkavlegöre,dişl
eriser
tolanbirşey
leenlemesine
mi sv
aklamaksünnetti
r.Ancakmi sv
aky eri
neparmağıkullanmak
sünnetdeğil
dir
.Namazi çinveağızkokusudeğişti
ğindemi sv
ak
kul­lanmakçoksev apli
dir.Misv
akıherzamankullanmaksünnet
oluporuçluki
mseninzev al
densonrakullanmasımekr uht
ur.

2-Abdestebaşlar
kenbesmeleçekmek.Besmel
ebaşl
angı
çtat
erk
edi
l
irseabdestesnası
ndaçeki
lmeli
dir
.

3-El
l
eribi
l
eklerekadaryı
kamak:
Abdestal
ankişi
,el
l
er i
nint
e­miz
ol
duğunukesinbil
miyor
sa,el
l
eri
niy
ıkamadansukabınabatı
rı
p
yı
kamasımekruhtur.

4-Mazmazav ei
sti
nşakyapmak:Enzahirkavlegöremazma- zav
e
i
stinşakıayr
ıayr
ıyapmakdahafazi
let
li
dir.Eniyişekli
il
eşöy l
e
yapıl
ır
:Öncebiravuçl
aüçdefaağzasuv eril
i
r.Sonratekrarbi
r
avuçsual ı
püçdefaburnasuverer
ekyukar ı
yadoğr uçekil
i
r.

Mazmazav
ei st
inşakt
amübalağayapıl
malıdır
.Oruçl
ukimse­ni
n
mübal
ağayapmasıisemekr
uhtur.Bendiy
or um ki
;enzahi
r
kav­legöreüçav uçlamazmazav eist
inşakıberaberyapmak
dahafazi
l
et­l i
dir
.Mesel â;avucasualarakavuçtakisuyunbir
kı
smıilemazmazay aptı
ktansonragerikalamylaist
inşakyapıl
ı
r.
Buişl
em üçav uçsui l
eüçlenmelidi
r.Heravuçsuy unyarı
sıi
le
mazmazadi ğeryarı
sıyl
adai sti
nşakyapıl
ır
.All
ahdahai yibi
li
r.

5-Meshv eyı
kamalar
ıüçerdef
ayapmak:Meshveyı
kamal
arı
n
sayı
sındaşüphey
edüşenkimseni
nkesi
nbil
diği
yl
eamelet
mesi
va­cibti
r.

6-Başıntümünüvekul
akl
arı
niçv edışı
nıay
rıay
rısuil
emesh
etmek.Sarı
ğıkal
dır
makzori
se,farzolanmeshyapı
ldı
ktansonr
a
sarı
ğıntamamım meshet
meky eterl
i
dir.

7-Sı
kol
ansakal
ı
,el
veay
akpar
makl
arı
m hi
l
âll
emek.

8-Azal
arıy
ıkar
kenöncesağsonr
asol
azay
ıyı
kamak.

9-Gur revetahci
liuzatmak.(Gurre;y
üzüfarzolankı sı
mdanf azl
a
olar
akbaşm önkı smı ndanbir
azınıdahayıkamakt ı
r.Tahci
lise,
koll
arıdir
sekl
erdenbirazdahay ukarı
sıi
leay akl
arıdamaf sal
yum­r ukemikl
eri
ndenbi razdahaüsttarafl
arıi
ley ı
kamaktır.
)

10-Muv
alat
:Buabdestor
ganl
arı
ndanbi
ri
ninsuy
uhenüz
ku­rumadandi
ğer
ini
yıkamakt
ır
,imam'
i
nil
kkav
li
negör
emuv
alat
va­cibt
ir
.

11-Başkası
ndany
ardı
mist
ememek.

12-Eller
i si
l
kel
ememek.Kezaensahihkavl
egör
e,i
hti
yaç
ol­madı kçaabdestor
ganl
arı
nımendi
lvey
abenzer
ibi
rşeyl
e
kurul
ama­mak.

13-Abdest
tensonr
akı
bley
eyönel
i
pel
l
eri
semay
akal
dır
arak

şuduay
ıokumak:

Abdestazalar
ınıyı
karkenokunanveMuhar
reradl
ıeserde
zi
k­r edil
endualar
ıburayaalmadı
m.Çünkübuduaları
naslısahi
h
hadi
ski t
aplar
ındayoktur
.

D.MESTLERÜZERİ
NEMESHETMEK
Ayakl
aragi
yi
lmesindensonr abirhadeshali
ndeni t
ibarenab-
destt
e,muki
m olanınbirgünbirgece,misafi
rolanınüçgünüç
ge­cemest l
erüz eri
nemeshet mesicaizdi
r.Mukim kişi,mesh
ett
ikt
ensonr
asef ereçıkar
savey adurum bununaksi olur
sa
misafi
ri
nmüddeti kadarbekl
eyemez.

Meshi
nsahi
hol
ması
nınşar
tl
arışunl
ardı
r:

1)Mest
ler
iabdest
itam al
dıkt
ansonr
agi
ymek.

2)Mest
ler
iny
ıkanı
l
masıf
arzol
anmahal
l
int
ümünüör
tmesi
.

3)Mest
ler
int
emi
zol
ması
.

4)Mest l
er,misafi
ri
nihti
yaçları
nıgider
meki çi
nonl
arl
a
yür
üyüpdolaşmayadayanı
klıolmalı
dır
.Zayı
fkavl
egör
emest
ler
he­lalol
malıdı
r.

Ensahihkavl
egöre,suyunayakl
araul
aşması naengelolma­y an
dokumamest l
erimeshetmekcaizdeği
ldir
.Mestüzer i
ne
gi
yil
­mi şiki
ncibi
rmest i
meshetmekdeenzahi rkavl
egörecaiz
deği
ldi
r.Ensahi
hkav l
egöreönkısmıaçıkolupbağcıkl
arlabağl
ı
ol
anmest ­lerüzer
inemeshet mekcai
zdir.
Mestinüstünüvealtı
m parmaklarlaçizgil
erhali
ndeçeki pmesh
etmeksünnettir
.Meshin,f
arzmi ktarıkadarolacakder ecede
ol
masıy et
erli
dir
.Mezhepal i
mlerincekabul edil
enrivayetegöre,
mestinsa­deceal tı
nıvetopukkı smınımeshet mekl efarzyeri
ne
geti
ri
lmişol­maz .Bendiyorum ki,mest i
nkenar l
arı
nımesh
etmeninhükmü, mes­t i
naltı
nımeshet meninhükmügi bi
dir
.
All
ahdahai yi
bili
r.

Meshmüddet ininbiti
pbi
tmedi
ğindenşüpheedenki mseartı
k
meshy apamaz .Cünüpol
ankimseninmestleri
yenidengiymesiva
-
cibt
ir
.Mest l
erüzerinemeshedi
ponl ar
ıçı
karankimseay akl
arı
nı
yı
kamalıdı
r.Zayıfkavl
egörei
sey eni
denabdestal
mal ı
dır
.

E.GUSULVEAHKAMI

Ölüm, hayız,
nifas,kezaensahi hkavlegöredoğum, penisi
nbaşı
veyasünnetkı smıkadar ı
nınönv eyaarkaor ganagi rmesi,mu-tad
olanvey aolmay anyoll
ardançıkanmeni yı
kanmay ıgerekti
ri
r.Meni
şuüçşey denbirii
lebil
ini
r:Fı
şkırar
akçıkması ;dışarıyaçık­ması
i
lelezzethasılolması;yaşikenhamurkokusunu, kuruiken
yumur tabeyazınınkokusunuv ermesi.Buv asıf
larıtaşımayanmeni ,
gusület meyigerekti
rmez.Gusl ügerekti
renhususl ardakadının
hükmü, erkeğinhükmügi bidi
r.
Abdestiol
may ankimseyeharam ol
anşey l
er,
cünüpolan
ki
m­sey edeharamdır.Ayr
ıcacünüplününcamini
nbirtarafı
ndan
gi
ri
pdiğertarafı
ndançıkmasıdeğil
decami debekl
emesi haramdır
.
Kur'
anıokumasıdahar amdı
r.AncakKur '
ankast
ıolmaksızın
Kur'
andakizi
kirl
eri
okumasıhelal
dir.

Gusül y
apmanınenazşekl işöyl
edir
:Farzınil
kcüzüil
ebi rl
i
k­t e
"Cünüplüğükal
dırmaya"veyagusülil
ehelalolacakbi
rfii
le:
"Na­mazı nfarzı
nıhel
alkıl
may aniy
etet t
im."gi
biveya"Guslün
far
zınıedaetmeyeniyetett
im."şekl
indeniyetedil
i
rveder ii
le
kıl
l
arıntümüy ı
kanır
.Ağzavebur nasuv ermekisevacibdeğil
sünnetti
r.

Gusülyapmanı neni yişeklii

seşöyledi
r:Öncev ücudunüzer i
n­de
pi
sli
kvarsagider i
l
ir.Sonr aabdestalı
nır
.Birkavlegöreay akl
aren
sondayıkanı
r.Sonr av ücudunkıvr
ımy erl
eriyı
kanır.Dahasonr a
başasudöker eksaçl arhilâl
l
amr.Bundansonr aöncesağt araf
a
son­radasol tar
af asudökül ür
,vücutovulurveheror ganüçer
defayı
kanır.

Hayı
zveyani
fastany ı
kanankadın,vagi
nasmami skveya
ben­zer
igüzelbirkokusürmelidi
r.Abdest
inaksinegusl
ü
yeni
l
emek(gusülüzerinegusülalmak)sünnetdeğil
dir
.

Abdest
tekul
l
anı
l
ansuy
unbi
rmüd'
den(
675gr
amdan)
,gusül
de
kull
anı
lansuy
unise,bi
rsa'
dan(2751veya2700gr
amdan)aşağı
olmamasısünnet
ti
r.Gusül
dekull
anı
lansuyunf
azl
asıi
çinbi
rsı
nır
yoktur
.

Gusületmeki steyenki
şininüzerindebirnecasetvarsa,önce
necaseti
yıkamal ıvesonragusül etmeli
dir
.Hem gusül hem de
necaseti
çinbi rdefayı
kanmaky eterl
ideği
ldi
r.Kezaabdest t
ede
hüküm böyledir.Bendiy
orum ki;ensahi hkavl
egör enecasetve
gusüli
çinbiry ı
kanmay eterl
i
dir.Allahdahaiyibi
li
r.

Birki
msecünüpl ükv ecumai çi
nbirl
ikteniyeteder ekyı
kanı
r­sa,
buy ı
kanmaheri kisii
çinyeterli
dir
.Eğerbirineniyetederek
yı
kanırsa,ni
yetetti
ğinesayıl
ır.Bendiyorum ki;birkimseyeönce
hadeshali v
akiolurdasonr acünüpol ursav eyaöncecünüpol ur
dasonr ahadeshal i
v aki
olursa,mez hepalimleri
ncekabul edi
len
ri
va­y etegöre,biryı
kanmaheri ki
siiçi
ny eter
liolur.Al
l
ahdahai yi
bi
lir
.

F.Pİ
SLİ
ĞİNGİ
DERİ
LMESİ

Aklıgi
der
enhersı
vımaddeneci
sti
r.Köpek,domuzvebunl
arı
n
kendieşl
eri
il
evey
abaşkacinst
enbirhayvanl
açif
tl
eşmel
eri
sonucudoğany
avr
ular
ıneci
sti
r.

İnsan,bal
ı
kv eçeki
rgeölüsühar
iç,
kanıakı
cıol
masabi
l
eher
canlı
nınölüsüneci
sti
r.

Kan,i
ri
nv eyaradançı kansu, midedençıkankusmuk, insanil
e
hayv
ani dr
arıv
edı şkısı,mezi,vedi
,kezaensahi hkav l
egör e
i
n­sandanbaşkadi ğercanl ı
ları
nmeni sinecisti
r.Bendi y
orum ki
;
ensa­hi hkavlegöreköpek, domuzv eyavruları
nındışındakalan
can­lı
ları
nmeni sitemi zdi
r.All
ahdahai yibil
i
r .

İnsandı şındaet i
y enmeyencanl ı
l
arınsüt ünecistir.Canlıdan
kopar ı
lanpar çaonunmey tesihükmündedi r.Etiyenen
hay vanlar­dankopar ı
lanyün, tüy,kı
lv ekanat l
art emizdir.En
sahihkav l
egör e,temizbirhayv andanol masıkay dıi l
ealaka
(pıhtıl
aşmı şkan), mud-ğa(birçiğnem et )vev agi
nadaki rutubet
necisdeği l
dir
.İdrarvedo­muzgi biaslınecisol anşey ler
temi zl
enemezl er.Ancakşar apkendi ­l iği
ndensi rkeyedönüşür se
temi zolur.Kezaensahi hkavlegör e,şa­r apgüneşt engöl geye
vey agölgedengüneşenakl edilereksirkeyedönüşür setemi zol
ur.
Şay etiçinebirşeyat maksur eti
y l
eşar apsir­key edönüşür se
temi zhal egelmişol maz.

Ölüm nedeni
yl
enecisol
anderi
nindı
şkı
smı
,kezameşhurkav
­le
görei
çkı smıt
abakl
atemizl
eni
r.
Tabak;güneşv etoprakladeği l
,yakı
cıolanbi rmaddeileder
ideki
rutubet
,etvetüygi bif
azlalı
klarıgi
deri
pt emizlemekti
r.Ensa­hih
kav l
egöre,Tabakl
amaesnası ndasuy ukullanmakger ekmez.
Tabaklanmışderi,neci
sel bi
sehükmündeol upsonradansuile
yıkanmalı
dır.

Köpeğindokunupneciset t
iğinesne,
birdef asıtopr
aklaolmak
üzereyedi def
asuileyı
kanmal ı
dır
.Enzahi rkav l
egöre,t
oprağı
n
bizzatkul
lanıl
masışar
ttı
r.Necasetaçısı
ndandomuzunhükmü
köpeğinhükmügi bi
dir
.Ensahi hkavl
egör e, neci
stoprakveya
si
r kegibi
sıvıbi
rmaddeyi i
çineçekmişolant opr
aktemizl
ikt
e
kul­lanıl
maz.

Süttenbaşkabi rşey l
ebeslenmey ener kekçocuğuni drarıi
le
pisl
enmi şy er,
üzer i
nesuser pmeklet emizlenir.Köpekv eçocuğun
necaset idı
şındakal anv eay nîol
may anpi sli
kl
eki r
lenmi şyeri
n
üze­r indensuakı t
maky eterl
idi
r.Pisli
kay nîi
se, tadının
gideri
lmesi va-cibt
ir.Gideri
lmesizorol anr enkv eyakokunun
kalmasızar arv er­mez.Kokunungi deri
lmesi hakkı ndabi rkavi
l
vardır
.(Yani kokuy ugidermekşar ttı
r.)Bendi yorum ki ensahi h
kavlegör e;beraberka­l antatvekokununzar arıvardır.All
ah
dahai y
i bil
i
r.

Pisli
ğigidermedekul l
anı
lansuazi se,
pisl
iği
nüzerindenakıp
gitmesi şart
tı
r.Ensahihkavlegörenecaseti
nbulaştı
ğıy er
isı
kmak
şartdeği l
dir
.Enzahirkavlegöre,
ğusaleni
n(temi
zliktekull
anı
lan
su)ev safıdeğişmeksi
zinveölçüsündeazalmaolmaksı zın
necasetmahal
l
indenay
rıl
ı
rsa,
ğusal
evepi
slenmi
şyert
emi
z
sayı
lı
r.

Sudışı
ndaki
sıvıbirmaddeneci
sol
ursat
emi
zl
enemez.Zay
ıfkav
le
gör
e,neci
solany ağyı
kanar
aktemi
zl
enir
.

G.TEYEMMÜM

Abdest
sizv
eyacünüpolanki
msebazısebepl
erdendol
ayı
te­yemmüm edebi
li
r:

1)Suy unbul unmaması :Sef erdeolankimsesuy unolmadığını

kesinolarakbi li
rse,ar
aşt ı
r may apmaksızınteyemmüm edebi li
r.
Bu­l unabileceği hususundat ereddütl
üise,eşyası
nıkontrol
etmeli vekafiledekiarkadaşl arı
ndansuy uaraştı
rmalı
dır
.
Bulunduğuar azidüzise, dör tbiryanmabakmal ıvesuyuar ama
i
htiyacınıduy arsa,düzarazi denor malbirgözünkesebil
diği
mesaf ekadargi dipdönmel i
dir.Bumesaf edesuyubulamazsa
teyemmüm eder .Şayetol duğuy er
deiki
ncibirvakt
ekadar
beklerse,bulabileceğiümi diylesuy ut
ekrararamasıensahi hkavl
e
görev acibt
ir.
Yolcu, i
hti
yacıiçi
nul aşacağısuy
ubiîir
,canınavemal ınabir
za­r arıngelmey eceğindeneminisegidipsuyual masıv aci
btir
.
Suy unbulunduğuy erbeli
rt
il
enmesaf edendahauzakt aise
teyemmüm eder .Namazı nsonv akt
indesuy ubulacağınaemi nise,
vaktinsonu­nakadarbekl emesidahaiyidi
r.Sonv akitt
esuy a
kavuşacağı nızan­neder se,enzahirkavl
egör eaceleedi p
teyemmüm et mesi dahaiyi­dir
.Bulduğusuabdesti çinyeter
li
deği l
seenzahi rkav l
egöre,öncemev cutsuyukullanırveger i
kalanor ganlari
çint ey
emmüm eder .

Bul
masıhal i
ndeyolcununsuy umisl
ifi
yatı
nasatınal
ması
va­cibti
r.Ancakparasıborcunukapatacakkadarol
urveyayol
masrafıi
çinveyadeğerli
birhayvanı
nazığıiçi
nparay
aihti
yacı
var
sasuy usatı
nalmasıger ekmez.

Kendi
sinesuhibeedil
irveyasuyuçekmekiçi
nkendisinebirkova
emanetolarakver
il
ir
se,ensahihkavl
egörekabulet
mesi
va­cibti
r.Amasupar asıhi
beedil
ir
sekabulet
mesiv acibdeğil
dir
.

Yolcu,suyueşyal
arıarası
ndaunuturv
eyakaybederse
araştı
rdı
ktansonrabulamazsateyemmüm eder.Enzahirkav
le
göresonranamazı nıkazaeder
.Eşyal
arı
nıkaf
il
esiarası
nda
kaybedeninnamaz ı
nıkazaetmesiger
ekmez .

2)Gel
ecekt
edeğer
libi
rmal
hal
i
negel
sebi
l
e,bi
rhay
vanı
n
i
h­t
iyacı
nıkar
şıl
amaki
çinsuy
aiht
iyaçduy
mak.

3)Kişininsuy ukul l
anmasıhal i
ndebi rorganınınfaydasım kay b
etmekt enkor ktuğuhast al
ık.Kezay arası
nıniyil
eşmesinin
geci
kme­si ndenv eyaaçı ktaolanel veyüzgi bi bi
rorganında
çi
rki
nbi rgör ünüm mey danagel mesindenkor karsa,enzahi rkavle
göresuy ukul lanmazt eyemmüm eder .Şiddetl
i soğuğunhükmüde
hastalı
ğı nhükmügi bi
dir.Birki
mseüzer i
ndesar gıolmay any aral
ı
bi
ror ganı ndasuy ukull
anamazsat eyemmüm et mesivacibol up
mezhepal i
ml erincekabul edil
enrivayetegöre,sağlam kısmı mda
yı
kamasıv acibtir.

Cünüpl
üki
mse,tey
emmüm edi
psağl
am or
ganı
nıy
ıkar
sası
ray
ı
taki
pet
mesiger
ekmez.

Abdest
siz ol
anki
mseni
nyar
alıor
ganıy
ıkadı
ğıv
aki
t,ar
-

kasındanteyemmüm et mesi ensahihkav l

egöreşarttı
r.Abdest
or­ganlarındanikit
anesiyaral
ıise,iki
teyemmüm ger ekir
.Yaral
ı
organsarıl
ıvesargıyıçı
karmakzori se,sağl
am olankısmıyıkarve
yu­kar ı
dageçt i
ğigi
bi t
eyemmüm eder .Bununl
abirl
ikteyaranı
n
tümünüsui l
emeshet mesi v
acibti
r.Zay ı
fkavl
egöre,yaral
ı
organınbirkısmı
nısui l
emesheder .

İ
kinci
birf
arzi
çi
ntey
emmüm edenki
şini
nil
kabdest
ivey
a
te­y emmümübozul mamı şsacünüplüolanazalarıt
ekrar
yıkamasıv e­yameshet mesi gerekmez.Abdestibozulmuşsa,
yaralıorgandansonr akiorganlarıyı
kamasıgerekir
.Zayıfkavle
göre, herikihal
dede( cünüpl ül
ükv eabdestsi
zli
khali
nde)abdesti
yeml emesi l
azı
mdır.Birbaşkazay ıfkav
legöreise,kendisi
nde
hadeshal ivukubulankimse­ni nhükmü, cünüpolanı
nhükmü
gibidir.Bendiyorum ki
,sonuncukav i
lensahiholankavil
dir.Al
lah
dahai y ibi
li
r.

Tey
emmümünŞar
tl
arıVeRükünl
eri

Tey
emmümüni
kişar
tıv
ardı
r;

1)Temi zolant opr akl

ateyemmüm et mek.Tedav idekullanı
lan
topraklav eiçerisindetozbul unankum i letey
emmüm y apmak
caiz­di r.Maden( nef
t),ufalt
ılmışsaksı,ungibibirşeylekarışık
olant op­r aklat eyemmüm y apmakcai zdeğil
dir.Zayıfkavlegör e
i
çer i
sindeki nesneazol ant oprağıkul
lanmakcai zdir.Ensahi h
kavlegör e,kul­l anılmıştopr akil
etey emmüm et mekcai zdeğildi
r.
Kullanıl
mı ştop­r ak,teyemmüm edi l
irkenorganüzer indekal an
topraktır
.Kezaensahi hkav legör eorganüzerindeny eredüşen
toprakdakul l
anı l
mı ştoprakhükmündedi r.
2)Topr ağıteyemmüm or ganları
nanakletmey i
kastetmek.Şayet
rüzgarbirkimsenineli
nev ey üzünetoprağısavurur
,odani y
et
ede­r ekt eyemmüm y aparsa,bucaizolmaz.İzinverenkimseye
te­y emmüm al dırmakcaizdir.Zayı
fkav l
egöre,i
zinveren
kimseyet e­y emmüm al dı
rmanı ncaizolmasıiçi
nbirmazer et
in
bulunmasışar tt
ır
.Teyemmümünr ükünl
eriiseşunlar
dır:

1)Topr
ağıyüzv
ekoll
arasür
mek.Yüzdeki
topr
ağıkoll
arasür
mek
vey
abununaksi
niy
apmakensahihkavl
egöreyet
erl
idi
r.

2)Ni
yetet
mek.Ni
yetedi
l
irkennamazımubahkı
l
may
ani
yet

edil
meli
dir
.Hadeshal
i
ningi
deri
l
mesi neni
yetedi
l
mez.Ensahi
h
kav­legöretey
emmümünf ar
zım edaetmeyeni
yetet
mekyeter
li
olmaz.

Niy
etit
opr ağıyüzenaklet
mey ebi
ti
şiksöyl
emekv aci
btir
.Keza
ni
yeti
ny üzünbirkısmınımeshedinceyekadardevam etmesi
de
ensahihkav l
egörev aci
bti
r.

Bi
rkimse:"Farzvenafi
lenamazkılmayımubahkı l
mayaniy
et
et
ti
m."derse,böyl
ebirteyemmüml eheriki
namazıkılması
mu­bahtır.Sadecefarznamazaniyetederse,mezhep
al
i
mlerhı
cekabul edi
lenri
v ay
etegöre,
hem farznamazıhem naf
il
e
namazıkı
labi
l
ir.Sadecenafil
eyeveyanamazaniy
eteder
se,
mezhepaliml
erincekabuledil
enri
vayet
egörefar
znamazlar
ıdeği
l
,
yal
nıznaf
il
eolannamaz­l ar
ıkıl
abi
li
r.

3)Öncey
üzü,
sonr
adi
rsekl
erl
ebi
rl
ikt
eheri
kiel
imeshet
mek.

Toprağıyüzdekihafi
ftüyler
inbitt
iği
yer
ekadarulaştı
rmak,en
sahi
hkav legöretoprağıorganlar
anakl
ederkenorganl
ararası
sı
rayauy makv aci
bdeği l
dir
.Birki
mseeller
init
oprağavur
upsağ
el
iyl
ey üzünüvesol eli
yl
edesağkol unumesheder secai
zdir.

Tey emmümebaşl arkenbesmeleçekmekv eell

eri
ikidefa
top­r ağav
urmaksünnet t
ir
.Bendi
y or
um ki;
İmamı ngörüşüne
göreelle­r
iikidefatoprağavur
makv aci
btir
.Hernekadarbi rbez
veyaben­zer ibi
rşey i
birdefat
oprağavurar
akonunla
teyemmüm et mekmümküni sedehüküm böy l
edi
r.Al
lahdahai yi
bil
ir.

Teyemmüm alır
kenöncesağel i meshet mek, yüzümesh
eder­kenüsttaraft
anbaşl amakv etozuüf ürerekazaltmak
sünnett
ir
.Te­yemmümdemuv alatm hükmüabdest teki
muv al
atı
nhükmügi bidir
.Bendiy orum ki;gusüldedemuv alat
m
hükmüböy l
edi
r.İl
kv uruştaparmakl ar
ıay ı
rarakeller
itoprağa
vurmaksünnett
ir
.İkincivuruşt
apar maktakiyüzüğüçı karmak
vaci
bti
r.All
ahdahaiy ibi
li
r.
Birki
msesuy okluğusebebi yl
et ey
emmüm ederv enamazda
değil
kensubul ursat eyemmümüboz ul
ur.Susuzl
ukgi bibirmani
yoksav eyakişinamazdaol urdanamazı nısonradankazaet mesi
ge­r ekir
se,meşhurkav l
egöret eyemmümübozul ur.Kazaet mesi
gerek­mezset eyemmümübozul maz.Zay ı
fkavl
egör eisekı l
ınan
namaznaf i
leiset eyemmüm bozul ur
.Ensahihkavlegör e, kaza
etmesi ge­r ekmey ennamaz ıkesipabdestalmasıdahai yidi
r.
Namaznaf i
leol upiki r
ekâtl
ı
ki seteyemmümübozul ur,ikidenf azl
a
rekâtaniyetetmi ş­se, namazı nıt
amaml ar.

Birteyemmüm il
ebirfarzveistenenmiktardanaf
il
enamaz
kümabi l
ir
.Enzahi
rkavlegöre,nezredi
lennamazınhükmüdefarz
olannamazınhükmügi bidi
r.Ensahihkavlegörebirt
eyemmüm
i
lebi rf
arzvebi
rkaçcenazenamazıkı l
makcai zdi
r.

Birkinişebeşv aki
tnamazdanbi ri
niunuturdav aktiçıkarsa,bir
teyemmüm i leherbeşv aki
tnamazıkazaet meli
dir.İsterseikidefa
teyemmüm ederv eilkt
eyemüml earkaarkayaolandör tna­mazı
kıl
ar.İkinciteyemmüml eilkkıl
dığınamazları
ndı şı
ndadör trekatl
ı
birnamaz ıkazaeder.Unuttuğunamazl arayrıi
se,iki t
e­y emüml e
beşv akitnamazıi kidef
akazaeder .

Far
znamazınv akt
igi
rmedenteyemmüm yapı
l
maz.Kezaensahi
h
kavl
egöre,r
evâti
bvebayram namaz
ıgibi
vaki
tl
eri
bell
iol
annaf
il
e
namazl
ariçi
ndev aki
tl
eri
gir
medenteyemmüm yapıl
maz.
Suv eyat oprakbulamayankimse, İ
mamı nsonkav l
i
negör e,
-vakt
e
hürmet en-farznamazınıabdestsi
zdeol sakı
larvesonr adaniade
eder.Subul amay anmukim kimse,teyemmüm eder eknamazı nı
kıl
arv esonradankazaeder .Subulamay anyolcui
se, namazını
te­y emmüm i l
ekılarv
esonr adankazaetmez.Ensahi hkav l
e
göre,yol ­culuğundaasiolankimsev eenzahirkavlegöre,
şiddetl
i soğukse­bebi yl
eteyemmüm edenki mse, sonradan
namazı nıkazaeder .

Abdestintüm azalarındav eyasarı

lıolmay any ar
alıor
gandasuy u
kull
anamay ankimse, t
eyemmüml ekı l
dığınamazısonr adankaza
etmez.Ancaky arasındanf azlakanakı yorsakazaeder .Yara
ab­destüzer esar ıl
mı şise,enzahirkav l
egör ekazaet mez.
Abdestüze­r esar ıl
mamı şsa(yar
ai sterteyemmüm i sterabdest
azalar
ındaol­sun. )abdestesnası ndasar gı
yıaçmakv acibt
ir
.
Sargıy
ıaçmaksakı n­cal ıiseüzer
i meshedi l
i
rv emeşhurkav l
e
görenamazkazaedi l
ir.

H.KADI
NLARI
NÖZELHALLERİ

1.Hay
ız(
AybaşıHal
i
)
Hay ı
zhalienerkendokuzy aşı
ndabaşl ar
.Hay zı
nenazsür esibi
r
günv ebi
rgecedi r
.Busür ei
sterartardaolsun,i
steray r
ıayrı
sürel
eri
nt oplamıi
lemey danagelsinaynıhükmüi fadeeder.En
faz­lasür esii
segecesiil
ebirl
ikt
eonbeşgündür .İkihayı
z
arası
ndaki te­mizli
kmüddet i
ninenazıonbeşgünol upenf azl
a
müddetiiçinbirsı
nıryokt
ur.

Cünüplüolanahar am ol
anşey l
er,hayızl
ıolankadınada
ha­ramdı r.Hayı
zlıkadını
nmesci dikirl
etmekorkusuvarsa,
mescidinbirtar
afındangiri
pdiğertarafı
ndançıkmasıdahar amdır
.
Hayı
zlıkadınınoruçtutmasıharam olup, t
utamadığıf
arzoruçl
arı
sonr
adankazaet ­mesi i
sevacibti
r.Ancakf ar
znamazlarıkaza
etmesivacibdeğildi
r.

Erkeğinhayızl
ıolankarı
sını
ngöbeğiil
edizkapağıarası
ndaki
kı
smıi l
eoy naşması-şehvetsi
zolsabi
le-har
amdır.Zayı
fkavle
göre,cinseli
li
şkihar
içerkeğinhayı
zhali
ndekikar
ısıi
leoynaşması
haram değil
dir.

Hayı
zl
ıkadın,
kanamasıkesi
l
inceor
uçtut
makveboşanma
ha­ri
ç,gusülyapmadanhar
am kı
lmandi
ğeri
şler
iyapamaz.
2.İ
sti
haze(
ÖzürKanı
)

Ist
ihaze, idrarıtutamamaözr ügibidaimi olanbirabdestsizl
i
k
hali
dir.Istihazekam, oruçtutmay avenamazkı l
may amani
değildir.Müst ehazekadınönceakı ntıyeriniyı
karvebirbezle
bağlar .Namazv aktigi
ri
nceabdestal ırveacel eedereknamazı nı
edaeder .Akı ntıyeri
nibağlamakv ecemaat ıbeklemekgibi
namazı nmasl ahatıi
çinabdestv enamazı narasınagir
en
gecikmeni nzar arıol
maz.Ensahi hkav l
egör e,namazınmasl ahat
ı
i
çinol may anbi rgecikmeninzararıvardır
.Müst ehazeolankadı nı
n
herbi rfarzi çinyenibirabdestal­masıv aci
btir
.Kezaensahi h
kavlegör e, herabdestal ı
ştasargıbez­l eri
niyenil
emesi de
vacibtir.

Müst ehazekadı
n,abdestaldıkt
ansonr aadetiol
madı ğıhal
dekanı
kesil
irvetekr
arbaşlar
sav eyaadetinebinaenkanıbirmüddet
dururdakanınkesil
mesi i
letekrarbaşlamasıarası
ndageçen
zamanabdestal acakvenamaz ıkı
lacakkadargenişbirzamanise,
yenidenabdestalmasıvacibt
ir.

3.Hay
ızKanıVeHükmü
Birkadı
nınınhayzı
nenerkeny aşındagör mekt eolduğukanonbeş
günüaşmazsageçensür enintümühay ı
zsür esi
dir.Sarıvebul
anı
k
renkteol
ankan, hayz
ınenf azl
asür esiolanonbeşgüni ıaş­sa
bil
e,ensahihkav l
egörehay ı
zkanıdır.Kanhay zınenf azl
a
müddet i
olanonbeşgünl üksür ey
iaşar sa,kadınşuhal l
eri
n
bir
indebulunur:

1)Mübtediev emümey yizekadın:Buadetgör mey eyeni

baş­lamı şkuvvet
li(
siyah)kani l
ezayı
f(kı
rmı zı)kanıbi
rbi
ri
nden
ayır
tedebil
enkadındı
r.Zay ı
folankanist
ihaze, kuvvetl
iol
ankan
i
sehay ı
zkanıdır
.Fakatkuv vet
liol
ankanın,hay zı
nenaz
müddetindennoksansür eli
olmamasıv eenf azlamüddet i
aşmamasışar tt
ır
.Zayıfolankanındatemizli
ğinenazmüddet i
olanonbeşgündennoksansür el
iol
mamasıv eakışındaartarda
olmasışartt
ır
.

2)Mübtedi
efakatmümey yizeolmay ankadın:Bu,kuvvet
likani
le
zayı
fkanıbir
bir
inden ayı
rtedebilecekdur umdaol may an
kadı
ndır
.Kanm tekbirr
enkte(siy
ahv eyakırmızı)akt
ığı
nıgörür
ve­yakanlar
ıbirbi
ri
ndenay ı
rtet
meşar t
lar
ınıyi
tir
mişiseenzahir
kav­legöre,
hay ı
zmüddeti bi
rgünbi rgecedir
.Temizli
kmüddet i
i
sey i
r­midokuzgündür .

3)Mü'
tadekadı
n:Budahaöncehayı
zvetemizl
ikmüddet
ini
gör
müşkadındı
r.Hay
ızvetemi
zli
kmüddeti
,adeti
ninmi
ktar
ınav
e
vakt
inegör eol ur
.Sözgel i
mi adetiaydabeşgünhay ızgör meki se,
ge­r i
kalany irmibeşgünt emi zl
ikhali
dir.Ensahi hkav l
egör e,
kadı
nbi rdefahay ızkanıgör mekl eadetisabitolur.Ensahi hkav l
e
göremü' t
ademümey y
izeol ankadı nınhay ı
zv etemi zli
khal i
,
adeti
negör edeği ldetemy izle( kuvvetl
ii
lezay ıfkanıbirbi
r i
nden
ayı
rtet­mekl e)sabitolur.Bi rkadınsözgel i
mi heray ınil
kbeş
günündehay ızhali görüyorsa, yir
mi beşgünt emi zli
khal iolar
ak
adetedinmiştir.Şayetmüst ehazeol urveay ınilkongününde
kuvvet
likanı,gerika­l angünl erdeisezay ı
fkanıgör ür
se, kuvv
et l
i
kanhayızkanı dır
.

4)Müt ehay yir

e: Bu,adetgör müşf akatkuv vetl
ikanilezay ı
fkanı
birbiri
ndenay ı
rtedemey en,adet
ininv aki
tv emiktarı
nıunu­t an
kadındır.Birkav l
egör emüt ehayyirekadınınadeti,mübt edi
e
kadınınadet igibidi
r.Yani hayzı
nsür esibirgünbi rgecedir.
Temi z­l i
ksür esi i
sey i
rmi dokuzgündür .Meşhurkav l
egör e
müt ehay yi
rekadı nı
niht i
yatl
ıdavranmasıv aci
bti
r.Yani kocası
nın
kendisiilecin­seli l
işki
debul unması ,Kur '
ân'
adokunmasıv e
namaz dı şında

Kur'
ân'
ıokumasıhar amdı
r.Mütehayy
irekadı
n,farznamazları
nı
devamlıkı
lmalı
dır
.Kezaensahihkavlegörenafil
enamazlarıda
kı
labi
li
r.Ancakvakitgi
rdi
ktensonr
aherfarznamazi çi
ngusül
et­mel i
dir
.Zi
rakanınkesil
mişolmaihti
malivardı
r.

Mütehayy
irekadı
nın,
geçi
receği
süreni
ntemi
zl
iksür
esi
ola­cağı
i
hti
maliol
duğundanramazanorucunutut
masıl
azı
mdır
.Bu
i
h­t imaldendolayıramazanay ı
ndansonradat am bi
rayor uç
tut
ar.Böyleceherbiraydanondör tgünolmaküzer etoplam yi
rmi
sekizgünor uçtutmuşolur.Sonrabi ray
ınonsekizi
nci günün
başındanüçgünv esonundanüçgünol maküzer ealt
ıgünor uç
tut
ar.Böyle­ceger iyekalanikigünükazaetmişolur.Birgünoruç
tut
makl abirgünükazaet mesi demümkündür .Bununi çinbi
rayın
bir
inci
,üçüncüv eony edincigünler
inior
uçlageçir
erekkazaya
kal
anbi rgünütelafi
etmişol ur.

Mütehay
yir
ekadı
nadet
ini
nbi
rkı
smı
nıunut
muşi
se,
kesi
nbi
l
­di
ği
i
leameleder.

Müt ehayyi
re,geçireceği sürenint emizl
ikv eyahay ızsüresi
ol­masıi hti
mal ibul unduğundan; ci
nsiil
işki hususundahay ı
zlı
kadınıntabiolduğuhüküml eret abidir
.İbadetkonusundai se,
temizolankadı ngi bi dav r
anır.Şay etkanınınkesilmei hti
mal i
varsa,herfarznamazi çi
ngusül etmesi v
aci bti
r.Enzahi rkavle
göre,hayzm enazsür esii
çerisindehami lev eyat emizkadı ndan
akankanhay ı
zkanı dır.

4.Ni
fas(
Lohusal
i
k)
Doğum y apankadı nı
nvaginasmdandoğumdanbi razsonraakan
kandır.Enazsür esibi
ranlı
ktır
.Enfazlasür
esialtmış,
ortala­ma
süresikır
kgündür .Hayızl
ıkadınaharam ol
anşeylernif
aslıkadın
i
çindehar amdı r
.Hay ı
zkanınınenfazlasür
esionbeşgünden
fazl
aol abi
leceğigibi
,ni
faskanıdaal tmı
şgündenf azl
aolabili
r.
Ni­f assüresialtmışgündenf azl
aolankadın,
ibadetvediğer
hususlar­daözür l
ükadıngibidavranı
r.
İ
KİNCİBÖLÜM

NAMAZ

A.GENELBİ
LGİ
LER

Birgünbirgecedebeşv
aki
tnamazf
arzkı
l
ınmı
ştı
r.Bunamaz­l
ar
şunlar
dır
:

1-Öğl eNamazı: İ
lkvakt
i,güneşinist
ivanokt
asındanbatı
ya
kaymasıanındabaşlar.Sonv aktii
se,güneştam i
sti
vanoktası
nda
i
kenbul unangölgeyeekol ar
ak,birşeyi
ngölgesikendi
misli
olunca­y akadardevam eder .

2-İki
ndiNamazı:Öğleni
nsonvaktii
ki
ndi namazını
nilkvak­ti
olupgüneşbatmcayakadardevam eder.İht
iyar
ivaktii
se,bi
r
şe­y i
ngölgesionunikimi
sl
ioluncayakadargecikti
rmemektir
.

3-Akşam Namazı
:İlkvakti
,güneşi
nbatması
ylabaşlar
.
İ
manı
mi l
kkavl
i
negörekı
rmızışaf
akbat
mcayakadardev
am eder
.
İmamı nsonkav l
inegöreiseakşam namazı
nınvakti
,abdestalıp
av­r etyerl
eri
nikapatmak,ezanokuyupkametalmakv ebeş
rekâtl
ıbirnamazıkıl
mcay akadargeçenzamankadardır.Bir
kimsev akti
ndeakşam namazı nıkı
l
mayabaşlardakırmızışafak
batmcay akadardevam ederse,ensahi
hkavl
egör enamazı
caizdi
r.Bendiyorum ki
;İmamınsonkav l
ienzahi
rkavil
dir.All
ah
dahai y
ibili
r.

4-YatsıNamazı:İ
lkvakti
kırmızışaf
ağı
nuf uktakaybolmasıi
le
başl
ar,f
ecr-
isadı
ğındoğması nakadardevam eder.İht
iyar
ivakt
i
i
se,namazıgeceni
nüçt ebir
inekadargeci
ktirmemekt i
r.Bi
rkavl
e
görei
se,geceni
nyarı
sınakadargecikti
rmemekt i
r.

5-SabahNamazı :İl
kv akti
fecr-isadığındoğması ndaniti
baren
başl
ar.Fecr-
isadık,doğuuf kunday atayolar
aky ayıl
anay dı
nlıkt
ır
.
Buvakitgüneşdoğuncay akadardev am eder.İ
htiyariv
akt i
ise,
na­mazıay dınl
ığınmey danagel mesi nekadargecikti
rmemekt ir
.

Bendiyorum ki ;
akşama"işa/yatsı"demek,yatsıy
ada" ata-
me/karanlık"demekmekr uhtur.Yatsınamazınıkılmadanuy umak,
namazıkıldıktansonr
azikir
,il
im müzaker esigibihayı
rl
ıolan
ko­nuşmal ardışı
ndabaşkaşey lerikonuşmakmekr uhtur.All
ah
dahaiy
i bil
ir.

Acel
eedereknamazlar
ıil
kvaki
tt
ekıl
maksünnet
ti
r.Birkav
legör
e
yat
sıy
ıiht
iyar
ivakt
ekadargeci
kti
rmekdahaf
azi
l
etli
dir.
Şiddet l
isıcakt
aöğlenamazı nıhavanı
nseri
nlemesinekadar
ge­ci kti
rmeksünnett
ir
.Ensahi hkavlegör
e, namazıhavanı
n
serinle­mesi nekadargecikti
rmek,sı
cağıfazlaol
anHicazgibi
beldelerev euzakt
angeli
pmesci t
tenamazıcemaat l
ekıl
mak
i
stey enleremahsusbirdurumdur .

Birbölümükendi v
akt
iiçer
isi
ndekılı
nannamazaedanamazıdeni r
.
Ensahi hkavl
egörenamazınbirrekât
ıvakiti
çer
isindevuku
bulursa,namaztümüyl
eedaedi l
mişolur.Kendi
v akti
içer
isi
nde
kı
lınmay annamazakazanamazıdeni r
.

Birkimsenamazv akti
ningir
ipgirmedi
ğini
bil
miyorsa,varsa
vi
rdinevebenzerişey
leregöreiçti
hateder
eknamazı nıkıl
ar.
Na­mazıv akt
indenöncekıldı
ğınakaniol
an,enzahirkavlegöre
sonra­dankazaet melidi
r.Vaki
ttenöncevey
asonr akıldı
ğını
bi
lmi y
orsaka­zaet mez.

Kazanamazlarıacel
eüzerekazaedi
lmeli
dir
.Namazlar
ıkaza
ederkennamazlarar
asıt
erti
beri
ayetet
mekv evakt
inçıkma
korku­suyoksa,kazanamazlar
ınıv
aki
tnamazları
ndanönce
kı
lmaksünnett
ir.

Güneştam isti
vada(semanı
nortası
nda)i
kennamazkı
lmak
mekruhtur
.Ancakcumagünüi st
ivavakti
ndenamazkı
l
mak
mekruhdeğildi
r.Sabahnamazı
ndansonragüneşbi
rmızr
akboy
u
yükse­linceyekadarveikindinamazı ndansonragüneş
batmcayakadarnaf i
lenamazkı lmakmekr uhtur.Ancakgeçmi ş
namazları,
ayv egüneştutulmasınamazı ,t
ahiyyat'
ül'
mescitve
şükürsecdesigibibi
rsebebeday alınamazlarıbuv aki
tl
erde
kıl
makmekr uhdeğil
dir
.Ensahi hkavlegöre,mekruhv akit
ler
de
Mekkehar emindenafil
enamazkı l
makmekr uhdeği l
dir
.

B.NAMAZI
NKEYFİ
YETİ

1.Namazı
nVaci
bOl
ması
nınŞar
tl
arı

Namaz; müslüman, akil

,bal
iğvetemizolanherkesefarzdır
.
İsl
am'agir
enkaf i
r,geçmişnamazl arı
nıkazaet
mez, amaİ sl
am'a
dönenmür t
edgeçmi şnamazları
nıkazaet mel
i
dir.Çocuk,buluğ
çağınagi
ri
ncey ekadargeçirmişolduğunamazlarıkazaetmez.
Yedi y
aşı
nıdoldurduktansonraçocuğanamazkı lmasını
emretmekv aci
b-ti
r.Ony aşı
ndaikennamazkı l
mazsa, hafi
fçe
dövmeksuretiyl
eikazedi l
meli
dir
.

Hay
ızl
ıkadı
n,del
ivebay
gınki
şigeçi
rdi
ğinamazl
arıkazaet
­mez.
Sar
hoşol
anı
ndur
umubununaksi
nedi
r.

Namazamani hal geçt i

ktensonrabirtekbiralacakkadarbirsüre
varsa,ki
şini
nnamaz ınedaet mesi vaci
btir
.Birkavlegöre,bir
rekâtı
nsığabil
eceği birsüreninol
masışar ttı
r.Enzahirkavlegöre,
öğlenamazınınvacibol abilmesiiçi
nikindinamazı nı
nson
vakti
ndenbirtekbiralacakkadarbi rzamanı nolmasıy et
erli
dir
.
Akşam na­mazı nınv acibolabi
lmesi i
çindey atsı
nınson
vakti
ndenbirtekbiralacakkadarbi rzamanı nkalmasılazımdır.

Birçocuknamazdaikenbali
ğolursanamazınıt
amaml arveen
sahihkavlegör
ekıl
dığınamazgeçerl
idi
r.Namazıbit
ir
dikt
ensonr
a
bali
ğolursaensahi
likavl
egöre,i
adeetmesigerekmez.

Birkadınv
aktinevv
eli
ndehayızgörürvey
adeli
rirdebuhali
geçti
ktensonrafar
zıedaedecekkadarbirv
akitbul
ursa,
namazı
edaetmesi v
acibolupaksi
haldevacibdeği
ldi
r.

2.EzanVeİ
kamet

Namazi
çinezanv
ekametokumakmüekkedsünnet
ti
r.Zay
ıfkav
le
görei
sefarz-ıki
fayedir.Ezanv ekamet,farzolannamazlariçi
n
meşrukıl
ı
nmı ştır
.Bayram v ebenzericemaatlekılı
nannamaz­l ar
i
çinkamety eri
ne"es-selâtucami at
un"denili
r.İmam'i
nson
kav­li
negör e,namaz ıtekbaşınakılankimsenindeezan
okumasısünnet t
ir
.Namazıt ekbaşınakıl
anki mseezanıyüksek
sesl
eokur.Cemaat lenamazkı l
ınmışveyaezanokunmuş
mescit
teyükseksesl eezanokunmaz.

Kazanamazlar
ıiçi
ndekametgeti
ril
i
r.İ
mamı nsonkavl
i
negöre,
kazanamazl
arıiçi
nezanokunmaz.Bendiy
orum ki
;İ
mamınil
k
kavl
ienzahi
rolankavi
ldi
r.Al
l
ahdahaiyi
bil
i
r.

Bi
ryer
dekıl
manbi
rkaçkazanamazl
arıi
çinsadecei
l
knamazi
çin
ez
anokunur.

Kadı
ncemaat
iiçi
nkametokumaksünnetti
r.Meşhurkav
legör
e
kadı
ncemaat
iiçi
nezanokumaksünnetdeğil
dir
.

Ezankel
imeler
iiki
şerdefakametkel
imel
erii
sebir
erdefasöyl
enir
.
İ
kamette"Katkameti
's-
selât
ü"l
afzıi
l
e"Al
lahüEkber"l
afzıi
ki
şer
defat
ekrarl
anı
r.

Ez
anv
ekamet
insünnet
ler
işunl
ardı
r:
1)Kamet
isür
atl
eezanıi
set
ert
ilüzer
eokumak.

2)Ezandater
cîyapmak.(Ter
cî,kel
i
me-
işahadet
iöncehaf
if
,
sonr
ayükseksesleokumaktı
r.
)

3)Sabahnamaz
ındat
esv
iby
apmak,

4)Ezanıay
akt
avekı
bley
eyönel
i
kokumak.

Ezanveikamettet
ert
ipvemuv al
atari
ayetet
mekv acibti
r.Birkavl
e
göre,
ezanveikameti
nlafı
zl
arıar
asınauzunbirkonuşmav e­y a
bi
rsükutgir
ersezar
arıol
maz.Ancakbuf ası
l
aaşı r
ıderecedeuzun
ol
mamal ı
dır
.

3.Müezzi
ndeAr
ananŞar
tl
ar

Müezzini
nmüslüman, t
emizveerkekolmasışart
tı
r.Abdesti
ol
may anı
nezanokumasımekr uht
ur.Cünüpolanı
nokumasıi se
şi
ddetlemekr
uhtur.Cünüphal
i
ndekametokumaki segali
z
der
ecedemekruhtur.
Müezzi
ningüzelvegürsesliol
masıveadilol
masısünnett
ir
.En
sahi
hkavlegörei
maml ıkyapmak,ezanokumakt
anf azi
l
et­lidi
r.
Bendiy
orum kiensahihkavlegör
eezanokumakimaml ık
yap­makt anf
azil
etl
i
dir.Al
lahdahaiyi
bil
ir
.

Ezaniçinv
aktingir
mesi şar
ttı
r.Gecey arı
sındaokunansabah
ezanısahi
hti
r.Bir
ifeci
rdenöncedi ğer
i defeci
rdensonraezan
oku­maküzer e,
birmescidi
ni ki
müezzi ni
ninolmasısünnett
ir
.

Ezanokunur
kenişit
enkimseni
nezancüml
eler
ini
aynen
tek­rar
lamasısünnet
ti
r.

4.Kı
bley
eYönel
mek

Gücüy et
eninnamazi çinkıbleyeyönelmesişarttı
r.Şiddetli
kor­kuhalindevesef erdekılmannaf i
l
enamazl ardakıbleye
yönel
mekşar tdeğil
dir.Yolcunaf i
l
enamazl arı
m bineküzer indeve
yürüy
erekkıl
abil
ir.Meşhurkav l
egöreyolcul
uğunuzunol masışart
değil
dir
.Tahtı
revandaol anyolcununimkanıv arsakıbleye
yönel
mesi,rükuvesecdel eritam yapmasılazımdır.Bunlarıyapma
i
mkanıol mayıp,kol
ayiseensahi hkavl
egörekıbleyeyönelmesi
vaci
btir
.Aksihaldev a-
cibdeğil
dir
.Yol
cuift
it
aht ekbi
rialı
rken
kıbl
eyeyönelmelidi
r.Zayıfkav
legöre,
selâm ver
irkenkıbl
ey e
yönelmesişartt
ır
.

Kıbley eyönelmekast ıolmaksı

zınyolcununistikametindenbaşka
tarafay önelmesiharamdı r
.Rükûuimâi leyaparv esecdey i
ya­par kendahaf azlaeğil
ir
.Enzahi rkavl
egör ey ür
ümekt eolan
kişi,rükûv esecdelerit
am yapmalı,bunlar
ıyapar kenveifti
tah
tekbirialı
rkenkıbl
ey eyönelmel
idir
.Sadecekı yamdav eteşehhüdü
okur keny ürüm el
idir
.

Yolcubi
neküzeri
ndef arznamazınıedaederkenkıbl
eyeyöne-
li
p
rükûvesecdel
eri
tam y apar.Bi
nekharekethal
indedeği
lse
na­mazısahihti
r.Aksi hal
denamazısahiholmaz.

Birkimse,Kabe'
niniçi
ndeduv arı
nav eyakapalıkapı
sınayönelerek
namazkı l
arsaveyakapısıaçıkolupeşiğini
nyüksekli
ğibirzi
ra'm
üçteiki
sikadarisenamaz ısahi
htir
.Kabenindamı ndanamaz
kı
larkenyöneli
nenduvarınyüksekli
ği dahaöncegeçtiğigi
bizira'
m
üçteiki
sikadarisenamazsahi holur.

Kıbl
eyibi
lmeimkanınasahipolankimsenin,
bukonudabir
başkası
nıtakl
i
tederekveyakendisibi
rkararver
erekbi
rtaraf
a
yönel
mesi har
amdır.Kı
bley
i bi
l
mei mkanınasahipdeği
l
se,
kendi
si­nekıbley
ibil
dir
ecekgüv eni
li
rki
şini
nsözüneuyar.Kı
bley
i
onabildi­r ecekgüvenil
i
rbiriyoksav ekendi sikı
bleyitespi
tetme
i
mkanı nasahi bise,
başkasınıtaklitetmesiharamdı r.Enzahir
kavl
egör ekı bl
eyiar
aştır
ırdabiry önüdiğerinetercihedemezse,
başkasınıtak­l i
tedemez.Dilediği t
arafayönelereknamazı nıkı
l
ar
vesonr adanka­zaeder .Ensahihkav l
egör e,
kişini
nhernamaz
i
çinkıbleyiyenidentespi
tetmesi v aci
bti
r.

Körolankişi,kı
bletespiti
ndekararv eremezvedelil
ler
iöğr
e-
nemezse, kı
bleyibi
lenv egüveni
lirkimseningörüşüneuyar.En
sa­hihkav legöre,kıbley
ibulmaki çindel
il
ler
iöğrenmeye
muktedirolankimseni nöğrenmesi vacibt
ir
.Öğrenmey i
pbaşkası
nı
takl
i
tet­mesi haramdı r.

Birkimsekı bleyiaraştırı
pnamaz ıkıl
dıktansonr akararı
ndahat a
etti
ğikesinol ar
akor t
ay açıkar
sa, enzahi rkav l
egörekıldı
ğı
namazıkazaet mel idir
.Namazdai kenkar arı
ndahat aetti
ğini
anlar­sa, namaz ı
m bozupy enidenkılmasıv acibt
ir
.Daha
namazdai kenil
kkar arıdeğişi
rse,iki
nci kararıil
eamel ederve
namazı nıkazaet mez.Hat tadörtrekât l
ı
kbi rnamazdai kenher
rekâtt
akar arıdeğişirveherbi rrekâtıay rıyönleredoğrukıl
arsa
namazısahi hol upkazaet ­mesi gerekmez .

5.Namazı
nRükünVeSünnet
ler
i
Namazı
nonüçr
üknüv
ardı
r:

1-Niy
etEtmek: Far
znamaz ıkıl
ankimseni
nnamazı nf
ii
li
nikast
etmesivekıl
acağınamazıöğle,i
ki
ndiveyasabahnamazı
şek­lindebel
ir
tmesivaci
btir
.Ensahihkavlegöre,
YüceAllah'
a
i
zafeet­meksi zi
nnamazınf ar
zhlı
ğmaniyetetmekvaci
bti
r.

Edaniyetii
l
ekazanamaz ı
nıkı
lmakveyakazani yet
iyl
eeda
namazınıkıl
maksahihti
r.Nafi
l
eniyet
iil
ev aktibel
li
olanbir
nafi
le­yikıl
makv ey
adahaöncegeçenf ar znamazlarınni
yeti
gibi
(namazınfi
il
ini
kastetmekv enamazıtayi
net mekgibi)sebebi
olannafi
lena­mazl ar
aniyetetmeksahihti
r.

Naf i
l
eolannamaz ı
nniyetikonusundai kiveci
hv ardır
.Ben
di­y or
um ki ensahihkavl
egör e,
nâfîl
enamazl ardanaf i
leyeniy
et
et­mekşar tdeği
ldi
r.All
ahdahai yi
bil
ir.Mutlak(bell
ibirsebebe
bağlıol
may an)nafil
enamazl ardanamazkı l
maf ii
li
neni yetet
mek
yeter­li
dir
.Ni y
eti
nasılyerikalpti
r.Niy
et i
ift
it
aht ekbir
indenaz
öncedilil
esöy l
emeksünnet t
ir
.

2-İf
ti
tahTekbiriniAl
mak: Muktedirolankimset ekbi
ri"Al
la-hu
Ekber"l
afzıi
leal mal
ıdır
.Ekberlafzı
naeklenenv eonui si
m
ol­makt ançıkarmay anekl
emeni nzararıolmaz,"el
"takı
sını
ekl
eyerek"Al
lah'ül-
Ekber"şekli
ndetekbiralmanınzararıyoktur
.
Kezaensa­hi hkav l
egöre,"All
ahuel Celî
luEkberu"şekli
nde
tekbiral
manındazarar
ıyokt
ur.Ensahi
hkavl
egör
e,"
Ekber
u
Allahu"şekl
i
ndetekbi
ral
makcai zdeği
l
dir
.

Tekbir
iarapçaolarakal
amayanki
mse,kendi
li
sanınater
cüme
ederektel
affuzeder.Mukt
edi
rol
anınAr
apçaşekli
yleöğr
enmesi
va­cibtir
.

Tekbir
ialı
rkenel
ler
iomuzhi zası
nakadarkaldı
rmaksünnet
­ti
r.
Ensahihkav l
egöretekbi
rial
may abaşl
arkenell
eri
kal
dır
mak
sünnett
ir
.

Ni
yet
itekbi
rebi
ti
şiksöyl
emekvaci
bti
r.Zay
ıfkav
legör
eise
t
ekbi
rdenöncesöylemekyet
erl
i
dir
.

3-Kıyam: Gücüy eteninnamazıayaktakı l

masıv acibti
r.Kı
yamda
omur gakemi kl
erinindiktutul
masışarttı
r.Kıyam denil
­mey ecek
derecedeeğikv eyabirtarafameyilederekdur anınkıyamısahih
değil
dir.Dikdurmai mkanıol mayı
pdur uşur ükûdaolanındu­r uşu
gibiolankimseninkı y
amı ,ensahi
hkav legör ebulunduğuhal
üzereolur.Ancakr ükûavar ı
rkenmümküni sebirazfazlaeği
lir
.

Birki
msekıyamıy apmai
mkanınasahipol urdarükûv esücu-du
yapamazsa,ay
aktadururrükûvesücudui mkanöl çüsünde
ya­par.Kıy
amıy apamayankimse,i
stediğişekil
deot ur
arak
namazınıkı
l
abil
ir
.Enzahirkavl
egörekıyamıot urarakyapanı
n
i
fti
raşşeklin­de(solayağı
niçkı smıüzeri
ne)oturmasıbağdaş
kurarakotur­masındanfazi
letl
idir
.İkaşekl
inde(kal
çal
arüzerine
oturupayaklar
ıdi
kerekotur
mak, sonr aal
ındizl
erönünegelecek
şekil
de)rükûavar
­makmekr uhtur.

Rükûunt am şekliki
şi
ninalnınısecdey erininhizası
nagelecek
şeki
ldeeğmesi di
r.Ot
urmai mkanıol may anki mse,sağyanına
yasl
a­nar akkıbl
eyedoğr unamazı nıkıl
ar .Aksihal
desırtüstü
uzanarakimâi lenamazınıkılarKıyamdadur mai mkanıolan
kimseninnaf i
lenamazlarıoturarakkıl
ması ,
kezaensahi hkavl
e
göreuz anarakkıl
­masıcai zdir.

4-Kı
raat
:Tahri
mt ekbir
indensonr aif
ti
tahduasınıokumaksonr a
daeuzuyuçekmeksünnet ti
r.İ
fti
tahduasıv eeuzugi zl
ioku­nur.
Mezhepali
mleri
ncekabul edil
enr i
vayetegöre,herrekâtt
a
eu­zuyuokumaksünnet t
ir
.Fakatbiri
ncirekâttaokumak
müekkedsünnett
ir.İ
ft
itahduasışudur :

Herrekât
tafat
ihay
ıokumakf ar
zdı
r.Ancakmesbûkol
anki
m­se
yet
işt
iğir
ekâtı
nfat
ihası
nıokumayabi
li
r.

Besmelefati
hadanbirayett
ir.Fat
ihanınşeddel
eridefati
hadan
sayı
lı
r.Buşeddel
erondör ttanedi
r."Dad"harfi
ninyer
ine"zı
"
har­fitel
aff
uzedil
i
rse,ensahi hkavlegörekır
aatsahiholmaz.
Fati
hayınazilol
duğut er
tipüzerev eartardaokumakv aci
bti
r.
Ayetl
erarasındabirziki
rokunursaar tardaokumakesilmişol
ur.
Okunanzikirimanım kır
aatii
çin"ami n"demekv eimamın
kı
ra­at i
m açmaki çinbirayet
itelkinetmekgi bi
namazlail
gil
ibi
r
zi
kiri
se,ensahihkav legöremuv alatkesilmişol
maz.Uzunbir
sessi
zli
kkezaensahi hkavl
egör ekı r
aatikesmekkast
ıileol
an
kı
sabirses­si zl
ikmuv alat
ıkeser.

Fati
hay ıbilmey enkimsear tar daolanyedi âyet
iokur.Peşpe­şe
olany ediây et
iokuy amay an, ay r
ıayrıol
any ediâyet
i okur.Ben
di­y orum ki ;
esahol anveİ mamı ngörüşünegör eartardaol an
yediây etiokuyabileninay r
ıay rıyediâyetiokumasıcaizdir.Allah
dahai yibil
ir.Yediây etiokuyamay ankimsebununy eri
nebi rziki
r
okur.Ensahi hkav l
egör efatihay abedel ol
arakokunanzi krin
harfl
er if
a­t i
hanınhar fl
eri
ndeneksi kolursacaizolmaz.Kur 'anve
ziki
rdenbi rşey igüzelceokuy amay ankimsef ati
hayıokuy acak
kadarbekl er.

Fati
hadansonra"mim"har f
ini
hafi
fçeuzatar
ak"ami
n"de­mek
sünnett
ir
,"mim"har
finiuzatmadan"amin"demekdecaizdi
r.
Cemaatimaml abi
rl
ikteaminder.Enzahirkavl
egör
e,cemaat
ceh­riolar
akimaml abir
li
kteaminder.

Fati
hadansonrabirsur
eokumaksünnetti
r.Enzahirkavlegöre,
üçüncüvedördüncürekât
lar
dasureokumaksünnetdeği ldi
r.Ben
di
yorum ki
;İ
mamı ngörüşünegöremesbûk,üçüncüv eya
dördüncür
ekâttazammısureyiokur
.Al
lahdahaiyibili
r.
Kır
aati
naçı
ktany
apıl
dığınamazlardacemaatsureyiokumaz.
Bil
aki
simamınkı
raat
inidi
nler.Cemaatimamınkırat
ını
duymaya­cakuzakl
ı
ktaisev eyakır
aataçı
ktanyapı
lmıyor
sa,en
sahi
hkavl
egörecemaatf at
ihadansonrabi
rsureokur.

Sabahv eöğlenamazı ndaHucuratsuresigibiti

val
-ımufassal
denil
enuzunbi rsur
ey iokumak;iki
ndiveyatsınamazları
ndaŞems
suresigibior
tauzunluktabirsur
eyiokumak; akşam namazında
i
sekı sar-
imufassaldenilenAsrsuresi
gibikısabirsur
eyiokumak
sünnetti
r.Cumagünüsabahnamazı nı
nil
kr ekâtı
ndaSecdev e
i
kincirekatı
ndadehrsur esi
niokumaksünnet ti
r.

5-RükûaVar mak:Rükûunenazıel l
eri
nay asıdi
zkapakl arı
na
yeti
şecekkadareğil
erek,eğil
mei l
ekalkmay ıbi
rbir
indenayırt
ede­cekder ecedeit
mi nany apmakt
ır
.Rükûar ükûdanbaşka
(kor
kuv ebenzerigi
bi)birsebepl
eeğil
memekşar t
tır
.Birki
mse
ti
lâvetsecdesi
içi
neği l
i
rdebunur ükûy er
inesay ar
say eter
liol
maz.

Rükûuntam şekl iiseşöy l

edir:Sı
rti
leenseay nıhizadadümdüzv e
dizl
erdi
mdi ktutulur.Ell
erdedi zkapaklarınıtutmuşv aziy
ettedir.
Parmakları
nar alankı bl
eyedoğr uaçıktutulur
.Rükûaeği l
i
rken
tekbi
ralı
nırveellert ahr
imt ekbir
ial
ınır
kenkal dırı
ldığıgibikaldır
ıl
ır
.
Rükûdaüçdef a:"SübhâneRabbi ye'
l Azîm"deni l
ir
.İmam but eşbi
hi
üçdefadanf azlaal maz.Münf eri
tolanınbut eşbiheşuduay ı
eklemesisünnet ti
r:
di
!

6-I'
ti
dalYapmak: Rükûdankalkıpsükunetgöstererekayakta
dimdikdurmaktı
r.Rükûdankalkarkeni'
ti
dalm dışındabirşeykast
edil
memel i
dir
.Bi
rki msekorkarakdoğrulurvebunui '
ti
dalyeri
ne
sayarsayet
erl
iolmaz.

İmamı nkunutduası nıokur kenteki lolanzami rl

eriçoğul hal­de
okumasısünnet t
ir
."İhdini"zamirini"İhdina"şeklindeokumakgi bi
.
Ensahi hkav legöre,kunut unsonundaResûl ül
lah'asalâtv eselâm
getirmekv ekunut uokur kenel l
er ihav adaaçıkt utmak,so­nunda
ell
eriyüzesür memekv eimamı nkunut usesliokumasısünnet tir.
İmam kunut uokurkencemaatduaol ankı smıiçinami nder .Medi h
vesenakı smınıkendi sideokur .Medi hvesenakı smı"fei nneke
takdi"cüml esindenitibarenbaşl ayıpsonunakadardev am eder .
Cemaati mamı nsesiniduy mazsa, kunut ukendi siokur.Bir
be­l anınnüzul ühalindesai rfarznamazl arınsonkı yamı ndada
kunu­t uokumaksünnet tir
.Meşhurkav legöremut l
akşeki lde
(belanınol­madı ğızamanda)kunutokunmaz.

7-SecdeEtmek:Secdeni
nenazmi ktarı
,alnı
nbirkısmınıaçık
ol
araksecdeedil
ecekyerekoymaktı
r.Birkimsekendisinebi t
işi
k
bi
rşeyüzeri
nesecdeederv ebuşeyonunhar eketiil
ehar eket
etmezsecai
zdir
.Enzahirkavl
egöresecdeeder kenelleri
,dizl
eri
veayakl
arıy
erekoymakv aci
bdeğil
dir.Bendiyorum ki;enzahi r
kav
legör
ebuor
ganl
arıy
erekoy
makv
aci
bti
r.Al
l
ahdahai
yibi
l
ir.

Secdedei t
mi nanyapmak, kaf
anınağır
lı
ğınısecdey eri
ne
ulaşt
ır­makv esecdey esecdedenbaşkabi rsebeple
eğil
mememi şol makv acib­tir
.Namazıkı l
makt aolankişi
yere
düşerse,onunt ekrarkıy
amadönmesi v
acibtir
.Ensahihkavlegör
e
secdeeder kenalttarafı
n( kal
çakısmının)üsttaraf
tan(omuz
kı
smı ndan)y üksektutulmasıgereki
r.

Secdenintam şekli
iseşöyledi
r:El
lerkaldırümaksızm eğilmek
üzeretekbi
ral
ınır;
sonrasırası
yladizler,el
l
er,al
ı
nv ebur unyere
değecekşekil
dey erekonur.Secdedei kenüçdef a:"Sübhane
Rabbiye-
1a'l
a"denir.Tekbaşınanamazkı lankişivecemaat iuzun
duaoku­may arazıolanimam, but eşbiheşuduay ıil
âv eedebi
li
r.

Secdedeel
leromuzhi zasınagel ecekşekildeyer
ekonur .
Par­maklarbir
biri
nebitişi
kv ekı bleyedoğruaçı
ktutulur
.Dizl
er
bir
bi­ri
ndenayrık,
karıniseuy luklardanuzaktutul
ur.Rükûve
secdel
er­dedirsekl
ery anlardanuzakt ut
ulur
.Kadınveerselr
ükû
vesecde­lerdeazaları
nıbirbir
inebi ti
şti
ri
r,

8-İ
kisecdearası
ndaoturar
aksükunetgöst
ermek:
Secdeden
kal
karkenotur
maktanbaşkabirşeyi
kastetmemekvaci
bti
r.Her
i
kisecdearası
ndakiot
uruşuveit
idal
iuzat
mamakdav aci
btir
.
Heriki secdear ası
ndakiotur
uşunt am şeklişöy
ledi
r:Tekbi
r
al
ınarakbaşsecdey er
indenkaldır
ıl
ırveift
ir
aşdenil
enşekilde
otu­r ulur.El
l
eruy lukkemiğiüzeri
nedi zkapağınayakı
nkonur.
Par­makl arkıbley
edoğr uaçıktutulurveşuduaokunur :

Sonr aaynışeki
ldeiki
ncisecdeyapı
lı
r.Meşhurkavlegöre,
her
rekâttakendisi
ndensonrakıyam ol
acakiki
ncisecdedensonr
a
hafifbirot
uruşy apmaksünnett
ir
.

9-Sont
eşehhüdüokumak.

10-Sont
eşehhüti
çinot
urmak.

11-Sont
eşehhüt
tePey
gamber
esal
âtv
esel
âm get
ir
mek.

Kendi
ler
indensonrasel
âm varsat
eşehhüdüokumakv e
te­şehhütiçi
noturmal
arı
nherbir
ibir
errükünsayı
lı
r.
Kendi
ler
indensonrasel
âm yoksa,
herbir
ibir
ersünnett
ir
.

İ
lkt
eşehhüti
çi
nyapı
l
anot
uruşneşeki
l
deol
ursaol
suncai
zdi
r.

Fakatbi
ri
ncit
eşehhüt
tei
ft
ir
aşşekl
i
ndeotur
maksünnet
ti
r,i
ft
iraş
otur
uşuşudur:Sol
ayaky
atı
rı
lı
rveyumr
umaf sal
kemi
ğiüzer
ine
oturul
ur.Sağay akdikiler
ekparmakuçl arıkıbleyedoğrukırıl
ır
.
El
­l erv eparmakuçl arıdizkapağıil
eaynıhi zayagelecekşekilde
uyluk­larüzerinekonur .Sonteşehhütteiset ever
rükşeklinde
oturmaksünnet ti
r.Tev er
rükoturuşudai f
tir
aşot uruşugibidi
r.
Ancakt e­v er
rükot uruşundasol ayaksağay ağı
naltı
ndançı karı
l
ır
vesol butyerebit
iştir
il
erekoturulur
.Ensahi hkav l
egör e,mesbûk
ol
anv ese­hi vedenki şisonoturuştai
fti
raşşekl i
ndeot urur.

Heriki
teşehhüttesolelsoluyluküzeri
nedi
zkapağı nayakı
nkonur.
Parmaklarayrı
kvekıbleyedoğr user
bestt
utulur.Bendiy
o­r um ki
ensahihkavlegöre,parmaklarbir
bir
inebi
ti
şiktutul
ur.Al
­lah
dahaiyibi
li
r.

Sağeli
ndurumunagel ince,küçükparmak, kul
uçkapar mağıv e
ort
aparmaky umulur.Şahadetpar mağıiseserbestbır
akılı
r.
Te­şehhütteşehadetkelimesi okunur
ken" İ
ll
all
ah"laf
zında
şahadetpar
mağıkaldırıl
ır
.Parmaksağasol ahareketetti
ri
lmez.
Enzahirkav
legöre,başpar makşahadetpar mağı nabit
işti
ri
li
r.
BununşekliAr
apçadaki el
liüçrakamışeklindedi
r.

Sont eşehhütt
ePey gamberesalâtokumakfar
zdır
.Enzahir
görüşegör ebiri
ncit
eşehhüttesal
âtokumaksünnetti
r.Ensahi
h
kavlegöre,bi
rincit
eşehhüttePeygamberi
nâli
nesalâtokumak
sün­netol may ıpsonteşehhütt
esünnet
tir
.Zayı
fkavlegörei
se
vacibti
r.
Teşehhüdünmükemmel ol
anımeşhurdur
.Budaİ
bn-
iAb-
bas'
tan
ri
vayetedi
lenhadi
stegeçenmeti
ndir.

Teşehhüdünkı
samet
nii
seşudur
:

Sont
eşehhüdünsonundaPey
gamber
eveâl
i
neokunansal
âtm en
kı
saşekl
ii
seşöyledi
r:

Sont eşehhüttebusalâtı"Hamî dünmecîdün"lafzı

nakadar
okumaksünnet ti
r.Kezasalâttansonrabirduaokumakda
sünnet­t i
r.Resûlüll
ah(a.s.
)dannakl edil
mişbirduayıokumak,
diğerdua­l arıokumaktanf azil
etl
idi
r.Budual
ardanbirtanesi
şudur:"Al-
lahümmağf ırl
imakaddemt uvemaahhar t
u..
."Duanı
n
teşehhütvesal âtmiktar
ındankı saol
masısünnet t
ir
.

Teşehhütvesal ât
ıAr
apçaolar
akokuyamayantercümeeder
ek
okuyabil
i
r.Ay r
ıcamendupduav ezi
ki
rl
eri
detercümeederek
oku­y abil
i
r.Ensahihkavl
egöre,Ar
apçaokuyabil
enki
mseduave
zi
kir
­l eri
tercümeederekokuyamaz.

12-Selâm ver
mek: Selâmınenkısaşekl
i:
"es-
SelamuAl eyküm"
şekli
ndedir
.Ensahi hkav l
egöre:"Sel
amünAleyküm"şekli
nde
sel
am v er
mekcai zdir.Bendiy
orum kiensahi
hol anveimamı n
görüşünegöre,selâmıbuşeki l
dev er
mekcaizdeğildi
r.Al
l
ahdaha
i
yibil
ir.
Sel
âm ver
ir
kennamazdançıkı
şni y
eti
nisöy
lemekvacibdeği
l
­di
r.
Sel
âmıntam şekl
ii
seşöy
ledir
:"Essel
amüAleyküm v
eRahme-
tul
l
ahi
"

Selâm,sağav esol
aolmaküzer ei
kidefaveril
i
r.Bir
incidefasağ
yanakarkadangör ül
ecekşekildebaşsağtarafaçev r
il
ir
,iki
ncidef
a
sol y
anakar kadangörül
ecekşekil
debaşsol açevri
lir
.Selâm
verir
kensağv esol
dakimelekl
ere,i
nsvecinleresel
âm v ermeye
niy
etedili
r.İmam cemaat esel
âm vermeye,cemaatdaonun
selâmınıalmay ani
­y eteder.

13-Rükünl
erar
asısı
ray
auy
mak:
Birki
mse(
rükûdanönce

secdey
evar
makgi
bi)sı
ray
ıkast
ent
erkeder
senamazıbat
ılol
ur.
Bir

r
üknüsehv
ent
erkeder
se,
ter
ket
ti
ğir
ükündensonr
ayapacağıf
ii
l-

,l
ernamazdansay
ıl
maz.Ter
ket
ti
ğir
üknübenzer
ini
yapmadan
Önce

.,
hat
ırl
arsasehi
vet
ti
ğir
üknehemendöner
.Benzer
ini
yapt
ıkt
an
son-
.
'
.rahat
ır
lar
saonunl
arekât
ıtamaml
ar,
namazı
nger
ikal
ankı
smı
nı

kı
l
arv
enamaz
ınsonundasehi
vsecdesi
yapar
.

"Bi rkimsenamaz ı
nsonundasonsecdel erdenbi ri
ni
yapmadı ğı
ndanemi nisebirsecdedahay aparv eteşehhüdü
tekr
arokur .Sonr ekâtı
ndeği ldebaşkabi rrekât ı
nsecdesi ni
yapmadı ğı
ndanemi nisebirr ekâtdahakı l
masıl azımdır.Kezaher
hangisecdey i'
.y apıpy apmadı ğı ndanşüpheeder se,birrekât
dahakılarvesonundasehi vsecdesi y
apar ,ikincikıyamdabi r
secdeyiterkettiğinihatırl
ar­sav eyaptığısecdedensonr a
otur
muşsa, hemensecdey ev arır.Zayıfkav l
egör e,buoturuşu
i
stir
ahatot uruşuni yeti
y l
ey apmı şsasecdei çinkaf igelmez.
Secdedensonr aot urmamı şsa, sükunet l
eot ururv esecdeeder .
Zayıfkavlegör eisey alnı
zsecdeeder .

Birki
mse, dör tr
ekâtlıbi
rnamazı nsonundaikivey aüçsecde­y i
terkett
iği
ni hatı
rl
arday erl
erini
hat ı
rl
amazsa,ikirekâtdaha
kıl
­masıv acibt
ir.Dörtsecdeyiterkett
iği
nihatı
rl
ar sabirsecde
yaparvesonr aiki r
ekâtkıl
ar.Beşv eyaalt
ısecdey iter
ketmişseüç
rekâtkı
lar
.Yedi secdey it
erketmi şsebi
rsecdey aparv eüçr ekât
kıl
ar.

Bendi
yorum ki;
namazkılanı
nsecdeedeceği
yer
edevamlı
bakmasısünnett
ir
.Zay
ıfkavl
egörenamazkıl
ankimseni
n
gözl
eri
ni kapat
masımekruht
ur.Bi
rzarargörmekor
kusuy
oksa,
gözl
eri
nika­pat
masıbencemekruhdeğil
dir
.

Namazıhuşui l
ekı l
mak, zi
kirl
eri
nmanası nıdüşünmek,nama­za
şevkil
ebaşl amak, kalbidünyaileil
gil
iişler
denkesmek, sağel i
le
soleli
bi lekkı smı ndantutarakell
erigöğüsal tı
nakoymak, secdede
birduaokumak, secdedenv eoturuştankal kar
keneller
e
dayanar akkal kmak, ensahihkav l
egörebi ri
ncirekât
ınkıratını
i
kincirekât ınİcraatındanuzuny apmak, namazdansonr azi kirv
e
duaokumakv enaf il
enamazl arıfarznamazı nkıl
ındı
ğıyerden
başkabi ry erdekı l­maksünnet ti
r.Nafil
eleri(
namazat abi
sünnetleri)ev dekı l
makda­haf azil
etl
idir.

Saffı
narkası
ndakadınl
arvar
sa,onlarçıkı
ncay akadarbekl
e­mek
sünnett
ir
.Camidenay r
ıl
anki
msenini ht
iyacıolanyönedoğru
git
mesi,i
htiy
açduyduğubiryönyoksasağy önedoğrugitmesi
sünnett
ir
.

İ
mam sel âm v
er i
ncei
kti
dasonbul ur.Cemaati
sterseduave
benzeri
ziki
rl
erlemeşgulolurveselâmısonraver
ir
.İmam sadece
bi
rselâm ver
irsecemaatikisel
âm v er
ir
.Al
lahdahaiyibi
l
ir.

6.Namazı
nSahi
hOl
ması
nınŞar
tl
arı
Namazı
nsahi
hol
ması
nınbeşşar
tıv
ardı
r:

1-Vakt
ingi
rdi
ğini
bil
mek.

2-Kı
bley
eyönel
mek.

3-Avrety er
iniör
tmek.Erkeği
navrety
erigöbekil
edi
zarası
n­da
kal
ankı sımdır
.Kezaensahi hkavl
egörecari
yeni
navr
etidegöbek
i
ledizar ası
ndakalankısı
mdı r
.Hürol
ankadını
nyüzüveelihar
iç
bütünbedeni avret
ti
r.

Av r
et i
örtenşeyin,çamurv ebulanıksuol sabil
e,deri
ninren­gini
göst ermeyecekder ecedekaim olmasışar t
tı
r.Ensahihkavlegöre,
elbisebulamay anınçamuri l
eav r
etinikapatmasıvaci
btir
.Av ­reti
örterkenüsttenv eyandangör ünmey ecekşekildeör
tmek
vacib­t i
r.Altt
anör tmekisevacibdeği l
dir.

Birkimserükûavar ı
rkenav r
eti yakakısmındanv eyabaşkabir
tarafı
ndangörünürse, böyl
ebi rörtünmey eterliol
maz.Yakasını
kapatmalıveyaelbisesini
ortadanbağl amal ıdır
.Ensahihkav l
e
göre,açıkol
anav reti
ninbirkısmı m abdestinibozmay acakşekil
de
eliil
ekapatmalı
dır.Birört
übul ursaheriki avreti
niört
mel i
dir
.Örtü
yal
­nızbiravr
etikapatmayayeter
lii
se,önavret
inikapat
mal
ıdı
r.
Zayı
fkav
legöreisearkaavret
inikapat
malıdır
.Bi
rbaşkazayı
f
kavl
egöreisedi
lediği
kısmıkapatmaktaserbest
tir
.

4-Hadesten(cünüblükt
env eabdest
sizl
ikt
en)temizbul
unmak.
Namazkıl
makt aolanabirhadeshalii
sabetedersenamazı
bo­zulur
.İmamı nil
kkav l
i
negöre,hadeshali
nigider
irv
e
namazı
nıkıl
dığır
ekâtlar
abinaeder.

Namazıbozucuher hangibirhalnamazkı lanınkusuru

ol­maksızınmey danageli
rv eonuder halgidermezse,bukonuda
İmamınfarkl
ıikikavl
icari
olmuşt ur
:Ör neğin;namazkılanı
navret
mahall
irüzgarsebebiyl
eaçılı
rveder halkapat mayaimkanbulursa
namazıbozulmuşol maz.Namazıkı lmaktai kenmeshin
müddeti
ninsonbul masıgibinamazı bozucuhal etigi
dermede
kusur
ludav-ranmışsanamazıbozul ur.

5-Namazkı lanı
nelbisesi,bedeni venamazkı ldı
ğıyertemiz
ol­mal ı
dır
.Temi zvepi selbi
sey ibirbi
ri
ndenay ı
ramayankişi
,
kendigörüşünegörebi rtanesinikullanı
r.Elbi
seveyabedeninbi
r
kısmınecisolurdaneci solany erbili
nmezsehepsi ni
ny ı
kanması
vacibt
ir
.Necisolduğuzannedi lenkı sımy ı
kanır
sa,ensahihkavl
e
görebuy ı
kamay et
erli
olmaz.

Namazkıl
maktaolanki
şininel
bisesi
ninbi
rkısmınecaset
e
ul
aşı
rsa,
hareket
iyl
eel
bisesii
stersal
lansı
nistersal
l
anmasın
na­mazısahi holmaz.Vey anecasetüzeri
ndeolancisminbir
tar
afınıt
u­t arvehareketi
yleocisi
m sall
anı
rsa,kezaensahih
kavlegöresall
an-masadanamazısahi holmaz.Şay etnecaset
üzeri
ndeolancismi nbi
rtarafı
nıayağı
nınalt
ınaalı
rsa,namaz
mut l
akşekil
desahihti
r.Rükûv esecdeesnasındanamazkı l
anı
n
göğsühizasınagelenbirnecaseti
nensahihkav l
egörenamaza
zararıol
maz.

Birkimse, kı
rı
lmı şol
ankemi ğineneci
sbirkemi keklersena­mazı
sahihtir
.Temizbi rmaddebul urdabell
ibirzararkorkusuyok­sa,
onuçı karmasıv aci
bti
r.Zayı
fkav l
egöre,birzarargöreceği
nden
korksabi l
eçıkarmasılazımdır.Ensahi
hkav legöreölümüne
sebepol ursaçıkarmaz.

7.İ
badet
eEngel
Olmay
anPi
sli
kl
er

1-Taşlat
emizl
enenmahal dekalanpisl
iki
zi
:Böyl
ebi rpi
sli
kizi
sahi
bineni
spet
leibadeteengeldeğil
dir
.Şuhal
debi rki
mset aşl
a
temizl
enmişbi
rçocuğusırtı
naalaraknamazkıl
arsa,ensahih
kavl
egörenamazıbatıl
olur.

2-SokakÇamur
u:Neci
sol
duğukesi
nol
arakbi
l
inenv
e
çoğun­l ukl
asakını
lmasızorolansokakçamur ui
badeteengel
değil
dir
.Bu­nunhükmüzamana, el
biseyeveyaelbi
sede
bul
unduğuy eregörede­ği şi
r.Örneğin,pi
sçamury az
mev si
mindeibadeteengel
dir.Omuzv e­yakol kı
smınaisabet
edençamurdaböy l
edir
.Kışmev simindeelbi
­seni netekkısmı
na
veyaayağaisabetedençamuri badeteengel de­ğil
dir
.

3-Azmi kt
ardaolanpi r
ekam vesinekpisl
iği
: Ensahihkavl
egöre
çokmi kt
ardavet eril
eetr
afayayı
lanazkani badetemanidir
.
Kanınazlı
ğıveyaçokluğuörfil
ebili
nir
.Bendiy or
um kiensahih
kavlevemuhakki kali
mleregörekan,mutl
aksur ett
e(azolsunçok
olsunnamazani sbetl
ekişi
ninkendikanı
)ibadetemani deği
ldi
r.
Al­lahdahai y
ibi l
i
r.

Sivil
cekanı nınhükmüdepi rekanınınhükmügi bidi
r.Zayıfkavle
göresı kmakl açıkansi vilcekanıibadet emani dir.Çıbanv eya­r a
kanıileneşt ervekupav urdurmahal lerindeçı kankanı nhükmü,
zayıfkav l
egör esi vi
lcekanı nınhükmügi bidir
.Ensahi hkavlegöre,
sivi
lcekanmabenzey enkandev aml ıakı yorsabununhükmü, i
sti
ha
-zekanı nı
nhükmügi bidir.Dev amlıakmı yorsabaşkası ndan
sıçrayany abancıkanhükmündeol upi badet emani dir.Zayıfkavl
e
göre, baş­kası ndansı çr ayanazmi ktardaki kani badetemani
değildir
.Bendi ­y orum ki ensahi hkav legör e, çı
banv ey arakanı
i
leneşt erv ekupav urdur mahal i
ndeçı kankanı nhükmü, sivi
lce
kanınınhükmügi bi­dir .Enzahirkav legör e,başkasından
sıçrayanazmi ktardaki kani badetemani değildir
.Allahdahai yi
bili
r.
İri
nvecerahati
nhükmü, kanı
nhükmügi bi
dir.Kezayaradanve
kabar
cıkt
anakansu, kokusuol sunv ey
aol ması nenzahirkavl
e
görehükmü, kanınhükmügi bidir.Bendiyorum kimezhepal i
mle-
ri
ncekabul edi
lenri
vayetegöre, kokusuolmay ankabarcı
ksuyu
te­mizdir.All
ahdahai yibi
li
r.

Birki
mseelbi
sesi
ndenecasetolduğunubi l
medennamaz
kı
lar­sa,İ
mamınsonkav l
inegöresonrakazaet mesivaci
bti
r.
Şayetel
bi­sesi
ndenecasetolduğunubili
r,f
akatunutup
yı
kamadannamazkı l
arsa,
mezhepal imler
incekabuledi
len
ri
vayet
egöresonrakazaetmesivacibti
r.

8.NamazıBozanŞey
ler

Manai f
adeedenbi rveyai ki
harfkadarkonuşmaknamazıbo­zar .
Kezaensahi hkavlegör e,tel
affuzedilenharft
ensonrasesi
uzat­makdanamaz ıbozar .Ensahi hkavlegöretenahnüh
(öksür
erekboğazı temizlemek) ,gülmek,ağlamak,inl
emekve
üfürmekgi bif
ii
l­lerl
eiki harfmey danagelir
senamazbozul ur
.
Aksihaldebozulmaz.Di lisürçen,namazdaol duğunuunutanveya
İ
slâm'ay enigi
rmişolmasısebebi yl
enamazdakonuşmanı nharam
olduğunubi l
meyenkimseazkonuşur samazursay ı
lı
rvenamazı
bozulmaz.Ensahi hkav­legör eçokkonuşur
sanamazıbozul ur
.
Tenahnüh, öksür
erekboğazıtemizl
emekv ebenzeridur
uml ar
kişi
yegalebeçalarvekır
aatiyap­maki çinmazurduruma
düşerse,namazıbozulmaz.Ensahi hkavl
egöre,kı
raati
açıkta
yapmaki çi
nöksür meknamaz ıbozar.Enzahi
rkavlegöre,
namaz
kıl
ankişizorlaazkonuşt
urulursanamazıbozulur
.

Namazkı l
makt aolankimse, başkasınabi rşeyanlat
mak
mak­sadı ylaKur'
ânnazmıi l
ekonuşur sa, mesel
ây anındakiki
tabı
almasıiçi
nismi Yahyaol anbirkişi
ye:"
EyYahy aki
tabıkuv vet
le
tut.
"mea­l indekiayetiokurvebununlakı raat
ikasteder se
namazıbozul maz.Kıraatikastetmezsenamazıbozul ur.
Namazdaokunanzi kirvedua­l arl
anamazbozul maz.Yal nız
aksır
ana:"Yerhamükal l
ah"şekli
ndehi ­t apedeninnamazıbozul ur
.
Birkası
tolmaksızınuzunbi rrükündey apıl
anuzunbi rsessizl
iken
sahihkavl
egör enamaz ıbozmaz.

Namazkı lmaktaikenkendisi
nebirşeyi sabetedenkişini
n;mesel
â
i
mamı nındüştüğühat ayı
düzeltmek,i
çer i
y egir
mekisteye­neizi
n
vermekv eyatehl
i
key egir
ecekâmây ıikazet mekiçi
n
"Sübhânall
ah"demesi sünnett
ir
.Kadınıniset asf
ıky
apması ,y
ani
sağelini
niçii
lesol el
i
ninüstünevuraraki kazdabul
unması
sünnetti
r.

Birki
msenamazl ai
lgi
siolmayanveyanamazcinsindenol
an
(f
azlarüküngi
bi)bi
rdavranı
şyaparsanamazıbozulur
.Unut
arak
i
ş­lenendav r
anı
şnamaz ıbozmaz.Azolandeğil
,çokol
an
davr
anışna­mazıbozar.Birdav
ranışı
nazveyaçokolmasıör
fil
e
bi
li
nir
.İki
adı
m atmakveyaikidarbevurmakaz,ar
kaarkayaat
ıl
an
üçadımisefaz­ladav
ranışsayı
lır
.

Fahişgörünenesnemenamazıbozar.Ensahi
hkav l
egöre,ar­ka
arkayayapıl
anhafi
fhar
eket
lernamazıbozmaz.Tesbi
hatiçi
n

par
maklar
ıhar
eketett
irmekgibi.Sehvenişl
enençokf ii
li
nhükmü,
ensahi
hkavl
egörekastenişl
enenf i
ili
nhükmügi bidir
.Namazda
azbi
rşeyyemeknamaz ıbozar.Bendiyorum ki
;kişinamazda
ol
duğu­nuunutar
akv eyanamazday emeninharam olduğunu
bi
lmedenbi
r-
şeyyersenamazıbozul maz.All
ahdahai yibil
i
r.
Namazkıl
ankimseağzındakişekerieri
ti
pyutar
saensahi hkavle
gör
enamazıbozul
ur.

9.NamazdaOnTar
afaSüt
reKoy
mak

Kişi
ninbi
rduvara,sütuna,
diki
l
iasay
akarşıdurar
aknamazkı lması
veyaseccadeüzerindenamazkıl
masıönüneenlemesinebirçizgi
çizmesiveönündengeçenleri
menetmesisünnetti
r.Ensahih
kavlegör
e,sütr
ekonmasıhal i
ndeki
şii
lesütr
esiarası
ndan
geçmekhar
amdı
r.

Bendi yorum ki;namazkı lanı

ni hti
yaçol maksızınsağav eyasola
i
lti
f atetmesi ,gözl er
inigöğedi kmesi ,saçvey aelbisesini
topl a­ması ,
elini ağzını
nüst ünekoy ması ,
tekay aküst ünde
dur ması ,küçükv ey abüy ükabdest isıkı
şıkikenv eyai şt
ahıçeken
biry emekhaz ırikennamazadur ması ,önünev eyasağma
tükür mesi ,el
l
er i
ni kalçal
arınakoy masıv erükûdabaşı nıçok
eğmesi mekruht ur.Ha­mamda, yolda,çöplükte,kil
isede, dev
e
ağılında,temizol anme­zar lıktanamazkı lmakdamekr uhtur
.
Allahdahai yibil
ir.

C.SEHİ
VSECDESİ

Namazday apıl
masıemr edi
lenbirf
ii
li
terkedenv eya
yasakla­nanbi rf
iil
ii
şleyenkimseni
nsehi vsecdesiyapması
sünnetti
r.Bir
in­cisiyaniemredi
lenfi
ilnamazınbirrüknüiseonu
i
adeet mekv acib-
ti
r.Burüknüiadeederkenbirziyadeli
kmey dana
geli
rse,t
erti
beuy ­makbahsi ndegeçtiğigibi
,buziyadel
ikiçi
n
sehivsecdesi y
apıl
­mal ıdı
r.

Namazı
neb'
adısay
ıl
ankunut
,kunuti
çinkı
yam,
il
kte­şehhüdü
okumakv ei
lkteşehhütiçi
noturmakgibi bi
rfi
il
,kezaenzahir
kavlegör e,Peygamber esal
âtveselâm sehventerkedili
rse,
se­hi vsecdesi yapmaksünnet t
ir
.Zayıfkavlegöresalâtve
selâmı kastenterkedeninsehivsecdesiyapmasıgerekmez .Ben
diy
or um ki,kezasünnetolarakkabuletmemi zhali
nde
Pey gamber i
nalinesalâtgeti
rmeyiter
kedenindesehi vsecdesi
yapmasısünnet t
ir
.All
ahda­hai yibi
li
r.Namazınsairsünnetler
ini
i
kmal etmeki çi
nsehivsecde­si yapı
lmaz.

İ
kincisiyani
yasaklananfi
il
,kast
enişlendiğindenamazı
bozma­y anfii
li
se,sehvenişl
endi
ğindesehi vsecdesi
gerekti
rmez.Sağasol abakmakveyai kiadım atmkgi bi
.Kast
en
yapıl
dığı
ndanamazıbozanancaksehv enişlendiği
ndenamazı
bozmay anfii
l,
ensahihkav l
egöresehi vseecdesi ger
ekti
ri
r.
Namazdasehv ençokkonuşmakgi bi
.

Kısaol
anbi rr
üknükastenuzat maknamazıbozar .Ensahi hkavl
e
görekastenyapı
lankısabirrükünsehivsecdesigerekti
ri
r.Mesela
i
't
idalyapmakkısabirrükündür.Kezaikisecdearasındayapıl
an
otur
uşdaensahi hkav l
egörekı sabi
rrükündür.

Ensahi hkav l
egör efati
hagibikavl
ibi
rrüknüveyat
eşehhüdü
kasıtl
ıolarakrükûdaokumaknamazıbozmaz.Kav l
i bi
rfii
lsehven
rükûday apıl
ır
sa, ensahihkavl
egöresehivsecdesi
ger ekt
ir
ir.Bu
me­sel e,kasteny apı
l
dığı
ndanamazıbozmay anbirfi
il,
unutularakyapıldığı
ndasehivsecdesi
gerekti
rmez,sözümüzden
i
stisnaedilmiştir.
Birkimsebi r
inci teşehhüdüunuturv edoğrulduktansonra
hatır
larsa, bi
rdahaonadönmez.Şay etgeridönmeninhar am
olduğu­nubi lerekdönersenamazıgeçer sizol ur
.Unutarakgeri
döner se,na­maz ıgeçer
sizolmayıpyanıl
madandol ayısehiv
secdesi yapar .Kezaensahi hkavl
egör egeri dönmeninhar am
olduğunubi l
i
mi y
or sanamazıgeçer si
zolmaz.İ mam sehv enkalkı
p
geridöner se,ensahi hkavlegöre,
cemaat i
ndeonauy arak
dönmesi lazı
mdı r.Bendiyorum ki
;ensahihkav l
egörecemaat in
dönmesi vacibt i
r.Allahdahaiyibi
li
r.

Birkimsehenüzdoğr ul
madanteşehhüdüokumadı ğınıhatı
rl
arsa,
okumaki çi
ngeridönervekıyamayakındoğrulmuşisesehiv
secdesiyapar
.Şay etbi
ri
ncit
eşehhüdüterketmeniyetiyl
ekasıtl
ı
kalkarvekası
tl
ıteşehhüdedönerdekıyamay akm gelmişse
namazıbozulur.

Birki
msekunut uokumayıunuturvesecdedeykenhat
ırl
arsageri
dönmez.Henüzsecdeyev ar
madanhat ır
lar
sakıyamadönerv e
kunutuokur.Ancakeği
l
mesi rükûsını
rı
navarmışsasehivsecdesi
yapmasılazım gel
i
r.

Birki
msenamazınbel
li
bireb'
adı
nıterkett
iği
ndenşüpheederse,
onuniçi
nsecdeeder
.Yasakl
anmışbirfi
il
ii
şledi
ğindenşüphe
edersesecdeet
mez.
Birkimsenamazday anı
lı
rdasehi vsecdesiyapıpy apmadığı
na
şüpheeder se, sehi
vsecdesi yapmal ı
dır.Üçrekâtmıy oksadört
rekâtmıkı l
dığındanşüpheeder se,bi
rrekâtdahakı lı
psehiv
secdesi yapar.Buşüphesi selâmdanöncezai lolsadaensahi h
kavlegöre, sehivsec­desi yapmasıl azımdır
.Kezaf azlar
ekât
kıl
dığındatereddütedenv e­y afazlarekâtkıl
dığımuhtemel
olanınhükmüdeay nı
dır
.

Herhalükardavaci
bolanbirfi
ili
terketti
ğindeşüpheyedüşenv e
şüphesiort
adankalkankimsesecdeet mez.Bununmi salişudur:
Birki
mseüçüncür ekâtımıyoksadör düncürekâtımıkıl
dığından
şüpheederdedör düncürekâtakal
kmadanüçüncür ekâtıkıldı
ğını
hatı
rl
arsasecdeetmez.Yalnızkıl
dığırekâtı
ndördüncürekâtmı
yoksabeşincir
ekâtmıolduğundanşüpheeder sesehi
vsecdesi
yap­masıl azı
mdır.

Meşhurkav
legöre,bi
rki
mseselâm v
erdi
ktensonr
aherhangibi
r
far
zıter
ket
ti
ğindenşüpheeder
sebuşüpheninnamazabi
rtesi
­ri
olmaz.

i
mamat abiol
araknamazkı lanbirki
msey anı
lı
rsa,busehvii
mam
yükl
eni
r.Hattaimamı nselâm verdi
ğinizannedereksel
âm ve­r i
r
desonraimamı nselâm vermediğianlaşı
lı
rsa,i
maml aberaber
tekr
arselâm ver
irv
esecdeet mez.

Cemaatt
eşehhütesnası
ndani
yetv
etahr
imt
ekbi
ri
ndenbaşkabi
r
rüknüt er
kett
iği
nihatı
rl
arsa,
imam sel
âm v
erdi
ktensonrakal
­kar
,
birrekâtdahakı
larvesecdeetmez.İ
mamınselâmındansonr
a
yanılı
rsa,i
mam busehviyükl
enmez.

Mesbûkkişi
imamlaberabersel
âm v
eri
rvesonr
amesbûk
ol­duğunuhat
ır
lar
sakalkar,
namazı
nıbi
naedervesonunda
sehi
vsec­desiyapar
.

İmamıny
anıl
masıcemaatideetki
ler
.İmam secdeederse
cema­atdasecdeeder.Eğerimam secdeetmezse,İ
mamın
kesi
ngör
üşünegörecemaat,imamınselâmındansonr
asecde
eder
.

Mesbûki
mamauydukt
ansonrai
mam yanı
l
ırsa,
kezaensahih
kav
legör
eimamauymadanöncedei
mam yanıl
ır
sa,ensahi
h
kav
lenamaz

göreimaml abi
rli
ktesehivsecdesiyapar
.Sonranamazınsonunda
tek­rarsehivsecdesiyapar.İmam sehi
vsecdesiy
apmazsa
İmamınkesinbey anı
nagör e,namazınsonundamesbukunsehiv
secdesiyapar.

Yapı
l
anbi
rkaçsehi
viçi
nbi
rsehi
vsecdesi
yapı
l
ır.
Sehi
vsecdesi namazsecdesi gibiiki
secdedi r,
imam' m son
kav­linegöresehivsecdesi teşehhüttensonr a,selâmdanönce
yapı
lı
r.Şa­y etbil
erekselâm v eri
rse,ensahi hkavlegöresecdeyi
kaçı
rmı şsayı
lı
r.Şayetyanıl
araksel âm verirdearayauzunbir
fası
l
agi rer
se,i
mam' m sonkav l
inegör eyinesecdey ikaçı
rmı
şolur.
Fası
lauzunde­ği l
seİmamı nkesi ngör üşünegör esecdeyi
kaçı
rmı şsayı
lmaz.Secdeeder seensahi hkav l
egör enamaza
dönmüşol ur.

Cumanamazı ndaimam yanıl

ı
rdacemaatl
ebirl
ikt
esehi
v
sec­desiyaptı
ktansonracumavakt
ini
nçıkt
ığıanl
aşı
lı
rsa,
namazıöğl
ennamaz ıolarakt
amamlarl
arv
esonundasehi vi
çin
secdeeder
ler.

Birki
msesehi
vet
ti
ğinizanneder
eksecdeedervesehiv
etme­diği
anl
aşı
lı
rsa,
ensahi hkav
legör
etekrarsehi
vsecdesi
yapar
.

D.Tİ
LÂVETVEŞÜKÜRSECDESİ

Til
âvet(okuma)secdesi
niyapmaksünnetti
r,i
mam'm son
kav­linegöresecdeayet
leriondör
ttanedi
r.Buay
etl
erin
bulunduğusu­r el
erşunlardır
:A'r
af,
Ra'd,Nahl
,İsr
a, Mery
em, Hac,
Furkan,Nemi,Secde,Fussil
et,Necm,İnşi
kak,v
eAl ak.Hac
suresindei
kisecdeayetivardır
.Sadsuresi
ndegeçenay etsecde
ayetiolmay
ıpşüküray et
idi
r.

Namazdı şındaşükürsecdesinevarmakmüst ehabt

ır
.Namazda
şükürsecdesinevarmaki seensahihkavl
egör ehar
amdır.Secde
aye­tiniokuyanınveişi
teninsecdeetmesisünnett
ir
.Ancak
okuyansecdeeder sei
şitenkimseiçinmüekkedsünnetolur.Ben
diy
orum ki,secdeayet
iniişit
enkimseni
ndesecdeet mesi
sünnett
ir
.Al l
ahdahaiyibili
r.

İmam namazdai kensecdeayeti

niokur
sa,kendikı
raat
iiçi
nsecde
eder.Tekbaşınanamazkı lankimsedekendikır
aatii
çinsec­de
eder.İ
mam t i
lâvetsecdesiyapar
sa,cemaatdasecdeyionunl
a
bir
­l i
kteyapar.Şayetimam secdeederdecemaatet mezseveya
i
mam

secdeet
mezdecemaatsecdeeder
se,
heri
kidur
umdada
cemaati
nnamaz
ıbozul
ur.

Namazdaol may anki msetil

âvetsecdesi yaparsa,öncesecdeiçin
niy
etederv eel
lerinikal
dır
arakift
itahtekbirial
ır.Sonr
aelleri
­ni
kaldı
rmadansecdey ev armakiçintekbiralı
rv enamazsecdesi
gi­bi bi
rsecdey apar.Tekbi
ralaraksecdedenkal kar
,otururve
selâm ver
ir
.Ensahi hkavlegöretil
âv etsecdesindeift
it
aht ekbi
ri
al
makşar
ttı
r.Kezaenzahi
rkavl
egöreiseselâm ver
mekdeşarttı
r.
Namazi
çingeçerl
iol
anşar
tlar
,ti
l
âvetsecdesii
çindegeçer
li
dir
.

Namazdaol ankişi
til
âvetsecdesiyaparsa,secdeyevarı
rkenv e
secdedenkalkar
keneller
inikal
dır
madant ekbi
ralı
r.Bendiyorum ki
;
namazdaolankimset il
âvetsecdesiyaparsa,i
sti
rahatoturuşu
yapmaz.All
ahdahai yibi
li
r.

Til
âvetsecdesiyapanki
şinamazı
niçi
ndeol
sundı
şındaol
sunşu
duayıokumalıdı
r:

Birsecdeay et
iikiay
rımeclist
eokunursa,herbi
rii
çinay
rıayr
ı
secdey apı
lı
r.Kezaensahi hkavl
egörebirayetaynımecl
ist
e
tekraredi
li
rse,herbi
riiçi
nay r
ıayr
ısecdeyapıl
ır
.Namazınbir
rekâtıbi
rmeclis,i
kirekât
ıikimecl
ishükmündedir.

Birki
msesecdeayet
ini
okurdasecdeet
mezsev
ear
ayauzunbi
r
fası
lagi
rer
sear
tı
ksecdeyapamaz.

Şükürsecdesinamazdai keny apıl

maz.Birnimetekavuşmak,bi
r
beladankurt
ulmak, bi
rbelayay akal
anmışolanıgör
mekv eya
açıkçagünahişley
enbi r
inigörmekdur umundaşükürsecdesi
yap­maksünnet t
ir.Günahişleyenindur
umusebebi y
leşükür
secdesini
açıkçayapmak, birbelayamüptelaolmuşolanı
n
durumusebebi y
ledesecdey igizli
ceyapmaksünnetti
r.
Şükürsecdesikeyfi
yetveşartl
arıi
ti
bari
yleti
lâvetsecdesi
gibi
yapı
lı
r.Ensahihkavlegöre,misafi
rolankimseninbineküzeri
nde
ti
lâv
etveşükürsecdesi yapmasıcaizdi
r.Yolcuolanı
nbinek
üzeri
n­det i
lâvetsecdesiyapmasıihti
l
afsızcaizdi
r.

E.NAFİ
LENAMAZLAR

Naf
il
enamazl
ari
kikı
sımdı
r:

1-Cemaat l
ekıl
ınmasısünnetolmayannafi
l
enamazlar:Bun­lar
far
znamazl ar
at abi
olar
akkılmanrevât
ibsünnet
ler
dir
.Revât
ib
sünnet
lersabahnamaz ındanönce,öğl
enamazındanönceve
sonraveakşam v eyat
sınamazları
ndansonrakı
lmaniki
şerrekât
sünnet
­l erdi
r.

Zayıfkavlegöreyatsınamaz ı
nabağlıkı
lmansünnetl
errevât
ib
değil
dir.Başkabirzayıfkavl
egöreöğlennamazındanöncev e
Öğlenrdensonr akıl
mandör trekâtsünnet
;bi
rbaşkazay ı
fkavl
e
göre,i
kin­di namaz ı
ndanöncekı l
mandör tr
ekâtsünnetrevat
ipt
ir
.
Sünnetle­r i
ntümür evati
pti
r.Ancakmüekkedsünnetler
konusundaihti
lâfvardır.Zayıfkavlegöreakşam namazı ndan
Öncekılmanhaf i
fikirekâtsünnetr evâti
bti
r.Bendiyorum ki ;en
sahi
hkav legör
e, akşam namazı ndanöncekılmani kirekâtnamaz
sünnett
ir.Zi
raBuhar i
'
ninSahi hi'
nealdığıhadi
steakşam
namazındanöncei kirekâtsünnetemr edil
mişti
r.Cuma
namazındansonr adör trekâtkıl
mak, öğlena­mazı ndanönce
kı
lmansünnet l
ericumanamazı ndanöncekı l
maksünnet tir
.All
ah
dahaiyibil
ir
.

Viti
rnamazıdacemaat lekılı
nmay anrev âti
bsünnet l
erdendir
.En
azıbirençoğuonbi rrekât tı
r.Zay
ıfkav l
egör e,vi
ti
rnamazıonüç
rekâtt
ır
.Birrekâtt
anf azlakı l
maki st
ey eninherikirekâtt
abirsel
âm
veri
p,rekâtl
ararasınaf asılakoymasıdahaf azil
etl
i
dir.Vit
rin
tümünübi r
leşti
rer
ekbi rt eşehhütl
ekı l
makv eyasoni kir
ekâttai
ki
teşehhütokuyarakv i
tri
nt ümünübi r
leşti
ripkılmakdacai zdir
.

Viti
rsünnet
ininvakt
iyat
sınamaz ıkı
lındı
ktansonrabaşl
ar,
fecr
-i
sadığı
ndoğuşunakadardev am eder.Zayı
fkavlegörevi
tr
i
kı
l­manı nşartı
,yat
sınamaz ı
ndansonr abirr
ekâtdahiol
sanafi
le
birnamazkıldı
ktansonr
akıl
makt ır
.

Vitr
i t
eheccütnamazındansonr akıl
maksünnett
ir.Birki
mse, önce
birrekatvi
tri
kıl
ardasonrat eheccüdükı
l
arsa,bi
rdahav itr
i i
ade
etmez.Zay ı
fkavlegöre,
birrekatdahakı
lar
akv i
tr
i şef(i
kire­kat)
yapar,sonravit
ri
ngerikalanınıi
adeeder
.
Ramazanay ı
nıni
kinci
yarı
sındani t
ibar
envitr
insonrekaati
-de,
sabahnamaz ı
ndaokunduğugi bikunutduasınıokumak
sünnet
­t i
r.Zayı
fkavl
egöre,seneboy uncav i
tir
dekunutuokumak
sünnet
ti
r.Vit
ir
dekunutduasınıokumadanönceşuduay ıokumak
sünnet
ti
r:

Bendiyorum ki
ensahihkavl
egöre,buduakunutt
ansonraokunur.
Ter
avihtensonrav
iti
ricemaat
lekı
lmaksünnett
ir
.All
ahda­hai yi
bi
li
r.

Cemaat
lekıl
ı
nmay ansünnetler
denbi
rtanesi deduha( kuşl
uk)
namazı
dır
.Enazıikir
ekât,ençoğuonikirekâttı
r.Vakt
i,güneşbi
r
mızr
akboyuyükseldi
ktensonrabaşl
ar,zevalvakti
nekadardevam
eder
.

Tahiyy at
ü'l
-mesci ddecemaat lakıl
ınmay ansünnet lerdenol upiki
rekaattır
.Mesci degirenkişihenüzot ur
madanbi rfarzıv ey
a
baş­kabi rnafileyi
kılar
sa,busünnet iedaet mişsay ılı
r.Ensahi h
kavlegör ebirrekâtl
ıknamazl abusünneti f
aedilmi şolmaz.Ben
diyorum ki;cenazenamazı ,
til
âvetv eşükürsecdel eri
yledebu
sünneti faedil
­mi şolmaz.Ensahi hkav legöre,-kısaar al
ıklar
la
daolsa-cami yegi­r i
şv eçıkı
şlartekerr
üretti
kçebusünnetde
tekerrüreder.Allahda­hai yibi
li
r.

Farzl
ardanöncekirevât
ibsünnet
ler
inv
akti
,far
zınvakt
igir
­dikten
sonrabaşlar
.Farzl
ardansonrakı
lmansünnetl
eri
nvaktii
sefar
z
kıl
ı
ndı ktansonrabaşlarvefarzı
nvaktiçı
kıncabusünnet
ler
inde
vaktiçıkmışolur.Vakti
bell
iolupdav akt
indekı
lı
nmayankuşlukve
bayram namaz ıgibinafi
lesünnetl
eri
nkazaedilmesi
,enzahir
kavlegör esünnetti
r.

2-Cemaatlekıl
ı
nmasısünnetolannafi
lenamazl
ar :
Bunl arbayram,
ayvegüneşt ut
ulmasıv
ey ağmurduasınamazıgibinamaz­l ardı
r.
Bunafi
lel
er,cemaatl
ekıl
ınmasısünnetol
mayannaf il
elerden
fazi
l
etl
idi
r.Ensahihkav
legörerevât
ibsünnet
ler
,teravi
hlerden
fa­zil
etl
i
dir.

Ter av
ihicemaat l
ekı l
maksünnet ti
r.Bi
rvakt
ev eyabirsebebebağl ı
olmay annafil
eler
i cemaat lekıl
maksünnetdeği l
dir
.Rekâtsay ısı
birdenfazlaolannaf i
lel
erkı l
ını
rkennamazınsonundav eyaiki
rekâttebirveyaherr ekâtteteşehhüdokunur.Bendiy orum ki;
en
sa­hi hkav l
egör eherr ekâttateşehhüdokunmaz.Al lahdahai y
i
bil
ir.

Birkimsebir
kaçrekâtaniyetedereknafi
l
enamazabaşlarda
sonrarekâtsay
ısı
nıazaltmakv eyaçoğal
tmakist
erveniy
eti
ni
değiş­tir
medenr ekâtsayı
sınıçoğal
tı
rveyaazal
tı
rsanamazıbat
ıl
olur
.

Birki
msei ki
rekâtlınafi
l
ebi rnamazaniy
etederdey anı
lar
ak
üçüncürekâtakalkarsa,ensahihkavl
egöreoturur
,teşehhüdü
okurvesonradilersebirrekâtdahakı
lmakniyet
iyl
ekalkar,o
r
ekâtıdakı
l
arvesonundasehivsecdesiy
apar
.Dil
erseot
urup
t
eşehhüdüokurv
esehivsecdesiyapt
ıkt
ansonrasel
âm ver
ir
.

Bendiyor
um ki;gecekılmannâfî
l
enamazl ardahafazi
let
li
dir
.
Sonragünortasındakıl
mannafil
enamazlarv edahasonragünün
sonundakıl
mannaf i
lenamazl
argeli
r.Nâf
îlenamazlar
daheriki
rekât
tabi
rselâm v er
meksünnetti
r.

Teheccüdnamaz ıkı
l
makdasünnet t
ir.Hergeceyidevaml ı
na­mazkı lmakl
ageçir
mekmekr uhtur.Heri
ki bayram gecesigibi
bazıgecel
erii
hyaetmekisesünnetti
r.Yalnı
zcumagecel eri
ni
teheccüdet
ahsisetmekveteheccüdnamazı nıalışkanl
ıkhaline
geti
renkimse­ninonuterketmesi mekrutur.All
ahdahai yibil
i
r.

F.CEMAATLENAMAZKI
LMAK

Cumanamazıdı şı
ndabeşv akitnamazıcemaat l
ekı l
makmüekked
sünnetti
r.Zayı
fkav legör eerkekleri
çinfar
z-ıki
fayedir.Bunagör
e,
i
slam şiarı
nınortayaçı kmasıiçinbirköydecemaat l
ena­maz
kı
lmakv acibti
r.Şay etbirbel
dehal kı
nıntümücemaat ıterke-
derl
erse,imam onl arakarşımücadel everi
r.Cemaat l
enamaz
kı
lmaksünnet tirkav l
inegöre,cemaat it
erkedenlerekar şı
mücadel
ever
il
mez.

Ensahi
hkav l
egörecemaat lenamazkıl
maker kekl
eri
çin
müekkedsünnetolupkadınlari
çinmüekkedsünnetdeğil
dir
.Ben
di
yorum ki
;esaholanveİmamı nkesi
ngörüşünegöre,cemaatle
na­mazkı l
makf arz-
ıki
fayedir
.Zayı
fkavl
egöreisefarz-
ıayndı
r.
All
ahdahaiyibi
li
r.

Kadınl
arı
ndeğildeer
kekler
innamazıcami dekı
lmalar
ı
fazi
­letl
idi
r.Cemaat
ıçokol ancamidenamazkılmakdaha
fazi
l
etl
idi
r.Ancakcemaatıçokolancamininimamıbidat
çıise
veyaocami yegi
t­mekley akı
nolancami cemaatsi
zkal
ırsa,
cemaatıçokolancamiy
egi tmekfazi
let
liol
maz.

İhram t ekbir
iniimaml abi
rl
iktealmakdahaf aziletli
dir
.İmamın
tekbi r
ininakabi ndetahrimt ekbi
rii
leuğraşmakl adabuf a­zil
et
hası lolur.Zayıfkav l
egörekı yamınbirkı
smı nay eti
şmekl ebu
fazilethasılolur .Başkabirzay ı
fkavl
egör e,
buf azi
letrükûun
evv e­l ineyeti
şmekl ehasılolur
.Ensahihkav legör e,i
mam selâm
verme­dencemaat eyet
işenki msecemaat infazilet
ineyeti
şmiş
say ıl
ır
.

İmamıneb'adv
eheyetdeni
lensünnet
ler
eriay
eteder
ekna­mazı
hafi
fkı
ldı
rması
,rı
zagöst
erencemaateiseuzunkı
ldı
rması
sünnet
tir
.
Sonradangel enleri
ncemaat ekatıl
mal arıi
çini
mamı nnamazı
uzatmasımekr uhtur.Ancakr ükûdav eyasonteşehhüdt ei
ken
gelen­ler i
hissederse, enzahi rkavlegör eaşı
rıderecede
beklemedenv ege­l enlerarasındabi rayı
rı
my apmadan
beklemesi mekr uhol maz.Bendi yor
um ki ;mezhepal i
mler
ince
kabuledilenrivayetegör e,imamı nbekl emesimüst ehabdı
r.All
ah
dahaiyibili
r.Sonradangel enleri
nce­maat eyet
işmelerii
çin
i
mamı nr ükûv esont eşehhüt tebekl
emesi müstehabtır
.

Namazınıtekbaşı
nakılmışolankişini
n,kezaensahi hkavlegöre
cemaatl
ekı l
mışolsabil
e,aynınamazıbaşkai maml aiki
ncide­f a
kıl
masısünnett
ir
,imam'm sonkav l
inegöre,il
kkıldı
ğınamazf ar
z
namazy er
inegeçer.Ensahihkavl
egör e,i
kincinamazıkılarken
far
znamazıedaet meyeni y
etetmelidi
r.

Cemaat ıterketmehususundaherhangi bi
rruhsat
bulunma­makt adır
.Ancakcemaat lenamazkı lmaksünnet t
ir
dediği
mi ztak­di rde;yağmurunşiddetl
iolmasıv eyageceleyi
n
rüzgar
ınşi ddetl
ies­mesi gi
bigenel bi
rmazer etsebebiyl
e
cemaatt erkedilebil
ir
.Kezaensahi hkavlegöre,yoldaşiddet
li
çamurunbul unmasıdacemaat iterketmeyimubahkı l
angenel bir
mazerettir
.Cemaat egitmeyi
düşürenözel mazer etl
eri
seşunlar dı
r:

1-Ağı
rhast
alı
k.

2-Şi
ddet
lisoğukv
eyası
cakl
ı
k.
3-Ki
şini
naşı
rıder
ecedeaçv
eyasusuzol
ması
.

4-Büy
ükv
eyaküçükabdest
ibozmai
hti
yacı
.

5-Canavey
amal
azar
arv
erecekbi
rzal
i
minzul
münden
kork­mak.

6-Faki
rbi
rki
mseni
nal
acakl
ı
sını
nkendi
sini
yakal
aması
ndan

kor
kması
.

7-Bir
kaçgüngörünmedi
ğitakdi
rdekendi
sinev
eri
l
ecekt
a'zi
r
cezasıgi
bibi
rcezanı
naf
fedil
eceğiümidi
.

8-Uy
gunbi
rel
bisebul
amamak.

9-Mubaholanbi
ryolculuğahazı
rl
ananki
şini
n
ar
kadaş­l
arı
ndanger
i kalmakor
kusu.

10-Kokusuf
enaol
anbi
rşey
iyemi
şol
mak.
11Akrabasıölüm hal
i
ndebulunanki
mse,bakı
cısıolmayan
hast
anınbakıcısıv
ehastanı
nkendi
siy
let
esell
ibulduğukimse
cema­at ıt
erkedebil
ir
.

1.İ
mamı
nNi
tel
i
kler
i

Namazı nı
nbatıl
olduğunubi l
diğiveyabatı
lolduğunainandığı
ki
msey ekişi
ninikti
daetmesi sahi
hdeği l
dir
.Örneğin,kıbl
e
konu­sundav ey aikisukabındanhangisi
nintemizol duğu
konusundafarkl
ıgör üşl
eresahipolanikimüçtehit
tenbi r
ini
n
diğer
ineuymasıcaizdeği l
dir
.

Temizolanbi rkaçsukabındanabdestal anl

ardanimam olanı
n,
abdestaldığısuyunnecisolduğuortay
açı kmadıkçabirbi
rl
e­rine
uymalarısahihtir
.Temizsuileabdestaldığı
nızannett
iği
ki
m­sey e,kişini
nikt
idaetmesikesinolarakcaizdi
r.

Beşsukabındanbi
rineci
solurdanecisolanıtespitedemeyen
beşkişi
denherbi
ri
,kendikabı
ndakisuyuntemi zolduğunu
zanne­derveonunlaabdestal
ırveherbiribi
rv aki
ttei
maml ı
k
yaparsaensahihkavlegör e,yatsınamazınıiadeederl
er.İmamlar
ı
i
seakşam namaz ı
nıiadeeder .Şafiîmezhebinemensupol an
kimseninpenisi
nedokunmuşv eyakanal dı
rmışHanefimezhebine
mensupi mamauy ­ması ,ensahi hkavlegörepenisi
ne
dokunmuşol anadeğil,kanaldır­mı şkişiy
euy masısahihti
r.
Buradacemaat i
nniyeti
nei ti
baredil­mekt edir
.

Cemaatol
anavenamazı
nıi
adeetmesil
azı
m gel
eneuy
mak
sa­hi
hdeğil
dir
.Tey
emmüml enamazkı
lanmuki
meuymakgi
bi.

İmamı nsonkav l
inegör e,kârıolanı nümmi ol
anauy masıcai z
değil
dir.Ümmi , f
atihanı nbirhar finiveyabi rşeddesiniihl
al eden
kimsedi r
.Eretolandaümmîgi bidir.Eret,yeriolmadığıhaldebi r
harf
i i
dğam eder ekokuy andır
."Müst akim"kel imesindeki"sin"
har­f i
ni "
ta"harfinei dğam eder ek" müttakim"şekl i
ndeokuy an
gibi
.El-seğolandaümmîgi bidir.Elseğ,birhar f
itel
âffuzeder ken
dil
ibaşkabi rharfekay andır.Elseği nkendi benzer i
neimaml ı
k
etmesi sahihti
r.Konuşması nda" ta"har fi
nitekrarl
ayan" t
emt am" a,
"f
a"har fi
nitekrarl
ay an" fe'
fa"'
ai ktidaet mekv emanay ı
değişti
rmey ecekder e­cedehat alıokuy anaiktidaetmek
mekr uhtur.

İmkanıolduğuhaldeöğr enmeyenkimsenin,manayıbozacak
şeki
ldefati
hayıhatalıokumasınamaz ı
nıbozar.Meselâ"
anâmt e"
l
afzı
nı"anâmti"veya" anâmtü"şekl
i
ndekesr eveyazammei le
oku­masıgi bi.Di
lidönmey enveyaÖğrenmei mkanıverenbir
zamanbul ­may anki mseninyaptı
ğıhatafati
hadaolsabil
e,
hükmüümmi ni
nhükmügibidi
r(Ancakkendi
emsaliolan
ki
mselerei
maml ı
ketmesicai
zdi
r)
.Yapıl
anhatafat
ihadadeği
l
se,
namazısahi
holduğugi
bionauymakdasahihti
r.

Er
keğin,kadı
nvey aer
selkimseye;er
seli
n,kadı
nveyaer
sel
ki
şi­yeuy masıcaizdeği
ldi
r.Abdest
liol
anınnamazı
nıi
ade
et
mey ente-y
emmüml üki
şiyeveyameshüzer i
nemeshetmi
ş
ki
şiy
euy masıcaizdi
r.

Ayaktadur anın,oturarakveyay anüstüuzanaraknamazkı l

a­na,
ergenli
kçağı ndaol ankimsenin, mümey yi
zolançocuğav eya
köleyeuy masıcai zdir
.İmamı nkesingörüşünegör e,
gözügören
i
legör mey eninimaml ığı
,hüküm açısındanaynıdır
.Ensahihkavl
e
göresağl am kişini
nidrarı
nıtutamay ankişi
yeuy masıcai
zdir
.
Temi zolankadı nın,mütehayyireolmayanmüst ehaze(özürl
ü)
kadınauy masıcai zdir
.

İmamı n,kadınv ey
aküfrüherkesçebilinenbirkafirolduğu
or­t ayaçıkarsacemaat i
nnamazı nıiadeetmesi v aci
bti
r.Zayı
f
kavlegöre,küf r
üherkesçebil
inmiyorsadacemaat innamazını
i
adeet me­si v
acibt
ir
.Yalnı
zimamı ncünüpol duğuv eya
görünmedi ğihaldeüzeri
ndebirnecasetbul unduğusonr adan
ort
ay açıkarsa,cemaatinnamaz ı
nıiadeet mesi gerekmez.Ben
diy
or um ki;esahgörüşeve

İ
mamı
nkesi
ngör
üşünev
eçoğunl
ukt
aol
anal
i
mler
egör
e,küf
rü
giz­li
olanimamı nhükmü, küf
rüherkesçebil
inenimamınhükmü
gibi
­dir.Al
lahdahaiyibi
l
ir.Ensahihkav l
egöreümmîol an
i
mamı nhükmükadı nı
nhükmügi bi
dir
.Birkimseerselol
anauyar
dasonraerkekolduğuanl
aşı l
ır
sa,enzahirkavl
egörenamazını
kazaetmesilazı
mdır.

2.İ
maml
ı
ktaTer
cihSebepl
eri

Adil ol
an( büy ükgünahl arıişlemey env eküçükgünahl arı
i
şle­mekt eısraret mey en)ki şi,fası kolanater cihedi l
ir
.Ensahi h
kav l
egör ef ıkhıeni y ibilen, kıraatieni y iv
ezühdüf azlaol ana
tercihedi ­l i
r.Faki hv ekı raat iiyiolan, yaşlı
ya( İslam'aöncegi ren)
veKur ey ş'eni spetedi lenet er cihedi lir
,imam' m sonkav linegör e
İsl
am' aöncegi ­r en, Kur ey ş'
eni spetedi l
enet er cihedil
ir.Öne
geçiril
ecekol anlarbe- :<l i
rt i
lenv ası fl
arda-sağl aml ı
kv ehi cretgibi
diğerdur uml ar da-eşi tolurlar sa;elbi sesivebedeni t
emi zol anÖne
geçiril
i
r.Sonr ası r
ası ylasesi güzel olan,sanatv ebenzer i
duruml arıgüzel olanÖnegeçi ri
li
r.Ki şi,mülki
y etv eyabenzer ibi
r
sebepl ef aydal anmay ahaksa­hi bi olduğuy erdei maml ığat erci
h
edili
r.İmaml ığaehi ldeği lse, ehilolanıÖnegeçi rebili
r.Efendi si
nin
mül kündeot ur anköl ey eef endi sitercihedi l
ir
.Kendi mül künde
oturanmukât ebköl eiseef endi si
net ercihedilir
.Ensahi hkav l
e
gör ekiracıkiray av erene, emanet çi emanetv erenet erci
hedi li
r.
Vali
,kendivi
l
âyet
idahi
li
ndef
ıkhıeni
yibi
l
enev
emül
ksahi
bine
ter
cihedil
i
pönegeçiri
l
ir.

3.İ
mamaUy
manı
nŞar
tl
arı

Aynımekandaiselercemaati mamdani leriy

eçı kamaz.Cema­at
i
mamdani leri
yeçıkarsa,İ
mamı nsonkav l
inegör e,cemaat
ın
na­mazıbat ı
lol
ur .İ
mam i l
ecemaat inaynıhi zadadurması
mekruhol­makl abirli
ktenamazabi rzararv ermez.Cemaati
n
i
mamdanbi r
azgeridedur masısünnetti
r.İmamdanönegeçme
hususundaayakto­puğuöl çüalı
nır
.

Mescid-
i Har
amdaki cemaatKabeetrafındadair
eşeklindesaf
tut
ar.Ensahihkavl
egör e,
imamlaay nıyöndeolmay ancemaat i
n
i
mamdani l
eri
yegeçipKabe'yedahay akı
nolmasınınnamazabi r
zarar
ıolmaz.Kezaimam v ecemaatKabe' ni
niçi
ndeolurvey önl
eri
ayrıi
se,i
mamı nyöneldi
ğiKabeduvarınacemaat i
ndahay akm
ol­masınındanamazabi rzarar
ıyoktur.

İ
mamauy antekbirerkek,i
mamı nsağt ar
afı
ndadurur.Birbaşkası
gel
i
pimamauy arsa,soltar
aftadururveihr
am tekbi
ri
nialır
.Sonra
i
mam bi
razil
eri
yedoğr uçıkarveyaheriki
siger
iyeçekil
i
r.Her
i
kisini
nger i
yeçekil
mesi dahafazi
letl
idi
r.İ
mamauy araknamaz
kı
lanikierkekiseveyabirier
kekbiriçocukise,i
mamı nar kası
nda
saffadururl
ar.Kezaimamauy anbirveyabirkaçkadı
ni seimamın
arkası
ndasaf fadururl
ar.İ
maml abirl
ikt
eerkeklikadı
nlıbi
rcemaat
bulunursa;önceerkekl
er,sonraçocuklarvedahasonr ada
kadınl
arsaft ut
arl
ar.

Kadı
ncemaat
inei
mam ol
acakkadı
nbi
ri
nci
saf
fı
nor
tası
ndadur
ur.

İmamauy anki şi
ninsaff
ıngerisindetekbaşınadurması
mek­r uhtur.Saft
aaçıky ervarsasaffagir
er,saft
aaçı
kyeryoksa
i
hr am t
ekbir
inial
dıkt
ansonr asaf tanbi
ri
niyanmaçeker.Çeki
l
en
kişideonay ar
dımcıolurv egeri
y edoğruçekil
ir
.

İ
mamauy ankimseni
n,imamınveyasaff
ınbirkı
smınıgör
me­si
i
mamı nvey amüezzi
ninsesi
niduy
masıv eyaimamı
nbi r
har
eket­t endi
ğerbi
rhareket
egeçişi
nibil
mesişar
ttı
r.

İmam v ecemaat i
nbircamideol malar
ıhali
ndear al
arındaki
mesaf euzakdaol saaralar
ınabi nadagirmişolsacemaat i
n
i
mamauy masısahihti
r.İ
mam v ecemaataçı kbirarazideise,
aral
arındakimesafeninyaklaşıkolaraküçyüzzira'danf azla
olmamasışar tt
ır
.Zay ı
fkavl
egör e,bumesafeninuzakl ığınet
olar
aküçy üzzi
ra'ol­mal ı
dır.Açıkarazi
debumesaf e, ikişahı
s
veyaikisafarkaarkayadurdukl arı
ndasondanbi ri
ncisafi l
ei ki
nci
safarasındakimesafeyegör etespitedil
i
r.
Namazkı lmanaçıkarazini
nbirki
msey eaitolması,
vakı
fveyabir
kı
smı nı
nv akı
fbi
rkısmınınşahısmalıolmasıhükmü
değişti
r­mez.İkisafarası
ndainsanlar
ınfazlacagel
ipgeçti
ğibi
r
caddev eyadi
ğerkıyı
sınageçmekiçinyüzmey ei
hti
yaçduyul
an
büyükbirneh­rinbulunması,ensahihkav l
egöreimamauy maya
zararvermez.

Biri
ninavludadi ğeri
niniseiçer
idebulunmasıgi bii
mam v ecemaat
ayrıi
ki y
erdev eyabiry erdebul
unurl
ar sa,bukonudaikitari
kvar
dır
:
Esaht ari
kegör e,cemaat inbul
unduğubi na,imamınbulun­duğu
binanınsağındav eyasol undai
se,binaları
nbiri
ndekisaffı
ndi­ğer
binadakisafilebiti
şikolmasıvacibt
ir.Ayaktaolanınsı
ğamay a-
cağıkadarol anboşluk, ensahihkavlegör esaf
fınkesi
kolduğunu
göstermez .

Cemaat inbulunduğubi na,i

mamı nbul unduğubi nanınar­kasında
i
se, ensahihkav legör eimamauy makcai zdir
.Yalnızherikisaf
arasındakimesaf eninuzaklığıüçy üzzira'
danf azl
aol maması
şarttı
r.İ
kincitar
ikegör eise,cemaat inbulunduğubi nail
eimamı n
bulunduğubi naar asındaduv argibibirengelyoksav eyaduvarvar
daar adakikapıaçı ksa,açı
kal anl
ardaki gi
bicemaati lei
mam
arasındakimesaf eninüçy üzzi r
a'dan( y
üzellimet r
eden)fazla
olma­masışar ttır.

İ
mam i
l
ecemaatar
ası
ndabi
rengel
yoksav
eyaaçı
kkapıgi
bibi
r
engelolupbuengel gel
ipgeçenleremani olurdasaffıgörmeye
mani deği
lse, f
arkl
ıikiveci
htenbiri
negör eimamauy makcaizdi
r.
Aradaduv argibibirengelvarsa,
herikitari
kinit
ti
fakıil
eimama
uymakgeçer si
zdir
.Bendi y
orum ki;i
kincitari
k(i
maml acemaat
arası
ndaki engeli
ngelipgeçenleremani olmasıfakatsaff
ı
görmey emani ol
maması )ensahiholandır.All
ahdahai yibi
l
ir.

İ
mamı nbul unduğuy erdenbaşkabi rbinadabulunancemaat i
n
i
mamai kt
idasıcaizol unca,onları
nar kası
ndabul unancemaat in
deimamauy masıcai zdir.Buikincicemaat l
eimam ar asındabir
duvarol­sadahi i
ktidalarıcai
zdir.İ
mamauy ancemaatüstkat ta,
i
mam i seca­mi ni
ndı şı
ndaaltkat t
aol ur
sav ey
adur um bunun
aksii
se,imam ilecemaat inbedenleri
ninbirkısmınınbirbir
ine
paral
elolmasışar t
tı
r.

Cemaatcaddegi bisahipsizbi ryerde,i

mam i secamidebul unsa
vear aları
ndaherhangi birengel yoksa,cemaati l
eimam
sır
ası ndakiüçyüzzi ra'l
ıkmesaf ecami ninsonduv arı
ndanit i
bar
en
hesabaal ını
r.Zay ı
fkav legöresonsaf t
ani t
ibarenhesapl
anı r
.
Aralarındaduvarv e­y akil
itl
enmi şbirkapıolursaimamauy mak
caizdeği l
dir
.Kezaensa­hi hkav l
egör e,aradakapalıbi
rkapı
veyapencer eolur sa,ikt
iday i
necai zdeğildi
r.Bendiyorum ki;
cemaat i
nüstkattai mamı nal tkattaol­masıv eyadurumun
bununaksi ol
masımekr uhtur.Ancakbi rzorun­lulukolması
durumundaday apılmasımüst ehabtır
.

Müezzi
nikamet
iokuy
upbi
ti
ri
ncey
ekadarcemaatay
ağa
kal
k­mamal ıvemüezzinikametebaşl
ayı
ncaay aktaolanda
nafi
leyebaş-
lamamalıdı
r.Nafi
lekıl
makt
aolankişini
ncemaat ı
kaçır
maendişesiyoksanamaz ınıt
amamlamal
ıdır.All
ahdahaiyi
bil
i
r.

4.I
kti
danı
nSahi
hOl
ması
nınŞar
tl
arı

İmamauy anki şit

ekbirl
ebirli
kteimamauy may av eyacemaat­le
namazkı l
may aniyetetmelidi
r.Cumanamazı ndai kti
danm hükmü,
ensahi hkav l
egör ediğernamazl ardaimamauy manı nhükmü
gibidir.İkti
day aniyetetmedenhar eket
ler
dei mamauy an
ce­maat ı
nnamaz ıensahihkav l
egörebat ı
ldır
.Ni y
etederken
i
mamıi s­menbel irtmekvacibdeği l
dir
.Bi rkimsei mamıismen
belirterekha­t ay
adüşer senamazıbozul ur.İmamı nimamet e
niyetet mesi i
seşar tdeğil
,belkisünnetti
r.Şay etimam kendisi
ne
tabi olanlarıismenbe­l ir
ti
rv ehatayadüşer se, cumanamazı
hariçbi rzar arıyoktur.

Namazını
edaedeni nkazakıl
ana,farzıkı
l
anınnafi
l
ekıl
ana,öğl
e
namazı
nıkıl
anıni
kindiy
ikıl
anaveyai ki
ndiy
ikıl
anı
nöğle
na­mazınıkıl
anauy masısahi
hti
r.Kezaöğl enamazı
m kı
lanı
n
sabahveakşam namazınıkıl
anauy masıdasahiht
ir
.Budurumda
cemaatmesbûkkimsehükmündedi r.
Sabahnamaz ındakunutesnası ndavey aakşam namazı nınson
oturuşundai mamauy manı nbirzarar
ıy okt
ur.İmam kunut u
okur­kenv ey asonot ur
uşuy aparkensözgel i
mi öğl
eyikılmak
üzeretabi olanmukt edi,i
mamdanay rı
lmani yeti
nigeti
rerek
i
mamdanay rı
la­bil
ir.Lakini
mamauy upbeklemesi v
ei mam
selâm verdiktensonrakal kı
pnamaz ı
nger ikal
anınıt
amaml aması
dahaf azi
letli
dir.

Enzahirkavlegöresabahnamaz ınıkı
l
anı n,öğlenamazı nı
kı
ldı
ranauymasıcaizdir.İ
mam üçüncür ekâtakalkt
ığızaman
muk­t ediist
erseayrı
lmaniyetinigeti
rirveselâm verir,
ist
erse
i
maml abirl
iktesel
âm vermeki çinbekler.Bendi y
orum ki;i
mamı
bekl
emesi dahafazil
etl
idi
r.Al
lahdahai yibil
i
r.

Sabahnamaz ı
nıkı
lı
pöğley
ikı
ldı
ranimamat abiolankişi,
mümkün
i
seikinci
rekât
takunut
uokur,
mümkündeği l
sekunut uterkeder
.
İ
sterseni
yetedi
pimamdanay rı
l
ırvekunutduasınıokur.

İ
mam v
ecemaat
innamaz
ışeki
lvedüzenbakı
mındanf
arkl
ı

i
se,mesel
âbiri
far
znamazıdiğer
igüneşt ut
ulmasıveyacenaze
na­mazıgibi
kıl
mışşekli
vedüzenibakımındanfar
klıbirnamaz
kı
lı
yor
­saensahi hkav
legör
e,bir
bir
ler
ineuy mal
arıcaizdeğil
dir
.
5.İ
mamaUy
manı
nDi
ğerŞar
tl
arı

İmamauy anki msenin, namaz ınfiil

ler
indedei mamauy ması
vacibtir
.İmamı nfi
il
leri
neuy mak, mukt edininnamazlailgil
ibirfi
il
e
i
mamı nbaşl amasındansonr abaşl amasıv eimam birfii
lden
ayrı
ldıktansonramukt edini
nof ii
ldenay r
ılmasıil
eolur.Cemaat
i
maml abirli
ktebi
rf i
il
ebaşl arv eonunl abirli
ktebi
tir
ir
se, bunun
za­r arıolmaz.Cemaati fti
taht ekbiri
niimaml abir
li
kteal ı
rsabu
caizdeği l
dir
.İmamauy anfii
libirrükündei mamdanger i
dekal ı
rsa,
sözgel i
mi i
mam birr ükündenay rıl
ırvecemaatbi rönceki rükünde
i
se, ensahihkav l
egör emukt edininnamazıbozul maz.

Cemaatf i
i
liiki r
ükündei mamdanger idekal ı
rsa,mesel âi mam fi
il
i
i
ki rüknüy apardacemaathenüzbi rönceki rükündei sev e
ce­maatbunumazer etsizyaparsa,namazbat ı
lolur.Mesela;
i
mam kı r
aati seriyaparv ecemaatdahaf atihayıtamaml amadan
rükûav arı
rsa, zayıfkavlegör eimamat abi olurveger ikalan
kısı
mdanmu­afol ur.Ensahi hkavlegör eisecemaatkı raati
m
tamaml arv eimamı nar kasındannamazı nadev am eder .Bu
durumdai mam, yapıl
masıi st
enenüçf ii
l
i r
ükünden- kibunlaruzun
rükünl erdi
r-faz­l aönegeçmi şolmamal ıdır
.Şay etimam uzunüç
fi
ili
r ükündenf azlaönegeçmi şse,zayıfkav l
egör emukt edi
i
mamdanay rı
lmani yeti ge­t i
rirv
eondanay rıl
ı
r.Ensahi hkav l
e
göreimamınbulunduğukısım­dai mamatabiol
urvei
mam
sel
âm verdikt
ensonraeksikl
ikl
eri
nita­mamlar
.İmamauyan
i
fti
tahduasıil
emeşgulolurkenfati
hayıt
a­maml ay
amazsa
mazursay ı
l
ır.

Buhüküml ermuvaf ı
k( i
maml abirl
i
ktenamazabaşl ayan)i
leil
gil
i
hüküml er
dir.Mesbûki leil
gil
ihüküml eregeli
nce: Mesbûk,
fa­t i
hayıokurkeni mam rükûav arı
rsa,ensahi hkav l
egöreift
it
ah
du­asıv eeuzui lemeşgul ol
madanf ati
hayıterkederv er
ükûa
varı
r.Böyleceilkrekâtıi
draketmişol ur.Aksihaldeifti
tahduasıve
euzu-yuokuy acakolursa,fati
hadandaay nımiktardaokuması
vaci
bol ur.

Mesbûkifti
taht
ekbi
rini
aldı
ktansonraherhangi birsünneti
yapmaklameşgulol
mazhemenf ati
hayıokur.Yalnızsünnetl
eri
yapmasınarağmenfati
hayıy
etişt
ir
eceğinibi
l
irsesünnet l
eri
yapabi
l
ir.

İmamauy anki şirükûday kenf at

ihayıt
erket t
iği
nianlarvey
abunda
şüpheyedüşer sef at
ihayıokumaki çi
nger idönmez.İmam selâm
verdi
ktensonr abi rrekâtdahakı l
ar.İ
mam r ükûdaolupcema­at
henüzr ükûav armadanf atihayıokumadı ğı
nıbil
irveyaşüphey
e
düşersef at
ihay ıokur.Budur umdaözürsebebi yleimamdangeri
kal
mı şsay ı
lı
r.Zay ıfkavl
egör eimaml abirl
i
kterükûav ar
ırvei
mam
sel
âm v erdi
ktensonr abirr ekâtdahakılar.
İmamauy ankişi i
ft
it
ahtekbiri
ni i
mamı ntekbi r
indenönceal ı
rsa
namazıger çekleşmişolmaz.Fat ihay ıv
eyat eşehhüdüi mam­dan
önceokur sabununbi rsakıncasıol mazv enamazıgeçer siz
sayı
l­maz.Zay ı
fkavlegöre,i
mamdanönceokuduğunui ade
etmesi v
aci b-
ti
r.Rükûv esücutgi biikifi
il
irükündekası t
lıol
arak
önegeçer se,na­mazıbat ılolur.Aksi halde( birf
ii
li
rükündeÖne
geçersenamaz ı)batı
lol
maz.Zay ıfkavlegör e,imamdanöncebi r
fi
il
irüknüy aparsanamazıbat ı
l olur.

6.I
kti
danı
nSonaEr
mesi

İmam namazdanayrıl
ı
ncai kt
idakesil
mişolur.İmam namaz­dan
ayrı
lmazsame'mumuni kti
dayıkesmesicaizdir.Zayı
fkavlegör
e,
cemaat t
enayr
ıl
mayar uhsatverenbi
rözürolmadı kça
me'mu­muni mamdanay rıl
masıcaizdeğil
dir.Cemaatten
ayrı
lmayımubahkıl
anözür ,i
mamı nnamazıuzat masıvey a
teşehhütgi
biy
apıl
masıi s­tenenbirsünnetit
er ketmesidi
r.

Birkimseyal
nızbaşınai
hram t
ekbir
inial
ırdasonradaha
na­mazdai ken,bi
rbaşkarekatt
aolsabile,i
mamauy mayani
yet
eder ­se,
enzahirkavl
egörebuikti
dacai zdi
r.But
akdi
rde
kı
y amdaveyaoturmuşolsun,i
kti
daetti
ktensonraimamatabi
olur
.
Şay eti
mam namazınıöncebi
ti
rir
se,cemaatmesbûkhükmünde
ol
ur.Cemaatnamazınıöncet
amamlar
sa;di
lerseayr
ıl
maniyet
ini
get
iri
rveayr
ıl
ır
,di
l
erseimamıbekl
erveonunlabir
li
ktesel
âm v
eri
r.

Mesbûkuny eti
şti
ğinamazınilkböl
ümükendi sii
çinnamazın
başlangı
cısayı
lı
r.Bunagöre,sabahnamazı nı
niki
ncirekâtı
ndaku-
nutuimaml abir
li
kteokusabil
e,yal
nızbaşınakıl
acağıiki
nci
rekât­ta(kunutumahalli
nde)tekr
arokur.Akşam namazınınson
rekâtı
ndaimamakav uşankimsey alnı
zbaşınakıl
acağıiki
nci
rekâtt
a

te­şehhüdüt ekr
arokur .İ
mam rükûdai kenonaikti
daetmişse,
bir
rekâtakav uşmuşsay ı
lı
r.Bendi
y orum ki;i
mam rükûdaikenona
ye­t i
şeninbirrekâtı
nıngeçer
lisay üabi
lmesiiçi
nimam rükûunen
azhaddi ndenkalkmadanonay et i
ştiği
nekalbeninanmı
şol ması
şartt
ır.All
ahdahai y
ibili
r.

Mesbûkkaf igelecekkadarr ükûdai maml abi rl

i
kte
kal­madı ğındanşüpheeder se, enz ahirkav legör ebur ekâtı
geçerlisayıl­maz.Rükûdai mamay eti
şenmesbûk, önceifti
tah
i
çinsonr ar ükûi çi
nt ekbiral
ır
.Şay etheri kisinebirdenni yetederek
birtekbiralı
r­sa, ensahi hkavlegör enamazıger çekleşmişol maz.
Zayıfkav l
egör ebunamaznaf i
leol ar
akger çekleşir.Eğertekbir
i
alı
rkenhi çbirşey eniyetetmemi şi se,ensahi hkav l
egör enamazı
gerçekleşmi şol maz.İtidal
dev eyai ti
daldensonr aimama
kavuşacakol ursa,tekbiralı
rveimamauy arakintikaldebulunur.
Ensahi hkav legör eteşehhütv et esbihattaimamauy ar
.
Mesbûksecdedei mamakav uşacakolursa,
secdey eintikali
çin
tekbiral
maz.Sadecei f
tit
aht ekbi
rialı
r.İ
mam sel âm verincetekbi
r
alarakay ağakal kar.But ekbirial
masıiçi
not uruşunmesbûki çi
n
oturuşmahal liolmasılazımdı r
.Üçv eyadörtrekâtl
ınamazl arın
i
kinci r
ekât l
arındaot urmakgi bi.Mesbûkunot uruşu,bi
rinci
rekât­t ansonr aki
ot uruşgibioturmamahal lideğil
se,ensahi h
kavlegör eay ağakal karkentekbiralmaz.

G.YOLCUNAMAZI

Mubahv euzuny olcul

uktadörtr
ekâtlınamazlarıkısal
tarakeda
etmekcai zdi
r.Evdegeçi ri
l
ennamazlary olcul
uktakısal
tı
larakkaza
edil
emez.Bi rkimsey olcul
ukt
ageçirdiğinamazlarıenzahi rkav
le
görey ol
culuktakısalt
arakkazaedebili
r,ancakmuki m halde
kı
saltarakkazaedemez.

Birbeldedeny olcul
uğaçı kankimseni
ny ol
culuğu,bel
deninsu­ru
aşıl
dıktansonr abaşlar.Surkendiyol
ununy önündeisev esur
un
arkasındabinalarvarsa,ensahihkavlegörebubi nal
arıda
geçmesi
şart
tı
r.Bendiy
orum ki
;sef
erinbaşl
angı
cıi
çinsurunar
kası
ndaki
bi­nalar
ıgeçmekşartdeği
ldir
.All
ahdahai
yibil
i
r .

Beldeninsur ubul unmazsa, yol

culukgidilenyöndeki binalar
aşı
ldıktansonr abaşlar
.Har abel
erivebost anlarıgeçmekşar t
değil­dir.Sef eri
nbaşlangıçnokt asıkonusundaköydebel de
hükmündedi r
.Çadı rdaoturaniçinyolcul
uk; konaklama, kül
l
ükv e
çocukları
noy uny erigi
biçadırl
arı
nmüşt emilâtı
nıaştıktansonra
başlar.Yolcununy ol
culuğunbaşlangıçnokt asınadönmesi yl
e
yol
culuğusonaer er.

Yol
cugideceği
yerdedör
tgünkalmayaniy
etederse,oray
aulaşt
ığı
zamanyolcuol
maktançıkar
.Ensahi
hkavlegör
e, sef
eregi­diş
vesef
erdendönüşgünübudörtgündensayı
lmaz.

Yolcu, misafirolduğubeldedenay r
ılacağınani yetederdei şi
­nin
tamaml anmasıgündengünekal ır
sa, giri
şv eçıkışgünler
i
dışın­daonseki zgünnamaz ı
nıkısaltarakkıl
abili
r.Zayı
fkav l
e
görebusür e, çı
kışv egi
ri
şgünleridışındadör tgündür.Birkavle
görei seişitamaml anı
ncayakadarnamazı nıkısalt
arakkılabi
li
r.
Zay ıfkavlegör ebui ht
il
af,
(yol
cunundör tgündenf azlanamazı nı
kısaltarakkıl­masıhakkı ndakii
htil
af)öl dürül
mekt enkorkan
kimsehakkı ndadır.Tüccarvebenzer ikimselerhakkındadeği l
dir
.

Yol
cu,i
şini
nuzunbirsür
ede(dör
tgüde)bi
teceğinibi
lir
se,
mezhep
al
iml
eri
ncekabuledil
enri
vay
etegörenamazınıkısal
tamaz.
1.NamazıKı
sal
tmanı
nŞar
tl
arı

Sefermesaf esi
kırksekizHaşi mimi l
iuzunl
uğundaolmalı
dır
.Ben
diy
or um ki,bumesaf eyüklübirdeveninnor
mal yür
üyüşüil
eiki
mer hale(90km. )ol malı
dır.Mesafekonusundadenizyol
culuğu
karay ol
culuğugi bidir
.Yolcubumi ll
eribi
rsaatgi
bidahaazbir
süre­deal sada, namazım kısalt
arakkıl
masısahiht
ir
.All
ahdaha
i
yibilir
.

Yolcu,mesaf esienazi kimer haleolanbel l

i biryeregitmey ikast
etmelidir
.Şuhal de,
ner eyegi deceğinibil
mey env eyolcul uğu­nun
hangi t
arafaolacağınabi rt
ür lükararveremey en,yeribel l
i
ol­may anborçluyuv eyaef endisi
ndenkaçmı şköley iaramay a
çı
kanv ebulunduğuzamanger i
dönenki şinamazı m kı salt
amaz.
Birki
msegi tmekistediğiyönedoğr ubirikı
sadi ğeri uzuni kiyol
olurdakol ayvegüv enil
irolanuzuny oluterciheder se, namazı nı
kı
saltabil
ir
.Aksi hal
deböy l
ebi rsebepol madanuzuny olut erci
h
ederse,enzahi rkavl
egör enamazı nıkısalt
amaz.

Köl
eefendi
sii
lekadınkocasıi
l
easkerdekomutanıi
leberaber
sef
ereçı
kardabağlıbul
undukl
arıki
şil
eri
nnekadary
olalacakl
arı
nı
bil
mezler
se,namazl arı
nıkısal
tamazlar
.Tâbi olduklarıki
şil
er
sefer
eniyetetmediklerihal
dekendil
eriniyetederlerse,sadece
askeri
nni­y et
igeçer l
iolupnamazınıkısalt
abili
r.

Birkimseuzunbiryolculuğaçı kardasözgeli
mi yol
unyarı
sın­da
geridönmeyeniy
etlenirse,yolcuolmaktançıkar.Tekr
aryol
una
devam etmekist
erse, karar
ınıv er
diği
yerdenit
ibarensef
erisay
ıl
ır
.

Yolcul
uğundaasi
olankişisefer
inkolayl
ıkl
arı
ndan
faydal
ana­maz.Meselâ,efendisi
ndenkaçıpy ol
açıkanköl
eve
kocası
naküsüpyolaçı
kankadı nseferi
nkolayl
ıkl
arı
ndan
faydal
anamaz.

Birkimsemubahbi ryol
culuğaçıkardasonrabirgünah(zi
nav eya
yolkesmekgi bi)i
şl
emey eyöneli
rse,
ensahihkavlegöresef
erin
kolayl
ıkl
arı
ndanf aydal
anamaz.Fakatgünahi şl
emeküzer eyol
a
çıkarvesonrabuni yeti
ndenv azgeçi
ptövbeederse,t
övbeetti
ği
yer­deni t
ibarenseferisayı
lı
r.

Sef er
iolankimsenamazı nıtam olarakkıl
ankimsey eikt
idaederse
-biranlı
kolsabi l
e-namaz ınıtam olarakkıl
masılazımdır
.Se­f eri
olanimamı nbur nukanarv ey eri
nemuki m biri
nigeçir
ir
se,
mi ­saf i
rolanlarnamazlarınıtam olarakkıl
arl
ar.Kezaseferi
i
mam ger idönerv ei
mamet li
ğegeçer se,sefer
iolanmukt edi
ler
in
namazl arı
mt am olarakkılmal ar
ıgerekir
.Namazıt am ol
ar ak
kıl
may aniyetlenenmi saf
irinveyaimamı nınnamazıbozul urveya
i
mamı nabdest
sizol
­duğuanl
aşı
l
ırsa,
kendi
sinamazıt
am ol
arak
kı
lar
.

Yolcusef eriolduğunuzannet t
iğiimamauy ardasonramuki m
olduğuanl aşılı
rveyai mamı nsefer iol
upol amadı
ğınıbil
miyorsa,
na­mazı mt am ol
ar akkı l
malıdı
r.Şayeti mamınseferi
olduğunu
bil
irdenamazı nıkısalt
ar akkıl
may aniy etedi
petmediğinden
şüpheeder se,namazı nıkısalt
arakkı l
ar.Ancakimamınnamazı nı
kı
saltarakkı l
ma­y ani yetedipetmedi ğindenşüpheederv ekendi
kendine:"İmam na­mazı nıkı
saltarakkılar
sabendekı sal
tar
ak
kı
ları
m aksi haldetam kıları
m."der se,ensahihkavlegöre
namazı nıkısaltar
akkı l
ar.

Namazıkısal
tarakkıl
ankişi
,i
hram t
ekbi
rial
ı
rkennamazı
kı
salt
arakkıl
acağınaniy
etetmeli
venamazboy uncani
yet
i
bozacak

şeylerdensakınmalıdı
r.Şöyleki;
seferi
olankişinamazıkı sal
tarak
kıl
may aniyetederektekbiralı
rdasonrakısalt
makv eyatam
olarakkıl
makkonusundat ereddütederseveyanamazıkı saltmaya
niyetedipetmediğihususundaşüpheeder sev eyaimam üçüncü
rekâtakalkt
ığızaman, i
mam muki m midi
ryoksay anıl
dımıdi ye
şüphey edüşerse,bütünbuhal l
erdenamazınıtam olarakkılması
l
az ımdır.

Namazıkı
sal
tar
akkı
l
anki
mse,
ger
ekmedi
ğihal
det
am kı
l
maki
çin
bil
erekay ağakalkar
sanamazıbatı
lolur.Ancaksehv enüçüncü
rekâtakalkarsageridöner
,sehi
vsecdesiyaparv eselâm veri
r.
Şayetkıyamdai kennamaz ıt
am ol
arakkıl
maki sterse;ger
i döner
,
otururvenamazıt am olar
akkıl
makniyeti
ylekalkar
aknamazı na
devam eder .

Namazıkı salt
arakkı l
any ol
cunun,namazınıbi
tir
inceyekadar
seferiol
masışar t
tır
.Şayetnamazdaikenmuki m olmayaniyet
ederv ey
agemi siikametetti
ğiyer
eulaşı
rsanamazıt am olar
ak
kı
lar.Se­f erikimseninseferdenamazıkısalt
manı ncai
zolduğunu
bil
mesi şartt
ır
.

Yolculukmesaf esiüçkonakuzunl uğundai

se,meşhurkavlegöre
namazıkı sal
tarakkı l
mak,tam ol
arakkıl
maktanf
azil
etl
idi
r.Bir
zararıyoksa,yolculukesnası
ndaramazanorucunututmaki f
tar
etmekt enfazi
letli
dir.

2.Cem-
İTakdi
m VeCem-
İTe'
hi
r

Öğlevey
ai ki
ndinamaz ı
nıbir
leşti
rer
ekbir
inci
veyaikinciva­kit
te
kı
lmakcaizdi
r.(İki
ndinamazı m öğl
evakti
ndeöğlenamazıi l
e
bi
rl
ikt
ekıl
may acem- i
takdim; öğl
enamazınıi
kindivakti
ndeiki
ndi
namazıi lebi
rli
ktekı
lmay acem- ite'hi
rdeni r.
)Akşam v ey at
sı
na­mazı nıda,öğl
ev eikindinamazı gibiuzuny ol
culuktabir
aradakı l
­makcai zdir.Kezabi rkav l
egör e,kı
samesaf eli
yolculukdadaikina­mazıbi raradakı lmakcai zdi
r.Yolcuöğle
vaktindeharekethal
indei se,öğlenamazı nıgecikt
ir
ereki ki
ndi
namazı nınvakti
ndekıl
ması ;öğlev aktindeisti
rahathalindeise,
i
kindiyiönealaraköğlev akti
ndekı l
masıdahaf azi
l
etl
idir.Vaki
t
namazl arı
nıönealarakkılmanınüçşar t
ıvardır
:

1-Öncebi
ri
nci
vakt
innamazı
nıkı
l
may
abaşl
amak.İ
kinamazı

bi
raradakı
l
anki
mse,bi
ri
ncinamazı
nbozul
duğunuanl
arsa,
iki
nci
namazdabozul
muşsayı
lı
r.

,
2-Namazl
arıbi
raradakı
lmayani
yetet
mek.Niyet
,bi
ri
nci
na­mazıkı
lmayabaşlar
kensöyl
enmel
idi
r.Enzahi
rkavl
egör
e,
ni
yet
inamazarası
ndasöylemekcai
zdi
r.

3-İkinamazı narasınauzunbirfasılagir
memel idi
r.Birmaze­r et
sebebiyl
edeol sanamazl ararasınauzunbi rfasıl
agi r
er se,iki
nci
namazkendi vakti
ndekılı
nmasıl azımdır
.Kısafasılanıni sezararı
olmaz.Fasılanınkısaveyauzunol masıör fi
lebili
nir.Ensahi h
kav­l egöre,teyemmüml enamazkı l
ankişidenamazl arınıbir
aradakıl
a­bi l
i
r.Suy uar
amakgi bi namazınmasl ahat ıi
çi naraya
hafifbi
rfasıl
agi r
ersezararıol
maz.
Birkimse, namaz ı
nıcem' ederdesonr a, biri
nci namazı nbir
rüknünüt erketti
ğini anlarsa,heri kinamazıbat ıl olurvei ki
sinibi
r
aradai adeetmesi lazımdı r.İ
kinci namazı nbirr üknünüt erketmiş
vear ayauzunbi rfası l
agir memi şse, onuy enidenkı lar.Fasılauzun
olursanamazbat ı
l olurv ecem' yapamaz.Şay ethangi namazın
rüknünüt erketti
ğini bil
emezse, herbi rnamazıv akt i
ndeeda
etme­si lazı
mdı r
.Bi ri
nci namaz ıte'
hireder se, ensahi hkav l
e
göreni yet
, t
ert
ipvemuv alatariayetet mesi vaci bdeği l
dir.Vakit
namazl arı
nıge­ci kt ir
erekkı l
arkenbi rinci namazı nv akti
çıkmadannamazl ar ıbiraradakı lmay ani yetet mekv aci bti
r.Bi
r
aradakı l
may aniyetet me­dennamazı nıgeci ktirengünahkarol ur
venamaz ıkazayakal ı
r.Na­mazl arıgeci kti
rer ekkı l
mada
yolculuğunnamaz ı
nsonunakadarde­v am et mesi şar tt
ır
.

Namazıcem- itakdimilekılanki
şi,i
ki namazarasındamukim
olur sa,
artı
kcem' yapamaz .İki
ncinamazıkı l
maktaikenveya
na­mazıbi ti
rdikt
ensonr amuki m olursa,
ensahihkavlegörecem
-itak­di m geçerl
isayı
lır
.Namazl arıcem-ite'
hi
ryaparakkıl
an
kimsena­mazl arıbi
ti
rdiktensonramuki m ol
ursa,namazabir
tesiriolmaz.Fakatdahai ki
ncinamazıbi ti
rmedenmuki m ol
ursa
birincinamazıkazasay ıl
ır.

Mukim ol
anki msenin,yağmursebebi y
lei ki
ndi
yiönealaraköğle
namazıil
ebirl
iktekıl
ması cai
zdir
.İmamı nsonkav l
i
negör e,
yağmursebebiylenamazl ar
ıvakti
ndent e'hi
rederekkı
lmakcai z
de­ğil
dir.Namazl ar
ıcem- it
akdimilekılmakiçinyağmur unheriki
namazınevveli
ndemev cutol masışartt
ır.Ensahihkavlegöre
yağmu­r un,bir
incinamazınselâmıesnası ndaolmasışar t
tı
r.
Er
iyenkarv
edol
ununhükmüdey
ağmur
unhükmügi
bidi
r.

Yağmursebebi
ylenamazl
arıöneal
arakbi
raradakıl
mak,enzahi
r
kavl
egöreuzakcamidecemaatl
enamazkılanveyayağmur­dan
dol
ayıy
oldaeziy
etgörenki
msey emahsusbirr
uhsatt
ır
.

Ğ.CUMANAMAZI

Cumanamazımükel lef,
hür,hastalı
kv ebenzer ibi
rmazer eti
olmay anvemuki m ol anherer keğefarz-ıayı
ndır.Cemaat iterk
et­mey imubahkı lanbi rözrüt aşıy
anmuki m ki
msey e,mukâteb
köle­y e,kezaensahi hkavlegör ebirkısmıhürolanköl eyecuma
namazıf arzdeği l
dir.Öğl enamazısahi hol ankimseni nkendisi
ne
far
zol ­madı ğıhaldecumay ıkılmasısahi ht
ir
.Kendi sinecuma
far
zol madığıhal decami yegirenkimsecumanamazı nıkıl
madan
cami denay r
ıl
a­bi lir.Fakatv aki
tgirmişsehast aolanıncami den
ayrıl
masıhar amdı r
.Ancaknamazıbekl emeklehast alı
ğıartar
sa
ayrıl
abil
ir
.

Çokyaşlıv
eyay at
alakolanki
şibi
nekbulurdabineküzeri
nde
git
meklekendi
sinemeşakkatdokunmazsa, cumayagit
mesi
far
zdı
r.Kendi
sinicamiyegötür
ecekbi
rrehberbulanâmây ada
cumana­mazıf
arzdı
r.

Cumay ıkı
l
malarısahiholankırkkişi
li
kköy dekicemaatacu­ma
far
zolduğugibi;cumanamazıkı lı
nanbel deni
n,cuma
kıl
ı
nma­y anköy ebakantarafı
nday üksekseslesükunetvakt
inde
okunanezanıduy ankarşıköydekicemaat adacumanamazı
far
zdır
.Aksihaldekendileri
nefarzdeğildi
r.

Cumanamazıkendi sinelazım gelenkişinincumagünü

zeval
­densonr ay olculuğaçıkması haramdı r.Ancaky olda
cumay ıkı
lmai m­kanıv ar
sav eyaarkadaşl arındanger ikalı
pzar ar
görürseyolcul
uğaçı kmasıcai zdir.Yapıl
any olculukmubahi se,
İmamı nsonkav li
negör ezeval
denöncey olaçı kmanı nhükmü,
zeval
densonr ay ol
açı kmanı nhükmügi bidir.Yolculuk, i
badeti çi
n
yapıl
anhacagi tmekgi bibi
ryol­cul ukise, zev al
denöncey ola
çıkmakcaizdir.Bendi yorum ki;ensahihkav legör e,i
taat( birfar
zı
edaet mek)içi
ny olaçı kmanınhükmü, mubahol any olagi t
meni n
hükmügi bi
dir.All
ahdahai yibil
ir.

Kendil
erinecumaf arzolmayanki şi
leri
nöğleyicemaatlekılmal
arı
ensahihkav legöresünnet t
ir
.BirÖzürsebebi yl
ecumay a
gi
demey enlerinözürleri
gizl
iise,öğleyigi
zl
ikıl
arlar
.Özrünün
ort
a­dankal kmasımümkünol anki mseni
ncumanamazı ndan
ümitke-sinceyekadaröğl ey
igeci kt
irmesisünnetti
r.Özrüolanl
arı
n
dı
şındakadı nv ekötürümler
inacel eedereköğleyivakt
inde
kı
lmalarısünnet t
ir
.
Di
ğernamazl
ari
çingerekl
iol
anşar
tl
arl
abi
rl
ikt
ecumanı
nsa­hi
h
ol
masını
nşar
tl
arışunl
ardı
r:

1-CumanamazıÖğl evaktindeedaedil
melidir
.Cumanı nkazası
olmaz.Şayetvakitdarol urdacumanamazıi çinyeterl
iolmazsa,
öğlenamazıkıl
ınır.Cemaatnamazıbi ti
rmedenv akitçı
karsa,
na­mazıbi naeder eköğl enamazıolar
akt amamlarlar
.Birkavle
görena­mazıy enibaştankı l
arl
ar.Mesbûk(cumanı nbirrekât
ına
yeti
şen)ki
msenamaz ınımesbukol mayanl
argibitamaml ar.Zayı
f
kavlegör
eisenamazı nıcumanamazıol araktamaml ar.

2-Cumanamazı,yurtedi
nil
mişbinal
arı
nsı
nır
ıdahil
i
nde,
kı
lı
nmalı
dır
.Enzahirkavl
egöre,sahr
adadevamlıol
arakkal
sal
ar,
bi
leçadı
rl
arday
aşay anl
aracumanamazıvacibdeğil
dir
.

3-Kılmancumadanöncev eyaonunl abir

li
ktebaşkabi rcuma
kı
hnmamal ıdır
.Ancakbel debüy ükolurvebeldehalkınınbi r
cami ­det oplanmasızori se,bir
kaçcami dekıl
maksahi htir
.Zayı
f
kavlegörebi riht
iyaçolmaksızınbirkaçcamidekılı
nancuma
sahihti
r.Bi
rbaşkazay ı
fkavl
egör eise,Bağdatşehri
ndeol duğu
gibibüyükbi rne­hi rbeldeyii
kiyebölmüşise,herbirböl ümübir
beldehükmündeol up,herbölümdekı l
mancumasahi htir.Bir
başkazay ı
fkav l
egör eiseşayetbir
kaçköybi rl
eşi
rse,cuma
namazıbi r
leşenköy l
eradedin-cehermahal l
edekıl
mabi lir.
İ
htiyaçolmaksızıncumabi rbel
dedebirkaçcami dekıl
mırsa,i
lk
öncekı l
mancumasahi ht
ir.Bi
rkavl
egör eisedev l
etbaşkanı
nın
bulunduğucami nincumasısahi hti
r.Öncekılmı
şol manınÖlçüsüif
-t
it
aht ekbi
ri
dir
.Zay ıfkavl
egör eöncekılmanınölçüsü,sel
âmıt am
vermişolmaktı
r.Birbaşkazay ı
fkavlegöreise,
öncekı l
mış
olmanınölçüsühut beyeilkbaşlamaktı
r.

İki
cami decumanamaz ıberaberkıl
ını
rveyaberaberkı
lı
ndığı
ndan
şüpheedi li
rse,cumanamaz ıyeni
denkılı
nmalı
dır.Öncekı
lancami
bell
ideğilsev eyacamibell
iolduğuhaldehangica­mi ol
duğu
unutul
ursa, öğlenamazıkıl
ınmal ı
dır
.Birkav
legör ei
secuma
namazıt ekrarkıl
ınmal
ı
dı r
.

4-Cemaat :Cumanamazı nıcemaat l

ekı l
manı nşart
ı,diğer
na­mazl arıcemaat l
ekıl
manı nşar t
ıgibidi
r.Bununlabi rl
iktecuma
ce­maat ini
nsay ısıenazkı r
kkişiolmal ı
dır
.Bukırkki şimükellef,
hür,er
kekv ebulunduklar
ıy eri
ihti
yaçolmaksı zı
nney azınnede
kışı
ngüçet mey ecekşekil
dev atanedinmi şolmalar
ışar t
tır
.En
sahihkav
­l egöre,cemaatsay ı
sıhastaolanmuki m ki şi
ylede
tamamlanabi l
i
r.İmamı nkır
kki şi
nindışındaolmasışar tdeğil
dir
.

Hut beokunurkencemaatintümüv eyabirkısmıdağı lı

rsa,
gıyaplar
ındaokunanhutbegeçer li
olmaz.Şay etar ayauzunbi r
fasılagi
rmedendönerl
erse, hutbeyiokunankı smabi naetmek
caiz­dir.Kezacemaathut bedensonr aay r
ılı
rv earayauzunbi r
fasılagi
r­medendöner ler
se, okunanhut beyebi naennamazı
kıl
makcai zdi
r.Uzunbi
rfasıladansonr adöner lerse,enzahirkavl
e
görehutbeni
ny eni
denokunmasıvaci
bti
r.Namaz
tamamlanmadancemaati mam­danay rı
hrsa,
namazbatı
lol
ur.
Birkav
legöreisecemaatteni
kiki
şikal
ır
sanamazbatılol
maz.

Enzahi rkav l
egöreköle,çocukveyami safirol
anbirki
mseni n
cumanamazı ndaimam olmasısahihti
r.But akdi
rdecemaatin
sayısıimamdanbaşkaenazkı r
kolmalıdır.İmam cünüpveya
abdest sizol­duğuortayaçıkarveimamdanbaşkacemaat in
sayısıkırkise,enza­hirkavlegörecemaat i
ncumasısahihti
r.
Aksi haldecumasahi holmaz.Birkimse, cumanamazı ndaabdest
i
olamay anbi ri
mamar ükû-databiolur
sa, ensahihkavlegöreo
rekâtkendi sii
çinsay
ıl
maz.

5-Cumanamazı
ndanöncei
kihut
beokumak.Hut
beni
nbeşr
üknü
var
dır
:

a)Al
l
ah'
ahamdet
mek.

b)Resûl
üll
ah'
aSalâtv
esel
âm get
ir
mek.Hamdv
esal
âtml
afzı
bi
li
nenlaf
ızl
ardı
r.

c)Takv ayıtavsi
yeetmek.Ensahihkavl
egöretakvanınbell
ibi
r
l
af zıy
oktur."All
ah'
ait
aatedini
z"gi
bivaazadel
aletedenbirl
afı
zil
e
takvayıt
avsiyeetmeky et
erl
i
dir.
Buüçr
üknünheri
kihut
bedebul
unmasıger
eki
r.

d)Bi r
inciveyaiki
ncihutbedebiray
etokumak.Zay ı
fkavlegöre,
ayetbiri
ncihutbedeokunmal ı
dır
.Birbaşkazay
ıfkavl
egör eheri
ki
hutbededeokunmal ı
dır
.Birdi
ğerzayıfkavl
egörehutbedebirayet
okumakv aci
bdeğildi
r.

e)İ
kinci
hutbededual
afzıi
l
emü'minleri
çinduadabul
unmak.
Zay
ıfkavlegör
emü'minl
eriçi
nduadabulunmakvaci
bdeği
ldi
r.

Hut
beni
nşar
tl
arı
nagel
i
nceonl
ardaşunl
ardı
r:

1-Hut
beni
ntümüAr
apçaol
mal
ı
dır
.

2-Hutbeninil
küçrüknüar
asındat
ert
ibol
malıdı
r.(Öncehamd
sonr
asal âtokunmal
ıvedahasonr
atakvatav
siyeedil
meli
dir
.)

3-Hut
bezev
aldensonr
aokunmal
ı
dır
.

4-Gücüy
etenki
şiheri
kihut
bey
iay
akt
aokumal
ı
dır
.

5-Heri
kihut
bear
ası
ndaot
urmak.
6-Cumanamazışar tları
nıtaşıyankırkkişihutbeyiişit
mel i
dir
.
İmamınsonkav l
inegör e,hutbeesnası ndakonuşmak
haramdeğil
dir
.Susuphut bey idinl
emeki sesünnet ti
r.Bendi y
or um
kiensahihkavl
egöre, rükünlerarasıterti
beriayetetmekşar t
değil
dir
.All
ahdahaiy ibil
ir
.Enzahi rkav l
egöreheri ki hut
bear ası
veherikihut
beilenamazar asımuv alatariay
etet mek, hat
ibi
n
hadesv ene­casettenhal ibulunmasıv eav r
etkısmı nınkapalı
bulunmasışart
tı
r.Hutbeninsünnet ler
i i
seşunl ar
dır:

1-Hut
bey
imi
nberüzer
indev
eyay
üksekbi
ryer
deokumak.

2-Hat
ipcami
yegi
rer
kenmi
nber
iny
anı
ndabul
unanl
arasel
âm
ver
mesi.

3-Hati
pminbereçı
ktı
ğındacemaat
eyönel
mesi
veot
urmadan
onl
arasel
âm vermesi
.

4-Hat
ibi
nmi
nber
deot
urmasıv
ehuzur
undaezanokunması
.

5-Hut
beni
naçı
k,anl
aşı
l
ırv
ekı
saol
ması
.

6-Hati
phut
bey
iokur
kenherhangi
birşeyi
çinsağasol
a
dönmemesi
.
7-Hati
phutbeyi
okur
kenkı
l
ıç,
asav
eyabenzer
ibi
rşey
e
da­yanması.

8-Hat
ibi
nheriki
hutbearasındaotur
masıv
eİhl
assur
esi
gibi
bir
sur
eyiokuy
acakkadarbeklemesi.

9-Hat
iphut
bey
ibi
ti
ri
ncemüezzi
ninkametokumay
abaşl
a­ması
.

10-Hut
bey
ibi
ti
ri
rbi
ti
rmezmi
hrabaul
aşmasıi
çinhat
ibi
nace­l
e
etmesi
.

11-Hati
binbi
ri
ncir
ekâtt
acumasuresi
niv
eiki
nci
rekât
ta
Münaf
ikunsur
esini
açıkt
anokuması
.

1.CumaGünündeYapı
l
masıSünnetOl
anŞey
ler

Cumanamazı
nagidenki
şininyı
kanmasısünnett
ir
.Zayı
fkav­le
gör
ecumagünüherkesi
nyıkanmasısünnet
ti
r.Zamanıi
se,cuma
günüşaf
akt
anit
ibar
enbaşlar.Namazagit
mey eyakı
nbirzamanda
yı
kanmakdahaf
azil
etl
i
dir.Herhangibi
rözürdendol
ayı
yı
kanama­yankimse,ensahihkavl
egöreteyemmüm eder.

Ramazanv ekurbanbayramınamaz ı,güneşveaytutul

ması
namazıvey ağmurduasıiçi
nyıkanmakdasünnet t
ir.Cenazeyi
yı
ka­y ankimseninyı
kanması, del
ivebay gı
nol
anki mseayıl
mca
vekaf
irolanmüslümanol uncay ı
kanmasısünnet
ti
r.Ay r
ıcahac
i
badetiedaedenindeyıkanmasısünnet t
ir
.

Buyıkanmalarınenf azilet
liol
anı,
cenazeyi y
ıkayanki mseni
n
yı
kanması dı
r.Ondansonr acumanamazıi çi
ny apılanyı
kanmadı r
.
İ
mamı nilkkavli
negör ecumagünüi çi
nyıkanmakdahaf azil
etl
idi
r.
Bendiyorum ki;buradaİ mamı ni
lkgörüşüenzahi rolandır
.Zira
al
imleri
nçoğunl uğu, cenazeyiyı
kayankimseniny ıkanmasını
n
dahafazil
etl
iolduğunut er
cihetmişl
erdir
.Bukonudabi rçoksahih
hadi
sv ari
tolmuşt ur.İmamı nsonkav l
i
nedel i
lolacaksahihbir
hadi
sy ok­tur.Allahdahai yi
bil
ir
.

Cumanamazı nasükunet l
eyürüy
erekerkendengit
mek, y
oldav
e
camideKur'
ân-ıKeri
mi okumakv ey
abirziki
rl
emeşgul ol
mak,Ön
sa­fageçmeki çinoturanl
arı
nomuzlarıüzeri
ndenat
lamamak
sünnet
ti
r.

Cumagünübeyazel
bisel
eri
giy
mek,hoşkokusürünmek,
uzamı
şlar
sat
ır
nakl
arıkesmekveköt
ükokular
ıizal
eet
mek
sünnet­tir
.Bıy ı
klarıkı
saltmak,kol
tukal tl
arınıyol
makv ekası
k
tı
raşıolmakdasünnet tir
.Bendiyorum ki;cumagecesi vegünü
Kehfsuresi
ni okumak, çokçaduaet mekv eResûlül
lah'açokça
salâtvesel
âm ge­t i
rmeksünnet t
ir.Müezzi niçezam okumay a
başlayı
nca,kendisinecumanamaz ıfarzolanınalı
şv eri
şv edi
ğer
i
şlerl
emeşgul olmasıha­r amdır
.Şay etbuesnadabi rmuamel e
yapmışisesahi hti
r.Ezandanöncev ezev aldensonraalışveri
şle
meşgul ol
makmekr uhtur.All
ahdahai yibil
ir.

Cumanamazı nıniki
ncir
ükûundai mamay et
işenkişi cumayıidrak
etmişsay ı
l
ır.İ
mam selâm v erdiktensonr abirrekâtdahakı l
a­r ak
cumay ıtamaml ar
.İki
ncirükûdansonr ai
mamay et
işencumay ı
kaçır
mı şsayıl
ır
.İmam selâm v erdiktensonranamazı m dörtrekât
hali
ndeöğl enamaz ıol
arakt amaml ar.Ensahihkav legöre,i
kinci
rükûdansonr aimamauy anki msecumanamazı nani yeteder.

İmam hadeshal iveyabaşkabi rsebeplecumav eyabaşkabi r

namazdanay rı
lır
sa, enzahirkavlegörecemaat t
anbiri
ni y
eri
ne
ge­çirmesicaizdir.Fakatcumanamazı ndatayinedil
enhalef,
hadesha­l ipeydaol madanöncei mamauy muşol malıdı
r.En
sahihkavl
egör ehalef i
nhutbeesnasındav ey
abi ri
ncir
ekâttahazır
bulunmasışartdeğildir
.Halefolankişicumanınbiri
ncirekâtı
nda
i
mamay eti
şmiş-se, hem kendisi
ninhem decemaat incuması
tamam olur
.Birincirekâtt
aimamay eti
şmemi şse,ensahihkav l
e
göreimamındı şındacemaat incumasıt amam olur.

Mesbûkki
şii
mamı
nyer
inegeçer
se,
namazı
ndüzeni
ndei
mamı
n
namazınauyar
.Cemaatebirrekâtıkı
ldı
rı
ncateşehhüdeotururbu
esnadakendi
sindenayr
ıl
malarıveyaonubeklemelerii
çincemaate
i
şareteder
.Ensahihkavl
egör eherhangibi
rnamazdace­maat in
mesbûkolanimamauy mayay enidenniy
etetmesilazı
m de­ği l
dir
.

Cumanamazı ndaf azlai

zdiham sebebi ylesecdeedeceky er
bu­l amay an-secdeninşartl
arı
nar iayetetmeksur etiy
le-mümkün
i
se, Önündekikişi
ninsırt
ınakafasınıkoy araksecdeeder .Ensahi h
kav­l egörebekleyipîmailesecdeet mez.Sonr aimam daha
rükûav ar­madani mkanbulursasecdeeder .Secdedenkal ktığı
vakiti
mam kı yamdai se,
kendisidekı raatiyapar .Eğerimam r ükûa
varmışi se,
ensahihkav l
egör ekendi sider ükûav arı
rv emesbûk
olankimsehükmündeol ur.İmam r ükûdankal karveor ekâtın
sonundasel âm vermezse,imamı nbul unduğudüzeneuy arak
namazı nadevam ederv esonradanbi rrekâtdahakı lar.Şay et
i
mam sel âm v
erir
secumasıgeçmi şol ur.

İmam rükûav arı

ncayakadarsecdeetmei mkanıyoksa,bi
rkavl
e
görekendi namazınındüzeniner
iay
eteder.Enzahirkavl
egöre
i
maml abir
likt
erükûav arı
rveensahihkavl
egörebuonuni çi
nil
k
rükûolur.Burekâtıbir
incir
ükûaveiki
ncisecdeyebit
işmiş
oldu­ğundanensahi hkav l
egör
e,burekâtl
acumay ıidr
aketmiş
sayıl
ı
r.

İ
zdi
ham sebebi
ylesecdeedemey enkimsenamazındüzeninde
i
mamauy manınv aci
bolduğunubi l
irvekendinamazı
nındüzeni
ne
gör
esecdeederse,namaz ıbat
ılolur.Şay
etunutar
akveya
bil
mey e­r ekkendi namazınındüzeninegör esecdeeder sebu
secdesay ı
lmaz.Kı yamakal kı
pkıraat
iverükûuy apt
ıkt
ansonr a
i
kincibirsecdey a­par sa,busecdegeçer liolupbununlabirrekâtı
tamaml amı şolur.Ensahihkavlegöre,bur ekâtil
ecumay ıidrak
etmişolur.Ancaki mam namazı nıtamaml amadanÖnceheri ki
secdeyitam olaraky apmışol­masışar ttı
r.Birkimsebirinci
secdeyiunut urveimam ikincir
ükûav arı
ncay akadarsecde
yapmazsa, mezhepal i
mleri
ncekabul edi
lenr i
v ay
etegörei maml a
bir
li
kterükûav ar
ır.

H.KORKUHALİ
NDENAMAZ

Kor
kuhal
i
ndekı
l
ınannamazı
nbi
rkaçşekl
ivar
dır
:

1-Düşmankı bleciheti
ndei se; i
mam cemaat ıi
ki safhal inde
di­zerv eheri kisafl
anamazadur ur.İmam secdey ev arıncabi r
safonunlabi rl
i
kt eherikisecdey iyapar .Diğersafi senöbett utar.
İmam ber aberi
ndeki saflabirl
ikteay ağakal kt
ığı
ndanöbett utanl
ar
secdey aparaki mamay eti
şirl
er.İlkdef anöbett utanlari maml a
beraberikincir
ekât ı
nsecdesi ni yaparlar .Buseferdi ğersafnöbet
tut
ar.İmam ot uruncanöbett utanlardasecdeeder ler.İmam v e
cemaatt e­şehhüdüokurv eselâm v erirl
er.Resûlüllah( a.s.)
"Usfan"denilenköy denamazıbuşeki ldeki l
dır
mı ştır
.Bi rsaf f
mi ki
grubuheri
kir
ekât
tanöbettut
masıdacai
zdi
r.Kezaensahi
hkav
le
görebi
rgru­bunnöbettut
masıdacai
zdi
r.

2-Düşmankı bl
eci het i
ndedeği l
se,imam cemaat ıiki gur ubaay ırı
r
vehergur ubaay rıay r
ınamazkı l
dırı
r.Resûl üll
ah( a. s.)"Bat n-ı
Nahl"denileny erdenamazıbuşeki l
dekı l
dırmıştır.Vey abi rgr up
düşmanakar şıdur urvei mam di ğergr ubabi rrekâtıkı ldırır.İki
nci
rekâti
çinkı yamakal ktıkları
ndacemaatni yeteder eki mam­dan
ayrı
lı
r,namazıy alnızbaşı nat amaml arlarvedüşmanakar şınöbet
tutmayagi der l
er.Nöbett utanlardagel ipikincirekât tai ma­ma
tabiol
urlar.İmam t eşehhüdeot uruncakendi l
erikal kari kinci r
ekâtı
kendibaşlarınakı larakt eşehhüt t
ei mamay etişir
lerv eimam­l a
birl
i
kteselâm v eri
rler.Resûl üll
ah(a.s.)"Zat-ıRikka"deni len
yer­denamaz ıbuşeki ldekı l
dırmıştı
r.Ensahi hkav l
egör ebu
şekil
dekı l
mannamaz, Batn-ıNahl'dekı l
mannamazdanf azi l
etl
idir
.
İmam ikincigur ububekl erkenkı r
aatiyaparv eteşehhüdüokur .Bir
kavlegörei mam, ikincigur ubunkendi siney eti
şebi l
mesi içinkı raat
vete­şehhüdügeci ktiri
r.

İmam akşam namazı nıkıl

dır
dığındaöncebi ri
ncigur ubaikirekâtı
kıl
dırı
rsonradai ki
ncigurubabirrekât ıkıl
dırı
r.Enzahi rkavlegör e
namazıbuşeki l
dekıl
dırmak,bi
rincigur ubabi rrekât, i
ki
ncigur uba
i
ki r
ekâtkıl
dırmaktanfazil
etl
idi
r.İmam namazıkı ldırı
rkeniki
nci
gurupiçinteşehhütt
ev eyaüçüncükı yamdabek­l er.Ensahi h
kavlegörekıyamdabekl emesidahaf aziletl
i
dir.Dörtr ekâtl
ıbir
namazıkı l
dır
ırkendeherbirgurubai ki rekâtıkı
ldırı
r.Şayetherbi r
grubabirerrekâtkı
ldı
rır
sa,enzahirkav l
egör ehepsi ­ni nnamazı
sahihti
r.
Herbirgrubunyanıl
masıogur ubunbiri
ncirekâtları
nıkapsar.Keza
ensahihkav l
egöre, i
ki
nci grubunyanılmasıikinci r
ekâtıkap­sar.
Bir
incigurubuniki
ncirekâttakiyanı
lmalarıbir
inci gurubu
kap­samaz.İ mamı nbirincirekâtt
ay anı
lmasıi sebüt üngurupl
arı
kapsar.İ
kincir
ekâttakiyanıl
masıbi r
inciguruplarıkapsamaz.

Namazıbuşeki
ll
erdekı
l
arkensi
l
âht
aşı
maksünnet
ti
r.Bi
rkav
le
gör
eisevaci
bti
r.

3-Sav
aşvey
akorkuşiddet
lendi
ğindeki
şisüvar
iol
sunyay
a
ol
­sunimkanbulduğuşekil
denamazkılar
.Buesnada

kı
bleyiterket­mekt emazursay ı
lı
r.Kezaihti
yaçsebebi
yleçok
davranışt
abul un­masıhal indeensahihkav l
egör emazursayıl
ı
r.
Fakatbağırmakma­zer etsayıl
mamakt adır
.Sil
âh
aff
edilemeyecekder ecedekanabul aşmışise,namazesnasında
bı
rakıl
masıl azımdı
r.Bırakmai mkanıyoksanamazonunl abirl
i
kte
kı
lı
nırv eenzahirkavlegörekazaedi l
­mesi gerekmez.

Savaşesnası
ndarükûv
esecdeyapmaimkanıbul
amayan,
bun­larıi
mâiley
aparvesecdeeder
kenr
ükûdandahafazl
aeği
l
ir.

Mubaholanhersav
aşvehezi
metesnasında,buşeki
ll
erden
bi
­rinegörenamazkı
l
makcaizdi
r.Yangın,sel
veyır
tı
cı
hayvandankor ­kupkaçanv eyamal isıkı
nt ısebebiy
lealacaklı
sı
tar
afındanhapi sedi l
­mekt enkorkupkaçanki msenindebu
şekil
lerdenbi r
inegör enamazkılmasıcai zdir.Ensahihkav legöre,
Arafat'
tav akfeyikaçırmakt
ançekineni hramhki mseninnamazı nı
buşeki l
lerdenbi r
inegörekıl
masıcai zdeğildir.Uzaktaki
bir
karartı
yıdüşmanzanneder eknamaz ınıkor kunamazışekl inde
kıl
an,bukar ar
tını
nbaşkabi rşeyolduğuan­l aşı
lı
rsaenzahi r
kavlegör e,namazı nıkazaetmesigerekir.

I
.Gİ
YİLMESİHARAM OLANŞEYLER

Erkeği
nipekt eny apıl
mışser gi veyabaşkabi rşeyikull
anması
haramdır.Kadınınipekel bisegi ymesicaizolupensahi hkavle
göreipektenser gikull
anmasıhar amdı r.Veli
ninçocuğaipekelbi
se
giydi
r­mesi caizdir
.Bendi y
or um ki,
ensahi hkavlegöre,kadı
nın
i
pekdöşekkul l
anmasıcai zdir.Ir
aklıveIrakl
ıolmay anali
mleri
n
kesingörüşleriböyledir
.Al l
ahdahai yibil
ir
.

Helakedicişiddetlisı
cakv eyasoğukhav ada,aniçı
kansavaş­t a
veyabaşkabi relbisebulunmamasıgi bibirmazeretsebebi
yle
ve­y auyuzluğu, kaşıntı
yıgidermekveyabitl
enmemekgi bibi
r
mazeret­tendol ayıerkeğinipekel
bisegiymesicaizdi
r.Gi
yecek
birel
bisebu­l amazsaer keğinsavaştahali
sipekgiymesicaizdi
r.
Erkeği
nibr
işi
mv ebaşkabi
rmaddedendokunmuşelbi
seyi
giy­mesiharamdı
r,i
bri
şi
mi azi
sekezadokumaddesii
bri
şime
eşit
se,ensahi
hkavl
egöregiymesi
caizdi
r.

Erkeği
nadetegör
eelbisesi
ninyeninei
pekt
ennakışyaptı
rması
veyanakı
şişl
etmesicaizdi
r.Ancaknakı
şm eni
nindörtpar
maktan
fazl
aolmamasışart
tı
r.

Namazv ebenzerii
badet
lerdı
şındaneci selbi
sey
igiy
mek
caiz­di
r.Aniçı
kansavaşgibibirzaruretolmadı
kçaköpekveya
domuzde­r i
sinigi
ymekcaizdeği l
dir.Kezameyteni
nderi
sini
giy
mekdeensa­hi hkavlegörecaizdeği l
dir
.

Meşhurkav
legöreneci
solanyağı(
mesci
dlambasıhar
iç)
l
am­badakullanmakcaizdi
r.

J.BAYRAM NAMAZI

Bay
ram namaz
ımüekkedsünnet
ti
r.Zay
ıfkav
legör
eisef
arz-
ı
ki
fayedir
.Cemaat l
ekıl
ınmasımeşr ukılı
nmıştır
.Cemaatsi
zkıl
mak
dasünnetolduğugibi,köl
e,kadınvemi saf
iriçi
ndesünnetti
r.
Vak­t i
,güneşindoğmasıylabaşlarzevalvakti
nekadardevam
eder
.Güneşbi rmızrakboyuy üksel
inceyekadarnamazı
geci
ktir
meksünnet ti
r.

Bayram namaz ıi
kir
ekâthali
ndekılınır
.İhram tekbir
indensonr a
i
fti
tahduasıokunduktansonrazev aiddeni l
eny edit
ekbi ral
ını
r.
Herikit
ekbirarası
ndaortauzunluktabiray etokunacakka­dar
bi
rfasıl
av er
il
ir
.Tekbir
lerar
asındat ahl
il
, t
ekbirv eAl
lah'ıyücel
ten
bi
rlafı
zokunur.

Sonraeuzubesmel eçeki l
ir,
fat
ihav ebirsureokunur ,iki
ncirekâtt
a
i
se,kır
aattenöncebeşt ekbi
ralı
nır.Tekbirl
eralı
nırkenelleromuz
hi
zasınakadarkaldı
rıl
ı
r .Tekbir
lerial
mak, farzveyaeb' ad
de­ği l
dir
.Buiti
barl
abi rkimse, t
ekbirl
erialmayıunut urvekıraate
baş­larsatekbi
rler
inv akti
nikaçırmışolur,art
ıktekbiralamaz.
Ancakİmamı nil
kkav l
inegör erükûav armamı şsat ekbir
ler
ialır
.

Bir
incir
ekâtt
afat
ihadansonra"Kaf"
,iki
ncir
ekât
tai
se"İ
kta-
rebe"
suresi
nint
ümünücehr enokumakv enamazdansonrai
kihut­be
okumaksünnetti
r.Heriki
hutbeni
nrüknü,cumanamazı
nda
okunanhutbeni
nrüknügibidi
r.

Hat
ipcemaateRamazanBay
ramıhutbesi
ndefı
tı
rsadakası,
Kur
banBayramıhut
besi
ndei
seKurbanhakkı
ndabil
giveri
r.Bir
inci
hut
bedear
tar
dadokuz,
iki
nci
hut
bedei
sey
edi
tekbi
ral
ı
r.

Bay r
am namaz ıiçinbil
i
nenşekl ii
leyı
kanmaksünnett
ir
.
Yıkanmanı nvaktigeceninyarı
sındani
tibar
en,
birkav
legöreise
fec­r i
ndoğuşui lebaşlar.Cumanamazı ndaol
duğugibibayram
na­mazı nagiderkendegüzel kokusürünmekvegüzelelbi
seler
i
giyi
ne­r eksüslenmeksünnet tir.

Bayr
am namaz ı
nıcamidekıl
makdahaf azi
let
li
dir
.Zayıfkavl
egöre
i
se;bi
rmazeretyoksasahradakıl
makdahaf azi
let
li
dir
.İmam
sahr
ayaçıkar
sa,git
mey egücüyet
mey enzayı
fkimselerebayram
na­mazınıkıl
dır
acakbiri
mam tayineder.

Bayram namaz ınagiderkenbiryoldangit

mek, döner kenbaş­ka
biryoldandönmek, cemaat i
ncami yeerkengitmesi ,i
mamı nise
namazv akt
indecami yegit
mesi sünnetti
r.KurbanBay r
amı nda
ace­l eederekilkvakit
tenamazıkı lmaksünnett i
r.Bendiy orum ki
;
Ra­mazanBay ramındanamazagi tmedenöncebi rşeyy emek,
KurbanBay ramındaise,yemeği namazdansonr ayabırakmak,
namazay ay
aol arakvesükunet l
egitmeksünnet ti
r.İmam dı şında
başkasınınBay­r am namazındanöncenaf i
lenamazkı lması
mekr uhdeğildi
r.All
ahdahai yibi
li
r.
Teşr
ikTekbi
rl
eri

Herikibayr
am ar ef
esindegüneşbattıkt
ansonr aevde,yolda,
mescittevesokaktay ükseksesl
etekbiralmaksünnet ti
r.Enzahir
kav­legör eimam bay ram namazıi
çinift
it
aht ekbi
rial
ıncay a
kadarteşr
iktekbirl
erial
maksünnet t
ir
.Hacılarkurbanbay ramı
aref
esindetekbiryeri
net el
biy
egeti
ri
rler
.Ensahi hkavlegör eFıt
ır
Bayramıarefesi
ndeni ti
barenfar
znamazl ar
dansonr atekbi ral
mak
sünnetdeğil
dir.

Hacıl
arbay ramınbirinci
günüöğl enamazı ndanitibar entek­bi r
al
may abaşl ar
larvebay ramınsongünüsabahnamazı ndabuna
sonv erir
ler.Enzahi rkavl
egörehacı l
arındışı
ndakilerdehacı lar
gi
­bi namazl ardansonr atekbiralır
lar.Bi
rkav l
egör eise,hacı
adayıol ­may anl
arbay r
amı nbirincigünüakşam namazı ndan
i
tibar
enna­mazl ardansonratekbi ralmayabaşl arlar.Birkavle
göreise,arefegünüsabahnamaz ındaniti
barennamazl ar
dan
sonrat ekbiralmay abaşlamakv ebay r
amı ndördüncügünüi ki
ndi
namazı nakadaroku­may adev am etmeksünnet ti
r .İsl
am
al
emi ndeki uygulamaböy l
edir
.

Enzahirkavl
egöreteşri
kgünl
eri
ndekı
lmankaza,r
evât
ibve
nafi­l
enamazlardansonradateşr
ikt
ekbi
rl
eri
alı
nır
.Teşr
ik
tekbi
rl
eri
ninşul
afzıbeğeni
lmi
şti
r:

Tekbi
rl
ereşucüml
eyi
ekl
emekmüst
ehapt
ır
:
Ramazanı not uzuncugünüzev aldenöncebi rönceki gecenin
(r
amazanı ny i
rmidokuzuncugünün)hi lâligörüldüğünet anıklı
k
edil
ir
se, i
ftaredil
irvebay r
am namaz ıkıl
ınır.Eğergur upt ansonr a
biröncekigeceni nhil
âli
ningör ül
düğüsöy l
enirse,buşahi t
li
kkabul
edil
mez.Bi röncekigecedezev al i
legurupar ası ndaki sürede
görüldüğüsöy l
enir
se,i
ftaredili
rancakv aktigeçt i
ğiiçinbay ram na
-mazıkılı
nmaz.Enzahi rkav l
egör e,herhangi birvakittebay r
am
namazı nıkazaet mekmeşr udur.Denilmi şki,birkavlegör ebi r
son­r akigününsabahı ndaedaedi l
ir
.

K.HUSUFVEKÜSÛFNAMAZI

Güneşv ey
aayt utul
masınamazı nıkıl
maksünnet t
ir.Güneşv eya
aytutul
masınamaz ınaniy
eteder ektahri
mt ekbirialı
nır
,euzu
besmeleçekilir,
fati
haokunurv erükûy apılı
r.Rükûdankal ktı
ktan
sonratekr
arf ati
haokunurv eiki
nci r
ükûy apılar
aksecdey evarıl
ır
.
Böylecebi
rinci r
ekâttamaml anmışolur.İkincirekâtdaay nı
şeki
ldekıl
ınır
.Güneşkar art
ısıdevam eder se,üçüncübi rrükû
ekl
emekca­i zdeğil
dir
.Güneşaçı l
ır
sar ükûlarm say ı
sınıazalt
mak
daensahihkav l
egör ecai
zdeği l
dir
.
Güneşv eyaayt utulmasınamazınıntam şekl
iiseşöyledi
r:
Bi
­r incikı
y amdaFat i
hadansonraBakarasuresiokunur,i
kinci
kı
yam­day i
neBakar asuresi
ndenikiyüzkadarayetokunur.
Üçüncükı yamday üzell
ikadarvedördüncükıyamday üzkadar
ayetokunur .Bir
incirükûdaBakarasuresi
ndeny üzayetedenk,
i
kincirükûda

seksenay etedenk,üçüncürükûday etmişayetedenkv edördüncü

rükûdatakri
benel l
iayetkadarteşbi
hokunur .Ensahihkavlegöre
secdeleruzatı
lmaz.Bendi y
orum ki;secdeler
iuzatmakBuhar îv
e
Müsliminsahihindegeçenhadislesabitti
r.Buveyt
i,ki
tabı
nda
secde­l eri
nkendiler
indenöncekirükûkadaruzat ı
lacağı
nadair
deli
lgöstermişti
r.All
ahdahaiyibil
ir
.

Buikinamazıcemaat lekıl
makv eaytutul
ması(husuf)
na­mazı ndakıraaticehri,güneştutulmasınamazındaisegizl
i
yapmaksünnet t
ir.Namazkı l
ındıkt
ansonraimam cumahut besi
i
çingeçerl
irükünleri
t aşıy
ani kihut
beokur .İ
mam hut bede
cemaatıt
öv beet­mey evehay ıri
şlemeyeteşvi
keder .

Namazınbiri
ncirükûundaimamat abibirkimse,bir
incirekâ­ta
yeti
şmişsayı
lı
r.Enzahirkavlegöreikincirükûdavey aiki
nci
kıy
amdai mamat abiolankimse, i
mamı niçindebulunduğur ekâta
yeti
şmişsayı
lmaz.Güneşaçı lı
rveyakapal ıdurumdai kenbatarsa
namazınvaktigeçmişolur.Ayınaçıl
masıv eyagüneşi n
doğmasıyl
adanamazı nvaktigeçmişolur.İmamı nsonkav li
ne
göre,f
ecr
indoğ-masiylenamaz ınvaktigeçmi şolmaz.Ayda
kapal
ıi
kenbat
arsana­mazı
nvakt
igeçmi
şol
maz.

Küsûf(güneştutul
ması)ilecumanamazıv eyabaşkabi rfarz
namazbi rar
ayagelir
se,farznamazı nv akti
ninçıkmaendi şesi
var­saöncef arznamazkı l
ınır.Böylebirendişey oksa,enzahir
kavlegöreönceküsûfnamaz ıkıl
ını
r.Küsûfv akt
indecumanamazı
kıl
ı
mr -
sa,küsûfnamazındaokunanhut beninaksi necumai çi
niki
hutbeokunurvecumanamaz ıkılı
nır
.Cumanamazı ndansonra
küsûfna­mazıkı l
mırsa,cumahut besibunamazi çindegeçerli
sayıl
ır
.İki
ncibi
rhutbeokunması nagereky oktur
.

Bayr
am,küsûfv
ecenazenamazl
arıbi
rar
ayagel
i
rse,
önce
ce­nazenamazıkı
l
ını
r.

L.I
STI
SKA(
YAĞMUR)NAMAZI

İht
iyaçolduğuzamanyağmurnamazınaçıkmaksünnet t
ir
.
Yağmury ağmazsanamazikinciv
eüçüncüdefatekraredil
ir
.
Namazi çinhazı
rl
ıky
apıl
ı
rvekılı
nmadanyağmury ağarsaAll
ah'
a
şükret­mekv eduaetmeküzerecemaattopl
anı
r.Ensahi hkav
le
göreiseyağmurnamazıkıl
arl
ar.
İmam namazaçı kmadanhal ka;önceüçgünor uçt utmaları
nı,
töv beet mekv eiyi
likyapmaksur etiy
leAllah'
ay aklaşmalarını
,
zulümdensakı nıpmazl umlarınhakkınıi
adeet mel eri
niemr eder.
Dör düncügündeor uçl
uolduklarıhal
denamazıkı lmaküzer eeski
elbiselerleboyunlarıbükükşekil
desahr ayaçıkarlar.Çocuklarıve
yaşl ı
larıberaber
lerindegeti
ri
rler
.Kezaensahi hkav legöre
hay van­l ar
ıdaber aberl
eri
ndeget i
rir
ler
.Zımmi lersahray açıkmak
i
st erler
sekendi l
erinemani olunmaz.Yal nızcemaat inarasına
kat ı
lamazl ar.

İst
iskanamazı ,bayram namazıgi biikir
ekâtlıbirnamazdır.Zayı
f
kavlegöre,iki
ncirekâttaNuhsur esinin11.ay eti
ndeniti
baren
okumaksünnet ti
r.Ensahihkav legöre,i
stiskanamazıbay r
am
na­mazıv akti
ndekı l
manbi rnamazdeği l
dir.İsteni
lenvakit
te
kıl
ı
nabi-l
ir
.Yağmurnamaz ındaimam bay ram hut besigi
biikihut
be
okur.Tekbiryeri
nebi r
incihutbededokuz, iki
nci hutbedeyedidefa
i
stiğ­fardabul unur.Bir
incihutbedeşuduay ıdaokur :

İmam ikinci hutbeyebaşladıkt

ansonr akıbleyedöner ,hem giz­li
hem deaçı kt ançokçaduadabul unur.İmam kı bl
eyedönerken
cübbesinisağısol a,soludasağagel ecekşeki l
deter
sçev i
r i
r.
İmamınsonkav li
negör e,i
mam cübbesi ni al
tıüstegelecekv e
üstüdeal tage­l ecekşekil
det ersçev i
ri
r .Cemaatdai mamı n
yaptı
ğıgibi elbi
sesinitersçevi
ri
r .Bendiy orum ki;hal
ksahr adan
evedönüpel bisesiniçı
karmcay akadar ,tersy üzedil
enelbise
olduğugibi çev i
ri
likal
­mal ıdı
r.Şay etbeldeni nimamıy ağmur
namazınıt
erkedipkı
ldı
rmazsa,halksahr
ayaçı
kmadankendi
başl
arı
nakılar
lar
.imamınhutbeyinamazdanönceokumasıcai
zdi
r.

Seneni
nil
ky ağmuruy ağınca;dışarı
yaçıkıpyağmur unisabet
etmesii
çinavretmahal l
ikapalıkal
makşar t
ıil
esoy unmak,sel
suyuil
eyıkanmakv ey
aabdestal mak, gökgürlemesi v
eşimşek
çakmasıesnasındaAllah'
ıteşbihetmeksünnet t
ir
.Gözleri
şi
mşeğedi ki
pbak­maki semekr uhtur.

Yağmury
ağmasıesnası
nda:

"All
ah'ı
m bunuyarar l
ıyağmuryap."demekvekişi
nindiledi
ği
şekildeduaet
mesi , y
ağmurdur duktansonrada:"
All
ah'ınfazl
ıve
rahmet ii
l
eüzeri
mi zey ağmuryağdı."demeksünnett
ir."Şu
yıl
dız­danötürüüzer imizeyağmury ağdı
"demek,rüzgara
küfretmekmekruht ur.

Çoky
ağmur
dandol
ayızar
arol
uncaonundef
iiçi
n:

"
All
ah'
ım, y
ağmuruüzeri
mizedeğildezar
arvermiyeceğiyer
­ler
e
y
ağdır
."şekli
ndeAll
ah'
aduaetmeksünnetti
r.Zar
arv erençok
y
ağmur dandolay
ınamazkıl
ınmaz.All
ahdahaiyibil
ir
.
M.NAMAZITERKETMENİ
NHÜKMÜ

Bi
rkimse, namaz ınf
arzolduğunuinkarederekterkederseka­fir
ol
ur.Farzlı
ğmai nandı
ğıhaldetembelli
keder ekkı
l
mazsaceza
ol
araköl dürül
ür.Ensahihkavl
egöre,zaruretvakt
içıkı
ncayakadar
bi
rtekv akitol
sadahi namazıter
kedenki msecezaol ar
ak
öl
dürülür.

Cezayıt
at bi
ketmedenöncet övbeetmesi i
stenir
.Tövbeedi p
mazeretbey anet
mezseboy nuv urul
ur.Zayı
fkavlegöreise
namazıkılmcayakadarveyaölünceyekadardemi r
ledürt
ülür.
Ölüncecena­zesi y
ıkanır
,namaz ıkı
lı
nırvemüsl ümanlar
ın
mezarlı
ğınagömülür.Laki
nmezar ıyerlebi
rtutul
maz, yer
denbi r
az
yüksekyapıl
ır.
ÜÇÜNCÜBÖLÜM:

CENAZEVEAHKAMI

A.GENELBİ
LGİ
LER

Ölümüçokçahatı
rl
amak, tev
beeder
ekvemazlumlar
ınhakkı
nı
verer
eköl
ümehazırl
ıklıol
makmendupt
ur.Hastaol
ankişiöl
ümü
dahafazl
ahat
ır
lamalıdır
.

Ensahihkavl
egöre,öl
meküzereolankimsey üzükıbley
e
ge­lecekşeki
ldesağyanıüzer
ineuzat
ılı
r.Yerdarlı
ğıgi
bibir
mazeretvar
sa,ayakçukur
uv eyüzükı
bleyegelecekşekil
desırt
üst
üy at
ır
ıl
ır
.Yüzününkıbl
eyebakmasıiçi
nkaf asıbi
razyüksel
ti
li
r.

Ölmeküzereolanki
şiy
e,zor
lamayapmadanşehadetkel i
mesi­ni
tel
ki
netmekv eyanı
ndaYasinsur
esiniokumak,hast
aolanın
Al­lahhakkı
ndaiyi
zandabulunması,
ölüncegözler
ini
yummak,
çene­si ni
başınınüsttarafı
ylabirsargıi
lebağlamak, mafsal
lar
ı
yumuşa­t arakgevşet mek,bedenintümünühaf i
fbirÖrt
üyle
örtmek,karnı
nınüzerineağırbirmaddekoy maksünnet t
ir
.Sonra
cenazese­di rvebenzer ibi
rşeyüzer i
nekonur.Üzer i
ndeki
elbi
sel
erçıkarı
lı
rvey üzükıbleyegelecekşekil
de- öl
meküzer e
olanayapıl
anişlem gibi
-sı
rtüstüyatır
ıl
ır.

Cenazeil
eil
gil
ii
şleml
eri
ntümünüölününyakı
nakrabal
arı
yapmalı
dır
.Bi
rkimseni
nöldüğükesi
nleşi
nceyı
kanmasıi
çinacel
e
edil
i
r.

Öl
üyüyı
kamak,kef
enl
emek,namaz
ınıkı
l
makv
egömmekf
arz
-ı
ki
fay
edi
r.

B.CENAZEİ
LEİ
LGİ
Lİİ
ŞLEMLER

1.Cenazey
iYı
kamak

Cenazey
iyı
kamanı
nasgar
isi
,var
sabedenüzer
indeki
pisl
i
kle­r
i
gi
dermekv ebedeni nt ümünübirkereyıkamaktı
r.Ensahihkav­le
göre;yı
kayıcı
nıncenazey i
yıkamay aniy
etetmesi v
acibdeğil
dir
.
Boğulankişiy
i v
ekaf ir
inyı
kadığıcenazeyit
ekraryı
kamakv aci
b
de­ği l
dir
.Bendi yorum ki
,ensahihkav l
eveİmamı nkesi
n
görüşünegör e,sudaboğulmuşol anıyı
kamakv acibti
r.Al
l
ahdaha
i
yibil
ir.

Cenazey iyıkamanı nt am şekl i i

seşöy l
edi r:Cenazet enhav ekapal ı
biry erde, sedirgi biy üksekçebi ryerekonur .Sonr aüzer indehaf i
f
birgöml ekolduğuhal desoğuksui ley ı
kanı r.Hav asoğuki sesu
haf i
fçeı sı
tı
lır
.Cenazesedi rüzer i
ndear kay adoğr ubi razmey i
lli
ola­r akot ur t
ulur .Yıkay ı
cısağel iniölününomzuna, baş
par mağı nıen­sesi ninçukur unakoy ar.Sı rt
ınısağdi zine
day ay araksol eli
nöl ününkar nınınüzer indegezdi r
ir.Kar nındaki
fazlalıklarıçıkarmaki çinbumeshi şiyükl ener eky apar .Sonr aöl ü
sırtüst üy atırı
lır
.Sol elebi rbezsar ı
larak, önv ear kaav r
ety erleri
yıkanı r.Sonr abubezçı karıl
ırv eeley eni birbezsar ı
lır.Yıkay ıcı
par mağı nıölününağzı nageçi re­r ekdi şlerüzer indegezdi rirv e
bur undel i
klerindeki pi sl
iklerigide­r i
r.Bundansonr ahay at taki
i
nsanı nal dığıabdestgi bionaabdestal dı rı
r,kaf ası nıv esakal ını
sedi rgi bibirtemi zley icii
ley ı
kar .Saçv esakal ınıiri dişlibirt arakla
yav aşçat arar.Düşensaçl arıt oplarv eke­f enini çinekoy ar.Daha
sonr acenazesı rtüst üuz anmı şvaziyettei ken, öncesağt araf ını
sonr asol tarafınıy ı
kar .Sonr aonusol ta­r afınaçev irereksağ
tarafınıensedensı r
tv eay aky önünedoğr uy ıkar .Bundansonr a
sağt araf ı
naçev i
rerekay nışeki l
desol t
ar afınıday ı
kar .Cenazey i
tam y ı
kamanı nşekl i böy l
edir.Cenazey iikinciv eüçüncüdef a
yıkamaksünnet t
ir.
İl
ky ı
kamadasi dir
,hatmigibişeyler
deny ararl
anmak, üzer
in­de
kalansidi
rvebenzer i
şeyleri
nkal ı
ntı
lar
ıgideri
ldi
ktensonra
baş­t anayağadoğr usafsudökmekv ehery ı
kayışt
asuy aaz
miktardakafurkatmaksünnet ti
r.(İ
hramlıkişi
ninsuyunakafurgi
bi
kokulubirşeyikatmakhar amdır
.)

Yıkamai şlemitamaml andıkt

ansonr acenazedenbirpi
sli
kçıkar
sa,
sadecepi sli
ğigidermeky et
erl
idir
.Zay ı
fkav
legöre,çı
kanpisl
iği
i
zaleet meklebirlikt
eyıkamayıtekrar
lamakvacibt
ir
.Başkabir
zayıfkavlegörei se,pi
sli
ğii
zaleetmeklebir
li
kteabdesti
yeniden
aldı
rmakv aci
bti
r.

Erkeğierkek,
kadınıdakadı ny ı
kamal
ıdı
r.Erkeğinkendi
cari
­y esinivehanımını,kadını
ndakocasınıyıkamasıcaizdi
r.
Erkekhanımınıvey acari
yesiniyı
kar
saveyakadı nkocasınıyı
karsa,
mah­r emineçıplakell
edokunupabdest i
ninbozulmamasıi çi
n
el
inebirbezbağl amalıdı
r.

Birkadınar
alar
ındaeşini
nv ey
amahr emini
nbulunmadığıbirer
kek
topl
uluğuarası
ndaölürveyabirerkek,aral
arı
ndaeşini
nv e­y a
mahr emini
nbulunmadığıkadı
nlararasındaöl
ürse,
ensahi h
kav­l egöreöl
üyeteyemmüm et ti
ri
li
r .

Erkeğiyı
kamada; cenazenamazınıkıl
dır
madaönceli
khakkı
­na
sahibakrabasıönceli
kl
idi
r.Kadı
nıyıkamadaÖncel
ikl
iol
ankadı
n
akrabalarıclı
r.(Kızı
,kızkardeşi,amcakı zlarıgibi
.)Ensahi hkav l
e
görekadı nakr abalarkocay aterci
hedili
r.Kadı nakrabal ararasında
mahr em kadı nakr abalar(ölenkadını
nkı zı,kızkardeşi gibi)
öncelikhakkı nasahi pti
r.Kadınakrabay oksay abancıkadı nl
ar
öncelikli
dir.Dahasonr amahr em erkekakr abalargelir.Bunl ar
arasındaÖncel i
khakkınamazkı l
dır
madaki öncelikhakkıgi bi
dir.
Bendi yorum ki; amcaoğul l
arıvebenzeri erkekakrabal arkadı na
nisbetleyabancıer ­keklergibidi
r.All
ahdahai y
ibili
r.Ensahi h
kavlegör ekadı nınko­cası ,mahrem olmay anakrabal arınatercih
edil
ir.

i
hr amdai kenöl enkişiy
ehoşkokusür ül
mez, saçlar
ıvetı
rnak­lan
kesil
mez.İ ddetdönemi ndeölenkadı
naensahi hkav l
egöregüzel
kokusür ülebi
lir
.İ mamınsonkav li
negör
e;ihr
aml ıolanhari
ç
ölününtırnaklarınıkesmek,kolt
ukalt
ıvekasıkkıll
arı
nıtı
raş
et­mek, bıyı
klarınıkı
salt
makmekr uhdeğil
dir.Bendiyor
um kien
za­hi rkav l
egör emekruhtur
.All
ahdahaiyibili
r.

2.Cenazey
iKef
enl
emek

Ölü,hayat
taikengiymesicai
zolankumaşlakefenl
eni
r.Kefe­nin
enazı,bedenintümünükapatacakşeki
ldebi
rtekelbi
sedi
r.Tek
kefenl
edeol sakendisi
nekefengi
ydir
il
memesinivasi
yetedeni
n
buv
asi
yet
igeçer
liol
maz.

Erkekleriçi
nkef eninüçol masıdahaf azil
etli
dir
.Dörtveyabeş
kefenlekefenlemekdecai zdir
.Kadı nınbeşkef enlekefenl
enmesi
da­haf azil
etl
idir.Cenazeüçel biseilekef enl
enir
sebunal i
fafe
denir.Er­kekbeşel biseil
ekef enlenirse,l
ifaf
eninalt
ınagöml ek
vesar ı
kilâveedi l
i
r .Kadınınkefenlendi ğibeşkefeniseizar(etek)
,
himar( başört
üsü) , gömlekv eikili
fafedir.Birkavl
egör ekadını
n
kefeniüçl i
faf
e, i
zarv ehimardır.

Kef eninbey azrenkliolanısünnetol up,ücret iölünün

tereke­si ndenödeni r
.Mal ıyoksanaf akası nıver mekl ey üküml ü
olanakr a­bası nınmal ından,köleniniseef endi sininmal ından
ödeni r.Kezaensahi hkavlegör e,kadınınkef enücr et ikocası nın
mal ındanÖde- nir.
Cenazeşöy l
ekef enlenir:Lifafeninengüzel ive
engeni şol anıye­r eser i
li
rvebununüzer i
nei kinci l
ifafe, keza
onundaüzer i
neüçüncül if
afeser i
li
r.Herpar çanı nüzer inehanut
(birçeşi tgüzel ko­ku)ser pi
li
r.Sonr aÖlüsı rtüst ükef eni nüst üne
yatırıl
ır.Üzer i
neka­f urvehanutgi bi güzel kokul arser pilir
.Sonr a
bel kısmı ndansağl ısollubirbezpar çasıi l
ebağl anır.Vücudun
menf ezleri
nebi razpa­mukkonur .Bundansonr ali
fafel erbirer
birerüzer inesar ı
lı
rv euy ­lukları
ndanbağl anır.Cenazekabr e
konul uncabağl arçözül meli
dir,i
hramdai kenöl ener keğekami s
gibi dikişl
ikefengi ydir
ilmezv eka­f asıÖr t
ülmez.I hraml ıkadını
n
i
sey üzüör tül
mez.
3.Cenazey
iTeşy
i

Cenazeikiağaç( sedyev eyatabut)arasınakonar akt aşını

r.En
sahi
hkav legör ecenazey i
üçkişini
nt aşı
masıdör tkişini
n
taşı
­ması ndanfazil
etli
dir,
cenazeyiüçki şit
aşırsacenaze
sedyeyekonur ,bi
rkişikafasısedyeninönkol l
arıar asınagelecek
şeki
ldesedy eninsağkol unusağomuzuna, sol kolunudasol
omuzunaal ı
r,di
ğerikiki
şidenherbi r
i ar
kakollardanbi r
erkolu
omuzları
naal araktaşı
r.Cenazey idörtkişit
aşırsa;ikikişiağacın
önkoll
arını,di
ğer

i
ki ki
şidearkakol
ları
m omuzları
naalar
aktaşı
r.Cenazeylebir
li
kte
giden­leri
nöndev eonay akı
ny ür
ümeler
idahaf azi
l
etli
dir
.
Cenazeninbo­zul upnamazaengel bi
rhal
inortayaçıkma
korkusuyoksa,cenazeyi
taşıy
anlar
ınort
asüratl
ey ürümeler
i
sünnetti
r.

4.CenazeNamazı
Cenazenamaz
ını
nbi
rkaçr
üknüv
ardı
r:

1-Ni y
etet mek.Ni y etinv aktidi
ğernamazl ar
daki niy
eti
nv ak­t i
gibidi
r.Niyeteder kencenazenamazı nınf ar
zlıl
ığınaniyetetmek
yeterl
idir
:"Allahr ı
zasıi çinbucenazeni nfarz-ıkifayeol
an
namazı nıedaet mey eniyetet t
im."gibi.Zayı
fkav legör
eni yette
"f
arz-ıkif
ay e"lafzı
nızi kretmekşar t
tır
.Fakatöl üy ükadınv eya
erkekv eyaisim olar akbel lietmekv acibdeği l
dir.Cenazebel li
edil
irdeaksi çıkarsanamazbat ı
lolur.Bir
kaçcenazehazı rolursa
hernekadarsay ıl
ar ıbellideğil
sede: "Bucenazel eri
nfarz-ıkifaye
olannamazı na."şek­l indehepsi içinbirniyetet meky eterl
idir.

2-Tekbiralmak.İf
ti
tahtekbiri
il
ebirl
i
ktedörtt
ekbiralı
nır
.Şayet
beştekbiralı
nır
saensahihkav legörenamazbatı
l ol
maz.İmam
beştekbiralı
rsaensahihkav l
egöre,cemaatonauy maz.
Ce­maati st
ersekalbenniyetedi
pondanöncesel âm veri
r,
i
sterseonun­l abirl
ikt
eselâm vermekiçi
nbekler
.

3-Sel
âm ver
mek.Dördüncüt
ekbi
rdensonr
adi
ğernamazl
ar­daki
sel
âm gi
bisel
âm ver
il
ir
.

4-Bir
incit
ekbirdensonrafati
hayıokumak.Bendiyor
um ki
;
Fati
hayıbi
rincitekbi
rdenbaşkabirtekbi
rdensonr
adaokumak
ca­izdir
.Allahdahai yi
bil
i
r.
5-iki
nci t
ekbi
rdensonraPeygamberefendi
mizesalâtvesel
âm
getir
mek.Ensahi hkavl
egöre,Peygamberi
nali
nesalâtget
ir
mek
va­ci bdeğil
dir
:Salât
ınenkısaşekl
işöyl
edi
r:"
All
ahümmeSal l
i
alâmu- hammedin."

6-Üçüncütekbir
densonraöl
üiçi
nduaet
mek:
Duanı
nenkı
saşekl
i
şöyl
edir
:"Al
lahümmeğflrl
ehu.
"

7-Mezhepali
mler
incekabul
edi
l
enr
ivay
etegör
e,mümkünse
namazıayakt
akıl
mak.

Cenazenamaz
ını
nsünnet
ler
iiseşunl
ardı
r:

Hertekbiresnası
ndaelleriomuzhizası
nakadarkaldı
rmakv e
fat
ihayısessi
zokumak.Zay ı
fkav
legöregecel
eyinkıl
ınacak
namaz­daf ati
hayısesli
okumakv eensahihkavlegöre,i
fti
tah
duasıhariçeuzuçekmeksünnet t
ir
.Üçüncütekbi
rdensonr aşu
duayıokumak:

Buduadanönceşuduay
ıokumaksünnet
ti
r:

Çocukcenazesi
ndei
sebui
ki
nci
duay
labi
rl
ikt
eşuduay
ıokumak
sünnet
ti
r.
Dör
düncüt
ekbir
densonr
aiseşuduayıokumaksünnet
ti
r:"
Al-
l
ahümmelatahr
imnâecr
ehuvelât
eft
inâba'dehu"

Cemaatbi rözr üolmaksı zınimamamuhal efetederv ei mam i ki

nci
tekbirialıncay akadart ekbiralmazsa, namazlarıbat ı
lolur.Mesbûk
i
lkt ekbirialıncahernekadari mam namazı nbaşkabi rböl ümünde
i
sede, kendi si namazı nterti
bineriayeteder ekfatihayıokur .
Kendi si f
atihay abaşlamadani mam i kincibirtekbiralır
sa, mesbûk
fati
hay ıterkeder ekimaml abirl
i
ktet ekbiralı
rv efati
hadüşer .
Fatihay ıokur keni mam başkabi rtekbiralı
rsa,ensahi hkav ­le
göref at i
hay ıterkederv eimamauy ar.İmam sel âm v eri
nceger i
kalant ekbirv edual arıyalnızbaşınat amaml ar.Birkav l
egör e
dua­l arıokumasışar tdeğildi
r.

Cenazenamaz ıiçi
ngerekliolanşartl
ar,farznamazlariçin
ge­r ekl
i olanşar t
lar
dır.Ancakcemaati çi
ngerekliol
anşar t
lar
cenazenamaz ıi
çingereklideğil
dir
.Cenazenamazı nıbirkişide
kı
larsabuf arzedaedi lmişolur.Zayıfkav l
egörebuf arzıneda
edil
mesi içi
ni ki;
birbaşkazay ıfkavl
egör eüç;diğerbirzay ı
fkavle
göreisedör tkişninnamaz ıkılmasıvacibti
r.Ensahihkav legöre,
erkekl
erbul undu­ğuhal decenazenamazı m sadecekadı nlar
kı
larsa,farzedaedi lmişolmaz.Kadı nı
ncenazenamazıkı l
masıi se
sahihti
r.

Birbaşkabel
dedebul
unancenazeni
nnamazınıkı
l
makcai zdi
r.
Gaiptekı
lmannamazil
efar
zedaedi l
mişol
maz.Farzıneda
edil
ebil
­mesi i
çi
nnamazcenazeninbul
unduğubeldede
kı
lı
nmal ıdır
.Cenazegömül medenöncekı l
ınmasıisev acibti
r.
Gömül düktensonrakı l
mı r
-sacaizdi
r.Ensahihkavlegör e,gai
bin
namazı nınsahi
hol abi
lmesi i
çinnamazıkıl
anki mse,cenazehazı r
ol
duğuv akit
tenamazkı lma­y aehi
l ol
malı
dır.Buiti
barlaşuanda
Resûlüll
ah( sav
)'m kabribaşındacenazenamazı nıkı
lmakcai z
deği
ldir.

5.CenazeNamazı
nıKı
l
dır
madaÖncel
i
kli
OlanKi
msel
er

i
mam' m sonkav li
negör e,namaz ıkıl
dır
madaöl ününv el
i
leri
bel
deni nvali
sindenöncel ikl
idi
r.Akrabalararası
ndaöl ününbabası
önceli
klidi
r.Sonrahernekadary ukarı
yadoğr uçı
ksadadedesi
ge­l i
r.Sonraöl ününoğl uvehernekadaraşağı yadoğr uinsede
oğlu­nunoğl ugel i
r.Sonraözkar deşigeli
r.Enzahi rkavl
egöreöz
kardeş,bababi rkardeşet erci
hedi l
ir
.Sonraözkar deşinoğlu
sonrabababi rkar deşinoğlugelir.Dahasonr amirastakiöncel
ik
sı
rasınagör easa-beol anlargeli
r.Sonradazev i
'lerham olanl
ar
gel
ir.

Ay nıder
ecedeiki
akrababulunursa,
İmamı nkesingörüşünegöre,
yaşlıveadal
etl
iolanterci
hedil
i
r.Akrabal
ı
kder ecesii
ti
bari
ylehür
olanuzakakraba,yakınol
anköleakrabayaterci
hedil
ir.
Cenazenamazınıkı
l
ankişii
mam olsunyal
nızbaşınaol
sun,
ce­nazeerkekisebaşıhi
zası
nda,
kadınveyaerseli
sekuyr
uk
sokumuhizası
ndadurur.

Biraradabulunanbir
kaçcenazeiçinbi
rnamazkılmakcai zdi
r.
Kafir
incenazenamazı nıkı
l
makhar am ol
upcenazesiniyı
kamak
va-ci
bdeğildi
r.Ensahihkavlegör
ezımmi ol
anıkefenlemekve
gömmekv acibt
ir
.

Müslümamnbi rorganıbulunurv eöldüğübili

nir
se,bulunanor gan
yı
kanırveüzerinecenazenamazıkı lı
nır
.Düşükol ançocuk, ses
çı
karırveyaağlarsahükmübüy ükleri
nhükmügi bidir
.Ses
çı
karmadi ği
veağl amadığı hal
dekı mıl
dadığıvecanlıolduğa
bi
li
nirse,enzahirkavlegörey ı
kanırvecenazenamazıkı lı
nır
.Canlı
ol
manı nbe­l i
rti
leri
nitaşı
mamı şvedör tayl
ıksüreyidoldurmamış
düşüğünce­nazenamaz ıkıl
ı
nmaz.Kezadör taylı
ksür eyi
doldurmuşisedeenzahi rkavlegörecenazenamazıkı lı
nmaz.

Şehitolanney ı
kanırnedenamazıkı lı
nır
.Şehit
,kafir
lerl
eyapı lan
savaştav efatedenkimsedi r
.Savaşbitti
ktensonraaldığıya­r a
sebebi i
levey aazgınl
arl
ay apıl
ansavaştaölenkimseenzahi r
kav­l egör eşehitsayı
lmaz.Kezamezhepal i
ml er
incekabul
edil
enr i
v ay
e­t egöresavaşta,savaşsebebiyl
edeğil dehast alı
k
gibibaşkabi rne­denl eölenkişideşehitsayı
lmaz.Cünüpol an
ki
şişehi tol
sa, ensa­hi hkavlegöreyıkanmaz.Üzer i
ndeki şehitl
ik
kanıdışı
ndabirneca­setv ar
saonecasetgider
il
ir
,kanabul
aşmı
ş
el
bisesiyl
ekefenleni
r.Şa­yetel
bisesi
vücudunukapatmı
yor
s
kapatacakkadarıil
âveedil
i
r.

6.Cenazey
iDef
net
mek

Mezarınenazöl çüsü,cenazeninkokusunudı şav urması nave

yır
tı
cıhayvanlarıncenazeyi çı
karmasınaengel olacakbi rçukur dur.
Mezarıngenişv eel l
eri
nidikolarakhavayakal dıranor t
aboy l
ubi r
erkeği
nboy ukadarder inl
ikteolmasısünnet ti
r.Gev şekol any erde
mezarınlahi
tşekl indeolması,yarmaşekl i
ndeol masından
fazi
let
li
­di r
.Yar ma; mezarınalttar
afınınehiry atağışeklinde
kazıpbuy a­t ağınikit
arafıörül
env ebui kiduv ararasına
cenazeyikoydukt ansonraçat ı
sıkerpi
çi l
eyapı l
anmezarşekl idir
.

Cenazemezar
akonul
urkenbaşımezarı
nayakucundanindi
ri
­li
r.
Başkısmı
ndanyav
aşçabatıucunadoğr
uçekil
erekmezara
konu­lur
.

Cenazeyimezar
aerkekl
erindir
ir
.Erkeklerarası
ndaöncel
ik
hakkı
nasahipol
anl
ar,cenazenamaz ınıkıl
dırmadaöncel
ikl
i
ol
an­l ar
dır
.Bendi
yorum ki;evl
iol
ankadı nı
ncenazesini
mezar
a
i
ndir
me­dekocasıöncel i
khakkı
nasahipti
r.Al
lahdahaiyi
bil
i
r.
Cenazeyikab­reindi
renl
eri
nbi
r,üç,
beş..
.gibi
tekl
isayı
da
ol
malarısünnet
ti
r.

Cenazemezar akı bleyey öneli

kbirşekildesağy anıüzeri
ne
yerl
eşt
iri
li
r.Yüzükı bleciheti
ndeki duvaradayandırıl
ı
r.Sır
tına
ker­piçgibibirşeyi l
edest eky apıl
ı
r.Kabrinaçıkkısmıker pi
çile
ka­patıl
ır.Yakınolanlardanherbi rikabreüçerav uçtoprakatar.
Dahasonr akürekleüst ünet oprakatıl
ı
rv emezarsadecebi rkarı
ş
kadaryükselt
il
ir.Ensahi hkav legöre,mezarıntoprağıyerileaynı
sevi
ye­deol ması ,dev ehör gücüşeklindeolmasındaniyidir.

Zaruretol
madıkçabir
denf azl
acenazeay nımezar
a
defnedil
­mez.Ay nımezaraikiki
şikonulursa,
enfazi
l
etl
iol
an
(i
mam ol may
al ay
ıkolan)öncekonulur.

Mezarı
nüstüneotur
ulmazveonabası
lmaz.Kabrizi
yar
eteden,
kabi
rsahi
bihayat
taikenonay
akınot
urduğugibi
kabreyakı
n
otur
ur.

C.TAZİ
YE
Tazi
ye,
ölününail
esi
nesabı
rl
ıvet
ahammül
l
üol
mal
arı
nıt
av­si
ye
et
mekv eölüi
çinduadabul
unmakt
ır
.

Cenazegömülmedenöncevegömüldükt
enüçgünsonr aya
ka­dartazi
yedebul
unmaksünnett
ir
.Vefatedenmüslümanbir
ki
msei çi
nbi
rmüslümanatazi
yedebul
unulurkenşöy
ledeni
li
r:

Vefatedenkaf
iri
çi
nmüsl
ümanakr
abasıt
azi
yeedi
l
irkendeşöy
le
denil
ir
:

Vefatedenmüsl
ümani
çinkaf
irakr
abasıt
azi
yeedi
l
irkenşöy
le
denil
ir
:

Vef
att
anöncev
esonr
aadabı
nauy
araköl
üiçi
nağl
amakcai
zdi
r.

Yal
nızöl
ününmezi
yetl
eri
nisay
araky ükseksesl
eağl
amak,göğsü
veyüzüt
okatl
amakveyayakayıy
ırt
makgi bidav
ranı
şlar
da
bul
unmakharamdı
r.

Muhar
rer'
debul
unmadığı
hal
deekl
edi
ğim ay
rıay
rıbazı
mese­lel
erşunl
ardı
r:

1-Öl
ününbor
cuv
arsaacel
eüzer
eödemekv
evasi
yet
ini
yer
ine
get
ir
meksünnet
ti
r.

2-Kişi
ninkendisi
negelenherhangi
birzar
ardandolay
ıölümü
temennietmesi mekr
uhtur
.Ancakdini
negelecekbi
rzarar
sebebi
y­l eölümütemenni et
mesimekruhdeğil
dir
.

3-Hast
aol anki
msenintedav
igör
mesisünnet
ti
r.Tedav
i
gör
mesiiçi
nhast
ayızor
lamaki
semekr
uht
ur.

4-Akr
abav
edost
lar
ıöl
ününy
üzünüöpmesi
cai
zdi
r.

5-
Cenazenamaz ıvediğeri
şleri
çinölüm haber
inii
lânetme­nin
bi
rsakı
ncasıyoktur
.Yalnı
zcami l
i
y edönemindekigibi
ölünün
i
yi
li
kl
eri
nisayarakölüm haberi
nii
lânetmekmekr uhtur
.

6-Cenazeyiyı
kayankişi
,av
retmahal
l
idı
şındai
hti
yaçmi
ktar
ı
kadarcenazeyebakabil
i
r.

7-Yı
kanmasısakı
ncal
ıol
ancenazey
etey
emmüm et
ti
ri
li
r.

8-Cünüpv
eyahayı
zlıol
anı
ncenazey
iyı
kamasımekruhdeği
l
­di
r.
Ölenki
msecünüpveyahayı
zl
ıi
sebiryı
kamakafi
dir
.
9-Cenazeyiyıkayankişi
ningüveni
li
rolmasısünnet
ti
r.Cena­zede
gördüğügüzel hasl
etl
eriaçı
klamalı
dır
.Hoşagitmeyenşeyler
iise,
bi
rmasl ahatolmaksızınaçı
klamasıharamdır
.

10-Öl
ününi
kikar
deşi
v eyai
kihanımıonuyı
kamaki çi
n
anl
aş­mazlı
ğadüşer
lersear
alar
ındakuraçeki
l
ir.

11-Ölenkaf
iri
yıkamasıi
çiny
akı
nkaf
irakr
abası
,yakı
nmüs-
lüman
akrabası
nater
cihedi
li
r.

12-Aspurboy asıi
leboy anmışvepahalıolankefenikull
anmak
mekruhtur.Kefeni
ny ıkanmışolanıyeni
sindeniyi
dir
.Küçük
çocuk­lardabal iğolanlargi
biüçkefenlekefenl
enir.Kefeni
n
üzeri
nehanutdeni lenhoşkokuy userpmekmüst ehabt ı
r.Zay
ıf
kavl
egör evacibti
r.

13-Cenazey i
,-kadı
ncenazesideolsa-sadeceerkeklertaşı
r.
Ce­nazey ideğer i
niküçükdüşür
ecekv ey
adüşmei hti
mal i
olacak
şeki
l­det aşımakhar amdır
.Kadıncenazesini
onuör tecektabut
gibi
birşeyletaşımaksünnetti
r.

14-Cenazey
igömdüktensonr
abi
rvası
tay
abi
ner
ekger
i
dön­mekmekr uhdeği
ldi
r.
15-Müsl
ümanı
nkafi
rolanakrabası
nıncenazemer
asi
mine
kat
ıl
ması
ndabi
rsakı
ncayoktur.

16-Cenazemerasimindeyüksekseslekonuşmak-Kur'
ânokumak
ol
sabile-mekr
uhtur.İ
hti
yaçolmaksızı
nateşbulundur
makda
mekruhtur
.

17-Müsl ümanl arı

ncenazesikafi
rl
eri
ncenazel eri
nekar ı
şırve
cenazelerbirbi
rindenayır
tedil
emezse, bütüncenazeleriyıkayı
p
na­mazl arı
nıkılmakvacibt
ir
.Müslümanl arıncenazeler
i kast
edil
meksur eti
ylehepsi
ninnamazıkıl
mabi lir
.Engüzel olanv e
i
mam' inke­si nbeyanıbudur.Veya"Eğermüsl ümani se"diye
niy
etedi l
erekherbi r
ini
nnamazıay r
ıayrıkılı
nırvenamazdaşöy le
duaedilir
: "
Al-l
ahümmağf îrl
ehuinkânemüsl imen"

18-Namazınsahi holmasıiçincenazeninnamazdanönce
yı
kanmasışartt
ır.Cenazeyikefenl
emedennamazı nıkı
l
mak
mek­ruhtur.Göçükal t
ındakalankimseninçı
karı
lmasıvey
a
yı
kanmasısakıncalıi
secenazenamaz ıkı
lı
nmaz.

19-Mezhepalimleri
ncekabul edil
enr i
vayet
egöre,cenaze
na­mazı m kı
lankişi
nincenazehazı ri
se,onunönünegeçmemesi
vekabriar
kasınaalmamasışar tt
ır.Cenazenamazınıcamide
kı
lmakcaizdir
.Namazdacemaat inüçv eyadahafazlasaftut
ması
sünnett
ir
.Namazdansonr abirbaşkasıgeli
pnamazıkılmak
i
sterse,
yalnı
zbaşınakılabi
li
r.Ensahihkav l
egöre,
namazıkı l
mış
olankimsei
kin­cibi
rdef
anamazıiadeetmezvecemaat
in
çoğalmasıi
çi
ncenazena­mazıgecikt
ir
il
mez.

20-İ
nti
haredenki
şidi
ğercenazel
ergi
biy
ıkanı
rveonunna­mazı
kı
lı
nır
.

21-İ
mam haz ı
rdaolmayan,
cemaatdehazı
rol
ancenazeye
ni
­y eteder
sev ey
adurum bununt
ersi
olur
sanamazcaizdi
r.

22-Cenazey
ikabri
standagömmekdahaf
azi
l
etl
i
dir
.Mezar
lı
kta
gecel
emekmekr uht
ur.

23-Cenazeyimezaraindir
ir
ken,erkekcenazesiol
sabil
e,
me­zar ı
nbirört
üileör t
ülmesivecenazeyikabrei
ndir
eninşöyl
e
deme­si sünnet
tir
:"Bismil
lahi
veal âmil
leti
Resûli
ll
ahisal
lal
l
ahu
al
eyhivesell
em"

24-Cenazeninalt
ına(kabrindibi
ne)birşeysermek, cenazenin
kafasıal
tı
nayüksekçet oprakkoymakv eyacenazeyitabutiçi
nde
gömmekmekr uhtur
.Yalnızyernemliv eyayumuşaki semekr uh
de­ği l
dir
.Cenazeyigecev ehavasıcakdeği l
senamazkı l
ınması
mekr uhol
anv aki
tl
erdegömmekcai zdir.Cenazeyibuikivakti
n
dışı
ndagöm­mekdahaf azi
letl
i
dir
.
25-Kabr
iki
reçl
esı v
amak, üst
ünebinayapmakveyayazı
yaz­makmekr uhtur.Ar
azisi
vakı
folanmezarl
arüzer
ineyapı
l
an
binal
ary
ıkt
ır
ıl
malıdı
r.

26-Definişl
emi bi
tt
iktensonramezar ı
nüzeri
nesuser pmek,
ortası
nagelecekşekildeuzunlaması
naküçükt aşl
arıbirçi
zgi
halin­dedizmek,mezar ı
nbaşt araf
ınataşkoymakv eyadirek
dikmekv eakrabal
arınmezarları
nıbi
raradabulundurmak
sünnetti
r.

27-Kabir
lerizi
yaretetmeker kekl
eriçinsünnet ,kadınlariçin
mekruhtur.Zayıfkavl
egör eiseharamdı r.Başkabi rzay ı
fkav l
e
göreisemubaht ır
.Yalnızenbiyavesalihki msel er
inkabirler
ini
zi
yaretet­mekkadı nl
ariçindesünnet ti
r.Kabr ist
anıziyareteden
ki
şiöncekabr i
stanaselâm v er
ir,
Kur'ânokurv eölüleriçi
nduada
bul
unur.Kabr i
stanaselâm vermeninbi rşeklişöy l
edir
: "
es-Selamu
al
eykum dâr ekavminmü' minînveinnâbi küm inşaall
ahul ahikûn.
"

28-Cenazey i
başkabi rbel
deyenakl etmekhar amdı r
.Zayıfkav­le
göreisemekr uhtur,imam'ınkesinbey anı nagör eMekke' ye,
Me­di ne'y
ev eyaBey t
-iMakdisey akıny erdevef atedenin
cenazesini buyerlerenakletmekcai zdir.Yakınlığınölçüsü,nakil
esnasındacenazekokusunundeği şmey eceğindenemi nolunan
mesaf edir.Cenaz egömül düktensonr abi rmazer etol
maksı zı
n
cenazey ibaşkabi ryerenakletmekv eyabaşkabi rşeyiçinkabri
açmakhar amdı r
.Ör neğincenazey ıkanmadanv eyagaspedi l
miş
arazi
dev ey agaspedi l
mişel­bi sey l
evey aber aber i
ndebirmal i
le
gömül
müşv ey
akıbl
eciheti
nedoğrugömül memişsekabr
iaçmak
har
am deği
l
dir
.Ensahihkavl
egöre,kef
ensizgömülencenazey
i
kef
enl
emekiçi
nkabriaçmak.cai
zdeğil
dir
.

29-Defi
ndensonraölününimanındasabitkal
masıiçi
n,bi
r
ce­maat i
nbirsaatkadarkabr
inbaşındadurupAll
ah'
aduada
bulunma­lar
ısünnetti
r.Mükel
lefol
anölüi çi
ntel
ki
ndebulunmak
sünnett
ir
.

30-Ölününyakı
nlar
ıiçinkomşular
ıyemekhazı rl
amalı,onlarıgece
gündüzdoyurmalar
ıv eyemekyemel er
iiçi
nısraretmeleri
sünnett
ir
.Öl
ününi y
il
ikler
ini
sayı
py ükseksesleağlayanlariçin
ye­mekhazı rl
amakhar amdır
.All
ahdahai yibil
i
r.
DÖRDÜNCÜBÖLÜM:

ZEKAT

A.HAYVANLARI
NZEKATI

Naam denilenhay v
anlar
ınzekât ı
nıver
mekv aci
bti
r.Bunlarehl
i
ol
andev e,sığı
r,koyunvekeçidir.Ehl
iatl
arveti
car
etiçin
ol
ma­y ankölelerzekât
atabi değil
dir
.Koyunveyakeçiilegey
iği
n
bi
rleş­mesi ndenmey danagel enhayvanl
ardazekâtatabi
değil
dir
.

1.Dev
eler
inZekât
ı
Develeri
nsay ısıbeşol madı kçazekât at abiolmazlar.Beşdev eiçin
bi
rkoy unv eyabi rkeçi veri
l
ir.Ondev ei çiniki
,onbeşdev eiçinüç,
yi
rmi deveiçindör tkoy unv eri
li
r.Yir
mi beşdev eiçi
nbi r"Bint-
i
Mehad"v eril
ir.Otuzal tıdeveiçinbir"Bint-iLebûn",kır
kaltıde­v e
i
çinbir"Hikka" ,
altmı şbirdev eiçi
nbi r"Cez'a"veri
li
r.Yetmişal t
ı
deveiçiniki"Bint-iLebûn"zekâtol arakv eril
ir
.Doksanbi rde­v e
i
çiniki"Hikka";yüzy irmi bi
rdev eiçi
nüç" Bint-
iLebûn"v eri
lir
.
Bundansonr aherkı rkdev eiçinbir"Bint-iLebûn"veherel l
i deve
i
çinbir'
"Hikka"v eri
lir
.

Bint-
i mehad, bi
ry aşınıt
amaml ayı
pi kiyaşmagi r
endişideve­di r.
Bint-
i lebûn,ikiyaşınıtamamlayıpüçy aşmagi rendişidevedi
r.
Hikka, üçy aşınıtamaml ayı
pdör tyaşmagi r
endi şidevedi
r.Cez'a,
dörty aşınıtamaml ayıpbeşyaşınagi r
endev edir.Şat,
biryaşı
nı
ta­maml ayıpiki yaşmagirmişkoy undur .Zay ı
fkav l
egörecez '
a,
öndi ş­l eridüşmüşol sabil
ealtıayınıdol durmuşkoy unveyaiki
yaşınıt a­maml ay ıpüçyaşı
nagi r
enkeçi dir.Başkabirzayıfkavle
görei se,biryaşınıt amamlamışkeçi dir.

Ensahihkavlegör e,
develeri
çinzekâtv eri
lmesihal
indeki
şi koy
un
veyakeçivermekteserbestti
r.Zekâtv er
il
ecekdavarınbel
de­de
çoğunlukl
abulunandav ardanolmasışar tdeği
ldi
r.Koçveya
teke­y iz
ekâtolarakvermekcai zdi
r.Kezasay ı
sıyi
rmibeştenaz
olande­v el
eriçindekoy unyeri
nebi ryükdevesivermekcaizdi
r.

Zekâtol
arakver
il
ecekbint
-imehadyoksabununyeri
neibn-
ilebûn
ver
il
ir
.Ayı
plıol
anbint
-imehadyokhükmündedir
.Kişi
,eniyi
bint-i
mehadıv ermekl emükel l
efdeğildir.Lakinensahi hkavl
egöre,ibn-
i
l
ebûnuv er meklemükel l
efti
r.Bint-imehady oksabununy er
i­ne
birhikkaal mır.Ensahihkav legör e,bint-
ilebûny eri
nehikka
alı
nmaz.İ kiyüzdev egibii
kifarizabi rarayagelirse;mezhepalim-
l
er i
ncekabul edil
enr i
vayetegör e,dör thi
kkav eri
lecekdiyetakdir
yapıl
maz .Belkibuikisi
ndenbi r
i, y
ani y adörthikkav ey
abeşbi nt-
i
l
ebunt akdiredil
ir.

Zekâtv eri
lecekmal dai kihakt anbir
i bulunursa, (hernekadarf akir
i
çinf ay dalıdeğilsede)mev cutolanıalınır
.Heri kihakda
mev ­cutdeği lse,zekâtmemur uistediği hakkıt ahsileder.Zay ı
f
kav l
egör efakiriçinfay dalıolanıalmasıv acibtir.Heri kihak
mev cutise,ensa­hi hkav l
egör efakiriçinfay dalıolanıalınır
.
Şay etmal sahibi hil
ey a­par akenf aydalıolanıgi zlerveyazekât
memur ufay dalıolanıseç­mekt eihmal kardav ranırsa,i
yi
olmay anızekâtol arakal makcai zdeğildir
.Mal sahi biiy
iolanını
gizlemezv ey azekâtmemur uihmal­kardav ranmazsa, alınan
hay vanzekâti çingeçer li
dir.Ensahi hkav ­l egör eise,alı
nan
hay vani l
eeni yihayvanar ası ndakideğerf arkınıal makv acibtir
.Bu
farkıdi r
hem ol arakal makcai zdir
.Zay ı
fkav legör edeğerf arkı
tayinedi l
ipal ı
nır.

Bint-i
mehadv er
mesi l
azım gelenkişibunubul amazsa, varsabint
-
il
ebûnv eri
rvezekâtverdiğikimsedeny ai
kikoy unveyay irmi
dirhem alır
.Bi
nt-il
ebûnv ermesi l
azı
mkenbul amazsa, birbint-
i
me­hadi l
ebirl
i
kteyaiki koyunveyay i
rmidi
rhem v eri
r.Vey abir
hikkav erer
ek,i
kikoyunv eyay i
rmidir
hemi al
ı
r .Malsahibi koyun
vey adirhemivermektevezekâtt opl
amamemur uikisi
ndenbi ri
ni
almak­taserbest
ti
r.Ensahihkav
legöremalsahibi,
derecesi
yüksekvey
adüşükhakkıvermekteser
bestt
ir
.Yalnızver
eceği
deveni
nhastal
ıkgi
bibiray
ıbıol
mamalıdı
r.

Mal sahi bizekâtı

mv er
irkenşar tkoşulany aşlardani ki yaşbüy ük
birdev eyiverebil
i
r.Budur umdaar adaki yaşf arkını,zekât ıal
an
kişidenal ı
r.Aradakifarkıv ermekl ebirl
ikt
eaşağıder ecedeol anbir
dev ey ivermekmümkündür .Ensahi hkavlegör ebu, dahay akın
yaşt aki deveninbulunmamasışar tıi
lecaizdi r
.Hoşkar şıl
anani ki
ve-ciht enbi r
inegöreceza' my erinebirseniy eil
ebi r
liktebiry aş
farkınıal makcai zdeğildir.Bendi yor
um ki ,ensahi hkav lev e
aliml erinço­ğunl uğugör ecai zdir.All
ahdahai yi bil
ir.Biryaşf ar
kı
i
çinbi rkoy unv eondi r
hem al makcai zdeği ldir
.İki yaşf arkıiçi
niki
koy unv eyir­mi dirhem al makcai zdi
r.

2.Sı
ğır
lar
ınZekât
ı:

Sığı
rl
arı
nsay ı
sıotuzol uncazekât
ları
nıv er
mekv aci
bolur.Ot
uz
sı
ğıriçi
nbiryaşınıdoldurmuşbirtebi(buzağı)v
er i
li
r.Bundan
sonraherotuziçinbirtebiver
il
ir
.Say ı
l
arıkırkol
uncabi rmüsinne
(i
kiyaşı
nıtamaml ayıpüçy aşmagi r
enbuzağı )veril
i
r.
3.Koy
unVeKeçi
l
eri
nZekât
ı:

Koyunveyakeçi
l
eri
nsayı
sıkı
rkol
uncazekât
lar
ınıv
ermekv
a­ci
b
ol
ur.Kı
rkkoyunvey
akeçii
çinbi
rşat

(bi
ry aşı
mt amaml amışko­y unveyaikiyıl
ı
nıdoldurmuşkeçi)
ver
ili
r.Sayı
larıyüzy i
rmibi
roluncaikişatveri
li
r.İ
kiyüzbi
rolunca
üç,dörtyüzol uncadadörtşatveri
li
r.Bundansonr aheryüzdavar
i
çinbirşatv eri
li
r.

4.Ay
nıTür
denOl
anKoy
unVey
aKeçi
l
eri
nZekât
ı

Maşiye'ni
n(koyunvekeçinin)çeşiditekise,mev cutolan
çeşit
­t enzekâtalı
nır
.Koyuny eri
nekeçi ,keçiyeri
nekoy unalmak
ensa­hi hkavlegörecaizdir
.Yalnızkıymetf ar
kınariayetedi
lmesi
şartt
ır
.Koyunv ekeçil
erkarı
şıkisebirkav l
egöre, sayı
sıfazl
a
olandanze­katal ı
nır
.Herikiçeşidinsay ı
sıeşi
tise,zekâtfaydal
ı
olandanalmı r.Enzahirkavlegöre,zekâtmemur udil
edi
ğitürden
kı
y metler
inispe­t i
ndeal abil
i
r.Keçil
eri
nsay ı
sıotuz,
koyunları
n
sayısıonolursabun­danzekâtol arakdör t
teüçkeçivedör t
tebi
r
koyundeğer indebirke­çi veyabirkoy unal
ını
r.

Hastaveyaay ı
plıolanhayvanızekâtol
arakalmakcai zdeğil­dir
.
Ancakhayvanlarıntümüay nıdurumdaise,bunlardanmev cut
ol
anınbenzerialınır
.Hayvanl
ardanerkekolanızekâtolarak
al
ın­maz.Ancakbi rv
ücubiyetvar
saalı
nır
.Kezaensahi hkavle
görema-şi
ye'nint ümüerkekolursabunl
ardaner kekolanızekât
ol
arakalı
nır
.

İ
mamı nsonkavlinegör e;y
avr
ular
ınzekâtıyavruolarakalı
nır.
Anneleri
ninÖlmesi durumundabiry ı
l
lı
ksürelerianneler
iyl
e
bi
rli
k­t egeçir
diklerisürei
let
amaml anır
.Yeni doğurmuşol an,
besii
çinsaklanan, gebeolanveiy
i ol
andavar l
arzekâtolarak
al
ınmaz.An­cakmal sahi
bir
azıisealmakcai zdi
r.

Zekâtlayüküml üol upmaşi yedeni l

enhay v
anl ardaor takolan­l ar
tekkişigi
bizekâtv eri
rler.(Sözgel i
mi ,
herbirininel l
işerkoyunu
olanikiort
ağıny üzkoy unundani kideğilbi
rkoy unal ı
nır
.)Keza
komşul ukortaklığınamahsusmaşi yeninzekât ı,şuşar t
lar
dat ek
ki­şininmalıgi bi zekât atabi olur:Bir
biri
ndenay ırtedil
mey ecek
şekil
desulama, istirahat ,t
oplanma, sağımy erleribirolmalıdı
r.En
sahihkavlegör e, koçv eçobanl arıdabi rolmal ı
dır.Ensahi hkavle
görekomşul ukor taklığıiçi
nni yetetmekşar tdeği l
di r
.Enzahir
kavlegörekomşul ukor takl
ığızekât ı
;mey ve,eki n,parav eti
caret
malı
ndadageçer
li
dir
.Fakatbekçi
,kur
utul
may
eri
,dükkan,
nöbet
çi
vedepo­l
arıbi
rol
mal ı
dır
.

Maşi
yezekât
ını
nvücubşar
tıi
ki
dir
:

1-Sahi bininmül kündei kensürününüzer i

ndenbi ryılgeçmi ş
olmal ı
dır.Nisabaul aşmı şsürününy avr
ul arıanneleri
niny ıl
magör e
zekât atabi olurlar.Yani yavr
ularınüzerindenbi ry ı
lgeçmesi şart
değildir
.Yı li
çindesat ı
şv ehi
begi bi yol
l
ar laeldeedi l
enmal ,
mev cutmal ıny ıl
mamahsupedi l
mez.Bi rkimsemev cutmal ın
kârınısenesonundael deet t
iği
ni iddiaeder sedoğr ulanır.Şayetbir
i
tham v ar sa,kendi siney eminet t
iril
i
r.Birkimseni nhay v anl
arıyıl
i
çer i
sindemül ki yeti
ndençı kar,sonrabumal ısat
ışv ey ahîbe
yoluylager ialırv eyabirbenzer ii
ledeğişt ir
irsebiryıl
lıksür e
yenidenhesapl anır.

2-Hay vanlarsâimeol malıdır

.Seneni nf azl
ası nday emle
besle­nenhay vanl
arzekâtat abi olmazl ar.Hay vanaaçı kbi rz arar
dokun­may acakşeki l
dev eyaşaması nısağlay acakmi ktar day em
veri
li
r se, ensahihkav l
egör ezekât ınıv ermekv acipti
r.Şay etonsuz
yaşay ama­y acakmi ktar
day em kendi sinev eril
irveyaonsuz
yaşardaaçı kbirzar
ardokunacaksa, zekât ınıvermekv acib
değildir.Kendi kendineotlayanv eyay em ilebesl enenhay v anlarile
çif
tesür ülenvey asuçekmekgi bii
şler deçal ı
ştırı
lanhay vanl aren
sahihkav l
egörezekâ­t atabi değildirler
.
Hayvanlarsubaşınagel di
kleri
nde,tekt eksayıl
maksur eti
yle
zekâtl
arıal
ınır
.Şay etsuy erl
eribell
ideği l
se,sahi
plerini
nevi
önündesay ıl
ı
rlar
.Mal sahibigüveni
lirbirii
sehay vanl
arınsayı
sı
hu­susundasözünei ti
baredi l
ir
.Şay etmal sahi
bi güveni
li
r
değil
se,hay­v anlardarbi ryerdenteket kgeçiri
lereksayı
lı
rl
ar.

B.EKİ
NVEMEYVELERİ
NZEKÂTI

Gıdasayı
lanekinv emey vel
erzekâtatabidi
r.Hurmaveüzüm gıda
olanmeyvelerdendir
.Buğday ,
arpa,pi
rinç,merci
mekv eter
cih
edil
ensai
rgı damaddel er
i i
sehububattandır
.İmamınil
kkav l
i
ne
görezeyt
in,zaferan,yemenzaferanı,
aspurv ebal
ınzekâtı
nı
vermekvacibtir
.

Ekinv emey velerinni

sabı,beşvesakt ı
r.Bu,Bağdatrıt
ıl
ıil
ebi naltı
yüzritl
eeder .Şam r ı
tı
lı.i
l
e(346)tam üçt ei
kirıt
ıleder(346+3/ 2)
.
Bendi yorum ki,ensahi hkavl
egör ebeşv esak,(342)rıt
ıli
l
ey edi
de
bir
ininyedideal tı
sıkadardır
.Çünküensahi hkav legörebirBağdat
rı
tı
lı,
(128)t am ileyedidebir
ini
ny edidedördükadar dı
r.Zayıfkavle
göreisesadece( 128)di r
hemdir.Birbaşkazay ı
fkav l
egörei se
(130)dirhemdi r.All
ahdahai yi
bili
r.
Şayetüzüm vehur
makur ut
ulur
sanisaplar
ıkur
uol
anı
na,
ku-
rut
ulmazlar
sayaşolanı
nagörehesaplanır
.

Hububatı
nnisabı,tanel
eri
nkabukv esamandan
ayı
klan­ması ndansonrabeşv esakolar
akhesapl
anı
r.Pi
ri
nçv e
al
esbuğdayıgi bi
kabuğuylasaklananhububat
ınni
sabıonvesak
ol
arakhesaplanır
.

Nisabıtamaml amakiçincinsleri
(arpavebuğdaygi bi)ayrıolan
mal l
arbir
biri
neeklenemez.Fakatt ürl
eriay
rıolanl
arbi r
biri
ne
eklenir
.Zekâtl
arıi
se,hertürdenpay ı
nagöreçı kar
ıl
ır.Bir
biri
ne
ek­l enentürl
eri
nzekâtınıayı
r makzorise,vasatolanından
çı
kar ı
lı
r.

Yemen'deSan'
alı
lar
my iy
eceği olanalescinsi
buğdayaekl
enir
.
Çünküalesbuğdayı
nbirtür
üdür .Süitdenil
entüri
se,müst
akilbi
r
ci
nsolupbaşkacinsl
ereeklenemez.Zay ıfkavl
egöresüi
t,ar
padır
.
Bi
rbaşkakavlegöreisebuğday dır
.

Nisabıt
amaml amaki çi
nbiry
ıl
ınmey veveyaekini
birbaşkay ı
l
ın
mahsulüneeklenemez.Biryı
li
çindeeldeedil
enmey veler
,herne
kadarayrızamanlar
daolgunl
aşırl
arsadabir
biri
neeklenir
ler
.

Zayı
fkavlegör
eiki
nci
mahsul bi
ri
ncimahsulbiçi
l
diktensonr
ael
de
edi
l
irse,
biri
nci
mahsuleekl
enemez.Biry
ıli
çindeeldeedil
en
eki
nlerbir
bir
ineekl
eni
rl
er.Enzahi
rkav
legöre,bi
ryı
l
ınekini
ni
bir
­bi r
ineeklemeki
çinhasadı
naynıy
ıli
çindeol
masıdikkat
e
al
ınır
.

Ekinv eyamey velery ağmursuy uv ey asuy ay akınol maları

se­bebi i
l
ekökündeni çmesi yoluy l
asulanı rsa, zekâtı
m ondabi r
oranın­dav ermekv acipt ir.Taşımav eyadol apsuy uileveyasatı
n
alı
nansui lesul ananeki nl ery irmidebi ror anındazekât atabi
olurl
ar.Ensahi hkav l
egör e, sukanal l
arıil
esul ananür ünler
in
hükmü, yağmursuy uilesul ananür ünleri
nhükmügi bidir
.Heriki
sulamay öntemi i
leeşi tşeki l
desul anant arlanınür ünü,dörtteüç
oranındazekât at abidir
.Heri kisulamay önt emi ndenhangi si f
azl
a
kull
anı l
ıyorsa,birkav legör eosudi kkateal ı
nır.Enzahi rkavlegör
e
zekâtınmi ktar ı
,ziraatı
ny etişmesi nev egel işmesi negör e
hesapl anır
.Bi rkav legör ei se, zekât ı
nmi kt arısulamaadedi negöre
hesapl anır
.

Meyv
eveeki
nler
dezekât
ınvaci
bolabi
lmesii
çinmeyv
eler
in
ol
­gunl
aşması,
hububat
ındatanel
eri
ninser
tl
eşmesil
azı
mdır
.

Meyvel
erolgunlaşmca( yeni
l
ecekhalegeli
nce),sahibi
ni n
mik­tar
ınıtahmi nedipzimmeti
negeçirmesisünnet t
ir.Meşhur
kavl
egöre,meyv eler
intümütahminedahil
edili
r.Birkişini
ntahmin
yap­masıkaf i
dir.Tahminedenkişi
ninadi
lolmasışar ttır
.Kezaen
sahi
hkavlegörehürv eerkekolmasıdaşartt
ır
.
Har s( tahmi n)yapıldığızamanenzahi rkav l
egör e,bu
mey v e­l erdenf akiri
nhakkıkesi l
ir.But akdir
dekur uhal e
gelmel eri
ndensonr azekât ları
nıver meküzer eüzüm v ehurmamal
sahibi ninzim­met inegeçer .Mezhepal i
mlerincekabul edil
en
ri
vay et egör e,t
ahmi ­ni yapanki şininfakiri
nhakkı nımal i
ki
n
zimmet i
negeçi rdi
ğini vemal sahibininbuzi mmet i
kabul ett
iği
ni
açıklamasışar tt
ır.Zay ı
fkav legör eise,tahmi nilefaki
r i
nhakkı
kesilmi şolur .Mal sahibininmal ızimmet i
negeçi rdi
ktensonr a
tahmi nedi lenmal ınt ümündesat ışv ebaşkay oll
arl
at asarr
uf
yapmasıcai zdir
.

Şayetmal sahi
bimi kt
arıtahminedi l
enmey v
eleri
nhı r
sızl
ıkgi
­bi
gizl
iveyayangıngibigörünenbi rsebepletel
efolduğunui ddi
a
ederse,yeminett
iri
ler
eksözüdoğr ulanı
r.Malınbil
inmey enbi
r
se­bepl etel
efolduğunui ddi
aeder se,ensahihkav legöre
kendisi
ndendelil
get i
rmesi i
stenir
.Sonratelefesebepol anşey
konusundakendi­si ney eminet t
ir
il
irvesözüt asdikedil
ir
.

Mal sahibit
ahminyapanınhaksızlı
kett
iği
niveyayanı
ldığınıiddia
ederv eiddi
aetti
ğibuyanıl
mai şigenel
l
ikl
euzakbirihti
mal lev uku
bulanbiryanıl
maise,i
ddiasıdeli
lsi
zkabuledil
emez.Şay etid­di a
edi
leny anıl
maihti
maldahili
ndeise,ensahihkavl
egör eiddiası
kabuledili
r.
C.ALTI
NVEGÜMÜŞÜNZEKÂTI

Gümüşünnisabı200dir
hem (
561gr )
, alt
ını
nnisabıi
seMekke
öl
çüsüy
le20mi skal(
80.18gr
.)'
dı
r.Nisabmi kt
arıkadarol
analt
ın
vegümüşünondabirini
ndört
tebir
i(kırkt
abiri
)zekâtolar
akver
il
ir
.

Külçehalindebul
unanalt
ınvegümüş, hali
solar
aknisabmik­tarı
kadarolmadıkçazekât
atâbi ol
maz.Altı
nvegümüş
karışı
mın­danol anbi
rkabınzekât
ımadeni çokolanı
nagöre
veyaateşteeri
ti
­l i
pbi
rbi
rindenayı
rt
ıl
arakherbiri
ninzekât
ıay
rı
ayrıveri
l
ir.

Süsiçinolsunveyaol masın,kull
anı
lmasıharam sayı
lanalt
ınve
gümüşeşy azekât
at âbi
dir.Enzahirkavl
egör e,
mubahol ansüs
eşyasızekâtatâbideğil
dir
.Altınvegümüşkapl ar,
erkeği
ntaktı
ğı
bi­lezikvehalhalharam olansüseşy al
arı
dır
.

Birkimsegiymekastıolmaksızı
nv eyaal
tı
nişi
yl
eişti
galedene
ki
rayav er
mekkast ıi
lebi
rbil
ezikedinse,
ensahihkavl
egörebu
zekâtatâbiolmaz.Kezamubahol ansüseşyasıkı
rı
lı
rdatamir
kastıi
lebeklet
il
ir
sezekâtatâbiol
maz.

Al
tındansüseşyasıkul
l
anmak,erkekveer
selol
anaharamdı
r.
Ancakkesikbur
nu,parmakucunu,düşmüşveyabozul
muşdişi
altı
ndany aptı
rmakv ey atutturmakcai zdir
.Yal nı
zpar mağın
tümününal tı
ndanolmasıcai zdeğildir
.Ensahi hkavl
egör e,
erkeğiny üzüğününtaşınıalt
ınlatut
t ur
masıhar amdır.Gümüşt en
yüzükt akmasıi secaizdi
r.Er
keği nkılı
ç,mı zrakvekemergi biharp
aletl
e­r inigümüşlesüslemesi cai
zdir.Ensahi hkavlegöre,gem
veeğergi ­bi gi
yimiçinsayı
lmay aneşy ay ıgümüşlesüslemek
caizdeğildir.

Kadını
nharpal
etl
eri
nial
tı
nvegümüşl esüsl
emesicaizdeğil
­dir,
fakatal
tı
nvegümüştençeşi
tl
isüseşyasıgi
ymesicaizdir
.Kezaen
sahihkavl
egör
e,al
tı
nv egümüşledokunmuşelbi
selerigi
ymesi
caizdi
r.

Ensahihkav
legör
e,mubaholansüseşyasındaaşırışekil
de
i
s­r af
akaçmakharamdı
r.Mesela200dinarağır
lığı
ndaol an
hal
hal,
ke­zaerkeği
nisr
afakaçarakhar
pal et
ler
inisüslemesigi
bi.

Kur'
ân-
ıKeri
mi gümüşi
l
esüsl
emek,
kezakadı
nınKur
'ân'
ı
nıal
tı
nla
süsl
emesicaizdi
r.

Alt
ınv
egümüşünzekât
ıiçi
nnisabmi ktar
ımalınüzer
indenbiry
ıl
ın
geçmesi
şar
ttı
r.Lü'
l
ügi
bisairdeğer
licevher
lerzekât
atâbideği
ldi
r.
D.MADENVEHAZİ
NELERİ
NZEKÂTI

Birki
mseal t
ınvey
agümüşbul ursa,bununkır
ktabir
ini
(1/40)
zekâtol
arakvermesil
azımdır
.Birkavlegör
ebeştebiri
ni(1/5)
,bi
r
başkakavlegörei
se,madenocakt anzorl
ukl
aeldeedil
iyorsa
kı
rktabi
ri
ni,kol
ayl
ıkl
aeldeedil
i
yorsabeştebiri
niver
melidi
r.

Mezhepali
mleri
ncekabul
edil
enriv
ayet
egöre,el
deedil
en
made­ninnisabaul
aşmasışartol
upüzer
indenbiry
ıl
ıngeçmesi
şar
tdeği
ldi
r.

Madenocakt anar kaarkayaçı karılı

yorsa,nisabıtamaml amaki çi
n
birbir
ineekl
enir.İmamı nsonkav linegör e,arkaar kayaelde
et­mekşar tdeği l
dir
.Aletleritami remekgi bi meşr ubirsebeple
çıkar­mai şlemi nearav eril
ir
se,madenl erbirbir
ineekl eni
r.Şayet
çalışmamazer et si
zkesil
irsebut akdirdeilkkezçı karıl
anmaden,
i
kinci kezçı
karılanaeklenemez.Ni sabıtamaml amaki çinveraset
vey ahîbeyo­l uy l
amalikol unanmi ktar
ael deedi lenmaden
eklendiğigi
bi i
kincikezçıkar ı
lanmadendebi r
inci kezçıkarı
lana
eklenir.

Hazinebeştebi ror
anındazekâtat abidi
r.Meşhurkavlegör
e,
hazinedeneldeedilenbeştebiroranındakimiktar
,zekât
ın
harcandığıyer
lereharcanır
.Hazineninzekâtatabiol
abil
mesii
çin
ni
sa­baul aşmasışar t
tı
r.Mezhepal imler
incekabuledi
len
ri
vayet
egöre,
madeninal
tı
nveyagümüşolmasışart
tı
r.Hazi
ne
gel
ir
ler
ini
nüzeri
n­denbi
ryıl
m geçmesi
şartdeği
ldi
r.

Hazi
ne,
cahil
i
yedönemi
hal
kıt
araf
ındangömül
enal
tı
nvegümüş
gi
bimal
dır
.

Hazinemüsl ümanl araai tarazidebul unurdasahi bi bil

inir
se,
kendisi
nev er i
li
r.Sahi bi bili
nmezse, hükmül ükatanm ( bulunt u
malın)hükmügi bidir.Keza, müsl ümanl aramı ,
y oksacahi li
ye
döne­mi i
nsanl aramıai tolduğubi li
nmezsebul unt umal
hükmündedi r.Sahi psizbi rarazidev eyaihyaettiği birar azide
hazinebulanki mse, onumül kiyetinegeçi r
irveonunzekât ı
nı
vermesi l
azımdı r.Hazi nebi rmesci dv eyacaddedebul unur sa,
mezhepal i
ml eri
ncekabul edi­l enr ivayet
egör e, l
ükat ahükmüne
gir
er.Birşahsı nar azisindebul u­nurv eodakendi sininol duğunu
i
ddiaeder sehazi neonunol ur.Ken­di si
neaitol duğunui ddia
etmezse, arazininönceki sahibinev eri
li
r.İ
lkihyaedeneul aşıncay
a
kadarböy ledev am eder .

Hazi
neninkimeai tolduğukonusundasatı
cıvemüşteri,
kira­ya
ver
eni l
eki
ral
ay anv eyaödünçverenil
eödünçalanarasında
i
h­t i
lâfçı
karsa,araziyi
eli
ndebulundur
ankimseyeyemi nett
ir
il
ir
vesözüdoğrulanır.
E.Tİ
CARETMALI
NINZEKÂTI

Ticaretmal
ızekâtatabiolmasıiçi
nüzerindenbiryı
lgeçmiş
ol­masıv enisabı
nıny ı
l
ınsonundadikkatealı
nmasışar t
tı
r.Bi
r
kavlegöre,
yıl
ı
nev vel
indev esonundanisabaulaşmışolmalıdı
r.
Birbaşkakavl
egör eise,seneboyuncanisabıdevam etmeli
dir
.

Enzahirkavl
egör et i
caretmalıyı
l or
t asındanisabdanazbi r
parayaçevri
l
irvebununl abirmal alı
nı r
sa, ensahihkavlegörebi
r
seneli
ksürekesilmişolur.Biryı
ll
ıksür e,mal ı
nsatınalı
ndığı
tar
ih­t eni
ti
bareni şl
emey ebaşlar.Sür etamaml andığı
ndamal ı
n
kıy
met ini
sabmi ktarı
nınalt
ınadüşer se,ensahi hkavlegöresüre
yenidenbaşl
arvei lksüregeçersizsay ıl
ır.

Ti
car
etmalı
nıni
hti
yaçeşy
ası
nadönüşmesi
,ki
şini
nbunani
yet
et
mesiy
leol
ur.

Birmal,sat
ışakdigibibirbedel karşı
lı
ğındaal ı
ndığıveonun­l a
ti
caretyapmayaniyetedi l
diğizamant icaretmal ıolur
.Kezaen
sa­hi hkavl
egöre,mehi rvey aboşanmakar şı
l
ığıolarakelde
edil
enbirmalındaticaretmal ıolabil
mesi içi
nt i
caretniyet
iyl
e
al
ınmasışart­tır
.Ancakhî bev ey adağdanodunget i
rmek
sureti
yl
eeldeedil
enmal vey aayıbısebebiy l
eger i
iadeedil
enmal ,
ti
caretmalısayı
l
maz.
Birkimse, ti
car etmal ınıni
sabmi kt arıkadarbi rparai l
emül küne
geçirdi
ği zamanbununsür esi paray ımül künegeçi rdiğit
a­r i
hten
i
tibarenhesapl anır.Şay etpar anisabmi ktarı
ndanazi sev eya
kendi i
hti
y acıiçinbul undurduğubi rmal il
eal mışise, busür emal ı
aldı
ğıtarihteni ti
bareni şl
emey ebaşl ar.Zay ıfkavlegör e,birkimse
saimedi yet abiredilenhay vanlarınınni sabıkadart icaretmal ı
mül ki
yeti
negeçi rmişse; süreninkal ankı smıhay vanları
ngeçi r
diği
süreyeekl enirv eti
car etmal ıparay açev ril
memi şse, kârsene
sonun­daanaser may eyeekl enir.Enzahi rkavlegör e,mal paray
a
çevril
-r
nişsekâranaser may eyeekl enmez.

Ensahihkav l
egör e,saimehay vanlardı
şındat i
carihayvan­l ar
ın
yavrul
arı
,yünleri
;ağaçları
nmey v
eleri
,dal
larıvey aprakl
arıti
­car i
mal ol
up,süreler
ianaser may eninsüresi
net abidir
.Bumal lar
ın
zekâtı
nıdeğerler
inegör ekır
ktabirnisbet
indev ermekv acibti
r.

Ti
car etmal ı
, ni
sabmi kt
ar ıkadarherhangibirpar
ail
esatın
al
ınmı şise,al ı
ndı
ğıparai l
edeğer l
endi
ri
li
r.Kezaensahihkav l
e
göre,parani sabmi ktar
ındanazi sedeonunladeğerlendi
ri
li
r.Bir
mal karşıl
ığındasatınalınmışsa,değeri
beldeninyay
gınparasına
göredeğer lendiri
l
ir.

Bel
dedeikitürparayaygı
nisevemal bi
ri
sinegörenisaba
ul
aşı
yorsa,nisabaul
aşanparayagöredeğerlendi
ri
li
r.Heri
ki
sine
gör
enisabıdolduruy
orsafaki
rl
eri
çindahaf aydal
ıol
anile
kıymetl
endi
ri
­li
r.Zay
ıfkav
legör
emal
sahi
bidi
l
edi
ğipar
ayagör
e
takdi
reder.

Birkısmınıpar
abirkısmınıdamal karşı
lı
ğımülkedinmi şse,par
a
i
lesat ı
nalmanaynıpar ail
e;geri
kalanıdabeldeni
ny aygınolan
parasıil
ekıymetl
endiri
r.Ti
careti
çinolankölel
eri
nzekât ınıv
ermek
vacibolduğugibi
,fı
tı
rsadakaları
nıdav er
mekv aci
btir.

Ticaretmal ı,sai
mehay v
anl arolurveparav eyaticaretmal ın­dan
hangisinegör enisabaul aşırsa,omalınnisabınagör ezekât ını
vermekv acibolur.Hem par ahem det icaretmal ındani saba
ulaşır
larsa, i
mam' m songör üşünegör e,hayvanlarınkendilerinden
zekâtv eril
ir.Butakdi r
de, süresii
şlenmişbirmal i
lemesel a, bir
kim­seal t
ıay l
ı
kbi rsürey idolduranti
caretmal ıil
enisabmi kt
arı
kadarkoy unsatınalırsa,ensahi hkavlegörey ıltamaml anınca
tüm mal ınzekât ı
nıv ermesi vacibolur
.Sonr abukoy unlar
ınsür esi
yenideni ş­l emey ebaşl arv edevamlıheryılı
nsonundazekât l
arı
veril
ir
.

Kâroraklı
ğızekâtı
ndaami l(
şirket
içalışt
ır
anor tak),kârı
nbel l
i
olmasıyl
ahissesi
nemal i
kol mazdedi ğimiztakdirde;mal sahibi
yıl
sonundat ümününzekâtınıver
mel i
dir.Sermayedenöder se,en
sahihkavlegörezekâtkârdanhesaplanır.Kârınbelliolmasıyl
a
amilhissesi
nemal i
kolurdediğimiztakdirde;mal sahibisermaye
vekâr­danol anhissesi
ninzekâtınıvermesi l
azımdı r.Mezhepçe
kabuledi­lenriv
ayetegöre,ami l
dehi ssesini
nzekât ınıvermesi
l
az ı
mdı r
.
F.FI
TIRZEKÂTI

Enzahirkavl
egörefıt
ırzekâtı
,bayram gecesi
ninil
kv akt
inde
(güneşi
nbatmasıanında)vacibolur.Güneşbattı
ktansonraölen
kimseni
nf i
tr
esiver
il
melidi
r.Fakatgüneşbat t
ıkt
ansonr adoğan
ço­cuki çi
nfit
reveri
lmez.

Fi
trey
ibayr
am namazı
ndanöncever
meksünnet
ti
r.Bay
ram
günündensonr
avermekisehar
amdı
r.

Kafir
efit
rev aci
bdeği ldir.Ensahihkav l
egör ekaf ir
in,
geçi­mi ndensor uml uol duğumüslümanköl esi
ninvemüslüman
akra­basınınfitresi
ni vermesikendisinev acibti
r.Köley
edefit
re
vacibde­ği ldi
r.Mukât ebköl ehakkındabirv ecihv ar
dır
:Mukâteb
köleni
nkendi si
ninv ezev cesini
nfit
resinivermesi vacibt
ir
.Bi
r
kısmıhürolanbi rköleninhürkısmınınf i
tr
esi nivermesivaci
bti
r.

Faki
rolankimseyefi
tr
ev aci
bdeğil
dir
.Bayram günüve
gecesi
n­dehem kendisinehem denafakası
ndansoruml
uolduğu
ki
mselereye­teceknafakadanfazl
abirmalasahipol
mayan
ki
msefakirsay
ıl
ır.Ensahi
hkavl
egöref
ıt
ırzekât
ımv er
en
ki
msenin,
meskenv emuhtaçol
­duğuhizmetçi
sini
ndışı
ndaf
azl
a
bi
rmalasahipolmasışart
tı
r.

Kendifitr
esinivermekl ey ükümlüolanki mse, kendisi
nenafa­kası
vacibolan( karı
sı,babası,annesi..
.gibi)kişi
ler
indef i
tr
esini
vermekley üküml üdür.Ancakmüsl ümanol ankimsekaf i
rol
an
kölesi
nin,yakınl
ar ı
nınv ekarısı
nınfit
resini v
ermekleyükümlü
olmaz.Köl eyezev cesininfit
resi,
çocuğadaüv eyannesi
ninfi
tr
esi
vacibde­ği l
dir
.Çocukhakkı ndabirv ecihv ar
dır.(
Yaniüvey
annesininfitr
esi­ni vermesi v
acibti
r.
)

Hürolankadı
nınkocasıfaki
rveyaköleise,onunfitr
esini
ver­mesiezhergörüşegörelazı
mdı r
.Kezacar i
yeninfit
resini
nde
efendi
­sitar
afındanveri
lmesil
azımdır.Bendiyorum ki,ensahih
kavleveİ
mamı nkesingörüşünegöre,hürolankadınınfakirveya
köleol
ankocasınınf
itr
esiniv
ermesilazım deği
l
dir.All
ahdahai yi
bil
ir
.

Mezhepalimler
incekabuledi
lenriv
ay etegöre,haber
ikesil
en
köl
eninfi
tr
esinihemenv er
mekv acibti
r.Zayı
fkav l
egöre,fi
tr
esi
ni
döndüğüzamanv er
mekv aci
bti
r.Birkavlegöreisefi
tr
esini
ver
mekger ekmez.

Ensahihkavl
egöref
it
reni
nbirkı
smınamali
kol
anki
şini
n,önce
kendi
fit
resi
niver
mesiger
eki
r.Bi
rkaçf
it
rey
emali
kol
an
ki
m­seni nise;öncekendi
fit
resi
ni,
sonrazevcesi
nin,
sonr
aküçük
çocuk­ları
nın,sonr
aannevebabasınınvedahasonrabüyük
çocukl
arı
nınfit
resi
niver
mesilazı
mdır.

Fit
rebirsa'
dır
.Birsa'(693)tam (
1/3)di
rhemdir
.Bendiy
orum ki
,
ekinl
eri
nzekâtıbölümündegeçt i
ğigi
bi,
ensahihkavl
egörebi
rsa'
(685)tam (
5/7)dirhemdir.All
ahdahaiyi
bil
ir
.

Fit
rey aşam içingerekliol
angı damaddesi ndenv eri
l
ir.Kezaen
zahirkav l
egör ekeşpey nir
indendev ermekcai zdir
.Fitr
eyi
beldeningıdamaddesi ndenv ermekv acibti
r.Zayı
fkav l
egöreki
şi,
fi
tr
esini kul
landığıgıdamaddesi ndenv erir
.Birbaşkazay ı
fkav
le
göreise, di
­l ediğigıdamaddesi ndenv eri
r.

Değersizgıdanıny eri
nedahadeğer l
iolanıv er
mekcai zdir
.Fa­kat
bununaksi niyapmakcai zdeğildir
.Birv eçhegör e,gı
da
madde­si ni
ndeğer livedeğer sizolanıkı ymeti
negör etakdi
redi
li
r.
Ensahihkav legör efit
re,azıkolarakençokkul lanıl
anmaddey e
göretakdiredil
ir.Buğday ,hurmav epi ri
nçt eni
yidir
.Ensahihkavle
görearpa,hurmav ekur uüzümdeni yidir.Hurmadakur uüzümden
i
yidi
r.Ki­şi kendi fi
tr
esini kul
l
andı ğıgıdamaddesi nden,
yakı
nları
nınfitr
esiniisedahai yiolanındanv er
ebili
r.

Fit
reni
nyarı
sınıbi
rci
nst
eny
arı
sınıdabaşkabi
rci
nst
env
er­mek
caizdeği
l
dir
.
Beldedebir
kaçgıdamaddesiolurdageneldekul
lanı
l
anbi
ri
ol­mazsa, ki
şidi
ledi
ğigı
dadanfit
resi
niveri
r.Gı
damaddesi
ninen
fazi
­l et
li
sienkıy
metliol
anı
dır
.

Kişi
ninköl
esi
birbaşkabel
dedeolur
sa,
ensahihkav
legör
e
fi
t­resiobel
deningıdamaddesi
negöredi
kkat
ealı
nır
.

Bendi yorum ki;fi

tr
eyisağlam (kır
ılmamış)hububatt
anver­mek
vacibti
r.Birkimsezengi nçocuğununf i
tresi
nionunmalından
veri
rsebucai zdi
r.Bununhükmü, kendimalı
ndanf i
tr
esi
nin
veri
l­mesi içinbaşkası
nai zi
nv erenki
mseni nhükmügibidi
r.
Yalnızergin­l i
kçağındaol ançocuğunizniolmadanonunf i
tresi
ni
vermekcai zde­ği l
dir
.

Bir
izengi
ndi ğeri
f akiri
kikişibi
rköledeor takisel
erzenginolan
payı
nadüşenkı sımi çinyarımfitr
ev ermesi l
azımdır
.Heriki
or­takzenginolurdabel deler
indekifi
trecinsiayr
ıayrıol
ursaen
sahi
hkav l
egör e,herbiri
ninkendi beldesini
nf i
tr
esici
nsinden
yarı
mf i
tr
ev ermesi lazı
mdı r.Al
lahdahai yibil
i
r.

G.ZEKÂTI
NFARZOLMASI
NINŞARTLARIVEZEKÂTATABİOLAN
Dİ
ĞERMALLAR
Birki
mseyezekât
ınvaci
bol masıi
çinmüslümanv ehürolması
şartt
ır
.Mürt
edint
emlikhakkıaskı
yaal
ındı
ğıtakdi
rde,İ
slam'
a
dönmesihali
ndezekâtver
mesi l
azı
mdır.Mukâtebköl
ezekât
ver­mekleyükümlüdeğil
dir
.

Çocuğunvedeli
ninmal
ındanzekâtv
ermekvaci
bti
r.Kezaensahi
h
kavl
egöre,
yarı
sıhürol
anköleni
nmalıni
sabaul
aşırsazekât
ver
mesivacibt
ir
.

Enzahi
rkavl
egör egaspedil
miş,deni
zedüşmüşv eyaçal
ı
nmı
ş
ol
anmalınzekât
ınıver
mekv aci
ptir
.Ancaksahi
bini
neli
ne
geçme­dikçezekâtıver
il
mez.

Müşteri
ninmülkiyet
inegeçir
medi
ğimal,
dahasatı
cını
nel
indei
ken
yı
lı
nıdol
durur
sa, zekât
ınıver
mekmüşter
iyev
acibt
ir
.Zayı
fkavl
e
görei
sebundai kikavi
lvardı
r.

Birki
msekayıpolanmal ı
m el
deetmeimkanı
nasahi
pse,zekâtı
nı
derhalv
ermesivaci
bti
r.Şayetel
deet
meimkanınasahi
pdeğilse,
bununhükmügaspedi lmişmalı
nhükmügibi
dir
.

Borçolarakver
il
endavarı
nv ey
amukâtebköledenalı
nması
ge­r ekl
iolmayanmal
ınzekâtınıv
ermekvaci
bdeğildi
r.Bor
ç
ti
caretmalıvey
aparaolursa,İ
mamı ni
l
kkavli
negöre,zekât
ını
vermekv a­cibdeği l
dir
,imam' ınsonkav l
inegörebor cunpeşin
olmasıveyabor çl
unundar daol masıveyakay ı
pol masıgibibi
r
sebepleborçtah­si ledi
lemezse, bununhükmügaspedi lmiş
malınhükmügi bidi
r.Şa­y etbor çkolaycatahsiledil
ebil
iy
orsa,
vakti
ndezekâtınıvermekv a-ci
btir
.Borçv adel
i i
se,mezhep
ali
mleri
ncekabul edil
enrivayetegör ehükmü, gaspedi l
mişmal ı
n
hükmügi bi
dir
.Zay ı
fkav l
egör ekişini
n,vadeli
bor cunuelde
etmedenzekât ı
nıvermesi vacibti
r.

Ezhergör
üşler
egöreborç,zekâtı
nv acibolmasınamani deği
l­di
r.
Üçüncübirkav
legöreiseborç,gi
zli
olanmal ınzekâtı
nın
veri
l
­mesi nemanidi
r.Gizl
iolanmal ,par
av eti
caretmalıdı
r.

Enzahirgörüşegör e, bor
çsebebi yl
ekısıt
lı
lıkal
tı
ndabul unan
kişi
ninmalıkı
sıt
lı
lıkmüddet i
esnasınday ıl
ınıdol
durursa,hükmü
gaspedil
mi şmalınhükmügi bidir
.Birkimseninterekesinehem
zekâthem deinsanl araaitbi
rbor çtaal
lûkederse,öncezekât
takdi
redil
i
pv eri
l
ir.Bi rkavl
egör eöncebor çödenir.Birbaşkakav
le
göreisei
kisideay nısev i
yededir.

Ganimetmalınınzekât ı
nageli
nce,henüzmal taksim edi
lme­den
savaşçı
l
armül kiy
et l
eri
negeçiri
püzerindenbiryılgeçervemalı
n
tümüzekâtatabi olurdaherkesi
npay ıni
sabaul aşı
rsaveyamal
topl
uhaldeikenni sabaulaşmışise,
zekâtını
nv eri
lmesivaci
bti
r.
Şayetbuşartl
armev cutdeği
lsezekâtı
nıvermekv acibolmaz.
Birkadı
nsai
mehay v
anları
nnisabıkadarmehiral
ı
r,mülki
ye­t
ine
geçir
irv
eüzeri
ndenbiryı
lgeçerse,
zekâtver
mesi l
azı
mdır.

Birkimsebi revi 80di naradör tyılki

ray av eri
rvepar ayıalı
r­sa, en
zahirkav legör emül kiyeti
negeçirdiği paranınzekâtınıv er
­mesi
l
az ı
mdı r.Şöy leki ;bir
inciy ı
lı
nsonunda20di narınzekât ı
mv e­rir
,
i
kinci yı
lı
nsonunda20di nar ı
nbiryıl
lık,iki
nci20di narı
ndai kiyı
ll
ı
k
zekâtınıv eri
r.Zirabi ri
nci 20dinarı
nüzer i
ndenbiry ı
l,i
kinciyir
mi
dinarınüzer indeni kiy ı
lgeçmi şoluyor .Üçüncüy ıl
ınsonundai se,
40di narınbi ryı
llık,20di narınüçyıll
ık; dördüncüy ı
lı
nsonun­da,
60di narınbi ryı
llık,20di narındadör ty ıl
lı
kzekâtınıverir.İ
mamı n
sonkav linegör e, biri
nci yıl
ınsonunda80di narı
nzekât ınıveri
r.
Çünkübupar ayımül kiyetinegeçir
mi şt i
r.Bununhükmü, mehrine
karşıl
ıkol arakal dığı40koy ununzekât ı
m biri
nciyılı
nso­nunda
verenkadı nı
nhükmügi bidir
.

H.MALI
NZEKÂTI
NIVERMEK

Mümkünise,
zekâtıacel
eüzerevermekvaci
bti
r.Mümkün
ol
­makdemek, zekâtmalıi
lezekâtı
hakedenkişi
l
eri
nmevcut
ol
mal
arıdemekti
r.
Kişi
,gi
zliol
anmalı
nın(par
aveti
caretmal
ını
n)zekât
ınıken­disi
vermeli
dir
.Kezai
mam' ı
nsonkavl
inegör
e,açı
kolanmal l
arı
nın
zekâtı
nıdakendi
siver
meli
dir
.

Birkimse, malınınzekât
ınıhaksahipler i
nedağıtmasıi
çinbirveki
l
tayi
nedebi li
r.Aynışekil
dehaksahi plerinedağıt
maküzer e
dev­l etbaşkanı nadatesli
m edebilir
.Enzahi rkavl
egöre,zekâtı
devletbaşkanınat esl
im etmesidahaf azi
let
li
dir
.Yalnı
zdevlet
başkam ada­l etli
değil
se,malsahi bininzekâtı
nıbi
zzatdağıtması
dahaf azi
letl
idi
r .

Zekâtıver
irkenniyetetmekvacibt
ir
.Ni
yetederken:"Bumal ı
mın
far
zol anzekâtı
dır.
"veya"Bumal ı
mınf
arzolansada- kası
dır
."
şekli
ndeniyetedil
mel i
dir
.Sadece"Bumalı
mı nfar
zıdır.
"demesi
niy
etiçinyeter
lideğil
dir
.Keza"Bumalı
mınsadakası dır.
"demesi
deensahi hkavlegörekafideğil
dir
.

Niyet
temal ıtayi
netmekvacibdeğil
dir
.Şay
etmaltayi
nedi
li
rde
zekâtıv
eri
ldiktensonramalı
ntelefol
duğuanl
aşı
l
ırsa,
ver
il
en
zekâtbaşkabi rmaliçi
ngeçerl
iolmaz.

Çocukv eyadeli
ninmal ı
nınzekâtı
nıveri
rkenveli
ninni
yetet­mesi
l
az ı
mdı r
.Ensahihkav l
egöremüv ekkil
in(veki
ltayi
nedenin)
vekil
ineyet
kiverdiğiandaniyetet
mesi kafi
dir
.Zekâtı
ndağıtı
l
ması
esnasındaveki
li
nni yetet
mesi gerekmez.Fakatzekâtı
nveri
lmesi
anındavekil
i
nniy etetmesidahafazil
etl
idi
r.
Şayetmal sahibizekâtı
nıdevletbaşkanınatesl
im ederse,tes­li
m
anındaniyetetmesi yet
erl
idi
r.Eğerniyetetmezse,ensahi h
kav­legör ezekâtgeçer l
iol
maz.Dev l
etbaşkanıdağıtı
m
esnasındaniyetetsedegeçer liol
maz.Ensahi hkavlegör e,
zekâtı
nıvermey enkim­sedengüçkul l
anarakzekâtıalandevlet
başkanını
noesnadani yetet
mesi l
azımdır.Zi
rabudur umdaonun
niy
etet mesikafidi
r.

I
.ZEKÂTIPEŞİ
NVERMEK

Nisabmi ktarındanazay nîmalamal i

kkimseninzekâtınıpeşi
n
vermesisahi hdeği l
dir
.Yı lt
amaml anmadanzekât ıpeşinvermek
i
secaizdir.Ensahi hkavlegöre, i
ki y
ıl
ınzekâtıpeşi
nv eri
lmez.
Rama­zanı nilkgecesindef ı
tırsadakası
nıvermekcai zolupen
sahihkavlegör e,
ramazanay ıgirmedenf ı
tı
rsadakasınıayrı
ca
tanel
erisertleşme­denhububat ı
nzekâtınıvermekcai zdeğil
dir
.
Fakatmey v elerolgun­l aştı
ktanv ehabbelersertl
eşti
ktensonra
zekâtl
arı
nıv er mekcaizdi r
.

Zekât
ıpeşinver
menincaizolmasışuşar
tl
arabağl
ı
dır
:Mal
sa­hibisenesonunakadarzekâtver
meyeehi
lvezekât
ıal
anki
şi
senesonundazekâtıhaketmi şolmalıdı
r.Zayı
fkavlegör ekişi
,
seneso­nundadi ndençıkmagi bibirsebeplezekâtıhaket mi
ş
olmakt
ançıkar
saal dı
ğımal zekâtsay ı
lmaz.Fakataldığızekât
sebebi
yl
ezen­gi nolursabununzar arıyoktur
.

Peşinv eri
l
enzekât ,herhangi birmani nedeni yl
ezekâtsay ı
l­maz
damal sahibimalınıgeriistemey işar tkoşmuşi segeri
i
st eye­bili
r.Ensahi hkav legöremal sahibi sadece"Bupeşi nolan
zekât ı
mdır.
"demi şise, malınıgeriisteyebilir
.Peşi nolarakv eri
len
zekâtiçinbirmani çıkmazv ezekât ıalanki şi bununpeşi nzekât
ol­duğunubi lmezse, mal sahibimal ınıger iisteyemez.Zekât
sahibiil
ezekât ıal
anki şiisti
rdadınt espitikonusunda
anlaşmazlığadüşer ler
­se, mal ıel
indebul undur anayemi net t
iri
l
ir
vesözüt asdi kedil
ir
.İsti
rdatsabi tolupmal telefolmuşsa, alan
ki
şi zaminol ur.Ensahihkav l
egör e, malınv erildi
ğigünküdeğer
dikkatealı
nır.Şayetmal noksanbul unur sa, elindebulunduran
eksikli
kpay ı(ersi
)ödemez.Ay rıcamal abitişikol mayanartışıda
i
adeet mez.

Zekâtmev cuti
kengeci
kti
ri
li
rvetel
efol ur
satazmi nedil
ir
.An­cak
zekâtmümkünol madanbirkası
tolmaksızıntel
efolursa,tazmin
etmekv aci
polmaz.Bi
rkısmıtel
efolursa,enzahirkavl
egör e
geri
y ekal
ankısmıbor
çolarakkal
ır
.Mal my ı
l
ıdolduktansonr a
zekâtdahamümkünol madansahibi t
arafı
ndantelefedil
ir
sez ekât
sakıtolmaz.

Zekât
,mal
ı
nbi
zzatkendi
si
nev
eor
takl
ı
kmal
ataal
l
ûkeder
.Bi
r
kavl
egör erehineyedetaall
ûkeder.Birbaşkakavl
egör eise
re­hineninbizzatkendi
sinedeğildekişini
nzi
mmet i
net aal
lûk
eder.Zekâtıveri
lmemişbirmal sat
ıl
ır
saenzahirkavlegöresatı
ş,
zekâtmiktarımaldadeğilgeri
kalankısımdageçer
liolur.
BEŞİ
NCİBÖLÜM:

ORUÇ

A.RAMAZANORUCU

Ramazanay ı
nınorucu,Şabanay ı
nıotuzgünet amaml amakv ey
a
ramazanhil
âli
nigörmeklev aci
bolur.Hil
âli
ngör ül
mesi,adil
bir
kimseni
nhil
âligördüğünüsöy l
emesi i
lesabitolur
.Birkavl
egöre
hil
âl,
adi
liki
kişi
ningörmesi il
esabitolur
.Ensahi hkavlegörehi
lâl
i
görenki
şini
nadaletsahibiolmasışart
tır
.Hil
âl köl
evekadının
görmesi
ylesabitolmaz.

Adilbi
rki
şi
ninşehadet
iyl
eorucabaşlanı
rdaRamazanayıotuz
günetamamlandı
ktansonrahil
âlgörül
mezse,ensahi
hkavl
egöre
-hav
aaçıkol
sabile-ot
uzbir
incigündeif
taredi
l
ir.
Birbeldedehil
âli
ngörül
mesi tespitedili
rse,orayayakın
mıntıkal
ardabulunanhalkadaor uçt utmakv acibolur
.Ensahih
kavlegörebuhüküm uzakbel deleriçingeçerlideğil
dir
.Uzakl
ık
me­saf esi
,yol
culukmesafesikadar dır.Zayı
fkav l
egöreuzaklı
k
mesaf e­si,ayı
ndoğuşy erl
eri
ninay rıay r
ıol
ması nagöredi
r.Ben
diyorum ki
,sonuncugörüşensahi hgör üştür.All
ahdahai y
ibil
ir
.

Birkimse,hilâlingörül
düğübel dedenorucunv aci
bol madığı
beldeyeyolcul ukederseensahi hkavlegöre,kendi
si hernekadar
otuzgünor uçt utmuşsadaor ucunsonundaonl arauy malı
dır
.
Hilâl
inhenüzgör ülmedi
ği bi
rbeldedenhi l
âli
ngörüldüğübir
belde­y eyol culukederse,onlar
labir
li
ktebay r
am y aparve
sonradanbi rgünükazaeder .Bayram yaptı
ktansonr agemiil
e
halkıor
uçluol anuzakbi rbeldeyegiderse,ensahihkav l
egöre
gününger ikal ankıs­mı nıoruçl
ugeçirmelidi
r.

B.ORUCUNŞARTLARI

Or
ucunsahi
hol
ması
nınşar
tl
arışunl
ardı
r:

1-Or
ucani
yetet
mek: Far
zolanorucagecedenniy
etl
enmekşar
ttı
r.
Ensahi
hkavl
egöre,
geceniniki
nciyar
ısı
ndaniy
etl
enmekşar
t
değil
dir.Ni
yettensonr ay emekyemekv eyacinsimünasebet t
e
bulunmakni yetebirzararvermez.Ki
şi ni
yetl
enipuyuduktansonr
a
uyanıncaniyetiyeni
densöy l
emesidev aci
bdeğildi
r.Zevalden
öncenaf i
leorucani y
etlenmeksahihti
r.Kezabirkavlegöre,
zevaldenson­r adaniy etl
enmeksahihti
r.

Ensahi
hkavl
egöre,or
ucunger
çekl
eşmesi i
çingündüzün
başı
ndani
ti
barenor
ucubozanşeyl
erdensakı
nmakşar tt
ır
.

Far
zol
anor
ucani
yeteder
kenor
ucunf
arzl
ı
lı
ğım bel
i
rtmekv
a-ci
bti
r.

Ramzanor
ucui
çi
nni
yet
int
am şekl
işöy
ledi
r:

"Al
lahrı
zasıi
çi
n,buseneni
nyar
ınki
far
zor
ucunuedaet
mey
eni
yet
ett
im."

Ni
y etederkenorucunedaveyafarzol
duğunubey anet meninvey
a
Al
lah'anisbetet
meni nhükmü,namazbölümündezi kredil
en
i
hti
lâfı
nhükmügi bi
dir
.Ensahi
hkav l
egöre,sünnetoruçlarda
or
u­cunsünnetol duğunubel
irt
mekşartdeğildi
r.

Birki
mseŞaban'm otuzunda:"
Eğery ar
ınramazani
seoruç
tutmayani
yetett
im."diy
eniyetederse,ogünramazan'
danolsa
bi­leböyl
ebiroruçsahihdeğil
dir
.Ancaksözünegüveni
li
rköle
veyakadı nveyarüştçağınagelmişbi
rçocuğunv erdi
ğihabere
göreerte­si gününramazanay ı
ndanol
duğunainanarakor uca
niyetederse,t
utacağıoruçsahiholur
.Bi
rkimse,ramazan' m
otuzuncugününge­cesi nde:"
Eğerr
amazan'daniseyarınkior
uca
niyetetti
m."diy
eni­y etlenir
seveogünramazan' danolursani
yet
i
geçerliol
ur.

Ramazanayınıtespitedemeyen,kendigör
üşünegörebirayoruç
tut
ar.Şay
ettutt
uğuor uçramazan'dansonrakiay
lar
atesadüf
edersebuonuni çi
ngeçerli
dir
.Ensahihkavlegörebuoruçkaza
sayı
lır
.

Kişini
n,görüşbey aneder ektuttuğuoruçeksikolurdar ama­zan
ayınıntam ayolduğuanl aşıl
ırsabirgünkazaetmesi l
azı mdı
r.
Kendi görüşünegöret ut
tuğuor uç,r
amazan'danönceki ayl
ara
te­sadüfederv eramazan' ıidrakederse,
ramazanay ındatekrar
oruçt ut
masıger eki
r.Eğerr amazanay ıkendisi
nebeyanol mazsa,
İ
mamı nsonkav li
negör eor ucunukazaet mesivacibt
ir
.

Hayızhal
indeolankadınhenüzkanı kesil
meden:"Yar
ınoruç
tut
may aniyetett
im."di
yeniyetederdesonrageceley
inkanı
kesi
li
rvehay ı
zmüddet i
ninçoğugeceley i
ntamamlanır
sa,or
ucu
sahi
hti
r.Kezaensahi hkavl
egör eadetikadarol
ansüregeceley
in
tamam­l anırsatut
tuğuoruçsahihti
r.

2-Or
ucunsahi
hol
ması
nıni
ki
nci
şar
tı
,or
ucubozanşey
ler
den
sakı
nmakt
ır
.Budaci
nsel
il
işki
debul
unmamakv
e

kast
enkusma-
makt
ır
.

Ensahi hkav l
egöreor uçlukişi
, kusunt udanbirşeyinmi desi­ne
geridönmey eceğinikesi nol
arakbi lsebilekasıtl
ıvehükmünü
bi­lerekkusar saorucubozul ur .Fakatkusunt ugalebeçal ar
ak
geli
rseorucubozmaz.Kezaensahi hkav legöre,ağzainipdışarı
ya
atıl
anbalgam daor ucubozmaz.Bal gam dimağdani nerv e
boğazıngör ü­nenkı smıol annokt asız"ha"harf
ini
nçı ktığıy
ere
kadarinerse,mümküni semecr asındankesi patıl
mal ı
dır.Mümkün
olduğuhaldeat ıl
maz, terkedil
irv ebalgam mi deyeulaşırsa,en
sahihkavlegör eoruçboz ul
ur.

Oruçlunun,birşey incevf(
karı
n)denil
enyereulaşması
ndan
sakınmasıger ekir.Zayı
fkavl
egöre,bununl
abirli
ktei
çer
iyei
nen
şe­y i
nkuvvetv erecekgıdaveyail
âçcinsi
ndenolmalı
dır
.Bi
r
veçhegör eiçeri
y egirenmaddenindimağa,mideyeveya
bağırsağaulaşmasıl azımdır
.

Mesane( i
drary ol
u)iledi
mağav eyay emeksur etii
l
emi dey
e
ulaşanmaddeor ucubozar.Şırı
ngai l
ebağırsağaulaşanmadde,
ya­r ay
aakıtı
larakmi dey
eul aşanilaç,yaragibiyerl
erdendimağa
ula­şanmadde, or
ucubozar .Ensahi hkavl
egör e,kulağaveidrar
yolu­naakıtı
lanşeydeor ucubozar .Mideyev eyadimağaul aşan
madde­ni nor ucubozmasıi çinağız,burunvey avaginagibiaçık
biryol
dangi
rmesi
şartt
ır
.Tergözenekler
ininemdiği
y ağorucabi
r
zararver
­mez.Tadıağı
zdahissedi
lsebilegözesürülen
sürmeninor
ucabi
rza­r ar
ıol
maz.

İ
çeri
yeulaşanmaddekası t
lıolarakal
ınmalıdı
r.Şuhal
de;
or
uç­l ununkarnınakaçansi nek,si
vri
sinek,y
ol t
ozuveun
i
şler
indeçalı
şanınboğazınakaçanunt ozuorucubozmaz.

Midedençıkant ükürüğüy utmakor ucubozmaz.Bi rkimse,

tükürüğünüdudağı naçı karı
rv eonuger i çev
iri
py utar
sa,bi
ripl
iği
tükürüğüil
eısl
at ı
rv eiplikdaml ayacakşeki l
deıslakolduğuhalde
tekrarağzı
naalıpy utarsav eyat ükürüğünütemi zv ey
anecisbir
şeylekarı
şıki
keny utarsaor ucubozul ur.Şayettükürüğünü
ağzındabir
ikti
ri
rv ey utarsaensahi hkav l
egöreor ucubozulmaz.

Birki
mseabdestesnası ndaağzınaveyaburnunasuveri
rken
i
steğidışı
ndasukar nı
nainerse;mezhepaliml
eri
ncekabuledil
en
ri
­v ayetegöre,bunuy aparkenşayetaşı
rıdavr
anmışiseorucu
bozulur
.Aşırıdavranmamı şsaorucubozulmaz.

Oruçl
uol ankimsedi şleriarası
ndakalmı şyemekkı r
ıntı
lar
ınıayı
rıp
atmaktazor l
anı
rsav et ükürüğüilebir
li
kteyutarsaorucu
bo­zulmaz.Or uçlununboğazı nazorlasudökül ür
seorucu
bozul
maz.Ancaky iyinceyekadart ehditedi
li
rse,enzahirkavle
göreorucubo­zul ur .Bendi yorum ki
;oruçl
uki msetehditalt
ında
bi
rşeyy erse,enzahirkav legöreorucubozul maz.Allahdahai yi
bi
l
ir.

Oruçluol
ankimseunut arakbirşeyyerseor ucubozul
maz.
An­cakensahi hkav l
egör e,
çoky emekor ucubozar.Ben
di
yorum kiensahihkavlegöre,kişi
ninunutarakçokyemesior
ucu
bozmaz.Allahdahaiyibi
lir
.Mezhepal imleri
ncekabuledi
l
en
ri
vayetegöreunut­kanlıkl
ayapılancinsimünasebeti
nhükmü,
unutkanl
ıkl
ayemeky e­meni nhükmügi bidir
.

Oruçlukişi
ninistimna'dan( el i
l
et atminolmakt an)sakınmasıda
şartt
ır.İ
sti
mna' orucubozar .Kezadokunmak, öpmekv e
kucaklaşmaknet i
cesindeçı kanmeni deorucubozar .Düşünmek
veyaşeh­v et
lebakmaknet icesindeçıkanmeni orucubozmaz.
Oruçlununşeh­v etinihareketegeçi r
ecekşeki ldeöpüşmesi
mekr uhtur
.Şehv etiha­r eketegeçi rmezsebi l
eor uçlununöpmey i
ter
ket mesi ev
ladır.Bendi ­y orum ki ensahihkav legöre,şehveti
hareketegeçireceköpmet ah-ri
menmekr uhtur.Allahdahaiyibil
i
r.

Damardankanaldı
rmakveyakupav
urdur
makor
ucubozmaz.
Ancakter
kedil
mesievl
adır
.

Oruçluki
mse, gündüzünbit
ti
ğinekesinolarakeminolmadani f
tar
etmemelidir
.Buihti
yati
birt
edbirdir
.Ensahihkavl
egör e,ken­di
görüşünegöregündüzünbitti
ğinekararverenki
şinini
ftar
etme­si vegecenindevam etti
ğinizanneder
ekyiyenkişini
n
orucucaizdi
r.Bendiyor
um ki,
kezaf ecri
ndevam etti
ğinişüphe
eder
eky
iyenki
şi­ni
ndeor
ucucai
zdi
r.Al
l
ahdahai
yibi
l
ir.

Birkimsekendi görüşüy lef ecri

ndoğmadı ğınav ey
agündüzün
bit
tiğineinanarakyer ,sonr agör üşündehat aettiğianl
aşıl
ır
sa,her
i
ki durumdadaor ucugeçer sizdir
.Şayetfecrindoğduğunu
zannet ­medensahur day erv edurum kesinli
kkazanmazsav eo
gününev ve­lindev aki olmuşsaor ucusahihtir.Gününsonunda
vaki olmuşsaor ucugeçer sizol ur
.Orucaniy etedeninağzında
yemekol duğuhal ­dei msakv aktigir
ervehemenonuçı karı
p
atarsaorucusahi htir.Ke­zaci nseli
li
şkihal i
ndeisev ederhal
çekili
rseor ucusahiht i
r.Çeki l
­mezdebekl erseor ucubozulur
.

1.Or
ucuTut
anİ
leİ
lgi
l
iŞar
tl
ar

Oruçtutankişinin;müslümanv eakıl
lıolması,kadı
nıngün
bo­y uncahay ızv eni
fast
ant emizbulunmasışar t
tı
r.Ensahih
kavl
egör e,oruçlunungün.boy uncauy umasıorucunabirzar
ar
vermez.Enzahi rkavlegöre,baygınolankişigününbiti
minebir
l
ahzakal aayıiı
rsaorucazararıolmaz.

Heri
kibay
ramınbir
incigünl
eri
ndekezaimam'm sonkavl
inegöre
t
eşri
kgünl
eri
nde(kurbanbayramı
nın2.3.ve4.günl
eri
nde)oruç
t
utmakcai
zdeği
l
dir
.

Birsebepyokkeny ev m- işekde( şüphel

igünde)nafi
leoruç
tut­makhar amdır.Bi rkimseşekgünündeor uçtut
arsaensahih
kavlegörecaizdeğildir.Ancakki şini
nşüpheligündekazav enezi
r
orucutut
masımekr uhdeği ldi
r.Kezaşüpheligün,ki
şini
nadet
ediner
eknâfîl
eolarakt uttuğugünl er
erastl
arsaogündeor uç
tutmasımek­r uhdeği ldir
.

Yevm-ışek,i
nsanlarrü'
yet-ihil
âldenbahset ti
kl
eri
halde
kim­seningörmedi ğiveyaçocuk, köl
ev eyafası
kgibişahit
li
ği
kabuledil
­mey enkimsel erceay ı
ngör üldüğüşabanay ı
nın
otuzuncugününedeni r
.Şabanay ınınotuzuncugünügur up
vakti
ndehavaisteraçıkistersebul ut
luolsunşüphel
i güniçi
nbir
sebepteşkil
etmez.

Vakitgi
rergi
rmezaceleederekift
arıhurmaile,hurmayoksasui
l
e
açmak;imsakvakti
ningi
rdi
ği şüphesinedüşmey ecekder
ece­de
sahuruvakti
nsonunakadargeciktir
mek, di
l
iy al
andanve
gıy
bet­t envenef
sişehvet
tenkor umaksünnet ti
r.

Fecirdoğmadanöncecünüplükt
enyıkanmak,kupa
vurdur­maktanv eöpmekt
ensakınmak,yemeği t
atmaktanve
sadeolansakızıçi
ğnemekt
ensakınmakv ei
ft
arıaçarkenşuduay
ı
okumaksünnet ti
r:
Oruçl
ununRamazanay ındaçokçasadakav
ermesi
,Kur
'an-ıKer
imi
bolbolokuması
,bi
lhassaramazan'
ınsonongünündei
tika-f
a
gi
rmesi müst
ehabt
ır.

2.Or
ucunVaci
bOl
ması
nınŞar
tl
arı

Orucunv aci
bol ması
nınşartl
anşunlardır
:Akı
ll
ıol
mak, buluğ
çağınaermişolmakv ehissenoruçtutmay amuktedirolmaktı
r.
Ço­cuky ediyaşmageldiği
nde,gücüy eter
seoruçtutmasıiçi
n
emr edi
l
ir.Kendisi
neşi
ddet l
ibi
rzarardokunanhastanın,mubah
olanuzuny ol
culuğaoruçtutmamasımubaht ı
r.

Mukim ol
anki
mseoruçl
uol
araksabahl
ayıphast
alanı
rsa,
or
u­cunuaçmasımubahtı
r.Ancakmuki
m olankimseoruçl
u
ol
araksa­bahl
ardayol
cul
uğaçıkar
saorucunubozamaz.

Muki
m ol
anki
msey
olcul
uğaçı
kar
sai
ft
aredemez.

Misafirv
eyahastaolanki
şi
,oruçl
uolar
aksabahlardasonr
a
i
f­t aretmeki
stersebucai
zdi
r.Misafi
rki
şimukim ol
ursavey
a
hastaşi­fabulur
sa,ensahi
hkavlegörei
ftaret
mesiharamdır
.
Misaf
irveyahastaif
tarederse,tutamadığıgünl
erikazaeder.Keza
hayı
zl
ıolankadını
ngeçirdiğigünleri
,ki
şini
nözürsüzolarak
tut
madığıgünl
eriveyaniyetsi
zor uçtut
tuğugünlerikazaetmesi
l
azımdır
.

Baygınl
ıkl
av eyadindendönüptekrarİsl
am'agir
enkişininküfür
de
geçir
diğigünler
ikazaetmesivacibti
r.Ancakasl
îkafi
rİslam'a
gir
ince,çocukbuluğçağınaer
ince,deliaydı
nca,geçi
rdiğigünl
eri
kazaetmesi vaci
pdeğildi
r.

Çocukoruçlui
kengündüzv
aktindebul
uğçağmaerer
se,onun
gününgerikal
ankı
smındaorucunadevam et
mesi
vaci
bti
r.
Sonra­danogünükazaetmesi ger
ekmez.

Ramazanay ı
ndagündüzl ey i
nçocukor uçl
udeği lkenbuluğçağına
ererse,del
iolanayılı
rsavey akafirolanmüsl ümanol ur
saensahih
kavlegöreogünükazaet mez.Ensahi hkavlegör e,gününge­r i
kalankısmınday emektensakı nmasıdager ekmez.Yal nızkast
en
orucunubozanı nveyaor uçniy et
iniunutankimseni ngününger i
ka­l ankısmınday emekt ensakınmasıl azı
mdı r.Ancakmi safi
r
veyahas­t aol anift
aredi p,meşr uözrügeçt i
ktensonr agünün
gerikal
ankıs­mı nday emekt ensakı nmasıgerekmez.

Hastaveyamisaf
ir
inyemekt
enönceözr
üortadankal
karve
gecedenorucani
yetet
memişse,
kezamezhepali
mler
incekabul
edi­lenri
vayetegöregününger i
kalankısmındayemekten
sakınmasıgerekmez.Enzahirkavl
egör eyevm-ısekt
eorucaniyet
ett
iğihal
deift
aredenkimsenin,sonrayevm-ışekkinramazan
ayı
ndanolduğuanlaşıl
ır
sa,gününger i
kalankısmındayemekten
sakınmasıl
azımdır
.

Ramazan'dameşr ubirsebepyokkenift
aredeningününgerikal
an
kı
smı ndayemekteniçmektensakınmasırarmazanayının
özell
ikl
eri
ndendir
.Yalnı
zadakvey akazaorucunaniy
etleni
pde
i
ftaredenkimsenin,gününger
i kal
ankısmındayemekt en
sakınmasılazı
m değil
dir
.

3.Fi
dye

Birkimsemeşr ubirsebepl eramazanorucununbi rkı smınıve­y a

tümünüt utamadangeçi ri
rv ehenüzkazaet meimkanıbul amadan
ölürse, geçirdiğigünleriçinnefidyeveri
l
irnedeonunadı na
ka­zaedi lir
.Busebepl ekendi sigünahagirmişolmaz.Şay etkaza
etmei mkanıbul duğuhal dekazaet medenöl ür
se,imam' ınson
kav l
inegör ev elisionunadı naoruçtutamaz.Belki öleni
n
terekesi ndent u­t amadı ğıhergüniçinbirmüd( av uç)yemek
veril
ir.Adakv ekef aret
­l erinhükmüdeböy l
edir.Bendi yorum ki
;
bumesel edei mam Şa­f i
i'
nini
lkkavl
i(veli
ninonunadı naor uç
t
utmasıv
eyaf
idy
ever
me­si
)enzahi
rol
ankav
il
dir
.

Terci
hedilenkavlegör eveli,
ölününakr abasıol
anherkesede­ni r
.
Şayetyabancıbir
i Ölününv el
isindenizi
nalarakölüadınaorucu
kazaedersecaizdir.Fakatizinalmadanor uçtutarsabucaiz
olmaz.Ölenkimseni nzimmet indenamazv eyait
ikafvar
saonun
adınait
i-
kafagiri
l
mezv efidyev eri
lmez.İti
kafkonusundabirgörüş
vardı
r.Yanivel
isionunadı naitikafagir
ebil
ir
.All
ahdahai yi
bil
ir
.

Enzahi rkavlegör
e,yaşlı
l
ıksebebiyleoruçtutamayakişininher
güni çi
nbi rmüdfi
dy evermesivaci
bt i
r.Hamileveyaemzi kl
iolan
kadın,oruçt ut
masıhali
ndekendisinebirzararı
nisabet
etme­si ndenkor
karsaorucunuaçar .Sonratutamadığıgünleri
fi
dy ever­medenkazaet mesivacibti
r.Şayetçocuğunabi rzarar
ın
geleceğin­denkor kar
akoruçtutmazsa, ezherkavlegöre,
orucunugünügününekaz aederv ehergüni çinfi
dyevermesi
l
az ı
mdı r.

Ensahihkav l
egöre,helakagi
decekbiri
niv
ey adeğer
libi
r
hay­v anıi
kazetmeküzer eorucunuaçankişini
nhükmü,emzikl
i
kadını
nhükmügi bidi
r(kazail
ebirl
ikt
efi
dyev ermesi
gerekir
).
Cinseli
li
şkidı
şındakastenorucunuaçankimseninfi
dyev er
mesi
gerekmez.

Bi
rki
msei mkanıol
duğuhal
detutamadı
ğıgünl
erikazaet
mezde
i
ki
ncibi
rramazanayıgi
rer
se,budurumdakazayaekolar
akherbi
r
güniçinbirfi
dy ever
mesi l
azımdır.Ensahihkav l
egöre,
seneni
n
tekerr
ürüil
efidy edeteker
rüreder.Birki
msei mkanbulduğuhal
de
kazayıiki
ncibirramazangiri
nceyekadargeci kti
ri
rdeöl
ürse,
tere­kesindenhergüni çi
niki müdf i
dyeveril
ir
.Birmüdgeçi
rdi
ği
gün,di­ğeridekazaet mey igeci
ktir
diğii
çindi
r.

Fidye,
sadecefakirvemi skindenil
enkimseler
everi
li
r.Bir
kaç
müdübi rki
şiy
ev ermekcai zdi
rfakatbirmüdübölüpikiki
şiye
ver­mekcai zdeğil
dir.Fidye,
fit
reiçi
nv er
il
enbuğdayvear pagi
bi
gıdamaddeleri
ndenv eri
li
r .

4.Or
uçKef
aret
i

Kefaret,ramazandabi rgünlükor ucuci nselili

şkiil
ebozmakl a
vacibolur.Budur umdaki şi,oruçtandol ayıcinselil
işki
yl
egünaha
girmişolmal ı
dır
.Şuhal deoruçl uolduğunuunut arakcinsel i
li
şkii
le
orucunubozanı nkef aretver
mesi gerekmez.Ramazanor ucundan
başkabi ror ucuci nseli
li
şkivey acinselili
şkindenbaşkabi rşeyil
e
bozanki mseni nkef aretvermesi gerekmez.Sef erruhsatıniyet
iyl
e
cinselil
i
şki debul unankişini
nkef aretver mesi gerekmez .Kezaen
sahihkav legör e,seferruhsatıniyetiol
madanor ucunuaçanı nda
kefaretvermesi gerekmez.
Birkimsegecenindev am et
ti
ğinizanneder ekcinselil
işkide
bulunduktansonrafecri
ndoğduğuanl aşıl
ır
sa,kendisinekef aret
ge­r ekmez.Birkimseunutarakbirşeyy ediktensonraor ucunun
bozul­duğunuzanneder ekcinselili
şkidebulunursakendi si
ne
kefaret
.,l
azım gel
mez.Ensahi hkav l
egör e,or
ucubozul sada
hüküm böy l
e­di r
.Oruçl
uolduğunuunut arakzinaedenev esef er
ruhsatı
nasahipikenzinaederekor ucunubozanakef aretv aci
b
olmaz.

Kef
aret
,sadececinseli
l
işki
debulunanerkeğevacibolur.Bi
rkavl
e
gör
eheriki
sine(erkekv
ekadına)birkef
aretvacibolur
.Birbaşka
kav
legöreisekadınadaayr
ıbirkefar
etvaci
bol ur.

Yal
nızbaşı
nahilâligörüporuçtutanveogündecinseli
li
şki
de
bul
unankişiy
ekef aretvaci
bolur.Ramazanayı
ndaikiayr
ıgünde
ci
nseli
li
şkidebulunanki şi
nini
kikefar
etver
mesigereki
r.

Oruçlukişi,ci
nselili
şki
debulundukt
ansonr asefereçıkar
sa
kefaretkalkmışolmaz.Kezamezhepaî imlerincekabuledil
en
ri
va­y et
egör e,oruçl
ukişi
cinseli
li
şki
debul unduktansonra
hastalanı
rsakefaretikal
kmışolmaz.Ensahi hkavlegöre,ci
nsel
i
li
şkidebul unanerkeğekefaretl
ebir
li
ktebozduğugünükaza
etmesi dev aci
btir
.

Kef
aret
,mümi
nbi
rköl
eyi
hür
ri
yet
inekav
uşt
urmakt
ır
.Bunu
bulamay anki şi,
ar tardaikiayor uçtutar.İ
ki ayoruçt utmay agücü
yetmey enki şial
tmı şmi ski
ney i
yecekv eri
r.Bukef aretl
erdenhiç
bir
i­ni y apamay anki mseni nenzahi rkavlegör e,kefaret
zimmet indebor çol arakkalır.Muktedirolduğuv akitbuüççeşi t
ten
bir
iniy apar .Ensa­hi hkav legöre,şiddetl
i ci
nsel arzusebebi y
le
i
ki ayor uçt utamay ankimse, oruçtutmakt anv azgeçer ekbunun
yerineal tmı şmiski neyiye­cekv er
ir
.Faki rkişi
ninkef aret
iniai
le
efradınav ermesi caizdeğildir.

C.NAFİ
LEORUÇLAR

1-Pazar
tesi
veper
şembegünl
eri
ndeor
uçt
utmak.

2-Aref
egünündeor
uçtut
mak.(Hacibadet
iniedaet
mekt
eol
anı
n
Aref
egünündeor
uçtut
masısünnetdeği
ldi
r)
.

3-Muharr
emi
ndokuzuncuv
eonuncu(
aşur
e)günündeor
uç
tut
mak.

4-Ey
yam-
ıbi
d(heray
ın13,
14,
ve15.
)günl
eri
ndeor
uçt
ut­mak.
5-Şev
v al
ayındaal
tıgünor
uçt
utmak.Al
tıgünüar
tar
dat
ut­mak
dahafazi
let
li
dir
.

Şugünl
erdeor
uçt
utmaki
semekr
uht
ur.

1-Yal
nızcumagünl
eri
ndeor
uçt
utmak.

2-Yal
nızcumar
tesi
günl
eri
ndeor
uçt
utmak.

3-Kendisinebirzarar
ındokunmasındanv ey
abirhakkı
n
kay­bol masındankorkankimseninbayram veteşr
ikgünler
i
(Kur
banbay r
amı nı
n2,3,ve4.günleri
)dı
şındabütünseneyioruçl
a
geçi
rme­si mekr uht
ur.Böyl
ebirmazeretyokkenkişi
ninbütün
seneyioruçlageçirmesimüstehabtı
r.

Nafil
ebirorucav eyabirnamazabaşlayanki mse,onukesi p
bo­zabi l
irvekazaet mesi ger
ekmez.Yalnızacil
enkazaedi lmesi
ger
ekenbi rorucabaşlayamnonubozmasıhar amdır.Acil
enkaza
edi
lmesi ge­r ekenoruç,kişi
ninkası
tl
ıbozduğuor uçtur.Keza
aci
lenkazaedi lme­si gerekmeyenorucubozmakdaensahi h
kavl
egör eharamdı r
.Acilenkazaedil
mesi gerekmeyenor uç,
ki
şini
nkası t
lıbozmadığıoruçtur.
D.İ
TİKAF

Herv akit
teit
ikafagi
rmekmüst ehabtı
r.Yalnı
zKadirgecesine
rast
lamay ıümitederekramazan' m sonongünündei t
ikafagir
mek
dahaf azi
let
li
dir.İ
mam Şaf i
î(r
.a.)Kadirgecesi
nin,
ramazanay ını
n
21.vey a23.gecesiolduğunamey leder.

Mesci
tt
eiti
kafagir
meksahi
hti
r.Cami
de(
cumanamazıkı
l
ınan
yer
de)i
ti
kafagir
mekdahaevl
adır.

i
mam' m sonkavl
inegöre,kadı
nınevi
ndeedindi
ğimesci
tt
e
i
ti
­kafagi r
mesisahihdeğildi
r;Ev
deedi
nil
enmescit,
namazi
çin
hazı
r­lanıpayr
ıl
anyerdir
.

Birki
msebel l
ibi
ry erde, sözgel
imiMescid-iHaramdait
ikaf
a
gi
rmey iadarsa,oradai ti
kafagirmesil
azımdır.Kezaenzahirkavl
e
göre,Mescid-iNebev idev eyaMescid-
i Aksa'
daiti
kaf
agirmey i
ada­y ankimseni nhükmüdeböy ledi
r.AncakMescid-iHaram bu
i
ki mes­ci dinyer
ini tutar.Bununaksiolmaz.MedineMesci d'
i
,
Mescid-iAk-sa'
nıny erinegeçer.Bununaksi ol
maz.
Ensahihkavl
egör e,
ikametdenebilecekbirsür
ekadarit
ikaf-
ta
bekl
emekşarttı
r.Zayıfkavl
egöre,busüreninmescidi
niçinden
durmadangeçecekbi rzamankadarol masıkaf
idi
r.Bi
rbaşka
kavl
egöreisebirgünlüksürekadardurmakşar t
tı
r.

Cinsel il
i
şki i
leit
ikafbozul ur.Enzahirkavi
ll
eregör eşehvetleolan
sevişmeni nhükmü, dokunmanı nhükmügi bidi
r.Öpmekl eme­ni
akarsai ti
kafbozul ur.Eğermeni akmazsaiti
kafbozulmaz.
Unu­t arakci nsel i
li
şkidebul unaniti
kafl
ıkimseninhükmü,
unutar akci n­sel ili
şkidebul unanoruçluki
mseni nhükmügi bidir
.
İt
ikaftaol anki msegüzel kokusür ünür,
süslenirveyayemeky erse
zararıolmaz.Sadecegecel eyiniti
kaf
agirmeksahi hti
r.Birki
mse
oruçt ut­may ıadetedi ndiğigündeiti
kafagirmeyinezrederseo
gündei t
ikaf agirmesi l
azımdı r.

Oruçluolaraki
ti
kafagir
mey iveyait
ikaft
aikenor uçt
utmayı
nezredenkimseninnezret
ti
ği şeki
l
dehar eketetmesil
azımdır
.En
sahihkavlegörei
tikafv
eor ucunbiraraday apı
l
masıv aci
bti
r.

İt
ikaf
abaşl arkenniyetetmekşar tolduğugi bi,f
arzolanadak
i
tikaf
ıdaniy ett
ebelirtmekşar t
tı
r.İtikaftauzunbi rsürebekl ense
bil
ebumüddet ibel
lietmedeni tikaf amut lakşekil
deni y
etet mek
ka­f i
dir
.İti
kafagi r
enki msemesci ttençı kı
pbirdahagi rerse,
niyet
iye­ni lemesilazımdı r
.Birki msebi rmüddet( sözgelimi bir
gün)iti
kafagi r
mey eniyetederv et uvaletihti
yacıdışı
ndabi r
mazeretlemesci t­tençı kardat ekrarger idönerse,ni
yet i
yenil
emesi lazı
mdı r
.Tuv aletihti
y acınıgidermenedeni yleçı karsa,
ni
yeti
yeni l
emesi gerekmez.Zayıfkavl
egör ekişimesci
tt
en
dı
şarı
yaçı kardauzunbi rmüddetkalırsani
y et
iyenil
emesi
l
azımdır.Birbaşkakav l
egöreise,iht
iyaçsüresiuzunol
sunkı
sa
ol
suny enidenniyetetmesigerekmez.

Birkaçgüngi biar
alıksızbirmüddet
leadakedi l
mi şi
ti
kafagi­ren
kimse, mazeretl
emesci di
ndışı
naçıkarsapeşpeşel i
kkesil
miş
ol­mazv eni y
eti
niy enil
emesidevacibdeğildi
r.Zayı
fkavlegöre
i
se, ih­ti
yaçol maksı zı
nveyatuval
etihti
yacıveyacünüplükt
en
yı
kanmamazer et
iolmaksı zı
nmescidindışı
naçı kar
saniyeti
yenilemesivacibolur.

İt
ikafı
nsahiholmasıi
çi
ni t
ikafagir
enkimseninmüslümanv eakıl
lı
olması,hayı
zvecünüplükt
ent emizbulunmasışart
tı
r.İ
ti
kaf
-taki
ki
şi di
ndençıkarv
eyakendi fi
i
lisonucusarhoşolur
saiti
kaf
ı
bo­zul ur.

Mezhepalimleri
ncekabul edilenri
vayet egöre, birkimseartarda
olmaniyeti
yl
eiti
kaf agirdi
ktensonr adi ndençı karv eyakendi f
îi
li
sonucundasarhoşol ursa,it
ikafıngeçenkı smıbat ılol
urvepeş
peşeli
kkesil
ir
.Kişi,kendifii
l
i sonucuol maksızı ndel i
ri
rveyabay ı
lı
r
-sa,
mescidindışınaçıkmadı kçaar tardaolani tikafıngeçenkısmı
bo­zul muşolmaz.Bay gı
nlıktageçensür eitikaf ı
nmüddet inden
sayı
lı
r.Ancakdelili
ktegeçensür ei
t i
kafınmüddet indensayılmaz.

İ
ti
kaf
taki
kadı
nınhay
ızhal
ibaşl
arsacami
dençı
kmasıv
aci
bti
r.
Kezacünüpolancamideyıkanamı
yor
sacamidençıkmasıvaci
bti
r.
Camideyıkanmaimkanıolsadaçı
kmasıcai
zdi
r.Ancakyı
kanmak
i
çincamidençıkmasıger
ekmez.Hayı
zvecünüplükt
egeçensüre
i
ti
-kafmüddeti
ndensayıl
maz.

Nezr
edi
l
mişİ
ti
kaf

Birkimsear alıksı
z( birkaçgün)it i
kafagi r
mey iadarsa,adadı ğı
şekil
dey apmasıl azımdı r
.Ensahi hkav legöre, i
ti
kafaar alı
ksız
de­v am et mekşar tkoşul mamı şsaar alı
ksızdev am etmekv aci
b
değil
dir.Birgüni tikafagirmey i
aday anki şini
ngünüsaat lere
bölmesi caizol ­maz.Bi rkimse, artardaol masıkay dıilebirhaft
a
gibibirzamanıbel liederv ebuhaf t
ay ıkaçırı
rsa,kazaeder ken
aral
ıksızkazaet me­si l
azımdır
.Şay etbi rarı
zaol maksı zı
n
zamanıkaçı rmışsa, artardakazaet mesi l
azım değil
dir.Birkimse
adakol anitikafı
nar tar daolduğunuhat ır
larvemubahol an
mazer etiçi
nmesci ddı şı
naçıkmay ışar tkoşmuşsa, ezherkav l
e
görebuşar tsahiht i
r.

İt
ikafagir
enki
şimubahbi rmazereti
çinzamanıharcarv
e" Şu
aydaiti
kafagi
receğim."di
yezamanıbell
ietmişise,
mazereti
çin
harcadı
ğızamanıkazaet mesiv
acibdeğil
dir
.Zamanıbell
i
etmemi ş­se,
har cadı
ğızamanıkazaetmesivacibt
ir
.Ar
alı
ksız
ol
aniti
kat
lar
daözür
süzol
arakmesci
dindı
şınaçı
kmakpeş
peşel
i
ğikeser
.

İt
ikaft
aki ki
şi vücudununbazıazal arı
nı(el,ayakv eyabaşı nı
)
mesci t
tendı şarıy
açıkarı
rsaveyat uvaletihtiy
acıiçinmesci din
dışı­naçı karsa,bununzararıolmaz.Tuv aletiht
iyacım birbaşka
evdegi­der mesi vaci
bolmadığı gibituvaletihti
yacınıgidermek
i
çinev i
nincami denuzakolması nı
ndazar arıyoktur.Ancakaşı rı
derecedeuzaki se,ensahihkavlegör eiti
kaf azararv er
ir
.Ay ak
yolundangel ir
kenhast al
anırdauzunbi rsürebekl emezsev ey
a
başkabi ryoldandönmezsezar arıolmaz.

Dışarıçı
kmay ıger
ekt i
renbirhastal
ı
knedeni yl
emescidi
ndı şı
­na
çı
kmakpeşpeşel ikhükmünükesmez.Sür esiuzunol
ani t
ikaf
ta
hayızhaligörenkadıniçinpeşpeşelikkesil
mez.Amai t
ikafsüresi
hayızhali
ninsüresindenazol ur
saenzahi rkavl
egörepeşpeşel i
k
hükmükesi li
r.

Mezhepalimleri
ncekabuledi
lenri
vayet
egör e,unutar
ak
mes­ci di
ndışınaçı
kmakpeşpeşel i
ğikesmez .Camininmüezzi ni
,
ezanıokumakiçincamiyebit
işi
kolmayanmi nareyeçıkar
saen
sahihkav­legörepeşpeşeli
kbozulmaz.Mazer etsebebiyle
dışar
ıdageçi
ril
ensürel
eri
nkazaedilmesivacibti
r.Tuval
etihti
yacı
i
çingeçensüreler
inkazaedil
mesigerekmez.
ALTI
NCIBÖLÜM:

HAC

A.HACVEUMRENİ
NVACİ
BOLMASI
NINŞARTLARI

Hac,
birf
ari
zadı
r.Kezaenzahi
rkav
legör
eumr
edebi
rfar
i­z
adı
r.

Hacv eumr eni

nsahiholmasınınşartımüslümanol makt ı
r.
Mümey y i
zolmayançocukv edeliadınaveli
siniyetederekihr
amı
gi­yer.Mümey yizmüslümançocuğunbi zzatedaedeceği hac
sahi
htir
.Hürv emükell
efkişi
ninvef aki
rkişini
nbizzatedaet t
iği
hacfarzhacy er
inegeçer.Çocukv edeli
ninedaet ti
ğihacisefarz
hacyerinegeç­mez.

Hacveumreni
nvaci
bolması
nınşar
tl
arışunlar
dır
:Müslüman,
bal
iğv
ehürolmakvegüçyet
ir
mek(ist
itaat
).Güçy et
ir
mekiki
şe­ki
ldeol
ur:
1-Bi
zzatGüçYetir
mek: Ki
şi
ninhacv
eumr
eyi
bizzaty
apabi
l
-
mesi
dir.Bununşart
lar
ışunl
ardı
r.

a-Yolazı
ğı,azı
kkabıvegidiş-
dönüşmasr af
ıbulunmalı
dır.Zay
ıf
kavlegöre,
aday ı
nmeml ekett
eailesiveakr
abasıyoksa,dönüşiçi
n
nafakası
nınbulunmasışartdeği
ldir.

Birkimseningünlükkazancıyol
lukvey evmiyesi
nikarşıl
ardasefer
mesaf esii
kimerhalekadaruzakise,kendisi
nehacf arzolmaz.
Sefermesaf esi
kısaolup,günl
ükkaz ancıyol
lukveyev miyesi
ne
kafigeli
rsekendisi
nehacf ar
zolur.

b-Bi
neği
nbulunması:Kendi
siil
eMekkear
asındakimesafei
ki
merhal
eolanki
msei çi
nbirvası
tabul
unmal
ıdır
.Buvasıt
aist
er
sat
ınal
mak,ist
erki
ralamaksureti
il
etemi
nedilsi
nhükmüaynıdı
r.

Vasıtasebebiy
lekendi sineşiddetl
ibirzarardokunaniçin
tahtı
revanvetahtır
evanı ndiğerkefesinebinecekbiri
sini
n
bulun­masışar ttı
r.Birkimsei l
eMekkear asındakimesafei
ki
mer hal
edenazol urvekendi siyürümey emukt ediri
se,hac
kendisi
nefarzolur.Yür ümey emukt edirdeği
lse,hükmüMekke'den
uzakmesaf edebu­l unanki mseninhükmügi bidi
r.

Hacagi
dipdönünceyekadarki
şini
nazı
kvebineği
,vadeli
veya
peşi
nborcundanvegeçi
mindensoruml
uolduğukimseleri
n
naf
a­kası ndanfazlaol
malıdı
r.Ensahihkavl
egöreazıkvebinek,
ki
şini
nmuht açolduğumeskenindenv ehi
zmetçi
sindenfazl
a
ol
malıdır
.Yineensahihkavlegörehacagidenki
şiti
caretmalı
nı
hacazığıvevası
­t asıi
çinsar
fetmelidi
r.

c-Yolgüv enl
iği
ninbul unması:
Yoldacanav ar,düşmanv ey
ay ol
kesi
cil
erol upcanınav eyamalınabirzarargelmesindenkor kan
ki
msei çingidil
ecekbaşkabi ryolyoksa,kendisinehacf ar
z
değil
dir
.Enzahi rkavlegöre,denizyolundaemni yetbulunması
ağır
lı
ktaisedenizy olundangitmesiv aci
bti
r.Hacagi denkişiyol
emniyetisağla­y acakkoruyucubul urdaücreti
ni vermeye
muktedirise,beraberin­degöt ür
üpücr eti
nivermesi l
azımdır.

Mutady er
ler
dealı
nacaksuveyiy
eceği
nfi
yatı
nınuy
gunol­ması
şar
ttı
r.Uygunfi
yatt
anmaksat,
zamanv ey
eregöref
iyat
ın
nor
­mal piy
asayauygunol
masıdır
.

Herkonakl
amay
eri
ndebi
nekhay
vanıi
çiny
em bul
unmal
ı
dır
.

Hacagidecekkadı nınberaber
indekocası nın,mahr
emininve­y a
güvenil
i
rbirkadınınbulunmasışartt
ır.Ensahi hkavl
egöre,bu
kadınl
ardanbir
ininy anı
ndamahr emininbul unmasışar
tdeğil
dir
.
Şayetmahremi ücr etkar
şıl
ığı
ndakendi siil
egitmekist
erve
kadını
nimkanıv arsabuücr et
ivermelidir
.
d-Hacagi
denkişişi
ddetl
ibi
rzar
arauğr amadanbi neküzeri
n­de
durabi
l
meli
dir
.Körolanki
şii
çinhacınvücubşar t
ları
naekolarak
bi
rdegüdücününbulunmasışar
ttı
r.Körolanıhacagötürenkişi
nin
hükmü,mahremit
arafı
ndanhacagöt ür
ülenkadınınhükmügi bi
dir
.

Sefı
hli
ksebebiyl
ekısı
tl
ıl
ı
kal t
ındabul unanki
şini
nhükmü,hacla
mükell
efolanı
nhükmügi bidi
r, y
anikendisi
nehacvacibt
ir
.Fa­kat
kendi
sinemal t
esli
m edi
lemez.Budur umdaveli
siyakendi
sine
ref
akatederveyagüveni
lirbi
rinitay
inederekkendi
sii
lebir
li
kte
gönderi
r.

2-Dolayl
ıGüçYet
ir
mek: Bi
rkimsekendi
sinehacf arzol
duğuhal
de
hacagitmeyi
pvef
atederse,hacmasraf
ıter
ekesindenöden­mek
suret
iyl
eyeri
nebi
rbaşkasınahacet
ti
rmekv aci
btir.

Sakatolupbizzathacıedaet mektenaci zol ankişikendisinehac

yaptı
racakkişiyibulmayaveücretimi si
lver meyemukt edi
ri se,
ücreti
niödeyiphacıedaet mesilazı
mdı r.Sakatki şiücretl
ehac
eder­se, v
ereceği ücret
indahaöncegeçt iğigi
bi bi
zzathaca
gidenkişii
çi
nbel irt
il
enihti
yaçl
arıkarşıl
ayacakmi ktardanf azl
a
olmasışartt
ır.Ancakbuücr eti
ngidipdönüncey ekadarkendi si
ne
nafakasıf
arzol ankişi
ler
innafakasındanf azlaolmasışar tdeğildi
r.

Oğluvey
abiryabancıtar
afı
ndankendisinehacmasr af
ıveri
l
en
ki
şini
nbunukabuletmesiensahi
hkav legörevacibdeğil
dir
.
Ancakoğluonunadınahacetmekisterse,bunukabuletmesi
vaci
bti
r.Ke­zabaşkasıdaonunadı
nahacet
meki
ster
se,
en
sahi
hkav l
egör
eka­bul etmesiv
aci
bti
r.

1.HacVeUmr
eni
nMi
kat
lar
ı

Mikat
tanmaksathacagi
denki
şini
nihr
amagi
receği
yerv
e
za­mandır
.

Haciçi
nihr
amagi
rmev
akt
i;Şev
val
veZi
l
kadeay
ıil
eZi
l
hicce­ni
n
i
lkongünüdür
.

Kurbanbayramını
ngecesindei
hramagirmekhakkı
ndabi rv
e­ci h
vardı
r.Yanicai
zdeği
ldi
r.Hacayl
arıdı
şındai
hramagir
ili
rse,en
sahihkavl
egörebuihram umreiçi
ngerçekl
eşmişol
ur.Senenin
hervakti
ndeumr ei
çi
ni hr
amagirmekcaizdi
r.

Haci
çiny
ermi
kat
lar
ışunl
ardı
r:

Mekke'
debul
unanl
arı
nmikatıMekke'
ninkendi
sidi
r.Zayı
fkavl
e
gör
eHaremintümümikatyeri
dir
.Mekkedışı
ndaki
leri
nmi-kat
ıise
gel
i
şist
ikamet
ler
inegör
edi
r:

Medi
ne'
dei
kametedenl
eri
nmi
kat
ıZül
hul
eyf
edi
r(Abar
-ıAl
i
).

Şam,Mısı
rveMağri
btengelenler
inmikat
ıCühf
e'di
r.Bur
asıMekke
i
leMedinear
ası
ndabirköydür.Rabi
ğdiyebi
li
nenköydebu­r aya
yakı
ndı
r.

Yemendengelenler
inmi
kat
ıYel
eml
em'
di
r.Mekke'
deni
ki
mer­haleuzaktadı
r.

Neci
dli
l
erinmikatıKar
n'dı
r.Mekke'
deni
kimer
hal
euzakl
ı
ktav
e
Araf
atdağınabakanbirdağdı
r.

Doğudangelenl
eri
leI
rakl
ı
lar
ınini
katl
arıZat
-ıı
rkdeni
l
eny
er­di
r.
Mekke'
denikimerhal
euzakl
ıkt
abirköydür.

Mikatmilksı
nır
ında-ki
buMekke'
yeenuzakol
antar
afı
dır
-i
hrama
gir
mekdahaf azil
etl
i
dir
.Mi
kat
m sonsını
rı
ndai
hramagi
r­mek
caizdi
r.

Mikat
ıol
mayanyol
danhacveyaumrey
egidenkimse,
birmi­kat
hi
zası
nagel
diği
ndei
hramagir
er.İ
kimi
kat
m hizası
nagel
ir
seen
sahihkavl
egör e,Mekke'yeenuzakol anmi kattaihr
amagi rer.
Yolubirmikatınhi
zasındangeçmey enkimsei se,Mekke'yeiki
mer hal
euzaklıkt
aihramagirmel i
dir
.Ev iMekkei l
emi katarası
nda
bulunanki
mseni nmi kat
ıevidi
r.Birkimsebi rmikatagelipdehac
veyaum­r eyeniyet
lenmeyi i
stemey i
pmi katıgeçti
ktensonra
niy
et l
enmey i
ar­zueder se,mikatıbulunduğuy erdi
r.

Menasi kiedaetmey eni

yetlenenkimseni nmi katsınırı
nage­l i
nce
mikatıihramsızgeçmesi caizdeğil
dir.Şay etihramsı zgeçerse,
mikattaihramagi rmekiçinger idönmel idir
.Ancakv akitdaral
ır
ve­y ay oldabirtehli
kekor kusuvarsadönmez.Her hangi bi
r
mazer etol­madı ğıhal
dedönmezse, cezaol arakbirkur ban
kesmesi lazımdır
, ihr
amagi rdikt
ensonr ahenüznüsuka
başlamadanmi katadöner se,ensahihkav legör ekurbankesmesi
gerekmez.Nüsukabaşl adıktansonr adöner sekurbankesmesi
l
azımdı r.

Hacagidenkimseni
nai l
eveakrabasını
nbulunduğuy erde
i
h­r amagi r
mesidahafazil
etl
i
dir
.Birkavlegöreisemi katt
a
i
hramagi r
­mesi dahafazil
etl
i
dir
.Bendi yor
um ki enzahirkav
le
göremikatt
aihr
amagi rmesidahafazil
etl
idi
r.Sahihhadisl
ere
uygunolandabu­dur .All
ahdahaiyibil
ir
.

Umr emi katl

arıi
se;harem böl
gesidışındabulunanlariçi
nhac
i
nikatl
arıdır
.Haremdebul unanl
arı
nmi kat ıbi
radım bi
leolsa
hare­mi ndışı
dır
.Birkimseharem dışına,sözgel
imi Ten'
im'
e
kadarçıkma­danumr eiçi
nihramagi rerseenzahirkavlegör
ebu
caizdi
r.Fakatkur bankesmesi lazımdır.Şay
etihramagi r
dikten
sonraHil bölgesidışı
naçıkarsa,mezhepal i
mlerincekabul edi
len
ri
vayetegör ekurbankesmesi gerekmez .Umreihramıiçi
nHi l'
deki
i
nikatl
arınenf azil
etli
yer
iCi'r
ane'dir.SonraTen'
imv edahasonr a
Hudeybiyegel ir
.

2.İ
hram

İ
hramay amuay yenşekilde(hacv eyaumrey eveyaherikisi
ne
bi
rden)veyamut l
akşeki l
de(ihram kel
i
mesi nebirşeyeklemeden) ,
ni
yetederekgir
il
ir.Fakathacv eyaumreyitayinederekihrama
gi
r­mekdahaf az i
let
li
dir
.Birkavlegöremut l
akşekilde(hacv eya
umre­y ibel
i
rtmeden)ni yetederekihr
amagi r
mekdahaf azi
letl
i
dir
.

Birki
msehacay lar
ındamut l
akşekil
deni yetederekihrama
gi­rerse,sonradanniyeti
nihacveyaumr eyev eyaherikisi
ne
çevir
ebi­lir
.Bundansonr abelli
ett
iğiibadetinnüsukunuy apar.
Hacay lar
ıdışı
ndamut lakşekil
deniyetedenki mse,ensahi hkavl
e
göreumr e­y egirmişolur
.Hacay l
arıiçeri
sindeniyet
inihac
i
badetineçev i
re-
mez.

Bi
rki
mse:
"Zey
d'i
nihr
amagi
rdi
ğigi
bii
hramagi
ri
yor
um.
"şekl
i
nde
ni
yeteder se,caizdir.Zey dihramlıdeği l
seonuni hramımut ­lak
ol
arakger çekleşir.Zay ıfkav legörekendi siZeyd'
inihramda
ol
­madı ğınıbili
rse, i
hr amıger çekleşmi şolmaz.Şay etZeyd
i
hramlıise,Zey d'
ini hramıgi bigerçekleşi
r.Zeydöl düğüiçi
nonun
i
hramagi ripgirmedi ğini bil
mezse, hacıkırananiyetedervehacil
e
umreninme- nasi kini(işleri
ni)yapar .

İ
fr
adhacıiçi
nihramagirmekist
eyenkimseşöyl
eniy
eteder
:
"
All
ahümmei nnîüri
dü'
l-
hacceveahramtubi
hafeyessi
rhul
ive
t
akkabbel
humi nnî.
"Bundansonratel
biy
egeti
ri
r.

3.İ
hramdanÖnceYapı
l
masıGer
ekenİ
şler

1-İhr
amagirmekistey
enkişiönceniy
etederveondansonra
tel
biy
egetir
ir
.Şayetni
yetetmedentel
biyegeti
ri
rsei
hrama
gir
mişolmaz.Ni
yetgeti
ri
rdetelbi
yegeti
rmezse,ensahi
hkavl
e
göreihr
a­magi rmişsayı
lı
r.

2-İ
hramagi r
enkişi
ninihram niyeti
ylegusül et
mesisünnet
tir
.
Mazeretsebebi
yl
egusül edemey enkimset eyemmüm eder.
Ayr
ıcahacıMekke'yegirerken,Arafat'
tavakfeyapar
ken,
Müzdeli
fe'
debayram sabahı ndafecirdoğduktansonraveteşri
k
günl
eri
ndeMi
-na'
dat
aşl
arıat
arkengusül
etmesi
sünnet
ti
r.

3-İhramagirmedenöncegüzel kokusürünmek.Kezaensahi h
kavlegöre,i
hramdagüzel kokusür mekdesünnetti
r.Kokunun
i
hra­magi rdi
ktensonrayakadardev am et
mesindebirbeis
yoktur.Koku­nuncismi olsadabi rzar
arvermez.Ancakbir
ki
msekokul ui
hram­l arı
nıçıkarı
rdasonratekr
argiyer
se,en
sahihkavlegörefi
dyev er
­mesi lazı
mdır.

4-Kadı
nıni
hram i
çi
nel
l
eri
nekı
nay
akmasısünnet
ti
r.

5-Er
keği
nihr
am i
çindi
ki
şli
elbi
seler
iniçı
kar
masıv
aci
bti
r.Be­y
az
i
zarverı
dail
enal
ı
ngiymesisünnett
ir.

6-İhramıgi
yi
pniyet
lenmedenöncei
hram sünnet
ini
yet
iil
eiki
rekâtnamazkıl
maksünnetti
r.

Bundansonraenf azil
etl
işekli
yl
e;kaf
il
ey ol
açı
ktı
ğızamanv e­ya
yürüy
erekyol
ay öneli
rkenniyetl
eni
pihramagir
il
ir
.Birkav
legöre
i
sekılmanikir
ekâtnamazdansonr aotur
arakni
yetl
enipi
hra­ma
gir
mekdahaf azil
etl
idi
r.

Hacmi
nihramdaolduğusüredeyüksekseslesıksı
ktel
biy
e
ge­ti
rmesimüst
ehabtı
r.Kadını
nherhalükardasessi
zcetel
biy
e
geti
rme­si sünnett
ir.Bil
hassaki şi
nindurumudeğişti
kçe,örneği
n;
vasıt
ay abi
­ner ken,inerken,yokuşçıkarken,i
ner
kenv ey
a
arkadaşlar
ıilebi
rara­y ageli
rkentelbi
yegetir
mesi müstehabtı
r.
Kudüm t av
af ı
ndatelbiy
eget i
rmekmüst ehabdeğil
dir
,imam'mi l
k
kavli
negör eise,Kudüm ta­v afındasessizcetel
biy
egetirmek
müst ehabtı
r.Tel
biyeşudur :

İhr
amlıki
şi
,i
nsanıhay
ret
edüşür
ecekbi
rşey
igör
düğüzaman
şöyl
edemesimenduptur
:

Kişi t
elbi
yeyiüçdefaokudukt
ansonrahafi
fsesl
eNebi '
yesal
âtve
selâm getir
ir
.SonraduaederekAl
lah'
tancennet
i,r
ızası
nıveO'na
sı
ğı narakcehennemdensakınmayıdi
ler
.

4.Mekke'
yeGi
rmek

Araf
attavakf
eyiy
apmadanönceMekkeşehr i
negirmekdaha
fazi
l
etli
dir
.Medi
ney olundangelenkişi,
Mekke'ninZit
uvavadisinde
gusülederveMekke'ninüstt
arafındabulunanSeniyet
ü'1-
Keda
de­nilendağyol
undanşehr egirer.Kabe'
yigörünceşuduayı okur
:
BundansonraBeniŞeybe(Babü'
s-sel
âm)denmesci degir
erve
Kudüm t
avafı
nabaşlar.Kudüm t
avafı
,Ar
afatvakfesi
ndenönce
Mekkeyegir
entaşr
alıhacıl
aramahsusbirt
avaftı
r.

Mekkeyemenasikiçi
ngirmeyenbirki
mseni
nhacv eyaumr ei
çin
i
hramagirmesimüstehabtı
r.Bi
rkavl
egörei
sevacibti
r.Fakat
oduncuveavcıgi
bisıksı
kMekke'yegiri
pçı
kanı
nihramsızgir
mesi
cai
zdir
.

5.Tav
aft
aYapı
l
masıGer
ekenİ
şler

Hanginev'
idenolur
saolsuntav
afınbi
rtakı
mv aci
bler
ive
sünnet
ler
iv ar
dır
.Tavaf
ınvaci
bler
işunl
ardı
r:

1-Setr-
iAvret:Tavafesnasındaav r
etyerler
i kapalıbul
un­mal ı
dır
.
Ayrı
catavafedenki şi
hadesv enecasett
ent emi zbulun­malıdı
r.
Tavafesnasındaabdest ibozulanki
mse, abdestiniyenidenal
ı
rve
tav
afıngerikal
ankısmı nıtamaml ar
.Birkavl
egör etavafa
ye­nidenbaşl ar
.

2-Tav
afesnası
ndakabey
isol
tar
afaal
mak.
3-Tav
afaHacer
'ül
-Esv
ed'
denbaşl
amak.

4-Geçişl
erdebedenintümüileHacer'
ül-
Esved'
inhizası
na
gel­mek.Hacer '
ül
-Esved'
denbaşkay erdent
avafabaşlanı
rsabu
tavafsay
ıl
maz.Hacer '
ül-
Esved'
i
nhizasınageli
ndi
ğindetavaf
oradanit
i­barensay ı
l
may abaşlar
.

5-Şadır
vanınüzer
indey ür
üyerek,şadı
rvanı
nhizası
ndakidu­vara
dokunarakveyahati
mi naçıki
ki yer
ini
nbiri
ndengir
ipdi
ğerin­den
çı
karaky apı
l
antavafsahihdeğildir
.Bi
rveçhegöre,duvar
a
do­kunar akyapı
l
ant avaf
,birveçhegöresahihti
r.

6-Tav
afy
edi
şav
t(t
ur)ol
mal
ı
dır
.

7-TavafMesci
diHar
am'
day
apı
l
mal
ı
dır
.Tav
afı
nsünnet
ler
iise
şunl
ardır
:

1-Tav
afıy
ürüy
ereky
apmak.

2-İl
ktavaf
taHacerü'
l-Esv
ed'eelsür
mekv ehafi
fçeöpt
ükten
sonraal
nıonunüzeri
nekoy mak.Buşeki
ldedavranmakkadı
niçi
n
sünnetdeği
ldi
r.Meğerkitav
afyerit
enhaolsa.
Hacerü'
l-
Esvedi öpmey evealnı
nıüzer i
nekoy may amukt edi
r
olmayanonui sti
lâm eder(el
inionasürer )
.Bunuday apamay an
ki
mse, el
iil
ev eyaeli
ndeki bi
rşeyi l
eonai şareteder.Herturdabu
şeki
ldeyapmaksünnet ti
r.Heri
ki Rükn-ıSami i
sti
l
âm edilmezve
öpül
mez.Yal nızRükn-ıYemânîi sti
l
âm edi l
i
rf akatöpül
mez.

3-Herbirt
urabaşl
arkenResûl
üll
ah(
a.s.
)'
tanr
ivay
etedi
l
enşu
dualar
ıokumaksünnetti
r:

Kabe'
ni
nkapı
sıkar
şısı
nda:

Heri
kiRükn-
ıYemani
arası
ndada:

demeksünnet
ti
r.

Tav
afedenki
şihert
urdadi
l
edi
ğiduay
ıokuy
abi
l
ir.

Resûl
üll
ah( a.
s.)
'm okuduğudualarıokumak,Kur
'an-
ıKeri
m'i
okumaktan,Kur'
an-ıKerim'
iokumak, Resûl
üll
ah(
a.s.
)'m
oku­madı ğıdualarıokumakt
anf azi
letl
i
dir
.

4-Tav
afy
apaner
kek,
tav
afı
nil
küçt
urundar
emel
yapar
.Re­mel
,
adı
mlarıbi
rbi
ri
neyakı
nat ar
akkoşmaksı zm hı
zlıyür
ümekt i
r.Diğer
tur
lar
daiseyürümeksünnett
ir.Remel,sadecearkasındasa'yolan
tav
afl
arıni
lküçtur
undayapılı
r.Birkavl
egöreremel sadece
Kudüm tav
afı
ndayapıl
ır
.Remel yaparkenşuduaokunur :

Remely apı
lantüm tur
lar
dakezasa'ydaızti
bay apmakensa­hih
kavl
egör esünnetti
r.I
zti
ba,r
ıdanm or
tasınısağomuzunaltı
naalı
p
i
kiucunudasol omuzunüzerindenatmaktır
.Kadınl
arı
nremelv
e
ı
zti
bay apmalarıcai
zdeğildi
r.

5-Tav afıyaparkenKabe'yeyakınolmak.Şayeti
zdiham sebebi i
le
tav
af ıKabe'yeyakınveremel suret
indeyapmakmümkündeği l
se,
Kabe'denuzakv eremelşekli
ndey apmakdahaf azi
letl
i
dir.Ancak
ta­v afuzaktanr emelşekl
iyl
ey apıl
dığı
ndakadı
nlaraçarpma
endişesivar­sa, butakdir
deKabe' yeyakı
nveremel si
zyapmak
dahaf azi
letl
idi
r.

6-Tav
aft
url
arı
nıar
tar
day
apmak.

7-Tav aftansonr a"tavafsünneti"niy

et i
yl
eMakam- ıI
brahi
-min
arkasındaikirekâtnamazkı l
mak.Bunamazı nbiri
ncir
ekâtın­da
"Kafi
run"ikincirekâtı
nda" İ
hlas"suresiniokumaksünnetti
r.
Namazı ngecekı l
ınmasıhalindesurelericehr
iokumak.Birkavl
e
göre,turl
arınardar daolmasıv etavaftansonraikir
ekâtnamazın
kıl
ınmasıv acibt
ir.
İhramlıolmay anbi rkimsekendi adınaniyetetmedenbi rih-r
amlıyı
taşıyarakonat av afet t
irirse,tavaftaşmanki msey esay ı
l
ır.Keza
i
hr amlıkimse, kendi adınani yeteder ekihramlıbi
rinitaşıya­r ak
tavafeder se,tavaft aşmanki msey esay ı
lı
r.Taşıy
ani hraml ıol
up
kendi adınaniy etet mezdet aşmanıkast ederektav afeder seen
sa­hi hkav l
egör e, t
av aft aşmanı nadınasay ıl
ır
.Taşı yanihramlı
olupkendi adı
nat avafet mey ikastederv eyahem kendi hem de
taşmam kasteder ekt av afeder se,tavafsadecet aşıyanınadına
say ı
l
ır.

6.Tav
afı
nSonundaYapı
l
acakİ
şlerVeSa'
y

Kişi
,tavaf
ıbit
ir
ipiki
rekâtnamazıkı
ldı
ktansonraHecer'ül
-Esvedi
i
stil
âm eder.Sonr
aSaf aveMervetepel
eriarası
ndasa'yet­mek
üzereSafakapısı
ndanSafatepesi
neçıkar.Sa'y
m bi
rtakım şart
lar
ı
vardı
r.Buşartl
arşunlar
dır
:

1-Sa'
yeSaf
a'danbaşl
amak.

2-Sa'yyedi
turol
malı
dır
.Saf
a'danMerve'
yegi
dişbi
rturv
e
Merve'
denSafa'
yadönüşdebirtur
dur
.
3-Sa'y,ZiyaretveyaKudüm t avafı
ndansonr ayapıl
malıdı
r.Kudüm
tavaf
ıil
esa' yarasınaArafatvakfesigir
memel i
dir
.Sa'yıKudüm
tavaf
ındansonr ay apanı
nZi yar
ettav af
ındansonrabirdahaiade
etmesineger ekyoktur.Ka'begörünecekkadarSaf avemer ve
tepel
eriüzerineçıkmakv eşuduay ıokumakmüst ehabtır
:

Ki
şibundansonradi
nvedünyasıi
çi
ndi l
edi
ği duay
ıokur
.Ben
di
yorum ki
,zi
ki
rvedual
ari
kiüçdefatekrar
lanmalı
dır
.Al
lahdaha
i
yibi
lir
.

Sa'
ym başlangıçvebit
işmesafesi ndenormal y
ürüyüşl
eyürümek
vesa'y
m or t
akısmında(heriki
y eşildi
rekarası
nda)koş­mak
sünnett
ir.Normalyür
üyüşilekoşmanı nyapı
ldı
ğıyer
,bel
ir
len­miş
bil
i
neny erdi
r.Sa'
yiçi
nşöyleniyetedi l
i
r:

B.Ar
afat
taVakf
eYapmak

İ
mam veyaveki
li
ninZil
hicce'
ninyedi
ncigünüMekke' deöğle
namazı
ndansonratekbirhutbeokumasımüst ehabtir
.İmam
hut
be­dehacıl
arınseki
zincigününsabahındaMi na'
ya
çı
kmal arı
nıvey ap­mal ar
ıgerekennüsukuemr eder
.Zi l
hicce'
nin
sekizi
ncigünüsabahnamazı ndansonrahacı lar
labi
rli
kteMi na
bölgesineçı
karv egeceyioradageçi
ri
rler.Güneşdoğdukt ansonr a
oradanAr af
at'açıkar
lar
.Bendiyorum ki,
or adanArafat'
açı kmazl
ar.
Belkizevalvakti
neka­darNemi remesci dindekal
ır
lar.All
ahdaha
i
yi bi
li
r.

Zevalvakti
ndensonr aimam i kihutbeokurv eöğl
eileiki
ndi
namazınıkısalt
arakkıl
dır
ır.Bundansonr agüneşbat ı
ncay akadar
Arafat
't
adur url
ar.BuaradaAl lah'
azikirveduadabulunur l
arvesık
sı
ktahlilgeti
ri
rl
er.Güneşbat tı
ktansonr aMüzdeli
fe'
yeçı karl
ar.
Akşam namazı nıAraf
at't
akı l
may ıpyatsıvakti
net
e'hirederek
Müzdelif
e'deikisi
nibi
raradakı lar
lar.

Ar
afatv
akf
esi
ninv
aci
bler
işunl
ardı
r:

1-Arafatbölgesininbirböl
ümündebi ranolsunhazırbulun­mak.
Kaçmışol anıi
zlemekv ebenzeribi
rşeyi
çindeolsahi ç
bekl
e­medenAr afatböl
gesindengeçi
pgitmekv akfeiçi
n
yet
erli
dir.

2-Vakfey
apanki
şiibadet
eehi
lol
malı
,vakfeni
nvakt
iboy
unca
baygı
nolmamal
ıdı
r.Uykununv
akf
eyebirzarar
ıol
maz.

3-Vakf
e,Ar
efegünüzev
alv
akt
indensonr
ayapı
l
mal
ı
dır
.En
sa­hi hkavlegör ebuvakit
,bay ramınbir
incigünüfecri
n
doğuşunakadardev am eder.Birkimsegündüzv akti
ndevakfe
yapardasonr agüneşbat madanAr afat
't
anay r
ıl
ırvegeri
dönmezse, birkurbankesmesi müst ehabtı
r.Bi
rkavlegörekur
ban
kesmesi vaci
btir
.Fakatgüneşi nbatmasıesnasındageridöner
se
kurbankesmesi ger
ekmez.Kezaensahi hkav l
egöre,gecel
eyi
n
dönersekurbankesmesi l
azım gelmez.

Hacılarfarkınav armadanZi l
hicce'ninonuncugünüAr af
at't
av akfe
yaparlarsav akfegeçer li
dir
.Ancaksay ı
larıadetdışıazolacak
derecedei se,ensahi hkav legör ev akfeyisonradankazaet mel eri
ge­r ekir.Şay etsekizincigündev akf ey aparl
arsav edahav akfe
zamanıgeçmedenf arkınav arı
rlar
sav akt i
ndev akfeyapmalar ı
vacibti
r.Va­ki tgeçtiktensonr afar kı
nav arı
rl
arsa,ensahihkav l
e
göre,sonr adankazaet mel eri
v aci
bol ur.

C.Müzdel
i
fe'
deGecel
emek

Müzdel
i
fe'
degecel
emekvacibtir
.Gecey ar
ısı
ndansonr a
Müzdel
i
fe'
denayrı
l
anvefecirdoğmadanönceger i dönen
ki
mseni
nkurbankesmesigerekmez.Geceniniki
nci yarı
sında
Müzdel
i
fe'
degecel
emeyeninkurbankesmesi l
azımdır .
Müzdel
i
fe'
degecel
emeye-ni
nkur bankesmesininvacibolup
ol
madı
ğıkonusundaf
arkl
ıi
kigör
üşv
ardı
r.

Geceniny arısındansonr akadı n,zay ıfv egüçsüzol anlar ıMi-na'y

a
naklet
meksünnet tir.Ger idekal anlari se, alacakar anl ı
kt asa­bah
namazl arı
nıkılmcay akadarbekl erler .Sonr acemr elere
atacak­l arıtaşlarıtopl ayıpMi na'yadoğr uy ürürler.Meşai r
-i
Haram' agel­di kl
er i
ndebur adadur ur l
arv ehav aay dml anıncay a
kadarduaeder ­ler .Bundansonr aMi na'yagi derler.Mi na'yav arı
p
güneşdoğdukt ansonr aherkesMüz del if
e'det opladıklar ı
taşl
ardany edi tanesi niAka­becemr esineat ar.Taşl arınatılması
esnasındat elbiyeyesonv erir
lerv eherbi rtaşıat t
ıklarındat ekbir
geti
rir
ler.Sonr aTemet t
ü' veyaKı ranani yetedenl erkur bankeser ek
saçlar
ınıtır
aşeder lerv ey akısaltı
rlar .Er kekleri
nsaçl arınıtı
raş
etmeleridahaf azi
let l
idir.Kadınlarisesaçl arınıuçlarındankı rpar
lar.
Meşhurkav legör esaç­l arıtı
raşet mekbi rnüsukt ur .

Saçlar
ıt ı
raşet meninÖlçüsüiseenazüçkıl
ıkesmek, kısal
t­mak,
yol
makv eyay akmaktır
.Saçıolmayankimseusturayıka­f asında
gezdir
ir.Saçınıtır
aşedenv eyakı
salt
ankişi
Mekke' yegide­r ek
Rükünt avafı(ziy
arett
av af
ı)y
apar.Sa'
yyapmamı şisesa'yy a­par
vetekrarMi na'yadöner.

Akabecemr esinetaşatmak, kurbankesmek, saçlarıt

ır
aş
et­mekv etavafyapmay ısır
ayl
ay apmaksünnet tir
.Buf i
i
ll
eri
n
vaktibayr
am gecesini
ny arısı
ndaniti
barenbaşlar.İl
kcemr eolan
Akabecemr esinetaşatmazamanıNahrgününün( bayramın
bir
incigünün)sonunakadardev am eder .Naf
ileolanhedy i
(kur
banı)kes­meki çi
nbellibi
rzamany okt
ur.Bendiy or
um kien
sahi
hkav legör
e,hedyi
nkesi m zamanıudhiyekurbanındaol
duğu
gibi
bayram veteş­rikgünleri
dir.All
ahdahaiyibi
li
r.Bukonudaki
genişaçıkl
ama"İhr
amı nYasakları"böl
ümününsonundagel ecekti
r.

Tıraşol mak, Zi
yarett avaf ıveCemr el eri t
aşlamanı nsonzamani an
i
çinbel libi
rsür eyokt ur.Tı r
aşol may ıbi rnüsukkabul etti
­ği miz
takdirde,Akabecemr esinet aşat mak, t ı
raşol makv et avaf
yapmaki şleri
ndenilki kisiniyapanki msei çinbi ri
ncitahal l
ül
dev ­r esibaşlar.Yani kendi sii
çindi kişlielbisegiy mek, tı
raş
olmakv euzamı şt ı
rnakl arıkesmekhel alolur.Kezaav lanmakv e
nikahakdi ­ni yapmakdaensahi hkav legör ehel alolur.Ben
diyorum ki enza­hi rkav legör e,nikahakdi hel alolmaz.Al lah
dahai yibil
ir.Üçüncüsüy aniziyarettav afıyapı l
dığındai seikinci
tahall
ül dev r
esibaşlarv ei hramı nger ikalany asaklarıkalkmı şol
ur.

D.Mİ
NA'
DAGECELEMEK

Ziy
ar ettav
afıyapanki mseMinaböl gesinedöndüğüzaman
bayramınikinci veüçüncügecesini
bur adageceleyerekgeçi
rir.
Hergünüçcemr eninherbi
ri
ney editaşat ar
.Teşri
kiniki
nci
günündet aşlarıatı
pgüneşbatmadanMi naböl
gesindenay r
ıl
mak
cai
zdi r
.Budur umdaüçüncügecey ioradageçirmekv etaşl
arını
atmakgerek­mez.Teşri
kini
ki
ncigünügüneşbatmcayakadar
Mina'
danay r
ıl
ma­y anki
mseningeceyior
adageçi
rmesive
üçüncügününtaşl
arı
nıat
­masızor unl
udur.

Teşr
ikgünlerindecemrel
eretaşat manınzamanıgüneşi
nbatıya
meyletmesindeniti
bar
enbaşlarv ebatmcayakadardevam eder
.
Zayı
fkav l
egör ebuvaki
t,f
ecri
ndoğuşunakadardev am eder.
Cemr el
eretaşatmanınşart
larışunlar
dır
:

1-Taşl
arıy
edi
def
adabi
rerbi
rerat
mak.

2-Cemrel
erarası
ndaki
sır
ayauy
mak.(Sı
rasi
yl
ebüy
ük,
ort
ave
Akabecemresi
netaşat
mak.)

3-Taşl
amat
aşi
l
eyapı
l
mal
ı
dır
.

4-Taşlamaişi
atmakşekl
indeol
malıdı
r.Taşl
arat
ıl
acaky
ereel
l
e
konul
ursa,
taşl
amaişi
gerçekl
eşmişolmaz.

Taşları
nçakı lt
aşıbüyüklüğündeolmasısünnet
ti
r.Taşları
natıl
dığı
çukurdakal masışartolmadığıgi
biatanki
şini
ndecemr eni
n
dışı
ndakal arakatmasışartdeğil
dir
.Taşl
amav akti
ndehast al
ık
gibibi
rsebepl etaşl
arıatmaktanacizkal
ankimsebi rv
ekiltay
in
eder.Birgününt aşl
arı
nıterkedenkimse,enzahirkavl
egör ediğer
günler
debunl
arıkazaetmelidi
r.Bununiçi
nkurbankesmesi
gerekmez.At
amadığıtaşl
arıkazaedemey enkimseninkurban
kesmesige­rekir
.Mezhepal i
ml er
incekabul
edilenri
vayetegör
e,
üçtaşıat
ama­y ankimsekur bankesmeksur eti
ylebunuikmal
eder.

E.VEDATAVAFI

Kişihaci şleri
nibiti
ri
pMekke'dençı kmaki stediği
vakitVedat av
afı
yapmal ıvet avaftansonraMekke' debekl ememel idir
.Veda
ta­v afıvacipol upterkedenki şikurbankesmeksur eti
ylebunu
tel
afieder .Birkav l
egöreise,Vedat avafısünnetol upterk
edil
mesi hali
n­dekur bankesmekger ekmez.Vedat av
af ı
nın
vaci
pol duğunusöy l
e­diğimizt akdirde,onuy apmadan
Mekke' denay rıl
anınnamazıkı saltmay ıcaizkı l
anmesaf ekadar
yolalmadandönmesi hal
indekur bankesmesi gerekmez .Fakat
beli
rti
lenmesaf ekadary olal
dık­t ansonr adönenki mseninen
sahihkav legör ekurbankesmesi lazımdı r.

Hayı
zhalibaşl
ayankadı
nVedat
avaf
ıyapmadanMekke'
den
ayr
ıl
abi
l
ir.
Zemzem suyunuiçmekv ehacişl
eri
bit
inceMedi
ne'
yegi
dip
Resûl
üll
ah(a.
s.)
'm kabr
inizi
yar
etetmeksünnet
ti
r.

F.HACI
NRÜKÜNLERİ

Haccm r
ükünl
eri
beşt
aneol
upşunl
ardı
r:

1-Hacni
yet
iyl
eihr
amagi
rmek.

2-Ar
afat
't
avakf
eyapmak.

3-Zi
yar
ett
avaf
ıyapmak.

4-Saf
ail
eMer
vear
ası
ndasa'
yyapmak.

5-Tı
raşol
mak.

Tı
raşol
may
ınüsukkabul
etmemi
zhal
i
nde,
ter
kedi
l
mesi
du­r
umundakur
bani
l
etel
afi
edi
l
mez.

Araf
at'
tav
akfedı
şındahacm di
ğerr
ükünl
eri
umr
eiçi
nder
ükün
sayı
l
maktadı
r.

G.HACCI
NEDAŞEKLİ

Hacv
eUmr
ebi
rkaçşeki
l
deedaedi
l
ir:

1.İ
fr
adHacı
:

Birki
mseninhaci çi
nihramagirmesivehacnüsukunu
ta­maml adıktansonraMekkehalkı
nınihr
amagirdi
ğimikat
tabu
seferumr
ei çinihr
amagi r
erekumrenüsukunuyapmasıdı
r.
2.Kı
ranHacı
:

Kişi
ninmikatt
ahacv eumr eiçinihramagir
mesi v
ehacf i
i
lle­rini
yapmasıdır
.Böy l
ecehem hachem deumr eyiyapmışolur.Bi
r
kimsehacmev si
mindeumr eiçinihramagir
diktensonrahenüz
ta­vafyapmadanbunuhaci hramı naçev
iri
rseKıranhacıolur.
Bununaksiniyapmak, y
anihaci çi
ni hr
amagiri
pumr eyeçev i
rmek,
i
mam' ınsonkav l
inegörecai
zdeği ldir
.

3.Temet
tü'
Hacı
:

Ki
şini
nkendibel
desininmikat
mdaumr ei
çini
hramagir
mesi
ve
umreyit
amamladıktansonra(zil
hicceni
nseki
zinci
günü)
Mek­ke'dehaciçinihramagi
r mesidir
.

İ
fradhacıenf
azi
letl
iol
anı
dır
.Ondansonr
aTemet t
ü'hacıvesonr
a
daKır
anhacıgel
i
r .Bi
rkav
legör
e,Temett
ü'hacıİ
fr
adhacın­dan
fazi
l
etl
i
dir.HacıTemett
ü'i
çini
hramagi
renki
mseni
nkur
ban
kesmesişuşartl
arl
avaci
bolur
:

1-Kişi
,mesci
diharamdaoturanl
ardanol mamalı
dır
.Mesci d-
i
Haramdaotur
ankişi,
Mekke'denikikonaktanazuzaktaolan
ki
şi­dir
.Bendiy
orum ki
,bukişiensahihkav l
egöre,haremeiki
konak­tanazmesafedebulunankişidi
r.All
ahdahaiyibil
ir
.

2-Temett
ü'hacıy
apankişi
ninumr
esi
,oseneni
nhacay
lar
ında
vukubul
muşol mal
ıdı
r.

3-Temett
ü'yapankişiumreyit
amaml adı
ktansonr
ahac
i
h­r amı
nagirmekiçintekr
arherhangibi
rmikat
ageri
dönmemeli
dir
.

Temett
ü'yapaniçi
nkurbanıkesmevakti
,Temet
tü'
hacıiçi
n
i
hramagirmevakti
dir
.Ancakkurbanıbayr
amınbi
ri
ncigününde
kesmesidahafazi
l
etl
idi
r.

Haremdekur bankesemey enkimsekur banabedelolar

akongün
oruçtutar.Üçgünühacdaar efegünündenöncet ut
makmüst e-
habtı
r.Enzahirkavl
egöreki şi
,gerikal
any edi
günüde
meml eketi­nedöndüktensonr atutar
.Üçgünlükorucunar
tarda
ol
ması ,kezayedigünl
ükor ucundaar tar
daolmasımenduptur.
Kişiüçgünl
ükorucuhacdatutamazsa,kazaederkenenzahir
kavlegör
ebununlayedigünl
ükoruçarasınabi
rfasıl
akoyarak
tut­malıdı
r.

Kır
anhacı
nani y
etedenkişiTemettü'
kurbanıgi
bibi
rkur
ban
kesmel
idi
r.Bendiyor
um ki,
Kıranhacı
naniyetedeni
nMesci
d-i
Ha­ramdaot uranl
ardanol
mamasışar t
tır
.All
ahdahaiy
ibi
l
ir.

H.İ
HRAMLIİ
ÇİNYASAKOLANİ
ŞLER

1-Erkeği
ni ht
iyaçduymaksı zınbaşınınbirkı
smınıörtü
sayıl
a­bilecekbirşeyl
ekapat ması,diki
şliv
eyadokunmuşel bi
se
giy
mesi ,
bedeni nger
ikalankı smını(el,y
üzv ey
aay ağı
)abagibibi
r
şeyleÖrt
mesi haramdır
.Di kişli
elbi
sedenbaşkabi rşey
bulamayanın-el,y
üzveay akaçı kkalmakşar tı
yl
a-diki
şli
elbi
se
giy
mesi caizdi
r.

İhr
amdakikadı
nınyüzünüörtmesini
nhükmü, er
keğinbaşı
nı
ört
mesini
nhükmügi bi
dir
.Diki
şliel
bisegi
ymesiisecai
zdir
.Fakat
el­di
vengiymesienzahirkavl
egörecaizdeğil
dir
.
2-îhr
amlmınbedenineveyaelbi
sesi
negüzel koku,saçmav ey
a
sakal
ınada-kokul
uolsunveyaolmasın-yağsürmesi har
amdı r
,
î
hramlmınbedeninivesaçı
nıaspurgi
bitemizleyi
cil
erl
eyıkaması
mekruhdeğil
dir
,

3-Bedendekisaçl
arıtı
raşetmekv eyatır
naklar
ıkesmek
ha­ramdır.Üçtelkı
l v
eyaüçtır
nakgi derenkimsenintam fi
dye
ver
me­si ger
eki
r.Enzahirkav
legör ebirkıl
içi
nbir,i
kikı
liçi
niki
müdy i
­y ecekveri
li
r.Özür
lüki
şi,saçlar
ınıtı
raşedervefi
dy ever
ir
.

4-İhramlını
ncinsel i
l
işki
debulunmasıharamdır
.Cinseli
li
şkiil
e
umr edebozul ur.Kezabir
inci
tahal
lül
denöncey apı
lancinsel
i
li
ş­ki hacıdabozar .Ci
nseli
li
şki
debulunanihr
aml ı
nınbirdeve
kesme­si vacibti
r.

Cinseli
l
işki
nedeni
ylebozulanhacvey
aumrenin-
nafi
l
edeol­sa-
kazaedil
mesivaci
bti
r.Ensahihkav
legör
e,bozul
anhacı
nacel
e
üzerekazaedi
lmesigereki
r.

5-Eti y
enenhert ürlükaraavhay v
anınıavlamakhar amdır
.'Ben
di
yor um ki;
et i
yenenv eyabanikarahay v
anınınbirl
eşmesin­den
mey danagel enyav r
ular
ınavl
anmasıdahar amdır.All
ahdahaiyi
bi
li
r.İhramdaol may anınzi
krigeçenhay vanlar
ıharem
böl
gesi n­deav l
amasıdahar amdı r
.İhr
aml ıki
şibuhay v
anlar
ı
avl
arkent el
efeder sedeğeri
ni t
azmineder .
Av l
anandev ekuşui çi
nbirdevekesil
ir.Yabanisı
ğırvemer kepiçi
n
birsığı
r,geyiki çi
nbirkeçi
,tavşanveadat avşanıi
çinbirdişi
oğ­l akkesi l
ir.Avlananhayvanhakkındahüküm bel i
rt
enbi rnaki
l
yok­sa, adaletli
ikiki
şibenzeri
negörehüküm v er
ir.Benzeri
bulunma­y anhay vanı
nkıymetiver
il
ir.

6-Harem sını
r l
arıdahi
lindekendi li
ğindeny etişenot l
ar ı
ko­par makhar amdır.Enzahi rkav l
egör e,özel olaraky etişt
iril
en
otveağaçl arıkesenzami nol ur.Büy ükağaçkesenbi rsı ğı
r,küçük
ağaçkeseni sebi rkoyunf idyev er
ir
.Bendi yorum ki,mezhep
ali
mlerincekabul edil
enr i
v ayet
egör e,özel olaraky etişti
ril
en
ağaçlarıkesmeni nhükmü, kendili
ğindeny etişenağaçl arı
kesmeni nhükmügi bi
dir .An­caki zhirdenenbi tki
yi kopar mak
kezaalimleri
ni t
tif
akıil
edi kenv eböğür t
lendi kenigibi eziy
etv eren
bit
kil
erikopar makhelal dir.Ensahi hkav legör e,haremdeki otlan
hayvany emi veyatedav i mak­sadı y l
akopar makcai zdir.Allah
dahai y
i bi
li
r.

Medinebölgesi
ndekihayv
anlar
ıdaav
lamakhar
amdır.Ancak
İmam'm sonkavli
negöre,Medi
neböl
gesi
ndeavl
ayankimse
zaminol
maz.

Kişi,i
ster
sebenzeribulunanavhay vanını
nmi slinikesipet i
ni
sadakaol arakhar
eminmi ski
nler
inedağı t
ır
,istersedeğer i
tutarı
nday i
yeceksatı
nalar aksadakaşekl i
ndemi skinleredağıtı
r
vey aherbirmüdy i
yecekkar şı
lı
ğındabirgünor uçt utar.Benzeri
bulunmay anavhayvanlarıiçi
n;ki
şi dil
ersedeğer itutarındayiyecek
sat
ınalı
rvesa­dakaol arakdağıt
ır
,dil
erseherbirmüdi çi
nbi r
günoruçtut
ar.Tır
aşsebebiyl
efidyevermesigerekenkişi;
bir
koyunkesmek,üçsa'yi
ye­ceği alt
ıfaki
resadakaolarakv er
mek
veüçgünoruçt ut
makşı k­lar
ındanherhangibi
riniy
apabilir
.

I
.HACDAKESİ
LENKURBANLAR

1-Ter t
ipKurbanı:Ensahihkav l
egöremikatt
aihramagi r
mekgi bi
biremr i
nterkedil
mesi sebebi yl
ekesil
enkurbanadeni r.Bu
kur­banıkesmey emukt edirolmayankimsebi rkoy undeğeri
nde
yi
y eceksatınalı
rveharemi nf aki
rl
eri
nesadakaol arakdağıt
ır
.
Bunuday ap­may amukt edirolmazsa,hermüdy i
yecekiçi
nbir
günor uçtutar.

2-FevatKurbanı:Hacıkaçıranki
msenint
emettü'kur
banıgi
­bi
keseceğikurbanadenir.Ensahihkav
legöre,
kişi
hacıkaza
eder­kenkur banıkesmelidir
.

3-Vaci
bOlanKur ban:Tı
raşol makgibiharam ol
anfii
ll
erdenbiri
ni
i
şlemekveyaMi na'dagecelemekgibi bi
rvaci
biter
ket mek
se­bebiy
lekesilenkurbandır.Bukurbanınkesi
miiçintahsis
edil
enbel
­l i
birv aki
tyoktur.Kesi
my erii
se,enzahirkavlegöre
harem böl
ge­sidir
.Vaci
bol
ankur
banı
net
ini
har
em mi
ski
nler
ine
dağıt
makv aci
b-t
ir
.

Umr eyapaniçinMekke'deenf azi

letl
ikesi
my er
iMerve'
di
r.Hac
yapankimsei çi
nkesi
my er
iise,Mekke'deMinadenil
enyerdi
r.
Kezahacv eumr ey
iyapanınkeseceği adakveyanafi
l
ekurbanı
n
ke­simy eridehedyi
nkesildiğiyerdi
r.Zamanıi
seensahihkavle
göreudhiyeni
nkesim zamanı dı
r.All
ahdahaiyibi
li
r.

İ
.İHSARVEFEVAT

İ
hsar,
hacv ey
aumr eni
nrükünl
eri
niedaet
mektenal
ı
konul
inakt
ır
.
Fev
atise,
hacciedaetmektenal
ıkonul
maktı
r.

Mahsurkalanki şiihramdançıkar.Zayı
fkav
legöre,mahsur
kal
anl
arkafiledenbi rkaçki
şiise,
ihramdançıkmazlar
.Hastal
ık
se­bebiyl
edeki şi i
hramdançıkmaz.Ancak:"Hastaolur
sam
i
hramdançı karı
nı."diyeşartkoşmuşsa,meşhurolankavlegör
e
i
hramdançı kabili
r.

Mahsurkal
anki
mse,
Hil
lvey
aHar
em böl
gesi
ndei
hramdan
çı
kmaki
ster
sebi
rkoy
unkeser
.Bendi
yor
um ki
;i
hramdançı
kma,

kurbankesmekv eihr
amdançı kmay aniyetet
meklegerçekl
eşi
r.
Ke­zat ı
raşolmayıbirr
ükünkabul et
memi zhal
i
ndet ır
aşolmakl
a
dagerçekl
eşir
.Dem bulamay an,enzahirkavl
egörebedeli
niöder.
Be­del i
sebirkoyundeğerindey emekv er
mekti
r.Bedel
ödeyemezse,herbirmüdiçinbirgünor uçtut
arve(orucun
sonunubeklemeden)enz ahirkavlegörehemenihramdançıkar.
All
ahdahaiyibil
i
r.

Köleefendi
si
ndeni zi
nalmadanihramagi r
erse,ef
endisionu
i
hramdanmenedebi l
ir
.Kadınkocasındanizi
nalmadannaf i
lehac
i
çinihr
amagi r
mi şse,
kocasıonuihramdanmenedebi lir
.Kezafar
z
ol
anhaci çi
nihramagi r
erse,
enzahirkavlegörekocasıonu
i
hram­danmenedebi l
ir
.

Mahsurkalanınyapmakt aolduğuhacveyaumrenaf i
leise,ka­za
etmesiger
ekmez.Nüsuku( hacv ey
aumresi)f
arzolupy eri
ne
ge­tir
il
mesi kesi
nleşmişsey apmayaimkanbulduğuilksenedeki
far
zhacgibizimmet indekalı
r.Yeri
neget
iri
l
mesi kesinl
e
şmemişse,enge­l i
nkal kmasındansonr
agücünei t
ibaredil
ir.
Gücüvarsaedaeder ,aksihaldeedaetmez.

Arafatvakf
esinikaçı
ranki
msetavafyapar,
sa'yedervesaçı
nı
tı
raşederekihramdançıkar
.Sa'
yetmekv etı
raşolmakkonusunda
bi
rgör üşvardı
r:i
hramdançıkmakiçi
ntavafvesa'yyapmakvaci
b
deği
l
dir
.Budurumdat er
ti
pveyatakdi
rkurbanıkeserve(bi
rengel
ol
maksızı
nhacıkaçı
rmışsaacel
eüzere)hacıkazaeder.
ALTI
NCIBÖLÜM:

HAC

A.HACVEUMRENİ
NVACİ
BOLMASI
NINŞARTLARI

Hac,
birf
ari
zadı
r.Kezaenzahi
rkav
legör
eumr
edebi
rfar
i­z
adı
r.

Hacv eumr eni

nsahiholmasınınşartımüslümanol makt ı
r.
Mümey y i
zolmayançocukv edeliadınaveli
siniyetederekihr
amı
gi­yer.Mümey yizmüslümançocuğunbi zzatedaedeceği hac
sahi
htir
.Hürv emükell
efkişi
ninvef aki
rkişini
nbizzatedaet t
iği
hacfarzhacy er
inegeçer.Çocukv edeli
ninedaet ti
ğihacisefarz
hacyerinegeç­mez.

Hacveumreni
nvaci
bolması
nınşar
tl
arışunlar
dır
:Müslüman,
bal
iğv
ehürolmakvegüçyet
ir
mek(ist
itaat
).Güçy et
ir
mekiki
şe­ki
ldeol
ur:
1-Bi
zzatGüçYetir
mek: Ki
şi
ninhacv
eumr
eyi
bizzaty
apabi
l
-
mesi
dir.Bununşart
lar
ışunl
ardı
r.

a-Yolazı
ğı,azı
kkabıvegidiş-
dönüşmasr af
ıbulunmalı
dır.Zay
ıf
kavlegöre,
aday ı
nmeml ekett
eailesiveakr
abasıyoksa,dönüşiçi
n
nafakası
nınbulunmasışartdeği
ldir.

Birkimseningünlükkazancıyol
lukvey evmiyesi
nikarşıl
ardasefer
mesaf esii
kimerhalekadaruzakise,kendisi
nehacf arzolmaz.
Sefermesaf esi
kısaolup,günl
ükkaz ancıyol
lukveyev miyesi
ne
kafigeli
rsekendisi
nehacf ar
zolur.

b-Bi
neği
nbulunması:Kendi
siil
eMekkear
asındakimesafei
ki
merhal
eolanki
msei çi
nbirvası
tabul
unmal
ıdır
.Buvasıt
aist
er
sat
ınal
mak,ist
erki
ralamaksureti
il
etemi
nedilsi
nhükmüaynıdı
r.

Vasıtasebebiy
lekendi sineşiddetl
ibirzarardokunaniçin
tahtı
revanvetahtır
evanı ndiğerkefesinebinecekbiri
sini
n
bulun­masışar ttı
r.Birkimsei l
eMekkear asındakimesafei
ki
mer hal
edenazol urvekendi siyürümey emukt ediri
se,hac
kendisi
nefarzolur.Yür ümey emukt edirdeği
lse,hükmüMekke'den
uzakmesaf edebu­l unanki mseninhükmügi bidi
r.

Hacagi
dipdönünceyekadarki
şini
nazı
kvebineği
,vadeli
veya
peşi
nborcundanvegeçi
mindensoruml
uolduğukimseleri
n
naf
a­kası ndanfazlaol
malıdı
r.Ensahihkavl
egöreazıkvebinek,
ki
şini
nmuht açolduğumeskenindenv ehi
zmetçi
sindenfazl
a
ol
malıdır
.Yineensahihkavlegörehacagidenki
şiti
caretmalı
nı
hacazığıvevası
­t asıi
çinsar
fetmelidi
r.

c-Yolgüv enl
iği
ninbul unması:
Yoldacanav ar,düşmanv ey
ay ol
kesi
cil
erol upcanınav eyamalınabirzarargelmesindenkor kan
ki
msei çingidil
ecekbaşkabi ryolyoksa,kendisinehacf ar
z
değil
dir
.Enzahi rkavlegöre,denizyolundaemni yetbulunması
ağır
lı
ktaisedenizy olundangitmesiv aci
bti
r.Hacagi denkişiyol
emniyetisağla­y acakkoruyucubul urdaücreti
ni vermeye
muktedirise,beraberin­degöt ür
üpücr eti
nivermesi l
azımdır.

Mutady er
ler
dealı
nacaksuveyiy
eceği
nfi
yatı
nınuy
gunol­ması
şar
ttı
r.Uygunfi
yatt
anmaksat,
zamanv ey
eregöref
iyat
ın
nor
­mal piy
asayauygunol
masıdır
.

Herkonakl
amay
eri
ndebi
nekhay
vanıi
çiny
em bul
unmal
ı
dır
.

Hacagidecekkadı nınberaber
indekocası nın,mahr
emininve­y a
güvenil
i
rbirkadınınbulunmasışartt
ır.Ensahi hkavl
egöre,bu
kadınl
ardanbir
ininy anı
ndamahr emininbul unmasışar
tdeğil
dir
.
Şayetmahremi ücr etkar
şıl
ığı
ndakendi siil
egitmekist
erve
kadını
nimkanıv arsabuücr et
ivermelidir
.
d-Hacagi
denkişişi
ddetl
ibi
rzar
arauğr amadanbi neküzeri
n­de
durabi
l
meli
dir
.Körolanki
şii
çinhacınvücubşar t
ları
naekolarak
bi
rdegüdücününbulunmasışar
ttı
r.Körolanıhacagötürenkişi
nin
hükmü,mahremit
arafı
ndanhacagöt ür
ülenkadınınhükmügi bi
dir
.

Sefı
hli
ksebebiyl
ekısı
tl
ıl
ı
kal t
ındabul unanki
şini
nhükmü,hacla
mükell
efolanı
nhükmügi bidi
r, y
anikendisi
nehacvacibt
ir
.Fa­kat
kendi
sinemal t
esli
m edi
lemez.Budur umdaveli
siyakendi
sine
ref
akatederveyagüveni
lirbi
rinitay
inederekkendi
sii
lebir
li
kte
gönderi
r.

2-Dolayl
ıGüçYet
ir
mek: Bi
rkimsekendi
sinehacf arzol
duğuhal
de
hacagitmeyi
pvef
atederse,hacmasraf
ıter
ekesindenöden­mek
suret
iyl
eyeri
nebi
rbaşkasınahacet
ti
rmekv aci
btir.

Sakatolupbizzathacıedaet mektenaci zol ankişikendisinehac

yaptı
racakkişiyibulmayaveücretimi si
lver meyemukt edi
ri se,
ücreti
niödeyiphacıedaet mesilazı
mdı r.Sakatki şiücretl
ehac
eder­se, v
ereceği ücret
indahaöncegeçt iğigi
bi bi
zzathaca
gidenkişii
çi
nbel irt
il
enihti
yaçl
arıkarşıl
ayacakmi ktardanf azl
a
olmasışartt
ır.Ancakbuücr eti
ngidipdönüncey ekadarkendi si
ne
nafakasıf
arzol ankişi
ler
innafakasındanf azlaolmasışar tdeğildi
r.

Oğluvey
abiryabancıtar
afı
ndankendisinehacmasr af
ıveri
l
en
ki
şini
nbunukabuletmesiensahi
hkav legörevacibdeğil
dir
.
Ancakoğluonunadınahacetmekisterse,bunukabuletmesi
vaci
bti
r.Ke­zabaşkasıdaonunadı
nahacet
meki
ster
se,
en
sahi
hkav l
egör
eka­bul etmesiv
aci
bti
r.

1.HacVeUmr
eni
nMi
kat
lar
ı

Mikat
tanmaksathacagi
denki
şini
nihr
amagi
receği
yerv
e
za­mandır
.

Haciçi
nihr
amagi
rmev
akt
i;Şev
val
veZi
l
kadeay
ıil
eZi
l
hicce­ni
n
i
lkongünüdür
.

Kurbanbayramını
ngecesindei
hramagirmekhakkı
ndabi rv
e­ci h
vardı
r.Yanicai
zdeği
ldi
r.Hacayl
arıdı
şındai
hramagir
ili
rse,en
sahihkavl
egörebuihram umreiçi
ngerçekl
eşmişol
ur.Senenin
hervakti
ndeumr ei
çi
ni hr
amagirmekcaizdi
r.

Haci
çiny
ermi
kat
lar
ışunl
ardı
r:

Mekke'
debul
unanl
arı
nmikatıMekke'
ninkendi
sidi
r.Zayı
fkavl
e
gör
eHaremintümümikatyeri
dir
.Mekkedışı
ndaki
leri
nmi-kat
ıise
gel
i
şist
ikamet
ler
inegör
edi
r:

Medi
ne'
dei
kametedenl
eri
nmi
kat
ıZül
hul
eyf
edi
r(Abar
-ıAl
i
).

Şam,Mısı
rveMağri
btengelenler
inmikat
ıCühf
e'di
r.Bur
asıMekke
i
leMedinear
ası
ndabirköydür.Rabi
ğdiyebi
li
nenköydebu­r aya
yakı
ndı
r.

Yemendengelenler
inmi
kat
ıYel
eml
em'
di
r.Mekke'
deni
ki
mer­haleuzaktadı
r.

Neci
dli
l
erinmikatıKar
n'dı
r.Mekke'
deni
kimer
hal
euzakl
ı
ktav
e
Araf
atdağınabakanbirdağdı
r.

Doğudangelenl
eri
leI
rakl
ı
lar
ınini
katl
arıZat
-ıı
rkdeni
l
eny
er­di
r.
Mekke'
denikimerhal
euzakl
ıkt
abirköydür.

Mikatmilksı
nır
ında-ki
buMekke'
yeenuzakol
antar
afı
dır
-i
hrama
gir
mekdahaf azil
etl
i
dir
.Mi
kat
m sonsını
rı
ndai
hramagi
r­mek
caizdi
r.

Mikat
ıol
mayanyol
danhacveyaumrey
egidenkimse,
birmi­kat
hi
zası
nagel
diği
ndei
hramagir
er.İ
kimi
kat
m hizası
nagel
ir
seen
sahihkavl
egör e,Mekke'yeenuzakol anmi kattaihr
amagi rer.
Yolubirmikatınhi
zasındangeçmey enkimsei se,Mekke'yeiki
mer hal
euzaklıkt
aihramagirmel i
dir
.Ev iMekkei l
emi katarası
nda
bulunanki
mseni nmi kat
ıevidi
r.Birkimsebi rmikatagelipdehac
veyaum­r eyeniyet
lenmeyi i
stemey i
pmi katıgeçti
ktensonra
niy
et l
enmey i
ar­zueder se,mikatıbulunduğuy erdi
r.

Menasi kiedaetmey eni

yetlenenkimseni nmi katsınırı
nage­l i
nce
mikatıihramsızgeçmesi caizdeğil
dir.Şay etihramsı zgeçerse,
mikattaihramagi rmekiçinger idönmel idir
.Ancakv akitdaral
ır
ve­y ay oldabirtehli
kekor kusuvarsadönmez.Her hangi bi
r
mazer etol­madı ğıhal
dedönmezse, cezaol arakbirkur ban
kesmesi lazımdır
, ihr
amagi rdikt
ensonr ahenüznüsuka
başlamadanmi katadöner se,ensahihkav legör ekurbankesmesi
gerekmez.Nüsukabaşl adıktansonr adöner sekurbankesmesi
l
azımdı r.

Hacagidenkimseni
nai l
eveakrabasını
nbulunduğuy erde
i
h­r amagi r
mesidahafazil
etl
i
dir
.Birkavlegöreisemi katt
a
i
hramagi r
­mesi dahafazil
etl
i
dir
.Bendi yor
um ki enzahirkav
le
göremikatt
aihr
amagi rmesidahafazil
etl
idi
r.Sahihhadisl
ere
uygunolandabu­dur .All
ahdahaiyibil
ir
.

Umr emi katl

arıi
se;harem böl
gesidışındabulunanlariçi
nhac
i
nikatl
arıdır
.Haremdebul unanl
arı
nmi kat ıbi
radım bi
leolsa
hare­mi ndışı
dır
.Birkimseharem dışına,sözgel
imi Ten'
im'
e
kadarçıkma­danumr eiçi
nihramagi rerseenzahirkavlegör
ebu
caizdi
r.Fakatkur bankesmesi lazımdır.Şay
etihramagi r
dikten
sonraHil bölgesidışı
naçıkarsa,mezhepal i
mlerincekabul edi
len
ri
vayetegör ekurbankesmesi gerekmez .Umreihramıiçi
nHi l'
deki
i
nikatl
arınenf azil
etli
yer
iCi'r
ane'dir.SonraTen'
imv edahasonr a
Hudeybiyegel ir
.

2.İ
hram

İ
hramay amuay yenşekilde(hacv eyaumrey eveyaherikisi
ne
bi
rden)veyamut l
akşeki l
de(ihram kel
i
mesi nebirşeyeklemeden) ,
ni
yetederekgir
il
ir.Fakathacv eyaumreyitayinederekihrama
gi
r­mekdahaf az i
let
li
dir
.Birkavlegöremut l
akşekilde(hacv eya
umre­y ibel
i
rtmeden)ni yetederekihr
amagi r
mekdahaf azi
letl
i
dir
.

Birki
msehacay lar
ındamut l
akşekil
deni yetederekihrama
gi­rerse,sonradanniyeti
nihacveyaumr eyev eyaherikisi
ne
çevir
ebi­lir
.Bundansonr abelli
ett
iğiibadetinnüsukunuy apar.
Hacay lar
ıdışı
ndamut lakşekil
deniyetedenki mse,ensahi hkavl
e
göreumr e­y egirmişolur
.Hacay l
arıiçeri
sindeniyet
inihac
i
badetineçev i
re-
mez.

Bi
rki
mse:
"Zey
d'i
nihr
amagi
rdi
ğigi
bii
hramagi
ri
yor
um.
"şekl
i
nde
ni
yeteder se,caizdir.Zey dihramlıdeği l
seonuni hramımut ­lak
ol
arakger çekleşir.Zay ıfkav legörekendi siZeyd'
inihramda
ol
­madı ğınıbili
rse, i
hr amıger çekleşmi şolmaz.Şay etZeyd
i
hramlıise,Zey d'
ini hramıgi bigerçekleşi
r.Zeydöl düğüiçi
nonun
i
hramagi ripgirmedi ğini bil
mezse, hacıkırananiyetedervehacil
e
umreninme- nasi kini(işleri
ni)yapar .

İ
fr
adhacıiçi
nihramagirmekist
eyenkimseşöyl
eniy
eteder
:
"
All
ahümmei nnîüri
dü'
l-
hacceveahramtubi
hafeyessi
rhul
ive
t
akkabbel
humi nnî.
"Bundansonratel
biy
egeti
ri
r.

3.İ
hramdanÖnceYapı
l
masıGer
ekenİ
şler

1-İhr
amagirmekistey
enkişiönceniy
etederveondansonra
tel
biy
egetir
ir
.Şayetni
yetetmedentel
biyegeti
ri
rsei
hrama
gir
mişolmaz.Ni
yetgeti
ri
rdetelbi
yegeti
rmezse,ensahi
hkavl
e
göreihr
a­magi rmişsayı
lı
r.

2-İ
hramagi r
enkişi
ninihram niyeti
ylegusül et
mesisünnet
tir
.
Mazeretsebebi
yl
egusül edemey enkimset eyemmüm eder.
Ayr
ıcahacıMekke'yegirerken,Arafat'
tavakfeyapar
ken,
Müzdeli
fe'
debayram sabahı ndafecirdoğduktansonraveteşri
k
günl
eri
ndeMi
-na'
dat
aşl
arıat
arkengusül
etmesi
sünnet
ti
r.

3-İhramagirmedenöncegüzel kokusürünmek.Kezaensahi h
kavlegöre,i
hramdagüzel kokusür mekdesünnetti
r.Kokunun
i
hra­magi rdi
ktensonrayakadardev am et
mesindebirbeis
yoktur.Koku­nuncismi olsadabi rzar
arvermez.Ancakbir
ki
msekokul ui
hram­l arı
nıçıkarı
rdasonratekr
argiyer
se,en
sahihkavlegörefi
dyev er
­mesi lazı
mdır.

4-Kadı
nıni
hram i
çi
nel
l
eri
nekı
nay
akmasısünnet
ti
r.

5-Er
keği
nihr
am i
çindi
ki
şli
elbi
seler
iniçı
kar
masıv
aci
bti
r.Be­y
az
i
zarverı
dail
enal
ı
ngiymesisünnett
ir.

6-İhramıgi
yi
pniyet
lenmedenöncei
hram sünnet
ini
yet
iil
eiki
rekâtnamazkıl
maksünnetti
r.

Bundansonraenf azil
etl
işekli
yl
e;kaf
il
ey ol
açı
ktı
ğızamanv e­ya
yürüy
erekyol
ay öneli
rkenniyetl
eni
pihramagir
il
ir
.Birkav
legöre
i
sekılmanikir
ekâtnamazdansonr aotur
arakni
yetl
enipi
hra­ma
gir
mekdahaf azil
etl
idi
r.

Hacmi
nihramdaolduğusüredeyüksekseslesıksı
ktel
biy
e
ge­ti
rmesimüst
ehabtı
r.Kadını
nherhalükardasessi
zcetel
biy
e
geti
rme­si sünnett
ir.Bil
hassaki şi
nindurumudeğişti
kçe,örneği
n;
vasıt
ay abi
­ner ken,inerken,yokuşçıkarken,i
ner
kenv ey
a
arkadaşlar
ıilebi
rara­y ageli
rkentelbi
yegetir
mesi müstehabtı
r.
Kudüm t av
af ı
ndatelbiy
eget i
rmekmüst ehabdeğil
dir
,imam'mi l
k
kavli
negör eise,Kudüm ta­v afındasessizcetel
biy
egetirmek
müst ehabtı
r.Tel
biyeşudur :

İhr
amlıki
şi
,i
nsanıhay
ret
edüşür
ecekbi
rşey
igör
düğüzaman
şöyl
edemesimenduptur
:

Kişi t
elbi
yeyiüçdefaokudukt
ansonrahafi
fsesl
eNebi '
yesal
âtve
selâm getir
ir
.SonraduaederekAl
lah'
tancennet
i,r
ızası
nıveO'na
sı
ğı narakcehennemdensakınmayıdi
ler
.

4.Mekke'
yeGi
rmek

Araf
attavakf
eyiy
apmadanönceMekkeşehr i
negirmekdaha
fazi
l
etli
dir
.Medi
ney olundangelenkişi,
Mekke'ninZit
uvavadisinde
gusülederveMekke'ninüstt
arafındabulunanSeniyet
ü'1-
Keda
de­nilendağyol
undanşehr egirer.Kabe'
yigörünceşuduayı okur
:
BundansonraBeniŞeybe(Babü'
s-sel
âm)denmesci degir
erve
Kudüm t
avafı
nabaşlar.Kudüm t
avafı
,Ar
afatvakfesi
ndenönce
Mekkeyegir
entaşr
alıhacıl
aramahsusbirt
avaftı
r.

Mekkeyemenasikiçi
ngirmeyenbirki
mseni
nhacv eyaumr ei
çin
i
hramagirmesimüstehabtı
r.Bi
rkavl
egörei
sevacibti
r.Fakat
oduncuveavcıgi
bisıksı
kMekke'yegiri
pçı
kanı
nihramsızgir
mesi
cai
zdir
.

5.Tav
aft
aYapı
l
masıGer
ekenİ
şler

Hanginev'
idenolur
saolsuntav
afınbi
rtakı
mv aci
bler
ive
sünnet
ler
iv ar
dır
.Tavaf
ınvaci
bler
işunl
ardı
r:

1-Setr-
iAvret:Tavafesnasındaav r
etyerler
i kapalıbul
un­mal ı
dır
.
Ayrı
catavafedenki şi
hadesv enecasett
ent emi zbulun­malıdı
r.
Tavafesnasındaabdest ibozulanki
mse, abdestiniyenidenal
ı
rve
tav
afıngerikal
ankısmı nıtamaml ar
.Birkavl
egör etavafa
ye­nidenbaşl ar
.

2-Tav
afesnası
ndakabey
isol
tar
afaal
mak.
3-Tav
afaHacer
'ül
-Esv
ed'
denbaşl
amak.

4-Geçişl
erdebedenintümüileHacer'
ül-
Esved'
inhizası
na
gel­mek.Hacer '
ül
-Esved'
denbaşkay erdent
avafabaşlanı
rsabu
tavafsay
ıl
maz.Hacer '
ül-
Esved'
i
nhizasınageli
ndi
ğindetavaf
oradanit
i­barensay ı
l
may abaşlar
.

5-Şadır
vanınüzer
indey ür
üyerek,şadı
rvanı
nhizası
ndakidu­vara
dokunarakveyahati
mi naçıki
ki yer
ini
nbiri
ndengir
ipdi
ğerin­den
çı
karaky apı
l
antavafsahihdeğildir
.Bi
rveçhegöre,duvar
a
do­kunar akyapı
l
ant avaf
,birveçhegöresahihti
r.

6-Tav
afy
edi
şav
t(t
ur)ol
mal
ı
dır
.

7-TavafMesci
diHar
am'
day
apı
l
mal
ı
dır
.Tav
afı
nsünnet
ler
iise
şunl
ardır
:

1-Tav
afıy
ürüy
ereky
apmak.

2-İl
ktavaf
taHacerü'
l-Esv
ed'eelsür
mekv ehafi
fçeöpt
ükten
sonraal
nıonunüzeri
nekoy mak.Buşeki
ldedavranmakkadı
niçi
n
sünnetdeği
ldi
r.Meğerkitav
afyerit
enhaolsa.
Hacerü'
l-
Esvedi öpmey evealnı
nıüzer i
nekoy may amukt edi
r
olmayanonui sti
lâm eder(el
inionasürer )
.Bunuday apamay an
ki
mse, el
iil
ev eyaeli
ndeki bi
rşeyi l
eonai şareteder.Herturdabu
şeki
ldeyapmaksünnet ti
r.Heri
ki Rükn-ıSami i
sti
l
âm edilmezve
öpül
mez.Yal nızRükn-ıYemânîi sti
l
âm edi l
i
rf akatöpül
mez.

3-Herbirt
urabaşl
arkenResûl
üll
ah(
a.s.
)'
tanr
ivay
etedi
l
enşu
dualar
ıokumaksünnetti
r:

Kabe'
ni
nkapı
sıkar
şısı
nda:

Heri
kiRükn-
ıYemani
arası
ndada:

demeksünnet
ti
r.

Tav
afedenki
şihert
urdadi
l
edi
ğiduay
ıokuy
abi
l
ir.

Resûl
üll
ah( a.
s.)
'm okuduğudualarıokumak,Kur
'an-
ıKeri
m'i
okumaktan,Kur'
an-ıKerim'
iokumak, Resûl
üll
ah(
a.s.
)'m
oku­madı ğıdualarıokumakt
anf azi
letl
i
dir
.

4-Tav
afy
apaner
kek,
tav
afı
nil
küçt
urundar
emel
yapar
.Re­mel
,
adı
mlarıbi
rbi
ri
neyakı
nat ar
akkoşmaksı zm hı
zlıyür
ümekt i
r.Diğer
tur
lar
daiseyürümeksünnett
ir.Remel,sadecearkasındasa'yolan
tav
afl
arıni
lküçtur
undayapılı
r.Birkavl
egöreremel sadece
Kudüm tav
afı
ndayapıl
ır
.Remel yaparkenşuduaokunur :

Remely apı
lantüm tur
lar
dakezasa'ydaızti
bay apmakensa­hih
kavl
egör esünnetti
r.I
zti
ba,r
ıdanm or
tasınısağomuzunaltı
naalı
p
i
kiucunudasol omuzunüzerindenatmaktır
.Kadınl
arı
nremelv
e
ı
zti
bay apmalarıcai
zdeğildi
r.

5-Tav afıyaparkenKabe'yeyakınolmak.Şayeti
zdiham sebebi i
le
tav
af ıKabe'yeyakınveremel suret
indeyapmakmümkündeği l
se,
Kabe'denuzakv eremelşekli
ndey apmakdahaf azi
letl
i
dir.Ancak
ta­v afuzaktanr emelşekl
iyl
ey apıl
dığı
ndakadı
nlaraçarpma
endişesivar­sa, butakdir
deKabe' yeyakı
nveremel si
zyapmak
dahaf azi
letl
idi
r.

6-Tav
aft
url
arı
nıar
tar
day
apmak.

7-Tav aftansonr a"tavafsünneti"niy

et i
yl
eMakam- ıI
brahi
-min
arkasındaikirekâtnamazkı l
mak.Bunamazı nbiri
ncir
ekâtın­da
"Kafi
run"ikincirekâtı
nda" İ
hlas"suresiniokumaksünnetti
r.
Namazı ngecekı l
ınmasıhalindesurelericehr
iokumak.Birkavl
e
göre,turl
arınardar daolmasıv etavaftansonraikir
ekâtnamazın
kıl
ınmasıv acibt
ir.
İhramlıolmay anbi rkimsekendi adınaniyetetmedenbi rih-r
amlıyı
taşıyarakonat av afet t
irirse,tavaftaşmanki msey esay ı
l
ır.Keza
i
hr amlıkimse, kendi adınani yeteder ekihramlıbi
rinitaşıya­r ak
tavafeder se,tavaft aşmanki msey esay ı
lı
r.Taşıy
ani hraml ıol
up
kendi adınaniy etet mezdet aşmanıkast ederektav afeder seen
sa­hi hkav l
egör e, t
av aft aşmanı nadınasay ıl
ır
.Taşı yanihramlı
olupkendi adı
nat avafet mey ikastederv eyahem kendi hem de
taşmam kasteder ekt av afeder se,tavafsadecet aşıyanınadına
say ı
l
ır.

6.Tav
afı
nSonundaYapı
l
acakİ
şlerVeSa'
y

Kişi
,tavaf
ıbit
ir
ipiki
rekâtnamazıkı
ldı
ktansonraHecer'ül
-Esvedi
i
stil
âm eder.Sonr
aSaf aveMervetepel
eriarası
ndasa'yet­mek
üzereSafakapısı
ndanSafatepesi
neçıkar.Sa'y
m bi
rtakım şart
lar
ı
vardı
r.Buşartl
arşunlar
dır
:

1-Sa'
yeSaf
a'danbaşl
amak.

2-Sa'yyedi
turol
malı
dır
.Saf
a'danMerve'
yegi
dişbi
rturv
e
Merve'
denSafa'
yadönüşdebirtur
dur
.
3-Sa'y,ZiyaretveyaKudüm t avafı
ndansonr ayapıl
malıdı
r.Kudüm
tavaf
ıil
esa' yarasınaArafatvakfesigir
memel i
dir
.Sa'yıKudüm
tavaf
ındansonr ay apanı
nZi yar
ettav af
ındansonrabirdahaiade
etmesineger ekyoktur.Ka'begörünecekkadarSaf avemer ve
tepel
eriüzerineçıkmakv eşuduay ıokumakmüst ehabtır
:

Ki
şibundansonradi
nvedünyasıi
çi
ndi l
edi
ği duay
ıokur
.Ben
di
yorum ki
,zi
ki
rvedual
ari
kiüçdefatekrar
lanmalı
dır
.Al
lahdaha
i
yibi
lir
.

Sa'
ym başlangıçvebit
işmesafesi ndenormal y
ürüyüşl
eyürümek
vesa'y
m or t
akısmında(heriki
y eşildi
rekarası
nda)koş­mak
sünnett
ir.Normalyür
üyüşilekoşmanı nyapı
ldı
ğıyer
,bel
ir
len­miş
bil
i
neny erdi
r.Sa'
yiçi
nşöyleniyetedi l
i
r:

B.Ar
afat
taVakf
eYapmak

İ
mam veyaveki
li
ninZil
hicce'
ninyedi
ncigünüMekke' deöğle
namazı
ndansonratekbirhutbeokumasımüst ehabtir
.İmam
hut
be­dehacıl
arınseki
zincigününsabahındaMi na'
ya
çı
kmal arı
nıvey ap­mal ar
ıgerekennüsukuemr eder
.Zi l
hicce'
nin
sekizi
ncigünüsabahnamazı ndansonrahacı lar
labi
rli
kteMi na
bölgesineçı
karv egeceyioradageçi
ri
rler.Güneşdoğdukt ansonr a
oradanAr af
at'açıkar
lar
.Bendiyorum ki,
or adanArafat'
açı kmazl
ar.
Belkizevalvakti
neka­darNemi remesci dindekal
ır
lar.All
ahdaha
i
yi bi
li
r.

Zevalvakti
ndensonr aimam i kihutbeokurv eöğl
eileiki
ndi
namazınıkısalt
arakkıl
dır
ır.Bundansonr agüneşbat ı
ncay akadar
Arafat
't
adur url
ar.BuaradaAl lah'
azikirveduadabulunur l
arvesık
sı
ktahlilgeti
ri
rl
er.Güneşbat tı
ktansonr aMüzdeli
fe'
yeçı karl
ar.
Akşam namazı nıAraf
at't
akı l
may ıpyatsıvakti
net
e'hirederek
Müzdelif
e'deikisi
nibi
raradakı lar
lar.

Ar
afatv
akf
esi
ninv
aci
bler
işunl
ardı
r:

1-Arafatbölgesininbirböl
ümündebi ranolsunhazırbulun­mak.
Kaçmışol anıi
zlemekv ebenzeribi
rşeyi
çindeolsahi ç
bekl
e­medenAr afatböl
gesindengeçi
pgitmekv akfeiçi
n
yet
erli
dir.

2-Vakfey
apanki
şiibadet
eehi
lol
malı
,vakfeni
nvakt
iboy
unca
baygı
nolmamal
ıdı
r.Uykununv
akf
eyebirzarar
ıol
maz.

3-Vakf
e,Ar
efegünüzev
alv
akt
indensonr
ayapı
l
mal
ı
dır
.En
sa­hi hkavlegör ebuvakit
,bay ramınbir
incigünüfecri
n
doğuşunakadardev am eder.Birkimsegündüzv akti
ndevakfe
yapardasonr agüneşbat madanAr afat
't
anay r
ıl
ırvegeri
dönmezse, birkurbankesmesi müst ehabtı
r.Bi
rkavlegörekur
ban
kesmesi vaci
btir
.Fakatgüneşi nbatmasıesnasındageridöner
se
kurbankesmesi ger
ekmez.Kezaensahi hkav l
egöre,gecel
eyi
n
dönersekurbankesmesi l
azım gelmez.

Hacılarfarkınav armadanZi l
hicce'ninonuncugünüAr af
at't
av akfe
yaparlarsav akfegeçer li
dir
.Ancaksay ı
larıadetdışıazolacak
derecedei se,ensahi hkav legör ev akfeyisonradankazaet mel eri
ge­r ekir.Şay etsekizincigündev akf ey aparl
arsav edahav akfe
zamanıgeçmedenf arkınav arı
rlar
sav akt i
ndev akfeyapmalar ı
vacibti
r.Va­ki tgeçtiktensonr afar kı
nav arı
rl
arsa,ensahihkav l
e
göre,sonr adankazaet mel eri
v aci
bol ur.

C.Müzdel
i
fe'
deGecel
emek

Müzdel
i
fe'
degecel
emekvacibtir
.Gecey ar
ısı
ndansonr a
Müzdel
i
fe'
denayrı
l
anvefecirdoğmadanönceger i dönen
ki
mseni
nkurbankesmesigerekmez.Geceniniki
nci yarı
sında
Müzdel
i
fe'
degecel
emeyeninkurbankesmesi l
azımdır .
Müzdel
i
fe'
degecel
emeye-ni
nkur bankesmesininvacibolup
ol
madı
ğıkonusundaf
arkl
ıi
kigör
üşv
ardı
r.

Geceniny arısındansonr akadı n,zay ıfv egüçsüzol anlar ıMi-na'y

a
naklet
meksünnet tir.Ger idekal anlari se, alacakar anl ı
kt asa­bah
namazl arı
nıkılmcay akadarbekl erler .Sonr acemr elere
atacak­l arıtaşlarıtopl ayıpMi na'yadoğr uy ürürler.Meşai r
-i
Haram' agel­di kl
er i
ndebur adadur ur l
arv ehav aay dml anıncay a
kadarduaeder ­ler .Bundansonr aMi na'yagi derler.Mi na'yav arı
p
güneşdoğdukt ansonr aherkesMüz del if
e'det opladıklar ı
taşl
ardany edi tanesi niAka­becemr esineat ar.Taşl arınatılması
esnasındat elbiyeyesonv erir
lerv eherbi rtaşıat t
ıklarındat ekbir
geti
rir
ler.Sonr aTemet t
ü' veyaKı ranani yetedenl erkur bankeser ek
saçlar
ınıtır
aşeder lerv ey akısaltı
rlar .Er kekleri
nsaçl arınıtı
raş
etmeleridahaf azi
let l
idir.Kadınlarisesaçl arınıuçlarındankı rpar
lar.
Meşhurkav legör esaç­l arıtı
raşet mekbi rnüsukt ur .

Saçlar
ıt ı
raşet meninÖlçüsüiseenazüçkıl
ıkesmek, kısal
t­mak,
yol
makv eyay akmaktır
.Saçıolmayankimseusturayıka­f asında
gezdir
ir.Saçınıtır
aşedenv eyakı
salt
ankişi
Mekke' yegide­r ek
Rükünt avafı(ziy
arett
av af
ı)y
apar.Sa'
yyapmamı şisesa'yy a­par
vetekrarMi na'yadöner.

Akabecemr esinetaşatmak, kurbankesmek, saçlarıt

ır
aş
et­mekv etavafyapmay ısır
ayl
ay apmaksünnet tir
.Buf i
i
ll
eri
n
vaktibayr
am gecesini
ny arısı
ndaniti
barenbaşlar.İl
kcemr eolan
Akabecemr esinetaşatmazamanıNahrgününün( bayramın
bir
incigünün)sonunakadardev am eder .Naf
ileolanhedy i
(kur
banı)kes­meki çi
nbellibi
rzamany okt
ur.Bendiy or
um kien
sahi
hkav legör
e,hedyi
nkesi m zamanıudhiyekurbanındaol
duğu
gibi
bayram veteş­rikgünleri
dir.All
ahdahaiyibi
li
r.Bukonudaki
genişaçıkl
ama"İhr
amı nYasakları"böl
ümününsonundagel ecekti
r.

Tıraşol mak, Zi
yarett avaf ıveCemr el eri t
aşlamanı nsonzamani an
i
çinbel libi
rsür eyokt ur.Tı r
aşol may ıbi rnüsukkabul etti
­ği miz
takdirde,Akabecemr esinet aşat mak, t ı
raşol makv et avaf
yapmaki şleri
ndenilki kisiniyapanki msei çinbi ri
ncitahal l
ül
dev ­r esibaşlar.Yani kendi sii
çindi kişlielbisegiy mek, tı
raş
olmakv euzamı şt ı
rnakl arıkesmekhel alolur.Kezaav lanmakv e
nikahakdi ­ni yapmakdaensahi hkav legör ehel alolur.Ben
diyorum ki enza­hi rkav legör e,nikahakdi hel alolmaz.Al lah
dahai yibil
ir.Üçüncüsüy aniziyarettav afıyapı l
dığındai seikinci
tahall
ül dev r
esibaşlarv ei hramı nger ikalany asaklarıkalkmı şol
ur.

D.Mİ
NA'
DAGECELEMEK

Ziy
ar ettav
afıyapanki mseMinaböl gesinedöndüğüzaman
bayramınikinci veüçüncügecesini
bur adageceleyerekgeçi
rir.
Hergünüçcemr eninherbi
ri
ney editaşat ar
.Teşri
kiniki
nci
günündet aşlarıatı
pgüneşbatmadanMi naböl
gesindenay r
ıl
mak
cai
zdi r
.Budur umdaüçüncügecey ioradageçirmekv etaşl
arını
atmakgerek­mez.Teşri
kini
ki
ncigünügüneşbatmcayakadar
Mina'
danay r
ıl
ma­y anki
mseningeceyior
adageçi
rmesive
üçüncügününtaşl
arı
nıat
­masızor unl
udur.

Teşr
ikgünlerindecemrel
eretaşat manınzamanıgüneşi
nbatıya
meyletmesindeniti
bar
enbaşlarv ebatmcayakadardevam eder
.
Zayı
fkav l
egör ebuvaki
t,f
ecri
ndoğuşunakadardev am eder.
Cemr el
eretaşatmanınşart
larışunlar
dır
:

1-Taşl
arıy
edi
def
adabi
rerbi
rerat
mak.

2-Cemrel
erarası
ndaki
sır
ayauy
mak.(Sı
rasi
yl
ebüy
ük,
ort
ave
Akabecemresi
netaşat
mak.)

3-Taşl
amat
aşi
l
eyapı
l
mal
ı
dır
.

4-Taşlamaişi
atmakşekl
indeol
malıdı
r.Taşl
arat
ıl
acaky
ereel
l
e
konul
ursa,
taşl
amaişi
gerçekl
eşmişolmaz.

Taşları
nçakı lt
aşıbüyüklüğündeolmasısünnet
ti
r.Taşları
natıl
dığı
çukurdakal masışartolmadığıgi
biatanki
şini
ndecemr eni
n
dışı
ndakal arakatmasışartdeğil
dir
.Taşl
amav akti
ndehast al
ık
gibibi
rsebepl etaşl
arıatmaktanacizkal
ankimsebi rv
ekiltay
in
eder.Birgününt aşl
arı
nıterkedenkimse,enzahirkavl
egör ediğer
günler
debunl
arıkazaetmelidi
r.Bununiçi
nkurbankesmesi
gerekmez.At
amadığıtaşl
arıkazaedemey enkimseninkurban
kesmesige­rekir
.Mezhepal i
ml er
incekabul
edilenri
vayetegör
e,
üçtaşıat
ama­y ankimsekur bankesmeksur eti
ylebunuikmal
eder.

E.VEDATAVAFI

Kişihaci şleri
nibiti
ri
pMekke'dençı kmaki stediği
vakitVedat av
afı
yapmal ıvet avaftansonraMekke' debekl ememel idir
.Veda
ta­v afıvacipol upterkedenki şikurbankesmeksur eti
ylebunu
tel
afieder .Birkav l
egöreise,Vedat avafısünnetol upterk
edil
mesi hali
n­dekur bankesmekger ekmez.Vedat av
af ı
nın
vaci
pol duğunusöy l
e­diğimizt akdirde,onuy apmadan
Mekke' denay rıl
anınnamazıkı saltmay ıcaizkı l
anmesaf ekadar
yolalmadandönmesi hal
indekur bankesmesi gerekmez .Fakat
beli
rti
lenmesaf ekadary olal
dık­t ansonr adönenki mseninen
sahihkav legör ekurbankesmesi lazımdı r.

Hayı
zhalibaşl
ayankadı
nVedat
avaf
ıyapmadanMekke'
den
ayr
ıl
abi
l
ir.
Zemzem suyunuiçmekv ehacişl
eri
bit
inceMedi
ne'
yegi
dip
Resûl
üll
ah(a.
s.)
'm kabr
inizi
yar
etetmeksünnet
ti
r.

F.HACI
NRÜKÜNLERİ

Haccm r
ükünl
eri
beşt
aneol
upşunl
ardı
r:

1-Hacni
yet
iyl
eihr
amagi
rmek.

2-Ar
afat
't
avakf
eyapmak.

3-Zi
yar
ett
avaf
ıyapmak.

4-Saf
ail
eMer
vear
ası
ndasa'
yyapmak.

5-Tı
raşol
mak.

Tı
raşol
may
ınüsukkabul
etmemi
zhal
i
nde,
ter
kedi
l
mesi
du­r
umundakur
bani
l
etel
afi
edi
l
mez.

Araf
at'
tav
akfedı
şındahacm di
ğerr
ükünl
eri
umr
eiçi
nder
ükün
sayı
l
maktadı
r.

G.HACCI
NEDAŞEKLİ

Hacv
eUmr
ebi
rkaçşeki
l
deedaedi
l
ir:

1.İ
fr
adHacı
:

Birki
mseninhaci çi
nihramagirmesivehacnüsukunu
ta­maml adıktansonraMekkehalkı
nınihr
amagirdi
ğimikat
tabu
seferumr
ei çinihr
amagi r
erekumrenüsukunuyapmasıdı
r.
2.Kı
ranHacı
:

Kişi
ninmikatt
ahacv eumr eiçinihramagir
mesi v
ehacf i
i
lle­rini
yapmasıdır
.Böy l
ecehem hachem deumr eyiyapmışolur.Bi
r
kimsehacmev si
mindeumr eiçinihramagir
diktensonrahenüz
ta­vafyapmadanbunuhaci hramı naçev
iri
rseKıranhacıolur.
Bununaksiniyapmak, y
anihaci çi
ni hr
amagiri
pumr eyeçev i
rmek,
i
mam' ınsonkav l
inegörecai
zdeği ldir
.

3.Temet
tü'
Hacı
:

Ki
şini
nkendibel
desininmikat
mdaumr ei
çini
hramagir
mesi
ve
umreyit
amamladıktansonra(zil
hicceni
nseki
zinci
günü)
Mek­ke'dehaciçinihramagi
r mesidir
.

İ
fradhacıenf
azi
letl
iol
anı
dır
.Ondansonr
aTemet t
ü'hacıvesonr
a
daKır
anhacıgel
i
r .Bi
rkav
legör
e,Temett
ü'hacıİ
fr
adhacın­dan
fazi
l
etl
i
dir.HacıTemett
ü'i
çini
hramagi
renki
mseni
nkur
ban
kesmesişuşartl
arl
avaci
bolur
:

1-Kişi
,mesci
diharamdaoturanl
ardanol mamalı
dır
.Mesci d-
i
Haramdaotur
ankişi,
Mekke'denikikonaktanazuzaktaolan
ki
şi­dir
.Bendiy
orum ki
,bukişiensahihkav l
egöre,haremeiki
konak­tanazmesafedebulunankişidi
r.All
ahdahaiyibil
ir
.

2-Temett
ü'hacıy
apankişi
ninumr
esi
,oseneni
nhacay
lar
ında
vukubul
muşol mal
ıdı
r.

3-Temett
ü'yapankişiumreyit
amaml adı
ktansonr
ahac
i
h­r amı
nagirmekiçintekr
arherhangibi
rmikat
ageri
dönmemeli
dir
.

Temett
ü'yapaniçi
nkurbanıkesmevakti
,Temet
tü'
hacıiçi
n
i
hramagirmevakti
dir
.Ancakkurbanıbayr
amınbi
ri
ncigününde
kesmesidahafazi
l
etl
idi
r.

Haremdekur bankesemey enkimsekur banabedelolar

akongün
oruçtutar.Üçgünühacdaar efegünündenöncet ut
makmüst e-
habtı
r.Enzahirkavl
egöreki şi
,gerikal
any edi
günüde
meml eketi­nedöndüktensonr atutar
.Üçgünlükorucunar
tarda
ol
ması ,kezayedigünl
ükor ucundaar tar
daolmasımenduptur.
Kişiüçgünl
ükorucuhacdatutamazsa,kazaederkenenzahir
kavlegör
ebununlayedigünl
ükoruçarasınabi
rfasıl
akoyarak
tut­malıdı
r.

Kır
anhacı
nani y
etedenkişiTemettü'
kurbanıgi
bibi
rkur
ban
kesmel
idi
r.Bendiyor
um ki,
Kıranhacı
naniyetedeni
nMesci
d-i
Ha­ramdaot uranl
ardanol
mamasışar t
tır
.All
ahdahaiy
ibi
l
ir.

H.İ
HRAMLIİ
ÇİNYASAKOLANİ
ŞLER

1-Erkeği
ni ht
iyaçduymaksı zınbaşınınbirkı
smınıörtü
sayıl
a­bilecekbirşeyl
ekapat ması,diki
şliv
eyadokunmuşel bi
se
giy
mesi ,
bedeni nger
ikalankı smını(el,y
üzv ey
aay ağı
)abagibibi
r
şeyleÖrt
mesi haramdır
.Di kişli
elbi
sedenbaşkabi rşey
bulamayanın-el,y
üzveay akaçı kkalmakşar tı
yl
a-diki
şli
elbi
se
giy
mesi caizdi
r.

İhr
amdakikadı
nınyüzünüörtmesini
nhükmü, er
keğinbaşı
nı
ört
mesini
nhükmügi bi
dir
.Diki
şliel
bisegi
ymesiisecai
zdir
.Fakat
el­di
vengiymesienzahirkavl
egörecaizdeğil
dir
.
2-îhr
amlmınbedenineveyaelbi
sesi
negüzel koku,saçmav ey
a
sakal
ınada-kokul
uolsunveyaolmasın-yağsürmesi har
amdı r
,
î
hramlmınbedeninivesaçı
nıaspurgi
bitemizleyi
cil
erl
eyıkaması
mekruhdeğil
dir
,

3-Bedendekisaçl
arıtı
raşetmekv eyatır
naklar
ıkesmek
ha­ramdır.Üçtelkı
l v
eyaüçtır
nakgi derenkimsenintam fi
dye
ver
me­si ger
eki
r.Enzahirkav
legör ebirkıl
içi
nbir,i
kikı
liçi
niki
müdy i
­y ecekveri
li
r.Özür
lüki
şi,saçlar
ınıtı
raşedervefi
dy ever
ir
.

4-İhramlını
ncinsel i
l
işki
debulunmasıharamdır
.Cinseli
li
şkiil
e
umr edebozul ur.Kezabir
inci
tahal
lül
denöncey apı
lancinsel
i
li
ş­ki hacıdabozar .Ci
nseli
li
şki
debulunanihr
aml ı
nınbirdeve
kesme­si vacibti
r.

Cinseli
l
işki
nedeni
ylebozulanhacvey
aumrenin-
nafi
l
edeol­sa-
kazaedil
mesivaci
bti
r.Ensahihkav
legör
e,bozul
anhacı
nacel
e
üzerekazaedi
lmesigereki
r.

5-Eti y
enenhert ürlükaraavhay v
anınıavlamakhar amdır
.'Ben
di
yor um ki;
et i
yenenv eyabanikarahay v
anınınbirl
eşmesin­den
mey danagel enyav r
ular
ınavl
anmasıdahar amdır.All
ahdahaiyi
bi
li
r.İhramdaol may anınzi
krigeçenhay vanlar
ıharem
böl
gesi n­deav l
amasıdahar amdı r
.İhr
aml ıki
şibuhay v
anlar
ı
avl
arkent el
efeder sedeğeri
ni t
azmineder .
Av l
anandev ekuşui çi
nbirdevekesil
ir.Yabanisı
ğırvemer kepiçi
n
birsığı
r,geyiki çi
nbirkeçi
,tavşanveadat avşanıi
çinbirdişi
oğ­l akkesi l
ir.Avlananhayvanhakkındahüküm bel i
rt
enbi rnaki
l
yok­sa, adaletli
ikiki
şibenzeri
negörehüküm v er
ir.Benzeri
bulunma­y anhay vanı
nkıymetiver
il
ir.

6-Harem sını
r l
arıdahi
lindekendi li
ğindeny etişenot l
ar ı
ko­par makhar amdır.Enzahi rkav l
egör e,özel olaraky etişt
iril
en
otveağaçl arıkesenzami nol ur.Büy ükağaçkesenbi rsı ğı
r,küçük
ağaçkeseni sebi rkoyunf idyev er
ir
.Bendi yorum ki,mezhep
ali
mlerincekabul edil
enr i
v ayet
egör e,özel olaraky etişti
ril
en
ağaçlarıkesmeni nhükmü, kendili
ğindeny etişenağaçl arı
kesmeni nhükmügi bi
dir .An­caki zhirdenenbi tki
yi kopar mak
kezaalimleri
ni t
tif
akıil
edi kenv eböğür t
lendi kenigibi eziy
etv eren
bit
kil
erikopar makhelal dir.Ensahi hkav legör e,haremdeki otlan
hayvany emi veyatedav i mak­sadı y l
akopar makcai zdir.Allah
dahai y
i bi
li
r.

Medinebölgesi
ndekihayv
anlar
ıdaav
lamakhar
amdır.Ancak
İmam'm sonkavli
negöre,Medi
neböl
gesi
ndeavl
ayankimse
zaminol
maz.

Kişi,i
ster
sebenzeribulunanavhay vanını
nmi slinikesipet i
ni
sadakaol arakhar
eminmi ski
nler
inedağı t
ır
,istersedeğer i
tutarı
nday i
yeceksatı
nalar aksadakaşekl i
ndemi skinleredağıtı
r
vey aherbirmüdy i
yecekkar şı
lı
ğındabirgünor uçt utar.Benzeri
bulunmay anavhayvanlarıiçi
n;ki
şi dil
ersedeğer itutarındayiyecek
sat
ınalı
rvesa­dakaol arakdağıt
ır
,dil
erseherbirmüdi çi
nbi r
günoruçtut
ar.Tır
aşsebebiyl
efidyevermesigerekenkişi;
bir
koyunkesmek,üçsa'yi
ye­ceği alt
ıfaki
resadakaolarakv er
mek
veüçgünoruçt ut
makşı k­lar
ındanherhangibi
riniy
apabilir
.

I
.HACDAKESİ
LENKURBANLAR

1-Ter t
ipKurbanı:Ensahihkav l
egöremikatt
aihramagi r
mekgi bi
biremr i
nterkedil
mesi sebebi yl
ekesil
enkurbanadeni r.Bu
kur­banıkesmey emukt edirolmayankimsebi rkoy undeğeri
nde
yi
y eceksatınalı
rveharemi nf aki
rl
eri
nesadakaol arakdağıt
ır
.
Bunuday ap­may amukt edirolmazsa,hermüdy i
yecekiçi
nbir
günor uçtutar.

2-FevatKurbanı:Hacıkaçıranki
msenint
emettü'kur
banıgi
­bi
keseceğikurbanadenir.Ensahihkav
legöre,
kişi
hacıkaza
eder­kenkur banıkesmelidir
.

3-Vaci
bOlanKur ban:Tı
raşol makgibiharam ol
anfii
ll
erdenbiri
ni
i
şlemekveyaMi na'dagecelemekgibi bi
rvaci
biter
ket mek
se­bebiy
lekesilenkurbandır.Bukurbanınkesi
miiçintahsis
edil
enbel
­l i
birv aki
tyoktur.Kesi
my erii
se,enzahirkavlegöre
harem böl
ge­sidir
.Vaci
bol
ankur
banı
net
ini
har
em mi
ski
nler
ine
dağıt
makv aci
b-t
ir
.

Umr eyapaniçinMekke'deenf azi

letl
ikesi
my er
iMerve'
di
r.Hac
yapankimsei çi
nkesi
my er
iise,Mekke'deMinadenil
enyerdi
r.
Kezahacv eumr ey
iyapanınkeseceği adakveyanafi
l
ekurbanı
n
ke­simy eridehedyi
nkesildiğiyerdi
r.Zamanıi
seensahihkavle
göreudhiyeni
nkesim zamanı dı
r.All
ahdahaiyibi
li
r.

İ
.İHSARVEFEVAT

İ
hsar,
hacv ey
aumr eni
nrükünl
eri
niedaet
mektenal
ı
konul
inakt
ır
.
Fev
atise,
hacciedaetmektenal
ıkonul
maktı
r.

Mahsurkalanki şiihramdançıkar.Zayı
fkav
legöre,mahsur
kal
anl
arkafiledenbi rkaçki
şiise,
ihramdançıkmazlar
.Hastal
ık
se­bebiyl
edeki şi i
hramdançıkmaz.Ancak:"Hastaolur
sam
i
hramdançı karı
nı."diyeşartkoşmuşsa,meşhurolankavlegör
e
i
hramdançı kabili
r.

Mahsurkal
anki
mse,
Hil
lvey
aHar
em böl
gesi
ndei
hramdan
çı
kmaki
ster
sebi
rkoy
unkeser
.Bendi
yor
um ki
;i
hramdançı
kma,

kurbankesmekv eihr
amdançı kmay aniyetet
meklegerçekl
eşi
r.
Ke­zat ı
raşolmayıbirr
ükünkabul et
memi zhal
i
ndet ır
aşolmakl
a
dagerçekl
eşir
.Dem bulamay an,enzahirkavl
egörebedeli
niöder.
Be­del i
sebirkoyundeğerindey emekv er
mekti
r.Bedel
ödeyemezse,herbirmüdiçinbirgünor uçtut
arve(orucun
sonunubeklemeden)enz ahirkavlegörehemenihramdançıkar.
All
ahdahaiyibil
i
r.

Köleefendi
si
ndeni zi
nalmadanihramagi r
erse,ef
endisionu
i
hramdanmenedebi l
ir
.Kadınkocasındanizi
nalmadannaf i
lehac
i
çinihr
amagi r
mi şse,
kocasıonuihramdanmenedebi lir
.Kezafar
z
ol
anhaci çi
nihramagi r
erse,
enzahirkavlegörekocasıonu
i
hram­danmenedebi l
ir
.

Mahsurkalanınyapmakt aolduğuhacveyaumrenaf i
leise,ka­za
etmesiger
ekmez.Nüsuku( hacv ey
aumresi)f
arzolupy eri
ne
ge­tir
il
mesi kesi
nleşmişsey apmayaimkanbulduğuilksenedeki
far
zhacgibizimmet indekalı
r.Yeri
neget
iri
l
mesi kesinl
e
şmemişse,enge­l i
nkal kmasındansonr
agücünei t
ibaredil
ir.
Gücüvarsaedaeder ,aksihaldeedaetmez.

Arafatvakf
esinikaçı
ranki
msetavafyapar,
sa'yedervesaçı
nı
tı
raşederekihramdançıkar
.Sa'
yetmekv etı
raşolmakkonusunda
bi
rgör üşvardı
r:i
hramdançıkmakiçi
ntavafvesa'yyapmakvaci
b
deği
l
dir
.Budurumdat er
ti
pveyatakdi
rkurbanıkeserve(bi
rengel
ol
maksızı
nhacıkaçı
rmışsaacel
eüzere)hacıkazaeder.
SEKİ
ZİNCİBÖLÜM

ÖLÜARAZİ
Yİİ
HYAETMEK
A.GENELBİ
LGİ
LER

İsl
am bel
desindeol uphi
çişl
enmemi şsahi psi
zar azi
yibi
rlüman
i
hy aeder
se,mül ki
yeti
negeçir
mişolur .Ancakbuar azizı
mmi y
eait
olmamalıdı
r.Küfürdiyar
mdakisahipsi zaraziy
i i
hyaet­mek
onlar
ınhakkıdı
r.Kezamenedi l
medi klerit
akdirdemüsl ümân-l
arda
küfürdi
yarmdaki sahi
psizar
aziy
iihyaedebi l
ir
ler
.

İ
maredi l
mişarazi,i
maredenki mseyeaitt
ir
.İmaredenbel l
i
değil
sev emüsl ümanlartarafı
ndanişlendi
ğinedairalametl
er
taşı
yorsa,böylebirarazi
y i
ti
kmal hükmündedi r
.Ar azicahi
l
iye
dönemi neaitalametl
ertaşıyorsa,i
hyaetmeksur etiyl
emülkiy
ete
geçi
ril
ir
.

Meskunol anbiryer
insahasıi hyaetmeksuret
iil
emülk
edini
­l emez.Saha,tam faydalanmakiçini
hti
yaçduyul
any er
dir
.
Birköyünhari
mi ;
toplantıyer
i,atl
arı
nınbarı
ndı
ğı,
devel
eri
ninçöküp
di
nlendikl
eriy
erv eçöplükler
idir
.
Ölüarazi
deki kuy
ununhar
imi
;oradansuçekeni
nduracağıyer
,
havuz,dolap,kuy
udanal
mansuy unhayv
anlarv
eyazir
aatiçi
n
bi
rikt
ir
il
diğiyervesuy
uçekenhayvanı
ngidi
pdöndüğüy ol
dur.

Ölüarazidekievinhar
imi,çöplükvekar
ınatı
ldı
ğıy erveevin
kapısı
nadoğr ugidenyoldur.Açıl
ankaynaksul
arınınhari
mi i
se,
bir
yerdekazılankuyununsuy ununeksi
ldi
ğiveyakanalını
nyıkı
lma
korkusununol duğuyer
lerdir
.

Etrafıbaşkaev lerl
eçev r
ilmişev i
nhar i
mi olmaz.Her kesörf
egöre
mül kündet asarrufedebi li
r.Ancakör fegöreaşı r
ıderecede
ta­sar ruft
abul unanki msezami nolur.Ensahi hkavlegöreevi
meskunev lerl
eçev r
iliol
anbi rkimseninev inihamam v eyaahı
r
olarakkul­l anması , manifaturacı
larçarşısındabulunandükkanım
demi rcidükkanıol arakkul l
anmasıcai zdir
.Ancakdükkanduv ar
la
i
hat aedilmişv eduv arlarımuhkem ol mal ı
dır.

Harem bölgesindekiölüar
azi
yii
hyaetmeksur etii
leonama­l i
k
olmakcaizdir.Ensahihkavl
egöre,Ar
afatarazisi
niihy
aetmek
suret
iil
eonasahi pol makcai
zdeğil
dir
.Bendi yor
um ki;Müzdel
i
fe
veMinaar azi
sininhükmüdeAr af
atarazi
sini
nhükmügi bi
dir
.Al
lah
dahaiyibi
lir
.

Öl
üarazi
y i
ihyaetmeşekl
iamacagöref ar
klıol
ur.Sözgel
i
mi
meskeniçi
nihyaedi
lenöl
üarazi
ninetr
af ı
nınduvarl
açevri
l
mesi,
t
a­v anı
nınbirkı
smını
nyapı
lmasıvebirkapını
ntakıl
masışar
ttı
r.
Bi
rveçhegör
ekapı
yıt
akmakşar
tdeği
l
dir
.

Hayvanl
arı
nbar ı
nmasıi
çi
nihyaedil
enarazi
nint
avanınıdeği
l
,
et
rafı
nıduvarl
açevi
rmekşart
tı
r.Kapıt
akıl
masıkonusundagörüş
ayr
ıl
ığıv
ardır
.

Ekiniçinihy aedil
enar azini
netrafı
nıtoprakl
ay ükseltmek,arazi
yi
tesvi
yeet mek, nor malyağmursuy ukaf igel
mi yorsa,suka­nal ı
nı
açmakl azımdır.Ensahi hkavlegöreihyanıngerçekleşmesi i
çin
arazi
deeki nekmekşar tdeğil
dir
.Bostani çi
nihy aedil
enarazi­nin
etraf
ınıtopr akl
ay ükselt
mek, örf
egör eçev r
esiniihat
aetmek, su
kanalınıaçmakv emezhepal i
ml er
incekabul edil
enrivayet
egör e
fi
­dandi kmekşar tt
ır.

Birki
mseöl üar aziy
i i
hy aet
mey ebaşlardai hyayı
tamaml aya­mazsav eyabirbölgey etaşv eyaağaçdikereki şaret
koyarsa,i
hyaedeceği arazi
yisınır
lamı şveoy eresahipolmay a
dahalay ı
ktı
r.La­ki nensahi hkav legöreonusat amaz.Ama
başkasıorayıihyaeder ­se, onumül kedinmişolur.Sını
rını
beli
rl
ediğiaraziyii
hyai çi
nuzunbi rzamanal ır
sa,hakim kendisine:
"Buaraziyiyaihyaety adat eet.
"der .Mühl eti
ster
se,kendi si
ne
kısabirmühl etver
il
ir.

Hakim bi
ri
si
neihyaetmesii
çinölüarazi
denbirparçav eri
rseaz
öncebahsigeçenihy
aiçi
ntaşlaişar
etkoyankişigibikendisi
o
arazi
yii
hyaetmeyedahalay
ıktı
r.Hakim öl
üarazi
yibirkimsey e
v
e­ri
rken,
ihy
aetmeyegücüyetecekkadarv
ermeli
dir
.Öl
üar
azi
yi
i
şa­r
etkoyar
aksı
nır
lay
ankişi
ninhükmüdeböy l
edi
r.

Enzahirkavl
egörehakim ci
zye,
zekât,kay ı
pv eotl
ayamayan
güçsüzhayvanl
ariçi
nölüarazi
ninbirbölümünükor umaaltı
na
al
a­bi l
irvei
hti
yaçiçi
nkorumaal t
ınaaldığıarazi
ninkar
arı
nı
bozabi
li
r.Ancakkendisi
veyabaşkasıiçi
nbi rarazi
yikor
umaalt
ına
al
amaz.

B.MÜŞTEREKMALDAİ
NTİ
FAHAKKI

Anacaddedenf aydalanmahakkı,caddedengeçipgit
mekti
r.Böy
le
bi
ry ol
daisti
rahatet
mekv eyaal
ış-
v er
işyapmakgibibi
rişi
çin
oturmakcaizdir
.Fakatgidipgel
enleri
nyolunudaral
tmamakşart
tı
r.
Yoldaoturmakiçinimamdani zi
nal makşartdeği
ldi
r.

Yol
daotur
ankimsehası rgibibirşeyil
ekendisinegölgel
i
k
ya­pabi
li
r.İ
kikişicaddedeki
bi ryer
deay nıandaoturmakister
ler
deanl
aşmazlarsa,aral
arı
ndakur açeki
li
r.Zayıfkavl
egöreise,
i
mam kendigörüşünegör ebi
rineÖncelikhakkıtanı
r.
Birkimsealı
ş-verişiçi
ny ol
daot urur,
sonraoradanayrı
l
ırvei
şini
terkederse,
hakkınıkay bet
mi şolur.Şay
etbirdahadönmeküzere
yerindenayr
ılı
rsa,hakkıbakidir
.Ancakay r
ıl
masıuzunbirmüddet
alı
rsa,hakkı
nıkay betmişolur.Busüre,müşteri
sikendi
sii
leal
ış-
verişetmeyikesipbirbaşkasıilemuamel eetmeyebaşlay
acak
kadarolmamal ıdı
r.

Fetvav ermekv ey
ader sv ermekiçi
ncami debiryerayır
an
kim­seni nhükmü, alı
ş-v
erişyapmaküzer ecaddedeot ur
an
kimseni nhükmügi bidi
r.Birki
msecami denamazi çi
nbiryer
de
oturursa,baş­kasındandahaçokor ayahaksahi biol
amaz.Şayet
birdahadönmeküzer ebiriht
iyaçi
çinayr
ılı
rsa,ensahihkavl
egöre
tahsisetti
ğiyeronamazi çingeçer
lisay
ıl
ır.Hernekadarkalktı
ğı
yereelbisesi
nibır
akmasadahükmüböy l
edir.

Birkimsey ol
dakikonakl
amay eri
nevey abirf
akihmedreseye
veyahutbirsofit
ekkeyeöncegirer
se,bunlaryerl
eri
nden
çıkarı
la­mazlar.Şayetahş-
veri
şgibii
htiyaçl
arıi
çinyer
ler
inden
ayrıhr
lar
sa,hakl
arınıkay
betmişolmazlar

C.İ
HYAEDİLENARAZİ
DENÇI
KANMADENLERDEN
FAYDALANMAK
1-Zahi
rolanmadenl
er:Bunlarherhangibirçabasar
f
edil
mek­sizinel
deedi
lenmadenl erdi
r.Petrol
,ki
bri
t,zi
ft
,mumy a,
saksımad­desivedeğirmentaşıgibi.Bumadenler,bi
ryer
iihy
a
etmeksuret
iil
emülkedinil
emezler.

Madenl er
inbulunduğuar azilerikta(sult
antaraf ı
ndanv eri
l­mesi
)
veyatahcir(t
aşlai şaretlemek)sur eti
y l
emül ki
yetet ahsi
s
edi
­l emez .İ
ki ki
şini ngör düğümadeni hti
yaçları
m
karşı
layamayacakkadarazi se, il
khaberv ereneiht i
yacıkadar
önceli
khakkıtanı nır.Dahaf azlasıister
seensahi hkav l
egöre
i
steği r
eddedil
ir.Şay etikisiber aberhaberv eri
rlerse,ensahih
kavlegörearaları
ndakur açeki ­l i
r.

2-Batı
ni (gi
zl i
)madenl er
: Bunl
ar,birçabasarfedil
erekeldeedi
len
madenlerdir.Altı
n,gümüş, demirv ebakırgi
bi.Enzahirkav­le
gör
ebumadenl er,kazıveyabirçalışmasonucuel deedil
erekmülk
edi
nil
emezl er.Birkimsei hyaett
iğiarazi
degizlibi
rmadenbul ur
sa,
onumül kedi nmişolur.

Vadiler
debul unanmubahsui l
edağlardaki çeşmesul arı
ndan
herkeseşi tolarakistifadeedebi
li
r.Bi
rt akı
mi nsanl
ararazilerinibu
sular
lasul amaki sterlerdesuherkesey et
mezse, enbaşt aol an
ara­zi sini suladıktansonradiğerl
eriarazil
erinisı
raylasularl
ar .
Herbi r
i ayakbi l
ekleri
ney üksel
ecekkadarsuy ubiri
kti
rebil
i
r .Ar azi
engebel iise,y üksekv eçukurolanyerlertekt eksulanır
.Birkimse
busudankabı
nıdol
dur
ursa,
ensahi
hkav
legör
eonumül
kedi
nmi
ş
ol
ur.

Bi
rkimsefaydal
anmakamacıileölüarazi
denbirkuyukazar­sa,
or
adanayrı
lı
ncayakadarosudanisti
fadeetmeyedahalayıkt
ır
.
Mülkedi
nmekmaksadıi l
eveyakendimülkündebirkuyukazarsa
ensahi
hkavlegöreçı
kansuyumül kedinmişol
ur.

Birkimse,sumül küol
sunveyaol
masın,kendii
hti
yacından
fazl
asınızir
aatısul
amakiçi
ndağıt
masıvacibdeği
ldi
r.Fakat
hay­v anlarısul
amakiçi
nsuyuvermesi
ensahihkav l
egöre
vacıbtı
r.

Müşterekolankanalsuyutaksi
m edil
erekv er
il
ir
.Bununiçi
nnehrin
geni
şliği
ncebirborukonul
ur.Borudaneşitolanveyaolma­y an
öl
çülerdehi
sseleradedi
ncedeli
kaçı l
araktaksi
maty apı
lı
rvey
a
ort
aklaranl
aşarakbirt
aksi
maty aparl
ar.
DOKUZUNCUBOLUM
VAKI
F

A.GENELBİ
LGİ
LER

Vakı
ftabul unankişi,sözümuteberveteberr
uy apmay aehil
,
vakf
edilenmal kendisi
ndendevamlıf
aydalanıl
abil
enbirmal
ol­mal ıdır
.Şuhal deyemekv erey
hangibibirşeyivakfet
mekcai
z
de­ğildir.Amaakar ın,menkulmalı
nvemüşt erekarazini
n
vakf
edilme- sisahi
htir

Zimmet t
eolanelbi
sevekölevakfedi
lemez.Hürol
anbirki
mse
kendi
ni v
akfedemez.Kezaümmüv el
edi,t
ali
m edi
l
mişköpeği
ve
bel­liet
meksizi
nikiköl
edenbiri
nivakfet
mekdeensahihkavl
e
göreca­i zdeği
ldi
r.

Bi
rki
mseni
nicareett
iğiar
saday
aptı
ğıbinayıv
eyai
careett
iği
ar
say
adikt
iği
fidanl
arıv
akfet
mesiensahihkavl
egör
ecaizdir
.

Bi
rki
msebi
rmal
ıbel
l
ibi
rki
şi
yev
eyabi
rkaçki
şiy
evakf
eder
­se,
malı mül kiyet
leri
negeçirmei mkanl arıol
masışar tt
ır
.Annesi nin
karnındaki ceninevey abirköleni
nbi zzatkendisineyapılanvakıf
sahihdeği l
dir
.Birköleyemut lakolarakv akf
edilenmal, efendi
sine
vakfedil
mi şsayıl
ır
.Birhay vanadınamut l
akolarakyapılanv akı
f
ge­çer sizdir
.Zayıfkavlegörebuv akıf,
hayvansahi biadına
geçer l
iolur.

270
MİNHÂC

Zımmi adınay apılanvakıfsahihti

r.Di ndençı kmı şvehar biadına
yapıl
anveki şininkendisiüzeriney apt ı
ğıvakıfensahi hkav ­l e
görecaizdeği l
dir.Günahi şlemeyev esileolanv akıfgeçersizdi
r.
Ki­liseyapmaki çinyapıl
anv akıfgi bi.Sevapkazanmakni yetii
l
e
yapıl
anvakı fsahihti
r.Fakirl
er,ali
ml er,mesci tl
erv emedr eseler
adınayapılanv akıfgi
bi.i
badeti çi
nol may anv akıfl
ardaensahi h
kavlegöresahi hti
r.Zenginleradınay apıl
anv akıfgibi.

Vakıfakdi,v
akfadelaletedenbirlafı
zilesahi
holur.Sar
iholan
l
afızl
arşunlardı
r:"
Vakf et
ti
m."keza" Arsam onunüzeri
nev akf
edi
l
-
mişti
r."ensahihkavlegöre"All
ahi çi
nkıldı
m."ve"Alı
koydum."
l
afı­zl ar
ıdasari
holanl afı
zl
ardır
.

Birkimse:
"Malı
mınşukadar ı
m sat
ıl
mazbirsadakakıl
dım,
vakfedi
lmi
şsadakakıl
dımv eyasat
ıl
mazvehîbeedilmez."der
se,
ensahihkavl
egöre,
bul af
ızl
arsari
holanl
afı
zlar
dır
.Fakatsadece:
"Ta-sadduket t
im."dervehernekadarbununl avakfetmeyeniyet
eder­sedesar ihlaf
ızolmaz.Ancakfakirl
erevakfetmekgibi
umumi bi
rci ­hetebağlarvevakfetmeyeniyetederse,bukinayel
i
birl
afızolur.Ensahihkavlegörekişi
nin:
"Onuhar am kıl
dım."veya
"Ebedikıl
dım."demesi sari
hlaf
ızolmaz.Şay et
:"Şuy er
icami
kıl
dım."derse,busözleoy ermescitsayı
lı
r.

Vakıf,
bel
libi
rşahısüzerineyapıl
ı
rsaoşahsınvakf
ıkabul
et­mesi şar
ttı
r.Kabull
enmey ibi
rşar
tkabulet
tiği
mizvey
a
etmediği
miztakdirde,
birkimsekendi
sineyapı
l
anv akf
ı
reddeder
se,hakkındanvazgeçmişsayı
lır
.

Birkimse: "
Benşumal ıbirseneli
ği nev akfet t
im. "derse,böylebir
vakıfgeçersizdir.Şay et"Çocuklarımav akfetti
m. "veya" Zeyd'e
sonradaonunnesl i
nev akfett
im. "derv ebaşkabi rşeyekl emezse,
enzahi rkavl
egör eböy l
ebirvakıfsahi hti
r.Zikredilenbuşahı sl
arı
n
neslikesil
ir
se, enzahi rkav l
egör ey apıl
anv akıfdev am ederv e
de­v am edenbuv akıfkendil
erinev akfedilenşahı sları
nnesl i
kesil
diğigün, onlaraeny akınolani nsanl arav eril
ir
.Şay etvakıf
münkat ı-
ıev­v eley apıl
ırsayani,"Doğacakol ançocuğuma
vakfetti
m."der se, mez­hepal iml er i
ncekabul edil
enr i
vayetegöre
buv akıfgeçersizdir.Münkat ı-
ıvasat ay ani,"Çocukl arı
masonr abi
r
adamadahasonr af akir
lerevakfett i
m. "der se,mezhepal imleri
nce
kabul edi
lenr i
vay e­t egör evakıfsahi ht i
r.Şay etsadece:
"Vakfetti
m."der se, enzahi r

v
akı
f 271
kav
legör
evakı
fgeçer
sizdi
r.

Vakfıbi
rşeyebağlamakcai zdeğil
dir.Kişinin,"
Zeydgeldiği
za­manmal ı
mıv akfedeceği
m."demesi gibi.Muhayyerl
ikşart
ıil
e
yapı
lanvakı
f,ensahihkav l
egöregeçer sizdir.Bi
rki
msei care
veri
l­memekşar tıil
ebirmalıvakfederse, ensahihkavlegöre
beli
rt
il
enşart
auy ulur
.

Birkimse,vakf
ett
iğicami yi örneğinŞafi
îlergi
bibell
ibir
top­l ul
uğatahsi
set mey işar tkoşarsa,buşartauymakger ekir
.
Vakfedi­lenmedr esev et ekkelergibi
.Birkimsebirmalıikiki
şiye
veonl ar
­dansonr af akir
lerev akfederdebunlardanbiri
sivefat
ederse,ensa­hihkav l
ev eİ mam' m görüşünegörev ef
atedenin
hissesihayat
taka­l anlarav eril
ir
.

1.Laf
ziVakı
f

Birkimse:"
Şumal ı
mıçocuklar
ımav eçocukl
arı
mınçocuk­lar
ına
vakfett
im.
"derse,malhepsi
neeşitşeki
ldepayl
aşt
ır
ıl
ır
.Kezanesl
i
dahaziyadebeli
rt
irvey
a"Birbat
ındansonragel
enbatma
vak­f etti
m."der se, bununhükmüazöncezi kredil
enhüküm
gibidir.Şa­y et" Çocukl arımasonr at orunlarımadahasonr a
onlarınçocukl ar ı
nanesi ll
er iboyuncav akf ett
im."der sev eya
"Çocukl arımav etorun­l ar ı
mabanaeny akınol anav eyası r
ay l
a
geleni lkbatınlara."der se, but ert
ibegör ev akıf
tani stifadeeder l
er.
Ensahi hkav l
egör eki şinin,çocukl arı
nay aptığıvakf at orunları
dahi l
ol maz.Zür r
iyetine, nesli­ne, kendisi nit
akipedenl er ev e
çocukl arını
nçocukl arınay aptı
ğı vak­f akı zı
nınçocukl arıdadahi l
olur.Ancak: "Onl ardanbanani spetedi ­l enlerev akfet ti
m. "derse,
kızı
nınçocukl arıvakf adahi lolmazl ar.Şa­y etki şimal ını
mev l
asınav akf ederdeonundaef endi siv eazadet ti
­ği kölesi
varsa, onlarapay l
aştırıl
ır.Zay ı
fkav legör eböy l
ebi rv akıf
geçer sizdir
.

Birbir
ineat f
edil
encüml elerdenöncebel ir
ti
lensı f
atlar,cüml e­de
zikrigeçenleri
ntümüi çi
ngeçer l
idi
r.Örneğinkişi:"Muht açol an
çocukl ar
ıma, t
orunlar
ımav ekızkardeşler
imev akf ett
im. "derse,
zikredil
enleri
ntümündemuht açolmav asfıaranır.Kezabi r
biri
ne
atfedil
encüml elerdensonr agelensıfatl
ardazi kredil
enlerinin
tümüi çingeçerliolur
.Kişininşahısl
arı"at
ıfvavı"ilezikredip
i
st i
snaedat ı

i
leayır
dığısı f
atdahepsini
kapsar.Örneğinkişi
:"Çocukları
ma,
to­runlarımav emuhtaçolankızkardeşler
imev akfetti
mv ey
a
ancakonl ardanfası
kolanl
arayr
ı."dersefası
ksıfatıfası
kolanları
n
tümünüi çinealı
r.Yani
fası
kolanlarvakıf
tanist
if
adeedemezl er.
2.Manev
iVakı
f

Enzahi rkav l
egör e,bellibirkimsey e(v eyabircihet e)v akfedi­len
mal Allah'ınhakkı naint i
kal eder.Yaniböy lebirmal insanlara
tahsisedi l
mi şol makt ançı kar.Vakfedilenmal v
akf edeni nv ev akfe
-di
leninmül kiyeti
negeçmi şol maz.Ancakgel iriv akf edilenin
mül ki­y etinegeçer .İstersekendi sibizzatmal ıişl emeksur etii
le
ondani s­t if
adeederv eisterseiarev eyaicarv er erekbaşkası
vasıtasıileon­dani stif
adeeder .Böy l
ecev akfınücr et,mey ve,
yünv esütgi bimen­f aati
ni mül kedinir.Kezaensahi hkav legöre,
vakfedilenmal ınartı
şınıdamül kedi nir,i
kincibi
rkav legör eise,
ziyadeol angel irvakıfolur.Vakf edil
enhay vanöl ür se, derisi
vakfedilenet ahsisedi li
r.

Birkimseşüphei levakıfedi l
mi şcariy
ei l
eci nselil
i
şkide
bulu­nur saveyaonuni kahlarsa,-bunikahı nsahiholduğunu
kabul etme­mi zhalinde, ensahi hkav l
egör enikahakdi sahihti
r-
but akdirdeca­r iyeninmehr i
v akfedi
lenki şi
yeaitolur.Mezhep
ali
ml eri
ncekabul edi
lenr i
vayetegör ev akfedil
enköl etel
efedili
rse,
kendisinev akfedi
­l enki şikölenindeğer i
ni mülkedinemez.Bel ki
oköl enindeğer ii
lebirbaşkaköl esatınalı
rv etelefolunanı
ny erine
vakfeder.Budeğeri l
et am birkölesat ı
nal ınamazsabi rkölenin
yarı
sısat ınalı
nır.
Şayetvakfedi
lenağaçkur ursa,
mezhepal i
mleri
ncekabul edi
­len
ri
vayetegörev akıfmal
ıolmaktançı kmı
şolmaz.Bel
ki okuru
ha­li i
lekendisi
ndenisti
fadeedili
r.Zay
ıfkav
legöreise,ağaç
satı
lı
r.Bundanel deedi
lenbedelinhükmü,köl
eninbedeli
nin
hükmügi bi­dir.

Ensahihkavl
egöre,mescidi
nçürümüşhasır
lar
ınıvekuruyup
yakmaktanbaşkabiri
şeyaramayankır
ıl
mışağaçlar
ınısat
mak
ca­izdi
r.Bi
rmescityı
kıl
ı
rdat amiredi
l
emezse,herneşekild
olur
saol­sunsatıl
amaz.

v
akı
f

3.Vakf
aYönet
ici
Tay
inEt
mek

Malınıvakf
edenkişiv
akıfmal ı
nıkendisi
ninveyabirbaş­kasını
n
yönetmesinişar
tkoşmuşsa, şartyer
inegetir
il
ir
.Vakıf
tabu­lunan
ki
şiböy l
ebirşar
tkoşmamı şsa,mezhepal imler
incekabuledi
­len
ri
vayetegörehakimtaraf
ındany öneti
li
r.
Yönet
ici
debul
unmasıger
ekenşar
tl
arşunl
ardı
r.

1-Adal
etl
iol
mak.

2-Ehi
lol
mak.Yani
vakf
ıidar
eet
mey
egücüy
etmek

3-Tasar
rufy
etki
sinesahi
pol
mak.Yönet
ici
ningör
evl
eri
ise
şunl
ardı
r:

1-Vakf
ıni
şler
ini
yür
ütmek.

2-Mal
ıi
car
ever
mek.

3-Mal
ı
ngel
i
rini
topl
amak.'

4-Gel
i
rihaksahi
pler
inedağı
tmak.

Yönet
ici
yebuv
azi
fel
eri
nbi
rkı
smıt
evdi
edi
l
irse,
onl
arıbı
rakı
p

di
ğer
ler
ini
yapamaz.
Vakıfsahibit
ay i
net t
iğiyöneti
ciyigörev
denalıpbirbaşkası
nıtayi
n
edebil
ir
.Ancakmal ıvakfett
iğiesnadaokişininvakfabak­ması nı
şartkoşmuşsa, onugör evdenal amaz.Vakıfyöneti
cisiv
akıfmalı
nı
kir
ayav er
irdeoesnadaücr etl
ery üksel
irveyadahaf azl
aücret
verenbiri
çıkarsa,ensahi hkavlegöreakidfeshedil
emez .

B.Hİ
BE(
BAĞI
Ş)

Karşı
lı
ksızmülkedini
lenşey
ehibedenir.Birki
msehay at
tai
ken
sevapkazanmakamacıi l
emal mıbaşkasını
nmül ki
yet
ine
geçi­ri
rse,bunasadakadenir
.Kişi
nini
kram olsundiy
emalını
başkası
nav ermesii
sehediy
edir.

Hibeninşartı
;icapvekabull
afzı
nıtel
aff
uzetmekti
r.Ensahi
hkavl
e
göreicapv ekabull
afzıhedi
yeakdindeşar
tdeği
ldir
.Bil
aki
shedi
ye
edeninmal ıgönder
mesi vekendi
si
nehediyeedi
lenindemalı
al
masıy eterli
dir
.

Hibeedenkimse: "
Buev iy
aşadığı
nmüddet çesanav erdi
m.Sen
ölür
senmi r
asçıl
arı
naolsun."der
se,buhibedir.Şayetsadece,"Ben
buev i
yaşadığı
nmüddet çesanav er
dim."derse,kezaİ mam'm son
kavl
inegörebudahî besayıl
ır
.Şayet:"
Ölürsenevt ekrarbeni
m
olsun."derse,kezaensahihkavlegörehîbeolur.Şayet
:"Evi
m
sanar ukbaolsunv eyasenibueverakipkıldı
m."derse,
yani:"
Sen
ben­denönceöl ürsenevtekr
arbenim olsun,bensendenönce
ölürsem sanakal sı
n."şekl
i
ndeyapıl
anhî bemezhepal i
mleri
nce
kabul edi
lenrivayet
ev eimam Şafi
i
'ni
nilk-kavl
inegöreakidsahi
h
olupsonkav ­linegöresahihdeği
ldi
r.

Satıl
masıcaizolanherşey i
nhîbeedil
mesidecai zdir
.Satı
l
ması
caizolmayanmeçhul şeyin,zor
laal
ınmışvekay ı
pmal ınhî
be
edil
­mesi cai
zdeğildir
.Ancaksat ı
lmasıcaizolmadığıhal
deiki
buğdayta­nesi gibişey l
eri
nhibesicai
zdir
.Borcunbor çl
uolana
hîbeedil
mesi i
seibradır.Borcunborçl
udanbaşkası nahîbe
edil
mesi ensahihkav ­legör egeçerl
ideği
ldir
.

Hîbe,ancakhîbeedeninizniil
ekabzedil
erekancakmülk
edi­nilebil
i
r.Hîbeakdivekabzhenüzgerçekleşmeden
tar
aflar
ındanbi­r iöl
ürse,öl
eninmir
asçı
larıonunyer
inegeçer
.
Zayıfkavlegöreiseaki
df esheuğr
ar.

Kişiçocukları
nahediyeveri
rkenerkekler
lekızl
ararasındaeşi
t
şekil
deadal et
lidavr
anmalıdır
.Zayıfkavl
egör etaksi
mat ımi
ras
ahkamı nagörey apmalı
dır
.Babaçocuğunav erdi
ğihîbedengeri
dönebili
r.Kezameşhurkav legöresairasıl
akrabalardahîbeden
vazgeçebili
rl
er.

Babahî
bedendönebi
l
mesi
içi
nhî
beedi
l
enşey
inhal
ençocuğun
mül kiyeti
ndebul unmasışar tt
ır.Çocukhi beyisatmı şvey avakfet
-
mi sse,babasıar tıkhîbedenr ücuedemez.Ancakçocukt esli
mden
öncehi bey irehinebı rakır
,hîbeeder ,köleninhürriyeti
ni bi
rşarta
bağl ar,hîbeedi l
encar i
yeyievlendiri
rvey ahibeedi l
ent arl
ayı
eker ­se, bunl arbabası nınhîbedendönmesi nemani değil
dir.
Kezamez hepal i
ml er
incekabul edil
enrivayetegör ehibey ii
care
vermi şse, budahi bedendönmey emani değil
dir.Şayetçocuğun
hîbeüzer i
ndeki mülkiyeti
kalkarsonr amül kiyetigeridönerse,en
sahihkav legör ebabanı nrücuet mehakkıger i
dönmüşol maz.
Hîbeedi l
enşey in(me­sel â,hay vanl
ardabesi l
iolmadur umugi bi
)
kendi si
ndef azl alaşmaşekl indebi rart
ışolursa,hibeyi fazl
alı
kla
birli
kteger ialabilir
.Ancakhi bedekazançv ecariyenindoğur duğu
çocukgi bi ayrıol anfazlal
ığıalamaz.

Hî
bedenrücuetmek: "Hî
beettiğim şey
denrücuett
im,ondanrücu
et
mekist
iyor
um, hîbeetti
ğim şeyimülkümegeriçevi
rdi
mv e­y a
hi
beyi
bozdum."gibilafı
zl
arl
aol ur.

Hîbeedeninhîbeetti
ğişey i
sat ması
,vakf
etmesi
,başkasınahîbe
etmesi,hî
beetti
ğiköleiseonuazadet mesiveyahîbeetti
ği
ca­riyeil
ecinselil
i
şkidebul unmasıgibi
hususl
arl
aensahi hkavl
e
görerücumey danagelmi şolmaz.Asılol
mayanakraba,karşı
l
ıksı
z
olmakkaydıil
ey apt
ığıhîbedendönemez.

Birkimse,kendisi
ndenaşağıderecedeolankişi
yemutlak
şe­ki l
debirhîbevermi
şse,bedelini
deistey
emez .Kezaenzahi
r
kavlegörekendisi
ndenüstünolana,kezamezhepal i
mleri
nce
kabuledi
lenriv
ayetegöredengiolanayapacağımutl
akhibeni
n
bedel
inii
steye­mez.Hi beni
nbedel i
niver
mekgerekir
se,ensahi
h
kavl
egörev eri
le­cekbedelhibeninkıy
met i
veyamisl
ikadar
olmal
ıdır
.Hibeyikar
şıl
ı
ksızyapmışsaondandönebili
r.

Bedelibel
libi
rşartl
ay apıl
anhîbeakdi,
enzahi
rkavl
egöre
sa­hihtir
.Böy l
ebirhîbeakdiensahihkavl
egöresatı
şakdi
dir
.
Beli
rsi
zbedel şart
ıil
ey apı
lanhîbeakdii
se,
mezhepaliml
eri
nce
kabuledil
enrivayet
egör egeçersi
zdir
.

Birki
msebi rkapi çindehediyegönderi
rse,kabıgeriçevi
rmekadet
değil
se,kapdahedi yeolur
.Hurmasepet igibi.Kabıger
i
çevir
­mekadeti se; kaphediyeol
mazbel ki emanetolur.
Hediyeni
nkabı nıkullanmakiseharamdır.Ancakadet egöre
hediyeyi
kabıniçer i
sindeyemekger eki
yorsakapkul l
anıl
abil
i
r.Bu
takdi
rdehediyeniniçindebul
unduğukapar i
yesay ı
lı
r.
ONUNCUBÖLÜM
LÜKATA(
BULUNTU)

A.GENELBİ
LGİ
LER

Kendi
ndenemi nolankimseni
nbul unt umalıalı
pkaldır
ması
müstehab,
zay ı
fkavl
egör ei
sev aci
bt i
r.Kendindeneminolmayan
ki
mseninbuluntuyualmamasımüst ehabtı
r.Fakatensahihkav
le
göreal
masıcaizdir
.Fasıkki
şi
ninbul untuyualmasıisemekruhtur
.
Mezhepali
ml eri
ncekabuledi
lenrivayetegöre,kişi
ninyi
ti
kmalı
al
dığı
naşahittutmasıvaci
bdeğildi
r.

Fasığm,çocuğunvezımmininİsl
am diyar
mdaki bulunt
uy u
al­masısahihti
r.Enzahi
rkavl
egör e,
fasığm bulduğueşya
kendisi
ndenalı
nırveadi
lbi
rkimseninyanmaemanetbı rakıl
ı
r.
Fasığm bul
untuhakkı
ndakibeyanat
ınaiti
matedilmezv eyanma
birgözcüveri
l
ir.

Çocuğunaldı
ğıbul
unt
uyuvel
isial
ı
rveil
âneder.Bul
unt
u,ço­cuk
i
çinfaydal
ıi
seonunmülki
yet
inegeçi
ri
r.Mal
ıçocuğun
mül ki
ye­t i
negeçirmek,çocukadınaborçalmanı ncaizol
ması
gibidi
r.Velimal
ıalmaktakusurl
udav r
anı
rv eçocuğunel i
ndei ken
telefolur
sazararıöder
.Enzahirkavl
egöreköl eninaldı
ğıbuluntu
geçersizoluponui l
ânetmesidegeçersi
zdir.Şayetefendi
si
kendisindenalı
rsa,bu­nunhükmübul untumal ınhükmügi bidir
.

Bendi yor
um ki;
mezhepal i
mlerincekabul edi
lenri
vayetegör
e,
kendisiil
esahi
hki t
abetakdiyapıl
mı şköleni
nbuluntuyual­ması
sahihti
r.Kezabirkı
smıhürolanköl eni
nhükmüdeböy l
eolup
buluntuhem kendisi
ninhem deef endi
sininol
ur.

Birkısmıhürol anköl enöbetleşe,yanibiraykendisibirayda

efendi si
içi
nçalışıyorsa,enzahirkavlegöreçalışt
ığıayhangi si
nin
sı
rası nadenkgel ir
sekazancıdaonaai tolur.Kezanadi rolar
ak
el
deedi l
enkazançi l
ealmanücr et
inhükmüdenöbet leşerekelde
edilenkazancınhükmügi bi
dir.Ancakcinayetücreti
ninhükmü
böy lede­ğildir,sı
rasınadenkgel enyalnızbaşınabuücr eti
ödemez.Heri kisikendiaral
arındapay l
aşaraköder l
er.All
ahdaha
i
yi bili
r.

1.Bul
unt
uMal
ı
nHükmü
Kendiniyı
rtıcıküçükhayv anl
ardankoruyabil
endev eveatgi­bi
hayvanlar
, kaçarakkendinikoruyabi
lentavşanv egeyi
kgibi
hay­v anlarv euçarakkendinikoruyabi
l
engüv erci
ngi
bikuşl
ar
kaybolur­sa, bunlarhakkındakihüküm şöyledir
:

1-Sahradabul unanmalsahibi
netesl
im etmeküzer
ehaki
minal
ıp
muhaf azaetmesi l
azı
mdır.Kezaensahihkavl
egörehaki
mden
başkasıgörürsealı
pmuhaf azaetmesil
azımdır
.Kendi
ni
tehl
ikeler
­denkor uyabi
l
enhay vanıt
emlikmaksadıi
leal
mak
haramdı r
.

2-Birköy
ünev l
eriarasındakibulunt
uhay vanıtemli
kmak­sadı
i
leal
mak, ensahihkav l
egör ecaizdi
r.Kendinimuhafaza
ede­mey enkoyungi bihayvanısahradavey aköydebul
upt
emli
k
mak­sadıilealmakcai zdi
r.

3-Sahradabirhayv anıbulankişidil
erse,i
lânedervemül ki
ye­t
ine
geçi
ri
r.Diler
seonusat arparasınıal
ıkoyarveil
ânetti
ktenson­ra
mülki
yetinegeçi
r i
r.Dil
ersehay vanıkesipyersahi
biortaya
çı
kar­sadeğer iniÖder .

Hay v
anımeskunbi rmahaldebulanki
mse, üçüncüşıkkı
nil
kiki
şıkkı
ndanbiri
sini(alı
pmülkiyeti
negeçir
mekv eyasatmak
şıkl
ar­danbirini)ter
ciheder.Ensahihkav
legör e"
hay v
anıkesi
p
yemek"şıkkıt
er ci
hedi l
emez.
Mümeyyi
zolmay
anköl
evehay
vandı
şındaki
bul
unt
umal
ıal
­mak
dacai
zdi
r.

4-Hel v
agibikısazamandabozul
abi
lenbul
untuyu,ki
şii
ster
se
satıpdeğeri
nimülkedinmeküzerei
l
âneder,di
lersehemenmülk
edinirveonuyer.Zayı
fkavl
egöremeskunmahal debul
unanböy
le
birmalınsatı
lmasıcai
zdir
.

Buluntuyuil
açlayar
akbekletmekmümküni seil
açl
ayıpbek-
l
etmel i
dir
.Yaşhur mayıkurut
arakmuhaf azaetmekgibi.Şayet
satı
l­masımuhaf azaedil
mesindenf aydalıi
sesatıl
ı
r.
Kurutulmasıfaydal
ıisevealankişikurutmaişinit
eberruolarak
yaparsa,kurut
arakbeklet
ir
.Şay etkurutmayıteber
ruolarak
yapmazsa, kurutmaücreti
içinbirkı
smı nısat
ar.

Birkimsebuluntuyumuhafazaamacıil
eal ı
rsakendi
sindeemanet
kalı
r.Şayethaki
met esl
im et
mekister
se,hakiminonut es­l
im
almasılazımdı
r.İl
ânetmekiçinal
mışsa,ekserulemayagörei
lân
etmesi vaci
bdeğil
dir
.

İl
ânet mekamacıil
ealdıkt
ansonraonaihanetederse,ensa­hi h
kavlegörezaminolmaz.Fakathı
yanetetmekkastıil
ealı
rsaza-
minol ur
.Hıy
anetkastıi
l
ealmasıhali
ndeonuilânedipmül ki
yetine
geçirmesimezhepali
mleri
ncekabuledil
enri
vayetegöre
gerekmez.Şayeti
lânetmekkastıi
leal
ırvemülkiy
etinegeçir
irse,
i
lânmüdde- t
incekezaensahihkavl
egöre,mülki
yetinegeçir
mey i
ter
cihet
me­di kçei
l
ânmüddet
indensonr
adaemanet
hükmündedi
r.

Buluntuyual anki
şi cinsini,nit
elikl
er i
ni,miktarı
nı,kı
lıfı
mv e
bağlamai piniöğrendikt ensonr a,sokakl ardavemesci tl
eri
n
kapısın­dabi rseneboy uncaör fegör eil
âneder .İ
lânıyaparken,
i
lkhaf tahergünsabah- akşam ni t
elikleri
nibeli
rti
pilâneder ,
iki
nci
haftaisegündebi rdef ailâneder .Ondansonr ahaft adabirdefa,
dahasonr aheray dabi rdef ai
lâneder .Ensahhkav legörebirsene
boyuncabe­l ir
ti
ldiği şekildeartar day apıl
may anilânlargeçerl
i
değildir
.Bendi ­y orum ki ensahi hkav legöre,seneboy uncaar t
arday apıl
may anilânlargeçer li
dir.Allahdahai yibil
ir.

Lükatayımuhaf azaetmekni yet

iil
ealanki şi
,il
ânücr et
iv er
me­si
l
az ı
m değildi
r.Hakimi l
ânücreti
nidevlethazinesindenöderv eya
mal sahibiadı
nabor çalır
.Ancakmül kiyeti
negeçi r
mekamacıi l
e
almışsa,il
ânücr eti
nikendi
siöder.Zayıfkavlegöreşay et
mülkiyeti
negeçi rmemişse,i
lânücretimal sahibi
nceödeni r.En
sahihkav l
egör eisedeğersi
zolanbulunt u,bi
rseneboy uncai l
ân
edil
mez.Bel kigenel­likl
esahibionuar amaktanv azgeçt i
ğibir
zamankadari l
ânedi l
ir
.

2.Bul
unt
uMal
ı
nMül
ki
yet
eGeçi
ri
lmesi
Birki
msebul unt
uy ubi
rseneboyuncatari
federse:"
Onu
mülkiyeti
megeçirdim.
"gibi
birl
afı
zsöylemedikçemül ki
yet
ine
ge­çi rmişol
maz.Zay ı
fkavl
egöreisebul
untuyumül kiy
ete
geçir
meki çi
nniyetetmekyeter
li
dir
.Başkabirzayı
fkav l
egöreise,
bi
rsene­ni ngeçmesi i
lemülki
yetegeçmişsayıl
ır
.

Birkimsebul untuyumül kedinirdesahi biortay açıkarv eeş­y ay

ı
i
adeet medeanl aşır
lar
sa, anlaştı
kları
şeki ldey aparlar.Şayet
eş­y asahi bieşyasınıisterdeonual andabedel i
niv er
mek
i
sterse,ensa­hi hkav legöremal sahibininisteği dikkateal
ını
r.
Ma}t el
efol muşsabenzer iniveyamül kedi ndiği günküdeğer i
ni
öder.Şay etmal birayı
psebebi il
eeksilmi şse,ensahi hkavlegöre
mal sahibionudeğerf arkıil
ebirl
iktealı
r .

Bulunt uyual anki msekendi sineai tolduğunui ddiaederde

ni­t elikl
erinisöy l
eyemezsev eyabi rdeli
l gösteremezse, eşya
kendi sinet esli
m edilemez.Şay etni t
elendiri
rv edoğr usöyledi
ği
zannedi l
ir
se, kendisinetesli
m et mekcai zdir.Mezhepal imleri
nce
kabul edil
enr i­v ayetegöre, eşyay ıkendisinev ermekv acib
değildi r
.Nitelendirenki­şi y
ebul untuv eril
irdebi rbaşkası
kendi sineai tolduğunadai rdel i
lgöst eri
rsekendi si
netesli
m edil
i
r.
İl
kbul anv ey ani t
elendir
enki şi buluntuyut elefederse,deli
l
göster ent elefedeni zaminkı lar,amakar arnitelendir
enkişini
n
aleyhineal ınır.
Bendiyorum ki;ensahi
hkavl
egöreharem böl
gesi
ndeki
bu­luntuyual ı
ptemli
ketmekhel
aldeğil
dir
.Harem böl
gesi
ndeki
bul
un­t uyuilânetmekkesi
nli
kl
evaci
btir
.All
ahdahai y
ibi
li
r.

B.LAKİ
T(BULUNTUÇOCUK)

Buluntuçocuğualı
pmuhafazaetmekfarz-ıkif
ayedir
.Ensahih
kavlegöre,ter
kedi
lmi
şçocuğualankimseni nşahitt
utması
vacibt
ir.Çocuğual
anki
şi
ninvelay
ethakkınınsabitolmasıi
çin
mükellef,hür,
müsl
üman,adil
vereşi
dolmasıger ekir
.

Birköle, ef
endi sininizniol
maksızınbul untuçocuğual ı
rsa,
ço­cukkendi sindenal ını
r.Çocuğualdı ğındanefendisi haber
dar
i
se, köleniny anındakal masınakararv eril
ir.Ef
endisininiznii
le
almışsa, efen­di sialmışsayıl
ı
r.Terkedi lmişmüsl ümançocuğu
fası
k, kısıt
lıveyaka­f i
rbi
rkimsealırsa, hakimtaraf ı
ndan
kendisindenal ınır.

İki
kişibulunt
uçocuğuber aberaldıkl
arı
nıi
ddiaederlerse,ha­kim
çocuğuuy gungördüğükişiy
ev eyaonları
ndışındabirbaşkasına
veri
r.İ
kisiber
abergörürdebi r
isiöncedavranarakalı
rsa,diğeri
nin
i
ddiasıreddedi
li
r.Şayeti
kisiberaberalı
rveherikisi
deal may aehil
i
seler,ensahi
hkavl
egör ezengi
nolanfaki
reveadil
olanadil
olma­y anater
cihedi
l
ir.İki
siay
nısevi
yedeisel
erar
alar
ındakur
a
çekil
i
r.

Şehirdeot uranbi rkimsebi rçocuğugör üpal ı

rsa,onuköy e
götüremez.Amaensahi hkav l
egör ebirbaşkaşehr egöt ürebi
li
r.
Bukişi yabancıi se,çocuğukendi beldesinegöt ürebil
ir
.Köy de
bulunursa, şehr egöt ürebil
ir
.Köy dey aşay anbirkimseşehi r
debir
çocukgör ür se, bununhükmüşehi rdey aşay anki mseninhükmü
gi
bidir.Yani çocuğuköy egöt üremez.Şay etköy debulursa,
çocuğunköy dekal masınaka­r arveril
ir.Zay ı
fkavlegör eise
bulankişihay vanl arı
nıbeslemeki çindev aml ıbölgedenböl geye
göçedi yorsa, çocukkendi sinev er
il
mez.

Buluntuçocuğunnaf akası,buluntuçocukl ariçinvakfedil

miş
umumi maldanharcanır.Vey açocuğunÖzel malındanharcanır.
Özel maldanmaksatüzer indebul unanel bise,alt
ınaseril
mişsergi,
cebin­debul unanpar avebaşkaşey l
erilebeşiği y
anmav eya
altı
nakonul­muşpar agibi şeylerdi
r.Birev debulunursaoev
kendisi
neaitsayıl
ı
r.Fakatev i
nal t
ınadef nedilmişmal kendisi
ne
aitsayı
lmaz.Kezaensahi hkav l
egör e,çev resi
nebı r
akıl
mışelbise
vediğeremt i
adaken­di sineaitsay ıl
maz.

Çocuğunmal varl
ığıbi
li
nmiyorsa,enzahirkavl
egöredevlet
hazi
nesindenkendi si
neharcamay apı
lı
r.Buolmazsa,
müslümanl arkendisi
nekafigelecekmal ıbor
çveri
rl
er.Bi
rkavle
görekendisinenafakaolar
akv erir
ler
.Ensahihkavlegöreçocuğu
bul
anki
şi,
çocu­ğaai tolanmalımuhaf
azaeder
.Haki
mini
zni
ol
madanmal ı
ndankendisinehar
camayapı
lamazdi
yeal
iml
er
gör
üşbi
rl
iğietmişl
erdi
r.

1.Bul
unt
uÇocuğunMüsl
ümanKöl
eVey
aKaf
irOl
duğunaKar
ar
Vermek

İçeri
sindezımmi bulunanİsl
am ülkesindeveyafet
hedil
i
psulhyol
u
i
leküf farı
neli
ndekalmasınakararv er
ilenveyaci
zyeil
emülk
edindiktensonraiçi
ndemüsl ümanol anülkedebul
unançocuğun
müsl ümanol duğunakararveri
l
ir.

Bulunt uçocukmüsl ümanl arm meskunol madığı,kaf ir

lerin
ol­duğudi yardabul unursa,onunkaf i
rolduğuna; müsl ümanl ar
m
esirol arakbul unduklarıveyat i
car
etmaksadıi l
ebul undukl arıbi
r
ülke­debul unur sa,ensahihkav l
egör emüslümanol duğuna
kararv eril
i
r.Birülkedebul unançocuğun, müslümanol duğuna
hüküm v er i
li
rdezı mmi birkimsekendi si
ninnesebi ndenol duğuna
dairşahi tgöste­r ir
se,çocuknesebi nedahilolurv eküf ür
deona
tabi olur.Kaf i
rbirkimsedel ilgöster
meksizinbulunt uçocuğun
kendi sineai tolduğunui ddiaederse,mezhepal i
ml er i
ncekabul
edilenr ivayetegör eküfürdeonat abiolmaz.Çocuğunmüsl üman
olduğui kişekildedahat espitedil
irki
,buikişekilbul untuçocuk
i
çingeçer
liol
maz:

1-Doğum: Hamilel
ikdönemi ndeannesiv ey
ababasımüsl ü­man
i
sekendisidemüsl ümandır.Çocukbuluğçağmaer di
ğindeküf
rü
kabuleder
se,mürtedolur.Hami l
eli
kdönemi ndeannesi i
le
ba­basıkafi
risev esonrabiri
simüslümanol ursa,çocuğun
müslümanolduğunakar arveri
li
r.Bali
ğolduktansonraküfrü
seçer
se,mürtedolur.Bi
rkav l
egöreaslîkafi
rolur.

2-Esar etHali
:Müsl ümanbi rki
msey anı
ndaannesiveyaba­bası
olmayanbi rçocuğuesi ral
ır
sa,çocukmüslümanol maktaonat abi
olur
.Şay etzı
mmi ol
anki msebirçocuğuesiral
ır
sa,ensahihkav l
e
göreçocuğunmüsl ümanol duğunahükmedilmez.Anası
-ba-bası
zı
mmi olanmümey yizçocuktekbaşınaİ
slam'agir
erse,
en
sa­hihkav l
egöremüsl ümanlı
ğısahi
holmaz.

2.Bul
unt
uÇocuğunKöl
eli
ğine
Vey
aHür
ri
yet
ineTaal
l
ukEdenHüküml
er

Bul
untuçocukkendi
si
ninköleolduğunuikr
aretmezse,hürsay
ıl
ır
.
Bi
rkimseonunköleolduğunadairdel
il
göster
ir
se,köleoldu­ğu
sabitolur
.Çocukbi rki
mseninköl esiolduğunui kr
arederveo
şahısdaonudoğr ularsa,
sözükabul edili
r.Ancakdahaönce
çocuğunhürol duğunadairbirikrarı
ngeçmemi şolmasışart
tır
.
Mezhepal im­l er
incekabuledilenrivayetegöre,onunhürr
iyet
ine
del
ilolacaksatışvenikahgi
bi birtasarruftabul
unmamı şolması
şartdeğil
dir.

Bil
akisenzahirkavlegöre,butasarruf
lar
dabul undukt
ansonr a
asl
îköleolduğuv egelecekteolacakhüküml erhakkınday apacağı
i
krarkabuledil
ir
.Geçmi ştebaşkasınaverdiğizararil
eilgi
li
hükümlerhakkındakii
krarıkabuledil
mez.Ver mesi gerekenbir
borcuolurdaköleolduğunui kr
aredersev eelindemal ıvarsa,
borcuomal danödenir.

Birkimseeli
ndedeli
lolmadı ğıhal
debulunt
uçocuğunkendisi­nin
kölesiol
duğunuiddi
aeder se,buiddi
asıkabuledi
lmez.Keza
ço­cukdaoşahsı nkölesiolduğunui
ddiaederse,enzahi
rkavl
e
göreid­diasıgeçerl
isayıl
maz.

Birki
mseelindebulundurduğumümey yi
zolanv ey
amümey yi
z
olmayançocuğunkendi si
ninköl
esiolduğunuiddiaedersev e
bulanki
­şi taraf
ındandurumubili
nmi y
orsa,köleolduğuna
hükmedil
ir
.Şay etçocukbuluğçağmaer erde:"Benhürüm. "derse,
ensahihkavlegörehürolduğunadairşahitgöster
medi kçeiddiası
kabuledi
lmez .
Birkimseşahi tgöster
erekbuluntuçocuğunköleolduğunu
söylerse,i
ddiasışuşartl
akabul edil
i
r:Mülki
yet
inegeçir
mesebebi
i
çinşahi tgöstermel
idi
r.Birkavl
egör esadece:"
Mülkümdür."
deme­si ,onunkölesiolduğunay et
erl
ideli
lol
ur.

Hürvemüslümanbi rkimsebul untuçocuğunoğluolduğunu

söyl
erse,
nesebi
nedahi lolurveonunt erbiy
esi
il
eil
gilemeye
kendi
sidahalay
ıktı
r.Birkölebuluntuçocuğunesebinekatar
sa,
çocukonaaitol
ur.Birkavlegöreefendisini
nonutasdiket
mesi
şart
tı
r.

Birkadınbul untuçocuğunesebi nedahi lederse,ensahi hkav ­l e

göreonaai tolmaz.Şay etiki ki
şi bul untuçocuğunkendi ler
ineait
olduğunui ddiaederlerse,müsl ümanv ehürol anzımmi veköle
ola­nat erci hedil
mez, iddiadabul unanl arı
nşahitleriyoksaiakidi
n
ki
mei l
ti
hakedeceği kaifçe( bil
irkişice)t espitedil
i
rv ehangi si
nin
nesebi­nekat arsaçocuğuoal ı
r.Kai fyoksav ey
at espit
edemezsev eyahiç­bi ri
nindenesebi nekatamazsav eyaher
i
kisinededahi leder
se; ço­cukbul uğaer diktensonrat abi
at ı
il
e
onlardanhangi sinemey l
eder ­se, onunnesebi nedahi ledi
lmesi
emr edil
i
r.Şay etheriki
si birbi r
inezı tikişahitgösterirl
erse,en
zahirkavlegör eherikisini
ndel i
li

düşerv
ekai
fm sözüt
erci
hedi
l
ir.
ONBİ
RİNCİBÖLÜM

Cİ
ÂLEAKDİ(
ÜCRETLEİ
ŞYAPTI
RMAK)

Ciâl
eakdi,
bell
ibi
rücr
etkar
şıl
ı
ğındabel
l
ivey
ameçhul
biri
şi
yapt
ırmakt
ır.

Birkimsenin"Kaçmı şkölemi geriget

ireneşukadarücr et
öde­r i
m."demesi ci
âledir.Ci
âleakdindebirücretgerekti
reni
şe
delal
etedenbi rl
afzınbulunmasışar tt
ır.Şuhaldebirkimsemal
sahibini
nizniolmadanv ey amal sahi
bi bi
rkişi
yeizi
nv eri
rdeiz
in
vermedi ği
birbaşkasımal ıgeti
ri
rse,ücreti
haketmişolmaz.
Birki
mse" Kim Zey d'
i
nkaçmı şköl esi
ni gerigeti
ri
rseonaşukadar
ücretveri
ri
m. "derse,
köleyiget i
renücr etihaket mişolurveücreti
ödemesi gerekir
.Birkimsey alandan: "Zey d,köl
emi geti
reneşu
kadarücretverir
im demişti
r."derv ebi
rki şideonunbusözüne
dayanarakZey d'
inkölesi
niget i
rirse,Zey d'
denv eyayalansöyleyen
ki
şidenbirhakt al
epedemez.

Ciâl
eakdindehernekadari caplaf
zışartisedeişi
yapacak
ki
­şi ni
n:"Buişi
y apmayıkabulett
im."şekli
ndelaf
zensöyl
emesi
şartdeği
ldi
r.İ
şiyapacakkişihernekadarbelli
isedehüküm
böyledi
r.

Ciâleakdi nimeçhul biri

şüzer i
neyapmakcai zdir
.Kezaensa­hi h
kavlegör emal um birişüzer i
nedeaki dy apmakcai zdir.Ancak
yapılacaki şi
nücr etininbelli
ol masışar ttı
r.Şayetişsahi bi: "
Kim
kaçmı şol anköl emi geti
rir
se, kendisineücr etolarakbi relbise
veri
rimv eyaonumemnuneder i
m."der se,akidfâsidol ur.Bu
takdirdei şiyapani çinücret-
imi sil
v ardır.Eğerkişi,
y erbel i
rter
ek:
"Kölemi şubel dedenget i
r."derdei şi yapandahay akınbi r
beldedenget ir
ir­se, şartkoşul anücr etihaketmi şol ur.Kaçmı ş
olanköl ey ii
kikişige­r igetir
irse,heri ki
si ücr
etteor takol ur.

İşsahibibi
rkişi
yit
ayineder eky apacağıişkar şıl
ı
ğında
kendi­sineücretödey eceğinisöy l
erdebi rbaşkasıonayardı
mcı
olmakkay dıi
l
eişeiştir
akeder se, ücret
intümünüt ayi
nedil
en
şahısalı
r.İ
şsahibiadınaçal ı
şmaküz ereişeiştir
aketmişse,t
ayin
edil
enşahısücreti
ny arısı
nıhakeder .But akdirdeişsahi
biadına
i
şei
şti
rakedenki
şibi
rücr
ethaket
mişol
maz.

Ciâl
eakdindet araflar
danherbi rihenüzi şbitmedenakdi
fes­hedebi l
ir
ler.Dahai şebaşlamadanaki dfeshedi li
rveyaişçi
i
şebaş­l adıktansonr aakdi fesh-eder se,ücretihaket mişolmaz.
İşçii
şebaş­l adıktansonr aişsahi biakdi fesheder se,ensahih
kavlegöreişçiiçinücret-i
misilvardır.Henüzi şbitmedeni şsahibi
ücreti
art
ırabil
irve­y aazal t
abili
r.Ücr etiartı
rmanı nv eya
azalt
manıncai zol masınınga­y esi ,
ücr et-
i misi
linv aci
bolduğunu
göstermektir
.

Efendi si
ndenkaçmı şolanköl eger igeti
ril
i
rkeny olunyarısın­da
ölürv eyagerikaçar
sa, i
şçiücr etalamaz.Ücr et
inialabil
mesi i
çin
i
şçi ni
nköl eyi
hapsetmehakkıy oktur.İ
şsahibiücr et
leil
gilişart
ları
i
nkarederv eyaişçi
ningidipköl eyigeti
rmediğiniiddiaeder seiş
sa­hi bini
nsözüdoğr ul
anır.İşçi v
ei şv
erenücr eti
nmi ktarı
konusundaanl aşmazlarsa,heri ki
sidey eminederv eişçi ücret
-i
mi sil
al ı
r.
ONİ
KİNCİBÖLÜM

FERÂİ
Z

A.GENELBİ
LGİ
LER

Terikeni
nt aksiminebaşl arken,Önceöl ününteçhizvet ekfin
masr afl
arıkarşıl
anır.Sonr avarsabor çlarıödeni
r.Dahasonr a
mal ı
nınüçtebi r
i vasi
y etlerii
çinhar canı r.Bundansonrager i
ye
ka­l anmal mirasçıl
ar aböl üştürülür.Bendi yorum kiterikeye
zekât,candi yet
i,rehinev eyaif
lassebebi yl
esatınal
manbi rmalı
n
hakkıtaall
ûkederv et erikebunl arıkar şıl
ayamazsa, buhakl ar
teçhizvetekfinmasr afındanönceödeni r.All
ahdahai yibili
r.

Ki
şidör
tsebepl
emi
rasçıol
may
ıhakeder
:
1-Akr
abal
ı
k.

2-Ni
kah.

3-Vel
a:Efendiazadett
iği
köl
esi
nemi
rasçıol
ur.Fakatköl
e
ef
endi
sinemirasçıol
amaz.

4-İ
slam:İl
küçsebeplemir
asçı
sıol
may
anı
nter
ikesi
dev
let
ha­zinesi
neint
ikal
eder.

Mi
rasçıol
aner
kekl
eronsı
nıf
tı
r:

1-Öl
eni
noğl
u.

2-Oğl
unoğl
u(t
orun)
.Hernekadaraşağı
yadoğr
uinsede.

3-Baba.

4-Dede(
babaci
het
inden)
.Hernekadary
ukar
ıyadoğr
uçı
ksada.

5-Er
kekkar
deş:
Özv
eyabababi
rvey
aanabi
rer
kekkar
deş.
6-Er
kekkar
deşi
noğl
u:Anabi
rkar
deşi
noğl
umi
rasçıol
maz.

7-Amca:
Anabi
rol
anamcav
ari
sol
maz.

8-Amcaoğl
u.

9-Koca.

10-Köl
eyi
azadedenef
endi
.

Mir
asçıol
ankadı
nlari
sey
edi
sını
ft
ır
.Teksay
ıl
mal
arıhal
i
ndeon
sı
nıfol
url
ar.

1-
Öleni
nkı
zı.

2-Oğl
unkı
zı.Hernekadaraşağı
yadoğr
uinsede.

3-Anne.

4-Ni
ne.İ
steranneci
het
inde,i
sterbabaci
het
indeol
sunhüküm
ay
nıdı
r.

5-Kı
zkar
deş:
Özv
eyabababi
rvey
aannebi
rkı
zkar
deş.

6-Kar
ı(zev
ce)
.

7-Mu'
ti
ka:
Köl
eyi
azadedenkadı
n.

Mir
asçıol
ant üm erkekl
erberaberbulunur l
arsasadecebaba,oğul
vekocamirasçıolur.Mi
rasçıolantüm kadınlarberaber
bul
u­nurlarsasadecekız,oğlunkızı,
özkı zkardeşv ekar
ımirasçı
ol
ur.Heri
kisınıf
tanbiraradabulunmal arımümkünol anmirasçıl
ar
i
seşunlar
dır:Baba,anne,oğul
, kı
z,karıveyakoca.

Öleninhiçbirmirasçısıyoksamezhebi nası lgör üşünegör e, zev'i

l
-
erham olanlarmi rasçıolmazl arv emal hissesi bel l
iol
anlarager i
çevri
lmez.Bel kiteri
kedev l
ethazi nesineintikaleder .Mezhebi n
sonasıral i
mleri,devlethazinesi düzenlideği l
se( di
nîölçülere
uygundeği l
se) ,
hisselerdenar takal anmal karıv eyakocadı şında
kalanhis­sesahi pleri
nehi ssel erinispetindev er i
li
rdiyefetv a
vermişl
er di
r.Hissesahi pleri
ndenki msey oksa, ter i
kezev'il
-erham
denil
enuzakakr abalarav eri
li
r .Zev '
il-
erham, yukar ı
dazikredilen
erkekvekadı nakr abaları
ndı şındakal anakr abal ardı
r.Bunlarda
onsınıf
tır:
1-Dede(
anneci
het
inde)
.

2-Mi
rast
ansakı
tol
andedel
erv
eni
nel
er.

3-Kı
zl
arı
nçocukl
arı
.

4-Kar
deşl
eri
nkı
zl
arı
.

5-Kı
zkar
deşl
eri
nkı
zl
arı
.

6-Annebi
rkar
deşi
nçocukl
arı
.

7-Annebi
ramca.

8-Amcanı
nkı
zçocukl
arı
.

9-Hal
alarv
etey
zel
er.

10-Day
ıl
ar.
Buonsı
nıf
abağl
ananki
şil
erdezev
'i
l-
erham say
ıl
ır
lar
.

1.Kur
'an-
ıKer
im'
deAçı
klananHi
ssel
er

Al
l
ah(
c.c.
)'
m ki
tabıKur
'an-
ıKer
imdeaçı
klananhi
ssel
eral
tı
dır
:

1-Nı
sıf(
yar
ım 1/
2):
Beşki
şini
nhi
ssesi
dir
:

a-Koca:
Kadınöl
ürdeerkekveyakızçocuğuveyaerkek
çocu­ğununçocuğuyoksakocasıter
ikeni
nyar
ısı
nıhakeder
.'

b~Kı
z.

c-Oğl
unkı
zı.

d-Özkı
zkar
deş.

e-Bababi
rkı
zkar
deş.
2-Rub'
(dör
ttebi
r1/
4)Hakedenl
eri
kiki
şidi
r:

a-Koca.Bi
rkadı
nölürdegeri
deçocuğuvey
aerkekçocuk­l
arı
nın
çocuğukal
ır
sakocasımalı
ndört
tebir
ini
hakeder.

b-Kar
ı:Bi
rerkekölürdeger
idebunl
ardanbiri
(çocukl
arı
)yoksa
hanı
mı(veyahanımları
)mal
ındört
tebiri
nihakederl
er.

3-Sümün( seki
zdebi
r1/8)
:Ölenkocanı
nerkekçocuğuveya
çocuğununçocuğuol
ursahanı
mlarımal
ınseki
zdebiri
nihak
eder­ler
.

4-Sül
üsan(üçt
eiki2/3)
:Ter
ikeni
nüçt
eiki
sini
hakeden
mi­rasçı
l
arşunl
ardır
:

a-İ
kiv
eyadahaf
azl
akı
zl
ar.

b-Oğl
ununi
kiv
eyadahaf
azl
akı
zl
arı
.

oAna-
bababi
rvey
abababi
r,i
kiv
eyadahaf
azl
akı
zkar
deşl
er.
5-Sül
üs(
üçt
ebi
r1/
3):
Hakedenl
erşunl
ardı
r:

a-Anne:
Öleninçocuğu,
oğlununçocuğuvey
aiki
kızv
eyaer
­kek
kar
deşiyoksaannebuhisseyihakeder
.

b-İkivedahaf azl
aveled'
ül-
ümm ( anabirer
kekvey
akızkar­deş)
olursamalı
nüçt ebir
inial
ırl
ar.Öleni
nerkekkar
deşl
eri
varsadede
(bazen)ter
ikeninüçt
ebi r
inialı
r.

6-Südüs(
alt
ıdabi
r1/
6):
Buhi
ssey
ihakedenl
ery
edi
kişi
dir
:

a-b-Babavedede:
Öleninoğl
uvey
aoğl
ununoğl
uvar
sa
teri
ke­ninal
tı
dabiri
nial
ır
lar
.

c-Anne:Öleni
nçocuğuveyaçocuğununçocukl
arıv
eyai
kikı
zvey
a
erkekkar
deşivar
sateri
keni
nalt
ıdabir
ini
alı
r.

d-Ni
ne:Anneveyababaci
het
iyl
eol
anni
ne,
öleni
nannesi
yok­sa
ni
nealt
ıdabi
ralı
r.

e-Özkı
zil
ebi
rl
ikt
eol
anoğl
unkı
zı.
f-Özbirkı
zkar
deşl
ebi
rl
ikt
eol
anbababi
rkı
zkar
deşv
eyakı
z
kardeşl
er.

g-Ümmüv
eledi
n,er
kekv
eyakı
zçocuğubi
rtaneol
ursa.

2.Hacb(
KısmenVey
aTamamenMi
rast
anMenEt
mek)

Baba,oğul vekocayıhiçki msemi rastanhacb( men)edemez.

Oğlunoğlunuancaköl eni noğluv eyaöl üyeondany akı
nolanoğl un
oğl
umi rastanmeneder .Dedey i,
kendi siil
eölüarasınagirenbaba
veyaondanöl üyedahay akınolandedemi r
astanmeneder .Öz
kar
­deşbaba, oğulveoğl unoğlui l
emi r
astanmenol ur.Bababi r
kar
de­şi baba,dede;oğl unoğlunu; oğul veözkardeş,meneder .
Annebirkar deşi
;baba,dede, oğul veoğl unoğlumeneder .Öz
kar
deşinoğl uşual t
ıki
şi il
emenol ur:

1-Baba.

2-Dede.
3-Oğul
.

4-Oğl
unoğl
u.

5-Özol
anbi
rkar
deş.

6-Bababi
rkar
deş.

Bababi rkardeşi
noğl u,
bualtıki
şiil
ebirlikt
eözkar deşinoğ­luil
e
mirastanmenol ur
.Özamca, yukarı
dazi kredil
eny edi ki
şii
le
bi
rl
iktebababi rkardeşi
noğluilemirastanmenol ur .Bababir
am­cai se,yukarı
dazikredi
l
ensekizki şi i
l
ebirli
kteözamcai l
e
mirastanmenol ur
.Özamcanı noğlu,yukar ı
dazikredilendokuz
ki
şi i
l
ebi rl
i
k­t ebababi ramcailemirast anmenol ur.Bababir
amcanı noğlu,yu­kar ı
dabeli
rti
lenonki şiil
eözamcanı noğl
uil
e
mirastanmenol ur
.

Köleninef endisini
,nesepyönündenköleyeasabey ol
ui l
e
mi­r asçıol anlarmirast
anmeneder .Öleninkızı
,annesi vekar ı
sı
miras­t anmenol unmazlar
.Oğlunkızı
,Öleninoğluiledüşer .
Kendisiilebirli
kteonuasabekılacakbiri
siolmazsa, Öleni
ni kikı
zı
onumi ras­t anmeneder .Annet ar
afı
ndanol annineyi mir
astan
öl
ününannesi meneder .Babatarafı
ndanolanniney ii
seÖl ünün
babasıv eyaanne­si meneder.
Ölününheryöndeny akı
nol anninel
eri
, uzakol
anlar
ınımi
ras­tan
meneder l
er.Annetarafı
ndanolany akınninel
er,
baba
ta­rafı
ndanolanuzakni neler
imi r
astanmeneder ler
.Ör
neğin;
anneni
nannesi,babasını
nannesi ninannesini
mi r
astanmeneder.

Babat araf
ındany akınolanni neler
,zahi rkav l
egör eanne
ta­raf ı
ndanol anuzakni nelerimirastanmenet mezler.Özkız
kardeşinhacbkonusundaki hükmü, erkekkar deşi
nhükmügi bidi
r .
Beraber­ler i
ndeer kekolmay anbababi rkızkardeşler
i,özolaniki
kızkardeşmi rastanmeneder .Köl
ey iazadedenkadı nı
nhükmü
köleyiazadedenef endininhükmügi bidir.Malıntümünüal an
hissesahipleri
, t
eri
kedenbi rşeykal mamasısebebi i
leasabeleri
n
tümünümi r
ast anmeneder l
er .

3.Bi
rVey
aBi
rdenFazl
aÇocuğunDur
umu

Öleninoğlutekbaşınaolursat erekenintümünüal ı
r.Kezabi r­den
fazlaolanerkekçocukl
ardat erekenintümünüal ı
rl
ar.Kız
çocu­ğut ekbaşınamirasçıol ursamal ı
nyarısınıalı
r.Kızlari
ki
veyadahaf azlai
selermalınüçt ei ki
sini
alı
rl
ar.Bi r
kaçkı zçocuğu
i
lebi r
kaçerkekçocukbi raradaol salarmalonl arı
ndır.Erkeğin
hissesiiki
kızı
nhissesikadardır.
Oğl
unçocuklar
ı,t
ekbaşı naoldukları
ndaöl eninözçocuğugi bi
hi
sseal
ır
lar
.İkiayrısınıfmi r
asçıolur
larsav eözçocukl arerkek
i
se­ler
,yeğenler
inimi rastanmeneder ler.Öl eni
nerkekçocukl arı
ol
mazdaözkı zıolursa, kı
zteri
keniny arısı
nıal ır
.Geri
yekal anmal
er
kekçocuğunoğul l
ar ıveyaözoğl uner kekv ekı zçocuklarıal
ır
.
Oğl
unço­cukl ar
ıbirkı zveyabirkaçkı zise, altı
dabiralı
rlar.

Öl
eninbi
rv eyabi
rdenfaz
lakızl
arımi
rasçıol
url
arsabunl
arüçt
eiki
hi
ssealı
rl
ar.Geri
kalanmalıoğl
unoğlualırv
eyaoğlunoğ­luil
e
kı
zl
arıal
ır
lar.

Özoğl unkı
zlarıtekbaşınaolsalarmi r
ast anbirşeyalamazl ar.
Ancakkendi l
eri
ndenaşağıder ecedebi rer kekolursakızlaronunla
birl
i
kteasabeol urlar
.Oğlunoğlununoğl u,oğlunoğluileber aber
olursabununhükmüözoğl unoğlui l
ebi rl
ikteolanoğlunoğl u
gibi
­di r
.Kezasai rderecedeolanlardaay nıdır
.Aşağıder ecede
olanerkekasabel er,
kendidereceleri
ndeol anıasabekılarl
ar.(Kız
kardeşgibi
).Aşağıder ecedeolaner kekçocukl ar,malı
nüçt e
i
kisindenbirşeyal a­may anyukar ıderecedeki kı
zıasabekı larl
ar.

4.BabaAnnev
eDedeni
nDur
umu
Babanı
nmi
rast
aüçhal
ivar
dır
:

1-Mi
rast
apaysahi
biol
ması:Ber
aber
indeöl
eninoğl
uveya
oğ­l
ununoğluol
ursahi
ssesahi
biol
arakal
tı
dabiral
ır
.

2-Asabey
olui
lemir
asçıol
ması:
Beraber
indeöleninoğl
uvey
a
oğl
ununoğluy
oksater
ekeni
ntamamınıveyakalanı
m al
ır
.

3-Hissesahibi
veasabeol masıyoluil
emi rasçıolması:
Berabe­rindeöleninkı
zıveyaoğlununkızıolur
sapaysahi bi
ol
arakaltı
dabiralı
r.Bunl
ar(baba,kızveoğlunkızı)hi
sseleri
ni
al
dıktansonrababaasabey olui
legerikalanmal ıal
ır
.

Anneni
nmi
rast
aüçhal
ivar
dır
:

1-2-Yukarı
dahi sselerböl
ümündegeçeni kihal
deanneüçtebir
veyaaltı
dabirhi ssealı
r.Annei l
ebi
rl
ikteöleni
noğluveyaoğlunun
oğlu,i
kierkekkar deşiveyaikikı
zkar
deşi yoksaanneter
ekenin
üçtebir
inialı
r.Annei l
ebirli
ktebuşahısl
arv ar
saalt
ıdabi
ralı
r.

3-Beraber
indeöleni
nannesivebabasıol
ankarıvey
akocayaai
t
i
kimeseledekarıveyakocahissel
eri
nial
dıkt
ansonraanne
geri
­y ekalanmalınüçt
ebir
inialı
r.
a-Dedeni
nmi
rast
aki
hal
i
:

Yukar ı
dababanı ndur umuilei l
gili
geçenüçhal de,dedebabagi bi
teri
kedenhisseal ır.Ancakbabaer kekv ekızkardeşlerini
mi r
as­t anmeneder .Dedeise, özv eyabababi rkardeşl erl
e
olduğuzamanonl arl
ataksimat agirer.Baba,annesini mi rast
an
menet t
iği
hal dededeannesi nimirastanmenedemez.Baba,
öleninkocasıi l
ebirli
k­t eolursav eyaebeveyni l
ebi r
liktezev cesi
i
leolursa,anneni nhisse­sini ,üçtebirdenterekeninkal anüçt e
biri
neindir
ir.Fakatdedean­neni nhi ssesi
niüçtebi r
inei ndir
emez.

6-Ni
neni
nmi
rast
aki
hal
i
:

Nine, t
eri
keninal
tıdabi
ri
nial
ır
.Kezabirdenfazl
aisel
eryineal
tı
da
birhisseyiar
alar
ındapayl
aşı
rl
ar.Anneninannesi
,herneka­dar
aşağıdoğr ui
nsedeanney enesepyönündenulaşanbirkadı
nla
mi r
asçıolur.

Babanı nannesi (babat araf

ındanol annine)v ebabat araf
ından
ol
anni nelerinannel er
ininhükmüdeböy l
edir.Hernekadaraşağı ya
doğr uinselerdebabay anesepy önündenul aşanbi rkadınla
mirasçıol url
ar.Kezababanı nannesi ninannesininhükmüde
böyledir.De­del erinanneleri,
hernekadary ukarıy
adoğr uçıksa
dameşhurkav ­l egör emirasçıolurlar
.Nineler
inmi rasçıolmaları
i
leilgil
igenel ka­i deşudur :Nine,
öl üyesadecekadı nlaveya
erkekl
eulaşı
rsamirasçıol
ur.Ör
neği
n, anneni
nannesininannesi
veyababanınbabasını
nan­nesi gi
bi.Veyaerkeğeulaşan
kadınl
arl
ami r
asçıol
ur.Meselâ,
ba­banı nannesini
nannesigibi
.

İ
kikadı
nar
ası
ndabulunaner
kekl
eölüyebağlananni
nemi
­rasçı
ol
amaz.Ör
neği
n,anneni
nbabası
nınannesi
gibi.

5.Kı
zveEr
kekÇocukl
arı
nHükmü

Özerkekvekızkardeşler,y
alnızbaşı
naolduklarızaman,
mi­rastaki
duruml arı
,özevladınmirast
akidurumugi bi
dir
.Keza
bababiri
sededur umlarıböyledi
r.Ancakmüşer rekedemlen
meselededurumlarıayrı
dır
.

Müşer reke(
ortakkılan);koca,
anne, annebiri
kikar
deş, öz
kardeşleberaberolurl
arsaözkar deşinannebiri
kikardeşeüçte
birhissedeortakolmasıdır.Özkardeşy er
inebababirkardeş
olursa,an­nebi rkardeşlerhi
ssedendüşer l
er.

Özevlati
l
eoğl
ununçocukl
arıgi
biiki
sını
fmirasçıbi
rar
adaol
ursa
bununhükmü,
özevl
atil
eevlatl
arı
nçocuklar
ını
nhükmügi­bidi
r.
Ancakoğl
unkızl
arıkendiderecel
erindeveyadahaaşağı
der
e­cedebirerkeklebi
rli
ktebulunurl
arsaasabeyol
uil
emi
rasçı
ol
url
ar.

Kı
zkar
deşancaker
kekkar
deşi
l
easabeol
ur.

Anabirerkekkar deştekbasmaol ur savey aanabirkızkardeştek

basmaol ursa, al
tı
dabirhissealır.Kar deşl eri
kiveyadahaf azl
aise,
üçtebiral
ırl
ar .Anabirkardeşlerer kekol sunkızolsun,miras­ta
eşi
toldukları
ndaneşi thissealır
lar.Özv ey abababirkardeşin
be­raber i
ndeöl eninkızıveyaoğl ununkı zıol
ursakardeşgibi
asabesay ı
lı
rlar.Özkızkardeşinber aberindeöleninkızıol
ursa,
bababirkızkar deşimirastanmeneder .

Özkardeşi
nçocuklar
ıvey abababirkardeşi
nçocuklarıbera­ber
veyatekbaşı
naoldukl
arındaherbiri
ninhükmü, babal
arını
nhükmü
gibi
dir
.Ancakşuhususlardadurumlarıdeği
şikt
ir:

1-Anneni
nhi
ssesi
nial
tı
danbi
reçev
iremezl
er.

2-Kendi
l
eri
yl
ebi
rl
ikt
ededebul
unur
sami
rasçıol
amazl
ar.

3-Kı
zkar
deşl
eri
niasabey
apamazl
ar.
4-Müşer
rekemesel
esi
ndehi
ssedendüşer
ler
.

Özveyabababiramcat ekveyaberaberol
dukl
arı
ndahükümleri
,
ana-
bababirkar
deşinhükmügi bi
dir
.Kezaana-
bababirveyababa
bi
ramcaçocukları
,nesepleasabeolanl
ari
ledi
ğerasabe-
ler
bunl
arakı
yasedil
ir
ler
.

Asabe,malıntümündemi rastakidurumları
nagörebel
li
hisse­ler
i
olmayanmi r
asçıl
ardır
.Tekbaşı nabulundukl
arı
ndamalıntümünü
veyahissesahipl
erihi
ssel
erinialdı
ktansonrageri
yekal
anmal ı
alı
rl
ar.

6.Vel
ayet(
Azadl
ı
k)Yol
uyl
aAsebe

Ölününnesepci hetiil
easabemi r
asçıl
arıyoksa,onuazadeden
erkekolsunkadınol sun,malı
ntümünüv eyahissesahi pl
eri
hi
sseleri
ni al
dıkt
ansonr ageri
yekalanmalıalır.Azadedenhay at
ta
değil
­se, nesepci hetii
l
eonabizzatasabeol anmi rasçı
lar
ımalı
al
ırl
ar.Azadedeni nkızıvey
akızkardeşikardeşleri
yl
ebi r
li
kte
ol
salarbilemirasçıolamazlar
.
Azadedeni nmi rasçı
lar
ını
nsır
ası,nesepl emirasçıol
anları
nsırası
gibidi
r.Örneğin,sı
ral
amadaönceoğl usonraonunoğl usonra
babasıgelir.Ancakenzahirkavlegör e,kar
deşv ekardeşinoğlu
sı
r a­lamadadededenöncegel irl
er.Azadedeni nasabeleriy
oksa
azadede­ni azadedenasabeol ur.Azadedeni azadedeny oksa,
bui ki
nciazadedeni nasabel
erisırası
ylamirasçıolur
lar.

Kadı nvelayety ol uilemi rasçıolamaz.Bununmi sal

i şudur:Bi r
kadınkölesi nisat ardasat ınalanki şionuazadeder se,il
kkadı n
ve­l ayetcihet iileonav arisolamaz.Ancakazadet tiğiköley e
veyaazadet tiği köley eneseb( oğlugi bi)veyav elayetil
ebağl anan
kişi
y emi­r asçıol abi l
ir
.Nesepci het i
il
emi rasçıolmay ami sal;
kadınınkölesi v efatederdebi rçocukbı rakır
sabuçocuknesep
cihetii
lemi rasçıol ur.Çocukdaöl ür sekadınnesepci hetiil
ebu
çocuğami rasçıol ur.Velayetcihet i
ilemi rasçıolmay ami sal ise,
kadınınkölesi azadedi l
­mi şbircar iyeil
eev l
eni rv
ebi rçocuğu
olursa,köleazadedi l
dikt
ensonr aherüçüdev efateder se, kadın
köleyeolanv elay etindendol ayıçocuğav elayetcihetiyl
emi rasçı
olur.

7.Kar
deşl
erl
eBi
rl
ikt
eOl
anDedeni
nDur
umu

Dede,
özv
eyabababi
rkar
deşv
ekı
zkar
deşl
eri
l
eber
aberol
urda
hissesibell
ibirmi r
asçıy oksa,t
eri
keninüçtebiri
ninekserive
taksimattadedei çi
nfay dalıol
anterci
hedili
r.Birerkekkardeşi
n
bu­l unmasıhalindet aksimatdahaf aydal
ı
dır.Dedeüçt ebiri
ni
aldıkt
ansonr adiğermi rasçıl
arger
ikalanmal ıaral
arındabir
li
-i
ki
li
pay­l aşı
rlar
.

Şayetber
aberl
eri
ndehi
ssesi
bel
l
ibir
ivar
sa,tüm mal
ınal
tı
dabi
ri
,
kal
anınüçtebi
rivet
aksi
matt
aenfazl
ahisseyi
alı
r.

Bazendedey ehi
çbi
rşeykalmaz.Meselâ;ikikı
z,annevekoca
mirasçıkal
mışsadedeyeal
tı
dabirtakdi
redilir
.Gereki
rsemesel
e
onikidenonbeşeavleder
ek(yükselt
il
erek)ziyadel
eşt
iri
l
ir.

Bazendedeyealtı
dabir
denazhissekal
ır
.İkikı
zvekocamirasçı
ol
ursa,dedeiçi
naltı
dabirt
akdi
redi
li
rvebirekl
emeksuret
iil
e
meseleavleder.

Bazendedeal tı
dabiralı
r.İ
kikı
zv eannemi rasçıol
ursadede
altı
dabi r
inintümünüalır
.Buüçhal dekardeşv ekızkardeşler
his­sedendüşer l
er.Eğerözvey abababirkardeşlerveözkız
kardeşlerilebababirkardeşl
erdedeileberaberolurl
arsadedenin
mi r
astaki hükmü,azöncegeçenhüküml ergibi
dir
.Yani dedeiçi
n
hangisifay ­dalıi
seonagör ehissealı
r.

Taksi
mat
tadedeni
nal
eyhi
neol
araközkar
deşl
er,
bababi
r
kar­deşlergibisayı
lı
rl
ar.Dedehissesi
nialdı
ktansonraözerkek
kardeş­lervarsa,ger
ikalanmalıalı
rl
ar.Bababirkar
deşleri
se
hissedendüşerler
.

Özer kekkar deşlerolmay ıpbirkadınvarsamal ınyarısı

nıde­de,
diğeryarısınıdakadı nalı
r.Kadınlarikiveyadahaf azlaisel
erüçte
i
ki alı
rl
ar.Mal ınüçteikisi
ndenbi rşeyar takalmaz.Bazenmal ın
yarısı
ndanar t
akal anolur.Artakalanbumal bababi r
kardeş­l er i
nhakkı dı
r.Dedeöl eni
nkı zkardeşler
iil
ebi r
likt
eolur
sa,
onları
ner kekkar deşihükmündeol urv ekızkardeşleronunla
birl
ikt
ehi ssesahi biolmazlar.Ancakekder iyemesel esi
ndehisse
sahibiolurlar.

Ekderi
y emesel esi
ninmi salişudur:Birkadınölürkocası, an-nesi,
dedesi,birözkızkar deşiveyabababi rkı
zkardeşimi rasçı
olur­sakocamal ıny ansını,
anneüçt ebiri
ni,dedeal t
ıdabi ri
nive
kı
zkar ­deşy arı
sınıalı
r.Mesel eüçtendokuzaav leder( 3.3=9).
Sonradedev ekızkar deşi
nhi ssesiolandört,
üçet aksim edi li
r.
Dedeüçt eiki,kı
zkar deşüçt ebiral
ır.Buradaüçtebi rsay ısı
nda
kesirmey danageldi­ği i
çinmesel ey i
rmiyediyeyükselir( 3.
9=27).
Budur umdakocado­kuz ,
anneal t
ı,dedesekiz,kızkar deşdör t
hissealır
.

8.Mi
rasçıOl
may
aMani
OlanHal
l
er
Müslümankaf i
re,kaf
irdemüsl ümanami rasçıolamaz.Aynı
şe­ki l
demür teddemi r
asçıolamazv eonami rasçıol
unmaz.
Dinl
eriayrıdaolsakafirkafir
emi r
asçıol
ur.Lakinmeşhurkav l
e
göre,harbivezmı miolanlarbir
bir
ler
inemirasçıolamazl
ar.Köl
ede
mirasçıolamaz, i
mam' m sonkav l
inegörebirkısmıhürol
anköle
mirasçıolur.

Kat
il
,Öldürdüğüki
mseyemir
asçıol
amaz.Zay ı
fkav
legör
eisekat
il
,
bufi
il
isebebiil
ezami
nolmazsamirasçıol
ur.

İ
kimirasçıberaberboğulur
,göçükalt
ındakalı
rveyagur
bett
e
öl
ürl
ersev eyahangisi
nindahaönceöldüğübili
nmezse,bi
r
bi
rl
eri
nemi r
asçıolamazlar
.Herbir
ini
nmalınıgeri
dekal
an
mir
asçılar
ıalır
.

Birkimseesirtutulur,
kaybolurveyahay atı
ndanhaberkesi l
ir
­se,
öldüğünedairbirhaberalınıncayakadarmal ıbeklet
il
irveya
ge­çenmüddet tensonragâl i
bzanileondansonr a
yaşay amayacağıan­l aşıl
ır
sa,hakim görüşbey anederv e
öldüğünekararv eri
r.Ölümünekar arverdi
ğiandami r
asçıl
arı
na
terekeyit
aksim eder.

Bi
rki
mseöl
ürdemi
rasçı
sıkay
ıpi
se,
ölüm anı
ndahay
att
aol
up
ol
madığıanl
aşıl
mcayakadarkayı
pmi r
asçı
nınhissesi
bekl
eti
l
ir.
Hazı
rolanmirasçı
l
arai
sehissel
eri
ninenazıver
ili
r.

Birkimseannekar nındakiçocuğumi rasçıbır

akırveyamirasçı
olmai hti
maliolanbirceninigeri
debırakır
sa,heriki
sihakkındada
i
htiyatl
ıdavranı
hr.Cenindüny ayasağol ar
akgel i
rsevekendisine
mirasbı r
akanınvefatett
iğisır
adaannekar nı
ndamev cutolduğu
bi­linir
semi r
asçıolur.Aksihaldemirasçıolamaz.Bunun
açıkl
amasışudur :Ölenkimsenincenindenbaşkami rasçı
sıyoksa
veyaceni ni
hacbedecekbi rmirasçıv
arsa,herikihal
dedeceni n
doğuncay aka­darmal bekleti
lir
.

Mirasçıölürdeceni nonuhacbet mezsev ebellibirhi

ssesi de
varsa,avlmümküni se, meseleav lederekbel li
olanhi ssesiv er
il
ir
.
Bununmi salişudur:Birerkekölürveger idehami l
eolankar ısı,
an­nesi vebabasımi rasçıol
arakkalır
sakar ı
sısekizdebi r,anne
veba­bamesel eavl ederekherbirial
tıdabi ralı
r.Mesel eninaslı
yi
rmi dörtteny i
rmi y
edi yeavleder.Karıüç, annebabaseki zal ı
r.
Geriyekalanonal t
ıhissecenindoğuncay akadarbekl eti
li
r.
Mirasçınınbel­l ibi
rhi ssesiyoksamesel â, hi
ssesi ol
may an
çocukgi bi,cenindoğun­cay akadarhi ssesi bekleti
li
r.

Zayı
fkavl
egöre,hamilel
iğinenfazlamüddet idörtyı
l
dır.Bukavl
e
gör
eçocukları
nhissesikesinol
ar akveri
li
r.Yaniceni
ndpr ter
­kek
evl
atkabuledi
li
rvehisseleri
bekleti
li
r.Gerikal
anmal isetak­si
m
edi
li
r.
Hünsamn( erseli
n)er kekvey akadı nolmasıyl
ahi ssesi
değiş­mezse, bununhükmüv eled'
ül-
ümm gi bidir
.Azadedenin
hükmüdeböy l
edir.Yani hissesiv er
il
ir
.Aksihaldey ani,
kadınveya
erkekolmadur umunagör ehi ssesideğişi
rse,kendisini
nv edi
ğer
mirasçı
ları
nhisseler
i kesinolarakhal l
edil
i
r.Meşkûkün( kadı
nveya
erkekoldu­ğubel liolmay an)dur umubel l
iol
uncay akadarhissesi
beklet
il
ir
.

Birmirasçı
daf arzpayınikicihetiv easabelikv arsa,heri
ki
ci­hettehissealır
.Mesel âöl enkadı nınkocasıonunef endisi
veyaam­cası nınçocuğui se, herikicihetegör ehissesahibi
olmasıv easabeol­masıi lepayal ır
.Bendi yorum ki mecusi i
le
evli
olankadınv eyabirkimse, şüphei lekı
zkar deşi i
leci
nsel
i
li
şkidebulunurdaannesi ölürse, kızıolmasıcihetiil
eonami rasçı
olur
.Zay ı
fkavlegöre,heriki cihetle(hem kızıhem dekı zkar deşi
olmasıciheti
yl
e)mi rasçıolur.Al l
ahdahai yibi
lir
.

İkikişiasabeci het
iil
emüşterekmi rasçıolurdabi riakrabalık
cihetiil
ediğerindenölüyedahay akıni se,terekedenşöy l
ehisse
alı
r­l ar:İ
kiamcaçocuğundanbi ri
, öleninannebi rkardeşiise
altı
dabi ral
ır.Gerikal
anmal ıböl
üşür l
er.Şay etberaberleri
nde
öleninkızıvar­sa, kı
zmal ı
ny ar
ısınıal ı
r.Ger i
kalanıikisieşit
olarakbölüşürler.Zayı
fkavl
egör ei se,geri kalanıannebi rkardeş
alı
r.
Birkimsedebel lihisseniniki cihetivarsa, ölüyesadeceen
kuv­v et
lici
hetlemi r
asçıol ur.Enkuv v etlici
hettenmaksat ,bi
r
derecenindiğerder ecey i
hacbet mesi v eyahacbet memesi
veyahutenazşeki l­dehi ssey ihacbet mesi demekt ir.Bi
rinci
mesel eni
nmi sal i
şudur :Öleni nkızıki,ay nızamandaanabi rkız
kardeşidi
r.Mecusi olanı
nv eyamüsl ümanm şüphei leannesi i
le
bir
leşmesi vebi rkızdoğur ­masıgi bi.İkincisii
seannegi biki
,
bababi rkızkardeşi di
r.Kişininkızıil
ebi rl
eşmesi v
ebi rkız
doğurmasıgi bi.Üçüncüsüi seöl eninan­nesi ninannesi ve
kendisini
ndebababi rkızkar deşi ol
ması dır.Bukişinincinsel
i
li
şkidebul unduğui kincikızınınbirçocukdoğur -ması dır
.Biri
ncikı
z,
çocuğunannesi ninannesi vebababi rkı zkar ­deşi olur.

B.MESELELERİ
NHALLERİVEAVİ
L(YÜKSELME)

Mirasçı
larasabeolupsadeceer kekveyasadecekadıniseler,mal
kendil
eri
neeşitşekildetaksim edi l
i
r.Nesepiti
barıi
leiki
sınıf
mirasçıbi
raradaol ursabirerkek, i
kikadı
ndeğer i
ndekabul edi
lir
.
Bunagör emesel ekendil
erinet aksimatyapıl
anmi r
asçıl
arı
nsay ısı
üzeri
nekurulur.Busay ımesel eninaslı
dır
.Meselâ;iki
erkekv eiki
kadınmirasçıkalmışsa,bunlarınsay ı
sıal
tıederkimeselealtı
üze­r i
nekurulur.
Mirasçı
lararasındabirhissesahi biveyaeşitikihi
ssesahibivar
sa,
meselebusay ıüzeri
nekur ul
ur.Mesel â,kocav eana-bababir
kardeşmi r
asçıkalmışsa, al
dıkl
arıhisseikidebirederkimeseleiki
1say ı
sıüzeri
nekur ulur
.Bunagör emesel eninaslıol
any ar
ım
i
kiden;üçtebirv ey
aüçtei kiüçten;dörtt
ebi rdörtt
en;alt
ıdabi
r
alt
ıdanvesekizdebi rsekizdengel i
r.

İkimi rasçıbiraradaol upmesel eninüzer i

nekur ulduğusay ıl
ar
deği şikisebudur umdabakı lır
: İkisayıar ası
ndat edahül (bi
ri
diğe­r i
ni ncüzüol ani ki say ı,3i le6gi bi)varsa,mesel eenbüy ük
say ı(pay da)üzerinekur ul ur.Mesel â,1/3v eya1/ 6pay dalarıgi
bi.
Enbüy ükpay daal tısay ısıdır.Üçsay ı
sıbunaböl ünebili
rki mesele
altısay ı
sıüzerinekur ulur .Say ılararasındat evafukv arsa,herbir
say ınınvıfkı(
yarısı)di ğert am ası lsayıileçarpılı
r.1/6ile1/ 8
hisse­l erigi
bi.Altınınv ıf
kıüç, sekizi
nv ı
fkıdör t
tür.Herbi r
ini
n
vıfkıdi­ğersay ıileçar pılı
r.Çı kant oplam say ımesel eninüzerine
kur ulduğusay ıdı
r.3. 8=24v ey a4. 6=24; 24say ısımesel enin
üzer inekur ul
duğusay ıdır.

İki
say ıarasındat ebâyün( kendiler
inikendil
er i
ndenbaşkabi r
böleninbulunmadı ğısayıl
ardır.3,5,7,11v .
b.say ıl
argibi)varsa,
herbi r
idiğerii
leçar pıl
ı
r.Yani küçüksay ıbüy üksay ı
yıbölemezv e
üçüncübi rsay ıdabunl arıbölemezse, herbiridiğerii
leçarpıl
ır.
Çarpım sonucuel deedilent oplam sayımesel eninüzer i
ne
kuruldu­ğusay ıdır(mesel eninmahr eci
dir).Üçtebirv edörtt
ebi r
paydalarıgibikimesel eninüzer inekurulduğusay ıoni ki
dir
.
(3.
4=12)
Mirasmesel eleriy edi say ı
yagör eteşkiledi l
i
r.Busay ılar
şun­l ardı r:2, 3, 4, 6, 8,12v e24; bunlar
danal tısay ı
sıy ediyeav l
eder.Ör neği n; kocav eiki kı
zkar deşmi rasçıol ursa,mesel ealtı
üzerinekur ulur .Altısay ısıseki zedeav leder .Örneği n; koca, i
kikız
kardeşv eannemi rasçıol ursa, mesel ealtıüzer i
nekur ulurv ealtı
sekizeav l eder .Altısay ısıdokuzadaav l eder .Örneği nkoca, ikikı
z
kardeşv eannebi rer kekkar deşmi r
asçıol ursa,altıdokuzaav l
eder.Altıonsay ısınadaav leder .Koca, i
ki kızkar deş, annev e
annebi riki er kekkar deşbi r
liktemi r
asçıol url
arsa, mesel ealtıdan
onsay ısınaav leder .Oni kisay ısıiseonüçeav leder .Ör neğinkarı,
annev ei ki kızkar deşbi rl
ikt
emi r
asçıolurlarsa, mesel eonüçeav l
eder.Oni ki say ısıonbeşsay ısınadaav leder .Yukar ıdasay ı
lan
mirasçılarlabi r­l ikteannebi rkardeşv arsapay laroni kidenon
beşeav l eder .Oni ki sayısıony ediyedeav leder.Yukar ı
da
beli
rtil
enmi rasçı l
ar labirli
kteannebi rbi
rkar deşdahaol ursa, oniki
ony ediyeav l eder .

Yi
rmidörtsayı
sıyi
rmiy ediyeavleder
.İkikız,anne,
babav ekarı
bi
rl
ikt
emi r
asçıol
url
arsa, yi
rmidörtyi
rmiy ediyeavleder
.Alt
ı,on
i
kiveyir
mi dör
tsayı
larıdışı
ndakisayı
larav letmezl
er.

İkisayıbirbiri
nemümasi li
se(7-7v e9-9gibi
)durum bell
idir
.Yani
eşitoldukları
ndansay ıl
ardanbir
i meseleni
naslıolur
.Say ı
lar
değişi
ki sev ebüy üksayı
danküçüksay ıbi
rveyadahaf azlakere
çıkarı
l
ar akbüy üksayıkesirsi
zyokol uy
orsa,sayı
larar
asında
te­dahül vardır
.Üçsay ı
sınınal
tıveyadokuzsay ı
sıil
ebirli
kte
olmasıgi
­bi .Üçsay
ısıal
tısay
ısı
ndani
kidef
açı
kar
ıl
ır
saal
tı
sayı
sısıf
ır
lanı
r.

Şayetküçüksay
ıbüyüksayıyıböl
emezancaküçüncübirsayıil
e
böl
ünürler
se(sı
fı
rl
anır
lar
sa)sayıl
ararsı
ndamuvafakatvar
dır
.Her
bi
rikendicüzüi
l
et ev
afuk(yarı
)ol
ur.Dörtv
ealt
ısayıl
arı
nınyar
ıl
arı
gi
bidi
r.

İ
kisayıbi
rbirinisı
fı
rlamazdaancak" bir"rakamıi l
esıfı
rl
anırl
arsa,
ar
alar
ındatebay ünv ardı
r.Üçvedörtsayısıgibi.Üçsayısı
ndanbi r
üçdefavedör tsayısındanbirdör
tdefaçı kar
ılaraksayıl
arsıf
ırl
anır
.
Şuhaldeikisayıdatedahül v
arsa,
tevafukdav ardı
r.Fakattevafuk
ol
ansay ı
dat edahülolmaz.

C.Hİ
SSELERİ
NTASHİ
Hİ(
HİSSELERİKESİ
RSİ
ZHALEGETİ
RMEK)

Meseleninaslınıv ehissesi sahi

plerinetaksimatı
nıböylece
öğrenmişbulunuy oruz.Şuhal de;birsını
fmi r
asçınınhi
sseleri
kesir
­liçıkarsa, hisselerkendil
erinekesirl
ihissedüşenleri
nsay ı
sı
i
lekarşıl
aştır
ıl
ır:Eğerhi sseleril
esay ıl
ararasındatebayünv ar
save
meseley ükseli
yor sa(av l
),yükselmei l
ebirli
ktehissel
erikesir
li
olan­larınsayıl
ar ıasılmesel eil
eçar pıl
ı
r.
Sayılaril
ehi ssel
erar ası
ndat evafukv ar sa, sayıl
arı
ny arı
sı
me­sel eninaslıileçarpılır.Çar pım sonucuel deedilensay ı
üzer i
neme­sel ekur ul
ur.Hi ssel eri kisı nıfüzerinekesirl
i çı
karsa,
hersı nıf
ınhis­sesi i
lesay ılarıkar şılaşt ı
rılı
r.Sayıl
ararasında
tevafukv arsaosı nıfı
ny arısıalınır.Tev af uky oksavıfkıçev r
il
mez.
Bui şlem yapıldı
ktansonr aeğeri ki grupt aki mirasçıl
arınadet l
eri
arasındaeşi tl
ik(t
emasül )v arsabi rgr ubunadedi avlil
ebir l
i
kteasıl
mesel ei
leçar pı
l
ır.İkisı
nıfınsay ıl
ar ıar ası ndatedahül varsaçok
olansay ıme­sel eninasl ıileçar pılır.

İkisı
nıf
ınsayıl
arıarasındatev af
ukvarsa,ikisi
ndenbi ri
ninyarısı
diğeri
nintamsayısıil
eçar pı
lı
r.Çarpım sonucuhası lolansayıasıl
meselei l
eçarpı
lır
.Say ıl
ararasındatebayünv arsa,biridi
ğeriil
e
çarpıl
ı
r.Eldeedil
ennet icemesel eni
naslıileçarpıl
ı
r.Çar pı
m
sonucuel deedi
lensay ıüzerinemesel ekurulur
.Üçv eyadörtsınıf
mi ­rasçını
nbulunduğukesi rlipayl
arday ukarı
dageçenmesel eye
kıyasedil
erekyapıl
ır.Kesirl
ihissel
erancakdör tsınıfmi r
asçının
bulundu­ğumesel edeol ur.

Meseleni
ntashihii
çi
nel deedil
ensay ı
danhersı nıfı
nhissesini
çı
karmakisteyen,meseleni
nilkasl
ıol ansayıdançıkarı
lanhissey
i
meseleni
naslınaçarpıl
aniki
ncisayıil
eçar par.Buçarpım sonucu
el
­deedi l
ensay ıosınıf
ınhi
ssesiolur.Sonrael deedil
ensay ı
,o
sı
nıf
ınsayı
ları
nabölünür.Böyl
ecehi sseler
iortayaçıkar.
D.MÜNASAHAT(TERİ
KETAKSİ
M EDİ
LMEDENMİ
RASÇI
LARDAN
BAZI
LARI
NINÖLMESİ)

BirÖlününmal ıtaksi
m edil
medenmi rasçı
lar
ındanbi ri
ölürveilk
ölüyemirasçıolanlar
ındışı
ndaiki
nciöleni
nmi rasçısıyoksa,
mi ­rasçıl
arı
nbi ri
nciveiki
nci
ölendenalacaklarıhi
ssemi ktar
ları
eşiti
se,iki
ncivefatedenhiçyokmuşgi bikabuledil
irvemal
mev cutmi­r asçıl
arataksi
m edil
i
r.Bununmi salişudur:Birki
mse
ölürdegeride

birer
kekvebir
kaçkı
zkardeşimirasçıkalır
sav ey
abirkaçer
kek
ço­cukilebir
kaçkı
zçocukmi r
asçı kal
ırsa;dahamal t
aksi
m
edil
medendebazıl
arıöl
ürsei
ki
nci öl
ent aksimattay
okmuşgi bi
kabuledi
l
ir.

İki
ncivefatedeni nmi r
asçı
larıisterol sunisterol masın, i
lkve­f at
edenemi rasçıolanl arı
nhissel erideğişikise,öncei lkvefat
ede­ni n,sonradai kinciv
ef atedeni nmesel esitashihedi li
r.İ
kinci
vefatedeninbi r
inci meseledenal dığıhisse,ikincivefatedeni n
meselesi gi
­bi taksim edil
ebi li
yorsadur um açı ktır
.Ay nışekil
de
taksi
m edi l
emi -
yor sav ebi
rinci vefatedendeni sabetedenhi sseile
kendimesel esiar asındamuv afakatv arsa;ikincimesel eninv ı
fl
u,
biri
ncimesel eni
nt amamıi l
eçar pıl
ır.Kendi hisselerii
leikinci
mesel ear asındatev afuky oksa, bir
incimesel eninasl ıi
kinci
mesel enintümüi l
eçar pıl
ır
.Eldeedi lensayıileheri kimesel enin
tashihiyapılı
r.Sonr abi rmirasçınınbi r
incimesel edenal dığıhisse,
i
kinci mesel eileçarpılansay ıil
eçar pılı
rvehi ssesiv eri
l
ir.İki
nci
ölüdenhi sseal anv arsa, al
acağıhi s­sei kinciöleninbi r
inci
mesel edenal dığıhissei leçarpıl
ır.Eğermese­l eil
ehi ssesi
arasındat evafukv arsa, i
kinciöleninbirincimesel edenal dığı
hisseninv ıf
kıileçarpılı
r .
ONÜÇÜNCÜBÖLÜM
VASİ
YET

A.GENELBİ
LGİ
LER

Kafi
rolsabi l
ehürv emükel lefkişini
n,kezamezhepal i
ml er
in-ce
kabuledil
enr i
v ayet
egöre, seri
nliknedeniil
ekısı
tl
ılı
kaltında
bu­lunanki şininyapacağıv asi
y etsahi
hti
r.Deli
nin,baygınınve
çocu­ğunv asiyett
ebulunmasısahi hdeğil
dir
.Birkav l
egör e
mümey yizolançocuğunv asiyettebulunmasısahihtir
.Hür
olamadığıiçi
nköl e­ninv asiyet
i desahihdeğil
dir.Zayıfkavle
görei
se, kölevasiyett
ebu­l unurdasonr aazadedi l
irveölürse
vasi
yetisahihti
r .

Genel bircihetiçi
nher kesi
nfaydalanacağışeki
ldeyapı
l
an
va­si yetsahi ht
ir.Ancakbuv asi
yetingünahasebepolmaması
şartt
ır
.Mesel â;kil
iseimarıi
çinyapıl
anv asi
yetsahi
hdeğil
dir
.Bir
şahısadı nav asiy
ety apı
lanvasiy
ette,oşahsınmülkedi
nebil
ecek
durum­daol masışar tt
ır.

Annerahmindeki
ceni
niçiny apı
lanvasiyetsahi
holup,
ceni
ninsağ
ol
arakdoğarvevasi
yeti
ny apıl
dığıt
ari
htemev cutol
duğu
bi
li
nir
­sey eri
neget
iri
l
ir.Cenini
nanar ahmindekimevcudi
yet
i,
vasiy
etta­rihi
ndeni t
ibar
enaltıaylı
ksür egeçmedendoğmasıi le
bil
ini
r.Ceni
naltıayl
ı
kv eyadahaf azlabirsüregeçtikt
ensonra
dünyayageli
rvekadınınkocasıv eyaefendisisağise,vasi
yet
ihak
etmişolmaz.Kadını
nkocasıölmüşv edör tyı
lveyadahaf azl
abir
sürezarfı
ndadoğmuşsa, yi
nev asiyeti
haket mişolmaz.Cenin
dörtyıl
danazbirsürededünyay agelir
seenzahi rkavlegöre
vasiy
etihaketmişolur.

Birkölei çinv asiyetyapılı

rdav asi vefatedincey ekadarkölel
i­ği
devam eder se, buv asiyetefendisiiçingeçerliolur
.Vasinin
ve­f atındanönceef endi köleyiazadeder se,v asi
yetedil
enmal
köleninol ur.Vasi ni
nöl ümündensonr aazadederdeköl et emli
ki
kabul eder ­se, vasiyettemlikedildiğişeyegör eyerinegetir
il
ir
.
Vasiyet,v asininv efat
ındansonr akabul edi
lirdediğimiztakdir
de
mal efendi sinin,vasiyetkabul i
leteml ikedil
irdediğimiztakdir
de,
mal köleni nol ur.

Hayvanı
nkabuletmesinikast
ederek,mutl
akşekil
dehayv
an­lar
i
çinvasi
yet
tebulunmakgeçer si
zdir
.Hayvanı
nyeminit
emin
maksadıi
leyapı
lanvasiy
etisenakledi
lengör
üşler
egöresahi
hti
r.

Bell
ibi
rcamini
nimarıiçinyapıl
anv asi
yetsahi hti
r.Keza
her­hangibi
rcamiyibelir
tmeksizincamileriçiny apıl
anv asi
yet
deensa­hi hkavl
egör esahiht
ir.Camileriçi
nmut lakşekilde
yapı
lanvasi
yet
,camininimarıvemasl ahatıiçi
nsar fedil
i
r.
Zımmiiçi
ny apı
lanv asi
yetsahi
hti
r.Kezaensahi
hkavl
egörehar
bi
vemürtediçinvasiyett
ebulunmaksahiht
ir
.Enzahi
rkavl
egör
e
kati
li
çinyapıl
anv asiy
etdesahiht
ir.

Diğermir asçılarınrazıolmasıhalindeenzahi rkav l

egör e,bir
mirasçıiçinv asiyettebulunmakcai zdir
.Vasi hay at
taise
mi­r asçılarıny apıl
anv asiy
etireddetmelerinev eyacaiz
görmelerinei ti
­baredi lmez.Kendisinev asiyett
ebulunanı n
mirasçıl
ığı,vasininv e­f atett
iğigündeni ti
bar engeçerli
dir
.Herbir
mirasçıiçinhi ssesi mik-t
arı
ncay apıl
anv asiyetgeçersizdir
.Zira
herkesi
nhi ssesi bell
idi
r.

Mi r
asçıy
ahi ssesimiktar
mcabi ray
nıv asi
yett
ebulunmak
sa­hi ht
ir.Ancakensahi hkavl
egör e,di
ğermi r
asçı
lar
ınizi
n
vermelerilazımdır
.Anarahmindekiceninibaşkası
navermeküzer
e
vasiyet
tebul unmakdasahihtir
.Yalnızçocuğunsağolarak
doğmasışar tt
ır
.Ayrı
cavasiy
ettari
hinderahimdemev cut
olduğununbi li
nmesideşartt
ır.

Menfaat
ivasi
yetet
mekdecai zdi
r.Kezabahçeni
nmey v
eleri
ni
veyahay
vanınbusenedoğacakyav r
usunuvasiy
etet
mek, en
sahi
hkavlegör
ecaizdi
r.

İki
köledenbiri
nivey
aeği t
il
mişköpek,hay
vangübresi
veyasir
ke
maksadıileyapı
laniçki
gibiyarar
lanı
l
masımubaholannecisbi
r
şeyiv
asiyetetmeksahihti
r.Birki
mseköpekl
eri
ndenbir
ini
vasi
­y eteder se,onl
ardanbi rtanesiver
ili
r.Şayetköpekler
iyoksa
yaptı
ğıv asiyetgeçersi
zdir.Mal ıveköpekleriol
anbi rki
mse,
köpeklerinintümünüv eyabi rkaçınıv
asiyetederse,ensahihkavle
görevasi yetiyeri
negetir
il
ir.Hernekadarköpekl erçokvemal az
i
sedehüküm böy l
edir
.

Birki
msekendisineaitolaniki
defivasiyetederse,vasiyet
i
ha­ram oyundakul l
anıl
andefiçindeğil,savaşil
ehacıları
n
gi
dişi
niil
âniçi
nkullanıl
anhelaldefiçi
ngeçer li
dir
.Şayetharam
ol
anoy undakul
lanıl
andef iv
asiyetedersev asi
yetigeçersi
zdi
r.

B.MALI
NÜÇTEBİ
RİNDENFAZLASI
NIVASİ
YETETMEK

Kişimal ı
nınüçtebi ri
ndenf azl
ası nıvasiyetetmemel i
dir
.Birkimse,
malını
nüçt ebirindenf azlasınıv asiyetederdemi rasçıl
arüçtebiri
aşanv asiyetir
ededer se, yapılanv asiyet,teri
keninüçtebi­r inden
fazl
asıiçingeçer l
iolmaz.Şay etmi rasçı
larüçtebi r
iniaşanv asiy
eti
uygungör ürler
se,v asi
y ety eri
neget i
ri
li
r.Zay ı
fkavlegör eise
yapı
lanf azlavasiyet,varislertarafındany eniveril
enbi r
sada­kadı r
.Bukav l
egör eüçt ebirindenf azl
ay apıl
anv asiy
et
geçersizdi
r.
Terikeninmi kt
arı,mal sahibivefatett
iğigündi
kkat ealınır
.Zayıf
kavlegör eise,vasiyeti
ny apıl
dığıgündekimikt
ardi kkatealını
r.
Hürriyetief
endisininölümünebağl anankölel
erv eöl ümcül
hastalığı
nday aptığımut l
akşeki l
dekivakıf
,hi
be, köleyiazadetme
vebor çtanberikılmagi biteberrul
ar,ki
şini
nterekesininüçte
bir
in­deni ti
baredilir
.

Ölüm şart
ınabağl ıbirkaçteberruvasiyetbiraradayapıl
ı
rdamal ı
n
üçtebir
ibuv asiyetikarşıl
ayamazsav eyalnızazadetmey i
va­siyetetmi şse,kölelerarasındakuraçeki l
i
r.Başkal
arına
vasi
yetet­mi şseüçt ebirihepsinetaksim edil
ir
.Şayetköleler
ive
malıvasiyetetmişse, üçtebiriherbi
rini
nkıy metinegör
et aksim
edil
ir
.Birkavlegör eiseönceköl eazadedili
r.

Birkimsey erinegetiri
l
mesi gerekenbi r
kaçteberr
uyubi rar
a­da
vasiyetederse,mal ı
nüçt ebir
idoluncay akadarsı
railebirbi
r
ye­r inegeti
r i
li
r.Eğerteberr
uv asiy
etleril
eköleazadet mev ey
a
borçtanberi kıl
magi bici
nsleribi
rolanv asi
yetl
erbirarada
bulunursa,köleazadet mev asiyetii
çinkuraçekil
i
r.Diğer
vasiyetl
erdekı ymetleri
negörepay lar
ıv er
il
ir
.

Teberruv asiy
et l
eri
ncinsleriayr
ıayrıolurvevekill
erbi rdef ada
tasarr
uft
abul unmuşlarsa,köleazadet mev asi
y etiolsunv eya
ol­ması n, malınüçtebirihepsinebölüştürül
ereky erineget i
ri
li
r.
Birkav­l egör eönceköl eazadet mev asiyet
iyarineget ir
il
ir.Bi
r
kimseninsa­deceSel i
mv eGanimi smindeiki kölesi olurv e
"Ğanim'iazadeder ­sem Sel i
m dehür dür.
"derse,sonr aöl ümcül
hastal
ı
ğındaĞanim'
iazadeder
sesadeceGani
m azadol
urv
e
aral
arı
ndakuraçeki
l
mez.

Birki
msemal ınüçtebir
init
eşkiledenmev cutmalınıv
asi
yeteder
vegerikalanmalıkayı
pise,mevcutol anmalıntümüvasiy
et
edil
enehemenv eril
emez.Ensahi hkav l
egöre,malı
nüçtebir
ini
teş­kiledenmev cutmaldantasarrufdayapılamaz.

1-Öl
ümcül
Hast
alı
ktaYapı
l
anVasi
yet

Birki
mseni nölümcül olduğuzannedi l
enhast alı
ğınday apt ı
ğı
teberr
uv asi
y et
lermal ınınüçtebir
iniaşarsay eri
neget i
rilmez.
Has­t alı
ktankur tul
ursat eberr
uv asiyetl
eriyeri
neget i
ril
ir.Şayet
has­t al
ığıölümcül hast al
ıkolmadığızannedi li
rveölürdeani
ölümey o­r uml anır
sa, t
eberruvasiyetler
iyerinegetir
il
ir.Aksi
halde(aniÖlümey oruml anmazsa)öl ümcül hasatlı
ksay ıl
ır.

Ölümcül olduğundanşüpheedi lenhast al

ık,
hürveadil
iki
dok­t orl
at espitedi
li
r.Dai
mi bur unkanaması,ar
dardaolanishal
,
kalpçarpması ,f
elçbaşlangıcı
,yemeği nhazmedilmemesiveya
dışkı
nınşiddetleveacıv er
erekv eyaşiddetveacıol
maksızınkanl
ı
çı
kması ,devaml ıvey
agünaşı rıolansıtmaölümcülhastal
ıksayı
lı
r.
İ
kigündebi
rgel
ensı
tmaöl
ümcül
hast
alı
ksay
ıl
maz.

Mezhepal i
ml er
incekabul edilenriv
ayetegöre,şuki mseleri
n
hükmüdeöl ümcül hastalı
khal i
ndebulunankimsel erinhükmü
gi­bi dir:Esiraldığı
nıöldürmey iadethali
negetirmişkaf i
ri
n
yakal adığıesi r,
birbirinedenki kigr
uparasındaçıkankı zgı
n
sav aşt akikişi,
kısasv eyarecm cezasıuygulanmaküzer ehapis
edilensuçl u,gemi sişiddetl
irüzgaraveyadalgalaray akal
anmış
kişi,doğum sancı sıçe­kenv edoğumdansonr açocukkesesi
ay r
ılmay ankadı n.

Vasi y
etakdi :"
Onuni çi
nşukadarmalvasiyetetti
m, şumal ıona
verin,şumal ıölümümdensonraonav eri
n,şumal ıonuni çin
kıl
dımv eyaöl ümümdensonr aşumal onuni çi
ndir
."gi
bi birl
afı
zil
e
olur.Şayetsadece: "
Şumal onuni
çi
ndir."derse,buikrarolur.
An­cak: "Şumal ,malı
mdanoşahısiçindir
."dersebuv asiyetol
ur.
Vasi ­yetlafzıkinay
elil
afı
zl
arl
adaol
ur .Yazıyl
aolanv asiyet
kinayelil
afızhükmündedir.

Birki
msebel liol
mayanbi rmal ıf
aki rl
eriçinvasiyeteder se,
kendil
eri kabuletmesedev asiöl
üncev asiyetgeçerliolur.Eğer
vasi­y etedilenşahı
sbel l
i i
se,vasi y
etikabul etmesi şarttı
r.
Vasiyetedenhenüzhay attaikenv asiyetikabul et
mekv ey a
reddetmeksahi hde­ğildir.Vasi
y etedeni nvefatı
ndanhemen
sonrav asiyeti
nkabuledil­mesi şartdeği l
dir.Kendisinev asiyet
edil
enki şivasidenöncev efateder se,vasiyetgeçersizol ur.Eğer
vasiy
etedendensonr avef ateder­se, kendisinevasiyetedi leni
n
v
ari
sler
ivasi
yet
ikabul
eder
ler
.

Vasi y
etedilenmal ,vasininöl mesi v
ey akendi sinev asiy et
edil
e­ni nkabul etmesi i
lemi mül kiyet
egeçi rili
ry oksat emel lük
etmeküzer edur dur ulurmu?Bununcev abışudur :Kendi sine
vasiyetyapılankişi vasiyeti kabul et
mi şse,vasi ninv efatıi l
ev asiyet
edil
eninmül ki
yetinegeçmi şol ur.Kabul etmemi şse, mal ınv asini
n
varisl
eri
­neai tol duğuaçı kt ır.Bukonudabi rkaçkav i
lv ar dı
r.
Üçüncükav ilenzahi rkav i
ldi rkiodamal ıbekl etmekt ir.Vasi nin
ölümüi l
ev asi­y et ikabul et mear asındageçenzamani çindeel de
edil
enağacı nmey ­v esi,köl eninkazancı ,
naf akasıv ef ttı
r
sadakasıbuüçkav l
egör eçözümebağl anır.Kendi si
neköl e
vasiyetedil
enki şi,vasiyeti kabul edipetmemekt ebi rsür ebekl er
se,
köleninnafakasıv asidenist eni r
.

2.Sözİ
leYapı
l
anVasi
yet

Birki
msebi rkoyunuvasiyetedersekoyunkeli
mesi,küçükve­y a
büyükcüsseliolanı
nıkapsar.Koyunist
ersağlam i
sterayı
plı
ol­sunf arketmez.Şat(koyun)sözcüğü,müennesolduğuhal de
ensa­hi hkav l
egörekoçol anıdakapsar.Yi
neensahi hkavl
e
göre,şatsözcüğühenüzbi ryı
lı
mt amamlamamı şkuzuv eoğlağı
kapsamaz.
Birki
mse,"Koyunl
arı
mdanbi rkoyunveri
n."di
yevasi
yetederde
koyunl
arıy
oksaböy l
ebirvasiy
etgeçersi
zolur.Ama"Malı
mdan
onabirkoyunsatı
nalı
n."di
yev asi
yeteder
se,malıi
lebi
rkoyun
satı
nalı
nır
.

"Cemel v
enake"sözcükl er
i,"
bahti
"(boynuuzundeve)vear ab
cinsi
nikapsar.Er
kekdev el
eriçi
nkullanı
lan"cemel
"sözcüğü,dişi
develeri
çinkull
anı
lan"nake"sözcüğünükapsamaz.Nake
sözcüğüdecemel sözcüğünükapsamaz.Ensahi hkavl
egör e
develeri
çinkull
anı
lan"bair
"sözcüğü, di
şidevel
eri
çinkul
lanıl
an
nakesözcüğünükapsar .

"Sığı
r"sözcüğü,sığır
ınerkekolanınıi
fadeet mez." Sevr"sözcüğü
sığır
ınerkekcinsi
ni i
fadeeder.Mezhepal i
mlerincekabul edilen
ri
v ayet
egör e"Dabe"kelimesiat,katı
r,vemer kepci nsi
ni i
fa­de
eder."Rakik"kel
imesi köl
eninküçük,müennes, ayıplıv
ekaf irol
anı
i
lebunl arı
nzıddıolanköleyii
fadeeder .Zayı
fkav legörebi rkimse:
"Birköl
ey iazadedin.
"diyevasiyetedersekef areti
çi nveri
l­mesi
uygunol anbirköleni
nazadedi lmesi v
acibti
r.

Birkimse,kölel
eri
ndenbirtanesini
nazadedi l
mesinivasiyeteder
dekendisihenüzÖl medenköleleri
Ölürvey aöl
dürül
ürse,
vasi­yetigeçersi
zkalı
r.Birköl
esağkal ır
saazadedi l
i
r.
"Kölel
eri
mi azadedin.
"derse,çoğulunenazıolanüçköl eninazad
edil
mesi gereki
r.Malı
nınüçtebiriv
asiyetiçi
nyeter
liol
mazsa,
mezhepal i
ml eri
ncekabul edi
lenrivayetegör
evasiy
et i
tamamlamaki çi
nköleninbirkısmısat ı
nalı
nmaz.Belkifi
yat
ı
yüksekikiköl
esat ı
nalınırveartakalanmal mir
asçı
ları
nadağıtı
lı
r.
Şayet:
"Mal ı
mı nüçt
ebi r
inikölele­riazadetmekiçi
nkul l
anı
n."
derseköleni
nbi rkı
smısat ınalı
nır.

Birkimseanar ahmi ndeki çocukiçinv asiyettebulunurdakadı niki

çocukdoğur ursa,vasiyetedilenmal herikiçocuğat aksim edili
r.
Biri
ölüolarakdoğar sa, ensahihkav l
egör e,malınt ümücanl ıol
an
çocuğav eril
i
r.Birkadına: "
Çocuğuner kekv eyakı zol ursaonun
i
çinşukadarmal vardı
r."derde, birkızvebi roğlandoğur ursa,
va­si y
etgeçer sizolur.Şayetrahimdeki erkekçocuki çin
vasiyet
tebulu­nurda, kadı
ner kekv ekızdoğur ur sa, v
asiyet
sadeceer kekiçinge­çer l
iolur.İ
ki erkekçocukdoğur ursa,en
sahihkavlegör evasiyetsa­hi htirvemi rasçımal ıonl ardan
dil
ediğibi
rineverir.

Birkimsekomşul ar
ıiçinv asiyettebul unur sahery öndenkı r
kev
i
çingeçer l
iol ur
.Al i
ml eriçinyapı l
anv asiy
et ;tefsir,hadisv efıkı
h
gibidini ili
ml erl
euğr aşanal i
ml eriçingeçer l
iol upkâr i (
okuyucu) ,
edip, tabirciv etabipl
eri çingeçer liolmaz.Kezaal imlerinçoğuna
görekel amcı lardaal imlerkapsamı nagi r
memekt edir.Fakir
leriçi
n
yapılanv asiyetmi skinlerikapsar .Mi skinl
eri çiny apılanv asi
y et
in
kapsamı naf aki
rlergirer.Hem f akir
lerhem demi skinleriçi
n
vasiyetedi l
enmal i
kiyeböl ünür .Mal heri kigr uptanenazüçki şiye
veri
lir.Vasi bunlardanbazı sı
nadi ğerleri
ninhi ssesi negör edaha
fazlamal verebili
r.
Birki msehem Zey dhem def akirleri çinv asi yett
ebul unur sa,
mezhepal iml erincekabul edi lenr ivay etegör eZey d'eenaz
mi ktar­dabi rmal v ermeni ncai zol ması nınhükmü, birf akire
verilenhisse­ni nhükmügi bidir.Ancakhi ssedenmahr um
edilemez.Al evil
ergi bi bell
i birgr ubamünhası rolmay anbi r
topl ul
ukiçi ny apı l
anv asiyet ,enzahi rkav legör esahihol upbu
grupt ansadeceüçki şiyemal veri
­l ir.Vasi y etZey d'
inakr abaları
i
çiny apıl
mı şise, ensahi hkav legör e, Zey d'inaslıv eçocukl arı
dışındanekadaraşağı yadoğr uinsedet üm akr abalarınıkapsar .
Ensahi hkav legör e, Araplar ıny apt ığıv asiy et,annet araf ıolan
akr abalarıkapsamaz.ÇünküAr apl ar ,anneci nedin-denol an
akr abalarıakr abadansay mazl ar.Zey d'i
nakr abal arı
,Zey d'in
kendi sineni spetedi ldiğieny akı ndededeni t
ibarensay ıyagi r
er l
er.
Çocukl arıbi rgr uptansay ıl
ır .Eny akı nakr abal argrubunaası l(
anne,
baba)v ef üru( çocukl ar)girer .Ensahi hkav legör eakr a­bal ık
der ecesisı ralaması ndaçocukbabadan, kar deşdededenÖnce
gelir.İl
ksı ray ageçmedeer kekv ev er asety olui l
etercihy apıl
amaz.
Bilakisbaba, anne, oğul v
ekı zsı ralamadaay nısev i
yededi r.
Sırala­madakı zınoğl u,oğl ununoğl ununoğl undanöncegel i
r.Bir
kimsemal ınıkendi akr abalar ınav asi yeteder se,ensahi hkav le
gör emi ­r asçılarıbuv asiyet inkapsamı nagi rmezler.

3.KazancıVasi
yetEt
mek
Birkimseköl esini
nkazancı nı
,evv eyadükkanı nıngeliri
ni va­siyet
eder secaizdir.Kendisi
nev asiyetyapılankişi,
köl eden
faydal a­nabi l
irveonunr utini
şlerdenel deettiğikazancamal i
k
olur.Kezaensahi hkav legör ecar i
yeninmehr inimül kiyeti
ne
geçirebili
r.Ensa­hi hkav legör ecariyeninçocuğunumül kiy
eti
ne
geçiremez.Çocuğunhükmüannesi ninhükmügi bidir.Çocuğun
kazandı ğımal dav asiyetedi l
eninmül kiyeti
negeçer .Çocuğu
satmakv ey aonuazadet mehakkı ,çocuğuv asi y
etedeni n
mi r
asçı l
arınaaitti
r.Çocukt anbel l
ibirsüreiçinistif
adeet mey i
kezaensahi hkavlegör e,süresizdev asiyetetmi şsenaf akası
vasiy etedeninmi rasçı
sı naaitt
ir.

Köleninmenf aatisüresizv asiyetedilmişse,köleyisat ması nın

hükmü, kir
ayav eri
lenmal ısatmanı nhükmügi bidir.Fay dalanmay ı
süresi
zv asi
yetet mişse, ensahi hkav legörev asiyety apılanki şi
ye
satmasısahi hol upbaşkası nasat amaz.İ st
ifadeet mey i sür esi
z
vasi­y etetmi şse,kölenint üm değer imal ı
nüçt ebi r
indensay ı
lı
r.
Süreli
v asiyet
t eise,kölenindeğer iöncekazancı nagör et akdir
edil
ir
,sonr abumüddetzar fındakazançsı zolarakdeğer i takdir
edil
ir
.Heri kide­ğerar asındaki noksanlıkfarkı
, mal ı
nüçt e
bir
indensay ı
l
ır.

Enzahirkavl
egöre,nafil
ehaccıvasi
yetetmekcaizdir
.Bedel
gi
decekkişi,
vasi
yetegör eyavasi
yetedeninmeml eket
indenveya
mikatsını
rı
ndani
tibarengörevl
endir
il
ir
.Vasiy
etherhangibirşey
bel
irt
meksizi
nyapılmışsa,ensahi
hkav l
egöremikatsınır
ından
i
ti­barenbi rkişigörevlendi
ri
li
r.Farzol anhaccı nmasr afı
,vasiyet
ede­ninanamal ındanödenir.Ancakmasr afınanamal danv eya
malınüçt
ebi r
indenödenmesi vasiyetedi l
mi şse,buv asi
yet
er iayet
edil
ir
.Şayether hangi bi
rşartbelir
tmeksi zi
n, sadecehaccet mey i
vasi
yetetmi şse, masrafanamal danödeni r
.Zay ı
fkavlegöremal ın
üçtebi­rindenödeni rvemikatsınırındangör evl
endirmeyapılır
.
Ensahihkav legör e,yabancıbir
isiölününmi rasçısı
ndanizi
n
almadanöl üadı nafarzhaccıedaedebi li
r.

Ölününmür et
t eb( or uç,zihar ,kati
l.
..gibi)kefaretiv ar
sa, kef aret
i
çinv acibolanmal ,var i
sleritarafı
ndanv eril
ir
.Muhay yer( yemi n,
nezir
, hac.
..gibi)ol ankef aretleri
içinfakirlereyay emeky e- dir
ili
r
veyael bi
segiy di r
il
ir.Ensahi hkav legör e,muhay y erkef aret­l er
i
çinköl edeazadedi lebil
ir.Ölenint eri
kesi yoksa,v ari
slerikendi
mal ı
ndankef ar etiver ebili
rler.Yabancıbi risi
,ölününkef areti i
çin
te­ber ruolarakf akirlerey emeky edir
irv eyaelbisegi ydiri
rse, bu
geçer­l iolur
.Fakatensahi hkav legör e,Ölününkef ar
et iiçinköle
azadede­mez .Mi rasçısınınv eyay abancıki şi
ninöl üadı na
verdi
ği sadakanı nfay dası ölüy edokunur .

4.Vasi
yet
tenDönmek

Vasi
yeteden,
yapt
ığı
vasi
yet
int
ümündenv
eyabi
rkı
smı
ndan
dönebil
ir
.Vasi
:"Vasi
yet
ibozdum,ipt
alett
im,vasi
yett
enrücuett
im,
feshet
ti
mv eyabunuvari
sl
eri
mi çi
nkıl
dım."demeklevasi
yet
ten
rücuetmişol
ur.

Vasiyettenrücuet mek; vasi

y etmal ısat makköl ey
i azadetmek
veyav asiy
etmal ınımehi rolarakv ermekgi biakidleril
ekezaen
sa­hi hkav l
egör ev asi
yetmal ı
nıhi beet mekv eyarehineolar
ak
tesl
im etmek, kezat esl
im etmeksi zinr ehinev ermekgi bi
tasar
ruflarl
av ebut asarrufl
ar dabul unmaküzer emi r
asçıl
arı
na
vasiy
etet mekleger ­çekl eşir.Kezaensahi hkav l
egör evasi,
vasiy
etedi l
enmal ısat maküzer ev ekiltayi
nederv eyamal ı
nı
satı
şaar zeder ser ücuet mişol ur.Şay etvasiy etetti
ğibuğdayı
başkabi rbuğday akar ı
ştı
rır
sa, vasiyet­t enr ücuet mişsayıl
ır
.

Birkimsebuğdayy ı
ğını
ndanbi röl çekvasiyetederdey ı
ğınıdaha
i
yi bi
rbuğday akarı
ştırı
rsa,vasiyettenrücuetmi şol ur.Fakat
benzeri bi
rbuğdaylakarıştır
ır
sa, kezaensahi hkav legör edaha
düşükbi rbuğdayakar ı
ştır
ırsarücuet mişolmaz.Vasi yetet t
iği
buğ­day ıeker
,uny aparv eyaunuhamury aparsa; pamuğui p
yapar,ipiörgühal
ineget i
ri
rv eyakumaşıgöml eki çinbi çer;vasi
yet
etti
ğitar­ladabinay aparv eyaağaçdi kersev asi
y ettendönmüş
say ı
l
ır

C.VASİ
/YETKİ
LİTAYİ
NETMEK
Kişi
ninhay at
taikenbirvasi(
y et
kil
i
)t ayinetmesisünnetti
r.Yetki
l
i
kıl
man; v
asi y
etedeninvefatı
ndansonr aonunbor çl
arı
m öde­mek,
vasiy
etleriniyeri
negetir
mek, çocukları
nınişler
ini
nyolunakoy mak
gibii
şleriyapar.Tayinedil
env asi
ninmükel lef,
hürveadilolması,
kendisinev asiy
etedil
eniştetasarruftabulunmayaehi l
ve
müslümanol masışart
tı
r.

Ensahi hkavlegörezımmi ni
nzımmi yi vasitayi
net mesi caiz­di r
.
Ensahi hkavlegöre,körol
makv asiolmay amani değil
dir.
Vasi­ni nerkekolmasıdaşar tdeğil
dir.Çocukl arı
naannel erini
vasitayi
netmek, başkakadınıveyaer keğiv asitayi
net mekt en
evl
adır.Ensahihkavlegörev asi
, f
asıklı
ksebebi il
eazledil
ir.Keza
ensahihkav legörehakim defasıklı
ksebebi i
legör ev
inden
azledi
li
r.Ancakhalif
ef ası
klı
ksebebi il
eazl edil
emez.

Hürvemükel l
efolanherki şi,borçları
nınÖdenmesi ve
vasi
yeti­ni nyeri
neget iri
lmesiiçinbirvasi t
ay i
nedebili
r.
Çocuklarınınişleri
­ni yolakoy maki çinv asitayi
nedenki şini
n,
çocuklarüzer indev el
ayethakkı nı
nol masıger ekir
.Tayinolanv asi
,
vasit
ay inedemez.Enzahi rkavlegör evasi y
et t
ebulunankişi
vasi
yei zi
nv ermişse,vasitayinet­mesi cai
zdir.Bi
rkimse:
"Oğl
um bul uğçağı naerinceyekadarv eyaZey dgeli
nceyekadar
senivasi tayinetti
m. "derse,çocukbul uğçağı ­naul aşıncaya
kadarv eyaZey ddönüncey ekadarv asikalmasıcaizdir
.
Dedelerihayat
taolupvel
ayetsı
fatı
nıt
aşı
yor
sa,onuny er
inebi
r
başkasınıçocukl
aravasi
tayinet
mekv ey
aonları(
erkekvekız
çocuklar)evl
endi
rmekiçi
nv asit
ayi
netmekcaizdeğil
dir
.

Vasitay
inetmeninlafzıise,birki
şi
ninbaşkasına:"
Şui şleri
yapmanısanav asi
yetedi yor
um veyabuişleri
sanahav ale
ediy
o­r um."demesidir.Vasiyibi
rsenegibibell
ibi
rzamani çi
n
tayi
netmekv eyafal
anki msegel i
nceyekadargibibirşey etal
i
k
ederektay
inet­mekcai zdir.

Vasiyetedil
enişinbelliolmasışarttır
.Borçlarıödemek,
çocuk­l arı
nişleri
niyolunakoy makgi bi.Bunagör ekişisadece:
"Senivasitayi
nedi y
orum. "derse,böy l
ebirv asi
yetgeçerlideğil
dir
.
Kendisinevasiyetyapıl
ankişinin,vasiyeti
kabul etmesişarttı
r.En
sahihkav l
egörev asiy
et i
nkabul ü,
v asi
y et
iyapanınölümünden
sonraol malı
dır
.

Birkimseiki
kişiyi
vasitay
inederdebirini
ntasarrufta
bulun­ması nıaçı
kçasöylemedikçe,t
ekkişitasarruft
a
bulunamaz.Vasiyetedenist
edi
ği zamanv asiyet
indendönebili
r.
Vasiyet
ikabuledendedi l
edi
ğizamanv asili
ktenv azgeçebi
l
ir.

Çocukbuluğçağınaul
aşıncavasi
ninkendi
sineyaptığıhar
ca­ma
konusundaanlaşmazl
ığadüşerl
ersevasi
,yeminiil
ebirl
ikt
e
doğ­r ul
anı
r.Çocukbuluğaer
diktensonr
av asi
nin,malıkendi
sine
v
erdi
­ği
konudaanl
aşmazl
arsa,
çocuk

y
emi
nii
l
ebi
rl
ikt
etasdi
kedi
l
ir.
ONDÖRDÜNCÜBÖLÜM
VEDİ
A(EMANETMAL)

Emaneti muhafazaedemey enkimseni nemanetial

ması
ha­r amdır.Vedi
ayı(emanet)muhaf azaetmey emuktedi
rolup
emaneter i
ayetkonusundakendisinegüv enemeyenkimsenin
al
masıi semek­r uhtur.Emaneteriayetkonusundakendisi
ne
güvenenkişini
nema­net ikabul
edi palmasımüstehabtı
r.

Mudî( emanetsahi bi
)ilemudei ni
n( emanet çinin)şartl
arı
,müv ekki
l
veveki l
inşartl
arıgibidir.Emanetsahi bi:"
Bumal ısanabırakmak
i
stiyorum, bumal ımuhaf azaet meni isti
yor um v eyabumal ı
muhaf azaet meni çinseni vekiltayi
nedi y
or um. "gibibi
rlafızla
emanet it
esl
im etmesi şartt
ır.Ensahi hkav l
egör eemanet çinin:
"Kabul ett
im."demesi şartdeği l
dir
.Kabul içinemanet i
alması
ye­t erli
dir
.Çocukv eyadel i
ninbı r
akacağıemanetkabul edi lmez.
Kabul edil
iptel
efol masıhal indealanki şizami nol ur
.Çocuğa
bır
akılanmal telefolursaçocukzami nol maz.Çocukmal ıtelef
ederse, ensahihkav legör ezami nol ur.Sef ıhl
iksebebi i
lekı sıt
lı
lı
k
al
tı
ndabul
unanki
şini
nhükmüdeçocuğunhükmügi
bidi
r.

Emanetsahibiveyaemanet çiöl
ür,del
ir
irveyabayı
lı
rsa
ema­net l
eilgi
lihükümlergeçersi
zkalır
.Tarafl
ardi
ledi
kler
ivaki
t
emane­t igeri
isteyi
p,geri
v er
ebil
ir
ler
.Başkasınabı
rakı
lanmal ,
aslı
ndaemanetol uparı
zibirnedenlezayiol
ursaemanetçizamin
olur
.Arı
zinedenlerşunl
ardır
:

1-Emanet çi,
emanetsahi bininiznivegeçerlibirmazer eti
ol­madan, vedi
ayıbirbaşkasınıny anmabırakması .Budur umda
mal tel
efol ursaemanet çizaminol ur.Zayı
fkav legöreisemal ı
hakimet eslim etmişsezami nol maz.Emanet çi,malıelial
tında
bulundura­r akkorunacaky eretaşımasıveyamüşt erekdepoy a
koymasıi çinbaşkasındany ardımi stemesicaizdir
.

Emanet çi
;sefereçı kmaki stediğinde,emanet i
sahi binev eya; ,
onunv eki l
i
net esl i
m etmel i
dir.Mal ı
nsahi bi veyav ekiliyoksa
haki­met esl
im et melidir
.Haki m dey oksagüv enil
irbirki mseye
tesl
im et ­mel idir.Şayetmal ıbiry er
egömerdesef ereçı karsave
mal telefolur­sat azmi neder .Fakatmal ıgömdüğüy eri
gözetlemesi i
çinor adais­kanedenemi nbi rkimsey ebildir
irde
tel
efol ursa,ensahi hkavlegör ezami nol maz.Şay etemaneti l
e
birl
i
ktesef ereçı kardaemanett elefolursazami nol ur.Ancak
yangınçı karvey abaskı nolurv eyamal ıbaşkası nat eslim etmekte
acizkal ı
rsa,dahaöncegeçt iğigibiza­mi nolmaz.Yangı n,
bölgeyebaskı ny apıl
masıv emal ı
nbul unduğuy er i
ny ıkıl
may ay üz
tutmasıgi bimazer etl
er,sefermazer etigibi emanet çininmal ı
başkası
nıny
anmabı
rakmay
ıcai
zkı
l
anmazer
et­l
erdi
r.

Emanetçiöl
ümlenet i
celenmesindenkor kul anbirhastalı
ğa
ya­kalanı
rsamalısahibineveyav ekil
inev ermelidi
r.Malınsahibi
veyaveki
liy
oksahakimv eyaemi nbirkimsey etesli
m ederv ey
a
emanetibi
ri
nevasiyeteder.Buişleml eri
yapmazdamal t
elef
olur
sazaminolur
.Ani ölüm gibibirmazer etilehenüzt esl
im etme
i
mkanıbulma­danmal tel
efolursazami nol maz.

2-Emanet i
bulunduğuyerdenv ey
abi revdendahaaz
koruna­bileceğibi
revenaklederdebunedenl eemanetzayi
olursazaminolur
.Aksihaldenakledil
eny ermuhaf
azabakımından
biröncekiye­reeşitv
eyadahagüv encelii
sezaminol
maz.

3-Emanet çi
,emanetmal ıtelefedecekdur umlarıönl ememesi .
Mesel a,emanetedi lenhay vanay em vermey it
erkederdehay van
ölürsezami nolur
.Eğersahi bi y
em v eri
l
ememesi niemr etmişseen
sahihkav legörezami nol maz.Hay vansahibiemanet çiyebir
mi kt
ary em vermi
şse, hayvanay edir
mesi gereki
r.Şay ethay van
sahibi y
em v er
memi şseemanet çini
n,sahibi
ndenv eyav ekil
i
nden
i
st emesi gere­kir.Onl ar
ıbulamazsahaki memür acaateder ek
yem v ermesinii
ster.Suy agöt ürmesi i
çinsucuyat eslim ederde
zay iol
ursa,ensahi hkav ­legör ezami nolmaz.Güv ezar ar
vermemesi i
çinemanet çi
niny ünel ­biseyihavalandı rması
l
az ımdır.Kezabozul mamasıi çi
ngi yi
lmesige­r eki y
or sa, el
bisey
i
giymesi lazı
mdır.
4-Emanet çimal sahibi
ninmal ıkor umay l
ailgi
liverdi
ğiemr e
uymazv ebusebepl emal tel
efol ursazami nolur.Mal sahibi
emanet­çi ye:
" Şusandı ğı
nüzer indey atma."der, odasandığın
üzeri
ndey a­tarv eağır
lı
ğısebebi ilesandı ğıniçindekieşyal
ar
kır
ıl
ır
sazami nol ur.Ancaksandı ktaki eşyahı r
sızl
ıkgibibirsebepl
e
zayiol
ursa,ensahi hkav l
egörezami nol maz.Kezamal sahi
bi:
"Sandı
ğaikikil
itv urma."der,
odai ki kil
itvururvemal t
elefolur
sa
zaminolmaz.

Eğermal sahi bi:

"Bupar ayıkolunabağl a.
"der ,odael i
ndetu­t ar
vezay i
olur sa, mezhepal imleri
ncekabul edilenrivayet egöre, uyku
vey aunut kanl ıkgibibirsebepl etelefol ursazami nol ur.Bir
i­ni n
gaspet mesi sonucuzay i ol
ursazami nol maz.Par ayıkolluna
bağl amaky erinecebi nekoy arvetelefol ur sa,zami nol maz.Bunun
aksi niyapar sazami nol ur .Şayetdirheml er içarşı
dabi ri
nev edia
bırakırveneşeki l
dekor umasıger ektiğini söy l
emez, emanet çi de
on­l ar
ıkol unabağl asa, eli
ndetutsav eyacebi nekoy savebu
dur umdat elefolursa, zami nolmaz.El indebul undur duğuhal debiri
gaspeder set azminatödemez.Gaf l
etv ey auy kusebebi il
et elef
olursat az­mi natöder .

Malsahi
bi emanetçi
ye:
"Mal ıevdemuhafazaaltı
naal.
"derse,
hemengidipevdemuhaf azaaltı
naalmal
ıdır
.Şayetmazereti
ol
­maksı zınevegeçgiderv ebuaradamal t
elefol
ursazamin
ol
ur.
5-Emanet çininyanındabulundurduğumal ıotürmal l
arın
muhaf azaedildi
ğiyerdemuhaf azaaltınaalmay ıpzayietmesi veya
yeri
ni bi
rhır
sızaanlatmasıveyamal ı
müsader eedecekki msey e
an­l atması.Zal
im biri
,emanet çi
yizorlardamal ıondant esli
m
alı
rsa,ensahihkav l
egör emal sahibiemanet çidenmalıtazmi n
edebili
r.Ema­net çidehakkınımal ızor l
aalankişidenist
er .

6-Emanet çini
nemanetmaldanf aydalanması.Emanet
çini
nkötü
niyetil
eel biseyigi
ymesi
veyahay vanabi nmesigi
bi.Gi
ymekiçi
n
elbisey
iv ey ainf
aketmekiçi
npar ayjbulunduğuyer
denalır
sa
zami nolur.Şay etal
mayaniyetedipdeal mazsaensahihkavl
e
görezami nol maz.

Emanet çi
,y anı
ndabulundurduğuemanetmal ıkendimalı
na
karı
ştı
rırdaay ı
ramazsa,emanet i t
azmineder .Vediaol
arakaldı
ğı
i
kikeseal tı
nıbirbir
inekarı
ştır
ır
sa, ensahi
hkav l
egörezaminolur.
Faydalanmaki çinveyabaşkabi rşekil
deemanet ei
hanetederve
sonrabui hanettenvazgeçerse,tazminatödemekt enkurt
ulmaz.
Yalnı
zmal sahibionuemingör erekibraederse,ensahihkavl
e
göretazmi natödemez.

Mal sahi
bimalı
nıgeri i
stedi
ğizaman,emanetçi
ninmalıger
i
vermesil
azımdır.Malıgeriver
mekise,mali
lemal sahi
bini
baş
ba­şabı rakmaklaolur.Emanetçi
malıger
ivermeyimazeretsi
z
gecikt
i­ri
rv emal t
elefolur
sazaminolur
.
Emanet çi,emanetmal ıntelefol duğui ddi aederdesebebi ni
açıklamazsav ey ahı rsızl
ıkgi bigizl
i birsebepl et elefol duğunu
zikre­der se, yemi ni i
lebirl
ikt edoğr ulanır.Eğery angı ngibiaçıkbi r
sebep­l etelefol duğunusöy l
erdey angı nı
ngenel olduğubi li
nirse,
yemi nsi zol arakt asdi kedi l
i
r .Fakat ,yangı nbilinirdegenel bir
yangı nol duğubi l
inmezse, yemi ni i
lebi rli
ktetasdi kedi lir
.Yangı nın
çıktığıbi li
nmi ­y or sakendi sindenşahi tget i
rmesi istenirvemal ın
yangı nsebebi ilet elefolduğukonusunday emi net tir
ili
r.Mal ıemi n
birki msey et esli
m et t
iğinii
ddi aeder se,yemi ni i
let asdikedi l
ir.
Mal ıemi nol may anbi rkimsey e,mesel â;mal sahibininmi r
asçısına
verdi ğini i
ddi aeder sev eyaemanet çininmi rasçı sımal ısahibine
geri ver diğini i
ddiaeder sev ey aemanet çisefer eçıktığısıradamal ı
emi nbi rkimsey et eslim et­t i
ğiniveemi nki şininmal ısahibine
i
adeet tiğiniiddiaeder se,bel i
r­t il
enbudur uml arınherbi r
iiçin
şahiti steni r.Mal sahibi,mal ıger ii
stedi ktensonr aemanet çi malı
i
nkarederv emal dat elefolur saza­mi nolur .
ONBEŞİ
NCİBÖLÜM
FEYv
eGANİ
METİ
NTAKSİ
Mİ

A.GENELBİ
LGİ
LER

Fey;
sav aşmaksızm,atveyadev eyikoşturmaksı
zm kafi
rl
erden
al
manmal dı
r.Bumal ci
zyev eticar
etinondabiriolanmalgibidi
r.
Kaf
iri
nmüsl ümanlar
dankor karakkaçıpt er
ketti
ğimal,öl
env eya
öl
dürülenmür t
edinmalıvemi r
asçıbırakmadanöl enzımminin
malıbeşhisseyeböl
ünür.Birhissesişubeşy ereharcanı
r:

1-
Müslümanl ar
ıni
hti
yaçları
naharcamak.Sınır
larıbekl
eyen
mücahit
leri
n,haki
mv ealimler
ini
htiyaçl
arı
nıkarşıl
amakgibi.
Bun­lardanenöneml i
ol anÖnceli
khakkınasahiptir
.
2-Haşi
moğul l
arıveMuttal
i
poğul l
arınavermek.Bunlar
ınzen­gi
n
vefaki
rol
anlarıi
lekadı
nlar
ınhissel
er i
eşit
ti
r.Ancakmirast
a
ol
­duğugi bierkekl
erkadı
nlar
danf azlahi
ssealır
lar
.

3-
Yeti
mlerever
mek.Bunl
arbabal
arıol
mayanküçükçocuk­lar
dır
.
Meşhurkavl
egöreyet
imi
nhisseal
abil
mesii
çinfaki
rol
masışart
tı
r.

4-Mi
ski
nler
ever
mek.

5-
Yol
cuol
anl
arav
ermek.

Sondörtgr
ubunhiçbiri
hissedenmahrum edi
lemez.Hepsi
ne
hi
sseveri
li
r.Zay
ıfkav
legörebirböl
gedeeldeedil
enmal,o
böl
gedebulunanmezkurgruplar
averi
l
ir.

Fey'
inger i
kalandör thissesi i
se,enzahi rkavl
egör emaaşlıol
an
askerl
erev eri
li
r.Buasker lercihadiçintayinedi
lmişaskerl
er­dir.
Devletbaşkanıbuasker l
eriçinsicildeft
eritut
ar,herkabi
l
ev egrup
i
çinbirbaşkant ay i
neder .Asker l
eri
ndur umları
nıveail
e
fer
t­l er
initespitedereky etecekmi ktar
dakendileri
nemaaş
bağlar.

Kur
eyşl
i
ler;Ki
naneveNadiroğul
lar
ıdı
r.Kureyşl
i
ler
denönce­likl
i
ol
anl
arsır
asıy
laşunl
ardı
r:Haşi
niveMut t
ali
poğull
arı
,Abdişems
oğul
ları
,Nevfeloğull
arı
,Abdi
luzzaoğul l
arı
,sonr
adiğer
kabi
­l el
erdenResûlüll
ah(s.
a.v
)'eeny akı
nolanl
argeli
r.Daha
sonral
arıEnsar
,diğerArapl
arveArapol mayandiğermüslümanlar
gel
ir
.Kör ,
sakatvesav aşaçı
kamay acakdurumdaolanlarsi
cil
deft
eri
neal ı
nmazlar.

Askerl
erdenhast aolanl
arav ey
aakıl
ları
nıy i
ti
renl
ere,
iyil
eş­mel er
i
umulursa,kendil
eri
nesağlıkl
ıolanaskerlergibimaaşödenir.
Hattaenzahirkav l
egöreiyil
eşmeleriumul masadakendi l
eri
ne
ma­aşödeni r.Kezaölenaskerinmaaşı ,eşveçocukları
naödenir
.
Eşiev­lenirveyaçocuklarıkendii
şleri
nigörecekyaşagelir
ler
se
maaşlarıkesi
li
r.

Askerleredağıtıl
anbudör thi
sseiht i
yaçlar
ındanart
akalırsa,t
ekr
ar
i
htiy
açl arı
nagör ekendileri
nedağı tı
lı
r.Ensahihkavl
egör e,art
a
kal
anmal ınbirkısmısınırboylar
ınınıslahı
,sil
âhal
ımıv esa­v aş
atl
arıiçinharcanır.Buhüküml er,fey'
inmenkul ol
anmal ları
hakkındaki hüküml er
dir
.Menkul ol may anakargi
bimallarise,
mez­hepal i
ml eri
ncekabul edil
enr i
v ayet
egörevakfedili
rvegel
ir
i
feyi
nhar candığıbeşy ereharcanır.

B.GANİ
METVEAHKAMI
Ganimet
,atveyadev
eyi
koşt
urupsav
aşar
akkaf
ir
ler
denel
de
edi
lenmaldı
r.

Müsl üman asker e,Öldürdüğükişini

n sel biv eri
l
ir.Selb;
öldürülenkişi
ninüzer i
ndebulunanelbi
sesi,ay akkabısı
,çorabıv
e
savaşal etl
eri
dir.Savaşaletl
eri
ndenkasıtçelikgöml ek,sil
âh,bi
nek,
eğer,gem kezabi lezi
k,kemer,yüzükveber aber i
ndebulunan
gıdadır.Enzahirkav l
egöredüşmanasker ininber aberi
nde
bulunany ardı
mcıbi nekhay v
anıdaselbti
r.Mezhepal imleri
nce
kabul edil
enrivayetegöre,atüzeri
ndebulunanhey beselbdeğil
dir
.

Asker,sel
bisadecesavaşesnası ndakafir
invereceğizarar
a
en­gel olmakmaksadıi l
et ehli
keyegir
mesi neti
cesi
ndehakeder.
Asker,kal
edenv ey
asav aşsaf ı
ndadüşmanaat eşederveya
uykudakikafi
riv
eyaesiriöl
dür ürveyakafi
rl
ermağl upolduktan
sonrabiri
niöl
dürürseselbihaket mişol
maz.

Kafiri
nv ereceğizararaengel ol
maki se,onukendi si
ni
koruya­may acakhaleget ir
mekt i
r.Buday agözl eri
ni çı
karmak
veyaelleriniveayaklarınıkesmekleol ur.Kezaenzahi rkav l
egöre
kafir
iesiral­makv eyaeller
iniveyaay aklarınıkesmekl eonun
vereceği zararen­gel lenmişolur.Meşhurkav l
egör e,selbbeş
hisseyeböl ünmez .Öldüreneselbv eril
diktensonr agani metmal ı
nı
muhaf azaet mek, nakletmekv ediğeri şl
erinmasr afl
ar ıondan
harcanır.Sonr agerika­l anganimetbeşhi sseyeböl ünür.Bir
kı
smıy
ukar
ıdaaçı
klananf
ey'
i
nbeşt
ebi
ri
nial
anki
şil
eredağı
tı
lı
r.

Ensahihkav l
egör enef el,ammemasl ahatıiçi
nay r
ılmış
hisse­ninbeştebi ri
ninbeşt ebir
indenv eril
ir
.İmamı n,y
apılmakta
olansa­v aştaneldeedi lecekgani met tennefelvermesi cai
zdi
r.
Ammemasl a­hat ıiçinel ialtı
ndabul undurduğumal danv ermesi
decaizdi
r.
Nef el
,imam v eyaami r
inkaf i
rler
egücüni speti
ndezarar
vermeyeçalışankimsel erev ermey işartkoştuğumal dır
.
Ganimeti
nger iy
ekal andör tkısmıise, menkul ol
sungay r
i menkul
olsunganimetitoplayanlari çi
ndir.

Ganimetçi(gazi
),savaşmasadasav aşmakniyet
iil
esav
aştahazı
r
bul
unanki msedir.Savaşsonaerdi
ktensonrasavaşmeydanı
na
gel
iphazırbulunankimseler
ehissev er
il
mez.

Gani metmal ıtoplanmadanöncehaz ırbulunankimselerehis­se

veri
leceği hususundabi rveci
hvardır
.Sav aşsonaer ipmal
top­l andı
ktansonr aÖlenganimetçininhissesimirasçıl
arı
na
veri
lir.Ke­zaensahi hkav l
egöre,sav aşsonaer i
pmal
toplanmadanönceöl e­ninhükmüdeböy ledi
r.Savaşdev am
etti
ği esnadaöl enkimseyemezhepal imleri
ncekabul edi
len
ri
vay etegörehissev eri
lmez.

Enzahirkavlegör
e,seyi
seveeşyalar
ıbekl
eyennöbetçi
yeücret
ver
il
ir
.Sav aşakat
ıl
malar
ıhali
ndetüccar
av esanat
karahisse
ver
il
ir
.Piyadeolanasker
ler
ebirhi
sse,süvari
olanasker
lereüç
hi
s­sev er
il
ir
.Süvari
ninat
ı,ar
apatı
olsunbaşkaci
nsatolsun,
bi
rdenf
azlaolsuntekatol
sunkendi
sineüçhissev
eri
l
ir.

Devevedev edışındakif
ilv
ekatırgibibinekhayvanl
arıi
lesüvar
i
olar
aksavaşanlarabirhi
ssev er
il
ir
.Çokzay ı
fvefaydası
olma­yanati çinhisseveri
lmez.Ancakbi rkavl
egöre,amiri
n
zayı
fveyafaydasızatınsavaşmey danınagelmesineizi
n
vermedi
ğibil
inmiy or
­sahi sseveri
li
r.

Köl e,kadın,çocukv eyazımmi savaşakatıl

ır
sakendi siner edh
verili
r.Redh, i
mamı ntakdiredipverdiğiv
egazi ni
nhi ssesindenaz
olanmal dır
.Enzahi rkav l
egör eredh,ganimetçil
eriçinayrılandört
hissedenv eri
l
ir.Bendi yorum kiensahihkav l
egör e,ücret
al­maksı zınsav aşakat ı
l
anzı mmi yeimamıni znii
ler edhv eri
l
ir.
Allahdahai yibi
li
r.

C.ZEKÂTVERİ
LECEKKİ
MSELER

1-Fakir
:İht
iyacınıkarşıl
ayacakderecedemal ıveyakazancı
ol­may ankimsedi r.Kişi
ninmeskeni,el
bisesi,i
kimerhale
uzakl
ıkt
abu­l unanmal ı
,veresi
yemalı,
kendi si
nelayı
kolmayan
çal
ışmaonuf a­ki rolmaktançıkarmaz.İ
limleuğraşmasısebebi
i
lekazanamay anki­şi defaki
rsay ıl
ır
.Nafi
lenamazl ameşgul
olupkazanamay ankimsef akirsay ı
l
maz, i
manı '
m sonkav l
i
negöre,
faki
ri
nsakatol masıv eyadil
encil
iky apmamasışar tdeği
ldi
r.En
sahihkavlegöre,nafakasıak­r abasıtar
afındankarşıl
anankişiv
e
nafakasıkocasıtar
afındankarşılanankadınfakirsayı
lmaz.

2-Miski
n:İhti
yacı
nıkar
şıl
amay
acakkadarmal
ıvey
akazancıol
an
ki
msedir.Meselâ;onli
ray
amuhtaçol
duğuhal
deancakbeşli
ra
bul
abil
enmi skinsay
ıl
ır
.

3-Amil(
zekâtgör
evl
isi)
:Amil;
sai,kat
ip,kasi
m(dağı
tı
cı)vehaşi
r
(malv
eyahissesahi
pleri
nit
oplayan)gibii
siml
erl
ezi
kredi
l
en
ki
msedir
.Hakimv ev
aliamilolamaz.

4-Müellefet'
ül
-kul
ûb: Yenimüslümanolmuş, inancızayıfolan
ki
msedi r.Veyakavmi içi
ndeşerefl
iol
updi ğerkafir
leri
nİslam'a
gir
­mel eri
niteşv
ikiçinkendi
sinezekâtveri
lenkimsedi r.Mezhep
ali
m-ler
incekabul edil
enrivay
etegöre,buniteli
kteolanki msel
ere
zekâtveril
ir
.

5-Köl
e:Bundanmaksat
,kendi
sii
l
eki
tabetakdi
yapı
l
an
köl
e­lerdi
r.

6-Bor
çlu:
Kendişahsii
şl
eri
nidüzenlemekvemubahi şl
erde
kul
l
anmaküzereborçl
anmışolankişi
yezekâtv
eri
l
ir.Malıgünaht
a
kul
l
ananborçl
uyazekâtveri
l
mez.Bendi y
orum ki
ensahihkavl
e
gör
e,günaht
antöv
beet mişkişi
yezekâtver
il
ir
.Al
lahdahai
yibi
li
r.

Enzahi rkav legöreborçl

ununzekâtalmay amuht açolmasışar
ttı
r.
Bor cunzamanı nı
ngir
mi şolmasıiseşartdeğil
dir
.Bendiyo­rum
ki
, bor cunödemezamanı nı
ngirmişolmasışarttı
r.Al
lahdahaiyi
bil
ir.İkikişininarası
nıbulmakiçinborçl
anmı şolanki
şizenginde
olsakendi sinezekâtveri
li
r.Zayı
fkavlegöreiseparasıol
ması
se­bebi il
ezengi ni
sekendi si
nezekâtv er
il
mez.

7-Al
lahyolundaçalı
şıpcihadedenl
er :
Bunl
ar,kendil
eri
niAl­lah
yol
undagazay aadamışkendil
eri
nef eyver
il
mey engazil
erdi
r.
Bunl
ar,zenginol
salarbi
lekendil
eri
nezekâtveri
lir
.

8-Yoldakalmışolanl
ar:
Bunlarzekât
ınveri
ldi
ği bel
deden
yol
­cul uğaçıkanveyayol
culuğuesnası
ndaoy erdengeçen
ki
msel er
dir.Ancakbunl
arı
nyolcul
ukl
arıesnasındaparaya
i
hti
yaçlarıolmasıveyol
cul
uklar
ınedenii
leisyankarolmamalar
ı
şart
tı
r.

Busekizsını
fı
nzekâtal
abi l
melerii
çin(
yukarı
dabel
ir
til
enşart
lar
ın
dışı
nda)müslümanolmaları;ayr
ıcaHaşimveyaMuttal
ip
oğull
arı
ndanolmamalarışartt
ır
.Kezaensahihkavl
egör e,
buiki
ka­bileni
nazadl
ıkölel
erinedezekâtve-r
il
mez.
1.ZekâtAl
acakKi
şil
erdeAr
ananNi
tel
i
kler

Birkimsezekât ıisterdei mam onunzekât ıhakedi petmediği­ni

bi
lir
se, kendibil
gisinegör ehareketeder.İmamı nbel ir
til
en
hu­susl ar
dabi l
gisiyoksaki şidefakirveyami skinolduğunu
söylerse,şahitgöstermesi onatekl
ifedi
lmez.Şay etbirmiktar
mal ıolduğubi­l i
nirdet elefolduğunuiddiaeder se,şahit
göstermesi tekli
fedili
r.Kezaensahi hkavlegöreai leefradı
nın
bulunduğunui ddiaeder sedehükmüböy ledir
.

Gaziveyol
dakalmı
şolanl
ardanşahiti
stemeksizi
nbeyan­l
arı
na
görekendi
l
eri
nezekâtver
il
ir
.Şayetgazisavaşaveyol
cudayol
a
çı
kmazsa,kendi
l
eri
neveri
lenzekâtgeri
alını
r.

Zekâtami li
,mukâtebkölev eborcuolankimsey ezekâtv ermek
i
çinkendileri
ndenşahiti
ster.Şahit
tenmaksat ,adili
kikişini
nonlar
hakkındahaberv ermesiveyaşahideihti
yaçolmaksı zı
nhal k
arasın­daonl arı
nzekâtamüst ehakoldukl
arıbili
nmelidir.Kezaen
sahihkavlegöre,borçsahibini
nborçluyudoğrulamasıv e
efendini
ndeköl esii
leki
tabetakdi y
aptığı
nıdoğrulamasışahi t
olarakyeterl
idi
r.
Fakirvemi skinebirsenelikihtiy
açmi ktarıkadarzekâtv eri
­l i
r.
Bendi yorum ki,ensahihkav leveimam' m kesi
nbey anınav e
ali
ml eri
nçoğunl uğunagör e,genelli
kl
ey aşananömr ey etecek
kadarmal veri
li
r.Mesel â,
geliri
ndenf aydalanmaküzer ev eri
lecek
mal il
ebi rakarsatınalı
pkendi sineveri
lir
.Allahdahaiyi bil
i
r.
Mukât ebköl eyevebor cuolanabor çlar
ımi ktar
mcazekâtv er i
l
ir.
Yolcuol anadaonugi deceğiv eyamal ı
nınbulunduğuy ere
ulaştır
acakmi ktardazekâtv eril
ir
.

Gaziyeiseiht
iyaçmiktarıkadarnafaka,elbise,gidi
ş-dönüşve
oradaikametmasr af
ı,atv esi
lâhihti
yacınıkarşılay
acakmi kt
arda
zekâtveri
li
r.Gaziy
ev eri
l
enzekâtonunmül küol urveondangeri
alı
namaz.

Yolcuolanabi
rbinekhay v
anıveri
l
ir.Ancaky ol
cul
uğununuzun
olmasıveyakendisi
ninyürüy
emey ecekkadargüçsüzolması
şartt
ır
.Ayrı
cazekâtmal ı
ndankendisinegı
dav eeşyalar
ını
taşı
yacakbiryükhayvanıver
il
ir
.Ancakeşy alar
,ki
şini
ntaşıması
adetolaneş­y al
arcinsi
ndeniseyükhay vanıver
il
mez.

Birki
mse, f
akir
li
kvebor
çluolmagibi
ikivası
fsebebiy
lezekât
ıhak
ederse,enzahi
rkavl
egöresadecebi
rvasıfsebebi
yl
ekendisi
ne
zekâtveri
li
r.
2.Zekât
ıSeki
zSı
nıf
ıİçi
neAl
acakŞeki
l
deVer
mek

Zekâtıi
mam dağıtırdahakedenlerarasındaami l(
zekât
me­mur u)devarsa,zekâtı
nbusekizsınıfıi
çinealmasıvaci
bti
r.
Zekâthakedenlerarasındaamil
y oksa,zekâtbil
inenyedisı
nıf
a
ver
il
ir
.Buy edisı
nıfı
nbirkaçsını
fıyoksa,mev cutolanl
araver
il
ir
.

İmam el
ialt
ındabul unanzekâtıdağıtı
rkensekizsını
fın
ta­mamı nıi
çinealacakşeki l
deherf erdi
nedağıtmalıdı
r.Kezabir
bel
de­deseki zsınıfınt
amamıv arsavezekâty eter
lii
se,zekât
sahi
bini
nbunları
nt ümünezekatv ermesivaci
btir.Hepsinekafi
gel
miyorsahersınıftanüçkişi
yev ermesivacibti
r.

Zekât
ınsını
f l
araeşi
tşekil
dedağıtı
lmasıvacibti
r.Ancakbi
rsını
fın
fer
tl
eri
arasındaeşitl
i
ğeriayetetmekvacibdeğildir
.Amazekâtı
i
mam dağı t
ırsa,muhtaçolanl
ardanaynıderecedeolanbir
inefazl
a
ver
mesi haramdır.

Enzahi rkavl
egöre,devletbaşkam dı
şındabirkimseninzekât ı
nı
bulunduğubeldedenbaşkabel deyenakletmesicaizdeği l
dir
.
Zekâtınbulunduğubeldedehakedenl eryoksanakl i
vacibti
r.Hak
edenlerdenbirkı
smıbul unduğuhaldenakli
ncai zolduğunukabul
etmemi zhali
nde,mev cutolmayanlar
ınpayınınakletmekv aci
bti
r.
Naklincaizolmadığı
nıkabul et
ti
ğimiztakdir
de,oradamev cut
olan­laraiadeedili
r.Zayıfkav
legöre,hakedenlerinbirkı
smı
yoksazekâtnakledil
ebi
l
ir.Amili
n;hür
,adilv
ezekâtkonusunda
bil
gil
iolmasışart
tı
r.Şayetkendi
sine,
zekâtvedağıt
ıl
acağıyer
ler
hakkındabil
giveri
li
rsef
akiholmasışartdeğil
dir
.

Zekâtıv
erecekkimsel
eri
nhazı
rl
ıkl
ıol
malar
ıiçi
nimam zekât
ı
topl
ayacağı
m birayöncedeni
l
ânetmeli
dir
.

Zekâtv ef
eyhay vanları
nındağlanmasısünnet ti
r.Dağlanma,
kı
ll
arınçokbulunmadı ğıorganday apıl
malıdı
r.Hay v
anıny üzünü
dağlamakmekr uht ur
.Bendiyorum ki ensahihkav l
egör e,
hayvanınyüzünüdağl amakhar amdı r
.İmam Bağev i'
ni
ndekesi n
görüşübu­dur .Hay vanınyüzünüdağl ay
anki şi
y el
anetokunduğu
müsl i
minsa­hi hindegeçenhadi slesabit
tir
.All
ahdahai yibi
li
r.

D.NAFİ
LESADAKALAR

Nafi
lesadakaver
meksünnett
ir
.Nafi
lesadakanı
nzenginvey
a
kafi
rever
il
mesicai
zdi
r.Naf
il
esadakalar
ınr
amazanay ı
ndavegi
zl
i
olar
akakrabav
ekomşularaver
il
mesidahafazil
etl
i
dir
.

Bor
cuol
anki
mseni
n,bor
cunuödemedi
kçev
eüzer
inenaf
akası
vaci
bol anki
şini
nnaf akasınıvermedikçenafi
l
esadakav er
mesi
müstehabdeği l
dir
.Bendi yorum kiensahihkavl
egöre,üzer
ine
na­f akasıv
acibolankişininnafakasıiçi
nmuhtaçolduğumalı
veyaöde­mey iummadı ğı borcui
çinihti
yaçduyduğumalı,
nafi
le
sadakaola­r akvermesi haramdır.All
ahdahaiyibi
li
r.

Kişi
ninihti
yacındanfazlaolanmal ım nafi
leol
arakdağıtması
müstehabol upolmay acağıkonusundabi rkaçfar
klıveci
hvardı
r.
Ensahi hveçhegör e,dar
lı
ğakar şısabretmekkendisinezor
gelmiyorsa,i
htiy
acındanfazlaolanmal ınınaf
il
eolarakdağıt
ması
müstehabt ı
r.Aksihaldemüst ehabdeği l
dir
.
ONBEŞİ
NCİBÖLÜM
FEYv
eGANİ
METİ
NTAKSİ
Mİ

A.GENELBİ
LGİ
LER

Fey;
sav aşmaksızm,atveyadev eyikoşturmaksı
zm kafi
rl
erden
al
manmal dı
r.Bumal ci
zyev eticar
etinondabiriolanmalgibidi
r.
Kaf
iri
nmüsl ümanlar
dankor karakkaçıpt er
ketti
ğimal,öl
env eya
öl
dürülenmür t
edinmalıvemi r
asçıbırakmadanöl enzımminin
malıbeşhisseyeböl
ünür.Birhissesişubeşy ereharcanı
r:

1-
Müslümanl ar
ıni
hti
yaçları
naharcamak.Sınır
larıbekl
eyen
mücahit
leri
n,haki
mv ealimler
ini
htiyaçl
arı
nıkarşıl
amakgibi.
Bun­lardanenöneml i
ol anÖnceli
khakkınasahiptir
.
2-Haşi
moğul l
arıveMuttal
i
poğul l
arınavermek.Bunlar
ınzen­gi
n
vefaki
rol
anlarıi
lekadı
nlar
ınhissel
er i
eşit
ti
r.Ancakmirast
a
ol
­duğugi bierkekl
erkadı
nlar
danf azlahi
ssealır
lar
.

3-
Yeti
mlerever
mek.Bunl
arbabal
arıol
mayanküçükçocuk­lar
dır
.
Meşhurkavl
egöreyet
imi
nhisseal
abil
mesii
çinfaki
rol
masışart
tı
r.

4-Mi
ski
nler
ever
mek.

5-
Yol
cuol
anl
arav
ermek.

Sondörtgr
ubunhiçbiri
hissedenmahrum edi
lemez.Hepsi
ne
hi
sseveri
li
r.Zay
ıfkav
legörebirböl
gedeeldeedil
enmal,o
böl
gedebulunanmezkurgruplar
averi
l
ir.

Fey'
inger i
kalandör thissesi i
se,enzahi rkavl
egör emaaşlıol
an
askerl
erev eri
li
r.Buasker lercihadiçintayinedi
lmişaskerl
er­dir.
Devletbaşkanıbuasker l
eriçinsicildeft
eritut
ar,herkabi
l
ev egrup
i
çinbirbaşkant ay i
neder .Asker l
eri
ndur umları
nıveail
e
fer
t­l er
initespitedereky etecekmi ktar
dakendileri
nemaaş
bağlar.

Kur
eyşl
i
ler;Ki
naneveNadiroğul
lar
ıdı
r.Kureyşl
i
ler
denönce­likl
i
ol
anl
arsır
asıy
laşunl
ardı
r:Haşi
niveMut t
ali
poğull
arı
,Abdişems
oğul
ları
,Nevfeloğull
arı
,Abdi
luzzaoğul l
arı
,sonr
adiğer
kabi
­l el
erdenResûlüll
ah(s.
a.v
)'eeny akı
nolanl
argeli
r.Daha
sonral
arıEnsar
,diğerArapl
arveArapol mayandiğermüslümanlar
gel
ir
.Kör ,
sakatvesav aşaçı
kamay acakdurumdaolanlarsi
cil
deft
eri
neal ı
nmazlar.

Askerl
erdenhast aolanl
arav ey
aakıl
ları
nıy i
ti
renl
ere,
iyil
eş­mel er
i
umulursa,kendil
eri
nesağlıkl
ıolanaskerlergibimaaşödenir.
Hattaenzahirkav l
egöreiyil
eşmeleriumul masadakendi l
eri
ne
ma­aşödeni r.Kezaölenaskerinmaaşı ,eşveçocukları
naödenir
.
Eşiev­lenirveyaçocuklarıkendii
şleri
nigörecekyaşagelir
ler
se
maaşlarıkesi
li
r.

Askerleredağıtıl
anbudör thi
sseiht i
yaçlar
ındanart
akalırsa,t
ekr
ar
i
htiy
açl arı
nagör ekendileri
nedağı tı
lı
r.Ensahihkavl
egör e,art
a
kal
anmal ınbirkısmısınırboylar
ınınıslahı
,sil
âhal
ımıv esa­v aş
atl
arıiçinharcanır.Buhüküml er,fey'
inmenkul ol
anmal ları
hakkındaki hüküml er
dir
.Menkul ol may anakargi
bimallarise,
mez­hepal i
ml eri
ncekabul edil
enr i
v ayet
egörevakfedili
rvegel
ir
i
feyi
nhar candığıbeşy ereharcanır.

B.GANİ
METVEAHKAMI
Ganimet
,atveyadev
eyi
koşt
urupsav
aşar
akkaf
ir
ler
denel
de
edi
lenmaldı
r.

Müsl üman asker e,Öldürdüğükişini

n sel biv eri
l
ir.Selb;
öldürülenkişi
ninüzer i
ndebulunanelbi
sesi,ay akkabısı
,çorabıv
e
savaşal etl
eri
dir.Savaşaletl
eri
ndenkasıtçelikgöml ek,sil
âh,bi
nek,
eğer,gem kezabi lezi
k,kemer,yüzükveber aber i
ndebulunan
gıdadır.Enzahirkav l
egöredüşmanasker ininber aberi
nde
bulunany ardı
mcıbi nekhay v
anıdaselbti
r.Mezhepal imleri
nce
kabul edil
enrivayetegöre,atüzeri
ndebulunanhey beselbdeğil
dir
.

Asker,sel
bisadecesavaşesnası ndakafir
invereceğizarar
a
en­gel olmakmaksadıi l
et ehli
keyegir
mesi neti
cesi
ndehakeder.
Asker,kal
edenv ey
asav aşsaf ı
ndadüşmanaat eşederveya
uykudakikafi
riv
eyaesiriöl
dür ürveyakafi
rl
ermağl upolduktan
sonrabiri
niöl
dürürseselbihaket mişol
maz.

Kafiri
nv ereceğizararaengel ol
maki se,onukendi si
ni
koruya­may acakhaleget ir
mekt i
r.Buday agözl eri
ni çı
karmak
veyaelleriniveayaklarınıkesmekleol ur.Kezaenzahi rkav l
egöre
kafir
iesiral­makv eyaeller
iniveyaay aklarınıkesmekl eonun
vereceği zararen­gel lenmişolur.Meşhurkav l
egör e,selbbeş
hisseyeböl ünmez .Öldüreneselbv eril
diktensonr agani metmal ı
nı
muhaf azaet mek, nakletmekv ediğeri şl
erinmasr afl
ar ıondan
harcanır.Sonr agerika­l anganimetbeşhi sseyeböl ünür.Bir
kı
smıy
ukar
ıdaaçı
klananf
ey'
i
nbeşt
ebi
ri
nial
anki
şil
eredağı
tı
lı
r.

Ensahihkav l
egör enef el,ammemasl ahatıiçi
nay r
ılmış
hisse­ninbeştebi ri
ninbeşt ebir
indenv eril
ir
.İmamı n,y
apılmakta
olansa­v aştaneldeedi lecekgani met tennefelvermesi cai
zdi
r.
Ammemasl a­hat ıiçinel ialtı
ndabul undurduğumal danv ermesi
decaizdi
r.
Nef el
,imam v eyaami r
inkaf i
rler
egücüni speti
ndezarar
vermeyeçalışankimsel erev ermey işartkoştuğumal dır
.
Ganimeti
nger iy
ekal andör tkısmıise, menkul ol
sungay r
i menkul
olsunganimetitoplayanlari çi
ndir.

Ganimetçi(gazi
),savaşmasadasav aşmakniyet
iil
esav
aştahazı
r
bul
unanki msedir.Savaşsonaerdi
ktensonrasavaşmeydanı
na
gel
iphazırbulunankimseler
ehissev er
il
mez.

Gani metmal ıtoplanmadanöncehaz ırbulunankimselerehis­se

veri
leceği hususundabi rveci
hvardır
.Sav aşsonaer ipmal
top­l andı
ktansonr aÖlenganimetçininhissesimirasçıl
arı
na
veri
lir.Ke­zaensahi hkav l
egöre,sav aşsonaer i
pmal
toplanmadanönceöl e­ninhükmüdeböy ledi
r.Savaşdev am
etti
ği esnadaöl enkimseyemezhepal imleri
ncekabul edi
len
ri
vay etegörehissev eri
lmez.

Enzahirkavlegör
e,seyi
seveeşyalar
ıbekl
eyennöbetçi
yeücret
ver
il
ir
.Sav aşakat
ıl
malar
ıhali
ndetüccar
av esanat
karahisse
ver
il
ir
.Piyadeolanasker
ler
ebirhi
sse,süvari
olanasker
lereüç
hi
s­sev er
il
ir
.Süvari
ninat
ı,ar
apatı
olsunbaşkaci
nsatolsun,
bi
rdenf
azlaolsuntekatol
sunkendi
sineüçhissev
eri
l
ir.

Devevedev edışındakif
ilv
ekatırgibibinekhayvanl
arıi
lesüvar
i
olar
aksavaşanlarabirhi
ssev er
il
ir
.Çokzay ı
fvefaydası
olma­yanati çinhisseveri
lmez.Ancakbi rkavl
egöre,amiri
n
zayı
fveyafaydasızatınsavaşmey danınagelmesineizi
n
vermedi
ğibil
inmiy or
­sahi sseveri
li
r.

Köl e,kadın,çocukv eyazımmi savaşakatıl

ır
sakendi siner edh
verili
r.Redh, i
mamı ntakdiredipverdiğiv
egazi ni
nhi ssesindenaz
olanmal dır
.Enzahi rkav l
egör eredh,ganimetçil
eriçinayrılandört
hissedenv eri
l
ir.Bendi yorum kiensahihkav l
egör e,ücret
al­maksı zınsav aşakat ı
l
anzı mmi yeimamıni znii
ler edhv eri
l
ir.
Allahdahai yibi
li
r.

C.ZEKÂTVERİ
LECEKKİ
MSELER

1-Fakir
:İht
iyacınıkarşıl
ayacakderecedemal ıveyakazancı
ol­may ankimsedi r.Kişi
ninmeskeni,el
bisesi,i
kimerhale
uzakl
ıkt
abu­l unanmal ı
,veresi
yemalı,
kendi si
nelayı
kolmayan
çal
ışmaonuf a­ki rolmaktançıkarmaz.İ
limleuğraşmasısebebi
i
lekazanamay anki­şi defaki
rsay ıl
ır
.Nafi
lenamazl ameşgul
olupkazanamay ankimsef akirsay ı
l
maz, i
manı '
m sonkav l
i
negöre,
faki
ri
nsakatol masıv eyadil
encil
iky apmamasışar tdeği
ldi
r.En
sahihkavlegöre,nafakasıak­r abasıtar
afındankarşıl
anankişiv
e
nafakasıkocasıtar
afındankarşılanankadınfakirsayı
lmaz.

2-Miski
n:İhti
yacı
nıkar
şıl
amay
acakkadarmal
ıvey
akazancıol
an
ki
msedir.Meselâ;onli
ray
amuhtaçol
duğuhal
deancakbeşli
ra
bul
abil
enmi skinsay
ıl
ır
.

3-Amil(
zekâtgör
evl
isi)
:Amil;
sai,kat
ip,kasi
m(dağı
tı
cı)vehaşi
r
(malv
eyahissesahi
pleri
nit
oplayan)gibii
siml
erl
ezi
kredi
l
en
ki
msedir
.Hakimv ev
aliamilolamaz.

4-Müellefet'
ül
-kul
ûb: Yenimüslümanolmuş, inancızayıfolan
ki
msedi r.Veyakavmi içi
ndeşerefl
iol
updi ğerkafir
leri
nİslam'a
gir
­mel eri
niteşv
ikiçinkendi
sinezekâtveri
lenkimsedi r.Mezhep
ali
m-ler
incekabul edil
enrivay
etegöre,buniteli
kteolanki msel
ere
zekâtveril
ir
.

5-Köl
e:Bundanmaksat
,kendi
sii
l
eki
tabetakdi
yapı
l
an
köl
e­lerdi
r.

6-Bor
çlu:
Kendişahsii
şl
eri
nidüzenlemekvemubahi şl
erde
kul
l
anmaküzereborçl
anmışolankişi
yezekâtv
eri
l
ir.Malıgünaht
a
kul
l
ananborçl
uyazekâtveri
l
mez.Bendi y
orum ki
ensahihkavl
e
gör
e,günaht
antöv
beet mişkişi
yezekâtver
il
ir
.Al
lahdahai
yibi
li
r.

Enzahi rkav legöreborçl

ununzekâtalmay amuht açolmasışar
ttı
r.
Bor cunzamanı nı
ngir
mi şolmasıiseşartdeğil
dir
.Bendiyo­rum
ki
, bor cunödemezamanı nı
ngirmişolmasışarttı
r.Al
lahdahaiyi
bil
ir.İkikişininarası
nıbulmakiçinborçl
anmı şolanki
şizenginde
olsakendi sinezekâtveri
li
r.Zayı
fkavlegöreiseparasıol
ması
se­bebi il
ezengi ni
sekendi si
nezekâtv er
il
mez.

7-Al
lahyolundaçalı
şıpcihadedenl
er :
Bunl
ar,kendil
eri
niAl­lah
yol
undagazay aadamışkendil
eri
nef eyver
il
mey engazil
erdi
r.
Bunl
ar,zenginol
salarbi
lekendil
eri
nezekâtveri
lir
.

8-Yoldakalmışolanl
ar:
Bunlarzekât
ınveri
ldi
ği bel
deden
yol
­cul uğaçıkanveyayol
culuğuesnası
ndaoy erdengeçen
ki
msel er
dir.Ancakbunl
arı
nyolcul
ukl
arıesnasındaparaya
i
hti
yaçlarıolmasıveyol
cul
uklar
ınedenii
leisyankarolmamalar
ı
şart
tı
r.

Busekizsını
fı
nzekâtal
abi l
melerii
çin(
yukarı
dabel
ir
til
enşart
lar
ın
dışı
nda)müslümanolmaları;ayr
ıcaHaşimveyaMuttal
ip
oğull
arı
ndanolmamalarışartt
ır
.Kezaensahihkavl
egör e,
buiki
ka­bileni
nazadl
ıkölel
erinedezekâtve-r
il
mez.
1.ZekâtAl
acakKi
şil
erdeAr
ananNi
tel
i
kler

Birkimsezekât ıisterdei mam onunzekât ıhakedi petmediği­ni

bi
lir
se, kendibil
gisinegör ehareketeder.İmamı nbel ir
til
en
hu­susl ar
dabi l
gisiyoksaki şidefakirveyami skinolduğunu
söylerse,şahitgöstermesi onatekl
ifedi
lmez.Şay etbirmiktar
mal ıolduğubi­l i
nirdet elefolduğunuiddiaeder se,şahit
göstermesi tekli
fedili
r.Kezaensahi hkavlegöreai leefradı
nın
bulunduğunui ddiaeder sedehükmüböy ledir
.

Gaziveyol
dakalmı
şolanl
ardanşahiti
stemeksizi
nbeyan­l
arı
na
görekendi
l
eri
nezekâtver
il
ir
.Şayetgazisavaşaveyol
cudayol
a
çı
kmazsa,kendi
l
eri
neveri
lenzekâtgeri
alını
r.

Zekâtami li
,mukâtebkölev eborcuolankimsey ezekâtv ermek
i
çinkendileri
ndenşahiti
ster.Şahit
tenmaksat ,adili
kikişini
nonlar
hakkındahaberv ermesiveyaşahideihti
yaçolmaksı zı
nhal k
arasın­daonl arı
nzekâtamüst ehakoldukl
arıbili
nmelidir.Kezaen
sahihkavlegöre,borçsahibini
nborçluyudoğrulamasıv e
efendini
ndeköl esii
leki
tabetakdi y
aptığı
nıdoğrulamasışahi t
olarakyeterl
idi
r.
Fakirvemi skinebirsenelikihtiy
açmi ktarıkadarzekâtv eri
­l i
r.
Bendi yorum ki,ensahihkav leveimam' m kesi
nbey anınav e
ali
ml eri
nçoğunl uğunagör e,genelli
kl
ey aşananömr ey etecek
kadarmal veri
li
r.Mesel â,
geliri
ndenf aydalanmaküzer ev eri
lecek
mal il
ebi rakarsatınalı
pkendi sineveri
lir
.Allahdahaiyi bil
i
r.
Mukât ebköl eyevebor cuolanabor çlar
ımi ktar
mcazekâtv er i
l
ir.
Yolcuol anadaonugi deceğiv eyamal ı
nınbulunduğuy ere
ulaştır
acakmi ktardazekâtv eril
ir
.

Gaziyeiseiht
iyaçmiktarıkadarnafaka,elbise,gidi
ş-dönüşve
oradaikametmasr af
ı,atv esi
lâhihti
yacınıkarşılay
acakmi kt
arda
zekâtveri
li
r.Gaziy
ev eri
l
enzekâtonunmül küol urveondangeri
alı
namaz.

Yolcuolanabi
rbinekhay v
anıveri
l
ir.Ancaky ol
cul
uğununuzun
olmasıveyakendisi
ninyürüy
emey ecekkadargüçsüzolması
şartt
ır
.Ayrı
cazekâtmal ı
ndankendisinegı
dav eeşyalar
ını
taşı
yacakbiryükhayvanıver
il
ir
.Ancakeşy alar
,ki
şini
ntaşıması
adetolaneş­y al
arcinsi
ndeniseyükhay vanıver
il
mez.

Birki
mse, f
akir
li
kvebor
çluolmagibi
ikivası
fsebebiy
lezekât
ıhak
ederse,enzahi
rkavl
egöresadecebi
rvasıfsebebi
yl
ekendisi
ne
zekâtveri
li
r.
2.Zekât
ıSeki
zSı
nıf
ıİçi
neAl
acakŞeki
l
deVer
mek

Zekâtıi
mam dağıtırdahakedenlerarasındaami l(
zekât
me­mur u)devarsa,zekâtı
nbusekizsınıfıi
çinealmasıvaci
bti
r.
Zekâthakedenlerarasındaamil
y oksa,zekâtbil
inenyedisı
nıf
a
ver
il
ir
.Buy edisı
nıfı
nbirkaçsını
fıyoksa,mev cutolanl
araver
il
ir
.

İmam el
ialt
ındabul unanzekâtıdağıtı
rkensekizsını
fın
ta­mamı nıi
çinealacakşeki l
deherf erdi
nedağıtmalıdı
r.Kezabir
bel
de­deseki zsınıfınt
amamıv arsavezekâty eter
lii
se,zekât
sahi
bini
nbunları
nt ümünezekatv ermesivaci
btir.Hepsinekafi
gel
miyorsahersınıftanüçkişi
yev ermesivacibti
r.

Zekât
ınsını
f l
araeşi
tşekil
dedağıtı
lmasıvacibti
r.Ancakbi
rsını
fın
fer
tl
eri
arasındaeşitl
i
ğeriayetetmekvacibdeğildir
.Amazekâtı
i
mam dağı t
ırsa,muhtaçolanl
ardanaynıderecedeolanbir
inefazl
a
ver
mesi haramdır.

Enzahi rkavl
egöre,devletbaşkam dı
şındabirkimseninzekât ı
nı
bulunduğubeldedenbaşkabel deyenakletmesicaizdeği l
dir
.
Zekâtınbulunduğubeldedehakedenl eryoksanakl i
vacibti
r.Hak
edenlerdenbirkı
smıbul unduğuhaldenakli
ncai zolduğunukabul
etmemi zhali
nde,mev cutolmayanlar
ınpayınınakletmekv aci
bti
r.
Naklincaizolmadığı
nıkabul et
ti
ğimiztakdir
de,oradamev cut
olan­laraiadeedili
r.Zayıfkav
legöre,hakedenlerinbirkı
smı
yoksazekâtnakledil
ebi
l
ir.Amili
n;hür
,adilv
ezekâtkonusunda
bil
gil
iolmasışart
tı
r.Şayetkendi
sine,
zekâtvedağıt
ıl
acağıyer
ler
hakkındabil
giveri
li
rsef
akiholmasışartdeğil
dir
.

Zekâtıv
erecekkimsel
eri
nhazı
rl
ıkl
ıol
malar
ıiçi
nimam zekât
ı
topl
ayacağı
m birayöncedeni
l
ânetmeli
dir
.

Zekâtv ef
eyhay vanları
nındağlanmasısünnet ti
r.Dağlanma,
kı
ll
arınçokbulunmadı ğıorganday apıl
malıdı
r.Hay v
anıny üzünü
dağlamakmekr uht ur
.Bendiyorum ki ensahihkav l
egör e,
hayvanınyüzünüdağl amakhar amdı r
.İmam Bağev i'
ni
ndekesi n
görüşübu­dur .Hay vanınyüzünüdağl ay
anki şi
y el
anetokunduğu
müsl i
minsa­hi hindegeçenhadi slesabit
tir
.All
ahdahai yibi
li
r.

D.NAFİ
LESADAKALAR

Nafi
lesadakaver
meksünnett
ir
.Nafi
lesadakanı
nzenginvey
a
kafi
rever
il
mesicai
zdi
r.Naf
il
esadakalar
ınr
amazanay ı
ndavegi
zl
i
olar
akakrabav
ekomşularaver
il
mesidahafazil
etl
i
dir
.

Bor
cuol
anki
mseni
n,bor
cunuödemedi
kçev
eüzer
inenaf
akası
vaci
bol anki
şini
nnaf akasınıvermedikçenafi
l
esadakav er
mesi
müstehabdeği l
dir
.Bendi yorum kiensahihkavl
egöre,üzer
ine
na­f akasıv
acibolankişininnafakasıiçi
nmuhtaçolduğumalı
veyaöde­mey iummadı ğı borcui
çinihti
yaçduyduğumalı,
nafi
le
sadakaola­r akvermesi haramdır.All
ahdahaiyibi
li
r.

Kişi
ninihti
yacındanfazlaolanmal ım nafi
leol
arakdağıtması
müstehabol upolmay acağıkonusundabi rkaçfar
klıveci
hvardı
r.
Ensahi hveçhegör e,dar
lı
ğakar şısabretmekkendisinezor
gelmiyorsa,i
htiy
acındanfazlaolanmal ınınaf
il
eolarakdağıt
ması
müstehabt ı
r.Aksihaldemüst ehabdeği l
dir
.
ONYEDİ
NCİBÖLÜM

Cİ
NAYETLER

A.GENELBİ
LGİ
LER

Canıçı
kar
ıpgi
der
ici
fii
l
lerüçkı
sımdı
r:

a-Kast
enöl
dür
me.

b-Yanl
ı
şlı
klaöl
dür
me.;
.
c-Kast
abenzeröl
dür
me.

k.Sadecekast enöl dürmedekı sasv ardır

.Kast enöl dürme, belir
li
birşahsıgenel i
kleÖl düreny aralay ıcıveyaağı rl
ığıolanbi rşeyle
öldürmey ekast etmekt i
r.Şahısv ey afii
lkastıolmadanbi rkimse,
başkasınınüzer inedüşerv eoşahı sölürvey abirağacaat ı
pdabi r
i
nsanai sabeteder sebuy anl
ışlıklaöl dürmeol ur.Şay etheri ki
sini
(şahısvef ii
l
i)kastedi pçoğunl ukl aöl dürmey enbi rşey levurup
Öldürürse,bukast abenzerbi röl dür meol ur.Kırbaçv ey adeğnekl e
vurupöl dürmekkast abenzeröl dür medi r
.Yineki şiyeöl dürücübir
yeri
ndeni ğnebat ı
rmak, kastenöl dürmekol ur.Ay nışekildekişiye
öldürücüol may any eri
ndenbi rşeybat ır
ıpbusebepl eşi şerv e
ölürse,bukast enöl dürmekt i
r.Şay etbat ı
rı
lanşey inizi henüzbel l
i
olmadanhemenöl ürse,kastabenzeröl dürmeol ur.Zay ıfkavle
görebukasdabenzeröl dürmedi r.Birbaşkazay ıfkavlegör eise
buf ii
lbi
rşeydeği l
dir.Kısasv edi y etgerektirmez .Kişinintopuk
derisigibiacımay anbiry eri
nebi rşeybat ırı
lı
rv ehemenöl ürse
hiçbirşeyger ekmez.

Birki
msei st
eyerekbir
isi
niölünceyekadary emekv eiçmekt en
alı
koyuphapsederv ehapissüresimaktulünemsal ikimseleri
n
açlı
kv esusuzluknedeniylegenell
ikl
eöldükleriuzunbirsürekadar
olur
­sa, bukastenöldürmeol ur
.Süreuzunol mazv edahaönce
kendisin­deaçl ı
kv esusuzlukolmadığıhaldehapisteöl ür
se,bu
kastabenzeröl dür
meol ur.Şayethapsedili
rkenkendisindebiraz
açlı
kv eyasusuz­l ukolurvehapsedenki şionunbudur umunu
bil
i
yorsa,
bukastenöl
dürmuol
ur.Dur
umunubi
l
miy
orsa,
enzahi
r
kavl
egörekast
enöldür
meolmaz.

Ölümesebebi y
etv ermekdekı sasgerekti
rir
.Mesel â,i
kikişibi
r
adamı nbi
rbaşkasınıöldürdüğüneşahitli
keder l
erse,oadam kısa-
senöldürül
ür.Sonra:"Bil
erekonunaleyhindey al
ansöy ledik.
"
diye­rekşahitl
ikl
eri
ndenr ücuederl
erse,herikişahidedekı sas
gerekir
.Ancakvelionları
ny al
ansöyledikl
eri
nibildiği
nii
tir
afederse
şahit
le­rekısasuy gulanmaz.

Birkimsey emeğezehirkat ar
akmi safi
riol
ançocuğav eyadeli
­y e
yediri
rvebusebepleöl ür
lerse,yemeği ver
enekısast at
biketmek
vacibolur.Buyemeği akı
ll
ıv ebali
ğolanbirineyedir
irde,yemek
sa­hi biyemeğinzehirl
iolduğunubi l
miyorsavey i
yenkimse
ölürse,di
­y etver
mesi gerekir
.Birkavlegöreisekendisinekısas
tatbiketmekgereki
r.Başkabi rkavlegöreise,her
hangi birşey
gerekmez.

Birki
mse,birşahsı
ngenelli
kl
eyediği
y emeğezehi
rkat
arveo
şahısbi
lmedeny emeğiyerveöl
ürse,bununhükmüazöncegeçen
görüşl
eri
nhükmügi bi
dir
.

Yar
alı
,öldürücüyar
ası
nıt
edav
iet
mezv
ebusebebl
eöl
ürse
ca­niyekısasvaci
bolur
.
Boğucusay ı
lmay anbirsuy amesel â,y ereyay ıl
mı şv ederinliği
olmay ansuy abirkimseat ılı
r,odai çi
ndeuzanar akbekl erv e
ölürseboşy ereöl müşol ur.Boğucuol anancaky üzmekl e
kurtulmanınmümkünol duğubi rsuy aatılanki mse, i
yiyüzme
bil
mezv eyayüzmey i i
yibildiğihal debağl ıv
ey aköt ürüm ise,
boğulmasıdur u­mundakast enöl dür ül
müşol ur.Sudany üzmekle
kurtulmakmümküni kenr üzgarv ey adal gagi bibirar ı
zay üzmey i
engellervebusebepl eöl ürse,bukast abenzerbi röl dürmeol ur
.
Şayetsudankur t
ulmai mkanıol urdakur tul
maki çinuğr aşmazv e
ölürse,enza­hi rkav l
egör ediy etger ekmez .İçi
ndenkaçar ak
kurtulmasımümkünol anbi rateşeat ılankimseor adabekl erv e
ölürse,diy
eti
ninv eri
li
pv eril
mey eceği hususundaf arklıi
kigör üş
vardır:Hem suhem deat eşmesel esindekı sasger ekmez.Bi r
veçhegör e,ateşleölürmedekı sast atbiketmekv acibolur .

Birki
mse, bi
rşahsıtutardabirbaşkasıgel i
ronuöldür
ürseve­y a
bi
rkuy ukazardabaşkası onuokuy uyaat arsaveyabi
radamı
uçurumdanaşağı yayuvarl
arday uvar
ladığıadamıbaşkasıkı
lı
çla
i
kiyeböler
se; bi
ri
ncidurumdaöl dür
ene, i
kincidurumdakuyuya
düşürene,üçüncüdurumdai seadamıi ki
y ebölenekı
sasuygul
anır.

Birki
mse, boğucuolansuyabirkişiy
i at
ardabal ı
konuy utar­sa
enzahirkavlegöre,
atanakısastatbiketmekv aci
bti
r.Su,
boğu­cuol may anbirsuol
upbal ıkonuy ut
arsakısastatbik
etmekgerek­mez.Fakatkast abenzeröl dürmedi y
etivacibol
ur.

Bi
rki
mse,
birşahsıbi
rki
şiy
iöl
dür
mey
ezor
larv
eodaadamı
öldür
ürse,zorlayanakısastatbiketmekger eki
r.Kezaenzahir
kav­legör e,kısaszorlanana(kati
le)dauy gul
anır
.Şayetdi
yet
vermeler
ivacibol ur
sa, i
kisi
netaksim edil
ir
.İki
katil
denmaktule
denkolanakısast atbikedil
ir
.Müsl ümanv ezımmi ni
nbirzı
mmi yi
öldür
mesi gi­bi .Belkidi
ğeriyarı
m diyetöder.

Bali
ğkimse, bal
i
ğolmayanıbi
ri
si
niöldür
mey ezorl
arveöldür
ürse,
bal
iğolanakısasuygul
amakgereki
r.Buhüküm: "
Çocu­ğunkast ı
dakasıtt
ır
."dedi
ğimizt
akdi
rdehüküm böyl
edir
.Enzahirkavi
lde
budur.

Birkimsebi rşahsıi
ler
idekibirsi
lueteat
eşetmey ezorlar,
zor­l ayanki
şiosil
ueti
nasl ı
ndabiradam olduğunubilirve
zorlanandaonunbi ravol duğunuzannederse;ateşediponu
öldür düğütakdi
r­de,ensahi hkav l
egörekati
lizorl
ayanakısas
tatbiketmekv aci
bti
r.Onubi ravaateşetmeyezor l
arveodaat eş
eder kenbiradamaisa­betederdeadam öl ürse,hi
çbi ri
nekısas
uygul anmaz.

Birkimsebi r
isi
niağacaçıkmayazorlardaayağıkayı
pdüşerve
ölürse,bukastabenzeröldürmedir
.Zayıfkav
legöreisekası
tl
ı
öldürmedir.Onu,kendi
niöldürmeyezorlar
saörneği
n:"Kendi
ni
öldür,yoksaseniöldür
ürüm."derveodakendi niöl
dürür
se,en
za­hi rkavlegörezorl
ayanakısasuygulamakgerekmez .

Bi
rki
msebaşkası
na:
"Beni
öldüry
oksaseni
öldür
ürüm.
"der
,o
şahısdaonuöldürür
se,
mezhepçekabuledil
enriv
ayet
egöre
kati
lekı
sasuygulamakger
ekmez.Enzahirkavl
egörediy
etde
gerekmez.

Bi
rki
msebaşkasına:
"Zeyd'
ivey
aAmr '
ıöl
dür,
yoksaseni
öl
dürür
üm."der
,odabiri
niöl
dürür
sebuikr
ahsayıl
maz.Kat
il
e
kı
sasvaci
bolur
.

1.İ
kiKi
şini
nCi
nay
etİ
şlemesi

İkikişi
ni naynıandaçabucakÖl dür enboy unuv urmav eya
be­deni i
ki
y eay ırmagi bi canal ıcıbi rerfi
ili
şledikleriv eyai ki
organıkesmegi bi çabucaköl dürmey enbi rf
iil
işledikleri görülürse
vev ur­dukl arıki şibunedeni leölür se, i
kisidekat i
l olur.Bi rkimse,
birşahsıboğazl anmakt aol anhay vander ecesineget i
rir,kibuki şi
üze­r i
ndegör engözü, rahat çakonuşacaky eteneği v ekendi
i
steği yl
eha­r eketedebi lecekkadargücükal may anki msedi r.
Sonr aikincibirki­şi onakar şıcinay eti şl
ersebi ri
nci kişi kati
l ol
ur.
i
kinci kişii
set a'ziredil
ir
.Yar alıki
şi ,boğazl anmakt aol anhay van
derecesi negelmedenv ey aralandıktansonr aikinci şahı s,boy nu
vurmakgi biçabucaköl dür enbi rfiil
leonuöl dürürse, ikinci şahıs
katilolur.Bi
rinci kişi
yeor gankı sasıt at bi
kedi l
i
rv eyadur umagör e
mal (diyet)öder .Aksi haldei kinci kişi çabucaköl dür enbi rf i
il
i
şlemezv
eheri
kiy
aranı
nsi
ray
eti
yl
eöl
ürseheri
ki
sidekat
ilol
ur.

Cançeki
şenv eyaşantı
sıboğazl
anmakt
aolanhayvanı
n
ya­şant
ısıderecesi
negelenhastay
ıöl
dür
enkişi
yekısasv
aci
b
olur
.

2.Adam Öl
dür
medeKı
sas

Bi
rkimse, harpdiyarı
ndakaf i
rzanneder ekbi rmüsl
ümanı
öl
dürürsekendi si
nekısasuy gulanmaz .Kezaenzahi rkav
legöre,
di
­y etödemesi degerekmez.İ slam diy
arındaöldür
ürsev ekı
sas
i
çinge­r ekli
şar t
larmev cutisekısasuy gulanı
r.Kı
sasınvaci
b
ol
madığınadai rbirgörüşvardır.

Mezhepaliml er
incekabul edil
enrivayet
egöre,mürtedveyazı
mmi
veyaköleolduğunubi ldi
ğikişi
yiöldür
ürveyababasınınka­ti
l
i
olduğunuzanneder eköldürürdesonr adur
um bil
diğini
naksi
ol­duğuor tayaçıkarsa,kendisi
nekısasvaci
bolur.

Birki
mse,hastaol
duğunubil
medenbi radamaonuöldür
enbi
r
darbeindi
ri
rveoadam öl
ürse,kendi
si
nekı sasv
aci
bolur
.Zay
ıf
kav
­legör
eisekı
sasv
aci
bol
maz.

Öldürmedekısası nv acibolması nınşartl

arışunlardır
: Maktul,
müsl ümanolmal ıv ey akendi si
neemanv eri
lmişol ­mal ıdı
r.Bir
müsl üman,harbiv ey amür tediöldürür
sekanıhederol ur.Üzerine
kısasvaci
bol ankimseni nkanıbaşkası nınkanıgi bi
do­kunul mazdır.Bi r i
onat ecavüzedipöl dürürse,kati
lekısas
vacibolur
.Zımmi ol anki mseev l
i v
ez î
nâkarbi rmüsl ümanı
öldürür
se,kendisidekı sasenöldür ül
ür.Birmüsl ümanzi nay apan
birmüslü­manıöl dür ürse,ensahi hkavlegör ekatilkısasen
öldürül
mez.

Katil
ekısast atbikedilebi l
mesi içinonunaki lvebali
ğolması
şartt
ır
.Mezhepal i
mler i
ncekabul edilenri
vayetegöresarhoşolan
kati
lekısast atbikedil
ir.Kat i
l,cinay etgünündeçocukv eyadeli
ol­duğunusöy lerdeci nayetv aktindeçocukol masımümküni se
veyacinay ett
enöncedel ir
mi şise, yemi ni
il
ebirl
ikt
esözükabul
edil
ir
.Şa­y etkat i
l:"
Benşi mdi çocuğum. "derveçocukluğu
mümküni se, ken­di sinekı sasuy gulanmazv eçocukolduğuna
dairkendisiney eminv er di
ril
mez.

Birki
msehar biol
duğudönemdebirmüsl ümanıöl
dürürdesonra
İ
slam'adönerse,kendi
si
nekısasuygulanmaz.Masuma( İ
slam
veyaemani l
ekanıkorumaaltı
naalı
nmı şki
mseye),mürt
edev e
maktuledenkolankati
lekı
sasuygulanır
.
Müslümanbirkimsezı
mmi yi
öldürdüğüt akdi
rde, kendisinekısas
tat
bikedi
lmez.Amazımmi ki
şi,bi
rmüsl ümanıv ey adinlerif
arklı
daolsabaşkabirzı
mmiyi
öldürürse,kendisi
nekı sastatbi kedil
i
r.

Bi
rkaf
ir
,bi
rkaf
ir
iöl
dürürdesonr
aİsl
am'
agi
rer
se,
kendi
sinev
aci
b
ol
ankı
sasdüşmüşolmaz.

Bi
rzımmi ,zı
mmi olanbi r
isi
niy
aral
adıkt
ansonraİsl
am'agir
­se
veyaral
anandaöl ürse,ensahihkavl
egörekısassakı
tolmaz.Son
i
kimeselede( kati
li
nsonr adanİsl
am'agirmesivezı
mmi ni
n
zı
mmi ­y iöl
dür mesi nde)haki
m mir
asçıl
arı
ntalepl
eri
negöre
kı
sasıgerçek­l eşti
rir.

Ensahi hkav l
egöremür tedkişiöldürdüğüzımmi veyamür t
ed
sebebi y
leöldürül
ür.Zımmi ,
öldürdüğümür t
edkişisebebi
yle
öldürülmez.Hürkimse, kendisi
ndeköl el
ikbulunankimseiçinkı
sa-
senöl dürül
mez.Köl e,müdebberköl e,mukâtebkölev eümmü
veledbirbir
ler
inekarşıcinayeti
şlerl
erse,kedil
eri
nekısastat
bik
edili
r.

Birköl
e,birbaşkaköleyiöl
dür ürdesonrakati
lazadedi
li
rve­ya
köleyi
yaraladı
ktansonra-öldürmev eyaral
amahadisesi
arası
n­da-azadedi li
rse,hükmüİ sl
am'ay eni
girmi
şmukâtebin
hükmügi ­bi ol
ur.Amakat ilolur
sa,kı
sashakkısakı
tolmaz.
Birkı
smıhürolankimse, kendi
sigibi
birkısmıhürolanıöl
dürürse,
bunakısasvaci
bol maz.Zay ı
fkavl
egör ekati
l
inhürri
y e­ti
maktulünhürr
iyet
indenfazladeğil
sekısasvacibolur.Müslüman
kölevehürzımmi arası
ndaisekısashükmücer eyanet mez.

Kendiçocuğunu-hernekadaraşağı yadoğruinsede-öldüren
babayakısasuygulanmaz .Çocukbabası nakısastatbi
ketme
hakkı
­nasahi pdeği l
dir
.(Örneğin;birki
msekar ı
sınıöl
dürürse,
çocuğuan­nesi ndendolay ıbabasınakısasuygul
ay amaz.)
Anasınıv
ey ababasınıöl
dürençocuğakı sasuy gul
anır.

Nesebimeçhul bir
iöl
dürül
ürdeonunüzer i
neikiki
şi babal
ıkiddia
edervehenüzki minoğl
uolduğuanlaşıl
madanbi r
isikati
li
öldürür
vebenzerl
ikl
erdenanlay
an(kaife)di
ğeri
ninoğluolduğunu
söyl
erse,
katil
ekısasuygul
anır.Aksihal
dekısasuy gul
anmaz.

i
ki kardeşaynıandabi r
i babası
nı,di
ğer iiseannesi niöldürür
se, her
birii
çinkısasuy gul anabili
r.Kı
sasıuygul amadaönce­l i
ksırası
kurailetespitedilir.Kendisinekuraisabetedenekı sasuy ­gulanır
veyahenüzkı sasuy gul
anmadanbi r
i çabukdav ranarakdi­ğer ini
öldürürse,but akdirdemakt ul
ünmi r
asçı larıkati
lekısası
uy­gul ayabili
rler.Kısasıhaket t
iğii
çincani yiöl
dür enonami r
asçı
ola­mazdedi ğimi ztakdirdehüküm böy ledi
r.Kezaonl arıaynı
andade­ği ldear kaar kayaöldürür
lersev eanai lebabaları
arasındanikahbağıy oksadahüküm y ineböy l
edir.Anav ebabası
arasındakinikahbağıor t
adankalkmamı şsa, but akdir
debi r
inci
kardeş, i
ki
ncisinekı sasıuy gul
ayabil
ir.
Birgrupbirki
şiy
iöldür
ürse,kı
sasenonl arı
nt ümüöl dür
ülür
.
Makt ul
ünv el
i
sikati
lgr
uptakifertl
eri
nbazısınısayı
larıi
ti
barii
l
e
di­y et
tenkendil
eri
nedüşenhi sseyekarşı
lı
kaf fet
mehakkı na
sahipti
r.

Yanl
ışl
ı
kvekastabenzeröl
dür
mef
ii
li
nei
şti
rakedenki
mse,
kı
sasenÖl
dürül
mez.

Çocuğunuöl dürmesihususundababay l
asuçortakl
ığıyapankişi
,
kısasenöldürül
ür.Köl
eyiöldürenkişiy
eiştir
akedenhüre,köle­ye
vezımmi yiöl
dürenmüslümanai şti
rakedenzımmi y
ekısastatbik
edili
r.Kezamüslümam öldür enharbiyei
ştir
akedenv eorgan
kesmekı sasıveyahadditatbikedeneişti
rakedenkişi
yekısas
tatbi
kedili
r.

Kendikendi
niyar
alay
ankimseyebirbaşkasıi
şti
rakeder
se,onda
yar
aaçarv ebusebepleöl
ürse,
işt
ir
akedenkişiy
ekısastat
bik
edi
li
r.

Kendisi
niyaralay
ansaldır
ganıuzakl
aştı
rdıkt
ansonrabaşkasıonu
yaral
arvebui kiyar
alamasebebiil
eÖlürse,enzahi
rkavl
egör e
i
kinciki
şikısasenöldürül
ür.

Bi
rki
mse,
biradamıkast
env
eyay
anl
ı
şlı
klai
kiy
eri
ndeny
ara­l
ar
vebui kiyarasebebi i
l
eöl ürveyaharbiveyahutmürtedolanı
ya­r alardasonr ayaral
ıolanİsl
am'adönerv eonui l
ky aralayan
tekr
aronuy aral
ardaadam heri kiyarasebebiil
eölürse,heriki
durumdaday ar
alay
anki şikı
sasenöldürülmez.Zir
aöl üm, bir
i
kasıt
lıdiğerihat
aenol maküzer ei
ki y
aralamasebebi i
levuku
bulmuşt ur.

Birki
mse, yaralıol
anınyarasınıder halöldürücübirzehir
le
te­dav iederv ey aral
ıölürse,onuy ar
alamışol anakısas
uygulanmaz.Zehi rgenel
likleöldürücüdeği lse,bukastabenzerbir
öldürmedi r
.Tedav iamacıi l
ekul lanıl
anzehi rçoğunl
uklaöldürücü
i
sev ey aralıdabuzehr ibili
yorsa, t
edav iedenkendi kendi
ni
yaral
ayanki şi
ninsuçor t
ağıolur .Zay ı
fkav l
egör ei
sekendi kendi
m
hataeny aralayankişini
nsuçor tağıolur.

Bircemaat ,bi
radamakı r
baçlavururdaadam ölürsev eher
bi­r i
sini
ndar besitekbaşınaöldürücüdarbedeğil
se, grupt
aki
fertl
eretatbi
kedi l
enkısashakkındabirkaçveci
hv ardır.Ensahi
h
veçhegör e,adamıdöv meki çi
nöncedenanl aşmışlarsahepsine
kısastatbi
kedi l
ir
.

Birkimse, müslümanbi rcemaat isı

rai l
eöldürür se,il
köl dürdüğü
kişisebebiilekendisi
nekısasuy gulanır
.Şay etof ertl
eribi randa
öldürürse,veli
l
eriarası
ndakur açekili
r.Kur'
adai l
ksırayıal an
kimsei çinkati
lekısasuygulanır
.Diğerlerii
çindi yetalmahakkı
vardır
.Bendi yorum ki;
il
köldürülenadamı nmi rasçısıdışın­da
kati
likısasenöldürenasiolur.Katil
i
nasi t
arafındanöl dür ülme­si
kı
sasol
arakvaki
olur
.İl
köl
dür
ülenf
erti
çini
sedi
yetal
ı
nır
.Al
l
ah
dahai
yibi
li
r.

3.Yar
alı
nınYar
alıOl
duğuSür
edeDi
nini
Deği
şti
rmesi
vey
aHür
Olması

Birkimsehar bi veyamür tedol anıv eyaköl esiniyaralardahar bi

veyamür t
edmüsl ümanol urv ey aköl esiniazadederv e
yara­l adığıki şiyaranıncanı nasi rayetet mesi sebebi y leölürse
zami nol­maz.Zay ı
fkav l
egör eisehaf i
fdiyetödemesi vacibti
r.
Şayetokuf ır­l att
ıktansonr amür tedv eyahar bimüsl ümanol ur
veyaköl esiniazadederv eokonl ar danbi ri
sineisabetedi ponu
öldürürse,kendi ­si nekısasuy gulanmaz; zi
raar alarındadenkl ik
yoktur.Mezhepal iml eri
ncekabul edilenr iv
ay etegör e, katil
i
n
akrabalarınınmüsl ü-manı nhaf ifdiyeti kadarbirdi y
etödemel eri
vacibti
r.Yar alıdindendönerdey aranı ncanınasi rayetet mesi
sebebi il
eöl ürsekam boşagi ­der .Enzahi rkav l
egör e,
yaralayanaor gankı sasıtatbiket mekv aci
b­t i
r.Bukı sası
müsl ümanol anakr abalarıi
nfazeder .Zay ıfkav l
egör ekı sası
i
mam uy gul ar.Yaramal ibirbedel gerekt i
ri
yorsa, erş( yara
be­del i
)v ecandi yet i
ndenenazol anı nıödemekv aci bol ur.Zay ı
f
kavlegör eer sinödenmesi vacibt i
r.Bi rbaşkazay ıfkav l
egör ei se
kanıbo­şagi der.
Yaralıki
şidi
ndendönerdesonratekrarİsl
am' agirerv
ey a­ranın
canınasiray
eti
sebebii
leöl
ürse,kı
sasıtatbiketmekger ekmez.
Zayıfkavl
egöreir
ti
datdevr
esikısaise,caniyekısasvetam diy
et
va­ci bolur
.Bi
rkavl
egörediyet
inyarısıvacibolur.

Birmüslüman, zımmi y
i yar
aladıktansonr azımmi müsl ümanol ur
veyahürolanbi rköleyi y
aralardaef endisi onuazadederv eheri ki
durumdaday aranı
ncanasi rayetetmesi sebebiil
ey aralıölürse,
yaral
ayanakısasuy gul amakger ekmez.Ancakcani ninbi rmüsl ü-
manındiyetikadardi yetödemesi vacibt
ir.Budiyetköl enin
efendi
­si neödeni r
.Di yetköleninkıymet indenfazl
ai sef azlaol an
miktaronunmi rasçıları
nav eri
li
r.

Birkimse, bi
rköl enineli
nikeserdebuköl eazadedilmişvesonra
day arasıcanınasi ray
etettiği
içi
nölürse,vaci
bolandiyet
tenve
kı
y met i
nyarısındanmebl ağıenazol ankendisi
neveril
i
r.Bir
kav­l egör eiseef endi,
diyetvekıy
met tenmeblağıenazolanıhak
eder.

Biri
ki
mse,bi
rköleni
neli
ni keserdebundansonr aköleazadedil
i
r
vebaşkai
kişahı
sonuy aralardabuy aranıncanı
nasiray
eti
se­bebii
l
eÖl ür
se,onuilky ar
alayanhürisekendi
sinekısas
uygul
an­maz.Diğerikicaniyekısastatbi
kedil
mesi v
acibti
r.
4.Uzuv
larHakkı
ndaKı
sas

Organkesmeveyaral
amakısası
nda,
adam öl
dür
mekı
sasıi
çin
gerekl
iol
anşar
tl
araranı
r.

Bircemaatkıl
ı
cı,bi
radamıneli
ninüzer
inekoyupkıl
ıcabir
de­f adayükl
enerekadamınel
inikest
ikl
eri
anlaşı
l
ırsa,
misil
l
eme
ol
arakhepsini
nelikesi
li
r.

Başveyüzdeişlenenyaralamal
araşeccacdenir
.Buy aralama­l
ar
onçeşit
ti
r:Har
ise,deri
ninazbirşeki
ldeyarı
l
ması;dami ye,
deri
­ninkandaml amay acakşeki
ldeyarı
lması
;badia,cil
din
kesi
li
petinhaf
ifbirşeki
ldeyarı
l
masıdemekt i
r.

Müt el
ahime, etegömül enamaet l
ekemi karası
ndaki zara
ulaş­may an,simhak,etiyarı
petil
ekemi karasındaki zaraulaşan;
mudi -
ha,iğnedel i
ğikadarbileol
sakemiği or
tayaçı karan;haşime,
kemi ­ğikırıpparçalay
an; münakil
,kemiğikı
rdıktansonr ayerini
değişti
­r en;me'mume, beyniör
tenzarakadarul aşan; damiğa,
beyinzarı
nıdel er
ekbey nekadarulaşanyaralamal ardır
.
Buyaral
amaşeki
ll
erii
çeri
si
ndesadecemudihadakı
sasvaci
b­t
ir
.
Zayı
fkavl
egörei
se,hari
sehar
içmudihadanöncegeçen
yar
ala­malar
dadakısasvaci
bti
r.

Bi
rkimse,bedeni
ndiğerbiryer
indemudihay
ıaçarv ey
aburun
kı
kır
dağı
nınbirkı
smınıveyakulağı
nbirkı
smınıkeserdeparçası
ayr
ıl
mazsa,ensahihkavlegörekendi
sinekı
sasuy gul
amakv aci
b
ol
ur.

Mafsaldankesil
enorgandakısasvaci
bti
r.Hattauylukveomuz
kemiğikökündenkesil
irv
ecanininkemiği
nifazladankesmeden
kı
sasıuygulamaimkanıvarsakısasuygul
anır
.Fakatimkanolmaz
veyaraiçer
iyenüfuzederse,
ensahihkavlegörekısasvaci
b
olmaz.

Tekgözüçı karmak, kulağı ,

gözkapağını,burunkı kırdağını
,dudağı,
dil
i,penisvet est
islerikesmekgi biy
aralamalardakı sası
uy­gul amakv acibtir
.Kezaensahi hkav l
egöre, heri kiuyl
uğuv e
vagi-nanınikidudakçı ğınıkesmektedekı sasıuy gulamakv acibti
r.
Kemi ­ği kırmaktakı sasıuy gulamakv aci
bdeği ldir.Fakatkemi ğin
kır
ıl
­masıhal i
nde, mağdurcani ni
naynıkemi ğini eny akın
maf saldanko­par abi l
i
r .Gerikal
ankısımiçinhükümet( saldır
ıya
uğray anorganınsal dırı
danönceki kıymetiil
esal dırıdansonr aki
kıy
met iar
asındaki farkı
)al ı
r.
Birkimse,bi
rşahsı
nbedeni ndemudihav ehaşimeyar
asınıaçarsa,
mağdurcanininbedenindemudi hayar
asınıaçarv
ehaşime- ni
n
ersiolar
akbeşdevealır.Bedenindemudihavemunkil
eyar ası
nı
açarsa,mağdurcanini
nbedeni ndemudihaaçarvemunkileye
karşı
lıkondevealı
r.

Birki
msebi rşahsınelinibil
ekt
enkeserse,mağdurcaninineli
­ni
bi
lektenkesmey iterkederekparmakları
nıkesemez.Caninin
par­makl arı
nıkeserseta'zi
redil
i
r.Ancakcaniyekarşısorumlu
olmaz.Ensahi hkavlegör emağdur,cani
ninparmakları
nıkesti
kten
sonradael i
nibil
ektenkesmehakkı nasahipti
r.

Birkimse,birşahsınpazıkemiği
nikı
rardasonrapazısıkopar
-sa,
canininpazısıdi
rsektenkesil
i
rveger
i kal
ankısı
miçinhükümet
almır.Mağdurcani ni
nelini
bil
ekt
enkesmey i
talepederse,ensahi
h
kavlegöre,onaizinveril
ebi
li
r.

Bi
rkimse,bi
risi
ningözündemudi hayarasıaçarv egözünı şı
ğını
gi
deri
rsemağdurdacani ningözündemudi hay arasıaçar.Gözün
ı
şığı
nıgi
deri
rsemi si
l
lemey apı
lı
r.Şayetmudi haaçardaı şığı
gi
tmezse,ı
şığıgi
dermeyi mümkünkılanÖr neğin,demiriı
sıtı
pışı
ğı
gi
deri
nceyekadargözey anaşt
ırmakgibihafifbiryöntemleışığı
gi
deri
r.

Bi
rki
mse, bi
ri
ningözünegenel
l
ikl
eışı
ğıgi
der
enbirşamarvu­rur
daı
şığıgi
deri
rse,
mağdurdacanini
ngözüneonunşamarıgi
bibi
r
şamarv urur.Gözünışığıgit
mezse, y
ukarı
dabeli
rt
il
diği
gibiha­fi
f
biryöntemlegideri
r.İ
şitmeduy usunugider
meninhükmüdegözün
ı
şığınıgider
meni nhükmügi bidi
r.Kezaensahihkavl
egör e,
bir
organınkuvv et
ieksi
li
rv eyatatal
mav eyakokualmaduy usu
gi­der i
li
rsekısasgerekir
.

Birki
mse,birşahsınbirpar
mağınıkeservebusebepl
ediğer
parmakl
arıdüşerse,düşenpar
makl ari
çinkı
sasuygul
anmaz.

5.Kı
sası
nKey
fiy
eti

Sağelebedel ol
araksolel,altdudağabedelüstdudak
kesil
e­mez.Bununaksi niyapmakdacai zdeğil
dir
.Sağparmak
boğumunabedel sol par
makboğumukesi lemez.Kesil
enfazla
parmağabedel başkamahal debulunanzaitparmakdakesilemez
.
Asliorganl
arı
nbüy ükl
ük,uzunlukvekuvveti
nazlığı
nıneşi
t
olmamasızararver ­mez.Kezaensahi hkav l
egöreaslior
ganda
bulunanzait
li
kdebi rza­rarv ermez.

Mudi
hayarası
nınmikt
arı,
uzunlukveenl
emesinegöredi
kka­t
e
al
ı
nır
.Etvederikal
ı
nlı
ğını
nayrıol
masıbirzar
arver
mez.
Birkimse, birşahsınkafasınıdat ümünükapl ayacakşeki ldebir
mudi hay arasıaçarsavecani ninkaf asıküçüki setümünde
mu­di haaçı l
ır
.Yar ayüzünev eyaensesi nekadari ndiri
l
mez.Bel ki
mudi -hanm kalanpay ıi
çinerşal mır.Er şmudi hanm t ümünet evzi
edil
ir
­sev ecanininkafasımağdur unkaf ası
ndanbüy ükise,
sadecemağdu­r unkafasımi ktarmcakı sasyapılı
r.Ensahi h
kavlegör emudi hanınyeri,
cani ni
nist eğinegör etespitedili
r.

Birki
mse, birşahsınal nı
ndamudihay arasıaçardacani ninalnı
küçükise,kaf ası
ndanmudi hayail
âvey apı l
ır
.Mağdurkı sası
tat­bikeder ken,kastenmudihayıgereği ndenfazl
ay aparsa,fazl
a
olankı
sımi çi kendisi
nekısasl
azım gelir.Mudihayarasınıhataen
fazl
aaçarv ehaksahi bibi
rmalkarşıl
ı
ğı ndaonuaf federsetam erş
verme­si vaci bolur.Zayı
fkavl
egörei sey arayadüşenhi sseyi
öder.

Bircemaatbi
rkimseninkafası
ndamudihay ar
asıaçarsa,her
bir
ini
nkafası
ndaonunaçt ı
ğıyar
agibi
mudi hayarasıaçıl
ı
r.Bi
r
kav­legöreise,
hissesi
negöreherbi
rini
nkafasındayaraaçıl
ır
.

Canirızagöstersebil
esağlam or
gan,felçorganabedel
kesil
e­mez.Mağdur ,kesi
l
enf el
çeli
nebedel cani
ninsağlam el
ini
keserse,kı
sasy er
inegeçmez.Bunakar şıl
ı
kmağdur uncaniye
diy
etödemesi l
azımdır
.Buf i
i
lcanini
nölümünesi r
ayetederse,
canacankı sasıuy­gulanı
r.
Felçl
ior
ganınsağlam organabedelolarakkesi
l
mesi caizdi
r.
Ancak
uzmankişi:"
Felçl
ieli
nkesilmesihal
indekanıdurmaz."der­se,
kesil
mesicai
zdeği l
dir
.Mağdursağlam elini
nkarşı
l
ığında
cani­ninfel
çli
eli
nikeserse,başkabirhakiddi
aedemez.

Sağlam organ,menfaatiazalanorganv eyasakatorganabedel

olar
akkesilebil
ir
.Tır
nakları
ny eşil
veyasiyahrengebürünmüş
ol­masısağl am olmasınabi rzar
arvermez.Ensahi hkavl
egöre
tı
rnak­larıgideri
lmi
şel,tır
naklangide-
r i
l
memi şelkarşı
lı
ğında
kesil
ebi
li
r.Bununaksi ni
y apmakcai zdeğil
dir
.

Sağlam penisi
l
ef elçli
olanpeni
sinhükmü, eli
nhükmügi bi
dir.
Fel
çliol
anpenis,bur ukolupser
tleşmeyenv eyaser
tl
eşipburuk
ol
­may anpenist
ir.Penisinser
tl
eşipsertl
eşmemesi önemli
deği
ldir
.Sağ­lam t esti
sler
,bur
kulmuşv eyaikti
dar
sıztest
isl
ere
bedelkesil
i
r.

Sağlam ol
anbur un,kokual mayanbur unkarşıl
ı
ğındavesağ­lam
kul
aksağı rkul
akkar şıl
ı
ğı ndakesilebil
i
r.Sağlam göz,
siy
ahlı
ğı
çı
karıl
mışkörgözkar şı
lığındaçıkarıl
maz.Konuşmakabi l
iy
eti
ni
kaybetmişdil,
ahrazdi lkarşıl
ı
ğındakesi l
emez .

Çıkar
ıl
andi
şiçi
nkı
sasv
ardı
r.Di
şikı
rmadai
sekı
sasdeği
ler
ş
vardı
r.
Birkimseküçükbirçocuğundi
şiniçekervebudişsütdi şi
de­ği l
se,t
azminathemengerekemez .Gerikal
andişleridüşerve
za­manıgel i
nceçıkarl
ardaçekil
endişçıkmazv ebirkişiçı
kış
yeribo­zulduğuiçi
nçıkmamıştı
rderse,kı
sasvacibolur.Dişi
çekil
enhaksa­hi biküçüki
sehakkıifaedil
mez,büyüy ünceye
kadarertel
eni
r.

Bi
rkimse, bi
rçocuğundüşmüşsütdi
şiy
eri
neçıkmı
şdişiçekip
çı
karı
rdahenüzdi yet
iÖdemedenonunyer
iney
enibi
rdişçıkar
sa,
enzahirkavl
egörekısassakı
tol
maz,

Elisağl
am ol anbirkimse,par mağıeksi kolanbiri
ninelini
ke­ser se,mağdurcani ni
nelini keserv ebirparmaki çiner şöder.
Elisağl
am bi rki
mse, birparmağıeksi kolanındörtpar mağı nı
keserse, mağdurolanki şii
stersedör tparmağındiyetini al
ır
,
i
stersecani nindörtparmağınıkopar ır.Ensahihkavlegör e
parmakl ankoparmı şvedipleriy aral
anmı şsahükümetv ermesi
vacibti
r.Mağdurdi yetalmışsa, cani hükümetödemez.Heri ki
haldede( diyetal
makv eyapar makl arıkopar makhali
nde)av uç
i
çinödenenhükümet i
nbeşt ebi rialı
nmasıv aci
bti
r.

Par
maksı zbirel
ikesenkişini
nelikısasolarakkesil
mez.An­cak
el
ikesi
lenelinmisl
iisekısasuygulanır.Parmaksızolanki
şi,
par
makl ar
ıtam ol
anbi ri
ninel
ini
keser se,kendi
sini
ndeel i
kesil
i
r
veparmaklarıi
çi
ndiy etöder.
Par
maklarıf
elçl
iol
ankimsesağlam bi
reli
keserse,mağdur
i
s­terseonunsağlam üçpar
mağınıkoparı
rveikiparmağı
n
di
yet
inial
ı
r,i
ster
secanini
neli
nikeservebunarazıolur
.

6.Makt
ulünVel
i
siv
eCani
ninAnl
aşmazl
ı
ğı

Birkimse,
örtüyebür
ünmüşol anbiradamıkıl
ı
çlaiki
yebölerve
onunölüolduğunuzannet
ti
ğini,
makt ul
ünveli
sii
se,,
sağ
olduğu­nuiddiaeder
se,enzahirkavlegör
ev el
iyemini
il
et asdi
k
edil
ir
.

Birki
mse, bi
ri
ninbirorganı
nıkeserveor ganınsağlam
ol­madığınızannedersemezhepal imleri
ncekabul edi
lenri
vayet
e
göre,gör
ünenor ganınsağl
am olmadığınıinkaredersesözütasdi
k
edil
ir
.Görünenor ganı
nsağlam olduğunusöy ler
se,sözükabul
edil
mez.

Bi
rkimsebi
rkişi
ninel
ler
ini
veayakları
nıkeserdeyaranı
ncanı
na
si
ray
eti
yl
eöldüğünüzannederv
ev eli
y ar
anıniy
il
eşmesini
mümkünkıl
anbirzamanıngeçt
iği
ni vebaşkabirsebepl
e
öldüğünüiddi
aederse, ensahihkavl
egörevel
itasdikedi
li
r.Keza
canieli
nikest
iğiki
şininyaranı
nsiray
etii
l
eölmediğinii
ddi
aeder ,
mağdur unvel
isi
isey aranı
nsiray
etii
leöl
düğünüiddiaeder
sev el
i
tasdi
kedili
r.

Birkimsebi radamınbedeni ndeikimudi hayarasıaçar akke­mi k

i
leetar ası
ndaki zar
ınkalkması nasebepol urveyar a
i
yileşme­denÖncezar ı
nkal ktı
ğınıi
ddiaederdey aranın
i
yileşmesinimümkünkı lanbi rzamangeçmi şse,cani t
asdikedil
ir
.
Yar anı
niyi
leş­mesi nimümkünkı l
anbirzamangeçmemi şse,cani
yemi nederv eikier
şöder .Zayıfkavlegöreüçer şöder .

7.Kı
sasıKi
m HakEderv
eKi
m Uy
gul
ar

Ensahi hkav l
egör ehermi r
asçıkı sasıuygul ayabili
r.Makt ul
ün
mirasçı sıhaz ırdeği l
segel incey ekadarkı sasaskı yaal ı
nır.Mir
asçı
çocuki se,bul uğçağı naer inceyekadar ;
del iiseay ı
lı
ncay akadar
kı
sasuy gulanmaz .Budur umdakat ilhapsedi li
rvekef aletyol
uile
serbestbı rakı lmaz.Mi rasçı l
ar,kısasıuygul ayacakmi r
asçı
üzerindegör üşbirli
ğinev armalıdır.Birki
şi üzer i
nde
anlaşamazl ar sa,ara­l arındakur açekil
ir
.Kı sasıuy gulamaktan
aci
zol anmi rasçıdakur a­y akat ı
lı
r.Kurasıçı karsa,tayinedeceği
ki
şi kısasıtat bikeder .Zay ıfkav l
egör eise, kısasıtatbiketmekten
aci
zol
ankur
ayadahi
ledi
l
mez.

Mirasçılardanbiriaceleederekcani yiöl
dür ürse,enzahirkav ­l e
görekendi sinekısast at
bikedilmez.Ger ikalanmi rasçı
larcaninin
ter
ikesindenpay ları
nat ekabüledendi yetialı
rlar
.Birkavlegör e
aceleedi pcaniyiöldürenmi r
asçınınmal ındandi yetalı
rl
ar .
Mi­r asçılardanbiricaniyiaf
fetti
ktensonr aonuaf etmey enbir
i
aceledav ranarakcani yiöl
dürürse,kendisinedekı sasuy gulanı
r.
Zayıfkav l
egör eise,canininafedil
diği
ni veöldürülmemesi i
çin
hakiminkar arverdiğinibil
medenonuöl dür müşse, kendisinekısas
uygulan­maz.

İ
mamı niz
niolmadankı sasuy gulanmaz.İmamdani zi
n
al­maksı zı
nkısasuy gulanmışise,uygul
ay anata'
zircezasıver
il
ir
.
İ
mam cankı sasınıuygulamaküzer emaktulünakrabasınaizi
n
veri
r.Ensahihkavlegör e,or
ganlarınkı
sasınıuygulamakiçin
mağdur unakrabası
nai zinveremez.

İmam canininboynunuvurmaküzerecel
l
adaizinv
eri
rdeokasten
canininbaşkabiryeri
nekı
l
ıcıi
ndi
ri
rseonuta'
zi
reder,
azlet
­mez.
Cell
athataetti
ğinisöyl
erv
ebudamümküni seimam onu
az­l eder
,ta'
zi
retmez.Ensahihkavl
egörecel
ladı
nücreti
cani
ye
ait
ti
r.

Kısascezasıacel
eüzerei
nfazedi
l
ir.Cani
ninharemdeolmasıv
eya
havanı
nçoksı cakvey
asoğukolmasıveyacanininhast
aol
ması
cezay
ıgeci
kti
rmesebebi
olamaz.

Canikadınoluphami l
eisekendisinecanv eorgankısasıt
at­bik
edil
mez, hapistet utul
ur.Hamlinii
ndiripçocuğunui l
ksütle
em­zi rmesine, çocuğuemzi r
enbaşkabi rkadınyadahayvansütü
yoksa,i
ki yı
lsür eyleemziripsütt
enkesmesi nekadarcezası
ert
eleni
r.Kadı nhami l
eolduğunusöy lerse,ensahihkavlegör
ebir
deli
lol­maksı zınsözüt asdi
kedilir
.

Bi
rkimsebir
ini
kılı
çgibikeski
nbiral
etleöl
dürürvey
aboğarv eya
açbır
akmaksureti
yleöldür
ürse,
kendisidemisil
l
emeolarakaynı
metal
leöl
dürül
ür.Sihi
ryapmaksuretii
leölümesebepolursa,

kendi
sikıl
ıçl
aöl dürül
ür.Kezaiçki i
çirer
ekveyaonunlalivat
ada
bu­lunaraköl dürmüşse,ensahi hkav l
egörekıl
ı
çlaboy nuvurulur
.
Ca­ni açbırakıl
ırdaöl mezse,öl
üncey ekadargünleri
zi
yadel
eştiri
l
ir.Birkavlegöreise,kısasolar
akkıl
ıçl
aboy nuv ur
ulur
.
Mağdurunmi ­r asçısıcaniyeaynıfii
lit
atbi
ketmeky eri
nekısası
kı
lı
çlat
atbikede­bi l
ir
.

Birkimsebirşahsınel
inikeserdebuy aranı
nsirayeti
sonucu
öl
ürse, mağdurunveli
sicanini
nboy nunuvurabi
li
r.Öncecani
nin
el
i­ni kesmev esonraboy nunuvurmahakkı nadasahipt
ir
.
Canininel
i­ni kest
ikt
ensonr aist
erseölümünesi r
ayetet
mesiiçi
n
bekler.
Birki
msebi rşahsınkarnındayaraaçarakveyapazıkemiğim
kır
arakölümünesebepol ursa,
mağdur unveli
sicani
ninboynunu
kıl
ıçl
avurabil
i
r.Birkavlegör ei
semisil
lemeolarakcaniy
eay nı
ya­r ay
ıtatbi
keder .Şayetölmezse,enzahirkavl
egöreölünceye
kadaryaraziyadel
eştir
il
emez.

Birki
msecanideorgankesmekı sasım uy
gulardasonrabufi­il
,
öl
ümünesirayetedersemaktul
ünmi r
asçı
sıist
ersekı
lı
çla
boynu­nuv ur
ur,i
stersedi
yeti
ny ar
ısıkar
şıl
ı
ğındaonuaffeder
.

Birkimsebirşahsınheri kielinikesermağdurdakı sasolarak

canini
nheri kiel
i
ni keserv ecani ölürse,veli
siiçi
nmağdur un
boy ­nunuv urmahakkıv ardır.Onuaf federsediyetalamaz.
Kesmekı sasıuygulanırdacani ölürse,boşy ereölmüşol ur.Cani
vemağdury ar
a­l amasi ray etii
leber aberölürl
ersev ey
amağdur
önceölürsekısasy apmışol ur .Mağdursonr adanölürseensahi h
kavlegöre,önceöle­ni nv elisicaniden( sonraölenden)y arı
m
diyetal
abil
ir.

Sağelikesi
lenmağdurcani ye:"Sağeli
ni çı
karmi si
l
lemeola­r ak
keseyim.
"derodasağel iny er
inegeçerkast ıil
esoleli
niçıkarı
rve
mağdurdar beyii
ndirer
ekkeser se,boşy erekesil
mişolur.Cani:
"Solel
isağelebedel çı
karmı şt
ımv eonuny eri
negeçeceğini
zannet­mi şti
m."derdemağduronuy alanlarsa,ensahi
hkav le
göresağelebedel solelkısasol ar
akkesi l
mez.Bui ti
bar
lamağdur
kesti
ğisoleliçi
ndiyetödemesi vacibt
ir.Ger i
yesağel i
çinkısası
tatbi
ketmekkal ı
r.Kezacani: "
Hey ecanlandım sağel i
mi
çıkar
dığı
mızannett
im."der
,mağdurda:"Sağelol
duğunu
zannederekkest
im."der
se,sol
eli
çindi
yetver
il
ir
.

8.Kast
enÖl
dür
meni
nvey
aYar
alamanı
nCezasıv
eKı
sast
aAf
fı
n
Hükmü

Kast enöl dürmekkı sasıger ektir

ir.Diyet,kısassakıtolduğun­da
ver i
l
enbedel dir.Birkav l
egör ekısasv edi yett
enbirimüphemdi r,
yani kastenöl dür meni ncezasıy akı sasy adadi y
ettir.İmamı nher
i
ki kavlinegör ev eli
,cani ninizniolmadanonuaf eder se,diyet
alabili
r.Biri
nci kavlegör e, (
kısasıv acibkılankavlegör e)v eli
mut lakşeki l
decani yiafeder se,mezhepal imleri
ncekabul edil
en
ri
v ayetegör edi yetger ekmez.Di y etivermekt envelikatil
iaffeder
se
bugeçer sizolupbundansonr aonukı sastanaf f
edebi li
r.Cani
kabul ederv ev elidiyetci nsi
ndenbaşkabi rşeyüzer inekısası
affeder se,malınv eliyev eri
l­mesi gerekir
.Kabul etmezse, en
sahihkav l
egör emal sabitol mazv ekı sasdüşmez.

Kısasveyadiyettenbiri
ninvacibolduğunusöy ler
sek,fakirl
ik
sebebiil
ekısı
tlıbulunankişicani
yidiyett
enaf edemez.Kı sası
uygu­lamakv acibti
rdememi zhalinde,vel
i caniyidi
yet
karşı
lı
ğındaaffe­der se,diy
etalmasıger ekir.Şayetvelimut l
ak
şekil
deafedersey u­kar ı
dabelir
ti
ldiğigi
bi diyetdeger ekmez .Mal
kar
şıl
ığıolmaksı
zıncaniyi
afederse,
mezhepal
i
mler
incekabul
edi
lenriv
ay et
egörebirşeygerekmez.

Diyetkonusundaaşırıdavr
ananvel
ini
nhükmü,kısı
tl
ıol
anı
n
hükmügi bi
dir.Zay
ıfkavlegör
eiseçocuğunhükmügibi
dir
.

Veliv
ecani, di
yetiçini
kiyüzdeveüzeri
neanlaşır
lar
sa,
kısasveya
di
yettenbir
iniuygulamakv aci
bti
rdememi zhal
indeanl
aşma­l ar
ı
geçersi
zdir
.Kısasv aci
bti
rdememi zhal
indeensahihkavlegör
e
anl
aşmal ar
ıgeçerlidi
r.

Reşi
dolankimsebiri
ne:"Eli
mikes.
"der,odakeserseeliboşyer
e
kesi
l
mi şolur
.Kesmefii
l
iölümünesir
ayetederveya:"Beniöl
dür.
"
derodaöldürür
se,boşyereölmüşolur
.Birkav
legöreise
ca­ninindiy
etver
mesi v
acibti
r.

Birki
mse,birşahsınbi
razasınıkeservemağdurcaniyiaf
edi
p
kı
sasv eer
şal maktanvazgeçerse,yar
anıncanasi
ray
etetmemesi
ha­l i
ndecanibirşeyödemez.Canasi ray
eteder
sekısas
gerekmez.

Azalar
ınersinegelincemağdur ,cani
yiaf
feder ken:"
Bucinaye­t in
ersi
nicani
y ev asi
yetetti
m."şekl
indevasiyetlafzıi
l
e
söyl
erse,
bununhükmükat il
içi
ny apı
l
anv asiyeti
nhükmügi bidir
.
Şayetaf­fet melafzınıi
bra,ı
skatveyaaffetmel af
zıil
esöylerse
erşdüşer.Zayıfkav l
egör ebuüçl afızdavasiy
etiifadeeder .
Diyet
intamaml an­masıi çi
nerseilâveyapmakv acibtir
.Birkavl
e
göremağdurci nay etsebebi i
lekendisi
nesirayetedenşey i
aff
ederse,erseilâveedilecekmi kt
ardüşer.Yarabaşkabi razay
a
si
rayetederv eiyil
eşir
se, ensa­hi hkavlegöresira-yetsebebii
le
ol
any aranı
ndi yeti
nitazmi neder.

Birkimsebiradamı nelini
keserv ebuf ii
lonunölümünesebepol ur
dav el
isi
cani y
iafedipcankısasıuygulamazsacani nineli
nide
kesemez.Cani nineli
nikesmektenv azgeçerse,ensahihkav l
egö
boynunuv urabil
i
r.Veli
,canini
nelinikesersonrameccanencan
kı
sasınıafederdekesmef i
ili
ölümesi rayetederse,af
etmeninbatı
l
olduğuortayaçıkar.Ölümünesi r
ayetet mezseaf f
ısahiht
ir
.

Veli
kısasıtat
biketmeki çinvekilt
ayi
nederdesonracani y
iafeder
vevekildurumdanhaber darolmadankısasıuygul
arsa,
ken­disinekısastatbikedilmez.Enzahi
rkavlegöreisediyet
vaci
bolur.Diyetaki
lesinedeğilveki
li
nkendisi
nevacibolur
.En
sahi
hkav legörevekildiy
ei aff
edendenal
amaz.

Kısascezasıbirkadınav acibolurdahaksahibikı
sasıonası dak
yaparakonunlaev l
enir
secai zolupkısashakkısakıtol
ur.Eğer
cinseli
l
işki
denönceay r
ılır
larsa,kadı
nersi
nyarısı
nıÖder.Birkavl
e
göremehr i
mi sil
i
ny arı
sınıöder .
B.Dİ
YET(
KANBEDELİ
)

Hür,müsl
ümanv eer
kekolanki
mseninhaksı
zyereöldür
ülmesi
durumundabunundi
yet
iyüzdevedi
r.Dev
elerüçkı
sım­dan
ödenir
:

1-Ot
uzhi
kka(
üçy
aşı
nıt
amaml
amı
şdev
e),

2-Ot
uzcoza'
a(dör
tyaşı
nıt
amaml
amı
şdev
e),

3-Kı
rkhal
i
fet(
gebeol
andev
e).

Hat
aeni
şlenencandi
yet
iisebeşçeşi
tyüzdev
edi
r:

1-Yi
rmi
bint
-imehad(
biry
aşı
nıbi
ti
rmi
şdev
e),

2-Kezay
irmi
bint
-il
ebun(
iki
yaşı
nıbi
ti
rmi
şdev
e),

3-Yi
rmi
ibni
lebun(
iki
yaşı
m bi
ti
rmi
şer
kekdev
e),
4-"
Yir
mihi
kka(
üçy
aşı
nıbi
ti
rmi
şdev
e),

5-Yi
rmi
ceza'
a(dör
tyaşı
nıbi
ti
rmi
şdev
e).

Birkimse,Mekkeharemindeveyaharam ayl
ardenil
enzi l
ka­de,
zi
lhicce,
muharrem veyarecepayı
ndav ey
arahim sahibi(ana,
kız
kardeşgibi
)mahr emini
hataenÖldür
ürse,di
yetdeveleri
üç
kı
sımdanödeni r
.

Yanlışl
ıklaişl
enencinayet
indi
yet
imüsellese(üçkısım)şeklin­de
i
se, canininakil
esidi
yetiv
adel
iol
araködey ebi
li
r.Kasıt
lıi
şlenen
öldürmededi yetcanitar
afı
ndanacel
eüzer eödenir
.Öldürme
kastabenzeri se,müsell
eseşekl
i
ndev adeliol
arakcanini
naki l
esi
üstl
enir.

Haksahibirı
zagöst ermedikçeayıplıvehastadev el
erdiyet
ol
a­r akveril
mez.Gebeol andev eler,
gebelikt
enanl ay
anuzman
ki
şil
ercetespitedi
l
ir.Ensahihkav l
egör e,beşy aşı
nıdoldur
mamı
ş
gebedeve­ni ndiyetolar
akv er
il
mesi cai
zdir.

Kendi
sinediyetvacibolankimseni
ndev el
erivarsa,di
yetiken­di
devel
eri
nincinsi
ndenv ermesil
azımdır
.Zayıfkav l
egörekendi
bel
desindeçoğunl ukt
abulunandevel
eri
ncinsindenv eri
r.Kendi
de­veleriy
oksa, bedevibel
deni
nv ey
akabileninçoğunlukta
bul
unande­vel
eri
ninci
nsi
ndenveri
r.Aksi
hal
dekendi
bel
desi
ne
enyakı
nbel
de­nindevel
eri
ninci
nsi
ndenveri
r.

Caninindiyetiçinvaci
bolandev eninbaşkaçeşidineveya
de­v eler
iny eri
nekıymetl
erinivermesiherikit
arafı
nrızasıil
eolur.
Di­y etolarakv er
il
endevebul unamazsa,İmamı nil
kkav l
inegöre
bi
ndi naraltı
nv eyaonikibi
ndi rhem ödeni
r.İmamı nsonkav l
ine
göreise,beldeninrevaçt
abul unanparayagöredev el
erinkıymeti
ödenir.Cani bi
rkaçdevebulursa,onlar
ısatı
nalır
,eksikkalanlar
ın
i
sekı ymetiniÖder.

Hürkadınvehürerseli
nölüm v
eyay
aradi
yet
ler
i,er
keği
n
di
­y et
ininyar
ısıkadar
dır
.

YahudiveNasrani'
ninöl
üm vediğerdi
yetl
eri
,müslümanm
di
­y et
ininüçt
ebi r
i;mecusi
nindiy
eti
,müslümanm diyetini
nonda
bi
ri
­ninüçt ei
kisi
;kezaemanal mışputper
esti
ndiyet
i deonda
bi
ri
ninüçteiki
sikadardı
r.Mezhepali
mleri
ncekabuledilenri
vay
ete
göre

kendisineİslam davetiul
aşmamışkimseni
ndinivar
savedi
ni
deği­şi kli
ğeuğr amamı şi
sediy
etibudi
nebağlıki
mseni
ndiy
eti
gibi
ol ur.Dinideğişi
kl
iğeuğramı
şisediy
etimecusiol
anı
ndi
yeti
gibi
dir.
1.Or
ganl
araKar
şıİ
şlenenCi
nay
etl
eri
nDi
yet
i

Birkimsehürmüsl ümanm yüzündev eyabaşındabirmudiha

açarsa,bunundi y
et i
beşdevedi r
.Birl
ikt
ei şl
enenhaşimev e
mudi hayaralamaları
ndaondev ediyetvardı
r.Mudihadanbaşka
yaral
ama­l arı
ndiyetibeşdevedir.Zayıfkavl
egör ei
se
yaral
amal ariçi
nhükümetal ı
nır.Münki l
ey ar
alar
ındadiyetonbeş
devedir.Me'mumey aral
amasındadi yet
inüçtebirial
ını
r.

Birki
msebirşahı
stamudiha,bi
rihaşimev ebaşkabiri
demünki l
e
vedördüncübi
rşahısdame'mumey arasıaçarsa,
bunlar
­dan
üçübeşerdevever
ir.Dör
düncüsüiseüçt ebir
inint
amamı nıöder
.

Birki
msebi rşahıst
amudi hadanönceseccacy arasıaçarve
seccacil
emudi haarasındaki oranbili
nir
se,
mudi haersior
anında
hissevaci
bol ur
.Aradaki oranfarkıbil
i
nmezse,bedeninsair
et­rafı
nday apı
lanyaralamal ar
daol duğugi
bibirhükümetv ardı
r.

Caif
ey arasıiçi
ndiyet
inüçtebiriÖdenir
.Caif
e,karı
n,göğüs,boğaz
çukuru,cebin(yüz,al
ı
n),bel,vekalçagi
bibedeninsairet
­r af
ında
yapı
lanv eiçeri
yenüfuzedeny aralamadır
.Mudihanı
nbüy ükveya
küçükolmasıer sinmikt
arınıetki
l
emez.
Birkimse, aralarındaetv eder ibulunani kiorgandamudi haaçarsa,
birkavlegör ear alar
ındai ki
sindenbi rindeety adader i
bu­l unursai kimudi ha; mudihay ıkast envehat aileikikı
sımda
yapar­sav ey amudi habaşv eyüzüi çinealır
sai ki,
birkavlegöre
i
sebi rmu­di hasay ıl
ır
.Mudi hageni şolursa,ensahi hkavlegöre
birmudi hasay ı
l
ır.Mudi hayıbaşkasıgeni şl
etir
sei kiyarasayı
lı
r.
Caifeninsay ıvet aaddütaçı sındanhükmü, mudihanınhükmü
gibi
dir.Karmanüf uzedipsır t
tançı kancai f
e,ensahi hkav l
egöre
i
ki yarasay ı
l
ır.

Bi
rki
mse, bi
rşahsı
nkarnı
naikiuçl
ubirokbatı
rı
rdaiçer
iye
ul
aşı
rsa,i
kiyar
asayıl
ı
r.Cai
fevemudihayarası
nıni
yi
leşmesii
l
e
er
şsakıtol
maz.

Mezhepal i
mleri
ncekabul edi
lenri
vayetegöre,
kesil
enheri kikulak
kepçesii
çintam birdiyetödenirhükümetödenmez.Kul ak
kepçesi
ninbirkı
smıkesi lir
se,oorandahissealı
nır
.Cinayetsebebi
i
leherikikul
ağınişit
meduy usukurursa(i
şit
mezhal egeli
rse),tam
birdi
yetvaci
bolur.Birkav l
egör ei
sehükümetl azı
m gelir
,İşi
tme
duyususağlam olmay anikikulakkepçesi
nikesmedehükümet
gere­kir
.Birkavlegör eisetam diy
etgereki
r.

Herbirgözi
çi
ny ar
ım di
yetgereki
r.Ci
nayeteuğray
angözdeşaşı
veyagecekör
lüğüdeolsahüküm böy l
edi
r.Kezagözdeışı
ğı
azal
tmayanbeyazl
ıkdaolsayarım di
yetvaci
bolur
.Gözdekiı
şığı
azalt
ırsa,
onadüşenhissemiktar
ıgereki
r.Işığı
nnekadarazal
dığı
tespi
tedilemezsehükümetger
ekir.Herbirgözkapağıi
çin
diyet
tendörtt
ebirhi
ssegereki
r.Gözkörol sabil
ehüküm böyl
edir
.

Buruny umuşaklı
ğıiçi
nbi rdiyetlazım gel
ir
.Burununheriki t
arafı
(burundeli
kl
eri
)v euçkı smı nınalttar
afı
nınkesil
mesi hal
in­de
diyeti
nüçtebir
inial
makv acibolur.Zayı
fkavl
egör eise
yarala­nanuçkı smınal ttarafıi
çinhükümetger eki
r.Herikitar
afı
(burundeli
kl
eri
)içindiyetv acibolur.

Herbirdudaki çi
ndi yeti
ny arı
sıvardır
.Kabil
iyet
igideri
lme-miş
sarkı
kolsabiledi liçintam birdiyetvardı
r.Bazıharfl
erit
elaf
­f uz
edemey eneret(et t.
..ettdiyen),
elseğ(ess..
.essdi y
en)v eçocuk
i
çinbirdiyetvardır.Zay ıfkavl
egör eçocuktaağlamakv esüt
emmeki çi
ndili
ni har eketetti
rmesi gi
bikonuşmabel ir
ti
leri
nin
görül
mesi şarttı
r.Ahr azol andili
çinhükümetv ardır
.

Erkekvehürmüsl ümanm herbi rdişii

çinbeşdev ediyetvardır
.
Dişi
nzahir
i ol
arakbirkı
smı nı
nkesi l
mesi veyakökünden
sökülmesiaynı
dır.Zai
dolandi şl
eriçi
nisebi rhükümetv acibolur.
Dişi
nkımıl
damasıazdaol sa,hükmüsağl am di
şinhükmügi bidir
.
Menfaatii
ptaledi
lmişdişiçinhükümetv ardı
r.Menfaatiazalmış
di
­şi nhükmü, ensahihkav l
egör esağlam olandişi
nhükmü
gi
bidir
.

Sütdi
şini
düşür
memi
şçocuğundi
şini
sökt
ükt
ensonr
azamanı
geli
ncedişiçıkmazv edibi
ninbozulduğuanlaşı
lı
rsa,er
şveri
l
mesi
vacibt
ir
.Dişi
ndi bi
ninbozulduğubel l
iolmadançocukölür
se,en
za­hirkav l
egör ecaniy
ebi rşeygerekmez.Sökülendi
şsütdişi
olupye­r i
neçıkany enidi
şer sidüşürmez.

Birkimsebirşahsınbir
kaçdişi
nisökerse,diyetherbirdişiçi
nay r
ı
ayrıhesapl
anır
.Birkavl
egörecani v
eci nayetbirise,
alı
nandi yet
bir
denf azl
aolmaz.Herbirçeneiçi
ndiy eti
ny arı
sıvardı
r.En
sa­hi hkavl
egör edişl
eri
nersi
,heriki
çenedi y
etinedahildeğil
dir
.

Bil
ektenkesi
lenherbireli
çindi yeti
nyarısıvardır
.Ell
erbi
lek­ten
yukar
ıkesil
mişse,ayr
ıcahükümetdev acibolur.Kesil
enherbi
r
parmakiçinondev evardı
r.Herbi rboğum içinondev eni
nüçtebiri
vardı
r.Başparmağınboğumui çinondev eniny arı
sıvar
dır
.Heriki
ayakparmakları
nınhükmü, herikielparmakl arı
nınhükmügibi
dir.

Kadı
nınmemeler
ini
nucuiçinbi
rdi
yetvardı
r.Er
kekmemele­ri
nin
ucui
çinbi
rhükümetvar
dır.Bi
rkav
legöreisebi
rdiy
etv
ardır
.

Herikit
esti
siçinbirdiyetv
ar dı
r.Kezapeni siçi
ndebi rdiyetvardır
.
Küçüğünv eyaşlını
npenisi
,cinsiil
i
şki deikt
idar
sızolanpe­ni si
n
veuçkısmınınhükmüpeni si nhükmügi bi
dir
.Vaginanınbirkısmı
kesi
li
rse,di
yettentakdi
redilenşeyal ını
r.Bi
rkavlegör e,
hükmü
peni
sinhükmügi bi
dir
.Kezabur uny umuşağı nı
nkesilenkısmıi l
e
kadı
nmemesi ninucundankesi l
enkı smınıhükmüdeböy ledir
.Her
i
kikalçaiçi
ntam birdiyetvardı
r.Kezav aginanı
nikidudakçı ğı
mn
hükmüdeböy l
edir
.Kezaderi
ninsoyulmasıhali
ndemağdur da
yer
leşi
khayatol
upderini
nsoyulmasındansonrabi rbaş­kası
mağdurunboynunukesersederi
yisoyanadiy
etv acibolur
.

2-
.Or
ganl
arı
nMenf
aat
ini
Gider
meni
nDi
yet
i

Aki
m menf aatinigi
dermedet am diy
etvardı
r.Menf aatyar
ala­ma
i
legi
de-ri
l
irsetakdiredil
enerşv eyahükümetv acibolur
.Birkavl
e
gör
ediyetv eyaerştenazolanıçokolanınadahiledil
ir
.Veli
mağdurunakl ı
nıngider
il
diği
ni i
ddiaederdecani i
nkarederseve
mağduryalnızkensözv efii
l
lerimuntazam değil
sey eminsi
zolarak
di
yetal
abil
ir.

i
şit
meduy usunungideri
lmesindedi y
etvardı
r.Birkulağın
gi
­der i
l
mesi ndeyarı
m diy
etv ardı
r.Zayı
fkavlegörei senoksanl
ı
k
hi
s­sesi alınır
.Kul
akkepçesi il
ebirl
ikt
eherikikulağınişi
tme
duyusugider i
li
rsei
kidi
yetalı
nır.

Mağdurişi
tmeduy usunungider
il
mi şolduğunuiddiaederde
kendi
siuykudaikenv eyahaberiolmadanani birbağır
mav ey
a
gürül
tüi
leirki
l
irvebusesl er
denr ahatsı
zolursa,yal
aniddi
ada
bu­lunmuşol ur.Bağırmavegür ül
tüdenrahatsızolmazsayemi
n
edervebirdiyetalı
r.İşi
tmeduy usubi r
azeksi l
mi şveeksi l
en
kı
smınneka­darol duğubi l
ini
y orsa,di
yettenokadarhi sseal
ınır
.
Orant
ımiktarıbil
inmezse, hakimi niçti
hadıiletakdiredi
lenbir
hükümetalını
r.Zayıfkavlegör eisei şi
tmeduy usununnekadar ını
n
gi
deri
lmişoldu­ğumağdur unsı hhatl
iakranları
nınişi
tme
duyul
arı
naor anlazaptedilerekbel ir
leni
r.

İşi
tmeduy usubirkulaktaeksil
mişise,bueksikl
ikkapatıl
ı
rve
sağlam kulağı
nişit
meder ecesisonnoktadazaptedi l
erek
beli
rleni
r.Sonr
abununaksi yapı
lı
r.İ
kidurum arası
ndaki f
ark
oranındadiyet
­t enhissealı
nır.

Normal herbirgözüngörmekuv vetini

ngideril
mesindey arım di
yet
vardır
.Gözçı karıl
ır
sadiyetzi
y adeleşti
ril
mez.Cinayeteuğr ayan
kişigörmegücünükay betti
ğiniiddiaederse,bunuöğr enmeki çi
n
uz­manki şi
leri
ngörüşünebaşv urulurveyamağdurşöy le
deneni r
:Ak­r epveyakı
zartı
lmı şbirdemi rpaçasıani
denonun
gözüney ak­laştır
ıl
ır
.Bundanr ahatsızolupolmadı ğı
nadi kkatl
e
bakılı
r.Gör megücüeksilmişse, bununhükmüi şi
tmeduy usunun
hükmügi bidi
r.

Kokl
amaduy
usunungi
der
il
mesi
ndeensahi
hkav
legör
etam di
yet
var
dır
.

Konuşma(di
l)kuvv
etinii
ptal
etmedurumundadi
yetl
azı
m ge­l
i
r.
Bi
rkısı
m har
fl
eri
ntelaff
uzunuipt
alet
medurumundadiy
ett
en
takdi redil
enor andahi sseal ınır.Diyet,Arapal fabesindeki yir
mi
se­ki zhar fetaksim edilerek, herhar f
edüşenhi sseor anıalını
r.
Zay ıfkav l
egör eisediy eteşef ev i(dudakhar fleri
)v eboğazdan
çıkanhar f
­l ertaksimedahi l edilmez l
er.Kişininy aratı
l
ışi t
ibarı
vey abi rafetse­bebi il
et elaffuzedemedi ği harfler
ekar şıl
ıkbi r
diyetödeni r
.Zay ı
fkav l
egör eisehar f
leroranındadi yet
tenpay
ger ekir.Bi
rci nayetse­bebi i
let elaff
uzedi l
emey enhar fler,i
kinci
bircinay etil
ei pt
al edi
li
r -
lerse, mezhepal i
ml erincekabul edi l
en
ri
v ayetegör eonl ariçi
nt am di yetal ı
nmaz.

Birki
msebirşahsı
ndili
ninyar
ısı
nıkeservebusebeple
konuş­manındör t
tebi
rikaybol
sav eyabununaksiol
ursadi
yet
in
yarı
sıl
azı
m geli
r.

Sesigider
medebirdiy
etvardı
r.Sesl
ebir
li
ktedi
li
nhar eket
iip­tal
edi
li
rdekonuşmaktanv ecevapvermekt
enacizkalı
rsa,onuniçi
n
i
kidi
y etvar
dır
.Zayı
fkavl
egör ei
sebirdi
yetger
ekir
.

Tadı
ngideri
l
mesindebirdi
yetvar
dır.Tat
;tat
lı
,ekşi
,acı
,tuzl
uv e
l
ezzet
indil
dehi
ssedil
mesidir
.Diy
etbubeşt adataksi
m edil
ir
.
Tadı
n(almaduyusunun)eksi
lmesindebi
rhükümetv ar
dır.

Çi
ğnemekuv
vet
ini
nipt
aledi
l
mesi
ndedi
yetv
ardı
r.

Sı
rt
ıkı
rar
akmeni
vedöl
tut
makuv
vet
ini
gider
medev
eci
nsel
i
l
işki
del
ezzetduy
magücünügi
der
mededi
yetv
ardı
r.

Kadınınifdasmda- i
sterkocasıtaraf
ından, i
sterbaşkası
ta­r af
ındany apı
lsı
n-di y
etvardı
r.İf
da; vaginadapenisingi
ri
şy eri
i
leanüshal kasıarasındakici
darınkaldı
rılmasıdır
.Zayıfkav
legör e
i
sei f
da, penisi
ngiri
şy erii
lei
drarkanalıarasındakici
darı
kaldı
rmak­t ır
.Kocanınsadecei f
day oluilekarı
siyl
ecinseli
li
şkide
bulunmai m­kanıv arsa,buşekil
decinsel il
işki
debulunmasıcaiz
olmaz.

Birki
msehakkıol madı ğıhaldepenisdı şındabi rşeyi l
ebirkızı
n
bekaret
inii
zaleeder seer şödemesi vacibtir.Şüphei l
ekar ı
sı
ol
­duğunuzanneder ekbekaretipenisv ey azor lagi
der meyledul
ol
anamehr i
mi silvebunaekol arakbekar etigidermey ekarşıl
ı
k
erşöden­mesi l
azımdı r.Zayı
fkav l
egör ebaki reni
nmehr i
nin
ödenmesi l
azım gelir.Haksahi bi(koca)t arafındanifday oluil
e
kı
zınbekaretigide­r ilmişse,bi
rşeyger ekmez .Zayıfkavlegöre
penisdı
şındabi rşeyi lebekareti
ngiderilmesi ndeer şÖdenmesi
l
az ı
m geli
r.

Eli
nkuv v
eti
nigi
dermedediyetv ardı
r.Kezaheri
kiay
aktanyür
üme
kuvveti
m gi
dermededediyetv ardır
.Elveayakt
akuvvet
in
eksi
lti
l
mesindeisehükümetv ardır.

Bi
rkimse,bi
rşahsı
nbel
i
nikı
raraky
ürümesini
v eyacinselkuvvet
ini
i
ptal
ederseveyayür
ümesi
nivemenisi
nii
ptalederse,i
kidiyet
ödemesi
lazı
mdı
r.Zay
ıfkav
legör
eisebi
rdi
yetödemesi
lazı
mdı
r.

3.Bi
rdenFazl
aDi
yet
inBi
rAr
adaOl
ması

Birkimsebi rbaşkası nınbedeni ninetrafındaci nayetişl

erse( ell
eri,
ayakları
, kulaklarıkesmekgi bi)v eyalatifelerini(
işit
me, görme,
koklama, tatalmakuv veti
ni)gi derir
se, birkaçdi yetvermesi
l
az ımdır.Bugi bici
nay etl
erdenbi rivukubul urvemağdur uncanı na
si
r ayeteder ekonuöl dürürse, canininbi rdiy etÖdemesi gerekir.
Ke­zaensahi hkavlegör ey arai yi
l
eşmedencani mağdur un
boy nunukeser se,birdiyetödemesi ger ekir.Şayetadamıkast en
öldürürv eci na­y etihataeni şlersev ey adur um bununaksi olursa,
ensahi hkav legöredi yetl
er(or gandi yet l
eri vecanacankı sası)iç
i
çegi rmez.Cani ­denbaşkabi rimağdur unboy nunuv urur
sa, diyet
müt eaddi tolur.

4.Hükümet
/Er
şiTakdi
rEdi
l
memi
şCi
nay
etl
eri
nMal
iCezası
Hakkındadiyett akdiredi
lmemi şyaralamalardahükümet
öde­mekv aci bti
r.Hükümet ,candiyeti
nenisbetl
eonunbi r
cüzüdür.Zayıfkav l
egör ecandi y
eti
nedeği ldecinayeteuğrayan
organınde­ğer i
ndemey danagelendeğereksi kl
iği
ninoranıdı
r.
Cinayeteuğra­y anköleise,üzeri
ndebul unduğunit
elikl
erii
le
değertakdir
iy apılı
r.

Cinay
etersibel
liolanbirorgandamey danagel
mişse,
hüküme­t i
nmi ktarı
nınbumebl ağaulaşmamasışart
tı
r.Bu
meblağaulaşı
rsa,hakim kendigörüşüil
efazl
aolanmiktar
ıindi
ri
r.

Hükümet ,uylukkemi ğigi

bibell
i bi
rdiyet
iolmayanbi rorganiçi
nse,
miktarınıncandi y
et i
neulaşmamasıl azı
mdır.Ci
nayete
uğra­y anındeğerini
, y
aranıniyi
leşmesindenöncedeği ldesonra
takdiret­mekger ekir.Yaraiyi
leşti
ktensonrakendisindeveya
değer i
ndebi reksi
lmeol mamı şsa, i
yi
leşmeyeeny akınolan
noksanl ıkhalii
ti
baraal ı
nır
.Zayıfkavlegöreisemezkurnoksanl ı
ğı
hakim kendi görüşüi l
etakdireder.Başkabirzayı
fkav legöreise
mal i
cezaödenmez.

Mudihagibidiy
etit
akdi
redil
mişyaranınetr
afındamey dana
geti
rdi
ğikusurvenoksanl
ıkl
ardamudi hay
at abiolur
.Damiyegi
bi
diy
etit
akdiredil
memişyaranı
netraf
ındamey danaget i
rdi
ği
kusur­lari
çinensahihkavl
egöre,sadeceyar al
amahükümeti
ödenir
.
Bi
rköleyiöldürendi y
etol ar
akköleni
nkıymeti
niöder.Can
gi
­der meci nayetidışındahürolankimseiçi
ndiyet
i bel
l
iolmayan
et
rafveletaif
tedeğer indeneksi
lenfarködeni
r.Hürkimseiçin
di
yeti
bel­l iise,
or anıkadardiy
ettenhisseal
ını
r.Bi
rkavlegöre
i
sedeğerdeneksi lenor anödenir
.

Köleni
npenisi
ninv etesti
sleri
ninkesil
mesinde,
enzahirkavl
egöre
i
kikiymetvaci
bol ur.İ
kincikavl
egör eisekı
ymetteneksi
lenoran
vacibol
ur.Ci
nayetsebebi yl
ebirnoksanlıkmeydanagelmezse,bi
r
şeyödemekger ekmez.

5.Di
yet
iGer
ekt
ir
enŞey

Birkimseduv ar
açı kmı şbul unanmümey yi
zçocuğabağı rırda
çocukdüşüpöl ürse, akil
esi gal
iz(ağır)diyetödemesi gerekir.Bi
r
kavlegöreisekısasger ekir.Fakaty erdeki v
eyaduv arüzerindeki
ba­l i
ğçocuğabağı rırveçocukdüşüpöl ürse,ensahihkav legöre
diyetger
ekmez.Çeki lensilâhsebebi yl
ebi rkimsekorkupöl ürse
hükmü, yükseksest enkor kupöl enkişini
nhükmügi bidi
r.Mür ahik
(buluğçağınayaklaşmı şkimse)v euy anı
kki mseninhükmübal i
ğ
kimseninhükmügi bidir
.
Birki
mseavhay vanınabağır
ırdabi
rçocuki
rki
l
irv
edüşüpöl
ürse,
akil
esiüzer
inehafi
fdiyetl
azı
m geli
r.

Hakim köt
üahl
aklıol
duğubil
dir
il
enkadı
nadaveti
yeçıkar
ıpda
kadı
nbundankorkupçocuğunudüşürür
se,
hakiminakil
esiza-
min
olur
.

Bi
rkimsebirçocuğu,yı
rtı
cıhayvanı
nbulunduğubi
ryerebı
rakı
rda
yı
rt
ıcıhay
vanonuy er
sez aminolmaz.Zayıfkav
legör
e,çocuğun
or
adanay r
ıl
maimkanıy oksazaminolur
.

Birki
mse, kı
l
ıcım el
inealı
pbiri
nikovalardakaçanadam, su­y a
veyaateşeatlarveyaduvardanatl
ayıphelakol
ursa,koval
ayan
zaminolmaz.Kaçanadam körol masıv eyakaranl
ıkolmasınedeni
i
lebil
medensuy aveyaateşedüşerse,koval
ayanzami nolur
.Keza
kaçar
kent avançökervebusebepl eölürse,
ensahihkav l
egöre
ko­v al
ayanzami nolur.

Birki
msey üzmeyiöğr
etmesii
çinbi
rçocuğuyüzmeyibi
l
en
bi­ri
netesli
m ederdeçocuksudaboğul
ursa,
cani
ninakil
esi
üzeri
nedi
­y etl
azı
m gel
ir
.

Birki
msekendi
si i
çinsebepsi
zyerebi
rkuyuaçardabirkim­se
onaadüşüpöl
ürse,akil
esidi
yeti
yükl
eni
r.Yal
nızkendiarazi
sinde
veyaölübi
rar
azidekuyuaçardabirki
şionadüşerölürsezami n
ol
­maz.Şay
etdehl
i
zindekuy
uaçarvebi
ri
sini
evi
neçağı
rı
rda
bi
l
me­denonadüşüpölür
seenzahi
rkav
legörezami
nolur
.

Birkimsebaşkası nı
narazisindev eyaor tağıolduğuarazi de
or­t ağı
nınizni olmadankuy uaçarv ebir i
sionadüşüpöl ürse
zaminol ur
.Kezagel i
pgeçenl erezar arverendarbi ryoldakuy u
açarv ebi­risinintel
efolması nasebepol ur sazaminol ur.Yol
genişolupgel i
pgeçenl erezar arvermezv eimamı nizni i
lekuyuyu
açmı şsazami nol ­maz.İ mamı nizniolmaksı zınkendimasl ahat
ı
i
çinaçmı şsazami nolur.Ammemasl ahatıiçinaçmışsa, enzahir
kavlegörezami nol­maz .Mesci tteaçıl
ankuy ununhükmü, yol
da
açıl
ankuy ununhükmügi bidi
r.

Duvardansokağauzanancenah, birisi
nintel
efolması nasebep
olur
sasahibizarar ıtazmi neder.Yoldagel i
pgeçenler ezarar
verme­y ecekşeki ldeol uğuuzatıpsokağadoğr uçıkarmakcai zdi
r.
Oluktanakansusebebi ilebi
ri
si t
elefolursa,İ
mamı nsonkav l
ine
göresahi­bi zararıt azmi neder.Ol uğunbirkısmıduv aragömül ü
olupdışar
ı­daol ankı smıbiri
sininüzerinedüşerv eöl mesine
sebepolursa,sahi­bi tam diyeti
ödemekl ezaminol ur.Ol
uğun
tümüdüşerdebi rki m­seni nölümünesebepol ur
sa, ensahih
kavlegörediy
et i
ny arısınıödemekl ezami nolur.

Birki
msebaşl angı
çtaduvarı
nıcaddeyemey i
ll
iol
arakyaparda
sonrabir
ini
nüzer i
nedüşüponuÖl dür
ürse,bununhükmücenahın
hükmügi bi
dir
.Duv ar
ıdüzyapardasonracaddeyemey lederv
e
bi
ri­sini
nüzer i
ndüşüpölümünesebepol ursazaminolmaz.Zay
ıf
kavlegöreiseduvarıyıkmav eyatami
retmei mkanıol
urdat ami
r
etmez­sezami nolur.Duvary ol
adüşerveyoldangeçenler
den
biri
ninayağıenkazatakıl
arakdüşüpölürseveyaduvarı
ndüşmesi
sebebiil
ebirmal tel
efolursa,ensahi
hkav l
egöresahibizar
arı
tazminetmez .

Birkimseçöpler
ini
vey
akav un-
kar
puzkabukl
arı
nıy
olaatarak
biri
ninöl
ümünesebebiyetv
erir
se,
ensahihkavl
egörezararı
tazmineder.

Birkimsebirbi
rinit
aki
pedeni kisebepnedeni il
eölürse,bi
rin­ci
müsebbi pzaminolur.Şöyl
eki:Birkimsebi rkuyuaçarbaşkasıda
taşl
arıhaksızyereyol
akoy arveüçüncübi rşahısdagel i
ptaşlara
takı
larakkuyuyadüşüpölürse,taşl
arıkoyanzami nolur.Taşları
haksızyeredeğildekendiarazi
sinekoy muşsa,menkul riv
ay et
ler
e
görekuy uy
uaçanzami nol
ur.

Birkimsebirtaşıyolakoy ar
,iki
kişidebaşkabirtaşıonunyanma
koy ar
lar
saveüçüncübi rşahısgeli
rbunlarat
akıl
arakdüşüpölür
se,
herüçüeşitolarakzami nolur.Zayıfkavl
egöre,bi
rtaşıko­yan
diyeti
nyarı
sınıdiğertaşıkoyanikikişidekal
anyarıy
ıöderl
er.

Birki
msebi rtaşıkoy
ardabaşkasıgeli
ponatakıl
ı
rvetaş
yuvar
lanıpgiderdebirbaşkasıonat
akı
lı
pdüşereköl
ürse,
taşı
yuvar
­l ayanzami nolur
.
Dinlenmekiçi
ny oldaoturan,uyuyanveyaayaktaduranabirit
akı
lı
r
onlardani
kisi
vey abiriöl
ürv eyolgeni
şiseonlardanhiçbir
izamin
ol
maz.Yol darise, mezhepal i
mleri
ncekabuledil
enr i
vayet
egöre,
oturanveyauyuyanboşy ereölmüşolur.Onl
arat akı
l
arakdüşüp
öl
enheder

6.Yol
daÇar
pışar
akÖl
enl
eri
nTazmi
nat
taOr
takOl
mal
arı

Kasıtolmaksızınikikişiçarpışaraköl ür l
erse, herbir
ininaki-l
esi
diğeri
ninmuhaf fefdiyeti
niny arısınıöder .Kast ençar pı
şıp
ölme­l erihali
ndeherbi ri
ninaki lesidiğer ini
ngal i
z( ağır
)diyetini
n
yarı
sınıver
ir.Biri
sikastençar parv eikisideöl ürseherbi r
inin
hükmüay r
ıay rı
dır
.Ensahi hkav l
egör eherbi rini
niki kef
aret
ver­mesi ger eki
r.Bineküzer indegi tmekt ey
keni kikişiçarpışır
ölürl
er­sehüküml eriböyledir.Hay vanl arıölürse,herbirhayv anın
değeri­niny arı
sıdiğeri
nint erikesindenödeni r
.

Çocukvedeli
çarpışı
rsabunl
ar ı
nhükmübul uğaermişkimse­ni
n
hükmügibi
dir
.Zayıfkavl
egörev el
il
erihayvanabindi
rmişse
za­mi nol
url
ar.Başkabir
isi
onlarıbindi
rmişise,oşahıshem
kendi
l
eri­ni
nher i
ıdehayvanları
nınzarar
ınıtazmineder.
Hami leikikadınçar pışı
rölürveçocukl ar
ınıdüşür
ürl
erse,her
bir
ininakil
esi yukarıdabel i
rt
il
diğişekil
dey ar
ım di
yetÖder.En
sa­hi hkav legör eherbi rkat
ilkendiarkadaşıveiki
ceninadına
olmaküzer edör tkefaretöder.Herbiri
ninakil
esideceninleri
çin
gurrenin(kölev eyacar i
yenin)yarı
sınıöder.

İ
kiköl
eçar
pışı
pöl
ürl
erseboşy
ereöl
müşol
url
ar.

İki
gemi ni
nçar pı
şması nı
nhükmü, ikihayvanınçarpışması nın
hükmügi bidir
.Gemi l
erçarpı
şanlarınmal ıise,kapt
anl ar
ınhükmü
süv ari
leri
nhükmügi bi
dir
.Gemi debaşkal arını
nmal ıv ar
sa, herbi
r
kapt anmal ınyarı
sınıt
azmineder .Gemi lerkaptanl
ar ı
nol may ı
p
başkal arı
nınise,herbi
rkaptangemi nindeğerininyarısı
nıöder .
Ge­mi ağırl
ıksebebiil
ebatarsa,içindekimalındeni zeatıl
ması
caizdir.

Yolcul
arı
nkurt
ulmaümidivar
sa,malı
natıl
masıvacibt
ir
.Kapt
an
sa­hibindeni
zinal
madandenizeatt
ığımalıt
azmineder.
Sahibi
ndenizi
nalar
akdeni
zeatarsazaminolmaz.

Birkimsebaşkasına:"
Tazminatıbanaaitolmaküzer emalını
denizeat.
"veya"Zaminibenim."der,odamal ı
nıdenizeatarsa,
em­r i
verenşahıszaminolur.Şayetsadece:"
Malınıat.
"der ,
oda
atarsamezhepalimler
incekabul edi
lenri
vayet
egör eemri veren
ki
şi zaminolmaz.
Birki
msebatmaktankorkar
akmal sahi
bine:"
Malı
nıdeni
zeat.
"der
veatmanı
nfaydasısadecemalsahibi
neaitdeği
l
se,tal
epeden
zaminol
ur.

Mancı nı
ğınt
aşıger idöner,atanlar
danbi r
ineçarpardaöl ür
se,
ölenindi
yett
enhi ssesiboşagi der,geri
kalandiyetçal ı
şanlar
ın
akil
e-sit
araf
ındanödeni r,i
şçilerki
msey ikastetmeksi zi
n
mancı nı
klat
aşat arbiri
si
nei sabetederekonuöl dürürl
ersebu
hataenöldür
meol ur.Şayetbirkişi
y i
kastederekat arl
ardakişi
ölürsevegenell
ikletaşhe­def eisabetediyorsa,ensahi hkavl
e
görebukastenöl dürmesay ı
lı
r.

7.Aki
l
eni
nvey
aÖdenecekBedel
i
nVadel
endi
ri
lmesi

Yanlı
şlı
klavekastabenzerişl
enencinay
eti
ndiyeticanini
naki-
l
esinelazım gel
ir
.Canini
nakil
esi,
asabeolanakrabalar
ıdır
.Ancak
asl
ıvef ür
uuaki l
eolmaz.Zayı
fkavlegör
eoğulakilesay ı
l
ır.Kadı
n
i
çinamcası nınoğludeği
l,
amcasınınoğl
ununoğluaki l
esay ı
lı
r.

Diyet
iüstl
enmedecaniyeenyakı
nol anasabel
er,
uzakolan
asabeler
enispet
leöncel
ikl
i
dir
.Di
y et
tengeri
yekalanı
nıonl
ardan
sonragelenl
erüstl
enmedeöncel
ikli
dir
.Annevebababirolan
asabe­ler
,bababirol
anasabel
erdenöncegel
i
rler
.İmam'mil
k
kavl
inegör
e,ana-
bababirol
anvebababirol
anasabeleray
nı
sevi
yededi
rl
er.

Nesepil
eol anasabelerdensonracaniyi
azadedengel ir
.Sonra
onunasabeleri,
sonraonuazadedenl ervedahasonr aazad
edeni
nasabel eri
gel
ir.Bunlary
oksacanininbabasınıazadeden
öncegeli
r.Sonraonunasabesi olanl
argeli
r.Sonr
ababası nıazad
edeni
ninazadedeni veasabesi gel
ir
.Busıral
amaböy ledevam
eder.

Kadm bir
ini
azadederdeazadedi l
enbiriniöldürürse,kadı
nın
aki
lesidi
yet
iyükl
enir.Bi
rkaçki
şibir
ini
azadet mişse,onubirkişi
azadetmişgibi
dir
.Azadedeninmi r
asçısıolanherbi rşahı
s,azad
edenindi
yett
enyüklendi
ği mi
ktar
ıyükl
enirler.Enzahirkavl
egör e
azadedil
enköleakil
edensayıl
maz.

Cani
ninaki
lesiyoksav
eyaödemey iyapamazl
arsa,müslüman
canii
çindi
yeti
nt ümüvey
akal ankı
smıdevl
ethazinesi
ndenödeni
r.
Devl
ethazi
nesindeparayoksa,enzahi
rkavl
egörecanidiyet
in
tümünüöder.

Tam olancandiy
eti
,üçyılv
adel
iolar
akcani
ninaki
lesi
ta­rafı
ndanödenir
.Herseneni
nsonundadi
yeti
nüçt ebiri
ni
öderl
er.Zı
mmi ol
anındi
yetii
se,
biryı
lsür
eil
eertel
enir.Zayı
fkav
le
göreiseüçyı
lsürei
levadel
endi
ri
li
r.
Müsl ümankadı nındiyetii
sei kiyılvadel
endi r
il
ir
.Bi r
inci
yıl
daüçte
birödenir.Gerikalankısmıi seikinciyı
lı
nsonundaödeni r.Zayı
f
kavlegörei seüçy ıl
süreilev adelendiri
l
ir.Enzahi rkavl
egöre
canininakil
esi,değerioranındaköl enindiyeti
ni üstl
enir
.Heryı
l
di­y eti
nüçt ebir
iödeni r
.Zay ıfkavlegörei setamamıüçy ı
lda
ödenir.

Birki
mseiki şahsıöldür
ürse,
diy
etl
eri
üçy ı
l
daÖdemeküzer
e
akil
esiüst
lenir
.Zayıfkavl
egöreiseal
tıy
ıl
daödeni
r.

Bedeni
netraf
ında(
azalar
da)işl
enenci
nayetl
eri
ndi
yetii
seyıl
da
üçtebi
rkadar
ıÖdenir
.Zayıfkav
legör
eisetamamıbirsenede
ödeni
r.

Candi yeti
ninödenmesiiçi
nt anı
nanüçy ıl
lı
kv ade,mağdur uncan
verdiği
andani t
ibar
enişlemey ebaşl
ar.Öldürmedı şındaki
cina­y etl
eri
ndiyet
iniÖdemeki çi
ntanınanv ade,cinayeti
n
başlangıcıanı
ndaniti
barenişlemeyebaşlar.

Aki
ledenbir
isenenini
çindev efateder
se, oyıl
içindeödemesi
ger
ekenhissedüşer.Akil
ef ert
leri
ndenfakir
,köle,çocukvedel
i
ol
andiyetödemez.Müsl ümankaf iri
çin,kaf
irdemüsl ümaniçi
n
di
yetödemez.Yahudi,hıri
sti
yaniçindiyetöder.Enzahirkav
le
gör
ebu­nunaksi cai
zdir.
Zenginolanhery ı
ly ar ı
m dinar
,ortaderecedemal varl
ığıolanise,
herbiryıl
dadörtt
ebi ror anı
ndadinaröder.Zayıfkavl
egör eise,üç
yı
ldabiryarı
m dinarv eyadinarı
ndör t
tebiri
niödemesi vacibt
ir.Her
i
ki (
bir
inciveiki
nci der ecede)zenginl
ikyı
lsonundanazar ı
i
ti
­bar aalı
nır
.Yılsonundaf aki
rdüşeninödemey üküml ül
üğü
düşer.

8.Köl
eni
nCi
nay
etİ
şlemesi

Köleni
nişlediğimalicinay et ,
kendi si
ninboy nunat aall
ûkeder.
Efendi
siisterseonusat arv eyaköl eni
nkı ymet i
ndenv eerşt
enen
düşükolanı nıf
idyeolarakv ererekköley ikurt
arır
.İmam' mil
k
kav­linegör eersiöder .Enzahi rkavl
egör eisecinayetmalı
boynunat a­al l
ûkeder se, zimmet i
net aall
ûket mez.Efendif
idyeyi
verdi
ktenson­r akölet ekrarci nayetişlerse,köleyisat
maküz ere
yamağdur ates­lim ederv ey aonuf i
dy eolarakv er
ir.

Şayetef
endifi
dyeyiÖdemedenikincibi
rcinayetişl
erse,y
aheriki
ci
nayeti
çinonusatarveyaköl
eninkıymetindenv eherikier
şten
endüşükolanı
nıfi
dyeolarakveri
r.İ
mam' ı
nilkkav l
i
negöreheriki
ci
nayeti
nersii
çinonufidy
eolarakverir
.Efendisi
onuazadeder
ve­y asat arsaveheri
kisi
nindesahi
hol duğunukabuletmemiz
hal
indev ey aefendi
köl
esiniöl
dür
ürse,f
idyeyienazolanınagöre
ver
ir.Zayıfkav l
egörei
sebukonuday ukarıdageçenherikigör
üş
de(fidy
eni nv er
il
mesiv
ey aköl
eni
nsatıl
ması )geçer
li
dir
.

Köl
ekaçarveyaölürse,
efendi fi
dyeyivermektenberiolur.
Mağdurunmir
asçısıköl
ey ii
sterdeef endivermezse,efendif
idy
eyi
ver
mektenber
i ol
maz.Ef endifidyey
i ver
eceğinisöyl
erse,ensahih
kavl
egörebusözündendöner ekköleyitesl
im edebi
l
ir.

Ümmüv el
ed( çocukannesi )cinay eti
şlerseefendi onu,kıymetv
e
ersindenendüşükol anınınkar şıl
ığı
ndafidyev erir
.Zayıfkavl
e
göreümmüv eledi
nişlediğicinay ethususundaf ar
klıi
kigörüş
vardıryani,
yaer şkarşıl
ığındaf idyeveri
li
rv eyaümmüv el
edsatı
lı
r.
Enza­hi rkavlegöreümmüv eledinişl
ediğibirkaçcinayetbi
r
cinayethükmündedi r.

9.Ceni
neKar
şıİ
şlenenCi
nay
et

Cinayetnedenii
l
eöl üolar
akanası
nınrahmindenayrı
lı
pdüşen
ceniniçi
nbirgurr
e(köleveyacar
iye)ödeni
r.Annesi
hay at
tav
eya
ölüikendüşencenininhükmüdeböy l
edir
.Kezaannesinin
rah­mindenayrı
lmadanbirkı
smıgör
ünse,
ensahihkav
legör
e
gurrev
ermekgereki
r.Ceni
ngörünmezveayr
ıl
mazsagurr
e
vermekgerekmez.

Cenincanlıol arakdoğarv ebirsüreacısızv eelemsizy asadıkt

an
sonraölürse, caninint azmi natödemesi ger ekmez .Cenindoğduğu
andav eyaacıçeker eköl ürse,canf i
dyesi gerekir
.Kadınikicenin
düşürürseiki,birel düşür ürsekezabi retpar çasıdüşürürsebir
gurregerekir.Şay etebe: "Ondai nsanşekl iazıcık
görülmekte­di r.
"der se,birgurregerekir.Zay ı
fkav l
egör eise
ebeler:"
Şay etra­hi mdekal saydıi
nsansur etial
ıpcanlanır
dı"
derl
erse,birgur relazım gel ir
.

Gurre,birköl
ev eyabircar
iyedemekt
ir.Gurre,
mümey yi
zv esatı
l
ık
eşyalardaayıpsayıl
anay ı
plar
dansal
i
m bul unmasışar
ttı
r.En
sahihkav l
egörey aşl
ıl
ıksebebii
l
eçalışmagücünüy i
ti
rmemi ş
du­r umdai se,büyükolsabil
ekabuledil
i
r.

Gurreninkı ymet i
nin,canininmüsl ümanbabası nıny i
r midebirv
eya
müsl ümanannesi nindeğer ininondabi rmiktarınaul aş­ması
şartt
ır.Gur r
ey oksaonabedel ol
ar akbeşdev ev er i
li
r.Zayıfkav­l
e
görei segur reninkıymetininy ukarıdabelir
ti
lenmebl ağa
ulaş­masışar tdeğildir
.Dev elerbul unmazsagur r
eninkıymeti
veril
i
r.Gur re,cenininmi rasçıl
ar ı
nahi ssel
erioranı ndav eri
li
r.
Gurrey icani­ni nakilesiüstlenir.Zay ı
fkavl
egör ecani cinayet
i
kasteni şlerse,gur­r eyikendi si
ninödemesi ger ekir.
Zayı
fkavl
egörey ahudivey
ahıristi
yanolancenini
nhükmü,
müslümancenini
nhükmügi bi
dir.Bi
rbaşkazay ı
fkav
legör
eise
he­derolur
.Ensahi hkavl
egöregur resi
,müslümanm gur
resi
nin
üçt
ebiri
kadardır
.

Köleolanceni ni
çinci
nayetgünündeannesi ninkıymeti
ninon­da
bir
ialı
nır.Zayı
fkavlegöreiseceninindüştüğügünküdeğer iesas
al
ınır
.Gur r
eyicari
yeni
nef endi
sinev er
mekv acibt
ir
.Cari
yeninbir
azasıkesikolurdaceninsağlam ise,değertakdi
riyapı
l
ırkenen
sa­hi hkav l
egörecari
yesağlam kabul edil
ir
.Enzahirkavlegöre
diy
e­t inondabi r
icani
ninakilesiüstl
enir
.

10.Adam Öl
dür
medeKef
aret

Öl
dürmedekef ar
etv er
mekv acibti
r.Kat
ilçocukv
eyadeliol
sun
zı
mmi veyaköleolsun,ci
nayetikasıt
laveyayanl
ı
şlı
klai
şlemiş
ol
sunkefaretödemekzor undadır
.

Harpdiy
arı
ndaolsabil
ebi
rmüslümanıöldüren,
birsebeplekat
il
ol
an,ceni
nivey
akölesi
niv
eyakendikendini
öldürenkişi
de
kef
aretödemel
i
dir
.Kendi
kendi
niöl
dür
enhakkı
ndabi
rveci
hvar
dır
.

Harbiol
ankadınveçocuğun,devl
etebaşkal
dır
ansaldı
rganı
n
öldür
ülmesi
ndevekısascezasıuygul
amahakkınasahi
pkişi
nin
ca­niyiöl
dürmesi
ndekefaretyoktur
.

Adam öldürmeyeişti
rakedenherbi
rort
ağınensahi hkavlegöre
kefar
etvermesigerekir
.Adam öl
dürmekefareti
,ziharkef
aret
i
gibi
dir
.Enzahirkavl
egör ei
sekati
lkef
aret
iiçinfakirl
erey
emek
vermeky et
erl
iol
maz.

C.KANİ
DDİ
ASI
NDABULUNMAKVEKASEME

İ
ddiaedi l
ensuçun;kasıt
lıveyayanlışlı
klamıtekkişit
a­r afı
ndan
mıy oksabir
kaçkişitar
afındanmıi şlendiği
beli
rt
il
mel idi
r.Dav acı
davasınımutl
akolarakanlatır
sa,hakimi nondanaçıklayı
cıbi l
gi
i
stemesi menduptur.Zayıfkavl
egör ekadıondanaçı klayıcıbi
l­gi
i
stemez.

Davacı
,dav
alı
yıbel
ir
tmeli
dir
.Şayet
:"Onl
ardanbi
riöl
dürdü.
"der
se,
ensahi
hkavlegörehaki
m onlar
ayeminverdi
remez.Zorl
a
al­mak,
hırsızl
ı
kv ei
tlafdaval
arı
ndadadavacıt
ayi
nv eaçı
klama
yap­malı
dır.Daval
ı,
mükel l
efvehüküm gi
ymeyeuygunolmalı
dır
.

Üçüncüşar tisedav acımükell

efolmalıdı
r.Mükellefolmayanı
n
davasıdinlenmez.Dav acıdavayıaçmaesnası ndaolgunv edaval
ı
kendisigi
bi ol
mal ı
dır.Yanimükell
ef,akil
v ebal
iğolmalıdı
r.
Dördüncüşar tise,davalımükel
lefol
mal ıdı
r.Çocukv eyadel
iye
karşıaçıl
andav adinlenmez.

Davacı
,birkişini
nöncet ekbaşı na,sonradabaşkabi r
ini
n
ci
­nay etii
şlediğinii
ddiaederse, buiki
ncii
ddiasıkabuledi
lmez.
Veyacinayetinkastenişlendi
ğiniiddiaederdesonrahat ay
la
i
şlendi
ğinisöy l
erse,enzahirkav l
egör eası
ldavadüşmez.

Adam Öldürmedekaseme, l
evsy er
inegeçer.Levs,davacını
n
doğrusöyl
ediğinedai
rbi
rkarinedir
.Bukarinemakt ulün
düşman­l arı
naaitmahal
ledev eyaküçükbirköydebul unması
veyamak­t ulünyanı
ndanbirgrupinsanı
ndağı l
dıkları
nın
görül
mesidir
.

İ
kigrupkarşıl
aşırvesavaştansonraaral
arı
ndabirceset
bul
u­nur sav eherikigr
upi çi
çegirer
eksavaşmışl
arsa,l
evskar
şı
tar
afı
naleyhindeolur.İ
çiçegir
medensav aşmışl
arsa,l
evs
maktul
ünai tol­duğugr ubunaley
hineolur
.
Adi
lbirkimseninşehadet il
evsti
r,kısasıgerekt
irenkası
tlıöl
dürme
i
sekarinedir
.Kezakölelerinvekadı nları
nşehadetler
idelevsti
r.
Zayı
fkav l
egöreisekölelerinvekadı nlar
ınşehadeteayrıayr
ı
gel
melerişartt
ır
.Fası
kların,çocuklarınvekafir
leri
nşehadetien
sa­hihkav l
egör el
evstir
.

Cani al
ey hindebirlevszuhurederv ekatil
inoğullarındanbi ­r i
:
"Fil
ânadam babamıöl dürmüştür.
"der,diğerideonuy alanlarsa
l
ev sbatılolur.Zayıfkavlegörekari
negeçer li
dir
.Bi rbaşkazay ı
f
kav­l egör eise,fasığm yalanl
amasıyl
al evsgeçer sizolmaz.
Makt ul
ünoğul l
arı
ndanbi ri:
"BabamıZey dv etanı
madı ğım biri
öldürdü."der ,
diğerii
se: "
Amrv etanımadığım bir
i öldürdü."derse,
herbiribel i
rt
­t i
klerişahısüzeri
neyemi nederv eherbi ridiyeti
n
dörttebirinial
ır.

Davalı
,al
eyhi
ndeil
er i
sürülendeli
lii
nkarederek:"
Benmak­t ul
ün
yanı
ndanay r
ıl
ankimselerdendeğili
m."derse,yeminetmesi
şart
ıyl
asözüdoğrulanır
.Öldürmeol ay
ını
nasl ı
nadairbi
rkar
ine
bu­lunurdakastenv eyayanlı
şlı
klaÖldür
üldüğünedairbi
remar e
yok­sa,ensahihkav l
egör ekasemeuy gulanmaz.

Organkesmedevemal telefet
medekasemey okt
ur.Enzahi
r
kavl
egöre,köl
eveyacariy
eninöldür
ülmesi
ndehem lev
shem de
ka­semeşar t
ıaranı
r.

Kaseme,
dav
acı
nınmakt
ulünöl
dür
ülmüşol
duğunadai
rel
l
idef
a
yeminet mesi dir
.Mezhepal iml er
incekabul edi
lenr i
vay etegör e,
ell
iyemi ninartardaol masışar tdeğil
dir.Yemi nedenki şiye­mi n
esnasındadel ir
irv eyabay ı
lı
rdaar ayafasıl
agi rer
se, ayıldı
ğın-da
eksikkalany emi nler
i tamaml ar.Yemi nedenki şiy emin
es­nası ndaölürse, ensahihkav l
egör eeksi kkalany emi nler
i
mirasçısıtamaml ayamaz.Vef atedeniny emi nl
erihükümsüz
sayıl
dığındany e­mi nlerimir
asçı l
arınami rastakihisseleri
oranındat evziedili
rv eek­si kkal anyemi nlertamaml anır.Zay ı
f
kavlegör eise,herbi rmirasçıel l
idefayemi neder .

Mirasçı
l
ardanbi
riyemi
ndenkaçını
rvey
agaibisedi
ğeri
ell
ide­fa
yeminedervekendihi
ssesi
nial
ı
r.Aksihal
degai
bolangel
incey
e

kadarsabreder.Mezhepali
ml er
incekabuledilenrivayetegöre,
da­v alıl
evsolmaksızı
nell
i def
ay emineder.Dav acıdandavalı
ya
veyadav al
ıdandavacıy
areddedilenyeminvey alevsilebir
li
kte
davacıdandavalı
yadöneny eminelli
y emi
ndir.Tekşahi til
ebirl
i
kte
yapı
lany e­mi nel
lit
anedir
.

Yanlı
şlı
klaveyakastabenzeröl
dürmedeakilenindiy
etv erme­si
vaci
bti
r.Kastenöldürmedehakkı
nday eminedilenkişini
ndiyet
vermesivacibt
ir
.İmam'ıni
lkkavl
inegörekendisinekısas
uygul
a­makv acibti
r.

Birmaktulhakkı
ndaîev
smev cutol
duğundaüçki
şit
arafı
ndan
kastenöldür
üldüğüv
eli
sit
arafı
ndaniddi
aedi
li
rveonl
ardanbi
r
ki
­şi hazı
rise,vel
ionuni çinellidefayemi nederv edi
y eti
nüçte
biri
nialı
r.İ
kinci
sidegel i
phazı rolursaonuni çi
ndeel li
def ayemin
eder.Birkavlegöreise;bi
rincidef ayemi nederkenonu
zi
kretmemi şse,yir
mi beşdef ay emineder .Yeminederkenonu
zi
kretmişse,hazırol­may andav alıhakkındayapıl
any emi n
sahihti
rgörüşünükabul et­memi zhalindeyapılanyemi nl
erl
e
i
ktifaedil
ir
.Ensahi holankav i
l debudur .Üçüncüsügel i
phazı r
olursahükmüi ki
nci şahsı
nhükmügi biolur.

Birkimsekanbedel i
ni hakedersey emi
neder.Buki mse
kölesi­ninkanbedel inihakedenmukât ebbirii
se, ef
endisideğil
dekendi siyemineder .Birki
mse, kanbedel
i
ni haket t
ikt
ensonr a
mür t
edol ursa,İ
slam'adönüncey ekadaryemininte'hi
redilmesi
dahai yi
dir.Mürt
ed-li
kdönemi ndeyeminederse,mezhep
al
iml eri
ncekabul edi
lenr i
vaye­t egörebusahiht
ir.Mi r
asçısı
olmay anmakt uli
çinkasemeol maz.

Kı
sasv
eMal
ı
nGer
eği
niSabi
tKı
l
anŞey

Kısasıgerektir
enşey ,suçlununikrarıveyaikiadi l
şahidinşe-
hadetiylesabitolur.Kesmev ey aral
amai çi
nödenenmal ıgerekli
kı
lanşeydei krarvey aikişahidi
nşehadet iy
lev eyabirerkekv eiki
kadınınşehadet i
ylev eyay eminl
esabi tolur.Birerkekv eikikadın
makt ulünmi r
asçılarındanbi r
ini
nmal karşıl
ığı
ndakat il
ikısastan
affet
tiğinisöyl
erse, ensahi hkavlegör eşahitl
ikleri
kabul edil
mez.
Birerkekleiki kadın,birkişi
ninbi rki
msedehaşi medenönce
mudi hay ar
asıaçt ığınaşahi t
likederler
se, mezhepalimleri
nce
kabul edi
lenr ivayetegör ehaşi meniner sivaci
bolmaz.Şahitl
er
i
ddiaedi l
enşey iaçıkçabel ir
tmel i
dir
ler
.Şahi tal
eti
belir
leme
hususunda: " Onukı l
ıçlav ur
du, yaral
adıv eöldü.
"derse,öl
dürme
olayısabitol­maz.Ancak: "Yaraileöldüv eyaonuöldürdü."
demel idi
r.Şahi ti
fa­desi nde:"Kafasmav urduvekanadıveyakanı
aktı
."derse, dami yey arasısabitolur.

Mudi hay arasınınsabitol masıiçi

nşahidinif
adesinde: "
Onuvur du
vekaf akemi ği göründü."demesi kafi
dir.Zayı
fkav l
egör ei
se:
"Kafasındamudi hay arasıaçtı
."demesi şart
tı
r.Mudi hayar
asında
kısasınmümkünol masıi çi
nşahitmudihanm y er
inivezamanı nı
belli
etmesi vacibt
ir.Sihirsebebii
leol
anöl dürme, deli
li
ledeğilde
canininikrarıil
esabi tolur.

Birkimsemi rasçı
sıolduğuadamıny aralandığınadai
rşahitl
i
k
ederse,y arasıi
yil
eşmedenşahi t
li
ğikabul edil
mez.Yar a
i
yileşti
ktensonr ayapacağışahit
li
kkabul edi
lir
.Kezami r
asçısı
olduğuki şiölüm döşeğindei
kenmal ıiçinşahidinyapacağı
şahitl
ik,ensahi hkavl
egör ekabuledil
i
r .Canininakil
esiyükl
endiği
diyeteşahit l
i
kedenle­r inf
asıkoldukl
ar ı
nıiddiaederl
erse,
şahitl
ikl
er i
kabul ol
unmaz .

İki
kişi
,ikişahsınbi
radamıÖldürdükler
ineşahit
li
kederlerdeher
i
kizanlıkati
lisedavay
ıiddi
aedenleri
nadamıöl dürdükl
erine
şahit
li
keder l
ersevemaktul
ünv el
isideilki
kişahidit
asdikeder
se,
onl
arı
nşahi t
li
ğinegörehüküm v
eri
l
ir.Soni
kişahi
divey
aher
dör
dünüt asdi
keder sevey
atümünüy al
anl
arsa,
herüçmesel
ede
deşahi
tl
ikleri
batıl
olur.

Maktulünmi r
asçı l
arı
ndanbirkaçı,kati
ll
erdenbirkaçınıaff
et­miş
ol
duklarınadairikrar
dabulunurl
arsakısasdüşer .İ
kişahit
maktulünöldürülmezamanıv eyayeriveyaöldürmeal eti
veya
öl
dürmebi çimi (
boy nuvurmak,iki
yeböl mekgibi)hususları
nda
i
h­t i
lâfedelerse,şahit
li
kl
erigeçersizolur.Zay
ıfkavl
egör eise
böyl
ebi rşehadet t
elevsvardı
r.

D.BAGİ
LER(
İSYANCI
LAR)

Bağil
er,devletbaşkanı nakarşıbaşkaldı r
an,onaitaatetmey en
veyaüzerleri
nev acibolanyüküml ül
üktenkaçınmakl adev l
et
baş­kanı namuhal ef
etedenlerdi
r.Bunları
nazgınsay ıl
mal arıi
çin
kuvvetsahibi olmaları,
başkal dı
rmalar
ınıncaizolduğuna
i
nandıklar
ıbi rtevil
leri
ninvekendisineitaatett
ikl
eribirl
iderleri
nin
bul
unmasışar ttı
r.Zay ı
fkavl
egör etayi
nedi lmişbirimaml arı
bul
unmal ıdı
r.

Bi
rkav
im,
cemaat
iter
kederv
eyabüy
ükgünahi
şley
enki
mse­y
i
kafirsay anhar i
cil
eri
ngör üşl
erini izharedervebizekarşısav aş
açmazl ar sa,kendihall
eri
net er
keder i
z.Bi
zimleçarpışmaya
kalkışı
rlarsa,bunları
nhükmü, (
iler deaçıkl
anacağıüzere)yol
kesen­l erinhükmügi bidir
.Baği lerbirkonudaşahitli
kederlerse
şahitli
kle­r ikabuledil
ir
.Haki ml eribirkonudahüküm v eri
rve
bizi
m haki minkabul et
ti
ği bi
rhüküm i sekabuledili
r.Ancak
kanımı zıhelalsayar­larsa,hüküm v eşahitl
ikl
erikabuledil
mez.

Bağil
eri
nhakimi,bizeyazı
pgönderdi
ğihüküm i
nfazedil
ir
.En
sahihkavl
egöreşahi t
ler
idi
nlemekşart
ıyl
ahaki
ml er
ini
nyazı
pbi
l
-
dir
diği
ylehüküm veri
li
r.

Bağil
er,biri
slam bel
desinielegeçi
riporadahadl
erii
craeder,
zekât
,cizyev eharaçal
ırv emaaşlıaskerl
eri
nmaaşları
m
Öderl
ersesahi ht
ir
.Askerleri
nmaaşl ar
ınıödemekhakkındabi
r
veci
hv ardır
,yaniödemey erl
i y
eri
ncey apı
lmışol
maz.

Birazgı
nadil bi
rininveyaadilazgınınmal ı
nıtel
efedervebu.it
laf
harphalidı
şındaol ursa,zaminolur.Har phali
ndeisezamin
ol­maz.Birkav legör eiseasiolant azminatöder
.Güçsahibi
olmayanasi,birmal vey
abircanıt el
efeder sesav
aşhalindeol
sa
bil
etazmi­natöder .Güçsahi biolupt e'
vi
liol
mayanlar
ınhükmü,
asini
nhükmügi bidir
.

Devl
etbaşkanıazgı
nlar
a,güv eni
li
rvezeki
birnasi
hatçi
yi
gönder
medikçeonlarakarşısavaşaçmasıcaizdeği
l
dir.Azgı
nlar
,
zul
­meuğr adıkl
arı
nıvey aidareyedairbirşüpheleribulunduğunu
söylerler
se, buhaksızlı
kv eşüphegi deri
li
r.Ayaklanmakt aısrar
ederlerse,dev l
etbaşkanıonl aranasihatt
ebulunur ,
sonr a
kendileri
­nekar şısavaşaçacağı nıbil
diri
r,Mühletisterl
erse,
devletbaşkanımühl etveripv er
memehususundagör üşbildi
ri
rve
kararınıdoğr ugördüğüşey egör everir
.Dev l
etbaşkanısav aştan
kaçanl ar
ı,yaral
a­nanl arıveesi r
ler
iöldürmez.

Savaşsonaer ipgrupl
arıdağı
lı
ncay akadardevletbaşkanı
esir
­l eri
-çocukvekadındaol sa-serbestbır
akmaz.Yalnı
zkendi
i
steğiilei
taatetmeyebaşlayanasiyiserbestbır
akır
.Savaşsona
erdi
ğinde

taşkı
nlı
kyapmay acakl
arı
ndanemi
nise,
imam onl
arı
nsil
âhlar
ınıv
e
atl
arı
nıgeri
veri
r.Zorunl
ulukol
madı
kçaasi
ler
insi
l
âhv eatl
arı
sa­v aşt
akull
anılmaz.

Azgınlar,ateşvemancı nıkgibişiddet
lider
ecedekorkunçolan
şeyler
leöl dürül
mezler.Ancakonl arı
nbusi l
âhl
arıkul
l
anmaları
veyabi zi
ihataet meler
i gi
bibirzorunl
ulukolur
sakull
anıl
ı
r.Onlar
a
karşıkafi
r l
erdenv ekaçanlar
ıarkadanv urmayıcai
zgören
kimselerdeny ardımistenmez.

Azgınl
arbizekarşıharpehli
ndenyar
dımi st
erveonl
arlaemanakdi
yaparl
arsa,buakidbizi
mi çi
ngeçerl
iolmaz.Ensahi
hkav l
egör
e,
akidonlari
çingeçerl
idi
r.Zimmetehlionl
arayar
dım ederve
bizimlesavaşmal arını
nhar am olduğunubi l
ir
lerse,ol
arav eril
en
ahitortadankalkar.Zımmi ler
denzor l
ayardım sağlayacak
olurl
arsa,kendileri
nev er
il
enahi tortadankalkmaz.Kezazı mmi l
er:
"Sizi
nlesavaşmal arını
ncai zolduğunuzannedi yorduk."derlerse,
kendi l
eri
y­l eyapıl
ansöz leşmeor tadankalkmaz." Azgınlarınhaklı
oldukları
nıbili
yorduk."der
lerse,mezhepal imlerhıcekabul edilen
ri
v ayetegöre,kendil
erineveril
enahi tbozulmaz.Zı mmi l
erl
e
yapılansavaşınhükmü, i
mamakar şıbaşkaldır
anazgı nlarl
a
yapılansavaşınhükmügi bidi
r.

E.İ
MAMETİ
NŞARTLARI

İ
mamdabul
unmasıger
ekenşar
tl
arşunl
ardı
r:

1-Müsl
ümanol
mak.

2-Mükel
l
efol
mak.

3-Hürol
mak.
4-Er
kekol
mak.

5-Kur
eyşkabi
l
esi
ndenol
mak.

6-Adi
lol
mak.

7-Al
i
mvemüçt
ehi
tol
mak.

8-Şecaatsahi
biol
mak.

9-Gör
üşsahi
biol
mak.

10-Muhakemesahi
biol
mak.(
Gör
me,
işi
tmev
ekonuşma
kabi­l
iyet
iol
mak.)

İmamıntayi
ni biatil
eolur.Ensahihkav l
egöreimamı ntayi
ni,
kol
aycabirarayagel ebi
lenali
ml er
,rei
slerv
ei nsanl
arı
nsaygı
duy­duklarıkimselerdenoluşanEhl -
ihalveakdinbeyatıi
l
eolur.
İmamabiatedenl eri
n,şahitl
erdearananadaletvediğernit
eli
kl
ere
sahi
pol­mal arışart
tı
r.

İ
mamett
ayi
ni,
birönceki
imamı
nhay
att
aikenbi
rşahsıt
ayi
n
etmesiyl
edeol ur.Hz.EbuBeki r
'i
nHz.Ömer '
itayi
netmesi gi
bi.
Eğerbiröncekiimam, seçi
lecekimamı nbircemaat i
narasından
se­çi l
mesinişûrayahavaleederse, buşekil
dekiseçimimamı n
hayattai
kenbirşahsıimam t ayi
net mesigibi
dir.Ancakbu
şekil
dekiseçi
m­dei mam ol acakkişibell
iolmaz.İmamın
vefat
ındansonrabugr upkendi araları
ndanbiri
niseçerl
er.Hz.
Ömer '
inkendi
sindensonr abirhali
feyitayi
netmey er
ekbirgruba
havaleetmesigibi.

Buşeki l
leri
ndışı
ndaimam tay
ini,i
mamet l
i
ğinşartl
arı
nıt
aşı
yan
bir
ini
ni maml ı
ğızor
lael
egeçir
mesi i
leolur.Kezaensahi
hkavl
e
göreimamet î
i
ğizor
laelegeçi
ren,fasıkvecahilol
ursadi
ğer
şartl
arıtaşı
maklabir
li
ktei
maml ığıcaizdi
r.

Bendiyorum ki;bi
rkimsezekâtınıazgınlarav erdi
ğini
iddiaederse,
yeminii
lebirl
ikt
edoğr ul
anı
r.Cizyeyiverdiğiniiddi
aeder sesahih
kavl
egör etasdikedil
mez.Kezaensahi hkav legörehar acı
ver­diğini
iddiaederse,t
asdikedilmez.Bi rkimsei şl
ediğisuç
sebebiil
ekendisinehadtatbi
kedi l
diği
ni iddiaederse,tasdikedi
li
r.
Ancakhadcezasışahi ti
letespitedil
ir
;fakatbedeni ndebi ri
z
yoksasözüt asdikedi
lmez.All
ahdahai yibili
r.

FMURTEDI
NHUKMU
Mürtedli
k,niyetederekv ey
aküfregöt
ürenbirsözüsöy
ley
er ek
veyabirfi
il
iişleyer
ekİslam'dandönmekti
r.Küfr
egötür
ensöz;
i
s­t i
hzaşekl indesöylensi
ninateder
ekveyainanar
aksöylensi
n,
hükmüay nıdır.

Bi
rki
mse,
All
ah'
ıvey
aResul
üinkarederv
eyaResul
üyal
anl
ar

veyazi
nagibii
cmai l
eharam olanbirşey
i hel
alederveyabununat
sini
yani
,hel
alolanbi
rşeyiharam sayarveyaicmailevaci
bolanı
i
nkarederveyabununaksinii
ddiaederv eyayarı
nkafirol
mayı
azmederveyaküfregir
ipgi
rmemekt etereddütedersekafi
rol
ur.

İ
nsanıküfr
egötürenfii
li
se,yakasteni
şlenenbirf
ii
lveyadi
ni
haf
if
ealarakaçı
kbiristi
hzaveyadinii
nkaretmekşekli
ndeoluı
Kur
an-ıKeri
mipisbiryereat
mak, putv
ey agüneşetapmakgibi
.

Çocuğun,
del
i
ninv
ezor
lananki
şini
nir
ti
dadısahi
hdeği
l
dir
.

Birki
msei r
ti
datedipdeliolursa,del
ili
ğisür esincecezaol ar
ai
öldürülmez.Mezhepal i
ml eri
ncekabul edilenr iv
ay etegör
e;
sarho­şuni r
ti
dadıveyaİslam'agirmesi sahi hti
r.Birkimse
kayıt
sızşartsı
z:"Fal
anadam kaf iroldu."diyeşahi tli
kederse,
şahit
liğikabuledi
li
r.Zayı
fkav legöreise,bukonudaaçı kl
ama
yapmasıl azı
mdı r
.Bir
incigörüşegöreki şininküf rünemut l
ak
şekil
deşahit
li
ketmekv ey
abirkaçki
şibi
rkimseninmürt
ed
olduğunaşahit
li
kederdekendi
sibuiddi
ayıi
nkareder
se,şahi
tl
eri
n
i
fadesinegörehüküm ver
il
ir
.

Birkimse:"Banayapılanbaskısonucuküfr
egir
dim."derve
ka­f i
rl
ertarafı
ndanesi rt
utul
makgi bi
onudoğrul
ayanbirkar
ine
varsa,yeminii
lebil
diktetasdi
kedil
ir
.Kari
neyoksasözütasdi
k
edil
mez.

İkiki
şi:
"Şuadam küfürl
afzısöy
ledi.
"derodabaskısonucu
söy l
edi
ğini
iddiaeder
se,kari
nebulunsunvey
abulunmasınsözü
tas­dikedili
r.

Müsl ümanolduğubil
inenbirki
mseöl ürveger i
dekalanmüs-
l
ümani ki
çocuğundanbiri
:"Babam mürtedolduv ekafi
rolarak
öldü."der
se,onamirasçıol
amaz.Mi r
astakihissesif
eyolarakkal
ı
r.
Kezababasınınkafi
roluğunukayı
tsı
zşar t
sızbey aneder
se, en
zahirkavl
egörehükmüazöncegeçenhüküm gi bidi
r.

Mür t
edol anerkekv ekadını
nt övbeedi pİsl
am'adönmel er
iiçi
n
onlaratekli
ftebulunmakv aci
bt i
r.Bi
rkav legöretöv
beetmesi içi
n
kafir
eteklift
ebulunmakmüst ehabol duğugibimürtedolana
tekl
ift
ebul unmakdamüst ehabtır.Mür t
ediniseder
haltövbe
etme­si gereki
r.Birkav
legör e,kendisineüçgünmühlet -
tanı
nır
.
Birerkekv eyakadı nmür t
edli
kteısrareder
se,öldürül
ür.Mürted
i
slam' adöner se,müslümanl ı
ğısahiholurveserbestbırakı
l
ır.Zay
ıf
kavlegör e,BatınîveZındı
klargi
bi gizl
ibi
rküfr
ei r
ti
datet mi
şse
İsl
am' ıkabuledi l
mez.

Mürtedolanınçocuğairti
datt
anöncev ey asonradoğmuşsav e
annevebabası ndanbiri
müsl ümanise, müslümansay ı
lır
.Herikisi
mürtedisedeçocukmüsl ümansay ıl
ır.Birkavl
egör eçocuk
mürted-di
r.Başkabirkavlegöreiseasl îkafi
rdi
r.Bendiyorum ki
;
enzahirkavlegöreçocukmür t
eddir
.Çocuğunkaf i
rol
duğunadai r
al
imleri
nit­t i
fakıbul
unduğunuI r
aklıalimlernakletmi
şlerdi
r.Al
lah
dahaiyibi
lir
.

Mürtedinkendi malıüzerindekimülkiy
etini
nor tadankal ktı
ğı
hususundabi rkaçkav ilvardı
r:Enzahirkav l
egör e,mürt edolarak
ölür
se, malıüzerindekimül kiy
ethakkınınkalktı
ğı, müslüman
ola­r akÖlürsemül ki
yethakkınındevam et ti
ğianlaşıl
ı
r .Bu
kavi
lleregöre;mür t
edli
ktenönceki borçl
arınmal ındanödenmesi
l
az ı
mdı r.Kendisindentev beetmesi i
stenil
diğisürezarfında
malındankendi ­si nehar camay apıl
ır
.Ensahi hkav legör e,
kişi
mürtedlikdönemi n­det elefetmişolduğumal ıt
azmi neder .

Mür t
edli
kdönemi ndezevcelerininnafakasımalındanhar ­canı
r,
nikahl
arıaskıyaalını
rveakrabal arı
nınnafakasıdamal ından
ödenir.Malınıaskıyaal
magör üşüneday anaraky apt
ığıtasar
ruf
lar
vedondur ul
abilmei ht
imali
ol anazadet me, köl
ey l
etedbirakdi
yap­ma, vasiyet
tebulunmagi bitasarr
ufl
arıaskıyaalı
nır.
Müslümanl ı
ğadöner set asar rufugeçer liol
ur,mür tedolarakölürse
geçerliol
maz.Tasar rufu; satış,hibe,rehinvekitabetakdi gi
bi
askıyaalmay ıkabul etmey ent asarrufl
ardansaaki dler
igeçersizdir
.
İ
manı mi l
kkav l
i
negör e,aki dleri
naskıy aalı
nmasısahi htir
görüşüneday anar akbut a­sar rufl
arıaskıyaalı
nı r
.Yukarıda
geçenkav i
ll
er egör emal ıadi l bi
rkişiy
et esl
im edili
r.Cariy
eleri
varsagüvenilirbirkadınat eslim edi­l i
r.Mall
arıicareyeveril
i
rv e
mukât ebkölesi t
aksitleri
ni herayhaki ­met esli
m eder .

G.Zİ
NA

Erkeği
npenisi
niveyasünnetkadarı
nı,kendisi
nehar am olanv e
şüphehali
ndeolmay ar
akişti
haçekenbi rkadını
nv aginasma
ge­çirmesihali
ndekendisi
nezinahaddi v
acibolur.Erkekv eya
kadını
nanüsündeyapıl
anzinanınhükmü, mezhepal i
ml er
ince
kabuledi
l
enr i
vayet
egör e,
vaginadayapılanzinanı
nhükmügi bi
dir
.

Kişini
ny abancıkadınınbaldı
rıil
eoynaşması ,hayı
zlıveyaoruçl
u
veyaihraml ıkarı
sıveyacariyesii
leci
nsel i
l
işkidebulunmasıhaddi
gerekti
rmez.Kezaki şi
ninevliol
ancariyesiveiddetdönemi n­de
bulunankar ısıi
l
e,kezamül kiyet
inegeçirdi
ğimahr emleri
yle
(ne­sep; emi şmev ehısımlı
ksebebi i
leolanmahr emler
iyl
e)
cinseli
li
şki­debul unması ,enzahirkavlegörekişini
nzorlama
sonucucinselil
iş­ki
debul unmasıhaddi ger ekt
ir
mez.Kezaen
sahi
hkav legöreşahi
t­sizni kahgibial
imler i
nherhangibir
ci
hetl
emubahgör dükl
erişüphelici
nselil
işki haddiger
ekt
irmez.
Veli
sizkıyı
lanni
kahsonucuol ancinselil
işkininhükmüdeböy l
edir
.
Ensahihkav l
egöremey t
ev eenzahi rkav l
egör ehayvanl
ayapıl
an
ci
nsel i
l
işkihaddiger
ekt
ir
­mez.

Birki
mse,zi
naiçi
nücret
leki
ral
adı
ğıkadınlaveyaci
nseli
li
şkii
çin
rı
zagöster
enkadınl
aveyamahremiil
e-nikahl
amışolsabi
le-
cinsel
i
li
şkidebul
unur
sahaddivaci
bkıl
ar.(
Buüçdur umdaşüphehaddi
düşürmez.
)

Zi
nacezası
nıger
ekt
ir
enşar
tl
arşunl
ardı
r:

a-
Zinay
apanmükel
l
efol
mal
ı
dır
.Fakatsar
hoşol
anazi
nahad­di
l
azı
m gel
ir
.

b-
Zinanm har
am ol
duğunubi
l
mek.

Muhsaner kekvekadı
nınzinahaddi,onl
arırecm et
mekt i
r.Muhsan,
mükellefv ehürol
upzımmi deolsasahihbirnikahsonu­cu
peni
sini eşini
nvagi
nasmageçi r
enkimsedir.Enzahirkavlegöre
fâsi
dni kahlaevl
enmişolankimsemuhsansay ıl
maz.Ensahi h
kav­legör emuhsanolanahadt at
bikedil
ebilmesii
çinhürve
mükellefol­duğuhaldepeni si
niveyasünnetkadarınıv
aginada
kaybetmesişar
t­t ı
r.Kami
lolankimse(muhsanol
maşart
lar
ını
taşı
yan)noksan(küçük)bi
rkadınl
ail
işki
debul
unur
samuhsan
sayı
lı
r.

Bekarvehürolanı
ncezası,
yüzdeğnekvenamazıkısal
tmayı
gerekt
ir
enbirmesafey
ev eyadahauzakbirmesaf
eyebiryı
l
boyun­casürgünegöndermektir
.İmam sür
günyeri
nibel
ir
ler
se,
ensahihkavl
egörezanini
nbaşkabiryer
ital
epetmehakkıolmaz.

Yabancıolankimse,zi
naet t
iğibeldedenkendibel
desindenbaşka
birbel
deyesürgünedili
r.Bel
desinedönecekol ur
sa,ensahihkav l
e
görebeldesi
nedönmesi emani olunur.Ensahihkavl
egör e,kadı
n
yalnı
zbaşınasürgünegönder i
l
emez.Ücr etl
eolsadahiyanın­da
kocasıveyamahr emibulunmalıdı
r.Kocasıveyamahremi ücretl
e
gitmezse,ensahihkavl
egör ezorlagönderi
lemezler
.

Köl
eol anıncezasıi
seell
ideğnekt
ir
.Biryı
l
ınyar
ısıkadardasür
gün
edi
li
r.Birkavl
egör ebi
ryı
lsürgünedil
i
r.Bi
rbaşkakav l
egörei
se
sür
günedi lmez.

Zinahaddi
,bey yi
nev eyazinaedeninbirdef
aikrarıil
esabitolur.
Birki
msezinaet ti
ğiniikr
arederdesonr abuikrarı
ndandöner ­se
zi
nahaddikalkar.Zinaedenki şi
,"Banahadditatbi
ket meyin."der
veyakaçar
sa, ensahi hkavlegörehadcezasıkalkmı şol
maz.Dör t
erkekbi
rkadınını
nzi naetti
ğineşahitl
i
kederl
erde, dörtkadında
onunbakir
eol duğunui ddi
aederlerse,suçi
snatedilenkadınahad,
suçi
snatedenl
eredekaz
ifcezasıuy
gul
anmaz.

Şahit
ler
denbiri
zinaedi
lenyeri
tay
inederdedi
ğer
ler
ibaşkay
eri
tay
inederl
ersehadcezasısabi
tol
maz.

Hürv eyabirkısmıhürol anköl eninzinacezası nıimam v eyaveki

li
tatbi
keder.Hadt at bikedili
rkeni mam v eşahi tl
erinhazır
bu­l unmasımüst ehabtır.Köl eni
ncezası nıimam v eyaef endi
si
tatbi
keder.Köl eni ncezası nıuy gulamaktaanl aşmazl ı
ğa
düşerler
seensa­hi hkav legör ecez ayıi
mam t atbi
keder .Fakat
sürgüneefendi sigönder ir.Mukât ebolanköl eninhükmü, hür
olanı
nhükmügi bidir.Fasık, kafi
rv eamukât ebol anköle,kölel
eri
ne
kendiler
icezay ıtatbikeder ler.Ensahi hkavlegör e,köleninta'
zi
r
cezasınıefendisi uygular.Ef endikölesini
ncezası naşahi tl
ik
edenleridi
nlemel idir.

Recm cezası
,taşl
aşmıştoprakv
enormaltaşl
arl
ayapı
lı
r.Er
ke­ği
recm etmeki
çinçukuraçıl
maz.Kadı
nınzi
nasuçubeyyi
neil
e
sa­bi tol
muşsa,onuniçi
nçukuraçmakensahihkavl
egöre
müste­habtır
.

Recm cezasıhast
alık,şi
ddet l
isıcakveyasoğuki çi
n
geci
kti
ri
l­mez.Bi rkav l
egör eisezinaikrari
lesabitol
muşsa
geci
kti
ri
li
r.Has­taol aniy i
leşi
nceyekadardeğnekcezası
geci
kti
ri
li
r.Hastal
ığı
ni yi
­l eşmesi ümitedilmiy
orsa,ceza
değnekl
edeğilüzeri
ndey üzbağbu­l unandallabi
rdefav ur
ulur
.
Üzer
indeell
ibağvar
saikidar
bev uru­lur
.Bi
razacıduy
masıi
çin
bağl
arbirar
ayageti
ri
li
rveyası
kıştı
rıl
ı
r.

Dar
bey
eri
iyi
l
eşi
rse,
cezay
eter
liol
upt
ekr
art
atbi
kedi
l
mez.

Değnekcezasışi
ddetlisı
cakv eyasoğuktauygulanmaz.Hakim,
değnekcezası
nıhastalı
kanı nda,şi
ddetl
isı
caktaveyasoğukta
uygu­lardasuçluölürse,İmam' m kesi
nbeyanınagörezanıi
n
olmaz.İ
mamı nbeyanındananl aşıl
anodurkicezayıgeci
kti
rmek
sünnet-
ti
r.
Kazi
f(Zinaİfti
rası
)Haddi

Zinai
ft
irası
ndabul
unankimsey
ehadtatbi
kedebi
l
meki
çin
kendi
sindeşuşart
lar
ınbul
unmasıl
azı
mdır
:

a-
Mükel
l
efol
mak.Fakatsar
hoşol
anacezat
atbi
kedi
l
ir.

b-Kendii
steği
il
esuçi
snadı
ndabul
unmak.Mümey
yizol
anki
mse
ta'
ziredi
l
ir.

Hernekadaraşağıy
adoğr uinsedeçocuğunsuçi snadıi
le
asl
ı­na(babası
na-anasına)hadtatbi
kedilmez.Hürolankimsey
e
sek­sen,köl
eyeisekır
kdeğnekv urul
ur.Kendisi
nesuçisnat
edil
enki
şi,
li
anbahsindegeçt i
ğigi
bimuhsan( evl
i)ol
malı
dır.
Sayıl
arıdörtt
enazolanbirkaçki
şi,
birkimseyezinaif
ti
­r ası
nda
bulunurlar
sa,enzahi
rkavlegörekendi
leri
nehadt at
bikedil
ir
.Keza
şahitl
i
kedendör tkadın,
birköl
evebirkafiri
semezhep
al
imlerincekabuledi
lenri
vayet
egöre,kendil
eri
nehadt at
bikedil
ir
.

Zinayapt
ığı
nıikraredenev ezi
nayaşahitl
ikedenehadt at
bik
edil
mez.İki
kişi,
birbir
ler
inezinaisnatederl
erse,suçl
arıt
akas
edil
­mez.Kendi sinekazifi
snatedil
enkimse, yal
nızbaşı
na
(haki
mdenizinalmadan)suçi snatedenehaddi tat
bikederseceza
i
faedilmi
şol­maz.

H.HI
RSI
ZLI
K

Hır
sızl
ı
kcezasını
nvaci
bol
masıi
çi
nçal
manmal
daşuşar
tl
arı
n
bul
unmasılazı
mdır:

1-Çal
manmal,hali
sdinar
ındör
ttebi
rikadarol
mal
ıvey
ade­ğer
i
hal
isdi
nar
ındör
ttebir
ikadarol
malı
dır
.

Bi
rki
mse,damgasızdi
nar
ındört
tebi
ri
niçal
arvebudamgalı
di
nar
ındör
ttebi
ri
neeşi
tdeği
lse,
ensahihkavl
egör
eelikesi
l
mez.
Birki
msef ül
ûsolduğunuzannederekbir
kaçdinarıçalarvedinar
ın
dörtt
ebiri
kadardeğil
seelikesi
l
ir.Kezabil
mediğihaldecebinde
di­narındör
ttebir
ikadarparaolaneskibi
rel
biseyiçalanı
nen
sahihkavl
egöreelikesi
li
r.

Birki
mse,nisapmi ktar
ıkadarmalısakl
andığıyerdenikidef
a
çı
karır
,malsahibi bundanhaberdarolurvemal ı
nsaklandığıyer
i
ı
slahederdei ki
nci defaaynıyer
dençalarsa,buikinci
çalmaay r
ı
birhı
rsı
zl
ıksay ı
l
ır.Mal sahibi
hır
sızl
ıkolayı
ndanhaber darol
maz
vesaklamay eri
niıslahetmezse,ensahihkav l
egör ehır
sızı
neli
kesil
i
r.

Bi
rkimsebuğdayt orbasınıdel
ervenisapmi ktarıkadardökül
eni
al
ıpgötürür
se,ensahi hkavlegör
eelikesil
ir
.İkikişii
kini­sap
miktar
ıkadarmalıortakl
aşaçalarl
arsa,heri
kisinindeelikesi
­li
r.
Çalmanmal iki
nisapmi ktar
ıkadardeğil
seellerikesil
mez.

Birkimseşar ap,domuz ,köpek, v

eyat abaklanmamı şmey t
e
de­r isigibideğerli
ol mayanbi rmalıçalarsaelikesil
mez.Şarap
kabınındeğer idi
narındör t
tebirikadarise,ensahi hkavl
egöreeli
kesil
ir
.Tamburv emi zmargibi bi
rmal ıçal
anı nel
ikesil
mez.Bir
kavlegör e,tamburv eyami zmar m değerihurdahal i
yl
enisaba
ulaşı
rsael ikesi­lir
.Bendi yorum ki;sonuncukav ilensahi
holan
kavil
dir.Allahda­hai yibi
li
r.
2-Çal manmal ,başkasınaaitbirmalolmalı
dır.Bi
rkimseçaldığı
birmal ıbulunduğuy er
dençıkarmadanmi r
asv eyabaşkabiryoll
a
mül ki
y eti
negeçiri
rveyamül kiy
et i
negeçi
rmezdebul unduğuy erde
i
keny emeksur eti
yleveyabaşkabi rşeki
ldenisapmiktar
ından
noksanl aştı
rı
rsaelikesi
lmez.Kezaçal dı
ğımal ı
nkendimülkü
oldu­ğunui ddiaederse,İmam'inkesinbeyanınagöreeli
kesilmez.

i
kikişibirmalıçal
ardaonlardanbi
rimal
ınkendisi
neveyahem
kendisi
nehem dear kadaşı
naaitol
duğunuiddi
aederarkadaşıonu
yal
anlarsa,i
ddiaedenineli
kesil
mez.Ensahihkavl
egöre
yal
an­l ayanı
nel i
kesil
ir
.

Birki
mseor t
akol duğumalıor
tağını
nmuhafazaett
iğiy
erden
çalar
sa,enzahirkavlegör
eelikesil
mez.Hernekadarmaldaki
his­sesiazisedehüküm böy l
edir.

3-Çalmanmalınhı r
sızı
nmül küolduğuşüphesi bul
unma­mal ıdı
r.
Asl
ını
n(babası
nın)v eyaferi
nin(çocukl
arı
nın)veyaefendisinin
malı
nıçal
anınel
i kesil
mez.Enzahi rkavl
egör ekocakarısınınveya
kar
ıkocası
nınmal ı
nıçalarsaell
erikesi
l
ir.

Birkimse,birgrupi
çinhazi
nedenay r
ıl
mışmal ıçalarvekendi­si
ogr upt
andeği l
seeli
kesil
ir
.Çaldı
ğımal,halkı
nmasl ahatıi
çinol
up
kendisi
nindemal dahakkıvar
sav eyamal sadakamal ıol
up
kendisif
akiriseensahihkavl
egör eel
ikesil
mez, aksihal
deeli
kesi
l
ir.

Mezhepal i
mleri
ncekabul
edil
enrivayetegöre,mescidi
nkapısını
veyasütunuçalanki
mseninel
ikesili
r.Hasır
ınıveyakandi
­l i
ni
çalanı
nelikesi
l
mez.Ensahihkavlegör e,
vakfedil
mişmalıveya
uyuyanveyadeliol
anümmüv elediçalanı
nel i
kesil
ir
.

4-Mal korunmaal tı
naal ınmışolmal ı
dır
.Korunmaal tınaal­mak;
malıgözal t
ındabulundur makv eyamuhaf azal
ıbiryer de
bu­lundur makl aol
ur .Mal sahradav eyamescit
teol ursadevamlı
göze-t
ilmelidir
.Mal korunaktaise,Örfegöregözetilmesi y
eterl
i
dir
.
Ahır
,hay vanları
nkor unağıolup,kapları
nveelbi
selerinkorunağı
deği
ldi
r .Evinalanıvebalkonukapv eeskielbi
seler
in
muhafazası dır
.Fakatsüseşy asıil
eparanınmuhaf azasıdeğil
dir
.

Birkimsesahr av ey
amesci t
teel bi
sesinialt
ınaalarakv eya
eş­y aları
nıyastıkyapar
akuy ursa,bueşy al
armuhaf azadasay ı
l
ır.
Şayetuy kudaikenbirtar
afadönerv eel bi
seleri
ndenay r
ıl
ır
sa,
eşyalarmu­haf azadasayı
lmaz.Ki şisahradaelbisev eeşy al
arı
nı
yakınmakoy arveonl ar
ıgözetir
se,muhaf azadasay ı
l
ır.Onları
gözetmezsemuhaf a­zadasay ıl
maz .

Muhafızı
nkuv
vetv
eyai
mdat
lahı
rsı
zımenet
mey
ekadi
rol
­ması
şar
ttı
r.
Bi
nal
ardanay r
ıol
anev,kapı
sıaçı
kol
sunkapalıol
sunorada
uy
anık,kuv
vetl
ibirmuhaf
ızvar
samuhafazal
ısayı
lı
r.Aksi
halde
muhafazal
ısayı
lmaz.

Binalar
abi t
işikolanev,kapısıkapalıolmaklabir
li
ktekor u­nağı
varsaveuy kudaol sabi
lemuhaf ı
zıv arsamuhafazalısayılı
r.Kapı
sı
açıkolmaklabi rl
i
ktemuhaf ızıuykudaol ur
sageceleyin
mu­haf azalısayıl
maz.Kezaensahi hkavl
egöre,budur umda
gündüzle-yi
ndemuhaf azalısayıl
maz.Kezabekçi siuy anıkolup
hırsı
zonugaf ­letedüşürürse,ensahi hkavlegöremuhaf azada
olmaz.

Binalar
abiti
şikevinbekçi
siolmazsa, emni
yeti
nbulunduğusür
ede
kapısıkapal
ıise,mezhepali
ml er
incekabul'
edil
enri
vayet
egöre
gündüzv akt
indemuhaf azal
ısayıl
ır
.Buüçşar t
tan(kapı
nın
ka­pal ıol
ması ,
güvenli
ğini
nbulunmasıv evakti
ngündüzolması
şart­ları
ndan)biriy
oksaevmuhaf azal
ısayı
lmaz.

İpl
erisı
kışt
ırı
l
mamı şveyantarafl
arısarkı
tı
lmışdur umdaolan
sahradakiçadırveiçi
ndekieşyaçöldet er
kedilmişeşy a
hükmündedi r
.Yalnızuykudaolsabileiçer
isi
ndekuv v
etl
ibi
r
bekçisiol
ması( i
pleri
sıkı
ştı
rı
lmışvey antaraf
larıkapatı
lmı
ş)şar
tı
i
lemu­haf azadasay ı
lı
r.

Bi
nal
arabiti
şikkapal
ıyer
debulunanhayvanlar,
yanl
arı
nda
muhaf
ızl
arıbulunmasadakapalıbul
unduklarıy
eronl
arı
n
muhaf a­zasıdır.Sahradakihayvanlariçi
nuy kudaolsabilebir
muhaf ı
zınbu­l unmasışar tt
ır
.Sahradaki develeri
nmuhaf ızl
arı
onlar
ıgörebil
semuhaf azal
ısayıl
ı
r l
ar.Katarhalindekihayvanl
ar,
hersaattebirhep­si nigörecekşekildegüdücününonl ar
a
bakmasıv eherkat arı
ndo­kuzhay v andanfazlaolmamasışar ttı
r.
Katarhali
ndeolmay anl
arensahihkav l
egör emuhaf azalı
sayıl
mazlar.

Muhafazalıevini
çindebulunankabirdekikefenmuhafazalısayı
l
ır.
Kezaensahi hkavlegöre,bi
nalar
ay akınolankabir
ler
dekikefenl
er
demuhaf azadasay ı
lı
rl
ar.Ensahihkav l
egöre,bi
nalar
danuzak
ol
ankabirlerdeki
kefenlermuhafazadasay ıl
mazlar
.

1.El
i
nKesi
l
ipKesi
l
memesi
neSebepOl
anŞey
ler

Birki
mseki r
ay averdiğievi
nden(muhafazalıy
erdebulunan)bi
r
eşyayıçal
arsaelikesili
r.Kezaki
şi
nini
are( emanet)verdi
ği
evin­denbi rşeyçalarsaensahihkavl
egör eelikesi
li
r.

Birki
mse,bi
rkorunağıgaspedipmal ı
nıor
adamuhaf azaederde
korunağı
nsahi
biomal ıçal
arsa,el
ikesi
lmez.Kezaensahih
kav­legörebaşkabiri
sideoradabulunanmalıçal
arsaeli
kesi
l
mez.

Birkimsebirmalızor
laalı
rvekendimuhaf
azasındakorurdamal
sahibikendimalıi
l
ebirl
i
ktezorl
aalanı
nmalınıçal
arakele
ge­çi ri
rsevey
abaşkabiri
sizorl
aalı
nanmalıelegeçi
ri
rseeli
kesil
mez.

Birkimsebirmalıal
ı
pkaçı
rı
rsaveyakendi
kuvvet
iil
ebirmalı
açıkçaelegeçi
ri
rsevey
ayanındabul
unanvedi
amalıinkareder
se
el
i kesi
l
mez.

Birkimsegeceleyinbirev i
nduv arı
ndabirgedikaçarv eiki
ncigece
geliporadanbirmal çalarsa,ensahihkavlegöreelikesil
ir
.Ben
diyorum kimalsahibibugedi ktenhaberdarolmazv ey ol
dan
geçen­l eregörünmezsehüküm böy ledi
r.Durum bununaksi
olursa,kesi
nolarakelikesilmez.All
ahdahai yibi
l
ir.Birkimse
duv ardagedi
kaçarv ebi rbaşkasımalıburadançıkarı
rsaeli
kesilmez.

Birkaçkişiyar
dımlaşarakbirduvardagedi kaçarv ebunl ardanbiri
mal ıgeti
ri
paçıl
angedi ğinyakı
nmakoy arsa,birbaşkasıdamal ı
oradanal ı
pdışarı
yaçıkarır
sa,malıdışarı
yaçı karanınelikesil
ir
.
Bi­r isimal
ıgediği
nor tası
nakoyardı şar
ıdaki dealırgötürürve
mal ni ­sapmiktarıkadarise,
enzahi rkavlegörei kisi
nindeel i
kesilmez.
Birkimsebirmalıkorunaktandışarıyaatarvey
abirakarsuya
bırakı
rveyagitmekteolanbirhayvanınsırtı
nakoy
arv ey
aesen
rüzgarakarşıkoy
arv eböy l
ecemal ıdışar
ıyaçı
kar
ırsael
i kesil
i
r.
Mal ı
,durmaktaolanhay v
anınsırt
ınakoy ardahayvangiderse,en
sahihkavlegöreelikesi
lmez.

Birkimseninel
ial
tı
ndabul
unanhürkişit
elefol
ursa,el
ial
tı
n­da
bulunduranzaminol
mazvehürkişi
yiçal
anınelidekesi
lmez.

Birki
mseküçükçocuğuboynundabul
unankol
yesi
yl
eçal
arsa,
kezaensahi
hkavlegör
eeli
kesilmez.

Birköledev
eüzer i
ndeuyurdabaşkasıhayvanısevkederv
e
kafi
ledenayı
rır
saelikesi
l
ir.Hürbi
rki
msedev eüzerindeuyurv
e
başkasıhayvanısevkedi
pkafil
edenayı
rı
rsaelikesi
lmez.

Birkimsebirmal ıkapısıkapalıol
anev denalı
rdakapısıaçıkolan
evinsalonunanakl ederseelikesi
li
r.Biri
nci
evinkapı
sıaçık,iki
nci
evinkapısıkapal
ıiseel ikesi
l
mez.Zay ı
fkavl
egöre,herikievin
kapısıkapalıi
seeli kesi
li
r.Handabul unanodavesalonunhükmü,
ensahi hkavlegöreevv eodaları
nhükmügi bi
dir.
2.Hı
rsı
zdaBul
unmasıGer
ekenŞar
tl
arv
eHı
rsı
zl
ığıSabi
tKı
l
anŞey

Çocuk,deliv
ezor lanankişini
nel i
hırsı
zl
ıksebebi i
lekesil
mez.
Müslümanv ey azımmi,müsl ümanv eyazı mmininmal ı
nıçalarsa
eli
kesil
ir
.Emanal mı şkişi
niny aptı
ğıhır
sızl
ıkhakkındabirkaç
far
klıgör
üşv ardı
r.Ehsangör üşegör e,"
Hırsı
zlı
ky apmasıhal i
nde
eli
keşil
ir
."di
y eşartkoşulmuşsael ikesil
i
r.Şartkoşulmamı şsaeli
kesil
mez.Bendi yorum ki;ekserulemayav eenzahi rkavl
egör eeli
kesil
mez.Allahdahai yibi
lir
.

Ensahihkavl
egör edav alıy
eminetmektenkaçını
rsa,
kendisi
­ne
yemindönendav acı
nıny eminii
lehır
sızl
ı
ksabitol
urveya
hır
sı­zlı
kyapanınikrarıi
lesabi
tolur.Mezhepali
mler
incekabul
edil
enri
­v ayet
egör e,hırsı
zikr
arı
ndandönersekabuledi
li
r.

Birki
mseAl lahhakkı
nataall
ûkedenbirsuçui t
ir
afederse,en
sahihkavlegörebuit
iraf
ındandönmesiiçinhakim onabirtakı
m
ta­rizl
erdebulunabi
l
ir,f
akatonaser
ahet en"Buiti
rafı
ndandön."
diyemez.

Aley
hindedav aaçıl
maksızm birki
msehazırdaolmay anZeyd'in
malı
nıçaldığı
nıi
ddiaeder seel
iderhal
kesil
mez.Ancakensahi h
kavl
egöreZey dhazıroluncayakadarbekl
eti
li
r.Birl
umse, hazır
olmayanbirkişi
nincari
yesiil
ezorl
acinseli
li
şkidebulunduğu­nu
i
krarederse,ensahihkavlegörekendi
sinederhalhaçluygulanı
r.
Hırsı
zlı
k,adi
likierkeğinşahit
li
ğii
ledesabi
tol
ur.Birer
kekv ei
ki
kadınhır
sızl
ı
ğaşahi t
li
kederse,malsabi
tol
urfakathır
sızı
neli
kesil
mez.Heri kişahidi
nhırsı
zlı
kolay
ını
nşart
lar
ınıaçı
klaması
şartt
ır
.

Herikişahiti
htil
âfadüşerekbirisihı
rsı
zınsabahl
eyinvedi
ğe­r
i
akşamleyinhırsı
zlı
ky aptı
ğınıi
ddiaederse,buşeki
ldeki
şahit
li
k­l eri
geçersizdir
.

Hı
rsı
zınçal
dığımal
ıger
iver
mesi
lazı
mdı
r.Mal
tel
efol
muşsa
t
azmineder.

Hır
sızınelikesil
i
r kenöncebil
ekmaf salıi
lebirlikt
esağel i
ke­si li
r.
Eli
kesildikt
ensonr ai
ki
ncidefahırsı
zlı
ky aparsa, solayağı
ke­silir.Üçüncüdef ahır
sızl
ıkyaparsasol el
ikesi l
irvedör düncü
defa­dasağay ağıkesi
li
r.Bundansonr ahırsızlı
ky aparsata'zi
r
edil
ir
.

Kesilenel
,kaynatı
lmışzeytinyağı
nabat ır
ıl
arakkanıdurduru­l ur
.
Zayıfkavl
egör e,
kesilenyeryağabatı
rıl
ıncahadcezası
tamam­l anmı şolur.Ensahihkavl
egör ekesilenkoluharsızyağa
batı
r-malı
dırveyağınücretihı
rsı
zaaitti
r.Hırsı
zınkol
unuy ağa
batı
rmasıiçinimam kendisineemirvermey ebil
ir
.Elkesi
li
rken
bil
ekmaf ­salındankesil
ir.Ayaki
set opukmaf salı
ndankesi l
i
r.
Birki
mseel ikesil
medenbi r
kaçdef ahır
sızlı
kyapmı şsa,hepsi
­ne
bedelolar
aksağel ini
nkesil
mesi yeter
li
dir.Kesi
lenelindört
par­mağıkesi kol
sadael tam ol
arakkabul edi
lir
.Bendi yor
um ki
,
kezaeli
nbeşpar mağıkesil
mişsedeensahi hkavlegöretam
kabuledil
i
r.Allahdahaiyibil
ir
.Ensahihkav legöre,eli
nbir
parmağıfazl
ai sedekesili
r.

Birki
msehı r
sızlı
kyapardasağel ibi
rafetsonucukesil
i
rse,
kesme
cezasıdüşmüşol ur.Solel
ibi
rafetsonucukesil
mişsemezhep
al
imleri
ncekabul edil
enriv
ayetegörecezasakıtol
maz.Birafet
so­nucukesi lenayaklar
ınhükmüdeel i
nhükmügi bidi
r.

3.Yol
Kesenl
eri
nHükmü

Yolkesen;
(malal
mak,adam Öl
dür
mekv ei
nsanl
arıkor
kutmak
amacıyl
ayolaçı
kan)müsl
üman,mükel
l
efvekuvvetsahi
bi
ki
msedir.

Muhtel
i
sy ol
kesi
cideğil
dir
.Kafi
l
eni
narkası
ndangel
ipbirşey
i
kapı
pkaçankimsedi
r.Kendikuv
vet
ler
iil
eküçükbi
rgrubagalebe
çal
anlar,ogr upi
çiny olkesi
cisayı
l
ırl
ar.Büyükv eyardı
m alan
kafi
­l el
eriçinyolkesicisayı
l
mazlar.Yardı
mı nolmamasıy a
uzaklı
ksebe­bi i
l
ev ey abel
dehalkını
nzayıfl
ığısebebiil
eolur.
Beldehalkını
nzayıfl
ığınedeniil
ekuvvetsahibiolanl
ar,şehi
riçi
nde
gâli
bgelir
lerseyolkesicisayı
lı
rl
ar.

İ
mam, birgrubunhal
kıy
oldakorkutt
uklar
ınıancakmall
arı
nı
almadı
klar
ımv eki
mseyiöldür
medikler
iniöğreni
rse,
onl
arıhapi
s
veyabaşkabircezai
let
a'zi
reder.

Yolkesen, -malçalmadaol duğugi bi-ni sapmi ktarıkadarbirmal ı

elegeçiri
rsecezaol ar
aksağel ivesol ay ağıkesi l
ir
.Sonr atek­r ar
yolkeserse, solel
ivesağay ağıkesi l
ir.Bi rşahsıöl dürürse,
ken­di si
ni ndekısasenöldür ülmesi vaci bti
r.Şay ethem mal almış
hem deadam öl dürmüşse,kendi sikısasenöl dür ül
ürv ecenazesi
dara­ğacı ndaüçgünbı r
akıldıktansonr aindiril
ir.Birkavlegöre,
cenaze­si ndenir
inakmcay akadarası lıbır
akı l
ı
r.Bi rbaşkakav l
e
göreisebi rmüddetcanlıolarakbı rakıl
ırsonr ai ndiri
lereköldürülür
.

Yolkesenlereyar dı
m edenlerçokolursahapset mek,sür
gün
et­mekv eyadiğercezalardanbi r
iil
eta'zi
redil
ir
ler
.Zayıfkavle
göreimam onl arıuygungör düğübiryeresürgüneder.Yolkesenin
cezal
andırıl
ması ndakısasmanasıağı rbasar.Birkavl
egör eise
hadma­nasıağı rbasar.Biri
ncikavl
e( kı
sasmanasıağırbasar
diy
engör üşe)gör eyolkesenmüsl ümankendi çocuğunuv ey
a
zı
mmi yiöldürürseonlarakar şı
lı
köldürülmez.
Cezatat
bi kedil
medeny olkesenölürse,mal ı
ndandiyetalı
nır
.
Bi
rkaçkişiyiberaberöldürmüşsebirkişiyekarşı
lı
köldürülürve
di
­ğer l
eriiçindiyetal
ınır
.Makt ul
ünv el
isionumal karşıl
ı
ğında
af
fe­der se,mal ıödemesi vaci
bolurv ekısascezasındankurtul
ur.
Ancakhadci hetiyl
eöldürülür.

Yol kesen,bir
ini
ağırbi
rşeki l
deöl dür
ürveyabirorganı
nı
ko­par maksuretii
leöldürürse,kendi
sidekısasenaynışeki
lde
öldürülür
.Şayetbir
iniyaral
arv eyaraiyi
l
eşir
se,enzahirkavl
egöre
kı
sasıuy gulamakvacibdeği l
dir.

Yol kesenkişi
,yakal
anmadanöncekendi si
nemahsus
suçlar­dant övbeedersesuçlar
ıdüşer.Mezhepali
mlerincekabul
edil
enr i
­v ayetegöre,
yakalandı
ktansonratövbeederse,suçl
arı
sakıtolmaz.Enzahirkavlegörezinavehır
sızl
ı
kgibisaircezal
ar
tövbeilesakıtol
maz.

4.Bi
rdenFazl
aCezanı
nÜstÜst
eGel
mesi

Bi
rki
msekı
sas,
organkesmekv
ezi
nai
ft
ir
asıhaddi
il
e
ceza­l andı
rı
lı
rvehaksahi pl
eri
bucezaları
ninfazı
nıtal
ep
ederl
erse,Öncezinaift
ir
asıhaddisonraorgankesmev edaha
sonrakısascezasıtat
­bi kedil
ir
.Azasıkesi
ldi
ktenhemensonra
aceleüzereöldür
ülür.

Kısasıhakedenhazırdeğil
se,kır
baçlandı
ktanhemensonr aeli
kesil
mez.Kezahaksahi bihazı
rdaolup,"Aceleolarakazasını
kesin.
"derse,ensahi
hkav l
egör eorganıaceleüzer ekesi
l
mez.
Kısastahaksahibiol
ankimse, hakkı
nıerte-
Ierse,suçl
ukazifhaddi
i
çinkırbaç­lanır
.Yarasıi
yil
eşi
nceazasıkesi l
ir.

Organkesmedehaksahi bi olanhakkınıertelerse,kısast
ahak
sahibiol
anor gankesmecezasıi nfazedili
ncey ekadarsabreder.
Ace­l eediponuöl dürür
se, organıkesmehakkı nasahipol
an
makt ul
ünterekesindendiyetalmahakkı nasahi polur.Zi
nahaddi
ni
uygulamahakkı nasahipolanbuhakkı nıertelerse,kıy
asagöre
diğerl
eri
ninbekleyipsabr
etmel erigereki
r.

Birkimseüzer i
ndeAllah'ı
nhakkı nataall
ûkedenhadl er
denbi rkaçı
üstüstegeli
rse,önceenhaf i
folanıuy gul
anı
r.Birki
msehakkı nda
All
ah'aveinsanlaraaitcezalarüstüst egel
ir
se,zinaift
i­r ası
haddi,zi
nahaddi ndenönceuy gulanı
r.Ensahihkavlegör ezina
i
ftir
asıhaddiiçkihaddindenöncegel ir.Canvekesmekı sasızina
haddindenöncet atbi
kedi l
ir
.
I
.İÇECEKLERBAHSİ

Çoğusarhoşedeninazıdahar amdır
.İçkiiçenehadcezası
tat
­bikedil
ir
.Yalnı
zçocuğa, deli
ye,harbi
,zımmi v
eboğazınaiçki
dökül
enkimseyekezamezhepal i
mlerincekabuledil
enri
vayet
e
görezor
lamasonucuiçkiiçenecezat atbi
kedilmez.İ
çkiol
duğunu
bil
medeniçenki
msey edehadt at
bikedilmez.

İsl
am' ayenigi
rmişbi rkimseiçki
içerv e"İ
çkininhar
am
oldu­ğunubi l
miyor dum. "der
se,kendisihadcezasıile
cezalandır
ıl
maz."İçki i
çenehaduy gulandığı
nıbilmi
yordum."der
se,
kendisinehaduygulanır.İçki
nint
ortusunu( kabındi
bineçöküp
katı
laşmışolanı
)içmekhaddi gerekti
rir
.

Hamurui çkii
ley oğrulmuşekmeği yi
yeneveiçi
ndeiçki
bulu­nan
macunuy iyenehadt atbi
kedil
mez.Çünküiçkibumaddeler
i
çe­r i
sindet ükenmekt edir
.Kezaensahihkavl
egöreşarapil
e
hukneyapmakv ekişi ni
niçki
yikendi
burnunaakıt
masınedenii
le
kendi
si­nehadt at
bikedilmez.

Birkimseni
nboğazı nal
okmatakıl
ırv
eonuy ut
abil
mekiçi
n
i
ç­ki denbaşkabirşeybulamazsa,i
çkii
çmesicai
zdi
r.Ensahi
h
kavlegöre,
kişi
nintedav
iiçi
nveyasusuzl
uğunugider
mekiçini
çki
al
masıhar
amdı
r.

Hürol
ankimsenini
çki
içmehaddi
kır
kdeğnekt
ir
.Köl
eni
nhaddi
ise
yi
rmideğnekt
ir
.

İçkii
çenkimsey esadecekır
baç, el,
ayakkabıv eyaelbiseninucui
le
vurul
ur.Zay ı
fkav l
egöreiseortakalınl
ıktaolankırbaçlavu­r ul
ur.
İmamı niçkiiçenhürkişi
yemi ktarıf
azlalaştı
rar
akseksendeğnek
vurmay ıi
stemesi ensahihkav l
egör ecaizdir
.Kırbaçlaolanhad
cezasında,fazlaolankır
baçl
art a'
zircüınlesi
ndendir.Zayıfkav­le
göreisehadcezasıcüml esi
ndensay ı
l
ır.

İ
çki haddi,i
çki içeninikrarıveyaikier
keğinşahadet iil
esabitol
ur.
Ağzınıniçki kokması ,sarhoşlukv ekusmasıi l
eiçkicezasısabi
t
olmaz.İçki haddi ninsübut uiçi
ny apı
lanikr
arv eşahadettesadece
"İ
çki i
çti
."demeky eter
li
dir.Zayıfkavl
egör eiseiti
raf
tabulunan:
"Benonuni çki olduğunubi l
iyor
dum, ist
eğimleiçti
m. "şekl
inde
açıkl
amay apmasışar tt
ır.

İçkiiçenesarhoşi kenhadt atbikedilmez.Hadcezası nıtatbik

etmekt ekull
anıl
ankı rbacınkalınlı
ğıdal veasaar asındaor ta
kalın­lıkt
a,yaşv eyakur ubirdeğnekol abil
i
r.Darbelerhepay nı
yerede­ği l
,bedeninbüt ünor ganlar
ınat aksi
m edilerekindiri
li
r.
Boğazçuku­r uv ey üzgibiçabucaköl ümesebebi yetv eren
yerlerevurul
maz .Zay ı
fkav l
egör ekaf ayadav urulmaz.Suçl unun
elibağlanmazv eel ­biseleriçıkarı
lmaz.Fakatüzer indeki kürk
veyaabagibikabaelbise­lerçı
kar
tıl
ı
r.Suçluyusuçt
anmen
edecekvealemeibretedecekşe­ki l
dedarbelerar
tarda
vurul
malı
dır
.Darbel
er i
günlerevesaatl
eretaksi
m ederekvur
mak
cai
zdeğil
dir.

Ta'
zi
r

Hakkı
ndahadv ekef aretol
may anhar am fi
il
iişleyenkişi,
ter­biyeiçi
nta'
ziredili
r.Ta'
zir
,suçl
uy uhapset mek, dürtmek,
azarl
a­makv eyasuçluy adayakatmakt ı
r.Ta'zircezasınınci
nsi
ni
vemi k­tarı
nıdevletbaşkanıbeli
rti
r.Birkavl
e.gör e,kulhakkı
na
taal
lûkedenbirsuçi çi
nazarlamacezası nıvermeky eter
liol
maz.

Ta'zi
rcezasıday akileolursa,sayısıköl
eiçinyir
mi ,hüriçinkı
rk
kır
baçtanazol mal ı
dır.Zayıfkavlegörehüriçinday aksay ı
sıyi
rmi
kır
baçtanazol mal ı
dır.Ensahihkav legöre,günahol anbüt ün
fi
il
lerdebucezalareşi tolupay nımuamel eyetabidir
ler
.Haksahi bi
kazifhaddigibibirhakkındanv azgeçerse,ensahi hkavlegöre
i
mamı nsuçluyuta'zi
ret mehakkıol mazv eyamağdurt a'zi
retme
hakkındanvazgeçer se,ensahi hkav l
egöreimam t a'zi
rcezasını
ve­r ebi
li
r.
J.SAYYAL(
SALDI
RGAN)

Kişinin;nefsini,
organlar ı
nı,namusunuv emalınıhertürl
üza­r ar
a
karşı müdaf aaet mesi hakkıdır.Bumüdaf aaesnasında
saldır­ganhay at
ınıkay bederse,kati
ltazminatödemez.Ancak
mal ınage­l ecekzarar akar şımüdafaadabul unmasıv acib
değildir.Namusunagel ecekzar ar
ıdefet mesiisevacibti
r.Kezabir
kafirv eyabirhay vankendi sinesaldır
ır
sa, müdafaayapması
vacibtir.Enzahi rkavl
egör ekişini
nMüsl üman' akar
şımüdaf aa
yapmasv eyaonuöl dür mesi v
a­ci bdeğildi
r.

Başkası
nagelecekzar
arıdefet
meninhükmü, ki
şini
nkendi
nef
sine
gel
ecekzarar
ıdefetmesini
nhükmügi bi
dir
.Zayıfkavl
egör
e
başkası
nıt
ehli
kedenkorumakkesinl
ikl
evacibti
r.

Birşahsı nüzerinedüşmekt eol

ant estininv ereceğizararıdef
etmeki çint est
ininkır
ıl
masıgereki
y orsa,ensahi hkavlegör ekı
ran
kişizami nol ur
.Saldır
ganenhaf i
fzarar l
adefedi l
mel i
dir.Sözve
yardımi stemeksur et
iil
edefet
mekmümküni se,onuv urmak;ell
e
vurarakonudefet mekmümküni se, kırbaçlav urmak;kırbaçla
vu­r arakdefet mekmümküni se, sopai lev urmak; bi
razasını
kesmek­l eonudefet mekmümküni se, onuöl dürmekhar amdır.
Saldı
rı
yauğrayanı
nkaçmai mkanıvarsamezhepal
i
mleri
ncekabul
edil
enri
vayetegörekaçmasıvaci
bti
r.Kaçmayı
psal
dır
ganı
öldür
mesiiseharamdır.

Birkimsebirşahsınelini
ısır
ırsa,eli
nikol
ayyol
dankurtar
­mal ıdı
r.
Mesel âçenesiniaçmakv eav urdunavurmaksureti
il
eeli
ni
kurtar
mal ı
dır.Buşekil
dekurtarmai mkanıolmazdaeli
nişiddet
le
çekerv eı
sıranındişi
sökülürse,dişii
çinbi
rhakiddi
aedemez.

Birkimsepenceredenv eyabirgedikt
enbaşkasınınharemi ne
(zevce,cari
yevemahr eml er)bakardaevsahi bi
,çakılt
aşıgibibi
r
şe­y ihafif
çeatarvebakanı ngözünedeğergözükörol urv ey
a
gözüney akınbi
ryerinedeği pyaral
arvebunedenl eadam Ölürse
hederolur.Yal
nızbakanki şini
nmahr emi veyakarısıor
ada
bulunmamasışar t
­t ı
r.Zayıfkavl
egör eevsahibininharemi
mest urolmasışart
tı
r.Baş­kabi rzayıfkavl
egörei se,t
aşı
atmadanonui kazetmel i
dir
.

Vel
içocuğunu;
val
işi
kay
etedi
l
eni
;kocakar
ısı
nıv
eöğr
etmen

öğr
enci
si
nit
a'zi
rederdebunl
arzar
argör
ürse,
ta'
zi
redent
azmi
nat
ver
mekl
eyükümlüolur.

İ
mamı
nnassi
l
etakdi
redi
l
mişhadi
l
ecezal
andı
rdı
ğısuçl
uöl
ürse,
bundat azmi natol maz.Sözgel i
mi i
çkiiçenkişiyeay akkabıveya
el
bi sei
lehadt atbikedi l
irv
ebunedenl eöl ür
se,ensahi hkavl
e
görebundat azmi natsözkonusuol maz.Kezameşhurkav l
egöre
kendisinekırkkı r
baçv urul
urv eöl ürse,yi
net azmi natgerekmez.
Kırkkır
baçt anf azladar beindi r
il
irvesuçl uÖlürse, darbesayısı
na
oranladiyettenhi sseödeni r.Zay ıfkavl
egör edi yetinyarı
sıödenir
.
Zinaift
irası
ndabul unansuçl uyaseksenbi rkır
baçv urul
urvebu
ne­denl eölürse, bundaheri kigörüşcar iol
muşt ur.Yani
,ya
diyett
enpayödeni rv eyadiyetiny ar
ısıödenir.

Akil
,baliğvehürolankişi
ninbedeni
ndeuroluşurdaölümcül
olduğundankorkulmuy or
sakesil
ebil
i
r.Öl
ümcül ol
duğundan
korku­l urveonubırakmaktabirt
ehli
keyoksakesmekcaiz
değil
dir.Kes­mekt ebirtehl
i
keolmazdakesilmesihali
nde
tehli
kesiart
arsakesil
­mez.

Çocuğunv eyadeli
ninbedeni
ndebul unanurt ehli
kel
iolmakla
bi
rli
kteterkedil
mesihali
ndetehlikesi artar
sa, babası
nınveya
dede­si ni
nonukesmey et
kisivardır.Tehl i
keliol
masıhalinde
i
mamı nkes­mey etki
siolmaz.Ancakt ehli
kelideğil
sebabasını
n,
dedesini
nv eimamınkesmey et
kisiv ardır.

Baba, dede,sult
anv ediğervel
iler
inçocukv edeli
yeneşter
vur­dur mav ekanaldır
may etkil
erivar
dır
.Caizgör ül
enbutedav
i
şekil­lerisebebii
letedavigörenkişiöl
ürse,t
azmi natödemek
gerekmez, imam, yasakolanbirşeyiçocuğauy gul
ardaçocuk
ölürse,i
mamı nmalındanağırbirdiy
etalı
nır
.İmamı nhatası
sonucubi
rhadveyahüküm sebebi
il
ev aci
bolandiy
eti
mamı
n
aki
lesi
yükl
eni
r.Bi
rkav­legörehazinedenödeni
r.

İmam, ikişahidinşahadet ii
l
ehadcezası nıtatbikederv ehad
tat
bikedi l
enki şiölürdesonraşahi tl
eri
n; köl
e, zımmi veyabali
ğ
ol­may ançocukol dukl
arıortayaçıkarsa,imam ar aştı
rmada
kusurgöst er
mi şsetazminatöder .Eğerkusurgöst er
memi şse
bundai kigörüşv ar
dır
:Tazmi natıaki
lesiüstlenirveyatazminat
hazinedenödeni rdememi zhal i
nde,ensahi hkav legörezımmi ve
köleolanşa­hi t
lerzaminolmaz.

Birki
msei zi
nalar
akbi rşahı
stankanal dırı
rveyaneşt
ervu­r urbu
nedenlecanı
nasirayetederölür
se,tazmi natödemez.Cellat
i
mamı nemr ii
lehaddiinfazederekbir
isininkafası
nıv
ururv ey
a
da­y akhaddinii
nfazederse,buamel i
y eyibi
zzati
mam y apmış
gi
bidi
r.

Cell
atyaptı
ğını
nzulüm olduğunuv eyai
mamı nhatai
şledi
ğim
bil
miyorsa,
imam tazminatıöder.Eğerbunubiler
ekyapmışsa,
cell
atkı
sasv etazminat
ıüstlenir
.Ancakbuinfazı
ncell
adazorl
a
yap­tır
ılmışol
mamasışar ttır
.

Vaginanınüstkısmı
ndanbi retpaçasıalınarakkadını
nsünnet
edil
mesi ,
çocukbuluğçağınaerincepeni si
ninuçkısmınıört
en
deri
­ni nalı
naraksünnetedilmesivacibtir
.Aceleederekçocuğu
yedi
nci gündesünnetetmekmendupt ur.Yedincigündesünnet
edi
lmesiha­l
indezay
ıfkal
acağıi
hti
mal
dahi
l
indei
se,
tahammül
edeceği
zamanakadargeci
kti
ri
li
r.

Birki
mseçocuğuday anamay acağıbiry aştasünnetederde
ço­cuköl ür
se,kendisinekısastat
bi kedili
r.Yal
nızamel iyeyi
yapananasıvey
ababasıi se,kendi
lerinekısastatbi
kedi l
mez.Veli
çocuğutahammül edeceği biryaşt
asünnetederdeöl ürse,en
sahihkavl
egöretazmi natödemesi gerekmez .Malıvarsasünnet
ücreti
çocuğunmal ı
ndanödeni r
.

Hay
vanl
arı
nSebepOl
duğuCi
nay
etl
er

Birki
mseni
nberaber
indebul
undur
duğuhayvangecevey
agündüz
vakti
ndebi
rcanıv
eyabirmal
ıtel
efeder
sezarar
ıöder
.

Hay vanyol
ai drarveyadı
şkı sı
nıbı
rakı
rdabircanınv eyabirmal
ın
telef
inesebepol ur
sa,zararıödememecbur iy
etiyoktur.Süva­ri
hay v
anıçamur dasüratl
isür mekgibimutatolmay anşeyler
den
sakınmalı
dır.Adetdışıbi
rşeyy aparvebirşeyi
nt elef
inesebep
olur­sa,kendisini
ntazmi natödemesilazı
mdı r
.
Birkimsesı r
tınaodunal ırv eyabirhay vanay üklervebirdu­v ara
sürünerekgiderdeduv ary ıkı
lı
rsazar arıöder.Çarşıyagirerdebi r
canınveyabi rmalıntelefol masınasebepol urveçar şı
dai zdi
ham
varsa,t
azmi natödemesi ger ekir
.Çar şıdaizdiham olmazda
odunlarbirşahsınelbisesi netakılı
rsazami nolmaz.Fakatkör
olanıvehay ­v anasırtıdönükol anıikazet mesi vaci
bti
r.Mal
sahibimalınıkorumakt abi rkusurgöst er
memi şse,hayvansahi bi
tazminatöder .Malsahi bimal ımy olunor tasınakoy makv eya
hayvanaar zet mekgibi birkusurgöst eri
rse,hayvansahi bi
tazminatödemez.

Hay v
ant ekbasmaol upgündüzv akt
indebirziraatveyabaşkabir
şeyitel
efeder se,sahi bi
tazminatödemez .Gecev akti
ndetelef
edersesahi bizar
ar ıöder.Ancakhayvanıgecebağl amaktaaşırıbi
r
kusurgöst ermemi şsev eyazir
aatsahibihazırolurdahayvanı
defet­mekt eihmal kardavr
anırsazarar
ıödemez.Kezazi raatı
n
etr
afıdu­v arl
açev ril
mişolupsahibikapıyıaçı
kbı r
akmışsa,en
sahihkav l
egör ehay vansahibitazminatödemez.

Kedibi
rkuşunveyabiry
emeği nt el
efolması
nasebepol urv
ebunu
adethal
inegeti
rmi
şse,vakiti
stergeceolsunist
ergündüzol­sun,
ensahihkavl
egöresahi
bi zaminolur.Adethali
negeti
rmemişi
se
ensahihkavl
egöresahi
bi zar
arıödemez .
ONSEKİ
ZİNCIBOLUM
DÜŞMANLA SAVAŞMAK v
eAHKAMI

A.GENELBİ
LGİ
LER

CihatResûlüll
ah( s.
a.)
'i
ndönemindefarz-
ıkif
âye,
zayı
fkav
legör
e
i
sef arz-
ıayınolanbiremirdi
.Resûl
üll
ah(s.a.
)dönemi
ndensonr
a
kafi
rlerl
eil
gil
iikidurum or
tayaçı
kmıştı
r:

1-Kendi beldeler indeoturankaf i

rl
er i
ndur umu: Bunlarlaci
­hat
etmekf arz-
ıki fây edir
.Yeteri
mi ktardabi rgrupmüsl ümanbu
ci­hadıy apar sa, diğermüslümanl arm üzerindenbuci hatkalkmış
olur.Farz-
ıkifây eol anişl
erdenbazı l
arışunlardır:Al
i ah'mvarlı
ğım
i
spatet meki çini lmi del
il
ler
igetir
mek, diniprobl emlerihal
let
mek,
tefsirvehadisgi bidinii
li
mlerit
ahsi letmek, dini hüküml er
inicrası
i
çinf ıkı
hil
mi nit ahsiletmek,iyi
l
iği emr etmekv ekötülükten
sakındı
r­mak, hery ı
lKabe'yiziyar
etetmeksur etiil
eonui hya
etmek.Zekâtvebey tü'
1-mal yeterl
iolmadığıtakdi
rdeçıplaklar
ı
giy
dirmek,açl
arıdoy ur
maksur etii
lemüslümanl arazararveren
şeyl
erigi
dermek, şa­hadet ikabul edil
enkişi
leri
nşahitl
iky apmayı
kabuletmeler
i,gerek­tiğindeşahitleri
nşahadettebulunmal arı
,i
ş,
sanatveiaşeyitamam­l ayacakşey ler
leuğraşmak.

Bircemaataveril
enselâmıal makf ar
z-ıki
fây
edi r
.Sel
âm vermek
i
sesünnet t
ir
.Tuvaleti
ht i
yacınıgi
dermekteolana,sofr
adaola­na
vehamamdaol anasel
âm v er meksünnetdeğildir
.Bunl
arasel
âm
veri
lmesihali
ndekendileri
ninselâmıalmalarıv
acibdeğil
dir
.

Çocuğa,deli
ye,
kadına,hastaya,sakatol
duğubel
li
olana,el
ivey
a
ayağıkesi
kveyaf el
çli
olana,köl
ey evesavaşmasr
afı(azı
kve
si
lâh)olmayankişiy
ecihatfarzdeğil
dir
.

Vacibolanhacıedaetmeyemaniol
anherözür,cihati
çindeözür
sayı
lır
.Ancakkafi
rl
erkezaensahi
hkav l
egöre,müslüman
hır
sızl
arsebebi
yleol
any ol
kor
kusucihatiçi
nözürsayı
lmaz.

Bor
cupeşinolankimse,al
acakl
ısı
nıni
zni olmadancihatve
se­fer
eçıkmasıharamdır
.Borcuvadeliolanınsef
ereçıkması
har
am de­ğil
dir.Zayı
fkavl
egöregidi
lensef erkor
kulacakbi
ryol
i
se,sef
ereçı
kmasıharamdır.
Kişi
ninmüslümanol ananav ebabasındanizi
nalmadanciha­da
çı
kmasıharamdır.Farz-
ıaynolanbirilmiÖğrenmekiçi
nkişi
nin
anavebabasındanizinalmasıgerekmez.Kezaensahihkav l
e
göre,f
arz-
ıkif
âyeolanbiril
mi t
ahsiletmekiçi
ndeonlardanizi
n
al
makger ekmez.

Birki
mseannesinden,babasındanvealacakl
ısı
ndani zinalı
rve
ci
hadaçıkardahenüzsav aşsafınakatı
l
madani zinl
erinigeri
çe­kerl
ersedönmesi vacibt
ir
.Savaşmay abaşlamışsasav aşı
bır
akı
pay r
ıl
ması,enzahirkavlegöreharamdır.

2-Kaf i
rl
eri
nmüsl ümanl arm bel desinegi rmeleri:But akdi
rdebelde
halkı, mümkünder ecedeonl ar ıçıkarmal arı
;sav aşahazı r
lı
kyapma
i
mkanl arıvarsa,mümkünol anıy apmal ar ı
;hattaizinal­maksı zın
fakirin,çocuğun,köl eninv ebor çl
ununi mkanı nıkullan­ması
vacibt i
r.Zayı
fkav l
egör ehürki şilerl
ekaf ir
lerekar şımukav e­met
göst ermei mkanıv ar sa,köleninef endisindeni zi
nal masışartt
ır.
Sav aşahazı r
lanmai mkanıol mazdadüşmant arafından
yakal anankişi öl
dürül eceğini bili
rse,imkandahi li
ndedüşmanıdef
eder .Öldürül
mey iv ey aesirt utulmay ıuy gungör ürse, i
mkan
dahi l
indekendi nimüdaf aaeder ekt esli
m ol abili
r.

Birki
mseninsavaşmahall
i
neuzaklığı
,namazıkısal
tma
mesa­f esi
ndenazise,
sav aşmahall
i
ndekihal
kınbirfer
disayı
lı
r.
Namazıkısal
tmamesafesindenuzakbirmesafedeolanl
arı
nise,
yeter
ikadar
savaşakat ı
lmalarılazımdır
.Budur umdasav aşmahall
inde
bulunan;larveonlar ayardı
magel enl
ersav aşi
çinyet
erl
isayı
da
olmamal ıdı
r.Zayı
fkav legörehernekadarmüsl ümanlar
düşmanl arı
nakafi gele­ceksayıdaol sal
arda,uzakmesafede
olanl
arınkendiler
inekat ı
lma­larıgerekir
.

Esi
ral
manmüsl ümam kur
tar
maümidi
var
sa,
ensahi
hkav
legör
e
düşmanakar
şıdir
enmekvaci
bti
r.

1.Sav
aşt
aİşl
enmesi
Mekr
uhv
eHar
am Ol
anŞey
ler

İmam veyaveki
l
iizi
nv ermedikçesavaşaçıkmakmekr uhtur.
İmamınsavaşagönder di
ğiseri
yeyebirkomutantayi
netmesi ,
ko­mut anakar
şısabırvesebatgöst er
melerii
çinaskerl
erden
sözal
masısünnet t
ir
.

İ
mam, hı
yanetl
eri
ndeneminolduğukafi
rl
erdenyardı
m
i
steye­bili
r.Ancakyar
dımagelenl
erkafi
rl
eringr
ubunakatıl
ır
lar
sa,
onlar
amukav emetgöster
ebi
lecekkuvvet
teolmamı zşar
ttı
r.
Efendi
ler
indenizi
nalar
akköl
ev ebuluğçağmaer memişkuvvetl
i
çocuklardandayar
dımi steyebi
lir
.İmam bunlar ı
nmasr afl
arı
nıv
e
si
lâhl
ar ı
nıhazi
­nedenv eyakendimalındankar şıl
ar.Ci
hada
çı
kmal arıi
çini
mamınmüsl ümant abay
aücr etödemesi cai
z
değil
dir.Zımmiol
anlaraücretödemesi isecaizdir.Zayı
fkavl
e
göre,zımmi ol
mayanlaradaücr etödemesi caizdir.

Müslümanaskeri
nakrabasınıöl
dür
mesimekruht
ur.Mahremiolan
ki
mseyiöldür
mesi i
seşiddetl
emekruht
ur.Bendi
yorum ki
,
Al­l
ah'aveResulünesövdüğünüduyar
sa,onuöl
dürmesimekruh
deği
l
­di r
.All
ahdahaiyibil
ir.

Savaştaçocukları
,deli
yi
,kadı
nlarıveersel ol
anıöldür
mek
ha­r amdır.Enzahirkavl
egörer ahi
bi,ücretl
eçalı
şanı,yaşlı
yı
, kör
vesakatolanıöldürmekhelal
dir.Enzahirkav l
egör e,
savunmay a
muk­t edi
rolmayanv esavaşhususundagör üşsahibiolmayanı
öl
dür mekhelaldeğil
dir
.Düşmanı nerkekleriköl
e,kadınl
arıesirve
mallarıga­nimetolarakalı
nır
.

Şehi
rdeol sunl
arkaledeolsunl
ar,kafi
rl
erimuhasaraalt
ınaal
­mak,
üzer
leri
nesubı rakmak,ateşvemancı nıkl
akendi
leri
neateşetmek
veonlar
ıuy kudagaf i
lavl
amakcai zdi
r.Aral
arı
ndamüslüman
esi
rl
ervet üccarl
arolsabil
ebuamel i
yeyiyapmakmezhep
al
imleri
n-cekabul edi
lenri
vayet
egör ecaizdir
.

Savaşkızı
şırdadüşmançocukvekadı
nlar
ıkendi
leri
nesiper
ederl
erse,
onlaraat
eşetmekcai
zdi
r.Sadecekendil
eri
nimüdafaa
et­meki çinonlarısiperederveonl araateşet
mekt ebirzar
ur et
yoksa,enzahirkav l
egör ekendilerineateşedil
mezt erkedil
i
rler.
Şayetmüslümanl arıkendiler
inesi perederveonlaraateşetmekt e
birza­ruretyoksakendi leri
neat eşaçı l
maz.Ancakbirzaruret
varsaensa­hi hkav legör eonlaraat eşetmekcaizdir
.

Savaşsafımdanay rı
lı
pgitmekhar amdır.Kafi
r i
nsay ı
sısayı
mı zı
n
i
kikatıdeği
lsehüküm böy ledir
.Yalnı
zsavaşi çinbi rtar
a­f a
dönmekv eyadiğerbirgrubakat ı
lmakveyay eni birimkan
bul
­maki çinayrı
l
makcai zdir
.Ensahihkavlegör e,uzakbirgruba
katı
l
­maküzer esav aşsaf f
ındanayrı
lmakcai zdir.Uzakgr uba
katı
l
anas­ker ,
ayrıl
dığıgrupkendisi
ndensonr agani metelde
ederse,bugani­met eor t
akol amaz.Yakınbirgr ubakat ı
l
mı şsa,
ensahihkavlegöreay rı
l
dığı gr
ubunganimetineor takolur
.

Düşmanınsay
ısısayı
mızıni
ki kat
ındanfazl
aise,savaş
saff
ın­danayrı
lmakcaizdi
r.Ancakbizdenzayıfolani
kiyüzbi
r
düşmanas­kerinekarşı
lı
ky üzaskeri
-nı
izi
nsavaşsaffı
ndan
ayr
ıl
masıensahihkavl
egör eharamdır.

Mübarezeşekli
ndesav aşmakcaizdir.Bi
rkafi
rkendi
sinekar
şı
bi
ri
ninçıkmasınıi
sterse,onakar
şıçıkmakmüst ehabt
ır.İ
mamın
i
z­ni i
letecr
übeliolanlar
danbir
ini
nonakar şıçı
kmasıdahaiyi
dir
.

Savaşsebebi
yl
ev ezaf
ereulaşmaki
çindüşmanınbinal
arı
nı
te­lefet
mekv eağaçl
arı
nıkesmekcaizdi
r.Kezazaf
ereul
aşmak
ümidiy
oksadaağaçl
ankesmekcai zdi
r.Ağaçl
arıkesmeden
zaf
ereulaşmaümi
divar
sa,onl
arıkesmemekmendupt ur
.

Hay v
anl ar
ıt el
efetmeki sehar amdır.Yalnızüzeri
nde
sa­v aştı
klarıhayvanlar
ı,düşmanıdefet mekv ezafer
eul
aşmak
i
çinöl dürmekv eyaganimetol arakalmanhay vanlar
ınonl
arager
i
döne­cekl eri v
ebizezararv erecekl
erikorkusuvarsa,
öldürülmeler icai
zdir
.

2.DüşmanEsi
rl
eri
ninv
eMal
l
arı
nınHükmü

Kaf ir
leri
nkadınlar
ıv eçocuklarıkölekezaköl eleri deköleol arak
esiral ı
nır
.İmam kendi görüşünegör ekami l v
ehüresi rler
i
öldür mek,serbestbırakmakl aonlarami nnetet mek, müsl üman
esirlerebedelonlarıfi
dyev ermek, bi
rmal karşılığındaser best
bırakmakv eyaköleolarakbekl et
mekgi bi müsl ümanl ariçin
faydal ıol
anıyapar.Müsl ümanlariçinfaydal ıolanbel lideğilse,
dur um bell
i ol
uncayakadaronl arıhapseder .Zay ıfkavlegör e;puta
tapankezabi rkavl
egör eAr apolanköl eol arakal ınmaz.

Birköl
eİsl
am'
ıkabuledersekanınıkorumuşolur
.Gerikal
andi
ğer
durumlar
damuhayyerl
ikhakkıvardı
r.Birkav
legöre,
ele
ge­çi ri
l
dikt
ensonr aİsl
amagi rer
seköleolarakkalı
r .Ele
geçiri
l
medenmüsl ümanol andüşmankanı nı
, malı
nıv eküçük
çocukları
nıkoru­muşol ur.Mezhepalimleri
ncekabul edil
en
ri
vayetegörekarısı
nıkurtarmı
şolmaz.Kar ı
sıcariy
eol uncanikahı
derhalkesil
mişolur.Zayı
fkavlegörekarı
sıcinselil
işkidensonra
cari
yeol muşsa,i
ddetdönemi ndeazadedili
rümi diil
ei ddet
i
bit
inceyekadarbekleti
li
r.

Müslümani nesi
ral dı
ğızımmi kadınıcariy
eedi nmesi cai
zdir
.Keza
ensahihkav l
egör e,müslümanm har pdi yarı
ndaazadet ti
ğiköl
eyi
köleedi
nmesi caizdir
.Mezhepal imlerincekabul edi
lenri
va­y et
e
göre,müslümanm har pdi yarı
ndaazadet tiğiköl
eyikölevekarı
sını
cari
yeedinmesi caizdeğildir
.Hürol ankar ıvekocav eya
i
ki­sindenbiriesirolursanikahlarıfesholur.Birkavl
egöreköle
olur
lar
­sani kahlarıfesholur.

Harbiolanköl
eolurdaüzer
indebor
çv arsa,üzer
indekibuborç
sakı
tolmaz.Köleoldukt
ansonramalıganimetmal ıol
ursa,
borcu
malındanödeni
r.

Harbi olanharbi
denbor çalırveyabirbir
leriil
ealı
ş-v
eri
ş
yap­t ıktansonraikisiİ
slam'agirerveyacizyevermeyikabul
ederlerse,bi
rbir
leri
nekar şıol
anhakl ar
ıdev am eder
.Harbiol
an,
diğerbirharbi
ninmal ınıt
elefedersonrai ki
siİsl
am'agi
rerse,
en
sahihkav ­legör etazminatsözkonusuol maz.
Harpehli
ndenzor l
aalmanmal ,ganimetmalıol
ur.Kezabir
ki
­şi ni
nveyabircemaatinhır
sızlı
kyoluil
eharpdiyar
ındanaldı
ğı
mal v
eyabuluntu,ensahihkavl
egör eganimetmalıol
ur.Buyoll
a
almanbirmalıbirmüslümanm olmasıimkandahili
ndebirseneye
kadaril
ânedil
ir
.

Gazi
l
eri
n,taksim edil
medenönceganimetmalındangı
da
mad­deleri
ni,katı
k,et,
yağvegenelol
arakyenil
mesiadetol
an
maddel
e­r iyeteri
derecedeal
mahaklarıv
ardı
r.

Hay vanları
nınyemi içinsamanv earpagi bişey l
eri al
maları,et
temini i
çinetiyenil
enhay vanlarıkesmel ericai zdir
.Ensahi hkavl
e
göre,ganimetmal ıolansebzev emey velerdeny emel eri
decai zdi
r.
Kestikleri
hay v
anınkı ymetini vermelerivacibdeği ldir
.Bu
harca­manı ncaizol ması nınhükmü, gıdamaddel erinevehay van
yemineol anihtiy
açsebebi nebağl ıdeği l
dir
.İ htiyacıolanv eyagazi
olmay andabundanf aydalanabi l
ir
.Sav aştansonr av egani met
malızimmet egeçiri
ldiktensonr aor duyakat ılangazi ningani met
malındangı damaddesi niv ehay vany emini almasıcai zdeğildi
r.

Gazihar
pdiyar
ındanİslam diyarı
nadönerveberaberi
nde
ga­nimetmalıvarsa,onugani metmalınaekl
er.Gani
met
malı
ndangıdamaddesi iht
iyacını
ngideri
lmesi
ninyeri
harp
di
yar
ıdır
.Kezaensa­hi hkavlegöreaskerl
er,
İsl
am diyar
ına
ul
aşmadıkçabuimkandanf ay dal
anır
lar
.
Ganimet ihakedenki şi
,reşi
dol upif
laslakısı
tlıbul
unsabi l
e,
ganimettaksim edil
medenöncehakkı ndanv azgeçebil
diğigi
bien
sa­hihkav l
egöre,reşidolankimsedegani met i
nbeşt ebir
i
ayr
ıldı
ktansonr ahakkındanv azgeçebili
r.Bütünaskerleri
n
ganimettekihak­larındanv azgeçmeleri decaizdi
r.Ensahihkavl
e
göre,yakı
nakr abavey aselbihakedeni nhakkındanv azgeçmesi
cai
zdeği l
dir.

Ganimet i
almakt anv azgeçenkişi,savaşakat ı
l
may anki mse
hükmündedi r.Ölenmücahi dinpay ımirasçı
ları
nageçer .Ganimet i
temliketmeky alnı
zt aksimatl
aol ur.Askerl
ertaksi
mat tanöncede
ganimetmal ınıtemli
kedebi l
ir
ler.Zay ı
fkavlegöreelegeçiri
ldikten
sonrateml i
keder l
er.Birbaşkazay ıfkavlegöreiseelegeçiri
len
ga­ni met,taksim edili
nceyekadarmev cutisemül kl
erisayı
lı
r .
Telefolur
sa, kendi
leriiçi
nmül ksay ıl
maz.

Menkul eşy adaol duğugi biakardai sti

lâyol
uyl
amül ki
yete
ge­çi r
il
ir.Gani metmal ıarası
ndabi rveyabir
kaçköpekbulunurve
bazıl
arıbunl arıist
erdear al
arı
ndaanl aşmazlı
kçıkmazsa
i
steyenle­r ev eri
l
ir.Araları
ndaanlaşamazl ı
kçıkarvekendi
ler
ine
taksi
m etmei mkanıv arsataksim edil
ir
.Taksim etmeimkanı
yoksa,aralarındakur açeki l
irv
ekur asıçıkanal
ır.

Ensahihkav l
egöre,Ir
aksev adı(
arazi
si)Hz.Ömer(r.a.
)
döne­mi ndezorlafethedil
mişveaskerler
etaksi
m edil
mişt
ir
.
Taksi
mat tansonrabuar aziHz.Ömer'
ebı r
akı
lmışvemüslümanl
ar
i
çinvakfedil
-mişt
ir
.Buar azi
ninharacı
,i
careücret
ioluphery
ıl
müsl
ümanl
arm masl
ahat
ıiçi
nhar
canı
r.

Sevadar
azi
sini
nuzunl
uğu,Abadandenil
eny
erdenMusul
va­disi
nekadar
dır
.Geni
şli
ğiKadsi
yedenHi
lvan'
akadar
dır
.

Bendi y
orum kiensahihkav legöre,hernekadarBasrasev ad
arazisisını
rl
arıdahil
i
ndei sedeay nıhükmet abideği
l
dir.Yalnı
z
batısındaDicl
ev edoğusundaFı ratolanarazi,
sevadarazisi
hükmündedi r.Sevadar azi
sindebulunanevv emeskenlerin
satı
l­masıcai zdi
r.All
ahdahai yibil
ir
.

Mekkeşehr
isul
hyoluil
efethedi
lmişt
ir
.Evl
erivearazi
sii
hya
edi
l
mişolanmülkt
ür.Bunl
arınsat
ıl
masıkerahetl
ebirl
i
ktecai
zdi
r.

3.EmanVer
mek

Mükel
lefolanhermüslüman,har
biki
şiy
eemanv er
ebil
i
r.An­cak
emanv er
il
enkişi
leri
nsayı
sıonveyay
üzkişi
yigeçmemel i
dir
.Kaf
ir
i
lebi
rl
ikteolanesir
eemanv er
mekensahihkavlegörecaiz
de­ğil
dir.
Emanakdi ,maksadıi fadeeden(senieminkıl
dım gibi
)birl
afı
z,
yazıvey
amekt ubiley apı
lı
r.Kaf
ir
inemanal dı
ğınıbi
lmesişart
tı
r.
Eğeremanır etederseaki dbatı
lol
ur.Kezaemanıkabul etmezse
akidbatı
lsayıl
ır.Kafi
rinemanıkabuletti
ğinedairbi
rişar
et
vermesiye­t erli
dir
.Ay rı
caemansür esi
nindörtaydanfazl
a
olmamasıv acibti
r.Birkavlegör
ebirseneyigeçmiyecekbirsür
e
tanı
makcai zdir.

Müslümanlar azar arv erecekajangibiki

mselereemanv ermek
caizdeği
ldi
r.Hı y
anetet mel eri
ndenkuşkuduy mazsa, i
mam kafir
in
emanhakkı nıiptal edemez.Kaf i
ri
nihti
yaçduymadı ğıküfürdi
-
yarı
ndakimal ıveai lesioturum hakkıkapsamınagirmez.Kezaen
sa­hihkav legör e, beraberindeolsadamalıveailesiemanhakkı
kap­samı nagi r
mez.Yal nızemanakdi esnasındamal ı
nınve
ail
esi
ninyanındabul unduracağınışar
tkoşmuşsaemanhakkı
kapsamınagi rer
.

Küfürdiy
arındabulunanmüslüman,dini
niizharet
mei m­kanı na
sahipseoradanİsl
am diyar
ınahi
cretetmesimüstehabtır
.Di
nini
i
zharetmei mkanınasahipdeğil
sevegücüy eti
yor
saor adan
hic­retetmesivacibti
r.

Kaçmaimkanıvarsa,kafi
rinel
indebulunanesir
inkaçması
l
azımdır
.Kaf
iresir
işartsı
zserbestbı
rakırsakaf
irehıy
anetedebi
l
ir.
Yal
nızemanv er
erekesiriser
bestbır
akırl
arsaonlar
ahıyanet
etme­si haramdır.Emanî aserbestbır
akıl
ırdagi derveonubir
grupkaf i
rtakipeder ekonunlagit
meki ster
lerse,çatı
şarakdaolsa
onlarıdefe­der.Ül keler
init
erketmemekşar tıi
l
eser bestbı
rakı
lan
esiri
nbuşar ­t avef agöstermesicaizdeğil
dir.

İmam, düşmanakar şıgüçl übirkaf ir

leaki dl
eşerekgöst ereceği
düşmankal esinekar şıl
ıkkendi sineor adabul unanbi rcar i
yey i
vere­ceği ni vadet mesi caizdir.Kafirinr ehberli
ğiyl
ekal e
fet
hedi li
rse, ken­di sinebi rcariyev erilmesi lazı
mdı r.Kale
başkası nınrehber li
ğiylefethedilirse,ensahi hkav l
egör ekendi si
i
leakidy apılankaf i
rcar iy
e­y ihaket mi şolmaz.Kal e
fet
hedi lmezsey inebi rşeyhaket mi şol maz.Zay ı
fkav legör e
koşulanşar t,kaleninf ethinebağl anmamı şiseken­di siiçinücr eti
misilvar dı
r.Kal edecar iyey oksacar iyev ey aakiddenönceöl ürse
enzahi rkav legör ebirşeyhaket mi şol maz.Car i
ye,za­f erin
kazanılması ndansonr a, f
akatt esl i
m al ı
nmadanöl ür sebedel i
veri
lmesi vacibtir.Şay etzaf eri
nkazanı lması ndanönceöl ürse
kendi­si içi
nbi rhakol maz.Car i
y ezaf erdensonr av eyazaf erden
öncei slâm' agi r
er se,mez hepal imlerincekabul edil
enr ivay ete
göre,car i­y eninbedel ini
nv er
il
mesi v acibti
r.Cariyeninbedel iise
ücretimi sil
­di r
.Zay ı
fkav l
egör ecar iyeni ndeğeriv eri
li
r .

B.Cİ
ZYE
Cizyeakdi,i
mamı nkaf
ir
lere:
" Ci
zyev er
mekve- i
badetdı
şın­da-
i
slâm'ıhükümlereuymakşart ıi
l
eİslam di
yar
ındakalmanı
zıik­r
ar
ediy
orum. "vey
a"İsl
am diy
arındaikametetmenizeizi
n
veri
yo­r um."demesii
legerçekleşi
r.

Ensahihkav l
egöre,cizyeninmiktarı
nınt
ayinedi l
mesi şart
tır
.
All
ah'aveResulünev eİslam'ayakışmayanşey l
er i
söylemekten
sakınmaları
nıaki
tt
ezi kr
et mekşartdeğil
dir
.Cizy eakdinibell
ibi
r
süreiçi
ny apmakmezhepal iml
erincekabuledilenriv
ay et
egör e
sa­hi hdeğil
dir
.Karşıtarafı
nkabul l
afzı
nısöylemesi şartt
ır
.

Birkafi
rİsl
am diyar
ınagir
erde:"
All
ah'
ı
nsözleri
nidinl
emekvey
a
el
çi ol
arakveyabirmüslümandanemanalarakgeldim.
"der
se,
sözükabul edil
i
r.Bi
rveçhegöreemanaldı
ğınadairdel
il
göstermesilazı
mdır.

Cizyeakdiniimam veyanaibi
ninyapmasışart
tır.Kaf
ir
lerciz­ye
vermeyitalepederl
erse,i
mam v ey
anaibikabuletmeli
dir.Ancak
zararı
ndankor kul
anajanı
ncizyevermetalebikabuledil
mez.

Cizy
eakdi Yahudi,
Hır
ist
iyanveMecusiol
anlarl
ay apı
l
ır.Din­leri
nesholmadanönceYahudi l
eşenveyaHır
ist
iyanl
aşanların
ço­cuklarıi
ledecizyeakdiy
apmakcaizdir
.NezamanHı r
ist
iyan
veyaYahudioldukl
arı
ndanşüpheetsekbi
lehüküm böy ledi
r.Keza
Hz.İbr
ahim'i
nsahifel
eri
neveHz.Davut'
unZebur'unagör eamel
et
ti
ği­ni
söy
ley
enl
eri
l
edeci
zyeakdi
yapmakcai
zdi
r.

Mezhepaliml
erincekabuledil
enr i
vayet
egöre,anave
ba­basındanbiriki
tapehl
i,di
ğer i
putatapankimseil
eci
zyeakdi
yapı
l
abil
i
r.Kadın,ersel
,köl
eli
kv asfıt
aşı
yan,çocukvedel
iki
mse
i
leci
zyeakdiyapılmaz.

Deli
li
ğikesi
lenveyaaydabirsaatkadarkısabi
rsür
edev am eden
ki
msedenci zyealı
nır
.Deli
l
iksüresiçokise-
günaşı
rıol
masıgi­bi -
kendi
sindencizyealı
nmaz.Ensahihkavlegöre,
ayı
kolduğu
gün­lerbirseneyiol
uştur
ursakendisi
ndencizy
ealmakv aci
btir
.

Zımmininçocuğubuluğçağı naererdecizyever
mezse,emin
ol­duğuy eregönderi
li
r.Ancakcizyeveri
rsekendi
siy
leyeni
bir
ci
zyeakdiy apı
lı
r.Zayı
fkavl
egör e,babası
ndanalmancizyemikt
arı
kadarkendisi
ndencizyealı
nır.

Mezhepal i
ml er
incekabuledil
enrivay
etegöre,köt
ürüm,çoky aşl
ı,
kör,r
ahipv eücretl
eçalı
şankimsedencizyealmakv aci
bti
r.Çalı
şıp
kazanmakt anacizolanfaki
r,y
ılsonundafaki
rolduğuan­l aşı
lı
rsa,
zenginoluncayakadarcizyezimmet i
ndekalı
r.

Hicazvatandaşıolankaf
ir
ler
intümüor adançıkarı
lı
r.Hi
cazbölgesi
Mekke, Medine,Yemamev eköyler
ini
kapsay anbölgedi
r.Zayı
f
kavlegöre,i
kamety er
iol
may anl
arbubel del
erarası
ndakiuzun
y
oll
ardai
kametedebi
l
irl
er.

Yasakol duğubi ldiği haldei mamdani zinal madanİ slam

di­y ar ınagi renkaf ir,sınırdı şıedi li
rv ekendi si
net a'zircezası
veril
ir.İslam di yarınagi rmeki çinizint alepeder se, elçilikgör ev i
ni
i
faet ­mekv ey ai htiyaçduy duğumuzbi rmal ıtaşı makgi bi
müsl ümanl ariçinbi rmasl ahatv arsakendi sinei zinv eril
ir
.Ti car et
yapmaki çini zini sterv ebunabüy ükbi rihtiyaçy oksakendi sinden
birücr etal ­maksur etiyl
ei zinv eril
ir.İzi
nv eril
mesi hal indeancak
üçgün( girişv eçı kışgünl erihar iç)i kametedebi l
ir.FakatMekke
haremi negi r­mesi nei zi
nv e-ril
mez.Gel enki şiel çili
kgör evini i
f a
etmeküzer egel ­mi şse, i
mam v eyanai bi onudi nlemeküzer e
yanmagi der ler.Mek­ke' dehast alanırsa, ölüm kor kusuol sabi le
oradannakl edi l
ir.Şay etölürseor adadef nedi l
mez, def nedi lmi şse
kabr iaçı l
ırv ehi lböl gesi dışınaçı kar ıl
ı
r.Hi cazböl gesi ndeMekke
dışındaki biry erdehast a­l anı rv eonunakl etmekçokmeşakkat l
i
i
se, bul unduğuy erdebı rakı l
ır.Naki lişiçokmeşakkat l
i değilse
ülkesinegönder ili
r.Bul un­duğuy er deöl ürv eonunakl etmek
mahzur l
ui seor adadef nedi li
r .

C.HÜDNE(
BARI
ŞANTLAŞMASI
)

Hüdne,
bel
l
ibi
rmüddeti
çinsav
aşıbı
rakmaküzer
ekaf
ir
ler
le
y
apı
l
anbar
ışadeni
r.

i
mamınbulunduğuülkedei
mam v eyavarsanai
bikaf
ir
ler
lehüdne
y
apar
.Hüdnebi rböl
gedeyapı
l
ırsa,obeldeni
nvali
sit
a­rafı
ndan
y
apı
lmasıcaizdi
r.

Hüdne;sayı
mızı
nazolması,zayıfdur
umdabulunmamız,sav
a­şa
hazı
rbulunmamak,onl
arı
nİslam'agirmeveyaci
zyever
me
ümi­di bul
unmasıgi
bibi
rmasl ahatsebebi
yl
eyapı
lı
r.

Hüdne, müslümanl ar
ınzay ı
fbulunmal arı
ndanbaşkabi rse­bep
i
ley apıl
ır
sa,süresi
nindör tayol
ması caizolupbiryılol
masıca­i z
değildi
r.Kezaenzahi rkav l
egöre,süreninbiryıl
danazol masıda
caizdeğildi
r.Hüdnezaf i
yetsebebiyley apı
lı
rsa,süreninsadeceon
yı
l olmasıcaizdi
r.Caizolansüreyebi ril
âvey apmakger ektiği
nde,
-
birakiddeikisatı
şbahsindegeçeni ki görüşten-enzahi rkavl
e
görei l
âveolunansüredeaki dgeçersizdir.

Bar
ışınsüresi tay
inedilmezseaki
dfasit
ti
r.Kezaensahihkav ­le
gör
e,batılbirşartıkoşmakdahüdneakdi nibozar
.Meselâ,esi
r
müslümanl arıserbestbır
akmamak,müslümanl ar
ınel
egeçirdi
ği
mall
arınbirkısmınıkendiler
inei
adeetmekv eyazimmetakdinin
bi
rdinardanazbi rmi kt
arlayapmayı
şartkoşmakakdi bozar.

İ
mam,
"ist
edi
ğizamanakdi
bozmak"şar
tıi
l
ehüdneakdi
ya­par sasahihti
r.Kafi
rl
erl
esahihbarışakdiyapıl
ırsa,kendi
ler
ine
ezi­y etetmektenelçekmekvacibolur.Buhüküm, barışmüddeti
biti
n­cey ekadarv eyaonl
arbarı
şıaçıktanaçığavey asavaşl
a
bozmadı kçaveyaharbehlimüslümanlarıngi
zliduruml arı
nı
düşmanay az­madı kçaveyamüslümanl ar
danbi r
ini
öldürmedikçedevam eder.Bar
ışakdisonaer erse,onlara
geceleyinanibaskınyapmakcaizdi
r.

Kafi
rler
denbirkısmıakdi bozardadi ğerl
erisözleriv eya
fi
il
l
e­r iyl
eonlarakarşıçıkmazlarsa,herikigurupi çindeaki d
bozulmuşolur.Onlardanay rı
l
ırveyakendi l
eri
nekar şıçıkarveya
hal
ifeyebarı
şüzer i
ndeoldukları
nıi l
ânederlersekendi l
eri
ninakdi
bozulmuşolmaz.İ mam, hıyanetetmeleri
ndenkor kar sa,akdi
bozabil
irveon­l ar
ıemi nolduklarıyer
egönder ir.Töhmeti l
e
zi
mmetakdi bozulmaz.

Kafi
rl
erMüsl
ümanolankadınıkendi
l
eri
neiadeetmey
işart
koşar
lar
sa,
caizol
mayıpkoşulanşar
tfasi
tt
ir
.Kezaensahi
hkav
le
göreaki
ddefâsi
dolur
.

İmam müslümanol upy anı

mı zakaçanıiadeeder i
zdiyeşar
tkoşar
veyaonuiadeetmey işartkoşmazdaoesnadabi rkadın
müs­l ümanolupkaçargel ir
se,enz ahirkavlegöre,
kocası
na
mehirver
­mekv acibol maz.Çocukv edel iol
andaiadeedil
mez.
Kezamez hepal
imlerincekabul edi
lenrivayetegöre,köl
eveaşi
ret
sahi
biolmayanhürkimsedei adeedi l
mez.
Aşir
etsahibihürki mse,aşiret
itar
afı
ndant alepedi l
ir
se,
baş­kasınadeği l
aşir
etineiadeedil
ir.Ancakt al
epedi l
enki şi,
tal
epedenzor badaolsaondankaçı pkur tul
may amukt edir
olmalı
dır
.Onuger ii
adeet mektenmaksat ,kendi sinivetalepedeni
bukonudaser bestbı
rakmakt ı
r.Gerigitmesiiçinkendi sinebaskı
yapı
lmazv egi tmesizorunludeğil
dir
.İadeedi lenki şi
,kendisini
tal
epedeni öldürmehakkı nasahipti
r."Kendi
ni kurtar
."diye
kendi
sinetelkindebuluna­bi li
ri
z.Ancakbut elkinalenen
yapı
lmaz.

Mür t
edolupkaf i
rlerekaçanmüsl ümanıniadeedi l
mesinii
mam
şartkoşarsa,kafi
rler
inbunav efagöster
mel er
ilazı
mdır.Buşar
ta
uymazlarsaant l
aşmaboz ul
ur.Enzahirkavl
egör e,kaf
irl
ermür
ted
olanıger
iv er
memey işartkoşarl
arsacaizdi
r.
ONDOKUZUNCU BOLÜM
AVLANMAK v
eHAYVANKESİ
Mİ

A.GENELBİ
LGİ
LER

Kendisi
negüçy eti
ri
lebil
enetihelal
hayvanı
nkesimi
;boyununüst
veyaalttarafı
ndankesilmesidi
r.(Boynunüst
ündenkesi
lmesi
hali
ndey utakdenil
endüğümünt ümününv ey
abirkı
smınınbaş
ta­r af
ınageçmesi gereki
r.)

Kendisi
negüçy et
iri
l
emey ensığı
r,deveveçöldekicey
langi
bibir
hayvanı
nkesimi i
seakrşekli
nde,yanicanı
nıçıkar
acakşeki
lde
vücudununherhangibi
rtaraf
ımy aral
amaklaolur.

Hay vanıkesenv ey
aav l
ayannikahıhelalol
anmüsl ümanv ey
a
kit
apehl ibirkimseolmalı
dır
.Kitapehlicar
iyeninkest
iği
hayvanı
n
etihelal
dir.Birmecusikesi
mv ey aavl
amai şindemüslümana
yardı
mcıol ur
sa,ohayvanınetiharam ol
ur.
Birmüslümanv ebirmecusi,birl
i
ktebiravüzer i
nei kiköpeği
gönderi
rv eyaikiokufır
lat
ırl
ardamüsl ümanınal etiönceul aşıravı
öldür
ürv eyaonukesi l
ecekdur umagetir
ir
seavhel aldir.Durum
bu­nunt ersiol
ursayani,mecusiningönderdiğialetÖnceul aşı
rsa
veyaheri ki
sini
ngönder di
ğialetavıber
abery aral
arv ey adarbe
hangisi
­neai tol
duğubi l
i
nmezsev eyadarbelerartar daolduğu
haldehiçbiricangideri
ciolmamı şsaavharam ol ur.

Mümey yizçocuğunkesti
ğihayvanınetihel
aldi
r.Kezaenzahir
kavl
egör e,mümeyyizolmayançocuğun, del
ini
nv esar
hoşun
kest
iğihayvanınet
ihelal
dir
.Körolanı
nhay vanıboğazl
aması
mekruhtur.Ensahi
hkav l
egöre,körkişi
ninokat ar
akveyaüzeri
ne
köpekgönder er
ekavladı
ğıavharamdı r
.

Balığınveçekirgeninöl üsühel al
di r.Bal
ıkveçekirgeyiavl
ay an
ki
msemecusi olsabi leetlerihel
al dir
.Kezayiyecekmaddesi nden
vücudagel enkur t
çukdahel aldi
r.Mesel âsir
kev emey velerden
vücudagel enkur t
çukonl arlabir
likteyenir
se,ensahi hkav legöre
helaldir
.Balı
kcanl ıikenondanbi rpar çakoparıl
mamahdı r.Şayet
birkimsebal ı
kv eçeki rgedenbi rpar çakoparı
rv eyutarsav eyabir
balığıcanl
ıolaraky utarsa, ensahi hkavlegörehelaldir
.

Bi
rkimseyabanibirhay
vanav ey
akaçanehil
leşmişdeveyeve­y
a
ür
küpkaçankoyunaokuat ardaokunsivr
iveyakesi
ciucuona
i
sabetederv
eder halöl
ürseveyaüzer
ineyı
rtı
cıbi
rhayvanı
gönde­r irdev ücudununherhangi bi
ryeri
ni parçalarvehay van
derhalöl
ür seet i
hel aldir
.Devev eyabenzer ibirhayvankuy uya
düşerdey em v eyanef esborusunukesmekmümkündeği l
se
hükmükaçanhay v anınhükmügi bidir
.Bendi yorum kiensahi h
kavlegöre, kaçanhay vanınüzer
ineköpeği gönderipdeonu
öldürmekleet ihelal ol­maz.Rey y
ani veŞasi buhükmünsahi h
olduğunusöy l
emişl erdir
.Al­lahdahai yi
bili
r.Kaçanhay vanı,
koşmaksur eti
ylev ey akarşı
dangel enbirkim­seni nyardımıyla
yakalamakmümkünse, böyl
ebirhay vankendi sinegüçy eti
ri
len
hayvandır
.Budur umdaki birhayvanınetişer'ikesim­l ehelal ol
ur.

Kaçanhayvanıv
eyakuyuyadüşenhay vanı,
normalyeri
nden
kesmekmümkündeği l
se,canınıgi
dermeyesiray
etedecekbir
yara­lamaonuniçi
nşer'
ikesim sayı
lı
r.Zayı
fkavl
egöre,
yaral
amacanıacel
eüzeregiderici
şeki
ldeolmasışart
tı
r.

Av cıavınabirokat arveyaav ı
nüzeri
nebi rköpekv eyay ır
tıcıbir
kuşsal ardaav ai sabetederveavölürse,bundai kidurum söz
konusudur :Hay vanaulaştı
ğındaonday erleşi kbi
rhay atyoksa
vey aonday erl
eşi khayatolurdakendisi
nint aksi
riolmaksı zınonu
kesmei mkanınıbul amazsamesel â,
bıçağı nıçıkarmaklameşgul
i
kendahai mkanbul amadanhay vanölürsev eyahay vankuv v et
ini
sar federveav cıonukesmeki çi
nimkanbul madanöl ürseet i
helaldir
.Kendi tak­si r
inedeniyl
ekesmei mkanı nıbulamazsa,
mesel âberaber indebıçağıyoksaveyabıçağıgaspedi l
mi şsev eya
kınındanbıçağıçi kanncayakadarhayvanöl ürseetiharamdı r.
Av cıaval eti
ni fı
rl
atı
rvebi rhay vanai sabeteder ekonui kiy
e
bölerse, heri ki
parçasıdahel al
dir.Fırlatıl
analethay vanıyaralarv
e
biror ganı nıkesersev ehay vanbuy aralamasebebi yl
eöl ürsehem
kestiği kısım hem deger ikalanbedeni yenil
ebili
r.Yaralamacan
gi­der ici değil
se,sonraonukeserv ey abaşkasıonubaşkabi r
şekildey aralarvebuy arasebebi yleöl ürse,kesil
enor ganhar amdır.
Ger ika­l ankı smı y
enilebil
ir.İl
ky aralamadaav cıonukesme
i
mkanı nıbul a­mazv ebuy arasebebi yleölürse,tümühel aldir
.
Zay ı
fkav legör e,hayvandankesi l
enor ganıy emekhar amdı r
.
Çünkücanl ı
danko­par ıl
anpar çamey tehükmündedi r
.

Kendi
sinegüçyeti
ri
lenhay vanı
nşer'
ikesi
mi,nef
esveyem
bo­rusuntam kesmekt i
r.Vecdey
ni(boynunheri
kit
araf
ından
bul
unankalı
ndamar lar
ı)kesmekmüst ehabt
ır
.

Birki
mse, hayvanıensesindenkeser segünahkarol ur.Şayetacel
e
edereknefesv eyem borusunukeserv ehayvanday er
leşi
k
ha­y atbulunuyorsaetihelal
dir.Eğeracel
eiley em v enefes
borusunukesmezv ehayv anday er
leşi
khayatmev cutdeğilseeti
helalol
maz.Kezabı çağıkulağındansokarakt i
lkiy
i kesmenin
hükmüdeböy ledi
r.

Devevebenzer iuzunboy unluhayvanlarınnahrşekl

inde
ke­sil
mel erisünnetti
r.Sığırvedavargi bidi
ğerhayvanl
arı
nise
normalkesimlekesi l
mel erisünnett
ir.Bununaksiniyapmakyani
devey
inormal kesimlekesmek, di
ğerhay vanl
arıdanahrşekl
inde
kesmekcai zdir
.Dev eyikeserkenay ağınıdi
zkapağından
bağlayarakayaktakesmek;sı
ğırv
ekoy ungibidi
ğerhay
vanlarısol
yanıüzerineyatı
r­makv esağayağıserbestbır
akar
akdiğerüç
ayağınıbağlayı
pkes­meksünnet ti
r.

Bıçakv ebenzer ikesi

m aletl
eri
nikesi
mdenöncebi l
emeksünnett
ir
.
Ayrıcahay vanıkeserkenonukı bl
eyeçevi
rmek, kesi
m es­nası
nda
besmel eçekmek, Resûl
üllah'
asalâtveselâm geti
rmeksünnet
ti
r.
Hay vanıkesen,kesim esnasında:"Bi
smil
lahiveismiMu-
hammedi n"dememel i
dir
.

1.Kesi
m Al
eti

Kendi si
negüçy etir
ilenhay vanı
ndemi r
,bakır,al
tm,tahta,kamı şve
cam gi bikesiciv ey aralay ı
cıbiraletl
ekesil
mesi caizdir
.Kendi si
ne
güçy et
iri
l
emey enhay v anıdaay nıaletl
erl
ey aral
amakca­i zdir
.
Tırnak,dişv ekemi klehay vanıkesmekcai zdeğildi
r.Tüfek,ke­si ci
tarafıolmay andeğnek, del
iciveucuol may ankörbirokun
ağır­l ı
ğıil
eöl dür ülenhay vanıneti;okvetüfekdarbesi il
ebi r
li
kte
öldürülenv ey aralananhay vanvey aucukeski nokl
ay aralanıpve
yanındangeçer kenmı zrağınenlemesi netesiretmesisonucuöl en
hay vanınetihar amdı r
.
İ
pleboğulan,kendi
sineokisabeteder ekyeredüşüpölenvey
abir
dağınkenarı
ndaikendüşüp- kendisi
ndey er
leşi
khayatvar
ken-öl
en
hayvanı
netiharamdı r
.Ancakhav adakikuşaokisabetedi
pye­r e
düşerveölürseetihel
aldi
r.

Yar
alayı
cıveparçalayı
cıhayv
anv ekuşlar
laavavl
amakcai zdi
r.
Meselâköpek,
par s,bazveşahini
leavav l
amakcaizdi
r.Ancakbu
hay
vanlar
ınavl
arınınmubahol masıi
çineğiti
l
mişolmalar
ışart
tır
.
Eği
ti
lmişolmal
arışuözelli
kl
erlebi
li
nir
:

1)Yaral
ayıcıv
eparçal
ayı
cıhay
van,
sahi
bini
nmenet
mesi
negör
e
har
eketetmeli
dir
.

2)Sahi
biav
agönder
ir
segi
tmel
i
dir
.

3)Av
ıtut
mal
ıveondany
emedensahi
binebı
rakmal
ı
dır
.

Enzahirkavl
egör
eyar
alay
ıcıkuşl
arı
nyakal
adı
klar
ıav
ıyeme-
meler
işartt
ır
.

Yar
alay
ıcıhayvanl
arıneğit
il
mişoldukları
nazannedili
nceyekadar
buözel
li
kleri
ninbi
rkaçdefadenenmesi şartt
ır
.Avcıhayvan
eği
ti
lmi
şol urdaavladı
ğıhayvandanbi rparçayıy
ediğigörül
ürse
enzahi
rkav l
egöreböy l
ebiravhelaldeğildi
r.Yeni
deneği t
il
mesi
şar
t­tı
r.Av
ladı
ğıhay
vanı
nkanı
nıy
alamasıeği
ti
lmi
şli
ğinebi
r
zar
arv
er­mez .

Avcıköpeği,avhay
vanındanısı
rdı
ğıyernecisti
r.Ensahi
hkav ­l
e
göre,ı
sır
dığıyermuafolannecasetl
erdendeğil
dir.Neci
solan
ye­ritoprakvesuileyı
kamaky eter
liolupkesi
pat makvacib
değil
dir
.

Enzahirkav
legörey
aralay
ıcıavcıhay
van,
avay
ükl
ener
ekonu
ağı
rl
ığıi
leöl
dürür
seavınetihel
aldi
r.

Birki
mseni neli
ndenbıçakdüşerv ebununlahay v
any ara­l anır
sa
veyaelindekibı
çağahayv ansürünürdenef esv eyemekbo­r ul
arı
kesil
ir
sev eyaavcıköpekkendili
ğindengiderbirav ıöl
dürürse,
bütünbudur umlardaavınetiharamdır.Kezaav cıköpek
kendil
iğindenavagidervesahibionuav ıtutmasıiçinteşvikeder
debusebepl eköpekdahadahı zlanı
ravıyakalaröldürürse,en
sahihkav l
egöreav l
ananhayvanhar am sayıl
ır
.

Fı
rlat
ıl
anok, r
üzgartesi
ri
y l
eavaisabetederveöldürür
seeti
hel
aldi
r.Birki
msekuv vet
inidenemekiçinokufırl
atı
rveyabi
r
he­def eatardabirhayvanonaçarparölürse,
ensahihkavl
egör
e
eti
ha­r amdı r
.

Bi
rki
mset
aşzanneder
ekbi
rav
aokuf
ır
lat
ırv
eonuöl
dür
ürsev
eya
bi
rgey i
ksürüsüneokuf ı
rl
atı
rdaonlar
ınarası
ndanbiri
neisa­bet
ederseetihel
aldi
r.Şay
etbirgeyi
ğihedefal
ırdabaşkası
naisabet
ederölür
se,ensahihkavlegöreeti
helal
dir
.

Avcıköpek,sahi
bindenkaybolupgi
derdebirhayvanıavl
arsonr
a
avhayvanıÖlüolarakbul
unursa,et
iharamdır
.Şayetavıyar
a­lar
daavkay ı
polursonraölüolar
akbulunursaenzahirkavl
egöreeti
haramdır
.

2.Av
ıMül
ki
yet
eGeçi
rmek

Avcı,
avıel
iyl
ey akal
amasıveyacangideri
ciy
arail
ey ar
alaması
hal
indemülkiyeti
negeçi
rmişolur
.Ayrı
cahayvanıyaral
aması,
ka­nadınıkır
ması ,
açt
ığıağı
niçi
nealmasıveyaonu
kurt
ulamayacağıdarbi
ryerekapatmasiy
leonamal i
kolur.

Avbirkimseninmül kiyet
indeolanbiryeredüşerdeçamur a
gir
­mesi veyabaşkabi rşeyl
eonuel egeçir
mey emukt edirol
ursa,
ensa­hi hkav l
egör emül ki
yeti
negeçirmişolmaz.Mülkiyeti
ne
geçir
diğihay­v anuçupgi derse,üzer
indeki
mül ki
yethakkı
kal
kmı şolmaz.Kezaensahi hkav l
egörekendisisal
ıv
erir
se
mülkiyethakkıkal
kmı şolmaz.
Başkasınaaitolanbirgüv ercin,bi
rburcagir
erse,bur
çsahi bi
onu
i
adeetmesi lazımdır
.Bur çtaki güv
erci
nler
ekar ı
şangüv er
cini
ayı
rmakmümkündeği l
se,or adakigüv
erci
nlerdenbir
iniüçüncübi
r
şahsasatmakv eyahibeet meksahi holmaz.Burcagiren
güver
cininburçsahibinesat ılmasıveyahibeedil
mesi ensahih
kavl
egör ecaizdir
.

İki
kişi
kendil
erineai
tgüverci
nleri
üçüncübirşahsasatarl
arda
sayı
lar
ıbel
livedeğerl
erieşi
tiseakidsahiht
ir
.Değer
lerieşi
tol
up
sayı
lar
ıbel
lideğil
seveyasayıl
arıbel
liol
updeğerl
erieşi
tdeğil
se
satı
şakdisahiholmaz.

İkiki
şi artar dabi rav ıy aralardai kinci sinindar besi canal ı
cıise
veyaav ısakatbı rakmı şsaavkendi sini nol ur.Birinciadamı n
dar­besi cangi der i
ci şekildeol muşsav ey aonusakatbı r akmı şsa
onunol ur .Sonr abakı l
ır:Hay vanıny emekv enef esbor ularıikinci
şahsındar besi i
lekesi l
mi şv ecanv ermi şseet ihelaldir.Kesi m
nedeni ylemey danagel endeğerf arkı nıbirinci adamav ermesi
gerekir.Eğery e­mekv enef esbor ul arınıkesmedencanı nı
gidermi şsev eyadar bey l
ecanıgi der i
lmi şdehay vanheri ki darbe
sebebi yleölmüşseet iha­r amdı r.Budur umdai kinci şahı sbirinci
şahsat azmi natödemesi ge­r ekir.Heri kisiber aberceav ıcanı nı
gideri
ci şekildey ar alamı şlarsav ey aber abersakatet mişl erseav
herikisininol ur.Onl ardanbi ri
nindar besi cangi dericiolmuşsa
veyahay vanısakatbı r
akmı şsaonunol ur.Onl ardanbi ri
si av ı
n
canınıgi dermi şdi ğer i
desakatbı rakmı şi sev ehangi sini
ndar besi
önceolduğubi
l
inmiyor
sa,mezhepal
i
mle-
ri
ncekabul
edi
l
en
ri
vayet
egöreetihar
amdır
.

B.ÜDHİ
YE(
KURBAN)

Udhi
ye;KurbanBayr
amıgünler
indeAl
lahrı
zasıiçi
nkesi
len
hayv
anadenir.Üdhi
yekesmek-müekked-sünnett
ir
.Adananüdhi
-
yeni
nkesil
mesi i
sevaci
bti
r.

Udhiyekesmekisteyenki mseninzilhi
cceayını
nilkongünün­den
i
tibar
enüdhiy
ey ikesincey ekadarsaçl
arınıv
etır
naklar
ını
kes­memesi ,üdhiyey ikendiel
iyl
ekesmesi,kesemiyorsakesi
m
es­nasındahazırbul unmasısünnet t
ir
.

Kur
banlı
khayvandeve,sı
ğır
,koyunv ekeçici
nsindenol­malı
dır
.
Kur
banedil
endeveninbeşyaşınıdoldur
muş, al
tıyaşmagir­miş
ol
masışart
tı
r.Sı
ğırvekeçi
ninüçy aşma,koyununiseikiy
aşma
gi
rmişol
masışartt
ır
.

Hayvanı
nerkeği
ni,
dişi
siniv
eyaburkul
muşolanım üdhi
yeyapmak
cai
zdir
.Dev
ev eyasığı
ryediki
şii
çinkesi
l
ebi
l
ir.Koyunvekeçii
se
bi
rkişii
çinüdhi
yeedil
ir.Kurbanınfazi
let
liol
anıbirkişii
çinbi
r
devekesmektir
.Sonrasırası
ylasığı
r,koyunvekeçi geli
r.Bi
rki­şi
i
çinyedikoyunkesmekbi rdevekesmekt enfazil
etl
idir
.Birki
şii
çin
bi
rkoyunkesmekbi rdeveyeor t
akolmakt anfazi
let
lidi
r.

Kurbanlıkhayvani l
eil
gil
işart
laragel ince;etini eksi
ltecek
ayı
plardansal i
m olmasışartt
ır.İl
ikleriboşalmı şder ecedezay ıf
ol
anhay vanüdhiyeolamaz.Del i,kulağını
nbi rkısmıkesi k,topal,
gözle­r i
ndebey azlı
kbulunan, açıkçahast alığıv euy uzluğu
görülenhay ­vankur banolamaz.Noksanl ığıazol anv eboy nuzu
ol
may anüdhiyeolabil
ir
.Kezakul ağı yarıl
mı şv ey adelinmi şhayvan
ensahi hkavlegöreüdhiyeolabi l
ir.Bendi yorum ki İmam' m sahih
vekesi nbe­y anınagöre,azuy uzol anhay v anüdhi yeol maz.
All
ahdahai y
ibili
r.

Kurbankesmev akti
,bayramı nbiri
ncigünügüneşbi rmı zrakboyu
yükseldi
ktensonr ahafi
fikirekâtnamazkı lı
pv ehafi
fikihut­bey i
okuyacakkadargeçenzamanımüt eaki
pbaşl arveteşri
kinson
(üçüncü)günününgüneşi batmcay akadardev am eder.Ben
diyorum ki
,vakti
ngirmesi i
çingüneşi nyükselmesinibeklemekbir
fazil
ett
ir
.Amav akti
ngirmesi içi
ngüneşindoğmasışar tt
ır.Ondan
sonraikirekâtnamazkı l
ınacakv eikihutbeokunacakkadarbi r
zamanı ngeçmesi gereki
r.Allahdahai yi
bil
ir.

Birki
mse,birhayvanıtayi
nedi
pkur
banetmey i
nezirederse
meselâ;"
Şuhay vanıkurbanet
mekAll
ahrı
zasıiçi
nadağım olsun.
"
derse,
üdhiy
ev akti
ndeonukesmesikendi
sinefar
zolur.Vakit
gi
rme­denohay v
antelefolur
sa,kendisi
nebirşeyl
azım gel
mez.
Kendi
sit
elefeder
se,onundeğeriy
lemi sli
birhayv
anısat
ınalı
p
üdhi
yevak­tindekesmesilazı
mdı r
.

Birkimsekurbankesmeyinezr
edipzimmetinegeçi
ri
rveson­r a
adağıiçi
nbirhayvanıt
ayi
nederse,üdhi
yevakti
ndeohayvanı
kesmesi l
azı
mdı r
.Vaki
tgir
medenbuhay vantel
efolur
sa,ensahi
h
kavlegöreaslı
ndazimmeti
ndesabitkal
ır.

Üdhiyeiçinbirhayvantayi
nedi l
memi şse,kesi
m esnasında
ni­y eti
söy l
emekşar tt
ır
.Kezabi rki
mse: "Şuhayvanıüdhiye
kıl
dım"demi şsedeensahi hkav l
egör e,kesi
m esnasındaniyet
i
söylemesi şart
tı
r.Kurbansahibikesi
mi çinbir
iniveki
ltayi
nederse,
vekaletiver
diğizamanv eyakesim anındakurbanıkesmey eniy
et
etmelidi
r.

Sünnetolanüdhiy
edensahibi
yiy
ebil
irv
ezenginl
erey
edir
ebil
i
r.
Fakatzengi
nler
inmülki
yet
inegeçir
emezonlar
ahediyeol
arak
verebi
l
ir.

Kurbansahi bi
,kurbanını
nüçt ebir
ini
kendinebırakabil
i
r.Birkavl
e
göre,kurbanınyarı
sınıkendinebır
akabi
li
r.Ensahi hkavlegöre,bi
r
kısmınıtasadduket mekv aci
bti
r.Tümünüt asadduketmekdaha
fazi
letl
idir
.Ancakt eberr
ükiçinondanbirl
okmay er.Kurbanın
deri
siniisetasaddukederv eyakendisi
ondani sti
fadeeder .
Adakkur banıol
anhay vanı
nvar
sayavrusudakesil
i
r.Kur
ban
sahi
bi,
y avrununetini
ntümünükendi
sinesakl
ayabi
li
rveyav
rudan
art
akalansüt üiçebil
i
r.

Kurbankesmekköley
esünnetdeği l
dir
.Şayetefendisikendi si
­ne
i
zinveri
rdekur
bankeser seef
endisiadı
nasay ı
l
ır.Efendisinin
i
z­ni ol
madanmukât ebköledekurbankesemez .Kişi
nini zni
ol
madanonunadı nakurbankesmekv eyaöleni
nv asiyetiolmadan
onunadınakur
bankesmekcai zdeğil
dir.

Aki
kaKur
banı

Aki
ka,doğançocuğunsaçl
arı
nınkesil
diği
andakesil
enhayv
a­na
ver
il
enisi
mdir.Er
kekçocuki
çinikikoyun,kı
zçocuğuiçi
nbi
r
ko­yunkesipakikay
apmaksünnet ti
r.

Akikaolarakkesil
enhayvanınci
nsi,
y aşı
,ayı
plıol
maması ,
sa­hi bininondanyi
yebi
lmesiveetinint
asaddukedilmesini
n
şartl
arı
,sünnetolanüdhiy
ehay v
anınınşart
larıgi
bidi
r.Aki
ka
kurbanınıneti
nipi
şir
ipdağıt
makv ekemi kl
eri
nikı
rmamak
sünnettir.
Doğumununy edinci günündeçocuki çinakikakurbanıkes­mek,
ogündekendisineisimv ermek, kur
banıkest i
ktensonrabaşındaki
tüyl
eri
tır
aşediptüy l
erinağırl
ı
ğıncaaltınv ey
agümüşt a­sadduk
etmek,çocukdüny ayagelincesağkul ağınaezanı,solku­lağı
na
kametiokumakv et ahnikyapmak( çi
ğnenmi şhurmaile
ço­cuğundamağı nıov mak)sünnettir.

C.HELALVEHARAM Yİ
YECEKLER

Denizdey aşayanherçeşitbalıkneşekil
deÖl ürseölsünet i
he­l al
dir.Kezaensahi hkavlegöre,sadecesuday aşayanv e
bal
ıkşeklindeolmay andiğerhay v
anları
ndaet ihelaldir
.Zay ıf
kavlegöre,su­day aşayanbalıkdışı
ndakihayv anl
arıneti hel
al
değildi
r,z
irabunla­r abalı
kdeni l
memekt edir
.Zay ı
fkav legör e,
denizdekihayvanlar
ınkaraday aşayanl
arını
nbenzer leri
ninet ihelal
i
se, bal
ıkşekli
ndeol­may andeni zhayvanl
arınıneti dehelaldir.
Suköpeği vesumer kebigi
bi.Hem sudahem dekar aday aşay an
kurbağa,çakal v
ey ı
l
anıy e­mekhar amdır.

Kar
adayaşayanhayvanl
ardannaam diy
etabiredil
enat,yaba­ni
sı
ğırv
eyabanimerkeb,geyi
k,sı
rt
lan,
keler
,tavşan,t
il
ki
,cerbü'
l
-
ar
abt
avşanı
,fenek(
birnev
iti
l
ki)v
esamur
unet
ihel
aldi
r.

Ehlikatı
rvemer kebinetiharamdır
.Kesi
ci dişiol
antüm y ı
rt
ıcı
hayvanlaril
ekuşlardanpençesiolanl
arı
net iharamdır:Asl
an,par
s,
kurt
, ay
ı,fi
l
,maymun, baz,şahi
n,doğan,kerkenez(karakuş
nevi
n­den)v ekartalgibi
.Kezaensahihkav l
egöre,çakalve
yabanikedi­ninet ideharamdır.

Öldürülmesi sünnetolanyıl
an,akrep,alacakar ga, deli
ce
(dölengeç)kuşuv efaregibihay v
anlaril
ezar arısabi tolant üm
yır
tı
cıhay vanlar
ınetiharamdır.Kezaakbabav el orikuşununet i
de
haramdı r.Ensahihkav l
egöre,sarıkarganınet ihelaldir
.Papağan
vetav uskuşununet iharamdır.Devekuşu, turna, ördek, kaz,t
avuk
vegüv ercini
netihelal
dir.Güverci
n,birnefestey utaraksui çenve
se­si niçevirer
ekçıkaranhert ür
lükuşadeni r.

Renkl er
i v
eci nsler
ideğişikdeolsakuşşekl i
ndeolanbülbül,
sa'v
an
(kafasıkırmızıküçükser çe)vesığır
cıkkuşunun(zeri
zur)eti
helaldir
.Kırl
angı ç,
karı
nca, baları
sı,
sinek,domuzlanböceğigibi
ha­şar atı
nv ekurtçuğunet ihar
amdı r
.Kezaetihelal
olan
hayv anl
aet ihelalolmayanhay vandandoğany avr
unun( köpekve
koyununbi r­l eşmesindendoğany avrunun)et
ideharamdı r
.

Hakkı
ndanasbulunmayanhayvanl
ar,Arapl
ardanzengin(ser­vet
sahi
bi)vesel
i
mt abi
atsahi
biki
mseleri
nbollukanları
ndahoşv e
güzelgör
dükl
eri
hayvanl
arı
netihel
al,
pisgördükleri
hayvanlar
ınet
i
i
sehar
am kabul
edi
l
ir.

İ
smi bi
li
nmeyenhayvanlarArapl
arasor
ulurveetl
eini
nhelal
ve­ya
har
am olduğuisi
mler
inegöredikkat
ealı
nır.İ
smibili
nmeyen
hay
­v anınhükmü,kendisi
neençokbenzey enhayvanı
nhükmü
gi
bidi
r.

Eti
nintadıdeği şti
ğianl
aşılancel al
enin(necasetlebeslenen
hayvanın)etiharamdı r
.Zay ı
fkav legöremekr uhtur.Bendi y
orum
kiensahi hkav l
egör e,
celaleninet i
mekr uhtur
.Allahdahai yibi
l
ir.
Eğercelaleteinizyemlebesl enirdeetini
nt adıdeğişi
rvet emiz
halegelir
seet ihelalol
ur.

İ
çinenecisbirşeyi
ndüşt üğüsi rkevepekmezgi bisıv
ımadde­l er
haram ol
ur.Kupav urmakv enecisçöpler
itemizl
emekgi bi
neca­setlekarışı
kişlerkarşıl
ığındael
deedi l
enkazançmekr uht
ur.
Kişi
ninbuyollar
laeldeettiğikazancıyememesi ,onuköl
esine
yedir
mesive­y ahay vanınay em olar
akkullanmasısünnet
t i
r.

Kesil
enhayvanı
nkarnı
ndanölüol
arakçı
karıl
anceni
nhel
al­di
r.
(Ceni
ninkesi
miannesi
ninkesi
minetabi
dir
.)

Biryiyecekbulamamasısebebiyl
ehayatı
nıkaybet
mektenveya
ağırbirhastal
ı
ğay akalanmakt
ankorkankimse,bul
duğuharam bi
r
yi
y eceğiyi
yebil
ir
.Zayıfkavl
egöre,
dardaolanı
nharam ol
anı
yemesi caizdir.Şayetkı sabi rsüresonrahelalbirmaddey e
kavuşacağı nıumar sa,zar arıdefedecekmi kt
ardanf azl
aharamı
yemesi caizdeği l­dir.Hel alibulmaümi diyoksabirkav l
egör
e,
doyuncay akadarha­r am ol anıy i
yebi
l
ir.Enzahirkav l
egörei
se,
zarar
ıdefedecekkadary er.Ancakazy emesi hali
ndet el
ef
olmaktankor karsa,yeterimi k­t ardayemesicaizdir.

Dardaolankimse, ölüinsanıneti
niyi
y ebil
ir
.Aynızamandamür t
ed
ol
anıveharbi olanıdaöldürereketl
eri
ni yiy
ebil
ir
.Etler
ini y
emek
i
çinzımmi veemanal mışolanıvehar bini
nçocuğunuöl düre-
mez.
Bendiyorum kiensahi hkavlegöre,yemeki çi
nhar biolanço­cuk
vekadınıöl
dür mesi hel
aldi
r.All
ahdahai y
ibil
i
r.

Dardaol anki mse, hazı rdaol may ankimseni ny emeği nibulurda

yerse,bedel i
ni veyami sli
mt azmi neder .Sahibihazı rolurda
dar­dai sev ey emeği kendi sinefazlagel miyorsa, yemeği
vermey ebili
r.Dar daol anışahsı natercihederdey emeği niona
verir
secai zdir.Kendi si dardadeği lse,yemeği ni dardaol an
müsl ümanav ey azımmi -
yev ermesi lazımdır.Yemeği vermekt en
çekinir
se, dardaol anonuöl dür er
ekdeol say emeği zorlaalabili
r.
Yiyeceksahi bi hazırise, ki
şi yemeği nücr eti
ni peşinv ermel i
dir.
Aksi haldeücr etbor cakal ır.Ye­meksahi bi dar daolanay emeğini
yediri
rdeücr etikonuşmazsa, ensahi hkav l
egör eücret isonradan
alamaz.

Dardaolanki
mse,bi
rmey
tev
ebaşkasınaai
tbiry
emekbulur
­sa
vey
ai hr
amdaolanki
msemeyt
evebiravbul
ursamezhepali
mle-
ri
ncekabuledil
enr i
vayetegöre,heri
kidur umdadamey t
eyiyer.
Ensahihkavl
egör e,dardakalanınbedenindenbirparçakesi
p
yemesiharamdır.Bendiyorum kiensahihkav legöre,
dardaolanı
n
bede­nindenbirparçakesi pyemesicaizdir.Ancakbununcaiz
olmasıi
kişart
tabağlıdı
r:

1-Mey
tev
ebenzer
ibi
rşey
inbul
unmaması
.

2-Bedeni
ndenpar
çakesmesi
nint
ehl
i
kesi
dahaazol
mal
ı
dır
.

Başkabiri
ninv
ey amasum (
emanalmış)ki
mseni
nbedeni
ndenbi
r
parçakesmesiisehar
amdır
.Al
lahdahaiyi
bil
i
r.

D.ATYARI
ŞLARIOKVEBENZERİATI
CILI
KYARI
ŞMALARI

Aty arışıveokatıcı
l
ığıer
kekleriçi
nsünnett
ir
.Buy ar
ışlari
çinödül
almakhel alol
upoklayapıl
any arı
şdasahiht
ir
.Kezakı saveuzun
mızr akla,taşl
avemancınıkl
ay arı
şyapmak,savaşiçi
nf aydal
ıol
an
yarışlarıy
apmak, mezhepalimleri
ncekabuledi
lenrivayet
egöre
caizdir.
Birbedelkarşıl
ığı
ndasav l
acantopu(çi
m hokeyi,birucukıvr
ık
sopalar
laikitakım arası
ndaoynanı
lanbirtopoyunu)v ebil
ye
oyu­nuoy namak; yüzmek,sat
rançvey üzükoyunuoy namak,tek
ayaküzerinedur makv eavuçt
akinesnenintekmi çif
tmi ol
duğunu
bi
l­meküzer ey ar
ışy apmakcaizdeği
ldir
.

Atyar ı
şıkezaenzahi rkavl
egör efil
,katı
rvemer keby arışı
ca­i zdir
.Ensahi hkavlegöre,ücretkarşı
lı
ğıkuşlarl
ay arış
yapmakv egür eştutmakcai
zdeği ldir
.Enzahirkavlegör e,
müsabaka( aty ar
ışı
)vemünadel e(okat ı
cıl
ı
ğı)akdilazımi
(bağlayı
cı)akidolupcaizakiddeği l
dir
.Bağlayı
cıakidol malar
ı
nedeniyletaraflar
danbiri
akdifeshedemez.Yar ışbaşlamadan
veyabaşl adı
ktanhemensonr ayarışıter
kedemezl er.Yarışve
ödüldeilâvev eindir
imyapamazl ar.

Ödül
l
üyar
ışakdi
ninsahi
hol
ması
nınşar
tl
arışunl
ardı
r:

1-Yar
ışmesaf
esi
ninbaşl
angı
çvebi
ti
şnokt
asıbel
l
iol
mal
ı
dır
.

2-Heri
kit
arafi
çinbaşl
angı
çvebi
ti
şnokt
asıeşi
tol
mal
ı
dır
.

3-Üzer
iney
arı
şyapı
l
anheri
kiatbel
l
iol
mal
ı
dır
.
4-Hangi
yar
ışçı
nınhangi
atabi
neceği
tay
inedi
l
mel
i
dir
.

5-Herbi
ri
nindi
ğer
ini
geçmei
mkanıol
mal
ı
dır
.

6-Or
tayakonul
anÖdül
(ci
nsmi
ktarv
eni
tel
i
kbakı
mından)
bi
­linmel
idi
r.

Yarı
şanl arı
ndı şı
ndabi r
ininÖdül üortayakoymasıcai zdi
r.Örneğin
i
mam: "
Hangi nizyarı
şıkazanı rsahazinedenkendisineşukadar
ödülver i
ri
m. "dersev ey
abi rkimse: "
Hangi ni
zy ar
ışıka­zanı r
sa
malımdankendi sineşukadarödül veriri
m."dersecaizdir
.Yineiki
yar
ışçıdanbi ridiğer
ine:"Beni geçer
sensanaödül olarakşukadar
mal verir
im,amasenbeni geçersensendenbi rşeyalmam. "derse
bucai zdir
.

Yarışçı
lar:"
Ki m kazanırsadi ğerikendisineşukadarmal
vere­cekt ir
."diyebirşar tkoşar l
arsabucai zdeği l
dir.Ancak
ort
ay ahelal kıl
anüçüncübi rşahı sgirersecaizdir
.Ar ayagireninatı
onları
nat ı
nadenkol mal ıdır.Eğerüçüncüşahı syarı
şıkazanı rsa,
i
kitarafındaor ­tayakoy duğumal ıalı
r.Amaüçüncüşahsıger i
de
bır
akırvedi ğeriki­si ber aberbi ti
m nokt ası
nagel ir
lerse,hiçbiri
si
ödülühaket mişol­maz.Üçüncüşahı sy ar
ışçıl
ardanbi ri
yle
beraberbitim noktasınage­l irseyar ı
şçıortayakoy duğukendi
mal ı
nıalır
,ger i
dekalanınmal ınıüçüncüşahı sv eonunl abirl
ikte
bit
im noktası nagelenki şi alı
r.Zay ı
fkav legöre,bumal ısadece
üçüncüşahı sal ır
.
Yarışçı
lardanbiribiti
m noktasınageli
rsonr aüçüncüşahısv e
ondansonr adadiğery arı
şçıgelir
se,ensahi hkavl
egörebi r
inci
ge­l enyar ı
şçıgeridekalanınmal ı
m alı
r.Üçv eyaüçtenfazlakişi
yar
ışakat ıl
ırdaikincigel
eni çi
ndebi ri
nci gel
eneşartkoşulanmal
şartko-şulursaakidf âsi
dolur.Bir
incigeleninal
acağıödülden
dahaazbi rödülşartkoşulursa,ensahihkav legör
ebucai zdir.

Develer
iny arı
şıkazanmalarınaomuzları
, at
ları
ny ar
ışı
kazan­mal ar
ınaboy unl
arıdikkateal
ını
r.Zay ı
fkavl
egöre,
dev
eve
atı
ny ar
ışıkazanmal arı
naayaklarıdi
kkatealını
r.

Münadil
e(okat
ıcı
l
ığıy
arı
şı)ni
nsahi
hol
ması
nınşar
tl
arı
şun­lar
dır
:

1-Okatıcı
l
ığıy
arı
şımübader
e(v
eyamühat
at)şekl
i
ndeol
ması
şar
ttı
r.

Mübadere,atı
cıl
ardanherbi ri
ninhedef eisabetetmedeşar t
koşulansayı
dabirbi r
ler
inigeçmel eridi
r.Muhatatise,hedef
e
i
sabetedensay ı
larınkarşı
laşt
ırı
pmüşt er
eksayıl
aratıl
dıkt
ansonr
a
şuka­darf azl
ai sabetedeniny arışıkazanmışolacağım
beli
rt
mektir
.(Yi
r­mi atı
ştanenf azlaisabetedeninyarı
şı
kazanmasıgibi
.)
2-Atı
şsayıl
arı
nınsırasıbel
liolmal
ıdı
r.(
Yarı
şçı
larat
ışı
,sır
ail
ebir
er
atı
şşekl
indemi yoksaherbir i
atı
şlar
ını
ntümünübirdefadaüst
üstemiyapacaklar
ınınbeli
rt
ilmesigi
bi.
)

3-Hedef
eisabetsayı
sıbel
l
iol
mal
ı
dır
.(Yi
rmi
atı
ştanbeşi
ni
i
sa­betetmekgi bi
.)

4-At
ışmesafesi
belli
olmal
ıdı
r.(
Bumesafeat
ışnokt
asıi
l
e
he­defnokt
asıarası
ndaki
mesaf edi
r.
)

5-Geni
şli
kveuzunlukaçı
sındanhedefinöl
çüsübel
l
iol
mal ı
dır
.
Ancakbel
libi
rhedefi
nbulunduğuyerüzeri
neaki
dyapı
l
ırsa,
mut­lakşeki
ldeohedefkabul edi
l
ir.

6-Hedefeat
ışşekli
bel l
iolmal
ıdır
.Atışokuny ai
sabetedip
he­defidel
memesi şekli
ndeolur(kar'
)veyaokunhedef idel
i
p
üzer
indekal
mamasışekl i
ndeolur(hazk)veyaokunhedef
üzer
indekal
masışekl i
ndeolur(hask)veyaokunhedef i
del mesi
şekl
i
ndeolur(merk).Atışşekl
ibeli
rti
lmezsekar'şekl
idikkate
al
ını
r.

Münadel
eni
nbedel
i,müsabakanı
nbedel
ii
çingeçer
liol
an
şar
t­lar
agörecai
zolur
.
Münadeledey ayv eokunbell
iedil
mesi şartdeğil
dir
.Yayv eoku
bell
iet
mey işartkoşarl
arsaşartgeçersi
zdir.Okveyay ayı
benzer
leri
iledeğişti
rmekcaizdir
.Tarafl
ardeğişti
rmey ikabul
etmezl
erseaki dfâsi
dolur.Enzahirkavlegöre,atı
şıil
ky apacak
ol
anıbeli
rtmekşar t­tır
.

Münadelei çinbirgurupt oplanıri

ki başkanseçipbaşkanl arda
hazı
rolanlarınarasındankendi yarı
şçılar
ınıseçerl
ersecai zdir.
Baş­kanl arınyarı
şçılarınıkurausul üil
eseçmel eri
ni şart
koşmalarıcaizdeğildir.Yarışçıolduğuzannedi l
erekbi ryabancı
yarı
şçıol
ar akseçi­l i
rdesonr ay arı
şçıolmadığıanlaşı l
ı
rsa, y
alnı
z
onunlail
gil
i aki
dbat ılolur.Sayıl
arıeşitolmasıiçi
ndi ğergur uptan
dabiryarı
şçıdüşür ülür.

Gerikalanl
arhakkındaakdinbatılolupol madı
ğıhususundasaf kat
(i
kisatı
ş)bahsi ndebeli
rt
il
enkav l
egör emuameley apıl
ır
.Akdin
sa­hi holduğunukabul etmemizhal inde,büt
ünyarışçıl
ariçi
n
serbest­likhakkıvardı
r.Akdikabul ederl
erdeçıkarıl
ankişiye
karşıdi
ğergr uptanki
mi çı
karacaklarıkonusundaanlaşmazl ar
sa
aki
df âsidolur.

Birgurupkazanı
rsa,
yarı
şbedel
iherat
ıcı
yai
sabetet
ti
ğiatı
ş
sayısı
nagöreödenir
.Zayı
fkavl
egöreherat
ıcı
yaeşi
tol
araködeni
r.

7-Şar
tkoşul
ani
sabet
,okunkeski
nucuileolmal
ıdı
r.At
ış
es­nası
ndayayki
ri
şivey
ayayınkendi
sitel
efol
urveyabirşey
ar
ızolurdaokonadeğdiktensonrahedef ei
sabeteder
se,say
ı
ol
arakhesabaalı
nır
.Hedefeisabetetmezsehesabaalı
nmaz.
Rüzgarhedef
inakl
e­derv eokger ekliy
erei
sabetedersesay
ı
ol
arakhesabaalı
nır
.Gerek­liyereisabetet
mezsehesaba
al
ınmaz.

İ
sabetteokunhedeftekal
masışartkoşulurdaokhedefi
del
ip
üzer
indekaldı
ktansonrayeredüşerseveyaser
tbi
rtaraf
adenk
ge­lirdeyeredüşer
se,sayıkabuledi
li
r.
Yİ
RMİ
NCİBOLUM
YEMİ
N

A.GENELBİ
LGİ
LER

All
ahzatıv ey
abirsıf
atıileyapıl
any emin,kesinyemi nsay ı
l
ır.
"Val
lahi
,Rabb'il
-Al
emi n,Kendisiiçi
nölüm ol mayandi r
i,Nefsi
m
kudretel
indeolan"gi
bi .YüceAllah'
amahsusherhangi birisi
mi l
e
yapı
lanyemi ndekesinleşir
.Birkimsey emi nlaf
zınısöylerde:"Bu
sözümley eminetmeyi kastetmedim."der se,sözükabul edil
mez.

Allahadı nakullanıl
anRahi m, Halik,Razı k,Rabgi bi l
afızlarmutlak
şekil
desar fedil
diğindebunl ar l
ay emi nkesi nl
eşi r.Ancak
Al­l ah't
anbaşkasıi çi
nsar fedi li
rlerse,y eminkesi nleşmi şolmaz.
Hem Al l
ahhem debaşkal arıiçi
nkul l
anılanlafızlaray nıhükmü
i
fadeeder l
er.Mesel â; şey,mev cut ,
al i
mv ehay ygibi lafı
zlarancak
niyetegör eyemi nol ur
lar.Allah'ı
nzat ıi
çinkul l
anı l
anAl l
ah'ı
n
azamet i
,Al­lah'ınizzeti,Kibriy
ası ,Kelamı ,İl
mi ,Kudr etiveMeşi et
i
gibisıfatl
ar­l ayapılany emi nkesi nleşir.Ancaki limi l
emal um,
kudr
eti
l
emak-
durkastedi
l
irsey
emi
nsay
ıl
maz.

Birki
mse:"Al
lah'
ı
nhakkma/Kur'
an'
ı
nay emi
nederi
m."derse,bu
yeminolur
.Ancakbununl
aAll
ah'ai
badetet
meyikastederse
ye­mi nsayı
l
maz.

Yemin(kasem)har
fl
eri
şunlar
dır
:"Ba,
vav,
ta.
","
Vall
ahi,
Bil
­lahi
,
Tal
lahi
"gibi
.Tahar
fiAl
lah'
amahsuskasem har
fidi
r.

Birki
mse,"All
ah"dervebulaf
zıref(
All
ahu)nasp(All
aha)ve­ya
cer(All
ahi
)şekli
ndesöyl
erseyeminolmaz.Ancakyemineniy
et
ederseyeminolur.

Birkimse,"Aksemt uBil
lahi/
Allahadınakasem eder im ki
..
..
",
"ÜksimuBi l
lah/AIl
ahadı nakasem eder im ki..
."
,"Haleftu
Bill
a­hi /
All
ahadı nay emi nederim ki.
..
","Ehl
ifuBill
ahi/All
ahadına
ye­mi nett
im ki.
...
"şunuy apar ı
m derv ebununl ayemi netmeyi
kastedersev eyamut l
akşeki l
desöy l
ersey eminol ur.Şayetbu
sözüi l
egeçmi ştey apmışolduğum v eyagel ecektey apacağı
m bir
i
şi habervermey ikastet t
im derse,sözübat i
ni (
dini)olar
akkabul
edili
r.Ke­zamez hepalimleri
ncekabul edil
enrivayetegöre,zahi
ri
olarakdakabul edi l
ir
.

Birki
mse,
kendi
şahsıi
çinyeminikasteder
ekbaşkası
na:"Seni
n
üzeri
neAl
l
ah'
akasem eder
im ki
..
."veya"Al
l
ahadınasendenbuişi
yapmanıdil
i
yorum."dervebununl
ayeminikasteder
se,busözü
ye­mi nol
arakkesinl
eşi
r.Yemini
kastet
mezsey eminolar
ak
kesi
nleşmez.

Birkimse:"
Şui şiyaparsam Yahudiolayı
mv eİ
slâm'
danberi
olayı
m."derse,sözüy eminolarakkesinl
eşmez.Bi
rki
msey emi
ni
kastetmeksizi
ndiliyemi ncümlesi
nekay ar
sayeminol
arak
kesinl
eşmez .

Birkimsegeçmi şteyapmadığıbi
rişüzer
ineyeminederse,
(Val­lahişuişiyapmadım gibi
)veyagel
ecektey
apmay acağıbir
i
şüzer i
ney eminederse,(
VallahiKur
eyşl
i
ler
lesavaşacağı
m derse)
sahihti
r.

Yemi
net
mekmekruht
ur.AncakAl
l
ah'
ait
aatet
meküzer
eyapı
l
an
yemi
nmubaht
ır
.

Birki
msebi rv acibiterketmekv eyahar am ol anıi
şlemeküze­r e
yeminedersegünahi şlemişol ur.Yemi ninibozmasıv ekefaret
ödemesi gerekir.Mendupol anbi rşey iterketmekv eyamekr uh
olanbiri
şiişlemeküzer ey emineder se,yemininibozması
sünnetti
rvekef aretödemesi l
azımdı r.Mubahol anıterketmey i
veyamubahol anbi rişiyapmamaküzer ey eminederse,yemi ni
ni
bozmamasıdahaf a­zi l
etl
idir
.Zay ıfkav l
egör eyemininibozup
kefar
etv er
mesi dahaf azi­l et
lidir
.
Birkimseyeminedi py emininibozmasıcai zisedahay eminini
bozmadankef aretverebil
ir.Fakatkefaretoruçtut
maşekl i
nde
olma­mal ıdı
r.Zayıfkav l
egör e,yemininibozmasıhar am daolsa
kefaret
iöncedenv erebil
ir
.(Sabahnamazı nıkıl
mamaküzer e
yemi nedenkimseniny eminini bozmadanÖncekef aretvermesi
gibi.
)Bendiyo­r um ki,sonuncukav i
l ensahihkavildi
r.All
ahdaha
i
yi bi
li
r.

Ziharkef
aret
ior
uçtutmakşekl
i
ndedeğil
se,ki
şizi
hardandönüş
yapmadanv emağdurdahakat
ilöl
medenkefar
etiver
ebil
i
r.

1,
Yemi
nKef
aret
i

Ziharkefar
eti
ndeolduğugibiy
eminkefar
eti
ndedekişi
,bi
rköl
eyi
hürri
yeti
nekavuşt
urmakv eyaonmiski
nidoyur
maktanbir
i­ni
yapmaktaserbest
tir
.

Onmi ski
ninherbi
ri
nekendi beldehalkı
nınçoğunluklatüket­ti
ği
yi
yecekmaddesindentaneol arakbi
rmüdy i
yecekv eri
r.Gi
ysini
n
gömlek,sarı
kveyai
zargibigiysiol
arakisimlendi
ri
lenşey l
er
ol
masışar t
tı
r.Mest
,el
divenv ekuşağınv er
il
mesi yeter
liol
maz.
Veril
engi y sininmi skiney ar
arlıolmasışar tdeği l
dir
.Küçükol an
şal
v arıkendi si i
çinuy gunol may anirivücutluolanav ermek
ca­i zdir.Pamukl u, ketenvei pekliol
anel biseyihem kadınahem
deer ­keğev ermekcai zdir.Giyil
mişelbisey ıpranmamı şise
veri
lmesi caiz­di r.Yemi ninibozanki şi,buüçünden( yemek
vermek, gi ydirmek, köleazadet mekten)bi r
ini v
ermekt enaciz
kal
ırsa,kef ar etolaraküçgünor uçtutmasıl azımdır.Enzahi rkavl
e
göre,üçgünüar tardat utmasıv acibdeği l
dir.Eğermal ıol
urda
hazırdeği lse, hazırolunca­y akadarbekl erv ebuar adaor uç
tut
maz.

Köle, y
emi nkef areti i
çinmal veremez.Ancakef endi si
v eya
başkasıbi ry i
y ecekv eyabi relbiseyionunmül kiyetinegeçi rirve
kölemül kedi nebilirgör üşünükabul etmemi zhal inde,mül kiyetine
ge­çi rdiği mal ıkef aretolarakv erebili
r.Mül kiyetindemal ıy oksa
kefaretiçinor uçt ut ar.Oruçt utmakhernekadarkendi sinezar ar
versedeef endi sindeni zi
nal araky eminet mi şv eonuni zni il
e
yemi ni
ni boz- muşsaondani zinal madankef ar etiçinoruçt utabi l
i
r.
Şayetef endi ­si ndeni zinalmadany emi net mi şv ey emi nini
bozmuşsa, ondani zinal madanor uçt utamaz.Eğeref endi si
i
kisindenbi r
isi i
çin( yemi net ­mekv eyay emi nini bozmaki çin)
i
zinv ermi şseensahi hkav l
egör eiziny emi niçindi kkateal ınır.Bir
kısmıhürol anköl emal ıvarsa,kefaretiçiny iyecekv eyagi yecek
verebili
r.Fakatköl eazadedemez.
2.Gi
rmekÇı
kmakv
eOt
urmakGi
biŞey
lerÜzer
ineYemi
nEt
mek

Birki
mse: "
Şuev deot urmay acağımv ey aşuev dei
kamet
etme­y eceğim. "diyeyemi nederse,oev denhemençı kmalıdır.
Özrüol­maksı zı noradanbekl erçıkmazsay emininibozmuşol ur.
Eşyası
nıoradançı kar
ıpgönder mişsedehüküm böy l
edi r
.Şay et
eşyası
nıtop­l amak, ai
lesini çı
karmakv eelbisesi
nigiymekgi bi
çı
kışhazırl
ıkl
arısebebi yl
eev debeklerse;"Fal
ankişiil
eşuev de
oturmayacağım. "di­y ey emi nederv eiki
sindenbiri
hemen
çı
karsa,kezaar ayabirduv arçekil
irveherbi r
ini
ngiri
şiay r
ıise, en
sahihkavl
egör ey emi ni
ni boz­muşol maz.

Birkimsei çindebulunduğuhal de:"Şuev egi r

mey eceğim."ve­ya
dışındabulunduğuhal de:"
Şuev dençı kmay acağım. "diyeyemin
eder se,
yemi ninibozmuşol maz.Ev li
ol duğuhalde:
"Evlenmey ece­ği m.",temizolduğuhal de:"Temi zlenmey eceği
m."
,
giyi
nmi şolduğuhal de: "Gi
yi
nmey eceğim. "
,bineküzer indeolduğu
halde: "
Binmey e­ceği m."
,ayaktaolduğuhal de" Ay ağa
kalkmay acağım. "ot
urduğuhal de:"
Ot urmay acağım. "diyeyemin
ederv eüzer i
ndebul unduğuhal devam eder sey emi ni
ni bozmuş
olur.

Bendi
yor
um ki
;evl
enmemev etemi
zl
enmemeüzeri
neyapı
l
an
yemi
nzühul
eseri
birhat
adı
r.Buhal
dedevam et
mekl
eyemini
ni
bozmuşol maz.Amakokusür ünmegibizamanlabirl
ikte
uzamay anşey,ensahihkav l
egörekokusürünmeanl amına
gelmez.(Bununlayemini
ni bozmuşolmaz.)Kezacinselil
işki
de
bulunmamak, oruçl
uolduğuhaldeoruçtutmamay avenamaz da
i
kennamazkı l
mamay ayemi nedenkimsenindehükmüböy l
edi
r.
(Bunlar
adev am etmekl
ey emini
nibozmuşolmaz.Bunl arzamana
bağlıol
arakuzamay anşey­l er
dir
.)Al
lahdahaiyi
bili
r.

Birki msebi rev egi rmeyeceği ney emi nederdekapı nıniç

kısmı ndaki dehlizinegir
er sev ey aikikapınınarasınagi r
erse,
yemi ­ni ni bozmuşol ur.Fakatkapı nınönt arafı
ndabul unant aka
(duv ar aaçı l
anoy uğa)girersev eyaihataedi l
memi şev indamı na
çıkar sa, yemi ni
ni bozmuşol maz.Kezaensahi hkav legöre,ev
i
hat aedi lmişol­saday emi nininbozmuşol maz.Şay etell
erini
,
kaf ası nıvey aayağı nıi
çeriyesokar say emininibozmuşol maz.
Ay ağı nıiçeriyekoy arveay aklarınaday anırveyaevhar abol urve
duv ar ları
nınt emel ibul
un­duğuhal deoal anagirerveyabuev i
n
yeri saha, mescid, hamam v e­y abost anol urveor ayagirerse,
yemi ninibozmuşol maz.

BirkimseZey d'i
nev i
negir
mey eceğiney emi nederde, Zeyd'i
n
mül kedinipmeskenedi ndiğievegirerse,y emini
ni bozmuşol ur.
Zeyd'inemanet ,
kiraveyagaspy ol
uy l
amül kedindiğievegirerse,
yemi ni
ni bozmuşol maz.AncakZey d'inot urduğuev e
gir
mey eceğinikastederdeev egir
erse, yemi ni
nibozmuşol ur
.
Zeyd'inmül kiy
etin­debulunanev egi rmey eceğim kastederv e
onunev i
negi r
erse,yemi­ninibozmuşol ur .Zeyd'
inmesken
edindiğievedeği ldemülkedindi­ği ev egi rmeyeceğinikasteder
deZey
d'i
nmeskenedi
ndi
ğiev
egi
rer
­se,
yemi
nini
bozmuşol
maz.

Birki
mse" Zeyd'i
nevinegir
mey eceği mvey aZeyd'
inköl esii
l
e
konuşmayacağı mvey aZeyd'
ineşi il
ekonuşmay acağım. "di
ye
yeminederde, Zeydev i
niv
eköl esinisat
arv eyakarısı
nıboşar sa,
kendi
sion­l arl
akonuşurv eyaev egirer
sey emini
ni bozmuş
olmaz.AncakZey d'
inşuev i
negi rmem vey aşukarısıveşuköl esi
i
lekonuşmam der sev eon­larlakonuşurv ey
aev egirerse
yemini
nibozmuşol ur.FakatZey d'
in"onlarüzeri
ndeki mülki
yet i
devam ett
iğimüddetçe"diyeyemi nederv eonlarl
akonuşurv ey a
evegir
ersey emini
nibozmuşol maz.

Birki
mseşukapı daniçer
igir
mem di y
ey emi nederse, okapı
oradankaldır ı
lırbaşkabiryerekonurveikincikapıdani çeri
gir
er­se, yemi ninibozmuşolmaz.Kapıilky eri
ndey kenor adan
i
çeriyegi­r er se,ensahihkavlegöreyemi ni
ni bozmuşol ur.Bi
r
kimsehiçbirev egirmem diyeyeminederse, çamur dant aştan,
tuğl
adan,ağaçt anv eyaçadır
dany apı
lmışbirev egirerse,yeminini
bozmuşol ur .Amamesci de,hamama, kil
iseyev edağdaki
mağar ay
agi r ersey emini
nibozmuşol maz.

Birki
mse: "
Zeyd'i
nbulunduğuevegi
rmem. "diyeyemi nederde
Zeyd'
invebaşkasını
nbulunduğuevegi
rerse, y
emi ninibozmuş
ol
ur.Birkavl
egöreZey d'
ideği
ldeor
adabul unanlarıkasteder
ek
evegir
erse,yemini
nibozmuşolmaz.Gi
rdiği evdeZey d'
in
ol
duğunubi l
­mezse, bununhükmüunutarakbozul anyemin
hakkı
ndakiihti
l
âf
gibidir.Yaniensahihkav l
egörey eminibozulmuşolmaz.Ben
diyo­r um ki
; Zeyd'
eselâm vermeyeceğiney eminedenkimse,
Zey d'i
nbu­l unduğubirtopl
uluğaZey d'
iist
isnaederekselâm
verirse,yemininibozmuşol maz.Amamut l
akşekil
deselâm
verirse,enzahi rkav
legöreyemi ni
nibozmuşol ur
.All
ahdahaiyi
bil
ir.

3.Yemev
eİçmeÜzer
ineYapı
l
anYemi
nler

Birkimsekelleyememeküzer ey emi nedervebirni yeti

deyoksa,
münf eri
tsatı
lanhayvanl
arı
nkellesiniyerse,
yemi niniboz­muş
ol
ur .Kuş,bal
ıkveyaavkuşları
nınkaf ası
nıyerse,yemi ni
niboz^
muşol maz.Ancakbunl ar
ıntekbaşı nasatıl
ageldiği veyemeğini
halkınalı
şkanlı
khali
negeti
rdiğibirbeldedeyiyenki şi
ninyemini
bozulur.

Yumurtayememey eyeminedenkimse,yumur t
a,canl ı
yken
hayv
andançıkmışolmasıgereki
r.Tav
uk,dev ekuşuv egüverci
n
yu­mur t
asıgi
bi.Ancakbal
ıkveçekir
gey umurtasınıyemekle
yemini
nibozmuşolmaz.Zir
abalıkveçekirgecanlıiken
yumurt
lamaz.
Ety ememeküzer eyapıl
any emi ndekoy un-keçi,
atv eetiy
e­nen
yabani hay vani
lekuşlar
ınet i di
kkat ealını
r.Balı
kv eiçyağıet
sayılmaz .Kezaişkembe, ciğer ,
dal akv ekalpgibiorganl
aren
sahihkav l
egöreetsay ı
lmamakt adır.Ensahihkav l
egör ekafaeti,
dil
,sırtv eboğürl
erdekiyağlaretkapsamı nagirerl
er.Sı
rtyağıy ağ
kap­samı nagir
memekt edi r.Kuy rukv ehörgüçy ağolmadıkları
gibietol arakdaadlandır
ıl
mazl ar.Kuy rukhörgüçkapsamı na
girmedi ğigi­bihörgüçdekuy rukkapsamı nagirmez.Yaği seher
i
kisini(hörgüçv ekuyruky ağını),sırtveiçyağınıvebut i
py ağları
kapsar .Sığıret
icamızetini kapsamı naalır
.

Birkimseişaretederek: "
Şubuğdayıyemeyeceğim."di
y ey e­nin
ederse,obuğday ıbulunduğuhalüzer
ey er
sev eyaunv eya
ek­mekol arakyersey emini
nibozmuşolur.Şayet"Şubuğday ı
yemem. "diyeyeminederv epi
şir
il
mişolar
akv ey
açi ğolar akveya
kızart
ıl
mışolaraky er
sey emini
nibozmuşolur.Buğdayıpi şir
il
miş
olarakveyakavutv ehamurv eyaekmekşeklindeyersey emi ni
ni
bozmuşol maz.

Rut
ab(tazehurma),t
amr ı(
kuruhur
mayı)v
ebusri
yi(
hurma
kor
uğunu)kapsamaz.Üzüm dekuruüzümükapsamaz.Keza
kur
u­larıdatazel
eri
nikapsamaz.

Birki
mse:"Şut
azehurmal
arıy
emem."derv
ekurudukt
ansonra
yersevey
a"Şuçocukl
akonuşmam.
"derveçocukyaş­landı
ktan
sonraonunl
akonuşur
sa,
ensahi
hkav
legör
eyemi
nini
bozmuş
olmaz.

Ekmeklaf
zı;buğday,
arpa,pi
ri
nç,
bakl
a,dar
ıvemerci
mek
ek­meğigibiherçeşi
tekmeğeşamilgel
ir
.Şay
etekmeği
ufal
tar
akyer
­se, yemini
nibozmuşol
ur.

Birkimsekav uty emey eceğiney emineder,emer ekv eya

par­makl ar ı
y l
aal araky er
se, yemi ni
nibozmuşol ur.Şayetsuda
erit
erekiçerse, yemi nibozulmuşol maz.Ekmeği içmem derde
sudaer i
tereki çerse, y
ukarıdaki hükmünaksi ney emi nini
bozmuş
olur.Sütveyabaşkabi rsıvı
yıy emey eceği
ney emi nedi pde
ekmekl ebirl
iktey ersey eminini bozmuşol ur.Fakatonl ar
ıiçerse
yemi ni
nibozmuşol maz.Şay etiçmem derdei çersey eminini
bozmuşol ur.

Yağy ememey eyemi nedenkişi,

katıhaldeolsuneri
ti
lmişhalde
olsunekmekl ebi
rl
ikteyerseyemini
ni bozmuşolur.Şayetsıv
ı
haldeiçerseyemi
ni bozulmuşolmaz .Yağlıbul
amaçy emesi
hali
ndey ağınmaddesi bulamaçiçi
ndeaçıkçagörülüyorsa
yemininibozmuşol ur
.

Tazevekuruhurma,üzüm, nar,
t urunçgi
ll
eri
nkuruv et azeolanı
meyvekapsamınagirer.Bendiyorum ki;l
i
mon, Ar
abist anki­r az
ı,
kezakavun,
karpuz,f
ıstıkvef
ındıki çi
il
ebunlar
ındışındaki
yemişl
erensahihkavlegöre,mey vekapsamınagir
er ler.Acur,
hıy
ar,patlı
canv ehavuçmey vel
er i
nkapsamı nagir
mezler.Kur
u
mey v
elerdey aşmey vel
erinkapsamı nagir
mezl er
.Al
lahdahaiyi
bil
i
r.Yemi nedenki şimut
lakşeki l
dekarpuz,hurmavecev i
z
yemey eceği
m der ­se,Hintcevizibukapsamagi rmez.Taam l
afzı
i
se,gıda,mey ve,katı
kvetatl
ıl
arıkapsamınaal ı
r.

Birki
mse" Şusığı
rdany emeyeceği
m. "di
yeyemi neder
se,y
e­min
sı
ğırı
netinidekapsar.Danasıvesütüisekapsamagi r
miş
ol
­maz." Şuağaçtany emem."derse,meyvesibukapsamagi
rer
.
Fakatyaprakvedallar
ınınuçl
arı
nıkapsamaz.

4.Müt
efer
ri
k(BaşkaBaşka)Mesel
eler

Birkimse,"Şuhur may ıyemey eceği m. "dey ipyeminederv ebu

hurmabaşkahur malarakarışı
rdabi rhur mahar i
çt üm hur maları
yerse,yemininibozmuşol maz.Şuhur may ıyi
yeceğim diyey emin
ederv ebubaşkahur malarakar ışırsa, ohur maları
nt ümünü
yeme­di kçebuy emi ni
ndenkur tulmuşol maz.Şunar ıyiyeceğim
diyeye­mi nedenki mse, narı
nt anel er i
nintümünüy emekl e
yeminindenkur tul
muşol ur
.Şui ki elbisey igi
ymem di y
ey emi n
eden,onlardanbi r
inigiymekley emi ni nibozmuşol maz.Şay ether
i
ki el
biseyi
ber a­bergi yervey aheri kisinisır
ailegiyerse,yemi ni
ni
bozmuşol ur.Şuv eşuelbiseyigiy mey eceğim diyey emineder se,
i
ki
sindenbi
ri
nigi
­yer
sey
emi
nini
bozmuşol
ur.

Birkimse: "Yarınşuy emeği yiyeceğim."di yeyemi nederv eda­ha

sabahol madanöl ürsekendi si
nebi rşeyl azım gelmez.Şay et
sa­bahol urv eonuy emey i mümkünkı lanbi rzamangeçerde
yemezv ebuar adavef atederv eyayemekt elefolursa,yemini
ni
bozmuşol ur.Yemey ehenüzi mkanbul madanv efatederv eya
yemekt elefol ursahükmü, zorlananki şi
ni nhükmügi bibundada
farklıi
kigör üşv ar
dır
.( Enzahi rkav l
egör ey emini bozulmuşolmaz.)
Şay etsabahol madankendi sioy emeğiy i
yerekt elefederveya
başkasıonut elefederse, y
emi ninibozmuşol ur.Yemekt el
efe
gidervey abaşkabi rionut elefeder se,hükmüi krahedi l
enkişi
nin
hükmügi bidir.

Birki
msebaşkasına:"
Üzer i
mdeki hakkınıaybaşm da
ödeye­ceğim."di
yey emineder se,ayınsongünününgüneşi
batmasıes­nasındaödemey iyapmal ı
dır.Şayetgüneşbat ı
nca
veyaimkanoldu­ğuhal degur uptansonr aödemey iyaparsa,
yemini
nibozmuşolur.Güneşi nbat ı
şıesnasındamal ıölçer
ek
ödemeyebaşlarveçokol masısebebi ylegüneşbat t
ıktanbir
müddetsonraödemey ibit
ir
irsey emi­ni nibozmuşol maz.

Birki
mse:"Konuşmay acağım. "di
yeyeminederse,
tesbi
hatve­y a
Kur'
ân'
ıKeri
mi okursayemi ninibozmuşolmaz.Şayet"f
il
ânl
a
konuşmayacağım."diyeyemi nederdekendisi
neselâm ver
ir
se,
ye­mi ni
nibozmuşol ur.Şayetonamektupy azarveyaonaelçi
gönderi
reli
yl
ev eyabaşkabi rşeyleonai
şareteder
se,İmam'm son
kavl
i
negörey emini
nibozmuşolmaz.Şayetmeramınıbil
dir
mek
üzer
ebirayetokurvebununlakı
raat
ikasteder
se,yemini
ni
bozmuşolmaz.Kıraat
ikastetmezseyemini
nibozmuşolur.

Birkimse:"
Malımy oktur."diyeyemineder se,buherçeşitmal ı
kapsadığı
ndany emini
ni bozmuşol ur.Hernekadarmal ıazisede
hattaüzer
indetekelbisesi ol
sa,kölesimüdebberol saveya
hürri
­y et
ekav uşmasıbi rsıf
atabağlıolsa,malınıvasi
yetetmiş
olsaveyapeşinödenecekbor cuolsahüküm böy l
edir
.Kezaen
sahihkavl
egör e,bor
cuv adeli ol
saday emi ni
bozul muşolur.En
sahihkavl
egör e,köl
esimukât ebolursabununlay eminibozulmuş
olmaz.

Fil
ânıdöv eceği
m diyey emi
nedenki şi
,"darbe"denebilecekbir
vuruşindirseyeminindenberiol
ur .Vururkenacıtmakşar tdeğil
dir
.
Ancakşi ddetl
ibi
rşeki l
dedöveceği m demişisedar beninşiddetl
i
ol­masıl azımdır.Kır
bacıonunv ücudunakoy ması,onuı sı
rması
veyaeliniboynunakoy masıveyasaçı nınbirtel
iniy
olmasıv uruş
sayıl
­maz.Zay ıfkavlegör
e,tokatv eçenesinev ur
maky umr uk
sayıl
maz .

Fal
anay üzkı r
baçv eyayüzsopav uracağım diyeyemi nedenki ­şi,
yüzkırbacıveyay üzsopay ıdemethal i
ndebağl ay
arakoşahsabi r
darbeindiri
rsevey aüzer
indey üzbudakbul unanhur masal kı
mıi le
vur
urv eherbi rbudağınvücudunai sabetetti
ğinibil
i
r se,yeminini
n
gereği
ni yer
ineget i
rmişolur.Busopal ar
ıbirarayaget i
ri
pdemet
ha­l i
ndev ururvet ümününacı sı
nı(ağırl
ı
ğını)duyarsa,yemininin
gere­ğiniyapmışol ur.Bendiyor
um ki;y
üzsopanıntümünün
i
sabetedipetmedi ği
ndenşüphey edüşerse,İ
mam'm kesin
beyanı
nagör eyemi ­ni ni
ngereğini
yeri
negetir
mişolur
.Allah
dahaiyi
bili
r."
Falanıy üzdefadöveceğim."di
yeyeminedenkişi
kır
baçl
arıbi
raray aget i
ri
pdemethal i
ndeoşahsabirdefaindi
rir
se,
yemini
ningereğiniyerinegeti
rmişolmaz.

Birkimsebor çlusuna: "Borcumut ahsil etmedensenden

ayrıl
­mam. "diyey emi nederdebor çlusukaçargi der
sev eya
kendisininpeşinedüşmei mkanıy oksay emininibozmuşol maz.
Bendi yorum ki;peşinedüşmei mkanıol sadasahi holankavle
görey emi ni
niboz­muşol maz.Al l
ahdahai yibili
r.Al
acaklı
borçlusundanay r
ıl
ırvey aiki
sibir
likteyür ümekt eikenalacaklı
dururdabor çluy ürürgidery adabor cundanv azgeçerekbor çl
uyu
i
br aederv eyaalacaklısınıbaş­kası nahav aleederv eyanından
ayrıl
ı
rsav eyabor çl
usununi fl
aset­t iği açı
ğaçı kardazengi n
oluncay akadaronubı rakıpay rı
l
ırsa,ye­mi nini bozmuşol ur.

Şayethakkınıalı
pondanay rı
l
dıktansonrav er i
l
enpar anınnoksan
ol
duğunugör ürsebakıl
ır;kendi hakkı
nıncinsindenol upon­dan
düşükiseyemi nibozul
muşol maz.Amakendi sineödenenbu
paral
armalınıncinsi
ndendeği l
sev ebupar aları
nhi l
eli
veyabakır
ol
dukları
nıöncedenbi l
i
y orsa,yemi ni
nibozmuşol ur.Ödenen
para­ları
ndur umunubi lmiyorsabuhusust afarklıi
kigörüşvardı
r.
Enza­hi rkavlegöre,yemi nibozulmuşolmaz.

Bi
rki
msebi
rmünker
igör
üphaki
meşi
kay
etedeceği
ney
emi
n
ederse,münker igör üpdei mkanol duğuhal dehakimeşi kay et
etmezv eöl ürse,y eminini bozmuşol ur.Onunbusözüi l
ebel denin
hakimi kastedi l
ir.Hakim gör evdenal ı
nmı şsa,onuny eri
net ayin
edil
mi şha­ki mebaşv urmakl ay emi ndenkur tul
muşol ur.Bi r
hakimeşi kay etedeceği ni söy l
emişse, herhangi birhakimebaş
vurmakl ay emi ndenkur tulmuşol ur .Fakatfalanhakimeşi kay et
edeceği nisöy l
emi şse,haki mi görürv edahaşi kayetetmeden
hakim gör ev denal ınır
sa, but akdirde:Şay et"haki
m olarakdev am
ett
iğimüddet çeonaşi kay etederim. "diyeniyetetmişse,söy l
eme
i
mkanıol urdat erkedersöy l
e-mezse, yemininibozmuşol ur.
Davay ıonagöt ürmei mkanıy oksa, hükmüzor l
ananki mseni n
hükmügi bidir.Haki m olar akdev am et ­t i
ği müddetçedav ayıona
götüreceği neni yetet memi şse,azledildik­tensonr adav ay ıona
götürürsey emi ndenkur tulmuşol ur.

5.Bi
rAkdi
YapmamakÜzer
eYapı
l
anYemi
n

Birki
msebirşeyisat
ınal
may acağı
nav ey
abi
rşeyi
satmaya­cağınayeminederdesonrakendi
sii
çinvey
abaşkası
i
çinalı
şveri
ş­t ebul
unur
say emini
nibozmuşol
ur.Amaveki
li
onunadınaaki
ttebul
unursayeminibozul
muşolmaz.

Ev
lenmemey
e,boşanmamay
a,azadet
memey
e,döv
memey
e
ye­mi nedenki mse,bunl ar ıyapmaküzer ebiri
nitay
ineder se,
yemininibozmuşol maz.Yal nızkendi
sivey abaşkasıbunları
yapmay acağınani y
etetmi şol mamalı
dır.Evlenmemey ey emin
edenkimsev ekil
ionuev lendi rir
seveyakendi si
başkasıiçinnikah
akdiyapar saveyabirkimse, Zeyd'
i
nmal ınısatmamaküzer e
yeminederv eondani zi
nal a­r aksatar
say emi ni
nibozmuşol ur
.
Ondani zinalmadansat ar say e­minibozulmuşol maz.Bi rmal ı
Zeyd'
ehi beet memey ey emi nedenkişi,
sonr aonahibedebul unur
daZey dhi beyikabuletmezsey emi­nibozul muşolmaz.Keza
Zeydhi beyikabulederdet esl i
m al
mazsaensahi hkavlegör e
yeminibozul muşol maz.

Birkimseumr a(buev i hay

at ım boyuncaseni niçi
nkıldı
m gibi
)
veyarükbaya( bensendenönceöl ürsem mal senin,
fakatsen
bendenönceöl ürsenmal tekrarbeni m ol
sungi bi
)veyasadakaya
ye­mi nederek,hibev ermey eceğim derdesonr ahi
bede
bulunursa,ye­mi ninibozmuşol ur.İ
ğretivermemey e,vasi
yete
bulunmamay av ev akı
ftabulunmamay ayemi nederdesonr a
bunlardanbiri
ni yapar­sa, yemininibozmuşol maz.Sadaka
vermemey eni yetederdehi be­debul unursa,ensahihkavlegöre
yemininibozmuşol maz.

Zeyd'
i
nsatınaldığıyiyeceğiyemey eceğiney eminedenki mse,
Zeyd'
i
nbaşkasıylabi r
likteal
dığıyi
yeceği yerse,yemininibozmuş
ol
­maz.KezaZey d'i
nal dı
ğıyi
yecekteny emey eceğiney emineder
desonraondany erseensahi hkav legöre, y
emi ninibozmuş
ol
maz.Zeyd'inselem akdi yol
uylaaldığışeydeny erse,yeminini
bozmuşolur.Zeyd'inal dı
ğımal,başkasınınmal ıil
ekarışırv
e
ondanyerse,Zey
d'i
nmalı
ndanyediği
kesinl
ikkazanmadıkça
yemini
bozulmuşol­maz."Zeyd'
insatı
naldığıevegi
rmem"diye
yeminedenkimse,Zey
d'i
nşüfayoluyl
aaldığıevegi
rer
sey emi
nini
bozmuşol maz.

B.NEZİ
R(ADAK)

Adaki
kikı
smaay
rıl
ı
r:

1-LücacAdağı( Tartı
şmasonucuol anadak) :Birki
mse:"Fa­l anl
a
konuşur sam Allahiçi
nbi rköleazadet mekv ey aoruçtut
mak
üzeri
mef ar
zol sun"diyerekadaktabul unurv ekoşulanşart
mey da­nagel irse,
yemi nkefaret
i gibibi
rkefaretvermesilazımdır
.
Birkav­l egör ekefaretdeğildesözünger eğiolanadaklazım
geli
r.Birbaşkakav l
egör eiseadaksahi biiki
sindendil
ediği
m
yapar.Bendiy orum ki,üçüncügör üşenzahi rolangörüştür.Ir
aklı
ali
mlerdebugör üşüter­ci hetmişlerdir
.All
ahdahai yibi
li
r.

Birki
mse: "
Evegi
rer
sem yemi
nkefaret
ivermeküzer
imefarzol
sun
veyaüzeri
meadakolsun.
"derveevegir
erseyeminkef
aret
i
vermeli
dir
.

2-Teber
rürAdağı
:Bu,
birni
met i
nolmasıveyabirbel
anın
gi
t­mesi i
çini
badety
apmay ıadamakt
ır.Ki
şini
n,"Hast
am şi
fa
bulur
saşunuy
apmakAl
l
ahi
çi
nüzer
imef
arzol
sun.
"vey
a"Şunu
yapmak

üzeri
mef arzolsun."diyeadaktabulunmasıgibi.Şartabağlanan
şeymey danagel i
rse,adağınıy
erinegetir
mesi onalazım geli
r.
Adağınıbirşey
ebağl amasada" OruçtutmakAl l
ahrlzasıiçi
n
üzeri
mef arzolsun."gibiadakt
abul unan,enzahirkavlegöre
adağınıyeri
nege­t i
rmesi l
azı
mdı r
.

Günaholanbirişiveyafarzıayınol
anbiri
şiyapmaküzer eyapıl
an
adaksahihdeğildi
r.Hel
al olanbirf
ii
li
yapmay ıvey
aterket­mey i
adayankimseninadağınıy eri
negeti
rmesivacibdeği
ldi
r.Laki
n
adağınamuhalefetederse, t
erci
hedil
enkavlegöreyeminkefaret
i
ver
mesi l
azı
mdı r.

Birkaçgünor uçt utmay ınezr edenki şi,

bunuacel eüzer et ut­ması
mendupt ur.Ay rıayrıgünlerdet utmay ıveyaar tardat utmay ı
nezrederse, t
ayinet ti
ğişekildet utmasıv acibolur.Aksi halde
dil
edi­ği şekildet utmasıcai zdir.Birseney i
bel l
ieder seosenede
oruçtutar.Bay ram v eteşri
kgünl eri
ndeor uçtut maz.Adağı na
bedel ol
arakr a­mazanay ındadaor uçtutarv eramazanor ucunu
kazaet mez.Hay ızveyani f
assebebi yleadakor ucunut utmayan
kadınenzahi rkav legör e,t
ut amadı ğıgünlerisonr adankaza
etmesi vacibti
r.Bendi yo­r um ki ,enzahi rkav l
egör e, kazaet mesi
vacibdeğildir
.Çoğual imlerbukonudagör üşbirli
ği et
mi şl
erdir
.
All
ahdahai yibili
r.Özrüol ­maksı zınbirgüni ftareder se,
tutmadığıgünükazaet mesi vacibti
r.Seney iyenibaşt ant utmaya
başl
amasıvaci
bdeği
ldi
r.Ancakbi
rse­nel
ikor
ucuartarda
tut
mayışar
tkoşmuşsa,ensahi
hkavl
egöreye­nibaşt
antutması
vaci
bti
r.

Seneyibell
ietmedenayhesabı ylabirseneor uçt utacağınıve
orucuartardatutacağınıadamı şsaartardat utmasıv acibt
ir.
Rama­zanay ındaor uçtutması ,
adakor ucunuar tardat utmasına
mani de­ğildi
r.Bayram vet eşri
kgünl er
indei seiftareder .
Tutamadığıbay­r am v ey
at eşri
kgünl er
iniseneni nsonundaona
bit
işi
kolarakkazaeder .Hayızhal ipeşpeşeliğikesmez .Hay ızhali
sebebiyl
etutul
ma­y angünl eri
nkaz asıhakkı ndaiki görüşv ardı
r:
Enzahirkavlegöre,hayızhalindegeçengünl erikazaet mez.Ar d
ardatutmayışartkoş-mamı şsaor ucuartar dat utmasıv acib
değil
dir
.

Devaml ıolarakpazar tesi günleri

ndeoruçt ut
acağı nıaday ankimse,
ramazanay ı
ndaki pazar tesigünleri
ni,
kezabay ram v et eşr i
k
günleri
nienzahi rkav l
egör ekazaet mez.Şay etkef aretiçiniki
ayartardaor uçt utmay ıkendinef ar
zkılmışsa,pazar tesi
günleri
ndeor uçt utarsonr aar adageçenpazar tesi günlerim kaza
etmesi l
azımdı r.Birkav l
egör eisekefaretadaktanÖnceol muşsa,
pazartesigünl eri
ni kazaet mez.Bendi yor
um ki, sonuncugör üş
ezherolangör üştür .All
ahdahai yibi
li
r.Enzahirkav l
egör e,kadın
hayızveni ­f ashal i sebebi y
letutamadığıpazar tesigünl eri
ni kaza
etmesi gere­ki r
.Bi rgünübel l
iederekogündeor uçtutacağı nı
adayanki mse, adağı nabedel ol
arakbiröncekigündeor uçt utması
caizdeğildir
.
Haft
adabirgünoruçtutacağı
m adayanki
mse,sonraadadı
ğıgünü
unutur
sa,haf
tanı
nsongünündeor uçtut
ar.Haf
tanı
nsongünüise
cumagünüdür.Bell
iet
ti
ği güncumagünüdeğil
se,t
utuğuoruç
kazaolar
akgerçekl
eşi
r.

Birki
msenafi
leolanbirorucutut
mayabaşl
ardasonr
aonu
ta­maml amayınezr
ederse,ensahi
hkavl
egöreonu
tamamlamasıl
azımdır.

Gününbi rkısmındaor uçt utacağınıaday anki mseni nadağı

gerçekleşmez.Zay ıfkavlegör ebirgünor uçt utmasılazımdırveya
"Zeyd'ingeleceği günor uçtut acağı
m. "diy eadar sa,enzahirkavl
e
göreadağıger çekleşir
.Şay etakşam gel i
rv eyabay ram gününde
ve­y aramazangünl eri
ndegel ir
se,kendi sinebirşeyl azı
m
gelmez.Şa­y etgündüzgel irdeadakt abul unanki şioruçl
u
değilsev eyakazav e­y aadakor ucut utmuşsa, bugünebedel
başkabi rgündeor uçtut ­masıv acibtir
.Şay etnaf i
lebiroruca
niyetetmi şsey i
neadağı nabe­del birgünor uçt ut
masıv acibt
ir
.
Zay ı
fkav legöre,tutmuşbul undu­ğunaf il
eor ucunu
tamaml amasıv acibti
rveadağı nınday erinegeçer .

Birki
mse: "Zeydgeli
rseondansonr
akigündeoruçtut
makAl ­lah
i
çinüzerimef ar
zolsunderveArargel
ir
se,ondansonrakii
l
k
perşembegününde*or uçtutmakAll
ahiçi
nüzeri
mef arzol
sunder
veikisi
çarşambagünügel ir
se,
il
kadakiçi
nperşembegünüor uç
t
utar
,di
ğeradaki
çinbi
rgünükazaeder
.

Hacv
eUmr
eyi
Adamak

Birkimse: "Yay aol arakAl lah'ınev inegi t

mekadağı m olsun."di y
e
yemi neder se, mezhepal i
ml erincekabul edil
enr i
vay et
egör e, gidip
hacv eyaumr ey apmasıv aci bti
r."Al lah'ı
nbey t
inegi tmekadağı m
olsun."der se, yay agi tmesi ger ekmez.Haca" yaya
gitmey i
"nezr eder sev eya" Yay aol ar akgi diphacv ey aumr e
yapmakadağı m ol sun."der se, enzahi rkav l
egör ey ayaolarak
gitmesi vaci btir.Şay et" İhramagi r diğimy erdeny ayaolarakgi di
p
hacedeceği m. "di y
eadakt abul unur sa,i
hr amagi rdiğiyerden
i
tibareny ür üy erekgi der ."Aileef radı mı nbul unduğuy er
den
yürüyerekAl lah'ınbey t
inegi de­ceği m."di y
eadakt abul unur sa,
i
hr amagi rdi ği yerdeni tibar eny ürüy erekgi der."Ail
eef r
adı mın
bulundukl arıy erdeny ürüy er ekAl ­l ah'ınbey ti
negi deceğim. "diy e
adaktabul unur sa, ensahi hkav legör eaileefradınınbulunduğu
yerdenitibar eny ürüy erekgi tmesi lazımdı r.

Adaksebebi
yley
ürümeninv aci
bolduğunukabul etmemi z
ha­li
nde,bi
rmazeretsebebiyl
ebinerekgider
secai zdi
r.Ancaken
zahi
rkavl
egörebirv
acibit
er ket
ti
ği i
çinbi
rdem v ermesilazı
mdır
.
Birmazer
eti
olmadanbinerekgiderse,meşhurkav l
egörecaiz
ol
upbi
rdem v
ermesi
lazı
mdı
r.

Birkimsehacv eyaumr ey apmay ıadar

sa,bizzatkendisigidi
peda
etmesilazımdı r
.Bizzatedaet mey egücüyetmezse, yeri
ne
baş­kası nıgönder i
r.Adaksahi bini
naceleedipilkfı
rsattaadağını
yeri
neget i
rmesi mendupt ur.Şayetimkanbul urdaadağı nıeda
etmezv eölürse,mal ı
ndany eri
nebedel gönderil
ir,
içi
nde
bulunduğusenedehacagi t
mey inezredervei mkanbul ursa,o
senedehacy apmasıl azımdı r
.Birhastal
ıksebebiylegidemezse,
kazaetmesi vaci
btir
.ihramagi r
diktensonrabirtehli
kesebebiyle
gidemezse, enzahirkav legör ekazaetmesi gerekmez .

Birkimsebell
ibirgündenamazkıl
may ıvey
aor uçtut
may ı
nezrederdebirhastal
ıkvey
abirt
ehli
kesebebiyleadağı
nıyer
ine
ge­t ir
emezse,sonradankazaet
mesi vaci
bti
r.

Mekke' dekur bankesmey inezredenki mse, adadı ğıhayvanı

Mekke' yegöt ürüpor anı
nhalkınat asadduket mesi l
azımdır.Bir
bel­dey itayineder ekoradaki halkabirşey i
tasadduket mey i
nezr eder­seadağı nıngereği
ni yapmasıl azı
mdı r.Birbeldey ibel
l
i
etmedenbi ror uçtut mayıadayanki msei stediğibel-dedeor uç
tutabili
r.Kezabi rmesci ttenamazkı lmayınezreder seistediği
mesci ttekılabil
ir.AncakMesci diHar amdakı l
may ınezr ederse
oradakı lmasıl azımdı r
.Birkavlegör eMedi nemesci di
ndev ey a
Mesci di Aksa'dakı l
may ınezre­der setayinetti
ği mesci t
tekılması
l
az ımdır.Bendi yorum kienzahi rkav l
egör e,Medinemesci dinde
vey aMesci di Aksa'danamazkı lmay ınezredeninhükmü, Mesci di
Har
am i
çiny
apı
l
annezr
inhükmügi
bi­di
r.Al
l
ahdahai
yibi
l
ir.

Mut l
akşeki l
debirgünor uçtutmay ıadayan,
birgünor uçt u­tar
veyabirkaçgünor uçtutacağınıadarsaüçgünor uçtutar.Bir
sa­dakav ermey inezredenmümkünol anbirsadakay ıveri
r.
Namazkı l­may ınezredeni kirekâtnamazkılar.Bi
rkav l
egör ebi
r
rekâtkı
lar.Biri
ncikavlegör e,(adağıngereği
niyapmakv acibti
r
görüşünegör e)mukt edirseikirekâtl
ıknamazdakı yam yapması
vacibt
ir
.İkincikav­l e(adağı ngereğiniy
apmakkav l
ine)gör e;
namazdakı y
am y apmasıv acibdeği l
dir
.

Birköleazadet mey iadayankimse, adağı ngereğiniyapmak

vacibtirdiyenkav l
egör e,
kefaretiçi
nuy gunol anbi rköleyiazad
et­mesi lazımdı r
.Adağıngereğiniyapmakkav l
inegör eise,
herhangi birköleyiazadet mesiyeterl
idi
r .Bendiyorum ki;bur ada
i
kinci ka­v i
lenzahirolankav i
ldi
r.All
ahdahai yibili
r.Ayı
pl ıkafi
r
cari
y eyi azadet mey iadayankimseni nsağl am bircariyey
i azad
etmesi caiz­di r.Şayetnakısolanıbelliederekazadet mey i
adamı şsa, nakı
sol anıazadetmesi lazımdı r
.Ayakt anamazkı lmayı
aday an, namazıot ur
a­r akkıl
masıcai zdeği ldi
r.Bununaksi ni
yapmasıi secai zdir.

Namazındauzunbi
rsur
ev eyabel
li
birsureyiokumay ıveya
namazıcemaatl
ekı
lmayıadayanki
mse, adadığışey
iy apması
l
azımdı
r.
Ensahi hkav l
egör e,Al
lah'
ayakl
aşmay ı(
ibadeti
)if
adeeden
herhangi bi
rşey l
ey apı
lanadakgeçerl
idi
r.Ancakkişi
ninadadı
ğı
şeyhast ayıziy
aretetmek,cenazeyit
eşyietmekv esel
âmıalmak
gibikendisinevacibolanbiri
badetol
mamal ıdı
r.
YÎ
RMİ
BİRİ
NCIBÖLÜM
KADI
LIK(
HAKİ
MLİ
K)

A.GENELBİ
LGİ
LER

Kadı
l
ıky
apmakf
arzıki
fây
edi
r.

Birbeldedekadı l
ıkyapmay aehi l t
ekkişiv arsa,bugör evitalep
etmesi lazı mdır.Beldedekadı l
ıky apmay auy gunbi rbaşkaki şiol
ur
veehi lolanonunt ayini
ner ı
zagöst eri
rse, okişininkadı lı
kt ekli
fi
ni
kabul etmesi caizdir
.Zay ıfkavlegör egör ev ikabul etmesi cai z
değil­di r.Gör evitalepet mesi isemekr uht ur.Birbaşkazay ıf
kav l
egör ei se,gör evital
epet mesi haramdı r.İki
nci adayehi lol
anın
benzer ii
se, gör evikabul edebili
r .Ancaki nsanlarar asındameşhur
bir
i ol
may ıp,kadılı
kmev kisiy
lei l
mi nyayılması nav esi l
eolacağı
ümi tedili
y orsav eyameşhurbi ri olupnaf akay aihti
y acıvarsa,
görevi t
alepet mesi mendupt ur.Aksi haldet alepetmemesi evl
adır
.
Bendi yorum ki ensahi hkav l
egör e,meşhurbi rideği l
sev ey a
nafakay ai hti
yacıy oksagör ev i
t alebetmesi mekr uht ur.All
ahdaha
i
yi bil
i
r.
Kadı
lı
kgörevi
ninv
acibolupolmamasıbeldeyegöredikkat
ealı
nır
.
Yani
,bel
dedekadı
lı
ky apacakkişi
teki
segöreviüst
lenmesivaci
b,
bi
rbaşkasıv
arsaüst
lenmesi v
acibdeği
ldi
r.

Kadı
dabul
unması
ger
ekenşar
tl
arşunl
ardı
r:Müsl
ümanol

mak,mükel
lefolmak,hürolmak,erkekol
mak,adil
olmak,sağı
r
ol­mamak, körol
mamak, konuşkanolmak(
dil
sizolmamak),
kadı
l
ıkgör
eviniyapabi
lecekkabi
li
yetteol
makvemüct ehi
tolmak.

Müçtehid;
Kur'
an,sünnetv eahkam i l
eilgi
lişeyl
eribil
enkişi
­di r
.
Müçtehidi
ndeli
ll
eri
nhassmı ,genelini,mücmelini
,mübey eni
ni,
nasi
hv emensurumu; hadisleri
nmüt evati
rolanı,
olmay anı
,
mut­t ası
l
ını
,mürseli
ni;Arapdi l
ininlügatvenahi vyönünü;ali
m
ol
ansa­habel eri
nveonl ardansonr akial
imleri
ninicmav e
i
htil
âfı
nıvekı
yasınbütünçeşi tl
erinibilmesigerekir
.

Buşartl
arı
ntümünütaşıy
ankişi
yoksasul
tan;
güçlü,f
asıkve­ya
mükall
idbir
ini
kadıt
ayineder
.Butayi
nzar
uretnedeni
ylekabul
edi
l
ir.

İmam, kadıy
ıtayi
netti
ğindebiryardı
mcıtay
inet
mesi içi
nonaizi
n
vermesi menduptur
.İmam, y
ar dı
mcıtayi
netmesini
yasaklar
sa
kadıyardımcıtay
inedemez.Mut lakşeki
l
detayi
nedilmişseen
sahi
hkavl
egör
e,kadıgücüdahi
li
ndekii
şleri
çindeği
ldegüç
yet
ir
emedi
ğii
şl
erdekendinebi
ryardı
mcıtayi
neder.

Tayinedil
eny ardı
mcınınkadıdabul unmasıger ekenşar tl
arı
taşımasılazımdır
.AncakÖzel birişiçintayi
nedi l
mi şse,buşar tl
arı
taşımasıgerekmez.Mesel â,
şahi t
leridinl
emeküzer etayinedilen
kişi
­ni nşahitl
i
kkonusundabi lgil
iolmasıy et
erli
dir.Tayinedilen
yardımcı,
y akendiiçt
ihadı
nagör ev eyamükal l
i
di set akl
itetti
ği
kişi
ninic-
tihâdmagör ehüküm v er
ir.Kadıyardı
mcı ya, i
çti
hadına
(veyatakl
itet­t i
ğinmüçtehi
de)muhal efetetşekli
ndebi rşart
koşmasıcai zdeğil
dir
.

Araları
ndahüküm vermeküzer eikihası
m bi
rşahsıhakimt a­y i
n
ederlerse,mutl
akşeki
ldecaizdi
r.Ancakbuşahsı nhüküm
ver­mey eehil
olmasışartt
ır
.Birkavlegör
e, mutl
akşekil
de
hakem t ayi
netmekcaizdeğildi
r.Zayı
fkavl
egör e,bel
dedehakim
olmamasışar tı
ylat
ahkim cai
zdir.Bi
rbaşkazayıfkavl
egör eise
kısas,nikahvebenzer
i meselel
erhariçmalidaval
ardatahkim
caizdir
.

Tahkimy oluyl
aver i
l
enkar aronukabul edeniçingeçer l
idi
r.
Tahkimy oluyl
acandi yeti
ninkat
il
inail
esiney üklenmesi hali
nde
ca­nininbunar ızagöstermesiyeterl
ideğildir
.Kararv eri
l
meden
öncetarafl
ardanbi r
itahkimdenvazgeçer se,hakim kararveremez
.
Enzahirkav l
egör ekarardansonr
at arafl
arınkarararıza
göster
mel erişar
tdeğildi
r.
İmam, bi
rbeldeyeikikadıtayinedipveherbir
iiçi
nçal ı
şacağıy
eri
veyazamanıv eyaherbiri
ninhangi daval
arabakacağınıbell
i
edersecaizdir
.Kezaimam, herhangibi
rtahsi
stebulunmazsaen
sa­hi hkavlegörecaizdi
r.Ancaki mam onlar
ınkarardagörüş
bir
li
ğinevarmaları
nışartkoşarsaca;zolmaz.

1.Azl
eSebepOl
acakBi
rHal
i
nKadı
daPey
daOl
ması

Kadıdeli
ri
r,dev aml ıbaygınl
ıkgeçi
rir,i
kigözünükay beder ,dil
­si z
veyasağırolursav ey aiçti
hatehl
iyetiort
adankal karv ey agaf l
etve
unutkanl
ıksebebi ylezaptet mekabi l
iyet
ini kaybeder se, ver
diği
hükümlergeçer lisayılmaz.Kezaensahi hkav legöref asıkolursa,
ver
diğihüküml ergeçer l
isayı
lmaz.Budur uml ardanbi risebebiyle
azl
olankadı,dahasonr abuhaliortadankal karsa,ensahi hkav le
görekadıl
ıksıfatıger igelmez.Kadınınazlinesebepol anbi rhal
zu­huret si
nv ey aet mesinbaşkanedenl erdendol ay ıimam onu
azl
etmey etkisi
nesahi pti
r.

Kadını
nbulunduğubeldedeondanüst ünveyadengibi
rivar
sa
veyaonuazletmeklebirfi
tneni
nönünegeçmekgi bi
müsl ümanlar
i
çinbirmaslahatvarsaimam onuazledebi
li
r.Bi
rmaslahatyoksa
onuazlet
mesi cai
zdeği
l
dir.Bunarağmenkadıonuazl
eder
se-
i
ma­mai taatil
kesi
ner
iay
etbabından-ensahi
hkavl
egöregeçer
li
sayı
l
ır.

Mezhepçekabuledi
l
enr i
vayet
egör e,azlhaberi
kadıya
ul
aş­madanönceazl edi
lmişolmaz.İ mam kadıya:"
Bu
mektubumuoku­duğunzamanazl edilmişolur
sun."di
yebi
r
mektupyazarodaalı
rokursaazledil
mi şolur
.Kezaensahihkavl
e
gör
ebumekt ububaş­kasıonaokumuşol saazledi
lmi
şsayı
lı
r.

Kadıv efatederv ey agör evdenal ı

nırsa,vefatedeni nmal ını
sat­makgi bi bellibirmesel eyl
emeşgul olmaküzer eizi
nv erdi
ği
kişidegör ev denal ınmı şsay ı
lı
r.Ensahi hkav legör e,izi
n
veril
medi ğihal demut lakolarakt ayinett
iği yardımcısıda
azlolunmuşsay ıl
ır.İmam kadı ya: "
Kendinebi ryardımcıtay i
net ."
veyabi rşartbel irt
meksi zin"Biry ardımcıtayinet ."demişse, bu
i
zinebi naent ay inedi leny ardımcıdaazl olur.İ mam kendi sine:
"Benim adımabi ry ardımcıt a­y inet .
"demi şse, kadınınvef atı
yla
buy ardımcıazl olmaz.İ mamı nv e­f atetmesi yl
et ayi
nett i
ği kadı
vekadı nınv efatet mesi yleyeti
mv e\akıfi şl
er i
nebakmaküzer e
tayinetti
ği kişiazlol maz.

Kadıgörevdenalı
ndıktansonra:"Şuşeki
l
dehüküm v ermiş­tim.
"
derse,
sözügeçer l
iolmaz.Kadıbaşkabirşahitgöstererekhüküm
ver
diği
ni i
ddiaederse,ensahihkavlegör
eiddiasıkabul edi
l­mez.
Azledi
l
enhaki minhüküm v er
mesi cai
zolanbaşkabi rhakimin
hüküm verdi
ğineşahit
likederse,
ensahihkavlegöreşahi tl
i
ği
kabuledil
ir
.Şayetazl
edil
medenönce:
"Şöy
lehüküm v
ermi
şti
m."
derse,sözükabuledi
l
ir.

Kadıkendiv
il
âyeti
dışı
ndabi
rvi
layet
tebi
rkar
arveri
rse,
bu­nun
hükmüazledil
mişhaki
minver
diği
hüküm gi
bidi
r.

Birki
mse, azledil
mişkadı nınrüşvety ol
uy l
amal ı
nıaldı
ğınıve­y a
meselâi ki
köleninşahi t
li
ğiyl
ekar arv er
diğiniiddi
aeder se,kadı
huzuragetiri
li
rvedav aları
nabakı l
ır.Şayetiki köl
eninşahitl
iğiy
le
kararverdi
ğinivemal ı
nır üşvetl
ealdığınızikretmezse, yi
nekadı
huzuragetiri
li
r.Zayı
fol ankav l
egör edav acı,davasınaşahit
göster­medi kçekadıhuzur agetir
ilmez.Kadıhuzur agetir
il
irde
davayıin­kareder se, ensahi hkav legörey emi netmeksizinsözü
tasdi
kedi l
ir
.Bendi yor um ki ensahihkav legör e,yeminiyl
ebirl
ikt
e
sözütasdikedi l
ir
.Allahdahai yibil
ir.

Birkimse, haki
minverdiği
karardahaksı
zlı
ketti
ğinii
ddi
aeder
se,
davasıdinlenmezşahitgöstermesişart
tı
r.İ
ddiahakimi
nka­r ar
ı
i
leilgi
li
olmay ı
phaki
mi nşahsıi
leil
gil
ii
se,davayayardı
mcı
sıveya
başkabirisibakar
.

2.Kadı
l
ıkÂdabı
İmam ( hali
fe),kadıyıtayi
neder keniki şahidi
nhuzur undabiryazı
(tayi
nonay ı)yazar .Şahit
ler
,tayinedildiğibeldeyekadıi lebir
­l i
kte
giderlervekadı nınbeldeyetayinedildiğinihalkabildir
irl
er.Kadı
nın
tayinedildi
ğiyay gınbirşekil
debi l
i
niyor sa,ensahi hkav l
egör e
kadınınobel dey etayinedil
diği
nedai ry eterl
idelil
dir.Mezhep
alimleri
ncekabul edil
enr i
vayetegöre, kadınıntayinininsübutuiçi
n
şahitolmadanv eyaygınolarakbil
inmeden, tayinişinisadeceyazı
i
lebi l
dirmeky eterlideği
ldir
.

Kadıt
ayinedil
diğibeldeyegitmedenoradakialimv eadil
ki
şi­leri
ndurumlarınıaraşt
ırı
pöğrenmeli
dir.Tayi
nedildi
ğibel
dey
e
pa­zartesi
günüsabahl eyi
ngirmeli
vebellibirkonağıyoksa,
bel
deninort
ay eri
ndebi rkonakedinmeli
dir
.

Kadıöncehapi steolanları
ndav aları
nabakmal ı
dır."
Benhakl ı
ol
ar akhapsedi l
di m"diyeni
nhapsi m dev am etti
ri
r."Benzul men
hapsedi ldi
m"diy eninhasmı ndandel i
li
ster.Hasmıhazı rdeğilse,
hu­zur agelmesi i
çinonabi ryazıyazar.Dahasonr av asiler
i
araştı
rır.Vasiolduğunui ddiaedeninv asil
iği
ninsabi tolup
ol
madı ğını
,emin- l
ikdurumunuv enasıltasarruf
tabul unduğunu
araştı
rıpöğr eni
r.Fasıkolduğut espitett
iği v
asidenmal ıgerialı
r.
Adilolupf akatzay ı
folanv asiy
i bi
ryardımcıiletakviyeeder .

Kadıbi
rmüzekki
vebi
rkati
pedinmeli
dir
.Kat
ibinMüslüman,
adi
l
,
muhadere(
hükmünmecli
sindehası
mlarar
asındageçen
konuş­maları
nyazıl
dığıdef
ter)vesici
ldeft
eri
ni(herdavanı
n
hükmüvehükmünt enfizi
yazı
ldığıdeft
eri
)dol
durmay ıbi
l
melidi
r.
Kati
binf
a-ki
h,akl
ı
nıntam veyazısını
ngüzelolmasımüstehabtı
r.

Kadıbirmüt er
cim deedi nmelidi
r.Müterci
minadi lvehürol­ması
şartolduğugibibir
kaçki şiol
malarıdaşarttı
r.Ensahihkav l
egör
e
müt er
ciminkörolmasıcai zdir
.Müt er
cimleri
nbi r
kaçkişi
olma­l arı
nınşartolması ,
sağırkadıy
adav ayıişi
tti
rmek
i
çindir
.Kadısuçlu­larıterbiy
eetmeki çi
nkamçı ,hakl
arıeda
etmekv eta'
zircezasınıvermeki çi
nbirhapisedinmelidir
.

Kadınınmecl i
sini
ngenişvebar i
zolması ,sıcakv esoğuk
sebe­bi yl
esıkıntıver
memesi müst ehabtır.Meclis,zamana( y
azı
n
yaza,kışı
nkışa)v ehüküm v
er meyeuy gunol mal ı
dır
.Kadının
mesci t
tehüküm v er
mesi,öfkel
i,şi
ddetliaçlık,susuzlukve
kızgı
nlı
kan­l ar ı
ndahüküm vermesi mekr uhtur.Kadınınhüküm
verir
kenfakih-
lerlei
sti
şar
eet mesimendupt ur.

Kadını
nbi
zzatal
ı
şver
işyapmamasıv
eveki
l
ler
iher
kesçe
tanı
nmamasımenduptur
.

Kadınındavaiçinkendisinemür acaatedendenhedi yeal

masıv ey
a
kadıolmadanöncekendi si
nehediyev ermey endenhediye
al­masıhar amdır.Dav asıolmayanınv erdiğihediy
eörfegöre
(kabuledi
lenmi kt
arda)i sealmasıcaizdir.Kadınınkendi
sine
veri
lenhedi­y eyi
geriv ermesiveyaonakar şı
l
ıkbirşeyvermesi
ev
ladı
r.

Kadını
nkendi nefsi
,kölesi
v eyamüşt er
ekolduğuor t
ağıiçi
n
ver
diğihüküm geçerlideği
ldir.Kezaası
ll
arı(anası
,babası,
dedesi
..
.)vefer'
leri
(çocuklarıvetorunl
arı
)içinver
diğihüküml
er
deensahih

kavlegöregeçer
lideğil
dir
.Bunlar
ındav
alar
ınahal
i
feveyabaşka
birkadıbakar
.Kezaensahi hkavl
egörenai
bidekadıveakr
abası
hakkındahüküm verebi
li
r.

Davalıdavayıikrarederv eyay emi net mekt ençekinir,davacı

daval
ınınifadesinireddet meküzer ey emi nederv edav acı
daval
ınınikrarıüzerinev eyay emi ni nev eyav er
il
enhükmeşahi t
tut
ması nıkadıdani sterse,kadı nınbunuy apmasılazımdı r
.Davacı,
davayaka­r arverilmedi ği
ni vear al ar
ındageçenkonuşmal arı
muhadı r
adef te­r i
ney azıl
ması nıv eyav eri
lenkararınsici
l
deft
erineyazılmasınıi s­t erse, kadı nı
nbunukabul etmesi
müstehabt ı
r.Zay ı
fkav legör ekadı nınonai cabetet mesi v
acibti
r.
Yazıl
ankar arl
arıniki nüshaha­l indeol masımüst ehabtır
.Bir
nüshadav acıyav eri
lirdiğernüshadaadl iyesarayındamuhaf aza
edi
li
r.

Kadı,
birmeselehakkı
ndakendigör
üşüyl
ekararveri
rdeKur'ân'
m
nassı
nav ey
aSünneteveyaicmayaveyacel
ikı
yasaay kı
rıol
duğu
anl
aşıl
ır
sa,kadıv
eyabaşkasıbukar
arıbozmalı
dır
.Veril
enkarar
haf
ikı
yasaay
kır
ıisebozmay
ager
eky
okt
ur.

Haki
minverdi
ğihüküm zahi
riolar
akgeçer
liol
upbat
ini
ola­r
ak
(
All
ahkat
ında)geçerl
ideğil
dir
.

Kadıolayı
nseyri
nibil
iy
orsa,bil
diği
ninhi
lâf
ınaicmagör ehüküm
veremez.Enzahirkavl
egöreolayhakkındakibil
gisi
negörekarar
veri
r.AncakAl
lah'ı
nhakkınataall
ûkedenhadlerdeolayhakkındaki
bil
gisi
negörekararveremez.

Kadıverdiğikararı
nyazıl
ıbul
unduğukağı dıveyabirdavaya
şahi
tl
iky apt
ığınıgöster
enkağıdıgörseveyaikişahitkadıya:"
Şu
şe­kildekar arverdi
nveyaşuşekildeşahitl
i
ket t
in."derl
erse,
konuyuhat ı
rlamadıkçakadıyazı
yagör eamel edemezv eya
şahi
tl
iktebulu­namaz .Birv
eçhegör ekadı,yazı
yagör eamel
edebi
li
rv eyaşahitl
ik­tebulunabil
i
r.

Birkimse,başkasındabulunanhakkınıi
ddi
aetmekveya
baş­kası nı
nhakkı nıedaetmekiçi
nkendisi
ndeneminol
duğuve
yazısı
­nagüv endiğimir
asçısı
nıny
azısı
naiti
mateder
ekyemin
edebili
r.

Ensahi
hkav
legör
e,ki
şi
ninsakl
adı
ğıy
azı
l
ıhadi
sir
ivay
etet
­mesi
cai
zdi
r.
3.Haki
minHası
mlarAr
ası
ndaEşi
tDav
ranması

Huzur aalmanhası mlarakadıeşi

tdavr
anmal ıdır
.Mesel
a;heriki
tarafıhuzuraalı
rkenayağakalkmada,onlarıdinl
emede,gül
er
yüzlüolmada, selâmları
m al
madav eonlarıoturt
madaeşit
dav r
an­mal ı
dır
.Ensahi hkavl
egöre,meclistemüslümamny eri
,
zımmi ninyeri
ndeny üksekolmalı
dır
.

Herikihasım ot uruncakadısusmal ıveöncedav acı

yasözhakkı
veri
r.Davacıiddi asınıanlat
tı
ktansonr adav alı
dancevap
ver­mesi niistemel idir
.Davalıdavacını
ni ddiası
nıkabulederse,
yapıl
a­cakbi r
şeyy oktur.Davalıi
ddiayıkabul et
mezse, kadı
davacıya:"Şa­hi t
lerinvarmı?"diyesorarv esükuteder.Şay et
"Şahit
leri
mv ar."derv edavacıdavalını
ny emi netmesini
ister
se,bu
onunhakkı dır
.Şahi tleri
ninolmadığınısöylerde,sonraşahithazır
bulundurursa,ensahi hkavlegöreşahi t
lerikabuledi
li
r.

Dav aaçanhası mlarçokolupizdiham olursa,önceli

khakkıi l
k
geleni
ndir.İ
lkgelenbili
nmiyorsav ey
aber abergel mi
şlerse,
ara­larındakuraçekili
r.Sonradangelmi şolsalarbi
leyola
çı
kmay ahazı r
lanmı şmisafi
rl
eri
nv ekadınları
ndav asıöneal ı
nır
.
Ancakçokol mamal ar
ışart
tır
.Öncegel eninveyakur asıçıkanı
n
hercelsedebirdav ası
nabakılı
r.
Kadı
nıni
kişahi
ttay
inedi
ponl
arı
ndı
şındaşahi
tkabul
etme­mesi
har
amdır
.

Şahi
tl
erşehadettebulundukl
arı
nda,kadıonl
arı
nadal
etl
ivey
afası
k
ol
dukları
nıbil
i
rsebil
diği
yleameleder.Duruml
arı
nıbi
l
miyor­sa,
onl
arıtezki
yeetmesivacibt
ir
.

Temy i
zişiiçinkadışahi ditanı
tacakv asıfl
arı,
hakkı ndaşahi t
­l i
k
edil
enşey i
nl ehv ealeyhindeolanşey leriy
azar .Kezaensahi h
kavl
egör e,iddiaedilenbor cunmiktarınıday azar.Buy azıyımüzek
-ki
ye(t
ezkiyei çi
nt ayinedilenkişi
ye)v erer
ekonuar aşt ı
rma
yapma­y agönder ir
.Müz ekkidönünceel deet ti
ğibilgil
er i
şifahi
olar
akkadıy abildir
ir
.Zay ıfkavl
egör ebubi lgi
leriyazılıolarak
vermesiye­t er
lidi
r.

Müzekki
ninşartl
arı
,şahi
dintaşı
dığışart
largibidi
r.Müzekkiay
rıca
cer
h(kusurl
arıaçı
ğaçıkar
ma)v et a'
di
l(adilolduğunutespi
tetme)
i
lmini
bil
melidi
r.Tezki
yeetti
ğiki
şiylesohbetv eyakomşuluk

vey
amuamel ey aparakgizlisırl
arı
nıdabil
melidir
.Ensahi hkavl
e
gör
eşahi din: "
Onunadi lolduğunav eyaadilol
madı ğı
naşahi t
li
k
edi
­y or
um. "gibişahit
li
ket mel afzı
nısöyl
emesi şar
ttı
r.
Müzekkinint anıt
acağıkişiiçin:"Oadil
birki
şidir
."demesi yet
erl
idi
r.
Zayıfkav­l egör esözüne: "Aleyhi
mdedeol salehimdedeol sao
adi
ldir.
"tabir
i­ni il
âveet mel i
dir
.
Müzekki ni
ncer hsebebini açıkl
amasıv acibti
r.Onucerheder ­ken,
kötübirhuy unav eyahalkar asındayaygınolanhakkındaki
ha­ber edahi i
ti
mateder .Cer hilei
lgil
ideli
ll
erita'
di
lil
eil
gili
del
ill
erdenöncesöy ler
.Ta'diledenki şi
: "
Onuncer hyönüileil
gil
i
sebepleribi
­l iyorum.Ancakondant övbeetmi şvedurumunu
düzeltmişti
r."der­se,bugör üşöneal ını
r.Ensahihkav l
egöre
davalıta'
dili
çin:"Oadil­di rfakatyanlı
şbey andabulunuyor."
derse,buifadesi geçer
liolmaz.

4.Hazı
rdaOl
may
anHakkı
ndaHüküm Ver
mek

Dav acınınşahitl
eriolup,"dav alıüzer
indeki hakkımıi
nkaredi­y or"
diy
er ekiddiadabulunur sa, hazırdaolmay anıngıyabı
ndahaki­mi n
kararv ermesi cai
zdir.Şay etdav acı,
"Gaipüzer i
ndekihakkı
mıi t
iraf
ediyor .
"derse,şahit
leridi
nl enmez.Dav acı,mutlakşeki
lde(hakkını
i
nkarv eyaiti
rafetmeden)i ddiadabul unursa,ensahihkavl
egör e
şahitleridi
nlenir
.

Haki
minhazı
rdaolmayanı
nüzeri
ndeki
hakkıi
nkaret
mesi
içi
n
bi
ri
si
nit
ayinetmesiv
acibdeği
l
dir
.
Davacışahi
tgöster
dikt
ensonr ahakiminona: "Hakzi
mmet i
n­de
sabi
tti
r.
"şekli
ndeonayemi netti
rmesi v
acibt
ir.Zayı
fkav
legöreise
müstehabtı
r.Buiki
kavil(
yeminet t
ir
meni nvacibveyamüstehab
olması)
,çocukvedeli
ninaley
hineaçılandavadadageçer l
i
dir.

Dav acınınv eki

lihazırolmay anhakkı ndabi riddiadabul unur ­sa,
bununi çi
ny eminet mez.Dav al
ıhazı rolurdadav acınınv ekil
i
ne,
"Müv ekkilinbeni borcundanber ikılmıştır.
"der se,mal ıt
eslim
et­mesi içi
nemi rver
il
ir.Hazır
daol may anınzi mmet indemal
tespitedi ­lirdehazı r
damal ıv
ar sa,hakim mev cutmal danhakkı
öder .Mal ıyoksav edav acıdavayı,dav alı
nınbul unduğubel deni
n
hakimi neha­v aleet mey ii
ster
se, hakim but ekli
fikabul etmekve
onagör ehüküm v ermesi i
çinşahi t
leri
ni fadeleri
ni davalını
n
bulunduğubel deni nhakiminebildiri
r.Sonr adav alını
nmal ı
ndan
davacı nınmal ı
nıöderv e­y amal ınÖdenmesi i
çindiğerhaki me
karar ıbil
diri
r.

İnha(dav ayıhakimeul aştırmak);adi likişahidi

ngai bhakkı n­da
şahit
li
ket mesi dir
.İlkhakimi nbui ki şahit
lebirl
iktebirmekt up
göndermesi müst ehabtır
.Bumekt upt adavalıy
ıvedav acıy
ıtanıtı
cı
bil
gil
erizikrederv emekt ubumühür ler.Davalıi
lkhakimi ndav asını
i
nkareder se,herikişahitkonuy aşahi tli
keder l
er.Dav alı
:
"Mektup­t abildir
il
enşahı sbendeği l
im."diyeiddiaeder se,yemi ni
i
lebirl
iktesözüdoğr ul
anır.Davacımekt uptabildiri
l
eni smin
davalı
nıni smi venesebi olduğunadai rdelilgöstermel i
dir
.Dav acı
deli
lgöst eri
rdeda­v al
ı:"Hakkındakar arveril
enbendeği li
m. "
dersev eor adaay nıisi
mdev eniteliktebaşkasıy oksaal eyhinde
hüküm v eril
ir
.Ay nıisimv enitel
iktebi riçı
kardaası lbor çl
unun
kendisiolduğunui ti
rafeder­se, malkendisi
ndent alepedi li
rvei
lk
şahısser bestbırakıl
ır
.Aynıisimv eni
tel
ikteolankişikendi si
olduğuitirafetmez se,daval
ıyızi
­y adesiy
letanıt
ıcınit
elikler
i
şahit
lerdent alepetmesi i
çinilkhaki
mey azarv ehakimi kincibi
r
mekt upladur umut ekrarbil
dir
ir.

Dav alı
nınbulunduğubel deninhaki mi davacınınbeldesine
ge­l ir
se,dav ahakkındakar arv erdi
ğinişif
ahi olar
akifadeeder .
Haki m kendibeldesi
nedönünceel deet t
iğibilgi
ler
egör ekar ar
veri
r.Dahaöncegeçen" Bildi
kleriy
lehüküm v ermek."konusundaki
i
ht i
l
âfbu­r adadageçer l
idir
.Heri kihakim, kendibeldeleri
nin
sını
rındabirbir
­l eri
nesesl eni
rlerdedav anınhaki mi:"Şuanda
beldedebul unanda­v acınındav asıhakkındaşöy lekar arverdi
m."
derse,onunkar arıuy­gul anır.

Davacı nı
nhaki mikararv er mezdesadeceşahi tl
eridi nlemekle
yeti
nirse,diğerhakime: "Filânınaleyhi
ndeki şahitl
eri dinledi
m."
şekl
indebi rmekt upy azar .Şahit
leriadi
l gör
mezse, isiml eri
mv e
on­l arıtanıt
ıcıbi
lgi
leridey azar.Şahit
leri
nadil ol
dukl arı
nıgörür
se,
ensahi hkav l
egör eonlar ıismenbi l
dirmemesi caizdir.

Hakim davahakkı ndakararverdi

ğiniyazı
yl
abildi
ri
rse,
arada­ki
mesafey akı
nol sunuzakol sunkarargeçerl
i
dir
.Sadeceşahit
ler
i
dinl
edi
ğiniyazarsa,ensahihkav l
egörebuy azıgeçerl
iol
maz.
Ancakaradaki mesaf eşahitl
i
küzereşahitkabuletmemesafesi
(Adveme­saf esi)kadarolursakabuledi
li
r.
5.Hazı
rdaOl
may
anEşy
aHakkı
ndaHüküm Ver
mek

Birkimse;şöhretl
ebili
nenakar ,köl
eveatgibibirmalını
nbaş­ka
beldedebirki
msedeol duğunuiddiaedervemal ı
nınbenzeri
bu­l unduğunaemi nise,haki
m şahitl
eridi
nlervelehi
nehüküm
veri
r.Davacıy
at esl
im etmesiiçi
nmal ı
nbulunduğubel denin
hakiminebiryazıyazar.Akarolanmaldaakar ı
nsınır
ıdikkateal
ı
nır
.

Davacımal ını nbenzerininbulunduğunaemi ndeği l

se, enzahi r
kavl
egör ehaki m-şahitl
eridinl
er .Dav acımal ı
nni t
eli
klerini
mübala­ğal ışeki
ldebel i
rti
rvedeğer i
nizikr
eder.Haki m şahi tl
erin
i
fadesinegör ehüküm v ermez.Bel kimalınbulunduğubel denin
hakimineşa­hi tl
eri
nifadeleri
ni y azar.Kendisinemekt upy azıl
an
hakim,mal ıy a­kal atı
rv emal ıgör erekşahitl
iktebulunmal ar ıiçi
n
(mektupy azan)haki megönder ir.Enzahi rkavlegöre,haki m bi r
şahsıkefi
l tut ar
akmal ıdav acı
y at esli
m eder.Şahi t
lermal ıniddi a
edil
enmal olduğunaşahi tl
ikeder lerse,hakim kefi
li
nser best
bır
akıl
masıi çindiğerhaki ­mebi ryazıyazar.Mal ı
niddi aedi l
en
mal ol
duğunaşahi t
liketmez­l erse, malıgeriiadeetmemasr afı
davacıdanal ınır.
Dav acı
nı niddiaettiğimal ,aynıbeldedeol urdahaki mi n
huzu­r undadeği lse,mal ıgörerekşahi t
liket mel eri
içinmümkün
i
se, ha­ki m malı
nhuzur aget iri
l
mesi niemr eder.Mal ınniteli
kl
eri
ni
söyleye­r ekşahitli
kedenşahi tlerdi
nlenmez.Haki m mal ın
bulundur ul­ması nıgerekl ikıl
arv edavalı:"Belirt
ilenv asıf
takimal
el
im altındadeği l
."derse, yemi niil
esözüt asdikedi l
ir.Sonr a
davacımal ındeğe­r i
nialmaküzer edav aaçar .Dav alıyemi n
etmekt ençeki ni
rdedav acıy emi nederv ey aşahi tgöst er
irse,mal
ı
getirmesi içi
ndav alıy
at eklifyapılı
rvehapsedi l
ir.Mal ı
getirmedi kçeserbestbı rakılmaz.

Dav alımal ı
nt elefolduğunui ddi aeder se, davacı :"Acabamal t
elef
olmuşmudurki değer iniiddiaedey im, t
el efolmamı şsa, bendenşu
kadarmal gaspet mişt i
rdi yemal ınkendi siniiddi aedey i
m. "
şek­l indeşüphey edüşerv e" Bendenşukadarmal gaspet miştir
."
derse, mal baki iseger iveril
mesi l
azımdı r.Mal baki değil
se
kıymet i
ninödenmesi gerekirv edav acınındav asıkabul edil
ir.Zayıf
kavlegör ei sedav acınındav asınabakı l
maz.Bel kiöncemal ıdava
ederv eda­v alıyay emi nv erdirir.Sonramal ındeğer inidavaeder .
Bui ki görüş( mal baki i
seger iver i
l
mesi ,baki deği l
sedeğer inin
veri
lmesi )şume­sel ededegeçer l
idir:Birkimsesat maküzer e
tell
alabi rel bisev erirdesonr at ell
al onui nkarederv emal sahibi:
"Mal ısatmı şmıdeğe­r iniv eyat elefetmi şmi kıymet i
nidav a
edey imv ey amal baki midirki onui steyey im."budur umdamal ı
n
hazırbul undur ulmasıv acib-tirdememi zv emal ındav acıyaait
olduğut espi tetmemi zhal i
ndege­t i
rmemasr afıdav al
ıyaaitolur.
Mal ı
ndav acıyaai tolduğut espi tedi l
­mezse, getirmev egöt ürme
masr afıdav acıyaai tol ur.
6.Şahi
tl
eri
niDi
nley
erekYabancıKi
mseHakkı
ndaHüküm Ver
mek

Şahi
tl
eri
dinl
enenv ealeyhi
nekararveri
l
engai bki
şi,
uzak
me­safedeolankişidi
r.Uzakmesafe,kişi
ninbul
unduğuyerden
mahke­mey egidipmahkemedenay r
ıl
dıkt
ansonraancakakşam
dönül
ebi
-l
enmesaf edir
.Zayıfkav
legörebumesaf e,namazı
kı
salt
mayıcai
zkılanmesaf ekadardı
r.

Mahkemey eyakı
nbulunankimseni nhükmü, hazı
rdaolanın
hükmügibidi
r.Buki
mseni nşahit
leridi
nlenmezv ekendisihuzur
a
geti
ri
lmedenhakkı
ndakar arver
il
ir.Ancakgizl
enirveyamev ki
sa­hibii
se,şahi
tl
eri
nifadesi
negör ehakkındakararveril
i
r.

Enzahirkavl
egöre,
kısasvezinaift
ir
asıcezasıkonusunda
hu­zurdaol may
anıngıy
abındakararvermekcai zdi
r.Al
l
ah'ı
n
hakkı
nataall
ûkedenhadler
dei sehazı
rdaolmay anhakkında
hüküm veri
l
e­mez.

Hazır
daolmayanı
nşahi
tl
eridi
nlenirdehenüzkar
arveri
l
me­den
kendi
siçı
kargel
ir
se,
davayayenidenbakıl
maz.Belki
konuy
la
i
l
­gilikendisi
nebi l
giveri
lirvecerhkonusundakendi
sineimkan
t
anı
nır
.Haki m şahit
ler
idinlediktensonr
agörevdenal
ınırdasonr
a
t
ekr
argör evetayi
nedi l
i
rse, davayayeni
denbakmasıvacibti
r.
(
Şa­hitleri
neski i
fadel
erinegör ehüküm ver
emez.)

Birki
mse, beldedehazı rol
anbiri
nihakimedav aederse,haki
m
davalı
yımühr l
übi rpusulavey
abaşkasıv asıt
asıy
laveyabui şiçi
n
tayi
nedil
mi şgör evl
il
ercehuzuragetir
ti
r.Mazeretiol
maksı zı
n
mah­kemey egelmezse, busefersul
tanın(i
mam)güv enl
ik
görevl
il
eri
v asıt
asiyleonugetir
ti
rv eonuta'zi
reder.

Şikay etedi l
enşahı shakiminbulunduğubel dedı şı
ndabaşkabi r
vi
lây etteise, hakim onugetirt
mekmecbur i
yetindedeği l
dir
.Dav ali
şahı sbel dedeol urdahakimi nomahal l
edenai bi (
yardı
mcı sı)
varsa, hakim onuhuzur agetir
mez, şahi
tl
eridinlerveifadeleri
na­i biney azar.Omahal l
edenaibiyoksa,ensahi hkav l
egör e
dav alınınbulunduğumesaf esadeceadv emesaf esikadari se,onu
huzur aget ir­mesi lazı
mdır.Advemesaf esi,
ki şi
ninsabahley i
n
evindençı kıpişinigördükt
ensonr aakşam evineer ken
dönebi l
eceği mesaf edir
.

Muhader
ehuzuraget
ir
il
mez.Muhadere,
iht
iyaçl
arı
nıkar
şıl
a­mak
i
çindı
şar
ıyası
ksıkçı
kmayankadı
ndır
.
B.Hİ
SSELERİ
NTAKSİ
MATI

Taksi
mat
ıyaor
takl
ary
aveki
l
ler
ivey
aimanı
mtensi
pet
ti
ğibi
rki
şi
yapar
.

İmamı nt ensi petti

ği kişininer kek, hürv eadi lolması , öî
çüv e
hesabıbi lmesi şarttır.Kıymetbi çilmesi ger ekenmal ların
taksi
mi n­det aksimat çmm i ki kişiolmasıv acibt i
r.Kı ymet
biçi
lmesi gerekmi -
y ent aksimat tataksi mat çmm bi rki şiolması
yeterl
idir
.Bi rkav l
egör eiset aksi mat çmm i kikişi olmasıger ekir.
Kıymett akdi ri
ndei mam t aksimat çıyıhakim ol arakt ay i
neder.Bu
kişit
aksi mat ıyapar ­kenadi liki ki
şiningör üşüy l
ebi zzatkendisi
yapar.İmam t ensipet ­t i
ği t
aksi mat çmm ücr etini hazinedenöder .
Hazinedebi rşeyy oksaücr et
i or t
aklaröder .Or t
akl ar'ücretl
ebir
taksi
mat çıyıtayinederv eherbi ror t
ağı nv ereceği ücr et
ibell
i
ederlerse, herbirikendi sinedüşenücr etiöder .Ücr eti bell
i
etmezl erse, ücrethisseor anınagör eor taklarat ev ziedi l
i
r.Bir
kavlegör ei seşahı slaragör et ev ziedilir
.

Taksimatsebebi y
leherbiri
ninhi
ssesindebüyükbi rzarar
mey danagelir
semesel a,kı
ymetl
ibirmücev heratıveyakıl
ıcıv eya
kıy
met l
iikiel
biseyiböl
mekv eyabirçif
tmest ii
kiyeayırar
akt aksi
m
etmekgibi bi
rdurumda, büt
ünortaklarmall
arınıntaksi
mat ını
i
s­t erl
erse,hakim onl
arıdi
nlemez.Ortakl
arkendi l
erit
aksimat ı
yap­maki st
erler
sev emalınmenfaatiort
adankal kmazsa, hakim
kendi
­leri
nemani oamaz.Kılı
cıkı
rı
piki
yebölmekgibi
.Küçükbi
r
hamam veyaküçükbirdeğir
meni i
kiy
ebölmekgibimal
ınasıl
maksadıort
a­dankal kar
sa,taksi
matıi
stey
enintal
ebi
ensahih
kavl
egörekabuledi
lmez.Amabi rhamamıikihamam yapma
i
mkanıvarsatal
ebika­bul edil
i
r.

Birki
msebirevi
nondabi ri
ne(1/10)or
takol
upev deoturma
i
mkanıyoksaveger i
kalankısmıbaşkası
naaiti
se,ar
kadaşı
taksi
­matıtal
epeder se,
ensahihkavlegör
ehissesiondabi
rol
an
kişii
c­baredi
li
r.Bununaksi i
seolmaz.

Zar
arıbüy
ükol
may
anmal
ı
ntaksi
mat
ıbi
rkaçşeki
l
deol
ur:

1-Par çal araAy ır

makSur etiy
leOl anTaksi mat:Misliolan
mal ­l arınv eodalarıaynıolanev inv ey aparçal
arıaynıol an
arazileri
nt aksimibuşeki l
dey apıl
ır.Buçeşi ttaksimat t
ankaçman
taksimat ai cbaredil
ir.Hisselereşitisesay ı
l
arıadedinceöl çek,
tartıveyauzun­l uköl çüsünegör edüzenl enir
.Budur umdaherbi r
ortağıni smi veyasınırvey öni ti
bariylehermal ı
nbel i
rley i
ciözell
iği
birpusul ay ay azı
lı
r.Bupusul alardür ülerekaynıkutularakonul ur.
Sonr ay azı m esnasındaor adahazı rolmay anbiribirpusul ayı
çıkararaki lkpar ­çanı nüzer inekoy ar.Pusuladaki şi
ni nismi yazıl
ı
i
sebupar çaoki şi­y ev eri
li
r.Pusul adapar çanınismi y azıl
ı.i
se
örneği n,Zey d'
inadınabi rkuraçeki li
rv ekuraday azıl
ıpar çaZey d'e
verili
r.
Pay l
ary arı
,üçtebirvealtı
dabirgi bieşitdeğill
erse,arazienaz
hisseyegör eparçalaraayrıl
ı
rv etaksimaty ukarıdageçt i
ğigibi
yapıl
ır.Birkişi
ninpayı,bi
ti
şikolmay anay rıay r
ıparçalarhali
nde
veril
memel i
dir
.(Meselâ,payl
art aksim edili
rkenpay ıenfazl
a
olan­danbaşl ayarak,payıbit
işiktekpar çahalindev eri
l
mel i
dir
.)

2-Ta' di
l Taksi
mi:Verimli ol
mav ey asuy ayakınolma
bakımı n­danpar çaları
nı ndeğeri değişikolanar azini
nt aksimibu
şekildey apıl
ır
.Enzahirkav legöre, buçeşi ttaksimat t
ankaçman
taksimat aicbaredil
ir
.İki ev
inveyai kidükkanındeğer i eşi
tolup,
ortaklardanherbiribi
rt aneyetali
pol ursakendi l
erinev eri
li
r.Böyl
e
birtaksi­mat t
aicbarol maz.Taksi m edi l
enmal ,odalarıaynıol
an
evisev eyaeşiti
kikölev eyaeşitiki el
biseise, böylebirmal ın
taksimat ındansakı
nani cbaredili
r.Mal ikinevi i
sebundai cbar
olmaz.

3-Redi leolanTaksimat :Bu, ort

akol anar azini
nbirtarafı
ndabi r
ağaçv ey abirkuyuolmasıgi bi t
aksimat ımümkünol may an
mal ­l ar dayapıl
antaksim şekl i
dir
.Kendi sinekıymet iüst
ünol an
parçaçı kanortak,di
ğeror tağınahariçtenbi rmal veyaparav eri
r.
But ürt aksimattazorl
amaol maz.Redi leol antaksimatsatı
şakdi
sayıl
ır.Kezamezhepal iml eri
ncekabul edilenri
v ayetegöreta'di
l
taksimat ıdasatı
şakdi say ı
lı
r.

Par
çal
arınt
aksimatıenzahirkavlegör
e,i
fr
az(hakl
arı
nay ı
rt
edi
l
mesi)şekl
indeyapıl
ı
r.Redt aksi
matı
ndakurasonucundaçı
kan
pay
aortakl
arı
nrazıolmasışarttı
r.
İkior
takicbarsözkonusuolmay antaksi
matarızagösteri
rl
er-
se,
kurasonucuçı kanhi
sseyederızagöstermeler
iensahihkavle
göreşarttı
r.Rı
zagöstermelaf
zıortakl
arı
n:"Butaksimatarazı
olu­y or
uz."veya:"
Kurasonucuçıkanhisseyerazıol
uyoruz.
"
demeleri
­di r.

İcbarit
aksimatt
ahataolduğuv eyabirortağı
nmağdurolduğudel
i
l
i
lesabitolursat
aksi
matbozul ur.Del
ilolmadığıhalde
ortakl
ar­danbi r
imağduredil
di ği
nii
ddiaeder se,
mağdur
edilmediği
nedairor
tağı
nay eminv er
direbil
ir
.

Rızagösterdi
kler
itaksimattaor takl
ardanbiri
mağduredi ldiği
­ni
i
ddiaeder se,
budur umda; taksi
mat ınhükmüsat ışı
nhükmü
gibi
­di rdememi zhali
nde, ensahi hkavlegörehatanıntaksimata
birte­siriol
maz.Bendi yorum ki ;r
ızail
eolantaksimatifraz
gibi
dirdeme­mi zhali
ndey apı
lanhat adel
ili
lesabitolur
sa
taksimatbozulur
.Ha­t atespitedilmezse,haksı
zlı
ğın
yapılmadığı
nadairdiğerortaky e­mi neder.All
ahdahai y ibi
l
ir.

Taksi
m edilenmalı
nbirkısmınaor t
akbirhaksahi biçı
kar sa,
o
kı
sımdat aksi
matbozulur.Gerikal
ankısımdai sebirsatıştai
ki
sat
ışbölümündebelir
ti
lenihti
lâfgeçerl
idi
r.Yani enzahirkavle
göre,
taksimatsahi
hti
rv emuhay yerl
ikhakkıvardır
.İki
nci kavl
e
görei
set aksi
matbozulur.
Bell
iveeşitiki
hissedebaşkabirhaksahibiçı
karsahakkıve­ri
li
r
vegerikalankısı
mdat aksi
matolduğugibikal
ır
.Aksihalde(bel
l
i
ol
anpayi kipayınbir
indenfazl
aise)t
aksimatgeçersi
zolur.
Al­lahdahai yibi
li
r.
Yİ
RMİ
İKİ
NCİBÖLÜM
ŞAHİ
TLİ
K

A.GENELBİ
LGİ
LER

Şahidi
nMüsl üman, hür,
mükell
ef,adi
l,mürüvvetsahibiol
­ması
veşahit
li
ğindeitham edi l
memesi şar
ttı
r.Adal
etliol
manı nşart
ıise,
büyükgünahlarıişlemektensakınmakv eküçükgünahl ar
ı
i
şle­mekt eısr
aret memektir
.Ensahihkav l
egöre,şahidintav
la
oyna­masıhar am, satr
ançoynamasıisemekr uhtur.Ancak
satr
ançtata­raf larbirmalüzeri
neoynamay ışartkoşarl
arsa,bu
kumarolurveşahi t
li
kler
ikabuledi
lmez.

Sür
atli
git
meleri
içi
ndeveler
inarkası
ndaşii
rsöylemekveya
di
nlemekmubahtır
.Sazeşli
ğindeolmaksı
zınyükseksesl
eşar
kı
söy
lemekv ey
aşarkıdi
nlemekmekr uht
ur.
İçkii
çenler
inşiar
ıol
anudv ecenkçalmak,Ir
akl ı
l
ar ı
nzur­nasını
öttür
mekgi biçal
gıalet
ler
inikul
lanmakveyadi nlemekha­r amdı r
.
Ensahihkav l
egöre,kavalçalmakharam değildi
r.Bendiyo­r um
kikavalçal
mak, ensahihkavlegörehar
amdı r.Allahdahaiy
i bil
i
r.

Gelinvedamati çi
ndefçalmak, kezaensahi hkav l
egör e,baş­ka
şey l
eriçindefçalmakcaizdir
.Def tesesçıkar anhal kalar
bulunsadahüküm böy l
edir
.Darbukaçal makhar amdı r
.Dar buka,
ortasıdarolanuzundav uldur
.Raksdeni l
enoy unuoy namak
haram deği l
dir
.Ancakmühannasl army aptı
klar ıgibidi
zlerikır
arak
raksetmekha­r amdır
.Şiiry
azıpsöy lemeki semubaht ır
.Fakat
birmüsl ümanıv eyasuçsuzbirkafiri
kötüleyen, haddiaşaraköv en
veyabel l
i bi
rkadınıt
anıt
anşiir
lerisöylemekhar amdı r.

Mür üvvet ;
ki şini
nbul unduğubel dev ezamanı ndakiemsal i
i
n­sanl arınahl akıileahl akianması dı
r.Bunagör e,kişininçarşı
da
ye­meky emesi ,kendi siiçinuy gunol madığıhaldeçar şıdaaçık
başlıgezmesi ,i
nsanlar ı
nhuzur undaeşi niveyacar i
yesiniöpmesi ,
sıksıkgül dür ücühi kayeleranl atması ,kendisii
çinadetol madığı
haldef a-ki
hi nkaf t
angi y mesi vekal ansüv etakması,kişinin
satrançlaçokoy ­naması ,sıksı kşarkısöy l
emesi veyaşar kı
dinl
emesi v ey araksade­v am et mesi mürüvveti
nidüşür ür.
Mür üvvet i
düşür enf i
il
l
er ;şahı s, durum v emekanagör edeği şi
r.
Kişini
nkendi si
nelay ı
kol may anku­pa, çöpçül
ükv eyadabakcı lı
k
yapmasıgi bi düşüki şlerdeçal ışmasımür üvveti
nidüşür ür.Ancak
yaptığıiş,ör fegörekendi sininmesl eği olmuşsav eyababası nın
mesl
eği
ise,
ensahi
hkav
legör
emür
üvv
eti
­ni
düşür
mez.

İt
hamageli
nce,şahi
dinşehadetetmesiyl
ekendi
sinebi
rfay
da
sağl
amasıveyakendi
sindenbirzar
arıdefet
mesidir
.

Kişininkölesiv eyamukât ebkölesi l

ehine,ölmüşv eyaiflas
se­bebi y
lekı sıt
lı
lı
kaltı
ndabul unanbor çlusununlehinev ey a
vekal etet
tiğişeyinlehi
neşahi tl
iketmesi kabul edi
lmez.Ay rı
ca
onuzami nkılanki mseninborçtanber iolduğunav eyay aralama
sonucumi ­r asçısını
nlehineşahitliketmesi kabuledil
mez.
Şahi dinmirasçıol­duğuki şihastalanı
rv eyayaral
anırsa, henüz
i
yileşmedenmal ıhakkı
ndaki şahit
liğiensahihkav l
egör ekabul
edili
r.

Akil
e,kat
il
inşahi
tl
erini
nfasıkolduklar
ınaşahi
tl
ikederlersekabul
edil
mez.Müfli
sinüzeri
ndealacaklıl
arı
nınbaşkaalacakları
ol­duğunusöy l
eyenşahit
leri
nf ası
koldukl
arı
naşahi t
li
kedenleri
n
deşahitl
i
kler
ikabuledi
lmez.

Birkimseninteri
kesi
ndenikiki
şi
yev asi
yet
tebulunduğunaikiki
şi
şahit
likederde,oikiki
şit
eri
kesahibini
nbuikişahidedeaynı
teri
kedenv asi
yett
ebulunduğunaşahitl
i
kederl
erse,şahi
tl
ikl
eri
ka­bul edili
r.

Ki
şini
nusul
ü(anası
-babası
)vef
üru'
u(çocukl
arı
)lehi
ne
yapa­cağışahitl
ikkabul edi
l
mez.Fakatal eyhleriney apacağı
şahit
li
kka­bul edili
r.Kezaüve'
yannel eri
niboşadı ğıv eyaona
kazi
fisnadı
ndabul unduğuhakkındaçocukl ar
ınbabal arıal
eyhi
nde
yapacakl
arışa­hitli
kenzahirkavlegör ekabul edili
r.Kişi,
bir
yabancıvefer'
il
ehin­deşahi tl
i
keder se,enzahi rkav l
egör e
şahit
li
ğiçocuğuiçi
ndeği lya­bancıiçinkabuledi li
r.

Bendi y
or um ki
;kadını
nkendi kocası
na,kocanı
nkendi kar
ısı
­na,
kardeşi
nkar deşevey akişi
ninkendiar
kadaşınaşahit
li
ğikabul
edi
lir
.Allahdahai y
ibili
r.Aral
arı
ndadüny amenfaatiy
üzünden
düş­manl ı
kbulunanlarınbir
bir
ler
ineşahit
li
ketmeleri
kabul
edi
lmez.

Düşman; ki
şi
y isevmey en,kişinineli
ndeki ni
metiny okol­masını
i
st i
yen,sevi
ncineüzül env ebaşı nagel enmusibetesevinen
ki
msedi r.Düşmanı ndüşmanıl ehi
ndeki şahi
tl
iğikabuledil
ir
.Keza
aralar
ındadinidüşmanl ı
kbul unanların,bi
rbi
rl
erialeyhi
ndeki
şa­hi tl
ikl
erikabul edi
li
r.Kaf i
rinaleyhindemüslümanm v e
bid'
atçmm al eyhindesünnî ninşahitl
iket mesigi
bi.

Tekfiretmedi ği
mizbi d'
atçmm şahi t
li
ğikabul edil
ir
.Ancakpr ensip
sahibiolmay angaf i
linvemübadi ri
n(iddiadanönceşahi tl
ik­te
bulunanın)şahitli
ğikabul edi
lmez.Allah'
ınhakkıol ani şl
erdehasbi
şahitl
ikkabul edil
ir
.Al l
ah'
ınhakkınınte'
kidlibul
unduğu;
bo­şanma, köleyihürri
yeti
nekav uşt
urma, kısasıaffetme, i
ddetin
bit
ti­ği veyabitmedi ğiveAllah'
ı
nhakkı nataallûkettiğihall
erde
hasbi şahit
li
kkabul edi
li
r.Kezaensahi hkav legöre,nesepi l
ei l
gil
i
i
şler
dedehasbi
şahi
tl
ikkabul
edi
l
ir.

Haki
mi kişahi
dinifadesi
negörekararv eri
rdesonraheriki
şa­hidinkafi
rolduklar
ıvey
aköleol duklar
ıveyaçocukol dukl
arı
an­laşıl
ır
sa,hakimv eyabi
rbaşkasıkar ar
ıbozar.Kezaenzahir
kavl
egöreşahitl
erinfası
koldukl
arıanlaşıl
ır
sa,yi
nekararıbozmak
ger
ekir
.

Şahitl
i
ği üstl
enenkaf i
rveyaköl eni
nt aşı
dığısıf
atkalkarv eya
çocukkemal eer diktensonr aşahitl
iktebulunursa,şahitl
iği
kabul
edi
lir
.Fasıkki şit
öv beeder sev edahaönceşahi t
li
ket t
iğidavay
a
ye­ni denşahi t
li
keder se,şahi t
li
ğikabuledilmez.Dahaönce
şahit
li
ket ­tiğikişininbirbaşkadav asınaşahitli
keder sekabul
edi
lir
.Fakatt övbeet ti
ktensonr atövbesindesadı kolduğu
anl
aşılacakkadarbi rsüreningeçmesi l
azımdır
.Al i
mlerinçoğubu
süreni
nbi rseneol duğunut akdi
retmi şl
erdi
r.

Sözleol anmasi yetteki

şininsözl etövbeet mesi şarttı
r.Mesel â,
zi
nasuçui snadı ndabul unanşöy l
edemel idi
r :
"İsnatettiğim zina
su­çugeçer sizdir.Bunusöy lediği
mepi şmanı m.Bi rdahazi na
suçunui s­natet meyedönmem. "Kezay alanşahi tl
iktebulunan
dabuşeki l
det öv beetmel i
dir.Bendi yorum ki ;i
çki i
çmekv ezi na
etmekgi bisözleol mayanmasi y
ettentöv beet meni nşar tl
arı
şunlardır:İ
şlenengünahıt erkedi pbirdahai şl
ememek; ogünahı
i
şlediğinepi şmanol ­mak; birdahagünahadönmemey i
azmet mek.İ şlenengünah, kul hakkınataal l
ûkedi yorsa, bu
şart
larlabirli
ktehaksahi bi
ninhakkı nıiadeet mek.Al l
ahdahai y
i
bi
l
ir.

1.Er
kekl
eri
nŞahi
tl
ikl
eri
nin
Kabul
Edi
l
diği
Hal
l
erv
eŞahi
dinSay
ısı

Birşahidi
nşahadeti
ylekar
arveri
l
emez.Ancakramazanhil
âli
­ni
n
tespi
tiiçi
nenzahirkavl
egöre,bi
rki
şi
ninşahi
tl
iği
il
ekarar
ve­r i
lebi
li
r.

Zinasuçunut espit
iiçindör
terkeği
nşahit
li
ket mesi şart
tı
r.Zi
­na
yaptı
ğınıi
kraredene, enzahi
rkavlegörei
ki ki
şini
nşahi t
li
k
et­mesi şarttı
r.Bi
rkav l
egöreisedörtki
şininşahit
liketmesi
şart
tı
r.

Mal t
espit
i,sat
ış,i
hale,hav alev etazmi natgibi akidleril
e
mu­hay yer
li
kv everesiyeliakidgi bimalibirhakkı nt espi
tiiçi
n,i
ki
er­kekv eyabirerkekv eiki kadınınşahitl
iket mesi şar t
tı
r.Bu
akidl
er-
denbaşkaAl lahv eyakul hakkınataallûkedenni kah,
boşama, r
ic'
at,İ
slam'agirme, dindendönme, cer het mek( şehadet
ehli
yeti
niengell
eyicikusurlarıortay açı
karma) ,ta'diletmek
(şahi
dinadilol
­duğunut espitet mek),ölüm, fakirli
k, v
ekaiet,
vasi
yetveşahitl
iküzeri
neşahi
tl
iketmekgibi
konular
da
çoğunl
uklaerkekler
inbi
lece­ğihususl
ardai
kier
keğinşahi
tl
ik
etmesişar
ttı
r.

Sadecekadınlar
ınbil
mesinemahsusol anv eyagenel li
kle
er­kekleri
ngörmesi mümkünol mayan; bekar et
,doğum, hayız,
sütem­mev eÖrtül
üolmasıger ekenkusur l
arday ukar ı
dageçtiği
gibii
kier­kekv eyabi
rerkeki l
eikikadınınv eyadör tkadının
şahadeti
yletes­pitedi
li
r.Birerkekvei kikadınınşahadet i
yl
e
tespi
tedil
mey endava,bi
rerkekv edav acınıny eminiyletespit
edil
emez.Birerkekveikikadınınşahadet iy
letespitedi l
endav a,
birer
kekv eyeminl
edet es­pi tedil
ebil
ir.Ancakkadı nları
nsair
kusurl
arıi
kikadını
nşahadetiv eyeminlet espitedi
lemez.

Davacı
nınşahidişahidl
ikedip,
adilolduğuanlaşı
ldıktansonra
kendi
sidey eminet mel
idi
r.Davacıyeminindeşahidinindoğr
u
söyl
e­diğinizi
kret mel
idi
r.Şayetdavacıyeminetmezdehasmı nı
n
yeminetmesinitalepedersehakkıdır
.Davalıy
emi net mekt
en
çeki
nir
se,enzahi rkavl
egöredav acıyemineder.

Birkimsebaşkasınıneli
ndebulunancariyev eçocuğunun
ken­di sineai
tolduğunuiddi
aederek: "
Bucar i
yeümmü
veledimdir,
mülki
y et
imdeikenhamileolmuşt ur.
"derv eşahi
t
göstererekyeminederse,i
sti
lâdsabi
tol ur.Enzahirkavl
egörebu
delil
l
eçocuğunne­sebi vehürri
yetisabitolmaz.
Birkimsebaşkasınınelindebulunanbirköl
eninkendisineai
t
olduğunuiddi
aeder ek:"Bubenim kölemdir
,onuazadet mi
şti
m."
derveşahitgösterereky eminederse,mezhepali
mlerincekabul
edi­lenrivay
etegör e,köleeli
ndenalını
rvehürr
iyet
ine
kavuştur
ulur.

Birkaçmi r
asçıbi rmal ı
nmi rasçıoldukl arışahsaai tolduğunuiddia
ederekşahi tgöst eri
rl
erdebununl abirliktebazılar
ıyemi n
ederler
sehi sselerinial
ır
lar,yeminet mey enlerbunaor takolmazlar
.
Yemi netmey enhazı rolupbul uğçağmaer mişse,yemi nden
vazgeç­t iğiiçi
nbi rhaki ddi
aedemez.Hazı rdadeğilsev ey
a
çocukv eyadel iisemezhepal imlerincekabul edil
enr i
vayetegöre
hissesibekletil
i
r.Engel ortadankal ktı
kt ansonr ayemi nederve
şahitl
eri
nt ekrarşa­hi tl
iktebulunmal arınager ekkalmadan
hissesiveril
ir
.

Kişini
ngör meksizinzina,gasp,
itl
afvedoğum (
neseptespi
ti
)gi
bi
fi
il
lerekarşışahitgöstermesicaizdeği
l
dir
.Sağı
rınf
ii
li
leil
gil
i
şahadetikabul edi
lir
.

Söyl
enensözlereşahitl
iketmekiçinaki
dler
deolduğugibi
,sözl
eri
i
şit
mekv esöyleyenigörmekşar t
tı
r.Âmânınşahit
li
ğikabul
edi
lmez.Ancakfailyaptı
ğınıâmânınkulağı
ndaikr
arederdeâmâ
onuyakal
ayıphakiminhuzur unagötür
üpşahit
li
kederse,ensahi
h
kavl
egöreşahitl
iğikabuledil
ir
.
Gözlerigör
enkimse,şahi
tl
iğiüst
leni
rdesonr
agörme
kabil
iy
e­t i
niyi
ti
ri
rseşahit
li
kedeceğiki
msenini
smini
venesebi
ni
bil
i
yorsaşahit
li
ğikabuledi
li
r.

Birkimsebirşahsı
nsözünüişit
irveyaişledi
ğifi
ili
görürdebizzat
kendisi
nitanı
rveismi
nivenesebi ni
bili
yorsa,onaşahit
likederken
kendisihazı
riseonai
şareteder.Hazırdeğil
sev eyav
ef at
et­mi şseisminiv
enesebinizi
kreder.Nesepv eismi
ni bil
miyorsa
hazırol
may anaveyavef
atedeneşahi tl
ikedemez.

Sesi
neitimatederekperdearkasındabulunankadı n( münt e-
kibe)
i
çinyapı
lanşahitl
iksahihdeğil
dir
.Fakatkadım bizzatt anırveya
i
sminivenesebinibil
iyor
saşahitl
iğicai
zdir
.Şahitmünt ekibeiçin
şahi
tl
ikederkenbildi
ğişeyl
ereşahitl
ikeder.Münt ekibeiçin
şa­hitl
iğiüst
lenenşahidi
n,birveyaikiadi
lkişi
ninv erdiğibil
gil
er
da­hili
ndeşahitl
iketmesi,meşhurkav l
egörecai zdeği ldi
r.Şahit
meş­hurgör üşünhilâfı
naamel ederseşahitl
iğicaizol maz.

Bir
kaçkişideli
lgöstererekbiradamdabaşkası nı
nbirhakkı
ol­duğunui ddi
aeder lerdedavacıdaval
ınıntesci
li
nii
sterse,
kadı
da­v al
ı
nınbi l
yesi
nisicilegeçi
ri
r.Ancakşahitl
erl
etespit
edil
medikçeda­v alınınisi
mv enesebinitesci
ledemez.

Şahi
tkişi
ninbabayönündennesebiniveyakabil
esi
nitespi
t
et­meki çi
nduyduğubil
gil
eregöreşahit
likedebi
li
r.Kezaensahi
h
kav­legöre,bi
rki
mseninannesinitespi
tetmekv emezhep
al
imleri
ncekabul edi
lenr i
vayetegöre,kişininöl düğünütespit
etmekiçinşahi ­dinduy duğubi l
gil
eregör eşahi t
li
ketmesi cai
zdir
.
Azadlı
k,velayet,vakı
f,nikahakdi v
ebi rmül kiyetintespi
tii
çin
duyduğubilgil
eregör e,şahidi
nşahitli
ket mesi ensahihkavlegöre
caizdeği
ldir.Bendi y
orum ki ;
muhakki kaliml erinçoğunl
uğunca
esahgörülen, y
u­kar ı
dabel i
rti
l
enmesel elerintümündeşahi din
duyduğubilgil
erleşa­hi tli
ketmesi caizdir.Allahdahaiyibili
r.

Duyul
anbil
gil
erl
eyapıl
anşahi
tli
ktehaber
in,
yalanüzere
bi
r­leşmeler
imümkünol mayanbircemaatt
anduy ul
masışart
tı
r.
Zayı
fkavl
egöre,haber
inadi
li
kikişi
denduyulmasıyet
erli
dir
.

Birkimseninel i
altındabulundur duğumal ınveyaelialt
ında
bulundurupkısabi rzamant asarruf
undabul undurduğumal ı
n
ken­di sineaitolduğunaşahi tl
i
ketmekcai zdeğil
dir
.Ensahih
kavlegör euzunbi rmüddett asarr
ufundabul unduruyor
sa,ona
şahitl
iketmekcai zdir.Akardaşahi t
liketmeki çi
niddiaedeninmal
sahibigibibarı
nmak, yı
kmak, bi
nay apmak, satmakver ehi
ne
vermekgi bibirakidleondat asarruftabulunmasışarttı
r.

Fakirol
duğunuiddiaedeneşahi
tl
ikedenkimse,
del
ilveki
şi­nin
zararvedardaolduğuzamanagörefaki
rl
iği
neşahi
tl
iketmel
idi
r.
2.Şahi
tl
ikt
eBul
unmanı
nHükmü

Nikahakdineşahitl
iketmekfarz-
ıki f
âyedir.Kezaikr
arda(iti
­r afta)
bulunana,malit
asarruft
abulunanav ey azıl
ansenedeşahi t­l i
k
etmekensahi hkavlegörefarz-
ıkifâyedir
.Birmeseleiçi
ni kiden
fazlaşahi
tyoksa,heriki
sini
nşahitli
ketmesi ger
ekir
.Bunlardan
bi­r i
şahit
li
kederdedi ğeri
şahit
liktebulunmazv ehakim
davacıya:
"Onuny anındasendey emi net."dersegünahkarol ur.

Şahitl
erbirkaçt aneolursa,şahit l
iky apmakf arz -
ıki
fâyedi
r.Davacı
i
ki ki
şini
nşahi tl
iktebulunmal arınıtalepeder se,ensahihkav l
e
göreonlarınşahi tl
ikyapmal arıfarzdır.Şahitbirtaneolurvesöz
konusumesel ebi rşahi
tv ey emi niletespitedilenbirmeseleise,o
şahidinşahitl
iktebulunmasıkendi sinef arzdır
.Aksihalde
kendisi­nef arzdeği l
dir.Zay ı
fkav legör e,bi
rtekşahitşahitl
i
ği
özelolaraküst l
enmi şse,şahitli
ktebul unmasıl azımdır
.Olaya
tesadüfenşahi tolmuşsaşahi tl
iky apmasıl azım gel
mez.

Şahi
tl
iky
apmanı
nvücubşar
tl
arışunl
ardı
r:

1-
Tebli
gaty
apıl
anşahi
t,hüküm mecl
i
sineadv
e(erkenden
mahkemeyeyet
işi
paynıgündeevedönmeimkanıverenuzakl
ı
k)
mesaf
esikadaruzakl
ıkt
abulunmalı
dır
.Zay
ıfkavl
egörebu
mesaf
e,namaz ıkı
sal
tmayıcai
zkı
lanmesafedenkısaol
malı
dır
.

2-Şahitl
eradilol
mal ı
dır
.Tebligatyapılanşahitfasıki
se,yanii
cma
del
ilii
l
ef ı
şkıgerekti
renbirfi
il
iişl
emi şse,şahit
liketmesivaci
b
değil
dir
.Zayıfkavlegöre,i
şlenenfii
linf ı
şkıgerekti
ri
p
gerekt
irmedi­ği i
htil
afl
ıolsabileyineşahi t
li
ket mesivaci
b
değil
dir
.

3-Şahi
t,hast
alı
kgibibi
rmazeret
lemazurolmamal ı
dır
.Maze­ret
i
ol
anşahideikiki
şişahi
tl
ikederv
eyaonudinlemeküzerehaki
m
bi
ri
nigönderi
rdegelipdurumuhaki
meanlatı
r sacai
zdir
.

3.Şahi
tl
ikÜzer
ineŞahi
tl
ikEt
mek

Haddi ger
ekt
ir
endav alarhar
iç,
diğerdaval
aril
einsanl
arı
nhakkı
na
taal
lûkedendaval
ardamezhepal i
mleri
ncekabuledil
enri
­vayet
e
göreşahit
li
küzeri
ney apıl
anşahit
li
kkabuledil
ir
.

Şahi
tl
iğiüstl
enmek,asl
işahi
dinbaşkası
nıkendi
sineşahi
tl
ik
et
mesi nii
stemesi
dir
.Meselâasl
işahit
:"Benşunuşahit
tutuy orum. "veya"Seni şahittut uyorum. "veya" Senşahi tli
ğim
üzer ineşahi tl
iket.
"derv eyabi rkimsehaki minhuzur unday apılan
şahadet idinlervebununüzer ineşahi t
li
ktebulunurv eya" Falan
kişininf i
lândasat ı
lanmal ınbedel i olanbinlir
anı nol duğunav eya
bedel dışında,mesel âalacağıbul unduğunaşahi tli
kedi yorum. "
derse, bi
rv eçhegör ebumesel edeşahi tli
küzer ineşahi tl
ikyapmak
yeter lideğil
dir.Tabişahitaslişahi din:"Fil
ânınf alanüzer indeşu
kadar ıvardırde­di ği
ni i
şit
tim. "demesi veya" Şukadar ı
naşahi tli
k
ediy orum. "veya"Elimdedel ilvar .
"demesi yeterlideği l
dir
.

Tabişahi
tşahitl
i
kesnasındaşahitl
i
ği üst
lenmey
önünübey
an
et
mel i
dir
.Şayetbununlabeyandabulunmazdahaki
m onun
bi
lgi
si­negüv enir
se,bundabirbei
sy okt
ur.

Bi
rkimseni
nşahitl
i
ğireddedil
enkişi
ninşahi
tli
ğiniüst
lenme­si
ve
bi
rkadı
nınbaşkası
nınşahit
li
ğini
üstl
enmesi sahihdeğil
dir
.

Aslişahitölürv ey
ahazı rdaolmazv eyahast aol ursat abiolan
şahitşahitl
iğiüstlenmekt enmenedi l
mez.Tabi şahitmür tedv eya
fası
kol urvey aaraları
nabi rdüşmanl ıkgirerse,şahitliği
üstl
enmek­t enmenedi li
r.Ensahihkav l
egör easli şahidin
deli
rmesi ni
nhükmü, ölmesini
nhükmügi bidir
.Fası k, kölev eya
çocukol ant abişahit,şa­hi t
li
ğiüstlenirdebumani l
er ikalktı
ktan
sonraşahi t
likeder se,şa­hi t
li
ğikabul edili
r.İkikişinin, i
kişahidin
şahitl
i
ği üzerineşahi t
li
ket mesiyeterli
dir.Birkav l
egör ebirerkeği
n
veyabirkadı nınşahi t
li
­ği neikiki
şininşahi tl
iketmesi şarttı
r.
Şahi
tl
iküzer
ineşahi
tl
iği
nkabul
edi
l
mesi
ninşar
tl
arışun­l
ardı
r:

1-Asl
işahi
tmazurolmal
ıdı
r.Öl
üm veyakörl
üksebebi
yl
ehazı
r
bul
unmasızorol
malıvey
ahastal
ıkgibibi
rözrüol
malı
dır
.

2-Asl
işahi
tadvemesafesikadaruzakol
anbirmesaf
ede
ol
­mal ı
dır
.Zayı
fkavl
egör ebumesafe,namazıkı
sal
tmay
ıcai
z
kı
lanmesafekadarol
malıdı
r.

3-Tabiol
anşahi tasli olanşahidinismi nisöyl
emel i
dir
.Tabi
şa­hitl
eri
nasl i
şahi di tezki
yeet melerişartdeğil
dir
.Şayett
ezki
ye
eder
­l er
sekabul edili
r.Tabi şahit
ler,i
kiadilveyabir
kaçadil
şahi
dinşahitl
i
ği üzerineşahi tl
ikederlerdei si
mleri
ni
söyl
emezlerseşahi t
likle­r icaizolmaz.

4.Şahi
tl
ikt
enDönmek

Davakarar
abağl
anmadanşahi
tl
erşahi
tl
ikt
endönerl
erse,
i
fa­deleri
negör
ekar
arver
il
mez.Davakararabağl
andıkt
ansonr
a
veid­di aedil
enmal sahi
binever
il
medenşahi t
li
ktendöner l
erse,
mal sahi­bineiadeedil
ir
.Hadl
erilei
lgi
l
i birdavadaise,karardan
sonrav ece­zat at
bikedil
medenşahitl
iktendöner l
erse,ceza
tat
bikedilmez.Ce­zat atbi
kedil
dikt
ensonr adönerlersekarar
bozulmaz.

Tatbikedil
enkısasdi ndendönmesebebi yl
eöl dür me,zinarec-mi
veyadeğnekcezasıgi bibi
rcezai sev ebucezasebebi il
esuçl u
ölürdeşahitl
er:"Bizkasıtl
ışahitli
ktebul unduk. "derler
se,
kendil
e­r i
nekısascezasıuy gulanırv eyakendi leri
ndenağı rdiy
et
alı
nır
.Ha­ki m, kararıkasıt
lıolarakuy guladım der se,onakısas
cezasıgereki
r.Haki m: "
Kararıkası t
lıolarakuy gulamadı m."derve
şahit
ler,
kasıt
lıolarakşahitli
ktebul undukdey i
pdöner l
erse,
hepsinekısasuy gu­l anır
."Hat aettik.
"der l
erse, di
yetinyarı
sını
hakim di
ğeryarısınıdaşahi t
leröder .

Tezkiyeciyaptı
ğıtezkiyedendönerse,ensahihkav l
egöremal ı
tazmineder .Velitekbaşınaşahitl
i
ktendönerse,onakısasveya
di­y etdüşer;şahitl
erl
ebi r
li
ktedönerseaynışeki
ldekendisi
ne
kısasve­y adi yetdüşer.Zayıfkavl
egöreveliveşahit
lercezada
ortakolurl
ar.

İkiki
şi bi
rki
mseninkarısı
nıbaintalâkl
aboşadı ğmav eya
ara­l arı
ndasütemmeni ngerçekleşti
ğineveyalianaşahitl
i
k
ederlerdehakim onl
arıayı
rı
rveşahi tl
erşahit
li
ktendönerlerse,
ayrıl
ı
kdev am ederveşahit
ler
inkocay amehr imisilv
ermeleri
gerekir.Bi
rkavl
egöre,ayrı
l
mal ar
ıcinsel i
l
işki
denöncei semehr i
mi
sil
i
nyar
ısı
nıv
e­r
ir
ler
.

İ
ki kişibi
rşahsı
nkarısı
nıboşadığmaşahi t
li
kedervehaki m
araları
nıayı
rdı
ktansonraşahitl
ikt
endöner lerdebaşkaları
ara­l arı
ndasütemmeni ngerçekleştiği
neşahitl
i
keder l
erse,
araları
ndamahr emi
yetoluşur.But akdir
deşahitl
erborçluduruma
düşmezl er.

Biı
mal aşahi tl
i
kedenlerşahitl
iktendönerl
erse,enzahi rkav­le
görebor çludurumadüşer l
er.Büt ünşahi
tl
erşahi t
li
ktendönerl
erse,
zayiet
tikleri
mal kendil
eri
neböl üştür
ülür
.Birkısmıdöner l
erdeiki
ki
şişahitli
keder l
erseborçl
udur umadüşmezl er.Zayıfkavl
egöre
herbir
ikendi si
nedüşenhi sseyiödemekley üküml üolur.

Şahitl
ikt
ebul unanlarınsayısıiki
denazi sev ebusay ıüzeri
ne
zi
y adeli
kolmazsa, şahit
li
ktendönenl erpayları
nagör emal ı
ödemek­l ey üküml üolurl
ar.Şahitliktendönenl erinsay ısı
nisaptanfazlaise, herbir
inisaptanpay ınadüşeni öder.Zay ıfkavl
e
göreisesay ı
larınagör eöderleryani ,i
ki ki
şiüçtei kiöder .
Şahitl
ikt
endönenl erbirer­kekv eiki kadınise,mal ıny arı
sını
erkekdiğery arı
sınıdaheri kikadınöder .Sütemmey ebirerkekv e
dörtkadınşahi tl
ikederdeşa­hi tliktendöner lerseer kekmal ın
üçtebiri
ni,kadınlardamal ınüçtei kisiniöder.Birer kekv eyai ki
kadınşahitli
ktendöner seensahi hkav l
egöremal ıödemezl er.

Mal
ibi
rdav
adabi
rer
kekv
edör
tkadı
nşahi
tl
ikeder
se,
bunun
hükmüzay ıfkavl
egör e,sütemmeni nhükmügibidi
r.Ensahih
kav­l egöre,malı
ny arı
sınıerkekdiğeryar
ısı
nıdakadınl
aröder.
Kadınlar
ınerkekl
ebirli
kteşahadettendönmel er
iveyasadece
kadın­ları
ndönmel eridurumundahüküm ay nıdır
.Şayetiki
kadın
şahitl
i
ketmekt endönerse, ensahihkavlegöregeri
yekalanbir
erkekl
eikikadınborçludurumadüşmez.

Evlibi
rkimseni nzinaetti
ğineşahitl
ikedenki mse, kadızani -
yi
recm ett
iktensonr aşahitl
i
ktendöner sev eyatal
âkınv eyahut
azadlı
ğm t ali
kedil
diğişartl
abirl
i
ktet alâkı
nbağlandı ğısıfatı
nv aki
olduğunaşahi tl
i
keden, tal
âkv eazadl ı
kgerçekleştiktensonr a
şahit­li
ktendöner se,zi
nay avetalâkınbağlandığısıfataşahi t
lik
edenlerdışındadiğerl
eribirşeytazmi netmişolmazl ar .

B.DAVALARVEDELİ
LLER

Kı
sasv ekazi
fhaddigibicezal
arı
nuy
gul
anmasıi
çinhaki
me
müracaatyapı
lmasışart
tır
.

Birki
msebirmal ıhakedervefi
tneçıkmasındankorkmazsa,
hakimemür acaatetmedenmalı
nıalabil
i
r.Fit
neçıkması
ndançeki-
ni
rse,haki
mebaşv ur
masıvaci
btir
.Fakatborcunuedaetmekten
i
m­t i
naet mey enalacakl ısı
ndanborcunut al
epedebi l
ir
.Ancak
borcunakar şıl
ıkondanbi rşeyalmasıhelaldeğildir
.Borçlubor cu
i
nkarederdebor cui spatedecekbi rdeli
lyoksa, haksahibi onun
malındanhaket t
iğimal ıncinsi
ndenmal ınıal
abilir
.Kezahaket tiği
malını
nci nsin­denbi rşeyy oksa,mezhepal i
ml eri
ncekabul
edil
enr i
vayetegör e,aynı olmayanmal dandaal abil
ir.Şayetbor cu
i
krarederv ev ermek­t eni mti
naedersev eyabor cuinkarederde
davacını
ndel il
ivarsa,haki memür acaatetmedendehakkı nı
al
abili
r.Zayıfkavlegör e,herikidurumdadahaki memür acaat
etmesi vaci
bt i
r.

Haksahi bininhakkınıkendisial
masıcai zolunca, kapıyıkı r
ıpv ey a
duvardangedi kaçıpmal aulaşmasıger ekiyorsabunuy apabi l
i
r .
Kendi hakkınıncinsindenbirmal varsa,ondanal ı
pmül kiyetine
ge­çi rir
.Ay nıci
nstendeğilsealdığımal ısatar .Zay ı
fkav legör e,
malısa­t abil
mesi içi
nhakimebaşv urmasıv acibtir
.Ensahi h
kavlegör e,haksahibi al
acaklı
sındanel egeçi rdiğimal dan
soruml udur.Malısat ma­danv eyatemel lüket medent elefolur sa
tazmineder .Kendi hakkını
nmi ktarıkadaralabi lmei mkanıv arsa
fazl
asınıalamaz.Haksahi bihakkınıalacaklısınınal acaklısından
daalabi l
ir.

Enzahi rkavlegör
edav acı,sözüapaçıkolanamuhal ifki
mse­di r
.
Dav alıise,sözüapaçıkolanauy gunkimsedir
.Kar ıvekoca
cin­sel il
i
şkidenönceİslam' agir
erdekoca: "
iki
mi zberaber
Müsl ümanol dukaramızdani kahdevam ediy
or .
"der,kadı
nda:
"Bizber abermüslümanol dukaramızdanikahdev am etmiyor
."
derse, kocada­v acısay ı
lır
.
Birkimsebaşkası ndapar asınınbulunduğunui ddiaederde
de­ğer leri
değişi
ki separ anıncinsini
,nevini,
mi ktarı
nı,kırı
kv eya
sağ­l am paraolduğunubel i
rtmesi şar
ttı
r.İddiaedi l
enmal bir
hayvanisev ebirsıfatl
anitelendiri
lmesimümküni se,selem
bahsindegeçenv ası f
lar
lanitelendirmesilazımdır.Zay ı
fkav legöre,
buv asıf
lari
lebirl
i
ktemal ı
ndeğer ininzi
kredilmesi vacibti
r.İddia
edil
enmal ,kıymetitakdiredilebi
lenbirmal olupt elefolursa,
değerini
nzikre­di l
mesi vacibtir
.

Birkimsebi rkadınıni
kahladığı
nıi
ddiaederse,ensahi hkavl
egöre
evlendi
ğinimut l
aksur ett
eiddiaet
mesi yeterl
ideğil
dir."
Okadını
reşidolanveliveadili
ki şahi
dinhuzurundanikahladım."-
de­mel i
dir
.Şay etkadınınakderı
zagöst ermesişartkoşulmuşsa,
"kadını
nrızasıil
e"cüml esinideeklemesi l
azımdır.Ni kahl
adı
ğı

kadıncariy
eiseensahi hkavl
egöre,zi
nayagirmektenkor kt
uğunu
vehürbirkadınlaevlenmeki
çinmehirvermektenacizolduğunu
söylemesivacibti
r.İ
ddiaedi
l
endav asatı
şv ey
ahibeakdi gibimal
i
birdavaiseensahi hkavl
egöre,
bunumut lakşeki
ldezikretmesi
ye­t er
li
dir.

Birkimsebirşahsınbi
rbaşkasındabirhakkıol
duğunui ddi
aeder
vedelilgöster
ir
se,dav
alını
ndav acı
yayeminetti
rmehakkı
yok­t ur.Daval
ıkendi
sindeolanhakkıedaetti
ğinivey
aber i
kıl
ındı
ğınıveyabirmal
ısatınaldığı
nıv
eyakendisinehibeedil
i
p
kabzettiği
ni i
ddiaederse,davay ıreddetmesiiçi
ndav acıyayemin
verdi
rebil
ir.Ke­zadav alı,
dav acınınşahitl
eri
ninfasıkoldukl
arı
nı
veyayalansöy le­dikl
erinibi
ldiğiniiddi
aederse, ensahihkavle
göredav acıyayeminetti
rebil
i
r .Şay etdaval
ıdav ayıdefetmekiçi
n
mühletisterse,kendi
­si neüçgünmühl etveril
ir.

Birkimsebali
ğbi rkişini
nköleol duğunui ddi
aederdeodahür
olduğunusöylerse,yemi nil
ebi r
liktebaliğolanı
nsözükabul edi
li
r.
(Çünküinsanı
nhürol masıası l
dır.)Birkimse,elialtı
ndaol mayan
küçüğünköleol duğunusöy lerse, şahitgöster
medi kçesözükabul
edil
mez.Elial
tındaol upv ebulunt uolarakelegeçi rdiğibi
li
nmezse,
kendisi
neaitolduğunahüküm v eril
ir
.Küçükdav ay ıinkarederse,
mümey i
zdeol sasözükabul edilmez .Zay ı
fkavl
egör e,hükmü
bali
ğolanınhükmügi bidi
r.Yani şahitgöst er
medi kçeköl e
olduğunahüküm v eril
emez.Bi rki msebaşkası ndav adeli
borcu
olduğunuid­di aeder se,ensahi hkav legöredav asıdinlenmez.

1.Dav
alı
nınİ
ddi
ayaCev
apVer
mesi

Davalı
,davayakar
şıcevapvermektensükutedipbundaısrar
edersehükmü,davayıi
nkaredi
py eminetmektençekinen
ki
mseni nhükmügibiol
ur.
Birkimsebi rşahıstaonl i
rasınınolduğunui ddiaeder,daval
ıda:
"Seninbendeonl i
rany oktur."derse,davayıtespiti
çinbuiti
raz
yeter
liolmaz.Ancak" Bendeneonl i
rannedeonunbi rkı
smı
vardı
r."demel iv
eböy ley emi net meli
dir
.Şay etkendisi
ndeon
l
iranı
nol madığınay eminederv ebaşkabirşeysöy lemezse,yemin
etmekt ençekinmi şsayıl
ır.Dav acıdaval
ıdaonl ir
adanazbi rhakkı
olduğunay emineder seiddi aet t
iği
nialı
r.

Birki
msebi rsebebeat ıft
abul unarakmesel â,dav acıdav alı
ya:
"Sanaşukadarbor çvermişti
m. "der se,bununcev abındadav al
ını
n:
"Bendebirhakkıny okt
ur .
"demesi y eterl
idir
.Dav acı,şüfahakkı
ol­duğunui ddiaederdedav alı
:"Bendebi rhakkıny oktur."veya
"Or­t akmalıtesli
m almay ahakkıny oktur.
"demesi yeterliolup
davalıbucevabagör ey emineder .Dav acı,menf îsebebi
zikr
ederek(senbanabor çvermedi ngi bi)cevapv er
irse,dav alı
bununüzer i
ney eminet ­mel i
dir.(Al l
ah'
ay emi neder im kisana
borçv er
dim gi
bi.)Zayıfkav­l egör e,dav al
ımut lakşekildedav ay
ı
reddederekyemi neder.

Birki
mseninel ial
tı
ndabirrehinebul unurv ey aki
raakdi y
leeli
nde
birmalbulundururdasahibimal ınıiddi aeder se,davalı
nın:"
Onu
sanatesli
m etmekbanal azım gel mez. "demesi yeterl
idi
r.Bi
r
ki
msebaşkası ndabulunanbi rmal ı
nkendi si neaitolduğunuiddia
ederdedav alı
,malı
nrehinev eyai careol duğunui ddiaederse,en
sa­hihkav legöredavacıdelilgöst ermedi kçesözükabul edil
mez.
Da­v acışahitgöster
emezsev edav alıdav acını
nmal ınil
kbaştan
berimülküolduğunusöy l
emesindenmal ınrehi
nevey aicare
olduğunuinkaretmesindenkorkarsa,davalı
nınbundankur tuluş
yoluşudur:Daval
ıdav acı
ya:"
Bumal ınmut l
akşekil
demül kün
olduğunuiddiaedersenonusanat esli
m etmekbanal azım
gelmez.Rehineolduğu­nui ddiaediyer
senney ekarşıl
ı
kr ehine
olduğunusöylekionagör ecevapvereyim."der.

Birki
mse, başkasındabulunanbi raynın(gayri
menkul ün)
kendisi
neai tol
duğunuiddi aederdedav alı
:Obenim deği lvey
a
tanı
­madı ğım bi
rkişi
nindirveyaküçükçocuğumaai tti
rveya
faki
rl
erevey acami y
eaitv akıfmalı
dırderse,ensahihkav l
egöre
buiddial
ar­l adavasonbul mazv emal davalı
danalınmaz.Delil
yoksa,malıtes­lim etmekbanadüşmez, demesiiçindav acı
davalı
yayemi netti
ri
r.

Dav alı,davacınıniddiaet t
iği mal ınhazı rbirşahsaai tolduğu­nu
i
kr areder se,dav acı
nı nbuşahı sladav alaşmasıv eonay emin
et­t i
rmesi mümkündür .Konuhazı rolanasor ulur.Daval ı
yıtasdik
eder ­sedav akendi siylegör ülür .Onut ekzipeder s,mal i
krar
edeni n( da­v alı
nın)el indekal ır.Bi rkav l
egör e, mal davacı ya
teslim edili
r.Zay ı
fkav legör e,sahi biçıkıncayakadarhaki m mal ı
muhaf azaeder .Da­v alımal ınhazı r
daol may anbi r
ineai t
olduğunui ddiaeder se, ensa­hi hkav l
egör edav alıil
edav a
gör ülmez.Sözkonusuşahı shazı roluncay akadardav abekl eti
l
ir.
Dav acınınşahi t
lerivarsa, ifadel erinegör egaibol anınaley hi
ne
hüküm v eri
li
rv eşahi tl
er iolmakl abi r
li
k­t edav acıyemi ndeeder .
Zay ıfkav l
egör ehaz ırol anınal ey hinehüküm v erili
r.
Köl
eninikrarı
nınkabuledildi
ğicezayıger
ekt
ir
endav alarköl
eil
e
gör
ülür.Davacıyakarşısavunmay ıdaköl
eyapar.Kölenin
i
k­rarınınkabuledil
medi ğivenoksanlı
kfar
kını
nv er
ilmesigi
bi
malidavalari
seefendisiil
egörülür.

2.Yemi
ninKey
fiy
eti
veAğı
rYemi
n

Davacıvedav al
ının,mal i
l
eil
gil
iolmayanv eyamal kast
edi
l­mey endav al
aril
ezekâtnisabımiktarı
naulaşanmali
davalar
daağıry eminileyeminetmelerisünnet
ti
r.Ağıryemi
nil
e
i
lgi
l
i açı
klama" Lian"bölümündegeçti.

Kişi
ninkendif
ii
likonusundayapacağıyemin,kesi nl
iğii
fade
edecekşekil
deolmalıdı
r.Kezadavamüspeti se, başkasınınf
ii
li
i
çinyakacağıyemindedey eminkesinl
ikif
adeet mel idi
r.Dava
menfiise,menfi
l
ikkonusundabi l
gisi
ninolmadığınadai ryemin
etmeli
dir(
Val­lahifi
lânı
nşui şi
işl
ediğini
bil
miy orum, demesi
gi
bi).

Bi
rki
msemi
rasçı
sıol
duğuşahsı
nbi
ri
ndebor
cuol
duğunui
d­di
a
edervedaval
ı"Al
acaklıbeni
borcundanber
ikı
l
mı şt
ır.
"der
se,
davacıdav
alı
nınborçt
anberikı
l
ındığı
nadai
rhaberiol
madığı
na
ye­mi netmel
idi
r.

Birki
msebaşkası na:"Köl
enbanakar şışukadarmalgerekti
­r en
birci
nay
etişledi
."derse,ensahihkavlegöredaval
ıkesi
ny eminil
e
yemineder.Bendi y
orum ki;köl
edeğilde"Hayvanı
nbanakar şı
cinay
eti
şlemişti
r."derse,daval
ıkesi
nli
küzereyemineder.All
ah
da­haiyibil
ir.

Birkimseninkuv vetl
izanl
abi ri
sini
nv ey ababasını
ny azısınaiti
mat
edipkesinşekildey eminetmesi caizdir.Kesi
nşeki l
dey emin
etmesinital
epedenhaki minni yetinekat iol
arakit
ibaredi l
ir
.Yemi n
edenkişiyemi niil
ebaşkabi rşey ikastederveyahaki minni yeti
ne
aykır
ıbirt
ev i
leniyetederv ey ahaki mişitmeyecekşeki l
dey emi nini
i
stisnaedereky emineder se, Mesel â,"Vall
ahiyanımday okt
ur .
"
sözünügizlisöy l
eyi
p" İ
nşallah"sözünüaçı ksöy l
erse,buonuy alan
yereyeminet megünahı ndankur t
armaz .

Birki
mseyey eminetmekv aci
bolurdadavayıi
krarederv
ey a
davayıüst
lenmesigereki
rkeni
nkarederseyeminetmesilazı
mdı
r.

Ver
diği
hükümdehaksızl
ıketmemesii
çinhaki
mev
eyal
an
söy
lememeler
iiçi
nşahit
ler
eyeminver
diri
l
mez.
Dav al
ı,kendisini
nçocukçağdaol duğunusöy l
erse,kendisine
yemi nverdiri
lmez, buluğçağmaer inceyekadardav abekletili
r.
Ye­mi n,husumet i derhalkeser
, fakatdiyanetcihetiyl
ehakt an
berikıl
­maz.Dav alıyemi nederdesonr adavacışahi tgöst er
irse,
şahitl
erinifadesinegör ehüküm v eril
ir
.Dav al
ıdav acını
nkendi sine
birdefay e­mi nverdirdi
ğinisöyl
er ,davacıbunui nkareder se,
davalı:
" Dahaöncebanay emi nvermedi ği
nedav acıy eminet sin."
derse,ensahi hkav legör esözükabul edi
li
r.

Daval
ıyeminetmekt
ençeki
nir
se,davacıyeminederve
da­vacını
nlehi
nehüküm v
eri
li
r.Dav
alınınyemindençeki
l
mesi
yl
e
ha­kim hemendavacı
nınl
ehi
nekararv eremez.

Yeminet mekt ençekilmekdav alını

n:"Beny emi netmiyorum."
demesi v eyahaki m kendisi
ne: "
Yemi net."deroda: "
Yemi n
etmi
y o­r um. "demesi il
eolur.Şayethaki minv er
diğiemi r
den
sonr
asusar sa,haki
m onuny emi ni
ndeneki ldi
ğinehükmeder .
Haki
mi ndav acı
ya:"Yemi net.
"demesi ,dav alı
nınyeminden
çeki
ldiğini i
fadeeder .Geriçevri
lenyemi ninhükmübi rkavlegöre,
şahi
dinhükmügi bi
dir.Enzahirkavlegör e,davalı
nındav ayıi
krar
etmesi gibidir.

Daval
ıy eminireddett
iktensonra,
şahitgösteri
phakkınınedasını
veyai
braedi l
mesi nit
alepedersedavasıdinlenmez.Dav acı
kendi
sineçev r
ilenyemini y
apmazv ebirsebepgöstermezse,
yeminet mehakkı düşervehasmı nakarşıdavaaçmay ıdatalep
edemez.Şay etşahitgetir
mekv eyahesabınıgörmeküzer ebir
sebepgöst
eri
r­se,kendisineüçgünmühl
etver
il
ir
.Zay
ıfkav
le
görei
sekendi
sineebediolarakmühl
etv
eri
li
r.

Daval
ı,kendisi
ndeny emintalepetmeesnası
ndahesabınıgörmek
i
çinmühl eti
sterse,
kendisi
nemühl etveri
l
mez.Zayıfkav
legöreise,
kendi
sineüçgünmühl etveri
lir
.Cevapvermebaşl
angıcı
nda
mühletister
se,hüküm meclisikapanmcayakadarkendi
sine
mühletveril
i
r.

Birkimsedenzekâtı
nıvermesitalepedili
rdeodazekât ı
nıbaş­ka
birzekâtmemurunav erdi
ğini
vey atahmi nci
nin(hari
s)hata
et­t i
ğinii
ddi
aederse,budurumday eminet mesivacibti
r.Yemi
n
etmek­t ençeki
nirveyamazer etgöstererekyemininigeri
çevir
irse,
ensahihkavlegörekendisindenzekâtal ı
nır
.

Veliçocuğununbi rşahıstaborcuolduğunuiddiaederdeoşahıs
borcuinkarederv ey
ay eminetmekt ençeki
nir
se,vel
iyeyemin
ver
diril
mez.Zay ıfkavlegöreveliyemineder.Bi
rbaşkazayıfkavl
e
göreise,veli
bizzatkendisimal ıborçver
diği
nesebebi i
l
eiddia
eder­se, kendisineyeminv er
di r
il
ir
.

3.Del
i
ll
eri
nBi
rbi
rl
eri
yl
eÇel
i
şmesi
İ
kikişi,
üçüncübirşahsıneli
ndebul unanbirmal ı
nkendi l
eri
­ne
ai
tolduğunuiddiaederveherbiri deli
lgöster
ir
se, herikisi
ninde
davasıdüşer
.Birkavl
egör eherikisinindedeli
likabul edil
ir
.Bir
başkakavlegöreisemal heriki
sinet aksi
m edil
i
r .Başkabi rkavle
göreisearal
arı
ndakuraçekili
r.Birbaşkakav l
egör eisedur um an-
l
aşıhncayakadarveyaikisi
anlaşmcay akadarmal bekleti
l
ir.

Mal herikisi
nineli
ndeol sav eheriki
sideikidel
i
lgösteri
rse,
mal
ol
duğugi bikal
ır.Mal bi
ri
sini
nel i
ndeolurdabirbaşkasışahi
t
gösteri
rse, malıel
indebulundur andaşahitgöst
erir
se,öncel
ik
hakkımal ıeli
ndebul unduranındır
.

Öncedav acınınşahi t
leri,sonramal ıeli
ndebulundur anın
şa­hi tleridinlenir.Dav acınındeli
ll
er i
negöremal dav al
ıdanal ı
nır
dasonr adav al ı
,mal elindenalınmadankendi mül küol duğu
hakkındaşahi tgöst erirv eşahit
ler
inindahaöncehazı r
olmadı klarınadai rma­zer etbeyaneder se,dav asıdinleni
rveona
öncelikt anınır.Zay ı
fkav ­l egöre,şahitl
erdinlenmezv ev eri
len
hüküm bozul maz.Har i
çol an(eli
ndemal olmay ankimse) :
"Sendeki mal benimdi r,sendensat ınaldım."der, oda: "Hay ı
r,
bil
akisbumal benimdi r."derveherbi rii
kişahitgöst eri
rse,hariç
olanaöncel ikhakkıv erili
r.Yanimal onaveri
li
r.

Birki
msebirmalınbi
ri
si
neaitol
duğunui
krareder,
sonrada
kendi
sini
nolduğunui
ddiaeder
se,dav
ası
nabakılmaz.İ
krar
edi
l
en­denkendi
si
nei
nti
kal
ett
iği
nisöy
ler
sedav
ası
nabakı
l
ır.

Birkimseninelindeki malşahit
leri
nşehadet ii
lealı
nırdason­r a,
kendisişahitgöstererekmalınkendi sineaitolduğunui ddi
a
eder ­se,ensahi hkav l
egöremal ınkendi sineint
ikaletti
ğini
zi
kr et
mesi şartdeğildi
r.Mezhepal i
ml erincekabul edil
enrivayete
göre,taraf
­l ardanbi r
ini
nşahidler
ininçokol masıterci
hsebebi
olamaz.Kezabi rt
arafınşahidii
kierkek, diğertar
afınbirerkekv e
i
ki kadınolursabudat er
cihsebebi olamaz.

Dav adabirtarafı
nbirşahidi v
ey emi niolurvediğertarafındaiki
şahidiol
ursa, enzahirkavlegör eikişahidiol
ant er
cihedi li
r.
Şa­hi tl
erbirtarafı
nmal ıbiryıl
,diğertarafı
nisedahaf azlasürede
eli
n­debul undurduklar
ınıiddiaeder l
erse,el
indemal ıdahaf azla
bulun­dur ant er
cihedil
ir.Budur umdamal ıhakedenay nı
zamandamal ıhaket t
iğigündeni tibar
enmal ı
ngetir
diği ücretve
art
ışıdahakeder .

Birt
arafı
ndel il
i mutlak(tari
hsi
z)şekil
deol urdadi ğertaraftar
ih
beli
rt
erekdel i
l gösteri
rse,mezhepal i
ml eri
ncekabul edil
en
ri
­v ayetegör e,herikisideaynıseviyedetutulur
.Mal tarih
beli
rt
il
eninelindei seonunol duğunahüküm v eri
l
ir.Şahit
ler:"
Daha
dünekadarmal onunmül ki
yet
indeidi."derl
erde,"Halenonun
mülkiy
etinde­di r
."demezl er
se,davay abakıl
maz.Ancakşahi tl
er:
"Malonunmül kiyeti
ndençı kmadıveyamül ki
yeti
ndençı ktı
ğını
bil
miyoruz."der l
ersedav ayabakıl
ı
r.
Birki
msegeçmi ştemirasveyasat
ışy
oluy
lavey
abaşkabiryol
­la
bi
rmal asahi
pol urdaşahi
tl
er:"
Malel
anonunmülki
yet
indedi
r.
"
derl
ersebucaizdir
.

Şahit
lermalsahi
bini
nikr
arıüzeri
nemalm dünonun
mülkiye­ti
ndeolduğunaşahit
li
keder
ler
se,onuniçi
nbumül
ki
yet
devam eder
.

Birkimsebirhay v
anı nvey
abirağacı
nkendisi
neai
tolduğunaşahi
t
gösterir
se,ağaçüz eri
ndemevcutmey v
eler
ivehay
vanın
yavru­sunuhakedemez.Ensahi hkavlegöre,
hayv
anın
karnındaki
y avr
u­y uhakeder
.

Birkimsebirşey
isatınalı
rdasonr amutlakbirdel
il
l
e
kendi­sindengerialı
nır
sa,il
ksatı
cıyaaynıfi
yatl
ageriv
eri
r.Zayı
f
kavlegöreaynıf
iyatl
asatıcı
sınavermez.Ancakdavacıdahasatı
n
almadanÖncemül küolduğunuiddiaedersekendi
sinei
adeedil
i
r.

Birki
msebi rmalı
nkendi sineaitolduğunumut l
akşekil
dei
d­dia
ederveşahitl
erimülkiy
etsebebi nizikr
eder
ekşahitl
ikt
e
bulu­nurlar
sa,bununbi rzarar
ıolmaz.Dav acıbi
rsebep
zi
kreder
ekmal ınkendisineaitolduğunuiddiaederdeşahi
tl
er
başkabirsebepgöst e-
ri
rlersebununzar ar
ıvardı
r.
4.Dav
acıv
eDav
alı
nınİ
hti
l
âfaDüşmesi

Birkimsebi rbaşkasına:"Buev i
nbirodasınıonli
rayasana
ki­rayav erdi
m. "der,ki
ralayandaevintümünüonl i
raya
kir
aladı
ğınısöy l
erveherbi ribi
rbi
ri
nezıtikişahi
tgöst er
ir
ler
se
davadüşer .Birkavlegörei seki
ral
ayanınşahitl
eri
neöncel i
khakkı
veri
li
r

İkikişiüçüncübi rşahıst abul unanbirmal ı

nkendi l
er ineait
ol­duğunui ddiaeder lersev eherbiri
del ilgöst erer ekmal ısatın
aldığım,ücr etinisayıpv erdi kleri
nisöylerl
erv ebi l
di r
di kleritari
h
birbiri
nemuhal i
fise,tarihi eski ol
anınlehi nehüküm v eri
l
ir.
Tar i
h­l eriay nıiseşahi tl
ikler ikabuledilmez.Herbi ri:"Şukadar a
sanasat t
ık."derv edel i
l göst eri
rl
erdet arihleriay nıi sedav aları
düşer .Tarihleriayrıayrıise, davalı
nınheri ki dav acıy apar aları
nı
ger iver
­mesi l
azım gel ir
.Kezat ari
hbel irtmeksi zinsat t
ıkları
nı
i
ddi aeder l
er ­sev eyabi risi tari
hbelir
tirdedi ğer itar i
hbel i
r t
mezse
ensahi hkav ­l egöre, dav al ı
nınkendilerinepar ay ıiadeet mesi
l
az ımdır.

Birki
mseölürvegeri
debiri
müsî ümandiğerihı
risti
yanikiço­cuk
bı
rakı
rdaherbir
i:"
Benim di
nim üzereöl
dü."diy
ei ddiaedersev
e
babal
arı
nınhı
ri
sti
yanolduğubil
iniy
orsa,
hıri
sti
yançocuğun
i
ddi­asıt asdikedi
li
r.Herikisimutlakşekildedelilgöster
irl
erse,
müslü-mançocuğuni f
adesi ter
cihedil
ir.Çocuklardanbirison
sözündeşa­hadetkel i
mesi nisöyl
ediğiniiddiaederdiğeriaksini
i
ddiaederse, de­li
l
leritaarr
uzederv ekabul edi
lmez.Babal ar
ının
di
nibil
inmezdeherbi r
i"Dini
m üzereöl dü."diyeiddiaederse
del
il
ler
i t
aarruzeder.

Hıri
sti
y anolanbiri öl
ürdeger idebi
rimüsîümandi ğerihı
ri
s­tiy
an
olaniki çocukbırakırvemüsî ümanolan:"Babam öldüktensonr
a
müsîümanol dum, mirasi kimizeai
tt
ir
."der,
diğeri
:"Öl
medenönce
senİslâm' agirdi
n."der se, müsîümanolanyemi ni
yletasdi
kedil
i
r.
Herikisi del
il
göst eri
rse, hıri
sti
yanol
anındeli
lit
ercihedil
ir
.

Müslümançocuğunr amazanay ındaİslam'agirdiğihususunda

görüşbir
li
ği ederl
erdemüsî ümanol an:"Babamı zşabanay ında
Öldü.
"der,
hıristi
yanol
anda: "şevval
ay ı
ndaöl dü."derse,hı
ri
stiy
an
ol
anıniddiasıtasdi
kedil
ir.Ancakmüsî ümançocuğundel i
l
i
di
ğeri­nindel i
li
neterci
hedili
r.

Birkimseölür,geri
dekafirannesivebabasıil
emüsîümanolani
ki
çocuğukal ı
rsavebunlardanherbiri
:"Di
nim üzer
eöldü.
"der
se,
yemi niy
lebi
rli
kteannevebabası nı
niddi
asıtasdi
kedil
ir
.Bi
rkavl
e
görei sedel
ilgöst
eri
li
ncey ekadarveyabi
rşeyüzeri
nesulh
yapınca­y akadarmal beklet
il
ir
.

Bi
rki
msebi
rşahsı
nSal
i
mismi
ndeki
köl
esi
niöl
üm has­t
alı
ğında
azadet ti
ğineşahi tl
ikeder,birbaşkasıdaGani m adındaki kölesini
azadet ti
ğineşahi tl
ikederv eherbi rkölenindeğer iefendi ­si nin
malını
nüçt ebir
i kadarise,şahitl
eringöst erdikl
eritarihler
de­ği şikolursa, öncel
ikhakkıt ar
ihi eskiolanındır
.Tar i
hleray nı
i
se,araları
ndakur açekili
r.Mut l
akşeki ldetarihgöst ermeksi zin
i
ddiaeder lerse,zay ı
fkavlegörear aları
ndakur açekili
r .Bi
rkav l
e
göreise,herbi r
ininy ar
ısıazadedilir.Bendi yorum ki; mezhep
al
imlerincekabul edil
enrivayetegör e,herbi r
ininyarısıazadedi lir
.
All
ahdahai yibil
ir.

Yabancıi kiki
şi,
birşahsı
nöl üm hastalığındaSal i
m adındaki
kölesini azadetti
ğineşahit
li
kederv edeğer imal ı
nınüçtebi r
i
kadar­sa, malı
ntümünühakedeni ki mirasçıonunköl eyiazad
etmekt endöndüğünüv eGani m adındaki köleyiazadet mey i
vasiyetet ti
ğinii
ddiaederl
erse,Ganim' indeğer idemalınüçt ebir
i
kadari seGa- nim'i
nhürri
yetekavuşmasıkesi nleşir
.Heri ki
mirasçı nınfası
kol ­duklar
ıortayaçı karsa,karardandönüşol maz
veSal i
m azadedi l
ir
.Sali
m azadedi ldiktensonr aGanim demal ı
n
üçtebi rikadarazadedili
r.

5.Kai
fi
n(Bi
l
irKi
şi
nin)Şar
tl
arı

Kai
i
m müsî
üman,
adi
lvet
ecr
übel
iol
masışar
ttı
r.Ensahi
hkav
le
gör
e,hürveerkekol
masıdaşar
ttı
r.Kai
fi
nbi
rkaçki
şiol
masıv
e
müdli
cikabi
l
esindenol
masışar
tdeğil
dir
.

i
ki ki
şidenherbi rit
anınmay anbi rçocuğunkendi sineai tolduğunu
i
ddi aeder se, dur um kaifear zedi lir
,kaifçocuğuki mebenzet i
r­se
çocukonav eri
lir.Kezaiki kişi,birkadınl acinsel ili
şki de
bulun­dukl arı
nıi ddiaetselerv ekadı nheri kisineai tolması
mümkünol anbi rçocukdoğur urveheri kisişüphei lecinsel
i
lişki
debul undukl arıvey
aor takol duklar ıcari
y eileci nsel i
li
şkide
bulundukl ar ıkonusun­daanl aşmazl ı
ğadüşer l
er sev eyabirkimse,
cinselil
işkidensonr akar ı
sınıboşardabi rbaşkasışüphev eya
fâsidbirni kahi leonunl aci nsel il
işkidebul unur sav eyabi rki
mse
cariyesi
ni sat ardaal ı
cıken­di siyl
ei l
işkidebul unurv ebunlardan
hiçbirii
lişki debul unduğukadı nıibraet mezse, çocuğunki meai t
olduğukai f çet espitedili
r.Ke­zaensahi hkav legör e,birki
mse
şüphey l
eni kahl ıbirkadınl
aci nsel i
li
şki debul unur sahükmüay nı
dır
.

Yukar ı
dageçenmi sall
erdekadın,herikicinseli
li
şki t
arihin­den
i
tibarenalt
ıayil
edör tyı
l arası
ndabirçocukdoğur urveherbi ­ri
çocuğunkendisineaitolduğunuiddiaeder se,durum kai f
çet espit
edil
ir
.Herikici
nsel i
li
şkininaraşmabirhay ızsüresigirerseçocuk
i
kinci (
ensonil
işki
debul unan)şahısat abiolur
.Ancakbi ri
nci şahı
s,
sahihbirni
kahilekadınlaev l
enmişsedur um kaifearzedi li
r.

Çeki
şener
kekl
eri
nmüslümanv ehürolmal
arıv
eyabununak-
,si
ol
mamalar
ıhüküm açı
sındanay
nıdı
r.
SON