Aleksander Tansman

1897 - 1986
 Życie

●
kompozytor, dyrygent i pianista
●
urodzony w Łodzi
●
żydowskie pochodzenie rodziców
●
w domu rodzinnym posługiwano się językiem polskim i
francuskim, wcześnie mówił w pięciu językach
●
kontakt z muzyką od najmłodszych lat
●
studiował teorię muzyki, kompozycję oraz prawo na
Uniwersytecie Warszawskim
●
zwycięzca pierwszego konkursu kompozytorskiego w
niepodległej Polsce
●
1919 r. - przeprowadzka na stałe do Paryża
●
bliskie stosunki z: Mauricem Ravelem, Igorem Strawińskim,
Charliem Chaplinem, Tomaszem Mannem, Jeanem Cockteau,
Albertem Einsteinem
●
w 1938 r. przyjął obywatelstwo francuskie, mimo że czuł się
Polakiem do końca życia
●
podczas II wojny światowej przeniósł się USA, a w 1946 r.
powrócił do Francji
●
przez długie lata niedoceniany w Polsce
●
zmarł w Paryżu w 1986r.
 Język muzyczny

Nie wierzę w rewolucję w muzyce, tylko w ewolucję. Tradycja w

sztuce jest jak drzewo – gałęzie suche same odpadają, wyrywanie
całego drzewa jest niebezpieczne. Korzeń musi zostać.
●
styl neoklasyczny
●
formy klasyczne i barokowe
●
konstrukcje politonalne z wyraźnym centrum tonalnym
●
charakterystyczne akordowe odcinki, (nieschematyczne) akordy
dur/moll, klastery, „wieżowce Tansmana”
●
rytmika i motywika nierzadko inspirowana polską muzyką
ludową
●
czerpie elementy formy sonatowej, ABA, techniki wariacyjnej
zachowując liryzm i bogactwo harmoniczne
●
inspiracja polską muzyką ludową – np. cykle Mazurków, II
Koncert fortepianowy
●
inspiracja muzyką hebrajską– np. Oratorium symfoniczne Prorok
Izajasz na chór mieszany i orkiestrę
●
wpływ Grupy Sześciu – inspiracja muzyką rozrywkową i jazzem
– np. Sonatine Transatlantique
●
czerpie elementy formy sonatowej, ABA, techniki wariacyjnej
zachowując liryzm i bogactwo harmoniczne
●
inspiracja polską muzyką ludową – np. cykle Mazurków, II
Koncert fortepianowy
●
inspiracja muzyką hebrajską– np. Oratorium symfoniczne Prorok
Izajasz na chór mieszany i orkiestrę
●
wpływ Grupy Sześciu – inspiracja muzyką rozrywkową i jazzem
– np. Sonatine Transatlantique
 Tansman, Segovia i gitara

●
wieloletnia znajomość z Segovią
●
poznali się na kolacji u Henry'ego Prunières'a
●
wszystkie utwory skomponowane na gitarę zostały napisane dla
Andrésa Segovii (nie licząc Piece en mode antique dla Angelo
Gilardino oraz Hommage a Lech Wałęsa dla Corazon Otero)
●
nieidiomatyczna dla gitary twórczość
●
zerwanie z hiszpańskimi i latynoskimi konotacjami gitary
●
pierwszy utwór na gitarę - Mazurek (1925)
●
regularnie pisane kompozycje (za wyjątkiem lat 1925 - 1942)
Cechy języka muzycznego w kontekście twórczości na gitarę

●
korzystanie z dawnych form, np. Pièce en forme de Passacaille,
Pezzo in modo antico
●
inspiracja Chopinem, np. Mazurek, Hommage à Chopin
●
wpływ polskiej muzyki ludowej, np. Kołysanka no. 1 i no. 2 z
Suity in modo polonico
●
elementy muzyki rozrywkowej, np. Burlesque z Pièces Brèves
 Lista utworów na gitarę solo

●
Mazurka (1925)
●
Cavatina (1950)
I. Preludio
II. Sarabande
III. Scherzino
IV. Barcarolle
●
Danza Pomposa (1952)
●
Pièce en forme de passacaille (1953)
●
Prélude et interlude (1955)
●
Suite (Six pièces) (1956)
I. Notturno romantico
II. Alla polacca
III. Canzonetta. Lento
IV. Invenzione
V. Berceuse d'Orient
VI. Segovia
●
Suite in modo polonico (1962)
I. Entrée
II. Gaillarde (XVIe siècle)
III. Kujawiak (Mazurka lente)
IV. Tempo di Polonaise
V. Kolysanka n°1 (Berceuse d’orient)
VI. Rêverie
VII. Alla polacca
VIII. Kolysanka n° 2
IX. Oberek (Mazurka vive)
●
Ballade (Hommage à Chopin) (1965)
●
Hommage à Chopin (1966)
●
Tempi di mazurka (Quattro) (1967)
●
Inventions (Hommage à Bach) (1967)
●
Pièces brèves (~ koniec lat 60)
I. Valse-Caprice (Tempo di ballo)
II. Danse populaire
III. Burlesque
IV. Berceuse - Boîte à musique
V. Studio
●
Pezzo in modo antico (1970)
●
Variations sur un thème de Scriabine (1971)
●
Chansons populaires (1978)
●
Hommage à Lech Wałęsa (1982)
●
3 danze da In modo polonico
I. Gaillarde
II. Dumka
III. Danza
 Utwory kameralne bądź z towarzyszeniem orkiestry

●
Concertino (1945) na gitarę i orkiestrę
●
Mazurka (1950) na gitarę i kwartet smyczkowy bądź fortepian
●
Hommage à Manuel de Falla (1950) na gitarę i orkiestrę
kameralną
●
Musique de cour (1960) na gitarę i orkiestrę kameralną
●
Suite in modo polonico (1976) na gitarę i harfę
 Utwory kameralne bądź z towarzyszeniem orkiestry

●
Concertino (1945) na gitarę i orkiestrę
●
Mazurka (1950) na gitarę i kwartet smyczkowy bądź fortepian
●
Hommage à Manuel de Falla (1950) na gitarę i orkiestrę
kameralną
●
Musique de cour (1960) na gitarę i orkiestrę kameralną
●
Suite in modo polonico (1976) na gitarę i harfę
 Najważniejsze utwory

●
Cavatina (1950)
●
napisana na konkurs kompozytorski w Sienie
●
komponowana z myślą o Wenecji
●
Danza pomposa została stworzona później na prośbę Segovii,
przez niego również dołączona do suity
●
Suita in modo polonico
I. Entrée
II. Gaillarde (XVIe siècle)
III. Kujawiak (Mazurka lente)
IV. Dumka → Tempo di Polonaise
(V. Kolysanka n°1 (Berceuse d’orient))
(VI. Rêverie)
(VII. Alla polacca)
VIII. Kolysanka n° 2
IX. Oberek (Mazurka vive)
(Danse des Haydouks → Gaillarde → X)
●
opracowania anonimowych utworów lutniowych
●
utwory stylizowane na ludowe oraz wykorzystanie melodii
ludowych
●
Hommage à Chopin (1966)
●
początkowo skomponowana Ballada
●
na prośbę Segovii powstał cykl trzech utworów (Prelude,
Nocturne, Valse romantique) w hołdzie Chopinowi)
●
Porzucenie Ballady
●
charakterystyczne dla Tansmana środki muzyczne
Uczynił więcej niż ktokolwiek inny w jego czasach dla propagandy
sztuki polskiej w świecie. Jego utwory rozbrzmiewały na
najtrudniej dostępnych scenach i estradach, wykonywane przez
najlepsze orkiestry i najsławniejszych wirtuozów, dyrygowane
przez mistrzów batuty, których nazwiska stały się już legendą.
Wszędzie pisano o nim „kompozytor polski
Aleksander Tansman”.
J. Cegiełła