CHỮ HIẾU TRONG CƠ-ĐỐC GIÁO

Lời Mở Đầu
Nhiều người nghĩ rằng khi một người tin Chúa Giêxu, thì người đó sẽ phải lỗi đạo
làm con vì không được phép thờ cúng ông bà cha mẹ nữa. Nói cách khác, đạo Chúa
không phù hợp với tinh thần hiếu thảo của Đông phương.
Tuy nhiên, nếu đọc kỹ Kinh Thánh, chúng ta thấy người tin Chúa không lỗi đạo làm
con, cũng không bỏ ông bỏ bà. Bằng chứng là, Mười Điều Răn của Chúa được chia làm
hai nhóm. Nhóm đầu có bốn điều răn, dạy về bổn phận con người đối với Đức Chúa Trời.
Còn nhóm sau dạy về bổn phận con người đối với nhau gồm có sáu điều răn. Trong nhóm
sau này, điều răn đầu tiên (tức điều răn thứ năm) dạy rằng “Hãy hiếu kính cha mẹ ngươi”
(Xu 20:12).
Theo Nho giáo, thứ tự ưu tiên trong các bổn phận mà con người phải giữ là “quân, sư,
phụ”. Tức là trước hết chúng ta phải kính trọng vua (quân), hay là những người lãnh đạo
đất nước. Kế đến là bổn phận đối với những người thầy (sư) có công dạy dỗ chúng ta. Rồi
sau cùng mới đến bổn phận đối với cha mẹ (phụ). Trái lại, đạo của Chúa dạy rằng chúng
ta phải chu toàn bổn phận đối với Đức Chúa Trời trước tiên vì Ngài là Đấng dựng nên
chúng ta, sau đó là bổn phận đối với cha mẹ, rồi mới đến những bổn phận khác. Điều này
một lần nữa cho thấy, theo sự dạy dỗ Chúa, bổn phận của con cái đối với cha mẹ là điều
quan trọng, phải được chú ý đến trước nhất.
Một bằng chứng nữa cho thấy Đạo Chúa đặt nặng bổn phận con cái đối với cha mẹ đó
là những lời dạy của sách Châm Ngôn trong Thánh Kinh Cựu Ước. Sau đây là một số
những lời dạy tiêu biểu:
“Con ơi, phải nghe lời cha khuyên dạy, đừng bỏ khuôn phép của mẹ con” (1:8).
“Này con, nghe cha khuyên dạy, lắng tai để có sự hiểu biết” (4:1).
“Hành hung cha và xô đuổi mẹ, là con làm điều nhục gia phong” (19:26).
“Ngọn đèn của kẻ chửi cha mắng mẹ, phụt tắt đi giữa đêm tối âm u” (20:20).
“Lắng tai nghe lời khuyên dạy của cha, khi mẹ yếu già con chớ khinh khi” (23:22).
Nói tóm lại, Đạo Chúa không bao giờ là một đạo “bỏ ông bỏ bà” như nhiều người
lầm tưởng, mà còn ngược lại.
Thế nhưng, có những khác biệt trong sự dạy dỗ của Thánh Kinh về chữ Hiếu so với
quan niệm hiếu thảo mà chúng ta đang có.
 I. Ý NGHĨA CỦA CHỮ HIẾU.
Điều răn thứ năm dạy phải “hiếu kính cha mẹ” có nghĩa là gì? Và “hiếu kính cha
mẹ” là phải làm gì? Nói một cách cụ thể, Thánh Kinh dạy rằng một người con hiếu kính
cha mẹ là người làm tròn những bổn phận sau đây:
1. Yêu thương cha mẹ.
Bổn phận đầu tiên của con cái là yêu thương cha mẹ. Cũng như tất cả những liên hệ
khác giữa con người với con người, phải có tình yêu thương thì chúng ta mới có thể làm
tròn bổn phận đối với nhau, và những điều chúng ta làm cho nhau mới có ý nghĩa. Hơn
nữa, chúng ta yêu thương cha mẹ vì ngoài Chúa ra, không ai yêu thương chúng ta bằng
cha mẹ. Người ta thường nói, khi có con chúng ta mới hiểu được tình thương của cha mẹ
đối với mình. Câu nói này thật đúng. Vì thế, chúng ta sẽ không làm điều gì khiến cha mẹ
buồn lo, nhưng trái lại, tìm cách làm cho cha mẹ vui lòng.
2. Biết ơn cha mẹ.
Cha mẹ là người sinh ra chúng ta và nuôi dạy chúng ta nên người. Đức Chúa Trời ban
cho chúng ta sự sống, nhưng cha mẹ là người truyền sự sống đó cho chúng ta. Hơn thế
nữa, cha mẹ phải chịu bao khó nhọc để nuôi nấng chúng ta từ lúc sơ sinh cho đến khi
khôn lớn. Người xưa đã mô tả thật đúng khi nói: “Công cha như núi Thái Sơn, nghĩa mẹ
như nước trong nguồn chảy ra.” Do đó, chúng ta phải biết ơn cha mẹ, và bày tỏ lòng biết
ơn đó qua lời nói, hành động và cách xử sự.
3. Tôn kính cha mẹ.
Có người yêu thương cha mẹ nhưng thiếu lòng tôn kính, xem cha mẹ như ngang hàng
với mình, không có lời nói lễ phép, thái độ kính trọng. Cũng có người xem thường cha
mẹ khi cha mẹ già yếu, không còn đóng góp được gì cho gia đình, hoặc khi cha mẹ đau
ốm trở thành gánh nặng cho mình. Trái lại, lời Thánh Kinh trích dẫn bên trên dạy rằng: “.
. ., khi mẹ già yếu, con chớ khinh khi” (Ch 23:22).
Thật ra, Thánh Kinh còn dạy rất nghiêm khắc về việc phải tôn kính cha mẹ. Theo luật
của Thánh Kinh Cựu Ước được áp dụng cho dân Do Thái thời xưa, tội này được xử lý
như sau: “Ai đánh cha hay mẹ mình, phải bị xử tử. Ai chửi rủa cha mẹ phải bị xử tử” (Xu
21:15,17).
4. Vâng phục cha mẹ.
Vâng phục cha mẹ là điều dễ nhưng cũng khó. Khi còn nhỏ chúng ta dễ vâng lời cha
mẹ, cha mẹ bảo gì làm nấy, vì lúc đó chúng ta thường thấy cha mẹ là giỏi nhất trên đời.
Nhưng khi khôn lớn hơn một chút, người ta dễ bắt đầu không vâng phục cha mẹ nữa.
Theo tinh thần dạy dỗ của Thánh Kinh thì con cái phải lắng nghe lời khuyên dạy của
cha mẹ và phải vâng phục cha mẹ. Sách Êphêsô trong Thánh Kinh Tân Ước dạy rằng:
“Con cái phải luôn luôn vâng lời cha mẹ vì điều đó đẹp lòng Chúa.” (3:20).
Thật ra, đây là điều hợp lý, vì nói chung hiếm có cha mẹ nào lại dạy bảo con cái mình
làm điều xấu hoặc có hại.
 Một người con hiếu thảo sẽ làm theo lời dạy của Thánh Kinh như sau: “Con ơi, phải
nghe lời cha giáo huấn, đừng bỏ khuôn phép mẹ con. Phải luôn luôn ghi lòng tạc dạ, đeo
những lời ấy vào cổ con. Nó sẽ dẫn dắt con khi đi, gìn giữ con lúc ngủ, trò chuyện khi
con thức dậy” (Ch 6:20-22).
5. Phụng dưỡng cha mẹ.
Còn khi đã lớn và đã có công ăn việc làm, chúng ta phải lo phụng dưỡng cha mẹ,
nghĩa là chu cấp cho cha mẹ về tài chánh, chăm sóc sức khỏe, đời sống của cha mẹ, vì
cha mẹ khi già yếu không thể làm việc nuôi sống chính mình được nữa.
Thánh Kinh Tân Ước khuyên: “Hội Thánh nên săn sóc những quả phụ không còn nơi
nương tựa. Quả phụ nào còn con cháu, trước hết con cháu phải lo phụng dưỡng mẹ già
và người thân thuộc, vì điều đó đẹp lòng Đức Chúa Trời” (ITi 5:3-4).
Chúa Giêxu cũng từng quở trách rất nặng những người dạy rằng: “Nếu người nào lấy
tiền phụng dưỡng cha mẹ đem dâng cho đền thờ, người đó khỏi phụng dưỡng cha mẹ
nữa” (Mac 7:9-13).
Một người con hiếu thảo là người biết lo phụng dưỡng cha mẹ.
II. TẠI SAO NGƯỜI TIN CHÚA KHÔNG THỜ CÚNG ÔNG BÀ CHA MẸ?
Người tin Chúa không thờ cúng ông bà cha mẹ vì những lý do sau đây:
1. Người đã chết không thể hưởng hay nhận lễ vật gì từ nơi người còn sống.
Khi cha mẹ còn sống, nếu chúng ta làm cho cha mẹ vui vẻ, thỏa lòng, đó là chúng ta
đã hiếu kính cha mẹ và làm trọn điều răn của Chúa. Còn lúc cha mẹ đã qua đời, chúng ta
không thể làm gì được nữa, vì lúc đó họ đã bước vào một thế giới khác.
Lời Thánh Kinh ở sách Tr 12:7 cho biết rằng khi một người chết thì “bụi tro trở về đất
y như cũ; và thần linh trở về nơi Đức Chúa Trời, là Đấng đã ban nó.” Tức là khi chúng ta
qua đời, thân xác sẽ trở thành bụi đất, còn phần linh hồn của chúng ta sẽ phải trình diện
Đấng Tạo Hóa. Đó là một thế giới khác mà con người còn trên trần gian này không thể
can thiệp vào được.
Vì vậy, Thánh Kinh không dạy chúng ta phải dâng cúng điều gì cho cha mẹ ông bà
khi họ đã qua đời, nhưng lại nhấn mạnh đến bổn phận hiện nay của con cái đối với ông
bà cha mẹ, và ngược lại, Thánh Kinh cũng dạy về trách nhiệm cha mẹ phải làm gì cho
con cái.
Thiết tưởng đây là sự dạy dỗ rất thực tế mà Chúa muốn chúng ta vâng theo. Có nhiều
người khi cha mẹ còn sống không làm trọn bổn phận hiếu thảo của con cái, nhưng khi
cha mẹ chết rồi lại cúng tế linh đình trang trọng, mà nhiều lúc điều đó trở thành gánh
nặng đối với kinh tế của một số gia đình. Khi xưa, Tăng Tử có nói rằng: “Giết trâu tế mộ
chẳng bằng giết con gà lúc cha mẹ sanh tiền.”
Thánh Kinh cũng không dạy chúng ta phải làm hình tượng hay bài vị của ông bà cha
mẹ để thờ phụng vì cớ những điều đó cũng không có ý nghĩa đích thực. Thánh Kinh viết:
“Hình tượng của các dân bằng bạc bằng vàng, là công việc tay loài người làm ra. Hình
tượng có miệng mà không nói, có mắt mà chẳng thấy, có tai mà không nghe, và miệng nó
không hơi thở.” (Thi 135:15-17).
Sự thờ cúng người đã chết, vì thế, không thể là một yêu cầu của Thánh Kinh và cũng
không thể là một thực hành hiệp lẽ.
2. Người đã chết không còn quan hệ tinh thần hay tình cảm gì với người còn sống.
Ngày xưa, theo gia lễ người ta thờ phượng ông bà cha mẹ dựa trên nguyên tắc: “Ngũ
đại mai thần chủ” (chữ “mai” có nghĩa là “chôn”; còn “thần chủ” là “bài vị” tức là cái thẻ
ghi tên người chết đặt trên bàn thờ gia tiên). Nguyên tắc này có nghĩa là hễ đến đời thứ
năm thì lại đem chôn bài vị của cao tổ đi, rồi đôn lên và thêm bài vị của ông khảo vào
(“khảo” là chữ để gọi người cha vừa chết).
Như thế, theo truyền thống “cửu tộc” (9 đời), mỗi người trong chúng ta chỉ có thể
chăm lo cho bốn đời trên mình là cao, tằng, tổ, phụ và bốn đời sau mình là tử, tôn, tằng
tôn, huyền tôn, với bản thân mình nữa là chín đời.
Thế thì, sự thờ phượng ông bà cha mẹ chỉ có tính tượng trưng mà không có ý nghĩa
chính xác trong thực tế. Nếu thật sự những người chết ở thế giới bên kia cần đến sự thờ
phượng và những thức ăn thức uống chúng ta dâng cúng, thì sẽ có một sự thiếu sót vô
cùng lớn ở phía chúng ta. Ai sẽ cung cấp những nhu cầu thiết yếu đó cho biết bao thế hệ
người đã qua đời, và bao nhiêu sẽ là đủ. Những tiên tổ trên cấp “cao” trở lên thì mỗi năm
chỉ được “chu cấp” tượng trưng trong những kỳ lễ chung như kỳ “xuân tế” hoặc kỳ “phụ
tế” vào lúc giỗ thủy tổ, v.v. . . Đó là mới kể đến gia đình, còn biết bao người chết trong
các thiên tai, những cuộc thảm sát. . .
Do đó, nói về bản chất, thì sự thờ cúng ông bà chỉ có ý nghĩa biểu trưng về mặt tinh
thần và tình cảm để con cháu bày tỏ tình thương và lòng hiếu kính với những người đã
khuất, qua các lễ nghi như giỗ, cúng, khấn, vái, lạy, v.v. . .
Tuy nhiên, khi nói về quan hệ của người đã chết với cõi đời này, Thánh Kinh cho
chúng ta biết: “Kẻ sống biết mình sẽ chết, nhưng kẻ chết chẳng biết chi hết, và cũng
chẳng còn phần thưởng gì nữa, vì kỷ niệm về họ đã bị quên đi. Tình yêu, sự ganh ghét, và
lòng tranh cạnh của họ đều đã tiêu mất từ lâu; họ chẳng còn có phần gì nữa trong những
điều đang được thực hiện dưới mặt trời” (Tr 9:5-6).
Mấy câu Kinh Thánh trên không có ý nói về thế giới của những người đã chết, nhưng
nói về quan hệ của họ với chúng ta là những người còn sống. “Kẻ chết chẳng biết chi
hết” về cõi đời này nữa. “Phần thưởng” tức là được nhiều hay được ít, mất hay còn,
cũng không có tác động gì. Chúng ta có cúng nhiều hay ít, hoặc cúng tế hay không cúng
tế, cũng không còn ý nghĩa gì đối với họ. Sớm hay muộn rồi “kỷ niệm về họ” cũng sẽ qua
đi. Chúng ta có tỏ bày tình cảm của mình với họ thì họ cũng chẳng cảm nhận được, vì
“tình yêu, sự ganh ghét, lòng tranh cạnh của họ đã tiêu mất từ lâu”.
Thế thì, sự bày tỏ tấm lòng của chúng ta đối với ông bà cha mẹ chỉ có ý nghĩa khi họ
còn ở đời này. Vì vậy, đạo Chúa nhấn mạnh rằng chúng ta phải “hiếu kính cha mẹ” ngay
khi họ còn ở cõi đời này.
 Sự thờ cúng người đã chết, vì thế, không thể là một yêu cầu của Thánh Kinh và cũng
không thể là một thực hành hiệp lẽ.
3. Sự thờ phượng hiệp lẽ duy nhất phải dành cho Đấng nắm giữ và ban phát sự
sống.
Còn có một lý do quan trọng nữa khiến cho người theo đạo Chúa không thờ cúng ông
bà cha mẹ, đó là lời dạy của Thánh Kinh rằng chỉ có Đức Chúa Trời là Đấng duy nhất mà
chúng ta đáng phải thờ phượng.
Ngài là Đấng đã tạo dựng muôn vật trong toàn cõi vũ trụ, trong đó có chúng ta. Ngài
tạo ra chúng ta, ban sự sống cho chúng ta, và toàn quyền nắm giữ sự sống đó.
Thánh Kinh rất nhiều lần khẳng định rằng Đức Chúa Trời là Đấng đã tạo dựng nên
muôn loài:
“Ngài là Đấng dựng nên trời, đất, biển, và mọi vật ở trong đó. Ngài giữ lòng thành
thực đến đời đời.” (Thi 146:6)
“Đức Chúa Trời đã dựng nên thế giới và mọi vật trong đó, là Chúa của trời đất, . . .
chính Ngài là Đấng ban sự sống, hơi thở, và mọi sự cho muôn loài.” (Cong 17:24-25)
Bản thân chúng ta cũng như ông bà cha mẹ mình đều nhận sự sống từ Đức Chúa Trời,
và không ai có quyền trên chính sự sống hay sự chết của mình, hay là của người khác.
Duy chỉ có Đức Chúa Trời là Nguồn Cội của muôn loài vạn vật là có quyền trên tất cả.
Tổ tiên bốn đời hay bốn mươi đời hoặc hơn nữa cũng chưa phải là Nguồn Cội thực sự
của chúng ta. Vì vậy, sự thờ phượng đích thực phải là sự thờ phượng Đấng Sáng Tạo,
thay vì thờ phượng loài thọ tạo. Sự thờ phượng xứng đáng duy nhất phải được dành cho
Đấng Tạo Hóa là Cội Nguồn nguyên thủy của muôn loài.
Chúa Giêxu dạy rằng: “Ngươi phải thờ phượng Chúa là Đức Chúa Trời ngươi, và
chỉ phục sự một mình Ngài mà thôi” (Mat 4:10).
Chúng ta tôn kính ông bà cha mẹ, bày tỏ sự hiếu thảo khi họ còn sống và còn có thể
tiếp nhận sự hiếu thảo đó; nhưng dành sự thờ phượng đúng nghĩa duy nhất cho một mình
Đức Chúa Trời mà thôi.
Sự thờ cúng ông bà cha mẹ, vì thế, không thể là một yêu cầu của Thánh Kinh và cũng
không thể là một thực hành hiệp lẽ.
4. Sự thờ phượng hiệp lẽ là sự thờ phượng bằng tấm lòng và chân lý.
Ngoài ra, Thánh Kinh còn dạy chúng ta rằng sự thờ phượng đúng đắn phải xuất phát
từ tấm lòng chân thật. Thánh Kinh chú trọng đến tấm lòng của người thờ phượng hơn là
nghi lễ bên ngoài.
Chúa Giêxu dạy rằng: “Đức Chúa Trời là thần linh, nên ai thờ phượng Ngài thì phải
lấy tâm linh và chân lý mà thờ phượng” (Gi 4:46).
 Tâm linh hay là tấm lòng của con người là quan trọng hơn những nghi thức bên ngoài
mà chúng ta có thể thi hành. Còn chân lý là những điều đúng, những điều hợp lý mà
chúng ta nên làm.
Đức Chúa Trời là Đấng dựng nên trời đất, muôn vật, và con người cách kỳ diệu lạ
lùng phải là một Đấng Toàn Năng, Toàn Tri, khôn sáng tột cùng. Khoa học của con
người dù tiến bộ đến đâu cũng chỉ đạt được một số kiến thức vô cùng nhỏ bé chứa đựng
trong vũ trụ bao la này. Vì thế, người theo đạo Chúa không thể thờ phượng Ngài bằng
những cách thức không hợp lý (hay người ta thường gọi là “mê tín dị đoan”).
Đó là lý do vì sao chúng ta không cần thiết phải làm hình tượng, và cúng tế cho Đức
Chúa Trời hay cho bất kỳ người nào, vật nào. Người tin Chúa họp lại để thờ phượng Đức
Chúa Trời, là Đấng đang lắng nghe, bằng những bài ca, lời cầu nguyện, sự học hỏi Thánh
Kinh là Lời Đức Chúa Trời, và nhất là qua nếp sống của mình.
Thánh Kinh khuyên chúng ta phải thờ phượng Chúa cách đúng đắn:
“Khá ca ngợi Đức Giêhôva, vì là điều tốt. Hãy hát ca ngợi Đức Chúa Trời chúng ta,
vì là việc tốt lành. Sự ca ngợi hiệp lễ nghi.” (Thi 147:1-2).
“Hãy hát ca ngợi Đức Chúa Trời, khá hát đi. Hãy hát ca ngợi Vua chúng tôi, khá hát
đi. Vì Đức Chúa Trời là vua của cả trái đất, hãy hát ca ngợi cách thông hiểu. Đức Chúa
Trời cai trị các nước. Đức Chúa Trời ngự trên ngôi thánh Ngài.” (Thi 47:6-8).
Sự thờ phượng phải lẽ duy nhất, vì thế, phải được dành cho một mình Đức Chúa Trời
mà thôi.
KẾT LUẬN.
Bổn phận con cái đối với cha mẹ đã được Đức Chúa Trời đặt vào hàng đầu trong số
những bổn phận của con người đối với nhau. Quan hệ với cha mẹ là quan hệ đầu tiên
trong cuộc sống.
Tuy nhiên, chúng ta phải làm trọn bổn phận này một cách hiệp lẽ theo như Thánh
Kinh dạy. Tỏ bày sự hiếu thảo với ông bà cha mẹ khi những vị này còn sống với chúng
ta. Nhưng dành sự thờ phượng cho một mình Đức Chúa Trời mà thôi.
Nếu bổn phận đối với cha mẹ là người sinh thành quan trọng như vậy, thì bổn phận
đối với Đức Chúa Trời – Cội Nguồn của muôn vật, Đấng Sáng Tạo của chúng ta còn
quan trọng hơn biết dường nào.
Chối bỏ cha mẹ, bất kính đối với ông bà cha mẹ là một tội lớn. Nhưng khước từ Đức
Chúa Trời là tội lớn hơn hết.
“Nhưng Đức Chúa Trời tỏ lòng yêu thương của Ngài đối với chúng ta qua điều này:
đang khi chúng ta còn là tội nhân thì Đấng Christ đã vì chúng ta mà chịu chết” (Ro 5:8).
Đấng Christ tức là Chúa Giêxu. Chúng ta còn gọi là Chúa Giêxu Christ. Ngài chính là
Đức Chúa Trời Ngôi Hai, Đấng đã đến thế gian làm người để bày tỏ cho chúng ta biết về
Đức Chúa Trời, về tình yêu của Ngài, và để chết thay cho chúng ta trên thập tự giá, gánh
lấy án phạt tội lỗi mà lẽ ra chúng ta phải chịu.
 ooOoo
Sau khi đọc những điều này, nếu quí vị nhận biết mình là một người có tội đối với
Đức Chúa Trời và muốn điều chỉnh lại mối quan hệ với Ngài, hãy liên hệ với các chi hội
của Hội Thánh Tin Lành để được hướng dẫn thêm trong việc tiếp nhận Chúa Giêxu làm
Chúa và Chủ của đời sống mình.