Δομή Εκπαιδευτικού σεναρίου Τ. Α.

Μικρόπουλος, 2019

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

Δημιουργός σεναρίου
Αναγράφεται το όνομα του δημιουργού.

ΜΕΡΟΣ 1. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΣΕΝΑΡΙΟΥ

1.1 Τίτλος σεναρίου
Περιγράφεται σαφώς και περιεκτικά το συγκεκριμένο θέμα του σεναρίου και η τεχνολογική προσέγγιση
που αξιοποιείται.
Παράδειγμα: Τα στερεά, υγρά και αέρια υλικά σώματα: προσομοιώσεις του μικρόκοσμου.

1.2 Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές (τάξη εφαρμογής, γνωστικό αντικείμενο, επιστημονικό

περιεχόμενο)
Η γνωστική περιοχή αναφέρεται στο συγκεκριμένο θέμα ή την ενότητα στην οποία ανήκει το θέμα. Το
επιστημονικό περιεχόμενο περιλαμβάνει τις κύριες νέες γνώσεις προς οικοδόμηση και τα κρίσιμα στοιχεία
τους Σε περίπτωση διεπιστημονικού σεναρίου, αναφέρονται αντίστοιχα τα γνωστικά αντικείμενα ή οι
γνωστικές περιοχές που εμπλέκονται στο σενάριο.
Παράδειγμα: Ε΄ Δημοτικού, Φυσικά. Υλικά σώματα. Τα στερεά, υγρά και αέρια υλικά σώματα. Στερεά,
υγρά, αέρια, κίνηση μορίων.

1.3 Προαπαιτούμενες γνώσεις

Αναφέρονται οι γνώσεις που πρέπει να έχουν διδαχθεί και οικοδομήσει οι μαθητές, για να μπορέσουν να
κατακτήσουν το νέο επιστημονικό περιεχόμενο.
Παράδειγμα: Δομή της ύλης, άτομα, μόρια, στοιχεία, χημικές ενώσεις.

1.4 Συσχέτιση και συμβατότητα με το Πρόγραμμα Σπουδών και το Αναλυτικό Πρόγραμμα

Γίνεται αναφορά στα σημεία του προγράμματος που καλύπτει το σενάριο (γνωστικό περιεχόμενο,
μαθησιακοί στόχοι, αναμενόμενα μαθησιακά αποτελέσματα, κλπ.). Πιθανές αλλαγές από τις κατευθύνσεις
του αναλυτικού προγράμματος τεκμηριώνονται βιβλιογραφικά.
Παράδειγμα: ΆΞΟΝΕΣ ΓΝΩΣΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ: Υλικά σώματα και δομή της ύλης. ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ
(ΓΝΩΣΕΙΣ, ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ, ΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΞΙΕΣ): Να σχηματίσουν μια πρώτη αντίληψη ότι οι μακροσκοπικές
ιδιότητες της ύλης μπορούν να περιγραφούν µε ενιαίο τρόπο µε αναφορά στο µοριακό ή ατομικό επίπεδο.

1.5 Πιθανές δυσκολίες, παρανοήσεις

Ανάλογα με την παιδαγωγική προσέγγιση αναφέρονται οι παρανοήσεις, οι εναλλακτικές ιδέες και οι
δυσκολίες των μαθητών για το θέμα που πραγματεύεται το σενάριο. Οι δυσκολίες των μαθητών
αξιοποιούνται για τη σχεδίαση των διδακτικών κυρίως δραστηριοτήτων. Αναζητούνται στο βιβλίο του
δασκάλου/καθηγητή, σε σχετικές μελέτες, στην εμπειρία του εκπαιδευτικού.
Παράδειγμα: Πολλοί μαθητές θεωρούν ότι κάποια σώματα που δεν είναι ορατά, όπως ο αέρας, δεν έχουν
μάζα (από το βιβλίο του δασκάλου, Φυσικά Ε’ Δημοτικού, http://ebooks.edu.gr/new/classcoursespdf. php?
classcode=DSDIM-E).

1.6 Σκοπός του σεναρίου

Πηγές για τον καθορισμό του σκοπού αλλά και των στόχων του σεναρίου αποτελούν τα προγράμματα
σπουδών, τα βιβλία του εκπαιδευτικού, τα διδακτικά εγχειρίδια, δραστηριότητες αποτίμησης και
αξιολόγησης, μελέτες, κλπ.

1
 Δομή Εκπαιδευτικού σεναρίου Τ. Α. Μικρόπουλος, 2019

1.7 Μαθησιακοί γνωστικοί στόχοι

Μία συχνά χρησιμοποιούμενη και γενικά αποδεκτή κατηγοριοποίηση γνωστικών στόχων αποτελεί η
αναθεωρημένη έκδοση της ταξινομίας του Bloom (Anderson et al., 2001; Krathwohl, 2002). Για τη
διαμόρφωση εκπαιδευτικών σεναρίων που υποστηρίζονται από την ψηφιακή τεχνολογία, προτείνεται ως
οδηγός η ψηφιακή ταξινομία του Bloom (Churches, 2015).
Περιγράφεται η συμβολή του λογισμικού ή της τεχνολογίας που αξιοποιείται. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται
στους καινοτόμους ή πρωτότυπους τρόπους αξιοποίησης των ΤΠΕ και στην προστιθέμενη αξία που
επιφέρουν (Μικρόπουλος & Μπέλλου, 2010).
Παράδειγμα: Αξιοποίηση δυναμικών προσομοιώσεων του μικρόκοσμου για συμβολή στη δημιουργία
νοητικών μοντέλων.

Στον πίνακα 1 αντιστοιχίζεται κάθε γνωστικός στόχος με ενδεικτικά ρήματα που χρησιμοποιούνται για να
περιγράψουν κάθε επίπεδο της ταξινομίας, να διαμορφώσουν και να περιγράψουν γνωστικούς στόχους.

Πίνακας 1. Αντιστοιχίσεις στην αναθεωρημένη ταξινομία Bloom

ΕΠΙΠΕΔΟ ΡΗΜΑΤΑ
ΑΠΟΚΤΗΣΗ ΓΝΩΣΗΣ
1. Θυμάμαι
Αναγνωρίζω – προσδιορίζω. Ανακαλώ – ανακτώ.
Ανακαλώ σχετική γνώση από τη μνήμη
Ερμηνεύω – διευκρινίζω, αποδίδω ελεύθερα,
αναπαριστώ, μεταφράζω. Παραθέτω παράδειγμα –
διευκρινίζω, συγκεκριμενοποιώ. Ταξινομώ –
2. Αντιλαμβάνομαι Προσδιορίζω το νόημα
κατηγοριοποιώ, εντάσσω. Συνοψίζω – αποσπώ,
διδακτικών μηνυμάτων, προφορικών,
γενικεύω. Συνάγω – συμπεραίνω, υπολογίζω κατά
γραπτών, οπτικών
προσέγγιση, παρεμβάλλω, προβλέπω. Συγκρίνω –
αντιπαραβάλλω, αντιστοιχίζω, ταιριάζω. Εξηγώ –
κατασκευάζω μοντέλα.
ΕΜΒΑΘΥΝΣΗ ΓΝΩΣΗΣ
3. Εφαρμόζω Χρησιμοποιώ ή φέρω σε Εκτελώ – φέρνω σε πέρας. Πραγματοποιώ –
πέρας μία διαδικασία σε μία κατάσταση χρησιμοποιώ.
4. Αναλύω
Διακρίνω τη διαφορά – αντιδιαστέλλω, ξεχωρίζω,
Αποσυνθέτω το υλικό στα συστατικά του
εστιάζω, επιλέγω. Οργανώνω – ανακαλύπτω συνοχή,
και ανιχνεύω τις μεταξύ τους σχέσεις για να
ενσωματώνω, σκιαγραφώ, οργανώνω. Αποδίδω –
σχηματίσουν τη συνολική δομή ή να
αποδομώ.
πραγματοποιήσουν έναν σκοπό
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΓΝΩΣΗΣ
5. Αξιολογώ
Κάνω κρίση με βάση κριτήρια και Ελέγχω – συντάσσω, διαπιστώνω, ελέγχω. Κρίνω
προδιαγραφές
6. Δημιουργώ
Γεννώ – υποθέτω. Προγραμματίζω – σχεδιάζω.
Συνδυάζω στοιχεία για να δημιουργήσω
Παράγω - κατασκευάζω
ένα πρωτότυπο ή καινοτόμο σύνολο

1.8 Άλλοι στόχοι

Αναφέρονται, αν καλύπτονται από το σενάριο, στόχοι από την ψυχοκινητική και συναισθηματική
ταξινομία, καθώς και ευρύτεροι εκπαιδευτικοί στόχοι.

1.10 Οργάνωση διδασκαλίας, ρόλος εκπαιδευτικού, υλικοτεχνική υποδομή, διδακτικά μέσα και υλικό
Αναφέρεται ο τρόπος οργάνωσης της τάξης σύμφωνα με το διδακτικό μοντέλο που ακολουθεί το σενάριο.
Περιγράφεται ο ρόλος του εκπαιδευτικού, επίσης σύμφωνα με το ακολουθούμενο διδακτικό μοντέλο.

2
 Δομή Εκπαιδευτικού σεναρίου Τ. Α. Μικρόπουλος, 2019

Αναφέρεται η χρονική διάρκεια υλοποίησης του σεναρίου. Η διάρκεια του σεναρίου είναι καλό να
συμφωνεί με την προτεινόμενη διάρκεια μελέτης του αντίστοιχου θέματος από το αναλυτικό πρόγραμμα.
Αναφέρεται ο εκτιμώμενος χρόνος για την ολοκλήρωση κάθε δραστηριότητας.
Αναφέρονται τα απαιτούμενα διδακτικά μέσα και διδακτικό υλικό.

ΜΕΡΟΣ 2. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΕΝΑΡΙΟΥ

2.1 Περιγραφή διδακτικών και μαθησιακών δραστηριοτήτων – φύλλα εργασίας
Περιγράφεται με σαφήνεια η διδακτική διαδικασία, οι διδακτικές και μαθησιακές δραστηριότητες και τα
φύλλα εργασίας μέσω των οποίων υλοποιούνται οι δραστηριότητες.
Οι δραστηριότητες συνδέονται άμεσα με τους στόχους.
Οι δραστηριότητες μπορεί να διακρίνονται στις εξής κατηγορίες:
1. Δραστηριότητες ψυχολογικής και γνωστικής προετοιμασίας: αποτίμηση υπάρχουσας γνώσης,
ανίχνευση αναπαραστάσεων και γνωστικών δυσκολιών.
2. Δραστηριότητες διδασκαλίας της γνωστικής περιοχής.
3. Δραστηριότητες εμπέδωσης της γνωστικής περιοχής.
4. Δραστηριότητες (διαμορφωτικής) αξιολόγησης της γνωστικής περιοχής.
5. Μεταγνωστικές δραστηριότητες.

2.2 Συνοπτικό περίγραμμα διδακτικής διαδικασίας

Φύλλο / α
Τίτλος Χρόνος
α/α εργασίας ανά Διδακτική τεχνική Διδακτικό – εποπτικό υλικό
δραστηριότητας (λεπτά)
δραστηριότητα

ΜΕΡΟΣ 3. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Η αξιολόγηση αφορά σε διαδικασίες αξιολόγησης των μαθητών, καθώς και του σεναρίου από τους
μαθητές.
Το εκπαιδευτικό σενάριο αποτελεί ένα παιδαγωγικό εργαλείο για τον δημιουργό του, αλλά και για άλλους
εκπαιδευτικούς. Προτείνεται επομένως η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού σεναρίου από άλλους
εκπαιδευτικούς.

3.1 Αξιολόγηση μαθητών

Συνήθως υλοποιείται μέσω των μαθησιακών δραστηριοτήτων και των αντίστοιχων φύλλων εργασίας.
Αναφέρονται οι τεχνικές αξιολόγησης των μαθητών (τυπικές ή εναλλακτικές) και η διαδικασία της
αξιολόγησης (φύλλα αξιολόγησης, εργασία στο σπίτι, εργασία με λογισμικό, κλπ).

3.2 Αξιολόγηση σεναρίου

Αναφέρονται οι τρόποι και οι θεματικές αξιολόγησης του σεναρίου (φύλλα εργασίας, συνεργασία
μαθητών, στάση μαθητών, χρονική διάρκεια, παιδαγωγική αξία της ψηφιακής τεχνολογίας, κλπ.).

ΜΕΡΟΣ 4. ΕΠΕΚΤΑΣΙΜΟΤΗΤΑ ΣΕΝΑΡΙΟΥ

3
 Δομή Εκπαιδευτικού σεναρίου Τ. Α. Μικρόπουλος, 2019

Το εκπαιδευτικό σενάριο ως παιδαγωγικό εργαλείο δημιουργείται για συγκεκριμένη διδακτική κατάσταση,

αλλά εμπεριέχει δυνατότητες επέκτασης προς πολλές πλευρές. Οι προτάσεις επέκτασης του σεναρίου
μπορεί να αφορούν διαφορετικούς στόχους ή άλλες δραστηριότητες για την επίτευξη των στόχων. Μπορεί
να αφορούν σε άλλους τρόπους αξιοποίησης του λογισμικού, άλλες εφαρμογές λογισμικού, διαφορετικές
τεχνολογίες. Μπορεί επίσης να αφορούν στην αξιοποίηση του τροποποιημένου σεναρίου σε διαφορετικά
θέματα του γνωστικού αντικειμένου, άλλα γνωστικά αντικείμενα, διαφορετικές τάξεις.

ΜΕΡΟΣ 5. ΠΗΓΕΣ ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Αναφέρονται οι βιβλιογραφικές πηγές που χρησιμοποιούνται για τη σχεδίαση του σεναρίου. Για
παράδειγμα αναφέρονται οι πηγές από τις οποίες προκύπτουν οι δυσκολίες των μαθητών όταν δεν
προέρχονται από τα εγχειρίδια, η τεκμηρίωση των στόχων όταν είναι διαφορετικοί από το αναλυτικό
πρόγραμμα.

Anderson, L. W. & Krathwohl, D. R. (Eds.) (2001). A Taxonomy for Learning, Teaching, and Assessing: A
Revision of Bloom's Taxonomy of Educational Objectives. MA: Allyn & Bacon.
Churches, Α. (2015). Educational origami. Ανακτήθηκε 18 Νοεμβρίου 2015 από
http://edorigami.wikispaces.com/ Bloom’s+Digital+Taxonomy#IntroductionandBackground:
TheCognitiveDomain-Bloom’sTaxonomy
Iowa State University. Center for Excellence in Learning and Teaching. A Model of Learning Objectives.
Ανακτήθηκε 18 Νοεμβρίου 2015 από http://www.celt.iastate.edu/pdfs-
docs/teaching/RevisedBloomsHandout.pdf
Krathwohl, D. R. (2002). A Revision of Bloom's Taxonomy: An Overview. Theory into practice, (41(4), 212-
218
Μικρόπουλος, Τ. Α. & Μπέλλου, Ι. (2010). Σενάρια διδασκαλίας με υπολογιστή. Αθήνα: Κλειδάριθμος.