Self-Instructional Manual (SIM) For Self-Directed Learning (SDL)

UNIVERSITY OF MINDANAO
College of Arts and Sciences Education

Language Program
Physically Distanced but Academically Engaged
Self-Instructional Manual (SIM) for Self-Directed Learning (SDL)
Course/Subject: GEFIL 1/Panitikang Filipino
Name of Teacher:
Melissa C. Napil, EdD
THIS SIM/SDL MANUAL IS A DRAFT VERSION ONLY; NOT FOR

REPRODUCTION AND DISTRIBUTION OUTSIDE OF ITS INTENDED USE.
THIS IS INTENDED ONLY FOR THE USE OF THE STUDENTS WHO ARE
OFFICIALLY ENROLLED IN THE COURSE/SUBJECT.
EXPECT REVISIONS OF THE MANUAL.
General Education - Language
2nd Floor, DPT Building, Matina Campus, Davao City
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
Table of Contents
Week 1 – 2 Page
Batayang Kaalaman sa Pag-aaral ng Panitikan
Metalanguage 7
Essential Knowledge 8
Let’s Check 16-18 BB’s quiz feature

Let’s Analyze Activity 1 19 BB’s quiz feature
Let’s Analyze Activity 2 20 BB’s quiz feature
In A Nutshell 21 BB’s forum feature
Q and A List 22 BB’s discussion feature
Keyword Index 22
Week 3
Panahon ng Katutubo
Metalanguage 23
Essential Knowledge 24
Let’s Check 30 BB’s quiz feature

Let’s Check 31 BB’s quiz feature
Let’s Analyze Activity 1 31 BB’s forum feature
In A Nutshell 29 BB’s discussion feature
Q and A List 33 BB’s quiz feature
Keyword Index 33
First Examination BB’s quiz feature
2
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
Course Outline: GEFIL 1 – Panitikang Filipino
Course Coordinator: Melissa C. Napil, EdD

Email: melissa_napil@umindanao.edu.ph
Student Consultation: Done by online (LMS) or thru text, call or email
Mobile: 0905-2296068
Phone: (082) 3050647 loc. 118
Effectivity Date: June 2020
Mode of Delivery: Blended (On-Line with face to face or virtual sessions)
Time Frame: 54 Hours
Student Workload: Expected Self-Directed Learning
Requisites: None
Credit: 3
Attendance Requirements: A minimum of 95% attendance is required at all
scheduled Virtual or face to face sessions.
Course Outline Policy
Areas of Concern Details

Contact and Non-contact Hours This 3-unit course self-instructional manual is designed for
blended learning mode of instructional delivery with
scheduled face to face or virtual sessions. The expected
number of hours will be 54 including the face to face or
virtual sessions. The face to face sessions shall include
the summative assessment tasks (exams) since this
course is one of the general education subjects across
colleges.
Assessment Task Submission Submission of assessment tasks shall be on 3rd, 5th, 7th
and 9th week of the term. The assessment paper shall be
attached with a cover page indicating the title of the
assessment task (if the task is performance), the name
of the course coordinator, date of submission and name of
the student. The document should be emailed to the
course coordinator. It is also expected that you already
paid your tuition and other fees before the submission of
the assessment task.
If the assessment task is done in real time through the

features in the Blackboard Learning Management System,
the schedule shall be arranged ahead of time by the
course coordinator.
Turnitin Submission (IF To ensure honesty and authenticity, all assessment tasks
NECESSARY) are required to be submitted through Turnitin with a
maximum similarity index of 30% allowed. This means that
3
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
if your paper goes beyond 30%, the students will either opt
to redo her/his paper or explain in writing addressed to the
course coordinator the reasons for the similarity. In
addition, if the paper has reached more than 30%
similarity index, the student may be called for a
disciplinary action in accordance with the University’s
OPM on Intellectual and Academic Honesty.
Please note that academic dishonesty such as cheating

and commissioning other students or people to complete
the task for you have severe punishments (reprimand,
warning, expulsion).
Penalties for Late The score for an assessment item submitted after the
Assignments/Assessments designated time on the due date, without an approved
extension of time, will be reduced by 5% of the possible
maximum score for that assessment item for each day or
part day that the assessment item is late.
However, if the late submission of assessment paper has

a valid reason, a letter of explanation should be submitted
and approved by the course coordinator. If necessary, you
will also be required to present/attach evidences.
Return of Assessment tasks will be returned to you two (2) weeks
Assignments/Assessments after the submission. This will be returned by email or via
Blackboard portal.
For group assessment tasks, the course coordinator will

require some or few of the students for online or virtual
sessions to ask clarificatory questions to validate the
originality of the assessment task submitted and to ensure
that all the group members are involved.
Assignment Resubmission You should request in writing addressed to the course
coordinator his/her intention to resubmit an assessment
task. The resubmission is premised on the student’s
failure to comply with the similarity index and other
reasonable grounds such as academic literacy standards
or other reasonable circumstances e.g. illness, accidents
financial constraints.
Re-marking of Assessment Papers You should request in writing addressed to the program
and Appeal coordinator your intention to appeal or contest the score
given to an assessment task. The letter should explicitly
explain the reasons/points to contest the grade. The
program coordinator shall communicate with the students
on the approval and disapproval of the request.
If disapproved by the course coordinator, you can elevate

your case to the program head or the dean with the
original letter of request. The final decision will come from
the dean of the college.
Grading System Course exercises – 30% (including BlackBoard forum)
1st exam – 10%
2nd exam – 10%
3rd exam – 10%
4
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
Final exam – 40%

Preferred Referencing Style (IF
APA 6th Edition
THE TASK REQUIRES)
Student Communication You are required to create a umindanao email account
which is a requirement to access the BlackBoard portal.
Then, the course coordinator shall enroll the students to
have access to the materials and resources of the course.
All communication formats: chat, submission of
assessment tasks, requests etc. shall be through the
portal and other university recognized platforms.
You can also meet the course coordinator in person

through the scheduled face to face sessions to raise your
issues and concerns.
For students who have not created their student email,

please contact the course coordinator or program head.
Contact Details of the Dean Khristine Marie D. Concepcion. PhD
Email: khristinemarie_concepcion@umindanao.edu.ph
Phone: 082-3050647 local 134
Contact Details of the Program Edwin L. Nebria, EdD
Head Email: edwin_nebria@umindanao.edu.ph
Phone: 082-3050647 local 134
Students with a Special Needs Students with special needs shall communicate with the
course coordinator about the nature of his or her special
needs. Depending on the nature of the need, the course
coordinator with the approval of the program coordinator
may provide alternative assessment tasks or extension of
the deadline of submission of assessment tasks. However,
the alternative assessment tasks should still be in the
service of achieving the desired course learning
outcomes.
Online Tutorial Registration (IF You are required to enroll in a specific tutorial time for this
NECESSARY) course via the www.case.edu.ph portal. You will attend
the tutotial sessions and take the pre and post test to
determine the progress. This can be done online or you
can call or text directly the course coordinator for
assistance if you do not have internet connection. Please
note that there is a deadline for enrollment to the tutorial.
Help Desk Contact Brigida Bacani
Head-LIC
library@umindanao.edu.ph
09513766681
Carizza Mari C. Tinanac
GSTC Facilitator
Email: crizzamari_tinanac@umindanao.edu.ph
Phone: 09778058911/09504665431/09058924090
Library Contact Ronadora Diala
GSTC Head
(082) 300-5456
Norgel May I. Petinglay
Head-LIC
5
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
Email: library@umindanao.edu.ph
Phone 09513766681
Course Information – see/download course syllabus in the Black Board LMS
CC’s Voice: Magandang buhay! Malugod ko kayong binabati para sa asignaturang GEFIL
1: Panitikang Filipino na sumasaklaw sa pag-aaral ng iba’t ibang anyo ng
panitikan sa pamamagitan ng pagbasa sa ilang tekstong hango sa iba’t ibang
rehiyon ng Pilipinas. Tatalakayin din ang mga mahahalagang kaganapan sa
iba’t ibang panahon ng kasaysayan ng panitikan sa sambayanang Pilipino
Ang modyul na ito ay binuo upang magamit bilang sanggunian sa pag-aaral
ng Panitikang Filipino. Bagamat marami na ring aklat ang naisulat at
nalathala, naniniwala ang mga manunulat ng modyul na ito na makatutulong
pa rin ito sa pagtunghay ng mga mahahalagang pangyayaring humabi sa
kasaysayan ng lahing Pilipino na naging sanligan ng ating kabihasnan at
kalinangan.
CO: Sa pagtatapos ng kurso, ang mga mag-aaral ay inaasahang:

a. Nakikilala ang kalinangang Pilipino at natatalos ang minanang yaman at taglay na
katalinuhan ng lahing ating pinagmulan.
b. Namumulat ang kamalayan at sensibilidad at natatamo ang magandang saloobin
at pagpapahalaga sa kagalingang hatid ng panitikan.
c. Naipapamalas ang pagpapahalaga sa akdang pampanitikan sa pamamagitan ng
madulang sabayang pagbigkas.
Tayo ay magsimula
6
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
Kabanata 1
BATAYANG KAALAMAN SA PAG-AARAL NG PANITIKAN
Week 1-3: Unit Learning Outcomes (ULO): Sa katapusan ng aralin, ang mga mag-aaral
ay inaasahang
1. nakikilala ang kalinangan ng lahing ating pinagmulan; at

2. naipaliliwanag ang kahalagahang dulot ng pag-alam sa ating minanang yaman at taglay
na katalinuhan ng lahing ating pinagmulan.
Big Picture in Focus

ULOa. Nakikilala ang kalinangan ng lahing ating pinagmulan
Metalanguage
Sa bahaging ito, ang pinakamahalagang terminolohiya na may kaugnayan sa pag-

aaral ng panitikan ng Pilipinas ay ilalahad upang magamapanan ang ULOa. Mga
terminong ating mapag-uusapan ay ilalahad sa paraang malinaw at madaling
maintindihan.
1. Kahulugan at Kahalagahan
Ang salitang PANITIKAN ay galing sa salitang-ugat na TITIK at unlaping PANG (na
naging PAN dahil sa impluwensiya ng unang letra ng salitang ugat) at hulaping AN
(pang + TITIK + an = pangTITIKan). Batay sa tuntuning pagbabagong
morpoponemiko, ang panlaping pang ay nagbabago ng anyo at nagiging pan kapag
ikinakabit ito sa salitang ugat na nagsisimula sa letrang d,l,r,s at t kaya ang dapat na
PANGTITIKAN ay naging panitikan.
2. Ang ibang manunulat ay nagbigay ng kani-kanilang kahulugan gaya ng mga

sumusunod (Lorenzo et al., 2010 at Santiago et al., 1989):
ü nagpapahayag ng damdamin ng tao tungkol sa iba’t ibang bagay sa daigdig,
sa pamumuhay, sa pamahalaan sa lipunan at sa kaugnayan ng kanilang
kaluluwa sa Dakilang Lumikha (Bro Azarias )
ü bungang-isip na isinatitik (Alejandro Abadilla )
ü buhay dahil ito ay repleksyon ng pamumuhay at pakikipamuhay ng mga tao
sa kanyang ginagalawang lipunan.
ü Ang panitikan ay umusbong kasabay ng pagbabago ng panahon at
kasaysayan dahil na rin sa matinding pangangailangan ng tao.
ü mabisang instrumento upang mapagbago ang damdamin at isipan ng tao, at
mapakilos siya ayon sa idinikta ng kanyang puso at isip. ang panitikan ay
walang kamatayan, a never ever ending story, sapagkat ito ay buhay.
7
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
ü ang tao ang gumagawa nito at habang mayroon pang nilalang na nabubuhay
sa mundo, ang panitikan ay magpapatuloy gaya rin ng panitikang , na binubuo
at patuloy na binubuo ng mga mamamayang Pilipino.
ü ang panitikan ay sining sapagkat ito ay nasusulat sa isang maganda, maayos
at kalugud-lugod na pamamaraan.
ü anumang bagay raw ang naisasatitik, maging ito’y totoo,kathang-isip, o
bungang tulog lamang ay maaaring gawing panitikan (Webster).
ü ang panitikan ay kasaysayan ng kaluluwa ng mga mamamayan (Ramos).
3. Patula isa sa pangkalahatang anyo ng panitikan na nangangailangan ng masusing pagpila
ng ng mga salita, pagbilang ng mga pantig, at paghahanap ng magkakatugmang salita
upang maipadama ang isang damdamin o kaisipang nais ipahayag ng manunulat.
4. Tuluyan o Prosa nasusulat sa karaniwang takbo ng pangungusap gaya ng nobela,
talambuhay, maikling kuwento, dula alamat balita sanaysay anekdota parabula.
5. Mga Dahilan Kung Bakit Dapat Pag-aralan ang Panitikang Pilipino
ü upang makilala ang kalinangang Pilipino, malaman ang ating minanang
yaman ng kaisipan at taglay na katalinuhan ng lahing ating pinagmulan.
ü upang matalos natin na tayo’y may marangal at dakilang tradisyon na
nagsilbing patnubay sa mga impluwensya ng ibang mga kabihasnang
nanggagaling sa ibang mga bansa.
ü upang mabatid natin ang mga kapintasan sa ating panitikan at
makapagsanay upang maiwasto ang mga ito.
ü upang malaman ang ating mga kagalingan sa pagsulat at mapagsikapang
ito’y mapagbuti at mapaunlad.
ü bilang mga Pilipinong mapagmahal at mapagmalasakit sa ating sariling
kultura ay dapat nating pag-aralan ang ating panitikan. Tayo higit kaninuman
ang dapat mapaghalaga sa sariling atin.
Essential Knowledge
Upang magampanan ang nasabing ULO’s para sa unang tatlong linggo ng

asignaturang ito, kailangan mong maunawaan ang sumusunod na Essential Knowledge
na ilalatag sa susunod na pahina. Alalahanin na hindi kayo pinagababawalang gumamit
ng ibang batayang makikita sa ating silid aklatan gaya ng ebrary, search.proquest.com
at iba pa.
Kaligirang kasaysayan
Ang panitikan ng bawat bansa ay kasaysayan ng mga pangyayari na nagsisilbing

repleksyon ng pamumuhay at pakikipamuhay ng mga tao sa kanyang kinabibilangang
lipunan. Pinakikilos nito ang ating malikot na isip at binibigyang pintig ang ating puso.
Bago pa man dumating ang mga mananakop na Español, ang mga katutubong
Pilipino ay mayroon nang maituturing na sariling panitikang nagpapakita ng kanilang
kalinangan at kasaysayan. Bukod dito, mayroon na rin silang sariling sistema ng pagsulat
8
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
na tinatawag na baybayin. Sa pamamagitan nito, naitala nila ang ilang mahahalagang

pangyayari sa kanilang buhay gaya ng kanilang tradisyon, kaugalian, paniniwala, at iba
pa. Ayon sa kasaysayan, ang ating mga ninunong Pilipino ay gumamit ng matutulis na
bagay gaya ng dulo ng kawayan, kahoy, lanseta, bato, at bakal bilang panulat, at ang mga
biyas ng kawayan, talukap ng bunga, at dahoon ng mga punongkahoy naman ang naging
sulatan nila. Masasabing ang pamamalasak ng lipat-dila o pasalitang uri ng panitikan ang
isa sa pangunahing katangian ng panitikan sa panahong ito. Dahil dito, napreserba nila
ang kanilang sinaunang panitikan.
MGA AKDANG NAKAIMPLUWENSYA SA PANITIKAN NG PILIPINAS AT NG DAIGDIG
Napakalaking impluwensya ng panitikan sa ating buhay, damdamin, kaisipan at

ugali ng tao at kultura ng lahi. Ito ay isang paraan na nagkakalapit ang damdamin ng mga
tao sa sanlibutan. kaparaanan, ang ating binabasa ay nagbibigay ng iba’t ibang
impormasyonna magbubunga ng kaunlarang pansarili o panlipunan. Ilan sa mga ito ay ang
sumusunod:
Ø Banal na Kasulatan/Bibliya.
Ø Koran mula Arabia (Arabic
Ø Iliad at Odyssey ni Homer (Greek
Ø Mahabharata ng India (Sanskrit
Ø Canterbury Tales ni Chaucer (Old English
Ø Uncle Tom’s Cabin ni Harriet Beecher Stowe(Modern English).
Ø Divina Comedia ni Dante Alighieri
Ø El Cid Compeador ni Dante Alighieri
Ø Isanlibo at Isang Gabi (One Thousand and One Nights
Ø Aklat ng mga Araw ni Confucius (Analects)
Ø Aklat ng mga Patay ng Ehipto( Book of the Dead
Ø Awit ni Rolando ( Songs of Roland)
Ø Noli Mi Tangere at El Filibusterismo ni Dr. Jose Rizal
ANYO NG PANITIKAN
A. Mga Uri ng Akdang Tuluyan
a. Pabula - mga salaysayin din itong hubad sa katotohanan ngunit ang layuni’y
gisingin ang isipan ng mga mambabasa, higit ng mga bata sa mga pangyayaring
makahuhubog sa kanilang ugali at pagkilos. Tampok ang mga hayop bilang ga
pangunahing tauhan sa kwento.
Halimbawa:
Ang Pagong at ang Matsing ni Dr. Jose Rizal
Ang Kuneho at ang Pagong ni Aesop
b. Parabula- kwento o salaysay na hango sa banal na kasulatan na naglalayong

mailarawan ang isang katotohang moral o ispiritwal sa isang matalinghagang
paraan.
Halimbawa:
9
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
Ang Mabuting Samaritano

Ang Alibughang Anak
c. Alamat- ito’y mga salaysaying hubad sa katotohanan; tungkol sa pinagmulan ng

bagay ang paksa nito.
Halimbawa:
Alamat ng Ilog Pasig
Alamat ng Mangga
d. Maikling Kuwento- ito’y salaysaying may isa o ilang tauhan, may isang
pangyayari sa kakintalan.
Halimbawa:
Ang Kuwento ni Mabuti ni Genoveva Edroza- atute
Impen Negro ni Rogelio Sikat
Walang Panginoon ni Deogracias Rosario
Nagbibihis na ang Nayon ni Brigido Batumbakal
e. Anekdota - mga likhang-isip lamang ng mga manunulat ang mga maikling

salaysaying ito na ang tanging layunin ay makapagbigay-aral sa mga
mambabasa.
Halimbawa:
Para sa mga hindi nakakaalam, ang Hebreo ang wika na ginagamit sa Israel. Isang ahenteng
Ruso (KGB agent) ang nakakita sa isang matandang nababasa ng balarilang Hebreo sa parke ng
Moscow. Itinanong ng ahente kung ano ang kanyang binabasa, at isinagot ng matanda na ito ay
aklat ukol sa wika ng Israel. Sinabi ng ahente na sa gulang ng matanda ay hindi na ito
makararating pa sa Israel. Sinabi ng matanda na tama ang ahente ngunit sa paraiso ang wika ay
Hebreo.Tinudyo ng ahente ang matanda na baka sa impiyerno ito mapunta. Sumagot ang
matanda na hindi problema iyon sapagkat marunong na siya ng wikang Ruso.
https://www.tagaloglang.com/anekdota-halimbawa/)
f. Sanaysay - pagpapahayag ng kuru-kuro o opinyon ng may-akda tungkol

sa isang suliranin o pangyayari.
Halimbawa:
Kapag Lumaki Na (Sulating di Pormal)
Pinalaki tayo sa kasinungalingan. Bata pa lang tayo, sinanay na tayo sa mga nilalang na hindi
naman natin nakikita. Kapre, tikbalang, manananggal, tiyanak, multo at mangkukulam. Mga
lamang-lupa daw ang tawag dito. Nagtataka ako kung bakit hindi isinama ang kamote, sibuyas at
luya. Mga lamang-lupa din naman iyon.
Kapag nagkakasakit tayo, ipinipilit ng Nanay na masarap ang lasa ng gamot para sa sakit mo.
Kahit kalasa iyon ng tinta ng pentel pen o panis na mantika. Para mapainom ka, kailangang
pasinungalingang pagkasarap-sarap ng gamot kahit pati sila kapag umiinom nito ay
nagkakandangiwi na rin sa simangot. At may batok ka galing kay Tatay kapag nailuwa mo at
naisuka. Sayang ang ipinambili ng gamot.
10
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
Ipapanood sa iyo sa TV ang mas lalong pinakamalalaking kasinungalingan. Sesame Street na

hindi mga totoong tao ang gumaganap. Palakang nagsasalita, mag-partner na puppet na
parehong lalaki (sino kaya ang bading?), halimaw na mahilig sa biscuit, bampirang hanggang 10
lang ang kayang bilangin (minsan up to 12), ibon na kasing laki ng elephant at elepanteng balbon
(saan ka nakakita ng elepanteng pagkahahaba ng balahibo sa katawan?) at isang nilalang na
mahilig mag-ipon ng basura at nakatira sa basurahan. May tagalog version ito dito sa Pilipinas,
ang Batibot. Ang problema, ang pinakabida sa program na ito, isang tuso at isang tanga.
Bahagi ng isang sanaysay mula sa http://sanaysay-filipino.blogspot.com/2011/07/maikling-sanaysay-

tungkol-sa-kabataan.html
g. Talumpati - ito’y isang pagpapahayag na binibigkas sa harap ng mga

tagapakinig. Ang layunin nito humikayat, magbigay ng impormasyon,
mangatuwiran, magpaliwanag, at magbigay ng opinyon o paniniwala.
Halimbawa:
Ang isang ordinaryong batang Pilipino ay kalimitan na tinitignan bilang isang

kasambahay ng kanyang mga magulang. Sa ating modernong panahon ngayon ay
karamihan ng mga bata ay nahuhubog sa teknolohiya. Mga bata na tumutunganga nalang
sa harapan ng kompyuter o cellphone, hindi man tumutulong sa mga gawaing bahay.
Minsan nahihirapan ang ating mga magulang sa lahat ng mga gawain kaya halina’t
tulungan natin ang ating nanay at tatay.Ito ang mga paraan para maging mabuting anak sa
kanyang mga magulang:
Tumulong — Bilang mga anak, tayo ay inaasahan ng ating mga magulang para gawin
ang kanilang inutos. Hindi dahil tinatamad sila, kundi kailangan nila ng tulong. Marami sa
atin ay ang mga magulang ay matanda na. Madalas hindi na nila kaya ang lahat ng mga
gawain kaya para maging mabuting anak ay kailangan natin silang tulungan.
Sumunod — Tayong mga kabataan, madalas nating sinasabi na “Masyado naman kayo

mahigpit sa akin” sa ating mga magulang, o kaya binubulong nalang sa ating sarili. Sila,
bilang magulang, gusto lang nila kung anong nararapat sayo. Alam nila kung ano ang
ikabubuti mo dahil dumaan na rin sila sa ating edad. Naging bata rin sila para malaman
kung anong ikasasama o ikabubuti natin.
Bahagi ng talumpati mula sa https://medium.com/@cod5sabre/mabuting-anak-6905f9f8dc6f
h. Dula- ito’y itinatanghal sa ibabaw ng entablado o tanghalan. Nahahati ito

sa ilang yugto, at sa bawat yugto ay maraming tagpo.
Halimbawa: “Hulyo 4, 1954 A D
ni Dionisio Salazar (1968)
i. Balita- ito’y isang paglalahad ng mga pang-araw-araw na pangyayari sa

lipunan, pamahalaan, mga industriya at agham, mga sakuna, at iba pang
paksang nagaganap sa buong bansa o maging sa ibayong dagat.
Halimbawa:
11
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
MANILA - Nakumpiska ng mga awtoridad ang P6.8 milyon na halaga ng hinihinalang shabu mula
sa magkahiwalay na operasyon sa Las Piñas at Quezon City, na nagresulta sa pagka-aresto ng 5
hinihinalang drug pusher, Linggo.
Unang naaresto ang 3 suspek na nagbenta ng droga sa mga operatiba ng Philippine Drug
Enforcement Agency sa parking area ng isang mall sa Las Piñas.
Nakuha sa kanilang bag ang nasa kalahating kilo ng umano'y shabu na nagkakahalaga ng P3.4
milyon, ayon sa PDEA.
Dagdag ng ahensya, 2 beses nang nagpuslit ng shabu ang mga suspek mula sa kanilang supplier
na si alyas Ladj sa Talitay, Maguindanao.
Bahagi ng balita mula sa http://news.abs-cbn.com/news/07/02/18/halos-p7-m-shabu-

nakumpiska-sa-las-pias-qc
j. Talambuhay - tala ng kasaysayan ng buhay ng isang tao. Maaaring ito’y pang-

iba o pansarili.
k. Nobela- mahabang salaysaying nahahati sa mga kabanata. Hango sa

tunay na buhay ng tao ang mga pangyayari at sumasakop sa mahabang
panahon. Ginagalawan ito ng maraming tauhan.
Halimbawa: Me Tangere, El Felibusterismo
B. Mga Uri ng Akdang Patula

A. Tulang Pasalaysay ang uring ito ay naglalarawan ng mahahalagang mga tagpo
o pangyayari sa buhay, halimbawa’y ang kabiguan sa pag-ibig, ang mga
suliranin at panganib sa pakikidigma o kagitingan ng mga bayani.
a.1 Epiko–nagsasalaysay ng mga kabayanihang halos hindi mapaniwalaan
pagkat nauukol sa mga kababalaghan. Ito’y nagbubunyi sa isang alamat o
kasaysayan na naging matagumpay laban sa mga panganib at kagipitan.
a.2 Awit at korido –mga paksang hango sa pangyayaring tungkol sa

pagkamaginoo at pakikipagsapalaran, ay mga hari’t reyna, prinsipe’t
prinsesa nagkakaisa sa kaharian. Ang awit ay ay may sukat na 12] pantig at
inaawit nang mabagal sa saliw ng gitara, samantalang ang korido’y may
sukat na walong [8] pantig at binibigkas sa kumpas ng martsa.
a.3 Balad–may himig na awit dahilang ito ay inaawit habang may

nagsasayaw. Ito ay nilikha noong unang panahon.Sa kasalukuyan
nagpapasama na ito sa tulang kasaysayan na may anim hanggang walong
pantig.
B. Tulang Liriko ito ay nagtataglay ng mga karanasan, kaisipan, guniguni,

pangarap at iba’t ibang damdaming maaaring madama ng may-akda o ng ibang
tao. Ang uring ito ng tula ay maikli at payak.
12
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
b.1 Awiting bayan – ang karaniwang paksa ng uring ito ay pag-ibig,

kawalang pag-asa o pamimihagti, pangamba, kaligayahan, pag-asa at
kalungkutan.
b.2 Soneto –tulang may 14] na taludtod hinggil sa damdamin at kaisipan,

may malinaw na batiran ng likas na pagkatao, at sa kabuuan, ito’y
naghahatid ng aral sa mambabasa.
b.3 Elehiya – nagpapahayag ng damdamin o guniguni tungkol sa kamatayan

o kaya’y tula ng pananangis lalo na sa paggunita ng isang yumao.
b.4 Dalit – awit na pumupuri sa Diyos o Mahal na Birhen at nagtataglay ng

kaunting pilosopiya sa buhay.
b.5 Pastoral- ito ay may layuning maglarawan ng tunay na buhay sa bukid.
b.6 Oda - nagpapahayag ng isang papuri o panaghoy o iba pang masiglang

damdamin; walang tiyak na bilang ng pantig o tiyak na bilang ng taludtod sa
isang saknong.
C. Tulang Pandulaan katulad ito ng karaniwang dula, ang kaibanahan nga

lamang ay binibigkas ng mga tauhan ang kanilang mga diyalogo sa paraang
patula. Maaaring isama sa uring ito ang mga tulang binibigkas sa sarswela at
komedya.
c.1 Trahedya – uring dulang angkop sa mga tunggaliang nagwawakas sa

pagkasawi o pagkawasak ng pangunahing tauhan.
c.2 Komedya – isang gawa na ang sangkap ay piling-pili at ang pangunahing

tauhan ay may layong pukawin ang kawilihan ng manonood. Nagwawakas
ito ng masaya. Ang tunggalian ay karaniwang nagtatapos sa pagkakasundo
ng mga tauhan na nakapagpapasaya sa damdamin ng manonood.
c.3 Melodrama –karaniwang ginagamit sa lahat ng mga dulang musikal,

kasama na ang opera. Ngunit ngayon ito ay may kaugnayan sa trahedya
tulad din ng parsa sa komedya. Ang sangkap ng uring ito ng dula ay
malungkot ngunit naging kasiya-siya ang katapusan para sa pangunahing
tauhan ng dula.
c.4 Parsa (Farce) uri ng dula na may layunin magpasiya sa pamamagitan

ng mga kawing-kawing na mga pangyayaring nakatatawa.
c.5 Saynete (Sketch) uri ng dula na ang pinapaksa ay mga karaniwang

pag-uugali ng tao o pook.
D. Tulang Patnigan kabilang sa uring ito ang karagatan, dupo at balagtasan.
13
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
d.1 Karagatan – ito ay batay sa alamat ng singsing ng isang prinsesa na

naihulog niya sa dagat sa hangarin mapangasawa ang kasintahang
mahirap. Hinamon niya ang mga binatang may gusto sa kanya na sisirin ang
singsing sa dagat at ang makakakuha’y pakakasalan niya. Sa larong ito,
isang kunwa’y matanda ang tutula hinggil sa dahilan ng laro; pagkatapos ay
paiikutin ang isang lumbo o tabo na may tandang puti sinumang matapatan
ng tandang ito paghinto ay siyang tatanungin ng dalaga ng mga talinghaga.
d.2 Duplo – ito ang humalili sa karagatan. Ito’y paligsahan ng husay sa

pagbigkas at ang patula. Ang mga pangangatwiran ay hango sa Bibliya, sa
mga sawikain, at mga kasabihan. Karaniwang nilalaro upang aliwin ang mga
namatayan.
d.3 Balagtasan – ito ang pumalit sa duplo at ito’y sa karangalan ng “Sisne

ng Panginay na si Francisco “Balagtas” Baltazar”. Ito’y tagisan ng talino sa
pagbigkas ng tula, bilang pangangatwiran sa isang paksang pagtatalunan.
Mga Paraan ng Pagpapahayag ng Panitikan
Ayon kay Pagkalinawan (2006) at Santiago, Kahayon at Limdico (1989),

pasulat man at pasalita, patula o tuluyan, ang anumang akdang pampanitikan ay
maaaring talakayin sa apat na uri ng pagpapahayag.
Pagsasalaysay – isang uri ng pagpapahayag na nagsasalaysay ng isang

karanasan. Halimbawa: “45: Isang Paglalakbay”
Paglalarawan isang paraang naglalarawan ng isang bagay, tao o lugar na ang mga
detalye ng katangian maging ito man ay kagandahan at kapintasan ng tao, bagay o
lugar ay binabanggit dito. Halimbawa: “Davao… Isang Pagbabalik-Tanaw”
Paglalahad – isang paraang nagbibigay katuturan sa isang ideya o konsepto.
Nagmumungkahi rin ito ng paraan ng paggawa ng isang bagay. Maaaring tumalakay
ng isang suliranin, magbigay ng dahilan o kalutasan. Halimbawa: Paano magluto ng
ginataang paksiw na tilapia
Pangangatwiran naglalayong humikayat sa mga mambabasa o tagapakinig na

pumanig sa opinyon ng manunulat o tagapagsalita. Halimabawa: “ Kailangan ang
Taos na Pagtawag at Pananalig sa Poong Lumikha”
Self-Help:
You can also refer to the sources below to help you further understand
the lesson:
Argonza, M. V., Bongalon, Y. L., Gonzales, J.O., Tabirao, E. A. 2014. Tudla:Binagong edisyon.
Quezon City: Philippine Educational Publishers Association.
Baldonado, Riza B. 2013. Readings from world literature:understanding people’s cultures
traditions and beliefs. Quezon City: Great Books Publishing.
14
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
Cabasaan, W., Caranto, A. Magtibay, P. 2014. Appreciating Philippine contemporary

literature. Malabon City: Junezyville Publications.
Espina, L., Plasencia, N., Ramos, V., & Villena, J. 2014. Literatura ng Iba’t ibang rehiyon ng
Pilipinas (Ikalawang edisyon). Manila: MINDSHAPERS CO., INC.
Limpot, Marilou Y, Dela Salde, Marsan S., Napil, Melissa C., Oliva, Elleine Rose A., Bayani,
Rammel T.,Solatorio, Lilian B., Cuevas, Alma B., Cahucom, Gina G.and Palma, Reita C.
2018. Panitikang Filipino. Malabon City: MUTYA Publishing Co. Inc.
Rodil, R. C. 2014. Heritage of world literature: poetry selection, Philippines. Mandaluyong
City: Books Atbp Publishing Corp.
https://www.marvicrm.com/2017/10/song-of-roland-tagalog-version
http://imgfil.com/1b67tb
https://www.learnreligious.com
https://www.britannica.com/topic/
https://en.wikipedia.org/wiki/uncletoms
https://tl.wikipedia.org/wiki/divina
https://simple.wikipedia.org/wiki/ElCid
https://mgablognielaine.blogspot.com/2016/10/pagsusuri-ng-ilang-kwento-sa-nobelang.html
https://www.scribd.com/doc/46405451/Mga-Maiimpluwensyang-Akda
https://afrikhepri.org/tl/ang-aklat-ng-mga-patay-ng-sinaunang-egyptians-pdf/
LET’S CHECK!
Gawain 1. Panuto: Piliin at isulat sa patlang ang pinakaangkop na letra ng inyong sagot. Gamitin ang
malaking letra at bawal ang anumang pagbubura.
____1. Isa sa mga tulang pasalaysay na naglalarawan ng katapangan, kabayanihan at pakikipagsapalaran

ng mga tao.
A. soneto
B. balad
C. epiko
D. elehiya
____ 2. Ito ay isa sa mga akdang tuluyan na tumatalakay sa pinagmulan ng isang bagay, lugar o pangyayari
A. talambuhay
B. parabula
C. anekdota
D. alamat
____ 3. Ito ay isa sa mga paraan ng pagpapahayag ng naglalayong humikayat sa mga mambabasa o
tagapakinig na pumanig sa opinyon ng manunulat o tagapagsalita na malinaw na nailatag ang mga
katwiran
15
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
A. Pagsasalaysay
B. Pangangatwiran
C. Paglalahad
D. Paglalarawan
____ 4. Ito ay isa sa mga unang anyo ng tula na ginagamit sa panggagamot o pangkukulam.
A. salawikain
B. bulong
C. sawikain
D. bugtong
____5. Ito ang kasaysayan ng kaluluwa ng mamamayan. Nasasalamin dito ang mga layunin, damdamin
at pag–asa ng isang lahi
A. kultura
B. panitikan
C. relihiyon
D. bugtong
____ 6. Tulang liriko na may isang saknong at may 14 na talutod na ang kabuuan ay hinggil sa damdamin
ng kaisipan
A. elehiya
B. balad
C. oda
D. soneto
____ 7. Napag-alaman nina Julah at Jikeh sa pamamagitan ng pagbabasa na mayroong langit, purgatoryo
at impierno, subalit nakalimutan nila kung alin sa mga akdang pampanitikan ito maaaring basahin.
A. Aklat ng mga Araw
B. Iliad at Homer
C. Divina Comedia
D. Aklat ng mga Patay
____ 8. Isa sa mga akdang pampanitikan na naglalaman ng alamat at mitolohiya ng ehipto
A. Divina Comedia
B. Uncle Tom’s Cabin
C. Aklat ng mga Patay
D. Aklat ng mga Araw
____ 9. Ito ay isa sa mga akdang tuluyan na binibigkas sa harap ng madla at may layuning hikayatin ang
kanyang tagapakinig
A. soneto
B. nobela
C. balita
D. talumpati
____ 10. Nakagawian na nina Samantha at Jemimah na bumili ng pahayagan tuwing umaga upang hindi
mahuli sa nangyayari sa kanilang paligid, anong anyo ng panitikan ang kanilang tinatangkilik?
A. sanaysay
B. nobela
C. balita
D. pabula
____ 11. Sa anong uri ng tulang pasalaysay nabibilang ang Florante at laura?
A. balad
B. awit at korido
C. epiko
D. soneto
____ 12. Isa sa mga akdang tuluyan na nag- iiwan ng isang kakintalan sa mambabasa
A. sanaysay
B. maikling kuwento
C. talumpati
16
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
D. nobela
____ 13. Isa sa mga paraan ng pagpapahayag na ang layunin ay magbigay ng kahulugan
A. paglalarawan
B. pagsasalaysay
C. pangangatwiran
D. paglalahad
____ 14. Isa sa mga akdang maimpluwensiya na tumatalakay sa Gintong panahon ng Kristiyanismo sa
France.
A. El Cid Compeador
B. Aklat ng mga Araw
C. Awit ni Rolando
D. Canterbury Tales
____ 15. Isa sa mga anyo ng panitikan na binubuo ng pangungusap na tuloy-tuloy
A. sanaysay
B. prosa
C. patula
D. liriko
____ 16. Ang Mabuting Samaritano:__;____: pabula
A. Parabula::: Alamat ng Duryan
B. Maikling kwento::: Ang Matsing at ang Unggoy
C. Parabula::::Ang Matsing at ang Tipaklong
D. Anekdota:::Ang Langgam at ang Tipaklong
____ 17. Isa sa maimpluwensiyang akda na naglalarawan ng katangiang panlahi ng mga Arabo
A. Aklat ng mga Araw
B. El Cid Compeador
C. Iliad at Odyssey
D. Uncle Tom’s Cabin
____18. Nais malaman ni Simonne kung aling akda ang naging batayan ng ideolohiyang demokrasya, aling
aklat ang dapat niyang basahin?
A. Isang Libo’t Isang Gabi
B. Divina Comedia
C. Canterbury Tales
D. Uncle Tom’s Cabin
____ 19. Ito ang natatanging epiko ng mga Tagalog
A. diona
B. tulalang
C. haraya
D. kumintang
____ 20. Ang mga akdang Noli Mi Tangere at El Filibusterismo ay nabibilang sa anong anyo ng panitikan?
A. tuluyan
B. ppatula
C. liriko
D. korido
____ 21. Si Bb. Jilliene ay nagnanais na mapaniwala at maakit ang kanyang mambabasa sa kanyang
ginagawang obra. Ano ang paraan ng pagpapahayag ang dapat niyang gamitin?
A. paglalahad
B. paaglalarawan
C. pangangatwiran
D. pagsasalaysay
____ 22. May takdang gawaing ibinigay ang guro ni Sabelle. Nais ng kanyang guro na hingin ang kanilang
pananaw hinggil sa kampanya laban sa droga ng gobyernong Duterte. Anong akdang tuluyan ang
pinagawa ng guro?
A. talambuhay
B. maikling salaysay
17
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
C. sanaysay
D. anekdota
____ 23. Alim:: pinakamatandang epiko sa Pilipinas; _____::pinakamahabang epiko sa daigdig
A. Hudhud
B. Mahabharata
C. Bidasari
D. Don Juan Teñoso
____ 24. Isa mga akdang maimpluwensiya na naging batayan ng pananampalataya ng mga Tsino.
A. Aklat ng mga Patay
B. Aklat ng mga Araw
C. Aklat ni
D. Aklat ng mga Buwan
____ 25. Isa sa mga akdang patula na kinabibilangan ng Romeo at Juliet.
A. soneto
B. oda
C. trahedya
D. melodrama
____ 26. Isa sa mga tulang pandulaan na ang tunggalian ay karaniwang nagtatapos sa pagkakasundo ng
mga tauhan na siya naming nakapagpapasaya sa mga manonood.
A. parsa
B. saynete
C. melodrama
D. komedya
____ 27. Ito ay isa sa mga tulang patnigan na ang pangangatwiran ay hango sa Bibliya, sa salawikain at
mga kasabihan upang aliwin ang namatayan.
A. karagatan
B. balagtasan
C. duplo
D. debate
____ 28. Ito ay isa sa mga tulang pasalaysay na ang paksa ay tungkol sa pagkamaginoo ng mga tauhan.
A. epiko
B. awit at korido
C. balad
D. melodrama
____ 29. Nais ni Sienna na magsulat tungkol sa pag-uugali ng mga Kidapaweño. Anong uri ng tulang
pandulaan ang kanyang isusulat?
A. saynete
B. parsa
C. duplo
D. pastoral
____ 30. Isa sa mga tulang liriko na nagpapahayag ng papuri o panaghoy o iba pang masiglang damdamin
at walang tiyak na bilang ng pantig o taludtod.
A. oda
B. soneto
C. dalit
D. pastoral
LET’S ANALYZE
18
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
Pagsasanay 1. Hindi sapat na malaman lamang ang mga termino ukol sa panitikan, kailangan
pang palawigin ang inyong kaalaman upang lalong mapalawak ang inyong kabatiran. Talakayin
nang maayos ang mga nakatala sa ibaba.
1. Kailangang pag-aralan ang Panitikan.
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________
2. Ang panitikan ay kahapon, ngayon at bukas.
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________
3. Ang panitikan ay walang kamatayan .
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_________________________________________________________
19
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
Pagsasanay 2. Panuto: Punan ng sagot ang talaan hinggil sa mga akdang nagbigay ng
impluwensiya sa ating panitikan. Tingnan ang LMS para sa detalye ng
pagsasakatuparan ng gawaing ito
Paboritong
Akda Tauhan at Katangian Tunggalian Resolusyon
pangyayari/senaryo
Iliad at
Odyssey
Mahabharata
Canterbury
Tales
Uncle Tom’s
Cabin
Divina
Comedia
El Cid
Compeador
Isanlibo’t
Isang Gabi
Aklat ng mga
Araw
Book of the
Dead
Awit ni
Rolando
IN A NUTSHELL
Sinasabing nakikita sa panitikan ang buong larawan ng isang kultura, tradisyon at paniniwala,
ibig sabihin ang kabanatang ito ay kapaki-pakinabang upang mabuksan at magkakaroon ng
kabatiran ang bawat isa ukol sa halaga ng pagbabasa ng panitikan?
1. Para sa iyo, (Ano ang iyong masasabi kung ang isang bansa ay walang talang panitikan?)
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
___________________________________________
20
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
2. Ano ang ambag ng panitikan sa pagpapanatili sa kultura, tradisyon at paniniwala ng isang

lahi?
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________
Q & A LIST
Mga Tanong/Isyu Sagot
KEYWORD INDEX
21
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
ü panitikan ü kasaysayan
ü akdang patula ü impluwensya
ü akdang tuluyan ü bungag-isip
ü walang kamatayan ü oda
ü Homer ü Osiris
ü Dante Alighiere ü Noli Mi Tangere
ü titik ü El Filibusterismo
KABANATA 2
PANAHON NG KATUTUBO
Big Picture in Focus:

ULOb. Naipaliliwanag ang kahalagahang dulot ng pag-alam sa ating
minanang yaman at taglay na katalinuhan ng lahing ating pinagmulan.
Metalanguage
Sa bahaging ito, ang pinakamahalagang terminolohiya na may kaugnayan sa pag-

aaral ng panitikan sa panahon ng Katutubo ay ilalahad upang magampanan ang ULOb.
Mga terminong ating mapag-uusapan ay ilalahad sa paraang malinaw at madaling
maintindihan.
1. bumbong isang uri ng kawayan na ginamit ng ating mga ninuno sa pagpapalaganap ng

panitikan
2. kuwentong bayan mga karaniwang kaganapan sa pamayanan. Tungkol sa buhay,
pakikipagsapalaran, pag-iibigan, katatakutan, at katatawanan na kapupulutan ng
magagandang aral sa buhay.
3. Maragtas ang salaysay na ito ay tungkol sa sampung datung tumakas mula sa Borneo
dahil sa kalupitan ni Sultan Makatunaw. Nagtungo sila sa Panay at binili ito kay Haring
22
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
Marikudo. Nasasaad dito ang paraan ng pagbili ng lupa, paglinang dito, paghahati-hati
ng mag tirahan, pagbubuo ng mga samahan ng mga pinuno at pagpapairal ng batas na
dapat sundin ng mga mamamayan.
4. Haraya binubuo ito ng mga alituntunin ng kabutihang-asal at mga salaysay na mga
halimbawa ng mga naturang tuntunin.
5. Lagda ito’y Katipunan ng mga batas o kautusan na dapat tuparin ng mga mamamayan.
ang halimbawa nito ay ang “Kodigo ni Kalansyaw”.
6. Hari sa bukid ito’y salaysay tungkol sa isang haring hindi nakikita ngunit nalalaman ng
mga tao na nakatira sa taluktok ng bundok ng Kanlaon sa Negros. Ang naturang hari ay
parang isang bathala na nagbibigay biyaya sa mabubuti at nagpaparusa sa masasama.
7. Wayang Orang at Wayang Purwa palabas na may kinalaman pananampalataya. na
naglalarawa sa kapangyarihan ng kanilang bathala sa pagpaparusa sa mga nagkasala.
patula ang usapan at may kasamang awit at sayaw. Ang mga pagtatanghal ay may
kaunting banghay (plot), na karaniwan at tungkol sa pagpaparusa ng bathala sa
kalupitan ng Sultan o Datu sa mga aliping babae.
8. embayoka ang mga Muslim sa Lanaw at Holo ay may palabas na pagtatalong patula na
katulad ng balagtasan ng katagalugan. Ito’y ginampanan ng isang lalaki at isang babae.
Ang tawag sa palabas na ito ay embayoka o bayok.
9. sayatan isang laro ng panyo na may tulaan, awitan at sayawan.
10. yantok isang uri ng halaman na may sukat mula 250 hanggang 650 metro ang habà
ng katawan. Karaniwang makikita ang halamang ito sa Aprika, India, at Timog
silangang Asia.
Essential Knowledge
Upang magampanan ang nasabing ULO’s para sa unang tatlong linggo ng

asignaturang ito, kailangan mong maunawaan ang sumusunod na Essential Knowledge
na ilalatag sa susunod na pahina. Alalahanin na hindi kayo pinagbabawalang gumamit ng
ibang batayang makikita sa ating silid aklatan gaya ng ebrary, search.proquest.com at
iba pa.
Kaligirang kasaysayan
Ang panitikan sa panahong ito ay…

ü Karaniwang pasalindila (oral)
ü Tumatalakay sa paraan ng pamumuhay (way of life) ng ating mga ninuno
ü Nagpapatunay na may sibilisasyon/kabihasnan na ang mga katutubo sa Pilipinas bago
pa dumating ang mga Español
ü Matatagpuan din sa mga palayok, banga, kawayang bumbong (isang ng bamboo) .
kung nakasulat.
23
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
Unang tulang Tagalog
A. Awiting Bayan o kantahing-bayan ay tulang inaawit na nagpapahayag ng damdamin,

kaugalian, paniniwala, karanasan, gawain o hanapbuhay ng mga taong naninirahan sa
isang pook o lugar.
1. Oyayi/hele (pagpapatulog ng bata)
Halimbawa:
BAYBAYIN Matulog ka na
bunso, ang ina mo ay
malayo
At hindi ka
masundo may putik at
mabaho.
2. Kalusan (paggawa)
Halimbawa:
Likas sa Pilipino ang
pagtutulungan
Sama-samang
tumutulong para sa bayan
Mayaman man o mahirap, nandiyan ang pagkakaisa
Kapit-bisig itong pinaglabanan
3. Balitaw/Kundiman awit ng pag-ibig
Halimbawa:
Ang balat mo’y huwag ibilad kung mainit
Kailangan mo’y salakot na pambukid
Ang balat kung masungit ang panahon
Parang payong din ‘yon
4. Diona (kasal)
Halimbawa:
Aanhin ang yamang Saudi,
O yen ng Japayuki
24
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
Kung wala ka sa tabi
-Fernando Gonzales https://burubudoy.wordpress.com/2008/07/15/pinoy-haiku-tanaga-dalit-at-diona/)
5. Kumintang/tagumpay (pandigma) , ito ay kasaysayan ng mga pandirigma ng mga

kawal nina Datu Dumangsil ng Tall at Datu Balkasusa ng Tayabas at ng Bai ng
Talim.
6. Dalit/himno (pagsamba sa anito/panrelihiyon) isang awit ng papuri, luwalhati,

kaligayahan o pasasalamat, karaniwang para sa Diyos o Mahal na Birhen
sapagkat nagpapakita, nagpaparataingo nagpapadama ng pagkadakila o
pagsamba.
Halimbawa:
Pumanaog, pumanaog si Mansilatan,

Saka si Badla ay bababa,
Mamimigay ng lakas,
Pasayawin ang mga baylan,
Paligiran ang mga baylan.
Birhen sa Barangay
O Maria reyna sa Pilipinas,
Panalipdi kami sa mga katalagman,
Agaka kami nagdto sa manluluwas,
Si Kristo nga anak mo ug ang
Among kaluwasan.
7. Dung-aw isang makalumang tula at tradisyon ng mga Ilokano. Isa itong tulang
inaawit bilang panaghoy sa isang taong namatayan.
Halimbawa:
Ay ama nga nageb-ebba
Dinak man kaasian aya
A panawan a sisina
Tay uneg balay a kasa.
Ay ama nga nageb-ebba

Dinak man kaasian aya
A panawan a sisina
Tay uneg balay a kasa.
8. Soliranin awit sa pagsasagwan
9. Talindaw awit sa pamamangka

Halimbawa:
Sagwan, tayo'y sumagwan
Ang buong kaya'y ibigay.
Malakas ang hangin
Baka tayo'y tangayin,
Pagsagwa'y pagbutihin.
B. MGA KARUNUNGANG-BAYAN
25
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
Ang mga bugtong, palaisipan, salawikain at kasabihan ay itinuturing na karunungang-bayan

dahil nagpapatalas ito ng isipan upang mag-isip at bigyang-kahulugan ang mahalagang kaisipang
nakapaloob ditto o ang ma salitang inilalarawan nito.
1. Bugtong tulang patugma na ang layunin ay pahulaan ang isang bagay, tao at pook na
kakikitaan ng talinghaga. Ito ay karaniwang nilalaro sa mga lamayan sa patay para
magbigay-aliw at mawala ang antok habang nagpupuyat. Nang lumaon, ginagawa na rin
ito tuwing may pistahan o sa mga pagtitipon.
Mga Halimbawa:
1. Gintong binalot ng pilak/pilak na binalot ng balat.
2. Hindi hayop, hindi tao/walang gulong tumatakbo.
3. Dahong pinagbungahan/bungang pinagdahunan.
4. Bumili ako ng alipin/mataas pa sa akin.
5. Pinihit ko si kaibigan, bumukas ang daanan.
6. Nang bata’y submarino, nang tumanda’y eroplano.
7. Natuwa ang nawalan, nagalit ang nakakuha.
8. Prutas na kaysarap kainin, may itim na perlas kung hatiin.
9. Isang pindot ng daliri, impormasyo’y sari-sari.
10. Tubig sa kaitaasan, ang ulo’y bilugan.
2. Salawikain butil ng karunungang hango sa karanasan ng matatanda na nagsisilbing batas

at tuntunin ng kagandahang-asal ng ating mga ninuno.
1. Ang hipong palatulog, 6. May tainga ang lupa,

Inaanod ng agos. May pakpak ang balita.
2. Umiwas sa baga, 7. Ang araw bago sumikat,
Sa apoy nasugba. Nakikita ang banaag
3. Ang maniwala sa sabi-sabi, 8. Ang magtanim ng hangin,
Walang bait sa sarili. Bagyo ang aanihin.
4. Ang sumusira sa bakal,
Kanya ring kalawang.
5. Kung may isinuksok,
May madudukot.
3. Sawikain kagaya ng salawikain na nagpapahayag ng magandang kaisipan o mensahe sa

buhay. Ang kaibahan lamang, ito ay tiyak at madaling matukoy ang mensahe. Ito at
tinatawag ding kawikaan o mga kasabihang walang natatagong kahulugan.
1. Ang tunay na kaibigan sa gipit nasusubukan.

2. Nasa Diyos ang awa, nasa tao ang gawa.
3. Daig ng maagap ang taong masikap.
4. Kung minsan ang awa, masakit ang iwa.
5. Tulak ng bibig, kabig ng dibdib.
4. Palaisipan isang paraan ng pagpukaw at paghasa ng kaisipan ng tao. Ito ay nakalilibang

bukod sa nakadaragdag ng kaalaman.
1. May isang bola sa mesa. Tinakpan ito ng sombrero.

Paano mo kaya makukuha ang bola nang di man lang magagalaw ang sombrero?
26
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
2. May isang prinsesang sa tore ay nakatira, balita sa kaharian, pambihirang ganda.

Bawal tumingala upang siya’y makita. Ano ang gagawin ng binatang sumisinta?
3. Sa paglalakad ng isang mangangaso sa kagubatan ay nakakita siya ng isang puno

ng bayabas na hitik na hitk sa bunga. Nais niyang kumuha ng bunga ngunit ito’y
binabantayan ng mababagsik na unggoy. Paano makakakuha ng bayabas ang
mangangaso na hindi niya sasaktan ang mga unggoy?
4. May isang balong ang lalim ay dalawampung dipa. Sa balong ito ay may palaka,
ang palaka ay nakaahon ng tatlong dipa sa iisang araw ngunit nadudulas ng
dalawang dipa. Ilang araw aakyatin ng palaka ang balon?
5. Kawikaan kauri ng sawikain na ang kaibahan lamang ay laging nagtataglay ng aral sa

buhay.
Halimbawa:
Ang kasipagan ay kapatid ng kariwasaan.
Walang ligaya sa lupa na di dinilig ng luha.
C. Iba pang Anyo ng Unang Tula

1. Mga Tugmaang Pambatamga tugmaang karaniwang ginagamit sa panunukso
o pagpuna sa kilos o gawi ng isang tao.
Halimbawa :
a. Tiririt ng maya c. Bata, batuta

Tiririt ng ibon, Nagsuot sa lungga,
Ibig mag-asawa, Hinabol ng palaka
Walang ipalamon
b. Putak,putak d. Ako’y isang lalaking matapang

Batang duwag Huni ng ibon kinatatakutan
Matapang ka’t,
Nasa pugad.
2. Bulong tugmang ginagamit sa panggagamot na pangkulam o pang-eengkanto.
Mga halimbawa:
a. Tabi, tabi po nuno.
Huwag pong magagalit, kaibigan,
Aming pinuputol lamang,
Ang sa ami’y napag-utusan.
b. Dagang malaki, dagang maliit,

Heto ang ngipin kong sira na’t pangit,
Bigyan mo ako ng bagong kapalit.
Ikaw ang nagnakaw ng bigas ko.
27
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
c. Lumuwa sana mga mata mo,

Mamaga sana ang katawan mo,
Patayin ka ng anito.
D. Epiko mahabang tulang pasalaysay na nagpapakita ng kabayanihan, katapangan, at

pakikipagsapalaran ng pangunahing tauhan. Ang mga pangyayari ay karaniwang hindi
kapani-paniwala at punong-puno ng mga kababalaghan.
Ibat ibang Epiko
1. Bidasari (Moro)
2. Tatuang, Tulalang, Tuwaang (Bagobo)
3. Parang Sabir (Moro/Tausug)
4. Haraya (Bisaya)
5. Maragtas (Bisaya)
6. Kumintang (Tagalog)
7. Biag (Buhay) ni Lam-Ang (Ilokano)
8. Ibalon (Bicolano)
9. Bantugan (Muslim/Maranao)
10. Labaw Donggon (Ilongo)
11. Hudhud (Ifugao)
12. Alim (Ifugao)
13. Hinilawod (Bisaya)
14. Indarapatra at Sulayman (Maguindanao)
Ang ilan sa mga halimbawang nabanggit ay mababasa sa
https://drive.google.com/file/d/1dqVw-ldJ7Tw6z4-63BHVeIlhg7ksbGSG/view?usp=sharing
Self-Help:
You can also refer to the sources below to help you further
understand the lesson:
Argonza, M. V., Bongalon, Y. L., Gonzales, J.O., Tabirao, E. A. 2014. Tudla:Binagong edisyon.
Quezon City: Philippine Educational Publishers Association.
Baldonado, Riza B. 2013. Readings from world literature:understanding people’s cultures
traditions and beliefs. Quezon City: Great Books Publishing.
Cabasaan, W., Caranto, A. Magtibay, P. 2014. Appreciating Philippine contemporary
literature. Malabon City: Junezyville Publications.
Espina, L., Plasencia, N., Ramos, V., & Villena, J. 2014. Literatura ng Iba’t ibang rehiyon ng
Pilipinas (Ikalawang edisyon). Manila: MINDSHAPERS CO., INC.
Limpot, Marilou Y, Dela Salde, Marsan S., Napil, Melissa C., Oliva, Elleine Rose A., Bayani,
Rammel T.,Solatorio, Lilian B., Cuevas, Alma B., Cahucom, Gina G.and Palma, Reita C.
2018. Panitikang Filipino. Malabon City: MUTYA Publishing Co. Inc.
Rodil, R. C. 2014. Heritage of world literature: poetry selection, Philippines. Mandaluyong
City: Books Atbp Publishing Corp.
https://drive.google.com/file/d/1dqVw-ldJ7Tw6z4-63BHVeIlhg7ksbGSG/view?usp=sharing
https://drive.google.com/file/d/1A39cvHbMGzZL110DKn6ejokdvD7s2qFN/view?usp=sharing
28
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
LET’S CHECK!
Gawain 1. Panuto: Piliin at isulat sa patlang ang pinakaangkop na letra ng inyong sagot.
Gamitin ang malaking letra at bawal ang anumang pagbubura.
____ 1. Awiting bayan na nagpapahayag ng damdamin, karanasan, paniniwala, gawain o

hanapbuhay ng mga mamamayan sa isang pook.
A. oda
B. elehiya
C. parsa
D. pastoral
____ 2. Ang uri ng karaniwang paksa sa Matandang panitikan.
A. pasulat
B. makabayan
C. panrelihiyon
D. lipat-dila
____ 3. Ang sistema ng pagsulat ng mga sinaunang Pilipino.
A. pasalita
B. abakada
C. abecedario
D. baybayin
____ 4. Isa sa mga epiko na isinaalang–alang niya ang kaniyang kaluluwa sa isang gintong isda.
A. Bidasari
B. Bantugan
C. Alim
D. Hudhud
____ 5. Isa sa mga tauhan ng isang epiko na labis nanibugho sa taglay na kakisigan,
katapangan at kahusayan sa pakikipagdigma ng kanyang kapatid.
A. Marikudo
B. Bantugan
C. Haring Madali
D. Indarapatra
29
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
____ 6. Isa sa mga salot sa epikong Indaraptra at Sulayman, na nagging dahilan upang maiwan,
ng Reyna ang kanyang
A. Pah
B. Tarubusaw
C. ibong Garuda
D. Kurita
____ 7. .Ang itinuring na bayani ng kahariang Bumbaran.
A. Prinsipe Sulayman
B. Indarapatra
C. Haring Madali
D. Prinsipe Bantugan
____ 8. Siya ang nakapatay kay Pah at sa dambuhalang ibong may pitong ulo.
A. Haring Indaraptra
B. Prinsipe Sulayman
C. Prinsipe Batugan
D. Haring Madali
____ 9. ito ay Katipunan ng mga alituntunin ng mabuting pagtupad sa pamahalaan.
A. salawikain
B. kawikaan
C. sawikain
D. bulong
____ 10. Ito ay isa sa mga unang anyo ng tula na ginagamit sa panggagamot o pangkukulam.
A. tugma
B. dula
C. sawikain
D. bulong
____ 11. Isa sa mga epiko na itinuturing na pinakamahabang epiko ng Panay.
A. Maragtas
B. Biag ni Lam-ang
C. Alim
D. Hinilawod
____ 12. Dulang pagtatalo na kahawig ng balagtasan ng mga Tagalog na karaniwang ginagawa
sa Jolo at Lanao.
A. embayoka B. kawikaan
C. sawikain D. bulong
____ 13. Ito ay isa sa mga epiko na hango sa Malay.
A. Bantugan B. Indaraptra at Sulayman
C. Bidasari D. Haraya
____ 14. Isa sa mga epiko na isinaalang–alang niya ang kaniyang kaluluwa sa isang gintong
isda.
A. Bidasari B. Bantugan
C. Alim D. Hudhod
____ 15. Siya ay itinuring na bayani ng kahariang Bumbaran.
A. Prinsipe Sulayman
B. Indarapatra
C. Haring Madali
D. Prinsipe Bantugan
____ 16. Ito ay ng mga tuntunin ng mabuting pagtupad sa pamahalaan.
A. salawikain
B. kawikaan
C. sawikain
30
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
D. bulong
____ 17. Sa bundok na ito pumunta si Indarapatra para labanan ang halimaw na ibong may 7
ulo.
A. Bundok
B. Bundok Kurayan
C. Bundok Mantinupli
D. Bundok Guindongan
____ 18. Saang epiko matatagpuan ang pangalang Bugan at Wigan?
A. Tulalang
B. Alim
C. Bidasari
D. Hudhud
____ 19. Ito ay isang epiko na binubuo ng 25 salaysay tungkol sa isang bayani.
A. Biag ni Lam-ang
B. Bantugan
C. Bidasari
D. Hudhud
____ 20. Isa sa mga tauhan ng epiko na unang taong nakatira sa Bikol.
A. Lam-ang
B. Bantugan
C. Maragtas
D. Baltog
Gawain 2. Panuto: Pagtapat-tapatin ang mga pahayag mula sa hanay A at hanay B.

Isulat sa patlang ang tamang sagot.
Hanapin sa hanay B ang pagkakakilanlan ng mga pangunahing tauhan sa epiko na nasa
hanay A. Isulat sa patlang ang titik ng tamang sagot.
A B
_____1. Hinilawod a. maraming ulo
_____2. Alunsina b. may dalawang ulo.
_____3. Labaw Dunggon c. hari ng Akklan
_____4. Padalugdog d. namuhay sina Alunsina at Paubari
_____5. Saragnayan e. kabag
_____6. Humadapnon f. pangalawang asawa ni Labaw Dunggon
_____7. Aso Managa g. epiko ng Panay
_____8. Banalakon h. asawa ni Labaw
_____9. Dumalapdap i. banal na babae ng dagat Silangan
_____10. Madyaas j. ng kadiliman
_____11. Umban Paimbabaw k. hari ng Irong-irong
_____12. Burigadang Pada l. hari ng kadiliman
_____13. Ayutang m. kaharian ng isa sa mga asawa ni Humadapnon
_____14. Angiy Ginbitinam n. hari ng Hantik
_____15. Abyang Dirlinin o. nakapatay sa hari ng kadiliman
LET’S ANALYZE
31
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
Pagsasanay 1. Hindi sapat na malaman lamang ang mga batayang kaalaman ukol sa
panitikan ng panahon ng katutubo, kailangan pang palawigin ang inyong
kaalaman upang lalong mapalawak ang inyong kabatiran. Talakayin
nang maayos ang mga nakatala sa ibaba.
1. Paano napanatili ng mga katutubo ang kanilang paraan ng panulat?
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_________________________
IN A NUTSHELL
Tinalakay sa bahaging ito ang panitikan bago dumating ang mga dayuhan. Ipinakita rito
ang mga obra ng ating mga ninuno. Nagpapatunay na may sariling kalinangan na ang ating mga
ninuno.
1. Para sa iyo, ano ang iyong masasabi ukol sa kulturang Pilipino?
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
32
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_________________________________________________________
2. Kung tayo ay hindi sinakop ng mga dayuhan, ano kaya ang naging larawan ng ating
Pilipinong kabihasnan?
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________
Q & A LIST
Mga Tanong/Isyu Sagot
KEYWORD INDEX
33
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
ü baybayin ü palaisipan
ü pasalindila ü kawikaan
ü salawikain ü kwentong bayan
ü Confucious ü bumbong
ü tugmaang pambata ü Noli Mi Tangere
ü akdang patula ü sawikain
ONLINE CODE OF CONDUCT
(1) All teachers/course facilitators and students are expected to abide by an honor code
of conduct, and thus everyone and all are exhorted to exercise self-management
and self-regulation.
(2) All students are guided by professional conduct as learners in attending OBD or
DED courses. Any breach and violation shall be dealt with properly under existing
guidelines, specifically in Section 7 (Student Discipline) in the Student Handbook.
(3) Professional conduct refers to the embodiment and exercise of the University’s Core
Values, specifically in the adherence to intellectual honesty and integrity; academic
excellence by giving due diligence in virtual class participation in all lectures and
activities, as well as fidelity in doing and submitting performance tasks and
assignments; personal discipline in complying with all deadlines; and observance of
data privacy.
(4) Plagiarism is a serious intellectual crime and shall be dealt with accordingly. The
University shall institute monitoring mechanisms online to detect and penalize
plagiarism.
(5) Students shall independently and honestly take examinations and do assignments,
unless collaboration is clearly required or permitted. Students shall not resort to
dishonesty to improve the result of their assessments (e.g. examinations,
assignments).
(6) Students shall not allow anyone else to access their personal LMS account.
Students shall not post or share their answers, assignment or examinations to
others to further academic fraudulence online.
(7) By enrolling in OBD or DED courses, students agree and abide by all the provisions
of the Online Code of Conduct, as well as all the requirements and protocols in
handling online courses.
34
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
Course prepared by:
MELISSA C. NAPIL, Ed.D MARILOU Y. LIMPOT, Ed.D

Faculty, Language Discipline Faculty, Language Discipline
ALMA B. CUEVAS, Ed.D GINA G. CAHUCOM, Ed.D

Faculty, Language Discipline Faculty, Language Discipline
Reviewed by:
EDWIN L. NEBRIA, Ed.D.

Chair, Languages Discipline
Approved by:
KHRISTINE MARIE D. CONCEPCION, Ph.D.

Dean, College of Arts and Sciences Education
35
Phone No.: (082)300-5456/305-0647 Local 134
36

Self-Instructional Manual (SIM) For Self-Directed Learning (SDL)

Uploaded by

Document Information

Original Description:

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Self-Instructional Manual (SIM) For Self-Directed Learning (SDL)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

UNIVERSITY OF MINDANAO

College of Arts and Sciences Education

Physically Distanced but Academically Engaged

Self-Instructional Manual (SIM) for Self-Directed Learning (SDL)

Course/Subject: GEFIL 1/Panitikang Filipino

THIS SIM/SDL MANUAL IS A DRAFT VERSION ONLY; NOT FOR

Let’s Check 16-18 BB’s quiz feature

Let’s Check 30 BB’s quiz feature

First Examination BB’s quiz feature

Course Outline: GEFIL 1 – Panitikang Filipino

Course Coordinator: Melissa C. Napil, EdD

Course Outline Policy

Areas of Concern Details

If the assessment task is done in real time through the

Please note that academic dishonesty such as cheating

However, if the late submission of assessment paper has

For group assessment tasks, the course coordinator will

If disapproved by the course coordinator, you can elevate

Final exam – 40%

You can also meet the course coordinator in person

For students who have not created their student email,

Course Information – see/download course syllabus in the Black Board LMS

CO: Sa pagtatapos ng kurso, ang mga mag-aaral ay inaasahang:

1. nakikilala ang kalinangan ng lahing ating pinagmulan; at

Big Picture in Focus

Sa bahaging ito, ang pinakamahalagang terminolohiya na may kaugnayan sa pag-

2. Ang ibang manunulat ay nagbigay ng kani-kanilang kahulugan gaya ng mga

Upang magampanan ang nasabing ULO’s para sa unang tatlong linggo ng

Ang panitikan ng bawat bansa ay kasaysayan ng mga pangyayari na nagsisilbing

na tinatawag na baybayin. Sa pamamagitan nito, naitala nila ang ilang mahahalagang

MGA AKDANG NAKAIMPLUWENSYA SA PANITIKAN NG PILIPINAS AT NG DAIGDIG

Napakalaking impluwensya ng panitikan sa ating buhay, damdamin, kaisipan at

b. Parabula- kwento o salaysay na hango sa banal na kasulatan na naglalayong

Ang Mabuting Samaritano

c. Alamat- ito’y mga salaysaying hubad sa katotohanan; tungkol sa pinagmulan ng

e. Anekdota - mga likhang-isip lamang ng mga manunulat ang mga maikling

f. Sanaysay - pagpapahayag ng kuru-kuro o opinyon ng may-akda tungkol

Ipapanood sa iyo sa TV ang mas lalong pinakamalalaking kasinungalingan. Sesame Street na

Bahagi ng isang sanaysay mula sa http://sanaysay-filipino.blogspot.com/2011/07/maikling-sanaysay-

g. Talumpati - ito’y isang pagpapahayag na binibigkas sa harap ng mga

Ang isang ordinaryong batang Pilipino ay kalimitan na tinitignan bilang isang

Sumunod — Tayong mga kabataan, madalas nating sinasabi na “Masyado naman kayo

Bahagi ng talumpati mula sa https://medium.com/@cod5sabre/mabuting-anak-6905f9f8dc6f

h. Dula- ito’y itinatanghal sa ibabaw ng entablado o tanghalan. Nahahati ito

i. Balita- ito’y isang paglalahad ng mga pang-araw-araw na pangyayari sa

Bahagi ng balita mula sa http://news.abs-cbn.com/news/07/02/18/halos-p7-m-shabu-

j. Talambuhay - tala ng kasaysayan ng buhay ng isang tao. Maaaring ito’y pang-

k. Nobela- mahabang salaysaying nahahati sa mga kabanata. Hango sa

B. Mga Uri ng Akdang Patula

a.2 Awit at korido –mga paksang hango sa pangyayaring tungkol sa

a.3 Balad–may himig na awit dahilang ito ay inaawit habang may

B. Tulang Liriko ito ay nagtataglay ng mga karanasan, kaisipan, guniguni,

b.1 Awiting bayan – ang karaniwang paksa ng uring ito ay pag-ibig,

b.2 Soneto –tulang may 14] na taludtod hinggil sa damdamin at kaisipan,

b.3 Elehiya – nagpapahayag ng damdamin o guniguni tungkol sa kamatayan

b.4 Dalit – awit na pumupuri sa Diyos o Mahal na Birhen at nagtataglay ng

b.5 Pastoral- ito ay may layuning maglarawan ng tunay na buhay sa bukid.

b.6 Oda - nagpapahayag ng isang papuri o panaghoy o iba pang masiglang

C. Tulang Pandulaan katulad ito ng karaniwang dula, ang kaibanahan nga

c.1 Trahedya – uring dulang angkop sa mga tunggaliang nagwawakas sa

c.2 Komedya – isang gawa na ang sangkap ay piling-pili at ang pangunahing

c.3 Melodrama –karaniwang ginagamit sa lahat ng mga dulang musikal,