Professional Documents
Culture Documents
Doracak P-R P-Rgatitjen e Provimit T - Jurispodenc-S 522057 113480 PDF
Doracak P-R P-Rgatitjen e Provimit T - Jurispodenc-S 522057 113480 PDF
Doracak P-R P-Rgatitjen e Provimit T - Jurispodenc-S 522057 113480 PDF
JURISPRUDENCËS
Implementuar nga:
UNDP, Kosovë
Virgjina Dumnica
Rrezearta Reka
Besnik Limaj
Parathënie
Kanë kaluar mbi shtatë vjet (2001) nga botimi i parë në gjuhën shqipe i
Doracakut për përgatitjen e provimit të jurisprudencës. Rëndësia e botimit të
Doracakut të parë konsistoi në mundësimin dhe lehtësimin e dhënies së
provimit të jurisprudencës për kanditatët e shumtë që pritnin një material prej
nga do të përgatiteshin për atë provim dhe aftësimi i tyre për t’u inkuadruar
në institucionet e drejtësisë.
iii
nxjerrja e Ligjit për provimin e Jurisprudencës nr.02-40 dhe, me veçanti, si
rezultat i nxjerrjes së Kushtetutës së Republikës së Kosovës.
iv
familjare, trashigimore, sendore, detyrimore); të drejtën tregëtare
(ekonomike) dhe të drejtën ndërkombëtare Evropiane për të drejtat e njeriut.
Mirënjohje
Mirënjohje për botimin e këtij Doracaku i shkon hartuesve të tij dhe UNDP-
së, i cili e mbështeti profesionalisht dhe financiarisht, me të njëjtin
përkushtim sikur që ka mbështetur edhe përgatitjen e korpusit të ligjeve në
fushën e drejtësisë.
v
PËRMBAJTJA:
- E Drejta Sendore;
- E Drejta Familjare;
- E Drejta Trashëgimore;
- Mbrojtja nga Dhuna në Familje
• E DREJTA DETYRIMORE
Mr.Sc. Rifat Zylfiu ---------------------------------------------- 503
vi
• E DREJTA E PUNËS
Selim Nikqi ---------------------------------------------------------869
• E DREJTA ADMINISTRATIVE
Osman Tmava -------------------------------------------------------- 947
vii
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
KUPTIMI I KUSHTETUTËS
Ç’ është kushtetuta
1
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
Llojet e kushtetutave
2
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
3
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
4
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
5
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
6
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
7
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
8
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
9
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
10
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
1
Burimi: kushtetuta e Republikes se Kosovës neni 63
11
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
2
Po aty, neni 64 paragrafi, 1, 2, 3 dhe neni 148 dispozitat transicionale për kuvendin e
kosoves
3
Po aty, Neni 65 Kompetencat e Kuvendit: (1) miraton ligje, rezoluta dhe akte të tjera
të përgjithshme; (2) vendos të ndryshojë Kushtetutën me dy të tretat (2/3) e votave të të
gjithë deputetëve të tij, përfshirë dy të tretat (2/3) e të gjithë deputetëve që mbajnë
vendet e rezervuara dhe të garantuara për përfaqësuesit e komuniteteve që nuk janë
shumicë në Kosovë; (3) shpall referendum, në pajtim me ligjin; (4) ratifikon traktatet
ndërkombëtare; (5) miraton Buxhetin e Republikës së Kosovës;(6) zgjedh dhe
shkarkon Kryetarin dhe nënkryetarët e Kuvendit; (7) zgjedh dhe mund të shkarkojë
Presidentin e Republikës së Kosovës në pajtim me këtë Kushtetutë; (8) zgjedh
Qeverinë dhe shpreh mosbesimin ndaj saj; (9) mbikëqyr punën e Qeverisë dhe të
institucioneve të tjera publike, të cilat, në bazë të Kushtetutës dhe ligjeve, i raportojnë
Kuvendit; (10) zgjedh anëtarët e Këshillit Gjyqësor të Kosovës dhe të Këshillit
Prokurorial të Kosovës, në pajtim me këtë Kushtetutë; (11) propozon gjyqtarët e
Gjykatës Kushtetuese;(12) mbikëqyr politikën e jashtme dhe të sigurisë; (13) jep
pëlqimin për dekretin e Presidentit mbi shpalljen e Gjendjes së Jashtëzakonshme; si dhe
(14) vendos për çështjet me interes të përgjithshëm, të përcaktuara me ligj.
12
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
4
Po aty neni 100
5
Po aty neni 91
6
Po aty neni 77
13
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
SHEFI I SHTETIT
7
Po aty, neni 82, paragrafi 1 dhe paragrafi 2
8
Po aty, neni 83
9
Po aty, neni 86, paragrafi 4
10
Po aty, neni 86, paragrafi 5
11
Po aty, neni 86, paragrafi 6
12
Po aty, neni 89
14
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
15
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
EKZEKUTIVI-QEVERIA
17
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
18
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
18
Po aty, neni 95
20
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
SISTEMI I DREJTËSISË
PROKURORI I SHTETIT
21
Po aty, neni 105
22
Po aty, Neni 104
23
Po aty, Neni 108
24
Po aty, neni 103
∗
Ligji për Gjykatatështë në process të hartimit. Keshtu qe derisa të miratohet dhe të
hyje në fyqi ky ligj, Gjykatat në Kosove, organizohen dhe funksionojn në baze të
Rregulloreve të UNMIK-ut.
25
Burimi: Kushtetuta e Republikes se Kosoves, Neni 109 paragrafi 1.
26
Po aty, neni 109 paragrafi 2.
22
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
GJYKATA KUSHTETUESE
30
Arsim Bajrami, vep e cit. fq.
31
Po aty, neni 134, paragrafi 1
32
Po aty, neni 132, paragrafi 1
33
Po aty. Neni 135, paragrafi 3, 4
34
Po aty, neni 134, paragrafi 4
35
Po aty, neni 4, paragrafi 6
24
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
25
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
36
Arsim Bajrami, Draftimi I kushtetues, prishtine 2007, fq.
37
Burimi: Kushtetuta e Republikes se Kosves, neni 114 paragrafi 1
38
Po aty, neni 114 paragrafi 2
39
Po aty, neni 114 paragrafi 5
∗∗∗
Ligji për gjykaten kushtetetueseështë në proces të hartimit. Ky ligj do e rregullon
organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Kosovës,
procedurat për paraqitjen dhe shqyrtimin e kërkesave pranë Gjykatës Kushtetuese,
kushtet dhe procedurat për emërimin dhe shkarkimin e gjyqtarëve të Gjykatës,
kualifikimet tjera përkatëse për emërimin e gjyqëtarëve të Gjykatës Kushtetuese,
parimet dhe rregullat themelore procedurale dhe çështje tjera organizative.
26
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
40
Burimi: kushtetuta e Kosovës neni 113
27
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
41
Po aty, neni 113, paragrafi 2, 3, 4, 5, 6, 7,
42
Po aty, neni 113 paragrafi 7
28
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
43
Po aty, neni 116 paragrafi 1
29
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
vetëm në një instancë dhe ndaj vendimeve të saja nuk mund të apelohet
asnjë ankesë ose mjet tjetër juridik i rregullt ose i jashtëzakonshëm.
Për nga natyra juridike vendimet e gjykatës kushtetuese mund të ndahen
në grupe:
a. Vendimet me të cilat anulohet legjislacioni ose akti tjetër juridik,
b. Vendimi me të cilin bëhet shfuqizimi i një ligj ose akti juridik
dhe
c. Vendimi me të cilin konstatohet shkelja e kushtetutës nga
autoriteti zyrtar dhe konstatohet plotësimi i kushteve kushtetuese
për shkarkimin e tij,
d. Vendimi me të cilin konstatohet jo kushtetutëshmeria ose
kundërligjshmëria e një procesi elektoral, referendumi, ose
shkelja e procedurës për zgjedhjen dhe shkarkimin e e ndonjë
titullari të lartë shtetëror.44
44
Po aty, neni 113 dhe neni 116
45
Po aty, neni 116 paragrafi 2
30
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
46
Po aty, neni 113, paragrafi 6
47
Po aty, neni 91 paragrafi 3
48
Po aty, neni 132, neni 136, neni 137 neni 140 dhe neni 141
31
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
49
Po aty. Neni 136 paragrafi 1, 2
50
Po aty, neni 139, neni paragrafi 1
51
Po aty neni 140, paragrafi 1, 2
52
Po aty, neni 141, paragrafi 1.
53
Po aty. Neni 142, paragrafi 1,2.
32
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
33
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
34
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
54
Burimi: Shih pasqyren nr.3. Adresat elektronike të disa kushtetutave në botë.
35
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
55
Shih Pasqyra nr.2, Shtetet antare të Komisionit të Venedikut dhe Pjsëmarrësit e saj.
36
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
37
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
38
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
gjatë hartimi të çdo neni duhet të shërbehen me një ekuilibër ose pasqyrë,
e cila duhet të tregoj, se si duket implementim praktikë i dispozitës
kushtetuese që po e hartojnë. Gjithnjë duhet të mendohet, se a do ta
kuptojnë mirë dhe drejtë dispoziten kushtetuese qytetarët që duhet t‘a
respektojnë dhe organet që do ta zbatojnë. Të shkruarit apstrakt i
kushtetutës, gjatë implementimit praktikë do të shkaktojë interpretime të
dyfishta dhe konflikte kushtetuese.
Gjuha e kushtetutës duhet të plotësojë këto standarde kryesore: gjuha
kushtetuese njikohësishtë duhet të jetë popullore. kushtetutën duhet ta
kuptojnë qytetaret e kategorive të ndryshëm, të niveleve të ndryshme të
shkollimit, të profesioneve të ndryshme; kjartësia e formulimeve
kushtetuese; formulimet kushtetuese të shkurta, koncize dhe të plota;
shmangja e formulimeve politike dhe shprehjeve atipike për kushtetutë;
evitimi i dykuptimësisë dhe shprehjeve abstrakte në kushtetutë; përdorimi
i gjuhës tradicionale juridike, që i përgjigjet teorisë dhe praktikës
kushtetuese të një vendi; si dhe përdorimi i dialektit, stilit rregullave
gramatikore dhe elementeve tjera të drejtshkrimit të avansuar etj.
8. Terminologjia juridike
39
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
tekst, por edhe në tekste të tjera të ngjashme (në vecanti tekste të cilat
rregullojnë të njëjtën fushe ose që duhet të ndryshohen apo të integrohen
me tekstin në fjale. Ndërsa, kur ndryshohen ose kur i referohesh teksteve
të vjetra (që u ka kaluar koha) në terminologji ose edhe në stilin e
përdorur, parapëlqehet të procedohet me riformulim të tekstit në tërësi
me terma më të kjarta. Duhet të shmangni përdorimin e termave të huaj,
përveç rastit kur kanë hyrë në përdorimin e përditshëm të gjuhës shqipe
dhe nuk kanë fjalë të tjera korresponduese në shqip. Aty ku është e
nevojshme, edhe për termat e huaj jepni përkufizimin përkatës. Fjala e
huaj, e pranuar nga gjuha shqipe nuk lakohet, përveç rastit kur një gjë e
tillë është bërë e përdorshme në gjuhën e përditshme.
40
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
41
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
42
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
43
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
44
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
45
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
46
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
48
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
49
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
50
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
51
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
52
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
53
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
54
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
55
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
56
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
Botimi i Kushtetutës
57
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
INTERPRETIMI I KUSHTETUTËS
58
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
Interpretimi normativ-dogmatik
59
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
60
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
61
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
LITERATURA:
62
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
Ismet Kabashi
PJESA E PARË
63
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
tekstin vijues KPPK dhe në ligjet tjera për të cilat me ligj nuk thuhet
shprehimisht se ndiqen sipas padisë private.
Për veprat penale që ndiqen sipas padisë private paditës i autorizuar
është i dëmtuari.
Paditës subsidiar është i dëmtuari në rastin kur prokurori publik hedh
kallzimin penal, pushon hetimin e filluar apo tërhiqet nga aktakuza.
Parimi i barabarësisë së armëve nënkupton barabarësinë e palëve në
procedurë. Procedura penale mund të zbatohet pranë policisë, duke përfshirë
edhe procedurën para oficerit të autorizuar të Shërbimit Doganor të Kosovës,
prokurorit publik dhe gjykatës dhe që të tri këto organe përveq së janë të
detyruara që me vëmendje dhe përkujdesje të njëjtë dhe me përkushtim
maksimal profesional të vërtetojnë të gjitha faktet me rëndësi në procedurë
janë të detyruar që të gjitha ato fakte t`ia vëjnë në dispozicion dhe shfrytëzim
edhe palës kundërshtare.
I pandehuri në procedurë ka të gjitha të drejtat që i ka prokurori publik
përveq atyre që ky i fundit i ka si organ shtetëror. Institutet e reja të
procedurës, mbrojtja e të dëmtuarit dhe dëshmitarit, mundësia hetuese e
jashtëzakonshme, kërkesa e të pandehurit për mbledhjen e provave duke
pasur parasysh edhe të drejtën e tij që ta kundërshtojë çdo provë me marrjen
në pyetje sigurojnë parimin e barabarësisë së armëve.
A. KOMPETENCA LËNDORE
64
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
B. KOMPETENCA TERRITORIALE
65
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
66
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
A. ARSYET E PËRJASHTIMIT
67
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
68
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
69
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
Gjyqtari kur gjen se ka arsye nga neni 40 par.1 dhe 2 për përjashtimin
e tij menjëherë njohton kryetarin e gjykatës. Ai duhet menjëherë të ndërprej
marrjen e çfarëdo lloj veprimi procedural në çështjen konkrete penale ndërsa
nëse gjen se ka arsye për përjashtimin e tij nga neni 40 paragrafi 3 ai poashtu
duhet të njohtoj kryetarin e gjykatës mirëpo mund të ndërmerr deri në
vendimin lidhur me përjashtimin, vetëm ato veprime procedurale që domosdo
janë të nevojshme për të penguar shtyrjet ose vonesat e palejushme në
procedurë.
Nëse një gjyqtar i procedurës paraprake pasi ka marrë vendim për
caktimin e paraburgimit të pandehurit dhe para dërgimit të vendimit të tillë
palëve mëson për ndonjë arsye për përjashtimin e tij ai sipas paragrafit 2 i
nenit 41 ai duhet edhe t`ua dërgojë vendimin palëve sepse vonesa në
dërgimin e vendimit paraqet vonesë të palejueshme në procedurë.
Kryetari i gjykatës për përjashtimin e gjyqtarit në bazë të njohtimit
për arsye të përjashtimit nga ana e gjyqtarit, sikur edhe kryetari i gjykatës
më të lartë me rastin e njohtimit nga kryetari i gjykatës më të ultë për
ekzistimin e arsyerave për përjashtim nuk marrin ndonjë vendim me shkrim
për përjashtim e gjyqtarit dhe kryetari i gjykatës gjyqtarin që duhet
përjashtuar e zëvendëson me një gjyqtar tjetër.
70
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
71
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
Ndjekja penale për vepra penale për të cilat me ligj është e paraparë
se ndiqen në bazë të propozimit të të dëmtuarit varet ekskluzivisht nga i
dëmtuari dhe prokurori publik nuk mund të fillojë ndjekjen nëse nuk ka një
propozim të tillë. Propozimi për ndjekje sikurse edhe padia private mund të
paraqitet në afat prej tre muajsh nga dita kur i dëmtuari apo përfaqësuesi i tij
ligjor ka mësuar për veprën penale dhe kryesin e saj.
Prokurori publik është paditës i autorizuar për të ndërmarrë ndjekjen
penale për vepra penale që ndiqen sipas propozimit dhe i dëmtuari atij duhet
paraqitur propozimin për ndjekje. Propozimin e dhënë një herë i dëmtuari
mund ta tërheq gjer në përfundim të shqyrtimit gjyqësor dhe nëse e tërheq në
shqyrtimin gjyqësor prokurori publik duhet të tërhiqet nga akuza. Propozimi i
72
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
B. PADIA PRIVATE
73
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
KAPITULLI VI - MBROJTËSI
75
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
76
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
77
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
ndaj tij aktakuza refuzohet dhe në këtë rast shpenzimet bijnë në barrë të
mjeteve buxhetore të prokurorit publik nëse ai ka pushuar procedurën apo të
gjykatës kur i pandehuri lirohet nga aktakuza apo aktakuza ndaj tij refuzohet.
Kur i pandehuri lirohet nga aktakuza apo ndaj tij refuzohet aktakuza
në procedurë të zbatuar në bazë të padisë private apo padisë së paditësit
subsidiar shpenzimet e procedurës penale i bartin paditësi apo paditësi
subsidiar.
Kur procedura penale pushon për arsye se i dëmtuari tërheq
propozimin për ndjekje në shqyrtimin gjyqësor shpenzimet i paguan i
dëmtuari nëse i pandehuri nuk është pajtuar ti paguajë vet.
Shpenzimet paushale janë shpenzimet që caktohen në bazë të
ndërlikueshmerisë dhe kohëzgjatjes së procedurës penale.
Gjykata mund ta lirojë të pandehurin nga detyrimi i pagimit të
shspenzimeve të procedurës penale në momentin kur merr vendim për këto
shpenzime. Për shpenzimet e procedurës penale gjykata rëndom vendos me
aktgjykim mirpo nëse në kohën e marrjes së aktgjykimit mungojnë të dhënat
për këto shpenzime vendos me aktvendim të posaqëm procesmbajtësi.
Aktvendimin e tillë duhet ta aprovojë kryetari i trupit gjykues.
I pandehuri mund të lirohet nga detyrimi i pagesës së shpenzimeve
penale me aktgjykim nëse gjatë shqyrtimit gjyqësor vërtetohet se pagesa e
shpenzimeve do të rrezikonte gjendjen materiale të tij apo personave që ai
është i detyruar t`i mbajë.
Në rast së këto arsyera konstatohen pas marrjes së vendimit të formës
së prerë me të cilin i pandehuri është detyruar ti paguaj shpenzimet e
procedurës penale vendimin mbi lirimin nga pagesa e tyre e merr kryetari i
trupit gjykues me aktvendim të posaqëm.
I pandehuri mund të lirohet tërësisht apo pjesërisht nga detyrimi i
pagimit të shpenzimeve të procedurës penale.
79
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
kryer vepren penale, për përgjegjësinë penale, dënimin dhe sankcionet tjera
penale ose trajtimin e detyrueshëm, shpenzimet e procedurës penale,
kërkesat pasurore juridike, konfiskimin e dobisë pasurore të fituar me vepër
penale dhe në fund për çeshtjet tjera që duhet vendosur, caktimin apo heqjen
e paraburgimit, arrestit shtëpiak, etj.
Në parim vendimet në formë të aktgjykimit u komunikohen palëve
gojarisht nëpërmjet të shpalljes së aktgjykimit e cila mund të shtyhet më së
shumti tri ditë nga dita e marrjes së aktgjykimit. Me rastin e shpalljes së
aktgjykimit prezenca e palëve, mbrojtësit, të dëmtuarit dhe përfaqësuesve
ligjor apo të autorizuar të të dëmtuarve nuk është e domosdoshme. Pala që
është prezente menjëherë në procesverbal mund të paralajmërojë ankesë.
Aktgjykimet e gjykatës të marra në shkallë të dytë dhe të tretë dhe ato të
marra me rastin e mjeteve të jashtëzakonshme juridike nuk shpallen dhe për
to palët njohtohen me marrjen e tyre me shkrim.
Në parim, aktvendimet nuk komunikohen gojarisht. Palëve në
procedurë aktvendimet u dërgohen në kopje të shkruara. Aktvendimi i
prokurorit publik mbi fillimin e hetimit nuk i dërgohet të pandehurit dhe
mbrojtësit të tij.
Për të gjitha shkresat tjera për të cilat nuk është thënë shprehimisht
me ligj se duhet dorëzuar personalisht, personit që i dërgohen nuk është i
domosdoshëm dorëzimi personal. Të tilla janë të gjitha vendimet gjyqësore
ndaj të cilave nuk është e lejuar ankesa me përjashtim të thirrjes që i dërgohet
të pandehurit nën kushtet e parapara shprehimisht me ligj.
Anëtaret e rritur të familjes së personit që i dërgohet shkresa dhe
personi i cili është i autorizuar të pranojë shkresat në vendin e punës ku
punon i pandehuri janë të detyruar të pranojnë shkresën nëse i pandehuri
nuk gjendet në banesë apo në vendin e punës ndërsa shkresat e tilla nuk janë
të detyruar ti pranojnë kujdestari, fqinji apo personi i punësuar në të njëjtin
vend të punës me personin të cilit shkresën duhet dorëzuar.
80
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
pandehurit duhet t’i dorëzohet personalisht thirrja për marrjen e tij në pyetje
në procedurën paraprake, për seancën për konfirmimin e aktakuzës dhe për
shqyrtimin gjyqësor.
Kundër aktakuzës, propozim akuzës dhe padisë private i pandehuri
nuk mund të paraqet ndonjë mjet juridik dhe kur ai nuk ka mbrojtës këto
shkresa poashtu duhet dorëzuar atij personalisht.
Në rastin kur ai nuk ka mbrojtës vendimet e gjykatës, aktgjykimi dhe
aktvendimet kundër të cilave është e lejuar ankesa apo ankesa e palës
kundërshtare në të cilën ai ka të drejtë të paraqes përgjigje dhe për të cilat
afati për paraqitjen e ankesës apo përgjigjes në ankesë rrjedh nga dita e
dorëzimit poashtu i dorëzohen personalisht të pandehurit mirëpo këto mund ti
dorëzohen edhe personit që cakton i pandehuri. I pandehuri mund të caktoj ti
dorëzohen shkresat çdo personi i cili ka zotësi të ndërmarr veprime juridike.
Në paragrafin 3 të nenit 127 është paraparë një mbrojtje e
detyrueshme që nuk parashihet në dispozitat e nenit 73 të KPPPK. Kjo
kushtëzohet me dënimin e shqiptuar me burgim pa marrë parasysh
kohëzgjatjen e tij. Kur të pandehurit me aktgjykim të gjykatës së shkallës së
parë i shqiptohet dënim me burgim dhe atij nuk mund ti dorëzohet aktgjykimi
gjykata atij i cakton një mbrojtës sipas detyrës zyrtare të cilit duhet dhënë një
afat të nevojshëm për tu njohtuar me shkresat e lëndës. Paraqitja e ankesës
kundër aktgjykimit në bazë të ligjit nuk është e detyrueshme mirëpo
mbrojtësi i tillë do të duhej detyrimisht të paraqes ankesë.
Kur me aktgjykim të gjykatës së shkallës së parë nuk është shqiptuar
dënim me burgim dhe të pandehurit nuk mund ti dorëzohet aktgjykimi apo
ankesa e pales kundërshtare për arsye se ai nuk gjendet në adresen e
mëparme atëhere atij nuk i caktohet mbrojtës sipas detyrës zyrtare por
shkresa që duhet dorëzuar vihet në stendën, tabelën e shpalljeve, të gjykatës.
Kur i pandehuri ka mbrojtës, aktakuza, propozim akuza, padia
private, aktgjykimi, aktvendimi kundër të cilit lejohet ankesa dhe ankesa e
palës kundërshtare i dorëzohen personalisht atij dhe mbrojtësit dhe me këtë
rast afati i paraqitjes së mjetit juridik rrjedh nga dita e dorëzimit të shkresës të
pandehurit. Po qe se aktgjykimi apo aktvendimi ndaj të cilit mund të
ushtrohet ankesa dhe ankesa e palës kundërshtare nuk mund ti dorëzohen të
pandehruit që ka mbrojtës ato vetëm shpallen në stenden, tabelën e
shpalljeve, të gjykatës dhe pas kalimit të afatit konsiderohet së dorëzimi është
kryer me rregull.
Shpallja e shkresave në stendën e gjykatës është veprim procedural
dhe me rastin e ndërmarrjes së tij duhet hartuar procesverbal në të cilin do të
konstatohet data e shpalljes së shkresës dhe data e heqjes së saj nga stenda e
gjykatës. Me dispozitën e nenit 86 është paraparë së për çdo veprim të kryer
gjatë procedurës penale shkruhet procesverbal, sipas mundesisë, në të njëjten
kohë kur ndërmirret veprimi.
81
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
82
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
PJESA E DYTË
KAPITULLI XIV- DISPOZITAT E PËRGJITHSHME LIDHUR ME
PROVAT
83
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
84
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
PJESA E TRETË
PROCEDURA PENALE
86
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
KAPITULLLI - XVII
87
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
88
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
89
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
A. FILLIMI I HETIMIT
B. PEZULLIMI I HETIMIT
90
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
C. PUSHIMI I HETIMIT
91
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
92
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
93
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
94
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
C.1. KONTROLLI
95
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
prezentuar personit kundër të cilit urdhëri është lëshuar dhe duhet kërkuar
nga ai vullnetarisht të dorëzojë personin ose sendin që kërkohet.
Përshkrimi i veprës penale në urdhërkontroll nënkupton emërtimin
ligjor të veprës penale dhe dispozitën gjegjëse të ligjit penal.
Shpjegimi i arsyeve për dyshim nënkupton rrethanat që shtyjnë
gjyqtarin për të besuar se me kontroll do të mund të gjendet personi i dyshuar
apo sendet që duhet konfiskuar e që shërbejnë si prova në procedurë.
Përshkrimi i sendeve duhet të përmbajë përshkrim sa më real dhe sa
me të plotë të tyre. Nëse dyshohet se në shtëpinë e një personi gjenden një
palë rroba meshkujsh që ai i ka blerë nga kryesi i një vepreje tjetër penale
kundër pasurisë duhet përshkruae sa më detajisht të jetë e mundur markën,
ngjyrën, llojin e stofit dhe të gjitha tiparet që i dallojnë ato rroba nga rrobat
tjera sepse pothuajse secila shtëpi ka rroba meshkujsh.
Përshkrimi i shtëpisë apo lokaleve në të cilat do të zbatohet kontrolli
poashtu është me rëndësi. Një person mund të ketë më shumë shtëpi në një
qytet apo qytete të ndryshme. Mund të ketë më shumë së një lokal pune
prandaj duhet shënuar adresën e saktë dhe përshkruar shtëpinë duke përfshirë
katet, dukjen e jashtme, etj.
Kur urdhërohet kontrollimi i një personi konkret urdhëri përveq
identifikimit të personit duhet përfshirë edhe infomacionet mbi qëllimin e
kontrollit që mund të jetë zbulimi i gjurmëve të veprës penale apo
konfiskimin e sendeve që shërbejnë si prova në procedurë penale ndërsa
personi ato i bart me vehte në trup apo ndonjë mjet tjeter si janë çantat,
valigjet apo ngarkesat tjera që mund të jetë edhe thesi.
Kushtet nën të cilat policia mund të kryej një urdhërkontroll në bazë
të urdhërit me gojë të gjyqtarit të procedurësparaprake janë dhënë në
dispozitat e nenit 245 paragrafi 3 ndërsa kushtet për kryerjen e kontrollit pa
urdhër të gjyqtarit të procedurësparaprake në nenin 245 paragrafi 1.
Arsyet që i bëjnë të papranueshme provat e mbledhura me anë të
kontrollit janë dhënë në dispozitat e nenit 246.
96
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
97
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
98
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
A. LLOJI I MASAVE
99
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
B. PARABURGIMI
Paraburgimi, përveq në rastin nga neni 306 paragafi 4 dhe neni 393
paragrafi 1, gjithnjë caktohet në kërkesë të prokurorit publik.
Prokurori publik mund të fillojë hetimin për cilëndo vepër penale që
ndiqet sipas detyrës zyrtare nëse ekziston dyshim i arsyeshëm se një person
ka kryer vepër penale që ndiqet sipas detyrës zyrtare, neni 220 paragrafi 1.
Mirëpo, për të urdhëruar masën e paraburgimit, kjo vlen edhe për masat
ndalimi për t`iu afruar vendit a personit të caktuar, paraqitja në stacionin
policor, dorëzania dhe arresti shtqpiak, duhet të ekzistojë dyshimi i bazuar se
i pandehuri ka kryer veprën penale për të cilën prokurori publik zbaton
hetimin apo ka paraqitur aktakuzë.
100
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
101
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
C. KOHËZGJATJA E PARABURGIMIT
102
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
103
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
D. HEQJA E PARABURGIMIT
104
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
105
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
106
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
ato dhe në këtë rast në urdhër duhet shënuar veprat penale konkrete për të
cilat ndalohet fillimi, vazhdimi i procedures penale apo shqiptimi i dënimit.
Përmbajtja e bashkëepunimit do të thotë përmbajtja e asaj se çka do
të dëshmojë dëshmitari bashkëpunues.
Urdhëri për shpalljen e dëshmitarit bashkëpunues mund të revokohet
në kërkesë të prokurorit publik. Urdhërin mund t’a revokojë kolegji prej tre
gjyqëtarëve kur gjen se vërtetohet së dëshmia e dëshmitarit bashkëpunues
është e rreme apo nuk është e plotë në masën për të cilën është arritur
marrëveshja për përmbajtjen e bashkëpunimit.
Me deklarim të rrejshëm dëshmitari bashkëpunues kryen veprën
penale Deklarata e Rrejshme e dëshmitarit bashkëpunues nga neni 308
paragrafi 1 dhe me rastin e marrjes së tij në pyetje gjyqëtari i procedures
paraprake apo kryetari i trupit gjykeus duhet t’i tërheqin vërejtjen për këtë
dhe ai duhet të nënshkruajë procesverbalin se është njohtuar dhe i ka kuptuar
pasojat e dëshmisë së rreme.
A. NGRITJA E AKTAKUZËS
107
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
108
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
109
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
dorëzoj se paku tetë dite para dites së mbajtjes së séances për konfimimin e
aktakuzes.
E drejta e të pandehurit për të hequr dore nga shqyrtimi i aktakuzes
dhe provave nekupton heqjen dore nga e drejta për të kundershtua aktakuzen
sa i perket pershkrimit të ngjarrjes, kualifikimit juridik të veprës penale dhe
pranueshmerise së provave që mbeshtesin aktakuzen.
Te heq dore nga seanca për konfimimin e aktakuzes ka të drejtë i
pandehuri nëse paraqet kundërshtim me shkrim kundër aktakuzes dhe
pranueshmerise së provave. Kundershtimi i të pandehurit dhe kerkesa e tij për
shpalljen e ndonje provë të papranueshme vendoset nga gjyqtari për
konfirmim të aktakuzes pa mbajtjen e seances për konfirmim, neni 312.
Seanca për konfimimin e aktakuzes duhet mbajtur gjithsesi nëse i
pandehuri nuk ka heq dore nga séanca e tille. Mosdeklarimi i të pandehurit
se heq dorë nga seanca për konfirmim të aktakuzes nënkupton së ai dëshiron
që të vazhdohet me seancën.
Thirrja e dorzuar të pandehurit për seancen për konfirmim të
aktakuzes duhet të jete thirrje e cila permban njohtimin për të drejten e të
akuzuarit të heq dore nga shqyrtimi i aktakuzes, të heq dore nga séance për
konfimimin e saj dhe të drejten e praqitjes së kundershtimit me shkrim
kundër aktakuzes dhe pranueshmerise së provave dhe të drejten në
vazhdimin e seances.
Prokurori publik është i detyruar ti dorzoje mbrojtesit materialet nga
neni 307 pragrafet 1, 2 dhe 3. nëse ai nuk ka mbrojtës këto duhet dorzuar të
pandehurit nga se mbrojtësi nuk mund të këtë në procedurë të drejta me të
medha së i pandehuri. Edhe mbrojtësi i të pandehurit, apo i pandehuri që nuk
ka mbrojtes, njohtohet në thirrje për seancen për konfirmimin e aktakuzes
për detyrimin e tij nga neni 308.
110
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
111
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
PJESA E KATËRT
112
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
është në interes te tyre që të mos mesohet së cka kanë pesuar ata gjatë
kryerjes së veprës penale.
Ruajtja e të dëmtuarit dhe deshmitarit, kur kemi të bëjme me
deshmitarin me anonimitet të kufizuar dhe ate me anonimitet të plote, është
detyre e shtetit dhe mosperjashtimi i publikut nga shqyrtimi gjyqësor ka gjasa
se mund të zbuloje identitetin e tyre dhe ta sjelle jeten e tyre në rrezik.
Nëse publiku është perjashtuar nga i tere shqyrtimi gjyqësor dhe
shqyrtimi nderpritet dhe nuk ka nevoje të filloje perseri, me rastin e
vazhdimit të tij, nuk ka nevoje të mirret vendim tjeter për perjashtimin e
publikut por, nëse shqyrtimi gjyqësor i nderprere fillon serish atëherë duhet
marre vendim të ri për perjashtimin e publikut nga se kemi të bëjmë me një
shqyrtim të ri gjyqesor.
113
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
114
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
115
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
116
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
118
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
119
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
120
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
XXXV AKTGJYKIMI
121
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
Vepra penale nuk është vepër penale nëse asaj i mungojne ndonje nga
elementet qensore të veprës penale për të cilen i pandehuri është akuzuar apo
nëse i mungon ndonje nga elementet e përgjithshme të veprës penale të
paraprara në pjesen e përgjithshme të KPPK, nëse ajo nuk është e parapare
me ligj, nëse ka rrethana që perjashtojne kunderligjshmerine dhe nëse ajo
është e rrezikshmerise së vogel.
Kunderligjshmerine e perjashtojne mbrojtja e nevojshme, neni 8,
nevoja ekstreme, neni 9, urdherat nga larte, neni 10, kur plotesohen edhe
kushtet tjera nga tre nenparagrafet e paragrafit 1 të këtij neni , dhe vepra e
rendesise së vogel, neni 7 i KPPK.
Për të perjashtua kundrligjshmerine sipas nenit 7 të KPPK është e
nevojshme që vepra të permbaje të gjitha elementet qensore të veprës penale
por ajo duhet të jete e rendesise së vogel.
Rrethanat që perjashtojne pergjegjesine penale janë dhënë poshtu në
pjesen e përgjithshme të KPPK dhe janë paaftesia mendore, neni 12
paragrafi 1. lajthimi faktik, neni 18 paragrafi 1., lajthimi juridik, neni 19
paragrafi 1, lidhja shkakore, neni 14 dhe mosha, neni 11 paragrfi 2 i KPPK.
Penalisht është pergjegjes vetem kryesi të cilin dispozitat e
përgjithshme të KPPK e percaktojne penalisht të pergjegjshem. Në kryerjen
e një vepre penale në bashkepunim mund të marrin pjese persona që janë dhe
122
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
123
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
me dashje dhe nga pakujdesia, rasti i veprave penale kundër trafikut publik,
në dispozitiv duhet shënuar edhe paragrafet që ligjedhenesi i ka parapa për
dashje, për pakujdesi apo për pasojen e caktuar.
Me shenimin e denimit në dispozitiv të aktgjykimit nekuptohet
shënimi i denimeve të caktuara për secilen vepër penale në rastin e bashkimit
të veprave penale, denimin unik, denimet alternative ndërsa në rastin e
shqiptimit të denimit me kusht kur ekzekutimi i tij kushtezohet me
permbushjen e ndonje detyrimi nga neni 43 paragrafi 3 i KPPK edhe detyrimi
apo detyrimet që duhet permbushe i akuzuari dhe afatet për permbushjen e
tyre.
Nëse të pandehurit bashke me denimin kryesor i është shqiptuar edhe
masa e trajtimit të detyrueshem aktgjykimi permban urdherin për masen
konkrete ndërsa nëse është urdherua konfiskimi i dobise pasurore edhe
urdherin për konfiskim.
Ne denimin e shqiptuar me burgim apo me gjobe llogaritet edhe koha
e kaluar në paraburgim apo arrest shtepiak. Dënim i mëparme i vuajtur mund
të jete denimi i shqiptuar për kundervajtje nëse lidhur me një ngjarrje për
të cilen gjykohet i akuzuari me parë ka qene i denuar për kundervajtje. Rasti
i dytë i llogaritjes së denimit të mëparme të vuajtur në praktike mund të
paraqitet kur me mjete të jashtezakonshme juridike anulohen aktgjykimet dhe
urdherohet nderprerja e ekzekutimit të denimit kur i pandehuri ka filluar ta
vuaj denimin në bazë të aktgjykimit të anuluar dhe në gjykimin e serishem i
pandehuri perseri shpallet fajtor dhe gjykohet me dënim me burgim.
Dispozitivi duhet të permbaje edhe vendimin mbi shpenzimet e
procedurës penale dhe kohen mbrenda së cilës i pandehuri duhet ti paguaj
ato. Obligimi i të padnehurit për pagimin e shpenzimeve të procedurës penale
nuk mund të shendrohet në dënim sikur mund të zevendesohet me denim me
burgim denimi me gjobe nen kushtet e vendosura në aktgjykim.
125
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
permbaje arsye pse gjykata i fali besimin provës së caktuar dhe pse provës
tjeter nuk i fali besimin.
Palet kanë të drejtë të propozojne nxjerrjen e provave të reja gjer në
përfundim të shqyrtimit gjyqësor dhe nëse gjykata nuk ua mundeson këtë të
drejtë aktgjykimi duhet të permbaje arsyet e refuzimit të propozimit për
nxjerrjen e provës apo provave të reja të propozuara.
Aktgjykimi duhet të permbaje arsyera për kualifikimin juridik të
veprës penale dhe arsyera pse gjykata nuk aprovoi propozimin e paleve
lidhur me kualifikimin juridik.
Gjykata është e autorizuar të individualizoje denimin dhe në këtë
drejtim ka mundesi ta zbuse ate apo ta ashpersoje. në të dy këto raste
aktgjykimi duhet të permbaje arsyera pse denimi është zbute apo ashpersua.
Nëse gjykata në kushtet e parapara me ligj të pandehurin e liron nga denimi
duhet dhënë arsyera pse të pandehurin e liroi nga denimi.
Ne arsyetimin e aktgjykimit me të cilin refuzohet aktakuza shenohet
vetem e dhena së paditesi i autorizuar ka hjeke dorë nga aktakuza.
Aktgjykimi kundër të cilit nuk është paralajmerua ankese nga asnje
pale me të drejtë ankese nuk ka nevoje të permbaje arsyetim, neni 400
paragrafi 3 ndërsa aktgjykimi i marre në bazë të pranimit të fajsise duhet të
permbaje arsyera lidhur me plotesimin e kerkesave nga neni 315 paragrafi 1
dhe arsyera lidhur me vendimin mbi denimin dhe nëse janë shqituar edhe për
denimet alternative, masat e trajtimit të detyrueshem dhe konfiskimin e
dobise pasurore të fituar me ane të veprës penale.
126
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
PJESA E PESTË
A. E DREJTA NË ANKESE
127
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
128
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
D. PERBAJTJA E ANKESES
130
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
131
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
132
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
- kur një person denohet me dy ose me shume aktgjykime dhe nuk janë
zbatuar deispozitat mbi denimin unik për veprat penale në bashkim,
- kur një personi në denimin unik i është perfshi edhe ndonje dënim i
shqiptuar me parë me aktgjykim të mëparme e i cili dënim është
perfshi në denimin unik dhe
- pasi aktgjykimi të këtë marre formen e prere ai nuk mund të
ekzekutohet nga së ndonje nga denimet veprat penale në bashkim, të
perfshira në denimin unik, për shkak të amnistise, faljes apo arsyerave
tjera.
134
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
135
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
PJESA E GJASHTE
KAPITULLI XLI
137
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
138
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
PJESA E SHTATË
PROCEDURAT E VECANTA
KAPITULLI XLIII - PROCEDURA NDAJ PERSONAVE TË CILET
KANË KRYE VEPËR PENALE NEN NDIKIMIN E ALKOOLIT OSE
TË DROGES.
Sipas KPPK, neni 60 nga kryesi mund mirren sendet me të cilat është
krye vepra penale, sendet e dedikuara për kryerjen e veprës penale dhe sendet
e perfituara me ane të veprës penale. në dispozitat e KPPK, lidhur me veprat
e caktura penale parashihet marrja e detyrueshme e sendit, vepra penale nga
neni 222, 223, 224, 240, 241 etj.
Keto sende në parim mirren me aktgjykim me të cilin i pandehuri
shpallet fajtor apo i shqiptohet vjretja gjyqsore apo me aktvendim me të cilin
shqiptohet masa e trajtimit të detyrueshem për rehabilitim të kryresve të
veprave penale të varur nga alkooli ose droga..
139
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
140
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
KAPITULLI XLIX
141
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
142
E DREJTA E PROCEDURES PENALE
REPUBLIKA E KOSOVËS
PROKURORIA PUBLIKE E QARKUT
PPN nr. 7/08
Date 10.08.2008
P R I SH T I N Ë
( në shembujt në vazhdim “ emërtimi i prokurorisë”
GJYKATËS SË QARKUT
P R I SH T I N Ë
( në shembujt në vazhdim “ emërtimi i gjykatës”
Ua kthej shkresat e lëndës PN. nr. 7/08 dhe në bazë të nenit 39 paragrafi 2 të
KPPPK jap
MENDIM
Arsyetim
143
E DREJTA E PROCEDURES PENALE
PROKURORI PUBLIK
Emërtimi i prokurorisë.
(komunale)
Të pranishëm
144
E DREJTA E PROCEDURES PENALE
Unë thirra të dëmtuarin G.G. dhe e njoftova për kallëzimin penal dhe të
drejtën e tij që të deklarohet lidhur me faktin se a dëshiron të ndiqet penalisht
i pandehuri HH. Dhe pas kësaj ai
Deklaroi
Te pandehurin e kam fqinje dhe është rritur me fëmijët e mi. Ai kur ka gjetur
kuletën time, para shtëpisë time ka mund te kuptoje se është e imja nga se në
kuletë kam pasur letërnjoftimin dhe kartelën e identitetit për pune. Policia me
ka kthye kuletën me 10 euro por jo edhe dokumentet e për të cilat me ka
njoftuar se i pandehuri i kishte hedh në kontejner . Për këtë arsye unë Ju dhe
propozimin për ndjekje dhe njëherësh praqes kërkese për kompensimin e
dëmit ne shume prej 70 euro për parat qe i kam pasur ne kulete e te cilat i
pandehuri i ka përvetësuar dhe 20 euro për fitimin e humbur nga se me është
dashur të humb një ditë pune për të nxjerr letërnjoftimin e ri.
I dëmtuari
E vërtetojnë
Prokurori publik
Sekretarja juridike
145
E DREJTA E PROCEDURES PENALE
Emërtimi i prokurorisë
Të pranishëm:
Prokurori publik
Sekretarja Juridike
Dëshmitari- i dëmtuari
Mbrojtësi i të pandehurit HH
Mbrojtësi i të pandehurit PP
nënshkrimi i dëshmitarit.
146
E DREJTA E PROCEDURES PENALE
ta veni veten ose ndonjë person të afërm para turpit te rende, demit te
konsiderueshëm material apo ndjekjes penale.
Ju tërheq vërejtjen se jeni te detyruar të flisni të vërtetën, se nuk guxoni te
heshtni asgjë që dini dhe njëherësh Ju beje me dije se dhënia e dëshmisë së
rreme, është vepër penale Deklarim i rreme nga neni 307 I KPPK
Deklarata e dëshmitarit.
Dëshmitari
Mbrojtësi i te pandehurit HH
Mbrojtësi i te pandehurit PP
E vërtetojnë
Prokurori publik
Sekretarja juridike.
147
E DREJTA E PROCEDURES PENALE
Emërtimi i prokurorisë
Të pranishëm
Prokurori publik
Sekretarja Juridike
seksualisht me 06.08.2008. Derisa ajo ishte duke fjetur ai për qellim seksuale
e ka preke duke e ledhatuar në gjinj dhe organ seksual. Vajza me ka treguar
se i ka tregua te ëmës por se nuk ka gjetur mirëkuptim te ajo, nga se ajo
mendon se vajza e jone po trillon. Ajo për këtë i kishte treguar shoqes se
klasës DD dhe edhe kujdestares së klasës J.J. Kujdestarja i kishte premtuar se
do te bisedoje me te ëmën e saj dhe për ketë qellim atë e kishte ftuar ne
shkolle me 08.08.2008. Pasi ishte kthyer në shtëpi e ëma e kishte qortuar pse
i kishte treguar kujdestares dhe prapë i kishte thënë se ajo po trillon nga se
njerku i saj është njeri i mire dhe nuk do ta bënte kur një gjë të tillë. Vajza
ime ka 14 vjet. Unë nuk e kam paraqitur rastin ne polici.
Kërkoj te filloni procedurën penale kundër I.I. nëse këto veprime te tij
paraqesin vepër penale. Propozoj te thirrni si dëshmitar shoqen e saj të klasës
DD, Kujdestaren e saj të klasës JJ dhe mua dhe të miturën.
E vërtetojnë
Prokurori publik
Sekretarja juridike.
149
E DREJTA E PROCEDURES PENALE
Emërtimi i prokurorisë
AKTVENDIM
Arsyetim
Ndjekja për veprën penale Vjedhje e rende nga një 253 paragrafi 1
nënparagrafi 2 i KPPK kur është kryer në dëm të personit me te cilin kryerësi
ka lidhje familjare, ai me axhën e vet është ne shkallen e trete të gjinisë se
gjakut në vijë anësore, ndërmerret sipas propozimit. Ngase nuk kam
propozimin e te dëmtuarit për ndjekje penale nuk jam paditës i autorizuar për
të ndërmarrë ndjekjen penale sipas detyrës zyrtare.
PROKURORI PUBLIK
150
E DREJTA E PROCEDURES PENALE
Emërtimi i prokurorisë
POLICIA E KOSOVES
Stacioni i Policisë nr. 1
P R I SH T I N E
Në bazë të nenit 275 ndjekja penale, në mes tjerash, edhe për veprën penale
Vjedhje e rënde nga neni 253 I KPPK kur kryesi është në marrëdhënie
familjare me të dëmtuarin ndërmerret sipas propozimit dhe nga se ketë
propozim, nuk kam mund ta siguroi nga i dëmtuarit D.H., Përndryshe axhe i
te pandehurit, unë nuk jam paditës i autorizuar për te ndërmarrë ndjekjen
penale sipas detyrës zyrtare.
PROKURORI PUBLIK.
Emërtimi i prokurorisë
Ndjekjen penale mund ta ndërmerrni duke paraqitur padi private, ndërsa nga
zyra ime i keni ne dispozicion te gjitha shkresat te cilat i disponoj.
151
E DREJTA E PROCEDURES PENALE
Kallëzimin penal e kam hedh nga se kam gjetur se vepra penale të cilën ju e
keni paraqitur në polici, nuk është vepër penale por raport juridiko civil, dhe
çështje e broqit.
PROKURORI PUBLIK.
Emërtimi i prokurorisë
POLICIA E KOSOVES
Stacioni i Policisë nr. 1
P R I SH T I N E
Autorizon
Arsyetim
Jam njoftuar se i dyshuar për kryerjen e kësaj vepre penale është HH nga
Prishtina i cili ka ik nga vendi i ngjarjes me automjetin “Golf 2’ me targa
xxxKSxxx.
Emërtimi i prokurorisë
Sepse
Me çka kishte për të krye veprën penale Vrasje nga neni 146 te KPPK.
2. Prej ditës, muajit dhe vitit te pacaktuar e gjer me 08.08.2008 ne ora 12.30,
kur ia dorëzoi policisë, mbajti pa leje te organit kompetent revolen e
përshkruar nën piken 1 të kësaj dispozite,
Arsyetim
PROKURORI PUBLIK
154
E DREJTA E PROCEDURES PENALE
Emërtimi i prokurorisë
Arsyetim
PROKURORI PUBLIK
I.I.
155
E DREJTA E PROCEDURES PENALE
Emërtimi i prokurorisë
Arsyetim
Nga ana e ekspertizës se kryer nga eksperti i caktuar nga ana e gjyqtarit të
procedurës paraprake vërtetohet se ne arke nuk ka mungese qe do të thotë se i
pandehuri nuk ka përvetësuar 840 euro nga parat e besuara ne pune. Nga
mendimi i ekspertit rrjedh se ne arkën qendrore të ndërmarrjes është
konstatuar teprice ne shume prej 840 euro dhe se kjo shume ne librat e
ndërmarrjes është regjistruar si e ardhur e jashtëzakonshme.
156
E DREJTA E PROCEDURES PENALE
PROKURORI PUBLIK
Emërtimi i prokurorisë
PROKURORI PUBLIK
157
E DREJTA E PROCEDURES PENALE
Emërtimi i prokurorisë
Të pranishëm
Prokurori publik
Sekretarja juridike
I pandehuri HH
Mbrojtësi i të pandehurit, avokati AA
I pandehuri deklaroi: e kam kuptuar se për cilën vepër penale ndaj meje është
duke u zbatuar hetimi dhe nuk kam nevoje për shpjegime shtese.
158
E DREJTA E PROCEDURES PENALE
pyetje që do t`ua parashtrojë dhe se keni të drejte të kërkoni nga unë që gjate
tërë kohës se zbatimit te hetimit të mbledhin provat qe Ju i konsideroni te
rëndësishme për mbrojtjen e Juaj.
Nënshkrimi i të pandehurit
I pandehuri
Mbrojtësi
E vërtetojnë
Prokurori publik
Sekretarja juridike
159
E DREJTA E PROCEDURES PENALE
Emërtimi i prokurorisë
Emërtimi i gjykatës
Gjyqtarit të procedurës paraprake
Arsyetim
160
E DREJTA E PROCEDURES PENALE
Emërtimi i prokurorisë
Vendim
Arsyetim
Nga kjo rrjedh se nuk ekzistojnë shkaqe të rëndësishme për marrjen e kësaj
prove sepse me marrjen e saj nuk do të vërtetohej ndonjë fakt tjetër i
rëndësishëm për procedurën penale.
PROKURORI PUBLIK
161
E DREJTA E PROCEDURES PENALE
Emërtimi i prokurorisë
Emërtimi i gjykatës
Me çka kishte për te kryer veprën penale Vrasje ne tentative nga neni 146
lidhur me nenin 20 te KPPK.
A r s y e t im
162
E DREJTA E PROCEDURES PENALE
Masat tjera dhe as masa e arrestit shtëpiak nuk janë te mjaftuara për të
siguruar zbatimin e suksesshëm te procedurës penale, sepse me arrest
shtëpiak nuk eliminohet mundësia e kontaktimit të të pandehurit me
dëshmitaret e përmendur.
PROKURORI PUBLIK
Emërtimi i prokurorisë
Emërtimi i gjykatës
AKTAKUZE
163
E DREJTA E PROCEDURES PENALE
, për veprën penale Vjedhje e rende nga neni 253 paragrafi 1 nën
paragrafi 1 të KPPK me dënim 6 muaj burgim, ka vuajtur dënimin, ndaj atij
nuk zbatohet procedure për ndonjë vepër tjetër penale, ne ndalim policor nga
data 10.08.2008 në ora 05,00,
Sepse
Me 08.08. 2008, në ora 04.00, me qëllim të përvetësimit të kundërligjshëm
për vete, morri pasurinë e huaj te luajtshme, në atë mënyrë që së pari kaloi
murin rrethues të oborrit të shtëpisë së të dëmtuarit GG, që gjendet në
Podujevë rruga nr , e pastaj me shofer metali theu drynin në derën
hyrëse të kuzhinës verore të të dëmtuarit dhe nga aty morri një televizor të
markës “ Soni” në vlerë prej 120 euro dhe u largua nga vendi duke hapur nga
brenda derën hyrëse të oborrit,
Me çka ka kryer veprën penale Vjedhje e rendë nga neni 253 paragrafi 1
nenparagrafi 1 i KPPK prandaj
Propozoj
Arsyetim
164
E DREJTA E PROCEDURES PENALE
165
E DREJTA E PROCEDURES PENALE
I pandehuri ishte i dënuar me parë për vepër të njëjtë penale dhe ka vuajtur
dënimin gjashtë muaj burgim. Dënimi i mëparshëm ndaj tij nuk ka arrit
qëllimin e dënimit dhe duke pasur parasysh se përsëri ka kryer vepër penale
kundër pasurisë ekziston frika e bazuar se ai po të jetë në liri do të përsëris
veprën penale prandaj edhe propozimi për caktimin e paraburgimit është i
bazuar.
Në bazë të të gjitha këtyre kjo aktakuzë është me vend dhe e bazuar ne ligj.
PROKURORI PUBLIK
Emërtimi i prokurorisë
Emërtimi i gjykatës
AKTAKUZE
Sepse
Me çka ka kryer veprën penale Grabitje nga neni 255 paragrafi 3 lidhur me
paragrafin 1 të KPPK
Arsyetim
167
E DREJTA E PROCEDURES PENALE
168
E DREJTA E PROCEDURES PENALE
dhe se e mban për siguri personale, ndërsa mohon në tërësi të ketë kryer
veprën penale të grabitjes. Deklaron se kuletën e ka gjetur ne rruge të fshatit
dhe se në të nuk ka pasur para por vetëm dokumente personale dhe ka pasur
për qellim ta dorëzoje ne polici në mënyrë qe t’i kthehet të dëmtuarit.
Emërtimi i prokurorisë
Emërtimi i gjykatës
Për
Emërtimi i gjykatës se shkalles se dyte
Ankesë
Propozoj
169
E DREJTA E PROCEDURES PENALE
Arsyetim
Nga dispozita rrjedh se gjykata të pandehurin e liroi nga aktakuza nga se nuk
u provua se ai kreu veprën penale për të cilën akuzohet. Përkundër kësaj nga
arsyetimi i aktgjykimit rrjedh se gjykata te pandehurin e liroi për arsye se
vepra penale për të cilën ai akuzohej nuk është vepër penale. Në pjesën e
aktgjykimit, faqe tre kryerreshti 2, gjykata thotë” nuk është kontestuese se i
pandehuri nga i dëmtuari morri borxh shumën prej 2000 euro me kusht qe
t`ia ktheje për pesë dite. Me huazimin e parave në mes te kontraktuesve
krijohet raport juridiko civil dhe nëse ndonjëri prej kontraktuesve nuk
përmbush obligimet nga kontrata ka te drejte të kërkojë përmbushjen nga
procedure gjyqësore në kontest civil. Nga ky fakt gjykata gjen se në veprimet
e të akuzuarit nuk përmbahen elementet qenësore të veprës penale dhe se
kemi te bëjmë me raport juridiko civil”.
170
E DREJTA E PROCEDURES PENALE
PROKURORI PUBLIK.
Emërtimi i prokurorisë
Emërtimi i gjykatës
për
Emërtimi i gjykatës së shkallës se dytë
Ankese
Propozoj
171
E DREJTA E PROCEDURES PENALE
Arsyetim
Gjykata nuk vërtetojë në mënyrë të plotë gjendjen faktike kur gjet se nuk u
provua se i pandehuri kreu veprën penale për të cilën u akuzua.
Gjykata nuk vërtetoj në mënyre të plotë dhe të drejtë gjendjen faktike nga se
refuzoj të dëgjojë dëshmitarin SS i cili do të dëshmonte se ditën kritike
dëshmitarit XX i kishte treguar për identitetin e të pandehurit dhe se e kishte
parë të pandehurin me qerre qe e tërhiqnin dy lopë e të ngarkuar me dru duke
kaluar rrugës se fshatit për në shtëpi.
PROKURORI PUBLIK
172
E DREJTA E PROCEDURES PENALE
Emërtimi i prokurorisë
Emërtimi i gjykatës
Për
Emërtimi i gjykatës së shkallë se dytë.
Ankesë
Për shkak të shkeljes se ligjit penal, neni 404 nenparagrafi 1 lidhur me nenin
328 paragrafi 1 I KPPK dhe
Propozoj
Arsyetim
173
E DREJTA E PROCEDURES PENALE
Qëndrimi i gjykatës se për të ekzistuar vepra penale nga neni 328 paragrafi 1
I KPPK përdorimi i paautorizuar i armës duhet kryer me qëllim fiksimi apo
kërcënimi është i gabuar. Kjo vepër penale mund të kryhet me armë që kryesi
e mban pa autorizim dhe me autorizim të organit kompetent. Mënyra e parë e
kryerjes së kësaj vepre është përdorimi me frikësim , kërcënim ose në ndonjë
mënyrë tjetër të paautorizuar, mënyra e dytë është vringëllimi me armë me
frikësim, kërcenim apo në ndonjë mënyrë tjetër të paautorizuar dhe mënyra e
tretë e kryerjes së kësaj vepre penale kryhet me urdhërimin e personit tjetër
për të ndërmarrë ndonjërin nga veprimet me te cilat kryhet vepra penale.
PROKURORI PUBLIK
Emërtimi i prokurorisë
Emërtimi i gjykatës
Për
Ankese
p r o p o z oj
174
E DREJTA E PROCEDURES PENALE
Arsyetim
PROKURORI PUBLIK
175
E DREJTA E PROCEDURES PENALE
REPUBLIKA E KOSOVËS
PROKURORIA PUBLIKE E KOSOVËS
PKL nr /08
Datë
P R I SH T I N Ë
GJYKATËS SË QARKUT
Për
Propozoj
Arsyetim
176
E DREJTA E PROCEDURES PENALE
177
E DREJTA E PROCEDURES PENALE
PROKURORI PUBLIK
Emërtimi i prokurorisë
Emërtimi i gjykatës
PROPOZIM AKUZE
Me çka ka kryer veprën penale Vjedhje nga neni 252 paragrafi 1 të KPPK
dhe
Propozoj
PROKURORI PUBLIK
Emërtimi i Prokurorisë
Emërtimi i gjykatës
179
E DREJTA E PROCEDURES PENALE
Me çka ka krye veprën penale Falsifikimi i parasë nga neni 244 paragrafi 3 i
KPPPK dhe
Propozoj
PROKURORI PUBLIK
180
LIGJI PENAL PËR TË MITUR
Ismet Kabashi
PJESA E PARË
KAPITULLI I- PARIMET UDHËZUESE
181
LIGJI PENAL PËR TË MITUR
lënduar dinjitetin dhe personalitetitn e tij njerëzor, dhe duke i mundësuar atij
ndihmë të menjëhershme ligjore dhe ndihmë tjetër adekuate me moshën dhe
nevojat e tij.
PJESA E DYTË
KAPITULLI III - MASAT DHE DËNIMET E ZBATUESHME NDAJ
TË MITURVE
182
LIGJI PENAL PËR TË MITUR
183
LIGJI PENAL PËR TË MITUR
184
LIGJI PENAL PËR TË MITUR
185
LIGJI PENAL PËR TË MITUR
186
LIGJI PENAL PËR TË MITUR
PJESA E TRETË:
PROCEDURA
187
LIGJI PENAL PËR TË MITUR
188
LIGJI PENAL PËR TË MITUR
189
LIGJI PENAL PËR TË MITUR
190
LIGJI PENAL PËR TË MITUR
191
LIGJI PENAL PËR TË MITUR
dhe prokurori publik vlerson se nuk duhet zbatuar procedurë pranë gjykatës,
për shkak të natyrës së veprës penale, rrethanave nën të cilat vepra është
kryer, mungesa e dëmit të rëndë apo pasojave për të dëmtuarin, e kaluara e të
miturit, karakteristikat e tij personale dhe kur ekzistojnë rrethana tjera që
pengojnë ndjekjen penale.
Për pushimin e hetimit për këto vepra penale, prokurori publik
informon gjyqtarin për të mitur, ndërsa të miturin vetëm nëse prokurori
publik, ka ndërmarrë veprime hetimore në procedurën pergatitore.
192
LIGJI PENAL PËR TË MITUR
193
LIGJI PENAL PËR TË MITUR
194
LIGJI PENAL PËR TË MITUR
aktvendim, kur gjen se vepra penale për të cilën gjykohet i mituri, nuk është
vepër penale, kur ekzistojnë rrethana që përjashtojnë përgjegjësinë penale të
të miturit dhe gjen se nuk është provuar se i mituri ka kryer veprën penale,
për të cilen ështe paraqitur propozimi.
Masat edukative dhe dënimin me gjobë dhe me urdhër për punë në
dobi të përgjithshme gjykata i shqipton të miturit me aktvendim, me të cilin
të miturin nuk e shpall fajtor. Aktvendimi përmban dispozitivin dhe
arsyetimin. Vepra penale për të cilin të miturit, i shqiptohet masa edukative
ose ndonjë nga dënimet tjera, që mund të shqiptohen me aktvendim,
përshkruhet në arsyetim të aktvendimit e jo në dispozitiv. Në arsyetim,
përshkruhen edhe arsyet që vërtetojnë ekzistimin e veprës penale dhe
elementeve të saj qenësore dhe arsyet për shqiptimin e masës apo denimit.
Dënimi me burgim për të mitur, shqiptohet me aktgjykim dhe
aktgjykimi duhet të përmbajë dispozitivin dhe arsyetimin. Në dispozitiv,
përshkruhet vepra penale duke përfshirë elementet e saj qenësore, llojin e
përgjegjësisë penale, emërtimin ligjor të veprës penale, dënimin e shqiptuar
dhe masat apo denimet e shqiptuara plotësuese, vendimin mbi llogaritjen e
paraburgimit, vendimin mbi shpenzimet e procedurës penale dhe të kërkesave
pasurore - juridike.
Arsyetimi i aktgjykimit, përmban justikimin për çdo pikë të aktgjykimit
për: veprën penale, aplikimin e ligjit penal, vendimin, vendimin mbi
shpenzimet e procedurës dhe kërkesat pasurore-juridike. Në arsyetim,
paraqiten faktet e vërtetuara dhe arsyet pse ato konsiderohen të vërtetura,
vlerësohen provat kundërthënese dhe arsyet për mosaprovimin e
propozimeve të palëve të paraqitura në shqyrtimin gjyqësor.
195
LIGJI PENAL PËR TË MITUR
PJESA E KATËRT
KAPITULLI XIV- GJYKIMI I MADHORËVE PËR VEPRA PENALE
TË KRYERA NDAJ FËMIJVE
196
LIGJI PENAL PËR TË MITUR
197
LIGJI PENAL PËR TË MITUR
198
LIGJI PENAL PËR TË MITUR
199
LIGJI PENAL PËR TË MITUR
200
LIGJI PENAL PËR TË MITUR
201
LIGJI PENAL PËR TË MITUR
të afatit prej tri ditësh dhe kohës kur do të duhej të paraqitej në institucion për
mbajtje të denimit, është sëmurë rëndë nga ndonjë sëmundje akute ose i ka
vdekur bashkëshorti, fëmiu, fëmija i adoptuar, prindi ose prindi adoptues.
Nëse kërkesa për shtyerjen e fillimit të ekzekutimit të denimit, nuk
përmban prova me të cilat, vërtetohen pretendimet që arsyetojën shtyerjen
kryetari i gjykates kompetente komunale, kerkon nga personi i denuar t`ia
bashkangjes kërkesës provat, në afat prej tetë ditësh. Kërkesa e kryetarit të
gjykatës, dërguar të dënuarit për bashkangjitjen e provave, që vërtetojnë
pretendimet nga kërkesa, duhet të përmbajë edhe paralajmërimin se kërkesa,
do të refuzohet nëse në afatin e lënë asaj nuk i bashkangjiten provat e
kërkuara.
Procedura për shtyerjen e ekzekutmit të dënimit, është urgjente dhe
kryetari i gjykates komunale, duhet vendosur lidhur me kërkesen për
shtyerjen e dëenimit brenda tri ditësh nga dita e pranimit të kërkesës përveq
nëse nga i dënuari është kërkuar që kërkeses ti bashkangjes provat e
kërkuara.
Kompetencat e kryetarit të gjykatës komunale, janë të aprovojë
kërkesën dhe ta fillojë ekzekutimin e dënimit, të hudhë të pa lejuar kërkesën,
nëse ajo është paraqitur jashtë afatit prej tri ditësh, neni 20 paragrafi 1, kur
kërkesa është paraqitur nga personi i paautorizuar ose kur i denuari nuk i
bashkangjet provat, që mbështesin kërkesen në afatin e caktuar sipas nenit 21
paragrafi 2.
Në procedurën për shtyerjen e fillimit të ekzekutimit të dënimit,
zbatohet parimi i dyshkallëshmërisë, në rastin e hudhjes së kërkesës dhe kur
ajo refuzohet e pabazuar. Për hudhjen dhe refuzimin e kërkesës, kryetari i
gjykatës komunale, merr aktvendim kundër të cilit i denuari ka të drejtë
ankese në afat prej tri ditëve kryetarit të gjykates së qarkut.
Kërkesa për shtyerjen e fillimit të ekzekutimit të denimit, pengon
ekzekutimin gjersa lidhur me të, vendoset me vendim të formës së prerë.
Shtyerja e ekzekutimit të denimit, mund të urdhërohet edhe në
proceduërn sipas mjeteve te jashtëzakonshme juridike, kërkesës për
rishikimin e procedurës penale dhe kërkesës për mbrojtjen ligjshmërisë.
Dispozita e nenit 28 paragrafi 2 i LESP, është e gabuar, sepse në procedurën
për zbutjen e jashtëzakonshme të denimit, nuk është e lejuar shtyerja e
fillimit të ekzekutimit të denimit, kjo ngase në dispozitën e nenit 449
paragrafi 2 të KPPPK, thuhet se kërkesa për zbutje të jashtëzakonshme të
dënimit, nuk pezullon ekzekutimin e dënimit.
Për shtyerjen e fillimit të ekzekutimit të dënimit në procedurën për
rishikimin e procedurës penale, kompetente, është gjykata që ka marrë
aktgjykimin në shkallë të parë, që është edhe gjykate kompetente, për të
202
LIGJI PENAL PËR TË MITUR
203
LIGJI PENAL PËR TË MITUR
Rexhep Haxhimusa
Ismet Kabashi
204
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
HAKI LECAJ
E DREJTA PENALE
Duke u nisur nga fakti se në materialin për një doracak, nuk mund të
përfshihet e tërë ajo çka nevojitet për një punim gjithëpërfshirës, këtu do të
përpiqem që të përfshijë vetëm atë pjesë nga e drejta penale që është
paraparë në programin për provimin e jurisprudencës, me një hyrje të
shkurtër për të drejtën penale, funksionin e së drejtës penale në shoqëri,
burimet e së drejtës penale dhe veprimin e legjislacionit penal.
205
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
njeriut, rendin juridik dhe sigurinë e vendit. Këtë funksion e drejta penale e
realizon duke i mbrojtur me mjetet penale juridike, përkatësisht me sanksione
penale dhe me masa të tjera jo penale, institucionet dhe marrëdhëniet e reja
në drejtim të këtij zhvillimi të mëtejshëm në shoqërinë e caktuar.
Gjithashtu, e drejta penale ka për detyrë t’i mbrojë edhe të mirat
juridike të posaçme, që i përkasin njeriut dhe qytetarit, siç janë: jeta e njeriut,
integriteti trupor, liritë dhe të drejtat, nderi dhe autoriteti, barazia dhe siguria
e qytetarëve.
Funksioni mbrojtës i së drejtës penale është fragmentar, ngase me
ketë degë të drejtësisë mbrohen vlerat me të rëndësishme dhe më elementare
të individit dhe të bashkësisë.
Prej kësaj që u tha, rezulton se funksioni mbrojtës i se drejtës penale
është i karakterit subsidiar, nga se shprehet vetëm në rastet kur vlerat e
përmendura nuk mund të mbrohen me mjete apo mënyra të tjera.
Funksioni mbrojtës i së drejtës penale nga kriminaliteti shprehet edhe
në rastin e shqiptimit, veçmas, gjatë fazës së ekzekutimit të dënimit dhe
sanksioneve tjera penale, nga se aplikimi i sanksioneve penale nuk ka për
qëllim që vetëm të dënojë apo t’i shkaktojë ndonjë të keqe tjetër kryerësit të
veprës penale, por në radhë të parë të përmirësojë atë, që në të ardhmen të
mos kryej vepra penale.
U tha se çka është funksioni i së drejtës penale, pra duhet thënë se çka
është kriminaliteti dhe nocionin e tij.
Veprat e njeriut me të cilat dëmtohen,cenohen ose asgjësohen,vlerat
juridike të njeriut dhe të bashkësisë së caktuar, quhen vepra penale apo me
termë të përgjithshëm kriminalitet, dhe shoqëria mbrohet nga kriminaliteti me
të drejtën penale.
206
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Për t’i kuptuar këto tri nocione duhet dhënë nocionet e tyre.
Pra me ligj penal nënkuptojmë çdo dispozitë ligjore me të cilën
rregullohen çështjet nga fusha e së drejtës penale.
Me kod penal nënkuptojmë ligjin e rëndësishëm në të cilin në mënyrë
të tërësishme dhe të sistemuar përmblidhen dispozitat penalo – juridike.
Me termin legjislacion penal nënkuptojmë të gjitha ligjet penale pra
edhe kodin penal si dhe tërë sistemin e ligjeve dhe dispozitave të tjera penale,
të cilat janë në fuqi, të cilat aplikohen ne vendin tonë apo në sistemin e
ligjeve penale që janë në fuqi ne shtetet e tjera.
207
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
PARIMI I LEGALITETIT
208
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
209
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Ligji penal i një shteti, sikundër dhe ligjet tjera, zakonisht veprojnë
në territorin e shtetit në të cilin janë nxjerrë. Pra sipas këtij parimi Kodi penal
i Kosovës vepron dhe aplikohet në territorin e Kosovës.
Parimi se ligji apo kodi penal aplikohet në territorin e vendit është
manifestim i sovranitetit të çdo shteti.
Çështjet të cilat shtrohen dhe rregullohen në kuadrin e institucionit të
veprimit të legjislacionit penal në territor, më tepër kanë të bëjnë me
elementët ndërkombëtare.
Këtu është fjala për veprim të ligjit penal të Kosovës ndaj shtetasve
të huaj që kryejnë vepra penale në territorin e Kosovës apo jashtë kufijve të
Kosovës, por të cilët në ndonjë mënyrë gjenden në Kosovë, si dhe të
personave që kryejnë vepra penale me të cilat dëmtojnë të mirat juridike të
shtetasve tanë apo shtetit të huaj.
Pra shtrohet pyetja, sipas cilit ligj penal do të dënohen shtetasit e huaj
që kryejnë vepra penale në territorin e Kosovës, apo shtetasit tanë që kryejnë
vepra penale në territorin e vendit tjetër? Këto dhe shumë çështje të tjera
lidhur me këtë i rregullon institucioni i veprimit të legjislacionit penal në
territor.
Në rastet kur konstatohet se personi i caktuar hyn në sferën e
legjislacionit tonë penal, duhet të përgjigjet sipas ligjeve penale të Kosovës
dhe të gjykohet nga gjykatat tona.
Me dispozita penalo – juridike të parapara në nenin 99 deri 104 të
Kodit penal të Kosovës, janë aprovuar pesë parime, të cilat njëherit aplikohen
edhe në shumicën e të drejtave penale të shteteve të tjera bashkëkohore.
Këto janë:
1. Parimi territorial
2. Parimi real
3. Parimi i personalitetit aktiv
4. Parimi i personalitetit pasiv
5. Parimi universal.
210
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
211
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
EKSTRADIMI
212
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
AZILI
1. Veprimit të njeriut,
2. Kundërligjshmërisë,
3. Përcaktueshmërisë se veprës penale me ligj , dhe
4. Përgjegjësisë penale të kryesit(fajësisë).
213
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Pra për t’u konsideruar një vepër si vepër penale duhet kumulativisht
të plotësohen të gjitha këto elemente.
Këto elementë përcaktojnë një figurë të përgjithshme të veprës
penale, dhe nëse mungon njeri prej këtyre elementeve, vepra penale nuk
mund të ekzistojë.
Elementët themelore të veprës penale mund të ndahen ne elementet
objektive dhe subjektive.
• Veprimi i njeriut,
• Kundërligjshmëria, dhe
• Përcaktueshmëria e veprës penale në ligj.
214
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
215
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
216
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
PËRJASHTIMI I KUNDËRLIGJSHMËRISË
Këto janë:
- mbrojtja e nevojshme (neni8) dhe nevoja ekstreme (neni 9).
Mbrojtja e nevojshme
Në nenin tetë (8) paragrafi 1 të kodit penal thuhet se nuk është vepër
penale ajo vepër e cila është kryer në mbrojtjen e nevojshme.
Në nenin 8 paragrafi 2 të kodit penal është përcaktuar nocioni i
mbrojtjes së nevojshme ku thuhet:
Mbrojtja e nevojshme është mbrojtja e cila është e domosdoshme për
të zmbrapsur sulmin e kundërligjshëm, real dhe atë çastshëm ndaj vetës ose
ndaj një personi tjetër, me kushte që karakteri i mbrojtjes të jetë në
proporcion me shkallen e rrezikut që paraqet sulmi.
Sulmi:
Sulmi është çdo veprim i njeriut i cili është i drejtuar në dëmtim apo
rrezikimin e ndonjë të mire juridike. Zakonisht sulmi mund të kryhet vetëm
me veprim, por përjashtimisht mund të kryhet edhe me mos veprim, (mjeku i
ndihmës së shpejtë refuzon të jep ndihmën mjekësore personit që gjendet në
rrezik jete.
218
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Mbrojtja
219
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
220
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
NEVOJA EKSTREME
221
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Mënjanimi i rrezikut
222
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
223
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Çka është vepra e rëndësisë së vogël, cili është nocioni i saj dhe cilat
kushtet duhet të përmbushen për të ekzistuar vepra e rëndësisë së vogël.
Me nenin 7 të KPPK, është përcaktuar nocioni i veprës së rëndësisë së
vogël.
Sipas kësaj dispozite “një vepër penale nuk është vepër edhe pse
përmban tiparet e veprës penale të përcaktuar me ligj, është e rëndësisë së
vogël. Vepra është e rëndësisë së vogël kur rrezikshmëria e saj nuk është e
rëndësishme për shkak të natyrës ose peshës së veprës, të mungesës ose
pasojave të dëmshme të parëndësishme, të rrethanave në të cilat është kryer
vepra, të shkallës së ultë të përgjegjësisë penale të kryesit të veprës ose për
shkak të rrethanave personale të kryesit.
Pra për të ekzistuar vepra e rëndësisë së vogël duhet të përmbushen
dy kushte:
1. Kriteri objektiv, që vepra e cila i ka të gjitha tiparet e veprës penale
të përcaktuara me ligj, rrezikshmëria e saj të jetë e vogël, dhe
2. Kriteri subjektiv, që rëndësia e vogël e veprës të manifestohet në
shkallë të ulët të përgjegjësisë penale të kryesit apo rrethanave të tija
personale.
224
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
225
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
PERGJEGJESIA PENALE
• Përgjegjshmërisë, dhe
• Fajësisë
PËRGJEGJSHMËRIA
Papërgjegjshmëria
227
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
228
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
229
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
fakt,në rastet kur kryesi në kohën e kryerjes së veprës penale nuk ka qenë i
vetëdijshëm për ndonjë nga tiparet e saj të caktuar me ligj, apo kur gabimisht
mendon se ekzistojnë rrethanat sipas të cilave po të ekzistojnë ato faktikisht,
ajo vepër do të lejohet.
Lajthimi lidhur me figurën e veprës penale ekziston atëherë kur kryesi
ka përfytyrim të gabuar apo kur nuk di për ndonjë rrethanë tipare e cila me
ligj është përcaktuar si element konstituiv i veprës penale.
230
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
231
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
PËRGJEGJËSIA PENALE
( Format e fajësisë )
• Dashja,
• Dashja direkte,
• Dashja eventuale,
• Pakujdesia,
• Pakujdesia e vetëdijshme,
• Pakujdesia e pavetëdijshme,
• Tentativa dhe tentativa e papërshtatshme.
Pakujdesia:
Pakujdesia (culpa) është formë e dytë e fajit dhe për nga intensiteti i
përgjegjësisë penale formë më e lehtë e fajësisë. Pakujdesia ekziston atëherë
kur kryesi nuk e dëshiron pasojën e shkaktuar, përkatësisht kur pasoja
shkaktohet kundër vullnetit të tij.
Kodi penal i Kosovës (neni 16 par. 1) i njeh dy lloje të pakujdesisë,
dhe atë pakujdesi me vetëdije apo mendjelehtësinë dhe pakujdesia pa vetëdije
apo neglizhencën.
Këto dy lloj të pakujdesisë dallohen midis vetës vetëm sipas elementit
të vetëdijes apo elementit intelektual, kurse të dyja këto lloje të pakujdesisë
dallohen nga dashja,nga se në asnjë formë nuk shprehet dëshira apo vullneti
për të shkaktuar pasojën e ndaluar në botën e jashtme.
Pakujdesia me vetëdije.
Pakujdesia pa vetëdije.
Tentativa
234
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Tentativa e cilësuar.
235
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Tentativa e papërshtatshme.
BASHKËPUNIMI
236
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Format e bashkëpunimit
Bashkëkryerja
237
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Shtytja
238
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
kishte kryer vet veprën penale pa marr parasysh peshën e saj, me kusht që
vepra penale të jetë kryer me ndikimin e tij. Pra si pre supozim që të mund të
ndëshkohet shtytësi duhet që kryesi të ketë kryer veprën penale.
Përndryshe edhe pse parashihet se shtytësi dënohet sikurse edhe
kryesi, nuk përjashtohet mundësia që shtytësi të dënohet më rëndë se kryesi i
veprës penale.
Sipas nenit 27 par. 2, shtytësi do të lirohet nga dënimi po që se
vullnetarisht e ka parandaluar kryerjen e veprës penale.
Me KP shtytja është e paraparë edhe si vepër e posaçme penale. Me
pjesën e posaçme është paraparë me nenin 115 vepra penale e nxitjes e
urrejtjes përçarjes, ose mos durimit kombëtar, racor, fetar ose etnik. Në nenin
130 është paraparë shtytja për luftë agresive ose konfliktit të armatosur. Në
nenin 208 par. 2 është paraparë si vepër penale ,nëse prindi, adoptuesi apo
ndonjë person tjetër e shtytë personin e mitur nën 16 vjet që të jetoj në
bashkësi jashtë martesore me personin tjetër. Po ashtu në nenin 151 është
paraparë shtytja në vetëvrasje.
Këtë ligjdhënësi e ka paraparë për shkak të rrezikshmërisë shumë të
madhe të këtyre veprave penale dhe natyrës specifike të tyre.
Shtytja e pa suksesshme
NDIHMA
239
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
kryhet vepra penale por vetëm ndihmohet kryerja e saj. Për ndryshe veprimet
e ndihmës duhet të paraqesin kontribut në realizimin e veprës penale. Ndihma
si formë e bashkëpunimit mund të kryhet vetëm pasi që personi tjetër ka
vendosur të kryej vepër penale, ashtu që në rastet kur veprimet ndërmerren
para se të ketë vendosur personi tjetër të kryej vepër penale, mund të
konsiderohet vetëm si shtytje e jo si ndihmë.
Në nenin 25 par. 2 të KP të Kosovës, në mënyrë ekzemplare janë
cekur disa mënyra apo forma me të cilat mund të kryhet ndihma. Në këtë
dispozitë është paraparë se ndihma, kryesit mund ti jepet në dy mënyra,
ndihma fizike dhe ndihma psikike. Si ndihmë fizike konsiderohet vënia apo
dhënia në disponim e mjetet kryesit, për kryerjen e veprës, mënjanimi i
pengesave, bërja rroje gjatë kohës së kryerjes së veprës penale, kontrollimi i
mjeteve me të cilat duhet të kryhet vepra penale e kështu me radhë. Si
ndihmë psikike konsiderohet dhënia e këshillave, udhëzimeve, premtimit për
fshehje të veprës, kryesit dhe gjurmëve të veprës penale.
Ndryshe nga shtytja e cila për shkak të natyrës së saj mund të kryhet
vetëm me veprim, ndihma mund të kryhet me veprim dhe mos veprim.
Lidhur me kohën, ndihma jepet zakonisht para se të filloj kryerja e
veprës penale, mirëpo ndihma mund të kryhet edhe gjatë kohës së kryerjes së
veprës penale, deri sa nuk ka përfunduar vepra penale në kuptimin material.
Veprimet që ndërmerren pasi të jetë kryer vepra penale nuk mund të
konsiderohen si ndihmë, me kusht që të mos jetë premtuar më parë, para se të
ketë filluar kryerja e veprës penale. Nëse jepet pasi të ketë përfunduar vepra
penale, kemi të bëjmë për veprën e veçantë të fshehjes së kryesit pas kryerjes
së veprës penale apo ndihmës pas kryerjes së veprës penale.
240
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
vepra penale për të cilin ligji parasheh dënim edhe për tentativë. Gjithashtu
ndihmësi dënohet edhe në rastet kur kryesi ka ndërmarr veprime pregaditore
po që se edhe për të është paraparë ndëshkimi me ligj.
Sipas nenit 27 par. 2 KP ndihmësi si kundër edhe shtytësi do të
lirohen nga dënimi po qese vullnetarisht kanë hequr dorë nga kryerja e veprës
penale, e kanë parandaluar kryerjen e veprës penale. Konsiderohet se është
shprehur heqja dorë vullnetare nëse ndihmësi me veprimet e tij aktive ka
pasur sukses të parandaloj kryerjen e veprës penale.
Ndihma është e paraparë edhe si vepër e posaçme penale. Kështu me
nenin 151 është paraparë vepra penale ndihma në vetëvrasje, neni 152
ndihma e gruas shtatzënë që të ndërpresë shtatzënë, neni 305 dhënia e
ndihmës kryesit pas kryerjes së veprës penale dhe neni 314 vepra penale
mundësimi i arratisjes së personit të privuar nga liria.
BASHKIMI KRIMINAL
241
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
242
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
SANKSIONET PENALE
243
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
- dënimet kryesore,
- dënimet alternative,
- dënimet plotësuese,
- vërejtja gjyqësore
Qëllimi i dënimi
Llojet e dënimeve.
244
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
245
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
40 vjet (neni 37 par. 2). Pra minimumi i përgjithshëm i këtij lloj dënimi është
21 vjet, ndërsa maksimumi i përgjithshëm është 40 vjet. Edhe pse në KP nuk
është paraparë, ky lloj i dënimit duhet të shqiptohet në vitet e plota, sepse
dënimi me burgim afatgjatë e humbë kuptimin nëse shqiptohet edhe në muaj.
Dënimi me burgim
Dënimi me gjobë
246
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Dënimet alternative
247
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
për një kohë të caktuar dhe me kushtet e caktuara. Qëllimi i dënimit me kusht
është risocializimi i delikuentit me anë të pezullimit të dënimit. Dënimi me
kusht është i paraparë me nenin 43 të KP. Kushtet që duhet të përmbushen që
të shqiptohet dënimi me kusht janë të parapara me dispozitën e nenit 44 të
KP. Sipas kësaj dispozitë në grupin e parë të kushteve të cilat duhet të
përmbushen, janë kushtet që i referohen dënimit të paraparë me ligj dhe
dënimit të shqiptuar nga ana e gjykatës, dhe në grupin e dytë bëjnë pjesë
kushtet të cilat i referohen personalitetit të kryesit të veprës penale dhe
qëllimit të dënimit me kusht.
Lidhur me kushtet e para të parapara me nenin 44 par. 1 që i
referohen dënimit, dënimi me kusht mund të shqiptohet për veprat penale për
të cilat është paraparë dënimi me burgim deri në 5 vjet, përjashtimit për
veprat penale për të cilat është paraparë dënimi me burgim deri në 10 vjet dhe
nëse zbatohen dispozitat për zbutjen e dënimit (nenet 66 dhe 67 të KP). Kurse
kushti i dytë është që gjykata të shqipton dënimin me gjobë ose me burgim
deri në 2 vjet, qoftë për një vepër penale qoftë për bashkim të veprave penale.
Siç shihet nga neni 44 par. 1 dhe 2 KP, si kusht që mund të shqiptohet
dënimi me kusht, duhet që për veprën penale të jetë paraparë dënimi me
burgim deri në 5 vjet apo dënimi me burgim deri 10 vjet (nëse zbatohet
dispozita e zbutjes së dënimit), dhe kur gjykata të shqipton dënimin me
burgim deri 2 vjet apo dënimin me gjobë.
Po ashtu që të mund të shqiptohet dënimi me kusht KP ka paraparë që
duhet të përmbushen dhe kushtet që i referohen personalitetit të kryesit,
sikurse që janë sjellja e mëparshme, sjellja e kryesit pas kryerjes së veprës
penale, shkalla e përgjegjësisë penale, rrethanat tjera me të cilat është kryer
vepra penale.
Veçmas duhet theksuar se për të mund gjykata që të shqiptoj dënimin
me kusht, duhet të përmbushen në mënyrë kumulative, si kushtet të cilat i
referohen dënimit të paraparë për atë vepër penale dhe dënimit të shqiptuar,
ashtu edhe kushtet të cilat i referohen personalitetit të kryesit të veprës
penale. Nëse kryesit e veprës penale gjykata ia ka caktuar në mënyrë
kumulative dënimin me burgim dhe dënimin me gjobë, dënimin me kusht
mund t’ia shqiptoj për të dy dënimet apo vetëm për dënimin me burgim (neni
44 par. 4). Në rastet e bashkimit të veprave penale, nuk është e mundur që për
një vepër penale të shqiptohet dënimi ndërsa për veprën tjetër penale të
shqiptohet dënimi me kusht ngase siç dihet sipas dispozitave për matjen e
dënimit për veprat penale në bashkim, gjykata duhet të caktoj dënimin unik i
cili mund të jetë efektiv apo kushtëzohet të shqiptohet dënimi me kusht.
248
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Gjysmëliria
Dënimet plotësuese
249
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
- gjoba,
- heqja e së drejtës për tu zgjedhur,
- ndalimi i ushtrimit të funksioneve në administratën publike ose në
shërbimin publik,
- ndalimi i ushtrimit të profesionit të aktiviteteve ose detyrës,
- ndalimi për të drejtuar automjetin,
- marrja e patentë shoferit,
- marrja e sendit,
- urdhër për publikim të aktgjykimit,
- dëbimi i të huajit nga territori i Kosovës.
Matja e dënimit
250
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
- matja ligjore,
- matja gjyqësore,
- matja administrative.
Matja ligjore e dënimit siç tregon dhe vet titulli bëhet nga organi që e
nxjerrë ligjin, me ç’rast ligjdhënësi cakton llojin dhe lartësinë e dënimit me
rastin e parashikimit të veprave penale. Matja e dënimit nga ana e
ligjdhënësit bëhet sipas rrezikshmërisë abstraktë të veprave penale.
Matja gjyqësore e dënimit. Këtë lloj të matjes së dënimit e bënë
gjykata kur në procedurën penale konstatohet se kryesi i veprës penale është
penalisht përgjegjës për veprën e kryer. Sipas rregullave, gjykata mat
dënimin brenda kufijve të minimumit të posaçëm dhe maksimumit të
posaçëm i cili është përcaktuar me ligj për veprën e caktuar penale.
Matja administrative e dënimit. Sipas këtij sistemi,dënimin e matin
organet kompetentë për ekzekutimin e dënimit. Kjo matje e dënimit mund të
aplikohet vetëm të dënimi me heqje të lirisë, me ç’rast gjykata cakton vetëm
llojin e dënimit kurse kohë zgjatjen e dënimit e cakton organi administrativë.
Këtë lloj matje të dënimit KP i Kosovës nuk e njehë.
Individualizmi i dënimit
251
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Zbutja e dënimit
252
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Recidivi
253
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
- sistemi i absorbcionit,
- sistemi i asperacionit,
- sistemi i kumulacionit
Sipas sistemit të asperacionit së pari matët dënimi veç e veç për çdo
vepër penale në bashkim, mandej dënimi më i rëndë merret për bazë kurse
dënimet e tjera i shtohen këtij dënimi, por me kusht që dënimi unik të mos
arrijë shumën e dënimeve e as mos të tejkalojë maksimumin e përgjithshëm
të atij lloji të dënimit të përcaktuar me ligj (p.sh. në rastin e cituar më parë
dënimit prej 5 vite do ti shtohen dënimet prej 4 vite dhe 2 vite dhe dënimi
unik duhet të jetë ma i madh se 5 vit por ma i vogël se 11 vit sa është shuma e
këtyre dënimeve, p.sh. 8 vite).
Sipas sistemit të kumulacionit, gjithashtu së pari matët dënimi veç e
veç për çdo vepër penale në bashkim e më pas mblidhen të gjitha dënimet
dhe shuma e tyre paraqet dënimin unik të përbashkët (në rastin e cekur më
parë dënimin unik do të jetë 11 vite).
KP i Kosovës i njeh të tri sistemet e matjes së dënimit për veprat
penale në bashkim (neni 71).
Mirëpo, prej tri sistemeve që njihen, sipas KP të Kosovës sistemi i
asperacionit është themelor ngase ma së shpeshti aplikohet në praktikë,
ndërsa sistemet e kumulacionit dhe absorbcionit janë sisteme plotësuese,
komplementare.
Sipas sistemit të absorbcionit, nëse gjykata për ndonjë vepër penale të
kryer në bashkim ka shqiptuar dënimin me burgim afatgjatë atëherë e
shqipton vetëm këtë dënim (neni 71 par. 2 i KP).
Sistemi i asperacionit më së shpeshti aplikohet, parashikohet për
shqiptimin e dënimit unik për veprat penale në bashkim, ne rastet kur gjykata
vendos të shqiptoj dënime me burgim. Ky sistem është paraparë shprehimisht
në paragrafin 2 pika 2 të nenit 71, sipas të cilit, nëse gjykata për secilën vepër
penale ka shqiptuar dënimin me burgim, dënimi unik duhet të jetë më i madh
se çdo dënim i veçantë por dënimi unik nuk mund të arrijë shumën e të gjitha
dënimeve të përcaktuara dhe as të tejkalojë periudhën prej 20 vjet.
Gjithashtu sistemi i asperacionit të matjes së dënimit për veprat
254
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
255
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Vërejtja e gjykatës
Dobia pasurore e cila është fituar me vepër penale dhe e cila është
bartur në personat tjerë, sipas nenit 82 par. 3, në rastet e tilla mund të ndodhin
dy situata.
257
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
258
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Rehabilitimi
259
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
vepër të re penale, dhe rehabilitimi gjyqësor i cili për nga efekti është
i njëjtë me rehabilitimin ligjor, mirëpo ky realizohet ndryshe. Sipas KP të
Kosovës nenin 86, pasi që i dënuari e mban dënimin, i fiton të gjitha të drejtat
që i ka pasur para se të ketë kryer veprën penale për të cilën është dënuar.
Në KP të Kosovës janë paraparë dy kufizime dhe ato i referohen
dënimit me burgim mbi 15 vjet dhe dënimit me burgim afatgjatë, ku sipas
dispozitës së nenit 87 parashihet se këto dy dënime nuk mund të shlyhen, dhe
kufizimi i dytë sipas nenit 87 par. 4 ekziston se dënimi nuk mund të shlyhet
gjatë kohës së masave të trajtimit të detyrueshëm.
Rehabilitimi gjyqësor mund të kërkohet nëse ka kaluar gjysma e afatit
e paraparë me ligj dhe nëse i dënuari gjatë kësaj kohe nuk ka kryer vepër të re
penale.
Parashkrimi
260
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
261
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
262
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
263
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Vështrim i përgjithshëm.
264
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
c. kalimi bëhet ndërmjet orës 20:00 (8) në mbrëmje dhe orës 06:00 të
mëngjesit, gjatë periudhës kohore prej 1. prill deri më 30. shtator, ose
ndërmjet orës 18:00 (6) në mbrëmje deri në orën 06:00 në mëngjes,
gjatë periudhës 1 tetorit deri më 31 mars,
d. nëse kryesi posedon armë, municion, rroba ushtarake, furnizime apo
pajisje.
265
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
kryerjen e veprës penale nga par. 3 të cilat veprën e bëjnë më të rëndë dhe
këto rrethana janë se nëse kryesi keqpërdor pozitën, autoritetin apo shkakton
trazira, dhunë ose pasoja të tjera të rënda, do të dënohet për veprën penale me
burgim prej një deri dhjetë vjet.
Vështrim i përgjithshëm.
266
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Vështrim i përgjithshëm.
267
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Sipas dispozitës të nenit 152 par. 1, vepra penale kryhet nëse dikush
në kundërshtim me dispozitat ligjore mbi ndërprerjen e shtatzënësisë dhe me
pëlqimin e gruas shtatzënë ndërpretë shtatzëninë, fillon ta kryej ndërprerjen e
shtatzënisë, ose i ndihmon që ta ndërpre shtatzëninë kryesi do të dënohet me
burgim prej 3 muaj deri 3 vjet.
Pra vepra themelore i përmban tri veprime alternative për kryerjen e
veprës penale me pëlqimin gruas shtatzënë. Këto veprime janë, nëse fillon ta
kryejë ndërprerjen, nën 2 e ndërpretë shtatzëninë, dhe veprimi i 3 i ndihmon
në ndërprerjen e shtatzënisë.
Pra vepra penale është kryer me vet faktin se veprimi i ndërprerjes së
shtatzënisë është ndërmarr, pavarësisht se a është kryer ndërprerja e
shtatzënisë.
Para grafi 2 i nenit 152 ka paraparë veprën ma të rëndë, nëse
ndërprerja e shtatzënisë bëhet pa pëlqimin e gruas shtatzëne, dhe në këtë rast
dënimi është prej një deri në tetë vjet. Paragrafi 3 i nenit 152 ka paraparë dhe
rrethana të cilat këtë vepër e bëjnë më të rëndë, nëse vepra penale nga
paragrafi 1 dhe paragrafi 2 rezulton me lëndim të rëndë trupor, me dëmtim të
rëndë të shëndetit ose me vdekje të gruas shtatzëne, dhe në këtë rast kryesi do
të dënohet me burgim prej 6 muaj deri në 5 vjet, për paragrafin 1, ndërsa së
paku 3 vjet burgim për veprën penale nga paragrafi 2.
Kryesi i kësaj vepre penale mund të jetë secili person i cili fillon
ndërprerjen, e kryen ndërprerjen ose ndihmon në kryerje të ndërprerjes së
shtatzënisë. Mjetet e kryerjes së kësaj vepre penale mund të jenë të
ndryshme, kimike (brendshme) dhe jashtme (mekanike).
268
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Vështrimi i përgjithshëm.
Sipas dispozitës së nenit 160, vepra penale kryhet në atë mënyrë që,
kushdo që e detyron personin tjetër me dhunë ose kanosje serioze të kryejë
ose mos të kryej një vepër ose të pajtohet me një vepër, dënohet me gjobë ose
me burgim deri në 6 muaj. Sipas paragrafit 2 të këtij neni, kushdo që veprën
penale nga paragrafi 1 e kryen ndaj fëmijës ose personit me të cilin kryesi
është në marrëdhënie familjare dënohet me burgim prej 3 muaj deri në 5 vjet.
270
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
271
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Edhe kjo vepër penale është paraparë me normë bankete (kushdo), pra
vepra penale kryhet në atë mënyrë që personi (kryesi) i asgjëson, dëmton, apo
i heq pajisjet dhe në këtë mënyrë shkakton rrezik për jetën e njerëzve, në
minierë, fabrikë, në ndërtimtari apo ndonjë kantier ndërtimi.
Sipas paragrafit të 2 të këtij neni, kushdo që është përgjegjës për
sigurinë dhe shëndetin gjatë punës në minierë, në fabrikë, në kantier ndërtimi
272
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
apo në ndonjë vend tjetër të punës dhe që nuk bënë instalimin e pajisjeve të
sigurisë apo nuk i mirëmban pajimet e tilla ose nuk vepron sipas rregullave
teknike mbi masat e sigurisë dhe kështu shkakton rrezik për jetën e njerëzve.
Me paragrafin 4 dhe 5 të këtij neni janë të parapara format më të
rënda të kësaj vepre penale, ndërsa me paragrafin 3 është paraparë
përgjegjësia penale dhe për veprën penale të kryer nga pakujdesia.
- Vështrim i përgjithshëm.
1. fyerja (187),
2. zbulimi i rrethanave personale dhe familjare (neni 189)
4. deklarata fyese ose veprim tjetër fyes, duhet të arrin deri të personi i
fyer ose personi i tretë.
Sipas përcaktimit ligjor të kësaj vepre, neni 189, kushdo që nxjerr apo
përhap informacion të fshehtë në lidhje me jetën personale apo familjare të
ndonjë personi që mund të dëmtojë autoritetin, do të dënohet,... .
Pra vepra penale nga paragrafi 1 kryhet në atë mënyrë që kryesi
përhap informacion të fshehtë lidhje me jetën personale apo familjare të
ndonjë personi me të cilin (informacion mund të dëmtoj autoritetin e atij
personi).
274
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Vështrim i përgjithshëm.
275
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
1. me forcë,
2. me kërcënim të rrezikimit të atëçastshëm të jetës ose të trupit të
personit të tillë a të personit tjetër,
3. duke shfrytëzuar një situatë në të cilën personi është i pa mbrojtur dhe
siguria e tij është në rrezik,
Përdorimi i forcës për të kryer aktin seksual nuk duhet të jetë i atillë
që të lenë gjurma fizike në formë të lëndimeve trupore në personin tjetër, por
është e mjaftueshme forca e intensitetit të tillë e cila edhe pse nuk po lenë
gjurma në trup, me gjithë atë e thyen rezistencën e personit tjetër i cili po
detyrohet në aktin seksual.
Pyetja: se a ka pas rezistencë prej personit ndaj të cilit është kryer akti
seksual duhet trajtuar me kontestin e situatës së përgjithshme, për secilin rast
konkret, në vend të parë, vendit dhe kohës së kryerjes së veprës penale,
moshës së personit të dëmtuar, zhvillimit psikik dhe fizik, sjelljes dhe
agresivitetit të kryesit të veprës penale dhe rrethanat tjera për secilin rast
konkret.
Sipas qëndrimit të parë dhe për këtë vepër penale vlejnë dispozitat e
pjesës së përgjithshme të Kodit Penal lidhur me bashkëpunimin në kryerjen e
veprës penale.
Pra, meqenëse vepra penale e dhunimit përbëhet prej dy veprimeve,
detyrimit dhe aktit seksual, personat që marrin pjesë vetëm në detyrim ndërsa
tjetri në kryerjen e aktit seksual do të konsiderohen si bashkë kryes në
kryerjen e veprës penale të dhunimit.
Qëndrimi i dytë juridik bazohet në kuptimin se dhunimi si dhe veprat
tjera kundër integritetit seksual i takojnë grupit të veprave penale personale,
277
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Duke u nisur nga fakti se dhe me këtë vepër penale mbrohet integriteti
seksual, me veprën bazë është paraparë se do të dënohet personi i cili cyt
(nxitë) personin tjetër ti ekspozoj pjesët intime të trupit të personit të tillë, të
masturboj ose të kryejë një akt tjetër seksual që e degradon integritetin
seksual të personit të tillë pa pëlqimin e personit e tij,
278
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Pra veprimet me të cilat kryhet vepra penale janë mbajtja dhe marrja e
kundërligjshme e fëmijës.
Pra me këto veprime me të cilat po kryhet vepra penale faktikisht po
ndërpritet e drejta e personave e autorizuar për përkujdesjen ndaj fëmijës dhe
këtë të drejtë po e marrin personat e paautorizuar.
Po ashtu sipas paragrafit 1, kjo vepër penale kryhet dhe në atë mënyrë
që personi (kushdo e pengon ekzekutimin e vendimit të detyrueshëm të
organit kompetent. Pra këtu veprimi i kryerjes së veprës është pengimi i cili
mund të shprehet në forma të ndryshme.
Me paragrafin 2 të këtij neni është paraparë kryerja e veprës penale
nga një prej prindërve të cilit me vendim iu janë mohuar të drejtat prindore.
Dhe me paragrafin 3 të këtij neni është paraparë forma më e rëndë e kësaj
vepre penale, nëse është kryer për përfitim material apo motivet e tjera të
ulëta, (motivet të cilat nuk janë përcaktuar me ligj, andaj këto motive do ti
vlerëson gjykata).
279
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
280
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
281
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Një prej veprave të tilla penale është tregtia e ndaluar e paraparë me nenin
246 të KPPK
a. shitja e paautorizuar,
b. blerja e paautorizuar,
c. shkëmbimi i mallit dhe të sendeve qarkullimi i të cilave është ndaluar
apo i kufizuar.
282
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Pra sipas këtij përcaktimi ligjor për të ekzistuar kjo vepër penale
duhet të ekziston vendimi i organit se prodhimi apo përpunimi i mallit të
caktuar ndalohet. Se cili organ e nxjerrë këtë vendim ligjdhënësi nuk e ka
përcaktuar, por këtë do ta vlerëson gjykata se a ekziston një vendim i tillë apo
jo.
283
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
284
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
285
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
286
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
287
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
288
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
289
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Sulmi ndaj personit zyrtar gjatë kryerjes së detyrës zyrtare (neni 317 i
KPPK-së)
291
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
292
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
1. marrja e ryshfetit,
2. dhënia e ryshfetit.
- kërkon ose merr dhuratë apo përfitim tjetër për veti apo personit
tjetër,
- pranon premtimin për dhuratë apo ndonjë përfitim tjetër,
- personi zyrtar përgjigjet për veprime në kuadër autorizimeve të tija,
- të kryej veprim zyrtar apo veprim tjetër të cilin nuk duhet të kryej,
293
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
- të mos kryej një veprim apo veprim tjetër të cilin aj duhet ose ka
mundur të kryej.
294
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Identifikimi i klientëve.
a. hapjes së xhirollogarisë,
b. marrjes së stoqeve, detyrimeve ose letrave të tjera me vlerë në ruajtje
të sigurt,
c. dhënies së objekteve për dhoma të kasafortave, dhe
d. përfshirjes në një transaksion në para prej më shumë se 10.000 euro.
Transaksionet e shumta në para do të trajtohen si transaksion i vetëm
nëse banka ose institucioni financiar është në dijeni se transaksionet
janë udhëhequr nga një person apo në emër të një personi ose subjekti
dhe shuma e përgjithshme për një ditë është më shumë se 10.000
euro.
295
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
a. në emër të tij ose të saj si pronar dhe përfitues i çfarëdo pasurie e cila
i nënshtrohet transaksionit ose,
b. si përfaqësues i autorizuar i një apo më shumë personave a subjekteve
të identifikuara sipas neneve 3.3 ose 3.4., që ka marr hapat e
arsyeshëm për të verifikuar se çdo person ose subjekt i identifikuar
është pronar apo përfitues i çfarëdo pasurie e cila i nënshtrohet
transaksionit dhe beson në mirëbesim se çdo person ose subjekt i
identifikuar është pronar a përfitues i çfarëdo pasurie e cila i
nënshtrohet transaksionit.
296
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Raportimi
297
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
298
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
299
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
4.1 Për pos asaj që është paraparë në nenin 4.3, OJQ-ja nuk do të
pranoj kontribut në para që tejkalojnë 1.000 euro nga një burim i vetëm
brenda një ditë.
4.2 Për pos asaj që është paraparë në nenin 4.3, OJQ-ja nuk to ti
paguajë para që tejkalojnë 5.000 euro brenda një ditë cilitdo marrësi të vetëm.
a. çdo kontribut me para gjatë vitit nga një burim i caktuar, nëse vlera e
përgjithshme në para e kontributeve nga ai burim gjatë vitit tejkalon
5000 euro, duke identifikuar burimin, shumën dhe datën e çdo
kontributi, dhe
300
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
a. çdo kontribut në para nga burim i caktuar gjatë vitit, nëse vlera e
përgjithshme në para e kontributit nga ai burim gjatë vitit tejkalon
1.500 euro, dhe,
b. çdo pagesë në para dedikuar një burimit të caktuar gjatë vitit nëse
301
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Pastrimi i parave
Kushdo që me dashje:
304
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Materiali.
306
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
URDHËRESË
MBI ZBATIMIN E MASAVE TË FSHEHTA
2. Ndaj personave:
Monitorimi fillon prej dt. 08.04.2008 e deri më dt. 08.06. 2008, pra 60
ditëve nga dita e lëshimit të urdhëresës me mundësi të ripërtëritjes së kësaj
urdhërese deri me nëntëdhjetë ditë nga dita e lëshimit konform nenit 259 par.
5 pika 3 të KPPPK-së.
Arsyetim
308
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
URDHËRESË
Arsyetim
309
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Hep. nr...../2008
AKTVENDIM
MBI CAKTIMIN E PARABURGIMIT
Ndaj të pandehurit:
H.K., i lindur me datë 24.10.1979 në fshatin nga fshati Gurishtë,
Komuna e Prishtinës, ku edhe tani banon., nga i ati ....... dhe e ëma .......... e
lindur ..........., i martuar, ka të kryer shkollën fillore, Shqiptar, Kosovar.
Arsyetim
311
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Z.V. G.J.
AKTVENDIM
Ndaj të pandehurit:
A.K. nga i ati H.... dhe e ëma M.... e lindur J..... i lindur me datë
20.12.1959 në D...... Komuna e Prishtinës ku edhe tani jetoni i martuar,
ndërtimtarë, shqiptarë, shtetas i Republikës së Kosovës.
Ndaj të pandehurve:
K.A. nga i ati B.... dhe e ëma SH e lindur T....., i lindur me datë
03.06.1984 në fshatin T..... Komuna e Prishtinës ku edhe tani jeton, ka kryer
shkollën e mesme, student, shqiptarë shtetas i Republikës së Kosovës.
313
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
G.K. nga i ati Z.... dhe e ëma Gj..... e lindur M......, i lindur me datë
12.02.1968 në D...... Komuna e Prishtinës ku edhe tani jeton, bujk, i martuar
baba i dy fëmijëve, ka të kryer shkollën fillore, i gjendjes së mesme
ekonomike shqiptar, shtetas i Republikës së Kosovës.
Arsyetim
penale të lëndimit të rëndë trupor nga neni 154 par. 1 pika 3 e lidhur me
nenin 23 të KPK-së, përkatësisht veprën penale mbajtja në pronësi, në
kontroll në posedim ose në shfrytëzim të pa autorizuar të armëve nga neni
328 par. 2 1 KPK-së si dhe masën paraqitja, në stacion policorë ndaj të
pandehurit K. A nga fshati D..... Komuna e Prishtinës për shkak të dyshimit
të bazuar se ka kryer veprën penale, lëndimit të rëndë trupor nga neni 154
par. 1 pika 3 e lidhur dhe nenit 23 të KPK-së 1 KPK-së, konform dispozitave
ligjore të nenit 281 paragrafi 1 nën par. 1 dhe 2 pika nën (I), (II) dhe (III) të
KPPPK-së ka kërkuar caktimin e paraburgimit.
KA. Nr .258/04
AKTVENDIM
Arësyetim
318
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
P. nr. 3/2004
NË EMËR TË POPULLIT
A K T GJ Y K I M
REFUZOHET AKUZA
Arsyetimi
P. nr .280/2005
NË EMËR TË POPULLIT
AKTGJYKIM
Arësyetim
322
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
biseduar me fëmijët Besim dhe Besa B. të cilët në atë kohë ktheheshin prej
shkolle për në shtëpi në të njëjtën rrugë në të cilën kthehej edhe i akuzuari
dhe gjatë kësaj kohe kanë biseduar në mes vete duke i pyetur si i keni emrat
duke u prezantuar se i njeh dhe ma në fund iu premton se do t' iu blejë nga
një orë të dorës ndërkaq kur arrin në drejtim të shtëpisë së tij ndahet prej
fëmijëve dhe nuk i përcjellë deri në shtëpitë e tyre. Meqenëse fëmijët kanë
treguar në shtëpi se një person po i përcjelli çdo 'ditë dhe po,paraqitet
miqësisht me ta prindërit frikohen nën ndikimin e një ngjarje me dy fëmijë në
Prishtinë dhe e paraqesin në polici se donë ti rrëmbejë fëmijët e tyre.
323
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
324
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
P.nr.299/06
NË EMËR TË POPULLIT
A K T GJ Y K I M
I akuzuari:
N. G. nga i ati H.... dhe e ëma Z.... e lindur B....., i lindur më dt.
15.03.1979 në f.sh. B.... KK Prishtinë, ku edhe jeton, shqiptar, kosovar, i pa
punë, i pa martuar, ka kryer shkollën fillore, i gjendjes së varfër ekonomike,
ka qenë në paraburgim që nga dt 12.11.2006 deri më 29.01.2007.
ËSHTË FAJTOR
Sepse, natën në mes të dt. 11.12.2006 rreth ora 02:00 në f.sh K.....
Komuna e Prishtinës në hotelin "BERISHA", të miturën Z. B. nga f.sh. G...
Komuna e Prishtinës, e lindur më dt. 31.12.1989, të cilën e ka vajzë të dajës,
e ka nënshtruar për të pasur marrëdhënie seksuale pa dëshirën e saj, në
mënyrë që dy ditë më parë e mori nga shtëpia e saj për të shkuar gjoja në
fshatin Z.... për të blerë kartel telefoni, por në të vërtet shkoi në drejtim të
K.... pastaj në K..... ku u vendos në hotelin e lartë cekur, e siguroi dhomën ku
e vendosi të dëmtuarën duke ia kufizuar lirinë e lëvizjes dhe natën e dytë e
detyron në marrëdhënie seksuale, e të nesërmen së bashku shkojnë te nipi B.
A në fshatin P....... ku e dhe takohen me të atin e të dëmtuarës,
GJYKON
Arsyetim
326
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
327
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
mëngjes ai nuk ishte i gatshëm për një akt të tillë dhe kështu së bashku kanë
zbritur për të ngrënë. Natën e dytë ka pasur marrëdhënie seksuale me Z...
njëherë por me pëlqimin e sajë pa rezistencë. Ajo vet i ka zhveshur rrobat e po
ashtu edhe ai i ka zhveshur pizhamet e veta, duke e pyetur më parë se a
dëshiron të ketë marrëdhënie apo jo dhe mos rastësisht ka ndonjë lidhje tjetër
me dikë, duke mos e detyruar në asnjë mënyrë dhe ajo pranoi pa kurrfarë
rezistence. Ajo ishte vergjinë. Përndryshe ditën e parë është 1ajmëruar me
telefon dajës M... duke i thënë të mos merakoset për Z.... se ndodhet me te duke
mos i treguar vendin ku ndodhet sepse kështu dëshironte Z.... Po të kishte
dashur Z..., ka pasur rast të lajmëronte policinë sepse ditën e dytë para dite
kishte ardhur policia regjionale në hotel e gjatë së cilës kohë ata të dytë
ndodheshin në lokal për të pirë kafé, mirëpo ajo nuk veproi gjë, përkundrazi e
thirri për të shkuar në dhomë sepse ishte frikësuar se mos policia po e kërkonte.
Më datën 12.11.2006, në mëngjes kanë pirë kafe dhe janë nisur për në fshatin
P...... tek një kushëri A. B. dhe pas një kohe ka ardhur babai i Z. me nipin e tij
A. S..., i cili ka filluar ti qortonte. Zonja ka treguar babait të vet se me dëshirën
e sajë është nisur me te dhe ai nuk ka përdorur kurrfarë dhune ndaj saj. Ajo
ishte nisur me babin e vet për në shtëpi e po ashtu edhe ai shkoi në shtëpi ku e
priste policia. Përndryshe, ditën e parë në të arritur në K.... kanë hyrë në një
dyqan ku ajo kishte zgjedhur një palë rroba për vete dhe atë natë, si dhe natën e
dytë është e vërtet se ajo ka kërkuar të kthehet në shtëpi ose së paku ti
lajmërohet nënës mirëpo, për shkak të mungesës së mbushjes së telefonit nuk
kanë mund ti lajmëroheshin. Ka ditur se nuk i ka të mbushura 18 vjet.
329
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
330
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
331
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
AKTVEND1M
Arsyetimi
333
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
334
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
të theksuara edhe njëherë ti procedoj të gjitha provat e propozuara një nga një
dhe në lidhshmëri me njëra tjetrën, dhe pas një analize të gjithanshme dhe me
kujdes të provave të proceduara të marr vendim të ligjshëm lidhur me këtë
çështje penale juridike.
Anëtar të kolegjit:
1. H.F.
2. J. M.
335
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
NË EMËR TË POPULLIT
A K T GJ Y K I M
Arsyetim
336
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
337
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
faktet vendimtare, ato pak arsye që janë paraqitur janë të paqarta dhe
kundërthënëse ne masé të konsiderueshme, në dispozitiv të aktgjykimit
thuhet se e dëmtuara e lindur më 31.12.1989, ndërsa në arsyetim se ajo posa i
ka mbushur të gjashtëmbëdhjetat.
338
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
339
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
340
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Anëtarët e kolegjit:
1. H. F
2. D. A
341
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
NË EMËR TÉ POPULLIT
A K T GJ Y K I M
Arsyetimi
-mbrojtësi i të akuzuarit G...... M......., av. E.R....... nga Prishtina, për shkak
të: shkeljes esenciale të dispozitave të procedurës, penale, vërtetimit të
gabuar dhe jo të plotë të gjendjes faktike, shkeljes së ligjit penal dhe vendimit
për dënim, me propozim që aktgjykimi i ankuar të ndryshohet dhe i akuzuari
të lirohet nga aktakuza, ose të ndryshohet në pikëpamje të vendimit për
dënim, duke i shqiptuar të akuzuarit dënim më të butë, ose të anulohet dhe
çështja ti kthehet gjykatës së shkallës së parë për rigjykim, dhe -mbrojtësi i të
akuzuarit Xh............ B......., av. H....... L..., nga Prishtina, për shkak të:
shkeljes esenciale të dispozitave të procedurës penale, vërtetimit të gabuar
dhe jo të plotë të gjendjes faktike, shkeljes së ligjit penal dhe vendimit për
dënim, me propozim që aktgjykimi i ankuar të ndryshohet dhe i akuzuari të
lirohet nga aktakuza në mungesë të provave, ose ta anulohet dhe çështja ti
kthehet gjykatës së shkallës së parë për rigjykim, ose ta ndryshohet lidhur me
vendimin për dënim dhe të akuzuarit t'i shqiptojë dënim me kusht.
345
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
Procesmbajtësja, Kryetari i
kolegjit,
M M. K......
A..........
Anëtarët e kolegjit:
I.D.G.
2.J.M.
3.D.A.
4.H.F.
346
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
A. PJESA E PËRGJITHSHME
347
E DREJTA CIVILE
348
E DREJTA CIVILE
4. Sanksioni pasuror..
3. Shuarja e subjektivitetit
350
E DREJTA CIVILE
1998 dhe 1999, nga se shumë persona janë të zhdukur dhe nuk dihet ku
ndodhen dhe nëse janë gjallë apo jo.
Kushtet dhe procedura për të shpallur një person për të vdekur
janë rregulluar me Ligjin e Procedurës Jokontestimore - LPJ (“Gaz. Zyr.
e KSAK”, nr. 42/68). Për të vendosur lidhur me propozimin për shpalljen
e personit të zhdukur për të vdekur kompetente është gjykata komunale
sipas vendbanimit të përhershëm të fundit, e nëse nuk ka pasur
vendbanim të përhershëm, sipas vendbanimit të përkohshëm të personit i
cili duhet shpallur për të vdekur. Procedurën e zhvillon dhe aktvendimin
e merr gjyqtari individual (neni 60 i LPJ). Procedurën mund ta inicioj çdo
person i cili ka interes juridik për këtë dhe prokurori publik (neni 58 i
LPJ). Me aktvendimin me të cilin një person do të shpallet për të vdekur,
nëse mund të vërtetohet, do të caktohet edhe dita, nëse është e mundur
edhe ora, për të cilën konsiderohet se ka vdekur. Nëse ora dhe dita e
vdekjes nuk mund të vërtetohen, atëherë konsiderohet se vdekja ka
ndodhur ditën e parë pas kalimit të afateve të parapara ligjore (neni 57 i
LPJ) për shpalljen e personit të zhdukur për të vdekur. Në të drejtën
trashëgimore, në rastet kur nuk ka mund të vërtetohet dita e vdekjes, si
ditë e vdekjes e personit të zhdukur konsiderohet dita kur aktvendimi me
të cilin personi është shpallur për të vdekur, është bë i plotfuqishëm (neni
125.1 i LT). Nëse pas plotfuqishmërisë së aktvendimit për shpalljen e
personit të zhdukur për të vdekur kuptohet se personi ka vdekur tjetër ditë
nga ajo që është konstatuar në aktvendim, me propozimin e çdo personi i
cili ka interes juridik, gjykata , pas zhvillimit të procedurës, sa i përket
datës së vdekjes, do të ndryshoj aktvendimi e mëparshëm.
GJYKATËS KOMUNALE
Rahavec
P R O P O Z I M
Për shpalljen e të zhdukurit Arsim Agimi,
nga Rahaveci për të vdekur.
351
E DREJTA CIVILE
Më 23.04.2006. Propozua
s i,
Rahavec Agim Agimi
352
E DREJTA CIVILE
A K T V E N D I M
A r s y e t i m i
Gj y q t a r i,
353
E DREJTA CIVILE
354
E DREJTA CIVILE
GJYKATËS KOMUNALE
P r i sh t i n ë
P R O P O Z I M
355
E DREJTA CIVILE
Më 05.08.2005 P r o p o z u e s j a,
P r i sh t i n ë Drita Besimi
356
E DREJTA CIVILE
AKTVENDIM
Arsyetimi
357
E DREJTA CIVILE
Gj y q t a r j a,
Teuta Agroni
358
E DREJTA CIVILE
1. Sendet,
2. Veprimet e njeriut,
3. Vlerat personale dhe
4. Pasuria si objekt i së drejtës civile.
1. S e n d e t
2. Veprimet e njeriut
360
E DREJTA CIVILE
3. Vlerat personale
362
E DREJTA CIVILE
363
E DREJTA CIVILE
364
E DREJTA CIVILE
365
E DREJTA CIVILE
366
E DREJTA CIVILE
V. PUNËT JURIDIKE
369
E DREJTA CIVILE
370
E DREJTA CIVILE
miturit, personat të cilët nuk kanë zotësi të plotë veprimi, të cilëve u është
hequr zotësia e veprimit si dhe për shkak të dëmtimit përtej mase (neni
139 i LMD).
Për anulimin e kontratave të rrëxueshme për shkak të të metave në
deklarimin e lirë janë parashikuar me ligj afatet brenda të cilëve mund të
kërkohet anulimi i tyre, ashtë që pas kalimit të këtij afati nuk mund të
paraqitet kërkesa për anulim.
371
E DREJTA CIVILE
372
E DREJTA CIVILE
shprehimisht deklaron se heq dorë nga kjo e drejtë dhe punën juridike e
konsideron juridikisht të vlefshme. Ndërsa, në mënyrë të heshtur bëhet
kur personi i cili ka të drejtë të kërkon anulimin, duke kuptuar
paraprakisht për shkaqet e anulimit, e përmbush detyrimin që rrjedh nga
puna juridike dhe kësisoj heshtazi e fuqizon punën juridike.
- me kusht,
- me afat dhe
- me urdhër.
Kushti është një rrethanë e ardhshme joevidente, nga paraqitja e të
cilës varet paraqitja apo pushimi i ndonjë të drejte. Kushti duhet të jetë i
ligjshëm, i moralshëm dhe i mundshëm, në të kundërtën punët juridike
janë nule.
Varësisht nga pasojat e shkaktuara me kusht në punën juridike,
kushti mund të paraqitet në dy forma: Shtyes apo suspenziv dhe shkëputës
apo rezolutiv.
373
E DREJTA CIVILE
VI. PËRFAQËSIMI
374
E DREJTA CIVILE
375
E DREJTA CIVILE
376
E DREJTA CIVILE
3. Afatet prekluzive
1.Vetëmbrojtja
377
E DREJTA CIVILE
2. Mbrojtja gjyqësore
378
E DREJTA CIVILE
B. E DREJTA SENDORE
1. Parimi i absolutitetit
379
E DREJTA CIVILE
380
E DREJTA CIVILE
3. Parimi i publicitetit
381
E DREJTA CIVILE
II. SENDET
382
E DREJTA CIVILE
383
E DREJTA CIVILE
384
E DREJTA CIVILE
385
E DREJTA CIVILE
386
E DREJTA CIVILE
2. Objekti i posedimit
387
E DREJTA CIVILE
388
E DREJTA CIVILE
389
E DREJTA CIVILE
390
E DREJTA CIVILE
391
E DREJTA CIVILE
392
E DREJTA CIVILE
a. Paditësi: Poseduesi,
b. I padituri: Personi i cili pengon apo ai sipas urdhrit të
cili bëhet pengimi,
c. Kërkesa: (1). Ndërprerja e pengimit, (2). Kthimi në
gjendjen e mëparshme (3). Ndalesa e pengimit në të ardhmen nën
kërcënimin e shqiptimit të dënimit me gjobë,
ç. Provat: Posedimi, pengimi i shkaktuar,
d. Kundërshtimet: (1). Mungesa e legjitimitetit aktiv apo
pasiv, (2). Mungesa e moslejueshmërisë,
dh. Afatet: Si te padia paraprake.
393
E DREJTA CIVILE
parashifen rregullat për procedura të posaçme , dhe atë nga neni 478
përfundimisht me nenin 483 . Nëse në këtë pjesë të ligjit nuk ekzistojnë
dispozita të veçanta, në këto konteste zbatohen dispozitat tjera të LPK.
9. Masat e përkohshme
8. Vetëmbrojtja
395
E DREJTA CIVILE
IV. PRONËSIA
396
E DREJTA CIVILE
397
E DREJTA CIVILE
- Bashkëpronësinë,
- Pronën e përbashkët dhe
- Të drejtën e pronës në kate.
398
E DREJTA CIVILE
399
E DREJTA CIVILE
400
E DREJTA CIVILE
- Krijimi i sendit të ri
401
E DREJTA CIVILE
402
E DREJTA CIVILE
Sipas kësaj dispozite ish pronari ka të drejtë, brenda afatit prej një
viti nga fitimi i të drejtës së pronësisë, të kërkon kthimin e sendit me
kompensim të vlerës së tregut, vetëm nëse argumenton se ai send për atë
ka rëndësi të veçantë.
Posedimi i rregulltë
- poseduesi i ligjshëm dhe në mirëbesim i sendit të luajtshëm, afati
kohor 3 vite,
- poseduesi i ligjshëm dhe në mirëbesim i sendit të paluajtshëm,
afati kohor 10 vite.
Posedimi absolut
- poseduesi në mirëbesim i sendit të luajtshëm, afati kohor 10 vite,
- poseduesi në mirëbesim i sendit të paluajtshëm, afati kohor 20
vite.
403
E DREJTA CIVILE
404
E DREJTA CIVILE
- Okupimi
405
E DREJTA CIVILE
406
E DREJTA CIVILE
407
E DREJTA CIVILE
408
E DREJTA CIVILE
409
E DREJTA CIVILE
410
E DREJTA CIVILE
411
E DREJTA CIVILE
412
E DREJTA CIVILE
415
E DREJTA CIVILE
të huaj dhe marrjen e frutave nga ai send vetëm për nevoja personale të
veta dhe të anëtarëve të familjes së tij. Për shkak të vëllimit të përdorimit
edhe dallohet nga usufruktusi. Shpenzimet rreth mirëmbajtjes së sendit i
mban pronari.
E drejta e banimit apo bujtjes (Habitatio) është një lloj
servituti i përdorimit të lokaleve për banim për nevoja personale të
titullarit të kësaj të drejte dhe anëtarëve të familjes së tij. Shpenzimet
lidhur me mirëmbajtjen e banesës i mban pronari. Titullari i kësaj të
drejte ka autorizim ta shfrytëzon ndërtesën për nevoja personale dhe të
anëtarëve të familjes së tij, pa cenuar substancën e banesës.
1. Objekti i pengut
416
E DREJTA CIVILE
1. Pengun kontraktues,
2. Pengun ligjor dhe
3. Pengun gjyqësor.
417
E DREJTA CIVILE
cilës edhe themelohet e drejta e pengut. Në këtë rast vetë kontrata është e
karakterit detyrimor, ndërsa të drejtat dhe detyrimet që rrjedhin nga ajo
janë të karakterit sendor. Sipas Rreg. për Pengun ajo ka formën e
marrëveshjes së përpiluar me shkrim.
E drejta e pengut ligjor krijohet në momentin e plotësimit të
kushteve të parashikuara ligjore për këtë. Kësisoj këtu nuk kemi vullnetin
e shprehur të palëve e as që nevojitet ai. Nga vetë fakti se ligji parasheh
kushtet për themelimin e pengut, me përmbushjen e këtyre kushteve dhe
me paraqitjen e rrethanave të caktuara siç është psh. transportuesi ka të
drejtën e pengut në mallin e transportuar me kompensim, deri sa
nuk e marrin kompensimin për shërbimin e transportit.
E drejta e pengut mund të themelohet edhe me vendim të
gjykatës, në të cilin rast edhe fjala është për pengun gjyqësor. Titull
juridik për themelimin e pengut është vendimi i gjykatës, andaj edhe kjo
ndodh në kundërshtim me vullnetin e debitorit. Kjo ndodh në procedurën
e ekzekutimit, me rastin e regjistrimit të dhe marrjes peng të sendeve të
luajtshme të debitorit me qëllim të shitjes së tyre.
4. Marrëveshja e pengut
418
E DREJTA CIVILE
419
E DREJTA CIVILE
420
E DREJTA CIVILE
- në procedurë gjyqësore,
- duke e marr kolateralin nga vetë pengmarrësi, nëse kjo ndodh pa
prishjen e qetësisë publike dhe
- nëpërmjet të administratës, duke e caktuar një person, në
marrëveshje me zyrën e regjistrimit, që ai ta merr në posedim
kolateralin, në rastet kur pengmarrësi nuk mund ta merr vetë
kolateralin (neni 19.6 i Rreg. për Pengun).
421
E DREJTA CIVILE
VIII. HIPOTEKA
Objekti i hipotekës
422
E DREJTA CIVILE
423
E DREJTA CIVILE
3. Shuarja e hipotekës
424
E DREJTA CIVILE
425
E DREJTA CIVILE
AFËRSIA GJINORE
1. Llojet e gjinisë
426
E DREJTA CIVILE
2. Llogaritja e gjinisë
FEJESA
427
E DREJTA CIVILE
1. E drejta dhe përgjegjësia për dëmshpërblim për heqje dorë nga fejesa
E DREJTA MARTESORE
428
E DREJTA CIVILE
- Ndalesat martesore -
430
E DREJTA CIVILE
431
E DREJTA CIVILE
433
E DREJTA CIVILE
435
E DREJTA CIVILE
437
E DREJTA CIVILE
438
E DREJTA CIVILE
1. Pajtimi i bashkëshortëve
439
E DREJTA CIVILE
2.Procedura e shqyrtimit
440
E DREJTA CIVILE
441
E DREJTA CIVILE
442
E DREJTA CIVILE
443
E DREJTA CIVILE
444
E DREJTA CIVILE
445
E DREJTA CIVILE
446
E DREJTA CIVILE
5. Fëmijët jashtëmartesor
449
E DREJTA CIVILE
450
E DREJTA CIVILE
E DREJTA PRINDORE
451
E DREJTA CIVILE
varësisht nga mundësitë që kanë, të kujdesen për pasurinë e tyre dhe t’i
përfaqësojnë ata. Të gjitha detyrimet e mësipërme quhen të drejta
prindore, pasi që nevojat emocionale dhe dëshira e prindërve që të rrisin
fëmijët e tyre dhe drejtpërdrejt të kujdesen për ata , atyre u japin karakter
të të drejtave të cilat i kryejnë prindërit në interes të fëmijëve të tyre.
452
E DREJTA CIVILE
prindin të cilit nuk i janë besuar fëmijët, nëse prindi tjetër e pengon në
këtë, ose nëse gjykata konstaton se kjo është e nevojshme për mbrojtjen e
fëmijës. Pavarësisht nga fakti nëse gjykata ka vendosur apo jo për
mbajtjen e marrëdhënieve personale të prindërve me fëmijët, gjykata
kompetente mundet në çdo kohë të rregullojë mënyrën e mbajtjes së
kontakteve personale të prindërve me fëmijët varësisht nga rrethanat e
ndryshuara (neni 145).
Ushtrimi i të drejtës prindërore, në mënyrë të gjithanshme dhe të
vazhdueshme, mbikëqyret nga organi i kujdestarisë (neni 138). Kjo
mbikëqyrje bëhet si përkitazi me zhvillimin e personalitetit të fëmijës së
mitur ashtu edhe përkitazi me administrimin me pasurinë e tij. Organi i
kujdestarisë ka detyrim të ndërmerr masat e nevojshme me qëllim të
mbrojtjes së të drejtave personale dhe pasurore në interes të fëmijës së
mitur. Organi i kujdestarisë mund të caktojë mbikëqyrjen e përhershme të
ushtrimit të së drejtës prindore, përkitazi me të gjithë fëmijët ose të
ndonjërit nga ata, nëse këtë e kërkojnë interesat e fëmijëve.
453
E DREJTA CIVILE
454
E DREJTA CIVILE
455
E DREJTA CIVILE
456
E DREJTA CIVILE
457
E DREJTA CIVILE
458
E DREJTA CIVILE
IV. KUJDESTARIA
461
E DREJTA CIVILE
463
E DREJTA CIVILE
464
E DREJTA CIVILE
pushojnë kushtet ligjore për ushqim; pas kalimit të afatit për të cilin është
caktuar dhe atëherë kur shfrytëzuesi i ushqimit lidhë martesë ose
themelon bashkësi jashtëmartesore apo vdes (neni 312).
465
E DREJTA CIVILE
466
E DREJTA CIVILE
467
E DREJTA CIVILE
468
E DREJTA CIVILE
469
E DREJTA CIVILE
471
E DREJTA CIVILE
472
E DREJTA CIVILE
473
E DREJTA CIVILE
2. Masat mbrojtëse
474
E DREJTA CIVILE
475
E DREJTA CIVILE
476
E DREJTA CIVILE
I. Institutet e përgjithshme:
2. Objekti i trashëgimit;
3. Fitimi i trashëgimit;
5. Barazia në trashëgimi;
478
E DREJTA CIVILE
9. Nocioni i trashëgimtarit;
479
E DREJTA CIVILE
480
E DREJTA CIVILE
1. Rrethi i trashëgimtarëve
2. Radhët e trashëgimisë;
Fig. 1
481
E DREJTA CIVILE
Bashkëshorti 1/2
Fig. 2 Fig. 3
482
E DREJTA CIVILE
¼ vëllezërit e trashëgimlënësit
dhe pasardhësit e tyre
Fig. 4
Prindi Prindi
1/2
Fig. 5
483
E DREJTA CIVILE
4. E drejta e përfaqësimit;
484
E DREJTA CIVILE
485
E DREJTA CIVILE
3. Të drejtat e bashkëshortit;
486
E DREJTA CIVILE
6. Trashëgimia e domosdoshme;
487
E DREJTA CIVILE
488
E DREJTA CIVILE
1. Transaksionet juridiko-trashëgimore:
489
E DREJTA CIVILE
490
E DREJTA CIVILE
8. Borxhet e ceduesit;
9. Shuarja e kontratës;
491
E DREJTA CIVILE
1. Nocioni i testamentit;
3. Forma e testamentit;
4. Llojet e testamentit;
492
E DREJTA CIVILE
5. Dëshmitarët testamentar;
6. Përmbajtja e testamentit;
7. Legu;
493
E DREJTA CIVILE
8. Ekzekutimi i testamentit;
9. Revokimi i testamentit.
494
E DREJTA CIVILE
495
E DREJTA CIVILE
1. Hapja e trashëgimisë;
496
E DREJTA CIVILE
fëmijës së zënë i cili, nëse lind i gjallë ka të drejtë në trashëgimi, një fakt
që është shumë i rëndësishëm për caktimin e radhëve të trashëgimit
497
E DREJTA CIVILE
498
E DREJTA CIVILE
ose një pjesë të sajë, pra ky trashëgimtar nuk mundet të deklarohet për
heqjen dorë nga trashëgimi.
Duhet theksuar se heqja dorë nga trashëgimi që nuk është hapur
nuk ka kurrfarë efekti juridik, për shkak se vetëm atëherë kur personi
është vënë në dijeni të faktit që është trashëgimtar në një pasuri
trashëgimore, vetëm atëherë ai mund të heq dorë nga trashëgimia e cila
ka kaluar në favor të tij.
Deklerata për heqjen dorë nga trashëgimi apo për pranimin e
trashëgimisë nuk mund të revokohet. LTK njeh të drejtën e kërkesës për
anulimin e deklaratës për heqjen dorë nga trashëgimia. Në këtë rast
trashëgimtari apo pasardhësit e tij, mund të kërkojnë anulimin e kësaj
deklarate në rast se deklarata është dhënë me kanosje, dhunë, për shkak të
mashtrimit ose lajthimit. Këto janë bazat të mjaftueshme që të kërkohet
anulimi i kësaj deklarate. Pra, këtë të drejtë e kanë titullarët e kësaj
deklarate dhe pasardhësit e tij.
499
E DREJTA CIVILE
500
E DREJTA CIVILE
BURIMET JURIDIKE
501
E DREJTA CIVILE
502
E DREJTA CIVILE
- E DREJTA SENDORE,
- E DREJTA FAMILJARE,
- E DREJTA TRASHËGIMORE,
- MBROJTJA NGA DHUNA NË FAMILJE.
503
E DREJTA CIVILE
E DREJTA SENDORE
GJYKATËS KOMUNALE
Gj a k o v ë
P A D I
504
E DREJTA CIVILE
AKTVENDIM
Më 18.10.2007 P a d i t ë s i,
Gj a k o v ë Driton Gashi
505
E DREJTA CIVILE
GJYKATËS KOMUNALE
M i t r o v i c ë
P A D I
Për shkak të trazimit
të posedimi
- vlera kontestuese 200,oo €
-
Në bazë të trashëgimisë paditësi, bashkë me nënën dhe
vëllezërit tjerë, është bashkëpronar i objektit për banim i cili ndodhet në
Mitrovicë, rruga “Luigj Gurakuqi”, nr. 52, në ngastrën kadastrale nr.
1440, nga fletëposedimi nr. 535 ZK Prizren.
Provë: Shikimi në ekstraktin
nga fletëposedimi nr 535 ZK
Mitrovicë dhe në kopjen e planit.
AKTVENDIM
I autorizuari i paditësit,
Bardhyl Gashi – avokat
507
E DREJTA CIVILE
GJYKATËS KOMUNALE
M a l i sh e v ë
P A D I
Për shkak të pengim
posedimit të drejtës së
servitutit të kalimit –
vl. kont. 100,oo €
AKTVENDIM
Më 05.07.2007 P a d i t ë s i,
M a l i sh e v ë Astrit Dauti
509
E DREJTA CIVILE
P A D I
Për vërtetimin e tëdrejtës në ndarjen e
paluejtshmërisë – vl. e kont. 3010 €.
510
E DREJTA CIVILE
A K T GJ Y K I M
Më 03.05.2002 P a d i t ë s i,
K l i n ë Durim Dogani
511
E DREJTA CIVILE
GJYKATËS KOMUNALE
F e r i z a j
P A D I
512
E DREJTA CIVILE
A K T GJ Y K I M
Më 13.05.1994 P a d i t ë s i,
F e r i z a j Zaim Gashi
GJYKATËS KOMUNALE
P r i sh t i n ë
KUNDËRPADI
514
E DREJTA CIVILE
Provë: Proqesverbali i
shitjes publike i Doganës së Kosovës në Prishtinë datë 23.02.2004 dhe
kontrata e shitblerjes e të të njëjtës datë.
A K T GJ Y K I M
Më 12.06.2004 Ipadituri-
kundërpaditësi,
P r i sh t i n ë Dren Osi
515
E DREJTA CIVILE
GJYKATËS KOMUNALE
P r i z r e n
Paditësit: 1. Burim Morina, nga Prizreni, rruga
“Jusuf Gërvalla” nr. 64.
2. Durim Morina,
nga Prizreni, rruga
“Jusuf Gërvalla”, nr. 66.
P A D I
A K T GJ Y K I M
Aprovohet kërkesëpadia,
517
E DREJTA CIVILE
P a d i t ë s i t,
Më 24.07.2006. 1. Burim Morina
P r i z r e n 2. Durim Morina
GJYKATËS KOMUNALE
Gj i l a n
Paditësi: Mentor Spaqi, nga Gjilani,
rruga “Ismail Qemali, nr. 56,
P A D I
Për dorëzimin e
paluejtshmërisë –
Vlera kontestuese 250.oo Euro.
518
E DREJTA CIVILE
A K T GJ Y K I M
Aprovohet kërkesëpadia,
P a d i t ë s i,
Mentor Spaqi
519
E DREJTA CIVILE
GJYKATËS KOMUNALE
P e j ë
P A D I
520
E DREJTA CIVILE
A K T GJ Y K I M
Aprovohet kërkesëpadia,
Më 13.11.2000 P a d i t ë s i,
P e j ë Hasan Hasani
521
E DREJTA CIVILE
GJYKATËS KOMUNALE
Kamenicë
Paditësi: Lirim Krasniqi, nga
fshati Burim, Komuna e Kamenicës
I padituri: Betim Bytyqi, nga fshati
Burim, Komuna e Kamenicës
P A D I
522
E DREJTA CIVILE
A K T GJ Y K I M
Aprovohet kërkesëpadia,
Më 11.04.2006 P a d i t ë s i,
Kamenicë
Lirim Krasniqi
523
E DREJTA CIVILE
GJYKATËS KOMUNALE
D r a g a sh
P A D I
524
E DREJTA CIVILE
A K T GJ Y K I M
Aprovohet kërkesëpadia,
Më 24.10.2008 P a d i t ë s i,
D r a g a sh Dukagjin
Kryeziu
525
E DREJTA CIVILE
GJYKATËS KOMUNALE
V u sh t r i
P A D I
Për konstituivin e të drejtës së servitutit të rrugëkalimit të përhershëm
– vl. kont 3001 €.
A K T GJ Y K I M
P a d i t ë s i,
Kushtrim Shala
527
E DREJTA CIVILE
GJYKATËS KOMUNALE
D r e n a s
P A D I
A K T GJ Y K I M
P a d i t ë s i,
Gazmend Bardhi
529
E DREJTA CIVILE
E DREJTA FAMILJARE
GJYKATËS SË QARKUT
P r i z r e n
P R O P O Z I M
I PËRBASHKËT I BASHKËSHORTËVE
marrëdhëniet ndërmjet tyre janë çrregulluar, nga edhe shpesh kanë pasur
mosmarrëveshje ndërmjet veti. Mosmarrëveshjet e këtilla më vonë janë
bë gjithnjë e më të shpeshta, duke marr karakter të përhershëm. Disa herë
bashkëshortët kanë tentuar që harmonizojnë marrëdhëniet, mirëpo nuk
kanë pasur sukses. Nga kjo arsye edhe që nga janari i vitit 2005 e kanë
ndërpre edhe jetën e përbashkët, e që nga atëherë fëmijët e mitur jetojnë
me të atin. Pasi që nuk ka kurrfarë gjasa për rivendosjen e bashkësisë
martesore, bashkëshortët janë marr vesh që martesën ta zgjidhin, andaj
edhe paraqesin këtë propozim dhe propozojnë që ajo gjykatë, pas
zhvillimit të procedurës, të merr
A K T GJ Y K I M
Më 28.10.2005. P r o p o z u e s i t,
P r i z r e n
Afërdita Guri
Bekri Guri
531
E DREJTA CIVILE
GJYKATËS SË QARKUT
P e j ë
P A D I
Për shkurorëzim.
532
E DREJTA CIVILE
A K T GJ Y K I M
Më 15.05.2007 P a d i t e s i,
Pejë Gëzim Kosova
533
E DREJTA CIVILE
GJYKATËS KOMUNALE
P r i sh t i n ë
P A D I
A K T GJ Y K I M
Aprovohet kërkesëpadia,
Më 02.03.2008 P a d i t ë s j a,
P r i sh t i n ë Zana Gashi
535
E DREJTA CIVILE
E DREJTA TRASHËGIMORE
GJYKATA KOMUNALE
P r i z r e n
P R O P O Z I M
Provë: 1. Aktvdekja,
2. Certifikata e martesës,
3. Certifikatat e lindjes.
Më 17.07.2006 T r a sh ë g i m t a r i
P r i z r e n
Mentor Berisha., nga Prizreni,
Rr. “Kuksi” nr. 26.
537
E DREJTA CIVILE
Aktvendimi i trashëgimisë
(neni 12.1 i LT dhe 128 i LPJ )
AKTVENDIM
1. Paluejtshmëria:
- shtëpia me oborr në Lypjan rr. “Lidhja e Prizrenit” nr. 2,
në parcelën kadastrale nr. 234, sipërfaqja e përgjithëshme 5.12 ari, nga
fletëposedimi nr. 3 ZK Lypjan,
- livadhi në vendin e quajtur “lugina” parcela kadstrale nr.
543, në sipërfaqe prej 25 ari, nga fletëposedeimi nr. 47 ZK Lypjan,
2. Luejtshmëri:
- automobili i markës “Opel Kadet”, me targa të regj. 543-
KS-132, me numër të karoserisë WWW23871, dhe të motorit VRW9769,
viti i rpodhimit 2002, në vlerë 6.000 €,
538
E DREJTA CIVILE
SH P A LL E N
Arsyetimi
Gj y q t a r i,
Agim Agimi
539
E DREJTA CIVILE
GJYKATËS KOMUNALE
P r i z r e n
P A D I
A K T GJ Y K I M
Më 04.04.2005. P a d i t ë s i t,
P r i z r e n Naser Mamusha
541
E DREJTA CIVILE
GJYKATËS KOMUNALE
P r i sh t i n ë
K Ë R K E S Ë
542
E DREJTA CIVILE
AKTVENDIM
543
E DREJTA CIVILE
AKTVENDIM
Arsyetimi
544
E DREJTA CIVILE
Gj y q t a r i,
Agim Agimi
545
E DREJTA E DETYRIMEVE
Rifat Zylfiu
E DREJTA E DETYRIMEVE
1.Nocioni i detyrimeve
Subjektet e detyrimeve
548
E DREJTA E DETYRIMEVE
550
E DREJTA E DETYRIMEVE
551
E DREJTA E DETYRIMEVE
556
E DREJTA E DETYRIMEVE
558
E DREJTA E DETYRIMEVE
KRIJIMI I DETYRIMEVE
Pjesa e 1
KONTRATA
2. Lidhja e kontratës
Kushtet e përgjithshme
Kushtet e veçanta
559
E DREJTA E DETYRIMEVE
561
E DREJTA E DETYRIMEVE
Të metat e vullnetit
Forma e kontratës
nuk është thënë asgjë, nëse nuk është në kundërshtim me qëllimin për të
cilin është caktuar forma ( neni 67). Përveç formës së parashikuar me
ligj, palët mund të merren vesh që forma me shkrim të jetë kusht për
vlefshmërinë juridike të kontratës, e cila nuk është formale. Një forme e
tillë është formë kontraktore (neni 69).
Forma e kontratës ka rëndësi, ngase ajo është një elment
konstitutiv i konontraës (forma ad solemnitatem), pastaj ka rëndësi për
të provuar ekzistimin e kontratës në rast kontesti (forma ad
probationem), për të paditur dhe për regjistrimin në regjistrin publik.
Në rast mosrespektimi të formës së parashikuar me shkrim, qoftë
ajo e parashikuar me ligj, qoftë me vetë kontratën, parimisht, kontrata
nuk ka efekt juridik, po qe se nga qëllimi i dispozitës, me të cilën është
parashikuar forma, nuk rezulton diçka tjetër, përkatësishtë palët nuk e
kanë kushtëzuar vlefshmërinë juridike të kontratës me një formë të
veçantë të saj (neni 70).
Kontrata që nuk është lidhur në formën me shkrim është e
vlefshme, edhe po të mos jetë lidhur në atë formë, në qoftë se palët
kontratuese i kanë përmbushur plotësisht ose në masën më të madhe
detyrimet qët dalin prej saj, përveç nëse nga qëllimi, për të cilin është
parashikuar forma, nuk rezulton qartazi diçka tjetër.
LIDHJA E KONTRATËS
Oferta është propozim për t'u lidhur kontrata. Ajo është shprehje
e njëanshme e vullnetit, me të cilën thrret personin tjetër për ta lidhur
kontratën në kushtet e caktuara në ofertë.
570
E DREJTA E DETYRIMEVE
është dita e fundit e atij muaji. Nëse dita e fundit të afatit bie në ditën kur
me ligj është caktuar si ditë jo pune, si ditë e fundit e afatit llogaritet dita
e ardhshme e parë e punës (p.sh., 1 janar), ditë e fundit e afatit do të jetë
dita e parë e pusnë, pas 1 janarit. Fillimi i muajit konsiderohet dita e parë
e muajit, gjysma - i pesmbëdhjeti, ndërsa fundi - dita e fundit e muajit
(neni 77 LMD).
Rregullat e përmendura më sipër për llogaritjen e afateve të
caktuara sipas LMD janë të natyrës dispozitive dhe me pëlqimin e
palëve ato mund të ndryshohen.
Kapari.- Kapari është një shumë e caktuar të hollash ose një sasi
e caktuar e sendeve të zëvendësueshme, të cilat njëra palë ia paguan
palës tjetër kontratuese, si shenjë se kontrata është lidhur. Konsiderohet
se kontrata është lidhur atëherë kur është bërë pagimi i të hollave ose
dorëzimi i sendeve (neni 79 p.1 të LMD). Domethënë, kapari shërben si
provë që kontrata është lidhur.
Kapari është një instrument i sigurimit të përmbushjes së
detyrimit kontratues. Nëse për mospërmbushjen e kontratës është
përgjegjëse pala e cila ka dhënë kaparin, pala tjetër, përveç së drejtës që
të kërkojë përmbushjen e kontratës, shkëputjen e kontratës dhe
shpërblimin e dëmit, sipas zgjedhjes së saj, mund të kënaqet me
mbajtjen e kaparit, por në qoftë se për mospërmbushjen e kontratës është
fajtore pala që ka pranuar kaparin, pala tjetër, sipas zgjedhjes së saj,
mund të kërkojë përmbushjen e kontratës, të kërkojë shpërblimin e dëmit
dhe kthimin e kaparit ose të kënaqet me kthimin e kaparit të dyfishuar
(neni 80 p.1 dhe 2 të LMD).
Në rast të përmbushjes së detyrimeve kontratuese, kapari mund të
llogaritet si përmbushje e pjesshme e kontratës. Kapari është një lloj
kontrate aksesore dhe reale, ngase konsiderohet se është lidhur me
dorëzimin e shumës së të hollave, përkatsisht shumës së caktuar të
sendeve të zëvendësueshme, ndërsa rrjedhimi i saj varet nga ekzistimi i
kontratës kryesore.
Masën e kaparit e përcaktojnë palët sipas marrëveshjes, por, me
kërkesë të palës së interesuar, gjykata mund të ulë kaparin nëse ky është
tepër i lartë.
572
E DREJTA E DETYRIMEVE
Nr.vep. C. /2004
GJYKATËS KOMUNALE
PRISHTINË
P A D I
A K T GJ Y K I M
Paditësi,
Ylber Berisha, nga f. Mramor
574
E DREJTA E DETYRIMEVE
kontratë, atë mund ta bëjë derisa nuk ka skaduar afati i caktuar për
përmbushejn e detyrimit të saj.
E drejta për të hequr dorë nga kontrata pushon në momentin kur
pala, në dobi të së cilës është kontratuar pendesa, fillon ta përmbushë
detyrimin e saj kontratues ose ta pranojë përmbushjen e detyrimt të
palës tjetër, sepse konsiderohet që ka hequr dorë nga pendesa dhe është
përcaktuar për të drejtën alternative - përmbushjen e kontratës.
PËRFAQËSIMI
përfaqësuar ose atë pala tjetër ka qenë e detyruar ta dijë nga rrethanat e
veprimit juridik, përkatësisht ka mundur të konkludojë se ai paraqitet si
përfaqësues (neni 85 p.2 të LMD).
Në qoftë se përfaqësuesi i tejkalon kufijtë e autorizimit, i
përfaqësuari e merr përsipër detyrimin, nëse jep pëlqimin e tejkalimit.
Nëse i përfqësuari nuk e jep pëlqimin brenda afatit të nevojshëm, në të
cilin kontrata e një lloji të tillë mund të shqyrtohet dhe velrësohet,
konsiderohet se pëlqimi është refuzuar. Nëse pala tjetër nuk ka pasur
dijeni dhe as nuk ka qenë e detyruar të dijë për tejkalimin e
autorizimeve, menjëherë pasi të ketë marrë dijeni për tejkalimin, pa
pritur që i përfaqësuari të deklarohet, mund të deklarojë që nuk
konsideron se ka marrë përsipër detyrime nga një kontratë e tillë.
Kontratën të cilën e lidh personi si përfaqësues, në emër të personit
tjetër, pa autorizimin e tij, e detyron të përfaqëuarin pa autorizim, po qe
se ai më vonë e pranon atë. Pala tjetër, me të cilën është lidhur kontrata,
mund të kërkojë nga pala e përfaqësuar pa autorizim që, brenda një afati
të arsyeshëm, të deklarohet nëse e pranon ose jo kontratën dhe, nëse e
refuzon këtë, konsiderohet se kontrata nuk është lidhur (neni 88 p.1-3 të
LMD).
Prokura, si formë e autorizimit.- Prokura ëshë një formë e
përfaqësimit, sipas së cilës pushtetdhënësi, në bazë të veprimit juridik, e
autorizon të autorizuarin që ta përfaqësojë at.
Ekzistimi dhe vëllimi i autorizimit janë të pavarura nga
marrëdhënia juridike-detyrimore, në bazë të së cilës është dhënë
prokura. Prokurën për përfaqësim mund ta japë çdo person fizik dhe
person juridik.
Prokura mund të jepet me gojë dhe me shkrim, por nëse me ligj
është parashikuar forma e caktuarpër një kontratë ose veprim tjetër
juridik, kjo vlen edhe për formën e prokurës për lidhjen e së cilës është
dhënë prokura (p.sh., për lidhjen e kontratës së shitblerjes së
paluajtshmërisë, ndërtimit, sigurimit është parashikuar forma me
shkrim), prandaj edhe prokura për lidhjen e këtyre kontratave
detyrimisht duhet të jepet me shkrim.
Përfaqësuesi mund të ndëremarrë vetëm ato punë juridike për
ndërmarrjen e të cilave është i autorizuar.
Prokura mund të jetë e përgjithshme dhe e veçantë. I autorizuari, në
bazë të autorizimit të përgjithshëm, mund t'i lidhë ato kontrata dhe të
ndërmarrë ato veprime juridike të cilat bëjnë pjesë në veprimtarinë e
rregullt të pushtetdhënësit. Veprimin që nuk bën pjesë në veprimtarinë e
rregullt i autorizuari mund ta ndërmarrë vetëm nëse është ka autorizim të
576
E DREJTA E DETYRIMEVE
INTERPRETIMI I KONTRATËS
PAVLEFSHMËRIA E KONTRATËS
579
E DREJTA E DETYRIMEVE
ta bejë edhe gjykata, sipas detyrës zyrtare - ex officio. Këtë nuk mund ta
kërkojë pala e pandërgjegjshme.
Vendimi i gjykatës ka karakter deklarativ - vërtetues, ngase për
faktin se kontratat nule nuk prodhojnë efekt juridik, nuk ka nevojë as të
anulohen, por vetëm mund të konstatohet nuliteti i tyre.
E drejta e kërkesës për vërtetimin e nulitetit të kontratës nuk
parashkruhet.
Në rast nuliteti absolut të kontratës, duhet të bëhet kthimi në
gjendjen e mëparshme - restitutio in integrum, ashtu që secila palë
kontratuese është e detyruar t'i kthejë palës tjetër atë që ka ka marrë
sipas bazës së një kontrate të tillë, e nëse kjo nuk është e mundur, ose
natyra e asaj që është përmbushur i kundërvihet kthimit, duhet të jepet
shpërblimi pëkatës në të holla, sipas çmimeve të cilat vlejnë në ditën e
marrjes së vendimit gjyqësor, nëse ligji nuk ka caktuar diçka tjetër.
Kthimi i prestimit të palëve bëhet duke pasur parasysh mirëbesimin e
palëve kontratuese, ashtu që gjykata mund të refuzojë pjesërisht ose në
tërësi kërkesën e palës së pandërgjegjshme për kthimin e asaj që i ka
dhënë palës tjetër, por mund të vendos që pala tjetër kontratuese atë që
ka marrë sipas një kontrate të tillë, t'ia dorëzojë komunës në territorin e
së cilës ajo ka selinë.
Pasoja e vërtetimit të nulitetit absolut ndaj personave të tretë, të
cilët nuk kanë qenë palë kontratuese, varet nga ajo nëse personi i tretë
ka fituar ndonjë të drejtë duke qenë me mirëbesim apo pa mirëbesim.
Nëse nuk ka ditur, as nuk ka pasur mundësi të dijë për pavlefshmërinë
absolute të kontratës, Kalojësi i së drejtës sipas kontratës së pavlefshme
nuk mund të kërkojë kthimin e sendit nga personi i tretë i
ndërgjegjshëm.
Edhe pse kontrata nule nuk prodhon efekt juridik, në rast se i
plotëson kushtet e ndonjë kontrate tjetër, kjo e fundit mund të jetë e
juridikisht e vlef- shme.
(neni 280 - 285 të LMD), me të cilën goditen kontratat për shkak “të
dëmtimit të tepruar" neni 139 i LMD etj. Kontrata relativisht e
pavlefshme nuk përmban të meta të paevitueshme, por përmban të meta
të cilat mund të mënjanohen, ngase një kontratë e tillë mund të
konvalidohet.
Kontrata relativisht e pavlefshme prodhon efekt juridik dhe
nuliteti relativ nuk shkaktohet ex lege. Veprimi relativisht i pavlefshëm
është i vleshfshëm aq gjatë sa nuk goditet me padi. Vërtetimin e
pavlefshmërisë relative të kontaratës mund ta kërkojë pala e dëmtuar,
trashëgimtari i saj dhe personi i tretë, i cili ka interes juridik. Mirëpo,
kontratuesi tjetër mund të kërkojë nga pala e interesuar që, brenda afatit
të ckatuar, por jo më pak se 30 ditë, të deklarohet nëse i qëndron
kontratës ose jo, sepse, në të kundërtën, konsiderohet se kontrata është
anuluar (neni 112 p. 1 dhe 2 LMD).
E drejta për anulimin e kontratës relativisht të pavlefshme
parashkruhet brenda afatit subjektiv prej një viti, nga dita kur pala e
dëmtuar ka marrë dijeni për shkakun e nulitetit, përkatësisht brenda
afatit objektiv prej tri vjetësh. Afati fillon të ecë nga dita e lidhjes së
kontratës.
Pala në dobi të së cilës mund të anulohet kontrata mund të mos
shfrytëzojë të drejtën e anulimit dhe shprehimisht mund të heqë dorë
nga ajo e drejtë ose heshtazi të mos e shfrytëzojë atë të drejtë dhe të
përmbushë detyrimet kontratuese dhe, në atë mënyrë, kontrata relativisht
e pavlefshme të konvalidohet dhe të bëhet e vlefshme.
Në rast anulimi të kontratës relativisht të pavlefshme, vendimi i
gjykatës ka karakter konstitutiv. Pasojat e anulimit janë kthimi në
gjendjen e mëparshme, shpërblimi i dëmit dhe pasojat ndaj personave të
tretë.
cila do t'i takonte mbi këtë baze. Shitësi nuk përgjigjet për të metat që
paraqiten pas skadimit të afatit prej gjashtë muajve, përveç kur me
kontratë të jetë caktuar një afat më i gjatë. Këtë të drejtë blerësi nuk e
humbet edhe pas skadimit të afatit prej gjashtë muajsh, në qoftë se
shitësi ka ditur për të metën e sendit ose nuk ka mundur të mbetet pa e
ditur.
Palët kontratuese mund ta kufizojnë me kontratë ose ta përjashtojnë
plotësisht përgjegjësinë e shitësit për të metat materiale të sendit.
Mirëpo, dispozita e kontratës, me të cilën kufizohet ose përjashtohet
përgjegjësia e shitësit, është nule, në rast se shitësi ka ditur për
ekzistimin e së metës së sendit dhe nuk e ka njoftuar blerësin për këtë, si
dhe në rastin kur shitësi ka shfrytëzuar pozitën e tij monopolistike.
Kur blërësi ka zbuluar të metën e sendit, për të cilën e ka njofutar me
kohë shitësin, shitësi mund t'i realizoj këto të drejta: të kërkojë
mënjanimin e të metës së sendit, zëvendësimin e sendit me të meta me
sendin pa të meta, të kërkojë zvogëlimin proporcional të çmimit blerës
të sendit, mund të zgjidhë kontratën në kushtet përkatëse të parashikuara
me ligj dhe të kërkojë shpërblimin e dëmit (neni 488 LMD).
GJYKATËS KOMUNALE
P R I SH T I N Ë
583
E DREJTA E DETYRIMEVE
P A D I
A K T GJ Y K I M
584
E DREJTA E DETYRIMEVE
585
E DREJTA E DETYRIMEVE
586
E DREJTA E DETYRIMEVE
Pamundësia e përmbushjes
Kalimi i kontratës
592
E DREJTA E DETYRIMEVE
SHKAKTIMI I DËMIT
595
E DREJTA E DETYRIMEVE
596
E DREJTA E DETYRIMEVE
597
E DREJTA E DETYRIMEVE
599
E DREJTA E DETYRIMEVE
600
E DREJTA E DETYRIMEVE
PASURIMI PA BAZË
606
E DREJTA E DETYRIMEVE
LETRAT ME VLERË
608
E DREJTA E DETYRIMEVE
Realizimi i të së drejtës
prurësit konsiderohet prurësi i saj; i zoti i letrës me vlerë sipas emrit ose
sipas urdhrit konsiderohet personi emri i të cilit është shënuar në letër
ose të cilit i ka kaluar letra.
Prokuruesi i ndërgjegjshëm i letrës me vlerë sipas prurësit bëhet i
zoti i saj ligjor dhe fiton të drejtën e kërkesës me regjistrim edhe atëherë
kur letra me vlerë ka dalë nga dora e dhënësit të saj përkatësisht të zotit
të saj të mëparshëm edhe pa vullnetin e tij.
Shuarja e detyrimit
EFEKTET E DETYRIMEVE
612
E DREJTA E DETYRIMEVE
Rregullate e përegjithshme
613
E DREJTA E DETYRIMEVE
t’i mënjanojë ose t’u shmanget për fajin e kreditorit ose të personit të
tretë.
Në rast të mospërmbushjes ose përmbushjes me vonesë të
detyrimit nga ana e debitorit, kreditori ka të drejtën e shpërblimit të
dëmit real dhe të fitimit të humbur, të cilën debitori në kohën e lidhjes
së kontratës ka qenë i detyruar ta parashikojë si pasojë të mundshme të
cenimit të kontratës, duke i pasur parasysh faktet të cilat atëherë i ka
ditur ose ka qenë i detyrur t'i dinte. Në rast se debitori ka vepruar me
mashtrim, me qëllim, me pakujdesi ekstreme, kreditori ka të drejtën e
shpërblimit të plotë të dëmit, pa marrë parasysh që debitori nuk ka ditur
për rrethanat e veçanta, si pasojë e të cilave është shkaktuar dëmi.
Për të gjitha çështjet që nuk janë rregulluar me dispozitat të cilat
kanë të bëjnë me shpërblimin e dëmti të shkaktuar për pasojë të cenimit
të detyrimeve kontratuese, vlejnë rregullat e përgjithshme për
shpërblimin e dëmit jokontraktor.
Kamatëvonesa
615
E DREJTA E DETYRIMEVE
SHUARJA E DETYRIMEVE
aftë për të vepruar. Nga kjo regull ekziston përjashtimi në rastin kur
ekzistimi i detyrimit është i padyshimtë dhe në qoftë se ka arritur për
pagesë (neni 297 par. 1 të LMD). Por, mund të kontestohet përmbushja e
detyrimit të parashkruar osee borxhit i cili rrjedh nga loja ose basti.
Përmbushja me subrogim
ose është shërbyer me të (neni 305 p.1 dhe 2 i LMD). Nëse përmbushja i
bëhet kreditorit tërësisht të paaftë për të vepruar, debitori lirohet nga
përgjegjësia, në qoftë se një përmbushje e tillë ëshë e dobishme për
kreditorin ose objekti i përmbushjes akoma gjendet tek ai.
Objekti i përmbushjes
Koha e përmbushjes
VONESA
625
E DREJTA E DETYRIMEVE
2. Falja e borxhit
626
E DREJTA E DETYRIMEVE
3. Përtëritja (novation)
4. Konfuzioni (confusio)
7. Vdekja
628
E DREJTA E DETYRIMEVE
8. Parashkrimi
LMD), përveç kur për ndjekjen penale është parashikuar një afati më i
gjatë i parashkrimit.
Kërkesat e palëve kontratuese, sipas bazës së kontratës së sigurimit,
përkatësisht të palës së tretë të kontratës së sigurimit të jetës,
parashkruhen për 5 vjet, ndërsa për kontratat e tjera për 3 vjet. Afati
fillon të llogaritet nga dita kur i dëmtuari ka marrë dijeni për dëmin e
shkaktuar (afati subjektiv), por te sigurimi i jetës kërkesa parashkruhet
brenda afatit objektiv prej 10 vjetësh, ndërsa në rastet tjera brenda afatit
prej 5 vjetësh.
Kërkesat e siguruesit që përmban kontrata e sigurimit
parashkruhen për tri vjet..
Afatet e veçanta të parashkrimit janë më të shkurtëra. Afati
njëvjeçar vlen për parashkrimin e kërkesave për këto raste: pagimin e
shpërblimit për shpenzimin e energjisë elektrike, gazit, ujit, shërbimeve
të ndërmarrjeve komunale, shërbimet e televizionit, shërbimet e PTT-
ës. Brenda afatit përe 3 vjetësh parashkruhen kërkesat sipas bazës së
kontratës së qirasë të banesave dhe lokaleve afatiste.
Gjatë ecjes së afatit të parashkrimit mund të ndodhin disa ngjarje,
të cilat e ndalin apo ndërpresin afatin e parashkrimit. Afati pushon të
ecë në këto raste: mes bashkëshortëve; mes prindërve dhe fëmijëve,
përderisa zgjatë e drejta prindore; mes të mbrojturit dhe kujdestarit të tij
dhe organit të kujdestarisë derisa zgjat kujdestaria dhe mes dy
personave të cilët jetojnë në bashkësi jomartesore; gjatë mobilizimit dhe
rrezikut të drejtpërdretë të luftës, lidhur me kërkesat e personave në
detyra ushtarake; për kërkesat e personave të punësuar në amvisni të
huaj ndaj punëdhënësit ose antarëve të familjes së tij, të cilët jetojnë me
të; gjatë kohës për të cilën kreditori, për shkak të ekzistimit të pengesave
të pakapërcaeshme që nëpermjet gjykatës të kërkohet përmbushja e
detyrimit.
Ndërprerja e parashkrimit ekziston në këto raste: kur debitori e
pohon borxhin; me paraqitjen e padisë në gjykatë dhe me çdo veprim
tjetër të kreditorit, të ndërmarrë kundër debitorit në gjykatë, me qëllim të
vërtetimit të ekzistimit të sigurimit ose realizimit të kërkesës, me
përjashtim kur kreditori e tërheq padinë, kur refuzohet ose hidhet poshtë
padia ose anulohet veprimi i ndërmarrë i sigurimit.
Në rast të ndërprerjes së parashkrimit, afati i parashkrimit fillon të
ecë që nga fillimi, ndërsa koha e cila ka skaduar para ndërprerjes së
shkaktuar nuk llogaritet.
630
E DREJTA E DETYRIMEVE
1) Detyrimet në të holla
çmimi që varet nga çmimi i materialit dhe punës dhe elementeve të tjera,
të cilat ndikojnë në masën e shpenzimeve të prodhimit në kohë të
caktuar dhe në një vend të caktuar. Kjo mundësi zbatohet te kontratat
sipas të cilave, njëra palë detyrohet të prodhojë dhe të dërgojë prodhime
të caktuara si dhe te kontrata e ndërtimit (397 LMD).
2) Detyrimet alternative
3) Detyrimiet fakultative
632
E DREJTA E DETYRIMEVE
4) Detyrimet e pjesëtueshme
633
E DREJTA E DETYRIMEVE
5.Detyrimet solidare
636
E DREJTA E DETYRIMEVE
NDËRRIMI I DEBITORIT
637
E DREJTA E DETYRIMEVE
1. KONTRATA E SHITJES
638
E DREJTA E DETYRIMEVE
641
E DREJTA E DETYRIMEVE
Detyrimet e huadhënësit:
- huadhënësi është i detyruar t'ia dorëzojë huamarrësit shumën e të
hollave ose sendeve në kohën e caktuar me kontratë, por nëse koha nuk
është kontratuar, atëherë kjo bëhet sipas kërkesës së huamarrësi. Mirëpo,
huadhënësësi mund ta refuzojë dorëzimin e objektit të huasë, në qoftë se
gjendja materiale e huamarrësit është e tillë që nuk është e sigurt nëse
ky do të mund ta kthejë huanë ose jo, ndërsa për këtë huadhënësi në
momentin e lidhjes së kontratës nuk ka pasur dijeni ose gjendja
materiale e huamarrësit është keqësuar pas lidhjes së kontratës.
Huadhënësi është i detyruar ta përmbushë detyrimin e vet vetëm po qe se
huamarrësi ose dikush tjetër për të jep sigurim të mjatueshëm se huaja
do të kthehet;
- huadhënësi është i detyruar ta mbrojë huamarrësin për të metat
materiale të sendeve, të cilat janë objekt i kontratës dhe
- huamarësit t'ia shpërblejë dëmin e shkaktuar për pasojë të të
metave materiale të sendeve. Mirëpo, në rast se huaja ka qenë pa
shpërblim, huadhënësi është përgjegjës për shpërblimin e dëmit, po qe se
643
E DREJTA E DETYRIMEVE
645
E DREJTA E DETYRIMEVE
NËNQIRAJA
KONTRATA E PENGUT
651
E DREJTA E DETYRIMEVE
KONTRATA E DORËZANISË
653
E DREJTA E DETYRIMEVE
656
E DREJTA E DETYRIMEVE
LITERATURA
660
E DREJTA E DETYRIMEVE
661
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
Adem Vokshi
1. Nocioni:
3. Burimet juridike:
664
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
665
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
PROCEDURA KONTESTIMORE
666
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
-Nocioni-
Sipas këtij parimi gjykata ka detyrë që çdo njërës nga palët t’ia
japë mundësinë që ta paraqesë mendimin lidhur me çështjen mbi të cilën
është duke u zhvilluar procedura, e gjithashtu edhe mundësinë e
deklarimit rreth thënieve dhe pretendimeve të palës kundërshtare. Ky
parim, i cili është i njohur edhe si parimi i kontradiktorialitetit obligon
gjykatën që secilës nga palët në kontest t’i mundësojë pjesëmarje aktive
dhe njëherit të sigurojë barazinë e palëve procedurale para gjykatës në
prezentimin dhe grumbullimin e fakteve relevante për të vendosur në
mënyrë meritore nje çështje konkrete juridike (neni 5 i LPK). Vetëm në
rastet e përcaktuara me ligj gjykata ka të drejtë të vendosë mbi kërkesën
për të cilën palës kundërshtare nuk i është dhënë mundësia që të
deklarohet (neni 5.2 i LPK).
668
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
6. Parimi i publicietit:
669
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
8. Parimi i pandërmjetësisë:
KOMPETENCA E GJYKATAVE
1. Kompetenca lëndore:
670
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
671
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
2. Kompetenca territoriale:
672
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
673
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
674
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
3. Kompetenca funksionale:
4. Kompetenca kontraktuale:
Kjo është rasti kur palët mirren vesh që një çështje të caktuar të
tyre juridike t’a gjykojë gjykata, e cila sipas rregullave ligjore nuk do të
ishte kompetente në pikëpamje territoriale për një gjë të tillë. Kjo
marrëveshje mund të lidhet vetëm me shkrim dhe të jetë e firmosur nga
të dy palët dhe të ketë të bëjë me kontestin konkret, ose me disa konteste,
por që rezultojnë nga një raport i caktuar materialo-juridik dhe vetëm
para se të jetë ngritur padia në gjykatë. Dokumentin mbi marrëveshjen,
paditësi duhet t’ia bashkangjes padisë. Ajo mund të jetë pjesë (klauzulë)
e kontratës materialo-juridike. Me marrëveshjen mbi kompetencën
territoriale mund të kontraktohet edhe kompetenca territoriale e gjykatës
675
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
676
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
677
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
8. Vazhdimi i kompetencës:
1. Përbërja e gjykatës:
678
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
679
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
680
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
2. Përfaqësuesit e palëve:
681
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
682
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
683
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
684
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
685
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
është i autorizuar nga pala për një gjë të tillë, do t’i anulojë veprimet
procedurale të kryera nga personi i tillë, po që se veprimet e tija pala nuk
i ka pranuar më vonë.
Pala mund ta revokojë në çdo kohë prokurën, kurse autorizuesin
mund ta denoncojë në çdo kohë.
Revokimi, respektivisht denoncimi i prokurës duhet ti
komunikohet gjykatës para së cilës zhvillohet procedura, me shkrim ose
me gojë në procesverbal.
Revokimi, respektivisht denoncimi i prokurës vlenë për palën
kundërshtare që nga momenti kur ti jetë komunikuar.
Neni 94.4 parashef që pas denoncimit të prokurës përfaqësuesi ka
për detyrë që edhe 15 ditë të kryejë veprime procedurale për palën që ia
ka dhënë atë, po që se është nevoja që të evitohet ndonjë dëm që mund
t’i shkaktohet brenda kësaj kohe.
Ndërsa neni 95.1 parashef këtë risi: Me vdekjen e personit fizik,
gjegjësisht me shuarjen e personit juridik shuhet edhe prokura të cilën ai
e ka dhënë. Më pare të autorizuarit i cili ishte avokat nuk i shihej prokura
siç ndodhte me përfaqsuesin me prokur i cili nuk ishte avokat (neni 100 i
LPK së mëaprme).
GJUHA NË PROCEDURË
686
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
PARASHTRESAT
687
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
DËRGIMI I SHKRESAVE
MËNYRA E DËRGIMIT
688
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
Seancat
689
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
Afatet
e tijë bëhet nga momenti në të ciën shkaktohet fakti relevant, duke mos
marrë parasysh dijenin subjektive të palës për faktin e tillë.
691
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
692
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
PROCESVERBALET
693
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
694
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
VENDIMET GJYQËSORE
695
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
A K T GJ Y K I M I
a) Aktgjykimi i pjesshëm
697
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
meritor apo në qoftë se vetëm pjesa e një kërkese është pjekur për
vendim meritor, gjykata mundet, në pikëpamje të kërkesave të
përgatitura, përkatësisht të pjesës së kërkesës së përgatitur, ta përfundoj
shqyrtimin dhe ta jep aktgjykimin (aktgjykimi i pjesshëm).
699
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
Aktgjykimi plotësues
Korrigjimi i aktgjykimit
700
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
701
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
AKTVENDIMET
E drejta e ankimit
703
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
Deklarata për heqjen dorë nga e drejta e ankimit dhe ajo për
tërheqjen e ankesës nuk mund të revokohet.
Përmbajtja e ankesës
706
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
707
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
708
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
709
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
710
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
Përsëritja e procedurës
711
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
712
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
713
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
714
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
NGRITËJA E PADISË
717
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
718
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
Kundërpadia
719
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
Ndryshimi i padisë
720
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
paditurit të parë ta padisë një person tjetër për një ndryshim të tillë është
i nevojshëm pëlqimi i personit që duhet të hyjë në gjykim në vend të të
paditurit, e po që se i padituri ka filluar të marrë pjesë në shqyrtimin e
çështjes kryesore, nevojitet edhe pëlqimi i tij. Personi i cili hynë në
gjykim në vend të palës së paditur duhet ta pranojë atë në gjendjen në të
cilën ndodhet në momentin kur hyn në të.
Paditësi mund ta tërheqë padinë pa pëlqimin e të paditurit deri në
momentin në të cilin i padituri e paraqet në gjykatë përgjigjen në padi.
Padia mund të tërhiqet edhe më vonë, deri në përfundimin e shqyrtimit
kryesor, në qoftë se i padituri e jep pëlqimin për një gjë të tillë. Po që se i
padituri brenda shtatë (7) ditësh nga dita e njoftimit për tërheqjen e
padisë nuk deklarohet për këtë gjë, do të konsiderohet se e ka dhënë
pëlqimin për tërheqjen e padisë.
Po që se padia është tërhequr, gjykata jep aktvendim me të cilin
konstatohet se është tërhequr padia. Ky aktvendim i dërgohet të paditurit
vetëm po që se padia i është dorëzuar me parë. Kundër aktvendimit me të
cilin konstatohet se është tërhequr padia nuk lejohet ankimi. Padia e
tërhequr konsiderohet se nuk është paraqitur asnjëherë dhe mund të
paraqitet në gjykatë përsëri.
721
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
Bashkëndërgjyqësia
722
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
723
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
724
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
725
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
726
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
727
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
Ndihma juridike
729
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
Mosrespektimi i gjykatës
730
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
SIGURIMI I KËRKESËPADISË
732
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
733
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
734
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
735
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
KQYRJA NË VEND
736
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
SHKRESAT
DËSHMITARËT
EKSPERTËT
738
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
DËGJIMI I PALËVE
739
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
në pyetje dhe se në një situatë të tillë kur palët nuk i përgjigjen ftesës së
gjykatës ndaj tyre nuk mund të përdoret kurfarë mase shtrëngimi e as që
të njejtat të detyrohen për të dhënë deklaratë.
Në situatën kur një provë, nga e cila varet zgjidhja e kontestit ose
që ndikon në sqarimin e tij, ka rrezik të zhduket ose të vështirësohet
marrja e saj, me kërkesën e palës së interesuar mund të urdhërohet
marrja para kohës së saj, qoftë gjatë zhvillimit të procesit gjyqësor qoftë
para fillimit te tij.
Kërkesa për sigurimin e provës mund të bëhet para dhe gjatë
procedurës së iniciuar për përsëritjen e gjykimit të përfunduar me
vendim të formës së prerë por gjithsesi po që se plotësohen kushtet e
mësipërme.
Kompetente për sigurimin e provës është gjykata që është duke
shqyrtuar çështjen e në rast se padia nuk është ngritur ende, gjykata e
vendit ku ka banim personi qe do të pyetet ose ku ndodhet sendi që duhet
të këqyret. Në rastet e ngutshme kërkesa për sigurimin e provës mund të
paraqitet në gjykatën e vendit ku ka banim personi që do të pyetet ose ku
ndodhet sendi që duhet të këqyret, përkundrejt faktit se padia është
ngritëur.
Në kërkesën për sigurimin e provës duhet të tregohen prova që do
të merret, rrethanat dhe faktet për vërtetimin e të cilave shërben ajo dhe
arsyet që e justifikojnë marrjen e saj përpara se të vijë koha normale për
marrjen e provave. Në kërkesë duhet të tregohet emri dhe mbiemri i
palës kundërshtare, përveç kur ajo është e panjohur.
Kopja e kërkesës i komunikohet palës kundërshtare, përveç kur
ajo nuk dihet ose kur marrja e provës nuk lejon shtytje.
Në qoftë se palës kundërshtare nuk i është dërguar me parë
kërkesa për sigurimin e provës, atëherë ajo i dërgohet bashkë me
aktvendimin me të cilin është pranuar dhe caktuar seanca për marrjen e
provës.
Palës kundërshtare të panjohur, apo të cilës nuk i dihet
vendbanimi, gjykata mund t’ia emëroj përfaqësuesin e përkohshëm me
qëllim që të marrë pjesë në seancën e caktuar për marrjen e provës. Për
emërimin e përfaqësuesit të përkohshëm nuk ka nevojë të bëhet shpallje
publike.
740
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
742
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
PËRGJIGJA NË PADI
743
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
SEANCA PËRGATITORE
744
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
745
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
tillë. Aktgjykimi anulohet nga gjykata e shkallës së parë edhe kur pajtimi
është bërë gjatë zhvillimit të procedurës së shkallës së dytë.
746
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
SHQYRTIMI KRYESOR
747
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
748
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
SHPENZIMET PROCEDURALE
749
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
750
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
751
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
752
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
753
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
754
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
755
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
756
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
a) dokumentet publike;
b) dokumentet private, në të cilat nënshkrimin e debitorit e ka verifikuar
organi kompetent për verifikime;
c) kambialet dhe çeqet me protestë dhe faturë kthyese, po që se janë të
nevojshme për themelimin e kërkesës;
d) ekstraktet e verifikuara nga librat afariste për pagesat e shërbimeve
komunale të furnizimit me ujë, energji elektrike dhe bartjen e
mbeturinave;
e) faturat;
f) dokumentet që sipas dispozitave ligjore të posaçme kanë rëndësinë e
dokumenteve publike.
757
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
758
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
759
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
760
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
a) palët brenda afatit prej tridhjetë (30) ditësh nga ftesa e parë për
emërimin e arbitrit nuk mund të merren vesh për zgjedhjen e arbitrit që
do të duhej ta emëronin bashkërisht;
b) personi i cili në vete marrëveshjen për arbitrazh është emëruar
arbitër nuk dëshiron apo nuk mund ta ushtrojë misionin e besuar.
761
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
764
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
765
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
766
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
Adem Vokshi
MODELET - FORMULARËT
NGA PROCEDURA KONTESTIMORE
A U T O R I Z I M
të filluar para
767
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
GJYKATËS KOMUNALE
V U SH T RR I
PADITËSI: Mahmut Mahmuti nga Vushtria Rr. Vojin Deliq nr. 142, të cilin
e
përfaqson Adem Ademi av. në Mitrovicë,
P A D I
për pronësi,
vlera: 11.500 €
Provë: e pakontestueshme,
Provë: si ma lartë,
A K T GJ Y K I M
Në Mitrovicë,
Me dt. 10.10.2008
i aut. i paditësit,
Shtojcë: autorizimi, fleta poseduese,
kontrata e palegalizuar mbi shitëblerje
dhe vërtetimi mbi pagesën e çmimit
të shitëblerjes
769
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
GJYKATËS KOMUNALE
MITROVICË
PADITËSI: Hasan Hasani nga Mitrovica Rr. “Ali Pasha” nr.12, të cilin e
përfaqson Adem Ademi av. në Mitrovicë,
P A D I
Provë: e pakontestueshme,
Nga këto arsyera paditësi i bënë këtë padi gjykatës dhe nga e njejta
kërkon që të bjenë këtë
A K T GJ Y K I M
771
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
GJYKATËS KOMUNALE M I T R O V I C Ë
PADITËSI: Hasan Hasani nga f. Rakoc, Komuna e Istogut,
P A D I
Paditësi është pronarë i banesës e cila gjendet në Mitrovicë në rr. Ali Pasha
N-2/10 kati i V banesa nr. 26, në sipërfaqe prej 60 metra katror e në bazë të
kontratës mbi shitëblerje të legalizuar nga ana e Gjykatës Komunale në
Mitrovicë nën Leg. Nr. 565/2008 të dt. 12.06.2008.
Meqenëse i padituri e mban këtë banesë pa bazë ligjore dhe nuk është i
gatshëm të bëjë lirimin e saj paditësi ka ngelë pa të drejtën e shfrytëzimit të
banesës pronarë i së cilës është.
Provë: e pakontestueshme,
Nga këto arsyera paditësi i bënë këtë padi gjykatës dhe nga e njejta kërkon që
të bjenë këtë
A K T GJ Y K I M
772
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
I PADITURI: Asllan Osmani nga Mitrovica Rr. Ali Pasha nr. 12, tani me
vendbanim të panjohur,
P A D I
me
A K T GJ Y K I M
AKTVENDIM
Në Mitrovicë,
Me dt. 10.10.200 Paditësi
shtojcë: autorizimi dhe dokumentacioni përkatës,
774
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
GJYKATËS KOMUNALE
P R I SH T I N Ë
PADITËSJA: Hateme Hetemi nga Prishtina, Rr. “Arta” nr. 94, të cilen e
përfaqson Adem Ademi av. në Prishtinë,
I PADITURI: Hasan Hetemi poashtu nga Prishtina, Rr. “Harum Beka” nr.
12,
P A D I
Me
Nga të gjitha këto arsyera paditësja ushtron këtë padi dhe i propozon
gjykatës që pas mbajtjes së shqyrtimit kryesor të bjen këtë
A K T GJ Y K I M
776
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
A K T V E N D I M
Në Mitrovicë,
Me dt. 12.10.2008
paditësja,
777
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
C.nr. 222/07
GJYKATËS KOMUNALE
P E J Ë
P A R A SH T R E S Ë
I autorizuari i të paditurit,
Në Mitrovicë,
778
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
GJYKATËS KOMUNALE
MITROVICË
P A D I
ana e askujt e shfrytëzojn këtë paluajtshmëri të njëjtat duke ushtruar këtë padi
lusin gjykatën që pas mbajtjes së shqyrtimit të bjenë këtë:
A K T GJ Y K I M
780
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
GJYKATËS KOMUNALE
MITROVICË
P R O P O Z I M
Provë: a pakontestueshme,
781
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
AKTV E N D I M
Në Mitrovicë,
Me dt. 13.10.2008, p r o p o z u e s i,
782
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
C. nr.48/08
GJYKATËS KOMUNALE
MITROVICË
P A R A SH T R E S Ë
783
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
C.nr.423/08
GJYKATËS KOMUNALE
MITROVICË
PRECIZIM I KËRKESËPADISË
Për pronësi,
A K T GJ Y K I M
785
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
GJYKATËS KOMUNALE
MITROVICË
PADITËSJA: Hasnije Rama e lindur Hasani nga Mitrovica, Rr. Ali Pasha
nr. 12 të
cilën e përfaqson av. Adem Ademi nga Mitrovica,
P A D I
Provë: e pakontestueshme,
Gjatë vitit 1999 për shkak të luftës e tërë pasuria e fituar dhe ate
dy shtëpit, magazet dhe dyçanet janë djegur dhe dëmet e pësuara janë
kategorizuar në kategorin e pestë.
Provë: si ma lartë,
Provë: si ma lartë,
vlerë prej 400 €, video rekorderi i markes “Sharp” në vlerë prej 159 €, antena
satelitore “Strong” në vlerë prej 250 €, 2 stufa të plinit “Susler” në vlerë prej
120 €, garnitura (3 ulësi, 2ulësi, 1 ulësi), me ngjyrë të kaltërtë në vlerë prej
700 €, halia e prodhimit kinez ngjyrë teget në vlerë prej 300 €, llusteri me dy
llampa muri në vlerë prej 100 €, perde 14 m. të bardha në vlerë prej 150 €
pastaj orendit dhe mobilet e sallonit dhe ate: garnitura 3 ulës, 2 ulës dhe 2
fotele kombinim me dru dhe ngjyrë pjeshke në vlerë prej 700 €, halia e
prodhimit Kinez ngjyrë pjeshke me lule në vlerë prej 400 €, perde 24 m në
vlerë prej 70 €, llampa e kaltërtë në vlerë prej 40 €, 3 tavolina të vogla në
vlerë prej 40 € dhe tavolina e gurit të mermerit në vlerë prej 100 € si dhe
orendit e katit të dytë dhe ate: dhoma e fjetjes e prodhimit Italian ngjyrë të
bardhë e llakut në vlerë prej 1.000 €, mbulesa e shtratit të dhomës në vlerë
prej 100 €, halia e bardhë prej leshi në vlerë prej 200 €, termo Aeg në vlerë
prej 150 €, llusteri i bardhë në vlerë prej 50 €, 3 kauqa në vlerë prej 100 €, 3
dollapa në vlerë prej 150 €, perde të bardha 40 m. në vlerë prej 100 €,
tepisona me ngjyrë të gjelbërt në vlerë prej 350 €, telefoni fiks i markes
“Philips” në vlerë prej 35 €, telefoni celular “Philips” në vlerë prej 125 €,
thithësja elektrike “kamel” në vlerë prej 50 €, hekuri për hekurosje në vlerë
prej 15 €, tavolina për hekurosje në vlerë prej 10 € dhe tavolina verore në
vlerë prej 60 € apo të gjitha këto në kundërvlerë prej 11.054 €.
Provë: si ma lartë,
A K T GJ Y K I M
“Opel Askona” dhe tjetri “Audi 8”, pastaj gjeneratori i markes “Fugjicu”,
janë pasuri e fituar në bashkësin familjare në të cilën paditëses i takon e
drejta e pronësis në ¼ ndërsa elementet e kuzhines me ngjyrë vishnje,
frigoriferi, frizi 350 litërsh, shporeti elektrik “Artur Martin”, lavatriqja,
mikrovala, friteza, tupani, 3 komplete pjata, 6 tengjere rosfraj, enë shërbimi
dhe enë çaji, tepihi i nishes ngjyrë teget prodhim kinez, tavolina Italiane
ngjyrë kuqe e mbyllët dhe 6 karika të kombinuara me plish ngjyrë drap,
komoda Italiane ngjyrë kuqe e mbyllët, televizioni ngjyrë zi i markes
“Samsung”, video rekorderi i markes “Sharp”, antena satelitore “Strong”, 2
stufa të plinit “Susler”, garnitura (3 ulësi, 2ulësi, 1 ulësi), me ngjyrë të
kaltërtë, halia e prodhimit kinez ngjyrë teget, llusteri me dy llampa muri,
perde 14 m. të bardha pastaj orendit dhe mobilet e sallonit dhe ate: garnitura
3 ulës, 2 ulës dhe 2 fotele kombinim me dru dhe ngjyrë pjeshke, halia e
prodhimit Kinez ngjyrë pjeshke me lule, perde 24 m, llampa e kaltërtë, 3
tavolina të vogla dhe tavolina e gurit të mermerit si dhe orendit e katit të dytë
dhe ate: dhoma e fjetjes e prodhimit Italian ngjyrë të bardhë e llakut, mbulesa
e shtratit të dhomës, halia e bardhë prej leshi, termo Aeg, llusteri i bardhë, 3
kauqa, 3 dollapa, perde të bardha 40 m., tepisona me ngjyrë të gjelbërt,
telefoni fiks i markes “Philips”, telefoni celular “Philips”, thithësja elektrike
“kamel”, hekuri për hekurosje, tavolina për hekurosje dhe tavolina verore në
kundërvlerë të pëgjithshme prej 11.054 € janë rjedhim i përbashkët
bashkëshortor në mes të paditëses dhe të paditurit të parë në të cilat paditëses
i takon e drejta e pronësisë prej ½ të sendeve apo pagesa e kundërvlerës së
tyre në €. Andaj detyrohen të paditurit Hasan, Hysen dhe Kapllan Rama që
të tre nga Mitrovica që të ja njohin këtë të drejtë paditëses duke ja këthyer ½
e sendeve të përbashkëta ose kundërvlerën e tyre në € e në afat prej 15 dite
nga dita e marjes së vendimit nën kërcnim të ekzekutimit me dhunë.
Në Mitrovicë,
Me dt. 14.10.2008 P a d i t ë s j a,
789
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
GJYKATËS SË QARKUT
MITROVICË
I PADITURI: Hysen Hyseni nga Mitrovica Rr. Ali Pasha nr. 79/a,
P A D I
790
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
A K T GJ Y K I M
Në Mitrovicë,
Me dt. 14.10.2008 përf. ligjor i paditësit të
mitur,
791
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
GJYKATËS SË QARKUT
MITROVICË
PADITËSI: Hasan Hasani nga Mitrovica Rr. “Ali Pasha” nr. 12, të cilin e
përfaqson
Adem Ademi av. në Mitrovicë,
P A D I
Provë: e pakontestueshme,
792
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
A K T GJ Y K I M
Në Mitrovicë,
me 14.10.2008,
paditësi,
793
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
GJYKATËS SË QARKUT
MITROVICË
PADITËSI: Hasan Hasani nga Mitrovica Rr. Ali Pasha nr. 12, të cilin e
përfaqson Adem
Ademi av. në Mitrovicë,
E PADITURA: Arjeta Hasani e lindur Hyseni nga Mitrovica Rr. Ali Pasha
nr. 27,
Pasi që nga kjo martesë kemi tre fëmijë Xheneta e lindur me dt.
12.10.1995, Saimja e lindur me dt. 18.01 1998 dhe Hysenin i lindur me dt.
16.06.1999 kemi arritur pajtimin që të njejtit ti besohen në edukim, rruajtje
dhe mbajtje të paditures Arjeta si nanë. Poashtu kemi aritur edhe
marrëveshjen gojore për mënyrën e vuarjes së kontaktit me fëmijët e mitur
prandaj titullit i parashtrojmë këtë
PROPOZIM
Me dt.14.10.2008
Propozuesit,
HASAN HASANI
ARJETA HASANI
794
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
C.nr. 222/2007
GJYKATËS KOMUNALE
MITROVICË
për
GJYKATËN E QARKUT
MITROVICË
A N K E S Ë
Propozim
Arsyetim
795
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
796
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
797
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
C.nr. 88/2007
GJYKATËS KOMUNALE
MITROVICË
për
P R I SH T I N Ë
R E V I Z I O N
Propozim
798
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
Arsyetim
shërbim me kohë nuk ka bërë edhe regjistrimin e rrugës e cila tani tregohet
kontestuese ajo nuk është faji i paditësit dhe i njejti për këtë gjë nuk ka qenë
në dijeni gjer në lindjen e kontestit me të paditurin i cili ja mohon këtë të
drejtë. Se vërtet është kështu a nuk tregon e dhëna se pjesa kontestuese e
pasurisë e cila ishte edhe objekt i këtij kontesti udhëhiqet në Mara Mariq pra i
njejti person nga i cili paditësi e ka blerë edhe ngastren e cila është
rregjistruar në emrin e tij dhe ate mu në bazë të kontratës së prezentuar
gjykatës por ekzemplari i vërtetuar në gjykatë ku në pasusin e parë të saj
shifet se objekt i shitëblerjes është edhe bartja e të drejtës së shfrytëzimit të
hyrjes së ngushtë në mes të pasurisë së dy familjeve asaj Mariq dhe asaj
Mengjiq.
Dua të theksoi vetëm një të dhënë e ajo është se çfarë faji është ai i
imi se dikuh ma mohon të drejtën pronësore për të cilën unë konsideroi se e
kam dhe për këtë posedoi me dokumentacion por organet skatastrale për
shkak të neglizhencës së mëparme të tyre dhe mungesës së dokumentacionit
tani tregohen të tilla me shenime jo të sakta për shkak të të cilave paditësi
duhet të paditë personin i cili ja ka shitur pasurin dhe ka përpiluar
dokumentacionin e rregulltë dhe asnjëherë prej vitit 1959 nuk ja ka mohuar të
drejtën pronësore me arsyetim se duhet paditur ai person e jo i padituri –
personi i cili edhe i mohon këtë të drejtë paditësit pa kurfarë baze juridike?
801
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
C.nr. 48/2007
GJYKATËS KOMUNALE
M I T R O V I C Ë
për
P R I SH T I N Ë
PËRGJIGJE NË REVIZION
Propozim
Arsyetim
802
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
C.nr.1/08
AKTVENDIM
Arsyetim
805
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
C.nr. 08
AKTVENDIM
Arsyetim
C.nr.1/08
AKTVENDIM
Arsyetim
C.nr. 2/08
AKTVENDIM
Arsyetim
C.nr.3/08
AKTVENDIM
C.nr.4/08
AKTVENDIM
Arsyetim
C.nr.5/08
AKTVENDIM
Arsyetim
812
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
C.nr.6/ 08
AKTVENDIM
Arsyetim
813
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
C.nr.7/08
AKTVENDIM
Arsyetim
C.nr.8/08
AKTVENDIM
Arsyetim
C.nr. 9/08
AKTVENDIM
Arsyetim
Meqë ekziston arsyetim për lëshimin e afatit nga ana e të paditurit për
datën 01.10.2008 kur është mbajtur seanca lejohet kthimi në gjendje të
mëparshme dhe prishet aktgjykimi për shkak të mungesës C.nr. 9/08 i dt.
01.10.2008.
C.nr. 10/08
AKTVENDIM
Arsyetim
Gjyqëtari, Hysen
Hyseni d.v.
C.nr.11/08
AKTVENDIM
Arsyetim
C.nr.12/08
NË EMËR TË POPULLIT
A K T GJ Y K I M
Arsyetim
819
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
C.nr.13/08
NË EMËR TË POPULLIT
A K T GJ Y K I M
NË BAZË TË POHIMIT
820
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
Arsyetim
821
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
Ac.nr.14/08
NË EMËR TË POPULLIT
A K T GJ Y K I M
Arsyetim
822
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
Për këto arsye ankesa është e pabazuar, andaj kjo gjykatë në bazë të
nenit 195.1 d) të LPK, vendosi si në dispozitiv të këtij aktgjykimi.
823
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
GJYKATËS KOMUNALE
P R I SH T I N Ë
KREDITORI: Ahmet Ahmeti, nga Prishtina Rr. “Kroi i Bardhe” nr. 151, te
cilin e
perfaqson Adem Ademi av. në Prishtinë,
824
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
GJYKATËS KOMUNALE
MITROVICË
KREDITORJA: Sadete Sadeti nga Mitrovica, Rr. “Adem Jashari” nr. 100,
të cilen e
përfaqson Adem Ademi av. në Mitrovicë,
DEBITORI: Hamdi Hasani nga Mitrovica Rr. “Adem Jashari” nr. 102, të
cilin e
përfaqson Zenel Zeneli av. në Mitrovicë,
826
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
827
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
HYRJE:
SHOQËRITË TREGTARE
i. Ndërmarrja Individuale
1
Ligji për Shoqëritë Tregtare, 2007/02-L123.
830
E DREJTA EKONOMIKE
833
E DREJTA EKONOMIKE
Personi, i cili ka vepruar siç është thënë më lartë dhe bën një
gjykim afarist në mirëbesim dhe në një mënyrë që është në pajtim me
detyrimet e tij, nuk është personalisht përgjegjës për ndonjë dëmtim i cili
mund të dal prej atij gjykimi, përveç nëse përcaktohet se ai/ajo e ka
shkelur detyrën e tij/saj për besnikëri. Ky njihet sikur parimi i vlerësimit
afarist.
Shpërbërja dhe Likuidimi: Sikur edhe çdo shoqëri tjetër, edhe SHPK
mund të shpërbëhet në disa raste të veqanta. SHPK shpërbëhet dhe
veprimtaria e saj afariste përmbyllet pas:
v. Shoqëria Aksionare
fillestar themeltar për një SHA është €25,000 ose më shumë dhe duhet të
paguhet plotësisht.
pa pasur nevojë për mbledhje, nëse ata e bëjnë këtë me shkrim dhe e
përmendin me shkrim veprimin që do të ndërmerret dhe ajo shkresë
nënshkruhet nga të gjithë drejtorët.
847
E DREJTA EKONOMIKE
848
E DREJTA EKONOMIKE
851
E DREJTA EKONOMIKE
852
E DREJTA EKONOMIKE
853
E DREJTA EKONOMIKE
2
Ligji për Ndërmarrjet Publike, 2008/03-L087.
854
E DREJTA EKONOMIKE
855
E DREJTA EKONOMIKE
3
Ligji për Agjencinë Kosovare të Privatizimit, 2008/03-L067.
4
Ligji për Likuidimin dhe Riorganizimin e Personave Juridik në Falimentim, 2003/4.
856
E DREJTA EKONOMIKE
858
E DREJTA EKONOMIKE
859
E DREJTA EKONOMIKE
X. Pasuria e falimentimit;
860
E DREJTA EKONOMIKE
XI. Riorganizimi.
XII. Liquidimi;
1. Kërkesat e siguruara;
2. Kërkesat e preferuara, për nëpunësit e papaguar para-
kërkesave dhe meditjet;
3. Kërkesat e pasiguruara;
4. Kërkesat e pronarëve të debitorit, aksionarëve, anëtarëve
themelues dhe pjesëmarrësve.
861
E DREJTA EKONOMIKE
863
E DREJTA EKONOMIKE
i. Urdhërpagesa,
864
E DREJTA EKONOMIKE
KONKURRENCA NË TREG
Në. Në disa raste qëllimi është realizimi i një niveli të ulët kostoje
dhe çmimi me qëllim që të godasin konkurrentët. Në raste të tjera
ndërmarrjet mund të shkojnë përtej përcaktimin e tregut konkurrenca
shihet si një proces rivaliteti ndërmjet ndërmarrjeve të cilat kërkojnë të
fitojnë klientelë me kalimin e kohës. Ky rivalitet mund të ndodhë në
shumë mënyra kësaj, duke përdorur aftësitë novatore e sipërmarrëse të
tyre, për të zhvilluar produkte dhe shërbime të reja, të përdorin fuqi të
866
E DREJTA EKONOMIKE
5
Ligjin për Konkurrencën, 2004/36.
867
E DREJTA EKONOMIKE
871
E DREJTA EKONOMIKE
872
E DREJTA EKONOMIKE
INVESTIMET E HUAJA
6
Neni 19 i Kushtetutës së Republikës së Kosovës.
873
E DREJTA EKONOMIKE
a. Trajtimi i përgjithshëm
b. Mosdiskriminimi
874
E DREJTA EKONOMIKE
875
E DREJTA EKONOMIKE
a. Nacionalizimi
b. Shpronësimi
876
E DREJTA EKONOMIKE
c. Kompensimi
877
E DREJTA EKONOMIKE
878
E DREJTA EKONOMIKE
879
E DREJTA EKONOMIKE
KONCESIONET
I. Nocioni i koncesionit
880
E DREJTA EKONOMIKE
V. Kontrata e koncesionit.
883
E DREJTA EKONOMIKE
884
E DREJTA EKONOMIKE
bëhen pronësi publike dhe cilat mjete janë ose do të bëhen pronësi private
e koncesionarit. Të drejtat dhe detyrimet e koncesionarit sipas kontratës
së koncesionit nuk mund t’i bartën palëve të treta pa pëlqimin e
Autoritetit Kontraktues.
PRONËSIA INTELEKTUALE
1. markat tregtare
2. të drejtat e autorit
3. patentet
4. dizajnet industriale
I. MARKAT TREGTARE
4. Emërtimet tregtare
889
E DREJTA EKONOMIKE
892
E DREJTA EKONOMIKE
3. Veprat e mbrojtura
4. Autori
894
E DREJTA EKONOMIKE
III. PATENTET
896
E DREJTA EKONOMIKE
V. DIZAJNI INDUSTRIAL
Mbrojtja e dizajnit industrial zgjatë pesë vjet, duke llogaritur nga data e
paraqitjes së aplikacionit të dizajnit industrial. Mbrojtja e dizajnit
industrial mundet që të zgjatet në periudhën prej 5 vjetësh, e më së
tepërmi për periudhën prej njëzet e pesë vitesh duke llogaritur nga data e
paraqitjes së aplikacionit. Bartësi i dizajnit industrial i cili kërkon
vazhdimin e mbrojtjes duhet që gjatë vitit të fundit të vlefshmërisë apo
më së voni gjashtë muaj pas kalimit të periudhës së vlefshmërisë, ti
paraqet Zyrës kërkesën për vazhdimin e mbrojtjes të dizajnit industrial
dhe të paguan taksën dhe kompensimin e shpenzimeve të procedurës së
mirëmbajtjes.Periudha e re e mbrojtjes fillon me datën e kalimit të afatit
të periudhës së mëparshme të mbrojtjes.
3. Dizajnuesi
KONTRATAT KOMERCIALE/TREGTARE
Oferta
898
E DREJTA EKONOMIKE
Pranimi
Kundëroferta
Ka raste kur përgjigja ndaj një propozimi nuk paraqet pranim të ofertës
por kundërofertë. Një deklaratë që është përgjigje ndaj një oferte, por që
paraqet elemente të ndryshme nga ato të paraqitura në ofertë, paraqet
kundërofertë. Megjithatë, nëse elementet që ndryshojnë nuk kanë rëndësi
esenciale, atëherë, nuk konsiderohen refuzim dhe nuk përbëjnë
kundërofertë. Elemente esenciale, në rradhë të parë, konsiderohen pjesët
e ofertës që kanë të bëjnë me çmimin, kualitetin dhe kuantitetin e mallit,
koha e dorëzimit të mallit, mënyra e zgjedhjes së mosmarrëveshjeve
eventuale, etj.
899
E DREJTA EKONOMIKE
900
E DREJTA EKONOMIKE
901
E DREJTA EKONOMIKE
903
E DREJTA EKONOMIKE
Kontrata për depozitën është një lloj i kontratave mbi shërbimin me anë
të së cilës depozitari apo ruajtësi detyrohet që sendin që e ka dorëzuar
deponenti (lënësi) ta ruaj dhe t’ja kthejë deponentit pas kalimit të kohës
së caktuar. Ky shërbim kryhet pa shpërblim ose në raste të caktuara
paraprakisht përcaktohet shpërblimi adekuat me kontrate.
Një lloj i veçantë i kontratës për depozitën është kontrata për depozitat
financiare me të cilën banka detyrohet që të pranojë, kurse depozituesi të
depozitojë në bankë një shumë të caktuar të hollash. Në këtë kontratë
banka është depozitari dhe e fiton të drejtën t’i disponojë të hollat e
depozituara. Banka i hap llogarinë klientit të vet në dobi dhe në barrë të
të cilit regjistrohen kërkesat dhe borxhet lidhur me shumën e depozituar.
Me kërkesë të klientit, banka është e detyruar t’ja kthejë atij shumën e
depozituar.
Kemi disa lloje të lizingut, dhe këto sipas natyrës së objektit të lizingut:
- lizingu i sendeve të konsumueshme (automjetete, aparatet e
amvisërisë),
- lizingu investues, që jepet në formë të pajimeve (makinave
investive),
- lizingu i sendeve të luajtshme dhe të paluajtshme,
- lizingu sipas kohëzgjatjes (që mund të jetë afatshkurtër dhe
afatgjatë).
- Lizingu sipas pozitës së dhënësit të lizingut (lizingu që e
realizojnë shoqëritë e lizingut, lizingu i koncerneve dhe lizingu i
prodhuesit financiar).
909
E DREJTA EKONOMIKE
I. Arbitrazhi
Marrëveshja e Arbitrazhit
a. Elemente të përgjithshme
Disa çështje të përgjithshme që duhet të merren parasysh me rastin e
hartimit të klauzolave të arbitrazhit janë konsiderimi i mostrave të
klauzolave që ofrohen nga institucionet e ndryshme të arbitrazhit,
shqyrtimi i versioneve të ndryshme të rregullave të arbitrazhit, zgjedhja
midis arbitrazhit institucional ose ad hoc, derogimi nga pjesë të caktuara
të rregullave të zgjedhura të arbitrazhit, shqyrtimi i mundësisë për
arbitrazh online (përmes internetit), dhe së fundi, që është edhe më e
rëndësishmja, shiqohen shpenzimet e arbitrazhit, pra tarifat e arbitrave
dhe shpenzimet tjera që ndërlidhen me organizimin e procedurave të
arbitrazhit.
b. Elementet themelore
Pasi që të merren parasysh faktorët e përgjithshëm të cekur më lartë,
palët duhet të pajtohen për elementet themelore që do t’i përmbajë
klauzola e arbitrazhit. Këtu përfshihen miratimi i arbitrazhit si metodë për
915
E DREJTA EKONOMIKE
Shembulli 1
“Çdo mosmarrwveshje qw rrjedh nga kjo kontratw nuk do tw zgjidhet nw
gjykata por do tw paraqitet nw arbitrazh para Odws Ndwrkombwtare tw
Tregtisw. Tribunali i arbitrazhit do tw zgjidhw mosmarrwveshjen nw
pwrputhje me rregullat e veta procedurale. Paneli i arbitwrve do tw
pwrbwhet nga tre arbitra. Secila palw do tw zgjedhw nga njw arbitwr
ndwrkaq kryetari i panelit zgjidhet nga dy arbitwrit e emwruar nga
palwt. Gjuha e arbitrazhit do tw jetw gjuha angleze. Tw gjitha
procedurat e arbitrazhit janw konfidenciale, duke pwrfshirw edhe
dokumentet e paraqitura nga palwt gjatw procedurws. Vendimi i
tribunalit tw arbitrazhit wshtw pwrfundimtar dhe asnjwra palw nuk ka tw
drejtw ankese ndaj kwtij vendimi”
Shembulli 2
“Çdo mosmarrëveshje ose pretendim që rrjedh nga kjo kontratë, ose që
ndërlidhet me të, do të vendoset përfundimisht nga një kolegj prej tre
arbitërve në përputhje me Ligjin e Kosovës për Arbitrazh. Vendi i
arbitrimit do të jetë në Prishtinë, Kosovë, dhe gjuha e arbitrimit do të jetë
gjuha shqipe.”
916
E DREJTA EKONOMIKE
Shembulli 3
“Çdo kontest, paqartësi apo ankesë që del nga kjo kontratë do të zgjidhet
përfundimisht me arbitrazh në Shoqatën Gjermane të Arbitrazhit në
përputhje me rregullat e arbitrazhit të kësaj Shoqate. Numri i arbitrave
do tw jetw 3, tw cilwt do tw zgjidhen nga Shoqata nga lista e tyre me
arbitra ndwrkombwtarw. Vendi i Arbitrazhit do tw jetw Gjermania dhe
gjuha e arbitrimit do tw jetw gjuha gjermane. ”
4. Tribunali i Arbitrazhit
917
E DREJTA EKONOMIKE
Procedura e Arbitrazhit
Edhe pse Ligji u lejon palëve të merren vesh për ndonjë procedurë
tjetër, ligji parasheh që në rast se një marrëveshje e tillë nuk ekziston,
atëherë procedura fillon në kohën kur pala e paditur e pranon një kopje të
Kërkesës për Arbitrim, të cilën pala paditëse ia ka dërguar tribunalit të
arbitrazhit. Pala e paditur, zakonisht konsiderohet ta ketë pranuar kopjen
e Kërkesës për Arbitrim në ditën kur ajo i dorëzohet personalisht, apo në
adresën e saj postare, në vendin ku banon, ose në vendin ku e ushtron
veprimtarinë afariste. (Neni 4).
Kërkesa për Arbitrim zakonisht pasohet me Padinë e Paditësit, e cila
paraqet pozitën e Paditësit lidhur me rastin. Pas pranimit të Kërkesës për
Arbitrim dhe të Padisë nga i padituri, ai duhet të përgatitë Përgjigjen në
Padi. Elementet e këtyre dy dokumenteve janë përcaktuar në Pjesën 7.8 të
këtij Moduli.
919
E DREJTA EKONOMIKE
Në rastin e parë vlen ligji i zgjedhur nga vetë palët kurse në rastin e
dytë tribunali duhet t’i referohet rregullave të së drejtës private
ndërkombëtare. Zgjidhja e ofruar në pikën tre është shumë e paqartë,
sepse nuk e sqaron se cilat janë ato “rastet tjera” për të cilat zbatohet
legjislacioni i Kosovës. Një interpretim i kësaj pike mund të jetë që pasi
t’i jetë referuar rregullave të së drejtës private ndërkombëtare, tribunali
vendos që të aplikojë ligjin e forumit, që në këtë rast është legjislacioni i
Kosovës, si ligji më së afërmi i lidhur me kontratën, ose për arsye të
përshtatshmërisë dhe drejtësisë.
Në të gjitha rastet, tribunali i arbitrazhit vendos në përputhje me
dispozitat e kontratës duke marrë parasysh uzancat (praktikat) tregtare që
vlejnë për rastin konkret. (Shih Nenin 29.3). Megjithatë, tribunali mund
të vendos ex aequo et bono ose si amiable compositeur vetëm nëse palët
shprehimisht e kanë autorizuar për këtë. (Neni 29.2).
920
E DREJTA EKONOMIKE
Një çështje të cilën ligji nuk e adreson është çështja nëse tribunali i
arbitrazhit do të publikojë edhe mendimet kundërshtuese të arbitërve të
cilët nuk janë pajtuar me vendimin e shumicës. Meqenëse kjo çështje
921
E DREJTA EKONOMIKE
varet nga sistemi ligjor i secilit vend, tribunalet e arbitrazhit dhe gjykatat
në Kosovë duhet të nxjerrin vendime në bazë të praktikave ligjore të
vendit.
Si rregull e përgjithshme vendimi i arbitrazhit është përfundimtar dhe
i detyrueshëm për palët (shih Nenin 31.1). Vendimi për palët e ka
efektin e njëjtë juridik sikurse një aktgjykim i plotfuqishëm dhe detyrues
i gjykatës. Kjo është pikërisht arsyeja pse bizneset zgjedhin arbitrazhit
për t’i zgjidhur kontestet. Megjithatë, ka edhe përjashtime për rrethana të
caktuara, kur vendimi i tribunalit të arbitrazhit lejohet të shqyrtohet nga
gjykata kompetente.
Arbitërit gëzojnë diskrecion të gjerë në strukturimin e vendimit dhe kjo
përkrahet fuqimisht nga kufizimet e spektrit të shqyrtimit gjyqësorë të
vendimeve të arbitrazhit. Shumë shpesh, çështja se a ka nevojë për
shqyrtim gjyqësorë të vendimit të arbitrazhit varet nga mënyra se si
arbitërit e përpilojnë vendimin e tyre. Për këtë arsye, nëse kjo nuk është
paraparë në ligjin e zgjedhur nga palët, ata duhet të përpilojnë një
marrëveshje të arbitrazhit e cila parasheh që arbitërit të cekin arsyet në
vendimin e arbitrazhit. Megjithatë, një numër i ekspertëve dhe i autorëve
të arbitrazhit në fakt kanë deklaruar që një vendim i publikuar i cili
përfshinë arsyeshmërinë e vendimit mund t’i rritë shanset për një
shqyrtim gjyqësorë. Kjo për shkak se arsyetimi i vendimit zakonisht i jep
palëve arsye shtesë për ta kontestuar vendimin dhe për ta apeluar atë para
një gjykate.
Palët, në anën tjetër, mund të pajtohen në kontratën e tyre që vendimi i
arbitrazhit të mos jetë përfundimtar dhe i detyrueshëm dhe të pajtohen që
të apelohet në gjykatë. Në këtë mënyrë ata mund të pajtohen për një
shqyrtim të zgjeruar gjyqësorë ose për një shqyrtim privat të vendimit.
Edhe pse kjo u mundëson palëve ta shqyrtojnë rastin edhe më tutje,
sidomos në rastet kur vendimi i nxjerrë nga tribunali i arbitrazhit është i
paarsyeshëm, megjithatë, dobitë e kësaj duhet të peshohen kundër
shpenzimeve shtesë dhe obligimeve të tjera të cilat palët duhet t’i bartin.
Një element i rëndësishëm për t’u mbajtur në mend është që gjykatat
nuk mund ta shfuqizojnë një vendim të nxjerrë nga tribunali i arbitrazhit
për çfarëdo arsye. Shumica e sistemeve ligjore lejojnë vetëm shqyrtimin
gjyqësorë deri në atë masë që gjykata thjeshtë të analizojë nëse arbitërit
kanë tejkaluar kompetencat e tyre, nëse vendimi është i bazuar në një
marrëveshje të vlefshme të arbitrazhit, ose nëse vendimi është fituar
përmes korrupsionit, falsifikimit, ose nga keqpërdorimi i detyrës nga
arbitërit. Kështu që, gjykata nuk mund ta shfuqizojë vendimin në bazë të
aplikimit të gabueshëm të ligjit ose për gabime në fakte. Autoriteti i
922
E DREJTA EKONOMIKE
gjykatës për ta anuluar një vendim, si dhe procedura për një veprim të
tillë janë paraqitur në pjesën 9.10 të këtij Moduli..
Atëherë kur këto kushte janë plotësuar, pala mund të kërkojë njohjen
dhe përmbarimin e vendimit në gjykatë. Pala mund të kërkojë
përmbarimin në gjykatat vendore ose në gjykatë në vendin e palës tjetër
(për kontratat ndërkombëtare). Këta dy shembuj në vijim e shpjegojnë
zgjedhjen e palës lidhur me këtë çështje.
II. Ndërmjetësimi
924
E DREJTA EKONOMIKE
Disa nga kërkesat dhe parakushtet kryesore për çdo ndërmjetësues janë:
i. Përparësitë e Ndërmjetësimit
925
E DREJTA EKONOMIKE
926
E DREJTA EKONOMIKE
927
E DREJTA E PUNËS
SELIM NIKQI
E DREJTA E PUNËS
I. VËREJTJE HYRËSE
1) Burimet e brendshme
1.1. Kushtetuta
930
E DREJTA E PUNËS
1.2. Ligji
931
E DREJTA E PUNËS
Praktika gjyqësore
1) Burimet e jashtme
933
E DREJTA E PUNËS
941
E DREJTA E PUNËS
942
E DREJTA E PUNËS
943
E DREJTA E PUNËS
6. Marrëveshjet kolektive
sindikatë, ose nëse është anëtar të heq dorë nga anëtarësia, si dhe
largimi nga puna ose paragjykimi ndaj një punonjësi për shkak të qenit
anëtar i sindikatës ose të pjesëmarrjës në aktivitete sindikale.
Veprimet e tilla janë të ndaluara si më të drejtën ndërkombëtare
poashtu edhe më ligjet nacionale.
Kështu sipas dispozitave të këtyre akteve juridike punëdhënësit i
ndalohet që t’a përjashtojë nga pjesëmarrja në ofertën e publikuar për
punësim në ndërmarrjën e tij ndonjë kandidat të interesuar vetëm për
faktin se ai është anëtar i sindikatës dhe punëdhënësi nuk mund ta
kushtëzojë pranimin në punë më heqjën dorë nga aktiviteti apo
anëtarësia sindikale.
Gjithashtu punonjësi gjatë ekzistimit të marrëdhënies së punës nuk
mundet që për shkak të anëtarësisë në sindikatë dhe të aktiviteteve
sindikale të vihet në pozitë më të palakmueshme nga ajo që e kishte më
parë dhe njëkohësisht ai nuk mund të thirret në përgjegjësi disiplinore
për shkak se është anëtar apo aktivist sindikal, si dhe nuk mundet që për
këtë shkak ti ndërrohet vendi i punës dhe ky shkak nuk mund të
shërbejë si bazë për largim nga puna.
946
E DREJTA E PUNËS
948
E DREJTA E PUNËS
4. Kontrata e punës
950
E DREJTA E PUNËS
1. Pagat
951
E DREJTA E PUNËS
2. Kompensimet
Orari i punës në mës orëve 22,oo dhe 05, konsiderohet punë e natës.
957
E DREJTA E PUNËS
958
E DREJTA E PUNËS
960
E DREJTA E PUNËS
965
E DREJTA E PUNËS
966
E DREJTA E PUNËS
967
E DREJTA E PUNËS
968
E DREJTA E PUNËS
969
E DREJTA E PUNËS
3. Kushtet e punësimit
972
E DREJTA E PUNËS
2. Funkcionet e Këshillit
2.1 Apelimi
ç) për çdo apelim që paraqitet para tij, Këshilli brenda afatit prej
90 ditësh pas përfundimit të procesit të apelimit të lëshoj një
vendim me shkrim duke e arsyetuar vendimin e tij dhe bazën
ligjore dhe faktike.
976
E DREJTA E PUNËS
3. Kompetencat e Këshillit
979
E DREJTA E PUNËS
I. RREGULLAT E MIRËSJELLJES NË
SHËRBIMIN CIVIL
7. Nepunësit civil nuk pranojnë nga asnjë person apo subjekt tjetër
të holla, dhurata, mikëpritje apo ndihma lidhur me detyrat e
tyre zyrtare, përveç nga organi i punësimit për të cilin punojnë;
980
E DREJTA E PUNËS
2. Procedura e rekrutimit
982
E DREJTA E PUNËS
4. Zhvillimi i karrierës
4.1 Levizshmëria
985
E DREJTA E PUNËS
4.4 Avancimi
5. Kushtet e punësimit
988
E DREJTA E PUNËS
duhet të japin dorëhëqje nga posti në shërbimin civil që nga dita kur
kanë dhënë betimin për postin e ri.
Gjithashtu është detyrë e çdo nëpunësit civil që ti shmangët çfardo
konflikti të interesit që mund të ndikoj negativisht në kryerjën e
detyrave të tij zyrtare dhe është i obliguar që ta njoftoj organin e
punësimit për çfarëdo konflikti ekzistues apo të mundshëm të
interesave.
Konflikti i interesave në shërbimin civil mund të ndodhin nga
interesat personale, financiare dhe nga punët zyrtare në lidhje me
vendimet që kanë të bëjnë me individët të cilët janë ngushtë të lidhur
ose i ndajnë interesat personale ose interesat financiare me nëpunësit
civil.
Nëpunësi civil ka për detyrë që të përjashtohet nga çdo diskutim apo
vendim që lidhet me çështjet me të cilat ai ose ndojnë anëtar i familjës
ka çfarëdo interesash të rëndësishme personale ose financiare.
-vërejtja më gojë;
-vërejtja më shkrim;
-ndalesa e rritjës së rrogës deri në një vit;
-ulja e pozitës;.
-ndalimi i avancimit deri në tri vjet; dhe
-ndërprerja e punës.
2. Procedura disiplinore
3. Komisioni disiplinor
4. Komisioni i ankesave
Për shkak të rëndesisë që ka për njerëzit, për ndërmarrjet dhe për shtetin
siguria dhe mbrojtja në punë ligji ka paraparë se Qeveria e Republikës
së Kosovës do ta themelojë Këshillin Nacional për siguri në punë dhe
mbrojtje të shëndetit të të punësuarëve dhe ambientit të punës, i cili do
ta përcjellë zbatimin e ligjit në këtë fushë dhe do të ndërmarr masat e
nevojshme në kuadër të kompetencave që i caktohen. Këshilli përbëhet
prej përfaqësuesve të shtetit, të punëdhënësve, të punëmarrësve dhe
996
E DREJTA E PUNËS
997
E DREJTA E PUNËS
vendin e punës, për çdo rrezik për shëndetin, për defektet ose ndonjë
dukuri tjetër e cila mund të rrezikoj sigurinë e tyre dhe të punonjësve
tjerë.
Punonjësi ka të drejtë të refuzoj punën nëse ka arsye të besoj se
ekziston rrezik i drejtëpërdrejtë për jetën dhe shëndetin e tij dhe ka të
drejtë të sugjeroj përmirësimin e situatës së mbrojtjës dhe shëndetit në
vendin e punës.
1000
E DREJTA E PUNËS
1001
E DREJTA E PUNËS
SHEMBUJ AKTESH
1002
E DREJTA E PUNËS
Punëdhënësi
Numri i regj.të aktit
Data
Vendi
Në bazë të nenit të
dhe
(shëno nenin) (shëno emërtimin e ligjit-
rregullores gjegjëse)
nenit të
Palët kontraktuese:
1.Punëdhënësi:
Lidhin këtë:
KONTRATË të PUNËS
Neni 1
Punëdhënësi e pranon në marrëdhënie të punës punonjësin për kryerjën
e punëve të vendit të
punës
1003
E DREJTA E PUNËS
të cilat do të kryhen
(emërtimi i vendit të punës)
Në lokalet e punës të punëdhënësit të cilat gjinden në
Neni 2
Punonjësi ka për detyrë që të paraqitet në punë dhe t`ia filloj punës më
datën dhe nëse nuk fillon më punë në këtë datë
konsiderohët se ka hjekë dorë nga kjo kontratë.
Neni 3
Neni 4
Neni 5
Punonjësi ka të drejtë në pushim vjetor në kohëzgjatje prej ditë
pune për çdo vit kalendarik të kaluar në punë të cilin ka të drejtë ta
shfrytëzoj njëheresh apo në dy pjesë sipas marrëdveshjës më
punëdhënësin,
Neni 6
1004
E DREJTA E PUNËS
Neni 7
Neni 8
Neni 9
Neni 10
Për të drejtat dhe detyrimet reciproke të cilat nuk janë përfshirë më këtë
kontratë drejtpërsedrejti zbatohën dispozitat ligjire, dispozitat e
kontratës kolektive dhe dispozitat e aktit të përgjithshëm normativ të
punëdhënësit.
Neni 11
1005
E DREJTA E PUNËS
Neni 12
Palët kontraktuese janë marrë vesh edhe për të drejtat dhe detyrime e
veçanta reciproke
siç janë:
Neni 13
Neni 14
Neni 15
Punëdhënësi
Punonjësi
1006
E DREJTA E PUNËS
Punëdhënësi:
Nr.i regj.të njoft.
Data
Vendi
Punonjësi:
(emri dhe mbiemri i punonjësit, vendi i punës dhe adresa)
Për punëdhënësin
1007
E DREJTA E PUNËS
Nga:
(emri dhe mbiemri i punonjësit)
Për:
(emërtimi i punëdhënësit dhe emri i personit të autorizuar)
Punonjësi
1008
E DREJTA E PUNËS
Literatura:
1009
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
Osman Tmava
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
Nocioni
1. Parimi i ligjshmërisë
1013
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
4. Parimi i proporcionalitetit
7. Parimi i publicitetit
8. Parimi i subsidiaritetit
Kompetenca administrative
Llojet e kompetencës
Kompetenca lëndore
Kompetenca territoriale
dhe të revokoj çdo akt dhe veprim juridik të cilin e ka marrë organi i deleguar
nëse vlerëson se ato janë marrë në kundërshtim me dispozitat ligjore dhe
udhëzimet e dhëna.
Do të përfundon delegimi i kompetencës nëse organi delegues
revokon instrumentin e delegimit. Delegimi do të përfundon edhe me
përfundimin e detyrave të parapara me aktin delegues por do të përfundon
edhe me shuarjen e organit delegues dhe atij të deleguar.
Në rast se nga shkaku i mungesës apo paaftësisë për ti kryer detyrat
(shkaku i pamundësisë së përkohshme fizike) apo të konfliktit të interesave të
cilat prekin organet individuale të administratës publike ose çdo nëpunës
publik detyrat e nëpunësit do të ushtrohen nga organi ose nëpunësi tjetër
zëvendësues i paraparë me ligj. Nëse ligji nuk parasheh një situatë të tillë
atëherë nëpunësin do ta zëvendëson nëpunësit me post më të lartë në organin
e administratës publike i cili në hiearhinë e organit vjen menjëherë pas
organit individual apo nëpunësit të zëvendësuar. Në rast se nëpunësa
zëvendësues të njëjtit nivel ka shumë atëherë zëvendësimin do ta bënë
nëpunësi i zgjedhur prej nëpunësit që zëvendësohet ose nëpunësi më i vjetër
në moshë. Organi por dhe nëpunësi zëvendësues do të ushtrojnë edhe ato
kompetenca të cilat organi ose nëpunësi i zëvendësuar i ka marr me delegim.
1019
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
1020
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
Fillimi i procedurës
1023
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
Tërheqja e kërkesës
Aktpajtimi (ujdija)
1024
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
Çështja paraprake
Procedura hetimore
1025
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
Të provuarit e fakteve
Ndërhyrja
Çdo person fizik apo juridik i cili nuk është palë në procedurë , nëse
vlerëson se me procedurën administrative e cila është në zhvillim, preken të
drejtat dhe interesat e tij ligjore, mundet ti bëjë organit administrativ i cili
zhvillon procedurën, kërkesë me shkrim se dëshiron të ndërhyjë (marrë pjesë)
në procedurë. Kërkesë dorëzohet në kopje të mjaftueshme për organin
administrativ dhe palët në procedurë. Lidhur me kërkesën vendim nxjerr
udhëheqësi i organit administrativ. Kërkesa e personit të tretë-ndërhyrësit do
të pranohet nëse nga procedimi administrativ preken të drejtat, liritë dhe
interesat ligjore të ndërhyrësit, nëse zhvillimi i procedurës nuk do të
vështirësohet për shkak të ndërhyrjes dhe nëse interesat publike përfitojnë
nga ndërhyrja. Vendimi lidhur me kërkesën për ndërhyrje u dërgohet
ndërhyrësit dhe palëve në procedurë. Me vendim mundet ti caktohen kushte
ndërhyrësit me qëllim mos të vështërsohet procedimi i rregullt i çështjes.
Kushtet për ndërhyrësin mund të caktohen edhe gjatë krejt procedurës , nëse
ato nuk janë caktuar më parë me vendimin për lejimin e ndërhyrjes.
Vendimet e ndërmjetme
1. Vendimi përfundimtar.
1. Braktisja
2. Pamundësia
1029
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
dhe detyrimeve tjera , brenda afatit prej 10 ditëve e bën pagesën e dyfishtë të
shumës fillestare.
Akti administrativ
1031
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
Kokluzioni
1034
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
interesat e tyre. Në rast se ligji nuk parasheh ndryshe afati për paraqitjen e
kërkesës do të jetë i njejtë me afatet për paraqitjen e ankimeve në procedurën
administrative. Lidhur me kërkesën organi kompetent nxjerr vendim me
ç’rast merr parasysh interesat publike ato të palëve por edhe nevojën për
sigurimin e marrëdhënies juridike të zgjidhur me aktin administrativ. Do të
zbatohet akti administrativ vetëm pasi të ketë hyrë në fuqi. Në rast se ligji
shprehimisht parasheh organi i administratës publike do të zbaton detyrimet
që dalin nga akti administrativ të cilën e ka nxjerr. Nuk mund të ekzekutohen
këto akte administrative: 1.akti veprimi i të cilit është pezulluar, 2.akti kundër
të cilit është paraqitur ankesa me efekt suspenziv, 3.te akti i cili do të hyjë në
fuqi pas miratimi të një akti nga një organ tjetër administrativ e jo nga organi
administrativ që e ka nxjerr aktin. Hyrja në fuqi e aktit administrativ mund të
pezullohet nga organet administrative të cilat kanë të drejtën e revokimit të
aktit, nga organi i administratës publike më i lart i cili ka të drejtën e
shfuqizimit të aktit dhe nga gjykata. Akti administrativ me qenë i lejueshëm
për ekzekutim duhet të plotësojë këto kushte: 1.masat ndëshkuese mund të
ndërmerren vetëm pasi të jetë nxjerr akti ekzekutimi i të cilit kërkohet,
2.personat fizik apo juridik kanë mundësi që vullnetarisht të zbatojnë
detyrimin i cili del nga akti administrativ, në afatin e caktuar me ligj apo me
vet aktin administrativ. Në rast të gjendjes së jashtëzakonshme afati mund të
shtyhet ashtu që për zbatim të aktit palëve u ipet një afat tjetër i arsyeshëm,
3.masat shtrënguese ndërmerren në masën që mos të dëmtohen të drejtat dhe
interesat e personave juridik dhe fizik. Palët mund të paraqesin ankesë ndaj
ekzekutimit të aktit administrativ në rast se masat e ndërmarra janë të
paligjshme dhe jo proporcionale. Para se të ndërmerren masat shtrënguese
organi i administratës publike do ta njofton palën me aktin administrativ i cili
ndaj tyre do të ekzekutohet. Me njoftimin për aktin administrativ me të cilën
lejohet ekzekutimi mund të njoftohet pala edhe për masat shtrënguese të cilat
do të ekzekutohen menjëherë ose caktimi i masave shtrënguese do të bëhet
me njoftim të veçantë.
Ankimi administrativ
Ankesa
rregullt dhe kur mjeti juridik është paraqitur nga personi i paautorizuar.
Personi i tretë do të njoftohet për ankesën, me kusht nëse me aktin
administrativ shkilen të drejtat dhe interesat ligjore të tij, kështu që organi
ankimor ka detyrim ate ta njofton për të marrë pjesë në shqyrtimin
administrativ dhe të argumentojë pretendimet e tij. Organi i cili vendos sipas
ankesë ka të drejtë të refuzon si të pabazuar ankesën dhe do të vërteton
vendimin e kundërshtuar. Organi ankimor njëherit ka mundësi të vendos të
pranon ankesën si të bazuar dhe të shfuqizon, revokon aktin e kundërshtuar,
të pranon pjesërisht ankesën të bazuar dhe ndryshon aktin e kundërshtuar apo
do të detyron organin administrativ kompetent të nxjerr aktin administrativ
kur pa të drejtë është refuzuar nxjerrja e aktit të kërkuar.
Aktet reale
KONFLIKTI ADMINISTRATIV
Nocioni
Qëllimi
1. Qëllimi subjektiv
2. Qëllimi objektiv
1041
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
Akti administrativ
1042
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
mënyrë të drejt gjendja faktike apo nga faktet e vërtetuara është nxjerr
konkluzion jo i drejt lidhur me gjendjen faktike.
Nuk mund të ketë zbatim jo të drejtë të dispozitave në rast se organi
kompetent ka vendosur sipas vlerësimit të lirë, në bazë të autorizimeve dhe
në kuadër të kufijve që i janë dhënë me dispozita ligjore, në pajtim me
qëllimin për të cilin i është dhënë autorizimi. Shkaqet e kontestimit të aktit
administrativ kanë karakterin alternativ që do të thotë se ekzistimi i vetëm një
shkaku e bën të kontestueshëm aktin administrativ.
1044
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
Heshtja e administratës
3. Personi i interesuar
Kompetenca e gjykatës
1046
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
1. Aspekti formal
2. Aspekti material
Afati prej 30 ditësh për paraqitjen e padisë do të vlen edhe për organin
e autorizuar shtetëror në rast se atij ju është dërguar akti i kontestuar
administrativ. Në rast se atij organi nuk i është dërguar akti i kontestuar
administrativ afati për paraqitjen e padisë është 60 ditë dhe llogaritet nga dita
e dërgimit të aktit administrativ palës në favor të cilës është nxjerr akti
administrativ.
1047
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
Dorëzimi i padisë
1048
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
Padia e parregullt
1049
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
1. Procedurën paraprake
2. Procedurën e rregullt
I. Procedura Paraprake
1054
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
Palët kanë të drejtë të ftohen sipas rregullit në seancë por ato nuk kanë
detyrim edhe të prezantojnë në seancë nëse ato vlerësojnë ashtu. Kështu
mungesa e palëve nga seanca publike nuk e pezullon punën e gjykatës.
Mungesa e palëve nuk nënkupton se ato kanë hjekur dorë nga kërkesat e tyre.
Në këtë situatë gjykata do t’i lexon parashtresat e tyre. Nëse në seancë nuk
vjen paditësi dhe as pala e paditur, seanca nuk shtyhet dhe gjykata pa pranin e
palëve do ta shqyrton çështjen kontestuese.
1055
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
Faktet e vërtetuara
1056
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
Dorëzimi i aktgjykimit
Aktgjykimi aprovues.
Aktgjykimi refuzues
Shpenzimet e procedurës
Dorëzimi i ankesës
Përmbajtja e ankesës
Përgjigja në ankesë
1062
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
Përsëritja e procedurës
1. në qoftë se pala mëson për fakte të reja apo nëse konstaton ose
krijon mundësit të përdorë prova të reja në bazë të cilave kontesti do të mund
të zgjidhet në mënyrë më të favorshme për te po të ishin paraqitur apo
përdorur ato prova në procedurën e mëparshme gjyqësore.
2. në qoftë se vendimi i gjykatës ka arrdh si pasojë e veprës penale të
gjyqtarit apo të punëtorit në gjykatë ose vendimi është nxjerr me veprim
mashtrues të përfaqësuesit ose të autorizuesit të palës , të kundërshtarit të tij
ose të përfaqësuesit apo të autorizuarit të kundërshtarit, kurse ky veprim
paraqet vepër penale.
3. në qoftë se vendimi është bazuar në aktgjykimin e nxjerr në
çështjen penale apo civile kurse ky aktgjykim është prishur më vonë me
vendim gjyqësor të formës së prerë.
4. në qoftë se dokumenti në të cilin bazohet vendimi është fals ose
është ndryshuar fals apo në qoftë se dëshmitari, eksperti ose pala gjatë
dëgjimit para gjykatës ka dhënë deklaratë të rrejshme kurse vendimi i
gjykatës është bazuar në këtë deklaratë.
5. në qoftë se pala konstaton apo krijon mundësi të përdorë vendimin
e mëparshëm të nxjerr në të njëjtin konflikt administrativ.
1063
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
Në qoftë se pala mëson për fakte të reja ajo ka mundësi: 1.të përdorë
provat e reja të cilat për te do të ishin më të favorshme po të ishin përdor në
procedurën e shkallës së parë 2.nëse pala ka mësuar se çështja është e gjykuar
më parë. Përsëritja e procedurës do të lejohet vetëm nëse pala pa fajin e vet
nuk ka pasur mundësi që këto prova t’i paraqes në procedurën e mëparshme.
1. Afati subjektiv
2. Afati objektiv
Pasi të kenë kaluar 5 vjet nga dita kur vendimi i gjykatës ka marrë
formën e prerë përsëritja e procedurës nuk mund të kërkohet.
Kompetenca e gjykatës
1064
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
Përmbajtja e padisë
Nëse gjykata nuk e hudh padinë për shkaqet procedurale ajo padinë
do ti dërgojë në përgjigje palës së paditur dhe personave të interesuar nëse ka
të tillë në procedurë por njëherit ata do ti ftojë që në afat prej 15 ditëve mund
të japin përgjigje në padi.
1065
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
1066
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
Burimet:
1070
MBROJTJA NDËRKOMBËTARE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
DR . GJYLIETA MUSHKOLAJ
MBROJTJA NDËRKOMBËTARE E
LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT1
1
Ky kapitull i doracakut kërkon njohje akademike të mbrojtjes ndërkombëtare të të drejtave
të njeriut. Për këtë qëllim, literaturë bazë në gjuhën shqipe që preferohet t’a konsultoni është:
Z. Gruda, MBROJTJA NDËRKOMBËTARE E RË DREJTAVE TË NJERIUT, Libri I – III,
Prishtinë, 2007
2
Tekstin integral mund t’a gjeni në faqen e bibliotekës Lonang:
http://www.lonang.com/exlibris/grotius/gro-100.htm
1071
MBROJTJA NDËRKOMBËTARE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
3
Koskenniemi, M. ‘The politics of international law’. EJIL 1(1) 1990
http://www.ejil.org/journal/Vol1/No1/art1.html
4
Shih faqen e internetit të OKB-së: http://www.un.org/members/growth.shtml
1072
MBROJTJA NDËRKOMBËTARE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
5
Gardiner, R.K. International Law. (Harlow: Longman, 2003) [ISBN 0582369762] fq.98.
1073
MBROJTJA NDËRKOMBËTARE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
Traktatet
Traktatet prioritare
7 Chinken, C.M. (1989) ‘The challenge of soft law: development and change in international law’ ICQL 38 1989, pp.850–866
1076
MBROJTJA NDËRKOMBËTARE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
Definimi i Traktatit
1077
MBROJTJA NDËRKOMBËTARE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
që t’i përmbahen traktatit, edhe nëse krijohet normë zakonore për të njëjtën
çështje. Në anën tjetër, megjithëse modifikimi i të drejtës zakonore me
traktat është i rëndomtë, shumë rrallë ndodhë që rregullat e të drejtës
zakonore të zhvillohen në kundërshtim me marrëveshjet njëherë të arritura.
Konventa e Vjenës për të Drejtën e Traktateve bën shtjellim të hollësishëm të
këtyre parimeve. Neni 53 përcakton se:
Traktati është i pavlefshëm nëse, në kohën e lidhjes së tij, është në
kundërshtim me normat ius cogens to të drejtës së përgjithshme
ndërkombëtare. Për qëllimet e Konventës aktuale, norma ius cogens
të të drejtës ndërkombëtare janë normat e pranuara dhe të njohura
nga bashkësia ndërkombëtare e shteteve si tërësi. Si normë nga e cila
shmangia nuk lejohet, dhe e cila mund të modifikohet vetëm nga një
normë pasuese e të drejtës së përgjithshme ndërkombëtare, që ka
karakter të njëjtë.
Neni 64 është gjithashtu i rëndësishëm të theksohet me këtë rast: Nëse një
normë e re ius cogens paraqitet, cilido traktat ekzistues që është në konflikt
me atë normë bëhet e pavlefshëm dhe pushon së ekzistuari.
E drejta ndërkombëtare e traktateve është zakonisht reflektim i të
drejtës zakonore ndërkombëtare. E drejta e traktateve mundet edhe të drejtojë
evoluimin e të drejtës zakonore ndërkombëtare, pasi që shtetet që nuk janë
palë e traktateve i respektojnë rregullat e përcaktuara me traktat.
Rezervimet
Rezervimi është definuar në Nenin 2(1)(d) të Konventës së Vjenës
mbi të Drejtën e Traktateve si:
Deklaratë unilaterale, sido që të formulohet ose emërtohet, e bërë nga
shteti, në momentin e nënshkrimit, ratifikimit, pranimit, miratimit, ose
dhënies së pëlqimit për një traktat, me të cilën deklarohet se e
përjashton, ose e ndryshon efektin juridik të dispozitave të caktuara të
traktatit, me rastin e zbatimit në atë shtet.
Tradicionalisht është mbajtur qëndrimi se rezervimi mund të
përfshihet vetëm nëse të gjitha shtetet kontraktuese e pranojnë një gjë të tillë.
Në mungesë të marrëveshjes unanime, rezervimi ishte nul dhe void.
Megjithatë, me rritjen e numrit të shteteve dhe me rritjen e numrit të
çështjeve të rregulluara me traktate, arritja e pajtimit të të gjitha shteteve ishte
bërë problem.
1078
MBROJTJA NDËRKOMBËTARE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
9
Shih me gjerësisht J.M Henckaerts – Studim mbi të Drejtën Ndërkombëtare Humanitare
Zakonore, fq. 3-9 të publikuar në mënyrë elektronike në gjuhën shqipe në faqen e internetit:
http://www.icrc.org/Web/eng/siteeng0.nsf/htmlall/customary-law-
translations_res/$File/ALB-irrc_857_Henckaerts.pdf
1079
MBROJTJA NDËRKOMBËTARE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
10
ICJ, North Sea Continental Shelf , ICJ Reports, 1969, para. 74 and 77.
11
Thorpe, Susan, “A Guide to International Legal Bibliography,” in Schaffer, Ellen G. and
Randall J. Snyder. Contemporary Practice of International Law (Dobbs Ferry : Oceana,
1997) p.. 44.
1080
MBROJTJA NDËRKOMBËTARE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
Vendimet gjyqësore
Jus Cogens
Jus Cogens është normë e pakundërshtueshme e të drejtës
ndërkombëtare, e pranuar dhe e njohur nga bashkësia ndërkombëtare si
normë nga e cila nuk është e lejuar shmangia.
Ndryshe nga e drejta zakonore, që tradicionalisht kërkon pëlqim dhe
lejon ndryshim të obligimeve midis shteteve nëpërmjet të traktateve, normat
jus cogens nuk mund të shkelen nga asnjë shtet “nëpërmjet të traktateve
ndërkombëtare, ose rregullave lokale ose të veçanta zakonore, e madje as
12
Henkin, Louis, et. al., International Law: Cases and Materials 3rd Edition (St. Paul: West,
1993)
1081
MBROJTJA NDËRKOMBËTARE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
13
Prosecutor v. Furundzija, International Criminal Tribunal for the Former Yugoslavia,
2002, 121 International Law Reports 213 (2002)
14 Njësoj
1082
MBROJTJA NDËRKOMBËTARE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
1083
MBROJTJA NDËRKOMBËTARE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
16
Shih Kartën e Kombeve te Bashkuara të publikuar në mënyrë elektronike në
http://www.dadalos.org/uno_alb/un-charta.htm
17
Në këtë vend theksohet ish Jugosllavia, për të pasur të qartë qasjen dhe disponimin e atij
shteti ndaj zhvillimit të të drejtës ndërkombëtare drejt vendosjes së parimeve universale për
të drejtat e njeriut.
1086
MBROJTJA NDËRKOMBËTARE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
http://mfa.gov.al/web/pub/deklarata_20universale_20e_20te_20drejtave_20te_20njeriut2870.
pdf
1087
MBROJTJA NDËRKOMBËTARE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
1091
MBROJTJA NDËRKOMBËTARE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
20
Tekstet e plota të traktateve mund t’i gjeni në faqen e internetit të Komisionarit të Lartë të
për të Drejta të Njeriut të Zyrës së KB për të Drejta të Njeriut http://www.ohchr.org
1092
MBROJTJA NDËRKOMBËTARE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
21
Që të verifikoni nëse një shtet është palë e traktatit, konsultoni bazën e të dhënave të
“Treaty Body” në faqen më sipër.
22
Për të parë tekstin e protokolleve dhe për të verifikuar nëse shteti është palë e njërës apo e
të dy Protokolleve, konsultoni faqen e internetit më sipër.
23
Edhe për të verifikuar nëse shteti ka bërë njërën prej këtyre deklaratave, drejtohuni në të
njëjtën faqe të internetit të cituar më lartë.
1093
MBROJTJA NDËRKOMBËTARE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
1094
MBROJTJA NDËRKOMBËTARE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
Procedura
traktateve, është se komiteti, në çdo fazë para se të shqyrtohet rasti, mund t’i
paraqesë kërkesë palës shtetërore për atë që njihet si "masa të përkohshme",
për të parandaluar çfarëdo dëmi që mund të jëtë i pariparueshëm. Në mënyrë
të veçantë, kërkesat e tilla bëhen për të parandaluar veprimet që më vonë nuk
mund të zhbëhen, për shembull ekzekutimi i dënimit me vdekje, ose
deportimi i individit i cili përballet me rrezikun e torturës. Nëse pala ankuese
është e interesuar që komiteti të shqyrtojë kërkesën për masë të përkohshme,
është e rekomandueshme që kjo të theksohet në mënyrë eksplicite. Sidoqoftë,
duhet të identifikohen me kujdes dhe në mënyrë sa më të qartë të mundshme
arsyet, se pse veprim i tillë konsiderohet i nevojshëm.
Nëse ka çështje veçanërisht të ndjeshme të natyrës private, apo personale që
paraqiten në ankesë, mund të kërkohet që komisioni të përmbahet nga
identifikimi i elementeve që kanë të bëjnë me privatësinë, në vendimin
përfundimtar, ashtu që identiteti palës ankuese të mos bëhet publik.
Gjithashtu, komiteti me propozimin e vet mund të përmbahet nga këto, apo
çështje të tjera të ngjashme, gjatë kohës së shqyrtimit të ankesës.
Pranimi i rastit
24
. Teksti i rezervimeve (kufizimeve) mund të gjendet në faqen e internetit të referuar më
sipër.
1098
MBROJTJA NDËRKOMBËTARE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
Bazueshmëria e rastit
Shqyrtimi i rastit
25
Shih faqen e internetit si më sipër.
1099
MBROJTJA NDËRKOMBËTARE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
ndryshëm nga ai i shumicës, ose vijnë në përfundim të njëjtë, por për arsye të
ndryshme. Teksti i vendimit të formës së prerë (përfundimtar) mbi
bazueshmërinë e rastit, ose i vendimit për mospranim të rastit, shpallet në
faqen elektronike të internetit të Zyrës së Komesionarit të Lartë të KB për të
drejtat e njeriut, si pjesë e jurisprudencës së komitetit.
Detajet e procedurës
26
Këtu bëhet fjalë për procedurën rreth “New Communications”
1101
MBROJTJA NDËRKOMBËTARE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
1103
MBROJTJA NDËRKOMBËTARE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
1104
MBROJTJA NDËRKOMBËTARE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
27
Shih editorialin e Lord Goldsmith QC and Nicholas R. Cowdery QC, “The Role of the
Lawyer in Human Rights”, in HRI News (Newsletter of the IBA Human Rights Institute),
vol. 4, No. 2, 1999, p. 1.
1107
MBROJTJA EUROPIANE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
KËSHILLI I EUROPËS
1109
MBROJTJA EUROPIANE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
OBJEKTIVAT
VEPRIMTARIA
1111
MBROJTJA EUROPIANE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
ORGANET
1114
MBROJTJA EUROPIANE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
PËRMBAJTJA E KONVENTËS
1. HISTORIKU I ZHVILLIMIT
Krahas përcaktimit të katalogut të të drejtave dhe lirive civile dhe
politike, Konventa ka ndërtuar edhe sistemin e zbatimit të obligimeve të
përcaktuara ndaj shteteve kontraktuese. Me këtë rast, kjo përgjegjësi u ishte
besuar tri institucioneve: Komisionit Evropian për të drejta të njeriut (i
themeluar në vitin 1954), Gjykatës Evropiane për të drejtat e njeriut (e
themeluar në vitin 1959), si dhe Komitetit të ministrave.
Sipas Konventës së vitit 1950, në rastet kur shtetet kontraktuese
kishin pranuar të drejtën individuale të ankesës, parashtruesit individual të
ankesës (individët, grupet e individëve, ose organizatat joqeveritare) mund të
parashtronin ankesa kundër shteteve kontraktuese për shkeljet e pohuara të të
drejtave të siguruara me Konventë.
Në fillim, ankesat kalonin nëpër shqyrtimin paraprak të Komisionit që
e përcaktonte pranimin e tyre. Nëse ankesat konsideroheshin të pranueshme
dhe nuk ishte arritur ndonjë zgjidhje miqësore për rastin, Komisioni e
përpilonte raportin ku i parashtronte faktet, por edhe e shprehte mendimin
mbi anën ligjore të rastit. Raporti i dërgohej Komitetit të ministrave.
1115
MBROJTJA EUROPIANE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
2. ZHVILLIMETEMËPASTAJME– PROTOKOLET
1116
MBROJTJA EUROPIANE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
Organizimi i gjykatës
1119
MBROJTJA EUROPIANE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
autorizuar për ta përfaqësuar organizatën, ose grupin. Në rastet kur grupi nuk
ka bazë juridike (pra, kur nuk ka cilësi të personit juridik), Gjykata kërkon që
ankesa të jetë e nënshkruar nga të gjithë anëtarët.
Nëse një shoqatë profesionale parashtron ankesë në emër të anëtarëve
të saj (pra jo si viktimë e shkeljes së të drejtave të saj), ajo duhet të identifikoj
anëtarët viktimë të shkeljes dhe duhet të paraqes vërtetim që është e
autorizuar t’i përfaqësoj ata. Nëse nuk ia arrin që të identifikon anëtarët,
ankesa do të konsiderohet anonime dhe do të hidhet poshtë.
Organizatat sindikale dhe organizatat joqeveritare nuk mund të
parashtrojnë ankesa në emër të anëtarëve të vet, por ato mund të parashtrojnë
ankesa kundër veprimeve ndaj sindikatës (rasti Swedish Engine Drivers'
Union v. Suedia), apo vet organizatës. Kuptohet, ato kanë mundësi që t’i
përfaqësojnë anëtarët e vet.
1125
MBROJTJA EUROPIANE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
Përgjegjësitë e shtetit sipas nenit 1 nuk kanë për qëllim vetëm që t’a
obligojnë shtetin të përmbahet nga ndërhyrja në jetën private dhe familjare të
personit. Në rastin Marckx v. Belgjika, Gjykata kishte vendosur që përveç
këtij obligimi parësor negativ, ekzistojnë edhe obligime pozitive të natyrshme
për respektimin efektiv të jetës familjare. Në atë rast kjo do të thoshte se
mungesa e njohjes së barazisë së plotë të fëmijës së lindur nga prindër të
pamartuar nga ana e legjislacionit belg, ishte shkelje e nenit 8.
Neni 1 i obligon shtetet që të sigurojnë që ligjet e tyre të cilat
mundësojnë sjellje që mund të shkaktojnë shkelje të Konventës, të shpallen të
paligjshme. Në rastin Young James and Webster v. Mbretëria e Bashkuar,
Gjykata kishte marrë vendim që ishte bërë shkelje e nenit 11 i cili përcaktonte
të drejtën për të mos iu bashkuar sindikatave, nëse ligji lejonte përjashtim nga
puna për një refuzim të tillë. Shteti ishte përgjegjës për faktin se ligji i tij i
brendshëm e konsideronte të ligjshëm përjashtimin e atillë nga puna. Se a
kërkon neni 1 që një sjellje e tillë e paligjshme të konsiderohet shkelje civile
apo penale, varet nga natyra e rastit.
Në rastin X. & Y. v. Holanda, Gjykata ka vendosur që sanksioni civil
ishte i pamjaftueshëm për t’i mbrojtur të drejtat e e personit të moshës
madhore me të meta nervore që kishte qenë viktimë e sulmit seksual.
Obligimi pozitiv që të sigurohet që të drejtat dhe liritë e mbrojtura me
Konventë i gëzojnë të gjithë personat brenda jurisdikcionit të shtetit nuk
plotësohet vetëm duke siguruar që legjislacioni i brendshëm është në
përputhshmëri me Konventën. Ky obligim konsiston edhe në atë që shteti të
siguroj që individët të kenë qasje efektive në gjykatë nëse të drejtat dhe liritë
e tyre kontestohen, e në raste të caktuara, individëve duhet t’u sigurohet edhe
ndihma juridike nëse është e domosdoshme.
Megjithatë, në përgjithësi, shteti nuk mund të konsiderohet përgjegjës
për aktet e individëve privat. Një vrasje, apo plaçkitje e paparashikuar, e bërë
nga ndonjë kriminel nuk mund t’a bëjë shtetin të përgjigjet në bazë të nenit 2,
ose 8, ose të nenit 1 të Protokolit 1. Por, shteti duhet të ndërmerr të gjitha
masat e duhura për të siguruar që individët privat të mos i shkelin të drejtat e
mbrojtura të të tjerëve. Në rastin Plattform Ärtze főr das Leben v. Austria,
Gjykata kishte vendosur që shteti domosdo duhet që të ndërmerr hapa të
nevojshëm në mënyrë që të pengoj demonstruesit kundërshtarë të ndërhyjnë
në demonstrata paqësore. Në rastin Osman v. Mbretëria e Bashkuar,
1129
MBROJTJA EUROPIANE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
2. E DREJTA NË JETË
1130
MBROJTJA EUROPIANE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
1131
MBROJTJA EUROPIANE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
1136
MBROJTJA EUROPIANE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
7. E DREJTA NË ARSIM
1137
MBROJTJA EUROPIANE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
Maltretimin në shkolla;
1. E DREJTA NË PUNË
1140
MBROJTJA EUROPIANE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
• Neni 1, par.4 dhe nenet 9, 10 dhe 15, par 1: Ndihmë për ngritje
profesionale.
Duhet theksuar se Karta sociale evropiane parasheh edhe mbrojtje të
veçantë për kategoritë e caktuara të punëtorëve që janë në pozitë më të
disfavorshme dhe më të dobët në tregun e punës. Me të, mbrojtje e veçantë i
është siguruar edhe fëmijëve (neni 7). Me Kartën sociale evropiane,mosha
minimale për t’u pranuar në punë përcaktohet mosha 15 vjeç, dhe një moshë
më e pjekur për punë që konsiderohen të rrezikshme dhe dëmshme për
shëndetin. Komiteti i pavarur i ekspertëve, këtë dispozitë të Kartës e ka
interpretuar në mënyrë që të kuptohet se puna nuk guxon që t’i privoj fëmijët
nga shkollimi, se fëmijët gjatë periudhës së shkollimit nuk duhet të punojnë
më gjatë se gjysma e pushimit shkollor dhe se numri i orëve të punës gjatë
vitit shkollor duhet që të jetë i limituar në mënyrë strikte. Më tutje, Karta
sociale evropiane garanton paga dhe pagesa të drejta për punëtorë të rinj dhe
fillestarë në punë, të drejtë në pushim minimal vjetor me pagese prej 3 javësh
për punëtorë nën 18 vjeç, dhe ndalon, me disa përjashtime, punën e natës për
punëtorë më të rinj se 18 vjeç.
Neni 15 i Kartës sociale përcakton mbrojtje të veçantë edhe për
persona me aftësi të kufizuara, duke iu ndihmuar atyre që të bëhen pjesë e
fuqisë punëtore nëpërmjet të trajnimit profesional dhe rehabilitimit.
Karta sociale siguron mbrojtje të veçantë edhe për nëna, në mënyrë që
të garantoj barazinë midis burrit dhe të gruas, duke e përcaktuar me nenin 8
minimumin prej 12 javësh të pushimit të lindjes me pagesë. Sipas Kartës
sociale të reviduar, kjo periudhë është zgjatur në 14 javë.
1141
MBROJTJA EUROPIANE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
Mos-diskriminimin;
1144
MBROJTJA EUROPIANE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
Arsim,