დეკონსტრუქტივიზმი

როგორც დამოუკიდებელი მიმდინარეობა არქიტექტურაში დეკონსტრუქტივიზმი

ჩამოყალიბდა 1980 იანი წლების ბოლოს. თეორიაში დეკონსტრუქტივიზმს გამოყოფენ
პოტენციურ არქიტექტურას როგორც საშვალებას გამოხატვის და აღთქმისა , რომელიც
შედის კონფლიქტში. განიცდის კრიზის და ზღუდავს საკუთარ თავს.

სხვადასხვა ინდივიდუალური შემოქმედებითი მანერისა და სტილის შემქმნელები თავს

იყრიან კომპოზიციის მოტივებსა და კონსტრუქცივიზმში, მაგრამ გვერდს უვლიან ზოგიერთ
დეფორმაციას რომელიც აძლევს მათ კომპოზიციას დინამიურობას და გამწვავებას .

თუ კი, არსებობს არქიტექტურული ექსტრემიზმი მაშინ ეს დეკონსტრუქტივიზმია

აგრესიული სტილი, რომელიც არ უტოვებს შანსს არც ერთ არქიტექტურულ
მიმდინარეობას. ის ოსტატურად ნებისმიერ შუალედში იჭრება დანაწევრებულ ფორმებსა
და კონსტუქციებში, რომელიც ემსახურება ვიზუალურ შეგრძნებას.
დეკონსტუქტივიზმისათვის არ არსებობს რომელიმე სისტემა ან კორდინატი ისინი
არღვევენ კავშირებს ვერტიკალურ და ჰორიზონტალურ სიბრტყეზე ამახინჯებენ და შეაქვთ
მათში ქაოსი. ითვლება რა უკანესკნელ საფეხურზე მოდერნიზმისა, ეს სტილი თითქოს
ყვირის რომ აჩვენოს ადამიანებს გადახედონ შაბლონს, გადააგონ პრაგმატიზმი და
ახლიდან გაათვითცნობიერონ დაგროვილი გამოცდილება.

დეკონსტრუქტვივიზმი არის ერთადერთი არქიტექტურილი სტილი, რომელიც

ჩამოყალიბდა მხატვრულ დისციპლინად. ჟაკ დერიდამ შეიტანა ცნება, დეკონსტურქტია,
როგორც განსაკუთრებული შესაძლებლობა, წაკითხვა ნაწარმოების იმ მიზნისათვის რომ
შეიქმნას კონფლიქტი უკვე ცნობილი ინტერპრეტაციებიდან და შთაბაჭდილება დატოვოს
განვლილ ეპოქებზე. არქიტექტერებმა სული ჩაბერეს და დაიკავეს იდეა გამოყოფილი
ყოფილიყვნენ ფუნდამებტალურ პრინციპებს. დაიწყო შეჯიბრება ვინც ქმნის ყველაზე
მთვარ დეცენტრალიზებულ შენიბას. ან ვისი პროექტია უფრო გონებამახვილური .
ტექტონიკაზე დდაყრდნობით გათანაბრება გეომეტრიისა გახდა
დეკონსტრუქტივიზმისათვის ძველი მომებეზრებელი სათამაშო. ამ სტილზე გავლენა
იქონია მეცნიერულმა აღოჩემებმა მეოცე საუკუნეში და ახალი ტექნოლოგიიისა და
სამშენებლო მასალის გამოგენებამ.

დეკონსტუქტივიზმი ქვია არა მიმართულებას არქიტექტურაში არამედ მის უარყოფას.

ამიტომაც, მოცემულობა ფანჯრების და კედლების გარეშე ჩვეულებრივია. ყოველივე ამის
მიუხედავად დეკონსტუქტივიზტებს აქვთ თავიანთი დასაყრდენი წერტილი
კონსტუქტივიზმი და პოსტ მოდერნიზმი. არქიტექტორები შეგნებულად ამახინჯებენ
პრინციპებს და კომპოზიციის მოტივებს ამ სტილის, სწორედ ამის შედეგადად ღებულობენ
დინამიურ და ინდივიდუალურ სამშენებლო ობიექტს. პროექტი ს რეალიზების შემდეგ,
არქიტექტორ დეკონსტრუქტივისტს ააქვს უნარი გარდაქმნას შენობა მთხრობელად,
რომელიც დაგამახსოვრდებათ თავისი აზრებითა და იდეებით სამშენებლო მოცულობაში.
ე.ი არქიტექტურა ხდება ენად, რომელის დახმარებითაც მხატვარი კონტაქტობს
გარემოსთან. გატეხილი., ერთმანეთზე გადახლართული არა ჩამოყალიბებული
გეომეტრიული ფორმები არის ენის ერთეული, რომელიც საკმაოდ ძნელად გასაგები და
სათარგმნია.
ძირითადი მიმართულება სტილისა გვევლინება არაფუნქციონალური ობიექტი , რომელიც
გამოუსადეგარია იმ ცხოვრებისთვის, რომელსაც მიჩვეილია თანამედროვე ადამიანი.
კონსტრუქციები შეიძლება შეგვხვდ სწორი მიმართულებით, მათი კუთხეები მოჭრილია ან
პირიქ იჭრებიან სხვადასხვა მიმართულებებით, არაპროპორციულად იჭრებიან შენობის
კედლებში. მონოტონურული სიბრტყე ხშირად გახსნილია, სადაც გვხვდება
განსხვავებული ფაქტურებიც. ასეთი შენობები თითქოს აპროტესტებენ და ითხოვენ
თავისუფლებას, სწორედ ამიტომ, დეკონსტრუქტივიზმი არის აჯანყება არქიტექტურაში.

სხვადასხვა ავტორები დეკონსტრიქტივიზმში ირჩევენ სხვადასხვა პერიოდებს და

ავტორებს რუსული ავანგარდის. მაგალითად რემ კოლხასი და ზაჰა ჰადიდი თავის
ნამუშევრებში ორიენტირდებიან გვიანი ავანგარდის და განსაკუთრებით კი ანტი
გრავიტაციურ არქიტექტურაზე. ილ ლეოვიდოვა რემ კოლჰასი რთავს კომპოზიციაში
თავის ცეკვების თექტრს ჰააგაში 1984-1987 წწ. მოცემული გადმოყირავებული კონუსი
რომელშიც მოთავსებულია რესორანი, ზაჰა ჰადიდი აქვს ჩამოკიდებული მოცულიბა
საკლუბო შენობა საკონკურსო პროექტიში ტიკ კლაბა ჰონგკონგისათვის სხვა ავტორებს
პირიქით იზიდავს დინამიური არქიტექტურილი და ფერწერული კომპოზიციები ადრეული
ავანგარდის.

ÀÌÉÓ ÛÄÌÃÄ ÖÊÅÄ ÄÍÃÒÉÖ ÁÄÍãÀÌÉÍÉ ÀÅÉÈÀÒÄÁÓ ÀÌ ÃÄÁÖËÄÁÀÓ

ÃÀ ÀÌÔÊÉÝÄÁÓ, ÒÏÌ ÈÖ ÊÉ ÜÀ×ÉØÒÄÁÖË (ÒÄÆÏÍÖË) ØÀËÀØÓ
ÂÀÀÜÍÉÀ ÂÀÒÄÂÀÍÉ ÓÀáÄ, ÉÂÉ ÀÖÝÉËÄÁËÀà „ÛÄÛËÉËÉÀ“,
ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÛÄÛËÉËÏÁÉÓ ÈÀÅÉÃÀÍ ÀÓÀÝÉËÄÁËÀÃ ÀÒØÉÔÄØÔÏÒÉ
ÅÀËÃÄÁÖËÉÀ ÜÀßÄÒÉË ÉØÍÀÓ ØÀËÀØÛÉ, ÌÀÂÒÀÌ ÊÏÍÔÒÏËÉÓ
ÃÀÓÀßÄÓÄÁËÀà ÂÀÍÀ ×ÉËÏÓÏ×ÏÓÉ (ÀÍ ÉÂÉÅÄ ÀÒØÉÔÄØÔÏÒÉ)
ÊÄÃËÉÓ ×ÀÒÂËÄÁÓ ÂÀÒÄÈ ÀÒ ÖÍÃÀ ÉÌÚÏ×ÄÁÏÃÄÓ? ÁÄÍãÀÌÉÍÌÀ
ÀÙÌÏÀÜÉÍÀ, ÒÏÌ ÃÄÊÀÒÔÄ ÈÀÅÉÓ „ÓÀÖÁÒÄÁÛÉ ÌÄÈÏÃÉÓ ÛÄÓÀáÄÁ“
ÂÅÈÀÅÀÆÏÁÓ ÀÌÂÅÀÒÉ ÏÐÏÆÉÝÉÄÁÉÓ (ßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏÁÄÁÉÓ) ÌÈÄË
ÓÄÒÉÀÓ, ÒÏÌËÄÁÓÀÝ ÓÔÒÖØÔÖÒÖËÉ ÒÏËÉ ÂÀÀÜÍÉÀÈ ÌÉÓÉ
×ÉËÏÓÏ×ÉÖÒÉ ÐÏÆÉÝÉÉÓ ßÀÒÌÏÜÄÍÉÓÀÈÅÉÓ, ÃÀ ÒÏÌ
ÃÄÊÏÍÓÔÒÖØÝÉÉÓ ÞÀËÉÓ ÃÀÃÂÄÍÀ ÌáÏËÏà ÀÌ ßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏÁÀÈÀ
ÌÉÌÀÒÈÄÁÀÛÉÀ ÛÄÓÀÞËÄËÄÁËÉ. ÃÄÊÏÍÓÔÒÖØÝÉÀÓ ÃÀÅÉÍÀáÀÅÈ
ÌÀÛÉÍ, ÒÏÝÀ ÀÌ ßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏÁÀÈÀ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀÓ ÂÀÌÏÅÀÒÊÅÄÅÈ.
ÀÍÖ, ÒÏÂÏÒÝ ÃÄÒÉÃÀ ßÄÒÓ, „ÃÄÊÏÍÓÔÒÖØÝÉÀ... ÀÀÍÀËÉÆÄÁÓ ÃÀ
ÀÃÀÒÄÁÓ ÊÏÍÝÄ×ÔÖÀËÖÒ ßÚÅÉËÄÁÓ
თეორიული პლატფორმა დეკონსტრუქტივიზმს ემსახერება იმ მდგომარეობას რომელიც
ფრანგ ფილოსოფოს ჯაკ დერითან არის დაკავშირებული კრიტიკული მეტამორფოზა ყველა
ფორმის თანამედროვე ევროპული ცოდნის. რომელიც ეყრდნობა მისი აზრით “ყოფიერება
როგორც არსებობა” რომელიც აბსოლიტურად თანამედროვეობისთვის გამოსავალი. ჯაკ
დერიდი ხედავს საწყის წყაროებში ინგლისურ დანაწილებაში.
პროგრესული აღმოჩენები არქიტექტურის დარგში ხშირად გამოიყენება ფომალისტური
მიზნებისათვის, რომელსაც მივყავართ რაციონალური გადაწყეტილებების, სამშენებლო
ამოცანების გადაჭრისკენ. ჟაკ დერვიდინის აზრით ეს არ არის სტილი ეს არის მეთოდი. ეს არ
არის ნგრევა აშენებული შენობის არამედ შეგნებული კონფლიქტისა ადამიანსა და ამოხეთქვა
ენასთან და აზრი იმისა რასაც ის ხედავს.

ამ მხრის საინტერესოა მისი შეფასება გამარჯვებულ საერთაშორისო კონკურსში პროექტი

გენერალური პარკის ლა ვიკეტი პარიზში. არქიტექტორი ბერნან შტუმი. პროეტში ბერნანს
პარკი დატვირთულია ერთ სართულიანი და ორ სართულიან პავილიონებით. ფოლი
მოცემულია მკვეთრად შეღებილი მეტალით რომლის კომპოზიცია ეფუძნება კომბინაციას და
შეხედულებებს.

Follies შემკობა ეყრდნობა კომპოზიციას და მრავალ მსხვილ მოწყობილობას პარკისა

ვილეტზე. როგორც მაგალითად შენობა “მუსიკალური ქალაქი”. მრუდე მიმართულება რკინა
ბეტონის გადახურვა მოგლეჯილია ძირითადი შენობისა. და საყრდნობილია შუშის
ვიტრაჟებზე რომელიც ავსესბს განხეთქილებას მასიური კედლების და გადახურვას.
არქიტექტორი შნაიდერი და შუმახერის შენიბაში “ინფო ბოქს” სამშენებლო მოედანზე და
კონსტრუქციაში პოცდამერტების- ბერლინში ეს გრძელი ლამაზი “ეკინის ყუათი “ რომელიც
ატანილია ზემოთ მეტალის საყრდენებით. დეკონსტრუქციის კანონებით კუთხეში რკინის
კედელი დანგრეულია და შეცვლილია დიდი ცისფერი ვიტრაჟებით. ინტერიერში შიგნითა
კედლები გაფორმებულია ფართე ზოლებით რომელიც შეეფერება გერმანულ
დეკონსტრუქტივიზმს არქიტექტურაში. ემსახურება გადაწყეტეს მრავალსართულიანი საცხ
სახ რომეკუც განთავსებულია ბერლინში. ახლოს დანგრეული “ ბერლინის კედლელთან “ ეს
სახლი აგებულია პროქეტით პეტერ ეიზერმანის ღია მწვანე ფასადით კუთხის სახლის
დამახასიათებელია დეკონსტრუქტივიზმის ბრტყელი სახურავით და მართკუთხა სინათლე
გამტარი ფორმით შეადგენს ისეთ ხასიატს დეკონსტრუქტივიზმის ამ კომპოზიციის როგორც
საყრდენს კუთხის შენობისა რომელიც კონსოდირებულია ორ ზედა სართულენზე ფერია
შეყვანისა როგორც დადებული სიბრტყეზე ფასადის მართკუთხედის მოსაპურკეთებულია
თეთრი რუხი და ვარდისფერი სხვადასხვა სიდიდის სამკუთხედების ფილების რასაც
მივყავართ იმ შეხედულებბთან რომელსაც იწვევს დეკონსტრუქტივიზმი. იმავე ვიზუალურ
დეკონსტრუქციას ემსახურება “ არამატერიალური “ ვიტრაჯული ფაქტურა კედლისა
პირველი სართულის კუთხეებში. საინტერესოა რომ დეკრატიულად გადმოცემული
პრინციპული განსხვავება შემოქმედებითი პროგრამისა კომპოზიციური მეთოდებით
ოსტატებს დეკონსტრუქტივიზმის და პოსტ მოდერნიზმის დაპროექტებულია რომლებთაც
საერთო აქვთ ბევრი. ეს მდგომარეობა შეიძლება დავადასტუროთ ადვილად თუ
შედავადარებთ ადვილად იმ სახლს რომელიც აღვწერე ეიზერმარის სახლი იმ
კომპიზიციასთან რომელიც ახლოს არის განთავსებული კუთხეში კოხ შტრასეს და ვინტ
შტრასესთან შვიდი სართულიანის ახლი. რომელიც აშენებულია პროექტით ერთი იმ
გამოჩენებული ოსტატის პოსტ მოდერნიზმის ალლო როსის ისევე როგორც პირველი ამ
სახლს უჭირავს მნიშვენელოვანი ქალაქ დაგეგმარების მდგომარეობა თავსიი
არაჩვეულებრივი კუთხური მოცულობით ფგადამკვეთი ქუჩისა. კომპოზიციურად სახლი
გაყოფილია მრავალი ყავისფერი ბლოკებუთ არამატერიალური” ხუთ სართულიანი
ვიტრაჟული გამოფენით ფასადზე აგყრის ბლოკებია გამოყენებულია ფერადი
კონტრასტებისთვის. ( წიგელი აგური ყვითელი ქამრები შეღებული ინტესირი მწვანე
ფერით ).

ძირითადი კომპოზიცია დარტყმით ემსახურება ღრმა

და მაღალი ოთხი სართული კუთხის დამჭეეი რომლის საყრდენად ზედა სართულებს

ერთადერთ სვეტს ინტერფეროვანი გადაკვეთის.

აქტიური კომპოზიციური როლი შუსტია და ხაზგასმულია მის ფერებში თეთრი ფერი

კონტრაქტს ქმნის წითელ და ყავისფერ ფასადს.

პროექტვის დამზადების წინ აუცილებელია გაითვალისწინა სხვადასახვა შენიბების

ტექნოლოგიები. პროეტირება ასეთი ობიექტვის ძალიან რთული ამოცანაა რამდენადაც ორ
ერთნაირ შენობა ერთად ვერ ირსებებს ისინი უნდა შექმნა ლულიდან

როგორც წესი ასეთ ნაგებობას გამოყენებულია სიმძიმის ცენტრი. ფანჯრები უცნაური

ფორმისაა რონელუც განაწილებული სრულიად მოულოდნელ ადგილებში. კონსოლიდაცია
სართულების არ არსებული გამოყოფა კუთხების და არაშეფარდებული პროპორციები
ყოველი ეს კარგად ერწყმის შენიბას რომელყც არის ჩაფიქრებული დეკონსტრუქტივიზმის
ობიქტი.

არქიტექტორები და დიზაინერები ახამებენ შეუფერებელ ფერებსა და გაურბიან მკვეთრ

კონსტრასტებს ლანდშაფტში.

არქიტექტურა დეკონსტრუქტივიზმის მიესალმება გამოიყენოს ყველა სამშენებლო მასალა ეს

შეიძლება იყოს მეტალო კონსტრუქციები კედლები აგურებია ვეტონის ან მინის. ყველა ეს
მატერია თავს იყრის ერთ ობიქტის მშენებლობაში.

დეკონსტრუქტივიზმი უარყოფა რომელიმე შემკობას ან ისტორილ ციტირებას. როგორც

ექსტერიერში ისევე ინტერიერში გეგმა და სტილი რჩება პრაქტიკულად არარეალიზებული
მისი მაწილები გაფორმების დროს შიდა ფართს შენობის არის მკვეთრი და კონსტრასტული
საგნები დეკორისა რომელუც ქმნის თავისებურ ფერად გამას შავ ფერათან??????

დეკონსტრუქტივისტული არქიტექტურის კარგი მაგალითია გერმანიაში, ვაილ ამ რეინში

მდებარე ვიტრას სახანძრო სადგური რომლის პროექტიც ბაღდადში დაბადებულ
არქიტექტორს, ზაჰა ჰადიდს (Zaha Hadid, d. 1950) ეკუთვნის. ჰადიდი ლონდონში სწავლობდა
და 1979 წელს, აქვე დაიწყო თავისი არქიტექტურული საქმიანობა. ვიტრას სახანძრო
სადგური ფორმალურად, კაზიმირ მალევიჩის ფერწერის გავლენითაა შექმნილი. მისი
ერთმანეთისკენ გადახრილი რკინა-ბეტონის კედლები მოულოდნელი კუთხეებით ხვდება
ერთმანეთს და მკვეთრ შვერილებად იჭრება სივრცეში. არქიტექტურული ფორმები უარყოფს
ვიზუალური მთლიანობისა თუ სტრუქტურული კავშირის განცდას, თუმცა სანაცვლოდ,
უშუალობის, სისწრაფისა და დინამიკურობის შეგრძნებას ბადებს, რაც ასე კარგად
გამოხატავს შენობის ფუნქციას. ტორონტოში დაბადებული და კალიფორნიაში
დაფუძნებული არქიტექტორი, ფრენკ ო. გერი (Frank O. Gehry, d.1929) ასევე ქმნის ნაგებობათა
არამდგრად, დეკონსტრუქტივისტულ მასებსა და ფრთებს მიმსგავსებულ, მრუდე ფორმებს,
რომლებიც მნიშვნელოვნად სცილდება შენობის ძირითადი მოცულობის საზღვრებს.
ბილბაოს გუგენჰაიმის მუზეუმი მისი ერთ-ერთი ყველაზე შთამბეჭდავი პროექტია.

1990-იან წლებში, ხელოვნების მუზეუმების დაპროექტება ერთ-ერთ ყველაზე მიმზიდველ

საქმიანობად იქცა, რადგან ეს შენობები სულ უფრო მეტად განსაზღვრავდა ქალაქების
ვიზუალურ ლანდშაფტს. გერიმ თავისი ასიმეტრიული დიზაინი CATIA CAD-ის პროგრამის
მეშვეობით შეიმუშავა. სწორედ ამ პროგრამამ მისცა მას მძლავრი, ორგანული,
სკულპტურული ფორმების შექმნის შესაძლებლობა. კომლპექსის ფოლადის კონსტრუქცია
დაფარულია ვერცხლისფერი ტიტანის თხელი ფენით, რომელიც ამინდისა და დღის
მონაკვეთის მიხედვით, ხან ოქროსფრად, ხან კი ვერცხლისფრად ლივლივებს. ჩრდილოეთი
მხრიდან შენობა ცოცხალ ორგანიზმს მოგვაგონებს, ხედვის სხვა კუთხეებიდან კი უზარმაზარ
ხომალდს, რითიც მრეწველობის იმ დარგზე მიგვანიშნებს, რომელზეც ბილბაო
ტრადიციულად იყო დამოკიდებული. ასეთნაირად, მუზეუმის შენობა ძალზე
თვალსაჩინოდაა ქალაქთან იდენტიფიცირებული. მუზეუმის სკულპტურული მშვენიერების
მიუხედავად, ცნობილია, რომ მისი შიდა სივრცე ძალზე მოუხერხებელია ხელოვნების
ნიმუშების გამოსაფენად. შენობის ძირითადი მახასიათებლები ფრენკ ლოიდ რაითის
პროექტით შექმნილი, ნიუ იორკის გუგენჰაიმის მუზეუმის სპირალის იდეას ეფუძნება.
რაითის შენობა, არქიტექტურის სკულპტურულ შესაძლებლობათა გერისეული თამამი
ძიებების სახელოვანი წინაპარია.