BAB 2 :

SEJARAH PLURALITI DI ALAM MELAYU /

POTRET HUBUNGAN ETNIK
POTRET HUBUNGAN ETNIK

PLURALITI MASYARAKAT ALAM MELAYU

DALAM SEJARAH

HUBUNGAN ETNIK DI MALAYSIA

MASYARAKAT PELBAGAI ETNIK & POTRET

HUBUNGAN ETNIK DI MALAYSIA
 PENGENALAN
Masyarakat pelbagai etnik, budaya dan agama merupakan ciri utama di kebanyakkan
negara pada hari ini. Persaingan dan konflik antara etnik sering berlaku di negara-
negara yang berlatarbelakangkan masyarakat pelbagai etnik.
Dalam kepelbagaian masyarakat berbilang etnik yang terbentuk akibat daripada
kesan migrasi oleh golongan migran Cina dan migran India demi memenuhi tuntutan
kepentingan ekonomi penjajah barat maka terbentuklah masyarakat pelbagai etnik.
Hal ini kerana, wilayah Asia Tenggara menjadi tempat pertemuan pelbagai tamadun
dan budaya utama dunia. Pluraliti atau kemajmukan masyarakat di rantau Alam
Melayu wujud dan berlaku secara berterusan untuk memenuhi keperluan hidup.
PLURALITI MASYARAKAT
ALAM MELAYU DALAM
SEJARAH
 PLURALITI DAN PLURALISTIK

Pembentukan pluruliti Alam Melayu

Pluraliti zaman kegemilangan Melayu Melaka

Masyarakat pluralistik zaman penjajah

Masyarakat plural pasca merdeka

KONSEP ASAS

Pluralisme Pluraliti Pluralistik

Ideologi yang Wujudnya Wujudnya
menyama ratakan kepelbagaian kepelbagaian
kepercayaan dan bangsa, agama di bangsa, agama di
pegangan yang suatu tempat pada suatu tempat pada
berbeza dalam satu masa secara satu masa secara
masyarakat semulajadi dirancang
dipaksakan oleh
pihak-pihak
tertentu yang
berkepentingan
 CTU 555/HE BAB 2

7 PERBANDINGAN PLURALITI & PLURALISTIK

PERSAMAAN
Mewujudkan masyarakat pelbagai bangsa seperti Melayu,
Cina, India, Eropah dll
Pluraliti Pluralistik
• Semula jadi tanpa paksaan • Secara paksaan
• Sukarela mencari kehidupan • Demi kepentingan ekonomi
dan kekayaan dan politik Inggeris
• Disertai ahli keluarga • Tidak disertai keluarga
• Menjamin ketenangan • Tidak pernah melupakan
pemikiran dan perasaan negara asal
 CTU 555/HE BAB 2

8 KESAN PLURALITI & PLURALISTIK

PLURALITI PLURALISTIK
Mewujudkan interaksi yang
Gagal berasimilasi dengan
harmoni dengan penduduk, alam
penduduk, alam sekitar dan sistem
sekitar dan sistem

Sanggup berkahwin dengan Mewujudkan kelompok masyarakat

penduduk tempatan dengan sistem tersendiri

Mengamalkan budaya seharian Terasing dengan kelompok lain

orang Melayu walaupun di tempat yang sama

Amalan dan adat resam pendatang Gagal mengenali antara satu sama
diterima oleh penduduk tempatan lain
 GARIS MASA MASYARAKAT PLURAL

Kesultanan
Melayu Penjajahan Penjajahan Pembentukan
Melaka Belanda Jepun Malaysia
• 1402-1511 • 1641-1824 • 1941-1946 • 1963

Penjajahan Penjajahan Kemerdekaan

Portugis British • 1957
• 1509-1641 • 1826-1941
• 1946-1948

PLURALITI MASYRAKAT MALAYSIA

- Kesulatanan Melayu Melaka - Kemerdekaan
- Tanpa Paksaan MASYARAKAT PLURALISTIK - Pluraliti baru
- Penjajahan Inggeris
- Paksaan
PEMBENTUKAN
Kesultanan Melaka MASYARAKAT
Penjajahan Belanda MALAYSIA
Penjajahan Portugis

Persekutuan Malaysia

Penjajahan British Penjajahan Jepun Kemedekaan

• Dua konsep utama yang sering digunakan bagi menjelaskan ciri-ciri Asia Tenggara ialah
pluralisme dan masyarakat plural
• Asia Tenggara sebagai tempat pertemuan pelbagai tamadun dan budaya utama dunia yang
didorong oleh serampang tiga mata iaitu:
1. Ketuhanan (God)
2. Kekayaan (Gold)
3. Kemenangan (Glory)
• Masyarakat pelbagai bangsa pada zaman sebelum kedatangan orang eropah terbentuk melalui
proses semulajadi tanpa sebarang rancangan pemaksaan di sebaliknya
PLURALITI ALAM MELAYU
Kerajaan Majapahit dan Srivijaya yang mengamalkan Buddha
bertapak di Nusantara sejak tahun 700m.
• Kerajaan Maritim Asia Tenggara menjadi pusat pertemuan pelbagai bangsa pada era
“Zaman Perdagangan” sejak abad ke-5 M.
• Melibatkan interaksi pelbagai budaya seperti Arab pra-Islam, Hinduisme, Buddhisme,
Arab Islam, dan Eropah.

Kesultanan Melayu Melaka diasaskan pada 1400m dengan

kedatangan Parameswara dari Srivijaya.
• Melaka menjadi pusat kemasyarakatan dan perkembangan Islam di Alam Melayu
• Islam membawa idealogi yang rasional, radikal dan progresif dalam aspek
kehidupan – pemerintahan dan pentadbiran –di Alam Melayu
 KESAN PLURALITI ALAM MELAYU

Masyarakat Diplomatik Keagamaan

• Berlaku hasil penghijrahan • Wujud hubungan • Alam Melayu terkenal
dari dalam wilayah (dalam peradaban antara Alam sebagai pusat penyebaran
kalangan etnik Melayu Melayu dan China serta Buddha di bawah
sendri) dan juga dari luar India pemerintahan Srivijaya
yang melibat etnik seperti • Mencapai zaman • Konsep Hinduisme dan
Cina, Arab, India dan lain- kemuncaknya pada waktu Buddhisme dari aspek
lain pemerintahan Kesultanan sosial dan kebudayaan
• Menetap di Kepulauan Melayu Melaka seperti adat perkahwinan
Melayu atau Nusantara dan soal pentadbiran
dan berpindah-randah dari negara
satu pulau ke pulau yang • Menurut al-Attas,
lain dengan bebasnya pengaruh Hindu-budha
untuk berniaga, berperang, tidaklah mendominasi
berkahwin dan sebagainya masyarakat di Alam
• Mewujudkan unsur Melayu berbanding
akomodasi dalam kekuatan pengaruh ajaran
kehidupan bermasyarakat. Islam.
 KESAN PLURALITI ALAM MELAYU
Ilmu & Pemikiran
• Perubahan konsep ilmu (epistemologi)
• Sebelum penjajahan berasaskan metafizik
(alam ghaib-bomoh) dan animisme.
Perdagangan
• Faktor perdagangan menjadi punca wujud
hubungan dua hala antara Cina dan India.
Keadaan ini mewujudkan pluraliti.
• Alam Melayu telah menjadi tempat utama
persinggahan bagi kedua-dua pihak.
• Kemuncak Alam Melayu pada abad ke 7M,
telah menjadi pusat pengajian dan
perkembangan ilmu pengetahuan
PLURALITI KESULTANAN
MELAYU MELAKA
PLURALITI: ZAMAN KESULTANAN MELAYU MELAKA
PEMERINTAHAN
Perlembagaan Melaka dilaksana berdasarkan
Islam (Kanun Melaka & Undang-undang Laut
Melaka)
Zaman keemasan dan kemuncak
keagungan kerajaan Melayu.
Tempat pertemuan pedagang (The Venice
of The East).
Pemerintahan diplomasi & terbuka.
Sultan/pembesar mempunyai misi & visi yang
hebat.
PERDAGANGAN
Perdagangan rancak hasil sistem
pemerintahan terbuka dan pentadbiran
pelabuhan yang sangat cekap.
Panglima dan laksamana Melaka proaktif
mengawal keselamatan dari ancaman
perompak dan lanun.
Tahap keselamatan yang tinggi di Selat
Melaka.
Kepulauan Melayu terkenal dengan rempah
ratus yang dianggap barang mewah.
Melaka maju sebagai Pelabuhan utama dunia
kerana kaya rempah ratus, keselamatandan
kedudukan strategik
 CTU 555/HE BAB 2

18 PLURALITI ZAMAN KESULTANAN MELAYU MELAKA

KEPENDUDUKAN KEBUDAYAAN

Proses penghijrahan berlaku secara

Keterbukaan pemerintah empayar Melaka
alamiah/ semulajadi tanpa ada paksaan.

Melaka maju sbg pelabuhan utama dunia,

Para pedagang tidak memerlukan
hasil rempah ratus sebagai daya tarikan,
pasport & visa sebagai pengenalan diri.
keselamatan Selat Melaka

Interaksi aktif di kalangan pelbagai Melaka menjadi kota metropolitan serta kota
bangsa dan kaum di Melaka. multi budaya
PLURALISTIK
ZAMAN
PENJAJAHAN
 FAKTOR
PENJAJAHAN

Masalah Kepentingan
domestik ekonomi

Penyebaran Persaingan
antara kuasa-
agama kuasa besar
kristian Eropah
 CTU 555/HE BAB 2

21 IMPERIALISME & KOLONIALISME

IMPERIALISME KOLONIALISME

Menjajah secara fizikal; Menjajah secara fizikal

kekayaan muka bumi spt & mental.
bijih timah dan emas Memperkenalkan sistem
diambil demi sosial, politik dan agama
kepentingan ekonomi mereka kepada
negara mereka sendiri penduduk tempatan

Kolonialisme British
Imperialisme British
berjaya menjajah dan
membawa masuk buruh
mengawal kehidupan
dari China dan India
masyarakat peribumi
untuk mengusahakan
yang ramai dengan
lombong dan ladang
jumlah mereka yang
getah
sedikit
 CTU 555/HE BAB 2

22 PENJAJAHAN EROPAH & INGGERIS

Portugis & Belanda Pemisahan Inggeris

• Kuasa-kuasa • Titik pemisah di • Inggeris pula

Eropah seperti antara pluraliti dan menggunakan
Portugis dan masyarakat plural ‘senjata’ serampang
Belanda ialah dengan dua mata di dalam
menekankan ketibaan penjajah misi-misi
penjajahan Inggeris ke Asia kedatangan mereka
berbentuk Tenggara iaitu penjajahan
Imperialisme di khususnya Tanah berbetuk
dalam misi-misi Melayu. Imperialisme
kedatangan mereka dan
Kolonialisme.
 KEDATANGAN KEDATANGAN
IMIGRAN CINA IMIGRAN INDIA
• Hubungan terawal bermula sejak abad pertama
• sekitar kurun ke-19 hingga kurun ke-
20 masihi- Hindhu buddha.

• Kegiatan : • Selepas perjanjian Inggeris-Belanda 1824,

• - perlombongan bijih timah (Lukut,
Sg.Ujong)
• - perladangan gambir dan lada hitam
(Johor)
• Kemasukan: - Sistem kangchu -
sistem tiket kredit
kerajaan British telah membawa masuk buruh
tawanan India.
• Membina bangunan, jalan keretapi, jalanraya
dan sebagainya.
• mengusahakan ladang-ladang milik British:
- tebu (seberang perai & utara Perak), kopi
(selangor) teh, getah
 CTU 555/HE BAB 2

24 MASYARAKAT PLURALISTIK ZAMAN PENJAJAHAN

PRINSIP
Pemisahan negara dari agama:
•Pentadbiran negara oleh penjajah; manakala hal ehwal Islam dan adat istiadat
Melayu diletakkan di bawah Sultan.

Ini berbeza dengan sistem di zaman sebelum Inggeris di mana tiada pengasingan
kuasa berlaku kerana Raja dan Sultan mempunyai kuasa mutlak.

Pengagihan kuasa:
•Kehakiman, Eksekutif dan Perundangan serta Federalism
•Wujud sistem persekutuan berlapis (Persekutuan Tanah Melayu dan Persekutuan
Malaysia)

Setiap pihak hanya menjalankan bidang kuasa masing-masing dan tidak boleh
bercampuraduk.
 CTU 555/HE BAB 2

25 MASYARAKAT PLURALISTIK ZAMAN PENJAJAHAN

DASAR

Ilmu:
•Ilmu kolonial yang berasaskan sains moden yang bersifat rasional dan saintifik telah
mencorakkan dasar-dasar pentadbiran, ekonomi dan pendidikan penjajah

Pentadbiran:
•Sistem pentadbiran yang memisahkan di antara negara dan agama.

Ekonomi:
•Berubah dari pertanian sara diri kepada sistem ekonomi perindustrian dan perdagangan
(sistem ekonomi kapitalis).

Pendidikan:
•Dwi-sistem iaitu pendidikan agama dan pendidikan sekular.
PLURALITI
ZAMAN
PASCA
MERDEKA
 CTU 555/HE BAB 2
27 MASYARAKAT PLURALISTI PASCA MERDEKA
POLITIK
Politik dipengaruhi aspek etnik dan
mengamalkan demokrasi secara berkesan
Kerjasama parti-parti politik – Parti
Perikatan (1974).
Hubungan lebih bersifat utilitarian dan
hubungan jaringan silang budaya
merentasi etnik.
Dasar-dasar kerajaan mengukuhkan
kerjasama dan hubungan harmoni antara
etnik.
PERLEMBAGAAN
Sumber segala perundangan dan panduan asas
kepada pelaksanaan sistem politik.
2 peringkat kontrak sosial; Pertama: Zaman
Pluraliti
Kedua : Zaman Masyarakat Pluralistik
Zaman Pluraliti: Antara Sang Sapurba dan
Demang Lebar Daun
Zaman Masyarakat Pluralistik: Antara
Kaum-Kaum di Malaysia
Perlembagaan berlandaskan kontrak sosial
antara kaum
 CTU 555/HE BAB 2

28 MASYARAKAT PLURALISTI PASCA MERDEKA

EKONOMI
Mengamalkan sistem ekonomi dualisme:
1. Sistem ekonomi moden:perdagangan dan perusahaan moden, tertumpu di bandar, pengurusan dan
organisasi moden
2. Sistem ekonomi pertanian; komoditi padi dan perikanan, tertumpu di luar bandar dan didominasi
Melayu

Rancangan pembangunan ekonomi negara digiatkan bagi mengatasi masalah sosioekonomi dan
sosiopolitik.
•Rancangan pramerdeka
•Rancangan selepas merdeka
•Perancangan dalam DEB
•Dasar-Dasar Pembangunan Negara

Dasar-dasar pembangunan negara dirangka bagi mewujudkan keseimbangan ekonomi.

 CTU 555/HE BAB 2

29 MASYARAKAT PLURALISTI PASCA MERDEKA

PENDIDIKAN
Zaman penjajahan British terdapat 3 peringkat pendidikan:
•Inggeris ; rendah dan menengah
•Melayu ; rendah dan agama
•Vernakular ; Cina dan Tamil

Sistem pendidikan kebangsaan pascamerdeka berasaskan

•keseragaman kurikulum
•sukatan mata pelajaran
•orientasi
Penyata Razak (1956) dan Penyata Rahman Talib (1960) bermatlamat:
•Menyatukan etnik-etnik di bawah satu sistem pendidikan dengan menggunakan bahasa pengantar
tunggal
Akta Pendidikan 1957:
•Sekolah pelbagai aliran dan pengajaran menggunakan bahasa ibunda
•Sekolah Cina dan Tamil wajib mengajar Bahasa Melayu.
•Pengajaran subjek tertentu seperti Geografi dan Sejarah yang berteraskan Malaysia.
•Kurikulum tidak lagi berteraskan negara asal

Dasar pendidikan mempunyai matlamat jangka panjang dalam membentuk sektor ekonomi di Malaysia.
HUBUNGAN ETNIK
DI MALAYSIA
 HUBUNGAN ETNIK DI MALAYSIA

• Potret hubungan etnik terjadi bermula dari zaman alam melayu serta menjadi
lebih kukuh dengan tragedi-tragedi yang menimpa masyarakat di tanah melayu
• Tiga era penting berdasarkan pola konflik, keamanan dan kestabilan dalam
masyarakat bagi membentuk era kesepadual sosial seperti:
ERA KONFLIK (1945-1960)
ERA STABIL TAPI TEGANG (1961-1970)
ERA KESEPADUAN SOSIAL (1971-2011)

• Pola turun naik tetapi pada amnya keadaan Malaysia aman damai , Malaysia
menikmati lebih banyak waktu dalam keadaan aman dan stabil.
 ERA KONFLIK (1945-1960)
1 APRIL 1946
• Pengistiharan Malayan union sebagai kerajaan baru
• Penyerahan kuasa raja melayu kecuali berkaitan dengan agama islam

11 MEI 1946
• Penubuhan UMNO
• Menentang Malayan union yang lebih menguntungkan etnik bukan melayu

31 JANUARI 1948
• Perjanjian persekutuan 1948
• Dikategorikan : Melaka dan pulau pinang (british colonial territories) dan
Sembilan negeri melayu (protectorates)
16 OGOS 1948
• Rusuhan dan mogok pekerja ladang secara besar besaran melibatkan pembunuhan
3orang pengurus eropah, penangkapan pemimpin kesatuan kerja dan diharamkan
pertubuhan mereka
• Rusuhan melibatkan Bintang Tiga sebagai dalang
• Pengistiharan darurat oleh pemerintah colonial british pada 23 Julai 1948

1949
• Penubuhan Communities Liaison Committee (CLC)
• Merupakan badan perundingan melibatkan etnik Melayu, Cina, India
• Dipertanggungjawabkan kepadaMalcolm Mac Donald, Pesuruhjaya Agong British
• 1974 Parti Perikatan dibesarkan menjadi Barisan Nasional
• 27 Julai 1955 Pilihan Raya Umum Pertama

31 OGOS 1957
• Malaya mencapai kerdekaan
• Perintah berkurung masih berkuat kuasa kerana perang dingin
 ERA STABIL TAPI TEGANG (1961-1970)

16 September 1963
KEWUJUDAN MALAYSIA
• Perjanjian telah dibuat antara kerajaan persekutuan dan sabah sarawak
• 20Perkara Sabah & 18 Perkara Sarawak
• Hak dalam menguruskan sendiri hal imigresen mengukir sifat federalisme
• Idea dan konsep tidak boleh diterima tidak diterima oleh Indonesia kerana
anggapMalaysia “Neo-Colony” sehingga berlaku ganyang Malaysia

21 Julai & 3 September

1964 RUSUHAN ETNIK
• Rusuhan etnik di singapura antara melayu dan cina melibatkan 40 nyawa
• 13 Mei 1969: Diikuti rusuhan yang lebih besar antara etnik melayu cina di Kuala
Lumpur melibatkan kira-kira 250 nyawa
Implikasi Peristiwa 13 Mei 1969
• Majlis perundingan Rakyat, Jabatan Perpaduan
Negara, Rukun Negara, Dasar Ekonomi Baru
Tun Razak “ the overriding aim of the
second Malaysia Plan is to create
national unity” (Buku Merah RMK2).
• Semenjak itu Perpaduan Nasional menjadi
sebahagian kehidupan rakyat malaysia yang
disisipkan didalam ucapan, lirik lagu, puisi dan
sebagainya
Era konflik kesepaduan nasional mula
dirangka tetapi era stabil tapi
tegang ini, asas dan struktur rangka
kesepaduan sosial lebih mantap.
Peristiwa-peristiwa yang berlaku
mematangkan rakyat Malaysia
 ERA KESEPADUAN SOSIAL (1971-2011)

8 Mac 2011: Rusuhan etnik melayu india. Berlaku atas dasar ekonomi seperti kesukaran
hidup dan persaiangan survival
Kematangan rakyat kunci kesepaduan sosial Malaysia malah rakyat Malaysia lebih
Keterbukaandalam menyuarakan pendapat masing-masing
Ciri perilaku rakyat Malaysia: 1) Malaysian prefer tongue wangging to parang wielding,
2)They talk conflict; they walk cohesion
Era ini berlakunya pemantapan M+N+P (Masyarakat, Negara, Pasaran). Ini membuktikan
bahawa ekonomi Malaysia mampu bertahan dan paksi utama kesepaduan adalah
kemakmuran masyarakat dan kestabilan ekonomi yang mendukung keamanan politik
 MASYARAKAT
PELBAGAI ETNIK &
POTRET HUBUNGAN
ETNIK DI MALAYSIA
MASYARAKAT PELBAGAI ETNIK DI MALAYSIA

Penduduk Malaysia (2010) =28.3 juta (70 0 etnik, 200 subetnik)

cth: acheh, baba nyonya, bugis dan melanau.
Kini 31.19 juta populasi di Malaysia.
Negara maju dan disegani ramai disebabkan kepelbagaian penduduk
Negara dapat melahirkan kestabilan politik, sosial dan ekonomi dan mencapai
tahap negara berpendapatan sederhana dalam kurang 50 tahun.
Keamanan negara di iktiraf oleh global peace index
2011 : ke 19 negara paling stabil dan aman di dunia
2012 : ke 20 negara paling stabil dan aman di dunia
Potret Hubungan Etnik Di Malaysia merangkumi aspek:
Aspek tadbir urus perpaduan
Keadaan yang aman damai
Kestabilan politik, ekonomi dan sosial
Malaysia adalah satu-satunya negara heterogeneous dengan komposisi demografi
pelbagai etnik. Perbezaan kaum melahirkan persaingan antara kumpulan sehingga
berlaku kepupusan ciri ciri etnik, bangsa budaya dan agama.
Wujud polarisasi yang di bawa oleh media massa. Contoh:
pelajar IPT tidak mahu sebilik dengan berlainan bangsa.
media massa membangkitkan sentiment etnik/agama
pilihan raya raih undi dengan menggembleng sentiment perkauman
 KESIMPULAN
SEJARAH PLURALITI MANGHASILKAN KEPELBAGAIAN ETNIK DAN
SEJARAH JUGA MENJADIKAN MASYARAKAT MATANG & BERSATU

Kepelbagaian etnik, Bahasa, budaya, agama, Melayu & Bumiputera

Peristiwa yang berlaku
kepercayaan, adat dll Bangsa serumpun menjadikan rakyat malaysia
Wujud tiga kelompok utama: Mengamalkan kebudayaan Melayu bersatu untuk mencapai
1) Melayu & Bumiputera 2) Cina 3) India Menggunakan bahasa serumpun keharmonian negara

Cina
Berasal dari Tanah Besar Cina
Mengamalkan budaya tradisi sendiri
Terbahagi kepada dialek dan suku yang
lebih kecil :
Kantonis, Hokkien, Hakka, Teocew, Hainan
INDIA
Datang dari selatan India Maka dapat membentuk
Mengamalkan budaya tradisi sendiri kekuatan jika semua pihak
menggembelingkan tenaga
Mempunyai banyak keturunan seperti : untuk pembangunan dan
Gujerat, Tamil, Telegu, Malbari, Malayalee, keamanan negara
Punjabi, Benggali