4 C Otoyol A.S. NOMAYG Merkez Laboratuvari Deney Talimatlari El Kitabi Cilt 3 3 PDF

G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
Otoyol A.Ş. - NÖMAYG Main Motorway Laboratory

TO
Tests Handbook Volume 3/3

(Turkish)
O
[OTOYOL A.Ş. / NÖMAYG KALİTE BÖLÜMÜ]

THE TITLE OF BOOK: KİTABIN ADI:
OTOYOL A.Ş. NÖMAYG MAIN MOTORWAY OTOYOL A.Ş. - NÖMAYG MERKEZ

CONSTRUCTION LABORATORY TESTS LABORATUVARI DENEY
HANDBOOK VOLUME 3/3 TALİMATLARI EL KİTABI CİLT 3/3
Abstract Özet
G
Gebze-Orhangazi-İzmir Motorway and its access roads Gebze-Orhangazi-İzmir Otoyolu ve bağlantı
construction (including İzmit Bay Bridge / Osmangazi yolları inşaatı (İzmit Körfez Köprüsü /
İ AY
Bridge) Project contracted to “Otoyol A.S. / NÖMAYG” Osmangazi Köprüsü) projesi kontratı ve Teknik
with Technical Specifications. Şartnameleri ile beraber “Otoyol A.Ş. /
NÖMAYG” firmalarına verilmiştir.
R ÖM
One of them is “Turkey’s State Highway Directorate
Bİ N
Motorways Technical Specification Revision Year of Bunlardan birisi de “Türkiye Cumhuriyeti
İM
2006” Karayolları Genel Müdürlüğü Karayolları Teknik
↓ Şartnamesi 2006 Revizyonudur”
-
TE .
During the execution of Motorway construction project, ↓
Lİ A.Ş
some instructions issued by “State Highway Directorate” Otoyol inşaatı projesinin yapımı sırasında
and “this State Technical Spec. of 2006” becomes yukarıda bahsi geçen “Karayolları Genel
updated in the following years of 2011 which the Project Müdürlüğü” tarafından yayınlanmış “Karayolları
had started. Teknik Şartnamesi 2006 Revizyonu” inşaatın
başladığı 2011 yılından sonra bazı genelgeler ile
KA L
güncellenmeiştir.
YO
↓
↓
All the tests required at the construction laboratory level Burada inşaat laboratuvarında yapılması gerekli
TO
of Earthworks, Concrete Works, Pavement of Cold and tüm Toprak İşleri, Beton, Soğuk ve Sıcak
Hot Bituminous Mixes Works are written in this Bitümlü Kaplamalar deneyleri bulunmaktadır.
“Technical Spec.” referred with different technical Bu teknik şartnamede bulunan deneyler Türk-
O
standards of Turkish-European (TS-EN [Note: Turkey is a Avrupa Standardı (TS-EN [Not: Türkiye Avrupa
member of the European Standards Commitee]) and Standartları Komitesinin bir üyesidir) ve
American (ASTM and AASHTO) and some others. Amerikan Standartları (ASTM ve AASHTO) ve
bazı diğer standartlara tanımlanmaktadır.
↓ ↓
By preparing 3 volumes of Laboratory Handbooks, it’s Bu 3 cilt Laboratuvar El Kitabının
aimed to explain all details of the related tests hazırlanmasındaki hedef “Türkiye Cumhuriyeti
mentioned in “Turkey’s State Highway Directorate Karayolları Genel Müdürlüğü Karayolları Teknik
Motorways Technical Specification Revision Year of Şartnamesi 2006 revizyonu” içerisinde bulunan
2006” by putting commanding standards in it and with ilgili tüm testleri detaylı bir şekilde açıklamak
their original English & Turkish translation copies. olup ilgili hakim standartları hem orijinal
İngilizce dilinde hem de Türkçe çeviri
kopyalarını beraber koymaktır.
G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O
REVİZYON TAKİP LİSTESİ
DOKÜMAN ADI REVİZYON NO / REVİZYON GEREKÇESİ

TARİH
Otoyol A.Ş. / NÖMAYG

No: 0
Merkez Laboratuvar Deney Tarih: 27.03.2017
-
Talimatları
Bu revizyon kapsamında yapılan değişiklikler, aşağıda 4 ayrı
madde de gösterilmiştir:
1) Deney talimatlarının hazırlanmasında; KTŞ 2006, KTŞ 2006

sonrasında yayınlanan 2009, 2011 ve 2012 tarihli genelgeler ile
mevcut proje kapsamında kullanılan Kalite Kontrol Test Planının
G
esas alındığına dair genel bilgilerin verildiği “A) GİRİŞ” kısmı
eklenmiştir.
İ AY
2) KTŞ 2006 sonrasında yayınlanan;
R ÖM
a- “KGM’nin 10.07.2009, 274/1061 KTŞ Üstyapı Bölüm 400
Revizyonu konulu (Agrega Özelikleri ve Limitleri) genelgesi,
b- “KGM’nin 22.09.2011, 301.02/ 1826 Beton Agregaları için Metilen

Mavisi ve Micro Deval Şartname Değerleri” genelgesi,
Bİ N
İM c- “KGM’nin 27.07.2012, 350/1578 KTŞ Üstyapı Bölüm 400
Revizyonu” genelgesi,
-
TE .
“B) KGM Üstyapı ve Beton Revizyonları” kısmına eklenmiştir.

Lİ A.Ş
3) Revizyon 0’da A3 formatında verilmiş olan “Gebze-Orhangazi-

Otoyol A.Ş. / NÖMAYG İzmir (İzmit Körfez Geçişi ve Bağlantı Yolları Dahil) Otoyolu
No:1 Yap-İşlet-Devret Projesi, Otoyol A.Ş. / Nömayg Merkez
KA L
Merkez Laboratuvar Deney Tarih: 20.04.2017 Laboratuvarı Deney Talimatları, KTŞ 2006 ve KTŞ 2013 ‘de
Talimatları Bulunan İlgili Deney Standartları ve İlgili Kısım Bilgileri” tablosu
YO
güncellenerek, KGM’nin KTŞ 2006 sonrası 2009, 2011 ve 2012

yıllarında yayınlamış olduğu genelgeler esas alınarak yeni bir tablo
hazırlanmıştır.
TO
Yeni hazırlanan bu tabloda KGM’nin yayınladığı genelgeler ile

şartname limitlerini revize ettiği deneylere karşılık gelen standartlar
eklenmiştir ve yeni tablonun adı C) Gebze-Orhangazi-İzmir (İzmit
Körfez Geçişi ve Bağlanti Yollari Dahil) Otoyolu Yap-İşlet-Devret
O
Projesi, Otoyol A.Ş. / Nömayg Merkez Laboratuvarı Deney

Talimatları, Rev.1 / 20.04.2017 KTŞ 2006 ve KTŞ 2006'ya
Sonradan Gelen KGM Genelgeleri İle İlgili Revizyonları
(2009,2011 ve 2012 Tarihli ) ve KTŞ2013’de Bulunan İlgili Deney
Standartları ve İlgili Kısım Bilgileri Tablosu olarak
düzenlenmiştir.
4) Tüm deney talimatlarında “3. DENEY STANDARTI VE

ŞARTNAME” başlığı altında yer alan metinlerde, ilgili deneyin
şartname limitleri olarak KTŞ 2006 ve KTŞ 2006 sonrası
yayınlanan genelgelerin esas alındığı belirtilmiştir.
Bu deneyler;
a) Magnezyum Sülfat Deneyi,

b) Metilen Mavisi Deneyi,
c) Su Emme (Kaba Agregada) Deneyi,

REVİZYON TAKİP LİSTESİ (DEVAM)
d) Los Angeles Aşınma Kaybı Deneyi,
e) Yassılık İndeksi Deneyi,
f) Su Emme (Kaba ve İnce Agregada),
g) Likit Limit ve Plastisite İndeksi.
Otoyol A.Ş. /
NÖMAYG Merkez No:1 Ayrıca, Gebze – Orhangazi – İzmir (Körfez Geçişi ve Bağlantı Yolları
Laboratuvar Deney Tarih: 20.04.2017 Dahil) Otoyolu Projesi kapsamında, 18.08.2015 tarihinde hazırlanan,
Talimatları Kalite Kontrol Test Planı (Rev.No:2), “Otoyol A.Ş. / Nömayg Merkez
(DEVAM) Laboratuvarı Deney Talimatları” ile birlikte çalışan bir doküman
olması arzulandığı için bütün deney talimatlarında,”Proje Kalite
Kontrol Test Planına” atıf yapılmıştır.
G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O

Tarih: 20.04.2017
GEBZE-ORHANGAZİ-İZMİR (İZMİT KÖRFEZ GEÇİŞİ ve BAĞLANTI YOLLARI DAHİL)

OTOYOLU YAP-İŞLET-DEVRET PROJESİ, OTOYOL A.Ş. / NÖMAYG MERKEZ
LABORATUVARI DENEY TALİMATLARI FİHRİSTİ
A) Giriş
G
B) KGM Üstyapı ve Beton Revizyonları
İ AY
I ) 10.07.2009 Tarih 274 / 061 sayılı “KTŞ Üstyapı Bölüm 400 Revizyonu”
II) 22.09.2011 Tarih 301.02 / 1826 sayılı “Beton Agregaları için Metilen Mavisi ve Micro Deval
Şartname Değerleri Revizyonu”
R ÖM
III ) 27.07.2012 Tarih 350 / 1578 sayılı “KTŞ Üstyapı Bölüm 400 Revizyonu”
C) Gebze-Orhangazi-İzmir (İzmit Körfez Geçişi ve Bağlanti Yollari Dahil) Otoyolu Yap-İşlet-Devret
Projesi, Otoyol A.Ş. / Nömayg Merkez Laboratuvarı Deney Talimatları, Rev.1 / 20.04.2017
Bİ N
KTŞ 2006 ve KTŞ 2006'ya Sonradan Gelen KGM Genelgeleri İle İlgili Revizyonları (2009,2011 Ve
İM
2012 Tarihli ) ve KTŞ 2013 ‘de Bulunan İlgili Deney Standartları ve İlgili Kısım Bilgileri Tablosu
-
CİLT 1 / 3
TE .
Revizyon
No Dokümantasyon No Deney Talimatı Adı
Lİ A.Ş
No
1 GOİ.OYİAŞ.LDT.01 Rev. 1 Zemin Sınıflandırma Sistemleri
2 GOİ.OYİAŞ.LDT.02 Rev. 1 Dane Boyutu Dağılımı İçin Numune Hazırlama

KA L
3 GOİ.OYİAŞ.LDT.03 Rev. 1 Elek Analizi Deneyi

YO
Su Muhtevasının Tayini
4 GOİ.OYİAŞ.LDT.04 Rev. 1
(Etüvde Kurutma Metodu)
Likit Limitin Çarpmalı Cihaz (Casagrande) ile
Tayini
TO
Plastik Limitin Tayini ve Plastisite İndisinin

Bulunması Deneyi
Zeminde kuru Birim Hacim Ağırlık Su
7 GOİ.OYİAŞ.LDT.07 Rev. 1 Muhtevası Bağlantısının 2,5 kg’lık Tokmakla
O
Elde Edilmesi Deneyi (Standart Proktor)

8 GOİ.OYİAŞ.LDT.08 Rev. 1 Muhtevası Bağlantısının 4,5 kg’lık Tokmakla
Elde Edilmesi Deneyi (Modifiye Proktor)
9 GOİ.OYİAŞ.LDT.09 Rev. 1 Kaliforniya Taşıma Oranı (CBR) Deneyi
10 GOİ.OYİAŞ.LDT.10 Rev. 1 Renk Yöntemiyle Organik Madde Tayini
Tane Yoğunluğunun (Özgül Ağırlık) ve
Su Emme Oranının Tayini
Los Angeles Aşınma Deney Metodu
(Parçalanma Direncinin Tayini)

CİLT 2 / 3
Revizyon
No
Magnezyum Sülfat (MgSO4) Don Deneyi
(Agregaların Termal ve Bozunma Özellikleri)
14 GOİ.OYİAŞ.LDT.14 Rev. 1 Yassılık İndeksi Tayini
Metilen Mavisi Deneyi
(İnce Danelerin Tayini)
G
16 GOİ.OYİAŞ.LDT.16 Rev. 1 Kil Topakları ve Ufalanabilir Daneler Deneyi
İ AY
17 GOİ.OYİAŞ.LDT.17 Rev. 1 Gevşek – Sıkı Birim Hacim Ağırlık Deneyi
Çimento Özgül Ağırlık
(Le Chatelier Balonu İle) Deneyi
R ÖM
19 GOİ.OYİAŞ.LDT.19 Rev. 1 Çimento Dayanım Tayini
Çimento Kıvam Suyu, Prizi Süresi ve
Genleşme Tayini
Çimento İncelik Tayini
21 Bİ N
GOİ.OYİAŞ.LDT.21 Rev. 1
Hava Geçirgenlik (Blaine) ve Eleme Metotları
İM
(NÖMAYG Merkez Laboratuvarında Otomatik
Blaine Cihazı kullanılmaktadır.)
-
22 GOİ.OYİAŞ.LDT.22 Rev. 1 Taze Beton Numune Alma
TE .
Lİ A.Ş
23 GOİ.OYİAŞ.LDT.23 Rev. 1 Taze Beton Yoğunluk Deneyi
24 GOİ.OYİAŞ.LDT.24 Rev. 1 Taze Beton Çökme (Slump) Deneyi

Taze Beton Hava Muhtevasının Tayini
Basınç Ölçme Yöntemi
KA L
(NÖMAYG Merkez Laboratuvarında basınç

ölçer kullanılarak deney yapılmaktadır.)
YO
26 GOİ.OYİAŞ.LDT.26 Rev. 1 Taze Beton Yayılma Tablası Deneyi
Sertleşmiş Beton Deney Numunesi ve

Kalıpların Şekli
TO
Beton Dayanım Deneylerinde Kullanılacak

28 GOİ.OYİAŞ.LDT.28 Rev. 1 Deney Numunelerinin Hazırlanması ve Küre
Tabi Tutulması
O
29 GOİ.OYİAŞ.LDT.29 Rev. 1 Sertleşmiş Beton Basınç Dayanımı Tayini
30 GOİ.OYİAŞ.LDT.30 Rev. 1 Beton Karışım Dizaynı
CİLT 3 / 3
Revizyon
No
31 GOİ.OYİAŞ.LDT.31 Rev. 1 Bitüm Yoğunluk ve Özgül Ağırlık Tayini
Bitüm İğne Batma Derinliği Tayini
(Penetrasyon Deneyi)

Bitüm Yumuşama Noktası Tayini
(Halka ve Bilya Metodu)
Parlama ve Yanma Noktası Tayini
(Clevland Açık Kap Metodu)
İşlem Görmüş (Modifiye) Bitümlerin Uzama
35 GOİ.OYİAŞ.LDT.35 Rev. 1 Miktarının (Elastiklik Geri Dönüşümünün)
Tayini
Bitüm Isı ve Hava Etkisi Altında Sertleşme
Direncinin Tayini
İnce Film Etüvü / İnce Film Halinde Isıtma
G
Deneyi (Thin Film Oven Test-TFOT)
Bitümlü Sıcak Karışımlarda (BSK) Bitümün
GOİ.OYİAŞ.LDT.37-A Rev. 1
İ AY
Ekstraksiyonu (Santrifüj Metodu)
37
Bitümlü Sıcak Karışımlarda (BSK) Bitümün
GOİ.OYİAŞ.LDT.37-B Rev. 1
Ekstraksiyonu (Soksilet Metodu)
Bitümlü Sıcak Karışımlarda (BSK) Maksimum
R ÖM
Teorik Özgül Ağırlık (Gmm) Deneyi
Bitümlü Sıcak Karışımların (BSK) (Projede Taş
Mastik Asfaltın-TMA) Bitüm Süzülme
Değerinin Bulunması / Schellenberger Bitüm
Bİ N Süzülme Deneyi
İM
Bitüm Soyulma Deneyi (Agregaların Bitümle
-
Adezyonunun Belirlenmesi)
Bitümlü Temel Tabakası Dizaynı
TE .
41 GOİ.OYİAŞ.LDT.41 Rev. 1 (Bitümlü Temel tabakası karışım dizaynı

Lİ A.Ş
hakkında bilgi amaçlı hazırlanan doküman)

Binder Tabakası Dizaynı
42 GOİ.OYİAŞ.LDT.42 Rev. 1 (Binder tabakası karışım dizaynı hakkında
bilgi amaçlı hazırlanan doküman)
Taş Mastik Asfalt Tabakası Dizaynı
KA L
43 GOİ.OYİAŞ.LDT.43 Rev. 1 (Taş Mastik Asfalt tabakası karışım dizaynı

YO

Alt Temel Tabakası Dizaynı
44 GOİ.OYİAŞ.LDT.44 Rev. 1 (Alt Temel tabakası karışım dizaynı hakkında
bilgi amaçlı hazırlanan doküman)
TO
Plentmiks Temel Tabakası Dizaynı

45 GOİ.OYİAŞ.LDT.45 Rev. 1 (Plentmiks Temel tabakası karışım dizaynı
O
AÇIKLAMALAR:
‘’GOİ.OYİAŞ.LDT.00’’ kodlaması ile gösterilen dokümantasyon numaraları ‘’Gebze-

Orhangazi-İzmir Otoyolu Projesi, Otoyol A.Ş., Laboratuvar Deney Talimatı’nı ‘’ ifade
etmektedir.

C) GEBZE-ORHANGAZİ-İZMİR (İZMİT KÖRFEZ GEÇİŞİ ve
G
BAĞLANTI YOLLARI DAHİL) OTOYOLU YAP-İŞLET-DEVRET
İ AY
PROJESİ,
R ÖM
OTOYOL A.Ş. / NÖMAYG MERKEZ LABORATUVARI DENEY
TALİMATLARI, REV.1 / 20.04.2017
Bİ N
KTŞ 2006 ve KTŞ 2006'YA SONRADAN GELEN KGM
İM
-
GENELGELERİ İLE İLGİLİ REVİZYONLARI (2009,2011 VE 2012
TE .
TARİHLİ ) VE KTŞ 2013 ‘DE BULUNAN İLGİLİ DENEY

Lİ A.Ş
STANDARTLARI VE İLGİLİ KISIM BİLGİLERİ TABLOSU

KA L
YO
TO
O

GEBZE-ORHANGAZİ-İZMİR (İZMİT KÖRFEZ GEÇİŞİ ve BAĞLANTI YOLLARI DAHİL) OTOYOLU YAP-İŞLET-DEVRET PROJESİ,
OTOYOL A.Ş. / NÖMAYG MERKEZ LABORATUVARI DENEY TALİMATLARI, REV.1 / 20.04.2017
KTŞ 2006 ve KTŞ 2006'YA SONRADAN GELEN KGM GENELGELERİ İLE İLGİLİ REVİZYONLARI (2009,2011 VE 2012 TARİHLİ ) VE KTŞ 2013 ‘DE BULUNAN İLGİLİ DENEY STANDARTLARI VE İLGİLİ KISIM BİLGİLERİ TABLOSU
KTŞ 2006 SONRASINDA GELEN KGM

KTŞ 2006'NIN REFERANS GÖSTERDİĞİ GENELGELERİNİN İLGİLİ KTŞ 2006 SONRASINDA GELEN KGM KTŞ 2013'ÜN REFERANS GÖSTERDİĞİ
NO DENEY ADI KTŞ 2006 İLGİLİ KISIM BİLGİLERİ KTŞ 2013 İLGİLİ KISIM BİLGİLERİ
STANDART VE/VEYA STANDARTLAR REVİZYONLARINDA GÖSTERDİĞİ GENELGELERİNİN İLGİLİ REVİZYONLARI STANDART VE / VEYA STANDARTLAR
STANDART VE / VEYA STANDARTLAR
AASHTO M 145-91 AASHTO M 145-91

1 Zemin Sınıflandırma Sistemi ASTM D 2487-06 - - - ASTM D 2487-06 -
TS 1500 TS 1500
KGM Ar-Ge Dairesi Başkanlığı Toprak ve KGM Ar-Ge Dairesi Başkanlığı Toprak ve
Dane Dağılımı Deneyi İçin Numune Hazırlama
2 Stabilizasyon Laboratuvarı El Kitabı, - - - Stabilizasyon Laboratuvarı El Kitabı, -
(Dörtleme Metodu ve Bölgeç Metodu)
Mart 2012 Mart 2012
Kısım 206 - Dolgular (Sayfa 59 ve 60), Kısım 206 - Dolgular (Sayfa 206/2),
Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 163 ve 164), Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 308/8 ve 308/15),
TS 1900
Kısım 401 - Alttemel (Sayfa 456 ve 460), Kısım 401 - Alttemel (Sayfa 401/1 ve 401/5)
AASHTO T-27 TS 1900-1*
Kısım 402 - Temel (Sayfa 468), Kısım 402 - Temel (Sayfa 402/6 ve 402/11)
3 Elek Analizi Deneyi AASHTO T-11 - - AASHTO T-27
Kısım 406 - Bitümlü Temel (Sayfa 497), Kısım 406 - Bitümlü Temel (Sayfa 406/1),
(KTŞ 2013 'de bu standart TS 1900-1 olarak AASHTO T-11
Kısım 407 - Asfalt Betonu Binder ve Aşınma Tabakaları Kısım 407 - Asfalt Betonu Binder ve Aşınma Tabakaları (Sayfa 407/1
revize edilmiştir.)
(Sayfa 513 ve 514) ve ve 407/2) ve
Kısım 408 - Taş Mastik Asfalt (TMA) (Sayfa 531 ve 532) Kısım 408 - Taş Mastik Asfalt (TMA) (Sayfa 408/1 ve 408/2)
TS 1900 Kısım 206 - Dolgular (Sayfa 67), Kısım 206 - Dolgular (Sayfa 206/8),
4 Su Muhtevasının Tayini (KTŞ 2013 'de bu standart TS 1900-1 olarak Kısım 401 - Alttemel (Sayfa 460) ve - - TS 1900-1* Kısım 401 - Alttemel (Sayfa 401/5) ve
revize edilmiştir.) Kısım 402 - Temel (Sayfa 468 ve 473) Kısım 402 - Temel (Sayfa 402/6 ve 402/11)
KGM 27.07.2012 tarih 350/1578 sayı

numaralı "KTŞ Üstyapı Bölüm 400
Revizyonu"
Kısım 206 - Dolgular (Sayfa 59, 60 ve 67),
Kısım 401 - Alttemel (Sayfa 457 ve 460) Kısım 401 - Alttemel Kısım 206 - Dolgular (Sayfa 206/1, 206/2, 206/4 ve 206/8),
TS 1900 Kısım 401 - Alttemel (Sayfa 401/2 ve 401/5)
Likit Limitin Çarpmalı Cihaz (Casagrande) ile Kısım 402 - Temel (Sayfa 463, 468, 473 ve 478), Kısım 402 - Temel
AASHTO T-89 TS 1900-1* Kısım 402 - Temel (Sayfa 402/3, 402/6, 402/11 ve 402/16),
5 Tayini Kısım 406 - Bitümlü Temel (Sayfa 499), TS 1900-1 Kısım 406 - Bitümlü Temel
(KTŞ 2013 'de bu standart TS 1900-1 olarak AASHTO T-89 Kısım 406 - Bitümlü Temel (Sayfa 406/3),
(yarı logaritmik grafik kullanılarak) Kısım 407 - Asfalt Betonu Binder ve Aşınma Tabakaları Kısım 407 - Asfalt Betonu Binder ve Aşınma Kısım 407 - Asfalt Betonu Binder ve Aşınma Tabakaları (Sayfa 407/4) ve
(Sayfa 516) ve Tabakaları ve Kısım 408 - Taş Mastik Asfalt (TMA) (Sayfa 408/3 ve 408/4)
Kısım 408 - Taş Mastik Asfalt (TMA) (Sayfa 533) Kısım 408 - Taş Mastik Asfalt (TMA)
KGM 27.07.2012 tarih 350/1578 sayı

Revizyonu"
G
Kısım 206 - Dolgular (Sayfa 59, 60 ve 67), Kısım 206 - Dolgular (Sayfa 206/1, 206/2, 206/4 ve 206/8),
Kısım 401 - Alttemel (Sayfa 457 ve 460) Kısım 401 - Alttemel Kısım 401 - Alttemel (Sayfa 401/2 ve 401/5),
TS 1900 Kısım 402 - Temel
Kısım 402 - Temel (Sayfa 463, 468, 473 ve 478), Kısım 402 - Temel (Sayfa 402/3, 402/6, 402/11 ve 402/16),
Plastik Limitin Tayini ve Plastisite İndisinin AASHTO T-90 Kısım 406 - Bitümlü Temel TS 1900-1*
6 Kısım 406 - Bitümlü Temel (Sayfa 499), TS 1900-1 Kısım 406 - Bitümlü Temel (Sayfa 406/3),
İ AY
Bulunması Deneyi (KTŞ 2013 'de bu standart TS 1900-1 olarak Kısım 407 - Asfalt Betonu Binder ve Aşınma AASHTO T-90
Kısım 407 - Asfalt Betonu Binder ve Aşınma Tabakaları Kısım 407 - Asfalt Betonu Binder ve Aşınma Tabakaları (Sayfa 407/4)
revize edilmiştir.) Tabakaları ve
(Sayfa 516) ve ve
Kısım 408 - Taş Mastik Asfalt (TMA) (Sayfa 533) Kısım 408 - Taş Mastik Asfalt (TMA) Kısım 408 - Taş Mastik Asfalt (TMA) (Sayfa 408/3 ve 408/4)
7
Muhtevası Bağlantısının
2,5 kg’lık Tokmakla Elde Edilmesi Deneyi
(Standart Proktor)

TS 1900
AASHTO T-99
R ÖM
Kısım 206 - Dolgular (Sayfa 59, 66 ve 67) ve
(KTŞ 2013 'de bu standart TS 1900-1 olarak Kısım 401 - Alttemel (Sayfa 460)
TS 1900
- -
TS 1900-1*
AASHTO T-99
Kısım 206 - Dolgular (Sayfa 206/1, 206/7 ve 206/8)
Muhtevası Bağlantısının AASHTO T-180 Kısım 401 - Alttemel (Sayfa 459 ve 460) ve TS 1900-1* Kısım 401 - Alttemel (Sayfa 401/2, 401/4 ve 401/5)
8 - -
(KTŞ 2013 'de bu standart TS 1900-1 olarak Kısım 402 - Temel (Sayfa 467, 468, 469, 472, 473 ve 478)
Bİ N
4,5 kg’lık Tokmakla Elde Edilmesi Deneyi AASHTO T-180 Kısım 402 - Temel (Sayfa 402/4, 402/6, 402/8 402/10 ve 402/11)
(Modifiye Proktor) revize edilmiştir.)
İM
TS 1900
Kısım 206 - Dolgular (Sayfa 60 ve 67), Kısım 206 - Dolgular (Sayfa 206/1, 206/2 ve 206/8),
AASHTO T-193 TS 1900-2*
-
9 Kaliforniya Taşıma Oranı (CBR) Deneyi Kısım 401 - Alttemel (Sayfa 457 ve 460) ve - - Kısım 401 - Alttemel (Sayfa 401/2 ve 401/5) ve
(KTŞ 2013 'de bu standart TS 1900-2 olarak AASHTO T-193
Kısım 402 - Temel (Sayfa 468 ve 473) Kısım 402 - Temel (Sayfa 402/4, 402/6, 402/8 ve 402/11)
TE .
Lİ A.Ş
Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 162), Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 308/14 ve 308/15),
Kısım 401 - Alttemel (Sayfa 457), Kısım 401 - Alttemel (Sayfa 401/2),
AASHTO T-194 Kısım 402 - Temel (Sayfa 463), Kısım 402 - Temel (Sayfa 402/2 ve 402/3),
10 Renk Yöntemiyle Organik Madde Tayini (KTŞ 2013 'de bu standart TS EN 1744-1 Kısım 406 - Bitümlü Temel (Sayfa 499), - - TS EN 1744-1* Kısım 406 - Bitümlü Temel (Sayfa 406/3),
olarak revize edilmiştir.) Kısım 407 - Asfalt Betonu Binder ve Aşınma Tabakaları Kısım 407 - Asfalt Betonu Binder ve Aşınma Tabakaları (Sayfa 407/4)
(Sayfa 516) ve ve
Kısım 408 - Taş Mastik Asfalt (TMA) (Sayfa 533) Kısım 408 - Taş Mastik Asfalt (TMA) (Sayfa 408/3)
KGM 27.07.2012 tarih 350/1578 sayı

KA L
Revizyonu" Kısım 206 - Dolgular (Sayfa 206/2),

Kısım 206 - Dolgular (Sayfa 59),
Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 318/14, 308/15 ve 318/16),
TS 3526 Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 162 ve 164), TS EN 1097-6*
Kısım 401 - Alttemel Kısım 402 - Temel (Sayfa 402/2),
Tane Yoğunluğunun (Özgül Ağırlık) ve Su ASTM C 127 Kısım 406 - Bitümlü Temel (Sayfa 498), (Bu deney talimatı, TS EN 1097-6 standartının
YO
11 Kısım 402 - Temel Kısım 406 - Bitümlü Temel (Sayfa 406/2 ve 406/3),
Emme Oranının Tayini (KTŞ 2013 'de bu standart TS EN 1097-6 Kısım 407 - Asfalt Betonu Binder ve Aşınma Tabakaları TS EN 1097-6 İngilizceden Türkçeye çevrilmesi ile
Kısım 406 - Bitümlü Temel Kısım 407 - Asfalt Betonu Binder ve Aşınma Tabakaları (Sayfa 407/3
olarak revize edilmiştir.) (Sayfa 515) ve yazılmıştır.)**
Kısım 407 - Asfalt Betonu Binder ve Aşınma ve 407/4) ve
Kısım 408 - Taş Mastik Asfalt (TMA) (Sayfa 532)
Tabakaları Kısım 408 - Taş Mastik Asfalt (TMA) (Sayfa 408/2 ve 408/3)
Kısım 408 - Taş Mastik Asfalt (TMA)
KGM 27.07.2012 tarih 350/1578 sayı

TO
Revizyonu"
Kısım 206 - Dolgular (Sayfa 65), Kısım 206 - Dolgular (Sayfa 206/7),
Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 162 ve 164), Kısım 401 - Alttemel Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 308/15 ve 308/16),
TS EN 1097-2*
TS 3694 Kısım 401 - Alttemel (Sayfa 457 ve 460), Kısım 402 - Temel Kısım 401 - Alttemel (Sayfa 401/2 ve 401/5),
Los Angeles Deney Metodu AASHTO T-96
AASHTO T-96 Kısım 402 - Temel (Sayfa 463, 468 ve 473), AASHTO T-96 Kısım 406 - Bitümlü Temel Kısım 402 - Temel (Sayfa 402/2, 402/6, 402/11 ve 402/16)
12 (Parçalanma Direncinin Tayini) (Bu deney talimatı, TS EN 1097-2 standartının
(KTŞ 2013 'de bu standart TS EN 1097-2 Kısım 406 - Bitümlü Temel (Sayfa 498), TS EN 1097-2 Kısım 407 - Asfalt Betonu Binder ve Aşınma Kısım 406 - Bitümlü Temel (Sayfa 406/2),
İngilizceden Türkçeye çevrilmesi ile
olarak revize edilmiştir.) Kısım 407 - Asfalt Betonu Binder ve Aşınma Tabakaları Tabakaları Kısım 407 - Asfalt Betonu Binder ve Aşınma Tabakaları (Sayfa 407/3)
yazılmıştır.)**
(Sayfa 515) ve Kısım 408 - Taş Mastik Asfalt (TMA) ve
O
KGM 10.07.2009 tarih 274/061 sayı numaralı

"KTŞ Üstyapı Bölüm 400 Revizyonu"
Kısım 308 - Beton (Sayfa 164), Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 318/15 ve 308/16),
TS 3655 Kısım 401 - Alttemel (Sayfa 457 ve 460), Kısım 401 - Alttemel Kısım 401 - Alttemel (Sayfa 401/2 ve 401/5),
AASHTO T-104 Kısım 402 - Temel (Sayfa 463, 468 ve 473), Kısım 402 - Temel Kısım 402 - Temel (Sayfa 402/2, 402/6, 402/11 ve 402/16)
Magnezyum Sülfat (MgSO4) Don Deneyi TS EN 1367-2 TS EN 1367-2*
13 (Na2SO4) Kısım 406 - Bitümlü Temel (Sayfa 498), Kısım 406 - Bitümlü Temel Kısım 406 - Bitümlü Temel (Sayfa 406/2),
(Agregaların Termal ve Bozunma Özellikleri) (MgSO4) (MgSO4)
(KTŞ 2013 'de bu standart TS EN 1367-2 Kısım 407 - Asfalt Betonu Binder ve Aşınma Tabakaları Kısım 407 - Asfalt Betonu Binder ve Aşınma Kısım 407 - Asfalt Betonu Binder ve Aşınma Tabakaları (Sayfa 407/3)
olarak revize edilmiştir.) (Sayfa 515) ve Tabakaları ve
Kısım 408 - Taş Mastik Asfalt (TMA) (Sayfa 532) Kısım 408 - Taş Mastik Asfalt (TMA) Kısım 408 - Taş Mastik Asfalt (TMA) (Sayfa 408/2)
KGM 27.07.2012 tarih 350/1578 sayı

Revizyonu" Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 308/16),
Kısım 401 - Alttemel (Sayfa 456),
Kısım 401 - Alttemel (Sayfa 401/2 ve 401/5),
Kısım 402 - Temel (Sayfa 464, 468, 469 ve 473), BS 812*
Kısım 401 - Alttemel Kısım 402 - Temel (Sayfa 402/2, 402/6 ve 402/11)
Kısım 406 - Bitümlü Temel (Sayfa 498), (Bu deney talimatı, BS 812 standartının
14 Yassılık İndeksi Tayini BS 812 BS 812 Kısım 402 - Temel Kısım 406 - Bitümlü Temel (Sayfa 406/2),
Kısım 407 - Asfalt Betonu Binder ve Aşınma Tabakları İngilizceden Türkçeye çevrilmesi ile
Kısım 406 - Bitümlü Temel Kısım 407 - Asfalt Betonu Binder ve Aşınma Tabakaları (Sayfa 407/3)
(Sayfa 514 ve 515) ve yazılmıştır.)**
Kısım 407 - Asfalt Betonu Binder ve Aşınma ve
Kısım 408 - Taş Mastik Asfalt (Sayfa 532)
Tabakaları Kısım 408 - Taş Mastik Asfalt (TMA) (Sayfa 408/2)
Kısım 408 - Taş Mastik Asfalt (TMA)
(1) KGM 27.07.2012 tarih 350/1578 sayı

numaralı "KTŞ Üstyapı Bölüm 400 Revizyonu
"
(2) KGM 22.09.2011 tarih 301.02/ 1826 sayı
numaralı Beton Agregaları için Metilen Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 308/14 ve 308/15),
Mavisi ve Micro Deval Şartname Değerleri Kısım 401 - Alttemel (Sayfa 401/2 ve 401/5),
Metilen Mavisi Deneyi Revizyonu " Kısım 402 - Temel (Sayfa 402/3 ve 402/6),
15 (İnce Danelerin Tayini) - - TS EN 933-9 TS EN 933-9* Kısım 406 - Bitümlü Temel (Sayfa 406/3),
Kısım 308 - Beton İşleri (2) Kısım 407 - Asfalt Betonu Binder ve Aşınma Tabakaları (Sayfa 407/4)
Kısım 401 - Alttemel (1) ve
Kısım 402 - Temel (1) Kısım 408 - Taş Mastik Asfalt (TMA) (Sayfa 408/3)
Kısım 406 - Bitümlü Temel (1)
Kısım 407 - Asfalt Betonu Binder ve Aşınma
Tabakaları (1)
Kısım 408 - Taş Mastik Asfalt (TMA) (1)
Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 162 ve 164), Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 308/16),
Kısım 401 - Alttemel (Sayfa 457), Kısım 401 - Alttemel (Sayfa 401/2),
ASTM C 142*
Kısım 402 - Temel (Sayfa 463), Kısım 402 - Temel (Sayfa 402/2),
(Bu deney talimatı, ASTM C 142 standartının
16 Kil Topakları ve Ufalanabilir Daneler Deneyi ASTM C 142 Kısım 406 - Bitümlü Temel (Sayfa 498 ve 499), - - Kısım 406 - Bitümlü Temel (Sayfa 406/2),
İngilizceden Türkçeye çevrilmesi ile
Kısım 407 - Asfalt Betonu Binder ve Aşınma Tabakaları Kısım 407 - Asfalt Betonu Binder ve Aşınma Tabakaları (Sayfa 407/3)
yazılmıştır.)**
(Sayfa 515 ve 516) ve ve
AÇIKLAMALAR
* Deney talimatları belirtilen standartlar esas alınarak hazırlanmıştır.
** İlgili standartlar orijinal dilleri olan İngilizce 'den Türkçe'ye çevrilerek deney talimatları hazırlanmıştır. Standartların orijinal metinleri ilgili talimatların arkalarında yer almaktadır (Mavi renkli açıklamalar).

17 Gevşek – Sıkı Birim Hacim Ağırlık Deneyi - - - - TS EN 1097-3* Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 308/15)
ASTM C 188*
Çimento Özgül Ağırlık (Bu deney talimatı, ASTM C 188 standartının
18 - - - - -
(Le Chatelier Balonu İle) Deneyi İngilizceden Türkçeye çevrilmesi ile
yazılmıştır.)**
19 Çimento Dayanım Tayini TS EN 196-1 Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 157 ve 159) - - TS EN 196-1* Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 308/5 ve 308/6)
Çimento Kıvam Suyu, Prizi Süresi ve

20 TS EN 196-3 Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 157 ve 159) - - TS EN 196-3* Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 308/5 ve 308/6)
Genleşme Tayini
Çimento İncelik Tayini

Hava Geçirgenlik (Blaine) ve Eleme Metotları
21 (NÖMAYG Merkez Laboratuvarında Otomatik TS EN 196-6 Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 159) - - TS EN 196-6* Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 308/6)
Blaine Cihazı kullanılmaktadır.)
22 Taze Beton Numune Alma TS EN 12350-1 Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 174, 182, 183 ve 198) - - TS EN 12350-1* Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 308/26, 308/40, 308/42 ve 308/80)
23 Taze Beton Yoğunluk Deneyi TS EN 12350-6 Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 183) - - TS EN 12350-6* Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 308/42)
24 Taze Beton Çökme (Slump) Deneyi TS EN 12350-2 Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 169, 174, 175 ve 183) - - TS EN 12350-2* Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 308/20, 308/26, 308/27 ve 308/42)
Taze Beton Hava Muhtevasının Tayini

Basınç Ölçme Yöntemi Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 308/20, 308/21, 308/22, 308/26 ve
G
25 TS EN 12350-7 Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 169, 170, 171 ve 183) - - TS EN 12350-7*
(NÖMAYG Merkez Laboratuvarında basınç 308/42)
ölçer kullanılarak deney yapılmaktadır.)
İ AY
26 Taze Beton Yayılma Tablası Deneyi TS EN 12350-5 Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 169 ve 175) - - TS EN 12350-5* Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 308/20, 308/26 ve 308/27)
TS EN 12390-1*
27
28
Sertleşmiş Beton Deney Numunesi ve
Kalıpların Şekli
Beton Dayanım Deneylerinde Kullanılacak

Deney Numunelerinin Hazırlanması ve Küre
Tabi Tutulması
TS EN 12390-1
TS EN 12390-2
R ÖM Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 183)
Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 174 ve 183)

-
-
-
-
(Bu deney talimatı, TS EN 12390-1
standartının İngilizceden Türkçeye çevrilmesi
ile yazılmıştır.)**
TS EN 12390-2*
Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 308/23 ve 308/42)
Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 308/26, 308/42 ve 308/80)

Bİ N
TS EN 12390-3*
İM
(Bu deney talimatı, TS EN 12390-3 Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 308/20, 308/21, 308/22 308/26,
29 Sertleşmiş Beton Basınç Dayanımı Tayini TS EN 12390-3 Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 174 ve 183) - -
standartının İngilizceden Türkçeye çevrilmesi 308/42, 308/43 ve 308/80)
ile yazılmıştır.)**
-
TE .
30 Beton Karışım Dizaynı TS 802 Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 160, 161 ve 175) - - TS 802* Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 308/9, 308/14, 308/27 ve 308/71)
Lİ A.Ş
TS 1087
31 Bitüm Yoğunluk ve Özgül Ağırlık Tayini (KTŞ 2013 'de bu standart TS EN 15326 olarak Kısım 412 - Bitümlü Bağlayıcılar (Sayfa 554) - - TS EN 15326* Kısım 412 - Bitümlü Bağlayıcılar (Sayfa 412/10)
TS 118 EN 1426
Bitüm İğne Batma Derinliği Tayini
KA L
32 (KTŞ 2013 'de bu standart TS EN 1426 olarak Kısım 412 - Bitümlü Bağlayıcılar (Sayfa 553 ve 554) - - TS EN 1426* Kısım 412 - Bitümlü Bağlayıcılar (Sayfa 412/9, 412/10 ve 412/11)
(Penetrasyon Deneyi)
YO
TS 120 EN 1427
33 Bitüm Yumuşama Noktası Tayini (KTŞ 2013 'de bu standart TS EN 1427 olarak Kısım 412 - Bitümlü Bağlayıcılar (Sayfa 553 ve 554) - - TS EN 1427* Kısım 412 - Bitümlü Bağlayıcılar (Sayfa 412/9, 412/10 ve 412/11)
TS EN ISO 2592*
TO
TS 123 EN 22592
Parlama ve Yanma Noktası Tayini (Clevland (Bu deney talimatı, TS EN ISO 2592
34 (KTŞ 2013 'de bu standart TS EN ISO 2592 Kısım 412 - Bitümlü Bağlayıcılar (Sayfa 553 ve 554) - - Kısım 412 - Bitümlü Bağlayıcılar (Sayfa 412/9, 412/10 ve 412/14)
Açık Kap Metodu) standartının İngilizceden Türkçeye çevrilmesi
olarak revize edilmiştir.)
ile yazılmıştır.)
TS EN 13398*
İşlem Görmüş (Modifiye) Bitümlerin Uzama
(Bu deney talimatı, TS EN 13398 standartının Kısım 412 - Bitümlü Bağlayıcılar (Sayfa 412/10, 412/11, 412/12 ve
35 Miktarının TS EN 13398 Kısım 412 - Bitümlü Bağlayıcılar (Sayfa 554) - -
O
İngilizceden Türkçeye çevrilmesi ile 412/13)

(Elastiklik Geri Dönüşümünün) Tayini
yazılmıştır.)**
Bitüm Isı ve Hava Etkisi Altında Sertleşme

Direncinin Tayini
36 İnce Film Etüvü / İnce Film Halinde Isıtma TS 12607-2 Kısım 412 - Bitümlü Bağlayıcılar (Sayfa 553 ve 554) - - TS EN 12607-2* Kısım 412 - Bitümlü Bağlayıcılar (Sayfa 412/9 ve 412/10)
Deneyi (Thin Film Oven Test-TFOT)
ASTM D 2172*
Bitümlü Sıcak Karışımlarda (BSK) Bitümün Kısım 406 - Bitümlü Temel (Sayfa 507) AASHTO T-164 Kısım 406 - Bitümlü Temel (Sayfa 406/10)
ASTM D 2172
37-A Ekstraksiyonu Kısım 407 - Asfalt Betonu Binder ve Aşınma Tabakaları - - (Bu deney talimatı, ASTM D 2172 standartının Kısım 407 - Asfalt Betonu Binder ve Aşınma Tabakları (Sayfa 407/12)
AASHTO T-164
(Santrifüj Metodu) (Sayfa 524) İngilizceden Türkçeye çevrilmesi ile
yazılmıştır.)**
ASTM D 2172*
Bitümlü Sıcak Karışımlarda (BSK) Bitümün Kısım 406 - Bitümlü Temel (Sayfa 507) AASHTO T-164 Kısım 406 - Bitümlü Temel (Sayfa 406/10)
ASTM D 2172
37-B Ekstraksiyonu Kısım 407 - Asfalt Betonu Binder ve Aşınma Tabakaları - - (Bu deney talimatı, ASTM D 2172 standartının Kısım 407 - Asfalt Betonu Binder ve Aşınma Tabakları (Sayfa 407/12)
AASHTO T-164
(Soksilet Metodu) (Sayfa 524) İngilizceden Türkçeye çevrilmesi ile
yazılmıştır.)**
Bitümlü Sıcak Karışımlarda (BSK) Maksimum

38 - - - - - -
Teorik Özgül Ağırlık (Gmm) Deneyi
Bitümlü Sıcak Karışımların (BSK) (Projede Taş

TS EN 12697-18
Mastik Asfaltın-TMA) Bitüm Süzülme
39 - Kısım 408 - Taş Mastik Asfalt (TMA) EK A (Sayfa 536) - - Kısım 408, EK A Kısım 408 - Taş Mastik Asfalt (TMA) (Sayfa 408/5)
Değerinin Bulunması / Schellenberger Bitüm
(Sayfa 408/8)*
Süzülme Deneyi
Kısım 406 - Bitümlü Temel (Sayfa 406/2),

TS EN 12697-11
Kısım 403 - Tek Tabakalı Bitümlü Sathi Kaplama EK A Kısım 407 - Asfalt Betonu Binder ve Aşınma Tabakları (Sayfa 407/3)
40 Soyulma Deneyi - - - Kısım 403, EK A
(Sayfa 485) ve
(Sayfa 403/10)*
Kısım 408 - Taş Mastik Asfalt (TMA) (Sayfa 408/2)
41 Bitümlü Temel Tabakası Dizaynı TS 3720* Kısım 406 - Bitümlü Temel (Sayfa 501) - - Asphalt Institute MS-2 Kısım 406 - Bitümlü Temel (Sayfa 406/4)
AÇIKLAMALAR

Kısım 407 - Asfalt Betonu Binder ve Aşınma Tabakaları

42 Binder Tabakası Dizaynı TS 3720* - - Asphalt Institute MS-2 Kısım 407 - Asfalt Betonu Binder ve Aşınma Tabakaları (Sayfa 407/5)
(Sayfa 517)
43 Taş Mastik Asfalt Tabakası Dizaynı TS 3720* Kısım 408 - Taş Mastik Asfalt (TMA) (Sayfa 534) - - - Kısım 408 - Taş Mastik Asfalt (TMA) (Sayfa 408/5)
44 Alttemel Tabakası Dizaynı - Kısım 401 - Alttemel (Sayfa 456 ve 457) - - - Kısım 401 - Alttemel (Sayfa 401/1 ve 401/2)
45 Plentmiks Temel Tabakası Dizaynı - Kısım 402 - Temel (Sayfa 469 ve 470) - - - Kısım 402 - Temel (Sayfa 402/8)
AÇIKLAMALAR
G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O

BİTÜM YOĞUNLUK ve ÖZGÜL AĞIRLIK TAYİNİ
(TS EN 15326+A1: 2010)
Doküman No Rev. Tarih
GOİ.OYİAŞ.LDT. 31 1 20.04.2017
1. AMAÇ
Belirli sıcaklıktaki (25°C) bitümlü bağlayıcıların yoğunluğunun aynı sıcaklıktaki suyun yoğunluğuna
G
oranının (bitüm özgül ağırlığının) piknometre metodu kullanılarak bulunması amaçlanmaktadır.
İ AY
2. KAPSAM ve SORUMLULUK
Bu talimat, bitümlü bağlayıcıların özgül ağırlık deneyi için numune hazırlanması, deneyin
R ÖM
yapılması ve deney sonuçlarının hesaplanmasını kapsamaktadır.
3. DENEY STANDARTI ve ŞARTNAME

Bİ N
TS EN 15326+A1:2010 standartı bu deneyin uygulanmasında kullanılmaktadır. standartı bu
İM
deneyin uygulanmasında kullanılmaktadır. Deneyde şartname limitleri olarak, Karayolları Teknik
-
Şartnamesi 2006 ve Gebze – Orhangazi – İzmir (Körfez Geçişi ve Bağlantı Yolları Dahil) Otoyol
TE .
Projesi kapsamında hazırlanan Kalite Kontrol Test Planı esas alınmaktadır.

Lİ A.Ş
4. DENEY EKİPMANLARI
• Piknometre (Üzerinde cam kapağı olan silindirik veya konik cam kap. 25±2 cm3
kapasiteli ve 40 g ‘a kadar tartılabilen)
KA L
• Sabit sıcaklıkta su banyosu (Piknometreden daha fazla derinliğe sahip olan ve sıcaklığı
25±0,2 °C aralığında koruyabilen)
YO
• Etüv (Bitümlü bağlayıcıları eritmek için 200 °C ‘ye kadar olan sıcaklıkta)
• Beher (600 mL kapasiteli)
• Terazi (1 mg duyarlılıkta)
TO
5. DENEY YAPILIŞI
5.1. Numune Hazırlanması
O
Laboratuvara gelen numunenin homojen ve kirlenmemiş olması gereklidir. Analiz numunesinden

en az 100 g ayrılır ve uygun bir kaba aktarılır (TS EN 12594). Numunenin alınması için ısıtılmış
bıçak kullanılabilir.
Numune tahmin edilen yumuşama noktasının (TS EN 1427) 100°C üzerindeki sıcaklığı
geçmeyecek kadar en fazla 2 saat ısıtılır ve temiz bir piknometreye doldurulur. Polimer modifiye
bitümler yumuşama noktası dikkate alınmadan 180 °C - 200°C arasındaki etüvde 2 saat ısıtılır.
Numune piknometreye doldurulduktan hemen sonra, numunedeki hava kabarcıklarının
uzaklaşması ve numuneyi tozdan korumak için üzeri kapakla kapatılır.

5.2. Deney İşlemi
Piknometre temizlenip kurutulduktan sonra kapağı ile birlikte terazide tartılır (A). Piknometre
bundan sonra 25°C’de bulunan saf (damıtılmış) su ile doldurulur, kapağı sıkıca kapatılır. Kabın
dışına taşan sular temiz ve kuru bir bez ile iyice silindikten sonra tekrar tartılır (B).
Bitümlerin özgül ağırlıklarını tayin için yaklaşık olarak piknometrenin 3/4’ünü dolduracak kadar
akıcı hale getirilmiş bitüm kullanılır. Bitümün piknometredeki son seviyesinin üzerinde,
piknometre kenarlarında herhangi bir bitüm malzemesi olmaması için önlem alınmalıdır.
G
Piknometrenin 3/4 ‘ü bitümlü bağlayıcı ile doldurulduktan sonra oda sıcaklığına kadar soğutulur
(en az 40 dk) ve kapağı ile birlikte tartılır (C).
İ AY
Tartımı alınan piknometre içindeki bitümlü bağlayıcının üzeri saf (damıtılmış) su ile doldurulur ve
kapağı sıkıca yerleştirilir. Sıcaklığı 25 ± 0,50C’de tutulan su banyosuna daldırılarak, bu durumda en
R ÖM
az 30 dakika bekletilir. Piknometre sudan çıkarıldıktan sonra dışı temiz bir bezle iyice silinerek
kurulanır ve tartılır (D).
5.3. Deney Sonuçlarının Hesaplanması

Bİ N
İM
Bitüm özgül ağırlığı (G b );
-
𝐶𝐶−𝐴𝐴 A = Piknometre + kapak ağırlığı
G b = (𝐵𝐵−𝐴𝐴)−(𝐷𝐷−𝐶𝐶)
TE .
B = Piknometre, su ve kapak ağırlığı

Lİ A.Ş
C = Piknometre, bitüm ve kapak ağırlığı

D = Piknometre, bitüm, su ve kapak ağırlığı
KA L
Not: En az iki deney yapılmalıdır ve deney sonucu yapılan iki özgül ağırlık deneyinin ortalamasıdır.
İki deney arasındaki fark 0,002 g/cm3 ‘den fazla olmamalıdır.
YO
TO
O

TÜRK STANDARDI
TS EN 15326+A1
Ocak 2010
G
TS 1087:1972, TS EN 15326:2008 yerine
İ AY
R ÖM
ICS 75.140; 91.100.50
Bitüm ve bitümlü bağlayıcılar-Yoğunluk ve özgül kütle tayini-Kapiler
Bİ N kapaklı piknometre yöntemi
İM
-
Bitumen and bituminous binders - Measurement of density and specific gravity -
Capillary-stoppered pyknometer method
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
Bitumes et liants bitumineux - Mesure de la Bitumen und bitumenhaltige Bindemittel -

TO
masse Messung der

volumique et de la densité - Méthode du Dichte und der relativen Dichte -
pycnomètre à Pyknometerverfahren mit
bouchon capillaire Kapillarstopfen
O
TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
KARAYOLLARI GENEL MÜDÜRLÜGÜ'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 16.09.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 75.140; 91.100.50 TS EN 15326+A1 : 2010-01
TÜRK STANDARDI
EN 15326:2007+A1:2009
Milli Önsöz
Bu standard, CEN/TC 336 “Bituminous binders - Bitümlü bağlayıcılar” Teknik Komitesi tarafından
hazırlanmış, CEN tarafından 05.04.2009 tarihinde onaylanmış ve Türk Standardları Enstitüsü Teknik
Kurulu'nun 19.01.2010 tarihli toplantısında Türk Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar
verilmiştir.
Bu standardda kullanılan bazı kelimeler ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir
patent hakkının belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.
Bu standard yayınlandığında TS 1087:1972, TS EN 15326:2008 standardının yerini alır.
G
CEN üyeleri sırasıyla, Almanya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti,
İ AY
Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İrlanda,İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda,
Kıbrıs, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Malta, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya,
Slovakya, Slovenya ve Yunanistan'ın millî standard kuruluşlarıdır.
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O
TS EN 15326+A1 : 2010 standardı, EN 15326:2007+A1:2009 standardı ile birebir aynı olup, Avrupa Standardizasyon Komitesi 'nin (Avenue
Marnix 17, B-1000 Brussels) izniyle basılmıştır.
Avrupa StandardlarınınTÜRK STANDARDLARININ

herhangi bir şekildeTELiF
üye ülkelerine aittir.KARAYOLLARI
HAKKI TSE'YE
ve herhangi AiTTiR.
bir yolla tümSTANDARDIN BU NÜSHASININ
kullanım hakları
GENEL MÜDÜRLÜGÜ'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 16.09.2015
TSE kanalıyla CEN/CENELEC'den yazılı izin alınmaksızın çoğaltılamaz.
KULLANIM iZNiKomitesi
Avrupa Standardizasyon TSE TARAFINDAN
(CEN/CENELEC) ve

TS EN 15326+A1 : 2010-01
EUROPEAN STANDARD EN 15326:2007+A1

NORME EUROPÉENNE
EUROPÄISCHE NORM May 2009
ICS 75.140; 91.100.50 Supersedes EN 15326:2007
English Version
Bitumen and bituminous binders - Measurement of density and
G
specific gravity - Capillary-stoppered pyknometer method
İ AY
Bitumes et liants bitumineux - Mesure de la masse Bitumen und bitumenhaltige Bindemittel - Messung der
volumique et de la densité - Méthode du pycnomètre à Dichte und der relativen Dichte - Pyknometerverfahren mit
bouchon capillaire Kapillarstopfen
R ÖM
This European Standard was approved by CEN on 10 February 2007 and includes Amendment 1 approved by CEN on 5 April 2009.
CEN members are bound to comply with the CEN/CENELEC Internal Regulations which stipulate the conditions for giving this European
Standard the status of a national standard without any alteration. Up-to-date lists and bibliographical references concerning such national
Bİ N
standards may be obtained on application to the CEN Management Centre or to any CEN member.
İM
This European Standard exists in three official versions (English, French, German). A version in any other language made by translation
under the responsibility of a CEN member into its own language and notified to the CEN Management Centre has the same status as the
-
official versions.
TE .
CEN members are the national standards bodies of Austria, Belgium, Bulgaria, Cyprus, Czech Republic, Denmark, Estonia, Finland,
Lİ A.Ş
France, Germany, Greece, Hungary, Iceland, Ireland, Italy, Latvia, Lithuania, Luxembourg, Malta, Netherlands, Norway, Poland, Portugal,
Romania, Slovakia, Slovenia, Spain, Sweden, Switzerland and United Kingdom.
KA L
YO
TO
O
EUROPEAN COMMITTEE FOR STANDARDIZATION

COMITÉ EUROPÉEN DE NORMALISATION
EUROPÄISCHES KOMITEE FÜR NORMUNG
Management Centre: Avenue Marnix 17, B-1000 Brussels
© 2009 CEN All rights of exploitation in any form and by any means reserved Ref. No. EN 15326:2007+A1:2009: E
worldwide for CEN national Members.

TS EN 15326+A1 : 2010-01
EN 15326:2007+A1:2009 (E)
Contents Page
Foreword ..............................................................................................................................................................3
1 Scope ......................................................................................................................................................4
2 Normative references ............................................................................................................................4
G
3 Terms and definitions ...........................................................................................................................4
4 Principle ..................................................................................................................................................5
İ AY
5 Reagents .................................................................................................................................................5
6 Apparatus ...............................................................................................................................................5
R ÖM
7 Procedure ...............................................................................................................................................6
8 Calculations............................................................................................................................................9
9 Precision .............................................................................................................................................. 10
10 Report .................................................................................................................................................. 11
Bİ N
İM
Bibliography ..................................................................................................................................................... 12
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O
2
TS EN 15326+A1 : 2010-01
EN 15326:2007+A1:2009 (E)
Foreword
This document (EN 15326:2007+A1:2009) has been prepared by Technical Committee CEN/TC 336
“Bituminous binders”, the secretariat of which is held by AFNOR.
This European Standard shall be given the status of a national standard, either by publication of an identical
text or by endorsement, at the latest by November 2009, and conflicting national standards shall be withdrawn
G
at the latest by November 2009.
This document includes Amendment 1 approved by CEN on 2009-04-05.
İ AY
This document supersedes EN 15326:2007.
The start and finish of text introduced or altered by amendment is indicated in the text by tags ! ".
R ÖM
According to the CEN/CENELEC Internal Regulations, the national standards organizations of the following
countries are bound to implement this European Standard: Austria, Belgium, Bulgaria, Cyprus, Czech
Republic, Denmark, Estonia, Finland, France, Germany, Greece, Hungary, Iceland, Ireland, Italy, Latvia,
Bİ N
Lithuania, Luxembourg, Malta, Netherlands, Norway, Poland, Portugal, Romania, Slovakia, Slovenia, Spain,
İM
Sweden, Switzerland and United Kingdom.
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O
3
TS EN 15326+A1 : 2010-01
EN 15326:2007+A1:2009 (E)
1 Scope
This European standard specifies a procedure for determining the specific gravity and density of bituminous
binders at (25,0 ± 0,2) °C using the capillary-stoppered pyknometer method. Emulsions are excluded from the
scope of this method.
NOTE 1 This method can also be used for other hydrocarbon binders, for bituminous binders from other sources, e.g.
recovered from asphalt or after hardening and for bituminous binders containing filler. However, a lower precision is to be
expected.
NOTE 2 This test method may be performed at other temperatures (i.e. 15 °C). When doing so, the density values of
G
water and isopropanol should be determined.
The pyknometer method shall be used as a reference method for determining the specific gravity and density
İ AY
of bituminous binders.
WARNING — Use of this standard may involve hazardous materials, operations and equipment. This
R ÖM
standard does not purport to address all of the safety problems associated with its use. It is the
responsibility of the user of this standard to establish appropriate safety and health practices and
determine the applicability of regulatory limitations prior to use.
Bİ N
2 Normative references
İM
The following referenced documents are indispensable for the application of this document. For dated
-
references, only the edition cited applies. For undated references, the latest edition of the referenced
document (including any amendments) applies.
TE .
Lİ A.Ş
EN 58, Bitumen and bituminous binders – Sampling bituminous binders
EN 1427, Bitumen and bituminous binders – Determination of the softening point – Ring and Ball method
EN 12594, Bitumen and bituminous binders – Preparation of test samples

KA L
YO
3 Terms and definitions

For the purposes of this document, the following terms and definitions apply.
TO
3.1
density (ρ)
3
mass per unit of volume of a material, measured in unit of kg/m
O
NOTE 1 Standard temperature for determining the density of bituminous binders is (25,0 ± 0,2) °C. Density, ρ, is
calculated from specific gravity, d, of the bituminous binder.
NOTE 2 Density is used for converting volumes to mass as required by other standards, applications and in sale
transactions.
3.2
specific gravity (d)
ratio of density of the bituminous binder, ρ, and density of a test liquid, ρT, measured under the same
conditions, at 25,0 °C
ρ
d 25 / 25 = (1)
ρT
4
TS EN 15326+A1 : 2010-01
EN 15326:2007+A1:2009 (E)
4 Principle
Masses of equal volumes of bituminous sample and of test liquid are compared. Equal volumes are ensured
by the pyknometer being filled so as to overflow when placed in a bath at the test temperature until thermal
equilibrium is reached (approximately 30 min).
The calibrated pyknometer is filled approximately three quarters of its capacity with the bituminous binder to
be tested and weighed with the stopper. The pyknometer is filled with a test liquid and weighed again. From
the different masses, specific gravity and density shall be calculated.
5 Reagents
G
5.1 Test liquids
İ AY
Freshly boiled and cooled distilled water or deionized water shall be used to fill the pyknometer, the low-form
beaker (6.6) and the waterbath.
R ÖM
For testing petroleum cut-back and fluxed bitumen for which specific gravity at 25 °C is assumed to be lower
3
than 1, isopropanol (propan-2-ol) with a density of (782,7 ± 0,1 ) kg/m at 25 °C shall be used.
5.2 Solvents
Bİ N
İM
Appropriate solvents are required to clean the equipment used.
-
TE .
6 Apparatus
Lİ A.Ş
6.1 Pyknometer
Glass, consisting of a conical or cylindrical vessel carefully ground to receive an accurately fitting glass
3
stopper. The stoppered pyknometer shall have a capacity of (25 ± 2) cm , and shall weigh not more than 40 g.
KA L
The wide-mouth (Hubbard) form of pyknometer may be used as detailed in ISO 3507. In case larger samples
YO
are available, a larger Hubard pyknometer with a 50 ml capacity may be used also detailed in ISO 3507;
masses should be determined with the same accuracy.
The upper part of the stopper shall be smooth and perfectly flat. Its lower part shall be concave to allow air
TO
bubbles to easily escape through the opening. The concave part shall have a height of (5 ± 1) mm in the
middle.
An example of suitable pyknometer is illustrated in Figure 1.

O
5
TS EN 15326+A1 : 2010-01
EN 15326:2007+A1:2009 (E)
Dimensions in millimetres
G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
Figure 1 — Example of a capillary-stoppered pyknometer
TE .
Lİ A.Ş
6.2 Constant-temperature water bath, having a depth greater than that of the pyknometer, capable of
being maintained within (± 0,2) °C of the desired temperature.
6.3 Bath thermometer

KA L
Thermometer shall be readable to (± 0,1) °C and shall be linked to the agreed reference standards.
YO
6.4 Balance
Laboratory balance capable to reach the required precision.

TO
6.5 Appropriate oven
For temperatures up to 220 °C, in order to melt any kind of bituminous binder. The appropriate temperature
O
shall be adapted to the type of binder tested.
6.6 Low-form beaker
Capacity of 600 ml is convenient.
7 Procedure
7.1 General
Samples shall be taken and prepared according to EN 58 and EN 12594.
6
TS EN 15326+A1 : 2010-01
EN 15326:2007+A1:2009 (E)
7.2 Preparation of equipment
7.2.1 Preparation of the water bath
Fill the water bath with distilled water or deionized water and maintain the temperature of the water bath within
(25 ± 0,2) °C.
7.2.2 Conditioning of the low –form beaker
Partially fill the 600 ml low-form beaker (6.6) with freshly boiled and cooled distilled or deionized water to a
level that will allow the pyknometer to be immersed to a depth of not less than approximately 40 mm.
G
Partially immerse the beaker in the water bath to a depth sufficient to allow the bottom of the beaker to be
immersed to a depth of not less than approximately 100 mm, while the top of the beaker is above the water
İ AY
level of the bath. Clamp the beaker in place for approximately 30 min.
7.3 !Calibration of the pyknometer
R ÖM
7.3.1 General
The calibration shall be carried out at least once a year in accordance with the procedure detailed below.
Such a calibration is valid only for the temperature at which it is carried out.
Bİ N
İM
In this standard, except if mentioned explicitly, the reference to the pyknometer specifies the pyknometer body
and its stopper.
-
During the year or in case of doubt about any result, a new determination of the mass of the empty
TE .
Lİ A.Ş
pyknometer and the mass of the pyknometer filled with the test liquid shall be carried out.
The calibrated pyknometers shall be preserved from dust and from stains.
When first using a new pyknometer, register the pyknometer body and its stopper with a permanent readable
marking that may not change the mass of the pyknometer through time (typically engraved glass). Mention
KA L
clearly that the pyknometer body and its stopper are not dissociable.
YO
7.3.2 Calibrations of the mass of the empty pyknometer and the mass of the pyknometer filled with
the test liquid
7.3.2.1 Determination of the mass of the empty pyknometer and the mass of the pyknometer with
TO
the test liquid by 2 operators
When evaluating the mass of the empty pyknometer (A) and the mass of the pyknometer filled with the test
liquid (B), the measurements shall be carried out by at least 2 operators, if possible on the same day.
O
If only one operator carries out the 2 determinations, i.e. the determinations of the mass of the empty
pyknometer (A) and the mass of the pyknometer filled with the test liquid (B), each of those two
determinations shall carried out twice within at least 24 h in between but no more than 72 h.
7.3.2.2 Calibration of the mass of the empty pyknometer (A)
Thoroughly clean the pyknometer with solvent and remove the solvent completely by storing the pyknometer
in an oven at approximately 10 °C above the boiling point of the solvent used. Allow the pyknometer to cool to
ambient temperature (18 °C to 28 °C) and clean it with care to prevent electrostatic charge.
Weigh the pyknometer to the nearest mg without handling it with fingers but with grippers. Designate this
mass as A.
7
TS EN 15326+A1 : 2010-01
EN 15326:2007+A1:2009 (E)
7.3.2.3 Referencing the pyknometer and its empty mass (A)
Report in the appropriate document, the pyknometer identification mark (see 7.3.1) and its empty mass (A), as
the average of the independent results determined by one or two operators. This mass evaluated at least
once a year, will be considered for the determination of the specific gravity or the density as detailed in this
standard under Clause 8.
7.3.2.4 Calibration of the mass of the pyknometer filled with the test liquid (B)
Fill the pyknometer with the test-liquid at close to 25 °C, place the stopper on loosely. Place the pyknometer in
G
the low-form beaker (7.2.2) and press the stopper firmly in place. If the test liquid is water, the water surface
shall overflow the capillary stopper of the pyknometer; if the test liquid is isopropanol the water surface shall
İ AY
be in the middle of the capillary stopper.
Allow the pyknometer to remain in the beaker for not less than 30 min. Remove the pyknometer from the bath,
immediately dry the top of the stopper with one stroke of a dry towel and then quickly dry the remaining
R ÖM
outside area of the pyknometer. The top of the stopper shall not be re-dried even if a small droplet of water
forms when removing the pyknometer from the beaker, the proper mass of the contents at the test
temperature is thus recorded. If moisture condenses on the pyknometer during weighing, quickly redry the
outside of the pyknometer (excluding the top) before recording the mass.
Bİ N
Weigh to the nearest mg. Designate the mass of the pyknometer plus test liquid as B.
İM
Empty the pyknometer and dry it in the oven at (110 ± 5) °C.
-
7.3.2.5 Referencing the pyknometer and its mass determined with the test liquid (B)
TE .
Lİ A.Ş
Report in an appropriate document, the pyknometer identification mark and its mass determined with the test
liquid (B), as the average of the independent results determined by one or two operators. This mass evaluated
at least once a year, will be considered for the determination of the specific gravity or the density as detailed in
this standard under Clause 8."
KA L
YO
7.4 !Performing the routine test
7.4.1 Determination of the empty mass of the pyknometer

TO
Before any determination of the specific gravity or the density of a bituminous binder, the empty pyknometer
shall be weighed and its mass shall be compared to the mass (A) determined when calibrating (see 7.3.2.2
and 7.3.2.3). In case those 2 masses are in no way different from more than 5 mg, the masses (A) and (B)
evaluated when calibrating the pynometer shall be used for the calculations detailed under Clause 8. On the
O
contrary, a new calibration shall be performed as detailed under sub-clause 7.3.
7.4.2 Weighing of the pyknometer filled with bituminous binder sample
Pour enough sample into the clean, dry, warmed pyknometer (within the range 50 °C to 80 °C) to fill three
quarters of its capacity. Take precautions to keep the material from touching the sides of the pyknometer
above the final level and to prevent the inclusion of air bubbles. Except when testing fluxed or cut-back
bitumen, in case bubbles are visible on the surface and/or on the walls of the pyknometer, place the filled
pyknometer (without stopper) in an oven, for (20 ± 2) min., at a temperature of 80 °C to 90 °C above the
softening point, determined by Ring and Ball method (EN 1427) to allow air bubbles to disappear.
Allow the pyknometer and its content to cool to ambient temperature for a period of not less than 40 min,
protecting it from dust. Weigh the pyknometer with the stopper to the nearest 1 mg. Designate the mass of the
pyknometer plus sample as C."
8
TS EN 15326+A1 : 2010-01
EN 15326:2007+A1:2009 (E)
7.5 Weighing of the pyknometer filled with bituminous binder sample added with test liquid
Add test liquid to the pyknometer already containing the bituminous binder sample, place the stopper loosely,
place the pyknometer in the beaker at (25 ± 0, 2)°C and press the stopper firmly in place. If the test-liquid is
water, the water surface shall overflow the capillary stopper of the pyknometer. If the test-liquid is isopropanol,
the liquid surface shall be in the middle of the stopper. Allow the pyknometer to remain in the beaker for a
period of no less than 30 min. Remove the pyknometer from the beaker. Dry and weigh using the same
technique and timing as employed in 7.3.3. Designate the mass of the pyknometer plus sample plus test liquid
as D.
8 Calculations
G
8.1 Symbols
İ AY
The following symbols are used in the calculations:
A is the mass (g) of the pyknometer including weight of the stopper;
R ÖM
B is the mass (g) of the pyknometer filled with test liquid (water or isopropanol);
C is the mass (g) of the pyknometer partially filled with bituminous binder sample;
Bİ N
İM
D is the mass (g) of the pyknometer plus bituminous binder sample plus test liquid;
-
d25/25 is the specific gravity of bituminous binder at 25 °C;
TE .
ρT
Lİ A.Ş
is the density of the test liquid.
3
In case water is used as the test liquid, density shall be considered equal to 997,0 kg/m at 25,0 °C. For
testing cut-back and fluxed bitumen where isopropanol is required, its density shall be considered equal to
3
782,7 kg/ m at 25 °C.
KA L
NOTE Water density value at 25,0 °C mentioned above is taken from a table reported in EN ISO 3838 [2]. In case the
YO
test method is performed at any other temperature, water density at this temperature should be found out from the same
table if possible.
8.2 Calculations of specific gravity and density

TO
Calculate specific gravity, d, with 3 decimal places, and density of the bituminous binder, ρ, to the nearest
3
1kg/m as follows:
O
C−A
d 25 / 25 = (2)
(B − A ) − ( D − C )
and
C−A
ρ= ×ρ (3)
( B − A ) − (D − C ) T
Two determinations minimum are necessary, starting each determination from sub-clause 7.1. The result is
3
the average of the two first determinations not differing more than 2 kg/m .
NOTE For the binders from other procedures, e.g. recovered from asphalt, after hardening or for binders containing
filler, a lower precision is to be expected.
9
TS EN 15326+A1 : 2010-01
EN 15326:2007+A1:2009 (E)
9 Precision
9.1 Repeatability
The difference between two test results obtained by the same operator with the same apparatus under
constant operating conditions on identical test material would, in the long run, in the normal and correct
operation of the test method, exceed the values given in Table 1 only in one case in twenty.
9.2 Reproducibility
The difference between two single and independent test results obtained by different operators working in
G
different laboratories on identical test material would, in the long run, in the normal and correct operation of
the test method, exceed the value given in Table 1 only in one case in twenty.
İ AY
The following criteria shall be used for judging the acceptability of results
Table 1 — Precision values on density
R ÖM
Repeatability Reproducibility
Binder
3 3
Bİ N kg/m kg/m
Bitumen 3 5
İM
Fluxed bitumen 3 6
-
Other binders 3 7
TE .
Lİ A.Ş
NOTE Precision values of specific gravity are 1/1 000 of the values mentioned in Table 1 dealing with
density.
KA L
YO
TO
O
10
TS EN 15326+A1 : 2010-01
EN 15326:2007+A1:2009 (E)
10 Report
The test report shall contain at least the following information:
a) type and complete identification of the sample under test;
b) reference of this European standard;
c) reference to the type of pyknometer used;
d) test liquid used and bath temperature;
G
3
e) results of specific gravity and density (to the nearest kg/m );
İ AY
f) any deviation, by agreement or otherwise, from the specified procedure;
g) date of the test.
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O
11
TS EN 15326+A1 : 2010-01
EN 15326:2007+A1:2009 (E)
Bibliography
[1] EN 12597, Bitumen and bituminous binders – Terminology.
[2] EN ISO 3838, Crude petroleum and liquid or solid petroleum products – Determination of density or
relative density – Capillary-stoppered pyknometer and graduated bicapillary pyknometer methods (ISO
3838:2004).
[3] ASTM D70-03, Standard Test Method for Density of Semi-Solid Bituminous Materials (Pycnometer
Method).
G
[4] ISO 3507, Laboratory glassware – Pyknometers
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O
12
İĞNE BATMA DERİNLİĞİ TAYİNİ (BİTÜM PENETRASYON DENEYİ)
(TS EN 1426: 2015)
GOİ.OYİAŞ.LDT. 32 1 20.04.2017
1. AMAÇ
Bitümlü bağlayıcıların sertlik ve kıvamlılıklarının iğne batma derinliği metodu (penetrasyon) ile
G
bulunması amaçlanmaktadır.
İ AY
Bu talimat, bitümlü bağlayıcıların kıvamlılığının tayini (penetrasyon değeri) için numune
R ÖM
hazırlanması, deneyin yapılması ve deney sonuçlarının hesaplanmasını kapsamaktadır.

Bİ N
TS EN 1426:2015 standartı bu deneyin uygulanmasında kullanılmaktadır. standartı bu deneyin
İM
uygulanmasında kullanılmaktadır. Deneyde şartname limitleri olarak, Karayolları Teknik
-
TE .

Lİ A.Ş
• Penetrometre (Şekil 1)
İğne yuvasının ihmal edilebilir bir seviyede sürtünme ile düşey olarak hareket etmesine ve
KA L
iğnenin batma derinliği değerini 0,1 mm yaklaşımla ölçmeye uygun olan alettir. İğne yuvası,
YO
cihazdan kolaylıkla çıkarılabilmeli ve kütlesi 47,5 ±0,05 g olmalıdır. İğne yuvası üzerinde yoksa
iğne yuvası üzerine takmak için 50,0 ± 0,05 g lık bir kütle bulunmalıdır.
• Deney İğnesi
TO
İğnenin silindirik gövdesinin çapı 1 -1,02 mm arasında ve bir ucu, koni açısı bütün koni boyunca
8°40’ - 9°40’ olacak şekilde simetrik olarak konik hale getirilmiş olmalıdır. İğnenin konik kısmı,
O
silindirik gövde ile eş eksenli olmalıdır. Silindirik gövde ile konik kısmın birleşme noktasında,
eksenler arasındaki toplam fark 0,2 mm’yi geçmemelidir. İğnenin konik ucu, ucun çapı 0,14 – 0,16
mm oluncaya kadar, 2° ‘lik yaklaşımla eksene dik olarak taşlanmalıdır. 330x0,1 mm ye kadar olan
iğne batma derinliği için 50 mm boyunda iğne kullanılmalıdır. 330x0,1 – 500x0,1 mm arasında
olan iğne batma derinliği için kütle ve boyutla ilgili şartlar sağlayan iğneler kullanılmalıdır.
İğne, 5 mm ile 10 mm kısmı yüksük içinde kalacak şekilde paslanmaz çelik veya pirinç yüksüğe
sıkıca tutturulmalıdır. Yüksüğe tutturulmuş iğnenin ucunun veya herhangi bir kısmının yüksük
eksenine göre olan durumu, 1 mm’den daha fazla sapmamalıdır. Yüksük, 3,10±0,15 mm çapında
ve 38±1 mm uzunluğunda olmalıdır.
Yüksük ve iğnenin toplam kütlesi 2,5±0,05 g olmalıdır.

Not 1: Yüksüğün kütlesi, delik açılarak veya yan yüzü tıraşlanarak istenilen değere getirilebilir.
Not 2: İlave kütle ile birlikte iğne ve iğne yuvasının toplam kütlesi, 100 g’lık hareketli yükü
meydana getirir.
• Deney Numunesi Kabı
Metal veya cam, silindirik düz tabanlı kap. Kabın iç derinliği, beklenen iğne batma derinliğinden
en az 10 mm daha fazla olmalı ve 35 mm ‘den daha az olmamalıdır. İç çapı en az 55 mm olmalı ve
G
70 mm’yi geçmemelidir.
İ AY
Deney numunesi kabı için tavsiye dilen boyutlar Tablo-1 ‘de bulunmaktadır:
Tablo 1: İğne Batma Derinliği (Penetrasyon) ve Kalıp Boyutları Arasındaki İlişki
R ÖM
Havada Soğuma
Yaklaşık Süresi veya
İğne batma derinliği, İç derinlik, İç çap,
Numune Hacmi, Suda Koşullandırma
0,1 mm mm mm
mL Süresi,
Bİ N
dk
i < 160
İM
160 ≤ i < 330
35
45
55
70
80
170
60
75
-
330 ≤ i < 500 60 70 230 90
TE .
Lİ A.Ş
100x 0,1 mm ‘den daha az penetrasyonlar için, kabın iç yüksekliği en az 20 mm olmalıdır. 100x0,1
mm – 200x0,1 mm penetrasyonlarda, kabın iç yüksekliği en az 30 mm olmalıdır.
KA L
YO
Penetrasyon değerini
okuma aparatı
TO
Deney İğnesi
Aktarma Kabı
O
Deney Numunesi Kabı
Şekil 1: Penetrometre Cihazı

• Su banyosu (Sabit sıcaklıklı, en az 10 litre kapasiteli ve deney numunesi sıcaklığını ±0,15
°C ‘de koruyabilen)
• Aktarma Kabı
En az 350 mL kapasiteli ve deney numunesi kabının tamamen su ile çevrilmesini sağlayacak

derinlikte olan, su banyosu dışında yapılacak tayinler için aktarma kabı kullanılmalıdır.
Aktarma kabının tabanı penetrometre tablasına yerleştirildiğinde sallanmayacak şekilde yapılmış

olmalıdır. Aynı şekilde, deney numunesi kabının oturtulduğu yüzey de deney numunesinin iğne
G
batma derinliği değeri tayin edilirken, kap sallanmayacak şekilde yapılmalıdır.
İ AY
5. DENEY YAPILIŞI
R ÖM
Numune EN 58 ‘e göre alınır. En az 100 g (gerekiyorsa ısıtılmış bıçak ile) ayrılır ve uygun bir kaba
aktarılır. Numune tahmin edilen yumuşama noktasının (TS EN 1427) 100 °C üzerindeki sıcaklığı
geçmeyecek kadar en fazla 2 saat ısıtılır ve temiz bir piknometreye doldurulur. Polimer modifiye
bitümler yumuşama noktası dikkate alınmadan 180 °C – 200 °C arasındaki etüvde 2 saat ısıtılır.
Bİ N
Deney numunesi tayin sıcaklığına kadar soğutulduğunda (25 °C), numune derinliği iğnenin tahmin
İM
edilen girme miktarından en az 10 mm daha fazla miktarda numune olacak şekilde numune
-
kabına doldurulmalıdır.
TE .
Lİ A.Ş
Numune kapları doldurulduğunda, üzerleri uygun büyüklükteki dudaklı birer beherle gevşek
olarak hemen kapatılır.
Numuneler, 15-30 °C ortam sıcaklığında soğumaya bırakılır. Derinliği 45 mm’ye kadar olan
numuneler 60-90 dk süreyle, derinliği 45-60 mm olan numuneler 90-120 dk süreyle soğumaya
KA L
bırakılır. Hacmi 180 mL’den fazla olan numunelerin soğutma süresi ise her 100 mL için 60-90 dk
YO
olmalıdır. Numuneler soğutma süreleri kadar bir süreyle sabit sıcaklık banyosunda tutulduktan
sonra deneye başlanır.
TO
Not: 25 °C ‘nin altındaki sıcaklıklarda yapılan tayinler için soğutma süresinin daha uzun tutulması
gerekebilir.
Şartların belirtilmediği durumlarda, 3300 x 0,1 mm’nin altındaki iğne batma derinliği değerleri için
O
sıcaklık, toplam uygulanan yük ve yük uygulama süresi, sırasıyla 25 °C, 100 g ve 5 sn olmalıdır.
330 x 0,1 mm’den daha büyük iğne batma derinliği değerleri için deney şartları, sırasıyla 15 °C,
100 g ve 5 sn olmalıdır.

5.2. Deney İşlemi
İğne Yuvası ve iğnelerin Hazırlanması
İğne yuvası ve kılavuzun, su veya diğer harici maddelerle kirlenmiş olup olmadığı kontrol edilir.
İğne yuvasının, kılavuz içinde serbestçe hareket ettiğinden emin olunmalıdır. İğne toluen veya
benzer çözücü ile temizlenir, temiz bir bezle kurulanarak yuvasına yerleştirilir. Aksi belirtilmedikçe
50 g’lık ilave yük, yuva üzerine yerleştirilerek tatbik edilen toplam yükün 100 ± 0,1 g olması
sağlanır.
G
Sabit Sıcaklık Banyosunda Yapılan Deneyler
İ AY
Deneyler banyo içerisinde yapıldığında, deney numunesi kabı, sıcaklık banyosundaki delikli rafa
yerleştirilir. Deney numunesi kabı, banyodaki su ile tamamen kapatılacak şekilde banyoda
R ÖM
tutulmalıdır.
Sabit Sıcaklık Banyosu Dışında Yapılan Deneyler
Deneyler banyo dışında yapıldığında, daha önceden deney numuneleriyle birlikte banyoya
Bİ N
yerleştirilmiş olan aktarma kabına, deney numunesi kabı yerleştirilir. Aktarma kabındaki deney
İM
numunesi kabın üzeri sabit sıcaklık banyosundaki su ile tamamen kapatılır. Aktarma kabı
-
banyodan alınarak penetrometre tablasına yerleştirilir. Ölçüm işlemi tamamlanana kadar
TE .
aktarmanın seçilen sıcaklıkta olduğundan emin olunmalıdır. Aktarma kabını su banyosundan

Lİ A.Ş
çıkardıktan sonraki 1 dakika içinde deneye başlanmalıdır.
İğne Batma Derinliği Tayini
Deney numunesi kabı penetrometreye yerleştirildikten sonra, deney iğnesi ucu deney numunesi
KA L
yüzeyindeki yansıma ile temas ettirilip numuneye batmayıncaya kadar yavaşça aşağı doğru
YO
indirilir. İğnenin sıfır noktası kaydedilir ve belirtilen süre için iğne tutucusu çabuk bir şekilde
serbest bırakılır. Ölçme sırasında kap hareket ederse, deney devam edilmez. Gerektiğinde,
iğnenin numuneye batmasını mm’nin ondabiri (0,1 mm) olarak ölçmek için deney cihazı ayarlanır.
TO
Not: İğne konumunun ayarlanması için aydınlatılmış bir metil metakrilat tüp gibi iyi aydınlatma
sağlayan maddelerden veya bir mercekten yararlanılabilir.
O
3 ayrı iğne ile, deney numunesi kabı kenarlardan 10 mm mesafede ve birbirlerinden 10 mm’den
yakın olmayan noktalarda en az 3 ölçüm yapılır. Her bir ölçüm için temiz iğneler kullanılmalıdır.
Penetrasyon 100 x 0,1 mm’den büyükse, bütün iğneler deneylerin hepsi tamamlanıncaya kadar
numunede saplı olarak bırakılır. Ölçümlerin banyo dışında yapıldığı durumlarda 3 ölçüm sıcaklık
toleransları içerisinde gerçekleştirilemiyorsa deney numunesi kabı ve aktarma kabı banyoya
yerleştirilerek ölçümler yeniden yapılmalıdır.

Ölçmelerin Geçerliliği Bakımından Aralarında Olabilecek En Büyük Fark
Sıcaklık, toplam yük ve yük uygulama süresinin; 25 °C, 100 g ve 5 sn olduğu durumlarda 3 ölçüm
arasındaki en büyük fark Tablo 2 ‘deki gibi olmalıdır.
Tablo 2: Üç adet Penetrasyon Ölçümü Arasında Olabilecek En Büyük Fark
0,1 mm olarak iğne batma

49 ‘a kadar 50 - 149 150 - 249 250 ve üzeri
derinliği değeri (penetrasyon)
En büyük ve en küçük ölçümler
G
2 4 6 8
arasındaki en büyük fark
İ AY
Ölçümler arasındaki en büyük fark aşıldığında, ölçümler iptal edilmeli ve ikinci bir deney
numunesi kabı kullanılarak deneyler tekrarlanmalıdır.
R ÖM
Deneylerin tamamlanmasından sonra, deney iğneleri uygun bir çözücü ile temizlenerek
korozyona uğramayacak ve hasar görmeyecek şekilde muhafaza edilir.
Bİ N
İM
Cihazda okunan değerlerin aritmetik ortalaması, milimetrenin onda biri (0,1 mm) değerine en
-
yakın tam sayıya yuvarlanılarak kaydedilir.
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O

TÜRK STANDARDI
TS EN 1426
Ekim 2015
G
TS EN 1426:2008 yerine
İ AY
R ÖM
ICS 75.140; 91.100.50
Bitüm ve bitümlü bağlayıcılar-İğne batma derinliği tayini
Bİ N
İM
Bitumen and bituminous binders - Determination of needle penetration
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
Bitumes et liants bitumineux - Détermination Bitumen und bitumenhaltige Bindemittel -

TO
de la Bestimmung der Nadelpenetration

pénétrabilité à l'aiguille
O

GEBZE-iZMiR OTOYOLU iNSAATI NÖMAYG A.O'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 06.04.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 75.140; 91.100.50 TS EN 1426 : 2015-10
TÜRK STANDARDI
EN 1426:2015
Milli Önsöz
verilmiştir.
Bu standard yayınlandığında TS EN 1426:2008 standardının yerini alır.
G
CEN üyeleri sırasıyla,Almanya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti,
İ AY
Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hırvatistan, Hollanda, İrlanda,İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya,
İzlanda, Kıbrıs, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Makedonya, Malta, Norveç, Polonya,
Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya, Türkiye ve Yunanistan'ın millî standard kuruluşlarıdır.
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O
TS EN 1426 : 2015 standardı, EN 1426:2015 standardı ile birebir aynı olup, Avrupa Standardizasyon Komitesi 'nin (Avenue Marnix 17,
B-1000 Brussels) izniyle basılmıştır.

Avrupa Standardlarının herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım hakları Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN) ve üye
ülkelerine aittir. TSETSE'DEN
kanalıylaiZiN
CEN'den yazılı izin
ALINMADAN almaksızın çoğaltılamaz.
STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
TS EN 1426 : 2015-10
EUROPEAN STANDARD EN 1426

NORME EUROPÉENNE
EUROPÄISCHE NORM July 2015
English Version
Bitumen and bituminous binders - Determination of needle
G
penetration
İ AY
Bitumes et liants bitumineux - Détermination de la Bitumen und bitumenhaltige Bindemittel - Bestimmung der
pénétrabilité à l'aiguille Nadelpenetration
R ÖM
This European Standard was approved by CEN on 27 May 2015.
standards may be obtained on application to the CEN-CENELEC Management Centre or to any CEN member.
Bİ N
İM
under the responsibility of a CEN member into its own language and notified to the CEN-CENELEC Management Centre has the same
status as the official versions.
-
CEN members are the national standards bodies of Austria, Belgium, Bulgaria, Croatia, Cyprus, Czech Republic, Denmark, Estonia,
TE .
Finland, Former Yugoslav Republic of Macedonia, France, Germany, Greece, Hungary, Iceland, Ireland, Italy, Latvia, Lithuania,
Luxembourg, Malta, Netherlands, Norway, Poland, Portugal, Romania, Slovakia, Slovenia, Spain, Sweden, Switzerland, Turkey and United
Lİ A.Ş
Kingdom.
KA L
YO
TO
O

CEN-CENELEC Management Centre: Avenue Marnix 17, B-1000 Brussels
© 2015 CEN All rights of exploitation in any form and by any means reserved Ref. No. EN 1426:2015 E

TS EN 1426 : 2015-10
Contents Page
Foreword ..............................................................................................................................................................3
1 Scope ......................................................................................................................................................4
G
4 Principle ..................................................................................................................................................4
İ AY
5 Apparatus ...............................................................................................................................................5
6 Sampling .................................................................................................................................................7
R ÖM
7 Procedure ...............................................................................................................................................8
8 Expression of results ............................................................................................................................9
9 Precision .............................................................................................................................................. 10
Bİ N
10 Test report ........................................................................................................................................... 10
İM
Annex A (informative) Characteristics of thermometers ............................................................................ 13
-
Bibliography ..................................................................................................................................................... 14
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O

TS EN 1426 : 2015-10
Foreword
This document (EN 1426:2015) has been prepared by Technical Committee CEN/TC 336 “Bituminous
binders”, the secretariat of which is held by AFNOR.
text or by endorsement, at the latest by January 2016, and conflicting national standards shall be withdrawn at
the latest by January 2016.
G
Attention is drawn to the possibility that some of the elements of this document may be the subject of patent
İ AY
rights. CEN [and/or CENELEC] shall not be held responsible for identifying any or all such patent rights.
The major changes to the standard at this revision have been:
R ÖM
— the normative reference to mercury thermometers has been deleted (see 5.7 and Annex A) and
— Table 1 and the description of 6.4 have been clarified and improved.
Bİ N
Apart from this various smaller adjustments have been made.
İM
According to the CEN/CENELEC Internal Regulations, the national standards organisations of the following
-
countries are bound to implement this European Standard: Austria, Belgium, Bulgaria, Croatia, Cyprus, Czech
Republic, Denmark, Estonia, Finland, Former Yugoslav Republic of Macedonia, France, Germany, Greece,
TE .
Hungary, Iceland, Ireland, Italy, Latvia, Lithuania, Luxembourg, Malta, Netherlands, Norway, Poland, Portugal,
Lİ A.Ş
Romania, Slovakia, Slovenia, Spain, Sweden, Switzerland, Turkey and the United Kingdom.
KA L
YO
TO
O

TS EN 1426 : 2015-10
1 Scope
This European Standard specifies a method for determining the consistency of bitumen and bituminous
binders. Normal procedure is described for penetrations up to (330 × 0,1) mm, but for penetrations above this
value, up to (500 × 0,1) mm, different operating parameters are necessary.
WARNING — Use of this European Standard may involve hazardous materials, operations and
equipment. This European Standard does not purport to address all of the safety problems associated
with its use. It is the responsibility of the user of this European Standard to establish appropriate
safety and health practices and determine the applicability of regulatory limitations prior to use.
G
İ AY
The following documents, in whole or in part, are normatively referenced in this document and are
indispensable for its application. For dated references, only the edition cited applies. For undated references,
R ÖM
the latest edition of the referenced document (including any amendments) applies.
EN 58, Bitumen and bituminous binders - Sampling bituminous binders
EN 1425, Bitumen and bituminous binders - Characterization of perceptible properties

Bİ N
İM
EN 1427, Bitumen and bituminous binders - Determination of the softening point - Ring and Ball method
-
EN 10088-3, Stainless steels - Part 3: Technical delivery conditions for semi-finished products, bars, rods,
TE .
wire, sections and bright products of corrosion resisting steels for general purposes
Lİ A.Ş
EN 12594, Bitumen and bituminous binders - Preparation of test samples
EN 12597, Bitumen and bituminous binders - Terminology
EN ISO 6508-1, Metallic materials - Rockwell hardness test - Part 1: Test method (ISO 6508-1)
KA L
YO
For the purposes of this document, the terms and definitions given in EN 12597 and the following applies.
TO
3.1
penetration
consistency, expressed as the distance in tenths of a millimetre that a standard needle will penetrate vertically
O
into a sample of the material under specified conditions of temperature, load and loading duration
4 Principle
The penetration of a standard needle into a conditioned test sample shall be measured. For penetrations up to
approximately (330 × 0,1) mm the operating parameters shall be a test temperature of 25 °C, an applied load
of 100 g, and a loading duration of 5 s. For penetrations expected above approximately (330 × 0,1) mm, the
test temperature shall be reduced to 15 °C but the operating parameters of the applied load and the loading
duration remain unchanged. Other conditions can be applied; also to reflect different purposes – e.g. 200 g,
60 s and 5 °C may be used as indicative for low temperature performance.

TS EN 1426 : 2015-10
5 Apparatus
Usual laboratory apparatus and glassware, together with the following:
5.1 Penetrometer; apparatus that permits a needle holder to move vertically without measurable friction
and enables the needle penetration to be determined to the nearest 0,1 mm. The needle holder shall be
readily detachable from the apparatus and shall have a mass of (47,50 ± 0,05) g. A weight of (50,00 ± 0,05) g
suitable for attachment to the needle holder shall be provided if not already fixed to the needle holder. The
stand upon which the specimen container, or transfer dish rests shall be flat and horizontal. The 50 g weight
shall be fixed underneath the support (see Figure 1).
An example of a suitable penetrometer is shown in Figure 1. To facilitate levelling, the penetrometer should be
G
provided with level adjustment screws.
İ AY
NOTE The use of the needle-holder of (97,50 ± 0,05) g without additional weight is also possible.
Equipment that controls the penetration time automatically may also be used. Such equipment shall be
checked regularly for correct penetration time (see 5.6).
R ÖM
5.2 Penetration needle, (see Figure 2)
5.2.1 Penetration needle specifications made from fully hardened, tempered and polished stainless steel
Bİ N
of type X105CrMo17 (1.4125), conforming to EN 10088-3, taking into account that it is not necessary to
İM
comply with the minimum content of molybdenum specified in that standard, and of Rockwell hardness C54 to
C60 determined in accordance with EN ISO 6508-1. The cylindrical body of the needle shall have a diameter
-
of 1,00 mm to 1,02 mm and one end shall be symmetrically tapered by grinding to a cone with an angle
between 8°40’ and 9°40’ over the entire cone length. The cone shall be co-axial with the cylindrical body of
TE .
the needle; the total axial variation of the intersection between the conical and cylindrical surfaces shall not
Lİ A.Ş
exceed 0,2 mm. Further dimensional details of the penetration needle see Figure 2.
The conical tip of the needle shall be ground square to the axis of the needle within 2 ° until the diameter at
the tip is between 0,14 mm and 0,16 mm.
KA L
For penetrations up to (330 × 0,1) mm the length of the needle shall be approximately 50 mm. For
penetrations between (330 × 0,1) mm and (500 × 0,1) mm, use needles that shall conform to the requirements
YO
given for mass and dimensions, but which are longer in length so that the ferrule into which the needle is fixed
does not penetrate the material undergoing testing.
The needle shall be rigidly mounted in a brass or stainless steel ferrule with 5 mm to 10 mm of the needle
TO
inside the ferrule. The run-out of the needle tip or any part of the needle relative to the ferrule axis shall not
exceed 1,0 mm. The ferrule shall be (3,10 ± 0,15) mm in diameter and (38 ± 1) mm in length. The ferrule of
the penetration needle shall fit firmly into the needle holder.
O
The mass of the ferrule and needle assembly shall be (2,50 ± 0,05) g.
NOTE 1 A drill hole at the end of the ferrule or a flat on the side is possible to control the mass.
Individual identification marking shall be engraved or stamped on the ferrule of each needle; the same
marking shall not be repeated by the manufacturer within a 3 year period.
NOTE 2 For information concerning tolerances of the needle (Figure 2), see ISO 286-1, EN 1829, EN ISO 1101 and
EN ISO 1302.
5.2.2 Continuous check of penetration needle by lab
It is important that initial and continued compliance with the stringent requirements for the needle is
maintained. Certification of compliance shall be obtained through the needle supplier or a qualified agency.

TS EN 1426 : 2015-10
Penetration needles shall be stored adequately in a protective box.
The edge of the ground tip shall be sharp and free from burrs.
The needle shall be inspected visually for corrosion and shape and the masses of the needle and spindle
checked sufficiently regularly to assure satisfactory condition.
In case of corrosion or burrs, penetration needle shall be rejected.
NOTE The verification of the conical tip of the needle can be performed with binocular magnifying glasses or a
microscope.
G
A visual control of the run-out of the needle shall be performed by rolling the needle on a table.
İ AY
The mass of the needle plus needle holder together with the additional mass of the weight provides a moving
load of (100,00 ±0,10) g.
5.3 Test sample container, metal or glass, cylindrical, flat-bottomed. The internal depth of the container
R ÖM
shall be appropriate in order to contain a bituminous sample of which the depth shall be at least 10 mm
greater than the expected penetration, and not less than 35 mm and shall not exceed 60 mm. The internal
diameter of the container shall be at least 55 mm and shall not exceed 70 mm.
NOTE 1
Bİ N
Recommended dimensions of the test sample container are given in Table 1.
İM
Table 1 — Informative - Recommended dimensions of the test sample container (see normative details
-
in 6.4)
TE .
Approx. Approx. cooling time

Lİ A.Ş
Internal Internal
Penetration volume of in air or conditioning
depth diameter
sample time in water
(0,1 mm)
(mm) (mm)
(mL) (min)
penetration < 160 35 55 80 60
KA L
160 ≤ penetration < 330 45 70 170 75

YO
330 ≤ penetration ≤ 500 60 70 230 90
If insufficient binder is available (e.g. if it was obtained by extraction of a bituminous mix core or while
TO
monitoring short- or long-term ageing development) use a small stainless steel container. In order to fulfil the
requirements of 7.4.2, the container shall have an inner diameter of at least 35 mm and a wall thickness
between 1,5 mm and 2,0 mm. For penetrations lower than (100 x 0,1) mm, the inner height of the container
shall be at least 20 mm. For penetrations from (100 x 0,1) mm up to (200 x 0,1) mm, the inner height of the
O
container shall be at least 30 mm. To ensure a good stable temperature during testing, the container shall be
placed in a brass ring with an inner diameter within 0,5 mm of the outer diameter of the sample container and
a height of (21 ± 1) mm or (31 ± 1) mm. Report deviation from standard test conditions under Test report e).
NOTE 2 The precision of the penetration values determined using the metal ring can be different from those given in
Clause 9.
5.4 Water bath (constant temperature bath), with a capacity of at least 10 l, and able to maintain the
temperature of the test sample within ± 0,15 °C. The bath shall have a perforated shelf supported in a position
not less than 50 mm from the bottom and not less than 100 mm below the liquid level in the bath. If
penetration tests are to be made in the bath itself, an additional shelf, strong enough to support the
penetrometer shall be provided.

TS EN 1426 : 2015-10
The use of distilled or deionized water is recommended for the bath. Care should be taken to avoid
contamination of the bath water by active surface agents or any other material that can affect the penetration
values.
5.5 Transfer dish, for tests outside the water bath. The dish shall have a capacity of at least 350 ml and
shall be deep enough to ensure that the test sample container is completely covered with water.
The bottom of the transfer dish shall be constructed so that the dish cannot be rocked when it is placed on the
stand of the penetrometer. Similarly the surface on which the test sample container rests shall be made so
that the test sample container cannot rock during penetration of the test sample.
For temperatures lower than 25 °C, the capacity of the transfer dish shall be at least 1,5 l.
G
5.6 Timing device, capable of measuring the instant of release of the equipment and the duration of the
İ AY
test to 0,1 s.
5.7 Temperature measuring device
R ÖM
A temperature measuring device (combining sensor and reading unit) shall
• have a range from at least 0 °C to 30 °C

Bİ N
• be readable to 0,1 °C or less and
•
İM
have an accuracy of 0,1 °C or better.
-
Sensors based on platinum resistance thermometers have been found suitable but other principles are also
TE .
allowed. The temperature measuring device shall be calibrated regularly.

Lİ A.Ş
A solid stem mercury thermometer (which used to be the former reference thermometer as described in
Annex A ) is also allowed if national regulations permits its use.
When measuring and controlling nominally constant temperatures, as in the method described, the thermal
KA L
response time can be rather high (e.g. slow response to a change in temperature). Care shall be taken to
consider this aspect since low thermal response times of the sensor can indicate greater cyclic variations than
YO
the bituminous material in practise experiences.
5.8 Calibration/Verification, all equipment shall be calibrated/verified at least once per year.
TO
6 Sampling
O
6.1 Take the laboratory sample in accordance with EN 58, taking all necessary safety precautions, and
ensuring that the test sample is representative of the laboratory sample from which it is taken. Ensure that the
laboratory sample is homogeneous and is not contaminated (see EN 1425).
6.2 Remove a sufficient amount of the laboratory sample, if necessary using a warmed knife, and transfer it
to a suitable container. Melt the sample according to EN 12594.
6.3 Raise the material to the required temperature of not more than 100 °C above the expected softening
point (see EN 1427) and fill one clean (free of dust, grease, rust, etc...) test sample container (5.3). Fill the
container with the homogenised sample to a depth so that, when the test sample is cooled to the test
temperature, the depth is 10 mm greater than the depth to which the needle is expected to penetrate.
For polymer modified bitumen follow the procedure provided by the supplier. If no other guidance is provided
by the supplier for polymer modified bitumen according to EN 14023 the temperature shall be within 180°C to
200°C. The temperature shall not exceed 200 °C irrespective of the softening point.

TS EN 1426 : 2015-10
6.4 Immediately after filling, loosely cover the test sample container with a container such as a lipped
beaker of suitable size.
NOTE 1 This assists in eliminating any air bubbles and it is a convenient way of providing protection against dust.
Allow the test sample to cool at an ambient temperature between 15 °C and 30 °C:
• For test samples < 45 mm depth − cool for 60 min to 90 min
• For test samples 45 - 60 mm depth − cool for 90 min to 120 min
G
• For test samples with volume > 180 ml - cool for 60 - 90 min for each 100 ml of test sample.
Place the test sample in the constant temperature bath for a similar period to that used for cooling, and start
İ AY
testing.
NOTE 2 To avoid uneven surfaces of samples of hard bitumen according to EN 13305 after cooling, place the sample
R ÖM
container filled with hot bitumen into the oven at a temperature of approximate 80 °C for a period of 15 to 30 min. Then
cool to ambient temperature and continue as described in this standard.
NOTE 3 For measurement at temperatures lower than 25 °C, longer cooling times can be required.
Bİ N
6.5 When test conditions are not specified, for penetration values below approximately (330 × 0,1) mm, the
İM
temperature, total applied load and loading duration shall be 25 °C, 100 g and 5 s. For penetration values
above approximately (330 × 0,1) mm, the test shall be carried out at conditions of 15 °C, 100 g and 5 s.
-
When other conditions are used, the details shall be reported in full.
TE .
Lİ A.Ş
NOTE In this case, the precision can be different from that stated in Clause 9.
The temperature of the sample has a significant influence on the test result. Duration and circumstances to
achieve the test temperature shall be documented accurately under Test report e).
KA L
7 Procedure
YO
7.1 Preparation of the needle holder and needles

TO
Examine the needle holder and its guide to check that it is free of water and other extraneous matter. Ensure
that the needle holder moves freely in its guide. Clean a penetration needle with suitable solvent e.g. xylene,
dry with a clean cloth and insert the needle into the needle holder. Unless otherwise specified, add the 50 g
weight and ensure that the total applied load is (100,00 ± 0,10) g.
O
7.2 Tests in the constant temperature bath
If tests are made with the penetrometer in the bath, place the test sample container directly on the submerged
shelf of the penetrometer. Keep the test sample container completely covered with the water in the bath.
7.3 Tests outside the constant temperature bath
If tests are made with the penetrometer outside the bath, place the sample container in the transfer dish that
has been kept in the bath with the test samples, cover the test sample container completely with water from
the constant temperature bath, and place the transfer dish on the stand of the penetrometer. Make sure that
the transfer remains at the chosen temperature until the measurement is completed. Start the testing at latest
one minute after removing the transfer dish from the water bath.

TS EN 1426 : 2015-10
For reference tests, make penetrations at temperatures other than 25 °C without removing the test samples
from the bath unless the transfer dish is separately controlled to ensure the correct temperature.
7.4 Determination of the penetration
7.4.1 First determinations
With the test sample container in position, slowly lower the needle until its tip just makes contact with its image
reflected by the surface of the test sample. Ensure that the zero position of the needle is noted, then, quickly
release the needle holder for the specified period of time. If the container moves during the determination,
discontinue the test. Adjust the instrument as necessary to determine the penetration of the needle into the
G
sample in tenths of a millimetre.
İ AY
NOTE The positioning of the needle can be aided materially by good illumination with a cold light source.
7.4.2 Repeat determinations
R ÖM
Carry out at least three valid determinations with three separate needles at points on the surface of the test
sample that are not less than 10 mm from the sides of the container and are not less than 10 mm apart. Use a
clean needle for each determination. If the penetration is greater than (100 × 0,1) mm, leave all the needles in
the test sample until all the determinations have been completed. If necessary move the first two needles
without disturbing the surface. If the test is carried out outside the bath and the three determinations are not
Bİ N
carried out according to the temperature tolerance, return the test sample and transfer dish to the bath and
İM
repeat the determination(s).
-
7.5 Maximum range of valid determinations
TE .
Lİ A.Ş
For tests carried out under the conditions of a test temperature of 25 °C, a total applied load of 100 g and a
loading duration of 5 s, the three determinations shall be acceptable if the range of the results obtained does
not exceed the relevant value given in Table 2.
Table 2 — Maximum range of the valid determinations

KA L
YO
250 and
Penetration in 0,1 mm up to 49 50 to 149 150 to 249
above
Maximum difference between
2 4 6 8
highest and lowest determinations
TO
NOTE These ranges are not necessarily applicable at other conditions.
If the appropriate maximum difference is exceeded, discard the results and repeat the test from Clause 6 on a
O
second sample test container.
If the appropriate range is again exceeded, ignore all determinations and repeat the test until three valid
determinations have been obtained on the same test sample.
7.6 After completing the test, clean the penetration needles with a suitable solvent and store so as to
prevent corrosion or damage. Do not use detergent or silicone oil for cleaning the needles.
8 Expression of results
Express the penetration value as the arithmetic mean of the acceptable determinations (see 7.5), in tenths of
a millimetre rounded to the nearest integer.

TS EN 1426 : 2015-10
9 Precision
9.1 Repeatability
operation of the test method, exceed the values given in Table 3 in only one case in twenty.
9.2 Reproducibility
The difference between two single and independent test results obtained by different operators working in
G
different laboratories on identical test material would, in the long run, in the normal and correct operation of
the test method, exceed the values given in Table 3 in only one case in twenty.
İ AY
Table 3 — Precision
Operating conditions Penetration in 0,1 mm Repeatability, r Reproducibility, R
R ÖM
25 °C < 50 2 3
100 g ≥ 50 4 % of the mean value 6 % of the mean value
5s
Bİ N
15 °C ≥ 50 5 % of the mean value 8 % of the mean value
100 g
İM
-
5s
TE .
Lİ A.Ş
5 °C < 50 2 4
200 g ≥ 50 9 % of the mean value 13 % of the mean value
60 s
NOTE These precision data are not necessarily applicable at other conditions.
KA L
YO
10 Test report

TO
b) reference to this European Standard;

O
c) type of apparatus (manual, automatic);
d) result of the test (see Clause 8);
e) any deviation, by agreement or otherwise, from the procedure specified;
f) date of the test.

TS EN 1426 : 2015-10
G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
Key
1 spindle
TO
2 dial assembly
3 needle holder
4 release assembly
O
5 50 g mass
6 needle and ferule
7 transfer dish with flat bottom
8 test sample container
9 base plate (stand)
10 level adjustment screw
Figure 1 — Example of penetrometer

TS EN 1426 : 2015-10
All dimensions in millimetres
The radial run out shall not be

greater than 1 mm in any plane
of measurement during one
G
revolution about the datum axis
A-B.
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM The axis of the cylinder, to which
the tolerance frame is
-
connected, shall be contained in
a cylindrical zone of diameter
TE .
Lİ A.Ş
0,2 mm with the datum axis C-D.

The axis of the needle (CD) and
the axis of the ferrule (AB) shall
be coaxial within 0,2 mm.
KA L
YO
TO
O
Figure 2 — Needle for penetration test

TS EN 1426 : 2015-10
Annex A
(informative)
Characteristics of thermometers
Temperature range °C - 8 to + 32 19 to 27 25 to 55
Scale marks
G
Subdivision °C 0,1 0,1 0,1
Long lines at each °C 0,5 0,5 0,5
İ AY
Numbers at each °C 1 1 1
Max. scale error °C 0,1 0,1 0,1
R ÖM
Immersion Total Total Total
Expansion chamber temperature °C 80 100 105
permits heating to
Total length mm 374 to 384 270 to 280 374 to 384
Bİ N
İM
Stem outside diameter mm 7,0 to 8,0 6,0 to 7,0 7,0 to 8,0
Bulb length mm 25 to 35 25 to 35 25 to 35
-
Bulb outside diameter mm 6,0 to 7,0 6,0 to 7,0 > 5,0 and not
TE .
greater than
Lİ A.Ş
stem
Scale location
between bottom of bulb to line at °C -5 19 25
Distance mm 77 to 98 135 to 150 115 to 135
KA L
Length of scale mm 239 to 289 67 to 101 189 to 229

YO
NOTE The thermometers ASTM 63C, 17C and 64C were found suitable for the different temperature ranges
provided national regulations allow the use of mercury stem thermometers.
TO
O

TS EN 1426 : 2015-10
Bibliography
[1] EN ISO 286-1, Geometrical product specifications (GPS) - ISO code system for tolerances on linear
sizes - Part 1: Basis of tolerances, deviations and fits (ISO 286-1)
[2] EN ISO 1101, Geometrical product specifications (GPS) - Geometrical tolerancing - Tolerances of
form, orientation, location and run-out (ISO 1101)
[3] EN ISO 1302, Geometrical Product Specifications (GPS) - Indication of surface texture in technical
G
product documentation (ISO 1302)
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O

BİTÜM YUMUŞAMA NOKTASI TAYİNİ
(TS EN 1427: 2015)
GOİ.OYİAŞ.LDT. 33 1 20.04.2017
1. AMAÇ
Bitümlü bağlayıcıların 30 °C – 150 °C arasındaki yumuşama noktasının bulunması
G
amaçlanmaktadır.
İ AY
Bu talimat, bitümlü bağlayıcıların yumuşama noktası tayini için numune hazırlanması, deneyin
R ÖM

Bİ N
İM
-
TE .

Lİ A.Ş
• Halka ve Bilya Aparatı (Şekil 1)
 Halkalar (2 Adet)
KA L
 Bilyalar (2 Adet, 9,5±0,05 mm çapta ve 3,5±0,05 g ağırlıkta)

 Halka tutucu ve tertibat
YO
Halka Tutucu ve
TO
Beher
Tertibat
Bitüm Numunesi
O
Halkası
Bilya
Şekil 1: Bitüm Yumuşama Noktası Halka ve Bilya Deney Cihazı ve Deney Beheri

• Döküm hazırlama plakası
• Beher (>85 mm iç çap ve >120 mm derinlik) ve Termometre
5. DENEY YAPILIŞI
Numune EN 58 ‘e göre alınır ve EN 12594 ‘e göre hazırlanır. Döküm hazırlama plakası hariç iki
pirinç halka, beklenen yumuşama noktasının yaklaşık 90 °C üzerine kadar ısıtılır ve yapışmayı
G
önleyici madde ile kaplanmış döküm hazırlama plakasının üzerine yerleştirilir.
Her halkanın içerisine, halka hacminden biraz daha fazla miktarda, ısıtılmış bitümlü bağlayıcı
İ AY
dökülerek doldurulur ve ortam sıcaklığına soğuması için en az 30 dk beklenir.
Oda sıcaklığında yumuşak olan maddeler için deney numunesi, hava ortamında sıcaklığı beklenen
R ÖM
yumuşama noktasının en az 10 °C altındaki olan bir sıcaklıkta en az 30 dk süreyle soğutulur.
Deney numunelerinin halkalara aktarılmasından, deneyin tamamlanmasına kadar geçen süre 4
saatten fazla olmamalıdır.
Bİ N
Deney numuneleri soğuduğunda, bitümlü bağlayıcının halkadan taşan kısmı sıcak bir bıçakla veya
İM
jiletle kesilerek alınır ve böylece her deney numunesi düzlenmiş ve halkaların üst seviyesi ile aynı
-
seviyeye getirilmiş olur.
TE .
Lİ A.Ş
5.2. Deney İşlemi
I. Rutin deneylerde, beklenen yumuşama noktasına göre aşağıda belirtildiği gibi uygun
banyo sıvısı ve termometre seçilir:
KA L
 Yumuşama noktaları 28 °C ile 80 °C olan numuneler için, yeni kaynatılmış

damıtık veya deiyonize su kullanılmalıdır. En küçük taksimatı, 0,2 °C olan bir
YO
termometre kullanılmalıdır. Banyonun başlangıç sıcaklığı 5 ± 1 °C olmalıdır.

 Yumuşama noktaları 80 °C’dan yüksek ve 150 °C’e kadar olan numuneler için,
gliserol kullanılmalıdır. En küçük taksimatı 0,5 °C olan bir termometre
TO
kullanılmalıdır. Banyonun başlangıç sıcaklığı 30 ± 1 °C olmalıdır.

II. Halka ve Bilye Cihazı, deney numunesi halkaları, bilye merkezleme kılavuzları ve
termometre yerleştirilerek hazırlanmalı ve banyo, sıvı yüzeyi halkaların üst
O
yüzeyinden 50 ±3 mm yukarıda olacak şekilde banyo sıvısıyla doldurulmalıdır. İki çelik

bilye, pense kullanılarak 5 °C veya 30 °C’deki banyoya veya ayrı bir kaba
yerleştirilmelidir. Bilyelerin sıcaklığının, düzeneğin geri kalan kısmının sıcaklığıyla aynı
olması su banyosuna yerleştirilerek sağlanmalıdır.
III. Belirlenen başlangıç sıcaklığını elde etmek için, banyo 5 ± 1 °C sıcaklığa soğuması için
buzlu suya yerleştirilmeli, banyo sıvısı olarak gliserol kullanıldığında ise 30±1 °C
sıcaklığa yavaş yavaş ısıtılmalı ve cihaz içindeyken banyonun sıcaklığı 15 dakika
süreyle muhafaza edilmelidir.
IV. Pense kullanılarak, her bilye merkezleme kılavuzuna bir bilye yerleştirilmelidir.

V. Banyo sıvısı, sıcaklık düzgün olarak dakikada 5 °C artacak şekilde alt tarafından
ısıtılırken, diğer taraftan karıştırılmalıdır. Banyo, gerektiğinde bir siper kullanılarak
hava akımına karşı korunmalıdır. Deney süresince olan sıcaklık artışının ortalaması
alınmamalıdır. Deneyin ilk 3 dakikasından sonraki herhangi bir 1 dakikalık süre
içerisinde, izin verilen sıcaklık artış hızından sapma, en fazla ±0,6 °C olmalıdır.
Ölçme süresinin tamamı için sıcaklık artış hızından sapma ±1 °C ‘den fazla
olmamalıdır. Sıcaklık artış hızı bu sınırlar dışında kalan deney sonuçları için iptal
edilmelidir.
G
VI. Her bir halka ve bilye için; bilye üzerindeki bitüm bağlayıcı, otomatik olmayan deney
cihazı kullanıldığında taban plakasına temas ettiği, yarı otomatik veya otomatik deney
İ AY
cihazı kullanıldığında ise ışık demetini kestiği anda, termometreden okunan sıcaklıklar
kaydedilir. Termometre gövdesinin sıvı dışında kalan kısmı için düzeltme
yapılmamalıdır.
R ÖM
İki bilyeden her biri için elde edilen sıcaklıklar arasındaki fark, yumuşama noktası 80 °C‘nin
altındaki numuneler için 1 °C’yi, 80 °C’nin üzerindeki numuneler için 2 °C’yi geçerse deneyler
tekrar edilmelidir. Ayrıca, modifiye bitümler için iki sıcaklık arasındaki fark 2 °C’i aştığında ve bilye
Bİ N
taban plakasına değmeden önce, bilye üzerinden film sıyrıldığında veya bilye üzerinden bitüm
İM
ayrıldığında da deneyler tekrar edilmelidir.
-
TE .
Lİ A.Ş
Yumuşama noktası 80 0C veya altında olan numuneler için Madde 5.2.(VI)’da elde edilen iki
sıcaklığın ortalaması, 0,20C yaklaşımla, sonuç olarak verilir.
KA L
Yumuşama noktası 80 0C’un üzerinde olan numuneler için Madde 5.2.(VI)’da elde edilen iki
YO
sıcaklığın ortalaması, 0,50C yaklaşımla, sonuç olarak verilir.

TO
O

TÜRK STANDARDI
TS EN 1427
Ekim 2015
G
İ AY
R ÖM
ICS 91.100.50; 75.140
Bitüm ve bitümlü bağlayıcılar-Yumuşama noktası tayini-Halka ve bilye
Bİ N yöntemi
İM
-
Bitumen and bituminous binders - Determination of the softening point - Ring and Ball method
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO

TO
du point de ramollissement - Méthode Bille et Bestimmung des Erweichungspunktes - Ring-

Anneau und Kugel-Verfahren
O

ICS 91.100.50; 75.140 TS EN 1427 : 2015-10
TÜRK STANDARDI
EN 1427:2015
Milli Önsöz
verilmiştir.
G
CEN üyeleri sırasıyla,Almanya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti,
İ AY
İzlanda, Kıbrıs, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Makedonya, Malta, Norveç, Polonya,
Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya, Türkiye ve Yunanistan'ın millî standard kuruluşlarıdır.
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O

Avrupa Standardlarının herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım hakları Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN) ve üye
ülkelerine aittir. TSETSE'DEN
kanalıylaiZiN
CEN'den yazılı izin
ALINMADAN almaksızın çoğaltılamaz.
STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
TS EN 1427 : 2015-10

NORME EUROPÉENNE
EUROPÄISCHE NORM July 2015
ICS 91.100.50; 75.140 Supersedes EN 1427:2007
English Version
Bitumen and bituminous binders - Determination of the softening
G
point - Ring and Ball method
İ AY
Bitumes et liants bitumineux - Détermination du point de Bitumen und bitumenhaltige Bindemittel - Bestimmung des
ramollissement - Méthode Bille et Anneau Erweichungspunktes - Ring- und Kugel-Verfahren
R ÖM
This European Standard was approved by CEN on 27 May 2015.
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
Kingdom.
KA L
YO
TO
O

© 2015 CEN All rights of exploitation in any form and by any means reserved Ref. No. EN 1427:2015 E

TS EN 1427 : 2015-10
Contents Page
Foreword ..............................................................................................................................................................3
1 Scope ......................................................................................................................................................4
G
4 Principle ..................................................................................................................................................4
5 Reagents and materials ........................................................................................................................4
İ AY
5.1 General ....................................................................................................................................................4
5.2 Bath liquid ..............................................................................................................................................5
5.2.1 Distilled or deionized water ..................................................................................................................5
Glycerol, with a density (1 250 ± 10) kg/m3 at 20 °C, with a 99 % mass fraction purity. ................5
R ÖM
5.2.2
5.3 Release agent, mixture of glycerol and dextrin or mineral talc, or another commercially
available release agent. .........................................................................................................................5
6 Apparatus ...............................................................................................................................................5
6.1
Bİ N
Ring and Ball apparatus, .......................................................................................................................5
6.2 Calibration/Verification .........................................................................................................................6
7
İM
Preparation and preservation of laboratory samples and test samples ..........................................7
-
8 Procedure and reporting .......................................................................................................................7
TE .
Lİ A.Ş

10 Precision .................................................................................................................................................9
10.1 Repeatability...........................................................................................................................................9
10.2 Reproducibility .......................................................................................................................................9
11 Test report ........................................................................................................................................... 10
KA L
Annex A (informative) Characteristics of thermometers ............................................................................ 14

YO
Annex B (informative) Examples of valid and invalid temperature gradients .......................................... 15

B.1 Examples ............................................................................................................................................. 15
TO
B.1.1 General ................................................................................................................................................. 15

B.1.2 Example 1 Bath liquid: Water ............................................................................................................ 15
B.1.3 Example 2 Bath liquid: Glycerol ........................................................................................................ 16
O
Bibliography ..................................................................................................................................................... 18

TS EN 1427 : 2015-10
Foreword
text or by endorsement, at the latest by January 2016, and conflicting national standards shall be withdrawn at
the latest by January 2016.
G
İ AY
The major changes in comparison to EN 1427:2007 are:
− mercury thermometer is no longer the normative reference thermometer (see 6.1.7);
R ÖM
− the description of establishing the temperature gradient has been improved (see 8.6);
− it is recognised that it is difficult to establish the temperature gradient homogeneously in the bath
Bİ N
(6.1.6) in the temperature range from 30 °C till 60 °C when glycerol is used as bath liquid. A new
procedure requires the gradient to be met from 60 °C. An informative Annex B with examples of valid
İM
and invalid temperature gradients has been added for clarification.
-
According to the CEN/CENELEC Internal Regulations, the national standards organisations of the following
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O

TS EN 1427 : 2015-10
1 Scope
This European Standard specifies a method for the determination of the softening point of bitumen and
bituminous binders in the range of 28 °C to 150 °C.
Technical warning - The change from mercury thermometers to electronic temperature devices has
revealed that the temperature definition in the mercury thermometer has not been precise enough to
make a correct, unbiased transfer to electronic devices. Care should be taken for softening points ring
and ball above 100 °C as the condition may have changed from previous practise to present days
testing equipment. Below approx. 100 °C the difference in temperature readings between electronic
and mercury stem thermometer is acceptable compared to the repeatability of this test methods.
[Reference: ASTM E20 Group]
G
NOTE The method described is also applicable to bituminous binders that have been recovered from bituminous
İ AY
mixes, e.g. by extraction.
WARNING — Use of this European Standard can involve hazardous materials, operations and
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
EN 12597, Bitumen and bituminous binders - Terminology

KA L
EN ISO 3696:1995, Water for analytical laboratory use - Specification and test methods (ISO 3696:1987)
YO
For the purposes of this document, the terms and definitions given in EN 12597 and the following apply.
TO
3.1
softening point
temperature at which material under standardised test conditions attains a specific consistency
O
4 Principle
Two horizontal discs of bituminous binder, cast in shouldered brass rings shall be heated at a controlled rate
in a liquid bath while each supports a steel ball. The softening point shall be reported as the mean of the
temperatures at which the two discs soften enough to allow each ball, enveloped in bituminous binder, to fall a
distance of (25,0 ± 0,4) mm.
5 Reagents and materials
5.1 General
Use only reagents of specified analytical grade and water conforming to grade 3 of EN ISO 3696:1995 unless
otherwise specified.

TS EN 1427 : 2015-10
5.2 Bath liquid
5.2.1 Distilled or deionized water
The use of freshly boiled, cooled, distilled or deionized water is essential to avoid trapping air bubbles on the
surface of the test sample, which can affect the results.
5.2.2 Glycerol, with a density (1 250 ± 10) kg/m3 at 20 °C, with a 99 % mass fraction purity.
WARNING — Glycerol has a flash point of 160 °C, measured in accordance with EN ISO 2592. In
temperatures above 100 °C, as glycerol may contain water due to hygroscopic properties, glycerol
may splash on the heating elements and ignite.
G
5.3 Release agent, mixture of glycerol and dextrin or mineral talc, or another commercially
İ AY
available release agent.
To prevent the bituminous binder adhering to the pouring plate when casting discs, the surface of the metal
pouring plate shall be thinly coated just before use with the release agent.
R ÖM
NOTE 1 Applying the release agent coating is easier when the plate is warmed to approximately 40 °C.
NOTE 2 Instead of a release agent, other materials, e.g. baking paper, can be used.
Bİ N
6 Apparatus
İM
-
6.1 Ring and Ball apparatus,
TE .
Lİ A.Ş
NOTE Either manual, semi-automatic or automatic, comprising the elements given in 6.1.1 to 6.1.9.
6.1.1 Rings, two, square-shouldered, in brass and conforming to the dimensions shown in Figure 1
6.1.2 Pouring plate, flat, smooth, metal, approximately 50 mm × 75 mm and 1,5 mm to 2,0 mm thick with
the edges turned down (see Figure 2).
KA L
6.1.3 Balls, stainless steel, two, (9,50 ± 0,05) mm in diameter, each having a mass of (3,50 ± 0,05) g.
YO
6.1.4 Ball centering guides, brass, two for centring the steel balls, one for each ring. An example of ball
centring guide is given in Figure 3
TO
6.1.5 Ring holder and assembly, stainless steel or brass, with a holder (A) to support the two rings in a
horizontal position, conforming to the shape and dimensions shown in Figure 4, supported in the assembly
shown in Figure 5. The bottom of the shouldered rings in the ring holder shall be (25,0 ± 0,4) mm above the
upper surface of the bottom plate (B) (see Figure 6); the upper edge of the rings shall be (50 ± 3) mm below
O
the surface of the bath liquid.
NOTE For automatic apparatus, see 6.1.9.
6.1.6 Bath, glass beaker capable of being heated, with not less than an 85 mm outside diameter and not
less than a 120 mm depth from the bottom of the beaker, as shown in Figure 5
NOTE A squat form 600 ml beaker is suitable.
6.1.7 Temperature measuring device
6.1.7.1 General
A temperature measuring device (combining sensor and reading unit) shall for determination in water:

TS EN 1427 : 2015-10
— have a range from at least 0 °C to 90 °C;
— be readable to 0,2 °C or less and
— have an accuracy of 0,3 °C or better.
A temperature measuring device (combining sensor and reading unit) shall for determination in glycerol:
— have a range from at least 30 °C to 155 °C;
— be readable to 0,5 °C or less and
G
İ AY
Sensors based on platinum resistance thermometers cast in glass of the approximate dimension mentioned in
Annex A have been found suitable but other principles are also allowed. The thermal response time of the
sensor shall be comparable with the former used reference (see informative Annex A). The temperature-
measuring device shall be calibrated regularly.
R ÖM
Annex A) is also allowed if national regulations permit its use.
Bİ N
6.1.7.2 The appropriate temperature sensor shall be suspended in the assembly as shown in Figure 5 so
that the bottom of the temperature registering part is level with the bottom of the rings and within 13 mm of the
İM
rings, but not touching the rings or the ring holder.
-
For the method described in which increasing temperatures are read during the test procedure, documented
TE .
corrections should be determined in advance and applied to the observed readings.

Lİ A.Ş
6.1.8 Stirrer, propeller stirrer which operates smoothly or a magnetic stirrer/hot plate with suitably coated
stirring bar of length approximately 40 mm and diameter 8 mm to ensure uniform heat distribution throughout
the bath and to avoid turbulent flow throughout the bath. The stirrer shall be placed so that it does not disturb
the samples when the test is in operation.
KA L
The rotation speed of the stirring bar shall be approximately 100 r/min.
YO
The stirrer blade of the propeller stirrer should preferably be placed at a level between the bottom plate of the
assembly and the bottom of the beaker (see Figure 5).
TO
WARNING — If the propeller stirrer is electrically driven, ensure that it is safely earthed.
6.1.9 Semi-automatic or automatic equipment

O
Instead of the apparatus described in 6.1.1 to 6.1.8, a semi-automatic or automatic apparatus may be used
(after it has been calibrated). The results obtained shall be the same as with the manual method and shall be
within the precision of the manual method. In case of doubt, the referee method shall be the manual one with
the apparatus as shown in Figure 5.
NOTE When using an automatic apparatus, it is possible for the ball to trigger the interruption of a ray of light at a
distance of (25,0 ± 0,4) mm below the underside of the ring, rather than the ball touching the bottom plate.
6.2 Calibration/Verification
All equipment shall be calibrated/verified at least once per year.

TS EN 1427 : 2015-10
7 Preparation and preservation of laboratory samples and test samples
Take the laboratory sample in accordance with EN 58 taking all necessary safety precautions and ensuring
that the test sample is representative of the laboratory sample from which it is taken. Prepare the test sample
in accordance with EN 12594.
For modified bitumen the quantity of sample shall be adjusted to fill four rings in case the test has to be
repeated (see 8.7, a)).
Heat the two brass rings but not the pouring plate, to a temperature of not more than 100 °C above the
expected softening point and place them on the pouring plate treated with the release agent (see NOTE 1 in
5.3).
G
Do not use too much of the release agent to avoid particles in the bath liquid that can interfere with the ray of
İ AY
light if used.
Pour a slight excess of the heated bituminous binder into each of the rings, then allow the specimens to cool
in ambient air for at least 30 min. For materials that are soft at room temperature, cool the test sample for at
R ÖM
least 30 min at an air temperature at least 10 °C below the expected softening point. No more than 4 h shall
elapse until completion of the test from the time the test samples are poured.
When the test samples have cooled, cleanly cut away the excess bituminous binder with a warmed knife or
Bİ N
blade, so that each test sample is flush and level with the top of its ring. Cut the excess of bituminous binder
İM
immediately before placing the rings in the assembly. In this way any surface contamination is avoided.
-
8 Procedure and reporting
TE .
Lİ A.Ş
8.1 Select the appropriate bath liquid and thermometer for the expected softening point, as follows:
a) softening points between 28 °C and 80 °C: use freshly boiled, cooled, distilled or deionized water (5.2.1).
Use a temperature measuring device as described in 6.1.7.1. readable to 0,2 °C. The initial bath
temperature shall be (5 ± 1) °C.
KA L
b) softening points above 80 °C and up to 150 °C: use glycerol and a temperature measuring device as
YO
described in 6.1.7.1. readable to 0,5 °C. The initial bath temperature shall be (30 ± 1) °C.
For reference purposes, all softening points of 80 °C or less shall be determined in a water bath. Softening
points above 80 °C up to 150 °C, shall be determined in a glycerol bath.
TO
8.2 Assemble the apparatus with the test sample rings, ball centering guides and temperature sensor in
position and fill the bath so that the surface of the bath liquid is (50 ± 3) mm above the upper edge of the
rings. Using forceps, place the two steel balls in the bath or in a separate container at 5 °C or 30 °C, as
O
appropriate. Ensure that the balls have the same temperature as the rest of the assembly.
Take care not to contaminate the bath liquid with any material that could affect the results. Ensure that the
bath liquid is clean and without contamination, e.g. by covering with a lid.
Before use, check the bath level.
8.3 Place the bath in ice water or a thermostatic apparatus (device) to cool to (5 ± 1) °C (where water is the
bath liquid), or gently heat to (30 ± 1) °C (where glycerol is the bath liquid) to establish the correct initial bath
temperature. Maintain the assembly at the temperature for at least 15 min but not more than 20 min.
8.4 Take the bath containing the assembled apparatus out of the ice water or thermostatic device, dry the
outer surface gently to remove any liquid that might form mist, and place it into the testing apparatus as
quickly as possible. The effect on the starting temperature shall be minimized.
8.5 Using forceps, place a ball in each ball centering guide.

TS EN 1427 : 2015-10
8.6 When starting to heat and to stir, check the starting temperature. If it is not within the ranges given in 8.3,
stop the test.
Stir the bath liquid and heat from below so that the temperature rises can settle at a uniform rate of 5 °C/min.
Protect the bath from draughts using shields if necessary. Rigid adherence to the specified heating rate is
essential for reproducibility of results. Either a gas burner or electric heater can be used.
If a gas burner is used it should be protected from draughts using shields. To maintain the prescribed rate of
heating, the electrical heater can be the low-lag, variable output type.
When water is used as bath liquid the first three minutes are for settling the heating rate of 5 °C/min only.
G
When glycerol is used as bath liquid the temperature range from 30 °C to 60 °C is intended for settling the
heating rate of 5 °C/min and the temperature should have reached (60 ± 1) °C after 6 min. Check the correct
İ AY
temperature range at least once after the first three minutes, when using water as bath liquid, or after 60 °C,
when using glycerol.
After the first 3 min (water) or when 60 °C is reached (glycerol), the temperature rise shall be between 4,4 °C
R ÖM
and 5,6 °C in every individual minute measured. If not stop the test.
After the first 3 min (water) or from when 60 °C is reached, the overall temperature rise at the end of the test
shall be within ± 1 °C of the number of minutes (in decimals) × 5°C.
Bİ N
Reject any test in which the rate of temperature rise does not fall within these limits
İM
-
8.7 For each ring and ball, record the temperature indicated by the temperature device, the instant the
bituminous binder surrounding the ball touches the bottom plate if the manual method is used, or interrupts
TE .
the ray of light if the semi-automatic or automatic apparatus is used.

Lİ A.Ş
If a total immersion thermometer is used as specified in Annex A do not apply a correction for the emergent
stem of the thermometer.
If the difference between the two temperatures exceeds 1 °C for softening points below 80 °C or exceeds 2 °C
KA L
for softening points above 80 °C, repeat the test.

YO
For modified bitumen repeat the test if:
a) difference between the two temperatures exceeds 2 °C;

TO
b) ball breaks the surrounding film before touching the bottom plate (or interrupting the ray of light) or if
partial detachment of bitumen from the ball is observed.
8.8 Results (mean of results) as follows:

O
8.8.1 General
The softening point of given bitumen determined in a water bath is approximately 4 °C lower than the
softening point of the same bitumen determined in a glycerol bath. Consequently, changing from water to
glycerol for determinations above 80 °C can create discontinuity and lead to ambiguity. For example, a
bitumen with a softening point of 78 °C determined in water can be expected to give a value of 82 °C if
determined in glycerol. It is therefore highly recommended to define arbitrary protocols for tests displaying
results around 80 °C. Such protocols are defined in 8.8.2 to 8.8.5. In these clauses 'softening points results'
refers to the mean or corrected mean of the two test temperatures determined according to 8.7.
8.8.2 Softening point results from 28 °C to 80 °C determined in a water bath. Report the result obtained.
8.8.3 Softening point results above 80 °C determined in a water bath. Reject the result as invalid and repeat
the determination in a glycerol bath.

TS EN 1427 : 2015-10
8.8.4 Softening point results of 84 °C and below determined in a glycerol bath. Repeat the determination in a
water bath. If the result determined in a water bath is 80 °C or lower, report this result, otherwise report the
result obtained in the glycerol bath.
8.8.5 Softening point results above 84 °C determined in a glycerol bath. Report the result obtained.
For softening points below or equal to 80 °C, express to the nearest 0,2 °C the mean of the temperatures
recorded in 8.7 as the softening point.
For softening points above 80 °C, express to the nearest 0,5 °C the mean of the temperatures recorded in 8.7
G
as the softening point.
İ AY
The mean values of determinations are arithmetic means rounded up to the nearest 0,2 °C or 0,5 °C
whichever applicable.
It should be noted that the results obtained using this standard were up to 1,5 °C lower than those obtained
R ÖM
using a comparable method that does not use a stirrer, such as ASTM D 36 version valid in 1999.
10 Precision Bİ N
10.1 Repeatability
İM
-
TE .
operation of the test method, exceed the values given in Table 1 in only one case in 20.
Lİ A.Ş
10.2 Reproducibility
The difference between two single and independent results obtained by different operators working in different
laboratories on identical test material would, in the long run, in the normal and correct operation of the test
KA L
method, exceed the values given in Table 1, in only one case in 20.
YO
Bath liquid Type of bitumen Repeatability Reproducibility

r, °C R, °C
TO
Water Unmodified 1,0 2,0

Water Polymer modified 1,5 3,5
O
Glycerol Oxidized 1,5 5,5
These precision data estimates for unmodified and modified bitumens were the outcome of round robin
programmes conducted by CEN Working Groups. Those for oxidized bitumens were the outcome of a round
robin test conducted by the UK's Institute of Petroleum, and were adopted by CEN/TC 19/SC 1 WG 1.
Specific precision data are not available for unmodified and modified bitumens with softening points greater
than 80 °C, or for oxidized bitumens with softening points below 80 °C. It would be impracticable to carry out
round robins on such materials as they are rarely encountered. For any such materials, the precision values
relevant to the bath medium employed should be used as a guide.
NOTE Danish Round Robin found, as a mean for five polymer modified bitumens with softening point above 80 °C, a
repeatability of 2,2 °C and a reproducibility of 6,3 °C.

TS EN 1427 : 2015-10
11 Test report
c) reference to the type of apparatus and temperature measuring device used;
d) bath liquid used;
G
e) result of the test (see Clause 9);
İ AY
f) any deviation, by agreement or otherwise, from the procedure specified;
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O

TS EN 1427 : 2015-10
G
İ AY
Figure 1 — Ring Figure 2 — Pouring plate
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O
NOTE Precision is equal to ± 1 mm if not mentioned
Figure 3 — Ball centering guide (examples)

TS EN 1427 : 2015-10
G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
Figure 4 — Ring holder (A)
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O

TS EN 1427 : 2015-10
G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
Figure 5 — Two rings assembly with ring holder (A) and Figure 6 — Bottom plate (B)
TO
bottom plate
O

TS EN 1427 : 2015-10
Annex A
(informative)
Characteristic Softening point ≤ 80 °C Softening point > 80 °C
G
Temperature range °C - 2 to + 80 30 to 200
Scale marks
İ AY
Subdivisions °C 0,2 0,5
Long lines at each °C 1 1
Numbers at each °C 2 5
R ÖM
Max. scale error °C 0,2 0,3
Immersion Total Total
Expansion chamber permits °C 130 250
Bİ N
heating to
Total length
İM mm 390 to 400 390 to 400
-
Stem outside diameter mm 6,0 to 8,0 6,0 to 8,0
TE .
Bulb length mm 9 to 14 9 to 14
Lİ A.Ş
Bulb outside diameter mm 4,5 to 5,5 4,5 to 5,5

Scale location
Between bottom of bulb °C 0 30
to line at
KA L
Distance mm 75 to 90 75 to 90
YO
Length of scale mm 245 to 280 245 to 280
NOTE The thermometer ASTM 15C/IP 60C has been found suitable for softening points less or equal to 80 °C,
TO
and the thermometer ASTM 16C/IP 61C has been found suitable for softening points higher than 80 °C, provided
that mercury stem thermometers are allowed by national regulations.
Thermocouple thermometers may be used provided that they shall be calibrated in order to give the same
O
results as the specified solid stem thermometer.

TS EN 1427 : 2015-10
Annex B
(informative)
Examples of valid and invalid temperature gradients
B.1 Examples
B.1.1 General
G
The following two tables give respectively examples with valid and invalid temperature gradients for both
İ AY
water and glycerol as bath liquid. The grey shaded areas in the tables show the initial period of adjusting the
temperature gradient so the gradient can be kept within the tolerances of (5,0 ± 0,6) °C/min after
• 3 min in case of water as bath liquid
R ÖM
• tStart minutes which is defined as when the measured temperature reaches 60 °C in case of glycerol as
bath liquid
The invalid gradient in the tables are shown in bold letters.

Bİ N
İM
B.1.2 Example 1 Bath liquid: Water
-
Table B.1 — Examples of valid and invalid temperature gradient for water as bath liquid. Invalid part of
TE .
Test 2 is shown in bold letters

Lİ A.Ş
Valid gradient Invalid gradient

Time [min] ideal temperature [°C] Test 1 [°C] Delta T [°C] Test 2 [°C] Delta T [°C]
0 5,0 5,0 5,0
KA L
1 10,0 11,0 6,0 10,0 5,0

YO
2 15,0 17,0 6,0 15,0 5,0

3 20,0 22,0 5,0 20,0 5,0
4 25,0 27,0 5,0 26,0 6,0
TO
5 30,0 31,4 4,4 31,0 5,0

6 35,0 36,4 5,0 36,0 5,0
7 40,0 41,6 5,2 41,0 5,0
O
8 45,0 46,6 5,0 46,0 5,0

9 50,0 51,8 5,2 51,0 5,0
10 55,0 57,4 5,6 56,0 5,0
11 60,0 63,0 5,6 60,6 4,6
Ideal temperature after 8 min 62,0 60,0

Lower limit 61,0 59,0
Upper limit 63,0 61,0

TS EN 1427 : 2015-10
B.1.3 Example 2 Bath liquid: Glycerol
Table B.2 — Example of valid temperature gradient for glycerol as bath liquid
Valid gradient
Time [min] ideal temperature [°C] Test 1 [°C] Delta T [°C]
t0 30,0 30,0
t0 + 1 35,0 36,0 6,0
t0 + 2 40,0 42,0 6,0
t0 + 3 45,0 47,0 5,0
G
t0 + 4 50,0 52,0 5,0
İ AY
t0 + 5 55,0 57,0 5,0
t0 + 5,82 = tStart 59,1 60,0 5,0
R ÖM
tStart + 1 65,0 5,0
tStart + 2 69,6 4,6
tStart + 3 74,4 4,8
tStart + 4 79,4 5,0
Bİ N
İM
tStart + 5 84,6 5,2
-
tStart + 6 89,0 4,4
TE .
Lİ A.Ş
Ideal temperature 6 min after tStart 90,0

Lower limit 89,0
Upper limit 91,0
KA L
YO
TO
O

TS EN 1427 : 2015-10
Table B.3 — Example of invalid temperature gradient for water as bath liquid. Invalid part of Test 2 is
shown in bold letters
Invalid gradient
Time [min] ideal temperature [°C] Test 2 [°C] Delta T [°C]
t0 30,0 30,0
t0 + 1 35,0 35,0 5,0
t0 + 2 40,0 40,0 5,0
t0 + 3 45,0 45,0 5,0
G
t0 + 4 50,0 50,0 5,0
t0 + 5 55,0 55,0 5,0
İ AY
t0 + 6 = tStart 60,0 60,0 5,0
tStart + 1 65,0 65,0 5,0
R ÖM
tStart + 2 70,0 71,0 6,0
tStart + 3 75,0 76,0 5,0
Bİ N tStart + 4 80,0 80,6 4,6
tStart + 5 85,0 85,4 4,8
İM tStart + 6 90,0 90,0 4,6

-
TE .
Ideal temperature 6 min after tStart 90,0

Lİ A.Ş
Lower limit 89,0

Upper limit 91,0
KA L
YO
TO
O

TS EN 1427 : 2015-10
Bibliography
[1] EN ISO 2592, Determination of flash and fire points - Cleveland open cup method (ISO 2592)
[2] ASTM D36-95, Standard Test Method for Softening Point of Bitumen (Ring-and-Ball Apparatus)
G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O

BİTÜM PARLAMA ve YANMA NOKTASI TAYİNİ
(CLEVLAND AÇIK KAP METODU)
(TS EN ISO 2592:2006)
GOİ.OYİAŞ.LDT. 34 1 20.04.2017
1. AMAÇ
G
Petrol ürünlerinin (bitümlü bağlayıcıların) Clevland açık kap metodu kullanılarak parlama ve
İ AY
yanma noktalarının bulunması amaçlanmaktadır.
R ÖM
Bu talimat, parlama ve yanma noktası tayini için numune hazırlanması, deneyin yapılması ve
deney sonuçlarının hesaplanmasını kapsamaktadır.
Bİ N
İM
TS EN ISO 2592:2006 standartı bu deneyin uygulanmasında kullanılmaktadır. standartı bu
-
deneyin uygulanmasında kullanılmaktadır. Deneyde şartname limitleri olarak, Karayolları Teknik
TE .
Lİ A.Ş
• Clevland açık kap cihazı (Şekil 1)
KA L
YO
Pirinç Kap
Termometre
TO
Deney Alevi
O
Aparatı
Elektrikli Isıtıcı
Şekil 1: Clevland Açık Kap Cihazı
Kullanımdan önce, deney kabı öngörülen parlama noktasının 56 °C ‘nin altına getirilir.

5. DENEY YAPILIŞI
5.1. Numune Hazırlanması ve Deney İşlemi
Cihaz hava akımı olmayan bir yere yerleştirilir. Numune kabında, öngörülen parlama noktasının
56 °C altına kadar numune içinde hava kabarcığı kalmayacak şekilde ısıtılır. Uçucu malzemelerin
kaybını önlemek için aşırı ısıtmadan kaçınılmalıdır. Hafifçe kap sallandıktan sonra, aşağıdaki
işlemelere geçilmelidir.
Deney alevi yakılır ve 3,2 – 4,8 mm çap aralığında ayarlanır. Deney numunesinin sıcaklık artış hızı
G
dakikada 14 – 17 °C/dk arasında olmalıdır. Deney numunesi sıcaklığı, öngörülen parlama
noktasının yaklaşık olarak 56 °C altına geldiğinde, sıcaklık öngörülen parlama noktasına gelmeden
İ AY
önceki 23±5 °C ‘ye kadar dakikada 5 – 6 °C ‘ye düşürülür.
Parlama noktasına 23±5 °C yaklaşıldığı andan itibaren termometrenin her 2 °C yükselişinde alev
R ÖM
numunenin üzerinden geçirilmelidir. Alev kap üzerinde yaklaşık 1 saniyede geçirilir.
5.2. Deney Sonuçlarının Belirlenmesi

Bİ N
Deney alevi uygulandığında deney numunesi buharı tutuşur ve sıvı yüzeyi üzerinde yayılır. Gerçek
İM
parlama noktası, bazen deney alevini çevreleyen mavimsi hale ile karıştırılmamalıdır. Numune
-
yüzeyinin herhangi bir noktasında, parlama görüldüğü (mavimsi hale) anda okunan sıcaklık
parlama noktası olarak kaydedilir.
TE .
Lİ A.Ş
Parlama noktası sıcaklığı tespit edildikten sonra ısıtmaya aynı hızla (5 – 6 °C) devam edilir. Deney
alevi 2 °C ‘lik aralıklarla uygulanmaya devam edilir ve deney numunesi buharının tutuştuğu ve 5
saniyeden fazla süre ile yandığı anda termometreden okunan sıcaklık, yanma noktasıdır.
KA L
YO
TO
O

TÜRK STANDARDI
TS EN ISO 2592
Mart 2006
G
İ AY
R ÖM
ICS 75.080
Petrol ürünleri-Parlama ve yanma noktası tayini-Cleveland açık kap
Bİ N metodu
İM
(ISO 2592:2000)
-
Determination of flash and fire points - Cleveland open cup method
(ISO 2592:2000)
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
Détermination des points d'éclair et de feu - Mineralölerzeugnisse - Bestimmung des

TO
Méthode Flamm- und

Cleveland à vase ouvert (ISO 2592:2000) Brennpunktes - Verfahren mit offenem Tiegel
(ISO 2592:2000) nach
Cleveland (ISO 2592:2000)
O
(ISO 2592:2000)

iSTANBUL TEKNiK ÜNiVERSiTESi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 25.12.2014
ICS 75.080 TS EN ISO 2592 : 2006-03
TÜRK STANDARDI
EN ISO 2592:2001
Milli Önsöz
Bu standard, CEN/TC 19 "Petroleum products, lubricants and related products"Petrol ürünleri,

madeni yağ ürünleri ve ilgili ürünler Teknik Komitesi tarafından hazırlanmış, CEN tarafından
25.07.2001 tarihinde onaylanmış ve Türk Standardları Enstitüsü Teknik Kurulu 'nun 09.03.2006 tarihli
toplantısında Türk Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir .
G
İzlanda, Kıbrıs, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Malta, Norveç, Polonya, Portekiz,
İ AY
Romanya, Slovakya, Slovenya ve Yunanistan'ın millî standard kuruluşlarıdır.
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O
TS EN ISO 2592 : 2006 standardı, EN ISO 2592:2001 standardı ile birebir aynı olup, Avrupa Standardizasyon Komitesi 'nin (Management
Centre: rue de Stassart, 36 B-1050 Brussels) izniyle basılmıştır.

üye ülkelerine aittir.iSTANBUL
HAKKI TSE'YE
ve herhangi AiTTiR.
kullanım hakları
TEKNiK ÜNiVERSiTESi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 25.12.2014
(CEN/CENELEC) ve

TS EN ISO 2592 : 2006-03
EUROPEAN STANDARD EN ISO 2592

NORME EUROPÉENNE
EUROPÄISCHE NORM August 2001
ICS 75.080 Supersedes EN 22592:1993
English version
Determination of flash and fire points - Cleveland open cup
G
method (ISO 2592:2000)
İ AY
Détermination des points d'éclair et de feu - Méthode Mineralölerzeugnisse - Bestimmung des Flamm- und
Cleveland à vase ouvert (ISO 2592:2000) Brennpunktes - Verfahren mit offenem Tiegel nach
Cleveland (ISO 2592:2000)
R ÖM
This European Standard was approved by CEN on 25 July 2001.
Bİ N
standards may be obtained on application to the Management Centre or to any CEN member.
İM
under the responsibility of a CEN member into its own language and notified to the Management Centre has the same status as the official
-
versions.
TE .
CEN members are the national standards bodies of Austria, Belgium, Czech Republic, Denmark, Finland, France, Germany, Greece,
Lİ A.Ş
Iceland, Ireland, Italy, Luxembourg, Netherlands, Norway, Portugal, Spain, Sweden, Switzerland and United Kingdom.
KA L
YO
TO
O

Management Centre: rue de Stassart, 36 B-1050 Brussels
© 2001 CEN All rights of exploitation in any form and by any means reserved Ref. No. EN ISO 2592:2001 E

TS EN ISO 2592 : 2006-03
EN ISO 2592:2001 (E)
CORRECTED 2002-03-27
Foreword
The text of the International Standard from Technical Committee ISO/TC 28 "Petroleum
products and lubricants" of the International Organization for Standardization (ISO) has been
taken over as a European Standard by Technical Committee CEN/TC 19 "Petroleum products,
lubricants and related products", the secretariat of which is held by NEN.
G
This European Standard shall be given the status of a national standard, either by publication of
İ AY
an identical text or by endorsement, at the latest by February 2002, and conflicting national
standards shall be withdrawn at the latest by February 2002.
R ÖM
According to the CEN/CENELEC Internal Regulations, the national standards organizations of
the following countries are bound to implement this European Standard: Austria, Belgium, Czech
Republic, Denmark, Finland, France, Germany, Greece, Iceland, Ireland, Italy, Luxembourg,
Netherlands, Norway, Portugal, Spain, Sweden, Switzerland and the United Kingdom.
Bİ N
İM
-
Endorsement notice
TE .
Lİ A.Ş
The text of the International Standard ISO 2592:2000 has been approved by CEN as a
European Standard without any modifications.
NOTE Normative references to International Standards are listed in annex ZA (normative).

KA L
YO
TO
O
2
TS EN ISO 2592 : 2006-03
EN ISO 2592:2001 (E)
Annex ZA
(normative)
Normative references to international publications

with their relevant European publications
This European Standard incorporates by dated or undated reference, provisions from other
publications. These normative references are cited at the appropriate places in the text and the
G
publications are listed hereafter. For dated references, subsequent amendments to or revisions of
any of these publications apply to this European Standard only when incorporated in it by
İ AY
amendment or revision. For undated references the latest edition of the publication referred to
applies (including amendments).
NOTE Where an International Publication has been modified by common modifications, indicated
R ÖM
by (mod.), the relevant EN/HD applies.
Publication Bİ N Year Title EN Year
ISO 3170 1988 Petroleum liquids - Manual EN ISO 3170 1998
İM sampling
-
SO 3171 1988 Petroleum liquids - Automatic EN ISO 3171 1999
TE .
pipeline sampling
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O
3
TS EN ISO 2592 : 2006-03
INTERNATIONAL ISO
STANDARD 2592
Second edition
2000-09-15
G
İ AY
Determination of flash and fire points —
R ÖM
Cleveland open cup method
Détermination des points d'éclair et de feu — Méthode Cleveland à vase
ouvert
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O
Reference number
ISO 2592:2000(E)
© ISO 2000

TS EN ISO 2592 : 2006-03
ISO 2592:2000(E)
PDF disclaimer
This PDF file may contain embedded typefaces. In accordance with Adobe's licensing policy, this file may be printed or viewed but shall not
be edited unless the typefaces which are embedded are licensed to and installed on the computer performing the editing. In downloading this
file, parties accept therein the responsibility of not infringing Adobe's licensing policy. The ISO Central Secretariat accepts no liability in this
area.
Adobe is a trademark of Adobe Systems Incorporated.
Details of the software products used to create this PDF file can be found in the General Info relative to the file; the PDF-creation parameters
were optimized for printing. Every care has been taken to ensure that the file is suitable for use by ISO member bodies. In the unlikely event
that a problem relating to it is found, please inform the Central Secretariat at the address given below.
G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O
© ISO 2000
All rights reserved. Unless otherwise specified, no part of this publication may be reproduced or utilized in any form or by any means, electronic
or mechanical, including photocopying and microfilm, without permission in writing from either ISO at the address below or ISO's member body
in the country of the requester.
ISO copyright office
Case postale 56 · CH-1211 Geneva 20
Tel. + 41 22 749 01 11
Fax + 41 22 749 09 47
E-mail copyright@iso.ch
Web www.iso.ch
Printed in Switzerland
ii [OTOYOL A.Ş. / NÖMAYG KALİTE BÖLÜMÜ]

TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM©
iZNi
ISOTSE TARAFINDAN
2000 – All rights reserved
TS EN ISO 2592 : 2006-03
ISO 2592:2000(E)
Contents Page
Foreword.....................................................................................................................................................................iv
1 Scope ..............................................................................................................................................................1
2 Normative references ....................................................................................................................................1
G
3 Terms and definitions ...................................................................................................................................1
4 Principle..........................................................................................................................................................2
İ AY
5 Reagents and materials ................................................................................................................................2
6 Apparatus .......................................................................................................................................................2
R ÖM
7 Preparation of apparatus ..............................................................................................................................2
8 Sampling.........................................................................................................................................................3
9 Sample handling ............................................................................................................................................3
Bİ N
10 Procedure for determining flash point ........................................................................................................4
11
İM
Procedure for determining fire point ...........................................................................................................5
-
12 Calculation......................................................................................................................................................5
13 Expression of results ....................................................................................................................................5
TE .
Lİ A.Ş
14 Precision.........................................................................................................................................................5
15 Test report ......................................................................................................................................................6
Annex A (normative) Cleveland open cup apparatus..............................................................................................7
Annex B (normative) Thermometer specification..................................................................................................10
KA L
Annex C (informative) Verification of apparatus....................................................................................................11

YO
Bibliography ..............................................................................................................................................................14
TO
O
© ISO 2000 – All TÜRK

rights STANDARDLARININ
reserved
TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
iii
TS EN ISO 2592 : 2006-03
ISO 2592:2000(E)
Foreword
ISO (the International Organization for Standardization) is a worldwide federation of national standards bodies (ISO
member bodies). The work of preparing International Standards is normally carried out through ISO technical
committees. Each member body interested in a subject for which a technical committee has been established has
the right to be represented on that committee. International organizations, governmental and non-governmental, in
liaison with ISO, also take part in the work. ISO collaborates closely with the International Electrotechnical
G
Commission (IEC) on all matters of electrotechnical standardization.
İ AY
International Standards are drafted in accordance with the rules given in the ISO/IEC Directives, Part 3.
Draft International Standards adopted by the technical committees are circulated to the member bodies for voting.
Publication as an International Standard requires approval by at least 75 % of the member bodies casting a vote.
R ÖM
Attention is drawn to the possibility that some of the elements of this International Standard may be the subject of
patent rights. ISO shall not be held responsible for identifying any or all such patent rights.
International Standard ISO 2592 was prepared by Technical Committee ISO/TC 28, Petroleum products and
lubricants.
Bİ N
İM
This second edition cancels and replaces the first edition (ISO 2592:1973), which has been technically revised.
-
Annexes A and B form a normative part of this International Standard. Annex C is for information only.
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O
iv
iZNi
ISOTSE TARAFINDAN
TS EN ISO 2592 : 2006-03
INTERNATIONAL STANDARD ISO 2592:2000(E)
Determination of flash and fire points — Cleveland open cup

method
WARNING — The use of this International Standard may involve hazardous materials, operations and
G
equipment. This International Standard does not purport to address all of the safety problems associated
with its use. It is the responsibility of the user of this International Standard to establish appropriate safety
and health practices and determine the applicability of regulatory limitations prior to use.
İ AY
1 Scope
R ÖM
This International Standard specifies a procedure for the determination of flash and fire points of petroleum
products using the Cleveland open cup apparatus. It is applicable to petroleum products having an open cup flash
point above 79 °C, except fuel oils, which are most commonly tested by the closed cup procedure described in
ISO 2719 [1].
Bİ N
İM
NOTE Flash point and fire point are indications of the ability of a substance to form a flammable mixture with air under
controlled conditions, and then to support combustion. They are only two of a number of properties that may contribute towards
-
the assessment of overall flammability and combustibility of a material.
TE .
Lİ A.Ş
The following normative documents contain provisions which, through reference in this text, constitute provisions of
this International Standard. For dated references, subsequent amendments to, or revisions of, any of these
publications do not apply. However, parties to agreements based on this International Standard are encouraged to
KA L
investigate the possibility of applying the most recent editions of the normative documents indicated below. For
undated references, the latest edition of the normative document referred to applies. Members of ISO and IEC
YO
maintain registers of currently valid International Standards.
ISO 3170:1988, Petroleum liquids — Manual sampling.

TO
ISO 3171:1988, Petroleum liquids — Automatic pipeline sampling.

O
For the purposes of this International Standard, the following terms and definitions apply.
3.1
flash point
lowest temperature of the test portion, corrected to a barometric pressure of 101,3 kPa, at which application of a
test flame causes the vapour of the test portion to ignite and the flame to propagate across the surface of the liquid,
under the specified conditions of test
3.2
fire point
lowest temperature of the test portion, corrected to a barometric pressure of 101,3 kPa, at which application of a
test flame causes the vapour of the test portion to ignite and sustain burning for a minimum of 5 s under the
specified conditions of test

reserved
1
TS EN ISO 2592 : 2006-03
ISO 2592:2000(E)
4 Principle
The test test cup is filled to a specified level with the test portion. The temperature of the test portion is increased
rapidly at first and then at a slow constant rate as the flash point is approached. At specified temperature intervals,
a small test flame is passed across the test cup. The lowest temperature at which application of the test flame
causes the vapour above the surface of the liquid to ignite is taken as the flash point at ambient barometric
temperature. To determine the fire point, the test is continued until the application of the test flame causes the
vapour above the test portion to ignite and burn for at least 5 s. The flash point and fire point obtained at ambient
barometric pressure are corrected to standard atmospheric pressure using an equation.
5 Reagents and materials
G
5.1 Cleaning solvent, for removal of traces of sample from the test cup and cover.
İ AY
NOTE The choice of solvent will depend upon the previous material tested, and the tenacity of the residue. Low volatility
aromatic (benzene free) solvents may be used to remove traces of oil, and mixed solvents such as toluene-acetone-methanol
may be efficacious for the removal of gum-type deposits.
R ÖM
5.2 Verification liquids, as described in C.2.
5.3 Steel wool, any grade capable of removing carbon deposits without damage to the test cup.
Bİ N
6 Apparatus
İM
-
6.1 Cleveland open cup apparatus, as specified in annex A.
TE .
Lİ A.Ş
If automated equipment is used, ensure that it has been established that the results obtained are within the
precision of this International Standard and that the test cup and test flame applicator conform to the dimensional
and mechanical requirements specified in annex A. If automated testers are used, the user shall ensure that all the
manufacturer's instructions for adjusting and operating the instrument are followed.
KA L
In cases of dispute, the flash point as determined manually shall be considered the referee test.
YO
6.2 Shield, approximately 460 mm square and 610 mm high, and having an open front.
6.3 Thermometer, of the partial immersion type, conforming to the specification given in annex B.
TO
NOTE Other types of temperature-measuring devices may be used, provided that they meet the requirements for accuracy
and have the same reponse as the thermometers specified in annex B.
6.4 Barometer, accurate to 0,1 kPa. Barometers pre-corrected to give sea level readings, such as those used at
O
weather stations and airports, shall not be used.
7 Preparation of apparatus
7.1 Location of apparatus
Place the apparatus (6.1) on a level and steady surface in a draught-free room (see notes 1 and 2 below). Shield
the top of the apparatus from strong light by any suitable means, to permit detection of the flash point.
NOTE 1 When draughts cannot be avoided, it is good practice to surround the apparatus with a shield.
NOTE 2 When testing samples which produce toxic vapours, the apparatus may be located in a fume hood with an individual
control of air flow, adjusted so that vapours can be withdrawn without causing air currents over the test cup.
2 [OTOYOL A.Ş. / NÖMAYG KALİTE BÖLÜMÜ]

iZNi
ISOTSE TARAFINDAN
TS EN ISO 2592 : 2006-03
ISO 2592:2000(E)
7.2 Cleaning the test cup
Wash the test cup with an appropriate solvent (5.1) to remove any traces of gum or residue remaining from a
previous test. Dry the test cup using a stream of clean air to ensure complete removal of the solvent used. If any
deposits of carbon are present, remove them by rubbing with steel wool (5.3).
7.3 Preparing the test cup
Before use, cool the test cup to at least 56 °C below the expected flash point.
7.4 Assembly of apparatus
G
Support the thermometer in a vertical position with the bottom of the bulb 6 mm from the bottom of the test cup, and
İ AY
located at a point halfway between the centre and side of the test cup on a diameter perpendicular to the arc (or
line) of the sweep of the test flame, and on the side opposite to the test flame applicator.
NOTE The immersion line engraved on the thermometer will be 2 mm below the level of the rim of the test cup when the
R ÖM
thermometer is properly positioned. An alternative method is to gently lower the thermometer until it contacts the bottom of the
test cup, and then raise it 6 mm.
7.5 Verification of apparatus

Bİ N
7.5.1 Verify the correct functioning of the apparatus at least once a year by testing a certified reference material
İM
(CRM) (5.2). The result obtained shall be equal to or less than R / 2 from the certified value of the CRM, where R
-
is the reproducibility of the method (see clause 14).
TE .
It is recommended that more frequent verification checks are made using secondary working standards (SWSs)
Lİ A.Ş
(5.2).
NOTE A recommended procedure for apparatus verification using CRMs and SWSs, and the production of SWSs, is given
in annex C.
7.5.2 The numerical values obtained during the verification check shall not be used to provide a bias statement,
KA L
nor shall they be used to make any correction to the flash points subsequently determined using the apparatus.
YO
8 Sampling
TO
8.1 Unless otherwise specified, obtain samples for analysis in accordance with the procedures given in
ISO 3170, ISO 3171 or an equivalent National Standard.
8.2 Place samples in tightly sealed containers, appropriate to the material being sampled, and for safety
O
purposes, ensure that the sample container is only filled to between 85 % to 95 % of its capacity.
8.3 Store the samples in conditions to minimize vapour loss and pressure build-up. Avoid storing the samples at
temperatures in excess of 30 °C.
9 Sample handling
9.1 Subsampling
Subsample at a temperature at least 56 °C below the expected flash point. If an aliquot of the original sample is to
be stored prior to testing, ensure that the container is filled to more than 50 % of its capacity (see 10.1).

reserved
3
TS EN ISO 2592 : 2006-03
ISO 2592:2000(E)
9.2 Samples containing undissolved water
If a sample contains undissolved water, decant an aliquot from the water prior to mixing.
NOTE Flash point results can be affected by the presence of water.
9.3 Samples that are liquid at ambient temperature
Mix samples by gently shaking by hand prior to the removal of the test portion, taking care to minimize the loss of
volatile components, and proceed in accordance with clause 10.
G
9.4 Samples that are semi-solid or solid at ambient temperature
İ AY
Heat the sample in its container in a heating bath or oven at a temperature not exceeding 56 °C below the
expected flash point. Avoid overheating the sample as this could lead to the loss of volatile components. After
gentle agitation, proceed in accordance with clause 10.
R ÖM
10 Procedure for determining flash point
10.1 The results of flash point determinations may be affected if the sample volume falls below 50 % of the
container capacity.
Bİ N
İM
10.2 Record the ambient barometric pressure using a barometer (6.4) in the vicinity of the apparatus at the time of
-
test.
TE .
NOTE It is not considered necessary to correct the barometric pressure reading to 0 °C, although some barometers are
Lİ A.Ş
designed to make this correction automatically.
10.3 Fill the test cup at ambient or elevated temperature (see 9.4) so that the top of the meniscus is exactly at the
filling line. If too much sample has been added to the test cup, remove the excess using a pipette or other suitable
device; however, if there is sample on the outside of the apparatus, empty, clean and refill it. Destroy or remove
any air bubbles or foam on the surface of the sample whilst maintaining the correct level of test portion in the test
KA L
cup. If a foam persists in the final stages of the test, discard the result.
YO
10.4 Light the test flame and adjust it to a diameter between 3,2 mm and 4,8 mm, the size of the comparison bead
if one is mounted on the apparatus.
10.5 Apply heat initially so that the rate of temperature rise of the test portion is 14 °C/min to 17 °C/min. When the
TO
test portion temperature is approximately 56 °C below the expected flash point, decrease the heat so that the rate
of temperature rise for the last (23 ± 5) °C before the expected flash point is 5 °C/min to 6 °C/min.
During the test, take care to avoid disturbing the vapours in the test cup by careless movements or breathing near
O
the test cup (see note 2 to 7.1).
10.6 Starting at least (23 ± 5) °C below the exptected flash point, apply the test flame when the temperature read
on the thermometer (6.3) reaches each successive 2 °C mark. With a smooth continuous motion, taking
approximately 1 s, pass the test flame in one direction across the centre of the test cup, at right angles to the
diameter which passes through the thermometer, either in a straight line or along the circumference of a circle
having a radius of at least 150 mm. The centre of the test flame shall move in a horizontal plane not more than
2 mm above the plane of the upper edge of the test cup. For the next test flame application, pass the flame in the
opposite direction.
If a skin forms over the test portion, carefully move it aside and continue the determination.
10.7 Record as the observed flash point, the temperature of the test portion, read on the thermometer, when
application of the test flame causes the vapour of the test portion to ignite and propagate across the surface of the
liquid. Do not confuse the true flash point with the bluish halo that sometimes surrounds the test flame.

iZNi
ISOTSE TARAFINDAN
TS EN ISO 2592 : 2006-03
ISO 2592:2000(E)
10.8 When the temperature at which the flash point is observed is less than 18 °C from the temperature of the first
application of the test flame, the result is not valid. Repeat the test using a fresh test portion, adjusting the
temperature of the first application of the test flame until a valid determination is obtained when the flash point is
18 °C above the temperature of the first application of the test flame.
11 Procedure for determining fire point

To determine the fire point, after carrying out the procedure specified in clause 10, continue heating so that the test
portion temperature increases at a rate of 5 °C/min to 6 °C/min. Continue the application of the test flame at 2 °C
intervals until the vapour of the test portion ignites and continues to burn for at least 5 s. Record the temperature at
this point as the observed fire point of the sample.
G
If the fire persists for more than 5 s, extinguish it with a cover made of metal or other fire-resistant material fitted
İ AY
with a handle. An example of such a cover is given in Figure A.2.
R ÖM
12 Calculation
12.1 Conversion of barometric pressure reading
If the barometric pressure reading is measured in a unit other than kilopascals, convert it to kilopascals using one
Bİ N
of the following equations:
İM
Reading in hPa ´ 0,1 = kPa
-
Reading in mbar ´ 0,1 = kPa
TE .
Lİ A.Ş
Reading in mmHg ´ 0,133 3 = kPa
12.2 Correction of observed flash point or fire point to standard atmospheric pressure
KA L
Calculate the flash point or fire point corrected to a standard atmospheric pressure of 101,3 kPa, Tc, using the
following equation:
YO
Tc = T0 + 0,25(101,3 – p)
where
TO
T0 is the flash point or fire point at ambient barometric pressure, in degrees Celsius;
p is the ambient barometric pressure, in kilopascals.

O
NOTE This equation is strictly correct only within the barometric pressure range from 98,0 kPa to 104,7 kPa.
Report the corrected flash point or fire point, rounded to the nearest even number, in degrees Celsius.
14 Precision
14.1 General
The precision, as determined by statistical examination by ISO 4259 of interlaboratory test results, is given in 14.2
and 14.3.

reserved
5
TS EN ISO 2592 : 2006-03
ISO 2592:2000(E)
14.2 Repeatability, r
The difference between two test results, obtained by the same operator with the same apparatus under constant
operating conditions on identical test material, would in the long run, in the normal and correct operation of the test
method, exceed the following values in only one case in twenty.
Flash point, r = 8 °C
Fire point, r = 8 °C
14.3 Reproducibility, R
G
The difference between two single and independent test results, obtained by different operators working in different
laboratories on identical test material, would in the long run, in the normal and correct operation of the test method,
İ AY
exceed the following values in only one case in twenty.
Flash point, R = 17 °C
R ÖM
Fire point, R = 14 °C
15 Test report
Bİ N
İM
-
a) a reference to this International Standard;
TE .
Lİ A.Ş
b) the type and complete identification of the product tested;
c) the result of the test (see clause 13);
d) any deviation, by agreement or otherwise, from the procedure specified;

KA L
e) the date of the test.

YO
TO
O

iZNi
ISOTSE TARAFINDAN
TS EN ISO 2592 : 2006-03
ISO 2592:2000(E)
Annex A
(normative)
Cleveland open cup apparatus
A.1 Test cup
G
Manufactured from brass, or other non-rusting metal of equivalent heat conductivity, conforming to the dimensional
requirements shown in Figure A.1.
İ AY
NOTE The test cup may be equipped with a handle.
R ÖM
A.2 Heating plate
A brass, cast iron, wrought iron or steel plate, with a centrehole surrounded by an area of plane depression, and a
sheet of hard heat-resistant board (not containing asbestos) which covers the metal plate except over the area of
Bİ N
plane depression in which the test cup is supported. The heating plate shall conform to the dimensions shown in
Figure A.1.
İM
-
NOTE The heating plate may be square instead of round, and the metal plate may have suitable extensions for mounting
the test flame applicator and the thermometer support. Also, a metal bead, as mentioned in A.3, may be mounted on the plate
TE .
so that it extends through and slightly above a suitable small hole in the heat-resistant board.
Lİ A.Ş
A.3 Test flame applicator

The device for applying the flame may be of any suitable type, but it is suggested that the tip is approximately
KA L
1,6 mm in diameter at the end, and that the orifice is 0,8 mm in diameter. The device for operating the test flame
may be mounted in such a manner as to permit automatic duplication of the sweep of the test flame, the radius of
YO
swing being not less than 150 mm, and the centre of the orifice being supported so that it swings in a plane not
more than 2 mm above the plane of the rim of the test cup.
It is desirable that a metal bead, having a diameter of 3,2 mm to 4,8 mm, be mounted in a convenient position on
TO
the apparatus so that the size of the test flame can be compared to it.
A.4 Heater
O
Use either a controlled electric heater, or a gas burner or alcohol lamp, although under no circumstances allow the
products of combustion or free flame to come up around the test cup. Centre the source of heat under the opening
of the heating plate so that there is no local superheating. If an electric heater is used, ensure that it does not come
into direct contact with the test cup.
NOTE Flame-type heaters may be protected from draughts or excessive radiation by any suitable type of shield that does
not project above the level of the upper surface of the heat-resistant barrier.
A.5 Thermometer support

This shall hold the thermometer in the specified position during a test and permit easy removal of the thermometer
from the test cup upon completion of a test.

reserved
7
TS EN ISO 2592 : 2006-03
ISO 2592:2000(E)
G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
Cleveland open cup Heating plate

O
Key
1 Thermometer 7 To gas supply
2 Test-flame applicator 8 Heater (flame or electric resistance type)
3 Test cup 9 Filling mark
4 Metal bead Æ 3,2 to 4,8 10 Metal
5 Heating plate 11 Heat-resistant material
6 Orifice Æ 0,8
Figure A.1 — Cleveland open cup apparatus

iZNi
ISOTSE TARAFINDAN
TS EN ISO 2592 : 2006-03
ISO 2592:2000(E)
A.6 Heating plate support

This shall hold the heating plate level and steady.
A.7 Flame extinguisher (optional)

An example of a suitable device is shown in Figure A.2.
G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O
Key
1 Cover of metal or other fire-resistant material
2 Handle
a Reference size
Figure A.2 — Example of a flame extinguisher

reserved
9
TS EN ISO 2592 : 2006-03
ISO 2592:2000(E)
Annex B
(normative)
Thermometer specification
Table B.1 — Thermometer specification
Feature Specification
G
Temperature range, °C –6 to 400
İ AY
Immersion, mm 25
Scale marks:
Subdivision, °C 2
R ÖM
Long lines at each °C 10
Numbered at each °C 20
Scale error, maximum, °C 2 up to 260
Bİ N
4 over 260
İM
Expansion chamber
-
Permit heating to °C 400
TE .
Lİ A.Ş
Total length, mm (310 ± 5)

Stem OD, mm (7,0 ± 1,0)
Bulb length, mm (5,25 ± 0,75)
Scale location:
KA L
Bottom of bulb to line at °C 0

YO
Distance, mm (50 ± 5)
Length of scale range, mm (225 ± 15)
TO
NOTE An IP 28C/ASTM 11C thermometer meets the above specification.

O

iZNi
ISOTSE TARAFINDAN
TS EN ISO 2592 : 2006-03
ISO 2592:2000(E)
Annex C
(informative)
Verification of apparatus
C.1 General
G
This annex describes a procedure for producing a secondary working standard (SWS) and conducting verification
checks using a SWS and a certified reference material (CRM).
İ AY
The performance of the apparatus (manual or automated) should be verified on a regular basis using either a CRM
produced in accordance with ISO Guide 34 [4] and ISO Guide 35 [5], or an in-house reference material/SWS
prepared in accordance with one of the procedures given in C.2.2. The performance of the apparatus should be
R ÖM
assessed in accordance with the guidance given in ISO Guide 33 [3] and ISO 4259 [2].
The evaluation of the test result assumes a 95 % confidence limit for the trueness of the result.
Bİ N
C.2 Verification check standards
İM
-
C.2.1 Certified reference material (CRM), comprising a stable single hydrocarbon or other stable substance
with a flash point determined in accordance with ISO Guide 34 and ISO Guide 35, using a method-specific inter-
TE .
laboratory study to produce a method-specific certified value.

Lİ A.Ş
C.2.2 Secondary working standard (SWS), comprising a stable petroleum product or a single hydrocarbon or
other stable substance with a flash point determined either by
a) testing representative subsamples at least three times using an instrument previously verified using a CRM,
KA L
statistically analysing the results and, after the removal of any outliers, calculating the arithmetic mean of the
results, or
YO
b) conducting an interlaboratory method-specific test programme utilizing at least three laboratories testing
representative samples in duplicate. The assigned value of the flash point should be calculated after
statistically analysing the interlaboratory data.
TO
Store SWSs in containers which will retain the integrity of the SWS, out of direct sunlight, at a temperature not
exceeding 10 °C.
O
C.3 Procedure
C.3.1 Choose a CRM or SWS which falls within the range of flash points to be determined with the apparatus.
See Table C.1 for approximate flash point values.
It is recommended that two CRMs or SWSs be used in order to cover as wide a range as possible. In addition, it is
also recommended that replicate tests be carried out on aliquots of the CRM or SWS.

reserved
11
TS EN ISO 2592 : 2006-03
ISO 2592:2000(E)
Table C.1 — Approximate values of the Cleveland open cup flash points of hydrocarbons
Nominal flash point

Hydrocarbon
°C
Tetradecane 116
Hexadecane 139
C.3.2 For new apparatus, and at least once a year for working apparatus, conduct a verification check using a
CRM (C.2.1) tested in accordance with clause 10.
G
C.3.3 For intermediate verification, conduct a verification check using a SWS (C.2.2) tested in accordance with
İ AY
clause 10.
C.3.4 Correct the result for barometric pressure in accordance with clause 12. Record the corrected result, to the
nearest 0,1 °C, in a permanent record.
R ÖM
C.4 Evaluation of the test result
C.4.1 General
Bİ N
İM
Compare the corrected test result(s) with the certified value of the CRM or the assigned value of the SWS.
-
In the relations given in C.4.1.1 and C.4.1.2 it is assumed that the reproducibility has been estimated in accordance
TE .
Lİ A.Ş
with ISO 4259 and that the certified value of the CRM, or the assigned value of the SWS, has been obtained by the
procedures set out in ISO Guide 35, and that its uncertainty is small in comparison with the standard deviation of
the test method and thus small compared with the reproducibility of the test method, R.
C.4.1.1 Single test

KA L
For a single test made on a CRM or SWS, the difference between a single result and the certified value of the CRM
YO
or the assigned value of the SWS should be within the following tolerance:
R
x-m u
2
TO
where
x is the result of the test;

O
m is the certified value of the CRM or the assigned value of the SWS;
R is the reproducibility of the test method.

iZNi
ISOTSE TARAFINDAN
TS EN ISO 2592 : 2006-03
ISO 2592:2000(E)
C.4.1.2 Multiple tests
If a number of replicate tests, n, are made on a CRM or SWS, the difference between the mean of the n results and
the certified value of the CRM or the assigned value of the SWS, should be within the following tolerance:
R1
x-m u
2
where
x is the mean of the test results;
G
m is the certified value of the CRM or the assigned value of the SWS;
İ AY
R1 is equal to R 2 - r 2 {1 - 1 n};
R ÖM
R is the reproducibility of the test method;
r is the repeatability of the test method;
n is the number of replicate tests carried out on the CRM or SWS.

Bİ N
İM
C.4.2 If the test result conforms with the tolerance requirements, record this fact.
-
C.4.3 If the result does not conform to the tolerance requirements and a SWS has been used for the verification
check, repeat using a CRM. If the result conforms to the tolerance requirements, record this fact and dispose of the
TE .
SWS.
Lİ A.Ş
C.4.4 If the test result still does not conform to the tolerance requirements, examine the apparatus and check that
it conforms with the apparatus specification requirements. If there is no obvious nonconformity, conduct a further
verification check using a different CRM. If the result conforms to the tolerance requirements, record this fact. If it is
still not within the required tolerances, send the apparatus to the manufacturer for a detailed examination.
KA L
YO
TO
O

reserved
13
TS EN ISO 2592 : 2006-03
ISO 2592:2000(E)
Bibliography
[1] ISO 2719:1988, Petroleum products and lubricants — Determination of flash point — Pensky-Martens
closed cup method.
[2] ISO 4259:1992, Petroleum products — Determination and application of precision data in relation to
methods of test.
[3] ISO Guide 33:1989, Uses of certified reference materials.
G
[4] ISO Guide 34:2000, General requirements for the competence of reference material producers.
İ AY
[5] ISO Guide 35:1989, Certification of reference materials — General and statistical principles.
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O

iZNi
ISOTSE TARAFINDAN
TS EN ISO 2592 : 2006-03
G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O

TS EN ISO 2592 : 2006-03
ISO 2592:2000(E)
G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O
ICS 75.080
Price based on 14 pages
© ISO 2000 – All rights reserved

İŞLEM GÖRMÜŞ (MODİFİYE) BİTÜMLERİN UZAMA MİKTARININ
(ELASTİKLİK GERİ DÖNÜŞÜMÜNÜN) TAYİNİ
(TS EN 13398: 2010)
GOİ.OYİAŞ.LDT. 35 1 20.04.2017
1. AMAÇ
G
Modifiye bitümlü bağlayıcıların uzama miktarının (elastikliğinin) bulunması amaçlanmaktadır.
İ AY
R ÖM
Bu talimat, modifiye bitümlü bağlayıcıların elastiklik tayini deneyi için numune hazırlanması,
deneyin yapılması ve deney sonuçlarının hesaplanmasını kapsamaktadır.

Bİ N
İM
-
TE .

Lİ A.Ş
• Düktilite Deney Cihazı
 Su Banyosu
KA L
Deney numunesinin en az 200 mm uzamasına müsaade eder. İki numunenin birbirine paralel
YO
olarak test edilmesine göre tasarlanmalıdır. Her bir kalıp arasındaki uzaklık ve kalıp ile su banyosu
duvarı arasındaki uzaklık en az 10 mm olmalıdır. Su seviyesi, numunenin en az 25 mm altında ve
üstünde olmalıdır. Sıcaklığı ±0,5 °C aralığında olmalıdır. Su sirkülasyonu, yaklaşık 1,5 litre/dk
TO
azaltılmış hızdaki deney sırasında korunmalıdır.

O

 Çekme Cihazı (Şekil 1)
İki adet numunenin paralel olarak test edilmesini sağlar. Tüm deney boyunca pimlerin hareketi
50±2,5 mm/dk sabit hızda olmalıdır .
G
İ AY
R ÖM
Şekil 1: Bitüm Elastiklik (Düktilite/Esneklik) Çekme Deney Cihazı (Düktilometre)
• Numunenin Koyulduğu Kalıp (Şekil 2)
Kalıplar metalden yapılmış ve 2 bölmeli olmalıdır. Kalıp ölçüleri Tablo 1 ‘de verilmektedir.
Bİ N
İM Tablo 1: Elastiklik Tayini Deney Numunesi Kalıbı Boyutları
-
Boyutlar, mm Tolerans, mm
TE .
Lİ A.Ş
A 10 ±0,2
B 20 ±0,2
C 30 ±0,3
D 7,3 ±0,5
E=R+D 22,8 ±0,9
KA L
R 15,5 ±0,7
Kalınlık 10 ±0,1
YO
TO
O
Şekil 2: Numune Kalıpları ve Deney Sonrası Görünüm
• Bıçak
• Kalıp ayırıcı

• Makas
• Cetvel
5. DENEY YAPILIŞI
Numune EN 58 ‘e göre alınır. Numunenin homojen ve kirlenmemiş olmasından emin olunmalıdır.

Deney numuneleri EN 12594’e göre hazırlanır.
G
Tutucu ve taban plakası tırtırlı vida ile monte edilir ve kenarlar arasındaki mesafenin
sağlandığından emin olunur. Hafifçe ısıtılmış kalıp, bitüm ile yüzeye kadar doldurulur.
İ AY
Numune 1 saat oda sıcaklığında tutulur ve daha sonra ısıtılmış bıçak kullanılarak fazla numune
atılır. Numune kalıbı, deneyden önce 90±10 dk oda sıcaklığındaki su banyosunda tutulur.
R ÖM
Kalıbı doldurma ve numuneyi uzatma arasındaki süre 150±10 dakika aralığında tutulmalıdır.
Her bir çekme plakasının en ucunda pimlerle suyun sıcaklığı kontrol edilir. Sıcaklık, belirlenen
Bİ N
sıcaklığın ± 0,5 °C ‘den fazlasından farklı olmamalıdır.
İM
5.2. Deney İşlemi
-
TE .
90 dakika sonra, kalıplar taban plakalarından ve kalıp kenarından alınarak çekme cihazına
Lİ A.Ş
aktarılır. Numuneler, ±0,5°C ve 50±2,5 mm/dk hızla 200±1 mm uzunluğa kadar uzatılır.
Çekme cihazı durduktan 10 sn sonra, numune makasla tam ortasından kesilir ve iki ayrı parçaya
ayrılır (Şekil 3). Kestikten 30 dk sonra, ayrılmış numunenin iki ucu arasındaki uzaklık mm olarak
KA L
cetvelle ölçülür.
YO
Eğer numune, 200 mm uzunluğa ulaşmadan önce koparsa ve bu durum numune eksikliğinden
kaynaklanmıyorsa, laboratuvar numuneyi bu koşullar altındaki elastik geri dönme için kullanabilir.
TO
O

𝑑𝑑
RE = Elastik Geri Dönme, % (%1 yaklaşımla kaydedilir)
RE = 𝑥𝑥 100 d = Ayrılan parçalar arasındaki uzaklık, mm
𝐿𝐿
L = Uzatma uzunluğu (200 mm), (Erken kırılmalarda o andaki uzunluk), mm
G
İ AY
d
R ÖM
Bİ N
İM Şekil 3: Numune Kalıpları ve Deney Sonrası Görünüm
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O

TÜRK STANDARDI
TS EN 13398
Temmuz 2010
G
İ AY
R ÖM
ICS 91.100.50
Bitümler ve bitümlü bağlayıcılar - İşlem görmüş bitümlerin elâstikliğinin
Bİ N tayini
İM
-
Bitumen and bituminous binders - Determination of the elastic recovery of modified bitumen
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO

TO
du retour Bestimmung der

élastique des bitumes modifiés elastischen Rückstellung von modifiziertem
Bitumen
O

ICS 91.100.50 TS EN 13398 : 2010-07
TÜRK STANDARDI
EN 13398:2010
Milli Önsöz
Bu standard, CEN/TC 336 “Bituminous binders-Bitümlü bağlayıcılar” Teknik Komitesi tarafından

verilmiştir.
G
İ AY
Romanya, Slovakya, Slovenya ve Yunanistan'ın millî standard kuruluşlarıdır.
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O

üye ülkelerine aittir.KARAYOLLARI
HAKKI TSE'YE
ve herhangi AiTTiR.
kullanım hakları
GENEL MÜDÜRLÜGÜ'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 20.01.2014
(CEN/CENELEC) ve

TS EN 13398 : 2010-07

NORME EUROPÉENNE
EUROPÄISCHE NORM May 2010
English Version
Bitumen and bituminous binders - Determination of the elastic
G
recovery of modified bitumen
İ AY
Bitumes et liants bitumineux - Détermination du retour Bitumen und bitumenhaltige Bindemittel - Bestimmung der
élastique des bitumes modifiés elastischen Rückstellung von modifiziertem Bitumen
R ÖM
This European Standard was approved by CEN on 23 April 2010.
standards may be obtained on application to the CEN Management Centre or to any CEN member.
Bİ N
İM
under the responsibility of a CEN member into its own language and notified to the CEN Management Centre has the same status as the
official versions.
-
TE .
Finland, France, Germany, Greece, Hungary, Iceland, Ireland, Italy, Latvia, Lithuania, Luxembourg, Malta, Netherlands, Norway, Poland,
Lİ A.Ş
Portugal, Romania, Slovakia, Slovenia, Spain, Sweden, Switzerland and United Kingdom.
KA L
YO
TO
O

Management Centre: Avenue Marnix 17, B-1000 Brussels
© 2010 CEN All rights of exploitation in any form and by any means reserved Ref. No. EN 13398:2010: E

TS EN 13398 : 2010-07
EN 13398:2010 (E)
Contents Page
Foreword ..............................................................................................................................................................3
1 Scope ......................................................................................................................................................4
G
4 Principle ..................................................................................................................................................4
İ AY
5 Apparatus ...............................................................................................................................................5
6 Preparation of test samples ..................................................................................................................6
R ÖM
7 Procedure ...............................................................................................................................................7
8 Calculation ..............................................................................................................................................7
10 Precision .................................................................................................................................................8
Bİ N
İM
11 Other test conditions .............................................................................................................................8
12 Test report ..............................................................................................................................................8
-
Bibliography ........................................................................................................................................................9
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O
2
TS EN 13398 : 2010-07
EN 13398:2010 (E)
Foreword
text or by endorsement, at the latest by November 2010, and conflicting national standards shall be withdrawn
G
at the latest by November 2010.
İ AY
R ÖM
This document contains three significant changes compared to EN 13398:2003:
1) The test temperature is no longer only 25 °C, other temperatures are admissible to perform the test.
Bİ N
2) Dimensioning of the sample and keeping this sample at the specified test temperature are now in
İM
line with EN 13589.
-
3) The formula for calculating the elastic recovery is now expressed by mentioning the elongation L,
which also enables to determine the elastic recovery in case of premature .break (i.e. due to
TE .
brittleness).
Lİ A.Ş
According to the CEN/CENELEC Internal Regulations, the national standards organizations of the following
Republic, Denmark, Estonia, Finland, France, Germany, Greece, Hungary, Iceland, Ireland, Italy, Latvia,
Lithuania, Luxembourg, Malta, Netherlands, Norway, Poland, Portugal, Romania, Slovakia, Slovenia, Spain,
KA L
Sweden, Switzerland and the United Kingdom.

YO
TO
O
3
TS EN 13398 : 2010-07
EN 13398:2010 (E)
1 Scope
This European Standard specifies a method for the determination of the elastic recovery of bituminous binders
in a ductilometer at the test temperature (typically 25 °C or 10 °C; other temperatures can be used).
It is especially applicable to bituminous binders modified with thermoplastic elastomers, but can also be used
with other bituminous binders which generate only small recovery.
WARNING — The use of this European Standard may involve hazardous materials, operations and
G
İ AY
The following referenced documents are indispensable for the application of this document. For dated
R ÖM
references, only the edition cited applies. For undated references, the latest edition of the referenced
document (including any amendments) applies.
EN 58, Bitumen and bituminous binders — Sampling bituminous binders

Bİ N
EN 12594, Bitumen and bituminous binders — Preparation of test samples
İM
-
EN 13589, Bitumen and bituminous binders — Determination of the tensile properties of modified bitumen by
the force ductility method
TE .
Lİ A.Ş
ISO 5725 (all parts), Accuracy (trueness and precision) of measurement methods and results

KA L
For the purposes of this document, the following terms and definitions apply.
YO
3.1
bitumen thread
test specimen of moulded bitumen, stretched to a thread
TO
3.2
half-threads
two pieces obtained, when a bitumen specimen has been stretched by 200 mm to a thread and then cut in the
middle
O
3.3
elastic recovery
expressed as a percentage of the distance between the ends of the half-threads, which has developed 30 min
after the division relative to the elongation length of 200 mm
4 Principle
A bituminous binder specimen is stretched at the test temperature and a constant rate of 50 mm/min to a
predetermined elongation (200 mm). The bitumen thread thus produced is cut in the middle to obtain two
halves of thread. After a predetermined time for recovery has elapsed, the shortening of the half threads is
measured and expressed as the percentage of the elongation length.
4
TS EN 13398 : 2010-07
EN 13398:2010 (E)
5 Apparatus
5.1 Specimen moulding equipment.
The moulds shall be made of metal, shall consist of two halves, and shall have the dimensions given in Figure
1.
The ends for the moulds are known as clips and are similar to those specified in EN 13589. The inner radius R
of the clips should be of (15,5 ± 0,7) mm, the opening width B (20,0 ± 0,2) mm and the inner length of the clips
E (= R + D) should be (22,8 ± 0,9) mm (see Figure 1).
G
IMPORTANT — Tolerances of dimensions D and R are larger than usual, thus ASTM D113 mould can
İ AY
also be used.
Both halves of a mould shall be kept in place by two diametrically opposed sliding pins. The moulds shall be
placed on a base plate, also made of metal, and pressed together by the knurled screw or by a plate whilst the
R ÖM
test specimens are being cast.
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
Key
TO
Dimension Tolerance
mm mm
A 10,0 ± 0,2
O
B 20,0 ± 0,2
C 30,0 ± 0,3
D 7,3 ± 0,5
E=R+D 22,8 ± 0,9
R 15,5 ± 0,7
Thickness 10,0 ± 0,1
Figure 1 — Mould type (normative dimensions, informative design)
5
TS EN 13398 : 2010-07
EN 13398:2010 (E)
5.2 Ductilometer, consisting of a water bath (5.2.1) with a temperature control (5.2.3) and a traction device
(5.2.2).
5.2.1 Water bath
The water bath shall allow elongation of the test specimen to at least 200 mm. It shall be designed in such a
way that at least two specimens can be tested in parallel. The distance between each mould and between the
walls of the water bath shall be at least 10 mm. The water level shall be such that there is at least 25 mm of
water above and below the specimen.
Circulation of the bath water via a thermostat and, possibly, additional thermal insulation of the water bath
shall guarantee the required test temperature within ± 0,5 °C. Circulation shall be maintained during the test at
G
a reduced rate of approximately 1,5 l/min.
İ AY
NOTE It may be advisable to direct the water stream at the inlet against a baffle plate to avoid turbulent water flow.
5.2.2 Traction device
R ÖM
The traction device shall allow two specimens to be tested in parallel. The traction plates shall be exactly
positioned by a stop switch allowing easy introduction of the pins into the holes of the clips with ease. The
drive of the traction device shall be designed in such a way that the combined movement of the pins during
the entire test is steady at a constant rate of (50,0 ± 2,5) mm/min. The drive should be sufficiently powerful to
overcome high deformation resistance at the beginning of the test without speed loss.
Bİ N
5.2.3 Temperature control
İM
-
The temperature control shall be capable of maintaining the test temperature within the water bath of the
ductilometer constant within a limit of ± 0,5 °C.
TE .
Lİ A.Ş
5.3 Knife, with a straight blade of at least 40 mm length or a plane blade.
5.4 Mould release agent, mixture of one part glycerine and one part dextrine or with silicone..
5.5 Scissors
KA L
Ruler with scale divisions to 1 mm.

YO
5.6
6 Preparation of test samples

TO
6.1 General
Ensure that the laboratory sample is representative of the bituminous binder to be analysed, in accordance
O
with EN 58. Ensure that the laboratory sample is homogeneous and non-contaminated. The test samples shall
be prepared in accordance with EN 12594.
6.2 Preparation of the moulds
The base plate and the inner walls of the sides-pieces shall be applied with a thin coat of the release agent.
Assemble the clips and sides on the base plate and arrest them with the knurled screw. Ensure that the
specified distance between the sides is achieved (Dimension A on Figure 1).
6.3 Filling the moulds
The slightly heated moulds shall be carefully filled with the bitumen up to the surfaces of the moulds with a
meniscus protruding.
6
TS EN 13398 : 2010-07
EN 13398:2010 (E)
6.4 Keeping specimens at specified temperature
Keep the moulded specimens for about 1 h at room temperature then remove the excess sample using a
heated knife. Reject any specimens exhibiting defects. Place the moulded specimens in the water bath
maintained at the test temperature for (90 ± 10) min, before testing.
The time from filling the moulds to the start of stretching shall be kept within (150 ± 10) min.
6.5 Temperature check of the water bath
Check the temperature of the water at the far end of each traction plate by the pins. The temperature shall not
G
differ by more than ± 0,5 °C from the specified test temperature.
İ AY
7 Procedure
Once the level filled moulds have been kept at the test temperature for 90 min, remove the moulds from the
R ÖM
base plate and the sides of the moulds and transfer the bitumen specimens to the traction plates. Then stretch
the specimens at the test temperature ± 0,5 °C and at a speed of (50,0 ± 2,5) mm/min up to an elongation of
(200 ± 1) mm. Within 10 s after the traction device is halted, cut the bitumen threads in the middle with a pair
of scissors, produce two half-each threads. Thirty minutes after cutting the bitumen threads, use a ruler to
measure the lengths between the ends of the half-threads and express them in millimetres.
Bİ N
NOTE
İM
The operator is allowed to move the half threads slightly in case they are not facing each other properly
(“curled ends”).
-
If the thread of one specimen breaks before the elongation of 200 mm and it is not due to a deficient
TE .
Lİ A.Ş
specimen, the laboratory can use the specimen for calculation of elastic recovery under these conditions
which shall be stated in the test report. The laboratory shall document their procedure for these cases with
respect to the design and operation of the ductilometer.
8 Calculation
KA L
YO
For each specimen, calculate the elastic recovery, RE, as a percentage (absolute), rounded up to 1 % using
the following equation:
d
TO
RE = × 100 (1)
L
Where
O
d is the distance between half-threads, in millimetres.
L stretching length. Normally 200 mm is the elongation when the tread is cut. In case of premature break
(due to brittleness) L is the length at break.
If the values of elastic recovery determined for both test pieces do not differ by more than 5 % in absolute
value, determine the arithmetic mean of these two values.
Otherwise, determine the elastic recovery of an additional test piece. Then calculate the arithmetic mean of
the two values which differs the least. However, if their difference differs by more than 5 % in absolute value,
ignore the three values and repeat the test with two new test specimens.
7
TS EN 13398 : 2010-07
EN 13398:2010 (E)
Report the elastic recovery in percentage rounded to full percent (absolute value).
The arithmetic mean shall be rounded up to 1 % in accordance with ISO 5725 (all parts).
10 Precision
NOTE A Round Robin test carried out according to ISO 5725 (all parts), with 25 European laboratories participating,
permitted to establish precision values, which are the best estimation currently known. The following precision data are
proposed until results of further round robin tests are available.
G
10.1 Repeatability
İ AY
The difference between two single and independent results, obtained by the same operator working with the
same apparatus under constant operating conditions on identical test material would in the long run, in the
normal and correct operation of the test method, differ by more than 4 % in only one case in twenty.
R ÖM
10.2 Reproducibility
The difference between two single and independent results, obtained by different operators working in
Bİ N
different laboratories on identical test material would in the long run, in the normal and correct operation of the
İM
test method, differ by more than 7 % in only one case in twenty.
-
TE .
11 Other test conditions

Lİ A.Ş
Although this procedure is typically performed at a test temperature of 25 °C or 10 °C, it may be useful to
perform it at different temperatures, especially for soft or highly modified binders. If the sample breaks before
reaching 200 mm, the length at break and its elastic recovery shall be measured and then the results can be
considered valid.
KA L
YO
12 Test report
TO

O
c) test temperature;
d) stretching length (irrespectively whether the sample is cut at 200 mm elongation or if the sample breaks
before reaching 200 mm elongation);
e) results of the test (see Clause 9);
f) any deviation, by agreement or otherwise, from the procedure specified;
8
TS EN 13398 : 2010-07
EN 13398:2010 (E)
Bibliography
[1] ASTM D113 – 07, Standard Test Method for Ductility of Bituminous Materials
G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O
9
BİTÜM ISI ve HAVA ETKİSİ ALTINDA SERTLEŞME DİRENCİNİN TAYİNİ
İNCE FİLM ETÜVÜ / İNCE FİLM HALİNDE ISITMA DENEYİ
(Thin Film Oven Test-TFOT)
(TS EN 12607-2: 2015)
GOİ.OYİAŞ.LDT. 36 1 20.04.2017
G
1. AMAÇ
İ AY
Isının ve havanın modifiye bitümlü bağlayıcıların üzerindeki etkisi bulunması amaçlanmaktadır.
R ÖM
Bu talimat, modifiye bitümlü bağlayıcıların ısı ve hava etkisi altında sertleşme direnci tayini (ince
film halinde ısıtma) için numune hazırlanması, deneyin yapılması ve deney sonuçlarının
Bİ N
hesaplanmasını kapsamaktadır.
İM
-
TE .
TS EN 12607-2:2015 standartı bu deneyin uygulanmasında kullanılmaktadır. standartı bu deneyin

Lİ A.Ş

KA L
• İnce Film Halinde Isıtma Etüvü (Şekil 1)

YO
Elektrikle ısıtılan ve 180 °C çalışma sıcaklığı için Tablo 1 ‘de verilen özellikleri sağlayanetüvdür.
TO
O
Dairesel Raf
(Taşıyıcı)
Şekil 1: İnce Film Halinde Isıtma Etüvü

Tablo 1: İnce Film Etüvü İçin Özellikler
Özellik Değer
Deney sıcaklığının 50°C ‘den fazla olduğu
durumlarda, 24 saatlik bir sürede, deney
haznesinin herhangi bir yerinde, ortam 5
sıcaklığı ile deney haznesi sıcaklığı arasında
olabilecek fark, en fazla, %
Zaman sabiti, en fazla, saniye 720
Deney haznesinin havalandırma hızı, en az,
10
G
saatteki hava devirdaim sayısı
İ AY
• Termometre
• Kap (İç çapı = 140±1 mm, derinliği = 9,5±0,5 mm, et kalınlığı 0,6±0,1 ile 1±0,1 mm
arasında olan)
R ÖM
• Terazi (10 mg doğrulukla tartma yapabilen ve 1 mg ‘a kadar okunabilen)
5. DENEY YAPILIŞI
Bİ N
İM
Numune EN 58 ‘e göre alınır. Numunenin homojen ve kirlenmemiş olmasından emin olunmalıdır.
-
Deney numuneleri EN 12594’e göre hazırlanır.
TE .
Lİ A.Ş
Gerekli durumlarda, ısıtılmış bıçak ile yeterli miktarda numune uygun bir kaba aktarılır.
Numunede su ihtiva etmemelidir. Numune bulunduğu kap içerisinde, numunenin tamamen
akışkan hale geleceği asgari süre ile en fazla deney sıcaklığından 10 °C daha düşük bir sıcaklığa
kadar, gevşek olarak kapatılmış kapağı ile birlikte ısıtılır. Numune homojen hale getirmek için
KA L
karıştırılır. Polimer modifiye bitümler için sıcaklık yumuşama noktasına bakılmaksızın 200 °C ‘yi
aşmamalıdır.
YO
5.2. Deney İşlemi

TO
Metal kaplar, 1 mg yaklaşımla ayrı ayrı tartılır ve kütleleri kaydedilir (M 0 ).
İki veya daha fazla kabın her birinin içerisine 50±0,5 g numune koyulur. Numune ihtiva eden
kaplar, oda sıcaklığına kadar yaklaşık 30 dk soğumalarına izin verilerek 1 mg yaklaşımla tartılır
O
(M 1 ).
Etüv, 1°C yaklaşımla deney sıcaklığındayken, içinde numune bulunan kaplar, çabuk bir şekilde
dairesel rafa yerleştirilir, etüvün kapağı kapatılır ve raf döndürülmeye başlanır. Numuneler etüv
sıcaklığının deney sıcaklığının 1°C altındaki sıcaklığa ulaşmasından itibaren, 5 saat boyunca
etüvün içerisinde bekletilir. Deney süresi 5 saat 15 dakikayı aşmamalıdır. Isıtma periyodu sonrası
numuneler etüvden çıkarılır. Numuneler yaklaşık 30 dakikada oda sıcaklığına düşürülür ve tartılır
(M 2 ). Her bir kapta bulunan bitümlü bağlayıcı kütlesindeki değişim hesaplanır.
Daha sonra numuneler 15 dk boyunca 163 °C etüvde çevrilir ve 250 ml ‘lik önceden ısıtılmış
kaplara dökülür. Sıvı hali koruyacak sıcaklıktaki bir sıcak tablaya numune koyulur ve penetrasyon
ve yumuşama noktası deneyleri için hazırlanır.

Sertleştirilmiş (yaşlandırılmış) bağlayıcının birden fazla tekrar ısıtmasından kaçınılarak ve farklı
deney metotları kullanılarak 72 saat içerisinde karakteristik özellikleri ölçülür. P 2 , 25 °C ‘de
penetrasyon ve T 2 , halka ve bilye yumuşama noktası değerleridir.

𝑃𝑃
Penetrasyon = 𝑃𝑃2 𝑥𝑥 100 P1= İnce Film Halinde Isıtma Deneyi Öncesi Penetrasyon Değeri
1
P2= İnce Film Halinde Isıtma Deneyi Sonrası Penetrasyon Değeri
G
T1= İnce Film Halinde Isıtma Deneyi Öncesi Yumuşama Noktası Değeri
Yumuşama Noktası = T 2 – T 1 T2= İnce Film Halinde Isıtma Deneyi Sonrası Yumuşama Noktası Değeri
İ AY
(𝑀𝑀2 −𝑀𝑀1 )
R ÖM
Kütledeki değişim yüzdesi = 100 𝑥𝑥 (𝑀𝑀1 −𝑀𝑀0 )
M0= A Kabının İnce Film Halinde Isıtma Deneyi Öncesi Boş Kap Ağırlığı
M1= A Kabının İnce Film Halinde Isıtma Deneyi Öncesi Kap ve Deney Numunesi Ağırlığı
Bİ N
M2= A Kabının İnce Film Halinde Isıtma Deneyi Sonrası Kap ve Deney Numunesi Ağırlığı
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O

TÜRK STANDARDI
TS EN 12607-2
Nisan 2015
G
EN 12607-2:2014 yerine
İ AY
R ÖM
ICS
Bitüm ve bitümlü bağlayıcılar - Isı ve hava etkisi altında sertleşme
Bİ N
direncinin tayini - Bölüm 2: TFOT yöntemi
İM
-
Bitumen and bituminous binders - Determination of the resistance to hardening under influence
of heat and air - Part 2: TFOT method
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO

TO
de la Bestimmung der Beständigkeit gegen

résistance au durcissement sous l'effet de la Verhärtung unter Einfluss von Wärme
chaleur et de l'air - Partie 2: Méthode TFOT und Luft - Teil 2: TFOT-Verfahren
O

ICS TS EN 12607-2 : 2015-04
TÜRK STANDARDI
EN 12607-2 :2014
Milli Önsöz
verilmiştir.
Bu standard yayınlandığında EN 12607-2:2014 standardının yerini alır.
G
İ AY
Romanya, Slovakya, Slovenya, Türkiye ve Yunanistan'ın millî standard kuruluşlarıdır.
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O
TS EN 12607-2 : 2015 standardı, EN 12607-2 :2014 standardı ile birebir aynı olup, Avrupa Standardizasyon Komitesi 'nin (Avenue Marnix
17, B-1000 Brussels) izniyle basılmıştır.

üye ülkelerine aittir.GEBZE-iZMiR
TSE kanalıylaOTOYOLU
HAKKI TSE'YE
ve herhangi AiTTiR.
kullanım hakları KULLANIM iZNiKomitesi
Avrupa Standardizasyon
iNSAATI NÖMAYG A.O'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 06.04.2017
CEN/CENELEC'den yazılı izin alınmaksızın çoğaltılamaz.
TSE TARAFINDAN
(CEN/CENELEC) ve

TS EN 12607-2 : 2015-04
EUROPEAN STANDARD EN 12607-2

NORME EUROPÉENNE
EUROPÄISCHE NORM November 2014
ICS 75.140; 91.100.50 Supersedes EN 12607-2:2007
English Version
Bitumen and bituminous binders - Determination of the
G
resistance to hardening under influence of heat and air - Part 2:
TFOT method
İ AY
Bitumes et liants bitumineux - Détermination de la Bitumen und bitumenhaltige Bindemittel - Bestimmung der
résistance au durcissement sous l'effet de la chaleur et de Beständigkeit gegen Verhärtung unter Einfluss von Wärme
R ÖM
l'air - Partie 2: Méthode TFOT und Luft - Teil 2: TFOT-Verfahren
This European Standard was approved by CEN on 16 August 2014.
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
Kingdom.
KA L
YO
TO
O

© 2014 CEN All rights of exploitation in any form and by any means reserved Ref. No. EN 12607-2:2014 E

TS EN 12607-2 : 2015-04
Contents Page
Foreword ..............................................................................................................................................................3
1 Scope ......................................................................................................................................................4
G
3 Principle ..................................................................................................................................................4
4 Apparatus ...............................................................................................................................................5
İ AY
5 Sampling .................................................................................................................................................6
6 Procedure ...............................................................................................................................................7
R ÖM
7 Calculation ..............................................................................................................................................7
9 Precision .................................................................................................................................................8
Bİ N
10 Test report ..............................................................................................................................................9
İM
Annex A (informative) Characteristics of thermometers.............................................................................. 10
-
Bibliography ..................................................................................................................................................... 11
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O

TS EN 12607-2 : 2015-04
Foreword
This document (EN 12607-2:2014) has been prepared by Technical Committee CEN/TC 336 “Bituminous
text or by endorsement, at the latest by May 2015 and conflicting national standards shall be withdrawn at the
latest by May 2015.
G
İ AY
This document supersedes EN 12607-2:2007.
This document has been prepared under a mandate given to CEN by the European Commission and the
European Free Trade Association.
R ÖM
In comparison with EN 12607-2:2007, the following significant changes have been made:
— changed/added wording of the Warning in the Scope;

Bİ N
— EN 12595, Bitumen and bituminous binders — Determination of kinematic viscosity has been added to
Clause 2;
İM
-
— the reference to mercury thermometer has been deleted (see subclause 4.2) and Annex A is informative.
TE .
Lİ A.Ş
EN 12607 consists of the following parts under the general title “Bitumen and bituminous binders –
Determination of the resistance to hardening under the influence of heat and air”:
— Part 1: RTFOT method;

KA L
— Part 2: TFOT method;

YO
— Part 3: RFT method.
The scope of this standard has been enlarged by adding oxidized bitumens and hard industrial bitumens that
are not used for paving applications. The reason is to facilitate that EN 13303, Bitumen and bituminous
TO
binders – Determination of the loss of mass after heating of industrial bitumen can be replaced in product
standards by EN 12607-2 at the next revision of EN 13303.
It is to be noted that this – if so decided – will change the property from loss in mass into change in mass in
O
EN 13304, Bitumen and bituminous binders – Framework for specification of oxidized bitumens and in
EN 13305, Bitumen and bituminous binders – Framework for specification of hard industrial bitumens.
According to the CEN-CENELEC Internal Regulations, the national standards organizations of the following

TS EN 12607-2 : 2015-04
1 Scope
This part of EN 12607 specifies a method for measuring the combined effects of heat and air on a film of
bitumen or bituminous binder, simulating the hardening which most bituminous binders undergo during mixing
in an asphalt mixing plant. The method is suitable for other bituminous binders than paving grade bitumen, but
the reference temperature might give excessive hardening that does not resemble real conditions during
mixing at the plant. The method may not represent the hardening that occurs during mixing of warm mix
binders.
Additionally, this part of EN 12607 specifies a method for the determination of the change in mass of oxidized
bitumens and hard industrial bitumens after heating. The method is used to detect volatile components.
G
The method is referred to as TFOT, i.e. Thin Film Oven Test.
İ AY
WARNING — Use of this European Standard can involve hazardous materials, operations and
with its use. It is the responsibility of the user of this European Standard to identify the hazards and
R ÖM
assess the risks involved in performing this test method and to implement sufficient control measures
to protect individual operators (and the environment). This includes appropriate safety and health
practices and determination of the applicability of regulatory limitations prior to use.
Bİ N
If there is a likelihood of volatile components being present in a binder, this procedure should not be
İM
used. It should not be used for cut-back bitumen or bituminous emulsions before these products have
been stabilized, e.g. in accordance with EN 13074-2.
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L

YO
EN 1425, Bitumen and bituminous binders - Characterization of perceptible properties

TO
EN 12595, Bitumen and bituminous binders - Determination of kinematic viscosity

O
3 Principle
A film of bituminous binder is heated in an oven at a specified temperature for a given period of time.
For bituminous binders for paving applications, the effects of heat and air are determined based on the
change in mass (expressed as a percentage) and on the change in the bituminous binder's properties such as
kinematic viscosity according to EN 12595, before and after the period in the oven.
For bituminous binders for industrial applications, the combined effects of heat and air and loss of volatiles are
determined based on the change in mass (expressed as a percentage). This will be the value from this
conditioning method that will be utilized in EN 13304 and EN 13305 as loss in mass (change in sign).
NOTE Penetration according to EN 1426 and softening point according to EN 1427 can be measured on harder
grades before and after oven treatment at 163 °C.

TS EN 12607-2 : 2015-04
4 Apparatus
4.1 Oven, electrically heated and conforming to the performance requirements indicated in Table 1 for
operating temperatures up to 180 °C.
The oven shall be rectangular with a minimum interior height, width and depth of 330 mm.
The front door shall be hinged and tightly fitted, and have a clear opening of the same height and width as the
interior of the oven. The window on the door shall be at least 100 mm by 100 mm, with two sheets of glass
separated by an air space. The window shall permit an unobstructed view of the interior of the oven so that
G
the control thermometer, located as specified in 6.1 may be read without opening the door.
İ AY
NOTE 1 The oven can alternatively be provided with an inner glass door through which the thermometer can be read
upon opening the outer door momentarily.
The oven shall be ventilated by convection currents of air; the oven shall have air inlets and outlets evacuating
R ÖM
hot gases meeting the requirements of Table 1.
NOTE 2 These inlets and outlets can be of different size and arrangement provided the requirements in Table 1 are
met.
Bİ N
İM Table 1 — Performance requirements for Thin Film Oven
-
Characteristics Requirements
TE .
Deviation from a specified test temperature throughout the testing chamber during a 24 h
Lİ A.Ş
period for the differential between ambient and test temperature, when more than 50 °C, 5
maximum, % of differential
Time constant, maximum, s 720
Rate of ventilation of testing chamber, air changes per h, minimum 10
KA L
NOTE 3 These performance requirements are extracted from ASTM E145, type IB (gravity convection ventilated oven).
YO
The oven shall be provided with a metal circular shelf with a minimum diameter of 250 mm. The shelf shall
provide a flat surface to support the containers without blocking all air circulation through the shelf when the
containers are in place. The shelf shall be suspended by a vertical shaft and centred with respect to the
TO
horizontal interior of the oven. The shelf shall be mechanically driven to rotate at the rate of (5,5 ± 1,0) r/min.
The shelf shall be vertically located as close to the centre of the oven as allowed by the requirements of 6.1
regarding thermometer placement.
O
Minimum size ovens allow the use of two containers. Larger ovens, having proportionally larger shelves to
accommodate a greater number of containers can be suitable. Under no circumstances should more than one
shelf, properly centred, be used in an oven.
4.2 Temperature measuring device.
A temperature measuring device (combining sensor and reading unit) shall
— have a range from at least 110 °C to 170 °C,
— be readable to 0,1 °C or less and,

TS EN 12607-2 : 2015-04
Sensors based on platinum resistance thermometers have been found suitable but other principles are also
allowed. The thermal response time of the sensor shall be comparable with the former used reference (see
informative Annex A). The temperature measuring device shall be calibrated regularly.
Annex A) is also allowed if national regulations permit its use.
When measuring and controlling nominally constant temperatures as in this test method, the thermal response
time can be rather high (e.g. slow response to a change in temperature). Care shall be taken to consider this
aspect since low thermal response times of the sensor can indicate greater cyclic variations than the
bituminous material in practise.
G
4.3 Container, (in which the sample of bituminous binder is subjected to the test), cylindrical pan
(140 ± 1) mm in inside diameter and (9,5 ± 0,5) mm deep with a flat bottom, stainless steel or aluminium, with
İ AY
a thickness of (0,6 ± 0,1) mm to (1,0 ± 0,1) mm.
NOTE 1 50 ml of sample in this container will give a film thickness of approximately 3,2 mm.
R ÖM
NOTE 2 Containers have a tendency to become warped or bent with use. Although a small amount of warping does
not significantly affect results, it is advisable to eliminate damaged pans.
4.4 Balance, accurate to ± 10 mg, readable to 1 mg.

Bİ N
5 Sampling
İM
-
5.1 General
TE .
Lİ A.Ş
Make sure that the laboratory sample is homogeneous and is not contaminated according to EN 1425. Take
all necessary safety precautions and ensure that the test sample is representative of the laboratory sample
from which it is taken (see EN 58). The laboratory sample shall be taken in accordance with EN 58.
5.2 Test sample preparation

KA L
YO
Prepare the test sample in accordance with EN 12594. Remove a sufficient quantity of the laboratory sample
to perform tests to establish the characteristics to be measured on the bituminous binder before and after the
RTFOT hardening test. If necessary, use a warmed knife and transfer it to a suitable container according to
EN 12594.
TO
The sample shall be free of water. Heat the sample in an oven in its container with a loosely fitted cover to a
fluid condition not exceeding 10 °C below the test temperature for the minimum time necessary, to ensure that
the sample is completely fluid. Homogenize the sample by stirring. If special bituminous binders, modified
O
binders or bituminous binders with a high softening point are tested, it may be necessary to prepare the
sample at a higher temperature. In this case, heat the sample as described above and in accordance with
EN 12594. For polymer modified bitumens, the temperature may not exceed 200 °C, irrespective of the
softening point.
5.3 Initial characteristics
Determine the initial characteristics of the bituminous binder using an appropriate test method, according to
the grade in question, e.g. the kinematic viscosity at 60 °C (EN 12595), ν1.

TS EN 12607-2 : 2015-04
6 Procedure
6.1 Test conditions
Ensure that the oven (4.1) is level so that the shelf rotates on a horizontal plane with a maximum tilt during
rotation of not more than 3° from the horizontal. Determine the temperature of the oven with the specified
thermometer (4.2) in a vertical position at a point equidistant from the centre and the outer edge of the shelf
and the bottom of the thermometer bulb approximately 6 mm above the top of the shelf.
For bituminous binders for paving applications, the reference temperature of the test is (120 ± 1) °C,
corresponding to the mixing temperature of soft paving grade bitumens.
G
NOTE However, it is possible to perform the test at other temperatures, e.g. (163 ± 1) °C for harder paving bitumen
grades.
İ AY
For bituminous binders for industrial applications, the reference temperature of the test is (163 ± 1) °C.
R ÖM
6.2 Determination
Weigh separately containers (4.3) to the nearest 1 mg (m0).
Pour (50,0 ± 0,5) g of the sample into each of two or more of the containers. Allow the samples to cool to
Bİ N
room temperature for approximately 30 min, and weigh them separately to the nearest 1 mg (m1).
İM
With the oven at the test temperature ± 1 °C, rapidly place the containers with the sample on the circular shelf,
-
close the oven, and commence rotating the shelf. Maintain the sample in the oven for 5 h from the time the
TE .
test temperature reaches 1 °C below the test temperature. Ensure that the total time that a sample is in the
Lİ A.Ş
oven is not more than 5 h 15 min. At the end of the heating period, remove the samples from the oven.
Cool to room temperature for approximately 30 min, weigh to the nearest 1 mg (m2), and calculate the change
in mass of the bituminous binder in each container.
KA L
Do not test different samples in the same oven at the same time.
YO
When a complete test cannot be completed on the same day, weigh the residues and store them overnight
before reheating.
After weighing the samples, place them back on the shelf in the oven at the test temperature. Close the oven
TO
and rotate the shelf for 15 min. Remove the samples and transfer the material from each pan into a 250 ml
container preheated to the test temperature. Stir the combined residues thoroughly, heating the container if
necessary.
O
6.3 Measurement of properties
Measure the properties chosen in 5.3 (e.g. the kinematic viscosity of the residue at 60 °C (EN 12595), ν2)
within 72 h. Avoid reheating the sample more than once.
NOTE Excessively reheating the sample can influence the test results obtained.
7 Calculation
Calculate the change in physical properties or characteristics after the hardening procedure as follows:

TS EN 12607-2 : 2015-04
ν2
Δν, ratio of kinematic viscosities at 60 °C = (1)
ν1
Δm, percentage of change in mass = 100 ×

(m2 − m1 ) (2)
(m1 − m0 )
where
ν1 is the kinematic viscosity of the sample before hardening, in millimetres squared per second;
G
ν2 is the kinematic viscosity of the residue, in millimetres squared per second;
İ AY
m0 is the mass of the empty container, in grams;
m1 is the mass of the container with the sample before the test, in grams;
R ÖM
m2 is the mass of the container with the sample after the test, in grams.
Bİ N
İM
Express a loss in mass as a negative percentage change and a gain in mass as a positive percentage
-
change.
TE .
The results of the percentage change in mass for two containers are considered valid if the difference of the
Lİ A.Ş
two measurements is equal to or less than 0,05 % mass fraction absolute.
Express the percentage change in mass as the average of a minimum 2 valid determinations to the nearest
0,01 %.
KA L
If the value of a physical property is measured on the sample after TFOT, e.g. kinematic viscosity, express the
ratio of viscosities to the nearest 0,1. Report the values of initial properties and residue properties.
YO
9 Precision
TO
9.1 Repeatability
The difference between two test results, obtained by the same operator, with the same apparatus, under
O
operation of the test method, exceed the values given in Table 2 in only one case in twenty.
9.2 Reproducibility
The difference between two single and independent results obtained by different operators working in different
laboratories on identical test material would, in the long run, in the normal and correct operation of the test
method, exceed the values given in Table 2 in only one case in twenty.

TS EN 12607-2 : 2015-04
Characteristics Repeatability, r Reproducibility, R

a
Change in mass TFOT 120 °C
≤ 0,1 % mass fraction absolute 0,02 % mass fraction 0,14 % mass fraction
> 0,1 % mass fraction absolute 8,0 % of mean 38 % of mean
Ratio of dynamic viscosity at 60 °C
TFOT 120 °C a
Ratio < 1,5 6 % of mean 16 % of mean
G
These precision data are not automatically applicable to modified bitumen and
industrial bitumen. For modified bitumen they should only be used for guidance
İ AY
until criteria data are available.
a
These figures are based on an analysis of data from sixteen laboratories on three
samples of soft paving grade bitumens with a viscosity ratio < 1,5.
R ÖM
10 Test report

Bİ N
İM
-
b) reference to this part of EN 12607;
TE .
c) test temperature;
Lİ A.Ş
d) results obtained (see Clause 8);
e) any deviation, by agreement or otherwise, from the procedure specified;

KA L
f) date of the test.

YO
TO
O

TS EN 12607-2 : 2015-04
Annex A
(informative)
Table A.1 — Characteristics of thermometers
Characteristics Units Test temperatures
G
120 °C 163 °C
İ AY
Temperature range °C 114 to 130 155 to 170
Scale marks
Subdivision °C 0,5 0,5
R ÖM
Long lines at each °C 1 1
Numbers at °C 115, 120, 125, 130 155, 160, 165, 170
Maximum scale error °C 0,5 0,5
Bİ N
Immersion total total
İM
Expansion chamber permits heating to °C 200 200
-
Total length mm 150 to 160 150 to 160
TE .
Stem outside diameter mm 5,5 to 7,0 5,5 to 7,0

Lİ A.Ş
Bulb length mm 10 to 15 10 to 15
Bulb outside diameter mm 5,0 to stem diameter 5,0 to stem diameter
Scale location
KA L
Bottom of bulb to line at °C 114 155

YO
Distance mm 50 to 60 50 to 60
Length of scale mm 40 to 60 40 to 60
Maximum distance of contraction mm 30 30
TO
chamber to the top

NOTE The thermometer ASTM 13C/IP47C has been found suitable for the test temperature at 163 °C.
O

TS EN 12607-2 : 2015-04
Bibliography
[1] EN 1426, Bitumen and bituminous binders - Determination of needle penetration
[2] EN 1427, Bitumen and bituminous binders - Determination of the softening point - Ring and Ball
method
[3] EN 13074-2, Bitumen and bituminous binders - Recovery of binder from bituminous emulsion or cut-
back or fluxed bituminous binders - Part 2: Stabilisation after recovery by evaporation
G
[4] EN 13304, Bitumen and bituminous binders - Framework for specification of oxidised bitumens
İ AY
[5] EN 13305, Bitumen and bituminous binders - Framework for specification of hard industrial bitumens
[6] ASTM E145-94 (2001), Standard Specifications for Gravity Convection and Forced-Ventilation Oven
R ÖM
[7] ASTM D1754-97 (2002), Standard Test Method for Effect of Heat and Air on Asphaltic Materials (Thin-
Film Oven Test)
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O

BİTÜMLÜ SICAK KARIŞIMLARDA BİTÜMÜN EKSTRAKSİYONU
(Santrifüj Metodu)
(ASTM D 2172: 2011)
GOİ.OYİAŞ.LDT. 37-A 1 20.04.2017
1. AMAÇ
G
Bitümlü sıcak karışımlarda bitüm miktarının kantitatif ekstraksiyon ile bulunması
İ AY
amaçlanmaktadır.
R ÖM
Bu talimat, bitümlü sıcak karışımlarda ekstraksiyon deneyi için numune hazırlanması, deneyin
Bİ N
İM
‘’ASTM D 2172:2011 / Quantitative Extraction of Bitumen From Bituminous Paving Mixtures’’
-
standartı bu deneyin uygulanmasında kullanılmaktadır. Deneyde şartname limitleri olarak,
TE .
Karayolları Teknik Şartnamesi 2006 ve Gebze – Orhangazi – İzmir (Körfez Geçişi ve Bağlantı Yolları
Lİ A.Ş
Dahil) Otoyol Projesi kapsamında hazırlanan Kalite Kontrol Test Planı esas alınmaktadır.
• Santrifüj Ekstraktör (3600 devir/dk hıza kadar kontrol edilebilen)
KA L
YO
Döner Tas ve
Kapağı
TO
O
Şekil 1: Santrifüj Ekstraktör

• Etüv (110±5 °C sıcaklıkta)
• Filtre Kağıdı
5. DENEY YAPILIŞI
Numune spatül veya mala ile ayrılmayacak kadar yumuşak değilse, numune bir tepsiye
yerleştirilir ve 110±5 °C de karıştırılabilir duruma gelesiye kadar ısıtılır. Deney gerekli malzeme
G
elde edilesiye kadar numune bölünür veya çeyreklenir. Numune miktarı, karışımın nominal
maksimum agrega boyutuna ve aşağıdaki tabloda bulunan ağırlıklara göre alınır.
İ AY
Agreganın Maksimum Anma Boyutu (d max ) En Az Numune Miktarı, kg
4,75 mm (No:4) 0,5
9,5 mm (3/8 inç) 1
R ÖM
12,5 mm (1/2 inç) 1,5
19 mm (3/4 inç) 2
25 mm (1 inç) 3
37,5 mm (1 ½ inç) 4
Bİ N
İM
İlaveten, deney numunesinin rutubet içeriği belirlenmesi gereklidir. Ekstraksiyon deneyinden
-
hemen sonra deney numunesi rutubet içeriği tayini için alınır (ASTM D 1461 e göre yapılır).
TE .
Lİ A.Ş
Ekstraksiyon deney kısmındaki su ağırlığı (W 2 ), yüzdece su ağırlığının ekstraksiyon sonrası deney

numunesi ağırlığı (W 1 ) ile çarpılmasından bulunur.
5.2. Deney İşlemi

KA L
650 - 2500 g arasında deney numunesi çanağa koyulur ve tartılır (A). Çanaktaki deney numunesi
YO
trikloretilen ile kaplanır ve çözücünün deney numunesini ayrıştırması için yeterli süre verilir (en
fazla 1 saat). Çözücü ve deney numunesi içeren çanak ekstraksiyon cihazına yerleştirilir.
Filtre halkası kurutulur ve ağırlığı ölçülür (H) ve daha sonra çanağın kenarları etrafında
TO
yerleştirilir. Kapak çanağın üzerine sıkıca tutturulur ve altına ekstraksiyon malzemesini toplamak
için beher yerleştirilir.
O
Santrifüj yavaşça ve gitgide maksimum 3600 devir/dk hıza doğru aratarak veya çözücü drenajının
durmasına kadar döndürülür. Daha sonra cihaz durdurulur ve 200 mL trikloretilen eklenir ve aynı
işlem uygulanır. 200 mL yeterli çözücü kullanılır ve böylece ekstraksiyon açık saman renginden
daha koyu olmaz. Ekstraksiyon ve agregalar (çözülmüş) dereceli sıvı ölçeğinde toplanır.
Filtre halkası çanaktan çıkarılır ve ortam sıcaklığında kurutulur.
Eğer keçe filtre halkası kullanılıyorsa, halka yüzeyine yapışan mineral maddeler temizlenir ve
ekstrakte edilmiş agregalara eklenir. Halka 110±5 °C etüvde sabit ağırlığa gelesiye kadar
kurutulur.

Kaptaki tüm malzeme dikkatlice tepsiye aktarılır ve buhar banyosunda kurutulur. Daha sonra,
110±5 °C etüvde sabit ağırlığa gelesiye kadar kurutulur. Trikloretilen veya trikloretan çözücü
olarak kullanılıyorsa ilk yapılan buhar banyosundaki kurutma yapılmayabilir. Ekstrakte edilmiş
agrega ağırlığı (F veya W 3 ) tepsideki agrega ve filtre halkası ağırlığındaki artışın toplamına eşittir.
Mineral Madde Miktarının Santrifüj Metodu ile Belirlenmesi:
Yüksek hızlı (3000 g veya daha fazla) devamlı akış tipli santrifüj kullanılır. Temiz ve boş santrifüj
ağırlığı ölçülür. Kap uygun şekilde, atık madde kaçırılmayacak şekilde yerleştirilir. Kap birkaç kez
G
çözücü ile yıkanır ve besleyici yere çözücü koyulur. Santrifüj çalıştırılır ve sabit hızla döndürülmesi
sağlanır. Besleme hattı açılır ve ekstraksiyon santrifüje 100-150 mL/dk hızla aktarılır. Tüm
İ AY
ekstraksiyon santrifüjden geçtikten sonra, besleme mekanizması atık madde renksiz olasıya kadar
temiz çözücü ile yıkanır.
R ÖM
Daha sonra, santrifüj makinesi durdurulur ve kap alınır. Çözücünün dışı temizlenir. Kalan çözücü
huni veya buhar davlumbazında buharlaştırılır. Kap, 110±5 °C etüvde kurutulur. Etüvden çıkarılan
kap soğutulur ve tekrar ağırlığı ölçülür. Ağırlıktaki artış mineral malzeme ağırlığıdır (I veya W 4 ).
Bİ N
İM W1 = Deney numunesi ağırlığı, g

-
(𝑊𝑊1 −𝑊𝑊2 )−(𝑊𝑊3 +𝑊𝑊4 )
Bitüm içeriği, % = x 100 W2 = Deney numunesindeki su ağırlığı, g
𝑊𝑊1 −𝑊𝑊2
W3 = Ekstrakte edilmiş agrega ağırlığı, g
TE .
Lİ A.Ş
W4 = Ekstraksiyondaki mineral malzeme ağırlığı, g

KA L
YO
TO
O

BİTÜMLÜ SICAK KARIŞIMLARDA BİTÜMÜN EKSTRAKSİYONU
(Soksilet Metodu)
(ASTM D 2172: 2011)
GOİ.OYİAŞ.LDT. 37-B 1 20.04.2017
1. AMAÇ
G
Bitümlü sıcak karışımlarda bitüm miktarının kantitatif ekstraksiyon (Soksilet metodu) ile
İ AY
R ÖM
Bu talimat, bitümlü sıcak karışımlarda ekstraksiyon deneyi için numune hazırlanması, deneyin
Bİ N
İM
‘’ASTM D 2172:2011 / Quantitative Extraction of Bitumen From Bituminous Paving Mixtures’’
-
standartı bu deneyin uygulanmasında kullanılmaktadır. Deneyde şartname limitleri olarak,
TE .
Lİ A.Ş
• Bitüm Ekstraksiyonu Soksilet Deney Cihazı (Şekil 1)
KA L
YO
Silindirik Soksilet Hortum Bağlantı

Ekstraktör Camı Bölmesi
TO
O
Konik Tel Sepet
Konik Sepet İçerisinde

Bulunan Filtre Kağıdı
Elektrikli Isıtıcı
Şekil 1: Bitüm Ekstraksiyonu Soksilet Deney Cihazı

5. DENEY YAPILIŞI
Numune spatül veya mala ile ayrılmayacak kadar yumuşak değilse, numune bir tepsiye
yerleştirilir ve 110±5 °C de karıştırılabilir duruma gelinceye kadar ısıtılır. Deney gerekli malzeme
elde edilinceye kadar numune bölünür veya çeyreklenir. Numune miktarı, karışımın nominal
maksimum agrega boyutuna ve Tablo-1 ‘de bulunan ağırlıklara göre alınır.
Tablo 1: En Büyük Agrega Boyutuna Göre En Az Numune Miktarı
G
Agreganın Maksimum Anma Boyutu (d max ) En Az Numune Miktarı, kg
İ AY
4,75 mm (No:4) 0,5
9,5 mm (3/8 inç) 1
12,5 mm (1/2 inç) 1,5
R ÖM
19 mm (3/4 inç) 2
25 mm (1 inç) 3
37,5 mm (1 ½ inç) 4
Bİ N
İlaveten, deney numunesinin rutubet içeriği belirlenmesi gereklidir. Ekstraksiyon deneyinden
İM
hemen sonra deney numunesi rutubet içeriği tayini için alınır (ASTM D 1461 e göre yapılır).
-
Ekstraksiyon deney kısmındaki su ağırlığı (W 2 ), yüzdece su ağırlığının ekstraksiyon sonrası deney
TE .
Lİ A.Ş
numunesi ağırlığı (W 1 ) ile çarpılmasından bulunur.
5.2. Deney İşlemi
Her bir çanak için kullanılacak filtre kâğıdı kurutulur ve tartılır. Filtre kağıdı çapı boyunca kıvrılır
KA L
ve uçlarından bükülür (huni şekline gelir). Daha sonra metal koniyle örtüşecek şekilde yayılır. Her
bir çerçeve (çanak) filtre kağıdı ile birlikte 0,5 g yakınlıkla tartılır. Deney numunesi çanaklara
YO
yerleştirilir (İki tane çerçeve kullanılıyorsa numune ikiye ayrılır) ve tartılır (A).
Trikloretilen çözeltisi cam silindire dökülür ve alttaki çerçeve silindirin içine yerleştirilir. Çözelti
TO
seviyesi, çerçevenin en üst noktasından (daha aşağıda olan çerçeve) aşağıda olmalıdır. İki tane
çerçeve kullanılıyorsa, üstteki çerçeve alttakinin delikleri içerisine yerleştirilir.
O
Isı yalıtkan ped ısıtma ocağının üzerine ve silindirde pedin üzerine yerleştirilir. Kondensatörün
üzeri kapatılır. Yavaşça sabit akışlı ılık su kondensatör boyunca devir daim ettirilir. Çözeltinin
yavaşça kaynaması ve sabit akışlı yoğunlaşmış çözeltinin koni içinde akışı için ısıtma ocağının
sıcaklığı düzenlenmelidir. Yoğunlaşmış çözeltinin koni üzerinde fazla akmamasına dikkat
edilmelidir. Alt koniden akan çözeltinin rengi açık saman rengi oluncaya kadar geri akışa (devir
daim) devam edilmelidir. Bu anda, ısıtma ocağı kapatılır ve cihaz içerisindeki su ile birlikte
soğutulur. Kaynama bittiğinde ve soksilet yeterli kadar soğuduğunda, kondensatör kapatılır ve
silindir çıkarılır.
Konik tel sepet silindirden çıkarılır. Hava sıcaklığında (davlumbaz) kurutulur ve daha sonra 110±5
°C etüvde kurutulur.

Ekstrakte edilmiş malzeme dereceli silindire alınır ve ekstrakte içindeki mineral madde miktarı
belirlenir. Ekstrakte edilmiş agrega ağırlığı (W 3 ) tepsideki agrega ve filtre halkası ağırlığındaki
artışın toplamına eşittir.
W1 = Deney numunesi ağırlığı, g
G
(𝑊𝑊1 −𝑊𝑊2 )−(𝑊𝑊3 +𝑊𝑊4 )
Bitüm içeriği, % = x 100 W2 = Deney numunesindeki su ağırlığı, g
𝑊𝑊1 −𝑊𝑊2
W3 = Ekstrakte edilmiş agrega ağırlığı, g
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O

Designation: D2172/D2172M – 11
Standard Test Methods for

Quantitative Extraction of Bitumen From Bituminous Paving
Mixtures1
This standard is issued under the fixed designation D2172/D2172M; the number immediately following the designation indicates the
year of original adoption or, in the case of revision, the year of last revision. A number in parentheses indicates the year of last
reapproval. A superscript epsilon (´) indicates an editorial change since the last revision or reapproval.
G
This standard has been approved for use by agencies of the Department of Defense.
1. Scope C670 Practice for Preparing Precision and Bias Statements
İ AY
1.1 These test methods cover the quantitative determination for Test Methods for Construction Materials
of bitumen in hot-mixed paving mixtures and pavement D70 Test Method for Density of Semi-Solid Bituminous
samples. Aggregate extracted from a paving mixture may be Materials (Pycnometer Method)
D604 Specification for Diatomaceous Silica Pigment3
R ÖM
used for sieve analysis using Test Method D5444.
1.2 The values stated in either SI units or inch-pound units D979 Practice for Sampling Bituminous Paving Mixtures
are to be regarded separately as standard. The values stated in D1461 Test Method for Moisture or Volatile Distillates in
each system may not be exact equivalents; therefore, each Bituminous Paving Mixtures
system shall be used independently of the other. Combining D1856 Test Method for Recovery of Asphalt From Solution
values from the two systems may result in non-conformance
Bİ N by Abson Method
İM
with the standard. D2111 Test Methods for Specific Gravity and Density of
1.2.1 Measurements of volume and mass are only given in Halogenated Organic Solvents and Their Admixtures
-
//^:^^#^~^^"^@::"^#$:@$^"#:$@~*""::^##~:~^~:~@~^^^::*\\
SI units because they are the only units typically used in D3666 Specification for Minimum Requirements for Agen-
practice when performing this test method. cies Testing and Inspecting Road and Paving Materials
TE .
1.3 This standard does not purport to address all of the D5444 Test Method for Mechanical Size Analysis of Ex-
Lİ A.Ş
safety concerns, if any, associated with its use. It is the tracted Aggregate
responsibility of the user of this standard to establish appro- D6368 Specification for Vapor-Degreasing Solvents Based
priate safety and health practices and determine the applica- on normal-Propyl Bromide and Technical Grade normal-
bility of regulatory limitations prior to use. Specific hazards are Propyl Bromide
given in Section 7. 2.2 Federal Specifications:
--`,,```,,,,````-`-`,,`,,`,`,,`---
O-T-634 (latest) normal Propyl Bromide, Technical4

KA L
NOTE 1—The results obtained by these test methods may be affected by

YO
the age of the material tested, with older samples tending to yield slightly 3. Summary of Test Methods
lower bitumen content. Best quantitative results are obtained when the test
is made on mixtures and pavements shortly after their preparation. It is 3.1 The paving mixture is extracted with trichloroethylene,
difficult to remove all the asphalt when some aggregates are used and normal Propyl Bromide, or methylene chloride using the
some chlorides may remain within the mineral matter affecting the extraction equipment applicable to the particular method. The
TO
measured asphalt content. bitumen content is calculated by difference from the mass of
the extracted aggregate, moisture content, and mineral matter
2. Referenced Documents in the extract. The bitumen content is expressed as mass
2.1 ASTM Standards:2 percent of moisture-free mixtures.
C128 Test Method for Density, Relative Density (Specific
O
Gravity), and Absorption of Fine Aggregate 4. Significance and Use

4.1 All of these test methods can be used for quantitative
determinations of bitumen in hot-mixed paving mixtures and
1
These test methods are under the jurisdiction of ASTM Committee D04 on
pavement samples for specification acceptance, service evalu-
Road and Paving Materials and are the direct responsibilities of Subcommittee ation, control, and research. Each method prescribes the
D04.25 on Analysis of Bituminous Mixtures. solvent or solvents and any other reagents that can be used in
Current edition approved Feb. 1, 2011. Published March 2011. Originally
approved in 1963. Last previous edition approved in 2005 as D2172 – 05. DOI:
10.1520/D2172-11.
2 3
For referenced ASTM standards, visit the ASTM website, www.astm.org, or Withdrawn. The last approved version of this historical standard is referenced
contact ASTM Customer Service at service@astm.org. For Annual Book of ASTM on www.astm.org.
4
Standards volume information, refer to the standard’s Document Summary page on Available from Standardization Documents Order Desk, Bldg. 4 Section D, 700
the ASTM website. Robbins Ave., Philadelphia, PA 19111-5094, Attn: NPODS.
Copyright © ASTM International, 100 Barr Harbor Drive, PO Box C700, West Conshohocken, PA 19428-2959, United States.
Copyright ASTM International

Provided by IHS under license with ASTM [OTOYOL 1A.Ş. / NÖMAYG KALİTE BÖLÜMÜ]
No reproduction or networking permitted without license from IHS Not for Resale
D2172/D2172M – 11
the test method. Test Method D1856 requires that Method A be Committee of the American Conference of Governmental
used when asphalt is recovered from solution. Industrial Hygienists6 for the current threshold limit values.
NOTE 2—The quality of the results produced by this standard are 8. Sampling
dependent on the competence of the personnel performing the procedure
and the capability, calibration, and maintenance of the equipment used. 8.1 Obtain samples in accordance with Practice D979.
Agencies that meet the criteria of Standard Practice D3666 are generally 8.2 Preparation of Test Specimens:
considered capable of competent and objective testing/sampling/ 8.2.1 If the mixture is not sufficiently soft to separate with a
inspection/etc. Users of this standard are cautioned that compliance with spatula or trowel, place it in a large, flat pan and warm to 110
Practice D3666 alone does not completely assure reliable results. Reliable 6 5°C [230 6 10°F] only until it can be handled or mixed.
results depend on many factors; following the suggestions of Practice
D3666 or some similar acceptable guideline provides a means of
Split or quarter the material until the mass of material required
evaluating and controlling some of those factors. for test is obtained.
8.2.2 The size of the test sample shall be governed by the
G
5. Apparatus nominal maximum aggregate size of the mixture and shall
5.1 Oven, capable of maintaining the temperature at 110 6 conform to the mass requirement shown in Table 1 (Note 3):
İ AY
5°C [230 6 10°F]. NOTE 3—When the mass of the test specimen exceeds the capacity of
5.2 Pan, flat, at least 300 mm [12 in.] long, 200 mm [8 in.] the equipment used (for a particular method), the test specimen may be
wide, and 25 mm [1 in.] deep. divided into suitable increments, tested, and the results appropriately
5.3 Balance, or balances having an accuracy of at least combined for calculation of bitumen content (Section 12).
R ÖM
0.01 % of the sample mass. 8.2.3 In addition, a test specimen is required for the deter-
5.4 Hot Plate, electric, 700-W continuous or low, medium, mination of moisture (Section 9) in the mixtures. Take this test
and high settings. specimen from the remaining sample of the mixture immedi-
5.5 Small-Mouth Graduate, 1000 or 2000-mL capacity. ately after obtaining the extraction test specimen.
Optional small-mouth graduate, 100-mL capacity.
5.6 Ignition Dish, 125 mL capacity.
Bİ N NOTE 4—If recovery of bitumen from the solution obtained from the
İM
extraction test is not required, the entire test specimen may be dried to
5.7 Desiccator. constant mass in an oven at a temperature of 110 6 5°C [230 6 10°F]
-
5.8 Analytical Balance. prior to extraction instead of determining the moisture content (Section 9).
TE .
6. Reagents 9. Moisture Content
Lİ A.Ş
6.1 Purity of Reagents—Reagent grade chemicals shall be 9.1 Determine the moisture content of the mixture (see
used in all tests. Unless otherwise indicated, it is intended that 8.2.2) in accordance using the procedure described in Test
all reagents shall conform to the specifications of the Commit- Method D1461.
tee on Analytical Reagents of the American Chemical Society,5 9.2 Calculate the mass of water, W2, (12.1) in the extraction
where such specifications are available. Other grades may be test portion by multiplying mass percent water (9.1) by the
KA L
used, provided it is first ascertained that the reagent is of mass of the extraction test portion, W1, (12.1).
sufficiently high purity to permit its use without lessening the
YO
accuracy of the determination. TEST METHOD A

6.2 Ammonium Carbonate Solution—Saturated solution of
10. Apparatus
reagent grade ammonium carbonate [(NH4)2CO3].
6.3 Methylene Chloride, technical grade. Caution—see 10.1 In addition to the apparatus listed in Section 5, the
following apparatus is required for Test Method A:
TO
Section 7.
6.4 normal-Propyl Bromide (nPB), conforming to Specifi- 10.1.1 Extraction Apparatus, consisting of a bowl approxi-
cation D6368. Caution—see Section 7. mating that shown in Fig. 1 and an apparatus in which the bowl
6.5 Trichloroethylene, technical grade, Type 1, Federal may be revolved at controlled variable speeds up to 3600
r/min. The speed may be controlled manually or with a preset
O
Specification O-T-634, latest revision. Caution—see Section

7.
6
7. Hazards Available from American Conference of Governmental Industrial Hygienists,
1330 Kemper Meadow Drive, Cincinnati, OH 45240, (513) 742–2020, (www.acgi-
7.1 Caution—The solvents listed in Section 6 should be h.org).
used only under a hood or with an effective surface exhaust
--`,,```,,,,````-`-`,,`,,`,`,,`---
system in a well-ventilated area, since they are toxic to various TABLE 1 Size of Sample
degrees. Consult the current Threshold Limit Concentration Nominal Maximum
Minimum Mass of Sample,
Aggregate Size Standard, Sieve Size
kg
mm
4.75 (No. 4) 0.5
5
Reagent Chemicals, American Chemical Society Specifications, American 9.5 3⁄8 in. 1
Chemical Society, Washington, DC. For suggestions on the testing of reagents not 12.5 1⁄2 in. 1.5
//^:^^#^~^^"^@::"^#$:@$^"#:$@~*""::^##~:~^~:~@
listed by the American Chemical Society, see Analar Standards for Laboratory 19.0 3⁄4 in. 2
Chemicals, BDH Ltd., Poole, Dorset, U.K., and the United States Pharmacopeia 25.0 1 in. 3
and National Formulary, U.S. Pharmacopeial Convention, Inc. (USPC), Rockville, 37.5 11⁄2 in. 4
MD.

D2172/D2172M – 11
G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
//^:^^#^~^^"^@::"^#$:@$^"#:$@~*""::^##~:~^~:~@~^^^::*\\
TO
FIG. 1 Extraction Unit Bowl (Test Method A)

O
speed control. The apparatus should be provided with a 10.1.3 Low-ash paper filter rings may be used in place of the
container for catching the solvent thrown from the bowl and a felt filter ring (10.1.2). Such filter rings shall consist of low ash
drain for removing the solvent. The apparatus preferably shall filter paper stock approximately 1.3 mm [0.05 in.] thick. The
be provided with explosion-proof features and installed in a ash content of the paper shall not exceed 0.2 % (approximately
hood or an effective surface exhaust system to provide venti- 0.034 g per ring).
lation.
11. Procedure
NOTE 5—Similar apparatus of larger size may be used.
11.1 Determine the moisture content of the material in
10.1.2 Filter Rings, felt or paper, to fit the rim of the bowl. accordance with Section 9.
[OTOYOL 3A.Ş. / NÖMAYG KALİTE BÖLÜMÜ]

--`,,```,,,,````-`-`,,`,,`,`,,`---

Provided by IHS under license with ASTM
D2172/D2172M – 11
11.2 Place a 650 to 2500-g test portion into a bowl. See W4 5 G[V1/~V 1 2 V2!# (1)
Annex A1 for alternative procedures to those prescribed herein
and in 11.5. where:
G = ash in aliquot, g,
11.3 Cover the test portion in the bowl with trichloroethyl-
V1 = total volume, mL, and
ene, normal Propyl Bromide, or methylene chloride and allow V2 = volume after removing aliquot, mL.
sufficient time for the solvent to disintegrate the test portion 11.6.2 Centrifuge Method:
(not over 1 h). Place the bowl containing the test portion and 11.6.2.1 For this test method use any suitable high-speed
the solvent in the extraction apparatus. Dry and determine the (3000 g or higher) centrifuge of the continuous-flow type.
mass of the filter ring and fit it around the edge of the bowl. 11.6.2.2 Determine the mass of a clean empty centrifuge
Clamp the cover on the bowl tightly and place a beaker under cup (or bowl) to 0.01 6 0.005 g and place in the centrifuge.
the drain to collect the extract. Position a container at the appropriate spout to catch the
11.4 Start the centrifuge revolving slowly and gradually
G
effluent from the centrifuging operation. Transfer all of the
increase the speed to a maximum of 3600 r/min or until solvent extract (from Test Methods A, B, C, D, or E as appropriate) to
ceases to flow from the drain. Allow the machine to stop, add
İ AY
an appropriate (feed) container suitably equipped with a feed
200 mL of trichloroethylene, normal Propyl Bromide, or control (valve or clamp, etc.). To ensure quantitative transfer of
methylene chloride and repeat the procedure. Use sufficient the extract to the feed container, the receptacle containing the
200-mL solvent additions (not less than three) so that the extract should be washed several times with small amounts of
extract is not darker than a light straw color. Collect the extract
R ÖM
clean solvent and the washings added to the feed container.
and the washings in a suitable graduate.
11.5 Remove the filter ring from the bowl and dry in air. If Start the centrifuge and allow to reach a constant operational
Bİ N
felt filter rings are used, brush off mineral matter adhering to speed (for example, 9000 r/min for the SMM type and
//^:^^#^~^^"^@::"^#$:@$^"#:$@~*""::^##~:~^~:~@~^^^::*\\
İM
the surface of the ring and add to the extracted aggregate. Dry 20 000 + r/min for the Sharples type). Open the feed line and
the ring to constant mass in an oven at 110 6 5°C [230 6 feed the extract into the centrifuge at a rate of 100 to 150
-
10°F]. Carefully remove all the contents of the bowl into a mL/min. After all the extract has passed through the centrifuge,
metal pan and dry on a steam bath and then, dry to constant wash the feed mechanism (with centrifuge still running) with
TE .
Lİ A.Ş
mass in an oven or on a hot plate at 110 6 5°C [230 6 10°F]. several increments of clean solvent, allowing each increment to
If trichloroethylene or normal Propyl Bromide is used as the run through the centrifuge until the effluent is essentially
extraction solvent, the preliminary drying on a steam bath may colorless.
be omitted. The mass of the extracted aggregate, W 3, is equal 11.6.2.3 Allow the centrifuge to stop and remove the cup (or
to the mass of the aggregate in the pan plus the increase in mass bowl). Clean the outside with fresh solvent. Allow the residual
of the filter rings. solvent to evaporate in a funnel or steam hood and then dry the
KA L
11.5.1 Use the following alternative procedure when low- container in an oven controlled at 110 6 5°C [230 6 10°F].
ash filter rings are used: Place the aggregate and filter rings in
YO
Cool the container and redetermine the mass immediately. The

a clean metal pan. Dry as specified above. Carefully fold the increase in mass is the mass of mineral matter, W4, (12.1) in the
dried filter ring and stand it on the aggregate. Burn the filter extract.
ring by igniting with a bunsen burner or match. Determine the 11.6.3 Volumetric Method:
mass of the extracted aggregate in the pan, W3.
TO
11.6.3.1 Place the extract in a previously tared and cali-

NOTE 6—Since dry aggregate absorbs moisture when exposed to air brated flask. Place the flask in a controlled-temperature bath
containing moisture, determine the mass of the extracted aggregate controlled to 60.1°C [0.2°F], and allow the contents to reach
immediately after cooling to a suitable temperature. the temperature at which the flask was calibrated. When the
O
11.6 Determine the amount of mineral matter in the extract desired temperature has been reached, fill the flask with solvent
by any of the following test methods: which has been kept at the same temperature. Bring the level of
11.6.1 Ashing Method: the liquid in the flask up to the neck, insert the stopper, making
11.6.1.1 Record the volume of the total extract in the sure the liquid overflows the capillary, and remove from the
graduate (11.4). Determine the mass of an ignition dish. Agitate bath. Wipe the flask dry, determine the mass to the nearest 0.1
the extract thoroughly and immediately measure approximately g, and record this mass as the mass of flask plus extract. See
100 mL into the ignition dish. Evaporate to dryness on a steam Annex A2 for a volumetric test method alternative procedure if
bath or hot plate, except use a steam bath when the solvent is a controlled-temperature bath is not used as prescribed herein.
benzene. Ash residue at a dull red heat 500 to 600°C [930 to 11.6.3.2 Calculate the volume of asphalt and fines in the
--`,,```,,,,````-`-`,,`,,`,`,,`---
1110°F], cool, and add 5 mL of saturated ammonium carbonate extract as follows:

solution per gram of ash. Digest at room temperature for 1 h. ~ M1 2 M 2 !
Dry in an oven at 100°C to constant mass, cool in a desiccator, V1 5 V 2 2 (2)
~ G1 !
and determine the mass.
11.6.1.2 Calculate the mass of mineral matter in the total where:
volume of extract, W4, as follows: V 1 = volume of asphalt and fines in the extract,

D2172/D2172M – 11
V2 = volume of the flask,

M1 = mass of the contents of the flask,
M 2 = mass of the asphalt and fines in the extract = mass of
the total samples minus the mass of the extracted
aggregate, and
G1 = specific gravity of the solvent determined to the
nearest 0.001 in accordance with Test Methods
D2111.
11.6.3.3 Calculate the mass of fines in the extract as follows:
M3 5 K ~M 2 2 G3V1! (3)
where:
G
M 3 = mass of fines in the extract,
G2 = specific gravity of fines as determined in accordance
İ AY
with Test Method C128,
G3 = specific gravity of asphalts as determined in accor-
--`,,```,,,,````-`-`,,`,,`,`,,`---
dance with Test Method D70,

K = G2 / G2 2 G3 ,
R ÖM
V1 = as given in 11.6.3.2, and
M2 = as given in 11.6.3.2.
12. Calculation of Bitumen Content
12.1 Calculate the percent bitumen in the test portion as
follows:
Bİ N
İM
Bitumen content, % 5 F W1 2 W 2 G
~W1 2 W2! 2 ~W 3 1 W4!
3 100 (4)
-
where:
TE .
W1 = mass of test portion,
Lİ A.Ş
W2 = mass of water in the test portion,

W3 = mass of the extracted mineral aggregate, and
W4 = mass of the mineral matter in the extract.
NOTE 7—When ashless filter rings are not used, add the increase in
mass of the felt filter ring to W4.
KA L
NOTE 8—For paving mixtures in which tar is used as the binder, a

modification of Test Method A is given in Annex A3.
YO
TEST METHOD B
13. Apparatus
13.1 In addition to the apparatus listed in Section 5, the FIG. 2 Extraction Apparatus (Test Method B)
TO
following apparatus is required for Test Method B:

13.1.1 Extraction Apparatus, similar to that shown in Fig. 2.
13.1.1.1 Glass Jar, cylindrical, plain, made of heat-resistant 13.1.1.3 Condenser, fabricated with a truncated hemispheri-
glass. The jar shall be free of cracks, scratches, or other cal condensing surface and a truncated conical top. Other
O
evidence of flaws that might cause breakage during heating. suitable geometric shapes may also be used provided they
13.1.1.2 Cylindrical Metal Frames, one or two. The lower accomplish the condensing and flow functions intended. The
frame shall have legs of sufficient length to support the frame, material used in fabricating the condenser shall be essentially
including the apex of the metal cone and paper cone liner unreactive to water and to the solvent used and shall be
//^:^^#^~^^"^@::"^#$:@$^"#:$@~*""::^##~:~^~:~@~^^^::*\\
above the solvent level. When two frames are used, the upper provided with suitable water inlet and outlet.
frame shall have legs of sufficient length to support the metal 13.1.1.4 Filter Paper, medium-grade, fast-filtering. The di-
cone and paper cone liner at or above the top rim of the lower ameter of the paper shall be such that when folded in
frame. The legs of the upper frame shall fit securely in the top accordance with the directions given below, it shall completely
rim of the lower frame. A bail handle may be provided on the line the metal cones in the frames.
inside of the top rim of each frame for convenient handling. 13.1.1.5 Heat Resistant-Coated Wire Mesh, approximately 3
The metal used in fabricating the frames shall be essentially mm [0.1 in.] thick for use as insulation between the glass jar
inactive to the solvents used in the test method. and hot plate.

D2172/D2172M – 11
13.1.1.6 Electric Hot Plate, Thermostatically Controlled, of or 11.6.3. In this case, it is not necessary to transfer the extract
sufficient dimensions and heat capacity to permit refluxing of from the extraction cylinder to a graduated cylinder. The
the solvent as described in 15.2.5. extract may be transferred directly from the extraction cylinder
to the centrifuge feed container (11.6.2.2).
14. Preparation of Test Portion
14.1 Prepare a test portion for moisture determination and 16. Calculation of Bitumen Content
extraction in accordance with the procedure described in 16.1 Calculate the percent bitumen in the test portion in
Section 8. accordance with the procedure described in Section 12.
15. Procedure TEST METHOD C

15.1 Moisture—Determine the moisture content of the mix-
17. Apparatus
G
ture (see 8.2) in accordance with the test method described in
Section 9. 17.1 In addition to the apparatus listed in Section 5, the
15.2 Extraction: following is required for Test Method C:
İ AY
15.2.1 Dry and determine the mass of one sheet of filter 17.1.1 Extraction Apparatus, consisting of a container, con-
paper for each frame to be used. Fold each paper on its denser lid, and stand. Suitable types are shown in Fig. 3 and
diameter, fold the ends over, and spread it open to form a Fig. 4; however, other extractors of differing shapes may also
be used successfully. A standard 25 L aluminum cooking
R ÖM
proper size to fit inside the metal cones.
15.2.2 Determine the mass of each frame with its filter paper utensil has been found to be suitable. The important features
liner to the nearest 0.5 g. Record the mass, identifying each regardless of shape are that the extractors have snug-fitting
frame by number. lids, be of sufficiently large size to accommodate the required
15.2.3 Place the test portion in the frame or frames. If two test portion, and include cooling fins arranged so as to provide
Bİ N
frames are used, distribute the test portion approximately
equally between the two. The top of the test portion must be
for efficient refluxing.
17.1.2 Basket, for test portion as shown in Fig. 3 or one
İM
below the upper edge of the paper liner. Determine the mass of designed for use with an extractor of different shape.
-
each loaded frame separately to the nearest 0.5 g. Again, record 17.1.3 Filter Cloth,7 of approximately 185 mesh, placed
the mass. over the 4.75 mm (No. 4) screen and shaped to cover the inside
TE .
15.2.4 Use one of the solvents specified in 6.3, 6.4, or 6.5. of the basket completely to ensure retention of all aggregate
Lİ A.Ş
Pour the solvent into the glass cylinder and place the bottom sizes greater than the cloth mesh during extraction.
frame into it. The solvent level should be below the apex of the
one in the (lower) frame. If two frames are used, place the 18. Preparation of Test Portions
upper frame in the lower frame, fitting its legs into the holes in 18.1 Prepare test portions for moisture determination and
the upper rim of the lower frame. extraction in accordance with the procedure described in
KA L
NOTE 9—Sufficient denatured ethyl alcohol may be poured over the test Section 8.
portion(s) to wet the filter paper.
YO
15.2.5 Place the thermal insulating pad on the hot plate and 19. Procedure
then the cylinder on the pad. Cover the condenser. Circulate a 19.1 Moisture—Determine the moisture content of the mix-
gentle steady stream of cool water through the condenser. ture (see 8.2) in accordance with the test method described in
Adjust the temperature of the hot plate so that the solvent will Section 9.
TO
boil gently and a steady stream of condensed solvent flows into 19.2 Extraction:
the cone. If necessary, adjust the temperature of the hot plate to 19.2.1 Determine the mass of the sample (3500 to 10 000 g)
maintain the solvent stream at a rate necessary to keep the test in the tared basket assembly to the nearest 1 g and place in the
portions in the cone(s) completely covered with condensed extractor. Pour 1150 to 1250 mL of trichloroethylene, normal
O
solvent. Take care not to allow condensed solvent to overflow Propyl Bromide, or methylene chloride (Section 6) over the
//^:^^#^~^^"^@::"^#$:@$^"#:$@~*""::^##~:~^~:~@~^^^::*\\
the filter cone(s). Continue the refluxing until the solvent test portion. Fit the extractor lid tightly in place and allow
flowing from the lower cone is light straw color (when viewed water to circulate freely in the top. Apply heat from either a gas
against a white background). At this point, turn off the hot plate burner or an electric hot plate.
and allow the apparatus to cool with the water running in the 19.2.2 Reflux the sample 1.5 to 3 h until all bitumen is
condenser. When boiling has ceased and the cylinder is cool extracted from the aggregate. Shut down the extractor after 1.5
enough to handle, turn off the condenser and remove from the h and inspect the test portion. Mix the test portion with a trowel
cylinder. and continue extraction to completion.
15.2.6 Remove the frame assembly from the cylinder. Allow
to dry in air (hood) and dry to constant mass in an oven at 110
6 5°C [230 6 10°F] (see Note 6). 7
The sole source of supply of the 16XX Swiss Stencil Cloth known to the
15.2.7 Transfer the extract quantitatively to the graduated committee at this time is Atlas Silk Screen Supply Co., 1733 Milwaukee Ave.,
Chicago, IL 60647. If you are aware of alternative suppliers, please provide this
cylinder (5.5) and determine mineral matter in the extract in
information to ASTM International Headquarters. Your comments will receive
accordance with 11.6.1. Alternatively, mineral matter in the careful consideration at a meeting of the responsible technical committee,1 which
extract may be determined by the method described in 11.6.2 you may attend.
--`,,```,,,,````-`-`,,`,,`,`,,`---

D2172/D2172M – 11
G
İ AY
R ÖM
--`,,```,,,,````-`-`,,`,,`,`,,`---
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O
FIG. 3 Extraction Apparatus (Test Method C)

//^:^^#^~^^"^@::"^#$:@$^"#:$@~*""::^##~:~^~:~@~^^^::*\\
D2172/D2172M – 11
G
İ AY
R ÖM
//^:^^#^~^^"^@::"^#$:@$^"#:$@~*""::^##~:~^~:~@~^^^::*\\
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O
FIG. 4 Extractor Unit (Test Method C)
NOTE 10—The test portion is completely extracted when, upon inspection, no discoloration is found on the aggregate or on the surface of a

--`,,```,,,,````-`-`,,`,,`,`,,`---

D2172/D2172M – 11
trowel that has thoroughly mixed the test portion. 21.1.2 Cloth Filter Sacks, with an elastic hem for lining the
19.2.3 Remove the basket with the test portion, dry in air basket.
and then to constant mass on a hot plate or in an oven at 110
6 5°C [230 6 10°F]. 22. Preparation of Test Portions
19.2.4 Drain the extract from the extractor and wash clean 22.1 Prepare test portions for moisture determination and
with fresh solvent. Combine the extract and the washings in a extraction in accordance with the procedure described in
graduated cylinder. Section 8.
19.2.5 Determine the mass of mineral matter in the extract
in accordance with the test method described in 11.6.1, 11.6.2, 23. Procedure
or 11.6.3. 23.1 Moisture—Determine the moisture content of the mix-
tures (see 8.2) in accordance with the test method described in
20. Calculation of Bitumen Content
G
Section 9.
20.1 Calculate the percent bitumen in the test portion in 23.2 Extraction:
accordance with the procedure described in Section 12. 23.2.1 Insert a filter sack in the extraction basket and
İ AY
determine the mass with the tare pan to determine the total tare
TEST METHOD D weight. Place the test portion (Note 3) in the filter sack and
determine the total mass. Calculate the mass of the test portion.
21. Apparatus 23.2.2 Attach the suspension rod to the loaded basket and
R ÖM
21.1 In addition to the apparatus listed in Section 5, the set the assembly into the extraction kettle. Pour approximately
following apparatus is required for Test Method D: 600 mL of solvent (6.2, 6.3, or 6.4) over the test portion. Set
21.1.1 Extraction apparatus, Fig. 5 consisting of an ex- the condenser cover in place on the kettle. Provide a flow of
traction kettle of metal or borosilicate glass, fitted with a cold water through the condenser lid. Raise the basket to
Bİ N
perforated basket and a condenser top. The underside of the
condenser shall be covered with numerous rounded knobs to
immersion level, for example 13 mm [1⁄2 in.] above the bottom
of kettle, by inserting the support pin through the upper hole of
İM
distribute the condensed solvent uniformly over the surface of the suspension rod. Place the extractor on the hot plate and
-
the sample. The suspension of the basket shall be arranged to adjust the heating rate so that solvent is maintained at a gentle
support the basket 13 mm [1⁄2 in.] above the bottom of the boil, avoiding vigorous boiling which might wash fines over
TE .
kettle, for immersion of test portion in the solvent, and at least sides of basket.
Lİ A.Ş
75 mm [3 in.] above the bottom of the kettle for refluxing (see 23.2.3 Continue heating with the test portion in immersion
Note 5). position for 15 to 30 min and then raise the basket to refluxing
KA L
YO
TO
O
--`,,```,,,,````-`-`,,`,,`,`,,`---
FIG. 5 Extractor Unit (Test Method D)

//^:^^#^~^^"^@::"^#$:@$^"#:$@~*""::^##~:~^~:~@~^^^::*\\
D2172/D2172M – 11
//^:^^#^~^^"^@::"^#$:@$^"#:$@~*""::^##~:~^~:~@~^^^::*\\
level. Increase the heat and maintain active boiling until 25.1.1 Vacuum Extractor, complete with the vacuum pump,
solvent dripping from the basket appears light straw color gasket, rubber tubing, filter paper, support plate, and funnel
when viewed against a white background. If a stainless steel ring, similar to that shown in Fig. 6.
kettle is used, lift out the basket and the condenser cover 25.1.2 Filter Paper, medium-grade, fast-filtering, 330 mm
assembly for examination of the solvent. [13 in.] in diameter.
23.2.4 Remove the extractor from the hot plate and allow to
25.1.3 Stainless Steel Beaker, having a capacity of approxi-
cool for several minutes. Lift out the basket and condenser
mately 8 L.
assembly. Cover the kettle, remove the filter sack, distribute its
contents onto the tared pan in which the mass of the test portion 25.1.4 Erlenmeyer Flasks, glass, two, having a capacity of
was originally determined. Place the filter sack on top of the 4000 mL each.
recovered aggregate. Dry on a steam bath and then in an oven 25.1.5 Graduate, glass, having a capacity of 500 mL.
at 110 6 5°C [230 6 10°F] to constant mass. Transfer the 25.1.6 Wash Bottle, plastic, having a capacity of 500 mL.
G
extraction to a 1000-mL graduate. Wash the extractor clean 25.1.7 Dial Thermometer, having a range from 10 to 80°C
with solvent and add the washings to the extract. [50 to 180°F].
İ AY
23.2.5 Determine the mineral matter in the extract in accor-
25.1.8 Mixing Spoon, 300 mm [12 in.] long.
dance with any of the procedures in 11.6.
25.1.9 Spatula, 230 mm [9 in.] long.
24. Calculation of Bitumen Content 25.1.10 Stiff Bristled Brush, 25 mm [1 in.] wide.
R ÖM
24.1 Calculate the percent bitumen in the test portion in 25.1.11 Erlenmeyer Flask, glass, having a capacity of 1000
accordance with the procedure described in Section 12. mL.
25.1.12 Watch Glass, having a 100 mm [4 in.] diameter.
TEST METHOD E
25.1.13 Metal Tongs, 150 to 200 mm [6 to 8 in.] long.
25. Apparatus
Bİ N NOTE 11—Use apparatus and materials listed under 25.1.11, 25.1.12,
İM
25.1 In addition to the apparatus listed in Section 5, the 25.1.13, and 26.1.2 only with paving mixtures hard to filter, as in Method
following apparatus is required for Test Method E: E-II.
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
--`,,```,,,,````-`-`,,`,,`,`,,`---
O
FIG. 6 Vacuum Extractor (Test Method E)

Provided by IHS under license with ASTM [OTOYOL10A.Ş. / NÖMAYG KALİTE BÖLÜMÜ]
D2172/D2172M – 11
26. Reagents and Materials 28.2.10 Transfer the extract to the graduated cylinder (5.5)
26.1 Diatomaceous Silica Filtering Aid conforming to Type and determine the mineral matter in the extract in accordance
B of Specification D604.7,8 with the test method described in 11.6.1. Alternatively, mineral
26.2 Ethyl Alcohol, denatured. matter in the extract may be determined in accordance with the
26.3 Methylene Chloride. test method described in 11.6.2 or 11.6.3. In this case, it is not
necessary to transfer the extract to the graduated cylinder. The
27. Preparation of Test Portions extract may be transferred directly from the extractor to the
27.1 Prepare test portions for moisture determination and centrifuge feed container (11.6.2.2).
extraction in accordance with the procedure described in
NOTE 13—Sections 28.2.10 and 28.2.16 may be omitted when this test
Section 8. method is used only for control of paving mixture bitumen content during
28. Procedure construction (plant control).
G
28.1 Moisture—Determine the moisture content of the mix- TEST METHOD E-II
ture (see 8.2) in accordance with the test method described in
İ AY
Section 9. 28.2.11 To extract a slow-filtering paving mixture effi-
28.2 Extraction: ciently, prepare the test portion as in 28.2.1 and 28.2.2.
28.2.1 Place the extraction test portion into the tared stain- 28.2.12 Place a dry tared filter paper on the vacuum
less steel beaker and determine the mass. extractor, taking care to center the filter, and tighten the wing
R ÖM
28.2.2 If the test portion is above 54°C [130°F], allow it to nuts finger tight.
cool to a temperature less than 54°C [130°F]. When sufficiently 28.2.13 Weigh 50 g of oven-dried diatomaceous silica
cool, pour 200 mL of denatured alcohol over the specimen. filtering aid into a 100-mL Erlenmeyer flask and add 500 mL
Add approximately 700 mL of methylene chloride and stir until of methylene chloride. Swirl until the diatomaceous silica is
the asphalt is visually in solution. completely in suspension.
Bİ N
NOTE 12—If equipment is available, an ultrasonic cleaning tank may be
28.2.14 Immediately pour the diatomaceous silica and me-
İM
used instead of the beaker (28.2.1) and the bitumen brought into solution thylene chloride over the filter. Start the vacuum pump and let
it run until the pad formed by the diatomaceous silica is surface
-
(28.2.2) in the cleaning apparatus.
dry and begins to crack slightly.
TEST METHOD E-I 28.2.15 Place the watch glass in the extractor and gently
TE .
Lİ A.Ş
28.2.3 Place a dry tared filter paper on the vacuum extractor, pour the solvent from the test portion over it. Remove it with
taking care to center the filter, and tighten the wing nuts finger tongs and wash with the wash bottle. Add the rest of the sample
tight. and proceed as in 28.2.4-28.2.9. Subtract the mass of the
28.2.4 Start the vacuum pump and decant the solvent from drying pan, filter paper, and diatomaceous silica from the total
the beaker into the extractor, taking care not to transfer the mass to determine the (dry) mass of aggregate.
aggregate from the beaker to the extractor. Stop the vacuum 28.2.16 Determine the amount of mineral matter in the
KA L
when all solvent has been removed. extract in accordance with the procedure described in 28.2.10
28.2.5 Add another 700 mL of methylene chloride to the
YO
(see Note 13).

sample container and stir.
28.2.6 Repeat 28.2.4 and 28.2.5 until the solution is a light 29. Calculation of Bitumen Content (Applicable to Both
straw color and the aggregate is visually clean. After the last Method E-I and Method E-II)
wash, gently pour the entire sample into the extractor and
TO
29.1 Calculate the percent bitumen in the test portion in

thoroughly rinse all aggregate particles from the sample
accordance with the procedure described in Section 12.
container. Carefully spread the aggregate evenly over the filter.
28.2.7 Operate the vacuum pump for a few minutes after the
30. Precision and Bias
last wash to aid in drying the test portion. Scrape the aggregate
O
away from the side of the funnel ring toward the center of the 30.1 Mixtures with Aggregate Water Absorption Capacities
filter to avoid loss when the ring is removed. Remove the ring of Less than 1.25 % (Note 14):
and brush the clinging aggregate into the drying pan. Then pick Standard
Acceptable
up the filter paper and aggregate by holding the paper on Range of Two
Test and Type Index Deviation,
Test Results
opposite sides and raising it straight up. Place the test portion (1s)A
(d2s)A
in the tared pan and brush the clinging aggregate from the filter Single-operator precision (Note 16)
into the pan. Method A (centrifuge) 0.21 0.59
Method B, C, and D (reflux) 0.19 0.54
28.2.8 Dry the extracted aggregate and filter to a constant Method E (vacuum) 0.21 0.59
mass in an oven at 110 6 5°C [230 6 10°F]. Multilaboratory precision (Note 16)
Method A (centrifuge) 0.22 0.62
28.2.9 Determine the mass of the filter and aggregate in the Method B, C, and D (reflux) 0.23 0.65
pan and record. Subtract the mass of the filter and pan to Method E (vacuum) 0.22 0.59
determine the mass of the extracted aggregate.
A
These numbers represent, respectively, the (1s%) and (d2s%) limits as
described in Practice C670.
8
Celite 110, manufactured by Johns-Manville, has been found satisfactory for
this purpose. NOTE 14—These precision statements are based on an analysis of the
--`,,```,,,,````-`-`,,`,,`,`,,`---

//^:^^#^~^^"^@::"^#$:@$^"#:$@~*""::^##~:~^~:~@~^^^::*\\
D2172/D2172M – 11
AMRL9 data base from 1974 through 1985. Asphalt cements used over the Acceptable Range
Standard De-
years included AC-10, AC-15, AC-20, AR-2000, AR-4000, and AR-8000. Test and Type Index of Two Test Re-
viation, (1s)A
Gradations consistently had a nominal maximum aggregate size of at most sults (d2s)A
3⁄4-in. stone. Water absorption capacities were consistently below 1.25 %. Method A (centrifuge) 0.30 0.85
Method B, C, and D (reflux) 0.19 0.54
NOTE 15—A statistical evaluation showed no difference in precision
Method E (vacuum) 0.27 0.76
between various solvents. Therefore the precision statement for each test Multilaboratory precision
method includes data obtained using any of the following solvents:
//^:^^#^~^^"^@::"^#$:@$^"#:$@~*""::^##~:~^~:~@~^^^::*\\
Method A (centrifuge) 0.37 1.05
benzene, trichloroethane, trichloroethylene, methylene chloride. Method B, C, and D (reflux) 0.37 1.05
Method E (vacuum) 0.29 0.82
30.2 Mixtures with Aggregate Water Absorption Capacities
Greater than 1.25 and Less than 2.5 %: A
These numbers represent, respectively, the (1s) and (d2s) limits as described
30.2.1 The precision and bias statements for aggregates in Practice C670.
with these properties are currently being developed.
G
30.3 Mixtures with Aggregate Water Absorption Capacities NOTE 16—These precision statements are based on 1 material, 2
Greater than 2.5 % (Note 16): replicates, and 112, 42, and 30 laboratories for the centrifuge, reflux, and
vacuum extraction methods, respectively. The data were obtained from the
İ AY
Acceptable Range
Test and Type Index
Standard De-
of Two Test Re- AASHTO Materials Reference Laboratory (AMRL)9 results for sample
viation, (1s)A pair 37 and 38, distributed in 1992 for the Bituminous Mixture Design
sults (d2s)A
Single-operator precision proficiency program.
30.4 Bias—Since there is no acceptable reference material
R ÖM
9
AASHTO Materials Reference Laboratory (AMRL), National Institute of suitable for determining the bias for this test method, no
Standards and Technology (NIST), Gathersburg, MD 20899. statement of bias can be made.
Bİ N ANNEXES
İM
(Mandatory Information)
-
TE .
A1. TEST METHOD A ALTERNATIVE PROCEDURE
Lİ A.Ş
A1.1 In 11.2 place a 650 to 2500-g test portion in a bowl bowl and drying in air, dry the bowl with the filter ring to a
that has been previously dried to a constant mass with the filter constant mass under an infrared lamp or in an oven at 110 6
ring. 5°C [230 6 10°F].
A1.2 In 11.5 instead of removing the filter ring from the
KA L
YO
A2. TEST METHOD A (VOLUMETRIC METHOD) ALTERNATIVE PROCEDURE
A2.1 Instead of using a controlled-temperature bath as and make necessary corrections to the volume of the flask and
TO
prescribed in 11.6.3.1, measure the temperature of the extract density of asphalt and the solvent.
--`,,```,,,,````-`-`,,`,,`,`,,`---
A3. TEST METHOD A MODIFICATION FOR DETERMINATION OF TAR
O
A3.1 Cover the test portion in the bowl with crystal-free evaporate the aliquot portion of the solvent (11.6.1) on the
creosote and place the bowl for 1 h on a hot plate or in an oven steam bath until trichloroethylene is removed. Then evaporate
maintained at 116°C [240°F]. Proceed in accordance with 11.3 the remaining solvent to dryness on a hot plate and ash as
and 11.4 except use two 200 mL additions of creosote directed in 11.6.1.
previously heated to 116°C [240°F]. Treat the test portion in
the bowl with three 200 mL additions of trichloroethylene, A3.3 Calculate the percent tar in the sample in accordance
following the same procedure. with Section 12.
A3.2 Continue in accordance with 11.5 and 11.6.1 except

D2172/D2172M – 11
ASTM International takes no position respecting the validity of any patent rights asserted in connection with any item mentioned
in this standard. Users of this standard are expressly advised that determination of the validity of any such patent rights, and the risk
of infringement of such rights, are entirely their own responsibility.
This standard is subject to revision at any time by the responsible technical committee and must be reviewed every five years and
if not revised, either reapproved or withdrawn. Your comments are invited either for revision of this standard or for additional standards
and should be addressed to ASTM International Headquarters. Your comments will receive careful consideration at a meeting of the
responsible technical committee, which you may attend. If you feel that your comments have not received a fair hearing you should
make your views known to the ASTM Committee on Standards, at the address shown below.
This standard is copyrighted by ASTM International, 100 Barr Harbor Drive, PO Box C700, West Conshohocken, PA 19428-2959,
United States. Individual reprints (single or multiple copies) of this standard may be obtained by contacting ASTM at the above
address or at 610-832-9585 (phone), 610-832-9555 (fax), or service@astm.org (e-mail); or through the ASTM website
(www.astm.org). Permission rights to photocopy the standard may also be secured from the ASTM website (www.astm.org/
COPYRIGHT/).
G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
//^:^^#^~^^"^@::"^#$:@$^"#:$@~*""::^##~:~^~:~@~^^^::*\\
KA L
YO
TO
O
--`,,```,,,,````-`-`,,`,,`,`,,`---

BİTÜMLÜ SICAK KARIŞIMLARDA MAKSİMUM TEORİK ÖZGÜL AĞIRLIK (G MM )
DENEYİ
(ASTM D 2041: 2011)
GOİ.OYİAŞ.LDT. 38 1 20.04.2017
1. AMAÇ
G
Sıkıştırılmamış bitümlü sıcak karışımlarda 25 °C ‘deki maksimum teorik özgül ağırlığın bulunması
İ AY
amaçlanmaktadır.
R ÖM
Bu talimat, bitümlü sıcak karışımlarda maksimum teorik özgül ağırlık deneyi (G mm ) için numune

Bİ N
İM
‘’ASTM D 2041:2011 / Theoretical Maximum Specific Gravity and Density of Bituminous Paving
-
Mixtures’’ standartı bu deneyin uygulanmasında kullanılmaktadır. Deneyde şartname limitleri
TE .
olarak, Karayolları Teknik Şartnamesi 2006 ve Gebze – Orhangazi – İzmir (Körfez Geçişi ve
Lİ A.Ş
Bağlantı Yolları Dahil) Otoyol Projesi kapsamında hazırlanan Kalite Kontrol Test Planı esas
alınmaktadır.
KA L
• Piknometre
• Vakum pompası
YO
• Su banyosu
• Termometre
TO
5. DENEY YAPILIŞI
Numunenin tane boyutları ve miktarı Tablo-1 ‘deki şekilde olmalıdır:

O
Tablo 1: En Büyük Agrega Boyutuna Göre En Az Numune Miktarı
Agreganın Maksimum Anma Boyutu (d max ), mm En Az Numune Miktarı, g

≥ 37,5 5000
19 – 25 2500
≤ 12,5 1500
Kullanılan kabın hacminin 2/3 ünden daha büyük numune boyutundaki deneyler kısımlar halinde
ve kısımlar 1250 g dan az olacak şekilde alınarak yapılmalıdır.

5.2. Deney İşlemi
Bitümlü sıcak karışım numunesi, 105±5 °C sıcaklıktaki etüvde sabit ağırlığa gelinceye kadar
kurutulmalıdır. Numune kuru ve hala sıcak olduğu anda, numune taneleri parçalamadan
(böylece, ince agregalar 6 mm den büyük olmayacaktır) el ile ayrılır.
Numune oda sıcaklığına kadar soğutulur. İlaveten, karışım ayrılır ve böylece ince agregalar 6 mm
den büyük olmayacaktır. Numune direkt darası alınmış kaba, piknometreye veya ölçülü balona
(deney öncesi boş ve su dolu ağırlığı bilinen) yerleştirilir. Kap içinde bulunan başka bir kap
G
kullanılmamalıdır. Kap tartılır ve net ağırlık belirlenir (A).
İ AY
25 °C sıcaklıkta, numuneyi kaplayacak kadar yeterli miktarda su eklenir. Kabın üzerine tıpa veya
kılıf yerleştirilir.
R ÖM
Numune ve su dolu kap mekanik çalkalama (havanın vakumlanması) cihazına yerleştirilir ve
cihazın yüzeyine sabitlenir. Çalkalama başlatılır ve numune içinde hapsolmuş hava
uzaklaştırılmaya başlanır. Vakum manometresinde kalan basınç 3,7±0,3 kPa (27,5±2,5 mm) Hg
olarak okunana kadar vakum basıncı yavaş yavaş arttırılır. Bu basınca 2 dakika içinde
Bİ N
ulaşılmalıdır. Vakum basınca ulaştıktan sonra vakumlamaya ve çalkalama işlemine 15 ±2 dk
İM
devam edilir (Şekil 1). Boşaltma vanası kullanılarak vakum basıncı yavaş yavaş serbest bırakılır ve
-
aşağıdaki ölçümlerden biri ile deneye devam edilir.
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O
Şekil 1: G mm (Maksimum Teorik Özgül Ağırlık) Deneyi, Vakumlama İşlemi

Suda Tartma: Kap kapaksız olarak alınır ve 10±1 dk suda bekletilir. Daha sonra, numunenin suda
ağırlığı ölçülür (C). Su banyosundaki suyun sıcaklığı ölçülür ve kaydedilir.
Havada Tartma (Kap): Kap ve numune yavaşça 25±1 °C ‘de 10± 1 dk su banyosuna daldırılır.
Kabın kapağı da numune su banyosundayken bulunmalıdır. Daha sonra numune su banyosundan
çıkarılır ve kapak çıkarıldıktan sonra ikinci kez numune su banyosuna koyulur. İkinci seferde 10 dk
beklemek zorunlu değildir. Bu prosedür iki tartım arasındaki fark 1 gramdan az oluncaya kadar
devam eder. İki tartımın ortalaması alınır (E).
G
Havada Tartma (Balon): Balon yavaşça içerisine hava almayacak şekilde su ile doldurulur. Balon
su banyosunda üst kısmı daldırılmayacak şekilde 10±1 dk boyunca tutulur. Balon içerisindeki
İ AY
suyun sıcaklığı ölçülür ve kaydedilir. Kapak kullanılarak ve hava girişi engellenerek balon
tamamen su ile doldurulur. Balon ve kapak üzerindeki nem uzaklaştırılır ve ağırlığı ölçülür (E).
R ÖM
Suda Tartma ile;

Gmm = Maksimum Teorik Özgül Ağırlık
𝐴𝐴
Bİ N
G mm =
A = Kuru numunenin havadaki ağırlığı, g
İM
𝐴𝐴−(𝐶𝐶−𝐵𝐵)
B = Kabın sudaki ağırlığı, g
-
Havada Tartma (Kap) ile;
C = Kabın ve numunenin sudaki ağırlığı, g
TE .
𝐴𝐴 D = Kap veya balon, kapak ve suyun ağırlığı, g

Lİ A.Ş
G mm =
𝐴𝐴+𝐷𝐷−𝐸𝐸
E = Kapak, kap veya balon, numune ve suyun ağırlığı, g
Havada Tartma (Balon) ile;
𝐴𝐴
G mm =
KA L
𝐴𝐴+𝐷𝐷−𝐸𝐸
YO
Efektif Özgül Ağırlık (G ef );

Gef = Efektif Özgül Ağırlık
TO
100
G ef = 100+𝑊𝑊𝑎𝑎 𝑊𝑊𝑎𝑎 Gmm = Maksimum Teorik Özgül Ağırlık
−
𝐺𝐺𝑚𝑚𝑚𝑚 𝐺𝐺𝑏𝑏 Wa = Bitüm, 100’e
Gb = Bitüm Özgül Ağırlık
O

Designation: D2041/D2041M – 11
Standard Test Method for

Theoretical Maximum Specific Gravity and Density of
Bituminous Paving Mixtures1
This standard is issued under the fixed designation D2041/D2041M; the number immediately following the designation indicates the
year of original adoption or, in the case of revision, the year of last revision. A number in parentheses indicates the year of last
reapproval. A superscript epsilon (´) indicates an editorial change since the last revision or reapproval.
G
This standard has been approved for use by agencies of the Department of Defense.
1. Scope E1 Specification for ASTM Liquid-in-Glass Thermometers
İ AY
1.1 This test method covers the determination of the theo- E12 Terminology Relating to Density and Specific Gravity
retical maximum specific gravity and density of uncompacted of Solids, Liquids, and Gases3
bituminous paving mixtures at 25°C [77°F]. 3. Terminology
R ÖM
1.2 The values stated in either SI units or inch-pound units
are to be regarded separately as standard. The values stated in 3.1 The terms “specific gravity” and “density” used in this
each system may not be exact equivalents; therefore, each test method are in accordance with Terminology E12.
system shall be used independently of the other. Combining 3.2 Definitions of Terms Specific to This Standard:
values from the two systems may result in non-conformance 3.2.1 density, as determined by this test method—the mass
with the standard.
Bİ N of a cubic meter of the material at 25°C [77°F] in SI units.
3.2.2 residual pressure, as employed by this test method—
İM
1.2.1 Residual pressure measurements are shown in both the
SI unit of kPa and the commonly used non-standard equivalent the pressure in a vacuum vessel when vacuum is applied.
-
unit of “mm of Hg”. 3.2.3 specific gravity, as determined by this test method—
1.2.2 Measurements of volume and mass are only given in the ratio of a given mass of material at 25°C [77°F] to the mass
TE .
SI units because they are the only units typically used in of an equal volume of water at the same temperature.
Lİ A.Ş
practice when performing this test method. 4. Summary of Test Method

1.3 This standard does not purport to address all of the
safety concerns, if any, associated with its use. It is the 4.1 A weighed sample of oven-dry paving mixture in the
responsibility of the user of this standard to establish appro- loose condition is placed in a tared vacuum vessel. Sufficient
priate safety and health practices and determine the applica- water at a temperature of 25°C [77°F] is added to completely
KA L
bility of regulatory limitations prior to use. submerge the sample. Vacuum is gradually applied to reduce
the residual pressure in the vacuum vessel to 4 kPa [30 mm of
YO
2. Referenced Documents Hg] or less and then held for 15 6 2 min. At the end of the
2.1 ASTM Standards:2 vacuum period, the vacuum is gradually released. The volume
of the sample of paving mixture is obtained by immersing the
--`,,```,,,,````-`-`,,`,,`,`,,`---
C670 Practice for Preparing Precision and Bias Statements
for Test Methods for Construction Materials vacuum container with the sample in a water bath and
TO
D979 Practice for Sampling Bituminous Paving Mixtures weighing or by filling the vacuum container level full of water
D3666 Specification for Minimum Requirements for Agen- and weighing in air. Both the temperature and mass are
cies Testing and Inspecting Road and Paving Materials measured at this time. From these mass and volume measure-
D4753 Guide for Evaluating, Selecting, and Specifying ments, the specific gravity or density at 25°C [77 °F] is
calculated.
O
Balances and Standard Masses for Use in Soil, Rock, and

Construction Materials Testing 5. Significance and Use
5.1 The theoretical maximum specific gravities and densi-
1
This test method is under the jurisdiction of ASTM Committee D04 on Road
ties of bituminous paving mixtures are fundamental properties
and Paving Materials and is the direct responsibility of Subcommittee D04.21 on whose values are influenced by the composition of the mixture
Specific Gravity and Density of Bituminous Mixtures. in terms of types and amounts of aggregates and bituminous
Current edition approved Jan. 1, 2011. Published March 2011. Originally materials.
approved in 1964. Last previous edition approved in 2003 as D2041 – 03A. DOI:
10.1520/D2041_D2041M–11. 5.1.1 Maximum specific gravity is used (1) in the calcula-
2
For referenced ASTM standards, visit the ASTM website, www.astm.org, or tion of air voids in the compacted bituminous paving mixture,
contact ASTM Customer Service at service@astm.org. For Annual Book of ASTM
Standards volume information, refer to the standard’s Document Summary page on
3
the ASTM website. Withdrawn.
//^:^^#^~^^"^@::"^#$:@$^"#:$@"~$"~:^#
Copyright © ASTM International, 100 Barr Harbor Drive, PO Box C700, West Conshohocken, PA 19428-2959, United States.

D2041/D2041M – 11
(2) in calculating the amount of bitumen absorbed by the 6.5 Manometer or Vacuum Gage, suitable for measuring the
aggregate, and (3) to provide target values for the compaction vacuum being applied at the source of the vacuum. This device
of paving mixtures. can be connected directly to the vacuum source or be in the
vacuum line close to the source.
NOTE 1—The quality of the results produced by this standard are
dependent on the competence of the personnel performing the procedure NOTE 4—The vacuum leg of a residual pressure manometer occasion-
and the capability, calibration, and maintenance of the equipment used. ally acquires one or more air bubbles that introduce error into the residual
Agencies that meet the criteria of Standard Practice D3666 are generally pressure reading. The additional vacuum gage or manometer provides a
considered capable of competent and objective testing/sampling/ means to quickly detect differences between the two vacuum measure-
inspection/etc. Users of this standard are cautioned that compliance with ments.
Practice D3666 alone does not completely assure reliable results. Reliable
results depend on many factors; following the suggestions of Practice 6.6 Thermometers—Calibrated liquid-in-glass thermom-
D3666 or some similar acceptable guideline provides a means of eters of suitable range with subdivisions and maximum scale
G
evaluating and controlling some of those factors error of 0.5°C [1°F], conforming to the requirements of
Specification E1 or any other thermometric device of equal
6. Apparatus accuracy, precision, and sensitivity shall be used.
İ AY
6.1 Containers: 6.7 Water Bath, capable of maintaining, by any means, a
6.1.1 Vacuum Bowls—Either a metal or plastic bowl with a constant temperature of 25 6 1°C [77 6 2°F]. The water bath
diameter of approximately 180 to 260 mm [7 to 10 in.] and a must be suitable for immersion of the suspended container with
its deaerated sample.
R ÖM
bowl height of at least 160 mm [6 in.] shall be equipped with
a transparent cover fitted with a rubber gasket and a connection 6.8 Bleeder Valve, attached to the vacuum line to facilitate
for the vacuum line. Both the bowl and cover should be both the adjustment of the vacuum being applied to the vacuum
sufficiently stiff to withstand the applied vacuum pressure vessel and the slow release of vacuum pressure.
without visibly deforming. The hose connection shall be 6.9 Mechanical Agitation Device, capable of applying a
Bİ N
covered with a small piece of fine wire mesh to minimize the gentle but consistent agitation of the sample. This device shall
be equipped with a means of firmly anchoring the container so
İM
loss of any fine material.
that it does not move on the surface of the device.
NOTE 2—The transparent cover allows observation of the release of air
-
bubbles. NOTE 5—If stripping of asphalt is a problem, the device can be
equipped with a speed control.
TE .
6.1.2 Vacuum Flask for Weighing in Air Only, a thick-walled
Lİ A.Ş
6.10 Oven, capable of maintaining a temperature of 110 6

volumetric glass flask with a capacity of approximately 4000
5°C [230 6 10°F]. This oven is needed when samples other
--`,,```,,,,````-`-`,,`,,`,`,,`---
mL, fitted with a rubber stopper with a connection for the
than laboratory prepared mixtures using oven-dry aggregate
vacuum line. The hose connection in the flask should be
are tested.
covered with a small piece of fine wire mesh to minimize the
loss of any fine material 7. Sampling
KA L
6.2 Balance, capable of being read to the nearest 0.1 g and

conforming to the requirements of Specification D4753, Class 7.1 Obtain the sample in accordance with Practice D979.
YO
GP2. If underwater measurements will be taken, then the 7.2 The size of sample shall be as follows:
balance shall be equipped with a suitable suspension apparatus Nominal Maximum Aggregate Size, mm [in.] Minimum Sample Size, g
37.5 [1 ½] or greater 5000
and holder to permit weighing the sample while suspended 19 to 25 [3/4 to 1] 2500
from the center of the scale. 12.5 [1/2] or smaller 1500
TO
6.3 Vacuum Pump or Water Aspirator, capable of evacuat- 7.3 Sample sizes greater than about two thirds of the volume
ing air from the vacuum container to a residual pressure of 4.0 of the container shall be tested in portions with none of the
kPa [30 mm of Hg] or less. portions tested being less than 1250 g.
6.3.1 When a vacuum pump is used, a suitable trap shall be
O
installed between the vacuum vessel and vacuum source to 8. Calibration of Containers
reduce the amount of water vapor entering the vacuum pump. 8.1 Bowls—Calibrate the container by accurately determin-
6.4 Residual Pressure Manometer or Calibrated Absolute ing the mass of the container immersed in water at 25 6 1°C
Pressure Gage—This manometer or calibrated absolute pres- [77 6 2°F]. Designate this mass as B.
sure gage shall be used to confirm the specified pressure is 8.1.1 If the bowl is used for weighing in air, place the
applied to the container and shall be capable of measuring volumetric lid on the bowl while under water. Remove the
residual pressure to 4.0 kPa [30 mm of Hg] or less. It is to be water-filled bowl with the lid in place and dry prior to
connected at the end of the vacuum line using an appropriate determining the combined mass of the bowl, lid, and water.
tube and either a “T” connector on the top of the container or Repeat three times and average the results. Designate the
by using a separate opening (from the vacuum line) in the top average mass as D.
of the container to attach the hose. To avoid damage, the 8.2 Flasks—Calibrate the volumetric flask by accurately
manometer or gage itself is not to be situated on top of the determining the mass of the flask filled with water at a
vessel but adjacent to it. temperature of 25 6 1°C [77 6 2°F]. Designate this mass as D.
NOTE 3—Residual pressure in the vacuum vessel in millimeters of Accurate filling of the flask shall be ensured by the use of a
mercury is the difference in the height of mercury. glass cover plate or similar smooth, flat transparent plate.

//^:^^#^~^^"^@::"^#$:@$^"#:$@"~$"~:^##~:~^~:~@~^^^::*\\
D2041/D2041M – 11
9. Procedure plate shall be the same one used during the calibration of the
9.1 If the paving mixture has been prepared in a laboratory flask. Wipe any moisture from the exterior of the container and
using oven-dry aggregates, proceed to 9.2. Any other sample cover plate. Determine the mass of the flask, plate, and its
needs to be dried to a constant mass (mass repeats within 0.1 % contents completely filled with water. Designate this mass as E.
for consecutive 15 min determinations) at a temperature of 110 10. Calculation
6 5°C [2306 10°F].
9.2 Once the sample is dry and while it is still warm, 10.1 Calculate the maximum specific gravity of the sample
separate the particles of the sample of paving mixture by hand, as follows:
taking care to avoid fracturing the aggregate, so that the 10.1.1 Bowls Used Under Water Determination:
particles of the fine aggregate portion are not larger than about A
Gmm 5 (1)
6 mm [1/4 in.]. Cool the sample to room temperature. If A2~C2B!
G
separated particles adhere to each other once the sample has
where:
been cooled to room temperature, gently separate the particles Gmm = maximum specific gravity of the mixture,
of the fine aggregate portion so that they are not larger than
İ AY
A = mass of dry sample in air, g,
about 6 mm [1/4 in.]. Place the sample directly into the tared B = mass of bowl under water, g, and
bowl or volumetric flask. Do not use a container within a C = mass of bowl and sample under water, g.
//^:^^#^~^^"^@::"^#$:@$^"#:$@"~$"~:^##~:~^~:~@~^^^::*\\
container. Weigh the container with the sample and designate 10.1.2 Bowl in Air Determination:
R ÖM
the net mass (mass of sample only) as A.
A
9.3 Add sufficient water at a temperature of approximately Gmm 5 A 1 D 2 E (2)
25°C [77°F] to cover the sample completely. Place the cover
(bowls) or stopper (flask) on the container. where:
9.4 Place the container with the sample and water on a Gmm = maximum specific gravity of the mixture,
Bİ N
mechanical agitation device and anchor it to the surface of the A
D
= mass of dry sample in air, g,
= mass of lid and bowl with water at 25°C [77°F], g,
İM
device. Start the agitation and immediately begin to remove air
trapped in the sample by gradually increasing the vacuum and
-
pressure until the residual pressure manometer reads 3.7 6 0.3 E = mass of lid, bowl, sample, and water at 25°C
kPa [27.5 6 2.5 mm of Hg]. The vacuum should be achieved [77°F], g.
TE .
within 2 min. Once the vacuum is achieved, continue the 10.1.3 Flask Determination:
Lİ A.Ş
vacuum and agitation for 15 6 2 min. A

Gmm 5 A 1 D 2 E (3)
9.5 Gradually release the vacuum pressure using the bleeder
valve and proceed with one of the following determinations:
where:
9.5.1 Weighing in Water—Suspend the bowl (without lid) Gmm = maximum specific gravity of the mixture,
and contents in water for 10 6 1 min, then determine the mass. A = mass of dry sample in air, g,
KA L
Measure and record the temperature of the water in the bath. D = mass of cover plate and flask filled with water at
Designate the mass under water of the bowl and sample as C. 25°C [77°F], g, and
YO
9.5.2 Weighing in Air (Bowl)—Slowly submerge the bowl E = mass of flask, cover plate, sample, and water at
and sample in the 25 6 1°C [77 6 2°F] bath, where it shall 25°C [77°F], g.
remain for 10 6 1 min. The lid shall also be placed in the water 10.2 If the sample was tested in several portions, report the
bath at the same time. Slide the lid onto the bowl without weighted average maximum specific gravity for all portions
TO
removing from the water so as to avoid entrapping any air, then tested.
firmly press the lid down on the bowl. Remove the bowl with
the lid in place from the water bath. Carefully dry the bowl and 11. Supplemental Procedure for Mixtures Containing
lid. Determine the mass of the bowl, sample, and lid. Measure Porous Aggregate
O
and record the temperature of the water in the bowl. Repeat this 11.1 If the pores of the aggregates are not thoroughly sealed
procedure a second time by removing the lid and placing both by the bituminous film, they may become saturated with water
the lid and the bowl back in the water. It is not necessary to during the vacuum procedure. To determine if this has oc-
wait the 10 minutes before taking the second reading. If the curred, proceed as follows after completing the procedure in
mass varies by more than 1.0 g, repeat the procedure until any accordance with 9.5.1, 9.5.2, or 9.5.3.
two mass readings are within 1.0 g. Designate the average mass 11.1.1 Drain the water from the container. To prevent the
of these two readings as “E; the mass of the bowl, lid, water, loss of fine particles, decant the water through a 75 µm [No.
and sample.” 200] sieve.
9.5.3 Weighing in Air (Flask)—Slowly fill the flask with 11.1.2 Break several of the large pieces of aggregate and
water taking care not to introduce air into the sample. Place the examine the broken surfaces for wetness. If there is any doubt
flask in a water bath for 10 6 1 min to stabilize the temperature as to whether the mix has absorbed water, proceed with this
without submerging the top of the flask. Measure and record procedure in order to determine if this correction is needed.
the temperature of the water in the flask. Remove the ther- 11.2 If aggregate has absorbed water, spread the sample on
mometer and completely fill the flask using a cover plate, a flat tray with a nonabsorptive surface and place in front of a
taking care not to entrap air beneath the cover plate. The cover fan to remove surface moisture. Break agglomerations of

--`,,```,,,,````-`-`,,`,,`,`,,`---

D2041/D2041M – 11
A
mixture by hand. Stir the sample intermittently in such a way Basis of estimate: analysis of paired test results from 165 to 337 laboratories
participating in the AASHTO Materials Reference Laboratory (AMRL) Proficiency
that the aggregate particles are rolled over rather than simply Sample Program.
moved horizontally on the tray. This process takes about 2 h. B
Basis of estimate: 2 replicates, 7 materials, 20 laboratories.
Take care to prevent the loss of particles of mixture.
13.2 The figures given in Column 2 are the standard
11.3 Weigh the tray and sample at 15-min intervals. When
deviations that have been found to be appropriate for the
the loss in mass is less than 0.05 % for this interval, the sample
conditions of the test described in Column 1. The figures given
may be considered to be surface dry.
11.4 Substitute the final surface dry mass for A and use this in Column 3 are the limits that should not be exceeded by the
value in the denominator of equations shown in Section 10. difference between the results of two properly conducted tests.
13.3 The values in Column 3 are the acceptable range for
12. Report two tests. When more than two results are being evaluated, the
12.1 Report the following information: range given in Column 3 must be increased. Multiply the
G
12.1.1 Maximum specific gravity, Gmm, to the third decimal standard deviation(s) in Column 2 by the multiplier given in
place. Table 1 of Practice C670 for the number of actual tests.
İ AY
12.1.2 Type of mixture. Example for three tests: 0.0160 3 3.3 5 0.0528 (4)
12.1.3 Size of sample.
12.1.4 Number of samples. In this example, 0.0160 is the acceptable standard deviation
12.1.5 Type of container. given in the table in Section 13.1 for multilaboratory precision,
R ÖM
12.1.6 Type of procedure. and 3.3 is the multiplier for three test results provided in Table
1 of Practice C670. Additional guidance and background is
13. Precision given in Practice C670.
13.1 Criteria for judging the acceptability of specific gravity
test results obtained by this test method are given as follows:
Test and Type Index
Bİ N Standard Devia- Acceptable
İM
tion, 1s Range of Two
Test Results, d2s
-
Test results obtained without use of
Section 11:A
Single-operator precision 0.0080 0.023
TE .
Multilaboratory precision 0.0160 0.044
Lİ A.Ş
Test results obtained with use of Section 11

(for Bowl Method only):B
Single-operator precision 0.0064 0.018
Multilaboratory precision 0.0193 0.055
______________
--`,,```,,,,````-`-`,,`,,`,`,,`---
KA L
ASTM International takes no position respecting the validity of any patent rights asserted in connection with any item mentioned
YO
in this standard. Users of this standard are expressly advised that determination of the validity of any such patent rights, and the risk
of infringement of such rights, are entirely their own responsibility.
This standard is subject to revision at any time by the responsible technical committee and must be reviewed every five years and
if not revised, either reapproved or withdrawn. Your comments are invited either for revision of this standard or for additional standards
and should be addressed to ASTM International Headquarters. Your comments will receive careful consideration at a meeting of the
TO
responsible technical committee, which you may attend. If you feel that your comments have not received a fair hearing you should
make your views known to the ASTM Committee on Standards, at the address shown below.
This standard is copyrighted by ASTM International, 100 Barr Harbor Drive, PO Box C700, West Conshohocken, PA 19428-2959,
United States. Individual reprints (single or multiple copies) of this standard may be obtained by contacting ASTM at the above
O
address or at 610-832-9585 (phone), 610-832-9555 (fax), or service@astm.org (e-mail); or through the ASTM website
(www.astm.org). Permission rights to photocopy the standard may also be secured from the ASTM website (www.astm.org/
COPYRIGHT/).

//^:^^#^~^^"^@::"^#$:@$^"#:$@"~$"~:^##~:~^~:~@~^^^::*\\
BİTÜM SCHELLENBERGER SÜZÜLME DENEYİ
(Karayolları Teknik Şartnamesi 2006, Kısım 408, EK –A)
GOİ.OYİAŞ.LDT. 39 1 20.04.2017
1. AMAÇ
Bitümlü sıcak karışımların (Taş Mastik Asfalt, TMA) bitüm süzülme değerinin bulunması
G
amaçlanmaktadır.
İ AY
Bu talimat, bitümlü sıcak karışımlarda (TMA) schellenberger süzülme deneyi için numune
R ÖM

Bİ N
‘’Karayolları Teknik Şartnamesi 2006, Kısım 408, EK –A’’ bu deneyin uygulanmasında
İM
kullanılmaktadır. Deneyde şartname limitleri olarak, Karayolları Teknik Şartnamesi 2006 ve Gebze
-
– Orhangazi – İzmir (Körfez Geçişi ve Bağlantı Yolları Dahil) Otoyol Projesi kapsamında hazırlanan
TE .
Kalite Kontrol Test Planı esas alınmaktadır.

Lİ A.Ş
• Cam Beher (1000 mL ‘lik)
• Etüv
KA L
• Terazi
YO
5. DENEY YAPILIŞI
5.1. Numune Alınması ve Deney İşlemi
TO
135±5°C ‘de 1000 g TMA karışımı hazırlanır. Deney öncesinde boş ağırlığı bilinen, 1000 mL ’lik
cam behere konularak 0,1 g hassasiyetle tartılır (A).
O
Beher, üzeri kapatıldıktan sonra 1 saat±1 dk süre ile 170°C sıcaklıktaki etüvde bekletilir. Bu
sürenin sonunda etüvden çıkartılır ve karışım beheri sarsmadan boşaltılır. Boşaltılan karışım 0,1 g
hassasiyetle tartılır (B).

4.3 Deney Sonuçlarının Hesaplanması
Karışımın Ağırlık Kaybı, C (g) C = TMA karışımı ağırlık kaybı (g)

A = TMA karışım numunesi ve cam beher ağırlığı, g
C=A–B B = Karışım beherden boşaltıldıktan sonra beher
ağırlığı, g, (Şekil1)
𝐶𝐶
Schellenberger Bitüm Süzülme Miktarı: % = 𝑥𝑥 100
𝐴𝐴
G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
Şekil 1: Schellenberger Süzülme Deneyi Sonrası Beher ve TMA Numunesi Görünümü

O

KARAYOLLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
2006
KA L
YO
TO
KARAYOLU TEKNİK
O
ŞARTNAMESİ
Yayın No: 267

kullanılmayacaktır. Silindirler, sericinin arkasındaki en fazla 100 m’lik mesafe içerisinde
çalıştırılacaktır. Sıkıştırma sırasında vibrasyon uygulanmayacaktır. Silindirlerde, karışımın
bandajlara yapışmasını önlemek için, sulama sistemi olacaktır. Silindirleme işlemine silindir izleri
kayboluncaya ve gerekli yoğunluk elde edilinceye kadar devam edilecektir. Silindirleme işlemi,
serilen karışımın sıcaklığı 115ºC’ye düşmeden önce tamamlanacaktır. Yerinde yoğunluk sağlanır
sağlanmaz, bitümlü bağlayıcı veya fillerin yüzeye çıkmasına neden olabilecek aşırı silindirlemeyi
önlemek için, silindirleme durdurulacaktır. Sıkıştırma işlemi sırasında; Müteahhit, istenilen
minimum yoğunluğun elde edildiğinden emin olmak amacıyla, nükleer yoğunluk ölçme aletleri ile
yoğunluğu izleyecektir.
Modifiye bitüm kullanılması halinde; karıştırma ve sıkıştırma sıcaklıkları Modifiye Bitüm

üreticisinin önerilerine göre ayarlanacaktır.
G
İ AY
Karışımın plentte modifiye edilmesi halinde, karıştırma süreleri, karıştırma ve sıkıştırma
sıcaklıkları, katkı üreticisi firmanın önerilerine göre olacaktır.
Bu kısımda bahsedilmeyen diğer hususlar Kısım 407 “Asfalt Betonu Binder Aşınma” da belirtilen
R ÖM
hususlara uygun olacaktır.
Sıkıştırılmış tabaka kalınlığı TMA Tip-1 için 35-50 mm, TMA Tip-2 için 25-40 mm olacaktır.
Sıkışma % 97’den az olmayacaktır. Her durumda sıkıştırılmış malzemenin hava boşlukları %6’dan
az olacaktır.
Bİ N
Tüm yüzey kotları, kalınlıklar, yüzey düzgünlüğü şartları ve tolerans limitleri 407. Kısım’da
İM
belirtilen esaslara uygun olacaktır.
-
408.06 Deneme Kesimi.
TE .
Lİ A.Ş
Deneme kesimi, karışımın yolda uygulanmasından önce yol dışındaki bir kesimde inşa edilecektir.
Deneme kesiminde, 407. Kısım’da verilen yapım koşulları uygulanacaktır. Yapım yöntemleri,
üretim sıcaklıkları deneme kesiminde belirlenecek ve karışım dizaynı ile ilgili küçük düzeltmeler
yapılabilecektir. Silindirleme yöntemi de deneme kesiminde tespit edilecektir. Deneme kesiminin
KA L
uzunluğu ve genişliği ile deneme kesimi sonuçları İdare tarafından onaylanacaktır.

YO
408.07 Numune Alma ve Deneyler.
İdare tarafından aksi belirtilmedikçe, agrega, bitümlü bağlayıcı ve bitümlü karışım malzemelerin
TO
kontrolu ile ilgili numune alma ve deneyler 407. Kısım’da belirtilen yöntemlere ve deney
metodlarına uygun olarak yapılacaktır.
O
408.08 Yüzey Dokusu.
Sıkıştırmadan sonra, Kum Yama Yöntemi (Sand Patch Method, ASTM E-965) ile ölçülen doku
derinliği, TMA Tip-1 için 1.0 mm’den fazla ve TMA Tip-2 için 0.80 mm’den fazla olacaktır.
EK-A
SCHELLENBERGER BİTÜM SÜZÜLME DENEYİ
135OC ± 5OC’de hazırlanan 1000 g TMA karışımı 1000 ml’lik cam behere konularak 0.1 g
hassasiyetinde tartılır. Beher, üzeri kapatıldıktan sonra 1 saat ± 1 dakika süre ile 170 OC
sıcaklıktaki etüvde bekletilir. Bu sürenin sonunda etüvden çıkartılır ve karışım beheri sarsmadan
boşaltılır. Boşaltılan karışım 0.1 g hassasiyetinde tartılır ve ağırlık kaybı yüzde olarak hesaplanır.
536
Y G
A
R ÖM KARAYOLU
Bİ N
İ
İM TEKNİK
-
ŞARTNAMESİ
TE .
Lİ A.Ş
2013
KA L
YO
(YOL ALTYAPISI, SANAT YAPILARI, KÖPRÜ VE

TO
TÜNELLER, ÜSTYAPI VE ÇEŞİTLİ İŞLER)

O
©Her hakkı saklıdır. Bu Teknik Şartnamenin bir kısmı veya tamamı Karayolları Genel Müdürlüğü’nün yazılı
izni olmadan çoğaltılamaz. Bilgi erişim sistemine yüklenemez veya herhangi bir başka şekilde bir başka yere
aktarılamaz.

KISIM 408 KISIM 409
EK-A 409. PLENTTE KARIŞTIRILARAK HAZIRLANAN BİTÜMLÜ KARIŞIM BAKIM

MALZEMESİ
Schellenberger Bitüm Süzülme Deneyi (TS EN 12697-18)
409.01 Tanım
Normal bitümlü karışımlar için 135 ± 5 °C’de ve modifiye bitümlü karışımlar (PMB) için 145 ± 5 °C’de
hazırlanan 1.000 g TMA karışımı 1.000 ml’lik önceden 110 °C’lik etüvde 15 dakika ısıtılmış cam behere Bu kısım kırılmış ve elenmiş kaba agrega, ince agrega ve mineral fillerin belirli bir karışım formülü esaslarına
konularak 0,1 g hassasiyetinde tartılır. Beher, üzeri kapatıldıktan sonra 1 saat ± 1 dk süre ile normal bitümlü uygun olarak bitümlü bağlayıcı ile plentte karıştırılarak asfalt betonu veya sathi kaplamalı yollarda bakım
karışımlar 175 °C sıcaklıktaki, modifiye bitümlü karışımlar ise 185 °C sıcaklıktaki etüvde bekletilir. Bu sürenin malzemesi, ikinci sınıf yollarda yüzey tabakası olarak kullanılmasından bahseder.
G
sonunda etüvden çıkartılır ve karışım beheri sarsmadan boşaltılır. Boşaltılan karışım 0,1 g hassasiyetinde
409.02 Kapsam
tartılır ve ağırlık kaybı yüzde olarak hesaplanır. Deney 3 paralel karışım numunesi ile yapılarak sonuçların
İ AY
ortalaması alınır.
Bu kısımda belirtilen bakım malzemesi genel anlamı ile kaplamalı yollarda yol yüzeyinin iyileştirilmesi için
kullanılacak sıcak veya soğuk bitümlü karışımları kapsar. Bitümlü karışım bakım malzemesi hazırlanması
sırasında kullanılacak malzemeler ile yapım metotları, arazi ve laboratuvar kontrolleri ve diğer koşullar bu
kısımda verilen esaslara uygun olacaktır.
R ÖM
409.03 Malzemeler
409.03.01 Mineral Agregalar
Bİ N
Agrega; kırmataş, kırma çakıl veya bunların elenmiş çakıl ile karışımından oluşacaktır. Agrega içindeki
daneler temiz, sert, sağlam ve dayanıklı olacak, sülfat, klorit veya kurutma ve karıştırma sırasında veya
İM
sonradan hava koşullarının etkisiyle kırılmaya yatkın olan maddeler içermeyecektir. Karışımın gradasyonu
Tablo-409-1’de verilen dane boyutu dağılımı limitlerine uygun olacaktır.
-
Tablo-409-1 Dane Boyutu Dağılımı
TE .
Lİ A.Ş
Elek Boyu Elek Boyu
Tip- 1 * Tip- 2 ** Tip- 3 **
(mm) (in, No)
25 1” 100
19 3/4” 80 - 100 100
12,5 1/2” 58 - 80 88 - 100 100
KA L
9,5 3/8” 48 - 70 72 - 90 80 - 100
YO
4,75 No.4 30 - 52 42 - 52 55 - 72
2,00 No.10 20 - 40 25 - 35 36 - 53
0,425 No.40 8 - 22 10 - 20 16 - 28
No.80
TO
0,18 5 - 14 7 - 14 8 - 16
0,075 No.200 2-7 3-8 4-8
* Tip-1 sathi kaplamalı yollarda kullanılacaktır.
** Tip-2 ve Tip-3 BSK’lı yollarda kullanılacaktır.
O
Agreganın kaba (4,75 mm elek üzerinde kalan) kısmı Tablo-409-2‘de, ince (4,75 mm elekten geçen) kısmı
ise Tablo-409-3’de verilen özelliklere uygun olacaktır.
Bu Teknik Şartname Karayolları Genel Müdürlüğü’nün Bu Teknik Şartname Karayolları Genel Müdürlüğü’nün
408 / 8 izni olmadan kısmen kopyalanıp çoğaltılamaz.
izni olmadan kısmen kopyalanıp çoğaltılamaz. 409 / 1
BİTÜM SOYULMA DENEYİ
(Karayolları Teknik Şartnamesi 2006, Kısım 403, EK –A)
GOİ.OYİAŞ.LDT. 40 1 20.04.2017
1. AMAÇ
Bitümlü sıcak karışımlarda kullanılan agregaların, bitümle adezyonunun (bağlanmasını)
G
değerlendirilmesi amaçlanmaktadır.
İ AY
Bu talimat, bitümlü sıcak karışımlarda (TMA) soyulma deneyi için numune hazırlanması, deneyin
R ÖM

Bİ N
‘’Karayolları Teknik Şartnamesi 2006, Kısım 403, EK –A’’ bu deneyin uygulanmasında
İM
kullanılmaktadır. Deneyde şartname limitleri olarak, Karayolları Teknik Şartnamesi 2006 ve Gebze
-
TE .

Lİ A.Ş
• Etüv
• Elek (9,5 mm ve 6,3 mm ‘lik elekler)
KA L
• Petri kabı
YO
• Terazi
• Beher (250 cm3 ‘lük)
• Cam baget
TO
• Tepsi
5. DENEY YAPILIŞI
O
5.1. Numune Alınması ve Deney İşlemi

Kırılmış agrega numunesinin 9,5 - 6,3 mm’lik elekler arasında kalan kısmından 200 g alınarak iyice
yıkanır, saf su ile birkaç kere çalkalandıktan sonra 110 °C’ lik etüvde kurutulur. Yıkanmış kurumuş
malzemeden 100±0,5 g numune beher içine tartılır ve ısıtılmak üzere 1 saat 140 °C - 150 °C’ lik
etüvde bekletilir.
Diğer taraftan mıcır numunesi hangi tip bitümlü kaplamada kullanılacaksa, o kaplamada
kullanılacak bitümlü bağlayıcıdan 5,0 ± 0,1 g 250 cm3’lük bir beher içine tartılır. Bitümlü bağlayıcı
ihtiva eden beher bir kum banyosuna yerleştirilir ve ısıtılır.

Bitümlü bağlayıcı eriyince etüvde ısıtılmış mıcır derhal behere dökülür ve bir cam bagetle, bütün
mıcır tanelerinin üzeri homojen bir bitüm filmi ile kaplanıncaya kadar, kum banyosu üzerinde
iyice karıştırılır.
Beherdeki karışım, 10 cm çapındaki iki petri kabına eşit miktarda aktarılır ve kaplanmış mıcırların
üzeri bagetle çok hafif darbelerle düzeltilir. 10 dk laboratuvar sıcaklığında bekletilir. Sonra petri
kapları, saf su ile dolu derin bir tepsi içerisine batacak ve petri kaplarının üzerinde en az 3 cm su
olacak, şekilde yerleştirilir. 24 saat süreyle bekletilmek üzere 60 °C’lik etüve konur.
G
İ AY
24 saat etüvde bekletilme süresinin sonunda petri kabı dışarı alınır ve suyu değiştirilir.
Yandan gelen bir ışık altında bilhassa karışımın üst yüzü gözle incelenir. Deney sonunda tüm
R ÖM
agrega tanelerinin soyulmamış yüzeylerinin bütün yüzeye oranı (%), soyulmaya karşı dayanıklılık
olarak verilir.
Not: Gözle muayenede, genellikle farklı kişiler tarafından tanelere bakılır ve daha sonra bu
Bİ N
kişilerin verdiği yüzdelerin ortalaması deney sonucu olarak alınır.
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
Şekil 1: Soyulma Deneyi Sonunda Gözlenen Agregalar

O
Şekil 1 ‘de verilen örnek soyulma deneyinin sonucu % 85 - % 90 aralığı olarak gözlenmiştir. Bu
sonuç agrega taneleri yüzeyinde soyulan kısmın tüm agrega tanelerinin yüzeyine (soyulan ve
soyulmayan kısımlar) göre % 10 - % 15 ‘i arasında olduğunu belirtmektedir.

G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
2006
KA L
YO
TO
KARAYOLU TEKNİK
O
ŞARTNAMESİ
Yayın No: 267

EK—A
SOYULMA DENEYİ
Kırılmış agrega numunesinin 9.5-6.3 mm.lik elekler arasında kalan kısmından 200 gram alınarak
iyice yıkanır, saf su ile birkaç kere çalkalandıktan sonra 1100 C’lik etüvde kurutulur. Yıkanmış
kurumuş malzemeden 100±0.5 gram numune beher içine tartılır ve ısıtılmak üzere 1 saat 1400C-
1500C’lik etüvde bekletilir.
Diğer taraftan mıcır numunesi hangi tip bitümlü kaplamada kullanılacaksa, o kaplamada
kullanılacak bitümlü bağlayıcıdan 5.0±0.1 gram 250 cm3’lük bir beher içine tartılır. Bitümlü
bağlayıcı ihtiva eden beher bir kum banyosuna yerleştirilir ve ısıtılır. Bitümlü bağlayıcı eriyince
G
etüvde ısıtılmış mıcır derhal behere dökülür ve bir cam bagetle, bütün mıcır tanelerinin üzeri
İ AY
homojen bir bitüm filmi ile kaplanıncaya kadar, kum banyosu üzerinde iyice karıştırılır. Beherdeki
karışım, 10 cm çapındaki iki petri kabına eşit miktarda aktarılır ve kaplanmış mıcırların üzeri
bagetle çok hafif darbelerle düzeltilir. 10 dakika laboratuvar sıcaklığında bekletilir. Sonra petri
kapları, saf su ile dolu derin bir tepsi içerisine batacak ve petri kaplarının üzerinde en az 3 cm su
R ÖM
olacak, şekilde yerleştirilir. 24 saat süreyle bekletilmek üzere 600C’lik etüve konur. Bu sürenin
sonunda petri kabı dışarı alınır, suyu değiştirilir, yandan gelen bir ışık altında bilhassa karışımın
üst yüzü gözle incelenir.
Bİ N
Deney sonunda tüm agrega tanelerinin soyulmamış yüzeylerinin bütün yüzeye oranı, soyulmaya
İM
karşı dayanıklılık olarak verilir.
-
EK—B
TE .
Lİ A.Ş
YAPIŞMA DENEYİ (VİALİT YÖNTEMİ İLE)
Bu deney sathi kaplama mıcırı olarak kullanılacak agrega ile bitümlü bağlayıcı arasındaki
yapışmanın, suyun etkisi ile azalmasının göreli olarak değerlendirilmesi amacı ile geliştirilmiş bir
KA L
deneydir.
YO
Cihazlar:
Çelik Deney Levhaları : 200 x 200 x 3 mm boyutlarında düz çelik levhalardır.

TO
Mekanik Mıcır Serici: Metal bir tabla üzerine, 9 cm yükseklikte oturtulmuş 100 bölmeli bir kafes
sistemi ile bu kafesin altındaki oyuklara yerleştirilip çıkarılabilen hareketli metal levhadan
O
oluşmuştur.
Silindir: Lastik bandajlı laboratuar silindiridir.
Deney Cihazı: Üç ayar vidası ile yatay duruma ayarlanabilen, taban üzerinde deney levhalarının
oturtulacağı üç sivri çubuk ile dört köşebent ve çelik bilyaların 50 cm yükseklikten serbest
düşüşünü sağlayacak dikey bir borudan oluşmuştur.
Çelik Bilye: 500 ± 5 gr ağırlığında ve 50 mm çapında.
Deneyin Yapılışı:
19 mm den geçip 9.5 mmlik elek üzerinde kalan agrega numunesi iyice yıkanıp saf su ile
çalkalandıktan sonra 110°C lik etüvde kurutulur. Paralel yapılacak üç deney için yassı ve uzun
485
Y G
A
R ÖM KARAYOLU
Bİ N
İ
İM TEKNİK
-
ŞARTNAMESİ
TE .
Lİ A.Ş
2013
KA L
YO

TO

O
aktarılamaz.

KISIM 403 KISIM 403
Sathi kaplama imalatında çalışan işçilerin, trafiği yönlendirme ile ilgili tüm güvenlik önlemleri alındıktan Isıtılmış karıştırma kabının içerisine agrega numunesi konulduktan sonra agreganın ağırlıkça % 5’ine eşit
sonra, kolay fark edilebilir güvenlik yelekleri ve giysileri giyerek çalışmaları sağlanacaktır. miktarda ısıtılmış bitüm numunesi agreganın üzerine dökülür. Agrega ve bitüm numunesi karıştırma kabında
agregalar bitüm ile tamamen kaplanıncaya kadar karıştırılır.
Tablo-403-8 Kalite Kontrol Deneyleri Karışım numunesi yeterli çaptaki düz tabanlı iki petri kabına eşit miktarda aktarılır ve kaplanmış mıcırlar
birbirinden tamamen ayrı olacak şekilde cam bagetle çok hafif darbelerle düzeltilerek yerleştirilir. Petri
Amacı Deney Adı Şartname Kriteri Deney Sıklığı Deney Standardı
kapları, 1 saat ± 5 dakika laboratuvar sıcaklığında bekletildikten sonra, saf su ile dolu derin bir tepsi içerisine
batacak ve petri kaplarının üzerinde en az 3 cm su olacak şekilde yerleştirilir. 24 saat süreyle bekletilmek
G
Konkasörde Agrega Elek Analizi
Şartnameye uygun min. 500 m3’de bir ASTM C-136, C-117 üzere 60 °C’lik etüve konur. Bu sürenin sonunda petri kabı dışarı alınır, suyu değiştirilir, yandan gelen bir
Üretiminin Kontrolü (Yaş metot)
ışık altında gözle incelenir.
İ AY
Yolda Gradasyon Elek Analizi
Şartnameye uygun 25.000 m2’de bir ASTM C-136, C-117 Deney sonunda tüm agrega danelerinin soyulmamış yüzeylerinin (kahverengimsi, saydam kısımlar
Kontrolü (Yaş metot)
soyulmamış kabul edilir) bütün yüzeye oranı, TS EN 12697-11’e uygun olarak belirlenerek en yakın % 5’e
Distribütörde Bitüm yuvarlanır ve soyulmaya karşı dayanıklılık olarak ifade edilir.
Keçe/Tava
R ÖM
Seriminin Enine ≤ 10 25.000 m2’de bir TS EN 12272-1
Deneyi
Homojenliği, Cv % EK-B
Bitüm Miktarının Keçe/Tava
± 15 25.000 m2’de bir TS EN 12272-1 Yapışma Deneyi (Vialit Yöntemi ile)
Kontrolü, % Deneyi
Bİ N
Mıcır Sericide Bu deney sathi kaplama mıcırı olarak kullanılacak agrega ile bitümlü bağlayıcı arasındaki yapışmanın, suyun
Tepsi/Kutu
Agreganın Enine ≤ 10 25.000 m2’de bir TS EN 12272-1 etkisi ile azalmasının göreli olarak değerlendirilmesi amacı ile geliştirilmiş bir deneydir.
İM
Deneyi
Homojenliği, Cv %
Cihazlar:
-
Agrega Miktarının Tepsi/Tava
± 10 25.000 m2’de bir TS EN 12272-1
Kontrolü, % Deneyi
Çelik Deney Levhaları : 200 x 200 x 3 mm boyutlarında düz çelik levhalardır.
TE .
Lİ A.Ş
403.06 Kalite Kontrol
Mekanik Mıcır Serici: Metal bir tabla üzerine, 9 cm yükseklikte oturtulmuş 100 bölmeli bir kafes sistemi ile
bu kafesin altındaki oyuklara yerleştirilip çıkarılabilen hareketli metal levhadan oluşmuştur.
Uygulama öncesi deneme kesimi yapılarak, püskürtülen bağlayıcı miktarı tespit edilip sonuçların KGM,
sathi kaplama dizayn metoduna göre belirlenen ve dizayn raporunda verilen dizayn değerleri ile uygunluğu
Silindir: Lastik bandajlı laboratuvar silindiridir.
kontrol edilecektir.
KA L
Deney Cihazı: Üç ayar vidası ile yatay duruma ayarlanabilen, taban üzerinde deney levhalarının oturtulacağı
Ayrıca Tablo-403-8’de verilen deneyler yapılarak sathi kaplama inşaatının kalite kontrolü yapılacak,
üç sivri çubuk ile dört köşebent ve çelik bilyelerin 50 cm yükseklikten serbest düşüşünü sağlayacak dikey bir
yapılacak tüm faaliyetler “Bitümlü Sathi Kaplama Günlük Raporu”na işlenerek takibi sağlanacaktır.
YO
borudan oluşmuştur.
EK-A
Çelik Bilye: 500 ± 5 g ağırlığında ve 50 mm çapında.
Soyulma Mukavemeti Deneyi
Deneyin Yapılışı:
TO
Bu bölüm TS EN 12697-11 “Bitümlü Karışımlar - Deney Metotları - Sıcak Karışımlı Asfalt İçin - Bölüm 11:
19 mm’den geçip 9,5 mm’lik elek üzerinde kalan agrega numunesi iyice yıkanıp saf su ile çalkalandıktan sonra
Agrega ve Bitüm Arasındaki Bağlanmanın Tayini” standardının kullanımına ilişkin açıklamaları içermektedir.
110 °C’lik etüvde kurutulur. Paralel yapılacak 3 adet deney için yassı ve uzun olmayan kübik danelerden 300
Deney, Standardın 6. Bölümünde verilen statik metodun özel şartlarına uygun olarak yapılacaktır.
adet mıcır seçilir. Mıcır sericinin kafes sistemindeki her bir bölmeye birer adet olmak üzere 100 adet mıcır
O
yerleştirilir.
Boyutu 10-6,3 mm arasında olan 600 g kırılmış agrega numunesi 6,3 mm’lik elekten yıkanarak elendikten
sonra 110 ± 5 °C’lik etüvde sabit ağırlığa gelinceye kadar kurutulur. Yıkanmış kurumuş malzemeden 150 adet
145 °C - 150 °C’lik etüvde ısıtılmış levhalar üzerine 145-150 °C‘ye kadar ısıtılmış asfalttan 40 g tartılarak
agrega numunesi bir kapta, yeterli miktarda bitümlü bağlayıcı ayrı bir metal kapta olmak üzere, karıştırma
bir spatula ile levhanın tüm yüzeyine düzgün bir şekilde yayılır. Bitümlü bağlayıcılı deney levhası mekanik
kabı ile birlikte TS EN 12697-35’de verilen sıcaklıklara uygun olarak;
serici içine yerleştirildikten sonra, mıcır sericinin hareketli levhası süratle çekilerek mıcırların bitüm tabakası
üzerine serbestçe düşmesi sağlanır. Mekanik sericiden çıkarılan deney levhası, silindirleme sırasında
B 50/70 için 150 ± 5 °C, B 70/100 için 145 ± 5 °C
mıcırların levha üzerinden kaymasını önleyecek uygun sıcaklığa düşmesi için laboratuvar sıcaklığında 2-3
B 100/150 için 140 ± 5 °C, B 160/220 için 135 ± 5 °C dakika bekletilir.
sıcaklıkta ısıtılır. Deneyde kullanılan bitümlü bağlayıcı yolda uygulanacak bitümlü bağlayıcı ile aynı özellikte Silindirleme işlemi, laboratuvar silindiri ile agrega serilmiş levha üzerinden üç defa bir yöne ve üç defa buna
olmalıdır. dik yönde olacak şekilde altı geçiş ile yapılır. Bir gidiş dönüş bir geçiş sayılır. Bu işlem sırasında mıcırların
BİTÜMLÜ TEMEL TABAKASI DİZAYNI
(TS 3720: 2010 ve Karayolları Teknik Şartnamesi 2006/KTŞ 2006 – Kısım 406)
GOİ.OYİAŞ.LDT. 41 1 20.04.2017
1. AMAÇ
Kırılmış ve elenmiş kaba agrega, ince agrega ve mineral fillerin bell gradasyon limitleri arasında
G
bitümlü bağlayıcı ile oluşturduğu bitümlü temel tabakasının laboratuvarda karışım oranlarının
İ AY
R ÖM
Bu talimat, bitümlü temel tabakasında kullanılacak malzemelerin dizaynının yapılması için gerekli
aşamaların açıklanmasını ve sonuçların hesaplanması ve değerlendirmesini kapsamaktadır.
3. DİZAYN STANDARTI ve ŞARTNAME

Bİ N
İM
‘’TS 3720: 2010 Marshall Yöntemi’’ ve ‘’Karayolları Teknik Şartnamesi 2006/KTŞ 2006 – Kısım
-
406’’ bu dizaynın uygulanmasında kullanılmaktadır. Dizaynda şartname limitleri olarak,
TE .
Lİ A.Ş
4. DİZAYN YAPILIŞ AŞAMALARI

4.1. Gradasyon Limitleri
KA L
Agrega kırmataş, kırılmış çakıl veya bunların karışımından ibaret olacaktır. Karışım içindeki
YO
kırmataş veya kırma çakıl temiz, sert, sağlam ve dayanıklı danelerden ibaret olacak, bütün
malzemede kil topakları, bitkisel maddeler ve diğer zararlı maddeler bulunmayacaktır. Agregada
sülfat, klorit ve kurutma veya karıştırma sırasında ya da sonradan hava etkisi ile kırılmaya yatkın
TO
olan ayrışma ürünü diğer maddeler bulunmayacaktır.
Mineral agrega, kaba agrega, ince agrega ve mineral filleri içeren en az üç ayrı dane grubunun
düzgün bir derecelenme verecek şekilde belli oranlarda karıştırılmasından oluşacaktır. Karışım
O
agreganın gradasyonu Tablo-1 ‘de verilen gradasyon limitlerinden birine uyacaktır.
Tablo 1: Bitümlü Temel Tabakası Agrega Gradasyon Limitleri

Malzeme hazırlanması sırasında her grup malzemenin gradasyonu tespit edilecektir. Kaba agrega
için en çok 300 m3 de bir elek analizi, ince agrega için en çok 100 m3 de bir elek analizi
yapılacaktır.
Laboratuvar karışım dizaynına esas olacak çeşitli tane grubundaki malzemelerin ortalama elek
analizleri konkasör ayarları tamamlanıp sürekli çalışmaya başladıktan sonra en az 10 adet elek
analizinin ortalaması alınarak hesaplanacaktır. Elek analizleri ASTM C-136, C-117’ ye uygun olarak
yapılacaktır. Agrega en az 3 tane grubu halinde hazırlanacaktır.
4.2 Bitümlü Temel Malzemesi Fiziksel Özellikleri
G
Tablo 2: Bitümlü Temel Tabakası Agrega Fiziksel Özellikleri Şartname Limitleri
İ AY
Şartname Limitleri
Deney Adı 10.07.2009 Tarihli, KTŞ Üstyapı 27.07.2012 Tarihli, KTŞ
KTŞ 2006
Bölüm 400 Revizyonu Üstyapı Bölüm 400 Revizyonu
R ÖM
MgSO 4 Don Deneyi, 12
18 (Mg 2 SO 4 ) -
Maks. % (Na 2 SO 4 )
Los Angeles Aşınma
35 - 30
Kaybı, Maks. %
Bİ N
Likit Limit, Maks. % x - N.P.
İM
Plastisite İndeksi,
2 - N.P.
-
Maks. %
Kil İri Malzeme
1 - -
TE .
(4,75 elek üstü)

Topakları, İnce Malzeme
Lİ A.Ş
Maks. % (4,75 elek altı)

1 - -
Organik Madde, % 0-1 - -
Yassılık İndeksi, Maks. % 35 - 30
Su Emme, Maks. %
KA L
2,5 (Kaba) 2,5 2,5

(Kaba ve İnce Agregada)
YO
Metilen Mavisi, Maks % x 2 2

(Üretilmiş İnce Agrega)
Soyulma Mukavemeti,
50 - -
Min. %
TO
İndirekt Çekme
80 - -
Mukavemeti, Min. %
O
Not 1: Tablo-2 ‘de, KTŞ 2006 kısmında ‘’x‘’ ile gösterilen yerler, bu şartnamede bu deneylerin
belirtilmediğini göstermektedir.
Not 2: Tablo-2 ‘de revizyonlarda ‘’-‘’ ile gösterilen kısımlar bir değişiklik olmadığını bir önceki
şartnamedeki değerlerin kullanıldığını ifade etmektedir.
Not 3: İnce agrega, kırılmış, elenmiş taş, çakıl veya kum ile bunların karışımından oluşacaktır. İnce
agrega, agrega karışımının 4.75 mm (No.4) lik elekten geçip 0.075 mm, (No.200) elekte kalan
kısmı olup temiz, sağlam ve dayanıklı olacaktır.

Mineral Filler
Mineral filler, genel anlamı ile tamamı 0.425 mm (No.40) elekten geçip, ağırlıkça en az % 70' i
0.075 mm (No.200) elekten geçen malzeme olarak tanımlanır. Kaba ve ince agreganın karışım
gradasyonu 0.425 mm (No.40) elekten geçen malzeme miktarı yönünden yetersiz ise, agrega
karışımına mineral filler ilave edilebilir.
Mineral filler taş tozu, mermer tozu, sönmüş kireç veya benzeri maddelerden oluşacak; kil,
toprak, organik ve zararlı madde içermeyecektir. Mineral fillerin plastisite indeksi % 4’ den fazla
olmayacak, kolayca akabilecek kadar kuru olacak ve özellikle topaklar ihtiva etmeyecektir.
G
Mineral fillerin elek analizi AASHTO T - 37 (ASTM - 546) ya göre yapılacaktır. Agrega karışımına
İ AY
ilave edilen mineral fillerin 0.075 mm (No.200) elek üzerinde kalan kısmı ince agrega olarak kabul
edilecektir.
4.3 Karışımda Kullanılacak Bitümlü Bağlayıcı
R ÖM
Bitümlü temel tabakasının yapımı için agregaya ilave edilmek suretiyle hazırlanacak karışımda
bitümlü bağlayıcı olarak TS 1081 EN 12591 “Bitümler ve Bitümlü Bağlayıcılar-Kaplama Sınıfı
Bitümler-Özellikler” standardına uygun 40/60 penetrasyonlu bitüm, 50/70 penetrasyonlu bitüm
Bİ N
veya 70/100 penetrasyonlu bitüm kullanılacaktır. Hangi bitümün hangi bölge ve yörede
İM
kullanılacağı hususu iklim koşullarına bağlı olarak İdarece saptanacaktır.
-
Bitümlü bağlayıcılardan TS 115 EN 58/ 1996-“Bitümlü Bağlayıcılar- Numune Alma” standardına
TE .
göre numune alınacak ve malzemenin şartnamesine uygun olup olmadığı tespit edilecektir..
Lİ A.Ş
Karışımda soyulmaya karşı mukavemeti düşük olan agregalar kullanılması halinde, soyulma
mukavemetini artırıcı katkı maddeleri kullanılacak; katkı ilavesi servis tankında yapılacaktır.
4.4 Bitümlü Temel Dizaynı

KA L
Bitüm temel karışım dizaynı, TS 3720 ‘’Bitümlü kaplama Karışımlarının Hesap Esasları’’
YO
standartına göre ve Marshall Metodu kullanılarak yapılmaktadır. Hazırlanacak briketlere, 25 mm

(1 inç) lik elek üzerinde kalan malzeme yerine, 25 mm (1 inç) den geçip 19 mm (3/4 inç) elekte
kalan malzeme konularak yapılacaktır. Böylece, briketteki maksimum tane boyu (d max ) 25 mm (1
TO
inç) olacaktır. Dizaynda, Tablo-3 ‘de belirtilen kriterler esas alınacaktır.
Tablo 3: Bitümlü Temel Tabakası Dizayn Kriterleri

O

Optimum bitüm tayini için Marshall metodu yapılmaya başlandığında 5 farklı bitüm oranında
ve her bir bitüm oranı için en az 3 numune toplam 15 deney briketi hazırlanmalıdır.
Öncelikle elek analizi sonucu alınan gradasyona ve karışım yüzdelerine göre her bir briket için
1150 g agrega numunesi hazırlanır. Bu agrega numunesine, yukarıdaki tabloda verilen bitüm
kriterine göre 100’e (%’e) 3 ile 5,5 aralığında yani 100 g kuru agregaya 3 g ile 5,5 g arasında ve her
seferinde bitüm miktarı 0,5 g arttırılarak bitüm ilave edilir ve karıştırılır. Karıştırma işlemi, 135±5
°C ‘de agrega ile bitümün homojen bir şekilde gözlendiği ana kadar devam ettirilir. Daha sonra
hazırlanan karışım briket kalıplarına dökülür ve Marshall tokmağı ile her iki yüzeye 75 ‘er darbe
vurulur. Her bitüm yüzdesi için 3 adet briket vurulur.
G
Briketler vurulduktan sonra 24 saat oda sıcaklığında bekletilir. Briketlerin yükseklikleri ölçülür ve
İ AY
daha sonra kuru (A), sudaki (C) ve doygun kuru yüzey (B) ağırlıkları ölçülür. Daha sonra,
briketlerin pratik hacim özgül ağırlık (D p ), teorik hacim özgül ağırlık (D t ), boşluk (V h ), agregalar
arası boşluk (VMA) ve asfaltla dolu boşluk (V f ) değerleri hesaplanır. Bu değerlerin formülleri
R ÖM
aşağıda verilmektedir.
𝐴𝐴
Hacim, (cm3) V = B-C Hacim Özgül Ağırlık, (g/cm3) D p =
Bİ N 𝑉𝑉
İM
Maksimum Teorik Özgül Ağırlık, (g/cm3)
-
100 𝑊𝑊𝑎𝑎 Wa = Bitüm Oranı, 100’e Bitüm
D t = (100+W a ) / [( )+( )]
TE .
𝐺𝐺𝑒𝑒𝑒𝑒 ℎ𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒 𝐺𝐺𝑏𝑏 Gef hesapla = Agrega Karşımı Hesapla Bulunan Efektif Özgül Ağırlığı
Lİ A.Ş
Gb = Bitüm Özgül Ağırlığı
Boşluk Oranı, (%)

𝐷𝐷𝑡𝑡 −𝐷𝐷𝑝𝑝
KA L
Vh = 𝑥𝑥 100
𝐷𝐷𝑡𝑡
YO
Agrega Karışımı Hacim Özgül Ağırlık, (g/cm3)

% K = Kaba Agrega Karışım Yüzdesi
% 𝐾𝐾 %İ % 𝐹𝐹 % İ = İnce Agrega Karışım Yüzdesi
G sb = 100 / [( +( )+( )]
TO
𝐺𝐺𝑘𝑘ℎ 𝐺𝐺𝑖𝑖ℎ 𝐺𝐺𝑓𝑓 % F = Filler Karışım Yüzdesi

Gkh= Kaba Agrega Hacim Özgül Ağırlığı
Gih = İnce Agrega Hacim Özgül Ağırlığı
Gf = Filler Zahiri Özgül Ağırlığı
O
Not: G kh , G ih ve G f değerleri agrega özgül ağırlık ve su emme deneylerinden elde edilir.
Agrega Karışımı Zahiri Özgül Ağırlık, (g/cm3)

G sa = 100 / [( +( )+( )]
𝐺𝐺𝑘𝑘𝑘𝑘 𝐺𝐺𝑖𝑖𝑖𝑖 𝐺𝐺𝑓𝑓 % F = Filler Karışım Yüzdesi
Gkz= Kaba Agrega Zahiri Özgül Ağırlığı
Giz = İnce Agrega Zahiri Özgül Ağırlığı
Not: G kz , G iz ve G f değerleri agrega özgül ağırlık ve su emme deneylerinden elde edilir.

Agregalar Arası Boşluk, (%)
𝑊𝑊𝑎𝑎
�100− � 𝑥𝑥 100�� 𝑥𝑥 𝐷𝐷𝑝𝑝
100+𝑊𝑊𝑎𝑎
VMA =100 −
𝐺𝐺𝑠𝑠𝑠𝑠
Asfalt Dolu Boşluk, (%)

𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉− 𝑉𝑉ℎ
Vf = 𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉
𝑥𝑥 100
Agreganın Bitüm Absorbsiyonu, (%)
G
𝐺𝐺𝐺𝐺𝐺𝐺ℎ𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒 −𝐺𝐺𝑠𝑠𝑠𝑠
P ba = 100 𝑥𝑥 𝐺𝐺𝑏𝑏 𝑥𝑥
İ AY
𝐺𝐺𝐺𝐺𝐺𝐺ℎ𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒 𝑥𝑥 𝐺𝐺𝑠𝑠𝑠𝑠
Agrega Karşımı Hesapla Bulunan Efektif Özgül Ağırlığı, (g/cm3)
R ÖM
𝐺𝐺𝑠𝑠𝑠𝑠 + 𝐺𝐺𝑠𝑠𝑠𝑠
Gef hesapla =
2
Briketlerin ağırlıkları ölçüldükten sonra, alınan briketler 60 °C ‘de 45 dk boyunca su banyosunda

bekletilir. Daha sonra, akma ve stabilite değerleri, Marshall Stabilite Test cihazından okunur.
Bİ N
İM
Yukarıdaki formüller sonucu her bir bitüm yüzdesi için alınan değerlerle;
-
 %’e Bitüm – Pratik Özgül Ağırlık (D p ),
%’e Bitüm – Boşluk (V h ),
TE .

Lİ A.Ş
 %’e Bitüm – Agregalar Arası Boşluk (VMA),

 %’e Bitüm – Asfalt Dolu Boşluk (V f ),
 %’e Bitüm – Stabilite ve
 %’e Bitüm – Akma grafikleri çizilir.
KA L
Çizilen grafikler sonucu, boşluk grafiği optimum bitümü belirlemede esas alınır. 4-6 boşluk
yüzdesi aralığına (genellikle ortalaması olan %5 alınır) göre optimum bitüm belirlenir.
YO
Optimum bitüm belirlendikten sonra optimum bitümde 3 tane daha briket vurulur. Bu aşamada,
aynı şekilde Marshall metodu uygulanır ve yukarıda formüllerde belirtilen hesaplamalar ile
kontroller yapılır.
TO
Bunlara ilaveten, agrega karışımı hesapla bulunan efektif özgül ağırlık (G ef hesapla ), kontrolü için
maksimum teorik özgül ağırlık (G mm ) deneyi yapılır. Bu deney ile agrega karışımı deneyle bulunan
O
efektif özgül ağırlık değeri (G ef deneyle ) elde edilir.

NOT
Bitümlü temel imalinde kullanılan karışım agreganın gradasyonu, bitümlü bağlayıcı ile
karıştırılmadan önce ve sonra, Tablo-4 ’de verilen tolerans sınırları içinde kalacak, ancak hiçbir
şekilde şartname limitleri dışına çıkmayacaktır. Ayrıca bitüm miktarı da aşağıdaki tabloda verilen
tolerans sınırları içinde kalacaktır. Tablo-4 ‘de verilen tolerans değerleri laboratuvar deney
sonuçları için verilmiş olup, imalat her durumda dizayn değerlerine göre yapılacaktır.
Ancak üretimde herhangi bir nedenle; karışım gradasyonu, bütün önlemlere rağmen, bu izin
verilen limitler dışında kalıyor ise veya agrega ocağından gelen değişiklikler dolayısı ile karışımın
G
özelliklerinde değişmeler saptanıyorsa, yeni bir laboratuvar karışım dizaynı yapılacaktır.
İ AY
Tablo 4: Bitümlü Temel Tabakası Dizayn Toleransları
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O

TÜRK STANDARDI
TURKISH STANDARD
TS 3720
Kasım 2010
G
ICS 75.140
İ AY
R ÖM
BİTÜMLÜ KARIŞIMLAR - ASFALT BETONU - KARIŞIM
TASARIMI HESAP ESASLARI - MARSHALL YÖNTEMİ
Bİ N
Bituminous mixtures - Asphalt concrete - Mix design -
İM
Marshall method
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O


− Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak
gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın
uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.
− Bu standardı oluşturan İhtisas Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini
bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını
şükranla anarız.
G
İ AY
Kalite Sistem Belgesi
İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite
R ÖM
Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir.
Bİ N
İM
-
Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)
TE .
TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun
Lİ A.Ş
olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün
garantisi altında olduğunu ifade eder.
TSEK
KA L
YO
Kritere Uygunluk Belgesi (TSEK Markası Kullanma Hakkı)

Kritere Uygunluk Belgesi; Türk Standardları bulunmayan konularda firmaların ürünlerinin ilgili uluslararası
standardlar, benzeri Türk Standardları, diğer ülkelerin milli standardları, teknik literatür esas alınarak Türk
Standardları Enstitüsü tarafından kabul edilen Kalite Faktör ve Değerlerine uygunluğunu belirten ve
TO
akdedilen sözleşme ile TSEK Markası kullanma hakkı verilen firma adına düzenlenen ve üzerinde TSEK
Markası kullanılacak ürünlerin ticari Markası, cinsi, sınıfı, tipi ve türünü belirten geçerlilik süresi bir yıl olan
belgedir.
O
DİKKAT!
TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun
üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir
garanti söz konusu değildir.
Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.
TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

ICS 75.140 TÜRK STANDARDI TS 3720/Kasım 2010
Ön söz
- Bu standard, TSE Standard Enstitüsü’nün İnşaat İhtisas Grubu’nca TS 3720 (1983)’nin revizyonu olarak
hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu’nun 09 Kasım 2010 tarihli toplantısında Türk Standardı olarak kabul
edilerek yayımına karar verilmiştir.
- Bu standardın daha önce yayımlanmış bulunan baskıları geçersizdir.
- Bu standardın kabulü ile TS 3720 (1983) iptal edilecektir.
- Bu standardın hazırlanmasında, milli ihtiyaç ve imkanlarımız ön planda olmak üzere, milletlerarası

standardlar ve ekonomik ilişkilerimiz bulunan yabancı ülkelerin standardlarındaki esaslar da gözönünde
bulundurularak; yarar görülen hallerde, olabilen yakınlık ve benzerliklerin sağlanmasına ve bu esasların
G
ülkemiz şartları ile bağdaştırılmasına çalışılmıştır.
İ AY
- Bu standard son şeklini almadan önce; bilimsel kuruluşlar, üretici/imalatçı ve tüketici durumundaki
konunun ilgilileri ile gerekli işbirliği yapılmış ve alınan görüşlere göre olgunlaştırılmıştır.
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O

İçindekiler
1 Kapsam.......................................................................................................................................................1
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar .............................................................................................1
3 Terimler ve tarifleri ....................................................................................................................................2
3.1 Üstyapı ............................................................................................................................................... 2
3.2 Asfalt betonu ...................................................................................................................................... 2
3.3 Karışım formülü .................................................................................................................................. 2
3.4 Tasarlanan hedef bileşim ................................................................................................................... 2
3.5 Hava boşluğu ..................................................................................................................................... 2
3.6 Hava boşluğu içeriği ........................................................................................................................... 2
G
3.7 En yüksek birim hacim kütle............................................................................................................... 2
3.8 Birim hacim kütle ................................................................................................................................ 2
İ AY
3.9 Agreganın efektif tane yoğunluğu ...................................................................................................... 2
3.10 Mineral agregalar arası boşluk (VMA)................................................................................................ 2
3.11 Efektif bitüm içeriği............................................................................................................................. 2
3.12 Bitümle dolu boşluk (VFB).................................................................................................................. 2
R ÖM
3.13 Optimum bitüm içeriği......................................................................................................................... 2
4 Prensip .......................................................................................................................................................3
5 Deney işlemleri ..........................................................................................................................................3
5.1 Genel.................................................................................................................................................. 3
5.2
Bİ N
Deney numunelerinin hazırlanması ve sıkıştırılması ......................................................................... 4
5.3 Sıkıştırılmış deney numunelerine uygulanan deneyler ...................................................................... 4
İM
6 Yoğunluk ve boşluk analizleri ..................................................................................................................4
-
6.1 Agrega karışımının tane yoğunluğunun hesaplanması...................................................................... 4
6.2 Agrega karışımının efektif yoğunluğunun hesaplanması ................................................................... 4
TE .
6.3 Farklı bitüm oranlarında bitümlü karışımın en yüksek yoğunluğunun hesaplanması ........................ 5
Lİ A.Ş
6.4 Bitümlü karışımın bitüm emme yüzdesi ile efektif bitüm yüzdesinin hesaplanması........................... 5
6.5 Sıkıştırılmış bitümlü karışımda hava boşluğu yüzdesinin hesaplanması........................................... 6
6.6 Sıkıştırılmış bitümlü karışımdaki mineral agregalar arası boşluk yüzdesinin hesaplanması ............. 6
6.7 Sıkıştırılmış bitümlü karışımdaki bitümle dolu boşluk yüzdesinin hesaplanması............................... 6
7 Sonuçların değerlendirilmesi ...................................................................................................................6
KA L
7.1 Tayin edilen ve hesaplanan veriler arasındaki ilişkinin saptanması .................................................. 6

7.2 Optimum bitüm miktarının tayini......................................................................................................... 7
YO
8 Örnek ..........................................................................................................................................................8
Kaynaklar...........................................................................................................................................................9
TO
O

Bitümlü karışımlar - Asfalt betonu - Karışım tasarımı hesap esasları -

Marshall yöntemi
1 Kapsam
Bu standard, yollar, havaalanları ve trafiğe açık diğer alanlarda kullanılan asfalt betonu karışımlarının
tasarım hesap esaslarını kapsar.
Bu standard, EN 13108-1’e göre temel elek serisi + seri 1 kullanıldığında en büyük tane büyüklüğü 22
mm’ye, temel elek serisi + seri 2 kullanıldığında ise 20 mm’ye kadar olan sürekli (kesintisiz) tane büyüklüğü
dağılımına sahip agrega ile hazırlanan asfalt betonu karışımlarının hedef karışım formülünün tasarımında
uygulanır. Bir asfalt betonu karışımının tasarımında, esas alınan karışım gereklerine göre bileşen
G
malzemeler, agrega tane dağılımı ve karışıma ilave edilen bitüm yüzdesi belirlenir.
İ AY
Bulunan değerler mamulün imalatına ve mamulün imalattan sonraki kontrolüne esas alınır.
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

Bu standardda diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde uygun
R ÖM
yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste hâlinde verilmiştir. * işaretli olanlar bu standardın basıldığı tarihte İngilizce
metin olarak yayımlanmış olan Türk Standardlarıdır.
TS No Adı Adı
Bİ N (Türkçe) (İngilizce)
TS EN 1097-6 Agregaların mekanik ve fiziksel Tests for mechanical and physical
İM
özellikleri için deneyler - Bölüm 6: Tane properties of aggregates - Part 6:
-
yoğunluğu ve su emme oranının tayini Determination of particle density and
water absorption
TE .
TS EN 1097-7* Agregaların mekanik ve fiziksel Tests for mechanical and physical

Lİ A.Ş
özellikleri için deneyler - Bölüm 7: properties of aggregates - Part 7:

Dolgu (filler) tane yoğunluğunun tayini - Determination of the particle density of
Piknometre yöntemi filler - Pyknometer method
TS EN 12697-5* Bitümlü karışımlar - Sıcak asfalt Bituminous mixtures - Test methods for
karışımları için deney metotları - Bölüm hot mix asphalt - Part 5: Determination of
5: Azami yoğunluğun tayini the maximum density
KA L
TS EN 12697- Bitümlü karışımlar - Sıcak asfalt Bituminous mixtures - Test methods for
YO
6+A1* karışımları için deney yöntemleri - hot mix asphalt - Part 6: Determination of
Bölüm 6: Bitümlü numunelerinin yığın bulk density of bituminous specimen
yoğunluğunun tayini
TS EN 12697-8 Bitümlü karışımlar - Sıcak asfalt Bituminous mixtures -Test methods for
TO
karışımları için deney yöntemleri - hot mix asphalt - Part 8:Determination of

Bölüm 8: Bitümlü numunelerin boşluk the void characteristics of bitumen
özelliklerinin tayini specimens
TS EN 12697-29 Bitümlü karışımlar - Sıcak asfalt Bituminous mixtures - Test methods for
O
karışımları için deney yöntemleri - hot mix asphalt - Part 29: Determination
Bölüm 29: Bitümlü numune boyutlarının of the dimensions of a bituminous
tayini specimen
TS EN 12697- Bitümlü karışımlar - Deney metotları - Bituminous mixtures -Test methods for
30+A1* Sıcak karışımlı asfalt için - Bölüm 30: hot mix asphalt - Part 30: Specimen
Darbeli sıkıştırıcı ile numune hazırlama preparation by impact compactor
TS EN 12697- Bitümlü karışımlar - Sıcak asfalt Bituminous mixtures -Test methods for
34+A1 karışımlar - Deney yöntemleri - Bölüm hot mix asphalt - Part 34: Marshall test
34: Marshall deneyi
TS EN 15326+A1* Bitüm ve bitümlü bağlayıcılar -Yoğunluk Bitumen and bituminous binders -
ve özgül kütle tayini - Kapiler kapaklı Measurement of density and specific
piknometre ile gravity - Capillary-stoppered pyknometer
method

TS No Adı Adı
(Türkçe) (İngilizce)
TS EN 12697- Bitümlü karışımlar - Deney metotları - Bituminous mixtures - Test methods for
35+A1* Sıcak karışımlı asfalt için - Bölüm 35: hot mix asphalt - Part 35: Laboratory
Laboratuvarda karıştırma mixing
TS EN 13108-20 TS EN 13108-20/AC Bituminous mixtures - Material

Bitümlü karışımlar - Malzeme özellikleri specifications - Part 20: Type Testing
- Bölüm 20: Tip deneyleri
3 Terimler ve tarifleri
Bu standardın uygulanmasında aşağıdaki terimler ve tarifleri kullanılır.
G
3.1 Üstyapı
İ AY
Yer yüzeyi üzerinden trafiğin geçmesine yardımcı olmak üzere oluşturulan bir veya daha çok tabakalı yapı.
3.2 Asfalt betonu

Yapısal iç kilitlenmeyi sağlayacak şekilde içerisinde sürekli veya kesikli tane büyüklüğü dağılımına sahip
R ÖM
agrega bulunduran bitümlü karışım.
3.3 Karışım formülü

Hedef bileşim olarak belirlenen karışımın bileşimi.
Bİ N
İM
3.4 Tasarlanan hedef bileşim
Bileşen malzemeler, tane büyüklüğü dağılımı (gradasyon) eğrisi ve karışıma ilave edilen bitüm yüzdesi
-
kullanılarak ifade edilen karışım formülü.
TE .
Lİ A.Ş
3.5 Hava boşluğu

Sıkıştırılmış bir bitümlü karışım numunesinde bitümle kaplanmış taneler arasında kalan hava cepleri.
3.6 Hava boşluğu içeriği

Bitümlü karışım numunesinin toplam hacminin yüzdesi olarak numunenin içindeki hava boşluklarının hacmi.
KA L
3.7 En yüksek birim hacim kütle

YO
Bilinen deney sıcaklığında bir bitümlü karışımın hava boşluksuz birim hacim kütlesi.
3.8 Birim hacim kütle

Bilinen deney sıcaklığında bir bitümlü karışımın hava boşluğu dâhil birim hacminin kütlesi.
TO
3.9 Agreganın efektif tane yoğunluğu

Bitümlü karışımdaki agreganın belirli bir sıcaklıktaki bitüm emen boşlukları hariç kapladığı birim hacim
kütlesi.
O
3.10 Mineral agregalar arası boşluk (VMA)

Sıkıştırılmış asfalt karışımların agrega taneleri arasında kalan hava boşluğu ile bitümlü bağlayıcı hacminin
toplamının, toplam numune hacmine oranının yüzde olarak ifadesi.
3.11 Efektif bitüm içeriği

Bitümlü karışımda agreganın kütlece yüzdesi olarak toplam bitüm yüzdesi ile agrega yüzeyinde emilen bitüm
yüzdesi arasındaki fark.
3.12 Bitümle dolu boşluk (VFB)

Sıkıştırılmış bitümlü karışımlarda, mineral agregalar arasındaki boşlukların bitümlü bağlayıcı ile dolu olan
kısmının yüzdesi.
3.13 Optimum bitüm içeriği

Bitümlü karışımın tasarlanan kullanım gereklerinin tamamını sağlayan bitüm oranı.

4 Prensip
Marshall yöntemi ile bitümlü karışım tasarımında, belirli bir tane büyüklüğü dağılımına sahip agreganın farklı
oranlarda bitüm ile TS EN 12697- 35’e göre karıştırılan ve TS EN 12697-30+A1’e göre sıkıştırılarak
hazırlanan numunelerin birim hacim kütlesi tayin edilerek, TS EN 12697-8’e göre belirlenen boşluk
özelliklerinden, yoğunluk - boşluk ilişkisi ile TS EN 12697- 34‘e göre tespit edilen stabilite - akma değerleri
analiz edilerek, karışımın tasarlanan kullanım gereklerinde belirtilen yoğunluk, boşluk, stabilite ve akma
özelliklerinin hepsini sağlayan optimum bitüm miktarı tespit edilir.
Marshall yöntemine göre tasarımı yapılacak karışımın bileşenlerinin aşağıda belirtilen özellikleri, tasarlanan
kullanımına ilişkin gereklere uygun olmalıdır:
- Karışımda kullanılan malzemelerin fiziksel özellikleri,
- Karışımı oluşturan agrega karışımının tane büyüklüğü dağılımı.
G
Tasarım için, yoğunluk ve boşluk analizlerinde kullanmak üzere karışımda kullanılan agrega ve bitüm ile
karışıma aşağıda belirtilen deneyler uygulanır ve hesaplamalar yapılır:
İ AY
- İri ve ince agreganın tane yoğunluğu TS EN 1097- 6’ya göre tayin edilir.
- Filler tane yoğunluğu, TS EN 1097-7’ye göre tayin edilir.
- Bitüm/ bitümlü bağlayıcının yoğunluğu TS EN 15326+A1’e göre tayin edilir.
- Bitümlü karışım içindeki agrega karışımının yığın yoğunluğu, TS EN 1097- 6’ya göre tayin edilir
R ÖM
- Bitümlü karışımın en yüksek birim hacim kütlesi TS EN 12697- 5’e göre tayin edilir,
- Sıkıştırılmış bitümlü karışımın birim hacim kütlesi, TS EN 12697-6’e göre tayin edilir,
- Agrega karışımının efektif yoğunluğu hesaplanır.
- Agreganın bitüm emme yüzdesi hesaplanır.
- Bitümlü karışımın efektif bitüm yüzdesi hesaplanır.
Bİ N
- Sıkıştırılmış bitümlü karışım içindeki mineral agregalar arası boşluk yüzdesi TS EN 12697-8’e göre
hesaplanır.
İM
- Sıkıştırılmış bitümlü karışım içindeki hava boşluğu yüzdesi TS EN 12697-8’e göre hesaplanır.
-
- Sıkıştırılmış bitümlü karışım içindeki bitümle dolu boşluk yüzdesi TS EN 12697-8’e göre hesaplanır.
TE .
Lİ A.Ş
5 Deney işlemleri
5.1 Genel
Bitümlü karışımın tasarlanan kullanım gereklerine uygun olarak belirli bir tane büyüklüğü dağılımındaki
agrega karışımıyla karıştırılacak olan optimum bitüm içeriğinin belirlenmesi için deney sonuçları arasındaki
ilişkiyi gösteren uygun bir eğri çizilebilmek amacıyla farklı bitüm oranlarında bir seri deney numunesi
KA L
hazırlanır. Deneyler, tahmin edilen optimum bitüm içeriği ile bu değerin üstünde ve altında en az 2’şer farklı
bitüm oranında olmak üzere, % 0,5 artırımlarla hazırlanan bitüm oranlarında yapılmalıdır.
YO
Tahmini optimum bitüm oranı, benzer malzemelerle yapılmış tasarım sonuçlarından edinilen deneyimlere
göre veya aşağıda verilen bağıntı ile belirlenebilir.
TO
P = 0,035.a + 0,045.b + K .c + F (1)
Burada;
P Karışımın yaklaşık optimum bitüm miktarı, karışım kütlesinin %’si olarak,
O
a Agreganın 2 mm’lik elek üzerinde kalan kısmı %,

b Agreganın 2 mm’lik elek ile 0,063 mm elek arasında kalan kısmı %,
c Agreganın 0,063 mm’lik elekten geçen kısmı %,
K Agreganın 0,063 mm’lik elekten geçen ve en yakın tam sayıya yuvarlatılmış değeri %11 ile %15
arasında ise; 0,15,
Agreganın 0,063 mm elekten geçen ve en yakın tam sayıya yuvarlatılmış değeri % 6 ile % 10 arasında
ise; 0,18,
Agreganın 0,063 mm elekten geçen ve en yakın tam sayıya yuvarlatılmış değeri % 5’ten az ise; 0,20
olarak alınır.
F Agreganın su emme oranına bağlı olarak 0 ile 2,0 arasında bir değer. Bu değerin başka bir veri olmadığı
takdirde 0,7 alınması önerilir.
Ayrıca bitümlü karışımın tasarlanan kullanım gereklerinde, filler (0,063 mm elekten geçen) / bitüm oranı
ve/veya bitüm içeriği gerekleri varsa bu gerekler esas alınarak tahmini bitüm oranı belirlenebilir.

5.2 Deney numunelerinin hazırlanması ve sıkıştırılması

Yeterli veri sağlayabilmek için her bir bitüm oranında aynı özelliklere sahip en az 3 numune hazırlanmalıdır.
Böylece Marshall karışım tasarımı için 5 farklı bitüm yüzdesinde 15 deney numunesi üzerinde deneyler
yapılır.
Not - Her bir deney numunesine yaklaşık olarak 1,2 kg gerektiği düşünülürse gerekli olabilecek zayiatlarla
birlikte agrega miktarı yaklaşık 20 kg olup yaklaşık 3 litre bitüm gerekli olacaktır.
TS EN 12697-35’e uygun olarak hazırlanmış agrega ve bitüm belirtilen oranlarda karıştırılır. Karıştırılmış
numuneler TS EN 12697-30’a göre darbeli sıkıştırıcı ile TS EN 13108-20, Ek C Çizelge C1’de verilen C.1.1
ila C1.3A sıkıştırma yöntemlerinden birine göre sıkıştırılır. Seçilen sıkıştırma yöntemi bitümlü karışımın
kullanılacağı üstyapı tabakasının gereklerinde belirtilen sıkıştırma yöntemine uygun olmalıdır.
G
5.3 Sıkıştırılmış deney numunelerine uygulanan deneyler
EN 12697-30’ a göre sıkıştırılan her bir deney numunesi aşağıda belirtilen deneylere tabi tutulmalıdır
İ AY
a) TS EN 12697-6’ya göre birim hacim kütlesinin tayini
b) TS EN 12697-34’e göre stabilite - akma tayini - Marshall deneyi
R ÖM
5.3.1 Birim hacim kütlesinin tayini
TS EN 12697-30’a göre yeni sıkıştırılmış deney numuneleri oda sıcaklığına kadar soğutularak TS EN 12697-
6 İşlem B’ye göre doygun kuru yüzey durumunda veya TS EN 12697-6 İşlem C’ye göre parafinle kaplanmış
briketler üzerinde birim hacim kütle tayin edilir. Aynı bitüm içeriğindeki birim hacim kütlesi, her bir sonucun
ortalamasından ± 0,02 kg/m3’ten daha fazla sapmayan en az iki değerin ortalaması alınarak kaydedilir. Aksi
Bİ N
takdirde bu bitüm içeriğinde deneyler tekrarlanır.
İM
5.3.2 Stabilite ve akma tayini - Marshall deneyi
-
Numunelerin birim hacim kütlelerinin tayininden sonra briketler TS EN 12697-34’e uygun olarak her bir
TE .
briketin stabilite ve akma değerleri tayin edilir. Aynı bitüm içeriğinde üç numunenin kırılma yüklerinin en
Lİ A.Ş
büyük ve en küçük değerleri arasındaki fark 1,2 kN’u geçmez ise üç değerin ortalaması Marshall stabilitesi
olarak alınır. Bu fark daha fazla ise aralarında 0, 6 kN’dan fazla fark olmayan iki değerin ortalaması Marshall
stabilitesi olarak kabul edilir. Aksi takdirde deney tekrarlanır.
6 Yoğunluk ve boşluk analizleri

KA L
Marshall deneyiyle stabilite ve akma sonuçlarının bulunmasından sonra deney numunelerinin her bir serisi
için yoğunluk ve boşluk analizleri yapılır.
YO
6.1 Agrega karışımının tane yoğunluğunun hesaplanması

Bitümlü karışım içindeki agrega karışımı farklı tane yoğunluğuna sahip tane sınıflarından oluşuyorsa, agrega
karışımının tane yoğunluğu aşağıda belirtilen bağıntı kullanılarak hesaplanır:
TO
Piri + Pince + Pfiller

q Akar = (2)
Piri Pince Pfiller
+ +
O
q iri qince q filler
Burada;
q Akar Agrega karışımının tane yoğunluğu, kg/m3,
Piri, Pince, Pfiller İri, ince ve mineral fillerin kütlece yüzdeleri,
qiri , qince, qfiller İri, ince ve mineral fillerin tane yoğunluğu, kg/m3
dur.
6.2 Agrega karışımının efektif yoğunluğunun hesaplanması

Bitümlü karışımdaki agreganın efektif yoğunluğu aşağıdaki bağıntı kullanılarak hesaplanır:
100
q ef = (3)
100 + PB PB
−
qm qB
4

Burada;
q ef Agrega karışımının efektif yoğunluğu, kg/m3,
PB Agreganın kütlece yüzdesi olarak bitüm yüzdesi,
qm Bitümlü karışımın en yüksek birim hacim kütlesi, kg/m3,
qB Bitümün yoğunluğu, kg/m3
dur.
Agreganın efektif yoğunluk değeri, yığın yoğunluğu ile görünür yoğunluk değerlerinin arasında olmalıdır.
Efektif yoğunluk bu sınırların dışında kaldığında, değerin yanlış olduğu kabul edilerek, bitümlü karışımın en
yüksek birim hacim kütlesi tayin deneyi tekrarlanmalıdır. Bu deneyin yapılamadığı durumlarda, agreganın
yığın yoğunluğu ile görünür tane yoğunluğu değerlerinin ortalaması alınarak efektif yoğunluk tayini yapılır.
6.3 Farklı bitüm oranlarında bitümlü karışımın en yüksek yoğunluğunun
G
hesaplanması
Tercihan optimum bitüm veya optimum bitüm yüzdesine yakın olacak şekilde en az 2 farklı bitüm oranında
İ AY
TS EN 12697-5’e göre gevşek bitümlü karışımın en yüksek yoğunluk değeri tespit edilmelidir. Her bir bitüm
yüzdesi için bitümlü karışımın en yüksek yoğunluğu aşağıdaki bağıntıyla hesaplanır:
R ÖM
100 + PB
qm = (4)
100 PB
+
qef q B Bİ N
Burada;
qm
İM
Bitümlü karışımın boşluksuz en yüksek yoğunluğu, kg/m3,
Agrega karışımının efektif yoğunluğu, kg/m3,
-
q ef
TE .

Lİ A.Ş
dur.
6.4 Bitümlü karışımın bitüm emme yüzdesi ile efektif bitüm yüzdesinin
hesaplanması
Agreganın bitüm emme yüzdesi aşağıdaki bağıntı kullanılarak hesaplanır:
KA L
YO
q ef − q Akar
PBa = 100q B (5)
q ef q Akar
TO
Burada;
PBa Agreganın kütlece yüzdesi olarak emilen bitüm yüzdesi,
O

dür.
Efektif bitüm miktarı karışımdaki toplam bitüm oranıyla agrega tarafından emilen bitüm oranı arasındaki fark
olarak aşağıdaki bağıntıyla hesaplanır:
PBe = PB − PBa (6)
Burada;
PBe Agreganın kütlece yüzdesi olarak efektif bitüm yüzdesi,
PBa Agreganın kütlece yüzdesi olarak emilen bitüm yüzdesi
dir.

6.5 Sıkıştırılmış bitümlü karışımda hava boşluğu yüzdesinin hesaplanması

Sıkıştırılmış bitümlü karışımdaki hava boşluğu yüzdesi, Va değerleri TS EN 12697-8’e göre aşağıdaki bağıntı
kullanılarak hesaplanır:
q m − qb
Va = 100 (7)
qm
Burada;
Va Karışımın hava boşluğu yüzdesi, (v/v),
qm Karışımın en yüksek yoğunluğu, kg/m3,
qb Karışımın birim hacim kütlesi, kg/m3
dür.
G
6.6 Sıkıştırılmış bitümlü karışımdaki mineral agregalar arası boşluk yüzdesinin
İ AY
hesaplanması
Sıkıştırılmış bitümlü karışımdaki mineral agregalar arası boşluk yüzdesi (VMA) TS EN 12697-8’e göre
hesaplanır.
R ÖM
Karışım bileşimi agrega kütlesinin yüzdesi olarak tayin edilmişse mineral agregalar arası boşluk yüzdesi
(VMA) aşağıdaki bağıntı kullanılarak hesaplanır:
qb P
VMA = 100 − (8)
Bİ N
qa
Burada;
İM
-
VMA Mineral agregalar arası boşluk yüzdesi, % (v/v),
TE .
qb Karışımın birim hacim kütlesi, kg/m3,

Lİ A.Ş
P Karışımın toplam kütlesi olarak agrega yüzdesi,

qa Agreganın yığın yoğunluğu, kg/m3
dür.
6.7 Sıkıştırılmış bitümlü karışımdaki bitümle dolu boşluk yüzdesinin hesaplanması

Sıkıştırılmış bitümlü karışımdaki bitümle dolu boşluk yüzdesi (VFB) TS EN 12697-8’e göre aşağıdaki bağıntı
KA L
YO
VMA − Va
VFB = 100 (9)
VMA
TO
Burada;
VFB Bitümle dolu boşluk yüzdesi, (v/v),
VMA Mineral agregalar arası boşluk yüzdesi, (v/v),
Va Karışımın hava boşluğu yüzdesi, (v/v)
O
dir.
7 Sonuçların değerlendirilmesi
7.1 Tayin edilen ve hesaplanan veriler arasındaki ilişkinin saptanması
Elde edilen deney sonuçlarına göre yoğunluk, boşluk ve stabilite analizleri yapıldıktan sonra aşağıda
belirtilen 6 farklı karışım özelliğinin bitüm içeriğine göre değişimini veren grafikler çizilir.
1) Bitüm içeriği - Stabilite
2) Bitüm içeriği - Akma
3) Bitüm içeriği - Karışımın birim hacim kütlesi
4) Bitüm içeriği - Hava boşluğu yüzdesi
5) Bitüm içeriği - Bitümle dolu boşluk yüzdesi
6) Bitüm içeriği - Mineral agregalar arası boşluk yüzdesi

Grafiklerde işaretlenen noktalar arasından en uygun bir eğri geçirilir. Şekil 1’de tipik karışım tasarımına ilişkin
grafikler gösterilmiştir.
G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O
Şekil 1 - Bitümlü karışımın tasarımına ilişkin tipik deney sonucu eğrileri
7.2 Optimum bitüm miktarının tayini

Bitümlü karışımda optimum bitüm miktarı, karışımın deneyle tayin edilmiş ve hesaplanmış özelliklerinin
karışımın tasarlanan kullanım gerekleri ile karşılaştırılmasıyla tespit edilir. Öncelikle, Şekil -1’de gösterilen
grafiklerden, karışımın tasarlanan kullanım gereklerinde belirtilen hava boşluğu sınırlarının orta noktasına
karşılık gelen bitüm içeriğinin seçilmesi önerilir. Bu bitüm yüzdesinde hesaplanmış ve deneyle tayin edilmiş
karışım özellikleri grafikten bulunur. Bulunan değerler karışımın tasarlanan kullanım gereklerini karşılıyorsa,
bu bitüm oranı “optimum bitüm” olarak verilir. Aksi takdirde, bitüm içeriğinde bazı değişiklikler yapılması veya
karışımın yeniden tasarlanması gerekir.

8 Örnek
Üstyapının aşınma (yüzey) tabakasında kullanılmak üzere tasarlanan bir asfalt betonu karışımı örnek olarak
alındığında bu tabakada kullanılan bitümlü karışımının tasarlanan kullanım gerekleri Çizelge1’de verilmiştir.
Çizelge 1 - Aşınma tabakası asfalt betonu bitümlü karışım gerekleri
Özellikler En düşük En yüksek

Marshall stabilitesi, kN 8 -
Akma, mm (0,25 mm ) 2 (8) 4 (14)
Boşluk, % 3 5
Mineral agregalar arası boşluk
G
13 -
(VMA),%
Bitümle dolu boşluk (VFB),% 65 75
İ AY
Karışımın tasarlanan kullanım gereklerine göre optimum bitüm miktarı aşağıdaki gibi tespit edilir.
Şekil 2’de değişen bitüm içeriklerinde VMA, VFB, Va ve stabilite için çok düşük, uygun ve çok yüksek bitüm
R ÖM
aralıkları işaretlenerek bütün gerekleri sağlayan bitüm aralığı saptanır ve bu değerlerin ortalaması optimum
bitüm içeriği olarak alınır.
Burada % 4,7 bitüm içeriği karışımın tasarlanan kullanım gerekleri şartnamenin hepsini sağladığından
optimum bitüm yüzdesi olarak verilir. Bu örneğe göre bitümlü karışımın tasarım değerleri aşağıda verilmiştir:
Bİ N
Bitüm içeriği : % 4,7
Stabilite
Akma
: 10,4 kN
İM
: 2,25 mm
-
VMA : % 14
VFB : % 70
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O
Şekil 2 - Kabul edilebilir bitüm aralığının tespiti

Kaynaklar
[1] Asphalt Institute Manual, Series No. 2 (MS-2) - Mix Design Methods
[2] TC Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü - Bitümlü Karışımlar Laboratuvar El
kitabı
G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O

G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
2006
KA L
YO
TO
KARAYOLU TEKNİK
O
ŞARTNAMESİ
Yayın No: 267

KISIM 406.-BİTÜMLÜ TEMEL
406.01 Tanım. Bu kısım, kırılmış ve elenmiş kaba agrega, ince agrega ve mineral fillerin belli
gradasyon limitleri arasında, işyeri karışım formülü esaslarına uygun olarak bitümlü bağlayıcı ile
bir plentte karıştırılarak yeterli temeller veya diğer bitümlü kaplamalar ile beton kaplamalar
üzerine bir veya birden fazla tabakalar halinde sıcak olarak ve projesinde belirtilen plan, profil ve
enkesitlere uygun olarak bitümlü temel yapılmasını kapsar.
406.02 Kapsam.
Bitümlü temel, karışıma giren kaba agrega, ince agrega ve mineral filler ile bitümlü malzemede
G
aranan özellikler, gradasyon limitleri, işyeri, karışım formülünün esasları, inşa metodu, arazi ve
laboratuar kontrolleri ve diğer şartlar bu şartnamede verilen esaslara uygun olacaktır.
İ AY
406.03 Malzemeler.
406.03.01 Mineral Agrega ve Genel Özellikleri.
R ÖM
Agrega kırmataş, kırılmış çakıl veya bunların karışımından ibaret olacaktır. Karışım içindeki kırma
taş veya kırma çakıl temiz, sert, sağlam ve dayanıklı da nelerden ibaret olacak, bütün malzemede
kil topakları, bitkisel maddeler ve diğer zararlı maddeler bulunmayacaktır.
Bİ N
İM
Agregada sülfat, klorit veya kurutma veya karıştırma sırasında veya sonradan hava etkisi ile
-
kırılmaya yatkın olan ayrışma ürünü diğer maddeler bulunmayacaktır.
TE .
Lİ A.Ş
düzgün bir derecelenme verecek şekilde belli oranlarda karıştırılmasından oluşacaktır.
Karışım agreganın gradasyonu Tablo-406-1’ de verilen gradasyon limitlerinden birine uyacaktır.

KA L
Tablo-406- 1 Bitümlü Temel Tabakası İçin Gradasyon Limitleri

YO
Elek Boyu Tip -A Tip - B

37.5 mm (11/2") 100 100
TO
25 mm (1") 72 — 100 80 — 100

19 mm (3/4") 60 — 90 70 — 90
12.5 mm (1/2") 50 — 78 61 — 81
O
9.5 mm ( 3/8") 43 — 70 55 — 75
4.75 mm (No.4) 30 — 55 42 — 62
2.00 mm (No.10) 18 — 42 30 — 47
0.425 mm (No.40) 6 — 21 15 — 26
0.180 mm (No.80) 2 — 13 7 — 17
0.075mm (No.200) 0—7 1—8
yapılacaktır. Laboratuar karışım dizaynına esas olacak çeşitli tane grubundaki malzemelerin
ortalama elek analizleri konkasör ayarları tamamlanıp sürekli çalışmaya başladıktan sonra en az 10
497
adet elek analizinin ortalaması alınarak hesaplanacaktır. Elek analizleri ASTM C-136, C-117’ ye
uygun olarak yapılacaktır.
Agrega en az üç tane grubu halinde hazırlanacaktır.
Kaba agrega, ince agrega ve mineral filler ihale yoluyla hazırlatılacaksa, agregalarla ilgili bütün
muayene ve deneyler şartnameye uygun olarak İdareye ait Bölge veya Merkez Laboratuarlarında
veya İdarenin uygun göreceği tercihen akredite olmuş laboratuvarlarda yapılacaktır.
406.03.01.01 Kaba Agrega.
G
Kaba agrega; kırmataş, kırma çakıl veya bunların karışımından oluşacaktır.
İ AY
Kaba agrega, agrega karışımının 4.75 mm (No.4) lik elek üzerinde kalan kısmı olup, temiz,
pürüzlü, sağlam ve dayanıklı tanelerden ibarettir. Kaba agrega içinde yumuşak ve dayanıksız
parçalar, kil, organik ve diğer zararlı maddeler serbest veya agrega tanelerini sarmış halde
bulunmayacaktır.
R ÖM
Kaba agregada aranan özellikler Tablo-406-2’ de verilmektedir.
Tablo-406-2 Kaba Agreganın Özellikleri

Bİ N
İM
DENEY ŞARTNAME DENEY
-
LİMİTLERİ STANDARDI
TE .
TS 3694
Lİ A.Ş
AŞINMA KAYBI (Los Angeles), maks % 35

(ASTM C-131)
HAVA TESİRLERİNE KARŞI DAYANIKLILIK TS 3655
(Donma deneyi, Na2S04 ile) kayıp,maksimum % 12 (ASTM C-88)
KA L
KIRILMIŞLIK (en az iki yüzü), —

100
ağırlıkça,minimum %
YO
YASSILIK İNDEKSİ, maksimum % 35 BS 812

TS 3526
TO
SU ABSORPSİYONU, maksimum % 2.5

(ASTM C-127)
SOYULMA MUKAVEMETİ, minimum % 50 403. Kısım EK-A

O
KİL TOPAKLARI VE UFALANABİLİR

1,0 ASTM C-142
TANELER, maksimum, %
* SIKIŞTIRILMIŞ BİTÜMLÜ KARIŞIMLARIN
SUDAN KAYNAKLANAN BOZULMALARA
80 AASHTO T-283
KARŞI DİRENCİ ,İndirek Çekme Mukavemeti
Oranı, min.%
* Bu deney zorunlu değildir, gerek duyulduğunda yapılacaktır.
Kaba agrega BS 812 ye göre test edildiğinde; yassılık indeksi % 35 den fazla olmayacak; taneler
kübik ve köşeli olacaktır.
498
Agrega Kısım 403 EK-A’ da verilen ‘soyulma deneyi’ yöntemine göre test edildiğinde, soyulmaya
karşı mukavemet en az % 50 olacaktır. Ekonomik ve teknik nedenlerden dolayı soyulma
mukavemeti düşük agreganın kullanılma zorunluluğu doğarsa, İdarenin onayı ile, soyulma
mukavemetini arttırmak için bağlayıcıya yapışma özelliğini arttırıcı katkı maddeleri ilave
edilebilecektir. Soyulmaya karşı mukavemeti artırıcı katkı malzemesi. Kısım 411’ da belirtilen
koşulları sağlayacaktır.Kullanılacak katkı malzemesinin cinsi ve miktarı laboratuarda yapılacak
deney sonucunda tespit edilecektir.
Kaba agregada su absorpsiyonu % 2.5 den fazla olmayacaktır. Ekonomik ve teknik nedenlerden
dolayı % 2.5 den fazla su absorpsiyonu olan agreganın kullanılma zorunluluğu doğarsa, İdarenin
onayı alınacak ve İdare bu konuda özel laboratuar karışım dizaynı hazırlayacaktır.
G
406.03.01.02 İnce Agrega.
İ AY
Kırılmış, elenmiş taş, çakıl veya kum ile bunların karışımından oluşacaktır. İnce agrega, agrega
karışımının 4.75 mm (No.4) lik elekten geçip 0.075 mm, (No.200) elekte kalan kısmı olup temiz,
sağlam ve dayanıklı olacak ve Tablo-406-3’ da verilen özelliklere sahip olacaktır.
R ÖM
Karışımda kullanılacak doğal kum, ince agrega özelliklerine sahip olacak ve miktarı karışımdan
istenilen stabilite, akma ve boşluk değerlerinin sağlanması şartıyla tespit edilecektir.
Bİ N
Tablo-406- 3 İnce Agreganın Özellikleri
İM
-
ÖZELLİKLER DENEY METODU ŞARTNAME LİMİTLERİ
TE .
PLASTİSİTE İNDEKSİ,
Lİ A.Ş
TS 1900 2
maksimum %
KİL TOPAKLARI VE
UFALANABİLİR TANELER, ASTM C-142 1,0
maksimum, %
KA L
ORGANİK MADDE MİKTARI, TS 3673 0 -1 (Renk skalası)

YO
maksimum % (AASHTO T - 194) (0.5)

TO
406.03.01.03 Mineral Filler.
Mineral filler, genel anlamı ile tamamı 0.425 mm (No.40) elekten geçip, ağırlıkça en az % 70' i
O
0.075 mm (No.200) elekten geçen malzeme olarak tanımlanır.
Kaba ve ince agreganın karışım gradasyonu 0.425 mm (No.40) elekten geçen malzeme miktarı
yönünden yetersiz ise, agrega karışımına mineral filler ilave edilebilir.
Mineral filler taş tozu, mermer tozu, sönmüş kireç veya benzeri maddelerden oluşacak; kil, toprak,
organik ve zararlı madde içermeyecektir.
Mineral fillerin plastisite indeksi % 4’ den fazla olmayacak, kolayca akabilecek kadar kuru olacak
ve özellikle topaklar ihtiva etmeyecektir. Mineral filler Tablo-406-4’ de belirtilen gradasyon
limitlerine uyacaktır.
499
Tablo- 406-4 Mineral Fillerin Gradasyon Limitleri
Elek Boyu Ağırlıkça % geçen

0.425 mm (No.40) 100
0.075 mm (No.200) 70 - 100
Mineral fillerin elek analizi AASHTO T—37 (ASTM—546) ya göre yapılacaktır.

Agrega karışımına ilave edilen mineral fillerin 0.075 mm (No.200) elek üzerinde kalan kısmı ince
agrega olarak kabul edilecektir.
G
406.03.02 Bitümlü Bağlayıcılar ve Genel Özellikleri.
İ AY
Bitümlü temel tabakasının yapımı sırasında kullanılacak bitümlü malzemeler ve bunların
özellikleri aşağıda verilmektedir.
406.03.02.01 Karışımda Kullanılacak Bitümlü Bağlayıcı.
R ÖM
Bitümlü temel tabakasının yapımı için agregaya ilave edilmek suretiyle hazırlanacak karışımda
bitümlü bağlayıcı olarak TS 1081 EN 12591- “Bitümler ve Bitümlü Bağlayıcılar-Kaplama Sınıfı
Bitümler-Özellikler” standardına uygun 40/60 penetrasyonlu bitüm, 50/70 penetrasyonlu bitüm
Bİ N
70/100 penetrasyonlu bitüm kullanılacaktır. Hangi bitümün hangi bölge ve yörede kullanılacağı
İM
hususu iklim koşullarına bağlı olarak İdarece saptanacaktır.
-
TE .
Lİ A.Ş
göre numune alınacak ve malzemenin şartnamesine uygun olup olmadığı tespit edilecektir.
Bitümlü malzemelere uygulanacak deneyler ve metotları ile limitleri 412. Kısım’da verilmektedir.
KA L
Servis tankının ihtiva ettiği bitümlü bağlayıcının en az 3/4 ü, sirkülasyona veya karıştırma işlemine
YO
tabi tutulmadan kesinlikle kullanılmayacaktır. Karıştırma işlemi karışım homojen oluncaya kadar
devam edecektir.
406.03.02.02 Yapıştırıcı ve Astar Olarak Kullanılacak Bitümlü Malzemeler.

TO
Astar malzemesi olarak TS 1083 e uygun MC-30, TS 1082 ye uygun SS-1, SS-1h, CSS-1, CSS-1h
malzemelerinden biri kullanılacaktır.
O
Yapıştırıcı olarak, TS 1082-“Yol Üstyapılarında Kullanılan Asfalt Emülsiyonları” Standardına

uygun RS-1, RS-2 ve CRS-1 ve CRS-2 malzemelerinden biri kullanılacaktır.
Yapıştırıcı ve astar malzemesi olarak kullanılacak bitümlü bağlayıcılardan TS 115 EN 58/1996-

“Bitümlü Bağlayıcılar- Numune Alma” standardına göre numune alınacak ve malzemenin
şartnamesine uygun olup olmadığı tespit edilecektir. Bitümlü malzemelere uygulanacak deneyler
ve metotları ile limitleri Kısım 412 “ Bitümlü Bağlayıcılar”da verilmektedir.
500
406.04 Karışımın Bileşimi ve İşyeri Karışım Formülü.
406.04.01 Bitümlü Temel Dizaynı.
İdare tarafından başka bir karışım dizayn yöntemi tayin edilmedikçe, bitümlü temelin karışım
dizaynı TS 3720 “Bitümlü Kaplama Karışımlarının Hesap Esasları” standardına göre ve Marshall
metodu kullanılarak yapılacaktır. Ancak hazırlanacak biriketlere, 25 mm (1 inç) lik elek üzerinde
kalan malzeme yerine, 25 mm (1 inç) den geçip 19.0 mm (3/4 inç) elekte kalan malzeme
konularak yapılacaktır. Böylece briketteki maksimum tane boyu 25 mm (1 inç) olacaktır.
Bitümlü temel dizaynında; Tablo-406-5’ de belirtilen dizayn kriterleri esas alınacaktır.
G
Tablo-406-5 Bitümlü Temel Dizayn Kriterleri
İ AY
ÖZELLİKLER Min. Maks.
R ÖM
BRİKET YAPIMINDA UYGULANACAK
75
DARBE SAYISI
MARSHALL STABİLİTESİ, kg 600 -
Bİ N
BOŞLUK, %
İM 4 7
-
TE .
ASFALTLA DOLU BOŞLUK, % 55 70

Lİ A.Ş
AGREGALAR ARASI BOŞLUK (VMA),% 12 -
2 5
AKMA, mm (10-2 inç)
(0.08 inç) (0.20 inç)
KA L
BİTÜM
YO
3.0 5.5
(ağırlıkça, 100'e)
TO
Bitümlü temel yapımında kullanılacak her tür mineral agrega ve bitümlü bağlayıcı için gereken
tüm deneyler laboratuar karışım dizaynı hazırlanmadan önce tamamlanmış olacaktır. Laboratuar
karışım dizaynının hazırlanması için temsili ve yeterli miktardaki agrega ve bitümlü bağlayıcı
O
numuneleri Bölge veya Merkez laboratuarına, karışım imalinin başlamasından en az 15 gün önce
teslim edilmiş olacaktır.
Karışım dizaynları İdarenin uygun bulması halinde işi yapan Müteahhit laboratuvarında ya da özel
bir laboratuarda yapılabilecek ve hazırlanan dizayn İdare tarafından onaylandıktan sonra
kullanılabilecektir. Ancak karışım dizaynından kaynaklanan nedenlerden dolayı oluşan
bozulmalardan Müteahhit firma sorumlu olacaktır.
Laboratuar karışım dizaynında ve bitümlü temel yapımında kullanılacak mineral agrega

karışımının granülometrisi Tablo-406-1’de verilen gradasyon sınıflarından birisine uygun
olacaktır. Kullanılacak granülometri sınırları içindeki agrega karışımı, kabadan inceye doğru
muntazam bir derecelenme gösterecek ve herhangi bir elekte üst sınırda oran bir malzeme bunu
takip eden elekte alt sınırda seyretmeyecektir.
501
Laboratuar karışım dizaynı yazılı olarak bildirildikten sonra işyeri karışım formülüne esas
olacaktır.
Bitümlü temel imalinde kullanılan karışım agreganın gradasyonu, bitümlü bağlayıcı ile
karıştırılmadan önce ve sonra, Tablo-406-6’ da verilen tolerans sınırları içinde kalacak, ancak
hiçbir şekilde şartname limitleri dışına çıkmayacaktır. Ayrıca bitüm miktarı da Tablo-406-6’ da
verilen tolerans sınırları içinde kalacaktır. Tabloda verilen tolerans değerleri laboratuvar deney
sonuçları için verilmiş olup, imalat her durumda dizayn değerlerine göre yapılacaktır.
G
özelliklerinde değişmeler saptanıyorsa, yeni bir laboratuar karışım dizaynı yapılacaktır.
406.04.02 İşyeri Karışım Formülü.
İ AY
İşyeri karışım formülü laboratuar karışım dizaynına göre plentte üretilen bitümlü sıcak karışımın
fiziksel özelliklerinin dizayn kriterlerine uygunluğunun tespiti ve sıkışma kontrolüne esas olacak
R ÖM
yoğunluğun tayinini kapsar. Her farklı karışım dizaynı için, imalatın başlangıcında İşyeri Karışım
Formülü hazırlanacaktır.
Plentte laboratuar karışım dizaynına uygun olarak üretilen bitümlü temel karışımı ile şantiye
Bİ N
laboratuarında TS 3720’ ye uygun olarak en az 6 Marshall briketi hazırlanacaktır. Bu Marshall
İM
briketleri Tablo-406-5’ de verilen proje dizayn kriterlerini sağlayacaktır. Sağlamadığı takdirde
-
Kontrol Mühendisi karışım dizaynının yeniden yapılmasını isteyecektir.
TE .
Lİ A.Ş
İşyeri karışım yoğunluğu tayini için, 6 Marshall briketi yoğunluğunun ortalamasına alınacaktır.
Her bir biriketin yoğunluğu ile ortalama yoğunluk arasında karşılaştırma yapılacak ve farkı 0.015
den fazla değerler atılacak, ikiden fazla atılmış değer olmaması sağlanacaktır. Geride kalan
değerlerin ortalaması işyeri karışım yoğunluğu olarak belirlenecektir. Bu yoğunluk değeri sıkışma
kontrolüne esas olacaktır. İşyeri karışım formülü sonucu bulunan yoğunluk değeri dizayn
KA L
yoğunluk değerinin ± 0.020’ si olacaktır.

YO
İşyeri karışım formülünde, laboratuar karışım dizaynı ile verilen gradasyon toleransları ve
optimum bitüm geçerli olacaktır. Karışım bu değerlerden farklı ise, bu karışımla hazırlanan
briketler dikkate alınmayacaktır. Karışımın tolerans sınırları Tablo-406-6’ da verilmektedir.
TO
Tablo-406-6 Karışımın Tolerans Sınırları

O
Malzeme Toleranslar
4.75 mm (No.4) ve daha büyük eleklerden
±%5
geçenler
2.00 mm (No.10) – 0,177 (No.80) eleklerden
±%3
geçenler
0.075 mm (No.200) eleği geçen ±%2
Bitüm ± % 0.3
502
406.05 Yapım Şartları.
406.05.01 Genel.
Mineral agrega ve bitüm işyeri karışım formülüne göre; harman tipi karıştırma (batch tipi) prensibi
ile çalışan plentte karıştırılacaktır. Sürekli karıştırma veya tamburda karıştırma (drum mix tipi)
prensibi ile çalışan plentlerin kullanımı İdarenin yazılı izinine bağlı olacaktır. Plent işyeri karışım
formülüne uygun bitümlü karışım verecek nitelikte, işi belirlenen zamanda bitirecek kapasitede ve
gerekli kontrol aletleri ile teçhiz edilmiş olacaktır. Plentten çıkan karışım homojen olacak ve
içinde karışmamış hiçbir tane bulunmayacaktır.
G
Karıştırma işleminden önce bitüm ve agrega Tablo-406-7’ de belirtilen sıcaklıklara kadar
ısıtılacaktır.
İ AY
Tablo-406-7 Malzemelerin Karıştırma Sıcaklıkları
R ÖM
Bitüm Agrega
BİTÜMLÜ BAĞLAYICI TİPİ
min. maks. min. maks.
40/60, 50/70 pen bitüm ile
145°C 160°C 150°C 165°C
hazırlanan karışımlarda
Bİ N
70/100 pen bitüm ile
İM
140°C 155°C 145°C 160°C
-
TE .
Lİ A.Ş
Agreganın sıcaklığı ile bitümün sıcaklığı arasındaki fark 15°C den fazla olmayacaktır. Plentten
çıkan karışımın sıcaklığı Tablo-406-8’ de ve karışımın minimum serim sıcaklıkları Tablo-406-9’
da belirtildiği gibi olacaktır.
Tablo-406-8 Plentten Çıkan Karışımın Sıcaklığı

KA L
YO
Hava Sıcaklığı (gölgede) Karışım Sıcaklığı

5 — 15 °C arası için minimum 155°C
TO
15.1 — 30 °C arası için minimum 145°C

30 °C dan yukarısı için minimum 140°C
O
Tablo-406-9 Karışımın Serim Sıcaklıkları
Sıkıştırılmış Tabaka Kalınlığı 50 - 75 mm >75 mm

Yol Yüzeyi Sıcaklığı (0C) Minimum Serim Sıcaklığı (0C) (1)
<5 (2) (2)
5-9.9 141 135

10-14.9 138 132
≥ 15 135 130
(1) Finişere boşaltma yapıldığı andaki sıcaklık. (2) Serim yapılmamalıdır.
503
Bitümlü temel inşaatı genel olarak 1 Nisan - 30 Kasım tarihleri arasında yapılacak ve iş programı,
bitümlü temelin üzeri hiçbir şekilde açık bırakılmayacak ve en az binder tabakası ile kaplanacak
şekilde düzenlenecektir. Özellik gösteren yerlerde bu süre ilgili makamlardan «Olur» alınarak
uzatılabilecek veya kısaltılabilecektir.
Hava sıcaklığı gölgede ve herhangi bir suni ısıdan uzakta 5°C olduğu veya 5°C'ın altına düşmeğe
başladığı zaman, yağmur veya kar yağıyorken veya yolun üzerinde su, buz veya kar mevcut iken
bitümlü kaplama yapılmayacaktır.
406.05.02 Yolun Hazırlanması.
G
Daha önceden inşa edilmiş yol, bitümlü temel inşaatı başlamadan önce mutlaka kontrol edilecektir.
Kaplamanın yapılacağı satıh toz, pislik, kil parçacıkları ve diğer yabancı maddelerden tamamen
İ AY
temizleninceye kadar döner süpürgeler veya diğer mekanik süpürgeler, hatta gerekiyorsa el
süpürgeleri yardımı ile süpürülecektir.
Yol bitümlü kaplamalı ise, yüzeyde hiçbir gevşek nokta bulunmayacaktır. Gevşek noktalar
R ÖM
sökülecek, serbest malzemeler temizlenerek dışarı atılacak ve usulüne uygun olarak sıcak
karışımla onarılacaktır. Yol yüzeyindeki ufak, büyük bütün çukurlar usulüne uygun olarak
onarılacak tümseklikler mutlaka giderilecektir. Yol yüzeyinde mevcut enine ve boyuna çatlaklar
usulüne uygun doldurulup onarılacaktır.
Bİ N
İM
Yol yüzeyi granüler, plent-miks temel ise, yol bütünüyle plan, profil ve enkesitlere göre inşa
-
edilmiş olacak, bombe ve dever şartnamelere uygun olacaktır. Satıhta gevşek ve serbest malzeme
bulunmayacak, şekilde süpürme işlemi yapılacaktır.
TE .
Lİ A.Ş
Üstyapı kalınlıkları tam olarak uygulanmış olacak ve şartnamelerle istenilen yoğunluk ve

sıkışmayı sağlayacaktır. Satıhta kil, organik madde ve nebati toprak bulunmayacak, mevcutlar
kazınacaktır. Yukarıdaki şartlara uymayan temeller üzerine bitümlü temel inşa edilmeyecektir.
KA L
Yol yüzeyi çimentolu karışım ise, yol tümüyle plan, profil ve en kesitlere uygun olarak inşa
YO
edilecektir. Bombe ve dever şartnamelerle belirtilen ölçüler içerisinde olacaktır. Satıhta gevşek ve
serbest malzeme bulunmayacak, kil, nebati toprak ve diğer yabancı maddeler varsa kazınarak
atılacaktır. Satıhtaki kırılmalar, çatlaklar, ayrılmalar, derzler ve derz dolgu malzemeleri usulüne
uygun olarak onarılacaktır.
TO
406.05.03 Bitümlü Malzemenin Hazırlanması.

O
İşyerinde, 406.03.02.01’ de verilen şartlara uyan en az 240 ton bitümlü malzeme bulundurulacak
ve işyeri bitümlü malzemeyi pompaj devresine kadar ısıtabilecek ve muhafaza edebilecek tertibatla
donatılmış olacaktır. Isıtma tertibatı yağlı sistem olacak ve her zaman çalışabilecek, ısıtmayı
homojen yapabilecek kapasitede ve özellikte olacaktır. Bitümlü malzeme tankları, bitümlü
malzemeye su, kil ve diğer yabancı maddelerin girmesini önleyecek şekilde olacaktır. Karıştırma
işleminden önce bitüm 406.05.01’ de belirtilen sıcaklıklara kadar ısıtılacaktır.
406.05.04 Mineral Agreganın Hazırlanması.
406.03.01’ de belirtilen şartlara uygun olarak hazırlanan agregalar plente yakın ve ayrı ayrı tane
grupları halinde depo edilecektir. Tane gruplarının birbirine karışması mutlaka önlenecek, her tane
grubunun üzerine boyutlarını belirten levhalar konacaktır. Agrega depolarına kil, toprak ve diğer
bütün zararlı maddelerin karışması önlenecektir. Agrega depolanması segregasyona sebebiyet
vermeyecek şekilde olacaktır.
504
Plentin soğuk besleme depolarındaki malzemenin aşırı rutubetli olmaması temin edilecektir. İşyeri
karışım formülüne esas olan her tane grubu malzeme ayrı ayrı soğuk besleme silolarına
konulacaktır. Soğuk besleme siloları, işyeri karışım formülünde seçilmiş granülometriyi veren
oranlara göre, agreganın kurutucuya geçmesini sağlayacak şekilde ayarlanacaktır. Agregalar
kurutucuda, karıştırıcıya geldiklerinde 406.05.01’ de belirtilen karıştırma sıcaklığını sağlayacak
biçimde kurutulacak, kurutulmuş agregadaki nem oranı % 0.5 den fazla olmayacaktır.
Eleme ve sıcak silo sistemi olan plentlerde, agrega en az dört tane grubu halinde elenerek sıcak
silolara nakledilecektir. Her gün bir kere sıcak silolardan numune alınarak gradasyon ve sıcak silo
oranları kontrol edilecektir.
G
406.05.05 Karıştırma.
İ AY
Agrega doğru ve hassas bir biçimde tartılıp, işyeri karışım formülünde verilen granülometriyi
sağlayacak miktarlarda karıştırıcıya nakledilecektir. Bitümlü bağlayıcı işyeri karışım formülündeki
miktara uygun olarak ilave edilecektir.
R ÖM
Plentte karıştırma süresi, agrega tanelerinin tam ve üniform bir biçimde bitümle sarılmış olması ve
homojen bir karışım elde edilmesi koşulu ile, plentin ve kullanılan agreganın tipine bağlı olarak
Kontrol Mühendisi tarafından tayin edilecektir.
Bİ N
İşyeri karışım formülüne göre hazırlanmış karışımın fiziksel özelliklerini tayin etmek amacı ile
İM
plentten çıkan karışımdan günde en az iki kez numune alınacak ve bu numunelerle
-
bekletilmeksizin şantiye laboratuarında en az üçer adet Marshall briketi hazırlanacaktır. Bu
briketler fiziksel özellikler yönünden Tablo-406-5’ de belirtilen dizayn kriterlerini sağlayacaktır.
TE .
Lİ A.Ş
Agreganın ve bitümlü bağlayıcının aşırı ısıtılmasına, fazla ısıtılmış ve yanmış karışımların yola
serilmesine kesinlikle izin verilmeyecektir.
406.05.06 Bitümlü Astar Malzemesinin Uygulanması.

KA L
YO
Granüler Temel ve Plentmiks Temellerin seriminden kısa bir süre sonra Bitümlü Temel Tabakası
inşa edilecekse, temeller üzerine astar tabakası uygulaması yapılmayacaktır. Temellerin uzun süre
açık kalacağı ve bu süre içerisinde yağış beklenmesi, temellerin trafiğe açılması sözkonusu olduğu
ve temeller üzerine gelecek sıcak karışım tabakalarının toplam kalınlığının 10 cm den az olduğu
TO
durumlarda; granüler temel, plentmiks temel ve projede gösterilen diğer hallerde 406.03.02.02’ de
verilen özelliklere uygun bitümlü astar malzemesi uygulanacaktır.
O
Astar malzemesi uygulanmadan önce yolun yüzeyi 406.05.02’ de belirtildiği şekilde

hazırlanacaktır. Yol yüzeyinin temizlenmesi serme genişliğinden yarım metre fazla yapılacaktır.
Yol yüzeyi kuru olacak, granüler temellerde, yüzeyden itibaren 3 cm’ lik kısımda rutubet % 2 den
fazla olmayacaktır. Hava sıcaklığının 5 °C dan aşağı olduğu, satıhta aşırı rutubet bulunduğu,
genelde hava şartlarının uygun olmadığı durumlarda astar tabakasının uygulaması
yapılmayacaktır.
Astar malzemesi, homojen bir püskürtme sağlayacak distribütörle gün ışığında yapılacak,
metrekareye 0.5-2.5 litre arasında malzeme atılması sağlanacaktır. Bitümlü malzemenin ne kadar
verileceği, yol yüzeyinin durumuna göre Kontrol Mühendisi tarafından kesin olarak belirlenecek
ve metrekareye düşen astar malzemesinin Kontrol Mühendisinin verdiği miktara uyup uymadığı
yapılacak deney ile belirlenecektir. Kullanılan astar malzemesinin püskürtme sıcaklıkları Tablo-
406-10’ da belirtildiği gibi olacaktır.
505
Tablo-406-10 Astar Malzemesinin Püskürtme Sıcaklıkları
Astar Malzemesi Püskürtme Sıcaklıkları

MC—30 30°C — 50°C
Emülsiyon Asfaltları 20 °C — 70°C
Yol sathının düzgün olmaması nedeni ile oluşabilecek fazla bitümlü malzemeler el süpürgeleri ile
temizlenecektir. Astar malzemesi püskürtüldükten sonra bitümlü malzemenin kür ve penetre
edilebilmesi için en az 24 saat üzerine yeni bir bitümlü kaplama serilmeyecek mümkün olduğu
G
taktirde yol trafiğe kapatılacaktır. Aksi taktirde kür süresince trafik hızı 30 km/saat olarak
sınırlandırılacaktır. Astarlanmış yüzeyde bozulmalar olursa, üzerine bitümlü kaplama yapılmadan
İ AY
önce, bu kısımlar onarılacaktır.
Astar malzemesi olarak bitüm emülsiyonu kullanıldığında emülsiyonun uygulanmasını ve

püskürtülebilme özelliğini iyileştirmek için ağırlıkça % 50 ye kadar su ilave edilebilir.
R ÖM
406.05.07 Bitümlü Yapıştırıcı Malzemesinin Uygulanması.
Beton yollar üzerine; önceden astarlanmış fakat çok tozlu ve astarın soyulduğu yüzeyler üzerine;
Bİ N
önceden mevcut (eski) fakat pürüzsüz veya bitümü az bitümlü kaplamalar üzerine; dik eğim,
İM
keskin kurp ve trafik ışıklı şehir içi kavşakları gibi yüksek kayma gerilmelerinin oluşabileceği
-
yerlerde bitümlü temel yapıldığında satha yapıştırıcı madde uygulanacaktır. Yapıştırıcı malzeme
406.03.02.02’ de verilen özelliklere uygun olacaktır.
TE .
Lİ A.Ş
Yapıştırıcı malzeme uygulanmadan önce yolun yüzeyi 406.05.02’ de belirtildiği şekilde

hazırlanacaktır. Yol yüzeyinin temizlenmesi serme genişliğinden yarım metre fazla yapılacaktır.
Yapıştırıcı hangi araç ve gereçle serilirse serilsin, malzeme satha düzgün ve homojen bir şekilde ve
0,15 - 0.50 litre/m2 olacak miktarda uygulanacaktır. Yüzeyin durumuna göre uygulanacak
KA L
yapıştırıcı malzemenin kesin miktarı Kontrol Mühendisi tarafından saptanacaktır. Yola dökülen
YO
malzemenin bu saptanan miktara uyup uymadığı arazide ölçülecektir. Bitümlü bağlayıcının

düzgün olmayan, yüzey dolayısı ile göllenmesine, fazla püskürtme veya püskürtme yapılırken
meydana gelebilecek akma ve damlamalar dolayısı ile bazı yerlerde aşırı bitümlü malzeme
birikmesine müsaade edilmeyecektir. Böyle yerler kazınarak temizlenecektir. Yapıştırma
TO
tabakasının günlük uygulaması, aynı gün yapılacağı planlanan bitümlü kaplama alanı kadar
olacaktır.
O
Yapıştırıcı malzeme olarak emülsiyon asfaltı kullanıldığında emülsiyonun uygulanmasını ve

püskürtülebilme özelliğini iyileştirmek için ağırlıkça % 50 ye kadar su ilave edilebilir. Yapıştırıcı
olarak kullanılacak bitümlü malzemelerin püskürtme sıcaklıkları Tablo-406-11’ de verilmektedir.
Tablo-406-11 Yapıştırıcı Olarak Kullanılacak Bitümlü Malzemelerin Püskürtme Sıcaklıkları
Bitümlü Malzeme Püskürtme Sıcaklıkları (°C)

RS1 20 — 60
RS2 50 — 85
CRS1 50 — 85
CRS2 60 — 85
506
Yapıştırma tabakası olarak bitüm emülsiyonu kullanıldığında suyun buharlaşması için bitümlü
tabaka serilmeden önce yeterli süre geçmelidir. Yapıştırma tabakasının yüzeyinden bitümlü sıcak
karışım serilmeden önce trafiğin geçmesine izin verilmeyecektir.
406.06 Karışımın Taşınması.
Bitümlü temel karışımının naklinde kullanılan araçlar temiz, muhafazalı, damper şasesi düz ve
madeni olacaktır. Karışımın nakli yapılmadan önce araçların damper şaseleri yapışmayı önleyecek
ince bir yağla yağlanacak veya tabana uygun bir malzeme konulacaktır. Kullanılacak yağlama
maddesi karışımı ayrıştırmayacağı gibi herhangi fiziksel ve kimyasal etkisi de olmayacaktır.
Karışımın araçlara doldurulması ve nakli sırasında segregasyon olmaması için özen gösterilecektir.
G
Karışım naklinde kullanılan araçlar brandalı örtü tertibatına sahip olacaktır.
Eğer Kontrol Mühendisi tarafından ışıklandırma yeterli görülmezse gece çalışması yapılmayacak
İ AY
ve karışım işyerine ancak gün ışığında serilip sıkıştırılacak miktarda sevk edilecektir.
406.07 Karışımın Serilmesi.
R ÖM
Karışımın serileceği yüzeyin durumu 406.05.02’ de belirtildiği şekilde hazırlanmış olacaktır.
Serme işlemi finişerlerle; yolun plan, profil ve en kesitlerine uygun olacak şekilde yapılacaktır.
Bİ N
Finişer elektronik duyarga kumandalı olacak, gerili çelik tel sistemi (offset hattı) kullanılarak
İM
serme yapılacaktır. Gerili çelik tel sisteminde çelik tel tespit kazıkları her 5 metrede bir
-
yerleştirilecek, telin uzunluğu en az 200 metre olacak şekilde tanzim edilecektir.
TE .
Lİ A.Ş
İhaleli işlerde gerili çelik tel sistemi Müteahhit tarafından düzenlenecek ve Kontrol Mühendisi
tarafından uygun görüldüğünde serme işlemine başlanacaktır.
Bir defada serilip sıkıştırılmış tabakanın kalınlığı, karışımın içindeki en büyük tane boyutunun 1.5
katından az, 3 katından fazla olmayacaktır.
KA L
YO
Serme işlemi mümkün olduğu kadar sürekli olacak ve serim sırasında sericinin hızı sabit
tutulacaktır.
Yeterli sayıda tecrübeli kürekçi ve tırmıkçı gibi personel finişeri takip ederek kaplama yüzeyinden
TO
istenilen özellik ve nitelikleri temininde yardımcı olacaklardır.
Makine ile serilmesi mümkün olmayan yerlerde malzeme elle serilebilecektir. Ancak, bu sırada
O
düzgün ve kaliteli işçilik ile sıkıştırılmış haldeki kaplamanın kot, eğim ve düzgünlük bakımından
şartname ve projesi sağlanmış olacaktır.
Yatay kurplarda serim işlemine kurbun içinden en düşük kot’ dan başlanacak, diğer şeritler kurbun
dışına yüksek kot’ a doğru devam edecektir.
Serilen karışım işyeri karışım formülünde verilen kompozisyona uygun olacak malzeme
segregasyona uğratılmadan serilecektir. Bu husus her gün en az iki kez serim sırasında finişerin
arkasından temsili numuneler alınarak saptanacaktır. Bu amaçla numunelere ASTM D-2172
(AASHTO T-164) «Bitümlü Kaplama Karışımlarında Bitüm Miktarı Tayini (Ekstraksiyon)» ve
AASHTO T-30 «Ekstrakte Edilmiş Agreganın Gradasyonunun Tayini» deneyleri uygulanacaktır.
507
Belirlenmiş arazi sıkışmasını elde edebilecek silindiraj yöntemini tesis etmek amacı ile her bir
tabakanın yapımının başlangıcında en az 400 m2 ve projede verilen kalınlıkta deneme kesimi inşa
edilecektir. Deneme kesiminin inşa edileceği yer Kontrol Mühendisi tarafından seçilecek ve yapım
Kontrol Mühendisi tarafından yönetilecektir. Eğer şartnamelerde verilen değerlere uygun sonuç
alınmışsa deneme kesimi yerinde kalacak ve bütün işin bir parçası olacaktır.
Deneme kesiminde sıkıştırmaya, karışım serildikten sonra 406.09.01’ de belirtilen sıkıştırma

usullerine uygun olarak ve işyeri karışım formülünde verilen işyeri karışım yoğunluğunun en az
% 97’ si elde edilinceye kadar devam edilecektir.
G
Yoğunluklar Kontrol Mühendisi tarafından gelişigüzel seçilmiş en az üç noktadan ikişer (2) adet,
İ AY
15 cm çapında karot numuneleri alınarak tayin edilecektir.
Karot numunelerinin ortalama yoğunluğu, işyeri karışım yoğunluğunun % 98' sinden aşağı
olmayacaktır.
R ÖM
Karotlar, günün serin saatlerinde ve gerektiğinde karot alınacak yere soğuk su, buz veya diğer
soğutucu maddeler uygulanarak kaplamanın parçalanıp dağılmasını önleyecek şekilde alınacaktır.
Karotların alındığı yerler kaplamanın kendi malzemesi ile en kısa zamanda doldurulup
Bİ N
sıkıştırılacaktır.
İM
-
Yoğunluk tayini Kontrol Mühendisinin onayı ile yukarıda belirtilen yönteme ilaveten ASTM D-
2950 «Nükleer Cihazla Bitümlü Kaplamada Yerinde Yoğunluk Tayini»ne uygun olarak nükleer
TE .
Lİ A.Ş
cihazla tayin edilebilir. Ancak, nükleer cihazla bulunan yoğunlukların karot numuneleri ile
kalibrasyonu yapılacak ve karot sonuçları esas alınacaktır.
Eğer uygulanan sıkışma yöntemi ile istenen arazi yoğunluğu elde edilememiş ise, sıkışma yöntemi
ayarlanarak yeniden deneme kesimi yapılacak ve uygun sonuçlar elde edilinceye kadar devam
KA L
edilecektir.
YO
İstenen sıkışmayı veren silindiraj yöntemi ve makineler kaplama yapımında aynen uygulanacaktır.
Laboratuar karışım dizaynında değişiklîk yapıldığında Kontrol Mühendisi yeni deneme kesimi
TO
yapımını isteyecektir.
406.09 Karışımın Sıkıştırılması.

O
406.09.01 Genel.
Karışım yola serildikten hemen sonra sıkıştırma işlemine başlanacaktır. Silindiraja başlandığında
karışımın sıcaklığı 135°C’ nin altında olmayacak ve karışımın sıcaklığı 80°C’ nin altına düşmeden
sıkıştırma işlemi tamamlanmış olacaktır.
Sıkıştırma işleminde statik ağırlığı 8-12 ton arasında demir bandajlı silindirler ile lastik basıncı
ayarlanabilen kendinden yürür minimum 20 tonluk lastik tekerlekli silindirler kullanılacaktır.
Günlük 600 tondan fazla sermelerde her 400 ton için bir demir bandajlı silindir ilave edilecektir.
Plentin hazırladığı karışım sıkıştırmaya yetecek sayıda silindir temin edilecektir .
508
Karışım serildikten sonra varsa önce enine ve boyuna ek yerleri silindirlenecektir. Silindiraja
kaplamanın kenarından, başlanacak ve ortaya doğru devam edilecektir. Silindiraj sonunda yol
yüzeyinde taş kırılmaları, kaymalar, çatlamalar ve yırtılmalar olmayacaktır.
Karşımın sıkıştırılması işlemi aşağıda tarif edilen üç safhada tamamlanacaktır. Bu safhalardaki

sıkıştırma metotları deneme kesiminde kontrol edildikten sonra, esas sıkıştırma metodu deneme
kesiminde elde edilen sonuçlara göre tespit edilecektir.
406.09.01.01 İlk Silindiraj (Tespit Silindirajı).
Karışımın yola serilmesini takiben beklemeksizin ilk silindiraj yapılacaktır. İlk silindiraj statik
ağırlıklı demir bandajlı silindirlerle yapılacak ve bir noktadan en az iki geçiş olacak şekilde
G
uygulanacaktır. Silindiraj sırasında karışımın ötelenmesine engel olunacaktır. Gerektiğinde ilk
İ AY
silindirajda lastik iç basıncı ayarlanabilen kendinden hareketli lastik tekerlekli silindirler de
kullanılabilecektir .
406.09.01.02 Ara Silindiraj.
R ÖM
İlk silindirajı takiben demir bandajlı, lastik basıncı ayarlanabilen kendinden hareketli lastik
tekerlekli veya vibrasyonlu silindirlerle yapılacaktır. Bir noktadan en az iki geçiş olacak şekilde
uygulanacaktır. Bu silindirajda malzemenin ötelenme-sinden dolayı oluşacak ondülasyona,
Bİ N
tekerlek izlerine engel olunacak ve silindirlerin kompozisyonu buna göre tespit edilecektir.
İM
-
406.09.01.03 Son Silindiraj.
TE .
Lİ A.Ş
Demir bandajlı veya lastik basıncı ayarlanabilen kendinden hareketli silindirlerle yapılacaktır. Bir
noktadan en az iki geçiş olacak şekilde uygulanacaktır. Son silindiraj tamamlandığında yüzeyde
tekerlek izleri ve kılcal çatlaklar bulunmayacaktır.
406.09.02 Silindiraj Esasları.

KA L
YO
Karışım serildikten sonra silindiraj aşağıda belirtildiği şekilde yapılacaktır.
A. Birinci şeritte:
1. Varsa önce enine ek yerleri silindirlenecektir.
TO
2. Serilen şeridin düşük kenarından silindirilemeye başlanacak ve her geçişte bir önceki iz’e en
fazla 15 cm. bindirme yapılarak yüksek kenara doğru devam edilecektir.
3. İlk silindirajda 1, 2 deki sıra, ara ve son silindirajda ise 2. maddedeki sıra uygulanacaktır.
O
4. Yatay kurplarda silindiraja kurbun içinden başlanacak ve dışına doğru devam edilecektir.
B. İkinci şeritte:
1. Varsa önce enine ekleri silindirlenecek.
2. Boyuna ek yeri silindirlenecek.
3. Serilen şeridin düşük kenarından başlanarak her geçişte bir önceki iz’ e en fazla 15 cm.
bindirme yapılarak yüksek kenara kadar silindiraj devam edilecektir.
4. İlk silindirajda 1, 2, 3 deki sıra, ara ve son silindirajda ise 3. maddedeki sıra uygulanacaktır.
406.09.03 Silindirajda Dikkat Edilecek Hususlar.
Şeritlerin kenarlarının silindirlenmesinde tekerlerin en az 10 cm. dışarı taşması temin edilecektir.

Silindirlemede ani duruş ve kalkışlar yapılmayacaktır. Silindirleme süresinde silindirlerin taze
509
karışım üzerinde bekletilmelerine ve manevra yapmalarına izin verilmeyecektir. Silindirleme
süresince silindirlere zik zak hareketler yaptırılmayacaktır. Silindirlerin tekerleri karışımın
yapışmasını önlemek için yeterli miktarda su ile ıslatılacaktır. Sudan başka bir sıvı
kullanılmayacaktır. Silindiraj sonunda yol yüzeyinde renk farkı, taş kırılmaları ve teker izleri
bulunmayacaktır. Silindirlerle sıkıştırılamayan yerler en az 10 kg. ağırlığındaki el tokmakları veya
kompaktörler ile sıkıştırılacaktır.
406.09.04 Ek Yerlerinin Yapılması.
Boyuna ve enine ek yerleri silindirajdan sonra belli olmayacak şekilde inşa edilecektir. Günlük
çalışma sonunda tek şerit halinde serilmiş kısmı bırakılmayacaktır. İkinci şerit serilmeden önce
birinci şeridin boyuna ve enine kenarları kontrol edilecek, kenarların dik olması temin edilecektir.
G
Bu amaçla enine ek yerlerinde sıkışmış tabaka kalınlığı kadar tahta lata konulması veya bitümlü
sıcak karışım ile rampa yapılması durumunda kesim hattının proje tabaka kalınlığını sağlayacak
İ AY
şekilde belirlenmesi gereklidir.
Boyuna ve enine kenarlarda 3 metre içinde, bir doğru çizgiye göre 2.5 cm den fazla
R ÖM
dalgalanmalara müsaade edilmeyecektir. İkinci şerit serilirken birinci şeride yapılacak bindirme 5
cm den fazla olmayacaktır. Bindirme sonucu fazla karışım yeni şeridin üzerine düzgün bir şekilde
gelberi ile çekilecektir. İkinci şerit serilirken birinci şeridin dik kenarı yapıştırıcı ile tıla edilecektir.
Gerektiğinde boyuna ve enine ek yerlerinin daha iyi yapılması için yan satıh ısıtma tertibatı
Bİ N
sericiye takılarak birleştirme yüzeyi ısıtılacaktır. Ek yerlerinin yapılmasında kalifiye işçi
İM
kullanılacak ve ek yerlerinin geçirimsiz, düzgün ve pürüzsüz olması temin edilecektir.
-
406.10 Sıkışmış Kaplamanın Kontrolü.
TE .
Lİ A.Ş
406.10.01 Yoldaki Sıkışma Kontrolü.
Yola serilip sıkıştırılmış kaplamanın yoğunluğu Kontrol Mühendisi tarafından belirlenen yerlerden
alınacak karot numuneleri ile tayin edilecektir. Numuneler; üretimin her 500 ton’undan en az bir
KA L
çift veya birbiri ile bağlantısız olarak inşa edilmiş daha kısa kesimlerde ise her bir kesim için her
YO
gün en az bir çift olarak alınacaktır.
Bir günlük imalattan alınmış 15 cm çapındaki karot numunelerinin ortalama yoğunluğu işyeri
karışım yoğunluğunun % 98 sinden aşağı olmayacaktır. Ayrıca, ortalamaya giren karotlar arasında
TO
işyeri karışım yoğunluğunun % 96 inden düşük hiçbir değer bulunmayacaktır.
O

Karot numuneleri aynı zamanda kaplamanın kalınlık tayini için de kullanılacaktır. Ortalamaya
giren karot numunelerinin kalınlığı, projede verilen kalınlığın (h) ± 0.1 toleransı içinde olacaktır.
Ancak her durumda, bir günlük imalattan alınmış karotların ortalama kalınlığı en az projede
verilen kalınlık (h) kadar olacaktır.
Bitümlü temelin sıkışma ve kalınlık kriterleri Tablo-406-12’ de verilmektedir.
510
Tablo-406-12 Sıkışma ve Yüzey Kalınlık Özellikleri
BİTÜMLÜ
ÖZELLİKLER TEMEL
TABAKASI
Sıkışma, İşyeri Karışım Yoğunluğunun % si

96
- tek değer olarak ortalama değer olarak
98
Sıkışmış tabakanın hava boşluğu, ortalama %
7,5
maks.
G
Sıkışmış tabakanın
- Kalınlık (h) toleransı ± 0.1h
İ AY
- Ortalama değer h — h+0,1h
R ÖM
406.10.02 Yüzey Düzgünlüğü.
Karışım serilip sıkıştırıldıktan sonra yol, plan, profil ve en kesitlere uyacaktır. Yol yüzeyinde renk
Bİ N
farkı, çatlamalar, çökmeler, tümsekler ve teker izleri bulunmayacaktır.
İM
Bitmiş kaplamanın yüzey düzgünlüğünün enine ve boyuna kontrolü deforme olmayacak nitelikte
-
4 metrelik mastar ile yapılacaktır. Yolun boyuna kontrolü için, mastar yol eksenine paralel olarak
TE .
ve yüzeyin genişliği boyunca aralıklarla yol yüzeyine konulduğunda, mastarın yola temas eden
Lİ A.Ş
herhangi iki noktası arasındaki bölümde mastarla yol yüzeyi arasındaki açıklık 10 mm den fazla
olmayacaktır. Bitmiş kaplamanın enine kontrolünde; yol eksenine dik olarak konulacak mastarla
bulunacak açıklık 10 mm den fazla olmayacaktır. Bitmiş kaplamanın, herhangi bir noktası ile
tabakanın proje kotu arasında ± 10 mm’ den fazla kot farkı olmayacaktır.
KA L
406.11 Yolun Trafiğe Açılması.

YO
Serme ve sıkıştırma süresince yolun serme yapılan şeridi trafiğe kapalı tutulacaktır. Son
silindirajdan sonra serilen tabaka çevre sıcaklığına erişinceye kadar üzerinden trafik
TO
geçirilmeyecektir.
Bitümle temel tabakasının üzeri; aynı çalışma sezonu içerisinde mutlaka Binder tabakası ile
kaplanacaktır.
O
406.12 Kalite kontrol Deneyleri.
Bitümlü Temel’ in yapımı sırasında kullanılan malzemeleri, imalatı ve oluşturulan tabakayı

kontrol etmek amacıyla belirli aralıklarla yapılması gereken Kalite Kontrol Deneyleri, minimum
deney sayıları ve sıklığı aşağıda Tablo-406-13’ de verilmektedir.
511
Tablo-406-13 Kalite Kontrol Deneyleri
AMACI DENEY ADI DENEY SIKLIĞI DENEY STANDARDI

Kaba ve orta agrega
Dizayn için Elek Analizi için 300 m3 ’de bir,
agrega üretilmesi (Yaş metod) İnce agrega için ASTM C-136,C-117
100 m3 ’de bir.
Konkasörde agrega Elek Analizi
min. 500 m3’de bir ASTM C-136,C-117
üretiminin kontrolü (Yaş metod)
Sıcak silo Elek Analizi
G
min. günde bir kez ASTM C-136,C-117
gradasyon kontrolü (Yaş metod)
Bitüm yüzdesi,
İ AY
Karışımın fiziksel Briket hazırlama, AASHTO T-164, T-30
özelliklerinin Briket özgül ağırlığı, min. günde iki kez ASTM D-1559
kontrolü Stabilite,Akma ve ASTM D-2726
Vh,Vf, VMA hesapları
R ÖM
Segregasyon olup Bitüm %’si ve AASHTO T-164
min. günde iki kez
olmadığının tespiti Gradasyon AASHTO T-30
Tabakanın Sıkışma ve Karot alımı, karot min. her 500 t’dan bir
ASTM D-2726
Kalınlık kontrolü özgül ağırlığı tayini çift
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O
512
Y G
A
R ÖM KARAYOLU
Bİ N
İ
İM TEKNİK
-
ŞARTNAMESİ
TE .
Lİ A.Ş
2013
KA L
YO

TO

O
aktarılamaz.

KISIM 405 KISIM 406
Yerinde yapılacak deneyler ile dizayn agrega miktarları ve uygulanan agrega miktarları kontrol mühendisi 406. BİTÜMLÜ TEMEL
tarafından dizayn değerleri ile karşılaştırılıp, sapma olup olmadığı hakkında rapor tutulacaktır. Fazla miktarda
mıcır uygulaması yapılmayacaktır. 406.01 Tanım
Serme işleminden hemen sonra silindirleme işlemine başlanacaktır. Silindirleme mutlaka lastik tekerlekli Bu kısım, kırılmış ve elenmiş kaba agrega, ince agrega ve mineral fillerin belli gradasyon limitleri arasında,
silindirler ile yapılacak, çelik tekerlekli silindirler kullanılmayacaktır. Silindiraj sırasında hiç bir zaman işyeri karışım formülü esaslarına uygun olarak bitümlü bağlayıcı ile bir plentte karıştırılarak yeterli temeller
agreganın çatlamasına, kırılmasına ve ufalanmasına izin verilmeyecektir. Silindiraj; boyuna doğrultuda veya diğer bitümlü kaplamalar ile beton kaplamalar üzerine bir veya birden fazla tabakalar halinde sıcak
olacak ve kaplamanın dış kenarlarından başlanarak gittikçe eksene doğru gelinecektir. Her geçiş, bir evvelki olarak ve projesinde belirtilen plan, profil ve enkesitlere uygun olarak bitümlü temel yapılmasını kapsar.
G
geçişte silindirlenen şeride, ön tekerleklerin veya tambur genişliğinin yarısı kadar bir bindirme yapacaktır.
406.02 Kapsam
Mıcır yayıcı ile silindir arasında 5-10 m mesafe olacak, mıcır sericinin arkasında mümkünse serim genişliğini
İ AY
kapatabilecek sayıda silindir bulunacak, hiçbir durumda ikiden az silindirin kullanılmasına müsaade Bitümlü temel, karışıma giren kaba agrega, ince agrega ve mineral filler ile bitümlü malzemede aranan
edilmeyecektir. Silindir lastik basınçları tüm tekerlerde aynı olacak ve her gün imalat öncesinde kontrol özellikler, gradasyon limitleri, işyeri karışım formülünün esasları, inşa metodu, arazi ve laboratuvar kontrolleri
edilecektir. ve diğer şartlar bu şartnamede verilen esaslara uygun olacaktır.
R ÖM
Mineral agreganın ilk silindirajı serilmesinden sonra 15 dakika içerisinde tamamlanmalıdır. İlk silindiraj;
406.03 Malzemeler
silindirin bir ileri bir geri komple hareketidir. Hava sıcaklığının düşük olduğu zamanlarda silindirajın geçiş
sayısı gerektiği kadar arttırılacaktır. 406.03.01 Mineral Agrega ve Genel Özellikleri
Kaplama, yolun yarısı veya 1/3’ü genişliğinde şeritler halinde yapılıyorsa, iç kenarda, yolun diğer yarısı
Agrega kırmataş, kırılmış çakıl veya bunların karışımından ibaret olacaktır. Karışım içindeki kırma taş veya
kaplanırken uygulanacak bitümlü bağlayıcının üzerine geleceği 10-15 cm’lik bir kısmı agrega ile örtülmeden
Bİ N
kırma çakıl temiz, sert, sağlam ve dayanıklı danelerden ibaret olacak, bütün malzemede kil topakları, bitkisel
bırakılacaktır.
İM
maddeler ve diğer zararlı maddeler bulunmayacaktır.
İmalatı tamamlanan sathi kaplama yüzeyi bitümün sertleşmesini müteakip, süpürülerek yol yüzeyindeki
-
serbest agrega uzaklaştırılacaktır. Süpürülen malzemenin yol kenar ve banketlerini kirletmesine müsaade Agregada sülfat, klorit, kurutma ve karıştırma sırasında veya sonradan hava etkisi ile kırılmaya yatkın olan
edilmeyecektir. ayrışma ürünü diğer maddeler bulunmayacaktır.
TE .
Lİ A.Ş
Süpürme işleminin kesin zamanı mühendis tarafından belirlenecek olup, bu işlem sathi kaplama imalatının Mineral agrega, kaba agrega, ince agrega ve mineral filleri içeren en az üç ayrı dane grubunun düzgün bir
gerçekleştiği gün veya ertesi sabah tamamlanmalıdır. Sıcaklığın düşük olduğu sabah saatlerinde yapılan derecelenme verecek şekilde belli oranlarda karıştırılmasından oluşacaktır.
süpürme işlemi daha iyi sonuç vermektedir. Sathi kaplama seriminden hemen sonra süpürme işlemi kesinlikle
yapılmayacak, penetrasyon bitümü kullanılıyor ise bağlayıcı sertleşinceye kadar, emülsiyon kullanılıyor ise Karışım agreganın gradasyonu Tablo-406-1’de verilen gradasyon limitlerinden birine uyacaktır.
bağlayıcı kesilinceye kadar beklenecektir.
Tablo-406-1 Bitümlü Temel Tabakası İçin Gradasyon Limitleri
405.04.04 Kaplamanın Korunması
KA L
Elek Boyu
Tip-A Tip-B
mm (in, No)
Yoldan geçecek trafik, çalışanların emniyetini sağlayacak ve çalışmaların aksamasını en aza indirecek şekilde
YO
ikaz işaretleri, bayrakçılar ve kılavuz kamyonlar vasıtası ile düzenlenecektir. 37,5 (11/2”) 100 100
Bu düzenlemeler; Kısım 154, “Yapım, Bakım ve Onarım Çalışmaları Sırasında Trafiğin Kontrolü”nde 25 (1”) 72 - 100 80 - 100
belirtilen esaslar dahilinde yapılacaktır. 19 (3/4”) 60 - 90 70 - 90
TO
Trafik püskürtülmüş bitümlü bağlayıcı üzerinden geçirilmeyecektir. 12,5 (1/2”) 50 - 78 61 - 81
Yeni bitmiş kaplama üzerinden trafiğin yüksek süratle geçmesi agrega danelerinin oynamasına sebep olur. 9,5 ( 3/8”) 43 - 70 55 - 75
Yeni bitmiş kaplama üzerinden trafiğin geçmesi zorunlu ise, silindiraj tamamlanıp asfalt kısmı sertleşinceye 4,75 (No.4) 30 - 55 42 - 62
kadar, geçecek araçların hızı 15 km/saat veya daha az olarak sınırlandırılacaktır. Daha sonra Mühendis trafik
O
kontrolüne son verene kadar, hız 25 km/saat veya daha az olarak sınırlandırılacaktır. 2,00 (No.10) 18 - 42 30 - 47
0,425 (No.40) 6 - 21 15 - 26
405.05 Kalite Kontrol
0,180 (No.80) 2 - 13 7 - 17
Uygulama öncesi deneme kesimi yapılarak, püskürtülen bağlayıcı miktarı tespit edilecek, sonuçların KGM
sathi kaplama dizayn metoduna göre belirlenen ve dizayn raporunda verilen dizayn değerleri ile uygunluğu 0,075 (No.200) 0-7 1-8
kontrol edilecektir. Ayrıca Tablo-403-8’de verilen deneyler yapılarak sathi kaplama inşaatının kalite
kontrolü yapılacak, yapılacak tüm faaliyetler “Koruyucu Sathi Kaplama Günlük Raporu”na işlenerek takibi Malzeme hazırlanması sırasında her grup malzemenin gradasyonu tespit edilecektir. Kaba agrega için en çok
sağlanacaktır. 300 m3 ’de bir ince agrega için en çok 100 m3’de bir elek analizi yapılacaktır. Laboratuvar karışım dizaynına
esas olacak çeşitli dane grubundaki malzemelerin ortalama elek analizleri konkasör ayarları tamamlanıp
sürekli çalışmaya başladıktan sonra en az 10 adet elek analizinin ortalaması alınarak hesaplanacaktır. Elek
analizleri ASTM C 136, C 117’ye uygun olarak yapılacaktır.
KISIM 406 KISIM 406
Agrega en az üç dane grubu halinde hazırlanacaktır. 406.03.01.02 İnce Agrega
Kaba agrega, ince agrega ve mineral filler ihale yoluyla hazırlatılacaksa, agregalarla ilgili bütün muayene ve Kırılmış, elenmiş taş, çakıl veya kum ile bunların karışımından oluşacaktır. İnce agrega, agrega karışımının
deneyler şartnameye uygun olarak İdareye ait Bölge veya Merkez Laboratuvarlarında veya İdarenin uygun 4,75 mm (No.4)’lik elekten geçip 0,075 mm (No.200) elekte kalan kısmı olup temiz, sağlam ve dayanıklı
göreceği tercihen akredite olmuş laboratuvarlarda yapılacaktır. olacaktır. İnce agrega Tablo-406-3’de verilen şartları sağlayacak, ince agreganın üretildiği malzemenin Los
Angeles Parçalanma Direnci ve Hava Tesirlerine Karşı Dayanıklılık değerleri Tablo-406-2’e uygun olacaktır.
406.03.01.01 Kaba Agrega
Karışımda kullanılacak doğal kum, ince agrega özelliklerine sahip olacak ve miktarı karışımdan istenilen
G
Kaba agrega; kırmataş, kırma çakıl veya bunların karışımından oluşacaktır. stabilite, akma ve boşluk değerlerinin sağlanması şartıyla tespit edilecektir.
Kaba agrega, agrega karışımının 4,75 mm (No.4)’lik elek üzerinde kalan kısmı olup, temiz, pürüzlü, sağlam
İ AY
Tablo-406-3 İnce Agreganın Özellikleri
ve dayanıklı danelerden ibarettir. Kaba agrega içinde yumuşak ve dayanıksız parçalar, kil, organik ve diğer
Özellikler Deney Metodu Şartname Limitleri
zararlı maddeler serbest veya agrega danelerini sarmış halde bulunmayacaktır.
Plastisite İndeksi, % TS 1900-1 NP
Kaba agregada aranan özellikler Tablo-406-2’de verilmektedir.
R ÖM
TS EN 1744-1
Organik Madde, % 3 NaOH ile Negatif
Madde 15.1
Tablo-406-2 Kaba Agreganın Özellikleri
Su Emme, % ≤ 2,5 (WA242,5) TS EN 1097-6
Deney Şartname Limitleri c Deney Standardı
≤ 2,0 (MB 2,0 )
Parçalanma Direnci (Los Angeles), TS EN 1097-2 a ince agreganın 0/2 mm kısmına
≤ 30 (LA30) ≤ 3,5 (MB3,5 )*
Bİ N
% Kayıp AASHTO T 96 Metilen Mavisi, g/kg TS EN 933-9
öğütülmüş magmatik agreganın
≤ 3,5 (MB3,5 )*
İM
Aşınma Direnci (Micro-Deval) , b
0/2 mm kısmına
≤ 25 (MDE 25) TS EN 1097-1
% Kayıp * Magmatik kökenli kayaçlarda, şantiye konkasöründe üretilmiş ince agregada istenen şartname değerinin
-
Hava Tesirlerine Karşı Dayanıklılık, sağlanamaması durumunda bu şart aranacaktır.
≤ 18 (MS18) TS EN 1367-2
(MgSO4 ile kayıp), %
TE .
Kırılmışlık, ağırlıkça % 406.03.01.03 Mineral Filler
Lİ A.Ş
≥ 95 - ≤ 0 (C95/0) TS EN 933-5
(Tüm yüzeyi kırılmış – tüm yüzeyi yuvarlak)
Mineral filler, genel anlamı ile tamamı 0,425 mm (No.40) elekten geçip, ağırlıkça en az % 70’i 0,075 mm
≤ 30 BS 812
Yassılık İndeksi, % (No.200) elekten geçen malzeme olarak tanımlanır.
≤ 25 (FI25) TS EN 933-3 a
Kaba ve ince agreganın karışım gradasyonu 0,425 mm (No.40) elekten geçen malzeme miktarı yönünden
Su Emme, % ≤ 2,5 (WA242,5) TS EN1097-6 (Madde 8) yetersiz ise, agrega karışımına mineral filler ilave edilebilir.
KA L
Soyulma Mukavemeti, % bitümle kaplı yüzey TS EN 12697-11
≥ 60 Mineral filler taş tozu, mermer tozu, sönmüş kireç veya benzeri maddelerden oluşacak kil, toprak, organik ve
(24 saat 60 °C suda bekletmeden sonra) (Kısım 403 EK-A)
YO
ASTM C 142 zararlı madde içermeyecektir.

Kil Topakları ve Ufalanabilir Tane Oranı, % ≤ 0,3
AASHTO T 112
Mineral filler, non-plastik, kolayca akabilecek kadar kuru olacak ve özellikle topaklar ihtiva etmeyecektir.
a
Referans metot. Mineral filler Tablo-406-4’de belirtilen gradasyon limitlerine uyacaktır.
b
Gerek görüldüğünde yapılacaktır.
TO
c
Parantez içindeki ifade, şartname değerinin TS EN 13043’deki sınıfını gösterir.
Tablo- 406-4 Mineral Fillerin Gradasyon Limitleri
Elek Boyu
Ağırlıkça % Geçen
mm (No)
Kaba agrega BS 812’ye göre test edildiğinde; yassılık indeksi % 30’den fazla olmayacak, daneler kübik ve
köşeli olacaktır. 0,425 (No.40) 100
O
0,075 (No.200) 70 - 100

Agrega Kısım 403, EK-A’da verilen ‘soyulma deneyi’ yöntemine göre test edildiğinde, soyulmaya karşı
mukavemet en az % 60 olacaktır. Ekonomik ve teknik nedenlerden dolayı soyulma mukavemeti düşük Mineral fillerin elek analizi AASHTO T 37 (ASTM 546)’ya göre yapılacaktır.
agreganın kullanılma zorunluluğu doğarsa, İdarenin onayı ile soyulma mukavemetini artırmak için
bağlayıcıya yapışma özelliğini artırıcı katkı maddeleri ilave edilebilecektir. Soyulmaya karşı mukavemeti Agrega karışımına ilave edilen mineral fillerin 0,075 mm (No.200) elek üzerinde kalan kısmı ince agrega
artırıcı katkı malzemesi Kısım 411’de belirtilen koşulları sağlayacaktır. Kullanılacak katkı malzemesinin olarak kabul edilecektir.
cinsi ve miktarı laboratuvarda yapılacak deney sonucunda tespit edilecektir. 406.03.02 Bitümlü Bağlayıcılar ve Genel Özellikleri
Kaba agregada su absorbsiyonu % 2,5’den fazla olmayacaktır. Ekonomik ve teknik nedenlerden dolayı Bitümlü temel tabakasının yapımı sırasında kullanılacak bitümlü malzemeler ve bunların özellikleri aşağıda
%2,5’den fazla su absorbsiyonu olan agreganın kullanılma zorunluluğu doğarsa, İdarenin onayı alınacak ve verilmektedir.
İdare bu konuda özel laboratuvar karışım dizaynı hazırlayacaktır.
KISIM 406 KISIM 406
406.03.02.01 Karışımda Kullanılacak Bitümlü Bağlayıcı Bitümlü temel yapımında kullanılacak her tür mineral agrega ve bitümlü bağlayıcı için gereken tüm deneyler
laboratuvar karışım dizaynı hazırlanmadan önce tamamlanmış olacaktır. Laboratuvar karışım dizaynının
Bitümlü temel tabakasının yapımı için agregaya ilave edilmek suretiyle hazırlanacak karışımda bitümlü
hazırlanması için temsili ve yeterli miktardaki agrega ve bitümlü bağlayıcı numuneleri Bölge veya Merkez
bağlayıcı olarak TS EN 12591, “Bitümler ve Bitümlü Bağlayıcılar-Kaplama Sınıfı Bitümler-Özellikler”
laboratuvarına, karışım imalinin başlamasından en az 15 gün önce 10 günlük üretime ait elek analizi sonuçları
standardına uygun 40/60 penetrasyonlu bitüm, 50/70 penetrasyonlu bitüm veya 70/100 penetrasyonlu bitüm
ile birlikte teslim edilmiş olacaktır.
kullanılacaktır. Hangi bitümün hangi bölge ve yörede kullanılacağı hususu iklim koşullarına bağlı olarak
İdarece saptanacaktır. Karışım dizaynları İdarenin uygun bulması halinde işi yapan yüklenici laboratuvarında ya da özel bir
laboratuvarda (tercihen akredite) yapılabilecek ve hazırlanan dizayn İdare tarafından onaylandıktan sonra
G
Bitümlü bağlayıcılardan TS EN 58, “Bitümlü Bağlayıcılar- Numune Alma” standardına göre numune alınacak
ve malzemenin şartnamesine uygun olup olmadığı tespit edilecektir. Bitümlü malzemelere uygulanacak kullanılabilecektir. Ancak dizaynın onaylanması için, dizayn raporu ile birlikte dizaynda kullanılan agregalar,
deneyler ve metotları ile limitleri Kısım 412’de verilmektedir. bitümlü bağlayıcı ve katkı malzemesi numuneleri gönderilerek, İdare laboratuvarında önerilen optimum
İ AY
bitüm ve ± 0,5 bitüm yüzdelerinde briketler hazırlanarak ve agrega özgül ağırlıkları belirlenerek dizayn
Karışımda soyulmaya karşı mukavemeti düşük olan agregalar kullanılması halinde, soyulma mukavemetini değerleri kontrol edilecektir. Karışım dizaynından kaynaklanan nedenlerden dolayı oluşan bozulmalardan
artırıcı katkı maddeleri kullanılacak katkı ilavesi servis tankında yapılacaktır. Servis tankının ihtiva yüklenici sorumlu olacaktır.
ettiği bitümlü bağlayıcının en az ¾’ü, sirkülasyona veya karıştırma işlemine tabi tutulmadan kesinlikle
R ÖM
kullanılmayacaktır. Karıştırma işlemi karışım homojen oluncaya kadar devam edecektir. Laboratuvar karışım dizaynında ve bitümlü temel yapımında kullanılacak mineral agrega karışımının
granülometrisi Tablo-406-1’de verilen gradasyon sınıflarından birisine uygun olacaktır. Kullanılacak
406.03.02.02 Yapıştırıcı ve Astar Olarak Kullanılacak Bitümlü Malzemeler
granülometri sınırları içindeki agrega karışımı, kabadan inceye doğru muntazam bir derecelenme gösterecek
Astar malzemesi olarak TS EN 15322 standardına uygun, Fm2B2, Fm2B3 TS EN 13808 standardına uygun ve herhangi bir elekte üst sınırda olan bir malzeme bunu takip eden elekte alt sınırda seyretmeyecektir.
C60B9-3, C60B9-4, C60B9-5 malzemelerinden biri kullanılacaktır.
Laboratuvar karışım dizaynı yazılı olarak bildirildikten sonra işyeri karışım formülüne esas olacaktır.
Bİ N
Yapıştırıcı olarak, TS EN 13808, “Bitümler ve Bitümlü Bağlayıcılar-Katyonik Bitüm Emülsiyonları
İM
Tanımlayıcı Çerçeve” standardına uygun C60B2-3, C60B2-4, C60B2-5, C65B2-3, C65B2-4, C65B2-5 Bitümlü temel imalinde kullanılan karışım agreganın gradasyonu, bitümlü bağlayıcı ile karıştırılmadan önce
malzemelerinden biri kullanılacaktır. ve sonra, Tablo-406-6’da verilen tolerans sınırları içinde kalacak, ancak hiçbir şekilde şartname limitleri
-
Yapıştırıcı ve astar malzemesi olarak kullanılacak bitümlü bağlayıcılardan TS EN 58 “Bitümlü Bağlayıcılar- dışına çıkmayacaktır. Ayrıca bitüm miktarı da Tablo-406-6’da verilen tolerans sınırları içinde kalacaktır.
Tabloda verilen tolerans değerleri laboratuvar deney sonuçları için verilmiş olup, imalat her durumda dizayn
TE .
Numune Alma” standardına göre numune alınacak ve malzemenin şartnamesine uygun olup olmadığı tespit
değerlerine göre yapılacaktır.
Lİ A.Ş
edilecektir. Bitümlü malzemelere uygulanacak deneyler ve metotları ile limitleri Kısım 412, “Bitümlü
Bağlayıcılar”da verilmektedir.
Ancak üretimde herhangi bir nedenle; karışım gradasyonu, bütün önlemlere rağmen, bu izin verilen limitler
406.04 Karışımın Bileşimi ve İşyeri Karışım Formülü dışında kalıyor ise veya agrega ocağından gelen değişiklikler dolayısı ile karışımın özelliklerinde değişmeler
saptanıyorsa, yeni bir laboratuvar karışım dizaynı yapılacaktır.
406.04.01 Bitümlü Temel Dizaynı
406.04.02 İş Yeri Karışım Formülü
KA L
İdare tarafından başka bir karışım dizayn yöntemi tayin edilmedikçe, bitümlü temelin karışım dizaynı
“Asphalt Institute MS-2” el kitabına göre ve Marshall metodu kullanılarak yapılacaktır. Ancak hazırlanacak
İşyeri karışım formülü laboratuvar karışım dizaynına göre plentte üretilen bitümlü sıcak karışımın fiziksel
YO
briketlere, 25 mm (1”)’lik elek üzerinde kalan malzeme yerine, 25 mm (1”)’den geçip 19,0 mm (3/4”) elekte
özelliklerinin dizayn kriterlerine uygunluğunun tespiti ve sıkışma kontrolüne esas olacak yoğunluğun tayinini
kalan malzeme konularak yapılacaktır. Böylece briketteki maksimum dane boyu 25 mm (1”) olacaktır.
kapsar. Her farklı karışım dizaynı için, imalatın başlangıcında iş yeri karışım Formülü hazırlanacaktır.
Bitümlü temel dizaynında; Tablo-406-5’de belirtilen dizayn kriterleri esas alınacaktır.
Plentte laboratuvar karışım dizaynına uygun olarak üretilen bitümlü temel karışımı ile şantiye laboratuvarında
Tablo-406-5 Bitümlü Temel Dizayn Kriterleri
TO
TS EN 12697-30’a uygun olarak en az 6 Marshall briketi hazırlanacaktır. Marshall briketleri Tablo-406-5’de

Özellikler Min. Maks. Deney Standardı verilen proje dizayn kriterlerini sağlayacaktır. Sağlamadığı takdirde kontrol mühendisi karışım dizaynının
Briket Yapımında Uygulanacak Darbe Sayısı 75 TS EN 12697-30 yeniden yapılmasını isteyecektir.
Marshall Stabilitesi, kg 600 - TS EN 12697-34
İşyeri karışım yoğunluğu tayini için, 6 Marshall briketi yoğunluğunun ortalaması alınacaktır. Her bir briketin
O
Boşluk, % 4 6 TS EN 12697-8
yoğunluğu ile ortalama yoğunluk arasında karşılaştırma yapılacak ve farkı 0,015’den fazla değerler atılacak,
Asfaltla Dolu Boşluk (VFA),% 55 75 TS EN 12697-8
ikiden fazla atılmış değer olmaması sağlanacaktır. Geride kalan değerlerin ortalaması işyeri karışım yoğunluğu
Agregalar Arası Boşluk (VMA),% 12 14,5 TS EN 12697-8 olarak belirlenecektir. Bu yoğunluk değeri sıkışma kontrolüne esas olacaktır. İşyeri karışım formülü sonucu
Akma, mm 2 5 TS EN 12697-34 bulunan yoğunluk değeri dizayn yoğunluk değerinin ±% 10’u olacaktır.
Bitüm (Ağırlıkça, 100’e) 3,0 5,5 TS EN 12697-1
İşyeri karışım formülünde, laboratuvar karışım dizaynı ile verilen gradasyon toleransları ve optimum bitüm
Sıkıştırılmış Bitümlü Karışımların Sudan
Kaynaklanan Bozulmalara Karşı Direnci, İndirekt 80 - AASHTO T 283 geçerli olacaktır. Karışım bu değerlerden farklı ise, bu karışımla hazırlanan briketler dikkate alınmayacaktır.
Çekme Mukavemeti (İÇM) Oranı, min. % Karışımın tolerans sınırları Tablo-406-6’da verilmektedir.
Not: Tabakalar arası yapışma dayanımı TS EN 12697-48’e göre yapılabilecektir.
KISIM 406 KISIM 406
Tablo-406-6 Karışımın Tolerans Sınırları Bitümlü temel inşaatı genel olarak 1 Nisan - 30 Kasım tarihleri arasında yapılacak ve iş programı,
Malzeme Toleranslar bitümlü temelin üzeri hiçbir şekilde açık bırakılmayacak ve en az binder tabakası ile kaplanacak şekilde
4,75 mm (No.4) ve daha büyük eleklerden geçenler ±%5 düzenlenecektir. Özellik gösteren yerlerde bu süre ilgili makamlardan “Olur” alınarak uzatılabilecek veya
kısaltılabilecektir.
2,00 mm (No.10) - 0,180 (No.80) eleklerden geçenler ±%3
0,075 mm (No.200) eleği geçen ±%2 Hava sıcaklığı gölgede ve herhangi bir suni ısıdan uzakta 5 °C olduğu veya 5 °C’nin altına düşmeğe başladığı
zaman, yağmur veya kar yağıyorken veya yolun üzerinde su, buz veya kar mevcut iken bitümlü kaplama
Bitüm ± % 0,3
yapılmayacaktır.
G
406.05 Yapım Şartları
406.05.02 Yolun Hazırlanması
İ AY
406.05.01 Genel
Daha önceden inşa edilmiş yol, bitümlü temel inşaatı başlamadan önce mutlaka kontrol edilecektir. Kaplamanın
Mineral agrega ve bitüm işyeri karışım formülüne göre, harman tipi karıştırma (batch tipi) prensibi ile çalışan yapılacağı satıh toz, pislik, kil parçacıkları ve diğer yabancı maddelerden tamamen temizleninceye kadar
plentte karıştırılacaktır. Sürekli karıştırma veya tamburda karıştırma (drum mix tipi) prensibi ile çalışan döner süpürgeler, diğer mekanik süpürgeler, hatta gerekiyorsa el süpürgeleri yardımı ile süpürülecektir.
R ÖM
plentlerin kullanımı İdarenin yazılı iznine bağlı olacaktır. Plent işyeri karışım formülüne uygun bitümlü
Yol bitümlü kaplamalı ise, yüzeyde hiçbir gevşek nokta bulunmayacaktır. Gevşek noktalar sökülecek,
karışım verecek nitelikte, işi belirlenen zamanda bitirecek kapasitede ve gerekli kontrol aletleri ile teçhiz
serbest malzemeler temizlenerek dışarı atılacak ve usulüne uygun olarak sıcak karışımla onarılacaktır. Yol
edilmiş olacaktır. Plentten çıkan karışım homojen olacak ve içinde karışmamış hiçbir dane bulunmayacaktır.
yüzeyindeki ufak, büyük bütün çukurlar usulüne uygun olarak onarılacak tümseklikler mutlaka giderilecektir.
Karıştırma işleminden önce bitüm ve agrega Tablo-406-7’de belirtilen sıcaklıklara kadar ısıtılacaktır. Yol yüzeyinde mevcut enine ve boyuna çatlaklar usulüne uygun doldurulup onarılacaktır.
Bİ N
Tablo-406-7 Malzemelerin Karıştırma Sıcaklıkları Yol yüzeyi granüler veya plent-miks temel ise, yol bütünüyle plan, profil ve enkesitlere göre inşa edilmiş
İM
olacak, bombe ve dever şartnamelere uygun olacaktır. Satıhta gevşek ve serbest malzeme bulunmayacak
Bitüm Agrega
şekilde süpürme işlemi yapılacaktır.
-
BİTÜMLÜ BAĞLAYICI TİPİ min. maks. min. maks.
°C °C °C °C Üstyapı kalınlıkları tam olarak uygulanmış olacak ve şartnamelerle istenilen yoğunluk ve sıkışmayı
TE .
40/60, 50/70 pen bitüm ile sağlayacaktır. Satıhta kil, organik madde ve nebati toprak bulunmayacak, mevcutlar kazınacaktır. Yukarıdaki
145 160 150 165
Lİ A.Ş
hazırlanan karışımlarda şartlara uymayan temeller üzerine bitümlü temel inşa edilmeyecektir.
70/100 pen. bitüm ile
140 155 145 160
hazırlanan karışımlarda Yol yüzeyi çimentolu karışım ise, yol tümüyle plan, profil ve enkesitlere uygun olarak inşa edilmiş olacak,
bombe ve dever şartnamelerle belirtilen ölçüler içerisinde olacaktır. Satıhta gevşek ve serbest malzeme
Agreganın sıcaklığı ile bitümün sıcaklığı arasındaki fark 15 °C’den fazla olmayacaktır. Plentten çıkan bulunmayacak, kil, nebati toprak ve diğer yabancı maddeler varsa kazınarak atılacaktır. Satıhtaki kırılmalar,
karışımın sıcaklığı Tablo-406-8’de ve karışımın minimum serim sıcaklıkları Tablo-406-9’da belirtildiği gibi çatlaklar, ayrılmalar, derzler ve derz dolgu malzemeleri usulüne uygun olarak onarılacaktır.
KA L
olacaktır.
406.05.03 Bitümlü Malzemenin Hazırlanması
YO

Hava Sıcaklığı (gölgede) Karışım Sıcaklığı İşyerinde, Kısım 406.03.02.01’de verilen şartlara uyan en az 240 ton bitümlü malzeme bulundurulacak ve
°C °C işyeri bitümlü malzemeyi pompaj devresine kadar ısıtabilecek ve muhafaza edebilecek tertibatla donatılmış
5 - 15 arası için Min. 155 olacaktır. Isıtma tertibatı yağlı sistem olacak ve her zaman çalışabilecek, ısıtmayı homojen yapabilecek
TO
15,1 - 30 arası için Min. 145

kapasitede ve özellikte olacaktır. Bitümlü malzeme tankları, bitümlü malzemeye su, kil ve diğer yabancı
maddelerin girmesini önleyecek şekilde olacaktır. Karıştırma işleminden önce bitüm Kısım 406.05.01’de
30’dan yukarısı için Min. 140 belirtilen sıcaklıklara kadar ısıtılacaktır.
406.05.04 Mineral Agreganın Hazırlanması

O
Tablo-406-9 Karışımın Serim Sıcaklıkları

Sıkıştırılmış Tabaka Kalınlığı 50 - 75 mm >75 mm Kısım 406.03.01’de belirtilen şartlara uygun olarak hazırlanan agregalar plente yakın ve ayrı ayrı dane grupları
halinde depo edilecektir. dane gruplarının birbirine karışması mutlaka önlenecek, her dane grubunun üzerine
Yol Yüzeyi Sıcaklığı (°C) Minimum Serim Sıcaklığı (°C) a
boyutlarını belirten levhalar konacaktır. Agrega depolarına kil, toprak ve diğer bütün zararlı maddelerin
<5 (2) (2) karışması önlenecektir. Agrega depolanması segregasyona sebebiyet vermeyecek şekilde olacaktır.
5 - 9,9 141 135
Plentin soğuk besleme depolarındaki malzemenin aşırı rutubetli olmaması temin edilecektir. İşyeri
10 - 14,9 138 132
karışım formülüne esas olan her dane grubu malzeme ayrı ayrı soğuk besleme silolarına konulacaktır.
≥ 15 135 130 Soğuk besleme siloları, işyeri karışım formülünde seçilmiş granülometriyi veren oranlara göre, agreganın
a
Finişere boşaltma yapıldığı andaki sıcaklık (2). Serim yapılmamalıdır. kurutucuya geçmesini sağlayacak şekilde ayarlanacaktır. Agregalar kurutucuda, karıştırıcıya geldiklerinde
Kısım 406.05.01’de belirtilen karıştırma sıcaklığını sağlayacak biçimde kurutulacak, kurutulmuş agregadaki
KISIM 406 KISIM 406
nem oranı % 0,5’den fazla olmayacaktır. Yol sathının düzgün olmaması nedeni ile oluşabilecek fazla bitümlü malzemeler el süpürgeleri ile
temizlenecektir. Astar malzemesi püskürtüldükten sonra bitümlü malzemenin kür ve penetre edilebilmesi
Eleme ve sıcak silo sistemi olan plentlerde, agrega en az 4 dane grubu halinde elenerek sıcak silolara için en az 24 saat üzerine yeni bir bitümlü kaplama serilmeyecek mümkün olduğu takdirde yol trafiğe
nakledilecektir. Her gün bir kere sıcak silolardan numune alınarak gradasyon ve sıcak silo oranları kontrol kapatılacaktır. Aksi takdirde kür süresince trafik hızı 30 km/saat olarak sınırlandırılacaktır. Astarlanmış
edilecektir. yüzeyde bozulmalar olursa, üzerine bitümlü kaplama yapılmadan önce, bu kısımlar onarılacaktır.
406.05.05 Karıştırma Astar malzemesi olarak bitüm emülsiyonu kullanıldığında emülsiyonun uygulanmasını ve püskürtülebilme
özelliğini iyileştirmek için ağırlıkça % 50 ye kadar su ilave edilebilir.
G
Agrega doğru ve hassas bir biçimde tartılıp, işyeri karışım formülünde verilen granülometriyi sağlayacak
miktarlarda karıştırıcıya nakledilecektir. Bitümlü bağlayıcı işyeri karışım formülündeki miktara uygun olarak 406.05.07 Bitümlü Yapıştırıcı Malzemesinin Uygulanması
İ AY
ilave edilecektir.
Beton yollar üzerine, önceden astarlanmış fakat çok tozlu ve astarın soyulduğu yüzeyler üzerine, pürüzsüz
Plentte karıştırma süresi, agrega tanelerinin tam ve üniform bir biçimde bitümle sarılmış olması ve homojen veya bitümü az trafiğe açık mevcut bitümlü kaplamalar üzerine; dik eğim, keskin kurp ve trafik ışıklı şehir
bir karışım elde edilmesi koşulu ile, plentin ve kullanılan agreganın tipine bağlı olarak kontrol mühendisi içi kavşakları gibi yüksek kayma gerilmelerinin oluşabileceği yerlerde bitümlü temel yapıldığında mevcut
tarafından tayin edilecektir. satha yapıştırıcı malzeme uygulanacaktır. Ayrıca bitümlü temelin getirileceği eski asfalt tabakasının yüzeyi,
R ÖM
trafiğe uzun süre açık kalmış ve bu nedenle yeterli pürüzlülüğe sahip değil ise uygun makinelerle yüzey
İşyeri karışım formülüne göre hazırlanmış karışımın fiziksel özelliklerini tayin etmek amacı ile plentten çıkan
pürüzlendirilecek, serbest malzemeler temizlenecek ve daha sonra yapıştırıcı malzeme uygulanacaktır.
karışımdan günde en az iki kez numune alınacak ve bu numunelerle bekletilmeksizin şantiye laboratuvarında
Yapıştırıcı malzeme Kısım 406.03.02.02’de verilen özelliklere uygun olacaktır.
en az üçer adet Marshall briketi hazırlanacaktır. Bu briketler fiziksel özellikler yönünden Tablo-406-5’de
belirtilen dizayn kriterlerini sağlayacaktır. Yapıştırıcı malzeme uygulanmadan önce yolun yüzeyi Kısım 406.05.02’de belirtildiği şekilde hazırlanacaktır.
Bİ N
Yol yüzeyinin temizlenmesi serme genişliğinden 0,5 m fazla yapılacaktır. Yapıştırıcı hangi araç ve
İM
Agreganın ve bitümlü bağlayıcının aşırı ısıtılmasına, fazla ısıtılmış ve yanmış karışımların yola serilmesine
gereçle serilirse serilsin, malzeme satha düzgün ve homojen bir şekilde ve 0,15-0,50 l/m2 olacak miktarda
kesinlikle izin verilmeyecektir.
uygulanacaktır. Yüzeyin durumuna göre uygulanacak yapıştırıcı malzemenin kesin miktarı kontrol mühendisi
-
tarafından saptanacaktır.
406.05.06 Bitümlü Astar Malzemesinin Uygulanması
TE .
Yola dökülen malzemenin bu saptanan miktara uyup uymadığı arazide ölçülecektir. Bitümlü bağlayıcının
Lİ A.Ş
Granüler temel ve plent-miks Temellerin seriminden kısa bir süre sonra bitümlü temel tabakası inşa edilecekse,
düzgün olmayan yüzey dolayısı ile göllenmesine, fazla püskürtme veya püskürtme yapılırken meydana
temeller üzerine astar tabakası uygulaması yapılmayacaktır. Temellerin uzun süre açık kalacağı ve bu süre
gelebilecek akma ve damlamalar dolayısı ile bazı yerlerde aşırı bitümlü malzeme birikmesine müsaade
içerisinde yağış beklenmesi, temellerin trafiğe açılması söz konusu olduğu ve temeller üzerine gelecek sıcak
edilmeyecektir. Böyle yerler kazınarak temizlenecektir. Yapıştırma tabakasının günlük uygulaması, aynı
karışım tabakalarının toplam kalınlığının 10 cm’den az olduğu durumlarda; granüler temel, plent-miks
gün yapılacağı planlanan bitümlü kaplama alanı kadar olacaktır. Püskürtülen yapıştırıcının kirlenmesi ve
temel ve projede gösterilen diğer hallerde Kısım 406.03.02.02’de verilen özelliklere uygun bitümlü astar
sıyrılmasını engellemek için gerekli önlemler alınacaktır.
malzemesi uygulanacaktır.
KA L
Yapıştırıcı malzemeye bitüm emülsiyonun uygulanmasını ve püskürtülebilme özelliğini iyileştirmek için
Astar malzemesi uygulanmadan önce yolun yüzeyi Kısım 406.05.02’de belirtildiği şekilde hazırlanacaktır.
YO
ağırlıkça % 50’ye kadar su ilave edilebilir. Yapıştırıcı olarak kullanılacak bitümlü malzemelerin püskürtme
Yol yüzeyinin temizlenmesi serme genişliğinden 0,5 m fazla yapılacaktır. Yol yüzeyi kuru olacak, granüler
sıcaklıkları Tablo-406-11’de verilmektedir.
temellerde, yüzeyden itibaren 3 cm’lik kısımda rutubet % 2’den fazla olmayacaktır. Hava sıcaklığının 5
°C’den aşağı olduğu, satıhta aşırı rutubet bulunduğu, genelde hava şartlarının uygun olmadığı durumlarda
astar tabakasının uygulaması yapılmayacaktır. Astar atılmadığı durumda, bitümlü tabaka yapılmadan önce
temel tabakasının rutubeti, optimum su içeriğini en az Wopt.-1değerinin altında olacaktır. Bitümlü Malzeme Püskürtme Sıcaklıkları (°C)
TO
C60B2-3, C60B2-4, C60B2-5 50 - 85

Astar malzemesi, homojen bir püskürtme sağlayacak distribütörle gün ışığında yapılacak, m2’ye 0,5-2,5
litre arasında malzeme atılması sağlanacaktır. Bitümlü malzemenin ne kadar verileceği, yol yüzeyinin C65B2-3, C65B2-4, C65B2-5 60 - 85
durumuna göre kontrol mühendisi tarafından kesin olarak belirlenecek ve m2’ye düşen astar malzemesinin
O
Yapıştırma tabakası olarak kullanılan bitüm emülsiyonun içindeki suyun buharlaşması için bitümlü tabaka
kontrol mühendisinin verdiği miktara uyup uymadığı yapılacak deney ile belirlenecektir. Kullanılan astar
serilmeden önce yeterli süre geçmelidir. Yapıştırma tabakasının yüzeyinden bitümlü sıcak karışım serilmeden
malzemesinin püskürtme sıcaklıkları Tablo- 406-10’da belirtildiği gibi olacaktır.
önce trafiğin geçmesine izin verilmeyecektir.
406.06 Karışımın Taşınması
Astar Malzemesi Püskürtme Sıcaklıkları °C
Bitümlü temel karışımının naklinde kullanılan araçlar temiz, muhafazalı, damper kasası düz ve madeni
Katbek bitüm 30 - 50 olacaktır. Karışımın nakli yapılmadan önce araçların damper kasaları yapışmayı önleyecek ince bir
yağla yağlanacak veya tabana uygun bir malzeme konulacaktır. Kullanılacak yağlama maddesi karışımı
Bitüm Emülsiyonu 20 - 70
ayrıştırmayacağı gibi herhangi fiziksel ve kimyasal etkisi de olmayacaktır. Karışımın araçlara doldurulması
ve nakli sırasında segregasyon olmaması için özen gösterilecektir. Karışım naklinde kullanılan araçlar
brandalı örtü tertibatına sahip olacaktır.
KISIM 406 KISIM 406
Eğer kontrol mühendisi tarafından ışıklandırma yeterli görülmezse gece çalışması yapılmayacak ve karışım yerler kaplamanın kendi malzemesi ile en kısa zamanda doldurulup sıkıştırılacaktır.
işyerine ancak gün ışığında serilip sıkıştırılacak miktarda sevk edilecektir.
Yoğunluk tayini kontrol mühendisinin onayı ile yukarıda belirtilen yönteme ilaveten ASTM D 2950, “Nükleer
406.07 Karışımın Serilmesi Cihazla Bitümlü Kaplamada Yerinde Yoğunluk Tayini”ne uygun olarak nükleer cihazla tayin edilebilir.
Ancak, nükleer cihazla bulunan yoğunlukların karot numuneleri ile kalibrasyonu yapılacak ve karot sonuçları
Karışımın serileceği yüzeyin durumu Kısım 406.05.02’de belirtildiği şekilde hazırlanmış olacaktır. Serme esas alınacaktır.
işlemi finişerlerle; yolun plan, profil ve enkesitlerine uygun olacak şekilde yapılacaktır.
Eğer uygulanan sıkışma yöntemi ile istenen arazi yoğunluğu elde edilememiş ise, sıkışma yöntemi ayarlanarak
G
Finişer elektronik duyarga kumandalı olacak, gerili çelik tel sistemi (offset hattı) kullanılarak serme yeniden deneme kesimi yapılacak ve uygun sonuçlar elde edilinceye kadar devam edilecektir.
yapılacaktır. Gerili çelik tel sisteminde, çelik tel tespit kazıkları her 5 m’de bir yerleştirilecek, telin uzunluğu
İ AY
en az 200 m olacak şekilde tanzim edilecektir. İstenen sıkışmayı veren silindiraj yöntemi ve makineler kaplama yapımında aynen uygulanacaktır.
İhaleli işlerde gerili çelik tel sistemi yüklenici tarafından düzenlenecek ve kontrol mühendisi tarafından Laboratuvar karışım dizaynında değişiklik yapıldığında kontrol mühendisi yeni deneme kesimi yapımını
uygun görüldüğünde serme işlemine başlanacaktır. isteyecektir.
R ÖM
Bir defada serilip sıkıştırılmış tabakanın kalınlığı, karışımın içindeki en büyük dane boyutunun 1,5 katından 406.09 Karışımın Sıkıştırılması
az, 3 katından fazla olmayacaktır.
406.09.01 Genel
Serme işlemi mümkün olduğu kadar sürekli olacak ve serim sırasında sericinin hızı sabit tutulacaktır.
Karışım yola serildikten hemen sonra sıkıştırma işlemine başlanacaktır. Silindiraja başlandığında karışımın
Bİ N
Yeterli sayıda tecrübeli kürekçi ve tırmıkçı gibi personel finişeri takip ederek kaplama yüzeyinden istenilen sıcaklığı 130 °C’nin altında olmayacak ve karışımın sıcaklığı 80 °C’nin altına düşmeden sıkıştırma işlemi
tamamlanmış olacaktır.
İM
özellik ve niteliklerin temininde yardımcı olacaklardır.
Sıkıştırma işleminde statik ağırlığı 8-12 ton arasında demir bandajlı silindirler ile lastik basıncı ayarlanabilen
-
Makine ile serilmesi mümkün olmayan yerlerde malzeme elle serilebilecektir. Ancak, bu sırada düzgün ve
kaliteli işçilik ile sıkıştırılmış haldeki kaplamanın kot, eğim ve düzgünlük bakımından şartname ve projesi kendinden yürür minimum 20 tonluk lastik tekerlekli silindirler kullanılacaktır.
TE .
sağlanmış olacaktır.
Lİ A.Ş
Günlük 600 tondan fazla sermelerde her 400 ton için bir adet demir bandajlı silindir ilave edilecektir. Plentin
Yatay kurplarda serim işlemine kurbun içinden en düşük kot’dan başlanacak, diğer şeritler kurbun dışına hazırladığı karışımı sıkıştırmaya yetecek sayıda silindir temin edilecektir .
yüksek kota doğru devam edecektir.
Karışım serildikten sonra varsa önce enine ve boyuna ek yerleri silindirlenecektir. Silindiraja kaplamanın
Serilen karışım işyeri karışım formülünde verilen kompozisyona uygun olacak malzeme segregasyona kenarından, başlanacak ve ortaya doğru devam edilecektir. Silindiraj sonunda yol yüzeyinde taş kırılmaları,
uğratılmadan serilecektir. Bu husus her gün en az iki kez serim sırasında finişerin arkasından temsili kaymalar, çatlamalar ve yırtılmalar olmayacaktır.
KA L
numuneler alınarak saptanacaktır. Bu amaçla numunelere TS EN 12697-1 ASTM D 2172 (AASHTO T 164)
“Bitümlü Kaplama Karışımlarında Bitüm Miktarı Tayini (Ekstraksiyon)” ve TS EN 12697-2, AASHTO T 30 Karışımın sıkıştırılması işlemi aşağıda tarif edilen 3 safhada tamamlanacaktır. Bu safhalardaki sıkıştırma
YO
“Ekstrakte Edilmiş Agreganın Gradasyonunun Tayini” deneyleri uygulanacaktır. metotları deneme kesiminde kontrol edildikten sonra, esas sıkıştırma metodu deneme kesiminde elde edilen
sonuçlara göre tespit edilecektir.
406.08 Deneme Kesimi
406.09.01.01 İlk Silindiraj (Tespit Silindirajı)
Belirlenmiş arazi sıkışmasını elde edebilecek silindiraj yöntemini tesis etmek amacı ile her bir tabakanın
TO
yapımının başlangıcında en az 400 m2 ve projede verilen kalınlıkta deneme kesimi inşa edilecektir. Deneme Karışımın yola serilmesini takiben beklemeksizin ilk silindiraj yapılacaktır. İlk silindiraj statik ağırlıklı
kesiminin inşa edileceği yer kontrol mühendisi tarafından seçilecek ve yapım kontrol mühendisi tarafından demir bandajlı silindirlerle yapılacak ve bir noktadan en az iki geçiş olacak şekilde uygulanacaktır. Silindiraj
yönetilecektir. Eğer şartnamelerde verilen değerlere uygun sonuç alınmışsa deneme kesimi yerinde kalacak sırasında karışımın ötelenmesine engel olunacaktır. Gerektiğinde ilk silindirajda lastik iç basıncı ayarlanabilen
ve bütün işin bir parçası olacaktır. kendinden hareketli lastik tekerlekli silindirler de kullanılabilecektir .
O
Deneme kesiminde sıkıştırmaya, karışım serildikten sonra Kısım 406.09.01’de belirtilen sıkıştırma usullerine 406.09.01.02 Ara Silindiraj
uygun olarak ve işyeri karışım formülünde verilen işyeri karışım yoğunluğunun en az % 97’si elde edilinceye
İlk silindirajı takiben demir bandajlı, lastik basıncı ayarlanabilen kendinden hareketli lastik tekerlekli
kadar devam edilecektir.
veya vibrasyonlu silindirlerle yapılacaktır. Bir noktadan en az iki geçiş olacak şekilde uygulanacaktır. Bu
Yoğunluklar kontrol mühendisi tarafından gelişigüzel seçilmiş en az üç noktadan ikişer adet, 15 cm çapında silindirajda malzemenin ötelenmesinden dolayı oluşacak ondülasyona, tekerlek izlerine engel olunacak ve
karot numuneleri alınarak tayin edilecektir. silindirlerin kompozisyonu buna göre tespit edilecektir.
Karot numunelerinin ortalama yoğunluğu, işyeri karışım yoğunluğunun % 98’inden aşağı olmayacaktır. 406.09.01.03 Son Silindiraj
Karotlar, günün serin saatlerinde ve gerektiğinde karot alınacak yere soğuk su, buz veya diğer soğutucu Demir bandajlı veya lastik basıncı ayarlanabilen kendinden hareketli silindirlerle yapılacaktır. Bir noktadan
maddeler uygulanarak kaplamanın parçalanıp dağılmasını önleyecek şekilde alınacaktır. Karotların alındığı en az iki geçiş olacak şekilde uygulanacaktır. Son silindiraj tamamlandığında yüzeyde tekerlek izleri ve kılcal
KISIM 406 KISIM 406
çatlaklar bulunmayacaktır. ile bağlantısız olarak inşa edilmiş daha kısa kesimlerde ise her bir kesim için her gün en az bir çift olarak
alınacaktır.
406.09.02 Silindiraj Esasları
Bir günlük imalattan alınmış 15 cm çapındaki karot numunelerinin ortalama yoğunluğu işyeri karışım
Karışım serildikten sonra silindiraj aşağıda belirtildiği şekilde yapılacaktır. yoğunluğunun % 98’inden aşağı olmayacaktır. Ayrıca, ortalamaya giren karotlar arasında işyeri karışım
yoğunluğunun % 96’sından düşük hiçbir değer bulunmayacaktır. Bu sıkışma değerlerinin sağlanamaması
A. Birinci Şeritte: durumunda nedenleri araştırılacaktır. Sıkışmanın yetersiz olduğunun belirlenmesi durumunda bu kesimler
1. Varsa önce enine ek yerleri silindirlenecektir. gerekirse sökülüp yeniden yapılacaktır. Ayrıca yolun hiç bir kesiminde % 100’den daha fazla sıkışma
G
2. Serilen şeridin düşük kenarından silindirlemeye başlanacak ve her geçişte bir önceki ize en fazla bulunmayacaktır. İdarenin gerek görmesi durumunda karotlar üzerinde karışım gradasyonunun uygunluğunu
15 cm bindirme yapılarak yüksek kenara doğru devam edilecektir. kontrol etmek amacıyla, ekstraksiyon sonrası elek analizi yapılabilecektir. Karotların gradasyonu dizayn
İ AY
karışım gradasyonu tolerans limitleri içerisinde olacaktır.
3. İlk silindirajda 1 ve 2. deki sıra, ara ve son silindirajda ise 2. maddedeki sıra uygulanacaktır.
4. Yatay kurplarda silindiraja kurbun içinden başlanacak ve dışına doğru devam edilecektir. Karotlar, günün serin saatlerinde ve gerektiğinde karot alınacak yere soğuk su, buz veya diğer soğutucu
B. İkinci Şeritte: maddeler uygulanarak kaplamanın parçalanıp dağılmasını önleyecek şekilde alınacaktır. Karotların alındığı
R ÖM
yerler kaplamanın kendi malzemesi ile en kısa zamanda doldurulup sıkıştırılacaktır.
1. Varsa önce enine ekleri silindirlenecektir.
2. Boyuna ek yeri silindirlenecektir. Karot numuneleri aynı zamanda kaplamanın kalınlık tayini için de kullanılacaktır. Ortalamaya giren karot
3. Serilen şeridin düşük kenarından başlanarak her geçişte bir önceki ize en fazla 15 cm bindirme yapılarak numunelerinin kalınlığı, projede verilen kalınlığın (h) ± 0,1 toleransı içinde olacaktır. Ancak her durumda,
yüksek kenara kadar silindiraj devam edilecektir. bir günlük imalattan alınmış karotların ortalama kalınlığı en az projede verilen kalınlık (h) kadar olacaktır.
Bİ N
4. İlk silindirajda 1., 2. ve 3. deki sıra, ara ve son silindirajda ise 3. maddedeki sıra uygulanacaktır. Bitümlü temelin sıkışma ve kalınlık kriterleri Tablo-406-12’de verilmektedir.
İM
-
406.09.03 Silindirajda Dikkat Edilecek Hususlar
Özellikler Bitümlü Temel Tabakası
TE .
Şeritlerin kenarlarının silindirlenmesinde tekerlerin en az 10 cm dışarı taşması temin edilecektir. Sıkışma, İşyeri Karışım Yoğunluğunun % si
Lİ A.Ş
Silindirlemede ani duruş ve kalkışlar yapılmayacaktır. Silindirleme süresince silindirlerin taze karışım - Tek değer olarak 96
- Ortalama değer olarak 98
üzerinde bekletilmelerine ve manevra yapmalarına izin verilmeyecektir. Silindirleme süresince silindirlere zik
zak hareketler yaptırılmayacaktır. Silindirlerin tekerleri karışımın yapışmasını önlemek için yeterli miktarda Sıkışmış tabakanın hava boşluğu, ortalama % maks. 7,5
su ile ıslatılacaktır. Sudan başka bir sıvı kullanılmayacaktır. Silindiraj sonunda yol yüzeyinde renk farkı, taş
Sıkışmış tabakanın
kırılmaları ve teker izleri bulunmayacaktır. Silindirlerle sıkıştırılamayan yerler en az 10 kg ağırlığındaki el - Kalınlık (h) toleransı ± 0,1h
tokmakları veya kompaktörler ile sıkıştırılacaktır. - Ortalama değer h - (h + 0,1h)
KA L
406.09.04 Ek Yerlerinin Yapılması 406.10.02 Yüzey Düzgünlüğü
YO
Boyuna ve enine ek yerleri silindirajdan sonra belli olmayacak şekilde inşa edilecektir. Günlük çalışma Karışım serilip sıkıştırıldıktan sonra yol, plan, profil ve enkesitlere uyacaktır. Yol yüzeyinde renk farkı,
sonunda tek şerit halinde serilmiş kısım bırakılmayacaktır. İkinci şerit serilmeden önce birinci şeridin çatlamalar, çökmeler, tümsekler ve teker izleri bulunmayacaktır.
boyuna ve enine kenarları kontrol edilecek, kenarların dik olması temin edilecektir. Bu amaçla enine ek
yerlerinde sıkışmış tabaka kalınlığı kadar tahta lata konulması veya bitümlü sıcak karışım ile rampa yapılması Bitmiş kaplamanın yüzey düzgünlüğünün enine ve boyuna kontrolü deforme olmayacak nitelikte 4 m’lik
TO
durumunda kesim hattının proje tabaka kalınlığını sağlayacak şekilde belirlenmesi gereklidir. mastar ile yapılacaktır. Yolun boyuna kontrolü için, mastar yol eksenine paralel olarak ve yüzeyin genişliği
boyunca aralıklarla yol yüzeyine konulduğunda, mastarın yola temas eden herhangi iki noktası arasındaki
Boyuna ve enine kenarlarda 3 m içinde, bir doğru çizgiye göre 2,5 cm’den fazla dalgalanmalara müsaade bölümde mastarla yol yüzeyi arasındaki açıklık 10 mm’den fazla olmayacaktır. Bitmiş kaplamanın enine
edilmeyecektir. İkinci şerit serilirken birinci şeride yapılacak bindirme 5 cm’den fazla olmayacaktır. Bindirme kontrolünde; yol eksenine dik olarak konulacak mastarla bulunacak açıklık 10 mm’den fazla olmayacaktır.
O
sonucu fazla karışım yeni şeridin üzerine düzgün bir şekilde gelberi ile çekilecektir. İkinci şerit serilirken Bitmiş kaplamanın, herhangi bir noktası ile tabakanın proje kotu arasında ± 10 mm’den fazla kot farkı
birinci şeridin dik kenarı yapıştırıcı ile tıla edilecektir. Gerektiğinde boyuna ve enine ek yerlerinin daha olmayacaktır.
iyi yapılması için yan satıh ısıtma tertibatı sericiye takılarak birleştirme yüzeyi ısıtılacaktır. Ek yerlerinin
yapılmasında kalifiye işçi kullanılacak ve ek yerlerinin geçirimsiz, düzgün ve pürüzsüz olması temin 406.11 Yolun Trafiğe Açılması
edilecektir.
Serme ve sıkıştırma süresince yolun serme yapılan şeridi trafiğe kapalı tutulacaktır. Son silindirajdan sonra
406.10 Sıkışmış Kaplamanın Kontrolü serilen tabaka çevre sıcaklığına erişinceye kadar üzerinden trafik geçirilmeyecektir.
406.10.01 Yoldaki Sıkışma Kontrolü Bitümlü temel tabakasının üzeri; aynı çalışma sezonu içerisinde mutlaka binder tabakası ile kaplanacaktır.
Yola serilip sıkıştırılmış kaplamanın yoğunluğu kontrol mühendisi tarafından belirlenen yerlerden alınacak
karot numuneleri ile tayin edilecektir. Numuneler; üretimin her 500 tonundan en az bir çift veya birbiri
BİNDER TABAKASI DİZAYNI
GOİ.OYİAŞ.LDT. 42 1 20.04.2017
1. AMAÇ
Kırılmış ve elenmiş kaba agrega, ince agrega ve mineral fillerin belli gradasyon limitleri arasında
G
bitümlü bağlayıcı ile oluşturduğu binder tabakasının laboratuvarda karışım oranlarının bulunması
İ AY
amaçlanmaktadır.
R ÖM
Bu talimat, binder tabakasında kullanılacak malzemelerin dizaynının yapılması için gerekli

Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş

KA L
YO
kırmataş veya kırma çakıl temiz, sert, sağlam ve dayanıklı danelerden ibaret olacak, bütün
malzemede kil topakları, bitkisel maddeler ve diğer zararlı maddeler bulunmayacaktır.
Agregada sülfat, klorit, kurutma ve karıştırma sırasında veya sonradan hava etkisi ile kırılmaya
TO
yatkın olan ayrışma ürünü diğer maddeler bulunmayacaktır.
O
düzgün bir derecelenme verecek şekilde belli oranlarda karıştırılmasından oluşacaktır. Karışım
agreganın gradasyonu Tablo-1 ‘de verilen gradasyon limitlerinden birine uyacaktır.
Tablo 1: Binder Tabakası Agrega Gradasyon Limitleri

yapılacaktır.
Laboratuvar karışım dizaynına esas olacak çeşitli tane grubundaki malzemelerin ortalama elek
analizleri, konkasör ayarları tamamlanıp, sürekli çalışmaya başladıktan sonra en az 10 adet elek
analizinin ortalaması alınarak hesaplanacaktır. Elek analizleri ASTM C-136, C-117’ ye uygun olarak
yapılacaktır. Agrega en az 3 tane grubu halinde hazırlanacaktır.
G
4.2 Binder Malzemesi Fiziksel Özellikleri
İ AY
Tablo 2: Binder Tabakası Agrega Fiziksel Özellikleri Şartname Limitleri
Şartname Limitleri
R ÖM
KTŞ 2006
18 (Mg 2 SO 4 ) -
Bİ N
35 - 30
İM
Kaybı, Maks. %
-
2 - N.P.
TE .
Maks. %
Lİ A.Ş
Kil İri Malzeme

(4,75 elek üstü)
0,5 - -
0,5 - -
KA L

YO
Su Emme, Maks. %
2,5 (Kaba) 2,5 (Kaba) 2,5
Metilen Mavisi, Maks % x 1,5 1,5
TO
Soyulma Mukavemeti,
50 - -
Min. %
İndirekt Çekme
80 - -
Mukavemeti, Min. %
O
Not 2: Tablo-2 ‘de, revizyonlarda ‘’-‘’ ile gösterilen kısımlar bir değişiklik olmadığını bir önceki
Not 3: 4.75 mm (No.4) lik elekten geçip 0.075 mm, (No.200) elekte kalan malzeme olarak
tanımlanan ince agrega, kırılmış taş, çakıl veya kum ile bunların karışımından oluşacaktır. İnce
agrega, temiz, sağlam ve dayanıklı olacaktır.

Mineral Filler
Mineral filler, tamamı 0.425 mm (No.40) elekten geçip, ağırlıkça en az % 70' i 0.075 mm (No.200)
elekten geçen malzeme olarak tanımlanır. Kaba ve ince agreganın karışım gradasyonu 0.425 mm
(No.40) elekten geçen malzeme miktarı yönünden yetersiz ise, agrega karışımına mineral filler
ilave edilebilir.
Mineral filler taş tozu, mermer tozu, sönmüş kireç veya benzeri maddelerden oluşacak; kil,
toprak, organik ve zararlı madde içermeyecektir. Mineral fillerin plastisite indeksi % 4’ den fazla
olmayacak, kolayca akabilecek kadar kuru olacak ve özellikle topaklar ihtiva etmeyecektir.
G
Mineral fillerin elek analizi AASHTO T—37 (ASTM—546) ya göre yapılacaktır. Agrega karışımına
İ AY
ilave edilen mineral fillerin 0.075 mm (No.200) elek üzerinde kalan kısmı ince agrega olarak kabul
edilecektir.
R ÖM
Binder tabakasının yapımı için agregaya ilave edilmek suretiyle hazırlanacak karışımda bitümlü
bağlayıcı olarak TS 1081 EN 12591 “Bitümler ve Bitümlü Bağlayıcılar-Kaplama Sınıfı Bitümler-
Özellikler” standardına uygun; 40/60, 50/70 ve 70/100 penetrasyonlu bitüm; Tip-1, Tip-2, Tip-3
Bİ N
ve Tip-4 limitlerine uygun polimer modifiye bitüm kullanılacaktır. Hangi bitümün hangi bölge ve
İM
yörede kullanılacağı hususu iklim koşullarına bağlı olarak İdarece saptanacaktır.
-
TE .
Lİ A.Ş
4.4 Binder Dizaynı

KA L
Binder karışım dizaynı, TS 3720 ‘’Bitümlü kaplama Karışımlarının Hesap Esasları’’ standartına göre
YO
ve Marshall Metodu kullanılarak yapılmaktadır.
Dizaynda, Tablo-3 ‘de belirtilen kriterler esas alınacaktır.

TO
Tablo 3: Binder Tabakası Dizayn Kriterleri

O

Optimum bitüm tayini için Marshall metodu yapılmaya başlandığında 5 farklı bitüm oranında
ve her bir bitüm oranı için en az 3 numune toplam 15 deney briketi hazırlanmalıdır.
1150 g agrega numunesi hazırlanır. Bu agrega numunesine, yukarıdaki tabloda verilen bitüm
kriterine göre 100’e (%’e) 3,5 ile 6,5 aralığında yani 100 g kuru agregaya 3,5 g ile 6,5 g arasında ve
her seferinde bitüm miktarı 0,5 g arttırılarak bitüm ilave edilir ve karıştırılır. Karıştırma işlemi,
135±5 °C ‘de agrega ile bitümün homojen bir şekilde gözlendiği ana kadar devam ettirilir. Daha
sonra hazırlanan karışım briket kalıplarına dökülür ve Marshall tokmağı ile her iki yüzeye 75 ‘er
darbe vurulur. Her bitüm yüzdesi için 3 adet briket vurulur.
G
İ AY
R ÖM
𝐴𝐴
Bİ N 𝑉𝑉
İM
-
Wa = Bitüm Oranı, 100’e Bitüm
100 𝑊𝑊𝑎𝑎 Gef hesapla = Agrega Karşımı Hesapla Bulunan Efektif Özgül Ağırlığı
D t = (100+W a ) / [( )+( )]
TE .
𝐺𝐺𝑒𝑒𝑒𝑒 ℎ𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒 𝐺𝐺𝑏𝑏 Gb = Bitüm Özgül Ağırlığı

Lİ A.Ş
Boşluk Oranı, (%)

KA L
Vh = x 100
𝐷𝐷𝑡𝑡
YO
Agrega Karışımı Hacim Özgül Ağırlık, (g/cm3) % K = Kaba Agrega Karışım Yüzdesi
TO
% 𝐾𝐾 %İ % 𝐹𝐹
% İ = İnce Agrega Karışım Yüzdesi
G sb =100 / [( +( )+( )] % F = Filler Karışım Yüzdesi
𝐺𝐺𝑘𝑘ℎ 𝐺𝐺𝑖𝑖ℎ 𝐺𝐺𝑓𝑓
O


G sa =100 / [( +( )+( )]


𝑊𝑊𝑎𝑎
�100− � 𝑥𝑥 100�� 𝑥𝑥 𝐷𝐷𝑝𝑝
VMA = 100 −

Vf = 𝑥𝑥 100
G
𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉
İ AY
R ÖM
Gef hesapla = Bİ N 2
İM
-
TE .
Lİ A.Ş

 %’e Bitüm – Boşluk (V h ),
KA L

YO
TO
O
maksimum teorik özgül ağırlık (G mm ) deneyi yapılır. Bu deney ile agrega karışımı deneyle bulunan
efektif özgül ağırlık değeri (G ef deneyle ) elde edilir.

NOT
Binder imalinde kullanılan karışım agreganın gradasyonu, bitümlü bağlayıcı ile karıştırılmadan
önce ve sonra, Tablo-4 ‘de verilen tolerans sınırları içinde kalacak, ancak hiçbir şekilde şartname
limitleri dışına çıkmayacaktır. Ayrıca bitüm miktarı da Tablo-4 ‘de verilen tolerans sınırları içinde
kalacaktır. Tabloda verilen tolerans değerleri laboratuvar deney sonuçları için verilmiş olup,
imalat her durumda dizayn değerlerine göre yapılacaktır.
G
özelliklerinde değişmeler saptanıyorsa, yeni bir laboratuvar karışım dizaynı yapılacaktır.
İ AY
Tablo 4: Binder Tabakası Dizayn Toleransları
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O

TÜRK STANDARDI
TURKISH STANDARD
TS 3720
Kasım 2010
G
ICS 75.140
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
Marshall method
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O


şükranla anarız.
G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
TSEK
KA L
YO

TO
belgedir.
O
DİKKAT!

Ön söz

G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O

İçindekiler
1 Kapsam.......................................................................................................................................................1
3.1 Üstyapı ............................................................................................................................................... 2
3.2 Asfalt betonu ...................................................................................................................................... 2
3.3 Karışım formülü .................................................................................................................................. 2
3.5 Hava boşluğu ..................................................................................................................................... 2
G
İ AY
R ÖM
4 Prensip .......................................................................................................................................................3
5 Deney işlemleri ..........................................................................................................................................3
5.1 Genel.................................................................................................................................................. 3
5.2
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L

YO
8 Örnek ..........................................................................................................................................................8
Kaynaklar...........................................................................................................................................................9
TO
O


Marshall yöntemi
1 Kapsam
G
İ AY

R ÖM
TS No Adı Adı
İM
-
water absorption
TE .

Lİ A.Ş

KA L
YO
TO

O
tayini specimen
34: Marshall deneyi
method

TS No Adı Adı

G
3.1 Üstyapı
İ AY
3.2 Asfalt betonu

R ÖM

Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
3.5 Hava boşluğu


KA L

YO

TO

kütlesi.
O





4 Prensip
G
İ AY
R ÖM
Bİ N
hesaplanır.
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
5 Deney işlemleri
5.1 Genel
KA L
YO
TO
P = 0,035.a + 0,045.b + K .c + F (1)
Burada;
O

ise; 0,18,
olarak alınır.


yapılır.
G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş

KA L
YO

TO

q Akar = (2)
Piri Pince Pfiller
+ +
O
Burada;
dur.

100
q ef = (3)
100 + PB PB
−
qm qB
4

Burada;
dur.
G
hesaplanması
İ AY
R ÖM
100 + PB
qm = (4)
100 PB
+
qef q B Bİ N
Burada;
qm
İM
-
q ef
TE .

Lİ A.Ş
dur.
hesaplanması
KA L
YO
q ef − q Akar
PBa = 100q B (5)
q ef q Akar
TO
Burada;
O

dür.
Burada;
dir.


q m − qb
Va = 100 (7)
qm
Burada;
dür.
G
İ AY
hesaplanması
hesaplanır.
R ÖM
qb P
VMA = 100 − (8)
Bİ N
qa
Burada;
İM
-
TE .

Lİ A.Ş

dür.

KA L
YO
VMA − Va
VFB = 100 (9)
VMA
TO
Burada;
O
dir.

G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O


8 Örnek

Akma, mm (0,25 mm ) 2 (8) 4 (14)
Boşluk, % 3 5
G
13 -
(VMA),%
İ AY
R ÖM
Bİ N
Stabilite
Akma
: 10,4 kN
İM
: 2,25 mm
-
VMA : % 14
VFB : % 70
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O

Kaynaklar
kitabı
G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O

G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
2006
KA L
YO
TO
KARAYOLU TEKNİK
O
ŞARTNAMESİ
Yayın No: 267

KISIM 407.-ASFALT BETONU BİNDER VE AŞINMA TABAKALARI
gradasyon limitleri arasında işyeri karışım formülü esaslarına uygun olarak bitümlü bağlayıcı ile
bir plentte karıştırılarak yeterli temeller veya diğer bitümlü kaplamalar ile beton kaplamalar
üzerine bir veya birden fazla tabakalar halinde sıcak olarak ve projesinde belirtilen plan, profil ve
en kesitlere uygun olarak asfalt betonu kaplama yapılmasından bahseder.
407.02 Kapsam.
Asfalt betonu genel anlamı ile Aşınma Tabakası'nı, Binder Tabakası'nı veya bunların her ikisini
G
birden kapsar.
İ AY
Asfalt betonu karışımına giren kaba agrega, ince agrega ve mineral filler ile bitümlü malzemede
aranan özellikler, gradasyon limitleri, işyeri karışım formülünün esasları, inşa metodu, arazi ve
laboratuar kontrolleri ve diğer şartlar bu şartnamede belirtilen esaslara uygun olacaktır.
R ÖM
407.03 Malzemeler.
407.03.01 Mineral Agrega ve Genel Özellikleri.

Bİ N
İM
kırmataş veya kırma çakıl temiz, sert, sağlam ve dayanıklı tanelerden ibaret olacak, bütün
-
malzemede kil topakları, bitkisel maddeler ve diğer zararlı maddeler bulunmayacaktır. Agregada
sülfat, klorit, kurutma ve karıştırma sırasında veya sonradan hava etkisi ile kırılmaya yatkın olan
TE .
Lİ A.Ş
ayrışma ürünü diğer maddeler bulunmayacaktır.
Mineral agrega; kaba agrega, ince agrega ve mineral filleri içeren en az üç ayrı tane grubunun
düzgün bir derecelenme verecek şekilde belli oranlarda karıştırılmasından oluşacaktır.
KA L
Ağır trafikli yollarda yapılacak aşınma tabakasında, ocak durumunun uygun olması halinde,
YO
magmatik kayaçlardan üretilmiş agregalar kullanılacaktır.
Karışımın agrega gradasyonu Binder Tabakası için Tablo-407-1’de, Aşınma Tabakası için Tablo-
407-2 ‘de ağırlıkça % geçen olarak verilen gradasyon limitlerine uyacaktır.
TO
Tablo-407-1 Binder Tabakası İçin Gradasyon Limitleri

O
Elek Boyu % GEÇEN

25 mm (1") 100
19 mm (3/4") 80 - 100
12,5 mm (1/2") 58 - 80
9,5 mm (3/8") 48 - 70
4.75 mm (No. 4) 30 - 52
2.00 mm (No.10) 20 - 40
0.425 mm (No. 40) 8 - 22
0.180 mm (No. 80) 5 - 14
0.075 mm (No. 200) 2-7
513
Tablo-407-2 Aşınma Tabakası İçin Gradasyon Limitleri
Elek Boyu TİP-1 TİP-2

19 mm (3/4") 100
12,5 mm (1/2") 83 - 100 100
9,5 mm (3/8") 70 - 90 80 - 100
4.75 mm (No. 4) 40 - 55 55 - 72
2.00 mm (No. 10) 25 - 38 36 - 53
G
0.425 mm (No. 40) 10 - 20 16 - 28
0.180 mm (No. 80) 6 - 15 8 - 16
İ AY
0.075 mm (No. 200) 4 - 10 4 - 10
R ÖM
yapılacaktır. Bİ N
İM
Laboratuar karışım dizaynına esas olacak çeşitli tane grubundaki malzemelerin ortalama elek
analizleri; konkasör ayarları tamamlanıp, sürekli çalışmaya başlandıktan sonra en az 10 adet elek
-
analizinin ortalaması alınarak hesaplanacaktır. Elek analizleri ASTM C-136, C-117’ ye uygun
TE .
olarak yapılacaktır.
Lİ A.Ş
Agrega en az üç tane grubu halinde hazırlanacaktır.
Kaba agrega, ince agrega ve mineral filler ihale yoluyla hazırlatılacaksa, agregalarla ilgili bütün
muayene ve deneyler şartnameye uygun olarak İdareye ait Bölge veya Merkez laboratuarlarında
KA L
veya İdarenin uygun bulacağı tercihen akredite olmuş laboratuvarlarda yapılacaktır.

YO

TO
Kaba agrega; agrega karışımının 4.75 mm’ lik (No. 4) elek üzerinde kalan kısmı olup, temiz,
pürüzlü, sağlam ve dayanıklı tanelerden oluşacaktır. Kaba agrega içinde yumuşak ve dayanıksız
O
parçalar, kil, organik ve diğer zararlı maddeler serbest veya agrega tanelerini sarmış halde
bulunmayacaktır.
Karışıma giren kaba agrega, çakıldan hazırlanmış ise 4.75 mm’ lik (No. 4) elek üzerinde kalan
kısmının % 100'ünün iki veya daha fazla yüzü mekanik olarak kırılmış olacaktır.
Kaba agrega yassılık indeksi, BS 812’ ye göre test edildiğinde bulunan değer şartnamede verilen
limitten fazla olmayacak; taneler kübik ve keskin köşeli olacaktır.
Agrega EK-A da verilen deney yöntemine göre test edildiğinde, soyulmaya karşı mukavemeti en
az % 50 olacaktır. Soyulmaya karşı mukavemeti % 50’ den az olan agregalar için, İdarenin onayı
ile bitümlü bağlayıcıya yapışma özelliğini arttırıcı katkı maddeleri ilave edilecektir. Soyulmaya
karşı mukavemeti artırıcı katkı malzemesi Kısım 411’ da belirtilen koşulları sağlayacaktır.
514
Soyulma mukavemetini arttırmak için kullanılacak katkı malzemesinin, cinsi ve miktarı
laboratuarda yapılacak deney sonucunda tespit edilecektir.
Kaba agregada aranan Fiziksel ve Mekanik Özellikler Tablo– 407-3'de verilmektedir.
Tablo-407-3 Kaba Agreganın Fiziksel ve Mekanik Özellikleri
ŞARTNAME
LİMİTLERİ DENEY
DENEY STANDARDI
BİNDER AŞINMA
G
AŞINMA KAYBI TS 3694
35 30
(Los Angeles), maksimum % (ASTMC-131)
İ AY
HAVA TESİRLERİNE
KARŞI DAYANIKLILIK TS 3655
12 10
(donma deneyi, Na2SO4 ile) (ASTM C- 88)
R ÖM
kayıp, maks. %
KIRILMIŞLIK (en az iki yüzü)
100 100 —
ağırlıkça, minimum %
YASSILIK İNDEKSİ
Bİ N 35 30 BS 812
maksimum %
İM
CİLALANMA DEĞERİ
— 50 TS EN 1097-8
-
minimum %
TE .
SU ABSORPSİYONU TS 3526
2.5 2.0
Lİ A.Ş
maksimum % (ASTMC-127)
SOYULMA MUKAVEMETİ
50 50 EK-A
minimum %
KİL TOPAKLARI VE
KA L
UFALANABİLİR TANELER, 0,5 0,5 ASTM C-142

maksimum %
YO
*SIKIŞTIRILMIŞ BİTÜMLÜ
KARIŞIMLARIN SUDAN
KAYNAKLANAN
TO
80 80 AASHTO T-283
BOZULMALARA KARŞI
DİRENCİ, İndirek Çekme
Mukavemeti Oranı, min.%
O
* Bu deney zorunlu değildir, gerek görüldüğünde yapılacaktır.
Ekonomik ve teknik nedenlerden dolayı şartname limitlerinden daha fazla su absorpsiyonu olan
agreganın kullanılma zorunluluğu doğarsa, İdarenin onayı alınacak ve İdare bu konuda özel
laboratuvar karışım dizaynı hazırlayacaktır.
4.75 mm’lik (No.4) elekten geçip 0.075 mm’ lik (No. 200) elek üzerinde kalan malzeme olarak
tanımlanan ince agrega, kırılmış taş, çakıl veya kum ile bunların karışımından oluşacaktır.
İnce agrega temiz, sağlam ve dayanıklı olacak, plastisite indeksi % 2 den fazla olmayacaktır.
515
Karışımda kullanılacak doğal kum ince agrega özelliklerine sahip olacak ve miktarı karışımdan
istenilen stabilite, akma, boşluk değerlerinin sağlanması şartıyla tespit edilecektir.
İnce agreganın özellikleri Tablo–407-4'de verilmektedir.
Tablo– 407-4 İnce Agreganın Özellikleri
ŞARTNAME LİMİTLERİ DENEY

DENEY BİNDER AŞINMA STANDARDI
PLASTİSİTE İNDEKSİ
2 2 TS 1900
G
maksimum %
KİL TOPAKLARI VE
İ AY
UFALANABİLİR TANELER, 0,5 0,5 ASTM C-142
maksimum %
ORGANİK MADDE 0-1 (Renk Skalası) TS 3673
bulunmayacak
R ÖM
MİKTARI, maksimum % ( 0.5) (AASHTO T - 194)

Bİ N
İM
Mineral filler; tamamı 0.425 mm (No. 40) elekten geçip, ağırlıkça en az % 70'i 0.075 mm
-
(No.200) elekten geçen malzeme olarak tanımlanır.
TE .
Lİ A.Ş
Kaba ve ince agreganın karışım gradasyonu 0.425 mm (No. 40) elekten geçen malzeme miktarı
yönünden yetersiz ise, agrega karışımına mineral filler ilave edilebilir.
Mineral filler; taş tozu, mermer tozu, sönmüş kireç veya benzeri maddelerden oluşacak; kil,
toprak, organik ve zararlı madde içermeyecektir.
KA L
YO
Mineral fillerin plastisite indeksi % 4’ den fazla olmayacak, kolayca akabilecek kadar kuru olacak
ve içerisinde özellikle topaklar bulunmayacaktır. Mineral Filler aşağıda Tablo-407-5’ de belirtilen
gradasyon limitlerine uyacaktır.
TO
Tablo-407-5 Mineral Fillerin Gradasyon Limitleri

O
Elek Boyu Ağırlıkça % geçen

0.425 mm (No. 40) 100
0.075 mm (No. 200) 70 - 100
Mineral fillerin elek analizi AASHTO T—37 (ASTM D—546) ya göre yapılacaktır. Agrega
karışımına ilave edilen mineral fillerin 0.075 mm (No. 200) elek üzerinde kalan kısmı ince agrega
olarak kabul edilecektir.
407.03.02 Bitümlü Bağlayıcılar ve Genel Özellikleri.
Asfalt betonu aşınma, binder tabakalarının yapımı için agregaya ilave edilmek suretiyle
hazırlanacak karışımda bitümlü bağlayıcı olarak, TS 1081 EN 12591- “Bitümler ve Bitümlü
516
Bağlayıcılar -Kaplama Sınıfı Bitümler Özellikler” standardına uygun 40/60, 50/70 ve 70/100
penetrasyonlu bitüm; Tip-1, Tip-2, Tip-3 ve Tip-4 limitlerine uygun polimer modifiye bitüm
kullanılacaktır. Hangi bitümlü bağlayıcının hangi bölge ve yörede ve hangi tabakada kullanılacağı
hususu iklim koşullarına bağlı olarak İdare tarafından belirlenecektir.
Bitümlü bağlayıcılardan TS 115 EN 58/ 1996– “Bitümlü Bağlayıcılar- Numune Alma” standardına
Bitümlü malzemelere uygulanacak deneyler ve metotları ile limitleri Kısım 412 “Bitümlü
Bağlayıcılar” da verilmektedir.
G
Servis tankının ihtiva ettiği bitümlü bağlayıcının en az 3/4'ü, sirkülasyona veya karıştırma işlemine
İ AY
tabi tutulmadan kesinlikle kullanılmayacaktır. Karıştırma işlemi karışım homojen oluncaya kadar
devam edecektir.
407.03.02.01 Yapıştırıcı ve Astar Olarak Kullanılacak Bitümlü Malzemeler.
R ÖM
Astar malzemesi olarak TS-1083'e uygun MC-30, TS 1082'ye uygun SS-1, SS-1h, CSS-1, CSS-1h
malzemelerinden birisi kullanılacaktır.
Bİ N
Yapıştırıcı olarak, TS-1082 “Yol Üstyapılarında Kullanılan Asfalt Emülsiyonları” standardına
İM
uygun RS—1, RS—2 ve CRS—1 ve CRS—2 malzemelerinden birisi kullanılacaktır.
-
Yapıştırıcı ve astar malzemesi olarak kullanılacak bitümlü malzemelerden TS 115 EN 58/ 1996
TE .
Lİ A.Ş
“Bitümlü Bağlayıcılar-Numune Alma” standardına göre numune alınacak ve malzemenin

şartnamesine uygun olup olmadığı tespit edilecektir. Bitümlü malzemelere uygulanacak deneyler
ve metotları ile limitleri Kısım 412 ”Bitümlü Bağlayıcılar” da verilmektedir.
407.04 Karışımın Bileşimi ve İşyeri Karışım Formülü.

KA L
YO
407.04.01 Asfalt Betonunun Dizaynı.
İdare tarafından başka bir karışım dizayn yöntemi tayin edilmedikçe asfalt betonunun karışım
dizaynı TS-3720 “Bitümlü Kaplama Karışımlarının Hesap Esasları” standardına göre Marshall
TO
metodu kullanılarak yapılacaktır.
Asfalt betonu karışımların dizaynında; Tablo-407-6 da verilen dizayn kriterleri esas alınacaktır.
O
517
Tablo–407-6 Asfalt Betonu Dizayn Kriterleri
BİNDER AŞINMA
ÖZELLİKLER
min. maks. min. maks.
BRİKET YAPIMINDA UYGULANACAK
75 75
DARBE SAYISI
MARSHALL STABİLİTESİ, Kg. 750 — 900 —
G
BOŞLUK, % 4 6 3 5
ASFALTLA DOLU BOŞLUK, % 60 75 65 75
İ AY
AGREGALAR ARASI BOŞLUK, (VMA) % 13 — 14 —
AKMA, mm (10-2 inç) 2 (8) 4 (16) 2 (8) 4 (16)
R ÖM
FİLLER/BİTÜM ORANI — 1.4 — 1.5
BİTÜM (Ağırlıkça, 100’ e) 3.5 6.5 4.0 7.0
Bİ N
İM
Asfalt betonunda kullanılacak her tür mineral agrega ve bitümlü bağlayıcı için gereken tüm
-
deneyler laboratuar karışım dizaynı hazırlanmadan önce tamamlanmış olacaktır. Laboratuar
karışım dizaynının hazırlanması için temsili ve yeterli miktardaki agrega ve bitümlü bağlayıcı
TE .
Lİ A.Ş
numuneleri Bölge veya Merkez laboratuarına, karışım imalinin başlamasından en az 15 gün önce
teslim edilmiş olacaktır.
Karışım dizaynları İdarenin uygun bulması halinde işi yapan Müteahhit laboratuarında ya da özel
bir laboratuarda yapılabilecek ve hazırlanan dizayn İdare tarafından onaylandıktan sonra
KA L
kullanılabilecektir. Ancak karışım dizaynından kaynaklanan nedenlerden dolayı oluşan

YO
bozulmalardan Müteahhit firma sorumlu olacaktır.
Laboratuar karışım dizaynında ve asfalt betonu yapımında kullanılacak mineral agrega karışımının
granülometrisi binder tabakası için Tablo-407-1’ de, aşınma tabakası için Tablo-407-2’ de verilen
TO
gradasyon sınıflarına uygun olacaktır. Kullanılacak granülometri sınırları içindeki agrega karışımı,
kabadan inceye doğru muntazam bir derecelenme gösterecek ve herhangi bir elekte üst sınırda olan
bir malzeme bunu takip eden elekte alt sınırda seyretmeyecektir.
O
Laboratuar karışım dizaynı yazılı olarak bildirildikten sonra işyeri karışım formülüne esas
olacaktır.
Asfalt betonu imalinde kullanılan karışım; agreganın gradasyonu, bitümlü bağlayıcı ile
karıştırılmadan önce ve sonra, Tablo-407-7’ de verilen tolerans sınırları içinde kalacaktır. Ayrıca
bitüm miktarı da Tablo-407-7’ de belirtilen tolerans sınırları içinde kalacaktır. Tabloda verilen
tolerans değerleri laboratuvar deney sonuçları için verilmiş olup, imalat her durumda dizayn
değerlerine göre yapılacaktır.
Ancak üretimde herhangi bir nedenle; karışımın gradasyonu, alınan bütün önlemlere rağmen bu
izin verilen limitler dışında kalıyor ise veya agrega ocağından gelen değişiklikler dolayısı ile
karışımın özelliklerinde değişmeler olduğu saptanıyor ise, yeni bir laboratuar karışım dizaynı
yapılacaktır.
518
Malzeme Toleranslar
4.75 mm (No.4) ve daha büyük
±%4
eleklerden geçenler
2.00 mm (No.10) – 0.177 (No.80)
±%3
eleklerden geçenler
0.075 mm (No.200) eleği geçen ±%2
G
Bitümlü bağlayıcı ± % 0.3
İ AY
İşyeri karışım formülü, laboratuar karışım dizaynına göre plentte üretilen bitümlü sıcak karışımın
R ÖM
fiziksel özelliklerinin dizayn kriterlerine uygunluğunun tespiti ve sıkışma kontrolüne esas olacak
yoğunluğun tayinini kapsar. Her farklı karışım dizaynı için, imalatın başlangıcında İşyeri Karışım
Formülü hazırlanacaktır.
Bİ N
İM
Plentte laboratuar karışım dizaynına uygun olarak üretilen asfalt betonu karışımı ile şantiye
laboratuarında TS 3720'ye uygun olarak en az 6 Marshall briketi hazırlanacaktır. Bu Marshall
-
briketleri Tablo-407-6’ de belirtilen proje dizayn kriterlerini sağlayacaktır. Sağlamadığı takdirde
TE .
Kontrol Mühendisi karışım dizaynının yeniden yapılmasını isteyecektir.

Lİ A.Ş
İşyeri karışım yoğunluğu tayini için, en az 6 Marshall briketi yoğunluğunun ortalaması alınacaktır.
Her bir biriketin yoğunluğu ile ortalama yoğunluk arasında karşılaştırma yapılacak ve farkı 0.015
den fazla değerler atılacak, ikiden fazla atılmış değer olmaması sağlanacaktır. Geride kalan
değerlerin ortalaması işyeri karışım yoğunluğu olarak belirlenecektir. Bu yoğunluk değeri sıkışma
KA L
kontrolüne esas olacaktır. İşyeri karışım formülü sonucu bulunan yoğunluk değeri dizayn
YO
yoğunluk değerinin ± 0.020’ si olacaktır.
İşyeri karışım formülünde, laboratuar karışım dizaynı ile verilen gradasyon toleransları ve
TO
optimum bitüm geçerli olacaktır. Karışım bu değerlerden farklı ise, bu karışımla hazırlanan
briketler dikkate alınmayacaktır.

O
407.05.01 Genel.
Mineral agrega ve bitüm işyeri karışım formülüne göre; harman tipi karıştırma (batch tipi) prensibi
ile çalışan plentte karıştırılacaktır. Sürekli karıştırma veya tamburda karıştırma (drum mix tipi)
prensibi ile çalışan plentlerin kullanımı İdarenin yazılı izinine bağlı olacaktır. Plent işyeri karışım
formülüne uygun bitümlü karışım verecek nitelikte, işi belirlenen zamanda bitirecek kapasitede ve
gerekli kontrol aletleri ile teçhiz edilmiş olacaktır. Plentten çıkan karışım homojen olacak ve
içinde karışmamış hiçbir tane bulunmayacaktır. Karıştırma işleminden önce bitüm ve agrega
Tablo-407-8’ de belirtilen sıcaklıklara kadar ısıtılacaktır. Polimer modifiye bitüm kullanıldığında
sıcaklıklar Kısım 412 ”Bitümlü Bağlayıcı”da belirtildiği gibi olacaktır.
519
Tablo-407-8 Malzemelerin Karıştırma Sıcaklıkları
Bitüm Agrega
BİTÜMLÜ BAĞLAYICI
min. °C maks. °C min. °C maks. °C
40/60, 50/70 pen bitüm ile
145 160 150 165
70/100 pen bitüm ile
140 155 145 160
G
Agreganın sıcaklığı ile bitümün sıcaklığı arasındaki fark 15°C den fazla olmayacaktır.
İ AY
Plentten çıkan karışımın sıcaklığı; Tablo-407-9’da, Asfalt Betonu serim sıcaklıkları ise Tablo-407-
10’da belirtildiği gibi olacaktır. Karışımda Modifiye Bitüm kullanıldığı zaman imalat sıcaklıkları
Kısım 412 “Bitümlü Bağlayıcı” ‘de belirtildiği şekilde olacaktır.
R ÖM
Hava Sıcaklığı (Gölgede) Karışım Sıcaklığı

Bİ N
İM
5 — 15°C arası için minimum 155°C
-
15.1 — 30°C arası için minimum 145°C
TE .
30°C dan yukarısı için minimum 140°C

Lİ A.Ş
Tablo-407-10 Asfalt Betonu Serim Sıcaklıkları
Sıkıştırılmış Tabaka Kalınlığı

KA L
<50 mm 50-75 mm >75 mm

Yol Yüzeyi Sıcaklığı (0C) Minimum Serim Sıcaklığı (0C) (1)
YO
<5 (2) (2) (2)
5-9.9 (2) 141 135

TO
10-14.9 146 138 132

≥ 15 141 135 130
(1)Finişere boşaltma yapıldığı andaki sıcaklık. (2)Serim yapılmamalıdır.
O
Asfalt betonu yapımı genel olarak 01 Nisan - 30 Kasım tarihleri arasında yapılacak ve iş programı
bu tarihlere göre düzenlenecektir. Özellik gösteren yerlerde bu süre İdareden «Olur» alınarak
uzatılabilecek veya kısaltılabilecektir.
Hava sıcaklığı gölgede ve herhangi bir suni ısıdan uzakta 50C olduğu veya 50C' nin altına düşmeğe
başladığı zaman; yağmur veya kar yağıyor iken veya yolun üzerinde su, buz veya kar mevcut iken
bitümlü kaplama yapılmayacaktır.
520
407.05.02 Yolun Hazırlanması.
Daha önceden inşa edilmiş yol, asfalt betonu inşaatı başlamadan önce mutlaka kontrol edilecektir.
Kaplamanın yapılacağı satıh toz, pislik, kil parçacıkları ve diğer yabancı maddelerden tamamen
temizleninceye kadar döner süpürgeler veya diğer mekanik süpürgeler veya el süpürgeleri yardımı
ile süpürülerek, gerekirse yıkanarak temizlenecektir. Ayrıca yol yüzeyi trafiğe uzun süre açık
kalmış ve bu nedenle yüzeyi yeterli pürüzlülüğe sahip değil ise uygun makinalarla yüzey
pürüzlendirilecektir.
Yol bitümlü kaplamalı ise, yüzeyde hiçbir gevşek nokta bulunmayacaktır. Gevşek noktalar
sökülecek, serbest malzemeler temizlenerek dışarı atılacak, ve usulüne uygun olarak sıcak
G
karışımla onarılacaktır. Yol yüzeyindeki küçük, büyük bütün çukurlar usulüne uygun olarak
onarılacaktır, tümseklikler mutlaka giderilecektir.
İ AY
Yol yüzeyi granüler, plent-miks temel ise, yol bütünüyle plan, profil ve en kesitlere göre inşa
edilmiş olacak, bombe ve dever şartnamelere uygun olacaktır. Satıhta gevşek ve serbest malzeme
bulunmayacak, süpürme ameliyesine temel tabakasındaki kaba agrega danelerinin sathı ortaya
R ÖM
çıkıncaya kadar devam edilecektir. Üstyapı kalınlıkları tam olarak uygulanmış olacak ve
şartnamelerle istenen yoğunluk ve sıkışmayı sağlayacaktır. Satıhta kil, organik madde ve nebati
toprak bulunmayacak, mevcut ise kazınarak atılacaktır. Yukarıdaki şartlara uymayan temeller
üzerine asfalt betonu inşa edilmeyecektir.
Bİ N
İM
Yol yüzeyi çimentolu karışım ise, yol tümüyle plan, profil ve en kesitlere uygun olarak inşa
-
edilecektir. Bombe ve dever şartnamelerle belirtilen ölçüler içerisinde olacaktır. Satıhta gevşek ve
serbest malzeme bulunmayacak, kil, nebati toprak ve diğer yabancı maddeler varsa kazınarak
TE .
Lİ A.Ş
atılacaktır. Satıhtaki kırılmalar, çatlaklar, ayrılmalar, derzler ve derz dolgu malzemeleri usulüne
uygun olarak onarılacaktır.
407.05.03 Bitümlü Malzemenin Hazırlanması.

KA L
İşyerinde, 407.03.02.01’ de verilen şartlara uyan en az 240 ton bitümlü malzeme bulundurulacak
YO
ve işyeri bitümlü malzemeyi pompaj devresine kadar ısıtabilecek ve muhafaza edebilecek tertibatla
donatılmış olacaktır. Isıtma tertibatı yağlı sistem olacak ve her zaman çalışabilecek, ısıtmayı
homojen yapabilecek kapasite ve özellikte olacaktır. Bitümlü malzeme tankları, bitümlü
malzemeye su, kil ve diğer yabancı maddelerin girmesini önleyecek şekilde olacaktır. Karıştırma
TO
işleminden önce bitüm 407.05.01’ de belirtilen sıcaklıklara kadar ısıtılacaktır.
407.05.04 Mineral Agreganın Hazırlanması.

O
407.03.01’ de belirtilen şartlara uygun olarak hazırlanan agregalar plente yakın ve ayrı ayrı tane
grupları halinde depo edilecektir. Tane gruplarının birbirine karışması mutlaka önlenecek, her tane
grubunun üzerine boyutlarını belirten levhalar konacaktır. Agrega depolarına kil, toprak ve diğer
bütün zararlı maddelerin karışması önlenecektir. Agrega depolaması segregasyona sebebiyet
vermeyecek şekilde olacaktır.
Plentin soğuk besleme depolarındaki malzemenin aşırı rutubetli olmaması sağlanacaktır. İşyeri
karışım formülüne esas olan her tane grubu malzeme ayrı ayrı soğuk besleme silolarına
konulacaktır. Soğuk besleme siloları, işyeri karışım formülünde seçilmiş granülometriyi veren
oranlara göre, agreganın kurutucuya geçmesini sağlayacak şekilde ayarlanacaktır. Agregalar
kurutucuda, karıştırıcıya geldiklerinde 407.05.01’ de belirtilen karıştırma sıcaklığını sağlayacak
biçimde kurutulacak, kurutulmuş agregadaki nem oranı % 0.5 den fazla olmayacaktır.
521
Eleme ve sıcak silo sistemi olan plentlerde, agrega en az dört tane grubu halinde elenerek sıcak
silolara nakledilecektir. Her gün sıcak silolardan numune alınarak gradasyon ve sıcak silo oranları
kontrol edilecektir.
407.05.05 Karıştırma.
Agrega doğru ve hassas bir biçimde tartılıp, işyeri karışım formülünde verilen granülometriyi
sağlayacak, miktarlarda karıştırıcıya nakledilecektir. Bitüm dizaynda belirtilen miktara uygun
olarak ilave edilecektir.
Plentte karıştırma süresi, agrega tanelerinin tam ve üniform bir biçimde bitümle sarılmış olması ve
G
homojen bir karışım elde edilmesi koşulu ile, plentin ve kullanılan agreganın tipine bağlı olarak
Kontrol Mühendisi tarafından tayin edilecektir.
İ AY
İşyeri karışım formülüne göre hazırlanmış karışımın fiziksel özelliklerini tayin etmek amacı ile
plentten çıkan üretime ait karışımdan günde en az iki kez numune alınacak ve bu numunelerle
bekletilmeksizin şantiye laboratuarında en az üçer adet Marshall briketi hazırlanacaktır. Bu
R ÖM
briketler fiziksel özellikler yönünden Tablo-407-6’ da belirtilen dizayn kriterlerini sağlayacaktır.
Agreganın ve bitümlü bağlayıcının aşırı ısıtılmasına, fazla ısıtılmış ve yanmış karışımların yola
serilmesine kesinlikle izin verilmeyecektir.
Bİ N
İM
407.05.06 Bitümlü Astar Malzemesinin Uygulanması.
-
Granüler Temel ve Plent-miks Temellerin seriminden kısa bir süre sonra Asfalt Betonu tabakaları
TE .
Lİ A.Ş
inşa edilecekse, temeller üzerine astar tabakası uygulaması yapılmayacaktır. Temellerin uzun süre
açık kalacağı ve bu süre içerisinde yağış beklenmesi, temellerin trafiğe açılması sözkonusu olduğu
ve temeller üzerine gelecek sıcak karışım tabakalarının toplam kalınlığının 10 cm den az olduğu
durumlarda; granüler temel, plentmiks temel ve projede gösterilen diğer hallerde 407.03.02.01’ de
verilen özelliklere uygun bitümlü astar malzemesi uygulanacaktır. Astar malzemesi uygulanmadan
KA L
önce yolun yüzeyi 407.05.02’ de belirtildiği şekilde hazırlanacaktır. Yol yüzeyinin temizlenmesi
YO
serme genişliğinden yarım metre fazla yapılacaktır. Yol yüzeyi kuru olacak, granüler, plent-miks
temellerde yüzeyden itibaren 3 cm’ lik kısımda rutubet % 2 den fazla olmayacaktır.
Hava sıcaklığının 50 C dan aşağı olduğu, satıhta aşırı rutubet bulunduğu, genelde hava şartlarının
TO
uygun olmadığı durumlarda astar tabakasının uygulaması yapılmayacaktır. Astar malzemesi,

homojen bir püskürtme sağlayacak distribütörle gün ışığında yapılacak ve metrekareye 0,5-2,5 litre
arasında malzeme atılması sağlanacaktır. Bitümlü malzemenin ne kadar verileceği, yol yüzeyinin
O
durumuna göre Kontrol Mühendisi tarafından kesin olarak belirlenecek ve metrekareye düşen astar
malzemesinin Kontrol Mühendisinin verdiği miktara uyup uymadığı yapılacak deney ile
belirlenecektir. Kullanılan astar malzemesinin püskürtme sıcaklıkları Tablo-407-11’de belirtildiği
gibi olacaktır.
Astar Malzemesi Püskürtme Sıcaklıkları

MC—30 30°C — 50°C
Bitüm Emülsiyonu 20 °C — 70°C
522
Yol sathının düzgün olması nedeni ile oluşabilecek fazla bitümlü malzemeler el süpürgeleri ile
temizlenecektir. Astar malzemesi püskürtüldükten sonra bitümlü malzemenin kür ve penetre
edebilmesi için en az 24 saat, üzerine yeni bir bitümlü kaplama serilmeyecek, mümkün olduğu
takdirde yol trafiğe kapatılacaktır. Aksi taktirde kür süresince trafik hızı 30 km/saat olarak
sınırlandırılacaktır. Astarlanmış yüzeyde bozulmalar olursa, üzerine bitümlü kaplama yapılmadan
önce bu kısımlar onarılacaktır.
Astar malzemesi olarak bitüm emülsiyonu kullanıldığında emülsiyonun uygulanmasını ve

püskürtülebilme özelliğini iyileştirmek için ağırlıkça % 50 ye kadar su ilave edilebilir.
407.05.07 Bitümlü Yapıştırıcı Malzemesinin Uygulanması.
G
Beton yol ve beton köprüler üzerine; önceden astarlanmış fakat çok tozlu ve astarın soyulduğu
İ AY
yüzeyler üzerine; önceden mevcut (eski) fakat pürüzsüz veya bitümü az bitümlü kaplamalar
üzerine; tabaka kalınlığı 40 mm ye kadar ince bir kaplama yapılacak yüzeylere; dik eğim, keskin
kurp ve trafik ışıklı şehir içi kavşakları gibi yüksek kayma gerilmelerinin oluşabileceği yerlerde
asfalt betonu kaplama yapıldığında yüzeye yapıştırıcı malzeme uygulanacaktır.
R ÖM
Bitümlü tabakalar birbiri ardı sıra inşa ediliyor ise, yeni bir bitümlü kaplama üzerine asfalt betonu
serilmeden önce yapıştırıcı malzeme uygulanıp uygulanmayacağına yüzeyin durumuna göre
Kontrol Mühendisi karar verecektir. Yapıştırıcı malzeme 407.03.02.01’ de belirtilen özelliklere
Bİ N
uygun olacaktır.
İM
-
Yapıştırıcı malzeme uygulanmadan önce yolun yüzeyi; 407.05.02’ de belirtildiği şekilde
hazırlanacaktır. Yol yüzeyinin temizlenmesi, serme genişliğinden yarım metre fazla yapılacaktır.
TE .
Lİ A.Ş
Yapıştırıcı, hangi araç ve gereçle serilirse serilsin, malzeme yüzeye düzgün ve homojen bir şekilde
ve 0.15-0.50 litre/m2 olacak miktarda uygulanacaktır. Yüzeyin durumuna göre uygulanacak
yapıştırıcı malzemenin kesin miktarı Kontrol Mühendisi tarafından saptanacaktır. Yola dökülen
malzemenin bu saptanan miktara uyup uymadığı arazide ölçülecektir.
KA L
YO
Bitümlü bağlayıcının düzgün olmayan yüzey dolayısı ile göllenmesine, fazla püskürtme veya
püskürtme yapılırken meydana gelebilecek akma ve damlamalar dolayısı ile bazı yerlerde aşırı
bitümlü malzeme birikmesine izin verilmeyecektir. Böyle yerler kazınarak temizlenecektir.
Yapıştırma tabakasının günlük uygulaması, aynı gün yapılacağı planlanan bitümlü kaplama alanı
TO
kadar olacaktır.
Yapıştırıcı malzeme olarak bitüm emülsiyonu kullanıldığında emülsiyonun uygulanmasını ve

O
püskürtülebilme özelliğini iyileştirmek için ağırlıkça % 50 ye kadar su ilave edilebilir. Yapıştırıcı

olarak kullanılacak bitümlü malzemelerin püskürtme sıcaklıkları Tablo-407-12’de belirtildiği gibi
olacaktır.
Bitümlü Malzeme Püskürtme Sıcaklıkları (°C)

RS1 20 — 60
RS2 50 — 85
CRS1 50 — 85
CRS2 60 — 85
523
Yapıştırma tabakası olarak bitüm emülsiyonu kullanıldığında suyun buharlaşması için bitümlü
tabaka serilmeden önce yeterli süre geçmelidir. Yapıştırma tabakasının yüzeyinden bitümlü sıcak
karışım serilmeden önce trafik geçmesine izin verilmeyecektir.
407.06 Karışımın Taşınması.
Asfalt betonu karışımının taşınmasında kullanılan araçlar temiz, muhafazalı, damper şasesi düz ve
madeni olacaktır. Karışımın nakli yapılmadan önce araçların damper şaseleri yapışmayı önleyecek
ince bir yağla yağlanacak veya tabana uygun bir malzeme konulacaktır. Kullanılacak yağlama
maddesi karışımı ayrıştırmayacağı gibi herhangi fiziksel ve kimyasal etkisi de olmayacaktır.
Karışımın araçlara doldurulması ve nakli sırasında segregasyon olmaması için özen gösterilecektir.
G
Karışım naklinde kullanılan araçlar brandalı örtü tertibatına sahip olacaktır.
Eğer Kontrol Mühendisi tarafından ışıklandırma yeterli görülmezse gece çalışması yapılmayacak
İ AY
ve karışım işyerine ancak gün ışığında serilip sıkıştırılabilecek miktarda sevk edilecektir.
407.07 Karışımın Serilmesi.
R ÖM
Karışımın serileceği yüzeyin durumu 407.05.02’ de belirtildiği şekilde hazırlanmış olacaktır.
Serme işlemi finişerlerle; yolun plan, profil ve en kesitlerine uygun olacak şekilde yapılacaktır.
Serme işlemi mümkün olduğu kadar sürekli olacak ve serim sırasında sericinin hızı sabit
Bİ N
tutulacaktır. Yeterli sayıda tecrübeli kürekçi, tırmıkçı vb personel, finişeri takip ederek kaplama
İM
yüzeyinde istenilen özelliklerin temininde yardımcı olacaktır. Finişerin doldurma teknesinin yan
-
kapakları açılır kapanır tipte olacak ve malzeme segregasyona uğramadan serilecektir. Makine ile
serilmesi mümkün olmayan yerlerde malzeme elle serilebilecektir. Ancak, bu sırada düzgün ve
TE .
Lİ A.Ş
kaliteli işçilik ile sıkıştırılmış haldeki kaplamanın kot, eğim ve düzgünlük bakımından şartname ve
projesi sağlanmış olacaktır. Serilen karışım işyeri formülünde verilen kompozisyona uygun olacak,
bu durum her gün en az iki kez serim sırasında finişerin arkasından temsili numuneler alınarak
saptanacaktır. Bu amaçla numunelere ASTM D—2172 (AASHTO T—164) “Bitümlü Kaplama
Karışımlarında Bitüm Miktarı Tayini (Ekstraksiyon)” ve AASHTO T — 30 “Ekstrakte Edilmiş
KA L
Agreganın Gradasyonunun Tayini” deneyleri uygulanacaktır.

YO
Karışım, kaplama genişliğinde serilecekse, kot ve eğimlerin doğru belirlenmesi için bütün binder
ve aşınma tabakaları gerili çelik tel sistemi (offset hattı) veya en az 12 m boyunda olan yürüyen
referans sistemi ile serilecektir.
TO
Kaplama çok şeritli olarak inşa ediliyorsa, bütün binder ve aşınma tabakalarının ilk şeridi gerili
çelik tel sistemi veya en az 12 m boyunda olan yürüyen referans sistemi ile serilecektir. Diğer
O
şeritler ise Kontrol Mühendisinin uygun görmesi ile yürüyen referans sistemi veya duyargalı papuç
sistemi ile serilebilir.
Takviye tabakası olarak serilecek tek tabaka asfalt betonu kaplaması gerili çelik tel sistemi ile
serilecektir.
Gerili çelik tel sisteminde, çelik tel tespit kazıkları her 5 metrede bir yerleştirilecek ve yolun
kenarına en az 200 metre uzunlukta tanzim edilecektir. Duyargalı papuç veya ızgara papuç
yürürken atlama yapmayacaktır.
İhaleli işlerde gerili çelik tel sistemi (offset hattı) Müteahhit tarafından tanzim edilecektir.
Müteahhit tarafından kurulan referans sistemi Kontrol Mühendisi tarafından uygun görüldüğünde
serme işlemine başlanacaktır.
524
Bir defada serilip sıkıştırılmış tabakanın kalınlığı, karışımın içindeki en büyük tane boyutunun 1.5
katından az, 3 katından fazla olmayacaktır.
Trafik durumunun uygun olması halinde karışım birden fazla finişer kullanılarak tüm platform
genişliğince boyuna ek yeri bırakılmadan serilecektir.
Birden fazla tabaka serilmesi halinde boyuna ek yerleri çakışmayacak ve şaşırtmalı olacaktır. Son
tabakada boyuna ek yeri yol eksenine oturacaktır.
Yatay kurplarda serim işlemine kurbun içinden en düşük kot’undan başlanacak, diğer şeritler
kurbun dışına doğru yüksek kot’a doğru devam edecektir.
G
İ AY
Belirlenmiş arazi sıkışmasını elde edebilecek silindiraj yöntemini tesis etmek amacı ile her bir
tabakanın yapımının başlangıcında, işyeri karışım formülüne uygun, en az 400 m2 ve projede
verilen kalınlıkta deneme kesimi inşa edilecektir.
R ÖM
Deneme kesiminin inşa edileceği yer Kontrol Mühendisi tarafından seçilecek ve yapımı Kontrol
Mühendisi tarafından yönetilecektir. Eğer şartnamede verilen değerlere uygun sonuç alınmışsa
deneme kesimi yerinde kalacak ve bütün işin bir parçası olacaktır.
Bİ N
İM
Deneme kesiminde sıkıştırmaya, karışım serildikten sonra 407.09.01’ de belirtilen sıkıştırma
-
usullerine uygun olarak ve işyeri karışım formülünde verilen işyeri karışım yoğunluğunun en az
% 98' i elde edilinceye kadar devam edilecektir.
TE .
Lİ A.Ş
Yoğunluklar Kontrol Mühendisi tarafından gelişigüzel seçilmiş en az üç noktadan ikişer (2) adet,
10-15 cm çapında karot numuneleri alınarak tayin edilecektir.
Karot numunelerinin ortalama yoğunluğu, işyeri karışım yoğunluğunun % 98’ inden aşağı
KA L
olmayacaktır.
YO
TO
Yoğunluk tayini Kontrol Mühendisinin onayı ile yukarıda belirtilen yönteme ilaveten ASTM D-
O
2950 “Nükleer Cihazla Bitümlü Kaplamada Yerinde Yoğunluk Tayini” ne uygun olarak nükleer
cihazla tayin edilebilir. Ancak, nükleer cihazla bulunan yoğunlukların sonuçları; karot numuneleri
ile kalibrasyonu yapılacak ve karot sonuçları esas alınacaktır.
Eğer uygulanan sıkışma yöntemi ile istenilen arazi yoğunluğu elde edilememiş ise, sıkışma
yöntemi ayarlanarak yeniden deneme kesimi yapılacak ve uygun sonuçlar elde edilinceye kadar
devam edilecektir.
İstenilen sıkışmayı veren silindiraj yöntemi ve makineler kaplama yapımında aynen

uygulanacaktır.
Laboratuar karışım dizaynında değişiklik yapıldığında Kontrol Mühendisi yeni deneme kesimi
yapımını isteyecektir.
525
407.09 Karışımın Sıkıştırılması.
407.09.01 Genel.
Karışım yola serildikten hemen sonra sıkıştırma işlemine başlanacaktır. Silindiraja başlandığında
karışımın sıcaklığı 130°C’ nin altında olmayacak ve karışımın sıcaklığı 80°C’ nin altına düşmeden
sıkıştırma işlemi tamamlanmış olacaktır.
Sıkıştırma işleminde statik ağırlığı 8-12 ton arasında demir bandajlı silindirler ile lastik basıncı
ayarlanabilen kendinden yürür lastik tekerlekli silindirler kullanılacaktır.
Sıkıştırma işleminde 6-10 tonluk demir bandajlı vibrasyonlu silindirler de kullanılabilecektir.
G
Aşınma tabakasında Kontrol Mühendisinin izni ile ihtiyaç duyulması halinde 6-10 tonluk demir
İ AY
bandajlı vibrasyonlu silindirler kullanılabilecektir.
Günlük 600 ton’a kadar olan sermelerde bir demir bandajlı silindir ile bir lastik basıncı
ayarlanabilen kendinden yürür lastik tekerlekli silindir kullanılacaktır.
R ÖM
Günlük 600 ton’ dan fazla sermelerde her 400 ton için bir demir bandajlı silindir ilave edilecektir.
Plentin hazırladığı karışımı sıkıştırmaya yetecek sayıda silindir temin edilecektir.
Bİ N
Karışım serildikten sonra varsa önce enine ve boyuna ek yerleri silindirlenecektir. Silindiraja
İM
kaplamanın kenarından başlanacak ve ortaya doğru devam edilecektir.
-
Silindiraj sonunda yol yüzeyinde taş kırılmaları, kaymalar, çatlamalar ve yırtılmalar olmayacaktır.
TE .
Lİ A.Ş
Karışımın sıkıştırılması işlemi aşağıda tarif edilen üç safhada tamamlanacaktır. Bu safhalardaki

sıkıştırma metotları deneme kesiminde kontrol edildikten sonra, esas sıkıştırma metodu deneme
kesiminde elde edilen sonuçlara göre tespit edilecektir.
KA L
407.09.01.01 İlk Silindiraj (Tespit Silindirajı).

YO
Karışımın yola serilmesini takiben beklemeksizin ilk silindiraj yapılacaktır. İlk silindiraj statik
ağırlıklı demir bandajlı silindirlerle yapılacak ve bir noktadan en az iki geçiş olacak şekilde
uygulanacaktır. Silindiraj sırasında karışımın ötelenmesine engel olunacaktır. Gerektiğinde ilk
TO
silindirajda lastik iç basıncı ayarlanabilen kendinden hareketli lastik tekerlekli silindirler de

kullanılabilecektir.
O
407.09.01.02 Ara Silindiraj.
İlk silindirajı takiben demir bandajlı, lastik basıncı ayarlanabilen kendinden hareketli lastik
tekerlekli veya vibrasyonlu silindirlerle yapılacaktır. Bir noktadan en az iki geçiş olacak şekilde
uygulanacaktır. Bu silindirajda malzemenin ötelenmesinden dolayı oluşacak ondülasyona, tekerlek
izlerine engel olunacak ve silindirlerin kompozisyonu buna göre tespit edilecektir.
407.09.01.03 Son Silindiraj.
Demir bandajlı veya lastik basıncı ayarlanabilen kendinden hareketli silindirlerle yapılacaktır. Bir
noktadan en az iki geçiş olacak şekilde uygulanacaktır. Son silindiraj tamamlandığında yüzeyde
tekerlek izleri ve kılcal çatlaklar bulunmayacaktır.
526
407.09.02 Silindiraj Esasları.
Karışım serildikten sonra silindiraj aşağıda belirtildiği şekilde yapılacaktır. Silindiraj sırasında
silindirlerin hızları maksimum 5 km/saat olacaktır.
A. Birinci şeritte:
1. Varsa önce enine ek yerleri silindirlenecektir.
2. Serilen şeridin düşük kenarından silindirlemeye başlanacak ve her geçişte bir önceki iz’e en
fazla 15 cm bindirme yapılarak yüksek kenara doğru devam edilecektir.
3. İlk silindirajda 1, 2 deki sıra, ara ve son silindirajda ise 2. maddedeki sıra uygulanacaktır.
4. Yatay kurplarda silindiraja kurbun içinden başlanacak ve dışına doğru devam edilecektir.
G
B. İkinci şeritte:
İ AY
1. Varsa önce enine ek yeri silindirlenecektir.
2. Boyuna ek yeri silindirlenecektir.
3. Serilen şeridin düşük kenarından başlanarak her geçişte bir önceki iz’e en fazla 15 cm bindirme
yapılarak yüksek kenara kadar silindiraja devam edilecektir.
R ÖM
4. İlk silindirajda 1,2,3. deki sıra, ara ve son silindirajda ise 3. maddedeki sıra uygulanacaktır.
407.09.03 Silindirajda Dikkat Edilecek Hususlar.

Bİ N
İM
Şeritlerin kenarlarının silindirlenmesinde tekerlerin en az 10 cm dışarı taşması temin edilecektir,
-
Silindirleme sırasında ani duruş ve kalkışlar yapılmayacaktır. Silindirleme süresinde silindirlerin
taze karışım üzerinde bekletilmelerine ve manevra yapmalarına izin verilmeyecektir. Silindirleme
TE .
Lİ A.Ş
süresince silindirlere zik zak hareketler yaptırılmayacaktır. Silindirlerin tekerleri karışımın

yapışmasını önlemek için yeterli miktarda su ile ıslatılacaktır. Sudan başka bir sıvı
kullanılmayacaktır. Silindiraj sonunda yol yüzeyinde renk farkı, taş kırılmaları ve teker izleri
bulunmayacaktır.
KA L
Silindirlerle sıkıştırılamayan yerler en az 10 kg ağırlığındaki el tokmakları veya kompaktörler ile

YO
407.09.04 Ek Yerlerinin Yapılması.

TO
Boyuna ve enine ek yerleri silindirajdan sonra belli olmayacak şekilde inşa edilecektir.
Günlük çalışma sonunda tek şerit halinde serilmiş kısım bırakılmayacaktır. İkinci şerit serilmeden
O
önce birinci şeridin boyuna ve enine kenarları kontrol edilecek, kenarların dik olması ve tabaka
kalınlığının projede belirtilen kalınlıkta olması sağlanacaktır. Bu amaçla enine ek yerlerinde
sıkışmış tabaka kalınlığı kadar tahta lata konulması veya bitümlü sıcak karışım ile rampa
yapılması durumunda kesim hattının proje tabaka kalınlığını sağlayacak şekilde belirlenmesi
gereklidir.
Boyuna ve enine kenarlarda 3 metre içinde, bir doğru çizgiye göre 2.5 cm’ den fazla
dalgalanmalara müsaade edilmeyecektir.
İkinci şerit serilirken birinci şeride yapılacak bindirme 5 cm’ den fazla olmayacaktır. Bindirme
sonucu fazla karışım yeni şeridin üzerine düzgün bir şekilde gelberi ile çekilecektir. İkinci şerit
serilirken birinci şeridin dik kenarı yapıştırıcı ile tıla edilecektir. Karışımda Modifiye bitüm
kullanıldığı durumlarda boyuna ve enine ek yerlerinin kesitlerine, daha iyi aderans sağlamak için
527
uygun yapıştırıcı sürülecektir. Gerektiğinde boyuna ve enine ek yerlerinin daha iyi yapılması için
yan satıh ısıtma tertibatı sericiye takılarak yerleştirme yüzeyi ısıtılacaktır.
Ek yerlerinin yapılmasında kalifiye işçi kullanılacak ve ek yerlerinin geçirimsiz, düzgün ve

pürüzsüz olması temin edilecektir.
Kontrol Mühendisinin gerekli görmesi halinde Asfalt Betonu Aşınma tabakasının boyuna ve enine
ek yerleri tamamlandıktan sonra daha iyi aderans sağlamak için ek yerleri üzerine 7 – 10 cm
genişliğinde Kısım 415 ‘e uygun malzeme sürülecektir.
407.10 Sıkışmış Kaplamanın Kontrolü.
G
407.10.01 Yoldaki Sıkışma Kontrolü.
İ AY
Yola serilip sıkıştırılmış kaplamanın yoğunluğu Kontrol Mühendisi tarafından belirlenen yerlerden
alınacak karot numuneleri ile tayin edilecektir. Numuneler; üretimin her 250 ton’undan en az bir
çift veya birbiri ile bağlantısız olarak inşa edilmiş daha kısa kesimlerde ise her bir kesim için her
R ÖM
gün en az bir çift olarak alınacaktır.
Bir günlük imalattan alınmış 10-15 cm çapındaki karot numunelerinin ortalama yoğunluğu işyeri
karışım yoğunluğunun % 98’ inden aşağı olmayacaktır. Ayrıca, ortalamaya giren karotlar arasında
Bİ N
binder tabakası için işyeri karışım yoğunluğunun % 96’ sından düşük, aşınma tabakası için % 97’
İM
sinden düşük hiç bir değer bulunmayacaktır. Bu sıkışma değerlerinin sağlanamaması durumunda
-
nedenleri araştırılacaktır. Sıkışmanın yetersiz olduğunun belirlenmesi durumunda bu kesimler
gerekirse sökülüp yeniden yapılacaktır. Ayrıca yolun hiç bir kesiminde % 100’den daha fazla
TE .
Lİ A.Ş
sıkışma bulunmayacaktır.
KA L
YO
Karot numuneleri aynı zamanda kaplamanın kalınlık tayini için de kullanılacaktır. Ortalamaya
giren karot numunelerinin kalınlığı binder ve aşınma tabakası için projede verilen kalınlığın (h) ±
0.1 toleransı içinde olacaktır, Ancak, her durumda, bir günlük imalattan alınmış karotların
TO
ortalama kalınlığı en az projede verilen kalınlık (h) kadar olacaktır. Asfalt betonun sıkışma ve
kalınlık kriterleri Tablo-407-13’ de belirtilmektedir.
O
Binder Aşınma
Özellikler
Tabakası Tabakası
Sıkışma, işyeri karışım yoğunluğunun %’ si
-tek değer olarak 96 97
-ortalama değer olarak 98 98
Sıkışmış tabakanın hava boşluğu,
7 6
ortalama % maks.
Sıkışmış tabakanın kalınlık (h) toleransları
-tek değer olarak ± 0.1 h ± 0.1 h
-ortalama değer olarak h — h+0,1h h — h+0,1h
528
407.10.02 Yüzey Düzgünlüğü.
Yüzey düzgünlüğü iki yöntemle kontrol edilecektir.
Mastarla kontrol,
Profilometre ile kontol.
Kaplama yüzeyinin düzgünlüğünün kontrolü Mastarla mutlaka yapılacak, ancak İdarenin istemesi
halinde Profilometre ile de ayrıca ölçüm yapılıp değerlendirilecektir.
G
407.10.02.01 Yüzey Düzgünlüğünün Mastarla Kontrol Edilmesi.
İ AY
Karışım serilip sıkıştırıldıktan sonra yol plan, profil ve en kesitlere uyacaktır. Yol yüzeyinde renk
farkı, çatlamalar, çökmeler, tümsekler ve teker izleri bulunmayacaktır.
Bitmiş kaplamanın yüzey düzgünlüğünün enine ve boyuna kontrolü deforme olmayacak nitelikte 4
R ÖM
metrelik mastar ile yapılacaktır. Yolun boyuna kontrolü için, mastar yol eksenine paralel olarak ve
yüzeyin genişliği boyunca aralıklarla yol yüzeyine konulduğunda binder ve aşınma tabakaları için
mastarın yola temas eden herhangi iki noktası arasındaki bölümde mastarla yol yüzeyi arasındaki
açıklık 5 mm den fazla olmayacaktır. Bitmiş kaplamanın enine kontrolünde, yol eksenine dik
Bİ N
olarak konulacak mastar ile bulunacak açıklık binder ve aşınma tabakaları için 5 mm den fazla
İM
olmayacaktır. Bu ölçümler her 250 m’lik kesimlerde en az 10 noktada ve farklı şeritlerde
-
yapılacaktır. Bitmiş kaplamanın, herhangi bir noktası ile tabakanın proje kotu arasında ± 10 mm’
den fazla kot farkı olmayacaktır.
TE .
Lİ A.Ş
407.10.02.02 Yüzey Düzgünlüğünün Profilometre ile Kontrol Edilmesi.
Ölçümler bütün yol boyunca ve profilometrenin her trafik şeridini ortalayarak ilerlemesiyle alınır.
Altgeçit, üstgeçit, menfez, köprü vb yerlerden alınan ölçümler IRI hesaplanmasında değerlendirme
KA L
dışı tutulur. Bu gibi değerlendirmeye alınmayan kısımların düzgünlük kontrolü 407.10.02.01’ e

YO
uygun olarak Mastarla yapılır.
Yol IRI değerlerine göre homojen kesimlere ayrılır ve belirlenen IRI değerleri her kilometre için
1.8 metreden büyükse, bu kısımlar bozuk kısım olarak değerlendirilecek ve bu kısımların
TO
kaplaması yeniden yapılacaktır.
407.11 Yolun Trafiğe Açılması.

O
Serme ve sıkıştırma süresince yolun serme yapılan şeridi trafiğe kapalı tutulacaktır. Son
silindirajdan sonra serilen tabaka çevre sıcaklığına erişinceye kadar üzerinden trafik
geçirilmeyecektir.
407.12 Kalite Kontrol Deneyleri.
Asfalt Betonu (Binder-Aşınma)’ nın yapımı sırasında kullanılan malzemeleri, imalatı ve

oluşturulan tabakaları kontrol etmek amacıyla belirli aralıklarla yapılması gereken Kalite Kontrol
Deneyleri, minimum deney sayıları ve sıklığı aşağıda Tablo-407-14’ de verilmektedir.
529
DENEY
AMACI DENEY ADI DENEY SIKLIĞI
STANDARDI
Kaba ve orta agrega
Dizayn için Elek Analizi için 200 m3 ’de bir,
agrega üretilmesi (Yaş metod) İnce agrega için ASTM C-136, C-117
100 m3 ’de bir.
Konkasörde agrega Elek Analizi
min. 400 m3’de bir ASTM C-136, C-117
G
üretiminin kontrolü (Yaş metod)
Sıcak silo Elek Analizi
min. günde bir kez ASTM C-136, C-117
İ AY
gradasyon kontrolü (Yaş metod)
Bitüm yüzdesi,
Karışımın fiziksel Briket hazırlama, AASHTO T-164, T-30
özelliklerinin Briket özgül ağırlığı, min. günde iki kez ASTM D-1559
R ÖM
kontrolü Stabilite,Akma ve ASTM D-2726
Segregasyon olup Bitüm %’si ve AASHTO T-164
min. günde iki kez
olmadığının tespiti Gradasyon AASHTO T-30
Bİ N
İM
Tabakanın Sıkışma Karot alımı, karot min. her 250 t’dan bir
ASTM D-2726
ve Kalınlık kontrolü özgül ağırlığı tayini çift
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O
530
Y G
A
R ÖM KARAYOLU
Bİ N
İ
İM TEKNİK
-
ŞARTNAMESİ
TE .
Lİ A.Ş
2013
KA L
YO

TO

O
aktarılamaz.

KISIM 406 KISIM 407
406.12 Kalite Kontrol Deneyleri 407. ASFALT BETONU BİNDER VE AŞINMA TABAKALARI
Bitümlü temelin yapımı sırasında kullanılan malzemeleri, imalatı ve oluşturulan tabakayı kontrol etmek 407.01 Tanım
amacıyla belirli aralıklarla yapılması gereken kalite kontrol deneyleri, minimum deney sayıları ve sıklığı
Tablo-406-13’de verilmektedir. Bu kısım, kırılmış ve elenmiş kaba agrega, ince agrega ve mineral fillerin belli gradasyon limitleri arasında
işyeri karışım formülü esaslarına uygun olarak bitümlü bağlayıcı ile bir plentte karıştırılarak yeterli temeller
Tablo-406-13 Kalite Kontrol Deneyleri veya diğer bitümlü kaplamalar ile beton kaplamalar üzerine bir veya birden fazla tabakalar halinde sıcak
olarak ve projesinde belirtilen plan, profil ve enkesitlere uygun olarak asfalt betonu kaplama yapılmasından
G
Amacı Deney Adı Deney Sıklığı Deney Standardı
bahseder.
Kaba ve orta agrega
İ AY
Dizayn için Elek Analizi için 300 m3 ’de bir, 407.02 Kapsam
ASTM C 136, C 117
Agrega Üretilmesi (Yaş metot) İnce agrega için
(TS EN 933-1)
100 m3 ’de bir Asfalt betonu genel anlamı ile Aşınma Tabakasını, Binder Tabakasını veya bunların her ikisini birden kapsar.
Konkasörde Agrega Elek Analizi ASTM C 136, C 117 Asfalt betonu karışımına giren kaba agrega, ince agrega ve mineral filler ile bitümlü malzemede aranan
Min. 500 m3’de bir
R ÖM
Üretiminin Kontrolü (Yaş metot) (TS EN 933-1)
özellikler, gradasyon limitleri, işyeri karışım formülünün esasları, inşa metodu, arazi ve laboratuvar kontrolleri
Sıcak Silo Elek Analizi ASTM C 136, C 117 ve diğer şartlar bu şartnamede belirtilen esaslara uygun olacaktır.
Min. günde 1 kez
Gradasyon Kontrolü (Yaş metot) (TS EN 933-1)
407.03 Malzemeler
Bitüm yüzdesi,
AASHTO T 164, T 30
Bİ N
Karışımın Fiziksel Briket hazırlama, 407.03.01 Mineral Agrega ve Genel Özellikleri
ASTM D 1559
Özelliklerinin Briket özgül ağırlığı, Min. günde 2 kez
İM
ASTM D 2726
Kontrolü Stabilite,Akma ve Agrega kırmataş, kırılmış çakıl veya bunların karışımından ibaret olacaktır. Karışım içindeki kırmataş veya
(TS EN 12697-1/2/6//8/30/34)
-
kırma çakıl temiz, sert, sağlam ve dayanıklı danelerden ibaret olacak, bütün malzemede kil topakları, bitkisel
AASHTO T 164 maddeler ve diğer zararlı maddeler bulunmayacaktır. Agregada sülfat, klorit, kurutma ve karıştırma sırasında
Segregasyon Olup Bitüm %’si ve
TE .
Min. günde 2 kez AASHTO T 30 veya sonradan hava etkisi ile kırılmaya yatkın olan ayrışma ürünü diğer maddeler bulunmayacaktır.
Olmadığının Tespiti Gradasyon
Lİ A.Ş
(TS EN 12697-1/2)
Mineral agrega; kaba agrega, ince agrega ve mineral filleri içeren en az 3 ayrı dane grubunun düzgün bir
Tabakanın Sıkışma ve Karot alımı, karot ASTM D 2726 derecelenme verecek şekilde belli oranlarda karıştırılmasından oluşacaktır. Tip-3 çok ince aşınma tabakası
Min. her 500 t’dan 1 çift
Kalınlık Kontrolü özgül ağırlığı tayini (TS EN 12697-6)
mineral agregası, filler dahil en az dört ayrı dane grubunun belli oranlarda karıştırılmasından oluşacaktır.
Ağır trafikli yollarda yapılacak aşınma tabakasında, ocak durumunun uygun olması halinde, magmatik
KA L
kayaçlardan üretilmiş agregalar kullanılacaktır.
YO
Karışımın agrega gradasyonu binder tabakası için Tablo-407-1’de, aşınma tabakası için Tablo-407-2’de
ağırlıkça % geçen olarak verilen gradasyon limitlerine uyacaktır.
Tablo-407-1 Binder Tabakası İçin Gradasyon Limitleri

Elek Boyu
TO
% Geçen
mm (in, No)
25 (1”) 100
19 (3/4”) 80 - 100
O
12,5 (1/2”) 58 - 80
9,5 (3/8”) 48 - 70
4,75 (No.4) 30 - 52
2,00 (No.10) 20 - 40
0,425 (No. 40) 8 - 22
0,180 (No. 80) 5 - 14
0,075 (No. 200) 2-7
KISIM 407 KISIM 407
Tablo-407-2 Aşınma Tabakası için Gradasyon Limitleri Soyulma mukavemetini artırmak için kullanılacak katkı malzemesinin, cinsi ve miktarı laboratuvarda
Elek Boyu TİP-3 yapılacak deney sonucunda tespit edilecektir.
TİP-1 TİP-2
Mm (in, No) Çok İnce Aşınma
Kaba agregada aranan fiziksel ve mekanik özellikler Tablo-407-3’de verilmektedir.
19 (3/4”) 100
12,5 (1/2”) 88 - 100 100 100 Tablo-407-3 Kaba Agreganın Fiziksel ve Mekanik Özellikleri
9,5 (3/8”) 72 - 90 80 - 100 90 - 100

Şartname Limitleri c
G
6,0 (1/4”) - - 25 - 33 Deney Deney Standardı
Binder Aşınma
4,75 (No.4) 42 - 52 55 - 72 23 - 31 Parçalanma Direnci (Los Angeles), ≤ 30 ≤ 27 TSEN 1097-2 a
İ AY
% Kayıp (LA30) (LA27) (AASHTO T 96)
2,00 (No.10) 25 - 35 36 - 53 20 - 27
Aşınma Direnci (Micro-Deval)b, ≤ 25 ≤ 20
0,425 (No.40) 10 - 20 16 - 28 12 - 18 TS EN 1097-1
% Kayıp (MDE 25) (MDE 20)
0,180 (No.80) 7 - 14 8 - 16 Hava Tesirlerine Karşı Dayanıklılık, 18 16
R ÖM
TS EN 1367-2
(MgSO4 ile kayıp), % (MS18) (MS16)
0,075 (No.200) 3-8 4-8 7 - 11
Kırılmışlık, ağırlıkça % ≥ 95 - ≤ 0 ≥ 95 - ≤ 0
TS EN 933-5
(Tüm yüzeyi kırılmış – tüm yüzeyi yuvarlak) (C95/0) (C95/0)
Tip-3; çok ince aşınma tabakası kaymaya karşı direnci artırmak ve kaplamaya su girişini önlemek amacıyla
ya da çok az, en fazla 6 mm, tekerlek izi oluşmuş mevcut bitümlü sıcak karışım tabakaları üzerine 25-30 mm ≤ 30 ≤ 25 BS 812
kalınlıkta uygulanacaktır. Üstyapı Projelendirme Raporunda önerilmesi durumunda Tip-3; çok ince aşınma Yassılık İndeksi, %
Bİ N
≤ 25 ≤ 20
TS EN 933-3 a
tabakası yeni yapım ve takviye olacak esnek üstyapılarda aşınma tabakası olarak kullanılabilecektir. (FI25) (FI20)
İM
Cilalanma Değeri, % ≥ 35 (PSV35) ≥ 50 (PSV50) TS EN 1097-8
Malzeme hazırlanması sırasında her grup malzemenin gradasyonu tespit edilecektir. Kaba agrega için en çok
-
200 m3’de bir elek analizi, ince agrega için en çok 100 m3’de bir elek analizi yapılacaktır. Su Emme, % ≤ 2,5 (WA242,5) ≤ 2,0 (WA242,0) TS EN 1097-6
TE .
Soyulma Mukavemeti, % Bitümle Kaplı Yüzey TS EN 12697-11
Laboratuvar karışım dizaynına esas olacak çeşitli dane grubundaki malzemelerin ortalama elek analizleri; ≥ 60 ≥ 60
Lİ A.Ş
(24 saat 60 °C suda bekletmeden sonra) (Kısım 403 EK-A)
konkasör ayarları tamamlanıp, sürekli çalışmaya başlandıktan sonra en az 10 adet elek analizinin ortalaması
alınarak hesaplanacaktır. Elek analizleri ASTM C-136, C-117’ye (TS EN 933-1) uygun olarak yapılacaktır. ASTM C 142
Kil Topakları ve Ufalanabilir Daneler, % ≤ 0,3 ≤ 0,3
AASHTO T 112
Agrega en az 3 dane grubu halinde hazırlanacaktır. Tip-3 çok ince aşınma tabakası mineral agrega, en az 4
dane grubu halinde hazırlanacaktır
a
Referans metot.
b
KA L
c
Parantez içindeki ifade, şartname değerinin TS EN 13043 ‘deki sınıfını gösterir.
Kaba agrega, ince agrega ve mineral filler ihale yoluyla hazırlatılacaksa, agregalarla ilgili bütün muayene ve
deneyler şartnameye uygun olarak İdareye ait Bölge veya Merkez laboratuvarlarında veya İdarenin uygun
YO
bulacağı tercihen akredite olmuş laboratuvarlarda yapılacaktır. Ekonomik ve teknik nedenlerden dolayı şartname limitlerinden daha fazla su absorbsiyonu olan agreganın
kullanılma zorunluluğu doğarsa, İdarenin onayı alınacak ve İdare bu konuda özel laboratuvar karışım dizaynı
407.03.01.01 Kaba Agrega hazırlayacaktır.
Aşınma tabakasında zorunlu sebeplerden dolayı cilalanma değeri en az 40 olan agregalar İdarenin onayı
TO

ile kullanılabilecektir. Bu durumda, kaymaya karşı direnci artırmak için Tablo 407-3 ‘de verilen kriterleri
Kaba agrega; agrega karışımının 4,75 mm’lik (No.4) elek üzerinde kalan kısmı olup, temiz, pürüzlü, sağlam sağlayan ve cilalanma değeri en az 50 olan 1-3 mm boyutlarında magmatik kökenli pürüzlendirme malzemesi
ve dayanıklı danelerden oluşacaktır. Kaba agrega içinde yumuşak ve dayanıksız parçalar, kil, organik ve diğer uygulanacaktır. Pürüzlendirme malzemesi, karışım serildikten ve silindirle ilk pas yapıldıktan sonra miktarı
zararlı maddeler serbest veya agrega tanelerini sarmış halde bulunmayacaktır. 1.5-2.0 kg/m² olacak şekilde tabakanın üzerine homojen olarak serilecektir. Agreganın miktarını tam olarak
O
uygulamak ve homojen dağıtılmasını sağlamak amacıyla silindire monte edilmiş mıcır yayma sistemi
Karışıma giren kaba agrega, çakıldan hazırlanmış ise 4,75 mm’lik (No.4) elek üzerinde kalan kısmın en az kullanılacaktır.
%95 ‘inin tüm yüzeyleri kırılmış olacak, hiçbir yüzeyi kırılmamış agrega bulunmayacaktır.
Tip-3 çok ince aşınma tabakası agregasının cilalanma değeri en az 50 ve aşınma kaybı en fazla % 25 olacak,
Kaba agrega yassılık indeksi, şartnamede verilen limitten fazla olmayacak, taneler kübik ve keskin köşeli diğer agrega özellikleri Tablo-407-3 aşınma limitlerine uygun olacaktır.
olacaktır.
407.03.01.02 İnce Agrega
Agrega EK-A’da verilen deney yöntemine göre test edildiğinde, soyulmaya karşı mukavemeti en az
%60 olacaktır. Soyulmaya karşı mukavemeti % 60’dan az olan agregalar için, İdarenin onayı ile bitümlü 4,75 mm’lik (No.4) elekten geçip 0,075 mm’lik (No. 200) elek üzerinde kalan malzeme olarak tanımlanan
bağlayıcıya yapışma özelliğini artırıcı katkı maddeleri ilave edilecektir. Soyulmaya karşı mukavemeti artırıcı ince agrega, kırılmış taş, çakıl veya kum ile bunların karışımından oluşacaktır.
katkı malzemesi Kısım 411’de belirtilen koşulları sağlayacaktır.
KISIM 407 KISIM 407
İnce agrega temiz, sağlam ve dayanıklı olacak, plastisite indeksi sonucu non-plastik olacaktır. Mineral fillerin elek analizi AASHTO T 37 (ASTM D 546)’ya göre yapılacaktır. Agrega karışımına ilave
edilen mineral fillerin 0,075 mm (No.200) elek üzerinde kalan kısmı ince agrega olarak kabul edilecektir.
Karışımda kullanılacak doğal kum ince agrega özelliklerine sahip olacak ve miktarı karışımdan istenilen
stabilite, akma, boşluk değerlerinin sağlanması şartıyla tespit edilecektir. 407.03.02 Bitümlü Bağlayıcılar ve Genel Özellikleri
İnce agrega Tablo-407-4’de verilen şartları sağlayacak, ince agreganın üretildiği malzemenin Los Angeles Asfalt betonu aşınma ve binder tabakalarının yapımı için agregaya ilave edilmek suretiyle hazırlanacak
Parçalanma Direnci ve Hava Tesirlerine Karşı Dayanıklılık değerleri Tablo-407-3’e uygun olacaktır. karışımda bitümlü bağlayıcı olarak, “Bitümlü Sıcak Karışım Kaplamalar İçin Bitüm Sınıfı Seçim Haritası”
kitapçığına göre uygun bitümlü bağlayıcı sınıfı kullanılacaktır. TS EN 12591, “Bitümler ve Bitümlü
G
Tablo-407-4 İnce Agreganın Özellikleri Bağlayıcılar -Kaplama Sınıfı Bitümler Özellikler” standardına uygun 40/60, 50/70 ve 70/100 penetrasyonlu
Şartname Limitleri bitüm; Kısım 412, “Bitümlü Bağlayıcılar” limitlerine uygun polimer modifiye bitüm kullanılacaktır. Hangi
İ AY
Deney Standardı bitümlü bağlayıcının hangi bölge ve yörede ve hangi tabakada kullanılacağı hususu Üstyapı projelendirme
Deney
Binder Aşınma raporunda İdare tarafından belirlenecektir. Tip-3 çok ince aşınma tabakası üretiminde TS EN 12591’e uygun
bitümden üretilen Kısım 412, “Bitümlü Bağlayıcılar”da verilen limitlere uygun polimer modifiye bitümler
Plastisite İndeksi % NP NP TS 1900-1
kullanılacaktır. Kullanılacak polimer modifiye bitümün sınıfı İdare tarafından belirlenecektir.
R ÖM
TS EN 1744-1
Organik Madde, (% 3 NaOH ile) Negatif Negatif
Madde 15.1 Bitümlü bağlayıcılardan TS EN 58, “Bitümlü Bağlayıcılar- Numune Alma” standardına göre numune alınacak
≤ 2,5 ≤ 2,0 ve malzemenin şartnamesine uygun olup olmadığı tespit edilecektir. Bitümlü malzemelere uygulanacak
Su Emme, % TS EN 1097-6
(WA242,5) (WA242,0) deneyler ve metotları ile limitleri Kısım 412, “Bitümlü Bağlayıcılar”da verilmektedir.
İnce agreganın 0/2 mm ≤ 1,5 (MB1,5) ≤ 1,5 (MB1,5)
Karışımda soyulmaya karşı mukavemeti düşük olan agregalar kullanılması halinde, soyulma mukavemetini
Bİ N
kısmına ≤ 3,0 (MB3,0 )* ≤ 3,0 (MB3,0)*
Metilen artırıcı katkı maddeleri kullanılacak; katkı ilavesi servis tankında yapılacaktır. Servis tankının ihtiva
TS EN 933-9
İM
Mavisi, g/kg Öğütülmüş magmatik
agreganın 0/2 mm ≤ 3,0 (MB3,0)* ≤ 3,0 (MB3,0)* ettiği bitümlü bağlayıcının en az 3/4’ü, sirkülasyona veya karıştırma işlemine tabi tutulmadan kesinlikle
kısmına kullanılmayacaktır. Karıştırma işlemi karışım homojen oluncaya kadar devam edecektir.
-
* Magmatik kökenli kayaçlarda, şantiye konkasöründe üretilmiş ince agregada istenen şartname değerinin 407.03.02.01 Yapıştırıcı ve Astar Olarak Kullanılacak Bitümlü Malzemeler
TE .
sağlanamaması durumunda bu şart aranacaktır.
Lİ A.Ş
Astar malzemesi olarak TS EN 15322 standardına uygun, Fm2B2, Fm2B3 TS EN 13808 standardına uygun
C60B9-3, C60B9-4, C60B9-5 malzemelerinden biri kullanılacaktır.
407.03.01.03 Mineral Filler
Yapıştırıcı olarak, TS EN 13808, “Bitümler ve Bitümlü Bağlayıcılar-Katyonik Bitüm Emülsiyonları
Mineral filler; tamamı 0,425 mm (No. 40) elekten geçip, ağırlıkça en az % 70’i 0,075 mm (No.200) elekten Tanımlayıcı Çerçeve” standardına uygun C60B2-3, C60B2-4, C60B2-5, C65B2-3, C65B2-4, C65B2-5
geçen malzeme olarak tanımlanır. malzemelerinden biri kullanılacaktır.
KA L
Kaba ve ince agreganın karışım gradasyonu 0,425 mm (No. 40) elekten geçen malzeme miktarı yönünden Tip-3 ince aşınma tabakasında yapıştırıcı olarak modifiye emülsiyon ya da modifiye bitüm kullanılacaktır.
YO
yetersiz ise, agrega karışımına mineral filler ilave edilebilir.

Yapıştırıcı ve astar malzemesi olarak kullanılacak bitümlü malzemelerden TS EN 58, “Bitümlü Bağlayıcılar-
Mineral filler; taş tozu, mermer tozu, sönmüş kireç veya benzeri maddelerden oluşacak; kil, toprak, organik Numune Alma” standardına göre numune alınacak ve malzemenin şartnamesine uygun olup olmadığı tespit
ve zararlı madde içermeyecektir. edilecektir. Bitümlü malzemelere uygulanacak deneyler ve metotları ile limitleri Kısım 412, “Bitümlü
TO
Bağlayıcılar”da verilmektedir.
Mineral filler non-plastik, kolayca akabilecek kadar kuru olacak ve içerisinde özellikle topaklar
bulunmayacaktır. Mineral killer aşağıda Tablo-407-5’de belirtilen gradasyon limitlerine uyacaktır. 407.04 Karışımın Bileşimi ve İşyeri Karışım Formülü
407.04.01 Asfalt Betonunun Dizaynı

O
Tablo-407-5 Mineral Fillerin Gradasyon Limitleri

İdare tarafından başka bir karışım dizayn yöntemi tayin edilmedikçe asfalt betonunun karışım dizaynı
Elek Boyu Ağırlıkça
Mm (No) % geçen “Asphalt Institute MS-2” el kitabına göre Marshall metodu kullanılarak yapılacaktır.
Asfalt betonu karışımların dizaynında; Tablo-407-6’da verilen dizayn kriterleri esas alınacaktır.
0,425 (No.40) 100
Asfalt betonunda kullanılacak her tür mineral agrega ve bitümlü bağlayıcı için gereken tüm deneyler
0,075 (No.200) 70 - 100 laboratuvar karışım dizaynı hazırlanmadan önce tamamlanmış olacaktır. Laboratuvar karışım dizaynının
hazırlanması için temsili ve yeterli miktardaki agrega ve bitümlü bağlayıcı numuneleri Bölge veya Merkez
laboratuvarına, karışım imalinin başlamasından en az 15 gün önce 10 günlük üretime ait elek analizi sonuçları
ile birlikte teslim edilmiş olacaktır.
KISIM 407 KISIM 407
Tablo-407-6 Asfalt Betonu Dizayn Kriterleri Asfalt betonu imalinde kullanılan karışım; agreganın gradasyonu, bitümlü bağlayıcı ile karıştırılmadan önce
Aşınma Aşınma ve sonra, Tablo-407-7’de verilen tolerans sınırları içinde kalacaktır. Ayrıca bitüm miktarı da Tablo-407-7’de
Binder
TİP-1, TİP-2 TİP-3 Deney belirtilen tolerans sınırları içinde kalacaktır. Tabloda verilen tolerans değerleri laboratuvar deney sonuçları
Özellikler
Standardı için verilmiş olup, imalat her durumda dizayn değerlerine göre yapılacaktır.
min. maks. min. maks. min. maks.
Briket Yapımında Uygulanacak Ancak üretimde herhangi bir nedenle; karışımın gradasyonu, alınan bütün önlemlere rağmen bu izin verilen
75 75 75 TS EN 12697-30
Darbe Sayısı limitler dışında kalıyor ise veya agrega ocağından gelen değişiklikler dolayısı ile karışımın özelliklerinde
değişmeler olduğu saptanıyor ise, yeni bir laboratuvar karışım dizaynı yapılacaktır.
G
Marshall Stabilitesi, kg 750 - 900 - 400 - TS EN 12697-34
İ AY
Boşluk, % 4 6 3 5 5 12 TS EN 12697-8
Malzeme Toleranslar
Asfaltla Dolu Boşluk, % 60 75 65 75 - - TS EN 12697-8
4,75 mm (No.4) ve daha büyük eleklerden geçenler ±%4
Agregalar Arası Boşluk,
R ÖM
13 15 14 16 - - TS EN 12697-8 2,00 mm (No.10) - 0,180 (No.80) eleklerden
(VMA) % ±%3
geçenler
Akma, mm (10-2 in) 2 (8) 4 (16) 2 (8) 4 (16) 2 (8) 4 (16) TS EN 12697-34 0,075 mm (No.200) eleği geçen ±%2
Filler/Bitüm Oranı - 1,4 - 1,5 Bitümlü Bağlayıcı ± % 0,2
Bİ N
İM
Bitüm (ağırlıkça, 100’e) 3,5 6,5 4,0 7,0 5,0 8,0 TS EN 12697-1
407.04.02 İşyeri Karışım Formülü
-
Sıkıştırılmış Bitümlü
Karışımların Sudan İşyeri karışım formülü, laboratuvar karışım dizaynına göre plentte üretilen bitümlü sıcak karışımın fiziksel
TE .
Kaynaklanan Bozulmalara özelliklerinin dizayn kriterlerine uygunluğunun tespiti ve sıkışma kontrolüne esas olacak yoğunluğun tayinini
80 80 80 AASHTO T 283
Lİ A.Ş
Karşı Direnci, İndirekt Çekme kapsar. Her farklı karışım dizaynı için, imalatın başlangıcında iş yeri karışım formülü hazırlanacaktır.
Mukavemeti (İÇM) Oranı,
min. %
Plentte laboratuvar karışım dizaynına uygun olarak üretilen asfalt betonu karışımı ile şantiye laboratuvarında
Tekerlek İzinde Oturma TS EN 12697-30’a uygun olarak en az 6 Marshall briketi hazırlanacaktır. Bu Marshall briketleri Tablo-
(30.000 devirde, 60 °C’de), - 8 - TS EN 12697-22 407-6’da belirtilen proje dizayn kriterlerini sağlayacaktır. Sağlamadığı takdirde kontrol mühendisi karışım
maks. % dizaynının yeniden yapılmasını isteyecektir.
KA L
Tekerlek İzinde Oturma
(3.000 devirde, 60 °C’de 5 cm 7 TS EN 12697-22 İşyeri karışım yoğunluğu tayini için, en az 6 Marshall briketi yoğunluğunun ortalaması alınacaktır. Her bir
YO
kalınlığında numune), maks. % biriketin yoğunluğu ile ortalama yoğunluk arasında karşılaştırma yapılacak ve farkı 0,015’den fazla değerler
atılacak, ikiden fazla atılmış değer olmaması sağlanacaktır. Geride kalan değerlerin ortalaması işyeri karışım
yoğunluğu olarak belirlenecektir. Bu yoğunluk değeri sıkışma kontrolüne esas olacaktır. İşyeri karışım
formülü sonucu bulunan yoğunluk değeri dizayn yoğunluk değerinin ± % 10’u olacaktır.
Karışım dizaynları İdarenin uygun bulması halinde işi yapan yüklenici laboratuvarında ya da özel bir
TO
laboratuvarda (tercihen akredite) yapılabilecek ve hazırlanan dizayn İdare tarafından onaylandıktan sonra
İşyeri karışım formülünde, laboratuvar karışım dizaynı ile verilen gradasyon toleransları ve optimum bitüm
kullanılabilecektir. Ancak dizaynın onaylanması için, dizayn raporu ile birlikte dizaynda kullanılan agregalar,
geçerli olacaktır. Karışım bu değerlerden farklı ise, bu karışımla hazırlanan briketler dikkate alınmayacaktır.
bitümlü bağlayıcı ve katkı malzemesi numuneleri gönderilerek, İdare laboratuvarında önerilen optimum
bitüm ve ± 0,5 bitüm yüzdelerinde briketler hazırlanarak ve agrega özgül ağırlıkları belirlenerek dizayn 407.05 Yapım Şartları
O
değerleri kontrol edilecektir. Karışım dizaynından kaynaklanan nedenlerden dolayı oluşan bozulmalardan
yüklenici sorumlu olacaktır. 407.05.01 Genel
Laboratuvar karışım dizaynında ve asfalt betonu yapımında kullanılacak mineral agrega karışımının Mineral agrega ve bitüm işyeri karışım formülüne göre harman tipi karıştırma (batch tipi) prensibi ile çalışan
granülometrisi binder tabakası için Tablo-407-1’de, aşınma tabakası için Tablo-407-2’de verilen gradasyon plentte karıştırılacaktır. Sürekli karıştırma veya tamburda karıştırma (drum mix tipi) prensibi ile çalışan
sınıflarına uygun olacaktır. Kullanılacak granülometri sınırları içindeki agrega karışımı, kabadan inceye plentlerin kullanımı İdarenin yazılı iznine bağlı olacaktır. Plent işyeri karışım formülüne uygun bitümlü
doğru muntazam bir derecelenme gösterecek ve herhangi bir elekte üst sınırda olan bir malzeme bunu takip karışım verecek nitelikte, işi belirlenen zamanda bitirecek kapasitede ve gerekli kontrol aletleri ile teçhiz
eden elekte alt sınırda seyretmeyecektir. edilmiş olacaktır. Plentten çıkan karışım homojen olacak ve içinde karışmamış hiçbir tane bulunmayacaktır.
Karıştırma işleminden önce bitüm ve agrega Tablo-407-8’de belirtilen sıcaklıklara kadar ısıtılacaktır. Polimer
Laboratuvar karışım dizaynı yazılı olarak bildirildikten sonra işyeri karışım formülüne esas olacaktır. modifiye bitüm kullanıldığında sıcaklıklar Kısım 412, ”Bitümlü Bağlayıcılar”da belirtildiği gibi olacaktır.
KISIM 407 KISIM 407
Tablo-407-8 Malzemelerin Karıştırma Sıcaklıkları Yol bitümlü kaplamalı ise, yüzeyde hiçbir gevşek nokta bulunmayacaktır. Gevşek noktalar sökülecek,
serbest malzemeler temizlenerek dışarı atılacak, ve usulüne uygun olarak sıcak karışımla onarılacaktır.
Bitüm Agrega
Yol yüzeyindeki küçük, büyük bütün çukurlar usulüne uygun olarak onarılacak, tümseklikler mutlaka
Bitümlü Bağlayıcı
giderilecektir.
min. °C maks. °C min. °C maks. °C
40/60, 50/70 pen bitüm ile hazırlanan Yol yüzeyi granüler veya plent-miks temel ise, yol bütünüyle plan, profil ve enkesitlere göre inşa edilmiş
145 160 150 165
karışımlarda olacak, bombe ve dever şartnamelere uygun olacaktır. Satıhta gevşek ve serbest malzeme bulunmayacak,
70/100 pen bitüm ile hazırlanan süpürme işlemine temel tabakasındaki kaba agrega danelerinin sathı ortaya çıkıncaya kadar devam
G
140 155 145 160
karışımlarda edilecektir. Üstyapı kalınlıkları tam olarak uygulanmış olacak ve şartnamelerle istenen yoğunluk ve sıkışmayı
sağlayacaktır. Satıhta kil, organik madde ve nebati toprak bulunmayacak, mevcut ise kazınarak atılacaktır.
İ AY
Yukarıdaki şartlara uymayan temeller üzerine asfalt betonu inşa edilmeyecektir.
Agreganın sıcaklığı ile bitümün sıcaklığı arasındaki fark 15°C’den fazla olmayacaktır.
Yol yüzeyi çimentolu karışım ise, yol tümüyle plan, profil ve enkesitlere uygun olarak inşa edilecektir.
Plentten çıkan karışımın sıcaklığı; Tablo-407-9’da, Asfalt Betonu serim sıcaklıkları ise Tablo-407-10’da
Bombe ve dever şartnamelerle belirtilen ölçüler içerisinde olacaktır. Satıhta gevşek ve serbest malzeme
belirtildiği gibi olacaktır. Karışımda Modifiye Bitüm kullanıldığı zaman imalat sıcaklıkları Kısım 412,
R ÖM
bulunmayacak, kil, nebati toprak ve diğer yabancı maddeler varsa kazınarak atılacaktır. Satıhtaki kırılmalar,
“Bitümlü Bağlayıcılar”da belirtildiği şekilde olacaktır.
çatlaklar, ayrılmalar, derzler ve derz dolgu malzemeleri usulüne uygun olarak onarılacaktır.
Asfalt betonu yapımı genel olarak 01 Nisan-30 Kasım tarihleri arasında yapılacaktır. Özellik gösteren
407.05.03 Bitümlü Malzemenin Hazırlanması
yerlerde bu süre İdareden “Olur” alınarak uzatılabilecek veya kısaltılabilecektir. İş programı, binder tabakası
üzeri aynı asfalt yapım sezonunda, zorunlu durumlarda ise en geç bir sonraki asfalt yapım sezonunda, aşınma
İşyerinde, Kısım 407.03.02.01’de verilen şartlara uyan en az 240 ton bitümlü malzeme bulundurulacak ve
Bİ N
tabakası ile kaplanacak şekilde düzenlenecektir.
işyeri bitümlü malzemeyi pompaj devresine kadar ısıtabilecek ve muhafaza edebilecek tertibatla donatılmış
İM
olacaktır. Isıtma tertibatı yağlı sistem olacak ve her zaman çalışabilecek, ısıtmayı homojen yapabilecek
Hava sıcaklığı gölgede ve herhangi bir suni ısıdan uzakta 5 ºC olduğu veya 5 ºC’nin altına düşmeğe başladığı
kapasite ve özellikte olacaktır. Bitümlü malzeme tankları, bitümlü malzemeye su, kil ve diğer yabancı
-
zaman; yağmur veya kar yağıyor iken veya yolun üzerinde su, buz veya kar mevcut iken bitümlü kaplama
maddelerin girmesini önleyecek şekilde olacaktır. Karıştırma işleminden önce bitüm Kısım 407.05.01’de
yapılmayacaktır.
belirtilen sıcaklıklara kadar ısıtılacaktır.
TE .
Lİ A.Ş
407.05.04 Mineral Agreganın Hazırlanması
Hava Sıcaklığı (Gölgede) °C Karışım Sıcaklığı Min. °C
Kısım 407.03.01’de belirtilen şartlara uygun olarak hazırlanan agregalar plente yakın ve ayrı ayrı dane grupları
5 - 15 arası için 155
halinde depo edilecektir. Dane gruplarının birbirine karışması mutlaka önlenecek, her dane grubunun üzerine
15,1 - 30 arası için 145 boyutlarını belirten levhalar konacaktır. Agrega depolarına kil, toprak ve diğer bütün zararlı maddelerin
karışması önlenecektir. Agrega depolaması segregasyona sebebiyet vermeyecek şekilde olacaktır.
KA L
30’den yukarısı için 140
Plentin soğuk besleme depolarındaki malzemenin aşırı rutubetli olmaması sağlanacaktır. İşyeri karışım
YO
Tablo-407-10 Asfalt Betonu Serim Sıcaklıkları formülüne esas olan her dane grubu malzeme ayrı ayrı soğuk besleme silolarına konulacaktır. Soğuk besleme
Sıkıştırılmış Tabaka Kalınlığı < 50 mm 50-75 mm > 75 mm siloları, işyeri karışım formülünde seçilmiş granülometriyi veren oranlara göre, agreganın kurutucuya
geçmesini sağlayacak şekilde ayarlanacaktır. Agregalar kurutucuda, karıştırıcıya geldiklerinde Kısım
Yol Yüzeyi Sıcaklığı (ºC) Minimum Serim Sıcaklığı (ºC) (1)
407.05.01’de belirtilen karıştırma sıcaklığını sağlayacak biçimde kurutulacak, kurutulmuş agregadaki nem
TO
<5 (2) (2) (2) oranı % 0,5’den fazla olmayacaktır.

5 - 9,9 (2) 141 135
Eleme ve sıcak silo sistemi olan plentlerde, agrega en az 4 dane grubu halinde elenerek sıcak silolara
10 - 14,9 146 138 132 nakledilecektir. Her gün sıcak silolardan numune alınarak gradasyon ve sıcak silo oranları kontrol edilecektir.
O
≥ 15 141 135 130

407.05.05 Karıştırma
(1) Finişere boşaltma yapıldığı andaki sıcaklık. (2) Serim yapılmamalıdır.
Agrega doğru ve hassas bir biçimde tartılıp, işyeri karışım formülünde verilen granülometriyi sağlayacak,
miktarlarda karıştırıcıya nakledilecektir. Bitüm dizaynda belirtilen miktara uygun olarak ilave edilecektir.
407.05.02 Yolun Hazırlanması
Plentte karıştırma süresi, agrega tanelerinin tam ve üniform bir biçimde bitümle sarılmış olması ve homojen
Daha önceden inşa edilmiş yol, asfalt betonu inşaatı başlamadan önce mutlaka kontrol edilecektir. Kaplamanın bir karışım elde edilmesi koşulu ile, plentin ve kullanılan agreganın tipine bağlı olarak kontrol mühendisi
yapılacağı satıh toz, pislik, kil parçacıkları ve diğer yabancı maddelerden tamamen temizleninceye kadar tarafından tayin edilecektir.
döner süpürgeler, diğer mekanik süpürgeler veya el süpürgeleri yardımı ile süpürülerek, gerekirse yıkanarak
temizlenecektir. Ayrıca yol yüzeyi trafiğe uzun süre açık kalmış ve bu nedenle yüzeyi yeterli pürüzlülüğe İşyeri karışım formülüne göre hazırlanmış karışımın fiziksel özelliklerini tayin etmek amacı ile plentten
sahip değil ise uygun makinelerle yüzey pürüzlendirilecektir. çıkan üretime ait karışımdan günde en az 2 kez numune alınacak ve bu numunelerle bekletilmeksizin şantiye
KISIM 407 KISIM 407
laboratuvarında en az 3’er adet Marshall briketi hazırlanacaktır. Bu briketler fiziksel özellikler yönünden bitümlü kaplama tabakası üzerine, yol trafiğe açılmadan en çok 7 gün içerisinde yeni bir bitümlü tabaka
Tablo-407-6’da belirtilen dizayn kriterlerini sağlayacaktır. getirilecekse, alttaki bitümlü tabaka üzerine yapıştırıcı malzeme uygulanıp uygulanmayacağına yüzeyin
durumuna göre kontrol mühendisi karar verecektir. Yapıştırıcı malzeme Kısım 407.03.02.01’de belirtilen
Agreganın ve bitümlü bağlayıcının aşırı ısıtılmasına, fazla ısıtılmış ve yanmış karışımların yola serilmesine özelliklere uygun olacaktır.
kesinlikle izin verilmeyecektir.
Yapıştırıcı, hangi araç ve gereçle serilirse serilsin, malzeme yüzeye düzgün ve homojen bir şekilde ve 0,15-
407.05.06 Bitümlü Astar Malzemesinin Uygulanması 0,50 l/m2 olacak miktarda uygulanacaktır. Yüzeyin durumuna göre uygulanacak yapıştırıcı malzemenin kesin
miktarı kontrol mühendisi tarafından saptanacaktır. Yola dökülen malzemenin bu saptanan miktara uyup
G
Granüler temel ve plent-miks temellerin seriminden kısa bir süre sonra asfalt betonu tabakaları inşa edilecekse, uymadığı arazide ölçülecektir.
temeller üzerine astar tabakası uygulaması yapılmayacaktır. Temellerin uzun süre açık kalacağı ve bu süre
İ AY
içerisinde yağış beklenmesi, temellerin trafiğe açılması söz konusu olduğu ve temeller üzerine gelecek Bitümlü bağlayıcının düzgün olmayan yüzey dolayısı ile göllenmesine, fazla püskürtme veya püskürtme
sıcak karışım tabakalarının toplam kalınlığının 10 cm’den az olduğu durumlarda; granüler temel, plent- yapılırken meydana gelebilecek akma ve damlamalar dolayısı ile bazı yerlerde aşırı bitümlü malzeme
miks temel ve projede gösterilen diğer hallerde Kısım 407.03.02.01’de verilen özelliklere uygun bitümlü birikmesine izin verilmeyecektir. Böyle yerler kazınarak temizlenecektir. Yapıştırma tabakasının günlük
astar malzemesi uygulanacaktır. Astar malzemesi uygulanmadan önce yolun yüzeyi Kısım 407.05.02’de uygulaması, aynı gün yapılacağı planlanan bitümlü kaplama alanı kadar olacaktır. Püskürtülen yapıştırıcının
R ÖM
belirtildiği şekilde hazırlanacaktır. Yol yüzeyinin temizlenmesi serme genişliğinden 0,5 m fazla yapılacaktır. tozlanması, kirlenmesi ve sıyrılmasını engellemek için gerekli önlemler alınacaktır.
Yol yüzeyi kuru olacak, granüler, plent-miks temellerde yüzeyden itibaren 3 cm’lik kısımda rutubet % 2’den
fazla olmayacaktır. Yapıştırıcı malzeme bitüm emülsiyonun uygulanmasını ve püskürtülebilme özelliğini iyileştirmek için
ağırlıkça % 50’ye kadar su ilave edilebilir. Yapıştırıcı olarak kullanılacak bitümlü malzemelerin püskürtme
Hava sıcaklığının 5 °C’den aşağı olduğu, satıhta aşırı rutubet bulunduğu, genelde hava şartlarının uygun sıcaklıkları Tablo-407-12’de belirtildiği gibi olacaktır.
olmadığı durumlarda astar tabakasının uygulaması yapılmayacaktır. Astar malzemesi, homojen bir püskürtme
Bİ N
sağlayacak distribütörle gün ışığında yapılacak ve m2’ye 0,5-2,5 litre arasında malzeme atılması sağlanacaktır. Tablo-407-12 Yapıştırıcı Olarak Kullanılacak Bitümlü Malzemelerin Püskürtme Sıcaklıkları
İM
Bitümlü malzemenin ne kadar verileceği, yol yüzeyinin durumuna göre kontrol mühendisi tarafından kesin
Bitümlü Malzeme Püskürtme Sıcaklıkları °C
olarak belirlenecek ve m2’ye düşen astar malzemesinin kontrol mühendisinin verdiği miktara uyup uymadığı
-
yapılacak deney ile belirlenecektir. Kullanılan astar malzemesinin püskürtme sıcaklıkları Tablo-407-11’de C60B2-3, C60B2-4, C60B2-5 50 - 85
belirtildiği gibi olacaktır.
TE .
Lİ A.Ş
C65B2-3, C65B2-4, C65B2-5 60 - 85
Astar Malzemesi Püskürtme Sıcaklıkları °C
Yapıştırma tabakası olarak kullanılan bitüm emülsiyonun içerisindeki suyun buharlaşması için bitümlü tabaka
Katbek Bitüm 30 - 50 serilmeden önce yeterli süre geçmelidir. Yapıştırma tabakasının yüzeyinden bitümlü sıcak karışım serilmeden
önce trafik geçmesine izin verilmeyecektir.
Bitüm Emülsiyonu 20 - 70
KA L
407.06 Karışımın Taşınması
YO
Yol sathında oluşabilecek fazla bitümlü malzemeler el süpürgeleri ile temizlenecektir. Astar malzemesi
Asfalt betonu karışımının taşınmasında kullanılan araçlar temiz, muhafazalı, damper kasası düz ve madeni
püskürtüldükten sonra bitümlü malzemenin kür ve penetre edebilmesi için en az 24 saat üzerine yeni bir
olacaktır. Karışımın nakli yapılmadan önce araçların damper kasaları yapışmayı önleyecek ince bir
bitümlü kaplama serilmeyecek, mümkün olduğu takdirde yol trafiğe kapatılacaktır. Aksi takdirde kür
yağla yağlanacak veya tabana uygun bir malzeme konulacaktır. Kullanılacak yağlama maddesi karışımı
süresince trafik hızı 30 km/saat olarak sınırlandırılacaktır. Astarlanmış yüzeyde bozulmalar olursa, üzerine
ayrıştırmayacağı gibi herhangi fiziksel ve kimyasal etkisi de olmayacaktır. Karışımın araçlara doldurulması
TO
bitümlü kaplama yapılmadan önce bu kısımlar onarılacaktır.

ve nakli sırasında segregasyon olmaması için özen gösterilecektir. Karışım naklinde kullanılan araçlar
Astar malzemesi olarak bitüm emülsiyonu kullanıldığında emülsiyonun uygulanmasını ve püskürtülebilme brandalı örtü tertibatına sahip olacaktır.
özelliğini iyileştirmek için ağırlıkça % 50’ye kadar su ilave edilebilir.
Eğer kontrol mühendisi tarafından ışıklandırma yeterli görülmezse gece çalışması yapılmayacak ve karışım
O
407.05.07 Bitümlü Yapıştırıcı Malzemesinin Uygulanması işyerine ancak gün ışığında serilip sıkıştırılabilecek miktarda sevk edilecektir.
Beton yol ve beton köprüler üzerine, önceden astarlanmış fakat çok tozlu ve astarın soyulduğu yüzeyler 407.07 Karışımın Serilmesi
üzerine, pürüzsüz veya bitümü az trafiğe açık mevcut bitümlü kaplamalar üzerine, tabaka kalınlığı 40 mm’ye
Karışımın serileceği yüzeyin durumu Kısım 407.05.02’de belirtildiği şekilde hazırlanmış olacaktır. Serme
kadar ince bir kaplama yapılacak yüzeylere; dik eğim, keskin kurp ve trafik ışıklı şehir içi kavşaklar gibi yüksek
işlemi finişerlerle yolun plan, profil ve enkesitlerine uygun olacak şekilde yapılacaktır. Serme işlemi mümkün
kayma gerilmelerinin oluşabileceği yerlere asfalt betonu kaplama yapıldığında yüzeye yapıştırıcı malzeme
olduğu kadar sürekli olacak ve serim sırasında sericinin hızı sabit tutulacaktır. Yeterli sayıda tecrübeli kürekçi,
uygulanacaktır. Ayrıca yeni bitümlü tabakanın getirileceği eski asfalt tabakasının yüzeyi trafiğe uzun süre
tırmıkçı vb. personel, finişeri takip ederek kaplama yüzeyinde istenilen özelliklerin temininde yardımcı
açık kalmış ve bu nedenle yeterli pürüzlülüğe sahip değil ise, uygun makinelerle yüzey pürüzlendirilecek,
olacaktır.
serbest malzemeler temizlenecek ve daha sonra yapıştırıcı malzeme uygulanacaktır.
Finişerin doldurma teknesinin yan kapakları açılır kapanır tipte olacak ve malzeme segregasyona uğramadan
Yukarıdaki haller dışında kalan ve birbiri ardı sıra yapılan bitümlü tabaka imalatlarında, yeni yapılmış bir
serilecektir. Makine ile serilmesi mümkün olmayan yerlerde malzeme elle serilebilecektir. Ancak, bu sırada
KISIM 407 KISIM 407
düzgün ve kaliteli işçilik ile sıkıştırılmış haldeki kaplamanın kot, eğim ve düzgünlük bakımından şartname Karotlar, günün serin saatlerinde ve gerektiğinde karot alınacak yere soğuk su, buz veya diğer soğutucu
ve proje şartları sağlanmış olacaktır. Serilen karışım, iş yeri formülünde verilen kompozisyona uygun olacak, maddeler uygulanarak kaplamanın parçalanıp dağılmasını önleyecek şekilde alınacaktır. Karotların alındığı
bu durum her gün en az iki kez serim sırasında finişerin arkasından temsili numuneler alınarak saptanacaktır. yerler kaplamanın kendi malzemesi ile en kısa zamanda doldurulup sıkıştırılacaktır.
Bu amaçla numunelere ASTM D 2172 (AASHTO T 164), “Bitümlü Kaplama Karışımlarında Bitüm Miktarı
Tayini (Ekstraksiyon)” ve AASHTO T 30, “Ekstrakte Edilmiş Agreganın Gradasyonunun Tayini” deneyleri Yoğunluk tayini kontrol mühendisinin onayı ile yukarıda belirtilen yönteme ilaveten ASTM D 2950, “Nükleer
uygulanacaktır. Cihazla Bitümlü Kaplamada Yerinde Yoğunluk Tayini” ne uygun olarak nükleer cihazla tayin edilebilir.
Ancak, nükleer cihazla bulunan yoğunlukların sonuçları; karot numuneleri ile kalibrasyonu yapılacak ve
Karışım, kaplama genişliğinde serilecekse, kot ve eğimlerin doğru belirlenmesi için bütün binder ve aşınma karot sonuçları esas alınacaktır.
G
tabakaları gerili çelik tel sistemi (offset hattı) veya en az 12 m boyunda olan yürüyen referans sistemi ile
serilecektir. Eğer uygulanan sıkışma yöntemi ile istenilen arazi yoğunluğu elde edilememiş ise, sıkışma yöntemi
İ AY
ayarlanarak yeniden deneme kesimi yapılacak ve uygun sonuçlar elde edilinceye kadar devam edilecektir.
Kaplama çok şeritli olarak inşa ediliyorsa, bütün binder ve aşınma tabakalarının ilk şeridi gerili çelik tel
sistemi veya en az 12 m boyunda olan yürüyen referans sistemi ile serilecektir. Diğer şeritler ise kontrol İstenilen sıkışmayı veren silindiraj yöntemi ve makineler kaplama yapımında aynen uygulanacaktır.
mühendisinin uygun görmesi ile yürüyen referans sistemi veya duyargalı papuç sistemi ile serilebilir.
Laboratuvar karışım dizaynında değişiklik yapıldığında kontrol mühendisi yeni deneme kesimi yapımını
R ÖM
Takviye tabakası olarak serilecek tek tabaka asfalt betonu kaplaması gerili çelik tel sistemi ile serilecektir. isteyecektir.
Gerili çelik tel sisteminde, çelik tel tespit kazıkları her 5 m’de bir yerleştirilecek ve yolun kenarına en az 407.09 Karışımın Sıkıştırılması
200m uzunlukta tanzim edilecektir. Duyargalı papuç veya ızgara papuç yürürken atlama yapmayacaktır.
407.09.01 Genel
Bİ N
İhaleli işlerde gerili çelik tel sistemi (offset hattı) yüklenici tarafından tanzim edilecektir. yüklenici tarafından
Karışım yola serildikten hemen sonra sıkıştırma işlemine başlanacaktır. Silindiraja başlandığında karışımın
İM
kurulan referans sistemi kontrol mühendisi tarafından uygun görüldüğünde serme işlemine başlanacaktır.
sıcaklığı 130 °C’nin altında olmayacak ve karışımın sıcaklığı 80 °C’nin altına düşmeden sıkıştırma işlemi
-
Bir defada serilip sıkıştırılmış tabakanın kalınlığı, karışımın içindeki en büyük dane boyutunun 1,5 katından tamamlanmış olacaktır.
az, 3 katından fazla olmayacaktır.
TE .
Sıkıştırma işleminde statik ağırlığı 8-12 ton arasında demir bandajlı silindirler ile lastik basıncı ayarlanabilen
Lİ A.Ş
Trafik durumunun uygun olması halinde karışım birden fazla finişer kullanılarak tüm platform genişliğince kendinden yürür lastik tekerlekli silindirler kullanılacaktır.
boyuna ek yeri bırakılmadan serilecektir.
Sıkıştırma işleminde 6-10 tonluk demir bandajlı vibrasyonlu silindirler de kullanılabilecektir. Aşınma
Birden fazla tabaka serilmesi halinde boyuna ek yerleri çakışmayacak ve şaşırtmalı olacaktır. Son tabakada tabakasında kontrol mühendisinin izni ile ihtiyaç duyulması halinde 6-10 tonluk demir bandajlı vibrasyonlu
boyuna ek yeri yol eksenine oturacaktır. silindirler kullanılabilecektir.
KA L
Yatay kurplarda serim işlemine kurbun içinden en düşük kotundan başlanacak, diğer şeritler kurbun dışına, Günlük 600 tona kadar olan sermelerde bir demir bandajlı silindir ile bir adet lastik basıncı ayarlanabilen
yüksek kota doğru devam edecektir. kendinden yürür lastik tekerlekli silindir kullanılacaktır.
YO
407.08 Deneme Kesimi Günlük 600 tondan fazla sermelerde her 400 ton için bir demir bandajlı silindir ilave edilecektir. Plentin
hazırladığı karışımı sıkıştırmaya yetecek sayıda silindir temin edilecektir.
Belirlenmiş arazi sıkışmasını elde edebilecek silindiraj yöntemini tesis etmek amacı ile her bir tabakanın
yapımının başlangıcında, işyeri karışım formülüne uygun, en az 400 m2 ve projede verilen kalınlıkta deneme Karışım serildikten sonra varsa önce enine ve boyuna ek yerleri silindirlenecektir. Silindiraja kaplamanın
TO
kesimi inşa edilecektir. kenarından başlanacak ve ortaya doğru devam edilecektir.
Deneme kesiminin inşa edileceği yer kontrol mühendisi tarafından seçilecek ve yapımı kontrol mühendisi Silindiraj sonunda yol yüzeyinde taş kırılmaları, kaymalar, çatlamalar ve yırtılmalar olmayacaktır.
tarafından yönetilecektir. Eğer şartnamede verilen değerlere uygun sonuç alınmışsa deneme kesimi yerinde
Karışımın sıkıştırılması işlemi aşağıda tarif edilen üç safhada tamamlanacaktır. Bu safhalardaki sıkıştırma
O
kalacak ve bütün işin bir parçası olacaktır.

metotları deneme kesiminde kontrol edildikten sonra, esas sıkıştırma metodu deneme kesiminde elde edilen
Deneme kesiminde sıkıştırmaya, karışım serildikten sonra Kısım 407.09.01’de belirtilen sıkıştırma usullerine sonuçlara göre tespit edilecektir.
uygun olarak ve işyeri karışım formülünde verilen işyeri karışım yoğunluğunun en az % 98’i elde edilinceye
kadar devam edilecektir. 407.09.01.01 İlk Silindiraj (Tespit Silindirajı)
Yoğunluklar kontrol mühendisi tarafından gelişigüzel seçilmiş en az üç noktadan ikişer adet, 10-15 cm Karışımın yola serilmesini takiben beklemeksizin ilk silindiraj yapılacaktır. İlk silindiraj statik ağırlıklı
çapında karot numuneleri alınarak tayin edilecektir. demir bandajlı silindirlerle yapılacak ve bir noktadan en az iki geçiş olacak şekilde uygulanacaktır. Silindiraj
sırasında karışımın ötelenmesine engel olunacaktır. Gerektiğinde ilk silindirajda lastik iç basıncı ayarlanabilen
Karot numunelerinin ortalama yoğunluğu, işyeri karışım yoğunluğunun % 98’inden aşağı olmayacaktır. kendinden hareketli lastik tekerlekli silindirler de kullanılabilecektir.
KISIM 407 KISIM 407
407.09.01.02 Ara Silindiraj Boyuna ve enine kenarlarda 3 m içinde, bir doğru çizgiye göre 2,5 cm’den fazla dalgalanmalara müsaade
edilmeyecektir.
İlk silindirajı takiben demir bandajlı, lastik basıncı ayarlanabilen kendinden hareketli lastik tekerlekli
veya vibrasyonlu silindirlerle yapılacaktır. Bir noktadan en az iki geçiş olacak şekilde uygulanacaktır. Bu İkinci şerit serilirken birinci şeride yapılacak bindirme 5 cm’den fazla olmayacaktır. Bindirme sonucu fazla
silindirajda malzemenin ötelenmesinden dolayı oluşacak ondülasyona, tekerlek izlerine engel olunacak ve karışım yeni şeridin üzerine düzgün bir şekilde gelberi ile çekilecektir. İkinci şerit serilirken birinci şeridin
silindirlerin kompozisyonu buna göre tespit edilecektir. dik kenarı yapıştırıcı ile tıla edilecektir. Karışımda modifiye bitüm kullanıldığı durumlarda boyuna ve enine
ek yerlerinin kesitlerine, daha iyi aderans sağlamak için uygun yapıştırıcı sürülecektir. Gerektiğinde boyuna
407.09.01.03 Son Silindiraj ve enine ek yerlerinin daha iyi yapılması için yan satıh ısıtma tertibatı sericiye takılarak birleştirme yüzeyi
G
ısıtılacaktır.
Demir bandajlı veya lastik basıncı ayarlanabilen kendinden hareketli silindirlerle yapılacaktır. Bir noktadan
İ AY
en az iki geçiş olacak şekilde uygulanacaktır. Son silindiraj tamamlandığında yüzeyde tekerlek izleri ve kılcal Ek yerlerinin yapılmasında kalifiye işçi kullanılacak ve ek yerlerinin geçirimsiz, düzgün ve pürüzsüz olması
çatlaklar bulunmayacaktır. temin edilecektir.
407.09.02 Silindiraj Esasları Kontrol mühendisinin gerekli görmesi halinde Asfalt Betonu Aşınma tabakasının boyuna ve enine ek yerleri
tamamlandıktan sonra daha iyi aderans sağlamak için ek yerleri üzerine 7-10 cm genişliğinde Kısım 415‘e
R ÖM
Karışım serildikten sonra silindiraj aşağıda belirtildiği şekilde yapılacaktır. Silindiraj sırasında silindirlerin uygun malzeme sürülecektir.
hızları maksimum 5 km/saat olacaktır.
407.10 Sıkışmış Kaplamanın Kontrolü
A. Birinci Şeritte:
1. Varsa önce enine ek yerleri silindirlenecektir. 407.10.01 Yoldaki Sıkışma Kontrolü
Bİ N
2. Serilen şeridin düşük kenarından silindirlemeye başlanacak ve her geçişte bir önceki ize en fazla Yola serilip sıkıştırılmış kaplamanın yoğunluğu Kontrol Mühendisi tarafından belirlenen yerlerden alınacak
İM
15 cm bindirme yapılarak yüksek kenara doğru devam edilecektir. karot numuneleri ile tayin edilecektir. Numuneler; üretimin her 250 ton’undan en az bir çift veya birbiri
3. İlk silindirajda 1. ve 2.’deki sıra, ara ve son silindirajda ise 2. maddedeki sıra uygulanacaktır. ile bağlantısız olarak inşa edilmiş daha kısa kesimlerde ise her bir kesim için her gün en az bir çift olarak
-
4. Yatay kurplarda silindiraja kurbun içinden başlanacak ve dışına doğru devam edilecektir. alınacaktır.
TE .
B. İkinci Şeritte: Bir günlük imalattan alınmış 10-15 cm çapındaki karot numunelerinin ortalama yoğunluğu işyeri karışım
Lİ A.Ş
1. Varsa önce enine ek yeri silindirlenecektir. yoğunluğunun % 98’inden aşağı olmayacaktır. Ayrıca, ortalamaya giren karotlar arasında binder tabakası
2. Boyuna ek yeri silindirlenecektir. için işyeri karışım yoğunluğunun % 96’sından düşük, aşınma tabakası için % 97’sinden düşük hiç bir değer
3. Serilen şeridin düşük kenarından başlanarak her geçişte bir önceki ize en fazla 15 cm bindirme bulunmayacaktır. Bu sıkışma değerlerinin sağlanamaması durumunda nedenleri araştırılacaktır. Sıkışmanın
yapılarak yüksek kenara kadar silindiraja devam edilecektir. yetersiz olduğunun belirlenmesi durumunda bu kesimler gerekirse sökülüp yeniden yapılacaktır. Ayrıca yolun
4. İlk silindirajda 1., 2. ve 3.’deki sıra, ara ve son silindirajda ise 3. maddedeki sıra uygulanacaktır. hiç bir kesiminde % 100’den daha fazla sıkışma bulunmayacaktır. İdarenin gerek görmesi durumunda karotlar
KA L
üzerinde karışım gradasyonunun uygunluğunu kontrol etmek amacıyla, ekstraksiyon sonrası elek analizi
407.09.03 Silindirajda Dikkat Edilecek Hususlar yapılabilecektir. Karotların gradasyonu dizayn karışım gradasyonu tolerans limitleri içerisinde olacaktır.
YO
Şeritlerin kenarlarının silindirlenmesinde tekerlerin en az 10 cm dışarı taşması temin edilecektir, Silindirleme Karotlar, günün serin saatlerinde ve gerektiğinde karot alınacak yere soğuk su, buz veya diğer soğutucu
sırasında ani duruş ve kalkışlar yapılmayacaktır. Silindirleme süresinde silindirlerin taze karışım üzerinde maddeler uygulanarak kaplamanın parçalanıp dağılmasını önleyecek şekilde alınacaktır. Karotların alındığı
bekletilmelerine ve manevra yapmalarına izin verilmeyecektir. Silindirleme süresince silindirlere zik zak yerler kaplamanın kendi malzemesi ile en kısa zamanda doldurulup sıkıştırılacaktır.
hareketler yaptırılmayacaktır. Silindirlerin tekerleri karışımın yapışmasını önlemek için yeterli miktarda su
TO
ile ıslatılacaktır. Sudan başka bir sıvı kullanılmayacaktır. Silindiraj sonunda yol yüzeyinde renk farkı, taş Karot numuneleri aynı zamanda kaplamanın kalınlık tayini için de kullanılacaktır. Ortalamaya giren karot
kırılmaları ve teker izleri bulunmayacaktır. numunelerinin kalınlığı binder ve aşınma tabakası için projede verilen kalınlığın (h) ± 0,1 toleransı içinde
olacaktır, Ancak, her durumda, bir günlük imalattan alınmış karotların ortalama kalınlığı en az projede verilen
Silindirlerle sıkıştırılamayan yerler en az 10 kg ağırlığındaki el tokmakları veya kompaktörler ile kalınlık (h) kadar olacaktır. Asfalt betonun sıkışma ve kalınlık kriterleri Tablo-407-13’de belirtilmektedir.
O
407.09.04 Ek Yerlerinin Yapılması Çok İnce Aşınma
Özellikler Binder Tabakası Aşınma Tabakası
Tabakası
Boyuna ve enine ek yerleri silindirajdan sonra belli olmayacak şekilde inşa edilecektir. Sıkışma, işyeri karışım yoğunluğunun %’ si
• tek değer olarak 96 97 97
Günlük çalışma sonunda tek şerit halinde serilmiş kısım bırakılmayacaktır. İkinci şerit serilmeden önce • ortalama değer olarak 98 98 98
birinci şeridin boyuna ve enine kenarları kontrol edilecek, kenarların dik olması ve tabaka kalınlığının
Sıkışmış tabakanın hava boşluğu,
projede belirtilen kalınlıkta olması sağlanacaktır. Bu amaçla enine ek yerlerinde sıkışmış tabaka kalınlığı 7 6 9
• ortalama % maks.
kadar tahta lata konulması veya bitümlü sıcak karışım ile rampa yapılması durumunda kesim hattının proje
Sıkışmış tabakanın kalınlık (h) toleransları
tabaka kalınlığını sağlayacak şekilde belirlenmesi gereklidir. • tek değer olarak ± 0,1 h ± 0,1 h ± 0,1 h
• ortalama değer olarak h - (h + 0,1h) h - (h + 0,1h) h - (h + 0,1h)
KISIM 407 KISIM 407
407.10.02 Yüzey Düzgünlüğü • Kaplama tipi,

• Köprü, altgeçit, üstgeçit vb. sanat yapıları, enine yol çizgi boyaları (şayet varsa), kavşaklar vb. yol
Yol üstyapı kaplama tabakası tamamlandıktan sonra, yapılan imalatın kalite kontrolü amacıyla düzgünlük
envanter bilgileri.
ölçümleri yapılır.
Ölçüm ekibi gelmeden önce yapılacak hazırlıklar:
Yüzey düzgünlük ölçümleri iki yöntemle kontrol edilecektir.
• Yol yüzeyinin temizlenmesi; yolda bulunan kum, çakıl vb. serbest malzemelerin süpürttürülmesi.
• Mastar ile kontrol,
Yüzeye yapışmış çamur, vb. kirlerin, ölçüm zamanı yüzey kurumuş olacak şekilde önceden
• Profilometre ile kontrol.
G
yıkatılması,
Kaplama yüzey düzgünlüğünün kontrolü mastarla mutlaka yapılacak, ayrıca profilometre ile de ölçümler • Yolda, ölçüm aracının trafik şeridini ortalayarak gitmesini ve hızını engelleyecek, iş makinesi,
yapılıp değerlendirilecektir.
İ AY
araç, inşaat malzemeleri vb. bulunmaması,
407.10.02.01 Yüzey Düzgünsüzlüğünün Mastarla Kontrol Edilmesi • Yol trafiğe açılmış ise, ölçüm sırasında ölçüm koşullarının sağlanması için geçici olarak trafiğin
yavaşlatılması veya yolun trafiğe kapatılması için gerekli trafik ekibinin ve çalışmaların organize
Karışım serilip sıkıştırıldıktan sonra yol plan, profil ve enkesitlere uyacaktır. Yol yüzeyinde renk farkı, edilmesi.
çatlamalar, çökmeler, tümsekler ve teker izleri bulunmayacaktır.
R ÖM
Ölçüm Yapılacak Tabakalar, Ölçüm Yöntemi ve Zamanı
Bitmiş kaplamanın yüzey düzgünlüğünün enine ve boyuna kontrolü deforme olmayacak nitelikte 4 m’lik
Ölçüm yapılacak tabakalar, ölçüm yöntemi ve zamanı aşağıda belirtildiği şekilde olacaktır.
mastar ile yapılacaktır. Yolun boyuna kontrolü için, mastar yol eksenine paralel olarak ve yüzeyin genişliği
boyunca aralıklarla yol yüzeyine konulduğunda binder ve aşınma tabakaları için mastarın yola temas eden • IRI ölçümleri hem binder hem de aşınma tabakalarında yapılacaktır. Ancak, binder tabakasının üzeri,
herhangi iki noktası arasındaki bölümde mastarla yol yüzeyi arasındaki açıklık 5 mm den fazla olmayacaktır. aynı BSK yapım sezonu (aynı yıl) içerisinde aşınma tabakası ile kaplanmış ise, ödeme kriterleri sadece
Bİ N
Bitmiş kaplamanın enine kontrolünde, yol eksenine dik olarak konulacak mastar ile bulunacak açıklık binder aşınma tabakasına uygulanacaktır. Aynı BSK yapım sezonu içerisinde aşınma tabakası ile kaplanmamış
İM
ve aşınma tabakaları için 5 mm’den fazla olmayacaktır. Bu ölçümler her 250 m’lik kesimlerde en az 10 ise binder tabakasına da ödeme kriterleri uygulanacaktır.
noktada ve farklı şeritlerde yapılacaktır. Bitmiş kaplamanın, herhangi bir noktası ile tabakanın proje kotu
• IRI ölçümlerinin, aşağıda belirtilen koşullar sağlanarak yapılması gerekmektedir.
-
arasında ± 10 mm’den fazla kot farkı olmayacaktır.
• Profilometre ölçüm aracının, yaklaşık 70 km/saat sabit seyir hızı ile gidebilmesi,
TE .
407.10.02.02 Yüzey Düzgünsüzlüğünün Profilometre ile Kontrol Edilmesi • Aracın, yolun geometrik standartlarına bağlı olarak 25 km/saat seyir hızının altına düşmemesi,
Lİ A.Ş
Yeni yapılan asfalt kaplama yüzeyine ait düzgünsüzlük [Uluslararası düzgünsüzlük indeksi (IRI)] değerleri • Aracın, ani hızlanma ve yavaşlama yapmadan gidebilmesi,
profilometre ile ölçülecektir. • Aracın, trafik ışıklarında durmak zorunda kalmaması ve dur-kalk yapmadan gidebilmesi,
Yüzey düzgünsüzlük ölçümleri ASTM E 950 standardı 1. sınıf kalitesine uygun olarak üretilen profilometreler • Aracın şerit değiştirmemesi ve her iki tekerlek hattı boyunca trafik şeridini ortalayarak ilerlemesi,
ile İdare tarafından yapılacaktır. Ölçümlere ait giderler yüklenici tarafından karşılanacaktır. • Yol yüzeyinde; yaya geçidi ile yavaşlama uyarı çizgilerinin ve kasislerinin bulunmaması,
KA L
Düzgünsüzlüğün belirlenmesi için yapılacak profilometre ölçümleri; yolun tamamlanmasından sonra, sağ yol • Yol yüzeyinde serbest malzeme, çamur vb. bulunmaması,
(gidiş) ve sol yol (dönüş) olmak üzere her iki yönde ve tüm şeritlerde ayrı ayrı yapılacaktır. • Yol yüzeyinin ıslak ya da buzlu olmaması,
YO
• Havanın yağışlı olmaması.

Ölçüm değerleri, IRI (m/km) olarak verilecektir. IRI değerlerinin tespiti için yapılan ölçümlerde ölçüm aralığı
2,5 cm olacaktır. Ardışık olarak yapılan ölçüm, hesaplama ve değerlendirmeler, en fazla 1 km uzunluğundaki BSK tabakaları trafiğe açılmadan önce, IRI ölçümlerinin yukarıda belirtilen koşullar sağlanarak yapılması
homojen kesimlere ayırma şeklinde yapılacaktır. Lokal bozuk kesimler ayrıca değerlendirilebilecektir. Ölçüm daha kolay ve rahat olmaktadır. Ancak, zorunlu nedenler ve trafik güvenliği açısından BSK tabakaları trafiğe
değerleri, proje başlangıcından itibaren en fazla birer km lik kesimler halinde itinerer üzerine işlenmiş halde açılmış ise ölçüm öncesi, yukarıda belirtilen koşulların sağlanması gerekmektedir. Bu şartlarda yapılan
TO
raporlanacaktır. İtinerer üzerinde, yol ile ilgili gerekli bütün bilgiler, homojen kesimler ve değerlendirmeler ölçümlerde, yol çizgi ve hız kasislerinin olduğu kesimler değerlendirme dışı bırakılacaktır.
bulunacaktır.
Kavşak kollarında IRI ölçümleri yapılmayacaktır.
Düzgünsüzlük değerlendirmelerinde; köprü, altgeçit, üstgeçit, genleşme derzleri vb. yapıların ile
Uzunluğu 450 m altında olan tırmanma şeritlerinin IRI ölçümleri yapılmayacaktır.
O
yaklaşımlarından (en fazla 50 m) kaynaklanan IRI ölçüm değerleri değerlendirme dışında tutulabilecektir.
Bakım amacıyla, gidiş-dönüş 2x1 olan yollarda yapılan binder ve aşınma tabakalarında IRI ölçümü ve ödeme
Yüklenicinin Ölçümden Önce Yapması Gereken Hazırlıklar
koşulu aranmayabilecektir.
Yüklenici, imalattan sonra ölçüm için bir dilekçe ile İdareye başvuracak ve yolu ölçüme hazırlayacaktır.
Sadece aşınma tabakası yapımı içeren ihalelerde IRI ölçümü ve ödeme koşulu aranmayabilecektir.
Başvuru dilekçesi ekinde ölçümünü talep ettiği yola ait itinerer bulunacak ve bu itinererde aşağıdaki bilgiler
Banketlere ödeme kriterleri uygulanması, banket yanında yer alan şeritle birlikte mütalaa edilerek
yer alacaktır:
değerlendirilecektir.
• Ölçülecek yola ait projenin adı,
İdarenin onaylayacağı zorunlu haller dışında, yapılan imalatın uzunluğu 2 km’nin altında olan kesimler için
• Başlangıç ve bitiş istikametlerindeki yerleşim yerlerinin isimleri, ölçüme gidilmeyecek (toplam imalatı 2 km’nin altında olan işler hariç) ve imalat uzunluğu 2 km’den fazla
• Sağ yol (gidiş), sol yol(dönüş) başlangıç bitiş kilometreleri, Kontrol Kesim Numaraları, olduğunda ölçümler yapılacaktır.
TAŞ MASTİK ASFALT TABAKASI (TMA) DİZAYNI
GOİ.OYİAŞ.LDT. 43 1 20.04.2017
1. AMAÇ
Kırılmış ve elenmiş kaba agrega, ince agrega ve mineral fillerin belli gradasyon limitleri arasındaki
G
bitümlü bağlayıcı ile oluşturduğu taş mastik asfalt tabakasının laboratuvarda karışım oranlarının
İ AY
R ÖM
Bu talimat, taş mastik asfalt tabakasında kullanılacak malzemelerin dizaynının yapılması için
gerekli aşamaların açıklanmasını ve sonuçların hesaplanması ve değerlendirmesini
kapsamaktadır.
Bİ N
İM
-
TE .

Lİ A.Ş

KA L

Agrega, sağlam, dayanıklı ve temiz taneleri içeren kırmataş, kırma çakıl veya bunların
YO
birleşiminden oluşacaktır. Agrega, organik maddeler, kil topakları ve diğer zararlı maddeler
içermeyecektir.
Birleştirilmiş agrega; kabadan inceye doğru ve aşağıda verilen gradasyon sınırları içinde
TO
derecelenmiş olacaktır. Mineral agrega, filler dahil en az 4 ayrı tane grubunun belli oranlarda
karıştırılmasından oluşacaktır. Bitümlü malzemeler ile karıştırıldığı zaman agrega uniform
olacaktır. Karışım dizayn gradasyonundan sapmalar Tablo-1 ‘de verilen toleranslara uygun
O
olacaktır.

Tablo 1: Taş Mastik Asfalt (TMA) Tabakası Agrega Gradasyon Limitleri
G
İ AY
Herhangi bir agrega kaynağından agrega üretilmesinde, tüm malzeme bir elek veya çubuk
R ÖM
ızgaradan geçecek ve kalan malzeme kırılacaktır. Elek veya çubuk ızgara açıklığı malzemenin nem
ve diğer durumları dikkate alınarak İdare tarafından onaylanacaktır. Kırılmış çakıl, % 100’ü 3” (75
mm) elek üzerinde kalan çakıl agreganın kırılmasından elde edilen ürün olacaktır.
Bİ N
4.2 Karışımda Kullanılacak Agrega
İM
-
Kaba Agrega
TE .
Kaba agrega, No. 4 elek üzerinde kalan malzeme; kırmataş, kırma çakıl veya bunların
Lİ A.Ş
bileşimlerinden oluşacaktır. Kaba agrega temiz, sert, dayanıklı olacak ve bitümlü malzemelerin
agregaya yapışmasını önleyecek kil topakları, organik malzemeler ve diğer zararlı ve gevrek
malzemeleri içermeyecektir. TMA kaba agregası granit, bazalt veya diğer yüksek kaliteli magmatik
kayaçların kırılmasından elde edilen agrega olacaktır. Kaba agrega olarak kırmataş kireçtaşı ancak
İdare’nin yazılı izni ile kullanılabilecektir. Kaba agrega çakıldan üretildiğinde, agreganın tüm
KA L
yüzleri kırılmış olacaktır.

YO
İnce Agrega
İnce agrega, No. 4 elekten geçen malzeme; sert ve dayanıklı kırmataş, kırma çakıl veya bunların
TO
bileşiminden oluşacaktır. İnce agrega kil topakları, gevrek malzemeler, organik maddeler ve diğer
zararlı malzemeleri içermeyecektir.
O

Tablo 2: Taş Mastik Asfalt Agrega Fiziksel Özellikleri
Şartname Limitleri
KTŞ 2006
MgSO 4 Don Deneyi,
8 (Na 2 SO 4 ) 14 (Mg 2 SO 4 ) -
Maks. %
25 - 25
Kaybı, Maks. %
G
N.P. - N.P.
Maks. %
İ AY
Kil Topakları, Maks. % bulunmayacak - -
İri Malzeme (4,75 elek üstü)
R ÖM
Su Emme, Maks. %
2,0 (Kaba) 2,0 (Kaba) 2,0
Metilen Mavisi, Maks % Üretilmiş ince agrega: 1,5
x 1,5
Bİ N
(Üretilmiş İnce Agrega) Magmatik kayaçlarda: 3,0
Min. %
İM
*Soyulma Mukavemeti,
60 - -
-
Cilalanma Değeri,
50 - -
TE .
Min. %
Lİ A.Ş
İndirekt Çekme
80 - -
Mukavemeti, Min. %
*Soyulma mukavemeti % 60’dan düşük olan taşlar soyulma mukavemetini arttırıcı katkı maddeleriyle
kullanılabilir.
KA L
YO
TO
Mineral Filler
Gradasyon ayarlaması için gerek görülmesi halinde, agregaya mineral filler ilave edilebilecektir.
İlave mineral filler, taş tozu veya sönmüş kireçten oluşacaktır. Filler malzemesinin kaynağı İdare
O
tarafından onaylanacaktır. Mineral filler tümüyle kuru olacak, topak, kil, organik madde ve diğer
zararlı maddeleri içermeyecektir. Mineral filler Tablo-3 ‘de verilen gradasyon limitlerine ve fiziksel
özelliklere uygun olacaktır.
Tablo 3: Taş Mastik Asfalt (TMA) Tabakası Mineral Filler Gradasyonu ve Fiziksel Özellikleri

TMA üretiminde TS 1081 EN 12591’e uygun 40/60 pen. veya 50/70 pen. bitüm kullanılacaktır.
Karışımdaki bitümün drenajını önlemek için elyaf kullanılacaktır. Elyaf, karışıma, karışım ağırlığının
% 0,3-1,5'i oranında veya imalatçı tarafından önerilen oranda ilave edilecektir. TMA karışımında,
ağır trafiğe sahip yollarda, gece-gündüz veya mevsimsel sıcaklık farklarının fazla olduğu bölgeler
ile sıcak iklim bölgelerinde, idarenin onayı ile modifiye bitümler kullanılabilecektir.
Modifikasyonda kullanılacak bitüm TS 1081 EN 12591 ‘de belirtilen şartlara uygun olacaktır.
G
4.4 Elyaf
İ AY
Elyaf stabilizör, selüloz veya mineral elyaf olacaktır. Elyaf dozajının müsaade edilen toleransları
gerekli olan elyaf ağırlığının ± %10’u olacaktır. Elyaf silodan otomatik sistemle karıştırıcıya
beslenecektir. Seçilen elyaf Tablo-4 ve Tablo-5 ‘de tanımlanan özelliklere uygun olacaktır. Küçük
R ÖM
peletler halindeki granül elyaflar da kullanılabilecektir.
Tablo 4: Mineral Elyaf Gradasyonu Tablo 5: Selüloz Elyaf Gradasyonu

Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
4.5 Taş Mastik Asfalt (TMA) Dizaynı

KA L
Birleştirilmiş agrega Tablo1 ’de verilen gradasyon şartlarına uygun olacaktır. Marshall
numuneleri, bitüm kullanıldığında 135 ± 5°C’de ve modifiye bitüm kullanıldığında 145±5°C’de her
YO
iki yüzeyine 50 darbe uygulanarak hazırlanacaktır. İdare tarafından başka bir karışım dizayn
yöntemi tayin edilmedikçe, karışım dizaynı için Marshall Karışım Dizaynı Yöntemi kullanılacaktır.
Dizaynda, Tablo-6 ‘da belirtilen kriterler esas alınacaktır.

TO
Tablo 6: Taş Mastik Asfalt (TMA) Tabakası Dizayn Kriterleri

O

Karışım, tekerlek izi oluşmasına karşı dayanıklı olacaktır. Dizayn sırasında, Schellenberg bitüm
süzülme deneyi yapılarak, mineral agregadan bitüm ve bitüm harcının ne miktarda süzüldüğü
belirlenecektir. Kullanılan modifiye bitüm tipi, karışımın tekerlek izine karşı dayanıklılığı ile ilgili
laboratuvar sonuçları ve karışımın diğer özellikleri, kullanılan elyafın tipi ve oranı karışım
dizaynında tanımlanacaktır.
Optimum bitüm (modifiye bitüm) tayini için Marshall metodu yapılmaya başlandığında 5 farklı
bitüm oranında ve her bir bitüm oranı için en az 3 numune toplam 15 deney briketi
hazırlanmalıdır.
G
İ AY
1150 g agrega numunesi hazırlanır. Hazırlanan agrega numunelerine %0,3 elyaf eklenir. Daha
sonra bu agrega elyaf karışımına, yukarıdaki tabloda verilen bitüm kriterine göre 100’e (%’e) Tip-
1 için en az 5,8 ve Tip-2 için en az 6,5 modifiye bitüm yani 100 g kuru agregaya 5,8 g veya 6,5 g
bitüm (KTŞ 2013’e göre) eklenir ve her seferinde bitüm miktarı 0,5 g arttırılır ve karıştırılır.
R ÖM
Karıştırma işlemi, 145±5 °C ‘de agrega ile bitümün homojen bir şekilde gözlendiği ana kadar
devam ettirilir. Hazırlanan karışım briket kalıplarına dökülür ve Marshall tokmağı ile her iki yüzeye
50 ‘şer darbe vurulur. Her bitüm yüzdesi için 3 adet briket vurulur.
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
𝐴𝐴
𝑉𝑉
KA L

YO
100 𝑊𝑊𝑎𝑎 Wa = Bitüm Oranı, 100’e Bitüm

D t = (100+W a ) / [( )+( )]
𝐺𝐺𝑒𝑒𝑒𝑒 ℎ𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒 𝐺𝐺𝑏𝑏 Gef hesapla = Agrega Karşımı Hesapla Bulunan Efektif Özgül Ağırlığı
Gb = Bitüm Özgül Ağırlığı
TO
Boşluk Oranı, (%)

O
Vh= 𝑥𝑥 100
𝐷𝐷𝑡𝑡
Agrega Karışımı Hacim Özgül Ağırlık, (g/cm3)

G sb =100 / [( +( )+( )]
𝐺𝐺𝑘𝑘ℎ 𝐺𝐺𝑖𝑖ℎ 𝐺𝐺𝑓𝑓 % F = Filler Karışım Yüzdesi

G sa =100 / [( +( )+( )]
G
İ AY
𝑊𝑊𝑎𝑎
�100− � 𝑥𝑥 100�� 𝑥𝑥 𝐷𝐷𝑝𝑝
VMA =100 −
R ÖM
Vf =
𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉𝑉
𝑥𝑥 100

Bİ N
İM
-
TE .

Lİ A.Ş
Gef hesapla =
2

KA L
YO

 %’e Bitüm – Boşluk (V h ),
TO

O
maksimum teorik özgül ağırlık (G mm ) deneyi yapılır. Bu deney işlemiyle agrega karışımının deneyle
bulunan efektif özgül ağırlık değeri (G ef deneyle ) elde edilir.
Ayrıca, bitüm süzülmesini bulmak için Schellenberger süzülme deneyi yapılır ve en fazla % 0,3
bitüm süzülmesi kriteri sağlanmalıdır.

TÜRK STANDARDI
TURKISH STANDARD
TS 3720
Kasım 2010
G
ICS 75.140
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
Marshall method
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O


şükranla anarız.
G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
TSEK
KA L
YO

TO
belgedir.
O
DİKKAT!

Ön söz

G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O

İçindekiler
1 Kapsam.......................................................................................................................................................1
3.1 Üstyapı ............................................................................................................................................... 2
3.2 Asfalt betonu ...................................................................................................................................... 2
3.3 Karışım formülü .................................................................................................................................. 2
3.5 Hava boşluğu ..................................................................................................................................... 2
G
İ AY
R ÖM
4 Prensip .......................................................................................................................................................3
5 Deney işlemleri ..........................................................................................................................................3
5.1 Genel.................................................................................................................................................. 3
5.2
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L

YO
8 Örnek ..........................................................................................................................................................8
Kaynaklar...........................................................................................................................................................9
TO
O


Marshall yöntemi
1 Kapsam
G
İ AY

R ÖM
TS No Adı Adı
İM
-
water absorption
TE .

Lİ A.Ş

KA L
YO
TO

O
tayini specimen
34: Marshall deneyi
method

TS No Adı Adı

G
3.1 Üstyapı
İ AY
3.2 Asfalt betonu

R ÖM

Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
3.5 Hava boşluğu


KA L

YO

TO

kütlesi.
O





4 Prensip
G
İ AY
R ÖM
Bİ N
hesaplanır.
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
5 Deney işlemleri
5.1 Genel
KA L
YO
TO
P = 0,035.a + 0,045.b + K .c + F (1)
Burada;
O

ise; 0,18,
olarak alınır.


yapılır.
G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş

KA L
YO

TO

q Akar = (2)
Piri Pince Pfiller
+ +
O
Burada;
dur.

100
q ef = (3)
100 + PB PB
−
qm qB
4

Burada;
dur.
G
hesaplanması
İ AY
R ÖM
100 + PB
qm = (4)
100 PB
+
qef q B Bİ N
Burada;
qm
İM
-
q ef
TE .

Lİ A.Ş
dur.
hesaplanması
KA L
YO
q ef − q Akar
PBa = 100q B (5)
q ef q Akar
TO
Burada;
O

dür.
Burada;
dir.


q m − qb
Va = 100 (7)
qm
Burada;
dür.
G
İ AY
hesaplanması
hesaplanır.
R ÖM
qb P
VMA = 100 − (8)
Bİ N
qa
Burada;
İM
-
TE .

Lİ A.Ş

dür.

KA L
YO
VMA − Va
VFB = 100 (9)
VMA
TO
Burada;
O
dir.

G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O


8 Örnek

Akma, mm (0,25 mm ) 2 (8) 4 (14)
Boşluk, % 3 5
G
13 -
(VMA),%
İ AY
R ÖM
Bİ N
Stabilite
Akma
: 10,4 kN
İM
: 2,25 mm
-
VMA : % 14
VFB : % 70
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O

Kaynaklar
kitabı
G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O

G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
2006
KA L
YO
TO
KARAYOLU TEKNİK
O
ŞARTNAMESİ
Yayın No: 267

KISIM 408.- TAŞ MASTİK ASFALT (TMA)
gradasyon limitleri arasında işyeri karışım formülü esaslarına uygun olarak, bitümlü bağlayıcı ile
bir plentte karıştırılarak yeterli bitümlü kaplamalar ve beton kaplamalar üzerine bir tabaka halinde
sıcak olarak, projesindeki plan, profil ve en kesitlere uygun olarak Taş Mastik Asfalt (TMA)
kaplama yapılmasından bahseder.
408.02 Kapsam.
Taş Mastik Asfalt karışımına giren agregalar, bitümlü malzemeler ve diğer katkılardan aranan
özellikler, gradasyon limitleri, işyeri karışım formülü esasları, inşa metodu, arazi ve laboratuar
G
kontrolleri ve diğer koşullar bu kısımda verilen esaslara uygun olacaktır.
İ AY
408.03 Malzemeler.
408.03.01 Agrega.
R ÖM
Agregalar aşağıda belirtilen şartlara uygun olacaktır.
408.03.01.01 Bileşim.
Bİ N
İM
Agrega sağlam, dayanıklı ve temiz taneleri içeren kırmataş, kırma çakıl veya bunların
-
birleşiminden oluşacaktır. Agrega organik maddeler, kil topakları ve diğer zararlı maddeler
içermeyecektir.
TE .
Lİ A.Ş
408.03.01.02 Gradasyon.
Birleştirilmiş agrega; kabadan inceye doğru ve Tablo-408-1’de verilen gradasyon sınırları içinde
derecelenmiş olacaktır. Mineral agrega, filler dahil en az dört ayrı tane grubunun belli oranlarda
KA L
karıştırılmasından oluşacaktır. Bitümlü malzemeler ile karıştırıldığı zaman agrega uniform

YO
olacaktır. Karışım dizayn gradasyonundan sapmalar aşağıda verilen toleranslara uygun olacaktır.
Tablo-408-1 TMA Gradasyon ve Tolerans Sınırları

TO
TMA TMA Tolerans

Elek Boyutu
TİP-1 TİP-2 Limitleri
O
inc mm Geçen % Geçen % %

3/4" 19.0 100
1/2" 12.5 90-100 100 ±4
3/8" 9.5 50-75 90-100 ±4
No.4 4.75 25-40 25-45 ±3
No.10 2.00 20-30 20-30 ±3
No.40 0.42 12-22 12-22 ±3
No.80 0.177 9-17 9-17 ±3
No.200 0.075 8-14 8-14 ±2
531
408.03.01.03 Kırma.
Herhangi bir agrega kaynağından agrega üretilmesinde, tüm malzeme bir elek veya çubuk
ızgaradan geçecek ve kalan malzeme kırılacaktır. Elek veya çubuk ızgara açıklığı malzemenin nem
ve diğer durumları dikkate alınarak İdare tarafından onaylanacaktır. Kırılmış çakıl, % 100’ü 3” (75
mm) elek üzerinde kalan çakıl agreganın kırılmasından elde edilen ürün olacaktır.
Kaba agrega, No. 4 elek üzerinde kalan malzeme; kırmataş, kırma çakıl veya bunların
bileşimlerinden oluşacaktır. Kaba agrega temiz, sert, dayanıklı olacak ve bitümlü malzemelerin
G
agregaya yapışmasını önleyecek kil topakları, organik malzemeler ve diğer zararlı ve gevrek
İ AY
malzemeleri içermeyecektir. TMA kaba agregası granit, bazalt veya diğer yüksek kaliteli
magmatik kayaçların kırılmasından elde edilen agrega olacaktır. Kaba agrega olarak kırmataş
kireçtaşı ancak İdare’nin yazılı izni ile kullanılabilecektir. Kaba agrega çakıldan üretildiğinde,
agreganın tüm yüzleri kırılmış olacaktır. Kaba agrega Tablo-408-2’de belirtilen şartlara uygun
R ÖM
olacaktır.
Tablo-408-2 Kaba Agrega Özellikleri

Bİ N
ŞARTNAME
İM
DENEY
LİMİTLERİ
DENEY STANDARDI
-
Los Angeles Aşınma TS-3694
25
TE .
Kaybı Maksimum % (ASTM C-131)

Lİ A.Ş
Na2SO4 ile Dayanıklılık TS-3655

8
Kayıp, Maksimum % (ASTM C-88)
Yassılık indeksi,
25 BS-812
Maksimum %
KA L
Cilalanma Değeri,
50 TS EN 1097-8
YO
Minimum
Soyulma Mukavemeti,
60 * Kısım 403 EK-A
Minimum %
TO
Su Absorpsiyonu, TS-3526
2.0
Maksimum % (ASTM C-127)
Kil Topakları ve Ufalanabilir TS-3526
bulunmayacak
O
Daneler, maksimum % (ASTM C-142)

* Soyulma mukavemeti % 60'dan düşük olan taşlar soyulma mukavemetini
artırıcı katkı maddeleriyle kullanılabilecektir.
İnce agrega, No. 4 elekten geçen malzeme; sert ve dayanıklı kırmataş, kırma çakıl veya bunların
bileşiminden oluşacaktır. İnce agrega kil topakları, gevrek malzemeler, organik maddeler ve diğer
zararlı malzemeleri içermeyecektir. İnce agrega Tablo-408-3’de belirtilen şartlara uygun olacaktır.
532
Tablo-408-3 İnce Agrega Özellikleri
ŞARTNAME
DENEY
DENEY LİMİTLERİ
STANDARDI
Plastisite Indeksi N.P. TS-1900
Organik Madde, renk
0-1 TS-3673
skalası
Organik Madde, % Bulunmayacak AASHTO T-194
G
İ AY
Gradasyon ayarlaması için gerek görülmesi halinde, agregaya mineral filler ilave edilebilecektir.
İlave mineral filler, taş tozu veya sönmüş kireçten oluşacaktır. Filler malzemesinin kaynağı İdare
tarafından onaylanacaktır. Mineral filler tümüyle kuru olacak, topak, kil, organik madde ve diğer
R ÖM
zararlı maddeleri içermeyecektir. Mineral filler Tablo-408-4 ve Tablo-408-5’deki şartlara uygun
olacaktır.
Tablo-408-4 İlave Mineral Filler Gradasyon Limitleri

Bİ N
İM Elek Boyu Geçen
-
inc mm %
TE .
Lİ A.Ş
No. 40 0.42 100

No. 80 0.177 85-100
No. 200 0.075 70-100
KA L
Tablo-408-5 İlave Mineral Fillerin Fiziksel Özellikleri

YO
ŞARTNAME DENEY
DENEY
TO
Plastisite Indeksi N.P. TS-1900
Organik Madde, renk skalası 0-1 TS-3673

O
Organik Madde, % bulunmayacaktır AASHTO T-194
408.03.02 Bitümlü Malzemeler.
408.03.02.01 Bitümlü Bağlayıcı.
TMA üretiminde TS 1081 EN 12591’e uygun 40/60 pen. veya 50/70 pen. bitüm kullanılacaktır.
Karışımdaki bitümün drenajını önlemek için elyaf kullanılacaktır. Elyaf, karışıma, karışım
ağırlığının % 0.3-1.5'i oranında veya imalatçı tarafından önerilen oranda ilave edilecektir. TMA
karışımında, ağır trafiğe sahip yollarda, gece-gündüz veya mevsimsel sıcaklık farklarının fazla
olduğu bölgeler ile sıcak iklim bölgelerinde, İdarenin onayı ile modifiye bitümler
kullanılabilecektir.
533
Modifikasyonda kullanılacak bitüm TS-1081 EN 12591’ de belirtilen şartlara uygun olacaktır.
Yapılan modifikasyondan sonra elde edilecek modifiye bitüm, modifiye bitüm teknik şartnamesine
uygun olacaktır. Modifiye edici madde ve modifikasyon yöntemi Müteahhit tarafından
belirlenecek ve İdare tarafından onaylanacaktır. Sıcak iklim bölgelerinde, karışım; polimerler ya
da doğal asfaltlar ilave edilerek plentte modifiye edilebilecektir. Kullanılacak katkının tipi ve
miktarı İdare tarafından onaylanacaktır.
408.03.02.02 Yapıştırma Tabakası.
Yapıştırma tabakası olarak RS-1, RS-2, CRS-1 veya CRS-2 sınıfı bitüm emülsiyonları
kullanılacaktır. Bitüm emülsiyonları 412. Kısımda verilen şartlara uygun olacaktır.
G
İ AY
408.03.03 Soyulma Mukavemetini Artırıcı Katkı Maddesi.
Soyulma mukavemetini artırıcı katkı maddesi, Kısım 411 “Sathi Kaplama ve Bitümlü Sıcak
Karışım Yapımında Kullanılacak Soyulmaya Karşı Mukavemeti Artırıcı Bitüm Katkı Malzemesi”
R ÖM
nde verilen koşullara uygun olacaktır.
408.03.04 Elyaf. Bİ N
Elyaf stabilizör, selüloz veya mineral elyaf olacaktır. Elyaf dozajının müsaade edilen toleransları
İM
gerekli olan elyaf ağırlığının ± %10’u olacaktır. Elyaf silodan otomatik sistemle karıştırıcıya
-
beslenecektir. Seçilen elyaf Tablo-408-6 ve Tablo-408-7’de tanımlanan özelliklere uygun
olacaktır. Küçük peletler halindeki granül elyaflar da kullanılabilecektir.
TE .
Lİ A.Ş
Tablo-408-6 Mineral Elyaf Özellikleri

Fiber Uzunluğu (maksimum) 6 mm
KA L
No 40 (0.425 mm) elekten geçen %95 (min)

No 200 (0.074 mm) elekten geçen %65 (min.)
YO
Tablo-408-7 Selüloz Elyaf Özellikleri

Elyaf Uzunluğu (maksimum) 6 mm
TO
No 20 (0.850 mm) elekten geçen % 85 ± %10

O
Kül Muhtevası % 18 ± %5
PH 7.5 ± %1
Yağ Absorpsiyonu Elyaf Ağırlığının 5 ± 1 katı
Nem Absorpsiyonu Ağırlıkça ¢ % 5
408.04 Karışım Dizaynı.
Birleştirilmiş agrega Tablo 408-1’de verilen gradasyon şartlarına uygun olacaktır. Marshall
numuneleri, bitüm kullanıldığında 135OC ± 5O C’de ve modifiye bitüm kullanıldığında 145±
5OC’de her iki yüzeyine 50 darbe uygulanarak hazırlanacaktır. İdare tarafından başka bir karışım
dizayn yöntemi tayin edilmedikçe, karışım dizaynı için Marshall Karışım Dizaynı Yöntemi
kullanılacaktır. Karışımın dizayn değerleri Tablo-408-8’de verilen dizayn kriterlerine uygun
olacaktır.
534
Tablo-408-8 TMA Dizayn Kriterleri
ŞARTNAME
ÖZELLİKLER
LİMİTLERİ
Briket Yapımında Uygulanacak Darbe Sayısı 50
Hava Boşlukları, (%) 2-4
Sıcak İklim bölgelerinde hava boşlukları, (%) 3-4
Agregalar arası boşluk (VMA), (%), min. TİP –1 16
TİP –2 17
Tekerlek izinde oturma *
G
(30 000 devirde , 60°C’de), (%), maks. 6
İ AY
Elyaf miktarı, % 0.3-1.5
Schellenberger bitüm süzülme deneyi, (%), maks. 0.3
* Fransız NF P 98-253-1 deneyi ile tespit edilecektir.
R ÖM
Karışım, tekerlek izi oluşmasına karşı dayanıklı olacaktır. Dizayn sırasında, Ek-A’ya göre
Schellenberg bitüm süzülme deneyi yapılarak, mineral agregadan bitüm ve bitüm harcının ne
miktarda süzüldüğü belirlenecektir. Kullanılan modifiye bitüm tipi, karışımın tekerlek izine karşı
Bİ N
dayanıklılığı ile ilgili laboratuar sonuçları ve karışımın diğer özellikleri, kullanılan elyafın tipi ve
İM
oranı karışım dizaynında tanımlanacaktır.
-
TE .
Lİ A.Ş
Bitümlü bağlayıcı ve mineral agrega en az 165oC’lik, en fazla 180 oC’ lik, bir karışım sıcaklığı elde
edilecek bir sıcaklıkta karıştırılacaktır.
Plent; elyaf katkıyı ve filler malzemeyi otomatik olarak istenilen ağırlıkta besleyecek donanıma
KA L
sahip olacaktır.
YO
Elyaf katkı için yeterli miktarda kuru depolama yapılacak ve elyafın karışıma uniform biçimde
orantılı olarak ve istenilen miktarlarda verilmesi için önlemler alınacaktır. Plentte, elyaf
karıştırıcıya, tartım sistemi ile otomatik olarak doğrudan doğruya ilave edilecektir. Elyafın
TO
karışıma ilave edilmesinin zamanı ve elyaf ilavesi nedeniyle artan karıştırma süresi, elyaf
üreticisinin önerdiği şekilde olacaktır.
Plentte üretilen karışımdan günde en az iki kez numune alınarak bitüm süzülme deneyi
O
yapılacaktır. Süzülme miktarı maksimum % 0,3 olacaktır.
Sıcak karışım, sıcak karışım depolama silolarında depolanabilecektir. Depolama siloları uygun
ısıtma ve izolasyon ekipmanı ile donatılmış olacaktır. Bekletme zamanı İdare’nin belirlediği
sınırlamalar içinde olacaktır. Hiçbir durumda TMA gece boyunca veya bir sonraki günün
kaplaması için depoda bekletilmeyecektir. Karışım; sericiye verildiğinde 145º C’ın altında
olmayan bir sıcaklığa sahip olacaktır. Karışımın sıcaklığı, tam sericiye boşaltılmadan önce
kamyonun içinde ölçülecektir. Karışımı sermek için minimum çevre sıcaklığı gölgede 10º C
olacaktır.
Karışım, serildikten hemen sonra, bir finişer için statik ağırlığı minimum 10 ton olan en az iki adet
çelik bandajlı silindir kullanılarak sıkıştırılacaktır. Silindirleme işlemine karışım sıcaklığı
145oC’ye düşmeden önce başlanacaktır. TMA üzerinde lastik tekerlekli silindirler
535
kullanılmayacaktır. Silindirler, sericinin arkasındaki en fazla 100 m’lik mesafe içerisinde
çalıştırılacaktır. Sıkıştırma sırasında vibrasyon uygulanmayacaktır. Silindirlerde, karışımın
bandajlara yapışmasını önlemek için, sulama sistemi olacaktır. Silindirleme işlemine silindir izleri
kayboluncaya ve gerekli yoğunluk elde edilinceye kadar devam edilecektir. Silindirleme işlemi,
serilen karışımın sıcaklığı 115ºC’ye düşmeden önce tamamlanacaktır. Yerinde yoğunluk sağlanır
sağlanmaz, bitümlü bağlayıcı veya fillerin yüzeye çıkmasına neden olabilecek aşırı silindirlemeyi
önlemek için, silindirleme durdurulacaktır. Sıkıştırma işlemi sırasında; Müteahhit, istenilen
minimum yoğunluğun elde edildiğinden emin olmak amacıyla, nükleer yoğunluk ölçme aletleri ile
yoğunluğu izleyecektir.
Modifiye bitüm kullanılması halinde; karıştırma ve sıkıştırma sıcaklıkları Modifiye Bitüm

üreticisinin önerilerine göre ayarlanacaktır.
G
İ AY
Karışımın plentte modifiye edilmesi halinde, karıştırma süreleri, karıştırma ve sıkıştırma
sıcaklıkları, katkı üreticisi firmanın önerilerine göre olacaktır.
Bu kısımda bahsedilmeyen diğer hususlar Kısım 407 “Asfalt Betonu Binder Aşınma” da belirtilen
R ÖM
Sıkıştırılmış tabaka kalınlığı TMA Tip-1 için 35-50 mm, TMA Tip-2 için 25-40 mm olacaktır.
Sıkışma % 97’den az olmayacaktır. Her durumda sıkıştırılmış malzemenin hava boşlukları %6’dan
az olacaktır.
Bİ N
Tüm yüzey kotları, kalınlıklar, yüzey düzgünlüğü şartları ve tolerans limitleri 407. Kısım’da
İM
belirtilen esaslara uygun olacaktır.
-
TE .
Lİ A.Ş
Deneme kesimi, karışımın yolda uygulanmasından önce yol dışındaki bir kesimde inşa edilecektir.
Deneme kesiminde, 407. Kısım’da verilen yapım koşulları uygulanacaktır. Yapım yöntemleri,
üretim sıcaklıkları deneme kesiminde belirlenecek ve karışım dizaynı ile ilgili küçük düzeltmeler
yapılabilecektir. Silindirleme yöntemi de deneme kesiminde tespit edilecektir. Deneme kesiminin
KA L
uzunluğu ve genişliği ile deneme kesimi sonuçları İdare tarafından onaylanacaktır.

YO
408.07 Numune Alma ve Deneyler.
İdare tarafından aksi belirtilmedikçe, agrega, bitümlü bağlayıcı ve bitümlü karışım malzemelerin
TO
kontrolu ile ilgili numune alma ve deneyler 407. Kısım’da belirtilen yöntemlere ve deney
metodlarına uygun olarak yapılacaktır.
O
408.08 Yüzey Dokusu.
Sıkıştırmadan sonra, Kum Yama Yöntemi (Sand Patch Method, ASTM E-965) ile ölçülen doku
derinliği, TMA Tip-1 için 1.0 mm’den fazla ve TMA Tip-2 için 0.80 mm’den fazla olacaktır.
EK-A
SCHELLENBERGER BİTÜM SÜZÜLME DENEYİ
135OC ± 5OC’de hazırlanan 1000 g TMA karışımı 1000 ml’lik cam behere konularak 0.1 g
hassasiyetinde tartılır. Beher, üzeri kapatıldıktan sonra 1 saat ± 1 dakika süre ile 170 OC
sıcaklıktaki etüvde bekletilir. Bu sürenin sonunda etüvden çıkartılır ve karışım beheri sarsmadan
boşaltılır. Boşaltılan karışım 0.1 g hassasiyetinde tartılır ve ağırlık kaybı yüzde olarak hesaplanır.
536
Y G
A
R ÖM KARAYOLU
Bİ N
İ
İM TEKNİK
-
ŞARTNAMESİ
TE .
Lİ A.Ş
2013
KA L
YO

TO

O
aktarılamaz.

KISIM 407 KISIM 408
Düzgünsüzlük ölçüm değerleri aşağıda verilen tablodaki kriterlere göre değerlendirilerek, kaplamanın kalitesi 408. TAŞ MASTİK ASFALT (TMA)
ve ödeme şekli belirlenecektir.
408.01 Tanım
Tablo-407-14’de düzgünsüzlük derecelerine göre yükleniciye tam ödeme, eksik ödeme ve kaplamanın
söktürülüp yeniden yaptırılmasına ilişkin düzgünsüzlük değerleri verilmektedir. Kesintili ödeme, kaplama Bu kısım, kırılmış ve elenmiş kaba agrega, ince agrega ve mineral fillerin belli gradasyon limitleri arasında
tabakasına yüklenicinin teklif ettiği bedel üzerinden kesinti yapılarak uygulanır. işyeri karışım formülü esaslarına uygun olarak, bitümlü bağlayıcı ile bir plentte karıştırılarak yeterli bitümlü
kaplamalar ve beton kaplamalar üzerine bir tabaka halinde sıcak olarak, projesindeki plan, profil ve enkesitlere
Düzgünsüzlük (IRI) Kriteri ve Ödeme Koşulları uygun olarak taş mastik asfalt (TMA) kaplama yapılmasından bahseder.
G
Tablo-407-14 Asfalt Kaplama Yüzey Düzgünsüzlük Kriterleri Ve Ödeme Şekilleri 408.02 Kapsam
İ AY
Düzgünsüzlük (m/km)
Taş mastik asfalt karışımına giren agregalar, bitümlü malzemeler ve diğer katkılardan aranan özellikler,
Binder Tabakası Aşınma Tabakası Ödeme Şekli
gradasyon limitleri, işyeri karışım formülü esasları, inşa metodu, arazi ve laboratuvar kontrolleri ve diğer
< 1,30 < 1,20 Tam Ödeme koşullar bu kısımda verilen esaslara uygun olacaktır.
1,30 - 1,60 1,20 - 1,50 % 5 Eksik Ödeme
R ÖM
408.03 Malzemeler
1,61 - 1,90 1,51 - 1,80 % 10 Eksik Ödeme
> 1,90 > 1,80 Yeniden Yapım 408.03.01 Agrega
Agregalar aşağıda belirtilen şartlara uygun olacaktır.

407.11 Yolun Trafiğe Açılması
Bİ N
408.03.01.01 Bileşim
İM
Serme ve sıkıştırma süresince yolun serme yapılan şeridi trafiğe kapalı tutulacaktır. Son silindirajdan sonra
serilen tabaka çevre sıcaklığına erişinceye kadar üzerinden trafik geçirilmeyecektir. Agrega sağlam, dayanıklı ve temiz daneleri içeren kırmataş, kırma çakıl veya bunların birleşiminden
-
oluşacaktır. Agrega organik maddeler, kil topakları ve diğer zararlı maddeler içermeyecektir.
407.12 Kalite Kontrol Deneyleri
TE .
408.03.01.02 Gradasyon
Lİ A.Ş
Asfalt Betonu (Binder-Aşınma) yapımı sırasında kullanılan malzemeleri, imalatı ve oluşturulan tabakaları
kontrol etmek amacıyla belirli aralıklarla yapılması gereken Kalite Kontrol Deneyleri, minimum deney Mineral agrega, filler dahil en az dört ayrı dane grubunun belli oranlarda karıştırılmasından oluşacaktır. Bitümlü
sayıları ve sıklığı aşağıda Tablo-407-15’de verilmektedir. malzemeler ile karıştırıldığı zaman agrega üniform olacaktır. Agrega karışımının dizayn gradasyonunu ve
toleransları Tablo-408-1 ve Tablo-408-2’e uygun olacaktır.
Amacı Deney Adı Deney Sıklığı Deney Standardı
KA L
Tablo-408-1 TMA Aşınma Gradasyonu ve Tolerans Sınırları
Kaba ve orta agrega
YO
Dizayn için Elek Analizi için 200 m3 ’de bir, TMA TİP-1
ASTM C-136, C-117 TMA
agrega üretilmesi (Yaş metot) İnce agrega için Elek Boyutu Tolerans Limitleri
(TS EN 933-1) TİP-2
100 m3 ’de bir. A B
Konkasörde agrega Elek Analizi ASTM C-136, C-117
Min. 400 m3’de bir in, No mm Geçen % Geçen % Geçen % %
üretiminin kontrolü (Yaş metot) (TS EN 933-1)
TO
Sıcak silo Elek Analizi ASTM C-136, C-117 3/4” 19,0 100 100
min. günde bir kez
gradasyon kontrolü (Yaş metot) (TS EN 933-1)
1/2” 12,5 90-100 90-100 100 ±4
Bitüm yüzdesi,
AASHTO T-164, T-30
Karışımın fiziksel Briket hazırlama, 3/8” 9,5 50-75 50-67 90-100 ±4
O
ASTM D-1559
özelliklerinin Briket özgül ağırlığı, min. günde iki kez
ASTM D-2726
kontrolü Stabilite,Akma ve Vh,Vf, VMA No.4 4,75 25-40 25-35 25-45 ±3
(TS EN 12697-1/2/6//8/30/34)
hesapları
AASHTO T-164 No.10 2,00 20-30 20-30 20-30 ±3
Segregasyon olup Bitüm %’si ve
min. günde iki kez AASHTO T-30
olmadığının tespiti Gradasyon No.40 0,425 12-22 12-22 12-22 ±3
(TS EN 12697-1/2)
Tabakanın Sıkışma ve Karot alımı, karot özgül ağırlığı min. her 250 t’dan ASTM D-2726 No.80 0,180 9-17 9-17 9-17 ±3
Kalınlık kontrolü tayini bir çift (TS EN 12697-6)
No.200 0,075 8-12 8-12 8-12 ±2
KISIM 408 KISIM 408
Tablo-408-2 TMA Binder Gradasyonu ve Tolerans Sınırları TMA Aşınma Tip-1 B karışımlarında, magmatik kökenli agrega temin edilememesi veya yola mesafesinin
TMA Tolerans magmatik kökenli ocaktan en az 100 km daha az olması koşuluyla, Karayolları 11. ve 13. Bölge Müdürlükleri
Elek Boyutu (Van ve Antalya) sınırları dahilinde, cilalanma değeri en az 40 olan diğer kökenden agregalar İdarenin onayı
Binder Limitleri
in, No mm Geçen % % ile kullanılabilecektir. TMA Aşınma karışımında kullanılacak agregaların cilalanma değeri 50 ‘den küçük
olması halinde, kaymaya karşı direnci artırmak için Tablo 408-3 ‘de verilen kriterleri sağlayan ve cilalanma
1” 25,0 100
değeri en az 50 olan 1-3 mm boyutlarında magmatik kökenli pürüzlendirme malzemesi uygulanacaktır.
3/4” 19,0 92 - 100 ±4
Pürüzlendirme malzemesi, karışım serildikten ve silindirle ilk pas yapıldıktan sonra miktarı 1.5-2.0 kg/m²
1/2” 12,5 73 - 83 ±4
G
olacak şekilde tabakanın üzerine homojen olarak serilecektir. Agreganın miktarını tam olarak uygulamak ve
3/8” 9,5 56 - 66 ±4 homojen dağıtılmasını sağlamak amacıyla silindire monte edilmiş mıcır yayma sistemi kullanılacaktır.
No.4 4,75 32 - 42 ±3
İ AY
No.10 2,00 25 - 30 ±3 408.03.01.05 İnce Agrega
No.40 0,425 14 - 20 ±3
İnce agrega, No.4 elekten geçen malzeme; sert ve dayanıklı kırmataş, kırma çakıl veya bunların bileşiminden
No.80 0,180 9 - 15 ±3 oluşacaktır. İnce agrega kil topakları, gevrek malzemeler, organik ve diğer zararlı maddeleri içermeyecektir.
R ÖM
No.200 0,075 7 - 11 ±2 İnce agrega, kaba agreganın elde edildiği aynı malzeme ocağından temin edilecek ve Tablo-408-4’de
belirtilen şartlara uygun olacaktır.
408.03.01.03 Kırma
Tablo-408-4 İnce Agrega Özellikleri
Herhangi bir agrega kaynağından agrega üretilmesinde, tüm malzeme bir elek veya çubuk ızgaradan geçecek
ve kalan malzeme kırılacaktır. Elek veya çubuk ızgara açıklığı malzemenin nem ve diğer durumları dikkate
Bİ N
Deney Şartname Limitleri Deney Standardı
alınarak İdare tarafından onaylanacaktır. Kırılmış çakıl, % 100’ü 3” (75 mm) elek üzerinde kalan çakıl
İM
agreganın kırılmasından elde edilen ürün olacaktır.
Plastisite Indeksi N.P. TS-1900-1
-
408.03.01.04 Kaba Agrega TS EN 1744-1
Organik Madde, % Negatif
Madde 15.1
Kaba agrega, No.4 elek üzerinde kalan malzeme; kırmataş, kırma çakıl veya bunların bileşimlerinden
TE .
oluşacaktır. Kaba agrega temiz, sert, dayanıklı olacak ve bitümlü malzemelerin agregaya yapışmasını Su Emme, % ≤ 2,0 (WA242) TS EN 1097-6
Lİ A.Ş
önleyecek kil topakları, organik malzemeler ve diğer zararlı ve gevrek malzemeleri içermeyecektir.
İnce agreganın 0/2 mm ≤ 1,5 (MB1,5)
TMA Aşınma karışımlarının kaba agregası granit, bazalt veya diğer yüksek kaliteli magmatik kayaçların kısmına ≤ 3,0 (MB3,0)*
kırılmasından elde edilen agrega olacaktır. Kaba agrega çakıldan üretildiğinde, agreganın tüm yüzleri kırılmış Metilen Mavisi,
Öğütülmüş magmatik TS EN 933-9
olacaktır. Kaba agrega Tablo-408-3’de belirtilen şartlara uygun olacaktır. g/kg
agreganın 0/2 mm ≤ 3,0 (MB3,0)*
kısmına
Tablo-408-3 Kaba Agrega Özellikleri
KA L
* Magmatik kökenli kayaçlarda, şantiye konkasöründe üretilmiş ince agregada istenen şartname
Deney Şartname Limitleric Deney Standardı değerinin sağlanamaması durumunda bu şart aranacaktır.
YO
TS EN 1097-2 a
Parçalanma Direnci (Los Angeles), % Kayıp ≤ 25 (LA25)
AASHTO T 96
Aşınma Direnci (Micro-Deval) b , % Kayıp ≤ 20 (MDE 20) TS EN 1097-1 408.03.01.06 Mineral Filler
Hava Tesirlerine Karşı Dayanıklılık, Gradasyon ayarlaması için gerek görülmesi halinde, agregaya mineral filler ilave edilebilecektir. İlave
≤ 14 (MS14) TS EN 1367-2 mineral filler, taş tozu veya sönmüş kireçten oluşacaktır. Filler malzemesinin kaynağı ve dizaynda kullanım
TO
(MgSO4 ile kayıp), %

≤ 25 BS 812 oranı İdare tarafından onaylanacaktır. Mineral filler tümüyle kuru olacak, topak, kil, organik madde ve diğer
Yassılık İndeksi, % zararlı maddeleri içermeyecektir. Mineral filler Tablo-408-5 ve Tablo-408-6’daki şartlara uygun olacaktır.
≤ 20 (FI20) TS EN 933-3 a
≥ 50 (PSV50)
Cilalanma Değeri, % TS EN 1097-8 Tablo-408-5 İlave Mineral Filler Gradasyon Limitleri
≥ 40 (PSV40) binder için
O
Kırılmışlık, ağırlıkça, % Elek Boyu

≥ 100 - ≤ 0 (C100/0) TS EN 933-5
(Tüm yüzeyi kırılmış – tüm yüzeyi yuvarlak)
Geçen %
Soyulma Mukavemeti (Bitüm Kaplı Yüzey), % TS EN 12697-11
≥ 60 in, No mm
(24 saat 60 ºC suda bekletmeden sonra) (Kısım403 EK-A)
Su Emme, % ≤ 2,0 (WA242) TS EN 1097-6 No.40 0,425 100
ASTM C 142 No.80 0,180 85-100
Kil Topakları ve Ufalanabilir Daneler, % Bulunmayacak No.200 0,075 70-100
AASHTO T 112
a
Referans metot.
b
c
Parantez içindeki ifade, şartname değerinin TS EN 13043 ‘deki sınıfını gösterir.
KISIM 408 KISIM 408
Tablo-408-6 İlave Mineral Fillerin Fiziksel Özellikleri Tablo-408-7 Mineral Elyaf Özellikleri
Şartname Fiber Uzunluğu (maksimum) 6 mm
Deney Deney Standardı
Limitleri
Plastisite Indeksi N.P. TS-1900-1 No.40 (0,425 mm) elekten geçen % 95 (min.)
No.200 (0,075 mm) elekten geçen % 65 (min.)
G
408.03.02 Bitümlü Malzemeler Tablo-408-8 Selüloz Elyaf Özellikleri
İ AY
408.03.02.01 Bitümlü Bağlayıcı Kül Muhtevası % 18 ± % 5
PH 7,5 ± % 1
TMA üretiminde TS EN 12591, “Bitümler ve Bitümlü Bağlayıcılar-Kaplama Sınıfı Bitümler-Özellikler” Yağ Absorbsiyonu Elyaf Ağırlığının 5 ± 1 katı
standardına uygun 40/60 veya 50/70 pen. bitüm ve Kısım 412, “Bitümlü Bağlayıcılar” bölümündeki Nem Absorbsiyonu Ağırlıkça % 5
limitlere uygun polimer modifiye bitüm kullanılacaktır. Karışımdaki bitümün drenajını önlemek için elyaf
R ÖM
kullanılacaktır. Elyaf, TMA Aşınmada karışım ağırlığının % 0,3 - 1,0’i, TMA Binderde karışım ağırlığının 408.04 Karışım Dizaynı
% 0,2 - 0,8’i oranında veya imalatçı tarafından önerilen oranda karışıma ilave edilecektir. TMA karışımında,
“Bitümlü Sıcak Karışım Kaplamalar İçin Bitüm Sınıfı Seçim Haritası” kitapçığına göre uygun bitümlü Birleştirilmiş agrega Tablo 408-1’de verilen gradasyon şartlarına uygun olacaktır. Marshall numuneleri,
bağlayıcı sınıfı kullanılacaktır. bitüm kullanıldığında 135 ± 5 °C’de ve modifiye bitüm kullanıldığında 145 ± 5 °C’de her iki yüzeyine
50 darbe uygulanarak hazırlanacaktır. İdare tarafından başka bir karışım dizayn yöntemi tayin edilmedikçe,
Bİ N
Modifikasyonda kullanılacak bitüm TS EN 12591’de belirtilen şartlara uygun olacaktır. Yapılan karışım dizaynı için Marshall Karışım Dizaynı Yöntemi kullanılacaktır. Karışımın dizayn değerleri Tablo-
İM
modifikasyondan sonra elde edilecek modifiye bitüm, “Modifiye Bitüm Teknik Şartnamesi”ne uygun 408-9’da verilen dizayn kriterlerine uygun olacaktır.
olacaktır. Modifiye edici madde ve modifikasyon yöntemi yüklenici tarafından belirlenecek ve İdare
-
tarafından onaylanacaktır. Sıcak iklim bölgelerinde, karışım; polimerler ya da doğal asfaltlar ilave edilerek Tablo-408-9 TMA Dizayn Kriterleri
plentte modifiye edilebilecektir. Kullanılacak katkının tipi ve miktarı İdare tarafından onaylanacaktır. Şartname
TE .
Limitleri
Lİ A.Ş
Özellikler Deney Standardı
408.03.02.02 Yapıştırma Tabakası
TMA Aşınma TMA Binder
Yapıştırma tabakası olarak TS EN 13808, “Bitümler ve Bitümlü Bağlayıcılar-Katyonik Bitüm Emülsiyonları
Briket Yapımında Uygulanacak Darbe Sayısı 50 50 TS EN 12697-30
Tanımlayıcı Çerçeve” C60B2-3, C60B2-4, C60B2-5, C65B2-3, C65B2-4, C65B2-5 sınıfı bitüm
emülsiyonlarından biri kullanılacaktır. Bitüm emülsiyonları Kısım 412’de verilen şartlara uygun olacaktır. Hava Boşlukları, (%) 2-4
3-4 TS EN 12697-8
Sıcak İklim Bölgelerinde Hava Boşlukları, (%) 3-4
KA L
4,0 cm’den daha ince TMA tabakasında yapıştırıcı olarak modifiye emülsiyon ya da modifiye bitüm TİP -1 16
kullanılacaktır.
YO
Agregalar Arası Boşluk (VMA), (%) min. 13 TS EN 12697-8

TİP -2 17
408.03.03 Soyulma Mukavemetini Artırıcı Katkı Maddesi
TİP -1 5,8
Soyulma mukavemetini artırıcı katkı maddesi, Kısım 411, “Sathi Kaplama ve Bitümlü Sıcak Karışım Bitümlü bağlayıcı, (%) min. 5,2 TS EN 12697-1
TO
Yapımında Kullanılacak Soyulmaya Karşı Mukavemeti Artırıcı Bitüm Katkı Malzemesi”nde verilen koşullara TİP -2 6,5
uygun olacaktır.
İndirekt Çekme Mukavemeti (İÇM) Oranı, min. % 80 80 AASHTO T 283
408.03.04 Elyaf
Tekerlek İzinde Oturma *
6 6 TS EN 12697-22
O
Elyaf stabilizör, selüloz veya mineral elyaf olacaktır. Elyaf dozajının müsaade edilen toleransları gerekli olan (30.000 devirde , 60 °C’de), (%) maks.
elyaf ağırlığının ± % 10’u olacaktır. Elyaf silodan otomatik sistemle karıştırıcıya beslenecektir. Seçilen elyaf Elyaf Miktarı, % 0,3 - 1,0 0,2 - 0,8
Tablo-408-7 ve Tablo-408-8’de tanımlanan özelliklere uygun olacaktır. Küçük peletler halindeki granül
elyaflar da kullanılabilecektir. Elyaf stabilizöre ait Malzeme Güvenlik Bilgileri Belgesi (MSDS, Material Schellenberger Bitüm Süzülme Deneyi, (%) maks. 0,3 0,3 TS EN 12697-18
Safety Data Sheet) olacaktır.
Karışım, tekerlek izi oluşmasına karşı dayanıklı olacaktır. Dizayn sırasında, Ek-A’ya göre Schellenberg bitüm
süzülme deneyi yapılarak, mineral agregadan bitüm ve bitüm harcının ne miktarda süzüldüğü belirlenecektir.
Kullanılan modifiye bitüm tipi, karışımın tekerlek izine karşı dayanıklılığı ile ilgili laboratuvar sonuçları ve
karışımın diğer özellikleri, kullanılan elyafın tipi ve oranı karışım dizaynında tanımlanacaktır.
KISIM 408 KISIM 408
408.05 Yapım Şartları 408.06 Deneme Kesimi
Bitümlü bağlayıcı ve mineral agrega en az 165 °C’lik, en fazla 180 °C’lik bir karışım sıcaklığı elde edilecek Deneme kesimi, karışımın yolda uygulanmasından önce yol dışındaki bir kesimde inşa edilecektir. Deneme
bir sıcaklıkta karıştırılacaktır. kesiminde, 407. Kısım’da belirtilen yapım koşulları uygulanacaktır. Yapım yöntemleri, üretim sıcaklıkları
deneme kesiminde belirlenecek ve karışım dizaynı ile ilgili küçük düzeltmeler yapılabilecektir. Silindirleme
Plent, elyaf katkıyı ve filler malzemeyi otomatik olarak istenilen ağırlıkta besleyecek donanıma sahip yöntemi de deneme kesiminde tespit edilecektir. Deneme kesiminin uzunluğu ve genişliği ile deneme kesimi
olacaktır. sonuçları İdare tarafından onaylanacaktır.
G
Elyaf katkı için yeterli miktarda kuru depolama yapılacak ve elyafın karışıma üniform biçimde orantılı 408.07 Numune Alma ve Deneyler
olarak ve istenilen miktarlarda verilmesi için önlemler alınacaktır. Plentte elyaf karıştırıcıya, tartım sistemi
İ AY
ile otomatik olarak doğrudan doğruya ilave edilecektir. Elyafın karışıma ilave edilmesinin zamanı ve elyaf İdare tarafından aksi belirtilmedikçe, agrega, bitümlü bağlayıcı ve bitümlü karışım malzemelerin kontrolü
ilavesi nedeniyle artan karıştırma süresi, elyaf üreticisinin önerdiği şekilde olacaktır. ile ilgili numune alma ve deneyler Kısım 407’de belirtilen yöntemlere ve deney metotlarına uygun olarak
yapılacaktır.
Plentte üretilen karışımdan günde en az iki kez numune alınarak bitüm süzülme deneyi yapılacaktır. Süzülme
miktarı maksimum % 0,3 olacaktır. 408.08 Yüzey Düzgünlüğü
R ÖM
Sıcak karışım, sıcak karışım depolama silolarında depolanabilecektir. Depolama siloları uygun ısıtma Yüzey düzgünlüğünde, 407. Kısım, “Asfalt Betonu” için belirtilen yöntem ve kriterler uygulanacaktır.
ve izolasyon ekipmanı ile donatılmış olacaktır. Bekletme zamanı İdare’nin belirlediği sınırlamalar
içinde olacaktır. Hiçbir durumda TMA gece boyunca veya bir sonraki günün kaplaması için depoda 408.09 Yolun Trafiğe Açılması
bekletilmeyecektir. Karışım; sericiye verildiğinde 145 °C’nin altında olmayan bir sıcaklığa sahip olacaktır.
Bİ N
Serme ve sıkıştırma süresince yol trafiğe kapalı tutulacaktır. Silindiraj tamamlandıktan sonra serilen tabaka
Karışımın sıcaklığı, tam sericiye boşaltılmadan önce kamyonun içinde ölçülecektir. Karışımı sermek için
üzerinden, en az 24 saat süre ile trafik geçirilmeyecektir. Temmuz ve Ağustos aylarında, çok sıcak bölgelerde
İM
minimum çevre sıcaklığı gölgede 10 °C olacaktır.
yapılan imalatlarda tabakanın alt kısmının da çevre sıcaklığına erişmesi amacıyla trafiğe açma süresi daha da
-
Karışım, serildikten hemen sonra, bir finişer için statik ağırlığı minimum 10 ton olan en az iki adet çelik uzun olabilecektir.
bandajlı silindir kullanılarak sıkıştırılacaktır. Silindirleme işlemine karışım sıcaklığı 145 °C’ye düşmeden önce
TE .
408.10 Yüzey Dokusu
başlanacaktır. TMA üzerinde lastik tekerlekli silindirler kullanılmayacaktır. Silindirler, sericinin arkasındaki
Lİ A.Ş
en fazla 100 m’lik mesafe içerisinde çalıştırılacaktır. Sıkıştırma sırasında vibrasyon uygulanmayacaktır.
Sıkıştırmadan sonra, Kum Yama Yöntemi (Sand Patch Method, ASTM E 965, TS EN 13036-1) ile ölçülen
Silindirlerde, karışımın bandajlara yapışmasını önlemek için, sulama sistemi olacaktır. Silindirleme işlemine
doku derinliği, TMA Aşınma Tip-1 için 1,0 mm’den ve TMA Aşınma Tip-2 için 0,80 mm’den fazla olacaktır.
silindir izleri kayboluncaya ve gerekli yoğunluk elde edilinceye kadar devam edilecektir. Silindirleme
işlemi, serilen karışımın sıcaklığı 115 °C’ye düşmeden önce tamamlanacaktır. Yerinde yoğunluk sağlanır
sağlanmaz, bitümlü bağlayıcı veya fillerin yüzeye çıkmasına neden olabilecek aşırı silindirlemeyi önlemek
için, silindirleme durdurulacaktır. Sıkıştırma işlemi sırasında; yüklenici, istenilen minimum yoğunluğun elde
KA L
edildiğinden emin olmak amacıyla, nükleer yoğunluk ölçme aletleri ile yoğunluğu izleyecektir.
YO
Modifiye bitüm kullanılması halinde; karıştırma ve sıkıştırma sıcaklıkları modifiye bitüm üreticisinin
önerilerine göre ayarlanacaktır.
Karışımın plentte modifiye edilmesi halinde, karıştırma süreleri, karıştırma ve sıkıştırma sıcaklıkları, katkı
TO
üreticisi firmanın önerilerine göre olacaktır.
Bu kısımda bahsedilmeyen diğer hususlar Kısım 407, “Asfalt Betonu Binder ve Aşınma”da belirtilen
O
Sıkıştırılmış tabaka kalınlığı TMA Aşınma Tip-1 için 35-50 mm, TMA Aşınma Tip-2 için 25-40 mm olacaktır.
Sıkışma % 98’den az, % 100’den fazla olmayacaktır. Her durumda sıkıştırılmış malzemenin hava boşlukları
% 5’den az olacaktır.
TMA Binder tabakasının sıkıştırılmış kalınlığı 60-100 mm olacaktır. Sıkışma % 98’den az % 100’den fazla
olmayacaktır. Her durumda sıkışmış tabakanın hava boşlukları %5,5’den az olacaktır. TMA tabakalarının
tipleri ve kalınlıkları “Üstyapı Projelendirme Raporu”na göre uygulanacaktır.
Tüm yüzey kotları, kalınlıklar, yüzey düzgünlüğü şartları ve tolerans limitleri 407. Kısım’da belirtilen
esaslara uygun olacaktır.
KISIM 408 KISIM 409
EK-A 409. PLENTTE KARIŞTIRILARAK HAZIRLANAN BİTÜMLÜ KARIŞIM BAKIM

MALZEMESİ
Schellenberger Bitüm Süzülme Deneyi (TS EN 12697-18)
409.01 Tanım
Normal bitümlü karışımlar için 135 ± 5 °C’de ve modifiye bitümlü karışımlar (PMB) için 145 ± 5 °C’de
hazırlanan 1.000 g TMA karışımı 1.000 ml’lik önceden 110 °C’lik etüvde 15 dakika ısıtılmış cam behere Bu kısım kırılmış ve elenmiş kaba agrega, ince agrega ve mineral fillerin belirli bir karışım formülü esaslarına
konularak 0,1 g hassasiyetinde tartılır. Beher, üzeri kapatıldıktan sonra 1 saat ± 1 dk süre ile normal bitümlü uygun olarak bitümlü bağlayıcı ile plentte karıştırılarak asfalt betonu veya sathi kaplamalı yollarda bakım
karışımlar 175 °C sıcaklıktaki, modifiye bitümlü karışımlar ise 185 °C sıcaklıktaki etüvde bekletilir. Bu sürenin malzemesi, ikinci sınıf yollarda yüzey tabakası olarak kullanılmasından bahseder.
G
sonunda etüvden çıkartılır ve karışım beheri sarsmadan boşaltılır. Boşaltılan karışım 0,1 g hassasiyetinde
409.02 Kapsam
tartılır ve ağırlık kaybı yüzde olarak hesaplanır. Deney 3 paralel karışım numunesi ile yapılarak sonuçların
İ AY
ortalaması alınır.
Bu kısımda belirtilen bakım malzemesi genel anlamı ile kaplamalı yollarda yol yüzeyinin iyileştirilmesi için
kullanılacak sıcak veya soğuk bitümlü karışımları kapsar. Bitümlü karışım bakım malzemesi hazırlanması
sırasında kullanılacak malzemeler ile yapım metotları, arazi ve laboratuvar kontrolleri ve diğer koşullar bu
kısımda verilen esaslara uygun olacaktır.
R ÖM
409.03 Malzemeler
409.03.01 Mineral Agregalar
Bİ N
Agrega; kırmataş, kırma çakıl veya bunların elenmiş çakıl ile karışımından oluşacaktır. Agrega içindeki
daneler temiz, sert, sağlam ve dayanıklı olacak, sülfat, klorit veya kurutma ve karıştırma sırasında veya
İM
sonradan hava koşullarının etkisiyle kırılmaya yatkın olan maddeler içermeyecektir. Karışımın gradasyonu
Tablo-409-1’de verilen dane boyutu dağılımı limitlerine uygun olacaktır.
-
Tablo-409-1 Dane Boyutu Dağılımı
TE .
Lİ A.Ş
Elek Boyu Elek Boyu
Tip- 1 * Tip- 2 ** Tip- 3 **
(mm) (in, No)
25 1” 100
19 3/4” 80 - 100 100
12,5 1/2” 58 - 80 88 - 100 100
KA L
9,5 3/8” 48 - 70 72 - 90 80 - 100
YO
4,75 No.4 30 - 52 42 - 52 55 - 72
2,00 No.10 20 - 40 25 - 35 36 - 53
0,425 No.40 8 - 22 10 - 20 16 - 28
No.80
TO
0,18 5 - 14 7 - 14 8 - 16
0,075 No.200 2-7 3-8 4-8
* Tip-1 sathi kaplamalı yollarda kullanılacaktır.
** Tip-2 ve Tip-3 BSK’lı yollarda kullanılacaktır.
O
Agreganın kaba (4,75 mm elek üzerinde kalan) kısmı Tablo-409-2‘de, ince (4,75 mm elekten geçen) kısmı
ise Tablo-409-3’de verilen özelliklere uygun olacaktır.
ALTTEMEL DİZAYNI
(Karayolları Teknik Şartnamesi 2006/KTŞ 2006 – Kısım 401)
GOİ.OYİAŞ.LDT. 44 1 20.04.2017
1. AMAÇ
Taş ocaklarında kırma ve eleme tesislerinde üretilen farklı fraksiyonlardaki malzemelerin, alt
G
temel tabakası için laboratuvarda şartname gradasyonuna uygun olarak karışım oranlarının
İ AY
R ÖM
Bu talimat, alt temel tabakasında kullanılacak malzemelerin dizaynının yapılması için gerekli

Bİ N
İM
‘’Karayolları Teknik Şartnamesi 2006/KTŞ 2006 – Kısım 401’’ bu dizaynın uygulanmasında
-
kullanılmaktadır. Dizaynda şartname limitleri olarak, Karayolları Teknik Şartnamesi 2006 ve Gebze
TE .
Lİ A.Ş

KA L
Alt temel yapımında kullanılacak malzeme; kum, çakıl, teras çakılı, ayrışmış, bozuşmuş kaya,
YO
cüruf, kırmataş ve benzeri malzemelerden oluşacaktır. Bu malzemelerin temin edileceği ocaklar,
Bölge Araştırma Başmühendisliği veya Teknik Araştırma Dairesi Başkanlığı tarafından onaylamış
olacak ve malzeme Kontrol Mühendisinin gözetimi altında alınacaktır. Alt temel malzemesi Tablo-
TO
1 ’deki şartlara uygun olacaktır. AASHTO T-27, T-11 veya TS 1900 standartlarında belirtilen
metotlar ile bulunan granülometri, Tablo-1'de verilen gradasyon limitleri dahilinde ve iyi
derecelenmiş olacaktır.
O
Tablo 1: Alt Temel Malzemesi Tip A ve Tip B Gradasyon Limitleri

Malzemenin, 0,075 mm eleği geçen kısmı 0,425 eleği geçen kısmının 2/3 ‘ünden fazla
olmayacaktır.
Alt temel malzemesi, kum-çakıl ocaklarından sağlandığında, tüvenan malzemenin gradasyonu

Tip-A gradasyon limitlerine uygun olacaktır. Gradasyonu Tip-A limitlerine uymayan malzemeler
elenerek gradasyonu ayarlanacaktır. Alt temel malzemesinin kum-çakıl veya taş ocaklarından
kırılarak hazırlanması durumunda malzemenin gradasyonu Tip-B gradasyon limitlerine uygun
olacaktır. Kum-çakıl ocağından kırılarak malzeme hazırlanması durumunda 4.75 mm elek üzerinde
kalan kısmının en az % 50 sinin iki veya daha fazla yüzü kırılmış olacaktır. Taş ocağından alt temel
malzemesi kırımında yassılık indeksi % 40 ‘dan az olacaktır.
G
4.2 Alt Temel Malzemesi Fiziksel Özellikleri
İ AY
Tablo 2: Alt Temel Tabakası Agrega Fiziksel Özellikleri Şartname Limitleri
Şartname Limitleri
R ÖM
KTŞ 2006
25 (Mg 2 SO 4 ) -
Bİ N
İM
50 - 45
Kaybı, Maks. %
-
Likit Limit, Maks. % 25 - 25
TE .
6 - 6
Maks. %
Lİ A.Ş
Kil İri Malzeme

(4,75 elek üstü)
2 - -
2 - -
Organik Madde, % 1 - -
KA L
Yassılık İndeksi, Maks. % x - 35

YO
Su Emme, Maks. %
x - 3,5
TO
O
Not 2: Tablo-2 ‘de, revizyonlarda ‘’-‘’ ile gösterilen kısımlar bir değişiklik olmadığını bir önceki

4.3 Alt Temel Dizaynı
Dizayn çalışması öncesinde, dizaynda kullanılacak agregaya Tablo-2 ‘de belirtilen deneylerin
yapılması ve agreganın fiziksel özelliklerinin şartname kriterlerini sağlaması gerekmektedir.
Dizayn aşamasında ilk olarak konkasörden gelen 10 günlük elek analizinin ortalaması alınır. Alınan
elek analizi ortalamasına uygun olarak karışım yüzdeleri belirlenir ve gradasyon limitleri
içerisindeki eğri çizilir.
G
İkinci aşamada, hazırlanan karışıma farklı su içeriklerinde (5 farklı su içeriği) modifiye proktor
deneyi uygulanır. Uygulanan deney sonucunda maksimum kuru birim ağırlığa karşılık gelen
İ AY
optimum su miktarı tayin edilir.
Üçüncü aşamada, modifiye proktor deneyi sonucu bulunan optimum su miktarında Yaş CBR
R ÖM
metoduna göre 3 nokta CBR (10, 30 ve 65 darbelerde) deneyi yapılır. Bulunan CBR değerlerinin
ortalaması alınarak CBR-Kuru birim ağırlık eğrisi çizilir. Daha sonra, modifiye proktor deneyi
sonucunda bulunan maksimum kuru birim ağırlıktaki CBR değeri grafikten okunur.
Bİ N
Modifiye Proktor Deneyi (AASHTO T-193, TS 1900) ile bulunan maksimum kuru birim ağırlığın
İM
% 97' sine kadar sıkıştırılan numunelerin yaş CBR değerleri Tip-A için minimum % 30, Tip-B için ise
minimum % 50 olacaktır.
-
Alt temel malzemesinin plentte karıştırılıp finişer ile serilmesi durumunda Plentmiks Alt temel
TE .
Lİ A.Ş
olarak tanımlanacak ve bu durumda Tip-B gradasyon limitlerine uyulacaktır.

KA L
YO
TO
O

G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
2006
KA L
YO
TO
KARAYOLU TEKNİK
O
ŞARTNAMESİ
Yayın No: 267

KISIM 401.- ALTTEMEL
401.01 Tanım. Bu kısım, aşağıda Tablo-401-1'de belirtilen gradasyon limitleri içerisinde sürekli
gradasyon verecek şekilde hazırlanan malzemenin su ile karıştırılarak, ince tesviyesi tamamlanmış
dolgu veya yarmadan oluşan üstyapı tabanı üzerine bir veya birden fazla tabakalar halinde,
projesinde belirtilen plan, profil ve enkesitlere uygun olarak serilip sıkıştırılmasıyla oluşturulan
alttemel tabakasının yapımını kapsar.
401.02 Malzeme.
Alttemel yapımında kullanılacak malzeme; kum, çakıl, teras çakılı, ayrışmış, bozuşmuş kaya,
G
curuf, kırmataş ve benzeri malzemelerden oluşacaktır. Bu malzemelerin temin edileceği ocaklar,
Bölge Araştırma Başmühendisliği veya Teknik Araştırma Dairesi Başkanlığı tarafından onaylamış
İ AY
olacak ve malzeme Kontrol Mühendisinin gözetimi altında alınacaktır. Alttemel malzemesi
aşağıdaki şartlara uygun olacaktır. AASHTO T-27, T-11 veya TS 1900 standartlarında belirtilen
metotlar ile bulunan granülometri, Tablo-401-1'de verilen gradasyon limitleri dahilinde ve iyi
derecelenmiş olacaktır.
R ÖM
Tablo-401-1 Alttemel Malzemesi Gradasyon Limitleri
TİP-A TİP-B
Bİ N
ELEK AÇIKLIĞI
İM
mm inç % GEÇEN % GEÇEN
75 3 100
-
50 2 - 100
TE .
Lİ A.Ş
37.5 1 1/2 85 - 100 80 - 100

25 1 - 60 - 90
19 3/4 70 - 100 -
9.5 3/8 45 - 80 30 - 70
KA L
4.75 No.4 30 - 75 25 - 60
YO
2.00 No.10 - 15 - 40
0.425 No.40 10 - 25 10 - 20
0.075 No.200 0 - 12 0 - 12
TO
Malzemenin; 0.075 mm eleği geçen kısmı 0.425 mm eleği geçen kısmının 2/3'ünden fazla
olmayacaktır.
O
Alttemel malzemesi, kum-çakıl ocaklarından sağlandığında, tüvenan malzemenin gradasyonu Tip-

A gradasyon limitlerine uygun olacaktır. Gradasyonu Tip-A limitlerine uymayan malzemeler
elenerek gradasyonu ayarlanacaktır. Alttemel malzemesinin kum-çakıl veya taş ocaklarından
kırılarak hazırlanması durumunda malzemenin gradasyonu Tip-B gradasyon limitlerine uygun
olacaktır. Kum-çakıl ocağından kırılarak malzeme hazırlanması durumunda 4.75 mm elek
üzerinde kalan kısmının en az % 50 sinin iki veya daha fazla yüzü kırılmış olacaktır. Taş
ocağından alttemel malzemesi kırımında yassılık indeksi % 40 dan az olacaktır.
Alttemel yapımında kullanılacak olan malzemenin diğer fiziksel özellikleri Tablo-401-2'de

belirtilen özelliklere uyacaktır.
456
Tablo 401-2 Alttemel Malzemesinin Fiziksel Özellikleri
DENEY
DENEY ADI ŞARTNAME LİMİTLERİ
STANDARDI
2 mm elek üzerinde kalan
agreganın hava tesirlerine karşı TS-3655
20
dayanıklılık (donma) deneyinde AASHTO T - 104
Na2SO4 ile kayıp, Maksimum %
Aşınma kaybı (Los Angeles) TS-3694
50
Maksimum % AASHTO T - 96
G
TS-1900
Likit Limit, Maksimum % 25
AASHTO T - 89
İ AY
TS-1900
Plastisite İndeksi, Maksimum % 6
AASHTO T – 90
R ÖM
Kil Topağı ve Dağılabilen Tane İri Malzeme İnce Malzeme
(4.75 mm elek üstü) (4.75 mm elek altı) ASTM C-142
Oranı, Maksimum %
Bİ N 2 2
Organik Madde % 1 AASHTO T-194
İM
-
Modifiye Proctor Deneyi (AASHTO T193, TS 1900) ile bulunan maksimum kuru birim ağırlığın
TE .
% 97' sine kadar sıkıştırılan numunelerin yaş CBR değerleri Tip-A için minimum % 30, Tip-B için
Lİ A.Ş
ise minimum % 50 olacaktır.
Alttemel malzemesinin plentte karıştırılıp finişer ile serilmesi durumunda Plent-miks Alttemel
olarak tanımlanacak ve bu durumda Tip-B gradasyon limitlerine uyulacaktır.
KA L

YO
401.03.01 Serme.
TO
Alttemel malzemesi, inşaat ve tesviyesi tamamlanarak hazırlanmış taban üzerine, sıkışmış kalınlığı
20 cm' yi geçmeyecek şekilde, tabakalar halinde, Kontrol Mühendisinin direktifi dahilinde serilip
O
Ancak sıkıştırma makinelerinin kapasitelerinin yüksek olması durumunda, tabaka kalınlığı

deneylere dayanarak ve Kontrol Mühendisinin onayı ile 30 cm' ye kadar arttırılabilir. Alttemelin
birden fazla tabakalar halinde serilmesi durumunda, tabaka kalınlıkları birbirine eşit olacaktır.
Alttemel malzemesinin plent-miks olması durumunda serim finişer ile yapılacaktır.
Yol taban yüzeyinde gevşek kısımlar varsa onarılacak, serbest malzeme, çukurlar, kabarmalar
bulunmayacak, alttemel malzemesi donmuş taban üzerine veya alttemelin istenilen sıkışması
sağlanmadan önce donabileceği hallerde serilmeyecektir.
Serme işi, homojen, eşit miktar ve kalınlıklarda sermeyi sağlayacak tertibata sahip araçlarla
yapılacak ve bir kerede serilip sıkıştırılan tabakanın sıkışmış kalınlığı yukarıda verilen değerleri
geçmeyecektir.
457
Sermeye malzemenin alındığı yere en uzak noktadan başlanarak, malzemenin alındığı yere doğru
devam edilecektir. Serme işi sıkıştırma işinden en çok 200 m ileride olacak, her iş günü sonunda
serilen bütün malzeme sıkıştırılmış olacaktır.
Projede belirtilen kalınlığın fazlalığı nedeni ile alttemelin birden fazla tabakalar halinde serilmesi
gerektiğinde, tabaka kalınlıkları birbirine eşit alınacak ve her bir tabaka, üzerine yenisi serilmeden,
istenilen birim ağırlığa kadar sıkıştırılmış olacaktır.
Yayıcı makine kullanılacağı zaman malzeme figüre halinde yolun bir tarafına konulacak, ancak
yağmurlu mevsimlerde ve kış aylarında platform kenarında bırakılmayacaktır.
Sıkıştırılmış malzeme üzerinden trafik geçirilmeyecektir.
G
İ AY
Malzeme yayıldıktan sonra bütün kesit genişliğince greyderle tesviyesi yapılacaktır. Bu sırada
özellikle malzeme gradasyonunun bozulmamasına dikkat edilecektir.
Alttemel malzemesinin serilmesi, tesviye edilmesi sırasında malzemeye ilave edilecek su miktarı
R ÖM
Tip-A için Modifiye Proctor ile bulunan su içeriğinin ± 2'si, Tip-B için W(opt-2) ile Wopt arasında
olacaktır.
401.03.02 Sıkıştırma.
Bİ N
İM
Alttemel malzemesi, Tablo-401-4'de verilen değerler esas alınarak sıkıştırılacaktır.
-
Sıkıştırma, statik çizgisel yükü 30 kg/cm² den büyük olan kendi yürür düz bandajlı vibrasyonlu
TE .
Lİ A.Ş
silindirler ve/veya lastik başına düşen yükü 3500 kg dan az olmayan lastik tekerlekli sıkıştırıcılarla
yapılacak, kullanılan malzeme ve serilen tabaka kalınlığına uygun sıkıştırma tekniği, işin
başlangıcında yapılacak bir deneme kesiminde belirlenecektir. Deneme kesimi en az üç
silindirleme şeridinden oluşacak ve uzunluğu 100 m’den kısa olmayacaktır.
KA L
Sıkıştırma; yolun eksenine paralel olarak yapılacak, düşük kotlu kenardan başlayarak eksene doğru
YO
kayacaktır. Yatay kurplarda kurbun içinden başlanacak ve dışına doğru devam edilecektir. Her
geçişte bir önceki geçişte sıkıştırılan kısma, silindir genişliğinin en az % 10'u kadar bindirme
yapılacaktır. Şeritlerin tümünde ilk geçiş tamamlanmadan ikinci geçiş yapılmayacaktır.
TO
Sıkıştırma sırasında görülen segregasyona uğramış kesimler, bu kesimlerde malzemenin

kaldırılarak yerine uygun malzeme getirilmesi ve sıkıştırılması yoluyla düzeltilecektir.
Sıkıştırılmış alttemel kalınlığı projede belirtilen kalınlığın % 10' undan farklı olursa, malzeme
O
yüzeyi kabartılarak gerekli ilave veya azaltma yapılarak tekrar sıkıştırılacaktır.
Bordür, kalıplar ve duvar yanları gibi silindirin yanaşamayacağı yerlerde sıkıştırma,vibrasyonlu

plakalı sıkıştırıcılar, vibrasyonlu tokmaklar veya elle çekilebilen küçük vibrasyonlu silindirlerle
yapılacaktır.
Arazi kuru birim ağırlığının belirlenmesinde kullanılacak metotlar, Tablo-401-3' de verilmiştir.
Yapılan kontroller, serilen tabakanın Tablo-401-4'de verilen oranlarda sıkışmadığını gösterdiği

takdirde, gerekiyorsa ek sulama yapılarak istenilen birim ağırlığa erişinceye kadar sıkıştırmaya
devam edilecektir.
Gerekli durumlarda sıkışma kontrolünde esas alınan laboratuar maksimum kuru birim ağırlığında,
AASHTO T-224'e göre iri agrega oranındaki değişiklikten dolayı düzeltme yapılmalıdır.
458
Tablo-401-3 Arazi Kuru Birim Ağırlığı Tayin Metotları
Malzemenin Maksimum Deney

Deney Metodu
Tane Boyutu Standardı
İnç mm
6” AASHTO
2 50
Kum Konisi çapında T-191
Metodu 12” AASHTO
3 75
çapında T-191
10” 1/ 2 AASHTO
1 37.5
G
Kasnak çapında T-181
Metodu 12” AASHTO
3 75
İ AY
çapında T-181
1/ 2 AASHTO
Nükleer Metod 1 37.5
T-238, T-239
R ÖM Tablo-401-4 Alttemel Sıkıştırma Kriterleri

Bİ N
İM Sıkışma,
95 Modifiye Proctor
-
Minimum %
TİP-A TS1900,
TE .
Optimum Su AASHTO T-180

Wopt ± 2
Lİ A.Ş
İçeriği %
Sıkışma,
97 Modifiye Proctor
Minimum %
TİP-B TS1900,
Optimum Su AASHTO T-180
(Wopt-2) - Wopt
KA L
İçeriği %
YO
Sıkıştırmanın tamamlanmasından sonra yüzey düzgünlüğünün enine ve boyuna kontrolü, 4 m,

uzunluğunda, esnek olmayan mastarla yapılacaktır. Yolun boyuna kontrolü için, mastar yol
eksenine paralel olarak ve yüzeyin genişliği boyunca aralıklarla yol yüzeyine konulduğunda,
TO
mastarın yola temas eden herhangi iki noktası arasındaki bölümde mastarla yol yüzeyi arasındaki
açıklık 20 mm.den fazla olmayacaktır. Bitmiş tabakanın enine kontrolünde yol eksenine dik olarak
konulacak mastar ile bulunacak açıklık, yine 20 mm’ den fazla olmayacaktır.
O
Bitmiş tabakanın, herhangi bir noktası ile tabakanın proje kotu arasında ± 20 mm’ den fazla kot
farkı olmayacaktır.
Temel tabakası teşkil edilinceye kadar alttemel yüzeyinin, projedeki kesit ve boyuna eğimine
uygun, iyi bir durumda muhafaza ve bakımı sağlanacaktır.
401.04 Kalite Kontrol Deneyleri.
Yapım esnasında kullanılan malzemeyi ve oluşturulan tabakayı kontrol etmek amacıyla, belirli
aralıklarla yapılması gerekli deneyler ve sayıları, Tablo-401-5'de verilmiştir.
459
MİNİMUM DENEY SAYISI ve

DENEY ADI
DENEY SIKLIĞI
Tane Boyutu Dağılımı
Her 2000 m3'de 1 deney
TS 1900, AASHTO T-27,11
Likit Limit, Plastik Limit
TS 1900, AASHTO T-89, 90
Her malzeme veya gradasyon
Aşınma Kaybı (Los Angeles)
değişikliğinde ve ayrıca 6 ayda bir
TS-3694, AASHTO T-96
deney
G
Hava Tesirlerine Karşı Dayanıklılık
İ AY
deney
Su İçeriği
R ÖM
TS 1900
Kuru Birim Ağırlık-Su İçeriği İlişkisi
değişikliğinde ve ayrıca ayda bir
TS 1900, AASHTO T-99, T-180
deney
Bİ N
İM
Yaş CBR
değişikliğinde ve ayrıca ayda bir
TS 1900, AASHTO T-193
-
deney
Sıkışma %’ si Belirleme Testleri
TE .
Lİ A.Ş
1-Kum Konisi Metodu AASHTO T-191 Her Tabakanın 1000 m2 'de 1 deney
2-Kasnak Metodu AASHTO T-181 Her Tabakanın 1000 m2 'de 1 deney
3-Nükleer Metod* AASHTO T-238, 239 Her Tabakanın 250 m2 'de 1 deney
KA L
*İşin başlangıcında en az 10 farklı noktada nükleer metod ile yapılan sıkışma deney sonuçları ile
YO
Kum Konisi veya Kasnak metodlarından biri ile yapılan sıkışma deney sonuçlarının korelasyonu
yapılacaktır. Sıkışma kontrolünün nükleer metodla yapılması durumunda, ayrıca her 2500 m2 ’ de
bir, diğer metodlardan birisi ile de sıkışma kontrolu yapılacaktır. Kalite kontrol deneyleri, en az
Tablo-401-5'de belirtilen sayıda olmak üzere, Kontrol Mühendisince uygun görülen ara ve sıklıkta
TO
yapılacaktır.
401.05 Doğrulama Testi.

O
Doğrulama testi, Alttemel tabakasının ve ona destek olan üstyapı tabanının üniform olup
olmadığını ortaya koymak, alttemel veya üstyapı tabanında yer alan zayıf ve sıkışmamış kesimleri
belirlemek için uygulanır. Doğrulama testi İdare tarafından istenilen durumlarda yapılacaktır.
Bu testin uygulanması sırasında;
1. Doğrulama testinde kullanılacak ekipman pnömatik lastik tekerlekli silindir, çift dingilli
kamyon veya sulamada kullanılan arazöz olabilir.
2. Bu test için kullanılacak lastik tekerlekli silindirin tekerleri eşit aralıkta olacak ve yükü eşit
şekilde dağıtacaktır.
3. Test için kullanılacak ekipman/araç 30–40 ton ağırlığında olacaktır.
460
4. Ekipman/araç’a ait lastikler; 90-150 psi (620-1040 kPa) değerinde basınç kapasitesine sahip
olacaktır. Test uygulanmadan önce lastiklerin basınçları ölçülecek ve kayıt edilecektir.
401.05.01 Uygulama.
Alttemel tabakasının sıkıştırılması tamamlandıktan sonra üzerine temel tabakası serilmeden önce
Kontrol Mühendisi tarafından belirlenen kesimlerde Doğrulama Testi yapılacaktır.
Doğrulama testinin yapılacağı alttemel malzemesinin su içeriği, test sırasında en az Wopt–4 ‘ü

değerinde olmalıdır.
G
Test yapılmasında kullanılacak ekipman/araç lastik basınçları ve üzerine yüklenecek yük miktarı
İ AY
belirlenerek ayarlanacaktır.
Doğrulama testi sırasında ekipman/araç; hızı 4-8 km/saat olacak şekilde hareket edecektir. Ancak
ekipman/aracın hareket hızı üzerinden geçtiği tabakada oluşabilecek esneme, defleksiyon, çökme
R ÖM
vb unsurların belirlenmesi ve ölçülmesine izin verecek şekilde ayarlanabilecektir.
Doğrulama testi bir veya daha fazla sayıda pas yapılarak gerçekleştirilecektir. Bu geçişler sırasında
lastik tekerlekler alttemel tabakasının farklı alanlarına basacaktır.
Bİ N
İM
Doğrulama testi ile belirlenen, oynayan, çöken, üniform stabilite göstermeyen alttemel
-
kesimlerinde inceleme yapılarak problemin kaynağı araştırılacaktır. Bu kesimde yer alan alttemel
malzemesinden ve üstyapı tabanından numune alınarak incelenecektir.
TE .
Lİ A.Ş
Doğrulama testi sonucunda tespit edilen tüm zayıf, çöken kesimlerde yol tabanı Müteahhit
tarafından açılacak, problemli kesimler kazılıp atılacak yerine alltemel veya seçme malzeme
getirilerek iyileştirilecektir. Ayrıca alttemel tabakası üzerinde belirlenen tüm yüzey
düzgünsüzlükleri giderilecektir.
KA L
YO
TO
O
461
Y G
A
R ÖM KARAYOLU
Bİ N
İ
İM TEKNİK
-
ŞARTNAMESİ
TE .
Lİ A.Ş
2013
KA L
YO

TO

O
aktarılamaz.

KISIM 401
401. ALTTEMEL
401.01 Tanım
Bu kısım; Tablo-401-1’de belirtilen gradasyon limitleri içerisinde (kullanılması durumunda kazınmış asfalt
malzemesi kullanımı dahil) sürekli gradasyon verecek şekilde hazırlanan malzemenin su ile karıştırılarak,
ince tesviyesi tamamlanmış dolgu veya yarmadan oluşan üstyapı tabanı üzerine bir veya birden fazla tabakalar
halinde, projesinde belirtilen plan, profil ve enkesitlere uygun olarak serilip sıkıştırılmasıyla oluşturulan
G
alttemel tabakasının yapımını kapsar.
İ AY
401.02 Malzeme
Alttemel yapımında kullanılacak malzeme; kum, çakıl, teras çakılı, ayrışmış, bozuşmuş kaya, cüruf, kırmataş,
kazınmış asfalt ve benzeri malzemelerden tek tip veya kazınmış asfalt malzemesi kullanılması durumunda
R ÖM
(maksimum % 25) iki veya daha fazla malzemenin karışımından oluşacaktır. Alttemel malzemesinin
kazınmış asfalt malzeme dahil iki veya daha fazla agrega grubu ile hazırlanması durumunda karışımın hangi
malzemelerden, ne oranda olacağı “Karışım Dizayn Raporu”nda belirtilecektir.
Bozulmuş bitümlü sıcak karışım tabakalarından kazınmış ve yeni bitümlü sıcak karışım yapımında
kullanılmayacak malzemeler, en fazla %25 oranında Tip-B alttemel üretiminde kullanılabilecektir. Kazınmış
Bİ N
asfalt malzemesi kullanılması durumunda kullanım oranı laboratuvarda yapılacak Tip B alttemel uygunluk
İM
deneyleri sonucunda belirlenecek, karışımda kullanılan kazınmış asfalt malzemesinin maksimum dane
boyutu en çok 37,5 mm olacaktır.
-
Karışım dizaynları İdarenin uygun bulması halinde işi yapan yüklenici laboratuvarında ya da tercihen
TE .
akredite olmuş özel bir laboratuvarda yapılabilecek ve hazırlanan dizayn İdare tarafından onaylandıktan
Lİ A.Ş
sonra kullanılabilecektir. Ancak karışım dizaynından kaynaklanan nedenlerden dolayı oluşan bozulmalardan
yüklenici sorumlu olacaktır.
Bu malzemelerin temin edileceği ocaklar, KGM, Bölge Araştırma ve Geliştirme Başmühendisliği veya
Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı tarafından onaylamış olacak ve malzeme kontrol mühendisinin
gözetimi altında alınacaktır. Alttemel malzemesi aşağıdaki şartlara uygun olacaktır. AASHTO T 27, T 11 veya
KA L
TS 1900-1 standartlarında belirtilen metotlar ile bulunan granülometri, Tablo-401-1’de verilen gradasyon
limitleri dahilinde ve iyi derecelenmiş olacaktır.
YO
Tablo-401-1 Alttemel Malzemesi Gradasyon Limitleri

Elek Açıklığı TİP-A TİP-B
mm in % Geçen % Geçen
TO
75 3 100
50 2 - 100
37,5 1 1/2 85 - 100 80 - 100
O
25 1 - 60 - 90
19 3/4 70 - 100 45 - 80
9,5 3/8 45 - 80 30 - 70
4,75 No.4 30 - 75 25 - 55
2,00 No.10 - 15 - 40
0,425 No.40 10 - 25 10 - 20
0,075 No.200 0 - 12 0 - 12
Malzemenin; 0,075 mm eleği geçen kısmı 0,425 mm eleği geçen kısmının 2/3'ünden fazla olmayacaktır.
izni olmadan kısmen kopyalanıp çoğaltılamaz.
KISIM 401 KISIM 401
Alttemel malzemesi, kum-çakıl ocaklarından sağlandığında, tüvenan malzemenin gradasyonu Tip-A Ancak sıkıştırma makinelerinin kapasitelerinin yüksek olması durumunda, tabaka kalınlığı deneylere
gradasyon limitlerine uygun olacaktır. Gradasyonu Tip-A limitlerine uymayan malzemeler elenerek dayanarak ve kontrol mühendisinin onayı ile 30 cm’ye kadar arttırılabilir. Alttemelin birden fazla tabakalar
gradasyonu ayarlanacaktır. Alttemel malzemesinin kum-çakıl veya taş ocaklarından kırılarak hazırlanması halinde serilmesi durumunda, tabaka kalınlıkları birbirine eşit olacaktır.
durumunda malzemenin gradasyonu Tip-B gradasyon limitlerine uygun olacaktır. Kum-çakıl ocağından
kırılarak malzeme hazırlanması durumunda 4,75 mm elek üzerinde kalan kısmının en az % 50’sinin iki veya Alttemel malzemesinin Plent-miks olması durumunda serim finişer ile yapılacaktır.
daha fazla yüzü kırılmış olacaktır. Yol taban yüzeyinde gevşek kısımlar varsa onarılacak, serbest malzeme, çukurlar, kabarmalar bulunmayacak,
alttemel malzemesi donmuş taban üzerine veya alttemelin istenilen sıkışması sağlanmadan önce donabileceği
Alttemel yapımında kullanılacak olan malzemenin diğer fiziksel özellikleri Tablo-401-2’de belirtilen
G
hallerde serilmeyecektir.
özelliklere uyacaktır.
Serme işi, homojen, eşit miktar ve kalınlıklarda sermeyi sağlayacak tertibata sahip araçlarla yapılacak ve bir
İ AY
Tablo 401-2 Alttemel Malzemesinin Fiziksel Özellikleri kerede serilip sıkıştırılan tabakanın sıkışmış kalınlığı yukarıda verilen değerleri geçmeyecektir.
DENEY ADI ŞARTNAME LİMİTLERİ DENEY STANDARDI
Üstyapı tabanı malzemesinin, kaya veya düzgün bir yüzey vermeyecek yoğunlukta 3” üzeri malzeme içerdiği
% Hava Tesirlerine Karşı Dayanıklılık, MgSO4 ile yol kesimlerinde yüzeyde yer alan boşlukların ince kaya malzeme ile tesviyesinin yapılamadığı durumda
≤ 25 (MS25) TS EN 1367 - 2
R ÖM
kayıp, % projesinde önerilmiş 15 cm düzeltme amaçlı alttemel tabakasının 5 cm’si greyder ile serilerek olabildiğince
TS EN 1097 - 2* düzgün bir yüzey elde edilerek, bu yüzey üzerine 10 cm eksik alttemel tabakası finişer ile serilebilecektir.
Parçalanma Direnci (Los Angeles), % ≤ 45 (LA45)
AASHTO T 96
Sermeye malzemenin alındığı yere en uzak noktadan başlanarak, malzemenin alındığı yere doğru devam
35 BS 812
Yassılık İndeksi, % edilecektir. Serme işi sıkıştırma işinden en çok 200 m ileride olacak, her iş günü sonunda serilen bütün
≤ 30 (FI30) TS EN 933-3*
malzeme sıkıştırılmış olacaktır.
Bİ N
Su Emme
≤ 3,5 (WA243,5) TS EN 1097 - 6
(Kaba ve İnce Agregada), %
İM
Projede belirtilen kalınlığın fazlalığı nedeni ile alttemelin birden fazla tabakalar halinde serilmesi gerektiğinde,
TS 1900-1 tabaka kalınlıkları birbirine eşit alınacak ve her bir tabaka, üzerine yenisi serilmeden, istenilen birim ağırlığa
Likit Limit, % ≤ 25
AASHTO T 89
-
kadar sıkıştırılmış olacaktır.
TS 1900 - 1
Plastisite İndeksi, % ≤6
AASHTO T 90
TE .
Yayıcı makine kullanılacağı zaman malzeme figüre halinde yolun bir tarafına konulacak, ancak yağmurlu
İri Malzeme
Lİ A.Ş
Kil Topağı ve Dağılabilen Dane mevsimlerde ve kış aylarında platform kenarında bırakılmayacaktır.
(4,75 mm elek üstü) ASTM C 142
Oranı, maksimum %
≤2 Serilmiş ve sıkıştırılmış malzeme üzerinden trafik geçirilmeyecektir.
Organik Madde, (%3 NaOH ile) Negatif TS EN 1744-1
Malzeme yayıldıktan sonra bütün kesit genişliğince greyderle tesviyesi yapılacaktır. Bu sırada özellikle
İnce agreganın 0/2 mm’lik ≤ 4,0 (MB4,0) malzeme gradasyonunun bozulmamasına dikkat edilecektir.
METİLEN kısmına ≤ 5,5 (MB5,5 )**
MAVİSİ TS EN 933-9
KA L
Öğütülmüş magmatik Alttemel malzemesinin serilmesi, tesviye edilmesi sırasında malzemeye ilave edilecek su miktarı Tip-A için
MB g/kg ≤ 5,5 (MB5,5)**
agreganın 0/2 mm kısmına Modifiye Proctor ile bulunan su içeriğinin ± 2’si, Tip-B için W(opt-2) ile Wopt arasında olacaktır.
YO
* Referans Metot
** Magmatik kökenli kayaçlarda, şantiye konkasöründe üretilmiş ince agregada istenen şartname değerinin 401.03.02 Sıkıştırma
Alttemel malzemesi, Tablo-401-4’de verilen değerler esas alınarak sıkıştırılacaktır.
Modifiye Proctor Deneyi (AASHTO T 180, TS 1900-1) ile bulunan maksimum kuru birim ağırlığın % 98’sine
TO
Sıkıştırma, çalışma ağırlığı en az 11.000 kg statik çizgisel yükü 30 kg/cm’den büyük, iki frekanslı
kadar sıkıştırılan numunelerin yaş CBR (AASHTO T 193, TS 1900-2) değerleri Tip-A için minimum % 30, vibrasyon sistemli düz bandajlı silindirler ve/veya lastik başına düşen yükü 3.500 kg’dan az olmayan lastik
Tip-B için ise minimum % 50 olacaktır. tekerlekli silindirlerle yapılacak, kullanılan malzeme ve serilen tabaka kalınlığına uygun sıkıştırma tekniği,
işin başlangıcında yapılacak bir deneme kesiminde belirlenecektir. Deneme kesimi en az üç silindirleme
Tek tip veya kazınmış asfalt malzemesi dahil iki veya daha fazla dane boyutu grubu ile oluşturulacak alttemel şeridinden oluşacak ve uzunluğu 100 m’den kısa olmayacaktır.
O
malzemesinin su dahil plentte karıştırılıp finişer ile serilmesi durumunda bu malzeme plent-miks alttemel
olarak tanımlanacak ve bu durumda Tip-B gradasyon limitlerine uyulacaktır. Sıkıştırma, yolun eksenine paralel olarak yapılacak, düşük kotlu kenardan başlayarak eksene doğru kayacaktır.
Yatay kurplarda kurbun içinden başlanacak ve dışına doğru devam edilecektir. Her geçişte bir önceki geçişte
401.03 Yapım Şartları sıkıştırılan kısma, silindir genişliğinin en az % 10’u kadar bindirme yapılacaktır. Şeritlerin tümünde ilk geçiş
tamamlanmadan ikinci geçiş yapılmayacaktır.
401.03.01 Serme
Sıkıştırma sırasında görülen segregasyona uğramış kesimler, bu kesimlerde malzemenin kaldırılarak yerine
Alttemel malzemesi, inşaat ve tesviyesi tamamlanarak hazırlanmış taban üzerine, sıkışmış kalınlığı 20 cm’yi uygun malzeme getirilmesi ve sıkıştırılması yoluyla düzeltilecektir.
geçmeyecek şekilde, tabakalar halinde, kontrol mühendisinin direktifi dahilinde serilip sıkıştırılacaktır.
Sıkıştırılmış alttemel kalınlığı projede belirtilen kalınlığın % 10’undan farklı olursa, malzeme yüzeyi
kabartılarak gerekli ilave veya azaltma yapılarak tekrar sıkıştırılacaktır.
KISIM 401 KISIM 401
Bordür, kalıplar ve duvar yanları gibi silindirin yanaşamayacağı yerlerde sıkıştırma, vibrasyonlu plakalı 401.04 Kalite Kontrol Deneyleri
sıkıştırıcılar, vibrasyonlu tokmaklar veya elle çekilebilen küçük vibrasyonlu silindirlerle yapılacaktır.
Yapım esnasında kullanılan malzemeyi ve oluşturulan tabakayı kontrol etmek amacıyla, belirli aralıklarla
Arazi kuru birim ağırlığının belirlenmesinde kullanılacak metotlar, Tablo-401-3’de verilmiştir. yapılması gerekli deneyler ve sayıları, Tablo-401-5’de verilmiştir.
Yapılan kontroller, serilen tabakanın Tablo-401-4’de verilen oranlarda sıkışmadığını gösterdiği takdirde, Tablo-401-5 Kalite Kontrol Deneyleri
gerekiyorsa ek sulama yapılarak istenilen birim ağırlığa erişinceye kadar sıkıştırmaya devam edilecektir.
Deney Adı Minimum Deney Sayısı ve Deney Sıklığı
G
Gerekli durumlarda sıkışma kontrolünde esas alınan laboratuvar maksimum kuru birim ağırlığında, AASHTO
Dane Boyutu Dağılımı
T 224’e göre iri agrega oranındaki değişiklikten dolayı düzeltme yapılmalıdır. Her 2.000 m3’de 1 deney
TS 1900-1, AASHTO T 27,11
İ AY
Sıkıştırmanın tamamlanmasından sonra yüzey düzgünlüğünün enine ve boyuna kontrolü, 4 m uzunluğunda, Likit Limit, Plastik Limit
Her 2.000 m3’de 1 deney
esnek olmayan mastarla yapılacaktır. Yolun boyuna kontrolü için, mastar yol eksenine paralel olarak ve TS 1900-1, AASHTO T 89, 90
yüzeyin genişliği boyunca aralıklarla yol yüzeyine konulduğunda, mastarın yola temas eden herhangi iki Metilen Mavisi
noktası arasındaki bölümde mastarla yol yüzeyi arasındaki açıklık 20 mm’den fazla olmayacaktır. Bitmiş Her 2.000 m3’de 1 deney
TS EN 933-9
R ÖM
tabakanın enine kontrolünde yol eksenine dik olarak konulacak mastar ile bulunacak açıklık, yine 20 mm’den
Parçalanma Direnci (Los Angeles) Her malzeme veya gradasyon değişikliğinde
fazla olmayacaktır. TS EN 1097-2, AASHTO T 96 ve ayrıca 6 ayda bir deney
Bitmiş tabakanın, herhangi bir noktası ile tabakanın proje kotu arasında ± 20 mm’den fazla kot farkı Hava Tesirlerine Karşı Dayanıklılık,
Her malzeme veya gradasyon değişikliğinde
olmayacaktır. MgSO4 ile kayıp
ve ayrıca 6 ayda bir deney
TS EN 1367-2, AASHTO T 104
Bİ N
Temel tabakası teşkil edilinceye kadar alttemel yüzeyinin, projedeki kesit ve boyuna eğimine uygun, iyi bir Tablo-401-5 Kalite Kontrol Deneyleri
İM
durumda muhafaza ve bakımı sağlanacaktır.
Yassılık İndeksi Her malzeme veya gradasyon değişikliğinde
BS 812, TS EN 933-3 ve ayrıca ayda bir deney
-
Tablo-401-3 Arazi Kuru Birim Ağırlığı Tayin Metotları
Su İçeriği
Malzemenin Maksimum Deney Her 2.000 m3’de 1 deney
TE .
Deney Metodu TS 1900-1
Tane Boyutu Standardı
Lİ A.Ş
Kuru Birim Ağırlık-Su İçeriği İlişkisi Her malzeme veya gradasyon değişikliğinde
in mm TS 1900-1, AASHTO T 180 ve ayrıca ayda bir deney
TS 1900-1, Yaş CBR Her malzeme veya gradasyon değişikliğinde
6” çapında 2 50
Kum Konisi AASHTO T 191 TS 1900-2, AASHTO T 193 ve ayrıca ayda bir deney
Metodu TS 1900-1,
12” çapında 3 75 Sıkışma %’ si Belirleme Testleri
AASHTO T 191
KA L
10” çapında 1
1/2
37,5 AASHTO T 181 1. Kum Konisi Metodu;
Her tabakanın 1.000 m2’de 1 deney
TS 1900-1, AASHTO T 191
YO
Kasnak Metodu
12” çapında 3 75 AASHTO T 181 2. Kasnak Metodu; AASHTO T 181 Her tabakanın 1.000 m2’de 1 deney
1/2 ASTM D 6938-10, 3. Nükleer Metot *;
Nükleer Metot 1 37,5 Her tabakanın 250 m2’de 1 deney
AASHTO T 310-11 ASTM D 6938-10, AASHTO T 310-11
* İşin başlangıcında en az 10 farklı noktada nükleer metot ile yapılan sıkışma deney
TO
sonuçları ile Kum Konisi veya Kasnak metotlarından biri ile yapılan sıkışma deney
Tablo-401-4 Alttemel Sıkıştırma Kriterleri sonuçlarının korelasyonu yapılacaktır. Sıkışma kontrolünün nükleer metotla yapılması
durumunda, ayrıca her 2.500 m2’de bir, diğer metotlardan birisi ile de sıkışma kontrolü
Sıkışma, Modifiye Proctor yapılacaktır. Kalite kontrol deneyleri, en az bu tabloda belirtilen sayıda olmak üzere, kontrol
96
Minimum % TS 1900-1, AASHTO T 180 mühendisince uygun görülen ara ve sıklıkta yapılacaktır.
O
TİP-A
Modifiye Proctor
Optimum Su İçeriği % Wopt ± 2
TS 1900-1, AASHTO T 180
Sıkışma, Modifiye Proctor
98 401.05 Doğrulama Testi
Minimum % TS 1900-1, AASHTO T 180
Sıkışma, Titreşimli Tokmak Doğrulama testi, alttemel tabakasının ve ona destek olan üstyapı tabanının üniform olup olmadığını ortaya
95
Minimum % TS 1900-1, BS 1377 koymak, alttemel veya üstyapı tabanında yer alan zayıf ve sıkışmamış kesimleri belirlemek için uygulanır.
TİP-B
Modifiye Proctor Doğrulama testi İdare tarafından istenilen durumlarda yapılacaktır.
Optimum Su İçeriği % (Wopt-2) - Wopt
TS 1900-1, AASHTO T 180
Titreşimli Tokmak
Optimum Su İçeriği % Wopt ± 1
TS 1900-1, BS 1377
PLENTMİKS TEMEL DİZAYNI
(Karayolları Teknik Şartnamesi 2006/KTŞ 2006 – Kısım 402)
GOİ.OYİAŞ.LDT. 45 1 20.04.2017
1. AMAÇ
Taş ocaklarında kırma ve eleme tesislerinde üretilen farklı fraksiyonlardaki malzemelerin,
G
plentmiks temel tabakası için laboratuvarda şartname gradasyonuna uygun olarak karışım
İ AY
oranlarının bulunması amaçlanmaktadır.
R ÖM
Bu talimat, plentmiks temel tabakasında kullanılacak malzemelerin dizaynının yapılması için
gerekli aşamaların açıklanmasını ve sonuçların hesaplanması ve değerlendirmesini
kapsamaktadır.
Bİ N
İM
-
‘’Karayolları Teknik Şartnamesi 2006/KTŞ 2006 – Kısım 402’’ bu dizaynın uygulanmasında
TE .
kullanılmaktadır. Dizaynda şartname limitleri olarak, Karayolları Teknik Şartnamesi 2006 ve Gebze
Lİ A.Ş

KA L

PMT tabakası kırılmış çakıl, kırılmış cüruf, kırma taş ve ince malzeme kullanılarak Tablo-1 ‘de
YO
verilen gradasyon limitleri içerisinde sürekli gradasyon verecek şekilde kaba ve ince olmak üzere
en az üç ayrı tane boyutu grubunun uygun oranda su ile bir plentte karıştırılmasıyla hazırlanan
tabakadır.
TO
Tablo 1: Plentmiks Temel Malzemesi Tip I ve Tip II Gradasyon Limitleri

O

4.2 Plentmiks Temel Malzemesi Fiziksel Özellikleri
Tablo 2: Plentmiks Temel Tabakası Agrega Fiziksel Özellikleri Şartname Limitleri
Şartname Limitleri
KTŞ 2006
20 (Mg 2 SO 4 ) -
G
40 - 35
Kaybı, Maks. %
Likit Limit, Maks. % 25 - N.P.
İ AY
6 - N.P.
Maks. %
Kil İri Malzeme
(4,75 elek üstü)
1 - -
R ÖM
1 - -
Yassılık İndeksi, Maks. % x - 30
Bİ N
Su Emme, Maks. %
İM
x 3 (Kaba Agrega) 3 (Kaba ve İnce Agrega)
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO

TO
O

4.3 Plentmiks Temel Dizaynı
Dizayn çalışması öncesinde, dizaynda kullanılacak agregaya Tablo-2 ‘de belirtilen deneylerin
yapılması ve agreganın fiziksel özelliklerinin şartname kriterlerini sağlaması gerekmektedir.
Dizayn aşamasında ilk olarak konkasörden gelen 10 günlük elek analizinin ortalaması alınır. Alınan
elek analizi ortalamasına uygun olarak karışım yüzdeleri belirlenir ve gradasyon limitleri
içerisindeki eğri çizilir.
G
İkinci aşamada, hazırlanan karışıma farklı su içeriklerinde (5 farklı su içeriği) modifiye proktor
deneyi uygulanır. Uygulanan deney sonucunda maksimum kuru birim ağırlığa karşılık gelen
İ AY
optimum su miktarı tayin edilir.
Üçüncü aşamada, modifiye proktor deneyi sonucu bulunan optimum su miktarında Yaş CBR
R ÖM
metoduna göre 3 nokta CBR (10, 30 ve 65 darbelerde) deneyi yapılır. Bulunan CBR değerlerinin
ortalaması alınarak CBR-Kuru birim ağırlık eğrisi çizilir. Daha sonra, modifiye proktor deneyi
sonucunda bulunan maksimum kuru birim ağırlıktaki CBR değeri grafikten okunur.
Bİ N
Modifiye Proktor Deneyi (AASHTO T-193, TS 1900) ile bulunan maksimum kuru birim ağırlığın
İM
% 100' üne kadar sıkıştırılan numunelerin yaş CBR değerleri minimum % 120 olacaktır.
-
TE .
Lİ A.Ş
KA L
YO
TO
O

G
İ AY
R ÖM
Bİ N
İM
-
TE .
Lİ A.Ş
2006
KA L
YO
TO
KARAYOLU TEKNİK
O
ŞARTNAMESİ
Yayın No: 267

KISIM 402.- TEMEL
402.01 Tanım. Bu kısım, taşıma gücü yeterli taban veya alttemel tabakası üzerine uygulama
şartları aşağıda verilen ve üstyapı projesinde belirtilen kalınlık kadar
GRANÜLER TEMEL (GT)
PLENT-MİKS TEMEL (PMT)
ÇİMENTO BAĞLAYICILI GRANÜLER TEMEL (ÇBGT) yapımını kapsar.
G
402.02 Malzeme.
İ AY
Yukarıda verilen üç tip temel tabakasının yapımda kullanılacak agrega çakıl, kırılmış çakıl, kırma
taş, kum, cüruf veya benzeri malzemelerden hazırlanacaktır. Kullanılacak malzemenin bunlardan
hangisi olacağı veya karışım halinde bu karışımın hangi malzemelerden, ne oranda olacağı
«Karışım Dizayn Raporu»’ nda belirtilecektir.
R ÖM
Karışım Dizaynları İdarenin uygun bulması halinde işi yapan Müteahhit laboratuarında ya da
tercihen akredite olmuş özel bir laboratuarda yapılabilecek ve hazırlanan dizayn İdare tarafından
onaylandıktan sonra kullanılabilecektir. Ancak karışım dizaynından kaynaklanan nedenlerden
dolayı oluşan bozulmalardan Müteahhit firma sorumlu olacaktır.
Bİ N
İM
Bu malzemelerin temin edileceği ocaklar, Bölge Araştırma Başmühendisliği veya Teknik
-
Araştırma Dairesi Başkanlığı tarafından onaylanmış olacaktır.
TE .
Lİ A.Ş
Malzemeyi oluşturan kaba ve ince agrega ile ilgili özellikler 402.02.01 ve 402.02.02'de verilmiştir.
402.02.01 Kaba Agrega.
Çakıl: Düzensiz şekil ve boylarda, su etkisi ile yuvarlanmış veya aşınmış halde bulunan doğal
KA L
agregadır.
YO
Kırılmış Çakıl: Kırım sonunda elde edilmesi istenen maksimum tane boyutunun en az 1.5 katı
daha büyük boyutlu çakılın veya kayaçların kırılmasıyla elde edilen agregadır.
TO
Teras Çakılı: Doğal oluşumlar halinde bulunan, kum, silt ve kil ile karışık çakıldır. Çok düşük
trafikli ya da önemsiz yollarda fiziksel özelliklerinin şartnameye uygun olması koşuluyla,
kırılmaksızın kullanılabilir.
O
Kırmataş: Kalker, dolomit, bazalt, granit, kuvarsit veya benzeri kayaçların kırılmasıyla elde
edilen agregadır.
Kırılmış Cüruf: Havada soğutulmuş yüksek fırın cürufunun kırılmasıyla elde edilen agregadır. Bu
agreganın AASHTO T-19 'a göre saptanan gevşek birim ağırlığı 1100 kg/m3'den az olmayacaktır.
Temel yapımında kullanılacak olan malzemenin kaba kısmı (2 mm elek üzeri) Tablo-402-1' de
verilen özelliklere sahip olacaktır. Kaba agregada donmuş malzeme ve herhangi bir nedenle
karışmış yabancı malzeme bulunmayacaktır.
Su absorpsiyonu % 4’den büyük olan malzemelerde, tabii don deneyi yapılarak malzemenin
kullanılıp kullanılmayacağına İdare tarafından karar verilecektir.
462
Tablo-402-1 Kaba Agreganın Fiziksel Özellikleri
ŞARTNAME DENEY
DENEY ADI
2 mm elek üzerinde kalan
agreganın hava tesirlerine karşı TS 3655
dayanıklılık (donma) deneyinde 15 AASHTO T-104
Na2SO4 ile kayıp, Maksimum %
Aşınma Kaybı (Los Angeles), TS 3694
40
Maksimum % AASHTO T-96
G
Kil Topağı ve Dağılabilen Tane (4.75 mm eleküstü)
ASTM C-142
İ AY
Oranı, Maksimum % 1.0
Organik Madde, % Bulunmayacak AASHTO T-194
Diğer zararlı maddeler,
R ÖM
1.0
Maksimum %
402.02.02 İnce Agrega.

Bİ N
İM
Temel yapımında kullanılacak olan malzemenin ince kısmı doğal veya kırılmış çakıl, kırma kum,
doğal kum, cüruf kumu veya benzeri malzemeler ya da bunların karışımından olacaktır.
-
TE .
Doğal kum: 2.00 mm ile 0.075 mm elekler arasında kalan ve taşların doğal yollarla bozuşma ve
Lİ A.Ş
ayrışmasından meydana gelen malzemedir.
İnce çakıl: 9.5 mm ile 2.00 mm elekler arasında kalan çakıldır.
Taş tozu: Taş ocaklarından kırım sırasında elde edilen ince malzemedir.
KA L
YO
Cüruf kumu: Havada soğutulmuş yüksek fırın cürufunun elenmesi ile elde edilen malzemedir.
Temel yapımında kullanılacak olan malzemenin ince kısmı (2.00 mm elekten geçen), Tablo-402-2'
TO
de verilen özelliklere uygun olacaktır.
Tablo-402-2 İnce Agreganın Fiziksel Özellikleri

O
DENEY
DENEY ADI ŞARTNAME LİMİTLERİ
STANDARDI
Likit Limit, TS 1900
25
Plastisite İndeksi, TS 1900
6
Kil Topağı ve Dağılabilen (4.75 mm elekaltı)
Tane Oranı, Maksimum % 1 ASTM C-142
Organik Madde, Maksimum % 0,5 AASHTO T-194
Renk Skalası 0-1 TS 3673
Diğer Zararlı Maddeler,
Maksimum % 1,0
463
402.02.03 Su.
Granüler Temel (GT), Plent-Miks Temel (PMT) ve Çimento Bağlayıcılı Granüler Temel (ÇBGT)
yapımında kullanılacak su, yağ, tuz, asit, alkali gibi endüstri atıkları ve bitkisel atıklar
içermeyecektir.
ÇBGT için kullanılacak suyun 1 litresinde 2 gr dan fazla SO3 olmayacaktır.
402.03 GRANÜLER TEMEL (GT).
402.03.01 Tanım. Granüler temel tabakası; çakıl, kırılmış çakıl, kırılmış cüruf veya kırmataş ile
ince malzeme kullanılarak Tablo 402-3'de verilen gradasyon limitleri içerisinde sürekli gradasyon
G
verecek şekilde hazırlanan malzemenin, su ile karıştırılması ve şartnamesine uygun olarak
İ AY
hazırlanmış taşıma gücü yeterli taban veya alttemel tabakası üzerine bir veya birden fazla tabakalar
halinde, projesinde belirtilen plan, profil ve enkesitlere uygun olarak serilip sıkıştırılmasıyla
oluşturulan tabakadır.
R ÖM
402.03.02 Malzeme.
Granüler temel tabakası yapımında kullanılacak olan malzeme 402.02'de belirtilen Fiziksel
özellikleri sağlayacak, Tablo-402-3'de verilen gradasyon limitleri içerisinde ve iyi derecelenmiş
Bİ N
olacaktır.
İM
-
Tablo-402-3-Granüler Temel Tabakası Gradasyon Limitleri
TE .
Lİ A.Ş
ELEK AÇIKLIĞI % GEÇEN

mm inç A B C
50 2 100
37.5 1 1/2 80 - 100 100
KA L
25 1 60 - 90 70 - 100 100
YO
19 3/4 - 60 - 92 75 - 100
9.5 3/8 30 - 70 40 - 75 50 - 85
4.75 No.4 25 - 55 30 - 60 35 - 65
TO
2.00 No.10 15 - 40 20 - 45 25 - 50
0.425 No.40 8 - 20 10 - 25 12 - 30
0.075 No.200 2-8 0 - 12 0 - 12
O
Granüler temel malzemesinin 4.75 mm elek üzerinde kalan kısmının ağırlıkça en az % 50'sinin iki
veya daha fazla yüzü kırılmış olacaktır. Malzemenin 0.075 mm eleği geçen kısmı, 0.425 mm eleği
geçen kısmının 2/3'ünden fazla olmayacaktır.
BS 812 metodu ile bulunan yassılık indeksi, en fazla % 40 olacaktır.
Modifiye Proctor ile bulunan maksimum kuru birim ağırlığının % 98'ine sıkıştırılan numunelerin
yaş CBR değerleri, % 100'den az olmayacaktır.
Granüler temel malzeme gradasyonunun Tablo-402-3'de verilen A, B, C tiplerinden hangisine

uygun olacağı, aşağıdaki maddelere göre tespit edilecek ve hangi tip temelin kullanılacağı
projesinde belirtilecektir.
464
402.03.02.01 Asfalt Betonu İle Kaplanacak Yollarda.
Bu yollarda kullanılacak Granüler Temel (GT) malzemesi gradasyonu A, B tiplerinden birisine

uygun olacaktır.
402.03.02.02 Sathi Kaplama Yapılacak Yollarda.
a) Projede belirtilen temel tabakası kalınlığı 20 cm den az ise tabakanın tümü C tipi Granüler
Temel malzemesi ile yapılacaktır.
b) Projede belirtilen temel tabakası kalınlığı 20 cm veya daha fazla ise tabaka, A, B veya C tipi
G
Granüler Temel malzemelerinden birisi ile oluşturulacaktır.
İ AY
402.03.03 Karıştırma ve Serme.
Granüler Temel Tabakası, iki farklı tane boyutu grubundaki agregaların karıştırılmasıyla
hazırlanacak ise karıştırma işi sabit veya hareketli bir plentte ya da yolda yapılacaktır.
R ÖM
Granüler temel tabakasının ikiden fazla tane boyutu grubunun karıştırılmasıyla hazırlanmasının
söz konusu olduğu durumlarda karışım, mutlaka plentte yapılacak ve karıştırma işlemi Plent-Miks
Temel 402.04.05' de belirtilen esaslara uygun olarak yapılacaktır.
Bİ N
İM
Malzemelerin; yolda karışım yapan makinelerle yapılması durumunda, makine agreganın tümünü
-
yerden alıp gerekli oranda su ile karıştırıp serecek kapasitede ve özelliğe sahip olmalıdır.
TE .
Lİ A.Ş
Karıştırmanın greyderle yapılması durumunda, malzemeler yolda yan yana ve ayrı ayrı figüre
edilecek, bu figürelerden kullanım yüzdesi az olan diğerinin üzerine itilerek üst üste getirilecek,
daha sonra yola aktarılarak karıştırılacak ve yayılacaktır. Aktarma işlemine malzeme homojen
olarak karışıncaya kadar devam edilecektir, aktarma sırasında malzemenin segregasyona
uğratılmamasına dikkat edilecektir.
KA L
YO
Malzemede sıkışmanın sağlanabilmesi için gerekli olan su, malzemeye aktarma sıralarında
katılacaktır. Su miktarı Modifiye Proctor veya Titreşimli Tokmak Metodu ile bulunan optimum su
içeriğine göre hesaplanacak ve sıkıştırma sırasında su içeriğinde Titreşimli Tokmak metoduna göre
Wopt ± 1 limitleri dahilinde, Modifiye Proctor metoduna göre ise (Wopt-2) ─ Wopt 'den az
TO
olmayacaktır.
Granüler Temel Malzemesi; Kısım 401 “Alttemel Tabakası” nda belirtilen esaslar dahilinde
O
yapımı, sıkıştırılması ve yüzey düzgünlüğü tamamlanmış, gerekli eğim verilmiş alttemel tabakası
üzerine, projede verilen sıkışmış kalınlık sağlanacak şekilde bir veya birden fazla tabakalar
halinde, Kontrol Mühendisinin talimatı ile serilip sıkıştırılacaktır.
Granüler temelin serileceği yüzey üzerinde gevşek kısımlar varsa onarılacak, serbest malzeme,
çukurlar, kabarmalar bulunmayacak temel malzemesi donmuş yüzey üzerine veya temelde
istenilen sıkışma sağlanmadan donabileceği durumlarda serilmeyecektir.
Serme işi homojen ve üniform miktar ve kalınlıklarda sermeyi sağlayabilecek düzeneğe sahip
araçlarla yapılacak ve bir defada serilip sıkıştırılan tabakanın sıkışmış kalınlığı 20 cm’ yi
geçmeyecektir.
465
Serme işlemine, malzemenin alındığı yere en uzak noktadan başlanacak, malzemenin alındığı yere
doğru devam edilecektir. Serme işi, sıkıştırma işinden en çok 200 m ileride olacak, her iş günü
sonunda serilmiş bütün malzeme sıkıştırılmış olacaktır.
GT malzemesi projede belirtilen kalınlığın fazlalığı nedeni ile birden fazla tabakalar halinde
serildiğinde, tabaka kalınlıkları birbirlerine eşit olarak alınacak ve her tabaka, üzerine yenisi
serilmeden önce istenen birim ağırlığa kadar sıkıştırılmış olacaktır.
GT malzemesinin serilmesinde bir yayıcı makine kullanılacaksa malzeme figüre halinde yolun bir
tarafına konulacak, ancak yağmurlu mevsimlerde ve kış aylarında platform kenarında
bırakılmayacaktır.
G
Serilmiş ve sıkıştırılmamış malzeme üzerinden trafik geçirilmeyecektir.
İ AY
Malzeme yayıldıktan sonra bütün kesit genişliğince greyderle tesviyesi yapılacaktır. Bu sırada
malzeme gradasyonunun bozulmamasına dikkat edilecektir.
R ÖM
402.03.04 Sıkıştırma.
GT malzemesi Tablo-402-4' de verilen değerler esas alınarak sıkıştırılacaktır. Sıkıştırmada, statik

çizgisel yükü 30 kg/cm’den büyük olan kendi yürür düz bandajlı vibrasyonlu silindirler ve/veya
Bİ N
lastik başına düşen yükü, en az 3500 kg olan lastik tekerlekli sıkıştırıcılar kullanılacaktır.
İM
Kullanılan malzeme ve serilen tabaka kalınlığına uygun olan sıkıştırma tekniği işin başında bir
-
deneme kesimi yapılarak belirlenecektir. Deneme kesimi en az üç silindirleme şeridinden oluşacak
ve 100 m’den az olmayacaktır.
TE .
Lİ A.Ş
geçişte bir önceki geçişte sıkıştırılan kısma, silindir genişliğinin %10'u kadar bindirme
KA L
YO
Sıkıştırma sırasında görülen segregasyona uğramış kesimler; bu kesimlerde malzemenin

kaldırılarak, yerine uygun malzeme getirilmesi ve sıkıştırılması yoluyla düzeltilecektir.
Sıkıştırılmış temel kalınlığı projede gösterilen kalınlığının % 10 'undan farklı olursa,

TO
yüzeykabartılarak gerekli ilave ya da azaltma yapılarak tekrar sıkıştırılacaktır.

O
Bitmiş tabakanın, herhangi bir noktası ile tabakanın proje kotu arasında ± 15 mm’den fazla kot
Bordür, kalıplar ve duvarların yanları gibi silindirin yanaşamayacağı yerlerde sıkıştırma

vibrasyonlu plakalı sıkıştırıcılar, vibrasyonlu tokmaklar veya elle çekilebilen, küçük vibrasyonlu
silindirlerle yapılacaktır.
Tabakanın yerinde birim ağırlığının saptanmasında en büyük tane boyutuna göre Kısım 401,
Tablo-401-3'de verilen metotlardan uygun olan kullanılacaktır. Yapılan kontroller sonucunda
tabakanın en az Tablo-402-4'de belirtilen oranlarda sıkışmadığının belirlenmesi halinde gerekirse
ilave sulama yapılarak sıkıştırma işlemine istenilen birim ağırlığına erişilinceye kadar, devam
edilecektir.
466
Tablo-402-4-Granüler Temel Tabakası Sıkıştırma Kriterleri
Modifiye Proctor
98 TS 1900
ASHTO T - 180
Minimum % Sıkışma
Titreşimli Tokmak
95 TS 1900
G
BS 1377
W(opt – 2) ─ Wopt Modifiye Proctor
İ AY
Optimum Su İçeriği %
Wopt ± 1 Titreşimli Tokmak
Sıkıştırmanın tamamlanmasından sonra yüzey düzgünlüğünün enine ve boyuna kontrolü 4 m
R ÖM
uzunluğunda, esnek olmayan mastarla yapılacaktır. Yolun boyuna kontrolü için mastar yol
eksenine paralel olarak ve yüzeyin genişliği boyunca aralıklarla yol yüzeyine konulduğunda,
mastarın yola temas eden herhangi iki noktası arasındaki bölümde, mastarla yol yüzeyi arasındaki
açıklık 15 mm’ den fazla olmayacaktır. Bitmiş tabakanın enine kontrolünde yol eksenine dik
Bİ N
olarak konulacak mastar ile bulunacak açıklık, yine 15 mm’den fazla olmayacaktır.
İM
-
Granüler temelin seriminden kısa bir süre sonra bitümlü temel tabakası inşa edilecekse, granüler
temelin üzerine astar tabakası uygulaması yapılmayacaktır.
TE .
Lİ A.Ş
Granüler temel tabakasının uzun süre açık kalacağı ve bu süre içinde yağış beklenmesi, trafiğe
açılması söz konusu olduğu ve üzerine gelecek sıcak karışım tabakalarının toplam kalınlığı 10 cm’
den az olacağı durumlarda astar tabakası uygulaması yapılacaktır. Uygulanacak astar malzemesi
ve miktarı 402.04.08’de belirtilen şartlara uygun olacaktır.
KA L
İhaleli işlerde, kaplama yapılıncaya kadar yol yüzeyinin istenilen şartlara uygun bir durumda
YO
korunması ve bakımı Müteahhit tarafından sağlanacaktır.
402.03.05 Kalite Kontrol Deneyleri.

TO
aralıklarla yapılması gerekli Kalite Kontrol deneyleri ve sayıları Tablo-402-5'de verilmiştir.
O
467

DENEY ADI
DENEY SIKLIĞI
TS 1900, AASHTO T-27, 11
TS 1900, AASHTO T- 89, 90
G
Aşınma Kaybı (Los Angeles) Her malzeme veya gradasyon
TS-3694, AASHTO T-96 değişikliğinde ve ayrıca 6 ayda bir deney
İ AY
Hava Tesirlerine Karşı Dayanıklılık
deney
R ÖM
Yassılık İndeksi Her malzeme veya gradasyon
BS 812 değişikliğinde ve ayrıca ayda bir deney
Kırılmışlık %’si
Bİ N değişikliğinde ve ayrıca ayda bir deney
İM
Su İçeriği
TS 1900
-
Kuru Birim Ağırlık-Su İçeriği İlişkisi Her malzeme veya gradasyon
TE .
TS-1900, AASHTO T-180 değişikliğinde ve ayrıca ayda bir deney

Lİ A.Ş
Yaş CBR Her malzeme veya gradasyon

TS 1900, AASHTO T-193 değişikliğinde ve ayrıca ayda bir deney
-Kum Konisi Metodu
KA L
Her Tabakanın 1000 m2 ’sinde 1 deney

AASHTO T-191
YO
-Kasnak Metodu
AASHTO T-181
-Nükleer Metot*
TO
AASHTO T-238, 239
*İşin başlangıcında en az 10 farklı noktada nükleer metod ile yapılan sıkışma deney sonuçları
O
ile Kum Konisi veya Kasnak metodlarından biri ile yapılan sıkışma deney sonuçlarının
korelasyonu yapılacaktır. Sıkışma kontrolünün nükleer metodla yapılması durumunda, ayrıca
her 2500 m2’ de bir, diğer metodlardan birisi ile de sıkışma kontrolu yapılacaktır. Kalite
kontrol deneyleri en az Tablo-402-5'de belirtilen sayıda olmak üzere, Kontrol Mühendisince
uygun görülen ara ve sıklıkta yapılacaktır.
402.04 PLENT - MİKS TEMEL (PMT)
402.04.01 Tanım. PMT tabakası kırılmış çakıl, kırılmış cüruf, kırma taş ve ince malzeme
kullanılarak Tablo-402-6'da verilen gradasyon limitleri içerisinde sürekli gradasyon verecek
şekilde kaba ve ince olmak üzere en az üç ayrı tane boyutu grubunun uygun oranda su ile bir
plentte karıştırılmasıyla hazırlanan malzemenin 402.04.07’de belirtilen şekilde hazırlanmış yüzey
üzerine projesinde belirtilen plan, profil ve en kesitlere uygun olarak bir ya da birden fazla
tabakalar halinde serilip sıkıştırılmasıyla oluşturulan tabakadır.
468
402.04.02 Malzeme.
PMT tabakası yapımında kullanılacak olan malzeme, 402.02’de belirtilen fiziksel özellikleri
sağlayacak ve Tablo-402-6'da verilen gradasyon limitlerinde, kaba ve ince agregadan oluşacaktır.
Tablo-402-6 Plent-Miks Temel Tabakası Gradasyon Limitleri
ELEK AÇIKLIĞI % GEÇEN

mm İnç Tip - I Tip – II
G
37.5 1½ 100
İ AY
25 1 72 - 100 100
19 ¾ 60 - 92 80 - 100
9.5 3/8 40 - 75 50 - 82
R ÖM
4.75 No.4 30 - 60 35 - 65
2.00 No.10 20 - 45 23 - 50
0.425
Bİ N No.40 8 - 25 12 - 30
0.075 No.200 0 -10 2 - 12
İM
-
TE .
Plentte hazırlanan temel tabakalarında kullanılacak olan karışım gradasyonu, her tane boyutu
Lİ A.Ş
grubuna ait malzemeyi temsil edecek şekilde en az on adet elek analizi ortalaması esas alınarak
hazırlanacaktır.
Tablo-402-6'da verilen gradasyon limitleri içerisinde kalmak koşuluyla, hazırlanan işyeri karışım
KA L
gradasyonunda 4.75 mm elek üzerinde kalan malzemenin tamamının, iki veya daha fazla yüzü
kırılmış agregadan oluşacaktır.
YO
Karışımın BS 812 metodu ile tayin edilen yassılık indeksi, maksimum % 35 olacaktır.
TO
Ana gradasyon limitleri içerisinde kalmak koşuluyla, işyeri karışım gradasyonuna uygulanacak
tolerans limitleri aşağıda Tablo-402-7 ‘de verilmiştir.
Tablo-402-7 Tane Büyüklüğüne Bağlı olarak Tolerans Limitleri

O
TANE BÜYÜKLÜĞÜ TOLERANS LİMİTLERİ

4.75 mm ve daha büyük elekler için ±7
4.75 mm - 0.075 mm arası elekler için ±5
0.075 mm elek için ±2
Karışımda kullanılacak olan su miktarında titreşimli tokmak (TS 1900, BS 1377) ile bulunan
optimum su içeriğinden Wopt ± 0.5 veya Modifiye Proctor (TS 1900, AASHTO T 180) deneyi ile
bulunan optimum su içeriğinden (Wopt–1) - Wopt aralığında olacaktır.
İşyeri karışım formülünün hazırlanması ve gerekli laboratuar deneylerinin yapılabilmesi için,

karışımın hazırlanmasına başlanmadan en az 15 gün önce, her tane grubuna ait yeterli miktarda
469
temsili agrega numuneleri ile bu tane gruplarına ait şantiye elek analizleri sonuçları, Bölge veya
Merkez laboratuarlarına teslim edilecektir.
Karışım imalatının başlayabilmesi için, karışım formülü ve plent kapasitesi göz önüne alınarak,
kullanılacak her tane boyutu grubundaki malzemeden en az 15 gün sürekli çalışmaya yetecek
miktarda malzeme önceden hazırlanmış olacaktır.
Dizayn gradasyonuna uygun olarak hazırlanan ve Modifiye Proctor yöntemi ile bulunana
Maksimum Kuru Birim Ağırlığının % 100' üne sıkıştırılmış numunelerin yaş CBR değerleri %
120' den az olmayacaktır.
402.04.04 Şantiye Sahasında Agregaların Depolanması.
G
İ AY
Agrega bölümünde tanımlanan kaba ve ince agrega grupları ayrı ayrı hazırlanacak ve en az
segregasyon olacak şekilde depolanacaktır. Agrega gruplarının birbirine karışmamasına özen
gösterilecek ve depolama süresi boyunca malzemeye zararlı maddelerin karışması önlenecektir.
Depo sahasından malzeme alımı sırasında, deponun tabandan itibaren 20-30 cm yukarısından
R ÖM
malzeme alınacaktır. Depo tabanından malzeme yüklenmeyecektir.
402.04.05 Karışımın Hazırlanması.

Bİ N
Karışımın hazırlanmasında, işyeri karışım formülü esas alınacaktır.
İM
-
Agregaların ve suyun karıştırılması işlemi harman (batch) tipi veya sürekli çalışan plentlerde
yapılacaktır.
TE .
Lİ A.Ş
Karışımın hazırlanmasında işyeri karışım formülüne göre verilecek besleme oranlarına kesinlikle
uyulacaktır.
Karışımın hazırlanması sırasında, beslemede ve optimum su miktarında kesiklilik veya düzensizlik

KA L
olmayacak, üretimde gerekli kontroller yapılacak, plent sık sık durdurulup çalıştırılmayacaktır.
YO
Karışım homojen olacak, su ile karışmamış topaklar bulunmayacaktır. Besleme hızları

ayarlanacaktır. İmalatta kalite ve üretim sürekliliği sağlanacaktır.
Karışımın işyeri gradasyonunda ve optimum su içeriğinde Bölge ve gerektiğinde merkez

TO
laboratuarının onayı alınmadan hiçbir değişiklik yapılmayacaktır.
402.04.06 Karışımın İşyerine Taşınması.

O
Karışımın işyerine taşınması damperli kamyonlarla yapılacaktır. Kamyon adedi plentin kapasitesi
ve taşıma mesafesi de göz önüne alınarak karışım plentinin kesiksiz çalışmasını sağlayacak sayıda
olacaktır. Karışımın rutubetini kaybetmemesi için gerekli önlemler alınacaktır.
402.04.07 Yol Sathının Hazırlanması.
Plentte hazırlanan temel tabakası malzemesi, Kısım 401'da belirtildiği şekilde, yapımı ve
düzeltmeleri tamamlanmış, gerekli eğim verilmiş alttemel tabakası üzerine serilecektir.
Yüzey üzerinde gevşek kısımlar, serbest malzeme, çukurlar, kabarmalar veya çatlak kısımlar
bulunmayacak varsa uygun şekilde onarılacaktır.
470
402.04.08 Plentte Hazırlanan Temel Tabakalarının Yapımı.
Plentte hazırlanan temel tabakalarının yapımı sırasında, önceki bölümlerde verilen ve aşağıda
belirtilen şartlara uyulacaktır.
Temel tabakasının yapımına başlanırken bölgenin coğrafi özellikleri göz önünde

bulundurulacaktır. Genel olarak yapım süresi, Mart ayı başı ile Ekim ayı sonuna kadar olan
zamandır. Bu süre, mevsim şartlarına göre belirlenir. Yağışlı, don ve karlı havalarda serim
yapılmayacaktır. Çok sıcak havalarda yüzeydeki suyun buharlaşmasına engel olunacak,
gerektiğinde yüzey nemlendirilecektir. Serilen bir tabakanın bozulmasına meydan verilmeyecek,
kısa bir süre içerisinde üzeri kaplanacaktır.
G
Aşağıdaki durumlarda PMT tabakasının yüzeyi astarlanacaktır.
İ AY
1. PMT yüzeyinin çok uzun süre açık kalacağı ve bu süre içinde yağış beklenmesi
durumunda,
2. PMT üzerine gelecek toplam BSK kalınlığı 10 cm veya daha ince ise,
R ÖM
3. Yolun uzun bir süre taşıt trafiğine açık tutulacağı durumlarda PMT tabakasının yüzeyi
astarlanacak veya İdarenin talimatı ile sathi kaplama yapılabilecektir.
Astar malzemesi olarak TS 1083' e uygun MC-30, TS 1082' ye uygun SS—lh, CSS-1 veya CSS-1h
Bİ N
malzemelerinden birisi kullanılacak ve malzeme yüzeye 0.5-2.0 litre/m2 miktarında
uygulanacaktır.
İM
-
Plentte hazırlanan temel tabakasının, üstyapı takviyesi olarak uygulanması halinde, özellikle köprü
TE .
Lİ A.Ş
yaklaşımları ile alt geçitlerde, yol üst kotunda meydana gelecek değişiklikler nedeni ile, kot
farklılıkları ve gabari daralmaları olmaması için gerekli önlemler alınacaktır.
402.04.09 Karışımın Serilmesi.

KA L
Karışımın serimi için finişer kullanılacaktır. Bir seferde serilip sıkıştırılan tabakanın sıkışmış
YO
kalınlığı, 20 cm’den fazla olmayacaktır.
Malzemenin özelliğine ve kullanılan sıkıştırma makinelerinin kapasitesine bağlı olarak gerekiyorsa

serilip sıkıştırılan tabaka kalınlığı 20 cm’den az olabilir. Bu gibi durumlarda, serilip sıkıştırılan
TO
tabaka kalınlığı yapılacak deneme kesiminde Kontrol Mühendisince saptanacaktır.
Serim sırasında segregasyona meydan verilmeyecek, malzeme yolun plan, profil ve en kesitlerine
O
uygun olarak serilip sıkıştırılacaktır. Serme genişliği, üstyapı projesinde belirtildiği gibi olacaktır.
Gerektiğinde, işin durumuna göre serme genişliği ve kullanılacak finişer sayısı Kontrol Mühendisi
tarafından belirlenecektir.
402.04.10 Karışımın Sıkıştırılması.
Karışım yola serilir serilmez silindiraja başlanacaktır. İstenilen sıkışmanın sağlanabilmesi için
gerekli olan tabaka kalınlığı, sıkıştırma makinesi ve geçiş sayıları, serilen kesimin ilk 100 m’lik
kısmında denenerek belirlenecektir. Bu deneme kesimi en az üç silindirleme şeridinden
oluşacaktır.
Sıkıştırma, statik çizgisel yükü 30 kg/cm den daha büyük olan kendi yürür düz bandajlı
vibrasyonlu silindirler ve lastik başına düşen yükü en az 3500 kg olan lastik tekerlekli
sıkıştırıcılarla yapılacaktır.
471
geçişte, bir önceki geçişte sıkıştırılan kısma silindir genişliğinin % 10' u kadar bindirme
Sıkıştırma sırasında tespit edilen segregasyona uğramış kesimler; bu kesimlerde malzemenin

kaldırılarak yerine uygun malzeme getirilmesi ve sıkıştırılması yoluyla düzeltilecektir.
Bordür, kalıplar ve duvarların yanları gibi silindirin yanaşamayacağı yerlerde sıkıştırma,

vibrasyonlu plakalı sıkıştırıcılar, vibrasyonlu tokmaklar veya elle çekilebilen küçük vibrasyonlu
silindirlerle yapılacaktır.
G
Arazide sıkışma kontrolü Kısım 401 “Alttemel” tabakasında Tablo-401-3'de verilen metotlardan
İ AY
biri ile yapılacaktır. Yeterli sıkıştırma ile erişilmesi istenen minimum sıkışma yüzdeleri Tablo-
402-8' de verilmiştir.
Tablo-402-8-Plent - Miks Temel Tabakası Sıkıştırma Kriterleri
R ÖM
Modifiye Proctor
Bİ N 100 TS 1900
ASHTO T - 180
Minimum Sıkışma %
İM 97
Titreşimli Tokmak
TS 1900
-
BS 1377
TE .
Optimum Su İçeriği % (Wopt –1) -Wopt Modifiye Proctor

Lİ A.Ş
Wopt ± 0.5 Titreşimli Tokmak
Yapılan kontroller sonucunda gerekli sıkışmanın sağlanmadığı anlaşılırsa, sıkıştırmaya devam

edilecektir. Eğer temel tabakası birden fazla tabakalar halinde seriliyorsa, bir sonraki tabakanın
KA L
serimi, ilk tabakanın sıkışmasının tamamlandığının testlerle anlaşılmasından sonra yapılacaktır.

YO
Yeterli silindiraja rağmen gerekli sıkışmanın elde edilemediği tabakalar kazınarak kaldırılacak ve
yerine yeni karışım serilip sıkıştırılacaktır.
TO
Sıkıştırılmış temel kalınlığı, projede gösterilen kalınlığın % 10' undan farklı olursa, yüzey
kabartılacak, gerekli ilave veya azaltma yapılarak tekrar sıkıştırılacaktır.
O
Bitmiş tabakanın, herhangi bir noktası ile tabakanın proje kotu arasında ±15 mm’den fazla kot
Sıkıştırmanın tamamlanmasından sonra yüzey düzgünlüğünün enine ve boyuna kontrolü

402.03.04’de belirtildiği şekilde yapıldığında yüzeyde ±15 mm’den fazla kot farkı
görülmeyecektir.
aralıklarla yapılması gerekli Kalite Kontrol Deneyleri, minimum deney sayısı ve sıklıkları Tablo-
402-9'de verilmiştir.
472
DENEY ADI MİNİMUM DENEY SAYISI ve SIKLIĞI

TS 1900, AASHTO T 88
-Kaba agrega Her 500 m3'de 1 deney
-İnce agrega Her 300 m3'de 1 deney
G
-Karışım Her 1000 ton’a 1 deney
İ AY
Her 1000 ton’a 1 deney
TS 1900, AASHTO T89-90
Aşınma Kaybı (Los Angeles) Her malzeme veya gradasyon değişikliğinde ve
TS-3694, AASHTO T-96 ayrıca 6 ayda bir deney
R ÖM
Hava Tesirlerine Karşı Dayanıklılık Her malzeme veya gradasyon değişikliğinde ve
TS-3655, AASHTO T-104 ayrıca 6 ayda bir deney
Yassılık İndeksi BS 812
Bİ N Karışım dizaynında ve her ay bir deney
Kırılmışlık %’si Karışım dizaynında ve her ay bir deney
İM
Su İçeriği TS 1900 Her 1000 ton’a 1 deney
-
Karışım dizaynında ve her ay bir deney
TE .
Lİ A.Ş
Yaş CBR TS 1900, AASHTO T-193 Karışım dizaynında ve her ayda bir deney
- Kum Konisi Metodu
Her Tabakanın 1000 m2 ’de 1 deney
AASHTO T-191
KA L
- Kasnak Metodu
YO
AASHTO T-181
- Nükleer Metot*
AASHTO T-238, 239
TO
*İşin başlangıcında en az 10 farklı noktada nükleer metod ile yapılan sıkışma deney sonuçları ile
Kum Konisi veya Kasnak metodlarından biriile yapılan sıkışma deney sonuçlarının korelasyonu
yapılacaktır. Sıkışma kontrolünün nükleer metodla yapılması durumunda, ayrıca her 2500 m2 ’ de
O
bir, diğer metodlardan birisi ile de sıkışma kontrolu yapılacaktır. Kalite kontrol deneyleri en az
Tablo-402-9'de belirtilen sayıda olmak üzere, Kontrol Mühendisince uygun görülen ara ve sıklıkta
yapılacaktır.
402.05 ÇİMENTO BAĞLAYICILI GRANÜLER TEMEL (ÇBGT).
402.05.01 Tanım. Çimento Bağlayıcılı Granüler Temel (ÇBGT) tabakası çakıl, kırılmış çakıl,
kırılmış cüruf, kırmataş ve ince malzeme kullanılarak, Tablo-402-10'da verilen gradasyon limitleri
içerisinde sürekli gradasyon verecek şekilde hazırlanan malzemenin uygun oranlarda çimento ve
su ile bir plentte karıştırılmasıyla hazırlanan ve yeterli bir alttemel tabakası üzerine, bir veya
birden fazla tabakalar halinde, projesinde belirtilen plan, profil ve enkesitlere uygun olarak serilip
sıkıştırılmasıyla oluşturulan tabakadır.
473
402.05.02 Malzeme.
402.05.02.01 Agrega.
Çimento Bağlayıcılı Granüler Temel tabakasının yapımında kullanılacak olan agrega, 402.02'de
belirtilen özellikleri sağlayacaktır.
Kullanılacak malzeme, sürekli gradasyona sahip olacak ve Tablo-402-10'da verilen gradasyon

limitleri içerisinde kalacaktır.
G
Tablo-402-10 ÇBGT Tabakası Gradasyon Limitleri
İ AY
ELEK AÇIKLIĞI
% GEÇEN
R ÖM
mm inç
37.5 1 1/2 100
25 1 72 - 100
19 3/4 60 - 92
Bİ N
İM
9.5 3/8 40 - 75
4.75 No.4 30 - 60
-
2.00 No.10 20 - 45
TE .
Lİ A.Ş
0.425 No.40 8 - 25
0.075 No.200 0 - 10
402.05.02.02 Çimento.
KA L
Kullanılacak çimentolar, TS EN 197-1’de belirtilen şartlara uygun olacaktır. Çimentonun teknik

YO
kontrolleri, TS EN 196-1 standartında belirtilen esaslara göre yapılacaktır.
402.05.02.03 Su.
TO
Karışımda kullanılacak su, bölüm 402.02.03' de belirtilen özelliklere uygun olacaktır. Agregada
suda çözünen sülfat varsa, miktarına bağlı olarak aşağıda Tablo-402-11’de verilen Çimento Tipleri
kullanılacaktır.
O
Tablo-402-11 Sülfat İçeriğine Bağlı Olarak Kullanılacak Çimento Tipleri
Agregada Su’da Çözünen Sülfat (SO4-2) Miktarı, mg / kg

( TS 3440 ) Çimento Tipi
TS - 19
< 300 TS - 20
TS - 26
TS - 20
300 - 1000
TS - 26
TS - 809
≥1000
(Tip-5 ASTMC - 150)
474
Çimento içerisindeki trikalsiyum alüminat ( 3CaO- A12O3 ) % 5'den az ise, bu çimento her tür
agrega ile kullanılabilir.
402.05.02.04 Kür Malzemesi.
Kür malzemesi olarak aşağıdaki malzemelerden birisi kullanılacaktır;

TS - 1083' standardına uygun orta hızda kür olan sıvı petrol asfaltları;
MC - 30, MC - 70, MC – 250,
TS - 1082' standardına uygun asfalt emülsiyonları;
SS - l, SS—1h, CRS - 1, CRS - 2, CSS - 1, CSS - 1h, MS - 1 veya
İdarece uygun görülecek başka kür malzemeleri de kullanılabilecektir.
G
İ AY
402.05.03 Karışım Oranları.
Granüler malzeme, aşağıda belirtilen serbest basınç dayanımını sağlayacak miktarda

karıştırılacaktır. Karışımın % çimento ve % optimum su içeriği oranları Çimento Bağlayıcılı
R ÖM
Granüler Temel Karışım Dizaynı yapılarak tespit edilecektir.
Modifiye Proctor deneyi (TS 1900) ile bulunan optimum su içeriğinde ve maksimum kuru birim
ağırlığın en az % 98' inde 15.24 cm çapında, 17.78 cm yüksekliğindeki CBR kalıbı içerisinde,
Bİ N
Modifiye Proctor tokmağı ile 7 tabaka halinde ve her tabakaya 62 darbe vurularak hazırlanan
İM
briketlerin 7 gün kürden sonra yapılacak test sonucunda; serbest basınç dayanımları 35 kg/cm2 '
-
den az, 55 kg/cm2 ’den fazla olmayacaktır.
TE .
Lİ A.Ş
402.05.04 Yapım Metotları.
402.05.04.01 Karıştırma.
Agrega işyeri karışım formülüne göre su ve çimento ile, harman tipi (batch) veya sürekli çalışan
KA L
plentlerde karıştırılacaktır.
YO
Karışımın hazırlanması sırasında agrega, su ve çimento beslemesinde kesiklilik ve düzensizlik

olmayacaktır. Karıştırma süresi karışımının homojenliğini sağlayacak şekilde belirlenecektir.
TO
Karışımın su içeriği, Modifiye Proctor deneyi (TS 1900) ile bulunan optimum su içeriğinden az
olmayacak veya bu değerin üzerinde + 0.5'den fazla olmayacaktır.
O
Karıştırıcıya su ilave edildiğinde çimento topaklarının oluşmasını önlemek için agrega ve çimento
daha önce yeteri kadar karıştırılmış olmalıdır.
Agreganın doğal su içeriği, karıştırma işlemi süresince agrega ve çimentonun homojen ve tam
olarak karışıma engel olacak kadar yüksek olmayacaktır.
402.05.04.02 Serme.
Çimento bağlayıcılı granüler temel tabakasının serme ve sıkıştırma işlemlerinin belirli bir süre
içerisinde tamamlanması gerekir. Normal Portland çimentoları kullanılarak yapılan karışımın,
karıştırıcıdan çıkışından itibaren yerine nakli, serme, sıkıştırma ve reglaj işlemleri 2 saat içerisinde
bitirilecektir.
475
Karışım; plentten temiz ve üzeri branda örtülü araçlarla, en fazla 30 dakikada serileceği yere
nakledilecektir.
Hava sıcaklığının 5°C' nin altına olduğu durumlarda ve yağmurlu havalarda ÇBGT üretimi
yapılmayacaktır. Karışım donmuş yüzey üzerine serilmeyecektir.
ÇBGT malzemesi Kısım 401 “Alttemel” de belirtilen esaslar dahilinde, yapımı ve düzeltilmesi
tamamlanmış, gerekli eğim verilmiş yüzeyler üzerine serilecektir. Karışımın serileceği yüzey
Kontrol Mühendisinin uygun göreceği miktarda, bir püskürtücü ile homojen olarak
nemlendirilecektir. Karışımın serimi için finişer kullanılacaktır. Karışım tekrar şekil verme
işlemine gerek kalmadan sıkıştırmaya hazır durumda, bir kerede serilecek ve bu serimde
G
segregasyon oluşmamasına dikkat edilecektir. Birden fazla serici kullanılması durumunda sericiler,
karışımın bir şeritten diğerine serilmesi arasında geçen süre 30 dakikayı geçmemek şartıyla paralel
İ AY
olarak çalıştırılacaktır.
Karışımın homojenliğinin ve serbest basınç dayanımının kontrolü amacıyla, serimi tamamlanmış

her 1000 m2' lik kesimlerde, Kontrol Mühendisince uygun görülen yerlerde, en az 5 noktadan 5
R ÖM
ayrı numune alınacaktır. Bu numunelerden 402.05.03' de belirtilen kalıp içerisinde (çap = 15.24
cm, yükseklik = 17,78 cm), Modifiye Proctor metodu ile bulunan maksimum kuru birim
ağırlığının % 98' ine sıkıştırılacak şekilde hazırlanan briketlerin 7 günlük kürden sonraki ortalama
basınç dayanımı 35-55 kg/cm2 arasında olacaktır. Ayrıca birbiri ardı sıra gelen her biri 1000 m2 ' lik
Bİ N
5 ayrı kesimden alınmış toplam 25 numunenin her 1000 m2 ' lik kesiminin serbest basınç
İM
dayanımlarının varyasyon katsayılarının (V = standart sapma/ortalama serbest basınç dayanımı)
-
karelerinin ortalamasının kare kökü [ ( V12+ V22 + V23 + V24 +V25 ) / 5] 1/2 0.25' den küçük
olacaktır.
TE .
Lİ A.Ş
Bulunan değerler bu limitler dışında olduğunda yüksek varyasyon katsayısına sahip kesimdeki
malzeme sökülüp atılacak ve bu kesimler yeniden inşa edilecektir.
402.05.04.03 Sıkıştırma.
KA L
YO
ÇBGT malzemesinin sıkıştırma işlemi, bölüm 402.04.10’ da, PMT tabakası için belirtilen
sıkıştırma ekipmanı ve yöntemi ile yapılacaktır.
Şerit bileşimleri dışında, kısmen veya tamamen sertleşmiş malzeme üzerine silindir
TO
çıkarılmayacaktır.
Segrege olmuş ve bozuk kesimler, karışımın hazırlanmasından sonraki 2 saat içerisinde sökülüp
O
atılarak yeni karışımla onarılacaktır.
ÇBGT tabakası, Modifiye Proctor metodu ile bulunan maksimum kuru birim ağırlığının % 98'
inden az olmamak şartıyla sıkıştırılacaktır. Sıkışma kontrolü, Kısım 401 Tablo-401-3’de belirtilen
metotlardan birisi ile yapılacaktır.
Sıkıştırılmış ÇBGT kalınlığı, projede gösterilen kalınlığın % 10' undan farklı olursa, gerekli
düzenleme aşağıda belirtilen şekilde yapılacaktır.
1. Söz konusu düzenleme, karışımın hazırlanmasından sonraki 2 saat içerisinde yapılacaksa,

malzeme yüzeyi en az 5 cm kabartılacak ve gerekli azaltma ya da yeni karışımla ilave yapılarak
476
2. Eğer düzenleme 2 saati aşan bir süre sonrasında yapılacaksa, mevcut malzeme tüm tabaka
kalınlığı boyunca kaldırılıp, yeni bir karışımla projede verilen kalınlığın %10'undan fazla sapma
göstermeyecek şekilde serilip sıkıştırılacaktır.
3. Sıkıştırılmanın tamamlanmasından sonra yüzey düzgünlüğünün enine ve boyuna kontrolü,

Bölüm 402.03.04'de belirtildiği şekilde yapılacak ve yüzeyde 15 mm’den fazla bir kot farkı
olmayacaktır.
Bitmiş tabakanın herhangi bir noktası ile tabakanın proje kotu arasında ±15 mm’den fazla kot farkı
olmayacaktır.
402.05.04.04 İnşaat Derzleri.
G
İ AY
Günlük inşaatın sonunda ve 2 saatten fazla ara verildiğinde, sıkışmış temel tabakasının bitim
yerleri yol eksenine dik doğrultuda kesilerek, düzgün ek yeri yüzeyi oluşturulacaktır.
Boyuna ek yerleri, yukarıda açıklandığı gibi, yol eksenine paralel olarak şerit kenarından 5-10 cm.
R ÖM
içeriden kesilerek teşkil edilecektir. Kesme işlemi, silindirlere monte edilmiş veya özel kesme
ekipmanları ile yapılacaktır.
Dökülmüş, serilmiş, sıkıştırılmış ve tesviyesi bitmiş bir şeridin yanına yeni şeridin serimine
Bİ N
başlamadan önce gerekli temizlik yapılacak ve ek yüzeyleri çimento şerbeti veya su ile
ıslatılacaktır.
İM
-
402.05.04.05 Malzemenin Kür Edilmesi ve Korunması.
TE .
Lİ A.Ş
Çimento bağlayıcılı granüler temel tabakası, sıkıştırmanın tamamlanmasından sonra en fazla 8 saat
içerisinde, 402.05.02.04'de verilen etkili ve üniform bir koruyucu kür tabakası ile
kaplanacaktır.Havanın sıcak ve güneşli olduğu zamanlarda bu süre en fazla 4 saat olacaktır. ÇBGT
tabakası, serilmesinden sonra en az 7 gün kür edilecektir.
KA L
YO
Çimento bağlayıcılı temeller, en az 7 gün süre ile inşaat ekipmanına ve normal trafiğe kapalı
tutulacaktır.
Kür işleminde, aşağıda belirtilen metotlardan biri uygulanacaktır:

TO
a) Bitümlü kür tabakası, uygun bir distribütörle en az 0.5 lt/m2 oranında veya Kontrol
Mühendisinin önerdiği miktarda uygulanacaktır.
O
b) Malzemenin üzeri, rutubet kaybı önlenecek şekilde, geçirimsiz plastik örtülerle

kaplanacaktır. Plastik örtü seriminde bindirme payı en az 3 m olacaktır.
c) Çimento Bağlayıcılı Granüler Temel Tabakası serilen bir yüzeyin üzeri kesinlikle açık
bırakılmamalıdır. Kür işlemi tamamlandıktan sonra yüzey bitümlü kaplama ile kaplanmalıdır.
402.05.04.06 Deneme Kesimi.
Çimento bağlayıcılı granüler temel yapımından önce Kontrol Mühendisinin uygun göreceği bir
yerde, inşaat sırasında kullanılacak malzeme karışım oranı, karıştırma, serme, sıkıştırma gibi tüm
inşaat aşamalarının deneneceği 400-800 m2 ' yüzey alanına sahip bir sahada deneme kesimi
yapılacaktır. Bu deneme kesimi, temel malzemesinin serimine başlanılmadan en az 10 gün önce
inşa edilecektir.
477
Yapım sırasında kullanılan malzemeyi ve oluşturulan tabakayı kontrol etmek amacıyla, belirli
aralıklarla yapılması gerekli Kalite Kontrol Deneyleri, minimum deney sayısı ve sıklıkları Tablo-
402-12'de verilmiştir.

DENEY ADI
G
DENEY SIKLIĞI
İ AY
her 1000 ton ' a 1 deney
TS 1900, AASHTO T - 88
her 1000 ton ' a 1 deney
TS 1900, AASHTO T-89-90
R ÖM
Aşınma Kaybı (Los Angeles)
her 10000 m3' e 1 deney
Hava Tesirlerine Karşı
her 10000 m3' e 1 deney
Dayanıklılık (Na2 SO4 Kaybı)
Bİ N
İM
Su İçeriği-Kuru Birim Ağırlık
-
İlişkisi her 20000 t ' a 1 deney
TE .
AASHTO T-180, TS-1900

Lİ A.Ş
Serbest Basınç Dayanınmı (7 gün)

her 1000 m2' ye 5 deney
ASTM D -1633
Sıkışma % 'si Tayini
-Kum Konisi Metodu her 100 m 'de 1 deney
KA L
AASHTO T-191
YO
-Kasnak Metodu
her 100 m' de 1 deney
AASHTO T-181
-Nükleer Metod*
her 25 m' de 1 deney
AASHTO T-238,239
TO
* Sıkışma kontrolünün nükleer metotla yapılması durumunda, ayrıca her 250 metrede bir, değer
sıkışma kontrol metotlarından uygun olan biri ile de sıkışma kontrolü yapılacaktır.
O
Kalite kontrol deneyleri, en az Tablo-402-12' de belirtilen sayıda olmak üzere, Kontrol Mühendisi
tarafından uygun görülen ara ve sıklıkta yapılacaktır.
478
Y G
A
R ÖM KARAYOLU
Bİ N
İ
İM TEKNİK
-
ŞARTNAMESİ
TE .
Lİ A.Ş
2013
KA L
YO

TO

O
aktarılamaz.

KISIM 401 KISIM 402
Bu testin uygulanması sırasında; 402. TEMEL

1. Doğrulama testinde kullanılacak ekipman pnömatik lastik tekerlekli silindir, çift dingilli kamyon 402.01 Tanım
veya sulamada kullanılan arazöz olabilir.
2. Bu test için kullanılacak lastik tekerlekli silindirin tekerleri eşit aralıkta olacak ve yükü eşit şekilde Bu kısım, taşıma gücü yeterli taban veya alttemel tabakası üzerine uygulama şartları aşağıda verilen ve
dağıtacaktır. üstyapı projesinde belirtilen kalınlık kadar;
3. Test için kullanılacak ekipman/araç 30-40 ton ağırlığında olacaktır. • Granüler Temel (GT),
G
4. Ekipman/araca ait lastikler; 90-150 psi (620-1.040 kPa) değerinde basınç kapasitesine sahip • Plent-Miks Temel (PMT),
olacaktır. Test uygulanmadan önce lastiklerin basınçları ölçülecek ve kayıt edilecektir.
• Çimento Bağlayıcılı Granüler Temel (ÇBGT),
İ AY
401.05.01 Uygulama yapımını kapsar.
Alttemel tabakasının sıkıştırılması tamamlandıktan sonra üzerine temel tabakası serilmeden önce kontrol 402.02 Malzeme
mühendisi tarafından belirlenen kesimlerde doğrulama testi yapılacaktır.
R ÖM
Yukarıda verilen üç tip temel tabakasının yapımında kullanılacak agrega; çakıl, kırılmış çakıl, kırma taş,
Doğrulama testinin yapılacağı alttemel malzemesinin su içeriği, test sırasında en az Wopt–4’ü değerinde kum, cüruf veya benzeri malzemelerden hazırlanacaktır. Kullanılacak malzemenin bunlardan hangisi olacağı
olmalıdır. veya karışım halinde bu karışımın hangi malzemelerden, ne oranda olacağı “Karışım Dizayn Raporu”nda
belirtilecektir.
Test yapılmasında kullanılacak ekipman/araç lastik basınçları ve üzerine yüklenecek yük miktarı belirlenerek
Bİ N
ayarlanacaktır. Karışım dizaynları İdarenin uygun bulması halinde işi yapan yüklenici laboratuvarında ya da tercihen
İM
akredite olmuş özel bir laboratuvarda yapılabilecek ve hazırlanan dizayn İdare tarafından onaylandıktan
Doğrulama testi sırasında ekipman/araç hızı 4-8 km/saat olacak şekilde hareket edecektir. Ancak ekipman/
sonra kullanılabilecektir. Ancak, karışım dizaynından kaynaklanan nedenlerden dolayı oluşan bozulmalardan
-
aracın hareket hızı üzerinden geçtiği tabakada oluşabilecek esneme, defleksiyon, çökme vb. unsurların
yüklenici sorumlu olacaktır.
belirlenmesi ve ölçülmesine izin verecek şekilde ayarlanabilecektir.
TE .
Bu malzemelerin temin edileceği ocaklar, KGM, Araştırma ve Geliştirme Başmühendisliği veya Araştırma
Lİ A.Ş
Doğrulama testi bir veya daha fazla sayıda pas yapılarak gerçekleştirilecektir. Bu geçişler sırasında lastik
ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı tarafından onaylanmış olacaktır.
tekerlekler alttemel tabakasının farklı alanlarına basacaktır.
Malzemeyi oluşturan kaba ve ince agrega ile ilgili özellikler Kısım 402.02.01 ve Kısım 402.02.02’de
Doğrulama testi ile belirlenen, oynayan, çöken, üniform stabilite göstermeyen alttemel kesimlerinde inceleme
verilmiştir.
yapılarak problemin kaynağı araştırılacaktır. Bu kesimde yer alan alttemel malzemesinden ve üstyapı
tabanından numune alınarak incelenecektir. 402.02.01 Kaba Agrega
KA L
Doğrulama testi sonucunda tespit edilen tüm zayıf, çöken kesimlerde yol tabanı yüklenici tarafından açılacak, Çakıl:
YO
problemli kesimler kazılıp atılacak yerine alltemel veya seçme malzeme getirilerek iyileştirilecektir. Ayrıca
alttemel tabakası üzerinde belirlenen tüm yüzey düzgünsüzlükleri giderilecektir. Düzensiz şekil ve boylarda, su etkisi ile yuvarlanmış veya aşınmış halde bulunan doğal agregadır.
Kırılmış Çakıl:
TO
Kırım sonunda elde edilmesi istenen maksimum dane boyutunun en az 1,5 katı daha büyük boyutlu çakılın
veya kayaçların kırılmasıyla elde edilen agregadır.
Teras Çakılı:
O
Doğal oluşumlar halinde bulunan, kum, silt ve kil ile karışık çakıldır. Çok düşük trafikli ya da önemsiz
yollarda fiziksel özelliklerinin şartnameye uygun olması koşuluyla, kırılmaksızın kullanılabilir.
Kırmataş:
Kalker, dolomit, bazalt, granit, kuvarsit veya benzeri kayaçların kırılmasıyla elde edilen agregadır.
Kırılmış Cüruf:
Havada soğutulmuş yüksek fırın cürufunun kırılmasıyla elde edilen agregadır. Bu agreganın AASHTO T 19’a
göre saptanan gevşek birim ağırlığı 1.100 kg/m3’den az olmayacaktır.
KISIM 402 KISIM 402
Temel yapımında kullanılacak olan malzemenin kaba kısmı (4,75 mm elek üzeri) Tablo-402-1’de verilen Tablo-402-2 İnce Agreganın Fiziksel Özellikleri
özelliklere sahip olacaktır. Kaba agregada donmuş malzeme ve herhangi bir nedenle karışmış yabancı
Deney Adı Şartname Limitleri Deney Standardı
malzeme bulunmayacaktır.
TS 1900-1
Tablo-402-1 Kaba Agreganın Fiziksel Özellikleri Likit Limit, % NP
AASHTO T 89
Deney Adı Şartname Limitleri Deney Standardı TS 1900-1

Plastisite İndeksi, % NP
AASHTO T 90
G
TS EN 1744-1
Hava Tesirlerine Karşı Dayanıklılık, MgSO4 ile kayıp, % ≤ 20 (MS20) TS EN 1367-2 Organik Madde, (%3 NaOH ile) Negatif
(Madde 15.1)
İnce agreganın 0/2 m’lik ≤ 3,0 (MB3,0)
İ AY
TS EN 1097-2* kısmına ≤ 4,5 (MB4,5)*
Parçalanma Direnci (Los Angeles), % ≤ 35 (LA35)
AASHTO T-96 Metilen Mavisi, MB, g/kg TS EN 933-9
Öğütülmüş magmatik
≤ 4,5 (MB4,5)*
agreganın 0/2 mm kısmına
Kil Topağı ve Dağılabilen Tane Oranı, % ≤ 1,0 ASTM C-142
* Magmatik kökenli kayaçlarda, şantiye konkasöründe üretilmiş ince agregada istenen şartname değerinin
R ÖM
≤ 30 BS 812
Yassılık İndeksi, % 402.02.03 Su
≤ 25 (FI25) TS EN 933-3*
Granüler Temel (GT), Plent-Miks Temel (PMT) ve Çimento Bağlayıcılı Granüler Temel (ÇBGT) yapımında
Bİ N
kullanılacak su, yağ, tuz, asit, alkali gibi endüstri atıkları ve bitkisel atıklar içermeyecektir.
TS EN 1744-1
Organik Madde, (%3 NaOH ile) Negatif
İM
(Madde 15.1)
ÇBGT için kullanılacak suyun 1 litresinde 2 gramdan fazla SO3 olmayacaktır.
TS EN 1097-6
-
Su Emme (Kaba ve İnce Agregada), % ≤ 3,0 (WA243)
(Madde 8) 402.03 Granüler Temel (GT)
TE .
* Referans Metot 402.03.01 Tanım
Lİ A.Ş
Granüler temel tabakası; çakıl, kırılmış çakıl, kırılmış cüruf veya kırmataş ile ince malzeme kullanılarak Tablo
402.02.02 İnce Agrega 402-3’de verilen gradasyon limitleri içerisinde sürekli gradasyon verecek şekilde hazırlanan malzemenin, su
ile karıştırılması ve şartnamesine uygun olarak hazırlanmış taşıma gücü yeterli taban veya alttemel tabakası
Temel yapımında kullanılacak olan malzemenin ince kısmı doğal veya kırılmış çakıl, kırma kum, doğal kum, üzerine bir veya birden fazla tabakalar halinde, projesinde belirtilen plan, profil ve enkesitlere uygun olarak
cüruf kumu veya benzeri malzemeler ya da bunların karışımından olacaktır. serilip sıkıştırılmasıyla oluşturulan tabakadır.
KA L
Doğal Kum: 402.03.02 Malzeme
YO
2 mm ile 0,075 mm elekler arasında kalan ve taşların doğal yollarla bozuşma ve ayrışmasından meydana Granüler temel tabakası yapımında kullanılacak olan malzeme Kısım 402.02’de belirtilen fiziksel özellikleri
gelen malzemedir. sağlayacak, Tablo-402-3’de verilen gradasyon limitleri içerisinde ve iyi derecelenmiş olacaktır.
İnce Çakıl: Tablo-402-3-Granüler Temel Tabakası Gradasyon Limitleri

TO
Elek Açıklığı % Geçen

9,5 mm ile 2 mm elekler arasında kalan çakıldır.
mm in A B C
Taş Tozu: 50 2 100
37,5 1 1/2 80 - 100 100
O
Taş ocaklarından kırım sırasında elde edilen ince malzemedir. 25 1 60 - 90 70 - 100 100
19 3/4 45 - 80 60 - 92 75 - 100
Cüruf Kumu: 9,5 3/8 30 - 70 40 - 75 50 - 85
4,75 No.4 25 - 55 30 - 60 35 - 65
Havada soğutulmuş yüksek fırın cürufunun elenmesi ile elde edilen malzemedir. 2,00 No.10 15 - 40 20 - 45 25 - 50
0,425 No.40 8 - 20 10 - 25 12 - 30
Temel yapımında kullanılacak olan malzemenin ince kısmı (4,75 mm elekten geçen), Tablo-402-2’de verilen
0,075 No.200 2-8 0 - 12 0 - 12
özelliklere uygun olacaktır.
Granüler temel malzemesinin 4,75 mm elek üzerinde kalan kısmının ağırlıkça en az % 50’sinin iki veya
daha fazla yüzü kırılmış olacaktır. Malzemenin 0,075 mm eleği geçen kısmı, 0,425 mm eleği geçen kısmının
2/3'ünden fazla olmayacaktır.
KISIM 402 KISIM 402
Modifiye Proctor Deneyi (AASHTO T 180, TS 1900-1) ile bulunan maksimum kuru birim ağırlığının %98’ine GT malzemesi projede belirtilen kalınlığın fazlalığı nedeni ile birden fazla tabakalar halinde serildiğinde,
sıkıştırılan numunelerin yaş CBR (AASHTO T 193, TS 1900-2) değerleri, % 100’den az olmayacaktır. tabaka kalınlıkları birbirlerine eşit olarak alınacak ve her tabaka, üzerine yenisi serilmeden önce istenen birim
ağırlığa kadar sıkıştırılmış olacaktır.
Granüler temel malzeme gradasyonunun Tablo-402-3’de verilen A, B, C tiplerinden hangisine uygun olacağı,
aşağıdaki maddelere göre tespit edilecek ve hangi tip temelin kullanılacağı projesinde belirtilecektir. GT malzemesinin serilmesinde bir yayıcı makine kullanılacaksa malzeme figüre halinde yolun bir tarafına
konulacak, ancak yağmurlu mevsimlerde ve kış aylarında platform kenarında bırakılmayacaktır.
402.03.02.01 Asfalt Betonu İle Kaplanacak Yollarda
Serilmiş ve sıkıştırılmamış malzeme üzerinden trafik geçirilmeyecektir.
G
Bu yollarda kullanılacak Granüler Temel (GT) malzemesi gradasyonu A, B tiplerinden birisine uygun
olacaktır. Malzeme yayıldıktan sonra bütün kesit genişliğince greyderle tesviyesi yapılacaktır. Bu sırada malzeme
İ AY
gradasyonunun bozulmamasına dikkat edilecektir.
402.03.02.02 Sathi Kaplama Yapılacak Yollarda
402.03.04 Sıkıştırma
Sathi kaplamalı yapılacak Devlet yollarında Granüler Temel Tip A veya B kullanılmalı, Sathi kaplamalı
yapılacak il yollarında ise proje koşullarına bağlı olarak Granüler Temel A, B veya C tipi malzemelerinden GT malzemesi Tablo-402-4’de verilen değerler esas alınarak sıkıştırılacaktır. Sıkıştırmada, çalışma ağırlığı en
R ÖM
biri kullanılabilecektir. az 11.000 kg, statik çizgisel yükü 30 kg/cm den büyük, iki frekanslı vibrasyon sistemli düz bandajlı silindirler
ve/veya lastik başına düşen yükü, en az 3.500 kg olan lastik tekerlekli sıkıştırıcılar kullanılacaktır. Kullanılan
402.03.03 Karıştırma ve Serme malzeme ve serilen tabaka kalınlığına uygun olan sıkıştırma tekniği işin başında bir deneme kesimi yapılarak
belirlenecektir. Deneme kesimi en az üç silindirleme şeridinden oluşacak ve 100 m’den az olmayacaktır.
Granüler temel tabakası, iki farklı dane boyutu grubundaki agregaların karıştırılmasıyla hazırlanacak ise
Bİ N
karıştırma işi sabit veya hareketli bir plentte ya da yolda yapılacaktır. Sıkıştırma, yolun eksenine paralel olarak yapılacak, düşük kotlu kenardan başlayarak eksene doğru
İM
kayacaktır. Yatay kurplarda kurbun içinden başlanacak ve dışına doğru devam edilecektir. Her geçişte bir
Granüler temel tabakasının ikiden fazla dane boyutu grubunun karıştırılmasıyla hazırlanmasının söz konusu önceki geçişte sıkıştırılan kısma, silindir genişliğinin %10’u kadar bindirme yapılacaktır. Şeritlerin tümünde
-
olduğu durumlarda karışım, mutlaka plentte yapılacak ve karıştırma işlemi Plent-Miks Temel Kısım ilk geçiş tamamlanmadan ikinci geçiş yapılmayacaktır.
402.04.05’de belirtilen esaslara uygun olarak yapılacaktır.
TE .
Sıkıştırma sırasında görülen segregasyona uğramış kesimler, bu kesimlerde malzemenin kaldırılarak, yerine
Lİ A.Ş
Malzemelerin yolda karışım yapan makinelerle yapılması durumunda, makine agreganın tümünü yerden alıp uygun malzeme getirilmesi ve sıkıştırılması yoluyla düzeltilecektir.
gerekli oranda su ile karıştırıp serecek kapasitede ve özelliğe sahip olmalıdır.
Sıkıştırılmış temel kalınlığı projede gösterilen kalınlığının % 10’undan farklı olursa, yüzey kabartılıp, gerekli
Karıştırmanın greyderle yapılması durumunda, malzemeler yolda yan yana ve ayrı ayrı figüre edilecek, ilave ya da azaltma yapılarak tekrar sıkıştırılacaktır.
bu figürelerden kullanım yüzdesi az olan diğerinin üzerine itilerek üst üste getirilecek, daha sonra yola
aktarılarak karıştırılacak ve yayılacaktır. Aktarma işlemine malzeme homojen olarak karışıncaya kadar Bitmiş tabakanın, herhangi bir noktası ile tabakanın proje kotu arasında ± 15 mm’den fazla kot farkı
KA L
devam edilecektir, aktarma sırasında malzemenin segregasyona uğratılmamasına dikkat edilecektir. olmayacaktır.
YO
Malzemede sıkışmanın sağlanabilmesi için gerekli olan su, malzemeye aktarma sırasında katılacaktır. Su Bordür, kalıplar ve duvarların yanları gibi silindirin yanaşamayacağı yerlerde sıkıştırma vibrasyonlu plakalı
miktarı Modifiye Proctor veya Titreşimli Tokmak Metodu ile bulunan optimum su içeriğine göre hesaplanacak sıkıştırıcılar, vibrasyonlu tokmaklar veya elle çekilebilen, küçük vibrasyonlu silindirlerle yapılacaktır.
ve sıkıştırma sırasında su içeriğinde Titreşimli Tokmak metoduna göre Wopt ± 1 limitleri dahilinde, Modifiye
Proctor metoduna göre ise (Wopt-2) - Wopt ‘den az olmayacaktır. Tabakanın yerinde birim ağırlığının saptanmasında en büyük dane boyutuna göre Kısım 401, Tablo-401-3’de
TO
verilen metotlardan uygun olan kullanılacaktır. Yapılan kontroller sonucunda tabakanın en az Tablo-402-4’de
Granüler Temel Malzemesi; Kısım 401, “Alttemel Tabakası”nda belirtilen esaslar dahilinde yapımı, belirtilen oranlarda sıkışmadığının belirlenmesi halinde gerekirse ilave sulama yapılarak sıkıştırma işlemine
sıkıştırılması ve yüzey düzgünlüğü tamamlanmış, gerekli eğim verilmiş alttemel tabakası üzerine, projede istenilen birim ağırlığına erişilinceye kadar devam edilecektir.
verilen sıkışmış kalınlık sağlanacak şekilde bir veya birden fazla tabakalar halinde, kontrol mühendisinin
talimatı ile serilip sıkıştırılacaktır. Sıkıştırmanın tamamlanmasından sonra yüzey düzgünlüğünün enine ve boyuna kontrolü 4 m uzunluğunda,
O
esnek olmayan mastarla yapılacaktır. Yolun boyuna kontrolü için mastar yol eksenine paralel olarak ve
Granüler temelin serileceği yüzey üzerinde gevşek kısımlar varsa onarılacak, serbest malzeme, çukurlar, yüzeyin genişliği boyunca aralıklarla yol yüzeyine konulduğunda, mastarın yola temas eden herhangi iki
kabarmalar bulunmayacak temel malzemesi donmuş yüzey üzerine veya temelde istenilen sıkışma noktası arasındaki bölümde, mastarla yol yüzeyi arasındaki açıklık 15 mm’den fazla olmayacaktır. Bitmiş
sağlanmadan donabileceği durumlarda serilmeyecektir. tabakanın enine kontrolünde yol eksenine dik olarak konulacak mastar ile bulunacak açıklık, yine 15 mm’den
fazla olmayacaktır.
Serme işi homojen ve üniform miktar ve kalınlıklarda sermeyi sağlayabilecek düzeneğe sahip araçlarla
yapılacak ve bir defada serilip sıkıştırılan tabakanın sıkışmış kalınlığı 20 cm’yi geçmeyecektir.
Serme işlemine, malzemenin alındığı yere en uzak noktadan başlanacak, malzemenin alındığı yere doğru
devam edilecektir. Serme işi, sıkıştırma işinden en çok 200 m ileride olacak, her iş günü sonunda serilmiş
bütün malzeme sıkıştırılmış olacaktır.
KISIM 402 KISIM 402
Tablo-402-4-Granüler Temel Tabakası Sıkıştırma Kriterleri

Tablo-402-5 Kalite Kontrol Deneyleri (Devamı)
Modifiye Proctor
98 TS 1900-1 Sıkışma %’ si Belirleme Testleri
ASHTO T 180
Minimum Sıkışma, %
Titreşimli Tokmak Kum Konisi Metodu
95 TS 1900-1 Her Tabakanın 1.000 m2’sinde 1 deney
TS 1900-1, AASHTO T 191
BS 1377
W(opt - 2) - Wopt Modifiye Proctor
G
Optimum Su İçeriği, % Kasnak Metodu
Wopt ± 1 Titreşimli Tokmak Her Tabakanın 1.000 m2’sinde 1 deney
AASHTO T 181
İ AY
Nükleer Metot*
Granüler temelin seriminden kısa bir süre sonra bitümlü temel tabakası inşa edilecekse, granüler temelin ASTM D-6938 10, Her Tabakanın 250 m2’sinde 1 deney
üzerine astar tabakası uygulaması yapılmayacaktır. AASHTO T 310-11
R ÖM
Granüler temel tabakasının uzun süre açık kalacağı ve bu süre içinde yağış beklenmesi, trafiğe açılması * İşin başlangıcında en az 10 farklı noktada nükleer metot ile yapılan sıkışma deney sonuçları ile Kum Konisi veya
Kasnak metotlarından biri ile yapılan sıkışma deney sonuçlarının korelasyonu yapılacaktır. Sıkışma kontrolünün
söz konusu olduğu ve üzerine gelecek sıcak karışım tabakalarının toplam kalınlığı 10 cm’den az olacağı nükleer metotla yapılması durumunda, ayrıca her 2.500 m2’de bir, diğer metotlardan birisi ile de sıkışma kontrolu
durumlarda astar tabakası uygulaması yapılacaktır. Uygulanacak astar malzemesi ve miktarı Kısım yapılacaktır. Kalite kontrol deneyleri en az bu tabloda belirtilen sayıda olmak üzere, kontrol mühendisince uygun
402.04.08’de belirtilen şartlara uygun olacaktır. görülen ara ve sıklıkta yapılacaktır
Bİ N
İhaleli işlerde, kaplama yapılıncaya kadar yol yüzeyinin istenilen şartlara uygun bir durumda korunması ve 402.04 Plent - Miks Temel (PMT)
bakımı yüklenici tarafından sağlanacaktır.
İM
402.04.01 Tanım
402.03.05 Kalite Kontrol Deneyleri
-
PMT tabakası kırılmış çakıl, kırılmış cüruf, kırma taş ve ince malzeme kullanılarak Tablo-402-6’da verilen
Yapım esnasında kullanılan malzemeyi ve oluşturulan tabakayı kontrol etmek amacıyla, belirli aralıklarla
TE .
gradasyon limitleri içerisinde sürekli gradasyon verecek şekilde kaba ve ince olmak üzere en az üç ayrı tane
Lİ A.Ş
yapılması gerekli Kalite Kontrol deneyleri ve sayıları Tablo-402-5’de verilmiştir. boyutu grubunun uygun oranda su ile bir plentte karıştırılmasıyla hazırlanan malzemenin Kısım 402.04.07’de
belirtilen şekilde hazırlanmış yüzey üzerine projesinde belirtilen plan, profil ve enkesitlere uygun olarak bir
ya da birden fazla tabakalar halinde serilip sıkıştırılmasıyla oluşturulan tabakadır.
Deney Adı Minimum Deney Sayısı ve Deney Sıklığı
402.04.02 Malzeme
Her 1.000 m ’de 1 deney
3
KA L
TS 1900-1, AASHTO T 27,11
PMT tabakası yapımında kullanılacak olan malzeme, Kısım 402.02’de belirtilen fiziksel özellikleri sağlayacak
Likit Limit, Plastik Limit ve Tablo-402-6’da verilen gradasyon limitlerinde, kaba ve ince agregadan oluşacaktır.
YO
Her 1.000 m ’de 1 deney

3
TS 1900-1, AASHTO T 89, 90
Metilen Mavisi Tablo-402-6 Plent-Miks Temel Tabakası Gradasyon Limitleri
Her 1.000 m3’de 1 deney
TS EN 933-9 Elek Açıklığı % Geçen
Parçalanma Direnci (Los Angeles) Her malzeme veya gradasyon değişikliğinde ve ayrıca 6 mm in Tip - I Tip – II
TO
TS EN 1097-2, AASHTO T 96 ayda bir deney

37,5 1½ 100
Hava Tesirlerine Karşı Dayanıklılık, MgSO4 ile kayıp Her malzeme veya gradasyon değişikliğinde ve ayrıca 6
TS EN 1367-2, AASHTO T 104 ayda bir deney 25 1 72 - 100 100
Yassılık İndeksi Her malzeme veya gradasyon değişikliğinde ve ayrıca 19 ¾ 60 - 92 80 - 100

O
BS 812, TS EN 933-3 ayda bir deney 9,5 3/8 40 - 75 50 - 82

Her malzeme veya gradasyon değişikliğinde ve ayrıca 4,75 No.4 30 - 60 35 - 65
Kırılmışlık %’si
ayda bir deney
2,00 No.10 20 - 45 23 - 50
Su İçeriği TS 1900-1 Her 1.000 m3’de 1 deney 0,425 No.40 8 - 25 12 - 30
0,075 No.200 0 -10 2 - 12
Kuru Birim Ağırlık-Su İçeriği İlişkisi Her malzeme veya gradasyon değişikliğinde ve ayrıca
TS 1900-1, AASHTO T 180 ayda bir deney
Yaş CBR Her malzeme veya gradasyon değişikliğinde ve ayrıca Üstyapı Projelendirme veya Üstyapı Takviye Raporlarında verilmiş plent-miks temel tabakası kalınlığının
TS 1900-2, AASHTO T 193 ayda bir deney
15 cm ve üzerinde olması durumunda PMT Tip-1, plent-miks temel tabakası kalınlığının 15 cm’den düşük
olması durumunda ise PMT Tip-1 veya Tip-2 kullanılmalıdır.
KISIM 402 KISIM 402
402.04.03 İşyeri Karışım Formülü Karışımın hazırlanması sırasında, beslemede ve optimum su miktarında kesiklilik veya düzensizlik
olmayacak, üretimde gerekli kontroller yapılacak, plent sık sık durdurulup çalıştırılmayacaktır. Karışım
Plentte hazırlanan temel tabakalarında kullanılacak olan karışım gradasyonu, her dane boyutu grubuna ait homojen olacak, su ile karışmamış topaklar bulunmayacaktır. Besleme hızları ayarlanacaktır. İmalatta kalite
malzemeyi temsil edecek şekilde en az 10 adet elek analizi ortalaması esas alınarak hazırlanacaktır. ve üretim sürekliliği sağlanacaktır.
Tablo-402-6’da verilen gradasyon limitleri içerisinde kalmak koşuluyla, hazırlanan işyeri karışım Karışımın işyeri gradasyonunda ve optimum su içeriğinde Bölge ve gerektiğinde merkez laboratuvarının
gradasyonunda 4,75 mm elek üzerinde kalan malzemenin tamamının, iki veya daha fazla yüzü kırılmış onayı alınmadan hiçbir değişiklik yapılmayacaktır.
agregadan oluşacaktır.
G
402.04.06 Karışımın İşyerine Taşınması
Ana gradasyon limitleri içerisinde kalmak koşuluyla, işyeri karışım gradasyonuna uygulanacak tolerans
limitleri aşağıda Tablo-402-7’de verilmiştir.
İ AY
Karışımın işyerine taşınması damperli kamyonlarla yapılacaktır. Kamyon adedi plentin kapasitesi ve taşıma
mesafesi de göz önüne alınarak karışım plentinin kesiksiz çalışmasını sağlayacak sayıda olacaktır. Karışımın
Tablo-402-7 Dane Büyüklüğüne Bağlı olarak Tolerans Limitleri rutubetini kaybetmemesi için gerekli önlemler alınacaktır.
Dane Büyüklüğü Tolerans Limitleri
402.04.07 Yol Sathının Hazırlanması
R ÖM
4,75 mm ve daha büyük elekler için ±7
Plentte hazırlanan temel tabakası malzemesi, Kısım 401’de belirtildiği şekilde, yapımı ve düzeltmeleri
4,75 mm - 0,075 mm arası elekler için ±5 tamamlanmış, gerekli eğim verilmiş alttemel tabakası üzerine serilecektir.
0,075 mm elek için ±2 Yüzey üzerinde gevşek kısımlar, serbest malzeme, çukurlar, kabarmalar veya çatlak kısımlar bulunmayacak
Bİ N
varsa uygun şekilde onarılacaktır.
İM
Karışımda kullanılacak olan su miktarında Titreşimli Tokmak (TS 1900-1, BS 1377) ile bulunan optimum su
-
402.04.08 Plentte Hazırlanan Temel Tabakalarının Yapımı
içeriğinden Wopt ± 0,5 veya Modifiye Proctor (TS 1900-1 AASHTO T 180) deneyi ile bulunan optimum su
içeriğinden (Wopt–1) - Wopt aralığında olacaktır.
TE .
Plentte hazırlanan temel tabakalarının yapımı sırasında, önceki bölümlerde verilen ve aşağıda belirtilen
Lİ A.Ş
şartlara uyulacaktır.
İşyeri karışım formülünün hazırlanması ve gerekli laboratuvar deneylerinin yapılabilmesi için, karışımın
hazırlanmasına başlanmadan en az 15 gün önce, her dane grubuna ait yeterli miktarda temsili agrega Temel tabakasının yapımına başlanırken bölgenin coğrafi özellikleri göz önünde bulundurulacaktır. Genel
numuneleri ile bu dane gruplarına ait şantiye elek analizleri sonuçları, Bölge veya Merkez laboratuvarlarına olarak yapım süresi, Mart ayı başı ile Ekim ayı sonuna kadar olan zamandır. Bu süre, mevsim şartlarına
teslim edilecektir. göre belirlenir. Yağışlı, don ve karlı havalarda serim yapılmayacaktır. Çok sıcak havalarda yüzeydeki suyun
buharlaşmasına engel olunacak, gerektiğinde yüzey nemlendirilecektir. Serilen bir tabakanın bozulmasına
Karışım imalatının başlayabilmesi için, karışım formülü ve plent kapasitesi göz önüne alınarak, kullanılacak
KA L
meydan verilmeyecek, kısa bir süre içerisinde üzeri kaplanacaktır.
her dane boyutu grubundaki malzemeden en az 15 gün sürekli çalışmaya yetecek miktarda malzeme önceden
YO
hazırlanmış olacaktır. PMT tabakasının yüzeyi aşağıdaki durumlarda;
Dizayn gradasyonuna uygun olarak hazırlanan ve Modifiye Proctor Deneyi (AASHTO T 180, 1. PMT yüzeyinin çok uzun süre açık kalacağı ve bu süre içinde yağış beklenmesi durumunda,
TS 1900-1) yöntemi ile bulunan Maksimum Kuru Birim Ağırlığının % 100’üne sıkıştırılmış numunelerin yaş
2. PMT üzerine gelecek toplam BSK kalınlığı 10 cm veya daha ince ise,
CBR (AASHTO T 193, TS 1900-2) değerleri % 120’den az olmayacaktır.
TO
3. Yolun uzun bir süre taşıt trafiğine açık tutulacağı durumlarda PMT tabakasının yüzeyi
402.04.04 Şantiye Sahasında Agregaların Depolanması
astarlanacak veya İdarenin talimatı ile sathi kaplama yapılabilecektir.
Agrega bölümünde tanımlanan kaba ve ince agrega grupları ayrı ayrı hazırlanacak ve en az segregasyon
olacak şekilde depolanacaktır. Agrega gruplarının birbirine karışmamasına özen gösterilecek ve depolama Astarlama yapılması durumunda yol yüzeyi kuru olacak, yüzeyden itibaren 3 cm’lik kısımda rutubet % 2’den
O
süresi boyunca malzemeye zararlı maddelerin karışması önlenecektir. Depo sahasından malzeme alımı fazla olmayacaktır. Hava sıcaklığının 5 °C’dan aşağı olduğu, satıhta aşırı rutubet bulunduğu, genelde hava
sırasında, deponun tabandan itibaren 20-30 cm yukarısından malzeme alınacaktır. Depo tabanından malzeme şartlarının uygun olmadığı durumlarda astar tabakasının uygulaması yapılmayacaktır.
yüklenmeyecektir.
Astar malzemesi olarak TS EN 15322’e uygun, Fm2B2, Fm2B3, TS EN 13808’ye uygun malzemelerinden
402.04.05 Karışımın Hazırlanması birisi kullanılacak ve malzeme yüzeye 0,5 - 2,0 l/m2 miktarında uygulanacaktır.
Karışımın hazırlanmasında, işyeri karışım formülü esas alınacaktır. Plentte hazırlanan temel tabakasının, üstyapı takviyesi olarak uygulanması halinde, özellikle köprü
yaklaşımları ile alt geçitlerde, yol üst kotunda meydana gelecek değişiklikler nedeni ile kot farklılıkları ve
Agregaların ve suyun karıştırılması işlemi harman (batch) tipi veya sürekli çalışan plentlerde yapılacaktır. gabari daralmaları olmaması için gerekli önlemler alınacaktır.
Karışımın hazırlanmasında işyeri karışım formülüne göre verilecek besleme oranlarına kesinlikle uyulacaktır.
KISIM 402 KISIM 402
402.04.09 Karışımın Serilmesi Sıkıştırılmış temel kalınlığı, projede gösterilen kalınlığın % 10’undan farklı olursa, yüzey kabartılacak,
gerekli ilave veya azaltma yapılarak tekrar sıkıştırılacaktır.
Karışımın serimi için finişer kullanılacaktır. Bir seferde serilip sıkıştırılan tabakanın sıkışmış kalınlığı 20
cm’den fazla olmayacaktır. Bitmiş tabakanın, herhangi bir noktası ile tabakanın proje kotu arasında ±15 mm’den fazla kot farkı
olmayacaktır.
Malzemenin özelliğine ve kullanılan sıkıştırma makinelerinin kapasitesine bağlı olarak gerekiyorsa serilip
sıkıştırılan tabaka kalınlığı 20 cm’den az olabilir. Bu gibi durumlarda, serilip sıkıştırılan tabaka kalınlığı Sıkıştırmanın tamamlanmasından sonra yüzey düzgünlüğünün enine ve boyuna kontrolü Kısım 402.03.04’de
yapılacak deneme kesiminde kontrol mühendisince saptanacaktır. belirtildiği şekilde yapıldığında yüzeyde ±15 mm’den fazla kot farkı görülmeyecektir.
G
Serim sırasında segregasyona meydan verilmeyecek, malzeme yolun plan, profil ve enkesitlerine uygun Yapım esnasında kullanılan malzemeyi ve oluşturulan tabakayı kontrol etmek amacıyla, belirli aralıklarla
İ AY
olarak serilip sıkıştırılacaktır. Serme genişliği, üstyapı projesinde belirtildiği gibi olacaktır. Gerektiğinde, işin yapılması gerekli Kalite Kontrol Deneyleri, minimum deney sayısı ve sıklıkları Tablo-402-9’de verilmiştir.
durumuna göre serme genişliği ve kullanılacak finişer sayısı kontrol mühendisi tarafından belirlenecektir.
402.04.10 Karışımın Sıkıştırılması
Deney Adı Minimum Deney Sayısı ve Sıklığı
R ÖM
Karışım yola serilir serilmez silindiraja başlanacaktır. İstenilen sıkışmanın sağlanabilmesi için gerekli olan Dane Boyutu Dağılımı
tabaka kalınlığı, sıkıştırma makinesi ve geçiş sayıları, serilen kesimin ilk 100 m’lik kısmında denenerek TS 1900-1, AASHTO T 11,27
- Kaba agrega Her 500 m3’de 1 deney
belirlenecektir. Bu deneme kesimi en az üç silindirleme şeridinden oluşacaktır. - İnce agrega Her 300 m3’de 1 deney
- Karışım Her 1.000 ton’a 1 deney
Sıkıştırma, çalışma ağırlığı en az 11.000 kg, statik çizgisel yükü 30 kg/cm’den büyük, iki frekanslı vibrasyon
Bİ N
sistemli düz bandajlı silindirler ve lastik başına düşen yükü en az 3.500 kg olan lastik tekerlekli silindirlerle Likit Limit, Plastik Limit
Her 1.000 ton’a 1 deney
TS 1900-1, AASHTO T89 90
İM
yapılacaktır.
Parçalanma Direnci, (Los Angeles) Her malzeme veya gradasyon değişikliğinde ve
-
Sıkıştırma, yolun eksenine paralel olarak yapılacak, düşük kotlu kenardan başlayarak eksene doğru TS EN 1097-2, AASHTO T 96 ayrıca 6 ayda bir deney
kayacaktır. Yatay kurplarda kurbun içinden başlanacak ve dışına doğru devam edilecektir. Her geçişte, bir
TE .
önceki geçişte sıkıştırılan kısma silindir genişliğinin % 10’u kadar bindirme yapılacaktır. Şeritlerin tümünde Hava Tesirlerine Karşı Dayanıklılık,
Her malzeme veya gradasyon değişikliğinde ve
MgSO4 ile kayıp
Lİ A.Ş
ilk geçiş tamamlanmadan ikinci geçiş yapılmayacaktır. ayrıca 6 ayda bir deney
Sıkıştırma sırasında tespit edilen segregasyona uğramış kesimler; bu kesimlerde malzemenin kaldırılarak Yassılık İndeksi
yerine uygun malzeme getirilmesi ve sıkıştırılması yoluyla düzeltilecektir. BS 812, TS EN 933-3
Kırılmışlık %’si Karışım dizaynında ve her ay bir deney

Bordür, kalıplar ve duvarların yanları gibi silindirin yanaşamayacağı yerlerde sıkıştırma, vibrasyonlu plakalı
KA L
sıkıştırıcılar, vibrasyonlu tokmaklar veya elle çekilebilen küçük vibrasyonlu silindirlerle yapılacaktır. Su İçeriği
Her 1.000 tona 1 deney
TS 1900-1
YO
Arazide sıkışma kontrolü Kısım 401, Alttemel tabakasında Tablo-401-3’de verilen metotlardan biri ile
yapılacaktır. Yeterli sıkıştırma ile erişilmesi istenen minimum sıkışma yüzdeleri Tablo-402-8’de verilmiştir. Kuru Birim Ağırlık-Su İçeriği İlişkisi
TS 1900-1, AASHTO T 180
Tablo-402-8-Plent - Miks Temel Tabakası Sıkıştırma Kriterleri Yaş CBR

Karışım dizaynında ve her ayda bir deney
TO
Modifiye Proctor TS 1900-2, AASHTO T 193

100 TS 1900-1
ASHTO T 180 Sıkışma %’ si Belirleme Testleri
Minimum Sıkışma, %
Titreşimli Tokmak Kum Konisi Metodu;
Her tabakanın 1.000 m2’de 1 deney
O
97 TS 1900-1 TS 1900-1, AASHTO T 191

BS 1377
Kasnak Metodu;
W(opt - 1) - Wopt Modifiye Proctor Her tabakanın 1.000 m2’de 1 deney
Optimum Su İçeriği, % AASHTO T 181
Wopt ± 0,5 Titreşimli Tokmak
Nükleer Metot *;
Her tabakanın 250 m2’de 1 deney
ASTM D 6938-10, AASHTO T 310-11
Yapılan kontroller sonucunda gerekli sıkışmanın sağlanmadığı anlaşılırsa, sıkıştırmaya devam edilecektir.
Eğer temel tabakası birden fazla tabakalar halinde seriliyorsa, bir sonraki tabakanın serimi, ilk tabakanın * İşin başlangıcında en az 10 farklı noktada nükleer metot ile yapılan sıkışma deney sonuçları ile Kum
sıkışmasının tamamlandığının testlerle anlaşılmasından sonra yapılacaktır. Konisi veya Kasnak metotlarından biri ile yapılan sıkışma deney sonuçlarının korelasyonu yapılacaktır.
Sıkışma kontrolünün nükleer metotla yapılması durumunda, ayrıca her 2.500 m2’de bir, diğer metotlardan
Yeterli silindiraja rağmen gerekli sıkışmanın elde edilemediği tabakalar kazınarak kaldırılacak ve yerine yeni birisi ile de sıkışma kontrolü yapılacaktır. Kalite kontrol deneyleri en az bu tabloda belirtilen sayıda olmak
üzere, kontrol mühendisince uygun görülen ara ve sıklıkta yapılacaktır
karışım serilip sıkıştırılacaktır.
KISIM 402 KISIM 402
402.05 Çimento Bağlayıcılı Granüler Temel (ÇBGT) Çimento içerisindeki trikalsiyum alüminat (3CaO- A12O3) % 5’den az ise, bu çimento her tür agrega ile
kullanılabilir.
402.05.01 Tanım
Çimento bağlayıcılı granüler temel (ÇBGT) tabakası çakıl, kırılmış çakıl, kırılmış cüruf, kırmataş ve ince 402.05.02.04 Kür Malzemesi
malzeme kullanılarak, Tablo-402-10’da verilen gradasyon limitleri içerisinde sürekli gradasyon verecek
şekilde hazırlanan malzemenin uygun oranlarda çimento ve su ile bir plentte karıştırılmasıyla hazırlanan ve Kür malzemesi olarak TS EN 15322 veya TS EN 13808-8 standartlarına uygun İdare tarafından belirlenen
yeterli bir alttemel tabakası üzerine, bir veya birden fazla tabakalar halinde, projesinde belirtilen plan, profil tipteki malzemelerinden birisi kullanılacaktır.
G
ve enkesitlere uygun olarak serilip sıkıştırılmasıyla oluşturulan tabakadır.
İdarece uygun görülecek başka kür malzemeleri de kullanılabilecektir.
402.05.02 Malzeme
İ AY
402.05.03 Karışım Oranları
402.05.02.01 Agrega
Çimento bağlayıcılı granüler temel tabakasının yapımında kullanılacak olan agrega, Kısım 402.02’de Granüler malzeme, aşağıda belirtilen serbest basınç dayanımını sağlayacak miktarda karıştırılacaktır.
belirtilen özellikleri sağlayacaktır. Karışımın % çimento ve % optimum su içeriği oranları Çimento Bağlayıcılı Granüler Temel Karışım Dizaynı
yapılarak tespit edilecektir.
R ÖM
Kullanılacak malzeme, sürekli gradasyona sahip olacak ve Tablo-402-10’da verilen gradasyon limitleri
içerisinde kalacaktır. Modifiye Proctor deneyi (TS 1900-1) ile bulunan optimum su içeriğinde ve maksimum kuru birim ağırlığın en
Tablo-402-10 ÇBGT Tabakası Gradasyon Limitleri az % 98’inde 15,24 cm çapında, 17,78 cm yüksekliğindeki CBR kalıbı içerisinde, Modifiye Proctor tokmağı
ile 7 tabaka halinde ve her tabakaya 62 darbe vurularak hazırlanan briketlerin 7 gün kürden sonra yapılacak
Elek Açıklığı
% Geçen test sonucunda serbest basınç dayanımları 35 kg/cm2’den az, 55 kg/cm2’den fazla olmayacaktır.
Bİ N
mm in, No
İM
37,5 1 1/2 100 402.05.04 Yapım Metotları
25 1 72 - 100
-
19 3/4 60 - 92 402.05.04.01 Karıştırma
TE .
9,5 3/8 40 - 75
Agrega işyeri karışım formülüne göre su ve çimento ile, harman tipi (batch) veya sürekli çalışan plentlerde
Lİ A.Ş
4,75 No.4 30 - 60 karıştırılacaktır.
2,00 No.10 20 - 45
0,425 No.40 8 - 25 Karışımın hazırlanması sırasında agrega, su ve çimento beslemesinde kesiklilik ve düzensizlik olmayacaktır.
0,075 No.200 0 - 10 Karıştırma süresi karışımının homojenliğini sağlayacak şekilde belirlenecektir.
Karışımın su içeriği, Modifiye Proctor deneyi (TS 1900-1) ile bulunan optimum su içeriğinden az olmayacak
KA L
402.05.02.02 Çimento veya bu değerin üzerinde + 0,5’den fazla olmayacaktır.
YO
Kullanılacak çimentolar, TS EN 197-1’de belirtilen şartlara uygun olacaktır. Çimentonun teknik kontrolleri,
Karıştırıcıya su ilave edildiğinde çimento topaklarının oluşmasını önlemek için agrega ve çimento daha önce
TS EN 196-1 ve TS EN 196-3 standartlarında belirtilen esaslara göre yapılacaktır.
yeteri kadar karıştırılmış olmalıdır.
402.05.02.03 Su
Agreganın doğal su içeriği, karıştırma işlemi süresince agrega ve çimentonun homojen ve tam olarak karışıma
TO
Karışımda kullanılacak su, bölüm Kısım 402.02.03’de belirtilen özelliklere uygun olacaktır. Agregada suda engel olacak kadar yüksek olmayacaktır.
çözünen sülfat varsa, miktarına bağlı olarak aşağıda Tablo-402-11’de verilen çimento tipleri kullanılacaktır.
402.05.04.02 Serme
Tablo-402-11 Sülfat İçeriğine Bağlı Olarak Kullanılacak Çimento Tipleri
Çimento bağlayıcılı granüler temel tabakasının serme ve sıkıştırma işlemlerinin belirli bir süre içerisinde
O
Agregada Su’da Çözünen Sülfat (SO4-2) Miktarı, mg / kg tamamlanması gerekir. Normal Portland çimentoları kullanılarak yapılan karışımın, karıştırıcıdan çıkışından
( TS 3440 ) Çimento Tipi itibaren yerine nakli, serme, sıkıştırma ve reglaj işlemleri 2 saat içerisinde bitirilecektir.
TS - 19
Karışım, plentten temiz ve üzeri branda örtülü araçlarla, en fazla 30 dakikada serileceği yere nakledilecektir.
< 300 TS - 20
TS - 26
Hava sıcaklığının 5°C’nin altında olduğu durumlarda ve yağmurlu havalarda ÇBGT üretimi yapılmayacaktır.
300 - 1.000
TS - 20 Karışım donmuş yüzey üzerine serilmeyecektir.
TS - 26
TS - 809
ÇBGT malzemesi Kısım 401, “Alttemel” bölümünde belirtilen esaslar dahilinde, yapımı ve düzeltilmesi
≥ 1.000 tamamlanmış, gerekli eğim verilmiş yüzeyler üzerine serilecektir. Karışımın serileceği yüzey kontrol
(Tip-5 ASTM C - 150)
mühendisinin uygun göreceği miktarda, bir püskürtücü ile homojen olarak nemlendirilecektir.
KISIM 402 KISIM 402
Karışımın serimi için finişer kullanılacaktır. Karışım tekrar şekil verme işlemine gerek kalmadan sıkıştırmaya Boyuna ek yerleri, yukarıda açıklandığı gibi, yol eksenine paralel olarak şerit kenarından 5-10 cm içeriden
hazır durumda, bir kerede serilecek ve bu serimde segregasyon oluşmamasına dikkat edilecektir. Birden kesilerek teşkil edilecektir. Kesme işlemi, silindirlere monte edilmiş veya özel kesme ekipmanları ile
fazla serici kullanılması durumunda sericiler, karışımın bir şeritten diğerine serilmesi arasında geçen süre 30 yapılacaktır.
dakikayı geçmemek şartıyla paralel olarak çalıştırılacaktır.
Dökülmüş, serilmiş, sıkıştırılmış ve tesviyesi bitmiş bir şeridin yanına yeni şeridin serimine başlamadan önce
Karışımın homojenliğinin ve serbest basınç dayanımının kontrolü amacıyla, serimi tamamlanmış her 1.000 gerekli temizlik yapılacak ve ek yüzeyleri çimento şerbeti veya su ile ıslatılacaktır.
m2’lik kesimlerde, kontrol mühendisince uygun görülen yerlerde, en az 5 noktadan 5 ayrı numune alınacaktır.
Bu numunelerden Kısım 402.05.03’de belirtilen kalıp içerisinde (çap = 15,24 cm, yükseklik = 17,78 cm), 402.05.04.05 Malzemenin Kür Edilmesi ve Korunması
G
Modifiye Proctor metodu ile bulunan maksimum kuru birim ağırlığının % 98’ine sıkıştırılacak şekilde
hazırlanan briketlerin 7 günlük kürden sonraki ortalama basınç dayanımı 35-55 kg/cm2 arasında olacaktır. Çimento bağlayıcılı granüler temel tabakası, sıkıştırmanın tamamlanmasından sonra en fazla 8 saat içerisinde,
İ AY
Ayrıca birbiri ardı sıra gelen her biri 1.000 m2’lik 5 ayrı kesimden alınmış toplam 25 numunenin her 1.000 Kısım 402.05.02.04’de verilen etkili ve üniform bir koruyucu kür tabakası ile kaplanacaktır. Havanın sıcak
m2’lik kesiminin serbest basınç dayanımlarının varyasyon katsayılarının (V = standart sapma/ortalama serbest ve güneşli olduğu zamanlarda bu süre en fazla 4 saat olacaktır. ÇBGT tabakası, serilmesinden sonra en az 7
basınç dayanımı) karelerinin ortalamasının kare kökü; gün kür edilecektir.
R ÖM
[ ( V12+ V22 + V23 + V24 +V25 ) / 5] 1/2 0,25’den küçük olacaktır. Çimento bağlayıcılı temeller, en az 7 gün süre ile inşaat ekipmanına ve normal trafiğe kapalı tutulacaktır.
Bulunan değerler bu limitler dışında olduğunda yüksek varyasyon katsayısına sahip kesimdeki malzeme Kür işleminde, aşağıda belirtilen metotlardan biri uygulanacaktır:
sökülüp atılacak ve bu kesimler yeniden inşa edilecektir.
a. Bitümlü kür tabakası, uygun bir distribütörle en az 0,5 l/m2 oranında veya kontrol mühendisinin
önerdiği miktarda uygulanacaktır.
Bİ N
402.05.04.03 Sıkıştırma
İM
ÇBGT malzemesinin sıkıştırma işlemi, Kısım 402.04.10’da, PMT tabakası için belirtilen sıkıştırma ekipmanı b. Malzemenin üzeri, rutubet kaybı önlenecek şekilde, geçirimsiz plastik örtülerle kaplanacaktır.
ve yöntemi ile yapılacaktır. Plastik örtü seriminde bindirme payı en az 3 m olacaktır.
-
Şerit bileşimleri dışında, kısmen veya tamamen sertleşmiş malzeme üzerine silindir çıkarılmayacaktır. c. Çimento Bağlayıcılı Granüler Temel Tabakası serilen bir yüzeyin üzeri kesinlikle açık
TE .
bırakılmamalıdır. Kür işlemi tamamlandıktan sonra yüzey bitümlü kaplama ile kaplanmalıdır.
Lİ A.Ş
Segrege olmuş ve bozuk kesimler, karışımın hazırlanmasından sonraki 2 saat içerisinde sökülüp atılarak yeni
karışımla onarılacaktır. 402.05.04.06 Deneme Kesimi
ÇBGT tabakası, Modifiye Proctor metodu ile bulunan maksimum kuru birim ağırlığının % 98’inden az Çimento bağlayıcılı granüler temel yapımından önce kontrol mühendisinin uygun göreceği bir yerde,
olmamak şartıyla sıkıştırılacaktır. Sıkışma kontrolü, Kısım 401, Tablo-401-3’de belirtilen metotlardan birisi inşaat sırasında kullanılacak malzeme karışım oranı, karıştırma, serme, sıkıştırma gibi tüm inşaat
aşamalarının deneneceği 400-800 m2 yüzey alanına sahip bir sahada deneme kesimi yapılacaktır.
KA L
ile yapılacaktır.
Bu deneme kesimi, temel malzemesinin serimine başlanılmadan en az 10 gün önce inşa edilecektir.
YO
Sıkıştırılmış ÇBGT kalınlığı, projede gösterilen kalınlığın % 10’undan farklı olursa, gerekli düzenleme
aşağıda belirtilen şekilde yapılacaktır. 402.05.05 Kalite Kontrol Deneyleri
1. Söz konusu düzenleme, karışımın hazırlanmasından sonraki 2 saat içerisinde yapılacaksa, malzeme Yapım sırasında kullanılan malzemeyi ve oluşturulan tabakayı kontrol etmek amacıyla, belirli aralıklarla
yüzeyi en az 5 cm kabartılacak ve gerekli azaltma ya da yeni karışımla ilave yapılarak sıkıştırılacaktır. yapılması gerekli Kalite Kontrol Deneyleri, minimum deney sayısı ve sıklıkları Tablo-402-12’de
TO
verilmiştir.
2. Eğer düzenleme 2 saati aşan bir süre sonrasında yapılacaksa, mevcut malzeme tüm tabaka kalınlığı
boyunca kaldırılıp, yeni bir karışımla projede verilen kalınlığın %10’undan fazla sapma göstermeyecek
şekilde serilip sıkıştırılacaktır.
O
3. Sıkıştırılmanın tamamlanmasından sonra yüzey düzgünlüğünün enine ve boyuna kontrolü, Kısım

402.03.04’de belirtildiği şekilde yapılacak ve yüzeyde 15 mm’den fazla bir kot farkı olmayacaktır.
Bitmiş tabakanın herhangi bir noktası ile tabakanın proje kotu arasında ± 15 mm’den fazla kot farkı
olmayacaktır.
402.05.04.04 İnşaat Derzleri
Günlük inşaatın sonunda ve 2 saatten fazla ara verildiğinde, sıkışmış temel tabakasının bitim yerleri yol
eksenine dik doğrultuda kesilerek, düzgün ek yeri yüzeyi oluşturulacaktır.
KISIM 402 KISIM 403
Tablo-402-12 Kalite Kontrol Deneyleri 403. BİTÜMLÜ SATHİ KAPLAMA
403.01 Tanım
Minimum Deney Sayısı ve Deney
Deney Adı
Sıklığı
Bu kısım, granüler temel, plent-miks temel, çimento bağlayıcılı granüler temel veya benzer temeller yüzeyine
püskürtülen astar tabakası veya eski sathi kaplama üzerine önce ince bir bitümlü bağlayıcı tabakası ve hemen
Her 1.000 tona 1 deney ardından bir agrega tabakasının serilip, silindirlenmesi ile yapılan bitümlü sathi kaplamanın tek veya çift kat
TS 1900-1, AASHTO T 27, 11
olarak yapımından bahseder.
G
Her 1.000 tona 1 deney 403.02 Kapsam
TS 1900-1, AASHTO T 89, 90
İ AY
Parçalanma Direnci
Bu kısım, tek ve çift tabakalı sathi kaplama yapımını kapsar. Sathi kaplama yapımında kullanılan agrega ve
Her 10.000 m3’e 1 deney bitümlü bağlayıcılarda aranan özellikler, gradasyon limitleri, yapım metotları arazi ve laboratuvar kontrolleri
ve diğer şartlar bu şartnamede verilen esaslara uygun olacaktır.
R ÖM
Hava Tesirlerine Karşı Dayanıklılık,
MgSO4 ile kayıp Her 10.000 m3’e 1 deney 403.03 Malzemeler
TS 3655 TS EN 1367-2, AASHTO T 104
403.03.01 Agrega ve Özellikleri
Her 20.000 tona 1 deney
Bİ N
TS 1900-1, AASHTO T 180 Agrega kırma taş veya kırılmış çakıl olacak ve temiz, pürüzlü, sağlam ve dayanıklı danelerden oluşacaktır.
Agrega içinde yumuşak ve dayanıksız parçalar, kil, organik ve diğer zararlı maddeler serbest veya agregayı
İM
Serbest Basınç Dayanınmı (7 gün) sarmış halde bulunmayacaktır.
Her 1.000 m2’ye 5 deney
ASTM D 1633
-
Agrega gradasyonu Tablo-403-1’de belirtilen gradasyonlara uygun olacaktır.
Sıkışma % ‘si Tayini
TE .
- Kum Konisi Metodu Her 1.000 m2’ye 1 deney
Lİ A.Ş
Tablo–403-1 Sathi Kaplama Gradasyonları
TS 1900-1, AASHTO T 191
Elekler % Geçen
- Kasnak Metodu
Her 1.000 m2’ye 1 deney Elek Elek Çapı (mm) A -Tipi B –Tipi C -Tipi D -Tipi E -Tipi
AASHTO T 181
1” 25 100 100
KA L
- Nükleer Metot *
Her 250 m ’ye 1 deney
2
3/4” 19 0 - 20 90 - 100 100
ASTM D 6938-10, AASHTO T 310-11
YO
1/2” 12,5 0 - 10 0 - 20 90 - 100 100

* İşin başlangıcında en az 10 farklı noktada nükleer metot ile yapılan sıkışma deney
sonuçları ile Kum Konisi veya Kasnak metotlarından biri ile yapılan sıkışma deney 3/8” 9,5 0 - 10 0 - 20 90 - 100 100
sonuçlarının korelasyonu yapılacaktır. Sıkışma kontrolünün nükleer metotla yapılması
durumunda, ayrıca her 2.500 m2’de bir, diğer metotlardan birisi ile de sıkışma kontrolü 1/4” 6,3 90 - 100
TO
yapılacaktır. Kalite kontrol deneyleri en az bu tabloda belirtilen sayıda olmak üzere,

kontrol mühendisince uygun görülen ara ve sıklıkta yapılacaktır. No.4 4,75 0-2 0-2 0-2 0 - 20 60 - 85
No.10 2,0 0-2 0-2

O
Proje süresi boyunca yoldan geçecek hesap şeridine düşen toplam standart dingil yükü tekerrür sayısı
(T8.2) 500.000’den büyük olan yollarda sathi kaplama mutlaka çift kat olarak yapılacak ve sathi kaplama
projelendirmesi “Karayolları Esnek Üstyapılar Projelendirme Rehberi”ne göre belirlenerek “Üstyapı
Projelendirme Raporu” veya “Üstyapı Takviye Raporu”nda verilecektir.
Düzgün yüzeyli granüler temel, plent-miks temel, çimento bağlayıcılı granüler temel veya benzeri temeller
üzerine yapılacak tek kat sathi kaplamalarda A-Tipi veya B-Tipi agrega kullanılacaktır.
Mevcut durumdaki sathi kaplamaların ömrünü, yüzey dokusunu ve sürtünme özelliklerini artırmak amacıyla
yapılan sathi kaplama yenilemelerinde yol yüzeyinin durumuna, eğimine ve trafik özelliklerine göre A-Tipi,

4 C Otoyol A.S. NOMAYG Merkez Laboratuvari Deney Talimatlari El Kitabi Cilt 3 3 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

4 C Otoyol A.S. NOMAYG Merkez Laboratuvari Deney Talimatlari El Kitabi Cilt 3 3 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

G

Otoyol A.Ş. - NÖMAYG Main Motorway Laboratory

Tests Handbook Volume 3/3

[OTOYOL A.Ş. / NÖMAYG KALİTE BÖLÜMÜ]

OTOYOL A.Ş. NÖMAYG MAIN MOTORWAY OTOYOL A.Ş. - NÖMAYG MERKEZ

DOKÜMAN ADI REVİZYON NO / REVİZYON GEREKÇESİ

Otoyol A.Ş. / NÖMAYG

1) Deney talimatlarının hazırlanmasında; KTŞ 2006, KTŞ 2006

b- “KGM’nin 22.09.2011, 301.02/ 1826 Beton Agregaları için Metilen

“B) KGM Üstyapı ve Beton Revizyonları” kısmına eklenmiştir.

3) Revizyon 0’da A3 formatında verilmiş olan “Gebze-Orhangazi-

güncellenerek, KGM’nin KTŞ 2006 sonrası 2009, 2011 ve 2012

Yeni hazırlanan bu tabloda KGM’nin yayınladığı genelgeler ile

Projesi, Otoyol A.Ş. / Nömayg Merkez Laboratuvarı Deney

4) Tüm deney talimatlarında “3. DENEY STANDARTI VE

a) Magnezyum Sülfat Deneyi,

[OTOYOL A.Ş. / NÖMAYG KALİTE BÖLÜMÜ]

[OTOYOL A.Ş. / NÖMAYG KALİTE BÖLÜMÜ]

GEBZE-ORHANGAZİ-İZMİR (İZMİT KÖRFEZ GEÇİŞİ ve BAĞLANTI YOLLARI DAHİL)

2 GOİ.OYİAŞ.LDT.02 Rev. 1 Dane Boyutu Dağılımı İçin Numune Hazırlama

3 GOİ.OYİAŞ.LDT.03 Rev. 1 Elek Analizi Deneyi

Plastik Limitin Tayini ve Plastisite İndisinin

Elde Edilmesi Deneyi (Standart Proktor)

[OTOYOL A.Ş. / NÖMAYG KALİTE BÖLÜMÜ]

23 GOİ.OYİAŞ.LDT.23 Rev. 1 Taze Beton Yoğunluk Deneyi

24 GOİ.OYİAŞ.LDT.24 Rev. 1 Taze Beton Çökme (Slump) Deneyi

(NÖMAYG Merkez Laboratuvarında basınç

26 GOİ.OYİAŞ.LDT.26 Rev. 1 Taze Beton Yayılma Tablası Deneyi

Sertleşmiş Beton Deney Numunesi ve

Beton Dayanım Deneylerinde Kullanılacak

29 GOİ.OYİAŞ.LDT.29 Rev. 1 Sertleşmiş Beton Basınç Dayanımı Tayini

30 GOİ.OYİAŞ.LDT.30 Rev. 1 Beton Karışım Dizaynı

[OTOYOL A.Ş. / NÖMAYG KALİTE BÖLÜMÜ]

41 GOİ.OYİAŞ.LDT.41 Rev. 1 (Bitümlü Temel tabakası karışım dizaynı

hakkında bilgi amaçlı hazırlanan doküman)

43 GOİ.OYİAŞ.LDT.43 Rev. 1 (Taş Mastik Asfalt tabakası karışım dizaynı

hakkında bilgi amaçlı hazırlanan doküman)

Plentmiks Temel Tabakası Dizaynı

‘’GOİ.OYİAŞ.LDT.00’’ kodlaması ile gösterilen dokümantasyon numaraları ‘’Gebze-

[OTOYOL A.Ş. / NÖMAYG KALİTE BÖLÜMÜ]

TARİHLİ ) VE KTŞ 2013 ‘DE BULUNAN İLGİLİ DENEY

STANDARTLARI VE İLGİLİ KISIM BİLGİLERİ TABLOSU

[OTOYOL A.Ş. / NÖMAYG KALİTE BÖLÜMÜ]

KTŞ 2006 SONRASINDA GELEN KGM

AASHTO M 145-91 AASHTO M 145-91

KGM 27.07.2012 tarih 350/1578 sayı

KGM 27.07.2012 tarih 350/1578 sayı

Zeminde kuru Birim Hacim Ağırlık Su

KGM 27.07.2012 tarih 350/1578 sayı

Revizyonu" Kısım 206 - Dolgular (Sayfa 206/2),

KGM 27.07.2012 tarih 350/1578 sayı

KGM 10.07.2009 tarih 274/061 sayı numaralı

KGM 27.07.2012 tarih 350/1578 sayı

(1) KGM 27.07.2012 tarih 350/1578 sayı

[OTOYOL A.Ş. / NÖMAYG KALİTE BÖLÜMÜ]

Çimento Kıvam Suyu, Prizi Süresi ve

Çimento İncelik Tayini

Taze Beton Hava Muhtevasının Tayini

Beton Dayanım Deneylerinde Kullanılacak

Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 174 ve 183)

Kısım 308 - Beton İşleri (Sayfa 308/26, 308/42 ve 308/80)

İngilizceden Türkçeye çevrilmesi ile 412/13)

Bitüm Isı ve Hava Etkisi Altında Sertleşme