EFEKTET E KRIZËS GLOBALE NË EKONOMINË SHQIPTARE

 HYRJA
 FAKTORET QË NDIKOJNE NË KRIZEN GLOBALE
 KRIZA FINANCIARE NË SHQIPËRI

1
 EFEKTET E KRIZËS GLOBALE NË EKONOMINË SHQIPTARE

 HYRJA
Vendet e Europes Lindore, përfshirë edhe Shqipërinë nuk janë tërësisht imune nga problemet e
financiare te tregtisë ndërkombëtare, edhe pse ata nuk do të kenë ndikim të drejtpërdrejtë në
sistemin e tyre financat. Këto efekte të krizes se ekonomisë globale kanë filluar të ndihen edhe
në Shqipëri. Klasa e varfër do të jetë më shumë e shpejtë e prekur nga kjo krizë.
Kjo detyre do të trajtojë krizen financiare, efektet e krizës në Shqiperi, dhe rreziqet që kjo sjelle
në financat dhe ekonomi.

 FAKTORET QË NDIKOJNE NË KRIZEN GLOBALE

Faktorë të rëndësishëm për këtë do të jenë ulja e të ardhurave monetare në vendit, të dërgesave të
emigrantëve dhe investimet e huaja dhe si rezultat i kësaj ata do të ndikojnë në një ulje të të
ardhurave për person në vend, të cilat do të kenë shumë ndikim në këtë nivel.

 KRIZA FINANCIARE NË SHQIPËRI

Ne përfundim tE 2008 u bombarduam me lajme në lidhje me krizën financiare globale, e cila
sipas autoriteteve do të ndikojnë vetëm pjesërisht dhe do të jetë jetëshkurtër në Shqipëri, për
shkak të nivelit të ulët të integrimit të ekonomisë së saj në ekonominë globale. Do të jemi me të
vërtetë të këtij fat ne 2009? ... Nëse po, pse është ajo që Ministri i Financave kërkoi nga bankat e
nivelit të dytë për të bërë përpjekje në mënyrë që të mos për të transferuar në Shqipëri të krizës
ekonomike të vendeve të tyre të origjinës? Pse është ajo që e Guvernatorit të Bankës së
Shqipërisë nuk pranonte në adresën e fundit të tij se Shqipëria do të ndikohet nga kriza
ekonomike? Ai madje shkoi edhe më tej duke e bërë kërkesa ndërhyrëse, duke kërkuar nga
bankat të mos shpërndajë dividendë nga 2008 fitimet. Për herë të parë në historinë e sistemit
bankar shqiptar, duke qenë pjesë e një grupi ndërkombëtar bankar i madh nuk është një avantazh.
Kriza u bë e qartë me rënien e Lehman Brothers gjigand. SHBA-të, të përcaktuara në
mekanizmin e tregut të lirë e politikave të tyre, nuk pranoi të ndërhyjë për të shpëtuar gjigandin e
sëmurë, duke injoruar kritikat nga partnerët evropianë mbi këtë qasje pasive. Rënia e zbuloi
defektet shumë të tregjeve financiare si dhe pasiguri të investitorëve. E gjithë kjo u reflektua në
një ngadalësim të lartë të lëngshme tregjet më parë, një kriza e kredive dhe një rritje të shpejtë të
kostos së huamarrjes. Pra, të fortë janë dështimet e tregjeve financiare - më parë me likuiditet të

2
lartë dhe tani pothuajse nuk ekziston - që bankat u detyruan të librit sasi të mëdha të humbjeve
për shkak të rënies në investimet e vlerës së tyre. Shumë ekspertë filluar kërkesat për krijimin e
një tregu të ri global financiar. Përfundimisht, kriza financiare është vënë nën kontroll vetëm pas
qeveritë perëndimore, të udhëhequr nga SHBA-të, doli me planet e shpëtimit të
jashtëzakonshme, e cila parashikonte investimet në 'të ndarë kapitalit të bankave ose blerjen e
aktiveve toksike akumuluar nga banka të caktuara.

 NDIKIMI MBI SISTEMIN BANKAR

Le të mos marrë një qëndrim të thjeshtë dhe mendoj se sa më sipër ka të bëjë vetëm në tregjet
perëndimore dhe se ajo nuk do të ketë efekt shumë mbi sistemin bankar në Shqipëri. Edhe pse
tregjet financiare të sofistikuar të përmendura më lart janë inekzistente në Shqipëri, tregje të tilla
janë shumë të rëndësishme për bankat mëmë të bankave shqiptare në marrjen e fondeve të
nevojshme më shumë. Të një apo më të vogël masë më të madhe, të gjitha bankat që janë pjesë e
të njëjtit grup financiar të marrë hua nga bankat e tjera brenda grupit, ose nga banka-mëmë. Tani,
këto fonde janë automatikisht më të shtrenjtë se para krizës ka filluar. Bankat të cilat varen nga
fondet e huazuara për të mbështetur aktivitetet e tyre të kreditit - të cilat janë jetike për
mbijetesën e një banke në Shqipëri, në mungesë të tregjeve financiare moderne - do të vuajnë
veçanërisht nga kjo krizë. Bankat që kanë një raport të shëndetshëm i kredive ndaj depozitave do
të jetë më i suksesshëm në shmangien e të tjera shpenzime të tilla. Shpenzimet e tilla shtesë
automatikisht do të përkthehen në një kosto më të lartë të huamarrjes, e cila do të transmetohet
në ekonominë lojtarët e vërtetë se janë shumë të varura nga huatë për të financuar aktivitetet e
tyre. Masa më të shquar nga të gjitha bankat në sistemin bankar shqiptar është një përmbledhje e
buxhetit 2009 të tyre me qëllim për të ndaluar aktivitetet e kreditit agresive.

Në një sistem bankar karakterizuar nga vështirësi në procesin e kreditimit dhe kostot e larta të
huamarrjes, kjo është e parashikueshme se raporti i kredive problematike mbi kreditë e
tërësishme në sistemin e do të rritetNjë prirje e tillë është konfirmuar edhe nga ana e raportit të
fundit të lëshuar nga Banka e Shqipërisë, sipas të cilit, raporti i kredive problematike mbi kreditë
e tërësishme në sistemin e arriti në 10% për tremujorin e tretë të vitit 2008, dhe është i ekspozuar
një tendencë rritëse. Të tillë një nivel të lartë të kredive problematike në sistemin, të
ngadalësojnë në normën e rritjes së aktiviteteve të kredisë dhe kostot e larta të huamarrjes, do të

3
vendoste të aksionarëve të bankave tregtare nën presion për rritjen e kapitalit të bankave
përkatëse për të plotësuar e mjaftueshmërisë së kapitalit Raportet të vendosur nga banka
qendrore. Por ata do të jenë në gjendje për të nderuar detyrimin e tyre ndaj bankave të tyre në
një klimë kur ekonomia reale po tregon shenja të ngadalësojnë dhe si pasojë, ajo do të rezultojë
në dispozicion më pak fonde për të aksionarëve për të rritur "bankat kapitalin e tyre? ...

 NDIKIMI MBI EKONOMINË REALE

Sipas statistikave të fundit të publikuara nga Banka e Shqipërisë, norma e rritjes së eksporteve
dhe importeve ra ndjeshëm në tremujorin e tretë të 2008 krahasuar me tremujorin e mëparshëm,
madje duke arritur në terren negative. Një prirje e tillë duhet të pritet nëse marrim parasysh se
ekonomitë ku eksportet e Shqipërisë pritet të përballen me probleme të ngjashme ekonomike dhe
se pjesa më e madhe e të eksporteve të Shqipërisë përbëhet nga produkte të huazuara (ri-
eksporteve). Nga ana tjetër, rënie të importeve është një tregues i mirë nga tregtarët shqiptarë dhe
konsumatorët "sjellje të cilët tashmë janë duke menduar se si të" shtrënguar rripin e tyre 'në
mënyrë që të përballuar krizën.
Në të njëjtën linjë, Banka e Shqipërisë ka pranuar në raportin e saj për stabilitetin financiar që
ndërtimet 'sektorin e shënuar rritje negative në 2008. Nëse trendi global do të pasqyrohen në
Shqipëri, një rënie e çmimeve në sektorin e pasurive të patundshme është e pashmangshme, dhe
kjo do të zvogëlojë vlerën e drejtë të vendosur si garanci collaterals për hua bankare, dhe kështu
më tej rrezikojnë situatën në sistemin bankar dhe në ekonominë reale. Një aspekt tjetër të
ekonomisë reale, e cila pritet të vuajnë për shkak të krizës financiare, është investim, të jetë ajo e
investimeve Greenfield ose "rritje nga marrja" huaj dhe / ose në familje Investime të tilla janë të
financuara nga kreditë normalisht që tani do të jenë më të shtrenjta dhe më të vështirë për të
marrë.
Bankat, të ngjashme për tregtarët, konsumatorët, investitorët dhe kompanitë ekzistuese në
ekonominë shqiptare, kanë filluar për të ndërtuar buxhetet e tyre me një "rrip i ngushtë". Kjo do
të thotë se do të ketë më pak fonde të shpenzohen për publicitet dhe reklama, për shpenzimet
administrative , për udhëtime, për shpërblime të punonjësve, për punë konsulence dhe kështu me
radhë. efektin e buxheteve të ngushta do të ndjehet menjëherë në industri të caktuara, të tilla si
ato për punën e PR, hotele, etj

4
 NDIKIMI NË EKONOMI SHTËPIAKE

Më pak kredi për ekonominë në përgjithësi dhe për individët në veçanti më pak shpërblime, për
të punësuarit, konsulence më pak fonde, si dhe ristrukturimi, i cili do të jetë e pashmangshme,
dhe, e cila, në disa raste, do të rezultojë në tepricat, pritet të përkthehet në disponim të ardhura
më pak në familje për konsum dhe kursime. Deri më tani, negative ekonomike efekte të tilla në
Shqipëri janë kompensuar në një masë të madhe nga dërgesat nga emigrantët. Falë Zotit ne nuk
kemi emigrantëve! Megjithatë, statistikat e publikuara nga Banka e Shqipërisë tregojnë një
tendencë që duhet të shqetësohen autoritetet. Transferet private në tremujorin e tretë të vitit 2008
u ul nga 26% në krahasim me nivelin e raportuar për të njëjtën periudhë një vit më parë. Duke
marrë parasysh se kriza është globale dhe që emigrantët tanë në vendet ku ata jetojnë dhe
punojnë janë ndër punonjësit më të ekspozuar ndaj çdo ristrukturimin e mundshme të kompanive
të tyre, pasi ato janë më pak të aftë në mesin e fuqisë punëtore, rreziqet e një rënie të mëtejshme
në dërgesat e emigrantëve janë rritur. Kjo pritet të ketë një efekt edhe në kredia e bankave
tregtare në Shqipëri. Në një situatë të një përgjithshme ekonomike ngadalësohet, dhe duke marrë
parasysh kontekstin e çmimeve të ulëta të lëndëve të para - të reduktuar kështu presionet
inflacioniste - Politika fiskale merr një rol parësor, e cila megjithatë ka të sinkronizuara mirë me
politikën monetare. Stimujt fiskale nga qeveria duhet të përbëhet në rritjen e shpenzimeve
qeveritare, me qëllim për të kompensuar uljen e konsumit të familjes ndërsa Banka e Shqipërisë
duhet të reagojnë në mënyrë plotësuese me qëllim për të ulur koston e parasë duke ulur normën
bazë të kredisë.

Planet e të cilat janë të mirë-koordinuar me Bankën e Shqipërisë në rast të një krize të rëndë në
2009? Deri tani përgjigjet që vijnë nga Ministria e Financave dhe Guvernatori i Bankës së
Shqipërisë kanë qenë sporadike dhe pa koordinim. Të ardhurat nga privatizimet nuk duket i
mjaftueshëm për të marrë Shqipërinë nga kriza, e cila duket të jetë e pashmangshme në vitin
2009. Në qoftë se pritet që të ardhurat e mbledhura nga taksat në buxhetin e 2009 do të
reduktohet për shkak të ngadalësojnë në aktivitetin ekonomik, dhe nëse qeveria exhausts gjithë
borxhin e marrë aftësitë në kontekstin e financimit të punëve publike të mëdha, për çështjen që
ngritur eshte "si do të deficitit buxhetor të financohen në vitin 2009 së bashku me nevojat në
rritje për shpenzimet qeveritare në më shumë sektorë të ekonomisë së vendit? ... ka qeveria

5
përgatitur një marrëveshje kredie emergjente me FMN në rast të një krize, si qeveritë e tjera në
rajon kanë -? të tillë në kohë, qeveria pritet në mënyrë të ngjashme si racionale operatorët e tjerë
të ekonomisë shqiptare - për rishikimin e buxhetit dhe prioritetet e saj për vitin 2009 dhe të mos
kërkojë nga ekonomia e operatorëve të sillet si qeveri dëshiron ta të sillen. Një gjë është e sigurtë
për vitin 2009: nuk do të jetë një krizë dhe është e vështirë të vlerësohet tani sa kohë dhe sa të
rënda do të jetë.

 SA JANË DIMENSIONET E KRIZËS FINANCIARE?

Instrumentet themelore financiare me ndihmën e të cilave tregu financiar u rritur në mënyrë të

pakontrolluar kanë qenë derivatet financiare. Duke shfrytëzuar këto produkte inovatore, bankat
amerikane "Ripaketuan" kredi të këqija, me të cilat ata kanë furnizuar kreditorwt e klasës sw
parë (kwshtu këtu ne kemi tw bwjmw me klasifikime spekulative), dhe ata ua kanë shitur ato
investitorëve të Evropës. Pra, tregu i derivateve financiare është segmenti kryesor i defektit qw
solli krizwn financiare globale. Sipas vlerësimit BIS, çmimi i kontratave të vlefshme në fund të
vitit 2007 kishte arritur shifrën e pabesueshme prej 600 trilion dollarë, e cila tregon 11 herë më
shumë se vlera e prodhimit botëror. Dhjetë vjet më parë, vlera e këtij segmenti financiar ishte
vetëm 75 trilion dollarë. derivatet financiare e rritura, te njohur si shkwmbimi i kredi tw kwqija
(kredi te papaguara) kane bërë të mundur sigurimin e produkteve të kredive të hipotekës në 55
trilion dollarë, një shumë që është më shumë se vlera e plotë e fondit amerikan të banimit.

I. KUSH PËRFITOI NGA KJO KRIZË?

(1) Ata të cilët janë fillestaret kryesore te kësaj krize: shumë menaxherë, bankierë,
ndërmjetësuesit bankare dhe financiare, të cilët krijuan produkte të ndryshme në tregjet e
aksioneve me premtimin e jo përfitimeve-reale për financuesit duke siguruar për veten e tyre në
dobi të menjëhershëme në kapitalet e investuar nga të tjerët.
(2) Bankat e forta tw cilat në kalimin e viteve futwn fitimin për investimet e realizuara për veten
e tyre dhe për të tjerët.
(3) Bankat e forta, të cilat me një shpejtësi të pabesueshme, realizuan blerjen e bankave të tjera
konkurruese me një çmim simbolik, duke forcuar në këtë mënyrë pozicionin e tyre në tregun
bankar në mënyrë që të jenë tw parwt në të ardhmen pas krizës.

6
 II. POR CILËT ISHIN TË DËSHTUARIT?

Humbja është parë:

(1) Sidomos në bankat dhe financierët e ndryshme në kërkim të një fitimi të madh;
(2) Organizatat e ndryshme të fondeve të pensioneve. Humbja është vërejtur edhe në qytetarët,
miliona familje kanw humbur investimet dhe buxhetet financiare të tyre;
(3) Pra, besohet se këto familje do të vuajnë nga humbja e madhe financiare përmes uljes sw
fuqisw blerëse dhe rritjen e taksave të cilat do të vendosen nga qeveria;
(4) Mijëra persona të punësuar në ekonomi tw humbura. Pasojat e kësaj krize kanë filluar të
ndjehen, dhe sektori i dytë pas atij financiar është ai automobilistik, ku pjesa më e prodhuesve tw
automobilave janë në kërkim për ndihmën e qeverisë së tyre dhe në përgjithësi kanë ndërprerë
prodhimin;
(5) Të ardhurat nw vendet jo-zhvilluara do të zvogëlohen duke u ndikuar nga ulja e shpejtë e
aksioneve në tregun botëror;
(6) Humbësi më i madh i kësaj krize pa dyshim është sistemi kapitalist botëror.
Kriza globale financiare që është përhapur në mbarë botën ka shkaktuar një ngadalësim të
konsiderueshëm në shumicën e vendeve të zhvilluara dhe ka prekur tashmë tregjet financiare dhe
perspektivën e zhvillimit ekonomik në vendet në zhvillim.
Shumë vende me të ardhura të ulëta, kanë bërë përparime të mëdha në forcimin e sistemit tw
politikës sw tyre, duke zvogëluar varfërinë dhe të reformimit të sistemeve të tyre financiare. Por
shumë mbeten mjaft të ndjeshëm ndaj një rënie globale të thellë, ku çmimet e ushqimit dhe të
karburantit u goditwn nw 2007/2008. Lidhjet e tregut financiar në përgjithësi janë të dobëta, por
raundi i dytë i efekteve tw ngadalësimit ekonomik në sistemin financiar, mund të jenë
veçanërisht të rënda. Pa ndihmë shtesë, hapësira për politikat kundërciklike është e kufizuar për
vendet me zhvillim tw ulwt, për shkak të kufizimeve të detyrueshme të financimit dhe pozita e
borxhit. Kjo mund të thellojw dhe të vazhdojë krizën në vendet me zhvillim tw ulwt, dhe t’i
kthejw prapa në luftën kundër varfërisë (FMN, 2009).

7
  SHQIPËRIA ËSHTË E NDIKUAR NGA KRIZA GLOBALE

Kriza globale ka filluar të transmetojë efektet negative në ekonominë shqiptare. Fondi Monetar
Ndërkombëtare vazhdon të zvogëlojw parashikimet për rritjen e ekonomisë, duke thënë se
ekonomia globale në vitin 2009 mund të jetë në nivelin më të ulët në 60 vjet. Ky përkeqësim i
ekonomisë botërore do të shkaktojë një rënie më tw madhe twe rritjes së ekonomisë së
Shqipërisë. BERZH (Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim) deklaroi se rritja e
ekonomisë në Shqipëri u rrit prej rreth 6.1% në vitin 2008, nga 6% qw ishte në vitin 2007.
Reduktimi i të ardhurave nga emigrantët dhe ulja e eksporteve janë disa nga efektet e parë qw
Shqipëria është duke u përballur me të. Niveli i transportit është konsideruar të jetë negative.
Ndërsa vitin e kaluar, në Nëntor, ajo ishte 15%. Ky është një fenomen që ishte i paparë më parë
për të gjithë rajonin. Zhvlerësimi i lekut është e qartë dhe shqiptarët po përballen me krizën
botërore dhe e politikave disi tw pakujdesshëme tw qeverisë sw Shqipërisë. Një tjetër fakt që
qartazi identifikon se kriza është ulur këmbëkryq nw Shqipwri është dërgesa e emigrantëve.
Remitancat gjatë periudhës tw tre-mujorit tw tretë kanë një rënie të dukshme poshtë me një
shifër prej 28.2% krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar. Banka Kombëtare e
Shqipërisë në të njëjtin raport tw publikuar nw dhjetor të vitit 2008 shpjegohet qartë se dërgesat
kanë një rënie prej 13%, duke krijuar në këtë mënyrë kaos në të dhënat e saj, për shkak se disa
orë para ajo kishte deklaruar shifrën 23%.
Disa fakte të tjera qw tregojnë efektet e krizës globale në Shqipëri janë si më poshtë:
(1) Rritja graduale e çmimeve e lidhur sidomos me artikuj të konsumit;
(2) Rritja e inflacionit dhe zhvlerësimi gradual i lekut në tregun valutor;
(3) Të ardhurat nga taksat dhe doganat kanë filluar të bien poshtë;
(4) Rënie në procesin e marrjes së kredive dhe të depozitave bankare në 34% nga 50% ;
(5) Një rënie drastike të shitjeve tw pasurisw sw patundshme nw shifrën 50%.
Kriza financiare në Shqipëri ka shkaktuar edhe një rënie në fuqinë blerëse. Ky fakt është
konfirmuar nga rënia e importeve, edhe pse dogana deklaron rritjen e tyre. Në vitin 2008, vendi
ka bërë importe më të vogëla, ku pjesa më e madhe e tyre përbëhet nga ushqimore.

8
  NDIKIMI I KRIZËS NË SHQIPËRI

(1) Rënia e të ardhurave nga emigrantët;

(2) Rënia e investimeve të huaja;
(3) Rritja e çmimeve e ushqimore dhe e produkteve jo-ushqimore;
(4) Rënia e kursit të këmbimit për monedhën e ndërkombëtare;
(5) Shtrëngim të kredive të dhëna nga banka;
(6) Përkeqësimi i deficitit tregtar;
(7) Ndikimi në tregun e shtëpive si rezultat i një ndryshimi në çmimet e lëndëve të importuara;
(8) Rënia e normës së interesit të depozitave në bankat duke u varur në kursin e valutës së huaj.

 RËNIA GLOBALE EKONOMIKE PREK EKONOMINË E SHQIPËRISË

Ekonomia botërore është në mes të një rënie të thellë, duke ndikuar dhe sektorët e vërtetë
financiar, e cila ka prekur si vendet e përparuara dhe vendet në zhvillim. Të gjitha ekonomitë e
mëdha të avancuara janë në rënie, ndërsa aktivitet në zhvillim dhe ekonomitë në zhvillim janw
ngadalësuar befas.
Vendet me zhvillim te ulet janë të ekspozuar ndaj rënies aktuale globale më shumë se në episodet
e mëparshëme, pasi ato janë më të integruara se mw para se me ekonominë botërore përmes
tregtisë, investimeve tw huaja dhe dërgesat e emigrantëve. Ndikimet e krizës në mënyrë të
konsiderueshme pwr këto vende shfaqet nëpërmjet kërkesës së zvogëluar të eksporteve të tyre.
Ata do të jenë të goditur rëndë nga rënia e mprehtë në kërkesën e mallrave dhe në çmimet e tyre.
Shumë prej tyre janë goditur gjithashtu nga dërgesat e ulëta dhe investimet e huaja direkte,
ndërsa ndihma wshtw nën kërcënim. Rritja e remitancave ishte e rrafshët në pjesën e dytë
tw 2009, dhe negative në 2010.
Ekspertët theksojnw se kriza ekonomike globale do të ketë një ndikim të moderuar relativisht në
Shqipëri, sepse vendi wshtw pjesërisht i integruar me tregjet botërore dhe ende nuk ka një treg të
kapitalit. Mungesa e një gjendje këmbimi dhe prevalenca e praktikave ekonomike informale
pritet të minimizojnë dëmet ndaj ekonomisë së Shqipërisë.
Veprimtarite ekonomike shqiptare gjatë vitit 2009 u kryen përgjithësisht në përputhje me
parashikimet e fillimvitit në drejtim të rritjes ekonomike dhe ruajtjes së balancave
makroekonomike. Megjithatë, në tremujorin e fundit të vitit pati ndikim në rritje të ngadalësimit
të ekonomisë globale, kryesisht mbi ecurinë nw bilancin e pagesave tw Shqipërisë. Rënia e

9
kërkesës së jashtme dhe rritja e papunësisë, në veçanti në vendet fqinje, vendeve anëtare tw
zonës Euro shkaktoi rënie të eksporteve dhe të "prurjeve financiare nga emigrantët, pra moderoi
kërkesën e brendshme për konsum. However, state budget revenue and expenditure met close to
the projections Megjithatë, të ardhurat e buxhetit tw shtetit dhe shpenzimet u takuan në afërsi të
parashikimeve dhe shënoi një rritje vjetore afërsisht me 15 dhe 23 përqind. Rritja vjetore e
çmimeve të konsumit u reduktua në 2.2 për qind në dhjetor 2008. Lajmet mbi situatën
ndërkombëtare, në tremujorin e fundit të 2008 zgjeruan ndjeshmerine publike shqiptare për
sigurinë e kursimeve të tyre. Megjithatë, sektori banker trajtoi shumë mirë këtë situatë duke i
mirë kapitalizuar dhe likuiduar në fund të 2008.
Vëzhguesit presin që eksportet shqiptare në Itali dhe Greqi të bien. Kjo është duke u bërë gjithnjë
e më e vështirë për të marrë kredi, dhe investitorët e huaj do të ballafaqohen me vështirësi.
Investimet publike, tw mbështetur kryesisht përmes borxhit të huaj, do të rriten në kosto.
Ekspertët theksojnë se një nga pasojat kryesore të krizës globale do të jetë një rënia e dërgesave
të emigrantëve (të cilat japin rreth 14% të ardhurave financiare) nga shqiptarët që jetojnë
kryesisht në Itali dhe Greqi. Duke marrë parasysh këto fakte, biznesi në shumë sektorë do të ketë
një kohë të vështirë për rritjen e investimeve dhe punësimin.

 KONKLUZIONE
Ekonomia shqiptare nuk mund të mbetet i imunizuar për kohë të gjatë, nga ndikimi direkt apo
indirect i krizës ekonomike globale. Banka e Shqipërisë deklaratat publike kanë theksuar
vazhdimisht se kriza ndikim global mbi ekonomia shqiptare do të varet nga intensiteti dhe
kohëzgjatja e saj. Kjo shpjegohet me kërkesën ngadalësuar për eksportet, remitancat e
emigrantëve, investimet e ngadalësuar dhe e uljes së kredisë.
thellimin e krizës sinjal ekonominë globale që ekonomia shqiptare do të shkojë përmes një
vështirë ekonomike mjedisit në 2009, të cilat mund të bëjnë thirrje për zgjidhjen e shumë çështje.
The preservation of financial stability remains crucial for the long-term economic development
and under Ruajtja e stabilitetit financiar mbetet vendimtar për afat të zhvillimit ekonomik të gjatë
dhe nën
constant consideration in the Bank of Albania decision-making process. vëmendje të
vazhdueshme në e Shqipërisë në procesin e vendimmarrjes Bank.

10
The government considers continued transition reforms a condition for achieving sustainable
economic Qeveria e konsideron vazhduar reformat e tranzicionit një kusht për arritjen e të
qëndrueshëm ekonomik
progress. progres. However, in order to tackle directly the problems of poverty, the government's
attention has to be Megjithatë, në mënyrë për të trajtuar drejtpërdrejt me problemet e varfërisë,
vëmendja e qeverisë duhet të jetë
focused on maintenance of macroeconomic stability, the implementation of adequate policies for
distribution of përqendruar në ruajtjen e stabilitetit makroekonomik, zbatimin e politikave të
përshtatshme për shpërndarjen e
incomes, promotion of economic growth and development of health sectors and infrastructures.
të ardhurat, promovimin e rritjes ekonomike dhe zhvillimin e sektorëve të shëndetësisë dhe të
infrastrukturës.

 REFERENCAT:

Bank of Albania. Banka e Shqipërisë. (2009). Financial system stability in Albania for the
second half of the year 2008 . (2009). Stabilitetit të sistemit financiar në Shqipëri, për gjysmën e
dytë të vitit 2008. Bank of Albania Statement. Banka e Shqipërisë Deklaratë.
Canova, L.. Canova, L.. (2007). The many dimensions of poverty in Albania: Income, wealth and
perceptions . (2007):. Shumë Dimensionet e varfërisë në Shqipëri të ardhura, pasuri dhe
perceptimet. MPRA Paper No. 922, University Letër MPRA Nr 922, Universiteti
of Sussex (MA Economics). i Sussex-it (MA Economics).
EUruçi, I. Gedeshi. EUruçi, I. Gedeshi. (2003). Remittances management in Albania . (2003).
Menaxhimit Remitancat në Shqipëri. CESPI, Center for International Policy Studies. CESPI,
Qendra për Studimin e Politikave Ndërkombëtare.
Fullani, A.. Fullani, A.. (2009). (2009). Recent economic and financial developments in Albania:
Monetary policy statement for the second half of 2008. ekonomike dhe financiare, zhvillimet e
fundit në Shqipëri: Monetar deklaratën parimore për gjysmën e dytë të 2008.
BIS Review , 29 . Shqyrtim BIS, 29.
IMF. FMN-ja. (2009). The implications of the global financial crisis for low income countries .
(2009). Implikimet e krizës globale financiare për vendet me të ardhura të ulëta.
IOM. IOM-i. (2009). The impact of the global financial crisis on migration . (2009). Ndikimi i
krizës globale financiare në fushën e migracionit. Albania Policy Brief. Shkurtër Shqipëri
Politika.
Marone, H.. Marone, H.. (2009). Some effects of the financial crisis on the developing world .
(2009). Disa nga efektet e krizës financiare në vendet në zhvillim. Office of Development
Studies, United Nations Zyra e Studimeve për Zhvillim, Kombet e Bashkuara
Development Programme, New York. Programi për Zhvillim, New York.

11
Sykja, B.. Sykja, B.. (2009). Migration and economic development . (2009). Migrimi dhe
zhvillimi ekonomik. Republic of Albania, Ministry of Economy Trade and Energy Report.
Republika e Shqipërisë, Ministria e Ekonomisë, Tregtisë dhe Energjisë Report.
Retrieved from http://www.ILO.org. Marrë nga http://www.ILO.org.
Taran, P.. Taran, P.. (2009). The impact of the financial crisis on migrant workers . (2009).
Ndikimi i krizës financiare ndaj punëtorëve emigrantë. ILO report. ILO raport. Retrieved from
http://www.ILO.org. Marrë nga http://www.ILO.org.
World Bank. Banka Botërore. (2008). Global financial crisis and implications for developing
countries . (2008). Financiare kriza globale dhe pasojat për vendet në zhvillim. Retrieved from
http://www.migrationdrc.org, Marrë nga http://www.migrationdrc.org,
http://www.osce.org/dokument. http://www.osce.org/dokument

FUND

12