BOSNA I HERCEGOVINA

REPUBLIKA SRPSKA
VISOKA ŠKOLA ZA EKONOMIJU I INFORMATIKU
PRIJEDOR

INFORMACIONI SISTEM
SEMINARSKI RAD

Nastavni predmet
Projektovanje informacionog sistema

Mentor: Student:
 Dr.Radovan Vladisavljević Kovrlija Saša
Indeks broj: 04/17-RI

U Prijedoru, jun 2020.godine.

Sadrzaj

Uvod.................................................................................................................................................................3

1. PLANIRANJE RAZVOJA IS........................................................................................................................4

1.1. VANJSKI RAZVOJ INFORMACIONOG SISTEMA.............................................................................................5

1.2. NABAVKA GOTOVIH APLIKACIJA..................................................................................................................5

1.3. NABAVKA POSLOVNIH APLIKACIJA...............................................................................................................5
1.4. NABAVKE IZVEDBENOG PROGRAMSKOG KODA............................................................................................6
1.5. NABAVKA IZVORNOG PROGRAMSKOG KODA................................................................................................7

2. POSLOVNA STRATEGIJA IS.....................................................................................................................7

2.1. PLANIRANJE PROJEKTA.................................................................................................................................8

2.2. ODREDJIVANJE POSLOVNIH CILJEVA.............................................................................................................8
2.3. PLANIRANJE INFORMACIONOG SISTEMA.......................................................................................................9

3. MODELI RAZVOJA IS.................................................................................................................................9

4. METODOLOGIJA RAZVOJA IS..............................................................................................................10

4.1. PRISTUP RAZVOJU INFORMACIONOG SISTEMA............................................................................................11

ZAKLJUČAK..................................................................................................................................................11
LITERATURA.................................................................................................................................................12
 UVOD

Informaciona federacija za obradu podataka (International Federation for Information Processing

- IFIP) definiše informacioni sistem na sljedeći način: „ Informacioni sistem je sistem koji
prikuplja, pohranjuje, čuva, obrađuje i isporučuje informacije važne za organizaciju i društvo, tako
da budu dostupne i upotrebljive za svakog ko se želi njima koristiti, uključujući poslodovstvo,
klijente, zaposlene i ostale. Informacioni sistem aktivni je društveni system koji se može, ali i ne
mora, koristiti informacionom tehnologijom.“

Bitno je uočiti i sljedeće: „Pojam informacionog sistema znatno je širi u odnosu na računar i
računarsku obradu podataka. To znači da informacioni sistem obuhvata i kompjuterizovani i
nekompjuterizovani dio informacione djelatnosti, što upućuje na zaključak da informacioni sistem
postoji i onda kada nema računarske podrške.“

Projektovanje informacionih sistema spada u vrhunska projektovanja naučnika i stručnjaka

različitih specijalnosti uz korištenje raznih oblasti nauke, tehnike i tehnologije.

Metode i sredstva tehničkih sistema predstavljaju bazu za projektiranje i izgradnju informacionog

sistema. Bitno je da se u samom projektiranju krene od funkcioniranja već postojećeg sistema, te
oblika njegovih zadataka, stanja kadra, opreme i dr.
1. PLANIRANJE RAZVOJA IS

Prisutni su različiti modaliteti razvoja informacionog sistema. Razvoj vlastitim informatičkim

snagama podrazumjeva osposobljavanje i angažiranje netehničkog osoblja, kao i povremeno ili
dugoročno angažovanje vanjskih saradnika. Svojevrsna prednost ovakvog pristupa ogleda se u
fleksibilnosti, kreativnosti i povećanju stručnosti vlastitog kadra, tj. osoblja. S druge strane
nedostaci ovakvog pristupa su u zahtjevima koji značajno oduzimaju vrijeme, kao i naporu, te je
njegov razvoj skuplji i dugotrajniji. Kao jedan od nedostataka koji se može javiti jeste povećano
gomilanje zaostalog posla.

Ovakav pristup je koristan ukoliko se radi o programskoj podršci čija je organizaciona

karakteristika takva da ne postoje instant, tj. gotova rješenja na tržištu ili takva da organizacija uz
njenu pomoć stiče komparativnu prednost u odnosu na konkurenciju. Također, postoje i dodatni ili
posebni razlozi koji se ogledaju u povećanoj tajnosti samih podataka i poslovnih procesa ili pak
povećana zaštita informacionih sistema.

1.1. VANJSKI RAZVOJ INFORMACIONOG SISTEMA

Kada govorimo o angažovanju vanjskih saradnika za razvoj informacionih sistema, ili njegovih
dijelova, to se odnosi na pružanje podrške i pomoći u izobrazbi radnika informatičke struke, pomoći
pri analizi poslovnog sistema, kao i modeliranju informacionih sistema ili obavljanje analize i
oblikovanja. Kod ovakvog vida razvoja informacionih sistema podrazumijeva se i kodiranje
cjelokupnog programskog sistema, upravljanje izvođenjem i/ili kontrolu samog izvođenja, kao i
savjetodavnu pomoć tokom ugradnje kompleksnih poslovnih funkcija. Navodimo neke od varijanti:
ugovoreni razvoj (pod ovim se podrazumijeva ugovaranje isporuke finalnog proizvoda ili pak
dugoročna suradnja sa isporućiocem – uz ustupanje vlastitog informatičkog odjela glavnog
izvođača; još jedan primjer moguće varijante je pronalazak strateškog partnera na nešto duži
vremenski period ( tu spadaju npr. softverske kuće). Kada gledamo prednosti ovakvog sistema, one
su višestruke. Informacioni sistemi ili njegovi određeni dijelovi tvore se po individualnoj potrebi
onog ko ga naručuje, što znači da je takav sistem upotpunosti prilagođen datoj organizaciji ili
poslovanju. Nedostaci ovakvog sistema, kao i rizici su također prisutni. S ovakvim sistemom moguć
je gubitak povjerljivih informacija, gubitak kontrole nad trenutnim i/ili budućim razvojem, kao i
gubitak vlastite stručnosti. Također, kao nedostatak može se smatrati i činjenica da razvoj ovakvog
sistema zahtijeva dosta vremena, a sa finansijskog aspekta najčešće dolazi uz visoku cijenu.

1.2. NABAVKA GOTOVIH APLIKACIJA

Nabavka gotovih aplikacija de facto ne ispunjava u totalitetu sve poslovne potrebe, no poželjno je
da se barem mogu prilagoditi i približiti tim potrebama. Kao primjere nekih od aplikativnih paketa,
koji dolaze kao finalni proizvodi su: programski paketi za kancelarijsko poslovanje, programi za
upravljanje dokumentima ili specijalističke aplikacije za određene namjene.

Gotovi sistemi za podršku poslovanju najčešće se koriste u svrhe: financijskog poslovanja,

proizvodnje, robno-materijalnog poslovanja, upravljanja ljudskim resursima i plate. Mogu se
nabaviti sljedeći sistemi za upravljanje poslovanjem: Enterprise Resource Planning systems,
Edvards, Peoplesoft i sl.

1.3. NABAVKA POSLOVNIH APLIKACIJA

Što se tiče nabavke i prilagođavanja već postojećih domaćih poslovnih aplikacija, njihova prednosti
je usaglašenost s postojećim uslovima, kao npr. regulacijama, što je znatno olakšavajuće kada je
riječ o prilagođavanju aplikacije vlastitoj organizaciji. Važno je ukazati na nedostatke ovakih
aplikacija koje se ogledaju u mogućoj zastarjelosti u tehnološkom smislu, zatim nedostatak
pojedinih komponenti ili pak njihovo potpuno nepostojanje, prekapacitiranost dobavljača.

Moguća je nabavka i stranih gotovih poslovnih aplikacija. Pozitivna strana takvih stranih aplikacija
jeste njihova široka lepeza funkcionalnosti, ali i usklađenosti sa svjetskim poslovnim standardima.
S druge strane, mane ovakvih aplikacija se nalaze u njihovoj nekompatibilnosti sa domaćim
uslovima i konkretnoj organizaciji, što iziskuje istovremeno prilagođavanje programske opreme, ali
i promjenu same organizacije.
1.4. NABAVKE IZVEDBENOG PROGRAMSKOG KODA

Prednosti i mane nabavke izvedbenog programskog koda možemo uočiti u sljedećoj tabelici:

Tablica 1

1.5. NABAVKA IZVORNOG PROGRAMSKOG KODA

Putem nabavke izvornog koda njime se omogućuje postizanje kontinuiranog razvoja i povećanje
vlastitih posebnosti, te je upravo to pozitivna karakteristika i prednost u odnosu na konkurenciju. Za
razliku od izvedbenog programskog koda, izvorni programski kod nudi opciju prilagođavanja
vlastitim potrebama. Dakle jedna od razlika između ova dva sistema je u pružanju elastičnost pri
promjenama u organizaciji rada.
Ne smijemo zabraviti spomenuti i mane ovog koda. Za razliku od izvedbenog koda, izvorni
programski kod je mnogo skuplji.
 Tablica br.2

2. POSLOVNA STRATEGIJA IS

Ukoliko postoje poslovni ciljevi oni nužno zahtjevaju definiranje poslovne strategije, tačnije
planiranje akcija koje će nas približiti tim ciljevima. Na osnovu strateških ciljeva se definiraju
poslovni ciljevi i određuju zadaci (pomoću njih poslovni sistem će u određenom vremenskom
periodu ispuniti svoju misiju). Na ovaj način se dobijaju odgovori šta se zapravo želi postići, na koji
načn to postići i sl.

Faktori koji mogu uticati na postavljanje ciljeva su: htijenja i potrebe uprave, vremenske granice,
poslovodstvo zaposlenih itd.

2.1. PLANIRANJE PROJEKTA

Pod ovim se podrazumjeva odredba koje je zapravo namjena projekta, ali i odvajanje zadataka koji
su kompatibilni sa odabranim poslovnim ciljevima, a koji mogu biti informatizovani.

Jedan od bitnijih faktora u planiranju projekta predstavlja vremensko planiranje. Ono obuhvata
determinaciju krucijalnih zadataka, te vremenske okvire odabranih prioriteta.

Početak izrade plana razvoja informacionih sistema kreće sa raščlanjivanjem projekta na manje
dijelove i određivanjem kojim redom se pojedini podprojekti realiziraju. Na ovaj način određujemo
prioritete, raspodjelu poslova, ali i saznajemo okvirni vremenski plan rada po fazama. Posao se
pokušava podijeliti na konkretne, tj. zasebne cjeline, kako bi tu cjelinu u potpunosti jedna osoba
mogla odraditi (ili jedna ekipa). Također, potrebno je da se ta cjelina obavlja samo jednom
metodom.

2.2. ODREDJIVANJE POSLOVNIH CILJEVA

Nakon početnog odabira, nastavlja se sa analizom problema projekta, ali sad na malo konkretniji
način. U ovom dijelu planiranja potrebno je odlučiti da li nam je sam problem vrijedan rješavanja,
te da li nam se s finansijskog aspekta isplati gradnja informacionog sistema. Kao što smo spomenuli
vrši se konkretnija i detaljnija analiza problema, njihovih uzroka i posljedica. Takođe je potrebno
izvršiti analizu poslovnih procesa odgovarajući na pitanja: Koji su gorući problemi?, Postojeća
moguća rješenja problema? Na koji način informatizacija može pomoći?.

2.3. PLANIRANJE INFORMACIONOG SISTEMA

Planiranje informacionog sistema sastoji se od analize, povoljnih prilika i mogućeg rješenja

problema, zatim od definiranja ciljeva i zadataka informacionog sistema, kao i od procjena
ograničenja. Tu spada ponovna procjena i preciziranje opsega projekta, a po potrebi i revizija
glavnog plana.

U toku izvođenja projekta često se dogodi da uslijed slabije procjene obim posla se značajno
poveća. Također, uzrok povećanja obima može ležati i u različitoj interpretaciji ciljeva između
korisnika i izvođača. Granice projekta bi trebale biti određene što preciznije.
Ukoliko je potrebno moguće je izraditi prototip ili pilot projekta, te tako procijeniti koliko je
uspješan. Prototip bi trebao biti takav da se brzo realizira i da je uspješan. Također, taj prototip bi
trebao omogućiti procjenu tehničkih rješenja informacionog sistema, ali i sugestije najboljih
rješenja. Važno je napomenuti da bi prototip trebao vratiti investiciju koja je u njega uložena.
Naposlijetku se može očekivati pokretanje,

odbacivanje, odgađanje ili prilagođavanje projekta.

3. MODELI RAZVOJA IS

1. Sekvencijalni (vodopadni) model razvoja informacionog sistema: u ovom modelu nakon podjele
na faze pravilo je da se druga faza započinje samo nakon završetka prve faze, tako da se mogući
problemi u prvoj fazi odmah saniraju.

2. „V“ model razvoja informacionog sistema: ovaj model omogućuje prepoznavanje finalnog
rezultata, tj. proizvoda koji se zatim proslijeđuje u druge faze

3. Prototipski model razvoja informacionog sistema

4. Evolutivni model razvoja informacionog sistema: ovaj model, za razliku od sekvencijalnog,

omogućava da se jedna faza započne prije nego je druga završena.

5. Inkrementalni model razvoja informacionog sistema: u ovom modelu faze se dijele na više
podfaza.
6. Spiralni i zvjezdasti model razvoja informacionog sistema: to je model u kojem se na startu svake
faze vrši procjena mogućeg rizika, te na koji način je moguće taj rizik svesti na minimum. Projekat
se prekida ukoliko je rizik prevelik.

4. METODOLOGIJA RAZVOJA IS

Metodologiju možemo odrediti kao metodu + idejni pristup. Metododologija se sačinjava od

procedura, alata, tehnika i dokumentacionih pomagala, potvrđenih filozofijom. Ona pomaže
izgradnji informacionih sistema. Dakle, metodologija se sastoji od skupa načela putem kojih se
izrađuje informacioni sistem. Metode koje se koriste moraju biti primjerene datoj situaciji.

Kao cilj metodologija sebi postavlja jeste omogućavanje sistemskih postupaka razvoja, putem kojeg
će se moći pratiti koliko se napreduje, zatim uspostava komunikacije između svih koji su uključeni
u izgradnju informacionih sistema. Ona nadalje osigurava skup metoda i tehnika pomoću kojih će
se zadaci uspješno završiti na standardiziran i provjeren način. Pomoću metodologije je moguće na
vrijeme locirati greške u ranim fazama, a upravo to predstavlja finansijsku olakšicu jer je mnogo
skuplje mijenjati programski kod, nego sanirati greške u ranijim fazama.

4.1. PRISTUP RAZVOJU INFORMACIONOG SISTEMA

Kada se projektuje informacioni sistem najčešće se koriste svi modeli metodologije, no razlikuju se
pristupi razvoju. Ti pristupi razvoju su:
Usmjerenost procesima koji predstavlja korisniku jednostavniji pristup s obzirom da omogućava
opis specifičnih funkcija. Ono što smatramo problemom je određivanje nivoa dekompozicije. Nije
dovoljno posvećena pažnja modelu podataka, te tako kao posljedicu možemo imati neodgovarajući
model baze podataka, ali i otežanu integraciju aplikacija zbog neusklađenih podataka.

Usmjerenost podacima s druge strane doprinosi složenijem opis strukture podataka, ali
jednostavnije tokove podataka. Procesi se definiraju analizom podataka i brže konvergira kraju, jer
je skup objekata modela konačan.

Početak razvoja definisanja događaja odgovara više onim sistemima za rad u stvarnom vremenu.

ZAKLJUČAK

Kada se projektuje neki informacioni sistem,u tom projektu se nalazi prikaz procesa i podataka za
taj informacioni sistem u realnom stanju. Kako bi se izbegle odredene teškoce pri projektovanju
potrebno je poznavati proces u realnom sistemu, odnosno projektovani informacioni sistem u
realnom stanju.
 LITERATURA

Knjiga:

1. Poliščuk E., J. (2007), Projektovanje informacionih sistema (Posjećeno 07.06.2020)

Internet:

2. http://www.znanje.org/knjige/computer/access/access_01/POJAM%20INFORMACIONOG
%20SISTEMA.htm (Posjećeno 08.06.2020)

3. http://www.etf.ac.me/materijal/1190887507PIS.pdf (Posjećeno 08.06.2020)