Professional Documents
Culture Documents
5viemtuycap Chaiutr 170712150333 PDF
5viemtuycap Chaiutr 170712150333 PDF
5viemtuycap Chaiutr 170712150333 PDF
„
ÑAÏI CÖÔNG
Laø 1 beänh thöôøng gaëp ôû khoa caáp cöùu caùc BV
Nhaäp vieän vôùi beänh caûnh ñau buïng caáp
„ 10%-15% VTC dieãn tieán naëng coù theå töû vong
Nguyeân nhaân thöôøng gaëp thöù 14 cuûa töû vong do
beänh lyù TH-GM ôû Hoa kyø
→ Caàn nhaän ñònh, ñaùnh giaù möùc ñoä naëng nheï,
chaån ñoùan sôùm caùc cas VTC naëng
→ Xöû trí thích hôïp laøm giaûm tæ leä töû vong cuûa beänh
ÑÒNH NGHÓA VTC
VTC : quaù trình vieâm caáp tính cuûa tuî vôùi caùc
sang thöông vieâm thay ñoåi ôû moâ tuî hoaëc/vaø ôû
caùc cô quan xa
VTC : quaù trình vieâm cuûa tuî hoaëc moâ chung
quanh tuî do hieän töôïng hoaït hoaù men tuî ngay
trong moâ tuî, ñaëc bieät laø trypsin
VT ñöôïc xem laø VTC tröø khi coù caùc daáu hieäu cuûa
VT maïn phaùt hieän ñöôïc treân CTscan hay ERCP
NGUYEÂN NHAÂN
TAÉC NGHEÕN
„ 1/ Soûi maät
„ - Laø nguyeân nhaân cuûa 40% VTC
„ - Thöôøng xaûy ra khi coù soûi d< 5mm
„ - Soûi gaây taéc ngheõn thoùang qua / keùo daøi ôû
nhuù taù traøng
„ - Soûi rôi vaøo loøng taù traøng trong ngaøy ñaàu
tieân khôûi phaùt VTC
„ - Soûi keït keùo daøi trong ñöôøng maät hoaëc nhuù
taù traøng thöôøng gaây beänh caûnh naëng neà
NGUYEÂN NHAÂN
TAÉC NGHEÕN
„ 2/ Soûi buøn / vi soûi
„ - Do söï keát tuï cuûa caùc tinh theå trong maät
„ - Coù theå gaây caùc ñôït VTC taùi phaùt khoâng giaûi
thích ñöôïc nguyeân nhaân
„ 3/ Khoái u
„ - VTC coù theå laø bieåu hieän cuûa K tuïy nguyeân
phaùt hoaëc di caên
„ - Neân tìm ng nhaân K tuïy ôû BN lôùn tuoåi bò VTC
NGUYEÂN NHAÂN
RÖÔÏU, ÑOÄC CHAÁT, THUOÁC
„ 1/ Röôïu
„ - Laø ng nhaân cuûa cuûa ít nhaát 30% cas VTC
„ - Cô cheá chöa roõ, coù caùc giaû thuyeát ñeå giaûi thích
„ 2/ Ñoäc chaát
„ - Methyl alcohol
„ - Thuoác dieät coân truøng nhoùm phosphor höõu cô
„ - Noïc ñoäc boï caïp
NGUYEÂN NHAÂN
„ RÖÔÏU, ÑOÄC CHAÁT, THUOÁC
„ 3/ Thuoác
„ - Cô cheá chöa roõ
„ - Coù theå do phaûn öùng ñaëc dò vôùi thuoác, xaûy ra
trong voøng 2 thaùng töø khi baét ñaàu duøng thuoác
„ - Moät soá thuoác gaây VTC ñaõ ñöôïc chöùng minh:
L-asparginase, azathioprine,6-mercaptopurine
estrogen, ÖCMC,sulfasalazine, valproate
NGUYEÂN NHAÂN
CHUYEÅN HOÙA
„ 1/ Taêng Triglyceride maùu
„ - Nguyeân nhaân thöù 3 thöôøng gaëp
„ - Triglyceride > 1000 mg/dL ( 11mmol/L )
„ - Amylase coù theå khoâng taêng nhieàu
„ - Beänh sinh chöa roõ
„ 2/ Taêng calcium maùu
„ - Taát caû ng nhaân gaây taêng calcium maùu ñeàu laøm
taêng men tuïy nhöng hieám khi gaây vieâm tuïy
„ - Do laéng ñoïng calcium trong oáng tuïy vaø laøm hoïat
hoùa trypsinogen trong nhu moâ tuïy
NGUYEÂN NHAÂN
NHIEÃM VI SINH VAÄT
1/ Virus
- Virus quai bò thöôøng gaëp
- Coxsackie virus
- Virus vieâm gan ( HBV)
- Influenza A vaø B
- Enterovirus, CMV , rubella
- HIV/ AIDS
NGUYEÂN NHAÂN
NHIEÃM VI SINH VAÄT
„ 2/ Vi truøng
„ - Salmonella species, Shigella species,…
„ - Thöôøng VTC khoâng phaûi laø bieåu hieän ñaàu tieân
„ 3/ Kyù sinh truøng
„ - Khoûang 15% cas VTC do beänh ñöôøng maät coù
theå lieân quan nhieãm giun ñuõa
„ - Coù theå do Fasciola hepatica, Clonorchis sinensis
NGUYEÂN NHAÂN
NGUYEÂN NHAÂN KHAÙC (10%)
- Pancreas divisum
- Di truyeàn
- Do BS gaây ra : sau ERCP, haäu phaãu vuøng buïng
- Beänh maïch maùu : thieáu maùu cuïc boä, XVÑM
- Chaán thöông
- Loùet maët sau HTT
- Linh tinh
NGUYEÂN NHAÂN
„ KHOÂNG ROÕ NGUYEÂN NHAÂN
„ - Khoûang 10 -20% thaät söï voâ caên
„ - Huùt thuoác laù coù theå laø nguy cô cuûa vieâm tuïy
do röôïu vaø vieâm tuïy voâ caên
Cấu trúc mô học
bình thường
của tụy
SINH LYÙ
Bình thöôøng, caùc teá baøo nang tuyeán cuûa tuïy töï baûo veä
baèng moät soá cô cheá :
+ Caùc men tuïy ñöôïc toång hôïp vaø döï tröõ trong caùc haït
zymogen döôùi daïng tieàn men chöa hoaït hoùa
(trypsinogen, chymotrypsinogen, procarboxypeptidase,
proelastase, vaø prophospholipases)
+ Caùc haït zymogen coù ñoàng thôøi caû men tuïy chöa hoaït
hoùa vaø chaát öùc cheá trypsin
„ Söï öùc cheá tieát men tuïy naøy daãn ñeán vieâm
tuïy vì ngaên caûn söï phoùng thích caùc men tuïy
ñaõ hoaït hoùa ra khoûi teá baøo nang tuyeán
SINH LYÙ BEÄNH : caùc bieán ñoåi veà maïch maùu
Tế bào tiểu thùy tụy tăng biểu hiện các tín hiệu nội bào làm tăng
sản xuất cytokines, chemokines và các yếu tố thúc đẩy phản ứng viêm
SINH LYÙ BEÄNH : heä quaû cuûa vieâm tuïy naëng
+Coù yù nghóa chaån ñoùan, khoâng lieân quan ñeán ñoä naëng cuûa
vieâm tuïy caáp
NGUYEÂN NHAÂN TAÊNG AMYLASE MAÙU
-Lipase taêng sôùm, song song vôùi amylase, keùo daøi hôn
amylase maùu neân ñöôïc duøng ñeå chaån ñoaùn vieâm tuïy sau
khi ñaõ qua khoûi côn caáp
CAÄN LAÂM SAØNG
Caùc xeùt nghieäm chæ ñieåm hieän töôïng vieâm
+ Caùc xeùt nghieäm naøy khoâng coù giaù trò chaån ñoaùn nhöng
coù yù nghóa tieân löôïng
CAÄN LAÂM SAØNG
Caùc xeùt nghieäm coù chæ ñieåm toån thöông ôû ñöôøng maät:
+ Taêng ALT laø xeùt nghieäm nhaïy nhaát ñeå phaùt hieän
taéc ngheõn ñöôøng maät caáp do soûi
Men ALT/AST taêng nhanh vaø giaûm nhanh laø daáu hieäu
ñaëc tröng cuûa VTC do soûi keøm vôùi söï taéc ngheõn ñöôøng
maät thoaùng qua taïi vuøng nhuù taù traøng
CT scan
Coù theå bình thöôøng trong 30% VTC nheï
Luoân baát thöôøng trong cas VTC vöøa hay naëng
Neân thöïc hieän khi nghi VTC naëng vaø coù bieán chöùng
Cho hình aûnh roõ hôn sieâu aâm
Khoâng bò aûnh höôûng bôûi tình traïng tröôùng hôi trong quai ruoät
Coù caùc tieâu chuaån veà kyõ thuaät cuûa CT scan ñeå chaån ñoaùn
vieâm tuî
CT scan trong VTC
1/ Ñeå loaïi tröø nhöõng beänh lyù naëng khaùc trong oå buïng
( nhoài maùu maïc treo, thuûng oå loeùt,…)
2/ Phaân ñoä naëng cuûa VTC
3/ Xaùc ñònh bieán chöùng
4/ Choïc huùt tuî vôùi höôùng daãn cuûa sieâu aâm hay CT giuùp xaùc
ñònh nhieãm
„ + Coù ích trong moät soá tröôøng hôïp vieâm tuïy caáp, nhö
phaùt hieän soûi ñöôøng maät, soûi boùng Vater, töø ñoù giuùp
phaùt hieän beänh nhaân coù chæ ñònh laøm ERCP
„ + Coù ích trong chaån ñoaùn phaân bieät VTC khoâng tìm
ñöôïc nguyeân nhaân, phaùt hieän ñöôïc u nhoû ôû tuïy, u
boùng Vater, pancreas divisum, vieâm tuïy maïn
„ + Höôùng daãn choïc huùt nang giaû tuïy qua noäi soi
„
CHAÅN ÑOÙAN
Chaån ñoaùn xaùc ñònh
• Chaån ñoùan thöôøng ñöôïc chaáp nhaän khi coù 2
trong 3 TC sau :
• (1) ñau buïng caáp kieåu VTC
• (2) amylase vaø/hoaëc lipase /maùu ≥ 3 laàn giôùi
haïn treân cuûa trò soá BT
(3) hình aûnh ñieån hình cuûa VTC treân CT scan
CHAÅN ÑOÙAN
Nhöõng yeáu toá hoã trôï cho chaån ñoaùn
Côn ñau buïng khôûi phaùt thình lình
Tieàn söû coù nhöõng côn ñau tröôùc ñaây,
thöôøng lieân quan uoáng röôïu
( chaån ñoaùn phaân bieät ñôït caáp cuûa vieâm tuïy maïn)
Buoàn noân, noân, vaõ moà hoâi
Khaùm : buïng ñau nhieàu, buïng tröôùng, soát
XN maùu: BC taêng, amylase/ lipase taêng
CHAÅN ÑOÙAN Chaån ñoaùn phaân bieät
Beänh caáp cöùu ngoïai gaây ñau buïng caáp
+ Thuûng taïng roãng, ñaëc bieät laø thuûng oå loeùt DD-TT
+ Nhoài maùu maïc treo
+ Taéc ruoät caáp
+ Vieâm tuùi maät caáp
+ Phình ñoäng maïch chuû boùc taùch
Khoâng
CÑ XAÙC ÑÒNH CÑ KHAÙC
coù
naëng
Ñaùnh giaù ñoâ naëng Ñieàu trò
cuûa VTC theo höôùng daãn
nheï
Khoâng soûi maät
NN cuûa
VTC? e-Buø dòch vaø caùc
5bieän phaùp hoã trôï
Soûi -Nuoâi aên
maät -Giaûm ñau
vieâm ñöôøng maät,
coù ngheõn taéc ñöôøng maät?
Khoâng
ERCP vaø
sphincterotomy Caét tuùi maät
ÑAÙNH GIAÙ ÑOÄ NAËNG CUÛA VIEÂM TUÏY CAÁP
ĐIỂM
CƠ QUAN
0 1 2 3 4
Hô hấp (PaO2/FiO2) > 400 301 – 400 201 – 300 101 – 200 < 101
Thận:
Creatinin máu (µmol/l) < 134 134 – 169 170 – 310 311 – 439 > 439
Creatinin máu (mg/dl) < 1,4 1,4 – 1,8 1,9 – 3,6 3,6 – 4,9 > 4,9
Tuần hòan (HATT, < 90, đáp ứng < 90, không < 90, < 90,
> 90
mmHg), không vận mạch dịch đáp ứng dịch pH < 7,3 pH < 7,2
Chæ soá cao nhaát = 10 ( Balthazar grade E + hoaïi töû > 50%)
KHỞI PHÁT VIÊM TỤY CẤP
( Onset of Acute Pancreatitis)
• Được tính từ lúc khởi phát cơn đau bụng cấp
• Không phải tính từ lúc nhập viện
• Thời gian từ lúc khởi phát đau đến lúc nhập
viện lần đầu tiên cần được ghi nhận