ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΡΟΥΣΙΩΤΙΣΣΑ

ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ
Ὑπό Ἐπισκόπου Ἰερεμίου, Μητροπολίτου Ἱ. Μ. Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως
«Εἰς πόλιν ἤ εἰς Ρούμελην, ὅπου περιπατήσεις,
παντοῦ ἀκούεις ὄνομα τό τῆς Προυσιωτίσσης»
(Ἆσμα τοῦ εὐσεβοῦς λαοῦ)

Kυριακή 17 Ἰουλίου 2011

Ἁγ. Πατέρων Δ´ Οἰκουμ. Συνόδου, ἁγ. Μαρίνης

Ἀπολυτίκιον
Παναγίας Προυσιωτίσσης
Ἦχος α´

Τῆς Ἑλλάδος ἁπάσης Σύ προΐστασαι πρόμαχος

καί τερατουργός ἐξαισίων τῇ ἐκ Προύσσης εἰκόνι
Σου. Πανάχραντε Παρθένε Μαριάμ καί γάρ φω-
τίζεις ἐν τάχει τούς τυφλούς δεινούς τε ἀπελαύ-
νεις δαίμονας· καί παραλύτους δέ συσφίγγεις,
Ἀγαθή, κρημνῶν τε σῴζεις καί πάσης βλάβης
τούς Σοί προσφεύγοντας. Δόξα τῷ Σῷ ἀσπόρῳ το-
κετῷ, δόξα τῷ Σέ θαυμαστώσαντι, δόξα τῷ ἐνερ-
γοῦντι διά Σοῦ τοιαῦτα θαύματα.

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ

41. Η ΙΣΟΤΙΜΙΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ

ΣΤΗΝ ΠΡΟΠΤΩΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Στό προηγούμενο κήρυγμα, ἀδελφοί μου χριστιανοί, σᾶς μίλησα γιά τήν δημιουργία
τοῦ ἄνδρα καί τῆς γυναίκας. Σήμερα θέλω νά σᾶς πῶ ὅτι τά δύο αὐτά φύλα εἶναι ἰσό-
τιμα μεταξύ τους. Γιά τήν ἰσοτιμία λοιπόν τῶν δύο φύλων θά σᾶς μιλήσω στό σημερινό
μου κήρυγμα καί παρακαλῶ πολύ νά τό προσέξετε.
1. Στήν Ἐκκλησία μας, ἀδελφοί, χωρίζουμε τά πράγματα σέ τρεῖς μεγάλες περιό-
δους: Πρῶτον, στήν προπτωτική περίοδο· δεύτερον, στήν πτωτική· καί τρίτον, στήν
ἀνορθωτική, τήν λυτρωτική περίοδο. Καταλαβαίνετε, νομίζω, αὐτό πού λέγω. Ὁ
ἄνθρωπος δημιουργήθηκε ἀπό τόν Θεό καί τοποθετήθηκε στόν παράδεισο· αὐτή εἶναι
ἡ προπτωτική περίοδος: ἡ ζωή τοῦ ἀνθρώπου στόν παράδεισο. Ἀλλά ἔγινε ἡ θλιβερή
πτώση, τό ὅτι ἁμάρτησαν δηλαδή οἱ πρωτόπλαστοι. Καί ἔχουμε λοιπόν μετά ἀπό
αὐτό τό θλιβερό γεγονός τήν ἔξοδο τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τόν παράδεισο· αὐτή εἶναι ἡ
πτωτική περίοδος. Ἀλλά ἦλθε ὁ Ἰησοῦς Χριστός, πού γεννήθηκε ἀπό τήν Παναγία
μας, καί μᾶς ἔσωσε ἀπό τήν πτώση καί μᾶς ἐπανέφερε στήν πρώτη κατάσταση, τήν
παραδείσια.
2. Στό σημερινό μου κήρυγμα, γιά τήν ἰσοτιμία τῶν δύο φύλων θέλω νά σᾶς ἀπο-
δείξω ὅτι στήν πρώτη περίοδο, τήν προπτωτική, τά δύο φύλα ἦταν ἰσότιμα. Μέ τήν
πτώση ὅμως χάλασε αὐτή ἡ ἰσοτιμία καί ἡ ἁρμονία τῆς σχέσεως τῶν δύο φύλων καί
ἔχουμε ὑποταγή τῆς γυναίκας στόν ἄνδρα ἤ καί ὑποταγή τοῦ ἄνδρα στήν γυναίκα.
Ἀλλά χαρεῖτε, χριστιανοί, γιατί ἦλθε ὁ Χριστός «ἅγιος καί πνευματικός στήν γῆ νά
περπατήσει καί νά μᾶς καλοκαρδίσει», ὅπως μᾶς τό τραγουδᾶνε τά παιδιά στά κά-
λαντά τους. Μέ τόν ἐρχομό τοῦ Χριστοῦ ἔχουμε πάλι τήν ἰσοτιμία τῶν δύο φύλων,
ὅπως ἦταν στόν παράδεισο.
Α´ ΠΡΟΠΤΩΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
3. Πραγματικά, στήν παραδείσια ἐποχή ἔχουμε ἰσοτιμία τοῦ ἄνδρα καί τῆς γυναί-
κας. (α) Αὐτή ἡ ἰσοτιμία φαίνεται πρῶτα-πρῶτα ἀπό τήν ὀνομασία τους. Ὅταν ὁ
Ἀδάμ εἶδε γιά πρώτη φορά μπροστά του τήν γυναίκα, ξέσπασε σ᾽ ἕνα τραγούδι σ᾽
αὐτήν καί εἶπε: «Αὐτή εἶναι κόκκαλο ἀπό τά κόκκαλά μου καί σάρκα ἀπό τήν σάρκα
μου. Αὐτή θά ὀνομαστεῖ γυναίκα, γιατί πάρθηκε ἀπό τόν ἄνδρα» (Γεν. 2,23). Αὐτό
τόν λόγο τοῦ Ἀδάμ ἐμεῖς πού μιλᾶμε ἑλληνικά δέν μποροῦμε νά τόν καταλάβουμε,
γιατί ἡ Παλαιά Διαθήκη γράφτηκε πρωτοτύπως στήν ἑβραϊκή γλώσσα. Στήν γλώσσα
αὐτή ὁ ἄνδρας λέγεται «ἴς». Καί ὅταν λοιπόν ὁ Ἀδάμ εἶδε μπροστά του τήν γυναίκα,
εἶπε ὅτι «αὐτή πρέπει νά ὀνομάζεται “ἰσά”, γιατί βγῆκε ἀπό τόν “ἴς”», δηλαδή ἀπ᾽
αὐτόν. Στά ἑλληνικά κανονικά ἡ γυναίκα πρέπει νά ὀνομάζεται «ἀνδρίς», γιατί βγῆκε
ἀπό τόν «ἄνδρα». (β) Ἀλλά αὐτή ἡ ἰσοτιμία τῶν δύο φύλων φαίνεται, δεύτερον, ἀπό
τό ὅτι ἡ γυναίκα καλεῖται «βοηθός» τοῦ ἄνδρα. «Ποιήσωμεν αὐτῷ (δηλαδή γιά τόν
ἄνδρα Ἀδάμ) βοηθόν κατ᾽ αὐτόν», εἶπε ὁ Θεός δημιουργώντας τήν γυναίκα (Γεν.
2,18). Ἀλλά βοηθοί τοῦ ἄνδρα εἶναι καί τά ζῶα. Ἡ γυναίκα ὅμως δέν εἶναι ἁπλῶς
βοηθός τοῦ ἄνδρα, ἀλλά βοηθός «ὅμοιος» μέ αὐτόν. «Τῷ δέ Ἀδάμ οὐχ εὑρέθη βοηθός
ὅμοιος αὐτῷ», λέγει ἡ Γένεση πρίν ἀπό τήν δημιουργία τῆς γυναίκας (Γεν. 2,20).
Ὥστε λοιπόν, ὅπως τό λέγει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ἡ γυναίκα εἶναι ἰσότιμος
μέ τόν ἄνδρα καί διότι εἶναι «βοηθός» του, ἀλλά καί διότι εἶναι βοηθός του «κατ᾽
αὐτόν», δηλαδή, ὅμοια μέ αὐτόν. Λέγει ἐπί λέξει ὁ ἱερός πατήρ: «Οὐχ ἁπλῶς βοηθός,
2
ἀλλά κατ᾽ αὐτόν, πάλιν τό ὁμότιμον δηλῶν».1 (γ) Ἀλλά καί ἐκεῖνο πάλι πού εἶπε ὁ
Ἀδάμ στήν γυναίκα ὅτι αὐτή εἶναι τό «ὀστοῦν» του καί αὐτό πάλι δεικνύει τήν ἰσοτιμία
τοῦ ἄνδρα καί τῆς γυναίκας, γιατί ἡ ἔκφραση τό «ὀστοῦν» μου σέ πολλές σημιτικές
διαλέκτους χρησιμοποιεῖται ἀντί τοῦ «ἐγώ». Γιά τά ζῶα ὁ Ἀδάμ δέν θά μποροῦσε
ποτέ νά πεῖ ὅτι εἶναι «ὀστοῦν ἐκ τῶν ὀστέων του καί σάρξ ἐκ τῆς σαρκός του», γιατί
τά ζῶα δέν εἶναι ὅμοια μέ τόν ἄνθρωπο. (δ) Ἕνα ἄλλο λόγο πού λέγει ἡ Ἁγία Γραφή
γιά τήν ἰσοτιμία τοῦ ἄνδρα καί τῆς γυναίκας εἶναι ὅτι ἔχουν καί οἱ δυό τόν ἴδιο δημι-
ουργό. Σᾶς ὑπενθυμίζω, ἀγαπητοί μου, αὐτό πού ἔλεγα στό προηγούμενο κήρυγμά
μου, ὅτι στήν ἐποχή τοῦ προφήτου Μαλαχίου διαπληκτίζονταν τά ἀνδρόγυνα καί χώ-
ριζαν. Καί ὁ προφήτης Μαλαχίας, ἐπεμβαίνοντας γιά τήν ἐπανασύνδεσή τους, τούς
ἔλεγε μεταξύ τῶν ἄλλων αὐτό πού σᾶς εἶπα: ὅτι δέν πρέπει νά διαπληκτίζονται καί
νά χωρίζουν, γιατί ἔχουν καί οἱ δυό τους τόν ἴδιο δημιουργό. Ἔλεγε γιά τήν γυναίκα:
«Οὐκ ἄλλος ἐποίησε καί ὑπόλειμμα πνεύματος αὐτοῦ» (Μαλ. 2,15). «Οὐκ ἄλλος
ἐποίησε»! Δηλαδή, δέν ἔκανε ἄλλος Θεός τόν ἄνδρα καί ἄλλος Θεός τήν γυναίκα. Καί
εἶναι πράγματι ὁ λόγος αὐτός δυνατό ἐπιχείρημα ὅτι τά δύο φύλα, ὁ ἄνδρας καί ἡ γυ-
ναίκα, εἶναι ἰσότιμα. Ἀλλά καί ὁ ἄλλος λόγος τοῦ προφήτου, πού ἑρμηνεύσαμε στό
προηγούμενο κήρυγμα, εἶναι καί αὐτός πολύ δυνατός περί τῆς ἰσοτιμίας τῶν δύο
φύλων: «Καί ὑπόλειμμα πνεύματος αὐτοῦ»! Μέ τό ἴδιο φύσημα – αὐτό σημαίνει τό
«πνεῦμα», πού λέγει ὁ προφήτης ἐδῶ – μέ τό ἴδιο φύσημα, λέγω, τοῦ Θεοῦ (βλ. Γεν.
2,7) ἔγινε καί ὁ ἄνδρας καί ἡ γυναίκα. Μέ τό μισό φύσημα ἔγινε ὁ ἄνδρας καί μέ τό
ἄλλο μισό – «ὑπόλειμμα πνεύματος αὐτοῦ», ὅπως λέγει ὁ προφήτης ἐδῶ – ἔγινε ἡ
γυναίκα. Καί βεβαίως ἔτσι εἶναι. Γιατί, χριστιανοί μου, πρέπει νά γνωρίζουμε ὅτι ὁ
Θεός στήν ἀρχή ἐδημιούργησε τόν «ἄνθρωπο» γενικά, λέξη πού ἐκφράζει καί τόν
ἄνδρα καί τήν γυναίκα, καί ἔπειτα τόν ἔτεμε καί τόν διαχώρισε σέ δύο φύλα, ἄνδρα
καί γυναίκα. Αὐτό σημαίνει βαθειά ὁ λόγος τῆς Ἁγίας Γραφῆς «ἐποίησεν ὁ Θεός τόν
ἄνθρωπον... ἄρσεν καί θῆλυ ἐποίησεν αὐτούς» (Γεν. 1,27)! Ἀλλά θά συνεχίσουμε γιά
τό σπουδαῖο αὐτό θέμα στό ἑπόμενο κήρυγμά μας.
Μέ πολλές εὐχές
† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας
1. Παραθέτουμε ὅλη τήν περικοπή τοῦ ἱεροῦ πατέρα: «Οὐχ ἁπλῶς βοηθόν, ἀλλά “κατ᾽ αὐτόν”, πάλιν
τό ὁμότιμον δηλῶν. Ἐπειδή γάρ πολλήν εἰς τήν τῆς ζωῆς ἡμῶν χρείαν τά ἄλογα τήν τῆς βοηθείας
εἰσήγαγε κοινωνίαν, ἵνα μή τῶν δούλων νομίσῃς εἶναι καί τήν γυναῖκα, ὅρα πῶς ποιεῖ τήν διάκρισιν φα-
νεράν. “Ἤγαγε τά θηρία”, φησίν, “ἐνώπιον τοῦ Ἀδάμ, καί οὐχ εὑρέθη βοηθός ὅμοιος αὐτῷ κατ᾽ αὐτόν.
Τί οὖν; Ὁ ἵππος οὐ βοηθός, συμπαραταττόμενος ἐν τοῖς πολέμοις; Ὁ βοῦς οὐ βοηθός, ἄροτρον ἕλκων
καί συγκάμνων ἡμῖν ἐν ταῖς τῶν σπερμάτων καταβολαῖς; Ὄνος καί ἡμίονος οὐ βοηθοί, πρός τήν τῶν
ἀγωγίμων ἡμῖν συμπράττοντες μετακομιδήν; Ἀλλ᾽ ἵνα μή τοῦτο λέγῃς, διά τοῦτο ἀκριβῆ ποιεῖται τήν
διαίρεσιν. Οὐδέ γάρ εἶπεν ἁπλῶς, ὅτι οὐχ εὑρέθη αὐτῷ βοηθός, ἀλλ᾽ ὅτι οὐχ εὑρέθη αὐτῷ βοηθός ὅμοιος
αὐτῷ. Οὕτω καί ἐνταῦθα, “ποιήσωμεν αὐτῷ βοηθόν”, οὐχ ἁπλῶς, ἀλλά “ποιήσωμεν αὐτῷ βοηθόν κατ᾽
αὐτόν”, εἶπε» (Εἰς τήν Γένεσιν Λόγος Δ´, εἰς ΑΑΠ 52,659 BC).
3
 ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΙΕΡΕΙΣ
ΤΗΣ ΚΑΘ’ ΗΜΑΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ

Ἐν Δημητσάνῃ τῇ 16ῃ Ἰουλίου 2011

Ἀγαπητοί μου συλλειτουργοί πατέρες καί ἀδελφοί,

1. Μέ τήν παρούσα μου Ἐγκύκλιο πρός σᾶς θέλω νά σᾶς ἀναγγείλω μέ χαρά ἕνα μεγάλο
γεγονός στήν Ἑλλαδική μας Ἐκκλησία. Τό γεγονός αὐτό προσωπικά μέ εὔφρανε καί μέ
χαροποίησε πολύ καί σᾶς τό ἀναγγέλλω γιά νά χαρεῖτε καί ἐσεῖς. Τό γεγονός εἶναι ὅτι τό
ἔργο τοῦ Μακαριστοῦ Διδασκάλου τῆς Θεολογίας Παναγιώτου Τρεμπέλα «Η ΚΑΙΝΗ
ΔΙΑΘΗΚΗ ΜΕΤΑ ΣΥΝΤΟΜΟΥ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ», πού ἐκπονήθηκε ἀπό τόν Μακαριστό
Καθηγητή πρό πολλῶν - πολλῶν ἐτῶν, ἀποδόθηκε τώρα προσφάτως στήν σύγχρονη γλώσσα
καί ἔτσι θά εἶναι προσιτό στήν σύγχρονη γενεά.
Σέ μᾶς, ὅσους κατοικοῦμε αὐτή τήν εὐλογημένη γωνιά τῆς πατρίδος μας, πού λέγεται
Γορτυνία, πρέπει νά χτυπᾶ ἰδιαίτερα ἡ καρδιά μας καί νά συγκινούμεθα καί νά καυχόμεθα
καύχηση ἱερή, ὅταν ἀκοῦμε τό ὄνομα Παναγιώτης Τρεμπέλας, γιατί εἶναι ἰδικός μας ὁ
ἐκκλησιαστικός αὐτός ἄνδρας, στά δικά μας χώματα γεννήθηκε. Κατάγεται ἀπό τήν Στε-
μνίτσα. Ἡ γῆ αὐτή ὁμοίως, τό χωριό Μελισσόπετρα, ἐγέννησε καί τόν ἄλλο μεγάλον ἅγιο
Πατέρα, τόν Ἀρχιμ. Εὐσέβιο Ματθιόπουλο. Προχθές τό βραδυνό πηγαίνοντας στό Ράφτη
γιά μιά λειτουργική καί ποιμαντική διακονία, περνώντας ἀπό τήν Μελισσόπετρα ἔνοιωσα
ἀνάγκη τῆς καρδιᾶς μου νά σταθῶ ἔξω ἀπό τό σπίτι ποῦ ἐγεννήθη καί ἐμεγάλωσε ὁ ἱερός
αὐτός Πατήρ, νά φορέσω τά ἀναγκαῖα ἀρχιερατικά ἄμφια καί νά ψάλω Τρισάγιο ὑπέρ τῆς
ψυχῆς του, διά νά λάβω τήν εὐχή Του. Πρέπει νά τό γνωρίζουμε αὐτό, πατέρες μου καί νά
τό λέγουμε εὐγνωμόνως: Αὐτοί οἱ δυό ἦταν πού ἀναγέννησαν τήν πατρίδα μας πνευματικά·
ὁ πατήρ Εὐσέβιος ὁ Ματθιόπουλος καί ὁ Καθηγητής Παναγιώτης Τρεμπέλας, ὅπως στήν
δούλη πατρίδα πάλι εἴχαμε τόν ἅγιο Κοσμᾶ τόν Αἰτωλό. Γι᾽ αὐτό καί σᾶς παρακαλῶ σέ
κάθε Θεία Λειτουργία, στήν Πρόθεση ἤ μετά τήν Ἁγία Ἀναφορά, νά μνημονεύετε ὑπέρ ἀνα-
παύσεως Εὐσεβίου Ἱερομονάχου καί Παναγιώτου, Διδασκάλου τῶν Ἱερῶν Γραμμάτων.
Μαζί μέ αὐτούς νά μνημονεύετε καί Γερβασίου Ἱερομονάχου, ἰδικοῦ μας πάλι καί αὐτοῦ,
ἀπό τήν Νυμφασία Γορτυνίας, τοῦ μεγάλου ἐκείνου πνευματικοῦ πατρός καί ἱεροκήρυκος,
πού τό κήρυγμά του ἔσειε τήν πόλη τῶν Πατρῶν. Βλέπετε, πατέρες μου, τί μεγάλους καί
ἱερούς ἄνδρες ἐγέννησε ἡ γῆ μας αὐτή; Γι᾽ αὐτό καί δέν θά ἐπιτρέψουμε, ὄχι δέν θά τό ἐπι-
τρέψουμε, νά μᾶς τήν μολύνουν νεώτερα ρεύματα ἀθρήσκων καί ἀπάτριδων ἀνθρώπων. Τά
ράσα μας θά τά κάνουμε φλάμπουρο ἀγῶνος καί θά ὑψώσουμε τά λάβαρά μας, γιά νά κρα-
τήσουμε καί νά παραδώσουμε στά παιδιά μας καθαρή τήν πίστη μας καί τά ἔθιμά μας,
ὅπως μᾶς τά παρέδωσαν οἱ Πατέρες μας καί Διδάσκαλοί μας.
4
 2. Χαρεῖτε λοιπόν, πατέρες καί ἀδελφοί, εὐλογημένοι λειτουργοί τοῦ ἱεροῦ Θυσιαστηρίου,
χαρεῖτε, λέγω, γιά τήν μεταγλώττιση στήν σύγχρονη ἔκφραση τῆς ἐργασίας τοῦ Μακαρι-
στοῦ Διδασκάλου Παναγιώτου Τρεμπέλα «Η ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ ΜΕΤΑ ΣΥΝΤΟΜΟΥ
ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ».
Διά τῆς παρούσης Ἐγκυκλίου μου ἐντέλλομαι ὡς Ἐπίσκοπος τό βιβλίο αὐτό νά εὑρί-
σκεται σέ ὅλες τίς ἐνορίες τῆς Μητροπόλεώς μας. Κάθε Ἱερεύς ὑποχρεοῦται, μέ ἔξοδα τοῦ
Ἱεροῦ Ναοῦ, νά πάρει δύο ἀντίτυπα. Ἤδη παρήγγειλα στήν Ἀδελφότητα τοῦ Σωτῆρος καί
θά μᾶς ἔρθουν σύντομα 200 ἀντίτυπα. Ἕκαστο βιβλίο τιμᾶται 17 εὐρώ.
Τό ἕνα ἀντίτυπο ἀπο τά δύο πού θά πάρετε θά εὑρίσκεται σέ περιποιοῦσα θέση στό Ἱερό
τῶν Ναῶν σας. Τό ἄλλο ἀντίτυπο θά τό πάρετε στήν οἰκία σας καί θά μελετᾶτε καθημερινῶς
ἀπό αὐτό, ἀπό τήν ἀρχή μέ σειρά ἕνα τεμάχιο. Προσέχετε, γιατί πρόκειται γιά τόν λόγο
τοῦ Θεοῦ. Θά σᾶς ἐρωτῶ, ὅταν συναντώμεθα, σέ ποιό σημεῖο εἶστε στήν μελέτη τῆς Καινῆς
Διαθήκης. Τί ποιμαντική ἐργασία θά κάνεις ἱερέα μου, τί τέλος πάντων παπᾶς εἶσαι, ἄν δέν
μελετᾶς συχνά τόν λόγο τοῦ Θεοῦ;
Τό ἀντίτυπο «Η ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ ΜΕ ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ», πού θά ἔχετε
στήν Ἐκκλησία, θέλω νά τό χρησιμοποιεῖτε ὡς ἑξῆς: Ἐπειδή διά τίς ἑορτές καί πανηγύρεις
δέν σᾶς ἀποστέλλω κήρυγμα, μπορεῖτε, καί παρακαλῶ νά τό κάνετε, νά βρίσκετε τήν με-
τάφραση τοῦ ἀναγνωσθέντος ἀποστολικοῦ ἀναγνώσματος καί πρίν ἀπό τήν ἀπόλυση νά τήν
διαβάζετε ἀργά καί καθαρά στόν λαό. Νά λέτε ὅμως στήν ἀρχή ἕνα σύντομο προλογικό σάν
καί αὐτό: «Στήν Θεία Λειτουργία, χριστιανοί μου, διαβάζονται δυό ἀναγνώσματα· τό ἕνα
ἀνάγνωσμα εἶναι τό εὐαγγελικό καί τό ἄλλο ἀνάγνωσμα εἶναι τό ἀποστολικό. Δύσκολος
ἦταν ὁ Ἀπόστολος σήμερα καί δέν τόν ἐννοήσαμε, γι᾽ αὐτό καί θά σᾶς τόν πῶ μέ ἁπλᾶ
λόγια. Ἀκοῦστε πῶς ἀποδίδει ἁπλᾶ καί κατανοητά τήν σημερινή ἀποστολική περικοπή ὁ
Καθηγητής Παναγιώτης Τρεμπέλας, πού εἶναι δικός μας, γιατί καταγόταν ἀπό τήν Στε-
μνίτσα». Καί ἀρχίζετε τήν ἀνάγνωση τῆς περικοπῆς.
3. Χαρακτήρισα στήν ἀρχή τήν ἔκδοση τοῦ ἔργου γιά τό ὁποῖο μιλᾶμε ὡς «μεγάλο γε-
γονός». Στήν σημερινή μας βέβαια ἐποχή, τήν ὑλόφρονα ἐποχή, ἄλλα ἔργα ἐκτιμοῦνται ὡς
μεγάλα καί ὄχι ἡ ἐργασία στόν λόγο τοῦ Θεοῦ. Φτάσαμε καί σ᾽ αὐτό τό χάλι, ὥστε νά θε-
ωροῦν πετυχημένο τόν Ἐπίσκοπο ἐκεῖνον πού ἔχει στήν Μητρόπολή του κοινωνικό καί φι-
λανθρωπικό ἔργο καί ἄς εἶναι ἡ Μητρόπολη αὐτή ἀκατήχητη καί ἄς μήν μελετοῦν οἱ
χριστιανοί της τόν λόγο τοῦ Θεοῦ. Ὄχι, πατέρες μου. Προσωπικά πιστεύω ὅτι, ἄν ὡς Ἐπί-
σκοπος δέν δημιουργήσω ἔρωτα Θεοῦ στήν ἐπαρχία πού διακονῶ, ἄν δέν κάνω τούς ἀνθρώ-
πους τῆς ἐπαρχίας αὐτῆς νά θεωρήσουν ὡς ἀνάγκη τους τήν προσευχή καί τήν μελέτη τοῦ
λόγου τοῦ Θεοῦ, ἄν δέν βάλω τό ἅγιο Εὐαγγέλιο σ᾽ ὅλα τά σπίτια, εἶμαι ἀποτυχημένος
Ἐπίσκοπος.
Τό ἔργο «Η ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ ΜΕ ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ» τοῦ Μακαριστοῦ
Καθηγητοῦ Παναγιώτου Τρεμπέλα τό θεωρῶ, πραγματικά, μεγάλο γεγονός, διότι πρόκειται
γιά τήν προσφορά τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ στήν νέα γενεά. Προσωπικά τό ἔργο αὐτό τοῦ Μα-
5
καριστοῦ Διδασκάλου τό προτιμῶ καί τό συνιστῶ περισσότερο ἀπό ἄλλες κυκλοφοροῦσες
μεταφράσεις τῆς Καινῆς Διαθήκης διά τούς ἑξῆς λόγους:
(α) Κατά τήν γνώμη μου, κακῶς γίνονται μεταφράσεις τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί δέν εἶναι
αὐτό γνωστό στήν πατερική παράδοση. Οἱ Πατέρες δέν μεταφράζουν, ἀλλά ἑρμηνεύουν. Τό
ἔργο τοῦ Καθηγητοῦ Παναγιώτου Τρεμπέλα, διά τό ὁποῖον σᾶς ὁμιλῶ, δέν εἶναι μετάφραση,
ἀλλά εἶναι ἑρμηνεία, εἶναι σύντομος ἑρμηνεία ἑκάστου στίχου. Ἡ ἑρμηνεία δέ αὐτή εἶναι
βγαλμένη ἀπό τό πελώριο ἄλλο ἔργο τοῦ Γορτύνιου Διδασκάλου, ἀπό τά θαυμαστά ὑπο-
μνήματά Του σέ ὅλη τήν Καινή Διαθήκη. Ἔτσι δίνουμε ἐμπιστοσύνη στήν διδομένη Του
σύντομη ἑρμηνεία τῶν στίχων. Θά σᾶς πῶ καί ἕναν ἄλλο λόγο, πού παρακαλῶ νά τόν προ-
σέξετε: Ἡ Ἁγία Γραφή εἶναι θεόπνευστο κείμενο, ἔχει γραφεῖ δηλαδή μέ τόν φωτισμό τοῦ
Ἁγίου Πνεύματος. Ἀλλά καί ὅποιος θέλει νά ἑρμηνεύσει, ἤ πέστε καί νά μεταφράσει, τό θε-
όπνευστο αὐτό κείμενο, θά πρέπει πάλι νά ἔχει τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, γιά νά
ἐννοήσει τό θεόπνευστο κείμενο καί νά τό ἀποδώσει καλῶς. Τόν Καθηγητή Παναγιώτη
Τρεμπέλα τόν γνωρίζει ἅπασα ἡ Ἐκκλησία πόσο εὐσεβής ἦτο, πόσο ἀσκανδάλιστο βίο ἔζησε,
πόσο ἐκοπίασε καί θυσιάστηκε στό ἔργο τοῦ Θεοῦ, πόσο εὐαγγελικό σπόρο ἔσπειρε καί πόσο
ὡραῖα χριστιανικά τέλη εἶχε. Μᾶς παρουσιάζονται πολλοί ὡς ἑρμηνευτές καί μεταφραστές
τοῦ Ἱεροῦ Κειμένου. Δέν ἐμπιστευόμεθα ὅλους. Δέν μᾶς ἐγγυᾶται ὁ βίος τους νά δεχθοῦμε
τήν μεταφραστική τους ἐργασία καί νά τήν κάνουμε μάλιστα καί ἀνάγνωσμα στήν λατρεία.
(β) Ἡ γλώσσα τῆς ἀποδόσεως στήν νεοελληνική ἔκφραση τοῦ ἔργου τοῦ Καθηγητοῦ
εἶναι ἁπλῆ μέν, ἀλλά ἱεροπρεπής. Εὐχαριστοῦμε τούς πονητάς. Πραγματικά, ἡ προσφορά
τῆς Ἁγίας Γραφῆς στόν λαό πρέπει νά ἔχει ἱεροπρεπῆ ἔκφραση. Πόση ἀποστροφή νοιώθω
καί πόσο ἀηδιάζω μέ μεταφράσεις τῆς ἉγίαςΓραφῆς σέ χυδαία ἔκφραση καί πόσο λυποῦμαι
ὅταν βλέπω Ἱερεῖς, ἀκόμη δέ καί Ἀρχιερεῖς νά προβάλλουν τοιαῦτες μεταφράσεις.
(γ) Προσωπικῶς, πατέρες μου, ἀγαπῶ τό βιβλίο τοῦ Καθηγητοῦ Παναγιώτου Τρεμπέλα
«Η ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ ΜΕΤΑ ΣΥΝΤΟΜΟΥ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ», διότι μοῦ θυμίζει τά
παιδικά μου χρόνια. Ἀπό παιδί θυμᾶμαι τήν μακαριστή μητέρα μου γονατιστή πού ἔκανε
τήν πρωινή της προσευχή καί ὅταν τελείωνε, γονατιστή πάλι, διάβαζε τήν Καινή Διαθήκη
ἀπό τό ἔργο αὐτό γιά τό ὁποῖο μιλᾶμε. Διάβαζε πρῶτα τό κείμενο καί ἔπειτα στήν πλευρική
στήλη τήν ἑρμηνευτική ἀπόδοση καί μετά ξαναδιάβαζε τό κείμενο. Αὐτό γινόταν ὅλα τά
χρόνια της, κάθε πρωί. Καί στό νοσοκομεῖο πού νοσηλευόταν εἶχε μαζί της τό βιβλίο τοῦ
Καθηγητοῦ Παναγιώτου Τρεμπέλα «Η ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ ΜΕΤΑ ΣΥΝΤΟΜΟΥ ΕΡ-
ΜΗΝΕΙΑΣ». Συγκινοῦμαι αὐτή τήν ὥρα, πατέρες, μέ τήν ἱερή ἀνάμνηση τῆς μακαριστῆς
μητρός μου καί τήν εὐχαριστῶ γιά τό ὡραῖο αὐτό μάθημα τῆς ἀγάπης πρός τό ἱερό κείμενο
τῆς Ἁγίας Γραφῆς πού μοῦ παρέδωσε, αὐτή ἡ ἀγράμματη, ἀλλά εὐσεβεστάτη χριστιανή,
καθαρίστρια Γυμνασίου ἡ ἐργασία της. Αὐτήν ὅμως τήν καθαρίστρια τήν ἐκτιμοῦσε πολύ ὁ
μακαριστός Ἱεροκήρυκας τῆς πατρίδος μου, πατήρ Χαράλαμπος Δέδες. Σέ παραμονή Χρι-
στουγέννων πού εἶχαν πάει πολλοί νά ἐξομολογηθοῦν στόν πατέρα Χαράλαμπο, ἀλλά δέν
μποροῦσε ἐκείνη τήν στιγμή νά ἀνταποκριθεῖ σ᾽ αὐτούς, γιατί εἶχε προγραμματισμένη ἄλλη
6
του ποιμαντική διακονία, τούς εἶπε: «Θά ἐξομολογήσω μόνο τήν κυρία Φούντα, ἐπειδή ἐξο-
μολογῶ τόν γυιό της. Οἱ ἄλλοι φύγετε». Αὐτό ἐνθυμοῦμαι μοῦ τό ἔλεγε μέ συγκίνηση ἡ
μητέρα μου. Ἀλλά καί ἐγώ, πατέρες μου, τούτη τήν ὥρα πού τό θυμᾶμαι τό γεγονός συγ-
κινοῦμαι μέ τόν Ἱεροκήρυκα π. Χαράλαμπο Δέδε, διότι ἐκείνη τήν ὥρα προτίμησε γιά ἐξο-
μολόγηση ὄχι τίς ἀξιότιμες κυρίες καί κυρίους, ἀλλά τήν καθαρίστρια! Ἔτσι σκέπτονταν
καί ἐνεργοῦσαν οἱ παλαιοί ἐκεῖνοι ἐργάτες τοῦ Εὐαγγελίου, πού ἐμεῖς ὅλοι μαζί δέν τούς
φτάνουμε οὔτε στό νυχάκι τους. Ἀλλά τό χειρότερο εἶναι τό ὅτι βρίσκονται μερικοί ἀναιδεῖς
καί ἀναιδέστατοι νά τούς κρίνουν καί τούς κατακρίνουν, αὐτοί «πού δέν ἔρριξαν οὔτε μιά
τουφεκιά στόν διάβολο», ὅπως ἔλεγε ὁ Δεσπότης τῆς Φλώρινας πατήρ Αὐγουστῖνος!
Ἐπειδή λοιπόν, πατέρες καί ἀδελφοί, μέ συνδέει συγκινητικό ἀναμνηστικό γεγονός μέ τό
βιβλίο «Η ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ ΜΕ ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ», ἐπειδή δηλαδή ἔχω
μεγαλώσει μέ τό βιβλίο αὐτό, σᾶς τό συνιστῶ, καί γι᾽ αὐτό τόν λόγο, μέ ὅλη μου τήν καρδιά.
Σάν τοπική Ἐκκλησία καί ἱερατική οἰκογένεια εὐχαριστοῦμε τήν Σεβαστή Ἀδελφότητα
Θεολόγων «ΣΩΤΗΡ» διά τήν προσφορά της αὐτή στήν Ἐκκλησία μας καί εὐχόμεθα εἰς
τόν Ἡγούμενο τῆς Ἀδελφότητος Αὐτῆς πατέρα Ἀστέριο Χατζηνικολάου καί ὅλα τά μέλη
Της πλούσια τήν εὐλογία τοῦ Παρακλήτου εἰς αὐτούς καί τό θεάρεστο ἔργο τους. Τούς πα-
ρακαλοῦμε νά μᾶς δώσουν τήν χαρά νά ἔχουμε ἀπό αὐτούς καί τό ἄλλο ἔργο «Η ΠΑΛΑΙΑ
ΔΙΑΘΗΚΗ ΜΕ ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ», μεταγλωττισμένο ὅμως καί αὐτό ἀπό τό
πολύτομο σπουδαιότατο ἔργο τους στήν Παλαιά Διαθήκη (ὁλοκληρωμένο).
Ἐκάλεσα, Πατέρες, «Ἡγούμενον» τόν Προϊστάμενο τῆς Ἀδελφότητος, διότι πραγματικά
ἡ Ἀδελφότης «ΣΩΤΗΡ» εἶναι ἱεραποστολική, ἀλλά καί μοναστική Ἀδελφότης ἐν τῷ κόσμῳ
μάλιστα, διά νά εἶναι «τό κοινωνικόν φιλόσοφον καί τό φιλοσοφικόν κοινωνικόν», ὅπως εἶπε
ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος.
4. Τώρα τήν θερινή περίοδο ἔχουμε μεγάλη εὐκαιρία ἱεραποστολικῆς δράσεως στήν Μη-
τρόπολή μας μέ τόν ἐρχομό τῶν παραθεριστῶν. Ἄς τήν ἐκμεταλλευτοῦμε. Προσέχετε ἰδι-
αιτέρως τήν εἰσβολή τῶν αἱρετικῶν. Σέ περίπτωση ἐρχομοῦ αἱρετικῶν στό χωριό σας
εἰδοποιήσατέ με γιά ἀπόκρουση καί ἐπίθεση. Μοῦ ἄρεσε ἡ πράξη κάποιου ἱερέα στήν ἐνορία
του, στήν ὁποία, κατά τήν ἀπουσία του, πῆγαν οἱ αἱρετικοί γιά νά κάνουν τό φθοροποιό τους
ἔργο. Ἐπιστρέφοντας ὁ ἱερεύς αὐτός στήν ἐνορία τοῦ χωριοῦ του ἔκανε μέ τούς χριστιανούς
ἁγιασμό καί ράντισε τόν τόπο ὅπου πάτησαν τά βρωμοπόδαρα τῶν ἐχθρῶν αὐτῶν τῆς πί-
στεως.
Εὔχεσθε καί ὑπέρ ἐμοῦ

Μέ πολλές εὐχές,
† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας

7
 Η ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ
(Κείμενο, μετάφραση, προλογικά σημειώματα καί ὀλιγοστά σχόλια)

Πληροφοροῦμε τούς ἀγαπητούς ἀναγνῶστες μας ὅτι τό ἑρμηνευόμενο ἐδῶ

βιβλίο τῆς Καινῆς Διαθήκης παρατίθεται ἄστητο διά πρακτικούς λόγους·
μετά ὅμως τήν ὁλοκλήρωσή του, ὅταν αὐτό θά ἐκδοθεῖ εἰς βιβλίον, θά εἶναι
στημένο μέ τά σχόλια στήν ἴδια σελίδα τῆς ἑρμηνευομένης περικοπῆς.

ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ

Πρόλογος (1,1-5)

1. Στήν μικρή μας ἐδῶ περικοπή ὁ εὐαγγελιστής Λουκᾶς ὁμιλεῖ γιά τίς μετά τήν Ἀνάσταση ἐμφα-
νίσεις τοῦ Κυρίου, πού ἐπεβεβαίωναν τήν πραγματικότητά της (στίχ. 3).
2. Ὁ Κύριος ἔδωσε ἐντολή στούς μαθητές του νά παραμείνουν στήν Ἰερουσαλήμ ( στίχ. 4· βλ. Λουκ.
24,49), μέχρι ὅτου λάβουν τό Ἅγιο Πνεῦμα (στίχ. 4· βλ. καί στίχ. 8). Πνεῦμα Ἅγιο εἶχαν λάβει οἱ μα-
θητές ἀπό τόν ἀναστάντα Κύριο (βλ. Ἰωάν. 20,22), ἀλλά τώρα θά «βαπτισθοῦν» στό Ἅγιο Πνεῦμα
(στίχ. 5), θά λάβουν τήν «ἐπίχυσιν καί τόν πλοῦτον τῆς χορηγίας του» (Θεοφύλακτος, MPG 125,512).
3. Γιά τό βάπτισμα στό Ἅγιο Πνεῦμα, πού θά παρεῖχε ὁ Μεσσίας στούς πιστεύοντας σ᾽ αὐτόν, εἶχε
ὁμιλήσει ἤδη ὁ Πρόδρομος Ἰωάννης (βλ. Ματθ. 3,11. Λουκ. 3,16).

1,1Τὸν μὲν πρῶτον λόγον ἐποιησάμην περὶ πάντων, ὦ Θεόφιλε, ὧν ἤρξατο ὁ

Ἰησοῦς ποιεῖν τε καὶ διδάσκειν 2ἄχρι ἧς ἡμέρας ἐντειλάμενος τοῖς ἀποστόλοις
διὰ Πνεύματος Ἁγίου οὓς ἐξελέξατο ἀνελήφθη· 3οἷς καὶ παρέστησεν ἑαυτὸν
ζῶντα μετὰ τὸ παθεῖν αὐτὸν ἐν πολλοῖς τεκμηρίοις, δι᾿ ἡμερῶν τεσσαράκοντα
ὀπτανόμενος αὐτοῖς καὶ λέγων τὰ περὶ τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ. 4Καὶ συναλι-
ζόμενος παρήγγειλεν αὐτοῖς ἀπὸ Ἱεροσολύμων μὴ χωρίζεσθαι, ἀλλὰ περιμένειν
τὴν ἐπαγγελίαν τοῦ πατρὸς ἣν ἠκούσατέ μου· 5ὅτι Ἰωάννης μὲν ἐβάπτισεν ὕδατι,
ὑμεῖς δὲ βαπτισθήσεσθε ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ οὐ μετὰ πολλὰς ταύτας ἡμέρας.

1,1Τό πρῶτο βιβλίο, Θεόφιλε, τό ἔγραψα γιά ὅλα ὅσα ὁ Ἰησοῦς ἔπραξε καί δίδασκε
ἀπό τήν ἀρχή 2μέχρι τήν ἡμέρα πού ἀναλήφθηκε, ἀφοῦ (πρῶτα) ἔδωσε μέ Πνεῦμα
Ἅγιο ἐντολές στούς Ἀποστόλους πού ἐξέλεξε. 3Σ᾽ αὐτούς δέ ἀπέδειξε τόν ἑαυτό του
ζωντανό μετά τόν θάνατό του μέ πολλά τεκμήρια. Γιά σαράντα ἡμέρες ἐμφανιζόταν
σ᾽ αὐτούς καί μιλοῦσε γιά τήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. 4Σέ κάποιο δεῖπνο μαζί τους τούς
παρήγγειλε: «Νά μήν ἀπομακρυνθεῖτε ἀπό τά Ἰεροσόλυμα, ἀλλά νά περιμένετε ἀπό
τόν Πατέρα τήν ἐκπλήρωση τῆς ὑποσχέσεως γιά τήν ὁποία σᾶς μίλησα. 5Γιατί ὁ μέν
Ἰωάννης βάπτισε μέ νερό, ἐσεῖς δέ σέ λίγες ἡμέρες θά βαπτισθεῖτε μέ Πνεῦμα ῞Αγιο».

8
 1,1. Πρῶτον λόγον. Εἶναι τό κατά Λουκᾶν Εὐαγγέλιο. Οἱ Πράξεις τῶν Ἀποστόλων παρουσιάζονται
σάν τό δεύτερο μέρος ἑνός μόνου ἔργου, τοῦ ὁποίου τό Εὐαγγέλιο συνιστᾶ τό πρῶτο μέρος, βλ. εἰσα-
γωγή. – Ἤρξατο ὁ Ἰησοῦς. Δηλαδή, ἀπό τήν ἀρχή τῆς δημοσίας Του δράσεως καί ἀκριβέστερα μετά
τό βάπτισμά Του (βλ. 10,37. Λουκ. 3,23). 1,2. Τοῖς ἀποστόλοις. Στόν Λουκᾶ οἱ Ἀπόστολοι ταυτί-
ζονται μέ τούς Δώδεκα (Λουκ. 6,13σχόλ.), ὅπως εἰς Πράξ. 6,2.6. Αὐτή ἡ ἀντίληψη, χαρακτηριστική
στόν Λουκᾶ, δέν φαίνεται καί πολύ παλαιά (βλ. σχόλ. εἰς 14,4 καί εἰς Ματθ. 10,2). – Διά Πνεύματος
Ἁγίου. Ἡ φράση συνδέεται μέ τό «ἐντειλάμενος» (βλ. Χρυσόστομο), ἐνῶ ἄλλοι τήν συνδέουν μέ τό
«ἐξελέξατο» καί ἄλλοι ἀκόμη μέ τό «ἀνελήφθη». – Ἀνελήφθη. Ἡ ἀνάληψη τοῦ Ἰησοῦ θά δηλωθεῖ μέ
τόν ἴδιο ὅρο καί εἰς στίχ. 11 καί 22. 1,3. Δι᾿ ἡμερῶν τεσσαράκοντα. Ὁ Λουκᾶς φαίνεται νά κλείνει
σέ μία μόνο ἡμέρα τήν Ἀνάληψη καί τήν Ἀνάσταση τοῦ Ἰησοῦ (βλ. σχόλ. εἰς Λουκ. 24,51), οἱ ὁποῖες
ἐδῶ διαχωρίζονται μέ τό διάστημα τεσσαράκοντα ἡμερῶν. Αὐτές οἱ σαράντα ἡμέρες δύναται νά νοηθοῦν
τύπος - διάρκειας μυήσεως στήν διδασκαλία τοῦ Ἀναστάντος ἤ ὡς ἕνας χρόνος-ὅριο τῆς καθαρᾶς ἐγκα-
θίδρυσης τῶν ἐντελῶς πρώτων μαρτύρων, βλ. σχόλ. στήν ἑνότητα 9,1-19. – Περί τῆς βασιλείας τοῦ
Θεοῦ. Ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἦταν τό θέμα τοῦ κηρύγματος τοῦ Ἰησοῦ στόν Λουκᾶ (βλ. σχόλ. εἰς Λουκ.
4,43) καί θά εἶναι τό θέμα τοῦ ἀποστολικοῦ κηρύγματος στίς Πράξεις (βλ. 8,12. 14,22. 19,8. 20,25.
28,23.31). 1,5. Βαπτισθήσεσθε ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ. Βλ. σχόλ. εἰς Ματθ. 3,11. Τό βάπτισμα ἐν
Πνεύματι Ἁγίῳ, οὐσιαστικό γιά τήν ἐκπλήρωση τῶν προφητειῶν (1,8. 2,33), ἀναγγέλλεται στίς Πράξεις
καί μέ ἄλλους ὅρους ὡς «ἡ δωρεά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐκκέχυται» (10,45), «ἐπέπεσε τό Ἅγιον
Πνεῦμα» (10,44. 11,15), «ἦλθε τό Πνεῦμα τό Ἅγιον ἐπ᾽ αὐτούς» (19,6) κ.ἄ. Ὡς πρός τό βάπτισμα
τοῦ ὕδατος σημαίνει στό ἑξῆς τό βάπτισμα εἰς τό ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ (βλ. Πράξ. 2,38. 8,16. 19,5). Ἡ
ἐπίκληση τοῦ Ὀνόματος καί τό δῶρο τοῦ Πνεύματος, πού ἀκολουθεῖ τό βάπτισμα (2,38. 8,15.17.
9,17. 19,6) ἤ καί κατ᾽ ἐξαίρεση προηγεῖται αὐτοῦ (βλ. 10,44-48) χαρακτηρίζουν τό χριστιανικό βά-
πτισμα καί τό διακρίνουν ἀπό τό βάπτισμα τοῦ Ἰωάννου (βλ. σχόλ. εἰς 19,5). Ἐξάλλου βλέπουμε νά
ἐμφανίζεται, σέ σχέση μέ τό χριστιανικό βάπτισμα τοῦ ὕδατος, καί μιά ἄλλη τελετή, τῆς ἐπιθέσεως
τῶν χειρῶν (βλ. Α´ Τιμ. 4,14 ), τελετή πού εἶναι ἡ ἀρχή τοῦ μυστηρίου τοῦ χρίσματος. Παράλληλα μέ
αὐτά τά μυστήρια τό βάπτισμα τοῦ Ἰωάννου ἐξακολουθοῦσε καί αὐτό νά ἐξασκεῖται κατά καιρούς σέ
μερικούς πιστούς ἀτελῶς κατηχημένους (βλ. 19,3).

Ἡ Ἀνάληψη (1,6-11)
1. Προηγουμένως ὁ Κύριος εἶπε στούς μαθητές Του ὅτι ἐντός ὀλίγων ἡμερῶν θά λάβουν Ἅγιο Πνεῦμα
(στίχ. 5). Ἡ ὑπόσχεση ὅμως αὐτή περί τῆς χορηγίας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἦταν στούς Ἰουδαίους
συνδεδεμένη μέ τήν ἔλευση τῆς Ἡμέρας τοῦ Κυρίου, τήν ἔλευση τῆς Βασιλείας Του. Βλ. Ἠσ. 32,15-
20. 44,3-5. Ἰεζ. 39,28-29. Ἰωήλ 2,28-3,1. Ζαχ. 12,8-10. Καί ὁ ἐρχομός τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ
ἦταν πάλι συνδυασμένος μέ τήν λύτρωση τοῦ Ἰσραήλ ἀπό τόν ρωμαϊκό ζυγό. Γι᾽ αὐτό λοιπόν καί τώρα
οἱ μαθητές ἔρχονται καί ἐρωτοῦν τόν Ἰησοῦ Χριστό γιά τόν χρόνο τῆς ἀποκαταστάσεως τῆς βασιλείας
τοῦ Ἰσραήλ (στίχ. 6). Ὁ Ἰησοῦς Χριστός ὅμως δέν ἀπαντᾶ στό ἐρώτημα τῶν μαθητῶν Του (στίχ. 7),
διότι «ἀρίστου διδασκάλου ἐστί, μή ἅ βούλονται οἱ μαθηταί, ἀλλ᾽ ἅ συμφέρει μαθεῖν διδάσκειν» (Οἰκου-
μένιος, MPG 118,49. 52).
2. Ἡ περικοπή μας ὁμιλεῖ στήν συνέχεια γιά τήν Ἀνάληψη τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἀλλά οἱ μαθητές
λαχταροῦν τήν ἐπιστροφή του (στίχ. 9-10α). Δύο ὅμως ἄγγελοι τούς παρηγοροῦν λέγοντες ὅτι θά ξα-
ναέλθει πάλι ὁ Χριστός μέ τήν Δεύτερή του Παρουσία (στίχ. 10β-11), ἡ ὁποία, ὅπως καί ἡ Ἀνάληψή
9
του, θά γίνει ἐν σώματι καί ἐν δόξῃ (στίχ. 11).
3. Ἡ συνέχιση τοῦ ἔργου τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ στήν γῆ θά γίνει ἀπό τούς μαθητές του, οἱ ὁποῖοι θά
τοῦ εἶναι «μάρτυρες ...ἕως ἐσχάτου τῆς γῆς» (στίχ. 8).

1,6Οἱ μὲν οὖν συνελθόντες ἐπηρώτων αὐτὸν λέγοντες· Κύριε, εἰ ἐν τῷ χρόνῳ

τούτῳ ἀποκαθιστάνεις τὴν βασιλείαν τῷ Ἰσραήλ; 7Εἶπε δὲ πρὸς αὐτούς· οὐχ
ὑμῶν ἐστι γνῶναι χρόνους ἢ καιροὺς οὓς ὁ πατὴρ ἔθετο ἐν τῇ ἰδίᾳ ἐξουσίᾳ, 8ἀλλὰ
λήψεσθε δύναμιν ἐπελθόντος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐφ᾿ ὑμᾶς, καὶ ἔσεσθέ μοι
μάρτυρες ἔν τε Ἱερουσαλὴμ καὶ ἐν πάσῃ τῇ Ἰουδαίᾳ καὶ Σαμαρείᾳ καὶ ἕως
ἐσχάτου τῆς γῆς.
9
Καὶ ταῦτα εἰπὼν βλεπόντων αὐτῶν ἐπήρθη, καὶ νεφέλη ὑπέλαβεν αὐτὸν ἀπὸ
τῶν ὀφθαλμῶν αὐτῶν. 10Καὶ ὡς ἀτενίζοντες ἦσαν εἰς τὸν οὐρανὸν πορευομένου
αὐτοῦ, καὶ ἰδοὺ ἄνδρες δύο παρειστήκεισαν αὐτοῖς ἐν ἐσθῆτι λευκῇ, 11οἳ καὶ
εἶπον· ἄνδρες Γαλιλαῖοι, τί ἑστήκατε ἐμβλέποντες εἰς τὸν οὐρανόν; Οὗτος ὁ
Ἰησοῦς ὁ ἀναληφθεὶς ἀφ᾿ ὑμῶν εἰς τὸν οὐρανόν, οὕτως ἐλεύσεται, ὃν τρόπον
ἐθεάσασθε αὐτὸν πορευόμενον εἰς τὸν οὐρανόν.

1,6Ἐκεῖνοι δέ ὅλοι μαζί τόν πλησίασαν καί τόν ρώτησαν: «Κύριε, θά ἀποκαταστή-
σεις τόν καιρό αὐτό τήν βασιλεία στό Ἰσραήλ;». 7Καί αὐτός τούς εἶπε: «Δέν ἀνήκει
σέ σᾶς τό νά γνωρίζετε τούς χρόνους ἤ τούς καιρούς, τούς ὁποίους ὁ Πατέρας κράτησε
στήν δική του ἐξουσία. 8 Ἀλλά θά λάβετε δύναμη, ὅταν ἔλθει πάνω σας τό Ἅγιο
Πνεῦμα καί θά μοῦ εἶσθε μάρτυρες στήν Ἰερουσαλήμ καί σ᾽ ὅλη τήν Ἰουδαία καί ὡς
τά πέρατα τῆς γῆς».
9
Καί ἀφοῦ εἶπε αὐτά, καί ἐνῶ ἐκεῖνοι τόν κοίταζαν, ὑψώθηκε ἀπό τήν γῆ καί ἕνα
σύννεφο τόν παρέλαβε ἀπό κάτω καί τόν ἔκρυψε ἀπό τά μάτια τους. 10Καί καθώς
κοίταζαν πού ἀνέβαινε πρός τόν οὐρανό, ἰδού δύο ἄνδρες παρουσιάστηκαν σ᾽ αὐτούς
μέ ἄσπρα ἐνδύματα 11καί εἶπαν: «Ἄνδρες Γαλιλαῖοι! Τί σταθήκατε καί κοιτάζετε στόν
οὐρανό; Αὐτός ὁ Ἰησοῦς πού ἀναλήφθηκε ἀπό ἀνάμεσά σας στόν οὐρανό, ἔτσι θά ἔλθει,
ὅπως τόν εἴδατε νά πηγαίνει στόν οὐρανό».

1,6. Οἱ μέν οὖν... Ὁ στίχ. ξαναπαίρνει τόν ροῦν τῆς ἀφηγήσεως, πού διακόπηκε εἰς Λουκ. 24,49.
– Εἰ ἐν τῷ χρόνῳ τούτῳ... Τό θέμα ἐκφράζει τήν ἰουδαϊκή ἐλπίδα, στραμμένη πρός μία ἐπικείμενη
πραγμάτωση ἑστιαζομένη στό Ἰσραήλ καί ἐκφραζομένη μέ ὅρους ἐθνικῆς ἀποκατάστασης (Μαλαχ.
4,5.6. Ἑβρ. 3,23. 24. Σοφ. Σειρ. 36,1-17. Μάρκ. 9,12). βλ. Λουκ. 19,11 σχόλ. καί 21,8. Ἡ ἀπάν-
τηση τοῦ Ἰησοῦ (στίχ. 7.8) ἀνοίγει ταυτόχρονα τόν χρόνο καί τήν ἔκταση τῆς ἀποστολικῆς μαρτυρίας·
τό σχέδιο καί τό νόημα τοῦ βιβλίου τῶν Πράξεων συμπτύσσονται σ᾽ αὐτά. 1,7. Χρόνους ἤ καιρούς.
Αὐτοί εἶναι: (α) Ὁ χρόνος τῆς προετοιμασίας (Ἑβρ. 1,2. 9,9. Α´ Πέτρ. 1,11) καί τῆς ὑπομονῆς (Ρωμ.
3,26. Πράξ. 17,30)· ἔπειτα (β) τό «πλήρωμα τοῦ χρόνου» (Γαλ. 4,4), ὁ ἐκλελεγμένος καιρός γιά τήν
ἔλευση τοῦ Χριστοῦ, τότε πού ἐγκαινιάζεται ἡ ἐποχή τῆς σωτηρίας (Ρωμ. 3,24-26)· (γ) ὁ χρόνος πού
10
τρέχει μέχρι τήν Παρουσία τοῦ Κυρίου (Β´ Κορ. 6,2) καί τέλος (δ) οἱ «ὕστεροι καιροί» (Α´ Τιμ. 4,1),
ἡ ἐσχατολογική «Ἡμέρα» (Α´ Κορ. 1,8) καί ἡ τελική κρίση (Ρωμ. 2,6). «Χρόνοι καί καιροί» γενικά
εἶναι τά στάδια καί τό περιεχόμενο τοῦ σχεδίου τοῦ Θεοῦ· αὐτά θά ἀποκαλυφθοῦν ἀπό τόν Θεό καί τό
Ἅγιο Πνεῦμα (βλ. σχολ. εἰς στίχ. 8) μέ τήν σειρά τῶν Πράξεων τῶν Ἀποστόλων· βλ. 3,20.21. 7,17.
17,26.30. 1,8. Ἐπελθόντος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος... Βλ. σχόλ. εἰς Λουκ. 4,1.Τό Πνεῦμα, θέμα ἰδι-
αίτερα ἀγαπητό στόν εὐαγγελιστή Λουκᾶ, φαίνεται ὡς μία Δύναμη (Λουκ. 1,35. 24,49. Πράξ. 1,8.
10,38. Ρωμ. 15,13. 19. Α´ Κορ. 2,4-5. Α´ Θεσ. 1,5. Ἑβρ. 2,4), ἡ ὁποία ἀποστέλλεται ἀπό τόν Θεό
διά τοῦ Χριστοῦ (Πράξ. 2,33) διά τήν διάδοση τοῦ Εὐαγγελίου. Τό Πνεῦμα χορηγεῖ τά χαρίσματα (Α´
Κορ. 12,4 ἑξ.), πού δίνουν αὐθεντία στό κήρυγμα: Τό χάρισμα τῶν γλωσσῶν (Πράξ. 2,4 σχόλ.), ἀφο-
μοιούμενο στό χάρισμα τῆς προφητείας (2,17. 11,27 σχόλ., 20,23. 21,11), τό χάρισμα τῶν θαυμάτων
(10,38), τῆς σοφίας (6,3.5.10). Τό Ἅγιο Πνεῦμα δίνει τήν δύναμη γιά τό κήρυγμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ,
παρά τούς διωγμούς (4,8.31. 5,32. 6,10· βλ. Φιλ. 1,19) γιά τήν μαρτυρία ὑπέρ αὐτοῦ (Ματθ. 10,20
ἑξ. Ἰωάν. 15,26. Πράξ. 1,8. Β´ Τιμ. 1,7). Φωτίζει τέλος τό Ἅγιο Πνεῦμα γιά βασικές ἀποφάσεις: Γιά
τήν ἀποδοχή τῶν ἐθνικῶν στήν Ἐκκλησία (8,29.39. 10,19. 44-47. 11,12-16. 15,8) καί γιά τήν
ἀπόρριψη γι᾽ αὐτούς τῶν νομικῶν διατάξεων (15,28). Τό Ἅγιο Πνεῦμα κατευθύνει τήν ἀποστολή τῶν
Ἀποστόλων στούς ἐθνικούς (8,15.17. 13,2.4. 15,28), τοῦ Φιλίππου (8,29.40), τοῦ Πέτρου (10,19.44-
47. 11,12.15. 15,8), τοῦ Παύλου (13,2 ἑξ. 16,6-7. 19,1-7.21. 20,22.23. 21,11). Ἀλλά οἱ Πράξ.
γνωρίζουν ἐπίσης τό δῶρο τοῦ Πνεύματος πού λαμβάνουν οἱ βαπτιζόμενοι στό ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ (1,5)
καί πού τούς παρέχει τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν (2,38). – Ἔσεσθέ μοι μάρτυρες. Οἱ Ἀπόστολοι ἔχουν
ὡς οὐσιαστική τους ἀποστολή τό νά δίνουν μαρτυρία γιά τήν ἀνάσταση τοῦ Ἰησοῦ (βλ. 1,22 σχόλ.
Λουκ. 24,48. Πράξ. 2,32. 3,15. 4,33. 5,32. 13,31. 22,15), ἀλλά καί γιά ὅλη τήν ζωή του (Λουκ.
1,2. Ἰωάν. 15,27. Πράξ. 1,22. 10,39ἑξ.). Στίς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων οἱ κατ᾽ ἐξοχήν μάρτυρες εἶναι
οἱ Δώδεκα (βλ. σχόλ. εἰς 1,22 καί 10,41), ἀλλά καί ἄλλοι ἐπίσης καλοῦνται μάρτυρες μέ κάπως δια-
φορετική ἔννοια (βλ. σχόλ. εἰς 13,31 καί 22,20). – Ἕως ἐσχάτου τῆς γῆς. Ἡ ἀποστολή τῶν Ἀπο-
στόλων ἐκτεινόταν σ᾽ ὅλο τόν κόσμο (Ἠσ. 45,14). Τά σημειούμενα ἐδῶ στάδια περιγράφουν χονδρικά
τό γεωργαφικό σχῆμα τῶν Πράξεων. Ἀπό τήν Ἰερουσαλήμ σ᾽ ὅλο τόν κόσμο, ὅπου Ἰουδαῖοι (οἱ ὁποῖοι
εἶχαν διασπαρεῖ παντοῦ) καί ἐθνικοί, αὐτή εἶναι ἡ ἔκταση τῆς ἀποστολικῆς μαρτυρίας καί αὐτό εἶναι τό
πλάνο τῶν Πράξεων. 1,9. Νεφέλη. Στήν Παλαιά Διαθήκη ἡ νεφέλη εἶναι τό πλαίσιο τῶν θεοφανειῶν
τοῦ Θεοῦ (βλ. Ἐξ. 13, 21-22) καί τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου εἰς Δαν. 7,13 (βλ. Λουκ. 9,34 σχόλ. καί
21,27. Μάρκ. 14,62). 1,11. Οὕτως ἐλεύσεται. Εἶναι ὁ ἔνδοξος ἐρχομός τῆς Β´ Παρουσίας τοῦ Χρι-
στοῦ, βλ. Ματθ. 16,27ἑξ., 24,30 ἑξ., 25,31. Α´ Θεσ. 4,16. Β´ Θεσ. 1,7ἑξ. Ὁ Ἰησοῦς θά εἶναι στό ἑξῆς
ἀπών, ἀλλά δέν θά παύσει νά εἶναι παρών στήν ζωή τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ ἐρχομός Του («ἐλεύσεται»)
λοιπόν πρέπει νά θεωρεῖται μᾶλλον ὡς τελική ἐκδήλωση αὐτῆς τῆς συνεχοῦς παρουσίας Του καί λιγώτερο
ὡς ἐπιστροφή Του.

11