ANALİTİK KİMYA II

DERS NOTLARI

BÖLÜM 14

Nötralleşme Titrasyonlarının
Prensipleri
Asit Baz Çözeltileri için Standart Çözeltiler

Asit baz titrasyonlarında kullanılan standart çözeltiler kuvvetli asitler veya

kuvvetli bazlardır.

Standart asit çözeltileri için HCl ; HClO4 kullanılır.

Zayıf asitler ve bazlar analit ile tam olarak reaksiyona girmediklerinden dolayı
kullanılmazlar.

HNO3 yükseltgeme özelliğinden dolayı kullanılmaz.

HClO4 ; H2SO4 sıcak çözeltileride yükseltgeme özelliğine sahip olduğu
için kullanılmaz.

Standart baz çözeltileri için NaOH ve KOH nadiren Ba(OH) 2 kullanılır.

Standardizasyon için Primer Standart Maddeler
Asitler Potasyum asit fitalat
Sülfamik asit ( H2NSO3H)
Potasyum hidrojen iyodat (KH(IO3)2)

Bazlar TRIS(hidroksimetilaminometan) (H2NC(CH2OH)3)

(HOCH2)3CNH2 + H3O+ ↔ (HOCH2)3CNH3+ + H2O

Sodyum karbonat (Na2CO3)

Boraks (sodyum tetraborat, Na2B4O7)
B4O72- + 2 H3O+ + 3 H2O ↔ 4 H3BO3

HgO HgO (k) + 4I- + H2O → HgI42- + 2OH-

Asit Baz Titrasyonları için Genel Prosedür
2. Tayin
1. Standardizasyon Asit yada baz
Asit yada baz standart çözeltisi
standart çözeltisi M= Bilinen
M= Bilinmeyen V= ölçülen
V= ölçülen

Analiti içeren örnek

çözelti
3. Titrasyon Eğrisi M= Bilinmeyen
V=bilinen

Primer standart çözelti 4. Hesaplamalar

M= Bilinen
V=bilinen
Otomatik Titratör
 Asit Baz İndikatörleri

Bir Asit baz indikatörü iyonlaşmamış türünün rengi konjuge asidinin veya
konjuge bazının renginden farklı olan bir zayıf organik asit veya zayıf bir
organik bazdır.

HIn + H2 O  In- + H3O+

Asit rengi Baz Rengi

In + H2O  InH+ + OH-

Baz rengi Asit Rengi

Fenolftalein için renk değişimine

neden olan yapısal değişim
pH aralığı = 8,0 – 9,0
 Ka 
H O  In 
3
 
H O   K
 [HIn]
HIn 3 a
[In  ]

[HIn] 10

 Olduğu zaman insan gözü asit rengini algılar
[In ] 1

[HIn] 1

 Olduğu zaman insan gözü baz rengini algılar
[In ] 10
Bu derişim oranları denge sabiti ifadesinde yerine konursa

[H3O+]=10 Ka ve [H3O+] = 0,1 Ka

pH ( asit rengi) = - log (10 Ka)= pKa - 1

pH ( baz rengi) = - log (0,1 Ka) = pKa + 1
İndikatör aralığı = pKa ± 1

İndikatörün pKa değeri 5 ise renk değiştirdiği pH aralığı 4 – 6 dır.

Asit-Baz indikatörlerinden kaynaklanan titrasyon hataları

• İndikatörün renk değiştirdiği pH ın eşdeğerlik noktası pH ından farklı

olmasından kaynaklanan sistematik hata

•Gözün indikatörün renk değişimini tekrarlanabilir bir kesinlikle her seferinde

aynı yerde yakalayamayışından kaynaklanan rastgele hatadır.

İndikatörlerin davranışlarını etkileyen değişkenler

• Sıcaklık
• Ortamın iyonik şiddeti
• Çözücü
• Kolloidal tanecikler
Kuvvetli Bir Asidin Kuvvetli Bir Bazla Titrasyonu

50,00 ml 0,0500 M HCl’in 0,1000 M NaOH ile titrasyonu için titrasyon eğrisini
çiziniz.

Başlangıç noktası
[H3O+] = 0,0500 M pH= - log[H3O+] = - log 0,0500 = 1,30

10 ml NaOH ilave edildikten sonra

(50,00 x 0,0500)  (10,00 x 0,1000)

CHCl   2,500x10 2 M
50,00ml  10,00ml

pH= - log[H3O+] = - log 2,500x10-2 = 1,60

25 ml NaOH ilavesinden sonra
Eşdeğerlik noktası

[H 3O  ]  K su  1,00x1014  1,00x107

pH= - log[H3O+] = - log (1,00x10-7) = 7,00

25,10 ml NaOH ilavesinden sonra

eklenen mmol NaOH - mmol HCl

CNaOH 
toplam çözelti hacmi

( 25,10 x 0,1000)  (50,00 x 0,0500)

CNaOH   1,33x10 4 M
75,10

[OH-] = CNaOH = 1,33x10-4 M pOH= 3,88 pH= 14-3,88= 10,12

HCl ün NaOH ile titrasyon eğrisi
A. 50.0 ml 0.0500 M HCl in 0.1000M NaOH ile
B. 50.00 ml 0.000500 M HCl in 0.00100 M NaOH
ile titrasyon eğrisi
Kuvvetli bir Bazın Kuvvetli bir Asitle Titrasyonu

50,00 ml 0,0500 M NaOH’in 0,1000 M HCl ile titrasyonunda pH değişmelerini

aşağıdaki titrant hacimleri için hesaplayınız. a)24,5 ml b) 25,00 ml c)25,50 ml

24,5 ml HCl ilave edildikten sonra

( 50,00 x 0,0500 )  ( 24,50 x 0,1000 )

[OH  ]  C NaOH   6,71x10 4 M
50,00ml  24,50ml

[H3O+] = Ksu / 6,71x10-4 = 1x10-14 / 6,71x10-4 = 1,49 x 10-11 M

pH= - log [H3O+] = - log (1,49x10-11) = 10,83

25 ml HCl ilavesinden sonra
Eşdeğerlik noktası

[H 3O  ]  K su  1,00x1014  1,00x107

pH= - log[H3O+] = - log (1,00x10-7) = 7,00

25,50 ml HCl ilavesinden sonra

(25,50 x 0,1000)  (50,00 x 0,0500)

[H 3O  ]  C HCl   6,62x104 M
75,50

pH= 3,18

NaOH’in HCl ile titrasyon eğrisi

A. 50.0 ml 0.0500 M NaOH in
0.1000M HCl ile
B. 50.00 0.00500 M NaOH in
0.0100 M HCl ile titrasyonu
ZAYIF ASİTLERİN TİTRASYON EĞRİLERİ
50,00 ml 0,1000 M CH3COOH (HAc) 0,1000 NaOH ile titrasyonu için titrasyon
grafiğini çiziniz.
Başlangıç pH sı
HAc + H2O  Ac- + H3O+

[H 3O  ][ Ac  ]
Ka   1,75x10 5
[HAc]

[Ac-] = [ H3O+]

[HAc] = CHAc – [H3O+]  CHAc = 0,100 M

[H 3O  ]  K aC HAc  1,75x105 x0,1000  1,32x103 M

pH= - log ( 1,32 x 10-3 ) = 2,88

5,00 ml NaOH İlavesinden Sonra pH
Tampon çözelti

(50,00 ml x 0,1000 M)  (5,00 ml x 0,1000 M) 4,500

CHAc   M
55,00ml 55,00

(5,00 ml x 0,1000 M) 0,500

C Ac-   M
55,00ml 55,00

[H 3O  ](0,5 / 55)
Ka   1,75x10 5
4,5 / 55

[H3O+] =1,58 x 10-4 M

pH=3,80
25,00 ml NaOH İlavesinden Sonra pH

Tampon Çözelti

(50,00 ml x 0,1000 M)  (25,00 ml x 0,1000 M) 2,500

CHAc   M
75,00ml 75,00

(25,00 ml x 0,1000 M) 2,500

C Ac-   M
75,00ml 75,00

[ H 3O  ](2,5 / 75)
Ka   1,75x105
2,5 / 75

[H3O+] =1,75 x 10-5 M

pH = pKa = 4,76
50,00 ml NaOH İlavesinden Sonra pH

Eşdeğerlik noktasındaki pH
50,0 ml x 0,100M
C Ac   0,050M
100ml

Ac- + H2O  HAC + OH-

[OH-] = [HAc]
[Ac-] = 0,050 – [OH-] ≈ 0,050

[OH  ]2 [OH  ]2 K su 1,00x1014 10

Kb      5,71x10
[HAc] 0,0500 K a 1,75x10 5

[OH  ]  0,050x5,71x1010  5,34x106 M

pOH = 5,27 pH= 8,73

 50,01 ml NaOH ilavesinden Sonra

(50,01 ml x 0,1000 M)  (50,00 ml x 0,1000 M)

[OH  ]  CNaOH   1,00x10 5 M
100,01ml

pOH = 5,00
pH= 9,00
Asetik asidin NaOH ile titrasyon
eğrisi
A. 0.1000 M asetik asidin 0.1000M
NaOH ile
B. 0.001000 M asetik asidin 0.00100
M NaOH ile titrasyonu
Titrasyon eğrilerine asit kuvvetinin etkisi. Her bir eğri 50,0 ml 0.1000 M asitin
0.1000 M NaOH ile titrasyonu içindir.
ZAYIF BAZLARIN TİTRASYON EĞRİLERİ
50,00 ml 0,0500 M NaCN çözeltisi 0,1000 M HCl ile titrasyonu için titrasyon
grafiğini çiziniz.
Başlangıç pH sı

CN- + H2O  HCN + OH-

[OH  ][HCN] K su 1,00x1014 5

Kb     1,61x10
[CN  ] Ka 6,2x1010

[OH-] = [ HCN]
[CN-] = CNaCN – [OH-]  CNaCN = 0,050 M

[OH  ]  K b C NaCN  1,61x105 x0,0500  8,97x104 M

pOH= 3,05 pH=10,95

 10,00 ml HCl İlavesinden Sonra pH
Tampon Çözelti

( 50,00 mL x 0,0500 M)  ( 10,00 mL x 0,1000 M) 1,500

C NaCN   M
60,00mL 60,00

( 10,00 mL x 0,1000 M) 1,000

CHCN   M
60,00mL 60,00

HCN + H2O  CN- + H3O+

[H 3O  ][CN  ]
Ka   6,2x1010
[HCN]

[H 3O  ]( 1,500 / 60,00 )
Ka   6,2x1010
1,000 / 60,00

[H3O+] =4,13 x 10-10 M pH=9,38

25,00 ml HCl İlavesinden Sonra pH
Eşdeğerlik noktası

25,00 mL x 0,100M
CHCN   0,0333M
75 mL

HCN + H2O  CN- + H3O+

[H3O+] = [CN-]
[HCN] = 0,0333 – [H3O+] ≈ 0,0333

[H 3O  ]  K aC HCN  6,2x1010 x0,0333  4,45x106 M

pH= 5,34
26,00 mL HCl ilavesinden Sonra

( 26,00 mL x 0,1000 M)  ( 50,00 mL x 0,0500 M)

[ H 3O  ]  CHCl   1,32 x103 M
76,00mL

pH= 2,88

Titrasyon eğrilerine baz kuvvetinin etkisi. Her

bir eğri 50,0 ml 0.1000 M bazın 0.1000 M HCl
ile titrasyonu içindir.
Asit baz titrasyonlarında çözeltilerin bileşimi