Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 192

cEof; k'l:tsf

sIff @
efu b'O{

/fli6«o k|f/lDes sIff k9fO sfo{jm| d

ljb\ofyL{sf] gfd M
/f]n gDa/ M
ljb\ofnosf] gfd M
cd]l/sL cGt/f{li6«o ljsf; lgof]u (USAID) sf] ;xof]udf of] ;fdu|L k|sfzg ePsf] xf] . o;df /x]sf ;fdu|Ln]
o'P;PcfO8L / cd]l/sL ;/sf/sf] cjwf/0ffnfO{ k|ltlalDat ub}g{ g\ . o;df ;dflji6 ;fdu|Lsf] lhDd]jf/L k|sfzsdf
lglxt 5 .
xfd|f] egfO
lzIffnfO{ pb\b]Zod"ns, Jofjxfl/s, ;d;fdlos / /f]huf/d"ns agfpg ljleGg ;dodf kf7\oj|md, kf7\o k':ts,
z}Ifl0fs tyf ;Gbe{ ;fdu|L ljsf; tyf kl/dfh{g Pjd\ ljsl;t ;fdu|Lsf] d"Nofª\sg, k'g/fjnf]sg tyf :jLs[lt
lbg] sfo{nfO{ lg/Gt/tf lbO“b} cfPsf] 5 . ljb\ofyL{df /fi6«, /fli6«o Pstf / nf]stflGqs ;+:sf/sf] efjgf k}bf
u/fO{ g}ltstf, cg'zf;g, :jfjnDag, l;h{gzLntf h:tf ;fdflhs Pjd\ rfl/lqs u'0f tyf cfwf/e"t eflifs tyf
ul0ftLo l;ksf ;fy} lj1fg, k];f Joj;fo, ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw, jftfj/0f / :jf:Yo ;DaGwL cfwf/e"t 1fg /
hLjgf]kof]uL l;ksf] ljsf; u/fpg' h?/L 5 . pgLx¿df snf / ;f}Gbo{, dfgjLo d"No dfGotf, cfbz{ / j}lzi6\ox¿sf]
;+/If0f tyf ;+jw{gk|ltsf] efj hufpg cfjZos 5 . ;dfj]zL ;dfhsf] lgdf{0fdf ;xof]u k'¥ofpg pgLx¿df ljleGg
hfthflt, lnª\u, ckfª\utf, efiff, wd{, ;+:s[lt / If]qk|lt ;defj hufpg' / dfgj clwsf/ tyf dfgjLo Pjd\
;fdflhs d"No dfGotfk|lt ;r]t eO{ lhDd]jf/Lk"0f{ cfr/0fsf] ljsf; u/fpg' klg cfhsf] cfjZostf ag]sf] 5 .
k|fylds lzIff kf7\oj|md, @)^@ tyf k7g l;k ;Dab\w l;sfO pknlAwnfO{ d"n cfwf/ dfgL k/LIf0fsf nflu k|:t't
;fdu|L tof/ kfl/Psf] xf] .

k|:t't ;fdu|LnfO{ cb\ofjlws tyf kl/dfh{g u/L o; :j¿kdf Nofpg s]Gb|sf sfo{sf/L lgb]{zs s[i0fk|;fb sfk|L,
k|f=8f= /d]zk|;fb e6\6/fO{, /]0f'sf kf08], rGb|sfGt e';fn, lji0f'k|;fb clwsf/L, pTt/s'df/ k/fh'nL, k'0ok|;fb
l3ld/], k'?iff]Ttd l3ld/], /hgL lwdfn, lrgfs'df/L lg/f}nf, zfZjt k/fh'nL, kjgl;+x sfsL{nufotsf dxfg'efjx¿sf]
ljz]if of]ubfg /x]sf] 5 . ?d 6' l/8af6 ljsl;t o; l;sfO ;fdu|Ldf o'P;PcfO8Lsf] k|fljlws ;xof]u k|fKt 5 .
k|:t't ;fdu|Lsf] ljsf; tyf kl/dfh{g sfo{df ;+nUg ;a}k|lt kf7\oj|md ljsf; s]Gb| wGojfb k|s6 ub{5 .

/fli6«o k|f/lDes sIff k9fO sfo{j|mddfkm{t efiff l;sfOsf nflu k7g l;k ;Dab\w tTTjx¿sf] pkof]unfO{ ljz]if
k|fyldstf lbOPsf] 5 . ljZjJofkL ¿kdf k|rngdf NofOPsf Wjlg ;r]tLs/0f, n]Voj0f{ ;r]tLs/0f, k7g k|jfx, zAb
e08f/ / af]w u/L kf“r cf]6f k7g l;k ;Dab\w tTTj / g]kfnsf] ;Gbe{df n]vfO;d]tnfO{ yk ul/Psf] 5 . plNnlvt
^ cf]6} tTTjx¿sf] pkof]u u/L ljifo j:t'sf] ljsf; / k|:t'tLs/0f x'g ;fGble{s b]lvG5 . k|:t't l;sfO ;fdu|L k|of]u
ubf{ ljb\ofnosf] cg's"ntf / :yfgLo kl/j]znfO{ dWo gh/ u/L ;do Joj:yfkg ug{ ;lsg] 5 . k|:t't ;fdu|LnfO{ cem}
kl/is[t kfg{sf nflUf ;Dab\w ;a}sf] /rgfTds ;'emfjsf nflu kf7\oj|md ljsf; s]Gb| xflb{s cg'/f]w ub{5 .

g]kfn ;/sf/
lzIff dGqfno
lj=;+= @)&$ kf7\oj|md ljsf; s]Gb|
lbg !)! M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= cfwf 9 - 9\ _ j0f{ n]v M

9 9\
@= zAb k9 M
9\jfª k9\g' a9\g' 9\ofs
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
9\jfª klxn]s
 f]eGbf a9L x'g'
k9\g ' l3p, t]n tyf cGo j:t' /flvg]l6gsf]efF8f]
a9\g' n]lvPsf÷5flkPsf s'/faf6 1fg lng'
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ 9\jfª M ===========================================================================
v_ k9\g' M =============================================================================
u_ a9\g' M =============================================================================
%= syf k9 M
9\ofs'sf] t/sf/L af/L
9\ofs'n] af/Ldf t/sf/Lsf la?jf /fk]  ] .
t/sf/ L af/ Ldf Ps 9\jfª dn xfn] .
la?jf a9\g yfn]  . s]xL dlxgfkl5 t/sf/L a]Rg] a]nf eof]  . 9\ofs'n]
af/Lsf t/sf/L l6k]/ 9\jfªdf /fv]  . 9\jfª af]sL 9\ofs' ahf/ uP  .
af6f]df vf]
nf a9\g;Dd a9] sf]lyof] . vf]nf glhs ljb\ofno k9\g
hfg]afn aflnsf lyP . pgLx¿ a9]s f]vf]n f tg{ g;sL a;]s f lyP .
9\ofs'n] ;a}nfO{ vf]nf tfl/lbP  . 9\ofs' ahf/ k'u ] . 9\jfªaf6 t/sf/L
lems] . t/sf/L ;a}a]r ] . 9\ofs' vfnL 9\jfª af]s L 3/tkm{ nfu] .
1
^= …9o\ fs'sf] t/sf/L af/LÚ syf km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ 9\ofs'n] af/Ldf s] /f]k]sf lyP  <
pTt/M
v_ 9\ofs'n] t/sf/L l6k]/ sxfF /fv]  <
pTt/M
u_ 9\ofs'n] t/sf/L af/Ldf s] xfn]  <
pTt/M
3_ 9\ofs' t/sf/L a]Rg sxfF uP <
pTt/M
ª_ vf]nf glhs sf]lyP <
pTt/M
&= …9o\ fs'sf] t/sf/L af/LÚ syfsf] d'Vo 36gf n]v M

*= vfnL afs;df Ps zAb e//b'O{ jfSo n]v


 M
s= b/af/

v= /fhf

2 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !)@ M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= tnsf zAb k9 /÷ 9\ ÷ j0f{nfO{ - 9\ _ j0f{ ePsf zAb;Fu


hf]8f ldnfpm M
9\ofs 9sgL

5ftf
9\ 9\ofa|f]

@= zAb k9 M
9\ofs 9\ofd9'd 9\ofa|f]
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
9\ofs eb\bf lsl;dsf]
9\ofd9'd l;Ssf k};f
9\ofa|] ‰ofn9f]sf k'/} aGb ePsf]
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ 9\ofs M ===========================================================================
v_ 9\ofd9'd M =======================================================================
u_ 9\ofa|f] M ===========================================================================
%= syf k9 M
k|jL0fsf] 9\ofs
k|jL0fn] 3/sf] 9f]sf 9\ofd9'd y'g ] . Pp6f
9\ofs uf]hLdf /fv]/ h'Ttf nufP  . uf]hLsf]
9\ofs tn v:of]  . 9\ofs l6k]/ pgL af6f]lt/
nfu].  . af6fdf x/Lz e]l6P . x/Lzn]9\ofa|]h'Ttf nufPsf lyP .
3
b'j}hgfl;t w]/}9\ofs eP . pgLx¿ ahf/uP . 9\ofsaf6
lstfa sfkL lsg] . k|jL0f /x/Lz b'j}3/tkm{ nfu] .
^= dflysf]…kj| L0fsf]9\ofsÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v M
s_ k|jL0fn] 3/sf] 9f]sf s] u/]  <
pTt/M
v_ k|jL0fn] uf]hLdf s] /fv]  <
pTt/M
u_ 9\ofs sxfF v:of] <
pTt/M
3_ k|jL0f 9\ofs af]s/]stf nfu] <
pTt/M
ª_ x/Lzn]s:tf]h'Ttf nufPsf lyP <
pTt/M
&= …kj| L0fsf] 9\ofsÚ syfsf] d'Vo 36gf n]v M


*= vfnL afs;df Ps zAb e//b'O{ jfSo n]v
 M
s= df]afOn

v= kmf]g
4 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !)# M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= cfwf b\ - b\ _ j0f{ n]v M

b b\
@= zAb k9 M
ljb\of eb\bf ub\bf lhb\bL db\bt
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
ljb\of s'¿k
eb\bf g/d / afSnf] la5\ofpgf
ub\bf 1fg
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ ljb\of M ===========================================================================
v_ eb\bf M ==========================================================================
u_ ub\bf M ==========================================================================
%= syf k9 M
;'lagsf] dbt
;'lagsf] lhp eb\bf lyof] . /ft lbg
ub\bfdf kN6g]pgsf]afgL lyof]  . ;'lagn]
ljb\ofnodf k9fOdf ;a}nfO{ lht]/
k'/:sf/ kfP  . of] b]v]/ ;fyLx¿ v';L
eP . ;'lagn];fyLx¿nfO{ klg k9fOdf dbt u/] . ;'lagsf
cfdfa'af klg bª\u x'g'eof] . ;'lagn];a} nfO{ rlst agfP .
;'lagn]/ft lbg ub\bfdf kN6g] afgL klg 5fl8lbP .
5
^= dflysf] …;l' agsf]dbtÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v
 M
s_ ;'lag s:tf lyP <
pTt/M
v_ ;lagsf] lhp s:tf] lyof] <
pTt/M
u_ ;'lagn] s;/L k'/:sf/ kfP  <
pTt/M
3_ ;'lagsf]sfdn]sf]sf]bª\u x'g'eof] <
pTt/M
ª_ ;'lagn]s:tf]afgL 5fl8lbP <
pTt/M
&= …;l' agsf] dbtÚ syfsf] d'Vo 36gf n]v M

*= vfnL afs;df Ps zAb e//b'O{ jfSo n]v M


s= sk8f

v= Hofs]6

6 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !)$ M cfpm u/f“} ldlt M ================================

!= tnsf zAb k9 /÷ b\ ÷ j0f{nfO{ - b\ _ j0f{ ePsf zAb;Fu


hf]8f ldnfpm M

ljb\jfg\ b/af/

;kgf
b\ lhb\bL

@= zAb k9 M
ljb\jfg\ z'b\w lhb\bL ljb\ofno pb\b]Zo
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
ljb\jfg\ s/sfk, l9kL ug]{ afgL
z'b\w 1fg ePsf], w]/} k9] n]v]sf] dflg;
lhb\bL ;kmf, kljq, rf]vf]
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ ljb\jfg\ M =========================================================================
v_ z'b\w M =============================================================================
u_ lhb\bL M ===========================================================================
%= syf k9 M
ljb\ofnodf ljb\jfg\
xfd|f]ljb\ofnodf ;x/sf ljb\jfg\ cfpg'eof]  .
ljb\jfg\sf]gfd ljb\ofgfy xf] . ljb\ofgfyn]
xfdLnfO{ k9\g dbt x'g]l;k /snf
l;sfpg'eof] . xfdLnfO{ cfˆgf]pb\bZ]osf nflu ldlxg]t ug{'kg]{
s'/f atfpg'eof]  . ljb\ofgfyn] xfdL a'b\w h:t}1fgL x'g'kg]{s'/f
atfpg'eof]  . s]xL ljb\ofyL{n] s'/f ;xL gePsf] lhb\bL u/]  .
7
eb\bf s'/f klg u/] . t/clGtddf ljb\ofgfyn] xfd|f]dg z'b\w
eP ;a} /fdf] x'g] s'/f atfpg'eof]  .
^= …ljb\ofnodf ljb\jfg\Úsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v M
s_ ljb\ofnodf sf] cfpg'eof] <
pTt/M
v_ ljb\jfg\sf]gfd s]xf] <
pTt/M
u_ ljb\jfg\n] ljb\ofyL{nfO{ s]l;sfpg'eof] <
pTt/M
3_ s]xL ljb\ofyL{n] s:tf] s'/f klg u/] <
pTt/M
ª_ s;/L ;a} /fd|f] x'g] /x]5  <
pTt/M
&= …ljbofnodf ljb\jfg\Úsyfsf]d'Vo 36gf n]v  M


*= vfnL afs;df Ps zAb e//b'O{ jfSo n]v
 M
s= /ª

v= xl/of]

8 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !)% M cfpm ;a} u/f}“ ldlt M ================================

!= tnsf cfwf j0f{nfO{ cfwf j0f{ ePsf zAb;Fu hf]8f ldnfpm M



n8\8' 8\ 9\jfª
8d? 9\ 9sgL
b/fh
@= zAb k9 M
b\ ljb\of
n8\8' 9\jfª ljb\of 8\ofª eb\bf k9\g'
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
ljb\of ;fdfg /fVg] 7'nf] efF8f]
8\ofª 1fg
9\jfª la?jf /fK] g p7fOPsf] df6f]
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo k'/f u/M
s_ ljb\of M ===========================================================================
v_ 8\ofª M ===========================================================================
u_ 9\jfª M ============================================================================
%= syf k9 M
;/:jtL k"hf
ljb\ofnodf ljb\ofyL{x¿ e]nf eO;s]s  f lyP .
cfh ;/:jtL k"hf ePsfn] pgLx¿nfO{ k9\g'
k/]g . ljb\ofsL b]jL ;/ :
jtLnfO{ r9fpg
k;naf6 n8\8' NofOPsf]lyof] . ;/ :
jtLsf]k"hf ubf{ ljb\jfg\
eOG5 eGg]ljZjf; 5 . To;} n ] ljb\ofnodf rxnkxn lyof] .
u'?cfdf /u'?afx¿ ub\bfdf a:ge' Psf]lyof] . ljb\ofyL{x¿ 8\ofª
ldnfP em}Fldn]/a;]s
 f lyP . s]xL If0fdf sIff b;sf lbbLx¿n]
9
;/:jtLnfO{ n8\8' / 9\ofs r9fP . pb\b Z] o k'/f ePkl5 ;a}
3/lt/nfu] . To;kl5 ljb\ofno klg labf eof] .
^= …;/:jtL k"hfÚ syf km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ ljb\ofnodf sf]e]nf eO;s]sf lyP <
pTt/M
v_ ;/:jtL s:tL b]jL x'g\  <
pTt/M
u_ ;/:jtLsf]k"hf ubf{ s]eOG5 eGg]ljZjf; 5 <
pTt/M
3_ ljb\ofyL{n]lsg ;/:jtLnfO{ 9\ofs /n8\8' r9fP <
pTt/M
ª_ ltd|f]ljb\ofnodf ;/:jtL k"hf s;/L ul/G5 <
pTt/M
&= …;/:jtL k"hfÚ syfdf ltdLnfO{ dg k/]sf] s'/f n]v M


*= vfnL afs;df Ps zAb e//b'O{ jfSo n]v
 M
s= ljb\ofno

v= v]n
10 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !)^ M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= cfwf y\ - Y _ j0f{ n]v


 M

y Y
@= zAb k9 M
k[YjL tYo sYo
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;uF hf]8f ldnfpm M
k[YjL af]nLrfnLsf]
tYo w/tL
sYo ;To, oyfy{
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ k[YjL M ===========================================================================
v_ tYo M ==========================================================================
u_ sYo M ==========================================================================
%= syf k9 M
k[YjLsf] tYo
;a}dflg;x¿ k[YjLdf a: 5g\ . k[YjL uf]nf]
5 . k[YjLsf]tYosf]syf ;fdflhs lzIfsn]
atfpg'eof]  . ;a}n] g]kfnL efiffdf k[YjLsf]
syf ;'g] . k[YjLsf]tYosf]af/ df a'em] . k[YjLsf]tYo yfxf kfO{
]
;a}
hgf v';L eP . cfk"m a;]sf] :yfgsf af/]df syf eg]sf]df
lzIfsnfO{ wGojfb lbP .
11
^= dflysf] …kY[ jLsf]tYoÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v M
s_ ;a}dflg;x¿ sxfF a:5g\ <
pTt/M
v_ k[YjL s:tf]5 <
pTt/M
u_ k[YjLsf]syf s;n]atfpg'eof] <
pTt/M
3_ lzIfsn]s'g efiffdf syf ;'gfpg'eof] <
pTt/M
ª_ ljb\ofyL{n] lzIfsnfO{ lsg wGojfb lbP <
pTt/M
&= …k[YjLsf]tYoÚsyfsf]d'Vo 36gf n]v  M

*= vfnL afs;df Ps zAb e//b'O{ jfSo n]v


 M
s= lrl8ofvfgf

v= l6s6
12 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !)& M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= tnsf zAb k9 /÷ Y ÷ j0f{nfO{ - Y _ j0f{ ePsf zAb;Fu


hf]8f ldnfpm M
kYo tYo

t/fO{
Y yk8L

@= zAb k9 M
kYo tYo u'Yg' k[YjL dYb}
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
kYo ;To, oyfy{
dYg' la/fdLnfO{ v'jfpg x'g]xn'sf vfgf
tYo gf}gL lg:sg] u/L bxL agfpg'
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ kYo M =============================================================================
v_ dYg' M =============================================================================
u_ tYo M =============================================================================
%= syf k9 M
sfsfn] yfxf kfpg'eof]
sfsfn]unaGbL u'Yg' ePsf]lyof] .
sfsf cfkm\gf] dfYnf]3/tkm{ hfg'eof]  .
dfYnf]3/ hfg] lar af6f] df :s'n
lyof]  . :s'ndf ljb\ofyL{x¿lar sljtf jfrg ePsf] lyof]  . …k[YjL
uf]nf] 5Ú eGg] zLif{sdf sljtf jfrg eO/xs ] f] lyof]  . ljb\ofyL{n]
sljtf jfrg u/]sf] sfsfn] ;'Gg'eof]  . k[YjLsf] tYosf af/]df sfsfn]
s]xL s'/f yfxf kfpg'eof]  . sfsf la:tf/}dfYnf] 3/df k'Ug'eof]  .
13
sfsfn] bxL dYg'eof] . bxL lnP/ sfsf tnsf] 3/df hfg'eof] .
^= …sfsfn] yfxf kfpg'eof]Úsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v M
s_ sfsfn] s] u'Yg'ePsf] lyof]  <
pTt/M
v_ sfsf sxfF hfg'eof] <
pTt/M
u_ dfYnf]3/ hfg] lar af6f]df s]lyof] <
pTt/M
3_ :s'ndf ljb\ofyL{x¿lar s]x'Fb}lyof] <
pTt/M
ª_ sfsfn] s]sf af/]df yfxf kfpg'eof] <
pTt/M
&= …sfsfn] yfxf kfpg'eof]Úsyfsf]d'Vo 36gf n]v  M


*= vfnL afs;df Ps zAb e//b'O{ jfSo n]v
 M
s= ahf/

v= lsgd]n
14 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !)* M cfpm u/f“} ldlt M ================================

!= cfwf 5 - 5\ _ j0f{ n]v M

5 5\
@= zAb k9 M
5\jfnL 5\ofsg tf5\g' d'5\g'
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
5\jfnL s'g} j:t'sf] aflx/L efu v's{g'
5\ofsg ux'Fsf] ;'s]sf] af]6
tf5\g ' sf7 tf5\bf lg:sg] rf]O6f
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ 5\jfnL M =========================================================================
v_ 5\ofsg M ========================================================================
u_ tf5\g' M ===========================================================================
%= syf k9 M
hf8f]df cfuf]
hf8f]sf] ;do lyof]  . l5l/ª
afsf kl5kl5 aflx/ uof]  . w]/}
cl;gf k/]sf] b]v]/ l5l/ª lbSs
eof] . l5l/ªsf af cfuf]afNg cl3 a9\g'eof] . pxfFn] 5\jfnL
/5\ofsg xfnL cfuf] afNg'eof]  . af / 5f]/f ldn]/cfuf]tfk]  .

15
^= …hf8f]df cfuf]Úsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v
 M
s_ slxn]sf] ;do lyof]  <
pTt/M
v_ l5l/ª s;nfO{ k5\ofpFb}aflx/uof] <
pTt/M
u_ s] b]v]/ l5l/ª lbSs eof]  <
pTt/M
3_ l5l/ªsf afn] s]n] cfuf] afNg'eof]  <
pTt/M
ª_ hf8f] eof] eg] ltdL s] u5f}{ <
pTt/M
&= …hf8f]df cfuf]Úsyfsf]d'Vo 36gf n]v M

*= vfnL afs;df Ps zAb e//b'O{ jfSo n]v M


s= d]nf

v= lkª

16 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !)( M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= tnsf zAb k9 /÷ 5\ ÷ j0f{nfO{ - 5\ _ j0f{ ePsf zAb;Fu


hf]8f ldnfpm M
5\ofkL 5x/f

k5\of}/L
5\ udnf

@= zAb k9 M
5\ofkL k5\of}/L 5\of 5\of 5\jfnL
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
5\ofkL l5 l5
k5\of}/L Ps hftsf] n;'g
5\of 5\of cf]9\g] sk8f
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ 5\ofkL M ==========================================================================
v_ k5\of}/L M ========================================================================
u_ 5\of 5\of M =====================================================================
%= syf k9 M
5\jfnLsf] 9SsL
sdnfn]5\jfnL a6'lng\ . 5\jfnLaf6 pgn]9SsL
agfOg\  . pgL k5\of}/L cf]9/]  aflx/ lgl:sg\  . aflx/
af6f]df 5\ofsg / x 5]  . pgL 5\ofsgdf cNem] /nl8g\ . pgsf]k5\of}/Ldf
kmf]xf]/ nfUof]  . kmf]xf]/ b]v/]  sdnfsf efOn] …5o\ f 5\ofÚ eg]  . k5\of}/Lsf] w'nf]
emf//] pgL ahf/uOg\ . ahf/df 5\jfnLsf]9SsL a]lrg\ . To;af6 cfPsf]
k};fn]Ps lsnf]5\ofkL lslgg\ . 3/df cfP/5\ofkL tf5\g yflng\ .
17
^= dflysf]…5j\ fnLsf]9SsLÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v M
s_ sdnfn]s]a6'lng\ <
pTt/M
v_ sdnfn]5\jfnLaf6 s]agfOg\ <
pTt/M
u_ sdnf k5\of}/L cf]9]/ sxfF lgl:sg\  <
pTt/M
3_ sdnfn]9SsL sxfF a]lrg\ <
pTt/M
ª_ 3/df cfP/sdnf s]ug{ yflng\ <
pTt/M
&= …5\jfnLsf]9SsLÚsyfsf]d'Vo 36gf n]v  M

*= vfnL afs;df Ps zAb e//b'O{ jfSo n]v


 M
s= ;8s
v= uf8L

18 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !!) M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= cfwf km\ - ˆ _ j0f{ n]v M

km ˆ
@= zAb k9 M
ˆofp/f] cfˆgf] ˆof6\6 8ˆkmf ˆo'h
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
ˆofp/f ] Ps}rf]l6, PSsfl;
cfˆgf] Ps hª\unL hgfj/
ˆof6\6 lghL
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ ˆofp/f] M =========================================================================
v_ cfˆgf] M ===========================================================================
u_ ˆof6\6 M ==========================================================================
%= syf k9 M
y/y/ ljgf]b
cfOtaf/ ljgf]b jgsf] af6f] uO/x]sf lyP  .
ˆof6\6 Pp6f ˆofp/f] af6f]df lgl:sof]  .
ljgf]b 8/n] y/y/ eof]  . pm cfˆgf] ;a}
an lgsfn]/ s'b\of]  . ˆofp/f] 5Ss k/]/
ljgf]bnfO{ x]g{ yfNof]  . 8/fPsf] ljgf]bsf] af]nL /ftL dfq ;'lgof]  .

19
^= dflysf] …y/y/ ljgf]bÚ syf km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ ljgf]b slxn] jgsf] af6f] lxFl8/x]sf] lyof]  <
pTt/M
v_ af6f]df s] lgl:sof]  <
pTt/M
u_ ˆofp/f]n] s;/L ljgf]bnfO{ x]¥of]  <
pTt/M
3_ sf] an lgsfn]/ s'b\of]  <
pTt/M
ª_ ljgf]b lsg 8/fof]  <
pTt/M
&= …y/y/ ljgf]bÚ syfsf] d'Vo 36gf n]v M

*= vfnL afs;df Ps zAb e//b'O{ jfSo n]v


 M
s= lah'nL
v= ˆo'h
20 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !!! M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= tnsf zAb k9 /÷ ˆ ÷ j0f{nfO{ - ˆ _ j0f{ ePsf zAb;Fu


hf]8f ldnfpm M
cfˆgf] ˆofp/f]

sfkmn
ˆ em/gf

@= zAb k9 M
cfˆgf] ˆof6\6 ˆofp/f] 8ˆkmf
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
cfˆgf] PSsfl;
ˆof6\6 Ps hª\unL hgfj/
ˆofp/f] lghL
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ cfˆgf] M ==========================================================================
v_ ˆof6\6 M =========================================================================
u_ ˆofp/f] M ========================================================================
%= syf k9 M
Ps 8ˆkmf dflg;
;x/af6 Ps 8ˆkmf dflg; cfP .
pgLx¿n] cfcfˆgf] xftdf aGb's af]s]sf
lyP . pgLx¿ jglt/nfu] . jgdf
s]
xL ˆofp/ fx¿ lyP . Pp6f dflg;n]
aGb's dfly p7fof]  . aGb'sn] tfs]/ ˆofp/fn] fO{ uf]nL xfGof]  .
ˆofp/f] ˆof6\6 pk|m/]  emf8Ldf uof]  . tL dflg;n] l/;n] aGb's
21
km\ofTt kmfn] . aGb's b'O{ ˆofs eof] .
^= dflysf]…Ps 8ˆkmf dflg;Úsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v M
s_ slt dflg; ;x/af6 cfP <
pTt/M
v_ dflg;n]xftdf s]af]s  ]sf lyP <
pTt/M
u_ dflg; stflt/nfu] <
pTt/M
3_ dflg;n] s]nfO{ tfs]/ aGb's xfg]  <
pTt/M
ª_ ˆofp/f] s;/L pk|m]/ emf8Ldf uof]  <
pTt/M
&= …Ps 8ˆkmf dflg;Úsyfsf]d'Vo 36gf n]v  M


*= vfnL afs;df Ps zAb e//b'O{ jfSo n]v
 M
s= 3/ kfn'jf
v= ufO{

22 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !!@ M cfpm ;a} u/f“} ldlt M ================================

!= tnsf cfwf j0f{nfO{ cfwf j0f{ ePsf ldNg] zAb;Fu hf]8f ldnfpm M

ˆofp/f] Y yk8L
y/y/ 5\ 5x/f
tYo
@= zAb k9 M
ˆ 5\ofkL
tYo 5\ofkL ˆofp/f] sYo 5\ofsg cfˆgf]
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
tYo :ofn h:t} Ps df+;fxf/Lk|f0fL
5\ofkL Ps hftsf] n;'g
ˆofp/f] ;To, jf:tljs s'/f
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ tYo M =============================================================================
v_ 5\ofkL M ==========================================================================
u_ ˆofp/f] M ========================================================================
%= syf k9 M
ˆofp/fsf] 5fp/f]
ˆofp/fs
] f] 5fp/f] jgdf 3'Db} lyof]  . p;sf]
6fpsfdf a]n v:of]  . k[YjL g} xNng] u/L
p;sf] 6fpsf] ef/L eof]  . cfˆgf] 5fp/f] x/fof]
eg]/ˆofp/ fsL cfdf p;nfO{ vf]Hg yfnL .
jgdf 5fp/f] nl8/xs ] f] lyof]  . glhs} p;n]
a]n b]v
L . tYo yfxf kfOxfnL . p;n]hf}sf]
5\jfnLsf] k5\of}/L h:tf] agfP/ 5fp/fn] fO{ cf]9fO{  . Ps l5gdf
23
5\jfnL x6fP/p;nfO{ vfgf vfg lbO{ . kYo s'/f vfg kfP/
5fp/f] v';L eof] . cfdf 5f]/f b'j} jglt/ uP .
^= …ˆofp/fsf] 5fp/fÚ]  syf km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ 5fp/f] sxfF 3'Db} lyof]  <
pTt/M
v_ ˆofp/f]sL cfdfn] s] b]vL  <
pTt/M
u_ km\ofp/f]sL cfdfn] 5fp/f]nfO{ s] cf]9fO{ <
pTt/M
3_ 5fp/f]lsg v';L eof] <
pTt/M
ª_ ltdL klg cfdfa'afnfO{ 5f]8/]PSn}3'ds ] f 5f} <
pTt/M
&= …ˆofp/fsf] 5fp/f]Ú syfdf ltdLnfO{ dg k/]sf] s'/f n]v M


*= vfnL afs;df Ps zAb e//b'O{ jfSo n]v
 M
s= ˆofp/f]
v= jg
24 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !!# M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= cfwf if\ - i _ j0f{ n]v


 M

if i
@= zAb k9 M
k'ik eljio lzi6 ljlzi6 clzi6
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
k'ik gd|
eljio km'n
lzi6 kl5 cfpg];do
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ k'ik M =============================================================================
v_ eljio M =========================================================================
u_ lzi6 M ===========================================================================
%= syf k9 M
k'is/sf] /x/
k'is/n] ;fpgdf k'ik /fK] of]  . eljiodf
k'mnaf/L agfpg]p;sf]/x/5 . k'is/sIffdf
lzi6 efiff af]N5 . pm clzi6 efiff af]Nb}g .
To;}
n] k'is/ nfO{ ljlzi6b]lv ;fdfGo dflg;n]dg k/fPsf 5g\ .
p;n] /fk] s
] f k'ik klg ;'Gb/ 5g\  . ;a}n] p;sf] k'mnaf/LnfO{ /fd|f]
dfg]sf 5g\ . ;a}hgf k'is/sf]eljio ;'Gb/5 eG5g\ .
25
^= dflysf] …ki' s/sf] /x/Ú syf km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ k'is/n] slxn] k'ik /f]Kof]  <
pTt/M
v_ k'is/nfO{ s;n]dg k/fpF5g\ <
pTt/M
u_ k'is/sf] slxn] au}Frf agfpg] /x/ 5  <
pTt/M
3_ s;n]k'is/sf km'n /fd|f]dfG5g\ <
pTt/M
ª_ k'is/sf]eljio lsg ;'Gb/5 <
pTt/M
&= …k'is/sf] /x/Ú syfsf] d'Vo 36gf n]v M

*= vfnL afs;df Ps zAb e//b'O{ jfSo n]v


 M
s= k'ik

v= au}Frf

26 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !!$ M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= tnsf zAb k9 /÷ i ÷ j0f{nfO{ - i _ j0f{ ePsf zAb;Fu


hf]8f ldnfpm M
ljlzi6 lzi6

ljifo
i nx/f

@= zAb k9 M
lzi6 k'ik ljlzi6 efis/
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
lzi6 dflyNnf]txsf], ljz]if u'0f ePsf]
k'ik /fd|f] afgL ePsf]
ljlzi6 km'n
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ lzi6 M ============================================================================
v_ k'ik M ==============================================================================
u_ ljlzi6 M =========================================================================
%= syf k9 M
s/];f af/Ldf efis/
efis/ s/];f af/Ldf sfd u5{g\  . pgn]
w]/} t/sf/Lsf la?jf /f]k]sf 5g\  . pgn]
k'iksf la?jf klg / fk]s
]f 5g\ . pgL af]nLrfnLdf klg lzi6
5g\  . pgsf]of]c;n afgLaf6 l5d]sLx¿ v';L 5g\ . ljb\ofnosf
;fyLx¿ klg efis/ l;t v';L 5g\ . u'?x¿ klg pgsf]lzi6 afgL
b]v/] v';L 5g\ . k9fOdf klg efis//fd|f 5g\ . k/LIffdf pgsf]
glthf ljlzi6 /xs ] f]5 . pgnfO{ lj1fg ljifo a9L dg k5{ .
27
^= …s/];f af/Ldf efis/Ú syf km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ efis/sxfF sfd u5{g\ <
pTt/M
v_ efis/n]af/Ldf s] s]sf la?jf /f]k]sf 5g\ <
pTt/M
u_ efis/sf] af]nL jrg s:tf] 5  <
pTt/M
3_ efis/sf] k/LIff glthf s:tf] 5  <
pTt/M
ª_ efis/n]s'g ljifo a9L dg k/fpF5g\ <
pTt/M
&= …s/];f af/Ldf efis/Ú syfsf] d'Vo 36gf n]v M

*= vfnL afs;df Ps zAb e//b'O{ jfSo n]v


 M
s= s/];f af/L

v= t/sf/L

28 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !!% M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= cfwf j\ - J _ j0f{ n]v M

j J
@= zAb k9 M
lbJof sfJo eJo dGtJo uGtJo
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
eJo sljsf] /rgf
sfJo k'/f0fx¿sf lgdf{tf Clif
Jof; ljzfn, 7'nf]
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ eJo M =============================================================================
v_ sfJo M ===========================================================================
Jof; M ============================================================================
u_
%= syf k9 M
lbJofsf] sljtf
lbJofnfO{ sljtf dg k5{ . pgL a'afl;t
sfJo uf] i7Ldf uOg\ . uf]i7L eJo lyof] .
sljx¿n] dGtJo;lxt sljtf ;'? u/]sf lyP .
sfJo kl9;s]kl5 >f]tfn] tfnL lk6\y ] . pgnfO{ sljx¿sf]Jojxf/dg
k¥of]  . lbJofn]klg b'Jo{;gsf af/d] f sljtf ;'gfOg\  . lbJofnfO{ ;a}n ]
tfnL lk6]/ xf}:ofP . pgn]cGTodf ;efkltsf]dGtJo ;'lgg\ . uf]i7L
;s]kl5 pgL cfˆgf]uGtJolt/nflug\ .
29
^= dflysf] …lbJofsf]sljtfÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v
 M
s_ lbJofnfO{ s]dg k5{ <
pTt/M
v_ lbJof sxfF uOg\ <
pTt/M
u_ lbJofn]s'g sljtf ;'gfOg\ <
pTt/M
3_ lbJofnfO{ ;a}n]lsg xf}:ofP <
pTt/M
ª_ ltdLnfO{ s:tf]sljtf dg k5{ <
pTt/M
&= …lbJofsf]sljtfÚsyfsf]d'Vo 36gf n]v  M

*= vfnL afs;df Ps zAb e//b'O{ jfSo n]v


 M
s= lstfa

v= sljtf

30 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !!^ M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= tnsf zAb k9 /÷ J ÷ j0f{nfO{ - J _ j0f{ ePsf zAb;Fu


hf]8f ldnfpm M
lbJo jlsn

nx/f
J uJo

@= zAb k9 M
lbJo uJo Jof;f;g Jof; Jojxf/
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
k~ruJo rxlsnf]
Jof;f;g ufO{sf]b'w, bxL cflb kfFr lrq /fvL
agfOPsf] kljq vfg]s'/f
lbJo Jof; Clif a:g]7fpF
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ uJo M ==============================================================================
v_ Jof;f;g M =======================================================================
u_ lbJo M =============================================================================
%= syf k9 M
k"hf
lbJosf]3/ df cfh k"hf lyof] . k'/ fl
] xt cfP/
k~ruJo agfP  . pgn]uJodf ufO{sf]b'w, bxL, l3p, upFt
/ uf]a/ /fv]  . a'afn] k'/fl] xtsf nflu Jof;f;g agfpg'eof]  . lbJon]
;f]Wof], …aa' f Jof;f;g eg]sf] s] xf]  <Ú Jof;f;g eg]sf] Jof; a:g]
:yfg xf] . …Jof; eg]s  f]u'?, k'/fl] xt x'g,\ Ú a'afn]eGg'eof] . Jof;f;gdf
a;]/ k'/fl] xtn] syf kf7 ug'e{ of]  . u'?nfO{ ;a}n] cfb/k0" f{ Jojxf/ u/ ] .
a]ns' f gfrufg eof] . lbJosf]3/sf]k"hf eJo ¿kn];DkGg eof] .
31
^= dflysf]…k"hfÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v
 M
s_ k"hf s;sf 3/df lyof] <
pTt/M
v_ k'/f]lxtn] k~ruJo s;/L agfP  <
pTt/M
u_ Jof;f;g eg]sf] s] xf]  <
pTt/M
3_ u'?nfO{ lsg cfb/ul/G5 <
pTt/M
ª_ ltd|f]wd{ cg';f/sf] k"hf s;/L ul/G5 <
pTt/M
&= …k"hfÚsyfsf]d'Vo 36gf n]v M


*= vfnL afs;df Ps zAb e//b'O{ jfSo n]v
 M
s= efG;f
v= sk

32 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !!& M cfpm u/f“} ldlt M ================================

!= cfwf e\ - E _ j0f{ n]v M

e E
@= zAb k9 M
;Eo Eofu'tf] cEof;
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
;Eo Pp6} s'/fdf af/af/ ul/g] d]xgt
Eofu'tf] enfb\dL
cEof; pk|mg] / 6/6/ s/fpg] hLj
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ ;Eo M =============================================================================
v_ Eofu'tf] M =========================================================================
u_ cEof; M ========================================================================
%= syf k9 M
Eofu'tf] / r/f]
Eofu'tf] laxfg}bl] v kf]v/Ldf a;]sf] lyof]  . ?vaf6
r/f] p8]/cfof] . Eofu'tf /r/f b'j} ;Eo lyP .
b'j} ldn]/ a]ns
' f;Dd es'G8f] v]n ] . pgLx¿n] kf]v/Lsf]
5]psf] rp/df w]/} cEof; u/ ] . of] b]v/]  c¿
r/fx¿ bª\u k/] . Eofu'tfx¿ klg bª\u k/ ] .

33
^= dflysf] …Eofu'tf] / r/fÚ]  syf km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ Eofu'tf] slxn]b]lv kf]v/Ldf a;]sf] lyof]  <
pTt/M
v_ r/f] sxfFaf6 p8]/ cfof]  <
pTt/M
u_ Eofu'tf /r/f] b'j}s:tf lyP <
pTt/M
3_ Eofu'tf / r/fn] slxn];Dd es'G8f] v]n]  <
pTt/M
ª_ Eofu'tf /r/fn]sxfF cEof; u/] <
pTt/M
&= …Eofu'tf] / r/f]Ú syfsf] d'Vo 36gf n]v M


*= vfnL afs;df Ps zAb e//b'O{ jfSo n]v
 M
s= 3/ kfn'jf

v= s's'/
34 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !!* M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= tnsf zAb k9 /÷ E ÷ j0f{nfO{ - E _ j0f{ ePsf zAb;Fu


hf]8f ldnfpm M
c;Eo esf/L

dnd
E EofTt

@= zAb k9 M
Eofs'/ c;Eo EofTt EofG6f Ejfª
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
c;Eo hldg / kfgL b'j}df a:g] Ps hLj
Eofu'tf] df6f] / eb\bf j:t' v:bf cfpg] cfjfh
EofTt /fd|f] Jojxf/ ug{ ghfGg]
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ c;Eo M ==========================================================================
v_ Eofu'tf] M =========================================================================
u_ EofTt M ===========================================================================
%= syf k9 M
Eofs'/ x}g EofG6f
hgs Eofs'/ vf]Hg jglt/ nfu]  . pgn] af6f]df
kf]v/L b]v ] . c;Eo eP/ kf]v/Ldf 9'ªu\ f xfg]  .
9'ªu\ f Pp6f dfemLsf]hfndf nfUof] . hfndf
Ejfª k¥of]  . Eofu'tf] eg] kf]v/Llt/ xfdkmfNof]  . jgdf hgsn]
Eofs'/e]6g] g\ . pgn]k;ndf cfP/EofG6f lsg] . EofG6f s'lxPsf]
/x5]  . EofG6f af6f]df EofTt v:of] .
35
^= dflysf]…Eofs'/x}g EofG6fÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v
 M
s_ hgs Eofs'/vf]Hg stf nfu] <
pTt/M
v_ af6f]df s]lyof] <
pTt/M
u_ hfndf s;/L Ejfª k¥of] <
pTt/M
3_ hgsn]lsg k;ndf cfP/EofG6f lsg] <
pTt/M
ª_ EofG6f af6f]df s;/L v:of]  <
pTt/M
&= …Eofs'/x}g EofG6fÚsyfsf]d'Vo 36gf n]v
 M

*= vfnL afs;df Ps zAb e//b'O{ jfSo n]v


 M
s= df}/L
v= dx

36 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !!( M cfpm km]l/ u/f}“ ldlt M ================================

!= tnsf cfwf j0f{nfO{ cfwf j0f{ ePsf zAb;Fu hf]8f ldnfpm M



k'ik i Eofu'tf]
ehg J eJo
sf]if
@= zAb k9 M
E jlsn
Jof; k'ik sfJo ;Eo lzio Eofu'tf]
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
k'ik hldg / kfgL b'jd}f a:g] Ps hLj
Eofu'tf] sljtf
sfJo km'n
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo k'/f u/M
s_ k'ik M =============================================================================
v_ Eofu'tf] M ========================================================================
u_ sfJo M ===========================================================================
%= syf k9 M
k"hfsf]3/df k"hf
c;f] hsf]dlxgf lyof] . k'ikfsf 3/ df eJo
k"hf lyof] . glhs}v]t lyof] . v]tdf Eofu'tf
s/fPsf] ;'lgGYof] . ljlzi6 dflg;x¿ pkl: yt
ePsf lyP . kfn e'mG8\ofP/ /flvPsf] lyof] .
crfgs dflyaf6 Pp6f r/f]EofTt v:of]  . clzi6 dflg;n]To;nfO{
u'n]nL xfg]sf]lyof] . Ps hgf ;Eo h:tf b]lvg]dflg; cfOk'u ] .
pgn]lzi6 efiffdf clzi6 dflg;nfO{ ufnL u/]  . r/fnfO{ eljiodf
37
s]xL gug]{eGb}clzi6 dflg; uof] . Jof;sf]syf atfP/ k"hf ;'?
eof] . k"hfsf]cGTodf sfJo kf7 klg eof] . k'ikfn]NofPsf]k'ikn]
k'hf ;DkGg eof] . k'ikf c;fWo}v';L eO{ .
^= …kh" fsf]3/df k"hfÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v  M
s_ k'ikfsf 3/df s]lyof] <
pTt/ M
v_ r/fnfO{ s;n] u'n]nL xfg]sf] lyof]  <
pTt/ M
u_ ;Eo dflg;n]s;/L ufnL u/] <
pTt/ M
3_ k'ikf lsg v';L eO{ <
pTt/ M
ª_ 3/df k"hf x'Fbf ltdL s]u5f}{ <
pTt/ M
&= …k"hfsf]3/df k"hfÚsyfdf ltdLnfO{ dg k/]sf]s'/f n]v M


*= vfnL afs;df Ps zAb e//ltg jfSo n]v M
s= ljlzi6
v= kfx'gf

38 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !@) M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= cfwf 3\ - £ _ j0f{ n]v M

3 £
@= zAb k9 M
lj£g £ofª l3p £ofDkf] £jfKk
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
lj£g nfdfx¿sf] dlGb/
£ofª bxL dy]/ lgsflng] j:t'
l3p afwf
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ lj£g M =============================================================================
v_ £ofª M ============================================================================
u_ l3p M ==============================================================================
%= syf k9 M
£ofªdf la/fnf]
/;j' fsf]Pp6f £ofªdf £ofla|ª a:y ] . £ofªdf
7'nf]£ofDkf]lyof] . Ps lbg Pp6f la/fnf]
£ofªdf cfof] . pm £ofDkf] sf] glhs uof] .
£ofDkf]leqaf6 ld7f] af:gf cfof]  . pm;n]
£ofDkf]df £jfKk 6fpsf]l5/fof] . £ofDkf] leq p;nfO{ ;f; km]g{ ufx|f]
eof]  . p;sf] s07af6 £of/£of/ cfjfh cfof]  . la/fnf] ;f/} 8/fof]  .
£ofla|ªn]£ofDkf]sf]d'vdf l3p bn] . lrNnf]ePkl5 la/fnf]n] 6fpsf]
lgsfNg ;Sof]  . la/fnf] £ofDkf] 5f8]/ s'nn] d 7f]Sof]  .
39
^= dflysf] …£ofªdf la/fnf]Úsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v M
s_ £ofla|ª sxfF a:y] <
pTt/ M
v_ 7'nf]£ofDkf]sxfF lyof] <
pTt/ M
u_ Ps lbg £ofªdf s]cfof] <
pTt/ M
3_ la/fnf]nfO{ s]ug{ ufx|f] eof] <
pTt/ M
ª_ la/fnf]sf] s07af6 s:tf]cfjfh cfof] <
pTt/M
&= …£ofªdf la/fnf]Úsyfsf]d'Vo 36gf n]v  M


*= vfnL afs;df Ps zAb e//ltg jfSo n]v M
s= cfuf]

v= vfgf

40 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !@! M cfpm u/f“} ldlt M ================================

!= tnsf zAb k9 /÷ £ ÷ j0f{nfO{ - £ _ j0f{ ePsf zAb;Fu


hf]8f ldnfpm M
lj£g £of/£of/

3/
£ v/fof]

@= zAb k9 M
lj£g £ofDkf] £of/£of/ £ofaf £ofla|ª
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
£of/£of/ 7'nf] efF8f]
£ofDkf] afwf
lj£g ;f; km]g{ cK7]/f] x'Fbf cfpg] cfjfh
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ £of/£of/ M ======================================================================
v_ £ofDkf] M ==========================================================================
u_ lj£g M =============================================================================
%= syf k9 M
£ofaf a'9f
£ofaf a'9f psfnf] df uP . pgsf]k]6 7'nf]
lyof]  . s;}s;}n] pgsf]k]6nfO{ £ofDk]k]6 klg
eGy] . pgL l3p a9L vfGy] . £ofª hfFbf klg
pgnfO{ ufx|f] x'GYof] . pgL £of/£of/u/L ;f;
km]
y  {] . £ofla|ª £ofafsf ;fyL lyP . Ps lbg

£ofla|ªn] l3p gvfg] ;Nnfx lbP . £ofaf a'9fn] l3p vfg 5f8] .
pgsf]£ofDk]k]6 36\of] . pgsf lj£g afwf klg x6] . lj£g afwf
x6]kl5 pgn]£ofla|ªnfO{ wGojfb lbP . £ofaf a'9f lxhf]c
 fh :j:Yo
41
/km'lt{nf ePsf 5g\ . pgsf]dg klg xn'ªu\ f]ePsf]5 .
^= dflysf]…£ofaf a'9fÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v
 M
s_ psfnf]df sf]uP <
pTt/ M
v_ £ofaf a'9fsf]k]6 s;/L 7'nf]eof] <
pTt/ M
u_ £ofafn]lsg l3p vfg 5f8] <
pTt/ M
3_ £ofafn]lsg £ofla|ªnfO{ wGojfb lbP <
pTt/ M
ª_ ltdLnfO{ £ofla|ª a'9f s:tf] nfUof] <
pTt/ M
&= …£ofaf a'9fÚsyfsf]d'Vo 36gf n]v M


*= vfnL afs;df Ps zAb e//ltg jfSo n]v M
s= n'lDagL

v= a'b\w

42 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !@@ M cfpm u/f“} ldlt M ================================

!= cfwf em\ - ‰ _ j0f{ n]v M

em ‰
@= zAb k9 M
‰ofp ‰ofp/f] ‰ofª ‰ofn
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
‰ofp nx/f / ?vx¿sf] ;d"x
‰ofp/f] sf7, 9'ª\uf /kfgLleq pd|g]Ps hftsf]3fF;
‰ofª dlng cg'xf/sf]
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ ‰ofp M ============================================================================
v_ ‰ofp/f] M ========================================================================
‰ofª M ===========================================================================
u_
%= syf k9 M
h'/]nL / ar]/f
kfvfdf ;o jif{cl3sf];fnsf]‰ofª lyof]  .
‰ofªglhs} plxn]bl] vsf] ‰ofp k/]sf] 9'ª\uf]
lyof]  . 9'ª\ufd'lg h'/]nL ‰ofp/f] eP/ a;]sf]
lyof]  . h'/]nL lxhf]b]lv x/fPsf] ar]/f vf]lh/x]sf] lyof]  . ;Demgfn]
‰ofnaf6 ;a} s'/f x]l//x]sL lyO{  . p;n] xftdf lnPsf] ar]/fnfO{
‰ofndf /flvlbO{ . h'/]nL ar]/f b]v]/ v';L eof] .
43
^= dflysf] …h'/n] L /ar]/fÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v M
s_ kfvfdf slxn]sf] ;fnsf] ‰ofª lyof] <
pTt/ M
v_ glhs} slxn]b]lv ‰ofp k/]sf] 9'ª\uf] lyof]  <
pTt/ M
u_ 9'ª\ufd'lg h'/]nL s;/L a;]sf] lyof]  <
pTt/ M
3_ h'/]nLsf] ar]/f slxn]b]lv x/fPsf] lyof]  <
pTt/ M
ª_ s;n] ‰ofnaf6 ;a} s'/f x]l//x]sL lyO{  <
pTt/ M
&= …h'/]nL / ar]/fÚ syfsf] d'Vo 36gf n]v M


*= vfnL afs;df Ps zAb e//b'O{ jfSo n]v
 M

s= ‰ofª

v= afF;

44 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !@# M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= tnsf zAb k9 /÷‰÷ j0f{nfO{ - ‰ _ j0f{ ePsf zAb;Fu


hf]8f ldnfpm M
em/gf af‰g'

df‰g'
‰ dnd

@= zAb k9 M
df‰g' af‰g' ‰ofª ‰ofnvfgf
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
df‰g' snx ug{'
af‰g' nx/f / ?vx¿sf] ;d"x
‰ofª efF8f ;kmf ug'{
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ df‰g' M ============================================================================
v_ af‰g' M ============================================================================
u_ ‰ofª M ===========================================================================
%= syf k9 M
s}bL / k'ln;
‰ofnvfgfdf w]/} s}bL lyP  . :yfg gk'u/]  pgLx¿
sf]lRrP/ a;]sf lyP  . ‰ofnvfgfk5fl8 ;k|/] 
9fSb} 9fSb} ?vsf] ‰ofª cfPsf]lyof]  . To; ‰ofªdf a]ns' f r/fx¿ Ps}
:j/df s/fP/ a:y] . s}bLx¿ ‰ofpFls/L s/fPsf] ;'g/]  a:y ] . pgLx¿
laxfg a]ns' f ksfPsf efF8fx¿ df‰y] . k'ln; leq cfPkl5 ;a}s}bL
zfGt x'Gy] . s}bLx¿ cfkm"n] vfPsf yfn cfk"mn] g} df‰g] uy] { . s}bLx¿n]
af‰g] h'‰g]u/]sf lyPgg\ .
45
^= dflysf]…sb} L /k'ln;Úsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v M
s_ sxfF w]/} s}bL lyP  <
pTt/ M
v_ s}bLx¿ s;/L a;]sf lyP <
pTt/ M
u_ ¿vsf] ‰ofª sxfF ;k|]sf]lyof] <
pTt/ M
3_ r/fx¿ s;/L s/fpFy]  <
pTt/ M
ª_ s}bLx¿ s]s]sfd uy]{ <
pTt/ M
&= …sb} L /k'ln;Úsyfsf]d'Vo 36gf n]v M


*= vfnL afs;df Ps zAb e//ltg jfSo n]v M

s= sk8f

v= s}FrL
46 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !@$ M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= cfwf z\ - Z _ j0f{ n]v M

z Z
@= zAb k9 M
ljZj k|z:t ljZjf; Zjf; cZnLn
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
ljZj kTof/
k|z:t ;+;f/, k[YjL
ljZjf; w]/}
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ ljZj M ============================================================================
v_ k|z:t M ===========================================================================
u_ ljZjf; M =========================================================================
%= syf k9 M
1fgu'gsf s'/f
ljZjgfy ;/sIffdf k|j z] ug'e{ of]  .
;/n] nfdf]nfdf]Zjf; lng'eof] . / dz] /
ljgon]cZjTyfdf Clifsf]af/d] f s'/f u/] . clZjgL /cZn]iffn]kq
klqsfdf /xs] f] cZjsf] lrq x]l//xs] f lyP  . ;/n] s]xL 1fgu'gsf
;Gb]z ;'gfpg'eof]  . km]l/ nfdf]nfdf]Zjf; lng'eof]  . …cZnLn af]nL
slxNo}gaf]Ng" . u'?n]atfPsf s'/fdf ljZjf; ug" { . cZjsf]k5fl8
gbf}8g" . ljZjdf 7'nf]dflg; x'g / fd|/L k9\g 
" .Ú u'?n] eGg'eof] .
u'?sf s'/f ;'g/] ;a}ljb\ofyL{ /dfP . pgLx¿n]k|z:t 1fg klg kfP .
47
^= dflysf]…1fgu'gsf s'/fÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v M
s_ sIffdf sf] cfpg'eof] <
pTt/ M
v_ /d]z / ljgo s;sf] af/]df s'/f ub}{ lyP  <
pTt/ M
u_ clZjgL /cZn]iff kq klqsfdf s]sf]lrq x]b{}lyP <
pTt/ M
3_ u'?n]ljb\ofyL{x¿nfO{ s] s]s'/f eGg'eof] <
pTt/ M
ª_ ljb\ofyL{x¿ lsg /dfP <
pTt/ M
&= …1fgu'gsf s'/fÚsyfsf]d'Vo 36gf n]v M

*= vfnL afs;df Ps zAb e//b'O{ jfSo n]v


 M

s= cfsfz

v= lgnf]

48 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !@% M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= tnsf zAb k9 /÷ z\ ÷ j0f{nfO{ - Z _ j0f{ ePsf zAb;Fu


hf]8f ldnfpm M
ljZj b]z

;nud
Z cZj

@= zAb k9 M
ljZj cZj ljZjf; Zjf; clZjgL
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
ljZj ;f;
cZj ;+;f/
Zjf; 3f]8f
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ ljZj M ============================================================================
v_ cZj M ===========================================================================
u_ Zjf; M ============================================================================
%= syf k9 M
cfpm Pp6f syf k9
ljZjf;n] ljZjsf] af/d] f syf k9]  . pgn] nfdf] Zjf;
km]/ ] . ToxL a]nf cZn]iffn] cZjsf] syf ;'gfOg\  .
cZn]iffnfO{ clZjgL Clifsf]syf ;'gfpg dg nfUof]  .
pgn]syf ;'gfpg]ljrf/ul/g \ . ;a}n] Pp6f Pp6f syf ;'gfP . lzIfsn]
syfdf ePsf]Ps Ps s'/f atfpg nufpg'eof] . ljZjf;n]ljZjdf w]/}
b]zx¿ x'g ] s'/
f atfP . clZjgLn]dflg; tyf ;/ ;fdfg af]Sg cZjsf]
pkof]u x'g] s'/f atfOg\ . cZjTyfdf Clif lgs}1fgL ePsf]s'/f cZn]iffn]
elgg\ . ;a}sf]ljrf/;'g/] lzIfsn]pgLx¿nfO{ wGojfb lbg'eof] .
49
^= …cfpm Pp6f syf k9Úsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v M
s_ ljZjsf]syf s;n]k9] <
pTt/ M
v_ cZn]iffn]s]sf]syf ;'gfOg\ <
pTt/ M
u_ ;a}n] sIff sf]7fdf s];'gfP <
pTt/ M
3_ cZjnfO{ s'g s'g sfddf pkof]u ug{ ;lsG5 <
pTt/ M
ª_ ltdLn] ;'g]sf] s'g} cs}{ syfsf] zLif{s n]v .
pTt/ M
&= …cfpm Pp6f syf k9Úsyfsf]d'Vo 36gf n]v M


*= vfnL afs;df Ps zAb e//ltg jfSo n]v M
s= 3/
v= 5fgf]

50 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !@^ M cfpm ;a} u/f“} ldlt M ================================

!= tnsf cfwf j0f{nfO{ cfwf j0f{ ePsf zAb;Fu hf]8f ldnfpm M



lj£g £ 3dfOnf]
emdemd ‰ ‰ofª
ljZj
@= zAb k9 M
Z ;x/
la£g k|z:t ‰ofª £of/£of/ df‰g' ljZj
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
lj£g ;+;f/, k[YjL
‰ ofª afwf
ljZj emf8L
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ lj£g M ============================================================================
v_ ‰ ofª M ===========================================================================
u_ ljZj M ============================================================================
%= syf k9 M
lgefsf] sfd
‰ ofªglhs}lgefsf]3/5 . glhs}£ofª klg
5 . pgL laxfg p7\l5g\ /wf/ fdf hflG5g\ .
hlt;'s } lj£g cfP klg rf} /L
nfO{ jglt/
v]
bl\ 5g\ . rf}/Lsf]b'w /£o'l;t eft vflG5g\ . psfnf] df Zjf; a9]
klg ;lhn} ljb\ofno k'lU5g\ . lgef hª\unsf]‰ ofp ;f]xf]//]  k|z:t
;f]Tt/ tof/ kfl5{g \ . ‰ ofp/f] k//]  uPsf rf}/+ L ufO{ hª\undf
r/]/ uf]7lt/ cfPsf x'G5g\ . lgef ltgnfO{ uf]7df nu]/ afFwl\ 5g\ . lgef
51
sfddf h:t} k9fOdf klg ljZjf; /flV5g\ . lgef /ftL u[xsfo{ ;s]/
;'lT5g\ .
^= …lgefsf]sfdÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v M
s_ lgefsf]3/sxfF 5 <
pTt/ M
v_ lgef laxfg s]ul5{g \ <
pTt/ M
u_ ufO{ s] u/]/ uf]7df cfpF5g\ <
pTt/ M
3_ ltd|f]ljrf/df lgef s:tL s]6L x'g\ <
pTt/ M
ª_ lgefn]h:t} ltdLn]ug]{sfdx¿ s]s]x'g\ <
pTt/ M
&= …lgefsf] sfdÚ syfdf ltdLnfO{ dg k/]sf] s'/f n]v M


*= vfnL afs;df Ps zAb e//b'O{ jfSo n]v M

s= ‰ofª
v= afF;

52 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !@& M cfpm u/f“} ldlt M ================================

!= cfwf x\ - x\ _ j0f{ n]v


 M

x x\
@= zAb k9 M
x\jn] x\jfTt x\jfNn
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
x\jn] b'w kfgL cflb PSsfl; ;a}kf]lvg]u/L
x\jfTt ;d'b|df x'g] ;a}eGbf 7'nf]df5f]
x\jfNn Ps} k6sdf x'g] rfn
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ x\j]n M =============================================================================
v_ x\jfTt M ===========================================================================
u_ x\jfNn M ===========================================================================
%= syf k9 M
s5'jf efUof]
;d'b|df Pp6f x\j]n a: Yof] . pm
slxn]klg aflx/lg:sb}gYof] . pm
hlxn] klg kfgLdf :jfTt xfd kmfNYof]  . slxn]d'vaf6 x\jfNn x\jfNn
kfgL lgsfNYof] . Ps lbg s5'jf ;d'b| 5] p uof] . …
x\j]
n bfO
tkfO{+ Psk6s x\jfNn ug'{xf];\ tÚs5'jfn]g/d eP/eGof] .
x\j]nn]x\jfNn u¥of] . p;sf d'vaf6 x\jf/ x\jf/ xfjf lg:Sof] .
p;sf];f; klg x\jf:; ugfof] . s5'jf 8/n];d'b|af6 efUof] .
53
^= dflysf]…s5'jf efUof]Úsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v M
s_ ;d'b|df s] a:Yof]  <
pTt/M
v_ x\jn] s;/L xfd kmfNYof] <
pTt/M
u_ s5'jfn] x\j]nnfO{ s;/L cfˆgf] s'/f eGof]  <
pTt/M
3_ s5'jf lsg efUof] <
pTt/M
ª_ jgdf af3 b]Vof}eg]ltdL s]u5f}{ <
pTt/M
&= …s5'jf efUof]Úsyfsf]d'Vo 36gf n]v  M

*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//b'O{ jfSo n]v M

s= gbL

v=

54 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !@* M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= tnsf zAb k9 /÷ x\ ÷ j0f{nfO{ - x\ _ j0f{ ePsf zAb;Fu


hf]8f ldnfpm M
c;x\o xnf]

if6\sf]0f
x\ x\jfNn

@= zAb k9 M
c;x\o x\jfNn x\jfTt x\jfFx\jfF
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
c;x\o 7'nf] :j/ u/L s's'/ e's]sf] cfjfh
x\jfNn ;xg g;lsg]
x\jfª x\jfª b'w kfgL cflb Ps}k6s kf]lvg]u/L
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ c;x\o M ==========================================================================
v_ x\jfNn M ==========================================================================
u_ x\jfª x\jfª M ==================================================================
%= syf k9 M
cfdfsf] lk/
/ftL s's/' x¿ x\jfª x\jfª s/fP . ;u'g
cfdfl;t rsn] 6 dfUb}lyO{ . cfdf p;nfO{
rsn]6 vfg'xG' g eGb} x'gx' G' Yof]  . Ps}l5gdf 3/df
x\jfTt} dflg;x¿ k;]  . To;dWo]sf] Pshgfsf]
d'v x\jf:; ugfof]  . To;kl5 p;n]x\jfNn 5fb\of]  . …/S;L vfPsf]xf]
ls Sof xf],Úcfdfn]eGg'eof] . Tof]dflg; x\jfNn x\jfNn 5flb/xs ] f]
lyof] . 3/x\jf; x\jf; ugfO/xs ] f]lyof] . cfdfnfO{ of]s'/f c;x\o
eof] . ;u'gn] klg rsn]6 dfUg 5f8L .
55
^= dflysf] …cfdfsf] lk/Ú syf km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ s's'/ s;/L s/fP <
pTt/M
v_ cfdfn];u'gnfO{ s]eGg'eof] <
pTt/M
u_ 3/df dflg;x¿ s;/L k;] <
pTt/M
3_ cfdfnfO{ lsg c;x\o eof] <
pTt/M
ª_ w]/} /S;L vfFbf dflg;n] s;/L 5fb\5 <
pTt/M
&= …cfdfsf] lk/Ú syfsf] d'Vo 36gf n]v M

*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//b'O{ jfSo n]v M

s= afbn

v=
56 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !@( M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= cfwf /\- ¥ _ j0f{ n]v M

/ ¥
@= zAb k9 M
¥ofn 6¥of] e¥ofª ¥ofOF¥ofOF ¥ofs h¥ofsh'?s
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
¥ofn vfkf gePsf]v'nf b/fh
e¥ofª d'vdf x'g] n];fOnf] y's
¥ofs dfly pSng agfOPsf]v'8\lsnf]
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ ¥ofn M ============================================================================
v_ e¥ofª M ==========================================================================
u_ ¥ofs M ============================================================================
%= syf k9 M
l5d]sLsf] rnfvL
…oxL 3/df k;f}ÚF  eGb} rf]/x¿ e¥ofª
pSn]  . tfNrfdf ttfPsf] kmnfdn] ¥jfDd /fk]  ] . s¥ofSs kfb}{ ltgn]
9f]sf vf]n ] . leqsf] ¥ofs klg kmf]/ ] . ¥ofª¥ofª kfb}{ ltgn] afs;
sf6] . l5d]sLn]¥ofª¥ofªsf]cfjfh ;'g ] . pgLx¿ h¥ofsh'?s p7] .
pgLx¿n] ;¥ofs;'?s ub}{ rf]/x¿nfO{ 3]/ ] . em¥ofkem'¿k kf//]  rf]/nfO{
;dft]  . l5d]sLsf] o; sfo{nfO{ ;a}n] ;¥xfgf u/ ] . ef]lnkN6 3/wgL
cfP . pgLx¿n]klg l5d]s LnfO{ dg}bl] v ;¥xfgf u/ ] .
57
^= dflysf] …l5d]sLsf] rnfvLÚ syf km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ rf]/x¿n] s] eg]/ e¥ofª pSn]  <
pTt/M
v_ rf]/x¿n] afs; s;/L sf6]  <
pTt/M
u_ rf]/x¿nfO{ s;n] 3]/]  <
pTt/M
3_ l5d]sLsf] ;¥xfgf lsg ul/of]  <
pTt/M
ª_ rf]/cfPsf]yfxf kfP ltdL s]u5f}{ <
pTt/M
&= …l5d]sLsf] rnfvLÚ syfsf] d'Vo 36gf n]v M

*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//b'O{ jfSo n]v M


s= lxdfn
v=

58 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !#) M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= tnsf zAb k9 /÷ ¥ ÷ j0f{nfO{ - ¥ _ j0f{ ePsf zAb;Fu


hf]8f ldnfpm M
e¥ofª /ldtf

kxf8
¥ ;¥ofs;'?s

@= zAb k9 M
s¥ofSs e¥ofª ¥ofn ;¥ofs;'?s s¥ofDd
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
¥ofn Ps}k6s 6f]Sg] u/L
s¥ofDd d'vdf x'g] n];fOnf] y's
;¥ofs;'?s ;fgf] cfjfh
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ ¥ofn M ============================================================================
v_ s¥ofDd M =========================================================================
u_ ;¥ofs;'?s M ===================================================================
%= syf k9 M
;kgfsf] ld7f] efG;f
;kgf la:tf/}e¥ofª plSng\  . s¥ofSs 9f]s f
vf]
n]
/efG;fdf uOg\ . efG;fsf]ld7f ld7f
vfg]s'/f b]v]/ ¥ofn sfl9g\  . ;¥ofs;'?s
ub}
{ sf]7fdf uOg\ . n'uf km]g{ ¥ofs glhs
uOg\ . ToxL a] nf km¥ofskm'?s ub}
{ cfdf cfpg'eof] . 3/
sf
;a}hgf em¥ofkem'¿k efG;fdf e]n f eP . ¥ofn sf9\b}ld7f s'/f
vfP . ;kgfn]s¥ofDd v';f{gL 6f]lsg\ . v';f{gLn] pgsf]d'v
lk/f] kf¥of] . To;kl5 ;kgfn] /;a/L vfOg\ .
59
^= dflysf]…;kgfsf]ld7f]efG;fÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v M
s_ e¥ofª pSng]sf]lyOg\ <
pTt/M
v_ ;kgf s;/L efG;fdf uOg\ <
pTt/M
u_ 3/sf ;a}hgf sxfF e]nf eP <
pTt/M
3_ s]n] ;kgfsf]d'v lk/f] kf¥of] <
pTt/M
ª_ v';f{gL 6f]Sbf ltdLnfO{ s]x'G5 <
pTt/M
&= …;kgfsf]ld7f]efG;fÚsyfsf]d'Vo 36gf n]v M


*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//b'O{ jfSo n]v M
s= OF6f
v=

60 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !#! M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= cfwf /\- { _ j0f{ n]v M

/ {
@= zAb k9 M
;k{ kj{ ;a{t avf{ ltvf{
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
;k{ u'lnof] emf]n s'/f
kj{ 3;|]/ lxF8\g] nfdf]ls/f]
;a{t rf8
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ ;k{ M ===============================================================================
v_ kj{ M ===============================================================================
u_ ;a{t M =============================================================================
%= syf k9 M
gbL lsgf/df ;k{
wd{/fhsf] 3/ gbL lsgf/df 5  .
avf{df gbLdf af9L cfpF5 . Ps lbg
wd{/fh gbL lsgf/ df lyP . Pp6f
;k{ glhs}cfof] . pgL 8/ fP . …
;k{ Û ;k{ ÛÚegL wd{/ fh
s/fP . pgL bu'b}{ 3/cfP . 3/ df kj{sf]tof/L lyof] . ;k{
cfPsf]s'/f wd{/fhn];a}nfO{ atfP . ;a}n] ;a{t lkP .
61
^= dflysf]…gbL lsgf/df ;k{Úsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v
 M
s_ wd{/fhsf]3/sxfF 5 <
pTt/M
v_ gbLdf af9L slxn] cfpF5 <
pTt/M
u_ ;k{ sxfF lyof] <
pTt/M
3_ wd{/fh s;/L s/fP <
pTt/M
ª_ ;k{ b]Vof}eg]ltdL s]u5f}{ <
pTt/M
&= …gbL lsgf/df ;k{Úsyfsf]d'Vo 36gf n]v M


*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//b'O{ jfSo n]v M

s= v]tLkftL
v=

62 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !#@ M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= tnsf zAb k9 /÷ { ÷ j0f{nfO{ - { _ j0f{ ePsf zAb;Fu


hf]8f ldnfpm M
dfu{ /x/


ddtf { sd{
@= zAb k9 M
dfu{ sd{ ;d{ wd{ kd{ ev{/
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
dfu{ sfd
sd{ nfh
;d{ af6f]
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ dfu{ M ==============================================================================
v_ sd{ M ==============================================================================
u_ ;d{ M ===============================================================================
%= syf k9 M
dfu{df rd{ k;n
zdf{hLsf]3/wd{ dfu{df kYof]{ . dfu{sf]
k]
6Ldf ;;fgf k;n lyP . Pp6f k;n
sdf{sf]lyof] . sdf{ rd{sf]sfd uy] { .
pgnfO{ sfd ug{ s'g};d{ nfUb}gYof]  . pgL
sd{ g}wd{ xf]eGy] . of]dd{nfO{ pgn]slxNo}la;]
{gg\ . pgL
kd{df sfd ug{ klg lg:sGy] .
63
^= dflysf]…dfu{df rd{ k;nÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v M
s_ zdf{hLsf]3/sxfF kYof]{ <
pTt/M
v_ dfu{sf]k]6Ldf s]lyP <
pTt/M
u_ rd{sf]k;n s;sf]lyof] <
pTt/M
3_ sdf{ s]eGy] <
pTt/M
ª_ ltd|L cfdf s]ug'{x'G5 <
pTt/M
&= …dfu{df rd{ k;nÚsyfsf]d'Vo 36gf n]v M

*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//b'O{ jfSo n]v M

s= kxf8

v=
64 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !## M cfpm ;a} u/f}“ ldlt M ================================

!= tnsf cfwf j0f{nfO{ cfwf j0f{ ePsf zAb;Fu hf]8f ldnfpm M



e¥ofª x\ ;k{
/dhfg ¥ xl/of]

/x/
@= zAb k9 M
{ x\j]n
x\j]n e¥ofª kj{t c;x\o ;k{ ¥ofs
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
x\jn] b/fh
¥ofs kxf8
kj{t ;a}eGbf 7'nf] df5f]
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ x\jn] M =============================================================================
v_ ¥ofs M ============================================================================
u_ kj{t M =============================================================================
%= syf k9 M
df3Lsf] ;a{t
hª\undf Pp6f ;k{ a:Yof] . ToxL dfu{ eP/
dflg;x¿ cfjt hfjt uy] {. df3L kj{df ;j{t
lnP/O;' rf}w/L ToxL af6f]cufl8 uP . af6f]df x\jfTt ;j{t kf]lvof]  .
;k{ aflx/ lg:s/]  x]g{ yfNof]  . ;k{ v]tsf] em\ofª h:tf] :yfgaf6 dfly
pSNof]  . O;'n] eg] …wGg cfh sfn 6¥of]  .Ú 3/ k'u/]  pgn] 5f]/fnfO{
;a{t lbP . 5f] /fn]x\jfNn 5fb\of] . …vfnL k] 6df ;a{t lbPkl5 o: t}
65
x'G5,Ú>LdtLn]elgg\ . >LdtLsf]s'/f ;'g/] O;'nfO{ ;d{ nfUof] . pgn]
eg]…;a{t b]Vgf;fy ¥ofn r'lxxfNof] . d}n] s]ug]{t a'9L .Ú
^= …df3Lsf];a{tÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v M
s_ hª\undf s] a:Yof]  <
pTt/M
v_ O;' sxfFaf6 hfFb}lyP <
pTt/M
u_ O;'nfO{ lsg zd{ nfUof] <
pTt/M
3_ df3];ª\qmflGt jf ;fpg];ª\qmflGtdf ltdL s]u5f}F <
pTt/M
ª_ vfg]s'/fdf ljrf/gk'¥ofpFbf s]x'G5 <
pTt/M
&= …df3Lsf] ;a{tÚ syfdf ltdLnfO{ dg k/]sf] s'/f n]v M

*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//b'O{ jfSo n]v M


s= ;a{t
v=

66 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !#$ M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= cfwf /\- | _ j0f{ n]v M

/ |
@= zAb k9 M
afv|f] lj|ms]6 la|s6] k|f0f k|;fb
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
afv|f] Aof6 / anaf6 v]lng] Ps k|sf/sf] v]n
lj|ms]6 sf]Onf
la|s]6 3/kfn'jf Ps hgfj/
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ afv|f] M ============================================================================
v_ lj|ms]6 M ==========================================================================
u_ la|s]6 M ===========================================================================
%= syf k9 M
afv|f uf]7fnf]
k|sfz k|;fO{+sf]3/ df afv|f 5g\ .
k|sfz afv|f r/ fpg hfG5g\ . pgn]
w]/} ;fyL e]6\5g\  . ;fyL ;fyL ldn]/
lj|ms]6 v]N5g\  . hf8f] eof] eg] pgLx¿ la|s]6 afn]/ tfK5g\  .
afv|f uf]7fnf]hfg k|sfznfO{ /dfOnf]nfU5 . pgL labfsf]lbgdf
dfq afv|f r/fpg hfG5g\  . c¿ lbg af afv|f r/fpg hfg'x'G5 .
67
^= dflysf] …afv|f uf]7fnf]Ú syf km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ s;sf]3/df afv|f 5g\ <
pTt/M
v_ k|sfzn] sxfF w]/} ;fyL e]6\5g\  <
pTt/M
u_ ;fyL;fyL ldn]/s]v]N5g\ <
pTt/M
3_ hf8f]df pgLx¿ s]u5{g\ <
pTt/M
ª_ k|sfz slxn]afv|f uf]7fnf]hfG5g\ <
pTt/M
&= …afv|f uf]7fnf]Ú syfsf] d'Vo 36gf n]v M

*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//b'O{ jfSo n]v M


s= sdL{
v=

68 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !#% M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= tnsf zAb k9 /÷ | ÷ j0f{nfO{ - | _ j0f{ ePsf zAb;Fu


hf]8f ldnfpm M
k|sfz /y

o1
| e|d0f

@= zAb k9 M
k|sfz k|;fb e|d0f sfFj|mf] rfd|f]
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
k|;fb pHofnf]
k|sfz 3'Dg] sfd
e|d0f g}jb], b]jtfnfO{ r9fPsf] vfg]s'/f
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ k|;fb M ============================================================================
v_ k|sfz M ===========================================================================
u_ e|d0f M ===========================================================================
%= syf k9 M
u'Daf e|d0f
/fhg, /ldnf / k|df]b z'jm| af/ e|d0fdf
uP . e|d0f u'Dafsf]lyof] . u'Daf jgdfly
lyof]  . pgLx¿ lgs}a/]  psfnf] r9]/ u'Dafdf
k'u ] . u'Daf lgs}/dfOnf]lyof]  . u'Dafdf pHofnf]k|sfz lyof]  . u'Dafaf6
Po/kf]6{ / v]t klg b]lvGYof]  . u'Dafdf pgLx¿ lgs}a/]  a;]  . vfhf
/k|;fb klg vfP . vfhfdf / f
6] L lyof] . /
f6
] L lgs}rfd|f
] eP5 .
a|fs] fpnLsf] t/sf/L ld7f] /x]5 . ;a}n] ldn]/ vfhf vfP / 3/ kms]{ .

69
^= dflysf]…u'Daf e|d0fÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v M
s_ z'j|maf/sf]sf]e|d0f uP <
pTt/M
v_ u'Daf sxfF lyof] <
pTt/M
u_ /fhg, /ldnf /k|df]b s;/L u'Dafdf k'u] <
pTt/M
3_ u'Dafaf6 s] s] b]lvGYof]  <
pTt/M
ª_ u'Dafdf pgLx¿n]s]s]vfP <
pTt/M
&= …u'Daf e|d0fÚsyfsf]d'Vo 36gf n]v M


*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//b'O{ jfSo n]v M
s= k'mn
v=

70 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !#^ M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= cfwf /\- « _ j0f{ n]v M

/ «
@= zAb k9 M
6«s 8«d /fi6« ˆofS6«L 6«]g
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
6«s b]z
8«d ;fdfg cf];fg]{ 7'nf] uf8L
/fi6« t]n /flvg] l6gsf] 7'nf] efF8f]
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ 6«s M ===============================================================================
v_ 8«d M ===============================================================================
u_ /fi6« M =============================================================================
%= syf k9 M
z}nhfn] af6f] sfl6g\
z}nhf d"n ;8sdf lgl: sg\ . ;8sdf
pgn]6«s /6«ofS6/b]lvg\ . pgnfO{
af6f]sf6\g 8/nfUof] . Psk6s pgL
ef/t uPsL lyOg\ . ef/tdf pgn]6«]g
klg b]lvg\ . ˆofS6«Ldf uP/pgn]sfuh sf/vfgf x]l/g\ . sfuh
sf/ vfgfdf 8«dx¿ / flvPsf lyP . pgn]cfˆgf]/ fi6« ;lDemg\ .
…cfˆgf] /fi6« aGg /fd|f] sfd ug'{k5{,Ú pgn] ;/n] eg]sf] ;lDemg\  .
71
af6f]df 6«s /6«ofS6/cfpg 5f8] . pgn]af6f]sfl6g\ .
^= …zn} hfn] af6f] sfl6g\Ú syf km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ ;8sdf sf] lg:Sof]  <
pTt/M
v_ z}nhf Psk6s sxfF uPsL lyOg\ <
pTt/M
u_ ;/n] z}nhfnfO{ s] eGg'ePsf] lyof]  <
pTt/M
3_ sf/vfgfdf s] /flvPsf lyP <
pTt/M
ª_ z}nhfn] s;/L af6f] sfl6g\  <
pTt/M
&= …z}nhfn] af6f] sfl6g\Ú syfsf] d'Vo 36gf n]v M


*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//b'O{ jfSo n]v M
s= ;8s
v=
72 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !#& M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= tnsf zAb k9 /÷ « ÷ j0f{nfO{ - « _ j0f{ ePsf zAb;Fu


hf]8f ldnfpm M
Aof6«L /d]z
«

lrh 8«fOe/
@= zAb k9 M
Aof6«L 6«ofS6/ 8«fOe/ 8«]; ˆofS6«L
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
Aof6«L oftfoftsf]Ps ;fwg
6«ofS6/ rfns
8«fOe/ /]l8of] cflb rNg] d;nf ljz]if
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ Aof6«L M ===========================================================================
v_ 6«ofS6/ M =======================================================================
u_ 8«fOe/ M =========================================================================
%= syf k9 M
pb\wjsf] v';L
/fd|f] 8«;] nufP/ pb\wj ;x/ nfu]  . pgL ;x/sf]
/fli6«o k|fylds ljb\ofnodf k9\5g\ . ljb\ofnodf
aTtL lyPg . Aof6«L /fv]/sIff pHofnf]agfOPsf]
lyof]  . ljb\ofnodf ;/n] k':ts dufpg'ePsf] lyof]  .
6«s / 6«ofS6/df k':ts cfof]  . 8«fOe/n] uf8L /f]s] / k':ts emf/]  .
k':
ts ˆofS6«Laf6 l;w}NofOPsf]lyof] . pb\wjn]klg k':ts kfP .
…pb\wj ltdL t aflx/L 8«;] df cfP5f},Ú ;/n] eGg'eof]  . …;/ d ef]lnb]lv
ljb\ofno 8«]; df cfpg] u5'{Úpb\wjn]eg]  . k':ts kfP/ pgL v';L eP .
73
^= dflysf]…pb\wjsf]v';LÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v
 M
s_ sf];x/uP <
pTt/M
v_ pb\wj sxfF k9\5g\ <
pTt/M
u_ 8«fOe/n] s] u/]  <
pTt/M
3_ pb\wj lsg v';L eP <
pTt/M
ª_ ltdL klg 8«]; nufP/ ljb\ofno hfG5f} <
pTt/M
&= …pb\wjsf]v';LÚsyfsf]d'Vo 36gf n]v
 M


*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//b'O{ jfSo n]v M
s= /]l8of]
v=

74 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !#* M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= Csf] dfqf /- [ _ j0f{ n]v M

C [
@= zAb k9 M
s[kof d[u j[if k|s[lt j[li6
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
s[kof ;fF9]
d[u s[kf u/]/
j[if xl/0f
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ s[kof M ============================================================================
v_ d[u M ===============================================================================
u_ j[if M ===============================================================================
%= syf k9 M
d[u /j[if
k[YjL x/fe/f lyof]  . k|s[lt klg ;'Gb/lyof]  .
Pp6f d[u hª\unsf] t[0fdf rb}{ lyof] .
hª\undf crfgs j[if cfOk'Uof] . d[u /
j[ifdf emu8f k¥of]  . …s[kof of] d]/f] rg]{ :yfg xf],Ú d[un] eGof]  .
…xf]Og of] t d]/f] :yfg xf],Ú j[ifn] eGof]  . crfgs hª\undf kfgLsf]
j[li6 eof] . cfsfz w'Dd ePsfn]b[li6 klg aGb eof] . To;kl5
d[u /j[if ldn]/cf]8 f/df uP . pgLx¿sf]emu8f klg aGb eof]  .

75
^= …du[ /j[ifÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v
 M
s_ k|s[lt s:tf] lyof]  <
pTt/M
v_ hª\undf s] rb}{ lyof] <
pTt/M
u_ hª\undf ss;sf] emu8f eof] <
pTt/M
3_ hª\undf kfgLsf] s] eof] <
pTt/M
ª_ ;fyLx¿n]emu8f u/]eg]ltdL s]u5f}{ <
pTt/M
&= …d[u /j[ifÚsyfsf]d'Vo 36gf n]v M


*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//b'O{ jfSo n]v M
s= r/f
v=

76 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !#( M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= tnsf zAb k9 /÷ [ ÷ dfqfnfO{ - [ _ dfqf ePsf zAb;Fu


hf]8f ldnfpm M
k[YjL b[li6
[

/Iff kIf
@= zAb k9 M
k[YjL b[li6 u[x s[kof s[i0ff
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
k[YjL x]/fO
b[li6 3/
u[x w/tL
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ k[YjL M ============================================================================
v_ b[li6 M =============================================================================
u_ u[x M ================================================================================
%= syf k9 M
k[YjLsf] syf
s[i0ff aflx/lyOg\  . sIffdf u'?cfdf
cfpg'eof]  . …s[kof, d leq k:g ;S5',Ús[i0ffn]
elgg\  . …cfpm s[i0ff,Ú u'?cfdfn] eGg'eof]  .
…k[YjLsf] af/]df ltdLx¿nfO{ s] yfxf 5  <Ú
u'?cfdfn];f]Wg'eof] . … k[YjL xfdL a: g]7fpF xf]
,Úb[li6n]elgg\ .
…xfdL k[YjLdf a:5f}F . k[YjL xfd|f] u[x xf] . hª\unsf d[u oxLF 5g\  . j[if,
ufO{, afv|f klg oxL a:5g\ . xfdL a:g]3/nfO{ u[x elgG5Ú, u'?cfdfn]
eGg'eof] . u'?cfdfsf]s'/f s[i0ffnfO{ dg k¥of] . pgn]k[YjLsf af/]df
w/}s'/f yfxf kfOg\ .
77
^= dflysf]…kY[ jLsf]syfÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v M
s_ sIffdf sf]cfpg'eof] <
pTt/M
v_ b[li6n]s]elgg\ <
pTt/M
u_ d[u sxfF a:5g\ <
pTt/M
3_ xfdL a:g] 3/nfO{ s] elgG5 <
pTt/M
ª_ s[i0ffn]k[YjLsf af/]df slt s'/f yfxf kfOg\ <
pTt/M
&= …k[YjLsf]syfÚsyfsf]d'Vo 36gf n]v M


*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//b'O{ jfSo n]v M
s= /ª
v=
78 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !$) M cfpm u/f“} ldlt M ================================

!= tnsf cfwf j0f{nfO{ cfwf j0f{ ePsf zAb;Fu hf]8f ldnfpm M



6«s | d[u
/ldtf « /u

/5fg [ afv|f]
@= zAb k9 M
afv|f] 6«s d[u lj|ms]6 j[if Aof6«L
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
6«s Ps 3/kfn'jf hgfj/
j[if ;fdfg cf];fg]{7'nf] uf8L
afv|f] ;fF9]
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpmM
s_ 6«s M ==============================================================================
v_ j[if M ===============================================================================
u_ afv|f] M ============================================================================
%= syf k9 M
8/
d[u /afv|f Ps}:yfgdf rb} { lyP . glhs}
Pp6f j[if lyof]  . crfgs /ft k¥of]  . aTtLsf]
k|sfz 5b} { To; :yfgdf Pp6f 6«s cfof] .
6«sdf t] nsf 8«dx¿ lyP . afv|f /d[u 8/ n]bf}8] . glhs}
lj|ms]]6 v]Ng]d}bfg lyof] . pgLx¿ hª\un e|d0f ug]{;'/df lyP .
Ps l5g kl5 j[if klg s'b\b}ToxfF cfOk'Uof]  . …s[kof dnfO{ klg ;Fu}
79
nfg'xf];\ ;fyLx¿Úp;n]eGof] . d[u /afv|fn]j[ifnfO{ klg nu] .
/ftel/sf]e|d0fkl5 pgLx¿ cfkm\g} :yfgdf kms]{ .
^= dflysf] …8/Ú syf km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ syfdf sf]sf]5g\ <
pTt/M
v_ afv|f]/d[u sxfF 3'Dg];'/df lyP <
pTt/M
u_ d[u /afv|f] lsg bf}8] <
pTt/M
3_ 6«sdf s] lyP <
pTt/M
ª_ ;x/sf]af6f]ltdL s;/L kf/u5f} <
pTt/M
&= …8/Ú syfdf ltdLnfO{ dg k/]sf] s'/f n]v M


*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//b'O{ jfSo n]v M
s= 6«s
v=

80 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !$! M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= rGb|laGb' - F _ n]v M
F

@= zAb k9 M
3fF; afF; afFb/
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
3fF; cfFVnf x'g] cUnf] jg:klt
afF; dflg;sf] emF} cg'xf/ ePsf] ?vdf /xg] k|f0fL
afFb/ hldgdf knfpg] ;fgf ;fgf emf/
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ 3fF; M ============================================================================
v_ afF; M =============================================================================
u_ afFb/ M ===========================================================================
%= syf k9 M
jgdf afFb/
;'hg zlgaf/jglt/ uP . jgdf afF;3f/ L klg
lyof] . 7'nf 7'nf ?vx¿ klg lyP . ?vdf afFb/
v]ln/xs
] f lyP  . jg /dfOnf] lyof]  . r/f lr/la/
s/fO/xs ] f lyP  . 3fdsf] dw'/ ls/0f jgdf l5/]sf] lyof]  . jgdf
zLtn lyof]  . l;/l;/ xfjf rln/xs ] f] lyof]  . ;'hg lbge/ jgdf
/dfP . kmnkm'n l6k]/vfP . pgL ;fFemlt/ 3/cfP .
81
^= …jgdf afFb/Ú syf km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ ;'hg slxn]jglt/ uP <
pTt/ M ==========================================================================================================================================
v_ afF;3f/L sxfF lyof] <
pTt/ M ==========================================================================================================================================
u_ afFb/sxfF v]ln/x]sf lyP <
pTt/ M ==========================================================================================================================================

u_ jgdf s]sf] ls/0f l5/]sf] lyof] <
pTt/ M ==========================================================================================================================================
ª_ ltdLn] jg b]v]sf 5f} <
pTt/ M ==========================================================================================================================================
&= …jgdf afFb/Ú syf cfˆg} efiffdf n]v M

================================================================================================================================================================

================================================================================================================================================================

================================================================================================================================================================

================================================================================================================================================================

================================================================================================================================================================

*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//b'O{ jfSo n]v


 M
s= ;"rLsf/
v=
=
82
lbg !$@ M cfpm ;a} u/f}“ ldlt M ================================

!= tnsf zAb k9 /÷ F ÷ j0f{nfO{ - F _ j0f{ ePsf zAb;Fu


hf]8f ldnfpm M
xfFuf afFb/

dflg;
F cfFk

@= zAb k9 M
cfFk xfFuf au}Frf afFb/ 5fFuf
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
xfFuf leq sf]of x'g]Pp6f ld7f] kmn
au}Frf ?vsf] efu
cfFk km'naf/L
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ xfFuf M =============================================================================
v_ au}Frf M ===========================================================================
u_ cfFk M =============================================================================
%= syf k9 M
/fx'nsf] au}Frf
/fx'nsf] 3/glhs} au}Frf 5  . au}Frfdf
cfFksf] af]6 5 . cfFk vfg jgaf6 afFb/
cfpF5 . / fx'n afFb/eufpF5 . au}Frfkfl/
5fFuf] 5 . 5fFuf] w] /
} 6f9f kxf8df 5 .
/fx'n gofF gofF cfFksf la?jf klg nufpF5  .

83
^= dflysf] …/fx'nsf] au}rF fÚ syf km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ au}Frf sxfF 5 <
pTt/ M
v_ au}Frfdf s] 5 <
pTt/ M
u_ cfFk vfg s] cfpF5 <
pTt/ M
3_ /fx'n s]nfO{ eufpF5 <
pTt/ M
ª_ au}Frfkfl/ s] 5 <
pTt/ M
&= …/fx'nsf] au}FrfÚ syf cfkm\g} efiffdf n]v M

*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//b'O{ jfSo n]v M


s= 5ftf

v=
============================
lzIfssf] x:tfIf/
84
lbg !$# M cfpm ;a} u/f“} ldlt M ================================

!= lz/laGb' - _ n]v M
+

@= zAb k9 M
x+; j+zL ;+;f/ ;+od lx+;f
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
x+; ljZj
j+zL xfF;
;+;f/ afF;'/L
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ x+; M ===============================================================================
v_ j+zL M ==============================================================================
u_ ;+;f/ M ============================================================================
%= syf k9 M
;+odsf] ;+;f/
;+odsf]3/df x+; kflnPsf 5g\ .
x+;;Fu v] Nb};+od / dfpF5g\ . x+;
kf]v/Ldf kf}8G5g\  . ;+od kf]v/Lsf]
l8ndf a;]/j+zL ahfpF5g\  . j+zLsf]
w'gn]x+; v';L x'G5g\  . o;/L ;+od
/x+;sf];+;f/;'Gb/5 . ;+od lx+;f ub}{gg\ . pgL df+; klg
vfFbg} g\ . ;a}hgf ;+odsf]clx+;fsf]k|z+;f u5{g\ .
85
^= …;+odsf] ;+;f/Ú syf km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ x+; sxfF kflnPsf 5g\ <
pTt/M
v_ x+; sxfF kf}8L v]N5g\ <
pTt/M
u_ ;+od sxfF a;]/j+zL ahfpF5g\ <
pTt/M
3_ /fx'n au}+rfdf s] s] /f]K5 <
pTt/M
ª_ ;a}hgf s]s  f]k|z+;f u5{g\ <
pTt/M
&= …;+odsf] ;+;f/Ú syf cfˆg} efiffdf n]v M


*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//b'O{ jfSo n]v M
s= uLt
v=

86
lbg !$$ M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= tnsf zAb k9 /÷ + ÷ j0f{nfO{ - + _ j0f{ ePsf zAb;Fu


hf]8f ldnfpm M
c+z' dx

xnf]
+ l;+x

@= zAb k9 M
c+z' l;+x c+z
#= tnsf zAbnfO{ lbOPsf] l7s cy{;Fu hf]8f ldnfpm M
c+z ' df;' vfg] hª\unL 7'nf] hgfj/
l;+x efu
c+z cfF;'
$= tnsf zAb k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ c+z' M ==============================================================================
v_ l;+x M ==============================================================================
u_ c+z M ==============================================================================
%= syf k9 M
lrl8ofvfgfdf c+z'dfnf
c+z'dfnf /fhj+zL ;x/ df al: 5g\ . Ps lbg
pgL lrl8ofvfgf uOg\  . ToxfF l;+xnfO{ b]lvg\  .
l;+x kmnfdsf]af/leq y'lgPsf]lyof]  . l;+xnfO{
df+; vfgf lbOPsf]lyof] . l;+x cufl8 df+;sf]c+z lyof] . c¿
hgfj/nfO{ klg vfg]s'/fsf] c+z lbOPsf] lyof]  . vfg]s'/fsf] yf]/}
c+z lnP/y'lgg' kbf{ hgfj/a]v';L lyP . hgfj/sf]b'Mv b]v/] 
c+z'dfnfnfO{ g/dfOnf]nfUof] . pgn]cfF;' r'xfOg\ .
87
^= …lrl8ofvfgfdf c+zd' fnfÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v
 M
s_ c+z'dfnf /fhj+zL sxfF al:5g\ <
pTt/M
v_ l;+x sxfF y'lgPsf]lyof] <
pTt/M
u_ l;+x cufl8 s]lyof] <
pTt/M
3_ hgfj/lsg a]v';L lyP <
pTt/M
ª_ c+z'nfO{ lsg g/dfOnf]nfUof] <
pTt/M
&= …lrl8ofvfgfdf c+z'dfnfÚsyf cfk\mg}efiffdf n]v
 M

*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//b'O{ jfSo n]v M


s= ;u/dfyf
v=

88 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !$% M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M dnhn ;fukft ;dy/


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
dnhn ;fukft ;dy/


#= zAbnfO{ hf]8 M
dn hn ;fu kft ;d y/


$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M
s_ dnhn M ====================================================================
v_ ;fukft M ===================================================================
u_ ;dy/ M ====================================================================
v= tnsf zAbx¿ k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ dnhn M ===================================================================
v_ ;fukft M ===================================================================
u_ ;dy/ M ====================================================================
%= syf k9 M
ldlxgtsf] kmn
Pp6f ;dy/e"ld lyof]  . Pslbg ;'lgn ToxfF
k'u] . ;dy/e"lddf kfgL klg lyof] . kfgL
b]
v]/pgsf]dg ubub eof] . pgnfO{ ToxLF
a;L ;fukft nufpg]ljrf/cfof] . pgL hUuf wgL sxfF k'u ] . …d
o; ;dy/hUufdf afnL nufpF5',Úpgn] eg] . hUuf wgL v';L eP .
;'lgnn]hUufdf dnhn u/]  . pgn]6Gg ;fukft nufP . ;fukft nu]/
89
ahf/df laj|mL u/]  . pgn] w]/} k};f sdfP  . ;dy/ e"lddf dnhn
u/]/ ;fukft pAhfPsf] l5d]sn] b]v]  . l5d]sL klg ;fukft /fK] g
;dy/e"ld vf]Hg yfn] .
^= dflysf] …ldx]gtsf] kmnÚ syf km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ syfdf ldx]gtL dfG5]sf]gfd s]xf] <
pTt/M
v_ ;'lgnn]s;/L k};f sdfP <
pTt/M
u_ ;'lgnsf l5d]sLn] s] u/]  <
pTt/M
3_ ;'lgn lsg hUufwgLsxfF uP <
pTt/M
ª_ ltdL ;'lgnsf];fyL eP s]uYof}{ <
pTt/M
&= …ldx]gtsf] kmnÚ syf cfk\mg} efiffdf n]v M


*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//b'O{ jfSo n]v M
s= ?v
v=
90 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !$^ M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M dxf/fh dfdf3/ kmnkm'n


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
dxf/fh dfdf3/ kmnkm'n


#= zAbnfO{ hf]8 M
dxf /fh dfdf 3/ kmn km'n


$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M
s_ dxf/fh M ===================================================================
v_ dfdf3/ M ===================================================================
u_ kmnkm'n M ===================================================================
v= tnsf zAbx¿ k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ dxf/fh M ==================================================================
v_ dfdf3/ M ==================================================================
u_ kmnkm'n M ===================================================================
%= syf k9 M
hf8f]sf] cf}ifwL
dxf/fhnfO{ hf8f]eP5  . pgn]dGqLnfO{ af]n fP  .
hf8f] sd ug{sf nflu s] cf}ifwL vfg'k5{ < /fhfn]
;f]w]. …kmnkm'n vfg'k5{ dxf/ fhÚ dGqLn] eg] .
/fhfn]kmnkm'n vfP . kmnkm'n vfPkl5 /fhfnfO{
emg\ hf8f] eof]  . /fhf l/;fP/ 5f]/fnfO{ af]nfP  . 5f]/f] cl3 g}
dfdf3/ uP5  . /fgLn] of] b[Zo b]lvg\  . l/;fPsf dxf/fhnfO{ pgn]
91
;DemfOg\ . xh'/n] dGqLsf]76\6f ga'em\g' ePsf]xf] . Tof];'g]/pgL
em;ª\u eP  . dGqL rflxF dhfn]xfF;]  . 5f]/ f]klg dfdf3/af6 kmSof]{  .
^= dflysf] …hf8f]sf] cf}ifwLÚ syf km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ /fhfn] s;nfO{ af]nfP  <
pTt/M
v_ dGqLn]lsg dxf/fhnfO{ kmnkm'n vfg'k5{ eg] <
pTt/M
u_ /fhfn]sf]af6 jf:tljs s'/f yfxf kfP <
pTt/M
3_ syfsf];'?df s]ePsf]5 <
pTt/M
ª_ k|:t't syfsf] zLif{s lsg …hf8f]sf] cf}ifwLÚ /flvPsf] xf]  <
pTt/M
&= …hf8f]sf] cf}ifwLÚ syf cfk\mg} efiffdf n]v M


*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//b'O{ jfSo n]v M
s= lxdfn

v=
92 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !$& M cfpm ;a} u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M dnhn kmnkm'n ;dy/ dxf/fh


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
dnhn kmnkm'n

#= zAbnfO{ hf]8 M
;d y/ dxf /fh

$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M


s_ dnhn M ====================================================================
v_ kmnkm'n M ===================================================================
u_ fh M ==================================================================
dxf/
v= tnsf zAbx¿ k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ dnhn M ====================================================================
v_ kmnkm'n M ===================================================================
u_ fh M ==================================================================
dxf/
%= syf k9 M
dxf/fh
kxf8df ;dy/ d}bfg lyof]  . dxf/fh 3f]8f r9]/
dfdf3/ hfFb} lyP  . ;dy/ d}bfg b]v/]  dxf/fh
5Ss k/  
] . emf8Laf6 crfgs af3 lg: Sof] . dxf/ fh 8/ fP . glhs}
uf]7fnfx¿ / ufpFnx] ¿ lyP . pgLx¿n]dxf/ fhnfO{ b]v 
] . dxf/ fhnfO{
:jfut ub}{pgLx¿n]kmnkm'n lbP . pgLx¿n]cfn'av8f, ;'Gtnf, :ofp,
r'yf| ] h:tf kmnkm'n lbP  . dxf/fhn] dnhn u//]  ;fukft pdf/s] f] b]v ] .
93
uf]7sf] 5]psf] ;fukft ;k|s] f] lyof]  . dxf/fhn] ltgnfO{ k'/:sf/ lbP /
dfdf3/lt/ nfu]  . cfˆgf] b]zsf] ;fukft / kmnkm'n b]v/]  dxf/fh v';L
eP . pgn];a};dy/e"lddf kmnkm'n /;fukft nufpg]of]h gf agfP .
^= dflysf] …dxf/fhÚ syf km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ kxf8df s]lyof] <
pTt/M
v_ dxf/fh lsg 8/fP <
pTt/M
u_ syfdf s'g s'g kmnkm'nsf]gfd 5 <
pTt/M
3_ dxf/fh v';L x'gfsf]sf/0f s]xf] <
pTt/M
ª_ syfdf ltdL dxf/fh ePsf]eP s]uYof}{ <
pTt/M
&= …dxf/fhÚ syf cfk\mg} efiffdf n]v M


*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//ltg jfSo n]v
 M
s= kxf8
v= xl/ofnL
u=
94 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !$* M cfpm u/f“} ldlt M ================================

!= zAb k9 M Pslbg gbLgfnf km'nkftL


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
Pslbg gbLgfnf km'nkftL


#= zAbnfO{ hf]8 M
Ps lbg gbL gfnf km'n kftL


$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M
s_ Pslbg M ====================================================================
v_ gbLgfnf M ==================================================================
u_ km'nkftL M ==================================================================
v= tnsf zAbx¿ k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ Pslbg M ====================================================================
v_ gbLgfnf M ==================================================================
u_ km'nkftL M ==================================================================
%= syf k9 M
km'nkftLsf] /demd
Pslbg hd'gf a]F;L uO{ . b;}“sf];do lyof] .
a]“;Ldf wfg nxnxfPsf] lyof]  . gbLgfnf ;kmf /
lgnf lyP  . hd'gfn]]b;}“cfpg]lbg ugL  . km'nkftL cfpg ltg lbg
afFsL lyof]  . p;n]vf]n fkfl/x]/ L  . ToxfF klg km'nkftLsf]rxnkxn
lyof] . p;n]alxgLnfO{ af]nfO{ . gbLgfnfsf]5]p5fp 3'dfO{ .
…Pslbg o; v]tsf] wfg kfSg] 5,Úp;n]egL . sfFrf wfgsf ;'Gb/
95
xl/of afnf x]b {} pgLx¿ 3/kms]  {. 3/
df klg km'nkftLsf]/ demd
;'? eO;s]sf] lyof]  .
^= dflysf] …km'nkftLsf] /demdÚ syf km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ hd'gf sxfF uO{ <
pTt/M
v_ hd'gfn]s;nfO{ af]nfO{ <
pTt/M
u_ o; syfsf]cGTodf s]eof] <
pTt/M
3_ wfgsf afnf s:tf x'G5g\ <
pTt/M
ª_ ltdL b;}+df s]u5f}{ <
pTt/M
&= …km'nkftLsf] /demdÚ syf cfˆg} efiffdf n]v M


*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//ltg jfSo n]v
 M
s= t/fO
v= jg
u=
96 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !$( M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M kft}kft 7'nf;fgf v]taf/L


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
kft}kft 7'nf;fgf v]taf/L


#= zAbnfO{ hf]8 M
kft} kft 7'nf ;fgf v]t af/L


$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M
s_ kft}kft M ====================================================================
v_ 7'nf;fgf M =================================================================
u_ v]taf/L M ==================================================================
v= tnsf zAbx¿ k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ kft}kft M ====================================================================
v_ 7'nf;fgf M =================================================================
u_ v]taf/L M ==================================================================
%= syf k9 M
lj|m;d;sf] /dfOnf]
k'; dlxgf lyof] . aflx/lr;f]lyof] .
?vsf kft em/]/hª\undf kft}kft 5g\  .
/dfnfO{ eg]lj|m;d;sf]/ dfOnf]5 . ljb\ofnodf ;fgf7'nf ;a}
dflg; e]nf ePsf 5g\  . Ps l5gdf ?j}?jfn]a]l/P/Pp6f dflg;
cfOk'Uof] . …
;fG6f Snfh, ;fG6f Snfh,Ú/ df v';L eO{ . / dfsf
cfkmGt jl/kl/sf] v]taf/Ldf lyP  . v]taf/L 5f8]/ pgLx¿ /dfsf]
97
ljb\ofno cfP  . pgLx¿ s;}n] kft}kft af]s]sf lyP  . /dfn] ;a}nfO{
:jfut u/L . p;n] kft}kftsf]6k/Ldf s]s lbO{  . 7'nf;fgf ;a}n] vfP .
;a}v';L eP . /df klg v';L eO{ .
^= dflysf] …lj|m;d;sf] /dfOnf]Ú syf km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ /dfnfO{ s]sf] /dfOnf] 5  <
pTt/M
v_ dflg;x¿ sxfFaf6 ljb\ofno cfP <
pTt/M
u_ /df lsg v';L eO{ <
pTt/M
3_ syfsf];'?df j0f{g ul/Psf];do s'g xf] <
pTt/M
ª_ ltdL cfˆgf]rf8 s;/L dgfpF5f} <
pTt/M
&= …lj|m;d;sf] /dfOnf]Ú syf cfˆg} efiffdf n]v M


*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//ltg jfSo n]v
 M
s= hª\un
v= hgfj/
u=
98 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !%) M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M b'wbxL u'0f}u'0f kfn}kfnf]


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
b'wbxL u'0f}u'0f kfn}kfnf]


#= zAbnfO{ hf]8 M
b'w bxL u'0f} u'0f kfn} kfnf]


$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M
s_ b'wbxL M =====================================================================
v_ u'0f M ===================================================================
u'0f}
u_ kfn}kfnf] M =================================================================
v= tnsf zAbx¿ k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ b'wbxL M =====================================================================
v_ u'0f M ===================================================================
u'0f}
u_ kfn}kfnf] M =================================================================
%= syf k9 M
pd]zsf ufO{
pd]zsf]3/df s}nL ufO{ 5 . p;sf 3/df
dfnL ufO{ klg 5 . Pslbg s} nL ufO{sf]
af5f] km's5]   . p;n] kfn}kfnf] b'w vfP5  .
a]
ns' f pd] z 3/kmSof] {. p;n]u'g u} g' ePsf ufO{ x]¥of] . 3/
df b'w
bxL k|z:t 5 . cfh af5fn]b'w vfP5 . u'gu} g' ePsf ufO{x¿n]b'w
v'jfP5g\ . 3/df b'wbxL sd x'g] eof] . ca ef]ln dfq p;n]kfn}kfnf]
99
b'w b'xg' ] eof] . olt eP/klg pm l/;fPg . u'gu} g' ePsf ufO{x¿n] g}
p;nfO{ b'w v'jfPsf 5g\ .
^= dflysf]…pd]zsf ufO{Úsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v M
s_ pd]zsf 3/df ufO{sf]gfd s]s] xf] <
pTt/M
v_ af5f]n]s;/L b'w vfP5 <
pTt/M
u_ pd]zsf 3/df b'wbxL lsg sd x'g] eof] <
pTt/M
3_ pd]z gl/;fpg'sf] sf/0f s] xf]  <
pTt/M
ª_ af5fn]b'w vfP ltdLnfO{ s:tf]nfU5 <
pTt/M
&= …pd]zsf ufO{Úsyf cfˆg}efiffdf n]v  M


*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//ltg jfSo n]v
 M
s= lstfa
v= lrq
u=

100 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !%! M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M dgk/L lbglbg} /fgLdf}/L


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
dgk/L lbglbg} /fgLdf}/L


#= zAbnfO{ hf]8 M
dg k/L lbg lbg} /fgL df}/L


$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M
s_ dgk/L M ====================================================================
v_ lbglbg}M ===================================================================
u_ /fgLdf}/L M ================================================================
v= tnsf zAbx¿ k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ dgk/L M ====================================================================
v_ lbglbg}M ===================================================================
u_ /fgLdf}/L M ================================================================
%= syf k9 M
;hfo
Pp6f df}/Lsf] 3f/df df}/Lx¿ a:y ] . sdL{
df}
/ L ldlxg]tL lyP . pgLx¿ lbglbg}km'nsf]
/; af]s/]  cfpFy ] . /fgLdf}/L pgLx¿af6 ;Gt'i6 lyO{  . Pslbg sdL{
df}/L aflx/ uPsf lyP  . /fgLdf}/L /; r';/]  a;]sL lyO{  . b'O{ cf]6f
df}/L eg] 3f/df a;]/ dgk/L ug{ yfn]  . ;fFemdf lbglbg} km'nsf] /;
a6'Ng uPsf df}/Lx¿ kms] { . 3f/ laufg]{ u/L dgk/L u/s ] f] b]v/] 
101
pgLx¿ l/;fP  . /fgLdf}/L;Fu ph'/ u/ ] . lbglbg} NofPsf] k'mnsf] /;
lauf/s
] f] b]v/]  /fgLdf}/L l/;fO{  . p;n] b'O{ lbgsf nflu ltgnfO{
3f/af6 lgsfnL . dgk/L ug]{df}/L klg ;hfo ef]Ug tof/eP .
^= dflysf]…;hfoÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v M
s_ s'g df}/L ldx]gtL lyP <
pTt/M
v_ /fgLdf}/L s;/L ;Gt'i6 lyO{  <
pTt/M
u_ sdL{df}/L lsg l/;fP  <
pTt/M
3_ dgk/L ug]{ df}/Ln] s:tf] ;hfo kfP  <
pTt/M
ª_ dgk/L ug]{dflg;nfO{ ltdL s]u5f}{ <
pTt/M
&= …;hfoÚsyf cfˆg}efiffdf n]v M


*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//ltg jfSo n]v M
s= df}/L
v=
/fgL
u=
102 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !%@ M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M agfj6L htftt} vfg]s'/f


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
agfj6L htftt} vfg]s'/f


#= zAbnfO{ hf]8 M
ag\ cfj6L htf tt} vfg] s'/f


$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M
s_ agfj6L M ==================================================================
v_ htftt}M ===================================================================
u_ vfg]s'/f M =================================================================
v= tnsf zAbx¿ k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ agfj6L M ==================================================================
v_ htftt}M ===================================================================
u_ vfg]s'/f M =================================================================
%= syf k9 M
agfj6L vfg]s'/f
cfOtaf/sf] lbg lyof]  . rf/cfnL ahf/df xf6 nfu]sf]
lyof] . ;ª\uLtf klg ahf/hfg lgl: sg\ . pgL ahf/
jl/ kl/3'ldg\ . ahf/ df htftt}dflg;x¿ lyP . ahf/ leq htftt}
k;n}k;n lyP . 3'Dbf3'Dbf pgnfO{ ef]s  nfUof] . pgL vfg]s/' f ePsf]
k;ndf k'lug\ . pgn]ld7fO{ x]l/ g \ . ld7fO{ ;a}agfj6L lyP . h] /
L
x]l/g \ . h]/L klg agfj6L lyP . pgnfO{ agfj6L vfg]s /' f dg k/ g]  .

103
3/df uP/ vfhf vfg] ljrf/ ul/g \ . htftt} dflg;sf] le8 l5rf]Nb}
pgL 3/uOg\ . 3/df agfPsf]vfg]s/' f pgnfO{ ld7f]nfUof] . pgn]
alxgLnfO{ ;d]t ahf/sf agfj6L vfgf vfg gx'g] ;Nnfx lbOg\ .
^= dflysf] …agfj6L vfg]s/' fÚ syf km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ xf6 sxfF nfu]s  f]lyof] <
pTt/M
v_ ahf/df htftt}s]lyP <
pTt/M
u_ ;ª\uLtfnfO{ lsg vfg]s  '/f dg k/]g <
pTt/M
3_ 3/df agfPsf]vfg]s'/f lsg ld7f]x'G5 <
pTt/M
ª_ ;ª\uLtfsf]7fpFdf ltdL eP s]uYof}{ <
pTt/M
&= …agfj6L vfg]s'/fÚ syf cfˆg} efiffdf n]v M

*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//ltg jfSo n]v M


s= vfg]s'/f
v=
af;L
u=
104 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !%# M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M lrl/la/L y/Ly/L dgdg}


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
lrl/la/L y/Ly/L dgdg}


#= zAbnfO{ hf]8 M
lrl/ la/L y/L y/L dg dg}


$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M
s_ lrl/la/L M ================================================================
v_ y/Ly/L M ==================================================================
u_ M =====================================================================
dgdg}
v= tnsf zAbx¿ k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ lrl/la/L M ================================================================
v_ y/Ly/L M ==================================================================
u_ M =====================================================================
dgdg}
%= syf k9 M
3dG8L 8fFkm]
nfª6fªsf] hª\undf y/Ly/Lsf r/f a:y ] . r/fdWo]
8fFkm];'Gb/lyof] . ;'Gb/ePs} n
] pm 3dG8L klg
lyof] . pm dgdg};f]RYof]…d hlt ;'Gb/o; jgdf sf]xf]nf / <ÚPs
lbg lrl/la/L lrl/la/L ub}{ sf]OnL r/f] ToxfF cfof]  . …P sf]OnL tF slt
sfnL 5;\,Ú8fFkm]n ] eGof] . sf]OnL klg s]sd . p;n]eGof], … 3dG8
gu/  .Ú ltgsf] emu8f ;'g/]  lrl/la/L ub}{ ToxfF y/Ly/Lsf r/fx¿ cfP  .
sf]OnLn] eGof], …;fyLx¿ y/Ly/Lsf r/fsf y/Ly/L u'0f 5g\  . 8fFkm] cfkm"
105
;'Gb/ ePsf] 3dG8 u5{  . d]/f] klg t :j/ /fd|f] 5  .Ú r/fx¿ lrl/la/L
ub}{ s/fP, …sf]OnLsf] s'/f l7s xf]  .Ú 8fFkm] PSnf] eof]  . sf]OnLn] dgdg}
;f]Rof], …cfh aNn 8fFkm]sf] 3dG8 tf]l8of]  .Ú
^= dflysf]…3dG8L 8fFkm]Úsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v M
s_ r/fx¿ sxfF a:y]  <
pTt/M
v_ hª\undf sf]3dG8L lyof] <
pTt/M
u_ sf]OnLn] dgdg} s] ;f]Rof]  <
pTt/M
3_ 8fFkm] / sf]OnLsf] emu8f ;'g]/ sf] cfP  <
pTt/M
ª_ ltd|f]ljrf/df 3dG8 u¥of]eg]s]x'G5 <
pTt/M
&= …3dG8L 8fFkm]Úsyf cfˆg}efiffdf n]v M

*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//ltg jfSo n]v


 M
s= u]8fu'8L
v= rgf
u=
106 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !%$ M cfpm ;a} u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M /fgLdf}/L vfg]s'/f lr/Lla/L


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
/fgLdf}/L vfg]s'/f lr/Lla/L


#= zAbnfO{ hf]8 M
/fgL df}/L vfg] s'/f lr/L la/L


$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M
s_ /fgLdf}/L M ================================================================
v_ vfg]s'/f M =================================================================
u_ lr/Lla/L M ================================================================
v= tnsf zAbx¿ k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ /fgLdf}/L M ================================================================
v_ vfg]s'/f M =================================================================
u_ lr/Lla/L M ================================================================
%= syf k9 M
/fgLjg
/fgLjgnfO{ afFss
] } ;'Gb/ jg dflgG5  .
jgdf y/Ly/Lsf r/f lrl/la/L u5{g \ .
Ps lbg ;'gdfof jgdf uO{ . p;n]
dgdg};f]rL, …jgdf af3 efn' t 5}gg\ .Ú
p;n]ToxfF htftt}?v /km'n b]v  L . s'g} s'g} ?vdf df}/Lsf 3f/
klg lyP . …/fgLdf}/L s'g rflxF xf]nf <Údgdg}k|Zg u/L . p;nfO{
lbglbg}cfpg kfP s: tf]x'GYof]xf]
nf eGg]nfUof] . ToxfF s'g} s'/
f
107
agfj6L lyPg . ?vx¿ dgk/Lsfl6Psf lyPgg\ . To;kl5 To;
;'Gb/jgnfO{ x]b{} pm 3/kmsL{ .
^= dflysf]…/fgL jgÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v
 M
s_ ;'Gb/jgsf]gfd s]xf] <
pTt/M
v_ jgdf sf]uPsf]lyof] <
pTt/M
u_ jgdf ;'gdfofn]s]s]b]v  L <
pTt/M
3_ ;'gdfofnfO{ lsg jgdf cfpg dg nfUof] <
pTt/M
ª_ ltdL ;'Gb/jgdf k'Uof}eg]s]u5f}{ <
pTt/M
&= …/fgLjgÚ syf cfˆg} efiffdf n]v M


*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//ltg jfSo n]v
 M
s= jg
v= ?v
u=

108 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !%% M cfpm u/f“} ldlt M ================================

!= zAb k9 M e]8Luf]7 s'/fsfgL 5]p5fp


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
e]8Luf]7 s'/fsfgL 5]p5fp


#= zAbnfO{ hf]8 M
e]8L uf]7 s'/f sfgL 5]p 5fp


$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M
s_ e]8Luf]7 M ==================================================================
v_ fsfgL M ================================================================
s'/
u_ 5fp M ==================================================================
5]p
v= tnsf zAbx¿ k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ e]8Luf]7 M ==================================================================
v_ fsfgL M ================================================================
s'/
u_ 5fp M ==================================================================
5]p
%= syf k9 M
e]8fsf] n8fOF
b'O{ cf]6f e]8f e] 8Luf] 7df lyP . ltgsf l;ª
ltvf ltvf lyP . tL b'O{ ;w}Fcfˆgf l;ªsf
af/d] f s'/fsfgL uy] { . l;ªsf sf/0f pgLx¿
cfkm"nfO{ alnof];DemGy] . pgLx¿nfO{ cfkm\gf] l;ªk|lt 3dG8 lyof] .
Ps lbg ltgLx¿ e]8Luf]7af6 aflx/lg:s] . tL b'O{ e]8fnfO{ aflx/sf
c¿ e]8fn]emD6]  . csf]{ e]8Luf]7sf b'O{ cf]6f e]8f pgLx¿;Fu le8]  .
3dG8L e]8fx?sf] l;ª km'SNof]  . pgLx¿n]5]p 5fp x]/ ] . ltgsf dflns
109
ToxfF lyPgg\  . To;}n ] ToxfFaf6 efUg]s'/fsfgL u/ ] . 3dG8n] ubf{ l;ª
km'Sn]sf e]8fn]cfkm"nfO{ aNntNn arfP  . pgLx¿ cfkm\g} e]8Luf]7 kms]{ .
^= dflysf] …e8] fsf] n8fOFÚ syf km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ e]8fsf l;ª s:tf lyP <
pTt/M
v_ pgLx¿ s]sf sf/0f cfkm"nfO{ alnof];DemGy] <
pTt/M
u_ pgLx?;Fu sf] le8] <
pTt/M
3_ e]8fx¿ lsg efu] <
pTt/M
ª_ e]8fx¿ efu]kl5 sxfF kms]{ <
pTt/M
&= …e]8fsf] n8fOFÚ syf cfˆg} efiffdf n]v M


*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//ltg jfSo n]v
 M
s= e]8Luf]7
v= e]8f

u=

110 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !%^ M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M dfdfdfOh" af]6la?jf Psk6s


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
dfdfdfOh" af]6la?jf Psk6s


#= zAbnfO{ hf]8 M
dfdf dfOh" af]6 la?jf Ps k6s


$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M
s_ dfdfdfOh" M ============================================================
v_ 6la?jf M =============================================================
af]
u_ Psk6s M ===============================================================
v= tnsf zAbx¿ k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ dfdfdfOh" M ============================================================
v_ 6la?jf M =============================================================
af]
u_ Psk6s M ===============================================================
%= syf k9 M
56\6' :ofn
Psk6s /dfsf dfdfdfOh" 3'Dg egL lg:s5] g\ .
af6fdf pgLx¿n] Pp6f :ofn e]65] g\  . :ofnn]
dfdfdfOh"nfO{ Pp6f syf eGg yfn]5  . …Ps lbg
d ufpFdf uPsf]lyPF  . d}n] tkfO{s + L efGhLnfO{ e]6]  F] . pgL af]6 la?jf
/fK] b} lyOg\,Ú :ofnn] eGof]  . …P /dfnfO{ ltdLn] e]6o\ f},Ú dfdfdfOh"
b'jn} ] Ps}rf]l6 eGg'eof]  . …xf] t Psk6s d}n] pgnfO{ e]6] F / ;fyL
agfPFÚ:ofnn]eGof] . To;kl5 :ofn dfdfdfOh"sf kl5 nfu]/ufpF
111
k'Uof]  . p;n]dfdfdfOh"nfO{ 5f8\of]  . pm af]6la?jfleq n'Sof]  . Pp6f
afv|fsf]kf7f]5]pdf rb}{lyof] . p;n]To;nfO{ Ps k6sd}df¥of] .
56\6' :ofnn]dfdfdfOh"nfO{ 9fF6/] kf7f] vfof] .
^= dflysf]…56\6' :ofnÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v M
s_ sf] 3'Dg lg:s]sf lyP <
pTt/M
v_ :ofnn] dfdfdfOh"nfO{ s] eGof]  <
pTt/M
u_ :ofn lsg dfdfdfOh"sf kl5 uPsf]lyof] <
pTt/M
3_ ltdLnfO{ :ofn s:tf] nfUof]  <
pTt/M
ª_ dfdfdfOh"n]s]s'/fdf ljrf/gk'¥ofPsf x'g\ <
pTt/M
&= …56\6' :ofnÚsyf cfˆg}efiffdf n]v M


*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//ltg jfSo n]v
 M
s= dfdfdfOh"
v= efO
u=

112 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !%& M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M cfOtaf/ ;f]daf/ a'waf/


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
cfOtaf/ ;f]daf/ a'waf/


#= zAbnfO{ hf]8 M
cfOt af/ ;f]d af/ a'w af/


$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M
s_ cfOtaf/ M ================================================================
v_ ;f]daf/ M ==================================================================
u_ a'waf/M ===================================================================
v= tnsf zAbx¿ k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ cfOtaf/ M ================================================================
v_ ;f]daf/ M ==================================================================
u_ a'waf/M ===================================================================
%= syf k9 M
PsxKt] labf
sdn /uLtfsf]ljb\ofnodf PsxKt]labf eof] .
pgLx¿ b'j} hgf cfˆgf]labf s;/L dgfpg]eGg]
of]hgf agfpg yfn]  . sdnn] eGof], …ef]ln cfOtaf/ dfdf3/ hfcf},F Ú
uLtfn]klg x'G5 egL . …kl;{ ;f]daf/rflxF d]nf 3'Dg hfcf}F x}Ú, uLtfn]
cfˆgf] s'/f /fvL  . dª\unaf/ eg] pgLx¿n] glhs}sf] xf6 ahf/ 3'Dg]
lgwf] u/ ] . …aw' af/ lg a'waf/  < a'waf/ s] ug] { <Ú uLtfn] k|Zg u/L  .
…aw' af/xfdL lrl8ofvfgf hfcf},FÚ sdnn] eg] . …xG' 5ÚeGb}uLtf dSv
113
k/L  . laxLaf/ eg] pgLx¿ ;Fus} f] rf}/df ;fyLx¿;Fu es'G8f] v]Ng] eP  .
z'jm| af/eg]pgLx¿ cfcfˆgf];fOsndf 3'Dg hfg]eP . zlgaf/rflxF
pgLx¿n] 3/d} a;]/ ljb\ofnosf] u[xsfo{ ug]{ of]hgf agfP  .
^= dflysf]…PsxKt]labfÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v M
s_ s;sf]ljb\ofnosf]labf ;'? eof] <
pTt/M
v_ pgLx¿ slxn]dfdf3/hfg]eP <
pTt/M
u_ laxLaf/sf nflu pgLx¿n]s]of]hgf agfP <
pTt/M
3_ uLtf lsg dSv k/L <
pTt/M
ª_ ltdL cfˆgf]labf s;/L dgfpF5f} <
pTt/M
&= …PsxKt]labfÚsyf cfˆg}efiffdf n]v M


*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//ltg jfSo n]v
 M
s= zlgaf/
v= labf
u=
114 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !%* M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M cfPkl5 otfplt Pshgf


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
otfplt Pshgf cfPkl5


#= zAbnfO{ hf]8 M
otf plt Ps hgf cfP kl5


$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M
==================================================================
s_ otfplt M
v_ cfPkl5 M ==================================================================
u_ Pshgf M ===================================================================
v= tnsf zAbx¿ k|==================================================================
of]u u/L jfSo agfpm M
s_ otfplt M
v_ cfPkl5 M ==================================================================
u_ Pshgf M ===================================================================
%= syf k9 M
‰ofKn];Fu hDsfe]6
pk]
Gb|n] cfh 3/kms{g l9nf]u¥of] . pm
laxfg} ;b/ds' fddf nfu]sf] xf6 ahf/df
lstfa lsGg lxF8s] f] lyof]  . pk]Gb|sf] 3/ hª\unsf] af6f] x'bF } hfg' kYof] { .
l9nf] ePsf]n] /ft klg emdSs kl/;s]sf] lyof]  . pk]Gb| 8/fpFb} 8/fpFb}
3/lt/ nfUof]  . cFWof/f] hª\undf p;n] cg]s y/L cfjfh ;'Gof]  . pm
otfplt x]b{} la:tf/} cl3 a9\of]  . ToxL j]nf 6f9faf6 chª\usf] ‰ ofKn]
cfsf/ ePsf] s]xL b]Vof]  . pk]Gb| xTtkTt glhs}sf] ‰ ofª\udf n'Sof]  . Tof]
cfsf/ emg\emg\ glhs cfof]  . pk]Gb| 8/n] y/y/ sfDof]  . p;n] d'6' b/f]
115
agfof] . …Pshgf eP klg o;nfO{ l7s kf5'Ú{ eGb}‰ ofKn] glhs}cfPkl5
pm To;dfly hfOnfUof] . …P s]u/s] f], d x'F d, /fdk|;fb,Ú Tof]‰ofKn]n]
s/fof] . Tof]t p;s}l5d]sL kf]/x5]  . pm klg 3fF; sf6\bf sf6\b} l9nf]
eP/ 3fF;sf] ef/L af]s/]  3/lt/ hfFb} /x5]   . pk]Gb| 9'Ss eof]  .
^= dflysf] …‰ofKn];uF hDsfe]6Úsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v M
s_ xf6 ahf/df lstfa lsGg sf] uPsf]lyof] <
pTt/M
v_ pk]Gb|sf] 3/ sxfFaf6 hfg'kYof]{  <
pTt/M
u_ pk]Gb| lsg 8/fof]  <
pTt/M
3_ p;n] hª\undf s] b]Vof]  <
pTt/M
ª_ ltdL pk]Gb|sf]7fpFdf ePsf]eP s]uYof}{ <
pTt/M
&= …
‰ofKn];Fu hDsfe]6Úsyf cfˆg}efiffdf n]v M


*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//ltg jfSo n]v M
s= lstfa
v=
lx;fa
u=
116 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !%( M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M kfNkfnL emfkfnL l;GhfnL


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
kfNkfnL emfkfnL l;GhfnL


#= zAbnfO{ hf]8 M
kfNkf nL emfkf nL l;Ghf nL


$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M
==================================================================
s_ kfNkfnL M
v_ emfkfnL M ==================================================================
u_ l;GhfnL M =================================================================
v= tnsf zAbx¿ k|==================================================================
of]u u/L jfSo agfpm M
s_ kfNkfnL M
v_ emfkfnL M ==================================================================
u_ l;GhfnL M =================================================================
%= syf k9 M
l;GhfnL /emfkfnL
Ps lbg l;GhfnL /emfkfnLsf]e]6 eP5 . emfkfnL
k"js{ f] udL{df a:y ] . l;GhfnL s0ff{nLsf] hf8f]df
a:y ] . emfkfnL l;GhfnLnfO{ b]v/]  crDddf k/5] g\  .
pgn]afSnf]n'uf nufPsf lyP . l;GhfnL klg
emfkfnLnfO{ b]v/] crDddf k/5] g\  . pgn] kftnf]
n'uf nufPsf lyP . b'j]} n'ufsf af/d] f 5nkmn ub}{
lyP . Toltv]/kfNkfsf kfNkfnL cfOk'u ] . pgn]g afSnf]g kftnf]n'uf
nufPsf lyP  . kfNkfnLn]] eg] …nu' f eg] :yfg cg';f/sf] x'G5  .Ú …emfkfdf
117
udL{ 5 . To;}n] emfkfnLn]kftnf]n'uf nufpF5g\  . l;Ghfdf hf8f]5 . To;}n]
l;GhfnLn]afSnf]n'uf nufpF5g\ .Ú kfNkfnLsf s'/fdf b'js} f]lrTt a'‰ of]  .
To;kl5 emfkfnL, kfNkfnL /l;GhfnL cfcfˆgf]af6f]nfu] .
^= dflysf]…l;GhfnL /emfkfnLÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v M
s_ Pslbg sf]sf]e]l6P <
pTt/M
v_ l;GhfnLn]s:tf]n'uf nufPsf lyP <
pTt/M
u_ l;GhfnL / kfNkfnLn] s]sf af/]sf 5nkmn u/]  <
pTt/M
3_ kfNkfnLsf]s'/f lsg lrTt a'e\mbf]lyof] <
pTt/M
ª_ ltdL ltd|f] 7fpFdf s:tf]n'uf nufpF5f} <
pTt/M
&= …l;GhfnL /emfkfnLÚsyf cfˆg}efiffdf n]v M


*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//ltg jfSo n]v M
s= n'uf
v= kftnf]
u=
118 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !^) M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M k};fjfnf b'wjfnf l/S;fjfnf


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
k};fjfnf b'wjfnf l/S;fjfnf


#= zAbnfO{ hf]8 M
k};f jfnf b'w jfnf l/S;f jfnf


$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M
=================================================================
s_ k}
;fjfnf M
v_ b'wjfnf M ==================================================================
u_ l/S;fjfnf M ==============================================================
v= tnsf zAbx¿ k|=================================================================
of]u u/L jfSo agfpm M
s_ k}
;fjfnf M
v_ b'wjfnf M ==================================================================
u_ l/S;fjfnf M ==============================================================
%= syf k9 M
k};fsf] y}nf]
/fd ljnf;sf] 3/ lgs} 7'nf] lyof]  . p;sf] w]/}
v]taf/L /ufO{afv|f lyP . ufpFdf ;a}n] p;nfO{
k}
;fjfnf ;fx'hL eGby] . Ps lbg pm l/ S;f
r9]/ufpF 3'Dg lg:Sof] . p;n]lsgd]n ug{sf nflu 7'nf]y}nLdf k};f
klg af]ss] f] lyof]  . l/S;fjfnfn] p;nfO{ ahf/ rf]sdf 5fl8lbof]  .
To;kl5 /fd ljnf; ahf/3'Dg yfNof] . pm b'w a]Rg]k;ndf k'Uof] .
p;n]b'wsf]w]/} kl/sf/x¿ h:t} b'w, bxL, l3p, dxL, cflb ;fdfgx¿
lsGof] . hfg] an] fdf p;n]b'wjfnfnfO{ k};f ltg{ nfUbf cfˆgf]emf]nf
119 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
e]6g]   . pm lgs} cflTtof]  . …sxfF v;fn] F < s;}n] rf]¥of] ls  <Ú eGb} pm
OGt' g lrGt' eof]  . TolTts}df klxn]sf] l/S;fjfnf p;}nfO{ vf]Hb} cfof]  . …P
;fx'hL, tkfO{n+ ] cfˆgf]emf]nf l/S;fd}5f]8g\ ' eP5 . d t tkfO{n+ fO{ vf]Hbf
vf] Hb}x}/fg ePF . n lng'xf] ; \ ÚÛ l/S\;fjfnfn] eGof] . / fd ljnf;n]aNn
cfgGbsf];f; km]¥of] . p;n]l/S;fjfnfnfO{ wGojfb;lxt Ogfd klg lbof] .
^= dflysf] …k;} fsf] y}nf]Ú syf km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ l/S;f r9]/ sf] 3'Dg uof]  <
pTt/M
v_ /fd ljnf; l/S;faf6 s'g 7fpFdf cf]ln{of] <
pTt/M
u_ p;n]s]s] ;fdfgx¿ lsGof] <
pTt/M
3_ /fd ljnf; lsg OGt' g lrGt' eP <
pTt/M
ª_ ltdLn] c¿sf] k};f e]6\6fof} eg] s] u5f}{  <
pTt/M
&= …k};fsf] y}nf]Ú syf cfˆg} efiffdf n]v M


*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//ltg jfSo n]v
 M
s=
k};f
v=
;fdfg
u=
120 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !^! M cfpm ;a} u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M kfNkfnL otfplt cfOtaf/


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
kfNkfnL otfplt cfOtaf/


#= zAbnfO{ hf]8 M
kfNkf nL otf plt cfOt af/


$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M
==================================================================
s_ kfNkfnL M
v_ otfplt M ==================================================================
u_ cfOtaf/ M ================================================================
v= tnsf zAbx¿ k|==================================================================
of]u u/L jfSo agfpm M
s_ kfNkfnL M
v_ otfplt M ==================================================================
u_ cfOtaf/ M ================================================================
%= syf k9 M
ltg hgf ;fyL
ltg hgf ;fyLx¿ ;Fu} a: y ] . pgLx¿sf]gfd / dz] , pd]z /
;f]dz] lyof]  . /dz] sf] 3/ emfkf lhNnfdf ePsf]n] pgLx¿
p;nfO{ emfkfnL eGby] . To;}u/L pd]zsf]3/kfNkf lhNnfdf ePsfn]p;nfO{
kfNkfnL eGby] . ;f]dz] sf]3/rflxF l;Ghf ePsfn]p;nfO{ eg]l;GhfnL eGby] .
pgLx¿ cfˆgf] sfd kfn}kfnf] ub{y ] . cfOtaf/ / ;f]daf/ /dz] n] 3/sf] sfd
ub{Yof]  . dª\unaf/ / a'waf/ pd]zsf] kfnf] lyof]  . To;} u/L laxLaf/ / z'jm| af/
;f]dz] n] 3/sf] sfd uYof] { . zlgaf/ eg] ltg} hgf ldn]/ sfd ub{y ] . Ps lbg
pgLx¿sxfF Pshgf kfx'gf cfP  . Tof] lbg cfOtaf/ lyof]  . To;}n] /dz] n] lgs} w]/}
121
sfd ug'k{ ¥of] . ef]lnkN6 pm la/fdL eof] . To; lbg pm sfddf klg hfg ;s]g .
pm 3/df PSn}lyof] . lbpF;f]p;nfO{ kfgL vfg dg nfu]5 . otfplt x]bf{ klg
p;n]sf]xL b]vg]  . ;fFem pd]z /;f]dz] l9nf] 3/cfPkl5 aNn kf] p;n] yfxf
kfof] . To; lbg /dz] sf]sfd klg b'jn} ] afF8/] u/]sf /x]5g\ . To;}n] pgLx¿ l9nf]
ePsf /x]5g\ . o;/L pgLx¿n] ;fyLnfO{ ;xof]u u/s] f /x]5g\ .
^= dflysf]…ltghgf ;fyLÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v M
s_ sf] sf] ;Fu} a:by]  <
pTt/M
v_ /d]zsf] 3/ s'g lhNnfdf kYof]{  <
pTt/M
u_ ltg}hgf slxn]slxn]3/sf]sfd ub{y] <
pTt/M
3_ /d]z lsg la/fdL eof]  <
pTt/M
ª_ ltdLn] cfˆgf] ;fyLnfO{ s;/L ;xof]u u/]sf 5f}  <
pTt/M
&= …ltghgf ;fyLÚsyf cfˆg}efiffdf n]v M


*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//ltg jfSo n]v
 M
s= ;fyL
v=
;xof]u
u=
122
lbg !^@ M cfpm u/f“} ldlt M ================================

!= zAb k9 M k'hf/L levf/L d'vf/L


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
k'hf/L levf/L d'vf/L


#= zAbnfO{ hf]8 M
k'hf cf/L lev cf/L d'v cf/L


$= s= tnsf zAbsf]====================================================================
cy{ n]v M
s_ k'hf/L M
v_ levf/ L M ==================================================================
u_ d'vf/L M ====================================================================
v= tnsf zAbx¿ k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ k'hf/L M ====================================================================
v_ levf/L M ==================================================================
u_ d'vf/L M ====================================================================
%= syf k9 M
;xof]uL k'hf/L
sflTts] ufpFdf Pp6f lgs} k'/fgf] / 7'nf] dlGb/
lyof] . ;f]dlGb/df x/s] lbg k"hf ug{ eSthgx¿sf]
3'OrF f]x'GYof] . To; dlGb/ sf k'hf/Lsf]gfd g]qk|;fb lyof] . pgL
lgs}bofjfg\ /;xof] uL efj ePsf dflg; lyP . Tof]dlGb/
lgs} cUnf] 7fpFdf lyof]  . ToxfF;Dd k'Ug w]/} nfdf] / 7f8f] psfnf]
e¥ofª\ r9\gk' b{Yof] . To; dlGb/ df lbgx'F w]/
} levf/Lx¿ klg cfpg]
ub{y ] . dlGb/df cfpg] >b\wfn'x¿n] pgLx¿nfO{ ljleGg vfg]s/' fsf ;fy}
k};f klg lbg]ub{y ] . Ps lbg k'hf/L dlGb/lt/hfFb} ubf{ pgn]dlGb/
123
hfg]e¥ofªdf Ps hgf zf/Ll/s ¿kn]czSt levf/L b]v ] . p;n]
d'vdf d'vf/L klg nufPsf]lyof] . p;sf]Pp6f v'66\ f rNb}g lyof] .
Tof] b]v/]  k'hf/LnfO{ lgs} bof nfUof]  . k'hf/L cfkm}nF ] tL dflg;nfO{ ;xf/f
lbP/dlGb/;Dd nlulbP . tL dflg;n]pgnfO{ w]/} w]/} wGojfb lbP .
^= dflysf] …;xof]uL k'hf/LÚ syf km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ dlGb/sf] k'hf/Lsf] gfd s] lyof]  <
pTt/M
v_ dlGb/ s:tf] 7fpFdf lyof]  <
pTt/M
u_ k'hf/LnfO{ lsg bof nfUof] <
pTt/M
3_ dlGb/k'Ug s:tf]af6f]hfg' kb{Yof] <
pTt/M
ª_ ltdLn]czSt dflg;nfO{ e]6]sf]eP s]ug]{lyof} <
pTt/M
&= …;xof]uL k'hf/LÚ syf cfˆg} efiffdf n]v M


*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//ltg jfSo n]v
 M
s= k'hf/L
v= dlGb/
u=
124 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !^# M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M b'wfn' Ovfn' emu8fn'


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
b'wfn' Ovfn' emu8fn'


#= zAbnfO{ hf]8 M
b'w cfn' Ov cfn' emu8f cfn'


$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M
s_ b'wfn' M ======================================================================
v_ Ovfn' M =====================================================================
u_ emu8fn' M ==================================================================
v= tnsf zAbx¿ k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ b'wfn' M ======================================================================
v_ Ovfn' M =====================================================================
u_ emu8fn' M ==================================================================
%= syf k9 M
uf}/L ufO{
Pp6f hª\undf ufO{x¿sf]ayfg a: bYof] .
ltgLx¿dWo]uf}/L ufO{ ;a}eGbf b'wfn' lyO{  .
p;sf l;ª klg 7'nf /ltvf lyP . pgLx¿s}ayfgdf csL{ ufO{
klg lyO{ ., p;sf]gfd sfnL ufO{ lyof] . p;nfO{ klg c¿eGbf
d s]sd eGg] 3dG8 lyof] . pm klg uf}/L ufO{h:t} /fd|L /w]/}
b'w lbg ;S5' eGg]7fGbyL . To;} n] pm ;fx|}Ovfn' lyO{ . uf}/
L
ufO{nfO{ ;a}n]/fd|L eGbf p;nfO{ g/fd|f] nfUYof] . To;f]eGbf pm
125
c¿ ufO{;Fu emu8f ub{yL . To;}n] pm emu8fn' klg lyO{  . Ps lbg
hª\undf rb}{ubf{ Pp6f AjfF;f]cfof]  . To;n]glhs}/xs ] L sfnL
ufO{dfly emD6\of]  . uf}/L ufO{n] eg] cfˆgf] ltvf] l;ªn] AjfF;f]nfO{
xfGb}eufO{ . To;lbg kl5 sfnL ufO{n]slxn]klg c¿sf]O{iof{
ul/g  .
^= dflysf] …uf}/L ufO{Ú syf km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ ;a}eGbf b'wfn' ufO{sf]gfd s]lyof] <
pTt/M
v_ pgLx¿ sxfF a:by] <
pTt/M
u_ sfnL ufO{nfO{ s]s'/fsf]3dG8 lyof] <
pTt/M
3_ sfnL ufO{ lsg emu8f ub{yL <
pTt/M
ª_ ltd|f]ljrf/df dflg; lsg O{iof{n' x'g'x'Fb}g <
pTt/M
&= …uf}/L ufO{Ú syf cfˆg} efiffdf n]v M

*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//ltg jfSo n]v


 M
s= la/fnf]
v= d';f
u=
126 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !^$ M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M u/fO k9fO egfO


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
u/fO k9fO egfO


#= zAbnfO{ hf]8 M
u/\ cfO k9\ cfO eg\ cfO


$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M
s_ u/fO M ======================================================================
v_ k9fO M ======================================================================
u_ egfO M ======================================================================
v= tnsf zAbx¿ k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ u/fO M ======================================================================
v_ k9fO M ======================================================================
u_ egfO M ======================================================================
%= syf k9 M
kf;fª / bf]h]{
kf;fª /bf]h ]{b'O{ bfh'efO lyP . kf;fª pd]/d f
h]7f] / d]xgtL lyof]  . sfG5f] bf]h]{ eg] cln
cN5L lyof] . kf;fª dg nufP/ k9\Yof]eg]
bf]h]{sf] k9fO /fd|f] lyPg  . bfh'n] bf]h]{nfO{ k9 eGbf …d/] f] sfd rflxF
s;n]u5{ lgÚeGb}emls{GYof] . efOsf]egfO klg bfh' kf;fªnfO{
lgsf]nfUb}gYof] . bf]h]{sf] sfd u/fO klg cN5L kf/fsf] lyof] .
To;} n
] p;sf]sfd kf;fªnfO{ dg k/ sf]lyPg . Ps lbg p;sf]
]
127
5]ja} f6 kNnf]3/] 5]jfª bf}/f ;'?jfndf 7fFl6P/ df]6/;fOsn x'FOsfpFb}
uof]  . bfh]{n] kf;fªnfO{ 5]jfª s;/L o:tf] 7'nf] dfG5] eof] eg]/
;f]Wof]  . kf;fªn] 5]jfª t w]/} k9]/ ;x/df lgs} /fd|f] sfd ug]{
u/]sf] s'/f efOnfO{ atfof]  . To;kl5 bf]h]{n] klg cab]lv dg nufP/
k9\g]/7'nf]dflg; x'g] c7f]6 lnof] .
^= dflysf] …kf;fª / bf]hÚ{]  syf km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ bfh' /efOsf]gfd s]lyof] <
pTt/M
v_ bf]h]{sf] k9fO s:tf] lyof]  <
pTt/M
u_ bf]h]{sf]sfd u/fO lsg kf;fªnfO{ dg k/]sf] lyPg <
pTt/M
3_ 5]jfª s;/L 7'nf]dflg; eP5 <
pTt/M
ª_ ltd|f]ljrf/df 7'nf]/;kmn dflg; x'g s]s]ug'{kb{5 <
pTt/M
&= …kf;fª / bf]h]{Ú syf cfˆg} efiffdf n]v M

*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//ltg jfSo n]v


 M
s= 38L
v= ;do
u=
128 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !^% M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M g'lgnf] /l;nf] dlnnf]


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
g'lgnf] /l;nf] dlnnf]


#= zAbnfO{ hf]8 M
g'g Onf] /; Onf] dn Onf]


$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M
s_ M =====================================================================
g'lgnf]
v_ /l;nf] M ====================================================================
u_ dlnnf] M ====================================================================
v= tnsf zAbx¿ k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ M =====================================================================
g'lgnf]
v_ /l;nf] M ====================================================================
u_ dlnnf] M ====================================================================
%= syf k9 M
d x'F sfutL
d]/f] gfd sfutL xf]  . d v]taf/L hxfF
klg kmNg]u5' { . dnfO{ dflg;x¿ udnfdf
klg kmnfpg] u5{g\  . d]/f] /ª ;fgf]
5Fbf xl/of]x'G5 . da9]/7'nf]ePkl5 kfs]/kx]Fnf]x'G5' . d
c;fWo} /l;nf] kmndWo] Psdf kb{5'  . dflg;n] dnfO{ w]/} s'/fsf
lglDt k|of]u ub{5g\ . dnfO{ lgrf]/]/lrgL ld;fP/ u'lnof];a{t
agfpF5g\ . dnfO{ g'g;Fu df]n] /g'lgnf]crf/klg agfpF5g\ .
129
dleq le6fldg ;L klg k|z: t}dfqfdf kfOG5 . To;} n]ddf
cf}
ifwLsf]u'0f klg 5 . dnfO{ vfFbf cldnf]eP/dflg;x¿n]
d'v aª\UofPsf]dnfO{ v'a dgk5{ .
^= dflysf]…d x'F sfutLÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v M
s_ v]taf/L /udnfdf klg kmNg]d sf]x'F <
pTt/M
v_ sfutL ;fgf]df s:tf] / 7'nf] ePkl5 s:tf] /ªsf] x'G5  <
pTt/M
u_ ;a{t s;/L u'lnof]x'G5 <
pTt/M
3_ sfutLdf s:tf]cf}ifwLsf]u'0f x'G5 <
pTt/M
ª_ ltdLn] cldnf] vfg]s'/f vfFbf s:tf] d'v agfpF5f}F  <
pTt/M
&= …d x'F sfutLÚsyf cfˆg}efiffdf n]v M


*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//ltg jfSo n]v M
s= ;'Gtnf
v= u'lnof]
u=
130 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !^^ M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M uf]nfO nDafO rf}8fO


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
uf]nfO nDafO rf}8fO


#= zAbnfO{ hf]8 M
uf]nf] cfO nDa cfO rf}8f cfO


$= s= tnsf zAbsf]====================================================================
cy{ n]v M
s_ uf]
nfO M
v_ nDafO M ====================================================================
u_ fO M ====================================================================
rf}8
v= tnsf zAbx¿ ====================================================================
k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ uf]
nfO M
v_ nDafO M ====================================================================
u_ fO M ====================================================================
rf}8
%= syf k9 M
cfFugdf ;k{
udL{sf];do lyof] . s'GtL bhL{sf]ljb\ofno laxfg
nfUg] u/s] f] lyof]  . ljb\ofnoaf6 pgL 3/ kmls{g \ .
vfgf vfP/Psl5g ;'ltg\  . To;kl5 aflx/cfFugdf lgl:sg\  . cfdfdfdf  Û
cfFugdf t ltg xft nDafO ePsf];k{ ;'lt/xs] f]5 . To;sf]z/L/sf]
uf]nfO klg Ps laTtf hlt lyof]. . pgL crDddf kl/g \ . oqf]nDafO
/uf]nfO ePsf];k{ pgn]hLjgdf klxnf]kN6 b]vs] L lyOg\ . pgL km]l/
3/leq kl;g\  . 3/sf] rf}8fOlt/af6 aflx/ lgl:sg\  . cfdfnfO{ af]nfOg\  .
…
cfdf nDafO /uf] nfO w]/
} ePsf];k{ cfFugdf 5,Úpgn]elgg\ .
131
cfdf cfpGh]n;Dd ;k{ 3/sf]sf]7fdf k:of] . sf]7fsf]nDafO afx| lkm6
lyof]  . rf}8fO b; lkm6 lyof]  . Ps l5gdf To;n]b'O{ lkm6 uf]n fO ePsf]
vDafnfO{ a]¥of] . To; a] nf;Dd ufpFnx] ¿ e]
nf eO;s]sf lyP . pgLx¿n]
glhs} /xs] f ;k]/f sfsfnfO{ af]nfP  . sfsfn] ;k{nfO{ n7\ofP/ 6f]s/Ldf
xfNg'eof] . s'GtLn]ef]lnkN6 sIffdf ;a}nfO{ of]36gf atfOg\ .
^= dflysf]…cfFugdf ;k{Úsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v  M
s_ s'GtLs]f ljb\ofno slxn]nfUYof] <
pTt/M
v_ s'GtLsf cfFugdf s]lyof] <
pTt/M
u_ s'GtLn]cfdfnfO{ lsg af]nfOg\ <
pTt/M
3_ ;k{sf];d:of s;/L ;dfwfg eof] <
pTt/M
ª_ ltdL s'GtLsf 7fpFdf ePsf]eP s]uYof}{ <
pTt/M
&= …cfFugdf ;k{Úsyf cfˆg}efiffdf n]v M


*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//ltg jfSo n]v M
s= s;f}8L
v= s/fO{
u=
132 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !^& M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M aRrfbfgL lrofbfgL km'nbfgL


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
aRrfbfgL lrofbfgL km'nbfgL


#= zAbnfO{ hf]8 M
aRrf bfgL lrof bfgL km'n bfgL


$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M
s_ aRrfbfgL M ================================================================
v_ lrofbfgL M ================================================================
u_ km'nbfgL M ==================================================================
v= tnsf zAbx¿ k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ aRrfbfgL M ================================================================
v_ lrofbfgL M ================================================================
u_ km'nbfgL M ==================================================================
%= syf k9 M
cfdfsf] sfd
s'znsL cfdf lzIfs x'g'x'G5 . lzIfs dfq
xf]Og pxfF /fd|L u[lx0fL klg x'g'x'G5 . pxfF laxfg
rfF8}p7\g'x'G5 . aRrfbfgLdf s'znsL alxgLnfO{
/
fVg'x'G5 . aRrfbfgLdf / x]
sL alxgLnfO{ 9f8df af] Sg'x'G5 .
To;kl5 lrofbfgL ;kmf ug'{x'G5 . lrof ksfO{ lrofbfgLdf /x]sf]
lrof kl/jf/nfO{ v'jfpg'x'G5  . s'znsf a'af klg rfF8}p7\g'x'G5  .
pxfF cfdf;Fu}efG;fsf]sfd ug'{x'G5 . km'nbfgL ;kmf ug'{x'G5 .
133
km'nbfgLdf km'n ;hfpg' x'G5 . aRrfbfgLdf alxgLnfO{ klg
af]Sg'x'G5 . lrofbfgLsf]lrof c¿nfO{ lbg ;3fpg'x'G5 . cfdfa'af
b'j}ldn]/sfd ug'{x'G5 . Pp6f s'/f t emG8} 5'6]sf] . s'znsf
a'af klg lzIfs x'g'x'G5 lg Û
^= dflysf]…cfdfsf]sfdÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v M
s_ s'znsL cfdf s]ug'{x'G5 <
pTt/M
v_ cfdfn]alxgLnfO{ sxfF /fVg'x'G5 <
pTt/M
u_ cfdfnfO{ s;n];3fpg' x'G5 <
pTt/M
3_ s'znsf a'afn]ug]{sfdx¿ n]v   .
pTt/M
ª_ ltd|L cfdf 3/df s]s]sfd ug'{x'G5 <
pTt/M
&= …cfdfsf]sfdÚsyf cfˆg}efiffdf n]v  M


*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//ltg jfSo n]v M
s= sk
v= kfgL
u=
134 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !^* M cfpm ;a} u/f“} ldlt M ================================

!= zAb k9 M b'wfn' k9fO /l;nf]


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
b'wfn' k9fO /l;nf]


#= zAbnfO{ hf]8 M
b'w cfn' k9\ cfO /; Onf]


$= tnsf zAbx¿nfO{ u'0f jf sfdcg';f/sf] /7fpFcg';f/sf]gfddf
juL{s/0f u/M
k'hf/L l;GhfnL b'wfn' kfNkfnL levf/L emfkfnL
u'0fcg';f/sf] gfd 7fpFcg';f/sf] gfd
b'wfn' kfNkfnL


%= syf k9 M
xs]{ / lav]{
xs]{/lav] { b'O{ l5d]s L lyP . xs] { kz' kfng uYof] {.
p;Fu w]/} b'wfn' ufO{x¿ lyP . lav] { eg]kmnkm'n v] tL
ub{Yof] . p;sf af/ Ldf klg k|z: t / l;nf kmnx¿ kmn]s f lyP . xs] {
nf]eL / 5'Rrf] :jefjsf] lyof]  . lav]{ rflxF ldng;f/ / af7f] lyof]  .
xs]n{ fO{ lav]e{ Gbf w]/} k};f sdfpg] wf]sf] lyof]  . pm Ovfn' / emu8fn'
vfnsf] klg lyof]  . lav]s { f] af/Ldf w]/} kmn kmn]sf] b]v/]  xs]n{ fO{ lgs}
135
O{iof{ nfUYof] . Ps lbg p;n]cfˆgf ufO{a:t' lav]s { f]af/Ldf 5f]l8lbof] .
lav]s {f]af/
Ldf eg]To;a] nf sfutLsf af]6x¿ dfq}lyP . sfutLsf
af]6df ePsf sfF8fx¿n]ubf{ ufO{a: tx' ¿n]s'g
} klg af] 6nfO{ gf]S;fgL
k'¥ofPgg\ . a? af/ Lsf]jl/kl/pld|Psf emf//3fF;x¿ vfOlbP .
lav]n{] emf//3fF; sf6\g EofPsf]lyPg . ufO{n] g}Tof]vfOlbPkl5
pm bª\u k¥of]  . p;n] xs]n{ fO{ w]/} w]/} wGojfb lbof]  . xs]{ eg] cfˆgf]
sfd u/fO b]v/]  cfkm} F lhNn k¥of]  .
^= dflysf] …xs]{ / lav]Ú{  syf km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ b'O{ l5d]s  Lsf]gfd s]s]x'g\ <
pTt/M
v_ xs]{ / lav]{n] s] s] sfd ub{y]  <
pTt/M
u_ xs]{nfO{ lsg O{iof{ nfUof] <
pTt/M
3_ ufO{a:t'n] lsg af]6x¿nfO{ gf]S;fgL u/]gg\  <
pTt/M
ª_ emf//3fF; ;kmf ePsf]b]v  ]/lav]{lsg dSv k¥of] <
pTt/M
&= …xs]{ / lav]{Ú syf cfˆg} efiffdf n]v M


*= vfnL afs;df b'O{ zAb e//ltg jfSo n]v
 M
s= b/fh
v= n'uf
u=

136 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !^( M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M Odfgbf/ /;bf/ e'jfbf/


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
Odfgbf/ /;bf/ e'jfbf/


#= zAbnfO{ hf]8 M
Odfg bf/ /; bf/ e'jf bf/


$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M
s_ Odfgbf/M ================================================================
v_ /;bf/ M ===================================================================
u_ M ==================================================================
e'jfbf/
v= tnsf zAbx¿ k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ Odfgbf/M ================================================================
v_ /;bf/ M ===================================================================
u_ M ==================================================================
e'jfbf/
%= syf k9 M
Odfgbf/ 5fqf
hd'lgof ldr} {of hfFb}lyOg\ . pgn]af6fdf
u'?cfdfnfO{ e]l6g\  . hf8f]sf] lbg lyof]  .
u'?cfdf :s'6/ df x'g'x'GYof] . hd'lgof sIff
b'O{sL Odfgbf/5fqf lyOg\ . To;}n]p;nfO{ u'?cfdfn]:s'6/df
r9fpg'eof]  . ldr}{ofdf pgnfO{ /;bf/ vfhf Vjfpg'eof]  . …/;bf/
vfhf ltdLnfO{ s:tf] nfUof],Ú pxfFn] ;f]Wg'eof]  . To;kl5 pxfF
k;ndf hfg'eof]  . hd'lgof hf8f]n] n'un'u sfDb} lyOg\  . Tof] b]v]/
137
u'?cfdfn]e'jfbf/sk8f lslglbg'eof]  . hd'lgof u'?cfdf;Fu} 3/
kmls{g\  . Odfgbf/hd'lgofn]/;bf/vfhf vfOg\  . pgn]e'jfbf/
n'uf kfOg\ . hd'lgof cToGt v';L eOg\ .
^= dflysf]…Odfgbf/5fqfÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v M
s_ hd'lgof sxfF hfFb}lyOg\ <
pTt/M
v_ hd'lgof s:tL 5fqf lyOg\ <
pTt/M
u_ hd'lgofn]ahf/df s]vfOg\ <
pTt/M
3_ hd'lgof lsg v';L eOg\ <
pTt/M
ª_ ltdL ePsf]eP u'?cfdfnfO{ s]eGYof} <
pTt/M
&= …Odfgbf/5fqfÚsyf cfˆg}efiffdf n]v  M


*= vfnL afs;df ltg zAb e//ltg jfSo n]v
 M
s= 6f]kL
v=
u=

138 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !&) M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M a;fOF /f]kfOF n8fOF


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
a;fOF /f]kfOF n8fOF


#= zAbnfO{ hf]8 M
a;\ cfOF /f]k \ cfOF n8\ cfOF


$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M
s_ a;fOF M =====================================================================
v_ /f]kfOF M =====================================================================
u_ n8fOF M =====================================================================
v= tnsf zAbx¿ k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ a;fOF M =====================================================================
v_ /f]kfOF M =====================================================================
u_ n8fOF M =====================================================================
%= syf k9 M
:d[ltn] /f]kfOF ul/g\
:
d[lt u'?ª dgfªdf hGd] sL x'g\ . 7'nf]
e'OFrfnf] cfP/ pgsf] 3/ eTSof]  . pgL
a;fOF ;/ /lrtjg uOg\ . ToxfF pgsf
]
a'afn] v]t kfP  . v]tdf /f]kfOF ug'{ lyof]  .
c;f/sf]dlxgfdf :d[ltn]klg /fk]fOF ul/g \ . ljb\ofno labf x'Fbf
pgnfO{ ;lhnf] eof]  . a;fOF ;/L /f]kfOF u/]sf] pgsf] klxnf]
cg'ej lyof]  . /f]kfOF ;s]/kms{Fbf pgn]Pp6f le8 b]lvg\  . pgL

139
le8sf]5]pdf uOg\ . ToxfF 7'nf dflg;sf]n8fOF b]lvg\ . k'ln;
cfP/Ps l5gdf n8fOF n8\gn]fO{ nu] . pgL 9'Ss eOg\ .
^= …:dl[ tn] /fk] fOF ul/gÚ\  syf km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ :d[lt sxfF hGd]sL x'g\ <
pTt/M
v_ :d[ltsf] 3/ s;/L eTSof]  <
pTt/M
u_ :d[ltsf] klxnf] cg'ej s] lyof]  <
pTt/M
3_ k'ln; lsg cfPsf]lyof] <
pTt/M
ª_ crfgs le8df k'Uof}eg]ltdL s]u5f}{ <
pTt/M
&= …:d[ltn] /f]kfOF ul/g\Ú syf cfˆg} efiffdf n]v M


*= vfnL afs;df ltg zAb e//ltg jfSo n]v
 M
s= kfgL
v=
u=

140 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !&! M cfpm u/f“} ldlt M ================================

!= zAb k9 M afns kbs kfns


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
afns kbs kfns


#= zAbnfO{ hf]8 M
afn s kb s kfn s


$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M
s_ afns M =====================================================================
v_ kbs M =======================================================================
u_ kfns M =====================================================================
v= tnsf zAbx¿ k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ afns M =====================================================================
v_ kbs M =======================================================================
u_ kfns M =====================================================================
%= syf k9 M
kbs
bLk;fu/hGdFb}b[li6 ljxLg afns x'g\  . pgL
cfFvf b]Vb}gg\  . pgL sfg eg]/fd|/L ;'G5g\  .
afns sfnd}pgL ld7f]:j/df uLt ufpF5g\  .
a'afcfdfnfO{ pgL cfˆgf]kfns ;DemG5g\ . pgL eG5g\, …kfns
;b}j cfb/ 0fLo x'G5 .ÚPslbg u'?cfdfn]afa'cfdf kfng stf{
x'g\ eGg'ePsf]lyof] . pxfFn]kfngstf{nfO{ kfns eGg'ePsf]
lyof]  . ToxL lbgb]lv bLk;fu/n]a'afcfdfnfO{ kfns eg]sf x'g\  .
141
Pslbg ljb\ofnodf pgn]uLt ufP . uLt ufP/kbs klg kfP .
kbs pgn]cfˆgf kfnsnfO{ b]v fP . kbs b]v]
/pxfFx¿ v';L
x'g'eof]  .
^= dflysf]…kbsÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v M
s_ bLk;fu/s:tf afns x'g\ <
pTt/M
v_ ltd|f kfns sf]x'g\ <
pTt/M
u_ bLk;fu/n] lsg kbs kfP <
pTt/M
3_ syfsf]cGTodf s]ePsf]5 <
pTt/M
ª_ ltdL ltd|f] b[li6 ljxLg ;fyL eP s;/L ;xof]u u5f}{ <
pTt/M
&= …kbsÚsyf cfˆg}efiffdf n]v M


*= vfnL afs;df ltg zAb e//ltg jfSo n]v
 M
s= afns
v=
u=
142 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !&@ M cfpm u/f“} ldlt M ================================

!= zAb k9 M n]vf]6 a'gf]6 5gf]6


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
n]vf]6 a'gf]6 5gf]6


#= zAbnfO{ hf]8 M
n]v\ cf]6 a'g\ cf]6 5fg\ cf]6


$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M
s_ n]vf]6 M =====================================================================
v_ 6 M ======================================================================
a'gf]
u_ 5gf]6 M =====================================================================
v= tnsf zAbx¿ k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ n]vf]6 M ====================================================================
v_ 6 M =====================================================================
a'gf]
u_ 5gf]6 M ====================================================================
%= syf k9 M
l/df / cfdf
l/ dfsf] n]vfO / fd|f] 5 . pgsf]j0f{ sf]
agf]6 klg /fd|f] 5  . l/dfsL cfdf snfsf/
x'g'x'G5  . pxfF g} l/dfnfO{ j0f{sf] n]vf]6
l;sfpg'x'G5 . pxfF eGg'x'G5, … n]
vf]6 /5gf]6 b'j}hfGg'k5{ .
k;ndf uP// fd|f sk8f 5gf] 6 ug'{k5{ . …sk8fsf]a'gf]6 klg
x]g'{k5{ . afns sfn b]lvg}a'gf]6 /5gf]6 /fd|/L ug{ hfGg'kb{5  .Ú
l/ dfn]cfdfaf6 of]s'/ f a'lemg\ . pgL ;fgL eP klg sk8f
143
cfkm}5gf]6 ul5{g\ . pgL To;sf]a'gf]6 klg x]l5{g\ . …/df 1fgL
l5g\,Úcfdf eGg'x'G5 . pgL n]v  f]6df klg /fd|L 5g\ . cfdfaf6
l/dfn] /fd|f s'/f l;s]sL 5g\  .
^= dflysf]…l/df /cfdfÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v M
s_ l/dfsf] j0f{sf] a'gf]6 s:tf] 5  <
pTt/M
v_ l/dfn] sf]af6 n]vf]6 l;lsg\  <
pTt/M
u_ sf] sk8fsf]a'gf]6 x]l5{g \ <
pTt/M
3_ ltd|f]ljrf/df /df s:tL s]6L x'g\ <
pTt/M
ª_ ltdLn]cfdfaf6 s:tf s'/f l;S5f} <
pTt/M
&= …l/df /cfdfÚsyf cfˆg}efiffdf n]v M


*= vfnL afs;df ltg zAb e//ltg jfSo n]v
 M
s= 5ftf
v=
u=
144 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !&# M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M pkxf/ pksf/ pkrf/


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
pkxf/ pksf/ pkrf/


#= zAbnfO{ hf]8 M
pk xf/ pk sf/ pk rf/


$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M
s_ pkrf/ M ===================================================================
v_ M ===================================================================
pksf/
u_ pkrf/ M ===================================================================
v= tnsf zAbx¿ k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ pkrf/ M ===================================================================
v_ M ===================================================================
pksf/
u_ pkrf/ M ===================================================================
%= syf k9 M
ltldnfsf] pkxf/
ltldnfsL cfdf la/ fdL x'g'x'GYof]  . pxfF
pkrf/sf nflu c:ktfn hfg'eof]  . 8fS6/n]
pgsf] pkrf/ u/]  . cf}ifwLn] pxfFsf] pksf/
u¥of] . cfdf pkrf/ af6 kms{ Fbf 3/ df le8
lyof] . cfdfnfO{ x]g{ dflg;x¿ e]nf ePsf lyP . pgLx¿n]
xftdf pkxf/ af]s]sf lyP  . pkxf/ b]v]/ cfdf 5Ss kg'{eof]  .
jf:
tjdf pkxf/cfdfsf nflu lyPg . pkxf/t ltldnfsf]
145
hGdlbgsf] nflu lyof]  . ;a}n] ltldnfnfO{ hGdlbgsf] pkxf/
lbP . ltldnf klg pkxf/kfP/v';L eOg\ .
^= dflysf] …ltldnfsf] pkxf/Ú syf km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ la/fdL sf] lyof]  <
pTt/M
v_ cfdf sxfF hfg'ePsf]lyof] <
pTt/M
u_ dflg;x¿ lsg ltldnfsf 3/cfPsf lyP <
pTt/M
3_ ltldnf lsg v';L eOg\ <
pTt/M
ª_ ltdL ltd|f] hGdlbgdf s]u5f}{ <
pTt/M
&= …ltldnfsf] pkxf/Ú syf cfˆg} efiffdf n]v M


*= vfnL afs;df ltg zAb e//ltg jfSo n]v
 M
s= cf}ifwL
v=
u=

146 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !&$ M cfpm u/f“} ldlt M ================================

!= zAb k9 M s'sfd s'sf7 s'nt


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
s'sfd s'sf7 s'nt


#= zAbnfO{ hf]8 M
s' sfd s' sf7 s' nt


$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M
s_ s'sfd M ====================================================================
v_ s'sf7 M ====================================================================
u_ s'nt M =====================================================================
v= tnsf zAbx¿ k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ s'sfd M ====================================================================
v_ s'sf7 M ====================================================================
u_ s'nt M =====================================================================
%= syf k9 M
s'ntsf] kl/0ffd
Psfb]zdf Pp6f uf]7fnf] lyof]  . p;sf] uf]7
sf7sf]lyof]  . ;'sf7 gkfOg]x'bF f uf]7df s'sf7
k|of]u ul/Psf] lyof]  . uf]7fnf] c;n lyPg  .
pm s'sfd dfq ub{Yof] . pm s'ntdf nfu]sf]lyof] . r'/f6] vfg]//S;L
vfg]p;sf]s'nt lyof]  . Ps lbg uf]7fnf]6Gg /S;L vfP/uf]7df cfof]  .
p;n] r'/f6] vfof]  . r'/f6] sf] 7'6f] p;n] k/fndf kmfNof]  . k/fn aNof]
/ s'sf7n] ag]sf] uf]7 hNof]  . c¿ uf]7fnfn] ss' fd u/s] fn] p;n] b'Mv
147
kfPsf]atfP . s'ntsf]kmn g/fd|f] x'g] s'/f ;a}n] yfxf kfP . …wGg xfdLn]
s'sf7n] uf]7 agfPg5f},“ Ú c¿ uf]7fnf]n] eg]  . cfˆgf] uf]7 hn]sf] b]v/]  pm
b'MvL eof]  . To; lbgb]lv p;n] cfˆgf] s'nt / s'sfd 5f8\g] lg0f{o u¥of]  .
^= dflysf] …sn' tsf] kl/0ffdÚ syf km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ uf]7df s:tf] sf7 k|of]u ePsf] lyof]  <
pTt/M
v_ uf]7fnfsf s'g s'g s'nt lyP <
pTt/M
u_ uf]7fnf]n] lsg b'Mv kfof]  <
pTt/M
3_ uf]7fnf] s;/L kl/jt{g eof]  <
pTt/M
ª_ ltdLnfO{ uf]7fnf] s:tf] nfUof]  <
pTt/M
&= …s'ntsf] kl/0ffdÚ syf cfˆg} efiffdf n]v M


*= vfnL afs;df ltg zAb e//ltg jfSo n]v
 M
s= s'sfd
v=
u=
148 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !&% M cfpm ;a} u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M e'jfbf/ n8fOF afns


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
e'jfbf/ n8fOF afns


#= zAbnfO{ hf]8 M
e'jf bf/ n8\ cfOF afn s


$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M
s_ e'jfbf/ M ==================================================================
v_ n8fOF M =====================================================================
u_ afns M ====================================================================
v= tnsf zAbx¿ k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ e'jfbf/ M ==================================================================
v_ n8fOF M =====================================================================
u_ afns M ====================================================================
%= syf k9 M
kjg a;fOF ;/]
kjg Odfgbf/afns x'g \ . Ps lbg pgL sf7df8fF} a;fOF
;/ ] . pgL sfnLdf6Lsf] /fd|f] a'gf]6 ePsf] 3/df a;]  .
pgsf kfns a'afcfdf klg ;Fu} x'gx' G' Yof] . a'afcfdfn]
pgnfO{ xf] 6ndf / ;bf/vfhf v'jfpg'eof] . pgsf
a'af ;}lgs x'gx' G' Yof] . ;]gfdf x'bF f pxfFn] n8fOF klg n8\ge' Psf] lyof] .
kjgsf]n] vf]
6 klg / fd|f
] 5 . ufpFdf 5Fbf pgL cfdf;Fu / fk
] fOF x]
g{
hfGy]  . kfgL 5gf]6 u//]  vfFbg} y]  . sf7df8f}dF f pgL lkmN6/af6 5gf]6
149
ePsf]kfgL vfG5g\  . pgL e'jfbf/Hofs]6 nufpF5g\  . pgL a'afn]n8fOF
lht]/kfPsf]kbs x]5g{  \ . kjgnfO{ ;x/klg dg k5{ . ;x/dgk/]
klg pgL ufpF la;{b+ g} g\ . pgnfO{ ufpF hfg dg nflu/xG5 .
^= dflysf]…kjg a;fOF ;/Ú] syf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v M
s_ kjg sxfF a;fOF ;/] <
pTt/M
v_ kjgsf a'af s]ug'{x'GYof]<
pTt/M
u_ sf7df8f}Fdf kjg s:tf]kfgL vfG5g\ <
pTt/M
3_ kjgnfO{ ufpF lsg dgk5{ <
pTt/M
ª_ ltdLnfO{ ufpF jf ;x/s'g dgk5{ <
pTt/M
&= …kjg a;fOF ;/]Úsyf cfˆg}efiffdf n]v  M


*= vfnL afs;df ltg zAb e//ltg jfSo n]v
 M
s= :s'n
v=
u=
150
lbg !&^ M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M ca]nf c;kmn ca'em


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
ca]nf c;kmn ca'em


#= zAbnfO{ hf]8 M
c a]nf c ;kmn c a'em


$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M
s_ ca]nf M =====================================================================
v_ c;kmn M ===================================================================
u_ ca'em M =====================================================================
v= tnsf zAbx¿ k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ ca]nf M =====================================================================
v_ c;kmn M ===================================================================
u_ ca'em M =====================================================================
%= kf7 k9 M
emds l3ld/]
wgs'6fsL emds l3ld/] ;flxTosf/
x'g\ . pgL lxF8\g, af]Ng ;lSbgg\ . pgL /ftL
ca]nf;Dd a;]/ n]lV5g\  . pgL v'6\6fn] dfq
n]
lV5g\ . ca'emx¿ … v'6\6fn]s;/ L n]Vg ;lsG5,ÚeG5g\ . pgL
To;nfO{ jf:tf ulb{gg\ . hLjgdf pgL slxNo}c;kmn eOgg\ .
pgL sfo{j|mdx¿df klg k'lU5g\ . pgL sfo{j|mddf ca]nf k'lUbgg\ .
pgL a]n}
df k'u]
/al: 5g\ . lxF8\g, af]Ng g;s]
/klg emds ;kmn
151
;flxTosf/eOg\ . ca'em geO{ ;w}F sfd u/ ]hLjgdf c;kmn
eOGg . emdsn]xfdLnfO{ oxL s'/f l;sfPsL 5g\ .
^= dflysf] …emds l3ld/Ú]  kf7 km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ emds s:tL dfG5]x'g\ <
pTt/M
v_ emds s;/L n]lV5g\ <
pTt/M
u_ emdsn]lsg ca]nf gu/]sL x'g\ <
pTt/M
3_ emdsn]xfdLnfO{ s:tf]s'/f l;sfPsL 5g\ <
pTt/M
ª_ ltdL emds h:tf] ;fyLnfO{ s;/L dbt u5f}{ <
pTt/M
&= …emds l3ld/]Ú kf7 cfˆg} efiffdf n]v M


*= vfnL afs;df Ps zAb e//ltg jfSo n]v M
s= ca]nf
v=
u=
152 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !&& M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M lj¿k ljj|m]tf ljrf/


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
lj¿k ljj|mt] f ljrf/


#= zAbnfO{ hf]8 M
lj ¿k lj j|]mtf lj rf/


$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M
s_ lj¿k M =====================================================================
v_ t] f M ===================================================================
ljj|m
u_ ljrf/ M ===================================================================
v= tnsf zAbx¿ k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ lj¿k M =====================================================================
v_ ljj|m t] f M ===================================================================
u_ ljrf/ M ===================================================================
%= syf k9 M
;'dfsf] ;x/ ofqf
;'df laxfg}p7L . pm cfh klxnf]k6s
;x/hFfb}lyO{ . cfdfsf]kl5kl5 nfu]/pm
;x/k'uL . pm Pp6f rSn] 6 k;ndf uO{ .
k;ndf ljj|m]tf lyP . … bfO{ rSn]6 lbg'xf];\ g,Úp;n]ljj|mt]fnfO{
egL . To;kl5 p;n]ld7fO{ k;n hfg]ljrf/u/L . ld7fO{ k;n
lj¿k lyof] . lem+Fuf eGs]sf ld7fO{5]p ljj|mt] f lyP . p;n]ld7fO{
glsGg] ljrf/ u/L  . ;x/sf] kNnf] 5]p kmf]xf]/n] lj¿k lyof]  . p;n]
153
dgdg} egL …;x/ t lj¿k /x]5  .Ú p;nfO{ ;x/df ga:g] ljrf/
cfof] . ljj|mt] f sxfF k'u/] p;n]efOsf nflu n'uf lsgL . ;x/sf]
kNnf]5]psf] lj¿k cj:yf x]b}pm 3/kmsL{ .
^= …;'dfsf];x/ofqfÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v  M
s_ ;'df sxfF uO{ <
pTt/M
v_ rSn]6 Jofkf/LnfO{ s]elgG5 <
pTt/M
u_ ld7fO{ k;n lsg lj¿k lyof] <
pTt/M
3_ ;'dfn]s;sf nflu n'uf lsgL <
pTt/M
ª_ ltdL ;x/hfFbf s]s]u5f}{ <
pTt/M
&= …;'dfsf];x/ofqfÚsyf cfˆg}efiffdf n]v M


*= vfnL afs;df ltg zAb e//ltg jfSo n]v
 M
s= lj¿k
v=
u=
154 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !&* M cfpm u/f“} ldlt M ================================

!= zAb k9 M cg'e"lt cg'/f]w cg'R5]b


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
cg'e"lt cg'/f]w cg'R5]b


#= zAbnfO{ hf]8 M
cg' e"lt cg' /f]w cg' R5]b


$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M
s_ cg'e"lt M ==================================================================
v_ cg'/f]w M ==================================================================
u_ b M ==================================================================
cg'R5]
v= tnsf zAbx¿ ==================================================================
k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ cg'e"lt M
v_ cg'/f]w M ==================================================================
u_ b M ==================================================================
cg'R5]
%= syf k9 M
gldtf rf}w/L
…d leq cfpg ;S5' ;/,Ú gldtf rf}w/Ln]
elgg\ . zfZjt ;/clkm;df x'gx' G' Yof] . … a;
gldtf,ÚpxfFn] eGg'eof] . gldtf s';L{df al;g\ . …lsg cfof}gldtf,Ú
;/n] ;f]Wg'eof]  . …Pp6f cg'/fw] u/f“} eg]/ ;/,Ú pgn] elgg\  . …s]
cg'/fw] xf],Ú ;/n] ;f]Wg'eof]  . To; a]nf gldtfnfO{ 8/ nfu] h:tf]
cg'el" t eof]  . …;/, d]/f] 3/df ef]ln df3L 5  . ;/nfO{ klg===,Ú
p;n] 8/fpFb} egL  . ;/ v';L x'ge' of]  . ef]lnkN6 gldtfsf] cg'/fw] df

155
;/3/ df hfg'eof] . ;/ nfO{ klg df3Lsf]gofF cg'el" t eof] .
kl;{kN6 ;/sIffdf cfpg'eof] . pxfFn ] ljb\ofyL{nfO{ Pp6f cg'R5]b
k9\g nufpg'eof]To;kl5 cg'R5]b n]Vg nufpg'eof]  . gldtfn]df3Lsf]
cg'el" t n]lvg\ . ;/;uF cg'/fw] u/L pgL cln rfF8} 3/kmls{g \ .
^= …gldtf rf}w/LÚ syf km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ ;/sf]= gfd s] xf]  <
pTt/ M
v_ ;/n] gldtfnfO{ s:tf] Jojxf/ ug'{eof]  <
pTt/ M
u_ ;/lsg v';L x'g'eof] <
pTt/ M
3_ gldtfn] df3Lsf] cg'e"lt n]Vg'sf] sf/0f s] xf]  <
pTt/ M
ª_ ltdL cfkm"nfO{ dgkg]{rf8kj{df s]u5f}{ <
pTt/ M
&= …gldtf rf}w/LÚ syf cfˆg} efiffdf n]v M


*= vfnL afs;df ltg zAb e//ltg jfSo n]v M
s= cg'e"lt
v=
u=
156 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !&( M cfpm u/f“} ldlt M ================================

!= zAb k9 M cfxf/f cfb]z cf1f


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
cfxf/f cfb]z cf1f


#= zAbnfO{ hf]8 M
cf xf/f cf b]z cf 1f


$= s= tnsf zAbsf]===================================================================
cy{ n]v M
s_ cfxf/f M
v_ M =====================================================================
cfb]z
u_ cf1f M ======================================================================
v= tnsf zAbx¿ ===================================================================
k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ cfxf/f M
v_ M =====================================================================
cfb]z
u_ cf1f M ======================================================================
%= syf k9 M
l;+xsf] cfxf/f
hª\unsf] /fhf l;+x w]/} lbgb]lv ef]s} lyof]  . pm
ef]sn] d/GRofF;] ePsf] lyof]  . p;n] PSsfl; dGqL
:
ofnnfO{ af]n fof] . …
dGqL d ef]s n]dg{ nfu]  F . d ltdLnfO{ cfxf/ f
vf]h/]  Nofpg cfb]z lbG5',Ú l;+xn] eGof]  . /fhfsf] cf1f dfGg :ofn
hª\undf uof]  . s]xL k/ k'u/]  pm s/fof]  . …;G' g'xf]; \ Û ;'Gg'xf];\
/fhfsf] cfb]z 5  . ;a} hgfj/ ef]ln ;dy/ 7fpFdf e]nf x'g," Ú
p;n] eGof]  . /fhfsf] cfb]z ;'g/]  d[u / 3f]/n cfP  . jgdf e};F L,
efn' /h] af| klg cfP . l;+xn];a} nfO{ glhs cfpg g/ d :j/ df
cf1f lbof]  . Pp6f d[u ;f]emf] lyof]  . /fhfn] kSsf dfb}g{ g\ eg]/
157
pm cufl8 uof]  . …d/] f] cf1f dfGg] tF ;Rrf ;]js /x5
] ;\,Ú /fhfn]
eg] . pm emg\ glhs k'Uof] . c¿ hgfj/eg]6f9f a;]//ldtf x]b{]
lyP . l;+x cs:dft d[udfly emD6\of] . p;n]cfˆgf]cfxf/f kfof] .
cf1f dfGg]:ofnnfO{ p;n]wGojfb lbof] .
^= dflysf] …l;+xsf] cfxf/fÚ syf km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ hª\undf sf] ef]s} lyof]  <
pTt/M
v_ :ofnn] k/ k'u]/ s] eGof]  <
pTt/M
u_ hgfj/x¿ sxfF e]nf eP <
pTt/M
3_ :ofnsf] cfb]z hgfj/x¿n] lsg dfg]  <
pTt/M
ª_ d[u d/]kl5 c¿ hgfj/n] s] u/] xf]nfg\  <
pTt/M
&= …l;+xsf] cfxf/fÚ syf cfˆg} efiffdf n]v M


*= vfnL afs;df ltg zAb e//ltg jfSo n]v
 M
s= cfxf/f
v=
u=
158 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !*) M cfpm u/f“} ldlt M ================================

!= zAb k9 M 6]lnlehg 6]lnkmf]g 6]ln:sf]k


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
6]lnlehg 6]lnkmf]g 6]ln:sf]k


#= zAbnfO{ hf]8 M
6]ln lehg 6]ln kmf]g 6]ln :sf]k


$= s= tnsf zAbsf]cy{================================================================
n]v M
s_ 6]
lnlehg M
v_ 6]lnkmf]g M ==================================================================
u_ 6]ln:sf]k M ================================================================
v= tnsf zAbx¿ k|o================================================================
f]u u/L jfSo agfpm M
s_ 6]
lnlehg M
v_ 6]lnkmf]g M ==================================================================
u_ 6]ln:sf]k M ================================================================
%= syf k9 M
zlgaf/sf] lbg
zlgaf/sf] lbg lyof]  . lbpF;f]sf] af/ aHg nfu]sf]
lyof]  . Zj]tf 3/df PSn}lyOg\  . pgL 6]lnlehg
x]l//xs] L lyOg\  . crfgs 3/ xlNnof]  . 6]lnlehg
klg xNng yfNof]  . …eO' rF fnf]  ÚÛ  eg]/ l5d]sLx¿ s/fpg yfn]  . a'afcfdf
aflx/ x'gx' G' Yof]  . crfgs 6]lnkmf]gsf] 3G6L l6ª l6ª u¥of]  . Zj]tfn]
6]lnkmf]g p7fOg\ . a'afn]ug'{ ePsf]/x5]  . …Zj]tf ltdL l7s 5\of} <
3/df s] 5 <Ú a'afn] ;f]Wg'eof]  . …6l] nlehg 6]anaf6 em¥of]  . b/fhsf
k':ts em/ ] . 3/ t l7s 5 a'af,Ú Zj]tfn] elgg\  . …To;f]eP 3/af6
159
aflx/hfpm,Úa'afn]eGg'eof] . aflx/lg: sbF f l5d]ssf Ps hgf
sfsf 6]ln:sf]k x]b{} x'gx' G' Yof]  . Zj]tfn] klg 6]ln:sf]k x]l/g \ . Zj]tfn]
6]ln:sf]kaf6 w/x/f x]bf{ ToxfF w'jfF dfq lyof]  .
^= dflysf] …zlgaf/sf] lbgÚ syf km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ Zj]tf sxfF lyOg\ <
pTt/M
v_ aflx/sf]lyP <
pTt/M
u_ e'OFrfnf]n] ubf{ Zj]tfsf]3/df s]s] eof] <
pTt/M
3_ e'OFrfnf]lsg 8/nfUbf]x'G5 <
pTt/M
ª_ Zj]tfsf]7fpFdf ltdL ePsf]eP s]uYof}{ <
pTt/M
&= …zlgaf/sf] lbgÚ syf cfˆg} efiffdf n]v M


*= vfnL afs;df ltg zAb e//ltg jfSo n]v
 M
s= 6]lnlehg
v=
u=
160 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !*! M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M rf}s'gf rf}sf]; rf}kfof


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
rf}s'gf rf}sf]; rf}kfof


#= zAbnfO{ hf]8 M
rf} s'gf rf} sf]; rf} kfof


$= s= tnsf zAbsf]==================================================================
cy{ n]v M
s_ rf}s
 'gf M
v_ rf}sf]; M ==================================================================
u_ rf}kfof M ==================================================================
v= tnsf zAbx¿ ==================================================================
k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ rf}
s'gf M
v_ rf}sf]; M ==================================================================
u_ rf}kfof M ==================================================================
%= syf k9 M
1fg' /z'e
1fg' /z'e af6fdf s'/f ub}{lyP . 1fg'n] ;f]lwg\,
…ze' ltdL 3/df a:5f}  . 3/sf af/d] f s] yfxf
5 <Úz'en]eg]…em\ofn, 9f]s f ePsf]dflg; a:gsf nflu agfPsf]
j:t' g} 3/xf]Ú …em\ofn s;/L cl8G5 lg,Ú1fg'n] elgg\ . em\ofn t
rf}sf];n] c8\ofpF5  . ld:qL bfOn] rf}sf]; agfpg'xG' 5  . To; rf}sf];nfO{
uf/f]df /flvG5 lg  . …To;f] eP uf]7 s] xf] lg  <Ú 1fg'n] km]l/ ;f]lwg\  .
…
uf]7 t rf} kfof a: g agfOPsf]3/xf] . ufO{, e}; F L, afv|f rf}kfof
x'g \ . uf]7df k|foM rf/cf]6f s'gf x'G5g\ . To;nfO{ rf}sg' f elgG5,Ú
161
z'en]eg] . …ltdLn]l7s eGof} . xfdL t rf}sg' f ePsf]7fpFdf 3fF;
/ k/fn /fV5f},F Ú 1fg'n] elgg\  . s'/f ubf{ub}{ pgLx¿ ljb\ofno k'u ] .
ljb\ofnodf pgLx¿n] em\ofnsf] rf}sf]; x]/ ] . rf}sf]; alnof lyP  .
rf}s g' fdf kfn]bfO kfgL ttfpFb} x'gx' G' Yof]  . rp/df rf}kfof rb}{lyP .

^= dflysf]…1fg' /z'eÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v


 M
s_ 3/ eg]sf] s] xf]  <
pTt/M
v_ em\ofn s;/L cl8Psf]x'G5 <
pTt/M
u_ rf}kfof sxfF a:5g\ <
pTt/M
3_ rf}s'gfdf lsg k/fn /flvG5 <
pTt/M
ª_ ltd|f]3/df s'g s'g rf}kfof 5g\ <
pTt/M
&= …1fg' /zf]e  fÚsyf cfˆg}efiffdf n]v M

*= vfnL afs;df ltg zAb e//ltg jfSo n]v


 M
s= 3/
v=
u=
162 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !*@ M cfpm ;a} u/f“} ldlt M ================================


!= zAb k9 M s'sf7 ljj|m]tf cg'R5]b
@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
s'sf7 ljj|m]tf cg'R5]b


#= zAbnfO{ hf]8 M
s' sf7 lj j|m]tf cg' R5]b


$= s= tnsf zAbsf]====================================================================
cy{ n]v M
s_ s'sf7 M
v_ t] f M ===================================================================
ljj|m
u_ cg'R5] b M =================================================================
v= tnsf zAbx¿ ====================================================================
k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ s'sf7 M
v_ ljj|m t] f M ===================================================================
u_ cg'R5] b M =================================================================
%= syf k9 M
;/nf ofbj
;/nf ofbj u'?cfdfnfO{ sIffdf ;a}n] dg k/fpF5g\  .
ca]n
f gcfpg]x'bF f pxfFnfO{ c;n u'?cfdf dflgG5 .
ca'em ljb\ofyL{nfO{ pxfF ljrf/k'¥ofP/l;sfpg'xG' 5 . lbgf rdf/
u'?cfdfsf]cfb]z dfGg]5fqf lyOg\  . Ps lbg pgL :sn' cfpg c;kmn
eOg\  . c¿ ljb\ofyL{n] u'?cfdfnfO{ lbgfsf]3/hfg cg'/fw] u/ ] . pxfFn]
Psl5g ljrf/u/ L … xG' 5ÚeGg'eof] . u'?cfdfn]lbgfsf a'afnfO{ kmf] g
u/L cg'dlt dfUg'eof] . lbgfsf]a'af ld7fO{ ljqm] tf x'gx' G' Yof] . pxfFsf]
3/jl/kl/s'sf7sf]af/lyof]  . a'af s'ntdf nfUg' ePsf]lyPg . pxfF
s'sfd klg ug'x{ G' gYof]  . of]b]lv u'?cfdf v';L x'ge
' of]  . lbgf eg]la/fdL
163
ePsL /lx5g\  . Hj/f] cfP/ pgsf] cg'xf/ lj¿k ag]sf] lyof]  . pgsf
d'vdf lxhf]bl] v cfxf/f k/s
] f] lyPg  . oltv]/ klg pgnfO{ u'?cfdfn]
lbPsf] cg'R5]b n]vgs} lrGtf lyof]  . …lbgf ca'em gagÚ u'?cfdfn]
eGg'eof] . …
d k9fOdf c;kmn x'G5',Úpgn]cfˆgf] lrGtf atfOg\ .
k9fOdf cfkm"n] ;xof]u ug]{s'/f atfP/u'?cfdf kms{ge ' of] .
^= dflysf]…;/nf ofbjÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v
 M
s_ u'?cfdfsf]gfd s]lyof] <
pTt/M
v_ lbgf s:tL 5fqf x'g \ <
pTt/M
u_ u'?cfdf lsg lbgfsf]3/hfg'eof] <
pTt/M
3_ lbgf lsg lrlGtt lyOg\ <
pTt/M
ª_ lbgfsf 7fpFdf ltdL ePsf]eP s]uYof}{
pTt/M
&= …;/nf ofbjÚsyf cfˆg}efiffdf n]v M


*= vfnL afs;df Ps zAb e//ltg jfSo n]v M
s= cg'R5]b
v=
u=
164
lbg !*# M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M bf]af6f] bf]dg bf]wf/


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
bf]af6f] bf]dg bf]wf/


#= zAbnfO{ hf]8 M
bf] af6f] bf] dg bf] wf/


$= s= tnsf zAbsf]====================================================================
cy{ n]v M
s_ bf]af6f] M
v_ dg M ======================================================================
bf]
u_ bf]wf/ M =====================================================================
v= tnsf zAbx¿ ====================================================================
k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ bf]af6f] M
v_ dg M ======================================================================
bf]
u_ bf]wf/ M =====================================================================
%= syf k9 M
bf]wf/df k|zfGt
k|zfGtnfO{ cfˆgL ;fyL bLIffsf]3/hfg'
lyof]  . bLIffsf] 3/sf] af6f]df hª\un
lyof] . …PSn}hfg ;S5' ls ;lSbgF,Úpm
bf]wf/df k¥of]  . …PskN6 t uPs}x'F lsg
g;Sg',Úbf]dg x'Fbfx'Fb}p;n]eGof] . To;kl5 pm cfˆgf]af6f]
nfUof]  . s]xL k/ k'Ugf;fy Pp6f bf]af6f] cfof]  . pm bf]af6f]df
pleof]  . Pp6f af6f] 7'nf] lyof] csf]{ ;fgf] lyof]  . pm bf]wf/df
k¥of]  . …of]af6f]hfpmF ls, pm af6f]hfpmF,Úp;nfO{ bf]dg eof]  .
165
bf]af6f]dWo] pm 7'nf] af6f]tkm{ nfUof]  . af6}af6 hfFb} ubf{ p;sf]
bLIff;Fu e]6 eof]  . PskN6 lxF8s ] f]af6f]af6 klg ;lhn}cfPsf]
k|zfGtnfO{ p;n]:jfut u/L .
^= …bf]wf/df k|zfGtÚ syf km]l/ k9 / tnsf k|Zgsf] pTt/ n]v M
s_ k|zfGtsL ;fyLsf]gfd s]xf] <
pTt/M
v_ k|zfGt s;/L bf]wf/df k¥of]  <
pTt/M
u_ k|zfGtnfO{ bf]dg x'gfsf]sf/0f s]lyof] <
pTt/M
3_ k|zfGt lsg 7'nf]af6f]tkm{ nfUof]xf]nf <
pTt/M
ª_ af6f]df x/fof} eg]ltdL s]u5f}{ <
pTt/M
&= …bf]wf/df k|zfGtÚ syf cfˆg} efiffdf n]v M


*= vfnL afs;df ltg zAb e//ltg jfSo n]v
 M
s= c:ktfn
v=
u=
166 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !*$ M cfpm u/f“} ldlt M ================================

!= zAb k9 M cfsf/ cfwf/ cfb/


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
cfsf/ cfwf/ cfb/


#= zAbnfO{ hf]8 M
cf sf/ cf wf/ cf b/


$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M
s_ cfsf/M ====================================================================
v_ cfwf/M ====================================================================
u_ cfb/M =====================================================================
v= tnsf zAbx¿ k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ cfsf/M ====================================================================
v_ cfwf/M ====================================================================
u_ cfb/M =====================================================================
%= syf k9 M
lrqsf/ ;'nIf0ff
;'nIf0ff /fd|L lrqsf/x'g \ . pgL ;'Gb/cfsf/sf
lrq agfpFl5g\ . zf]e f u'?cfdf klg of]b]v /] v';L
x'g' x' G' 5  . …lrqsf] cfwf/ s] xf],Ú u'?cfdfn] eGg'eof]  .
…lrqsf cfwf//ª //v ] f x'g\ u'?cfdf,Ú;'nIf0ffn]elgg\ . ;'nIf0ff
;'Gb/cfsf/sf]lrq agfpFl5g\  . pgL u'? u'?cfdfnfO{ cfb/klg ul5{g \ .
…7n' fnfO{ cfb/ug'k{ 5{,ÚpgL elG5g\  . ;'nIf0ffn] agfPsf lrqx¿ ljleGg
cfsf/sf x'G5g\ . s'g} 7'nf cfsf/sf x'G5g\ eg]s'g} ;fgf cfsf/sf
167
x'G5g\ . pgn] lrqaf/] n]lvPsf] cfn]v klg k9]sL 5g\ . … d lrqs}
cfwf/df lrlgg rfxG5',ÚpgL elG5g\ . c¿nfO{ klg cfb/ug]{u'0f
sIffsf ;a}n] pgaf6} l;s]sf 5g\  . pgL ;fyLx¿nfO{ ljleGg cfsf/sf
lrq agfpg l;sfpFl5g\ . ;'nIf0ffsf]of]afgL c¿nfO{ / fd|f] agfpg]
cfwf/ ag]sf] 5  .
^= …lrqsf/;'nIf0ffÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v M
s_ ;'nIf0ff s:tf]lrq agfpFl5g\ <
pTt/M
v_ ;'nIf0ffnfO{ s;nfO{ cfb/ul5{g\ <
pTt/M
u_ ;'nIf0ffaf6 ;fyLx¿n] l;s]sf] s'/f s] xf]  <
pTt/M
3_ ;'nIf0ff lsg lrqaf6}lrlgg rfxlG5g\ <
pTt/M
ª_ ;'nIf0ffaf6 ltdLn]s]s]s'/f l;Sof}<
pTt/M
&= …lrqsf/;'nIf0ffÚsyf cfˆg}efiffdf n]v  M

*= vfnL afs;df ltg zAb e//ltg jfSo n]v


 M
s=
s}FrL
v=
u=
168 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !*% M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M ;Gtfg ;Gtf]if ;ª\uLt


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
;Gtfg ;Gtf]if ;ª\uLt


#= zAbnfO{ hf]8 M
;d\ tfg ;d\ tf]if ;d\ uLt


$= s= tnsf zAbsf]====================================================================
cy{ n]v M
s_ ;Gtf]
if M
v_ ;Gtfg M ====================================================================
u_ ;ª\uLt M ==================================================================
v= tnsf zAbx¿ ====================================================================
k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ ;Gtf]
if M
v_ ;Gtfg M ====================================================================
u_ ;ª\uLt M ==================================================================
%= syf k9 M
;'dg sfsf
;'dg sfsf s[ifs x'gx' G' 5 . pxfF ldlxgtL
x'gx' G' 5 . pxfF eGg'xG' 5, …d/] f b'O{ ;Gtfg 5g\ .Ú
sfsfsf Pp6f 5f]/f] / Pp6L 5f]/L 5g\  . 5f]/f]
;x/dfk9\5 . 5f] /L klg ;x/ df g}k9\l5g\ .
b'js } f] k9fO /fd|f] 5 . ;Gtfgaf6 sfsfnfO{
;Gtf]if 5 . v]tdf wfg /fd|f] kmN5 . To;af6 klg pxfFnfO{ ;Gtf]if
5 . lxhf]cfh sfsf;Fu df]afOn klg 5 . df]afOnaf6 pxfF ;ª\uLt

169
;'Gg'xG' 5 . sfsf eGg'xG' 5, …
;ª\uLt ;'g/
] dnfO{ cfgGb ldN5 .Ú
;Gtfg /fd|f ePsfn] ;Gtf]ifn]a;]s f sfsf b]v
 /] l5d]s
 L klg v';L
5g\  . slxn]sfxLF pgLx¿ sfsfsf]df]afOnaf6 ;ª\uLt klg ;'G5g\  .
^= dflysf]…;d' g sfsfÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v  M
s_ s[ifs sf]x'g \ <
pTt/M
v_ sfsfnfO{ s;/L ;Gtf]if ldn]s  f]5 <
pTt/M
u_ sfsfnfO{ lsg cfgGb ldN5 <
pTt/M
3_ l5d]sLx¿ lsg v';L 5g\ <
pTt/M
ª_ ltd|f]a'af s]ug'{x'G5 <
pTt/M
&= …;'dg sfsfÚsyf cfˆg}efiffdf n]v M


*= vfnL afs;df ltg zAb e//ltg jfSo n]v
 M
s= kl/jf/
v=
u=
170 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !*^ M cfpm u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M ;'sfn ;'/Iff ;'hg


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
;'sfn ;'/Iff ;'hg


#= zAbnfO{ hf]8 M
;' sfn ;' /Iff ;' hg


$= s= tnsf zAbsf]====================================================================
cy{ n]v M
s_ ;'sfn M
v_ Iff M ====================================================================
;'/
u_ ;'hg M =====================================================================
v= tnsf zAbx¿ ====================================================================
k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ ;'sfn M
v_ Iff M ====================================================================
;'/
u_ ;'hg M =====================================================================
%= syf k9 M
lbg kmSof]{
ef/bx ufpFdf Ps hgf ul/a dflg; a:y ] . pgL
lbg/ft sfd uy] {. Ps lbg pgsf]yf]/} v]t klg
af9Ln]aufof] . To;kl5 pgL w] /
} lrlGtt eP .
…cfˆgf] rflxF ;'lbg slxn] cfpg] xf]nf,Ú eGb} pgL /fO] { s/fO{ ug{
yfn] . ToxL af6f] af6 Pshgf enfb\dL csf]{ufpF uO/ x
s] f lyP .
pgn]ul/a dflg;sf]s'/f ;'g ] . tL dflg; ;'hg lyP . pgn]ul/a
dflg;nfO{ cfˆgf]v]t sdfpg lbg]eP . ;'/Iffsf]nflu v]tdf af/
klg nufOlbP . afnL nxnx ePkl5 tL ul/a dflg;n]cfˆgf];'lbg
171
cfpg] s'/f ;f]Rg yfn]  . af/sf] ;'/Iffn] ufO{a:t' gk:g] x'bF f ToxfF
k|z:t wfg kmNof]  . ;fukft / t/sf/L klg pAh]  . ;'hgsf] ;xof]un] pgn]
To;nfO{ ahf/df nuL ljj|mL u/ ] . ul/a dflg;sf ;'lbg kms] {.
^= dflysf]…lbg kmSof]Ú{syf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v M
s_ ul/a dflg; sxfF a:y] <
pTt/M
v_ ul/a dflg;nfO{ s:tf]cfkt\ cfof] <
pTt/M
u_ ul/a dflg;sf];'lbg s;/L kmSof]{ <
pTt/M
3_ v]tdf lsg af/nufOof] <
pTt/M
ª_ ul/a dflg;nfO{ s;/L ;xof]u ug{ ;lsG5 <
pTt/M
&= …lbg kmSof]{Úsyf cfˆg}efiffdf n]v M


*= vfnL afs;df Ps zAb e//ltg jfSo n]v M
s= r/f
v=
u=
172 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !*& M cfpm ;a} u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M cfsf/ ;Gtfg ;'sfn


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
cfsf/ ;Gtfg ;'sfn


#= zAbnfO{ hf]8 M
cf sf/ ;d\ tfg ;' sfn


$= s= tnsf zAbsf]===================================================================
cy{ n]v M
s_ cfsf/ M
v_ ;Gtfg M ====================================================================
u_ ;'sfn M ====================================================================
v= tnsf zAbx¿ ===================================================================
k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ cfsf/ M
v_ ;Gtfg M ====================================================================
u_ ;'sfn M ====================================================================
%= syf k9 M
wgL/fdsf ;Gtfg
wgL/fdsf b'O{ ;Gtfg 5g\ . d'lgofF sfG5L 5f]/L xf] . wlgofF h]7L
xf] . wlgofF zx/df k9\g uPsL 5g\ .
wgL/fd cUnf 5g\ . pgsf xft v'§fsf
cfsf/ klg nfDrf 5g\ . pgL d'lgofFnfO{
syf ;'gfpF5g\ . d'lgofF syf ;'Gg kfP/ bË
kl5{g\ . ca t d'lgofF klg syf ;'gfpg l;kfn'
eO;lsg\ . pgL la:tf/} syf jfrg ul5{g\ .

173
^= dflysf]…wgL/fdsf ;GtfgÚsyf km]l/k9 /tnsf k|Zgsf]pTt/n]v
 M
s_ wgL/fdsf slt ;Gtfg 5g\ <
pTt/ M
v_ wgL/fdsL sfG5L 5f]/Lsf] gfd s] xf] <
pTt/ M
u_ d'lgofF lsg bË kl5{g\ <
pTt/ M
3_ d'lgofF s;/L syf jfrg ul5{g\ <
pTt/ M
ª_ ltdLnfO{ klg syf ;'gfpg cfpF5 <
pTt/ M
&= …wgL/fdsf ;GtfgÚsyf cfˆg}efiffdf n]v  M


&= tnsf zAbnfO{ b]lvg] / gb]lvg] zAbdf juL{s/0f u/L n]v M
6]lnlehg, bf]dg, 6]lnkmf]g, bf]wf/, ;Gtf]if, rf}aGbL, rf}sf];, ;'/Iff

b]lvg] gb]lvg] -cg'ej ul/g]_

174
lbg !** M cfpm ;a} u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M cfsf/ k\mofp/f] r'Rrf] rf]S6f]


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
km\ofp/fnfO{ htftt} vf]Ngf;fy


#= zAbnfO{ hf]8 M ;fy
km\ofp/f nfO{ htf tt} vf]Ngf


$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M
s_ rnfv M ===================================================================
v_ pNn' M =====================================================================
u_ lhNn M ====================================================================
%= v= tnsf zAbx¿ k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ rnfv M ===================================================================
v_ pNn' M =====================================================================
u_ lhNn M ====================================================================
^= d]/f] g]kfnL, sIff @ sf] …rnfv km\ofp/f]Ú k9 / k[i7 #! sf] cEof; ! u/ .
&= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 #! sf] cEof; @ u/ .
*= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 #! sf] cEof; # u/ .
(= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 #@ sf] cEof; $ u/ .
!)= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 #@ sf] cEof; % u/ .

175
!!= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 ## sf] cEof; ^ u/ M
s_
v_
u_
!@= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 ## sf] cEof; & u/ M
s_
v_
u_
3_
!#= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 ## sf] cEof; * u/ M
s_
v_
u_
3_

============================
176 lzIfssf] x:tfIf/
lbg !*( M cfpm ;a} u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M hf]lt/x]sf] dflg;eGbf a'b\lw ljZjf;


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
hf]lt/x]sf] Psl5g dflg;eGbf


#= zAbnfO{ hf]8 M
hf]t\ O/x]sf] Ps l5g dflg; eGbf


$= tnsf zAbsf]cy{ n]v  M
s_ dflg; M ===================================================================
v_ ls;fg M ==================================================================
u_ a'b\lwdfg M ===============================================================
%= tnsf zAbx¿ k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ dflg; M ===================================================================
v_ ls;fg M ==================================================================
u_ a'b\lwdfg M ====================================================================
^= d]/f] g]kfnL, sIff @ sf] …dfG5]sf] a'b\lwÚ k9 / k[i7 %^ sf] cEof; ! u/ .
&= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 %^ sf] cEof; @ u/ .
*= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 %^ sf] cEof; # u/ .
(= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 %^ sf] cEof; $ u/ .
!)= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 %& sf] cEof; % u/ .
!!= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 %& sf] cEof; ^ u/ .
!@= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 %& sf] cEof; & u/ .
============================
177 lzIfssf] x:tfIf/
!#= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 %* sf] cEof; ( u/ M
s_
v_
!$= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 %* sf] cEof; ( u/ M
s_

!%= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 %* sf] cEof; !! u/ M


s_
v_
u_
3_
ª_
r_

178 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
lbg !() M cfpm ;a} u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M :ofn vfg]s'/f ;Sb}gYof] h'lSt


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
vfg]s'/f u'kmfaflx/ dgdg}


#= zAbnfO{ hf]8 M
vfg] s'/f u'kmf aflx/ dg dg}


$= tnsf zAbsf]cy{ n]v  M
s_ bfp M ==============================================================================
v_ h'lSt M ============================================================================
u_ kSsf M =============================================================================
%= tnsf zAbx¿ k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ bfp M ==============================================================================
v_ h'lSt M ============================================================================
u_ kSsf M ============================================================================
^= d]/f] g]kfnL, sIff @ sf] …:ofnsf] h'lStÚ k9 / k[i7 ^% sf] cEof; ! u/ .
&= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 ^% sf] cEof; @ u/ .
*= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 ^% sf] cEof; # u/ .
(= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 ^% sf] cEof; $ u/ .
!)= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 ^% sf] cEof; % u/ .
!!= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 ^^ sf] cEof; ^ u/ .

179 ============================
lzIfssf] x:tfIf/
!@= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 ^& sf] cEof; & u/ M
s_
v_
!#= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 ^& sf] cEof; * u/ M


!$= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 ^& sf] cEof; ( u/ M
s_
v_
u_
3_
ª_
!%= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 ^* sf] cEof; !) u/ M

============================
180 lzIfssf] x:tfIf/


============================
lzIfssf] x:tfIf/

lbg !(! M cfpm ;a} u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M Clif agfpg s's'/b]lv klxn]h:t}


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
Pshgf la/fnfb]lv xTtkTt


#= zAbnfO{ hf]8 M
Ps hgf la/fnf b]lv xTt kTt

181
$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M
s_ s'6L M =====================================================================
v_ u'? M =======================================================================
u_ xTtkTt M =================================================================
%= v= tnsf zAbx¿ k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ s'6L M =====================================================================
v_ u'? M =======================================================================
u_ xTtkTt M =================================================================
^= d]/f] g]kfnL, sIff @ sf] …km]l/ d';f] eP;\Ú k9 / k[i7 *^ sf] cEof; ! u/ .
&= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 *& sf] cEof; @ u/ .
*= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 *& sf] cEof; # u/ .
(= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 *& sf] cEof; $ u/ .
!)= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 *& sf] cEof; % u/ .
!!= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 *& sf] cEof; ^ u/ .
!@= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 *& sf] cEof; & u/ .
!#= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 ** sf] cEof; ( u/ .
s_
v_
!$= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 ** sf] cEof; !) u/ M

182
!%= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 ** sf] cEof; !! u/ M


!^= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 ** sf] cEof; !@ u/ M


============================
lzIfssf] x:tfIf/

lbg !(@ M cfpm ;a} u/f}“ ldlt M ================================

!= zAb k9 M Ps;6\7L l6NnL OG8f]g]l;of e'OFrfnf]


@= zAbnfO{ 5'6\ofpm M
Ps;6\7L e'OFrfnf] 8/nfUbf]

183
#= zAbnfO{ hf]8 M
Ps ;f7L e'OF rfnf] 8/ nfUbf]


$= s= tnsf zAbsf]cy{ n]v M
s_ ;d'b| M =====================================================================
v_ ;'gfdL M ===================================================================
u_ 5fn M =====================================================================
%= v= tnsf zAbx¿ k|of]u u/L jfSo agfpm M
s_ ;d'b| M =====================================================================
v_ ;'gfdL M ===================================================================
u_ 5fn M =====================================================================
^= d]/f] g]kfnL, sIff @ sf] …l6NnLn] w]/} dflg; arfOg\Ú\ k9 /
k[i7 (( sf] cEof; ! u/ .
&= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 !)) sf] cEof; @ u/ .
*= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 !)) sf] cEof; # u/ .
(= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 !)) sf] cEof; $ u/ .
!)= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 !)) sf] cEof; % u/ .
!!= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 !)! sf] cEof; ^ u/ .
!@= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 !)@ sf] cEof; & u/ M
s_
v_
u_
3_

184
!#= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 !)# sf] cEof; !) u/ M

!$= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 !)# sf] cEof; !! u/ M

!%= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 !)$ sf] cEof; !# u/ M


s=
v=
u=
3=
!^= d]/f] g]kfnL, sIff @ k[i7 !)$ sf] cEof; !$ u/ M

============================
185 lzIfssf] x:tfIf/

You might also like