Ano-ano ang mga kakayahang komunikatibo ng wika?

Dell Hymes (1972)- isang lingguwista at antropologo, hindi lamang dapat sinasaklaw ng
kasanayan ang pagiging tama ng pagkakabuo ng mga pangungusap, kundi ang pagiging angkop
ng mga ito, depende sa sitwasyon.

Mga dapat alamin ng tao: tamang ayos ng sasabihin Dapat sabihin, Dapat pag-usapan, Kanino
lamang pwedeng sabihin ,Saan sasabihin, Paano sasabihin

Ito ay sumasaklaw sa kasanayan nakatuon sa mga tuntunin at dapat iasal sa paggamit ng wika.
Noam Chomsky – naniniwala na isinilang ang tao na may Language Acquisition Device o LAD na
responsible sa natural na paggamit ng wika . LAD – dahil dito nagagawa ng taong masagap ang
wika, maiitindihan at magamit ito at matiyak na tama ang ayos nito upang madaling
maintindihan Kakayahang Komunikatibo

Kakayahang Lingguwistiko ito ay ang natural na kaalaman ng tao sa sistema ng kaniyang wika,
dahilan kaya nagagamit niya ito nang tama at mabisa ayon kay Chomsky . Ito rin ang
pundasyon ng kaniyang generative grammar-generate na nangangahulugang “ lumikha” , “
bumuo” o “ magbigay” at grammar o ang “ sistema ng isang wika”.

Savignon (1997)  Sa kanyang pagpapaliwanag, ang kakayahang gramatikal, sa kanyang

pinakarestriktibong kahulugan ayon sa paggamit ni Chomsky ( 1965) at iba pang
estrukturalistang lingguwistika, ay tinatawag ding kakayahang linggwistik.

Tumutukoy iyo , kung gayon sa anyong gramatikal ng wika sa lebel ng pangungusap. Nahahanay
rito ang kakayahang umunawa sa mga morpolohikal, ponolohikal at sintaktik na katangian ng
wika at kakayahang magamit ang mga ito.

Ponolohikal - ay tumutukoy sa pamilyaridad da tunog ng wika. Morpolohikal – ay napabibilang

sa kakayahan sa pagbuo ng mga salita sa pamamagitan ng mga iba’t-ibang proseso na
ipinahintulot sa isang partikular na wika. Sintaktik- tumutukoy sa kakayahan ng isang indibidwal
na makabuo ng mga makabuluhang pahayag mula sa pag-uugnay sa mga salita na nakabubuo
ng mga parirala , mga sugnay at mga pangungusap.

1. PONEMANG SEGMENTAL - ito ay tumutukoy sa indibiwal na tunog ng wikang Filipino. Ang

mga tunog na ito ay narerepresenta ng mga simbolong penemiko na halos katud din ng titik.

2. Mahalagang Uri ng Ponema sa Filipino

Mga Ponemang Segmental:

 1. Mga Patinig sa Filipino- may limang patinig ang Filipino /a,e,i,o,u /
  2. Mga Katinig sa Filipino- may labinsiyam na katinig sa Filipino / b, d, f, g, h, k, l, m, m, ň,
p, r, s, t, v, w , y, z/

3. Diptonggo sa Filipino - mga tunog na nabubuo sa pamamagitan ng pag-uugnay ng mga

patinig at malapatinig na /w/ at / y/. Ang sikwens ng mga tunog na ito ay tinatawag na
diptonggo. /aw/, /iw/, /ey/, /iy/, /oy/, /uy/ (bahay at baliw)

4. Mga Digrapo sa Filipino - ay sikwens ng dalawang katinig ngunit may iisang tunog lamang. Sa
Filipino kadalasang maririnig ang mga digrapo sa mga salitang hiram, ngunit maging sa mga taal
na salita ay maririnig na rin ito dahil sa proseso ng simplikasyon hal. /ts/: tseke /sh/ : shabu

5. Mga Klaster sa Filipino – magkasunod na katinig sa isang pantig at naririnig pa rin ang isang
indibidwal na ponemang katinig.

/pw,py, pr, pl, te, ty, tr, te, kw,ky, kr, kl,bw, by, br, bl, dw, dy, gw, gy, gr, gl, mw, my, nw, ny, lw,
ly, rw, ry, sw, hw, hy, wt, wn, wl, yp, yt, yk, yb, yd, ym, yn, ys, rt, rk , rd, rn,rs, lb,ls, sk, ks/
(Santiago , 2003) hal. Prito, troso, twalya 6. Mga Pares Minimal- ang paghihiwalay ng mga salita
na magkaiba ng kahulugan ngunit magkapareho ang kaligiran maliban sa isang ponema./ p/
at /b/ , /t/ at /d/ , /k/at g/

 Haba (length) - ito ay tumutukoy sa haba ng bigkas sa patinig (a, e, i, o, u ) ng isang

pantig. Maaaring gumamit ng simbolong tuldok (. ) para sa pagkilala sa haba.
Halimbawa: 1. bu.kas - nangangahulugang susunod na araw 2. bukas - hindi sarado
Ponemang Suprasegmental
 2. Tono (pitch) - ito ay tumutukoy sa pagbaba at sa lakas ng bigkas ng pantig.
Nagpalilinaw ng mensahe o intensyong nais ipabatid sa kausap, tulad ng pag-awit, sa
pagsasalita ay may mababa, katamtaman at mataas na tono.Maaaring gamitin ang
bilang. 1 sa mababa, bilang. 2 sa katamtaman at bilang 3 sa mataas. Halimbawa: 1.
Kahapon -213 (pag-aalinlangan / pagtatanong ) 2. Kahapon - 231 (pagpapatibay)
 3. Antala (juncture) - tumutukoy ito sa pansamantalang pagtigil ng ating ginagawa sa
pagsasalita upang higit na maging malinaw ang mensahe.Maaring gumamit ng simbolo
kuwit ( , ), dalawang guhit na pahilis ( // ), o gitling ( - ) Halimbawa: 1. Hindi, siya si
Pedro 2. Hindi siya si Pedro
 4. Diin (stress o emphasis) - ang lakas o bigat sa pagbigkas ng isang salita o pantig ay
makakatulong sa pag unawa sa kahalagahan ng mga salita. Maaring gamitin sa pagkilala
ng pantig na may diin ang malaking titik. Halimbawa: 1. BU:hay - kapalaran ng tao 2.
bu:HAY - humihinga pa.
Tungkulin ng Wika ayon kay Michael Halliday

Ayon kay Michael A.K. Halliday, ang pitong tungkulin ng wika ay ang mga sumusunod:

 Instrumental - wika ay ginagamit  tagapagsalita upang maganap ang mga bagay-bagay

Halimbawa: pagmumungkahi, panghihikayat

 Regulatory - wika ay ginagamit para alalayan ang mga pangyayaring nagaganap

Halimbawa: pagsang-ayon, pagtutol, pagtatalumpati

 Representasyunal - wika ay ginamit upang magparating ng kaalaman sa daigdig

Halimbawa: pag-uulat, paglalahad

 Interaksyunal - gamit ng wika upang mapanatili ang pakikipagkapwa-tao

Halimbawa: pagbibiro, pagbati

 Personal - gamit ng wika para ipahawag ang katauhan ng isang tao

Halimbawa: pagsigaw,pagrekomenda,paghingi ng paumanhin

 Heuristik - gamit ng wika bilang kagamitan ng pagkatuto at pag-unawa

Halimbawa: pagtatanong, pangangatwiran

 Imahinatibo - gamit ng wika sa pagbuo sa isang sistemang pangkaisipan na malikhain

Halimbawa: pagbuo ng kwentong piksyon, pagkuha ng video