Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 117

Ευστάθεια πρανών και κατολισθήσεις στις

κλιματολογικές και αναπτυξιακές συνθήκες της


Ελλάδας και της Κύπρου
Μ. ΜΠΑΡΔΑΝΗΣ
Δρ Πολιτικός Μηχανικός
Διευθυντής Εργαστηρίου ΕΔΑΦΟΣ Σύμβουλοι Μηχανικοί Α.Ε.,
Πρόεδρος Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Εδαφομηχανικής και
Γεωτεχνικής Μηχανικής (ΕΕΕΕΓΜ),
Επισκέπτης Λέκτορας, Πανεπιστήμιο Neapolis, Πάφος
Λευκωσία, 20 Φεβρουαρίου 2020
Τί είναι ευστάθεια πρανών και τί είναι κατολίσθηση;
Κατολίσθηση είναι η κίνηση προς τα κάτω και υπό την
επίδραση της βαρύτητας μάζας εδάφους ή βράχου με
τη μορφή ενιαίου τεμάχους, διαλυμένης/
αποδιοργανωμένης μάζας ή συνδυασμό και των δύο, η
οποία μπορεί να συμβαίνει με ρυθμό κυμαινόμενο από
εξαιρετικά ταχύ έως εξαιρετικά αργό, με την αφορμή
ενός αιτίου που προκαλεί διατάραξη υφιστάμενης
ισορροπίας που προκαλεί αστοχία, συνήθως κατά μήκος
συγκεκριμένης επιφάνειας ολίσθησης.
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Τί είναι ευστάθεια πρανών και τί είναι κατολίσθηση;
(Μελέτη) Ευστάθεια(ς) πρανών είναι περιοχή της γεωτεχνικής
μηχανικής που καταπιάνεται με την εξέταση της ισορροπίας
εντάσεων (*) σε υφιστάμενες ή προς κατασκευή επιφάνειες
εδάφους ή βράχου υπό κλίση (πρανή) με σκοπό τη διαπίστωση
της επάρκειας της ευστάθειάς τους για το είδος του έργου,
συνδυάζοντας πληροφορίες και μεθόδους από την τεχνική
γεωλογία, την εδαφομηχανική, την εδαφοδυναμική και
επιμέρους αντικείμενα της επιστήμης του πολιτικού μηχανικού
(π.χ. στατική για την στατική επίλυση μέτρων σταθεροποίησης
που περιλαμβάνουν δομικά στοιχεία).
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Ποια είναι τα μέρη μιας κατολίσθησης (και πρανούς);
Οφρύς (φρύδι)
Ρωγμές στην οφρύ
Στάθμη
υπογείων
Πόδας υδάτων
Επιφάνεια ολίσθησης
(με κλίση προς τα πάνω μόνο)
Οφρύς (φρύδι)
Ρωγμές στην οφρύ
Επιφάνεια ολίσθησης Στάθμη
(με κλίση στον πόδα προς τα κάτω) υπογείων
υδάτων
Πόδας

Μ. Μπαρδάνης, 2020
Ποια είναι τα μέρη μιας κατολίσθησης;

Συχνά Ταπείνωση
δευτερεύουσες στην οφρύ
ρωγμές
Ανύψωση και Καθρέφτης
μετάθεση προς τα
έξω στον πόδα Στάθμη
υπογείων
υδάτων

Επιφάνεια ολίσθησης

Μ. Μπαρδάνης, 2020
Και γιατί συμβαίνει μία κατολίσθηση;
Βάρος
κατολισθαίνουσας
μάζας
Πίεση πόρων κάτω
από τη στάθμη Στάθμη
υπογείων υδάτων υπογείων
υδάτων

Δυνάμεις αντίστασης κατά μήκος


της επιφάνειας ολίσθησης

Γιατί ο συνδυασμός του βάρους της κατολισθαίνουσας


μάζας και της πίεσης πόρων ξεπερνά τις δυνάμεις
αντίστασης κατά μήκος της επιφάνειας ολίσθησης
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Συντρίμ-
Τα είδη των Βράχος ματα
Έδαφος
κατολισθήσεων –
Μία πιο αυστηρή Πτώσεις
ταξινόμηση (Varnes)
Ανατροπές

Περιστροφικές
Ολισθήσεις
Μεταθετικές

Πολύ χρήσιμη για τη Εξαπλώσεις


λιθολογική και γεωμετρική
περιγραφή, αλλά όχι για
Ροές
πολλά άλλα πράγματα.
Σύνθετες
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Τα είδη των κατολισθήσεων – Αδρή ταξινόμηση
• Σε έδαφος, σε βράχο ή μετακινούνται και από τα δύο;
• Με τμήμα της επιφάνειας ολίσθησης επί γεωλογικά καθοριζόμενης
ασυνέχειας ή όχι;
• «Πρώτης φοράς» ή όχι; Αν είναι «παλαιοκατολίσθηση» έχει
μετακινηθεί «αρκετά»;
• Με αργές ή ραγδαίες μετακινήσεις;
• Μικρού ή μεγάλου μεγέθους; Μικρού ή μεγάλου βάθους;
• Με μεγάλη διαφοροποίηση ιδιοτήτων «σταθερού» υποβάθρου –
υλικού κατολισθαίνουσας μάζας;
• Με ευαισθησία στην πίεση του νερού των πόρων ή όχι;
• Με παρουσία ευαίσθητων δομικών στοιχείων ή όχι (π.χ. κατοικίες);
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Παραδείγματα κατολισθήσεων

Άοπλο επίχωμα ύψους 55m στην οφρύ


κατολίσθησης (Εγνατία Οδός, Τμήμα 5.2)

Μικρές αστοχίες σε
«καθημερινά» έργα
(Περιμετρική οδός
φράγματος
Φερεκάμπου Ν.
Σκύρου)

Κατολίσθηση Τμήματος 5.2,


Επιχώματος Γ4, Εγνατίας Οδού
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Παραδείγματα κατολισθήσεων

Τριώροφο
κτίριο

~280m

Βραχολίσθηση
κατάντη δεξιού
αντερείσματος
φράγματος
Θησαυρού
Νέστου.
Παραδείγματα
Εθνική Οδός
κατολισθήσεων Βέροιας-
Εγνατία Οδός
Λευκόπετρας
(υψηλότερο
οπλισμένο
Τμήμα 5.2 επίχωμα, 75m) Αγωγός
Εγνατίας Οδού καυσίμων

(Βέροια-
Λευκόπετρα) Εγνατία Οδός (2
σήραγγες 200m)

Εγνατία Οδός
(υψηλότερο
άοπλο επίχωμα,
55m) Μ. Μπαρδάνης, 2020
Οι κατολισθήσεις στα πρανή του ορυχείου αργίλου στο Σέσκλο
ν. Μαγνησίας Περιοχή
Ένα από τα ορυχείου

παλαιότερα ορυχεία
αργίλου στην Δυτική
Ελλάδα. Τροφοδοτεί κατολίσθηση

με άργιλο για την


παραγωγή τσιμέντου Νότια
κατολίσθηση
το μεγαλύτερο Νοτιοδυτική
εργοστάσιο κατολίσθηση

παραγωγής
τσιμέντου στην
Ελλάδα. Αρχαιολογικός
χώρος
Οι κατολισθήσεις στα πρανή του ορυχείου αργίλου στο Σέσκλο
ν. Μαγνησίας
Δυτική αστοχία

Νοτιοδυτική αστοχία
Αστοχίες του ΕΠΙΠΡΟΜΑΧΩΝΑΣ Περιμετρική ράμπα
επιπρομαχώνα του ΔΥΤΙΚΗ
ΤΑΦΡΟΣ
προς στέψη

Μπαλαντίνου
Αγ. Δημητρίου
Στέψη
στην Ενετική Πόλη επιπρομαχώνα Ντουνόπαπα
Μελετίου Πήγα
των Χανίων
ΔΥΤΙΚΗ

Χάληδων
ΑΣΤΟΧΙΑ Ντουνόπαπα ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ
ΑΣΤΟΧΙΑ

ΔΥΤΙΚΗ
ΤΑΦΡΟΣ

ΠΡΟΜΑΧΩΝΑΣ
Βορράς
Έλα τώρα! Η ευστάθεια πρανών και οι κατολισθήσεις
αφορούν στα μεγάλα, δημόσια έργα! Μόνο!

Εξοχικό στο Χαλκούτσι Αττικής, Ελλάδα


(Μάργα Χαλκουτσίου).

2004 Μ. Μπαρδάνης, 2020


Έλα τώρα! Η ευστάθεια πρανών και οι κατολισθήσεις
αφορούν στα μεγάλα, δημόσια έργα! Μόνο!

Εξοχικό στο Χαλκούτσι Αττικής, Ελλάδα


(Μάργα Χαλκουτσίου).

2004 Μ. Μπαρδάνης, 2020


Έλα τώρα! Η ευστάθεια πρανών και οι κατολισθήσεις
αφορούν στα μεγάλα, δημόσια έργα! Μόνο!

Εξοχικό στο Χαλκούτσι Αττικής, Ελλάδα


(Μάργα Χαλκουτσίου).

2004 Μ. Μπαρδάνης, 2020


Είπαμε! Μόνο μεγάλα, δημόσια έργα! Τέλος

Εξοχικό στη Σκύρο, Ελλάδα


(Μάργα Σκύρου).

Μ. Μπαρδάνης, 2020
Είπαμε! Μόνο μεγάλα, δημόσια έργα! Τέλος

Πόδας με τη
μορφή γλώσσας

Κατολίσθηση σε μπεντονιτικές
αργίλους στην Άρμου, Κύπρος

Μ. Μπαρδάνης, 2020
Είπαμε! Μόνο μεγάλα, δημόσια έργα! Τέλος

Πόδας με τη
μορφή γλώσσας

Κατολίσθηση σε μπεντονιτικές
αργίλους στην Άρμου, Κύπρος

Μ. Μπαρδάνης, 2020
Εντάξει, μας έπεισες. Οι κατολισθήσεις αφορούν και την μικρή,
ιδιωτική κατοικία. Αλλά, όλα κι όλα, ΜΟΝΟ στην ύπαιθρο!
Κατολίσθηση στην Κυψέλη, την πιο πυκνοδομημένη
συνοικία της Αθήνας στο πρανές εκσκαφής για την
κατασκευή νέας πολυκατοικίας δίπλα από
υφιστάμενη μέσα σε Αθηναϊκό Σχιστόλιθο

Μ. Μπαρδάνης, 2020
Εντάξει, μας έπεισες. Οι κατολισθήσεις αφορούν και την μικρή,
ιδιωτική κατοικία. Αλλά, όλα κι όλα, ΜΟΝΟ στην ύπαιθρο!
Εκδηλώθηκε σε ευσταθές (για
χρόνια) πρανές μετά από
πρόσθετη εκσκαφή μόλις 1.5m
Νέα Εκσκαφή

Οι μετακινήσεις
σταμάτησαν μετά την
κατασκευή επιχώματος και
τελικά σταθεροποιήθηκε με Επίχωμα
την κατασκευή πασσάλων
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Πως αναλύουμε μία κατολίσθηση;
Βάρος
κατολισθαίνουσας
μάζας
Πίεση πόρων κάτω
από τη στάθμη
υπογείων υδάτων

Δυνάμεις αντίστασης κατά μήκος


της επιφάνειας ολίσθησης

Δύναμη αντίδρασης στη βάση του


τεμάχους (κάθετη στην επιφάνεια)

Μ. Μπαρδάνης, 2020
Αν χωρίζαμε μια κατολίσθηση πιο πολύπλοκης επιφάνειας
σε κατακόρυφες λωρίδες (μέθοδος των λωρίδων);
Βάρος μείον τη
δύναμη λόγω
πίεσης πόρων

Δυνάμεις από
διπλανές
λωρίδες Δυνάμεις
Αναζητώντας την ισορροπία δυνάμεων ή ροπών για όλες τις αντίστασης
δυνάμεις στις λωρίδες (με υποθέσεις για τη θέση της
επιφάνειας ολίσθησης και τις δυνάμεις μεταξύ λωρίδων) Δύναμη
μπορούμε να ορίσουμε έναν (ολικό) συντελεστή αντίδρασης
ασφαλείας με βάση τις ροπές ή τίς δυνάμεις:
Σ.Α. = Σ(Δ ή Ρ αντίστασης ) / Σ(Δ ή Ρ δράσης ) Μ. Μπαρδάνης, 2020
Το βάρος (μείον τη δύναμη λόγω πίεσης πόρων)
Βάρος μείον τη
δύναμη λόγω Σε κάθε λωρίδα θα είναι
πίεσης πόρων κινούσα!

Μία συνιστώσα
κάθετη στη
βάση της
λωρίδας
Και μία Στις λωρίδες με βάση
συνιστώσα κλίσης αντίρροπης του
παράλληλη στη πρανούς είναι δύναμη
βάση της αντίστασης!
λωρίδας. Είναι
πάντα κινούσα;

Μ. Μπαρδάνης, 2020
Οι δυνάμεις αντίστασης στην επιφάνεια ολίσθησης
τ Αντοχή αιχμής, Άρα έχουν μία
c΄≠0, φ΄peak=max συνιστώσα λόγω συνοχής
Αντοχή μετά τη θραύση, (αν υπάρχει) και μία
φ΄peak c΄≈0, φ΄≈ ή < φ΄peak συνιστώσα λόγω τριβής

c΄ Αντοχή μετά από (ΠΟΛΥ) μεγάλη παραμόρφωση,


c΄=0, φ΄=φ΄res=min
σ΄ ΠΑΡΑΜΕΝΟΥΣΑ ΔΙΑΤΜΗΤΙΚΗ ΑΝΤΟΧΗ
Προσανατολισμένα
αργιλικά πλακίδια

Επιφάνεια διάτμησης
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Παραμένουσα διατμητική αντοχή
τ τ
Αντοχή αιχμής

Αντοχή μετά τη θραύση

Αντοχή μετά από (ΠΟΛΥ)


σ΄ μεγάλη παραμόρφωση ε
h
(ΠΑΡΑΜΕΝΟΥΣΑ
Προσανατολισμένα ΔΙΑΤΜΗΤΙΚΗ ΑΝΤΟΧΗ)
αργιλικά πλακίδια

Επιφάνεια διάτμησης
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Παραδείγματα επιφανειών ολίσθησης

Επιφάνεια ολίσθησης εντός τεφρής


αργίλου Σέσκλου, Μαγνησία,
Ελλάδα
Επιφάνεια ολίσθησης μεταξύ μάργας
και τεφρής αργίλου, Σκύρος, Ελλάδα
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Παραδείγματα επιφανειών ολίσθησης
Η ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΕΠΙΧΩΜΑΤΟΣ Γ4

Μ. Μπαρδάνης, 2020
Σύνθηκες άμεσης διάτμησης

σv τ
φ΄
Περιβάλλουσα τ
διατμητικής
αντοχής
τ

σv σ
c: συνοχή
(μονάδες τάσης)
φ: γωνία
σv διατμητικής
αντοχής (μοίρες)
Συνθήκες άμεσης
διάτμησης
Συνθήκες παραμένουσας διατμητικής αντοχής

Προσανατολισμένα αργιλικά
σv πλακίδια
Επιφάνεια διάτμησης

σv

εh

Αντοχή μετά από (ΠΟΛΥ) μεγάλη παραμόρφωση, Ευθειοποιημένα πλακίδια


καολίνη όπως φωτογραφήθηκαν
c΄=0, φ΄=φ΄res=min στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο
ΠΑΡΑΜΕΝΟΥΣΑ ΔΙΑΤΜΗΤΙΚΗ ΑΝΤΟΧΗ
Πόσο μεγάλη μπορεί να γίνει η παραμόρφωση;
Πως υλοποιούμε στο εργαστήριο τόσο μεγάλη
παραμόρφωση;
σv σv

τ
τ

τ
σv

σv

Συσκευή δακτυλιοειδούς
διάτμησης τύπου Bromhead
Μερικά παραδείγματα:
Αποσαθρωμένος ιλυόλιθος Λήμνου, Ελλάδα

Καμπύλες διατμητικής
αντοχής-οριζόντιας Περιβάλλουσες διατμητικής αντοχής
παραμόρφωσης από δοκιμές από όλα τα είδη δοκιμών
βραδείας άμεσης διάτμησης
Μερικά παραδείγματα:
Μάργα Λευκωσίας, Κύπρος
Δείγμα από τη Βαθειά
Γωνιά: wL = 66%,
Ip=37%, #No 200=97%

Περιβάλλουσες διατμητικής αντοχής


από όλα τα είδη δοκιμών
Μερικά παραδείγματα:
Μπεντονιτική άργιλος, Κύπρος
Δείγμα από την Άρμου
Επαρχίας Πάφου:
wL = 113%, Ip=28%, #No
200=91%

Περιβάλλουσες διατμητικής αντοχής


από όλα τα είδη δοκιμών
Τα είδη των κατολισθήσεων – Αδρή ταξινόμηση
• Σε έδαφος, σε βράχο ή μετακινούνται και από τα δύο;
• Με τμήμα της επιφάνειας ολίσθησης επί γεωλογικά καθοριζόμενης
ασυνέχειας ή όχι; ΛΙΘΟΛΟΓΙΑ & ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ
• «Πρώτης φοράς» ή όχι; Αν είναι «παλαιοκατολίσθηση» έχει
μετακινηθεί «αρκετά»; ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ &
• Με αργές ή ραγδαίες μετακινήσεις; ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΥΛΙΚΩΝ
• Μικρού ή μεγάλου μεγέθους; Μικρού ή μεγάλου βάθους;
• Με μεγάλη διαφοροποίηση ιδιοτήτων «σταθερού» υποβάθρου –
υλικού κατολισθαίνουσας μάζας;
• Με ευαισθησία στην πίεση του νερού των πόρων ή όχι;
• Με παρουσία ευαίσθητων δομικών στοιχείων ή όχι (π.χ. κατοικίες);
ΕΠΙΛΟΓΗ ΜΕΤΡΩΝ ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΣΗΣ Μ. Μπαρδάνης, 2020
Η αντίστροφη ανάλυση ευσταθείας

Εάν γνωρίζουμε τη θέση της επιφάνειας ολίσθησης και τη στάθμη υπογείων υδάτων,
μπορούμε να αναζητήσουμε τιμές παραμέτρων διατμητικής αντοχής τέτοιες ώστε:
Σ.Α. = 1
Ειδικά μάλιστα αν πρόκειται για κατολίσθηση με βεβαιωμένα τόσο μεγάλες
παραμορφώσεις ώστε c΄ = 0, τότε θα βρούμε την γωνία παραμένουσας διατμητικής
αντοχής που είναι αντιπροσωπευτική για την επιφάνεια ολίσθησης
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Η αντίστροφη ανάλυση ευσταθείας
Καθώς συνηθίζουμε να
διαλέγουμε τα πιο αργιλικά
δείγματα (συνήθως γιατί σε
αυτά είναι καλύτερη και η
δειγματοληψία μας):

φ΄res(αντίστροφης ανάλυσης)
> φ΄res(εργαστηριακής
μέτρησης)
Η επίδραση της επιρροής της ανομοιομορφίας
των υλικών από τα οποία διέρχεται μία κατά 1-3ο
επιφάνεια ολίσθησης (Brandl, 1997)
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Τα είδη των κατολισθήσεων – Αδρή ταξινόμηση
• Σε έδαφος, σε βράχο ή μετακινούνται και από τα δύο;
• Με τμήμα της επιφάνειας ολίσθησης επί γεωλογικά καθοριζόμενης
ασυνέχειας ή όχι; ΛΙΘΟΛΟΓΙΑ & ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ
• «Πρώτης φοράς» ή όχι; Αν είναι «παλαιοκατολίσθηση» έχει
μετακινηθεί «αρκετά»; ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ &
• Με αργές ή ραγδαίες μετακινήσεις; ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΥΛΙΚΩΝ
• Μικρού ή μεγάλου μεγέθους; Μικρού ή μεγάλου βάθους;
• Με μεγάλη διαφοροποίηση ιδιοτήτων «σταθερού» υποβάθρου –
υλικού κατολισθαίνουσας μάζας;
• Με ευαισθησία στην πίεση του νερού των πόρων ή όχι;
• Με παρουσία ευαίσθητων δομικών στοιχείων ή όχι (π.χ. κατοικίες);
ΕΠΙΛΟΓΗ ΜΕΤΡΩΝ ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΣΗΣ Μ. Μπαρδάνης, 2020
Ανάλυση ευστάθειας και μέθοδος των μερικών συντελεστών
ασφαλείας
Μέθοδος Ολικού Συντελεστή Ασφαλείας: Μέθοδος Μερικών Συντελεστών Ασφαλείας:
Αναζητώντας την ισορροπία δυνάμεων ή Αναζητώντας την ισορροπία δυνάμεων ή ροπών
ροπών για όλες τις δυνάμεις στις λωρίδες για όλες τις δυνάμεις στις λωρίδες (με υποθέσεις
(με υποθέσεις για τη θέση της επιφάνειας για τη θέση της επιφάνειας ολίσθησης και τις
ολίσθησης και τις δυνάμεις μεταξύ δυνάμεις μεταξύ λωρίδων) μπορούμε να
λωρίδων) μπορούμε να ορίσουμε έναν ορίσουμε έναν συντελεστή ασφαλείας με
(ολικό) συντελεστή ασφαλείας με βάση τις ροπές ή τίς δυνάμεις αυξημένες (οι
βάση τις ροπές ή τίς δυνάμεις: δράσεις) ή μειωμένες (οι αντιστάσεις) με
Σ.Α. = Σ(Δ ή Ρ αντίστασης ) / Σ(Δ μερικούς συντελεστές ασφαλείας:

ή Ρ δράσης ) και ελέγχουμε για μία Σ.Α. = Σ(Δ ή Ρ αντίστασης ) / Σ(Δ ή Ρ


τιμή στόχο του Σ.Α. με χρήση δράσης ) και ελέγχουμε για τιμή στόχο του
πρακτικά μέσων όρων c΄ και φ΄ με Σ.Α.=1 με χρήση χαρακτηριστικών τιμών
λίγο συντηρητισμό c΄ και φ΄
Χαρακτηριστικές τιμές παραμέτρων γεωυλικών...

…για εφαρμογή της μεθόδου των μερικών


συντελεστών ασφαλείας…
Πρανές σε ιλυολιθικό φλύσχη κατά μήκος της Εθνικής
Οδού Ιωαννίνων-Μετσόβου κοντά στην Μπαλντούμα
Ανάλυση ευστάθειας και μέθοδος των μερικών συντελεστών
ασφαλείας – Επιρροή της τιμής της συνοχής στη θέση της
κρίσιμης επιφάνειας ολίσθησης

c΄ = 25 kPa, φ΄ = 17.3o c΄ = 10 kPa, φ΄ = 35.5o c΄ = 2 kPa, φ΄ = 48.1o


Ανάλυση ευστάθειας και μέθοδος των μερικών συντελεστών
ασφαλείας – Επιρροή της τιμής της συνοχής στη θέση της
κρίσιμης επιφάνειας ολίσθησης
c΄ = 25 kPa, φ΄ = 28o H διασπορά της
συνοχής είναι
μεγαλύτερη από
c΄ = 12 kPa, αυτή της γωνίας
φ΄ = 24o διατμητικής
αντοχής, οπότε
είναι μεγαλύτερη
η επίπτωση στην
χαρακτηστική
τιμή
Η διπλή επιρροή της δύναμης λόγω της πίεσης πόρων
Βάρος μείον τη Αν η στάθμη υπογείων υδάτων είναι ψηλά
δύναμη λόγω (γενικότερα η πίεση πόρων είναι υψηλή)
πίεσης πόρων μειώνεται η συνιστώσα του βάρους μείον τη
δύναμη λόγω πίεσης πόρων που
Μία συνιστώσα αποσταθεροποιεί ΑΛΛΑ ΜΕΙΩΝΕΤΑΙ ΚΑΙ η
κάθετη στη συνιστώσα του μεγέθους που είναι κάθετη
βάση της στη στρώση! ΑΡΑ ΜΕΙΩΝΕΤΑΙ Η
λωρίδας ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΒΑΣΗ ΛΟΓΩ ΤΡΙΒΗΣ!
Και μία
Το αντίθετο συμβαίνει αν η στάθμη
συνιστώσα
παράλληλη στη υπογείων υδάτων είναι χαμηλά (ή και
βάση της αν δεν υπάρχει καθόλου), ΔΗΛΑΔΗ
λωρίδας. Είναι ΑΥΞΑΝΕΤΑΙ Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΛΟΓΩ
πάντα κινούσα; ΤΡΙΒΗΣ!

Μ. Μπαρδάνης, 2020
Η επιρροή των εξωτερικών δυνάμεων Βάρος +
ΑΠΟΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ
ΔΥΝΑΜΗ
μείον τη
ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΤΙΚΗ δύναμη λόγω
πίεσης πόρων

Δυνάμεις από
διπλανές
λωρίδες Δυνάμεις
Δύναμη από υδροστατική αντίστασης
πίεση λιμναζόντων υδάτων
εντός ρωγμών στην οφρύ Δύναμη
ΑΠΟΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΤΙΚΗ αντίδρασης

Μ. Μπαρδάνης, 2020
Η επιρροή της σεισμικής φόρτισης Βάρος +/-
Οριζόντια κατακόρυφη
Σεισμική επιτάχυνση x μάζα κάθε λωρίδας = σεισμική δύναμη σεισμική
δύναμη λόγω σεισμού στην κάθε λωρίδα δύναμη μείον
τη δύναμη
λόγω πίεσης
πόρων
Δυνάμεις από
διπλανές
λωρίδες Δυνάμεις
Δύναμη λόγω οριζόντιας Δύναμη λόγω κατακόρυφης αντίστασης
συνιστώσας της σεισμικής συνιστώσας της σεισμικής
επιτάχυνσης επιτάχυνσης, αναζητούμε με Δύναμη
ΑΠΟΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΤΙΚΗ δοκιμές ποια είναι αντίδρασης
ΑΠΟΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΤΙΚΗ, η προς
τα πάνω ή η προς τα κάτω
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Η επιρροή της 3ης διάστασης και η ενσωμάτωσή της
στη μέθοδο οριακής ισορροπίας
Αναζητώντας την ισορροπία δυνάμεων ή ροπών για όλες τις δυνάμεις στις λωρίδες (με
υποθέσεις για τη θέση της επιφάνειας ολίσθησης και τις δυνάμεις μεταξύ λωρίδων)
μπορούμε να ορίσουμε έναν (ολικό) συντελεστή ασφαλείας με βάση τις ροπές ή τίς
δυνάμεις:
Σ.Α. = Σ(Δ ή Ρ αντίστασης ) / Σ(Δ ή Ρ δράσης )

ΣΕ ΔΥΟ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ!

Μ. Μπαρδάνης, 2020
Μα οι
Εθνική Οδός
πραγματικές Βέροιας-
Εγνατία Οδός
Λευκόπετρας
κατολισθήσεις δεν (υψηλότερο
οπλισμένο
είναι απείρου επίχωμα, 75m) Αγωγός
μήκους! καυσίμων

Εγνατία Οδός (2
σήραγγες 200m)

Εγνατία Οδός
(υψηλότερο
άοπλο επίχωμα,
55m) Μ. Μπαρδάνης, 2020
Οι κατολισθήσεις στα πρανή του ορυχείου αργίλου στο Σέσκλο
ν. Μαγνησίας Περιοχή
Δεν είναι καθόλου ορυχείου

μα καθόλου απείρου
μήκους!!!! Δυτική
κατολίσθηση

Νότια
κατολίσθηση
Νοτιοδυτική
κατολίσθηση

Αρχαιολογικός
χώρος
Η μέθοδος ψευδοτρισδιάστατης ανάλυσης του Hutchinson
B
A RA  Ae + RB  Be + RC  Ce + RM + RN
C F=
DA  Ae + DB  Be + DC  Ce
R : ροπή ή δύναμη αντίστασης σε
διατομή ΑΑ, ΒΒ, CC
Ce D : ροπή ή δύναμη ανατροπής σε
Ae Be
RM RN διατομή ΑΑ, ΒΒ, CC
Αe, Be, Ce : πλάτος εφαρμογής κάθε
Φορά τμηματικής 2D ανάλυσης
κίνησης RM, RN : πλευρικές ροπές ή δυνάμεις
αντίστασης

A C

B
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Η μέθοδος ψευδοτρισδιάστατης ανάλυσης του Hutchinson
B
Πως κάνουμε αντίστροφη
A
C ανάλυση ευσταθείας;
RA  Ae + RB  Be + RC  Ce + RM + RN
F=
DA  Ae + DB  Be + DC  Ce
Ae Ce Αναζητούμε την τιμή της γωνίας
Be
RM RN διατμητικής αντοχής στις
αναλύσεις σε δύο διαστάσεις
Φορά
έτσι ώστε ο Σ.Α. σε τρεις
κίνησης
διαστάσεις να είναι ίσος με τη
μονάδα (παρόλο που στις
A C αναλύσεις σε δύο διαστάσεις θα
B προκύπτει Σ.Α. ≠ 1)
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Η μέθοδος ψευδοτρισδιάστατης ανάλυσης του Hutchinson
B
A
Προκειμένου για ευθείες
C αναλύσεις
Σ.Α.3d ΠΑΝΤΑ > Σ.Α.2d
Ae Be Ce
RM RN Προκειμένου για
αντίστροφες αναλύσεις
Φορά
κίνησης φres,3d ΠΑΝΤΑ <
Μ.Ο. φres,2d
A C

B
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Η μέθοδος ψευδοτρισδιάστατης ανάλυσης του Hutchinson
Ανάλυση με τη μέθοδο αυτή
της κατολίσθησης της
Περιοχής Γ1 του Τμήματος
2.4 της Εγνατίας Οδού:

Αντίστροφες 2D αναλύσεις σε
τρεις διατομές:
φ΄r =11.8ο , 13.7o, 15.0o

Αντίστροφη 3D ανάλυση έδωσε


φ΄r =13.2ο

Μ. Μπαρδάνης, 2020
Μέτρα σταθεροποίησης:

Ο συντελεστής ασφαλείας αυξάνεται:


- είτε με μείωση των κινουσών δυνάμεων,
- είτε με αύξηση των δυνάμεων αντίστασης,
- είτε με ταυτόχρονη μείωση των κινουσών δυνάμεων
και αύξηση των δυνάμεων αντίστασης

Μ. Μπαρδάνης, 2020
Μέτρα σταθεροποίησης και ο σχεδιασμός τους
Ένα σχόλιο για τον συντελεστή ασφαλείας και τις
δυνάμεις που υπεισέρχονται…
Εάν σε αυτήν τη δυσμενή
κατάσταση, από πλευράς
συντελεστή ασφαλείας,
προστεθούν 15t/m δύναμης
αντίστασης ο Σ.Α. γίνεται 1.4,
και αν προστεθούν 30t/m
γίνεται 2!
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Μέτρα σταθεροποίησης και ο σχεδιασμός τους
Ένα σχόλιο για τον συντελεστή ασφαλείας και τις
δυνάμεις που υπεισέρχονται…
Σε αυτήν τη μέτρια
κατάσταση, από πλευράς
συντελεστή ασφαλείας,
απαιτούνται 100t/m
πρόσθετης δύναμης
αντίστασης ώστε ο Σ.Α. να
γίνει 1.4!
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Μέτρα σταθεροποίησης και ο σχεδιασμός τους
Ένα σχόλιο για τον συντελεστή ασφαλείας και τις
δυνάμεις που υπεισέρχονται…

Απαιτούνται 1300t/m πρόσθετης


δύναμης αντίστασης ώστε ο Σ.Α.
να γίνει 1.4!

Μ. Μπαρδάνης, 2020
Μέτρα σταθεροποίησης και ο σχεδιασμός τους
Ένα σχόλιο για τον συντελεστή ασφαλείας και τις
δυνάμεις που υπεισέρχονται…

Συχνά λοιπόν στεκόμαστε πάρα πολύ (ειδικά συστήματα


κατάταξης ως προς την κατολισθητική επικινδυνότητα)
στην τιμή του συντελεστή ασφαλείας, αντί να
στεκόμαστε στην πρόσθετη δύναμη (και άρα το
μέγεθος=κόστος των μέτρων σταθεροποίησης) για να
φέρουμε τον συντελεστή ασφαλείας εκεί που θέλουμε
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Τα είδη των κατολισθήσεων – Αδρή ταξινόμηση
• Σε έδαφος, σε βράχο ή μετακινούνται και από τα δύο;
• Με τμήμα της επιφάνειας ολίσθησης επί γεωλογικά καθοριζόμενης
ασυνέχειας ή όχι; ΛΙΘΟΛΟΓΙΑ & ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ
• «Πρώτης φοράς» ή όχι; Αν είναι «παλαιοκατολίσθηση» έχει
μετακινηθεί «αρκετά»; ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ &
• Με αργές ή ραγδαίες μετακινήσεις; ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΥΛΙΚΩΝ
• Μικρού ή μεγάλου μεγέθους; Μικρού ή μεγάλου βάθους;
• Με μεγάλη διαφοροποίηση ιδιοτήτων «σταθερού» υποβάθρου –
υλικού κατολισθαίνουσας μάζας;
• Με ευαισθησία στην πίεση του νερού των πόρων ή όχι;
• Με παρουσία ευαίσθητων δομικών στοιχείων ή όχι (π.χ. κατοικίες);
ΕΠΙΛΟΓΗ ΜΕΤΡΩΝ ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΣΗΣ Μ. Μπαρδάνης, 2020
Μέτρα σταθεροποίησης και ο σχεδιασμός τους
Η κατολίσθηση είναι μικρή ή μεγάλη;
Μέτρα σταθεροποίησης και ο σχεδιασμός τους
Να σκεφτεί κανείς δομικά στοιχεία, ή να μην σκεφτεί;
Δομικά στοιχεία:
- Πάσσαλοι
- Μπαρέτες
- Διατμητικά κλειδιά
- Ήλοι και εδαφοηλώσεις
- Προεντεταμένες αγκυρώσεις

Μ. Μπαρδάνης, 2020
Πάσσαλοι

Μπαρέτες

Κι αν κινητοποιηθεί μια ρηχότερη


επιφάνεια ολίσθησης που βρισκόταν
«εν υπνώσει»

Διατμητικά κλειδιά Μ. Μπαρδάνης, 2020


Μπαρέτες

Σταθεροποίηση κατολίσθηση Περιοχής Β Τμήματος 2.4


Εγνατίας Οδού (Πρινότοπα, μεταξύ Μετσόβου και
Ιωαννίνων)

Μ. Μπαρδάνης, 2020
Ηλώσεις (σε βράχο) και εδαφοηλώσεις (σε εδάφη) = ΔΕΝ υπάρχει εξαρχής φορτίο
προέντασης = αναμένουμε κίνηση της κατολισθαίνουσας μάζας ώστε το στοιχείο
αυτό να συνεισφέρει δύναμη αντίστασης
Προεντεταμένες αγκυρώσεις = εισάγουμε διά προεντάσεως από την αρχή δύναμη
αντίστασης

Χρειάζεται δοκός για την ανάληψη


των φορτίων περί την κεφαλή.
Τοπικά εκεί, έχει το γεωυλικό τις
ιδιότητες για να τα παραλάβει;

Χρειάζεται επαρκές μήκος πάκτωσης για την ανάληψη


των φορτίων σχεδιασμού (έχει το έδαφος ή ο βράχος
τις ιδιότητες για να το αναλάβει; για τί μήκος και τί
διάμετρο οπής θα μπορεί να αναληφθεί το φορτίο;
Μεγάλη οπή διάτρησης θα είναι ευσταθής;
Κεφαλές και δοκοί ανάληψης φορτίων αγκυρίων

Περιοχή Γ4 Τμήματος 5.2 Εγνατίας Οδού


(Βέροια-Λευκόπετρα)

Μ. Μπαρδάνης, 2020
Έχουμε την διαφορά ιδιοτήτων των υλικών ώστε τα
δομικά στοιχεία να κάνουν τη διαφορά; Έστω ΝΑΙ

Ε1

Ε2 >> Ε1  ΠΑΚΤΩΣΗ του πασσάλου


 μικρή μετακίνηση θα οδηγήσει
σε μεγάλη συνεισφορά αντοχής
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Έχουμε την διαφορά ιδιοτήτων των υλικών ώστε τα
δομικά στοιχεία να κάνουν τη διαφορά; Έστω ΝΑΙ
‘’Μα αφού βάλαμε
πασσάλους, πότε θα
σταματήσει η
μετακίνηση;’’ Αν όμως Ε1 ΠΟΛΥ μικρό τότε
πότε θα «ακούσει» η υπόλοιπη
Ε1 κατολισθαίνουσα μάζα ανάντη
πασσάλων για να σταματήσει;

Ε2 >> Ε1  ΠΑΚΤΩΣΗ του πασσάλου


 μικρή μετακίνηση θα οδηγήσει
σε μεγάλη συνεισφορά αντοχής
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Έχουμε την διαφορά ιδιοτήτων των υλικών ώστε τα
δομικά στοιχεία να κάνουν τη διαφορά; Έστω ΝΑΙ

Το κατάντη τμήμα;

Ε1

Ε2 >> Ε1  ΠΑΚΤΩΣΗ του πασσάλου


 μικρή μετακίνηση θα οδηγήσει
σε μεγάλη συνεισφορά αντοχής
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Έχουμε την διαφορά ιδιοτήτων των υλικών ώστε τα
δομικά στοιχεία να κάνουν τη διαφορά; Αν ΌΧΙ;

Ε1

Ε2 ≈ Ε1  ΣΤΡΟΦΗ του πασσάλου  μεγάλη


μετακίνηση θα οδηγήσει σε συνεισφορά
αντοχής άρα συνέχιση των μετακινήσεων επί
μακρόν
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Δύο διαγράμματα Μα δεν είπες
μετακινήσεων από 180mm 30mm! ότι αυτός ΔΕΝ
κλισιόμετρα συνεισφέρει;
τοποθετημένα εντός
πασσάλων
σταθεροποίησης Δεν υπάρχει
κατολίσθησης πάκτωση! Ο
(Δερβένι Κορινθίας) πάσσαλος
παρασύρεται!
Σαφής πάκτωση!

Μ. Μπαρδάνης, 2020
Έχουμε την διαφορά ιδιοτήτων των υλικών ώστε τα
δομικά στοιχεία να κάνουν τη διαφορά; Αν ΌΧΙ;

Είμαστε σίγουροι ότι δεν υπάρχουν


βαθύτερες «εν υπνώσει» επιφάνειες
ολίσθησης που μπορεί να ενεργοποιηθούν;

Μ. Μπαρδάνης, 2020
Κατολίσθηση Περιοχής Β του Τμήματος 2.4, Εγνατία Οδός

Διατομή Δ-142
Μείζων κατολίσθηση

Νέα κατολισθαίνουσα
μάζα Φορά
κίνησης

Μ. Μπαρδάνης, 2020
Τμήμα 2.4 της Εγνατίας Οδού - Κατολίσθηση Περιοχής Β

Μ. Μπαρδάνης, 2020
Τμήμα 2.4 της Εγνατίας Οδού - Κατολίσθηση Περιοχής Β

Βορράς Νότος
Μετσοβίτικος
ποταμός

Νέα επιφάνεια ολίσθησης Ταυτόχρονα στη νότια όχθη υπάρχει


στη βόρεια όχθη κατολίσθηση μέγιστου βάθους 70m πλάτους περί
(βαθύτερη και κάτω από την τα 1000m και μήκους περί τα 1000m με ρυθμούς
αιχμή των πασσάλων) κίνησης 1-2cm ανά έτος

ΤΕΛΙΚΑ ΕΠΙΛΕΧΘΗΚΕ Η ΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ ΜΕ ΤΕΧΝΙΚΟ ΚΑΙ


ΑΝΤΙΒΑΡΟ ΠΟΥ ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΕΙ ΚΑΙ ΤΙΣ ΔΥΟ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΙΣ
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Τμήμα 2.4 της Εγνατίας Οδού Κατολίσθηση Περιοχής Β

Βορράς
Νότος

Μ. Μπαρδάνης, 2020
Τμήμα 2.4 της Εγνατίας Οδού Κατολίσθηση Περιοχής Β

Βορράς
Νότος

Μ. Μπαρδάνης, 2020
Μέτρα σταθεροποίησης και ο σχεδιασμός τους
Και αν όχι δομικά στοιχεία, τότε τί;
Βάρος μείον τη
δύναμη λόγω Ο,τιδήποτε μειώνει τις κινούσες
πίεσης πόρων δυνάμεις και αυξάνει τις
δυνάμεις αντίστασης!
Δυνάμεις από
διπλανές
λωρίδες Δυνάμεις
αντίστασης

Δύναμη
αντίδρασης

Μ. Μπαρδάνης, 2020
Και αν όχι δομικά στοιχεία, τότε τί; Βάρος +
Εκσκαφές ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ
στην οφρύ ΔΥΝΑΜΗ
μείον τη
δύναμη λόγω
πίεσης πόρων
Αντίβαρο
στον πόδα
Δυνάμεις από
διπλανές
λωρίδες Δυνάμεις
Στράγγιση από λιμνάζοντα αντίστασης
ύδατα εντός ρωγμών
Δύναμη
Ταπείνωση της στάθμης
Βελτίωση ιδιοτήτων εδάφους με αντίδρασης
των υπογείων υδάτων
πρόσμικτα στην περιοχή της
επιφάνειας ολίσθησης
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Μέτρα σταθεροποίησης και ο σχεδιασμός τους – Αντίβαρα & Εκσκαφές

Τεχνητό φορτίο σε
διάφορες θέσεις

Τιμή Σ.Α. με τεχνητό φορτίο


σε διάφορες θέσεις
Σ.Α.
Αρνητική
Θετική Ουδέ- επίδραση Τιμή Σ.Α. χωρίς
επίδραση τερη τεχνητό φορτίο

Θέση τεχνητού φορτίου Μ. Μπαρδάνης, 2020


Μέτρα σταθεροποίησης και ο σχεδιασμός τους - Αποστραγγίσεις
Τεχνητές μειώσεις
επί περιορισμένων
μηκών της Σ.Υ.Υ.

Τιμή Σ.Α. με ταπείνωση της


Σ.Υ.Υ. σε διάφορες θέσεις
Σ.Α.

Τιμή Σ.Α. χωρίς


ταπείνωση Σ.Υ.Υ.

Θέση ταπείνωσης Σ.Υ.Υ. Μ. Μπαρδάνης, 2020


Γενική άποψη Μέτσοβο Ιωάννινα

της
Μόνιμο Πρανές
κατολίσθησης
της Περιοχής Δ3
και του Τεχνικού
Εκσκαφή Ελάφρυνσης
δι’ Εκσκαφής κι
Επανεπίχωσης Σ2
της Εγνατίας
Οδού Αντίβαρο Ποδός

Βραχότοιχος

Ποταμός Μετσοβίτικος
Επιφάνεια
Ολισθήσεως

Διατομή της κατολίσθησης της Περιοχής Δ3 με τα έργα


σταθεροποίησης αυτής και το Τεχνικό Σ2 ανάντη
Δεδομένου ότι η κατολίσθηση δεν επηρέαζε πια άμεσα την Εγνατία
Οδό, υιοθετήθηκαν χαμηλότεροι συντελεστές ασφαλείας από τους
προβλεπόμενους από τις ΟΣΜΕΟ
Κατολίσθηση
Περιοχής Δ3
τμήματος 3.1
Εγνατίας Οδού

Δορυφορική εικόνα
κατασκευασμένων έργων
Στραγγίσεις

Παραοριζόντιες στραγγιστικές
γεωτρήσεις (πρέπει να έχω Για μέγιστη
αποδοτικότητα
κλίση πρανούς)
συνδυάζουμε με
κατακόρυφα
αποστραγγιστικά
Αποστραγγιστικές σήραγγες (πρέπει να φρέατα και
έχω μέτωπο διάνοιξης και στη συνέχεια γεωτρήσεις
κλίση για να βρεθώ από κάτω)
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Στραγγίσεις Διάσπαρτα ή εγκάρσια
διατεταγμένα κατακόρυφα
φρέατα άντλησης (ενεργοβόρο
και απαιτεί συντήρηση)

Εν σειρά διατεταγμένα
κατακόρυφα φρέατα με
κίνηση από το ένα στο άλλο
άντλησης (λιγότερο
ενεργοβόρο αλλά απαιτεί
συντήρηση και αυτό και
μεγάλη διάμετρο φρεάτων)
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Στραγγίσεις Αναζητούμε τυχόν
υποκείμενες διαπερατές
στρώσεις χαμηλότερης
πίεσης πόρων, οπότε τότε τα
φρέατα στραγγίζουν διά
βαρύτητας στην υποκείμενη
στρώση (μόνο συντήρηση,
ΌΧΙ κατανάλωση ενέργειας)

Μ. Μπαρδάνης, 2020
Κατάσταση πριν την Θεωρητικό Προσομοίωμα Υλικά
εκδήλωση της κατολίσθησης Κατείσδυση
Πίεση
κατολίσθησης
Ποτάμι στην
αρχική του θέση
Πόρων χαμηλής
διαπερατότητας
με υποστράγγιση
Αργιλικό υλικό
χαμηλής
στο κάτω όριό
Κατάσταση μετά την διαπερατότητας τους
εκδήλωση της κατολίσθησης
Ποτάμι στη
νέα του θέση
Διαπερατό
υλικό
Επιφάνεια Θαμμένη
ολίσθησης κοίτη Βάθος

Μ. Μπαρδάνης, 2020
1ο Κρίσιμο θέμα στραγγίσεων: Παραμορφώσεις!

Τα κατασκευασμένα έργα στην


επιφάνεια μπορούν να
παραλάβουν τις παραμορφώσεις
Ταπείνωση της στάθμης
των υπογείων υδάτων
που θα προκαλέσει η αύξηση της
ενεργού τάσης λόγω στράγγισης;
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Ιδιόμορφες φορτίσεις – Αντλήσεις!

Γεωτρήσεις! Είτε γιατί


ζητούμενο είναι η
άντληση, είτε γιατί
ζητούμενο είναι η
Μια πολύ στράγγιση.
ιδιόμορφη
φόρτιση! Από
τι προέρχεται;

Έδαφος επί
του οποίου Έδαφος επί
θεμελιώνουμε του οποίου
θεμελιώνουμε

Μ. Μπαρδάνης, 2020
2ο Κρίσιμο θέμα στραγγίσεων: Ολιστική προσέγγιση!
Δεν γίνεται να ξοδεύουμε
χρήματα για να
στραγγίσουμε το νερό στο
έδαφος και να μην
ελέγχουμε το νερό και άρα
τις ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ στην
επιφάνεια!

Ταπείνωση της στάθμης


των υπογείων υδάτων

Μ. Μπαρδάνης, 2020
τ

φb

φ ua-uw
c Η διατμητική αντοχή του μη κορεσμένου
εδάφους δίνεται από τη σχέση:
τ = c + (σ-ua) tan φ + (ua-uw) tan φb

σ-ua

Γενικευμένο κριτήριο Mohr-Coulomb για μη


κορεσμένα εδάφη (γραμμικό) [Fredlund et al, 1978].
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Εξέλιξη διατμητικής αντοχή διαφόρων ειδών εδαφών με τον
βαθμό κορεσμού

q
Άργιλος
Καθαρή Άμμος
Ιλύς
Αργιλώδης Ιλύς
s

Μ. Μπαρδάνης, 2020
τ

φ ua-uw
c Η γωνία τριβής φ μπορεί να θεωρηθεί
σταθερή, χωρίς όμως να συμβαίνει το
ίδιο και με τη γωνία φb.

σ-ua

Γενικευμένο κριτήριο Mohr-Coulomb για μη κορεσμένα


εδάφη (μη γραμμικό).
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Υπάρχουν μη κορεσμένα εδάφη στην γεωτεχνική πράξη;
Ειδικά σε χώρες όπως η Κύπρος και η Ελλάδα;

Βροχόπτωση
Κατείσδυση

Διαπνοή

Εξάτμιση
ΜΗ ΚΟΡΕΣΜΕΝΗ ΖΩΝΗ
Μή κορεσμένη ροή
Εξάτμιση

Κορεσμένη ροή
ΚΟΡΕΣΜΕΝΗ ΖΩΝΗ

Ας θυμηθούμε λίγο τον υδρολογικό κύκλο.


Μ. Μπαρδάνης, 2020
Το πάρα μα πάρα πολύ απλό ερώτημα:
«γιατί ένα δείγμα ενός πλήρως κορεσμένου εδάφους που αφήνεται στην ατμόσφαιρα
ξηραίνεται;»

-Όταν έχει ήλιο (θερμική ενέργεια)


-Όταν είναι ξηρή η ατμόσφαιρα (χαμηλή σχετική υγρασία)
-Όταν έχει ζέστη (υψηλή θερμοκρασία)
-Όταν φυσάει (στην πραγματικότητα η ένταση του ανέμου επιβάλλει
τοπικά χαμηλή σχετική υγρασία)
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Γιατί ξηραίνεται το έδαφος - Ο νόμος τους Kelvin
Ο Kelvin (1871) διατύπωσε την ομώνυμη εξίσωση:

ψ = (RT/gm) ln RH

• R: παγκόσμια σταθερά των αερίων


• T: απόλυτη θερμοκρασία
• g: η επιτάχυνση της βαρύτητας
• m: το μοριακό βάρος του νερού
• RH: η σχετική υγρασία
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Γιατί ξηραίνεται το έδαφος - Ο νόμος τους Kelvin
Ας δούμε σε ποια τιμή ολικής μύζησης αντιστοιχούν ορισμένοι συνδυασμοί
μετεωρολογικών παραμέτρων:

Θ (οC) – RH (%) Σχετική


Θερμοκρασία Μύζηση
υγρασία

5 oC 90% 13 MPa

20 oC 70% 47 MPa
Μύζηση
35 oC 50% 97 MPa
Σ.Υ.Ο.
45 oC 30% 173 MPa
Θετική πίεση 1
πόρων γw
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Γιατί το έδαφος δεν επανυγραίνεται εύκολα;
Ζήτημα ποσότητας νερού/βροχής και έντασης βροχόπτωσης (μερικοί
υπολογισμοί για πάχος ακόρεστης ζώνης 10m):
Ένταση αν έπεφτε σε
Βροχόπτωση γd Sr e w Βροχόπτωση
δύο ώρες
kN/m3 % - % mm m/sec

19 40 0.39 5.8 1690 2.35 x 10-4

18 60 0.47 10.4 1278 1.78 x 10-4

17 80 0.56 16.5 715 9.92 x 10-5


Μύζηση
16 90 0.65 21.8 395 5.49 x 10-5
Σ.Υ.Ο. 15.5 95 0.71 24.9 207 2.87 x 10-5

Θετική πίεση 1
πόρων γw
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Εξαιρέσεις ταχείας ή επιλεκτικής επανύγρανσης
• Λεκάνες κατάκλυσης φραγμάτων (προκαλούν συνήθως προβλήματα σε πολύ μεγάλες
εκτάσεις και μπορεί να αφορούν ολόκληρους οικισμούς)
• Τοπικές διαρροές από δίκτυα ύδρευσης / αποχέτευσης / απαγωγής ομβρίων
(προκαλούν χωρικά πολύ εντοπισμένα αλλά και με ιδιαίτερη εμμονή προβλήματα)
• Ρωγμές λόγω ξήρανσης σε υψηλής πλαστικότητας αργιλικά εδάφη (μπορεί να
αφορούν σε μεγάλες εκτάσεις ή να προκαλούν χωρικά πολύ εντοπισμένα προβλήματα)
• Επιλεκτικές δίοδοι κατείσδυσης κατά μήκος ασυνεχειών κάθε είδους σε
βραχώδεις σχηματισμούς και ελλουβιακά εδάφη (αποτελούν συνήθη λόγω
εμφάνισης τοπικών ή ευρύτερων φαινομένων αστάθειας σε πρανή)
• Επιλεκτικές χρονικές περίοδοι ειδικά εκτός των αναμενόμενων υγρών
περιόδων (αποτελούν μάλλον συνηθισμένο φαινόμενο στην Κύπρο)

Μ. Μπαρδάνης, 2020
Κλιματολογικές συνθήκες;
Στην Κύπρο γενικά και στο μεγαλύτερο μέρος της
Ελλάδας οι θερμοκρασίες το καλοκαίρι ξεπερνούν τους
30o C και οι βροχές συγκεντρώνονται την υγρή περίοδο
(περί το 80% της ετήσιας βροχόπτωσης). Συχνά δε όλη
αυτή η βροχόπτωση οφείλεται σε λίγες καταιγίδες
διάρκειας μερικών ωρών και υψηλής έντασης
βροχόπτωσης.

Μ. Μπαρδάνης, 2020
Ενώ υπάρχει ξηρό κλίμα, σε διάφορες
περιοχές υπάρχει «φόρτιση» των
υπογείων υδάτων κατά την τουριστική
περίοδο

Βασικά κλιματικά δεδομένα για


την Πάφο (1991-2000)
Ενώ η τουριστική περίοδος είναι η ξηρή κλιματικά, σε περιοχές με τουριστική ανάπτυξη θα
έχουμε κατεισδύσεις λόγω ανθρωπογενών διεργασιών (πότισμα, πισίνες, χρήση βόθρων με
τις διαρροές τους κλπ). Αν σε αυτό προσθέσουμε και το ότι οι τουριστικά ανεπτυγμένες
περιοχές είναι και στην κορυφή ενός λόφου (γενικά σε υψηλότερα σημεία) για λόγους θέας,
έχουμε κατεισδύσεις υδάτων σε περιοχές που αν υπάρχουν κατολισθητικά φαινόμενα, εκεί
θα βρίσκονται οι εφελκυστικές τους ρωγμές, οπότε θα είναι μεγαλύτερη η κατείσδυση.
Ενώ υπάρχει ξηρό κλίμα, σε διάφορες περιοχές υπάρχει «φόρτιση» των υπογείων
υδάτων κατά την τουριστική περίοδο
Η θέση των τουριστικών κατοικιών βρίσκεται στο υψηλό σημείο
τοπικού πρανούς με ισχυρές ενδείξεις κατολίσθησης και μάλιστα
προϋπάρχουσας (παλαιοκατολίσθησης –palaeolandslide).
Μαζί με την τουριστική ανάπτυξη, η ανάγκη για νερό έχει
οδηγήσει σε τοπικά αυτοσχέδια φράγματα στα ρέμματα, τα οποία
είναι μεν καλά για την ανάσχεση των πλημμυρών, αλλά
συγκρατούν νερό το οποίο «ποτίζει» το έδαφος για πιο μεγάλο
χρονικό διάστημα.
Κατολίσθηση Άρμου
Η επιρροή των παραμορφώσεων και της δομής του εδάφους:
Μικρο-διαπερατότητα και μακρο-διαπερατότητα – Η επιρροή των ρωγμών

Υπό τη δράση των περιβαλλοντικών συνθηκών στην επιφάνεια


Βροχόπτωση του εδάφους (βροχόπτωση, ξήρανση λόγω εξάτμισης και
Εξάτμιση διαπνοής, ρωγμάτωση εκ διαδόσεως του ριζικού συστήματος
Διαπνοή
δέντρων κλπ):

Κατείσδυση
Ρωγμές ξήρανσης Κατά συνέπεια στην ανώτερη στρώση του εδάφους και σε βάθος
Ρωγμές που ακόμα και αρκετά μέτρα υπάρχει μία ζώνη που η διαπερατότητα
Ριζικό σύστημα ξαναγεμίζουν με
νερό του σχηματισμού (σαν σύνολο) ΔΕΝ καθορίζεται από τα κενά
Ρωγμές
του εδαφικού υλικού στην μικροκλίμακα, αλλά από το δίκτυο των
εφελκυσμού λόγω ρωγμών (κυριαρχεί η ΜΑΚΡΟΔΙΑΠΕΡΑΤΟΤΗΤΑ).
τεκτονικής
Η μακροδιαπερατότητα μπορεί να είναι τάξεις μεγέθους
μεγαλύτερη από τη μικροδιαπερατότητα!

Σε μεγαλύτερο βάθος δεν υπάρχει πλέον αυτό το δίκτυο των


ρωγμών και η διαπερατότητα του σχηματισμού καθορίζεται από
τα κενά του εδαφικού υλικού στην μικροκλίμακα, όπως αυτά με
τη σειρά τους έχουν προκύψει από το εντατικό πεδίο που έχει
γνωρίσει το εδαφικό υλικό στη γεωλογική του ιστορία (κυριαρχεί
η ΜΙΚΡΟΔΙΑΠΕΡΑΤΟΤΗΤΑ).
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Η επιρροή των παραμορφώσεων και της δομής του εδάφους:
Μικρο-διαπερατότητα και μακρο-διαπερατότητα – Η επιρροή των ρωγμών
ky,sat (cm/s)
CaCO 3 clay
content content 1.0E-09 1.0E-08 1.0E-07 1.0E-06 1.0E-05 1.0E-04
sandy silt with pebbles (top soil) 0.0
0.4m
40 – 51% 16 – 25% hard fissured brown marl 1.0

2.0m 2.0
36% stiff fissured brown marl

depth (m)
3.0
3.5m
43% stiff sandy brown marl 4.0

5.5m 5.0 profile A


33% 30% profile B
6.0
GS3 brown marl profile C
7.0
MPS-6
8.0
9.4m
Κατανομή τιμών κατακόρυφης
grey marl συνιστώσας συντελεστή
διαπερατότητας με το βάθος στην
Τοίχωμα ερευνητικού σκάμματος σε Γεωτεχνικό προσομοίωμα στην περιοχή περιοχή του απεικονιζόμενου
Μάργα Λευκωσίας στην του απεικονιζόμενου σκάμματος: σκάμματος για τη Μάργα Λευκωσίας.
πανεπιστημιούπολη του Πανεπιστημίου Παρατηρείστε την αποτύπωση στην
Κύπρου για την λήψη δειγμάτων και την περιγραφή της ύπαρξης ρωγμών
εγκατάσταση αισθητήρων. (fissures). Μ. Μπαρδάνης, 2020
Πειστήκαμε όλοι ότι η διατμητική αντοχή των μη κορεσμένων εδαφών αυξάνεται
συνήθως όσο μειώνεται ο βαθμός κορεσμού.
Άρα αν την αγνοούμε σε μία ευθεία ανάλυση είμαστε υπέρ της ασφαλείας. Σε
μια αντίστροφη;
Επιφάνεια
(α) φυσικού εδάφους
Επιφάνεια
υπόγειου ορίζοντα

Επιφάνεια
ολίσθησης

(β)

Περιοχή ανάπτυξης
σημαντικών αρνητικών
πιέσεων πόρων ή και
μύζησης κατά μήκος της
επιφάνειας ολίσθησης
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Γωνία παραμένουσας διατμητικής αντοχής και βαθμός κορεσμού ή μύζηση
30

25

Παραμένουσα γωνία φ΄res


20

φ΄res ( )
o
15
wL=30%, Ip=14%
10 wL=55%, Ip=28%
wL=102%, Ip=49%
5

0
0 100 200 300
Μύζηση (kPa)

4.5
wL=30%, Ip=14%
4

tan φres(s) / tan φres (s=0)


wL=55%, Ip=28%
3.5
wL=102%, Ip=49%
Κατακόρυφη τάση (kPa) 3
2.5

Brandl (1996) 2
1.5
Vaunat, et al. (2006, 2007) & 1
Merchán, et al. (2008) 0 100 200 300

Μύζηση (kPa)
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Ένα θεωρητικό παράδειγμα μίας κατολίσθησης (στην οποία καταγράφεται
μετακίνηση κατά μήκος της επιφάνειας ολίσθησης) στην οποία υπάρχει μέρος
της επιφάνειας ολίσθησής της πάνω από την ΣΥΟ

Εάν αγνοηθεί η παρουσία αρνητικής πίεσης πόρων: φ΄res = 18.42o


Εάν ληφθεί υπόψη: φ΄res = 17.04o
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Σταθεροποίηση με Σταθεροποίηση με Σταθεροποίηση με
εκσκαφή ελάφρυνσης φόρτιση ποδός προεντεταμένα
αγκύρια
Από αντίστροφη ανάλυση που δεν έλαβε υπόψη της τις πιέσεις πάνω από την ΣΥΟ

1.47 1.47 1.44

Από αντίστροφη ανάλυση που έλαβε υπόψη της τις πιέσεις πάνω από την ΣΥΟ

1.35 1.36 1.32


Αργιλική μάργα Σκύρου,
Άμεση διάτμηση wL=45%, Ip=23%
στο φυσικό Δακτυ-
λιοειδής

Αποτελέσματα σε
συσκευή
Bromhead με
ξήρανση στον
ατμοσφαιρικό
αέρα (~17 MPa)
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Σταθμός
Πανεπιστημίου
Κύπρου
2015-Σήμερα

Μ. Μπαρδάνης, 2020
42 mm
Βροχό-
Αρτέμιδα Αττικής

πτωση
Σταθμός Πανεπιστημίου Κύπρου, 2015-2019
Μ. Μπαρδάνης, 2020
Σταθμός Πανεπιστημίου Κύπρου, 2015-2019 Μ. Μπαρδάνης, 2020
Συνοψίζοντας:

1. (Ορθή) Αναγνώριση και ταξινόμηση φαινομένου,


στρωματογραφίας και καθεστώτος πιέσεων πόρων
2. (Κατάλληλη) Μέτρηση και επιλογή τιμών παραμέτρων
3. Κατάλληλη (ολιστική) προσέγγιση των μέτρων
σταθεροποίησης
4. Μέμνησο των κλιματολογικών συνθηκών
5. Ψάχνουμε – ΝΩΡΙΣ! – τη νέα καταπληκτική περιοχή
που θα φτιάξουμε το σπίτι/ξενοδοχείο/project των ονείρων
μας…
Μ. Μπαρδάνης, 2020

You might also like