Artikel bahasa sunda tentang masyarakat adat - PAPAGON dina

masarakat adat mah alam baris méré kahadéan lamun maranéhanana gé

ngajaga tur ngamumulé alam sabudeureunana. Kaarian terus mekar. Sikep
mikahormat alam minangka cecekelan hirup nu diwariskeun di komunitas
masfan lokal tetep dipiara najan jaman terus mekar.

Sikep mikahormat alam minangka cecekelan hirup nu diwariskeun di

komunitas masarakat adat. Mun alam geus ruksak, mangka katingtriman
hirup gé bakal kaganggu. Tapi, ka béhdieunakeun, dina kamekaran jaman
nu teu nolih kana kaarifan, loba lahan adat nu kedéséh. Kadéséh ku pihak-
pihak nu hayang ngamangpaatkeun lahan adat, saperti pikeun villa, pabrik,
pakebonan, atawa wangunan séjénna. Alam masarakat adat nu ngawengku
lahan, leuweung, gunung, katut walungan, nu salila ieu jadi sumber
kahirupan maranéhanana, bet jadi saperti nu leungit.

Masarakat adat leungiteun sumber kahirupanana, alatan lahanna geus

dipimilik ku batur. Komunitas masarakat adat di nagara urang teu weléh
aya dina nasib katalangsara. Padahal, masarakat adat sarta nu jadi hak-
hakna téh sakuduna mah bisa hirup kumbuh kalawan tingtrim. Meureun
wajar dina mangsa penjajahan mah mun maranéhanana téh katalangsara.
Sabab, sakur jiwa gé ngalaman katalangsara. Tapi, kacida tragis mun nasib
masarakat adat teu robah, tetep katalangsara, dina jaman urang geus
merdéka. Kiwari, teu saeutik aya kajadian konflik antara masarakat adat
jeung pihak-pihak nu ngaku geus miboga lahan masarakat adat. Nu ngaku
miboga, ngarasa boga hak alatan dibekelan hak guna usaha (HGU).
Sedengkeun masarakat adat satekah polah mertahankeun lahanna, nu
dipercaya minangka warisan ti karuhunna. Antukna, prinsip masarakat
adat nu basajan téh kaancam leungit nyanghareupan pihak-pihak nu
hawek, nu ukur néang kauntungan wungkul. Kasarakahan maranéhanana
nu teu tanggungjawab téa, ngabalukarkeun katingtriman masarakat adat
kaganggu jeung lingkungan jadi ruksak.

Ku mindengna kajadian samodel kitu, ngabalukarkeun masarakat adat

mingkin kadéséh. Kitu deui mun pamaréntah netepkeun kawijakan patali
jeung wilayah adat bari teu ngabaud masarakat adat nu geus dumuk ti béh
ditu mula di éta wilayah, tangtu masarakat adat gé baris kadéséh. Padahal,
musawarah téh minangka wujud mihormat ka masarakat adat jeung hak-
hakna nu ditangtayungan ku undang-undang. Sakuduna, tong aya deui
kajadian kadéséhna komunitas masarakat adat téh, boh dina sual lahan boh
dina sual kabebasan ngalaksanakeun adat maranéhanana. Ku sabab nagara
urang geus netepkeun undang-undang pikeun nangtayungan masarakat
adat. É ta hal luyu jeung katangtuan internasional, nu ogé geus diaku ku
nagara urang. Dina pasal 6 ayat 1 Undang Undang (UU) Nomor 39 Taun
1999 ngeunaan Hak Asasi Manusia (HAM), kalawan teges nagara
nangtayungan komunitas masarakat adat. Kieu unina téh, “Pikeun
nanjeurkeun hak asasi manusa, perbédaan jeung pangabutuh masarakat
hukum adat kudu diperhatikeun tur ditangtayungan ku hukum masarakat
katut pamaréntah”.

Sedengkeun dina ayat 2, unina téh, “Jatidiri budaya masarakat hukum adat,
kaasup hak lahan ulayat, ditangtayungan luyu jeung kamekaran jaman”.
Pon kitu deui, masarakat adat nu kaasup kana kelompok minoritas gé kudu
ditangtayungan ku nagara. Dina pasal 27 Kovenan Internasional ngeunaan
Hak Sipil jeung Pulitik, nyebutkeun, “Di nagara-nagara nu aya kelompok
minoritas dumasar kana étnis, agama, atawa basa, hak-hak éta kelompok
minoritas téh tong diganggu, dina komunitas papada anggota séjén ti
kelompok maranéhanana, enggoning ngararasakeun budaya
maranéhanana sorangan, pikeun ngalaksanakeun jeung ngamalkeun
ageman maranéhanana, atawa pikeun ngagunakeun basa maranéhanana”.
Ku kituna, tong aya deui ijin muka pakebonan, pangusahaan leuweung,
atawa kagiatan pertambangan, nu enya-enya ngarempak wates-wates
wilayah lahan adat, nu saenyana mah geus dipimilik ku masarakat adat ti
béh ditu mula.  Ogé, ka masarakat adat kudu dibéré kabébasan pikeun
ngalaksanakeun tradisi adatna, kaasup dina ngalaksanakeun nu jadi
agemanana.

Hak masarakat adat pikeun ngagem ageman katut kapercayaan luyu jeung
pilihanana téh aya dina pasal 22 UU No. 39/1999 ngeunaan HAM, unina,
“Sakur jalma bebas ngagem agemanana séwang-séwangan tur pikeun
ngalaksanakeun ibadahna luyu jeung ageman katut kapercayaanana”. Dina
ayat séjénna ditegeskeun, “Nagara ngajamin kamerdekaan sakur jalma
pikeun ngagem agemanana séwang-séwangan katut ngalaksanakeun
ibadahna luyu jeung ageman tur kapercayaanana”. Kalawan teges
konstitusi geus ngajamin jeung nangtayungan hak-hak masarakat adat. Ku
kituna, nagara wajib ngawujudkeunana. Ulah ieuh aya alesan nagara teu
mampuh ngawujudkeunana. Da saenyana mah pikeun ngawujudkeun
kamampuh téh kacida gampilna, nyaéta ku cara némbongkeun kalawan
enya-enya dina kawijakanana sangkan teu weléh mihak kana kapentingan
masarakat adat. Lain mihak kana kapentingan pihak-pihak nu ngan ukur
néang kauntungan wungkul.

Lamun téa mah hak masarakat adat téh dibaékeun, éta hartina nagara geus
ngalakukeun pelanggaran HAM.