IS DE BEURS WEL TE VOORSPELLEN?

Thierry Debels

Uit ‘Encyclopedie van fraude, zwendel en bedrog’ (Van

Halewijck, 2007)

Als u de economische pagina’s van een krant leest, lijkt het alsof
de beurs perfect voorspelbaar is. Alle analisten hebben wel een
mening over het toekomstige beursverloop. Maar is de beurs wel
te voorspellen? Het antwoord is een ontnuchterend nee. Behalve
op heel korte termijn. Wetenschappers stelden vast dat
beurskoersen die stijgen, net iets vaker verder stijgen dan door
het toeval bepaald. Ze noemen dit het ‘momentumeffect’. Het is
te vergelijken met een bal die in de lucht wordt gegooid, die
sneller gaat, daarna een maximum bereikt en uiteindelijk terug
begint te vallen.
Particuliere beleggers kunnen echter heel weinig
aanvangen met dit momentumeffect. Dit is echt iets voor traders
die de koersen van minuut tot minuut opvolgen.
Op heel lange termijn is de beurs eveneens voorspelbaar. We
spreken dan over een periode van pakweg vijftig tot honderd
jaar. Het is een berekende gok van mij om te stellen dat de Dow
Jones in 2050 hoger zal staan dan nu. Maar zoals de grootste
economist aller tijden al eens schreef. ‘In the long run, we are all
dead.’ Met andere woorden, een dergelijke voorspelling is voor
de meeste beleggers niet interessant of relevant.
Wat hen daarentegen wel interesseert, en zelfs in hoge mate, zijn
voorspellingen op middellange termijn. Wat doet de beurs de
komende maanden en jaren? En net op die vraag is er geen
zinnig antwoord mogelijk. De meeste beursvoorspellers
proberen hun wilde gok in te kaderen binnen een op het eerste
zicht rationeel geheel van dollar, rente en winst. Maar het blijkt
desalniettemin een wilde gok. De reden hiervoor is dat de beurs
op die middellange termijn door twee factoren wordt bepaald
die helemaal niet te voorzien zijn. En iedereen die iets anders
beweert, vertelt nonsens.
 Je hebt enerzijds het sentiment van beleggers. En
anderzijds de nieuwe informatie die geleidelijk vrijkomt.
Iemand die met andere woorden beweert dat hij een valabele
beursvoorspelling kan geven voor de komende jaren, beweert
dus in feite dat hij in de toekomst kan kijken. En net die
beleggers die niet geloven in pendelaars of sterrenwichelaars,
zijn plots wel bereid die beursvoorspellers te geloven?
Volgens sommigen passen oplichters volgende trucje toe.
Ze sturen een e-mail naar 50 procent van de bestemmelingen
met de voorspelling dat de beurs over een week zal zijn
gestegen. Aan de andere groep sturen ze een bericht met de
omgekeerde boodschap. Als de beurs inderdaad gestegen is,
sturen ze naar die eerste groep opnieuw twee verschillende e-
mails. Aan de ene helft een nieuwe e-mail met de voorspelling
dat de beurs de komende week opnieuw hoger zal staan. Aan de
andere helft nu een voorspelling dat de beurs lager zal noteren.
Dat herhalen ze een aantal keer. De relatief kleine groep die
overblijft, heeft na enkele weken vijf of zes correcte
voorspellingen gekregen. Op dat moment slaat de oplichter toe
en stelt hen bijvoorbeeld een lucratieve belegging voor en gaat
lopen met de centen.
Ik heb het systeem nooit in de werkelijkheid zien gebruikt
worden. De werkwijze is dan ook vrij omslachtig. En
bovendien, er wordt aangenomen dat beleggers de
voorspellingen ook lezen en onthouden. En dat is toch wel erg
veel gevraagd. De beste methode om de aandacht van beleggers
te trekken is een extreme voorspelling te doen. De Dow staat nu
op 10.500 punten. Wil je aandacht krijgen? Je voorspelt een
Dow op 40.000 punten of een Dow op 5000 punten. De media
hebben immers een uitgerekende voorkeur voor dergelijke
onzinnige voorspellingen.

OVER ZONNEVLEKKEN EN LED ZEPPELIN

Ook beleggers hebben bovendien een uitgerekende voorkeur
voor beursvoorspellers met extreme prognoses. Zeker als daar
nog op de koop toe een wat vreemde of mysterieuze theorie aan
vastzit. Zo heb je de Nederlandse beursgoeroe Charles Nenner,
die beweert dat de activiteit op de financiele markten wordt
bepaald door de activiteit op de zon, meer bepaald door het
aantal zonnevlekken. Ook hier zijn extreme voorspellingen
troef. Met een voorspelling dat de Dow tussen 9000 en 12.000
punten zal schommelen, haal je natuurlijk het nieuws niet. Nee.
De Dow gaat in 2005 naar 5000 punten, vertelt de man aan
Trends in oktober 2003. Op dit moment weet u of de man gelijk
had of gewoon... te veel in de zon heeft gelegen. Ik kies alvast
voor het laatste.
Nog zo’n pessimist is Robert Prechter. Prechter vindt dat
berichten over de reunie van Led Zeppelin, de rockgroep die in
de jaren zeventig de oren teisterde van menige jongeling, een
belangrijke indicator zijn van nakend onheil. ‘We zijn in een
beursbaisse verzeild die afmetingen heeft die we sinds begin
1700 niet meegemaakt hebben en toen duurde de correctie 64
jaar.’ Dit is een prachtmoment om uit te stappen, vertelde de
man aan Bloomberg begin 2003. Het was toen net een
prachtmoment om... in te stappen! Beleggers die dat laatste
deden, haalden winsten van 50 procent op nauwelijks een jaar
op de Nasdaq.
Het is trouwens opvallend dat goeroes meesurfen op het
sentiment van het moment. Toen de beurs het begin 2000 erg
goed deed, werd een Dow voorspeld van 40.000 punten.
Nauwelijks drie jaar later voorspelden de goeroes een Dow van
5000 punten. Telkens moest je als belegger eigenlijk net het
omgekeerde doen van de goeroes.
Nog zo’n zwartkijker is Rienk Kamer. De man die vroeger
waardeloze woestijngrond verkocht, is nu een erg succesvolle
goeroe. Voor zijn laatste symposium in 2004 rekende hij maar
liefst 310 euro per persoon. Kamer beschouwt zichzelf dan ook
als een rasechte voorspeller. ‘Ik zie trends op de markten
voordat iedereen erachteraan gaat,’ snoeft hij. Welke trend ziet
Kamer eind 2004? Een dalende trend. Volgens de man hebben
‘alle grote topbeleggers zich uit alle financiële markten
terugetrokken’. De oplossing: cash. Volgens Kamer hebben we
dan ook nog maar fase 1 gezien van de ‘Grote Baisse’ en is er
‘more to follow’, zoals hij het zelf prachtig uitdrukt.
Wie de grote goeroe Kamer begin april 2003 volgde, is wel een
heleboel geld verloren. De man raadde toen aan om putopties te
kopen. Dat levert geld op als de beurs daalt. Maar je bent wel
alles kwijt als de beurs aantrekt. Een pluspunt: de raad past in
het kader dat Kamer schetst. Hij zag de AEX-index toen naar
140 punten gaan. De AEX begon toen net aan zijn fenomenale
opmars. En de beleggers die de raad van Kamer toen volgden,
zijn hun inlage volledig kwijt.
Is het verwonderlijk tot slot dat sommige goeroes zich tot
sterrenwichelarij bekeren om hun voorspellingen te kruiden?
Mahendra Sharma beweert dat zijn voorspellingen een
nauwkeurigheidsgraad hebben van 95 procent. Niet slecht. Ook
Sharma voorspelt een Dow op 5.000 punten. Die
nauwkeurigheidsgraad kan je beter met een karrenvracht zout
nemen, want in 2003 voorspelde de man dat binnen het jaar een
geneesmiddel tegen aids zou worden ontdekt. Of was dat een
van de missers die horen bij de 5 procent?

DE ERGERLIJKSTE VOORSPELLERS: DE FYSICI

Goeroes zoals Prechter en Nenner zijn eigenlijk best
vermakelijk. Zolang je hun raad maar niet effectief opvolgt, is
het best leuk om te lezen wat de heren te vertellen hebben. Dat
laatste kan je niet zeggen van een specifiek ras
beursvoorspellers: de fysici.
Veelal gaat het over hooggeleerde professoren fysica die
zich in hun vrije tijd op de beurs hebben gestort. Vanuit die
wetenschap beweren ze dan de beurs perfect voorspelbaar is,
aangezien ze de wetten hebben ontdekt waaraan de dynamiek
van de beurs voldoet.
Zo heb je Marcel Ausloos, specialist op het vlak van de
vaste stoffen. In zijn vrije tijd ontwikkelde de man een model
om de beurs te voorspellen. ‘Met het model voorspellen we
breuken na een periode van groei, de kritieke momenten, de
lawines na een periode waarin de zandhoop aangroeide.’ De
aandelenmarkt als zandhoop dus.
Goed nieuws volgens de professor: de zandhoop –
excuseer beurs – zal stevig groeien. Tegen eind 2005 staat de
S&P index op maar liefst 3970 punten. Eind 2004 was de stand
1100 punten. Kopen maar. Opgelet: het beursmodel voorspelt
een crash in 2006. Maar niet getreurd, want de zandhoop blijft
aangroeien tot in 2013. ‘Deze nieuwe crash zal bijzonder zwaar
zijn en zou al vanaf 2013 kunnen plaatsvinden,’ waarschuwt
Ausloos in Bizz.
Dit betekent dus dat de professor rijk geworden is van zijn
model? Niet helemaal. Aan de redacteur vertrouwt hij stiekem
toe dat hij een aandeel van een Amerikaans farmaceutisch
bedrijf had ontdekt ‘waarvoor het model perfect opging’.
Uiteraard kocht hij dat aandeel. Na de aankoop is het aandeel in
elkaar gestort. Als een berg zand? Een van de pillen van het
bedrijf werd immers afgekeurd. Dat het zandmodel dat niet heeft
kunnen voorzien!