‫‪0‬‬

‫‪1391‬‬

‫تالیف‪ :‬پوهاند دکتور سید عبدالقادر بها‬

‫ترتیب و تنظیم‪ :‬دکتور میر نجیب هللا نثار‬

‫موسسه تحصیالت عالی آریا‬

‫دانشکده طب – دیپارتمنت اناتومی‬

‫‪1‬‬

‫‪c‬‬
‫عىًان رعيٌ‪ :‬اوبتًمی رُبظ زيضاوی (ثرف قطاییه)‬

‫مًلف‪ :‬پًَبوس زکتًض ؾیس عجسالقبزض ثُب‬

‫تُیٍ ي تىظیم‪ :‬زکتًض میط وزیت اهلل وخبض‬

‫يیطاؾتبض‪ :‬عجسالطحیم َمطاٌ‬

‫زاوكکسٌ‪َ :‬ت‬

‫زیپبضتمىت‪ :‬اوبتًمی‬

‫مًؾؿٍ تحهیالت عبلی آضیب‬

 2

‫فهرست‬
4 ........................................................................................................................................................... ‫اناتومی شرایین‬
4 .............................................................................................................................. )‫ (جذع ریوی‬Truncus Pulmonalis
6 ............................................................................................................................................................ (Aorta) ‫ابهر‬
6 ............................................................................................................................................................... ‫ابهر صاعده‬
8 ............................................................................................................................................ (Arcus Aorta) ‫قوس ابهر‬
01 ....................................................................................................... (Truncus Brachocephalicus) ‫جذع عضدی راسی‬
00 ............................................................................................................ (A. Carotis Communis) ‫شریان سباتی مشترک‬
03 ................................................................................................................ (A. Carotis Externa) ‫شریان سباتی ظاهر‬
07 ................................................................................................................. (A. Carotis Interna) ‫شریان سباتی باطن‬
10 .......................................................................... [Circulus Arteriosus Cerebri (Polygon of Willis) ‫حلقه شریانی دماغ‬
11 ...................................................................................................................... (Trigons Of The Neck) ‫مثلث های عنق‬
12 ...............................................................................................................................(A. Subclavia)‫شریان تحت ترقوی‬
15 ................................................................................................................................... (Fossa Axillaris) ‫جوف ابط‬
16 ..................................................................................................................................... (A. Axillaris) ‫شریان ابطی‬
17 ............................................................................................................................... (A. Brachialis) ‫شریان عضدی‬
18 ................................................................................................................................... (A. Radialis) ‫شریان کعبری‬
21 ...................................................................................................................................... (A. Ulnaris) ‫شریان زندی‬
20 ............................................................................................................................... (Aorta Descendens) ‫ابهر نازله‬
20 ................................................................................................................................ (Aorta Thoracica) ‫ابهر صدری‬
21 .............................................................................................................................. (Aorta Abdominalis) ‫ابهر بطنی‬
23 ........................................................................................................................................... (Ventral) ‫گروه بطنی‬
23..................................................................................................................... (Truncus Coeliacus) ‫جذع ذوالقی‬
25.............................................................................................. (A. Mesenterica Superior) ‫شریان مساریقی علوی‬
27................................................................................................. (A. Mesenterica Inferior) ‫شریان مساریقی سفلی‬
28 ...........................................................................................................................................................‫گروه جنبی‬
28...................................................................................................... (A. Phrenica Inf.) ‫شریان حجاب حاجزی سفلی‬
28......................................................................................... (A. Supra-Renalis Media) ‫شریان فوق الکلیوی متوسط‬
31................................................................................................................................. (A. Renalis) ‫شریان کلیوی‬
31....................................................................................................................... (A. Testicularis) ‫شریان خصیوی‬
30.............................................................................................................................. (A. Ovarica) ‫شریان مبیضی‬
30 .........................................................................................................................................................‫گروه ظهری‬
 ‫‪3‬‬

‫شریان قطنی )‪30............................................................................................................................... (A. Lumbalis‬‬

‫گروه نهایی ‪30 ..........................................................................................................................................................‬‬
‫شریان حرقفی مشترک )‪30...................................................................................................... (A. Iliaca Communis‬‬
‫شریان حرقفی باطن )‪31 ................................................................................................................... (A. Iliaca Interna‬‬
‫شریان حرقفی ظاهر )‪33 .................................................................................................................. (A. Iliaca Externa‬‬
‫شریان فخذی )‪35 ................................................................................................................................. (A. Femoralis‬‬
‫غمد فخذی )‪35............................................................................................................................ :(Femoral Sheat‬‬
‫شریان مابضی )‪37 ................................................................................................................................. (A. Poplitea‬‬
‫شریان قصبی قدامی (‪38 .............................................................................................................. )A. Tibialis Anterior‬‬
‫شریان ظهر القدم )‪38 ..................................................................................................................... (A. Dorsalis Pedis‬‬
‫شریان قصبی خلفی )‪41 .............................................................................................................. (A. Tibialis Posterior‬‬
‫شریان انسی اخمسی قدم )‪41 ...................................................................................................... (A. Plantaris Medialis‬‬
‫شریان وحشی اخمسی قدم )‪41 .................................................................................................... (A. Plantaris Lateralis‬‬
‫بیشتر بدانید! ‪41 .............................................................................................................................................................‬‬
‫ماخذ ‪42 ......................................................................................................................................................................‬‬
4

Abbreviation

- A: Arteria
- Aa: Pl. Arteries
- V: Vena
- Vv: Pl. Veins
- N: Nervus
- Proc: Processus
- M: Musculus
- Mm: Pl. Musculi
- Lig: Ligamentum
- Ggl: Gonglion
- R: Ramus
- Rr: Pl. Rami
- Dext: Dextra
- Sin: Sinistra
- Med: Medialis
- Lat.: Lateralis
- Sup.: Superior
- Inf: Inferior
- Ant: Anterior
- Post: Posterior
‫‪5‬‬

‫اواتُمی شزاییه‬

‫قطیبن عجبضت اظ يعبیی اؾت کٍ ذًن اظ َطیق آن‪ ،‬اظ ثُیه قلت ثٍ اوؿبد مرتلف ثسن میطيز‪ .‬رساض قطیبن قبمل َجقٍ ذبضری‬
‫‪ ،(Tunica Adventitia‬طبقه متىسط )‪ (Tunica Media‬و طبقه داخلی )‪ (Tunica Intema‬میباشد‪.‬‬

‫اظ قلببت زي رببصی قببطیبوی ذبببضد میكببًز کببٍ یکببی قببطیبن ضیببً یببب رببصی ضیببً )‪ (Truncus Pulmonalis‬ي زیگببط‬
‫اثُط یب ‪.Aorta‬‬

‫‪( Truncus Pulmonalis‬جذع ریُی)‬

‫عجبضت اظ ربصی ضیبً اؾبت کبٍ ذبًن يضیبس ینىبی ذبًن یبقبس اکؿبیػن ثُبیه ضاؾبت ضا ثبٍ ضیبٍ اوتقببح میسَبس ي اظ یًحبٍ‬
‫قطیبن ضیً (قبعبسٌ ثُبیه ضاؾبت ) مىكبب هطیتبٍ‪ ،‬مىحطیبب ثبٍ علبً ‪ ،‬بی ي ذلبف ؾبیط ومبًز ي ثببچذطٌ‪ ،‬قبسا ي بی قؿبمت‬
‫نبببعسٌ اثُببط ضا وببیم زيض ظزٌ ي تقطیجببب ثنببس اظ ؾببیط ‪ 5‬ؾبببوتی متببط زض تحببت قؿببمت ایقببی قببًؼ اثُببط زض ؾببًیٍ ‪ D5‬ثببٍ زي قببنجٍ‬
‫وُبیی تقؿیم میگطزز‪:‬‬

‫‪Art. Pulomonalis Dextera -‬‬

‫‪Art. Pulomonalis Sinistera -‬‬

‫مزبيضت ‪ :‬رصی ضیً َمبطاٌ اثُبط زض دمبس مهبلی پطیکببضزیً قبطاض زاضز‪ .‬زض ثبیه ایبه قبطیبن ي دمبس مهبلی‪ ،‬قبطیبن قبحمی‬
‫)‪ ،(Veiussens‬قنجبت عهجی يفیطٌ قلجی ي ايعیٍ لمفبي قلجی ی قطاض زاضز‪.‬‬

‫رصی ضیً تًؾٍ دمس مهلی مزبيضت َب شیل ضا وكبن میسَس‪:‬‬

‫زض مىكب‪ ،‬رصی ضیً زض قبسا اثُبط ي زض ثبیه نبیًان ضاؾبت ي بی قبطاض زاقبتٍ ي زض مؿببیٍ ثبیه الًبلنی زي ضاؾبت اظ ربساض‬
‫قسامی نسض تًؾٍ پطیکبضزیً ‪ ،‬پلًضا ي تبیمؽ رسا میگطزز‪.‬‬

‫يقتی کٍ رصی ضیً زض يرٍ ی اثُط قطاض میگیطز ثب عىبنط شیل مزبيضت میطؾبوس‪:‬‬

‫زض ذلبببف اظ يربببٍ قبببسامی اشیبببه بببی تًؾبببٍ ‪ Sinus Transversus‬ربببسا هطزیبببسٌ‪ ،‬کمبببی ثببببچتط ثبببب ‪Nodi‬‬
‫‪ ، Lymphatici Inter-Trachio Bronchialis‬تكنت قعن‪ A. Coronaria Sinistra ،‬زض مزبيضت اؾت‪.‬‬

‫زض ی ثب ‪ Auricula Sinistra‬ي ‪ A. Coronaria Sinistra‬مزبيضت زاضز‪.‬‬

‫زض ضاؾببت ثببب مىكببب اثُببط نبببعسٌ ( قُنببٍ ورؿببت اثُببط کببٍ ثنببسا مُبلنببٍ میكببًز)‪ A. Coronaria Dextra ،‬مزبببيضت‬
‫میطؾبوس‪َ .‬مچىبن تًؾٍ پطیکبضزیً ثٍ یبنلٍ زيضتط ثب پلًضا ي ضیٍ ضاؾت مزبيضت زاضز‪.‬‬
‫‪6‬‬

‫ای ب ه قببطیبن زض قؿببمت ثبببچ اثُببط نبببعسٌ تكببنت میىمبیببس کببٍ ثببٍ وببب ‪ Bifurcatio Trunci Pulmonalis‬یبببز‬
‫قسٌ‪ ،‬ظايیٍ ایه تكنت مىفطرٍ ثًز‪ ،‬ثبٍ علبً ي ذلبف متًربٍ اؾبت‪ .‬زض ایبه ؾبًیٍ قؿبمت ؾبُحی يبفیطٌ قلجبی مًقنیبت زاضز ي‬
‫زض ذلف ایه تكنت‪ ،‬قهبجٍ بی مزببيضت زاضز‪ .‬ایبه ظايیبٍ زض قبسا ي بی قؿبمت ایقبی قبًؼ اثُبط قبطاض زاقبتٍ ي ثبب آن تًؾبٍ‬
‫‪ Lig. Arteriosum‬ضثٍ هطزیسٌ اؾت‪.‬‬

‫قنجبت وُبیی‪:‬‬

‫ببی‪ًَ ،‬یببل تببط ي محزببم تببط ثببًزٌ‪،‬‬ ‫‪ :A. Pulmonalis Dextra -1‬ؾببیط ایقببی زاقببتٍ وؿببجت ثببٍ قببطیبن ضیببً‬
‫تقطیجب ‪ًَ 5cm‬ح زاضز‪ .‬ایقبب ايح اظ ذلبف قؿبمت نببعسٌ اثُبط ي ثنبسا اظ ذلبف ‪ V. Cava Sup.‬عجبًض ومبًزٌ کبٍ زض ایبه ؾبیط‬
‫اظ قببسا مببط ‪ ،‬قببعن ‪ ،‬قهببجٍ اؾبؾببی ضاؾببت ي ‪ Arcus Azygus‬کببٍ زض تحببت قببًؼ اثُببط قببطاض زاضز مزبببيضت ضؾبببوسٌ‪ ،‬زض‬
‫حصا ؾطٌ ضیٍ ضاؾت (ؾطٌ ضیبٍ قؿبمتی اؾبت کبٍ ايعیبٍ ‪ ،‬اعهببة ي قهبجبت ياضز وؿبذ ضیبً میكبًوس) ثبٍ زي قبنجٍ ‪R. Sup.‬‬
‫ي ‪ R. Inf.‬مىقؿم میگطزز کٍ قبنجٍ علبً آن ثبٍ یبم علبً ي قبنجٍ ؾبفلی آن ثبٍ یبم متًؾبٍ ي ؾبفلی ضیبٍ ضاؾبت تًظیب‬
‫میگطزز‪.‬‬
‫‪ :A. Pulmonalis Sinistra -2‬وؿببجت ثببٍ قببطیبن ضیببً ضاؾببت کًتبببٌ تببط ي ثببب قُببط کمتببط ثببًزٌ ي تقطیجببب ‪3cm‬‬
‫َببًح زاضز کببٍ اظ قببسا اثُببط وبظلببٍ ي یببً قهببجٍ اؾبؾببی ببی مىحطیببب عجببًض ومببًزٌ ي يرببٍ علببً ي قببسا آن ضا زيض ظزٌ اظ یببً‬
‫اشیبه بی ي اظ تحببت قؿبمت ایقبی قببًؼ اثُبط ي ثببچذطٌ اظ یببً مىكبب ‪ Bronchus Lobaris Sup.‬ببی عجبًض ومببًزٌ ي‬
‫ثبٍ َبطس ؾبطٌ ضیبٍ بی ؾبیط مبی ومبیبس‪ .‬ایبه‬
‫قببطیبن زض اذیببط ثببٍ زي قببنجٍ تقؿببیم میكببًز‪:‬‬
‫‪ Ramus Sup‬ي ‪ . R. Inf.‬قبببنجٍ علبببً‬
‫ثٍ یبم علبً ي قبنجٍ ؾبفلی ثبٍ یبم ؾبفلی‬
‫ضیٍ ی تًظی میگطزز‪.‬‬
‫زض ثنًبببی ياقنببببت اظ حبیبببٍ علبببً آن‬
‫‪ Lig. Arteriosum‬مىكبببب هطیتبببٍ ي‬
‫ثٍ مقنطیت قًؼ اثُط ينل میگطزز‪.‬‬
‫یبززاقببت‪ :‬محزببم ثببًزن قببطیبن ضیببً‬
‫ضاؾت ثٍ ایبه زلیبل اؾبت کبٍ ضیبٍ ضاؾبت‬
‫زاضا ؾٍ یم ثبًزٌ ي ذبًن ثیكبتط ویببظ‬
‫زاضز‪ ،‬امببب ضیببٍ ببی زاضا زي یببم زاضز ي‬
‫وؿجت ثٍ ضیٍ ضاؾبت ذبًن کمتبط زض ذبًز‬
‫رب میسَس‪ًَ .‬یبل ثبًزن قبطیبن ضاؾبت ویبع‬
‫ثربببَط یبنببلٍ ضیببٍ ضاؾببت اظ تكببنت رببصی‬
‫ضیً اؾت‪.‬‬
‫‪7‬‬

‫‪( Lig. Arteriosum‬ضثبببٌ قببطیبوی)‪ :‬یببح حجببل لیفببی اؾببت کببٍ تقطیجببب ‪َ 5-6mm‬ببًح ي ‪ 3mm‬قُببط زاقببتٍ‪ ،‬قببطیبن‬
‫بی مىكبب هطیتبٍ ي زض يربٍ‬ ‫ضیً ضا ثٍ قًؼ اثُط ضثٍ میسَس‪ .‬اظ ظايیبٍ تكبنت قبطیبن ضیبً ي یبب اظ حبیبٍ علبً قبطیبن ضیبً‬
‫شکل ‪1‬‬ ‫ؾببفلی قؿببمت ایقببی قببًؼ اثُببط ذبتمببٍ مببی یبثببس‪ .‬ایببه ضثبببٌ اظ‬
‫يمًض یب ‪ Atrophy‬قىبت قطیبوی کٍ قطیبن ضیً ضا ثٍ اثُط زض حیبت رىیىی ضثٍ میسَس‪ ،‬ثٍ میبن می آیس‪.‬‬

‫ابٍز )‪(Aorta‬‬

‫رصی اثُط مىكب تمب قطاییه ثسن‪ 1‬میجبقس‪.‬‬

‫مىكب ي ؾیط‪ :‬اثُط اظ یًحٍ اثُبط (قبعبسٌ ثُبیه بی) مىكبب هطیتبٍ ي زض محبل مىكبب ذبًز زض حبسيز ‪ 3cm‬قُبط زاقبتٍ کبٍ‬
‫ثنس اظ مىكب ثٍ َطس علً ي ضاؾت ثٍ اوساظٌ ‪ 5cm‬ؾبیط مبی ومبیبس‪ .‬ثنبسا یبح قبًؼ کبٍ مقنطیبت آن ثبٍ ؾبفلی ي ثببچ ؾبًیق‬
‫ُبط ؾبیط‬ ‫ی اؾتىبز زاضز تطؾیم ومبًزٌ‪ ،‬ؾبپؽ اثُبط ثبٍ َبطس بی ؾبتًن یقبطات زض ؾبًیٍ بی رؿبم یقبطٌ ُببض‬ ‫ضیً‬
‫هطزیبسٌ تبب ثبٍ حزببة حببرع ضؾبیسٌ‪ Hiatus Aorticus ،‬ضا‬ ‫وعيلی ضا اذتیبض ومبًزٌ ‪ ،‬کبم کبم ثبٍ َبطس ذبٍ متًؾبٍ وعزیب‬
‫عجًض ي زاذل رًس ثُه میگطزز‪ .‬زض وُبیت زض ؾًیٍ یقطٌ ُبض قُىی ‪ L4‬ثٍ ؾٍ قنجٍ وُبیی تقؿیم میگطزز‪:‬‬

‫‪A. Iliaca Communis Sinistra‬‬ ‫‪A. Sacralis Mediana‬‬ ‫‪A. Iliaca Communis Dextra‬‬

‫ثىبثط ایه اثُط زض ایه ؾیط ذًز ؾٍ قُنٍ ضا وكبن میسَس‪:‬‬

‫‪) Aorta Ascendens‬اثُط نبعسٌ(‬ ‫‪-‬‬

‫‪) Arcus Aorta‬قًؼ اثُط(‬ ‫‪-‬‬
‫‪( Aorta Desendens‬اثُط وبظلٍ)‬ ‫‪-‬‬

‫ابٍز صاعذي‬

‫اظ قبعببسٌ ثُببیه ببی‪ ،‬زض ؾببًیٍ کىبببض ؾببفلی دًببطيس يببلنی ؾببً مىكببب هطیتببٍ‪ ،‬زض ايح کمببی مىحببطس ثببٍ علببً ‪ ،‬قببسا ي‬
‫ضاؾت ثٍ اوبساظٌ ‪ 3-4cm‬ؾبیط ومبًزٌ‪ ،‬ثنبسا ثبٍ اوبساظٌ ‪ 3cm‬عمبًزا ثبٍ علبً البی مفهبل دًبطيیی قهبی زي ضاؾبت میطؾبس‪.‬‬
‫اثُببط زض وبحیببٍ مىكببً ذببًز‪ ،‬ینىببی زض وُبیببت ؾببفلی ؾببٍ تًؾب ذفیببف ثببٍ مقبثببل ‪ Vava Semilunaris Aortae‬وكبببن‬
‫میسَس کٍ عجبضت اظ ‪( Sinus Aorta‬ریت ‪ )Valsalva‬میجبقس‪.‬‬

‫مزبببيضت‪ :‬قؿببمت نبببعسٌ اثُببط ثببب قببطیبن ضیببً زض ‪ Pericardium‬قببطاض زاضز کببٍ زض قببسا اثُببط زض تحببت پطیکبببضز‪ ،‬قببطیبن‬
‫قحمی ‪ ،Viussens‬ايعیٍ لمفبي ضاؾت ي قنجبت يفیطٌ قلجی ؾیط زاضوس‪.‬‬

‫‪ 1‬به جز شرایین ریوی که منشا آن قبال گفته شد‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫اثُط زض قبسا تًؾبٍ پطیکببضز زض قؿبمت ؾبفلی ثبب ‪ ،Truncus Pulmonalis‬نبیًان اشیبه ضاؾبت ي زض علبً ثبب تببیمؽ (زض‬
‫ایطاز کبَل ثب ثقبیب قحمی آن) مزبيضت زاضز‪.‬‬

‫زض ذلببف ثببب ‪ ، A. Pulmonalis Dextra‬قهببجٍ اؾبؾببی ضاؾببت زض مزبببيضت ثببًزٌ ي زض علببً ثببب ‪Sinus Transverse‬‬
‫ی ي اشیه ی مزبيضت زاضز‪.‬‬ ‫ي ثٍ َطس ضاؾت ثب ‪ Vena Cava Sup.‬ي اشیه ضاؾت ي ثٍ َطس ی ثب رصی ضیً‬

‫قنجبت رىجی‪:‬‬

‫‪A. Coronaria Dextra -1‬‬

‫‪A. Coronaria Sinistra -2‬‬

‫کٍ َط زي قنجٍ زض مجحج قلت تكطیح قسٌ اؾت‪.‬‬

‫‪9‬‬

‫لُص ابٍز )‪(Arcus Aorta‬‬

‫قببًؼ اثُببط زض ذببٍ متًؾببٍ‪ ،‬زض ذلببف قجًببٍ عظببم قببم‪ ،‬زض ؾببًیٍ مفهببل دًببطيیی قهببی زي کببٍ منبببزح یقببطٌ ُبببض‬
‫ُط اؾت قطيی قسٌ‪ ،‬ايچ ثٍ نًضت عمًز کمی مىحبطس ثبٍ ذلبف ي بی‪ ،‬زض قبسا قبعن ؾبیط کبطزٌ ؾبپؽ ثبٍ َبطس بی‬
‫قعن ثٍ ذلف ؾیط ذًز ضا اذتیبض ومًزٌ ي ثنسا ثٍ ؾبفلی مىحبطس هطزیبسٌ‪ ،‬زض ؾبًیٍ یقبطٌ ُببض نبسض ثبٍ اثُبط وبظلبٍ ازامبٍ مبی‬
‫یبثس‪.‬‬

‫مزبببيضت‪ :‬قببًؼ اثُببط اظ قببسا ثببٍ ذلببف ثببب قببطیبن ضیببً ي زي قببنجٍ تكببنجی آن‪ Lig. Arteriosum ،‬ي ثنببس ثببب قهببجٍ‬
‫ی‪ Ggl. Cardiaca ،‬ي يبفیطٌ قلجبی کبٍ زض مؿببیٍ لبًظ کبٍ زضثبیه اثُبط زض ثببچ ي تكبنت قبطیبن ضیبً ي ضثببٌ قبطیبوی‬
‫زض ؾفلی تًایبق میکىبس مزببيضت زاضز‪َ .‬مچىببن ‪ N. Recurrens‬بی يربٍ ؾبفی قبًؼ اثُبط ضا زيض ظزٌ‪ ،‬اظ ظايیبٍ ثبیه قبًؼ‬
‫اثُط ي ضثبٌ قطیبوی ي یب اظ تحت ضثبٌ قطیبوی عجًض می ومبیس‪.‬‬

‫شکل ‪2‬‬

‫يرببٍ ببی ي قببسامی آن تًؾببٍ ‪ ،N. Vagus Sinistra‬اعهبببة يببفیطٌ قلجببی قببسامی‪N. ،N. Phrenicus ،‬‬
‫ی مزبيضت زاضز‪.‬‬ ‫‪ Laryngeus Recurrens‬علً‬
‫‪10‬‬

‫زض ذلبف ي ضاؾببت قبًؼ اثُببط ثبب ‪ N. Laryngeus Recurrens ،Esophagus‬ببی ‪ ،‬قببعن‪ ،‬يبفیطٌ عمیببق قلجببی‬
‫ي ‪ Ductus Thoracicus‬زض مزبيضت اؾت‪.‬‬

‫قنجبت‪:‬‬

‫اظ يرٍ علً قؿمت ایقی قًؼ اثُط ؾٍ رصی قطیبوی ثٍ تطتیت اظ قسا ثٍ ذلف ي اظ ضاؾت ثٍ ی مىكب میگیطز‪:‬‬

‫‪( Truncus Bracho-Cephalicus‬رصی عًس ضاؾی)‬ ‫‪-‬‬

‫‪( A. Carotis Communis Sinistra‬قطیبن ؾجبتی مكتطک ی)‬ ‫‪-‬‬
‫ی)‬ ‫‪( A. Subclavia Sinistra‬قطیبن تحت التطقً‬ ‫‪-‬‬

‫جذع عضذی راسی )‪(Truncus Brachocephalicus‬‬

‫ایه رصی اظ يرٍ محسة قًؼ اثُبط‪ ،‬زض ذلبف عًبم قبم مىكبب هطیتبٍ‪ ،‬زض حبسيز ‪َ 4-5cm‬بًح زاقبتٍ‪ ،‬مىحطیبب ثبٍ علبً ‪،‬‬
‫يحكی ي کمی ثٍ ذلف‪ ،‬زض اثتسا زض قبسا قبعن ي ؾبپؽ ثبٍ َبطس ضاؾبت قبعن ؾبیط ومبًزٌ ي ثنبس اظ ؾبیط تقطیجبب ‪ 3cm‬زض ذلبف‬
‫مفهل تطقً قهی ضاؾت ثٍ زي قنجٍ وُبیی تقؿیم میكًز‪:‬‬

‫‪( A. Subclavia Dextra‬قطیبن تحت التطقً ضاؾت)‬ ‫‪-‬‬

‫‪( A. Carotis Communis Dextra‬قطیبن ؾجبتی مكتطک ضاؾت)‬ ‫‪-‬‬

‫مزبببيضت‪ :‬رببصی عًببس ضاؾببی زض قببسا اظ يرببٍ ذلفببی قجًببٍ عظببم قببم تًؾببٍ ‪M. ،M. Sternothyroid‬‬
‫‪ ،Sternohyoid‬ثقبیببب قببحمی دببسٌ تبببیمؽ‪ ،‬ي ضیببس عًببس ضاؾببی ببی‪ ،‬يضیببس زضقببی ؾببفلی ضاؾببت ‪(V.‬‬
‫)‪ ،Thyroidea Inf. Dext.‬قنجبت قلجی ؾفلی ي عهت ياهًؼ رسا هطزیسٌ اؾت‪.‬‬

‫زض ذلف‪ ،‬زض ؾفلی ثب قعن ي زض علً ثب پلًضا ضاؾت ي عهت ياهًؼ ضاؾت زض مزبيضت اؾت‪.‬‬

‫ثبٍ َبطس ضاؾبت ثبب يضیبس عًبس ضاؾبی‪ V. Cava Sup. ،‬ي پلبًضا زض مىبؾبجت ثبًزٌ ي زض بی ثبب ثقبیبب قبحمی دبسٌ‬
‫تبببیمؽ‪ ،‬مىكببب قببطیبن ؾببجبتی مكببتطک ببی )‪ ،(A. Carotis Communis Sin.‬يضیببس زضقببی ؾببفلی ‪(V.‬‬
‫)‪ Thyroidea‬ي قعن زض مزبيضت اؾت‪.‬‬

‫قنجبت رىجی‪:‬‬

‫قببطیبن زضقببی ؾببفلی )‪ :(A. Thyroidea Inf.‬ثنببس اظ مىكببب ایببه قببطیبن زض قببسا قببعن ؾببیط کببطزٌ ي ثببٍ‬ ‫‪-‬‬
‫‪ ( Isthmus Thyroidea‬وبحیٍ متًبیق دبسٌ زضقیبٍ) ذبتم میگبطزز‪ .‬امبب ایبه قبطیبن ثبٍ َبًض دیبط َجینبی ي ايببیی‬
‫میتًاوس اظ قًؼ اثُط اظ ثیه رصی عًس ضاؾی‪ ،‬قطیبن ؾجبتی مكتطک ی مىكب ثگیطز‪.‬‬
‫‪11‬‬

‫شزیان سباتی‪ 1‬مشتزک )‪(A. Carotis Communis‬‬

‫قطاییه ؾجبتی مكتطک اظ وظط مىكب زض ضاؾت ي ی اظ اظ َم متفبيت اوس‪ .‬زض ی‪ ،‬ایه قطیبن زض ذلف ي ی رصی عًس ضاؾی‬
‫اظ محسثیت قًؼ اثُط مىكب هطیتٍ‪ ،‬امب زض ضاؾت ایه قطیبن اظ رصی عًس ضاؾی )‪ (Truncus Brachocephalicus‬مىكب هطیتٍ‪،‬‬
‫مىحطیب ثٍ علً يحكی ي کمی ثٍ قسا تب ثٍ قبعسٌ عىق ینىی زض حصا کىبض علً مفهل قهی تطقً َطس ی ضؾیسٌ ‪ ،‬ثٍ َطس‬
‫عىق زض میعاثٍ رىجی ضقجی مكتطکب ثب عهت ياهًؼ ي يضیس يزاری ثبَه )‪ (V. Jugularis Interna‬زض یح پبکت يعبیی عهجی‬
‫ؾیط میىمبیس‪ .‬ثبچذطٌ ایه قطیبن زض ؾًیٍ حبیٍ علً دًطيس زضقی ‪ (Cartilago Thyroidea)2‬ايچ یح تًؾ وكبن زازٌ کٍ ثٍ‬
‫وب ریت ؾجبتی )‪ (Sinus Caroticus‬یبز قسٌ ي ثنسا ثٍ زي قنجٍ تقؿیم میكًز؛ یکی قطیبن ؾجبتی ثبَه ‪(A. Carotis‬‬
‫)‪ Interna‬کٍ زاذل قحف میگطزز ي زیگط قطیبن ؾجبتی بَط )‪ (A. Carotis Externa‬کٍ زض عىق ي يرٍ مىتكط میگطزز‪.‬‬

‫ىبوچٍ شکط قس‪ ،‬مىكب قطیبن ؾجبتی مكتطک ضاؾت اظ رصی عًس ضاؾی ثًزٌ‪ ،‬لصا تىُب قُنٍ ضقجی )‪ (Pars Cervicalis‬زاضز‪.‬‬
‫امب ًن قطیبن ؾجبتی مكتطک ی اظ قًؼ اثُط مىكب میگیطز‪ ،‬زاضا زي قُنٍ میجبقس؛ قُنٍ نسض )‪ (Pars Thoracica‬ي قُنٍ‬
‫ضقجی )‪.(Pars Cervicalis‬‬

‫مزبيضت قُنٍ نسض )‪ (Pars Thoracica‬قطیبن ؾجبتی مكتطک ی‪ :‬ایه قُنٍ اظ مىكب الی کىبض علً مفهل قهی‬
‫ی ؾیط زاضز‪ .‬قُنٍ نسض قسامب تًؾٍ عًالت ‪ Sternothyroid‬ي ‪ ، Sternohyoid‬ثقبیب قحمی دسٌ تبیمؽ‪ ،‬يضیس‬ ‫تطقً‬
‫ی‪ ،‬عهت‬ ‫ی زض مىبؾجت اؾت‪ .‬زض ذلف ثب کىبض ی مط ‪ ،‬عهت ياهًؼ ی‪ ،‬قطیبن تحت تطقً‬ ‫عًس ضاؾی ی‪ ،‬ضیٍ ي پلًضا‬
‫حىزطي ضارنٍ ی )‪ (N. Laryngeus Recurrens Sinistra‬ي قىبت نسض )‪ (Ductus Thoracicus‬زض مزبيضت‬
‫اؾت‪.‬‬

‫مزبيضت قُنٍ ضقجی )‪ (Pars Cervicalis‬قطیبن ؾجبتی مكتطک‪ :‬ایه قُنٍ اظ ذلف قؿمت علً مفم تطقً قطيی قسٌ‪،‬‬
‫زض پبکت يعبیی عهجی‪ ،‬مىحطیب ثٍ علً ي کمی يحكی الی کىبض علً دًطيس زضقی ضؾیسٌ ي ثٍ زي قنجٍ وُبیی ذًز تقؿیم مكًز‪ .‬زض‬
‫ؾًیٍ دًطيس حلقً )‪ ،(Cartilago Cricoidea‬ایه قطیبن تًؾٍ عًلٍ ‪ Omohyoid‬تهبلت هطزیسٌ‪ ،‬وظط ثٍ ایه تهبلت‬
‫مزبيضت ایه قُنۀ قطیبن‪ ،‬ثبچتط ي پبییه تط اظ ایه تهبلت یط زاقتٍ‪ ،‬ىبوچٍ زض ثبچ ایه تهبلت‪ ،‬ثب کىبض عًلٍ ‪ ،S.C.M‬نفب‬
‫عمیق ضقجی‪ ،‬نفب ؾُحی‪ ،‬عًلٍ ‪ Platysma‬ي رلس پًقیسٌ قسٌ اؾت‪ .‬پبییه تط اظ ایه تهبلت‪ ،‬قطیبن ذیلی عمیق تط قطاض زاقتٍ‪،‬‬
‫تًؾٍ عًالت ‪ Sternohyoid ،Sternothyroid‬ي ‪ ،S.C.M‬نفب عمیق ضقجی‪ ،‬نفب ؾُحی‪ ،‬عًلٍ ‪ Platysma‬ي رلس‬
‫پًقیسٌ قسٌ اؾت‪ .‬زض قسا ثب قنجٍ علً ‪ ،Ansa Cervicalis‬يضیس زضقی علً ي متًؾٍ ‪(V. Thyroidea Sup. et‬‬
‫)‪ Media‬ي يضیس يزاری ثبَه زض مزبيضت اؾت‪ .‬زض ذلف‪ ،‬اظ ‪ Proc. Transversus‬یقطات ضقجی ‪ ،C4, C5 and C6‬تًؾٍ اضتکبظ‬
‫عًالت ‪ Longus Colis‬ي ‪ Longus Capitis‬ي َمچىبن حجل ؾمپبتیح ضقجی )‪ (Truncus Sympathicus‬رسا هطزیسٌ‬
‫اؾت‪ .‬زض قؿمت ؾفلی یقطٌ قكم ضقجی‪ ،‬ایه قطیبن زض ثیه عًالت ‪ Longus Coli‬ي ‪ Longus Capitis‬قطاض زاضز‪ .‬زض ذلف ثب‬
‫‪ ، Vasa Vertebralis‬قطیبن زضقی ؾفلی‪ ،‬قطیبن تحت تطقً ي ظوزیط ؾمپبتیح ضقجی ي زض ی ثب قىبت نسض زض مزبيضت اؾت‪.‬‬

‫‪ 1‬واژه سباتی و ‪ Carotis‬هر دو بالترتیب منشا عربی و یونانی داشته که در هر دو زبان‪ ،‬به معنی خفتن و خوابیدن است و این نامگذاری به این دلیل‬
‫است که اگر این شریان برای چند لحظه تحت فشار قرار گیرد موجب بی هوشی )‪ (Unconsciousness‬شخص میگردد و اگر بیشتر از این ادامه‬
‫یابد موجب مرگ میشود‪.‬‬
‫‪ 2‬غضروف درقی در قدام عنق‪ ،‬باالتر از غضروف حلقوی و شزن قرار داشته و برجستگی قدامی آن در مردها بیشتر بوده بنام ‪Adam’s Apple‬‬
‫نیز یاد میشود(داستان ابوالبشر و انسداد گلوی وی توسط میوه ممنوعه)‪.‬‬
‫‪12‬‬

‫زض يحكی ثب يضیس يزاری ثبَه ي زض ذلفی يحكی ثب عهت ياهًؼ زض مزبيضت قطاض زاضز‪ .‬زض اوؿی‪ ،‬ثب قعن‪ ،‬مط ‪ ،‬دسٌ زضقی‬
‫)‪ ، (Glandula Thyroidea‬عهت حىزطي ضارنٍ ي ثلنً مزبيضت زاضز‪ .‬قطاییه ؾجبتی مكتطک زي َطس اظ َم تًؾٍ دسٌ‬
‫تبیطيیس‪ ،‬حىزطٌ ي ثلنً رسا قسٌ اوس‪.‬‬

‫‪ Sinus Caroticus‬عجبضت اظ تًؾ قطیبن ؾجبتی زض محل تكنت آن ي زض ؾًیٍ دًطيس زضقی ثًزٌ کٍ اظ لحبِ َؿتًلًغیح‬
‫ایه تًؾ ‪َ ،‬جقٍ متًؾٍ )‪ (Tonica Media‬وبظک ي َجقٍ ذبضری )‪ (Tonica Adventitia‬آن يریم اؾت‪ .‬ایه قؿمت دىیب‬
‫تًؾٍ قنجبت حؿی عهت وُم )‪ (N. Glossopharyngeus‬ي الیبس محسي اظ عهت ياهًؼ ي ظوزیط ؾمپبتیح ضقجی تنهیت‬
‫قسٌ‪ ،‬ایه الیبس مؿئًح زضیبیت ي اوتقبح اَالعبت مطثًٌ ثٍ یكبض ي تطکیت کیمیبي ذًن قطیبوی (کمجًز اکؿیػن یب ‪،Hypoxia‬‬
‫اظزیبز کبضثه زا اکؿبیس یب ‪ Hypercapnia‬ي پبییه آمسن ‪ PH‬ذًن) میجبقس‪.‬‬

‫قنجبت رىجی‪:‬‬

‫قطیبن ؾجبتی مكتطک‪ ،‬قنجبت رىجی وساضز‪ .‬امب ممکه اؾت کٍ قطیبن ‪ ،Vertebralis‬قطیبن زضقی علً ‪ ،‬قنجٍ حىزطي‬
‫قطیبن زضقی علً ‪ ،‬قطیبن ثلنًمی نبعسٌ )‪ ،(A. Pharyngea Ascendens‬قطیبن قفً )‪ (A. Occipitalis‬ي قطیبن زضقی‬
‫ؾفلی اظ آن مىكب هطیتٍ میتًاوس‪.‬‬

‫قنجبت وُبیی‪:‬‬

‫‪ -‬قطیبن ؾجبتی بَط )‪(A. Carotis Externa‬‬

‫‪ -‬قطیبن ؾجبتی ثبَه )‪(A. Carotis Interna‬‬
‫‪13‬‬

‫شکل ‪3‬‬
‫‪14‬‬

‫شزیان سباتی ظاٌز ‪(A. Carotis‬‬

‫)‪Externa‬‬
‫قطیبن ؾجبتی بَط کٍ یکی اظ قنجبت‬
‫وُبیی قطیبن ؾجبتی مكتطک اؾت‪ ،‬زض حصا‬
‫کىبض علً دًطيس زضقی ي زض ؾًیٍ زیؿح‬
‫یقطات ‪ C3‬ي ‪ C4‬مىكب هطیتٍ‪،‬‬ ‫ثیه الفقط‬
‫ايچ ثٍ نًضت مىحطس ثٍ علً ي قسا ؾیط‬
‫ومًزٌ ي زض یبنلٍ ثیه ‪ Proc. Mastoid‬ي‬
‫ظايیٍ یح ؾفلی‪ ،‬ثٍ َطس ذلف متمبیل‬
‫هطزیسٌ‪ ،‬زض ذلف عىق عظم ‪Mandibule‬‬
‫ثٍ زي قنجٍ وُبیی تقؿیم میكًز؛ قطیبن‬
‫‪(A. Temporalis‬‬ ‫نسدی ؾُحی‬
‫)‪ Superfacialis‬ي قطیبن یح علً‬
‫)‪ .(A. Maxilaris‬زض َىگب ننًز‪ ،‬ایه‬
‫قطیبن قنجبت متنسز ثعضهی میسَس کٍ زض‬
‫وتیزٍ قُط ایه قطیبن تسضیزب کم میكًز‪ .‬زض‬
‫شکل ‪4‬‬ ‫اَفبح ایه قطیبن وؿجت ثٍ قطیبن ؾجبتی‬
‫ثبَه کً کتط ثًزٌ امب زض کبَالن قُط َط زي‬
‫قطیبن تقطیجب یکؿبن اؾت‪.‬‬

‫مزبيضت‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫ایه قطیبن مىكب زض مخلج ؾجبتی ‪ (Trigonum Caroticum)1‬ؾیط زاضز کٍ تًؾٍ رلس‪ ،‬نفب ؾُحی‪ ،‬قنجٍ مكتطک‬
‫‪N.‬‬ ‫عمیق ضقجی‪ ،‬کىبض قسامی عًلٍ ‪،S.C.M‬‬ ‫عهت َفتم ي عهت مؿتنطو عىق )‪ ،(Transversus Coli‬نفب‬
‫‪ ،Hypoglossus‬يضیس لؿبوی )‪ ،(V. Lingualis‬يضیس زضقی علً )‪ (V. Thyroidea Sup.‬ي يضیس يرُی )‪(V. facialis‬‬
‫زض مىبؾجت اؾت‪ .‬زض َىگب ذطيد اظ مخلج مصکًض تًؾٍ ثُه ذلفی عًلٍ ‪ Digastric‬ي عًلٍ ‪ Stylohyoid‬تهبلت هطزیسٌ‪ ،‬زض‬
‫ثیه يرٍ ذلفی اوؿی دسٌ وکفیٍ ي عًلٍ ‪ Stylohyoid‬ثٍ َطس علً ؾیط ومًزٌ ي ثبچذطٌ عمیق تط اظ ‪ N. Facialis‬ي محل‬
‫یکزب قسن ‪ V. Temporalis Superfacialis‬ي ‪ V. Maxillaris‬ثٍ زي قنجٍ وُبیی ینىی ‪A. Temporalis‬‬
‫‪ Superfacialis‬ي ‪ A. Maxillaris‬تقؿیم میكًز‪.‬‬

‫ایه قطیبن زض ذلف ايچ ثب رساض ثلنً ‪ N. Laryngeus ،‬ي ‪ A. Pharyngea Ascendens‬مزبيضت زاقتٍ ي زض علً‬
‫ذلفب ثب قطیبن ؾجبتی ثبَه زض مىبؾجت اؾت کٍ اظ آن تًؾٍ ‪ ،Proc. Styloideus‬عًالت ‪ Stylopharyngeus‬ي‬

‫‪1‬‬
‫یکی از مثلث های عنق که در درس های آینده مطالعه خواهد شد‪.‬‬
‫‪ :Ramus Comunicans 2‬عروه عصبیی که ‪ R. Coli‬عصب وجهی )‪ (N. Facialis‬را به عصب جلدی مستعرض عنق )‪(N. Transversus Coli‬‬
‫ربط میدهد‬
‫‪15‬‬

‫‪ ،N. Glossopharyngeus ،Stylologlossus‬قنجٍ ثلنًمی ظيد زَم )‪ (N. Vagus‬ي قؿمتی اظ دسٌ وکفیٍ رسا هطزیسٌ‬
‫اؾت‪.‬‬

‫قنجبت رىجی‪:‬‬

‫‪ -‬قطیبن زضقی علً )‪ :(A. Thyroidea Sup.‬ایه قطیبن زض تحت قطن کجیط عظم چمی اظ قسا قطیبن ؾجبتی ثبَه مىكب‬
‫هطیتٍ‪ ،‬زض اثتسا کمی ثٍ َطس قسا ؾیط ومًزٌ‪ ،‬ؾپؽ زض تحت کىبض قسامی عًلٍ ‪ S.C.M‬ثٍ َطس ؾفلی ي قسا تب کىبض يحكی‬
‫دسٌ زضقی ؾیط ومًزٌ ي زض ایه ؾیط تًؾٍ رلس‪ ،‬عًلٍ ‪ Platysma‬ي نفب مؿتًض هطزیسٌ ي ثبچذطٌ زض تحت عًالت‬
‫‪ Sternohyoid ،Omohyoid‬ي ‪ Sternothyroid‬عجًض می ومبیس‪ .‬زض یح پالن ذلف تط‪ ،‬زض اوؿی ایه قطیبن قنجٍ‬
‫ذبضری ‪ N. Laryngeus Sup.‬قطاض زاضز‪.‬‬
‫قنجبت‪:‬‬
‫‪ )a‬قطیبن دسي )‪ :(A. Glandularis‬دسٌ زضقیٍ ضا اضيا ومًزٌ ي ثطا ایه دسٌ ؾٍ قنجٍ میسَس‪.‬‬
‫‪ .1‬قنجٍ قسامی )‪ : (R. Ant.‬زض کىبض اوؿی قُت علً ایه دسٌ ؾیط ومًزٌ ي زض ؾًیٍ متًق دسٌ‪ ،‬ثب قطیبن َطس‬
‫مقبثل تففم می ومبیس‪.‬‬
‫‪ .2‬قنجٍ ذلفی )‪ :(R. Post‬زض کىبض ذلفی ایه دسٌ ؾیط میکىس‪.‬‬
‫‪ .3‬قنجٍ يحكی )‪ :(R. Lat.‬زض يرًٌ رىجی دسٌ زضقیٍ وعيح می کىس‪.‬‬
‫‪A. InfraHyoidea )b‬‬
‫‪A. Sternocleidomastoidea )c‬‬
‫‪A. Cricothyroidea Ant. )d‬‬
‫‪A. Laryngea Sup. Ant. )e‬‬
‫‪ -‬قطیبن لؿبوی )‪ :(A. Lingualis‬ایه قطیبن اظ قطیبن ؾجبتی بَط )‪ (A. Carotis Externa‬زض ثیه قطیبن زضقی‬
‫علً )‪ (A. Thyroidea Sup.‬ي قطیبن يرُی )‪ (A. Facialis‬مىكب هطیتٍ‪ ،‬ايچ ثٍ علً ي قسا ‪ ،‬ثٍ َطس قطن کجیط‬
‫عظم چمی اوحىب ومًزٌ‪ ،‬عطيٌ ا ضا میؿبظز کٍ تًؾٍ ‪ N. Hypoglossus‬تهبلت هطزیسٌ‪ ،‬ؾپؽ زض کىبض علً عظم چمی‬
‫زض تحت عًالت ‪ Digastricus‬ي ‪ Mylohyoideus ،Stylohyoideus‬ي قؿمت ؾفلی دسٌ تحت الفکی ؾیط میکىس‪.‬‬
‫ؾپؽ ایه قطیبن ثٍ وب قطیبن عمیقٍ لؿبوی )‪ (A. Profunda Linguae‬مًؾً می هطزز کٍ زض تحت دكب مربَی‬
‫يرٍ ؾفلی ظثبن ؾیط زاضز‪.‬‬

‫قنجبت‪:‬‬

‫‪ )a‬قنجٍ یً چمی )‪(R. Suprahyoidea‬‬

‫‪ )b‬قنجٍ ُط ظثبن )‪(R. Dorsum Lingua‬‬
‫‪ )c‬قنجٍ تحت لؿبوی )‪(R. Sublingualis‬‬
‫‪ -‬قطیبن ثلنًمی نبعسٌ )‪ :(A. Pharyngea Ascendens‬کمی ثبچتط اظ محل آدبظ قطیبن ؾجبتی بَط مىكب هطیتٍ‪ ،‬یح‬
‫قطیبن وبظک ي ًَیل اؾت کٍ عمًمب زض ذلف قطیبن ؾجبتی بَط ي زض ثیه ایه قطیبن ي قطیبن ؾجبتی ثبَه تب قبعسٌ قحف‬
‫ننًز می کىس‪ .‬زض ایه ؾیط ذًز قنجبت متنسز ثطا اوؿبد مزبيض می یطؾتس کٍ عمسٌ تطیه آوُب عجبضت اوس اظ‪:‬‬
‫‪ )a‬قنجٍ ثلنًمی )‪ :(R. Pharyngea‬ثطا عًالت مقجًٍ ثلنً )‪(M. Constrictor Pharyngeus‬‬
‫‪16‬‬

‫‪Cavum‬‬ ‫‪ :‬اظ ‪ Canaliculus Tympanicus‬عجًض کطزٌ ي زض اضيا‬ ‫‪R. Tympanicus )b‬‬

‫‪ Tympani‬ؾُم میگیطز‪.‬‬
‫اوس کٍ حقجبت متنسز قبعسٌ قحف ( مخال ‪ Foramin Oval‬یب‬ ‫‪ :R. Meningea Post. )c‬قنجبت متنسز‬
‫‪ Foramin Lacerum‬ي دیطٌ) عجًض ومًزٌ ي ثطا ؾحبیب قحفی ذًن میطؾبوس‪.‬‬
‫‪ -‬قطیبن يرُی )‪ :(A. Facialis‬ایه قطیبن ثبچتط اظ قطیبن لؿبوی‪ ،‬تقطیجب زض ؾًیٍ علً قطن کجیط عظم چمی اظ قطیبن‬
‫ؾجبتی بَط مىكب هطیتٍ‪ ،‬ثٍ َطس ثبچ ؾیط ومًزٌ‪ ،‬عسٌ تحت الفکی )‪ (Submandible‬ضا تهبلت ي ؾپؽ زض مؿبیٍ ثیه دسٌ‬
‫کىبض قسامی عًلٍ‬ ‫تحت الفکی ي عًلٍ ‪ pterygoideus‬ؾیط کطزٌ ي کىبض ؾفلی اؾترًان یح ؾفلی ضا زض حصا‬
‫‪ Masseter‬ضا تهبلت ومًزٌ ي ثٍ َطس ظايیٍ رًس یم ؾیط ومًزٌ‪ ،‬ثنسا ثٍ َطس علً زض عمق يرٍ ُط اوف ننًز ومًزٌ‬
‫ي زض حصا ‪ Camissura Palpebralis Medialis1‬ثب تفمم َمطاٌ قطیبن ُط اوف (قنجٍ ‪ )A. Ophtalmica‬می‬
‫اوزبمس‪.‬‬
‫قنجبت‪:‬‬
‫‪ )a‬قنجبت يرُی‬
‫‪ )b‬قنجبت ضقجی‬

‫قنجبت يرُی‪:‬‬

‫‪ .1‬قطیبن قفً علً )‪ :(A. Labialis Sup.‬زض حصا ‪ Camissura Labiorum2‬اظ قطیبن يرُی مىكب‬
‫هطیتٍ‪ ،‬زض قفٍ علً ثط ضي عًلٍ ‪ Orbicularis Oris‬ؾیط ومًزٌ ي ثب قطیبن َمىب َطس مقبثل ذًز تفمم‬
‫میکىس‪.‬‬
‫‪ .2‬قطیبن قفً ؾفلی )‪ : (A. Labialis Inf.‬ثب قطیبن قفٍ ؾفلی َطس مقبثل تفمم ومًزٌ ي زض وتیزٍ ثب قطیبن‬
‫قفً علً ثٍ زيضا زيض یًحٍ یمی یح حلقٍ قطیبوی ثًرًز می آیس‪.‬‬
‫‪ .3‬قطیبن اوفی يحكی )‪ :(A. Nasalis Lat.‬ایه قطیبن زض حصا ‪ Camissura Labiorum‬مىكب هطیتٍ ي زض‬
‫رًس اوف ننًز میکىس ي ‪ Ala Nasi‬ي رًس اوف ضا اضيا می کىس‪.‬‬

‫قنجبت ضقجی‪:‬‬

‫‪ :A. Submentalis .1‬عًالت وًاحی تحت الفکی ضا اضيا می کىس‪.‬‬

‫‪ .2‬قنجٍ دسي )‪ :(R. Glandularis‬قنجٍ ایؿت کٍ زض دسٌ تحت الفکی )‪ (Submandibula‬میطيز‪.‬‬
‫‪ :A. Tonsillaris .3‬ثطا ‪ Tonsilla Palatina‬میطيز‪.‬‬
‫‪ :A. Palatina Ascendens .4‬زض اضيا حىح وط ‪ ،‬وفیط ايؾتربذی )‪ ،(Tuba Auditiva‬تبوؿل َب ي ثلنً‬
‫ؾُم میگیطز‪.‬‬

‫‪ 1‬محل یکجا شدن جفن (پلک) علوی و سفلی در زاویه انسی چشم‬
‫‪ 2‬محل یکجا شدن شفه ( لب) علوی و سفلی‬
‫‪17‬‬

‫‪ -‬قطیبن قفً )‪ :(A. Occipitalis‬ایه قطیبن زض حصا يرٍ اوؿی ثُه ذلفی عًلٍ ‪ ،Digastricus‬اظ يرٍ ذلفی‬
‫قطیبن ؾجبتی بَط‪ ،‬زض مقبثل مىكب قطیبن يرُی‪ ،‬مىكب هطیتٍ ي ثٍ َطس علً تب وبحیٍ قفً میطيز‪ .‬زض ایه ؾیط ذًز‪ ،‬قنجبت‬
‫میسَس کٍ عجبضت اوس اظ ‪:‬‬ ‫متنسز‬
‫‪R. SternocleidoMastoid .1‬‬
‫‪R. Mastoid .2‬‬
‫‪R. StyloMastoid .3‬‬
‫‪R. Muscularis .4‬‬
‫‪R. Meningea .5‬‬
‫‪R. Auricularis .6‬‬
‫‪R. Occipitalis .7‬‬
‫‪R. Descendens .8‬‬
‫‪ :A. Auricularis Post. -‬قطیبن مصکًض زض حصا یً ثُه ذلفی عًلٍ ‪ Digastricus‬اظ ذلف قطیبن ؾجبتی بَط‬
‫مىكب هطیتٍ‪ ،‬ثٍ َطس علً اظ ‪ Proc. Mastoid‬ي دسٌ وکفیٍ ؾیط میکىس‪.‬‬

‫قنجبت‪:‬‬

‫‪A. Auricularis .1‬‬

‫‪A. Stylomastoid .2‬‬
‫‪Rr. Occipitalis .3‬‬

‫قنجبت وُبیی قطیبن ؾجبتی بَط‪:‬‬

‫‪ :A. Temporalis Superfacialis‬ایه قطیبن زض ذلف عىق یح ؾفلی‪ ،‬اظ قطیبن ؾجبتی مىكب هطیتٍ ي زض وًاحی‬ ‫‪-‬‬
‫مزبيض ذًز قنجبت متنسز ضا می یطؾتس کٍ عجبضت اوس اظ‪:‬‬
‫‪A. Transversus Faciae )a‬‬
‫‪A. Auricularis Ant. )b‬‬
‫‪A. Zygomatico-Orbitalis )c‬‬
‫‪A. Temporalis Media )d‬‬
‫‪Rr. Frontalis )e‬‬
‫‪Rr. Paritalis )f‬‬
‫‪ :A. Maxillaris‬ایه قطیبن وؿجت ثٍ قطیبن ‪ Temporalis Superfacialis‬ثعضکتط ثًزٌ‪ ،‬زض حصا ذلف عىق‬ ‫‪-‬‬
‫عظم یح ؾفلی اظ قطیبن ؾجبتی بَط مىكب هطیتٍ‪ ،‬ؾپؽ ثٍ َطس قسا ي علً ؾیط ومًزٌ ي زض ؾیط ذًز ؾٍ قُنٍ ضا اضایٍ‬
‫میساضز کٍ َط قُنٍ یح تنساز قنجبت ضا ثطا وًاحی َمبن قُنٍ می یطؾتس کٍ عجبضت اوس اظ‪:‬‬
‫‪ :Pars Mandibularis )a‬کٍ زض ثیه عظم یح اؾفل ي ‪ Lig. Spheno-Mandibulae‬ؾیط ومًزٌ ي‬
‫قنجبت آن عجبضت اوس اظ‪:‬‬
‫‪A. Auricularis Profunda .1‬‬
‫‪A. Tympanica Ant. .2‬‬
‫‪18‬‬

‫‪ :A. Meningea Media .3‬ایه قطیبن اظ َطیق ‪ Foramin Spinosum‬زاذل قحف میگطزز‪ .‬ؾپؽ زض‬
‫میعاثٍ َب يرٍ قحفی عظم ‪ Parital‬ي قُنٍ یلؿی عظم نسدی )‪ (Pars Squamosa‬ؾیط زاقتٍ‪ ،‬قنجبت آن‬
‫زض رساض ؾحبیب زمبدی پطاکىسٌ میگطزز کٍ ؾحبیب ایه وبحیٍ ضا اضيا می ومبیس‪ .‬ایه قطیبن زض رطاحی ثؿیبض ثب اَمیت‬
‫اؾت‪.‬‬
‫‪A. Meningeus .4‬‬
‫‪A. Alveolaris Inf. .5‬‬
‫‪ :Pars Ptergoideus )b‬زض اوؿی ‪ M. Temporalis‬ي زض ؾُح ضاؼ ؾفلی عًلٍ ‪Ptergoideus Lat.‬‬
‫ؾیط زاقتٍ ي قنجبتی کٍ زض ایه وًاحی می یطؾتس عجبضت اوس اظ‪:‬‬
‫‪A. Temporalis Profunda .1‬‬
‫‪Rr. Ptregoidi .2‬‬
‫‪A. Massetrica .3‬‬
‫‪A. Buccalis .4‬‬
‫‪ :Pars Pterygo-Palatina )c‬زض ثیه ضاؼ َب علً ي ؾفلی ‪ M. Pterygodeus Lat.‬ؾیط زاقتٍ‪ ،‬اظ‬
‫َطیق ‪ Fissura Ptergo-Maxillaris‬زاذل ‪ Fossa Pterygopalatina‬میگطزز ي قنجبت آن عجبضتىس اظ ‪:‬‬
‫‪A. Alveolaris Sup. Post.‬‬ ‫‪.1‬‬
‫‪A. Infra-Orbitalis‬‬ ‫‪.2‬‬
‫‪A. Palatina Major‬‬ ‫‪.3‬‬
‫‪Rr. Pharyngeus‬‬ ‫‪.4‬‬
‫‪A. Canalis Pterygoidea‬‬ ‫‪.5‬‬
‫‪A. Spheno-Palatina‬‬ ‫‪.6‬‬

‫شزیان سباتی باطه )‪(A. Carotis Interna‬‬

‫ایه قطیبن زض حصا کىبض علً دًطيس زضقی‪ ،‬زض ؾًیٍ قطل ثیه الفقط ‪ C3-C4‬اظ قطیبن ؾجبتی مكتطک مىكب هطیتٍ‪ ،‬زض‬
‫عىق ؾیط ي ؾپؽ ‪ Canalis Caroticus‬ضا عجًض ي زاذل قحف میكًز‪ .‬زض زاذل قحف‪ ،‬زض امتساز ‪ Sinus Cavernosus1‬ؾیط‬
‫ومًزٌ ي ثنسا زض ‪ Sulcus Caroticus‬قطاض هطیتٍ ي زض وُبیت ثٍ زي قنجٍ وُبیی ثٍ وب ‪ A. Cerebralis Ant.‬ي ‪A.‬‬
‫‪ Cerebralis Media‬تقؿیم میكًز‪ .‬ایه قطیبن‪ ،‬ثب ایه ؾیط ذًز قُنبت شیل تقؿیم میكًز‪:‬‬

‫قُنٍ ضقجی )‪(Pars Cervicalis‬‬ ‫‪-‬‬

‫قُنٍ نسدی )‪ { (Pars Temporalis‬قُنٍ نرطي )‬ ‫‪-‬‬
‫قُنٍ کُفی )‪(Pars Cavernosus‬‬ ‫‪-‬‬
‫قُنٍ زمبدی )‪(Pars Cerebralis‬‬ ‫‪-‬‬

‫قُنٍ ضقجی )‪ :(Pars Cervicalis‬ایه قُنٍ اظ محل تكنت قطیبن ؾجبتی مكتطک مىكب هطیتٍ‪ ،‬ثٍ علً زض قسا ‪Proc.‬‬
‫‪ Transversus‬ؾٍ یقطٌ ورؿت ضقجی ؾیط ومًزٌ ي زاذل ‪ Canalis Caroticus‬میگطزز‪ .‬زض قسا ي اوؿی ایه قؿمت‪،‬‬
‫قطیبن ؾجبتی بَط قطاض هطیتٍ‪ ،‬امب يقتی کٍ اظ مخلج ؾجبتی ذبضد میگطزز‪ ،‬ثٍ َطس ذلف مقًؼ هطزیسٌ ي ؾُحی تط قطاض‬

‫‪ 1‬ذفیره وریدی که در دو طرف جسم عظم ‪ Sphenoid‬قرار دارد‪.‬‬

‫‪19‬‬

‫میگیطز‪ .‬زض ذلف‪ ،‬ایه قطیبن ثب عًلٍ ‪ N. Laryngeus ،Longus Coli‬ي عقسٌ ؾمپبتیح ضقجی علً زض مىبؾجت ثًزٌ‬
‫قبعسٌ قحف ذلفب ثب يضیس يزاری ثبَه )‪ ،(V. Jugularis Interna‬اظياد قحفی وُم یب ‪N. ( IX‬‬ ‫ي زض حصا‬
‫)‪ ،Glossopharyngeus‬زَم یب ‪ ،(N. Vagus) X‬یبظزَم یب ‪ (N. Accessorius) XI‬ي زياظزَم یب ‪(N. XII‬‬
‫)‪ Hypoglossus‬زض مزبيضت اؾت‪ .‬زض قؿمت قسامی رىجی قُنٍ ضقجی ایه قطیبن ثب عًلٍ ‪ S.C.M‬پًقیسٌ قسٌ ي‬
‫تًؾٍ ثُه ذلفی عًلٍ ‪ Digastricus‬تهبلت می هطزز کٍ زض ؾفلیِ ایه عًلٍ‪ ،‬ایه قؿمت قطیبن ثب ظيد زياظزَم‪ ،‬رصض‬
‫علً ‪ ،Ansa Cervicalis‬ايضزٌ لؿبوی ي يرُی زض مزبيضت اؾت ي زض حصا ایه عًلٍ ثب ‪A. ،M. Stylohyoid‬‬
‫‪ Occipitalis‬ي ‪ A. Auricularis Post.‬زض مىبؾجت اؾت‪ .‬زض علً ثُه ذلفی عًلٍ ‪ ،Digastricus‬ثب ‪M.‬‬
‫‪ M. Styloglossus ،M. Stylopharyngeus ،Stylohyoid‬ي قؿمت عمیق دسٌ وکفیٍ زض مىبؾجت میجبقس‪.‬‬
‫قُنٍ نسدی‪ /‬قُنٍ نرطي )‪ :(Pars Petrosa/ Pars Temporalis‬ایه قُنٍ زض ‪Canalis Caroticus‬‬
‫ننًز ومًزٌ‪ ،‬ؾپؽ زض قسا ي اوؿی مىحطس هطزیسٌ ي زاذل رًس قحف میگطزز‪ .‬ایه قؿمت قطیبن تًؾٍ ‪Plexus‬‬
‫‪ ( Caroticus‬یح يفیطٌ ؾمپبتیح اؾت ي اظ عقسٌ ؾمپبتیح ضقجی علً می آیس) احبٍَ هطزیسٌ اؾت‪.‬‬
‫قُنٍ کُفی )‪ :(Pars Cavernosus‬زض ریت کُفی )‪ (Sinus Cavernosus‬ؾیط زاقتٍ ي زض يحكی آن اظياد ؾً‬
‫یب ‪ ،(Occulomotorius) III‬ظيد ُبض یب ‪ ،(Trochlearis) IV‬ظيد پىزم یب ‪ (Trigeminus) V‬ي ظيد قكم یب‬
‫‪ (Abducens) VI‬زض يحكی آن ؾیط زاضز‪.‬‬
‫قُنٍ زمبدی )‪ :(Pars Cerberalis‬ایه قُنٍ ثب تخقت ‪ Duramater‬ي ذطيد اظ ‪ Sinus Cavernosus‬قطيی‬
‫قسٌ‪ ،‬عهت ‪ Optic‬ضا زض ؾفلی زيض ظزٌ ي ؾپؽ اظ ثیه ایه عهت ي ظيد ؾً قحفی الی ‪Substantia Perforata‬‬
‫‪ Ant.1‬می ضؾس‪ .‬ؾپؽ ثٍ وُبیت اوؿی ‪ Sulcus Lateralis‬زمبغ ضؾیسٌ ي ثٍ قنجبت وُبیی تقؿیم میگطزز‪.‬‬

‫قنجبت رىجی قطیبن ؾجبتی ثبَه‪:‬‬

‫قنجبت رىجی ایه قطیبن وظط ثٍ قُنبت مرتلفٍ آن مُبلنٍ میگطزز‪.‬‬

‫الف‪ -‬قُنٍ ضقجی‪ :‬زاضا قنجبت رىجی ومی ثبقس‪.‬‬

‫ة‪ -‬قُنٍ نرطي ‪:‬‬

‫‪R. Pterygoideus -1‬‬

‫‪R. Caroticus Tympanicus -2‬‬

‫د‪ :‬قُنٍ کُفی‪:‬‬

‫‪R. Cavernosi -1‬‬

‫‪R. Hypophysialis -2‬‬
‫‪R. Meningeus -3‬‬

‫ز‪ :‬قُنٍ زمبدی‪:‬‬

‫‪ 1‬ناحیه ای در وجه سفلی مخ )‪ (Cerebrum‬که دارای سوراخ های متعدد جهت عبور اوعیه میباشد‪.‬‬
‫‪20‬‬

‫‪ :A. Ophtalmica .I‬ایه قطیبن زض اوؿی ‪ ،Proc. Clinoideus Ant.‬ؾحبیب ضا ؾًضاخ ومًزٌ ي اظ ؾفلی يحكی ‪N.‬‬
‫‪ Optic‬زاذل ‪ Canalis Opticus‬هطزیسٌ ي ؾپؽ زاذل مرطيٌ عًلی كم می هطزز‪ .‬زض زاذل مرطيٌ عًلی‪ ،‬زض ثیه‬
‫عهت ثهط ي زض اوؿی ظيد ؾً ي ُبض ‪ Ganglion Cilliaris ،‬ي ‪ M. Rectus Lat.‬ؾیط کطزٌ‪ ،‬ثنسا عهت ثهط‬
‫رساض اوؿی رًس حزبد ضؾیسٌ‪ ،‬زض ثیه ‪M.‬‬ ‫ي ‪ M. Rectus Inf.‬ضا زض اؾفل تهبلت ومًزٌ‪ ،‬زضحصا‬ ‫ضا زض علً‬
‫‪ Obliquus Sup.‬ي ‪ M. Rectus Med.‬ؾیط ومًزٌ ي زض وُبیت اوؿی رفه علً ثٍ قنجبت وُبیی تقؿیم میكًز‪.‬‬
‫قنجبت رىجی قطیبن ‪:Ophtalmica‬‬
‫مىكب هطیتٍ‪ ،‬ثنس اظ ؾًضاخ کطزن ؾحبیب‪ ،‬زاذل ‪Cavum‬‬ ‫‪ :A. Centralis Retinae -‬اظ ؾفلی عهت ثهط‬
‫‪ Subduralis1‬قسٌ‪ ،‬عهت ثهط ضا ؾًضاخ ي زض مطکع ایه عهت ثٍ َطس قجکیٍ ؾیط ي ثب ضؾیسن ثب وقٍُ کًض یب اعًض‬
‫)‪ (Blind Spot‬ثٍ ُبض قنجٍ تقؿیم میگطزز کٍ ایه قنجبت ثٍ قجکیٍ تًظی می قًوس‪:‬‬
‫‪A. Nasalis Retinae Sup. )a‬‬
‫‪A. Nasalis Retinae Inf. )b‬‬
‫‪A. Temporalis Retinae Sup. )c‬‬
‫‪A. Temporalis Retinae Inf )d‬‬
‫‪ :A. Lacrimalis -‬ایه قطیبن زض مزبيضت ذطيد قطیبن ‪ Ophtalmica‬اظ ‪ ،Canalis Opaticus‬اظ قطیبن مصکًض‬
‫مىكب هطیتٍ‪ ،‬زض امتساز کىبض علً ‪َ M. Rectus Lat.‬مطاٌ ثب عهت ‪ Lacrimalis‬ؾیط ومًزٌ ي ثٍ دسٌ زمنی ضؾیسٌ‪،‬‬
‫ثٍ قطاییه ‪ A. Palpeberalis Sup. Lat.‬ي ‪A.‬‬ ‫ایه دسٌ ضا اضيا ي عجًض ومًزٌ‪ ،‬زض وُبیت يحكی رفه علً‬
‫‪ Palpeberalis Inf. Lat.‬تقؿیم میگطزز کٍ قطاییه مصکًض ثب قنجبت َمىب َطس اوؿی‪ ،‬قًؼ َب قطیبوی ضا زض‬
‫يربمت ارفبن می ؾبظوس‪.‬‬
‫‪ -‬قنجبت عًلی‪ :‬متنسز ثًزٌ‪ ،‬ثطا عًالت مرطيٌ عًلی عیه تًظی میگطزوس‪.‬‬
‫‪ :A. Cilliaris -‬ثٍ ؾٍ هطيٌ‪ ،‬ثٍ وب َب ‪ Aa. Cilliaris Post. Brevis ،A. Cilliaris Post. Longa‬ي ‪A.‬‬
‫‪ Cilliaris Ant.‬تقؿیم میگطزز‪.‬‬
‫‪ :A. Supraorbitalis -‬يقتی کٍ قطیبن ‪ ،Ophtalmic‬عهت ثهط ضا زض علً تهبلت می ومیبز‪ ،‬اظ آن مىكب هطیتٍ ي‬
‫ؾپؽ اظ َطیق ‪ Foramin Supraoptic‬ي ‪ Incissura Supraoptic‬ذبضد هطزیسٌ ي ثٍ وبحیٍ رجُی تًظی میگطزز‪.‬‬
‫‪ :A. Ethmoidalis Post. -‬اظ ‪َ Canalis Ethmoidalis Post.‬مطاٌ ثب عهت َمىب ذًز ‪(N. Ethmoidalis‬‬
‫)‪ Post.‬عجًض ومًزٌ‪ ،‬ثنس اظ ذطيد اظ ایه قىبت ثٍ رًس اوف تًظی میگطزز‪.‬‬
‫‪ :A. Ethmoidalis Ant. -‬اظ ‪َ Canalis Ethmoidalis Ant.‬مطاٌ ثب عهت َمىب ذًز عجًض ومًزٌ‪ ،‬ثٍ رًس اوف‬
‫مىتكط میكًز‪.‬‬

‫قنجبت وُبیی قطیبن ‪:Opthamica‬‬

‫وبحیٍ رجُی تًظی‬ ‫وُبیت اوؿی رفه علً ضؾیسٌ ي ثطا‬ ‫‪ :A. Supra Trochlearis -‬ایه قطیبن زض حصا‬
‫میگطزز‪.‬‬
‫‪ :A. Dorsum Nasi -‬زض وبحیٍ ُط اوف تًظی هطزیسٌ ي زض وُبیت ثب قنجٍ وُبیی قطیبن يرُی تفمم می کىس‪.‬‬

‫‪ 1‬مسافه خیالی تحت ام الصلبه‬

‫‪21‬‬

‫‪ :A. Choroidea Ant..II‬قطیبن مبقجل وُبیی قطیبن ؾجبتی ثبَه ثًزٌ‪ ،‬اظ َطیق ‪ Fissura Choroidea‬زض ثُیه‬
‫رىجی‪ 1‬زمبغ زاذل هطزیسٌ ي زض ؾبذته ‪ Plexus Choroideus2‬ؾُم میگیطز‪.‬‬

‫قنجبت وُبیی قطیبن ؾجبتی ثبَه‪:‬‬

‫‪ )a‬قطیبن زمبدی قسامی )‪ :(A. Cerebralis Ant.‬زض وُبیت اوؿی ‪ Sulcus Lat.‬زمبغ مىكب هطیتٍ ي الی قطيی ‪Fissura‬‬
‫‪ Longitudinalis‬ؾیط کطزٌ ي زض ایه حصا زض مزبيضت قطیبن َمىب َطس مقبثل ذًز قطاض هطیتٍ کٍ ثٍ آن تًؾٍ ‪A.‬‬
‫‪ Communicans Ant.‬اتهبح می هطزز‪ .‬ثنسا قطیبن مصکًض زض ‪ Fissura Longitudinalis‬ؾیط کطزٌ‪ ،‬ظاوً‬
‫‪ Corpus Callosum‬ضا زيض ظزٌ ي زض امتساز يرٍ علً ‪ ،Corpus Callosum3‬ایه قطیبن الی وُبیت ذلفی ضؾیسٌ ي ثب‬
‫‪ A. Cerebralis Post.‬تفمم میکىس‪ .‬قطیبن زمبدی قسامی قنجبت قكط ي مری میسَس کٍ ثطا قكط زمبغ ي وًٌ ات‬
‫)‪ (Nuclei‬مری میطيوس‪ A. Communicans Ant. .‬کٍ ثنًب زي عسز ثًزٌ میتًاوس‪ ،‬عجبضت اظ قطیبن کً کی اؾت کٍ‬
‫‪ A. Cerebralis Ant.‬ضاؾت ي ی ضا زض حصا قطيی ‪ Fissura Longitudinalis‬ثٍ َم ينل میکىس‪.‬‬
‫‪ )b‬قطیبن زمبدی متًؾٍ )‪ :(A. Cerebralis Post.‬ثعضهتطی ه قنجٍ وُبیی قطیبن ؾجبتی ثبَه ثًزٌ کٍ زض ‪Sulcus Lat.‬‬
‫زمبغ ؾیط کطزٌ ي ؾپؽ ثٍ ذلف ي علً مىنکؽ هطزیسٌ ي ثط ضي یح قؿمت زمبغ ثٍ وب ‪ Insulae‬ضؾیسٌ‪ ،‬ثطا اذیط الصکط ي‬
‫يرٍ يحكی زمبغ قنجبت میسَس‪ A. Communicans Post. .‬عجبضت اظ زي قنجٍ کً ح قطیبن ؾجبتی ثبَه زض زي َطس‬
‫اؾت کٍ ‪ A. Cerebralis Media‬ضا ثٍ ‪ A. Cerebralis Post.‬ينل میؿبظز‪.‬‬

‫حلمً شزیاوی دماغ ‪[Circulus‬‬

‫‪Arteriosus Cerebri‬‬
‫شکل ‪5‬‬
‫)‪(Polygon of Willis‬‬

‫عجبضت اظ یح حلقٍ اوبؾتمًظ قطیبوی اؾت‬

‫‪A.‬‬ ‫کٍ قطاییه ؾجبتی ثبَه ضا ثٍ‬
‫قبعسٌ‬ ‫‪ Basillaris‬اضتجبٌ زازٌ‪ ،‬زض حصا‬
‫زمبغ زض مؿبیٍ تحت عىکجًتیٍ‪ ،4‬زض اَطاس ‪ Infundibulum ،Chiasma Optic‬ي زیگط عىبنط ‪Fossa Interpedinicular‬‬
‫قطاض هطیتٍ آوُب ضا احبٍَ کطزٌ اؾت ي اظ قطاییه آتی ؾبذتٍ قسٌ اؾت‪:‬‬

‫‪ :A. Cerebri Ant. Sinistra -‬مىكب آن قنجٍ وُبیی قطیبن ؾجبتی ثبَه اؾت‪.‬‬
‫‪ :A. Cerberi Ant. Dextra -‬مىكب ایه قطیبن َم قطیبن ؾجبتی ثبَه اؾت‪.‬‬

‫‪1‬بطین جنبی یا ‪ Ventriculus Lat.‬عبارت از توسع کانال مرکزی در بین نیم کره های دماغی است و در آن ‪ Plexus Choroideus‬قرار دارد‪.‬‬
‫‪ 2‬ساختمانی است که مایع دماغی شوکی یا ‪ (CSF) Cerebro-Spinal Fluid‬را تولید میکند‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫یکی از ساختمان هایی که دو نیم کره های دماغ را به هم ارتباط میدهد‪.‬‬
‫‪ 4‬مسافه تحت عنکبوتیه فاصله ایست بین طبقه عنکبوتیه )‪ (Arachnoid‬و طبقه ام رقیقه )‪ (Piamater‬که هر دو طبقه مربوط سحایا ‪(Dura‬‬
‫)‪ Mater‬میشوند و مسول حفاظت سیستم عصبی مرکزی اند‪ ،‬که مفصال در بخش عصبی مطالعه خواهند شد‪.‬‬
‫‪22‬‬

‫‪ :A. Communicans Ant. -‬اظ اوبؾتمًظ ‪ Aa. Cerebri Ant.‬ی ي ضاؾت ثٍ میبن آمسٌ اؾت ي ایه زي قطیبن ضا ثٍ‬
‫َم اضتجبٌ زازٌ اؾت‪.‬‬
‫‪ :A. Cerbri Post. Sinistra -‬قنجٍ وُبیی قطیبن ‪ Basillaris‬میجبقس‪.‬‬
‫‪ :A. Cerebri Post. Dextra -‬ایه قطیبن َم قنجٍ وُبیی قطیبن ‪ Basillaris‬اؾت‪.‬‬
‫‪ :A. Commonicans Post. Sinistra -‬اوبؾتمًظ قطاییه ‪ A. Cerebri‬قسامی ي ذلفی زض ی ثًزٌ‪ ،‬ایه قطاییه ضا ثٍ‬
‫َم مطتجٍ میؿبظز‪.‬‬
‫‪ :A. Communicans Post. Sinistra -‬اوبؾتمًظ قطاییه ‪ A. Cerebri‬قسامی ي ذلفی زض ضاؾت ثًزٌ‪ ،‬ایه قطاییه ضا‬
‫ثٍ َم مطتجٍ میؿبظز‪.‬‬

‫مثلث ٌای عىك )‪(Trigons Of The Neck‬‬

‫ثًُض عمً اظ مىظطٌ رىجی‪ ،‬عىق ثٍ زي مخلج ثعضگ تقؿیم هطزیسٌ اؾت کٍ یکی مخلج قسامی )‪ (Trigonum Ant.‬ي زیگط مخلج‬
‫ذلفی )‪ (Trigonum Post.‬میجبقس‪ .‬ایه زي مخلج ثٍ وًثٍ ذًز ثٍ مخلج َب کً کتط تقؿیم میگطزوس‪.‬‬

‫مخلج قسامی )‪ :(Trigonum Ant.‬کىبض قسامی ایه مخلج ضا ذٍ متًؾٍ عىق ي کىبض ذلفی آن ضا کىبض قسامی عًلٍ‬
‫اؾت تًؾٍ کىبض ؾفلی یح اؾفل ‪(Os.‬‬ ‫)‪ SternoCleidoMastoid (S.C.M‬تكکیل زازٌ ي قبعسٌ آن کٍ زض علً‬
‫)‪ Mandibulae‬ي ذُی کٍ ‪ Anulus Mandibulae‬ضا ثٍ شضيٌ ‪ Proc. Mastoideus‬زض عظم نسدی ينل میکىس‪ .‬ایه‬
‫مخلج ثٍ مخلج َب تبلی شیل تقؿیم میكًز‪:‬‬

‫‪ -1‬مخلج عًلی )‪ :(Trigonum Muscularis‬کىبض قسامی آن تًؾٍ ذٍ متًؾٍ عىق کٍ پبییه تط اظ عظم چمی قطيی‬
‫الی ‪ Incissura Jugularis‬عظم قم امتساز زاضز‪ ،‬ؾبذتٍ ي کىبض ذلفی ؾفلی آن ضا حبیٍ قسامی عًلٍ ‪ S.C.M‬ي کىبض‬
‫ذلفی آن ضا ثُه علً ‪ M. Omohyoideus‬میؿبظز‪.‬‬
‫‪ -2‬مخلج ؾجبتی )‪ :(Trigonum Caroticum‬کىبض قسامی ؾفلی آن ضا ثُه علً ‪ M. Omohyoideus‬ي کىبض علً‬
‫قسامی آن ضا ‪ M. Stylohyoideus‬ي ثُه ذلفی ‪ M. Digastricus‬ؾبذتٍ‪ ،‬کىبض ذلفی آن تًؾٍ حبیٍ قسامی عًلٍ‬
‫‪ S.C.M‬تكکیل یبیتٍ‪ ،‬ایه مخلج زض ایطاز ثب يظن متًؾٍ ثٍ قکل یح یطيضیتگی ذفیف زیسٌ میكًز‪.‬‬
‫ؾقف ایه مخلج ضا رلس‪ ،‬نفب ؾُحی‪ ،‬عًلٍ ‪ Platysma‬میؿبظز ي محتًا آن ضا ‪V. ،A. Carotis Comunis‬‬
‫‪ Jugularis Interna‬ي عهت ياهًؼ تكکیل میسَس‪ .‬قطیبن ؾجبتی مكتطک زض ایه حصا ثنس اظ تكکیل ریت ؾجبتی‬
‫)‪ (Sinus Caroticus‬ثٍ قنجبت وُبیی تقؿیم میكًز کٍ قبمل قطیبن ؾجبتی بَط ي قطیبن ؾجبتی ثبَه میجبقس‪.‬‬
‫‪ :Trigonum Digastricus -3‬کىبض علً ایه مخلج ضا کىبض ؾفلی یح ؾفلی ي ذُی کٍ ‪ Anulus Mandibulae‬ضا‬
‫ثٍ شضيٌ ‪ Proc. Mastoideus‬متهل میکىس‪ ،‬میؿبظز‪ .‬کىبض ؾفلی ذلفی آن تًؾٍ ثُه ذلفی عًلٍ ‪ Digastricus‬ي‬
‫‪ M. Stylohyoideus‬ي کىبض ؾفلی قسامی آن تًؾٍ ثُه قسامی عًلٍ ‪ Digastricus‬ؾبذتٍ میكًز‪.‬‬
‫‪23‬‬

‫‪ :Trigonum Sub-Mentalis -4‬کىبض َب رىجی ایه مخلج ضا ثُه َب قسامی عًلٍ ‪ Digastricus‬ضاؾت ي ی‬
‫ؾبذتٍ‪ ،‬شضيٌ آن ثٍ )‪ (Spina Mentalis‬یح ؾفلی‪ 1‬ي قبعسٌ آن زض ؾفلی ثٍ رؿم عظم چمی تًیق میکىس‪.‬‬

‫مخلج ذلفی )‪ :(Trigonum Post.‬کىبض قسامی ایه مخلج تًؾٍ حبیٍ ذلفی عًلٍ ‪ S.C.M‬ي کىبض ذلفی آن تًؾٍ حبیٍ قسامی‬
‫‪ M. Trapizeus‬ؾبذتٍ قسٌ ‪ ،‬قبعسٌ آن زض ؾفلی ثٍ مخلج متًؾٍ تطقًٌ تًایق زاقتٍ ي شضيٌ آن زض علً ‪ ،‬زض یبنٍ ثیه اضتکبظ قفً‬
‫عًلٍ ‪ Trapizeus‬ي اضتکبظ عًلٍ ‪ S.C.M‬قطاض زاضز‪ .‬ایه مخلج ثٍ مخلج َب شیل تقؿیم میكًز‪:‬‬

‫‪ -1‬مخلج قفً )‪ :(Trigonum Occipitalis‬ایه مخلج زض قسا تًؾٍ کىبض ذلفی ‪ S.C.M‬ي زض ذلف تًؾٍ کىبض قسامی‬
‫عًلٍ ‪ ،Trapizeus‬زض ؾفلی تًؾٍ ثُه ؾفلی عًلٍ ‪ Omohyoideus‬ؾبذتٍ میكًز‪.‬‬
‫ایه مخلج تًؾٍ ثُه ؾفلی عًلٍ‬ ‫)‪ :(Trigonum Supra Clavicularis‬کىبض علً‬ ‫‪ -2‬مخلج یً تطقً‬
‫‪ ، Omohyoieus‬کىبض ؾفلی آن ضا مخلج متًؾٍ عظم تطقًٌ‪ ،‬قبعسٌ آن ضا قؿمت ؾفلی کىبض ذلفی عًلٍ ‪ S.C.M‬میؿبظز‪.‬‬

‫شزیان تحت تزلُی )‪(A. Subclavia‬‬

‫ایه قطیبن زض َطس ضاؾت اظ رصی عًس ضاؾی زض ذلف مفهل قهبی تطقبً ضاؾبت مىكبب هطیتبٍ ي زض َبطس بی اظ قبًؼ اثُبط‬
‫)‪ (Arcus Aorta‬زض ؾًیٍ قطل ثیه الفقط یقطات ‪ D3-D4‬مىكب هطیتٍ ي ؾیط آن ذٍ محسثی ضا میؿبظز کٍ محسثیت آن ثٍ علً‬
‫متًرٍ ثًزٌ ي الی کىبض ذبضری تطقًٌ ؾیط میکىس‪.‬‬

‫وظط ثٍ ایه ؾیط‪ ،‬قطیبن تحت تطقً ضاؾت ي ی ضا میتًان ثٍ قُنبت شیل تقؿیم ومًز‪:‬‬

‫قطیبن تحت تطقً َطس ی ًن اظ قًؼ اثُط مىكب میگیطز‪ ،‬ثىبء زض قؿمتی اظ ؾیط ذًیف زض رًس نبسض قبطاض هطیتبٍ اؾبت‪ ،‬پبؽ‬
‫میتًان ایه قطیبن ضا ثٍ ؾٍ قُنٍ تقؿیم کطز‪ :‬قُنٍ ايح اظ مىكب الی کىبض اوؿی عًلٍ ‪ Sclaneus Ant.‬ؾبیط میکىبس‪ .‬قُنبٍ زي زض‬
‫ذلف عًلٍ ‪ Sclaneus Ant.‬ؾیط زاضز ي قُنٍ ؾً اظ کىبض يحكی عًلٍ مصکًض الی کىبض ذبضری يل ايح ؾیط میکىس‪.‬‬

‫ثبیس عاليٌ کطز کٍ قطیبن مصکًض وظط ثٍ ایه ؾیط ذًیف اظ عمق ‪ Trigonum Supra-Clavicularis‬عجًض میکىس‪.‬‬

‫قطیبن تحت تطقً ضاؾت ویع ًن زض ذلف مفهل قهی تطقً مىكب میگیطز‪ ،‬یبقس قُنٍ نسض ثًزٌ امب ؾیط زي قُنٍ آن مبوىس قطیبن‬
‫َطس ی میجبقس‪.‬‬

‫وکتٍ کلیىیکی‪ :‬اهط ثٍ دطو تًقف ذًوطیع ثرًاَیم ثبچ قطیبن تحت التطقً یكبض ياضز کىیم‪ ،‬ایه یكبض ضا میتبًان ثببچ قُنبٍ‬
‫ؾً آن ثٍ ؾًُلت ياضز کطز‪ ،‬ظیطا کىبض ذلفی عًلٍ ‪ S.C.M‬ثب کىبض يحكی ‪ Sclaneus Ant.‬زض مُبثقت کبمل ثًزٌ ي ثسیه لحبِ‬
‫اهط زض ظايیٍ قسامی ؾفلی مخلج ذلفی عىق یكبض ثٍ رُت ذلفی اوؿی زض حبلی کٍ ثبظي ثٍ ثسن رفت ثبقس‪ ،‬ياضز قًز‪ ،‬قُنٍ ؾً قطیبن‬
‫تحت تطقً ثبچ يرٍ علً يل ايح ثٍ ذًثی یكطزٌ قسٌ ي ذًوطیع متًقف ذًاَس قس‪.‬‬

‫قنجبت‪:‬‬

‫‪A. Vertebralis -‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Gray’s Anatomy‬‬
‫‪24‬‬

‫‪A. Thoracica Interna‬‬ ‫‪-‬‬

‫‪Truncus Thyro-Cervicalis‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪Truncus Costo-Cervicalis‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪A. Scapularis Post.‬‬ ‫‪-‬‬

‫‪:A. Vertebralis‬‬

‫ایه قطیبن اظ يرٍ ذلفی علً قُنٍ ايح (زض ی اظ قُنٍ زي ) قطیبن ‪ Subclavia‬مىكبب هطیتبٍ ثبٍ عببلی زض ‪Foramen‬‬
‫‪ Transversarium‬یقطات ضقجی ( ثٍ اؾتخىب یقطٌ َفبتم ضقجبی) ؾب یط کبطزٌ‪ ،‬يربٍ ذلفبی کتلبٍ رىجبی یقبطٌ اَلبؽ ‪(Massa‬‬
‫)‪ Lateralis Atlantis‬ضا تهبلت کطزٌ‪ ،‬اظ ‪ Foramen Magnum‬عجًض ي ثب قطیبن َم وب َطس مقبثل ذبًز یکزبب قبسٌ‪A. ،‬‬
‫‪ Basillaris‬ضا میؿبظز کٍ قطیبن اذیط الصکط زض ‪ Sulcus Basillaris‬زض قسا ‪ Pons1‬ؾیط ي زض ‪ Sulcus Post.‬ضاؾبت ي بی‬
‫تقؿیم میگطزز کٍ قطاییه اذیط الصکط زض تكکیل ‪ Polygon of Willis‬ؾُم زاضز‪.‬‬

‫قنجبت‪:‬‬

‫‪ : Ramus Spinalis‬ثنس اظ مىكب اظ قطیبن یقط اظ َطیق حقجبت ثیه الفقط وبحیٍ ضقجی زاذل قىبت یقبط هطیسیبٍ ي ثبٍ‬ ‫‪-‬‬
‫قنجبت قسامی ي ذلفی تقؿیم ي زض اضيا وربی ؾُم زاضوس‪.‬‬
‫‪ :R. Muscularis‬متنسز ثًزٌ‪ ،‬زض اضيا عًالت مزبيض ذًیف ضيح ایفب میکىس‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ :A. Spinalis Post.‬اظ قطیبن یقط زض حصا ‪ Medulla Oblongata‬مىكب میگیطوبس ي ادلجبب اظ ‪A. Post. Inf.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ویع میتًاوس مىكب ثگیطز‪ .‬ایه قطیبن زض يرٍ ذلفی وربی قًکی زض ‪ Sulcus Lat. Post.‬ثٍ اؾفل ؾیط کطزٌ ي الی اذیط وربی‬
‫ضؾیسٌ ي ثب ‪ Rr. Spinalis‬کٍ اظ قطیبن یقط ‪ ،‬قطاییه ثیه الًلنی ذلفی ي قطاییه قُىی می آیىس‪ ،‬تفممبت زاضز‪.‬‬
‫‪ :A. Spinalis Ant.‬زض وعزیح وُبیت قطیبن یقط مىكب هطیتٍ ي ثنس اظ مىكب زض قسا ‪ Medulla Oblongata2‬ؾیط‬ ‫‪-‬‬
‫کطزٌ ي ثب قطیبن َطس مقبثل ذًز یکزب هطزیسٌ ي زض ‪ Fissura Mediana Ant.‬وربی قًکی الی اذیط وربی َی مؿببیٍ‬
‫میکىس ي زض اضيا وربی ضيح ثبظ ومًزٌ ي ثب ؾبیط قطاییه وربی تفممبت زاضز‪.‬‬
‫‪ : A. Cerebelli Post. Inf.‬ثعضهتطیه قنجٍ قطیبن یقط اؾت‪ ،‬امب عس يرًز آن ویع دیط متکطض ویؿت‪ .‬ایبه قبطیبن زض‬ ‫‪-‬‬
‫اضيا مرید )‪ (Cerebellum‬وقف زاضز‪.‬‬
‫‪ :A. Cerebelli Sup.‬ایه قطیبن ویع زض اضيا مرید ؾُم زاضز‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ :Rr. Pontis‬قنجبتی اوس کٍ اظ ‪ A. Basillaris‬مىكب هطیتٍ ي زض اضيا ‪ Pons‬ضيح زاضز‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ :A. Labyrinthi‬اظ َطیق ‪ Meatus Acusticus Internus‬زاذل هًـ میكًز‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ :A. Cerberalis Post.‬زض تكکل ‪ Polygon Of Willis‬ؾُم هطیتٍ ي زض اضيا زمبغ ضيح ثبظ میکىبس‪ .‬ایبه قبطیبن‬ ‫‪-‬‬
‫قنجبت قكط ي مری میسَس کٍ زض قكط ي مد زمبغ ؾیط ومًزٌ ي عاليتب ‪ Rr. Chroidea‬کٍ اظ لحبِ تنساز ي اوتظب متنسز‬
‫اوس‪ ،‬ثطا ‪ Plexus Chroideus‬ثُیه ؾً ي ثُیىبت رىجی میطيوس‪.‬‬

‫‪:A. Thoracica Interna‬‬

‫‪ 1‬قسمتی از ‪Brain Stem‬‬

‫‪ 2‬قسمتی از ‪ Brain Stem‬پایینتر از ‪Pons‬‬
‫‪25‬‬

‫ایه قطیبن اظ يرٍ ؾفلی قُنٍ ايح قطیبن تحت تطقً زض حسيز ‪ 1.25‬ؾبوتی متط زض یً تطقًٌ مىكب هطیتبٍ‪ ،‬ؾبپؽ اظ َطیبق‬
‫یًحٍ علً نسض زاذل نسض هطزیسٌ‪ ،‬زض رًاوت عظم قم الی یبنلٍ ثیه الًلنی َفتم وعيح کطزٌ ي زض ایه ؾیط ثبب يضیبس َمىبب ذبًز‬
‫‪A. Musculi‬‬ ‫ینىی ‪َ V. Thoracica Interna‬مطاٌ میگطزز‪ .‬ثبچذطٌ زض یبنلٍ ثیه الًلنی َفتم ثٍ زي قنجٍ وُبیی ثٍ وب َب‬
‫‪ Pherinica‬ي ‪ A. Epigasterica Sup.‬تقؿیم میكًز‪.‬‬

‫قنجبت رىجی‪:‬‬
‫‪ : Aa. Intercostalis Ant.‬زض قف یبنلٍ ثبیه الًبلنی ؾبیط زاقبتٍ ي ثبطا َبط یبنبلٍ ثبیه الًبلنی زي عبسز ‪A.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ Intercostalis Ant.‬اظ قطیبن نسض ثبَه مىكب هطیتٍ‪ ،‬یکی زض کىبض ؾفلی يل یًقبوی ي زيمی زض کىببض علبً يبل‬
‫تحتبوی ؾیط زاضز‪ ،‬زض ؾیط ذًیف ورؿت زض ثیه پلًضا ي ‪( Musculus Intercostalis Internus‬عًبلٍ ثبیه الًبلنی‬
‫زاذلی) ي ؾپؽ اظ ثیه ‪ M. Intercostalis Externus‬ي ‪ M. Intercostalis Internus‬میگصضز‪ .‬زض وُبیت ثب ‪A.‬‬
‫‪( Intercostalis Post.‬قنجبت رىجی اثُط نسض ) تفمم می کىس‪.‬‬
‫‪ : Aa. (Rr) Perforans‬زض پىذ یب قف یبنلٍ ثیه الًلنی ايح اظ قطاییه ثیه الًلنی مىكب هطیتٍ ي ثطا رلس يرٍ قسامی‬ ‫‪-‬‬
‫نسض تًظی میگطزوس‪ .‬زض یًانل ثیه الًلنی ؾً ي ُبض ایه قنجبت ثطا حسیبٍ میطيوبس‪( .‬ایبه قبنجٍ زض مًقب قبیط زَبی‬
‫)‪ (Lactation‬متًؾ ي منًد میگطزوس‪).‬‬
‫‪ :A. Sternalis‬ثطا يرٍ ذلفی عظم قم‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ :A. Mediastinalis‬ثطا مىهف قسامی‪ 1‬تًظی میگطزوس‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ :A. Pericardicae‬ثطا قؿمت علً يرٍ قسامی پطیکبضز لیفی )‪(Pericardeum Fibrosum‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪َ :A. Pherinica Sup.‬مطاٌ عهت حزبة حبرع )‪ (N. Phrenicus‬یکزب ؾیط کطزٌ ي ثٍ حزبة حبرع میطؾس‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫قنجبت وُبیی‪:‬‬

‫‪ : A. Musculu Pherinica‬ایه قطیبن ثٍ نًضت مىحطس ثٍ اؾفل ي يحكی زض ذلف دًبضیف َفتم‪َ ،‬كتم ي وُم ؾیط‬ ‫‪-‬‬
‫ي حزبة حبرع ضا ؾًضاخ ي زض مقبثل یبنلٍ ثیه الًلنی اذیط ذتم میكًز‪ .‬ایه قطیبن زض مؿبیط ذبًیف قبطیبن ثبیه الًبلنی‬
‫قسامی )‪ (A. Intercostalis Ant.‬ثطا یًانل يلنی ؾفلی میسَس کٍ زض اذیبط ثبب قبطیبن ثبیه الًبلنی ذلفبی ‪(A.‬‬
‫)‪ Intercostalis Post‬تفمم میکىس‪.‬‬
‫‪ :A. Epigasterica Sup.‬ایه قطیبن ايچ زض ذلف عًبلٍ مؿبتقیمٍ ثُبه )‪ (M. Rectus Abdominalis‬وبعيح‬ ‫‪-‬‬
‫کطزٌ‪ ،‬ؾپؽ ایه عًلٍ ضا ؾًاخ ومًزٌ‪ ،‬زض يرٍ قسامی عًلٍ مصکًض می ضؾبس ي ثبب ‪( A. Epigasterica Inf.‬قبنجٍ ‪A.‬‬
‫‪ )Ilica Externa‬تفمم میکىس‪ .‬زض ؾیط ذًیف زض اضيا ‪ M. Rectus Abdominalis‬ؾُم میگیطز‪.‬‬

‫‪:Truncus Thyro-Cervicalis‬‬

‫ثٍ وب ‪ Truncus Bicervico-Scapularis‬ویع مؿمی ثًزٌ‪ ،‬ایه قطیبن اظ قسا قُنٍ ايح قطیبن تحت التطقً زض وعزیکی‬
‫کىبض اوؿی عًلٍ ‪ Scaleneus Ant.‬مىكب هطیتٍ ي ثٍ ُبض قنجٍ (ثنًب ؾٍ قنجٍ) تقؿیم میگطزز‪:‬‬

‫‪ 1‬منصف عبارت از مسافه ای در ص در است که در جوانب توسط ریه ها‪ ،‬در قدام توسط عظم قص و در خلف توسط ستون فقرات تحدید شده است‪.‬‬
‫‪26‬‬

‫‪ :A. Thyroidea Inf‬ثنس اظ مىكب زض يرٍ قسامی ‪ M. Scaleneus Ant.‬ؾبیط کبطزٌ ي زض ذلبف قُبت ؾبفلی یبم‬ ‫‪-‬‬
‫مطثًٍَ دسٌ زضقیٍ زاذل میگطزز کٍ زض اضيا ایه دسٌ وقف زاضز‪ .‬ایه قطیبن ثطعاليٌ اضيا دسٌ زضقیٍ‪ ،‬قنجبت متنسز زیگط ویع میسَس کبٍ‬
‫عجبضت اوس اظ‪:‬‬

‫‪Rr. Muscularis )a‬‬

‫‪A. Laryngea sup. )b‬‬
‫‪ :A. Supra Scapularis )c‬ایه قطیبن ثٍ َطس ذلف ؾیط کطزٌ ي زض اضيا عًالت يرٍ ذلفی کتف ؾُم میگیطز‪.‬‬
‫‪ : A. Cervicalis Superfacialis )d‬ثٍ نًضت مؿتنطو ثٍ َطس ذلف ؾیط ومبًزٌ ي زض اضيا عًبالت مىُقبٍ‬
‫ذلفی رىجی عىق قنجبت میسَس‪.‬‬
‫‪ :A. Cervicalis Ascendens )e‬ایه قطیبن کٍ منمبًچ اظ ‪ A. Thyroidea Inf.‬مىكبب میگیبطز (ثنًبب اظ‬
‫‪َ Truncus Thyro-Cervicalis‬م میتًاوس مىكب ثگیطز) ‪ ،‬عًالت وًاحی مزبيض ضا اضيا ومًزٌ ي ثبطا ورببی‬
‫وی قنجبت می یطؾتس‪.‬‬

‫‪:Truncus Costo-Cervicalis‬‬

‫ایه قطیبن اظ ذلف قُنٍ زي قطیبن تحت تطقً مىكب هطیتٍ ي ثٍ قنجبت آتی تقؿیم میكًز‪:‬‬

‫‪ : A. Intercostalis Suprema‬زض یبنلٍ ثیه الًلنی ايح اظ قسا ثٍ ذلف ؾیط کطزٌ ي مكبثٍ ثبٍ ‪A. Intercostalis‬‬ ‫‪-‬‬
‫ايح اؾت‪.‬‬
‫‪A. Intercostalis‬‬ ‫‪ :A. Cevicalis Profunda‬زض یبنٍ ثیه الًلنی ايح اظ ذلف ثٍ قسا ؾیط میکىبس‪ ،‬ثنًبب ربب‬ ‫‪-‬‬
‫‪ Post.‬ايح ضا اقغبح کطزٌ میتًاوس‪.‬‬

‫‪ :A. Scapularis Post.‬منمًچ ا قُنٍ ؾ ً قبطیبن تحبت تطقبً ي ثنًبب اظ قُنبٍ زي آن مىكبب هطیتبٍ‪ ،‬زض قبسا ‪M.‬‬
‫‪ ، Scaleneus Med.‬ثٍ َطس يرٍ ذلفی کتف ؾیط کبطزٌ ي عًبالت ایبه مىُقبٍ ضا قؿبمب اضيا ي ثبب قبنجبت ‪A. Supra-‬‬
‫‪ Scapularis‬ي ‪ A. Subscapularis‬تفمم می ومبیس‪.‬‬

‫جُف ابظ )‪(Fossa Axillaris‬‬

‫ُ بض يرُی اؾت کٍ زض تحت مفهل قبوٍ قطاض زاقتٍ‪ ،‬شضيٌ آن ثٍ علً ي قبعسٌ آن ثٍ اؾفلی زض ثیه‬ ‫ایه رً ثٍ قکل یح َط‬
‫قؿمت علً رساض يحكی نسض ي قؿمت علً يرٍ اوؿی ثبظي مًقنیت زاضز‪.‬‬

‫رساض َب‪ُ :‬بض رساض زاضز‪.‬‬

‫رساض قسامی‪ :‬کٍ اظ ؾُح ثٍ عمق متكکل اظ عًالت ‪ Pectoralis Minor ،Pectoralis Major‬ي عًلٍ‬ ‫‪-‬‬
‫‪ Subclavia‬اؾت‪.‬‬
‫رساض ذلفی‪ :‬عًلٍ ‪ Subscapularis‬زض قسا کتف ي عًالت ‪Teres ،Infraspinatus ،Supraspinatus‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ Minor‬ي ‪ Teres Major‬زض ذلف کتف تكکیل میسَس‪.‬‬
‫‪27‬‬

‫رساض يحكی‪ :‬وؿجتب ثبضیح اؾت ي اظ وُبیت علً ثبظي تكکیل هطزیسٌ ي ثٍ ‪ Sulcus Intertubercularis‬تًایق میکىس ي‬ ‫‪-‬‬
‫تًؾٍ ‪ M. Coracobrachialis‬ي يتط قهیطٌ ‪ M. Biceps Brachi‬ي يتط ًَیل ‪ Triceps‬ؾبذتٍ قسٌ اؾت‪.‬‬
‫رساض اوؿی‪ :‬تًؾٍ ُبض یب پىذ يل ي مؿبیٍ ثیه الًلنی علً کٍ تًؾٍ عًالت ‪ Serratus Ant.‬پًقیسٌ قسٌ اؾت‪ ،‬ثٍ‬ ‫‪-‬‬
‫يرًز می آیس‪.‬‬

‫شضيٌ آن ثٍ َطس قبعسٌ عىق ثًزٌ‪ ،‬قبعسٌ آن عطیى ي مقنط ا ؾت ‪ ،‬زض يحكی قطاض زاضز ي تًؾٍ رلس کٍ ثیه رساض قسامی ي ذلفی‬
‫کكیسٌ قسٌ‪ ،‬تكکیل میگطزز‪.‬‬

‫محتًیبت‪ :‬عجبضت اوس اظ قطیبن اثُی )‪ (A. Axillaris‬ي قبذٍ َب آن کٍ ذًن ضا ثٍ اَطاس علً می ضؾبوىس؛ يضیس اثُی ‪(V.‬‬
‫)‪ Axillaris‬ي قنجبت آن کٍ ذًن ضا اظ اوسا یًقبوی ترلیٍ میکىىس؛ عقسات ي ايعیٍ لمفبي کٍ لمف ضا اظ اَطاس علً ‪ ،‬حسیٍ ي رلس‬
‫رصی (الی ؾطٌ) ترلیٍ میکىىس ي يفیطٌ مُم عهجی کٍ ثٍ وب ‪ Plexus Brachialis‬یبز میكًز‪ .‬عىبنط یً زض ثیه وؿذ قحمی‬
‫قطاض زاضوس‪.‬‬

‫شزاییه طزف علُی‬

‫شزیان ابطی )‪(A. Axillaris‬‬

‫قطیبن اثُی امتساز قطیبن تحت تطقً ثًزٌ کٍ اظ حصا کىبض ذبضری يل ايح الی کىبض ؾبفلی عًبلٍ ‪ Teres Major‬ازامبٍ‬
‫زاضز‪ .‬مًقنی کٍ اظ کىبض ؾفلی عًلٍ مصکًض ذبضد هطزیس ثٍ وب قطیبن عًس )‪ (A. Brachialis‬یبز میكًز‪.‬‬

‫ایه قطیبن ثنس اظ مىكب زض رًس اثٍ ؾیط کطزٌ‪ ،‬ؾیط آن وظط ثٍ حبلت َطس مطثًٍَ یط میکىس‪ .‬ثسیه منىی کٍ اهط حبلبت َبطس‬
‫مطثًٍَ ثب رساض نسض مىُجق ثبقس )‪ ، (Adducted‬قطیبن اثُی مقنطیتی ثٍ ؾفلی وكبن میسَس‪ .‬امب اهط َطس مطثًٍَ ثبٍ یبح ظايیبٍ‬
‫قبیمٍ ثب نسض ثبقس )‪ (Abducted‬ؾیط قطیبن مؿتقیم اؾت ي اهط ثٍ یح ظايیٍ مىفطرٍ ثب نسض قطاض زاقتٍ ثبقس‪ ،‬ؾبیط قبطیبن اثُبی‬
‫مقنطیت ع لً وكبن میسَس‪ .‬قطیبن اثُی ثب يضیس اثُی ي يفیطٌ عًس زض مزبيضت نمیمی قطاض زاضز‪َ .‬مچىبن ایه قبطیبن ویظبط ثبٍ‬
‫مًقنیت عًلٍ ‪ Pectoralis Minor‬ثٍ ؾٍ قُنٍ تقؿیم میكًز‪ .‬قُنٍ ايح کٍ اظ مىكب الی کىبض علً عًلٍ مصکًض ازامٍ زاضز؛ قُنٍ‬
‫زي کٍ زض تحت عًلٍ مصکًض قطاض زاقتٍ ي قُنٍ ؾً ا کىبض ؾفلی عًلٍ مصکًض الی عًلٍ ‪ Teres Major‬ازامٍ زاضز‪.‬‬

‫قنجبت رىجی‪:‬‬

‫‪ : A. Thoracica Suprema‬ایه قطیبن اظ قُنٍ ايح قطیبن اثُی مىكب هطیتٍ ي زض اضيا عًالت ربساض قبسامی ي رىجبی‬ ‫‪-‬‬
‫نسض حهٍ میگیطز‪.‬‬
‫‪ :A. Thoraco-Acromialis‬اظ قُنٍ زي قطیبن اثُی مىكب هطیتٍ ي ثنبس اظ ایبه کبٍ نبفب عًبلٍ ‪ Pectoralis‬ضا‬ ‫‪-‬‬
‫ؾًضاخ ومًز ي ذبضد هطزیس‪ ،‬ثٍ ُبض قنجٍ تقؿیم میكًز کٍ عجبضت اوس اظ‪:‬‬
‫‪ :Ramus Pectoralis .1‬زض اضيا عًالت نسض ؾُم میگیطز‪.‬‬
‫‪ :Ramus Deltoideus .2‬ثٍ َطس عًلٍ زالیٍ ضیتٍ ي ثبعج اضيا عًلٍ مصکًض میكًز‪.‬‬
‫‪Ramus Clavicularis .3‬‬
‫‪Ramus Acromialis .4‬‬
‫زي قنجٍ اذیط الصکط ثبعج اضيا مىبَق مطثًٍَ میگطزز‪.‬‬
‫‪28‬‬

‫‪ : A. Thoracica Lat.‬اظ قُنٍ زي قطیبن اثُی مىكب هطیتٍ ي عًالت رىجی نسض ضا اضيا می ومبیس‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪A.‬‬ ‫‪ : A. Subscapularis‬ثنس اظ مىكب اظ قُنٍ زي قطیبن اثُی زض مؿکه ذلفبی قببوٍ ضیتبٍ ي قبنجبت ثبٍ وبب َبب‬ ‫‪-‬‬
‫‪ Cirumflexa Scapulae‬ي ‪ A. Thoracodorsalis‬رُت اضيا عًالت مؿکه ذلفی قبوٍ میسَس‪.‬‬
‫‪A. Circumflexa Humeri Ant.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ A. Circumflexa Humeri Post.‬کٍ زي قطیبن اذیط الصکط عىق رطاحبی )‪ (Colum Chirurgicum‬ضا زيض ظزٌ‬ ‫‪-‬‬
‫ي یح حلقٍ قطیبوی ضا ثٍ زيض عىق مصکًض میؿبظز‪.‬‬

‫شزیان عضذی )‪(A. Brachialis‬‬

‫ای ه قطیبن‪ ،‬امتساز قطیبن اثُی ثًزٌ‪ ،‬اظ حصا کىبض ؾفلی عًلٍ ‪ Teres Major‬قطيی قسٌ‪ ،‬اثتسا زض اوؿی ثبظي قطاض زاقتٍ‪،‬‬
‫ثنسا ثٍ قکل حلعيوی ثبظي ضا ثٍ قسا زيض ظزٌ ي زض يؾٍ مفهل مطیق قطاض هطیتٍ ي ثنس اظ ؾیط تقطیجب ‪ 1cm‬ثٍ َطس ؾفلی مفهل‬
‫مطیق ثٍ قنجبت وُبیی ثٍ وب َب قطیبن ظوس )‪ (A. Ulnaris‬ي قطیبن کنجط )‪ (A. Radialis‬تقؿیم میگطزز‪.‬‬

‫قطیبن عًس زض ؾطتبؾط ؾیط ذًز ؾُحی قطاض زاقتٍ ي تًؾٍ رلس ي نفب ؾُحی پًقیسٌ قسٌ اؾت‪ .‬زض ؾیط ذًز َمطاٌ ‪N.‬‬
‫‪ N. Cutaneus Antibrachi Med ،N. Ulnaris ،Medianus‬ي يضیس عًس )‪ (V. Brachialis‬زض یح پبکت يعبیی‬
‫عهجی ثبظي قطاض زاضز‪ .‬قطیبن عًس زض قؿمت وُبیی ذًیف زض یح حفطٌ ثٍ وب ‪ Fossa Cubiti‬قطاض زاضز ‪.‬‬

‫قنجبت رىجی‪:‬‬

‫‪ :A. Profunda Brachi‬اظ اوؿی ذلفی قطیبن عًس زض حصا کىبض ؾفلی عًلٍ ‪ Teres Major‬مىكب هطیتٍ‪،‬‬ ‫‪-‬‬
‫َمطاٌ ثب عهت کنجط اظ ‪ Fissura Humero-Tricepitalis‬عجًض ي زاذل ‪ Sulcus N. Radialis‬قسٌ‪ ،‬ثب عهت‬
‫‪ A. Collateralis Media‬ي ‪A. Collateralis‬‬ ‫کنجط یکزب ؾیط ومًزٌ ي ثٍ قنجبت وُبیی ذًز ثٍ وب َب‬
‫‪29‬‬

‫‪ Radialis‬تقؿیم میگطزز‪ .‬ایه قطیبن قنجبت عًلی ثطا عًالت وبحیٍ‪ ،‬یح قنجٍ مغص ثطا عظم عًس ي ‪R.‬‬
‫‪ Deltoidea‬ثطا عًلٍ زالیٍ ویع میسَس‪.‬‬
‫قطیبن ‪ Collateralis Media‬زض وُبیت ثب قطیبن ‪ Interossea Recurrens‬تفمم ومًزٌ ي قطیبن ‪Collateralis‬‬
‫‪ Radialis‬زض وُبیت ثب قطیبن ‪ Recurrens Radialis‬تفمم میکىس‪.‬‬
‫‪ :Fissura Humero-Tricepitalis‬کٍ ثٍ وب َب )‪ lower triangular Space (triangular interval‬ویع‬
‫یبز میگطزز؛ عجبضت اظ یبنلٍ ایؿت کٍ تًؾٍ عًلٍ ‪ Subscapulrais‬زض قسا ‪ ،‬عًلٍ ‪ Teres Major‬زض ذلف ‪ ،‬ضاؼ ًَیل‬
‫‪1‬‬
‫عًلٍ ‪ Triceps‬زض اوؿی ي عظم ‪ Humerus‬زض يحكی محسيز هطزیسٌ اؾت‪.‬‬

‫‪ : A. Nutricea Major‬قطیه مغص اؾبؾی عظم عًس اؾت‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫‪ :A. Collateral Ulnaris Sup‬ایه قطیبن تقطیجب ؾفلی تط اظ ویمٍ ؾفلی ثبظي اظ قطیبن عًس مىكب هطیتٍ ي زض‬ ‫‪-‬‬
‫وُبیت زض محیٍ مفهل مطیق ثب ‪ A. Recurrens Ulnaris Post.‬ي ‪ A. Collateral Ulnaris Inf.‬تفمم میکىس‪.‬‬
‫‪ :A. Collateral Ulnaris Inf.‬زض حسيز ‪ 5cm‬ثبلتط اظ وُبیت ؾفلی قطیبن عًس مىكب هطیتٍ ي زض وُبیت ثٍ زيض‬ ‫‪-‬‬
‫مفهل مطیق ثب ‪ A. Recurrens Ulnaris Post.‬ي ‪ A. Collateral Ulnaris Sup.‬تفمم میکىس‪.‬‬

‫‪ :Fossa Cubiti‬ایه حفطٌ زض علً تًؾٍ ذُی کٍ یً اللقمٍ َب اوؿی ي يحكی عًس ضا ثٍ َم ينل می کىس‪ ،‬زض يحكی‬
‫تًؾٍ عًلٍ ‪ Brachial‬ي زض اوؿی تًؾٍ عًلٍ ‪Pronator Teres‬ؾبذتٍ قسٌ اؾت‪ .‬ظمیه ایه حفطٌ تًؾٍ قؿمت وُبیی عًلٍ‬
‫‪ Brachialis‬ي قؿمتی اظ عًلٍ ‪ Supinatorius‬ؾبذتٍ قسٌ‪ ،‬ؾقف آن ضا رلس‪ ،‬تحت الزلس‪ V. Mediana Cubiti ،‬ي نفب‬
‫ؾُحی میؿبظز‪ .‬محتًا ایه حفطٌ ضا قطیبن عًس زض اوؿی اقغبح کطزٌ ي زض ایه حصا ثٍ قنجبت وُبیی ذًز تقؿیم میگطزز‪ .‬اوؿی تط ي‬
‫قسا تط اظ قطیبن عًس ‪ ،‬عهت متًؾٍ )‪ (N. Medianus‬ؾیط زاقتٍ ي يحكی تط اظ آن يتط وُبیی عًلٍ ‪ Biceps Brachi‬ي‬
‫ثبچذطٌ يحكی تط اظ اضتکبظ عًلٍ مصکًض‪ ،‬عهت کنجط ؾیط میکىس‪.‬‬

‫شزیان کعبزی )‪(A. Radialis‬‬

‫ایه قطیبن کٍ قنجٍ وُبیی قطیبن عًس می ثبقس‪ ،‬زض حسيز ‪ 1cm‬ؾفلی تط اظ مفهل مطیق مىكب هطیتٍ ي ثٍ امتساز کىبض يحكی‬
‫ؾبعس ثٍ َطس اؾفل الی مچ زؾت وعيح کطزٌ ي زض ؾفلی زض ثبیه عًبلٍ ‪ Bracho-Radial‬ي ‪ Flexor Carpi Radialis‬قبطاض‬
‫هطیتٍ ي زض محیٍ يحكی عظب ‪ Carpus‬ي زض ذلف ايتببض عًبالت ‪ Abductor Pollicis Longus‬ي ‪Extensor Pollicis‬‬
‫‪ Longus‬ي ‪ Brevis‬مفهل ضا زيض ظزٌ‪ ،‬زاذل میعاثٍ وجًیٍ‪ 2‬میكًز ي ثبچ عظم ‪ Trapezium‬قطاض هطیتٍ ي مؿبیٍ ثبیه النظمبی‬
‫ايح ضا اظ ذلف ثٍ قسا هصقتٍ‪ ،‬زاذل يرٍ ضاحی زؾت‪ 3‬قسٌ ي ثٍ َطس کىبض اوؿی زؾت ؾیط کطزٌ‪ ،‬ثب قنجٍ عمیق قبطیبن ظوبس یکزبب‬
‫قسٌ‪ Arcus Palmaris Profunda ،‬ضا میؿبظز‪.‬‬

‫قنجبت رىجی‪:‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Gray’s Anatomy‬‬
‫‪ 2‬میزابه نبضیه‪ :‬با گذاشتن انگشتان روی این میزابه‪ ،‬نبضان یا سختی گذری شریان کعبری که در اثر ‪ Systole‬قلبی تولید میشود‪ ،‬قابل جس میباشد‪.‬‬
‫‪ 3‬کف دست‬
‫‪30‬‬

‫‪ :A. Recurrens Radialis‬تقطیجب زض ؾفلی مفهل مطیق اظ قطیبن کنجط مىكب هطیتٍ ي زض عًبالت وبًاحی مزببيض‬ ‫‪-‬‬
‫مفهل مطیق تًظی میگطزز ي ثب ‪ A. Collateral Radialis‬تفمم میکىس‪.‬‬
‫‪Rr. Muscularis‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ :Ramus Carpalis Palmaris‬کٍ زض ضث ؾفلی ؾبعس اظ قطیبن کنجط مىكبب هطیتبٍ ي ثبب ‪Ramus Carpus‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ Palmaris‬قطیبن ظوس زض قسا عظب تفمم میکىىس‪(Arcus Carpalis Palmaris) .‬‬
‫‪ :A. Palmaris Superfacialis‬مًقنی کٍ قطیبن کنجط مچ زؾت ضا ثٍ َطس ذلف زيض میعوس‪ ،‬زض ثطاثط ایه قبطیبن‬ ‫‪-‬‬
‫مىكب هطیت ٍ ي ثط عاليٌ ایه کٍ یح تنساز قنجبت ثطا عًالت ‪ Thenar‬میسَس‪ ،‬ثب قنجٍ ؾُحی قطیبن ظوس تفمم کبطزٌ‪،‬‬
‫قًؼ قطیبوی ضاحی ؾُحی )‪ (Arcus Arteriosus Palmaris Superfacialis‬ضا میؿبظز‪.‬‬
‫‪ :Ramus Carpalis Dorsalis‬ایه قطیبن زض يرٍ ُط زؾبت اظ قبطیبن کنجبط مىكبب هطیتبٍ ي ثبب ‪Ramus‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ Carpus Dorsalis‬قطیبن ظوس تفمم ومًزٌ ي قًؼ قطیبوی ضا ثٍ وب ‪ Arcus Carpalis Dorsalis‬میؿبظز‪ .‬اظ ایه‬
‫قًؼ ي ‪ Arcus Carpalis Palmaris‬کٍ َط زي ثب عظب مچ زؾت زض تمبؼ قطاض زاضوس‪ ،‬قنجبت اضيائی متنسز ثطا عظب‬
‫وبحیٍ ي ؾبیط ؾبذتمبن َب مزبيض میفطؾتس‪.‬‬

‫شزیان سوذی )‪(A. Ulnaris‬‬

‫ایه قطیبن ویع قنجٍ وُبیی قطیبن عًس ثًزٌ‪ ،‬اظ ؾفلی مفهل مطیق قطيی هطزیسٌ‪ ،‬مىحطیب ثٍ ؾفلی ي اوؿی ؾیط ومًزٌ ي تقطیجب‬
‫‪Retinaculum‬‬ ‫زض حصا وقٍُ ثیه مفهل مطیق مفهل ثىس زؾت‪ ،‬زض کىبض اوؿی ؾبعس ضؾیسٌ ي ثنبسا ثبٍ اوؿبی ؾبیط ي زض حبصا‬
‫‪ Flexorum‬یح قنجٍ عمیق میسَس کٍ ثب قنجٍ عمیق قطیبن کنجط زض ؾبذته قًؼ قطیبوی ضاحی عمیبق ‪(Arcus Arterius‬‬
‫)‪ Palmaris Profunda‬ؾُم میگیطز‪ .‬امتساز قطیبن ظوس زض يرٍ ضاحی ثٍ َطس کىبض يحكی زؾت ؾیط کبطزٌ‪ ،‬ثبب قبنجٍ ؾبُحی‬
‫قطیبن کنجط تفمم ومًزٌ‪ (Arcus Arteriosus Palmaris Superfacialis) ،‬ضا میؿبظز‪.‬‬

‫قنجبت رىجی‪:‬‬

‫‪ :A. Recurrens Ulnaris Ant.‬قطیبن کً کی اؾت کٍ ثٍ َطس علً زض يرٍ قسامی اوؿی مفهبل مطیبق ؾبیط‬ ‫‪-‬‬
‫ومًزٌ ي ثب ‪ A. Collateral Ulnaris‬تفمم میکىس‪.‬‬
‫‪ :A. Recurrens Ulnaris Post.‬وؿجتب ثعضهتط ثًزٌ‪ ،‬ثٍ َطس علً ي ذلف ؾیط ومبًزٌ ي ثبب ‪A. Collateralis‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ Ulnaris Sup.‬ي ‪ Inf.‬تفمم میکىس‪.‬‬
‫‪ :A. Interossea Communis‬ایه قطیبن ثنس اظ ؾیط وؿجتب کًتبٌ ثٍ زي قنجٍ تقؿبیم میكبًز‪ .‬زض يربٍ قبسامی ‪A.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ Interossea Ant.‬زض قسا حزبة ثیه النظمی ؾبعس َمطاٌ ثب عهت ‪ Interossea Antibrachi Ant.‬ؾیط میکىبس‪.‬‬
‫‪ A. Interossea Post.‬زض یبنلٍ ثیه ‪ Chorda Oblique‬ي کىبض علً حزبة ثیه النظمی ؾبعس ثٍ َطس ذلف عجًض‬
‫کطزٌ ي یح قنجٍ ثٍ وب ‪ A. Interossea Recurrens‬میسَس کٍ ثٍ َطس علً ؾیط ومًزٌ ي ثبب ‪A. Collateralis‬‬
‫‪ Media‬کٍ قنجٍ عمیق قطیبن عًس اؾت تفمم می ومبیس‪ A. Interossea Pos. .‬ثنسا زض يربٍ ذلفبی حزببة ثبیه‬
‫النظمی ؾبعس ؾیط کطزٌ‪ ،‬زض اضيا ایه وًاحی ؾُم میگیطز‪.‬‬
‫‪31‬‬

‫‪ :Arcus Arteriosus Palmaris Superfacialis‬ایه قًؼ قطیبوی عمستب تًؾٍ قبنجٍ وُببیی قبطیبن ظوبس تكبکیل‬
‫هطزیسٌ‪ ،‬امب زض یح تنساز ياقنبت قنجبت ؾُحی قطیبن کنجط ویع زض تكکیل ایه قًؼ ضيح زاضز‪ .‬قًؼ مصکًض ؾبُحی قبطاض زاقبتٍ ي‬
‫نطیب تًؾٍ عًلٍ ‪ Palmaris Brevis‬ي ‪ Aponeurosis‬ي رلس پًقیسٌ قسٌ اؾت‪.‬‬

‫‪ :A. Digitalis Palmaris Communis‬عجبضت اظ ؾٍ عسز‬

‫قطیبوی اؾت کٍ اظ محسثیت قًؼ مبصکًض مىكبب هطیتبٍ ي زض یًانبل ثبیه‬
‫النظمی زي ‪ ،‬ؾً ي ُبض ؾیط کطزٌ ي زض محل قطيی اوگكتبن‪َ ،‬ط یح ثٍ‬
‫زي قبنجٍ تببلی ثىبب ‪ A. Digitalis Palmaris Properia‬تقؿبیم‬
‫میگطزوس‪ .‬قطاییه اذیط الصکط زض کىبض رىجی اوگكتبن الی اذیط َط اوگكت ؾیط‬
‫شکل ‪6‬‬
‫ي زض وُبیت اوگكتبن قجکٍ يعبیی ضا میؿببظز کبٍ ثبب قبطیبن َبطس مقبثبل‬
‫اوگكت مطثًٍَ تفمم میکىس‪.‬‬

‫ابٍز واسلً )‪(Aorta Descendens‬‬

‫ابٍز صذری )‪(Aorta Thoracica‬‬

‫ایه قطیبن اظ قًؼ اثُط زض قسا ي کىبض ؾفلی یقطٌ ُبض نسض مىكب هطیتٍ‪ ،‬ايچ ثٍ َطس ی ؾتًن یقطات نسض وعيح ي ثنس‬
‫ثٍ اوؿی متمبیل هطزیسٌ ي مًقنی کٍ ‪ Hiatus Aorticus‬حزبة حبرع ضا زض قسا کىبض ؾفلی یقطٌ زياظزَم نسض عجًض میکىس‪ ،‬زض‬
‫قسا ؾتًن یقطات مًقنیت میگیطز‪.‬‬

‫مىبؾجبت‪:‬‬

‫‪(Ductus‬‬ ‫اثُط نسض زض ذلف ثب ؾتًن یقطات‪ ،‬يضیس ‪ ،Hemi-Azygus‬زض ضاؾت ثب يضیس ‪ Azygus‬ي قىبت نسض‬
‫ی‪ Pericardeum Fibrosum ،‬کٍ آوطا اظ اشیه ی‬ ‫)‪ Thoracica‬زض مىبؾجت اؾت‪ .‬زض قسا اظ علً ثٍ ؾفلی ثب ؾًیق ضیً‬
‫رسا میکىس‪ ،‬ؾپؽ ثب مط ي حزبة حبرع زض مىبؾجت میجبقس‪ .‬زض ضاؾت اثُط نسض ؛ پلًضا ي ضیٍ ضاؾت ي ثٍ َطس ی اثُط نسض‬
‫ی مًقنیت زاضز‪.‬‬ ‫پلًضا‬

‫قنجبت رىجی‪:‬‬

‫‪ :Rr. Pericardi‬اظ یح تنسا ز قنجبت کً ح تكکیل هطزیسٌ کٍ اظ يرٍ قسامی اثُط نسض مىكب هطیتٍ ي ثٍ يرٍ ذلفی‬ ‫‪-‬‬
‫پطیکبضز لیفی ي عىبنط مزبيض آن مبوىس پلًضا ي عقسات لمفبي تقؿیم میگطزز‪.‬‬
‫‪ :A. Bronchialis‬زي عسز میجبقس‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ :A. Bronchialis Dextra )a‬کٍ اظ قطیبن ثیه الًلنی ذلفی ؾً ي یب اظ ‪A. Bronchialis Sinistra‬‬
‫مىكب هطیتٍ ي ثب یح ؾیط مىحطس ثٍ اؾفل ي يحكی‪ ،‬ثٍ يرٍ ذلفی قهجٍ متنلقٍ ضؾیسٌ ي ثب قهجبت زاذل ضیٍ قسٌ‪،‬‬
‫مىكنت میگطزوس‪.‬‬
‫‪32‬‬

‫‪ :A. Bronchialis Sinistra )b‬یح ي یب زي عسز ثًزٌ‪ ،‬اظ اثُط نسض مىكب هطیتٍ ي قنجبت متنسز اضيائی ثطا‬
‫پبضاوكیم ضیٍ ی‪ ،‬قزط قهجی ضیٍ ی ي عقسات لمفبي آن میسَس‪.‬‬
‫‪ :A. Esophagus‬ایه قنجبت ُبض تب پىذ عسز ثًزٌ‪ ،‬اظ قسا اثُط مىكب هطیتٍ ي ثٍ مط مىتكط میگطزز‪ .‬ایه قطیبن‬ ‫‪-‬‬
‫زضعلً مط ثب قطاییه مط کٍ اظ قطیبن زضقی ؾفلی ي قهجی می آیىس ي زض ؾفلی ثب قطاییه حزبة حبرع ؾفلی ي ‪A.‬‬
‫‪ Gasterica Sinistera‬تفمم میکىس‪.‬‬
‫‪ :R. Pherinicus‬ثطا عًلٍ حزبة حبرع قنجٍ میسَس‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ :A. Intercostalis Post.‬ایه قطیبن زض حقیقت اظ يرٍ ذلفی‪ ،‬اظ زي َطس ذٍ متًؾٍ مىكب هطیتٍ‪ ،‬زض َط زي َطس ثٍ‬ ‫‪-‬‬
‫تنساز ‪ 8-9‬عسز ثًزٌ ي زض ‪ 8-9‬مؿبیٍ ثیه الًلنی اذیط ؾیط ومًزٌ (قطاییه زي یب ؾٍ مؿبیٍ ثیه الًلنی ايح اظ ‪Truncus‬‬
‫‪ Costo-Cervicalis‬می آیس)‪ .‬ایه قطیبن زض مؿبیٍ ثیه الًلنی متنسز مًاظ ثٍ حبیٍ یلی يل تب قؿمت قسامی ایه‬
‫مؿبیٍ ؾیط ومًزٌ ي زض وُبیت ثب قطائیه ثیه الًلنی قسامی تفمم میکىىس‪ .‬ایه قطیبن زض ؾیط ذًیف ايچ یح قنجٍ رىجی ثٍ‬
‫وب ‪ R. Dorsalis‬می زَس کٍ ثٍ َطس ذلف مىنکؽ هطزیسٌ ي قنجبت عًلی ي رلس ثٍ مىبَق مطثًٍَ ذًیف می‬
‫یطؾتس‪ .‬عاليتب َط یح اظ ایه قطاییه ُط یح عسز قنجٍ قًکی )‪ (R. Spinalis‬میسَس کٍ اظ َطیق حقجبت ثیه الفقط‬
‫‪R.‬‬ ‫)‪ (R. Dorsalis‬یح قنجٍ زیگط ثٍ وب‬ ‫قنجٍ ُط‬ ‫می هطزز‪َ .‬مچىیه ثٍ تمبز‬ ‫زاذل قىبت یقط‬
‫‪ Intercostalis Collateralis‬میسَس کٍ قطیبن اذیط الصکط زض یًانل ثیه الًلنی زض کىبض ؾفلی يل علً اظ ذلف ثٍ‬
‫قسا ؾیط کطزٌ‪ ،‬زض وُبیت ثٍ زي قنجٍ تقؿیم میكًز کٍ زض یًانل ثیه الًلنی يل زي ‪ ،‬ؾً ي ُبض ‪ ،‬قنجبت ثطا حسیٍ‬
‫میسَس‪.‬‬
‫‪ A. Bronchialis Dextra‬ویع یکی اظ قطاییه ثیه الًلنی ذلفی ؾً ضاؾت اؾت‪.‬‬
‫‪ :A. Subcostalis‬ایه قطیبن آذطیه رًضٌ قنجبت اثُط نسض اؾت کٍ زضکىبض ؾفلی يل زياظزَم ؾیط زاضز‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫ابٍز بطىی )‪(Aorta Abdominalis‬‬

‫اثُط زض حصا کىبض ؾفلی یقطٌ زياظزَم نسض ثب عجًض اظ ‪ Hiatus Aorticus‬حزبة حبرع ثٍ وب اثُط ثُىی یبز قسٌ‪ ،‬زض قبسا‬
‫ؾتًن یقطات ثٍ َطس اؾفل وعيح ومًزٌ ي زض وُبیت زض ؾًیٍ رؿم یقطٌ ُبض قُىی ثٍ قنجبت وُبیی تقؿیم میكًز‪.‬‬
‫مىبؾجبت‪:‬‬
‫قسامب اظ ثبچ ثٍ پبییه ثب قنجبت رصی شيچقبی )‪ ،Bursa Omentalis ،(Truncus Coeliacus‬يبفیطٌ عهبجی شيچقبی‪،‬‬
‫رؿم پبوقطاؼ‪ ،‬يضیس َحبلی‪ ،‬قُنٍ ؾً احى ب عكط‪ ،‬قنجبت قطیبن مؿبضیقٍ علً ‪ ،‬عطيات امنب ضقیقٍ‪ ،‬مىكب قطیبن ذهیً (زض ذبوم َب‬
‫ثب قطیبن ‪ )Ovarica‬زض مىبؾجت ثًزٌ‪ ،‬ذلفب ثب قىبت نسض ‪ ،‬رؿم ُبض یقطٌ قُىی زض مىبؾجت می ثبقس‪.‬‬
‫زض ضاؾت اظ ثبچ ثٍ پبییه ثب یم ‪ Caudatus‬کجس (کٍ اظ آن تًؾٍ یح ضتذ پطیتبًاوی ربسا قبسٌ)‪ ،‬يضیبس ‪Crus ،Azygus‬‬
‫‪ Dextrum‬حزبة حبرع ي زض ؾًیٍ یقطٌ زي قُىی ثب ‪ Vena Cava Inf.‬مزبيضت زاضز‪ .‬زض ی ثب ‪ Crus Sinistrum‬حزببة‬
‫حبرع‪ ، Flexura Duedeno-Jejunalis ،‬قُنٍ ُبض احىب عكط ‪ ،‬دسٌ ازضوبح (یً الکلیٍ) ي کلیٍ ی زض مىبؾجت اؾت‪.‬‬
33

: ‫قنجبت‬

:‫قنجبت اثُط ثُىی ثٍ ُبض هطيٌ تقؿیم قسٌ اؾت‬

:)‫ هطيٌ ثُىی (قسامی‬:‫الف‬

(Truncus Coeliacus) ‫ رصی شيچقی‬-1

(A. Mesenterica Sup.) ً‫ قطیبن مؿبضیقٍ عل‬-2
(A. Mesenterica Inf.) ‫ قطیبن مؿبضیقٍ ؾفلی‬-3

:)‫ هطيٌ ُط (ذلفی‬:‫ة‬

(A. Lumbalis) ‫ قطیبن قُىی‬-1

(A. Sacralis Mediana) -2

:‫ هطيٌ رىجی‬:‫د‬

A. Pherinica Inf. -1
A. Supra-Renalis Media -2
A. Renalis -3
) A.Testicularis ً‫ ( زض آقبیبن قطیبن ذهی‬A. Ovarica ‫قطیبن مجیًی‬ -4

:‫ هطيٌ وُبیی‬:‫ز‬

(A. Iliaca Communis Dextra) ‫ قطیبن حطقفی مكتطک ضاؾت‬-1

(A. Iliaca Communis Sinistra) ‫ قطیبن حطقفی مكتطک ی‬-2
‫‪34‬‬

‫گزَي بطىی )‪(Ventral‬‬

‫جرع ذوالقی )‪(Truncus Coeliacus‬‬

‫ایه رصی زض ؾفلی حزبة حبرع اظ قسا اثطٌ ثُىی کمی ثٍ َطس ی ذٍ متًؾٍ ‪ ،‬زض ؾًیٍ حبیٍ ؾفلی یقطٌ ‪ D12‬یب قطل ثیه‬
‫الفقط کٍ ایه یقطٌ ثب یقطٌ ‪ L1‬ينل میکىس‪ ،‬مىكب هطیتٍ‪ ،‬ثٍ نًضت ایقی ثٍ قسا ي ذفیفب ثٍ َطس ضاؾت ؾیط کطزٌ ي ثبچذطٌ زض حبیبٍ‬
‫علً وُبیت ضاؾت رؿم پبوقطاؼ ضؾیسٌ ي ثٍ ؾٍ قنجٍ تقؿیم میكًز‪:‬‬

‫‪ -1‬قطیبن کجس مكتطک )‪(A. Hepatica Communis‬‬

‫ی )‪(A. Gasterica Sinistra‬‬ ‫‪ -2‬قطیبن منسي‬
‫‪ -3‬قطیبن َحبلی )‪(A. Splenica/ Lienalis‬‬
‫‪35‬‬

‫قطیبن کجس مكتطک )‪ :(A. Hepatica Communis‬ایه قطیبن ثنس اظ مىكب ثٍ َطس ضاؾت ي علً زض کىبض علً قُنٍ‬
‫ايح احىب عكط ؾیط کطزٌ ي ثٍ زي قنجٍ ثٍ وب ‪ A. Hepatica Properia‬ي ‪ A. Gastro-Duodenalis‬تقؿیم میكًز‪.‬‬

‫‪ :A. Hepatica Properia -a‬زض ثیه زي يضیقٍ ‪َ Lig. Hepato-Dueodenalis‬مطاٌ ثب ؾبیط عىبنط ؾًیق کجس ثٍ‬
‫َطس ؾطٌ کجس ضیتٍ‪ ،‬ثٍ زي قنجٍ ثٍ وب ‪ A. Hepatica Dextra‬ي ‪ A. Hepatica Sinistra‬تقؿیم میگطزز‪ .‬قطاییه‬
‫اذیطالصکط اضيا کجس ضا ثٍ عُسٌ زاضوس‪A. Gasterica Dextra .‬منمًچ اظ ‪ A. Hepatica Properia‬ي یب اظ محل تكنت‬
‫‪ A. Hepatica Communis‬مىكب میگیطز‪ ،‬زض کىبض نغیط منسزٌ‪ ،‬زض ثیه زي يضیقٍ ‪ Omentum Minus‬ؾیط کطزٌ ي ثب‬
‫ی )‪ (A. Gasterica Sinistra‬تفمم میکىس کٍ زض وتیزٍ زض کىبض نغیط منسٌ‪ ،‬قًؼ قطیبوی ثٍ وب قًؼ‬ ‫قطیبن منسي‬
‫قطیبوی نغیط منسي )‪ (Circulus Arteriosus Ventriculi Minoria‬ثٍ يرًز می آیس کٍ زض اضيا منسٌ ؾُم میگیطز‪.‬‬

‫‪ :A. Gastro-Duodenalis -b‬ایه قطیبن اظ قطیبن کجس مكتطک مىكب هطیتٍ‪ ،‬ؾپؽ اظ ذلف قُنٍ ايح احىب عكط عجًض کطزٌ‪،‬‬
‫ثٍ زي قنجٍ تقؿیم میگطزز؛ یکی آن ثٍ وب ‪ A. Gastro-Epiploica Dex.‬ي زيمی آن ثٍ وب ‪A. Pancreato-‬‬
‫‪ Doudenalis Sup.‬یبز میگطزز‪.‬‬

‫‪ A. Gastro-Epiploica Dextra‬ثنس اظ مىكب زض کىبض کجیط منسٌ زض يربمت زي يضیقٍ قبسامی حبطة کجیبط ؾبیط کبطزٌ‪ ،‬زض‬
‫‪(Circulus‬‬ ‫وُبیت ثب ‪( A. Gastro-Epiploica Sinistra‬قنجٍ قطیبن َحبلی) تفمبم ومبًزٌ‪ ،‬قبًؼ قبطیبوی کجیبط منبسي‬
‫)‪ Arteriosus Ventriculi Majoris‬ضا زض کىبض کجیط منسٌ میؿبظز کٍ اظ ایه قطیبن قنجبت ثطا منسٌ ي َمچىبن قنجبتی ثٍ وب‬
‫‪ Rr. Epiploici‬ثطا حطة کجیط تًظی می هطزز‪.‬‬

‫‪ A. Pancreato-Duodenalis Sup.‬ثنس اظ مىكب ي ؾیط ذیلبی کًتببٌ‪ ،‬ثبٍ زي قبنجٍ‪ ،‬یکبی ثبٍ وبب ‪A. Pancreato-‬‬
‫) تفمم ومبًزٌ‪،‬‬ ‫‪ Duodenalis Sup. Ant.‬کٍ ثب ‪( A. Pancreato-Duodenalis Inf. Ant.‬قنجٍ قطیبن مؿبضیقی علً‬
‫قًؼ قطیبوی ضا زض قسا ضاؼ پبوقطاؼ ثٍ وب ‪ Arcus Pancreato-Duodenalis Ant.‬ؾبذتٍ کٍ ایه قًؼ قبطیبوی‪ ،‬قبنجبتی‬
‫ثطا ضاؼ پبوقطاؼ ي قُنبت احىب عكط می یطؾتس‪ .‬قنجٍ زي کبٍ ‪ A. Pancreato-Doudenalis Sup. Post.‬وبب زاضز ثبب ‪A.‬‬
‫‪ Pancreato- Duodenalis Inf. Post.‬تفمم کطزٌ‪ ،‬قًؼ قطیبوی ضا زض ذلف ضاؼ پبوقطاؼ ثبٍ وبب ‪Arcus Pancreato-‬‬
‫‪ Doudenalis Post.‬کٍ اظ قًؼ مصکًض قنجبت اضيائی ثطا ضاؼ پبوقطاؼ ي قُنبت احىب عكط اضؾبح میكًز‪.‬‬

‫ی )‪ :(A. Gasterica Sinistra‬ایه قطیبن ثنس اظ مىكب ثٍ َطس ی ي علً ؾیط ومًزٌ‪ ،‬قنجبتی ثبطا‬ ‫قطیبن منسي‬
‫وُبیت ؾفلی مط ثٍ وب ‪ Rr. Esophagus‬زازٌ‪ ،‬ؾپؽ زض کىبض نغیط منسٌ ثب قطیبن منسي ضاؾت )‪(A. Gasterica Dextra‬‬
‫تفمم کطزٌ‪ ،‬قًؼ قطیبوی نغیط منسي (قجال یبزآيض قس) میؿبظز‪.‬‬

‫قطیبن َحبلی )‪ :(A. Splenica/ Lienalis‬ایه قطیبن ثعضهتطیه قنجٍ رصی شيچقی اؾت کٍ ثنس اظ مىكب ثٍ نًضت قکىذ‬
‫اظ ضاؾت ثٍ ی ايچ زض ذلف منسٌ ي ‪ ،Bursa Omentalis‬ؾپؽ زض کىبض علً رؿم ي شوت پبوقطاؼ ؾیط کطزٌ‪ ،‬يرٍ قبسامی دبسٌ‬
‫یً الکلیٍ ي قؿمت علً کلیٍ ی ضا تهبلت ومًزٌ ي زض ‪ Lig. Reno-Lienalis‬زاذل هطزیسٌ‪ ،‬ثٍ ؾطٌ َحبح ضؾیسٌ ي ثٍ قنجبت‬
‫قُنً )‪ (Segmenter‬ذتم میگطزز‪.‬‬

‫‪ ‬قنجبت رىجی‪:‬‬
‫‪36‬‬

‫‪ : Rr. Pancreatici ‬متنسز ثًزٌ‪ ،‬ثطا رؿم ي شوت پبوقطاؼ تًظی میگطزز‪ .‬عاليتب یح قنجٍ ثٍ وبب ‪A. Coli-‬‬
‫‪ Pancreatic‬ثٍ َطس عىق پبوقطاؼ ضیتٍ‪ ،‬ثٍ زي قنجٍ تقؿیم میكًز کٍ یکی آن زض قسا ضاؼ پبوقطاؼ ؾیط کطزٌ‬
‫ي قنجٍ زي آن ثٍ وب ‪ A. Transversa Pancreatici‬وبمیسٌ میكًز کٍ زض امتساز رؿم ي شوت پبوقطاؼ ؾبیط‬
‫زاضز‪.‬‬
‫‪ :A. Gasterica Brevis ‬ثنس اظ ایىکٍ اظ قطیبن َحبلی مىكب هطیت‪ ،‬زض يبربمت ‪Lig. Gastro-leinalis‬‬
‫ؾیط کطزٌ ي ثٍ منسٌ می ضؾس‪.‬‬
‫‪ :A. Gastro-Epiploica Sinistra ‬زض يبربمت زي يضیقبٍ حبطة کجیبط ثبب ‪A. Gastro- Epiploica‬‬
‫‪ Dextra‬تفمم ومًزٌ‪ ،‬قًؼ قطیبوی کجیط منسي ضا میؿبظز‪.‬‬

‫شزیان مساریمی علُی )‪(A. Mesenterica Superior‬‬

‫ایه قطیبن اظ يرٍ قسامی اثُط ثُىی تقطیجب ‪ 1cm‬پبییه تط اظ رصی شيچقی )‪ (Truncus Coeliacus‬زض اضتفبی حبیبٍ علبً‬
‫یقطٌ ايح قُىی ( یب قطل ثیه الفقط کٍ ایه یقطٌ ضا اظ یقطٌ زياظزَم رسا میکىس‪ ).‬مىكب هطیتٍ‪ ،‬ايچ زض ذلف رؿم پبوقطاؼ ؾیط ومبًزٌ‪،‬‬
‫ؾپؽ يرٍ قسامی ‪ Proc. Uncinatus‬پبوقطاؼ ضا تهبلت ومًزٌ‪ ،‬اظ يرٍ قسامی قُنٍ ؾً احىب عكبط عجبًض ي زاذبل ربصض مؿببضیقی‬
‫)‪ (Radix Mesentari‬میگطزز‪ .‬ثىبء قطیبن مصکًض زاضا قُنبت شیل میجبقس‪:‬‬

‫‪ -1‬قُنٍ ذلف پبوقطاؾی )‪(Pars Retro Pancreatic‬‬

‫‪ -2‬قُنٍ قجل احىب عكط )‪(Pars Preduodenalis‬‬
‫‪ -3‬قُنٍ زاذل مؿبضیقی )‪(Pars Intra Mesentarica‬‬

‫قنجبت‪:‬‬

‫‪ :A. Pancreato-Doudenalis Inf.‬ایه قطیبن اظ قطیبن مؿبضیقی علً زضعلً قُنٍ ؾً احىب عكط مىكب هطیتٍ‪،‬‬ ‫‪-‬‬
‫ؾپؽ ثٍ زي قنجٍ تقؿیم میگطزز کبٍ ثبٍ وبب َبب ‪ A. Pancreato-doudenalis Inf. Ant‬ي ‪A. Pancreato-‬‬
‫‪ doudenalis Inf. Post.‬یبز قسٌ ثب قنجبت قسامی ي ذلفبی قبطیبن ‪ A. Pancreato-Doudenalis Sup.‬تفمبم‬
‫میکىس ي ‪ Arcus Pancreato-Doudenalis‬قسامی ي ذلفی ضا میؿبظوس‪.‬‬
‫‪ :A. Colica Media‬ایه قطیبن اظ َطس ضاؾت قطیبن مؿبضیقی علً مىكب هطیتٍ ي ثٍ زي قنجٍ تقؿیم میكبًز؛ یکبی‬ ‫‪-‬‬
‫قنجٍ علً کٍ زض يربمت ‪ Mesocolon Transversum‬ؾیط کطزٌ ي ثب قنجٍ علً ‪( A. Colica Sinistra‬قنجٍ‬
‫قطیبن مؿبضیقی ؾفلی) تفمم کطزٌ‪ ،‬قًؼ قطیبوی ضا ثٍ وب قًؼ ‪ Riolan‬زض يربمت ‪Mesocolon Transversum‬‬
‫‪A. Colica‬‬ ‫میؿبظز ي زیگط قنجٍ ؾفلی میجبقس کٍ ثٍ َطس ؾفلی زض کىبض کًلًن نبعسٌ ؾیط کبطزٌ ي ثبب قبنجٍ علبً‬
‫‪ Dextra‬تفمم میکىس‪.‬‬
‫‪ :A. Colica Dextra‬اظ َطس ضاؾت قطیبن مؿبضیقی علً مىكب هطیتٍ ي ثٍ قنجٍ علً ي ؾفلی تقؿیم می هطزز کبٍ‬ ‫‪-‬‬
‫قنجٍ علً آن ثب قنجٍ ؾفلی ‪ A. Colica Media‬تفمم میکىس ي قنجٍ ؾبفلی آن ثبب قبنجٍ علبً ‪A. Ilio-Colica‬‬
‫تفمم میکىس‪.‬‬
‫‪37‬‬

‫‪ :A. Ilio-Colica‬ایه قطیبن ثٍ زي قنجٍ وُبیی تقؿیم میگطزز؛ یکی قنجٍ علً کٍ ثب قبنجٍ ؾبفلی قبطیبن ‪Colica‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ Dextra‬تفمم می کىس ي زیگط قنجٍ ؾفلی کٍ ثب قؿمت ثنیسٌ قطیبن مؿبضیقی علبً تفمبم مبی کىبس‪ .‬عاليتبب اظ ‪A.‬‬
‫‪ Ilio-Colica‬قنجبت آتی ویع مىكب میگیطز‪:‬‬
‫‪ :A. Cecalis Ant. o‬ثطا يرٍ قسامی ‪Cecum‬‬
‫‪ :A. Cecalis Post. o‬ثطا يرٍ ذلفی ‪Cecum‬‬
‫‪ :A. Appendicularis o‬ایببه قببطیبن اظ ذلببف ‪ Ilium Terminalis‬عجببًض ي زاذببل ‪Meso-Appendicis‬‬
‫هطزیسٌ‪ ،‬زض کىبض اپىسیکؽ ؾیط ومًزٌ ي زض اضيا آن ؾُم میگیطز‪.‬‬

‫اظ قًؼ َب قطیبوی یً قنجبتی ثٍ قکل مؿتقیم ) ‪ (A. Recti‬مىكب میگیطز کٍ اپىسیکؽ‪ ،‬کم‪ ،‬کًلًن نبعسٌ ي ویمٍ‬
‫ضاؾت کًلًن مؿتنطو ضا اضيا میکىىس‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Gray’s Anatomy‬‬
‫‪38‬‬

‫شزیان مساریمی سفلی )‪(A. Mesenterica Inferior‬‬

‫ایه قطیبن اظ يرٍ قسامی اثُط ثُىی‪ ،‬کمی ثٍ َطس ی ذٍ متًؾٍ ثٍ اوساظٌ ‪ 4-5 cm‬ثبچتط اظ تكنت اثُط‪ ،‬اظ ؾبًیٍ یقبطٌ‬
‫ؾً قُىی )‪ (L3‬ي یب قطل ثیه الفقط کٍ زض ثیه یقطٌ ؾً ي ُبض قُىی ياق اؾت‪ ،‬مىكب هطیتٍ‪ ،‬مىحطس ثٍ ی‪ ،‬زض ذلف پطیتًان‪،‬‬
‫‪39‬‬

‫زض قسا عًلٍ ‪ Psoas Major‬ؾیط کطزٌ ي ثٍ زي قنجٍ تقؿیم میگطزز؛ یکی قنجٍ علً )‪ (A. Colica Sinistra‬ي زیگط قنجٍ‬
‫ؾفلی )‪ (A. Sigmoidea‬اؾت‪.‬‬

‫قنجبت‪:‬‬

‫‪ :A. Colica Sinistra‬ثٍ زي قنجٍ تقؿیم میكًز؛ قنجٍ علً ي قنجٍ ؾفلی‪ .‬قنجٍ علً آن ثبب قبنجٍ علبً قبطیبن‬ ‫‪-‬‬
‫‪( Colica Media‬قنجٍ رىجی قطیبن مؿبضیقی علبً ) زض يبربمت ‪ Meso-Colon Transversum‬تفمبم کبطزٌ‪،‬‬
‫‪A.‬‬ ‫قًؼ قطیبوی ‪ Riolan‬ضا میؿبظز‪ .‬قنجٍ ؾفلی آن ثٍ َطس ؾفلی زض کىببض کًلبًن وبظلبٍ ؾبیط کبطزٌ ي ثبقبنجٍ علبً‬
‫‪ Sigmoidea‬تفمببم میکىببس‪ .‬اظ قببًؼ حبنببلٍ اظ ایببه تفمببم‪ ،‬قببنجبت مؿببتقیم ثببطا اضياء کًلببًن وبظلببٍ ‪(Colon‬‬
‫)‪ Descendens‬مىكب میگیطز‪.‬‬
‫‪ :A. Sigmoidea‬ایه قطیبن اظ لحبِ تنساز میتًاوس زي یب ؾٍ عسز ثبقس‪ .‬ایه قطیبن ویع قنجبت زازٌ ي زض ثیه ذبًز قبًؼ‬ ‫‪-‬‬
‫َبیی میؿبظوس کٍ اظ قًؼ َب مصکًض قنجبت ثطا ‪ Colon Sigmoideum‬می ضيوس‪ .‬قنجٍ وُببیی قبطیبن ‪Sigmoid‬‬
‫ثٍ وب ‪ A. Rectalis Sup.‬یبز میگطزز کٍ قؿمت علً ضکتم ضا اضيا میکىس‪.‬‬

‫قبثل شکط اؾت کٍ اضيا ضکتم تًؾٍ ؾٍ رفت قطیبن نًضت میگیطز؛ قؿمت علً آن تًؾبٍ رفبت ‪ ،Aa. Rectalis Sup.‬قؿبمت‬
‫متًؾٍ تًؾٍ رفت ‪ Aa. Rectalis Media‬ي قؿمت ؾفلی ضکتم تًؾٍ رفت قطیبوی ‪( Rectalis Inf.‬قبنجٍ قبطیبن حطقفبی‬
‫ثبَه) اضيا میگطزز‪َ .‬میىؿبن ايضزٌ ضکتم ویع قبمل ؾٍ رفت ايضزٌ ثٍ وب َب ‪ V. Rectalis Media ،V. Rectalis Sup.‬ي ‪V.‬‬
‫‪ Rectalis Inf.‬اوس کٍ زض مجحج ايضزٌ مُبلنٍ ذًاَىس قس‪.‬‬

‫گزَي جىبی‬

‫شزیان حجاب حاجشی سفلی )‪(A. Phrenica Inf.‬‬

‫یح رفت قطیبن کً ح اوس کٍ اظ يرًٌ رىجی اثُط ثُىی‪ ،‬زض یً رصی شيچقی مىكب میگیطز‪( .‬ایه قطاییه ثنًب تًؾٍ رصعی‬
‫مكتطک اظ اثُط ثُىی ي یب اظ رصی شيچقی میتًاوس مىكب ثگیطز امب زض ثنًی ياقنبت زیگط زیسٌ قسٌ کٍ یکی اظ اثُط ي زیگط آن اظ ربصی‬
‫شيچقی مىكب هطیتٍ اؾت‪ ).‬ایه قطاییه ثنس اظ مىكب مىحطیب ثٍ رىبت ي علبً ‪ ،‬زض يربٍ ؾبفلی حزببة حببرع ؾبیط کبطزٌ ي زض حبصا‬
‫‪ Centrum Tendenium Diaphragma‬ثٍ قنجٍ اوؿی ي يحكی تقؿیم میگطزز‪ .‬قنجٍ اوؿی آن ثب قبنجٍ اوؿبی قبطیبن ثبیه‬
‫الًلنی اذیط تفمم ومًزٌ ي قنجٍ يحكی ثٍ َطس رساض نسض ؾیط ي ثب قطیبن ثیه الًلنی اذیبط ي ‪ A. Musculo-Phrenica‬تفمبم‬
‫می ومبیس‪ .‬قطیبن حزبة حبرع ؾفلی قنجبتی ویع ثطا دسٌ یً الکلیٍ ثٍ وب ‪ A. Supra-Renalis Sup.‬می یطؾتس‪.‬‬

‫شزیان فُق الکلیُی متُسظ )‪(A. Supra-Renalis Media‬‬

‫زي عسز ثًزٌ؛ یکی زض ضاؾت ي زض ی‪ .‬ایه قطاییه اظ يرًٌ رىجی اثُط ثُىی‪ ،‬زض ؾًیٍ قطیبن مؿبضیقی علً مىكب هطیتٍ‪ ،‬ثنبس‬
‫اظ مىكب ثٍ يحكی ي ذفیفب ثٍ علً ‪ ،‬ثط ضي ؾًیق حزبة حبرع َطس مطثًٍَ ؾیط کطزٌ‪ ،‬ثٍ َطس حًایی اوؿبی دبسيات یبً الکلیبٍ‬
‫‪40‬‬

‫(ازضوبح) ؾیط میىمبیىس ي ثبچذطٌ زض حًایی رىجی دسيات مصکًض مىتكط میكًوس‪ .‬قطیبن َطس ضاؾت آن زض ؾیط ذًیف اظ ذلف يضیس ارًس‬
‫ؾفلی عجًض میکىس‪.‬‬

‫دسيات یً الکلیٍ تًؾٍ ؾٍ قطیبن اضيا میگطزوس؛ ‪( A. Supra-Renalis Sup.‬قنجٍ قطیبن حزبة حبرع ؾفلی) ‪A. ،‬‬
‫‪ Supra-Renalis Media‬ي قطیبن ‪( Supra-Renalis Inf.‬قنجٍ قطیبن کلیً )‪.‬‬

‫شزیان کلیُی )‪(A. Renalis‬‬

‫ایه قطیبن ویع زي عسز ثًزٌ‪ ،‬یکی زض ضاؾت ي زیگط زض ی‪( .‬وبزضا ایه قطیبن ؾٍ عسز ثًزٌ ي زض ياقنبت اؾتخىبیی ُببض عبسز‬
‫ویع ثًزٌ میتًاوس‪ ).‬اظ يرًٌ رىجی اثُط ثُىی پبییىتط اظ مىكب قطیبن مؿبضیقی علً زض ؾًیٍ یقطٌ ايح قُىی )‪ (L1‬مىكب هطیتٍ‪ ،‬ثبٍ َبطس‬
‫يحكی ي کمی ثٍ اؾفل تب ثٍ ؾطٌ کلیٍ ؾیط کطزٌ ي زض آوزب ثٍ قنجبت وُبیی قسامی ي ذلفی تقؿیم میگطزز‪َ .‬ط یح اظ قبطاییه کلیبً‬
‫ضاؾت ي ی قنجٍ ثطا دسٌ یً الکلیٍ‪ ،‬یح قنجٍ ثطا وؿذ قحمی محبیٍ کلیبً )‪، (Corpus Adiposum Pre-renalis‬‬
‫قنجبت متنسز ثطا وُبیت علً حبلت ثٍ وب ‪ A. Ureteralis‬می زَس‪ .‬پؽ اظ ایه کٍ قطیبن کلیً زاذل ؾبطٌ کلیبٍ میگبطزز‪ ،‬ثبٍ‬
‫ُبض یب پىذ قنجٍ تقؿیم میكًز کٍ منمًچ زض قسا حًیًٍ )‪ (Pelvis‬ؾیط زاقتٍ ي یح قنجٍ آن زض ذلبف حًیًبٍ ؾبیط مبی ومبیبس‪.‬‬
‫‪A. Segmentalis Inf./‬‬ ‫قطاییه مصکًض ثٍ وب قطاییه قُنً کلیً )‪ (A. Segmentalis‬یبز می هبطزز کبٍ ثبٍ وبب َبب‬
‫‪ Sup./ Ant./ Post. Sup./ Post. Inf.‬وبمیسٌ میكًوس کٍ َط یح ثٍ یکی اظ ؾگمىت َب کلیً میطيوس‪ .‬ثنسا ایه قبطاییه ثبٍ‬
‫قنجبت متنسز زیگط تقؿیم هطزیسٌ کٍ َط یح اظ ایه قنجبت اظ یًانل ثیه َطمی کلیً ؾیط می کىىس ي ثٍ وب قبطیبن یهبی ‪(A.‬‬
‫)‪ Lobaris‬یبز می هطزز‪ .‬ؾپؽ قطاییه مصکًض زض حصا قبعسٌ َط َط کلیً مقًؼ قسٌ‪ ،‬قطاییه قًؾی )‪ (A. Arcuata‬وبمیبسٌ‬
‫میكًوس‪ .‬اظ ایه قطاییه‪ ،‬قنجبتی ثطا قكط کلیٍ می ضيز کٍ قنجبت ي یفً کلیٍ ضا می ؾبظوس ي قنجبتی ویع ثطا مد کلیبٍ میسَبس کبٍ‬
‫قنجبت اضيائی کلیٍ ضا میؿبظوس‪.‬قنجبت ي یفً زاذل هلًمیطيح َب کلیٍ کٍ زض آوزب تهفیٍ ذًن )‪ (Filtration‬ي تكکیل ازضاض اوزب‬
‫میگطزز‪.‬‬

‫قطاییه کلیً زض ؾیط ذًیف تًؾٍ زي يفیطٌ عهجی کلیً احبٍَ قسٌ‪ ،‬ذلفب ثب ؾًیقبت حزبة حبرع ي ظوزیط ؾبمپبتیح‬
‫ی ثب يضیس کلیً ضاؾت مزبيضت زاضز‪.‬‬ ‫ثُىی ي عًلٍ ‪ Psoas‬مزبيضت زاقتٍ‪ ،‬قسامب قطیبن کلیً‬

‫قطیبن کلیً ضاؾت وؿجت ثٍ ی ًَیل تط اؾت‪ ،‬ظیطا یبنلٍ کلیٍ ضاؾت اظ اثُط ثُىی ثیكتط اظ کلیٍ ی میجبقس‪.‬‬

‫شزیان خصیُی )‪(A. Testicularis‬‬

‫عجبضت اظ قطیبوی اؾت زض مطزَب کٍ ذهیٍ ضا اضيا می کىس‪ .‬ایه قطیبن ثبضیح ي ًَیل ثًزٌ‪ ،‬زض حبلت وبضمل اظ يرٍ رىجبی اثُبط‬
‫ثُىی زض مؿبیٍ ثیه قطائیه کلیً ي قطیبن مؿبضقی ؾفلی مىكب هطیتٍ‪ ،‬یح عسز ثٍ َطس ضاؾت ي یح عسز ویع ثٍ َبطس بی يربًز‬
‫زاقتٍ‪ ،‬ثنس اظ مىكب ثٍ نًضت منًد مىحطیب ثٍ اؾفل ي يحكی زض ذلف پطیتًان ربساض ي زض قبسا عًبلٍ ‪ Psoas Major‬ؾبیط زاضز‪.‬‬
‫قطیبن ذهیً َطس ضاؾت‪ ،‬زض قسا يضیس ارًس ؾفلی ي زض ذلف قُنٍ ایقی احىب عكط ي رصض مؿبضیقی )‪ (Radix Mesentary‬ؾیط‬
‫زاضز‪ .‬قطیبن ذهیً َطس ی‪ ،‬زض ذلف يضیس مؿبضیقی ؾفلی يقُنٍ ؾفلی کًيلًن وبظلٍ ؾیط میکىس‪.‬‬

‫َط یح اظ قطاییه یً زض قسا عهت ‪ ، Genito-Femoral‬حبلبت ي قؿبمت ؾبفلی يضیبس حطقفبی ببَط ‪(V. Iliaca‬‬
‫)‪ Externa‬ؾیط کطزٌ ي زض ‪ Anulus Inguinalis Profundus‬زاذل هطزیسٌ ي ثب ؾبیط محتًیبت حجل مىبً ؾبیط ي ثبب آوببن‬
‫‪41‬‬

‫یکزب اظ ‪ Anulus Inguinalis Superfacialis‬عجًض کطزٌ‪ ،‬زض ؾفه )‪ (Scrotum‬زاذل می هطزز‪ .‬زض وُبیت علً ذهبیٍ ثبٍ‬
‫قنجٍ قسامی ي ذلفی تقؿیم میگطزز کٍ ایه قنجبت زاذل ذهیٍ قسٌ ي آن ضا اضيا می کىس‪.‬‬

‫شزیان مبیضی )‪(A. Ovarica‬‬

‫عجبضت اظ قطیبوی اؾت زض ظوبن کٍ ي یفٍ اضيا ترمسان ي قفتبن کجیطٌ ضا اضيا میکىس‪ .‬ایه قطیبن ثنس اظ ایه کٍ مىكب هطیت‪ ،‬مبوىس‬
‫قطیبن ذهیً ؾیط زاقتٍ امب ؾیط آن (ثىب ثط تفبيت ؾبذتمبن َب اوبتًمیح مطز ي ظن) ثنس اظ ‪ Apartura Pelvis Sup.‬متفببيت‬
‫اؾت‪ ،‬ثٍ هًوٍ ا کٍ زض ایه حصا‪ ،‬قطیبن مجیًی‪ ،‬قطیبن ي يضیس حطقفی بَط )‪ (Vasa Iliaca Externa‬ضا تهببلت ومبًزٌ‪ ،‬زاذبل‬
‫رًس حًنلٍ نغیط هطزیسٌ ي ثٍ َطس اوؿی زض ثیه ‪ Lig. Suspensorium Ovari‬ؾیط ومًزٌ ي زض ؾفلی وفیط ضحمی زض ‪Lig.‬‬
‫‪ Latum Uteri‬زاذل میگطزز‪ .‬زض ؾًیٍ ترمسان‪ ،‬زض يربمت ‪ Meso-Ovarium‬ؾیط کبطزٌ ي قبنجبتی ثبطا ترمبسان میسَبس‪.‬‬
‫قطیبن مصکًض قنجبتی ویع ثطا قفتبن کجیطٌ )‪ (Labium Majus‬می یطؾتس کٍ َمبطاٌ ثبب ‪ Lig. Teres Uteri‬قىببت مغجىبی ضا‬
‫عجًض کطزٌ ي قفٍ َب کجیطٌ ضا اضيا میکىىس‪.‬‬

‫گزَي ظٍزی‬

‫شزیان لطىی )‪(A. Lumbalis‬‬

‫ُبض رفت قطیبویؿت کٍ اظ يرٍ ُط اثُط‪ ،‬زض مقبثل ارؿب یقطات قُىی ايح الی ُبض )‪ (L1-L4‬مىكب میگیطوس‪ ،‬ادلجب رفت‬
‫پىزم اظ قطیبن ‪ Sacralis Mediana‬مىكب میگیطز ‪ .1‬قطاییه قُىی ثنس اظ مىكب ثٍ َطس ذلف ؾیط کطزٌ ي زض يربمت عًالت‬
‫رساض ثُه تًظی میگطزز‪َ .‬ط یح اظ قطاییه قُىی یح عسز قنجٍ ُط )‪ (R. Dorsalis‬می زَس کٍ زض یًانل ثیه الًلنی ذلفی‬
‫تًظی ثٍ قنجبت تقؿیم می قًز کٍ یکی اظ ایه قنجبت‪ R. Spinalis ،‬اؾت کٍ ثطا وربی قًکی ثًزٌ کٍ اظ َطیق حقجبت ثیه‬
‫الفقط زاذل میكًوس‪ .‬قنجبت زیگط ‪ R. Dorsalis‬رلس ي عًالت وبحیٍ ضا اضيا می کىس‪.‬‬

‫یح قنجٍ کً کی اؾت کٍ اظ يرٍ ُط اثُط ثُىی‪ ،‬کمی ثبچتط اظ محل تكنت آن‪ ،‬مىكب میگیطز‪ .‬ایه قطیبن ورؿت قنجۀ‬
‫رىجی ثٍ عىًان قطیبن قُىی پىزم زازٌ‪ ،‬ثنسا زض يرٍ قسامی عظم عزع زض ذٍ متًؾٍ‪ ،‬ثٍ ؾفلی ؾیط میکىس‪ .‬ایه قطیبن زض علً تًؾٍ‬
‫يضیس حطقفی ی پًقیسٌ قسٌ ي زض ؾفلی ثب ضکتً ي ‪ Colon Sigmoideum‬مزبيضت زاضز‪.‬‬

‫گزَي وٍایی‬

‫شزیان حزلفی مشتزک )‪(A. Iliaca Communis‬‬

‫قطیبن اثُط ثٍ َطس ی رؿم یقطٌ پىزم قُىی )‪ (L5‬ثٍ زي قنجٍ وُبیی‪ ،‬قطیبن حطقفی مكتطک ی ‪(A. Ilica‬‬
‫)‪ Communis Sinistra‬ي قطیبن حطقفی مكتطک ضاؾت )‪ ،(A. Iliaca Communis Dextra‬تقؿیم میگطزز‪َ .‬ط قطیبن‬
‫حطقفی مكتطک زض حصا قطل ثیه الفقط ثیه یقطٌ پىزم قُىی ي عظم عزع ثٍ زي قطیبن‪ ،‬قطیبن حطقفی بَط ‪(A. Iliaca‬‬
‫)‪ Externa‬ي قطیبن حطقفی ثبَه )‪ (A. Iliaca Interna‬تقؿیم میگطزز کٍ قطیبن حطقفی ثبَه زاذل رًس حًنلٍ هطزیسٌ ي‬

‫‪‬‬
‫در مبحث بولی تناسلی مشرحا بیان شده است‪.‬‬

‫‪ ، 1‬اما معموال ‪ R. Lumbalis‬که شعبه ‪( A. Iliolumbalis‬شعبه شریان حرقفی باطن) است جای شریان قطنی پنجم را اشغال می کند‬
‫‪42‬‬

‫احكب حًنلی ضا اضيا می کىس ي قطیبن حطقفی بَط ثنس اظ عجًض اظ تحت ضثبٌ مغجىی )‪ (Lig. Inguinalis‬زاذل َطس ؾفلی قسٌ‬
‫کٍ اظ ایىزب ثٍ ثنس ثٍ وب قطیبن یرص )‪ (A. Femuralis‬یبز میكًز‪.‬‬

‫قطیبن حطقفی مكتطک ضاؾت )‪ :(A. Iliaca Communis Dextra‬ایه قطیبن کٍ ثنس اظ مىكب ثٍ َطس يحكی ي‬ ‫‪-‬‬
‫ؾفلی ؾیط می ومبیس‪ .‬زض حسيز ‪ًَ 5cm‬ح زاقتٍ‪ ،‬قسامب تًؾٍ پطیتًان پًقیسٌ قسٌ ي زض وبحیٍ تكنت ذًیف تًؾٍ حبلت‬
‫تهبلت میگطزز‪ .‬عاليتب ثب الیبس عهجی کٍ ثٍ ‪ Plexus Hypogastricus‬میطيز‪ ،‬تهبلت می هطزز‪.‬‬
‫قطیبن حطقفی مكتطک ی )‪ :(A. Iliaca Communis Sinistra‬ایه قطیبن ویع ثنس اظ مىكب ثٍ َطس اؾفل ي‬ ‫‪-‬‬
‫يحكی ؾیط ومًزٌ ي زض حسيز ‪ًَ 4cm‬ح زاضز‪ .‬قسامب تًؾٍ پطیتًان پًقیسٌ قسٌ ي زض حصا وبحیٍ تكنت ذًیف تًؾٍ حبلت‬
‫تهبلت هطزیسٌ ي عاليتب زض يرٍ قسامی آن‪ ،‬الیبس عهجی کٍ ثٍ ‪ Plexus Hypogastricus Sup.‬می ضيوس زض مىبؾجت‬
‫اؾت‪.‬‬
‫علت کًتبٌ ثًزن قطیبن حطقفی مكتطک ی وؿجت ثٍ ضاؾت‪ ،‬قطاض زاقته محل تكنت اثُط )‪ (Bifurcatio Aortae‬ثٍ‬
‫َطس ی یقطٌ پىزم قُىی اؾت‪.‬‬

‫شزیان حزلفی باطه )‪(A. Iliaca Interna‬‬

‫ثٍ وب قطیبن ‪ Hypgastrica‬یبز میكًز ي عجبضت اظ تكنت اوؿی قطیبن حطقفی مكتطک می ثبقس‪ .‬زض حسيز ‪ًَ 4cm‬ح‬
‫زاقتٍ‪ ،‬زض ؾًیٍ قطل ثیه الفقط ثیه یقطٌ قُىی اذیط ي عظم عزع مىكب هطیتٍ‪ ،‬اظ آوزب زاذل رًس حًنلٍ نغیط ؾیط می ومبیس‪ .‬زض‬
‫ؾیط ذًیف ثب حبلت ي يضیس َمىب ذًز )‪ (V. Iliaca Interna‬زض مزبيضت اؾت‪ .‬قطیبن حطقفی ثبَه زض وُبیت ثٍ زي رصی قسامی ي‬
‫ذلفی تقؿیم میگطزز‪ .‬رصی قسامی امتساز قطیبن حطقفی ثبَه اؾت‪ .‬رصی ذلفی ثٍ ذلف ‪ Foramen Obturatum‬عجًض می کىس‪.‬‬

‫زض وعز ضقیم‪ ،‬قطیبن حطقفی ثبَه زي ثطاثط محزم تط اظ حیبت ثنس اظ ضحمی اؾت ظیطا قطیبن ؾطي )‪ (A. Umblicalis‬اظ‬
‫قطیبن حطقفی ثبَه مىكب هطیتٍ ي مؿئًلیت اوتقبح ذًن ضا ثٍ پالؾىتب ثٍ عُسٌ زاضز‪.‬‬

‫قنجبت‪:‬‬

‫ایه قنجبت اکخطا اظ زي رصی قسامی ي ذلفی مىكب میگیطوس‪.‬‬

‫رصی قسامی‬

‫‪ :A. Vesicalis Superior -‬ایه قطیبن مخبوٍ ضا اضيا می کىس‪ .‬ثط عاليٌ اظ ایه قطیبن قنجبتی ثٍ وب ‪A. Ductus‬‬
‫‪ Deferenes‬ثطا قىبت وبقلٍ (زض مطزَب) ي قنجبتی ویع ثطا قؿمت وُبیی حبلت می یطؾتس‪.‬‬
‫‪ :A. Vesicalis Inferior -‬ایه قطیبن منمًچ مكتطک ثب ‪ A. Rectalis Media‬اظ رصی قسامی قطیبن حطقفی ثبَه‬
‫مىكب می هیطز‪ .‬یح تنساز قنجبت ثطا دًض مخبوٍ‪ ،‬پطيؾتبت‪ ،‬حًیهل مىً می یطؾتس‪ .‬زض ظوبن ثنًب ایه قطیبن ثب قطیبن مُجلی‬
‫)‪.(Gray’s Anatomy‬‬ ‫)‪ (A. Vaginalis‬ربیگعیه می هطزز‬
‫‪ :A. Rectalis Media -‬قؿمت متًؾٍ ضیکتم ضا اضيا میکىس‪.‬‬
‫‪43‬‬

‫‪ -‬قطیبن ضحمی )‪ :(A. Uterina‬ایه قطیبن یح قنجٍ يمیمً زض وعز ذبوم َب ثًزٌ‪ ،‬قنجٍ ثعضهی اؾت ثٍ َطس عىق ضحم‬
‫ؾیط کطزٌ‪ ،‬زض یبنلٍ ‪ 2cm‬اظ عىق ضحم‪ ،‬قسا حبلت ضا تهبلت ومًزٌ‪ ،‬زض ایه حصا قنجبت اضيایی کً ح ثطا حبلت ویع میسَس‪.‬‬
‫قطیبن ضحمی زض يربمت ‪ Lig. Latum Uteri‬زض حصا کىبض َب رىجی ضحم ثٍ علی ؾیط ي زض وُبیت ثٍ ؾطٌ مجیى ضیتٍ ي‬
‫ثب قطیبن مُجلی )‪ (A. Vaginalis‬تفمم می کىس‪ .‬قنجبت مُجلی ایه قطیبن )‪ (Rr. Vagini‬ثطا وُبیت علً مُجل تًظی‬
‫هطزیسٌ ي عاليتب قنجبتی ثٍ ‪ Tuba Uterina‬ویع می یطؾتس‪.‬‬
‫قنجبت قطیبن ضحمی ثطا ضؾیسن ثٍ َجقٍ اوسيمتطیً (َجقٍ زاذلی ضحم)‪ ،‬اظ َجقٍ مبیًمتطیً (َجقٍ عًلی ضحم) عجًض میکىس‪ .‬اظ‬
‫ایه ؾجت‪ ،‬ذًوطیع ضحمی ثنس اظ يچزت زض احط تقلم ضحم متًقف میكًز‪.‬‬
‫‪ -‬قطیبن مُجلی )‪ :(A. Vaginalis‬ایه قطیبن ثنس اظ مىكب ثٍ اؾفل‪ ،‬اوؿی ي قسا ؾیط ومًزٌ‪ ،‬کمی پبییىتط اظ حبیٍ رىجی‬
‫مُجلی ثٍ زي قنجٍ قسامی ي ذلفی کٍ زض يرًٌ متنلقٍ مُجلی مىتكط میكًز‪ ،‬مىكنت می هطزز‪َ .‬مچىیه قنجبتی ثطا مخبوٍ‪ ،‬ضکتم ي‬
‫‪ Bulbus Vestibuli‬ویع میسَس‪.‬‬
‫‪ :A. Prostatica -‬ایه قطیبن کٍ اکخطا اظ قنجبت حكً مىكب هطیتٍ‪ ،‬امب ثنًب ثٍ نًضت مؿتقیم رسا قسٌ‪ ،‬ثٍ يرًٌ رىجی‬
‫پطيؾتبت مىتكط میگطزز‪.‬‬
‫‪ -‬قطیبن ؾطي )‪ :(A. Umblicalis‬ایه قطیبن ثنس ا مىكب اظ قطیبن حطقفی ثبَه‪ ،‬ثٍ َطس ؾطٌ ؾیط می ومبیس‪ .‬ايح ثٍ‬
‫ؾفلی ي قسا ‪ ،‬تب ثٍ رساض رىجی مخبوٍ ضیتٍ ي ثنس ثٍ علً ي اوؿی ثٍ ًَح حبیٍ رىجی مخبوٍ ؾیط ومًزٌ‪ ،‬ثبچ رساض ثُه ثبچ قسٌ ي‬
‫ثبچذطٌ ثٍ ؾطٌ ذتم میكًز‪ .‬ایه قطیبن زض کبَالن ثقبیب آن ثٍ هًوۀ یح َىبة لیفی )‪ (Fibrous Cord‬مًرًز اؾت کٍ تىُب‬
‫قؿمت حًنلی آن قجل وفًش ثًزٌ ي اظ ایه قؿمت قطیبن مخبوی علً مىكب هطیتٍ اؾت‪.‬‬
‫‪ :A. Obturatoria -‬اظ رصی قسامی قطیبن حطقفی ثبَه مىكب هطیتٍ ي ثٍ رساض رىجی حًنلٍ یطيز آمسٌ‪ ،‬زاذل ‪Sulcus‬‬
‫‪ Obturatorius‬هطزیسٌ‪َ ،‬مطاٌ ثب عهت ‪ Obturator‬اظ ‪ Foramen Obturatoria‬هصقتٍ ي زض ایه ؾیط ذًیف یح‬
‫تنساز قنجبت ثطا مخبوٍ‪ ،‬وبحیٍ ‪ ،Pubis‬عًلٍ ‪ Iliacus‬میسَس ي ثبچذطٌ ایه قطیبن ثٍ زي قنجٍ وُبیی‪ ،‬قنجٍ قسامی ي قنجٍ‬
‫ذلفی تقؿیم میكًز کٍ قنجٍ قسامی ثنس اظ عجًض اظ حقجٍ ‪ Obturatoria‬ثٍ قؿمت علً اوؿی ضان مىتكط می هطزز‪ .‬قنجٍ ذلفی‬
‫آن ثٍ مفهل حطقفی یرص ي عًالت مزبيض قنجبت می یطؾتس‪.‬‬
‫‪ :A. Pudenda Interna -‬ایه قطیبن زض وعز َجقٍ شکًض ي اوبث تًيیح متفبيت زاقتٍ ي ثٍ نًضت رساهبوٍ مُبلنٍ‬
‫میكًز‪:‬‬
‫‪ o‬زض وعز آقبیبن‪ :‬قطیبن عزبوی ي اعًب تىبؾلی ذبضری میجبقس کٍ ثنس اظ مىكب ورؿت زض رًس حًنلٍ‪ ،‬زض قسا يفیطٌ‬
‫عزع )‪ ،(Plexus Sacralis‬ثنسا حًنلٍ ضا زض قؿمت ؾفلی ‪ Incisura Ischiadica Major‬ذبضد هطزیسٌ‪،‬‬
‫ثنس اظ زيض ظزن ‪ Spina Ischiadica‬ي عجًض اظ ثیه ‪ Lig. Sacro-Tuberal‬ي ‪ Lig. Sacro-Spinal‬زاذل‬
‫عزبن میگطزز‪ .‬زض عزبن مىحطیب ثٍ ؾفلی ي قسا ثبچ رساض يحكی ‪ Fossa Ischio-Rectalis‬ي زض اوؿی عًلٍ‬
‫‪ Obturatoreus Internus‬ؾیط می کىس‪ .‬ثبچذطٌ ثنس اظ هصقته اظ تحت عبوٍ ثٍ قطیبن ُط قًیت ‪(A.‬‬
‫)‪ Dorsalis Penis‬ي قطیبن عمیق قًیت )‪ (A. Profunda Penis‬تقؿیم میگطزز‪.‬‬
‫قنجبت‪:‬‬
‫قنجبت متنسز ثطا عًالت وبحیٍ‬ ‫‪.I‬‬
‫‪ :A. Rectalis Inferior‬ثطا قؿمت ؾفلی ضکتم‬ ‫‪.II‬‬
‫‪ :A. Perinialis‬ثطا ظمیه حًنلٍ یب وبحیٍ عزبن‬ ‫‪.III‬‬
‫‪44‬‬

‫‪A. Bulbi Penis‬‬ ‫‪.IV‬‬

‫‪ :A. Urethralis‬ثطا اضيا احلیل‪ ،‬ایه قطیبن زض زي َطس احلیل زض ‪Corpus Spongeumsom Penis‬‬ ‫‪.V‬‬
‫ؾیط زاضز‪.‬‬
‫قًیت )‪ :(A. Dorsalis Penis‬ایه قطیبن ‪Fascia Diaphramatica Uro-‬‬ ‫قطیبن ُط‬ ‫‪.VI‬‬
‫‪ Genitalis‬ضا تطک هفتٍ‪ ،‬اظ ثیه کىبض ؾفلی ‪ Symphysis Pubis‬ي رلس عجًض می ومبیس‪ .‬ثنسا ‪Lig.‬‬
‫‪ Suspensorium Penis‬ضا هصقتٍ ي زض يرٍ ُط قًیت الی ‪ Glans Penis‬ؾیط می ومبیس‪.‬‬
‫قطیبن عمیق قًیت )‪ :(A. Profunda Penis‬زض ذٍ يؾٍ ‪ Corpus Cavernosom Penis‬ؾیط‬ ‫‪.VII‬‬
‫زاقتٍ ي وؿذ قبعسٌ آن ضا اضيا میکىس‪.‬‬

‫‪ o‬زض وعز ذبوم َب‪ :‬وؿجت ثٍ مطزان کًتبٌ تط ثًزٌ ي قنجبت شیل ضا میسَس‪:‬‬
‫‪A. Labialis Post.‬‬ ‫‪.I‬‬
‫‪(A. Bulbi Vestibuli) A. Bulbi Clitorids‬‬ ‫‪.II‬‬
‫‪A. Profunda Clitoredis‬‬ ‫‪.III‬‬
‫‪ :A. Dorsalis Clitoridis‬ثطا ‪Glans Clitoridis‬‬ ‫‪.IV‬‬
‫‪ :A. Glutea Inf.‬قنجٍ ثعضگ وُبیی رصی قسامی ثًزٌ‪ ،‬اظ ‪ Canalis Infra-Periformis‬عجًض ومًزٌ‪ ،‬زض وبحیٍ‬ ‫‪-‬‬
‫الیً ‪ ،‬عًالت ایه وبحیٍ تًظی میگطزز‪.‬‬

‫رصی ذلفی‬

‫‪ :A. Ilio-Lumblicalis‬کٍ ثٍ زي قنجٍ‪ ،‬یکی ‪ R. Lumbalis‬کٍ منمًچ رب ‪ A. Lumbalis‬پىزم ضا اذص‬ ‫‪-‬‬

‫میکىس ي قنجٍ زي کٍ ‪ Rr. Iliacus‬کٍ الی عًلٍ ‪ Iliacus‬میطيز‪.‬‬
‫‪ :A. Sacralis Lateralis‬منمًچ زي عسز ثًز‪ ،‬یکی زض علً ي زیگط زض ؾفلی کٍ زض يرٍ حًنلی عزع‪ ،‬زض رًاض‬ ‫‪-‬‬
‫‪ Foramina Sacralis Pelvina‬وعيح می ومبیس ي قنجبتی ویع اظ َطیق زاذل قىبت عزع می یطؾتس‪.‬‬
‫‪ :A. Glutea Superior‬ایه قطیبن ‪ Canalis Supra-Periformis‬ضا عجًض کطزٌ ي ثٍ وبحیٍ الیً میطؾس‪ .‬زض‬ ‫‪-‬‬
‫ایىزب ثٍ زي قنجٍ‪ ،‬ؾُحی ي عمیق تقؿیم میكًز‪ .‬قنجٍ ؾُحی آن زض تحت عًلٍ ‪ Gluteus Maximus‬ؾیط ومًزٌ ي‬
‫ثبعج اضيا آن میكًز‪ .‬قنجٍ عمیق آن زض ثیه عًلٍ ‪ Gluteus Medeus‬ي ‪ Gluteus Minimus‬ؾیط ومًزٌ‪ ،‬آوُب ضا‬
‫اضيا میکىس‪.‬‬

‫شزیان حزلفی ظاٌز )‪(A. Iliaca Externa‬‬

‫قطیبن حطقفی بَط زاضا قُط ثیكتط اظ قطیبن حطقفی ثبَه زاضز‪ .‬ایه قطیبن تكنت يحكی قبطیبن حطقفبی مكبتطک ثبًزٌ‪ ،‬زض‬
‫حصا قطل ثیه الفقط یقطٌ قُىی اذیط ي عظم عزع قطيی هطزیسٌ‪ ،‬زض ًَح اوؿی قسامی عًلٍ ‪ Psoas Major‬تب ثٍ ‪Crus Lat.‬‬
‫‪ M. Obliquus Externus‬یطيز آمسٌ‪ ،‬زض وقٍُ يؾٍ ثبیه ‪ Spina Iliaca Ant. Sup.‬ي ‪ ،Symphysis Pubis‬زض تحبت‬
‫ضثبٌ مغجىی )‪ (Lig. Inguinalis‬ثٍ قطیبن یرص )‪ (A. Femoralis‬تجسیل میكًز‪.‬‬
‫‪45‬‬

‫مزبيضت‪:‬‬

‫قسا ‪ :‬تًؾٍ پطیتًان پًقیسٌ قسٌ‪ ،‬تًؾٍ آن زض قسا ثٍ َطس ضاؾت ثب اپىسکؽ ي ثٍ َطس ی ثب ‪ Colon Sigmoid‬مىبؾبجت‬
‫زاضز‪َ .‬مچىبن ايعیٍ ضحمی مجیًی‪ ،‬قطاییه حطقفی بَط ی ي ضاؾت ضا تهبلت می ومبیىس‪.‬‬

‫يحكی‪ :‬زض يحكی ایه قطیبن‪ ،‬عًلٍ ‪ Psoas Major‬ي عهت ‪ GenitoFemoral‬قطاض زاضز‪.‬‬

‫ذلف‪ :‬تًؾٍ ‪ Fascia Iliaca‬پًقیسٌ قسٌ‪ ،‬تًؾٍ آن اظ کىبض اوؿی عًلٍ ‪ Psoas Major‬رسا قسٌ اؾت‪ .‬يضیس حطقفی ببَط‬
‫قؿمب زض ذلف قؿمت علً ایه قطیبن زاقتٍ امب زض ؾفلی زض قؿمت ؾفلی زض اوؿی ایه قطیبن قطاض زاضز‪.‬‬

‫قطیبن حطقفی بَط زض انل قطیبن َطس ؾفلی )‪ (Membrum Inferius‬اؾت امب ىس قنجٍ محسيز ثطا وبحیبٍ ‪Pelvis‬‬
‫ویع میسَس‪.‬‬

‫قنجبت‪:‬‬

‫قنجبت متنسز کً ح ثطا ‪M. Ilio-Psoas‬‬ ‫‪-‬‬

‫‪ :A. Epigasteriaca Inf.‬ایه قطیبن زض ؾًیٍ ‪ Lig. Inguinal‬اظ قطیبن حطقفی بَط مىكب هطیتبٍ‪ ،‬ؾبپؽ زض وؿبذ‬ ‫‪-‬‬
‫تحت پطیتًان‪ ،‬زض اوؿی یًحٍ عمیق قىبت مغجىی )‪ (Anulus Inguinalis Profundus‬ثٍ َطس علً نبنًز ومبًزٌ‪،‬‬
‫‪ Fascia Transversalis‬ضا ؾببًضاخ ي ثنببس اظ تكببنت ‪ M. Rectalis Abdominalis‬زض علببً ؾببطٌ ثببب ‪A.‬‬
‫‪ Epigasterica Inf.‬تفمم میکىس‪ .‬ایه قطیبن یح قنجٍ ثٍ وب ‪ R. Cremasterica‬ثطا عًبلٍ ‪ Cremaster‬ي یبب‬
‫قنجٍ ثٍ وب ‪ R. Funicularis‬میسَس ي یح قنجٍ ثٍ وب ‪ R. Pubicus‬ثطا وبحیٍ عبوی ویع میسَس‪.‬‬
‫وکتٍ کلیىیکی‪ :‬زض َطس يحكی ایه قطیبن‪ ،‬کیؿٍ یتقیٍ قطاض زاضز کبٍ اظ وقُبٍ وظبط رطاحبی زض یتبق مغجىبی دیبط مؿبتقیم‬
‫)‪ (Indirect Hernia‬حبیع اَمیت اؾت‪.‬‬
‫‪A.‬‬ ‫‪ :A. Circumflexa Ilium Profunda‬ایه قطیبن‪ ،‬اظ َطس يحكی قطیبن حطقفی بَط زض مقبثل‬ ‫‪-‬‬
‫‪ Epigasterica Inf.‬مىكب هطیتٍ ي اظ آوزب ثٍ َطس علً يحكی ثٍ ؾً ‪ Spina Iliaca Ant. Sup.‬ننًز ي‬
‫ؾپؽ زض امتساز قنجٍ زاذلی ‪ ،Crista Iliaca‬زض ثیه عًلٍ مؿتنطيٍ )‪ (M. Transversus Abdomini‬ي عًلٍ‬
‫مىحطیٍ زاذلی )‪ (M. Obliquus Internus‬ؾیط کطزٌ ي یح تنساز قنجبت ثطا ایه عًالت می یطؾتس‪ .‬زض وُبیت‬
‫قنجبت آن ثب ‪ A. Ilio-Lumbalis‬ي ‪ A. Glutea Sup.‬تفمم میکىس‪.‬‬
‫‪46‬‬

‫‪-‬‬

‫شزاییه طزف سفلی )‪(Lower Limb Arteries‬‬

‫قطیبن حطقفی بَط ثنس اظ ایه کٍ اظ تحت ضثبٌ مغجىی )‪ (Lig. Inguinalis‬عجًض کطز‪ ،‬ثٍ وب قطیبن یرص یبز قسٌ ثنسا ثب‬
‫عجًض اظ ‪ Hiatus Adductorius‬ثىب قطاییه مبثًی )‪ (A. Poplitea‬مؿمی هطزیسٌ ي ثبچذطٌ قطیبن مبثًی زض حصا کىبض‬
‫ؾفلی عًلٍ ‪ Popliteus‬ثٍ‬
‫‪Tibialis Ant. ,‬‬ ‫قطاییه‬
‫‪ Post.‬تقؿیم می هطزز‪.‬‬

‫شزیان فخذی ‪(A.‬‬

‫)‪Femoralis‬‬
‫ایه قطیبن امتساز یبیتٍ‬
‫بَط میجبقس‪.‬‬ ‫قطیبن حطقفی‬
‫حسيز آن‪ ،‬اظ وقٍُ ضثٍ ثیه‬
‫‪Spina Iliaca Ant. Sup.‬‬
‫ي ‪ ،Symphysis Pubica‬زض‬
‫تحت ضثبٌ مغجىی قطيی الی‬
‫قؿمت قطيی حلج ؾفلی ضان کٍ‬
‫‪Hiatus‬‬ ‫حصا‬ ‫زض ایه‬
‫‪ Adductorius‬ضا عجًض کطزٌ ي زض رًس مبثًی زاذل ي زض آوزب ثٍ وب قطیبن مبثًی )‪ (A. Poplitea‬مؿمی میگطزز‪ ،‬امتساز‬
‫زاضز‪ .‬قطیبن یرص زض علً زض زاذل مخلج ‪ Scarpa‬ؾیط کطزٌ ي زض ؾفلی زض زاذل ‪ Canalis Adductorius‬ؾیط زاضز‪ .‬ایه‬
‫قطیبن ثب يضیس یرص )‪ (V. Femoralis‬زض یح دمس لفبیٍ هطزیسٌ اؾت‪.‬‬

‫غمذ فخذی )‪ :(Femoral Sheat‬دمس یرص عجبضت اظ وؿذ مىًمی اؾت کٍ ايعیٍ یرص زض آن قطاض زاضز‪ .‬ایه دمس اظ‬
‫تًُیل ثنیسٌ ‪ Fascia Transversalis‬زض قسا ي ‪ Fascia Iliaca‬زض ذلف ايعیٍ یرص ثٍ يرًز آمسٌ کٍ قکل قیفی ضا زاضا‬
‫اؾت کٍ وُبیت يؾی آن ثٍ َطس علً ي وُبیت ثبضیح آن ثٍ ؾفلی متًرٍ اؾت‪ .‬زض رسیس الًچزٌ َب ایه دمس کًتبٌ ثًزٌ امب ثب ثؿٍ‬
‫ضان‪ ،‬دمس ویع ًَیل تط می هطزز‪.‬‬

‫رساض يحكی ایه دمس عمًز ثًزٌ ي تًؾٍ ‪ R. Femoralis N. Genito-femoral‬ؾًضاخ هطزیسٌ اؾت‪ .‬رساض اوؿی‪ ،‬ثٍ ؾفلی‬
‫ي يحكی مىحطس ثًزٌ‪ ،‬تًؾٍ يضیس ‪ Saphena Magna‬ي ايعیٍ لمفبي عجًض هطزیسٌ اؾت‪ .‬رُت تكطیح‪ ،‬ایه دمس ضا ثٍ ؾٍ حفطٌ‬
‫میتًان تقؿیم کطز‪ .‬حفطٌ يحكی کٍ حبي قطیبن یرص اؾت‪ ،‬حفطٌ متًؾٍ کٍ زض آن يضیس یرص قطاض زاضز ي حفطٌ اوؿی کٍ کً ح‬
‫ثًزٌ‪ ،‬ثٍ وب کبوبح یرص ‪ Canalis Femoralis‬مًؾً اؾت ي حبي تنساز ايعیٍ لمفبي ي یح عقسٌ لمفبي اؾت کٍ تًؾٍ‬
‫وؿذ مىًم قجکً )‪ (Lamina Cribrosa‬احبٍَ قسٌ اؾت‪ .‬مًرًزیت ایه کبوبح ثٍ يضیس یرص اربظٌ تًؾ میسَس‪ .‬کبوبح یرص‬
‫‪47‬‬

‫مرطيَی قکل ثًزٌ‪ًَ 1,25 cm ،‬ح زاضز‪ .‬قبعسٌ آن ثٍ علً متًرٍ ثًزٌ‪ ،‬ثٍ حلقٍ یرص )‪ (Anulus Femoralis‬تًایق میکىس‪.‬‬
‫حلقٍ یرص )‪ (Anulus Femoralis‬قسامب تًؾٍ ضثبٌ مغجىی )‪ ،(Lig. Inguinalis‬ذلفب تًؾٍ ‪ M. Pectineus‬ي نفب‬
‫آن‪ ،‬زض اوؿی تًؾٍ ‪ Lig. Lacunare‬ي زض يحكی تًؾٍ يضیس یرص محسيز هطزیسٌ اؾت‪ Anulus Femoralis .‬تًؾٍ یح‬
‫قؿمت يریم وؿذ ذبضد پطیتًاوی ثٍ وب حزبة یرص )‪ (Septum Femoralis‬مؿسيز قسٌ اؾت‪.‬‬

‫وکتٍ کلیىیکی‪ :‬ثب پبضٌ قسن ‪ ،Septum Femoralis‬یتق یرص )‪ (Femoral Hernia‬ثٍ يرًز می آیس‪ ،‬ثٍ هًوٍ ا کٍ‬
‫)‪(Gray’s Anatomy‬‬ ‫قؿمتی ااظ عطيٌ امنب ياضز کبوبح یرص میكًز‪ .‬ثٍ وب ‪ Crural Hernia‬ي ‪ Femorocele‬ویع یبز میگطزز‪.‬‬

‫قنجبت‪:‬‬

‫‪ :A. Epigasterica Superfacialis‬زض ؾفلی ضثبٌ مغجىی مىكب هطیتٍ‪ ،‬دمس یرص ي ‪ Lamina Cribrosa‬ضا‬ ‫‪-‬‬
‫ؾًضاخ کطزٌ‪ ،‬زض قسا ضثبٌ مغجىی ثٍ َطس ؾطٌ ننًز کطزٌ ي ثب قنجبت قطیبن ‪ Epigasterica Inf.‬ي قطیبن َمىب َطس‬
‫مقبثل ذًز تفمم می کىس‪.‬‬
‫‪ : A. Circumflexa Ilium Superfacialis‬زض ؾفلی ضثبٌ مغجىی اظ قطیبن یرص مىكب هطیتٍ‪ ،‬ثنس اظ ؾًضاخ ومًزن‬ ‫‪-‬‬
‫‪ Lamina Cribrosa‬ثٍ َطس ‪ Spina Iliaca Ant. Sup.‬ؾیط ي زض اضيا وبحیٍ مطثًٍَ ؾُم میگیطز‪.‬‬
‫‪ : A. Pudenda Externa Superfacialis‬زض ؾفلی ضثبٌ مغجىی اظ کىبض اوؿی قطیبن یرص مىكب هطیتٍ‪ ،‬ثنس اظ‬ ‫‪-‬‬
‫ؾًضاخ ومًزن ‪ ،Lamina Cribrosa‬زض آقبیبن‪ ،‬ؾفه ي زض ذبومُب‪ ،‬قفٍ کجیطٌ ضا اضيا میکىس‪.‬‬
‫مىكب هطیتٍ‪ ،‬زض قسا یب ذلف عًلٍ‬ ‫‪ :A. Pudenda Externa Profunda‬اظ کىبض اوؿی قطیبن یرص‬ ‫‪-‬‬
‫‪ Adductorius Longus‬ؾیط کطزٌ‪ ،‬ثطا ؾفه زض آقبیبن ي قفٍ کجیطٌ زض ذبوم َب تًظی میگطزز‪.‬‬
‫قطیبن عمیقٍ یرص )‪ :(A. Profunda Femoris‬زض حسيز ‪ 3-4 cm‬پبییه تط اظ ضثبٌ مغجىی‪ ،‬اظ کىبض يحكی قطیبن‬ ‫‪-‬‬
‫ثٍ َطس اوؿی عجًض ومًزٌ‪ ،‬ايچ زض ثیه عًالت ‪ Pectineus‬ي‬ ‫مىكب هطیتٍ‪ ،‬اظ ذلف قطیبن ي يضیس یرص‬ ‫یرص‬
‫‪ Adductor Brevis‬ي زض وُبیت زض ثیه عًالت ‪ Adductor Longus‬ي ‪ Adductor Magnus‬ؾیط ي قنجٍ‬
‫وُبیی آن ثٍ وب قنجٍ حبقجٍ ُبض )‪ (Fourth Perforating Artery‬یبز می هطزز کٍ ثب قنجبت عًلی قطیبن مبثًی‬
‫تفمم میکىس‪.‬‬

‫قنجبت قطیبن ‪:Profunda Femoris‬‬

‫‪A. Circumflexa Femoris Lat. o‬‬

‫‪A. Circumflexa Femoris Med. o‬‬
‫زي قطیبن یً ثنس اظ زازن قنجبت عًلی ثٍ زيض قبعسٌ یرص یح حلقٍ قطیبوی ضا می ؾبظوس‪.‬‬
‫‪ :A. Perforans o‬قنجبت حبقجٍ ايح‪ ،‬زي ي ؾً ثًزٌ کٍ قؿمت اضتکبظ عًلٍ ‪ Adductor Magnus‬ضا تخقت‬
‫ومًزٌ‪ ،‬ثٍ مؿکه ذلفی ضان عجًض می کىس‪.‬‬
‫‪48‬‬

‫‪ :A. Genu1 Descendens‬اظ قطیبن یرص ‪ ،‬قجل اظ يضيز ایه قطیبن ثٍ ‪ ،Hiatus Adductorius‬مىكب هطیتٍ‪ ،‬زض‬ ‫‪-‬‬
‫ؾفلی ؾیط ومًزٌ ي قنجٍ ‪ Saphenus‬زض کىبض اوؿی ظاوً ي قنجبت اضيائی ثطا مفهل ظاوً میسَس‪ .‬قنجبت ایه قطیبن ثب‬
‫قطاییه ‪ Genu Sup. Lat.‬ي ‪َ( Genu Sup. Med.‬ط زي قنجٍ قطیبن مبثًی اوس) تفمم میکىس‪.‬‬

‫وکتٍ کلیىیکی‪ :‬اهط قطیبن یرص قجل اظ مىكب قطیبن ‪ Profunda Femoris‬ثؿتٍ )‪ (Ligation‬هطزز‪ ،‬زيضان ربوجی آتی تبؾؽ‬
‫میکىس‪:‬‬

‫زيضان ربوجی‪ ،‬اظ َطیق قطاییه ‪ Glutea Sup.‬ي ‪ Glutea Inf.‬کٍ ثب قنجبت ‪A. Circumflexa Femoris‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ Med.‬ي ‪ A. Circumflexa Lat.‬ي قطیبن حبقجٍ ايح تفمم زاضوس‪ ،‬تأؾؽ می کىس‪.‬‬
‫زيضان ربوجی‪ ،‬اظ َطیق قطیبن ؾساز )‪ (A. Obturatoria‬کٍ ثب قنجبت ‪A. Circumflexa Femoris Med.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تفمم زاضوس‪ ،‬تأؾؽ میکىس‪.‬‬
‫زيضان ربوجی‪ ،‬اظ َطیق ‪ A. Pudenda Interna‬کٍ ثب قنجبت قطاییه ‪ A. Pudenda Externa Superfacialis‬ي‬ ‫‪-‬‬
‫‪ Profunda‬تفمم زاضز‪ ،‬تأؾؽ میکىس‪.‬‬
‫زيضان ربوجی اظ َطیق ‪ A. Circumflexa Ilium Profunda‬کٍ ثب قنجبت ‪A. Circumflexa Ilium‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ Superfacialis‬ي قطیبن ‪ Circumflexa Ilium Profunda‬تفمم میکىس‪ ،‬تأؾؽ می ومبیس‪.‬‬
‫زيضان ربوجی‪ ،‬اظ َطیق ‪ A. Glutea Inf.‬کٍ ثب قنجبت قطاییه حبقجٍ عمیق یرص تفمم زاضوس‪ ،‬تأؾؽ می ومبیس‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫قطاض کٍ یًقب مالحظٍ هطزیس‪ ،‬ثب تأؾؽ زيضان َب ربوجی متنسز‪ ،‬زض نًضت مؿسيز قسن قطیبن یرص ثبچتط اظ مىكب‬
‫قطیبن عمیق یرص ‪َ ،‬طس ؾفلی ثٍ وکطيظ )‪ (Necrosis‬ز بض ومیكًز‪.‬‬

‫شزیان مابضی )‪(A. Poplitea‬‬

‫تمبز قطیبن یرص ثًزٌ‪ ،‬حسيز آن اظ ‪ Hiatus Adductorius‬الی کىبض ؾفلی عًلٍ مبثًی )‪ (M. Poplitea‬زض رًس‬
‫مبثًی )‪ (Fossa Poplitea‬ؾیط زاضز‪َ .‬طظ قطاض هطیته ایه قطیبن ثب يضیس مبثًی ي عهت ‪ Tibialis‬ثٍ هًوٍ ایؿت کٍ ‪N.‬‬
‫‪ V. Poplitea ، Tibialis‬ي قطیبن مبثًی اظ يحكی ث ٍ اوؿی ي اظ ؾُح ثٍ عمق (مبوىس پلکبن) قطاض میگیطز‪.‬‬
‫قنجبت رىجی‪:‬‬
‫‪A. Genu Sup. Lat.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪A. Genu Sup. Med.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪A. Genu Media‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪A. Genu Inf. Lat.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪A. Genu Inf. Med.‬‬ ‫‪-‬‬

‫ایه پىذ قنجٍ مفهلی مبثًی اوس کٍ زض محیٍ مفهل ظاوً یح قجکٍ قطیبوی ضا می ؾبظوس‪.‬‬

‫قنجبت عًلی )‪(R. Muscularis‬‬ ‫‪-‬‬

‫‪ :A. Suralis‬ثطا ؾٍ ضاؼ عًلٍ ‪Triceps Surae‬‬ ‫‪-‬‬
‫قنجبت رلس‬ ‫‪-‬‬

‫‪ :Genu 1‬زانو‬
‫‪49‬‬

‫قنجبت وُبیی‪:‬‬

‫‪A. Tibialis Ant.‬‬ ‫‪-‬‬

‫‪A. Tibialis Post.‬‬ ‫‪-‬‬

‫شزیان لصبی لذامی (‪)A. Tibialis Anterior‬‬

‫قنجٍ وُبیی قطیبن مبثًی اؾت کٍ زض حصا کىبض ؾفلی عًلٍ ‪ Popliteus‬مىكب هطیتٍ‪ ،‬ايچ زض ذلف ؾب ‪ ،‬زض ثیه زي ضاؼ‬
‫‪ M. Tibialis Post.‬عجًض کطزٌ‪ ،‬اظ قؿمت علً حزبة ثیه النظمی ؾب ثٍ قسا ؾب هصقتٍ‪ ،‬زض قسا حزبة ثیه النظمی ؾب‬
‫وعيح ومًزٌ‪ ،‬تسضیزب ثٍ َطس عظم قهجٍ وعزیح هطیسٌ‪ ،‬زض ؾفلی ؾب زض قسا عظم قهجٍ قطاض میگیطز‪ .‬زض حصا مفهل عىق القس زض‬
‫ذٍ يؾٍ یبنلٍ ثیه زي ‪ Malleolus‬ذتم می هطزز‪ .‬تمبز ایه قطیبن زض يرٍ ُط قس ثٍ وب ‪ A. Dorsalis Pedis‬مًؾً‬
‫اؾت‪.‬‬
‫قنجبت‪:‬‬
‫‪ :A. Recurrens Tibialis Post.‬اظ قطیبن قهجی قسامی‪ ،‬قجل اظ عجًض آن ثٍ قسا ؾب مىكب میگیطز‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ :A. Recurrens Tibialis Ant.‬ثٍ مزطز عجًض قطیبن قهجی قسامی ثٍ قسا ؾب ‪ ،‬اظ آن مىكب می هیطز‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫قنجبت متنسز عًلی )‪(Rr. Musculari‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ :A. Malleolaris Ant.‬ثٍ َطس يحكی ثىس پب میطيز‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫قطیبن ُط قس )‪(A. Dorsalis Pedis‬‬ ‫‪-‬‬

‫شزیان ظٍز المذم‪(A. Dorsalis Pedis) 1‬‬

‫قنجٍ وُبیی قطیبن قهجی قسامی )‪ (A. Tibialis Ant.‬کٍ زض قسا ثىس پب زض یبنلٍ يؾٍ ثیه زي ‪ Malleolus‬مىكب هطیتٍ‪،‬‬
‫الی وُبیت قطیجٍ ثیه النظمی ايح ؾیط کطزٌ‪ ،‬زض ایىزب ثیه زي ضاؼ عًلٍ ثیه النظمی ايح ثٍ َطس يرٍ اذمؿی قس هصقتٍ ي زض اضيا‬
‫يرٍ اذمؿی‪ 2‬قس ضيح زاضز‪.‬‬

‫قنجبت‪:‬‬

‫‪A. Tarsalis‬‬ ‫‪-‬‬

‫قطیبن قًؾی )‪ :(A. Arcuata‬اظ قطیبن ُط القس زض حصا ‪ Cuniform‬متًؾٍ مىكب هطتفٍ‪ ،‬مؿتنطيب زض يرٍ ُط‬ ‫‪-‬‬
‫قس زض حصا قبعسٌ عظب ‪ Metatarsus‬ثٍ َطس يحكی ؾیط می کىس‪ .‬زض ایه ؾیط ذًیف زض تحت عًالت ‪Extensor‬‬
‫‪ Digitorium Longus‬ي ‪ Brevis‬قطاض زاضز‪ .‬اظ قطیبن قًؾی قطاییه ‪Metatarsalis Dorsalis II, III, IV‬‬
‫مىكب میگیطز‪َ .‬ط ‪ A. Metatarsalis‬ثٍ َطس اوگكتبن ؾیط ومًزٌ‪ ،‬زض پبییه زي اوگكت ثٍ زي قنجٍ تقؿیم میكًز کٍ ثٍ وب‬
‫‪ A. Digitalis Dorsalis‬یبز میگطزوس کٍ زض کىبض رىجی يرٍ ُط اوگكت مطثًٍَ ؾیط میکىس‪A. Metatarsalis .‬‬
‫ايح مؿتقیمب اظ قطیبن ُط قس مىكب میگیطز‪.‬‬

‫‪ 1‬ظهر القدم‪ :‬پشت پا‬

‫‪ 2‬وجه اخمسی ‪ :‬کف پا‬
‫‪50‬‬

‫شزیان لصبی خلفی )‪(A. Tibialis Posterior‬‬

‫ایه قطیبن ویع قنجٍ وُب یی قطیبن مبثًی اؾت کٍ ثنس اظ مىكب زض ذلف ؾب مىحطس ثٍ اؾفل ي اوؿی ؾیط ومًز ي ثبچذطٌ ایه‬
‫قطیبن زض ثیه اضتکبظ عًلٍ ‪ Abductor Polices Lat.‬ثٍ قطیبن ‪ Plantaris Medialis‬تقؿیم میگطزز‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫ایه قطیبن ضا ثنًب ثٍ وب رصی قهجی )‪ (Truncus Tibialis‬یب رصی قهجی قظیً‬ ‫یبززاقت‪ :‬قؿمت مىكً‬
‫)‪ (Truncus Tibio-Peronealis‬ویع یبز میكًز‪ ،‬ظیط ایه رصی ثنس اظ مىكب ثٍ زي قنجٍ تقؿیم میگطزز کٍ یکی آن ثٍ وب قطیبن‬
‫قهجی ذلفی ‪ (A. Tibialis Post.‬ي زیگط ‪ (A. Peronealis) A. Fibularis‬یبز میگطزز‪.‬‬

‫قنجبت رىجی‪:‬‬

‫‪ :A. Circumflex Fibulae‬ثٍ زيض عىق قظیٍ )‪ (Collum Fibulae‬میچطذس‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫قنجبت عًلی )‪(Rr. Musculari‬‬ ‫‪-‬‬
‫قطیبن مغص )‪ (A. Nutrici‬ثطا عظم قهجٍ‬ ‫‪-‬‬
‫‪ R. Malleolaris Medialis‬کٍ ثٍ َطس ثزلح (قًظک) اوؿی میطيز‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫)‪ :A. Fibularis (A. Peronealis‬مىحطیب ثٍ َطس قظیٍ ضیتٍ ي زض امتساز ‪ Crista Medialis‬ایه اؾترًان زض‬ ‫‪-‬‬
‫زاذل قىبت لیفی زض ثیه عًالت ‪ Tibialis Post.‬ي ‪ Flexor Hallucis Longus‬ؾیط می کىس ي زض وُبیت ثٍ ‪Rr.‬‬
‫‪ Calcanae‬تقؿیم میگطزز کٍ زض يرًٌ رىجی عظم ‪ Calcaneus‬تقؿیم میكًز‪.‬‬
‫‪ :Rr. Calcaneae‬يتط ‪ Achilles2‬ي ؾبیط وًاحی ایه مىُقٍ ضا اضيا میکىس‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫قنجبت وُبیی‪:‬‬

‫‪A. Plantaris Medialis‬‬ ‫‪-‬‬

‫‪A Plantaris Lateralis‬‬ ‫‪-‬‬

‫شزیان اوسی اخمسی لذم )‪(A. Plantaris Medialis‬‬

‫قنجٍ وُبیی قطیبن ‪ Tibialis Post.‬اؾت کٍ زض کىبض اوؿی قس ثب عهت اذمؿی )‪ (N. Plantaris‬کٍ زض يحكی آن قطاض‬
‫زاضز‪ ،‬یکزب ؾیط میکىس‪ .‬ایه قطیبن ايچ زض تحت عًلٍ ‪ Abductor Hallucis‬قطاض زاقتٍ‪ ،‬ؾپؽ زض ثیه ایه عًلٍ ي عًلٍ‬
‫‪ Flexor Hallucis Brevis‬ؾیط میکىس ي ؾپؽ زض امتساز کىبض اوؿی اوگكت ايح ؾیط می ومبیس‪ .‬ایه قطیبن قنجبت متنسز‬
‫میسَس‪.‬‬

‫شزیان َحشی اخمسی لذم )‪(A. Plantaris Lateralis‬‬

‫قنجٍ وُبیی ثعضهتط قطیبن قهجی ذلفی اؾت‪ .‬ایه قطیبن يحكیب ثٍ َطس ثنیسٌ )‪ (Distal‬قس الی قبعسٌ عظم ‪Metatarsus‬‬
‫‪َ V‬مطاٌ ثب ‪ N. Plantaris Lat.‬کٍ ثٍ َطس اوؿی آن قطاض زاضز ؾیط میکىس‪ .‬ؾپؽ ثٍ اوؿی تسيض ومًزٌ ي زض حصا یبنلٍ ثیه‬
‫النظمی ايح ثب ‪ A. Dorsalis Pedis‬تفمم می کىس ي قًؾی ضا ثٍ وب ‪ Arcus Plantaris Pedis‬میؿبظز‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫شظیه‪Fibula :‬‬
‫‪ :Achilles 2‬تندون خلفی ساق )‪ ، (Tendo Calcaneus‬قهرمان داستان هومر که بعد از جراحت در همین قسمت پای خود‪ ،‬کشته شد‪( .‬افسانه های‬
‫یونان)‬
‫‪51‬‬

‫قنجبت‪:‬‬

‫قنجبت متنسز عًلی‬ ‫‪-‬‬

‫‪ :Arcus Plantaris Pedis‬عمیقب مًقنیت زاقتٍ ي اظ حصا قبعسٌ ‪ Metatarsus‬پىزم الی قؿمت قطیجٍ یبنلٍ ثیه النًمی‬
‫ايح ازامٍ زاضز ي محسثیه آن ثٍ َطس ثنیسٌ اؾت‪.‬‬

‫قنجبت‪:‬‬

‫ایه قًؼ ؾٍ عسز قنجبت حبقجٍ ي ُبض قنجٍ ‪ Metatarsalis Plantaris‬زاقتٍ ي قنجبت متنسز رلس ‪ ،‬نفبقی ي عًلی ثٍ‬
‫يرٍ اذمؿی قس می یطؾتس‪ .‬ؾٍ قنجٍ حبقجٍ زض حصا وُبیبت قطیجٍ یًانل ثیه النظمی زي ‪ ،‬ؾً ي ُبض زض ثیه ضاؼ عًالت ثیه‬
‫النظمی ُط زض يرٍ ُط قس عجًض کطزٌ ي ثب قنجبت ‪( A. Metatarsalis Dorsalis‬قنجبت قطیبن ُط قس ) تفمم میکىس‪.‬‬

‫ُبض قطیبن ‪ Metatarsalis Plantaris‬ثٍ تمبؼ عًالت ثیه النظمی اذمؿی‪ ،‬ثٍ َطس ثنیسٌ قس ؾیط کطزٌ‪َ ،‬ط یح ثٍ زي‬
‫عسز قطیبن ‪ Digitalis Plantaris‬تقؿیم میگطزوس کٍ زض کىبض رىجی اوگكتبن مطثًٌ ؾیط می ومبیىس‪ .‬قطاییه ‪Metatarsalis‬‬
‫‪ Plantaris‬اظ وبحیٍ ا کٍ ثٍ زي عسز قطیبن ‪ Digitalis Plantaris‬تقؿیم می هطزوس‪ ،‬یح قنجٍ حبقجٍ ثٍ َطس يرٍ ُط قس‬
‫می یطؾتس کٍ ثب ‪ A. Metatarsalis Dorsalis‬متنلقٍ یکزب می هطزوس‪ A. Metatarsalis Plantaris .‬ايح اظ محل اتهبح‬
‫قطیبن ‪ Plantar Lat.‬ي ‪ A. Dorsalis Pedis‬مىكب میگیطز‪.‬‬
 ‫‪52‬‬

‫بیشتز بذاویذ!‬

‫تروما یا آسیبی که باعث پاره شدن یا ‪ Rupture‬ابهر گردد‪ ,‬به طور آنی کشنده است‪ .‬اما بعضا این‬ ‫‪-‬‬
‫آسیب میتواند منجر به انیوریسم )‪ (Aneurysm‬شود که در آن قسمتی از جدار ابهر بخاطر ضعیف‬
‫شدن دیواره این شریان به متورم میگردد‪ .‬در صورتی که خون از ناحیه ضعیف شده جدار شریان‬
‫بطور تدریجی داخل صدر گردد‪ ,‬انیوریسم باید توسط عمل جراحی معالجه شود‪.‬‬
‫سکته )‪ (Stroke‬عبارت از اختالل عصبی ناگهانی است که از سبب کاهش جریان خون به قسمتی از‬ ‫‪-‬‬
‫مغز واقع میشود‪ .‬این حادثه در اثر موجودیت ترومبوس )‪ ( (Thrombosis‬علقه ساکن) یا امبولیزم‬
‫)‪( (Embolism‬علقه شناور که باعث انسداد اوعیه کوچک میشود‪ ).‬و یا هم خونریزی‬
‫)‪ (Hemorrhage‬به وجود می آید‪.‬‬

‫‪ -‬زض یًب کٍ قًٌ ربشثٍ کم اؾت )‪ (Microgravity Space‬مبینبت ثسن ( ثبلرهًل ذًن) ثٍ قؿمت علً ثسن اوتقبح‬
‫میکىس کٍ ثبعج کبَف حزم ذًن ( ثٍ ذبَط عکؽ النمل ثسن زض مقبثل ایعایف زَبوٍ قلجی) میگطزز‪ .‬ثب ثطهكت ثٍ میسان‬
‫ربشثٍ ظمیه‪ ,‬قؿمت اعظم ذًن زيثبضٌ ثٍ وًاحی پبییىی اوتقبح میکىس‪ .‬زض ىیه قطایُی‪ ,‬ایؿتبز قسن مىتذ ثٍ ؾطهیزی‬
‫)‪ (Dizziness‬میكًز (ثربَط کم قسن رطیبن ذًن زمبدی)‪.‬‬

‫‪ -‬یكبض ذًن قطیبوی زض قطیبن عًس ثب ثؿته آلٍ ا ثٍ وب )‪ (Sphymomanometer‬ثٍ زيض ثبظي اوساظٌ هیط میكًز‪.‬‬
53

‫ماخذ‬

‫ پًَبوس زکتًض ؾیس عجسالقبزض ثُب‬-‫اوبتًمی رُبظ زيضاوی‬ -

- Gray’s Anatomy- 39th Edition- Susan Standring- 2008
- Human Anatomy- Van De Graaff- 2000
- Atlas Of Human Anatomy- Vol. 1,2- Sobotta- 2001
- The Ciculatory System- Susan Whitemore- 2004
- Anatomy and Physiology- 6th Edition- Rod Seeley