Annales Sultanorum Othmanidarum A Turcis PDF

This is a reproduction of a library book that was digitized
by Google as part of an ongoing effort to preserve the

information in books and make it universally accessible.
https://books.google.com
N6rodnf knihouna CR
Historické fondg
Cheb.
Narodní knihovna
|iii|i||l|llll|lllllll
1002040350
•
-
-
-
-
-
-
=- =----- -------
*• -
-
-
- -
-
-
-
- -
-
-
+
-
X.
- •
}
,
•v.
…
'. - -
• •* -
-
- - i -
-
-
-
-
-
-
-
.
-
- _
-
* •*. . -
|-|-|-
|-
-·|-
|-
·|-|-
|-|-·
-
-
|-·----
|-|-
- - - - -
|-|-·|-*
|-|-|-|-
…
-
·----
-
|-|
-
|-|-|-|-----
·|- |-|-
|-|-|-
... -*--m.
----|-
|-|-|-
.
|-
-***）
· --
-
|-|-|-·
|-|-
·-|-→|--
|- * ·
|-*
|-
|-|-·-",
-
----
|-|-
----
-|-
|-
·|-|-
|-|-
|-
·|-
|-
|-
~~~ ·
|-
!|-
|-*
----
|-
|-·-
-
|-|-|-·|-
|-
|-----
|-|-
|-
·_）~~
|-
|-
----|-
·
----
·----
----
·|-
·|-
·
----
|-' .- ;|-
|---
|-|-
|-|-
|-
·
-
·
·
|-
----
|-|-
----·|-
, ！•*·|-|-
|-·
•*|- 1
·
-
-"
-
|-
-
|- - i
|-
|-
|
|-
|-
#|- |-ae
----- ;----~--~
··
·
（* … -- - - ~e， ~~~~•••• - - -|：|-
·…，
----- ： ----------- - -*-- →←→ •~~~~. --> |-！！！！-- - -|-• •----------- -*|-* –-----
- - - - - - - - - - - - - v. - -• - - ---- ------ ------- .-- - -*- -
_**** *-…-- --- as.--,-- - - -,-.-*-*-*. - -
- - *~ „ , & y^ '- • ~N. /-*- • • »\ ~an .… A f* .se^ .
-
-
-
^- *
*. *,
\
_-' -
-
-
-
- 43:4 vv/. %** %'%ux.%,./. e&%• •' t. '
A. N N A L E S .
S v L TA N O R v M .
O T H M À N I D. A R V M.
.*•%3?I v R C I S S v A L I N. -
- G v.A ' s c R 1 P T I : ,
Hieronymi Beck a Leopoldforf, Marcifi!ffudiöeg'

`diligentia Comffantinopoli adueéft M p í 1, DÂ
Ferdinando Ce/ Opt. Max 'D. D. iuffuque Ce/^
a Ioanne Gaudier dicfo Spiegel, interprete Tur
cico Germamice translati. -
!
I O A N N E S L E V N C L A V I v S N O B I L Is
Angriuarius, Latineredditosilluftrauit&auxit, vfquc
ad annum c 13 I o xxcv 1 1 I.
w;; $. v-
§3
4 3 &. -*-
§ %ä\É¢` ®,
ÉÉÉ
§*£$r;R 2 3££ }
*\
§\S9929 /
EQZjè,
s®.' £ . ® £
■ Q …] - a-#* ... ,.--.* *-• - •••--•-•--* ***,
z?A. ;e - Š ¥ Ë. -- ' \otaiacis ære i
• 32§ £*? i-j;*,

F R A N J O F V R D I Z /8 -
Apud Andreæ Wecheliheredes,ClaudiumMar- ts
nium & Ioannem Aubrium,
M D L X X X v I I I.
'«
|-
----|-
-
----
-|-
••
----*
|-
！
-- »
|-·
----
-* -
~ ,
- -
!|-
i·
|-- ,----
|-·----
|-·
----！
^ _|-
|-·|-·
----
~~ ~）
！, •
-- -*-
~^----
·（~~~
|×~,
<,|-----|×
----
|-
|-
|-
� . ^* …"
i|
I O. L E V N C L A V I I
A D N O BI L E M AC
MA G NI F 1 C V M DOMINVM H I E_
* o N Y M v M B E c K A L E o P o l D s T o R F,
-
Caef. Maieft. Cameræ aulicæ confiliarium,
--
inhosannales præfatio.
Q y 1 D E M audire non femel ex tememini,
? virmagnifice, te peregrinatione tuafùfcepta,
£:£§£p. 44m Romam anno Iubileo M D l adiiffes,&
| √
??YT Roma Venetiasprofeéfus,indidem triremibus
- - - - - -
$ £% maioribus ad Tripolim Syriæ adpuliffes : Ha

- lepum, Damafcum, NaXareth, S. S. Chrifti
fepulcrum Hierofolymis, & in Arabiamontem Oreb acceßiffe;
peragrataq; deinceps-£gypto, ab vrbe illius Alexandria mari
traieéto,per Attaliam Pamphyliæ, Cotyaium Phrygiæ, Prufam
Bithynia,tädem Byzantium Thraciæ perueniffe. £$? Ûe
ro, in amplißima Sultanorum Turcicorumfederegia, librü Tur

cica linguafcriptum,Othmanæfamiliæprincipumresgeftas con
, tinentem, magno ftudio , nec nullofumptu, fuiffe confequutum:
quem Diuo Ferdinando Rom. Cefpientißimo, anno Chrifti
M D l 1 felici tuo in Außriam reditu, dono obtuleris; humili
ter orato rege, vt publicæ vtilitatis caufa in Latinam, velGer
* j
f
P R Æ F A T I O
manicam linguam,vertendum iuberet. Po$t illa te, officii, nego

tuisque publici; obrutü, exiguam huius rei curam habuiffe; quam
tamen penitus haud abieceris. E lapfo 71071 exiguo tempore, quum
nobilis vir, Vlricus Mafchwander a Cranigferg, qui multis
annis Diuo Ferdinando in cubiculo inferuiuit,filiæfúæ, Alpbon
fo de Games in matrimoniä collocatæ, follemnes Viennæ nuptias
celebraret: eum tibi, de illo libro diligentiusfcifcitanti reffondi£
fe; memoria fe tenere, Cæfarem interpreti fuo Turcico annales
quofdam vertendi, exercendique eius gratia, tradidiffe: habere :
quefeTurcicam hiftoriam, lingua Germanica, manufcriptam.
PIanc igitur anno M D L x x x v 1 miffam,
ab illo tibi
quum ex interpretis , Ioannis Gaudier, diéfi Spiegel, epiftola
proæmiaca, verfionem effe libri tui, magna cum voluptate agno
uiffes; flatim exfcribi iußifit. Fueram ego præcedemti hunc anno
Conftantinopoli Viennam reuerfus , cuino indicafii tantummo
do de repertis illis annalibus tuis: verumetiam non inuitus, quae
fingularis in me tua e$t beneuolentia, mecum eos communicafti.
Lubens hos equidem perlegi, quumque non parum,pluribus de
caufis,placerent: eofdem rogatu tuo Latine, vt in lucem editi
nationibus exteris etiam vfui effent, tranffcripfi. Redeunt igi
turadtenüc typis expreßichalcographicis Annales Turcici, tuo
qui debenturftudio, quod non tantum eos exillis locis tecum ad
tuliffi : verumetiâprope fepultos ab annis xx x v I 1, & ipfos
eripuifti rurfus e tenebris, & latitantem alibi Germanicam quo
que verfionem ablattis &- tineis adferuiffi. Qa4 de caufa, quum
tibrt adnos perferendi primus auéfor, idem peritur vindex &-
conßruator exftiteris: abfque iniuria tua, cuiu/uis alterius præ
ferre nomen annales ipfi nequeunt. Meam vero in expoliendi;
his
-
I N A N N A L E S. , :
hi laboriofam operam probaturum te,cum alii fincere iudican
tibus, fane confido. Quum enim vir clariff. Hugo Blotius I. C.
R v D o l P H I II Rom.Imp. defig.bibliothecarius, ex Augu
falibibliotheca Viennenfîpoteftatëmihifeciffet infficiundi ve
rihorum annalium archetypi, lingua litterisque Turcicis 62C474
-
ti,in quo huius libriad Ferdinandum Caefàrem tuamanufcripta

dedicatio cernitur, his verbis:
Piiffimo Ferdinando Rom. Hung. *
Bohemorumque,&c. regi potentiff.

Hieronymus Beck a Leopoldftorf
Suæ Maieft. deditiffimus alumnus
ex Hierofolymisacmonte Oreb
feliciter redux,librum hunc
Othmannorum res geftasadnoftra
vfque tempora continentem, D. D
animo deuotiflimo M D L I :
equidem ad hoc archetypum,aliquot dierü labore Ioanni, Gau
dier interpretationë recenfui, adiutus a Stephano Vngaro,Tur
-cice, u4rabicæ, Perficæque linguae gnaro, quem tuipfe nobis in
hunc finem, ab herofuo, Illuftri& AMagnifico domino, JAndrea
Teufel, libero Barone, Imperatoria confil. & præfidij ad Arra
bonem Iaurinifupremo præfeéto , impetrafti. AMahumetanos an
nos ad Chriftianos redegi, quos etiam marginibus adfcripfi; quod
Ioannes Gaudier prætermifit. Supplementum adieci, quo geftae
res annis xxx v 1 1, vfque adannumpræfentem, exponuntur.
In hoc memorabilis exflat decennalis huius belli Perfici defcri
ptio, quodadhuc euentu dubio,ftudiis & odiis vtriufque partis
acerrimis, geritur. Huic adpendici fuccedit Pandeétes hiftoriæ
* ij
p R AEF A T I O IN A N N A L E S.
Turcica nofter, quo a Turcis tradita, cum noftrorum hißorii,
Græcis,Latinis,ltalicis,Gallicis,Germanicis ita confero:nihu!Ûf
inexplicatum relinquam,ne iis quidem præteritis, quæ librinoftri
manufçripti, multique fuperftites adhuc idonei nobis auétores,
fùppeditarunt. Idem Pandeétes quàm multa rara contineat,nec
ante nos a quoquáprodita; cognofcere leéforem experiundo ma
lumus,quàmprolixius ipfi,nó fine quorumdam inuidia, prædica
re. Claudit opus in extremo Viennenfis obfidionis hifloria, cum
his omnino coniungenda,de caufis,quas ibidem breuiproæmio có
plexifumus. Habes rationem totius commentationis,vir magni
fice,quamfi Zoileus dens qui$piam, in hac ætatis noftrae licentia,
rodere fuerit aufus: vt ipfe, rerum Turcicarüperitißimus,tuen
damfufcipias,meque animipropenfione/olita compleéfaris,etiam
atque etiam rogo. -
INDEX
7ND Ex citamtur
savcTo
\
R y
im Pandeάe.
M. g VI
AbrahamusBacfchaiusVngarus. Martinus Barletius.
Abrahamus Ortelius. Martinus Crufius.
Agathias Myrinæus manufc. Melchior Soitepus.
AndreasCambriniusFlorentinus. NatalisComes.
Antonius Bonfinius. NicephorusGregoras.
Antonius Geufraeus. Nicetas Choniates.
Antonius Melienfis. Nicolaus NicolaidesDelphinas.
AugeriusBusbequius. NicolausSophianus.
Auguftinus Curio. ©rigines vrbis Conftantinopolitanæ,
Aythonus Armenius. liber m.£
BafiliusIoannes Heroldus. Paulus Iouius.
Cedrinus integer manufcr. PetrusBellonius.
Chronica diuerfa manufcripta, Graeca, Petrus Bizarus.
Latina, Germanica. PetrusGyllius.
De ædificiis vrbis Conftantinopolita Petrus Martyr Mediolan.
nae,liber m.f. Philippus Callimachus.
EmanuelMuficius Athenienfis. Philippus Mornaeus.
FrancifcusSanfouinus. Praetor Graeciae, manufcr.
Georgius Huftius lllyricus m.f. Procopius.
Georgius Pachymerius. ReinerusReineccius.
IacobusCaftaldus. SecretariusSigifmundiMalateftae.
Joachimus Cureus. Stephanus Bröderithus.
ko. Antonius Menauinus. SymeonMagifter Officiorú,manufkt.
Ho. de Plano Carpi. Tarcagnotae hiftoria.
Io. MartinusStella. Thomas Ebendorfius Hafelbachius,
Itinerariorùin Palaeftinam,liber Ger manufc.
manicus. Thomas Porcaccius. -
Karulus Clufius Atrebas. ThomasSpanduginus Cantacuzenus

nega- Chalcocondyles Athenien Vincentius Beluacenfis.
1S, WolfgangusDreslerus.
LeoImp. Aug. m.f. Zonaras.
iudouicus Bäffànus !adrenfis. Zofimus Comes.
Marcus PaulusVenetus. Zygomalas Protonotarius Graecus:
-
;
E P I S T O L A P R Æ L I M I N A R IS A D
D 1 v v M F E R D I N A N D v M R o M. Qi.ae s A
rem,Ioannis Gaudier diéti Spiegel,Turciciinterpr
Serenißime poten tißime Rex,Domine clementißime: *

/~v m nonita pridem Regia Veftra Maieft.librumTurcicum mihi commiferit, in quo ortus
CÈ; geftalmpp.Turcicorum defcribuntur: qu£ quidem Regiae Veftrae Maieft.Nobilis, ftre
nuus atq, integerrimus HieronymusBecka Leopoldftorfexitinere Hierofolymitano & Turcia
rediens,obtulit:qui mihi a Regia Veftr. Maieft.Germaniceinterpretädus,clementer demandatus:
quod humiliter pr$ftiti,eaq; qua a Turcis ßriptus eft methodo,inidiomaGermanicum tranftuli.
Licet vero idipfüm libentermiore&ftylo Rhetorico effeciflem:fedcüabineunte aetate, parum ad
modùliteris humaniorib.fuerim imbutus,atq; huiufmodiin rebus minimè verfàtus;certætamen
{üm fpei,laboré hunc exiguü Regiae Veftr. Maieft. placiturum. Annotaflem etiâfimulquo tem
pore fecundü annos fàlutis noftræ haecgefta fuifferit: verücum anni Turcorum breuiore§ fint no
ítris,neq;ipforüanniuerfarij dies,ficut apud nos Chriftianos,inidé tempus coincidant, licet etiam
ipfi inanno menfes x 1 1 habeant: tamé hoc tantürationefplendorislunae.infuper fcribunt É di
cuntq;,fpatiotrigintaduorúannorum,fecundum ipforú cómputationem, caelü mobile feufirma
mentum, fuü abfoluere curfüm: id tantundéfere cffet,cum nósChriftiani triginta vnü, ipfi trigin
ta duos annos (criberent nominarentq;. Et quantumuis ex mea translatione cöputari non poteft,
quo tépore annorüChriftihaefmpp.Turciresgeftae fint: attamen omnino Gubcrnatori, militiae
Duci, áut Capitaneo,cuicúinimicis Chriftiani nominis agendü, lectu operæpreciüeffe exiftimo.
Hinc namq;viderelicet,quid Politiaautanimus HeroicusValeat, qualiterq; magiftratus erga pro
prij c6modi, auarosatq; fuperbos homines feexhibere rernunerariq; dcbcat; quale etiádetrimé
tum patriæ atq; exercitui,obinobedicntiä,cófufionem, perfidiam,fupeibiä, proprium cömodum,
* oriri & accidere poffit. Propterea facile colligere hinclicet, cümoderni Impp. Turcici paruæ atq;
obfcuræ familiae, cum exigua manu in immenfum crcuerint, vtiquidem ex hiftoriahacintclligo,
quod Afia,Graecia,Bulgaria,Arbanefia, Bofha, Seruia, nönifi propter inobcdientiâ, confufioném,
perfidiam,fuperbiä,& rem priuatá,in tot calamitates atq; manusinimicorum nominis Chriftiani
inciderint: quod(proh Deum) hodierno adhuc die euenire videmus. Nam quae alia eft caufà
Chriftianae deuaftationis,quâ inobedientia,perfidia,auaritia,fuperbia, &reipriuatae ftudiü? Nam
hic Propter fuum cömoduin fauet?Turcis,alter Weiwodae: teftius, nulli obfequens, feipfüm do
minücéfet.Vndefit porrò quod nos omnia bella erga Chriftiani nominis hoftes inftituta, minus
profperegeramus,quä propter inobcdicntiä,confufiöncm,perfidiä,auaritiam,fuperbiá,& propriú
commodum?Nos exiftimamus ipfos minime fubfiftere,rem nofträinconfiderate aggredimur,&
proponimusnobis magnas opesab ipfis jÉ : primo cögreffù alacresatq;afiimofifumus,
verfiillicoremittimus.T_Deusomnipotens fuam dignetur nobis gratiam largiri, quonoserga e
iufmodi diuini nominishoftes ÉÉÉ & magiftratuifimus obfequentes, bonam
Politiam conferucmus, auaritiae, fuperbiæ, & rei priuatae, qùantum æquum eft,tribuamus; ne&
nostandem (quod Deus præcauerevelit) ficuti nominatæ regionesin maxima damnaveniamus,
& pofteritas nòftra fidem atque rcligionem Diabolicam fufcipcre cogatur. Qu9d Deusin aeter
nutanobis concedere digfictur. Anien. - -
Regia veffra Maieff.

- Humillimu,obedientiffimuafer
uitor, & tnterpra Turcicu, •; *,*
Ioamme* Gaudir,
alia, Spiegel.
- - - - - - - •
Š££
£§£§\@ÃŠ
ζ
$ ß
-
?
§>%§§3Ä¢Â§4
§§ (§ »/k*
-
%= - ®
E.
<\
§.
„A
…
Š3}%§%Tê%;?
§£<§%ζ 3£ £§33
ANNALES sviTANO.
R V M O S M A N I D A R V M, A B
-- i , 1PS1S TV R CIS ME MoR IÆ
P R O D 1 T I.
É§g RIMVS apud Turcosrerum potitusfuit Ofman,qui

Ë patremhabuit Ertuculem. Hic filius fuit Soleimafiis
-
É Scachi: Soleimanes,Cabielpis: Cabielpes,Cufulbu

gæ:CufülbugaBainderis: Bainder,Oicolucis: Oico
5 luces,Baifungeris: Eaifunger,Bakis Aga::Bakes Aga,
Ciacis Agae: Ciaces Aga,To&temuris:Toétemur,Verfàiobis: Vér
fàiobes,Giokelpis:Giokclpes,Oguzis: Oguzes,Carachanis: Cara
chan, Cutluzeccis: Cutluzecces deniq; Lecrace patre natus fuit.
- Hixv 1 1 dumtaxat auétores huiusfamiliaelitterarüm monumen
1 o tis proditi recenfentur. Ceteri, quorum ignota nomina, continua
ferie referendi vcniunt ad Iaphetum, Nohae filium. Ipfà quidem
haec Oguziorum dicta familia, fucccffione perpctuaferufm apud
-*
Parthospotitafuit, hominesque fuerefimplices&rudes: quipoft
ca,quàm primoreligionem Mahumetanam fuiffentamplexi, do
1 ; miniatusfùifedeminciuitate Machanenficonftitucrunt.Ceterum
quo tempore Soleimanes Scachus Machanæ præerat rebus Par
thicis, præpotensille ZingisChanex regione Chitaiacum exerci
tuin Pàrthiam profectuseft: ibique Belcham ciuitatem copiislo
.cupletem, obfedit, cepit, diruit:totamque regionem Chorafanem
2o populabundus diripuit. Eratidtemporis Curi(emesScachus Bel
-a
chæ princeps &Chorafanis, quiregno pulfus, cum fuis aufugit,&
initiherepériit. Eiusinlocum fucceffit VgnanChan filius, qui co
pias paternas Bagadatimvcrfus duxit: quo quum perueniffèt, vr
z. A N N A L E S
bem occupauit,incolas occidit, regionem vniuerfàm fibi fuisque
vindicauit. Idvbi Zingis Chan intellexiffet, armiseum perfequu
* tus,in fuam poteftatem redegit. Oriundus exfamiliaSelgucisSul
tanus Aladines, e Parthia profugus, in regionem Ionan,quae Cara
mania mododicitur,peruenit:iisq;locis occupatis,&inftauratavr 5
beSiuafta,regiacumpoteftateprzfuit.Quumautem in huncmo
dum ZingisChan Parthiam ageret, ferret: etiam Machanafundi
• tuscuerfà fuit, quæ id temporis imperio Soleimanis Scachi pare
bat. IsTatari violentiæcedens,&ipfecum fuis migrauit,inito con
filioinuadendg Romaniae: quodinaudiffet,iisin locisbellageri, & io
* armisrempararipoffe.Quapropter reli&a Parthia, Erzingam fefe
contulit:vnde in Romaniam penetrans, Amafiam peruenit, mul
tis & magnipretijpotitus fpoliis. Conuerfo deinde itinere, Cha
lepumadiit: in quaprofeétionedelatusadopidum,quod Iaber di
citur, ad Euphratem fluuiumcaftrametatur. Erat heic eis tranfii- 1 5
ciendusEuphrates, fedvadum nullum inueniebant, quod eflent
, homines omnino rudes&rerum imperiti. Quum equorum na
tatu tranfmittendum amnem placuiffet vniuerfis, primus Solei
manes Scachus flumen ingreffus,&aquis obrutus,exfpirat:quem
magnaquæfitum diligentia, tamdemque repertum extrahunt,ibi- zo
demq; tumulo mandant. Erant huic Soleimani Scacho filijtres
fuperftites, quorum vninomen Sungurfengis, alteri Gundogdis,
tertio Ertuculcs, qui filium habuit Ofinanem. Exftinéto patre, ca
ftrafratreshi promouent, ac propter Euphratem, aduerfo flumine
profe&i,tamdem adcampos Paffonios perueniunt. Iis in locis Er- 2;
7. tuculi Ofmanis patri, cum quadringentis mapalibus,quæ promo
regentis,dcloco in locum promoueritransferrique póffùfit, fubfi
ftere libuit : reliquis duobus fratribus in Parthiam redeuntibus.
Hæfit ibidemadaliquod tempus Ertuculcs, variefinitimorum in
iuriis& rixis excrcitus. Denique rumor ad eum perfertur, Sulta- 3o
* num Aladinem, e Parthia profugum, in Romania complures pro
uincias fui iuris feciffe,adeoquc magno potitum imperio, Erant
Ertuculitres filij, Gundus, Sarigates, & Ofman. Vbi, quo in ftatu.
rcs Aladiniseflènt,Ertucules accepiflet: non magna confultationis.
w intcrpo
w
-
*T v "R' C I'ic 1; 3
interpofitamora, filiumSarigatim ad cum ablegat; oratum,vtali
uem fibi locum concederet, quo in loco fecum fuis fuftentare
poffet. Aladineshuicpoftulat9lubens adfentitur,eisque regionem
àdtribuit,tamaeftiuis,quàm hibernisaptam menfibus. Idtemporis ».
5 natio quaedam aduerfus Sultanum Aladinem armafubito moue
, , rat, contraquosdum fuisinftru&is ille proficifcitur: intereaErtu
cules cum filiis, Sarigati& Ofmane,verfusEngurim fefe confert: ie.
eoqueloco fibifuisq; conftituta fedcquadam,acdomicilio, finiti
• mosGraecos perpetuis excurfionibus& rapinis infeftare non de
£o fiit. Tamdemrebushumanis Ertuculesexceffit,quum fuisad L 1 1 cir,
-
j; -
annospraefuiffet: mortuus anno Mahumctano D c Lxxxv 1 1. í. ;£~

q.
De o/mamà matiuitate ».
Ccidit aliquando,vt feffus Ertuculesinterdiufemetadquie- n.
, 15 AÉ, componeret. lbi tum ei fomnium fe quoddam obtulit,
quovifofuit experreátus. Mox hinc&inderem cogitabundusex
pendens, corpus abluit,preces fuas abfoluit, habituque mutato
Öoniam profe&us,vrbemingreditur. Agebatifticvir au&oritatis
ex do&rina maximæ, cui nomen Edebales, operum effe&tor &
ao prodigiorü admirabilium, in quem conie&ierant omnium oculi,
quod eosinlegeMahumetana inftitueret,acfacultatesceteroquin
ampliffimas poffideret. Etiam Sultanusipfe, quem diximus, Ala
dines plurimum ei tribuebat. Huncvbi conueniffetErtücules,vt
fomniumillifuum exponeret: Venerande vir, ait, perquietemvi
a5 fusfum videre fplendorem lunae, prodeunté efinutuo, qui meum -
infinum penetraret. Eo quum delatuseffet,exvmbilico meo mox
enatam fuiffe arborem, quae regiones aliquot, ac praealtos mon
tes,latosque camposvmbrafuategeret. Adipfasautem radicesar
boris perennes aquas emanaffe, quibusvineæ paffim,&hortiri
3o garentur:acfecundum haec,experrcétusfui. Pofteaquamdiu mul
tumque femet Edebales, quia fuis vir fan&us habcbatur, ob in
terpretationem fomnijtorfiffet:tamdem, oratione ad Ertuculem
conuerfa, Nafcetur tibi filius,inquit, viroptime, cui nomen erit
, Ofman. Is bcllaplurimagerct,acpofterituideincepsreges,terra
-4 A N N A c L' E'S f• .
rumqueprincipeserunt. Mea quoque filia nuptura eft Ofmani, ex
qua procreabit ille liberos, qui regiam ad dignitatem peruenient,
ac populis cum imperio præerunt. Secundum illa natus fuit O
fman, qui quum adoleuiffet, Mahumetani vatis illius filiam duxit
vxorcm, dequanatuseftcifilius Vrchan. Quumq; prouinciisali 5
quot occupatis, principatum fibi conftituiflet: partem ditionum
interduces militares, qui ea in loca cum Ertucule patre venerant,
13. liberaliter diftribuit: a quibus illæ regiones hodieque nominafua
fortitæ funt. Itidem Vrchani filio ditiunculam, cuinomen Chifar
Sangagi, & cognomen Inungc, conceffit. Deinde natus eft O- fe.
fmahifilius alter, Alis baffâ: quem perpetuofecum effè voluit. Re
bushocmodoconftitutis, pater & filiusVrchan, coniunétiscopiis,
arma in Chriftianos expediunt, omnia late populantur, agros eo
rum occupât, magnamhominum multitudinem vtriufq; fexusca
1;. ptiuamabducunt.Vietiam adhibita, ciuitatem Ifhicam, cum vici- 15
'nis opidis&arcibus, in poteftatem redigunt, diripiunt. Quitum.
temporis Teggiur fiue magiftratus erat Prufae,adiunétis fibi com
pluribus aliorumauxiliis,& coa&o militefuo,dc profligandis Tur
ciscogitarecepit. Igiturhocmagnis cum copiis in Turcos ducen
te, minime confternatus Ofman, animoinuiéto Chriftianis obui 2.®
am prodit. Ad manus vbiventüfuiffet,ftrenue dimicatum vtrim

que. Caefifratres Ofmaniseoproelio, Gunduselpes& Aidogdis,ac
16,.
fecundum viam publicam ad fines Dobmuris fépulti. Ofmän,fra
tribus licet amiffis,tamdem tamen vi&oria potitus eft. Teggiur
'Edrenofius& Prufaeus,initafuga, Prufàm delati, femet in vrbem 25
includunt, quosa tergo cum fuisinfequutus Ofman,initinere opi
dum Vlubadam militari corona cingit, cuius Teggiur mox certis.
condicionibus cum eo tranfegit. Hinc Prufam cüm exerciurpro
perans, vrbis obfidionem molitur. Quumqueviadmota,nihil ef
fecturum fe videret ad eiusexpugnationem: primùin aduerfa vrbi 3o.
parte, iuxta thermas, quæ Caplice Turcis dicuntur, vallo duéto,
munimentum profuis erigit, cui fratris Gunduselpis filium Agde
murcm præficit, hominem reibellicæ peritiflimum, adiunétis ci.
militibus cgrcgiis. Indc munimentum aliud cxcitat verfus
- - .• . - “… -
eum.
montcm,,
1 •
-
~T- V, R C I C I. $
montem,quem Gefchisdage,hoceft, montem monachorum vo- 17.
cant.Illius curam Belebanzuco cuidam ex fuis,viroftrenuo com
• mittit. Hoc modo duobushifcemunimentisexftru&is,&a&is ag
geribus ac foffis, ciuitatem obfeflàm tam arteclauferunt: vt ne
5 minivel acceffusadeam, vel exitus pateret: atque interim agrum
omnem in poteftatem fuam redegerunt, nihil vt obfeffis, præter
ipfam vrbem, reliquifacerent. Dumiftaecdurat obfidio, cum par
} te exercitus OfmanGa(es ipfe N;E; quae Genifcheher lin
gua Turcica dicitur, contendit. Eius viciniae Chriftiani omncs,
io coaétiscopiis fuis, cum Ofmandconfligunt: fedOfmanproeliofu
perior,yniuerfaillaregionepotitur.Ea veroTurcicorum militum,
· qui defpoliis opulentieuaferant,prgfidium accepit,abfque prouin
cialium damno.His rebusexanimi fententia confe&is,Vrchanem
filium ad expugnandam Prufàm ablegat. Horum militum acce£
. - 15 fioneadau&isTurcorum caftris,grauiorinclufiseffe cepit obfidio.
Quamobrem viribusobfefforum exhauftis,quum omnisiam com
meatus defeciffet,ac nihilominus ipfitam no&u, quam interdiu,
, in armis effe, propugnandae ciuitatis caufà, cogerentur: tamdem
ipfeTeggiur, cui nomen luffuphes, paétis interuenientibus, Vr
2.o chani Prufae deditionem fecit. Is adeo religiofepa&is cóuentis fte
*»
tit,vt hofti abfquevllo impedimento&iniuria,cum vxore,liberis,
fàcultatibus vniuerfis, abeundi poteftatéfáceret, ne manguro qui- is.
dem ablato: ftatimquepatrem, Ofmanem Gafem, de Prufain de
ditioncm accepta,certioré reddidit.Occupatafuit ab Vrchane Ga
15 fi Prufâ Mahumetanicalculianno D ccxxv 1. Ofman ipfctum $rigiam,
tcmporis quiefcens, occupationi Prufæ noninterfuit: partim tu-'**7*
more cruciatuque pedum impeditus, partim quod fe fuperftite fi
lium Vrchanem aliquid fortiteragerecuperet,adexcitandos in eo
generofianimi fpiritus.Tamdem exa&isinimperioxxv 1 1 1 1 an
-3o nis,Ofman Gafcs vitam cum morte commutauit.Eius loco rerum
\
adminiftrationem confèquutuseftVrchanfilius, anno Mahume
tano Dccxxv 1 1. Ante mortem præcepit, vt Prufae in argentea c. 13 aa.
i tumbaconcamerata cönderetur: fed vulgo ad Sugutzucam, qui 19.
$ locusafalicc nomen habet, conditus exiftimatur.
- - … - - A 3
•
.. 6 ANN AL E s
Quum primumVrchanes imperiumaufpicatusfuiffet,ducesve
terani,quotquot ex Parthiacum ipfius auoin easterrasvenerant,ni
nmirum Cugurelpes,RachmanGafes,& Accecoza,Gerlenfemagrú
cum Bolenfi occupatum fuiiuris fecerunt. Sediis non multo poft
exftinétis, Vrchanditionesillasfilio fuo Soleimanibaffae poffiden
2O.
das,nomineSangiacatus,dedit: itidemq; regionë alteram non ma
gnam,quam Inungenvocant,alteri filio conceffit,cui nomen Mu
rates Chan Gafes.Hunc enim minorem natu filium habebat. Inde
recuperatam Ifnicam præfidioimpofito muniuit,&ecclefiasChri
ftianorum inea demolitus, aliquot ex illis in meffitas fiue templa 1•
• Mahumetanaconuertit, adiun&isfcholis&xenonibus. Supereft
adhuc hodie medreffà quædam Ifnicæ,(ficfcholam cumxenone
' coniunëtam vocant) abipfo condita. Eratinter alios quidam Cara
Mefites, habitus pro viro fan&o, cuius curæ cómiffafuit omnisea
prouincia,militibus in pagoscircum Ifhicam diftributis:vtillâ vici
hiam aduerfus Conftâtinopolitanascopias,&earumgraffàtiones,
tuerentur. Agbaffae regionem Candriam adfignauit, cuius etiam
nuncfuperfteseftfamilia. Quum hoc modo prouincias,quasab fe
bello captas OfmanVrchani filio reliquerat,interfuosVrchanpar
titus á omnium confenfurerum eifumma,ceulegitimoSulta 2®
no,delatafuit. Quibus peraótis, Alimbaffam, fratremfuum, adfe
vti veniret,arceffit: quiadeum profeétus, Nullamihi ditione opus
eft,mi frater, ait. ftatimquefa&aceffione, quamapatreditioné ac
ceperat, VrchaniGafi fratrifpontetradidit& cómendauit. Certa
bantid temporisfratres inter femutuis officiis,&honorem alteral 25
teri deferebat. Alis ipfe bafià quodamtemporecompellato fratre
Vrchane:Mifratcr,inquit,exercitustuimagnopereiam au&ifunt,
& Mahumetana religio non parum incrementi fumpfit. Excogita
rationem aliquam obfecro,quafieripoffit,vttuimilitesabextrane
is&peregrinis difcernantur.Adearefpondens VrchanGafes:Fiat, 3o
* 2 I.
quod fùares,ait.equidem tibi obtempero. Tum Alis baffâ: Præci
pemifrater, fùbiicit,vt vniuerfimilites tuizercolas rubeas geftent,
eoque fignototimundonotifint:tuvcrozcrcolisalbisvtitör. Non
multopoftcöuenitVrchanGafcsrcligiofumquemdam Mahumc ;
tanum, `
•--*- *..
T v R C I c. I. - 7.
tanum,cuinomenChazisBe&afes:atq;isalbopiléocapitieiusim-,
pofito, illiufmodi tegminisvfum adprobauit,&apofterisretineri
iuffit. Quodq;adeoGenizari,quiSultaniTurcicifclopetarijfunt,
etiam nuncciufmodipileisvtuntur:idabillius temporis confuetu
5 dineprofe&um,inhodiernum vfq;diem durat.Eranteius aetatisho
minesita comparati,vt fraterconfiliafua cum fratrecómunicaret:
quiq; re&iffimeconfuluiffet,in eiusfententiálubens alteribat.Nul
limütuisfe paricidiis fratrese mediofuftuleruntante BaiafitisCha
nis imperium,quem Gilderunem adpcllauerüt:ficuti deincepsin
io dicaturifuoloco fumus. Idem Vrchan Gafesidtemporisinregio
nibusimperio fuo fubditis domos immunesatq;praediadefcribiiuf
fit,vti videlicctvnuscxquolibet prædio mitteretur, qui per vnius
anni fpatiüin regiaquofuisiniunótosfibilabores fufciperet.Eosad
pellariplacuit Iaias,hoceftpedites. Quodq; talesadhucin regia re-,
15 periantur,quilaboresciufmodi obcunt:cxVrchanis Gafisinftituto
ceptum,adhucin vfu eft.Ceterum-nanëtusVrchan Gafes quietam.
vrbis Ifhicae poffeffionem,imaretum in ea condidit,hocefttéplum
Mahumetanum,cum fchola & xenone:quo quidem in xenone ci
bicoquuntur,& in egenosdiftribuuntur,prgfertimin eos,quilittc
zo ris operam dant,& qui peregrinantur. Atq;hocinimareto fiuexe
none cibos Vrchan ipfe diftribuiffetraditur.Secundum haec Solei
manem baffàm filiü Ifnicæ præfecit, quivicinis opidulisGenifche
heriGoinucaeq;grauiseffenon definebat.Prufae verofangiacatum
^ cófequutus eft ab co MuratesChan Ga(es, filius natu minor.Nihi
25 lo minus Vrchanipfevelutinfpeétor imperijtotius máfit.Soleima
nesbaffa,praefe&us Ifnicæ, Gcnifchehere Goinucaque potituseft.
12.
Eorum locorumincolæ Chriftiani,perfpc&toipfius ingeniomiti&
humano,vniuerfifa&ifunt Mufulmani:omniaq;opidafita iniis fi
nibus, eius fe poteftati fponte permiferunt. His rebus intento So
3o leimanebafîà,patri eiusVrchani complures ciuitates, Carafe,Bale,
Cofre, Bargama, Edremitum, fcfe dediderunt. Inde cum copiis
Vlubadamverfusmouit. Nam ciusopidi Teggiur, qui fuperiori
bus annis cum Turcistranfegerat, iam violata fide, ab eorum ami
citia difccfTerat. Quum autem fe peti a Turcis animaduerteret,
g- A N N A L E S
manusipfe fibiadtulit. Dum hæcifticgererentur,Soleimanesbaf
fa in Graeciam tranfiicere ftatuit: qua quidem occafione Gallipo
lis a Turcis capta fuit. Nam forte Soleimanes in regione, quam
non ita pridem fui iurisfecerat, hinc inde obequitabat. Superfunt
auteminiis lecisrudera fiueveftigia quaedam aedificiorum admi ;
randa, quae ifticabexcidioTroiae in huncvfque diem manferunt.
llla, quüm coveniffet, cum ftupore quodam adfpiciens, tacitus&•
cogitabundus ad aliquod temporis fpatium itafubftitit: vt nihilo
mfiino ad quemquam proloqueretur. Quamobrem Ezesbegus,
tamdem feconuertensadSoleimanem: Mi Chan,ait,quidiftucno Io !
uae rei eft ? quænam tibi adanimum accidit prodigiofa cogitatio?,
Tum Soleimanes baffa: Mecum, inquit, animo voluo, quonam;
modo mihi tranfmittendum hoc mare fit, vt interim Chriftianos
conatusifte meus lateat. Quaefote, quavia rem adgrediemur ? hae
cogitationes meæ funt. Adeamox EzesacFafilbegi: Domine, fi 1;
perte licebit,inquiunt,nosduofretum hoc tranfiiciemus:tentatu
ri, num aliquida nobis efficipoffit. Vbivero, fubiccit Soleimanes,
tranfie&urieftis? Locusheic quidam eft,inquiunt, vbifaciliseft.
tranfie&io, exinteruallo litoris vtriufque non magno. Quum id.
Soleimaneseisvtfacerent,permififfet:locumipfumadeunt,trabes zo.
ac ligna colligant, ratem conficiunt,transfretum no&uinaduer
fumlitusadpellunt, per vineasfemet abdunt, idoneum quemdam
inftituto fuo Chriftianum capiunt. Eum vero celeriteràbreptum,'
ratique impofitum, herofuoSoleimani, fuperatorurfum freto,fi-
ftunt. Ishominem benigne exciperc,veftitunouodonare;munc- 25
ribus aliis delenitü interrogare: ecquavia fit inopidum aduerfum
perueniendi,Chriftianis infciis&imprudentibus? Moxille: Du
cam vos equidem, ait, per eiufmodi viam, vta nemine confpicia
mini. Quo intellc&to,colligaricompluresarboresSoleimanes im
perat. Di&um,fa&um. In eam ratem,fummavfusceleritate, cum 3o 1
Lxx vel Lxxx fele&tis militibusinfilit,acno&tu tranfiicit. Magna
deinde follertia ducuntura captiuo Chriftianoad caftrum Zeme
nicum,in cuius aditu quidam e fimo quafitumulusfitus erat,ipfius
caftrialtitudinem æquans. Aberantacaftro incolæ, nimirum illo
tempore
T v R C I C. I. 9.
tempore anni,quo colligendisactriturandis fegetibusquifq; foris 2},

intentuserat. Hacfolitudinis occafioncvfi,no&u perillumifimú,
quem diximus,in caftrum euadunt,eoquepotiuntur. Nullavulgo
Chriftianorum illata vis fuit,autiniuria : fedexhibitapotius bene
y uolentia,dataque munufcula. Depraecipuisautem capti quidam,
&adnauigia dedu&i,quae ifticin portureperta funt, transfretum,
provi&oriæ argumento,adreliquum exercitum miffifuerunt.Eif.
demnauigiisinredituplusminusccmilitestranfue&i,fecumSo
leimane,ceterifque Turcis,in opido coniunxerunt. Indecum na
1 ouibusaliquot;equitibusetiam inftruétis,quiterraiter facerent,Bo
lairem Ezesbegus petiit.Eftautem propterBolairem portus maris,
qui Portus albusdicitur.Eoin portu complura nauigia tunc erant,
quibusigne inie&oabfumtis,Zemenicum reuerfi (unt:&reliquú
Texercitum,nauibusimpofitum, in Europam tranfportarunt. Hoc
■ 5 modo Turci primum in Graeciam pedemintulerunt. Occupato
Zemenico,quum magnusiam Turcorum numerus in Graeciam
transmareperueniffet;nullisoneribusmoleftiifue Chriftiani,ado
pidum illud pertinentes, ab eis grauatifunt:fed tranfa&um inter
vtramquepartem,conftitutaquepax. Non vxores eorum, nonli
ao beri violati:fedeacum moderatione habiti, vt Zemenico finitimi
ChriftianiperlubenterfeTurcis fubmitterent. A Zemenico non
longe diftat aliudopidum, Agasleuina, quo & ipfo nullo negotio
potiti,cum Chriftianiseiusagripacem componunt, eademque in
bosvfihumanitate,quainillospriores,facileduoiftaec Graeciae ca
35 ftrafuamin poteftatem redegerunt.Harum rerum,tam felicitcrin
Romania geftarum, famaquum ad Turcosin Afiam trans mare
perlatafuiffet : quamplurimi(pontefua tranfiecerunt, atque hoc
modopaffim pervniuerfàm Romaniam didituseft de Turcorum
aduentu rumor. Nequemultopoft praemiffifuere, quiGallipolim
3o tentarent.EiuslociTeggiur,animaducrfo tamfuo,quam fuorum
periculo, colle&ifqueperexiguis Chriftianorum copiis, animofe
cumTurcisconflixit:fedprœliovi&us,intramunitionem fe rece
pit. Turcihoftem atergofequuti,agrum omnem occupant:&in
$edituipfàm quoqueGallipolimfibicumarce abis;-
Fa&tum
;
I© A.* N, N A L E S
C. 1357, hoc anno Mahúmetano D c c 1. v 1 1 1. , - · ·· ·
,._ Capta Galiipoli,(uos Soleimanesablcgat,vtagros Cherepoli&
Zotlo vicinos popularentur,&ferro atqueignivaftarent: quilon
gelatcque direptis omnibus,abfque mora Gallipolim reuerfi funt.
47 Habebat fecum duos exomninumcro procerum duces eximios, ;
Eurenofem begum, & Chazim Elim begum. Hi nullü Chriftianis
28 tempus a perpetuisvexationibus vacuum relinquere, fed abfque
intermiffione Dimotuciac Burgofincs agros agere,ferre: moxque
cum fuis Gallipolim ferecipere.Dumabillis ea gerütur, Soleima
ncsbaffà quodam die venatuminequoprodit:inuentoquelepore, 1a
moxillum vt caperet, equumad curfum adigit: qui förte fortuna.
pedealtero delatusinfcrobem quamdam, vna cum domino cor
tuit,eumque fic humiadflixit; vtibidem confeftim exfpiraret, an
C.1358 noMahumetano Dcc L ix.
Eodem tempore mortuus eftetiam Soleimanisbaffae pater,Vr. 1 ;
chan Gafes. Sed filius duobus ante patrem menfibus exftin&us
eft. Succeffit in impcrio paterno Ga(es Murates Chan, qui Pru
fam profe&us, magnum cx Carafinaregione, ceterifque prouin
ciis,exercitü collegit.Erat in ciuitate Belezuga Mahumetanus qui
49 dam,religiofus & magnæ vir cxiftimationis, cui nomen Zender. 2o.
luesChelilcs. Eumadfevocatum Cadilefcheri officio fungi iuffit.
Hinc cum oeconomoregiæ fuæ Scachinc,acvniuerfiscopiis, Gal
30 lipolim tranficcit,acre&a Zorlum contendit. Eius loci præfidiarij
&incolæ fortiffime quidem illi fe defcndebant, fed opidum tamë
expugnatumvifuit Capta deindeSis,Teggiure deditionem facié- ,;
te.Móxitum verfùs Burgofinen,quae inuenta fuit habitatoribus va
cua,Chriftianis fugadilapfis:ideoque Turcis ingreffis; igne deleta.
Exaltera parte regionis Eurenofesbegus arma cumCházi Elibego
circumtulit: a quibus adamnem Merizam occupatum fuit caftcl
lum,cui & ipfi nomen Burgos: adeoque ab hoc euentu in hodier- ,«,
nutn vfque diem Elis begi Burgos dicitur. In co caftcllo Chazis El ' '
begus intcrdiu quieti fedabat.fed poftea, q'iam nox adpetiiflèt,
perpetuis excurfionibus viciffim quictcm Chriftianorum turba
bat.ldcm millisexploratoribus,imprudcntcm DimJtuci Teggiu
- {CII\.
'r y R C I C I;, IT
femoppreffit&intercepit,atquehocmodocaptum ad opidi moe

nia deduxit. Quum in hoftis poteftate cóftitutüTeggiurem fuum
tam opidani,quamarcis praefidiarijviderent: certiscondicionibus
cum ChaziElibego tranfigunt,eique ciuitatem cum arce dedunt.
5 Nihilo minusTurci,dcditionefacta,Teggiurem liberum & inco
lumem abire permittunt.: Dimotuco potitus, Ypfalam cum exer- 3*
citupergit, vt &illud opidum expugnaret,acfub iugum mitteret.
Interea Gafcs etiam Murates in armis crat, Hadrianopoliminua
£urus.Praemifit vero Scachinem,oeconomumregiæ fuæ, cum par
1 o tecopiarum;quideChriftianis periculum faceret,hoftineobuiam
ituri,feq; defenfuricflent. Huiusaduentu cognito,Chriftianimox
inaciem aduerfus eum prodeunt.Vtrimque dimicatum acerrime,
multis ab vtraque parte cæfis&interemtis.Tamdem deardore at
queimpetufuo Chriftiani nónihil remi(ere, fequeintra murosvr
1 5 bis&propugnaculareceperunt. Scachines,miffonütio, Muratem
Gazem rei benegeftae certiorem facit: eique capitacaeforum ali
quottranfmittit. Interim begus vterque, Chazis El & Eurenofes
cum Muratis exercitu fuas coniungunt copias:& aciem primam
fortiti, ante Muratem Hadrianopolim re&a ducunt. Admo
ao dum id temporis Meriza fluuius, aliarum aquarum acceffioneau
&us,intumuerat. Quamobrem vrbisTeggiur,intelleéto aduen
tuhoftium,nauim ingreffusYgnum profugit. OpidanisaTeggiu- 3*
refuodefertis,& omniauxiliorum fpe deftitutis; Murates,quirem
per exploratores cognouerat, cum exercitu prima luce caftris c
a 5 greffus,advrbem propius acceffit.Eiciues,apertis ebfquemorapor -
tis,deditionem fecere:Mahumetanicalculianno D cc Lx I. C. 136o.

Hadrianopoli capta,MuratesScachini,copiarum parte tradita,
permifit:vtomnem Zagoræ Philibæque viciniam depopularetur, ,,.
&ignedeleret. ItaqueScachinis milites eoprofe&i,regiónem vni
4 o uerfàm praedisagendisvaftant,&incolas captiuos fccüm abigunt.
Itidem MuratesEurenofibegopoteftatemfecit,agros Ypfàlève
xandi.Hocmodo (uisvtrique partibus adfignatis, imperijfinesam
borum operafuere prolatati.Geftafunt hæcanno D cc lx 11. quo C. 1361.
quidem anno lumcnSolis vfquc adeo defecit,vt e;m interdiu
1J
12; A. N N , A L E S
ftellæ cæli c6nfpicerentur.
34. EratidtëporisquidamTalismanus Turcicus, Cara Ruftemes,
ui ad exercitum e Caramania venerat. Isquum tantam & præ
dæ Chriftianis ereptae copiam,&captiuorum multitudinem in ca
ftra videret adduci: conuento Cadilefchcro,curtalem tantumque j
thefàurum,magiftratuifupremo dcbitum, auferri temere fineret,
quærit. AdeaZenderluesCheliles Cadilefcherus: Quistádemil
lethefàuruseft,ait,quem tu quidem ad magiftratum pertinere,fed
nullo cum fru&u perire,acprodigirefers? Deimandatüeft, inquit
CaraRuftemes,vtomniú,quae de Chriftianis capta, rapta fuerint, 1e.
fiue mancipiorum,fiueanimalium, fiue quarumlibetaliarum re
rum,quinta quæqueportioiuri Patifcachi cedat. Et cur illam vos
|;
non exigitis?Monitus ergo Cadilefcherus,GafiMuratiChanirem.
expofuit:a quo refponfumtulit,vt,fiquidemhocDeimandatü fit,
omninoiusfuum vrgeant.Igiturarceffitoadfe Cara Rufteme:Vo 1 5;
lumus,inquiunt,öfànéte vir,vt ipfeDeimandatum exfequaris.Il
leGallipolim profe&us,ibidem fibi domicilium conftituit: ac pro.
quolibct mancipioChriftiano,transmare vehendo,afpros xxv a. `
Turcis exegit.Etau&oreshuiusexa&ionisilliduofuere,quosdixi
mus: vtinimirum quintæ GallipoliproSultanoTurcorum,hodie- 2e.
que, tam mancipiorum nomine, quam reliquorum fpoliorü exi
gantur.Fuit & ab Eurenofebego poftulatum,vtinvfum magiftra
tusfupremiquintum quodquemancipium Chriftianum a fuis re
pcteret,ac imperatoritraderet. Siquis vero non quinque,fedqua
tuor dumtaxatmancipia poffideret: vtabeo fingulorum nomine 1 ;
afpri xxv exigerentur,eaque pecunia fifco imperatoris cederet.
Hac nimirum occafione deincepsille mosinoleuit,vtex omnimâ
cipiorum numerò,liberaliorisformae pueri,proSultano dele&i,rc
tinerentur: quae quidem in hunc modum exaéta tenerioris aetatis.
mancipia,deinde ad imperatoris Portam deduéta, Murati offere- 3o.
bantur.Is vero puerosin Anatoliam tráfportatos, interTurcosdi£
tribuiiubebat:vtapud eosdifciplinae pariter,ac laboribus adfuefce
rent,&Turcice difccrent.Exa&isautem duobusapud illos, vel tri
busannis: iamadlaborcscondoccfäöti, linguaequeTurcicæ periti,
- ad
—————-—---—
T V R. C I C I. 13.
ad Portam reducebantur, Genizarorum ordinibus adfcribendi.
Genizari vero Sultani Turcorum fclopetarij funt, &inde abillis 35
vfquetemporibus nomen hocGenizarorum adeptiretinent.Secü
dum haec Prufam Gafes Murates Chan reuerfuseft, fubftituto fibi
$ oeconomo fuo, Lala Scachine, quivices abfentisin Romania vel
Graeciagereret: ceteras vero prouincias,imperiiquelimites, Eure
nofibego commendauit.Neq; multo poft, Gallipolim denuo fefe
contulit,atqueibi Zenderluem Chelilem, haétenus officio Cadi 36
lefcherifun&um,adBaffae ac Veziris dignitatem euexit. Is au&us
to hoc honore, Cheradinesbaffa deinceps adpellatus fuit. Murates
autem,reli&aGallipoli,quo veneratitinere, Bugam profe&us; in
de Prufàm rediit,atqueibifeinhibernacontulit. Exaltera partefre
ti, regiæ Muratis oeconomus Scachines Zagoram & Ifchebolen
fubiugauit,anno DCCLxvI. quibusoccupatis, rumor ad Muratem C. 1365
r5 perlatuseft,eique fignificatum, inSeruiaChriftianorum ad L mil
É colle&a,de Hadrianopoli adeunda cogitare. Cuius rei nuntio 37
accepto,magna celeritate aditer fefe comparat,& Gallipolim con
tendit. Vixadlitus, in Europam ex Afiatranfie&urus, accefferat:
quum Seruijiam Hadrianopoliex propinquoimminerent, eo ca
zo ftraloco metati,quiin huncvfque diem a Seruiorum fiue Rafcio
rum clade nomenaccepit. IntereaScachines, nulla rebus agendis
interpofitamora,no&u perinfidiasin hoftem erumpit. Illi multo
mero madidi,paffim per caftra,magnacum vociferatione,Turcos
adeffeclamitant. quümque prætemulentia,tam præfentirerü dif
z 5 crimine,quid agerent,ignorarent: perno&is caliginem alter alte
rum adlucem vfquema&ant.Equietiam tanti tumultus caufa pa
uore confternati,abruptisloris&capiftris,ad necem vfque fibi mu
tuo calcesimpegerunt.Vbidenique iam illuxiffet,fœdam in fugam
Seruij,nemine perfequente,feconiecerunt.lbitum hoftilivallo fu
3o perato,Turcicaftra,neminerefiftente, capiunt atque diripiunt:&
amplis ditatifpoliis,Hadrianopolim reuertuntur.Scachines Mura
timagnum captiuorumnumerü, cum non paucis capitibus inter
emtorum,mifit: quibusconfpe&is,itinere conuerfoPrufàm repc
tiit.Haecgeftafuerunt annoTurcicoDccLxvii.quo annoMurates C. 1366
11J
'
I4. A N N A L E S
38 Chanfiliosfuos,Baiafitem,quiGilderuncognominatusfuit,&Ia
cupem Zelebim,circumcidivoluit, magnafollcmnitate adhibita.
Belezugæ præterea, quodopidum eft Anatoliae fumtuofum tem
plum,mieffitamTurcivocát,eodem anno,cum fchola & Xenone,
çonftruxit.Principis etiam Germiani filiæ nuptias Baiafiti Gilderu
nifilio conciliauit,celebrataspompa magnificentiffima. Secüdum.
4o hæc in regioncm Hemidam cumexercitu profeétus,eam occupa
uit.Inde progreffus,Afpropolim fiue Albam Anatoliae, quam nüc
Acfcheherim vocát,& Cutahigen metropolim prouinciæ,& Hie
rapolim, quæ Seidifcheheris dicitur,& Geluazen imperio fuo fub
- C.1383 iecit,anno DccLxxxiiii. Atquehisrebus geftis,relictifque locis iis,
trans fretum Gallipolim fe contulit:ingreffufque Romaniam, ob
fidione Magalgaram cinxit,&in poteftatem breui redegit.Eoloco
41 regiæ Muratis oeconomus LalaScachines,& Eurenofesbegus,vni
uerfiscum copiis,quibusinRomania praeerant,adMuratcmaccef
ferunt: & coniun&isexercitibus,adobfidendam Bolinam, locum
munitum profe&ifunt.Qu9tquoterant ea regionc Chriftiani, o
mnes in illam velut arcem fefe receperant. Itaque quum Murates
tantis cum copiis&adparatu obfidioneinchoata,magnifquelabo
ribus& moleftiis exanclatis,non potirifeopido poffe videret: inti 2.©
mo dolore animicommotus, ingemuit: & obfidione foluta difce
dens,Euertat te Deus,inquit. Erat haud proculinde tiliaquaedam
pulcherrima, quam Felicem vulgo vocabant, hodieque fermoni
bushominum celebris. Adeam quum perueniffet, caftrislocú de
legit. Interim ipfe quemdam adfontem fefereclinans, maeftuscó 25
fedit.Non magno temporiselapfofpatio,nuntium accepit,latus al
terum munitionis,molefua grauatum,corruiffe.Qua reintclle&a,
mox Lalam Scachinem ablegat: qui opinione citiusadopidü con
uolans,eo potitur: Chriftianisomnibus captis, & magnis inuentis
opibus.Interalia repertiaTurcis aureicatiniatquecalices, quicaf 3o
fidum formam rcferebant. Iis in capita impofitis, cum mancipiis
Chriftianis,& omnipræda,coram Murate comparuerunt.Et qui
dem id temporisapudTurcos cepit ille mos geftandi aureos eiuf
42. modipilcos,quiapudipfosVfcufiae dicuntur, Murativero Chani
*. collibuit
T. V R . C I C K. 1;
collibuit eam tiliamhonore quodamadficere, atque illam ob cau

fàm vetus Felicistiliæ nomèn adprobauit,&ad pofteros ratum ef
fe voluit.Inde Chriftianos incolas vniuerfos, quicaptifuerant, cu
iufcumquefortunae,fàcramentum fibidicereiuffit : & cum liberis
5 atqueconiugibus domum remifit.Caftro quidem ipfinomê in ho
diernum vfq; diem durat,ab euerfione diuina. Murates hincrepe
titurus Hadrianopolim,Chairedini Baffae, ac Eurenofibego id nc
gotijdedit: vt progreffi vlterius,omnem illam prouinciam fibi fub
derent.Et Eurcnofes quidëbegus animü ad inuadendum Gumul- 43
ro zinaeagrum adiecit.Marolia confeftim eife dedidit.Erat inter alios
' Muratisfámiliæ miniftros quidam,cuinomen Delus Beluban. Ei
fàngiacatum inlimitibuscómifit,vt Serras opidum bello vexaret.
Quum autem fuas ille copiasiftuc adduxiffèt, Chriftiani portis oc
clufis,deditionéfacere recufàrunt.Intereavero,dum his oppugná
1 5 distotus occupatur: LalaScachines opidacomplura,Caualam,Di- 44
ren,Sirum,imperio Muratis adiungit: indcq, promotiscaftris, Ma
naftirum & Selerucâ,circüfufis militibus,tcntat:& omné agrü his /
finitimùrapinis&incëdiis vaftat.Acciderüthgc anno DccLxxxvii. C. I386.
Idtemporis Bagadatim Temirlancus inuafit, cui tum Sultanus 45
zo Achmetes cum imperio prgerat.Is præ formidine Alcairum,adSul
tanum Borcticem, profugit:anno DccLxxxviii. , C. 1387
'. - BabyloneTemir Chan mouitin regionem Deftenfem,vbicum
Techmico Chaneprœlioconflixit:acvi&oriapotitus, ferro& igni
regionem illam omnem depopulatus eft,anno DCCxci. C. I 39o.
zj Eodem temporecepit Gafes Murates Chan bellum cum Laza- 46
rogererc.Quippe Lazarus praepotenti coaéto exercitu,& iam in
Co{ouæ campos cum fuisprogreffus,Murati per internuntium dici
iuffit,in acietú modo prodiret:adpariturum fàcile,cui ceflüra fit vi
- &toria. Murates exaltera parte,fumma diligentia confcripto milite,
3o ambos etiam filios, Baiafitem cognomine Gilderunem, & Iacupé
Zelebim,ea fibi expcditioneadiunxit. Pofteaquam in Cofouæ cá- 47
posvtcrque cöueniffet exercitus,acri dimicatüvtrimq; prœlio. Ibi
tum Chriftianus quidá ad Muratétransfugit, cü fignificatione vo
luntatis fuae,quafifimilitare deinceps cicuperct. Igitur adMuraté
•£*. -
16 A N N A L E S
dedu&us,vtipro more pedes eius ofcularetur, quamfub vefteab- '
ditam geftabatficam,eavi Muratisinventremadegit: vtistam di
rovulnere confe&us,exfpiraret. Turcicivero proceres, hacSulta
ni fuicaede confpeéta,mox confultationem inftituunt,& quidhoc
cafutamrrepentinofaciundum delibcrantes,in eam cöuefiere fen-f
tentiam,vtadfe Iacupem Zelebimarcefferent. Is vbi vocatus com
paruiffet: Age,inquiunt,tentorium paternum ingredere. Nam eft,
quodtevult pater.Ille nihilmalifufpicatus,ingreditur:& correptus
ab eis,necatur.Inde regiofolioGildcrun Baiafitesimpofitus,omniú
fuffragiis imperator falutatur. Quibuspcra&is,dcnuo ceptum pu- 1 o
gnarifortiter: adeo quidem,vt vi&uscoprœlio , captufque Laza
Fus,inconfpe&u Baiafitis fruftulatim concifusfuerit. Hisrebusge
- ftis,exeoloco difceffum,& Hadrianopolim verfus inftitutaprófe
c.i39o. &io. Eratis annus Dcgxci-SultanusGazes Muratesghanimperio
48. praefuitannisxxxII. Cadauer eius Prufam deportatú, propter Ca- 1 ;
plizen, ficthermas Turci vocant, monumcnto pro more fuit il
latum. -
Exftinéto Murate, Gilderun Chan plene iam potitus imperio,

49. confeftim expeditionefufcepta,Kiratouum opidum,& vniuerfas
illasargétifodinasoccupauit. Erat interfamiliaresipfius miniftros2 o
quidam Ferisbegus,viradmodum bellicofus. Eum cum copiisad
ipfumvfque Danubium mifit,vbireda&oin poteftatem opidoVi
dinaHadrianopolim reuerfuseft. Baiafites autem rurfusbego ex
peditioneminiunxit,quaTanabit&Citros fuere domitae. Interim
, Feris etiambegusinValachos ire iuffus,inopinato regionem inua- 25
fit,magnamqtiepraedamadeptuseft.Eodemtempore Baffàquidâ,
Iagidesbegus,in Bozinam profeétus,omnem illam regionem rapi
nisexhaufit. Ipfe Gilderun Chan Prufam fe contulit, ibiquemeffi
5o. taeftruendae principium fecit.Indereli&aPrufa,Caramaniam cum
exercitu adiit:vbi opido Alafcheherifubiugato,moxagerAidinëfis 3o
fua fponte deditionë fecit. HincSarchaniæ fincsingreffus,illaquo
que nullo negotio potituscft. EteoquidcmfaciliusvtrumqueGil
deruni fucceffit,quod paullo ante ditionis vtriufque domini rebus
C. 1391. humaniscxccffiffcnt. A&aMahumetanoannoDccxci 1.
- Secun
-—- -
T*V RT C I C 1. *
Secundum hæc, Conftantinumbello adgreffus cft, cuidum 5 r
ipfetotusincumbit: Rcx Vngarorum cum exercitu adNigébo- ' '
lim acceffit. Eo Baiafitescognito, folutaConftantinopolis obfi
dione, re&a Nigebolim fuos duxit. Adhoftem vbi peruentum
j fuiffet,multoticsleuibusproeliis.atq;etiam acienonnumquam
iufta dimicatumintervtrofque.Tamdem no&urna impreffione
Chriftianos adortus, adeorepentino&inopinatoimpetu exter
ruit: vt eorum pleriqucin Danubium praecipitare fecogerentur,
&inipfo fluminemagno numerofubmerfi perirent: reliquifœ
16 dam femetinfugam conijcerent.Fa&umhocannoDccxciIII. c., 393
* Hocbello confe&o, rurfusinConftantinum armaconucrtit.
Sedcompofitapaxfuit,eaconditione:vtintra Conftantinopolis , ,
moeniaGilderunisChanisfubditi iushaberentvicum vnumin
habitandi.Fuitisannus Dccxciiii.
1; Eo ipfo tempore mortuus eft Sultanus Alcairi Borcuces, 5 ;
poft cuius obitum Gildcrun Chan prouincias ipfius inuafit,
& Melatigen fuae ditioni adiunxit. Sed imminentibus iam fri
goribus hibernis, Prufam reuerfuseft: ibiqueperillamhicmem
çjuieuit.Aeftatisinitiorurfusexpeditione inftituta, du&isquein
ao Àrmeniam copiis, Erzingam occupauit. Nouitum motuserant
Temiris Chanis apud Parthos, quos Gilderun Chan non ma
nifaciens, Erzingareli&a,& freto ad Gallipolimtranfmiffo, in
É venit:ibique Siliftriam& Empolim fuofubiecitim
peji, acciditanno DGCxcv. : C. 1 394
*j " HincinMoream abiit,&caftrisad opidum Ferigencolloca- •,
tis,indiuerfasquatuor partes fuos militesad diripiendosrcgionis
agrosemifit:aquibusifigenspraeda colle&afuit.ipfoinopiüo Fe
rige templum cumXenone conftrui de nouo curauit, atque ita
reuerfus Hadrianopolim, ad aliquod tempus iftic in otiovixit.
3o Ibi tum Bulcus Defpota filiam fuam G:lderuni dedit vxorem, 54
quoadfinitatisvinculofàncita fuit interipfos focietas & amicitia.
QuippeGilderun Chan,profeffione Mufulmanus,Bulci Defpo
tae,qui religioneChriftianus erat,generfa&usfuit. Arte tamen,
quam Bulcifiliam Baiafites fibimatrimonioiungeret,vini vfum
prorfus ignorabat. Maiorcs cnim ipfiusa vino abftinuerant. dc
C
18 A N N A L E S .'
Ofinane loquor,&Vrchane, Murateque.Nam quoties conui
uasinuitaturierant, varios cibos adparariiufferunt, atque hisde
indevefci folitifunt, adhibitis Talifmanis: quorum præceptis&
admonitionibus inter conuiuandum aures præbebant, & Alco
ranum legicurabant.Quidquid deniqueTalifmaniconfulerent, f
illinoninuite obtemperabát. $.
fa&um,vt eorum monitispa
55 rendo,nequaquam peccarepoffent. InprimisCaraRuftemes,&
Zenderlues Chcliles, magnoapud eosinbonorehabiti, & fàn
&i homines adpellatifuere.Verum tam ipfi,quamTalifmanice
terihacexhibitione honoris arrogantioresfa&i, multafecerene- re
quiter & flagitiofe.Tamdem quum effentexftin&i Zenderlues
Cheliles,& CaraRuftemes: Alisbaffà,Zcnderluis Chelilisfifius,
aGilderune Chane Veziris dignitaté adeptus eft.Tum vero cre
{cereTalismanorum improbitas, multafeindigna committen
tium,&reie&is moribus atque inftitutispriftinis, noua quædam £ ;
introducentium. Erat enim populusOf manicusfane quam fim
plex& rudis, qui facilc fibi quiduis pcrfuaderifincret. Quo fie
bat,vteis infidiofe,acmuliplicivafricieimponerent. Inter alia,
-
prohibebât in commerciis&contraétibus vfümantiquæ mone
tæ, afprorumque veterum:& emolumêtiproprijcaufa, nummu. ae
lariorum more, monetamadfeveterem aftutetransferebant,e-
iusq;loco nouamfignabant. Alis ipfcbaffa,virfimplex,ac rebus
diuinis deuotus erat: cuius exemplo quum populusidtemporis
etiam fingulari morum integritate, rcligioneque praeditusefiet;
Tali(mani tanto magishorum bonitatefiinplici,prölubitu, abu- ■ ;
' tebantur.Quumautem GilderunChanfiaiidosipforum,&im
pofturas depræhenderet, atque etiam viderct, eos belluinam&:
impuram vitam agere:cdicto publicato præcepit, vt omnesTa
lifmani,omnesque Cadij,quo nomineiudicesTurcorú veniunt,
+ Ncapolim, quamTurci Genifcheherim lingua fua dicunt, con- 36
' uocárentur.Vbicóueniffent vniucrfi, quamidam in domum eos
concludiiuffit, eamqueprzfidio circumdatam, ne quis elabere
tur,incendi præcepit:vt omnes flammis abfuinercniur. Hoc Gil
derunis mädato magnopcrc pcrturbatus Alisbalfà Vezir;praea
- -
} . *, i '
-
; ' *; if. * .**, …. , • • •
- - … . : nimi
-
- -
-*'
-—-——-—-
- 2 T. V. R C Ε C I. r9
nimi moerore,quaillorum faluti via confùleret,ignorabat.Tam

, dem huiufmodi quiddam ei ad animum accid.t. Erat in deliciis
GilderuniChaniquidamæthiops paruulus, faceto praeditusin
. genio: quiabheroquiduis impetrarenullonegotio poterat.Hoc
; adfevenireiuffo: Quidquid,inquit Alisbaffà,libitumtibifuerita
mepetere, dabo: modoTalismanos &Cadios imminenti peri
culo eripueris.Æthiopshisauditis,mox elegantioriami&ufum
to,&impofita capitivfcufia,qui pileus eft aureus,hoc ornatu Gil
iderunem Chanem adit,fequeanteipfum fiftit.IIle,confpeéto ae
• 1 o thiopc:Quid hoc,ait,reieft,aethiopille?curnobishocami&utam
fplendido? Eft quodabstepetam, inquitaethiops, exoraritepati
tor.Etquidtamdem petis? fubijcit Baiafites. Ille vero: Ablegati
me velim,ait,internuntium adTeggiurem Conftantinopolis.At j 6
Conftantinopoli, refpondet Gilderun, quidtamdem effe&urus
t 5 es negotij? RogaboTeggiurem,inquit,vtiquadraginta velquin
quagintaCalogerosmihi concedat. Quem veroadvfum,quae
fitiífiperator, fiitibiCalogeriferuient? Mandafti,ait,vt orhnes
eruditiTalismanitui,atqueiudices,flammisexurenditradantur.
Quapropter in horum locum nobis illos fubftituemus iudices.
ao Tum BaiafitcsChan:ErgoneCalogerinobis neceffario deligen
diiudices? anmei miniftriiudicum officiofungi nequeunt? Tui
miniftri,refpondit aethiops, non fünteruditi. Quid ais? Subijcit
- Gildcrun: eruditine funt iudicesilli noftri? An iudex, inquital
ter, cffe quifquam poffit,quinon fit eruditus? Atenim, refpondit
x 5 Chan, fido&ifunt,curex aequire&iqueregula fefe nongerunt?
cur,quod praecipiunt aliis,ipfinonfaciunt? Adea, feffusinterro
gando iam æthiops,obticuit.Gilderun vero, compellato Alibaf
íà;Do&inefunt,ait,iudicesnoftri: Tum Alis: Ecquem putas,in
quit,iudicis officio poffefungi,quido&rinae fitexpers? Et Baiafi
3o tes:Curigituradeo foedafacinora cömittunt, nec femet ex præ
{criptofuae do&rinaegerunt? Ibi commodam refpondendinan
&us occafionem Alis: Hinoftriiudices, ait, nullum ftipendium,
nullas annonas habent. Ea fola nimirum eft caufâ, cur officio
fuominusfatisfaciant.Quidergo, refponditChan,faciundü ho
C jj
-20 vA N N A. L E'S
biscenfes: Omnino (ccorrigcrcnt,inquit Alis,fi quideisftipen
dijnumerarctur.Tum Baiafitcs:Siquidcmitacomparatareseft,
qüoddamipfefalarium eis conftituito.Alis, hoca Gildcruneac
ceptorefponfo,req; cum animo fuo diligenterexpenfa,tamdem
reperit, quideisnómine ftipendijpoffet adfignari;vidclicet, vt 5
qüifquis hereditatem, aliquot millibusafprorumaeftimatam,ad
iret;Öadiofiueiudici, cuiusipfeiurifdi&ionifubie&useffet,pro
fingulis millenis afpris,vigintiafprosfolueret:acÉ fingulisin
ftrúmcntis, matrimoniorum puta,velaliorum taliücötra&uum
nomine cöfe&tis,itidem afprosxxpenderet. Abhoc ergo tëpore ro
conftitutaiudicibusftipendiafunt,& Alisinhunc modüplacato
Gilderunisanimo, Talismanos&iudicesepraefcntivitae pericu
loliberauit.
57 Secundum haecinuafitCaramaniae princeps, expeditionefù
fcepta,regionem Hemidam,eamq; occupauit. Quadere Gilde- t 5
runChanfaétuscertior, quantapotuit celeritate trâfmiffo freto,
Prufàmacceffit:& peragrata Tekienfiprouincia,venitinCara
maniam,ibiqueciuitatcm Coniamobfidione cinxit.Caramanig
dominushoftiaduenienticeffit,& in loca montuofà fe recepit.
Erat tumidannitépus, quo incolae fegetesfuas in areisagrorum 1o
habcbant, vt castriturarent: ac per ipfisaccidebat incomimode,
uodfrumentiaceruos, quitunc&triturandi,&ventilandierät,
relinquere fub diocogerentur,atqueintravrbis moeniafefe con
cludere. Quum hocGilderunChananimaduerteret, fuis inter
dixit, nequidfrumentifümerent,nifipcrfolutopretio. Militcsil- 15
loSultaniedi&opromulgato,propius ad moeniaprogrcffi,roga
re obfeffos,frumcntum fibivenderent.Opidani refpóndere,nec
abulum abfe,necfrumentum vëdipoffe:quiciuitatisintra mu
rosclaufi, obfidercntur. Si Gilderuni Chani placeret, conceffo
cómeatu libero,poteftatem exeundifacere: perlubenter omnia 3o
fevendituros,quæ ipfipofcerent.His Gildcrunicontinuorenun
tiatis,idoneo ciuibusexituris commeatu,publicaq; fidecauit.Ita
queillis cxtra vrbem prodcütibus,accederemilitesTurcici, qui
busannonaopuscffet, ac ncceffaria comparare, finecuiufquàm
IA vel
T. V* R. C I C I. 2.* I
vel damno,vcliniuria,folutoconfeftim pretio.Quaciues,&re

ionis incolae,difciplinamilitariperfpe&a: non femodo,cumvr
£. obfefía, Gilderunis poteftati permiferunt: verum eius etiäca
ftri,quod Album vocant,ciuitatumq; Nigdes&Caifariae, dedi 58
; tionem fecerunt. Tumvero Caramaniæ princeps, rerú fuärum
trepidus,& quidageret, ignarus; tamdem captocum animofuo
confilio,&quodamadBaiafitemablegato,ficcumeoträ(egit:vt
opidis nonnullis prouinciæ fuae Gilderunifponte cederet.Is aüt
rebushifcegeftis,Prufàm reuerfus,adduosibimëtesquieuit.In
ro denouaexpeditionefufcepta, Borfenadiit, eaq;moxpotitus eft.
Hincad amnem Kifàm progreditur.Eius regionisprinceps,cui
nomen Ifuendiar,advrbemSinopenfugafefe contulit. Baiafites
legatoadillum miffo,paciscomponendæ caufa,quædãopidafibi
retinuit:ditionem reliquam Hfuendiarireftituit,ac Prufàm cum
1 ; exerciturediit.Euenerunt haecannoDccxcvrt. C. 1 396
Secundum haecrurfusAmafiam Prufacontendit. Indepetita
Siuafte,quaequidévrbs ci mox a Cafi Burchane deditafuit. Hâc 59
pater EmiriSoleimani filio cóceffit. Eratprinceps quidá,cuino
-men Techrinbegus. EiBaiafitesErzingam,cuius eratdominus, 6o
zo nöitapridem ereptâ,reftituit:liberistamen,tam maribus, quam
feminis, obfidum loco retentis,& Prufam miffis.Pofthaec Mela
tigen copias duxit.Iisin locisopida, Diorrygem & Guxinen, fui
cum iuris feciffet: Prufam reuerfus, aliquamdiu quieti fededit.
Erathicannus Dccxcviii, quotemporeTemir Chanexpeditio- C. 1 397
Σ; nerurfus inftituta,per regioncm Parthorum arma circumtulit.
Tamdem progreffus vlterius,& Chalepum Damafcumque du
&o cxercitu, Chalepum vniuerfacum regione finitima occupa
uit: Damafcumfœdedireptam populatuseft,anno Dccc. C. 1 399
Indicatum füitanobisantehac, Gilderunem Chanem verfus
3c omnesimperijfuifinesgraffarü,ditionesalienas inuafiffe:quum
quene fuae quidem religioni deditis parceret, Mefatigem, Dior
rygem, GuxinenqueTurcomanis eripuiffe: prorfus deniq; fuis 61
eos ditionibus períümmam iniuriam expulfos,profligaffe.
Quamquamnehoc quidem diffimulandü,Turcomanoscas
C iij
2,2, A N N A- L * ETS
regiones,cum opidis non magnolaborefuoparaffe: nec, vtibo
næ fideipoffeffores,iusfuum longiffimi temporis præfcriptione
tutari potuiffe. Nihilominushoc, quodi&um, modo (uis eie&i
finibus, ad Alcairenfis Sultani patrocinium fecontulere, fub eius
imperio fede fibi conftituta. Potuitistantum efficere, dum Gil- j
derun Chan conie&isin Temirem Chanem oculis,follicitepro
greffusipfiusob(eruaret; vt opera fuaTurcomanosexfules in in
tegrum reftitueret. Illitamen facile,certisaddu&i rerum ar
mentis,perfpiciebant: Baiafitem non multopoft haud dubieres
nouas moliturü.Itaq;cum principibus ceteris,qui partim a Gilde 1s
runebellopetiti,partim fuis fpoliatifortuniserant;cumTechrine
vidclicet, cum Germiano, cum Duzinone Aidinenfibego, cum
Mentefio denique,focdus atq; (ocietatem inierunt.Omnes enim
hi,quorum enumerata nomina, non minorum quafigentiü do
minidumtaxatiniisterris, verumetiá principeserát. Abhis ergo 1 5
cómuninemine miffâ fuitadTemirem legatio, quae quum adi
p(um perueniffet,deploratis illorü principum ærumnis atq; mi
feriis,tantum apud cum orationefua perfecit: vtbellum fefa&u-
rum Gilderuni, quo illatasipfisvindicaret iniurias, polliceretur.
Ante tamen , quam bellum hoc Gilderuni Temir inferret, exfu- »•
lum caufafuosadeum mifit internuntios, omnem (quodaiunt)
lapidem moturos,vtintervtramq; partemtráfigerent,idq;dum
taxatvnum impetrarét,quofas reftitutisexfulibus effet,tranquil
leditionibusfuisabfq;iniuria Gilderunis,vtendi, fruédi. Verum
haclegatione incaffüm miffa, quumTemir aGilderunedefpici 2 ;
fe,contemniq; videret: præpotentem coëgitexercitü,quoadvr
bem, quæ Siuaftedicitur, adduéto; magna illâ celeritate pervim
expugnauit& euertit, ipfa etiam arce diruta.Secundum haec in
gentes illas copias Damafcü duxit.Interim vero Sultanus Alcai
ri,militibus fuis Alcairo,Damafco, Chalepoeuocatis, haudpro- 3e
culChalepoTemiriChani occurrit. Pugnatü inter vtrofq; ftre- ' '
nue,fedvi&us Alcairi Sultanusin Ægyptum profugit.Illo fibifu
62 gacöfulente,Chalepü& Chcmefam viTemir expugnat.Quum
Chemcfæcópluraperelcgantercxftru&a mortugrü monuméta
CCInC
!
——————
.• T T V R C IIC, I. *3
cerneret,quinamineisfepulticöderentur,intérrogauit.Refpon
fumabincolis,effeilla fepulchra famulorü fociorumq; vatis Ma
humetis:videlicetChalidis,quiVclidisfuerit filius,& Kiabelech
baris,& Omeris, & Mueigae, qui Mahumetis fueritcurfor. Hoc
j intelle&o,corpora quidéincolarum effelibera iuffit:fedfaculta
teseisomnes ademit.Chemcfadifcedens,& Bealbecúprofe&us,
id opidum prius direptum vaftari paffuseft. Bealbeco Damafcú
rediit,arcem vrbiseiusoccupaturus:verum oppugnatione prima
nihileffecit.Igitur eam denuovehementiori militum adgreffùs
•mo impetu, vicepit. Damafcoin poteftatem reda&a, reuerfùs eftin
Parthiam,& ad vrbem Carabagum caftrislocum delegit, eoque 63
cumfuisin hibernafecontulit, Pofteaquáveris tempusadpetiif.
fet, Amafiamficduxit exercitum, vt Erzingápriusaccederet, in
deverfusEngurim pergeret.AbalteraparteneGilderunquidem
a 5 Chanotiofus erat, fedbellogerendointentus, maximas cogebat
copias. Inprimisvero Tatarorum ex regione Deftenfi multitu
-- dinem prope infinitam fibi adiunxit: quosper Moldauiam pro
* fe&os,&inRomaniameffufos,indefecuminNatoliam abduxit.
- Ad fummam,talem actantumeRomania, Anatoliaque collegit
2o exercitum: vtaduerfàriisille copiisfacilecompararipoffet. Cum
his ergo profeétionem verfusEnguriminftituit,fumtis fecum in
eius expeditiónis focietatem filiis fuis. Vbi iam cum exercitibus
imperator alter ab altero non proculaberat, forteTemir Chan
die quodam Iouis, primaluce, proceffit adfpatium mediü inter
4; amborum exercitus,atq;ibicaftris locum delegit,eaquefoffa cir
cumduéta muniuit. Eodem&Gilderun Chan quum fefe fubve
fperam contuliffet,caftraprofuisitidem copiis metatuseft.Tam
dem die quodãVeneris, fummomane, inftru&is ab vtraq; parte
aciebus, e foffàto quifq; fuo contrafeinuicem progrediuntur. Et
3. Gilderunitafiiosordinarat,vtaducrfario (e nóinferiorem futurú
exiftimaret. Rebus vniuerfis reéte difpofitis, quum fignahincin
defublatâ volitarent, tubæ clangerent, tympanacaftrenfia pulfa
ientur,&iamiamq; concurfuræ viderentur acies: tum vero Dc
flenfesTatari, violata fide militari,moxadTemircm tranfierüt:
t - -- -
--
24. A N N A L E S
itidemquemiliteseregionibus Germiani&Mentefij,quodipfo
rum principcsaTemiris Chanispartibusftar£t,adeofdcm (erc
ceperunt.Quofa&um,vtpotiffimapars,&ipfum adeo robur ex
erçitus,cui maxime fidebat,ab eo deficeret,acperfidiae maculafe
contaminaret.Quinetiam fuisa militibusTurcicis, quianimis in J
64 eum nonnihiloffenfiserant, defertusfuit.Vnustantúmodo Bul
cifiliusfuis cum copiisconftantcraduerfushoftéfubftitit,&ani
mofepugnauit.quoTemir confpe&o:Prohquàmferoces&tru
culentifüntiftiDcruifij, dixit: quantocum ardore dimicant. Ad
quae defenatoribusquifpiam: Non hiDeruifijfunt,ait,(ed Chri- 1o
fiiani.Tamdë& Balci filius animaduertit, incaffum fetam acri
tcrproeliandolaborare.Nam &ipfiTurci iam in vniuerfumfu
gæ fedederant.Itaquecolleétis fuis, nonnihil adalterum latusex
ácie deflexit. Idem cum fuis& Gilderunis filiusMuftaphasZe
lebisfecit, qui etiamhocprœlioperiit. Haecquum ipfiBaffaevi- 1 ;
diffent, abdu&o fecum Emire Soleimane, fugam arripuerunt,
SultanusMuchemetes cum fuis Amafiam repetiit. Solusadhuc
cum praetoriano comitatu Gilderun Chan immotusftabat.Sed
tamdem in hoftis poteftatem venit, & adTemirem perdu&us
fuit. EiTemir Chan pedes obuiam proceffit, exceptumque ma- xo
gnacum honoris delatione,fuum intentoriúdeduxit. Ibi quum
exequo,Temirianorum adiutusopera,defcendiffet:humi,pro
moregentis,in eodéambotapete cöfederunt.PriorTemir Chan
defuisrebus cum Gilderune colloqui cepit.Indequum cibú vna
fumerét,rurfum Temir colloquiüexorfus: O Chan,ait,infinitas 2 ;
praepotenti Deo gratias&hyrnnos debemusvterque: tum quod
mihimifereclaudicanti,abipfis Indigfinibus,adpórtasvfq;Siua
ftaevrbis,imperiülargitus fit:tum quodex alteraparteribiaSiua
ftae moenibus,adipfos vfq; limites Vngariae, dominatum concef
ferit. Si Deo luberet vniuerfum orbem terrarum partiri, quid 3o
maius claudo dare poffet ? Iccirco non abs re magnis ipfi gra
tiis agendisobnoxij fumus. Tu vero parum fortaffeDeo gratus
fuifti, ac proptereatalis actantatibi calamitas accidit. Quæ quú
dixiffet, denuo Baiafitem interrogans: Mi Chan, ait,fi tua fi
• tUIITA
T v R c I c I. 1;
tumeffètin poteftate, mecum vtageres prolibitutuo : quidob

fccro demefaceres? age,vcritatem dicito.Tum Gilderun Chan,
quem ferocis&iracundianimihominem fuiffe accepimus,non
finebile refpondiffefertur:Equidem te,fifortunapropitia meam
j in poteftatem veniffes, ferrcaconclufum cauea mecum hinc in
de circumduxiffem.QuoTemiraudito,moxeferro caueâ parari
iuffit:&ineam,carceris loco,Baiafitéinclufit.Secüdum hgc,per
miffa militilicëtia pervniuerfàm regioné hincinde fe diffundé
di,atq; omnia rapinis vaftandi:Temir ipfe Prufam abiit, ibique
io thefauros Baiafitis inuentos fibi vindicauit.Et quádo iam immi
nebat hiems, fimul & hibernauit in Anatolia,& proceres eos
quiadipfius patrocinium confugerät, tum fortunisfuis reftituit,
- tum muneribus ampliffimis adfecit. Atque hoc modo finguli
fuas additiones reuerfifunt.Ofmanisvero prouinciâ,cui nomen
15 Ofmania,TatarisTemiradtribuit. Quod quum Baiafitcs inau
diffet,magnum animo dolorem cepit. Erat in more Temiri, vt
caftraloco moturus, nonnumquam ad Gilderunem accederet,
eoque perhumaniter falutato,re&ene valeret,an fecus, quære
ret. Quodam ergo die Gilderun, hacvfus occafione,Temirem
ao adloquens: Equidem fateor,ait,o Chan,ficin fatisfuiffe.Tibi di
uinitusdcftinata fuit vi&oria.Sedeft,quod abste petam: modo
&audireme,&adnuerepetitioni volueris.AdqueTemir:Quid
quid,ait,a me petieris,o Chan,nequaquam tibi denegabitur. Tü
Baiafites: Hocvnum,inquit,abstepeto,nefamiliam meam abo
25 leas,&Tatarosvtitecum abducas. Mihi quodaccidit,etiam tibi
poteftaccidere. Non bonum eft, itafaeuire velle, vt prorfusabo
leas.Hisauditis,fa&turum feTemirrecepit,quod Baiafites poftu
laffet.Adeoque coaétis in vnumTataris,fecum eos abduxit.Spe
taueratille quidem futurum, vt quifpiam filiorum Gilderunisi
30 p(um conueniret: fed quia fibimetucbant,acccffit nemo.Sccun
dum haec die quodam accidit,vtTemir compellato Gilderunc,
diceret: Equidem te mecum,oChan,inregnum meum abducâ, 6;.
advrbem Semercandam : atque indeteremittam in regnütuú.
EaTcmiris oratio Gilderunis animum tam graui mæroris vul
D
2:6 A N N A L E S T
nere percuffit,vtipfefibi mortemconfcifceret.Temirvero,quí
aditer fe compararet,Caramaniæ bego complures arces & opi
** dadonauit:&IfüendiariCaftamonäim, Congerim,&Calazu
gen conceffit. Atque his rebusgeftis, inregnum fuumreuerfus
* eft. Acciderunt autem hæcomnia,quae a nobisexpofitafuntha- 5.
C.*I4o3 &enus,abannoDcccvfq;adannum * DcccIIII. Temir Chana
pud Parthos annisxL rerum potitus fuit: Gilderun vero, cuius
mortem indicauimus,annis dumtaxatx1111 regnauit.
67. , Filios Gilderun Chan fexhabit: quorú vnus, Muftaphas Ze
lebis,amiffus fuitinTemiriano proelio: quinquereliquimanfere IO
' fuperftites,Emir Soleimanes,Ifa Zelcbis,Mufa Zelebis,Sultanus
Muchcmetes,& Cafan Zelebis, qui tempore proelijadhuc erat
22[3tC tC1lCTa. - - -
Exftinéto Baiafite,conueneruntin vnum Alisbaffà,Eines be

gus,& Hazanaga: decretoquc vnanimiex Anatoliain Romaniâ I y.
reuertiftatuerunt. -
. Sultanus Muchemetes Amafiam profe&us,quietifededit,pa

rum de rebus aliorum follicitus. Ifavero,& Mufa,varie fe mutuo
63. perfequuti funt in regione Carafina: donccMufa tamdem Ifàm
cöpraehenfum occidit. Quofacinore patrato, Prufam profe&us, 2.©
in otio viucns, arebusgerendis abftinuit. Non multo poft,arma
contra Mufàm quiefcentem fumfit Emir Soleimanes. Hoc ille
cognito,moxin Caramaniam arreptafuga ferecepit. Emir So
leimanes,vt resfuas conftabiliret,fororem fuam, cum fratre natu
minimo,Cafane Zelebi,Conftantinopolim mifit, eofque Con 25:
ftantino dedit obfides:ne quod fcilicet difcidium inter cos cxori
rctur,{edpacem potius inter fe mutuo colerent. -
69. - Hincin Romaniam tranfueétus Emir Soleimanes,Hadriano

- poli cærimonia Turcis familiari faétus cft imperator, anno
C.14o4. pcccv. 3o.
- Eius reinítio accepto,legatum Sultanus Muchemetes Ama
fiamifit ad Emirem Soleimanem, fratrem natu maximum, qui
citum muneraferret,tum fuis verbis hæc rcnuntiaret: Quando
fic Dco vifum fuit,domiaeacfraternatu maxime, vt parentem
vtriufq;
————————————-—-
; T v R c I C. M. - 27
vtriufque noftrum rebus humanis eximeret: magnopere mihi
gratulor,te nobis faluum & incolumem reli&um. Cui quum E
mirSoleimancsviciffim venuftaeformae pueros, puellas,veftefq;
fericas,&aliasresvariasacelegantes mififfet:fancito fœderemu
5 tuo,pacem interfecoluerunt. Pofthaec ablegatisin Caramaniâ
fuishominib*,eius,Puinciæ domino fignificariiuffit Emir Solei
manes:daret operam,ficvticuftodireturMufà frater,nequa po£
{etelabi. Adeoque Caramanum obteftari fe, diligenter id cura
ret:modoeigrataSolcimanis cffet amicitia. Siquidemhocabi
ao pfoimpetraflet,viciffim eifeomnia caritatis& beneuolentiæ of.
ficiaexhibiturum. • • * • I. « ' * , …..
Ma(à quumfubolfeciffet,Caramaniæ principem cum Emire

Soleimane mutuam ingratiam rediiffe : fuga fibi confulens, ad
Ifuendiarem propefeconceffit. Eius rei fama adEmirem Solei
35 manem delata,moxarma in I(uendiarem expediuit: cuius ditio
nemingreffus,propterGerlenadripam fluminiscaftralocauit,& 7o.
militemifticinhibernishabuit. Eratiniislocis nigra populus in
gens,fub quageniocottidieindulgebat,&helluabatur.Tamdem
compofitocum Ifuendiarenegotio,reliétaq;ipfius regione, pro
ao fe&useftI(hicam: vbitotosdiesinconuiuiis& compotationibus
exigebat.Nihilominusfecreto Mufam fecum habuit Ifuendiar, 7r.
eumque nauigioimpofitum, perpontum Euxinum in Valachiâ
, deportaricurauit. Eratidtemporis VaiuodaValachiae quidam,
cui noméMurzes. Hic& hofpitio excepit eum,& viam aperuit,
25 & auxiliofuit,vtRomaniamingrederetur.Quum Hadrianopo
lim perueniffet,moxab exercitibus,eò confluentibus, imperator
falutatusfuit.Emir vero Soleimanes,licet occupatam a fratre Ro
maniam intellexiffet vniuerfam; nihilo tamen minus perpetuo
luxu &helluationibus fuis occupabatur. Et quotiesc meroiam
3o ebrius incaluerat, fæpenumero voces has ingeminabat: Mufa,
Mufa,quid tibi meisin regionibuseft negotij? Nequemagnoté
porisinterie&o fpatio,(ecurusipfe,ac metus omnis expers,a Mu
fâ fratrefuit obrütus.Ibiquumâ ducibus&adminiftris rerü fua
rum,ad Mufamtranfeuntibus,ciufque militiae fe deuouentibus,
D ij
a8 A N N A L ES
defereretur: fugam arripuit, inquavicum ad quemdam perue
nicns,ab cius incolis fuit interemtus. Eum vicum Mufa, cum in
colisvniuerfis, cuiuscuiustamdével fexus,velaetatiseffent, igne
fubie&o concremari iuffit,hacadie&avoce: Cur fratrem meum
vobis necare libuit? Secundum hæc reuerfus Hadrianopolim,
C. 1411. plene rerum potitusfuit,anno DCCCXIII. Emirautem Soleima
nesimperauit annis v 1 1. Abhocinchoata fuit Hadrianopoli
ftru&ura templilonge ampliffimi,cuius ipfofuperftitefundamé
taiam adeamaltitudinem perduétafuerant; vt eius loci,quotem
plum condebatur,fuperficiem æquarent. I®.
CJuumautem Sultanus Muchcmetes, cuius Amafiae fedes c

rat,de hifce rebus omnibus, vt erantgeftae, certior fa&us fuiffet;
nimirü Mufam,Soleimane de medio fublato, Romaniæ fiueGra:
ciae imperio potitum: bello Mufam perfequendum ftatuit,&ex
peditione fufcepta,Prufam duxit:omnefqueAnatoliç prouincias, 15
EmiriSoleimanifratri non multoante fubditas,inpoteftaté rede
git. Itidcm in Romanianccip(e Mufa rerum fuarum cura depo
fita,quidagendum fibi foret,circumfpiciebat. Ante omnia Sca
72. chum Melicum,cui dumtaxat vnus erat oculus,Vezirem creauit:
Samobunae filium,Cadilefcherum effc voluit: ducem ftipendia 2,6.
riorum figniferis præfecit:prouincias denique fuos interfamilia
res,acmilitares viros,diftribuit. Reliquerat Emir Soleimanesli
beros fuperftites,filium atque filiam: quiConftantinopolim pro
fugerunt. Durantibushifcedifcidiis inteftinis,etiam vrbs Vidina,
ad Danubium fita,defecit; fcdMufa, du&oaduerfus eam milite, 25
rurfusimperium accipere coëgit. IdéMufareli&ta Vidina,Buru
73 uadam& Matcram copias duxit,eaq; opidafibifubiecit. Magnâ
in omnibusprouinciistyrannidcm exercuit.Occupauit& opidü
Chiupurlim,quod Lazari ditionis erat.Suos ctiam excurrerenö
numquam iuffit,ad ipfa vfque moeniaConftantinopolis: ita qui 3o
dem,vtipfoimperante,Conftantinopolitani portas vrbis aperire
vixauderent. Aeciditautem aliquando, vtadSilyuriam accede
ret:quam dum oppugnaret,egregiefetuebátur opidani,&inho
ftem animofe pugnabant. Dum vtrimque manus conferuntur,
Scachus,
- T V R C I C I. 29
ScachusMelicus,Mufae Vezirazemes,herodcferto, Cóftantino

polim fe recepit.His perfpe&isinfidiis &aftuMelici, vehemen
ter animo Mufaperturbari: conuerfoqueitinere,Hadrianopolim
reuerti:&quishuiufcetransfugij futurus effetexitus,fecum ipfe
j difpicere. Viciffim ex aduerfà parte, Sultanus Muchemetes o
mnino cum Mufa proelio congredi ftatuebat. Erat huic Vezira
zemes,Baiafitesbaffà,quocum follicite cöfultabat, quonam mo
do nauigiisin Romaniam tranfmittifretum poffet.Forte fortuna
tum Scachus quoque MelicusadSultanum Muchemetem Con
1o ftantinopoli venerat.Itaque Baiafitesbaffa Muchemetiauétor e
fat,vtis etiam arceffitus, deliberationi adhiberetur; quid ipfi fa
ciüdum pareret,explicaturus.Ille vocatus in confilium,acceffit:&
intelle&o,cupere Muchemetem in Romaniam exercitum tranf
portare, modo,deipfius confilio viam rationemque commode
1 5 tranfiiciendi cogno{ceret: refpondit,omnino Conftantinopolim
mittendos legatos,& cum Teggiurepacis ineunda fœdera, quo
fieripermiffuipfius&adiumentotranfie&io poffèt.Nó enim fre
tum vllo alio tranfmittiloco poffe, quum Gallipolis in potcftate
Mufae fit.Erat id temporis infigni vir quidam au&oritate prædi
zo tus,nomine Fafelulla,quiCadijfiueiudicisofficioGeiuifæ funge-74
batur.Is&notuserat,&familiaris admodumTeggiuriConftan
tinopolitano.Hunc igiturablegarunt, vticum Teggiure depace
ageret: quaintervtramquepartem fäncita,profeétus Prufà Sulta
nusMuchemetes, adlitus marise regione Conftantinopolis ac
2 ; ceffit. llliConftantinopolitanusTeggiurnauesfuas obuiain mi
fit,&ipfùmin Romaniam cum exercitu tranfuehi curauit. Eius
•Mufarei faétus certior:Hadrianopoli reliéta,regionem Lazaripg
tiit.Interea venit Inzuam Sultanus Muchemetes, atqueibicaftris.
locum delegit.Mox Alisbegus,Eurenofisbegi filius,fuis cum co
3o piisadSultanum Muchemetem defecit: poft quem & Michaël,
Iochzibegi filius,cum militefuoad eumdem acceffit. Et erat is
Mufaebeglerbegus. Horum confirmatusfubfidiis Sultanus Mu
chemetes,vlterius proceffit,& Hadrianopolim venit. Quotquot
autemTurcici proceres per Romaniamhincinde degebant,vni
- D iij
36 A N N A L E S
„.…6 Mufadeferto,adSultanum Muchemetem fe contulerunt.
NecaMufae partibusvlli manferemilites,præter Acanzios. Se
7 5.
çùndum hæc digreffus HadrianopoliSultanusMuchemetcs,Mu
famatergo perfequinô dcfiit,&cumeopropter opidumSamo
couam prœlium iniit.Qggm autem animaduerteret Mufa, non j
íisfibi virium effead rcfiftendum: fugae fededit,&fugienti c
quus in profundum coenum prolapfus fuit. Erat ei famulus
quidam , veftium fartor, & feruilishomo condicionis, cui no
„;„enSarúdzes. Hic equo domini,fichumiproftrato,tendinesin
ääit,captumque dorfiinum fuum MufàmadSultanum Muche: I o.
„etém?dduxit. Subinitium noétisin tentorio quodam Mufa
£rangulatus,ftatim eadem no&te Prufam auehiiuffus eft,vtiftic
76. inauitmonumento conderetur. Imperauitannis III & dimidio.
Mechemetem begum, Michalis filium, qui Acanziorum duxe
latinexercitu Müfae,captiuum SultanusMuchemetesadvrbem. 1 5
Tocatam deportari,&ibidem cuftodiri præcepit.Samobunaeve
;o6lium,quiofficioCadile(cherifungebatur,cumvxoribus&li
berisIfnicàm iuffitabduci, vbi milleafprorum annonam ei fin
gulosin menfesadfignauit.Peditum Mufae duxinValachiam au
íúgit. HocmodoTurcgrumimpcrator fa&useftSultanusMu 2.©
C. 1414. eíémetes,vniuerfafubaéta Romania anno DCCCXVI.
Inito regno, lcgatps ad omnes fibi vicinos principes mifit, ac
pacis &amicitiæ fœdera cum eis pepigit. Interea vero,dumad
Huc Mufa Muchemetefq; bcllofemetinuicem in Romaniaper
fequebantur: Caramaniae princeps Prufam exercitum adduxit. 2 5
Eiüs cxpeditionis rumorc adfe perlato,lbafesbaffa,quitum Pru
£cumbaffaeimperiopraeerat,arceffitis adfe PrufaeiSciuibus,vti ,
cumcisdcimminétibello deliberarct: Caramaniae princeps,ait,
armacepit,vt nos opprimat. Vos operam date, vt adexcipicndâ
illius virì,inftru&ifitis,& cum facultatibus vcftris in arcem vos 3o
recipite. Moxquilocu pletioreserant,in arcem fuiscum rebusmi
grafit.Pofteaquam ad vrbem Caramaniæ begus acceffiffet, lba
íésarcifemetincludit, quo Caramanus animaduerfo, ciuitatem
igncfubiecto concremauit. Indc vcrfusarccmcuniculos agere
cepit.
———————-—-——————————
-
-
- T v R c I; c. I. 31,
cepit. Ibafesexaduerfoctiniculisfuis adhöftium cuniculos per
du&is,&aquain eos deriuata, Caramani fofforcs aquis obrutos -
exftinxit.Interim vero dumadPrufam resvtrimquegerituracri- ``
ter,& citraintermiffionem: inopinatoMufae cadauer eò dcpor
;tatum,propethermas morumcnto paterno infertur. IdvbiCa
ramanus fieri vidit,confeftim motiscaftris, fuam in prouinciam
exercitum abduxit. - - - • •..' , ,, ,
Secundum haecprofe&useRomaniaSultanus Muchemetes,

- tranfmiffo freto,Prufam adiit,ibique maioribus coa&iscopiis,&
fo adiun&isfibi duobusinbelli focietarem principibus, Ifuendiare
videlicet,ac Germiani domino ; cum eis aduerfus Caramanum
expeditionem fufcepit, Ingreffus autem Caramani ditionem,
moxopidum Varfacum fubegit, incolis abfq; mora deditionem 77
facientibus. Inde Coniam cum exercitu contendit,vbiquü prin
1 5 ceps vrbisei fuiscum copiis occurreret: prœlium inter fe com
miferüt,quoSultanus Muchemetcs fuperior fuit,& Caramanus
cum fupremo copiarum fuarum duce,Zebuco Muftapha, in hor
ftium poteftatem venit.Multisvltro citroque colloquiis habitis,
tamdem compofitum fuit difcidium,& mütua reconciliata gra
zo tia:fedita tamen,vt Caramanus Sultano Muchemetitribus opi
dis,&vnicaftro cederet. quorum locorum deditione faéta, viciß
fim Muchemetes Caramanum muneribus cohoneftauit,&li
bertati reftitutum fuamin prouinciam remifit. Muchemetes i
pfe Prufàm reuerfùs, non diu iftichaefit : fediter ceptum profe
15 quens, trans fretum Hadrianopolim properauit, vt bello Vala
chos inuaderet. In id bellum & a Garamano, & ab Ifuendiare
bego copiasauxiliaresimpetrauit: quibusadfuas adiü&is, in ho
ftem progreffus, ad Danubium caftra locauit: vbi dum caftel
lum exftruerct,magnam fuorum manum in Valachiam trans flu
3o men immifit,vtpra:dis aëtis eam depopularentur. Milites eVa
hachia fàlui,nulloaccepto detrimento, trans Danubium, maxi- . •
mis au&i fpoliis,rcdiere. Quod quum regionis Vaiuoda cerne- !
1 et, aliud quod ageret, nihilhabuit; quam vt pace cum Sultano
cópofita,quotannis fetributum taiflurum polliceretur, eóq; no
v.
3*. A N N A L E S. -
mine filium daretobfidem.Quibus rebusgeftis,PrufamMuchc

78. metes repetiit,& inde copias ad opidum,quodSamfonis dicitur,
traduxit:quo quidem occupato,complures in iis locisTataros,a
Temire Chane reli&os,inuenit.Hos,cdi&o publicato, in Roma
niam migrare iuffit:& ditiuncula quadam, haud procula caftro 5
79 Cunuza, donauit; vt ibidomicilia fibi conftituerent. Erat enimis
locus incultus& defertus. Atque illa quidem vicinia & rcgioin
hunc modumTataros accepit incolas,qui eam in hodiernumv£
quediem poffident. Interea dum his rebus intentuseratMuche
rhetes,in Anatoliafeditio quaedam coorta fuit, au&ore Burgluze I QA
Muftapha, quiScheichis Bedredinis quondam oeconomus fue
rat. Et Scheiches ille Bedredines,vti fupradiximus, apud Mu
fam Cadilefcheri munus gefferat, Ifhicae deinceps exfulareiu£
fus.Hicergo Muftaphas in agrum Aidinenfem profe&us, ma
gnam ibi feditionem excitauit: perfuafis incolis,vt ipfiuspote 1 j
ítati fe permitterent,&imperium lubentes acciperent : nomen
interim prophetae mentitus,vt eo facilius res nouas moliretur.
Vbi dehocmotuIfnicæ Scheiches Bedredines accepiffet,oeco
nomividelicet fui restantum incrementifumere: mox Ifnicare
li&a fugam arripuit,& Ifuendiarem adiit. Apudhuncquum ali 2. Q
quamdiu fubftitiffet,nauim confcendit,& itinere maritimo Va

láchiam petiit. Sultanus autem Muchemetes intelle&o,habcre
iam Burgluzam Muftapham fele&orum militum ad triamillia:
copias (tias ineum,duceSultano Murate filio,mifit. Is vbi, Baia
fitebaffâ expeditionis focio, cum exercituad defe&ionis au&o- 2. j
rem perueniffet: accidit,vt impeturepentinofe inuicem inuade
rent,& manus tam animofeconfererent,vtillo prœlio ingensho
minum multitudo caderet.TamdéBurgluzes Muftaphas,infru
fta concifus,periit. Hac deillo,&complicibus, obtenta vi&oria:
rediitadpriftinum imperium omnis caditio,diftributa deinceps 3o
3c interSultani Muchemetis militiæ præfe&os. His rebusgeftis,Ba
iafites baffa cum Sulcano Murate Maniffam duxit exercitum:
quo ipfo etiam in loco quidam erat homo feditiofus, Torla
ces Huggiemal, ftipa:us bis mille viris, qui eum fe&abantur.
Hos
“T V R. C ' I C I. 33
Hos quum Baiafites adfequutus fuiffet, terga dare coëgit,&i-

pfum Torlacem, cum aliis aliquot coniuratis captum, ibidem
fufpendionccari iuffit. Interim profe&us Serras Sultanus Mu
chemetes, eam ciuitatem occupauit : & cum animo fuo con
5 ftituit,Salonicam quoque militum corona circumdare. Duran
teveroSerréfisvrbisobfidionc,Schcichesille Bcdredines,quem
in Valachiam profugiffediximus, Romaniam ingreffus,aliquot
fophilariosante fe mifitin jî Zagorenfem, vulgo perfuafu
ros,imperium SchcichiBedredini diuinitus effe deftinátum. fàl
io tim paucos intra dicsaduentum eius præftolarentur. Quum er
Scheiches Bedrcdinesiam propiusad eosaccederet, magnus (e-
ditioforum numerusadipfum confluxit,&illorum quoque non
pauci, quos imperante Mufàbeneficiis obnoxios in magiftratu
fibireddiderat,dum apud illum Cadilefcheriofficio fungeretur:
1 5 ita quidem,vt hominum copiis non contemnendiscinétuseffet.
• Verum iidem animaduerfo,minime felicem futurum, motusil
liusexitum: Bedredine deferto, etiam arma,quæ fumferant, de
pofuerunt. Harum turbarum accepto nuntio, infignem cxer
çitum in agrum Zagorenfem Sultanus Muchemetes expediuit:
2o qui Schcichem Bedredinem ibi deprehenfum ceperunt,& ca
ptum SerrasadSultanum Muchemctem adduxcrunt.Eratapud
Sultanum magnæ quidam do&rinae vir,nomine Meulana Chei
der, oriunduse Parthia,vndefead Muchemetemcontulerat,qui
eum provirofan&o colebat,&a latere fuo numquam dif edere
15 patiebatur.Is hanc fententiam tulit,vt capitis quidem fupplicium
Scheiches Bcdredineslueret: fedminime tamen fifco facultatcs
ipfius adplicarentur.Sultanüs ergo Muchemetes,hacin eum lata
. fententia, poena fufpcndij apudSerras hominem adfecit. Poftea
-vero,quam exfpiraffet;cadauer cius de patibulo dctra&ü, & ter
' 3o rae mádatum fuit. IndeSultanus Muchemetes Prufàm reuerfus,
ad aliquod ibi tempus fubftitit. Hadrianopoli templum, quod
frater eius Emir Soleimanes exftruere ceperat, abfolui curauit.
Aliud etiam Prufae fanum, cum fchola & xenone, condidit. At
quc hifcc geftis rebus,viuendi finem fecit. Eius loco Sultanus
E
34 ' A N N A L E S
C. 14, 2. Murates filius imperator fa&useft,anno Dcccxxiiii. qui Pru
fæ cadauerpatris monumento,pro more,intulit.
82. Secundum haec fequuta fuitvniuerforúin Anatolia defe&io,
nimirü Ifmyræ principis,& Méthefij:&adfummam,omnium ab
omniparteprocerum. In Romania namq;pro Sultano fe quidâ ;
83. gercbat,cui nomcn Dufmes Muftaphas. Is filium fe Gilderunis
84. Chanisprofitebatur,&plerumq; folcbat in opidoVardariode
gere.Tranficruntinpartcsipfiusetiam proceres quidá eiusfami
Iiae,quosEurenofesbegosvocát.Horum fubfidiis adiutus,Serras
obfèdit:quae quidëvrbs,vnacumarce,moxdcditionéfecit.Hinc 1 o
progreffus vlterius, Hadrianopolim ireperrexit: quoquü accef
fiffet,incolæportisreclufis,eius fefideipoteftatiq; permiferüt. Ad
fummâ, totaRomaniain partes eius conceffit. Alio tamen Porta
loco non erat,quam Vardarij. Pofteaquâ Sultanus Murates,qui
hoctépore Prufae degebat in otio,dehifce motibus certior faétus r ;
fuiffet:Baiafitembaflam copiisinftruétü mifit,quihücregno de
pelleret.Quum primumis HadrianopoliminRomaniâveniffet,
abherofuodefecit,ac Du(miMuftaphgfe dedidit:aquoviciffim
85. Veziris dignitate fuit ornatus. Eidé & Ifmyræ princcps, Chufei
nesbegus, femet adiunxit. Magnum aütpeditum numerü, quos zo
Azapos vocát,collegit Dufmes hic Muftaphas,&infigniacöce£
fitillis priuilegia,quifponte militiâ ipfius feétabantur.Quum igi
tur ingentemiam coëgiffet cxercitum,eocöfilio difceffitHadria
nopoli, vt Prufam contenderet. a quavrbequum iam itinerev
nius dieiabeffet, Vezirem fuum, Baiafitcm baflàm, fupplicio ca- 2 ;
pitis adfecit. Interim Muratcs quoquc de bellogerendo cum
fuis deliberabat. Suadebant vero, quihuicacófiliiserant,vt Me
chemctem begum, Michalis filium,ecarcereTocatenfi reuoca
ret, ac libertatireftitueret. Huncigitur arceffitum e cuftodia,fe
cum in expeditionem hanc Sultanus Murates fumfit, ac Prufà 3o
86. reliéta, ad amnem Vlubatam proceffit , & iuxta pontem caftra
metatuseft. Eodem quum & Dufmes Muftaphas veniflct, exak
tera partepontis locum caftris delegit. Hoc modo collocatis ex
87. aduérfo cöpiisvtriufqucprincipis, Mcchcmetcs bcgus, MĘ
lis fi
T V R c I C I. 3y
lisfilius, militibtis aDufme Muftapha ftantibuscognofcendum
fe praebere, ac peramanter eos compellare. Quo fa&o, quum
proceresatque milites, qui fe cum Dufme Muftapha hacexpe
ditione coniunxerant, Michalisfilium adgnouiffent: no&u flu
y uium Vlubatam tranfgreffi,adSultanum Muratem (e contule
runt,eique fedediderunt.IdvbiDufmesMuftaphas fieri vidit,ad
amnem Bugam profugit: magnaque pecuniae viBugae opidiCa- 88.
dio donata,eiusope faluuseuafit:& propter Gallipolim transfre
tum in Romaniam reuerfus, ibidem ad aliquod tempus quieuit,
1 o nauibus in terram fubue&is. Eum fine mora fequutus a tergo
Sultanus Murates,copias (uas mercatorum nauigiis impofitasin 89.
aduerfum litus vehicurauit,&caftris in Ezea planicielocumce
pit.Tumvero Dufmcs Muftaphas motiscaftris, verfus Bolairem
fuga ferecepit: vndequum Hadrianopolim pergeret, a fuis de
1 5 fertusfuit. Nec multo poftcaptus,& Hadrianopolim ad Sulta
num Muratem perdu&us, illius iuffu de pinna quadam admu
rum vrbis fufpenfus,laqueo vitam finiit. Mox ibidem Sultanus
Murates in regium thronum collocatus,&imperatorafuisfalu
tatuseft, anno DcccxxvII. Erat ei frater in Anatolia, cui nomen C. I 425.
2.o Muftaphas. Is etiam magnas ibi turbas dedit. fed tamdem Mu
ratesexpeditionem aduerfusfratrem fufcepit,& Ifhicæ captum
necariiuffit:vnde Prufamve&us,&iuxta patrem conditus fuit.
Secundum haec rediit Sultanus Murates Hadrianopolim, quo
quum perueniffet, de Vaiuodae Valachi defe&ione cognouit.
25 Quapropter du&is in Valachiam copiis, regionem vniuerfàm
fœdediripuit,&amplis potitusfpoliis, Hadrianopolimreuerfus
cft,anno DcccxxvII.
Inde rurfusin Anatoliam profe&us, Ifmyræprincipem ditio
ne fuaexpulit,& præterea regionibus, Mentefianæ, Aidinenfi,
3o Sarchaniæ, & Chemidenfi,præfidia fuorum impofuit, dedu&is
eodem coloniis,& agrisinter fuosdiftributis.Geftaverofuerunt
haec eodem anno DcccxxvII. C. 14**.
Poftilla quum ad tépus aliquod Prufaefubftitiffet, quietide
ditus:tamdcmfufceptarurfus in Romaniam profe&ione,Lazari
- 1)
^
3• A.* N. N A L E S .
9o ditionemingreffuseft,caq; Defpotam fencm prórfus eiecit, an
C. 14,7 noMahumetano Dcccxxix.
Hisexanclatislaboribusac moleftiis, quietife quidem dedit,
fed non diuturnæ : dum Anatoliæ montana peteret, captandae
frigidioris auræ caufa. Rurfum vero tranfiecit in Romaniam, & ;
armisLazaroillatis, vniuerfam eiusregioncm populatus eft, an
C. 1 42.8 no Dcccxxx. -
Hincquidam ex proceribus,cuinomen Hofer begus,in Ana

C. I 429 toliaditionëZietucâ Muratis imperio adiecit, anno DcccxxxI.
I C\.
quuminterimSultanusipfe Hadrianopoliquiete fercficeret.Ibi
91 dem mortuus eft Ibrahimes bafîà , Chelilis baffae pater, anno
C. 143o DCCCxxxII. -
Murates autem quietis&otijlögioris impatiens,bellum fe fù

{cepturum fuis edixit, diuinitusfibi mandatum. itaque maximas
92 copiasadvrbem Salonicam adduxit, eaque potituseft, exercitu 1 5.
C. I 43 1 fpoliis opimis ditato:quod quidem acciditanno Dcccxxxiii.
CaptaSalonica, nonnihilabellicis occupationibusabftinere
93 conftituit, & ad montana Zogae profeétus eft. quo tempore na
tus eft ei filius, cui nomen Muchemetis impofuit, eodemanno
C.1431 DcccxxxIII. 2.O
Editoinlucem filio,nouosfignariiuffitafpros:moxque rurfus

ad montana fe contulit. Id temporis etiam Hadrianopoli tem
plum,&ibideminarce veteripalatium elegansacdeliciofumex
C. 1432 ftruiiuffit,anno MahumetanoDcccxxxv. * -
Anno autem fequenti proximo,quum Hadrianopolidcgeret, 2. y

quodam Mercurij die, fubvefperam,vfque adeolumcn folis de
fecit : vt tenebræ terram occuparent. Eodem anno cometes et
iam caudatus adparuit.
»4 - Tunc& Eurenofisbegi filius, Alisbegus, in Albaniam copias
9; duxit,irrito plane conatu. Neque multopoft Herzegouinam ad 3o.
C. 1433 greffus,ibidé quoq; cum exercitu vi&usfuit,anno Dcccxxxvi.
Hac cladeaccepta,dum Hadrianopoli Murates Sultanus qui
efceret; limitanei duces, præfertim Sinan begus, Ifacusbegus,&
*Turchanesbegus, eum adcunt,& orant: poteftatem fibifaceret, '
13 •- inua
w
-T v R c I C I. 37
inuadendæ ac depopulandae Albaniæ.Quodquüm eis conceffi£
fet,ipfe praealtum prope Prufam mötem adiit, quem nuncmon
tem Calogerorum vocant:vbi aeftatcm illamanniDcccxxxvIII C. 1435.
exegit.Inde reuerfus
5 filiam matrimonio Hadrianopolim,
fibi iunxit. ' adduétam iuffufuo Bulci 9 6.
- W
Hoc annorurfus Eurenofisbegifilius, Alisbegus,inAlbaniam

profe&us, maximaspraedasegit,&amplafpoliareportauit,anno
DCCCXXXIX. . C. I 436.
Murates aút cum exercitu Caramaniâ ingreffuseft. fed rebus
*o cü lbrahimebego,regionisprincipe,tráfaétis: pax inter eoscon- 97.
ftitutafuit. In reditu caftrü Buruzenfibifubiecit, anno DcccxLi. C. 1437.
Inde repetiit Hadrianopolim,atq;ibi templumædificare ce- “..
pit:quum quodam Veneris die,fummo mane, primumlapidcm 98.

manibusipfefuis pofuiffet.
1 5 Pofthaecin Vngariamirrupit,&fexin eacaftellis potituseft,
anno DcccxLi. Vnde reuerfus, aliquamdiu a bellisabftinuit:& C. 1437.
inftituta follemnitate maxima, Sultanum Muchemctem filium
: circücidicurauit. Hacfeftiuitate peraéta, Semendriam duxitex- 99.
ercitû,eamq; munitionem in poteftaté redegit, anno DCCCXLII. C. 1438.
zo Hinc ad Albam,quam Græcávocant,acceffit:fedquum eam roo.
expugnare non poffet,abduétiscopiis,aliuditerarripuit,Nouam 1 o 1.
adeundo:quam arcem,cumomniagro finitimo, fuae ditionisfe
cit. Vlterius etiam progreffi, Romaniae beglerbegus eunuchus,
cui nomen Scachus Abedinesbaffa,&Edzesbegus,& Ifàcus be- 122.
zy gus omnem illam prouinciam rapinis exhauftam Muratis impe
rio fubdiderunt, anno DcccxLIII. - •. C. 1439
Sultanus aút Murates, reli&ishifcefocis, Hadrianopolim re
uerfuseft: vbi quum aliquantifperfubfifteret, Mefitibegoid ne- 1 o3.
gotijdedit,vti per Valachiam in Vngariam penetraret,omnemq;.
3o regionem illam direptam vaftaret. SedMefiti Vngariam ingref
fo,non exanimi fententia fucceffitexpeditio. Quippecüvniuer
^ fiscopiis fuis caefus&intcremtus fuit,anno DcccxLv. -^ C. i44o.
Eius cladisaccepto nuntio, Sophiam Mnrates Sultanns fe có- i O 4 •
tulit: ibiquc caftrametatus, beglerbegum Romaniae, Scachum
' ' ' ' - E iij
58 A N. N A. LÊ : S
1 o5. Abedinem baffam,cum vniuerfisRörmaniae copiis,& Acanziis,

&Genizaris, expediuit: vt peragrataValachia,Vngariam popu
larentur.Eosin Vngarorum fines delatosimpreffionefubita Ian
cusinuafit, cæcidit, interemit: ipfo etiam beglerbegonecato,&
eamdemcum Mefitebelli fortunam experto. Contigerunt haec 5
/
C. 144I. anno DCCCXLVI.
Caramaniae begus de hifceTurcorum cladibus certiorfa&us,
Anatoliam cum copiisingreffus,Belulenopidumtentauit.Idvbi
fignificatum Sultano Murati fuiffet, expeditione magna celeri
täte fufcepta,Ibrahimi Caramano bellum intulit:quoinmötuo I •
{à loca,præque faxis inuia,dilapfo : tranfaétum deniq; negotium
fuit,&Sultanus Murates Hadrianopolim rediit.
Accepitautem idtemporisnuntium demortefilijfui, Sultani
Aladinis,qui Amafiae rebus humanisexcefferat. Dum propteril
-
ro6. liusobiturhadhucinlu&u effet,rex Vngarorum, cum Ianco,&
1 o7. Lazari filio,fefemouit,&cum cxercitu adclifuras Ifladinasaccef
fit.Aduerfushosprofe&us RomaniaebeglerbegusCafanesbaffa,
cum Turchanebego, & vniuerfis Romaniae copiis, & cü Acan
ziis, prœliocüeis congreffuscft.Sed quum Turchanesbegus,a-
miffóvigoreanimi,præformidineacdefperationefefugæ dedi£ 2.©
{et: Cafanes baffacü reliquis militibus, quotquot aduerfushofté
cum eo fubftiterant, caefusfuit. Sultanusaút Murates, perlata ad
fereitam infelicitergeftae fama,cum omnibusGenizaris,&aulae
comitatu,Hadrianopoli difceffit:& euocatis vndiq;omnibusad -
hancmilitiam,quiarmaferre poffent,etiâpeditesEuropaeos ma- 2.5

gno numero confcripfit. Gerebantur aút haechibcrnotempore,
çjuum ingens friguseffet. Vbi ad Chriftianorum caftra peruen
tumfuiffet,multisvtrimque dimicatum leuioribusproeliis.Tam
dem vero Chriftianis exercitum abducentibus, etiam Murates
itinere conuerfo Hadrianopolim fe recepit: pace prius interfe, 3o
ro8. Lazarique filium fancita,cuiprincipatumreftituit,& cxillotem
porefolidafuit amicitia iunétus.
Interea Caramanus Ibrahimesbegus Anatoliâ, moto bello,
turbauit.quodvbinuntiatüSultanofuiflèt,inAnatoliâtranfiit:&
- CuIm
——————————— ——,—------ - - — -— τ.
'T' VER C I C H. , 39
cum Genizarorü,aulici comitatus, Anatoliaeq; copiis, Carama
num inuafit; quimoxfuga rebusfuis cöfuluit. Erat apudhunc in
auétoritate maximaSarumes quidá Iacupes, proviro fanétoha
bitus. Is adSultanum Muratem ablegatus,inuicem vtrumq;fibi
5 reconciliauit, qua pace confe&ta,Murates exercitu dimiffo, Ma
niffàm profe&uscft:vbi quum fpontefeimperio abdicaffet, filiú
fibiSultanum Muchemcté fubftituit, eiq; ChelilembaffàmVe I o9.
zirem adiunxit,cum Meulana Chuftone,qui officioCadilefche
rifungeretur: amborü virtuti ac fideitam filio, quam prouinciis
I o imperij, cömendatis.Idfa&tum anno Mahumetano DcccxLvII. C. 1442,
RexaütVngariae cum Ianconougfemet expeditioniaccinxit,
du&is fecum Vngaris,Germanis,Bohemis,Polonis, Italis,& Va
lachis: quorum omnium ingenserat multitudo, videlicet homi I I O.
num ado&uaginta millia.Tormenta quoq; bcllicarotis impofi
15 tavehebantur, numero quadringenta. Milites ipfi ferro prorfus
armatiteétiq; confpiciebantur.Quumque tranfmiffo ad Albam
Græcam Danubio,fines imperijTurcicitranfgreffifuiffent: Ma
teram & Schuliü opida vaftarunt. Indepromotis ad Nicopolim I II.
caftris,in omnem illum agrumferro&ignifæuierunt. Arcé quo
'*o que Buruuadam occuparunt, & impofito praefidio munierunt.
Quuma Nicopoli copiasabducerét,fequutus eos cum fuis a ter
go Mechemetes Nicopolisbegus,Syrufisbegifilius,& agmen ex
tremum adortus, complures occidit, cataphra&tos quofdam in
terceptos ad Portam mifit. Dc hifce motibus Sultanum Mura
z 5 tem mox Vezires certiorem reddidcrunt. Is Maniffaetum dege
bat, quo fequietæ vitae ftudiononitapridem contulerat.Quam
' quam vero ferius harum rerum nuntium acciperet, tamen ad
iter mature fe comparans, Gallipolim aduolauit: quo iam Ita
limagnacum claffeadpulerant, &quominusin Europam tranf
3o mittere poffèt, impediebant. $'j verfus Conftanti
nopolim cum exercitu profc&useft, &e regione illiusloci, quo I I 2•
loco nuncarcisnouae ftru&ura cernitur, mercatorum nauigiis v
fus,in Romaniam tranfiecit.Quum Hadrianopolim perueniffet,
móftratifuntei Chriftianicataphra&i,quos Mechcmctcsbegus
-
Ao A N N A. L EIS
ceperat,& illucmiferat.Hisvifis,vultum erigens:Benenóbisres

noftrae fuccedent, ait, propitio Deo.Statimque cum praepotenti,
tam ex Anatolia,quam Romania colle&to exercitu,magnaq; pc
ditum manu recens confcripta, Hadrianopoli difcedens, in ho
1 13. ftem re&ta duxit. Concurreruntexercitusadftagnum fiue palu
dem Varnenfem, vbi dimicatum inter eosacerrime, multa cum
effufionefànguinis. Rex Vngarus abvnolatere pugnabat, abal
1 14. tero Michaëlille,cognomento Niger:& tantoquidem cum im
petu Muratis inua(ere copias, vt hoftium vtrumque cornuin fu
gam propellercnt.atque hocinconfliétu beglerbegus Anatoliae I ©.
11 5. caefus fuit. Solusadhuc Murates cum agmine fuo ftabat immo

1 1 6. tus,ceteris ab vtroquelatere proftratis, aut fugadilapfis. Ibitum
Muratesere&isadcaelum oculis,opem fuinuminis& Mahume
tisimplorare,folliciteque precari, nefetam præfenti periculo re
• rum defererët. Quibus precibus ita conceptis, moxaleam proelij 1 5
mutatam vidiffes. Quippe Rex immodicaferocicntis animite
meritateimpulfus,in mediosTurcosequüadegit,&fummo cum
nifuMuratisipfiuscaput petiit. Dum in hunc modum furibüdus
progreditur,cafu quodamaccidit,vtequusregius adterrâ prola
beretur.Tum quidam epeditum numero, & aliusexordine Ge 2<)
nizarorum,adcurrentes;equitendincs inciderunt. Itaq; rege hu
117. mi proftrato,mox proue&tæ viraetatis,Cheferbegus quituncad
hucexElpiafamiliafuperftes erat, excquo defcendens, regi ca
putamputat,& Sultano Muratioffert.Ishocfpcétaculo lætus,có
• feftim regium caput haftae iubet adfigi. Quodvbifa&umfuiffet, 2.5
haftainaltum fublataclamari ceptum,regis hoc caput efTe.Tum
veroTurci, qui prius fugae fe dcderant,hocauditoclamore, re
flexisequis,rurfus ad Muratem confluxerunr.Quare a Chriftia
nis animaduerfa, cum reliquis eorum copiis Iancus in fugam fe
coniecit.Hocmodo vi&is Chriftianis,acfugientibus, Turcicos
ab omni parte perfequi,acplurimosoccidere.Interea vcro Geni
zari, ac pedites Turcici, currus & impedimenta Chriftianorum
adortidiripuerunt,& ingenti potitifunt praeda:qua quidë adSul
1 18.tanum Muratcmadlata, mutuofibigratulatifunt, &iilumĘ
- 1I\ IQltOS
-
-——-—--— - - -
T y R C I c I. 4I
in faftosreferriiufferunt. Exa&umque fuit abeistotumhoctri

duum omni genere hilaritatis, Hisrcbusgeftis, imperium Sult:-
nus Muratesiterü Sultano Muchemeti filioreftituit,& ipfe Ma
niffam reuerfuseft. Muchemetes regno rurfusinito, moxafpros
3 nouos fignarinominefuoiuffit,anno DcccxLix. C. 1444
-
In ipfisauté Muchemetici regni nouisaufpiciis, vrbs Hadria

nopolitanatota flammis accenfa conflagrauit:& Genizari fedi
tione commota,maiores annonaspoftularunt: non plebi dum
taxatinie&atrepidatione,verumetiábeglerbego Chadumibaffae 119.
1 o mortis intentato periculo: qui vixin arcem ad Sultanum Muchc
metem elapfus,faluti fuæ confuluit.Interim Genizari per vrbem
fœde graffari,& omnia per fummam infolentiam diripere: do
nectamdcmeis annonafemiffevnius afpri augeretur, atque ita
tumultuantium animi fedarentur.
15 Compofitishifce turbis, ChelilbaffaVezir, & alij Romaniae
proceres,vnanimi confilio & confenfu Maniffa Sultanum Mu
tatem iterum adfummam rerum arccffiuerunt: quihocacccpto
nuntio,mox adSultanum Muchemetem fe contulit Hadriano
polim,&hiemefequenticum exercituMoreamingreffuscft:vbi 11o
ao quum ciuitatem Geremen expugnatam dediffet excidio, &alia
quaedamopidulacepiffet:abdu&iscopiis,Hadrianopolimrediit,
annO DCCCL. C. 1445.
CaftrisHadrianopoli motis,in Albaniam duxit, & arcé Cot I2I.
ziacuminditione Ioannisoccupauit,ac vniuerfam regionem ra
25 pinisexhaufit. Albanorum princeps,lfcodaræ dominus,cum fuis
cedens aufugit. ItaqueMurates magnam regionis illius partem
adiunxitimperio fuo.quumqueChriftianorum templa diruiffet,
acinmeffitás commutaffet: Turcorum colonias in illa loca de
duxit. -
3o His Muraterebusoccupato,nuntijaduenere, quifignificarét, I22•

Vngaros,Saxones, Bohemos, Germanos,& Valachos,maximis
coa&iscopiis,iamadAlbamvfque Graecam adpuliffe,progreffu
rosadipfos Cofouae campos. Eius reifama Sultanus Muratesim
pulfus,Albaniarcli&a,Sophiamfummafeftinatione <;t, ibi
42. ' A N N A L E S
que(ubftitit,inomnem partem intentus, quo fcilicet erupturus
hic motuseffet.Simul expeditis in omnes prouincias litteris, mi
lites vniuerfos arina capere,&abfque mora in caftra conuolare
iuffit. Fuere deniquecolle&a decem millia Genizarorum,&a-
• lia decem milliapeditum,quiTurcis Azapi dicuntur. Præterea 5
magnushominum numerus adeum cófluxit exiis, quia militia
ceteroquin erdntimmunes. Habcbant cnim Muratem proviro
fan&o.Copiasadfummaminnumerabiles collegit,abaliis etiam ,
rebus,bcllogerendo neceffàriis,egregieinftru&us: atormétisma
ioribus,inquam,bombardis,haftis,arcubus. Arceffiuit etiam ad 1 o
hanc expeditionem Sultanü Muchemetem filium, vt in eapatri
comesadeffet.Interea vero,duminhoftemipfe proficifcitur:Va
lachi Danubium nauigiis tranfiiciunt,vtomnemagrumNicopo
litanumferro acflammis vaftarent. fed is conatus exjpforum a
nimi fententia non fucceffit. Quippe limitaneiproceres iniis lo- 15
cis,Mechemetesbegus,& Ifabegus,&Vfguris filius,cum Acan
123. ziorum copiis Valachos adorti,multos excisinterfecerüt. Quod
vbifa&um Murates accepit,non parum exhilaratus,alacri mox
animoverfus CofoJae planiciem cum exercitu profe&us eft.Pu
cebatenim hominum ad oétuaginta millia, tam cquitum, quam 2o
pcditum.Ad Cofouaecampos quum perucniffet, obuium habuit ,
, , , : , Iancum.Quapropter vtrimq; pugnandi faéto initio,difplofafue
'' recontinuodici no&tifquefpatiotormcnta bellica. Tamdë Ian
cus in hoftemacieprodu&a duplici,Turcosab vtroque cornufu
fostcrgadare coëgit. Iamquefolusadeo comitatus áulicus,Sul- 15
tano Murate non dcferto,locum fuum in acie tuebatur. Obie&a-
bant Chriftianisfcuta fuaGenizari, tormentabellica in eos diri
gebant,fclopetosobuertebant vndiq;.Simula tergo camelis, mu
Iis,& curribusfefe municntcs, tam förtiter hoftis impetum fufti
ncbant: vt Muratem,cumhifcc copiis fuis, Chrifliafiiloco fùm. 3o.
mouere nulla vipoflent, nec aliqua cladeadficere.Quum autcm ' -
,- profigati prius a Chriftianis in vtroque cornuTurci,Chriftianos
armorum oncrc nimiograuatos animaduerterent: de induftria.
fugam arripicntcs,infcguédiviam cis apcrucrunt.QuippeChri
- - ' ftiani
v.
-
-
——-—-—-
T v R c 1 c 1. 43
ftianifemox,inftardiluuijcuiufdam, concitatisequis, diffudere.
Sed Turci,quifugam inierant,equorücurfuadlatus inflexo, ex
peditos&inermcs Chriftianorum militesinuaferunt, quos nu
' doseffenorant,&in eos alacriteracinacesfuosftrinxerünt.ldilli
5 quum fiericernerent,celerrimccataphra&osequites fuosfequu
tifunt:quibus vbi iam non effet integrü, inTurcos aciem denuo
conuertere: tamdem mutuisfe vulneribus conficere ceperunt,
atqueitafolutis& diffipatis
fefe fugáconiecit.Tum ordinibus,exercitus
veroTurci,quos antea omnisin fœdam
fugiffe diximus, a.
1o hincindecöglobati,Chriftianisatergýadipfàm vfque munitio

nem caftroruminhaeferunt: fuitque deinceps pugnatum vtrim
quetoto illodie,vfque advefperam,&avefpera rurfusaddilucu
lum vfque.Iancusautem,quüitarem geri videret:aftu feab exer
citusChriftianireliquiisecaftris fubduxitacprofugit. Chriftia- `
1; nisadextremum vi&is,Iancirebus omnibus, cum tormentis, &c
vniuerfoadparatu bellicopotiti fuere Turci: quibus ad Sultanú
Muratem addu&is,vnus alteriporre&a manu, mutuofemet ex- .
ceperegratulabundi,totumquetriduum eo loco quicfcentes,ve
lutifeftiuitaté quamdá,fingülaricum hilaritate celebrarüt. Inde
ao SultanusMuchemetes antepatré Hadrianopolim profe&us cft. 124.
Gcftae vero fuerunt hæresinCofoganaplanicie anno PcccLiii. c.i448.
Murates etiam Muchemetem filium fequutus eft Hadriano
polim,ibiquetempusadaliquodin otio vixit: ita tamê,vt Roma
niae beglerbegum cum copiisablegaret, ad exftruendum arcem
25 Gergonim.qua perfe&a,Murates in Anatoliæ montana,captan- £5.
dae frigidioris auræ cau(a,(e contulit;anno DccCLIII. - C. 1 448
Emontanis reuerfus,expeditionéinAlbaniam fufcepit,vt arcé 1 26.
Beligradëfemoccuparet.Sedirritusille conatus fuit,ideoq;rcdiit
Hadrianopolim,necamplius abillo temporevllivelexpeditioni,
3o velbellointerfuit: extin&us dic quodam Mercurij, quidecimus
erat menfisMucherenis,anno DcccLv, quüannis 31 imperaffet. C. 1 45o
Succeffit patriSultan'Muchemetes filiusin adminiftrationere
gni,(tatimq;i6diedi&iméfisexercitüinCaramaniâduxit,&bellú
principi Caramano,Ibrahimibego,intulit,Scdco ; multopoft
1J
44 A N N A L E S
compofito,reuerfùseft Hadrianopolim,atqueibi nouamarcem
C. 145o. ædificarecepit,eodem anno DgccLv.
C. 1451. Annofeqüentiproximo,videlicct DcccLvi,nonprocul a Cö
117. ftantinopoli,locoquodamatergo Galatae opidifito,munitiffimâ
128. arcemadmare condidit.
Abfoluto huiusarcisaedificio, mandatacumlitteris in omnes
prouinciasfuasexpcdiuit,quibus omncstam Anatoliae,quamRo .
maniæ coëgitexercitus, condu&isetiam vicies mille peditibus.
Genizarorüm erant ad decem millia. Conuolarunt &alijcom
pluresad cum,quibusalioqui militandineccffitasnon incumbe
bat.Bellicaquoquetormentafundi iuffit,inftar draconum.Itacü
omnitormentorumadparatu, tantifque cum copiis Hadriano
poli profe&us,caftraConftantinopoliadmouit: difplofifquctor
mentis,muros,&pinnas eorum,difiecit. Chriftiani,quotquotvr
bipræfidioerant,fortitcr illiquidem fedefendcbant: fcd vrbcm rj
tueri contravim Muchemetishaud poterant. Is enim, conceffa
militilicentiadiripiendi Conftantinopolim,modoeam occupa£
fent,vfqueadeoTurcorum animosaccendit: vt magnoillamcú
impetuinuadcrent,oppugnarcnt,per vim deniquecaperent. Po
129. titivero funt vrbeTurci, dic vigefimo menfisRebuilulæ, Sulta- 2o
nus Muchemetes vrbécaptam ingreffus,hinc indepeream obe
13c. quitauit,obftupcfccnsadinufitatasaedificiorum formas. Quum
in Atmindanem perueniffet, columnam ibi lapideam vidit, cui
triplexcrat impofitus ferpens aheneus, idemque triceps. Illum
confpicatus,quidnam hoccffetidoli,quaefiuit. Simul ineum cö. 25.
torta magna viclaua ferrea,quam pufdiganumTurci vocant,vni
detribus illis capitibus ferpëtinislabrum inferius cöminuit.Quo
faéto, mox fcrpcntes in vrbe magno confpici cepere numero.
Quapropter auélores ei fuere quidam,vtmiffüm dincepsillum
{erpentem fáceret: quando per idfimulacrum effe&umfuerit,v- 3«
tiferpensin vrbe nullus cffet.Hinc eacolumna in hodiernum ad
hucdiem durat. Et quamquam vnius ahenei ferpcntisinfcriore
labro deieélo,fcrpcntcs in vrbem venerint: nocere tamcn nemi
nipoßunt.Erat etiam crcctus equus ahcncus,cuiftatua quædam
cque>
T v R C I C I. 45
equeftris infidebat.VtrumqueMuchemetesdemolitus eft. Fer

turautcm hacftatuapeftipraeclufusfuiffcaditus,quo minus in vr
bem penetraret,acineagraffaretur.
OccupataConftantinopoli,Anatoliæ montana,recreandi fui
j caufa, Muchemetespetiit:& indereuerfus in Albaniam copias 131.
duxit: vbi Siurigen in poteftatemredegit,annoDCCCLVIII. C.I453.
Annofequenti,Nouam cum copiisadgreffus,ccpit. Quippe i;..
Chriftianirurfushacpotitifuerant.Fa&umhocanno DcccLix. C. 14;4. .
- Secundum haec, ad Albam Graecam exercitum adduxit: fed , 3•
*o quum eamexpugnarenonpoffet,abfceffit. Periitibi DaisCarat- i%4.
zesbaflà,quibcglerbegimünerefungebatur.Eodéanno DcccLx, C. i4;6.
confpe&ifuntduo cometae,verfus orientem folem vnus,alter ad
occafum. - -
Conftantinopolim reuerfus,magnam celcbritaté Mucheme

33 tesinftituit,dumBaiafitem filiücircumcideret, anno DcccLxI. C. 1457.
Deindecoa&o exercitu,in Moream abiit,&vrbemGordum,
cum opidulisquibufdam, cepit;annoDcccLxii. C. 1458.
PofteaSemendriæ copiasadmouit.Rexautem Bozinenfisfpö 135.
tefuaSemendriæ deditionem fecit,anno DcccLxIII. C. 1459.
*° Hinc rurfusin Moream profe&us,multacaftella cum opidu
lis occupauit.Id temporis,die quodam Veneris, primo diluculo,
foladeo lucem fuamiamifit:vtomniatenebrisinuoluerentur,an
no DCCCLXIV. . -
C. 146o.
Tranfmifitautem fecundum haecvniuerfiscum copiisin Ana
*5 toliam,vlteriufque progreffus,Caftamonem,Sinopen, &Tara- 136.
bofanem ciuitates occupauit: impcrio fuoregionibusillis omni
bus adiun&is.Vnde'deinceps Hadrianopolim rediit,&in otioté
pusadaliquodferecreauit.Acciderunt haec anno DcccLxv. , C. 146i.
« Rurfùsexpeditione fufcepta,Valachiam ingrcffus eft, & Vai
3o uodam Valachiæ, cuinomen DracoIes,magno cum exercituin- 137.
uafit. HocbelloVaiuodaValachusconfiliüm cepitopprimendi
caftraMuchemetisno&urnotempore,fed parum efficere potuit.
Ideoquenonfüccedenteconatu profugitihVngariam:vbi quü
am- rcgis Vngariperueniflet, carcerimancipatus
r.: * F iij
fuit. In
46 A N N A L E. Si,
terea veroValachiam fibiSultanusMuchemetesfubdidit.'
138. Mifit&claffemininfulam Mitylinen, eiufque belli caufà etiá
ipfereli&a Valachia Anatoliamadiit. Occupatavero fuitinfulâ
C. 146, Mitylineanno bcccLxvi. ' ' . . . . . ' ." .
i;s. ' Ex AnatoliaConftantinopolim fecontulit,ybiquædamaedi- 5
143. ficiacurauitexftrui:& Machmutem bafíám, Veziremfuum, in
C. 1463. Moreamablegauit.lsaliquotibidem opidula cepit,anno D cc c
LX V I I. -
Secundumillaprodu&is Muchemetescopiis, Bozinam ador

1 41. tus eft,&omnem illam regionemin poteftatem redegit,regemq; i o
captum occidit.Inde fubiugumabeo miffà fuit Herzegouina,cú
.. Cóuadza: quibus rebusgeftis,itinere conuerfo, Conftantinopo
C. 1464. limrepctiit,anno DcccLxviiii.
C. 1465. Annusautem fcquens DcccLxx,exa&usabeo Conftantino
polifuitin otio.Sedin Albaniam deindeprofe&us, ditionem du 1 5
142. cis Ioannisifticimperio fuo fubiecit. Quum autem id tempóris
exercitumipfiusdira quaedam lucs inuafiffet,ipfePhilippopolim
C. 1466. adiit,ibiquefe quieti dedit,annoDcccLxxi. -
Philippopolidifcedés,rurfusin Albaniam perrexit, maiorem

que prouinciae partem pccupauit,anng dccclxxiI. 2@
C. 1467. Ex Albaniaprofe&usin Anatoliâ, Caramaniæ fines ingreffüs.
eft,&arcé Giolchifaré expugnauit:vnde pofteaCóftãtinópolim.
C. 1469. reuer(us,aliquádiubellicis anegotiisabftinuit,annoDcccLxxiii.
Non multopoft,vt otij{aae diuturnioris erat impatiens, ipfe
metitinereterreftri profe&uscftverfus Egripon: quum Mach- 25
mutem baffam eodemablegaffetcumclaffe, duodecim millibus
hominum inftru&a. Pofteaquamhucadpuliffent copiae Turci
cz,Chriftianifequefortunafqucfuasegregiepropugnabant.Scd
quum tamdemmuritormentorum impctupulfàticorruifïènt,nó
árcetantum,& ciuitatc,per vim potitifuere Turci: verumctiam 3o
omnem finitimam regionem Muchcmetis imperium accipere
C. I 47o. coëgerunt,anno dggclxxiiii. - - -
Egripo deuiâa,Conftantinopolimfcrecepit,&afpros nouos

C. 1471. fignariiuffit,annoDcccLxxv. - ,• **
- - - Dum
^-- .
-
-
--_
-
• ' - TVYR. C, ' I ; C I. 47
' Dum ConftantinopoliMuchemetes quiefcit, Vfumchafànis 143.

Parthorü regis militiæ dux,cui nomë Iufüfzesbegus,cüexercitu '
femouit,& magnâillâ vrbé Armeniæ Tocatâpopulatus,inCara
maniâvenit.Eratidtemporis Sultanus Muftaphasiis locisa patre ,
y Muchemeteprgfe&us.Iscolle&toexercitu,Parthisobuium fede
dit,eofquefudit,Iufufzebego capto,&Conftantinopolim ad pa
trem Muchemcté miffo:quod quidé euenitanno DöccLxxvii. C. 1473.
-Tum vero Muchemetes adarmafeparás,Anatoliamadiit:&
mandatishincindemiffis,vtomnes militesadipfum in Anatoliá
to feconferrent,edixit.Peditumadviginti milliain armiseffe iuffit,
&Genizarorum numerosaddecemvfque milliafuppleri:quum '
aulicusetiam comitatus decem hominum millia comple&ere
tur. Ad fummam,coa&useifuit exercitus,qui numerum Lxxvel
lxxx millium excederet.Cum hoc ergo milite verfus Parthiam
1 5 profe&us,Vfumchafàniregi bellum intulit: fumtis etiam fecü in
hancexpeditionem filiis,Sultano Baiafite,Sultano Muftapha,&
SultanoZcime.Progreffusauté cü fuis in Afiä,nöplura dumtaxat
occupauit opida:verüetiáfublimifitâloco,munitamq; infigniter
arcé,Carachifarëcepit.Vfumchafancs obuiam Muchemeti non 144.
ao prodiit,fedaftu quodâexcogitato, milité fuû hinc indc partitus,
in infidiislocauit.Etquiaprimâ acië in exercitu Muchemetis Ro
manig beglerbegus,Chas Murates,ducebat:forteaccidit,vtino
pinato quafdâ in Perfarü copias incideret,acmanü cü eis cöfere
re cogeretur Ibiquümaiores Parthorü vires effent,diffipatus Ro
25 maniae milcs,& ipfebeglerbegus occifusfuit.Intcreavero,düPar
thiprimâ hanc Muchemetis acië caederent: etiá ipfi,defertis ordi
nib* fuis,hoflö cöfufe perfequuti, tamdëadillâ peruenerüt acié,
cuiusip(e Sultanus Muchemetes duxerat. Isauté Parthorüper
turbatós cóø'catus ordines,cüfuiseosadori* cft.quod a Muche
3o metcfierividés Vfumcha(ânes,magnoanimiardore cöcitatus,&
ipfe fua in Turcos duxit agmina.Permiftis vtrimq;tantis exerci
tibus,acerrimú proeliücommiffüm fuit:quüMuchemctis filijfuis
cum copiisgrauiffime Parthos vrgerent,&in alteto cornu Ma
chmufcsbaflà,cum Dautcbaffâ, Anatoliæ,beglerbcgo, tormétis
• • -
- - -
A8 A N. N A L E S
145. JH&ishoftemvehementeradfigeret: EtiamVfumchafànis vni
aefiliis caput amputatum,& Sultano Muchcmeti oblatum fuit.
numcrgoParthitalem ac tantumimpetum,praefertim tormê
Júbeiiicorum, ampliusfuftinere non poffent: Vfumchafa
JNfliisvniuerfisfügæfedcdit,inquamagfiamexercitusPar 5
„Amifit.Fuerunt&caftra Parthi,cutnim pedimentis, direpta;
Ęne{quebegus,Omerisfilius,quigptiuusin caftris hoftiú
- cußodiebatur,libertatem recuperauit. Plenadenique Sultanus
MúehemetesdeParthisvi&oria potitus eft,
C.1474. DcccLxxvii!;
íü an11O
IG
ÉÉÉamilluftriproeliopugnato,Conftantinopolim Sultanus
mūetes rediit, & ipfé qüidem ab armis abftinuit,fedinte
jNSóleimanem baffâmeunuchum, Romaniae beglerbegum,
magna cum militum manu verfus Ifcodaram mifit. Soleimancs
<83rofeaus,diutormentis;etn acriter egit: & quamquamabv- rf
traquepartc magna periret hominum mültitudo,potiritamen If
Jïnon potüit,fèdinfeâa feggpias abduxit. Sub idtempus
Šem fuüm,Machmutem baflàm,in fruftaconcifum,interfi
jSultanus Muchemetcsiuffit. -
3Äúmanes autembaffà,quum abic&afpe capiundae

rx,militeminde reduxi(fet;in Moldauiam ÉÉ Ifcoda- *°
eft. Eicon
146. &fiimVaiuoda Moldauiaecum exercitufuæ gentisoccurrit. Pe
decollato,pugnatum intere9s animofe. Verum quod partim in
oppugnationc I(codareTurcici militesdcfatigativires amififfent,
partimetiam ipfis Moldauiam ingredicntibus, ingensea locafii- 2f
gus occupaffet: alacritate animofum exftinéta, parum fortiterin
Éîemfugnarút,&aMoldauo Vaiuodacxfiprofiigatique funt,
C. 1475. anno DCCCLXxix.
Interim Conftantinopoli quiefcensarebusgerendis Sultanus
, 4-. ipfeMuchernctcs,Vezirem füum,Geducem Achmetembaffam, 3•
148. perid mare,quod Nigrum ad pellant,Cofen cum claffemifit,in- '
figni militum exercitu inftru&a:quoinexercitu Azaporum erát
jçem millia,totidemque millia Genizarorum. Eò quìper
Ùìtuiflct, obfeffaciüitasCofe, cum finitima regione
v
Mu
chcmctis
., T v R C I C I. 49
chemetisin poteftatemvenit.Quin &illiTatari, quos Kerimos

vocant,&alij,qui totiusprouinciæ Deftenfis incolæ funt, Turcis
fedediderunt.Atquehocmodo Geduces Achmetesbaffaregio
nem illam vniuerfamSultaniMuchemetisimperio fubiecit, an
5 no DCCCLXXX. C. 1476.
- Secundum hæc coa&is Muchemetes omnibusfuis copiis,in
Moldauiam expeditionéfufcepit. Eam regionem ingreffo,Vai
uoda Moldauus occurrit,acftrenue quidem ille cumMucheme
tepugnauit: fed proelio victus,ditione fuaexceffit,& cú reliquiis
Io militum fuorum aufugit.Tum veroTurciagrum illum omnem
diripere,fecumquecaptiuosabducere,quotquotnancifci pote
rant,incolas. Inde Muchemetesreli&a Moldauia, profe&useft
adamnem Morauam.Iisinlocis Vngari munimentum & arcem 149.
quamdam exftruxerant, quam Muchemetes quum occupaffèt, C. 1477.
15 Conftantinopolim reuerfuseft,anno DcccLxxxI.
Dum inVrbe,nullis impeditusbelli negotiis,pacefruitur: mu
ronouamarcé Vrbanam cingit. Præterea beglerbegum Roma
niae,Soleimanembaffam,cum copiisin Moream ablegat. Sedilli
parumhaecexpeditioprofpere ceffit.ideoquereli&a Morea, ma
2.o SuitVngariam adgredi.Quum neifticquidem exvoto rem gere
ret,tamdem graui adfe&useftclade, maioremque partem exer
citus amifit,anno DCCCLxxxII. C. I478.
Tum veroSultanus Muchemetes, qui diutius vitam otiofàm
agerenonpoffet,expeditione inftituta, femet ad oppugnandam
25 Ifcodaram contulit.Fortiterei reftiterc Chriftiani, magnamque
Turcorum multitudinem occiderunt.Adextremum, quum hac
oppugnationisvianihilefficere poffet:exftru&is vndique, com
miünitifquecaftellis ligneis,abfceffit. Hoc modo quum feffi diu
turnæ obfidionis tædio Chriftiani,etiam cum inedia, ceterarum
3o que rerum neceffàriarum paenuria confliétati, debilitarentur;
necvllaiamipfisalicundefpesfoluendæ obfidionisadfulgeret:ita
cumTurcistranfegerunt, vt faluis ipfi facultatibus fuis inde mi
grarcnt,&IfcodaramTurcorum poteftati permitterent.Fa&um
hocanno DCCCLXXXIII. . - -
C. 1479.
G
A N N A L E S
•yo
QuotemporeSultanus MuchemetesIfcodara difceffit, Cofi
manìinopolim adquietem fc rccepit. Nihilo minus duces fuos,
quorum indicaturi nominafumus,multis cum millibus Acanzi
Alim videlicet begum,Michalis fi
o15. 6tuminVngariam expedigit;
lium,& Ifam begum,Chufeinis filium,& Balim begum, Malco 5
zij filium.Quia verorcs hoftium fuorumVngari quam explora
tiífímashabebant,inopinat9 Turcos adgreffi,prœlio cum eis a
Äôçôáuxerunt:quoIfabegusinteremtusfuit,cctcrisdiffi
C. 148o. patis &caefis,anno D cccLXXXI 1 I 1 •
Nihilhoëannorerum Sultanusipfe Muchcmetcsegit, fedin I ©
etimtamenVeziremfuum,Mefitcmbaffam, multis cum milli
I W I. - - - - -
5 bushominum,ac praepotcnticUm claffe,mariablegauit: vt infu

1æ,ciuitatiqueRhodobcllum ififerret. Obfedit autem Mefites
Rhodum,fedexpugnare non potuit:ideoque maximo cum de
trimento&ia&üra rerum obfidionem foluere coa&usfuit.Tum I y
temporisaltcrum quoq; Vczircm fuum, Geducem Achmetem
baßäm,validocum cxercitu, magnaquc claffe, Muchemetes in
I 5 2. Italiam mifit. Is Otrantüincaciuitatem occupauit anno D ccc
C. 1481. Lxxxv. oz;
§ècundum haecreliquitSultanusMuchcmetes Conftantino
polim,&in Anatoliamtransmare profeétus, die menfis Rebui
iulae tertio,quitum Iouis erat,circa vefperam, inTeggiurum pra
153. to mortem obiit. Exftin&oautem Muchemete,Conftantinopo
înreuer6 Genizari, vrbem diripuerunt. Die ycro xix menfis
Rbiiilulæ filius cius,Sultanus Baiafites, AmafiaCóftantinopo
lin adpulit: & occupatafcdc regia,patris loco fàlutatus cft impe
fátCYf'.
vixConflantinopolipaucisdicbushaeferat, quumfrater eius,

Soltanus Zemes,duëtis éCaramaniacopiis, Prufam adiit,ibique 3®.
domicilium fibi cóftituit. Sultanus vero Baiafites, arceffito ex A
pulia cum exercitu Gcduce Aghmete baftà, magnifque cetero
quin etiam colleétis copiis, aduerfus Zemem fratrem in Ana
áliam mouit. Quum prœlio congreflifuiffent,inferior difceffit
Zemes,acmoxin Caramaniam profugit : vnde quum eum Sul
- [anu$,
T v R c I c. I. , 31
tanus Baiafites expuliffet,itinere conuerfo, Cóftantinopolim re
petiit.IndeGeducem Achmetcmbaffàm inCaramaniam remi
fit,quidum iftic hæreret,Apuliam Itali recuperarunt. Turcis o
mnibus,qui Otrantipraefidio reliétifuerant, in captiuitaté reda
&is,anno D cccLxxxv I, C. 148z.
Rurfusautem Conftantinopoli Sultanus Baiafites difceffit,&
in Caramaniam cum exercitu venit.Quippe frater eius Zemese 155.
peregrinatione Mechienfiiam reuerfusfuerat. Itaque denuo có
miffo in Caramania proelio, SultanusZemesiterü viétusadma
m o reprofugit,& in Italiam fe recepit.Hinc caftris motis,Conftanti
aopolim Sultanus Baiafitesabiit, atq;indcprofeétus eft Hadria
nopolim.
No&e fexta méfis Scheualis,omnes ad fe Vezires fuos inuita- 156:
uit,vnàcum Geduce Achmetebaffâ: quo quidéin cóuiuio vinü
1 5 cumcishaufit,& vnicuiq; Vezirivefté donauit,excepto Geducc
Achmetebaffa:quem & interficiiuffit,anno DcccLxxxvii. C. 1483.
Eodem tempore mortuus eft Caramaniprincipis filius, Cafa- 157.
nesbegus,quem in comitatufuoBaiafitesalebat. -
&
Hinc fufcepta Baiafites expeditione,Sophiætépusadaliquod
2.9 fubftitit,vbi magnam militum manum colle&amhabebat. Horü
maiorem partem adfluuium Morauam mifit, ibique duas arces
veterescommuniriiuffit.Qujbusexpeditis,SophiaConftantino
polim reuerfuseft,anno DcccLxxxvIII. C. 1484.
Menfe Rebiulula,die quodam Martis,vrbs Hadrianopolitana,
z 5 cum omnibusaddiftrahendas merces, exftruétis ædificiis, ignc
conflagtauit.Ibidem etiam id temporis Baiafitcs Xenonem con- i58.
derepropter flumencepit.Indecaftris Hadrianopolimotis,Mol- 159.
dauiam tranfiit,&arcem Chilimoccupauit. Ncque multo poft,
die quodam Mercurij, etiam arcem Chermen,iifdem in finibus
3o fitam,inpoteftatem redegit. Atque omnihocagro potitus, mu
tata profe&ione,Hadrianopolim rediit,anno DCCCLxxxIx. C. 1485.
Tunc&lumen folisdefecit,& Sultanus Baiafites verfus loca
montana,recreandifuicaufà,fe contulit. Heic eum adiere legati
tres,quorum vnusexIndia miffus fuerat,alter Alcairo,tertiusex
- - G ij
Tyz. A N N A L E S
Vngaria: quosquidem ordine perorantes audiuit,& poftulatis
adfcnfus,liberaliter donatosdimifit. -
Pofteaprofe&useft Alisbegus eunuchus, qui beglerbegimu

nusadmifiiftrabat,magno cum exercituinValachiam: concilia
toque fibi VaiuodaValacho, cum fuis& Valachi copiis in Mol- 5
daüiamirrupit:acrapinis,ferro,flammis,vaftauit omnia: fpoliis
C. 1486. onuftus denique rediit Hadrianopolim,anno pccCXC.
Sultanus interim Baiafites domiquiefcens,duces fuos,Ifchen
άerembegum,& Balim begum,Malcozijfilium,ablegauit:vtde
nuoValachiam ingredcrentur,& Vaiuode Valacho perfuaderét, 1 o
• vticoniun&is fecum armis iterum in Moldauiam impreffionem
faceret.Adfentiente Valacho,moxeafufceptafuit expeditio: to
taque regione direpta,magna cum præda difceffum. -
16o. Dú hæcin Romaniagererentur,Alcairi Sultanus ab vna par

tefe commouit cum fuis,quos intcreratVfunesVsbegus;& fuas, 1 ;
fuorumque copiasin locis Adanis ac Terfo interie&is, collegit:
abalteraSultani Baiafitis parte,Sangiachi Anatoliæ, itemq; Fer
hatesbegus,Sultani Baiafitisgener,Caramaniae beglerbegus,Ca
ragofabegus,congregati;iunétis exercitibus,cótraSultaninos Al
cairenfes profe&ifunt.Vbiventú ad manus cflet, ab vtraq; parte 2.o.
fane quamviriliter dimicarüt. Sultanini deniq; Baiafiticos terga
i6i. dare coëgerüt,ipfo etiam Baiafitisgenero,Ferhatebego,interéto.
Non multo poft edixit Baiafites,vtiMuchemetesbegus, Chc
feris begifilius,cum Ducis filio,quibeglerbegus Romaniae crea
tus erat,Romaniæ copias in Anatoliam tranfiicerent:&adfumto 2 ;
Anatolico milite,Sultanum Alcairibello inuaderent. His igitur
Baiafitis imperioparentibus,re&a petitushoftis: quiquum & ipfe
paratusaddimicandum effet,vtrimq; concurfumacerrimo proe
161. lio,quo Ducis filius, Achmetes baffa,cum equo prolapfus,iri Sul
taninorum manusvcnit: & dedu&usad Vsbegüm,cüftodiæ tra. 3 o
ditusfuit.Ingentem Baiafiticicladem id tempöris acceperüt,quæ
Baiafiti fignificata qnüfuiffet: Vezirem fuum, Daudem bafíám,
præpotenticum exercitu contra Sultanum Alcairimifit.Minime
vero territiSultanini,mox eicum fuis obuiâprogrcffifunt. Dau
des,
T V R C I C I. 53
desillis haud occurrendumratus,maturecapto mutandæ profe
&ionis confilio,retro duxitexercitum. Adiit hoc initinere Dau- I63.
dem Aladeules Dulgadiris dux,cui magnumipfehonorem exhi
buit.Pofteaquam aSultaninisfe Daudesauertiffet,Varfacenfem
' 5 ditionem ingreffus,procerespartim invinculaconiecit, partim
occidit,partim interuenientetranfa&ione recepitingratiam,for
tunifquefuisreftituit. Turgutenfis prouinciæ proceres falutifuae
fuga cöfuluere.Tâdem tamen impetrato faluo cómeatu, Daudé
baffamadierunt,& pacecum eo fancita, fàcramentü praeftiterüt.
1 o Hiseffe&isrebus,Daudesexau&oratomilitereuerfuseft ad Sul
tanum Baiafitem,quitunc in regioneVifenahiefidegebat.
VenitidtemporisadBaiafitem legatus ex Vngaria,vir eximiae
dignitatis,cuinomen Iachofchicius.Is adSultanum adduétus, & 164.
perbenignefuitauditus.Expedita legatione,veftemaBaiafite do
1 5 no, pro moregentis,accepit:&admodum honorificebcnigneq;
dimiffus fuit.Initinere vero, quo domum redituruserat,quüiam
Semendriæ finesadtigiffet: quidam equesTurcicus,vir militaris,
cui nomen Gafes Muftaphas, & qui fortetum temporis ifticc
rat,equo confcenfo,legatum adgreflus eft,&acinace fuotam gra
zo uitcr vulnerauit,vtcófeftimibi mortemoppeteret. Idvti faceret,
haec eum impulerat caufà,quodquüaliquandolegatusilleGafim
Muftaphâcum fratreeaptiüüdetineret,Muftaphæ fratrem veru
transfixiffet; ipfumq; Müftapham coëgiffet,vtfiocmodotrásfixü
veru fratrem germanú affàret: excuffiseidem Gafi Muftaphae 32.
zy dentibus fuis. Hac ergo decaufa repertum ibi legatum occidit,
quamquam & ipfeGafes Muftaphaseodemloco vulneribuscó
feétus viuendi finem fecit. Acciderunt hæc anno D cc cxc I. C. 1487.
Secundum hæc profeétusex AnatoliaSultanus Baiafites,Có
ftantinopolim venit: & miffis hinc inde per omnes prouincias
[0 3 o fuas mandatis,ex AnatoliaRomaniaque magnum coëgitexerci
tum,eumq; mifit verfùs Arabiam: fummocopiarum omniü im 165.
peratore defignato, Alibaffâ eunucho. Is vbicümilite peruenif
fetad ciuitatem Adanorum,arcévrbisinftaurauit, refecit, com
mtiniuit:&aliis quibufdam opidis captis,præfidiaimpofuit,anno C. 148
Bcccxc I I I. G iij
11)
54 A N N A L E S
Interea dühisarcibus occupandis & exftruendis intenti fùnt
Baiafitici,etiamabaltera parte Sultaniniexpeditione fufcepta, in
lioftem profe&ifunt. Cögreffisexercitibus,vehemens commif
fum fuitprœlium. Actametfi Sultaninorum acics tamdem folu
tae diffipârentur, non tamen pafluseftAlisbaffà militem fuum a 5
tergo eös perfequi: quod vereretur,nebellife conuerteret alea:fi
mulque putaret,fatisfe É gloriae,quitam feliciter ho
ftiles copiasdifieciffet: cauendum denique cenferet,ne fui nimio
- 1abore defatigarentur.Ideoque motishinc caftris, domum mili
tem fuum reduxit. Poftquam vero Baiafitici difcefferant,Sulta- I o
nini fuisdenuo colleétis, AdanaTerfumque ciuitates obfidione
cinxerunt: quibus quum potiri non poffent, copias inde fuas ab
duxerunt. Verum non multo poft, tormentorü&aliarürerú ad
paratuinftru&i,rurfus adortifunt Adana, &expugnatävrbis ar
C. 149o. cem diruerunt,atq; ita domum reuerfifunt, anno Dcccxc 1 1 1 1. 1 ;
Tunc & die quodam Iouis, circa meridiem, Conftantinopoli
terramotatremuit,& multa corrueruntaedificia.Fuit& Prufætá
tum incendium,vtvrbis regionesxxv flammisabfumerentur.
Baiafites magnam rurfus militum manum collegit,& in Ana
toliam tranfmifit, datoeis duce Ifchendere bego, Michalisfilio: 2.°
cui præcepit,vt Aladeuli Dulgadiris ducibclluminferret.Hiquü
ducis fines ingreffi fuiffent,rerum fuarum fecuri,tutos omnino fe
utabant. lbitum eos ex improuifo adortus Aladeules, duobus
ifchenderisbegifiliis interfe&is,ipfum etiam Ifchendercm viuú
cepit,& Alcairum Sultano mifit.Haccladeaccepta,nihilominus z ;
166. infigni Baiafitcs magnificentiatrium filiarum nuptiascelebrauit:
quarum vna datafuityxorVfumchafànis filio,alteraVgurlisefi
1ionepoti,tertia Daudisbaffae filio.Poftcasnuptias,denüo litteris
hinc inde miffis,conueniremilitcsiuffit: quidum indics adcum
confluerent,fortclegatus ab Alcairenfi Sultano miffus aduenit. 3 e
Eum Baiafitesinauditum iuffitabfcedere.
Hoctempore Conftantinopoli,dic quodam folis,primo dilu
culo,plucrecepit:fequutoquc tonitru,ta&tumdccælo templum
fuit,in quopuluistormcntarius magnacum nitricopiarccöditus
-
CI2t.
• T V R C I C I. 3j
*»
etat.Hacinfämatamateria,templü ipfumefundamento difie&ú
fuit,& ignisvrbé peruagatus,non plurimadumtaxatædificia,ve
rumetiáquinq; hominümillia,cuiufuisaetatis& fexus, abfumfit. __,
AbaltérapárteSultaninirurfus expeditione fufcepta, Laren- *7-
5 dam captam direptamq; fuccenderunt,&incineresredegerunt:
aliifq; praetcreafpoliatisopidisac vicis,domum rediere. Periiti
bidem & Iacupesbegus,Vfumchafanisfilius. Accideruntautem
haec anno D cccxcv.
Baiafiteshifcede reb* certior fa&us,C6ftantinopoli difcedés,
Io Gumulzinam abiit,acvenando (emetoble&auit.Gumulzinare
li&ta,Ypfalam fe contulit, ibiq; paucis diebus exa&is, Conftanti
nopolim rediit.Venithuc ad cü legatus alter, Alcairo miffus:qué
perhumaniterexceptum,&ampliffimis donatum muneribus,bo
nacum pace dimifit.Neq; multopoft,etiamipfe quemdam efuis
15 Alcairum ablegauit,annô Dcccxcv 1. QuümisSultani Baiafi- C. 1491.
tislegatus Alcairumveniffet,paxintcreos fàncitafuit:& Sultanus
Alcairéfis BaiafitiTerfum atq; Adana,cum opiduliseodem pcr- 168.
tinentibus reftituit. -
Hoctépore mortuoVngariæ rege,fucceffór eiuslegatú ad Sul

*o tanü Baiafitémifit.Huiuspoftulataquüaudiffet,pacé Baiafitescú
Vngaro fecit. Eodé annorurfus exorto Prufaeincendio, magna
arsvrbis, cú tabernis mercatorü plurimis,cóflagrauit. Mifitetiâ
Sulcanus Alcairi legatü cum ampliffimo comitatuad Sultanum
Baiafitem. Referenda vero funt haecadannum D cccxcv 1 1. C. 1492.
2:5 Secundum illa difceffit Conftantinopoli Baiafites,& Hadria
nopolim profeétus,extra vrbemcaftra metatuseft,acibidcm ad
aliquotdies haefit. Quodávero dic Veziresfuosadloquutus, ha
berefeinanimo dixit expeditionem quamdam difficilem:geren
dum cum Vngarisbcllúintelligés.Ideoq; coa&is vniuerfis copiis
3o fuis, Hadrianopoli Sophiâ profe&useft.Nótamen Vngariam in- r 69.
gredifuit aufus,fed Achmetebegocum milite Anatolico Sophiae
iuffo fubfiftere,Daudem baffamicum parte copiarum Vfcopiam
mifit:ipfe cum Iochiabaffà,&cum milite Romanig, Manaftirum
abiit:atq; indcin Albaniam, ducifq; Ioannisregioné fe contulit
.
56 A N N A L E s
Expediuit&marinauesquafdam,yt Alba norum itinera praeclu
erent,
defentur. Haec quü Albani animaduert s
ad monte ferec c
t:
perunt,&in eis itafecommunierü vt magnum inde Turcis de
trimentum inferrent. Adextremum tamen Turci, confcenfislo
cis altioribus,ineosirruerunt:&viris interfe&is, mulieresacpue- 5
rosabduxerecaptiuos,omnemq; regionem illâ flammisvaftarüt.
Hisrcbusgeftis,Manaftirum Baiafitesrediit, acdicbus aliquoti
17°. bifubftitit.Manaftiro quum difcederet, obuiumhabuit initinere
17* deruifium quemdamTurcicum, gepenecilacinia te&ü.Is & au
ribus,&collo,& brachiisadpenfosanulosferreos gcftabat, &il- 1o
lorum fe&am profitebatur,quos CalendcresTurcivocant. Vbi
172. propius adSultanum Baiafitem acceffiffet, acinaccm gepeneco
te&um ftrinxit,ipfum Baiafitem inuafurus. Quütimidiores qui
dam e Zaufiisilli devia cederent,liberum iam fcilicet ad Baiafité
habebataditú. Sed Ifchenderbaffa,qui praefens aderat, ea vipuf- 15
diganuminhominem contorfitythumiprolaberetur. Inde pro
ftratum adgreffi quidam, in frufta diJecuerunt. Tamdem Baia
fites Hadrianopolim peruenit. Acciderunt haec anno D ccc
C. 1493. xcv 1 1 1. -
Quidamidtemporiseunuchus,cuinomcn Iacupcs Aga,com- 2

173. mêdatum fidei fuae Bozinenfem prouinciam adminiftrabat. Hic -
miffis hinc inde per Romaniam præconibus,proclamari iuffit:
vellefecum fuisin Vngariam irruere. Sicuifecum proficifci lu
beret,vtillaimpreffionerem faceret;is vtiquamprimum ad feve -
niret.Hocintelle&opraeconio, Acanziorum aliquot milliafecú 25

Iacupeconiunxerunt: quitantis auótus copiis, Vngariam inuafit.
174. Eisoccurrit Vngaricus Banus, cum quadragintamillibus homi
num, magnaque vi Turcis obftitit. Tamdem ipfi diffentientes
inter fe Vngari, terga dederunt: captufque Direnziles Banus,
ac vinculis conftriétus, ad Sultanum Baiafitem miffusfuit. Is 3o
rei tam bene geftae nuntio multum exhilaratus, ad tempus ali
quod Conftantinopoli quieuit. Euenerunt autem haec anno *
C.1494. D CCCXCV££££;
aiafites,arcbusgerendisabftinendo,fàtisdiufere
- - -
PoftcaquáB
- - creaffet:
T V R C I. C. I. $?
creaffet : colle&isiterum copiis, Moreamingreffus,adInebech- 175.
timacceffit,etiam claffeinftru&a, quam eodem adpellereiuffit.
Hisquum Italica claffis occurriffet, cómiffo nauali proelio,tam- 176.
dem Italiremiffopugnandiardore, difcefferunt. Itaque videntes
5 Inebechtij,fe terra pariter,& mariobfeffos; aliquamdiu quidem
fedefenderefortiter:fedanimaduerfo,nihil amplius opis acprae
fidijfibireliquum, primatibusegredi iuffis, claües vrbis Suliano
Baiafitipereosobtulerunt: atquehoc modo vrbem ipfius potc
ftati permifere,anno Dccccv. ' ' `… . - C. 1499;
*o PotitusInebechti,praefidium vrbicaptae impofùit:& Hadria
nopolimreuerfus,ibidem hibernauit.Vbiiam aeftas adpetiiflèt,
coaétis Romaniae Anatoliaeque exercitibus, denuo Morcam in
uafit,magna etiam mari claffeablegata,Methonemque militum
corona circumdedit.Quierant in vrbe äîï fe defen
1 5 dereftrenue; totius vt menfis fpatio,citra intermiffionem,inter
diu no&uque dimicaretur, murisipfistormentorumimpetu dif
ieâis.Vidensautem Baiafites,vrbem a Chriftianis egregie pro 77.
pugnari:commotusira,fuis fpem vrbisdiripiédae fecit, fiquidem
illa potirentur.Hac Sultani vocemilitesaudita,quodá die,quum
2-o iamaducfperafceret, vehementiffimavrbem oppugnationead
orticeperunt: omnesque mares,quotquotadoleuerant, occide
rüt;mulieribus&pueriscaptis.Hocmodo reda&a in poteftatem
Methone,precesa Turcis in eafuereconceptae, quae die Veneris
haberi folent.Inde Baiafites Coroncn copias duxit,vtillam quo
25 que ciuitaté obfideret,&occuparet.Sed primaftatim no&e,poft
quam Methone difcefferat, venerütin caftraBaiafitis Coronen
fes: oblatisq; clauibusvrbis, deditionem fecerút,anno Dccccvr. c i ;oo. .
Dumhisvrbibusexpugnandisintentus effet Baiafites, Venc-, 78.
tiauxiliisHifpanorüimpetratis, magnaclafle Mitylinenadgreffi
3o (unt,&tormentorum bellicorum vimuros opidi ad quingentas
vlnasvfqueproftrauerunt. Mitylinenfesab hoftibus obfefli,Con
ftantinopolimmifere,quiopempofcerent. Itaquecollcâisfubi
toclaffiariiscopiis,infignisexercitusnaualis inftru&usfuit. Nü
quamantchoctempusCóftantinopolitanivelpecunias,vclmi
-
;8 'A N N A L E S.
lites,velchaftiarios conferrecoa&i fuerant.Sedtamgrauitücvr
gente neceffitate, non haecdumtaxatabcisexa&afucre:verum
Ëtiam vfu receptum,vtidcinceps quoque, rebusitapofcentibus,
eademab ipfispraeftentur. Ante, quam claffisillaConftantino
poliprofe&a,Mitylincnadpuliffet:iam Chriftianidccics&oëtics 5
Qpidumadorti,nontamenexpugnare potuerant.Itaq; quumin
téllexifîentVeneti,venircConftantinopolitalem actantam con
tra feclaffem:naues fuas ingreffi,difceffere. Conftantinopolitani
veroMitylinendelati, muros abhofte dirutos refecerunt, atque
ita domum reuerfi funt. Ad extremum eo reda&tæ fueruntVe- I •
netorum res,vtimuneribusdelenitoSultani Baiafitisanimo,pa
C. 15or. cemcumeofacerent,anno Dccccvii.
Baiafites e MoreaConftantinopolim profe&us, ita totum (e
dedit otio:pluribus vt annis expcditionem plane nullam fufci
peret. - r5
C. 15o9.7 Anno Dccccxv,horafecunda no&iscuiufdam, Martis diem
fequutae,tcrraConftantinopolivfqueadco mouericepit: vttur
res aliquottemplorumTurcicorum corruerent,ipforumq; tem
plorum teftudines partim rimas agerent, partim humi collabe
rcntur. Ædificiorum vero priuatorü camini fiueinfumibula de- ze
ie&afunt,&parietes partim fiffi, partim proftrati. Pinnæ muro
rum vrbis adterram præcipitarunt,ipfaque moenia cum turribus
fuis concidcrunt. Pluribusdenique magnifici operisaedificiis v£
quead fundamenta euerfis, magna hominum multitudo fub i
pfisexftin&afuit ruderibus.Quofe conferret,noratnemo. Plebs 2.5
vrbana fuis exaedibusmigrans, partim in plateas, partim in areas
aedium, partim in hortosfe recipiebat: nefciliceta corruentibus
ædificiis opprimerentur. Qujppc totam illam no&em primam
tcrratremere non defiit. Quumquefomnum oculis nemo vidc
ret fuis, omnes& numinis,& Mahumetis opé votisadfiduis im- 3;o
lorabant. Terræ motushicdenique continuis quadraginta die
É in horas fingulasfentiri potuit. Quum autem remififfèt, ex
peditis Baiafites per vniuerfàm Anatoliam Romaniamque man
datis fuisjvtifarchorcs, hoccft,mcrccnnarij & opifices Conftan
»- tinopo
-
-—-
- * T v R c I c I. $9
tinopolim mitterentur,edixit.Cófluxeruntadvrbemfabrorum,
tam cæmentariorum, quam lignariorum opificumqueac InC'-
»
cennariorüado&uagintamillia: $; id datum negotij,vtac

ceptamercede, collapfa vrbisaedificiareficerentacinftaurarent.
5 Præfe&usa BaiafitefuitopcrariishifceIonuzes Aga, Genizaro
rumtribunus:qui&infpe&or,&exa&toroperarum,fummacum
oteftate,(uiscum Genizaris,effet.Interimipfe,quietis capiendae
caufa, femetHadrianopolim contulit.
Erat id temporisinprouinciaTekienfi virquidam primiarius, 179:
wo cuinomen Chafanes Chelifes.Is filiumhabebat,quiScachocu
lisadpellatusfuit, & totisfexvelfeptemannisita fátuit,vtnum
quam prodierit: qua quidem decaufà fuit habitus pro virofàn
&o. Eidem Baiafitcs quotannis feptem afprorum millia fuamin
fpeluncam mitterefolebat, quum ignoraret, eum & fe&ae alte
' 1 5 rius, & Kifelembaffam effe.Hicergo, quo temporeConftanti
nopoli ftrenuelaborabatur invrbe reficiunda, fuisilliselatebris
&cauernis tamdem prodiit:& adiutus operafuorum quorum
dam complicum, die quodam folisvrbem Antalienfem ingref 18o.
fuseft: quodeofaciliustum fieripotuit, quiacömodum idtem
ao poris illicanniuerfariae nundinae celebrabantur. Itaque captam
ciuitatem diripuit,&Cadium eius in quatuor frufta diffecari,ac
ipfâ fruftadiftin&is locisfufpendiiuffit.Inde miffisinprouincias
proximas quibufdam fuaefe&ae,fuarumque partium hominibus,
proclamaripraecepit:adueniffeiamtempus,ipfis oportunum:fal
a;tim correptisarmis,adfeproperarent. Quotquotigiturillamß
&amample&ebantur,&antehaceam fecreto dumtaxat profite
ricogebantur,adhunceo numeroconfluxerunt:vtperbreuifpa
tiotémporis,hominum ad dccem millia fecumin caftrishabe
ret.PrætereacomplureseTekienfiprouinciacumipfo feconiun
3oxerunt. Itaquetalesactantasiam copfequutuscopias, Antalire
li&a,Anatoliam petiit:& beglerbegü Anatoliæ, Caragofambaf
{am,adortuseft. OccurrithominiCaragofa cum exercitu Ana
toliae, ftatimq; inito proelio, (editiofivi&osfefimulare, acpedem
aönihilreferrc.TumaveroTurci,dcfcrtis ordinibusfuis,hoftium
- - - . H ij
6o A N- N A L E S
, 81. impeditnenta diripereccperunt.Perduelles vero,in tépore con

ueífishabcnis,Caragofgcopias cæciderunt:ipfumquecaptum ad
metropolim Anatoliæ Cutaigenadduxerunt, & opidum fibi dc
dipoftularunt. Id quum ab opidanis impetrare non poflent, in
eorumconfpc&uCaragofàm baffàm viuum palotransfixere.Sc- 5
cundum hæc profe&us Maniflà cum Sangiacis quibufdam Sul
182. tanus Corcutes, Sultani Baiafitis filius, copias in feditiofoshofce
duxit.Verum cæfus& ipfecumfuis,vixfugafaluticöfuluit.Hinc
.. - , indies au&is viribus, Anatoliam Scachoculis vniuerfam agere,
ferre, mu'taq; fœdacommittere. Poftetiam progreffus vlterius, fo
Aidinenfem ditioncm inuafit. Corcutesfuga, ccudiétum eft, e
lapfus ; fumma celeritate datisad patrem litteris, eum de retota
certiorem fecit. Baiafites excandefcensaduerfus Veziresfuos,ac
praefertim aduerfus Alimbaffam,& Ducis filium, quod nihil de
hoc motu fibi fignificaflent: mox Alimbaflàm cum exercituin 1 5
Anato'iam proficifci,acfeditionem hanc compefcere, perduel
lionis auétoribuscapitis fupplicio multatis, iuffit. quodnifi fecif
fet, imperaturum feminatuseft,vtcutiseitoto corpore detrahe
retur. Quapropter Alis, adhibita maxima diligentia, in Anato
183. liam fe contulit: quum Baiafitcs ei non exiguam partem aulici zo.
fuicomitatus,&Genizarorum, adiunxiflet: filioq; praetereafuo,
Sultano Achmeti,cuius Amafiae fedes erat, mandaffet ; vti (uis
cum copiis Ali baffae auxilio veniret. Achmetes Amafia profe
&us,ad Alimbaffam acceffit: qui mox interfecongrcffi,dies ali
quotreficiundo militidederunt, dequebcllo gerendo confulta- z ;
runt. Interea vero cum copiis in Caramaniam irruit Scachocu
i84. lis,cuiCaramaniaebafta, quem Cheiderembaffàm vocabant,&
Sangiacus quidam in eadem prouincia, Zindis Kemalesbegus,
obuiam vcnerunt: proelioque Culimadorti, non inferiorcs mo
do dif eflere: verumetiam vtrique, pro more, refe&a fuere ca- 3o,
185. pita.Seditiofi deinde Caramaniâreli&a,verfusplaniciem Zibuc- ' '
ciam profeéti funt:quod quum Alibaflçfignificatum fuiffct,ma
gnopere perturbatus animo: Quifquis,ait,me amat, abfque mo
raconfcendatcquum. Primusque cetcriscxemplopraebito,con
*' ,. fcendit;
T V R C I C I. - 6I
fcendit equum:&veredariorum in morem feftinatoitinere,per

duelles incampo Zibuccio tamdem adfequutuseft.Scachoculis
autem, Ofmanicorum aduentu cognito, ibidem in planicie ca
ftra vallocómuniuit, camelisetiam incircuitudifpofitis:& cum
£ animo fuo conftituit, hoc loco Martis aleam experiri. Praeterea
quibufdam caftroruminlocis,hocmodo munitis, turresexcita
uit:de quibus fuifefe defenderent,& hofté ab oppugnatione ca
ftrorum arcerent. Erant igitur hiegregieadproeliumineundum
parati.Exaduerfo,licet Alis baftä fecum&ipfe multa milliami
ro litum adduxiffet: tamen quiatotos dies quatuordecim illoitine
, reveredariis prope pariafecerat, non virosdumtaxat, fed cquos
etiam laboribusexhauftoshabebat. Nihilo minus hofte confpe
&o:Tendamus in eos,inquit. Sederatin exercituquidam Cara
mufes,ftipcndiariorum praefeétus,quos Vlofeziosdicunt, vir rei 186.
1 5 militarisinfigniterperitus Is Alibaffae refpondens:Exfpe&anon
nihil, ait, obaffa, donecexercitus aIijfe nobifcum coniungant.
Fieri nequit,vthoftise manibusnoftriselabatur. Advnum dum
taxat, alterumue diem, prœlium differ. Etiam Ramafanis filius,
Adanorübegus, nobisfubfidio venit. Sine quaefo,noftrasvtico
zo pias aliorum acceffione maiores& firmiores efficiamus. Alis au
iem bafîâ viciffim: Quis,inquir,eft Alisbaffi,quisuetamdem al
ter ille, nobis vt eius fit exfpe&andus aduentus? Nimirum Alisc
potcftate totusexierat.ideoque rabie quadam aétus hoftem in
üafit :quofa&um, vt acre proelium committeretur. Eo proelio –
z 5 Chafafies Chelifes,Scachoculis pater, fagitta vulneratus,& paul
lo poft exftinétusfuit. quomortuo, tumultus atque ftrepitus in
gens audiri cepit in caftris (cditioforum.Quapropter Alis baffâ,
çoncitato calcaribus equo, mediosin hoftes delatus,&abcis oc
cifis eft. Quod quidem ipfius confpicati milites, terga dedere.
3o Scachoculishacpotitus victoria,verfus Parthicos finesiter dire- 187.
xit,Tebrifium profe&urus. Quum prope iam Parthicisafinibus ,
abeffent, obuiàm eis carauanâ quaedam vcnit, fecum e Parthia
fericas & alias mercesvehens.Eám carauanam Scachoculis diri
guit,& quotquot hanc comitabantur homine;sfs iuffit:
*
•
•• .
* • *
11]
-
62. A N N A L E 3
, 38. quumignoraret, effeopesillasIfmailisScachi, höceft,regis Par
Š mi.VbiTebrifium veniffent,tribuni militum, ceteriq; prae
fe&i,Scachum, Ifmailem adierunt: &adpedesipfius prouoluti,
honorem ei,pro more gentium illarum,exhibuere. Tum vero
ScachusIfmail: Quis auétorvobis fuit, inquit,vtadoptiuo patri ;
meobaffas & begos fuos occideretis, eiusque praeterea (ubditos
rebusacfacultatibus fuisfpoliaretis? Illis refpondentibus,idabfs
fa&um,vtipfimet IfmailiScachorem gratam facerent,&homi
nes are&afidealienos,barbaros, facinorofos, de mediotollerét;
rurfuseoscompellansScachus Parthicus:Et quidtamdem! fub I ©
iecit,carauana culpæ commifitin vos,quairritati,&hominesoc
cidiftis, & opes ipfas diripuiftis? Ad quæ illi quum nihil habe
rent, quodfuipurgandicaufa in mediumadferrent: omnemil
lam colluuiem hominü ita diftribuiScachusIfmailiuffit,vtfin
guliParthorum proceres eius mandato viginti adfe reci perent: 1j
189. ceterosvero praefe&os,atq;tribunosipforum, trucidandos Co
rizzisfuis obiecit. Quod (ane quum abfquc moraficret, dignam
facinoribusadmiffismercedem tulere.
igo. Dumhaecin Afiagererentur,Tarabofaneprofe&usSultanus
Selimes,nauigio Cofen adpulit;illinc in Romaniäabiturus. Itaq; 2.©
Cofe difcedens,Chilim nauigauit:Chili Beligradumvenit. Eius

reifamaConftantinopolim adSultanum Baiafitem perlata, Ca
dium vrbis Sarigrefem,&Seguanem baffam,legatos adfilium /
-
mifit: quorum &confiliisvtereturSelimes,& monitisinftruere

tur.Hi quum ad Selimcmperueniffent,au&oreseifuerunt,yti ,;
fuaminditionem rediret: ne forte fratribus etiam fuis occafio
Anem praeberet, confimilia quædam tentandi. Adearefpondens
Selimes: An non mandatum diuinituseft,inquit,vti füos quifq;
parentcstertio vel quarto quoq; anno inuifàt? Hacequidé caufà
motus, iterhocperficiá;&patrevifitato,meam inditionëreuer 3•
tar.Adfummam,abhocinftituto legatiSelimem nullodimoue
remodo potuerunt. Ideoq;rcdeuntesadBaiafitem, filijmentem
ac fententiam patri renuntiarunt. Isdenuo legatos aliosad Seli
191. mcm mifit,acdicifilioiuffit,vtiScmcndriamíêreciperet: quem
-* ip(è
T V R C I C I. 3;
ip(è fàngiacatum illi adtribuiffet. Negauit id fe fa&urüm filius,
6mninoquefe patrem priusaditurumrefpondit,eiusque manus
ofculaturum,atqueitadeinde difceffurum.Euenerunthaecanno -
DCCCCXVII, - C. i ytr.
5 Secundum illaperrexitinitinere fuo SultanusSelimes,&Ha
drianopolim petiit.Inde quum non proculabeffet,reliéta Baiafi
tesHadrianopoli,verfusCóftantinopolimabiit. Habebat autem 192. *
fecum omnes veziresfuos,&begos fangiacos,& milites.Quippe
mandatispublicatis edixerat,vti fecum eo proficifcerentur. Qua
ro decaufacommotusSelimes,&confiliariosfuosadpellans: Nül
lum,inquit,hoftemhabemusinter Hadrianopolim &Conftan
tinopolim. Cur ergototproceres,& talem actantum exercitum
paterfecumducit? Hauddubie nihilaliudhaecportendüt,quam
quodfratremmeum,Sultanum Achmetem, rerum adminiftra
1 5 tioni praeficcre cogitat.ldeoqucfummavfuscelcritate, non pro- 1 9;.
culaZorlopatrem adfequutuseft.Ibitum copiis vtrimquecon
currentibus, ad dimicationem ventum fuit. Eratidtemporisim- -
becillaBaiafites valetudine, quum necpedibus vti, necequitate

poffet:eaq; decauffàcurru vehebatur,cui velum obduxerat: nu
2.o minis interim, Mahumetisquefuiauxilium implorans. Quum ,
perexiguotemporis interuallo pugnatum effet,vi&usSelimes,o-
mnithefàuro fuoreli&o,fugæ fe dedit:ac tamdem peruenit in vi
cum qucmdam, fitum ad mare, quod Nigrum vocant. Ei vico 1 94.
nomen eft Midge. Heicnauim ingreffus,tranfmiffomari,Cofen -
»; fecontulit.Sedcademhiemerurfus in Romaniânauigauit. Qui

damenim proceres aulici partes Sultani Achmetis fouebant, ni
mirumipfe Cadilefcherus, & Nifchanzisbaffa,& Ionuzesbaffa:
qui muneribus etiam, in hunc finem paratis, populo perfuaferât;
Sultanum Achmetem breuiadfuturum, & loco patris impera
3o turum. Hic autem conatus eorum quum Genizarisinnotuiffet,
no&c quadamin aedes ipforum irruentes, quidquid in eisreper
tum effet,diripuerunt. Itidem no&u Chafanisbaffae domum ad
greffi , fœde fpoliarunt: adeoque feditionem excitaucre maxi
mam. Erantid temporisadvrbcm Sultani Achmctis legati, qui
®
*
64 A N N A L E S
furtim fefubducere,falutiquefuae fugaconfulere coa&ifuerunt.
Secundumhaeclegatos adSultanum Selimcm mifercGenizari,
quinuntiarent, ad vrbem modo véniret: fenimirum & fàlutatu
· 195. fos ipfum imperatorem,& adgnituros pro domino, Achmetcs
ctiafim codcm temporepropius ad vrbem fe cötulit, fuiscum co
piisad Ifcodará,e regione Conftantinopolis,caftra metatus: mi£
fisq; patri multis aurcorum nummüm millibus, quo venérat iti
nefc, difceffit. Quumqueve&igalia,tributa, ceterosquefru&us
ac prouentus imperij,per Anatoliam fibi vindicaffet:violenteril
lasprouinciasadminiftrarecepit.AclicetSultanus etiam Corcu I o
tesopidaquædam Anatoliae fibi (ubieciffèt,retineretamen ea nö
potuit, quum praefe&orum Sultani Achmetis maiores effent vi
res. Itaquc difcedensexiis locisCorcutes,transmareGallipolim
abiit: adduobus dumtaxat fecumfumtis, Conftantinopolim na
uigauit. Eo quum perucniffet,exiguum quoddamtemplum in
greffuseft,haud procula domicilio Genizarorum. Hocvbinun
tiatum Sultano Baiafitifuiffet,aliam ei domum invrbeiuffitad
fignari: quam,remotusaGenizaris,inhabitaret.Inhancigiturv
bicommigraffet,bona cum veniapatrem adiit: eiusque manum
196. cxofculatüs,in hofpitium fuum redu&usfuit.Zecmenidtempo 2. O
ris,quam minorem vocant,SultanusSelimcsaduenerat.Quum
quepropiusConftantinopolim accederet, atque obuiam eipro
diretSultanusCorcutes frater: equis infidentes,manusfibimu
tuo porrexerunt, acperamantcr inter fe colloquuti funt. Hinc
197. vrbem ingreffusSelimes,in pratoGenibaxeotentoriafixit, Cor
cute fuuminhofpitium redeunte. Tum vero congregatiGeni
zari, decem ex omnifuorum numerodekgere; quosad baffas
ablegatos, dicere iufferunt: Adgnofcere fe pro dominofuoSul
tanum Selimem, Baiafitis imperatorisfilium. Baiafitem, propter
aduerfàm valetudinem,&imbecillitatemvirium, non iam am 3o
plius adbcllagerenda prodirepoffe. Quamobrem fignificarent
Sultano Baiafitibaffae,vt fponte fua rerum adminiftrationem Se
limifilio traderet. Id nifi fieret, in ipfos fe baffàs animaduerfuros:
& prætercapcr vim collocaturosSelimem in thronum regium,
- - ac do
-
T* V. R. C I • C I. &}.
acdominum&imperatoremfuum declaraturos.Hgcquum de
' cemilli Genizarorum legatibaffisexpofuiffent, baffaecumhisi
pfisdecemviris Sultanum Baiafitemadierunt. Is intclle&iseorü
poftulatis, quam quidem diu fuperftes ipfe foret, imperium fe
j.nemini traditurumrefpondit.Adeafupremusvezir, Muftaphas 158,
baffa: Valeigitur,inquit,imperator maxime. Nam mox,vbiabs
tedigreffifuerimus, vitam hinobis adiment.Tum Sultanus:Si
quidemiam nosimperio nonabdicauerimus,air,an futurum pu
tàtis,vtinose mediotollant? Minime vero, fubijciunt illi,vitam
1 o eripient tibi:fedinie&isvncisfpiculorüfuorumveftituc dethro-. .
noimperatoriotcdetrahent.Quæ quumabeisdi&afuiffent,exi
guo temporisfpatioSultanus Baiafitesrecumanimofuodelibe
rata, caput erigit,&: Rerum cquidem, inquit, fummam filio
meo,Sultano Selimi,traditam committo.QüaBaiafitisoratione
1 5 Gcnizaris rcnuntiata,moxvnanimes adSultanum Selimem fe
contulerunt. Hæcautemgeftafuerunt anno DccccxvIII. ' Q. 1 5 1 z.
PoftridicSultanus Baiafitesciftas,quibusimperatorijthefàuri
cötinebantur,Sultano Sclimi filiomifit:acvezires,ceterosq;baf
fas,dominum fuum,Sultanum Selimem,adireiuffit, eiquefigni
2.o ficare: tantummodofibi,patrifuo, dilationem dierumxxconce
deret:quibusexa&is,Dimotucum abiturus,&reliquumibidem 19s.
vitae fpatiumtranfituruseffet. Interim Selimes inhofpitioGcni
baxeo commoraretur. Haec quum illi Sultano Selimi expofuif
fent:Quidquid,ait,patri& baffisvifumfueritimperare,ratúefto.
a 5 Res enim adhuc inipforum poteftate funt& arbitrio. Poftridié
illiusdiei patrem Selimes adiit,eiquemanum ofculatus eft.Tum
verofurgenspater. Accedefili,ait,atquehoc locofede:quum re
rum dominus,mc quidé abdicato,& imperatorfa&usfis. Ad ea
Selimes: Minimevero, mipater;inquit. Nam equidem domini,
5o patrisq; mei,famulusfum: necamplius quidquam petij,quam vt
mihifaciem tuamintueri,ac manü deofculariliceret. Id quüim
petrauerim,bonacüpacetuamihi,famulotuo,nücabirefiscfto: '
faluatibi rerüadminiftratione profperrima. Sultanus aüt Baiafi
tes: Fili,ait,toto pe&oreatq;animoimperiumtibircfignaui. Scd
- T I -
66 A N. N A L E S
vnum hoccöfulo, nefànguinëinnoxium fundas,necimmerito
quemquam occidas. CuipatriscófilioquüSclimesfepariturum
promififIet,inhortünouüfiuc Gcnibaxen,adtétoria
fuaferece
pit.Poftridie,(ummodiluculo,protribunalifedit,&aduocariGe
hizarorú Agamiuffit: quimoxvniuerfiscum Genizarorûcopiis f
coráeofeftitit.Ibitum cópellatisipfis,Selimcs interrogare: num
{evellent dominü&imperatoré adgnofcere? Cun&isvnanimi
ter adclamantibus,idomninofevellefacere ; mox iterü Selimes
cosadpellás: Si quis, ait,intervosaliquidculpæ cómiferit,anper
vos mihilicebit,vtillüpuniam? Licebit vero,fucclamant omnes. I •
Ergo deinceps,(ubiecit Selimcs,imperiümeü aufpicabor.Poftri
dié,quum illuxiflèt,eodéin locoprotribunalicöfedit: veziribus
&baffis omnibushucadipfum cöuenientibus.Illodiequemdam
Genizarum,quiaureamin capitegeftabatvfcufiam,fiuepileum,
cópræhendiiuflit,&adarborem fufpëdi: quodá etiam de Vlofe- 1 y
ziörünumero capite truncato.Genizarusille proptereafufpédio
fublat* emedio fiiit,quodSultani Achmetis focereffet.Hocmo
doquum fibi SultanusSelimcs imperiücöftituiflet,Corcutes có
fcefifatriremc Maniffam;fitioné fuam,repetiit. Non multis die
bus interic&tis,Cóftantinopoli di(cedens Baiafites, Dimotucum 28
zoo. abire cogitabat, Eum SultanusSelimesextraportáHadrianopo
. litanâ,officij caufà,quü deduceret:Baiafitesecurrucüfilio collo
qucns,dc multis cürebusadmonuit.Inde mutuo fibipateratq;fi-
1ius valedixere.Sed Baiafites hocitinere delatusinvicüquemdâ,
zo I. cui nomen Chapfe,vitam cum morte cömutauit. Rcue&usaúta 2. } .
fuis Cóftantinopolim,in téplo,quodipfe cöftruxerat,códit*fuit.
I. Sccundü haecprofc&us eftSultanusSelimes vniuerfis cü eo
piis in Anatoliam,quumq;iam perueniffet Engurim; frater eius,
Sultanus Achmctcs,ad fines Arabicosprofugit. Quod vbiScli
zo 1. mesaccepiffet,itincremutato,Pru(àm rediit:ibiq; Muftaphába£ 3&
fám, cum $; fratrü fuorü filiis, ftrangulari curauit.lnde Ma
- niffàm cótra fratrem, Sultanü Corcutë,mouit.Scdis Tekienfem
in prouinciâ abiit. quo cognito,primum eianitoribus fuis, quem
Azemim Cafancm Agam vocabant,fratrëatergo perfequiiuffit.
- *. - - Is ad
T V R C I C I. 67
Isadhibita diligentiamaxima, tamdem illum in fpecuquodam ,
depræhendit,& cepit: iamq; captumadherüfuumSelimiem ad
ducës,obuios habuit nuntios, apud opidum Egrigos: vbi mox de
mandato Sclimis Corcutes ftrangulatus,&cadauereius Prufam
; ve&um,ibidem monumento fuitillatum. -
- Quum autem SultanusSelimes etiam alterum fratrem fuum,

Sultanü Achmetem, magnoperecuperetin poteftaté reda&um:
aftuexcogitato,Baflàrum &Genizarorünominelitterasadeum
perfcribiiuffit,quarumlitterarü haeceratfumma:Sultanum Seli
1 o mem crudeliter in omnium faeuire vitam.Eadecaufà fe iam per
taefoscffepumilionisiftius. Prodiret modo Achmetes, acfecon
2o3
fpiciendum præberet:moxeifecaptum Selimemtradituros.Da
tavero fuit opera, vt eiufmodilitterarum exempla L vel Lx Sul
tano Achmetireddcrentur.Itaq; numerolitterarum deceptus,fi-
a 5 demeishabuit,& cum milite Caramano fuise latebrisinapertú
prodiit. Quotquoterant cum coproceres, hancprofe&ionem
âiffuadcbant; &futurum aiebant,vt circumueniretur. Sed ipfe;
litterisillisexhibitis,acperle&is: Demus,ait,exemplaviginti ha
rumlitterarüeffefalfa&cómenticia: numidem deceterisquoq;
2-o pronuntiarioportet? Itaquefuamfequutus opinionem,copiasin
fratremduxit.Quum inplaniciem pcrueniffetadNeapolim Ca
ramaniae, ab exercitu Sultani Selimis obrutus, parum cum fuis
ftrenue régeffit:acvi&us, fugæfededit: in qua É captus Ach
metes,& ftrangulatus fuit. Exftin&icadauer Prufam deporta
»5 tum,&ibideminmonumentofuitconditum. Hæcautem acci- -
derunt anno Dccccxx. ' * C. 15 1 3.

Sultanus ergo Selimesiam folus imperiotranquillo potitus,
adbellumgerendumaduerfusIfmailem, Scachum Parthorum,
fe cóparauit:&curribusadvehendatorméta, ceterisq; rebus ne
3o ceflariisinftru&us,omnesfuosexercituscollegit, in quibuserant
hominü ad quadringentamillia.Tantis cum copiis in Parthiam 2o4.
profe&us, manumcumIfmaileScacho cóferere decreuit.Ifmail
veroSultaniSclimisinftitutocognito,cüParthisfuis&ipfehofti
obuiâ prodiit:actamdcmcongrcffisinplanicicquadá,quae Zal
1J
48 A N NA L E S .
dcräna dicitur,vtriufq; partisexercitibus,adiluculoadpoftmeri
dianumvfq; tempus dimicatuminter eosfuit.IfmailisScachifu
premus bellidux, Vftazeluisfilius, Anatolico militioppofitus e
rat:Romaniæ copiasipfemctScachusIfmailfibi debellâdasfum
ferat. Sed Anatoliæ beglerbegusadeofortiter hoftireftitit, vt tá- 5
dem Vftazelueseccideretur. Abaltcro quoq; aciei laterepugna
tumvtrimq;ftrenue,donec adextremüChafanesbaffâ, Roma
niae beglerbegus, occumberet. NihilominusThures Alisbegus,
Malcozijfilius,vnacum fratrefuo, tam acriter hocproelio fegef- -
fit:vthoftibus difie&is; ad Ifmailis Scachi vexillum primarium 1 o.
penetraret,ipfiqueScachovulnusinfligeret.Veruma Scachifa
tellitibusvterq; ma&atus cecidit.Sub exitum dieifeffusiam cum
fuisproeliando Scachus,hofticeffit,&fugam arripuit:ordaq; fua,
cum omnibus rebus, quaeilla continebantur, hoftisarbitrioreli
&ta,Tebrifiumferecepit.Itaq;Turcisorda Scachiprædæ fuit,qui 1 ;
etiaminea ceperütvnam de Scachivxoribus: quum ceteræ mu- .
hieres,quæ illis in caftris fuerant,pedites cum reliquo Parthorum
exercitu Tebrifium abiiffent. Scachus aüt,reliéto Tebrifio, cum
norimagna fuorum manu Sultaniamfe contulit. IntereaTebri
fium prögreffusSelimes,omnesvrbisartifices,omneseximioso- zo.
pificescolleâos,Cóftantinopolim mifit.Quumq; illa hiemeco
gitaretinhibernisadCarabagum fubfiftere,nöhoceum tumul
tuantesfacerepaffifuere Genizari. Quapropter Amafiamredu
&oexercitu,ibidemhibernauit. SubinitiumaeftatisCamachum
zoy. profe&us,eam ciuitaté occupauit. IntcrimSinanembaffâmeu- z ;
huchum in Dulgadirenfem prQuincfamablegauit,quiducé eius
regionis Aladeulem belloinuaderet.Is Dulgadiremingreffus,A-
· · laâeulem minime refiftentemcepit,&capitetruncauit: quam
*. quâ alijtradant,fufpendio necatüfuiffe.Ditionem veroSultanus
Selimes Alibcgoconceffit,quiex Aladeulis fratre natuserat. 3o
zc6. HoctéporcGenizarimagnas Amafiae turbas excitauere,quú
in Pirisbaffae caftraperfeditionem irruerét.Erattum SultaniSe
limis vezirazemes, Achmetes baffâ, Ducaginifilius: quem Seli
mesinterficiiuffit, collata incum culpa, quod huiufèe Geniza- • •
IOIUlfm
T v R c F c I. 69 “…
rorum feditionis&confëius,&au&or exftitiffet. Hinc Amafie*

difcedensSelimes,Conftantinopolim abiit: vbigenerum fuum,
Ifchenderem baffam, vna cumTazifade Cadiléfchero, & Bali
GemeSeguanebaffà, fupplicio capitisadfecit: quodipfosetiam
y diceret AmafianiGenizarorum tumultusau&ores fuiffe.Conti- *.
gerunthaec anno DccccxxI. C. 151 4.

Sccundum haec colle&isSelimesomnibuscopiisfuis,Cóftan
tinopolitranfiecit in Anatoliam: quumalteram fecótra Parthos zo7.
expeditionem moliturumfimularet.DehacSelimisprofe&ione -
1o certior faétus Canfaues Gauris, Sultanus Alcairi; maximopere

eum fuisproceribus & Mamelucis perturbatus,coa&is militibus
fuis, armatus Chalepumadiit. Qua re Sultano Selimi nuntiata,
miffoitinere Parthico,inSultanüAlcairéfem mouit. Eius quum
finesadtigiffet, ac Sultanum haud impigre fibioccurrentem có
1 y fpiceret:grauicum coprœlioconfixit,in quoSultanusipfeCan
faues Gauris caefusfuit,eiufq; copiæ diffipatæ fugerunt.Pofthâc
pugnam Selimes vi&or omnes munitiones&arces,infinibus fi
tas,occupauit: ac praefidiisinfingulas impofitis, Chalepum per
rexit. Ibiquum omnia Chalepovicina loca fui iuris feciffet,be
zo gosfangiacos prouinciæ præfecit. Chalepo Damafcum abiit,&
vrbem cum omni agro finitimo, fumma celeritate fùo fubiecit
imperio. Mameluci, qui& Circaffi, Alcairum fugadelati;Tom- ,.,g.
mambaim, qui Ê temporis Vlu Duueidar, Sultanum crea- -
runt.EtVlu Duueidarapudipfosprimuserat dignitatepoft Sul- -•
£5 tanü.Potitus autem Damafco Selimes,Sinanembaffam cum fe

le&amilitümanu Gazam præmifit. Aliquot indc diebuselapfis,
etiam ipfe reliquo cum exercitu fubfequutus fuit, Alcairum du
&urus.Exaltera parte DamafcumTommambais MeliculemV- zo9.
meram,hoc eft,beglerbegum Damafci, Zamberdim Gafalim,
3o cum partefui exercitusmiferat. Isquum a Gazapropeiamabef
fet, etiamSinanbaffäRemIenadgenit, eoq; loco caftra metatus
eft.Quumque certior fa&usfuiffet, effeGafalim cum exercituin
vicinia:noétu militibusindi&aprofeétione, tantacum propera
rione adhoftemacceffit,vtprifhacum luceGafaliscopiasadfe
• ■ • ._ , , - - ij
-
7o A N N A L E $
quutus,nonmodocumeisconfligeret: verumetiam viâoria po
tiretur, magnumq; Mamelucorum fiueCircafforum numerum
internicione deleret; fuperftitibusfuga dilapfis,&infolitudines
illorum locorum femetrecipientibus. Quibus rcbus geftis, pla
cuit Sultano Selimilegatum adTommambaim mittere. Quip 5
pc domefticum quemdam habebat, nationeCircaffum,qucm
vulgo Muratem Circaffum adpcllabant. Isad Sultanumire iuf
(us,impetrare non potuit,vtaTommambaivelinconfpéüad
mitteretur, vel audiretur:adeoquecum iis,quositinerisóstjtes
fecumadduxerat,iuffuTommambaisfuitinterfe&us.QgäIcgati I Q.
fuicaedecöperta,motisSclimes caftris, Remlen petfit: EG quùm
perueniffet, fignificatum illifuit, ciues Remlenfes idtemporis,
çuoSinanbaflà Remle no&urno itinere difccfferat,vtZarhber
disGafaliscopias adoriretur, (parfiffe rumorem de fuga Ofima
nicorum:&quotquotincaftris Sinanisbaffae remanferant, non r ;
folum maétaffe; verumetiam occiforum cadauera paffim in pu
$?
teos & foffas proicciffe. Remlenfium intelleéto facinore,
Selimes & congregari iuffit opidanos, & omnes illius fceleris
2. I O. reos trucidari. Secundum haec Cudfimubarecum profe&uscft.
Quumque fub vefperam eo veniflet, no&emillam iftic manere 2.O
voluit: ac vefpertinis precibusin Axameffita, no&urnisincubei
Saharapera&is, omnialoca facra vifitauit. Poftridic circa mcri
diem reuerfusad exercitum, Gazam contendit: vbi Sinanbagâ,
potitus infigni viétoria, fuas cum ipfo copias coniunxit. Gaza
Bethlehemam profe&us, illo quoque locoprecesfuasconcepit: 2.5
quibusabfolutis, inanimuminduxit, Alcairum petere. Praemi
fit ergo Sinanem baffam, qui fuis cum copiis reliquum exerci
tum antecederet. Quippe proficifcendum eis perillam folitudi
ncm erat, quam anteidtemporis numquamtam numerofusex
ercitustranfierat.Etaliam quoquc caufamhabebat,cureumprç 3o
mitteret:quod vereretur fcilicet,ne fitanta hominum multitudo
coniunëtamaneret;itcrilludper folitudinem fe fufcepturosne
gatent,atque hoc modo difHucrcnt. Sultaniniquidemhocde
fcrtumfempcrantehacpro vrbis Alcairanae propugnaculoquo
- dam
TV R C I C I.
darì habuerant. Verum Sultanus Sclimes ia&a, quöd dicf
-
tur,alea; militem cohortationibus animofisadcapcffendum hoc

71.
.
iter impulit.Vbiventum adprima caftrafuiffet,inpago,qui Dei
re vocatur, vezirem fuum, Chufeinem baffam, interfici iuffit:
y quod dixiffe perhiberetur, non temere pcr eiufmodi folitudi
fiem, tantocum exercitu, proficifcendum. Atquehocmodofo
hitudinem ingreffus eft, quae arida prorfus, aquis deftituitur.
Quum dediein diem progredereturvlterius, placuit Deolargi
ri pluuiam: quo fa&um, vtvniuerfæ illae copiae nulla premeren
'no tur aquæ paenuria. Vbi Salachigen peruentum fuiffet,iam vi
cerant fcilicet, fuperata folitudine. Quapropter oneratis aqua
potabiliiumentis,Alcairum perrexcrunt.IntereaTommambais
AlcairiSultanus,fuis&ipfe copiisinftru&us, exvrbemilitem c
duxit:eoque modo caftrametatus,vtvrbematergohaberet,ibi
1 5 dem fubftitit. Coëgeratenim maximum exercitum, in quo mili
tabant Æthiopes, cum aliis nationibus. Tormentis etiam bel. 2. II.
hiciseacommunieratitinera,quibushoftisventurus exfpe&aba
tur.Sed transfuga quidam excaftrisipfiusadSultanum Selimem
fecontulit, eique confilia&infidiashoftium detexit.Quibus Se
ao limescognitis,diuerfoitinere copiâs Alcairumduxit. Haecgefta -
fuerunt anno DccccxxII. ' . C. I 515.

Die xxviii menfis Silchizis, anteprandium, ingens& cruen
tumprœlium commiffüm fuit; quoin proelio Sinanbaffa, caefus
in dextro cornu, occubuit. Tamdem tamen Mameluci, qui &
25 Circaffi, diffipati profligatique, partim verfus montes, partin
in folitudinem,partim adipfàm vrbem profugere. Verum vbi
mox Selimianimilitesvrbem occupaffent,reliquię Circafforum
& Mamelucorum, vrbe deferta, in regionem, Saitenfem fere
' cepere.Selimespropter vrbem,adNilum fluuium,caftrislocum z 1 z.
3o cepit: quoinloco dum ipfequiefcit, miffisTommambais fpecu
latoribus, quum alia, tum etiam fitum caftrorum hoftilium ex
'plorauit; quodeano&urnaimpreffioneadgredi,fuocum animo -
conftituiffet.Rebusomnibus exploratorum operaprobe pcrqui

fitis; vrbcm no&ucum fuis ingreffus,plurimosexSclimianis in
-
7*. A N N A L E S
vrbeoppreffit&trucidauit.ScdquumprimumhocSclimihus
tiatumîíuiffet,iuffisarma corripere militibus,hofti femetoppo
fuit: tormentisq; bellicisinealoca cóftitutis, inquae fa&urusim
pctum credebaturhoftis,abomnipartcparatuserat.
c. 1 5 1 6. " Anno D ccccxx 1 1 1,quarto diemcnfis Mucherenis,miffus 5
in vrbem fuit a Sultano Sclime Ionuzes baflà, cum Genizaro
rum manu: quiquidcm inipfis plateis & vicis vrbisaduerfusCir
cafTos &Mamclucos acerrime dimicarunt. Hoc proelio fagitta
Ionuzes baffa tam grauiter vulneratus fuit,vt a fuis fublatus, e
mcdiapugna exportarctur. Id confpicatus Sclimes, vfqueadeo t •
excanduit:vtmilitescxequis defcendereiuberet, acpeditesfuis
fuppetias ferre. Quod É abfquemorafieret,& illi milites,
qüíceteroquinexequis dimicarefolebant,pcditesvrbem ingre
21 3. derentur : prope templum maximum , quod Chafanis Zami
vocant,cumCircaffis& Mamelucis manum conferuere:quapu- 1 5
gnatotabvtraqueparte ca:fifunt,vtpaffim perplateasplena per
Emtorumcadaueribus effent omnia.Tamdem Selimianidenuo
vi&oria potiti fuerunt, & Tommambais itcrum cum nonnullis
fuorum in regionem Saitenfem profugit. Acciderunthaecanno
DCCCCXXIII. 2.®
Poft illa cum omniexercituSelimes vrbem ingreffus,inipfo

palatioSultanino diuertit. Fuerantineo, quem diximus, confli
&u capti bis millequingenti Circaffi acMamcluci:quorum ad
duomilliaSultanusSelimcsiugulari, quingentosrcliquosincu
ftodiishaberiiuffit. Hisgeftisrebus,ada&usextremaficceffitate »;
Tommambais,vtpacem peteret: infignem legationemadSulta
num Selimem mifit. Eam Selimes fane quam humaniter exce
pit, ac poftulatis omnibus adfenfus, non modoTommambai
refcripfit: verumetiam fuoshomines ad ipfum viciffimablega
uit, qui pacisci au&ores effent. Hos ad fé iuffuSelimis venien
tes,Tommambaisinterficicurauitvniuerfos.Quamobremfum
moperecómotus Sultanus Sclimes,Circaffosillos omnes, quos
incuftodiadetineri prgceperat,moxitaiuffit occidi,nemincm vt
fui reliquum facercnt. Eare patrata,trans Nilum copias duxit,.
- . - Tom
-
——.——
*T-V R* C 1 C 1, 75
'Tofnmambaim quæfiturus: quo iilecomperto, fogamarripuit.
Selimes Romaniae copiisiniunxit,vt eum a tergo perfequeren
tur.Sed Arabes,qui& Æthiopes, itineribusfugientiTommam
baipraeclufis,hominem interceperunt,& captum adSelimem
5 perduxerunt. • ; .
• AnnoDccccxxirt, die xvii menfis Rebiululae, mandatoSul C. r 517.

taniSelimis,invmbilicovrbis Alcairéfis, eoloco, qui Bab fubei 2. I4.
le dicitur,SultanusTommambaisfufpendionecatus fuit. Atque
hocmodo radicitus exftirpatisCircaffis ac Mamelucis,vniuer
ro fum illud Sultaninum Ægyptiumue regnú fuoSelimes imperio
fubdidit,&in Sangiacatus diuifit: quum vrbem Alcairanam Io- -
nuzibaffæregendam commififfet.Inde rebus omnibus egregie
conftitutis & ordinatis,Alcairo difceffit, Gazam rcditurus. Erat
autem quidam ex Sultaninis,Cheirbegus,quiSultanis illisadhuc
1; rerum potientibus;Chalcpicopiis praefuerat; (ed (ponte fua Sul
taniSelimis poteftati fepermiferat.HicaSelime,prgter Ionuzem
baffam,ad Alcairum reli&us,litterasadeum;iam inde digreffum,
mifitobfignatas: quib* in litteris,Ionuzembaffàmaccufans, per
fcrip(erat, Æthiopes,&plebemvrbanâ, Ionuzibaffae Sultani tri
2-o buere titulum,&omniaprecarifaufta feliciaque; nonnullis etiá
criminibusaliisineum cógeftis.HisterrituslittcrisSelimes, mox
alias adlonuzembaffàm dari iuffit:quibuseimandarctur,vtima
xima celeritatefemetadSultanum Seleimem conferret. Eadem
Cheiribegofcribivoluit,&vrbem ipfius fidci,perab(entiamba£
2. 5 fae,commendauit.Vbifuumadherum,Sultanum Selimem,ini
pfafolitudine Ionuzesbaffaperueniffet: equisinfidentes, intcrfe
çolloquutifuntambo. Verum fubito Sclimes furorecorreptus,
Ionuzembaffam exequo deiiciiuffit : & Solachorum præfe&o
mandauit,vteum,refe&ocapite,iugularet. Quod ftatum faétum
3o quum fuiffet,Selimcsitinere continuato, tamdem Conftantino
polimreuer(us,quictife dedit.
Non exiguo temporis interuallogerendis a rebus abftinens,
anno denique Dccccxxvi, menfe Remafane, Conftantinopoli C. 152o.
digrcffus,Hadrianopolimpctcre conflituit.Hocinitincrcquum 215.
-
' 74 A N N A L .E S
InzuamvenifTet,balineum ingreffotumorquidam a tergo cepit
oriri,quireueracarbunculus peftilens erat. Profe&us autem vl
terius,&illum adlocum delatus,vbialiquandocum patreconfi
xerat: vrgenteneceffitate,fixisibidemtentoriis,fubftitit. interea
vero, dum heic morbo ipfius curando fe totos medici dabant: f
r.
* Defterdaros,& Pirim Achmetemque bafîàs, Hadrianopolim
praemifit: vt omnia follemnitati Bairamicelebrandæ neceffaria
praepararent,folo Ferhatebaftàcumeo manente.Sedquumme
dicimorboremediuminuenirenon poffent,eoipfo mortuus eft
loco,inquocüpatre pugna congreffusfuerat,diefeptimomenfis re
C. 1 yzo. Schebalis,ann6 Dccccxxv 1.Imperauit annisviri.menfib* viri
diebus vIII.Nihilcompertum fuit deipfiusobitutotisdiebusde
cem. Interea fecreto Ferhatesbaffà primarium ianitorem cum
hitterisManiffamadSultanum Soleimanem mifit, qui eum mo
neret,vtiquamprimum illucproperaret. Sedquod his nihil litte- I y
rarum reliquisabaffisadiun&umfuiffet,verituseftitinerife dare
Soleimanes.hndebaffis ceteris,qui Hadrianopoli degebant, rem
omnem Ferhatesbaffàpatefecit: quimoxeòprofeéti,quum quo
res effent loco,cernerent; litteris& ipfiperfcriptis, præfe&umiH
pachiorum adSoleimanem Maniffàm ablegarunt: fignificantes, 2s
vtabfque mora veniretprius,quam depatris obitu Genizari, ce
terique Portæ milites,quidquam inaudiffent:nefœde direptam.
vrbem excidio darent.Itaque Soleimanes,retotapenitus cogni
ta,confeftim femet adcinxit itineri: nec vlla vel no&u, velinter
diu quiete interpofita,peruenitIfcodaram,eregione Conftanti- 2. ;
nopolisfitam. Hoc loci tribunus Genizarorum ad ipfùm venit,
quo comitetriremem ingreffus,Conftantinopolim tranfiecit;in
occurfum prodeuntibusGenizarisvniuerfis. Etriremiquum ex
fcendiffet,Genizarorum Aga, fuos compellans Genizáros: Hic
dominusvefter,hic imperatoreft,ait. Quaillivoce audita, mox 3o.
ordine ceteros antegrcffi,Sultanumfùum ad imperatorum Sara.
iam deduxerunt.Hiaclargioresannonas,& domatiua peticre:Sut
tarioSoleimanepoftulatisipforum adnuente.Poftridieprimalu
céfunusSelimisinvrbem dcdu&um fuit, ciq; cclebratæ intem
plo,
T v R C 1 C I. .75
plofiuezumaSultaniMuchemctis exfequiae. Pedes ante pater

numfunusinccdcbatSultanusSolcimancs, idque comitabatur
adzumamabipfo Selime conditam,vbi monumento fuofiuitil
latus.IndeSoleimancsadpalatium reuerfus,inthronum impera
£ torium {e collocauit,& regni adminiftrationem aufpicatuscft,
anno Dccccxxvi,dicxvi 1 menfisSchebalis. . Ij2o.
, Fa&usiam plenererum dominusSolcimanes,elapfis aliquot
mènfibus,omnesfuosmilitesconuenireiuffit,& cum cis verfus 436.
Albam Græcam profe&useft,annoDccccxxv 1 1. C. 1 521.
*o Quum propeiamabcffetab Alba,Vezirem fuum, Achmetem
baffam,cum Romaniae copiisad Burgurdelenire iuffit.Is illucv
biveniffet,tormentis bellicis moeniadifiecit,militem immifit,&c
opidum cepit.Multitamen in eius expugnationeTurci fueretru
cidati,acviciffim Achmetes baffà Sultano Soleimani caeforum
* f Chriftianorücapita,cum quibufdam captiuis&vulneratis, mifit.
Secundum illa Pirimbaffàm praecedereiuffitSoleimanes,qui
Albae Græcæ fitumacmunitionem, circumfufiscopiis, fpccula
retur:ftatimque Pirim (equutus,vniuerfum exercitum mgenibus
admouit,caftravallomuniuit,tormentaiuffit expediri,murose
*o uerfosfoloaequauit,ac tamdem Albam expugnauit diexxv mé
fisRemazanis,annoDccccxxvii. quapotitus, Conftantinopo
limrediit.
Annofequenti proximo Dccccxxviii, diexxmenfis Reze, C. 1;,».
bis,iterum Soleimanes expeditionefufcepta, copias vniuerfas in
25 Anatoliam transduxit,Rhodo bellum illaturus. Iam ante vero
Muftapham baftàminfigni cumclaffe Rhodum nauigare iufTe
rat.Ipfècum pedeftribuscopiis Anatoliam ingreffus, in opidum
quoddam Mentcfianae ditionis,cuinomcn Mcrmere, fe contu- 217.
lit:vndc non magno exinterualloin Rhodum tranfiicitur. Itaq;
3o militibushincin Rhodum tranfportatis,tamdem &ipfe fuocum
comitatu tranfue&usininfulam,graui vrbem obfidione cinxit.
Obfeffi Chriftianimuros panniscoccotin&is,&fericis,&auro
intertextis, ornabant;ae plurimisin vrbe ludis&fpe&aculis, ad
obleâandos animos,vtcbantur.Quumfcrio deniq; oppugna
- *.* - 1J
\
76 ANN A lEs
tentur,longotefiporisfpatio fedefendebantacerrime,
ÉÉÉÉÉìeìuliomodo capipoffefibi quodyf
pcrfuafiffent. Ac Solei
jìÉÉÉÉÉÉÉÉamdem lociiedaaefúerant,vtquanamad*
pugnandam ciuitatem yia deinceps progrederetür, ignorarct
Äîem mons quidam haud proculab vrbe diftabat, e*° }
térram peti,qua yrbisfoffa:complänarentur,edixit. A&ispraetcr
' Jníulí$íúfföffifueremuri,tormentorum quoqueyifm3gna
expattêdiruti.Quapropterexhauftolaboribusagmgleftiis Chri
Ííííóúm praefìió;quüm vrbem non multgpoftin hoftium pò
218. ζῆnturam feminidubiumeffet: ipforum princeps, qu£-*°
Megalon Maftoravocabant, indutiaspa&us,vrbcm fe dediturú
ÉÉÉÉauit modoipfisabeundipoteftasfieret,faluis facultatibus
fí,&Chrißianorùm vxores atque liberi nulli feruituti manci
parentur. Ineas condiciones SultanusSoleimanes abfque mora
çonfenfit. Itaque quum obfeffimtincta Sultano quaedam,in eius *5 -
confpe&um aámiífi,obtuliffent: cum rebusacfacultatibus, cum

Ę&vxoribusfuisnaues ingreffi,TurcisRhodocefferunt,&
in Italiam nauigarunt. Quotquotcrantin vrbecaptiuiTurci,li
bertatiptiflinæ reftitutifiiere. Captavero fiuit Rhódus dietertio
ÊË$ëtis:anno dccccxxix.Simul etiam cum RhodoTur.**
Garcem Stancoin;& Bedrum,aliam arcem in Anatoliafitam, in
potcftatem redegerc.Soleimancsindc Conftantinopolimrcucr
(useft. .
Ceterum quotemporeadobfidendam Rhodum proficifcico
2I9.
gitabat,Ferhatem bafàmaduerfus Alimbegum, Scachi Suaren- *5
îs filium, qui perantiquo maigrum füorum iure Dulgadirenfis
regionis dúxerat,cum copiis ablegauit. Nam falfodelátus isfue- |
ratapudSultanum Soleimanem, & accedebat afia caufa, quod
Ofiiianidae nemincmveterinatumfamiliafùoin imperiotolera
re poffùnt. Vbiiam prope Ferhates aberat ab Alis begiditione, 3o.
infidioßaßubominém ádfepellexit. Quippc morbum fimulás,
fignificari begoiuffit: velle feieftamentum condere,atqueipfiu$
fijjexercituiim committere. Qua voluntatc Ferhatis intclleéta
mox Alisbegus, nihil ab Ofinanicispericuli veritus, ôïöÜi
- -* - - de*
T V R ° C I C I. 77
devfqucaprimaaetatefidus ipfefuerat,cumvttoque filio bafìm
adiit: qui&patrem,&filios,innocentesoccidiiuffit.Hoc facin6
repatrato,FerhatesadSultanumSoleimanem,Rhodumobfidé
tem,Rhodo necdum capta,reuerfuseft. ,
¥ Quum autem confe&o belloRhodio, Conftantinopoli So

leimanes quietus degeret: Genizari die xx 1 1 1 mcnfis Rezebis
feditionem mouerunt,& Aigafis bafTe, (upremique thefaurarij, **o.
Abdufelamis ædes expugnatas diripuerunt. Poftfidic, quiMef
' curijdieserat,no&u Ibrahimis acMuftaphæ bafiarum domos i
to tidem adhibitaviaperuere:fed ea cum moderatione, nullam vt
inde praedam auferrent. Compofito deniqueGenizarorum tu
multu,Soleimanesin Vngariam proficifci ftatuit: & collc&is L
vel Lxmillibus armatorum, pontibusSauum, Drauum, Danu
biumquefiuminaiunxit:&Varadinum Petri,cum aliislocis mu. 221.
1; nitisoccupauit,Budamipfàm cum exercitupetiturus. Ea Solci
manisexpeditione cognita,fe quoque rex Vngarus ad bcllum pa.
rauit; &cummilite fuo, quiferro totusarmatus erat, obuium (e
SultanoSoleimani dedit. Die quodam Mercurij,circatempus.
Ikindi,vtrimque tanto concurreruntexercitusimpetu: multa vt
25 hominum milliaabvtraquepartecaefacaderent, plurimi vulne
rarentur.Diupugnatum quum fuiflèt,tamdemtamen vi&usrex .
Vngarus,etiam ipfepcriit. A&is autem in fugam Vngaris,Turci
' hoftem perfequüti,multaipforum milliainterfugiédum contru
cidarunt. Soleimanesrebenegefta,Budam fuos duxit ,|&vrbe
' 2 5 finefànguinepotituseft;cuiafuisfexus&aetatis Ëc iya6
uitutem reda&is,annoDccccxxxII.Poftoccupatam Budam,„re-S-• ■)•••
uerfuseft Hadrianopolim,&adtempusaIiquod fequieti dcdit.
Erat tunc quidam in Anatolia,quiCalefider Zelebis adpclla- a»*
batur, exfamiliaChazisBe&afis. Colunt autemTurci Chazim N.
3o Be&afem,ceu diuum qucmdam,atque etiam inuocant.Hicergo

Calender Zelebisfeditione mota,cúmnon magnoDeruifiorum
numeroSangiacosaliquotfudit,& vniuerfamAnatoliâ
concitauit. Soleimanes accepto motus huiufcc nuntio,adarma
Ibrahi
mcmbaffam,infigni cum exeicitu, mifit; vti Calendcrcm Zcle
*. · · K iij
-
. -
78 A N N A L E S
bimbelloadgreffus,inordinem redigeret. IbrahimesCalende
Femcumcojiisad(equutus,proeliuminiit:qu? dimicatum ab v
traque parte fortiter,éo tamëneuentu,Calendcr vt ipfcfuacum
£a&ionevi&us occumbcret. *
compofitis Anatoliæ turbis, ad aliam fc Soleimanes expedi

tionem parauit,Vngariam rurfusinuafurus:ideoque militem,pu
blieatis édi&is,ad Albam Graecam conuenireiuffit: quòquidem
ÉÉÉÉcontúlit,Budam indeperteâurus. Hoc initinercdura
.223• jÉÉçdelijBanusadeum vefiit,dclatifquefuisobfequiis,Solci
manis imperio fe fummifit:quum&munera fecum ferret am- I o
iftima,& manum eiusexofcularetur. Quae quidéres adeo gra •
taSoleimani accidit,vtcum mox Vngariæ regem crearet.Secun

124• åùíïílabudam profe&useft,quaoccupata,Viennam götcndit.
Eò quum perueniffet,Germani,qui feintra mœnia tenebant, vr
Benicommuniere: quam Sultanus S9leimanestormentis belli 1;
Ådxxdiesoppugíaüit,aâisctiamfubter muroscuniculis,do
nec eorum pars corrueret. Ea£e perfe&a, fubito cum niuefrigus
Aáeovehemiensincidit: vteitolerando nequc militcs,ncque iu
Ęntafufficerent. Ideoq; deftitutusomni fpeVicnna potiundi,
J5fidionemfoluere coa&usfuit: &Conftantinopolim rcucrfus a •
- ad aliquodtempus a bellis abftinuit.Gcfta verofucrunthaecan
c. 1; 19. no dccccxxxy.
Dum Conftantinopoli quietushaeret, inuitatis magna folléni
are}affisomnibus,&proceribus,&exterorum principum lega
iisomniquegenere(pe&aculorumin Atmindane Conftantino 2. 5
poli exhibito; filiosfuos, Sultanum Muftapham,SultanumMu
çhemetem, & Sultanum Selimem circumcidi curauit, anno
c •53*. d ccccxxxi 1 x.
Eodem anno menfis Remafànis diexxv 1 1 1, Conftantino
2.2j. polidifceffit,Hifpano bcflumillaturus.Quumqueperueniffet in 3e
Alamaniam;duorum menfium fpatiocopias hinc inde circum
duxit,ferro & ignicun&avaftansatqucdiripiens. NullusaChri
ftianisoppofitusei fuit exercitus, nufquam eorum confpe&ae a
cics:abvtroquedumtaxat latcrc Solcimanis agmina carpebant,
2C
—- -—-———
T v R c 1 c1 a.
79
acmultosinterceptosveloccidebant, vel abducebant captiuos.
MifitautemSultanusSoleimanes,du&ore Cafane Vaiuoda, qui
Michalisbegifiliuserat,& Vaiuoda, duodecim millia militum,
adiun&is j, Acanziis; qui regiones illas vlterius incendiis&
y rapinis depopularentur, atque incolasferuituti mancipatos abi
gerent.Quod quümillifacerent, opimapotitifuerepræda. Ve
ruminreditufortefortunainChriftianorum incidere copias, cú
uibuslicetacerrimedimicarent,acfortiter hoftirefifterét: tam
É tamen ad internicionem, maiori faltim ex parte, cum ipfo
1 o CafaneVaiuoda,caeficaptiquefuerunt. Et quando iam hiems
adpetebat,mutatoSoleimanesitinere, Conftantinopolim rediit:
•
vbiquum adtempus aliquod quiefceret, SultanoMuftaphae filio
Maniffàm adtribuit,anno Dccccxxx 1 rx. C.1532.
Intereavero,dumaberat peregre SultanusSoleimanes, in A
1 ; lamania bellumgerens:fupremusHifpaniclaffispraefc&us, An
dreas Doria,cumMegaloMaftore,quifuperioribus annis Rho
do cefferat,corrogatis ceterorum quoqueprincipum Italicorum
auxihis,magnam mari claffem eduxit, quanaues quinquaginta
maiores,&quinquaginta triremes continebantur. Et erant in
2o his militum ad quinquaginta millia. Quo cum exercitu Mo
ream inopinatoadorti, primo Coronam vrbem cum arce, de
inde infulam Balu,& Bädram opidum,cumaliisquibufdam ca- 226.
ftellis ceperunt: & immiffis in ipfàm regionem pedeftribus e
queftribufque copiis, vniuerfàm depopulati funt ; ingenti ma
zy rium,feminarum,puerorumque multitudine fecumincaptiuita
tem abdu&a. .- -
Superioribus annis quidamnatus in infula Mityline, cui no- 217. '

menChairadines,infigniter naualis militiae perituseuaferat:acpi
raticam exercens,multoties maricum Chriftianis conflixerat.V-
5 o biiam remfeciffct,nauesaliquosinftruxit:adiun&oqucfibifoda
litioquorumdam egregiorumhominum, &neminis addiétorü
irnperio, cum iifdem in Barbariam profe&us, vrbem Ccfaircm ,
occupauit,ac fibiretinuit. *.
• -
$o A N N A L E S
Qua quidem refeliciter confe&a,pervniuerfam Italiamnomen

ipfiusinclaruit: inditumquefuiteicognomenabltalis, vti vulgo
Barbaroffa diceretur. ldem quotannisSultanoSelimi & Solei
manimunera quaedam miffitabat. . Quorumalter,Soleimanes,
viri virtute,rerúmquegeftarumfama cognita:miffislegatis,inui- ;
tauit hominem,vtiad(eveniret.ChairadincsidoneoCefairipræ
fidioimpofito,ftrenuorumque virorum,& fibi amiciffimorum
fideiciuitate credita: triremesaliquot milite compleuit,&Con
ftantinopolim profe&us eft. Eò quum adpuliflet, manum pro
more StiltanoSoleimaniofculatuseft. Excepithominem Sulta- 1 o
,,g. nusfane quam honorifice,conftitutoquefalario quadragicsccn
tum millium afprorum annuo, Beglerbegum maris fupremum
* creauit,&adVeziris dignitatem euexit: vnde nomen eidatum,
vtChairadines adpellaretur. Nan&usergo plena cum poteftate
maris imperium,centumtriremes in mare deduci,& inftrui,mi- 1 ;
litequecompleriiuffit,&cum iis Moreamadiit. Qua reChri
ftianisnuntiata,moxilli regionem & arces, quas occupauerant,
defertas reliquere: confcenfifquenauibusfuis, inde difcefferunt.
A Chriftianorum abitu,ccc Genizari, Azapique totidem in ea
fuere loca miffi: qui & Coronae,&opidis ceteris præfidio effent. zo.
Indc Chairadines baffâ cum eadem claffe in Barbariam profe
&us,vrbem celebremTunifinam, quae aMaurisincolitur,occu
C. 1534. patamfuofubiecit imperio,anno Dêcccxl.
Eodem hoctempore captæ a Chairadine baffà Tunifis, qui
23o. dam e numero Parthicorum procerum,Vlumas begus, a Sca- 2. j
choTechmafi,filio ScachiIfmailis,defecit; licet ipfiusScachifo
* rorcm habcretconiugem.ItaqueprofuguseParthia, Conftanti
nopolim acceffit: & præftito fubie&ionis facramcnto,Soleima
ni fe totum addixit. Dehuiusviri confilio Sultanus Soleimanes
expeditionem Parthicam fufciperecogitabat, eam praetexensbel 3 o
231. li caufàm,quod Scachus,fuis cum proceribus & fubditis, mini
me rc&am religionis ample&ereturfententiam,ncc dcbito qua
tuor Mahumetis prophetashonoreprofequeretur. Hacde cáufà
digniffimos cenfebat,quibusbcllum inferretur, quiocciderétur,
adco
- : . • -— -*- - .
ι {`T. V. R C. I. C. I. 8r
adeoquepehitusexflirparentur. Itaque Soleimanes hocbello

decreto,Sangiacatum Vlumae bego fupranominato, non pro
culaCarahemida,conceffit. Vlumas veto Cóftantinopoliqui
bufdam condu&is copiis, in Sangiacatum fuae creditum fidei
f cum eis profe&useft. Miffa queque fuerunt ad ceteros illius
prouinciæ Sangiacos a Sultano Soleimane mandata, quibus
praecipiebatur,vt Vlumae bego, quoties in hoftem profe&urus
effet,obfequerentur.Vlumasergo decretum fibi Sangiacatum
ingreffus,colle&is eius regionis proceribus Sangiacis,ipforum
1 o adiutusauxiliis,Curdiftanio principi,cui nomen Serefesbegus, 23*.
bellumintulit: eoqueinteremto,ditionem ipfiusin poteftatem
redegit.EareSultano Soleimaninuntiata,fupremum Vezirem
fuum,Ibrahimembaffam,quiapudSultanum fummae au&ori
tatis erat& potentiae,fupra 5affisac Vezires omnes eueétus, id
1 5 que nomen ab eo confequutus,vtSer Alker Sultaninominare. 133.
tur,Conftantinopoliablegauit in Anatoliam,& Romaniae A
inatoliæquecopiispraefecit: cum quibusille Chalepum adiit,&
inde Carahemidam perrexit. Hucvbiveniffet, Vlumambe
gumpraemifitin Parthiam,qui duxitineris effet:atque ipfe ve
2.o ftigiis illius inhærens, a tergo fequutus eft, anno D c c c c
-X L I. - C. 1535.
Hoc modo continuata profeétione,nemine refiftente, Te
brifiumilli peruenerunt. Aberatenim Scachusidtemporis ab
illa prouincia,bellum in Chorafane contraKezien baffàm ge
*5 rens,quiei Chorafanemeripere volebat. Quum propius ad *34*
Tebrifium acceffiffent,vrbeminuenere defertam,&habitato
ribusvacuam. Ibrahimem vero præmiffum ad expeditionem
hâc,anno D ccccxLi,fequutuseftipfemet Soleimanes, cum C. I 535.
Genizaris, &aliis Portæ copiis, ea celeritate: vt quotempore .-
3° Tebrifium Ibrahimes ingreffus eft, Soleimanes' Carahemidae

portis immineret. Interea Scachus etiam Techmafes propius
, ad Tcbrifium fuos adduxerat, vt iftic Ibrahimem baffàm op
primeret. Ibrahimes hoftisconatu cognito, abfque mora So
-
84 A N N A LE S
leimanem certiorem reddidit: quiduplicatiscottidianisitineri
bus,celerrimeTebrifium aduolauit,& cum Ibrahimefe coniú
xit. Quuinqueperexploratorcs intcllcxiffent, quibusinlocis
Parthorüm exercitus degeret: re&ain eos duxere. Tum vero
Parthi,quideSolcimanis aduentucum Genizaris acPortæ mi- j
litibus ceteris acceperát,fequetalimachinarum bellicarum ad
235. paratui,tantifquc copiis nequaquam rcfiftere poffe cernerent,
Sultaniam profugerunt.Ofmanici nimiatormentorum, anno
næ,tentoriorum, curruum,&aliarum magni ponderis ICtum
copiagrauati,tormentacum impedimentis ceteris ccc Geni- 1 •
zarorum,ac trium Sangiacorum præfidio munita, Tebrifium
remiferunt: atquehocmodofaéti expeditiores, Parthicum mi
litemacriteratergo perfequicepere. Tum verofugere Parthi,
fugiétibus inftare Ofmanici: donechaud proculab opido He
mcdaneperuentumfuiffet.Ibicum pluuiis,&annonæ paenuria, 1 f
tantü frigus Ofmanicos oppreffit: vtplurimitam manus quam
pcdesa frigorelaefosamitterent, ac incrcdibilis hominufh iu
z36. mentorumque multitudo fame interiret. Praeterea contigit,
vtinipfoconatutranfmittendi amnis, qui Docus Gezidvoca
tur,flumenillud aquis pluuiis adau&tum vehementer intume- 2o
fceret.Ideoque dici non poteft,quotiftichomines,iumenta,re
rumaliarum farcinæ perierint: adcoque de fua quilibet falute
defperabat.Quando igiturexercitusParthicus nufquamadpa
rebat,necfciripoterat,quonam ferecepiffet;aliaque nulla regio
Bagadatepropinquior erat,quæ minus hiberni frigoris,&plus z 3
calorishaberet: in hanc fibi Soleimanes ducendum ftatuit exer
citum. Vbipropiusadvrbem acceffiffet, apertis incolae portis,
eamSoleimanispotcftatipcrmifere.Quapropteringreflùs, nó
237. nihilifticferecreauit. Omnis etiam Bagadafi finitima regio fe -
Solcimanis imperiofummifit.Quofa&um,vt bcglerbegüm in 3 e
vrbe conftitueret,ipfamque prouinciam in Sangiacatus parti
retur.Praeterea Bagadatimilitarepraefidium impofuit,eiquede
tormentisbcllicis,& aliisrcbus ncccffariis, annonaequccopia
profpexit:
-— - -
-
^ T y R. C' I C Y. 83
profpexit:quumpriusvrbem muniiffet,&aquameflumine de
fiuataminfoflàs vrbanasimmififfet. Hoc tempore fupremus
Dephterdarusfiuc maximusaerarijpraefe&us, Ifchender Zele
bis,apudSültanum Soleimanem delatusfuit,ob tra&atosne
5 quitérthefàurosregios: quemextravrbemhocnominefufpen
diiuffit,vniuerfisfacultatibus eiusfifcoadplicatis. Intereavero,
dum Soleimanes intra Bagadatis muros, exercitus forisinhi
bernis haercbat: prodiitdenuo ScachusTechmafesin apertum
fuiscumcopiis,&Tebrifium iter inftituit. Inde quum ipfum
J o haudproculabeffereli&i ad Tebrifium Sangiaci & Genizari,
de quibusfupradi&um,accepiffent: quidagendum fibihocca
fuföret,ignorabant.Quiatamen animaduerterent, necad refi
ftendumhoftitam potentife fufficere, necin tempore fibi fuc
curripoffe: farcinas omnes,& tormenta bellica,cum rebus ad
Jj ' eaneceflàriis,&cuftodiæ fuæ commiffis, ibidem reliquerunt,
acfugafalutifuae confulucre. ScachusTcbrifium ingreffus,o-
mnesiftas farcinas& impedimenta militifuo diripienda con
ceffit:bellicaverotormenta,cum vniuerfoadea pertinente ad
`paratu,concremariiuffit:&quidquidde machinisbelliciscol
ao liqucfa&um flammisabfuminonpotuerat, adfignandosman
gúros deftinauit.Vbiiamdurior hiemis tempcftas praeterierat,
BagadateSoleimanes mouiteodemannoDccccxLi, ac denuo C. 1536.
Tebrifium duxit: vnde quum non magno abeffet interuallo,
rurfum cum fuis Techmafes fugae fe dedit: atque vtifaculta
2 5 temfuiperfequcndi Ofmanicisadimeret,fuam ipfemet regio
nem vaftauit, annonam omncm corrupit & exuffit, fubditos
fuospaffim abcgit.VbiTebrifiumTurciperueniffent,Soleima
nes optimum quemquefuorum,&praefertim egregiisinftru
&osequis, delegit: ei(quemandauit, vt fummavfi celeritate,
3o hoftem alicubi adfequerentur. Quod quum illi facerent, o
mniaquemifere vaftata confpicerent: adanimum eis accidit,
fieripoffe,vtinreda&a penitusadfolitudinem regionealiquod
ipfisincömodumcueniret. Ideoq;conuerfoitinereTebrifium
•
L ij
•
84 A- N N A L E*S
rediere.QuumautéSoleimanes hocmododelufum fevideret,
vchementi commotus ira, ScachiTeehmafis, & maiorum i
pfiusregias,amoenaque palatia, cum ipfiusSultani Iacupis aedi
238. ficio,qüod Heftebehiftc dicitur,& omnibus cum paradifis di
rui,vaftari,cremariiuffit.Praeterea plurimosTcbrifijciucs com ;
pulit,vtindeConftantinopolim commigrarent. Adfummam,
infigniregionem illam vniuerfam excidio adflixit,direptis mi
ferórum incolarum facultatibus,&abfumtis omnibus iumen
tis. Poft hancvaftationem, Soleimanes exercitum Carahemi
,,, damrcduxit.Etdifpofitusacreliáuserata:crgo dundat,vt Tur 1 o'
civocant: quod vereretur, neinipfa profe&ione Scachus im
preffionefubitafuosadgrederetur. Quod quidemita prorfus
accidit. Nam Scachus,intellc&o difceffu Soleimanis, fele&a
* Corizzorum quinque millia fecum fumfit,ac veredariorum in
morem Ofmanicosa tergo fequutus eft:inhocvnum intentus, 1 y.
vt eosaliquo detrimentoadficeret.Tamdeminagmë illud cx
tremum incidit,quoddundar adpellatur,vtidiximus.Eiusdu
&orerat Vlumas begus, cui praeter quinqueSangiacos, xv 1 1
millia ftrenuorum militum Soleimanes adtribuerat. Ad hos
quum Scachus aduolafletpropius, moxin cos irruit:& manu *•
conferta,fùperioripfe,Turciscæfis,euafit.Interemta fuereTur
corumadx 1 1 millia, defideratique tres Sangiaci. $£; in
hoftium poteftatem venit, quintus cum Vlumabego fugae be
neficio difcriminifemeteripuit. Scachush6ctam feliciter pu
-gnatoprœlio contentus, nihil periclitandum putauit vlterius, 25
quodhoftiexaliqua parte par pari relatum arbitraretur: ideoq;
retro cum vi&ricibus copiis adfuos abiit. IpfequoqueSoleima
nesiam Carahemida difcefferat, Chalepum petens: vnde di
greffüs,diexIIII menfisRezcbis Conftantinopolimadpulit,an
C. 1536. I]O DCCCCXLII. - 3r>
Dum illicad tempus aliquod abellisabftinens quiefcit, fù
fpeétus eicepit effe Ibrahimes baffâ, cuius& expartc fuit dete
&aperfidia.Quippe ferebaturcumltalisquoquefecreto pepi
giffe:
*T V R ' C I C I. £;
giffefoedus,vtimperiumTurcorum in fetransferret. Quapro
ptereutn Soleimanes die quodam Mercurij, qui xx 1 r menfis
Remafaniserat,adcenam inuitauit: quafinita, quum de certis
negotiis inter fe collocuti, iam cubitum pergerent: lbrahimes
j quoque fuum ad conclaue feceffit,& in leéto fe compofuit.
CJuippe quoties ad Soleimanem noétuarccffebatur, in ipfius
imperatoris faraio cubabat.Quum obdormiifIet,interficihomi
nem Sultanus iuffit; omnefque facultates ipfius& opes, fifco
addiétas,thefàurisfuis inferri. Faâum hocfuit anno Dcccc C i; 36.
I o x L I I. -
Diximus antea,Chairadinembaffàm magnacumclaffepro

fe&um in Barbariâ,Mauris famofàm vrbemTunifim eripuiffe,
ac ibidem fibi conftituiffe demicilium. Is hoc tempore naues
atque triremesin terram fùbduxerat,rerum fcilicetfuarum pla
15 ne fecurus,fuoque dumtaxat,indulgebat genio. Princeps inte- 24o.
rim Maurus,cuiprius ea paruerat ditio, profe&us in Hifpaniâ,
opem Hifpani principisimplorauit. Hifpanus ad confilium re
uocato negotio,verebatur propterea,quodTunifim Barbarof
fa cepiffet,vtHifpanisidem aliquando damnum inferret.Facile
*° putabatignem exftinguipoffe,fi priusfupprimeretur, quam la
tiuserumperet.Eaque decaufà datis ad Italicos principcs littc
ris,vtifubfidiofibivenirent,petiit.Magnisergo collc&is copiis,
-& infigniclaffeparata,eidem Andream Doriam fuprema cum.
poteftateprçfecit,atqueita Tunifinam expeditionem inftituit.
z5 Chairadines recomperta,Raifos fuos conuocauit,eifque deli
berandum propofuit, quid hoc Chriftianorum motu faciun
dum cenferent.Illirefpondere, claffem mari priusinftruédam,
quam Chriftianifeconiungerent: omninoque præpediundos,
ne conuenire poffent. Adcaviciffim.Chairadines baffa: Situ
' 3o lipantum,inquit,meum dumtaxat excelfo quodam in loco fù
perhaftam défixero,aChriftianis vtconfpici poffit; formidine
correpti, ad aliquot milliariorum millia rctrofugient : tantum
abcft,vtbellum nobisillaturifint. Hac crgo fecuritate fuique
' _ L iij
t36 A N N A L E S
confid&tiacaecatus,omnemexanimofollicitudinem & curam
depofuit.Verum non multo poftTunifim præ potens Chriftia
norum claffisadpulit. Ea quumiftucacccffiffet,occurrithofti
Chairadines extra vrbem fuis cum copiis, tametfi vix nouem
dccemue militum idoneorum milliafecum educeret. AdChri 5
ftianorum aciem progreffus,animofecum eis conflixit.Etquá
quam ingens hominum multitudoinChriftianorum effet exer
&itu, famiatamenperhibetur, multaChriftianorum milliatum
caefafuiffe,quum ex aduerfa Chairadinis parte duo dumtaxat
hominum millia defiderarentur. Quum auté Chairadinesho- 1 o
{te fe videret inferiorem,conuerfà fuorumacie,advrbem fere
cepit.Eò quum ventum fuiffet,occlufam reperit,&in moenib*
elátaChriftianorüvexillacófpexit.Quippe captiuorüChriftia- —
norum aliquotinvrbe milliareliqucrat, quiquidem interea,dü
extramurosip(ecum exercitu Chriftianorum præliaretur,per- r ;
fra&iscarceribus,&arreptisarmis,portas vrbisclauferant,& in
moenibus vexilla Chriftianorum erexerant. Id vero quumac
cidiffet,maior pars militum Chairadinis caefa, cun&aque naui
gia,cum machinis&adparatubellico,fuerunt amiffa. Chaira
dines cum reliquiis fuorum proptervrbem aufugit,& infolitu- 2o
dinesfecum eisabdidit: quorum magna parsfame, fiti,& aeftu
periit. Ip(e varias expertus ærumnas, tamdem advrbemfuam
Cefairem cuafit: vndecum decem& o&otriremibus Conftan
tinopolim profe&useft, quacumquetenderet,damnumChri
C. 1537. ftianisinferens. Acciderunt haec anno DccccxLiii. z. j
2.4I. Solcbathoctempore Conftantinopoli Soleimanes plerüq;
degere.Verumifta quum euenirent,fortemigrauerat Hadriã
nopolim,vtiftichibernaret. Subæftatis initiumreucrfus Con
242• ftantinopolim,adbcllum feparauit,&Chairadinem Lutfimq;
baffasmagnacum claffedimifit,quimariremgerercnt:ipfeCó- ;o
ftãtinopoli digreffus,Albaniam petiit.Auelonam quüperuenif
{ct,etiam Chairadincs & Lutfis codem cum claffetriremiú,ce
terifq; cum nauigiis,adpulerunt.Solcimancsinlocamontuofa
profe&tus,
T V. R C I C I. 87
, profe&us,ibidemcumPortæ militibus& comitatucaftris locú
cepit: reliquum exercitum in Albanos perduelles immifit, qui
res eorum agerent,ferrent,acliberos& vxores feruituti manci
parent: licet hic conatus eoruminirritum caderet.Praeterea Ro
j maniæ beglerbegum, cum Romaniae copiis, in Apuliamtrans
maremifit: quieain regione É opidula cum pagis diripuit.
uum deniqueTurcica claffisCorcyrâ praeterlegeret, ex Cor
cyrenfipræfidio Chriftianinauimannonariam,quae claffem fe
quebatur,bellicispctitam machinis demerfere. Soleimanes a
| 1o nimaduerfà Venetorum perfidia, quam exaliis etiam indiciis
abunde perfpexerat;non parum excandefcens,Chairadini Lut
£qucbaffis præcepit,vticum claffeCorcyraminfulam peterét,
opidula cum vicis deprædarentur, hominefquecaptiuosfecum
abducerent. Idilliquum feciffent,nauigia mâcipiis Chriftianis,
ry cuiufuisaetatis& fexus,onerarunt: atqueita Conftantinopolim
rediere. Quo delati, Chriftiana mancipiafupra opidum Gala 2. 43
tam,eoloco,quiBefi&asvulgo dicitur,adterrâ expofuere: mif
fifque Conftantinopolim præconibus,proclamari iufferunt; vt
fi quis mancipia Chriftiana,feminas,mares,iuuenes, fenes mer
2o carivellet;adindicatum modo locúveniret,ibidem huiufmodi
mancipia perexiguo comparaturus pretio.Qu9d quidem ita fa
&um fuit,tam vilipretiomiferisillis diftra&is:vtipleriq; duob*
tribufue Sultaninisvaenirent,hacipfapecuniaregiisthefaurisil
lata. Pofteaquamdomum ituraclaffis difcefferat,etiáSultanus
25 Soleimanes motis caftrisiter ingreffus , die nono menfis illius,
qui ZemafielAchirTurcisdicitur,Conftantinopolim reuerfus
eft,annoDccccxL 1 1 1 r. C. 1538.
Quum ifticaliquamdiuhaefiffet,armis in Moldauum expe
ditis,X1 die menfisSeferisConftantinopoliegreffus,Moldauiâ
3o verfus contendit.Vbiadopidulum,qugdIshacluamvocát,per
ueniffet: tranfmiffo Danubio,Moldátám ingreffuseft.Ibiium
fuga fibi confulere VaiuodaMoldauus,nec vfquam in apertum
prodire:incolæ veroregionisSultanofe dedere,qui limites im
perijfuiad amnemvfque Berutem prolatauit. 244.
-$* A N N•A . L E S
,44. Eratiaaduerfàripaquoddam opidulum,quod Sangiacido
micilio fatis effet idoneum. Quapropter eo loco Sangiacum
conftituit.Sequebatur id temporis Portam Sultani Soleimanis
7 quidam natusexfamilia Vaiuodarum Moldauiae, cui&anno
riæ præbebantur.HuncSoleimanes Moldauiae Vaiuodam prae- 5
fecit.Quod prior illeVaiuodaquumrefciuiffet,Portam præpo
tentem ipfeinetadiit, & a Soleimane poftulata impetrataque
gratia,reftitutus in integrum fuit. Soleimanes e Moldauia re
ïertens,Hadrianopolim (econtulit:vbiexa&ahieme,fub veris
initium Conftantinopolim abiit,&quietifedcdit, annoDcccc io
C. 1539. xlv.
Secundum illa denuo cum claffe Chairadinem mari able
gauit. Isautem egregie inftru&us,vt hoftem fuum, Andream
Doriam,quaereret:abfque vllo impedimentopenetrauit in Ita
liam,ibiqüenónulla cum vicis opidula depopulatus,etiam mu- 15.
nera maioribus a ciuitatibusaccepit. Quum diu hinc indc ob
erraffet,inopinato Andream Doriam reperit, & ftrenue cum
eo confligens,naueshoftiles aliquotfubmerfit, & triremes ali
quot cepit. Doriatamdem hofti fe imparem animaduertens,
245. cum reliquiis fucclaffisaufugit.Etquiatunchiems immincbat, 2 o
verfisChairadines velis Conftantinopolim rediit, annoDcccc
C. 1539. xlv.
Die louis, qui xv menfis Seferiserat, fubvefperam,incen
dium Conftantinopoli,non procul ab illorum carcere, qui cri
minum reicuftodiuntur, in eorum tabernis exortum füit; qui 1 5
picem,refinam,axungiam,aliafque res tales vendunt.Hicignis
exindicatis tabernis in ipfam turrim,fiuecarcerem praedi&üm,
euafit: qui claufus quum effet,hominesin eo Dccflammisexu
fti perierunt. Exeolocodilatatum invrbem incendium,adex
,46. tris&finiftrisvagaricepit, Adpublicanorum carcerem quum 3o
perueniffet,apcrto carceris oftio,dimiffifuere publicani. Quo
fa&o,turrisipfa,fiue carcer, itidem conflagrauit. Latius inde
447. ferpfit,vfquead portamvrbis,quam Lignariam vocant,vbita
- bernae
T V R C II C I. 89
bérnæ funt fabrorum ferrariorum. Iis inlocis omniâ flammis
abfumtafuerunt. Inde feconuertithicignis adaedes Balis Agae,
qui tribunus olim Genizarorum fuerat,totaqueiftaec deflagra
üitregio.Poftca perrexit adCarauanæ faraium, vnde tabernas
j corum inuafit,quitorno cælant, quarum ordine feries magna
confpicitur.Hincadeam crupit aream, quæTachtal Caladici- 248.
tur:vnde rurfusadfabros ærarios, ab his ad vitriarios penetra
uit: etiam illa regione incendio prorfus exhaufta, quæ pi&tum
balincumambit. Longiusinde progreffum,ad Iudæorum pcr
te ucnitædes; ibidem maximo cum detrimento graffàtum pro
pterea,quodadmodum illae fibicontiguæ fint.Hincfparfae fue
runt flammae v(quead portamforipifcarij,&quidquid aedifi
ciorum eratinter hanc,& Iudaeorum portam,prorfus ab igne
deletum fuit.Adfummam,propemodum vniuerfae Iudæorum
r j domus fuere concrematae. Namaeftiuotemporecontigit hoc
incendium,quum ingenseffetficcitas,Arboresetiam viridesin
ftarfulpurisarfere.Nullusincendijreftinguendimodusinueni
ripoterat. Nihilarborum refe&arum deie&io,nihilaqua iuua
bat.Vndefa&um,vttotano&eduraret. Erant diftributipero
ao mnesvrbisregiones Genizari,quiflammas exftinguerent: fed
incaffumlaborabant.Etenimpóftridieillius diei,aprimo dilu
culo,vfqueadvefperam,itadefaeuierunt: vt etiam maximipre
tijmercesautabfümerentur,autdireptionibus effent expofitae.
(Quippe quibus inlocisvrbishocgraffatum fuit incendium, in
25 iis maioriexpartemercatorum;&aliorumtabernae confiftunt:
ideoque potiorparsvrbisin cineresabiit,quum idem accideret .
omnibus ædificiis, quae extra muros vrbis a foro pifcario fita
funtinlittore maris.[Eodemtemporepeftisetiaminvrbegraf- v.
fabatur.VtrumqueDeicontigitnütu, annoDccccxLv1.° C. 154o.

3o . .Secundum hæc rurfum magnacumclaffemiffus fuit Chai- .
radincs,vtarcem Nouam, quam Chriftiani occupauerant, re- 249.
cuperaret; imperatumqueSangiacis omnibus eiusprouinciæ,
ytvniucrfisfuiscumcopiis,&adparatubellico,adcamfe con-
-
.
*
9o A N N A L E S
ferrentobfidionem. Vbiclaffis adpuliffet,e nauibus interram
expofitae fuere machinae tormentariae,propiufque militarimo
re deduétæ adcaftelli muros,&tamdiu difplofae, donecmoe
niorum parsdifie&acorrueret,acpcrip{as ruinas milesadexpu
andam arcemimmitteretur. Erant inpraefidio caftelli mili- 5
tesChriftiani virtutis eximiae,qui tam fortitcr hofti refiftebant;
vtabvtraqueparte plurimi caderent. Ad extremumtamen a
nimorum ardoreremiffo, fuccubuerunt;& occifis propemo
dum vniuerfis,captifquefuperftitibus,euafitnemo. Nouarece- .
pta,quidquideratintercaptiuosaetatis vegetae, damnatumfuit *•
adtriremes.Itidem repertain arcemancipia Turcica, vindica
tafunt in libertatem.Hisrebusgeftis,&arcis moenibus,quà di
rutafuerant, refe&is; Chairadines illinccumclaffedigréfus,a-
liquot nauigiamcrcibus onuftaChriftianisademit, & opidulis
qüibufdam maritimis flammis acferro coa&is,vt incolumita- * *
tem fuam pecuniaredimcrent,Conftantinopolim rediit, anno
f540• D ccccxLvr.
Sultanus autem Soleimanesdiefecundo menfis Scbabanis
Conftantinopoliprofe&us, Hadrianopolimacceffit,&ibidem
hibernum tempus exegit: quodurantc, exortum incendium in *°
faraionouo,quocóclufae Sultani vxores,liberi, puellæ virgines
habitare folent,totum illud aedificium cum magni pretij rebus
exuffit.Rurfustamen haud magno temporis fpatiofplendidius '
eft inftauratum,quamfucratprius. IndeSoleimanesConftan- .
tinopolim die v ii menfisSilchizis rcucrfus, ibidcmadaliquod*5
C. 1541. tempushaefit, anno D ccccxlv 1 1.
• Expofuimusfupra,Solcimanem compluraper Vngariamo
pida,cumaipfarcgnimetropoli Budacepifle: motumquefingu
lari quadam gratia, Banum Erdelij creaffe regem Vngariæ:
z5o. Quum ad aliquot annos ille regno plena cumpoteftate prae- 3o.
3" : fuiffet,filium moricnsreliquit heredem, quipef?etatem admi
niftrandae reipublicae non eratidoneus: eaqüe de caufà mater
„ puerigubcriiationemadfetranftulit. Hoc permolefte ferens,
- quidam
T V R C I C I. 9*
quidam ex proceribus Vngaris, Petrus Perenius; fuis ad eam.

miffishominibus,hgc fignificariiuffit:Efeipfamfemineifexus,
& inftitutismaiorum minimepermitti,vtin Vngariamulierre
giacumpoteftatefit. Quamobrem metropolim regni Budam'
5 Perenio dederet.Nifi faceret,véturum cum exercitu,&vrbem
vioccupaturum.Mulierlcgatis refpondit, vrbem Budam non
fuam effe,fedSultaniOfinanidae;a quofiPerenius eamrepete
' ret,acimpetraret,omnino fededitionem fa&uram. VbiPere- •
niushocabearefponfumtulifIet,cum Banis&proceribuscete-'
10 risincolloquium veniens,fummo dcdecori vniuerfisdomina-,
tum illum muliebréeffedixit. Proceres hominis oratione per
moti,libenterin eam fententiam pedibusibant, vt remouendâ
abadminiftrationefeminam ftatuerent:necipfis aduerfàntibus
epifcopis,quidicerenthoc modorem Vngaramin pofterü me-:
15. liushabituram. Itaq; proceres mutuo interfefoedere deuin&i,
' magnas coëgere copias,&infignicumadparatu bellicorum tor
mentorumad Budam accefferunt.Ea reconfpe&a,repentemu.
lier exiguam militum manum colligit, & hoc vrbem praefidio.
munit:quum Soleimanem quoquederebusomnibus certioré
*o feciffet.Is adhuiufcemotus É, , confeftim Muchemetem
baffàm cum parteGenizarorum,& copiisRomaniæ præmifit:
ipfe diexxv méfis Seferis Conftantinopoli digreffus, Budam
verfus cum Portæ comitatu,& reliquis Genizaris, Mucheme
tembaffàm continuofequutuseft.Vrgebat interim Pereniusvr
25 bisobfidioné,fedea potiriÊ. Vbi Muchemetes exer
citum propius ad vrbem duxiffet, magnopere Soleimanis ad
uentum defiderabat.Quippetam numerofae Chriftianorüerät
copiæ, magnam vt Muchemeti formidinem incuterét. Quin
etiam fpreto ipfius aduentu, ne latum quidem vnguem e ca
3o ftrisfuisceffere: fed moenia tormentis concutere, atqueipfam
vrbem oppugnare perrexerunt. Ea vero quum in Vngaro
rumpoteftatemiamiam venturaeffet,intempore Soleimanes
fuo cum comitatu,& Genizaris,& exercitu Anatoliae profe
- - M ij
97. A N N A L E S T
&ionem ita maturauit; vtitinerebiduidumtaxat aMucheme
tis&hoftiumcaftrisabeffet. Idvbi Perenius refciuit, commo
damnä&usoccafionem,furtimecaftrisfeproripuit,&aufugit.*
Nonenim futurum putarat,vtipfeSultanus ad foluendamvr
' bisobfidionem veniret. Milites Vngari,cognitaPerenijclan- 5
deftinadifceffione,fuos& ipfideferueruntordines, fequemox
adineundam fugam pararunt. ldconfpicata mulier ea, quam
diximus,exvrbisfublimioreloce, miffo nuntio Muchemetem
bafiamincrepuit,curhofte fugiente quiefceret. Muchemetes,
qui Romaniæ tum beglerbegus erat, hisauditis, moxinChri- I o
ftianos fuum promouit exercitum.Quodillifieri videntes, ho
ftifqueconatui leuiter admodum repugnantes, in fugam fefe
coniecere.Quidam naues ingreffi,euaferunt: alijfemet in Da
nubium praecipitantes,aquis obruti periere: cæteris aut cæfis,
autcaptis.Ipfo confli&us momento Solcimanes etiam cüfuis 1 ;
aduenit. Direptis Chriftianorum caftris,machinasbellicas,&
pertinentem ad eas adparatum,invrbem conuehiiuffit. Hinc
Budæ beglerbegum fiüe ba[fam conftituit,& milites ibidem
Turcicosinpræfidio collocáuit:adfignatamulieri,eiufque filio,
Erdelijregione; quam pueripaterantiquoiure maiorum poffe z d.
derat:atqueillucmatrem,cum filio,moxablegauit. Inde, qua
veneratvia,regreffusSoleimanes,die menfisSchabanis o&auo.
C. 154*. Conftäntinopolim rediit,anno DccccxLvIII.
Illicdum haeret,filiis duobus,SultanoMuchemeti,& Sulta
noSelimiditionesadtribuit:illi Maniffám, huic Caramaniam, 15;
C. 1543. Fa&umhocanno D cc ccxL 1 x. : … ; 1 I
SoleimanesfàtisfibidiuConftantinopoli fùbftitiffevifus,ad
aliam fe parauit expeditionem,denuoinuafurus Vngariam. I
taque Conftantinopoli difcedens, Hadrianopolim in hiberna
fecontulit.Inde magnocumadparatü,& vriiüerfiscopiis, pro- 3o
fe&useftdie menfis Mucherenis oàaüb. ln Vngariàm qüum
2;i, perueniffet,arces PetriPerenijprimüm adortus,Valpoumi ma
chinis&militibusadmiotis, expugnauit & cepit. IndePeftum
* . •1
\
- ad
——-—-
T V R C ; I C I. 95
adgreffus,itidcm occupauit. Peftodifccdcns, vlterius perrexit,
& £j;goniumobfedit:vbilicetpræfidiarijmilitesegregiefe dc
fenderent, tamdem tamen Soleimanes eo potitus eft. Hinc
exercitum ad Albam regalem adduxit, qua in vrbe reges. Vn
$ garorum fepeliri confueuerant. Huic quum militem Soleima
nesadmouiffet,praefidiariis vrbem ftrenue propugnantibus,in
gensvtrimque caedes editafuit:fednihilominus ad extremum
Soleimanis in poteftatem venit. Is vero poftea, quam occupa- ,
tis ciuitatibus, arcibus, opidis, præfidia Genizarorum, &a-
1o liorum militum, impofuiffet: itinereconuerfo, rediit Conftan
tinopolim,&diexvi 1 menfis Schabanisvrbcm ingreffüseft,
annO DCCCCL.. .. ' C. 1544.
Poftridie,quamadueniffét, adlatum fuit Conftantinopolias
cadauer filij, Sultani Muchemetis: quod peraétis exfequiis,. .
r 5 haud proculabantiquo domicilio Genizarorum, monumen
to fuitillatum.Mortem filijSoleimanespateracerbeluxit. Ide
oque magnam ciborum copiam coqui curauit, & epulum fù
nebre quibufuis, tam pauperibus, quam opulentis, animæ fi
ljcâufa, præbuit. Multa quoque mancipia fexus vtriufque,
zo fùo redemta pretio, libertate donauit. Praeterea monumen
tum filio magnificum exftruxit. Acciderunt haec anno D.
C C C C L.. C.1544.
Soleimanesfecundum iHa Conftantinopòli tempusâdali
quodmanfit,necreiquidquam memorabilis eft molitus.. In
z 5 terea mortuus eft die quinto menfis Zemafiellulæ vir rerum,
ftrcnue geftarum gloriâ clariffimus,Chairadinesbaffa: fepul
tusin loco, quiBefi&asadpellatur.ContigithocannoDcccc
I. I. I I.. - -
C. I 547
* HincarmaSoleimanesiterum expediit,in Parthiam du&u-
3o rus exercitum: quod quidem bellumhanccaufamhabuit. E
rat Scaeho Techmafi frater, cuinomen Ercafes Imirfa,Sirua 252.
nae fupremocum imperio princeps. Hiccertasobcaufas aba
micitiafratris, ScachìTechmafis, difcedens ; vt ægre facerct
• • .' '.
- -
M ijj
94. Ai N N A L E S
fratfi,adSultanum Soleimanem profugit,eiufque fe fidei per
mifit. Hoc autem iter ficinftituit,vt per regionem Circafio
rum longisambagibusCofen peteret,vndeConftantinopolim
adpulit.Perquàmigratus SultanoSoleimaniprincipishuius ad
uehtusaccidit.Ideoquc magnocumhonore exceptum, mune- ;
ribus donauitampliffimis. Quinctiam ipfius caufa numerofis,
velomnibuspotiuscopiisfuis coa&is,infignicum adparatu dic
c. 1549. xxxmenfisSeferis,anno DccccLv,Conftantinopoli digreffus,
in Anatoliamtranfmifit,re&aqueParthiam verfusduxit. Poft
ea,quam ingreffus fuiffet hofticum, tam arcem, quam ciuitaté 1 o
. 253. Wänum Waftani obfedit.Parum hofticiuitasrefiftere potuit,
., , , inquam abomnipartepateret
laboreSoleimanes potitus aditus: fed arcenonnifi magno
: • eft, quod idoneo Parthicorum mi
254. litumprxfidio defenderetur.Vbi Wanum arcem Soleimanes,
expugnafIet,fparfus per omnem regionem miles Sultanicus, I 5
eam rapinis & ferro vaftauit. Nufquam Scachus Techma
fesreperiri,nufquam confpicipotuit, nufquam hofti feoppo
fuit. Èrcafes vero laborem nullum recufans, dum hinc inde
cum fuisexcurreret: quofcumquethcfauros adipifcipotuit,So
leimani mifit. Tamdcm tamen Ofmanicos proceres, ac duces *o
militares,magnoperebelli tam diuturni, parumque fru&uofi,
taedere cepit.Ideoque dolum excogitantes, vtvindi&am deau
&orebelliErcafe fumerent ; variis eum mendaciisapud Solei
manem delatum onerarunt, Summa rei haec erat, quod lepo
rem dimittendum,canem vero capicndum fuadebant. Quum 2 5
EtcafesImirfaconfpirationem ipforum animaduerteret,atque
etiam perfpiceret, eos vitæ fuæ infidiari : vehcmenter animo
perturbatus,in arcem cuiufdam Curdiftanijprincipis, prae for
midine, ferccepit:tametfi nc quidem illic vitare çalamitatem
imminentem potuit. Quippe Curdiftanius ille princeps I- 3 o
, , mirfam captum fratri Scacho Techmafi mifit, qüi deificeps
cum, cuftodiae mancipatum, in carcere detinuit. Expeditio,
Soleimanis annumdurauit integrum,cumnouem mcnfibus.
Atque
—
T V R C I C I. 9£
Atquehis rebusgeftis,Conßantinopolim Soleimanes primo
, die menfis Silchizis, anno Mahumetano bccccLv1 reuer- C. ryyo.
fuseft.
} Haäemu expofitia Turcüammales defimumt in ammums

Chriffiamum M. D. L. '
*.
A N N A L I V M,
.Quo res Turcicæ comtimuamturadammum «^/ahumetamum
Id ccccxcvi.qui Chriffiamus £/?cio.1o. LxxxvIII.
ex Ioam. Leomclautj aduerfarià.
NN o Mahumetano D ccccLv 1, ineuntevere,
Dragutes Raifus, piratacclebris, opidum Barba
riae (fic Aphricam maritimam hodie vocamus,
adpellatigne Romanisetiam hiftoriis non igno
ta) quod Mahadian Mauridicút, Aphricamino. 5
ftri,veteres Aphrodifium, follerter occupauit,acpræfidiomu
niuit.Quo cognito,Karuli Augufti claffis imperator, Andreas
Doria,mature cauendum ratus,nequidexcoHocobarbarus de
trimentireipublicae,acpraefertim Neapolitanis& Hifpanicisli- *
toribus daret: cum claffemilitequeprofe&usin Aphricam,Mo 1 o
nafterium opidum,Aphrodifioproximum,expugnat; cæfis ex
hoftium præfidio ccc,abduétiscio c c mancipiis. Indecon
iun&is cùm Ferdinando Gonzaga prorege Siciliæ copiis, A
phrodifium obfidet: quodmenfetertiotamdem in potèftatem
venit. Caefiexbarbaris plurimi,capta capitumadvi rcio.ve. 1 ;
hementerhoc SultaniS9leimanis animum pupugit, cui (enon
ita pridem,operamquefuam,Dragutesaddixerat.Caefàris vero
Karuliiuffufunditus Aphrodifiumfuit euerfum.
Anno fequëtiproximo SultanusSoleimanes clafTem inßru
xit,eiq; Sinanébaffampraefecit,adiüäishuic Dragute,Salaque,
Raifis:
S V P P L A N N A L. T V R C. 9y
Raifis: qui quum arcem Melitenfem fruftra tentaffent, tranfie
&isin Aphricam copiis, Tripolim, arcem &opidumditionise
quitum Melitenfium, eorumque praefidio munitam, obfidione
tentarunt;acfraude Dragutis&Salae, præfe&i Gafparis Vallerij
; Gallicredulitate, ArgofiniHifpaniformidine,proditionedeniq;
cuiufdam ex ea parte prouinciae Narbonenfisoriundi, quaeR6
mano Pontificifub Auenionenfi ditioneparet, in poteftatem re
degerunt. Collatatamen praecipue culpa fuit amiflae munitionis
huius,abipfo equitum Melitenfium magno Magiftro,ciusq;col- . •
rc legio,atquealiis,in Aramontanum GalligregisHenricilegatum:
quiSoleimanis vtarma cöcitaret in Karulum Auguftum, Con
ftantinopolim miffus,hucadpulerat; & fub prætextu cóficiundæ
pacis,obfidionisque foluendae, Melitenfibusfraudifuiffeperhi
' betur .OccupatafuitTripolisdiexv menfis Augufti,anno Mahu
1 5 metano DccccLvII. cui Sultanus Soleimancs Dragutem cum C. 1 5 5r.
imperio Sangiaci begi praefecit. Is deinceps infeftusCaruennae
regi, cuius ditio cccmilliaribus Italicis aTripolidiftat, ob dene
gatâ opem obfeflo Aphrodifio,maioriparte ditionis eum exuit:
aliaquegeffit,dequibusfuoloco dicetur. .
ao Superioribus*annis FerdinandusCaefàr,Vngariae Bohemiz- C*;;4s.

querex,poftobitum Perenij, Agriam,Vnga; iae municipiü, quod , 549•
vulgoyocant,fujiurisfccerat:& illuftriffimiComitisSal- ;;;o.
ErlamsNico
menfi laioperaZabragium,Leuam,Zythnam,Muranum
expugnarat. Necmulto poft,eiufdem regis mandato;Zolnoccú
,;Turcis Agrienfeseripuerant. Has obcaufasiritatusSoleimanes,
Temefuarum perfuosobfedit,&deditione cepit, interfc&o per ^, , -
fcelus violatæ fideiStephano Lofoncio,illius loci propugnatóre:
Lippam,Solimofum,Chianadiam, cum aliiscaftellisoccupauit:
Erafmum Teifelum, Ferdinandi ducem, cum $fortia Palauici
3o no& Auguftinq Sbardellato,Vacienfipraefule,adPa!aftum, Alis
baffae Budenfisdu&u,caecidit:eaquepotitusvi&oria,Dregeltum
arcem,Giarmatum, Zezenum, aliaq; locavicinafub iugum mi
fit.Tam profperorerumfucceffu elatus AlisbafTà Budéfis,quem
Caram fiueNigrum Alimvocabant,adiun&ofibi Achmete Ro
N
98 .•
I O. L E O N C L A V I I -.
naniaebeglerbego,&Cafanae, aliisque pluribus begis, Zolnoc

cumadoritur: eoq;, præfidiariis die 111. Septembris vltroceden
tibus,vt Agriam,quae momêti maioriserat, aduerfushoftem de
fenderent,potitur. Inde promotisad Agriam caßris,(ummoqui
dem illam impetuadgrediuntur & oppugnant; fed irrito cona
tu,&magnocumbaffàrumdedecore: quod feliciteraStephanis,
Dobone Rufcano,Mezikeio, Zoltaio, Gregorio Diaco, loanne
Figedaeo, atque aliisfortibus viris defenderetur. Gcfta fuerunt
C. 1552. hæc anno Mahumetano DccccLvIII.
Di&um paulloante,Galliæ regem Henricü, miffolegato,Sul 1. ®
tanum Soleimanem aduerfus Karulum Auguftum, exlege mu
tuifœderis,cuiusau&or Franci(cuspaterexftiterat,incitafle.Per
motusab Aramontano Soleimanes, qui adPerficos fines poftu
latis eius adnuit,mox claffem expediriiubet, quae Gallicis iun&a
copiis, Karuli ditiones maritimas infeftaret. Quod quidem ex r y
voto praeftitum a fidis fociis,grauiffimaqueŠ
culislitoribus illata damna. Corficaquoque, Genuenfiüffiffifu
la, capta fuit; &incolæ cum praefidiariis partim caefi, partim cru
C. r 553. deliter habiti, quod quidem acciditanno DccccLix. Nec refti
tata Genuenfibus Corficapriusfuit, quam pax inter Philippum 2. O
& Henricum, Hifpaniæ Galliaeque reges,anno poft fexto coiui£- :
fet. Quippe non multo poftconfe&am hanc pacem, infeliciter
exftinéto patre, Francifcus 11, Henrici II F. ex paciseamlegibus
reipublicæ Genuenfi reddidit. … . - … -
Erat SultanoSoleimani filius Muftaphas, natu maximus, ex 2£

mulierculaCircaflà,{eruilis condicionis; cui pater initio Magne
fiam, inde Amafianam prouinciam dederat, vbi cum matréde
geret: denique Carahemidam Mefopotamiæ, Perficos ad fines
fitam,adfignara, Eranteidem&alijliberi,quosexfeminaforme
(velutiquidem perhibetur)liberalis,natione Roffà,fiue Roxola 3©
na, fuftulerat mares quatuor, Muchemetes, Selimes,Baiafites,&
Ziangir: vnica femillaChameria, quam alijCameriam vocant,
Ruftcnis veziris vxor, Haec Roffa,quum praeter Ofmanidarum
morem,Soleimani legitimenupfiffet,dc filioruminimperiofuc
ceffione
S V P P L. A N N A L. TV R. C. 99 --*
ceffione follicita, Ruftemis gencricriminationibus,&veneficiis

quibufdam, ab Hebraeaftriga{ubminiftratis, fafcinatumSultani
animum, aMuftapha prorfus abalienarat. Fuerät&baffæcuiu£
dam patri exhibitæ litterae, quibusadRuftemem fcriptiscótine
£ batur; de matrimonio inter Muftapham,& filiam Scachi Perfa
` rumTechmafis,quocumSolcimanipluribusabannisbcllüerat,
tra&ari. Mirificefufpiciofum, cx aliisquoq; dclationibus,animú
patrisea resperturbare:quod vereretur,neMuftaphasTechma
fis adiutus auxiliis, imperio patrem excuteret. Itaque miffusfuit
| io anno DccccLviii cüexercitu Ruftemes vezirazemes, fubprae- C. r 552,
textu quidem belliParrhisinferendi; fed reapfecum fecretisSul- & 1553.
tani mandatis,vt quocumq; modo Muftapham e medio tolleret.
Ruftemcsin Afiam profeétus,Soleimanemtrepidecertiorem fa
cit, per calumniátamen, in magno rem verfaridifcrimine: Ge
1 5 nizaros, ceterosque militesitaMuftaphae ftudcre, de patrisvta
&umimperiovideatur. Nullum aliud fuperefferemediü,quam
vtipfemet in Syriam aduolaret. Territus hoc nuntio Soleima
nes, fubitoChalepum cum exercitu properat, quafi Parthisbel
lumfa&uruseffet. Arceffitur per litterasfilius,vtiChalepum ad
„«, patrem finemorafeconferret. Muftaphas,licetdepaternis infi
diisinaudiffet,monitusquefecretofuiffetab Achmetebaflà,fàlu
tisvtfuae rationem haberet;innocétiatamen fuafretus,patrisim
perio paret.lncaftra quum veniffet,ad tentorium paternum re
&apergit: vbi patremautis aliquot robuftis, quos Sultani Ofma
25 nidae, velut hic etiam Murates III, in deliciishabere folét, mina
citerinnuente,profternitur;inie&oqueneruo,ftrangulatur.Inde •,
Ziangir,quigibbofuserat,minimusque natuSoleimanis filius, a

$- patre quafiperludumaciocum,Muftaphςfratri,quem necatum
ignorabat,obuiam prodirciubetur. Is vbi propiusad fraternum
3o cadauer acceffiffet, quamuis confternatomox interemti fratris
1 equi,mancipia,tentoria, thefauri, ornamentacetera, cum Ama
fianaprouincia, mandatopatrisofferrentur: tamcnhisomnibus
-fpretis,&cxprobrato patri verbisacerbiffimistamimpio diroque -
ÄÈÉ fuismanibusinvifcerapugionem adigit,&cada

1J
ę
••• * 1 o. LE o N c L Avit
ueri fratrisincumbcns,exfpirat. Nec multo poft,eiufdem Roffae
malis artibusetiam vnico Muftaphg filioMurati,qui Prufae apud
matrem educabatur,opera Ibrahimis eunuchibaffae inie&to ner
uoguttureliditur,ipfiusaui iuffu:quum eipericulum,quoda ne
pote poffet imminerc, cuius patrem Genizari tantopere coluif 5
fent, numquam illafuriadcfincretoboculosponerc. Contige
C. 1553. runt haecanno DccccLix.
Poft folutam anno fuperiore, magnocum detriméto& igno
miniaTurcorum,obfidionem Agriae: nunctamdem Conftanti
nopolim a Ferdinando regelegati mittuntur, AntoniusVeran I ©.
tius,epifcopus Agrienfis,& Francifcus Zais, Caffouienfisin Vn
garia fuperiore praefe&us: qui depacecumSultanoconftituen
dadum laborant,totum Conftantinopolibiennium hærent.
De Galliæ regis,& Soleimanis fœdere diximus,cuiSultanus
vtfatisfaceret, aliquotannis hifce claffem ablegauitadinfeftan I ■
dum mareThufcum. Eaprius, quam longiusnunc progredere
tur,&cum Gallorum feclaffecóiungeret: MarinianusMarchio,
Karulinipraefeétusexercitus,portum Herculis,quem Gallitenc
bant,inuadit:arcemq;,praefidiariis obtruncatis,occupat.Sccun
dum haec TurciPlumbinum obfidione cingunt,& non finecla 26.
dereie&i,Elbaminfulam, conatuitidemirrito, tcntant. Accide
C. 1 555. runthaecannoDccccLxI. -
Eodemanno,dum miffidepacelegatinecdùrediiffent,baffà
Budenfis,quiTuigon, nominecum ciconia communi,vocaba
tur;CaposVhiuarum, praefidiariisad dcditionemcompulfis, ce 2. ;
pit.Eidem & Babotza,necdum aliquidabhofteperpeflàgrauius,
fidemilitari deferta, fededidit. Cófimilem de Zigeto fibifuccef
fùm pollicebatur,fedquum fortiterinhoftem pręfidiarijfe gcre
rent,fuiquemonerent, ne temeretentatam obfidionem foluere
coa&us,Sultanum offenderet, ab inftituto difceffit.Harc perau 36.
tumnum illiusanni,qucmdiximus,apud Vngarosfucregefta.
C. 1 556. Proximo fequentisanni DccccLx11 vere, Soleimanes Alim
baffàm cum copiisin Vngariam mifit, quiZigetü obfidione pre
meret,acin poteftatem rcdigeret. Nihilnö illc fecit,vtvoticöm
pos
S V P P L. A N N A L. T V R C. 1OI
osfieret, ad tertiumvfque menfem continuata oppugnatione:

fcdChriftianisomnemvimhoftilem,magnacumìrageTurco
rum, intrepide repellentibus, infe&a re militemcum machinis
bellicisinglorius abduxit.Turciprius,quamZigetiobfidionefo
5 lutafe reciperent, Babozam,S.Martinum,Geresgalum,Sallium,
S.Laurentium,&Calamanciam,partim flammisinie&isabfum
{ere,partim folo aequarunt.
Secundum haec,anno DccccLx1111, Selimes Baiafitesque fra C. 1 5 58,
tres,SoleimanisFF.fuperftite patre,interfedcimperio fucceffio & 1 5 59.
so neque dimicarunt: vi&usque Baiafites e Caramaniacum xxcio
armatorum, & IIII filiis, ad Scachum PerficüTechmafem pro
fugit. Veritus autem paterSoleimanes, qui Selimis partesföue
rat,neTechmafis auxiliovelfilius, velexftinâofiliohepotes,rcs
nouas molirentur: magnispollicitationibus impetrauit a Tech
r 5 mafe, mortis vt generegenti Ofmanidarum familiari de medio
tollerentur.Nequatamen frausinterueniret, miffusfuitadinte
riorem Perfae regiam CafminùSoleimanisZefchncgir,(ficprae
;guftatoremTurcivocant) cui Baiafitescum filiis notuserat.Hoc
praefente pater cum filiis,adhibito neruo,fuffocatus fuit; &abeo
zo dem necatorum cadaueraSebaftiam dcportata, proque more
monumcntis illata. Faciuntvero pleriq; omnes Baiafitem hunc
Selime natumaiorem,quodequidcmnonre&e fieriputo.Nam
in circumcifione filiorum Soleimanis,videlicet Muftaphae, Mu
chemetis, (quimultisante patremannisdiemfuum obierunt)&
; ,; Selimis,nulla BaiafitishuiusinTurcicismentio:quaequidcm cir 1 5 32.
cumcifiocelebratafuitanno Mahumetano dccccxxxvIII, Prae
terea quumSoleimanes anno DccccxLix Magnefiam Muche I 543•
meti, Caramaniam Selimi traderet, nulla rurfum Baiafitis men
tio. De quofàne liquet, Baiafitcm huncSelimenatu minorem
3¢ fuiffe.
Antenon muftosannosTripolim Aphricae Melitenfibusere
ptamfuiffediximus,& a SoleimanefangiacatumTripolitanum
Draguti conceffum,cuius operapotiffimum in poteftatem vc
nerat. Is fuisfinibushaud contentus, non modo Caruennae re
N iij
tI o2, 1 o. LE o N c L A vii :
gem Maurum, cuius fùprameminimus, maiore principatus fui
Éarte fpoliauit: verumetiam progreffusvlterius,corruptisMau
iorumianimis, qui Gerbenfem infulam incolebant,olim (vtopi
nio multorum eft) a Lotophagis tantopere celebratisinhabita
tam,co réaftugererepotuit; vtSchechcsfiueregulusinfulae So- 5
leimancs,fubaimicitiæprætextu,Tripolim dcduccretur:vbidum
hæreret imprudés, interuenicnte proditionc, Dragutes infulam
occupauit. Neque multis clapfisdiebus,Soleimancm Scechcm
fufpëdiònecauit,&alteriSccchi, fexaureorum milliatributian
nuinominc pollicito,pertraditionem vexilli viridis,infulς domi- I o
nium permifit.Erat in omnem intëtus occafionem magnusMa
gifter Melitenfis,vtTripolis aliquando recuperaretur. Itaquefa
êtainter Hifpanum Gallumquepace,quodHifpani regis auxilio
voti fecompotem forefperaret, cuius plurimum intereffet, ma
turenidos illos piratarum, Turciseie&is,in poteftatéredigi:mul- 1 5
tis Duci Mcdinæ Celirationibus oftendit, poffe non magnonc
gotioTripolim expugnari:praefidium in eo quingentorü dumta
xatTurcorum effe: Caruennae quoqueregem, DragutiacTur
cisinfeftiffimum, adiungendam armorum focietatem hauddif
ficulteracceffurum ; cuiusoperatanto futura fit eisvtilioratq; fi- zo
qelior,quantograuius ille fuam fibi regionem ereptam doleat,&
certius fibipolliceri poffit futurü,vtTripoliTurcisextorta, fuam
&ipfe ditionem rccipiat. Hifpanushifce propemodumacertae vi
&toriæ permotus argumentis,claffeminftrui,militeque compleri
iubet,ac(ummae rerum cum imperio Medinenfem praeficit. Fe- . ;
liciter fucceflùra videbantur omnia,fimatureTripolim cum mi
lite claffisadpuliffet.Sedprofe&ione variasobcaüfas,& præfer
tim ventis actempeftatibusaduerfis,impedita: Dragutesjintelle
&o Chriftianorum inftituto, praefidium Tripolitanum duobus
auxit Turcorum millibus. Itaque Chriftianifpe,in hocquidem 3•
tcmpore,Tripolis expugnandæ deie&i; Gerbenfem,quam dixi
mus,infulam rcétapctunt,necmagnoncgotio Scechcm Mauro
rum adigunt, vt tradito caftcllo,deincepsHifpano feregi paritu
ruin,& quctannis totaurcorum millia tributi nomincfoluturú,
quot
S V PP L. A N N A L. TvR c. ' re;
$i; pendere confuetiiffet,datis fubfignatisq; fyngraphis,
ftipularetur.Moxinutilis&ruinoficaftelliloco,arxmagnae dapa
`citatis exftruéta,&opinionemultorum inexpugnabilis, fi plene
perfici,rebusque neceffariisexvfu muniri potuiffet. Arci nómen
5 inditum, vt Philippalcazer, in honorem memoriamq;regis Hi
fpani, diceretur. Monitus interima DragutedeChriftianorü co
natu, ac progreffibus, Sultanus Soleimanes, fumma celeritate
claffem parari, multisque millibus Genizarorum, Spachiorum,
aliorumque militum compleri&expediri mandat. Rei fummae
? 1 o Pialimbaffàm cum poteftatepraeficit,claffis ducédæ curam Mu
ftaphae, quem Caram fiue Nigrumadpellabant,committit.Eius
rei nütio diuerfisexlocisaccepto,mox Ioan.Andreas Doria,ma
nae vir ob fingularem rei militaris ac naualisvfum au&oritatis,
cum aliis quibufdá monere,hortari,vrgere Medinenfem: vtido
■ 5 neo nouaearci ptæfidio impofito, cum claffe, reliquisque copiis,
priusinde difcederetur;quamTurci,rebusab omnibusinftru&i, .
multitudine fuperiores,ac recentesaducniffent;ipfosq; necnu
mero pares,& viribus exhauftos, velinuitosaddimicandum co
gerent, vel pugnam detré&tantes ad extremas rerum difficulta
22 tesadigerent. Sed nihil apudpertinacem,& abaliis præceptum
Medinenfisanimum, re&a valuereconfilia. Nimirum ampliffi
maeclaffifatalis quidam imminebat interitus. Idvelexeolicebat
conijcere, quod expeditionisinitio, vix magna cum difficultate
trium & medij menfis fpatio vicinam Italiæ Siciliaeque Barba
25 riam (fic Aphricam maritimam vocari, fupradocuimus)adtin
gerenoftri potuerunt: quum Turcicaclaffisadeo fecundisvfafit
+ ventis, vt poftea, quam Conftantinopoli (oluiffet, intra diem vi
gefimumad öïí, proue&afuerit. VtqueTurci tantofe
licius animis deftinata perficerent, fub mediam no&em ventus
, 3o Chriftianis aduerfùs effe cepit,Turcis propitius:quo fimirum
l. prima Chriftianosauroranecopinantes opprimerent. Hinc mi
! ferabilisilla clades fequuta, qua vel ab hoftibus occifi, velaquis
abforpti, vel in feruitútem abdu&ifuere, velalioquivariisperié
re cafibus decies& o&ies milleChriftiani.Triremesamiflàc funt
I 64 I O. L E O N C L AV II
xxvii, nauesonerariaex1111. Dux Medinenfis,arrepta fuga,cum
Ioan. Andrea Doria Meliteneuafit.Gafto, Medinenfis filius,in
poteftatem hoftiumvenit: quiarce occupata, tamquefplendida
potitivi&oria,fub medium menfem Auguftum difceffere, curfu
verfus Aulonem Albaniae directo. Contigerunt haec anno Ma
C. 1 56o. humetano DcccCLxvI.
Eodem annoTurci FilecuminVngaria fupcriore, locum fà
tismunitum,ceperunt.IbiSangiacumSolcimanes conftituit,qui
BudenfiBaffae fubie&useffet. Neque multo poft,indutias Ferdi
nandus Auguftus& Soleimanes pepigere, quæ vtrique partigra IO
tae durarunt,quamdiu Ferdinandusfuperftesfuit.

C. 1 56 1. Anno DccccLxvii Iacobusquidam, natione Graecus,qui&
Heraclidis,& Bafilicicognomenvfurpans,abantiquisValachiae
regulis genus fuum repetebat,feque infularum in Ægæo, Sami
Defpotam, PariMarchettium fiueMarchionem vocabat, apud 15
quofdam Poloniae proceres, quibusinnotuerat, tantum efficere
potuit: vti complurium corrogatisauxiliis, inter quosprincipes
erant, AlbertusLafcus, Philippouius, Laffocius, in Moldauiam
armata manu deduceretur.Erat tum eius regionisprinceps,cum
titulo Defpotae, Alexander; obinauditam quamdam immanita 2.©
tem ergafuos infamis.Hunc numerofo inftru&um exercitu,La

fcuslonge copiis impar,fundit,fugat, Moldauiae regnopellit:to
tamqueditionem, armis domitam, Iacobopoffidendam tradit.
Vi&us proelio fuit tyrannus Alexander diexvIII Nouembris.Ia
cobusMoldauiae Defpotafa&us, profufis apud Portamlargitio- , j
nibusaSultano Soleimaneimpetrauit,vtin occupatoprincipatu
ro moreconfirmaretur.
C. 1563. Anno pcccCLxix Iacobus DefpotafuisaValachis,homini
busimprobis,fraudecircumuentus;vtelabinon poffet,diev No
uembris occiditur. Hoc memorabile, «quod moriendum fibi vi
dens, nullum abie&ianimifignum dedit: fedindutus ami&ure
gio,vultuintrepido,oratione libera, bene re&tcquegeftamabfe
rempublicam, multaq; fingulariabeneficia Valachis fuis expro
brauit Dcum precatus vindicé,vtiperfidiam &ingratitudifiem
barba
*.
S V P P L. A NN AL. TV R C. Yoy
barbarae gentisvlcifceretur. Equidem adulefcens hominemvidi
&noui prius,quam in Poloniam proficifceretur.Vultu praeditus
erat liberali,ftatura nonË tamen,neruofoquecor- .
pore, capillo nigro, lingua iferta. Rebusin omnibus quamdam
5 praefeferebat dignitatem.Noratfane quam eleganter Graece,La
tine, Italice, Gallice. Cómemorari&alia dehocpofIent, quibus
fùperfedendum,quodhuius non fintloci.Quodautem inprimis
hüc pertinet, quando nulli funt in orbc barbari Valachisincon
ftantioresergadominosfuos,quos frequenter, &temeremutât:
•! •ro libct heicfubijcere,quam multospaucis annis IacobushicDefpo
tafuccefforeshabuerit. Qujppeftatim ab eius interitu, vocatusa
Valachis Dux Demetrius Wifhouecius,SoleimaniCofiftantino
polim vin&us ad certam necé mittitur. Eius loco Thomfàprin
çepsafaétiofis falutatur. Is quum perexiguo temporerem Vala
1 5 cham adminiftraffet,ab Alexandro iam reuerfo expellitur,&in
Roffiam profugus,Sigifmúdi AuguftiPoloniæ regisiuffu,adPo
doliæ Leontopolim capiteplc&itur. Alexãdro reduci,poftquam
. rebushumanisexemtusfuiffet,fucceffit filius Bogdanus:Bogda
noIuonia, quifeStephani quondam Vaiuodae filium exconcu
ae bina perhibebat. Iuonia,(fic Ioannem ipfi vocant) quum iniqua
petentibusTurcisdenegaffet,adiun&oque fibi non magno Po
lonorum equitum militumque numero,ncc contemnendis (uo
rum coa&iscopiis, nimisgraue barbarorum iugum excutereco
naretur:a fideliffimis fibi creditisproditus,quimiffi fuerant,vta
2 5 tranfie&ione DanubijTurcosarcerent, indignam magnanimi
tate fua mortem oppetiit. Ei Petrus,alterius Valachiæ principis
frater,fauentibusTurcisfuffe&usfuit. Sedenim dehis,hocqui
deminloco,fatis:quandoadinfequentesannospertinent.Nunc
ad annalium feriem redeamus. -
3o : Anno DccccLxx, menfeSeptembri, duce GarziaToletano C.1564.

feliciter occupata fuit arx in ora maritimae Aphricæ fiue Barba
riæ fita, quam vocant Pignonem fiuerupcm Velezi, q'iod opidi
nomcn eft,in continentefiti,aquarupesarcis difiun&a,vndique
aquis cingitur.Turcicis eapiratis, Hifpanum pelagusinfcftanti
-
-yo6 I O. L E O N C L. A V II w
bus,(ecurumha&enusreceptum praebuerat:quodeffetinpraeru
ptis pofita fcopulis, & vndique (ceu di&um) mari circumflue
1I1U1n1U2.
Subexitum eiufdem anni, mortuo prius Ferdinádo Augufto,

diexxv Iulij,filioq; Maximilliano viximperium aufpicato, Ioan- 5
nes Sigifmundus princepsTranffiluaniae, vel(vtTurcivocant)
Erdelijbegus, infelixSultaniSolcimanis fucceffionepaternacli--
ens,fretusviribus patronitam potentis,qui tamen fuum,non cli
entis commodum captabat,&perduellium quorumdam proce
rum,inque primis GeorgijBebecinoxiisreipublicæ Chriftianæ f•
cófiliis incitatus;Zatmarum,non exigui momenti munitionem,
eie&o Melchiore Balaffâ, præfe&o Caefaris,acthefauriscius,cö
iuge, liberisq; captis, fuam in poteftatem redegit. Quæres quum
Maximilliano Augufto nequaquam in ip(oregnicxordioferen
davideretur,quum aliosbellogerendo duces idoneos arceffiuit: 15
tum LazaroSuendio, Baroni Altæ Landifpergae, rebus magnis
follcrter & præclaregeftis ad omnem pofteritatis memoriam ik
luftriviro, fümmam belliadminiftrandi, ampliffimacum pote
ftate,commifit.Sub co, præter Vngaros, feliciter hoc belloGer
mani aliquot nobili(fimi tribuni militarunt: equitum, Ioannes ze
Ruberus a Pixendorfo,Ioannesab Afcemburgo,Iacobus a Schu
lemburgo,HenricusaGleizentala:peditum vero,Ioánes Wern
herusaRaitenau,Rudolfusa Salis, alijquecomplures. Suendius
abfque mora non exiguas equitum peditumque Germanorum
copiasinagrumquia Gepidis,antiquanationcGermanica, Ce- zy
pifienfis hódieque dicitur,eduxit.
C. 1 ;« ;. ' Anni fequeritisinitio,mediabruma,Tocaium Suendiuscelc- •
M. 571. ritate admirabiliexpugnat: quo capto, neq; multopoftiâu fclo
eti occifo Francifco Ncmethiopraefe&o, arx etiam a præfidia
. riis deditafuit.Iifuis cumgladiis dumtaxat cx pa&o dimiffi, cete- 3•
risarmis ac rebus in arcereli&is. Viduæ Netnethij mundustan
tummodo muliebris conceffus, Quælicet deinde mariti fùo(que
non exigui pretijthefàuros aueheret,rcclamâtibus Vngaris, An
drcaBatorio,Mclchiore Balaflà,Gabricle Percnio,contraque le
gem
- S V P PL. A N N A L. T V R C. no7
gem deditionis id ficri caufantibus: Suendijtamen au&oritate,
qui vel cum aliqua ia&ura fidem datam religiofe feruandam di
ceret, quominus iisfpoliaretur,obtinuit.Inde Zerenciumin po
teftatem venit, Erdelijquebegus de Zatmari defenfione defpe
; rans, incenfàmmunitionem hofti reliquitinuitus: quam Suen
dius,obnaturalem fituscommoditatem, moxinftaurauit. Hinc
tranfmiffoTibifco, Erdeuda, Cuuara, Bator, Vibania,Sendcre
uia,(quodaS. Andreadcdu&umnomeneft)profpero vi&oriae
Suendianæ curfu, Maximilliani Caefàrisimperium acceperunt.
, 1 o Tam denique feliccshi fucceffuserant, vt opemimplorante be
go Erdelij, SultanusSoleimancs non fuccurreredumtaxat eito
tisviribus: verumipfus etiamhuicinVngariam expeditionipræ
effe decreuerit. Sedexiftimabatur abhocinftitutofuorum con
filiis retrahi,quifuadebant,vtingentiexpeditaclaffe,Melitenin
1 5 uaderet, &fra&is equitum Mclitenfiumviribus, infulam occu
parct. Quodquidem vt faceret, inprimisChafancs Cefairispro
fultanus, Chairadinis Barbaroffae filius,& Dragutes Sangiàcus
Tripolitanus,vrgebant. Itaq; hancinfententiam animopropen
dens, vtinterim vafro commento Maximillianum partimgraui
2.o fumtubclliexhauriret,inftinétuErdeliani; partim inhiberet,quo
minusvlteriusprogrederetur: apoftatam Cibinienfem ablegat,
qui eum adpacemcum Erdeliano colendam exhortaretur.Vc
nit& Viennam cum Erdelianimandatis eodem tempore Geor
giusBatorius,&Sigifmundi Augufti, Poloniæ regis,quiErdclia
»5 niauunculus erat,lcgatus;vt decomponendo bellocum Maxi
millianoagerent. Verum hæc,vtidiximus,aftutegerebantur a
Turcis:vtacurfu viétoriae Caefar, cui rebus omnibusinferiore
rat Erdelianus, auocaretur: & Soleimancsintcrimviresfuasin
Melitenfespoffetconuertere.
3o Rhodum his infulamfubinitium regni, cum omnibus in Æ
gaeo,&Afia,Graeciaquecaftellis,arcibus,acterritoriis;necmultis
antehoctempusannis,Tripolim Aphricae,ficutinarratumano
biscft,ademerat. Quibusiniuriiseosadfeciffenoncontentus,et
iam prorfus cxftirpatosvolcbat; quod&mercimoniafuorüim
- - .^ ' O jj
rc$ 1 o. ' L E o N c L AV I I
edirent,&grauia faepe detrimenta nauibusTurcicisinferrent:
Accedebataltius animi vulnus, quodhaétenusaMelitenfiChri
ftianorum propugnaculo quoddam libidini fuae repagulum ob
ijcidoleret, quominus in Hifpaniarum & Italiæ vifceraiamdu
dum graffàretur. Hosigiturvtibello perfequeretur &opprime
ret,claffeminftruxit, quae triremibus, onerariis, aliisque diuerfis
nauigiisccl conftabat. Vehebantur hacclafle belloidoneorum
militum ad xl millia. Terreftribus copiis Muftaphas,qui dein
ceps bello Cyprioex immanicrudelitate magis inclaruit, claffi
Pialis baffàcum imperio præerat:quibus Soleimanes Dragutem I*•
profultanumTripolisadeffevoluit, hominem rebus terra mari

quegerendisexperientem, qui letaliter hoc bellovulneratus,cú
ià&üra fuorum,& commodonoftro interiit: fuitquefuffe&usa
Muftapha in eius locum, vt Tripoli praeeffet, Alis ille Calaber,
uem etiam nunc ignominiofo Turcis nomine noftri vocant I y
Vluzalim,hoceft, Alimapoftatam: quum aTurcisbaffà Capita
-
neüsadpellarifoleat, veluti maris præfe&us:& foluspoftChai
-
radinem Barbaroffam, obres contraChriftianosgnauitergeftas

promeruerit, vt cum maris præfe&uraveziris dignitatem con
iungeret. Adpulit etiam, duranteobfidione, cumxxvIItriremi 2.O.
bus,Chafanes Cefairis profultanus,Chairadinis F. cuiusvtpaul
loante, fic & alibi faepius in annalibus hifce Turcicis fa&a fuit
mentio.Quum igitur hibaffæ Iunio menfelitoraMelitesadtigif
fent,acdies aliquotexponendisininfulam militibus& annonis,
locorumquefitü explorando,confumfiffent: oppugnare machi 2. y.
nisbellicisS.EImum,(fic Hermetem vulgo vocant) caftellumin
ipfoportusoftio fitum, cepere. Quod quum pluribusdiebusfa
cere non definerent, iamq; magna moenium pars tormentorum
globis deieétaficcorruifIet,vtinarcemlatus hoftipateret aditus:
equites Melitenfes,perquamftrenuefegerendoxxxv diebusop. 3o.
pugnationem, magna cum höftium clade, fuftinuerunt: idque
præteropinionem multorum, quicaftellum cötra vim hoßilém
nequaquam poffepropugnari putarant.Tandem quum equites
nec hoftium impctui fercndo,necnumero feparesvidereiit,&
- - a IX.
S V PP L A N N A L. T V R C. I e9
arx vndique tam terra,quam mariabarbariscin&a, nullum am

pliusalicüde fubfidium exfpeétare poffet:occifo Chriftianorum,
qui fupererant, aliquo numero, Turcorum in poteftatem venit.
Qua hofteselativi&toria,deincepstormentisquatcreS.Michaë
5 lis munitionem infànumin modum cepere,globosferreos&la
pideos quinque feptemue palmorum eiaculando. Sed quodto
tos quatüor hoc bello menfesabfumfiffent,& hiemsiam adpcte
ret: dedifceffu cogitare ceperunt,& eo quidem maiori feftina
tione, quodiam GarziasToletanus,Siciliæ prorex, inftru&istri
ro remibus Hifpanicis,quibus ccrpopeditumvehebátur,cum mul
tisaliisChriftianis, adfufcipiendam hancexpcditionem religio
fæ pietatiszclocommotis,auxiliares hafce copiasin infulam ex
pofuiffet.Quofa&um,vtTurcifoedam, præformidine, fugam
arriperent:& multis fuorum millibus defideratis, ignominiofe
1 5 domumredirét. Pigebatacpudebat fufcepiffe rem tam arduam,
incuius perficiendæ conatuvanoxxIIIcID füorum amififfent.Ex
Melitenfibus ccxL equites, militum IIICIO, bello inutilisturbae
capita cIoIocc cae(a. Bellum ipfum geftum fuitannoMahume
tanO DCCCCLXXI. C. I 565.
zo Inaufpicatotentata Melites expugnatio, cottidianique Maxi- -
milliani CæfarisErdelianobello progreffus, pæne SultaniSolci

manis animumadrabiem adegerunt.Quumque non ceffàretis,
quem diximus,Erdelijbegus, eum perpetuis, adinuadendãVn
gariam,ftimulis excitare:decreuitdcniq; bellü hoc non perlega
4; tos tantummodo,fed etiam propriis aufpiciisgerere.Intetimve:
ro, dum maiorem ipfemetaddüceretexercitum,baffae Budenfi
mandat, vtampliffimis, quaspoffet,coa&is copiis, bello princi
pium daret.Tcmefuaréfisetiam baffâ, de voluntate Soleimanis,
paullatim ad occupandam Giulam aditum fibipatefacicbat, ex
go pugnato Pancota caftello. Nccfibi, fuisquerebus dcerat Erdc
lianus,ZadaneGenoque,locis Giulae vicinis,per{uoso&oTur
corum millibusadauétos, occupatis.Idem aftu barbaro, perni
cicm acfuriam patriae, patremimitatus, qui fimiliftrategcmate
fucratvfus,adobfidcndâ Viennämaducntante tunc Soleimane,
, -
.'•• -
O iij
1 ro 1 O. L E O N C L A V II
I 566. litteras per Vngariam initio anni Chriftiani proximi, menfeni
, mirum Februário publicatasfparfit: quibusinlitteris Vngariae fe
regem ele&um vocans,aiebat SultaniSoleimanis,clemcntiffimi
atroni fui, hanc effe mentem, vt omnes regni ordines ipfiusEr
áelianifefubijcerent imperio, fifalui effevellent.Eam obremin- 5
dixifle fecóuentum adThordam Erdelij, (Torrenburgum Ger-'
• mani Tranffiluanienfes vocant) celebrandum proximo menfis
Martijdiedecimo: quae quidem adcomitia cunétosinuitabat,v-
tide conferuanda patria communibus votis in mcdium confule
rent. Hæ littcrae,nefucataboni publici fpccie,minuscircumfpe- 1 o
&orum oculos perftringerent:aSuendiomaturefolideque, fcri
ptocontrario ad eofdem ordines, die Martij quarto, apudVn
uarum publicato, refutataefuerunt: quo fcripto manifeftasEr
άeliani fraudes retegebat, quibus fideles Maximilliani Augufti
fubditos perturbareconaretur, quafi fcilicet Soleimanes defalu- 1 ;
teregni Vngariae follicitus effet: quum fuis ille cum maioribusa
cc annishocvnum fpe&tarit, vt nobilis regni fundamentavelvi
&armis,veldifcidiis ciuilibus,&machinationibusinfidiofis,fub
uerteret. Cauerent fibi ab eiufmoditam Erdeliani, quam Solei
manis impofturis: nec cum Erdelianocommuncquidquam ha- ,•
berent, necadfraudulenta, patriæque nocituracomitia quem
quam,(ub poenaperduellionis,ablcgarent.
Eodemanno, vereineunte,Pialisbaffàprius,quáCóftantino
polim, rebusadMelitéinfelicitergeftis,cüclafferediret: nenihil
cgiffehacexpeditioneyideretur, Chium Ægæi marisinfulam, a ,,
Chriftianis partim Italis,partim Graecisinhabitatâ,fubiugúmit
tereftatuit. Ea Genuéfium in poteftate iam vltra duofaecülafue
rat,indevfqueaGrgcorum imperatorumtemporibuslibera.Scd
crcfcentetamdem potentiaTurcica, neprorfùsinferuitutemre
digerentur, fpontcfuatributum obtulerant. Eius tributinomine 3e
qiiotannisxcionummám aureorum,quos Ducatosvocant,fol
uebantur: ac præterea diftribuebantur in baffas Vezires ad duo
millia. Caufae, propter quas cam Pialis, abolitalibertatepriftina,
fubiugandam duccbat,hæ prætexebantur, Prima,quodèxplora
tisTur
-*.
S V p P L. A N N A L. T V R C. .* I 1
- tisTurcorum confiliis,annofùperioreMelitenfibus nuntiaffent,

uæ in eosTurcimolirentur. Deinde, quoâ biennijtributüSul
: tano Soleimani deberent.Id auaricia legati,Conftantinopolires
ipforum apud Portam gerentis, acciderat: qui etiam dónanda
5 Mechemeti baffae veziri & aliis munera, fuos in vfus verterat.
Præterea conferebatur in eosculpareceptorum Chriftianorum
mancipiorum, quae cottidieConftantinopoli ad ipfos profuge
rent,equeChio domumadfuosremitterentur.Etpaullò antefe
rebatur Mechemetisbaffæveziris nobile quoddam mancipium
ro eo fecótuliffe,cuiusipfe vel reftitutionem,velpretium ab eispo
fcebat. Has igiturob caufas Pialis eos caftigaturus,adinfulam v
niuerfa cum claffe feriispafchalibus, quas Chriftianorum more
Chienfestum celebrabant,adpellit: confeftimq; iubetadfepra:-
toriamin triremem venire præfe&tum infulae cum xI1uiris rem
1 5 publicam adminiftrantibus. Interea, dumhi abipfoin prætoria
detinétur; palatium ciuitatis,in quofenatushaberi folebat,in po
teftatem aTurcis cum arce rodigitur, magiftratus eisTurcicus
datur,templaChriftianafoloaequantur.VnicumS.Dominicire
liêtum, ritibusTurcorum initiatur, vt meffitae locoTurcis effet.
zo Ipfius præfeéti, ac xIIuirùm familiæ, cum aliis primariis, Con
ftantinopolim mittuntur,& hinc inde varias in regiones depor
tantur: donectamdcm fubfequentibus annis, intercedenterege
• Gallo,Turcis cófœderato,patriae reftitutifuerunt,& vmbra quç
dam adminiftrationisiudiciorumq; priftinorum miferis Chien
,; fibus conceffà,prouocationedumtaxat ad iudicemTurcicüre
miffà:quod eo faciliusimpetratum,neChriftianis incolis alio có
migrafitibus,infula deferta nulliTurciseffetyfui.
Adresin Vngariageftasvtredeamus,BaffaBudenfis,vtimpe
• rioSultani Soleimanis pareret, initio menfisIunijPalotam mili
f
3o tum coronacircumdareccpit. Eam ftrenue cum fuis propugna
bat Georgius Thuris Vngarus, vir magnanimus,&multis rcbus
fortitcr geftis clarus. Toto iam o&iduo murosbaffà tormento
rum continuis i&ibusitalabefa&arat, ad terram vt proftrati col
laberentur, & propugnatores in extremodifcriminevcrfarétur:
… - -
I 12 I O. L E O N C L A V II ,
quum ecce, nec opinatum fubfidium diuinituseisoffertur, Ve
ficrat Iaurinum Georgius Comes Helfeftainus, addu&is fecum
fignis xii magnae virtutis pcditum. Is die x1111 Iunijplauftraxc
pabulatum emifit,cum peditum Dcccc praefidio:quos confpica
ti Turci, qui Palotam obfidebant, maioresque copias adefferati,
quam reapfeforent:miffosfufpicabantur,vtobfidionem Palota
fiam foluérent. Confeftim baffa trepidus in fugam cum fuis fefe
conijcere, praeque nimia feftinatione tentoria, machinas belli
cas,magnum vaforum numerum, quibusvelfarina,vel tormen
tarius puluis cötineretur, cum aliiscaftrorum impedimentisho TO
fti relinquere: quae quidem praeda mox obfefTorum commodo

ceffit.Soluta præter fpem in hunc modum obfidione,praefidium
arcisau&um fuit,&inftauratimuri,abhofte diruti.
Liberataobfidione Palota, moxitumad eripiendam hoftici
uitatem Vefprinienfem: quodcaptisTurcorum exploratoribus,
intelle&um effet, huiusloci begum,ftudio nocendiChriftianis
egreffum, meliore praefidijparte Vefprinium nudaffe. Quapro
pter Egone SalmenfiComite illuftriffimo fuascum Hclfeftaino
& Nicolao Hateftadio coniungente copias, penultimo Iunijdie
ceptum obfideriVefpriniü, poftridie memorabili celeritate fuit 2. O
expugnatum,anno Mahumetano DccccLxxI11.Quinquedum

taxat exceptis, ceteriadvnum trucidatifuerebarbari, quodnon
ita pridem captiuos magnonumero Chriftianos immaniter oc
cidiffent.
Ab eodem Egonc ComiteSalmenfi capta fuit&Tata,menfe 25
Iulio, cæfis præfidiariis: itemq; Geftercaftellum,abincolisTur
cismetu aduentátis Comitis defertum: quos imitatiVethaimen
fes,Ifcochiani,&aliorü caftcllorum incolae, flammacaftellis fuis
iniccta,Strigonium fercceperunt:quodobfeflurus,viâoriae pro
fequendae caufa, moxeratSalmenfisComcs, nifi de quibufdam 3o
caufisaliudimperatoriMaximilliano vifum fuiffet.
Augufto menfe Suendius, qui certo confilio fuperioreinVn
garia,& agro Cepifiéfi,dum Maximillianus Auguftusinfigni &c
copiofiffimo cum excrcitu caftris ad Iaurinum pofitis, dînncs
Solci
-—-—-
S V PP L. A N N A L TV R C. :1 13
Soleimanis motus & progreffusobferuaret, fubfiftere fuocum
milite iuffus fuerat; cum excitisaSoleimane,rogatu Erdeliani,
Tataris non parum,quod ageret,habuit. Quippe quum perVn
gariae fuperiorisagros;cis&vltraTibifcum,latcdifcurrerét,prae
5 dasabigerent,omnia flammis&ferro vaftarent,cuiufuisaetatis&
fexushominespartim trucidarent, partim inferuitutem raperét:
dilatoSuendiusin eos,multitudincfuperiores,adhocvfquetem
pusprœlio,quopræcocium illifru&uum,& vuarum ingluuie,fe
metipfos perditü iturierant;tamdem exmorbislanguidos,& nu
1 o mcro non parü deminutosadgreffus, nulloprope negotio decé
barbarorum milliafuperauit,caecidit,finibuseiecit: begorüTur
cicorum, quibusvfiducibusfuerant, alterointcremto, alterole
taliter fauciato. Deinde GeorgijBebeci perduellis, qui cum Er
$i; deliano&Turcis feconiunxerat, arces aliquot, Zabaticam,Pel
a 5 fozium,Gombazzecum,Crafnahurcam,Gadigen,aliaquehisvi
cinatum caftella, tum munitionesexpugnauit. T ,
Duodeinceps munita noftrorum locaTurcorum in manus
;? venere,Giula & Zigethü.Giula, quæ fecundo lulijmenfisaPer
tauo Vezire baffa, iun&is & ÉÉ Temefuarenfis,& Erdeliani
22 Tatarorumq; copiis,ceptafuerat obfideri;fcelerataLadiflaiKe
rezinij praefe&i proditione, Georgij Bcbeci perduellis & adfi
3nis fui colloquiocorrupti,licetfuturum nuntiaffetSuendius,vt
hoftisintrabiduum obfidionem {olueret,Turcis deditafuit.Eam
Turci,praeter Erdeliani fpem, fibiretinuerunt: hiantemque cor
2 5 uum,vteft infabulis,morefuodelufere.Violata dediticijfidecru
deliter interemti, paucisbeneficio no&is&arundinetorum ela
fis.Nefarius proditor non multopoftinvinculis,apud Sultanü
Selimem, Soleimanisfuccefforem, ob exercitam priusin capti
uos Mufulmanos faeuiciem accufatus, de (ententia Sclimis a&to
3o ribus,vtexeorum arbitrio poenas lueret, traditusfuit: quiho mi
nem vafi clauis perforatoficincluferunt, vt dolio de monte per
decliuia praecipitato,clauis oblongis& acutis confixus exfpira
`ret.Fuit&filius paternæ particepsexfecrationis, qui mifere, nul
lis reliétis hcredibus,diemfuum obiit: caftellis, pagis,&aliis fa
- - P.
II4 I O. L E O N C L A VII
cultatibus ampfiffimis , adalienos deuolutis.
, Intereadumhæc diuerfispérVngariam locisgererentur, Sul
tanusipfeSoleimanestranfito primü Sauo,deinde Drauo,quern
ponteoperisadmirandiconftrauerat,cum exercitu ducentorurn
miilium,ad fubiugandas Hungariae reliquias venit. Occurritad- 5
uentäti cum doniseximiis Erdelianus, fruftraregnum ambiens,
quodauariciebarbaraSoleimanesip(eiam fpe, licet irrita,totum
deuoraucrat,ac libidinipropriæ deftinarat.
Die menfis Augufti fexto Zigetum obfidere Sultanus cepit,
quodlicet acerrime propugnaretur a Nicolao Comite Zerinio, 1 a
fortiffimo&immortalisgloriæ viro, praefidijpraefe&o: tamdem
tamen die feptimo méfisSeptembrisexpugnatum fuit, ipfo Co
miteZerinio, cum infigninobilium Vngarorum,ftrenuorumq;
militum numero, ficabarbarisinteremto; non inultus cum fuis
vt occubuiffedicipoffit. Quippe nontrigintamillia fuorú dum- r ;
taxat hoftes defiderarunt, verumetiam triduo ante fupremáno
ftrorum cladem SultanusSoleimanes,necdum viétoria deZige
tanis potitus, fremens& frendens infelicem exhalauit animam.
Eius obitus tantifper occultatus fuit aftu vaferrimi Vezirisbaffae
Mechemetis, noótu etiam Soleimanisarchiatroclam necato,ne »…,
per eum Sultani mors emanaret, dum focereius Selimes, Solei
manisfilius, occupato citra tumultum imperio, ad exercitum in
caftraveniffet.Ná fitam Genizari, quam reliqui milites,demor
te Sultani fuimaturius certiores faéti fuiffent: magno in caftris
cxcitato tumultu,tentoriathcfaurosque regios, cum Chriftiano- z ;
rum & Hebræorum rebus,promore libidineq;fua diripuiffènt:
acfpoliishifce ditati, neminis au&oritatecontinerifeafhpliusin
officiopaffi fuiflènt. Quæ fanc rerum apudhoftes confufio mili
tarisque licentia, MaximillianoCaefàri, numerofis & exquifitis
toto exorbe Chriftianocopiisinftruâo,prçbereperoptatim oc- 3s.
cafioncm rei felicitergerendaepotuiffèt.Exftinétus fuit Soleima- …
C. 1566. ncs anno Mahumetano DccccLxxiii, die quartomêfisSeptem
bris. Agebat,quum morerctur,ætatisannum LxxvI. Im perio prg
fuit annisxLvi,&fexmenfibus.
Occu
-
- - ----- ----
-
—-
^.
SvP PL ANN A L. TvR c. • rry
… - Occupato Zigeto, Babozam oppugnaturi Turci quofdame.
fuis mittunt,quiarcem dedi iuberent.Id verolicetfa&urosfeno
ftrinegarent,quod tamencamdefcndi non poffecötravim tan
tam fcirent,incenfam deferunt: quorum cxemplum Sachani&
3 Zorgenfesfuntimitati. - '•. •
Eodemanno, die menfiseiufdemxxIII, SultanusSelimes rr,
aetatis annum xLII agens, in imperio Soleimani patri fucceffit.
Quippe quü ad Magnefiam intelle&a morte patris, ex Afiafum
măceleritate Ifcodaram, eregioneConftantinopolisfitam, hoe
ro dieperueniffet: moxa Boftangebafta,hortulanorum præfe&o,
promoretriremiexceptus,& Cóftantinopolimtrans Bofporum
ve&usfuit.EtquiaSelimesgenerumfuum,Ifchenderembaffàm,
quem profultanum Conftantinopoli difcedensrcliquerat Solei
manes,deaduentufuocertiorem reddiderat,cum mandatis,vtc
1 ; iusoperaftudioqucres adingreffuminvrbem,pompamque re
giam pertinentes, fincmorapararentur: moxilloipfodiededu
&usin faraium, folio confeditimperatorio illius cubiculi, quod
folis eft Sultanis Ofmanidarum gente prognatis occupareper
miffum. Inde per vrbem proclamationesmore maiorum fa&ae,
4«, quibus vota primum cócipiebantur,vt animaSoleimanis in pa
radifo felixaeuumageret,acinperpetuagloriaquicfceret: dein
de,multosvt annos viueret Sultanus SelimesChan,profperique
ftatusincremento continuofrueretur. - -
Poftridie, qui dieserat xxIIIISéptembris, efaraioprodiit,fe

a; qu£per vrbcm populo fpe&andum exhibuit.Pcregit& paternas
exfequias, acmagnoanimalium numero caefo,cibisq; co&isiti
deminnumeris,epulum funebrequibufuis,cumingentisfummg
afprorum erogatione,praebuit.Inde follcmni pompa,maximoq;
fuorum adplaufu,infaraium rediit.
,« Ante, quam haec fierent,pcr Ifchenderem baffam profúlta
num euocariexomnibus locisGenizaros,paternae mortisadhuc
ignaros,inopidum non procula Conftantinopolifitum,fubpræ -
textumittendiadobfidionemZigetanam militarisfupplementi,
iufferat.Adeos Ifchendcrbaffa,Sclime iam paternuiiin(olium
P ij
tr6 - IO. L EO N C L A V II % .
collocato,de Selimis voluntate profe&us; obitum Soleimanis,
& fucceffionemSclimisexponit.Inde pro direptionibusvfure
ceptisinobitu principis Ofmanidae, centum milliaSultaninorá
eis offert.Noningratafuit oratiobaffae Genizaris, ealegetamen
adfentientibus,vtlargioresannonæ militaturisdarentur. 5
Selimcs ergoGenizaris inauétoratis, die menfis Septembris
xxvii C6ftantinopolidifcedit,&magnisitineribus Albam Grae
cam contendit.Quumiftucadlatum pofteaSolcimanis cadauer
invrbem deduceretur,pedcsantepaternum funusincedebatha
bitulugubriSultanusSelimes, comitantibusbaffis, Cadilefche- 1 c>
ris,ceterisque begis.IndeCadiospopulis,confuetum donatiuum
Genizaris dedit.Quibuspera&is, Cóftantinopolim cadauer pa
ternum auehiiuffit,&in Zuna, quamipfefibiviuus exftruxerat,
condi. Curatafuitearesab Achmete baffa, Ferhateque Capizi
lariorum Aga,dcducentibusbegis& Genizaris, cum vexillore- 1 ;
gio: támdcmquc diexxii Nouembrisperuentum Conftantino
polim. lbifunüs exceptum fuitfrequentiffimoconcurfumorta
iium,prgeunteMuphti,quiaprdMufulmanos&iuris,&rcligio
nis,omniumq; fàcrorum rexeft:fubfequentibus,Ifchendere ÉÉ
fàprofultano,Dephterdaris,quiCamcrevcfaerarijpraefe&tifunt, zo .
aliisq; begis,omnibuspullatis: quorum tergaplebisinfinita mul
titudo claudebat. Exemtam ecurrufandapilamvelarcâ ligneam .
præcipuibegipervices, creâarüin fublime manuum palmis fù
ftinuere, ficqueper vrbemgeftarunt: eiulantibus interim Tali£
manis,&ad Zunam vfqueleffam quemdam,Mahumetanoritu, 1 ;
lamentabilivoce, concinentibus. Hinc depofitum in Zunaca
dauer:inftratus fandapilae pannuscymatilis praeftantiffimus:&
fupra hunc aliusauro intertextus: adlatus acinaxpofitus, index
profufae bello vitæ:adcaputcollocatum elinofubtiliffimo,fpiris •.
aptatum candidiffimis tulipantum,quoviuus vti confuerat,cum 3o

nigris ardearü pennisfeleétiffimis: pone caput,inpauimento po
fiticum candclabrisingentes, pyramidaliforma, rotundinihilo
minuscerei; quitamen numquam accendifolent: mox adhibiti
Talifmani& Hoggiae,({àccrdotühaec Mufülmanis funtnomina)
qui
*•
' s V Ρ Ρ L. AN N A L. T v R C. , 17
quimoregentishumidiuaricatisfedétes cruribus,perpetuopre
ces quafdam in eius Zuna murmurando deblaterarent. Hæco
mnia, quum multis poftanmisConftantinopolieffemus, coram
infpeximus.Circumfàndapilamipfius,&aligfuntfandapilæ;tam
3 Sultanae (de qua diximus) Roffae, quamliberorumSoleimanis.
Acciderunt hæcanno Mahumetano DccccixxIII. C. 1566.
IntereaSelimes,obhiemisimminétisafperitatem, Vngariam
reliquit:& Pertauumbaffam,fatis magniscumTurcorum,Vala
chorum,Tatarorumquecopiis,Erdelianobego,quibellumcon
1 o tra Maximillianü profequebatur, adeffe iuffit.DolebatErdelia
no, Suendium anno fuperiori cepiffeTocaium,in quo xxx ma
iora minoraque tormentabellica, praeter ingentem rerum bello •
neceffàriarum, annonaequecopiam reperiffet. Quapropteream
arcem recuperareftatuit, magni fcilicet fuasadres veltutandas,
1 5 velprolatandas momenti:quodeffetin Vngariae fita limitibus,&
- Erdelij duobusamnibuscircumdata,Tibifco& Bodrogo. Mili
— temergo, cum maioribus decem machinis adhibet, omniquevi
&impetu oppugnaremunitionem incipit. Ex altera parteSuen
dius eam minime deferendam ratus, quum alia defenfioni parat
I.
- zo idonea, quibusIacoboRamingero,cüius ipfefideiTocaiücom
miferat,intempore fuccurreret: tumabimperatoreMaximillia
nofubfidiamaiorapoftulat.Is Henricum Staupicium,cum mille
Germanis equitibtis, (expeditumvexillis,ftipendiis,&annona
neceffària,mittit. Sedpriüs, quamauxiliaresfiae copiæ Tocaium
25 perueniffent,fparfà füit in caftris Erdeliani fama, deccm millia
Tatarorum,aSelime,defendendi eiuscaufa,cumTurcis& Va
Iachis reli&orum,per feditionem totum populari Erdelium, ac
inaudita crudelitatepaffiminfortunas&corporamiferorü,cu
iufuisaetatis& fexus,graffàri. Quapropter obfidionéfoluerecoa
3o&tusfuit, nedum ifticip(epertinaciushaereret;fuosad internicio
nëdelerifineret. Liberato abhoftilioppugnationeTocaio,Ra
mingerus in abfccdenteserumpens, pluribus cæfis, reliquospa
lantes & trepidosfugauit. Nec parum Erdeliano cum hifceTa
uaricis,Turcicis,V aláthicisque copiis negotijfuit,quum aliquot
- - P iij
1 18 - I O. LE O N C LA V 1 1 • • -
eorum millia trucidaret,ácVaradiniviciffimab eis obfideretur.

Vndefugadilapfus, recenti coa&a fuorü manu,rurfushaud exi
uam ipforumftragem edidit: qua demum territi, femct in Po
Joliam & Roffiam effuderunt; vbicrudclium bclluarum imma
nesreliquiæ, fortitera PalatinoRofforum debcllatæ, perierunt. 5
Poft difceffum barbaricarum & Erdeliani copiarum, Suen
diusfuis mediabruma produ&is,ad obfidendü Zatuarum pro
fe&useft,caftrum momenti non leuis, in Erdelij finibusfitum,
quod Gcorgij Bcbeci ditionis crat, hominisnefarij, qui primus ,
au&or huius inter Cæfarem Erdelianumque belliexftiterat. Be- 1 o
becusiam anteperfpc&avi&ricitotiesvirtutefortunaque Suen
dij,quod magnopere metueret,necaftroexpugnato,in Maximil
lianimanus,cum praefentivitae periculo, veniret:vxore familiaq;
Zatuari cum præfidio reli&a, fugæ beneficio faluti fuae mature
cófuluit. Aliquamdiu perftiterunt in obfidione toleranda præfi- 1 ;
diarij,quod machinæ bellicae nihil necipfis,neccaftro damnida-'
repoffent.CuiSuendius incómodoremedium quæfiturus,dum
ipfemetomniacircumarccm loca perluftrat&explorat:agnitus
abhoftibus exinfigniproceritate corporis, qualongefupra cete
roseminebat,dequecomitatusfrequëtia,parum omninoabfuit, zo
quin difcrimen vitae adiret. Petitus enimglobis aliquot tormen
- tariisfuit, emachinis non modicis, quorum jíí ita
ftrinxit: vtetiam veftis eiusigneconcepto, quod cffetadpellen
, dum frigushibernü fuffultapellibus,arderet. Nihilominuscom
modiorepromachinisreperto loco,& iis mox inillum, magno 2 ;
cum militum labore,quosin officio,fiquifquâalius,hic fane dux
continere potuit, tranflatis: adextremamreda&idefperationem
praefidiarij, coniugi perduellis, acfamiliae, fibiquefalutem&in- , |
columitatem pepigerunt, atque ita caftrum Suendio dediderüt.
Is vero non tantum pa&aconuenta dediticiisbonafideferuauit, 3o
fed etiam Bebeciconiugem,cum mundo fuo muliebri,&aliisre
bus,quascarashabebat, abire omni abfqueiniuriapaffuseft.Po
titusfuitZatuaro Suendiusfubmcdium menfem Ianuarium,an
C. 1567. noMahumetano DccccLxxIIJ. •
r. - Non
S V PP L, A N N A L. TV R C. * f I 9;
Non magno poft captum Zatuarum temporis interie&o fpa

tioSuendius, quibellum in Erdelijfinibusgerere non definebat,
nulla frigoris hiberniratione habita, Muncazium cum fuisobfe
dit,locum munitiffimum,&huic bello conficiundocum primis
5 idoneum: cuius præfidiarijvitam facultatesquefaluaspa&i,dedi
tionem feceruiit. Ea res animum Erdelianimirificeperturbauit,
nec minus accendit, vt totisviribusamiffàm munitionem recu
perandam ftatueret. Non enim ignorabat,hacpateretranfitum
in Poloniam& Roffiam:feque præpediri occupato Muncazio,
1o quo minus in pofterüm fubfidiarias e regno Poloniae copiasha
bere poffet: nifieasper Moldauiam, variisambagibus, &itinere
difficili, venirevellet. At non contentus occupatione Muncazij
Suendius, mox etiam corona militari munitionem Huftianam
cingere perrexit. Quodquidem non Erdeliamustantum grauiter
1 ; acmoleftetulit,verùmetiam Budenfisbaffà:quidatis adimpera
torem Maximillianum frequentibuslitteris,hortari nóceffàbat,
vtaceptaobfidioneSuendium difcedere iuberet,neinchoatum
— pacis componendæ negotium impediretur. Simuletiam fuisin
cófilium adhibitis,deliberabat; quanam viapoffèt obfeffis opem
, zo ferre. Qujimq; iampridem dehifcerebus omnibusadSultanum
Selimcm rettuliffet,indignatusille, Pertauum baffàm exercitum
fuum, cum Romaniae beglerbegi copiis coniun&um, in Vnga
riam ducereiuffit. Vtrumquetamen abinftitutaSelimcsexpedi
tione moxreuocauit, quum intellexiffet,Verantium Agrienfem
z} præfulem,&ChriftophorumTifembachumbaronem, Vienna
Conftantinopolim ablegatos,adfecontendere. Quamobrem &
Budenfisbaffâ, miffis adimperatorem Maxirfiillianum muneri
bus ampliffimis, petiit; nc türbari pacistraâationem pateretur.
Sua quidem ex parte futurum aiebat, vt palis transfigerentur o
3o mnes,qui per Cæfaris fines excurrendo damnum dediffent.Haec
ille multoties pollicebatur, fed e diuerfoduces Erdeliani, quum
Suendium viderentabiiffè Caffouiam,ne fpem pacis interturba- '
ret: colle&isnon magnis copiis, impreffione ncc opinata Rifua
rum adorti ceperunt,occupatis etiam thermis,quas Riuulos Do
\
, ,• , 1 o. L E o N c L AV 1 1
minorumadpellant. Hasenim Suendiusantebicnniumeisade
mcrat. Idvbifa&tum Ruberusaccepit, legatus Suendij, magnae
virbc!licisin rebusinduftriae, moxcum iuftisequitum peditum
que copiis adcurrit,& hoftibusincxfpe&tato fuotcrritisaduentu;
Rifuarüm,adhibitavi maxima,recuperat: praefidiariosinterficit:
moxque Riuulosetiam nullo ncgotio recipit. Quippe cafu quo
damaccenfo puluerc tormentario, caftrum ardere cepit; ideo
quemaioriparte propugnatorum exftin&a, in Rubcri potcfta
tcm Vcn1t.
Io
C. 1568. Anno denique Mahumetano DccccLxxv,pax o&auoquo
queannorenouandainter Maximillianum Auguftü,Sultanum
que Selimem coiit, qua Erdelianus etiam compræhendebatur.
Eius quum aliae leges & condiciones crant, tum vti quifquefibi
retineret,quidquid eo bello cepiffet. Id vero plurimum Maxi
millianirebus profuit. Nam finesfuos opera Suendijficamplia ry
rat,vtadxl milliariaGermanicacis&vltraTibifcum late domi
naretur: qua quidem in regione multae funtarces, multæ muni
tiones infignes, partim ab hofte captae, partim faâae diligentia
Suendij, partim inchoatae. Idem & ærarijnoui (Cameram vul
govocant) in iis locisau&orexftitit, dequo non leue fubfidium zo
publicis rebusacceffit: caftris,aliisquc munitislocis,cumimpc
rioGermanos,iuftis&grauibus decaufis, praefecit: totam deni
C. 1568. querem limitaneam matura prouidentia,tam inVngariae,quam
& 1 569. vicinæ Stiriae finibuscóftituit:anno DCCCCLxxv,& DccccLxxvI.
C. i;69. _ Hoc anno pccccLxxy1 fplendidiffimum & inftru&iffimum 2. j.
Venetiisnauale, fubmedium menfem Septembrem,accéfotor
mentariopuluere, maximo cum reipublicæ detrimcnto confla
grauit.Ibidétamin vrbe,quam terra continente,diuturna&inu
fitata quaedam erat annonae caritas. Qugmobrem SultanusSeli
mes,licetinitio regni pacem,a Soleimane patre cum Venetisini 3o
tam,confirmaffet; tamen velambitione propria, velfuorum im
pulfu,vel hoc Venetorum aducrfo caßipermotus,bellum eisin
ferreftatuit, quaefito prætextu, quafi Cyprum nullo iurepoffide
rent, quae obfucceffionem gentis Ofmanidarum in iuraSulta
IlOTum
-
svP PL. ANN AL. TvRc. , ,,,
norum Ægypti,ad fedire&opertineret.Licet enimSelimesauus
&Solcimanes pater, annuitributi, quodaVenetis eius regni no
minependebatur,(olutione contcnti,poffeffioneminfulæ Vene
tis ha&enusreliquiffent:nullumtamen hocfibigignerepræiudi
5 cium poffe dicebat,quominusiamtributorepudiato,regnum fui
iurisoccuparet,ac fibiretineret.
Itaque menfe Februario fequentis anni, Cubatem Zaufium
ConftantinopoliVenetiasablegauit,quiaSenatu Cyprumrepe
teret: acrccufaturis, bellum denuntiaret. Adpulitis Venetiasfub
* e initium menfis Aprilis,annoDCCccLxxvII ,& mandato Selimis C. 1 57o.
expofito,repulfamtulit. -
Quapropter menfe Maio miffi cumclaffe militequefuerunt,

quibcllum Cyprium gererent,Muftaphasbaffa,copiarum terrc
firium,& Pialis Alisquebaffæ, claffiariorum praefe&i. Pialispro
1 5 ue&us cum fuisadTenum,infulam Venetorum in Ægæo, ferro
ac flammis eam,non finegrauitamen fuorum ia&ura, direptam
vaftauit. -
Menfc IunioSebaftianusVenerius, infulæ Corcyræ maxima

cum poteftate praefes,Soppotoum caftrum Albaniae,non procul
1; 2.o a Corcyrafitum,expugnauit:eiq; præfidioimpofito,acrebusne
ceffàriis munito,Manuelem Murmurium, oriundum e Napolio
Romaniæ;(Naupliam Argiæ veteresadpellauere)praefecit.
Sub eiufdem menfis exitum Marcus Quirinus, claffis in Ha
. driatico præfe&us,arcé finus Mainenfis,(Mainam funtqui Leu
2 5 &raveteribusadpellatam putant,ipfum vero finü Mainenfem,
Meffeniacum:) adportum, quemvulgo Qualliarum fiuecotur
nicum vocant,pofitamfeliciterexpugnauit:a&isquefubeacuni
culis,&fuppofito incenfoq; pulueretormentario,fundituscucr
fam diruit:nebarbarisamplius receptum praeberet.
3o Nicofia,Cyprimetropolis, fubexitum IulijméfisaMuftapha
baffà obfidericepta,&acerrimetamoppugnata, quam defenfa,
tamdem diex Septembrisinhoftium poteftatem venit,mifereq;
direptafuit:caefispraefidiariis,exftinéta nobilitate,perexiguis re
liquiisferuitutimancipatis.Erat olim Cypriregia,qugccntum&
*** 1 O. L E O N C L AV II
ampliusafite hoctépus annis redaâafuerat fubimperiüSultani
Caircnfis, ciq;hocmodo faâa tributaria. An. Chriftiano 1423
bellú erat Iano Petri filio,regiCyprio, qui penultimus fuit inter
legitimosreges exLufignana familia,cü Ægyptio fiue Cairenfi
SültanoMclechella: quobellocapt* abhofte Cyprius,pcrfolutis
cxvcIoSeraphinorü,in regnücüpaéto tributi annuireftituitur.
Is moriens filiüIoan. reliquitimpuberé, cui primo matrimonio,
poftquáadoleuiffet,filia MarchionisItaliMötisferratenf. nupfit:
quafhortua, Helenâ Palaeologináduxit.Exeanatafuitvnica filia
I-©
Karulota,quæ Io.Lufitano primü nupfit,cuiprgbitum venenum
mortéadtulit.Erat Karulotae Iac.frater, illegitimotoro natus, cui
facrisinitiato pater archiepifcopatü Nicofianüadfignarat. Isim
perâdilibidine du&us,ccclefiaftica dignitatefpreta, regnü inua
dit:aquotëporedi&usaGraecisCypriisfuitReZages,(ficenim
in quodam manufcriptolibello meo Graecolegitur)adpellatione I. j
partimltalica,partim Gallica.Nam Gallis Roi Iaques, rex Iacobus
eft.Karulota fecüdas nuptias cum Ludo.Sabaudi Ducis filio cö
trahit. Isclaffem inftrués,inCyprü cum Karulotaconiuge profi
cifcitur.Rcdeunte legitima regis dcfun&ifilia,iuftaq; regnihere
de,Iacobus nothusregno pellitur.Eic&usadSultanü ÆgyptiSy 2lso
riæq; confugit, Aleferaphü,& opem eius adrecuperandüregnü
implorat.AdfenfuspoftulatisIacobiSultanus,cum pulfo viciffim
cùKarulota Sabaudo, in regnürcducit:& nominereftitutionis
huiusacbeneficij,tributünoninuito imperat. Idtributü ex mer
cibus quotánis Sultano foluendis cóftabat, certo merciügenere, z }
fpecierumq; numero expreflo.Necdüid temporisvxorem Iaco
busduxcrat.Itaq;Venetiasprofe&tus, Æcaterinâ Cornarâ,priusa
Senatu S.Marcifiliamadoptatâ,conftituta depublico dote, ma
trimoniofibi copulat:vt hocadfinitatisVenctæ vinculo,potêtiffi.
mæ marireipublicæ præfidiofeq; regnumq; fuum ftabiliret.Nec
multo poft, reli&ta cöiugepraegnante,moritur. Cótigit boc anno.
Chrift. 147o,qui Mahum, erat 874. Exftin&o rege,poftumü re
gina maré patit,quitamen non diu fupcrftes fuit. Tum vcro Vc
netividuæ perfuadent,vt regno ccdcrct,cui defendendo paripfa
nócflct;anauoq;rcdiiu4 aut5 milliúZecchinorücötentâ,paftiã
SVPPL. A N N A L TVR C, I z3 )
immortalibeneficio fibi deuinciret. Hoc modo reda&a in pote
ftaté infula,nihilominusVeneti Sultano Ægyptio,tributieiüs no
mine,quod Iac.rexillipollicitusfuerat,mercesinpa&iscöuentis
expreffàsquotánismittebãt: donecan.Ch. 1517,quiMahumeta
$ nus erat 923,SultanoTömambai& MamelucisaSultanoSelime
deletis,& Ægypto Syriaq;fubiugatiscóuerfumaSelime vi&ore,
Mamelucorumq;fucceffore,tributumhocfuit incertüpretium,
videlicetviiicio Zecchinorü:quosCypri nomineSultanisTur
cicisexcotépore Venetiperfoluerunt, donecaSelime 11,Cyprí
1o fibiceudo mino dire&o, repetéte,bellü,dequo nunc agimus,in
di&úVenetisfuit.CaptaNicofia,FamaguftäMuftaphasbaffatá- -
dem obfiderecepitan.Mahu. 978.fubmedium menfem Aug. C. 157r.

AnnoDcccclxxix, dum obfideretur, &grauiffimeaTurcis
oppugnaretur Famagufta,claffis Turcica damnum illaturaVe- C.i 572.
1 5 netorüm infulis in Ægæo, Alibaffà duceCretam (Candiam nüc
vocant)petiit: vbi expofitointerram milite,faeuitum in obuios
immaniter. Munitisciuitatibus&opidis itaprofpe&um mature
fueratagubernatoribusinfulae,nullumvtabhoftedetrimentum
acciperent.Solum Rhetymum adortusVluzalis,Aphricanæ Bar
ao bariæ profultanus, cuius ante fa&amentio, quodabincolisde
fertum fuiffet,neminerefiftente,menfeIuniovaftauit. Alisbaffâ
tamdem recenfitis copiisfuis, quod apud ipfos per fabas vela
fprosfiericonfueuit, quum iiic12 12ccamififfe fe videret: reli
&aCreta,CerigumVeneti iuris e regione promontorijMaleae
,; fitaminfulam, (Citheram âixere yeteres)ad S. Nicolai portum
inuafit,& maioriexparte diripuit.Inde Zacynthi& Cephallenię
fuburbiisacvicis excidio datis, (arcescnim praefidiis&operefic
munierät Veneti, vt cashoftisadgredinonauderet) Soppotoum ,
pergit Alis baffà:numeroq; militum fupcrior, caefiscaptisueprç
yo fidiäriis,arcem recipit:cuiusetiâpraefectus ManuclMurmurius,
virbello ftrenuus,in hoftispoteftatem venit.
Hinc obfeffum terra marique Dulcinium, fitum in Albaniae
Dalmatiaequefinibusopidum,menfeIulioTurcisfededidit: ci
uibuslibertatemfuam, militibus vitgpa&isincolumitatem. Sed
dumcontcndunt intcrfcbaffae,quorum altcropidüterreftribus
Q ij
1,4 . , I ©. L E O N C L AV II ,
copiis, altcrmariobfederat, vtriuseffe deberet: pleriq; omnesin
(cruitutem abdu&i fuerunt, exccptis SarraMartinengo,Dalma
tiæ fupremo cum imperio gubernatore,acMarco Venerio,Dul
cinijpræfe&to.
TuncctiamTurci potiti fuerunt Antibari, per fummam igna
uiam deditionem faciente Alexandro Donato praefeéto: item
que Butua, quæ defendinon potuit, quod effet verfus mare pa
1u1n Imllnlta,
Vluzalis & Caragofa Raifus, quum ad infulam Liefenam

adpuliffent, (Farum Dalmatae vocant, vbi Farenfis eft epifco I O.
patus) fuburbia depopulati funt: arcem, quam egregie muni

tam vidimus, tentare non aufi. Liefenareli&a,Curzolam petie
runt, quam Corcyram Nigram vocant, haud procul inde diffi
tam:cuiquidem infulæ nihilaliud dedere damni,quam quodV
latim pagumflammis inie&is exufferüt. Nam quum opidum in I5
fulæ, quod ipfum quoque Curzolae nomen habet,a viris defer
tum, adgrederentur:afeminis, animofe patriam defendentibus,
memorabili cum marium Curzolanorum,& ipforum hoftium
infamia,femineiquefexusimmortali laude,reieétifuerunt.
Famaguftani per integrum annum obfeffi, quum fortiterha 2.ca
&cnusomnem vim hoftilemfuftinuiffent:tamdem in extrema
rerum omnium paenuria deditionem fecerunt,hislegibus:vt Ve
netisvitae concedereturincolumitas,& vti cum arfiis fuisacfâ.
cultatibus in Cretam deducerentur: Graeci domos fuas incole
rent,poffeffionibus fuis fruerétur, ritu Chriftiano viuerent.Quj 25
buscondicionibusaMuftaphabaffà,initiomenfis Augufti,anno
C. 1 572. DccccLxxix,laudatis&adprobatis, ipfiusquc manu fubfignatis:
die quinto diéti menfis Augufti prodiit ex vrbe Marcus Anto
nius Bragadinus,fub quo defenfa fuerat ha&enus,&cum illuflri
nobilium virorum comitatu in Muftaphae caftravenit,eiq;cla- 3&,
ues ciuitatis, quod in deditionibus fierifolet, obtulit. Exceptus
initio comiter aMuftaphabaffâ, mox ab illa crudelibellua,per
fummum fcelus violatafide, quum aliis perludibrium adficitur
exquifitis iniuriis,tum adcxtremum viuuscxcoriatur.. Lauren
- -- - - T1Ull11,
- -
»
S v P P L. ANN AL. T v R C. 1 25
tium Teupolum, Paphi praefeétum, qui & ipfe cum aliisFama
guftam fingulari virtute propugnarat, fufpendio Muftaphasne
cari, ceteros dediticios immaniter cötrucidariiuffit. Turcorum,
qui obfidionis principio in vniuerfum ad ducenta milliacenfe
5 bantur , in quibus erant Azaporum Lxxxc 1 D, Genizarorum
xIIIICID, volonum(Acanziosipfivocant) lxcia,pcriiffè conftat
obfidione durante, fupra LxxxCIO. -
Erat initio belli Cyprij, defendendæ contraTurcorum vim,

reipublicæ Chriftianæ caufà, percuffum fœdusinter Pium v Pó
ero tificem maximum, Philippum regem Hifpaniarum,& Senatum
Venetum. Eius fœderis copiarum omnium defignatus fuit im
perator, Ioannes Auftrius, Karuli AuguftiF.Hifpanifrater.Pon
tifex fuistriremibus Marcum Antonium Columnam, Ducem
Talliacoccianum,nobilitatis Romanae principem,praefecit: Ve
:1 5 netiampliffimae, quam inftruxerant,claffis imperium Sebaftia
no Venerio, quem poftea Ducem quoque fùum crearunt,com
mifere. Præterhos& alijhacerantin expeditione principes& il
luftres viri, magnus regni Caftiliæ Commêdator, AfcaniusCor
nianus,Ioannes Andreas Doriaprinceps Melphitanus, Augufti
zo nus Barbarigus, Marcus Quirinus,AntoniusCanalis,Veneti: A
lexanderitem Farnefius, O&auij Ducis filius,princeps Parmen
fis; Francifcus Maria, Guidonis Vbaldi filius,Rouereus,Vrbini
princeps; Paulus IordanusVrfinus,Dux Braccianenfis; Aluarus
Marchio S. Crucis,&alij plures. Haec claffis quum menfeSe
z 5 ptembri MeffanaSiciliæ foluiffet, hoftilesque naualescopiasad
Inebechtim fubfiftere(ficTurcinominant ciuitatem, quam no
ftri Lepantum adpellant,veteres dixere Naupa&tum)nuntiatum
effet: tamdem adportum infulae Cephalleniæ, quem vallis Ale
xandrinæ vocant,adpulit. Stabat haud procul a noftrisin Ine
3c bechtinofinu,quiCorinthiusolim nücupabatur,claffishoftium:
cuicum imperio prgerant,Pertauusbaffäcopiarum terreftrium,
& Alisbaffafociorum naualium dux fupremus.Inter hos,cogni
to Chriftianae claffisaduentu, fentcntiarü diuerfitas exftitit. Per
tauus abftinendum iudicabáta prœlio,quod cöiunâaian, Chri
Q_ iij
-
-
12.6 ' I O. L E O N C L AV I I
{tianorumclaffis,vnius imperioducis regeretur: exfpe&andutri
effeperexiguumad tempus,quo futurüfit,vt,illoprgfertimanni
tempore,foluatur. Alisecontrario fentiebat, omnino dimican
dumi. A Pertauo ftabant rei naualis peritiffimi veteraniquedu
ces, Sirocus Alexandriae fangiacus, Carabuces fangiacusSouri- 5
fàrisin CaramaniafiueCiliciamaritimaMechemetesbegus,Sa
læ Raififilius, (angiacus Euboeae fiue Negroponti : cum Alivero
{enticbant, Chafanes begus,Chairadinis Barbaroffae filius,Vlu
zalis profultanus Cefairenfis,& Caias begus Smyrnenfisfangia
cus: quorum fententiatamdem vicit,Vluzaliiubenteinmedium re
proferri & rccitari mandatum SultaniSelimis,quovi&oriamv
tiprofequerentur,cisiniungebatur.Omnium ergofententiis de
cretum prœlium, quodnon minorianimorumalacritate noftris
etiam expetentibus, commiffüm fuitadtres exiguasinfulas, vel
marinospotius fcopulos, quosCuzolaroshodietâ Graeci,quam r ;
noftri vocant.Vi&oria potitifunt multisa faeculis inauditaChri
{tiani. Periit occifus Alisbaffa. Pertauus animaduerfopraefenti
{ùorum interitu, non magno nauigio fugiens adterrameuafit.
Vluzalis mari profugit cum xxx plus minusuetriremibus. Caefa
fuerunt hoftium ad xxvcio, capta 1II1CI0. Claffishoftilisvni- »o
uerfà, cum fpoliis immenfis, Chriftianorum in poteftatem ve
nit; iisdumtaxat exceptistriremibusacnauigiis, cum quibusV
luzalim euafiffe diximus. Liberata Chriftiana mancipia fupra
xiiiicio. Pugnatumdievii menfis O&obris,annoMahumeta
C. 1 572. no DcccCLxxix. 2.5
HacTurcis illata clade,VenetiMargaritinum,inChimerio
tarum regione, quae Albaniae pars eft, (fic aCerauniis di&am
montibus aliqui putant) haud procul a Corcyra fitum,deditio
neceperunt xII die Nouembris, vitam facultatesque faluaspa
cifcentibusbarbaris:&ipfumcaftrum moxigne cóncrematüm 3o
diruerunt. Soppotoum quoque defertum ÉÉ OC
cuparunt, & Venctisrcftitucrunt: a quibusredditum deinceps

SultanoSclimifuit.
Anno
SVPP L. A N N A L. T V R C. m 27
Annofequentiproximo, DccccLxxx, xv méfisIanuarij,ten- C. 1 J73.

tatafuita Vcnetis obfidioCaftellinoui, captisfuburbiis: fedfuc
currentibusbarbaris, ab obfidioncdifceffüm. Cupiebant Venc
tihocopidocumarce potiri,vtomnipericulo Catarum, ciuita
y tem fuiiuris longe munitiffimam,liberarent.Situm eft enimCa
tarum in finu quodam maris, qui Rizonicus olim vocatus fuit,
nunc ab ipfa ciuitate Catarinus dicitur: cuius oftiumTurci ha
&tenusCaftellinouipropugnaculo clauderc,neCataro fuccurri
poffit,fruftraconantur. -
1 o Variæ contigerunt aetate noftra mutationesinregno Tunifi

no, quofuperioribus annisrex Affan,Machmetis filius,(Muleaf
femnoftrinonreétevocarunt,quum Mule regemveldominum
ipforum lingua fignificare tradatur, Affânveroproprium fuerit
, einomen) exclufo necatoquemaximonatu fratreMamuna, qui
* 5 noftris eft Maimon,potitus fuit. Idem ceteros quoque fratres
fuos, quos möriens ei paterxxi reliquerat, aut interfecit,autfer
ro candenti oculis adhibitocaecauit: exceptoRofcette, qui fe
cundo loco genitusfuerat. Isinconatu pellendi fratris Affànis,
reparum felicitergefta,Cefairim (Algerium noftri vocant)pro
2-o fugit adChairadinem Barbaroffam: quiRofcetteConftantino
polim miffo,fubeiustamenreducendipraetextu deceptisTuni
finis, Affanemexpulit, vrbem cum arcetotoque regnocepit, ac
Sultano Soleimani, fe profultanum adpellans, fubdidit: quod
quidem acciditanno Mahumetano Dccccxl. Affancm Karu- C. 1534.
2 5 lus Auguftus in regnum, expulfo Chairadine, reduxit anno
DccccxLiir. quod ille deinceps a nemine vexatus obtinuit v£ C. 1537.
ueadannum DccccL, quoaduentantiscum claffeChairadinis C. 1544.
Â territus, in Siciliam Neapolimque traiecit. Amida filius
: Tunifim cum arceperabfentiam patris Affanis occupat, reuer
3o fumque patrem capit,&oculorum pupillis candentifcalpellolæ
fis, vifu fpoliat. Eadem immanitate tra&tati ab Amida fratrcs,
W
Nahafer & Abdallas, quos cum patre ceperat. Amidam regno
patruus Abdamelechtis eiecit. Is enim Guletam profe&us,&
FrancifciTouarisHifpani, Gulctæ præfe&iopeTunifimingre£
1 28 . I O. LEO NCLAV II
fus, mox in arcem velatafaciepergit,eamque deceptis cuftodi
' bus,qui Amidam effecredebät,occupat. Abdamelechopoft tri
efìnìum& fextum regni diem rebus humanis exemto, fucce
äit filius Machmetes, annos dumtaxat xII natus: quo necdum
gerendæ reipublicæ per aetatem idoneo, quum intolerabiliscu- 5
Íatorum eiusadminiftratio plerifque videretur, rediens Amida,
regnum patrueli eripuit. AmidamrurfusexcuffereTurci, duce
C. 1573. Viuzali, anno DccccLxxx. fuitque Sultani Selimis au&oritatc
(uffe&usin ipfius locum rex alius. AmidaGulctam profugiens,
quae Hifpanorum praefidiotencbatur, priuatam cum duobusfi- 1 o
liisvitam egit. Quumq; magno recuperandi regni defiderio fla
graret, fuos adIoannem Auftrium,naualideTurcisvi&oriato
toiam orbe celebrem, mittit: qui opem eius auxiliumquepo(ce
rent,vtregno reftitueretur. Simulhabiturum fepromittit ingen
tes ab amicisfociisque copias,&eam annonæ abundantiam,quç i 5
ipfiusexercituivel maximo fuffccturafit. Adnuit eius poftulätis
Auftrius,&infigni cum claffe, quam aliis etiam cum trircmibus
Dux Sneffanus, & Melphitanus princcps, Ioan. Andreas Doria
comitabantur, in Africam tranfjcit,Tunifim ^ccupat, regema
Turcis datum in poteftatcm redigit, vrbcm captam militifuo di- 2o
ripiendam concedit.Quum autcm promiffis Amida non fàtisfa
céret, fluxaeque ceteroquin ctiam fidei figna quaedam praeberet,
follicitatis (ecretoTurcicis auxiliis: cum duobus filiisinSiciliam,
iuffu Auftrij,tráfue&tus fuit. Ibi quufn futurum accepiffet,vt fra
ter eius Machmetes, cui maxime infeftus erat, rcgno praeficere- » 5.
tur:in eum furorem ada&uscft,vt de triremi feprgcipitaturus,&
aquisfuffocaturus cffct;vix Amidafilio,quominusidfaceret,im
pédiente. Machmetes Amidæ frater, ab Auftrio regnum impe
trauit, praeftitopriusin Auftrijprae(entia fàcramento,quofeper
petuofidclem Hifpano regiclicntem futurum promifit.Isproxi 3 o
mo deinde bello, quodexpofituri ftatim fumus, in Turcorum
oteftatem venit,& Conftantinopolimtrans mare ve&usfuit:v-
bi fuperftes adhuc ante triennium, quum ifticeffemus, in arce,
quæ de feptem turribus a Græcis Hepta Gulades,aTurcisladi- .
cula
v.
S V PP L. * A N N A L. TV R C. . . ■ ,»
cula dicitur,fubcuftodia detinebatur.Hinc Außriusfuorum có
cilium cogit, in quo variis diâis examinatisque fententiis, tam
dem conclufum : deberenouam munitionem inter Guletam &
Tunifim, ad interie&um vtriquc lacum exftrui, quaex milliari
5 busItalicisa Gulcta, paulloque minusaTunifidiftaret. Eiusrei
erficiundæ caufa reli&us iftic Gabriel Serbellonius Mediola
, henfisItalus, cum IIICIO Italorumpeditum;& SalazarusHifpa
nus, cum totidem Hifpanis:quorum vterque muniendarum vr
bium&arcium peritiffimuserat. Confilijtotius hicerat finis&
1 o fcopus,vthocmodo Guletafirmior efficeretur,&tantofacilius
in fidebarbaricontinerentur,ob viciniamvtriufq; præfidij,com
moditatemque lacus;adquem quia fita effet vtraque munitio,
nullo negotio alteris alteri fubuenire poffent. Geftafuerunthaec
2nno DCCCCLXXX. - - * C. I 573.
, , . ÆgerrimeferebatSultanusSelimes hosChriftianorum in A
^ phrica progreffus. ItaqueSinanem baffàm,virumaftutum, rei
££?
que militaris peritiffimum, claffi cum imperio præfi
cit, qua c Lx triremes, & xxx 1 1 1 iuerfi generis nauigia con
a
tinebantur. Is in Aphricam menfeIulio, anno Mahumetano
ao DcccCLxxxi,adpulit. C. 1574.
Quamquam vero nouae munitioniabfoluédæ præfe&us Ser
bellonius magnarebusin omnibus diligentia fuiffetvfus, tamen
eanecdum erat perfe&a, quodferius archite&i,cumfabriscae
mentariis,&omnimatcriamiffi, tamdem in Aphricam fub fi
a 5 nem menfis Martij perueniffent : quorum aduentus Oéto
bri menfe præcedentis anni promiffus fuerat,cum xL triremi
bus, quarum nauales focijmurosTunifinae vrbis ad ftru&uram
nouæ munitionis demoliri debuerant: quod fa&um non fuit,
- quantumuis Auftriusinvicina Sicilia degeret. Eratetiam praefi
3o diariorum militum deminutus numerus, exau&oratis temere
nonnullis,quos omnemineuentum retentos oportuit.Hocmo- p.
. do per ignauiam focordiamquefa&um,vt in hoftium potefta

tem munitioneshae nullo prope negotio venirent.
R
1 36 • 1 o. LE o N c L A v 11 *
Turciprimum Guletam obfidereceperunt,cui PetrusCarre
raHifpanus praeerat. Ei Serbellonium de fubfidiis mittendis vr
genti, quamquam locomunitiorieffet,Serbellonianonecdum
ad finem perdu&o ;tamen Dcl pedites partim Itali,partim Hi
fpanifueremiffi. HincaTurcisetiam Serbcllonius obfeffusfuit, 5
uorum exercitum nouis addu&tis copiis Ramadam Cefairis
beglerbegus adauxerat. Carreradenuo fubfidium petit. Ea res
anxium Serbellonijanimum non parum torquere. Si nullosmi
fiffet, futurum verebatur, vt in ipfumamiffae Guletae culpacon
ferretur:fin autem,vtfuofemetpraefidionudaret. Nihilominus 1 •
conceffà Carreræ manus fubfidiaria. Duobus interea nauigiis
adpulerunt ex Hifpania Dc militesHifpani, qui no&u per ipfas
Turcorum excubiaspenetrantes,quum vexillis&veftibusTur
cicis vterentur,& quofdamTurciceloquentes fecumhaberent,
Guletam ingreffi fünt. Tamdem & tertio Carrera militem fibi 1 ;
fummitti aSerbellonio poftulat,&quingentosbeneficiono&is
vfosimpetrat,cum egregiispraefe&is,ac interalios,Salazaro ma
gnæ virtutis & exiftimationis viro. Nihilominus arx Guletana
Turcorum inpotcftatem venit. Neque defuere, quiCarreram
: proditionis infimularent.Priusquidem certe,quam Turciadpu- »«,
liffent, velperinfcitiam,velfuperbiam, quingentos milites vete
ranosItalosadmitterenoluit: quod minime cóceffurum fe dice
ret,vtin eiusgloriæ partem venirent Itali, quam HifpaniGuleta*
defendendaconfequuturieffent.Equidem apud ipfosTurcosex
fidedignishominibusaccepi, Carreram fuiffe virûprorfusigna- z ;
uum &formidolofum,quipulueristormentarijnidoréferrenon.
poffet,nectolerarefulminadifplofàrum machinarum: quæ fáne.
quoties in hoftem exonerabantur,ipfefubterraneisfeteftudini
bus, cöcameratisq;locisabdebat,bombacequefuasobthurabat
aures.FerüturciTurciproditiònis obtuliffe præmium, regniCy. 3o.
prijpraefe&uram:neq; tamen dcditiciopepcrcere, fedtaifiquam
vilimancipio funtvfi.CaptaGuleta,præteraliam praedam, poti
tuseftSinan baffaquingentis machinisbellicis,cum ingentitor-. •
ancntarijpulueris,aliarumqucbcllo neccffariarum rerum, &an
-
- '
TOI12*
svP P L. ANN A L. T v R c. : 1 31 .^
aonae copia.Noua quoq; deinde munitioaTurcisoccupata fuit,

nótamen multo finefanguine:captoetiáSerbellonio,quicrude
literaSinanebaffàtra&at* fuit.HocmodoprorfuseicëffuntHi !
fpani ex Aphrica,intra trigefimum&fextumdiem: amiffàq;pcr
5 fummam ignauiamea, quæ Karulus Auguftusin poteftatem o
ptimoconfilioredegerat,vtfecuritati Siciliæ,regniNeapolitani,
totiusque tum Italiae, tum Hifpaniae cQnfuleret. Fuerunt autem
haec anno DCCGCLxxxI gefta, cuiusifiitio Veneti certas ob cau- C. 1 74. '
fas,non confultis,& inuitis adeo, Pontificeatq;Hifpano, contra
1 e legesfœderis,pacem cum SultanoSelimcii fecerant.
- Tuncetiam Corcyrcmuniendæ Venetis occafionem praebuit
exfcenfus crudelis in eam infulam Sinanis baffae , redeuntis ex
Aphricano bello. Nam licetabinfulanisei,placádihominis cau
fa,cuiuspraefertim tuncvi&orisinfolentiánorant, muneraquae
, ; dam offerrétur:tamcnillisreie&is,immaniterineosgraffàtuseft.
Miffihocnominefuerunt in Corcyram quum alijrerum milita
rium periti, tum etiam Sfortia Palauicinus, Marchio Curtisma
ioris. Horum confiliis ita tum munitae cum opido fueruntarces
illæ præaltisinrupibus fitae, vereq; caput inter nubila(quodMa
,., ro dixit)condentes, quasipfum mare circumfluit: nihil vt equi
dem viderimaduerfusomnemvimhoftilcm firmius,nihil inex
pugnabilius. :
AnnusDccccLxxxii memorabilis eftplures obcaufas. Nam C. 1575.

exftin&to SultanoSelime II, filius Murates III eius nominis, au
,, fpicatuseftimpcrium,cumipfo huius anni Chriftianiprincipio.
Agebat id temporis annum ætatis xxvII. Ante omnia recepto
morebarbaroftrangulari quinque fratresfuos, natu feminores,
in præfentiafua Ê : quorü minimiceruicibus& iugulo quum
promoreneruusadhiberetur,incertum an teneriorisinhunca
3o moriscaufamotum,an cófcientiapatratæ crudclitatisin omncs,
illacrumaffequidem ipfum conftat.
Htidem mortuoScachoTechmafe Parthico,fucceffit filiusnó
primogenitus, Muchemetes Hodabendes; nec Ifmail,eius no
minisinhacSophinafamilia (ccundus,(ecundolocogenitus;(ed
• . . * ' R ij
1 32. *** 1 O. J LEO N C L A V I 1 , '
proximusabhisHaidarMirifes, qui annis aliquotanteapatrisin
regnofuprema cum potcftatevicesgefferat. Istamen vixxv die
busregiiofrui potuit,occifus a Sultanis quibufdam,fiue proce
ribus regni, quieum oderant.Hidcindcfecundogenitum Scachi
Techmafis filium Ifmailem, eius nominis fecundum, e carcere 5
produ&um regnopræficiunt. Fueratenim a patreconie&usin
carcerem, propter quorumdam procerum delationes,& in eo
pluribusannishaeferat. Iam regno potitus, vt animosfuorum ex
ploraret,acprzfertim vtcognofcerct, quinam effentilliSultani,
quorum impulfu &confilio cuftodiæ mancipatusapatre fuiffet: I o
fecretum in locum femetabdit,& quorumdam opera, quibus
maxime fidebat, mortem fuam publicaricurat. Eiusreifama di
uerfos in hominum animis motus, prout adfe&usin Ifmailem
quifquefuiffet,excitauit: inaduerfariis &hoftibus laeticiam, in
amicislu&um.Hoc modo prodentibus femetinimicis acdelato 1 J
ribus, illatum ab Ifmaile mortis fupplicium fuit. Idem non Sul
tanosdumtaxat fibi fufpeétos,verumetiam fratres fuos omnes,
quotquotnancifcipotuit,emediofuftulit. Etquiadeficiente tüc
aTurcis fangiaco quodam Curdo, de quomoxdi&urifumus,a-
liquiproceresIfmailiau&oreserant, vt illumTurcis dederet, ne 2. O.
pax intervtramquegentem dudum inita feruataque violaretur:
non modo confiliis eorum non obfequutuseft,verum etiam de
dendi fupplicisau&ores, belliqueTurcici diffuafores, poenaca
pitis,vt proditores, adfecit. Quahominis feueritate nimia pleri
quegrauiteroffenfi, fexto regni menfe venenum ei, fororis ope z 5
ra,propinarunt: quohaufto,vitam cum morte commutauit.
' C. 1576. AnnoDccccLxxxiii,Stephanus Batorius,Somlianus, nobilis
Wagarus , ceteroquinheroici viranimi, qui paucis anteannisex
flinão IoanniSigifmundo Erdelianobego,(mortuus enimisfuit
an.Chriftiano cIo 13 LxxI,qui Mahumetan* erat DcccCLxxviii) 3o
cum oneretributi annui,Sultano Mufulmanorum foluendi,fuc
cefîèrat; commendationeSultaniMuratis, patronifui, Poloniae
rexfaäuseft:quum HenricusValefiusGallus,quemipfum quo
quc Poloniæ regno potitum operafuaMurates ia&itare folebat,
… a IIlOII©
- - ——-—-------
S V P P L. A N N A L. T V R C. 133
amorte Karuli fratrise Poloniaprofugus,de(ententiaprocerum

regno fuiffetabdicatus.
ÉodemannoScachiTechmafisfilius primogenitus, Muche
metes cognomine Hodabëdes, quodPerfarülingua Deiferuum
$ fignificat, mortuisfratribus, HaidariMirifae,atquc Ifmailifecun
do, (uccedens; licetanatura quietis cupidus effet,inchoatumta
men ab Ifmailefratre contraTurcosbellúpro(equi ftatuit:quod
ei filiuseffet Emir ChanMiri(es, magni iuuenisanimi, gerenda
rumque reruminprimisauidus. Hunc copiisfuis fupremocum
1 o imperio præfecit. Caufæ bclli variæ fuerunt, quas paulo altius
heicrepetemus, nufquam ab aliisha&enusita proditas. Operam
enim dedimus, vt in ipfaTurcia certialiquidderebushocbello
geftis cognofceremus a fide dignishominibus,fpretis vulgoia
&atis,perquelitteras fparfishinëinderumufcülis,&rerumfioua
1 j rum nuntiis. -
IfmaileScacho fuperftite,quidam fangiacusnationeCurdus,

cuinomenAbdallasbegus,quum quafdam obcaufasin fufpicio
nem veniffet,imperante Sultano Selime II,patre Muratis III, e
uocatusfuerata Sultano Selimc, fùb alio prætextu, quibarbaro
2-o rum moseft, ad Portamvtife conferret. Paruit Sultanimandato
Curdus, nulliusfibi culpæ confcius,& Hadrianopolim adSulta
num Selimem venit. MádatSelimes,vt captus in carcerem con
ijceretur.Solethocfieri,quum magnaeau&oritatis vel familigvi
riadpraehendendifunt,per Zaufiorum baffàm,qui praeeftaulicis
z 5 nobilioribus, quibusSultanus Mufülmanorum vtitur, quemad
modum principes noftriCommiffàriorum variisin rebusexpc
diüdisopera. Dum Zaufiorumbaffàfangiacühüc Curdum Ha
drianopoli præhendere fuscúZaufiisconaturinSultaniMura
tis 11 meffitâ,Curdusfecumfuisdefendés,ipfumibidëinterficit,
3o ceterispartim occifis, partim vulneratis. Hacde caufa Selimes
ei,cumomnibus fuis, ceruicesamputariiuffit.Quum illo iugula
to, fratriseius filius fucceffionis iuirefangiacatü ipfiuspoffideret:
quidã alius adgnatus aditaPorta Ofmanica,partim oblatis, par
uim promiffis ingentibus donis tamipfiSultano, $et, cófiliariis,
-' sº* - 11J
134 I O. LE o N c L AV I 1 • •
eius,quosVeziresadpellant,adgnati fui(angiacatum impetrauit.
Citatus alter ad Portam, qui rem omnem intellexiflet, fibique
metueret, neabfque culpa fua ferret camdem poenam, quapa
truus adfe&usfuerat: deuitata profe&ionc ad Portam, quafi de
Sultani Selimis obtincnda gratia dcfpcrans, in Parthiam profu
gitadScachum Ifmailcm fecundum, qui tunc rerum apudPar
ihospotiebatur. Sciendum vero, fangiacosillos Curdorum, li
cetimperio Sultani Ofmanidae contineantur,nontamenita prg
fici, qüemadmodum alijfangiaci folent: fed fimilcsefle Vaiuo
dis,fiücPalatinis,& præfidibus Erdelij,Valachic,Moldauiæ;quos
oportet effefiliosprocerum,inipfa regionepatrianatos,&afuis
optimatibusacpopulis ele&os. Curdi vero haud dubieducunt
originemaChaldæis& Mcfopotamiae populis. Nam in hodier
num vfque diem multi Curdorum principes reperiunturinre
gione Bagadatis, quae Babylonia veteribus cft,&Carahemidae, 15
quae Amida,&in DiarbckirfiueMefopotamia: quarum regio
humpopuliChaldæi funt & AffyrijWano&Scheherezuli vici
ni, acPerfàrum adfines vfque fe porrigentes. Præterea conftat,
Arabes hodieque Chaldaeam vocare Keldan, quam Perfae cum
Ofmanicis Curdiftanum,hoceft,regnum Curdorum adpellant. 2.®
Et omnes iftipopuli (e&tae funt Mahumetanae. Quum igiturad
PerfasfangiacusilleCurdus,dequo diximus,(ecótuliffet:nömo
doperhumaniter eum excepit IfmailScachus,verumetiã omnë
fuam opem illi ad recuperandamauitam patritamq; ditionéob
tulit. Huffeuesaüt bafla,qui Wanifinitimaeq; regionis tumbeg 2. 5
lerbeguserat, ceteriq; fangiacilimitanei, quiadbeglerbcgatum
ipfius pcrtinebant,quum hafceres intellexiffent:damnum Perfi
cisfinibus pcrexcurfionesinferreceperunt,quoddicerét,Ifmai
lisScachiculpa mutuam pacem violatam effe,quiSultaniMuful
manorum fugitiuos & perducllcs fuam in tutelam contrapacis 30
legesreccpiflet,eisq; decreuiffetopitulari. Hoc bclligrauiffimi,
uod haétenusintcr Perfas&Turcos geritur,exordium fuit.
Acccdcbant&aliae caufæ,præfertim ex fuperftitionumdifci
diis, vanaq;{omniorum obferuatione,cuigensTurcicanimium
'» quantum
-
fì
sv PP L ANN AL. T v Rc. ,;;
antum obnoxiaeft,colle&ae. Namante triennium per Anato
f* . liam paffimaliquotillorum millia,quifacris Turcicis,eorumque
A. difciplinisacftüdiisincumbunt,(Schophtalariosipfidicunt)fe(e
commouerant, acPerfarum fiueSophinorum religionemTur
F f cicis opinionibus anteferre fe profeffifuerant: adeóquelongius
% eafe&a cottidie ferpendo,tantum incrementi fumferat;vtetiam
H. Conftantinopoli reperirentur,qui eam probarent. Somniavero
* fuerunt huiufmodi, quamuis apudTurcos necdum certo con
* ftet,anSultani Muratisfiaecfuerint,aneiusfacerdotis,quemSul
f uo tani fuiScheichem Turcivocant. Creditum tamen apluribus,
i ipfimet Sultano Murati oblatum fuiffe fomnium prius,& alte
I. rum MuratisScheichi: quo nomineveniütcerti facerdotes, pro
? virisfàn&isapudipfos habiti, Quippeperquietem ftare fibivifus
. eftin medio mundi, fub arbore maxima, cuiuseffent ramiduo,
w 1 j longiffimum ad interuallum exporre&i.Namalteradextremos
» folisorientis,alterad occidentis fines extendebatur.Prætereafibi
1. vifuseftconfpicari ferpentem magnitudinisimmenfae,quemab
M. oriente profe&um,& adfe prouolutum,fufte,quem manutene- *
1 ret,interfecerit.Hocfomnio nonnihil commotus,&experre&us

; zo fuit. Prius vero,quam adexplicationemalteriusfomnijacceda
i musindicandumle&oris caüfavenit; Mahumetanos,vltra qua
* tuor Mahumetisfocios,quorum nominafunt,Ebubckir,Omer,
; Ofman,& Alis,(& fuere Mahumetishifucceffores, acpropaga
tores Mahumetanae fuperftitionis) alios quatuor eximios Ima
z 5 mosfiue Do&oresvenerari:quorum primum Ebuhanifem,pro
pterea quodfupremum inter hosldcumobtineat,Imamumaze
mem fiue Doétorem fummumadpellarefolent:alterum vocant
HmamáMalichim, tertiülmamum Schaaffim,quartü Imamum
AchmetemHenbclim.Hiquatuorfiue do&ores,fiuefacerdotes,
a Perfis infeftiffimifuerunt:acviciffim magno Perfis eftin pretio
Scheiches Haidar, au&or religionisipforú hodiernæ, quéextre
meTurcideteftantur. Quíìigitur obdormiiffet,viderefibi vifus.
• eftprope portäparadifiE5uhanifem, quem (vti modo diximus)
Emamum azemem vocant,hoceft fummü fiuc facerdotem fiue
… -
•' • •
-
-.
•
136 I O. L E O N C L A VII ,
pontificem. Iscompellato Sultani Muratis Scheiche vel viroil
ioreligiofo: Abi,inquit, ad Chalifen terræ,( hoceft,advicarium
fiuefùccefforem prophetæ Mahumetis. Nam perfuafi funt Of
manici,principem füumeffè Chalifenhuius faeculi)eique dicito,
Imamum azemem hoc ipfodie, quum egredieparadifo vcllct, ;
Scheichem Haidarem anteparadifi fores yj : quem pro--
lioadortus, non modovicerit, verumetiam oêcidcrit: adeoque
fe&am ipfius nunc finem habituram. Hortaberis ergoChalifem,
vtaduerfushæreticosarmacapiat: quosauxilio diuino fupcrabit,
dequefacieterræ diffipabit. I ^ IQ
Rccitatisduobushifcefomniis,primüSultani MuratisSchei
ches fic interpretatus eft, vtdiceret medium mundi fignificare
fedemipfiusSultani Muratis imperialem:&arborem cum duo
bus maximis ramis, denotare amplitudinem imperij Sultanici.
Perferpentem intelligihoftemipfiusoricntalem,hoceftScachú Ij
Perficüm: quem bello fuperaturusfit,&occifurus, eiusque re
gnumadiun&urus Ofmanidarum imperio. Confimiliteretiam
perid , quod Imamus azemes proelio Scheichem Haidarcmad
örtusvicerit, futurum fignificari; vt Perfàrum haerefis,vnacum
omnibus, quieam feétarentur,vfqueadeo diffipetur&abolea 2O
tur: nullumvtipforum veftigium futurum fitrcliquum. Praeter
eaSultanumOfmanidam futurum munditotiusChalifenacdo
minatorem. -
Hocmodo quum vtrumquefomnium Scheichcsinterpreta

tuseffet,voluit Sultanus Muratcs ctiam Hoggiæ fui(ficapudi 2.5
pfosvocantur, qui noftris funtprcsbyteri)iudicium audire: cui
ftatim ea placuit interpretatio. Neque defuere, qui dicerent,fe
cretum quemdam inter hunc HoggiamScheichemqueconfen
fum mutuumquede perfuadendoSultanopa&um ifiterueniffe.
Solus Mechemetesbaffàvczirazemes,quemfupraSelimis 11ge 3o
nerum fuiffe diximus,&quideinceps annoChriftiano 1 579 do
mi fuae,quum omnibusadeundi fefa&a copia ius diceret, nequi
tera deruifio quodam interfe&us fuit; au&or eius bclli effe ho
luit, quod liberc confulentifeMuratidiceret, nequaquam Per
fis
S V PP L. A N N A L. T y R c. 1 37
fisbcllum inferendum , qui iam totabannispacem Ofinanij,.
— rumcumgente coluiffcnt. Rationibus&argumentisaliisafï.
gebat elegans, quodGraecis&Turcisvfitatümeft, prouerbium:
Caudam ferpenti, quidormit,non effe calcandam:ceteroquifu
5 turum, vt excitatus, capitefurfumere&o,terribiliterpungat. Ad
fummam,bcllum
fuadebat. hoc Mechemctes baffa modis oinniÉusdi£
e - -
Addendum &hoc,vtodia gentis vtriufque mutuare&iusin

telligantur, Perfasinimiciffimos effe tribus Mahumetis prophe
ro taefociis, Ebubekiri, Qmcri, & Ofnani: ftudiofiffimo$ aliô,
quarti, videlicet Alis. Iidcm Perfae tradunt,angelum Gabrielem,
quum ccælisinterrasportaret Alcoranum,(qüolibro MahumJ
tanorum lex continetur) Ali reddendum, errore quodam eum
Mahumetiobtuliffe : Deumque, velut care nequaquam offen
1 5 fum, qui Mahpmctem quoque tali dono gratiaque dignum vi
deret, plancnihilobloquutumeffe. Praetereadicuntiiïemper.
fae,primam vxorem Mahumetis, cui nomen fuerit Aifche, num
quamfuiffe caftam. Immoprophctam Mahumetem , qui fe pu
taretinuenturum virginem, ac pudicam,reperifTe planè contra
2.o rium.Addítetiam, quodexftinétoprophetaMahümere, quum
Alis,propinquus&gencreius, ele&usfuiflèt Chalifesfiùevica
rius& ÉÉ; ipfius yEbubekirfauore malignorum quorum
damadiutus;periniuriam, contrafaâuma prophetatémamen.

tum,feconftituerit Chalifen. Idem poft ipfum,reliquosetiam
2 5 duQs,Omerem&9finanem,fa&itaffc. Alimintereaquadamin
fpeluncafemet abdidiffe, gonec omnes ordinemorerentur,at
queitatamdcmcisfucceffiffe. Quum ergotresifti contra fupre
mumellogiumteftamcnti, præceptumqueprophetae Mahume
tisdeliquerint: nullamiis Perfae fidem adhibent,quae atribusillis
3o veltraditavoce,vellitterarum monumentisproditafunt. Immo
vbicumquelibrosipforum&fcriptareperiunt, confeflimHam
misexurunt,&crudcliterin corum obferuatoresanimaduertür.
IidemPcrfaeScachumfiueregem fuumadorant,&itaveneran
tur,acfi Deus quifpiamterrénuscflct. Nonetiam quinquiesin
-»
1 38 1 O. LEO N C L AV I I
terdiu no&uqueprecari folent, Ofmanicorum more; fedfemet
dumtaxat.Adfummam,fe&atoresfunt religionisadoôtore quo
dam eis traditae, cuinomen fuit Scheiches Haidar:& quidam ex
ipfisalterius quoque do&oris veftigiis infiftunt, quem Imamum
Haruftimadpellänt. Hiduo do&oresvelImami, exftiteruntin 5
vrbe Perfarum Reza, quotemporevixerunt Erdebil,Vfumcha
fanisScachi Perfarum gener,&ScachusIfmail, eius nominispri
mus,Erdebilisfilius,VfumchafanisexMarthafilianepos.Quum
quedo&ores hitam concionando, quam fcribendo, ea propo
fùiffent, quæ diximus: duoilliprincipes, Erdebil& Ifmail, pater I Q
& filius, eorum do&rinamfe&amq; probarunt & amplexifunt.
Ac filijquidem Ifmailis, cognomcnto Sophini, ea felicitasfuit;
vt nouæ religiofiis, quam Sophinamvocarunt, fama confluen
tibus adipfum paruisinitio, deindc maioribushominum copiis,
tamdema proeliis viétos Perfarum reges , lacupem auunculum f y
fuum,eiusque filium Aluantem, occiderit;acfibi regnum fubie
cerit, adpofteros etiam dignitate regia in huncvfque diem pro
agata.NihilominusilliduoPerfàrum Imamifiuedo&ores,Hai ί
dar& Haruftis,non Ofmanicorum dumtaxat,verumetiam alio
rum Mahumetanorum exfecratione damnantur, tamin Barba 2. C;
riavel Aphrica, quam in Keziisbaffælatiffimo imperio, qui ma
gnusTatarorum Chan Chitainus vulgo dicitur. Has omnes igi
tur ob caufasadeo Perfis infefti funt Ofmanici, vt horum Mu
phtis, hoc eft patriarchavclfummuspontifex, hanc deipfisfen
tentiam tulerit: Gratiusnimirum,&acceptius effe Deo, religio 25.
nis Mahumetanæ caufa Perfam vnum oçcidi, licet profeffione
Μahumetanus fit; quam fi quis Lxx Chriftianos, aMahumeta
nisinreligione prorfus diffidentes, interficiat. Denique conftat
idtemporis, quum illuftris& generofusCaefarisChriftianorum
ad Portam Ofmanicam orator, Dauides Vngnadius, BaroSon
neccianus,Conftantinopoli difceffiurus,& Sultano Mufulmano
rumvalediéturus erat, eamdem obcaufam legatum etiam Per
ficum ad Diuanum fe contuliffe. Huncpaullöferius adueniens
orator Caefaris noftri locum primum, fibi debitum, occupaßè.
<, confpi
-
SVP PL. AN N A L. T VR c. 1 39
confpicatus: infàlutato Sultano, difceffurus erat. Sed Meche
metes baffaVezirazemes, cuius mentionem fecimus, ea reani
maduerfa: Perfam,licet Mahumetanum, inferiore loco federe
iuftit. Vnde paret,apudTurcospluris Chriftianos religione di
s ucrfos, quam Perfas Mahumetiscultores fieri.
Expöfitis belli caufis & initiis,& plenius quidcm ac verius,
quam antehac praeftitum a quoquam fit, cuius quidem la
bor in publicum cxicrit : nunc ad ipfas bello geftas res acce
damus. -
ao Di&um fuperius, inchoatum fuiffe bellum fub Ifmaile fe

cundo, Scachó Perfarum : quo non multo poft mortuo, licet
frater & fuccefforinregno Scachus Muchcmetes Hodabendes
ceptum a fratrebellum profequidecreuiffet: tamen vteo para
rior accederet, aliud agendum, & aliudfimulandum duxit, re
1 5 gno praefertim non ita pridem adito,ncc fatis adhuccompofi
` tis rebus,quas Ifmailis tcmcraria crudclitas non parum pertur
barat. Itaque moderationem quamdam praefeferens, qua tur
bis intervtramquegentem nupcrexortis remedium adferre cu
peret: legatos cum litteris adSultanum Muratem mifit, quibus
zo fignificabat,numquam feftatrisinabrumpendapace confilium
probaffe:fed inprimishecfemperdefideraffe,vtifemclintcr v
tramquefamiliam conftituta,totq;iamabanniscultapax&ami
citiamutua, perpetuo conferuaretur.
Ab alterâ parte Murates, qui veram crederet expofitionerì
25 ac declarationem indicatorum fomniorum , & citra intermif
fionem ad inferendum Perfis haereticis bellum accenderetur a
zdi&is Scheiche atque Hoggia, flocci lcgationes ac litteras
Scachi Muchemetis faciebat : adeoque vix auditis legatis im
perabat, vt numerofus ac praepotens cogeretur exercitus. Ac
3o cedebat impulfor alius, nec minus acer, Hufreues baffà Wa
;^ nenfis: qui cottidie veredarios cum litteris Conftantinopolim
miffitabat,per quaslitteras Sultanum Muratem certioremred
debat, reapfe Perfas pacem non expctere : fed dicis dumta
xat caufa, litteras & legatos ad Portam mififfe, quo fcilicct
S ij
τ 4® ` ' I O. L E O N C L AV I I
moram interponerent,feque gerendobcllo rcbus abomnibus
inftru&iores efficerent. -
C. 1577. Anno Mahumetano DccccLxxx1111 Scachus Muchemetes

cum iis populis, quorum imperator longe omnium toto terra
rum orbepotentiffimus,Vlu ChanChitainus,& Kezics baffà co- 5
nominarifolet, fœdusiniit,eosque fibibcllo contraTurcosge
Yendofocios adiunxit: tametfi maiores ipfius continua cum eis
beilageßißent. Licet enim & ipfiMahumetanifunt, tamen qui
bufdäm dereligione fententiis a Perfisdifcrepant. Habuit etiam
ræterhos, compluresexipfis Turcisnon paruaeau&oritatis au- f •
xiliares, quiab aliisTurcis Ofmanicisinreligionisopinionc di(-
fidebant,& ad Sophinos inclinabant. Denique non exiguasa
Georgianis quoquecopiasimpetrauit, quiantiquitus Iberidice
bantur,& rcligionem Chriftianam hodieque profitentur,non
nihil tamenaGraecis & noftris diffidentes. Principibus diuerfis 1 y.
parent, & animis adPerfaspropendunt, quibushocbcllopluri
mum profuerunt. -
Ex aduerfo Sultanus Murates exercitui fuo longe ampliffi

mo, quo contineri credebantur hominum ad ducenta millia,
Muftaphambaffam fupremo cum ismperio praefecit, cuius im- zo.
manitas ac perfidia belloCyprio nobilitatafuerat. Is dieVmen
C. 1578. fis Aprilis, anno DccccLxxxv, Conftantinopoli difcedens ma
ximo cum Portæ procerum comitatu,quihonoriseumcaufà de
ducebant, Ifcodaram tranfmifit. Inde du&tis ad hoftium fines
copiis, quum fubinitium Augufti menfis eo perueniffet:Geor- z ;
gianorum res per fummam crudelitatem agere, ferre cepit. In
ter hos erat femina quaedam princeps, quam vulgo vetülamvel
annofam vocabant. Ea quum de potentiaSultaniMuratisacce
piffet,fub fidepublica filiosduosad Muftapham bafTàm mifit,vt
fubie&tionis&obœdientiae fignum erga Sultanum Ofmanidam 3o
ederet. Illi quum primum ad Muftapham tyrannum vcniffent,
mox ab eo, viro fcilicet aftuto, nulla datæ fidei ratione habita,
quam more(uotam erga Chriftianos, quam Mahumetanos,pro
1ibitufolebat violare, ConftantinopolimadSultanum Muratem
11\1ttun- .
S V PP L. A N N A L. T V R C. f4I
mittuntur. Simul abipfocertior Murates redditur, numquam

ditionem principis annofae, matris eorum, fub Muratisiügum
venturam: nivelvterque, vclalteruterdumtaxatadample&en
dum religionem Mufulmanorum permoueatur.Qugquidem in
y retamdiu laboratum fuit ab Ofmanicis, vt tamdem minornatu
frater mufulmaniffàret anno DccccLxxxvi, die xxv menfis Iu- C. 1579.
nij: cui propterea paternamaternaque ditio cumhaclegecon
ceffà fuit,vt cam titulo beglerbegatus, beneficio SultaniMura
tis poffideret. Eft autem ea regioTfchildiriTiphlifioquecon
rc termina.MaiornatufraterinretinendarcligioncChriftiana con
ftantem fepraebuit, ac tametfimultum précibus, promiffis, mi
nisdeniqucformidabilibustentaretur: numquam tamenaddu
cipotuit,vtfidem Chriftianam defereret.Vndefa&um,vt ipfis
conftantinopoli profe&is eodem anno DccccLxxxvI, die xv
r5 menfis Augufti, fimulac reuerfi fuiffent in patriam, frater hic,
Chriftianus confeftimexfpiraret: decuius morte diuerfæ fuerüt
hominum opiniones, aliis a fratre venenum ei datum in itinere
erhibentibus, aliis pro ccrto adfirmantibus, id ei propinatum
fuiffe Conftantinopoli aTurcis, arte tali paratum,vtad certum
zo terminum paullatim hominemexftingueret.
Ad Muftaphamvero bafîàmvtredeamus, iter isfuum&ex
peditionem profequens, poftvariosconfli&us&pugnas,quibus
modo cum Perfis, modo cum Georgianis,infigni exercitus ia
&uracongreffüs füit: (menfequidem Augufto primiftatiman
zj ni,Tocmaces Sultanus, Reuanidominus, qui Scacho Muche
metimilitabat, vno proelio Turcorum xvcio cæcidit) tamdem
Tiphlifiumcepit in regione Georgianorum, ciuitatéfinitimam
ditioni principis Simonis,& Leuentisbegi, qui & ipfe princeps
Georgianus eft. Accidithoc anno Mahumetano dccccLxxxv, C.r578.
3o menfe Septembri. -
-Pofteaquam reda&o in poteftatem Tiphlifio beglerbegum

* praefeciffet, ac dephterdarümfiueRationalem, veHquafforem:
flumem quoddamfuis cum copiistranfmifit,quod ab aliis Ares,
abaliis Carafu, id cft Aqua nigra vocaturpropterea, quod im
- S iij
f 4*. 1 O. L E O N C L A VII *.
petuveloci fluat, & profundum fit. Dum id flumentranfjce
ret,vnodumtaxat die xvIICIO fuorum amifit, quos vorticofus
amnis, praeter equos, camelos,&mulos, abfumfit. Aiunt hunc
amnem difterminare Mediam, hoc eft Siruanum, a Georgia
na. Tranfie&is copiis, iter fuum direxit verfus eam ciuitatem,
quae communi nomine cum ipfa regione Siruanum dicitur,il
fàque nemine refiftentepotitus eft: quod Perfae facultatcs (uas
omìnes auexiffent, totamque viciniam ferro & igni vaftafferit.
Ifticquoquebeglerbegum, cum dephterdaro,conftituit. Et ci
uitas ea tótius Mediae metropolis eft. His rebusgeftis, ad xxv
dies ibidem Muftaphas haefit. Inde rediturus Arzerumen, fu
premacum poteftateducem limitum&exercituum Mcdiae,ve
ziremque Portæ creauit Ofmanem baffam, qui poft etiam ve
zirazemesOfmanicae Portæ fa&useft: reli&oeifatis magno Ge
nizarorum, aliorumquemilitumnumero, cum (ufficiente tor 1 5
mentorum bellicorum, rerumque ad ea neceffàriarum, &an
nonae copia. Quibus omnibusitaconftitutis, cum reliquoMu
ftaphas exercitu Arzerumen fe contulit, Armeniæ maioris ci
uitatem, quæ fex dierum itinereTrapezunte diftat. Apud Ar
zerumen alius cft beglerbegus,& dephterdarus SultaniOfma
nidae.
Pofteaquam huc reuerfus fuiffet Muftaphas baffâ, Muche
metes rex Perficus numerofum mifitexercitumaduerfushoftes,
Siruanireli&os: quibusinter feproelio congreffis,vi&us fuit Sir
uanenfisbeglerbegus, omniquecum exercituczfus. Perfatam 2.5
infigni potitus vi&oria , triumphabundus ad ciuitatem Sirua
num properat,eamque pauciffimis diebus obfeffàm recuperat.
Ofman baffâ, qui ante prœlium hocad vrbemerat, quum pri
mum de morte beglerbegi,& exercitusclade nuntium accepit:
quod iam præ oculisobfidionem Siruani, fuumque videretin 3e
teritum, no&e quadam cum paucis fuorum verfusTemirca
pim,hoceftPortam ferream, fiueDerbentum,aufugit.Idfitum
eft ad mareCafpium, quodipforum linguaBeherculzum,fiue
Culzum denizi dicitur.
Im
S V P P L. ' A N N A L. T V RC. t 43
In hunc modum receptoSiruano, res aTurcis reli&as Per

fæ diripiunt, muris Siruanum nudant, propugnaculacepta di
ruunt, regionem cum incolis ab Ofmanico iugo liberant, qui
maiori ex parte funt Armenij, reliquilegis Mahumetanae fe&a-
y tores: tam Ofmanicae, quam Perficae fuperftitionis.Ofmanvero
baffaquumTemircapim veniffet,aftute fibi Schemhalim Cha
nem, hoceft regulum fiue principem Derbenti, amicumreddi
dit,addi&um Mahumetanæ Ofmanicæque fe&ae, Perfis infe
ftum, nationeTatarum: cuius&filiam duxit vxorem, quæ poft
mo inftin&u mariti patrem venenofuftulit. Id fa&umabOfmane
perhibent duas obcaufas. Primum, quod vereretur, ncfuccef
fütemporis eum foceripfede mediotolleret. Deiade,vtinpo
teftatem reda&a munitione Temircapina regioneque foceri,
patrocinioSultani fuiOfmanidae fetraderet,quod etiam reapfe
1 ; fecit. Quippe mortuoSchemhaliChane, Ofman baftafolus&
abfolutus princeps manfit inditionefoceri, nemine prorfusim
pediente. Confeftim vero per Capham, quæ inter Tatariam
Mofcouiamque ad feptemtriones fita, Circaffiam verfus meri
diem habet, ablegatis veredariis, cum litteris adSultanum Of
ao manidam Muratem, eiusfe fidei poteftatique totumdedidit &
commendauit: fimul exponens ea, quae ab fe geftafuifíent: ac
petens,vt fiquidem non de illius dumtaxatloci acditionis, ve
rumetiam de totius Cafpij maris, Mofcouiæ, Orientalis Indiæ,
Samarcandae Chorafanis & Chilanis, Perficarum regionum,
25 imperio fummo cogitaret : primoquoquetempore fibi exerci
tum,pecunias, annonasmitteret. ' Sultanus Murates laetishif
cenuntiis permotus, quum alias ei res neceßarias curauit, tum
- etiam L xc 1 o Tatarorum mifit , cum duobus fratribus cius
` Tatariæ regis , qui deinceps anno Dccccxc 1 ab Ofmanc C.i 584.
-3o baffa ftrangulatüs fuit. Et haec quidem anno belli primo gc
fta fuerunt, nimirum DccccLxxxv : qug Turcorum tam C. 1578.
in proeliis, quam commeatus inopia, pcriiffe fupra Lxxcio
t,
I 44 , I O. L E O N C L A V I I
C. 1579. Hieme veroexa&a, quum aeftasanni pcccc lxxxvi ad
petiiffet,auxiliaresque copiaecum pecuniis adTemircapim ac
çeffißent: folitis in Siruani fines excurfionibus Ofmanici exar
ceTemircapina hofti damnum inferebant. Eares ingenticum
Perfis prœlio caufam præbuit, quoTatari adinternicionem, v- 5
nacumì alteroTatari regis fratre, cæfi deletique fuerunt; alte
rofratre viuoabhoftibus capto. Ofman ipfe baffà cum paucif
fimis fuorum vix fàluus euafit. Quumqueperexiguas {ane co
pias aduerfi proelij cafus eireliquasfeciffet, more latronumTur
ticorum cottidie vicinas fibi ditiones praedis agendis infeftare 1 o
cepit, nullo nec amicorum, nec hoftium difcrimine ratione
que habita: quibus ex rapinis& ipfe vi&itabat,& fuos alebat,
(übinde fecum eis, fihoftisimmineret, adindicatum caftellum
recipiens. Et perhibetur eius caftelli fitus natura munitiffimus
effe, cui quum manum quamdam Genizarorum fclopetis v- 1 ;
tentium impofuiffet, cum machinis aliquotcampeftribus&fal
conetis: in loco tantoperea naturamunito, contra nudos&in
crmes illos populos, qui nec oculis fuis toto vitae fuae tempo
re tormenta bellica fclopetosque vidiffent, nec auribus eorum
fulmina percepiffent, adeo fe tutum, ipfumque caftellum in- zo
expugnabile reddidit; vt fibimetipfi monarcha quidameffe vi
deretur. -
Ab altera parte praedi&usbaffà Muftaphas hunc rerum fuc

C. 1578. ceffumcófpicatus, nihil omnino perhiememanni DccccLxxxv
geffit, ad Arzerumencum copiishaerens, vtifuperius indicaui- » 5
C. 1579. mus. Sub initium vero fequentis aeftatis,anno DccccLxxxvi,
adfines Perficosexercitumduxit,diuerfisqueproeliis modocum
Perfis, modocum Georgianis cófligens,inferiorfemper,infigni
cum fuorum clade,difceffit. - -
Eodem anno Carfeum muniuit,locum ab Arzerumever(us 3o

Reuanum,quatuordietum itinere diftantem: eiq; beglerbegum
& dephterdarum praefecit. ConfimiliteradTfchildirim, fitam
in Georgianae limitibus, alium beglerbegum cum dephterdaro
conftituit. -
Mifit
S V p P L A N N A L. T v R C. *4f *
., Mifit etiam hoc anno cum claffe Sultanus Murates Vluza
lim bafìàm, præfe&um maris, in Mengrcliam, regioncm po
pulorum Colchidis, vtiisin locis munitionem jÉ Huic
âbfolutae beglerbcgus abeo datusfuit,acdcphtcrdarus. Ipfilo
5 co nomen eft Faflà. Curauit autem Faffam Sultanus Mura
tesexftrui,vtiisin locis aperiretiterbreuiusacfecurius: quo fa
cilius in Georgianos duci copiae poffent, & iis ab illa partedc
bcllatis ac fub iugum miffis,tanto commodius vltraTemirca
pim, ad infercndum Siruanobellum,iri. Non multo poft ta
lo men , quam inde maris praefeétus Vluzalis cum milite claffe
quedifèeffiffet: FafTanamunitiopcnitus abhoftcdiruta,vafta
taquefuit.
Quum parum profpere bcllumaMuftaphabaffà gereretur,
adfli&is mifere militibus, obannonae paenuriam, & immani
1 5 tcrgraflàntcm in caftrispcftilentiam:litterisSultaniMuratis A
maliam,vtiftichibernaret, conccdereiuffus fuit. Ille tamenni
hilominusin Arzerume cum reliquiisexercitus hachiemefub
ftitit, maiori militum parte propter egeftatem, luis contagio
fæ vim, & immincns hibernum frigus, dilapfa: domumque
zo begle rbcgis ctiamrcucrfis, quum nihilinhoftcmrc&egcripof
- fe cernerent.
Hnterim Perfà Cafmino, quæ altera penitiorque imperje
ius eft regia,Tebrifium cum copiisproficifcitur. Ibi quum de
difperfis hincinde, profugisque Ε, in
, a; hofticum procurrit,ingentique praeda onuftus, inhiberna mi
" ' litem & ipfe dimittit. Hac Per(arum excurfione cognita,ve
ritus Murates, ne hoftis progrederetur vlterius: continuo Mu
ftaphae pcrlittcrasimperat,vt omnicum exercitufemet ad Per
{arum finesdenuo conferret. ls vero nihil horumfecit,quod
js iamdePerfàrumabitu per exploratores intellexiffet:&cetero:
quifimaxime copias in hoftcm ducere voluiflet, nihil potuif
fetefficere, propter contumaciam exercitus, qui prorfus diéto
non erat audiens. Immo confultatum aliquand , conftat in ca
ßris dc nccando Muftapha, cuius in cum odijcaufæ in primis
146 io. LE o N c L Av 1 1
erant,inexplebilis quaedam auaritia,fupinaquefecordia in pro
curandis annonis, & aliis militum commodis: vndc fa&um
fuerat, vtene&isfamepefteque militibus,caftramodo non ex
hauftaconfpicerentur. Has obcaufasaSultano Murate reuo
catus ad Pörtam fuit Muftaphas , & in eius locum fuffe&us 5
Sinan baffa : quem fupra commcmorauimus Gulctam & A
hricæ maritimæ fiue Barbariae poffeffionem Hifpanis eripuiß
fe. Fuit confeftim huic imperatum, vt primo vere femet ad
expeditionem Perficam, rebus ab omnibusegregie paratus&
I ©.
inftru&us, adcingcret.
Muftaphas interea femel atqueiterumárceffitus, de fignis
minime dubiisiram SultaniMuratis,& odium, ex militum de
latione,depræhendebat:accedentepraefertim confcientię mor
fu, ex officiis in exercitu pecuniavenditis, aliisque criminibus.
Quippe tanta fupremiapudTurcos militum ducis, qui Ser af 1;
kefapud ipfos dicitur, au&oritas& poteftas eft: vt non folum
officia militaria minora maioraque pro arbitrio lubituque fuo.
conferre, verumetiam Portae vezires creare poffit: quemad
modum & fupra narrauimus, Ofmanem baßàm ab hoc ipfo
2.®
Muftapha fupremam ad illam dignitatem hoc eue&umbello
fuiffe. -
Quum igitur obhafcecaufasvereretur infidiasfibiftrui, di

ligenterac maturefibicauebat. Mittitur in caftra deniqueiuf
{ü Muratis Capizilariorum Kihaias, qui ianitorum præfe&us
eft,cum aliis quindecim Capizilariis fiue ianitoribus. Huic a 2. y.
Sultano Murate diuerfædatæ fuerantlitteræ fiue rnandata,qui
bus ad cxpcdiundum negotium fibi commiffum, proutferret
occafio, prudentervteretur. Vna: ficerant fcriptæ, vt ipfi Mu
ftaphæ, per occafionem hancftrangulando, redderentür. Al
teræ Sultanimandatum continebant, ne qua miffisabfehomi 34
nibushifcevis inferretur, quo minus id, quod ipfisab fe iniun
&um cffet, cxfequerentur. Tertiæ diucrfàm ab vtrifque fen
tentiam, vti paullopoftapparebit, comple&ebantur. Erant ca
ftraMuftaphæ tripertita. Quo fa&um.vt vbi Kihaiasin caftra
vcniffèt,
S v P P L. A N N A L. T v R c. r4y
veniffèt, ab vnis ad altera tertiaque viciffimperduceretur, nec
tamen in Muftaphae baffae confpe&um, variasipfo caufasprae
texente,admitteretur.Tamdem quum Muftaphae colloquium
ferio pofceret, quodam a Muftaphâ defcripto circulo, intra
y quem nemini liceret ad ipfumaccedere propius: exinteruallo
fuitadmiffus,difpofitis vndique fatellitibusarmatis: quodpro
cul dubio fuboleret, quidnam ea fibi legatio vellet. Ex altera
parte Capizilariorum Kihaias & ipfe Muftaphæ mentem ani
maduertens, mandatumtertium profert,quoNifchanzim Mu
ro ftaphae , qui noftro vocabulo cancellarius eft, ac dcphterda
rum, qui Rationalis & quaeftor, nominc Sultani Muratis fi
bidedi poftulabat. Ibitum mirificetergiuerfariMuftaphas,&
Cretenfium (quæ vocant) effugia quærere. Scd quum acri
ter vrgeretur, &aliud in hoc tempore nullum huicrei reme
, ; diuminuenitct:haccondicionc dcditurum fefuospromittit,fi
, ^ deipforum vitæ incolumitatecaueretur. Qua condicione ad
miffà,dediti& Conftantinopolim abdu&i fueruntambo,&in
Iadiculam fiue feptem turrium arcem, in qua Sultani Muful
manorum thefauri recondi folent, inclufi: velut ibidem fir
„., gulari cum feucritate de omnibus Muftaphæ baffae faétis exa
minandi.
MaftaphasdeniqueConftantinopolim Ix die menfis Apri
1is ingreffus, anno Dcccc lxxxv 1 1 ,
placato nonnihil Sulta- C. r 58o.
noMurate, fi non ex animo,{àltim per fimulationem; fuos i!- -
„, los homines, Nifchanzim ac dephterdarum,cuftodia liberat.

Ac licet a confpe&u & colloquio Sultani Muratis arceretur,
tamdemtamen aliquamlargitionibusimmenfis,quae nihilnon
apudbarbarosefficcre poffuntgratiam redemit.
Ineius locum diximusfuffe&um fuiffeSinanembaffam.Hic
« enim prius, quamvezirazemes, & fupremusbello Perficoge
rendo dux, a Murate declaratusfuiffet; quoties ad Portam re
ruminfeliciteraduerfus Perfasgeftarumnuntijvenirent, Sino
niis artibus vtens,per fummam arrogantiam di&itare folebat:
fe, fibclliduxampliffimacum poteftatedefignaretur, penctra
ij
i 48 I O. L E O N C L A V II *
turum vel ad intimam Scachi Perfici regiam Cafminum, in*
deque regem viuum in poteftatemreda&um Sultano fuo mi£
furüm. Hi Sinanis baffæ fermones quum SultaniMuratisad
auresperueniffent, adeo placuerunt: vt cum Sultanus parare fe
iuberét, quod futurum effet, vti fummo cum impcriocontra 5
Pcrfas mitteretur. Sinan hoc non contentus, tantum efficerc
prætereaSultanæ commendationepotuit:vt Murates diceret,
fiquidem praeftaretid, quodtotiesfc praeftiturumrecepiffet,o-
mnino etiam fe dignitatem ei vezirisazemis,hoceft, fupremi
confiliarijPortae,conceffurum. : I®
Pofteaquam ergo Conftantinopolim Muftaphas adpulif
fet die ix menfis Aprilis,vtidi&um eft(upra:Sinaneodemad
hucinenfecontraPerfasire iuffus fuit. NullusidtemporisO£
manicae Portæ vezirazemeserat, exftin&o nimirum Achme
te bafta,qui occifo domi fuae a deruifio quodam Mechemeti 1 ;
baffae, quemadmodumanteanarrauimus, fucccfferat: paucis
que mcnfibushocfuerat officiofun&us. Vacantem veziraze
matum Muftaphas baffâ non tantum ambiebat, verumetiam
fpe prope certafibipollicebatur: partim, quodinter veziresor
dine proximuseffet ab Achmetebaffâ vezirazeme, nupermor- ,o,
tuo: partim,quodaetatis effet proue&ioris,humanarumquepa
riteracbellicarum rerum maximumhaberetvfum.Sediftafpcs.
hominem planc fefellit. Quippe Sultanus Murates Sinanibaf
fæ Conftantinopoliprofe&uro,perCapizilariorum Kihaiam fi
gillum fuumimperiale, cum dignitatevezirisazemis, promo- z ;
remifit.
Difccdit ergo Sinan abvrbcxxvdiemenfis Aprilis, quum
Muratis manum ofculatus, quodvaledicentes facèrefoleht, a
cinace magni pretij cin&us ab co fuiffet,vexillumque praeto
rium, cum equo generofo, accepiffèt. Ad eum ex Ahatolia 3o
tota paffim confluxere militum copiæ, Tataro quoque noua
fubfidiaparante. - -
Quamquam vero melius adminiftrare bellum hoc cupie

bat Sinanbafià, quam fa&umaMuftapha fuiffet: tamen pro
pter
S V PP L. A N N A L T V R C. I 49
pter abfumtorum inedia pefteque militum paucitatem, nihil

admodum memoria dignum efficerepotuit:nifiquodinGcor
gianorum limitibus duosbcglerbegos, cum dudbus dephter
daris, conftituit:alterosadSochumam,alteros ad Batinum. Ea,
5 ciuitatum in iis finibus nomina fùnt. Bcglerbegatustamenil
li non magnoaeftimandiveniunt. Pluresnimiruminiis locisli
mitaneisbeglerbegatusinftitutifuere,quamfangiacatus. Idem
Sinanbaffa, quum aliquando-regionem Curgginorum, id eft
Georgianorum ingreffurus effet: grauem fuorum cladem ex
io pertusfuit, multisibidem machinisetiambellicis reli&is. Eta
lio tempore,,quumTiphlifium,quod abhoftibusobfidebatur,
auxiliares copias atque pecuniasmitterct,tanto cumimpetua
Perfis & Georgianis inuafüs fuit ipfius exercitus: vt omnibus
rebusamiffis, prope nullusexeis {àluusadcaftraSinanis reuer
1 5 teretur. Quofa&um,vt intraTiphlifiumobfeffiTurcidirafa
me, guftatis etiam canum muriumque carnibus, exftingue
ICntUlT,. _ - -
Dicquartomenfis Augufti,anno D ccccLxxxvI, Con-Cr;ss.

ftantinopolim venit a Scacho Perficomiffusorator, Maxudes -
zo Chan, qui regis fui nomine SultanoMurati componendæ pa

cisau&oreffet. Magnifice aMuftaphabaffà,&aliisPortaepro
ceribus,exceptusfuit. - , -
• Eiufdemmenfis die fexto moritur Muftaphasbaffá, quum

biduo dumtaxatantea morbum contraxiffetexefumelopepo
z 5 num auidiore, quibus aquæ fáccaro dilutae(Turcis ea Zerbe
tum dicitur) copiam largiorem füperinfuderat. Plerifquepu
tabaturipfemetfibi mortem adtuliffe,fumtopræterea veneno,
metu fupplicij: quodvercretur, ne priores adcaufas,ob quas.
Sultani Muratis indignationem incurrerat, accedente Perfici
3o oratoris accufatione, de fuppreffis aliquot regis fui legationi
bus, magnacuminfamia vitæ periculum adiret. Conftans qui
dem id temporiserat fáma pervniuerfàm Conftantinopolim,
füturum,vtftrangularetur. Facultates mortuififcofüeruntilla
ta,portione quadamnepotibusreliéta,qui tuncqu; impube
- - - •
: 11}}
*5o I ©. L E O N C L A V I 1
res, ad Portae minifteria tradu&ifucrunt. Olim SultanusSchi
mes 11 eo praeceptore fueratvfus. Inde quum beglerbegusCai
renfisfa&üsefIet,parum abfuit,quominus iuffuSclimis interfi
ceretur. Dignusomnino, quifibimettamdcm ficretcarnifex,
ob exercitani, capta Famagufta, in Bragadinum & alios pcrfi
diam,acbclluinam prorfusimmanitatem.
Diexvii menfis Augufti, conceffà fuit OratoriPerfico lega
tionisexponendæfacultas: quaelicet abinitio pcreffè grataSul
tanoMurati videretur, omnitamcnfruâu caruit. Quominus
I©
enim pax coire poffet,haecerat caufa: quod eam Ofmanicima
ximocum fuocommodo,Perfarumque detrimento,facerevel
lent: nimirum vti PerfaeTurcis omniatam Siruanocöpræhen
fa,quam extraSiruanum pofitalocatcrritoriaque relinquerent,
quibushocbello calces (italoquifolcnt) cquusMuftaphaebaf
fæ{uasimpreffiffet. Idvero numquam fa&urividentur Perfae, 1y
qui haclege dicunt illis felocis ceffuros Ofmanicae familiæ, fi
quidem caTurcitam armis inpoteftatéredigere, quam gladio
tüeriacretinerepoffint. Praeterhanc, nullam fepacisaliâ legem
admiffuros, aliquotiesexpreffedenuntiarunt. Ceterum Maxu
desille Chanlegationefuadefun&us,&adprincipem fuumre 2.®
uerfus: aliquâtopoft,perducllionis crimen incurrit,&herofuo
deferto, Muratisfe fidei permifit, Ferhatemq; baffamdeinceps
adbcllum Perficum proficifccntéfequutus cft,vtaliqucmnan
cifcifangiacatuminillis finibuspoffet.
C. 1581. • AnnoDccccLxxxviii nihilferegeftümemorabile,propter 2, 5
extremam in limitibus& caftrisinopiam: ipfisetiámilitibusab
\ hocbelloprorfusalienis, &quacumqueratione poffent,fefub
ducentibüs. Sinanquoquebaflabellipertaefus,qüod nullocum
fru&ugereretur,&redireConftantinopolim cüpiens,vbima
iora devezirazematusofficio commoda percepturuseffet,vte 3e
ratingenio fagaci, non bellum contra Perfam continuandum,
fed pacemaliqua ratione ftatuit incundam. Eadecaufà miffis
ad regem Perfarum Zaufiis atque litteris, fignificat; fiquidcm
fuocum principepacem facerc vcllct,lcgatum modo pruden
tcm,
- ' -.
S V PP L. A N N A L T Y R. C. I, 5, r.
tem,&au&oritatis eximiae,tantoquenegotio parem,ablegaret.
Itafuturum hauddubie, feliciter vtipaxintervtrofqueconfice
retur,& arma deponerentur. Intercavero pangendasindutias,
quæ vtrimque bonafide feruarentur. Simuladcomponendas
y æquis legibusdifcordias, omneftudium operamque fuam pol
licebatur. Non ingrataScachoPerfico paciseamëtio ÄÈ
ue mox cóceffis&adprobatisindutiis, oratorem femiffurum,
caufà prius deliberata, refpondit. Hispcrfeâisrcbus,caftraSi
nanbaffàrelinquit,&Cóftantinopolim profe&us,fubmedium ,
so menfem Iulium exquifita cum pompa,prodeuntibus obuiam
Portæ proceribus,vrbem ingreditur. -
Initio veris, anno fequenti DccccLxxxix, die Martij menfis C. 1582.

xxix, miffus a Scacho Muchemetequidam exprocerum Perfi
corum numero,cuinomen Ibrahimes Chan,Cóftantinopolim
*5 magno&infignicum comitatucccplus minus equitum venit:
partimvtidepace cü Sultano Muratetraétaret, partim vtinter
cffet cærimoniaeMufulmanicæ, quaMuratisfilius Mucheme
tes,xvi plusminusannorum adulefcens follemni ritu circum
cidendus erat. Dic menfis Maijxxvi 11 cepitinauditafaeculo
ao noftrocelebritas circumcifionishuius,praefentibusCóftantino
polimaximorum propetotiusorbis principum kgatis, Rudol
phi II Chriftianorum imperatorisaugufti,Hcnrici III Galligre
gis,(cuiustamen oratorGerminius Germollæusfecundo, poft
Caefarislegatos,locofpe&areiuffus, quum primumadfe&aret,
2 5 partim perinuidiam, partim quod obtinerenópofIet,vtlcgati
Poloniæ regis excluderentür, quem proregenonadgnofcebat,
herofuo regnum illud adferens,domi fuae fe continuit)Stepha
ni regis Poloniæ,ReipubHicc Venetae,Scachi Perfici,Regum A
phricanorum Maroci& Feffae,aëTatarorum;Principum Erde
3o lij,Moldauiae, Valachiae,&aliorum. Durauitipfafeftiuitastotis
xLdiebus&no&ibuscontinuis.Muchemetestamdem vii Iulij
die,fubipfum no&isinitium, a Mechcmetebaflà, poftremoin
ter vezires,quiSultaniSoleimanistonforaliquandofuerat, noa
publice,fcdin cubiculo patris circumcifus fuit.
152. * • I O. LEONCL AVII
DumhaecConftantinopoligeruntur,Ofmanbaffa perindutias
Siruanuminuadit, maximumq; damnum Perfis infert. Scdvi
ciffimabeis ceditur,omnisque prædarecuperatur.Eiusreinun
tio,necdum finita circumcifione,Cóftantinopolim adlato:fuc
cenfusiracundia Murates legati Perfici ftationem ac fedem in
Atmindane dirui iubct, ipfumquc in faraio Mechemctisbaffae
cum (uis includi,donccOfmanbaflà Tcmircapi Conftantino
polim veniffet. Fuit autem habituseo locotam ftri&ain cufto
äia, tamqueinhumanitcr: vt pefte Conftantinopoli graffànte,
fuisq; miniftris eacorreptis, quorum ad Chacdiraluc fucrunt I q.
abfumti, nullam tamcn relaxationcm,nullam mutationcm loci
potuerit impetrare. -
Non multo poftnuntiatum fuit,Perfas& Georgianoscóiun

&isviribus iterü Ofmanicos adortos fuiffe:quiTiphlifiorecen
tescopias,cum annonis,foluendisq; militiftipendiisinferre co
nabantur:multis eorú millibus occidione deletis,&annonis ac
pecuniisinterceptis. Fertureius apud Georgianos principisfe
iminae filius, quam diximusannofam vulgo vocatam,cladis hu
iusau&or Ofmanicisfuiffe: quodPerfasdeTurcoruminftituto
acprofectione monuiffet,hoftilesque copiasadgrediundiviam 2. ©
eis monftraffet. Murates intelle&a caede fuorum, & princi
pis annofae filij collufione cum Perfis, qui tamen fupcrioribus
annis mufulmaniffarat, Muratiq;femet in clicntclam dcderat:
prius,quam Ferhatesbafta,quem adgerendum poftSinanem
bcllum Perficum ablcgaredccreuerat,Coftantinopolidifccde 2. j
ret; mandatumadbcglerbegosquofdam limitanc6s mifit, quo
praecipiebat,vtaftu principis annofae filium de mediotollerént.
Is vero, patefa&is per amicosinfidiis, a SultanoMurate defecit,
& fugafibiconfulens,ditioncmfuam abOfmanicoiugotyran
nidequeliberauit:fequecum aliis principibus,tam Georgianis,
quam Perfis,coniunxit:acperpetuis excurfionibus finesOfma
fiicosinfeftare non defiit.Iifdem Georgianis etiam princepsSi
mon,& Tocmaccs Sultanus, Rcuanidominus, fœderis nhutui
rcligione obftriáicrant. -
Huic
S V p P L. A N N AL. T y R c. iy}
g HuicTocmaci,Georgianorum partesfequeriti, quafiquod
dam vtfraenum Muratesiniiceret,omnefque nocendivias in
tercluderet: Ferhatem baflàm magnocumexercitu,fabrorum
que non exiguonumero,adeos fines mifit:vtarcem ad Reua
; fium conderet,quod&ciuitatis & regionis Tocmaci fubie&ae
nomen eft. Ferhatcseoprofe&us,primo caftellum quoddam
interCarfeum& Reuanümexftruxit: indecum copiisprogre£
fus,arcem Reuanifabricauit. Ei Cigaloglim,(ficbaffam natio
neGenuenfem,enobili Cigalarum familia natum,quafi Ciga
το laefiliumTurcivocant)cum poteftatebeglerbegi;& cum titülo
Vezirisiniftislimitibus,adiun&o eidemdephterdaro,praefecit:
reliaisillinumerofis militum copiis,Genizarisfclopetariis,ma
chinisbellicis,rebus adeas pertinentibus,annonis,&aliisnecef
fàriis. Hinc Ofmanicimore fuo per Reuanenfes agros aliquo
1; tiesexcurrentes, omnia rapinis exhaufere: fed fua potius cum
ia&ura,quam lucro.Geftaverofunt haec, quae commemoraui- C. 1582.
*
mus,anno DccccLxxxIx. -;
Anno fequentidccccxc, Ferhatesbaffà Georgianorum in C. ;583.

, agrosedu&is aliquoties fuis,duas iniifdem finibus arces aedifi
1o cauit.Cigaloglis,quem diximus,femel atqueiterum a principe
Tocmaceprœlio vi&usfuit: aliquando etiam vulneratus, tan
tum noninhoftium poteftatemvenit.
Ofman verobaffà,quiad Temircapimhaerebat,vtifuperius
indicatum,fuosadSultanum Muratem ablegat,quiabeó mitti
2 5 fibipeterentGenizarosfclopetarios,artifices machinarumfun
dédarum peritos,archite&os triremibustam maioribus,quam
minoribusfabricandis,quoscalaphagilariosTurci vocant,(hy
bridefcilicet aGraecisaccepta,quicalaphatas dicunt) itemque
focios nauales,cum Raifis eorum,fiué triremium nauiumque
3o praefe&is,aquibusgubernarentur, Præterea rogabat,vtipecu
niae fibi fubminiftrarentur, vna cum aliquibus Rumeliæ, hoc
eftGraeciae,& Anatoliae,hoceft Afiae minoris,&Siuaftae fiueSe
baftiae Sangiacis.Adfenfuseft Sultanus Murates poftulatis cius
omnibus, Quare quumTemircapimhi
* ,
reuerit; , nauigia
—<-
1$* « yo Leoncl Av 11
quædãßbricari curauit, eaque mifit ad infeftäda marisCafpij
litora.Confimiliter& terrcftres ablegauit copias, vt tam Sirua
nenfium,quamaliorum fibifinitimorum agros,nó minus ami
corum,quamhoftium, rapinis dirum in modum agerent, fer
rent.Sedplcrumque magno cum dctrimento, fuorumque cae- 5
dereucrtcbantur, -
Diximusantea,Perfas& Georgianosvnitis copiis,Turcorü.

exercitum adortos, qui Tiphlifio fuccurrere properabat, ingé
temeorum ftragem edidiffe.Quum eiuscladisacceptænuntius
Conftantinopolim vcniffet, compcllato Sultanus Murates Si- i •
nanebaffa,quitücVezirazemeserat: Quidhoc,ait,eft rei? qug
nam indutiae,quodlaxamentum hocbelli? Ad quae Sinan,te
merariaquadam cum audacia,refpondens:Vt hisrebus,inquit,
obuiam eundoremediuminucniatur,ScachoScachusopponé
duserit. Quibus verbisinnuere volcbat, aduerfus regem, regis 1 f
opuscffe opera: plancquc ncceffariorequiriad obtinendam de
hofte vi&oriâ,vt ipfe SultanusMurates duxbelli aduerfus Mu
chemetemPerfarumregemproficifccretur.MurateseoSinanis
* acceptorefponfo,moxSultanam matremadit,&abeaconfiliú
inhác caufà darifibipetit.Tumilla: Mifili,ait,haeccinefuntilla *°
magnifica promiffaSinanis?itanepollicituseft,iturum fe capié
diPerficiregis caufa, vel adintimam Per(arum regiam Cafmi
num:& nuncauêtor effevult tibi, vt ipfemetadgerendum hoc
bellum proficifcaris? Non dignuseft, quideincepsmunere Ve
zirisazemis tuifungatur. Quo confilioSultanæ matrisintclle- * ;
&oprobatoque,confeftim Murates Sinanem Mafulem pronú
tiat,hoceft,honoribusomnibus,acprgfertim dignitate füpremi
Veziris,exuit. Parum quidemabfuit, quin occideretur. Bona
condcmnatififcofuerunt adplicata.Relegatus&exful,hodieq;
Malagrae degit, quodopidum Macedoniæ fitum cft in itinere, 3°
quo Conftantinopoli Ragufium itur.Sinani fuffe&usfuitinVe
zirazematus officioSiaufcsbaffà,natione Vngarus, quo cünu
ptaSultaniMuratis fororerat. Quodmores&ingefiiumSina
nisadtinet,crudclcm&auarü{egeffit crgaquofuis,crga Chri
ftianos;
sv P p L. AN N A L. rv R cf c. i;,.
£ianos,infeftiffimum, fuperbum& arrogantem erga maiores
' &pares. la&antiatantafuit,vtquum aliquando negótiorum
blicorum caufaeonuenireturabilluftri& generofo Rudolphi
II Auguftilegato,FridericoBreinero,Barone Fladiziano,inue
J recunde praedicaret;fe, fuprema cum poteftate profe&um ad
Perfarum fines,tantum iniislocis occupaffe regionum: vtSan
giacatusibidem quinquaginta conftituérit.Idvero quanta cum :
vanitatefuerit ab ipfo di&um,velexeoparet:quod vniuerfaRu .
melia,quatamen ampliffimae prouinciæ, nec vno a Turcisad
ro quifitae faeculo,Thracia,Macedonia,Seruia,Bulgaria, Albania,
Theflália,Morea,fiue Peloponefus,Achaia,fiueLiuadia, Æto
ka,fiueDefpotaruscumaliis continétur,vltraxxIISangiacatus
non habeat.Immo conftat,Sinanem iniislocis nihiladmodum,
memorabilegeffiffè, nifi quod vnum& alterum beglerbegatú
1 5 inftituerit.atquales beglerbegatus? AlbaGræca,velAlba rega
lis, Strigonium, velSigetiuarum ; quae locaŠ nO
minetantummodocenfenturhaâenus,re&eiudicantium opi
nione fingulapraeferenda veniuntquaruoreiufmodi,velquin
quebeglerbegatibus. Ridentquidem certe viri prudentes, re
*o rumque Turcicarum, & illorum finium periti, quum recitari
totbeglerbegatuseorumlocorum audiunt:Tiphlifium,Tfchil
dirim,Sochumam,Carfeum,Batinum,&alios,Reuanumfacile
nomcnhoctuetur.Itidem Siruanum quoque beglerbegatus ti
tulum mereretur,fi Turcorum effet in poteftate, quemadmo
xy duminitiobelli,du&u Muftaphae baffae Veziris,Ofmanidarum
imperiofuerat adie&um.Sedbeglerbegatusceterifuiscumter
ritoriis,ad o&odecemuedierum iterabipfis vaftati Perfis,vfq;
adeoreda&ifuntadfolitudines: vixvti paullum aquæ reperia
tur,nedumpanis,aut carnes,autaliaeres,tamad vi&um homi
3o nnm,quam iumentorumalimentaneceffàriae. Quaefola certe
caufa eß,quamobremha&enus Ofmanidaeiniis lócisannonae
«caritate laborauerint. Ac funt in ipfa Turcia, qui exiftiment,
Turcoshocbellofemperinferioresfuturos, licet plurcs adan
nos etiaminpofterum continuetur,
- V ij
156. - I ©.- L E O N C LAV 1 1 . . . *
Verumnelongiusextra oleas,quodaiunt:adannalium feri&.
redeamus.Mifitfccúdumhzcaliquotics Ofman baffàpetitum
SultaniMuratisopematqueauxilia, quæ fùppeditata quüfuif
fent,iamqueTemircapim acceffiffent: adSiruani fines ciuitaté
Somachiám cepit,ibique beglerbegum & dephterdarum col. 5.
locauit. Praeterealocumalium redegit inpoteftatem, cui non
longe aTemircapidiffito,nomen eftTabbaffaran. Paullo poft
ibidem&aliam ciuitatem occupauit,quae Cabbadicitur. In o
mnibushifcelocisgubernatorcs&praefe&os,idonciscum prg
fidiis,machinisbellicis,rebus adeasneceffariis,annonifque,re- 1 •
liquit. Turci quidem aiunt, Ofmanem præterindicataloca&
opida,complures aliasquoq; ciuitates&caftellacepiffe. Quin
etiam conftat,Ofmanembaffam,annofequenti proximo,quo
temporeCoftantinopolim profe&us, manum Sultano Murati
deofculabatur,interalia munera,quaeproSultano Murate fœcú f s
aduexerat,eidem obtuliffe xvii plus minufueclaücsargenteas.
Et fingulis clauibusinfcriptum erat nomen certæ ciuitatis aut
caftelIi,ab Ofmaneinpoteftatem reda&i.Significare nimirum
Ήuius oblatione donixvII clauium volebat,fe totidem cepiffe
velopida,velcaftra, quot effentipfæ numeroclaues. Quòde- »•
quidem meminiplerifquevirisprudentibus,&rerumTurcica
rum gnaris,nequaquamverovifumfimile: quum potius eapa
gorum effeiudicarentnomina,quamvelopidorum,velcaftel
Iorum. Sedenim per meliberum hac de reiudiciücuiuisefto.
Quum hicreruminiislocisfucccffusefIet,denuo fuosadSul *y;
tanumMuratem mifitOßman, quipererent, vt ipfummet Ta
tariæ regéMuchemetemferrefibifuppetiasiuberet. Fecit hoc
quidem OfmanisrogatuMurates, fedTatarusfuishominibus,
adMuratemablegatis,libererefpondit:femandatuMuraris fu
perioribus annis duos fratresfuos,cum multis millibus homi- 3e
num,mififfeTemircapim:quorum nemo quum {àluus domù
redierit,etiam fratrum altero caefo,alteroin carceribus apud ho.
ftesmortuo: viderifibinouum quiddam&infolens, fequoque
iuberitamdemadbcllum hoc proficifci,quod per legatos geri
*: `; poífit.
-
-
——————
-
——--
** S v PP L. A N N A L, r v R c. 1j7.
poffit.Nihilotaméminus'®,quando Muratesitaprofui au&o-
iitateimperijpraeciperet, füfceptúrum hancexpeditionem:mo
døfibimitticuraret arma,pecunias inmilitum ftipendia, cum
aliisrebusneceffàriis. Murates, accepto Tatari refponfo, rem
$cumfupremo confiliario fuo,Siaufebaffà,&cum Rumeliæ fiue
Graeciâ Cadilefcherodeliberat. Hiquumei perfuaderent,efle
Tataromittcndailliufmodifubfidia: dariiuffit omnia, quæ bel
logerendo neceßariarequireret. Centum quidem eimiffâ fuif
feiumentafagmataria perhibéntur,oneratanümulis argenteis,
1o quosafprosadpellationeGraecaTurci vocant. Horum fumma
conficiebatcentum &co&uaginta millia talerorum Germani
corum,adadafpros1xreuocatotaleri pretio,quodid temporis
hnicnfìmoftatutü dccretoSultaniMuratiserat.Adeoq; iümé
tivnitisonustalerosmille cum o&ingentis cótinebat.HancTa
ry taropecuniammifit, praeteralia donatiua, nimirum veftes ex
pannofericoqueconfe&as,&:omnisgeneris arma.Sciatautem
le&or,proptereafuiffeMuratiChanemhuncTatarorum Mu
' chcmetem obligatum ad educendas mittendasue domo fuorú
copias,in quemcumque vifum Murati fuiffethoftem, & quo
zo cumquctempore:quodfingulis anniseonomine profefuifque
ducibusaccipcretaMuratefümmamducentoröplus minufue
milliumSultaninorum: praeterimpenfàsdiurnas,quarum eino
- mine,promoreTurcico,fingulosindiesafprimille numerabá
tur.TätarusvbiaMurate,qüaediximus,accepiffet: Crimio,ci- '
ay uitateregiaquefüa,difcedit;fequcTemircapim perre&urum fi
mülat.Sedaliquätofpatio progreffiisaCrimio, demum reuer
titur: quum modo fuisidfefacerediceret,obanni tempeftates,
Ë aduerfas: modofüfpicioniscaufa, quam defiatri
bus(uisconcepiffet:modo propterCofacorum motus,(fic ad
3o pellamurin MoldanicisValachicifq;finibus,quiMartelofi,V£
cochi.Morlachidicunturin Vngaricis, Croatinis,& Dahmati
nis:nifiquod maiorenumeroCöfäkiremgerunt)qui cótemni
non poflent, quum nondudum adeoPotocoua Polono duce,
£aitimam fibiBenderiam, Cfimaniciiuris opidum, verfus Ni
3::.: rrg V ijj
15** XI 6). , L E o N CLA VII '. *
mmarefitum,ceperiritatque«iripuerint: méchasdenique,
Íuncillas caufas & excufàtio*espe*édens,expeditionem Mu
ratipromiffàmnonfùfcepit. Equidem devirisfapientibus,&:
Turcicæ fraudulentiaegnaris;audiremetnini: cóclufiuminMu
ratisfuiffeconfilio,Tatarum Chanem procul ad remotas illas f
regionesablegandum:vtinterim, dumabcfietdomo,rcgnum
eiús,qupdetiäm ceteroquiSultaniMuratiscontineretur impc
rio,informambeglerbegatusredigeretur. Ac fieripoteft,has
eum{ùbolfeciffeTurcorum infidias,idepqueprofe&ionis con
filium mutaffe: ne dum alienisaugendis& conferuandis inten- 1 •
tuseffet,propriisexueretur: Vtut {e(ereshabeat,Muratesaeger
rimeferës,hocmododelufum fe tantamcumpecuniae, tum a
liarum rerumia&uramfeciffe:cogitare cum ánimofuo devin
di&a cepit.Itaque mandatumadOfmanembaffàm mittit, quo
praecipiebat, vtvbi primum id ipfimandatum offerretur:iftic r;
îüo locorelinqueretGiaferembaflàm,(is aliquandoTemefua
ribeglerbegusinVngariafuerat)cum titulo Veziris Ofmanicae
Portæ,(ummiquecopiarum ducis in illislocis: atque ipfe cclc
ritate,quapoffct,maximaCapham,ad caftigandumTatarum,
proficiiceretur. Erat huic Tataro nomen, Muchemet,Kerai »•
Chan,hoceft,Muchemetesrex Keraius,fiue Keraiorü. Ofman
baffamandato Muratis accepto,quidquidabeo fibifuiffetiniú
&um,fecit.QuippeCapham profe&us,totamiftichiememillâ
C. 1584- tranfegit. Quìrìàeftasädpetiiffet,anno dccccxci,mifiteò Sul
tanusMurates fratrem MuchemetisTatari,cui nomencrat l(. z;
lanChan.Isha&enusadferuabaturapudIconiumvrbem Afiae,
Nunc veroCapham eo confilio mittebatur,vtOfmanbaffane
cato Muchemete,regem hunc KeraijsTatarislocoMucheme
tis daret.CumlflaneChane,Muratis mâdato,Capham nauiga
uitVluzalispraefe&usmaris, cum aliquot triremibus, nec me- 3•
diocri Genizarorum Portaefclopetariorumprgfidio.Poftquam
hiCaphamadpuliffent,infelixillc MuchemetesChan deíértus
afuis,&potiffimum proditusa Kihaiafiueprxfe&o curiæ fuæ,
Turcorüminmanusvcnit:&abcis,vnacumduobusfiliis,clifo
gutture
S V P P L. A N N A L. T VR C. &£*
guttureftrangulatusfuit.In eiuslocum moxabipfis,neminere
fragante,fuffe&useftlflanChan,exdecreto SultaniMuratis, vt
KeraiorumTatarorum Chanfiuerexeffet. Aliusquidam filius
eiusad NogaiorumTatarorum principem,focerum füum,pro
5: fugit. Muchemetiquidem non immerito, propter impietatem
crgapatrem exercitam,eiufmodi morsobtigifle vero fimile vi
detur. Nam quum is fenioconfe&us, parum filio putaretur ad
gubcrnationem idoneus:ope Sultani Turcicipatrem abdicare
fe regno coëgerat Muchemetes, idque mox in fe tranftulerat:
¥a Tatarisfratrem eius,Iflanem Chanem pofcentibus,cuipatere
tiam magisfauebat.Iflancumalio fratre,natuminore,Polono
rumad regemStephanum Batorium,fraternæ crudelitatis me
tu,fecontulit.Rogatu MuchcmetisSultanus TurcicusPolonú
regemvrget,vtifibi dederentur. Erat apudTurcos Tranffilua
1 j nus quidam, Marchatzi Paulvulgodi&us,id eft Paulus Mar
chatzius: qui rebusTräffiluanis infidiatusfuerat. Eum viciffim
pofcenti regifpesaliquadcditionisfa&a. QuamobrcmTataros
fratres Sultano mittit, qui tamen Polonumludificatus,promif
fo non ftetit. Au&or enim dedendo fuit,vt mufulmaniffaret.
*o Quodquumisfecifîèt, religionefe prohibcri Murates Polono
refpondit,quo minus MufülmanumChriftiano ad fupplicium
dedcret.Ipfequidem Marchatziusapoftata füperftesadhuc cft,
Babotzae praefe&us,haud procula Zigeto;& Ibrahim begaTur.
cis nuncadpellatur. TatarisfratribusConftantinopoli degen
z 5 tibusindomoZaufijcuiufdamVngari(enis,fuganatuminorad
Perfas elabitur: cuiusexemplum ne Iflanimitaretur, Rhodum
primotriremibus deportatür: indetransfertur Iconium,ibidem
àdferuatus,donectãdemfäåusliber,fratriMuchemeti, qucm
admodum iam indicauimus,fubftitueretur.
go. Ceterum rcbus exanimifèntentia curatis,Ofmanbaffà,ma
rifque præfe&us Vluzalis, triumphabundi Conftantinopolim
rcucvfifunt.Poft paucos diesSiaüfes baffà, quumalias ob cau
fas fecretiorcs, tuim vero quod mittendorum Tataro pecuniæ
reliquorumque fubfidiorumau&or Muratifuerat,vtantea nar
f6ö * I o. LE o N c lAvii
rauimus,interuenientibus etiam occultis aduerfus Ofmanem
inimicitiis,quae pofteapatcfa&aefucrunt, aVczirazematus offi
cioremotus, eiúfqueloco princeps Sultani confiliarius fa&us
eft Ofmanbaffa,fàcileTurcorum omnium, fecundum Ofma
nidas,nobiliffimus: quod patre Damafcenobeglerbego, matre 5
beglerbegi BagadatéfisfiueBabylonijfilia natus effet. Hocqui
defm memorabile, quodSiaufesin publico diuano condemna
tus& mafulfa&us fuit.Sed deindeSultaniMuratisforor, cöiux
eius,apudfratrem fuppliciter interceffit. Cui Murates: Beatus
eft,ait,quodte coniugemhabeat.abfquehocfuiffet,cumfinevl 1o
1a commiferationeinplenodiuanoiuffiffem interfici. Amiffà
dignitate,coniugistamen caufàfàluis annonis, quæ fingulos in
annosfex millibusSultaninorumzftimabátur,& faluotimato
duûm milliumSultaninorum, migrauitindomum fuam, quâ
adlitus Afiaticum fitam inhortis vidimus,quum ad Euxinüm 1 5
nauigaremus.Secretiorillacaufà,cuiusmodo meminimus,fuit,
quod Muratis animum contra Muchemetem filium exacer
baffet,quumis forteKihaiam fiuepraefe&umfùum indignetra
&affet. Aegrotulit hoc animoSultana, Muchemetis mater, ac
marituminfufpicionem adduxit: quafiSiaufes æmulationis ac zo
difcidiorum feminibus interpatrem filiumquefparfis, acriustá
dem(quodhumanis inrcbusfierifolcat)iritatopatre,vtvnicum
filium occideret, imperium poftea fuisliberis,exSultaniforore
natis quæfiturus effet. HincinprimisillaSiaufiscalamitas.
Pofteaquam Ofmanbafla Vezirazemescreatus fuiffet,tan- z ;
topere fuum apudSultanum laborauit &inftitit:vttádem Per
ficus orator,Ibrahimes Chan,quitamquam incarceratus, in fa
raioconclufuserat, vti fupra diximus, bona cum pace fuum ad
principem redeundifacultatem impetraret. Sedquum Ofma
micinatura duplices acfraudum pleni fint,vbiprimiumPerficus 3 o
hic oratorperueniffet Arzerumen,quæ maioris Armeniae ciui
tas eft,iuffü Muratis ibidem detcntusfuit,nevlterius progrede
rCtur.
Non multo poft,certior fa&useftSultanusMurates, ftran

gulati
svPPL. ANN filium,qui
gulatiMJchemetisTatariKeraij
. p..' AL. TyRc; ici
Nogaiorúadprin
cipcmfugafereceperat,yti fupramemorauimus, magnocum
exercitu,foceriqucfubfidiis,profc&um cötrapatruum Iflanem
Chanem,eo tam ciuitateCrimio,quamditione paternaeie&o,
j pleraque amifîàrecuperafle: lflanemquepatruum,fugafibicó
fulcntem,Capham contendiffe.Quo quidem Muratès accepto
nuntio,tum vt obuiam iret ac remedium adferret omnib* hinc
oriturisincommodis,tum vti perduelles caftigaret: Ofmanem
baflàm, quifupremo cum impcrio terreftrium copiarum dux
*o in iislocis effet,ablegauit.Eum in caftrisadChalcedonein cum
Lxplus minufue millium exercituvidimus, vndepoftea per A
natoliam,fiue Afiam minorem,iterfecit:hoceft,IfcodaràChal
cedonequeprofe&useftitinere terreftriSinopenverfus,vtinde
Capham per Euxinum tranfiiceret.Sedquodillis in regionibus,
+5 Pontovicinis,ingens tum friguseffet,maluit adopidum Cafta
monam fubfiftere, quod nö proculaSinopefitum,itinerexi111
velxv dierumConftantinopolidiftat,vtifticvfqueadverisini
tium hibernaret.Itidem maris praefe&usVluzalis, qui cum tri
remibusadNigrum marevelEuxinum fecontulerat, vtpraedi
ao &utm Ofmanembaffam cum terreftribus copiisSinope Caphá
tranfueheret;ìnportumSinopenfemtriremesdeduxit, quocó
modius nauigationitempus,& OfmanisSerdaris,hoc ά
ralisac fupremicopiarum imperatorisaduentum ifticexfpe&a-
ret. Diuerfae tunchominum dehacexpeditione Conftantino
25 poli opinioneserant, aliis cxiftimantibus, Ofmanem iter hoc
tra&andae cum Scacho Perfico pacis caufafufcipere, aliisadfir
mantibus,Caphamiturum,indequeperre&urumvlterius,vt in
vrbeCrimiomunitionemexftrueret,ibique beglerbegum'cum
dephterdaro fiue quaeftore conftitueret. Sed euentus docuit,
3o hanc expeditionem Perfici potiffimumbcllicontinuandicaufa
fuiffefufceptam.
Expofitisha&enus continuaferie Perficis rebus,nunc fubii
ciendaquaedam veniunt, quae licet ad fuperiores annos perti
neant: tamcnhucrefcrremaluimus,nebellimemorabilis£rics
interrumperetur, X
162* - I O. • L E O N C L A V II ,
Iam antediximusobitcr, annisfuperioribus proximis Cofa
cos,Potocouagenerofoviro Polono duce,captam Benderiam,
(quodalioquifiomen ingenercarcem fiuc munimentum figni
ficat) Turciciiuris opidum,diripuiffe. Tantum in hoc Potoco--
ua roburerat, vt equorum foleasferreas, etiam recentes, nullo ;
negotio manibus,inftarchartæ, velalterius rei fragilis,rumpe
retî Ideoque fibi ducem hunc Cofaki præfecerant, & aufpi
ciis eiusTürcis,qui ab aliis lædife nolunt, quum maximam fi
bimet ipfi nocendi licentiam in finibus fumant, grauiffima
damna dederant. Quum id contra leges ÉÉ fœderis in- 1 o
ter Ofmanicam familiam regnumque Poloniae fieri videretur,
mittitadStephanum regem Sultanus Murates Zaufium Portae,
repetitum res ablatas,& non fineminis poftulatum,vti Potoco
ua quoque , Cofacorum dux, præfente ac infpe&ante Zaufio
fuo,capite ple&eretur. Vcneratin poteftatem regis Potocoua 1 y
nefario quorumdam amicorum fuorum aftu& fcelere,quiftu
diogratificandi voluntatiregiae,perlitterasaPotocouapetierât,
vtiadfe veniret,quo cum colloquiderebus adipfummet perti
nentibus cuperent. Simul fidem nomine liberi commeatùs re- '
gij fuam interpofuerant. Accefferat virinteger,acminimefufpi *•
ciofus.Monebatur,Cofacosvtidefereret,ftatimqueregëadiret:
quemfanâe pollicebantur, nihil in eum ftatutürum afperius.
uum hoc mododcceptus,adcomitiafe Varfouiam cóntuli£
fcfdeliberatum in fenatu, quidagendum hoc effet in negotio.
Vifum maiori fenatorum parti, nequaquam hominë Chriftia- 25
num,militcm Polonum,virum deniq; fortem, qui robore cor
porisadmirabilicunáisin eo jÉ praeftaret, barbaro certam
adnecem prodendum.Ad Zaufium,quam commodiffimisfie
ri poffet,purgandum rationibus. Omni denique modo confu
lendum ipfiusfaluti,qui fàluicommeatus regij promiffo fretus, 3o.
Varfouiam venirenon dubitaffet. RexStephanuse diuerfodi
cere,fubfide quidem publica Potocouam arceffitum: fedaliter
eam datam non intelligi,nifi quatenus caufàm fuamiuftam do
cereprobarcquc poffèt, Nunc vero quum pareat,eumcontra
: fœderis
' S V P p L A N N A L. T v R C. 163;
fœderis pa&aconuentafecifle,quodindigniffimeSultanus Mu
ratesferat: non poffefœdifragum, pacifq; publicae violatorem,
faluicommeatus regijbeneficiofrui. Auditaseffe minacesSul
tani Turcorum litteras,cuiusiras fitantinon facerent, ac Poto
5 couam potius feruatumvellent:fe quidem ipforum volütatinô
aduerfaturum, fatifquefaëturum officio fuo contra quofuisre
gnihoftes: moneretamen,ncbclloMofchouitico necdum c6
fe&o nouastemere fibicumularentinimicitias. Hocmodo ce
dentibus regiae fententiæ Polonis,fumtum de Potocoua fuppli
*° cium fuit. ' .- Secundum haec,anno Mahumetano Dccccxc C. 1583;
, quidam Podolouius;Polonus, (hoc nomine Conftantinopoli
adpellabatur, alijPolidouium vocant) nobiligenerenatus, fta
buli regij praefeétus fecundus, quem vulgo füppraefeétum vo
cant, miffus fuit extra ordinem legatus a Stephano rege cum
15 litteris ad Sultanum Muratem, quibus inter alia pctebátur ; vt
ei regis fui nomine liceret equos aliquot generofos in Ana
tolia comparare,quibus in Poloniam dedu&ispro fé rex'vtere
tur. Impetrato Muratis confenfu, in Afiam proficifcitur, &
xxiiii equosinfignesacplaneregiosemit. Cumhis inEuropâ
ao tranfiicit,domum non fine faluoSultaniMuratiscómeatu redi
turus.Sedquumfortetum noui Cofacorum motus & excurfio
nis nuntius ad Portam veniffet, illico Murates Zaufium Con
ftantinopoliablegat,qui Podolouium adfequutus initinere,cú
fuisiugularet;& equosregios,cum ceteris legati,comitumq; re
*5,bus,Conftantinopolim reduceret. Venit hic ad Podolouium
non procul Hadrianopoli,mandatumquefibi narrata praepoté
tiSultanofuo,litteris etiam prolatis, vt eum cum equis&comi
tibusConftantinopolim reduceret.Negatidfefa&urum Podo
louius,litterafquefaluicommeatus oftendit.Nechas,nec legati
3o perfonam,contraiusgentium violari debere,praefertim a cöfœ
deratis,ait. Zaufiusad proximi Cadijfiue iudicis cognitionem
prouocat,quie loco maxime vicino arceffitus, quum adeos ve
niffet: quæin medium abvtroque proferrentur,audit.Iubet ex
hiberifibitam Podolouio,quamZaufio datasaSultanolitteras:
- X jj
164 Eo. L E o N c L AV II ' ?
quibusinfpe&is,quumZaufijmandatum recentiuseffecogno
üiffet:vim priorisexfpirafIe,pofterioris exfequutionemrequiri;
pronuntiat. Ceptum ergo rediri.quumque deviaregiacumeis
Zaufius defle&eret: monetura legato viam vti regiam teneat.
Occlamatbarbarus,IpfeneSultano Mufulmanorum,acfuis, in 5
regnofuo praeicriberelegesvellet,quoreducenduseffetitinere?
Sic igituritum in filuam, vbi admortépararefeiubétur omnes,
exfententiamandatiSultanini.Eranteixxxiiii famuli,quibus
ordinetrucidatis,(vno tantum excepto puero, qui follerterinfil
uam profugienseuafifle perhibetur)vltimo Podolouio,poftcó- 1o
ceptasad Deum preces,caputamputatum aZaufio fuit. Reso
mncsipfius&comitum Zaufius Conftantinopolim,cum equis
regiis,reduxit.Equi,iuffuMuratis,partim Sultaninüin Saraiüm,
adipfiusMuratisvfus,recepti: partiminterbaffasdiftributi, di
gitifque fingularicum ignominia Stephani regis paffim mon- 1 y.
ftratifuerunt.
Quum haecperautumnü accidiffent,annifequentis D cc cc
C. 1584. xcTiiiitiovenit Grodnam,quæ in Litìaniafitäeft,adSteph…
num Poloniæ regem miffusa Sultano MurateMuftaphasZau
fius,quicaedem Iegatiregij Podolouij,dequamodo diâum,ex- zo.
cufaret. Aiebatis,falfotamen rem narrans,illum fuiffe necatú,
nullo SultaniMuratis interueniente iuflu:quum præfcriptosle,
gationilimites egreffus,copiasTurcicasfpe&atum venifIet,qug
tum temporis contraPerfas mittebantur. Nunc abfe mandáto
Muratisadduci caedis au&orcs, de quibus rexStephanus fup- 2 5
pliciumfumeret.Quia vcro Cofakirecês magnum finibusTùr
cicis damnum intuliffent,viciffim petereMuratem,vt ablatare
ftituerentur,& Cofacorum duxadnecem fibi dederetur. Vene
ratishoctemporeGrodnam , eadem illeétus fraudulentorum
verborum efca, qua prius etiam circumuentum fuiffe Potoco- 3o ,
uam diximus.Vir erat bellicofus,& Turcos in finibus more fuo
femetinfolentiusgerentes,aliquoties cæciderat. Hùc fibiMura
tes,loco duorum vix triobolarium ncbul onum,quique fortaffis
aliud obmalcficium capitis anquifitifucrant,mittivolebat. ln
terce*-
S V PP L A N N A L. T VR C. 165
tercedentibus apud regem pro eius incolumitate praecipuis re
gni proceribus, non ille quidem Turco deditus : fed tamen
incertum quo deportatus, nufquam ex eo tcmpore confpe
&us fuit. Solebat narrare Conftantinopolim reuerfusifteMu
j ftaphas Zaufius,quinonexprimariis, fed vilisinter fuoserat, fe
aprincipio confpicatum terribilesacminaces Polonorum ocu
los,obindignam,&contraiusgcntium admiffàm,legatiregijcae
dem,grauiter frementium ; nonexiguo fibi vifum in periculo
verfari. Verum quod antea Potocouam de medio,præformi
ro dineSultani fui, fublatum meminiffet: animoprorfus obfirma
to, tam auda&ter, minisetiam interie&is,vtvoluntati principis
fuifàtisfieret, vrfiffe : tamdem vt omnis ei Cofacorum præda
cum captiuis: abfque cuiufquam impedimento, reftitueretur:
quam paene triumphabundus ad Sultanum fuum Conftanti
1 5 nopolim adtulit. V.
Iam denoftrisetiam rebus vt aliquid interferam, antebien

nium fex,plusminufue,Turcorum millia, duceSangiaco Sol
noccenfi,qui deincepsSafuarenfisfiue Zigetanus báffâ nomi
natusfüit,prædæ faciundæ caufà colle&a,celeritate quadamin
zo exfpe&ataregionem Cepifienfeminuaferant: Onodium,quod
iis inlocis opidulumcft,direptumincenderant: multaChriftia
norum capita cum ampliffimapraedafecumabduxerant. Quia
vero reditum iftorum noftriad Agriam,quam Erlam vulgovo
cant,præftolabantur: vbiprimum Turci adueniffent, dimicari,
z 5 ceptum,licet illinumero füperioresnoftris effent.Sed quum no
ftrisauxilia deftinata fummitterentur, quae Vngarorum erant
equitum ad 1 1 c 13: denuopugnatum acriter, numero Turcis,
virtute noftris fidentibus. Iam anceps erat viétoria, quum e
quites Germani fclopetarijc Lfuperuenientes, noftriseam vin
3o dicarüt.Nam alatereTurcorüinaciéirrúpétes,difplofisfclope
tiseam fubitofolueruntacturbarüt.Hoftibusin fugâ conie&tis,
plurcs eorü cæfi,nec pauciores capti prgda cümâcipiisChriftia,
misrecuperata.CaedishuiufceTurcorünütioCóftantinopolim.
X iii.
166 1 o. L E o N c L A v I ;
adlato,mirificeperturbariTurcorum animi.SinanbafTà, quitü
adhuc Vezirazemeserat,fremere,furere, maximeterribiliami
nari. Sedpoftridicillius dici,quo primum nuntium acceperant,
uidam Sangiacusex Vngaria veniens,adbaflàs Vezires dcda
&us,&abcisdcre,quonam modogefta fuiffet,intcrrogatus;re j
fpondit,(uos nulla laceffitosiniuriaregionem impcratoris Chri
fiianitemere inuafiffe,mancipiaChriftiana,praedamque maxi
mam, abduxiffe: qua quidem onufti,dum fuos ad fines domum
properarent,in hgftico cæfi fuerint. Hisintelle&is,&indies ab
alii§quoqueconfirmatis,irae nonnihil fopitæ fuerunt : præfer I Q
timqüe cógitatum de renouandis&prorogandis vlterius cum
C. 1583. ImperatoreChriftianorum indutiis,quae anno Dccccxc exfpi
ratüraeeffent:quamquam illas impediturus videreturSinanVe
zirazemes,nimafulfaétusfuiffet,vtifupra commemorauimus.
- C. 1 584. Anno igitur Dccccxci,fequutafuit inter RudolphüII, Chri 1 ;
ftianü imperatorem, & Muratem III, Imperatorem Mufulma
norú,indutiarum prorogatio: quæ Kal. Ianuariis, anno Chri
ftiano cIo. 1o. Lxxxiv,quiMahumetanuseft Dccccxci, inci
perent;& nonum adannum vfquedurarent.
Hocprimo prorogatarum indutiarum anno,fub finem men 2. O
fis Augufti,Rudolphi IIRom.Imp.iuffu vir illuftris & genero
fus,Henricus Baro de Lichtenftain, de Nicolfpurg, fereniffimi
principisMatthiæ, Archiducis Auftriae,primusa cubiculis,con
íuetamuneraSultano Murati,Mufulmanorü imperatori Con
ftantinopolimlaturus,Viennaquinquenauibusfecundo Danu 2 5
biodifccffit,Budamque feliciter quintodie menfis Septembris
adpulit:ac pcrhumaniter exceptus, negotia fibi demandatacü
SifiancbaffaBudenfi,patriaFlorentino,licetalijMediolanêfem
ex Vicecomitum familia perhiberét, ex animi fententia pere
git.Ibipoftridie,quàm adueniffet,quifuit fextus dies Septébris, 3 o
-
uum deduceretur adbaffam,infolcnsei barbarumque fpe&a-
cnlum exhibitum fuit.,
' Primum magnopopuliconcurfu,tres habitu Turcico prae
ccdebant Zingani, quos Ægyptiosnonnulli,Arabesalij vöcät.
Horum
sv P P L. ANN AL. T v R C. 167.
Horum medius teftudinem,vfitatis maiorem, pulfàbat: reliqui
• duo duabusfidiculis, admodum ftridulis, ftrepitum facicbant;
& voce barbara Sultanorum Ofmanidarum resgeftas, omni
busadhunc vfque Muratem ordine recenfitis, accinebant.
5 Hos fequebantur treslimphatici robuftihomines, caligis tá
tum induti,ceteranudi: nifi quod capitis vertex paruo pileolo
rubro,& humeri nudifuperinie&a,dequecollo pendente pelle
tigridis,exornabantur. Hi ad concentum Zinganorum tripu
diabant,tenentes finguli vexillum Turcicum rubri coloris,cu
*° iushaftileintracutem& abdomenventris,emanante multofam
guine,defixum erat. ;
' Hosduopuerifequebantur,quicuti frontispcrforatae pênas

gruisinfertas ferebant. -
Secundum puerosincedebant _ quatuor

*** uulneratis latefibus. 7. i
virorum paria,per
-
Primi duo clauasferreas,quaspufdiganosdicüt:proximiduo

nùdosacinaces,percutem transfixos, geftabant. . -
Rurfusalijduofequebantur,quorum vnus fecurim militaré

Vngaricam,(fchacanum vocant)alteroblongum Genizarifclo
*o petum,apertis lateribus,intransfixòcorporeportabat. ' ' . . ~
Vltimioloco viri duo robufti fpe&aculum hoc claudebant,

uitempora re&is,latis,& oblongis eQfibus, quosVngari pala
ftos vocant,transfixerant. Horum capulos manibus tenebant.
In enfium cufpidepomum erat adfixum, & pomopennagruis
275 inferta. - - • . • -
Vniuerfirafisnouaculacapitis&barbæpilis,excepto mufta
ce,caligis tantum largioribus, qui Turcorum peræftatem mos
eft,induti;fupra cingulum plane nudierant: nifi quod in verti
ce,ficut& anteadiximus,rubrum ftri&umque pileolum,qucm
5 3o takiam(nifallor)adpellant, & pendentes décoilo perhumeros
tigridum pellesgeftabant.Omines etiam tripudiantes continuo
£g, cum fiulta fànguinis effufione,qùem fpongiisabfter
gebant. ; •**' • • _
Hoc genus hominum, quod animo fcilicct imperterrito

168 I O. L E O N C L A VII -
quiduis audeant,aTurcis Delilari,hoceft,ftultidelirique vocá

tur,aGraecis Rhipfokindyni,quod praecipitesin pcricularuant.
Quumautem rurfuscademperagétes,quæ prius,exaedibusbaf
£noftros,adnauium ftationem,praecedendo deduxiflent: ac
cepto munere,quodcislegatus auguftalis dariiuffit,adfuos rc- 5
uerfifunt.
Comitabanturhocitinerelegatum aliquot Barones,virique
nobiles,quorum nominafubiicerelibuit excommentario Mcl
chioris Befolti,quinoftrum hoc iter defcripfit.
Karulusa Dietricftain, Ba Wilhelmus a Dietricftain. 1o
ro in Holenburg & Fincken Ioannes Lewenklaw.
ftain. - FrancifcusGeorgiusOber
Sigifmundus Ludouicus, dorf.
IBaro de Polhaim. Melchior Befolt.
Ioann. Bernardus a Lem Maximilian* MageraFuch 1 ;
bach,&c. ftat.
Wolfius Vngnad, Baroin Antonius aStamp.
Sonneck. GeorgiusRothut.
Ceorgius HartmanusBaro HeâorabEltz,aulae praefe
de Lichtenftain, legati fratef. &tus. 2.®
• Ioan. Vlricus Baro deStar Ioan.Iacobus Eglof.ftabuli

hemberg. -
praefe&us.
Georgius Andreas Baro de IacobusMielich.
Puchaim. Vi&or Rechlinger.
Stephanus de Reua, Co IoannesBafiliusabHohcn- 2 ;
1mesTurocenfis,Vngarus. W3It,
Aderant Baronumacnobilium addi&iminifteriisadulefc&-

tes nobilesxv I,praeteralios plebeios. Totus deniq; comitatus,
extraiegatum conftabat Lxxxix perfonis.Equi Lxvierât,prae- 3o
terxvelx 1 1 códu&icios: currus (vulgo coccios vocant)xvII,
quibusTauruno fiue BelgradoConftantinopolim veheremur.
Jftic enim exfcenditur, & itinereterreftri, Danubio adlaeuam
icli&o,perScruiam,Bulgariam, Maccdoniæ partë,Thraciam,
Con
-
-
SVPPL; A NN AL. T YR*C. — r69r

Conftantinopoliriìitur. Adiunxerat itineris cofnitesBafîâ Bu
denfis,vnum ex proccribus,qui BcgiTurcis dicuntur,itemque
tres Zaufios,qui Commiffàriorum inaulisnoftrislocúifticób
tinét,& tresGenizaros.Hifuiscumfamulis & ipfipræter equi
5 tes,feptem rhedisfiuecurribus vehebantur. Henricus Bar6de.
Liechtenftain,poftoblatum Sultano Murati munus,amiffofra
treGeorgio Hattmano,qui Conftantinopoliobiit, iam &ipfe , ,
diuturnomorbo debiliorfa&us,maioremfamiliæ partem cüm '*'
equis &curribusCóftantinopoli diex 1 1 menfisDecembrisin
ao Auftriamremifit:ip(enauiVeneta,fubinitium veris,permcdiâ
.Graeciam domum redireftatuit. Annofequenti,xiiidie men
fis Aprilis,Calliupolim ad Helle(pontum fitam,venit: vbimor
boinuale(cente,magnocum fuorum dolore xv 1 diemenfise
iufdem, continuas interprecesvelut obdormifcens,vitam hanc
* 5 mortalem feliciter cum immortalicommutauit. Aderat tunc
adbcataspiorumfcdesmigranti Ioannes Leunclauius,quemin
primisvthuiusitineris comitcmhaberet, domo litteris aman
tiffimefcriptisaccituminuitauerat.Is DionyfioChienfi, mona
chodo&o,&optimo viro,ecclefieS.Marci Calliupolitanae prg
ao pofito,memorigdcfun&i caufà,fchidam heicfubie&am,lingua
Graeca,Latina,ltalica,Germanicaqueperfcriptam reliquit:do
nec afratribus,generofiffimis Baronibus,GeorgioErafmo, &
IoanneSeptimio,quo nullusordinisßui noftro fæculo Germa
nusmaiorem orbis partem peregrinando felicius perluftrauit,
a 5 dcbitüvirtuti pietatiq; Baronisoptimimotumétum excitetur.
ANN o c HR 1 sr 1 AN o c 1 o. 1 p. lxxxv. , , ,
D 1 E xv 1 M. Apr 1 lis. P 1 E M 1 c Rav 1 r ,
E X H A C A D C AE L E S T. E M V I T A M
„. . , I LL V S T R I S. E T G E N E R O SVS.. D N.
3e H E N R I C. BA R O · D E L Ι C H T E N STAIN.
D£ N I C O 1 S PVR G. R V D O L P H I. I I. IMP. . . .
AD PORT A M, OS MAN I CAM LE G A TV S.; .,
s E Pv 1 rvs IN hoc remp L o s. M ARci , , ;
~CA Ll 1 vpoL 1., AD , G R A Dv s... P R o F E, • , , ,
(CO N V E R S I O N E M S. PAV L r. DI£ M.
APR I L. XX. A N. SV p E R 1 VS 1 N D I C A T O.
Y .
-•
-
rgœ TI O, TL EO N C 1, AV 11 V ?
- Equidem mihi polliceor, humanole&orihäc itineris noftrâ
mentionem non ingratam fore: qualibuit obiteretiam meoer
gabeatosHenrici Baroniseximij mancs officio defungi, cuius
erga me perpetuam inde vfqueaptimis ipfiusadulefcentis ad
hùc annis bcneuolentiam&amorem expertus fui.Nuncadin- 5
fìitutü redeuntes,tamdem aliquandopenfümhoc abfoluamus.
8. Hac etiam aeftate anni Dccccxci,Sultanus Murates dum fe
C. 1584.
eutnrnutisfuisoble&at,paene periit. Diximusenim fupra,mu
eos SultanisOfmanidis indeliciisefíe,qui animifénfà fignisqui- .
bufdäm aperirefòllerternorunt,&viciffim intelligeré nutibus 1 o.
acfignisindicataiSolebat hos Murates equis prægrandibus,&
ob corporum molem tardisimponere: quumipfémaximeagi
libus,acprae(ertim Arabicis;vteretur:&mod6inhunc,modoin
illurh proueétus,neruibubuli(caratiazzamipfi vocant)verberi
bùs tam mutos,quam equeseofumcaefos, ad curfüm impelle- 15
fet:frifiocktdbëorreptüs comitialifnorbo, fibi familiarij tarn.
grauilapfu exeqtiodecidit adpauimentum allifus:vtomnino,
pervrbemveliam moriturus,veltnortuus crederetur.Adeoque.
Genizari;promore,velut exftin&o Sultano, iam Chriftianorá:
Hebraeorümque taberhasindolando defipiebant: maximufq; zo.
tumultüsinvrbe (equuturuserat, nifimatur&Gcnizarérum A .
ga,fiuetribunus, qüemdáinipfo depræhenfùm facinore mox,.
ädincutiendum ceteristerrorem,fùfpendiiuffiffet:mancipiise
tiam nonnullis,Genizarorum,habituveftitis,advncosfcalæS
cenæ fiue Galatenfis,pro more Turcico deduâis,& fupplicio »;;
mortisibidem adfeâis. SiMuchernetes, Muratisfilius,quiMa
gnefiæ degebat,id temporisadvrbemfuiffet:a&um planedevi
ta patris erat,&ifnperio. ConualuittamenMurates,ftatimque.
poftaduentum noftrum, die quodam Veneris, qui Turcorüm
hebdomadariofeftofàcereft,equesefàtaionoud(Genifaraium:3o^
aTurcis adpellari, deinceps parebitexannalium declaratione)
prodiit,nobis infpe&antibus cupide,quemadmodum fieri folet,
&facræfan&&Sophiæ, fiuefapientiæ£)citemplum, nuncpro
fanatum abarbaris,adijt: vtifcilicetnobis&aliis,(erat enim ma
'* ° ' ' * . . A* •& * i * : ei * * * * * * * ximus, "
.^ '* * * j • .* * * v * * i q ' 2 .* A .X x . ■ ■ ;i 1 A
*
- - -
-
S V PP L. ANN A L; TVORIC. si7i
. ximushominum concurfus) oftenderet,fe necdum mortuum.
lpfafaciesadhuc colorelurido deformis confpiciebatur.
I HeceodemannoDccccxci,dicxxIIII menfis O&obris,ali- C. 1584.
quotbcgi Turcicicum (uiscopiis,inquibuserant,ipforummet
£ confeffione,hominumadxcio,Carniolæ fincsingreffi,grauif.
fimam impreffionemfecerunt:direptis paffim vicisacpagis,ma
gnaqueChriftianorum mancipiorum multitudine fecum infer
uitutem aba&a. Quum noftrinuntium aduentus&populatio
nishoftilis accepiflent,hominumad 1 1 C 10 fubito cogüt,Iufto
uo Iofepho ComiteTurriano,&Thoma Erdendio Comite Muf.
louinae,Sclauoniae Croatiaeque Bano,ducibus: acfine morama
ximisitineribushoftis tergoinhaerentes,adSlunum Croatiaetâ.
dcmeos diexxvi eiufdem menfis O&obrisad(equuntur,inua
dunt,caedunt. Libcraticaptiui,&praedareceptafuit,cum interi
a 5 tuiiiicipTurcorum. Eramus nos Conftantinopoli, quotem
pore dehacfuorumclade SultanusMuratescertiorreddebatur:
quifancquumintellexiffet,afuisiniuriae fa&uminitium,iurecae
{ospronuntiauit. Nam nollefequidquamaicbatafuis,contrale
gesindutiarum,ad turbandam paceminVngariæ limitibusad
ao tentari. Iuffit etiam,illuftri&generofo Rudolphi II Caefàris
oratori,Paulo Baroni Eizingano, fuarum advtrumque baffam
Vngariæ, Budenfem ac Temefuarenfem,litterarum exemplar
exhiberi: quibusfeuere mandabat,vtimilitesfuoslimitaneos in
officiocontinerent.Idemvta noftrisquoque praeftaretur,impc
2 5 rari viciffimpetebat. -
. Sub exitum eiufdem anni Turcus quidam Conftantinopo

lim adpulit, nuntius caedisfuorum, e quafolus(vt ipfe quidem
aiebat)operachirurgicuiufdam Cretéfis,cuifuerat antea notus,
eua(erat. Resipfarelatunonindigna,quodprope nouo tunc in
3o terVenetosac Turcos bello caufam præbitura vidcretur. Ra
madanisbaffæTripolitanividuacum filio,familia, mancipiisv
triufque fexus,Coftantinopolim profe&ura, triremcm in Bar --
bariavelAphricamaritimacuraueratinftrui,quafacultates fas
* ampliffimasfccumaucheret. Easequidem nem a Turcis&
JJ
172. .*I O. ' L E O N C LA VII. ' 2 .
Hcbraeis o&ics cétenismillibus nummûm aureorum aeftima
tas:veréne,anfequius,equidem dicere non habeo. Huic trire
mi,fecuritatis (uæ caufâ femetadiunxerantaliæ duae,quasiccir
covulgusnautarumconferuasadpellare {olet. Quum ipfümo
ftium finusHadriatici,non proculabinfùlaCorcyra, (Corphü $
nuncdicunt,quae voxGraecisvulgarilinguafinü fignificat)prae
terlegerent:ingens fubitocoortatempeftaseos vel inuitosinfi
num,qucm diximus,Hadriaticum reiccit. Eratidtemporiscu
rafinus,cum certotriremium numero, cötraquofuispiratas&c
aliostuendi,(quod officiumquigerit,Prouiforfinus Ë I�
commendataPetro Emo,patricioVeneto: qui quidem iunio

rumfuffragiisadeam dignitatem peruenerat. Is vbiTurcos fi
num ingreffosaccepit,moxineosprouehitur, numeroquetri
remiumacmilitum,&aliisrcbuslonge fuperior, omnesinpo
tcftatcm redigit.Inde diro quodam&inauditofurore faeuitüm
in captiuos,tammares,quamfeminas.Maribus occifis cc L, fi
lioque Ramadanisbafiae matrisincomplexu&gremioconfof
{o,feminaex Lpriusnefariis pollutae ftupris, vberibus mutilatae,
(quæ quidemviuisadhuc,fpe&antibufquemi(ellis, aquibufdá
crudelitate plusquam barbara in mare proie&a perhibentur) 2.Q
diffe&ae tamdcmatrociterad vnam omncs,inaqüasa pifcibus
deuorandae praecipitantur. IpfiusEmi fratris filius in puellam
quamdam egregijorisincidiffefertur.Eaquumip(um pudicitie
fuae vim illaturum confpiceret,moxChriftianam feprofiteri,&
virgincm,&inCypronatam nobili familiaCornara, quæ fuam. 2.5
originemadCornaros Venetosreferrer. Captâ antexii annos, -.
quumCyprus fubiugum Turcicum veniret,ex eotemporemi
fcram apudbarbarosferuitutem feruiiffe. Nuncquádó pofttot
ærumnasinhominisChriftiani,pudoris virginei vindicis,nobi
lisdenique Vcnctimanusincidiffct: obteftafife per immortalé 3£o
Deum,ncChriftianæ faceret iniuriam,ne virginiem inceftaret,
ncVeneto fànguinifœdam labëafpergeret:fedpotiusinoptatâ
hüc diem,quoChriftianam ad rempüblicam poftliminiored;-.
rct,diuinaquadam prouidcntia cofiferuatam, fàluo pudoreli
bertati
—
S V PP L. A N N A L. T V R C. 173
bertatireftitueret.Nihil apud immitem animum,acprodigiofe

crudelem falacemque, tam fan&ae preces valuere; quo miinus
violaretur,&fuffocata cúaliis mancipiis Turcicisin mare pro
iiceretur. Exiftimabanturindignam hancimmanitatem Vene
j j tonomine,tam pio,tam pudoris & omnisvirtutisftudiofo,tama
af;uicia deniquealicno,exercuiffe: ne quisfuperftesvelampli
tudinem praedae, quam confequuti É? admifforumfce
lerum fœditatéproderet. Huiusfacinoris fama Conftätinopo
li percrebefcente, incredibile di&u,quantopere commotifue
I. fo rintTurcorü animi. Paffimaudiffesomnesomnia Venetisex
trema minitantes. Vix aBailo(magiftratus Veneti nomen eft,
quide fuorum caufisiftic cognofcit,&iniurias fuisillatasadSul
tanumTurcicumciufque Vezires, defert)abftinebant,quomi
nushomini manusiniicerent,aut fœdefaltimin osexfpuerent.
1 5 Fungebatur id temporishocmunere IoannesFrancifcus,Mau
rocenorum familia natus,(Morefinos vulgovocant)quipaullo
poft epifcopatum Brixien(em, mortuo do&iffimo Cardinale
Delphino,abfens impetrauit. Isquum Zaufium quemdamSul
taniMuratisiuffu,Conflátinopoli die xxv 1 1 Decembris Ve
zo netias iturum cum mandatis, accepiffet: interceffit, actantum
obtinuit,vtablegandus Venetias Zaufius Conftantinopolima
neret.Miffitamen,quiMuratisfententiam Venetisfignificarét.
Volebatis poenas in tantifacinorisau&oresftatui,ablatafq; res
cum perfonis,tamliberis,quam feruis,reddi. Habuerat autem
x 5 vidua RamadanisChriftiana cccc mancipia, quæ fane quoniã
pro moreChriftianorum,triremicapta,libertate donatafuerât;
alia Murateshorum locomancipia flagitabat. Simul eam præ;
feferebat animi moderationem,vt minime fe diceret ipfis illa
turum iniuriam,necpacem violaturum;modopoftulatis, ratio
3o ni& æquitati confentaneis, fàtisfeciffent. Ceteroqui fe bcllo
füorum caedes& iniurias vindicaturü. Senatus intellc&a que
rela voluntateque Muratis,& rediligenter,vtigeftafuiffet,per
quifita: Murati refpondet, exftin&iRamadanisbaffæ Tripoli
tani familiam primum ad infulam Veneti iuris Zacynthum»
* Y iij
v.
174 - I O. , L E O N CL AV I I. , :
adplicuiffe,neque dumtaxat abinfulanishumaniterexceptam;
verumetiam munufculis quibu(dam honorariis,acxcniis adfe
- aamfuiffe.Pofteavero,quám hinc difceffiffent, alteram infulâ
{uam Cephallcniam hoftilitcrinuafiffe,prgterquepacislegeso
•mniaderipiendo,nec hominibus, neciumëtis pecoribu(ue pc- 5
percifle.Praefeâum finus Hadriatici,quum certior de hacipfo- '
íuminfolentiafa&usfuiffet,eoseveftigio perfequutum, nömo
dointra finum armatosreperiffe:verumetiam abeis,quü pro
pius accederet;non fuifîèpro morefalutatum,nec demiffis ve
iis editumfignum,quodhumiliationis adpellant. Horum vtrü- I o
que pa&isconuentisaduerfari, quibus armatae nauesfinumin
grediverentur,&omnes Præfe&ofinushgnorem exhibcre,cer
tofalutationisfummiffioni(quegenere,iubeantur.Hisdecaufis
commotum grauius Praefe&umfuum,acerbiusin eosanimad
uertiffe.Nihilominusinhacfe caufafa&uros, quidquid homi- 1 ;
nesaequiiuftiquetenacesfacereparfit. Nonnihilhocrefponfo
mitigatusfuit SultaniMuratisanimus, qui præfertim necdum
grauiffimocontra Perfasbcllo defun&us,nouisaduerfuspraepo
íentemmarirempublicam inimicitiis implicare fenollct. Se
cundum haec Petrus Emuscapite plexus,&ip(atriremiscumo- zo
mni armorum &inftrumcntigencre,totidcmque mancipiis,
quotinea Vencti reperifl&nt,redditafiuit: quo temporenos ad
Zacynthum, Cephalleniam,Corcyram, aliquamdiu hæreba
mus,&claffem Venetam, quae Turcis cam triremem reftitue
ret,vidimus. Ccterum libet obiterhocloco de interituipfius 2j
quoqueRamadanisbafíæ Tripolitani, cuius viduam cum filio
fàmiliaquccxfàmabEmo diximus,pcrpaucaquaedam commc
morare:futura, vt opinor,auidocognofcendi res exteras ani
mononiniucunda. -
Tripolitanusigiturhicbaffa, bcllum cótrabarbarum regem 3o

Aphricanum gefturus,quum alios militesfuos, tum etiam mi£ ^ -
fosfibiaSultano Genizaros Portae fclopetariosin hofticum du
cit.Conftat autem,magnasin AphricafolitudinesefIe,per quas
profe&uri,copiam rerum neccflariarum,&inprimisannonae,
' fecum
S V P P L A N N A L. T YRIC. 17y.
£cumvtferant,neceffee(t. Itinerumquoqueperitiduces,inlo
cisadeo defertis&inuiis,vel maxime requiruntur. Ramadam
baffa,quum horumvtrumque parum adanimum, anteprofe- -
&ioncm,reuocaffet;ineastám annonae,quam viarum difficul
% tates,cum £uis,incidit: vt nequeprogredipoffetvltcrius,nec fi
neia&ura rhifitum,pedem referfeliçeret.Tamdem tamen nö
finefuorum caedc,acpræfenticüpericulototiusamittendi exer
citus,domtimreuerfùseft.Tumvero cæco percitifurore Geni
zari;nulla necipfiusviridignitatis,nec Sultani füirationehabi
13 ta,quihui ceumprouinciæpræfeciffet,hominem obtruncant,
NequeMuratesha&enuseosobhancbaffaefuicaedemypro au
&oritate imperij caftigare potuit:quod neminimirum videri
debet.Quippe non ampliusilla nurfcapudTurcosoboedientia,
non difciplina militariseft, quæ fuitoiim apud fæculum prius.
£} Quodtametfidocere pluribüsexémplis poffem;tamennemo
dumanhalium excedam,dumtaxatvnicum adhucrecita(£(uf
fecerit. Anfiinon multipraeteriere,quum Achmetesbaffâ,be
glerbegus Cypri, Famaguiftæ fuis&ipfetrucidatus a Genizaris
fiuit.lllam fecædem admififfépalam profitebátur,obinteruerfà.
zoftipehdiafüa,quæ perauariciain Achimetesfibirctinuiffet. Atq;
vtiprgtextum,palliando fàcinorifüo,magisfpeciofüm haberét:
abeomiferos etiaminfulanosexa&ionibus grauiffimis&into
1erandisexhauftos,aiebant.IndigneSultanusMuratcshancGe
tizarorumferebatinfolentiam,quibeglerbegumfuum tam fœ
*5 denecaf£nt, nullisadPortam querelis delatis, nullo crimine.
quofeobligaffet.Pertinereputabatadtuendam maicftatemim
perijfui,nefàcinushocimpüneficabirefineret,vthorum exem
plo,corruptis&aliis,contumaciamilitumlatiusferperet. Qua
propterinCyprumaliusabeobeglerbegus mittitur cumx tri
3o remibus,tarfiàliarum rerumiadparatu neceffàrio, quam eo mi
fitum numeroinftru&is,quocãdisreorum cohcrceripetulan
tiapoffet:Nouus ergo beglerbegus, quum primum ad infulam
adpuliffèt,diffimuläïísilli$ occujtis màndatis,quæ difcedétiMu
*rates
i..
dederat:hominesquofdam fibi fidos,adire Gcnizaros iu- -
-• is
176 ;* I o. LE o N C L A VII. ; .
bet,äcpaffirn rumorem didere,quafiMurateseisobintcrcmtii
Achimétembaffàm minimefuccenferet. Immo diétitare Sulta
numconfirmarent,iure (celeftum hominem demcdiofublatú,
ui Genizaros,vnicosimpcrijfui cuftodcs,annonis(uisdcfrau
äî Hisauditis, hilarifronte Genizaribeglerbegum, &qua 5
par eratobferuantia,excipiunt.Verumnon multopoftinex(pc
àato quodamaftumiliteseiuscircumueniunt,&vniuerfos cz
dunt,ipfisetiamtriremibusin poteftatem reda&is. Murates,li
cetaegerrimeferrct altcrumhoc Genizarorum in Cypro faci
nus,quo grauiffimc laedifuam,&prorfusimminui maieftatem io
videbat:tamen,quodinfeliciterha&enusgeftibelliPerficicau
{a«condonandü hisaliquidcenferet, nenouas& inteftinaspra:-
tereaturbas excitaret:iris animi diffimulatis, nihilamplius in
costentauit. * ,
. AnnoDccccxcii,menfeMartio,inomnium eratoreCon- 15
C. 1585 ftantihopoli, Ferhatem baffàm,quiTurcico militifupremacü
poteftate,necdumadfines Perficós progreffocum exercituO£
manebafîâ Vezirazeme,praeerat;debitam militibus annonam,
{ordida quadam auariciadiftra&am,fuosinvfus vertiffe: cuius
tamen graui paenuria laborabat exercitus. Idem quum impe- 29
raffet,duaruminiis locis munitionumexcitandarum caufa,de
prouinciisvtivicinisconuenirent incolarum ad fexaginta plus
iminus millia,qui operasftru&urae neceffàriasinfereciperent:a
fingulis aliquidnummorum,proratione facultatum exegiffefe
rebatur: illifque domum remiffis, adfun&ioncsfordidasipfos » ;
Spachios,Gcnizaros,ceterofque militesadegifle. Menfis&iuf
«dem diexv conceffum indiüano fuitSiaufiTbaffae,quem fupra
mafulem fa&um diximus,vtlibcre,quibusin locis vcllet,verfà
ripoffet.Hocdecretum ei viamaperuit,priorem addignitatem
redeundi:quod Š PerficosadfincsOfmianeba£ 3o
fa,non multo poftaccidit. Conftatcumvtroque,tam Ferhate,
quam SiaufemitiusegiffeSultanum Muratemi; quodeorumin
digeret opera. Nam qui per Ofmanisabfentiam, fupremiVczi
ris locoresadminiftrabat Mcfitcsbaffa,caftratus&fenex; licet
alioqui
——-----
svp P L. ANN AL T vR c. r77

alioqui iuftus& feuerus, tantotamen muneri parum eratido
JnCUlS. -
… -
' DiexIxmenfis Aprilis,rediit Sinopc Conftantinopolim V

luzalis præfe&usmaris: quod argumcntum erat, eo loco tum
1 resfuiffcTataricas,vt OfmanisinTauricam Cherfonefum tráf
ie&ione non effet opus. -
Eodemanno,quum Ofmanbafìà Perficosad limites acce£

fiffet: occurrentibusintrepide Pcrfis,modo mille,modo plures,
addcccmvfq; millia,dcipfius exercitu carptim fuere caefi. Tá
* o dem Augufto menfe,Perfis infciis,& nihil dehocipfius itinere
cogitantibus, perobfcuras,opacas,anguftas valles, inter altiffi
mösvtrimque montes profe&us,vbimilitis animädicau(à mul
toties difplofafueretormentabellica,Tcbrifiumacceffit. Facil
limü hofti fuiffet, hisin anguftiis eum toto cum exercitu adin
1 ; ternicionem delcre,fimaturius de haccius profe&ionecogno
uiffet. Ofmanis aduentu intelleéto,Cadiusfiueiudex vrbis fu
gafibi confulit.Tum ceteri,praefertimviri fexagintainvrbepri
marij,variiscum inftrumentismuficis in caftraTurcorum ex
eunt: Ofmanifebaffae,faluamlibertatemimmunitatcfque fuas
so pa&i,dedunt: eumque no&u cum fuis in vrbem, ceteroquin a
pertam,necvllisclaufammuris,deducunt. Eftinvrbefätaium
1ongeampliffimum,alteraScachorumPerficorum regia:quum
interioradCafminum fit,quemadmodum aliquotiesalibidixi
mus. Hocfaraium propugnaculis Ofmanes, intra diem trigo
»; fimum,cgregiemunit: arciabfolutae milleSpachiorum,duum
quemillium Genizarorum,praeteralios militcs,præfidiumim
ponit: machinarum denique bellicarum in ea magnum nu
merum, cumaliis rebus neceffàriis, relinquit. Inde Tebrifio
copias vniuerfàs abducit, ac in itinere dyfenteria, quintopoft
3o dié, moritur. Erat in exercitu fecundus ab ipfo Cigaloglis
baffà , beglerbegus Reuanenfis , cuius fupra quoque men
tionem fecimus. Hic Ofmane mortuo, fupremum nan
&us imperium , fuos in tutum reducerenititur. Inftant Ci
galoglia tcrgoPerfae, quibus ipfeScachus adfuiffe perhibetur.
- -
Z
1-8 I O. LE o N c L A v 1 1 .
Accrrimo confli&u,& aliquoties quidérepetito, maximaTur
corum ftrages editur.Nihilominus, quocumquepoteft modo,
Gigaloglis itercontinuat: quum hoftisimpetum frangeret ob
ieάu Genizarorum,quifclopetis fuisterrori Perfiserant. Quo
ticsautem Perfae grauiusvrgerent,premerent,Turcorum pro- 5
fc&ionem impedirent: fubfiftcre legiones, & fortiffime prœ
1iariiubet.Transfugas deniq;fubornatosin hoftium caftramit
tit,quideipfius profe&ione confilioque longe diuerfàreferrent
ab iis,quaecum animofuofacere conftituiffet. Haceius impo- .
{tura decepti Perfae, dum & ipfi fùbfiftunt: maxima celeritate te
cum fuisaufugiens Gigalogliselabitur;& Wanum reliquias in
columes ducit.Perfae fugam hoftisconfpicati,Tebrifium reuer
tuntur:&vrbe recuperata,moxarcéobfidere ceperunt.Periiffe
conftatin hifcecófli&ibus.hauddubie Turcorum ad LxxxCID.
in quibuserant veteranorum militum le&iffimorúadx Lc 1 o. 15;
Proeliatotum continuatatriduum trino&iumque. Captæ cen
tum ac plurcsmachinæ bellicæ maiores.Scachus Perficus,rebe.
negefta,regnofemet abdicaffe fertur,idq; fictradidiffefilio: vt
cum facramentopriusobftringeret,quofan&tepolliceretur,nü- •*
quam fecumTurcis pacé faâurum, ni prius recepiffetomnia, 1 e.
quae iuris aliquando Perfici fuiffent. Haectametfi gefta fuere
poft difceffùm e Turcia noftrum, necitacompertadamus, vti
çuae fupraderebus Perficis,exinteruallopropioriobferuatadc
fcripfimus:tamen abiis accepta referimus,dequorum fide non
dubitamus:fequiusacillifolent, quirerum ipfarum, quas fcri-* 5
pturiunt,rudes&ignari,ridiculasnobis(vtinam fine fraudepe
riculoqueveritatis nugas obtrudunt. ' : ;
Hac etiam æftate bellum aduerfus Maronitas& Trufcosge
ftum fuit.Inhabitanthipopulimötem Libanum,quihaud pro- .
culdiffitusabvrbeSyriæ PhœnicesTripoli,(TaraboloseaTur- 3<»
' • cis eft)non exiguumadfpatium fe porrigit. Religionem Chri
ftianâ profitentur,acMaronitis etiápatriarchafacrorú princeps
eft. Is habitatin monafterio Virginis Deiparæ,quoditinereme
diomontem Libanumadfcendétibusoccurrit. Habent & Hie
.• rofoly
S V P P L. A N N AL. • T V R C. 179
rofolymis MaronitætéplumS.Georgij martyris,vbi vulgovo

canturChriftianicin&ifiuczonarij,propter longas latafque zo
nasfiue cingula,quibus vtuntur. Aythonusalicubi Maröninos
dixit,& his verbiseorü meminit: Sunt in monte Libano Chri
5 ftiani degentes propeTripolim,fagittarijpeditesvalde boni,cir
caxlcio virorum. Hi multoties fuerunt Soldanorcbcllcs,&
damna plurima Saracenis intulerunt. Ha&enus Aythonus.
MaronitisvicinifoederatiquefuntTrufci,quifeprofitentur eflc
reliquiasillarum occidentalium Chriftianorum,quosimpcra
1 o toris Henrici IIII tempore,fubannum Chriftianum cId.xcix
Dux BullioncnfisGoteftidus interrâ fànótam duxerit,& quorú
vfus operatam Hierofolymis,quam reliqua Palaeftina,pótitus
-fuerit.Gens vtraq;tam cftnumerofà,tamreibellicaeaddiâaftu
diis: vt hominum iam ad LxCID facile poffint in hoßë educere;
i 5 qui maiori ex parte peritiffimifclopetarijfunt. Hos populos an
no Mahumetano DccccLxxxi Sultanus Selimes II(ubiugum C. 1574.
mittere,(ed fruftraconatusfuerat.ItaqucTurcis ex illo tempo
relibertatiacfortunis eorum infidiantibus, nunc tamdem vn
decimo poft anno domiti fuerunt ab Ibrahimcbaffâ, Cairivel
*° Ægyptiôeglerbego:quidefpoliis thronum regium exauropu
ro puto Conftantinopolim mififleSultano Murati dicitur,aefti
matum fexies centenis aureorum millibus. Idem Sultanae,cu- .
ius filiamdudum ambit,&hauddubiedu&urus tücredebatur,
aliifquefaraijmulierculis mififfemuncrafertur, quorum pretiü
* 25 ducenta milliaSultaninorum æquauerit. -
Anno Dccccxc 11,Perfisarcem Tcbrifianam, ab Ofmane C. 1586.

bafîàfuperioriaeftate munitam,obfidentibus;quum obfeffi pro
pemodumadextrcmam rerum omnium paenuriam reda&i ef
íent,Ferhatesbaffa,veluti peritus archite&us, munitionem no
3o uam eregioneTebrijftruere inftituit. Cigaloglis autem baffâ
Cafminum,quæ Perfàrum (ceu diximus)intcrioreft regia, peti
turum fecum exercitu fimulat. Dum hoc eius iter impedituri
Perfae,maximis cücopiisaduolant: fimulationepugnae fuccur
fum obfeffis,eaequcrcs omncsinarccm,cumnouofupplemêto
^ .; ' Z ij
18o I O. L E O N C L Α VII
militum,inue&ae fuerunt;quarum inopia laborabatur.
Eodem anno magnusille Chitainus Chan,quiVlu Chan &
Keziesbaffadicitur,PerfarumqueScachus, quem Kifelem baf
£am vocant,nouum inter fe foedus pepigere,quo mutuis fefub
fidiis aduerfus Ofmanidas ferendis obligarüt.Nam quodTata- 5
rusoppreffo Perfa,proximum fe fore potentiæ Turcicae vide
ret,cüiplurimum exruina tanti regisvirium effet acceffurum:
quam fieri maturrime poffet,obuiam eundum crefcenti malo
cenfebat. Itaquemaiorisetiam coniun&ionis caufa cótra&um
£uit inter liberos vtriufque matrimonium,Tatari Chanis filia, ra
ScachiPerfici filio nuptüidata. Simul etiam ftipulatuseft Ta
tarus, advfum Perfae, hominum fe xxcio proprioaeretamdiu
contra Turcos in armis habiturum: donec bello finis,exvoto.
Perficiregis,impofituseffet. -
Iunio menfehuiusanni,orta quaedam obfcura Cóftantino- ff

poli nebula fuit:qua definéte,locuftispluit,quae fru&usomnes,
&arborumabfumferefolia. Diuerfum quid apud nosaccidit
annofequenti 1587,Decembrimenfe; quum Croatinis in fini
bus,ad Wihitzium, Karuli Archiducis Auftriae caftrum, quafi
nubes qugdam anatum&anferum,aliquotfane myriadum,ad- 2o
uolauit;fequeproximum, in ftagnum demifit:vbinoëtu ftrepi
tus ingenspugnantium inter fevolucrum in tota vicinia, feque
mutuisconficientiumvulneribus,auditusfuit. Egreffi poftridie
milites,ciues,agricolæ, tantam &anatum & anferum copiam, .
adfumum,adaërem exficcandorum, congefferunt: vt diutam 1} '
opimafint vi&itaturicommodepraeda. Nam alijIoo,alij2oo,
pluresalij,pauciorefuccollegerunt ma&atas ab fcinuicem vo
lucres. Tamdem e prato quodam fpatiofiffimo fublatisfuper
ftites alis,auolarunt. -
Sub finemanni, Decembri menfe, Croatinis in finibus ali- 3o .

quot milliaTurcorumanoftris,numero longeimparibus,fuere
caefa, Periit inter alios,bafiae Boznenfis frater: cuius caput acer
uicibus recifum,miffumque cum captiuisquibufdam fuit Vié
nam adfereniffimum Auftriae PrincipemErneftum. Hicbaßä
Boznenfis,
S V PP L. A N N A L. T V R C. * 18r
Boznenfis,& frater eius, quem caefum hoc confli&u diximus,

nati perhibentur ex familiâ Mechemetis baffae Vezirazemis,cú
quo nuptam fuiffe SultaniSelimis IIfiliam, Muratis fororem,
fuperiusoftendimus. - -
$ Annofequenti proximo, nimirum Mahumetano dcccc C. 1587.

xc1111,menfeFebruario,noftriCopanum, arcé non proculfitâ
lacu Balatone, tum temporis cógelato; quotres Turcorumbe
giconuenerant,exinopinatoadorti,ceperüt. Erantinarcequú
noftrieam inuaderent, mille Turcorum plus minufue capita.
r o Exhis præter alios vilioris fortunae, cxcnobiliores,cum Lxxfe
minis,in poteftatem noftrorum venerunt: reliquis aut fuga di
lapfis,aut fubterra femetintrafpecusabdentibus. Equigenero
fioresabduéticentum,praedax l nummüm aureorüm millib*
aeftimata. Detribusbegis,quos id temporis illic fuiffe diximus,
* 5 SangiacusCopancnfis, CarafiueNiger Aliscaptusfuit,& Vié
nam prius,inde Pragam adRudolphum Auguftum miffus: al
ter füffocatusinloco fubterraneo concamerato, quo fedefen
debat,igne vitormentarijpuluerisaccenfo:tertius fugaetum be
neficio feruatus,vbicum aliisdeinceps Augufto menfe, quem
2o admodum moxindicaturifumus, fines noftros ingreffus effet;
quamhocinloco captiuitatemfugiendodeclinarat,ifticinpo
teftatem fatali quodam cafureda&us,effugerenon potuit.
• Anno eodem, menfis Auguftidieo&auo, (faftos veteresVn
gari retinent) quatuor begiTurcici,Safuarenfis fiue Zigetanus
25 bafîà,SangiacusMohazienfis,Sangiacus Petfchcuius fiue Quin -
quecclefienfis,&nouusillc captiui loco fuffe&us Copanenfis,

quinque fuorum millibus colle&is,intra fines noftros, verfus.
Nemphtim, irruperunt:&pagis aliquot cis& vltra Limpací, -
vna cum opidulis, (Germani mar&as, emporia Græci vocant) ,
3o Moracio,Dobronacisambobus, Refneccio,Tarnoco, feptem
ac decem infumma pagis,repentina impreffione obrutis,acmi
feris vtriufquefexusincolis captis,omnia depopulatidiripucrüt.
Eiusreifaétus certiorilluftrisprgfidiariorum caftriCanifànitri
bunus,Georgius Comes Zerinius,Comitis Nicolai, fortiter ad.
Zigetum mortui, filius ; quanta celeritate maxima. poteft,
- iij
182. * I O. L E O N C L A V II
ecaftellispröximis aliquam militum manum, cum fuis fubditis .
exinfulaMurakeoza,quae inter Muram& Drauum amnes eft
fita,cogit.Praeterea proceres fibivicinos,vigilantiffimos Cisda
nubiafii limitis cuftodes, Comitem Franci(cum Nadafdium,
Balthafarem Bathiafiium Baronem Guffingenfem,itemq; prae- 5
fe&um Copreinitzae Ioannem Globitzium,& Ioannem Fridc
ricumTrautnásdorfianum, Bandi equitü prgfe&um,per fuos,
& per explofarum machinarum tefferas,hoftilis irruptioniscer
tiores facit,ac fuas vti copias finemora {ccum coniungant,hor
tatur.Illi mox fuis excitis,adlocum dcfignatum in tempore có- 1 o
uolant.Inde data diligenteropera,Turcorum vti reditum anti
ciparent,eofquc loco maximeidoneo, quafdam interanguftias
piludum,quæ tranfeundae ipfiserant,inuaderent. Fcliciter no
ítrishoccónfilium ceffit. Reuerfoscum praeda, magnoque ca
ptiuorum,cuiu(uisaetatis& fexus;Chriftianorum numero bar. 1 5
baros,fupraCatzerolacum,advnumaCanifamiliare, necdum
diffipatis omninotencbris,fubprimum dicicrepufculum virili
ter adoriuntur,manum conferunt,animofecædüt,omniarmo
rum generevulnerant,cedcntibusinftant,aduerfosma&ant:eo
deniquetrepidationis acdcfpcrationisadigunt, vt acinaccsno- 23
ftris (uos vltro porrigerent,obiicerent: itidemque ceteris armis
depofitis,alijvitam & incolumitatem voce geftuque lamenta
bilideprecarentur,alijquacumqueviapoffent,in filuasacfaltus
aufugerent,ipfifquefe paludibusimmergerent: vbi quum mo
ribufidi,quodviribusexhauftis,ylteriuspcrgerenópofTent,opê . j
hoftisimplorarent,anoftrismiferationetantæ calamitatis ipfo
rum commotis, plures erepti feruatique fuerunt. Inconffi&u
Machmutes SágiacusQuinquecclefiéfis, filius Alis baffae, prœ
lio naualiadCuzzolaros occifi,de quo fupradi&um,quiqueca
ptiuus amorte patris Romam perdu&usfuerat,noftrorùin po- 3 •
teftatem venit.Mohazienfis,Sinanbegus, paluftris loci tranfii- ' '
cicndifpe,adaéto calcaribus equo, dum defixus hæreretin vli- ~
gine;fclopeti per frötem mediam petitus i&tu,occubuit. Safua
renfisbaflà, quonomincdignitatisilluftrioris Zigetanus adpel
lari
' S v P P L. AN N A L. T VR C. 183
farifevult,vna cumbego CopanenfiChafane, fuga fefubduxit
eprœlio,quü res fuas iam defperatas cerneret. Copanenfis pri
mapoftpugnam no&te,quodam infaituoberrans, cum aliisca
ptusfuit.Zigetanusfeptimo tamdem die pedes Btcfenzam,fa
, meatque animidolorcconfe&us,euafit. Capticx hoftibus fere
cio ccc,de quorum numcro multi grauiffime vulnerati, poft
exfpirarunt.Caefitaminipfo proelio,quam deinceps,&in palu
- dibus ac filuisexftin&i,multoplures,&adduofere millia. Ca
pita caeforum cccc,promore militari corum limitum, cum D c
ro viuis,Canifàm dumtaxat relata.Potitipraeterea noftricioac Io,
&amplius,Turcorum equis. Erant noftrorum peditescio Io.
equites 15. exquibusdefiderati dumtaxat vndecim: nonnulli,
fedpaucitamen,vulnerati.Praeda, cum captiuisChriftianis, re
cepta.Non defierenoftti,iuuantibus etiamagricolis, ad aliquot
r5 dies fuga dilapfos indagine quadá,velutinferarum venatu fieri
folet,cingere:quorumquidem non exiguusnumerus,vel inue
- ftigantium ftudiorepertus,velfuafponte,quod omnem euadé
difpem fibipraecifam confpiceret,nihilprofuturas deferens la
tebras,in poteftatem venit. -
zo Etha&enus,inhoc quidcm tempore,Turcicosannales, ad

ie&a rerumxxxvII propemodumannisgeftarum expofitione,
continuare voluimus. Dequofànclabore noftro, cuicuimodi
fit, iudiciumle&orishumani,candidi,& intelligentis, minime
reformidamus. Ceteros velimprobitatis &malitiæ,velignora
z 5 tionis morbo cæcutientes,
Manguri vniusaeftimamusomnes.
Veritatiquidem certe ftuduimus,qua,velutanimafüa, fica
reat hiftoria: moxinfumosabeat,neceffè eft.Teftes idoneos,&:
auétores fide dignoshabeo,quum magnificum & ampliffimü
3o virum,Bartholomæum Pezzenum,Cae(Ma.confiliarium, nu
per ad PortamOfmanicam miffum cum ordinarij legati mune
re: tum etiam viros nobiles &egregios, Paulum Rofam Vnga
rum,beate non ita dudumConftantinopoli mortuum,Nicolaü
Haunoldum Vratiflauiéfem,Hieronymum Arconatum Leon
… -
184 1 o. L EoNcL A v 1 1 • .
torinum: quiConftantinopoli,quumifticip(e peregrinarer, in
auguftalibusfcriniisfecretioribus militabant. Horum confue
tudinecottidiana, planeque fincera, qui virorum optimorum
_
candoreft,multamepercepiffedeTurcicis rebus, ingenue fà
teor.Necpraetereundus filentio MatthiasPharcnfis, Rudolphi ;
; <Cæfaris noftriad Portam Ofmanicam Dragomanus vel inter
pres: ex cuius narratione pleraque dehocdecennali aduerfus
fortiffimam,vereque vi&ricemha&enusgentem Perficam,bcl
logeftis,plenecognouimus. Quodfivifum Dcofuerit,diutius
hanc nobis prorogarevitam;dabimusabfolutam aliquandohi- I a
£toriam Conftantinopolitanam, quaresindevfque abvrbecó
dita,tamaRomanis, Graecis,Flandrisimperatoribus,
r • quamaSultanisMufülmanorum geftae, fcric
- perpctuacontextae legentur.
i
' Supplementiammaliwmfimü, -
- - PRINCIPES
P R IN C IP ES M A C H A N E N S E S,
CO N T I N V A S VCC ES
s I o NI s s E R I E, c V M O s M A N I D A R v M c E N E A L o G 1 A,
qui ab eà originem ducunt. _ -
Lecrac
Cutludzec.
cl.a.
I
Oguz.
Giokelp,velKukelg.
Verfaiob,
To&temur.
Cias aga. -
p.! Agá
p.l.
Oiculuc.
Bainder.
c. buga.
Cabi Elp.
Soleiman Scach.
^_^_^
Sungurfengi. Ertucul Gundogdi.
(T *_^_^ Y
Gundus,qui& Sarigati,qui I. Ofman Gaß.
Gundus Ep. & Aidogdi. regnauit annis29.
| C. ^_^_^ I. LT
Agdemnr. II. Vrchan Gafi. a. 32. Alibaßá.
C _ S- - Y
Soleimanbaßá,gerienfis & Bo I II. SultanMurat Chan
lenfis fangiacus, nortuus duo-
busante 5artem menfibus.
| Gafi. an. 32.
( - -T-^- - -
Siaus Zelebi, caecatus a IIii, Baiafis Gilderun Chan, Iacup Zelebi,ftrangu

atre. | annis 14. latusiubenteBaiafjte
Daut Zelébi,exfùl apud Vngaros. | -
-
fratre.
- - -
-
-
-
^ -
- -
—,
* ordo, e… V. Emir So- Muftapha Ze- Ifa Zele- Vt, Mufà, re- V 1 1. Sultan Cafan Zelebi, N.filia mif- * Dafne Mufia
ius annales Tur- leiman, an- lebi, caefus in bioccifus gnauit annis Muchcmet obfidis loco fa Conftam pha,fe caesúprœ
cicinullimentio- nis 7. regno prœlio Temi- a Mufà £. occifus a Chan.an.8. mifTusCóftan tinopolim lio Termriano
nemfaciunt, fed exutusa Mu riano. fratre. ííuehemete | tinopolim a cum fratre Baiafiris filiú Mu
Qraecitantum. fafratre. fratre. I fr.Soleimanc, Cafane. ftapham mérie
I a--^-^-^ --_^_~--, - batur. De jmpe
*Ziches,qu& Vrchan Zele- N. filis,quae vt II.Sultan Mu- Muftapha Zelebi, rio cum Murate
Turci, ficut bi. profugita &ipfaCon- rat Chan II. an.31. Nicææ nccatus a II dimicauitan
&pattê,non patris morte ftantinopo- | fratre. nis 3. Tamdem I.
adgnofcunt. Conftantino lim profu- ^ \_^_^- Y- - - captus, Muratis I
Vidc notas polim. git. Aladinzelebi,an- IxsultanMu- N. Zelebi,natus exifuendiarisbegifi- j fiuffu de muri
noftras nu- te patrem mor- chemet Chan lia, nominatus a baptifmo Calixtus pinnis Hadria
mero 59. tuus Amafiae. I I. an. 3o. Ofmanides. nopoli fufpendi
(^ - Π , £u£. - -
Muftapha, Cara- X. SultanBaiafit Chan Zemi,qui Gemes,Italica pro [TN,filius Zemis,fa

maniae begus,ante II. an.33veneno fubla- nuntiatione , pulfus a fratre &tus Chriftianus.
patrem miortuus. tusaSelime filio. moriturexful in Italia. Rhodi vixit. Ea
Y j vero capta, con
{. J^_^-
Sinan Scach, Cara-
-
Alé Scach,Achmet Amafiæ præ- Muchemet, Ma- Corcut pri-

-
X I. Sultan Selim ftansin religione

mamae begus,ante qui& Alla fe&t*, occifusaSelime. gneficprgfe&us, mum Cafta Chan. regnauitan- Chriftiana inter
patrem moritur. ma Scach: C-~^--, a patre veneno monae,poft nis 8. menfibus 8. fe&useftaSulta
(TT^-^-^-*) antepatré, Murat zele- Aladinze- necatus. Magnefiae diebus 8. Uno Soleimane.
Muchemet
Zelebi,ftrâ Aladin
Zelebi, miffùs ad
finesPerfi- bi„pfugit ad lcbi,
Ifîailä So. git adprofu a-~^~~)
Sul- NZelebi. NZe- præfectus, ]
occifusa Se- cT~^-^-^ ^-^_^_^
N&Nfi -…
N&N fi
gulatusiuf fträgu cos, mori- phinú Per- ianum Ae- lebi.NZelebi.cú lime germa X 1 I. Sultan So- lij,necati liae abdu
fu Sultani latus tur. | fam, cuius fi gypti,mor patruelibus neca no fratre. leiman Chan II. cum pa- &cCóftan
Selimis pa- cü fra- Vrcham liam duxit üüs exful. ti Prufæ, iuflu ann. 47. tre, tinopolim
trui,Prufae. tre. Zelebi. vxorem. Selimis.
Muftapha necatus in confpe- Muchemet Amafiae xiii.sulam Baiafit,vi&tusaSelime fratre,fugit ad Ziangr gibbofus, Chameria,
&tu patris a mutis, ! mortuus antepatié, Selim Chan Perfas,vbifttãgulatuseft cum A.filiis, Muftäpha fratre Ruftennis
Murat Zelebi, necatusauiiuf
fupoft patrem. cui cariffimus erat,
anno Chriftia. 1544. 11. anniss.
]
[- -\-^-- -,
Omer. Murar. Selim. Muchemet.
necató, feipfum
interfecit.
bafiæ con
iux.
C --_^_-
XIIII. SultanMurat Chan III. regnare cepit fub principium
-
anni Chriftis? 5. Muchemet. I) L

Aladin. Ziangir. Abdalla. Soleiman.
- Π-^… - Hos quinquefratres íüossultanus Muratesiu ipfis
Muchemet,poft circumcifionem ablegatus Ma- Selim,iamdudum mortuüs. aufpiciis imperij,fepraefcnte ftrangulari iuffita
gncfiam, ibidcmadhucdegit. ADebet hæc Tabala/s&uacepagusa 184.
is,
torinum: qu
i o. 1. EoNcLAVII : ,
' . . - ----- ---
|
auguftalibu; -
tudinecotti - -
candoreft,r …
teor.Necpr
«Cæfaris nof
pres: ex cui
fortiffimam
1ogeftis,ple
hanc nobis
{toriam Co
dita,t;
· qu /
*_-
|
I o. L E v N c L A v 1 I .
PAND E CTES H I S T O.
m• R I AE TV R C I C AE , L I B E R.
s I N G VL ARIS, A D I L L y.
ftrandos annales.
Pe&enealogia $altamorum,offmamtdarum,tum etiam,quid

1j Scach,G4/,2elebi, Emir.
Nr E omnia lc&ori duximus depingédam heic a

fericm principum Machanenfium,a quibus Of
manidasortos, annales hiTurcici tradunt:cum
arbore, quam vocant,genealogica Sultanorum,
- indevfqueab Ofmane primo,adMuratem hunc
tertium,eiufquefilium Muchemetem. In hac autem genealo
giaretinuinominabarbarafimpliciter,vtipronutiantüraTur
' cis:quibustamen inexplicatione Annalium cam dare formam
»y libuit,quam Graecisprobari video. Obiter etiam le&oranim
aduertat,Vguzem velOguzem heic quartoloco poni, a quofa
miliam hanc OguziamTurcidi&amaiunt,quâ LaonicusChal
cocondyles, Latine Galliceque nonmagna cuminterpretum
laudepüblicatus,adpcllattribum Oguziam:videriq; apud Lao
3o nicum,Oguzalpem (licetconfufistemporum rationibus}eum
dem effe,quiOguzesTurcisvocatur. Oguzalpesenim dicitur,
velutOguzElp,id $í Elpius,velfamilianatusElpia,cu
iusinannalibusmentiofitinvita SultaniMuratisII, annoMa
kumetano849,fiue Chriftiano1444, quaeque;ersalem
rss I O. L E O N C L A VII
efTecum Oguzia. Praeterea Giokelpemnosvocamus, fequuti
Gauderium,linguaeTurcicae Caefareum interpretem, quiTur
ciseft aliorum pronútiatione KukelpcsvelGukelpes.Sicapud
Vincentium Beluacéfem corruptelcgitur quidam Kiocay, pro
KiocChan,pronuntiando vocem Kioc vnica tantum fyllaba, ;
quialibi Gog Chan dicitur: vtetiam Gukelp,& GogElp,pro
eodem accipiatur.quodnoméindicandum putaui,propter ad
cllationem gentis, quae facrisin litterisexftat. Scachi autem
adpellatio, quæ tribuiturSolcimani,Ertuculis,patri, velregum,
vel magnorum eftprincipü,praefertim apud Perfas: ficut apud t •
Hifpanos Donivocabulum invfu eft. Apud Iacobum Fonta
numTfàccus nomeneft,quodvix adgnouerit aliquisidem e£
fecumScacho.Nec recéshoceffeScachivocabulum, velexeo
paret,quodapud Aythonum haec 15 capiteverba,licetcorrupte,
legantür: Poftmodum quidam rex Perfarum, nomine Coffo- 1 ;
raffàth,fuitprimus aufus Romanorum imperiorebellare, ac (e ;
fccitimperatoré Afiaenominari. QuippevoxillaCofforaffàth
mutandaprorfusinCofroasSach,qùoäChofroasScach,ideft,
rexChofroës,enuntiandum. Obiter hocindicare proptereali
buit,quodinfignis hiftoricusReineccius, au&or cditionis Ay- zo
thonipoftremae,deChofforaffàth putauerit Artaxerxem faciú
dum: quitamen Agathiae noftronon Artaxerxeseft, fed Arta
xares,vti Bizarusquoq;nofter,V.C. ex obferuationibus noftris
adnotauit.Rurfus alibiapud eumdem Aythonum SolimanSa, .
non eft Soliman baffa,ficut in Adpendicefua Reineccius opi- 2.5
natuseft,fedSoliman Scach. Ertucul& Ertucrul(diuerfà ná
quefcriptura reperitur) aTurcis dicitur,quem Laonicus Orto
gulem vocat, Ofmanis patrem. Et Ofmanem huncdico, non
Otmanem,velOtomanum;itemque nonOtmanidas, fedO£
manidas : quodita poftulet Arabicae Turcicaeq; linguæ pronú. 3•
tiandæ ratio,cuiGræca prolationominis,per Thitálitteräfcri
pti,nonaduerfàtur: quandoiftaeclittera nón LatinaeT velT H /
rcfpondet,(edexvfu Græcorum, gemino potiusS, cum fibilo
quodamexpreffo. Sicenim Aflinanem pronuntiauitChalco
condyles;
P A N D. HIS T. * T v R C. 187
eondyles,non Athmanem.Necaliud hoc Ofmanisilliuseftno.
mé,quam Ofmanisbaffae,quiantebicnniúbelloPerfico periit.
OrteliumfancmirorOfmanem,quem Ottomanum vocat,Zi
chifiliumfacere,tam Graecis,quamTurcisrepugnätibus.Gun
f ,du(elpisnomcn,qui& GundusaTurcisvocatur, idemprorfùs
cftcum Duzalpe Laonici,peraphaerefim, quam vocant,dctra
&ionemque primarum litterarum.Etinmargine LatiniLaoni
ciadfcriptum legitur huius Duzalpis nomenaliudex aliolibro,
ludifalpes:quodadGundufelpcm velIundufelpcm,propiusac
mo ccdit. Erratautem inhis Laonicus, quod Duzalpem pónitpri
muminhacfamilia,quiGündus& Gundufelp, Ertuculisfilius:
quod Oguzalpem Duzalpisfacitfilium,qui ab hoc xiii gradu
eftinteradfcendcntes: quod Orthogulem Oguzalpisfiliú, Du
zalpisncpotemftatuit,quum xi : graduatMitab Oguze,quieft
15 inter adfcendentes,& Gundufclpis feu Duzalpis fuerit pater.
Ofmanamorte patrisannos quidem 39 Mahumetanus ex an
naliü au&oritatevixit, fed 29 tantum imperaffefcribitur:quod
primis Ioannisprincipatumadquifiucrit,&cóftituerit.Sultani
nomenhuic ab annaliumau&orenontribuitur,fedMuratipri
ac mum nepoti,&abnepotideinde Muchcmeti: quodde hocMu
chcmeteThcodorus etiãSpädugin* adnotauit.Gazivero cog
nomen Ofmani datur,ficut &Vrchani filio,Muratique nepoti,
quodftrenuum magnanimumq; militemfignificat. In Vrcha
ne(ficenim fcribendum)notádacum Alibaffa fratrc cócordia,
aj quum omnesalij,quorum de rebusTurcicis exftant fcripta,di
çantab Vrchaneprincipatusinitiofublatosfuiffe de medio fra
tresduos:apertereclamantibushifceTurcicis annalibus,qui pri
mum aBaiafiteGildcruncChaneparicidium,regni caufacom
miffumfuiffe,necatoIacupe Zelebifratre,docent. Zelebisno
3o men,quodnobilcm fignificat,aTurcisarbitror vfurpatum,ad
imitationem Romanorum&Graecorum,quorum hifiliosIm
peratorum natuminores Nobiliffimosvocabant, illiNouellif
fimos,vocenónihilcorrupta,ficutipatet ex hiftoriis,infcriptio
nibus,nummifmatibusantiquis,&Faftis. valet;;T hoc
- • • • •. 1J
j88 I O. L E O N C L A V II
locolubetinfcriptionem,fideicaufa,licet inremanifefta,pone
re. tum quodpro(evetus,iam noua fit,hoc eft, recensprimum
inuenta:tum quodantiquitatem nobilis vrbis Auftriae Vienné
fis,quödamfeu Vindobonae,feu Vindonianae,quod magispro
bamus,infigniterilluftret.Eam magnificicquitis, DN. H 1 e Ro- ;
NYM 1 Beck a LEopoldsToRF, Caef. Maieft. Cameræ aulicae
confiliarij, ftudioliberalidcbemus: quicolumnæ fragmentum
veteris,quae integraMilliarium Romanum fuit,in vineaquadâ,
haud proculaS.Marcinofocomio,advnumaViennalapidem,
repertum quum intclligeret : operam dcdit,vtdomü fuam de- r •
portatum,pofteritaticonferuaretur.Eiusinfcriptionis haec ver
ba funt,litterisexprcffâ nobisfamiliaribus. Nam du&usearum,
quales in archetypo confpiciuntur, hoc quidcm tcmpore die
non potuimus. -
IT M P C AES rg:
P L I CI N IO C O R N E L.
V A L E R I A N o N o B.I L 1 ss. .
C E S.. P R IN C I. P. I
IV V. . N T V T I.S V A...
^ : E.T , P o N. T E S. v E T v S Τ A. *e
coN l A P s A R E s T 1
4. V I N D. . M P.
I f.
Intelligiturautem nomine Nobiliffimi;iuuëtutifq; principis,

minornatufrater Gallieni Augufti. ' Sicigitui & Tür i Zelibcs , f.
fuos dixere,quamquam in annalibus his animaduertere liceat,
Muchcmetis II,&fuccefforum filios non amplius Zelibes, (ed
'Sultanos cepiffenominari. Ceterum eflè Turcos veluti fimias
quafdam Romanorum Græcorum uc,quibus fùccefferunt, plu
ribusinrebus animaduertimus: in titulis,officiis militarib', pro- 3 e.
uinciarum praefe£turis,legibus,& vniucrfo imperio cößituädo.
lam quod Baiafitis Gilderunis fiuc Lælapisfifios adtinet,ineis
recenfendisau&orum magna diuerfitas eft. Turci primogenitú.
fáciunt Emirem» Soleimanem, quos equidcm fèquior. Et Solci
mancshicdiâusfuitEmir,auctoritatis maioris cäufa.NamEmi
iTCS,
P A N D. H I S T. T V-R C. 189
resadpellatifunt praefides&propagatores imperijMahumetis,
quafifuperiores:(GulielmusTyrius fatrapasfeu principes ma
iores interpretatur)quosGraeci Amires&Amirades vocarút,de
quibus non re&e vel Ameres,vel Amerades,vel Admiratos,vel
! Admirales,vcl Admiraldos fecere Beluacenfis,&interpresCe
drini,&alij.Nechodieq; nomen hocafpcrnanturipfi Turcorü
Sultani.Laonicus vero poft Iefum fuum maiorem,quem Gmpli
citcr IfamTurci vocant (quod nomen etiam propius imitatus
eft Laonicuslibro 6,quum Ieffen Brenczis F.qucm alibi Iefum
II i o vocat,fcribit.)quemdam Mulfumanem nomine ponit.Idéfacit
primogenitum Orthobulem,a patreSebaftia praefe&um, &i-
bidem abhoftibus vrbe captacaefum.Turcici vero annales ex
reffètradunt,Sebaftiam Emiri Soleimani filionatu maximo, a
patre datam fuiffe: qui tamen aTemire captaSebaftia, nó fuc
15 rit interfe&us.Plura dchisallaturi deincepsinmedium fumus,
adnumerum notarum j9,& 67. Tertijquidem Cyrifcelebim
patris Baiafitis fucceffòréfaciunt,cuius nomen necin Turcicis
commétariis,necapud Laonicum reperitur,& fi&icium plane
videtur.Eum dicütaTemirefuiffecaptum,fedecuftodiatamë
ao euafiffe.Laonicus autem (cripfit,proelioTemiriano captú fui£
fe Mofem,qui videretur reliquispraeftâtiorrobore.ProindeTe
mireum circüduxit,& fecum in caftrishabuit, vi&ü miniftrâs.
Poftea Laonicus haec fubiicit: Temir Cheriam properauit,
Baialitem & filium eius fecum vehens, cuius paruum refpe
25 &tum egit.proindein patriam regionem fuga euafit. Denique
tertio repetit Laonicusinitio quartilibri,Mofem dimiffumare
geTemire,mariadregionem patriam rediiffe.Similis cft confu
fioin minorum natu Baiafitisfiliorü mentione. Nam Laonicus
& Iefum minorem commemorat,quinufquá inannalibusTur
3 o cicisreperitur,& vltimointer omnes loco ponit Muftaphâ, re
fpiciés (vtarbitror)ad illum Muftapham, cui Dufmis cognomé
aTurcisdatur,quiq; Baiafitisfefilium menticbatur. Atqui di
ferteTurcitradüt,ihinimum natufuifféCafanem Zelebiin,qui
temporccalamitatis paternæ fucritadhuc aetatctcncra:narrátq; ,
dcincepsab EmireSolcimancfiatrëhunc! natu minimum,Ce
- - AA ij
' .
*9• I ©. L E O N C L AV II ,
ßnem Zelebim,fuiffeConftantinopolimmiffum,vtobfidislo
coibidem effet.Laonicusetiam alicubiIcfum minoré,facit mi
nimum natu,&Conftantinopolibaptiffàtum ait:dequofàneve
co fitfimile,Iefum minorem Laonici,effe illum ipfum natumi .
nimum Baiafitisfilium,qucmannales Turcici Cafanem Zele- 5
bimvocant. ErrorSanfouini duplex Ofmanidaruminarbore,
quoSultanosiamfupcrftitcs agytifcelcbipropagat,&Baiafitis
exCyrifcelcbinepotem facit Muchemetem primum, tam ma
nifcftuseft:nulliusvtrefutationisindigeat. Alis vero,qui Con
ftantinopolim&ipfeprofugerit,nullaTurcicis inannalibusma *°
tio.Repofuimus etiam fuolocogermanum illum,& natalibus
operanoftranunc reftitutum,Baiafitisfilium,MuftaphamZe
lébim: quivtTemirianoproelio,ficetiamha&enusex Ofmani
darum ftemmate,haudfcio quofatali cafuexclufus,periit:locú
eiusinuadente Muftapha, fuppofiticio Baiafitisfilio, qué anna- *j
leshiDufimis adpellantcognométo. DeSauzeiufíupatrisex
caecato,nulluminannalibusverbum. NomenSauzisilludeft,
quodSoleimanes hodierno Veziri azemi adhucpuero dedifTe
fèrtur.Siaus enim baffàvocatur,cuiusfupra quoq; aliquotiesin
fupplemento annalium noftrofa&amëtio. QuodautemSauzi?.•
aReineccioTauresfilius adtribuitur, quiexfulin Vngariavixe
rit:& quodidem dat Muftaphae fuppofiticio filium Dauidè, ex
au&oritate Ioan.BafiljHcroldi, qui &ipfe diuexfularit apud
Vngaros:errore quodam fa&um,exvitiofafcriptura,&Heroldi
aluëinatione,profe&o.Nó enimTaures apud Chalcocödylem a y
legidebet,fedTautes, tribusfyllabis,quodnomeneftTaüt vel
Dáud,quemadmodum noftrisinannálibus Daudbaffàlegitur,
fub imperio Baiafitis II.EtTurcis Dauddicitur,quiDauiâ He
braeis.HicergoTautesverus eftoSauzisfilius,alterautem Du£
misMuftaphae filius Dauid,ceu commcnticius,expügitor. Per- 3e
peram deindetradituranoftris,Ifam fiueIo(uá, fiüeIefumma
iorem, a Mulfumane,qui Turciscft Emir Soleiman, occifum;
quum eius necisculpamTurcorüannalcsin Mufàm, fiueMo
fem,fratrem alium,deriuent.Volütetiam noftri, quosReinec
ciusinOfmanidarum ftemmatcfequitur,MuchcinctêIIfuiße
Daturn
P AN D. HIST.- r y R c. A9r
aatum exIrene, GeorgijBulcouizij,Seruiorum Defpotae, filia.
Falfum hoceffe,manifefto paret exannalibus hifce noftris,&
annorüfiupputatione.Natusenim fuit Muchemetesanno Tur
cico 833. Muratesautemduxit Irenenquinq;poftannis,Mahu C. 143e.
j metanofcilicet838.NöergopotuitIrencscffefilius Mucheme
tes.PrgtereanonpotuiffetexIrenenatusinitio regnipluresaeta
tisannoshabere,quamxvi:quú tamencöftet,imperare cepiffe
natumxxi plusminusannos. NecIrenenfuiffe di&am Geor
gij Defpotaefiliam,fed Mariam;oftendemus infra,numero 96,
ro quemlocumlc&orcumhocconiungat. Quem porro Spöder
beium, nobileminPanderatia Satrapam ex ÆneaSiluio vocat
Reineccius,patrem fecundae MuratisII coniugis, Spenderem
di&umlegimusinedito Laonico: quod nomen idem eft cum -
Sphendere,quem Ifuendiarem Turciadpellant. Quippefolent
15 iisnominibus,quaeageminacöfonanteincipiunt,litteram I, vel
V Gallicü praeponere: verbigratia,quum pro Scendere dicunt
Ifchender,pro Scodra,Ifcodara;proScopia,Vfcopia. Frequens
veroinannalibushifce mentiofitIfuendiaris, quod cognomé
tum principibusillisdatur,quorum erat adPontum Euxinüdi
*o tio,inipfa Ponto prouincia,vicinaquePaphlagonia.Chalcocö
dylesquemdam exeisnominat Ifmailem,Sinopςprincipem,&
alibi principem Sinopæ & Caftamonis,amicum,&focium Mo
fis.Innoftris autem annalibushi(ce legitur,IfuédiariTemirem
Chanem veldediffe,velademtasaBaiafitereftituiffe,Caftamo
z 5 nam,Congerim,Calazugen. Idem narratur hofpitio Mufam
excepiffe,clamq; (ecumhabuiffe,quüabEmireSoleimancfta- -
trebello peteretur.Notandaquoq;verbaLaonici,quü ait:Scen.

deris,quiSinopenregebat,fuiffe filium Ifmailem. Quippclc
endum putoSpenderis,nonScenderis:licet mihinomenScé
3o. £? nonfitignotum. Panderatiae fatrapiam quod adtinet, eft
adPontum Euxinüciuitas,inPontoproüincia;quae hodie Pen
derachi dicitur;eopofitafitu,veterisvt Heracliæ Ponticae locü
occupaffevideatur.Abhacfidi&inonfùnt Sphenderes, Ifuen
diarefüebegi,quosalijSpëderautSponderbeiosvocarüt,fàltim
Spenderes opidoregioniq;nomen dcdere. Dehis&alialegcs
i9* 1 e). • L E O N CLAV I r
infra,numero15.Nunc ad Ofmanidarügenealogiamvt redea
mus,equidem nonabs re dubito, an duos ex illius Sphenderis
FiliaMüratesfu(ceperit filios.Laonicus certedütaxat vniusmë
tionem facit,quem Cambrinius adpellatCalapinum,a cogno
mato potius,quam nomineproprio.NamCalapinus vocabulú
corruptumeft ex Zelebi,decuiusfignificatofupra monuimus.
Alij Chialapum dixere, quod ex eodem Zelebifa&um paret.
Maioraliorum opinione,quiduos faciút,Turfines aetatismë(e
xv11 Inecatus(vtaiunt)a Muchemete II, nomen habetin(olés
& incognitum Ofmanidarumfamiliae.Pcrme tamendehis vt I ©
quilibet arbitratu fuoftatuat, licet. Similiusetiam vero, fiquidë
6mninofuere duofratres,MuratisexSphéderina filij,vnuspoft
alterum tam breuitemporisinteruallonati;puerum natumaio
remxviii mcnfium deportatumfuiffe Cóftantinopolim & Ve
netias,vtferuaretur, quod Geufraeo placet: quam vi menfium 1 j
infantem, quod Reineccio. Ceterum inter Baiafitis II libcros,
nec AlimCaphae fatrapam,nec Muratemfatrapam Trapezun
tispofui:tum quod Menauinus,teftisoculatus,horum nón me
mincrit: tum etiam,quod Trapezuntis praefe&uram Selimem
obtinuiffe,noftrisexannalibus,&ipfo Menauino conftet,inde 2.®
que Capham tranfmififfe, quumdeoccupandoimperio cogi
taret: quo fe non contuliffet,fifuiffetiftic Alis frater, conatibus
hauddubieSclimis obftiturus,quialiorumfratrum impedimë
ta metuens,hocipfumiter arripuerat, Afiatico magiscompen
-diario,minufq; difficili,reli&o. Zemifuiffe filium,traditetiam 2. f
Secretarius Sigifmundi Malateftae,qui multisinGraeciatunc&
Afiageftis rebus interfuit. Fortunam huius,& liberorum, me
moriæ prodidit Spanduginus,fednominanonexpofuit. Vide
--* uae infra notabimus,capite 155. Sultanum Solcimanem, Seli
misfilium,fecundum voco,nonrefpe&uSofeimanis, Vrchanis 3 •
filij,quinonSultanus,fedSangiacus dumtaxat fuit,necpatrifuc
cedere potuit, quum ante patrem fit mortuus: fed ratione illius
EmirisSoleimanis, BaiafitisGilderunisfilij,Sultanoruminor
dine quinti,quem perpcram alij Mulfumancm vocant. Deniq;
monitülc&orcm volo,mchacingcncalogianotaffe Sultanorú
áDIlQ6
/-
P A N D. H I S T. TV R C. 193
annos,quibusimperarint,Mahumetanos:quiquidem adannos
Chriftianos quaredigiratione dcbcant, paullò poft expofituri
fumus. Ccterahuiusgenealogiae,prolixioris explicationis haud
egent.Vnum dumtaxat hocaddo,liqucre de hac ferie Sultano
5 rum Ofmanidarum,ha&enusregnaffeSultanos XII,lineadire
&a,filiis in patrum locafuccedëtibus: duos vero,videlicetEmi
rem Soleimanem,& Mufam Zelcbim,extranfuerfo irrepfiffe,
nullis in imperiopoftfercliétis liberis:quodvaticinijcuiufdam
antiqui caufadiffimulare non debui, cuiusexitum fortaffetam
1 o dcmaliquando videbimus. *
* * De origine Sultamorum Turcicorum.
, Equidem nihilha&enusinuenimemoriæ proditum aut ple
nius,autverius,aut fàltim vero fimilius, deorigine Sultanorum
Ofmanidarum,quam quodheicinannalibuslegitur.Facereta
s 5 men non poffum,quin ledtoriscaufa,cognofcendi resTurcicas
ftudiofi,quaedamhoclocofubiiciam,aTheodoroSpandugino
*.
Cantacuzenotradita.Narratis,(equantamaxima potueritdili
gentiaconquifiuiffe fcriptores rerumTurcicarum, qui originë
Ofmanicæ familiaeretulerint in litteras,dcq; histamdem intel
ao lexiffe:principium huiusexftitiffe quibufdam abarmêtariis,na
tioneTataris,expofteritate cuiufdam Oguzis.Multas enimTa
tarorumfamiliasidtemporis, quum Sultanus Aladines,Iconij
princeps,rerumin Afiaminorepotiretur, veniffe quæfitum fe
<desfub Aladinisimperio: quasinter &ifta fuerit. Aladines au
» ; temgrauiabellagerebat,inquit,aduerfusimpcratorem Conftá
tinopolitanum,qui eratexfamiliaComnena. In hifcebellis ac
cidit,vt quidameques,natione Graecus, vir magnanimus&bel
licofus,in omnibusduellis contraquofuisfupcrior euaderet:at
queinter alios,etiamquemdáinprimisSultano Aladini carum,
3o prœliofingulari vi&um,occideret.Aladines magno cum animi
dolore conuerfusadfuos: Quisveftrum,ait, congredicum hoc
aufitChriftiano,quitotha&enusexmeis,& nuncpraefertim vel
maxime familiarem huncmihi de medio fuftulit ? Quum auté
ropterilliusGraecivirtutem,fortiaque facinora,territisomni
Ê cumhocdimicaturusccrtaminc fing; prodiret;
I94 I O. ' L. E O N C L A V TI
tamdem armentariusquidam expofterisOguzis, quem nemo
fcriptorum Turcicorum alio, quam Delis nomine, propterea
quod ftultetcmerarius,& infimæ condicionishomofuerit, ad
pcllat; Aldinisin confpe&um vcnicns,vindicaturumfe profi
tetur iniuriasab illo Chriftianotot viris fortibusillatas. Quibus y
auditis, mirum fibivideri dixit Aladines, ex fuistot militaribus
virisreperirineminem,quifùa caufatot nccidatas animasvlci
fcivcllet,prætervnumhuncftultumhominem. Isvero iterum:
Obfecrote princeps,inquit,vtpacctuacum hoc mihiChriftia
nopugnareliceat.Quippcfi maxime moriar,exiguâipfeia&urâ 1 •
facies,amiffo dumtaxat homine ftulto. Hisdi&is,impetrata pu
gnandi licétia,quamuis aegrepermoueri£patcretur Aladines,
vteicum altero congrediundipoteftatemfaceret:proditinho
ftem,manibufq;cumeo confertis,ftrenue dimicando vi&oriâ.
tamdem apifcitur. Aladines, vt hominis virtutem aliquo prae- 1 5,
mioremuneraretur,ei villam Otomanzicam donodcdit:aqua.
nomen Otomanorum,Delis huiuspoftcrifumfere. Quùenim.
peream,quam diximus,vi&oriam nominis fuifamam longe la.
tcquepropagaffet: non ipfetantummodo,verumetiam cóplu
resalij,quos cTataria veniffe mcmorauimus,habitatum.in O- z.e.
tomanzica pagofe contulerunt. Quippe volebat res ifticfuas.
cum aliis fibi communeseffe: quadecaufà nullo propenegotio
perfecit,vt eò fponte fuamagnus hominum cócurreret nüme
rus,ipfequepagusincrementum non exiguum caperet. Etquia
Chriftianorum iniislocis excidium,a fuisprofe&urum pofte- 2-5;
ris,præuidebat: ctiamdurantibusindutiis excurfionesin pagos
Chriftianorum faciebat, eofquedireptos ferro&ignidepopu
labatur. Primus exhispagis Dimbosadpcllabatur,quodhomâ,
linguaTurcicafidei mutationem fignificat, quâ reüerafuccef
fores ipfiusintroduxerunt. Aladines intelle&ishifce Delisrapi- 3o.
nis,mifit exfuis,quieum arcefferet. Nam aegre ferebat, haec ab
eopacis&indutiarum tempore cömitti Delisabil!o domi fuz.
quæfitus,fortetuncaberat,excurfioni nouæ intentus, qua pagiì.
occupauit,quiSardicitur. Initinere, quo domum cufn praeda
reuertcbatur,afuiseifignificatú fuit, Aladincm molcftcferre,
quod
PATND; THIS T. T V R c. r9f
quod perindutiasabeoDimbos,aliique pagicaptifuifTent:ide
6quemififfe,quicoram Aladine Delimiüberet cóparere.Delis
hoccognito,moxfecumftatuit prius, quàm cum prædadomú
rediret, Aladinifefiftere: quofuamillidemöftraret oboediatiâ.
* ld confpicatus Aladines, culpam Deli condonauitea lege, ne
deinceps vicinismoleftuseffet:acretinerefibimancipiaiuffit,e
Sari pago rapta: cuiusa paginomine deriuatacreditur ab ali
quibusdeinceps Genifarorum adpellatio, quaeTurcica lingua
iüueneseSaripago fignificet.Praeterifta,nihil ait Spanduginus
1 e extaredehocDelimemoratu dignum: nifi quodhiftoriciTur
corumtradant,eum Sultani Aladinisiuffu veneno fublatúfuiC
fe: necabillotemporedchacfamilia quidquam recitari pofTe,
quodoperæpretium fit:donectamdem primusTurcorurh Sul
tanusOfmaniniislocisprincipatum conftituereceperit. Haec
1 5 primadeOfmanidarumorigine Spandugininarratioeft,cuius
fides penesau&orem efto. - Deinde fubiicit,Sultanum Mu
chemetem,qui Conftantinopolimcepit,nullomodovmquam
admitterevoluiffe narrationes illorum, qui familiam Ofmani
daruma Tatarisarmentariisortamtraderent: quumipferefer
ao retoriginem eiusadComnenosimperatorcsConftantinopoli
tanos. Aiebatenim,in iisbcllis,quæ geftafuerintinter impera
torem Comnenum,& Sultanum Aladinem,quemdam magng
nobilitatisacvirtutisvirum ab occidentefecontuliffead Com
nenum,vteimilitandofubfidium ferret. Eum prœlio quodam
25 inhoftemfortiffimedimicantem,confoffumab hoftibus equú
amififfe.Tum imperatoremComnenum fratrisfuifilio, cuino
meneffet Ifacius,mandaffe:vtex equodefcendens,eumviroil
lifortitraderet. Qua quidemrefa&am Ifàciusinfignem fibira
tusiniuriam,defperabundus adSultanum Aladinem fe contu
3o lerit,acreie&adefertaquefideChriftiana, Mahumetanam reli
gionemamplexusfuerit. Hinc Aladinem eifiliam fuam dediffe
vxorem,dotifquenomine multa praedia cum pagis adfignaffe:
quosinteretiam Qtmanzicafuerit. Adeoq;ftatucbat Sultanus
Muchemetes, abhocIfàcioSultanum Ofmanem, qui pater&
au&oreft ftirpis Ofmanidarum,originemduxiffe.Ha&enus a
BB jj . -
196- I O. L E O N C L AV 1 I '
anduginotraditaduximuscommemoranda, de quibus inte
grum le&ori iudicium relinquimus. Sanc reperiturapud Grae
coshiftoricos,acpraefertim apudNicetam Choniatem,mentio
Comncniapoftatæ,quitamen non Ifacij,fedIoannisnomen ha.
buerit.Qujppc quum IoáncsComncnusimperator, quem Ca- 5
loioanncm non a forma, fed bonitate vocabant, in obfidione
Neocaefariæ diutiushaereret:Ioannes,Ifacij Sebaftocratoris,fra
tris eius filius, taliquadâ ab imperatore patruoiritatus iniuria,
qualemSpåduginusexpofuit,fœdetransfugitadSultanum Ico
niienfem,fimulquemufulmaniffàuit. Hâc fortaffisadhiftoriam a •
vehSpanduginus,velMuchemetes refpexerit. AcMuchcmeti *-
quidem,longe omnium mortaliumambitiofiffimo, natales ma

iorum obfcuros difplicuiffe,non mirum eft: ideoque facile cre
diderim,abeo quæfitam fuiffe de induftriaquamdam fiuorum
aboriginemagisilluftricommendationem. Hoctamé minime 1 ;
filentio prætereundum,Turcos,au&orum bonorum confenfu,
non eTataria,fedPerfia,pulfosaTataris,in Afiam minorem cö
migraffe. Qua decaufà Græciæúrætor meus necdum editus,
quiConftantinopoleosaFlandris captae,rurfumque recupera
tæ a Michacle Palæologo,hiftoriam Lxplus minus annorú de- 2. •
fcripfit,Sultanos MufülmanorumIconiéfes, Aladinis pofteros,
Azâtincm & Iathatines duos,Perfarchas adpellat, quod e Per
fia profeétis ineaminoris Afiae loca populis cum imperio prae
effent. Idéobferuarelicet,abaliis etiam fieri Græcis hiftoricis.
An autem exTatarorum regionibus, & quibus.temporibus, in 2. £
Pctfiam commigrarint: heic cxponi non cft ncceffe, ne nimis
excrcfcat commentatio.
Aiem, Padißach. Sultam.
z. _ QuodOguziorum familiafucceffione perpetuarerumapud
Parthos potitafuiffe dicitur,idhisfere verbis in archetypo Tur- 3 ••
cicolegitur: De ftirpcinftirpemfuere Padifchachlerini Aiem.
μæ verbaytintelligantur, fciendum; aTurcis Aiem Vilaget,
vcl Aiem Memleket, vocari regionem vel regnum Perfarüm
ac Parthorum:Padifchaclilorautem numcro niultitudinis,afin.
gulariPadifcach, cffefuprcmosprincipesfiucScachos, dequa.
- VQCG;
—–,
P A N D. H I S T. - T VR C; 197
vo&e paulloantedi&um.Re&iusenim Padifcach interpreteris
Pantocratora,velut habentem vniuerfum imperium, fegemq;
regum: quàm fivócem Sultanificexplices, quod Ccdrinus fé
cif.Etenim qui Turcis Sultanuseft, Graecis hodieque vocem
3. hanc ÉÉ reddétibus,Aphcntis vel Megas Aphentis dici
tur:corrupto nonnihil, rationepronuntiationis,antiquo voca
bulo •*8imis,cuiuseft notafignificatio.Laonicus librohorioMu.
chemetiIItitulum hunc tribuit.Planequenoftris etiamTurco
rum princeps, in cottidianis fermonibus, numquáaliter,quam
*° iigrandSignor,adpellatur; quodquidemfitimitatione Türco
rum Græcorumque, Ne dicam,Aythonum Armenium quoq;
tradere,Sultanum Agarenis fignificare dominum. Quod autë
apudChalcocondylem Parthi& Perfæ di&ilcguntur Arzamij,
exfcriptura vitiofà profe&um puto: Nam Azamij vel Azemij
*5 re&iusfcribentur;quodidem eft cum Aiemiis proptetadfinita
temlitterarufn I,G,& Zahtelitteram Epofitarum, etiam apud
Italos&Galkos.Geufræo,qui Azamiamdi&ávult ab Affámbe
go (quo nomine alibi vocatqsemVfim Chafanem Turcidi
xere)ficutaGaratriänbcgoCaramaniam,per me quidcm,vtita
20 fentiat,licet:quandolibere quiuisopinionem fuam proferre po
tcft.Nam tametfinonabsre quisobiecerit diffimilitudinem vo
curn Aicm& Chafan,tamen plurishocfaciundum,quodidem
fibiparumalibiqonftat,dumaitab Aramo,SemiF.Nohae N.Sy
riam di&am Azamiam,quafi Aramiam.Nó enimparum aPcr- ,
2 5 fis,& Parthis,Syri diftant: vt non immcrito quis Geuftaeo pro
uerbium vetus Graecum obiecerit:
Sunt feparatifines Lydorum& Phrygum.
cHA, N. FL)^ cHAN. Hrwag 14 R. HrwcHEa.
3o , ' Seriphe. Chalfe. Chitaia,Chora/am. Belch. Ma
* *. -^; .t : cham. Tatari.
* . , . •. , • •
Qui TurciseftZingisChan,Beluacenfi eft Chingis Cham, 3

quodidcm cftpronütiationeGallica.Ex Pachymerio, ccterifq;
« … • •• • * *
----
. • * •
…
. BB iij
i
- -
- - - -
198, I O. L E O N C L AV 11 ' ' -
Graecis,nonTzinkis,velTzincis,fedTzingis Can fcribi debet

Ratiönepronuntiationisvfitatae, Exftatliber Aythoni Armenij,
Ji& Curchinus vocatur,& Antonius creditur a quibufdam
É diauspoftfumtum monafticum habitum:quum Aytho
„sidemvidcatureffecum Antonio: &Curchinusa S.Gcor- 5
$aaum nomenfit;quemadmodum Curchini vclCurggini
ÉÉ hodie Georgiani,quiArmeniisvicinia S.Geor
É venerationedi&iputanturGeorgiani, ficut aS.IacoboIaco
íii& facobitae, quiorum patriarchæ nomen vitiofe fcriptum
1egiturapudMarcum Paulum Venetum Iäcelich,proCátolich, 1 o
jícatíolicuseft. Is Aythonilibgnomcnhábs; Zingishuius
Ęnnihil immutatum,videlicet Changis;vndc Cangiusetiam
CAnabaliisvocatur.Chariisvel Hanis(a(pirationcforti)adpel
latio perquàm vfitata Perfis& Tatariseft, apud quos reges&
prinçipes, etiam mingrug, ( vtdici fblet)gentium,Chanes di- 15
&untur: verbi gratia,KeraiCham,Grimski Chan, PrecopChan,
Nogai Chan,§chemhal Chan,MaxudChan,&alij,quorum in
äniälium quoquefupplementofàâamcnti9. Sic etiam inter
Ofmanidafum'maioresin genealogia quidá Cara Chan legi
tur,quofignificaturrex autprinceps uiger: Confimiliratione 2o
filijprincipüChanoglani v6cantur.Reperiturinhiftoriis Grae
j$& LatinisnoméChagani Auarum, quodidemeftcumhoc
CÅvelChahan.NamAuarum fiueChazarorumpatriaCher
{δῆeftiseftTaurica,quae hodiequefuos habetChahanes Maxi
Ęlis veroTatarorum omnium Chan,cuifubie&ifunt Chancs * 5
ceteri,quiqueChitainus adpellarifolet,vtiftatim di&urifumus,
excelíéntiâ: caufa, quacun&isaliispraeftat,VluChan nomina
tur,hoceft,magnus,vcl potius excelfus Chan.Vndefa&um,vt
Spanduginus& Iouius Chanem interpretentur imperatorem.
TurcicijuoqueSultanipoft Ofmanem Gafim, feghanes dici 3•
volucrurit,vtexgenealogiaparet,idque retinentin hodiernum
vfque diem.Solétenim,more maiorum,Murates ifteII I hoc V. -
tiplerumque titulo:SultanMurat Chan,binSultanSelim Chá,
Jimuzafefudaima:hoceft,dominusMuratesrex, domini Seli
mis regis filius,vi&oriofusfemper. Quibusinvcrbisobferuare
licet
--------------
P A N D. H I S T. T v R C. 19*
Iicet obiterimitationem titulorum,quibus imperatores noftri,
veteres&recentes,vocarefeVi&oresacTriumphatores, fem
perque Auguftos,confueuerunt. Sedhostitulosaliis interdum
adie&is nominibus augét,inquibus funtEmir, dequofuperius
5 di&um,& paullo poftdiceturnumero 14:& Padifcach,quodi
tidem explicatum:&Mufulmanorü Padifcach,quonupcr Mu
rates vfuseftinlitterisadordinum regni Poloniae comitia,creá
dorege,miffis:& Huncher vel Hunker,quodSpanduginus fcri
pfit Condichiar,LudouicusBaffànusIadrenfis Chunchier,quú
io Italico modo re&iusexprimatur Hunggiar. Id proprie titulo
noftrorum Auguftorum refpondere volunt, quofe lmperato
resCaefàresadpellant. Et primum eotradunt vfum Mucheme
tem II,poftcaptam Conftantinopolim,fedemorientalis impe
rij,qucm imitatifunt Baiafitesfilius,& Selimesnepos. Qua de
15 caufa,partimvtambitionem, partim vt fupcrftitiónem corum,
abefufuillaeabhorrentium, irrideret ScachusIfmail primus, a
quoSophifìorumapudPerfas profe&umnoméeft, præpinguë
alereporcum folebat,cuinomeneiusTurcorum indebatprin
cipis,quituncrerum potiebatur:vtvelHunker Baiafit,velHum
zo ker Sclimadpellaretur. DeniqueSeripharumctiam titulum fi
bitribuunt,&Chalipharumnomenne hodie quidem, vitant,
velutinuidiofum,potiufquecompetens editis Mahumeris fàn
guine, quemadmodum Rcinerus Reineccius, amicus nofter
putauit. Nam hicquoque Muratesco feornat tituloin litteris
-zy ad Imperatorem noftrum, quarum exempla vidi:& fuperius,
de hoca nobisnotata quaedam funtiniexpofitione caufarü dc
cennalis huiusbelli, quodinterSophinos & Ofmanicosadhuc
ritur. Diximusenim,Chaliphisnomen fignificare vicarium,
vel fuccefforem,velheredem prophetae Mahumetis:& Ofma
3o nicis perfuafum effe,principem fuum effeChaliphenhuius fae
culi.Secundum Chaliphen, proximuseftSeriphis locus. Sice
:nim & Ccdrinus,& Zonarastradiderunt,Seriphisnomé apud
: Mahumetanoseamrefpc&u Chaliphæ rationem habere, quae:
-fuerit apudGraecosolimSyncelliadPatriarcham, quum mor
' tuo Patriarcha,moxineiusfoliumSyncellus collocaretur. Ho
- - +
2o6 IIo.'' L E-O N C L AV II !
dievero notum,quantofintapudMahumetanosinhonore,qui
re&alinea tamapropheta Mahumete, quamab Ali,Mahume
tis genero,defcendunt,autfe fingunt defcendere.HiTurcisTa
tarifqueScithi vulgodicuntur, Arabibus autem Seriphæ: quos
maximafanevenerationeatque obferuantiaquum profequan- y
tur,etiamipfiSultani Seripharum adpellatione vclutauguftio
res fereddere volunt. AdTatarorum Chanem vtredeam,tra
ditura plerifque omnibus, hicZingis Chan in primisclaruiffe
anno Chriftiano 12oz,velI2o3.quotemporcTatari iugum In
dorum,hoceft,eiusregis, quemabaliquotiamfaeculis Preteia- r.
num fiuePresbyterum Ioannem vulgovocamus, excufferunt.
Et exftant pleraque de his rebus aVincentio Beluacéfi,&Mar
coPauloVeneto,memoriae prodita,le&unonindigna.Chitaia,
(quam itidem Ioannes deplanoCarpi,quivixit anno Chriftia
no12.45, legatus adilla loca miflusa Papa Romano, Kithaivo
cat)LaonicoChataia; ChitainiTatari,Chataidæ dicütur:&ve
roeftfimile,Chaetas Ptolemæi,&ChataeosAriani, hosipfosef
feChitainoshorum Annalium,velChataidasChalcocondylis,
vcl Marij NigriChatainos.Chorafanis regionis nomen ne ho
diequidem obfcurum eft,exrecentioribushiftoriis: populos i 2-©
pfos Iouius Coraxenos vult diâosantiquitus. • Cedrini verba
funt inIuftinianoRhinotmito:fubiugata fuit ab Arabibus(ideft
Saracenis)etiam Perfis interior,quaeChorofan dicitur. Chora
fanab Ortelio Charaffanfcribitur,& Belch,tam vrbs,quàmre
gioChorafanivicina,Balcheidem eft,verfusTatariami tendés. 2 ;
quam annales noftriMachan vocant,vrbi regioniquecommu
fii nomine, haudfcionum cadcm fit cum illa, quæ Macran ab
Ortelio dicitur,verfus finum Perficum,&mare rubrumrfita.Ta
taros fcribo, non Tartaros, tum quodita di&i fintaTataroflu
mine,cuiusaccolae Sumogli vel Sumongli dicütur,hoceft,Mo- 3e
gli,velMongli,Tatariueaquatici: tum etiam exau&oritate Sa
Xonum noftrorum,cifquevicinorum,quiTatarosadpellant,&
«Graecorum quorumdam librorum,quos manufcriptos habeo:
in quibuseft Praetor ille Graeciaenofter,& Pulologüs,qui vbiq;
Tataros vocant. Adde tcftimoniumveterisepigrammatis,ante
C C C annos
P A N D. • H 1 S T. rv R c. 40 ■ , ° .
sccannos Ottocaro regi Bohemiae pofiti: quiaRudolphoim

peratore caefus inter auxiliares Tatáros Comanos, hoc epita
phium,verfibusfaâum Leoninis,proillorü more temporum,
habuit: repertum in libroannaliü Auftriacorum manufcripto,
• ■ quem Magnificus dominus Hicronymus Beck a Leopolftorf
vtendum mihi pro fuahumanitate conceffit:
.,.,.,. . orex ottocare quomdam pugnajiis homeffe,
, , , Numc/fam impammù depiófus cum Tateramis.
s DE VRBE B aeqDAT, SIVE BAGADAr.
Vrbë Bagadatim accipe dehodiernaBabylone, propterpri- 4.
fcae Babylonis ruinas a Sultanis Chaliphis exftru&a. Zonaræ
Bagdas genere mafculo dicitur. Laonicus Pogdatim vocat,&
Pogdatinam vel Pagdatinâ Babyloncm: apudquem notacor
1 ; ruptefcriptumhocvltimum in Latiniseditis, Padagtinam Ba
bylonem. Petrarcha fuis inpoëmatibus Italicis Baldaccumno
1m1n2t.
D E JA(L AD IN E, $ E L G P CE, TA N
Z grolipice. Siua. •.
ao . Aladinis origoaTurcis referturadSelgucem, qui Gulielmo ;.

Tyrio,fortaffe librarij culpavitiofe,Selduch dicitur. Hunc Rei
neccius,vir do&iffimus,& diligentiffimus inexplicãdis genea
logiishiftoricis,putateumdem cffe cum Tangrolipicc (Trago
lipixnonre&efcribitur)Græcarumhiftoriarum: quod vero nó
zy abfimile, quumTangrolipix cognomentum quoddam cffevi
deatur,aTangri deduétum,quodTurcis Dcum fignificat,adie
&avoce,quamcquidem diuinare nonpoffum.Fratriseius filius
inCedrino meo manufcripto, quo eius au&oris non editafra
gmenta quatuor,cum aliquotimperatorum vitisha&cnusdcfi
3c deratis continentur, non Cutlumus, fedCutlumufesvocatur:
uodfignificat Mufem,fiueMofem fortunatüacfclicem. Ala
É vel Aledin fignificatdiuinú.Reinecciusexiftimat effe com
mune nomen omnibusTurcise vel Iconienfibus Sultanis, ceu
cognomentum,veldignitatisadpcllationem,quod equidépro
2o2.* 1 o. L E o N c L A v 1 1 . ' i.
barenón poffum:perindeacdicerenópoffùm propterea,quod*

pluresinter Ofimanidas, velutegenealogia patet, Aladinis ha-!
buerint nomen, Ofnanidasomnes Aladines vocatos, ceu co
gnomcnto quodam,autdignitatis adpellatione. Similiter& a-' • -
fius reftatfcrupulus deeo, quodaddit,vidcri quemdam ex Gia *y

zadinis liberis Aladinem nominari, qui Chalcocondylae fit
Germianus. Nosdc bcgis Germianis fuo loco di&uri fumus.
•
Ibidem Siuaftam fcripfimus, quae vulgoSiuas,quafiSiuaft,vrbs
Armeniæ,(minorem intelligo) ÉÉÉ conftitutionem Leo
nis Auguftideordinethronorum, qui Conftâtinopolitano Pa I©
triarchae fubie&i funt,quam manufcriptam habemus. In hac

Sebaftiavocatur,& Camachus ei vicina ftatuitur, quam idem
Leo fàcit archiepifcopatum fiue metropolim Armeniae. Ke
machhodie nominatur, etiam Turcicis in annalibus expreffà
voce. Apud Laonicum in BaiafiteLaelape Iamaca vitiofè legi- 1 y
tur.Videnotata deinceps capite 2o4. Libuit autem haec eana ob
caufam indicare,quod Ortelius varias, &inter fe diffidentes o
pinionesdeSebaftia proferat:alijs cam non proculabEuphrate
ftatuentibus,alijs in Cilicia: quum Armeniæ fitilla,qua: Siuas
adpellatur,TurcisSiuasfcheher,hoceft,vrbs Siuafte. 2.©
E R2 INGA. RO MAIVIA ASIATIC A.

Amafia. Chalep Syriæ.
6 Ertzinga, cuiusheicmcntio fit,& quae Erzinzan quoq; fcri
bitur, vrbseft Araneniae, cuius nomen in cdito Laonico diuerfè » ;
lcgitur,&advicinam Armeniæ Cappadociam refertur, modo
Artzinga, modo Artzinganisvrbs, Arzingam vocat Aythonus.
Reperitur apud Laonicum & Ertzica, ficut apud Leohem Au
guftum in eadem Armcniaponitur Artzice,fùbmetropoliKel
tzina; Romaniaimvcro,non proEuropæa Græcia, in hoc qui- ;o
demloco, accipies: fedproRomanorum(fic Graeci fe volebant
vocari) prouincijs Afiaticis, quas etiam recentiores hiftorici
Græci Romaniae vocabulo complexifunt. Amafia nomen ho-:
dicq; retinet,vrbsCappadociae:licetin cöftitutione Leonis im-*
- pera
P A N D. H Isr. . T v R c. 2e 3
peratöris, quamdiximus, adHelenopontiprouinciam, de qua
- in Iuftiniani Auguftinouellis pleraquc conftituta legunrur,ve
lut eius metropolisreferatur, fub qua praeter alios cpifcopatus,
etiam Sinope recenfetur. Chalepum Syriae notiffimam nunce
$ tiam vrbem,& orientis emporium celcberrimum, malc Chal
cocondylis interpres cum Geuffaeo facit Epiphaniam, Bello
nius Hierapolim,Seidlizius Antiochiam magnam in Comage
na,magis imperite: quum Zonaras,Cedrinus,Nicetas,expreffe
, Chalep di&am olimitradant Berrhoram. Halepoiam vulgo di
ro citur. RidiculaGeufraeinotio, qui Alephvult diétâ, &a prima
Hebraeorum litteraderiuat,quodprimaSyriæ ciuitas fit;quum
hodieque Damafcuscam longe fuperet.
e %M A PA L I A T}^ R C O R }ÂM ET TATA R O R /M.
in J Quae demapalibus Ertuculis dicuntur, intclligi commode 7.

'* poterunt exhifce MarciPauliVenetiverbis,aediculasTatarorú,
fiue mapalia potius defcribentis, antiquishifceTurcicisfimilli
ma: Domunculas,inquit,habent in modum tabernaculorum,
filtro coopertas, quas fecum deferunt, quocumquc migrant.
,., Laonicus tentoriapileata dicere vidctur, quibus vtantur pafto
rcs apudTurcos. -
RoMA NI A D }^P LEx. UA AUA To LIA.

Rumelia. Rumiler.
Quym Aladines occupaffecompluresin Romania prouin- s.

zj ciasnarratur,accipe Romaniam Afiaticâ vel Anatolicam; Ro
manis,hoceft,Graecisimperatoribusanteillatéporafubie&am:
quemadmodüpaulloante notauimus. Nam alioqui notum, a
Turcis Anatoliâ,quaminor Afia cöpræhenditur,aRumeliadi- '
ftingui: & Rumeliam, fiueRum vilaget, propriediciGraeciam
3o Europaeam,vel verbum verbo fireddas,Græciæ regionem: quú
GraeciaTurciseleganterloquentibus,Rumiler velRumilarad
pcllétur,Vrumilaravulgo.Rumes Garzigab Orta,cuius interp.
clar.& opt. viro, Karulo Clufionoftro debemus,Thracesfunt:
dum partem prototofumit.QujppevniuerfaEuropaea Graecia,
CC ij
-
• . 2o4 : I O. L E o N c L AV I I *
, , ccu diximus, Romaaniavocatur: cuius & partes duae,Thracia
fcilicet,Argiuaqueregio, cuius vrbsmunitiffimaNapolidiRo
, naniadicitur,Romaniae nomen obtinent. • • : •. *'
*
TaycHARI, TANcoRi, ToNcHARI,
- Tatarorum matio. -
s,
9. Nomen nationis,quæ bellü Aladini fecerit,annaleshinöex
primunt:fcdex PrætoreGræciæ noftroparet,SultanisIconien
fibus pcrpetuafuiffe cumiisTatarisbclla, quosipfe Tancharos
vocat,Aythonus Tangoros.Non enimTangotapud huncfcri- re,
bendú, fedTangor. Itidem OrtelioTangut regiovocatur, quae
rectius Tangur.ApudPachymerium,&aliosGræcos,Tochari,
dctra&alittera*,leguntur: quiveriusadpcllabunturTonchari.
/RBS E NG}^RI, A N C rRA. MoIN P ME NT}^M * , «f
- * * * vetus Ancyramum. … . . · · · · $.
ro. EngutimTurcivocát vrbem Afiaticae Galatiae,qugdi&apri
fcis fuit Ancyra, & Leoni Augufto quarta thronorum in ordine .
metropolis eft fub patriarcha Conftantinopolitano: fatis olim
celebris etiam obantiquiffimam Chriftianorü fynhodum, quae ,-,
iftic habita fuit, & cuius a&adecretaqueplena pictatisexftant.
Hodie magna illiccopiacymatilis vel ÉÉÉ panni (camelo
tum vulgo vocant) longe praeftantiffimi tingitur & elaboratur,
alioquc diftrahenda vehitur. . . . - •, •
Quodäin hiftoriæ Græcglibro, cuiusquiapcricratinitiü, ne , j;
quidé auétorisfciri nomen poterat,lcgcrememini, dc Ancyra
fiimunicipijcöditore Augufto. Verbis careferütur huiufmodi.
* Kvapg. K#•a; δ πόλας , μέa, & tWIIórræ, xgj 43la &7j Aeyßig, xgìárípsu &*>ve/gx&%-
πατέGr<zwó$puaniu,iiiua%x%auiila,ajsyeleas: èxdxos tú íí, A'yxv&r, $*.
aiw'w aJtuJ?j)*%o Saxzoszów, § 7. II. yìxì; xgjtjc A'aia, fi;: tJ Jì, Bá;paw, ei, öio
aa £x jGy/o; aJruj spe rnyj Bispov rt)3, ustwíuzz A £• r.xr. Qu9ru m hic
fènfùs eft. Quum condidiffet Auguftus vrbes, vnam in Ponto,
* Cypro, altcram in Arabia;tcrtiam in*Syria, vinuminis iraticollapfàm,
nomine Salaminem,rcftituiffet:primam adpellauit Ancyrâ, hoc
cftancoram,propterea quodeffetmediofita locointer duo ma
- . ria.
P A N D. H IS T. T V R C. zoj
ria, Ponticum& Afianum: alteram Boftram,apraetore Boftro,

quëftru&urae praefecerat: tertiae nomen in Diofpolim mutauit.
Busbequius,virilluftris,initinerario meminit, hâc vrbéab Afiae
cömunitate (ixanâ, 3A'aia, dixere Grgci)Auguftofuiffe dicatam.
3 Meritoquidem idfa&um,fivelconditor, velinftaurator eiuse
rat Auguftus. Ideoq; non abs revoluitidem Auguftus rerum ab
fegeftarum, quas incidiRomae duabusin aheneis pilisiufferat,
exemplar heic exftare. Cófpiciunturaüt qualesqualeshuius re
liquiæ marmoreisinfculptæ parietibusaedificijvetcris, quoda
* Eo dem Apollinis fuifleputantaliqui, Busbequius prætoriü. Idve
ro tam infigne monumentüantiquitatisRomanae, quia le&or
exiftimarefacilcpoteft, axxxIIII&ampliusannisadmodü effe
deformatum,&abinfeftis omni Græcæ Romanaeq; clegantiae
barbariscottidicmagis etiálacerariac dirui: placet eorum cau
* ■ j fà,quiantiquitatü vere magni aeftimandarüftudiofifunt, ficcx
preffum hocloco fubijcere; qucmadmodú id temporis lcgatus
Cæfaris Ferdinãdi, maximae vir dignitatis,Antoniüs Verantius,
Epifcopus Agrienfis, per fuos transfcribi curauit. Mecum vero
cönunicabatante profeétionem adTurcosnoftram, vir nobi
2-o lis,&antiqua virtute ac fide, Karulus Clufius Atrebas, acceptü
ab Antonijprzfulis nepote,FauftoVerantio:quorum omnium
fane mentioncm fieri, vifun füit aequiffimü,vti conferuatorum
frag^menti penitus aurci,quod caeli acTurcorum iniuriis expo
fitum,ne ceteroqui nobis Ancyrgprorfus,acbreui quidépereat,
ay haud abfq; caufa metuendum. Sed reliquastamdem enaufra
giotam praeclaritabulasoperisle&oraccipiat,itadiétisinparie
tibusexftantgs : vt dimidiâ pars intrantibus ædificium ad dex
tram,altera femetadfiniftram offerat.
„Seriesprima.
3e
RERv M. cesT ARvM. DIvI. AvGvsTI. QyIBvs. oRBEM.
TERRARvM. IMPERIo. popvlI. RoMANI. svBIECIT.
ET. IMPENSARVM. QyAs. IN. REMPVBLICAM. Po
rvLvMQVE. ROMANvM. FECIT. INcIsARVM. IN.
CC iij
--- -
me 6 1 o. Leo Ncl Avii

pvaews. AheneIs. PIlIs.QvAE. svNT. RoMAE.
posIrae.ExemplaRisvBIECTVM,
ANNos.vndevIcINTI. NATvs. ExERCITVM. pRIvAre.
consIlIo.Er.pRIvArA.IMPENSA.CoMPARAvI.TERQyg.
m—FACTIoNIs.oPPREssAM. IN. LIBERTATEM. … ” ;
vlndlcAvI------ DECRETIS. HoNorIFICIS.oRDINEM.
SVVM.
cetera defiderantur.
Series/ecumda.
PATRIcloRvM.NvMERvM.avxI. CoNsvL.QyINcrvm.
Ivssv. PoPvLI.ET.SENATvs.sENATvM.TER. LecI. er. '
IN.coNsvLATv.s ExTo.CENsvM. PoPvLI.cvM LEGA.M.
AGRIPPA. E GI. LvsTRvM. PosT. ANNvM.ALTERvM.ET.
QyADRAGESIMVM. FECI. svNT.
RoMANORvM.CENsITA. LEGI. Qy9. LvsTRo.cIvIvm.
CAPlTa. QyADRAGIENs. j
CENTvM.MILLIA.ET.sExAGINTA. TRIA CVM.
NvpeR. LvsTRVM. soLvs. FECI.LEGI.CENsoRvM---sINIo

cos. Qvo. LvsTRo.CENSA.svNT. cIvIvM. RoMANoRvM.---
QyADRAGIENS. CENTVM.MILLIA. ET.DvcENTA.TRIGINTA. 1©
-rRIA.—IN.coNsvLATv. FI CVM. NvperIME.
ILvsTRvM.CvM LEGA.TIBERIo.sExT. POMPEIo.ET.sExr.
ApvLEIo.cos.Qyo. LvsTRo---- RoM.CAPITVM. QyADRacIens
CENTvM.MIL—IGINTA. ET. sEPTEM, MIL.LEGI.pNo.—°
—ExEMPLA.MAIoRvM. ExoLEscENTIA.lam.ex.Nos.---.
mvlraRvM. RERVM. ExEMPLA, IMITANDA •_- »j
reliqua defidcrantur. • •
3eries tertia.
HoNoRIs.MsI. CAvsA.sENATvs.PopvlvsqvE.xomaxw$. 3e
ANNVM.QyJNCTVM. ET. DECIMVM.AGENTIs.
coNsvLIs. DEs[GNAVIT.vr.cvM.MAGIsTRATvm.INInextr.
posT.Qy}NQVENNIVM. Ex. Eo. DIE.dvo. DEDvcrI.IN
moxvMvE.INTEREssENT.CoNsILIIs. PVBLIcIs. DecrevIr.
6 ENA
_————-—-—-—— ——-—-—- -m
PA N D. H I S T. T V R ©. ao7
senarvs.EQyfTes. Avrem.RoMANI.vNIvERsI.PRINCIPEM.
HASTIs. ARGENTEIs. DoNATvm. Ad PellaveRvNT.
LIBRI. RoMANI.vIRITIM-—-cEnos.NvMERAvI. Ex. TEsTAMEN
To. PATRIs. MEI.ET. NomINI.MEo----DRINGENos. Ex.
BELLoRvM.MANIBlIs.coNsvL.QyINCTvM.DEDI.HrERvM.
AvreM.IN. coNsvLATv.DecIMo. Ex. PATRIMONIo.MEo. -
BIs.QyADRINGENos. coNGIARI.vIRITIM.IreRvM. AeRE.

mERvI. ET.coNsvL.vNDecImvm. DvodecIM.FRvMENTATIo
, NEs. FRVMEMTo. PRIVATIM.coLvMPLο.EMENsvs. svM.
id ET.TRIBVNICIA. PoTEsTArE.DvoDECIMVM.QyADRINGeNos.
NVMMos. TERTIvM.vIRITIM.DEDI.QyALIMEA.CoNGIARIA.
FRVMENTI----NvM.NvMQVAM.MINvs.QyINQvAGINTA. ET.
DvcENTA----sIA. DvoDEvIGINTEsIMVM.CoNsvL. TREcENTIs.
ET.vIGINTI.MILLIBvs. PLEBIs.vRBANÆ.sExAGENos.sEx.
1j. AcENos. DENARIos.vIRITIM. DEDI.ET.QyINIs.MILITVM.
mEoRvM.coNsvL.QyJNCTvM. Ex.MANIBIIS.vlRITIM.MILLIA.
NvMMvM.sINGvLA. DEDI.ACCEPERVNT.iD.TRIVMPHALE.
coNGIARIVM.IN.coLoNIAS.HOMINvM.cIRclTER.CENTvM.
ET.vIGINTI. MILLIA.coNsvL.TERTIVM. DEclMvM.sExAGENοs.
3d DENARIos. PLEBI.Qv Æ.TvM. FRVMENTvM.PvBLICvM*AccE--DEDI.
EA.MILLIA. HoMINVM, PAVLLO. PLVRA. QVAM. DvcENTA.
fvERVNT. AGRIs.Qy9s.IN. coNsvLaTv. MEo.QyARTo. ET..
POSTEA. CONSVLIBVS.MARCO. ET.CN. LENTVLO. AVGVR E.
ADsIGNAvI. MILITIBvs.soLvI.MvNICIPIIs. p---- ERTIvM.
2 5 ` cIRcITER. sexGENsIM.ITINERIs.EMIT.QVAM. RoMANIs.
PRÆ—NvMERAv I. QVOD. PRo.AGRIs. PRovINcIA
LIBvs. soLvI. vNvs. ET. soLvs.oMNIVM.QvI. DEDvxERvNT.
coLoNIAs. MILITvM.IN.PRovINCIs.aD. MEMORIAM. ÆTATIs.
MEÆ. FecI. PoSTEA.NERoNE. ET.CN. PIsoNE.coNsvLIBvs. II EM.
3c. QV e. GANTIssIMo. ET. D. LELIo.coNsvLIBvs. ET.L.CANINIo.
ET.Q5ABRicIo.coNsvLlBvs.—Qv9s. EMERITIS.STIPENDIIs.
IN. SVA.MvNlcIpIA. PRAEM—PERsoLvI.QvAN.--IN.SEST—
MILI ImPENDI.
QyATER.—AvLaeRaRIvm.lra.vr.SESTERTIVM.MILLIA.
2o8 I o. L E o N C L A VI 1. .
* QvINGeNTA. DEDI -RavI, AERARIo. DETVLI.— … ;
QyoD. Ex. coNsIlIo - - ——MILIτIbvs. . .
QvlN —-—--—. -- . - -
MERvIssENT. Hs. MIL.

o. DETvlI. ;
CN. P. LENTVLø.
svLES.FvERvNT. CVM. D ----CERENT--------CENTVM.
MILLIBvs. HoMINVM 40. FR.V
., defunt linezquinque.
i (…
JAduerfiparietis feriesprima.
CvRIAM. ET. coNTINENs. Er. cH ALCIDIcvM. TEMPLVMQye.
ApoLLINIs. IN.PALATIo.cvM. PoRTlcIBvs. AEDEM. DIvI.IvLII.
lvPERCAL. PoRTIcvM. AD. cIRcvM. FLAMINIvM. QvEM. svM.
ADPELLARI. Passvs. Ex. NoMINE. EIvs. QvI. PRloREM.EoDEM. sj
IN. soLo. FECERAT. ocTAvIANI. PvLvINAR. AD. CIRCVM.
MaxIMvM.aEDEs.IN.caPITolIo.IovIs. FERETRII.ET.IovIs.
ποNANTIs. AEDEM. QyIRINIs. AEDEs. MvNDO. ET. IvNoNIs.
--- ET. IovIs. LIBERTATIS. IN. AvENTINO. AEDEM. LARVM.
IN. svMM A. sacra.vIA. AEDEM. DEVM. PENATIVM.IN.vELIA. 1®
AEDEM. IvvENTATIs. AEDEM. MATRIs. MAG DELÆ.IN.PALATlo. FECI.
SERTοRIVM. ET. PoMPEIvM.THEATRVM.vTRVMQVE. '
oPvs. IMPENs a.GRANDI REFEcl.sINE.vLLA INsCRIPTIoNE.
NoMINls. MEI.RIvos. AQyARvm. CoMPLvRIBvs. LocIs.vETvsTATis.
LABENTEs. REFECI.ET.AQyAM.QyAE.MARIA. ADPELLATVR. 2-j
DvPLICAvI. FoNTE. Novo.IN. RIvvM. EIvs. IMMIsso. FoRvm.
IvLIvM.ET. BAsILICAM. QVAE. FvIT.INTER.AEDEM.casToRIs.
ET. AEDEM.sATVRNI. cAEPTA PROFLIGATAQyE.oPERA.a.
PATRE. MEo. PERFECI.ET. EAMDEM BAsILICAM. CoNsvM aTam.
HN. AMPLIATo. Elvs. soLo.svB.TITvLo---- NoMINIs. 3e
fILIoRvM ----- vIvvs. NoN. PERFECIssEM. PERFECI. aB.He
REDIBVS ----- viRGINE. EXEMPLvM. DEvM.IN.vRBE.coNsw
fECI FLvvIo,PRÆTERMIsso. QyoD.TEME --- - fT.
'a.&*• VIL* T©
PA N D. H I ST. : T v R c. 2o9
vlroRIs,TEMPLvM. QvoRvMQVE.AvGvsTvm.Er.remplvm. i.
APoLLINIs.lN.solo.MAgNAM. PARTEM.----empto.FÈ€l:*t 1
QvoD.svo. NoMINE. M.MARCELLI.vENERI.----MaNIBvs.

IN.caplTolIo.eT.IN. ÆDE.DIvIIvLII.ET. IN.aede. • I r* • •* ••'.
ApoLLINIs.eT.IN. ÆDE.vEsT Æ.ET.IN.tEmpLo. MARTIs.
vIcToRls.consecRavI.QvAE MIHI. coNSTITERvNT.cIR *.
clTER.MIllENIs AvRI.coRoNARI. PoNDo.TRIGINTAQVINQye
mlllIvM.MvNIcIpIls. ET.coLoNIIs.ITaLlae.coNFERENTIBvs.
Ac.τRIvMPHos. MEos.QvJNcrvM. CoNsvL.REMIsI.et.posTeA.
IO QvoTIENscvMQVE. IMPERAToR.M.—AvRI.coRøNARIvM.
NoN. AccEEPI.DECERNENTIBvs.MvNICIPIIs.—Qv Æ. ANTE.
' rEMPvs.DEFvNCTARvM. AFRICANARvM. DECREveraM.
Meo.NoMlNE. AvT. FILIoRvM.MEoRvM.
er. NepoTvm.IN.cIRce.—AvT.IN. FoRo.avr.IN.
15 AMPHlrHEATRIs. PoPvL.—QvJBvs.confecrA.svnr. BesrIARvm.
cIRcIrER.TRlvM.MILLIvM.eT.QyINGENTA.NAvAlIs. pRaeLII.
spEcrAcvlvM.PopvL. —LIBERvM.IN.Qv0. Loco. NvNc.
NeMvs.FST.CaesARvM.cAvATo.--- . LoNGITvDINE.MIlle.
ET.ocTlNGENTos. Pedes HN. LATITvdINE. Pedes DvcENTI.
IN.Qyo.TRIGINTA. RosTRATae.Naves. rRIREMesQye.plwr IMae.
—RvMoREs.INTER sE. coNFLIxeRvNT.-------RvNr.
PEAETER.REMIGEs. MILLIA.—CIRcITER
IN.Templls.oMNIvM.cIvIrATvM. PoNTI.ET.AsIÆ.vIcToR.
•RNAMENTA.RE PosvI.QVÆ.sPolIATIS.TEMPlIs.QyIs. PRIvATIM.
zj posseDERAT.sTATvAE.—QVADRAGENIs. ARGENTEls.
sTeTeRvNT.IN.vRBE. Ac.cIRcITER.QyAs.Ipse.svsTvLI.Ex.
QvA. DE. PEcvNIA. DoNA. AvREA. IN. AEDEM. apoLLINIs.Meo.
NoMINE.ET. FILloxvM.QVÆ MIHI sTATvERvNr.HoNoREM.
HabvERVNT.posvI. ' :
3o - $eries/ecumda.
MARE. pacavI.A.PRaeDoNIBvs DoMIBvs
svIs CoNTRA.REM.-
DoMINl. -
cetera dcfiderantur. .
DD
a ie' .1o. L E O N CL AV I I * *
.;^; r * „ ,-, -^ , • i *A$eries tertia. -... • , • •
REGIs. PARTHoRvM- - - _ •
» ra,..,^.. Poftaliquotlineas. .• •
A.ME.GENTEs. PARTH0RyM. ET. MED4RvM.
- rurfumpoftaliquotalias.
IN. CoNsvLaTv
… . . ceteraprorfusabolita.
Habcs,optimc le&or,reliquias Ancyranimonuméti,facileomniú,
quae nunc cxftant, praeftantiflimi; fiquidem effet integrum. Eiusillu
ftratio, cum aliquorum reftitutione,nonhuiuseftloci. io
JA N N I, ME NSI J^M, ID 1 E R J^M A P / D T}^R-
- cosratio,&adpel/ationes. -
11 Notauiadmarginemlibri,annum Mahumetanum 687,quo mor

tuus Ertuculestraditur,effeChriftianum 1289. Hocvtiplanius intel
ligipoßit,libethoclqcg quam pauciffimis explicare temporumapud , ;
Turcos rationem,videlicet annorum, menfium, dierum, quantüqui
dem haétenusintelligere dehis potui,ConftatigiturapudTurcosan
nusxiI menfibus,fedlunaribus:& traduntipfi,poft 32 annosTurcicos.
firmamentum cælicurfum fuum abfoluere.Vnde propemodücolligi
pleriq; putant, annis31 Chriftianis,rcfpódere Mahumetanos 32, cum ,•
exiguoadditamento.Praemittitoridetiam,huncannum Chrift. 1 587,
quü inciperet,fùiffécóputatumaTurcisproMahumetano994.Qujp
pe licet hoc intclligere de verbis vltimis in diplomateSultani Mura
tis III, quocontinetur prorogatiopacis cum Rudulpho II Imp. Augu-,
fto. Leguntur cnim ifti£ haec in extfemoverba; Die primoproximi ,,
mcnfis Ianuarij, annoDominiIefu,fupraquem fitgratia&auxiliüdi- ^
uinum, 1 584: quicritannustranfmigrationismagniprophetae noftri,
fupra quemfit gratia falusq;diuina, 991: dic27 facrae lunae Silchidze.
Quibus in verbis notandú,annos Mahumetanos,Turcisvfitatos,non
eofdéeffè cum annis Hegiræ, quae incipit anatiuitate Mahumctis, vi- 3o.
delicet ab anno Chriftiano, 592. Nam expreffè dicitur, a Turcis an
no Chriftiano 1584, fuiffe computatosannos 991 atranfmigrationefi
uemorte Mahumetis: quibus fitrcsabillotêpore elapfosadjcias, erit.
annushicChriftian* 1587,amorte Mahumctis994.Iam fide 994 de
' . trahas
——-- - —
-
P AN D.. HIST. *T v R G. ar*

trahasannos 687, quotêpore mortuus Ertueülístradiítir;reip.
quierütanni Mahtimetani3o7;quiträfierefcilicetabEriücuh
morte,vfq;adhuncannum præfentem.Diximus aút paullo an
te,Turcicosannos 32 propemodú refpondereChriftianis ;r:
3 Quamobrem de 3o7 Mahumetanis detrahendi veniunt anrii
• 9 H, fiuepaullominus,quàm dcccm : & erunt 3o7 Mahume
tani, fi 1 o iftegros deducas, rcda&iadannos Chriftianos 297.
Hisrurfus detra&is de 1587, reperiemusannum Chrifti 1 , 9o,
uo fcilicet mortuus fuerit Ertucules, Ofinanis pater. Tradunt
*o autem annales hi noftri mortuum Ofmanem ipfum anno Ma
humetano 727, qui Chriftianus erat 1328. Ergo poft obi
tum patrisfupcrftesfuit paulloamplius, quam 39 ahnis Mahu
metanis,fiue 38 Chriftianis.Etquia Turcivolunteum regnaf
fe 29 annis,noftri 28, quodidem eft: neceffè eftverum fatea
* 5 mur, quod hiftorici diligentes&fide dignifcripfèrunt, Ofma
nem perpetuisexcurfionibusac rapinis collocupletatü, magnâ
partem Bithyniae,vicinaeq; PontoEuxinoregionis, intrafpatiú
i o annorü, àmorte patrisfcilicetnumerandörum,inpotéftaté
redegiffe.A quo decennijtëpore,principatuiam conßituto fta
ao bilitóq;,re&ererüpotitusdiceturannisChriftianis 28. Jtidemq;
veriffimeftatuetur,initiùregni Ofmapicireferendíadannum
Chrift.i3oo,quodfane multasobcaufasdiligenterobferuandú.
. Quod méfesadtinet,iamantea monuitnus,invfüTurciseffe
lunares.Hosnominareincipiütabipfisheuiluniis.Etnumerari.
a ; turabeis 1 »,ficutetiâ nostotidemhabemus.Anni principiüre
feruntadmenfemSilchidze,qui lateloquendo,quod Græcidi
eerefolent, Decembrifere noftro refpondere debebat exopi
nione cöplurium:ficutiplerumq;Ramazan menfisadSeptem
brem debebatexeorumdéfententiarcferri: quo menfeRama
3c zaneieiuniumfuü menftruumferuant,acrepufculo matutino
adfolisoccafumvfq;,donec fidera confpiciantur, nihilcibipo
* tusue(umentes:&finitoieiunio, fuum illudbuiucbairam, fiuc
magnü feftuminftarpa(chatisnoftri, celebrant. Scdprogreffu
temporistamSilchidze quamRamazaninalios méfes noftros
DD ij
-—-—-
*i & I O. • L E O N C E. AV 1 1 •
tranfeunt. ÉÉÉ celebrandi Bairami tempus fingulis annis
anticipareTurcifolent diebus vndecim: quidiesembolifmife
relocofiuntadcöplendum annum lunarcm. Nam fi dicsvnde
cim cóputenturtricies&femel, efficientur dies 341: qui paullo
minus quam integrum annum conftituunt,addendum triginta ;
&vni Mahumetanis annis; vt Mahumetani triginta duo anni,
Chriftianis triginta& vnirefpondeant; quemadmodum a no
bisindicatum pauloantehocipfo capite.
…,, • , • • • • ZYgmimamen/ìum hac fìmt. -.
…: „1. Silchidzé.*. 7. Dfiumafiel Achir. fe.

' 2. Mucharen. 3. Rezeb. -
3. Sepher. , , 9. , Schaban.
4. RebuilEuel. 1 o. Ramazan.
5. Rebuil Achir. r 1. Schewal.
6. - DfiumaficlEuel. 12., Silcadé. rJ
Sicubilc&or aliquodnomen cxhispaulloaliter fcriptum in
Annalibusrepererit,fciatidfa&um anobis, fcripturam Ioannis
6alderij,interpretisCaefarei,fequentibus.
Hosautem mem/esim dierum ï.%ptimamas,diui
- dunt: diebus hactribuupt momimâ. 2, « »
I. 1. Bafariuni, hoccft, dies mcrcátushcbdomadarij, qui re
fpondctdiei dominico noftro. C- - *.
2. Bafar Ertefi, hoc eft, dicspoft mercatum hebdomadariú

proximus,fiue poftridic mercatus: quidiesGermanice dicicó
modepoffet,Afîermarcktag. Refpondet dieilunae noflro. 2 Ji
3. Salli.Refpondet diei Martis noftro.'
4. D(arfchanabá,ideft, quartusdies: quem Perficalingua
fic&ipfiv9cant,vtinosferiam quartâ diccfefolemus,quiMîer
curijdies eft. -
5. Pcfchembé,hoc cft, diesquintus, linguaitidem Perfica; 3<\

vclutinos feriam quintam vocamus, quilouis diescfl.
6. Dfiuma,duabus fyllabis,(alijZuma fcribunt,& Zuna)vel,
Dfiuma iuni, quodfignificat dicm ccclcfiae fiue tem pli. Nam.
Yeneris diemferiantur.
7. Dfiu
- -
—
P A N D. H 1 S r. TV R €. ar%
7. Dfiuma Ertefi,hoc eft ajg^, Graecovocabulo Pindari-'
co,quafi fidicaspoftfeftum,velAferfeirtagGermanice.Vulgo
Saturnidies. - - -
.§ 6) M N 1 }/ M E R T}^C }^ L F.$. C O NIA. L /.

j ma Turcis aufficata.
Valde fuperftitiofoseffeTurcosinobferuandis fomniis,ani- rz.
maduerterelc&or potuit ex narratione Supplemcnti noftra, de
initiis decennalis huiufce belli Perfici. HocaütErtuculisdeOf
mane filio fomnium, quoingenti comparabaturarbori,cum a
uo liis fequentibus,pcrefteifimilc, quod Aftyages rex Medorü de
Cyro,exfilianepote fuo, ab Herodoto &aliis expofitú,habuit.
ConiaveroTurcisvrbs eftCaramaniae fiueCiliciae,quam Grg
cidicebant Iconium. LeonisSapientis imperatoris Nouellade
Thronisaccuratiushâc in Lycaonia collocat. Chalcocondyles '
1 ; Cariae facitvrbes Larandam& Toconeium,vbi nota cófufum
cum nominearticulüToconeium,proToIcenion:vtalibiTo
fibiniü quoq;fcribitidem interpres, Ardelij fiueTranßiluaniae
vrbem,q iae articulo anominedifiun&o Sibinium cft,velCibi
nium,vt hodie fcribunt. Conia recétioribus Geographis adpcl
Ao laturCogna,pronuhtiatione Italica.QuodaütEdebalis filia per
Lunae fplendorem fignificaretur, in eöfeliciffimumquoddam
omen erat,ex opinione SaracenorumacTurcorü: qui Lunam,
velut imperiofuofatali quadam legepropitiam& aufpicatam,
mirum quantum habere virium in portendendis adiuuandisq;
a j fùcceffibus conàtuum fuorum,vt ctiam nunc hodie,ficfemper
exiftimarunt. Errant enim, (& in his eft Francifcus Sanfouinus
Venetus) quiTurcos fcribuntfuba&o primü Bozinenfi regno,
imperanteSultano MuchemetelI, Lunâ cre(centem fignis mi
litaribusadpofuiffe. Nam fiverum hoceffer,non Lunam dum
3o taxat accepiffent,exclufisftellis,quae in eiusregnifignis cú Luna
coniun&ae cernuntur.Conftat etiam e Beluacenfishiftoria, Sa
racenos antc conftitutum hoc imperium TuNcicum, eamdem
habuiffe de Luna, Mahumetanorüm conatibùs & expcditioni
bus bellicis faucnte,perfuafioné. Anno,ir.quit, 11 18, ftatim pofk
11J
1 t4 [ O. . L E O N C L A VI I
aduentum ChriftianorumadDamiatâ, fa&afuit eclipfis Lunae
quafi generalis:quam cótraSaracenos interprctatifumus,vcluti
portcndcntcm corum defe&um,quifibi Lunam adtribuunt, in
incremento decrementoq; Lunae magnam fibi vim poncntcs.
D E D yc 1 B rs TYR c I c IS, A QJÎB /s A NATo
tiæ regiones momimafortitæ /amt. -
I 3. Annales hi necducum nomina,ncc prouinciarum,hocloco

exprimunt: qùae nostum eLaonico,tumalijsannaliülocishcic
eruemus. Facit Laonicusfeptem numero Duces,quiregionem IO
armisfuba&am,intet fe diuiferint. Hos vnotantum loconöre
cenfetomncs. Caramano dicit obtigifle mediterranea Phrygiae
maioris,cum Cilicia: cuiusanomine Cilicia diéta deinde Cara
carama- mania fuit,in hodiernum vfq; dicm hac adpellationc durante.
mia. Sarchani fors maritimam Ioniæ regionem,Smyrnam vfque,tri 1J
Sarcha- buit.VndeSarchaniæ nomeneftadepta,tcftibus his annalibus,
wia. & Laonico,&fecretario Sigifmundi Malateftae, qui resin Afia
Græciaq; fe praefentegeftas,ante annos plus minùs 8o, defcri
fit.OrtclioSarcumdicitur.Calami,&filioCarafi,obuenit Ly
Carafia. dia,vfquead Myfiam: quæ regio Carafia fuit adpellata. Reperi 2©
tur hoc nomen in hisannalibus,&apud indicatum modoMa

lateftae fecretarium,quiPergamum in Carafiacollocat. Ab Or
telio Becfangileapars Anatoliae nominatur. Ofman Ertuculis
filius Bithyniam,cum regionibus Olympum verfusfpe&átibus,
Othma- &cüTekie,nan&useft. Ab hoc Ofmania, vel Othmania, qué
* Ita•. admodum haétenus alijfcribunt, di&a: cuius in annalibus fub 2. J;
Baiafiteprimo fit mentio. Atq; haudfcio,annoninSynonymia
Gcographica Ortclij, quo loco de Afia minori agit, Cottöma
nidia fitrcétiusha:cipfafiue Othmania,fiue Othmanidia,cuius
tamen limitcs ifticlatius, quàm par fit,videntur extendi. Amu 3o
ræ filiostraditLaonicusacccpifTe Paphlagoniam, cum ijs, quae
Pideratia adEuxinumvergunt.Ea fucrit Penderatiafcilicet,de quafüpe
ve!?*4* rius di&uminOimanidarum gencalogia, vcl potius Pendera
*** chia.Vocaturaiithic Amurasíachymieriô Aniurius,cùm quo
Rcinec
p A N D. 'H IS Τ. T y R c. 2 15
Reineccius alicubi, Gregoram fequutus, Alifarium Carama

'num confunderevidetur: Omer inannalibusTurcicis dicitur,
quiOmeris filios adpellant I(uendiares begos, Sinopes etiam
'dominos,LaonicoSphenderesautSpenderes,vndcnomé Pen
3 derachiae,velutiSphénderachiae.BollinominaturhaecipfaPen
dcrachiae vel Sphenderachiæ regio in Ortelij tabula Natoliae,
pri(cis Paphlagonia. Etcredo Bolli vocem prouinciae datam a
ciuitate Bolli, quaeTurcicisannalibuseftBoli, ficutijdem&a-
gri Bolenfis meminerunt. Eft etiam in Afia minori Mendefia AMÉdefa.
ro regio,cuiusprincipem LaonicusMendefiem &Mendefemvo
cat, nepotem Calamis: quod Mendefiae nomcn nonTurcicum
origineputo,fedGraecum,&ciusprouinciae, quae fic adpcllata
fuerita ciuitate Mendos,cuius mentio fit inconftitutione Leo
nis Auguftideordine thronorum, tamquam epifcopatus per
15 tinentis ad metropolim Stauropolitanam in Caria. Videtur e
tiam eadem effeMenduscum illa,quæ Myndus aliis dicitur,&
adCariam quoque refertur. Rcgio Mendefia fcribitur Ortelio
Mente(e,ficut&noftrisin annalibus. Ædinis deniqueducis a
pud Laonigumtypiseditum nomêlegitur,qui regionemà Co- „ &
=c lophone ad Cariamvfquefeporrigentempoffederit.Hic Aidin Ä,
begTurciseft,vnde reponendum apud Chalcocondylem Ai
dinis ducis nomen,&apud Ortelium pro Aldinelli reftituendü
Aidinelli. Sunt aliae quoque regiones in Anatolia, quae nouas
adpellationes, veteribus incognitas,habcnt: fed eas dumtaxat
a 5 heicenumerarevoluimus, quibusindita fuiffe certis a ducibus.
nomina, Laonicus&annales hincftritradunt.
BA S $ A. E MI R. SAM RA 1. CA RA JÂ NSA RA I. }Ê-
- zir. Wezirazem. Beglerbeg. Emir Halem, Emir Achur.
3o Filiusa!ter Ofmanis, Vrchanisfrater,alinm nó habet in an- 41.
nalibustitulum, quàm Alisbaflà: quodbaffæ vocabulü Turcis
caput fignificat. Fàlluntur autem qüipro Sultanis vezires fuiffe
diétos,ac Emirum (Ameresipfivócaht)in locum putantfucccf
fiffebaflàs,& beglerbegos:(quibus & begos ab cis, & fàngiacos
2 16 1 O. L E O N CYL A V 1 1 *
, adiungi,velut &ipfosEmirum fucccffores, magis etiam miror)
uum vox Emir ne hodie quidem exftin&a fit, ac praetcrquam
quodipfi Sultano proprie cºmpetat, vt fupra diximus, ctiam
&ertis in aula tribù»tür officiarijs. Quippe funt ad Portam, E
mir Halcm,Buiuc Emir Achur,(qui Praetori etiam Graeciæ no 5
{tro Amyrachures dicitur)& Cudzuc Emir Achur. Baffae no
men hoc tempore datur ijs primum, qui Vczirum dignitatem
obtinent: deifide beglerbegis. Ipfa nomina cum officijs, fuo de
clarabuntura nobisIoco prolixius.Heicpaucisaddo,Portae Of
manicae duum effegenerum officia:quorumaliaminifterijs ob I ©
eundis intrafaraium Sultani deftinata funt,alia procurandis ne
gotijs publicis extrafaraium. Et faraiumTurcis palatium prin
cipiseft,velaliud amplum aedificium, non a Czar voce Tatari
ca, quae regem fignificat, diâum: vnde RcinccciusSaragliam
Turcis vocari putat,vt regiam. Nam aliæ quoque domus, extra
Sultanircgiam,nomé hoc ferunt: vt illae,quas Sultanorum mu
lierculæ fiueconcubinae inhabitant, vt Atfchamoglanorum æ
des,vtamplaTurcorum hófpitia, fiue diucrforia publica, quas
vulgo Carauafarias noftri vocant. Quippe a Turcis Carauanfa
rai vel feraidicuntur,hoceft,aedificia deftinata carauanis: quae 2.©
hominum agmina funt cum iumentis, ob itinerum pericula
turmatim fe coniungentium. Confule de his expofita pro!i-
xius capite 247. De officijs intra faraium alibi, ficut & de a
1ijs extra faraium. Baffae, de quibus hcic agimus, extra faraium
£muncribus fibi mandatis funguntur. Et inter hos qui primi z5 .
funt, Vezires dicuntur: noftris, confiliarij fccrcti, vcl arca
ni. Supremus autem, Vezirazem nominatur: quae apud Sara
cenos etiam in vfu dignitas, & exiftimationc prae&ipua fuit.
Ccdrinus & alij Protofymbulum interpretantur, cuiüs ctiam
mentio fit in libro dc fignificatis infomniorum, quem an 3•
tehac Sambucani exemplaris mutili fidem fequentcs, Apo
mafàri tribuimus: quum Achmetis cum poftea Cognouerimhus
effe, de libro bibliothccae Caefarez, ex quo viri Ölariß. Hu
gonis Blotij I. C. & Auguftalis bibliothccarijbcneficio, noftri
codicis
p A N D. H I S T. T v R c. ar*
eodicis lacunas omnesexpleuimus.Symeon MagifterOfficio
rum alicubi Solemanem Protofymbulü Balfamæ vocat, quem
Zonaras archifatrapam Mafalmæ dixit. Similitcrextrafaràium
funt Beglerbegi, qui& ipfibaflae vocantur. PraetoriGræciæ no
j ftro, qui ante 32o annos vixit,Peclarpaces fcribuntur. Et erant
inimperio Saracenico fimul& Emires,& Vezires, & beglerbc
gi, ctiamante monarchiam Turcicam:prorfusvt dici nequeat,
ro Sultanisvezires adpellatos, in Emirum locü fucceffiffeba£
fas&beglerbegos. Quippe mcminitbeglerbegorum officijve
so tuftior Praetore Cedrinus, & ipfum nomcn interpretatur Ar
chontas Archonton,vt noftridominos dominorum: velutiqui
fub fe,prztergregariosmilites, fpachios, fubaffas,etiamfangia
cos&begoshabeant:vtro(queminorum (quodaiunt)gentium
dominos,dequibusfuoloco. Prætor addit,officium Beglerbe
, ; gorum refponderedignitativelofficio maximiStratopcdarchi,
quem nuncGcneralem campivocarefolemus. Itidem Sultano
feruit extrafaraium is,qui dicitur Emir Halem, cuiuspaulloan
tememinimus.Vexillorum praefe&usfupremuseft,actumipfe
vexillum regium É in expeditionibus, tum vexillaBegler
ao begisoffertfua,itidemqucfuafangiacisbegis.Emirachurftabu
li præfe&us eft,cuivocabulofiBuiucprcponatur,maior velpri
mius; fiCudzuc, minorautfecundusftabuli praefe&usintelligi
tur.Dehisiam percepiffele&orem opinor,quiTurcisbaffae,qui
beglerbegi,quiEmiresfint. Necignoronomen Emir Quibir,
a; dignitatis in aula Sultanorum Cairenfium maximae. Sedintra
limites coherccnda fcriptio, nccommentarius prolixiorlcào
rcm offendat,autfaepius cadcmrepctat. -
IS NIC. B / R$ A. TE GG I j^ R.
}e
Ifhicam dixi,nomenhodiernum&Turcisvfitatumretinens,
licetabaliisaliterfcribatur,quae Nicaea pri(ciseft.Caftaldusper
errorem növrbem Nicæam vocat Ifhicham, fedlacum fiuepa
ludcm Afcaniam, quae tamcnhodicTurcis Acfudicitur,nomi
EE
2.18 1 o. IL E O N C L A V II
ncfignificanteaquam albam fiue limpidam.In multis enim an
tiquâ nomina fic immutant, vtprifcorum fimilitudinem reti
néntia, tamen aliquid inlingua fua fignificent. Prufae nomen
antiquum retinui,tametfi nunc Burfavulgo dicatur:quæ voxin
errorem impulit Bonfinium,vt Byrfam adpellaret:quafinomcn 5
hocaliunde, quamaPrufarege Bithynorum,acceperit.In Leo
nis AugufticónftitutionedeThronis,etiamTheopolisfiueDei
ciuitascognominatur.Idem Claudiopolitanoprouincic Hono
riadis archicpifcopatui Prufiadem fubijcit, quod ideonotandü,
quia Busbequius in itinerario Prufiadem cum Pru(aconfudit. 1»
TeggiurTurciseftprouinciæ præfes, quem ipfimorefuodeno
minantacuiufqueprouinciæ metropoli. Laonicus Harmoften
reddidit,quae voxantiquo Laconum vfu fignificateum, qui vel
invrbem,velregionem imperio fubieétammittitur, vt eius res
conftituatac difponat. Praetor nofterducem regionis interpre- 1 5
tatur,quiGrgciseft Higemon.Sic enim perturbationem rerum
in Afia minoridefcribens, poftoccupatam a Flandris Conftan
tinopolim,ait: Qujducesaliisinlocis alijfuerantha&enus, fin
guli regionemadminiftrationi fuæ commiffàm, nunc fuiiuris
efficiebant: vel ad hocimpulfi motu proprio, vel abincolisad 2 e.
defendendam regionemarceffiti.Quæ fáne verbamecommo
nefaciunt de imperijnoftri ftatu non diffimili, poftexftin&os
imperatoresSueuos. -
ED RE Nos. /L J^BA T. CAP L IzE, , • - *s

1 6. Edrenofium Teggiurem dixi, ab opido, quodTurcis voca
tur Edrenos. Adranufium ducem fiuepraefidemdixifTent Græ
civeteres. CiuitasipfaBithyniae,non procula Prufadiftat.Con
ftitutio nouella Legnis Augufti de Thronis, epifcopatû Adra : 3e
nufium metropoli Nicomedienfi Bithyniae fubijcit. Opidum
Adranes, genereneutro, prifcisadpellàbatur. Vlubatopidum
-vocantTurci, quod Lupadi noftris Geographis dicitur. Prætor
-Graeciae nofter, &Chalcocondyles, Lopadium nominant.Ncc
• ' - • - procul
P A N D. H IS T. * T V R C. •*•
procula Palormofitum eft, (Panormum dixere Graecifuperio
rumaetatum) vbiveterisvrbisCyzici ruinae intercopiofàrude
ra marmorum confpiciuntur,& vinanobilia nafcuntur,quibus
cum voluptate Conftantinopoli falubriter vtebamur. VóxCa
5 plizeTurciscalidam aquam fiuebalineum fignificat,quae Grae
cisthermς (unt.Et fuperant Prufae nuncetiam ad montis Olym
pi pedem thcrmæ præftantiffimae, acin primiscelebres: quum
exinteruallonon magno,aquaecalidae pariter,&frigidæ, miro
naturæ beneficio, largiter ebulliant. ApudStephanum, quili
eo brum devrbibus fcripfit,Ortclio citante,Thermalegitur,locus
Prufiae,(Prufae vult puto dicere,quamquã&alioquin haec men
.dofaarbitror)qui& Bafilica vocetur. Hicillc locus cft Bafilica
rumfiue regiarum thermarum,quodenúcagimus. Nam quod
opidumThermarum Bafilicarum in Nouella Leonis Augufti
* 5 reperitur,aliudeft,aclongiusremotum a Prufa:quum epifcopa
tus ille metropoliCaefarienfi Cappadociae fubijciatur.
- cL%M O NS CAL OG E R O R / M. G E N1S C H E
- • • her. Iuffìph.
3®
Montem monachorum;quilegiturheic inannalibus,Turci 17.

fualinguavocant Gefchis dage, Graeci Kalogeronoros. Intelli
gitur autem hoc nomine monsOlympus Bithyniæ, qui Con
ftantinopoli degentibus,&in Propontide nauigantibus,infigni
»5 altitudinecófpicitur,Nomenhocindetulit, quod olim frequcn.
tiaCalogerorum haberet monafteria,velut hodieque mons A
thosinEuropa,quem fan&um vocant: vbixxi 11 fuper(unt mo
nafteria,fingula quondamccautcccacalegerisinhabitata,có
traque vim praedonumacpiratarum munita. Nunc deminuto
§o licet numero, tamen adhuc eorum eft magnacopia. Vocatur
autem monachus a Graecis Calogeros, non veluti Kalos Hie
ros,ideft,bonusfan&us, quodnoftris pcrfuafum eft: fed quafi
Kalosgeros,(ficenim hodie loquütur)idcft,bonus fencx. Nam
fenilis aetashuic profcffioniaptiffima cft. Ncapoliminterpreta
• : EE ij
axe I O. LEO N C L AV I I
tus fum,vöceGraeca, quae TurciseftGenifcheher, id eft,nous
ciuitas. Ea non procula Nicaeadiftat,& Busbequio,ficut& Or
telio, Ienifär dicitur: ac intelligieamdem arbitror a Spandugi
no,inexpofita fuperiusnarratione,deorigine SultanorumTur
cicorum. Iuffùph, Prufaeinomen praefidis, idemeft cum Iofe- y
pho. Gauderius, FerdinandiCaefàrisinterprcs,fcripfit Iuffucin
verfionefua,quodvocabulum Turcisanulum fignificat.
D E prae R 11* • AzoNE rrs. gy r D & Arae vg rrr.
«_Affri, Siderorapfia, Hyperpyra, Hyperpyrarj, Drama, Scachi,Sulta- 1 •
mimi,Seraphimi, Byzamtij,Chry/ mi, Altumler.AEgyptia
Syriacaque mometaratio.
a8. Neceffario nobis heic agendum de variis tam Graecorum,

quamTurcorum Ægyptiorumque monetae generibus: vt vno f y
loco pofita,velut in confpe&u le&torifint. Ac primo quidem, vt
pretium fingulorü,quae Turcis in vfu funt,indicemus: animad
uertendum,ante annos 4o vel jo, quo tempore fcripfit Turcica
fuaTheodörus Spanduginus, o&o manguros æreos vnüafprü
argenteum valuiffe. Rurfum quatuorafproseffeciffe dramam. zs
Dramasvero nouem pretium fuiffetalcri vniusGermanici,qui
36 afprosvalcbat:quum Sultaninus aureus,tam pondere,quam
auri bonitate parZccchino fiue Ducato Veneto, f 4 afprisaefti
marctur,hoceft,vno talero Germanico,cum femiffe. Deinde
pretium talcri diu ftabile fuit, a(pri quadraginta:Suitanini vero, 2 ;
fcu ducati, fexaginta. Nos autem Conftantinopoliquum efle
mus,fic erant horum omnium auéta pretia, propter grauamina
(quemadmodum aicbant)bclli Perfici,&alias caufäs explicatu
non neceffàrias: vt manguri 24vno commutaréturafprò: afpri
quinque dramam cfficerent: dramae duodecim, taleium Ger- 3e
manicum: vnuscum femiffetalcrus, Zecchinü Venetum, hoc
cft,afpros 9o: quum paullo minuscflèt Sultanini pretium. Hoc
modo drama,quinque conftans afpris, valebat fcx noftros cru
&latos leu quarantanosVcnctos; dcccm drama,vclafpri 5o,flo
[CI1u1n
P AN D. H 1 sT. T v R c. 2-2 1.
rénum Germanicum: afpri6o, feuduodecim dramae, talerum

noftratem. Quae ipfaquoquepretiadeincepsadeo funt auéta,
talerü vt vnumafprisaeftimatum 8o intelligam.Expofitopretio
fingulorum, addamus nunc de monetis ipfis quaedam, futura
3 lectoribus,vtfpero, noniniucundacognitu. Primum igituræ
rei manguri fuccefferunt in nummulorum locum, quos affes
prifcidixerunt.Exargentofignati funt his proximi, qui Graecis
afpri,Turcis Acfe nominantur.Reinecciusnofter,in Adpendi
cead Beluacenfem,perperà fcribit Afperos. Ibidem faétamen
-■ o tione de 5oo iperperis,addit: hoc monetaeTataricae genus effe.
Ego vero vtrumque dicoproGræcæ monetae generehabendü.
Et afpri quidem Graecis,Turcis Acfe, ficabalbedinedi&i funt;
vt Italis bianchi,Gallis las blancs,certa nimirum & ipfà monetq
genera. Sicut enim MaurosGræcis eftnigcr,vnde Moros Itali
1 5 noftrique vocant Æthiopes:ita coloralbuseifdem Afpros dici
tur.Nec recensadeo vocabulumhoceffe,paretexgloflàrio per
ueteri,quod Afpraturam interpretatur Graeca voce κύ»vgor,hoc
eft, monetam minorem : cuius generis alpri (cubianchi velin
primis funt, cum quibus collybiftae fiue nummularijmonetam
ao maiorein,tam argenteam, quam auream, commutare folent. -
Afprosautem voco,Latinam vocem Nummulosrefpiciés,quae
fubintcll gitur. Nam Graeciquidem Afpradicunt. Et funtdu
plicia,maiora minoraque.Minora vulgo in vfu funt,maioravo
cantur peculiari voceSiderocapfia.QuippeSiderocapfanomen
a; eftopidi, quod e regioneThaffifitum eft, prope montem tan
&um,de quo paulloante di&um.Eo loco tam auri,quam argéti
fodinæ funt, (vnde Chryfiten Liuijputat cffe Bcllonius) & afpra
•fignantur,cctcris maiora,quibus ab opidoSiderocapfiorü man
fit ha&enusadpellatio. Recipithaec tantum SultanusTurcorü,
3o & fuistbefauris infert. Eadcm erogatinmilitum miniftrorum
que fuorum ftipendia. Minora plane non admitt t , quidquid
tamdem ei folüendumfit.Dciperperisobfcruanda primum vi
tiofâ fcriptura. Non enim iperperà fcribi debent,fedhyperpyra.
Pulolegusnoftcr hyperpyiivöcemhabct. Manuel Muficius A
EE iij
2.2.2. ' I O. . L E O N C L A V II *
thenienfis interrogatusa me, quanti putaret aeftimandum hy
perpyron:refpondebat, propemodum par huius pretium cffe
MarcelliargenteiVenetipretio.Quidam Italico nummo lulio
putantaequandum. Equidem accuratc pretium fupputans, hy
perpyron inuenio valere nouem cruciatos feu quarantanos. In- 5*
colæ Cyprijregni prius, quam barbarorum fubirent iugum,in
quinquiédiuerfahominum genera diftribuebantur. Horum a
liisonìiffis,quod huicinftituto noftro quadrat,exponam.Infimi
generis adpellabantur Pariki,condicionis homines feruilis,vfq;
ádeo dominis obligati propemodum vt vitae necisque potefta- 1 •
tem in eos haberent. Nomen ipfum Pariki, Græcæ originiscft.
Nam ra#swdicunturGræciscoloni,ficut & Iuftiniano Augufto
••psiuwiiwiuuarius colonarium eft.Secundum hos proximivoca
bantur vulgo Lefteri, quiquidem&ipfi Paricorum feu colono
rum erant cnumcro,fed quivelinteruenientepecunia,velgra- 1 f
tia dominorum,velalia quadam vialibertatem impetrauerant,
diuerfàtamen ratione. Quippe nonnulli abfolute liberiefficic
bantur,quum alijperfonali dumtaxatlibertatepotiti,nihilo mi
nus rerum fuarum nomine dominis effent obligati:puta, quo
tannis vtfoluerent principibus autnobilibus viris, 1 5 vel 16,plus , a.
aut minus, perpira: (ficenim corruptevocabant)cuiusin perpi
risnumerandae pecuniæ caufa, Perpiriarijdicebantur. Adgno
fcit,opinor,voceslc&or deprauatas,quum & hyperpyradici de
beant,& Eleutheri, quiliberi funt,& Hyperpyrarij, quifingulos
inannos hyperpyra (oluunt.Siquis denique pretium hyperpy- 25
rorum cognofcere cupit,expendathgc Beluacenfisvcrba,deli
bri 3o capite i 43: Terra Soldani valebat ei cottidie 4oooc o
ipcrpera, ideft, 57coo marcas argenti. Scd priusfcripturae tol
lendum vitium, pro 57ooo marcis argenti, 57co marcasvtre
ponamus.Et nihilo minus haec ipfàfumma prouentus cottidia- 3o
nitanta vidctur cffe, paene fidemvtmererinequeat. Sedcnim
pergendum adalia.Quam diximus dramam, procerti ponderis
apudTurcos nomineleétoraccipiat,quod quidem cx drachmg
vocabuloGrgcomutilatücft.Ipfiuspondcris rationeminafpris
iam
P A N D. H I S T. T V R C. £2. 3
iam expofuimus. An veroTurcicum antiquo ponderiGraeco
refpondeat, difputarenuncreligioeft,nele&orinimium velut
extramctasvagando moleftifimus. Scachi perquam frequen
tes in Turciafunthoctempore, moneta PerficiScachifiuere
j gis,vnde nomen habent,Turcorum hoftisacerrimi.Singuliva
lentafprosTurcicos oéto.Sultaniniexauro funt, quondamad
pellatiSoldani. Sic enim apud Beluacenfem locoiam indicato
legimus, argentariae fru&umin Lebena(non procul aSebaftia)
fuiffe tresrotasargentidepurati,hoceft,triamillia Soldanorü.
*o EiufdcmcumSoldaniseranttum ponderis,tum pretij,quiGrg
corum imperatorum temporibus Byzantij nominabantur, &
Byzantini: charaéteris dumtaxat ratione diuerfi.Cófimiliter&
Seraphini, quosprimus exSoldanis Ægyptiis fignauit Melech
feraph,aquo nomenetiamhocconfequuti funt.ChryfiniGrae
1 5 cis achryfodicuntur,vtabauronobisaurei: quodimitatiTur
ci, (uos fiueducatos, quodnomen a Venetorum Ducibuspro
fe&um arbitror, fiueSultaninos, ab Altum vocauerunt Altum
-ler. Chryfinorumquidem in aliquot Græcis& Afiaticis mo
numentis antiquis nomen obferuauimus, quae aliolcétoresha
•2-o bituriloco funt.
• • Quod Ægyptias,Arabicas, Syriacasque monetasadtinet,ha
rum quoque nunc mutataratio: ficut ex hac confignatione D.
Hieronymi Becka Leopoldftorfvidereeft, quiprctia fingula
rum notauit,vt erantanno 155 I, quum illasterrasperluftraret.
z5 Zibit,aereinummuliperexigui,figna potiusfunt,quam moneta.
Duo valent vnum Direm,qui & ipfenummuseft aereus. Duo
Direm valent Nuccarumvnum, quinummuseftaercus maior,
cum litteris Arabicis. Nuccari quatuor valent nummulum ar
fgenteum, quem Arabes Ofmannü,Turci Achs, Graeci Afpron.
* 3o vocant. Nuccarifex faciüt nummum argenteum maiufculum,
- quem Maidinum vel Cattam nominant. Maidinus vel Catta,
Ofmannum vnum cum dimidiofacit, & quatuor Marchettis.
Venetisaeftimatur, velo&o Bezziis fiue nigris nummulis Ger
manicis,quorum tresconficiunt vnum cruciatum.Scachi, ma
*.
£24 r 6. LE o N c L A v 1 1 - I
ioresargéteinummi,quorum finguliquatuor maidinos;decem
vero,Turcicum aureum valent. Altum,aureusTurcicus,vale
bar id temporisxL maidinos, vel afpros Lx. Coronatiaurei pre
tium erat,maidinixxxv.Horum vero quam nuncfintau&apre
tia, depræhendere le&or ex fuperiusindicatis poteft. j
Obiter deniq; huiccxplicationi demonctis adiungitor,Sul
tanosTurcorum tam inipfisaufpiciis imperij,quemadmodum
Spanduginus memoriae prodidit,quamvi&oriis potitosilluftri
bus,autnatis heredibus mafculis exfultantes, ficutinannalibus
hifcenoftris paffim animaduertere licet,afprosnouos fignare i •
folitos. quodquidcm vbi fa&um eft,vfumafprorum veterum
interdi&o publicato prohibcnt. Quapropter ab omnibusadrei
monetariæ præfe&os deferuntur veteres, ac pro duodccim ve
teribus afpri decem noui foluuntur. de quo É lucrum Sulta
nis haud exiguum prouenit. Inquifitores etiam conftituuntur, 1 5
qui analiqui veteresafprosretineant,obferuent. Hivariisvtun
tur fraudibus,& multa nequiter committunt. Eiusautemlucri
caufaMuchcmetcsii,quiCóftantinopolim cepit,fingulisxan
nis afpros fignabat nouos. Fortaffetamen hoc etiam feciffevi
deripoffitadimitationemantiquitatisRomanae, cuius innum- »•
mifmatis toticseftreperire vota decennalia, vicennalia, tricen
nalia. Non enim dubium eft, Muchemctem fecundum,quem
<diximus,velut inipfo fucceßorem imperio, multaprifcisin Au
guftis, quos pro decefforibus fuishabcbat, ex ambitione qua
damaemulari voluiffe. *£
- 3 yG 7TZ /C, GE RL E, B o L 1.
r 9. Dicitau&orannalium,exiftimarivulgo,fepultüOfmanem
adSugutzuc,quilocusafalicenomcn habeat. Narrataüt Lao- §•
nicus, effevicum iuxta Myfiam,quemincolae Sogutam vocent,
vbi flumen fit eiufdem nominis. In hoc vicotradit aliquamdiu
habitaffeOguzios,&ipfum Othmanem íú ha
buifTe. Putabaturigitur ifticconditus, vbi plerumque degere
II[U0
P AN D. HI s T. . T v R c. 22y
folitus fuerat. Additetiam, poffelocumadpcllarivicum Itaeae.
Sic enim reddidit interpres,fecuminerrorem &aliosabripicns.
Non enim Itaeae,(ed falicisvicum dicere debuerat, quæ Græcis
itaea vocatur.Germani,quorum lingua ἐ nomini
j bus percftidonea, Falbcrdorfinterpretarétur.Sednotandum, -
aLaonico poft Sogutae vocem, omitti alteramTurcicam Gui,

duarum fyllabarum, quae vicum feu pagum fignificat. Inanna
libusnoftrisSugutzuglegitur, voce nouellasfiuetenerasfalices
fignificante,velfalicetum potius: ficut iifdem Turcis Bclezug
uo teneræ fiuc nouellaequercus funt,aut quercetum: quodipfumi
quoquenomencftopidi Anatolici, cuiusinfra meminitânna
liumau&or.Hinc ctiam pagi £5? , vel Othmanzug, no
men deriuo: velutiquofignificetur Ofmanis fiue feminarium,
fiueplantatio. Apud Abrahamum Qrtelium in tabulaNatoliae
15 lcgitur Othmangiuch,quodtribus fyllabisItalicomore pronú
tiátum,idem cftcum Othmanzug.InitinerarioBusbequijlegi /
tur Othmanlick, deprauate puto, quum Otmanfick vel Oth
manfuck ab ipfo fcriptum fuerit: vt pofterius hoc V Gallicum
habeat,Turcisctiam vfitatum. Longius ab origine vocisrece
„ dunt,quiOtmanicfcribunt. De Boli,tam regione,quam opido,
fupra diximus numero 1 3. Bellonius opidum prifcis Aboniti
chos di&um putat, Gerlenon proculaBoliopidodiftat.fedin
OrteljNatoliaputononre&e fcribiGcrcdc, proGerele, quod •
idem eftcum Gerle. -
25 s A N G IAC, SA NGIA C B E G. MESC HIT, /EL

JMe/&it. Dfiuma,/iue Zwma. Imaret. Camdri.
- Cangri.Chiangar<_».
O Sangiacdi(5labum,fiueSanzac Turcisvexillum fignificat. zo.
Suntautemipfislocovexillorum fiuefignorum militariü,globi,
zreideaurati, fummo in haftili defixi: circumplexis acdepcn
dentibusvndiquefeucriniumcolligatorum manipulis,(eucau
disequinis. Vertici pomorum fiuegloborum, quos diximus,
- §3
216 'I O. L E O N C L A V II
nonnumquamlunacrefccnsimponitur.Huiufmodifigna mili
tariaplurägeftarividimusantcbaffamfeubeglerbegumTeme
fuarenfem, quumis nobisConftantinopolim ituris occurreret
in planicie, poftdefcenfumamontis Haemiclifuris, non procul
aTatarbafare,quilocusa foroTatarorum nomen habet,adter 5
tium aPhilippópolilapidem:vbi nos praetereuntem regio cum
comitatu, magnoquc camelorum&aliorum iumentorum nu
mero, (fummarios corruptevocat Beluacenfis, qui Graecisfa
marijfunt,& fagmarij,&fagmatarij)vidimus.Abhisfignis mili
taribusdicüturSangiacbegi, prouinciarum fcilicet praefides, fi I Q
uepraetores: qui quum ad expeditiones fufcipiendas mandato
Sultani euocantur,curantantefefignum eiufmodi, qualedixi
mus,cum ftrepitu tympanorum, &aliorum inftrumentorum,
quibusvtuntur valdeftridulis,geftariGraeci Turcicü illudSan
zac,flambarum&flambulum adpellant:Sanzacosautem,flam 1j
bulares. LeoSapiens, Imp.Aug.librum deadparatibusbellicis
fcripfit,conuerfumliberius,quam parerat,inlinguam Latinam
aIoanne Checo Anglo,quem Græcum habemus.IncoFlamu
lum, quoCedrinus etiam vtitur,& forma deminutaFlamuli
fcium,&Flamulares reperiütur,nomina Grgcis&Turcicishif 2.®
cerefpondentia. Non enimtemerediétumanobis,fimiaseffe
GræcorumTurcos,in rebusplurimis:maxime quae fpe&antad
officiamilitaria,prouinciarumque praefe&uras ac praefidatus,&
earum diftributiones. Meffitae feuMefzitæTurcisproprietem
pladicuntur,elignis fabricata: qualiafcilicetab eis exftrueban zy.
tur, quum necdum imperijcreuiffentopes. Zumavero, (cuius
vocabulifupra quoq; faétafuit mcntio)templum fignificatam
plum,operis lapidei.Mcdreffà quid fit,quidImarctüm, Gaude
rius ipfetam hcic, quam aliisin locis, inipfocontextu expofuit.
Nimirum xenodochiafunt,vteftvidere apud Busbequiü, haud 3 o.
ineleganterconftru&a, fuisque diftinéta cubiculis: ifi quæ non
modoTurci diuertunt, fed etiam aliis quibufiiis homines addi
&ide religione fententiis. Quippe necChriftianus quifquam,
ncc Iudaeüs,feudiues,fcumendicus, abiisarcetur.Bafìae quoq;,
` . ac fan
p A N D. HIST. T V R C. zz7
ac fabgiaci,quum peregrinantur,illis vtuntur. MositafertTur
corum, vt fingulis,quieò diuertunt, cibum præbeant. Quum
cenae tempus adpetiit, adeftminifter cum ingenti ligneô dif
co, qui menfæ inftar videri poteft. Hoc patinae plures conti
5 nentür, impletæ vel orizaco&a,vel deco&o ad cremorem or
deo, addito carnis plerumque veruecinae frufto. Circum pa
tinaspofitipanes funt,&nonnumquam aliquidfaui. Sumitex
his,quivult. Acfaseftpcregrinantibus,hiscibistototriduogra
tisfrüi.poftea mutandum hofpitium.SaneTurciciproceresma
1 o ximis impenfisexftrucrepotiffimum ftudenthaec feptem:Mef
fitas,imareta,Graecis Maratia,carauäfaraia,balineapublica:qui
busetiam pulcherrimos fontesadiungunt,in ceteris,advfusho
minum iumentorumquecottidianos;inmeffitis,adluftrationes
vel ablutiones quafdam peragendasprius,quamtemplafuafiue.
1 5 meffitasingrediantur.His adde fluminumpontes,&vias publi
cas,lapidibusftratas. quae §uidé omniaperindefpe&abiliafunt
apudTurcos,&eximia:ficut apud Anglosifta,verfucompre
henfa veteri:
« Moms,&foms, &poms: ecclefia,femima, lama.
2o Propemod umque licebit&Turcicadiftichocomple&i:
CAMeßìta, maratium: carauamfaraia, lauacra,
Fontes, &pomtes fluuiorum, frata viarum. *.
Obiterhocetiamaddo,ConftantinopoliMeffitis,quaeifticnu
- mero plus minus quadringentæ funt, tot huiufmodi adiun&a
2 5 effemaratia: vt fiquisinvnotriduumvi&itct, acdeindepergat
ordinead cetera,totius anni fpatio vel inuiferenequeatomnia,
velomnium vtibeneficio. Sequituretiam paullopofthunclo
I
cum inannalibusexplicatus imaretorum vfus, quum narrant,
:.
ipfummet Vrchanêinexftru&oabfeimareto cibosdiftribuiffe.
3o T CandriaregiofitaeftadPontum Euxinum,inter Bithyniam,
& Pontum,hoc nomine, prouinciam: vbi& op dum Candria
. reperitur in OrtelijNatolia, fitum eo planeloco, quo Dedaca
navetus aNicolao Sophiano ponitur. Diuerfum ab hoc opi
dumeftCangri,verfusAmafiamfiucCappadociam,quodolim
1J
22.8 1 o. LE o N c LAvri . . .
Gangranominabatur,vndeTurcis&regio Chiangarediéta.
ZE R C O L AE, TAM A L BAE, - -
quam rubræ. -
2, I • Zcrcola capitisefiltrotegumentumeft,latam auream fim- 5

briam habens, quaparte capiti imponitur: de penulae manica
tegminisipfius petitaforma,ficutipfimetaiunt Turci.Supcrio
riZercolæ parti,fefquifpithamamaltae,caput inferitur: inferior
avertice capitis infra ceruices in dorfum non aliteradtresfpi
thamasvfque demittitur, ac feminarum Gallicarum tegmen, 1 o»
quodChapperonab eis dicitur. A media frontefurgitoblon
gaquaedamquafivelfiftulavelvaginaexaere, partim dcaurata,
partim argentoforisobdu&a,cuigemmasinferunt,non magni
tamen pretij. HæcZercolaGenizarisalbi coloriseft, aliis non
nullisrubri, de quibusalio dicendum loco. Fiftulafiuetubulus 1 s
excipiendoconodepennis auiumfa&oferuit,vel bellitempo
re, vel quum fatellitiofuoSultanum ftipant. - -
vM ys /LMANI, M /s/LMANISSARE. Mae.

gariffàre. Turci, Laomicus ememdatus. 2.</
Mufulmanos dici fe volunt Mahumetani, tamquam re

, ,. &ecredentes: vt Arianicis temporibus ceteriChriftiàni,quot
tabominabantur eorum furores, Orthodoxorum nomen.
profitebantur. Actametfi Mahumetanis honeftiffima fit Mu
fulmanorum adpellatio,principibus ipfisMufülmanorum Sul- , ;
tanosfenominantibus, vtifrequenterapud Praetorem noftrum
videre eft : tamen Graecis vicinis, vt Chriftianis, erat cxfecra
bilc nomen, qui verbo Mufulmaniffàre de omnium grauiffi
1mO ÉÉÉÉÉ flagitio defertæ religionisvtebantur: cu
ius etiam vim declarantes, aliud Magarifíàndi verbum adhi- ;.
bebant,quod fignificatftercore faciem confpurcare.Ccdrinus,
aliiquefcriptorcshiftoriæ,cum iis, qui ius Canonicum oricnta
lis ecclcfiae tra&arunt, vtroque vtuntur. Ofmanicitamen adfe
&ant hancadpellationem,&Turcosfc dicinolunt, Quo devo
cabulo
P A N D. H IS T. T v R C. 2-2. 9
cabulo facere non poffum, quin Philippi Mornari fententiam :

exponá,exlibro eius Gallicefcripto,deveritatereligionisChri
ftianae contrapaganos,Iudaeos,Mahumetanos,&alios,cuifimi
lisinhoc argumëtigenere nullus antehac prodiit. Nam eadem
5 opera deTurcorum etiam origine quiddä nontemerereijcien
dum intelligemus. Aitergo Mornæus, Ifraëlitasfuiffetranfpor
tatos,etiam Herodotòtefte,vltraMediam,ad regiones idtem
porisinhabitatas:&abeis partimColchos originemduxiffe,qui
Herodoti tempore circumcidebantur: partimTataros, qui cir
1 o ca annum Chriftianum 1 zoodu&uZingis Chanis velutinun
datione quadam orbem terrarum obruerunt, & imperium de
indeChanisilliusChitainiconftituerunt. Erant autem,inquit,
hicircumcifi priusetiam, quam Mahumetis nomenaudiflent:
eoque procliuiores fuerunt ad ample&endum legem Mahu
1 5 mctis,quod cxparte cum ipforum religione conueniret. Vox
ipfaTatarifiue Totari, hnguaSyriacareliquias fiuerefiduosfi
gnificat, ait. Inter hordasquoqueTatariæ, verfus partem eius
magisaquilonarem,nonnulli nomina Dan, Zabulon, Nephta
li,retinuerunt. Vnde non cft,quodmiremur,tantam Hebraeo
2o rum effe copiáin regionibus Rüffiae,Sarmatiæ, Lithuaniae. Pu
tat etiam,eopluresifticHebraeosinueniri,quopropiusadTata
rosaccedatur.Equidemvtobiteraliquam É meovelut fymbo
lam hisadijciam,adulefcensin Liuoniam,necdü collegio Tcu
tonicorüm equitum diffipato,aCunradopatremiffusad Alber
25 tu*m patruum, quum alia ifticanimaduertere mcmini: tum et
iam verfus Lithuaniam, inviciniametropolisRigae, (quæ ine
dito Laonicovitiofetranfpofitislitterisfcibitur Vcra, proRyca:
ficut ibidem proEuphlaftereponendú Eiflante. Sic enim Ger
maniceteri vocant Liuoniam, Saxonesnoftri Liflandam. Gal
3o licus intcrpresVcram vult effe Nouogrodiam, puerili errore:
quum dicat auétor, fuis vrbem legibus&libertate frui: ab opti
matibus regi: ad mare fitam effe: Danos,Anglos,Gallos eò com
merciorum caufà nauigare: quæ de Nouogrodia intclligi ne
queunt)in huius ergoRigae vicinia, nationem quamdam cffe
- \ FF iij
2. 3o I O. L E O N C L A V II
barbaram Lettorum, aceteris Liuoniae barbarisincolis, Curo
nibus& Eftonibus, lingua plane difcrepantem: qui perpetuo in
ore quafilamentationem quamdam habent, quam vociferan
dopéragrosadfiduorepctunt.IeruIeruMafcoLon.quibusver
bis Ierufalem & Damafcum intelligere creduntur, ceterarum
inantiqua patriarcrum,tota faeculis,&inremotiffimis ab eafo
litudinibus,obliti. Ad Mornaeum vt redeamus, putat hocidem
non minuseffe verofimile deTurcis, quàm de Tataris: quum
nomen ipfumTurcorum Hebraicalingua fignificétexfules,&
contumeliofumapud ipfos habeatur. Viderique Mahumetem I O.
nonabsre, nepopulos illos longe numerofiffimos offenderet,

quitum tempórisincipiebátfecommouere, retinuiffe circum
cifioné, luftrationes, &aliasquafdâ legisMofaicæ cærimonias.
C E NIS CAVE HE R, , GO IN J^ C, CARA SI, r;
Cofri, Bergama, Edremit, -
Gelipoli.
13• Opida funtIfhicae vicina, Genifcheher& Goinuc,velGui

nuctrifyllabú, vt heicinarchetypo fcribitur. Illud nouam ciui 2.©
tatem fignificat, & in Ortelij Natolia, ficut & Busbequio, Ieni
farvocatur,vtfupradiétum numero 17. Goinucincadem Or
telij Natolia rcperitur.DeCarafiexpofuimusanteanumero1;.
Cofri cum CariftoNatoliæ puto eadem eft. Bargamavetuseft
illa,celebrisque membranarum nomine Pergamus,Galenime 2. 5
dicipatria.QuæTurcisheicEdremit, olimdicebatur Atramyt
tium,Leoni Auguftoepifcopatus Ephefinaemetropolifübditus.
Nautæ noftri vocabant nomine magis corrupto, Landemiti:
quodpropiusadoriginem fuamaccederet, filinguafua,hoceft
Italica, dixiffentL Adremiti. Nobisquidem articuli cum ipfo 3o
nomine confufio perdifficilem reddebat deadpellatione véte
. riconie&uram. Sunt autem haecTroadisopida.DeVlubatfu
periusquaedam numero 16 notauimus, infra daturiplura.Paul
lopoftGallipolimdixi,more nautarumnoftrorum,quumTur
A– cisGc
———————————————-—--
P A N D. H IS T. T V R. C. •yi
cisGelipolinominetur. Ridicula funt fomniaNicolaiNicolai
dis Delphinatis, de nomine atque origine huiusvrbis: quuma
C.Caligula conditam,abeodem nqmen accepiffetradit. Mox
opinioiiemutata,quodfueritaGallisexftruäa,Gallipolimvult
y di&am,ceu Gallorum ciuitatem: perinde ac Philippopolisfit
Philippi ciuitas, Nicopolis quafi Nicolopolis, Nicolai ciuitas:
perbelle,nedum Gallosfuos ornat, fuimetobliuifcatur. None
nimaliaminGraeciareperimusvllam Nicolopolim,quam hâc:
cuiusvtau&or eftNicolaus Nicolaides, ita merito nomen hoc
1o eirelinquamus, vt a duplici Nicolao, Nicolopolisadpelletur.
Sed omiffisiocis,amplius cccc annisanteC.Caligulam apud
Xenophontem noftrum ciuitatishuiusfitmentio. Neca Gallis
| etiam conditafuit,fedab Athenienfibus: quorum duxCallias,
initioftruendæ dato,promeruit:vt abipfoCalliupolis, (Callio
15 polim fere Latina confuetudine vocamus) ceu Calliae ciuitas,
diceretur.EpifcopatumhuiusadHeraclienfemThracig metro
polim Lco imperatorin Thronisrefert.
v DE PRIM o TyR coRYM IN E y RoP A M,.,,,
£o* •..: :... tranfìu. Decaffe/i, Zememic, Chirido
-• ' ■ ; . * . caßro, Maito. ' • : , .-{
• , - .. , , ,. .* .t
Prius, quam decaftro Zemenicodicatur, recitabimusheic z4.

verba Laonici de primaTurcorum in Europam tranfie&ione,
zy cum quibusdeinde locum huncannaliumconferemus.Capto,
inquitLaonicus, praefidioCherronefi,& Madyto,inThraciam
Ttirciprogreffifunt,vfqueadfluuiumTaenarum. Notetur in
'hisverbis interpretiso(citantia,quipraefidium Cherronefi dixit,
pro Cherroneficaftro. Idcaftrüm accipinon poteft de Darda
3o ncllis. Nameasarces, quæ duæ funt,nonvna, Muchemetes II
*exftruxitpoftcaptam Conftantinopolim,vel ipfotefte Chalco
condyla. ErgoCherroneficaftrum illud intelligitur, quod ver
-
fus Ægæum mareduobus abeftmilliaribusGræcis vel Italicisa
Maito,vcrfus Propontidcmvero duobus&vigintiaCalliupoli.
-
\
/
132. I O. L E O N C L A V II
Et Maitos hodie dicitur eiufdem Cherronefi opidum, neXe
nophötiquidem ignotum,cuiMadytosadpellatur,ficut& Lao
mido,tribüsdumtaxat a Dardanellisverfus Ægæum diftansmil
1iaribus.Prætor Graeciae nofter Aftyvelvrbem Madytorum no
minat,ficut& Leonis AuguftinouelladeThronis Madyta pari- 5
ter,& Madytum dixit.Caftro autem,quo de $$$ cft
apudGraecosChiridocaftron. Hellcfpontusiftic vfqueadeoin
anguftum cogitur,vtalitore AfiaticoCherroncfiacumEuropae
tantum vno milliariGraecodifiungatur.Hocigiturin locoTur
ciprimum ex AfiatranfmiferuntinEuropam,&induftria qua- 1 o
dam Zemenicum,vtipfi narrant, Chiridocaftron,vt Græci;a
captiuo quodam Chriftianodu&i, occuparunt. Indc diffitam
adalterumlapidem adortiMadytum,quam incolarum frequé
tia territitentare priusaufinonfuerant, quum hodieque fùpra
ccc Græcorum domos habeat,&ip(am inpoteftatem redege- 1 ;
re. Nosifticinitinere noftro vinum coloris rubri comparaba
mus, quod menfibus aliquotdurantenauigatione,variisinma
lis,&naufea perpetua, præcipue nosrecreabat. Nicolaides,de
uo paullo ante diximus, fabulasvtdeGallipoli, ficetiâdehoc
caftro,nobisobtrudit. Narrat enim, dicicaftrum viduarum, ex ze
huiufmodioccafióne. QuumTurci, ait,opeduorum mercato
rum GenuenfiumHellefpontum tranfmififfent,pro fingulisca
pitibus tranfportandorum folutis duobus ducatis: primum o
mnium in Europacaftrum hoc ceperunt, in quomares omnes
immanifaeuiciecontrucidarunt, vitafemillistantummodo cö- 2 ;
donata.Quadecaufâ nomen eideinceps manfit,vt caftrumvi
: duarum adpelletur. Hocfi verum effet,adpellandumerat Grae
ceChironcaftron,velÉÍnomen ipfenonpo
fuit.Scdfatisanimaduertitperitushiftoriae le&or,inipfofabulae
peccatum initio.Nó cnim ad primum in Europam Turcorum 3•
tranfitum pertinctillade Genuenfibushiftoria, fedadinfequcn
tiatépora, ficut fuo loco deinceps numero 87 indicabitur.De
indeChiridocaftrinomen exftitiffe conftat etiam prius,quam
TurcitranfmiffoHellcfpontocaftrumipfum occupaffent.Erat
1I\I12UJ1
* P A N D. H I S T. T V R C. * 33
in naui noftrafenex multarum rerüperitus, Antonius Meliéfis,
Graeco patrc natus in Melo infula(Milon Graecipronuntiant)
condu&us a Nauarcho,vtindexitincris interdiuno&uqueno
bis effet, quem Podotam Graecinuncdicuntvocabulo peculia
j ri,quod in Pulologorcperitur, vulgus nautarum Pelotâ vocat.
Is mihi,quum Calliupolireli&a,iamxx 1 1 milliaribus emenfis,
Chiridocaftrum praeternauigaremus,&ruinoficaftrinomen fi
gnificabat,& hiftoriam nonfriuolis decaufisobferuandâ com
memorabat. Quo,inquit,tempore Turci primühafcefreti Hel
1o lefponticitranfmiferunt anguftias,vt Afiapotiti, Europæ regio
nesinuaderent:hocip(o caftro,quod vides, in poteftatem reda
&o,primum in Europapcdem fixerunt. Eiusreinuntio,fumma
ccleritate,Conftantinopolim perlato:tantaGraecorü,maiorum
noftrorumarrogantia,tantafecuritasfuit:vt minimecogitarent
1 ; decaftro moxrecuperando,&eijciendis prius exEuropaTur
cis,quam maioresin caviresadquifiuiffent,altiusq; fuasegiffènt
radices:fedacceptidamnigrauitatcm verbis eleuandodicerent,
effedumtaxatamiffum ftabulum porcorum.Ludebantenim,vt
Naziâzeni noftri verbisvtar, in rebus minime ludicris: ridebát,
ao in rebus minimeridiculis, feddcplorandispotius: dum ex Chi
ridocaftroperiocum,ftabulüporcorumfacicbant.Grgcis enim
Chiridia dicunturporci.Sed rifusiftetamdeminamaras cóucr
fusfuit lacrumas. Audiamus maiorem nunc exeiufdem Anto
nijnarratione Graecorüinfaniam.Venitinde, non magno tem
a5 poris interie&ofpatio,Turcorum in potcftatem&Calliupolis,
vtinhisannalibusquoquerecitatur:Graecisintcrimaltum dor
mientibus, necderationibusoccurrendi conatibus hoftium vel
tantillum follicitis. Qujdfit? Huius etiádetrimentiacceptinun
tiusConftantinopolim venit.Tum magisvtGraecos dementcs
5o cerneres,amiffàmilliCalliupolim floccifacere,ia&turam publi <*
cam reapfemagnam,verbisfecordiæ plcnisextenuare, nonnifi
amphoramviniaTurcisereptam fibidicere.ScdcosTurci pau
cisannisinThraciafecere progreffùs, vt huiusSoleimanisba[-
fae,quiCalliupolimtunceiscripuit, fratrisfiliä Paiafites, occu
G
2.34 .'' I O. ' L E O N CL A V II **
patis etiam fuburbanis agris, Conftantinopolim pluribusannis
òbfideret : quam quidem omnino redaóturus erat in potcfta
tem, ni Tatari Temiris interueniffet expeditio Baiafiti fatalis:
qua profperrimi Turcorum fucccffus aliquamdiu diuino con
filio fuerunt inhibiti, ne ante tempus a Deo deftinatum, impe- y
rij Græci reliquias deuorarent. Haec narratio licet in hiftoriis
Græcis non exftet, dignam tamen cenfui, quae memoriae pro
deretur: vt exeanoftrihominesexcmplumcapiant,nobis quod
exvfu fit. Vtinam nenos etiam modotam altum, veterno Grae
corum correpti, fterteremus, vix vt expergifcipoffimus: dum 1 •
non Chiridocaftra, porcorumue ftabula, fed ha&enusinui&a
Chriftianorum propugnacula: non Calliupoles, autamphoras
vini, fed Pannonias, fedCypros, integra regna fcilicet, amitti
mus. Sedreprimo me. Nam pluravctat dolor,& ominis infau
fti metus. ' 1;
TRI TYRA N D 1 M os AP p D GRAEcos,
& uffaticos. Bolair. Caffroli
miom.t.
*.
2;. Arearuminquas meffis tépore fegetestaminGraecia, quam 2o

in Afia,colliguntur;& ipfatriturandi ratio, huiufmodi cft. So
lent illarum regionum incolæ, poftquam demeffae frugesfunt,
non domum eas ex agris, morenoftro, granis necdum excuf
fis, in horreaconuehere: fed inarcam quamdam fub dio com
portare. Deinde fparfis perarcani manipulis frugum boues& 2 5
bubalos immittunt, quidum; pcdibus fubiectas proterunt, ari
ftisgrana nullo ncgotio cxcütiuntur. Et folent hæc fub dio fie
ri, extra pagos & opida. Semper autem nos hic apud orienta
lestriturandi fuit, indevfqucabantiquiffimistemporibus, ficut
& in fàcris libris intcrdiâum vetus reperitur: Os bouitrituran- 3o
ti ne obligator. Secundum haec mentio fit expeditionisTur
corum, primum mari, nauigiis oram Chcrronefi verfus Æ.
gæum legentibus, & praeterito Rumcliae vel Europæ promon
torio, finum Magarifium (fic a fœdistcmpcftatibus àc pluuiis
•• diétum
p. A ND: ;,H fS Tr, T y R c. Σ3 y.
.
di&um, quæ illis ih regionibus exiftereboreis flantibus folent,

quum apudnos aquilo{erenitatem aeris ferat)intrantibus,vbi
Cherroriefilatus alterum,longo tra&u, inmarcfe porrigit: de
indeterra,miffisequitibus,quicumEdzebego planiciemjCher
jironefi verfus amnem Maritzam peruagarentür, & Album ad
feruandum,
Portum illam Bolairiscopiisconiungerent.Inhisverbisob
naualibusfecüm planicicm Turcis diétam, Prætori; •
Graeciae noftrovocari Bolerum, quafcilicet peripfam Cherro-;

nefum,Hadrianopoliproculad dextram reliéta,cum Didymo
ro ticho,verfus Aenum gpidum,&Maritzamfluuium,quofidam.
Hebrum di&um, ac longiusindcThcffaliamverfus itur.Nam
aChiridocaftro fiue Zemcnico, perexcurrentis inmareCher
roneficampos, ad Maritzam fluuium,&illum marisfinum, in.
quem fe MaritzafiucTaenarus, vt Laonicus de caufâ deinceps
15 éxponendavocat,propter Aenum ciuitatemeffundit, dire&um,
iternonmagnum eft.QgippeThracicaCherronefusinftar lin
guae fe porrigitin Ægæum mare, tam angufto terræ continen
tisfpatio:fex tantum vt milliaribusGraecis diftet Hcllefpontus
afinu Magarifio,quicft abaltera Cherroncfiparte:quibusafex
ao milliaribus etiam di&um cft Hexamilium Cherronefi,fextan
tummodo milliaribusGraecisaCalliupoli diffitum: vtalterum
celebrius illud Hexamiliü IfthmiCorinthiaci totidem patetin
latitudinem milliaribus,&vtrimq; gemino fimiliter a mari al
luitur. Begivocabulum,quodhcic Edzicuidam exproceribus
»5 Turcicis tribuitur, interpretati iam ante fumus. Hoc tantum.
le&or obferuet, planicicm Bolairenfem, fiue Bolcrenfem,vt
Praetorvocatdeinceps apudTurcos Edzeae vel Ezeae pla
niciei nomen abhocEdze begoconfequutam, vt
infra, ccrtis exlocishorumannalium, pare
3e 7 bit.Portus AlbusdeniqueGrzciseft
Afprolimiona. -
GG jj
-
-
236* 1 O. L E O N C L A V II ' i
DE op ID Is c HERE p oLI ET zoRL 1. ciyitA

te, Cherromeß, ab Europaepromomtorio Com/famfimopo
1im v/que, cuminterua/ìvmius ab -
. altera. - j.
• uae opidaThraciae Cherepolim & ZorlumTurci vocant,

GraccidixereChariupolim & Tzurulum.Chariupolis fiueCha
riopolis, perindcacfupra deCalliopoli di&um, ab Athenienfi
Cliariacónditorefuitadpellata. Nam praepotens maripopulus
Athenienfis antebellum Pcloponefiacum, propter amplitudi- I •
nem claffis,&vfum rerum naualium,Cherronefum cum maio
ripartemaritimæThraciaeacMaccdoniae,cum Perintho,(nunc
Arachlea,quodidem eftcum Heraclea)cum Selybria,cum ipfo
Byzantio,poffidebat:ineaq;loca, (emcloccupata, coloniasde
dücebat:Thucydide, Xenophonte, atque aliis,teftibus. Praetor 1 ;
Græciæ nofterChariopolim cömemorat,&quofitaloco fit,in
dicat:dü ordine ciuitateshasinCherroneforecenfet,Heracleâ,
Panium, Rhaedeftum, Chariopolim. Meminit&Cedrinusin
ConftantinoMonomacho Augufto,vbi de PatzihacisinMa
cedoniam profe&uris explicat. Leo Sapiens Auguftusin No- 2o
uellade Thronis, Heracleae metropoli, quamThraciae Mace
doniaeque fimuladtribuit,vclutin confiniofitam,interaliosepi
fcopatus,hosfubijcit: Madytum, de qua diximus,Rhaedeftum,
(nunc Rhodoftum) Panium, Hexamilium, (nuncXamili) Cal
liopolim,Periftafim,Chariopolim,Tzurolloën,(nunc Zorli)& a ;
Athyra,qui nunc Pons grandis nominatur. Quodfi lubet intel
ligendarum hiftoriarum caufà noffe interualla horum opido
rum, vt ordine fita funt adlitus Hcllefpontiac Propontidis,in
de a Dardanellis,vbi fauces Hcllefpontifùnt, in Ægæum curfu ,
rapidofemet exonerantis,adipfàm vfque regiam vrbem Con- so
ftantinopolim: haec peraccuratecöputata illius, quem dixi Me
lienfis Antonijftudio,notabis. -
ARumeliae,velRomaniae,Graeciguepromontorio, quod
extrcmum cft in Europa propter Hcllefpötianguftias, ad ar
CCS
P A N D. , H I ST., T v R c. 297
cesfaucium,fiueDardanellos,milliariaGraeca funt I3
A DardanèllisMaitum vfque, - M. 3.
Maito Chiridocaftrum, - - M. 2.
ChiridocaftroCalhiupolim, M.zz.
j• . Calliupoli Hexamilium, - - M.6.
HexamilioadS.Georgijpromontorium, M.6.
AS.GeorgioPeriftafin, - - M.6.
Periftafi Arachlizam, , M.7.
ArachlizaMyriophytum, M.7.
fO MyriophytoCoram, - M.6.
Cora Gainum, '. M.4.
Gaino Rhodoftum, - - M.25.
Rhodofto Arachleam, - M.3o.
Arachlea Silyuream, '.. • • M.zo.
1y SilyureaadPontemgrandem, i. i . , . M. 1 5.
APontegrandiadPontem paruum, M. i o.
A Pontc paruoadS.Stephanum, M. 1 o.
AS.StephanoadHeptapyrgium, fiueIadiculam,veIarccm
feptem turrium, fitam in extremovrbisConftantinopo
2.Q. ;;lcosadPropontidem angulo, M. 5.
Ab HeptapyrgioadSultanifaraiú,vbialtereftvrbisangulus
' . ad Bofporum,Propontidifemctinfundentem, M.7.
Tzurulus,(Caftaldo Chiorfi,Busbequio Chiurli) quam Leo
imperatorTzurolloënvocat,nonnihilaPropontideverfus me
» ; diterranea diftat, a Selybria maritima fex plus minus horarum
itinere.Nos i(ticfatis commode diem acno&cm cgimus.Falli
turinSelime primoIouius,& au&or annalium Silefiae Cureus,
qui pagum ignobilcm &obfcurum vocant: quum hodiequefit
cpidum,& a Praetoredicatur Afty,quod ciuitatem fignificat,ac
3c in Graecorum hiftoriisctiam Mauricj Auguftitemporibus,an
tc ci3 fcilicct annos, mentioTzurulifiat,vbidicitur, Chagano
cum infinitamultitudineThraciam ingreffo,Romanorum du
cem ferritum,iricaßelloTzuruli,tamquam locomunito,fecé
«lufifTc.Nam haecipfalcgunturapudZonaramvcrba. , .
41: .I GG iij
,;** . ro. LE o N c L'Avff' a ?
- :_.: ' ''• ' i .'i*'' ' '.-..- .
... EyRE Nos, £T c£ TE R I. TREs 4pro ` `
•* i '. Turcosi/ußrium quatuorfamiliarum. 1'. '^su
• •.'.{ auäores,,;;. *' :is,… o : &: .. v.
27. Tradunt noftri,&in his Geuftaeus;Ofiaatiem fibi tresfœde- y.

ratosadfciuiffc,quorüm adiütus ópé, compluribus opidisfiiba
&is,auétoritatem fibi,potentiamquecomparauerit. Horü duos
fuiffeGraecos,religionisChriftianæ defeftores, tertiüveroTur
curn. Græcorumvnus, Michaël nominabatur: alter, Marcos.
Turco nomen Aurami fuiffe fcribit. Abhis propagatas effetres to
familias apud Turcos,ceteris omnibus, fecundùmOfihanidas,
nobiliores:a Michaële,quiMichalogli,quafi Michalides,dican
' tur:aMarco,quiMarcozogli,quafiMarcozides:ab Aurami,qui
Auramogli,& Auramidcs. Nos ha&enus horum in annalibus
hifce mentionem nullam habuitmus.Eurenofisnomenheicpri- 1 y
mum anno Chriftiano 1357 legimus, quem cx procerum nu
merofuiffenon dubium eft,quum begus adpelletur. EtTurcos
heic quidem fequimalö,quibusEurenos;quam Geufraeum,cui
Aurami vocatur. Vnde pofteri quoque non Auramogli cum
Geufrzo, fedcumTurcisEurenofogli, velut Eurcnofides,funt so
adpellandi. Michalogli fèrius hiscommemoráturinannalibus,
& nominatim Mechemet beg Michalogli, dux Acanziorú,fub
initium Muchemetis primi, anno Chriftiano 141 4. Malcozo
gli longepofthos,annoChriftiano 148o,quotempore Balibeg
£ííííí nominatur, fubMuchemetefecundo. Quartaefa- , j;
niliæ non fit apud Geufiraeum mentio, quam Turchán begus
propagauit. Hoc nomen inhisannalibusreperiturfùbMurate
iI,anno Chriftiano 1433. Eurenofesapud Läonicum Brenezes
fbribitur, pro Eurenezes,aut Vrenezes. Idem Michalogliosetiá
NMichalinesalicubi vocat.Malcozzides&MalcozoglicüraTur- 3e
cispro Marcozziis&Marcozogliis dicantur,fcio:cüra Reinec
cio Malaconij,nefcio.Eurenofisetiam pofleri re&ius Eurenofij
vel Eurenefijvocabütur,quam Ebrenes.Turchan begus Chal
cocondylaeTurachanes nominatur. Noftra aetate nüllamho
TUlTA
/
•- - - - - - - — - - -
P A N D. - H IST. T y Rc. 139.

rum extraMalcozzios,& Michaloglios, mëtioneminuenimus:
& Michalogliorum fane recentiorem, exquibus Achmetes A
canziis præfuit in exercitu Soleimanis, ad obfidendam Vien-,
nam proficifcentis, Cafanen vero Michaloglium triennio poft
j in hisannalibusexpeditione Soleimanis altera contra Germa
nos,anoftris caefum,magnis cum copiis,legimus. -
D IMO T}^C. B}^RGOS I N E. £ & GAS.

Plagiari.
*o -* . . . . • _ , . . . . .; . . '• ; • ' • , • ,. . . ,. : -t .. .
- In viciniaTzuruli, de qua diétum, Didymotichum Prætor , §.
cum aliis opidum ponit, a geminis muris ficadpcllatum,Turcis
mutilatc Dimotuc: quod Nicetas Latine verfiis, Eurü fluuium
ambirctradit, pro quo fcribcre dcbuit interpresHebrü,fluuiú,
* J cuiusnomcninpluribushiftoriarum Græcarum locis ita corru -
• ptum reperitur. Opidi Dimotuci adpcllatione hodic quidcm

èftobfcura, praefertim propter elegantiffimos vrceolos, qui ab
incolis elaborati,quum alia in loca, tum etiam Conftantinopo
lim deportantur. Solent cnim cx cistamipfeTurcorum Sulta
22 nus,quam alijmagnates,aquam haurirc. Didymotichum no
uclla Lconis imperatoris Traianopolitanæ móntis Rhodopcs
metropoli fubijcit. Andronicus autcm Palaeologus 11 huius ho
nminis impcrator,abepifcopatuadmetropolis dignitatem in fyn
hodoprouexit. Vicina Didymoticho eft Burgofinc, quae Ca
2 5 ftaldo Bergaseft,aliis vu'go Brcgas, magis etiam vitiofe. Noftri
comitesTurcici, quum iftic cflemus, Burgos adpellabant. Gc
rardus Mercator cum aliis ex Bergas facit Bergulam & Berge
len Ptolemæi,Bergulion Cedrini,& Arcadiopolim.Proximum
abhocopidulum verfus Hadrianopolim mcdijdiei diftat itine
*3o re,quod idem Caftaldus Sitibabam nominat, quum aTurcis
noftris Eskibabadicerctur: id eft, Baba vetus.Soleimancsbaffa
mortuus eocafu, qui recitatur in annalibus, in pago non pro
cula Calliupolifepultus traditur,cui nomcn Plagiari. De mo
.numcntotamcncius nihilifticintcllcximus,licctadCalliupo
* • • •
N. -
\-
14« I O. L E O N C L A v II
limquatuorferefeptimanis haereremus. Qbferuanduminan
nalibus, mortuum hunc Soleimanem duobus antepatrem Vr
chanem rnenfibus: cui filius Muratesnatu minor,nonSoleima
nes fucceflerit. Nam pleriqtieSolcimaneminterSultanosrefe
runt,&primumhuiusnominisfàciunt.
B E L E Z}^ G. C H E L I L. CAD IL ES CHER,
& Cad, Asker. * -
I®
29. Belezugalocuseft Anatoliae, cuinomenaquerceto. Signifi
catenim vox ipfà nouellas quercus, vt adnotatum fupra, nu
mero 1 9. ZenderluChelileftis;quieditoChalcocondylae cor
rupta fcriptura Chatites adpcllatur, pro Chaliles, quod cino
mèneftapudGregorarn. Exeo qui Halim facitinterpresLao
nici,errat: quum diuerfa plahenominafint Chelil& Ali. Vox 1;
CadiTurcisiudicem fignificat, quidecaufishtigantiumaliquo
inopido, vel vrbe,ve! prouincia cognofcit. In Italia Potefta
tum vocant, cuiusofficijmentionem PraetorGraeciae nofterfa
• cit, quo loco narrat Venetiis miffüm fuiffeConftantinopolim
2,®
noutim Exufiaften, (quonómine fignificaturis, quieftcumpo
teftate, ac iurifdi&ionem exercet) quem ipfi,ait, Poteftatum
nominant. CadiveroLefcher, fiue Lesker, fignificatiudicem
fupremum, qui Arabum Maurorumque lingua dicitur Cadi
Asker: quavocefolent vti,quielegantiusloquuntur, vulgus al
tera. Erant autem prius in vtiiuerfo Turcorum imperio duo 2.5
tantum Cadilefcheri. Primus Anatoliae, alterRumeliæ,hoceft
Romaniae vel Europae. Sed a Selime primo tertius his adiun
&usfuit,poft fubaétos populos principis Aladeulis,& Sultani
Cairenfis,videlicet Ægyptios, Syros, Arabes,& Armeniorum
partem: quae regiones quum latiffimepateant, etiam tertijhu 3•
ius Cadilefcheriofficium maioriseft momenti, quam reliquo
rum. Habent autem imperium Cadilefcheri ceteros in Cadios
fiueiudices,& Hoggias,&Talifmanos: velut apud nosfubiu
rifdi&ione Archicpifcoporum, epifcopi, presbyteri, diaconi,
conti
—-—-———-
P A N D. HIS T. T y R C. 24t
continentur. Iidem& Cadilicatus fiueiudicum officia(Pote
ftarias Itali vocant)arbitratufuoconferrefolent, fedealegeta
men,vtconftitutiabipfis iudices, aSultanoconfirmentur.Ad
dendum & hoc, duos illos primos iudices maiores accepifTe
j TurcosaGraecis, quorum (vtidiétum faepius) aemulatifuntim
perijveteremformam.QuippeGræcietiam Dicaftas fiueIudi
ccs Anatoles& Helladishabcbant.Adeoquemagnafuiffeiftaec
officia vel ex eo paret, quod imperatrix Zoëiudicem Græco
rum feceritCóftantinum Monomachum, cuitamennonmul
mo topoft ipfa nupfit,& per nuptias imperium tradidit,ficutine
iusvitaCedrinusfcripfit.Idem in Paralipomcnis, quæ necdum
habemus edita, Iudicis Hellados(quæ Græcia eft)ac Pelopo
ncfi,tamquam magnopraeditiofficiofiuc dignitate, mcminit.
1j scae c HIN. SIS oPIDYM. JAzE
ritXafiumem.
QuiTurcis heic LalaScachin, LaonicoSaines vocatur. Et 3o.
praedicat cum valdc Laonicus, optimumque virum adpcllat.
,6 Quænamvero fitillaSis,cuius captæ fit meritio,videndum.Po
nitMariusNigerinThraciaSiffopolim,quç olim diâafuerit A
pollonia:ponit& PinetusinMaccdoniaSiffopolim, quæ vete
ribusfuerit ApolloniaTaulantiorum. Vtrius fit opinio melior,
ipfividerint. Equidemneutramharum accipideSis opido po£
» , feputo, quum SiffopolisThraciæverfusEuxinum,haüdprócul
ab Anchialo,quam nunc Achclò Grgcivocant,collocetur:Ma
cedoniaveroremotioretiamfitabillis locis, quæ huicproxima
ftatuuntur, nimirumaTzurulo & Burgofine. Reftatigitur,vt
aliud his vicinius opidum quaeramus, quod Sis annalium fit.
3o Hocvero nobis monftratGræciæ Prætor effe Ciffum,non pro
cul aTzurulofitum, ficut exhisverbiseiusadparet: Cepit Im- *
peratorIoannesDucas Vatatzes&Ciffumcaftellum, &vfque
adeum fluuium, quemvulgus Maritzam vocat, limites confti
tuit. Potitus cft&monteTugano,&opidulumineocondidit:
HH
2.42. I o. L E o N c LAVII '
quò Nicolaum Cotertzen ablegauit, vt excubias ibidem agc
ret,& Latinis intra Tzurulum degentibus negotia faccfferet:
quodquidem opidumTzurulinon magnotempore interieéto
Romanisacopiisin poteftatem reda&umfuit. Quibusin ver
bis obiter & Maritzae fluminismentio fit, quod ftatim heic in 5.
annalibus etiam reperitur, & aTurcisMeritzanominatur.Sed
Prætorpaullo poft,haecdeMaritza fubijcit: Alijfedes cóftitue
bantverfusinferiores partes,&cumfluuium,quem lingua vul
garis,vt anteadi&üeft,Maritzam vocat. ReapfequidemisHe
Brus eft, qui verfus Ænum opidum excurrens, ibidem in Æ- 1 •
gæum fepelaguseffundit. §ííquiacum hoc & alij fe coniun
gunt amnes,ac maiorem efficiunt:iecirco nomen etiam apud
accolas mutat.Fluminavero, quæ PrætorabHebro fiueMarit
za recipicommemorat,alia noneftnecefferecéferi,quodTur
cicisnoftris illuftrandis non feruiant:fedduo tantum praeteri- I y
refilentio non poffum, quæ Hadrianopoli fe in Hebrum exo
nerant.Vnius fluuiolinomen eft Harda,necolim,nechodiece
lebris: alteriusTunfa,cuiusfaciunda fuit mentio,quodChalco
condyles fæpeTænarum nominet, ficutexvitaMuchemetis II,
quem Hadrianopoli regiam fedem vltraTaenarum, qua He- zio
brum illabitur, muniuiffe fcribit; & exallegatis fupra, numero
24, videre eft. Qùippe Taenarus fluuius idem eft cum Tun
fa,videturque nonnumquam Taenari nomen manereflumini,
abolita Hcbri adpellatione, adipfam Ænum vfque ciuitatem,
vbimari Ægæomifcetur. Hebrum deniqueValizam nemo vo- .
cat,necMazeram: vt exiftimarunt Nicolaus Nicolaides,& O
liuarius. -
1^ P $ A L A 7" H R A C I AE
- opidum.
3** Poftcaptam Didymotichum traduntarinales, Chazim Elim 3o*
begum verfùs Ypfalam cum copiis pcrrexiffe. Huic nominifi--
millimum eft Cypfàla, quod opidüm ab Antonino in Thracia
commcmoratur. Alij Cypfclla fcribunt,vtilegitur etiam in No
- - úe};,
P A N D. H IS T. T v Rc. 243
uellaLeonis AuguftideThronis. Non procul ab Æno ciuitate
collocatur,de qua mox dióturi fumus. ChypfalaSophianodici
tur, Chapfilar Bellonio, qui haudfcio annon erret, fimilitudi
nc nominisChapfe vel Chaphfe deceptus, qui vicuscxiguuseft
5 initinere, quo Conftantinopoli Didymotichum itur: vtinfra
parebit in extremo Baiafitc II. Diftat etiam ab Hadrianopo
li, qua Selybriam tenditur, non magno itinerc diurno quòd
dam opidulum , cui nomen Hapfala, nobilitatum meffita &
carauanfaraio Mechcmetis baffae , ambobus fane pulcherri
1 o mis& fumtuofis.Eonos inloco pernoétabamus. Sedvti diuer
fuseftabYpfala,ficcumCaftaldoeumdemeffecumCapfa,fta
tuere non poffum. - - -
7^GAVOS, A D d %M E R ITZAE FL y.
15 /mimâ offium.
Hæc ciuitasGraecis dicitur Ænos&Oenos, quorum pofte

rius ipfi pronuntiant Inos, vnde nomen Ygnos, quod heic in
annalibuslegitur, molli pronuntiationelitterae N per Gn, Grae
zo cis,&Turcis,&Italis,&Hifpanis,quififcribunt,familiari. Inter
metropoles vel archiepifcopatusThraciæ refertur ab Impera
tore Leonein Nouella deThronis. Virgilius& alij AEnum ab
Æneapoft excidium Troiae conditam inThracia, ficquc no
minatamabeodem, narrant. Propter Aenum fluuius Meritza
25 velHebrus in mare femetexonerat,vti paullo ante di&umex
Prætorenoftro. Principes aliquando Catelufios Genuatesha
buit, ficut & Lesbus infula, (de quibus infra dicemus capite
138.)quum illiaciuibus arceffititemporibusimperatorum Grc
corum interfe difcordium,vrbis defenfionem fufcepiffent, fic
3o ut apud Laonicum lcgitur. Caftaldus Eniofcripfit, quod dua
bus (vtopinor)fyllabisenuntiandum. Antonius Bonfiniusin
hiftoriisVngariciscorruptiusEniam vocauit,quum anno 1469
NicolaumCanalem praefe&um Venetæ claffisEniamThraciae
vrbem direptamincéndiffetradit.
HH ij /
-
——-—-—
£44 I O. L E O N C L A V II
.ZAGO RA, D E B E L TJ^S,

Philibe_».
33• ZagoraThraciae prius adpellabatur Debeltus, vt eft apud

Cedrinum & Zonaram.Debeltiepifcopatum LeoSapiens Im- 5
perator in Nouella de Thronis metropoli Hadrianopolitanae
montis Haemi fubijcit. In hiftoria Symeonis Magiftriofficio
rum manufcripta legitur, Iuftinianum Rinotmetum imperato
rem reftitutum operaTerbelis Bulgarorum principis, eiquum
aliadonadediffe,tum defalcatam ab imperio Romanoregio- 1o
nem,quae pofteaZagoriadi&afuerit,poffidendam conceffiffe.
Deueltus, quam adhuc itaGraeci v6cant, fiue Zagora, quodei
nomen Bulgaritribuerunt, milliario fexagefimo ab Hadriano
polidiftat. Philibc veroTurciseft PhilippopolisThraciæ, De
beltovelZagorae vicina: quamvrbem quiaPhilippo Macedo- 1 ;
ne, magni Alexandri patre, conditam cum vulgo exiftimant,
falluntur. Nam Philippi Caefarisopus eft,vtaliæ compluresin
Thracia ciuitates ab imperatoribus fuere conditæ, quod ipfà
quoquenominateftantur,vtTraianopolis montis Rhodopes,
vt Hadrianopolis Haemi montis,vt Arcadiopolis,vt Anaftafio- »o
polis. De Philippopoli ver6expreffe fcriptum his verbis reperi
quodam inhiftoriæ Græcglibro,cuius&principium,&nomen
auétoris perierat,quum ceteroquimultafcitu digna contineret:
Philippus imperator vrbem in Európa condidit, quam Philip
popolim adpellauit.In hacvrbe totum nostriduum commora- 2 ;
bamur, dumTurci comitcsnoftrifuum Bairam maius, exa&o
ieiunio trigintadierum, dicbusmenfisOctobris quinto,fexto,
feptimo,celebrarent.Eftadhucarchiepifcopatus,cuitunc prae
erat is, qui poftea fàétuseft patriarchâ nobis Conftantinópoli
degentibus,Thcoliptus: deféntentiafynhodi Graecorum abdi- 3o
cato Pachomio, viro prophano,&litterarum planc rudi,
quilargitionibus&aliis malis artibus dignita
tem adcptus fucrat.
G R A.
P A N D. HIS T. T V R C. 245
GRAID /S L E G IS & ZM A H}^ ME TA NAE PE.

ritorum apudTurcos, & qui Taljma
aidicamtur.
j
Vt Talifmani qui fint,commodius intelligatur: fciendum, 343
certoseffegradus Mahumetaniseorum,quilegisapud ipfospe
ritifunt, & partimius dicunt, partim legem interpretantur. Lu
douicus Baffanus Iadrenfisinhuncmodum comparat eoscum
uo noftris Ecclefiafticis.Primum Muphtim diciteffeinteripfosin
ftar vel Papæ noftri, vel Patriarchæ Græcorum. Quippe iu
risomnis&facrorum Rexeft,vtiveteresetiam Romaniloque
bantur. HuicproximifuntCadilefcheri, dequibus di&um nu
mero 29. Baflànus hos cum Archiepifcopisnoftriscomparat.
s ; Sequuntur Cadij , veluti proximum poft Archiepifcopos lo
cum obtinent Epifcopi. Secundum hos funt eis Hoggiae, qui
feniores dicuntur, vt Graecis & noftris Presbyteri. Excipiunt
HoggiasTalifmani,feu Presbyteros Diaconi.Vltimifunt Der
uifij,quiCalogerisGraecorum, monachis noftris refpondent.
ao Talifmani Mahumetanos ad preces interdiu & no&u quin
quies dicendas excitant, de quibus aliâs agemus. Clepfydris,
vetcri more Graecorum, vtuntur addiftinguenda tam diurna,
uam no&urna temporum fpatia. Nam quæ anoftrisartificio
? confeéta perueniünt adTurcos horonomia, longe ipfisgra
25 tiffima, planequeadmiranda, procerum dumtaxatvfibus fer
uiunt. Quum precum tempusadpetiit,turres adiun&tas mcffi
tispraealtaSconfcendunt. Eæ ficfäåæ funt,vt infuperioripar
te,propemodum vbioccipiunt deminui,vttamdem in acumi
natumi faftigium definant, in proie&o quaqua verfum obam
3o bulari poffit. Heic ergocircumeuntes, acutiffima voce clamo:
tem tollunt, digitis alteram aurium obftruentes,& hominesad
inuocandum numen exhortantur. Vox ipfa longius , quam
quifquam noftrum credat, qui ea loca non adicrit, pertinct.
Communisautem precatiomufulmanorum Ę cft,au
1J
2.46 I ©. L E O N C L A V II
&orePoftello: In nomineDeimifericordis,propitij.Laus Dco,
regi faeculorum, mifericordi & pio, regi dici iudicij. Hcus fcr
uiamus illi, & heus adiuuabimur. Dirigenos in punétum re
&um, pun&um eorum, in quibus tibi beneplacitum eft,& qui
bus non irafceris:& non errabimus. Hæc tam illis eft vfitata 5
precatio, quam nobis dominica:& a quibufdam ad battolo
giamvfque adeorecitatur,vtcenties eamrepetant. Idcmfacit
in oratione publica Talifmanus pro his, qui negligenter orant:
aiuntque hac repetitione fuppleri aliorum errores ac deliéta.
Quidamverotantarepctuntadfiduitate, tamdcmvtconcidât: 1o
aljcorpusita circumagitando,vt omnino extra fcrapiantur.
DE GE NIZ E R 1 S, JÊ L G E N IZARIS:
vmdeficdiâi, -
- 15
35. Nufquam reperi Genizarorum originem veriusdefcriptam,
quam heic:idcoquelocuscftmcmorabilis, quoplurium aluci
nationes refutantur. Nam alij voluntinftitutos ab Othmane
vclOfmaneGafi, nonnulli(quos intereftIouius,& Geufiraeus,)
fuiffe rcferunt ordinatam ipforum militiam primum omnium zo
a Murate II,quemegonumerum potiusauxiffe dixerim,quam `
fuifle militiae ipfius au&orem. Vocis ctiam etymon contro
ucrfum cft. Initio declarationis annalium Spanduginiopinio
nemrecitaui,deSaripago, quem Dclusilleceperit, a quofue
rit ortus Ofman. Ealocum habere nequit.Reinecciusaliquo- 25
ticsrepctit, Ianizarorum nomenad notionem reuocatum,aIa
nuadeduci: quumTurcis 1 A Nv AM aulam dici conftet. Ego
verofateor,adeoque vulgo notum eft,aulam Sultani(Romani
vcteres comitatum Principis adpellabant)aTurcis vocariPor
tam Ofmanicam,quod Portæ nomenidem eftfere cum Ianua: 3o
fcd (quod ipfius pace, citra infe&ationem vllam, di&um efto)
cogitare debebat,Turcis Portam dici fualingua, c AP 1: de quo
vocabulo deriuari non Ianizarorum vel Genizarorum nomen
poteft,fedCapifilarorum,dcquibusalibi. Paucisvtverumety
TmOm
p A N D. H I S T. T V R C. 247
mon indicem, nomen Genizeri Turcis nouos homines, feu
milites nouos fignificat, feu Latina voce veteri Tirones: cu
ius etymiratio patetexiis,quæ heicinannalibusexpofitalegun-,
tur. Geufraei fomniumdeCham&Icfer,ceu ridiculum explo
5 ditor.
• C HA I R A D I N. B }^ GA;
Ifcheboli.
De Baffarum&Vezirum officiofupradiximus, numero 14. 36.

1o QuodChelili datum fuiffè traditur cógnomenChairadin, lin
guaTurcica fignificat eum, qui bene ftrenueque fe geffit,vcl
benemeritus eft: vt Græcis Euergetes dicitur, quodfibicogno
mentum prifcireges, aliquot ÆgyptiSyriæque fumferunt. Ex
Chairadin Laonicus fecit Charatinem: & in fine librio&aui,
1 5 Charaitinem: Iouius, Hariadenum. Idem enim nomen noftra
memoria datum fuita Soleimane I 1 piratae nobili, fed ftrenuo
ceteroquiviro, Barbaroffae: dc quo di&urifuoloco funt anna
les. Buga Calliupoli tranfie&o Hellefponto Prufàmiturisoc
currit.AGeographisrecentioribusIuba,tranfpofitis litterisfcri
20 bitur,vti deinceps repetemus initio Muratis II. Opidum Ifche
boliGraeciseftScopelos,Zagorae vicinum. Leo Sapiens Augu
ftus inter epifcopatus metrop9litani Hadrianopoleos Haemi
montis,Scopclum refert:vndefitus intelligipoteft.
z5 S E R P. II, s ERBI, so RA BI, 21R FI, z E R FI,
Seruo&fomium.
Seruios collocat Laonicus in antiqua regioneTriballorum, 37.

Myfiaque fuperiori: quo nimirum ex feptemtrione paullatim
3o cómigrarunt,debilitatis imperijRomaniGraeciq; viribus.Nam
Serbös circaMaeotidem Pliniuscollocat, vnde partim profe&ti
fuereverfus Danubiú,& Myfiamhanc fuperioré: partim itinere
diucrfo,perSarmatiæ fiue Poloniæ latiffimepatétes câposin o
ram Germaniae,Polonis vicinâ(Lu(atia nüc dicitur)infufi,fedcs
248 I O. L E O N C L A V II
ibidem,&invicinia conftituerunt,intcr Salam & Albim flu
uios. • Hinc Sirbos ibi Dubrauius re&e collocat, hinc Mifnia
quoqueImperatoris Henrici Aucupistempore diâafuitavici
riis Sirbia, hinc in iis locis & Serbi Wenedi, & Serbecum,&
Serbeftumopida. Nelingua quidem defecit,invtraqueLufâ- 5
tiaWenedisincolisvfitata. Nec llittera cum Epermutatanos
moueat,quodinhacvocefrequenter fierinotauimus. Nam&
annales Auftriaci Syruiam dixerunt, quorum verba reperies
numero 54. Hiftoriae SaxonumSorabosvocant, quosSora
bros apud Laonicum vitiofe legimus. Vocantur & Rafcijvel i•
Razij, quodaRos fiueRoffisdcdu&um puto, cum quibusori
ginem&linguam communem habent. BonfiniusRatianos di
xit,&meliusRoxianos,quodeftaGraecorumillo Roshauddu
bie. In a&isConcilij Conftantienfis Sirfidicuntur, quod no
meneishodieque datur avicinisCarniolanis, Carinthiis, Stiri- 1 y
enfibus, Croatis, Dalmatis,Vngaris. Ideo locusille, quemno
ftri AnnalesaSeruiorum cladenomenaccepiffenarrant,inar
chetypo Annalium Serfvel ZerfZungunidi&us fuiffe fcribi
tur.Hocenim Gauderius Caefaris interpres inverfionefuanon
inferuit,vimipfiusadpellationisexplicaffecontentus.Facitalte- 2o
rius locimentionem Cedrinus,&alij,quia Bulgarorum cæde
vocatus fuerit Bulgaro&tonium. Ad eius vocisimitationemli
cebit hoc Serf Zunguni Turcicum rcddere compofita voce
Græca,Seruo&tonium.
- GILIDER/N BAIAS IT. IAC}^P £, j
Zelebi.
38. Quod Baiafiti datumfuitcognomenGilderum fiue Gilde

run,fignificationem fulminishabet:perindeacdeprifcisillisre- 3o
gibus, Alexandrifuccefforibus, quidam Cerauni fiue fulminis
( cognomen habuit,eadem excaufa celeritatis,&impetusinbel
lis gerendisfubiti. Lælapisadpcllatio, quameiquidam ex Lao
nico tribuunt,fignificati altcriuscft. Sic enimturbinem Grae
civo
-
-
——-
-
-—-—-
P A N D. H I S T. T v R C. 249
si vocant. Et Baiafites, quum vehementioriseffet ingenij, faci

le turbiniadfimilabatur,vt idcm Laonicusinquit. Decogno
mine Zelebi, quod heic Iacupi tribuitur, di&tum fuperius, efie
profe&um ex confuetudine Romana, qui Nobiliffimos voca
5 bant Auguftorum filios natu minores. lacupem (qui Iagupes
Laonico, noftris Iacobuseft, non Iofephus, vti putauit Laoni
cus.Nam Iufuph Turcis dicitur, qui Iofeph noftris: nonnulli
temere vocarunt Soleimanem: quum potior habendafit fides,
hacquidem in parte,Turcis & Graecis,quam ipfis.
-IO
G E R M I.A NI D I TI O. G E R.
miam beg.
Germianum Afiae minoris pars eft, quæ Cariae veteri, cum 39.
1 5 parte Lydiae Maeoniaeque refpondet, quatenus ad mediterra
hea Phrygiamquc maiorem hae tendunt. Licet hoc vel ex eo
colligere, quod nunc etiam Nifacolloceturin Germiano, quae
veteribus eft Nyfa Cariæ mediterraneae ciuitas, verfus Mæan
drum fluuium. Leo Sapiens imperator in nouella deThronis
2.o adpellat Nyffam,fub Ephefina metropoli. Praeterea Germia
num fluuius Madrenuncinterluit, vt olim Maeanderindicatas
regiones, quiprorfusidem eft cum Madre. Nomen ipfum Ger
miani vnde fa&um fit,certo dicere non poffum : nifi velimusa
Germe deriuare, quodopidi & epifcopatus nomen eftin Leo
-25 nis Augufti nouellade Thronis, Cyziceno Hellefpontimetro
politanoin Afia fubditi. Prætor nofter Ä;
ccplus minus an
inis ante Chalcocondylemfuam fcripfit hiftoriam,videtur in lo
cis Germiano refpondentibus, regionem Celbianum fiueCel
uianum ponere: quum narrat, Theodorum Lafcarim; occe
3o pto imperio, Celuianum vniuerfum, cum Mæandria ÊÊ;
- cum Philadelphia,& Neocaftris, occupafle. Referendavero
funt haec ad annum Chriftianum plus minus i zo6. quotem
pore necdumfeuGermiano, feu Celuiano imperabant Iconi
enfesSultani,(ederatadhuccaregio Grgciiuris,&aDucc Grae
* - II ,
-
* 5o , I O. L E O N C L A V II -
co adminiftrabatur. Flandris autem Conftantinopoli potitis,

Thcodorus Lafcarisin Afiam minorem profe&us,vrbes adim
perium fpe&antes a Ducibus Graecis, qui fe in ifta rerum per
turbatione dominos earum fecerant, ficuti fupra di&um nu
mcro 1 5,repetebat. Atquehocmodo Celuianum quoquere- f
degit in poteftatem, DuccTheodoro, quem aftoliditateMo
rotheodorum adpellabant, eie&o. Poftea tamcn dccrefcenti
buspaullatim Græcorum viribus, CeluianumaTurcis occupa
tum fuiffe, confentaneum eft:quippe cuiusagriprincipemTur
cum Laonicus Germianum vocet, Reineccius Meleci & Aza- re
dini fratrem Aladinem traditeumdem effe videri cum Laoni
ci Germiano, qui regnarit Iconij, atque hac dignitate exutus,
in Ioniam profugerit, ibique vitam priuatam, quietem amplc
xus, egerit. Ita quidem e verbis Laonici colligipoffcfateor, a
deoque non abs re videri, Germcn cum commigraffe, deque F 5
loco domicilij priuaticognomen acccpiffe.Verum non video,
cur hominis priuati, priuatisque parentibus orti filiæ nuptias
tantopere Murates pater Baiafitifilio conciliare,pompaquema
gnificentiffima celebrareftuduerit,quipraecipuepotentiamad
finium in deligendis vxoribus fpe&abat,vti deinceps adpare- zo
bit ex inito cum illuftri Defpina Seruiæ, Bulci filia, coniugio. '
Nec item (cire poffum,quifuerinthiGermiani principesabIco
nicnfibus orti: quum eie&i a Tataris Iconienfes, non in Ionia,
fed ad Ænum vrbem inThraciaexfularint. Velim hoc etiam
cxplicari, quonam modo Germianus ex horum pofteris a Ba- zy
iafite fpoliari potuerit ea regionc, quam priuatus ipfe,priuatis
(vt di&tum)parentibus natus, non poffidebat ? quoitem modo
dici poffita Temirlancoreftitutus in id, quod in poteftate non
habuerat? Haec enim in annalibus hifce diferte tradita legun
tur. Sunt alia quoquc plura, quæ de his in medium adferre 3:e
poffem, ac nominatim docere, duos fiatres Iaihatinem & Ala
dinem, quos Reineccius in Iconienfium ftemmate Caicho£
rois filios facit, vti commenticios,& qui rerum in natura num
quam cxftiterint, cxpungcndos cffc.^ Vcrum haec aliò perti
InCDt,
-
P A N D. H I S T. T V R c. 25 r
nent, futuracuiuis manifefta,quum Praetor aliquando nofter
in lucem exierit. Quod denique Reinecciusait,videriChalco
condylemin Thracia collocare regionem Germianum:dehoc
quidem Germiano non poteft accipi, quum fitum in Anato
j liafit, & fub Iconienfium imperio Turcos necdum in Europa
fixiffepedem conftet. Siquis tamen defideratnoffe,quidhoc
nomine Laonicus intelligat: isfciat, apud Leonem Aüguftum
mentionem fieriarchiepifcopatus Germiorum, fiueGermiani,
queminter Maroneam & ArcadiopolimThraciae medioponit
io loco. Nccin nouella LeonisCermia,fedGermia legi.
HEMI D. JMCS C HE HE R. C }^TA HIG E. S E p.
difféheher.GeluaXj. -
*5 Hemid, quae aliis Emid Omidie Nigrodicitur,adpellatafuit 4s:

prifcisvrbs Cerafus. Ad Pontum Cappadocicum noftrirefe
runt,LeoSapiens inThronisadPontum Polemoniacum: fub
ijcitqueCerafuntisepifcopum metropolitano Neocaefariae.Ac
fcheherin OrteljjtabulaNatoliae fcriptum legitur Acfara, non
ao nihil immutatonomineTurcico.Veteribus Graecis di&a fuiffet
Leucepolis,recentioribus Afprapolis: quorum vtrumq;Turci- '
caeadpellationirefpondet.Sednulla talinomine ciuitasiniislo
cisapudprifcos reperitur.Cutahige maioriscftciuitas Phrygiæ,
quondamdiétaCotyaium,LeoSapiensimperatormetropólim
a 5 Phrygigfacit,ficut&hodie celebriseftin Anatolia,cuiusin me
diofitaeft,propter fedem fiue domiciliü Beglerbegi Anatoliae,
quiprifcisRomaniserat Praefe&us Praetoriorum Oriétis, Grae
disautem magnus Orientis Domefticus,quodfanepropterim
perijveterisimitationesTurcicasnotandüm.Nonre&ténoftro
3o rúaliisinGalatiaponitur,& Cutenominatur,vt Bellonio: Iouio
Cutia,&Cuteia:aliisChiutai, velKiuthai: aliis Chuta velChu
{eo,quitamenhocnomineCorycum per errorem accipiunt,de
quoinMuchemeteII.latius. SeidifcheherTurcis,Græcis Hic
rapolis, ciuitatem fanâam fiuc facramfignificat. Suntautem
II ij
,-•
452. • I O. -1L E O N C L A V II
Hierapolesin AnatoliavelAfia minoriplurcs,praeter Syriacam
&alias,quæ hucnon pertincnt. Vnam Leo Sapiens Auguftus
collocatin PhrygiaSalutari, fubmetropolitano Synadenfi. Al
teram facit metropolim Phrygiæ Cappatianae. Sic enim in ipfà
Leonisnouellalegitur, quumre&tiushaec dici Phrygia Pacatia j
navideaturin libro de vtriufque imperij noticia. Le&or vtram
volet,accipiat. Geluazidenique reperitur in Anatoliaetabula,
non proculaCerafuntevel Omidicfita:fedimmutatione litte
rarum exigua, Giuluazafcribitur.
I®
c 7M A GA L GA RA. B O L IN A.
41. Quod opidum Turci Magalgaræ nominc accipiant, fcire

certo non poffum: idquidem dicere licet, quodcumque tam
dem fit, in finibusThraciæ, Theffaliæ, Macedoniæ quæri de 1 5
bere. Gauderius interpres Caefaris adnotarat videri, quod fit
Megalepolis. Sedillanoninhisregionibuslocum habet, fedin
Moreafeu Peloponefo: necMagalgaranuncdicitur,(ed Leon
tarivulgo, Leontarium Laonico & aliis recentioribus. Siquis
adpellationem Græcam Magalgaræ proximam requirit, Me zo
galagoram accipiat: qua forum magnum fignificatur. Ex eo
demlocorum fitu colligo, Bolinam Turcis di&am, quæ Græ
cis eft Apolloniamontis Athi,quinunc Hagion oros,fiue mons
fànétus adpcllatur, a frequentibus(vt opinor) Calogerorum
monafteriis, nominenonadeo recenti. Nam Leo quoque Im- z ;
perator fub Theffalonicenfi, metropolitano Theflaliæ, collo
cat epifcopatum Hieriffi, quemalia di&umadpellatione tradit
epifcopatum Montis fan&ti.
PTS C J^F I A. TI L IA FE L IX. TA N.
3o
gri Giéfugi. -
42. . Caffidis formam hodieque retinentVfcufiaeTurcorum in

ftar pilcolirotundi, oualis figuræ, vel rotundicalicis abfque pe
duncu
-
——-
P A N D. H I S T. T V R C. 3. j 3
dunculo, faétæ: cuiufmodi coronas ouales ex auro folido ge

ftarc folebant impcratorcs Graeci. Planequetalisetiamimpo
nebatur huicThcolipto Patriarchae, cum nosConftantinopo
lieffemus, a duobus aliis tunc ibidem praefentibus Patriarchis,
j Silueftro Alexandrino,& Michaële Antiocheno, die xMartij
menfis,anno Chriftiano 1 585, quotempore ab eis inaugura
batur, quod Græci vocant in thronum collocari. Solent ho
diequcGenizari &alijditiores exaurofolido faétas vfcufiasge
ftare. Pecosip(evidific ornatos, quiSultaniTurcorum curfo
1 o res funt, circum ipfum femper obambulantes, quum e faraio
prodit. Nomen tiliae Felicis Turcicum in archetypo legitur,
Deuetlu Caba Agaz: quarum vocum primafelicem fignificat,
alteratiliam,arborem tertia. Quæ veroBolinae ab euerfionedi
uina manfiflè dicitur adpellatio, linguaTurcicaTangriGi&u-
1 ; gipronuntiatur; ideft, Deuseuertit.
G /M/L Z I N A. & %M A R O L I A.
ASeres.
ao Haec opida locis paulloante nominatisvicina funt, vlterius 43.

in Graeciam dc die fcilicet in diem progredientibus eThracia
Turcis. Sunt enim in finibusThraciæ Gumulzina& Marolia,
non magno difiun&ae interuallo. Gumulzina Caftaldointa
bulaGræciæ recentiori Culmaza corrupte fcripta legitur, pro
z; Cumulzavcl Gumulza, quamTurciGumulzinamvocát. Ma
roliaGræciseft Maronia, quae interarchiepifcopatusrefertur a
Leone Augufto,Geographisnoftris iam Marognadicitur. Sita
eftvltra ciüitatem Ænum, de qua numero 32 diximus, qua itur
in Theffàliam e Thracia. Seres Graecis numero multitudinis
3o Setræ dicuntur,vrbs fàtiscelebris,quam Leonis Auguftinoucl
larefert inter metropoles.PraetorGraecignofter haud procul
aCiffo,dequâ diâum numero 3o,vcrfus Marit
zam, velHebrum flumcn,
collocat.
II iij
» 54 I O. L E O N C L A V I I
c AP A LA. DIRE. SIRYS. AfANA

ffir. Seleruc.
44• Recitantur ordine plures aTurcis captae ciuitates in confi y.

nibus Thraciæ, Macedoniae,Theffaliae. Caualaverfus Philip
pos Macedoniae tendit. Bucephalum putauit Bcllonius anti
<quis fuiffediétam,ab equo regis Alexandri. Dire videtureffe
Doari vel Deari, quam eadem in vicinia recentiores Geogra
phi collocant. Sirus, mea quidem opinione, fuerit Hieriffüs:
çuius epifcopatumTheffalonicenfi nouella Leonis Imperato
risfubijcit,& Montis quoquefan&ivocatepifcopatum,vtpaul
loante di&um numero 41. AutSyrusaTurcis diéta pro Sidrus,
quae Sidrocapfanunc,admontemfan&um,velutanobis adno
tátum fuperiusnumero 18. Manaftir opidumTurcis di&um, 1 5
nomen Graecum habet Monaftirion, a propinquitate(puto)
monafteriorum montis fan&i , quorum obiter fa&a numero
17 fuit mentio. Nicetas(fi re&e memini) Leonem quemdam
Monaftiriotennominat, oriundum exhoc opido. Geographi
noftri Moneftir aliud in Macedoniaponunt,vltraTheffaloni- zo
cam: quodhucpertinere non arbitror, ob mentionem vicino
rum locorum, quae vltra Theffalonicam fe non porrigunt. Et
Theffalonica Turci non fubhoc Murateprimo, fed eius pro
nepote, Murate fecundo, potitifunt. Selerucin recentioribus
tabulis Geographicisnon reperitur, nifi fortefitilludSlelar aut z ;
Sclelar,quod non proculaMontefan&o collocatur.
TE MI R L A NC, TE M 1 R C HA N, TEMIR
Cutlu. Sultam Borcuc. Deffemfes
Tatari. ^
3e
45. §£ noftri non re&eTamerlanem, & Tamburlanem,

GraeciTemirem, vocant: is a Turcis plerumque Temir, vel
Temur Chan, quodregiæ dignitatiscftnomen, explicatumfu
- pra
-
—-—-----
P AN D. H 1 ST. T v R c. •■!
pra numero 3 , dici folet : ac fi nominaretur Hifpanorum mo
re, Don Temir. Significatautem voxTemirfiueTemur, fer
rum: id eft, gladium. Tatari, propter fucceffus rerum pro
fperrimos,Temir Cutlu cognominarunt: hoc eft, ferrum feu
y gladium felicem. Nonnumquam tamen, vt hoc etiam anna
lium loco,Temir Lancadpellatur, quodTemirem claudum fi
gnificat. Quippc claudicabat, vt ipfemet confitetur in primo
cum Baiafitccapto congreffu & colloquio, quod in annalibus
longepulcherrimum, tantoque monarcha dignum, legitur.Et
ro alijclaudicationishanc referunt caufam,vt Laonicus,quod pri
uatus adhuc & inops murum, quo cinéti pecorum greges e
rant,furti committendi caufa confcenderit: quumque fevifum
a patrefamilias animaduertiffèt, in terram defiliens crusfrege
rit:alij, quod inter pugnandum in pede vulneratus, excotem
1 5 pore claudus fuerit. Is autem, cuius deinde fit mentio, Bor
cuc vel Bercuc, ÆgyptiSultanusfuit. Et nomenhuiusexSchil
tepergeri Germanico fcripto, qui tunc temporis Afiatica pcre
grinationefufcepta, pugnisTataricisacTurcicis interfuit, Rei
neccius allegat: ita tamcnalibrariis mutatum,vt Baracloch pro
-ao Barakoch, vel Barakockpotius fcribatur. Sic enim ex Annali
bus hifcereftituidebet. Nomen ipfum BorckuckvelBarackok,
diuifisvocibus, erit BaracKuk, vel BaracGog, ideft, Gogbe
nedi&us, fiue laudatus &inclytus. Et ftatim ab initio declara
tionisannalium de Kuk, Guk, & Gog, quaedam inGiokclpaut
,, Kukclp, diximus. DeftenfesautcmTataros, decerta quadam
nationeTatarorum accipimus: contra Marij Nigri fentcntiam,
qui tradit ingencreTatarosipfos fe Diftlingua fuavocare.Sunt
enim diuerfiTatari, prifcis etiam, non hac dumtaxat aetate, co
gniti: vt Aythono& aliis Mogli, fiue Mongli: vt Sumongli » à
3o Tataro fluuio diéti, vclut Tatari aquatici: vt Tangori, qui&
Tanchari, & Tonchari: vt Chitaini, qui & Chataini: vt No
gaij, vt Cafanij, vt Aftracanij, vt Præcopitae, vt Keraij. Rci
neccium fane miror ex Sabellico rcpetere, Tatarorum impc
ratorcmaetatc Sabellici vocatum fuifle Nogaim. Qujppc No
-
2.56 I O. L E O N C L A V II
gaiTatarinationis cft nomen, cuius princeps hojieque No
gaiChandicitur: Sic apud Pachymerium Nogas Scytha legi
íur,& Cazanes Scytha, pro Nogaiorum vel Nogæorum & Ca
(aniorum Ch ane fiue principe. Qui vero fint hi Deftenfes,in
telligerc licet exiis, quæ deinceps in vita Muchemetis 11 legun j;
turâe (uba&is incolisTauricæ Cherronefi,poft captam vrbem
Capham. Quippe Dcftcnfesgum Kcrimiis fiueCrimiisTata
ris, (Crimski nunc a vicinis dicuntur) eo loco noftrorum an
nalium coniunguntur : de quibus Crimiis nos in fupplemen
toannalium, vbibcllum hoc deccnnalc Perficum cxponimus, I*®
luculente.
I, A ZA R I S E RJÎAE PRINCIPE S. B J^L CO

gli, Bulcouitzj,Bucouitzj. Crateuitzj.Cermo
tuitzij.Karlouitzj. 15
46. Exiis, quæ deinceps in his annalibusfequuntur,animaduer

terelicet: Turcosa Lazaro velEleazaro Bulco, ficutadpellatur
aChalcocondyle, qui primus regionem Iftro adiacentem fiue
Seruiam a Stephano rege Bulgaro nan&us fuit, fuccefforeso 2.©
mnes,Seruiæ Defpotas fiue principes, adpellaffe Lazaros,vt o

mnesConftantinopoleos Imperatores itidem dixereConftan
tinos. Laonicusipfe quodam in loco Gcorgium Seruiae Defpo
tam moreTurcico Eleazarum fiue Lazarum vocare videtur,v-
bidicit Eleazarum pro Belgrado multas vrbcsin Pannoniacon 2.5
fequutüaSigifmundo. QuippeThomasEbendorfusHafelba
chius,qui tuncvixit,in Auftriacis manufcriptistradit,hanc pcr
mutationem non inter Sigifmundum & Elcazarü, fedinter Al
bertum II Auftriacum & Georgium Seruiæ principem fa&am:
quem quidem ipfenorat,quum in aulaFriderici IIII Cgfarisex 39
fulhonorifice aleretur. Iidem principes a Turcis alicubi etiam
Bulcogli nominantur ab hoc primo Lazaro Bulco, tamquam
Bulci filijvelpoftcri,ficut& Michalogli& Malcozoglifunt Mi
chalis & Marci pofteri. A Seruiisaüt, ratione prorfus confimili,
Bulco
p A N D. HI S T. T V R C. 157
Bulcouitzijfuerevocati,velut Bulci filijfiuepofteri. Namidlin

guæ Slauorum aut Venedorum, quaSeruij vtuntur, familiare
cft.Sicetiam hodieque Mofcouij Bafilouitzios,Theodorouit
zios,Iuanouitzios,profiliisBafilij,Theodori,Ioannis, dicunt. I
5 tidemCrateuitzijBulgarorum principes erant, a Crate, quem
Vnglefisfratrem Laonicus celebrat,oriundi.Sic ab au&orege
nerisadpellatiCernouitzij,Catari Dalmatiae, regionifque vici
næ quondam reguli. Sic Karlouitzij dicebantur in Albaniavel
Epiro Dyrrhachini vel Durazzijprincipes, quodaKarulopro
1 o pàgatifüiffent,exregum Galliae familia. Nam LudouicusGal
liæ rex,qucmcanoniffatum (vtaiunt) a Pontificibus Romanis,
San&um cognominant,fratrem Karulühabuit,Andegaui Pro
uinciaeque Comitem, qui Cunradino Friderici II Cæfaris nc
poti regnum Neapolitanum cum vita perfasncfas eripuit.Eius
1 5 filiusfuit Karulus II, nepos PetrusGrauinae Dux, proneposKa
ruilus Dyrrhachij princeps: aquo Karlouitzij Dyrrachini,po
fteri.Pronuntianditamen diuerfitasincaufafuit, cur Geufræus
& alij quidam Bulcouichios,Crateuichios, Cernouichios,&
Κarlouichios fcriberent. AcGeuftaeusfane non Bulcouichios,
ao fedVucouichiosadpellauit, enütiationeGraeca,quinöBulcos,
fedVulcos;non Bucos,fedVucosdicunt.Et animaduertifemel
etiamapud Laonicumlegi Bucus,non Bulcus.Sic in itinere no
ftro mox,vbi Belgrado atergo reli&o, Seruiam ingreffifuiffe- '
mus,occurrere nobis opidulavelpagi potius (vti quidem nunc
25 funt)duo: quorum prior Bucouarum minus, alter Bucouarum
maius adpellatur.Ea nominafunthislocisa Bucis,Seruiae De
ÉÉÉÉ Bucowarciuitatem Bucifignificat. Hancve
foregionem poffèffamfuiffcabilloipfo Lazaro Bulco,quicum
Murateprimo bcllum hocgeffit,ex his Laonici verbis manife
3o ftoparet:Vnglefe Crateque mortuis,Priftinum & Niftram, fic
di&am regiónem,fubigens Eleazarus,vfque ad flumen Sauum
progreffuseft.Huictamdem bellumintulit Murates propterea,
quódadPannonios fecótulerat,&eos in Muratem concitabat.
Quibusin verbis quodPriftinü nominatur, inggoculaCo
2;s I O. L E O N C L A V II
fobocampo Laonicusipfeponit. Obiterhocetiamadiicitor, a
Reineccio Cratis loco Cralem, Vnglefis fratrem, non re&edi- .
ci:necminusabaliis Crateuitziorum adpellationem corrumpi,
modo Cratis nomen apud Laonicum reétefcriptum fit, quum
eos Craiouichios vocant. ;
-
cAM P /^s.coso prae. CAEDES CAryR ATrs prf

m.Sultamorum ammi,quibus regnarumt, ad mumeros
Cerf£)5/'e//0C4f4.
1f€»
47.
uem Chalcocödyles in huiusprœlij defcriptione campú
Colobum vocat,noftriCofouae planiciô nominant,acopia me
rularum. Bonfinius eleganter his verbis defcripfit:Planiciesim
Rafciae Bulgariaeq; finibuslata,quam RigomezeuVngari, Raf
ciani Cofouam vocant, nos Campum Merulae. Hunc fluuius 1 y
interfecat,quiSchitnitza dicitur,&ablllyrici montibus deflués,
in Iftrum fluit.In hac ergo planicie caefus fraude licita Murates
ater abhofte,fcelerato doloIacupes filius ab amicis ftrangula
tus fuit. Annales hi Baiafitem culpa caedis fraternae liberant, in
proceresTurcicos eam conferunt. De Muratis nece Laonicus 1o
dubitat,quonam modo caedisau&orarripuerit haftam, regem ;
que mox inuaferir,nemine prohibente: tum quo deinde modo

Baiafites acie iam inftru&ta, breui temporis fpatio, fratrem ne
cauerit,& in proclium illicoredierit.Sedita dcfcriptæ (ünt in an
nalibusfa&icircumftátiæ,nullum vt dubium relinquatur: præ- z ;
fertim,quü domefticus illc Lazari Cabilouitzius narretur Mu
ratem nö hoftiliter haftapetiiffe,quihominis impetus potuifïèt
a Genizaris & aliis cuftodibus corporis inhiberi, fed fraetcxtu
dcfc&tionis&transfugijficTurcisimpofùiffe, nemine vt impe
diente admitteretur,abditamquefubvefte ficam letaliterinvi- 3 e.
fccra Muratis adigerct. Vnde profeétusabillo tépore mosTur
corum, deducendi legatos,&alios exteros, ad Súltanum (uum
per cubicularios,quibrachia eorum vtrimque tenent. His ma
ioris illud momcnti, quod plcriquc tradunt, Muratem xx 1 1 r.
ànnus»
P AND. HIST. T v R c. 259
annisimperaffe:Laonicus editus, Lvii:quumTurcire&cxxxir
regnihuiusannos Mahumetanos numerent.Item,quodalijno
tant,haec in planicic Cofoua cötigiffe anno Chriftiano 1351, ma
nifeftoprorfus crrore:alij 1373,quositidé falli,velhoc argumé
y tocolligerehcet.Oftendimusfupra, declarationisinitio,princi
pium rcgni Ofmanisre&iffime refcrri ad annum Chriftianum
1 3oo.Praefuitautem rebus Ofman 29 annis, Vrchan filius an
nis 3 Σ,Murates nepos annisitidem 32. Turcicis:quifuperiusin
dicatarationereda&inoftrosadannos, inannum Chriftianum
1 o 139o definunt: a quotempore Baiafites Muratis filius annis dú
taxat 14in imperiofuit,vtTurcivere fcribunt. Et quiatanta di
uerfitaseftinannorum notatione, quibus apud Turcos Sultani
priores impcrarunt:lubcthocloco,quae dehisanoftrisfunttra
dita,cum Turcicis ex aduerfo collocatis conferre.Sequar auté
15 FrancifciSan(ouinirationes, qui diligenterab omnibus hifto
ricis(quos quidcmhabcre potuit)fcripta,quafifafceminvnum
collegit. -
AnniSultanorum, a Anni Sultanorum, Anni Turcici ad

{criptoribus Chri- exannalibusTur Chriftianos lato
ao ftianis proditi. ^ cicisexcerpti. modo reda&i.
Othoman. 28. Ofman. 29. 28.
Orchan. 22. Vrchan. 32• 3 I.'
Amorat. 23. Murat. 32. ' 3I.
Baiazit. 26. Baiafit. 14. ( . 135.
a5 *Cirifcelebi. 6. Soleiman. 7. 7. .
Mofe. o. Mufa. 3*• 3;.
Mahomet. 17. . Muchemet. 8. 7;.
Amorat II. 34. Murat II. 3I. 3o.
Mahomet II. 31. Muchemet II. 3o. 29.
5o Baiazit II. 3o. BaiafitII. 3 3• 32.
Selim. 7. Selim.an.8.méf.8. 85.
Soliman. 48. SoleimanII. 48. 463.
Selim II. 8. Selim II. 8. 7%.
Amorat III. ha&c- Murat III. ha&e-
nus, T. I 12. nus, 12.; I2.
-
*-
.63 I O. L E O N C L A V II
Horum annorum,ad praefentemvfque 1587 colle&orum,
haecinquâlibet ferie fummafuerit:
292. 296; 287;.
Quum autem anni Turcici 296, Chriftianos efficiant 287:
fequitur omnino,totannisha&enus imperium Ofmanidarum ;
duitaffe,fumto eiusinitio,ficutindicatum eft,abanno 13oo. Sin
aliorum fequirationesvelimus,neceffàrio referédum erit prin
cipium regii Ofmanidarum adannumChriftianí 1295, quod
omnium Chronographorum & Hiftoricorum illuftrium fen
tentiisaduerfabitur: automninofatendum,inilla fupputatione i a
noftrorumquinquctotosannos cffefupcrfluos.
e AMO NP^ME MT}^ M c %M P^RATIS IN
campo Co/oua.
15
48. De fepulturaMuratisobiterhabeto,tradi aquibufdam,ca
dauereiüs Sophiam fuiffe dcportatum. Alijcum Turciscófen
tiunt,quiPrufam memorätaue&um,&iuxta thermas Prufaeas.
maiorüm monumentisadgregatum:itatamen,vtpriuseuifce
raretur,&inteftinain planicieCofouana (CaffbuianamSanfo-*•
uinusvbique nonre&evocat)terræ mandarentur. Idverum ef
fecolligitür exhis Bonfinijverbis,quibusetiam monumenti,eo.
locoreli&i,hodieq; füperftitis,&nobisacomitibusTurcismö
ftrati,mentio fit: In media (inquit)fere planicie Cofouae collis
modicusadfurgit,cuius radicesSchitniza lambit. Non multo 1 y.
vlterius,ad caput aequoris,quaedam turris crat, cuiufdam olim
Amuratis tumulus&pyramis: qui profligato exercitu,ibicaefus.
&fepultuseft.Ha&enus Bonfinius,cuiusverbis nonnihilinhae
reamus.Schitnizam alij Schinitzam temerenominare malunr.
An idem fluuius fitcumMoraua,vidcbimus deinceps, numero 3 o.
notarum 124. Amuratistumulum & fepulturam intelligit,quo
loco fueruntipfius condita vifccra. Quemdam dicit Amuraté,
indefinite; proSultano Murateprimo. Profligatú prius ait exer
citum,non exprimens,Turcicufne profligatus fuerit, an hofti
- - * * lis.
P A N D. H I S T. T V R c. 2.61
lis exercitus,acdeinde Muraté caefum:quumcaefo Murate, La

zariSeruiae principis exercitumaBaiafitefilio Muratis heic au
diamusfuiffe proelio vi&um.
£ KIRATO P^P^M. MO NS _ATRGENTI. /ID I VA
fiue /idimum.Citros.Bozima.Patzimaca. •
KiratouumTurcisadpellaturopidum Seruiæfitum ad mö- 49.

tem,quem Argentarium vocant,afodinisargenti Gallicusin
to terpres Laonici Rhodopen hunceffevult, quum fit Haemus.
Antonius Bonfinius argenti fodinarum in Seruiamentionem
facit,vtadmodü nobilium, Kiratouum Caftaldo fcribitur Cra
touo,quodidem eftcum Kiratouo. Vidinam hodiedicunt,quá
Marius Niger olimvult adpellatam fuiffeViminacium. Eiusin
-15 Iuftiniani Auguftiamiffae nouellaetitulo fitmentio,cuius epito
menin Paratitlis meis Græcis reperi. SambucusnofterinVn
gariæ chorographia quoddam Viminatz, diuerfum a Vidina,
moxinfraBelgradum ponit.Chalcocondylisinterpres Latinus.
Bydenam reddidit, quam Vidynam fcribere debuerat: quem
, , *o admodum legitur etiamin pofteriorenouella deordine Thro
norum,quam in Synhodo Andronicus Palaeologus II impera
tor edidit.Eius enim haec verbafunt: Vidyna, quæ priuserat e
ifcopatusfan&iffimi archiepifcopatus Bulgariae, in metropo
limeue&aeft.Bonfinius Budinum nominat,MichaelRitiusBi
15 dinum,apud quem tamen male fcriptum legiturBiolinium pro
Bidino.Vidinëfis fàngiacarus, nuncinter alios Beglerbego Te
mefuarenfifubie&osrecenfetur,de quoplurafuo loco,inNoti
cia videlicet imperijOfmanici.Citros in nouella Leonisimpe
ratoris epifcopatus cftThcffaliae,fub metropolitano.Theffalo
3° nicenfi Bozinae regionisvulgo quoque notum eft nomen. In
colashiftoriciGraeci dixere Patzinacas. Originefünt Venedi,
quodexipfàlingua,quavtuntur hodieque Veneda,liquet. An
tiquitates horum Cedrinus in Monomacho Augufto luculen- .
' tcdefcripfit. Sed eo loco déeftin edito Cedrinofragmentum
-.. - KK iij
- -
-------------
.- -
162. , I o. . L E o N c L AV 11
infigne,quodcum hiftoriæ (tudiofis aliquandocommunicabi
mu§,Viràcrisiudicij Peucerus,qucm adulefccns in Geomctri
3, & Aßronomicis audirc memini,Patzinacarum feu Patzina
Jium nomena Pozina fiuc Pozinania, ngbili Polgniæ muni
cipio,deriuare folebat: quod iniis fcilicet finibus aliquando fe- Σ
Â§ÂbuifIevideantur,antcquam vcrfusTriballos commigra
Jïetdiai videntura Græcis Patzinacæ, noftrorümore, qui
Íïçbszinachinonaliteradpcllantur,acSlaui,Slauachi: Poloni,
f. Polachi: Boemi,Bocmachi.
,• . •* JM LAS c HE HER, IN C A RA MANIA. . 1®
3o. AlafcheherlinguaTurcica fignificat Altam ciuitatem.Grae

.;.…lovocabuloäiceretur Hypfilipolis.Scdciufmodinomine
nullareperitur in hiftoriis vrbs,nccapud Gcographos, quodc
quidemifciam.Lc9 Sapiens Auguftusinnouclla deThronisfub *•
metropoli Ncocaefariæ PontiPolemoniacirecenfetcpifcopatü
Hypfilon,id eft,altum velfublimem.Idem fubSynadenfi Phry
ÉSalutárismetropolicollocat epifcQpatum Hypfu, quoditi
â€m Graccealluditâdaltitudinem.Sedanad Alafchchcrim ca
nomina congruant, vt exiftimentur adpcllationem Græcam *•
Turci lingua fua reddidiffe: iudicio le&oris eruditi relinquo.
Quia tamen ftatim heic fequitur Aidincnfis agrimentio; qui
vèrfusCariam Phrygiæ maiori finitimâ fe porrigit,& Alafche
hericapta venifTe Bäiafitisin poteftatem traditur: facilepcrfua
deriequidem mihi paterer,opidum pofterius Hypfu,abolitov9 a 1
- cabulô Græco,Tufcicüm Alafchchcr ciufdé fignificatidiucrfa
inlinguanomen accepifle.De regionibus,Aidinenfi& Sarcha
nia,fùperius a nobisnumcror3 tra&atum. -
co N s TANTINI UM TYRCIS ADPELLATI

Græcorum imperatores omnes. INigeboli. Prælium
3• |
- INicopolitamum. , !
,,.-* EiGraecorum; imperatori,cuiBaiafites intuliffe bcllum dici
tur,nomen erat Ioanncs Palaeologus,(Caloioanncm vulgo no
mina
P A N D. HIS T. T* V R C. 263
minabant,nonapulchritudine,(edbonitate)qui Manuelem fi
lium,cuius nos præcepta educationis regiae Latinafecimus,có
fortem imperijviuusdefignauit.Nihilo minus huncTurci Có
ftantinum vocant,non loannem : prorfus cadem cxcaufà, quâ
5 fupra,numero 46, de Scruiæ Defpotis expofuimus, qui fimili
ter cis Lazari vocantur omnes, & Bulcogli. Quamquam hoc
quoque vcrum,videri Grgcosipfosimperatoresadfe&affe Có
ftantini nomen, vtnoftriCaefaris & Augufti, tamquam primi
Conftantinopoleos& orientalis imperijconditoris. Sic Hera
1 o clius Auguftus in Nouellis fuis,quas aliquot habemus necdum
editas, Hcraclium filium cognominat N E o N fiue nouum, aut
iuniorem,autaIterum Conftantinum. Sicin monafterio Con
ftantinopoli,quod Graeci Suluna vulgovocant,adpellatüquon
dam Peribleptæ fiuefpeétatiffimæ Deiperæ, Armeniorumq; fa
. , 15 cris nuncdicatum,verfus occidentalem templipartemMichaël
Palaeologus imperator cum Theodora Augufta piélus confpi
citur,inter vtrumque parentem collocato Conftantinofilio, cú
infcriptione triplici. Primæ verbafunthaec,quæ Latine profcrâ,
Graecacumaliis daturus alibi: -
2 EGO M 1 c H A E L I N c H R r sr o D eo
F 1 D E L I s R E x E T 1 M P E R A T o R,
D v C A S, A N G E L V s, C o M N E N vs,
E T N O V V S C O N S T A N T I N V S.
Quodillecognomen Cóftantini magis profeéto mereri vi

25 debatur,quam alij,propter recupcratam,expulfis Flandris, Có
ftantinopolim.Vrbem vero Nigebolim Turcivocant,quæ pri
fcis aviétoria Traiani Auguftide Dacorum rege Decebalo di
&afuit Nicopolis. Ea duplex eft, maior & minor: quas medius
rex fluuiorum Danubius interlabitur. Hodie Sangiacatus Ni
3o gebo'ëfis fub Rumeliae fiue Græciæ Beglerbego cenfetur. No
mine regis Vngarorum intelligitur Sigifmundus, qui poftea fà
&tus fuit imperator. ls annoChriftiano 1392. Nicopolim obfe
dit, vti Botafinius commemorat. Geufreus, & alij quidam,
pugnatum voluntanno 1 39 6,profcftoMichaëlino. Scd vero
*-
264 fro. L E O N C L A V I I -.
q„iIiuseft, quodaTurcisetiam traditur, quumaSigifmundo
Nicopolisoppugnaretuf}£o fecum exercitüBaiafitem obfidio
neCónftantinopolcos folutacontuliffe: dumque fuis obfeffis
fùccurrere niteretur, anno proxim91393 prœlium fuiffe com
Âï.EtannusifteChriftianus Mahumetane794, quo Pi- £
gnatum Annales aiunt,refpondet.Impreffionis no&urnæ nulla
íentionoftros apudhiftoricos. Fróiffardus,Bonfinius, Geu
ftatus,proeliitam infeliciter pugnati culpam in Gallorum pro
úconferunt,ficutexipfórumnarrationibus
quivolct,potcft. cognofccre, I Q
pAx INTER BAIAS ITEM ET GRAECO S.
2. •
Nufquam noftris inhiftoriislegitur, Baiafitem cum obfeffis
cáíänänopolitotovelo&ennio,veldcccnnio.GraecisPrinci- 1 5
pibuspaccm feciße: minus etiam, quod expreffà in annalibus
ándicione,derecipicndis in vrbem Turcis,eapaxfa&a fuerit:
Ęa vrbe iamiam peritura, nec opinatum fuperueniffe tradunt
„ilium, mouerite contraBaiafitern maximis cum copiis Te
„ÎœcháneTatarorum. Atvero quum apud Lagnicum lega- 2 •
tur,ingratum ergapatrcm filium Andronicum, dum a Baiafite
regno praefici cuperet,eie&opatre Caloioanne, cum Manuelc
filio regniconforte,yerbis inter aliatalibusvfum:Habeboinvr
ïíôåëem fiue praefe&um Turcum: non abfimilevero fuerit,
adigente Baiafitè Græcos ad extremam defpcrationcm,tam- 2 5
ÄÄeorum imperatores,Caloioannem & Manuclcm,inidc
iam, adfenfos,quod vltro de Turcisinvrbem admittendis An
äùíicusobtulérat. Curenimhabiturum fe iudicemiTurcum
promittebat, finullierantin vrbe domicilium habituri
Turci,quibus illeCadius fiue iudexin occur- 3o
rentibuscontrouerfiisius
diceret?
c M E L L£
—------- -
__———
-—-
p A N D. H I S T. T V R C. 26y .
t_7M E L ATI G E. $ IL I STRA. E M P O L I.
Quae fit vrbs Melatige,dehis Laonici verbis intelligitur:Poft ;;.
Ertzicam (re&iusfcripfiffet interpres Ertzincam,velErtzingâ,
duplicigamma)captam,progreflüs Baiafites,Melitincn vrbem,
5. Euphrati impofitá,in deditionéaccepit.Hinc.n. paret,Melatigé
Tuircos dicere, quae elim vocata fuerit Melitine. Prothyfterón
dútaxatanimaduertendü, quodprius Ertzingam a Baiafiteca
ptam fuifTecommemorat,quàm Melitinen: quuma Turcis có
trarium fcribatur.Eftautem Melitine Leoni Augufto in nouel
1 o ladeThronis Armeniae fecundae metropolis. In Anatoliæ de
fcriptione Geographica reperire eft Malatiam ad Euphratem
fluüium,quae Turcorum eftilla fiuc Melatige,fiueMciatie,Gr
corum Melitine,collocantehanc etiam Laonico fupcr Euphra
tem fluuium.Siliftrae nomen hodieque Turcisnotum,ciüitatis
1 5 in Maccdonia,vbiSiliftrenfisSangiaci fedes,Rumeliæ fiueGræ
ciae beglerbcgofubic&ti Empolis haud fcioan non fit Amphi
polis,vicinaSerr
reperiturinGraecis,dequadi&umcapite 43. Lembalo quidem
iaCaftaldi,fitaverfusTheffalonicam,Embo
lifortaffe Turcica, cum articulo Italico. Nifi quis malit, datum
V
2-o loco nomenab júí fimilitudinem cum roftrona
uis.Scd Amphipolim potius hcic arbitror intelligi.
AD ES P o TAR P^M DIGNITAS. CRA LES,

cralema.. Quifìam Turcâ Bulcus Deffota.
25 Bulcouitziorumgemealogia.
In Graecorum imperio prima,fecundum regiam velim pera- 54.

toriam maieftatem,dignitaseratcorum,quosipfi vocabant Dc
3 o fpotas: vti videre licetin Officiorum Palatij catalogo, paffimq;
Graecisin hiftoriis. Viciniprincipes Graecorum exemplum imi
tati,fe quoque Defpotasnominarunt, præférim Bulgari,Ser
uiique: licet eofdem videamus in Græcorum hiftoriis inter
dum regio quoquc cenferi titulo, quum Cralcs pro Defpotis
2.66 I O. L E O N C L AV II
adpcllantur,& ipforum coniugesCralaenae,proDefpinis.Idem
inhoftris etiam obferuauimus. Sic enim Thomas Ebendorfus
in Auftriacis annalibtis manu fcriptis: Elifabet, inquit, filia Fri
derici Auftriaci regis Romanorum defponfatafuit aliquando
Ioanni Bohemo rcgi Lucelburgico,qui eam reliquit, impoten- 5
tiæ mendacio praetenfo.Solicitata quoque,vtregi Syruiae nube
ret,torum fchifmatici(hoc cft,religioni Græcæ addiéti)recufa
uit. Enimundus Bonefidius I. C.putabat Cralis vocabulum a
Karulo deriuari,&apud has gentesinhonore habitum,propter
Karuli magni noftri fingularem virtutem,& famam rerumge- 1 o.
ftarum illuftrem: vt a Karulo fcilicet omnibus eorum populo
rum regibus nomé vclut aufpicatum inderetur. Sed ignorabat
Vngaris, Bulgaris, Scruiis Kiral, aut contra&ius enuntiando
Cral,vocari regcm:Cralna,reginam: quae Polonis funt Crol,&
Crolna Chalcocondylis ctiam interpretes ambo in hac voce a- 1;
lucinatifunt. Ad Seruiorum principes,& hunc annaliumlocú
vt redcamus,narratur Bulcus Defpota Baiafiti filiam fuam de
diffevxorem.Monuimus fupra,Seruiae principes omnesaTur
cis fuiflediétos aut Lazaros,aut Bulcos,aut Bulcoglios: eiufque .
reicaufam reddidimus.Interim tamen ipfi pcculiare quoddam , o.
finguli nomen, ritu Chriftiano inbaptifmi caerimoniis fibida
tum habebant. Hocigitur loco Bulcus Defpota nominatur a
Turcis,quem Stephanum Bulcouitzium,Seruiae Defpotam,fui
vocabant.Idvel exhifce Laoniciverbis intelligitur: Poftquam
Eleazarus vitam finiit,principatum Stephanus Eleazari, cüiBul 1 ;
conomen erat,TriballorumDux,quorum metropolisSpende
robe dicitur,arripuit: Baiafitiftrenuenauans operam, qüando
cumque auxilium eiusimploraffet. Quæ verbare&iusvtintel
ligantur,obiteraddo, Stephanum Eleazari filium, dcbuiffein
terpretem diccre. Tum ctiam nomine Triballorum intelligi 3o
Seruios,quorum regia fiuemetropolis Spendcrobe dicitur,höc
cft,Senderouia.Nihilominus& hic Stephanus,& filiusStepha
ni Gcorgius,dcincepsin Muratis II vita Lazari nominátur.Quû
autcm frcqucnshorum Scruiae Dcfpotarum, quos fupradixi
Imu$
------—------,
musadpcllatosfuiffe Bulcouitzios,métio fiat tamaliis in hifto
riis,quam hifce noftrisannalibus: lubet hoc loco genealogiam
ipforum fubiicere,deTurcicis,Graecis,Latinis,Italicis, Gallicis,
Germanicis,Vngaricis expofitionibus, ac praefertim Bonfinia
5 nis,excerptam: quae nonnullis, vtfpero,locis hiftoriarum lucis
aliquidadferet.Sumemus autem principiumabeo vcl Lazaro,
vel Eleazaro Bulco,qué Laenicusfcripfita Stephano rege Bul
garonan&um regioncm Iftro adiacentem,ac deinde reda&is
in poteftatcm ditionibus aliis,adSauum flumenvfque progref
io fum fuiffe. quibus verbis hauddubic DefpotatusSeruiz fincs
defcribuntur, -
Lazarvs Bv Lcvs, Seruiae Defpotcs,

in prœliocaptus anno Chriftiano 139o,& vin
1; Jicandae Muratis I mortis caufâ, coram Baia
fitcfiliofruftulatim qaa-
Annal.Turc.
ST E p H AN vs Bulcouitzius, a Murate II
ditione fua fpoliatus, anno Chriftiano 1427.
3 y© Annal.Turc. v.
I. a^^. ¬
Geor G 1 vs Bulcouitzius, N. Defpi

Baiafiti militauit contra Te- na, Baiafiti
mirem Chanem. a MuratelI Gildcruni .
1, 5
reftitutusinpaternum Defpo- nupta.
tatü,anno 1442. Annal.Turc.
(- - g^^. - - Y
Stephanus can- Gcorgius, Laoni- Lazarus,fuc- Maria,Sul
datiferro caeca- co Gurgurus, ab ceffor patris tani Mura
,• tusaMuratcII. eodé Murate vi- inregno. tis II vxor.
ì fu priuatus. i Sic eamSpâ
- : dugin*, nö I
\ - - | rené, vocat.
LL ij
2.68 1 o. L E o N c L A v 11
Lupus,vir fortiff. Ioannes, cum N. Defpina,nuptaSte
cui Matthias Vnga- aliquot fiatri- phanoBozinae regi,qui
riæ rex,obrem bello bus. foceri quoque princi
Bohcmico ftrenue patum cófequutus, tá
geftam,caftellumFe dem e caftello Iaitzae 5
iczcodonauit. Muchemetis II blådi
tiis euocat*, cute viuus
exuitur:vitamquecum
regno, quodpatri dolo
furripucrat,amittit. r•
C A R A R/S TE M. A L I.
caufâprohibitamometaeveterâ apudTurcos.
35. Nomenhoc,CaraRuftem,fignificat Ruftemem nigrú. Ru
ftemcsvero Turcis dicitur,quem noftrivocant Roftancm,quo **
nomineSultanusSolcimanes memorianoftraVezirem & ge
nerú habuit. AliTurciseftfineafpiratione,qui Laonico dicitur
Alies,autHalics,vtintcrprcsfcripfit. Caufa,velpraetextus caufc
potius,curTalifmani,vclut admodum rcligiofi &accuratiMa- .
humetanæ legis óbferuatores,vfum nummorü vetcrúe medio *°
tollendum cenferent, explicationem minime difficilem habet.
Quippe nota lex Mahumetis, qua ftatuas,fimulacra,fculptas &z
piãäsimagincs,exinterdiái diuiniprgfcriptofcuereprohibuit:
notum,quantozelo MufulmaniChriftianorum intemplisima
gines mútilare,frangere,deftruerefolcant.ItaquequunìRoma- *5
norum & Græcorum imperatorum imagines in nummis& af
pris cxpreffæ cófpiccrentur,violari Prophetæ legem clamabát,
&abolendae monetæ veteris auâoreserát.Scdinterim fub præ
textureligionis impoftores ncquiffimi quæftum faciebant, vti
. pfimet Turcifàtis ingenue fatétur. Hodie non amplius animos 3-o
Turcorum illa religio tantopere tangit,vt fignatos Chriftianorú
principum charaétere nummosauerfentur. Immo nummos fi
ue ducatos Venetos, quibus vetitæ lege Mahumetis impreffae
funtimagincs,Sultaninisfuis,qui nihilhabcntlegi contrárium,
Ara
-
—- -
P A N D. H I S T. T v R C. 269
Arabicisdumtaxat infignitilitteris,longepraeferunt.Talerisau
' tem Germanicis, praefertim quibus aut ipfius Impcratoris, aut
Ferdinandi Archiducis,aut Septemuiri Saxonis infculptifunt
vultus,vfqueadeo non infeftifunt, vt exillis ipfisfibiprohibitis
5 adgnitos imaginibus expetant auidiffimc: necdubitént,modo
fepromercibüs fuis eosfiabituros intclligant,de communipre
tiotrientem velquadrantem remittere.Ne pondusquidemho
rum cxplorant, quod tamen in Sultani fui, ceterifque monetis
vfitatis,fcrupulofefacerefolent.
IO Cur Imperatores Græcorum a Turcis diéfi Teggiures.
Teggiuresfupra,numcro 15,diximusaTurcisadpellatos Gre 56.
corum tam in vrbibus,quam prouinciis,præfidcs. Nomé ipfum
afollertiamilitari deduëunt. Et fcimus hos aGraecisnonduces
modo, quifunteis Higemones; verum etiamStratigos & Stra
15 tilatasdiótos,vocabulis duccs militares fignificátibus.Quodau
temTurciTeggiurum nomen etiam Græcorum Imperatorib*
tribuerunt, exalia nulla faâumeftcaufà,quam irrifionis & có
temtus: quafifcilicet Imperatorum nomine digninö effent, qui
• peranguftisinclufifinibus, ipfiufque propemodum Conftanti
2.o nopoleos moenibus circumfcripti, praefidesvrbis potius, quam
augufti Romanorum imperijreges dicimererentiir.Laonicilo
cuseftinhiftoriæ principio,quopaucis exponit,quam in artum
reda&itamdëfuerintimpcrijGraecilimites. Animaduerti Gra:-
cos,inquit,&regnum eorum primo fub Thracibus cxftitiffe.
2 5 Poftea reliquo regnoabarbaris exutos, paruum quoddáregnú
gubernaffe: videlicet Byzantium, Byzantiique maritimam re
gionem inferiorcm, Heracleam vfque: ac iuxta PontumEuxi
num maritimam regionem fupcriorem, Mcfembriam vfque:
praetereaPeloponefüm totam,extra tres aut quatuor vrbes Vc
*3o netorum. Adhæc,Lemnum & Imbrum, &infulas ibidem in
Ægæofitas. Haétenus Laonicus. Baiafitis vero tempore ceteris
exuti,cumipfisetiam fuburbanis agris, vixintra muros vrbis fe.
tucbantur. Propterea per ignominiamTeggiuresaTurcisau
dicbant.
ILL iij
----
27o I O. L EO N CL AVI I
c A R A MANIAE R E G yS AL IS / R IV$.
Tekienfis regio.
D.Caramania quærenotatafupcriusnumcro 13.Saltim hoc
* indicare nunc lubct, cum Caramaniae Principem, cuius heic
ïentio fit,a Laonico nominari Alifufium. Narratautem hüc, ;
ûeetéros Afiae regulos Baiafites ditionibus cxucrct,paccpm
éum eo feciffe:atqucita fuisipfum,licet aliqua cum iaótura, có
Íìïêrebus, ne regno prorfus exturbarctur;annales addunt.
Nomæ diuerfe fcriptumlegitur, Alifurius,Alidurius, Aliderius,
Äúris,ex Laonicideprauatiscxcmplaribus. Notandühocquo- te
que,quem Alideriufn CaramanumaMuratc II bcllopetitum
(éribät Laonicus,inhis annalibus Ibrahimcmvocari:ficutvide
reeftiniis,quae anno Chriftiano 1437 geftarcferuntur. Hcmi
ÅraeßèCéra(untem,oftcndimus numcro 4o. Tekienfisregio
Phrygia maiori continctur,quatenusin mediterrancisca verfus 1 ;
Cappadociam,Afri, cniá,& Ciliciam feporrigit.Interprcs Lao
ÍííTecienproTekie fcripfit. Etalicubi Laonicus ait,Tekien
cffe regioncm vt Bithyniaejficetiam Ciliciae vicinam:ideft,aBi
thyniae ínibus,adCiliciæ fines vfquepertinere.Coniun&asve
ro,Bithyniam Tckienfemq; regionem, Othmaniam fuiffe vo- 2. •
catas vrio nominc: fupra, numero 1 3 , docuimus. Coniam effe
prifcum illud Iconiurh,prius diétum fuit numcro 12. Trituran
äiquoquemodus, explicatusnumcro 25.
AC SE RAI. NIGDE. CA ISARIA. 8 o R LI. 2. 5
cAmrum albumTurcis Acferai,fiuedomus alba dicitur.Vc

;8 ' tus aliquod hocnomine caftrum velopidum iniislocis nullum
reperitur. In OrtelijtabulaNatoliae legitur Acfara. Ibidem quae
fíéisheic Nigde,Nigdiafcribitur.Vtraque ngn magno a Co- 3•
„j,velIconio diftatinteruallo. Vincentius Beluacenfis Acferai
Jcabulum mutat in Hacfar, quum ait: ApudHacfarinuenitur
co&us & aluminis minera.CaifariaCiliciæ, quáficetiam Mar
ÅPaulusVenetus nominat, diâa prifcisCaefariãfuit. Apud
Belua
- p A N D. H I S T. T v R c. 471
Beluaccnfem Gazaria corrupte fcribitur. Borliduplexin Nato
liae defcriptione confpicitur,vna Borlifimpliciter adpellata, nö
procul ab Enguri vel Ancyrafita: altera cum cognomento,Ta
rachi Borli,nö procula Caftamona&Sinope. Ad Pontiprouin
5 ciam vtraque pertinet, quae regio principum erat Ifuendiarum,
quibus intuliffe Baiafites bellum dicitur. Et quinam principes
' hi fuerint,explicatüabunde fuperius.Sinopen nouella de Tfiro
nisadAmafianam metropolim Helenoponticam refert.
1 o caesi B y R c HA N. o RTH q B yL ES, ET « AtyL
famames, & Cyri/celebis, amiidem cum
- Emire Soleimame.
Quisbegusille Turcicusfüerit,cui BaiafitesSebaftiam ade- ;s.

r 5 mit,propter annalium narrationes nimis fuccin&asfciri nópo
teft.Hoctamcn minime diffimulandum,Sebaftiam fuiffe pri
mamTurcorüin Afia fub Aladineregiam, ficutannales abini
tioteftantur,& Laonicus,qui progreffos exhacTurcos ait Afiâ
fubegiffctotam,vfquead Hellefpontum. Quapropter fihocté
zo porc fuperftites erant Aladinispofteri,verofimileeft, cos Seba
ftiae praefeétum habuiffe quemdam: cuiabaequitate fummain
ditum nomenCafiBurchan,linguaTurcica iüdicem Deifigni
ficabat. Ad Scbaftiam annales noftria patrercli&um fuiffetra
dunt Emirem Soleimanem filium,qui tamenaTemire Chane
2 j nufquam occifuslegitur,fedimperaffepoft Ifam fratremaMu
fanecatum,totisfeptcmannis.Laonicusautem Sebaftixpraefe
&uma patremcmorat Orthobulé, qui captus ibidem aTemi
re,acpoftaliquotdicsinterfe&usfucrit.Vnde Baiafites accepto
_ dcmortc filjnuntio,cuidam paftoritibia canenti dixerit:Cane
3° carmen,cuius argumentum fit:Nec Sebaftiam,nccfilium Or
thobulem amittas.Equidem faepc multumque cogitans decó
ciliandisannalibusTurciciscumChalcocondylis&noftrorum
expofitionibus,quorum illimaximum natu filium Baiafitisvnú
faciuntEmircmSolcimanem,hicduos diucrfosceteris maiores
-—-——
17» I-6). , L E O N C L A V I 1 ,
ponit,Orthobulem&Mulfumanem, noftris Cyrifcelcbim fi
àicium ingerentibus: in eam denique fententiam veni,vt Cyri
(celebicitra controuerfiam exclufo,vclutiquem necTurci, nec
Graeci adgnofcant; rcliquos duos, Orthobulé Mulfumanem
que,pro vno&eodcm Baiafitis filio Soleimane ftatuam habê.
dum,quem tamcn interfc&tum aTemire,captaSebaftia,per er
rorem Graecicrediderint.Eius opinionis meæ caufam hancha
beo,quodnomen Orthobulis nonTurcicum effe,fedGraecum
arbitrer: & idem fignificare Graecis, quod Turcis Mufulman.
Qgppc quum in Turciaverfarer, interrogatü a me virum ma I ©
gïîcum &ampliffimum,D.Bartholomæum Pezzenum,Cae(|
Mai. aconfiliis,& nuperad Portam Ofmanicam cum munere
Legati miffum, quidnam vox Mufulman Turcis fignificaret,
refpondere memini,vim illiuseamdem cffe cum Orthodoxino
mineGræco.Vixerat autem illetotos o&toreipublicae caufa túc r 5
annosintcr barbaros,eorumq; linguânorat.Quüigitur Graecis
Orthodoxusfit,quire&tamfententiamtenet, idcmq; fignificet
vocabulumTurcicum Mufulman:fequitur, Orthobulis quoq;
nomen idem cffecum Mufulmano,quando ficGraecisadpellâ
turis,cuius re&umconfilium,re&avoluntas eft.Hoc modo ma 2.©
nifeftoparet,vndeChalcocondylis error manarit, duosexvno
Baiafitis filiosfaciuntis: exeo nimirú,quod vnum in duos diftin
gueret,cui diuerfis inlinguis diuerfum,fedvnius tamen fignifi
Σati,nomen erat.Necmihi quifquá obiecerit, aliudeffeMuful
man,&aliud Mulfuman. §¤É vocem Mufulmana Graecis 2. j
enuntiari Mulfuman,&inhiftoriis, &aliisipforum libris faepif
fime depræhendi.Quinetiam verbum Mufulmaniflare,de quo
fuperius di&um numero 22,multis in locisapud Græcosita mu
tatum reperiträfpofitis litteris,vt Mulfumaniffarelegeretur. Ne
hoc quidem tacendum, quæcumqueTurcidc Soleimane me 3 •
morânt,a Laonico ad Mufulmancmreferri.Quis crgo fieripof
fe non exiftimet,vt nomen MirSulmanabexteris commutáre_
tur in Mufulman? Siccerte Mirchan alicubifcriptúlegere me
mini,qui nomincintcgro diceretur Emir Chan. Quod vero
- faCCCmn
P AN D. H I S T. T v Rc. xx;
mecem Orthobulisadtinet,quae recenfeturaGraecis,aTurcisfi
lentio præteritur: nihil ea noftrisrationibus officit, quum vice
verfaTurci TemirianoproelioMuftapham Baiafitis filium oc
cubuiffememorent,quem Graecitam certonon periiffè crede
5 bant,vtalium quemdam mentientëhocnomen,velutifuppo
fiticium fratrem pofcentiMuchemetidcdcrenollent,mortuoq;
Muchemete contraMuratem II, Muchemetis filium, (uacum
perniciefouerent. Praeterea non absre mirum alicui videatur,
Laonicum dicere, necatumaTemire Baiafitis filiumOrthobu
1 o lem: quumisau&oribelli&iniuriarum,patripepercerit; &ex
reffe Laonicus idem poftea fcribat,(fidelicet dubia)Mulfuma
nem,Mofem,Iefum,Mechmetcm, & reliquos filios Baiafitisin
poteftatem Temiris veniffe. Quid optatius acciderc Temiri.
poterat, quam præteripfum patrem filios habere in poteftate,
15 quibus occifis,Ofinanidarum inAfiaregno,ncminerepugnáte
perpetuo frueretur? At tantum abfuit,vtidfaceret, vt etiam di
ferte Laonicusinitiolibri 4 fateatur,Mofem aregeTemire an
nonasincaftrishabuiffe, tamdemque dimiffum ex captiuitate,
mariadregionem patriamrcdiiffe. Quiplurium,vcl omnium
2 o potius vitæ pepercit,cur invnum fæuiiffe credatur? Addetefti
monium hoftis. NufquamTurcifcripferuntinannalibus, in
teremtum aTemire Baiafitis aliquem fuiffe filium: fedfperaffe
Temirem potius,quempiam filiorum Gildcrunis feconuentu
rum,quodilli formidine non neceffàriatrepidi, omiferint. Im
25 moferociam potius,& iracundiam fuiBaiafitis,vituperant;Te
mirishumanitatem ac modcftiam laudant.Supereft vnú, quod
obiicipoffit,deZiche Orthobulis filio,quem Laonicus aitbcllú
intuliffe IoanniComneno,TrapczuntinoImperatori. Sed heic
mihirefpondeat aliquis, vndetamdem Zichesille poft morté
3o patris Orthobulis anno denique fexagefimo primum infcenâ
prodiit:quoue modofaluus euafitctot parricidiis&lanienis ho
fum temporüin Ofmanidarumfamilia,fub Mufa, Muchemete
I,Murate II, Muchemete II,qui omnes parricidæ fuerunt?Cur
huictamdiufquusillcMuchcmctesIIpepcrcit,qui vix mortuo
patre,fànguinem ftatim fraternnm fitiit? An huic crediditexer
çitum fufpiciofiffimusomnium tyrannus? Deniqueconftat ex
Turcicisánnalibus, id temporis viciniae Trapezuntis præfe&ú
a Muchemetefuiffemaximum natu filium Muftapham,quitá
tum decennio poftilla cumTrapezuntinisbella, Parthisin Ar
menam &Caramaniaminfufisoccurrit,eifquecaefis,Iufufzem
begum ducem viuum cepit,& patri mifit: quod argumentum
eft euidens,fuiffetum Muftapham virilis aetatis, nec Zichem
Ofmanidam in iis locisvelimperium aliquod,velexercitü ha
buiffe.Quæ quum itafint, reftatvtftatuamus quatuor omnino I ®
nomina, Orthobulis & Mulfumanis, quae Graeci tradiderunt;
Cyrifcelebis,quodnoftri; Soleimanis,quodTurci; tamdemin
vnumconferendaSoleimanem Baiafitisgermanum filium,na
tumaximum: cuius fiZichcsille filiusnon fuit,nufquam neno
mine quidem tenusTurcis notus ; cum Orthobulefiáicio pa I y
tre,(uppofiticius filius Graecis defendendus relinquitor. Habêt
leétores eruditirationes meas,quas veladprobandi, vel confu
tandi,liberameis poteftatem facio.Neutrum tamen ex duobus
illisa Laonico memoratis, in Ofmanidarum omififamilia, ne
quis nimiae me temeritatis arceffàt: qui præter hos, necdum 2. Q.
auditis aliorum iudiciis,pluribus etiam Baiafitis filiis,lefu mino
ri, Ali,Dufmi Muftaphae,natalium controuerfiam mouercnon
dubitauerim.
T E C HR IN B E G }^$, E RZINGAE z;
primceps. Diorryge.
6o. uiTurciseftTechrinbegus, Erzingae velErzinzanisprin
ceps,aLaonicovocatur Scendcr,rcx Armcniorum: cui Baiazi
temillato bello,Ertzingamademiffe,cumannalibus hifce con
fentiens,narrat.Poftcatradit Tezetinem,virum regio fànguine 3:o
ortumabErtziganis rege,puero Muftaphæ,Muratis II fratri, au
xilio veniffe.Hocegonomen,fiuc Tezetinis,fiue Tezerinis,idé
effe puto cum Techrinenoftrorum annalium. Diorryges opidi
nomcn Graecü afoffisabEuphrateperduάis faétum arbitör.
-
.2; t
P A N D. H I S T. T V R C? 17r.
.QJÎ TYR co M 4 N I. syL TANYs AL
cairem/%.Cair.Mj%ir. MiXraim.
Turcomanosvocatau&orannaliumTurcosomnesin Afia,*
ceteris fubie&os begis, extra Ofmanidas. SicTurquia Belua
cenfi regnum Iconicnfedicitur, Aythonominor Afia. Praetor
Graeciae nofterfubditos IconicnfiSultano duplices facit,partim
Mufulmanosadpcllans,partimTurcomanos.De Mufulmano
rumnominedi&um antea, quod haud dubie tuncetiam paret
1 o habitum velut honeftius.Turcomanosaiteffegentem,quæ Per
farum(ficTurcos Iconienfesvocat,velute Pcrfide oriüdos) ex
tremos finesinfidebat,& implacabili odio Romanos(ideft,Grg
cos) perfequens, agendispraedis exhorum agris dele&abatur,
praefertimillo tempore,quo res Iconienfes flu&uabant, mirifi
15 cequeTancharorum imprcffionibus turbabantur. ErgoTur
comanitunc erant infamivocabulo inftarillorum praedonum,
quosnuncMartelofos & Vfcochos(vnde Scacchorum fiue la
trunculorum nomen) vocamus. Praetor quidem tunc Michaë
lem Palaeologum, adIathatinem Sultanum Mufulmanorum
2.o feconferentem,abhis Turcomanis omni comitatu & fupelle
&ile fpoliatum fuiffe narrat, nec quidquam fuorum ab eis po
tuifferecipere,licet hincindedimiffis mandatis,Sultanus impe
raffet:vtfpoliatotam corpora,quàm resademtae reftituerentur.
AlcaircnfemSultanumannales moreTurcico nominât Ægy
25 ptiSyriaequcSultanum,ab aulæ fiue regiae loco.Cairum Laoni
çusantiqüam Mcmphim facit.Al,vtarticulus,additur.Voxipfà
fignificatvrbem,excellentiæ caufa:quod vrbiümaxima fit.Ho
dieTurcis & ArabibusincolisMifziradpellatur, a vetuftiffimo
tam Ægypti,quàm Ægyptiorum nomine,Mizraim.
•
3 c H E M E S. M / E I G E.
Bea.bec.
Ciuitas SyrigChemes,olimdi&afuitEmifa:GregorioEmifeno 62.

MM ij
alumno clara,cuiusexftant o&olibridehomine,quinònnullis
in exemplaribusnonre&e GregorijNyffeninoftri nomê prae
ferút.Ortelius notauit,quod Turcis& ArabibusfitHamfa.Sed
heic Chemes legitur, qüodaliorum fcripturae vicinius, quibus
Hames vocatur.Fitciusapud Aythonumhisverbismentio: Ci 5
uitasSyriae Hames,quae Camcla hodieadpcllatura pluribus.v-
bividendum,annoniproCamela,fcribi debeatCamcfa. Muei
geTurciseft,quiGraecis hiftoriis nominatur Moauia& Mauia.
Öurforem dixi,quemTurciPecaut Peic, noftri lacqueium di
cunt.BealbccSyriæ cauæ ciuitas,Poftcllo Balbcc,prifcis Hclio- 1 •
polis fuit.
C A R A B A G. V N C R A.
Ad CarabagumhibernaffeTemiremtraduntannales, vrbé
63. fiueParthiae,fiuePerfiae:quibusnominib* indifferentervtimur, 1 ;
pro ea regione,quae Turciseft Aiem, vel Aiemvilaget, de qua
fuperiusdi&um numeronotarum fecundo.VoxCarabagfigni
ficat linguaTurcicavineam nigram. Chalcocondylesfcripfit,
Temirem folitü ferecipere Cheriam: quod primum Scbaftia,
quod itidem Chalepia(ficintcrpresfcripfit) Damafcoque ca- zo
ptis,fecerit. Ergoverifitfimile,Cheriâa Laonicodici,quiae heic `
Carabagnominatur, nonnihil mutato vel a Græcis velTurcis
vocabulo.Engurimfupra,numeronotarum Io, diximus Ancy
ram cffe. Tantum heicaddendum putauimus obiter,hanc ctiá
ineditoChalcocondyle Vncram nominari:quodquumGraeci z ;
mollius enunticntVngra,propius acceditadTurcicam adpel
lationem Enguri.
E/L CI FI L IJ^S. D E R / IS L A R. t A^J^STÆ.
phae mors.Gr«corum de Baia/ïtäfilijs errores. - 36
64 De Bulcis & Bulcouitziis prolixe traétauimus adnotarum

-
numeros, 46,& 54. Heictantum hoc moneamus, iftum Bulci
filium(quiTurcis cft Bulcogli) cxprcffenominari a Spådugino,
-
Geor
————————
P A N D. H IS T. T V R C. 277
&eorgium,Seruiae Defpotae filium: cuius maiores &pofteros

continuato fuperius ftemmatecomplexifumus. Actemporum
fane ratio Spanduginifententiae ncquaquam aduerfatur. Der
uifijfeuDeruiflarifuntilliquidemapudTurcos aliquaexparte
5 Calogeris Græcis, monachis noftrisadfines,vtifuperius indi
catum: fedaliistamen de caufis (modo Paulum Tomorreum,
fratrem Georgium Vngariae perniciem, & alios denoftris ex
cipias)eacomparatio,quodvulgofoletdici,claudicat. Quippe
quum vniuerfalex&religionis profeffio Mahumetana fangüi
io nariafit,fpeciemTurci quidem rcligiofae pietatis in legis peritis
ac Deruifiisfuisrequirunt: atinterim ab agendiseos rebus, tam
pace,quambello,praefertim contraChriftianos,& hoftesreipu
blicæ fuae,nequaquam arcent:fed magis etiam, quam ceteros,
deuouere vitamfuam pro religione,proquelege patria, fuosil
1 5 losreligiofosvolunt.Hinc aliquotin Vngaricis finibus captosa
noftrisrecordor,viros ceteroquinalicuius au&oritatis & exifti
mationis,quiDeruiflarosfe profitebantur.HincinvitaMuchc
metis primi fcditioncmTorlacis monachiTurcici,&in vita Ba
iafitis II,Scachoculis eremitæ fanguinarijpugnas,& caedes,&
ao graffàtiones immanes,quibus multa millia hominum abfumta
fuerunt;&invita denique Soleimanis,adannumChriftianum,
15 z6,CaléderisZelebis& Dcruiflariorum motus ac proeliale
gimus. Hac ergo decaufaSeruianos illos fortiffimepro Baia
íite dimicantes Bulci milites, truculentos acferoces Deruifios.
z 5 adpellabatTemir,quifevitamque fuam pro falute fuorum ani
möfe deuouiffent. Germanumi vero Baiafitis filium Muftaphâ.
hoc prœlioperiiffèdiximusexfidehorum annalium antehac a
liquotics,idque licet Sultanus Muchemetes primus, itemque
Murates II póft mortem patris fæpius vcrum effeproteftarétur:
3o tarcn vfque adeo Graecis imprcffâ dehoc diuerfa erat opinio,
Muftaphám vt alium,prolegitimofevenditantem,obuiis ylnis
ex-ipetent,& armiscóntra Muratem magna cum imprudëtia,
maloque fuo, tuerentur: offérente ampliffima quaequc Mura
tc,modoncutriusa partibusftarent,acipfos intcrfcrcm armis
- - ' ' MM iij,
178 I O. L EONC L A V I1
decernere paterentur. ConfimilishuicGraecorum eft error dc
Baiafitis filio,quem fidium(fic enim chordas interpresreddidit)
opifex Prufaeüs incolumem Byzantium perduxerit: quumta
nìcnnullafiatinannalibus Aliscuiufpiam, Baiafitisfilij, métio;
necabipfo quidem Laonico, quum alibi Baiafitisfilios recen 5
fet.Notándum magis,quod etiam Mulfumaneregnante narrat
a Mofe Icfuquefratribus occultatum fuiffe Prufae pucrum Mu
chemetem apud illum ipfum opificem chordarum, a quo Mu
chemetes hoc opificium didicerit.Et fa&umidfcilicet aMofe,
omnium crudelifIimo,vel ipfo Laonicotefte, ne ab aliis carus I ©
fibi Έ; Muchemetéveroiam grandiufculü indc
profugiße ad Alurim Caramanum,aquoadiutus, feruatori fuo
Mofibcllumintulerit:fedvi&um confugiffe ad Alim fratrem,
exfulem acinopem, & quidem Conftantinopolim: vbinonni
hil refpirauerit,colle&ifquefuorum reliquiis,denuo tentarcbel 1 5
lifortunam decreuerit. Haec Laonicus de pueroMuchemete,
chordarum opificis difcipulo,paenepueriliter, nec vero multas
ob caufas confentanea. Magisidonei rerum Turcicarum fcri
prores,ipfiTurci,tradunt;rebus Temiriano prœlio defperatis,
Baffasabduxifle fecü, arrepta fuga, maximú natu Baiafitis filiú 2.Q
Soleimanem, vcluti legitimum patris in imperio fucccfforem:
& illorum exemplo Muchcmetem,non puerum,(vt Laonicus
putauit)fedcopiarum cximperio paterno quarumdam ducem,
fuisitidem rebus vti confuleret,Amafiam cum fuis fe cótuliffe:
quo loco deinceps eum vixiffe, non femel annales tradunt: & 2. 5
indidem cum exercitu contra Mufam fratrem mouiffe, poft
quam interfe&o Soleimane, vindicem necisipfius feprofeffus
effet. Quæ res, meofanc iudicio,dignæ funt hominümhifto
riae ftudioforum obferuatione: quum in publicatis ha&enus
fcriptishiftoricis,nihil intricatius de Turcicis rebus reperia- 3o
mus,quam quae dehocipfotemporc fummae Tur
corum infelicitatis, memoriae pro
dita legimus.
AVE MEA?-
P A N D. HI S T. TV R C. 479
$E MERCANT. BAIAS ITIs Mors.
u4mmorum ratio.
Regionis Zacatainae, cuius incolæ id temporis imperioTe 6y.
rniris parentes, LaonicoTzachataides nominantur, caput eft.
5 vrbsSemercant,hodie mercium Indicarum emporio céleber
rimoSeptemtrionalibusetiam nota. Samarcanda plerumque
-vocatur,edito Laonico Samrachanta,litteris tranfpofitis,proSa
marchanta.Sunt quidi&am putantaSem, Nohae filio,quorum
opinioniTurcorum pronuntiatioSemercantadftipulatur.Ma
ro racandam Sogdianæ veteribus adpellatam exiftimant aliqui.
Ceterum Baiafitem exanimi aegritudine doloreque mortuum
fcripfit Chalcocondyles, cuiTurcicæ narrationes nóaduerfàn
tur: fedaddunt,hocmoerore velutaddefperationem ada&um,
mortem fibimetipfi con(ciuiffe. Quod dilucidius exponens
ry TheodorusSpanduginus,ait Baiafitem,fpelibertatisamiffà,có
ftituiffè cumänimoíüofeipfumoccidere. Sed quum nullú eius
eragendæ rei modum inueniret, tam denique diu caput alli
fiffeillicaueae de ferrofaétae,quatenebatur inclufus: doncc præ
furorefremensacfrendens,mi(ere fibi mortem adferret,tyran
- 2o nique vita, fecundum poëtam, indignata fub vmbras fugeret.
InterpresLaonici pugnatum notatinter Baiafitem &Temirem
annoChriftiano I3 97. Mortuum Baiafitem fcribit Francifcus
Sanfouinus anno 1398, Geufraeus anno 14oo. quos equidem
falliopinor.Quippe fecúdum rationes accuratasannalium de
zy praehëdimus, cómiffüm fuiffe proelium anno vel 1399,vel 14oo.
Gilderunem vero mortuum anno 14o3.Similiter in annis regni
huius erratum a Laonico, qui 25 numerat, profolis 14: dcquo
vide fupra, numcro 47,notata.
3o. caesTAM oN I. coNGER I, coNGI.
-
- - - - - -
- - -
Claudiopolis ciuitaseft Honoriadis,inPontoProuingia, quâ 66

nou. Lconis Aug. mctropolim facit,eiq;prgter alios cpifcopat',
23o I ©. L E O N C L AV II
Heracliamquoque Ponticam fubiicit.Hanc MariusNiger re
Âïiinominedici putat Caftamenam,fiue Caftamonam:fed
ílitur,quum re&iusCaftrQmenafit Claudiopolis.Caftamona
verofitalongius eft,verfusSinopeg opidü Helenoponti,& Pa
hlagoniam.Tam Sinopes,quam Caftamonae nomina, cumi- 5
pfisöpidis, fuperfunt: vti videre eft in annalium fupplemento
i\o(ìrò,adanfiumChriftianum 1584. Ifticenim tücOfmanbaf
[AvezirazemescontraPerfasiturus,militcmin hibernishabuit.
Menauinusalicubi Caftemolen neminauit. Cedrinusin Mi
chaële Stratiotico fiue militari, Caftamonemadpellat,&in Pa
phlagonia collocathis verbis:Caftamonemin Paphlagonia fi
tamVeniunt,quae fancCaftamondomiciliùerat Magiftri[Of
ficiorum]IfaacijComnepi. Prætor Graeciae nofter Caftamonã
ύatiníiftoriafua,deMichaële Palæologo,poftviétosaTata
iis Iconienfes,hzc commemorans: Michaël Comncnus,hoc r5
proelijeuentu,cum maxim9 Perficorum exercituum duce,qué
Peclarpacem Perfæ(hoc eft,IconienfesTurci)vocare folent, in
Viam fèfedabat: adcoque pluribusvnà diebusiter facicbât, quú
hoftemfibi atergoinhærentem haberent,horifq; finguliscum.
eo dimicarét.Tâmdem feftinabundiCaftamonam pcrueniüt, 2.©
iuxta quam domusindicatiPeclarpacis erat; Ha&enus Prætor.
Quæ veroheicCongerinominatur,eam ipfam effe puto,quam
iìAnatoliaetabula Congifcriptam legimus, haudproculaCa
ftamona diffitam.
2. 5 °
g E N / I N I B AIA SITIS FILII S E
cretia commemticiis. -
67. Quae de Baiafitis liberishocloco non multis verbis exponú

tur,diligenticonfiderationc memoriaque digna funt. Quippe 3e
quum illi de Turcorum fententia,nó plures numero, quam fex
6mnino fuerint: quid aliud ftatuamus,quàm reliquos haótenus
nobisobtrufos,vclutin iudicioflatus ab ipfis Turcis cödemna
tos,progcnuinis deinceps adgnofci nödebcrc? Neque vcro vcl
Vnum,
P AN D. HisT. T v R c. x8*
vnum,velalterum dumtaxathociudicium tangit, fedreiicicn
di omninototidemveniunt,quotextracontroüerfiam legitimi
cenfentur:nimirumhifex,Orthobules, Mulfumanes, Cyrifce
lebis, Alis,Iefus minor,Muftaphas cognomcntoDufmes: cum
I. primi cxhis Orthobulis filioZiche,quemipfum quoqueTurci
ccucretum Ofinanidarum fanguinenonadgnofcunt. Interim
vero produobusexplofis,duofuccedunt ha&enus quidem ig
aoti,fedaTurcis prolegitimis adgniti Gilderunis filij proDüf
meMuftapha,MuftaphasZelebis,amiffusinpugnacontraTe
IQ
mirem: proIcfu minore,Cafanes Zelebis.
u£. 2/ô N E CATP S. F}Ê R1T Is A. co N.
/?amtimus,pro CMamuele Græcorum imperatore.
15 Scripfit Laonicus, inter MulfumanemIefumque maiorem 68:
geftafuiffedeimperiobella, quorumtamé annales hinon me
minere,tamdemqueIefum a Mulfumane peremtum. Eiuspar
ricidijculpa Mulfumanem,hoceft,Solcimanem profe&o im
merentem onerat,cuiusau&orem TurciMufam produnt,qui
2 \ Q bus cum ipfâ rerum geftarum feries confentit.De nominc Có
ftantini,quoTurcosGraecorum imperatores omnesadpcllaffe,

numeronotarum 51 diximus, exemplum heic aliud habes. Ise
nim Gręcus imperator,adquem narraturEmir Soleimanes ob
fidumloco mififle fororem fuam, fratremque natuminimum,
25 non Conftantini nomen habebat: fedManuclis,ex Palaeologi
nafamilia,cuius&fupcriusfa&a mentio.
SEDES IMPERII TVRCICI DI/E RSAE.
uanam cærimoniaSultaniTurcici regnum aufpicari con- 69.

3o ; Qu.
fueuêrint,expofitum anobiseftprolixein annalium fupplemé
toinitioreghi Selimis II, quodincidit in annum Chriftianum
1566. Solebatautem hocin eafieri ciuitate,quæ fedes effetim
pcrij.PrincipioTurcis cafuit PrufaBithyniae,paulloante mor
tcm OfmanisabVrchane filio capta: quae licet honorem huné
non diu retinuit,expriftina tamen praerogatiua meruit, vt lon
giffimitemporisfpatio Sultani Turcorum mortuipatcrnis & a
üitis iftic monumentis,etiam diu poftcaptam Conftantinopo
lim,ficut in vita SultaniSelimis IIde Achmcte Corcutequefta /
tribus ibidem fepultis videre licet,inferrentur. Poftquam vero
tranfue&isin Europam copiis,Murates I,Vrchanis F. Ofmanis
N.Hadrianopolim cepiffet: eodem&regni fedes cx Afia com
migraffevidetur,quodre&efefa&uros Sultani ducerent, fire
bus Anatolicis iam tranquillioribus, praecipuum militiae robur *°
Hadrianopolivelutinexcubiis haberent:vnde, momentisrerú
exvfu fuogerendarum animaduerfis,progredi paullatim latius,
&inEuropae vifceragraffàri poffent.Sanfouinusexiftimat, pri
mum omnium Muchemetem, Gilderunis filium, hucimperij
fuifedcm tranftuliffe, quod vrbiumThraciæ fácile caput effet *5
Hadrianopolis. Sed ante Muchemetis etiam tempora certum
fiueregiae,fiuePortæ Ofmanicae locü,Sultanospriores Hadria
nopoli conftituiffe: pluribus ex locis Laonici manifeftum eft.
Qujppede Mulfumancloquens: Profe&us,inquit,Hadriano
polim,regni fedcm,(hoceft,quae regni fedeserat)regnum ordi- *°
nauit.Etpaulloante deMofe:Hadrianopolim,ait,quae regnife
des eft,profeétus;ibidem rex declaratur. Quam veroadvrbem.
tranflaratertium fuerit Porta,ncmonon nouit.
GER L E. DoLA P. soLEI- z;

mami& mores. -
7o. De Ifüendiarum ditionefùperiusexplicatum numeronota

rum 13,qua& Gcrlc compræhendebatur opidum.Id nota 19 di
ximus in tabulis Geographiciscorrupte fcfiptum inueniri Gc- 3o
rede,pro Gcrcle. Narrât vero annales,Solciinanem caftra pro
Ptct Gcrlen, adripam fluminis, locaffe. Non cxprimitur cius
fluminis hcic nomcn, fedin Anatoliæ defcriptiofic Dolap vo
catur. Solcimanisindolcm Chalcocondyles quoque ccü.bo
112 TÌ\
PA N D. H I S T. T v R c. 283
nampraedicat,cique magnas virtutestribuit:fedcadëcum Tur,
cis de perpetuis eiuspotationibus & luxu commemorat, quae
hominiminusrerumfuarum prouido follicitoquc, tamdéèxi
tiumadtulcrunt. »
VALACHIUM CUM RUM B O G De AT NIJM. N A.

awet/a/j.flach.Gallicia. Waiuoda. Mur
ze. Bogdam.
\: ©
5. Dacia quondam adpellabaturampliffimaregio,quæ Tran£ 7t.

filuaniam cum vtraquc Valachiacontinebat. Etcinguntambæ
ValachiaeTranffiluaniam, quarum vnamaioris nomen habct,
altera minoris. Maior ad Euxinum mare fe porrigit,&noftris
sy Moldauia,Turcis Carabogdania, quafi nigra Bogdania, fiue
Bogdani regio,dicitur: aftumcntonigro,cuiuseftagerille fera
ciffimus.Gallicus,& alter Chalcocondylis interprcs,Podoliam
perinfcitc faciunt,regionem iuris Polonici.Minor propter Da
nubijripas extenditur,&plerumq;Tranfalpina, BonfinioMó
2 o tanaquoque, ficut &aliis, nominatur. Vlachiam vocauere
Graeci,&incolas Vlachos:proquibusinterpretes Zonaræ,Ce
drini,& aliorum hiftoricorum reddidere Blachiam & Blachos,
contramolliorempronuntiandirationem Graecorum: quosi
mitantesTurci, nonlblach, fed Iflach,dicunt. Nomen Vala
25 chorum nona Flaccis Romanis, origine fabulofa, quæ pluri
bus tamen placuit:fcda Germanisnoftris profe&um arbitror.
Habuerütenim vicinos DaciGermanos,putaQuados,Gothos,
Gepidas, inquorumagro,qui nunc Cepificnfis dicitur,incolae
przfertim Ca(emarcovicinifeNemetfaffioshodieq; nominât,
3o voce de Nemetis (fic VngariGcrmanos adpellant, vt Venedae
nationesNcmitzos)& Saffiiscompofita,quae SaffiosfiueSaxo
nesGermanosfignificat. Germanivero pleriq;tâ Italos, quam
Gallos,(qui Germanisfunt Walli,ficut cinggrcssus
- 1]
284 .' I O. LE O N C L A VII
cft Wilmcr Erin Anglia quoqueWallorum nomen prifcis in
colis prouincialibus, ab Anglofaxonibus noftris inditum, ma
net)vocarefolent Walchos & Walifchos: quorum linguae pro
uincialiquum linguaDaciae,quae ipfà quoque Romanorüpro
uincia qüondamfuit,adfinis effet: idem anoftris Walchorum ;
nomcnaccepere,quodenuntiatione molliorimutatum inWa
lachos.Suffrâgaturhuicopinioni meæ vetus etiam Galliciæ no
men,frequensinantiquis Vngariae regum titulis, quoValachia
fignificabatur,eadem cum Gallis & Italis vtens lingua,ficut &
nüncadfinitatem aliquam cum eorum lingua prouincialircti- 1 o
net. Vaiuodae vero nomen generaliter fignificat praefeétú mi
litum,quem capitaneumvulgoyocant.SedapudVngarosvto
lim,ficetiamhodie,duae funt adpellationes adminiftrationum
maximarum: vnaBani, de quafüoloco, nimirum capite 174,
pleniusdi&urifumus,altera Vaiuodae. Banus eft praefes regius 1;
in aliquocxregnisVngariae adiun&is. Vaiuoda vero praefes di
citur,locoregis adminiftrationem habensin aliquaprouincia,
putaTranffiluania,Valachiamaiori,Valachiaminori:fedcalc
getamen,vtgubernatorefit inferior.VaiuodaeValachi,poftquá
ab Vngariae regum obocdientiafefubtraxiffent, moreGræcorü 1o.
Defpotae, dequa dignitate fùperius numeronotarum 54 proli
xedi&um,pro Vaiuodisaudiremaluerunt, quafifiprincipes e£- .
fentabfoluti: ncc regibusfubie&i,fedpotius dignitate regibus.
proximi.Verum vfuueniteis,quod Græcis accidiffe cöftât, qui
maximasadanguftias redaéto imperio,titulos ampliores exco- 2. ; ,
gitarunt: vti nuncetiam apud Aufoncs nonnullos in ipfo pro
pemodum amittcndæ libertatis articulo confimilia quædãad
fe&are,praetermorem maiorum,videmus. Defpotarum certe
nuncillorum eafubTurcicaferuitute condicioeft,mancipiorú
vt nQmine potius,quam principum,cenfendiveniant. Sedper- 3o.
gendumadalia.Valachorüille Vaiuoda,quemannales hiMur. ^
zenvocant,LaonicoMirxes dicitur,Bonfinio Merches,hoceft,
Marcus. Reperitur apud eumdem Laonicum & Mirdan,Vala
chiæ principis nomé,compofitum exhocipfo Mirx& Dan fiuc
Gdan.
P A N B. H I S T. T y R C. a8y
Gdan.Nam&ipfàregio Bogdaniae nomen accepit a Bogdanis
fiueprincipibus fuis, quivocabulo fanepiodicuntur Bogdani,
tamquam Dei munus,velTheodofij,velTheodori,vcl Doro
thei.Meminit huiusvocis&CedrinusinBafilio Bulgaro&ono,
5 quum ait:Occurritetiam imperatori Bogdanus,caftrorum in
terioris regionistoparchafiue tegulus.
SAMO B /NO G L I. AZA PI Ê L JAIZE P I.
Laomicilocus ememdatus, Emir Halem.
) I Cœ
QuemheicannalesSamobunogli,fiuefiliü Samobunae vo- 7*.

cant,infraScheich Bedredin adpellatur, vbidefeditione per i
p(um motaprolixae funt narrationes.Stipendiariorum nomine
intelligunt Azapos vel Azepos.Laonicusalicubiperegrinos di
r j xit;more Graeco,quibus Xenivocantur,ideft,peregrini,quifti
pendiis condu&imilitant,hoceft,quifuntmifthophori,ficutii
demadpellant.Idemalibi:Turcorü pedites,ait, quos Azapidas
vocant.Etomnino militiam hipedeftrem obeunt,licetaliolibri
o&auiloco leganturhæc verbain vita Muchemetis II tuncBel
zo gradum oppugnantis: Azapides(quosHuffaronesnoftri vocât)
diripuerunt fórum.Rexclamabat,vteximerenteoram puellas.
Heicprimum Ie&or obferuet, Azapidum nomine pedites Vn
garorum ab au&oreintelligi,quiregis fiueSultani Muchemetis.
forum,fcilicetcaftréfe rerum in exercituvenalium, diripuerint.
z.j Ergo quæinterie&averba funt,Quos Huffaronesnoftrivocát,
gloffema funtinterpretis imperiti, Azapidaspro-Huffàronibus,
accipientis: quü Azapidæ peditesfint,Huffarones equites. De
inde puellas eximere dixit, quum Graeci Laomici verba fignifi
cent,oculorum coras fiuepupulas aut pupillaseruere, veleffo
3o dere quodpau!Io meliusadic&tis margini verbis redditum,Vt
hoftiüm oculos exfculperent. Praefeëtus autem figniferorum
TurciseftEmir Halem,cuius(upra, numeronotarum 14, fa&a.
fuit mëtio.Sane magnum huiusofficium eft,&fru&uofum,di
gnitatequeproximumab Aga Genereng3; Officiorum.
* . . - ' iij
a86 ' I O. L E O N C L AVII
Portae,tam eorum,quae intrafaraium,quam quae foris ordinatâ
funt,expofitioplcna,locum pofcitalium.
« AM / $ AE $ I /E c AMOSIS C R / DE LITAS.
Lazarus,pro Stephamo Seruia De/pota, j
Lazarifilio.
73. DeVidinadi&um numero notarú49, dc Buruuada & Ma

teradeinceps,loco magisidoneo, ad annum Chriftianü 1444,
dicetur.Müfæ fiuc Mofis crudclitatem,&iracundiam,actyran- 1o
nidem in fuos,Laonicusetiam commemorat,partim hisverbis:
Mofesirz imperarenon poterat,fed præcepsin eam ferebatur,
quidquidilladiâaffet,faciens: partim alio loco,verbis confimi
libus: Optimusquifquc indignabatur, ob Mofis violentiam &
tyrannidem. Caufamvero,curbclloScruiae Defpotam perfe- 1 1
queretur,Laonicusexpofuit: quum recitat, eum a Defpotade
fertumfuiffe,Graecorum perfuafionibus addu&o, Mulfumanis
vtpartibusfemetadgregaret,quodMofes aegcrrimc tulerit. Et
Defpotam huncannalcsyocant Lazarum, $". tamen ex hi
ftoriaconftet,haeca Stephanogefta,Lazari filio,Gcorgij patre: 1e
quodefuperiusnumcronotarum 54 tra&auimus.
ς Ε I / I $ E, GE BIS E. L IB rSSA, L E B PSA.
4/facus.Simus A/facemus.ImtX*.
74. Geiuifeopidulum eft Bithyniae, fitum ad Nicomedienfem, £, j
vel Aftaccnum potiusantiquitus di&um finum, inipfavia, qua
Conftantinopoli,quae hinc itinere bidui abeft,Nicomediami
tur.Eavcro vlteriusaGeiuifediftatvnius itinere diei. Geogra
phica Natoliae defcriptio Abrahami OrtelijGeiecen habet,vo- 3o
cenónihil mutata: Busbequius initinerario Gcbifcnfcribit,ad
ditquc putari, hanc olim fuiffe Libyffam, Hannibalisfepulcro
celébrem.Ego pace&anti viriGciuifen hanc,fiue Gcbifen, non
Libyffae rcliquiasarbitror,(cd Aftaci. Nam Libyffâ lógius afinu
IGII^Qta
p Ä N D. H IS T. T Y R C.' 287
remotaeft, verfus Bithyniae mediterranea,& vrbem Nicæam:
hodieque vocabulopropiusad Libyffàmacccdente,Lebufadi
citur.Aftacum vero propterea puto nunc cffe Geiui(en, quod
heicinamoeniffimum illum maris finum profpe&us pateat,qué
1 ab Aftaco,quondam hoc locofita,veteres adpellauerunt Afta
cenum: vtpaullo vlterius idem,mutato nomine, Nicomedien
fisdicitur.Aftacusipfa,cum Aftacenofinu,ficabaftacorum co
pia,quae cancrorummarinorum fpecies eft,nomine vulgo Græ
cishodieque Conftantinopoli noto, mihi quidem vidcturad
fo pellata. Quae paullo poftnominatur Intzua, pagusautvicuseft
ignobilis,haud procuIaTzurulofitus in itinere, quoConftan
tinopoliSelybriam,& vlterius Hadrianopolimitur. Eius dein
ceps quoque fit mentioin extremoSelimcI,qui correptus iftic
peftilentimorbo fuit,quofubitopcriit.
1j
« A KE NZI, /E L u£C A NZII;
Sineftipédio militant apudTurcos Akenzi, rufticumgenus 7;.

hominum, ficut apud Vngarös Haiduchi, Quidquid confequi
zo prædæ poffunt,fibirctinent:nontotumtamen. Quippe non a
^ • liarum dumtaxat rerum fuarumf,quaspoffident,verümetiam o
mnis tum praedae,tum lucri,quodinbellispercipiunt, decumas
Sultanofuofoluerecogütur. Italigenus hoc militum fualingua
Venturerosadpellant,prifcisVolones di&ifuiffe videntur:vn
25 de Callimachus Experiens non inclegáter noftrosCruce figna
tos,Volones nominauit. -
IM IC HA L O G L I. TO CAT.
3o Prima nominis Michalinorum, fiue Michalogliorum,fiue 76.

Michalidum mcntio,in his quidem annalibus, hoc loco reperi
tur.Dehis di&um a nobisantca numeronotarü27.VrbsTocat,
quo relegatus fuiffè dicitur Mechemetes Michaloglius, cxifti
matura plerifque, quos inter & Marius Nigcreft, refpondcre
283 I ©. L E o N C L A V II
veteri Neocaefariae,quam inCappadociacollocant,ipfam quo
que prouinciam Cappadociæ Toccatumadpclläte Pincto:quú
Leonis Augufti Nouella deThronis, Neocaefariam faciat mc
tropolim Póti Polemoniaci. Tocatam hancnoftram Laonicus
Tochatam fcripfit,necdefunt,quimalinteam referread Arme- ;
niam. Bellonio certe Nifar eft Neocaefaria, nomine recentio
ri,quodpaullopropiusad prifcum illud vidcturaccedere. Pcdi
tes,quorum duxinValachiam profugifledicitur,paulloantedi
&ifüerc ftipendiarij,Turcis Azepi,dc quibusnumero72.
- I©
JÂRS AC, SIVE PÊ RS A C. C O NIAE B E G /S.
77. Opidum Caramaniæ fiueCiliciæ, quod annales Varfac &c

Verfacadpcllant,in AnatoliaetabulaGeographicaVerfagelifcri
bitur. Coniæ princeps,fiucbeguslconij,Caramaniae princeps 1 ;
dicitur,abaulafiueregiaIconienfi.Etbello petiithunc Muchc
metes,propter focietatem cum Mufa: cuiusadiuuãdicaufa Pru
fam Caramanusobfederat,dum Muchemetes abfens,inEuro
pa rem contra ipfum Mufam fratrem gereret. •
2� . |
1
- SAMP $ O N I $ O PIIO / M.
HuiusciuitatisCedrinus&alijmeminere,tamquam in Póto
prouincia fitae. PraetorGraeciae noftcr ait,inillaregni velimpe
rijGraeci confufione,quae a Flandris capta Cóftantinopoli ex- *5
ftitit,Sabam qucmdam profe hancvrbcm Sampfonisoccupaf
fe cum totavicinia, cuiprius imperatoris Graeci nominepraee
rat: ftatimque fubiicit mentionem Cappadociæ fiue regniTra
pczuntij,vcluthuic vicini,quodin poteftate Dauidis Comncni
tunc fuerit. 3•
R o MA NI A. C }^N PYZA, C O N o Z/S. TA

tarba/ar. Tatargoi.
79. QuumTataridicunturinRomaniam ex Afia migrare iuffi,
- Romaniae
P AN D. H 1 s T. T v R c. a89
Romaniae nomineThraciam accipito,cuiushoc annaliumlo
coexpreffum caftrum Cunuza,non proculabeft ab vrbePhi
lippopoli, & Conozos Graecis nominatur. Caftaldus inho
dicrnae Graeciae tabula Geographica vocat Cognuzam,Italica
$ Græcaquepronuntiatione. Nosinitinerc noftro per haecipfâ
locaproficifcebamur,&inopidulc quodam perno&antes, ibi
demdeprehendebamusexipfonomineloci, fuifferegionéhác
elim Tataris,hucvelutin coloniam dedu&is,adinhabitandum
conceffam.Nam opidulinomen incolae dicebanteffe Tatarba
10 far, quæ vox emporium fiucforumTatarorum fignificat. Ncc
longius,quamfexautfeptem horarum itinere,diftata Philippo
poli.Ponitur ibidemaCaftaldoTartagi,prorfus vbiTatarbafar
viatoribusab Haemiiugisaltiffimis in planaThraciae dcfcendé
tibus occurrit,inaequore fpatiofiffimo, longeque pulcherrimo
15 fita: quod nomenaTataris itidem videtur deriuatum, fortaffe
Tatargoi fcribcndum,quodTatarorum cftpagus,&idem fcili
cetcumTatarbafar.
(L%M AMINIS $ A. TORL A C.
ao TurciManiffam vocant vrbem Afiaticam, quæ Græcis eft 8o.

Magnifia,Latinis Magnefia. Sanfouinus &alijnon reéte Man
grefiam putanthodie nominari. Suntautem in Afia minorici
ûitates huiusnominis duae,quarum vna dicitur ad amneth Mg
andrum fita Magnefia. Hanc Ephefinae metropoli nouella Leo
»5 nis Auguftifubiicit. AlteramadSmyrnenfem metropolim re
fert,ameniffimo fitam vcrfus Ægæum mare loco. Supereft e
tiam nunc vtraque,fedpofteriorem illam puta, quam Sultani
Turcici filiis(uisinhabitandam adfignare folentinueterata cö
fuetudine:ficutibidé diximus fupra,iuffu paterno iam Muche
3o metem,vnicumSultani Muratis III filium,degere.Torlac,ro
mencftapudTurcos certigeneris religioforum, diucrfà quædã
aCalenderum& Deruifiorum profeffione fequentis inftituta:
dequibus omnibus fuo dicendum aliquando loco. Ethic ille
Toflaccsmonachusfiuereligiofuscft,cuius obiter mentioncm
OO
29o. 1 o. LE o N c L Avri ' t
fuprafecimusnumeronotarum 64. De Serris antea di&umnus !
mero 43.Salonicamvulgo notum prifcis di&tamfuiffeThefà- |

lonicam. - - - -
• : \ … * - .* X. ', , : ' .
sc HE ic H E. SoPHI. PR 1 M 4 sq- j
philariorum/editio. · · ·
g, Sunthaecquoquenomina fiue facerdotum,fiue peritorum

7 Mahumetanæ legis,&eiufdem interpretum. Scheiches apud
Turcos paene provirisfan&is habentur, veluti qui animarum Io
- curam gerant. Exhorum numero quemdam fibi deligit etiam
ipfeTurcorumSultanus,quem in omnibus, quæ adfalutema
nimæ fuae pertinere putat, confulit. Ceterum hoc loco prima
notanda Sophilariorum in annalibus hifce mentio, de quibus
infrafuodi&uri loco fumus. Eorum nomen non'a Graeco So- I j
phos, quodfapientem fignificat, feda Sophi, voce Arabica de
riuatum eft,qua denotatur lana. Nam hiSophi profitentur reki
gionem ceteris Mahumetanisnouam, quae praecipitinter alia,
necaputfaftuquodamIineis fpiris inuoluatur, quod Turci fa
• έtitarefolent: fed vticapitum tegumcnta dumtaxat humilitatis 2o
modeftiaeque declarandæ caufa,delana conficiantur. Plurade
his,vbideinceps ad Sophinorum mcntioncm peruentum fuc
rit,expofituricapite 188 fumus. .
ANNI MrcHEMETis. IsMrr IN CANAzoLIA. •*

82. Redegimusfupra,numcronotarum 47,Sultanorum annos,
quibus regnarunt, adccrtos numeros. Ibi traditum inter alia,
Muchemctem primum oéto dumtaxat annis imperaffe. Licct
hoccolligere dcTurcicisannalibus,quiprincipiüm regni Mu- 32
chcmetisadannumMahumetanum 816 referunt, anno Chri
ftiano 1414 refpondentem: mortuum vero notant eumdë Mu
chemetemanno fuo824, quinoftereft 1422. Ergo dumtaxat
annis oâo rebuspraefuit.Hocideofignificandum putaui,quod
- loco
P A N D. H I s T.- T v R c. z9r
ß `Hocoprius indicato fcripferimexSan(ouino, regnafTèMuche.
J* * metemannis 17, pro quibus 1. annos Chalcocondylespofuit:
<quumaccuratior fit annaliumTurcicorum computatio. Ciui
tasIfmyr aTurcisdicitur,quæ GræciseftinAfiaeiminoris Ionia
5 nobilisillaSmyrna. .., , : - • • ■
•' , •i * ** * . . ' ' ' ;
e M }^STA PHAS A L I E N VS, I N o S M A NI. , •;

/
4arum/éfamiliam ingerit. Exemplum huicfimile -
- • . •i ' ' de Woldemare Bramaeburgico. ' - · ·
- ®* O., , , ;. ' - , .
} - Nemirum aliquibusvideatur, potuiffe Dufmen Muftaphâ,

X. <proMuftapha Zclcbi, dudum amiffo Baiafitisfilio, fetant6v&-
-* ditare artificio,vt eius patrocinium non Græcus dumtaxat im
. - .pcrator, fedctiam magniTurcorum principes, Smyrnaeus ille
». +5 Chufeinesbegus,Aidinenfis,Sarchanienfis,Mentefianus,Che
. : midenfis,fufcipcrcnt:libethciccxannalibus manufcriptis exé
• • , plum fubiicerefimillimum de quodam,qui 6o plus minusante
hos DufmisMuftaphaemotus annis, fe principem Brandebur
gicum, ImperijRomani feptemiuirum, mentitus fuit. Etipfis
sso haecannalium vcrbis, c lingua Germanica Latine redditis,ex
ponemus. Anno(inquiüt)1348 RudolphusSaxoniæ Duxfecú
:ipfe di{piciebat,quavia Ludouicum Bauarum,LudouiciAugu
„ ftiBauari filium,principatu Brädeburgenfipellere poffet: quod
quidem parum abfuit,quin perficeret. Diuulgabatcnim,Mar
, a5 éhionem Voldemarum Brandeburgenfem,qui antetriginta &
vnum annos amiffus, peregrinationes varias priuati hominis
habitu fufceptas obiuiffet, nunc tamdem inuentum effe.Hoc
modo produétum in fcenam molitorem quemdam, verum
adferebat effe Voldemarum Marchionem Brandeburgicum.
.3o Ille vero molitor in Saxonia fecreto pluribus annis habitus,
ea figna corporifque notas , quibufcumque fieri potuerat ar
tibus & aftu, acceperat: vt confidenter profiteretur, certis
(e probaturum documentis, vere fe Marchionem Voldema
rum effe. Mox crgoreperti denuo Voldemari Marchionis,
* - CO ij
-
z£z 1 o. l E o N ci Avit
totabannisamiffi,fama per omnesregiones didita fuit: eoque
rumorepcrmotis multorum animis,compluracaftella,cumci
uitatibu$& opidis,molitori deditionem faciebant. Si qui vero
dcdere fe nollent,tam auxiliaribus Karuli Bohemiae regis,& Im
peratoris Septemuirùm quorumdam fuffragiisele&i,quiBaua- f
ioinfeftuserat,quàm Saxonis Rudolphicopiis,adaccipicndum
molitoris imperium,adigebantur:adeo quidem,minorvt Bran
deburgici principatus pars in poteftate Bauari maneret. Tam
dcm intcllc&um,molitorem efle,quife pro Marchione Voldc
marogereret. Qua decaufà Daniæ rex,& LudouicusRoma- i•
nus,alterimperatoris Ludouici Bauari filius,Ludouici Brandc
burgicifrater,itemquc Cracouiae rex,&Stetinenfium Dux, ac
plures Poloniæ Silefiaequetunc ad Poloniae iurafpe&antis pro
ceres, cum Bauaro fe coniungebant: quorum auxiliisadiutus,
variasrerum difficultates vtcumque fuperabat.Committeban- r ;
tur & diuerfà prœlia,nonnumquam vincentibus molitoris illius
copiis,quiMarchioncm f: Voldemarumadferebat: acviciffim
Bauarimilitibus aliquandofua quoquetropaea ftatuentibus.V-
natamcn in pugna quadam dimicatum a Bauaripartibus fane
quaminfeliciter, LudouiciRomani, quiBauarifrater erat,au- 1 e
{piciisparum aufpicatis. Nam is vix fàluuseuafit, captufq;ma
gnacum fi&icijVoldemarigloria fuit ex partibus Bauari, Dux
Rudolphus PalatinusRhenenfiscumLxxix nobilibusgalea
tis: quosinterx l Poloninumerabantur,& in hisxii 11 tum fra
tres,tumadgnati,quicafdemgeftabant galeas,&genteZetlizia 2 ;
natierant Ea cladcstantum de Bauariopinionedeminuit,vt a
liquot ab eociuitates deficerent, quae prius ab ipfo fteterát.Hoc
modo totum triennium durantebello, tranquilla principatus
Brandeburgici poffeffione Bauarus potiri non potuit:donectá
dcmrcda&us in poteftatcm molitor ille, cóméticius princeps, ;•
&adignis (ùpplicium damnatus exureretur. Non ouum duo
magisfimilc,quàm hic Voldemari molitoris motus, illiMufta
• phae fùppofiticij conatuifimilis erat. Ac ne quis inæqualé Dú£
. m fuiflc Voldcmarum,ratione poteftatis& imperij, quod ad
fcctabat,
- - - -
-
-
P A N D. H 1 S r. T v R e. * 493
fe&abat,fufpicetur: vt nihil de labefa&atis Ofmanidarumviri
buspoftcalamitatem Baiafitis dicam,faltim videamus exipfis
aliorum annalium manu exaratorum Latinisverbis,quam po
tentiprincipi molitorillefuccedere voluerit. Anno, inquiunt,
5 15io Voldemarus Brandeburgenfis Marchio,mortuisfratrueli
bus & patruis, diuifum in multas partes totum folus illius ti
tuli obtinuit principatum : &glorians infortitudine acmagni
tudine potentiae fuae, curiam celcbrem&famofàm indixit regi
bus & principibus,propelögequepofitis: habiturum fe nuptias
ro cum filia patrui fuifignificans,&omnes miffisveredariis adhu
iusfollemnitatis gaudium inuitans. Eam tenuitinciuitatema
ritimaRoftochio,fitamarisadportü,vndeverfusDaniam,Sue
tiam,Noruegiam,&adpartesalias nauigatur: in quem ctiam
nauigia mercium diuerfàrum de diuerfis & remotis regionibus
n 5 adpellunt. In hac curiafuit rexDaniae, cum duobus ducibus,
fratribus fuis,&immenfà multitudine populiterræ fuæ: Duccs,
Comites,Liberi BaronesinnumerabilesdeSaxonia: Marchio
nes& magnatestam de illis, quàm de exteris partibus, quorum.
. numerus vix p.\terat aeftimari. Marchiomanibus regis Daniae
ao milescum magno decoreinfignitur. Millefeptingentinobiles,
in hoc tirocinio, nouae militiæ cingulo per Marchionem cum
pompamaximadecorantur. Ibi Dóminarum dediuerfis parti
bus formofarum, ficut & militum, innuberabilisexftititcopia.'
Tentoria per campos ereéta,(carlato circumdata, cum opperi
2 5 mentis,fublelliis,&ftratoriis, velut aurum micantia videbátur.
Putei pleni vino,cereuifia,& mcdone, ad potádum: fpccus re
pletae carnibus,pifcibus,& frumento;naucs9nuftae fpccicbusa
fomaticis,adcorporales explendas delicias,habcbantur. Quae
quidem gloriapofthaec in fauillambreui eft reda&a, propter
3o fiuptiasiiiicitas,& faftumgloriae temporalis. Nam ipfe Volde
marus Marchiofine hærede deceffit,&ad Imperium totus ille
principatus ampliliffimus deuolutus fuit. Ha&cnus Annalium
verba,quorumle&ioné Magnifico DominoHicronymo Beck
aLeopoldftorf,vtalia plura, debcmus. f;,£;
autcm liquido
11],
T- -
paret,nonminorisfuifle momentiYoldemarianum hoc nego

tium,quàm illudMuftaphæum., Reccnfeamus & alia,quæ in
-compärationem vtrimque venire poffunt. A Muftaphaftabat
lmperatorGræcus iftic, a Voldemaro ftabat GermanusImpc
ratô: heic: & tanto quidem potentior, quanto Graecumimpc 5
-riumidtemporis Germanico dcbilius erat. Praeter Imperatorë
cum Muftaphaconiun&tiprincipcsillicerant,heic Voldemarú
quoqueprincipcspraepotcntcsfouebant. Debilitatam Muratis
potentiam Græcus imperator, &Turcici volcbant principcs,
çuoda Murate fibimetuercnt,fuaque tueriparitcr,& priusab 1p
-Ofmanidis fibi per vim cteptarecuperarc niterentur: itidem vo
{ebat deminutas Bauari vires Karulus imperator Occidentis
ele&us,quodillum velut aemulum, quipatrem habuiffetimpe
ratorem,non absre fibi fuifque rebusformidabilem putaret:vo
lebat eumdem ditione Brandcburgica pulfum Rudolphus Sa I5
xo,ftirpe Anhaltinorum exAlbertiVrf pofteriseditus,vtaliqua
ratione principatum illum fibifuifq; repeteretamdem aliquan
dopoffet,quem iure propinquitatis&adgnationiscumBrande
:burgicis principibusexftin&is, adfepertinere putabat.Triënio
'.totó Murates imperio potiri quieto non potuit,defendentc fei
{tic Muftapha,refque turbante Turcicas: heictriennio nec Ba
uarusvtifrui Brandeburgica rcgione, nec vinci potuit Voldc
marus.Muftaphae triftis fuit illicexitus,heicinfelicior molitoris
Voldemari. Muftapham neci dedit iftic laqueus, heic Voldo
marum rogus abfumfit.Hocmodocaufas, confilia, perfonarü. 2.5
-rationes,&rcrumcuenta fuiffe confimilia,refpondentibus ctiá
tcmporibusipfis,vidcmus:idcoquetam fibi rebus omnibus ge
mina,tam illuftria duo faeculi vnius exempla,iucunda
lc&u,confiderationc digna,libenterheic
ob oculos ponereftudiofis 3•
hiftoriarum vo
luimus.
JVA R DA
• *•
…-
P A N D. * HIST. T y R C. &9;
M.
'*' /ARDARIYM o P 1 Dym. prae RD ARIys * ,
1 - ammâ. Kardariota.} ardari.Perdari. • •
Quodlegiturinannalibus Vardarium,Theffaliae opidúeft, 84.

eft,ad Vardarium flumen,quod Axium prifcos dixiffe, Praetor
[i*?
5 nofter&alijnotant, ad (eptimum aThéffalonicaIapidem fitú:
licet foffae Vardariae 1oo milliaribusGraecisabfintaTheffaloni
ca,de quibus alibi. Meminit Leo Sapiens Auguftus in nouella
deThronisepifcopatus Vardariotarum,qué metropoliTheffa
lonicenfifubiicit. Erh8fce Vardariotasetiam Turcosnotninat;
*o tranflatos aliunde fcilicet huc, ad Vardarium fluuium.Scribi
musautem Vardarium,more Graeco: quum alij Bardarium ma
lint,contrapronuntiationcmincolarum,quibus eft Vardari,&
Verdari. - *-
f, -• • •
ę *5 c H /SE IN BEG, GR AE c 1$ z / N AITES.
Quem Turciciannales Chufeinembegum, Ifmyræ princi- 8y.

pem nominant,Laonicus Zunaitem vocat Smyrnaeum princi
-. pem: quicum Dufme Muftapha captiuus a Graecis cuftoditus
*° fuerit in Epidauriarce, nunc Monemuafiafiue Maluafia,& in
ImbroLemnoq; infulis,quàm diuSultanus Muchemetes vixe
rit,cui quidem hacin regratificatifint. At Muchemete mor
tuo,Muftaphas cum hoc liberatus,& Murati Muchemetis filio
'fuit oppofitus,præfenticum rerum Græcarumdifcrimine,ficut
*5 idem prolixecommemorat.Obiter hoc etiamadiicitor,Zuani
tem huncdiciSanfouino, non Zunaitem: per ofcitantiam fcri
ptoris,vtputo,
P^L }^B AT. L O P A D I p^ M. L P^PATIO I.
3o Rhymdacus.Michalizi. -
a* Monuimusfùpra,numeronotarum r6,quodTurcisopidum 86
minoris Afiae dicatur Vlubat, Laonico Lópadium effe, nunc
vulgo Lupadi nomen habere. Mclienfis Antonius, Podota
• - l.
196 1 o. LE o N c L AVII q.
nofter,cuiusfupra meminimus numero notarum 24,Lapidum
quoque dicivolebat.Sed heicaddendum,non opidum dumta
xat effe Lopadium: fedetiam lacum Lopadium &profluentem
clacu Lopadium amnem,eodem confpiciloco,& iifdem adpel
lari nominibus.Liccthoc etiam perfpicue dc Laonici verbisin- 5
tclligere,quum rescafdem referens,ait: Eo temporccaftra Mu
rata:imctabátur prope Lopadium lacum,& regionem Micha
licijvaftabant:vbilacus multis ambagibus peranguftiasin ma
refemctcffundit,&ibidem ponseft.Muftaphas auté accedens,
caftralocauit iuxta oftium fluuij,quicx lacu promanat. Quibus ve
inverbis quae Michalicijregiovocatur, nunc Michalizi, tam ab
huiusnominis fluuio,quam áb opido dicitur: quod a Lapidofi
ue Lopadio milliaribus Graecis 1 o diftat. Addendum & hoc,
amnem Lopadium prifcis di&umfuiff& Rhyndacum. -
Falfórumore didito,res magnimomemti confe&a. 1}
87 Præterilludftrategcma,quo Mcchcmetes bcgus Michalo

glius Muftaphaeos proceres ac militcs in partcs Muratisadtra
xit;aliud etiam a Laonicomcmoriae proditum cft, quo fingula
risvafricici comméto resparitcr ac fpes omncs Muftaphae fun 2 �
dituseuerfae corruerunt. Aitcnim,miffis adGraecorum impe
ratoré acprocercs,tam aMurate,quàm Muftaphalegatis, Grae
costamdcm re delibcrataMuftaphaeis adfenfos, Mürataeorum
poftulata reieciffe.Tum vcro Murataeos fuorum incaftra, ma
ximacumfcftinationc reuerfûs, moxfalfum (parfiffe rumoré, , ;
quo Graecosadfirmabant Muratis partes amplcxos. Eare per
transfugas,vt fit,inhoftium quoquc caftris didita, fummopere
perturbatos Muftaphaeos,quorum legati cum peroptato Græ
corum refponfo necdum adpulcrant,abie&isanimis vel Mura
tis fe gratiæ ac fidei permififfe,vel fuga faluti cófuluiffe: quodab }•
ipfo quoque Muftapha faétum,Zunaitcpatritumadprihcipatù
fe recipicnte. Mcmorabile profe&o exemplum,quopa&o nó
numquaminbcllisresmaximæ rumoribusvelprófpcfis,velad
uerfis,cum dcxtcritatc fparfis, pcrficiantur. -
B }^GA.
————---—-——— —
p AN D. - HIS T. T v Ric. 297

B }^GA. GyBA, pro B rgA. -
Quo locofitafit Buga,{àtisintclligipoteftdenotatisfuperius 88.

adnumerum 14. A Lopadio non longe diftat,habetque lacum,
exquopromanatamnis Buga;ciuitati cognominis.Rccentiori
y bus Iuba vel Gubafcribitur, litteristranfpofitis. Amnis Boga,
quem diximus,Lopad:o flumini mifcetur:quoditidem Grgcos
•lim Rhyndacumadpcllaffe,paullo antendtauimus.
GEN yE NSES 2/1 DAM I N E P Ropae M. My.
**®_ . ratâ II copias trams He/effoetumjacceptamer- *:.- .•• . •
- cedemaxima,tranffortamt. 7. ' ' * ' .
ReferuntTurci,Muratem,vt Muftapham fugientem oppri 89.
meret, quum omnes ad Hcllefpontum propter Calliopolitànù
15 traie&um naucs in terram ille fubduxiffet, mercatorum impo
fitas nauigiis copiasfuastrans Hellcfpontum vehi curaflè.Qui
busin verbis,quinamillimercatoresfuerint,nóexprimitur.Sed
Laonicus,rem difcrtius exponens: Praeuerterat,inquit, Arnura
tem Muftaphas;Callipolim transfretando. Amurates verona
zo &us Ianuenfium nauim maxirnam, quae forte adpulerat, cum
gubernatorepacifcitur,vtfecum Peregrinis & militibus Ianug,
(ftipendiarios& Portæ militesvertere debuit interpres)reliqni£
que copiis, in Europam tranfueheret. Mercedem guberna-. '
tori foluit maximam,quantam pollicitus pecuniam fuerat,im
25 pigrenumerando.Hinc ergo iam cognofcitur, mercatores illos
fuiffeGenucnfes, quibus alijMuratem in fingula tranfuchen
dorum capita ducatos fingulos,alij binos foluiflè memorant Et
notandushiclocustam Laonici,quam annalium, propter no
ftrorumalucinationes,quorum aljnauatam hancTurcis aiunt
3o aGenuenfibus operam tempore primaeTurcorum tranfie&io
nisinEuropam, in quibus cft Nicolaides, de quo fupra diâum
numeronotarum 24:alijreferunt ad id tempus,quo refciffisau
&oritate Pontificisindutiis, quas Vladiflaus Polonus Vngariae
rcx cum Murate paétus fucrat,Eugenius I1II Pontifex, & Ita
<298 .*) I O. * L E O N C L A VII
hae principes,Vngaropromiferunt,fe triremibusobfeffuros Hel
lefpontum: quominusexAfiaMurates,vbibcllum contraCa
ramanum gerebat,in Europam tranfmittere, conatufque Vla
diflairegis,EuropaTurcoseie&uri, poffet impedire. Quo fanc
tempore, fi Genuenfes tranfportandis Turcis operam Murati
nauaffent: ceupeffimedetotameritirepublica Chriftiana, diris
omnium deuotifuiffent. Sedhocquidem cos Laonicus &an
nales hi crimine liberant, quum interim negari nequeat,hanc
Gepuenfium,priuatorum tamen hominum operam, in hocté
re eontraMuftapham Muratipraeftitam, nölcueGraecorum te
tebus adtuliftedamnum, acproinde ceteris etiam totiusEuro
pae populis Chriftianisfuiffe noxiam. Bolairis& Ezeæplanicici
loca fupcrius expofita funt numcro'25. Tantum hcic obfer
uandum,nomine Bolerifiue Bolairis,etiam opidum heicfitum
intelligi.Mortisgenus,quo Muftapham Murates adfici iufferit, L;
nimirum vt de pinna quadam murorum vrbis Hadrianopoli
tanae fufpenderetur; aChalcocondylefilentiopraeteritü,aTur
cismemoriæ proditur. '. - -
L 4z4 RI Dro, sE rrIAE DE sPoTAE, 2,ę
fìmul.
9o. Hisannis Bonfiniuscum vno Georgio, DefpotaRoxianorú
fiuc Razianorum,qui&Seruij,Muratem bella geffiffe fcripfit.
AnnalcsvcroTurcici tradunt,annoChriftiano i427 Lazarum
„Defpotam fenem ditione fuaprorfus exutum: nihiloq; minus » ;
anno fequentiproximo Muratem,inftaurato bello, Lázari re
gioncm vniuerfàm populatum effe. Quibusexverbis equidem
¢glligo,nomine Lazari fenisintelligiStephanum, Lazafiprimi
filium,quem Murates regno eiecerit: fedabeius filio receptam
-
mox ditionem, aMuratcdireptamannoproximo fuiffè: Laza- 3 •
rum veroiuniorem hunc,Georgijnomcn habuiffeper
' - ' fpicit cxhorum Defpotarum ftemmatelc&or, .
quodfupra,numcronotatum;4,
\ dedimus.
IB RAHIA*
p AN D. HIS°r. T y Rc; 299,
f BRAHIM, PRAIMES, ET JAM PRAT MAES.
•
'QuiTurcislbrahimbafla,Chelilisbaffae pater dicitur, Lao- 91
nicoPraimeseft,Aliis filius: quo loco notatiit ad libri margin&
interpres,hunceumdé eflecum Chaiambego.in quofàne falli
f tur.Nam hic Chaiambegusinterpretis,Laonicolibro fexto Ca
rambcsdicitur,Priamifilius, Chclilisfrater.Vbinota,Priamum
vocarinominecorrupto,loco Praimis,quem GrgciMpraimem
{cribunt, ob difficilem ipfis pronuntiationem litteræ noftrae.
B, pro quaMP ponunt: vt Mpaiafitcs,pro Baiafites: Romper
*o tus, proRobcrtus:Mpiperius,pro Biberius,cognomineTiberij: -
Mpaiulus,proBaiulo: quaepofterioraduoreperiuntur apudCe

drinum&Gregoram.Laonicuslibro deinde o&auo etiam Prei
mem, fiue $. Mpreimem dixit. Et Græcum Praimesfiue
Preimcs,TurcicüIbrahim, fa&afunt ex Hebraeo Abraham. *•
*' vwy RATEs saeLoNicAM ExprGNAT.
Annales hiquidem non indicant, cuinam Murates Salonicâ 91.
fiue Theffalonicam ademerit: fedresfichabet. Anno Chriftia
no142 3 Theffaliæ ciuitasTheffalonicavenditareipublicae Ve
ao netaefuitab Andronico Palæologo,ManuelisImperatorisGrae ,
corum antepcnultimi filio, paenultimi Ioannis,& vltimiCon
ftätini fratre: cuilegepermutationis,annuircditusciuitatis Tar
uifinae cefferunt.Sed mortuusfuit Andronicus in itinere, dum
' Venetias nauigaret. Nihilo minus vrbe potiti Veneti, fuoscò
a 5 Re&ores mi(ere: quorum primus fuit Marinus Bondomerius,
cum tituloComitisTheffalonicæ.Véditiopropterea fa&afuit,
quodGrgci nullofemodoTheffalonicam aduerfusTurcorum
vim poffetueri viderent:licetvrbsipfàmagnitudine infignis,co
piislocuplcs,Thermaicifinusportu nobilis,nec vlli Græcarum
3o ciuitatum ceteris ornamentis inferior effet. Anno deinde 143 1 '
Sultanus Murates eam obfedit,acmultoties oppugnatâ, Venc
tistamdéeripuit:cæfisdcfenforibus,acpraefidijVeneti reliquiis
nauesingreffis,quae in portu ftabant, carumque fubfidio Tur
«orumcmanibus dilapfis.
PP ij
-
---- —--
- -
- - -
-
3co. * I O. L EO N CLAVII *.
• caroNs zogae, .gy I E r 7ro
- gamus,& Tagamus. - * ' .
93. Quæ TurcimontafiaZogævocant,GraecivelToganüfno*

tem,vtLaonicus;vel Tuganum,vt Praetor nofter, dixerüt. Lao
nicilocushiceft.Muftaphas,inquit,tamdem nufquamtutus, fu 5
gafe contulit in montem,quem incolæ Toganum vocát. Prae--
íoris autem hæc verba funt: Imperatorctiam montemTuganú
inpoteftatem redegit,& opidulum in eo condidit:quo Nicolaú
Cótertzen ablegauit, vt excubias illicageret, & Latinis intta . .
Tzurulum degentibus negotiafacefferet: quod quidem opidú i •
Tzurulinon magno tempore interie&o Romanis a copiis oc
cupatum fuit.Quibus cverbis intelligitur,Thraciæ mötem cffe
Tüganum velToganum,vicinum Tzurulo,de quafuperius di
&um,numero notarum z6.Zoga veroTurcicum,eam adTo
ganum rationem habet, quod pronuntiationemadtinet,quam 1%
Ozman velOfman,ad Othman.'
.JARBANIA. uALBANYM. JARNAVTEAR.. . .
94. Quam Graeci veteresEpirum dixere, nunc Arbaniam vo- ze,

cant,& Albaniam. Nomen Arbaniæ reperitur in libro Graeca
lingua vulgari fcripto,cuinomen Portolanus. Albanum Prae
tor Græciæ nofter hanc regionem indigetat. Incolæ Turcis
Arnautlari nominantur, aquibusiam maiori ex parte Morea.
quoque,fiue Pcloponefus,inhabitatur.. . .. 2. jj
HE R z E C, H E RzEgo yi Nae. B ozi Nae;

duplex.Samaalè regio. Dux Sam&fi Saba.
- •t -
25. - Regia Bozinae fuperioris,verfus Iadram fiue Zaram,&Epi- 3o

daurum,nunc Ragufàm fe porrigentis, HerzecaTurcis adpel
latur,aCaftaldo,Cherfec:abaliis Orzega,a Bozinacis & Croa
' tis Herzegouina: quod Ducis fiue Principis fedes effet, quem
BozinaciCroatique, cum Vngaris, Gcrmanicovocabulono
· · - minant.
›
p A N D. HTST. T v R cj $ea
nominantHcrzog, Quippeduplexeratolim Bozina,fuperior
&inferior: quarum haec regem habebat, quem Illyricorümro
gemnuncupat Chalcocondyles: illa principem fiue Ducem,
quem etiam San&iSabae Ducem vocabant. Laonico Sandalis.
3 regio dicitur,&incolae Cuduergiab eodem adpellantur, haud
fcio annon corruptis vocabulis, vno ex Sanfaba, ficut Itali pro
nuntiant, alteroexHerzecoui. Sed plura dehisinfra,quum in.
Baiafitis IIvita de Achmete baffàCherfeoglifiue Cherfecogli
tra&abimus,notarum 161 & 16. capitibus. Intabulis chorogra
1o phicis pro Hercego ciuitate reperias alicubi fcriptum, Sercico,
fed corrupte. -
B /L CI FIL I A' e_/M}^ RATI NV}^PTA,

Nomine Bulci accipe Georgium Bulcouitzium,Seruiae De- 96. :
fpotam,&vide notata fuperius adnumeros notarum 46 & 54.
tj Filiam huius, Murati nuptam, plerique vocant Irenen,cogno
mento Cantacuzenam, in quibus eft Geufræus, quem Reinec
ciusfequitur.Sedhiquidem errant.Namre&efcripfitSpandu
ginus hanc Mariam fuiffe diétam, quæ nata fuerit non Canta
cuzino, fed Iurgo(ficSeruijGcorgiüm vocant) Defpota patre,
z6 Cantacuzinatamen Irene matre,quae foror füerit Georgij Can
tacuzini Georgiusautem, quodSpanduginus non addidit,nc
poserat imperåtoris IoannisCantácuzini,ex Matthaeofilio,Al
banenfium principe. Quapropterhæc etiam Maria neptisfuit
eiufdem IoánnisImperatorisGraeci Fallitur& Bonfinius, qui
2 5 Defpinam hancSynderouiacaptaTurcorum in manusveniffè
fcribit: quum exafinalibushisconftet,illam vrbcmanno demù
poft initumhocmatrimoniumtertiofuiffè occupatam. Et no
tandum,hanc MuratinupfiffeannoChriftiano i435,velMahu
metano 838. poft bienniüm vero, circumcifum fuifle Muchc
3o metemMuratisfilium.Hincenim intelligitur,nonfuiffe natum
exMaria Defpina Muchemetem, quod vulgo magnis etiam a
viris memori&proditur. QuippebimuliapudTurcos circum
cidi non folent.Et tradunt annales,Muchemetem natum anno
Mahumetano 833, circumcifum anno 841.
• * ' * . . .
;*iijcolligitur,o-
$e. Io. LEON C L A V II
aennemfuiffe,quum circumcideretur.AddeteftimoniaGrae-*
corum, Chalcocondylis & Spandugini; quorum illc Gcorgii
Defpotae filiam,Muchemctisnouercamexpreffevocat:hicve
ro Muratem ex Maria Defpina nullam fufcepiffc fubolem, di
{ertis itidem verbistradit. Habcs ctiaminitio declarationis hu- ;
ius,primaftatim nota,dchocquædama nobiscxpofita.
B } Ryz, BARA z, c IB /RA.
97. caftrum(hocnomine ciuitates etiamTurcivócant) Buruz, ie

in AnatoliætabulachorographicaBaraz nominatur,&ad flu
uium Madrcn collocatur,quiveteribuseftMaeander. Olim Ci
bura dicebatur,vnde peraphaercfin Buruz fecerebarbari,quod
verum huiusnunc opidinomen eft,non Baraz. Graeci veteres
Cibyrennominarunt,&alluia Maeandro flumine fcripferunt. 1 ;
Leo (apiensimperator hanc primolocorcfertinter epifcopatus
Stauropolitanae metropoleosinCaria.
RITys PoNE NDI PRIMYM IN saecris
adjîciâ lapidem. 2®'
98. Interalia, quae Graecorum imitatione Turcos fa&itarefoli

tos, aliquoties monuimus:hocetiam refertor,quodheic narra
tur,Muratem nouum templum Hadrianopolicöditurum,quo
dam dieVencris(quoTurcifeftumfuühebdomadariücelebrát) , ;
fummo mane, primum templilapidem manibus fuis pofuifTe.
Nam is quoque ritusa Graecis imperatoribus ad Turcos ma
nauit. Rccitabo dumtaxat vnum exemplum deomniumillu
ftriffimo totius orbis aedificio templi Conftantinopolitani fà
crae fanctæ Dei fapientiae,quiChriftuseft.Id quo conditummo 3•
do,quantis funtibus,quotannis fuerit: expofitum a Graecis eft
libeiio quodam manu cxarato. Leguntur autem in eo quaedam
huc perùnentia deluftiniano Auguft9,tantioperisau&ore,qug
Lauilis vcrbis icrctotidcmlc&ori dabimus. Quum ponendo,
- inquit,
P AN D. H I s T. T v R c. g«;
inquit,fundamerito principium daretimperator,Eutychiumpa
triarchamaduocauit,quiprecesecclefiae ftruendae eaufà concc
pit.Imperator autem manibusipfe fuis calcem tefta præhendit,
ac primus omnium infundamentum proiecit,&cetera.Quib*
$ fane verbis,quonam modo primuslapisinftru&uris talibuspo
nifoleat, declaratur. Nam quum maxima fundamentiseiuf
'modi faxafintadhibenda,quç vix plures operarijfimul, nedum
vnus aliquisprinceps,loco mouere poffuní:ampliffimus fcilicet
lapis ipfo præfente,manumque nonnihiladmouente,adincho
* fo andum opus abhisfuo locoponitur: cui deinde primus impe
rator,autprincepsau&oraedificij,calceminiicit: atquc itaftrué
do aedificio principium dediffe intelligitur. . • •
op IDI S E M E NDRIAE DIYERsA NoMixae. .

< ij · ·· ·
' Georgij
- •
Peffote
\
Seruiorum varijcafùs.
.
-
Quodopidum Seruiae,non procula Belgradoadripam Da- 99:

nubijfitum,Semender Turcis adpellatur,autSemendre: diuer
fiseftnominatum vocabulis ab hiftoriarum fcriptoribus. Syn
*z • derouiam vocat Bonfinius,Spenderoben&Spenderouiâ Lao
: nicus, Simandriam Busbequius, IouiusSamandrium, Smen
drouum Spanduginus: exquo Laonici Spenderoben arbitror
equidem mutandam in Smenderouen. VngariseftZendrew
aut Sendrew, nomineavulgo corrupto ex San&o Andrea,cu
45 ius hoccognomen habet&aliud caftelluminVngaria fupcrio
ri,quodhodieq; noftriiuris eft.SeruianaSemédriafiueSendre
uia nuncSangiacatuseft,Budenfi Beglerbego fubditus.Obfeflà
tuncaMurate,defendebaturaGeorgij Defpotae maiorib* natu,
filiis,Stephano(quiper errorema Laonicoiunior creditusfuit)
-
3o & Georgio,ficufait Bonfinius. Laonicusenim in eo quoq; fal
litur,quodStephanüi&temporisin caftrisadSemendriâMuta
tgisfuiffefcripfit,obfeffumq; dútaxatGeorgiü,tamdéfecifle de
ditioné. Qujppe fratres ambo deditione fa&a Muratis in pote
… -
£atem venerüt,& eamdcm fuftinucre poenam, oculisadhibite
v.
—-—-—--—
3o4 Io. L E o N c L A v II s.
candéti ferrovifufpoliatipropterea, quod patrem inftigaffe fi
lijad defe&ionem putarentur.Is autem cum filio minimo natu
Lazaro profugeratad Albcrtum II Imperatorem Auftriacum,
& Vngariae Bohemiaeque regem,Sigifmundi Augufti gencrum
& fucceflorem, vtab eo contra Muratis vires auxiliapoftularet:
quæ quidé impctrata fuerc,fed nihilominusfuccurfum tardius,
&intérim deditaMuratiScmcndria. Qu9propter Georgiuscú
Lazaro filio,fuifqucthefauris,qui ducatorum quinquiescentc
namilliacontincbant,ad Ragufaeosfe rcccpit,&ibidem inexfi
liopriuatus aliquamdiu vixit:Scdquum Muratesnon dcfineret.
agere cum Ragufaeis,vtipfi dederetur,quo quidem nominema
xima quæque Ragufaeis offercbatac polliccbatur: praemonitus
ab eis Defpota,cum thefauris ad Albertifuccefforem Vladiflaú
Polonum,Vngariae regem,(ccontulit: eiufquetamdem opcrc
ftitutus in integrum fuit,vtideinceps fuoloco dicetur. ,1j
JA L B A G R AE GA. B E L G R A D /M CHR I E S C H.
-. Permutatio Georgij Deffotacum u4lberto II
Auguffo,nomine Belgradi.
IOO. Huiusetiam vrbis varia nomina funt, Alba Graeca,Nandor
alba,Beligradanumcro multitudinisCedrino,Bclgradü , quod 2.�
Seruiorumlinguafignificatarcem albam, (PoloniBial ogrod di

cercnt) Geufræus denique Chriefch ctiam dici vult, quod mu
tilatú eftexintegro nomine Germanico, GricchifchWciffen
burg;id cft,arx alba Graeca. PrifcisTaurunum fuit,vti Busbc
quiüsexantiquis numifmatibus rccte docet. Propugnauitcam, 25
hoctempore contravim Muratis loannes Auranes.Obfidionê,
quae feptem menfibus durauit,dccadis II libro IIII defcripfit
Bonfinius.Erat tuncin Vngarorum potcftate Bclgradum, quo
rum rex Albertus Auftriacuseam munitionem a GeorgioDe
fpotaSeruiorü iure donationis, vt Lazius ; lege permutationis, 3• .
vt alijfcripferunt; confequutusfuerat. In Auftriacisgencalogiis
Lazianishaec legimus: Alberto IIvixregni gubcrnacula ingre£
fo,AmuratcsSeruix Dcfpotâ adortus, AlbäGraecâ adcófìen
tûs Danubij& Sauipofitâ, natura& cpcrc munitam, obfidione . .
cingcrc **
—-—--
p AN D. H Is T. T v Rc. 3o5
cingerecogitabat, omni genere adparatus terra&aquainftru -
&us.Quam vim acpotcntiamhoftis Defpotaconfiderans, quo

in ceteris tuendis auxilio fibi rex Albertus effet, munimentùm
illudei donauit. Ab hoc Huniadcs illiloco praeficitur, obeius
$ fingulare momentum:quippe quiad trium fluminum cófluen
tesfitus,SauoinItaliam,Hiftroin Auftriam atqueGermaniam,
TibifcodcniqueinTranffiluaniam, Poloniam,& Morauiam,
hoftipotentiffimo viam oftentaret. Aduentu Alberticum co
piis,Albae obfidio (oluitur.Ha&enusLaziana,quae errore n6ca
JI C) rent,quum donationem interueniflè,non permutationem,tra
.dunt.Audiamus& Laonicum. Erat,inquit,huicin Pannonia

non contemnenda regio,cum vrbibus multis& opulentis,quas
permutationefa&a cum Sigifmundo,pro Belgrado Eleazàrus
acceperat.Hgccnimvrbs mireplacebat regi,vtopportuna,pro
1 5 pter portus commoditatem. Quippe Belgradum duobus cir
cumfluitur fluuiis. Ab vno Ifter, abaltero latere Sauus fuit,qui
ifticinIftrum cffunditur. Ergo Lazius exChalcocondylecofri
gendus,vt permutationemfa&am fciamus, nön donátionem:
äcviciffim Chalcocondyles cmcndandus ex Lazio,pro Sigif
2.o mundo vt Albertus,proEleazaro Georgius ponatur. Bonfinius
etiam ipfa loca recenfet, quae pro Belgrado hac permutatione
Georgiusacceperit: caftellanimirumhaec, Zalonkemen,(Sa
: lankemen vocabant noftricomites:fitum eftfupra Belgradum,
adripam Danubij,eregioneipfiusoftjTibifci,quifcin Danu
a 5 bium heicexonerat) Bechicn, Kelpen,(VngariKerpen dicunt)
Vilagofuarum,Tocaium, Moncachum, (Vngari Muncazium
nomîna nt)Thaalliam,Regezum:opidaverohaec,Zathmar
IBezermcm,Debrezen,Thurum,Varfanum,&ali um,
a.
3o z\. o / A. ZX. o Y o G R ο D.
QuaeTurcis&CroatisNouedicitur,arcis nouae fignificatio
nemhabet,inSeruiæ finibusfita. Nunc ibidé fangiacuseftTur IO I •
cicus,Budéfifubic&us beglerbego,cum nomine Nouogrodcn
Q Q.
3o6 I G. L E O N C L A V II *
, fis. PrimushancMuratesccpit,fedChriftiani recuperarunt:&
fub Muchemete II rurfus eam amiferunt: in cuius vita dehac
quaedamadijciemusalia,capitenotarum I 32. .
S CAC H uMB E D IN BA $ $ A. j
Sabatimes. -
I O2. uiaTurcis heic nominaturScach Abedin, Italishiftoricis

Sciabadin,ex Bonfinio,ChalcocondyliSabatineseunuchuseft,
uafi Sa Badines. Sic Busbequio Sagtamas Perfarum rex eft, *o
qui&nobis,&ipfisdiciturScachTamas,velre&i* ScachTech
mas:& idem Bagtamas eidem,quinobis BegTamas,velTech
masbeg,ideft, Dominus vel princepsTechmas.Sic&Tzanifa
Philippo BergomaticftScach Tzanorum.Edzisbeginatalesad
illum Edzem begum refero, qui fub Vrchane, Soleimani Vr- »;
' chanisfilio militauit:& proptereabegoshos Edzeosipfisetiam
Eurenofiis,&aliis nobilioribusTurcorum familiis, fecundum
Ofmanidas, præferendos puto.
«JAMES I D. B E G I NTE RFE CT }^S. PA WINO E) A. 2�
cia. Ardelium.Erdel, feu Ertel. To/íbimium.

Laomici Cudumida.
ro 3. NarrantannalesTurcici,mandato Muratis Mefitem begum

per Valachiam in Vngariam, cum exercitu, penetraffè: féd o- zy
mnibusibi cum copiis fuiffe caefum. Heic primum notabitle
&tor,Mcfitem Laonico dici Mezetem,Europae præfe&um, hoc
eft, Romaniae beglerbegum, Bonfinio Mezetfium. Valachiæ
vero nomine,Tranfalpinam heicintclligi, au&ore Bonfinio, de
qua fupcrius numero7i di&um.Qu9däütiuffum referant Me- 3o
fitem ingredi Vngariam,accipiendüm deTranffiluania: quam
hocloco,ficut alibi quoq;,Pannodaciam Laonicus a Panfioni
bus fiue Paeonibus,& Dacis, qui Valachigemini funt, a quibus
Träffiluaniacircüdatur,adpellat. Idcm mioxfubijcit haecverba:
Panno
P AN D. HIST. T v R c. ,.,
Pannodaciæ regio, Ardelium nominatur. Addit etiam, metro
polim huiusefleTofibinium : quæ vox quomodoab interprete
corruptafit ex Cibinio,quod nüc manetapud Vngaros nomen,
& Germanis eft Hermeftadium, fupra capite notarum 1 z do
5 cuimus.Et funtprofe&o corrupta mirificein edito Laonicovo
cabulapropria. Quis Cudunidâ cogitareteffeCulionidem, nifi
valde peritus eorum tempo*um hiftoriae? Bartholomæusiscer
teCollionus erat, nobilis dux Bergomas: cuis etiam gentilesfi '
natosquis dicat exfamilia deCollifionibus, quis diuinare mox
1 • poffet,hosortosfamilianobilium Bergomatum,quibusnomen
fita Collionibus? Ita nimirum corrupta vox legiturin vita Ka
ruli IIII Augufti,quam Reinecciusnofter publicauit. Adanna
liumnoftrorumferiem vt redeamus,eratidtemporisArdeljre
gio (nunc VngarisErteldicitur) Iango Choniaticommiffâ cre
* ; ditaque,ficut Laonicus ait:ideft,IoanniHuniadi,longeilluftri£
fimo duci, Matthiæ regis Vngariae patri: quem Geufræus Iancú
Banumadpellat,vocabulis infra declarandis.HicMefitem Ro
• maniae beglerbegum,auétore Bonfinio, cum xxcioTurcorum
fudit,cxcidit,interemit. -
2.© -
$ OPHIA, TIB 1S C A. S C O PIA. $ A RIDACIA.

Sardica. Triaditza. -
SatisnotumeftSophiae nomen,opidi Bulgariae magni&po- io4.

25 pulofi, licet nulla fit ex parte munitum. Ibidiem nos vnum &
alterum hgfimus.Ad marginem Chalcocondylishaec adfcripfit
interpresverba:Sophia, nuncScopia. manifeftushic erroreft,
quum vrbem Scopia diferte Laonicus in Macedonia collocet.
Videnotatainferius capite 1 69. MariusNigerSophiam veteri
36 busadpellatam putatTibifcam. Bonfiniusait, vrbem atemplo,
uodimagnificofumtu Iuftinianusexftruxerit, nomen accepif
?' Atquinullum heic templum talevel olim fuit, velhodiefal
tim exaliquibus ruinisadgno(ci poteft:& a temploConftanti
nopolitano,quodIuftinianus San&a: Sophiæ fiue Dcifapicntiç
QQ j
- -
ges ' 1 o. LE o N c L Avit :

nominefplendidiffimum condidit,hocopidum, 14,ve1 1 5 die
rum itinére diffitum a Conftantinopoli, vocatum fuiffe, quis
credat? Idem addit,Sardaciamhanc olim fuiffe di&am,aSardis
& Dacis:hoceft,a gentibuslongiffimo terrarum fpatio,& ipfo
quoque mari difcretis. Subijcit deinde, celebratam ibi fuiffe 5
quoridam fynhodum Sardacienfem vel Sardaicenfem. Hinc
vero tamdem intelligitur,deSardfealoqui Bonfinium,vbiSar
dicenfishabitafynhodusfuit,fubimperio filiorum Conftantini
Magni. Eaverononhcicquaerenda,nechodieSophia dicitur,
-
fedTriaditza; quodeinomcn etiam ætate fuafuiffe,Glycas no- 1o | l
ftcrfcripfit,
scae cHr JA BED1NIS ExPEDITI o INFELIx.
Iamrus Turcos cadit. ' ,
- 1;
1o;. Quum heicdicatur ablegatusfuiffe beglerbegus Romaniae,
hoceftEuropς,Scachus Abedines,cum vniuerfisRomaniæ co
piis,& Acanziis,&Genizaris: hauddubie magnusilliaMuratc
datusfuit exercitus, quem Bonfinius aeftimatumfuiffefcribito
&uagintaTurcorum millibus: quod equidem annalium verba 1^
confiderans,vero confentancum puto: quamuisadjciat Bonfi
nius,idnonfacile fidem admittere. Caeforum certenumerusei
fidem faceredebebat, quumfatcaturtrigintaTurcorum millia
fuiffetuncinterfe&a,capta quinque millia. Expeditionicaufàm
præbuittum Mefitisbaffæcalamitas,paullo antecum fuis adin- » ;
ternicioncm dcleti : tum vtriufque Valachiæ defeétio, quæ au
&oreIoanneHuniade,Turcorum afide difcefferat.Hunc enim.
annalesintclliguntIancinomine, quogentibusillis Ioannes di
citur. Laonicus(vt indicatum) Iangum Choniatem, Spandu
ginus re&e Iancum Vaiuodam adpellat, vidclicet Erdély fiuc ;o
Tranffiluaniæ, Gcufræus Iancü Bánum: de quibus officiorum
ac dignitatum in Vngariae regno praecipuarum nominibus,par
tim capite notarum 71 diximus, partim infra.
diéturi fumus. -
•> }^ L A(i-
-
PA N D, H 1 S r. T y R e. ges
MEA DIS LAI RE G IS J^ N GL4RIAE PRI MAT

comtra Turcos expeditio.
5 Ante omnia declaremushcicpofitarum inannalibus perfo- 1 o6.
narum aliquot nomina. Rex Vngarorü, expeditionis huius au
&tor Vladiflauserat,exPoloniæ regum,Iagelloniaeftirpis,fami
lia:quem Vngariplerique, deferto Eadiflao Auftriaco, Albcrti
.11 Auguftipoftumo regni adminiftrationi praefecerant. Iancus
1o quinominatur,IoanneseftHuniades: Lazarogli, fiue filius La
* zari,Seruig DefpotaGeorgius,Graecis&noftrisStephanifilius,
Lazari nepos,CafanvelCafambaffà Turcis fcribitür,quëGeu
fraeusCarambegum nominat,&nigrum dominumfiueducem
- interpretatur: PhilippusCallimachus magis corrupte Caram
15 bum vocat,LaonicusChafinem,ficut&Turci: quodverumei
nomenfuiffècrediderim,&alterûcognomen;anigredine:ficut
& aliud Cclepini cognomen eidem tribuit Bonfinius, a nobili
tate.Turcitradunt, Romaniæ fiueGræciæ beglerbegum hunc
fuifle,Laonicus Europæ ducem, quodidem cft.Bonfiniusvero.
zo Natoliæ fácit beglerbegum,& cópiashuce Natoliatraduxiffe
memorat, quod vero non fitfimile. Nam, vt nihil deconfenfu
horum annalium cum Laonico dicam, fåne credibiliuseft, hüc.
Graeciae yelEuropaebcglerbcgunfjfe,quioccifoab Huniade.
Scacho Abedini Romaniaebeglerbêgo fuccefferit,& e propin
z 5 quocum Europæ copiis hoftioccurrerit : quum Anatoliæ beg
lérbcgusabhifceregjonibus longiusremotuseffet,ncccum ex
ercitütam fäcili momento poffet Hellefpontum tranfmittere:
vtinterim taceam,quantum periculircbus Anatoliæ creaturus.
fuiffetbcglerbegi difceffusin Europam, nccdum ab Ofmanidis.
3o opprefTa Caramani,hoftis perpetui,&aliorum potentia.Quod.
cæ{usfuiffêcum fùis Cafànesin annalibuslegitur, non ficacci
piendum,acfifüerit interfeétus.Traduntenim fcriptoreshifto
riarum magno cófenfu, (præfertim Bonfirnius, & Callimachus,
quiaut tunc,aut non multo poftvixit,& Poloniae regibus, Ioan
• QQ_ iij
3 1o I O. LEONC LAVII
nipraefertim Alberto, familiaris fuit)huncbaffamnonoccifum
fuiffe, fedcaptum. …'
C LIS P RAE IS LA D I N AE. S L AD ITZA, p R IS cIs

- o/musfluuius. C.api Derbemt. 5
137. Clifurasdixi, nomine Graecishiftoriis noto, viasfiuetranfi
tus anguftos admodum, per loca montuofa, quae Latinis olim
furcæ nominabantur, &fauces. Sic Iuftiniano RinotmitoCe
drinus:in redituciusob(cderant Bulgari viasin anguftiaclifurae.
Expofuit & reftituitalicubi vocem Cuiacius, Iureconfultuscla- 1 o
riffimus,deriuatam averbo Graeco, quod occludendi fignifica
tionemhabet.Ifladinasveroclifurasheic intelliguntTurci,quae
inThraciam ex Bulgaria profe&uris in Haemo monte occur
runt eo loco, quo paruus amnis Sladitza fubterclifuras Haemi
labitur. Nam vti Bonfiniusfcripfit, a Sophia duplexiter eft,ad 1 5
{uperandum Hæmum,inThraciam & Maccdoniam euntibus.
Vnus aditus a Traiano plerifque putatur fa&us,vbiadhuc qua
dratolapide porta maxima fpcétatur. Alterad paruüeft amné,
quem Sladitzam Bulgarivocant. Prius iter nostenebamus,in
quoportam illam reperimus, ad pagum Bulgaricum fitam. Et zo
locum huncTurci comites noftri nominabant CapiDerbent,
hoc eft, portam fauciúvelanguftiarum. Alter adituseftille, de
quo heicagimus,& qucm Ifladinum annales vocant, aSladitza
ÄÈÉ heicamnem Ofmüponit,quem arbitror efîè
Sladitzam. Locus eft in vitaConftantini MonomachifiueGla- 25
diatoris.Bafilitzae nomen apud Laonicum,in cxpofitione cladis
huius Turcorü,vitiofe fcriptum vixdubito: licet non ignorem,
vellc Geufraeum,Bafilitzen nouo vocabulonuncHaemiumdici;
cuius opinionispencsipfum fidescfto.
G E O R G I}^$ D ES POTA C}^M LAZAR o 3o
filiorgffitutus a Murat« ».
io8. Lazarogli,fiuc Lazarides,Georgiusfcilicct Defpota,poftpri
mam hâc cxpcditioncm Vladiflaifegis, ingratiamircdiiffè cùm
Murate
P A N D. H I S T. T v R c. 31r
Murate traditur heicin annalibus, idem & Laonico referente:
fedaddit hic, fuiffetunc reftitutum cum patre Georgio Laza
rum quoqueminorem natu filium, cum tributi quotannis fol
uendi onere, quod erat definitum parte dimidia redituum to
5 tius Seruiani Defpotatus. Hinc ergo Cureus Silcfiorum chro
nographus refutatur, qui fcripfit, Georgium poft cladem Var
nenfem Amurati reconciliatum,fuarecuperaffe: hoceft, anno
pofthanc Vladiflaivi&oriamtertio: quum omninoconftet,an
te Varnenfem expeditionem inuitatum a Vladiflaorege Defpo
1 o tam ad belli contra Muratem fufcipiendi focietatem, id nullo
modofacerevoluiffe: regemque cum Huniade propterea fibi
reddidiffe infeftum.Capitapacis interVladiflaum& Muratem,
poftcaefos ad Ifladinas faucesTurcos,apudLaonicum, Bonfi
nium,&alios,leguntur. *
1;
5 CHEL IL IS BASSAE 7W0 MEN
corruptum.
Adtigimus de hocquædam numeronotarum 29, &rurfum I o9.
91. Apud editum certe Laonicum tam filijChelilis,quam patris
2o Ibraimis heic corrupta leguntur nomina. Sunt enim hæc eius
verba:Potentiam maximam tenebatChatites Priamifilius,quo
in ianuisregisvir prudentiornon erat. Primum in his Chatites,
mutandum in Chaliles,&PriamusinPraimem vel Mpraimem:
quibus litteris Mp Graecinoftrum Bconantur exprimere, ficuti
z 5 cap. 9 i di&um:prorfusvt Mpraimes fit Braim velIbraim.Geu
fraeusetiam nomen eius corrupit, cui Chaly bacha fcribitur,&
Haly bacha, pro Chalil velChelilbaffâ. Laonico faneChaliles,
& Alies, vel Halies, (quiTurcis Ali)diuerfà nomina funt.
IE XPE D ITI O S E C }^ND A VL A D IS LATI REGIS,
3 - pojfviolata* decemmales indutias. -
Caufas expeditionis fecundæ Vkadiflai regis annales hiTur I I O.
corum nó expofuerunt, fed apud noftros, Laonicum, Callima

chum,Bonfinium,plene cömemoratas legimus.Tradunt enim,
3t1 I ©. L E O N C L A V II
Eugenium IIII Pontificem, vbi decennales Muratem indutias
cum Vladiflao rege paétü accepiffet: tantum opera IulianiCar
dinalis Cæfarinilegatia latcre, apud iuuenem & auidum gloriae
, regem, aduerfàntibus interim magnis viris, qui religionem pa
cisac fœderis,interuenientibus fanétiffimis iurifiurandi vinculis j
i&i,minime violandam adfererent,perficere potuiffe: tamdem
vtauétoritate pontificiarefciffisindutiarum pa&is,arma contra
Muratem rurfus capiéda decerneretur. Aiebat enim Pontifex,
initam curn infidelibus pacem, non confulta prius Apoftolica
fede, ratam haberi non poffe: præfertim, quod ea videretur in [O
pcrniciem ac detrimentum reipublicæ Chriftianæ fa&a. Sicre

'dintegratum temerefuit bellum, decuius exitu pleriquevirifa
pientes maletuncctiam ominabantur. QuippeMuratesbona
fide praeftiterat, quaecumq; mutuæ pacistabulis ad fe pertinen
tia continebantur,& praeftiturum fefuerat policitus:nihil minus 1 ;
fore veritus,quam vtChriftianusrex,tantæ virtutisacfidei,cum
Huniade,ceterisquepraeftantibusviris,taminfamiperfidiae fce
lere femetobftringeret. Sedenim lc&orem ad eos, quos dixi,
Callimachum praefertim, acBonfinium, remitto.
34©
JAM A TERA. li.SCHYLI.

Buruuad. ZJGE Bo • .
:
1 1 1. ProMateraCallimachus& Bonfinius nominant Pezechifi,
pro Schulio CallimachusSumium,BonfiniusSunium:qucSu zj
lio refpondere arbitror,molliori pronuntiatione,verioriq;fcri
tura. Bonfinio Macrapolis etiã recitatur, quae Materafit, nec
ne,videátalij. Viquidem captafuiffe Pczechium & Sulium,an
nales innuunt,Callimachus& Bonfiniusadfirmant: quumquc
neminis vitæ parceretur,interfe&aTurcorum ibidem quirique
millia periiffe. Nigebolim fupradiximus capite notarü'; 1Tùr
ciseffediétam,quam nos vocamus Nicopolim.Buruuadaman
nalcs occupatam, praefidium accepiffe narrant. Ergo illa fpohte
fedcdidit,ncc vaftata fuit.VndecolligituraTurcis Buruuadam
• VOCall.
p A N D. , H I S T. T v R C. 313
vocari, quam Callimachus Tauarnam, Bohfinius Cauarnam
dixit. Hancenim vltro dcditionem feciffe commcmorant,cx
. - emplo PczechijSulijquctcrritam.
5. 1) I/E R S AE 1)E ALTERA è ZM / RATIÆ
' is Europam tranßeäiomecum exercitu
-
opimiomes,
Diximus fupra, numeronotarum 89,Muratem bcllo contra Ir».
1o Muftapham fuppofiticiumfratrem,Gcnucnfium quorumdam
opera, numcratohismaximo pretio, trans Hellefpontum per
ueniffe cum copiis: idque verum effe,teftimonio Laonici do
cuimus. Aquibusautcmhocbcllo contraVladiflaum Vngariæ
regem, MuratisexercitusinEuropam tranfueétus fuerit, equi
1 5 dem haétenus intelligere non potui. Non aufos id tunc facere
Cenuenfes,facile crediderim, propter Italiae totiusconfenfum:
quæ maximaTurcorum cx Europa pellendorum, acradicitus
exftirpandorum fpc concepta,claffemadanguftias Hellefponti
miferat: quafatentur ipfiTurcorum annalesimpeditum fuiffe
»o Muratem,quominus in Europam tranfijcerecum fuisperHel
lefpontum pofTet. Nec diffimulaturus tantifcelerisau&ores e
ratCardinalisFlorentinus,Italicae claffispraefe&us:fiquidem il
liusadfincseffeculpae Genuenfes, conftitiffet: minuseis parfu
rus Eugenius, PapaVenctus,exitiali Genuatibus odio cum aliis
a5 Venetisinfeftus. Dumtaxatinlitterisfuis, quarüBonfinius me
minit,Muratem Cardinalisfcribit, elufisaftuvel largitione fpe
culatoribus,adCalliopolimtranfieciffe. Quæ verba quonam
modocumverbisannalium concilianda fint, aut aliterintelligi
poffint,quam cum ipfiusCardinalis ignominia,negligentiae fc
5o metargüentis,equidem non video.Cur enim Italicæ claffi prae
fe&us,nöimpediebat,quo minusvelad Calliopolim, velalium
Hcllefpontilocumilletranfijceret? curin (eculpamtacite con
fert?cur ofcitantiae femetipfum accufat? Ait enim,ad Calliopo
lim tranfmififfeMuratem,a quotráfie&uipfe Muratcmarcere
RR.
3 t4 1 O. L E O N C L A V 1 I
iuffusfuerat.ExaduerfofcribütTurci, claffem Italicam in tem
pore Calliopolimadpuliffe, Muratemquepraepediiffe, quomi
inusillicrranfmittere potuerit. Audiamus& Laonicum, qui per
otium traieciffe Muratem narrat,quum aduerfo vento diebus
aliquot durante, impcdirentur Itali, quominusex Propötidcin ;
Hellefpontum contra Muratem venire poflcnt. Interea vero
Muratem ad turrim facram,quzin Afiaticolitore fitafit adan
ufìiffimü in Propontidelocum,tranfmififfe.Excufathicquoq;
Cardinalem claffispraefe&um,&vbitranfiecerit,fuaquidcm o
inione,Murates, indicat: nifiquodpererroréfcribitinterpres, 1 •
fa&um hoc ad anguftiffimum in Propontide locum: pro quo,
in Hcllcfponto,dicere debebat.Bofporusenim anguftiashabet,
commodas adtranfijciendum: Propontisvero nullas, nifi qua
in Ægæum mareperHellefpontumerumpens,aCalliopoliv£
queadarces, quas Dardanellosvocant,fpatio 27 milliarium,in 1 ;
artum cogitur,vtanteacapitenotarum 24diximus.In hac ergo
narrationum diuerfitate,nihilinuenioprobabilius, quam quod
annalibus his memoriæ proditur: Muratcm fcilicetabltalisim
peditumadCalliopolim,eareli&a,furfum (nondeorfum,vbifi
tum erat illud Dianæ fanum vel Hieron, quod male turrim fá- »«»
cram reddiditinterpres)cum exercitu per Bithyniam profe&ü,
e regione illiusloci, quo loco nuncarcis nouae ftruétura cerna
tur,mercatorum nauigiisinRomaniam fiueThraciam tranfie
ciffe. Nam hincmanifeftoparet,eum necadCalliopolim, nec
ad Dardanellos,necadvllasalias Hcllefppntjanguftiastranfue- »;
&um: fed fupraConftantinopolim, verfus Pontum Euxinum,
in ea Bofpori parte, qua is artiffimus eft inter Afiam & Euro
pam, & vbi propterea nouam arcem (Neocaftron Graeci vo
cant, vt paullo poft dicetur capite 1 18, ad vnum fupra Con
ftantinopolim milliare Germanicum) Muratis filius Muche- 3o
metesexftruxit,vtheic ex Afiain Europam, vel vicißim ex Eu
ropain Afiam, tranfie&u faciliacbreui, quoties libuiffet,ncmi
neprohibentc,cum exercitu poffet tranfmittere. Quidquiddi
cat Laonicus,quidquidfcripfiffeCardinalem;male fortaffisab
- explo
P AN D. H 1 sT. T v Rc. %r;
exploratoribus inftru&um, Bonfiniusadferat;haec potiusego
vera puto. i
. pÂRNA. STAGNVM /ARNENSE.

Caliacra.
'•
-
Ciuitaseft adPontum Euxinum Varna, quamOrteliusO- ir;.

deffumprifcis,vcl Odyßüm diétam tradit, alij Dionyfopolim •
faciunt. Anchialuseffede Cureifentcntia nequit, quumicafu.
perftes Achelonuncdicatur, nominc non admodum recenti.
ro Nam&Cedrino Acheloum vocatur,& apudSymeonem ma
giftrum Officiorum in hiftoria necdum edita legitur, Anchia
Ium recentiori vocabulo nominari Achelo. Barnam fcribunt
Chalcocondylis intcrprctcs,&apudCedrinum tum Barnam,
tum Barnasnumero multitudinis, do&iffimus Xylander, no
1 5 bis, dumviucret,amiciffimus. Ad Varnas, ait ά ,caftra
Bulgaripofucrunt. Item, Catacalo(inquitidem Cedrinus)fita
.
:
i.
rumadIftrumvrbiumlocorumqueprgfes,quum Roffisoccur
riffet iuxtalitusVarnae,quamitavocant, manumque conferui£
fet:eosinfugam egit.HeiclitorisVarnenfisfitmentio,Callima
ao chusetiamfinum maris,&ftagnum,Bohfiniuspaludem nomi
nat. Haecpa&ionibusregi Vladiflao dcditafuit,vtfcripfitLao
nicus:Caliacraverovi capta,cuiushcicinannalibusnüllamcn
i,
tio. Bonfinius tamen eam filentionon praeteriit, & male Calla
criumfcripfit:nomenhocaddensopido datum,aGallisexAfia,
25 rc infeliciter gefta,reucrfis:vt Callacrium quafi Gallacriumdi
.
?
ceretur. Atqui Caliacra fignificat Graecis bonum vcl clegans
promontoriüm.MarioNigro,hodiernamGraecorumpronun
tiationcmfequuto,Chaliacravocatur.
3o P/GNAM λ/A R NE NSIS. CA1 ArA
uMichail.
Hocprœlio Wladiflausrexpugnaffediciturabvnolatere,vcl 1 14.

{ecundü Laonicum,indextrocornu: Carafiuc Niger Michaël
R RT ij
$ i6 1 o. L E o N c L Av 11 *
infiniftro,de quotamen aliudpraeterea nihilmemoriæ prodi
tum reperio. Bonfinius eadem de Nigro Michaële commemo
rat,acdiferteprofitetur,exTurcorum fenàrrationibusillarepe
"tere:nc vcrbulo quidem adtingés,quis fueritifte Michael. Lao
nicus ait, Dacos in finiftro curaffe cornu, quibus fortaffe Mi- 5
chaclZilagiusprgerat,cuiusfororem Huniadeshabebatin ma
trimonio. Equidem alium diuinare Michaëlem, id temporisa
pudVngaroicclcbrem,non poffumi.
IL AoN I c I Loc VS EMENDA rrs ÆT EX- I®
- pofitus.Chazilar. }itezi.
1 1 j. , In primo confli&ucaefus fuiffe referturex parte Muratis A
natoliæ beglerbegus. Hancinteremti Anatoliæ beglerbegi glo
riam LaonicusHuniadi,fortiffimo duci,tribuit.Hoc autem lo- 1 !
cofa&urum me pretium operæ fpero, fiverbaquaedam Laoni
cipartim corrupta,partim obfcura,reftituero&illuftraucro.Ea
vero tam apud Latinum, quam Gallicum interpretem, huiu£
modi funt: IoannesChoniates habës Phazen,idefteos,quiBi
taxidesvocantur, ibatin Afiae ducem. Opinor aliis haec legenti- 1o
-busidem accidere, quodinitiomihi contigiffe memini. Nimi
rum monftrum quoddam arbitrabareffe Phazen, exquovno
mox plures nefció quiBitaxides,velüt ex cquoTroiafio, pro
dierifit. Ne diutiusauidum leétoris animum detineam, dico fic
ifta legenda: IoanncsChoniatcs habens fecum Chazcs, id cft 25
eos, qui Vitezidesvocantur, ibatin Afiae duccm. Quæ verba
le&orvtintelligat,TurcisChazinoritfignificareftrenuummi
litem,quae voxnumero multitudinisChazilar eiseffertur,Grg
cisChazes, hoceft,ftrenui milites.Iidcmvcro linguaVngarica
dicunturVitez, vt Germanica Rittersleut. Ex hocáutemVitez, 3o
Chalcocondyles more Graeco formauit Vitezides. Hoc modo
nihil in Laonici verbisobfcuri reftat. Gallicus interpres Vnga
ricarum rerum imperitus,alio loco Bitezides cüm Huffàris cön
:fundit, qui lcuis apudVngarosarmaturæ funt equites. Solent
.• * *. autCIIA
P A N D. H IS T. *T VR c. 3 ry
autemhuiufmodi Chazilari &Vitezitam apudTurcos, quam
Vngaros, habere certasquafdam notas, quibus ip(i præ ceteris
militibus cófpicuifunt:&inprimistot geftantardearum inca
pite pennas, quot hoftesvelin proeliis,vel duellis, quaevtrique
f gentifrequentiffima funt, occiderunt. His ergomilitibusftrc
nuis ftipatusHuniades, Anatoliaebeglerbeguminuafit,& cum
fuis occidit.
P R E C I B P^S ( AM P^RATIS MA^TATA P ROE L II
IQ
facies, Imauditum pigmu fidei caufâ Ma
rati datum.
NonaTurcistantummodo memoriaeproditumeft, confti I r 6.

tutum in maximo difcrimine Muratem auxiliü cælitus implo
raffe: verumetiam abhiftoricisChriftianis idem relatum inlit
1 5 teras, quorum aliqui rem non temere filentio prætereundam
produnt.Quippe commemorant,pofcente Murate certum ali
çjuodaVladiflaoregepacis inuiolabiliter obferuãdæ documen
tüm, profanoquorumdam confilio traditam ei fuiffehoftiam,
ecclefiafticorituconfecratam: ne fcilicet vllo mododc fide vo
ao luntateque regis, acceptotamauguftopignore,dubitaret. Poft
ea vero perturbatis (vt dictum) indutiis, quum ad arma de
du&areseffet,acprœlio Warnenficæfisinvtroque cornu Mu
raræis, inextremo resTurcorum difcrimine verfàrentur: Mu
ratem cfinu prolataChriftianorumhoftia, & ere&tisad cælum
25 oculis,inhuiufmodi quædam prorupiffeverba: Chrifte,fi Dcus
es,vtChri(tianitui dete perhibent, vindicaperfidiam tuorum,
quite mihidederepignori, nihiloque minusadcoreligiofè fàn
&itam pacem perfùmmumfcelus violarunt. Quibus in hunc
modum abipfoprolatis,ea fcilicet euenerint,quaetam ab hofti
3« bus, quam ànoftris recitantur. Philippus tamen Callimachus
Ἑ rem tam fecretoreferre videtur a&am,nihil
vtcertide tradito tali pignorevul
go conftaret,
RR iij
31s io. Leo Ncl Avii ,
C H E $ E R, E T c HE TE R B E G, 1 DE M. .
Vladislaoregicaput amputat. Ejpie
rum familia.
5
1 17. Narrantannalesei,quiVIadiflao jÉ proftratocaput ampu
* tarit,& Murati obtulerit, nomen fuiffeCheferbeg,eumdcm
quenatum ex Elpia fuiffefamilia. Chalcocondylesautemfcri
pfit, nomen peregrino, quiMuraticaputinteremtiPannonum
regis adtulerit,fuiffeTherizes: qui virtutis infignepraemiuma te
regeconfequutusfit. Heicinterfediuerfàduorecitari videmus.
Primum eft,peregrinum Laonico fuiffe,qui caput regisadtu
lcrit,hoceft Azepum fiuepcditem ftipendiarium, pro quobe
um pofuerunt ánnales. Et begorum nomine prócerés apud
ÉÉ adpellantur. Alterum,nominisipfiusdifcrepãtia, quum 13
illeTherizem diétum fuiffevelit: Turcivero Cheferem nomi
nent.Quodprius adtinet,potius equidcmTurcishabendamfi
dem arbitror, vt ex procerum numerofuiffe credatur, quiE
piorum familia natus erat. Hancenim initio declarationishu
iusvideri eamdem effecum Oguzia,monuimus.Isergoregica- *•
putamputauit, quum alius quidam ex Azcporum fiue peditum
numero, incifisequiregij tendinibus, eum cumip(oregehumi
proftrauiffet,vt Turci referunt. Innomine non magna giuerfi
tascft,nifi quod Laonicus vulgonotum & mutilatum pofüit.
Quippe Chefer elegantius apudTurcos loquentibus idcmcft *}
cum eo, quia vulgopronuntiatur Cheter, ex quo Cheterisno
nmen Laonicusfub finem o&auilibri fecit: heicTherizcmmu
tilatefcripfit, proCheterize. De ipfo Vladiflai regisamputato
capite quidfa&um pofteafuerit,paucisThomasEbendorfusin
Auftriacisfuisexpofuit. Caput,inquit,Vladiflai,cum armis,& }•
dextra,fertur proiocalibus(ideft,cimeliorum loco) regiTata
rorum oblatum. Nimirum in vindi&am perfidiae dextra
quoque mortuopraecifafuit,quafidcm
dcdcrat.
] I AVTEM
P AN B. H I S T. T Y R G. 3 19
INTEREM Torym vrRIM. QJÊ proELio

Varmenfimumerus,&alia.
# _ Diesille, quopugnatumadVarnam, tradituranoftrisfuiffè 1 18.
decimus méfis Nouembris,anno 1444. Geufiraeusvndecimum . -
ftatuit.Bonfiniuscxfaprodidit Chriftianorum adxcio,Turco

rumadxxxCIO. Numerus militum, qui regisin exercitufuerit,a
Bonfiniopofitusplurimumdifcrepatabeo,quemTurcimemo
io rant. Namhidc lxxxcioloquuntur,illetantümododexvicio.
CAYAIO A^M 13 A 3 S A. S E MI S S E A.S P RI A M.
άum Gemizarorumffipemdium.
1 ; . Quem heicannalesnoftriChadumem baffâmvocant,Lao- 1 19.
nico Phatumes eft, regiæ domusiudex. Hocideo duxinotan
dum, quia confirmatid,quod paullo antefcripfi numero 1 1 5,
Phazen alibi mutandum in Chazes,vt heic PhatumesinCha
tumcs, quodidem eft cum Chadumes. Id vero nomen Cha
,3 dum vel Hadum,caftratum veleunuchü fignificat. Inde quod
dicitur, adieciffe Muchemetem ftipcndio Genizarorum femif
femafpri: ex moreTurcorum intelligi debet, qui aSultanofuo
: diurnas annonas accipiunt: non menftrua, nec annua falaria,
quae principesnoftri jj folent. Caufasreuocatiabaffisad gu
, ; bernationcm Muratis,Chalcocondylcs cxpofuit.
c_%MO RE A S. G E R E M E. TZ A CO NIA.
Moreas, generetmafculo,dicituraGraecishodie, quae Pelo- 1 zo.

3o ponefus olim vocabatur. Nomenipfum, quod apud Damafce
num Studitam reperitur, deriuant Graeci nunc ab arboremo
ro,quod tota regionefcilicet arborhaecfrequensfit.Heic expu
gnatam aMurateGeremen, excidioque datam, tradunt anna
lcs:quam arbitror effevcterem Gcrcniam Pcloponcfi, quodo
51e JI O. L E O N C L AV I Í .
pidum Ptolemæus inea Peloponcfiparte collocat, }j ILaco
hia dicebatur olim, nuncTzaconia, non Sacania, ficutOito
liuspraucfcripfit.
I B A N I S S E }^ IO ANTNIS 1) ITI O. COTZIA. §
• * cum,fiue Getia. Jfcodar,Scodra, Scutarium.
Jchemaerbeg.
1 11., Annales hiditionem Ioannis vocát,quam Ibanisregionëdi
xit Laonicus. Iuanëvero fcribere debuit interpres. Etenim Ser- i •
uianis Iwan,vthodie Roffis quoq;,Ioannesvocatur.Intelligitur
aüt IoannesCaftriotesvelCaftriotus, partis Albaniae princeps,
pater GeorgijCaftriotis, qui nominabatur aTurcis Ifchender
beg,id cft dominus Alexander, ex quo Schanderbogum fece
runt alij,magnumque Alexandrum non re&einterpretatifunt.
Corruptiuseumdé BonfiniusSandorobechum adpcllauit.Lao
nicus Scenderem fcripfit, qui puerin ianuas regis venerit, hoc
eft,ad Portam Ofmanidae principis:&hoctempore Muratem
ci bcllum feciffe commemorat. Chalcocondylis interpres hoc
loco margini Calciolinomcnadfcripfit, pro nomine Caftrioti. 2,0
Cotziacum in huius belli narratione, librovII Laonici, Getia
vocatur:vicinaCruæ,(Croiam noftridicunt, de quaplura paul
lopoft) quam poft Gctiam, licet fruftra, Murates adortusfuit.
IfcodarbegTurcis eft Scodrae dominus fiue princeps,videlicet
hic ipfe GeorgiusCaftriotus, de quodi&um.ScodraveroGrae z ;
ciseftintegravocc Scutarium. Plinius tamen alicubi Scodram
vocat,&in nouellaLeonis Augufti deThronis etiam Scodra
rum epifcopatus fub Dyrrachina metropoli repetitur, qui fane
non diuerfus cft ab eius ciuitatis epifcopatu, cuius heic fit men
tio.Fallitur Barletius, quumTurcisScandriam diciputat, 30
quafi Alexandriam. Nam IfcodarnoneftScan
dria,ncc AlexandriavocaturcisScan
diia,fcdIfchendric. • . .
3 AX ©•
PA N D. HIST. TvRc.* 32}
' saexovE s IN HyNIA DIs ExERcrrp. `

`Sazj. Sa/j. Saßa.
- . - * *I I • • - -
5 . Mirum alicuivideatur,curannalesmentionem Saxoníheic I 12. *.
feor(um faciant, quum ftatim ingenere Germanorum nomen

fubijciant,quoSaxones etiam continentur.Eiuseximendifcru
puli caufa dico, non heic noftrös in Germania Saxonesintelli
gi: fedSaxonesTranftiluaniae,velErdeiij,velSeptemcaflrenfis
ro inVngaria regionis incolas, qui Saffios fiueSaxones hodieque -
£ profitentur, & a Ceculis, ciufdem regionis incolis, tam iin
gua, quam aliis rebus omnibus, differunt. Hinc Bonfiniusin
Tranffiluaniafitae Saxobaniae mentionem facit,pagina 612. po
ftremæ Francofurten(is editionis, quam Sambuco noftro&la
4 ; riffimodebemus:cuiuscquidctnmortiiimemoriam cum bene
uolentiavfurpo,& praeter metitum aquodam excellentis i nge
nijdo&rinaequeviro,nobisitidem amico, mox amorte paullo
ta&am inclcmcntius, doleo. Et ibidem Sambucus marginino
menSaz,ad Saxobaniam adfcripfit:quofignificarevoluit,hanc
..… aSaziis fiueSafziisficdiétam. Notum vero, SaxonesaGerma
nis, quos fuperiores vocant, ita nominari: quum ipfi patriam
fuamSaffiam, fcquc Saffiosindigetent. Hisconiüge, quae fupra
de Nemet{affiis capite7i expofuimus. Anautem vi&iSaxoncs
noftri a Karulo magno Augufto,qucmadmodüin Flandriam,
a 5 fic etiam in haec Erdelij loca tranflati fuerint, quod aliquibus
perfuafum video: nonhuiuscft loci,prolixius di(cutere. Mihi
çuidem vix vcrofitfimile, qui fciam non vno faeculoSaxones
ante Karulum magnum in Pannonia cum ipfis fuiffe ciuibus
fuis Longobardis; vt omittam alia, quae faneplurimapoffentin
3o : mediüm adferri. Copiae noftrorum, quasTurci maximas
fuiffe dicunt, hominum vigintiduo milliaconti
r Vala
, ncbant:prætefini chostamen,vti Bon
usmc
. • minit. • .• i- . ., .
s • ••.-. , . . . . . ,. -. SS. -- --•• • •
-----—-
g,, . p AN D. HIs r. rv Rc.

prae Laec HI A TYRCI s c AEs I. 1/s To IVbr
- cio vimdicatum im transfuga.
12. 3. Aiuntannales,caefosa limitotrophis aliquotproceribusTur
- - - cicisfuiffeValachos ante cómiffum in planicieCofouanaproe- 5
lium.Chalcocondylesverotradit,Valachos ab Vngaris,& cete
risChriftianis,adMuratem (ubipfamdefeciffe Cofouanamdi
micationem:dequcfententiaMuratisarmaponereiuffos,inex
ercitus vtriufque confpe&u,fumma cum omnium admiratio
ne,ceuperfidóstransfugasacdefertores,trucidatosfuiffe.Quod is
equidemexemplumfingularisinMuratefeueritatisaciufticiae,
praetcritum aTurciseffefilentio,nonabs remiror. -
J(NN prs proE L fr cosA/AN I. ZJ^MER»r*

vtrimqueceßrum.4* Morauafiuuius idem 1J
cum Schitmi{4.
1 14. Notauimus in margine libri annum Mahumetanum 855,
quo pugnatum in Cofouana planicie, refpondere Chriftiano
Í448: quo Bonfinius ctiam dimicatum fcripfit. Idem addit,pe 2:0
riiffe continuis hifccconfli&ibus Turcorum ad xxx 1 1 1 1 cio,

Chriftianorum vero dumtaxat viricio, quemadmodum Mu
ratesipfefuisinlitterisadCorinthios faffus fuerit.Ccterum hoc
locopraeterire filcntionon poffum, me fuperius numeronota
rum 48 policitum explicationem quaeftionis, an Schitnizaflu 2j
uiusidcm fit cum Moraua.Sic enim hunccum incolis voco,qui
' Chalcocondylis interpretiMorabas fcribitur. Cedrinus alicübi
Morauentam fluuium,quam caftellumadeiusripam pofitum,
non proculaBcligradis,nominare videtur. Peruenit,inquit,v£
quead Moraucn & Belegrada, quæ caftra funt Pannofiiae, in 3®
Tranfiftrianaregionefita,& Crali Turciæ vicina. Quibus ver
bis vltimisCralcsTurciæ fignificat Vngariae regem. Saepiuse
nimrepetitCedrinus, Vnnos& Vngros dici Turcos. Idem hos
in Pannonia Turcos occidentales difcernit a pofitis in vicinia
-
Perfà
P A N D. H I S T. - T y R C; sss
Perfàrum Turcis orientalibus. EtTurci a Perfis hodiequedi
cuntur Mogores, quodnomcn genti fuae nunc etiam tribuunt
Vngari, ficutEginhartusquoq; Karuli magnitempore fcripfit,
Vgros vel Vngros& Magorcscofdcm effe. Notavox Vngaro
j rum,Maggiormudra. ScdredeamusadMorauam. Gcuftaeus
Morauamiolim Mo(chum fuiffenominatum putat. Meminit
autem Laonicus,(epultosfuiffeTurcos,hocprœliocaefos,adri
pam Morauaefluminis. Bonfinius vcro proceresaitibidcmfe
pultos,gregariosinprofluentem Schitnizam conie&os. Hinc
ro parercvidetur,idcm cffeflumen,Schitnizam & Morauam.Sed
quum cquidcm rccordari vidcar,comites noftros iftic vnum
Morauam nominaffc: reftat vt concludamus,Schitnizam ha
&enusconferuatonominc,poftquam fe Morauaemifcuit,ami£
£o priori vocabulo deinceps foloMorauae nomine cenferi, do
» ; necitaconiun&usvterquefuuius in Danubiumlabatur. Mc
minivado nostranfireMorauam, magnamenfium aliquot fic
citate plurimum dcminutis eiusaquis: fed nufquam abincolis
Schitniza, vbiq; Morauanominabatur,contra interprctisGal
liciopinioncm. -_
2 yO
- „FE RIS BE G. GERGO NVI $ IVE CATA' 2rSO AVI.
«wm.4watoliawømfama.
NomenbeglerbegiRomaniae,quiGergonimarcem velopi
125.
ay duminftaurareiuffu Muratisdebcbat, annalesipfi non expreß
' ferunt.Bonfiniusautemfcripfit,huncadpcllatumfuiffe Frigibe
chum, quod Italica pronuntiatione tantumdem valct, acFri
fibeg.TurciFerifibeg,autFerisbcgenuntiant.Repcritur enim
fùpérius talcbcgi cuiufdamalteriusnomen, initio vitae Baiafitis
3e primi,quiprogreffuscum copiis ad Danubiumvfque, primus
ifticVidinám occupaffetraditur. Opidum GergoniTurcis di
&um,Bønfinius Chryfonicum nominat. Situm eftiaRoxiana
»
fiuc RafcianaSeruianaueregione,adMorauam fluuium. Ana
i toliae montanaTurcivocanthocloco,ficut alibiquoq;fxpius,
ij
3 *4 to. L E o N c L A v II ' i
montem Olympum,fiueCalogerorum,in Bithynia, prope ci
uitatem Prufam:dequo diétum antea,capitc notarum 17.
', F EL 1 GRADYM ALBANIAE. c R rae, c R oae,
• • • . . Crae, Croia. Primcipum Croiamorum im ' , 5
: , , ' . Belgiofamilia.
.• * - •-' '
126. Idcm cum fuperiori, ad Saui Danubijque confluentes fito
BelgradoSeruiae,nomen habet hoc Albaniaevcl Arbaniae(ficut
vulgusGræcorum vocat) Beligradum,hoccftarx alba. Quippe 1 •
coniunéìacum opido arxeft, quae a Valona, celeberrima nunc
etiam Epiriciuitate, (Leo Imperator Auloniam, veteres Aulo
nem dixerunt)vnius itineredieidiftat.Ceterum diffimulare nö
debco, nullam ob(effia Murate paullo ante mortem Beligradi
mentionem reperiri vel apud Martinum Barletium Scodren- 1 f
fem,rerum aScanderbegogeftarum fcriptorem,vel apud Bon
finium,velGeufræum:fcd obfidiurn Croiae dumtaxatabhisex
poni,quam prius etiam capto Cotziaco fiueGctia, quatuoran
tehoctempus annis, irritoconatutentauerat: vtfcripfit Laoni
cus, qui Cruam nominat, vrbem Albanorum primariam. No- zó
uellaLconis Augufti,quam totiescitamus,velutalteram quam
dam imperijConftantinopolitani Noticiam, numero multitu
dinisCroasadpellat,&harum epifcopum Dyrrachino fubijcit.
Idcm cinomen cftapud Praetorem Græciæ noftrum, Bärlctius
Croiam vocat, idque nomen Epirotarum linguafontem figni- 1;
ficare dicit: quodintra munitionem iugis aquæ fontes fint. Pri
mus hanc Muratesbisobfedit;quodenunc agimus:&quum ea
potiri fecunda oppugnatione fion poffet, in morbum letalem
prae indignatione lapfus, rabidam exhalauitanimam. Imitatus
cft patrem perfequendoCaftriote,vexandaque Croia,Muche- 3o
metcs 11 filius: qui continuis munitionibus vndique circumda
tam,&artiffimc claufàm,caperetamcn non potuit. Scinderbc
gustamdcm fpontcVcnetiseam donauitanfemortem, ne tan
ta- rcipublicæ» deftituta
»
praefidio, Turcorum in manus fnox a
{4 * ". mortc
-
P AN B. H 1ST. T v Rc. 315

mortedcfenföris veniret. Obiterhocadijcitor,abhac Croiano
mentuliffenobiliffimos Belgijproceres Croianos, quiCroiam
aliquando poffèdiffe traduntur:ficut iniifdem Albaniæ locis&
Karlouitzij principes, origine Galli,de quibus di&um cap. 46,
5 Dyrrachium {uocum agro tenuerunt:& Achaiae principes in .
eadem vicinia rerum aliquando fuerunt potiti, Sabaudofaxo
nicanati familia.ExCroianis regulis fummae fuitau&oritatisa
pud Karulum V Auguftum Hadrianus, Chiurij dominus. Ea
dem editus gente fuit Antonius Princeps Portianus in Gallia.
rc Nunc apud Belgasfuperftites funt duofratres, Dux Arefcota
nus,& ÉÉÉ Marchio, cum principeChimæo,Arefco
tanifilio. . . * -
… GALATA. c Eras. srwrs c E RATINrs. PE- ;

*;
• •. . , i . . . ra. $yce. Scala $ycena. . • •" . . . *
-• •-• ~ • * * ** *. •* ^' • ' ' . •
Vrbs Galata vulgo etiam notaeft,e regione Conftantinopo- 1 27.

Icosfita,transfinum, quem CerasfiucCornu,& Ceratinum fi
ueCornutum,vcteresetiam vocarunt: quodinftar cornucer
üini fparfim ramis quafiquibufJam litus vtrumque ample&ta
ac tur. Patetinambitutotushic finus milliaribusGræcis zo. Gala
tas hodicmafculo genereGraeciseffertur, ficut& PrætoriGrae
ciæ noftro, qui Phrurion fiue caftellum vocat. Eadcm & Pera
dicitur,& Peræa Nicetæ hiftorico, quodvltra finum pofita fit.
Vetcres ab arborum ficos ferentium copia Sycas nominabant,
- *; quæ voxapudZofimum quoque noftrum legitur. Xylandera .-
pudCedrinum Ficus interprctatur,& fùburbium cffe dicit By

zantij: quum tamen intcrihedio mariabvrbc difiungatur.Qua
ConftantinopoliGalatarm tranfijcitur,Scalam Sycenam ponit
vetusvrbis Conftantinopolitanæ defcriptio, quælibro Noticiae
;eytriufqueimpcrijadieäacft.Etfcalam in PqitQlanofuoGraeci
hodiequcdicunt eum locum, quo naues adpcllunt,&vbiex
fcenditur.vfus efthacvoce cédrinus ifiCöpronymo, quum
narrat, vnumglaciei fragmentum cum impetu delatum &im
Påátuminfcalam Acropolcos, (id eft, arcis Bgt; , dc qua
• **• i - S. iij
-
33i6 1 o. Leoncl Avii
capite139) eam comminuiffe.Latitudofinusinterhanc fcalam
&opidum Galatam,velinter ambaspotiusfcalas,eregione po
fitas,adpaffus3oo patet.GalataGenüenfium coloniacft,ctiam
hodieniaiori ex pärte aChtiftianisinhabitata,praefcrtim mcr
catoribus. $
z\ Eo caes TR o N, R/ ME E I C HIS A R. AM NATOL f
Chi/ar.Caffe/um Lethes. Turres migra.Hermæum promomtorium.
Lemus. Lemocopia. Bogazi. Bogazi Chifar.Bofforu. Brachium s.
Georgij.Loca Bojaramatam Europai,quam Afiaticilitori,a Cen
<*> - - - -
famtimopolivgue ad Euximi marà offium, Cyamee. $ymplegades.

! 1 18.
Plamάe.
Arcem munitiffimam, quam a tergo Galatæ Muchemetes

-
II.ad mare,ideft,adBofporum e mariEuxino profluentem,có

didiffenarratur; Grçci Neocaftron,hoceft,caftrum nouum vo- 1 ;
carunt,vt&TurciGeniChifar,cuius & fupramentio fa&aca
itenotarum 112. Iidem tamen nobis etiam RumeliChifarad
pellaridicebant,quum hacpraeterueheremuradPontum Euxi
hum,quodarccm Romanicvel Europæ fignificat:ficut alteram
huic oppofitamin Afiaticolitore,nuncruinofam,AnadoliChi- zo
far,ideftarcem Anatoliae velAfiae nuncupabant. Neocaftron
vulgus occidentalium Chriftianorum,praefertimqueGermani,
Turresnigras dicunt. AbcftaConftantinopoliadvnum millia
re maius Germanicum, locusfane munitus,&formidabilis ad
modum miferis captiuis,prgfertimlautiorisfortunae:quihosin- , ;
tracarceres conclufi,numquamferelibcrtatem recipiunt: eaq;
decaufacaftellumhoc Lethes vel obliuionis olim quoquevó
catum fuifIeputo,cuiusinBofporopofitiGregorasmeminit,ab
codiáti, quod perpetuos ad carceres damnatorum nulla exftet
arnplius memoria.Cóftatautem,fuiffeifticetiam ante Muche- 3e
mctem II.illa,quae diximus,invtroquelitore caftella:fedimpe- .
1atori;m Graecorumincuria ficncgle&a, nulli vt vfui feruirent
alij, quam cuftodiendis captiuis. Caufas condendi Neocaftri
Muchtmcteshabuit,vttranfijccrc tam in Afiam,quam Euro
pama,'
•
—————
-
P A N B. H 1 s T. T v R c. 327
pamlibere poffet:neChriftianinauibusfuistranfue&ionemex
ercitusprohiberent: vt denique Conftantinopolicapiendae fer
uiret. Laonicus arcemita Épfit,vthodie cöfpicitur.Aiteam
conftare tribusturribus magnis, quarum vna fuperiorinaccli
j uicollc prominet : reliquæ duæ confiftunt inferius ad ipfumli
tusBofpori:quo videlicet hinc in nauespraeterlegentesimpetus
fieri poffit. Harum duarumvna maxima eft.Te&a funtplum
bea. Murus ambit arcem craffuspedesxxII.Turriumcrafficies
ad xxxpedes extenditur. Petrus Gyllius,illuftrator vrbis& Bo
'uo fpori diligens,antiquis Hermæumhocloco promontoriumfu
iffe ftatuit. Bofporodatum nomen eft atranfhataru bouis, aut
buculæ veliuuencae potius,videlicet Iüs, Inachiregis Argiuorú
filiae, de quaeftinfabulis hiftoricis. Ita nimiruminOriginibus
Byzantij Graecismanufcriptislegimus, Nullibi Bofporusangu
1 5 ftioreft,quam inter Neocaftrum& Anatoli Chifar. Idem Gyf
liusau&oreft,Bofporum GraecisvocariLæmon, Turcis Boga
zi,quae noftrisfunt fauces,vclanguftiae maris,vt etiaminhomi
nc fauces adpellantur Læmos. Hinc Laemocopiam Laonicus
hoc locopofuit. Noftri Bofporum etiam S.Georgijbrachium
zo nominarunt, velut anguftum marismcatum,propter monafte
rium & ædem S. Georgij Manganorum di&am Propontidi fé
mifcentis. Idpropterea notandum, quia compluresinhocalu
cinantur,dumS. GeorgijbrachiumadSeftum & Abydum col
locant: vt Volaterranus,quem citatOrteliusin voce Hellcfpon
a5 tus,vt Geufraeus,vtThomas Porcacchius,vt alij.Saltim re&tius
hoc vel ex hifce Vincentij Beluacenfis verbis didiciffent: Hoc
eft mare magnum,(idcft Pontus Euxinus,nunc etiam Italis ma
re maius) de quo brachiüS.Georgij exit,(idcft ÉÉ
in Conftantinopolimvadit. ErgoS.Georgijbrachium cftfupra
3o Conftantinopolim, ad cuiusorientalem angulum,fubterip(am
Sultanorumàrcem, in Propontidem Bofpórusillabitur. Adeo
queaS.GcorgijbrachiofiueBofporo,per Propontidem &Hel
lefpontum, Seftum& Abydumvfque, 18o milliarium Graeco
rumcftiter.Gallicus interpres Laonici mirificeprofe&o caecu
328 1 o. LE o N c L Av 1 1 .
tit,acfibimetipfi contradicens,ait: Mechemctesarccm Laemo
copiae condere cepit in ora Propontidis, ex parte Europae,in eo
próprie loco, qui Bofporus adpcllatur. Et adfcripfit margini,
verbis his locum fignificari,quoScftus olim fita fuerit: cumque
Turcicalingua dici Bagazafar,fiuepraecifionem faucium.Quid 5
magis abfurde Š conditam ad Bofporumar
cem,intclligi deberc fitam eodcm loco,quo Scftus olim exftite
rit:Certe Neocaftrum hoc Muchcmctisà Scftiveterislocopro
peducentis milliaribusGraecis diftat, totumqucPropontidis&
|Hellcfpontifpatium his interie£tum jÉ dicit,cum £0
Iocuni lingüãTurcica vocari Bagazafar,figc praecifioncmfau
cium:ineóquoq; fallitur,& vocabulum corruptum ponit.Nam
fcribere dcbuit BogaziChifar,& interprctari arcefi faucium.
Læmocopiae quidem Graecavox, qua Laonicus vtitur,incifù
ram fauciumfignificat,hgc cftkocüm, vbi finis cft,harum Bo£ 15
pori faucium, qui dcinceps in multocapacioram Propontidis
íinum magna cüm vndarüm violentiafemet effundit, Quum
autem fùperius capitc notarum 26 loca totius Hcllefponti &
Š; ,indc vfqucaDardancllisvclarcibus,hoceft,aca
aüéribusSefti& Abydi,advrbem Conftantinopolim,&adi 1*
p(um adeo Sultanifäraium, vbi Bofporusin Propontidcm præ
£ipiti maxime curfu illabitur, enumerauerimus: libct afäraio
Sültanirurfus incipiédo, furfüm quafi mcntisnauigatione qua
dam ad Ë. marisEuxinioftiuff progredi,& vtrimque
fita loca, quum ad dextramin Afiaticolitore, tum adfiniftràm vj
in Europæo, nominibus partim prifcis, partim nunc vfitatis,
ordine reccnfere : fictamcn,vt nimis fcrupulofe, more Gyllia
no,vetufta,cognitu parum neceffaria,non inferamus. -
Igitur angulo Sultanini faraiirefpondeteregioneScutarium

in Afia,difiun&is a fe inuiccm locishifce dumtaxatvno milliari 30
Graeco. Ante vero,quam traie&ushicfuperetur,occurritinipfis
aquis cxftruéta quædam arx parua, quamTurrim Scutarinam
Graecivocant,TürciKifculam, hoccftarcem virginis, excaufâ
quadam alibi cxponenda.Dehacarce funt intelligendaNicet;
. - verba,
.
p A N D. H I S T. i τ V R c. 329
verba,fibro quarto, quum ait: Ab hoc imperatore Manuele ,
turrisilla(potuiffet arcem vertere) non procul a continentein
mari exftru&a cft, quæ Damalis pridem, nunc Arcula dicitur:
&alteraturris c regione,iuxta Manganium monafterium, (fci
y licet S.Georgij) eo confilio, vtferrea cathena vtrimque exten
fa,barbaris nauibus aditus in loca vrbisarcivicina,&fra&um il
lum omnem,vfque ad Blacherniam rcgiam,intercluderetur.
Quibus in verbis Arculæ nomen fignificare puto paruam ar
' cem.Idem poftinquit: Imperator in palatioad Danialim,quod
ro Scutarium dicitur,verfabatur: 'Diftata continenti AfianaScu
tarium centum paffibus. Nomen opidovicino dcdit,vtGræcis
hodie Scutarium,Turcis Ifcodar dicatur:olim non Chalcedon,
vtiIouius, Peucerus, Busbequius,alijque magni viriputarunt,
(Chalcedonis enim rudera 1 o milliaribus ab anguloSultanini
i ; farajverfus Aftacenü finum,adpromontorium Damalicum,
iuxtaportum Eutropij,fitafunt:)fedChryfopolis. Id autem o
pido nomen inditum aliquiputant,vt auriciuitas diceretur, ab
auro, quod olimantiquiffimis temporibus pro Perfàrum regi
bus heictributi nomine congeriex Afiatotafolitumfuerit. Scd
ao Origines y£#i aliam nominisrationem,verbisGrc
cis,inhancfere fententiam,referunt.Confpc&a(inquiunt)con
feftim aquila,cor vi&imae rapit,&in promontorium Bofporj
litoris defert,e regioneChryfopoleos,cuiChryfes Agamemno
nisexChryfeidae filius,poftneccmpatris, Clytaemneftrae fugiés
a; infidias,&ad quaerendum Iphigeniam properans, nomenIioc
.
;a apud incolasreliquit,fepulturæ fuæ monumcntum, quumiftic
viuendifinemfeciffet.Quibusin verbispromontorium Bofpo
rij litoris, illudipfumintelligitur,in quo nuncfaraium Sultáni
num orientalefitum eft. -
3o A Chryfopoli fiue Scutario,litus Afiaticum legentibus, oc

currit primü pagus, quiStauros Græcis dicitur, ab aurea cruce,
quam intcmpli ab feibidem conditi vertice Conftantinus ma
gnusinfignitcr ornatam conftituiffe perhibetur.Sic enim audi
rcdc TheodofioZygomala,patriarchali Protonotario, valdc
TT
í
3® - I o. l E o N c L AV I I -
do&oviro, memini.Etipfiustépli ruinasampliffimas ahquan¬
docum admiratione,comitibus Hieronymo Arconato,& Pau
IoRofa,exeo tempore pic mortuo,virisoptimis&amiciffimis,
infpexi:quum nauigiotrâfue&iChalccdonem,inEutropjpor- i
tum, terra dcindepromontorium Damalicum pedibus emeti- 5 .
remur,in quorudcratempli S.Euphemiae, concilio Chalccdo

nenfi nobilis, inhorto quodam fuperant:&adhunc dcindcpa
umStaurum,aliaqueloca,progrederemur.
| AStauro,locusin Anaplo(fic enim frequëter hiftoriciGrae
civocant hæc ab vtroquelatere loca, quae furfum ad Euxinum ie
mare nauigantibusconfpiciuntur)proximuseftineodem Afia
ticolitore,monafterio quondam infigni celebris,qui nunc Aki- |
mitosGraecisdicitur. Olim Akimiti vocabantur, hoc cft, mo
nachiperuigiles, totasq; no&csfincfomno, prccibus& hymnis
dicendis,exigentes. - 1;
Ab Akimito pergituradChryfokerama, locum ab ardefacra
diétum,tegulis oliminauratis ornata. -
Chryfokeramisvicinum eft Anatolis Caftelli.SicGræcinüc

mutilc vocant, quod integrc diccrctur Anatolis (hoceft Afiae)
Caftellion. Et paullo ante meminimus, idemTurcis eodem fi- ,•
gnificatuvocari Anadoli Chifar. -
VltraCaftcllion Anatolis, cft Megalocarya, magnis a nuci

bus auellanis diéta: quam rc&ius Graeci volunt adfan&os An
gelos nominari. -
Supra Megalocaryam confpicitur vetusHicron,(fic&Tur- , ;

cicum Graecisvocant)ideftFanum fiuetemplum, a Conftan
tino Magno conditum: quo tempore confeéto belloGothico,
reuerfus fuit,vt Graeci nuncaiunt.Cóftattamen,hocolim quo
queloco fuifle temporibus antiquiffimis templum Argonauta-,
rum, quodadpellatum fuit Hicronfiue fanú fouis Vrij,hoceft, 3o |
largientis ventos fecundos. Et notum eft,folitos imperatorcs \
Chriftianos mutaretcmpla paganorum in noftriritus ecclefias. |
Vlterius caftellum Argyron fitumcft, quod Caftaldus etiam
pofuit,Algyrum vocans.
Ha&e-
P AN D. H I ST. T v R c. . ,,,
: * Ha&enusin Afiatico,fiuedextro Anapli latere,fitalocanu
merauimus. Nuncidem iterabimo repetituri,litusEuropaeum
fegamus adlaeuam,donecitidemadoftium PontiEuxini peruc
; 5
111annu$.
ItaqueGalataCeratinumadfinum reli&a,tranfeundumpri
-
. mopromontorium,faraioSultanino,eregionetransfinum dor
£ nutümfito,refpódens:& mexofferet fefeCarauoli,locusomni
variorum ædificiorum&hortorum cultura,netem plis quidem
3. Turcicis deficientibus,ameniffimus: vbi diuerforiuim Anglica
^ro nae reginae legatoadfignatum erat, quum nosifticeffemus.Ibi
dem Iuliae Pefcenniae marmorGræcumeftclegantiffimum,cu
iusinfcriptionem habemus. -
Carauoli proximus eft locus a S. PhocaetemploChriftianis

adpellatus, Ortachioi Turcis. Archion prifcis di&um refert
71 5 Gyllius. - -
Vltra S. Phocam, Archangeluseft,locusficab Archangelo

Michaëledi&us. VeteresCatafcepen nominaffe, patet ex his
' Nicetæ verbis: Monafterium in Pontifaucibus locó,quiCata
fcepedicitur,exftruxitarchiducis Michaëlis nomine. Vocant
zo nuncetiam Graeci Afomaton, propterea quod angeli corporis
expertes fint. -
: Indeperueniturad Diplokionion, ficdi&um ageminisco

lumnis,quodTurciBcfi&as,veluti lapidem cunarum vocant.
Ibi monumentumeft fepulturæ Chairadinisbaffae,cuiabItalis
•; nomenBarbaroffae datum fuit. Mcminithciccum fepultumli
beripfe annalium,adannum Chriftianum 1547.Diplokionion
prifcis diáú erat Iafonium. Orteliusnon reéte Diplocianafcri
pfit,proDiplokionio:& Bifitas,proBcfi&as.
* VltraDiplokionioneßid,dequoprolixcnuncegimus,Neo
3o caftron. - -
Hincituradlocum, Stenianuncdi&um, nomine corrupto

«de Softhenio,nifallor.AuehoeifludeftStenon,Cedrino&àliis
frequenternominatum.
- Sequitur Ncochori,quod£kcnuntiaturaGraecishodie,quä
3
v
TT ij
ς } A- I o. L E o N CL AV 1 1 ■ •
fit Ncochorion. Significat autcm locum vcl agrum praedium
uc nOllllfT}. ' ,
Supra Neochorionpaguseft Pharapia.SicenimaGraecis cf

fertur, a noftrisTherapia.
Peruenitur hinc ad Panagianfto mauromolo,ideft adfan- 5
&iffimam Deiperam virginem, fitam ad nigram molem por
tus. Quidam évulgo nominant,adfan&iffimam Deiperam dic
xv Augufti.
' . VltimaTurris eft, adipfum Pontioftium,cum pagoaGrae
cisinhabitato,fita: ficut&haâenusindicatorum vtriufquelito- to
ris locorum incolæ fere Graeci funt. Eam turrim Busbequius
Pharum vocabulo veterinominat,fedaccolę Phanarionadpel
1ant,aGraeco verbo deriuatavoce,quodlucëdifignificationem
habct. Qgippe no&u facesaccendunturin fuprcmaturris par
te, quamänimicaufà confcendimus, vt ad oftium Pontinaui- 1 ;
gantiumincolumitati confulatur. AConftantinopolidiftathoc
oftium maris Euxinimilliaribus Graecis plus minus 35.Scopuli
fàxoviuo fitiduo funtante Pontioftium,quo in Bofporum ma
gna vifemet exonerat. Hae fcilicet illæ Cyaneæ fiueSymplega
ídes,fiue Planétæ funt, quas ip(e Busbequiuspa:neputauitfabu- *o
lofas,autinucnirc fèfàltim, vclutalio deuolütas, potuiffe nega
uit.Infulæ prifcishae dicebantur,non quodfint magne,(èd quod
vndiquc marivelut infulillæ vel nifidia, ficut Graecivocant, al
luantur:Cyancae,quodexinteruallo magnoadnauigantibuscç
ruleum defe colorem praebeant:Symplegades&Plan£ta,acó- 2 ;
quaffatione mutua, qua fpeétantibüsexremotofpationontan
gerefetantum exiftimátur,verumetiam loco moueri,&itacoi
re: dumtaxat vnusvteffe fcopulus, vnum nifidion,videantur.
HäcopinioncmdcCyancisfieam Gregoræ verba hæc, elibro
hiftoriarum IIII, cöfirmant: Promontorium,inquit,tcmpli Ar- ;o
gonautarum, quod Os Pontiadpcllatur: vbiCyaneas& Plan-'
&tas cffe Graeci quondam dixerunt:nimirum in ipfo Pontioftio
Haec omnia (ànc diligcnter infpicerebismemini,praefente Hie
ronymo Arconato,praftâtisipgenijvirosquiremmcmoria di
f. - i - gnam
P AND. ; H 1ST., TvRc. , 333
am heic mihi primusfuggerebat. AlteraSymplegadú,quam
p- £:ÉÉÉÉÉ £; É vc
tcremexalbo marmore,quamvulgus iftic Pompeijcolumnam
falfo vocat. In hac praeter alia,quae Gylliusdiligenter obferua
y uit&defcripfit, AuguftiSphingem mihi monftrabat Arcona
tus,aGylliö nonanimaduerfàfi.Sphingircfpondetinfcriptio,
quam ab aliisomiffàm ponerelibuit.
s B 1 vo cae s A R I Av gvsro ' * .* \ , •
.ro I. c L A N N I D 1 vs ., -
L. F. C L A. .' P O N T O.
, r '' _. - - "• . . , - '.. - T. • .
Nec tamen defuerunt hcicolim etiamCn.Pompeijmonu

mcnta, reliéta in hislocisindeab illisvfquetemporibus, quum
£y imperator PopuliRomani, contra Mithradatem,Pontiregem,
` bcllum gereret.Exftatvnum adhuc liberticuiufdam Pompeia
ni marmor,quod nonproculaCafanisbaff; meffita,(quondam
illuftriS.Théodofiaetémplo) fupra naualeSultaninum fita,con
fpicitur.Idpulcherrimis exaratumlitterisRomanis,haec verba
zo continet. . ,-, . ', , , , :: !• . •
v. cN. PoM p E 1 vs. p H 1 LINvs. .

- : P o M P E I AE. P H I LvM EN A.
i , . . . FIL IAE • :.. …, -
· · · · ET SIB I . -
25 Habetfeétorvno compræhëfàcapitenonpauca, quibustam

prolixerecenfendis fipræter officium&inftitutumalicuifecif
fcvidebor: excufàbitapudaequos me iudices infixüanimofer
uens explicandi resGrxcas &Turcicas ftudium, cum rerum
ipfìtuli varietate tam vtili,quam minimetaediofà.
3° ' ' " TEMPvs c Errprar caepraE
, l • '*. , Con/famtinopoleof. - - - -
Certum eft,captam ConftantinopolimaMuchemeteit,die 1 29.

29,mcnfisMaij,quemIIII kal.Iuniasvocamus, anno Chriftia
' a*, v. TT iij
434 , * ib. Leo N b L Avii ?
no 1453,non 145 2, quemadmodum apud Æneam Siluium
pererroremlibrarij fortaffefcriptumlegitur. Poteft hocetiam
ex collatione Mahumetanorum annorum ad Chriftianoscol
ligi. Cetera de vrbis tam obfidiore, quam occupatione, licct
päucis expofitafintverbis,vt in ahnalibusfieri folct; iistamcn ;
'confentanea funt, quae Chalcocondyles prolixius,vt in hifto
ria, memoriae prodidit. * *'°"°'' - -
Jae TM IN DA N. coL y*M N A SERPENTINA.

Statuarum/fichiofés. ' ' ' rò
.o T * . . . . . : » 3 . :
13o. _ Atmindan fignificat Turcis eum Conftantinopoli locum,
'quemabequorumcurfu Grgcidixerunt Hippodrómum.Nam
fi verbumverboreddas, At & Mindan,fignificantequorum ló
cum capacem & amplum. Columnaferpentinanuficetiam fù- 13
pereft,ex ære fa&a, ficabimo conuolutis inter fe fpirisferpcn
tistriplicis, vtinpartefuperioritamdemfefetresceruices, triaq;
ferpcntina capita, diuidant ac feparent in formam triquetram:
' quibus quondam accepimus impofitüabvrbis conditore Con
ftantinomagno fuiffe plurium fcriptis celebratum illum tripo- zo
dem Apollinis Delphicum.Quod ait,effe&umfuiffeperhoc fi
mulacrum,vteodurante nulluseffet in vrbe ferpens:exopinio
nibus Graecorum Muchemetirelatum fuit: quörüin libroma
nufcripto devrbis aedificiis, quem habemus, Stichiofeseiufmo
di(ficenim adpellant)ftatuarum variæ leguntur,& quidem ab *5
ApollonioTyaneo profe&ae,fiquidemvcranarrât. Ccrtequod
ftatim fcquitur de ftatua ę ahenea deftru&a, qua pefti
praclu(us fuerit invrbcmaditus:fuperftitiofis videri poffetali
quam mererifidem, quum fingulis anniscanunc fœdemenfi
- bus aeftiuis calidioribusgraffetur.Quanosiftucaeftatevc- 3e
nimus,abfumfiflècredebaturintraquatuormcn
feshominufh ad clcro. Ncc ànnofe
quehtipaucioresintcric-
* • runt.
' *,• -
-
.SIA*A<A.
P AN D. H{sT. TV R c. 335
*' ' si rr 1 GE. sp H E rtg rae DyM.
* - Sphetia.
Duxit in Albaniam copias MuchemetesaduerfusIfchende 1 3 r.
5 rembegum,fiueGeorgiumCaftriotem.SiurigelinguaTurcica
fignificat arcem acutam. Graeci dicerentOxypyrgion. Laoni
cus Sphetiam vocat, adpcllatamaBarletioSphetigradum, lin
gua Slauonica,quamidem a Croiadiftare 58 milliaribusait.
1o z\ o/E. NoYA. N o}ôGRA D. N o //s MoAVS
Raßie. Neopyrgium. ' '
Noue Croatis & Seruianis dicitur, quae hcic nouanomina 132.
tur,opidum Seruiae, cuiustunc DefpotaGeorgiusadhuc fuper
1 5 ftes erat: fednon multopoftmoritur, impetrata paceaSultano
' Muchemete, filioque minimo natu Lazaro, fùcceffore poftfe
reli&o. Notauimusfupra,capite 1 o 1, Nouogradum nunc vul
go dici,quodarcem nouam fignificat, non nouum montcm,vt
É interpretatur, dum Nouum montem Rafciae vocat.
ao Apud Laonicum Nouopyrgum legimus, pro quo Neopyrgum • •.• - -
- - -*
` reponcmus,nomen id Graecisfonás,quodVcnedisNouograd.
Ibidem marginiadfcriptum Nouobardum, mutabimusinNo
uogardum,vel potius Nouogradum. Aitheic Laonicus magnú
effe metalliprouentum,&alluentem opidum Morauam, lftro
a; mifccri.Sangiaci nuncfedes cft,Budæbcglerbego fubditi.
I8 E L G R AID I J^ E L A L 8 AE G RAE C AE
fecumdaobfidio. )
3o De Belgrado,& Muratisobfidione,di&ü anteanumero Ioo. I 33.

Nunciterú obfeffà fuit aMuchemete Muratisfilio, qui eam re
petcbat ab Vngaris,vt membrumScruiae nnncfui iuris effe&tæ,
dcquoprolixe tra&atum indicato capite. De hac obfidione fe
cundaThomasEbendorfus, in Außriacis annalibus fuis, haec
336 io: ' LE o N € £ Av II ' -
retulit. Annot455 „Turcus Machumet fecundis elatusfortunis,
Defpotam Geórgium,Ratziæ principcm,in fuis terrishoftiliter
inuafit,& plura hominü millia crudeliter abduxit. Hinc & Dc
fpota verfùs Vngariam, ad Albam Graccatn, cum fuisfccrctisfc
Contulit,terramquefuam gubcrnandam Ioannidc Huniad;Vn- 5
gariae ÖÜôérnatări,dum Vicnnam(ad Fridericum }IIIImpcra
' torem) pergeret, cómmédauit.Inde Nandoralba, ianua&clau
fura regni Vngariae,obfidctura Machumeto,anno 1456,oppu
gnatione acerrima fa&adie 1 1 Iulij: quum prius hoc in itincre
fd
ÉîSÄndreæ,(Notamarginiadfcriptum nomcnScn:
derouiæ) quod erat Georgij Defpótae, adgreffus incaffum fuif
fet.Soluta obfidionc mortuus loánesdc Huniad,Comes Biftri
Äîçdie Augufti.Eum deplorauitFr.Joanncsdegápiftra
no,Hüniadiscoiììmilito:Salucaurcola cæli,quae cecidifti,coro
na.Regniexftinétaes lucerna, Orbiscorruptum es fpeculum,in I j
quo nos diutius infpicerefperabamus,&alij. Nunctudeuiéto
inimico triumphas coram Deo&angelis,o bone Ioannes.Sane
quam fortitcr,& immortali cum laude fua, hi duo fegefferunt,
hoc propugnaculo Chriftianorum defendendo, Hüniades &
Capiftranus, monachus ordinis praedicatorum, clarus in hifto 1®
riisVolonum cruce fignatorum É , qui mortuum Huniadem
paucos intradics fcquutus fuit. Muchemetesin oppugnatione
dici z 1 Iulij,cuius Ebcndorfus meminit, letali accepto vulnere,
vixincoluiniseuafit. Obfidiofolutafuit dic6. Augufti, quëCa
lixtus III Pontifex haberifeftumexeotëpore voluit, fub nomi- 1 f
neTransfigurationis Chrifti: quodtamen feftum illo die, mul
tisante (æcúlis, Graeci celcbrare confueuerant,adpcllantes id
Sacramfan&am mctamorphofinlDomini& Dei,Scruatorisq;
noftri, IefuChrifti.
par cARATzE BAssae. BoNFINIys Et **
Chalcocondylesememdati.
I 34. Hic Bafîâ BonfinioCaraciavocatur, Chalcocondyli Carat
zics. Europæ nebeglcrbcgusfuerit,an Anatoliæ, nöcxprimitur
in an
F A N D. H I S T. T y R c. 33y
in annalibus. Laonicus tamen diferte Ducem Europæ nomi
nat,exquo corrigendus Bonfinius, qui Afiae ducem fecit; crro
reconfimili cumeo, quem fupranumero I o6 dc Chafaneba£.
-:
fâ notauimus. Verba Laonicihaecfunt: Europae dux Caratzies,
y quigloria & virtute excellebat omnes , quiregiis in ianuis mili
tabant, abopidanisbombardaegloboi&us occubuit. Eum rex
(Muchemetes) multumlugebat.Hisverbis etiam mortisgenus
indicatur, quoperiit. In obfidioncvero Conftantinopolitana
corrupte nomenhuiusSaratzieslegitur, pro quoreponendum,
*o Caratzies.Hucetiampcrtinet ille Laonicilocusdeòppugnatio
ne Belgradi,excerptus&emcndatusfupra,capite7».
AREX BO ZINAE STEPHA N y S.
3.
15 De Semendria diximus capite 99. Bozinacorum origo de 13;
clarata legitur capite 49. Duplicem effe Bozinam, docüimus
.
$;
capite 9 5. Qui Bozinaerexheicmemoratur,Stephanuserat, de
quo pluranonmultopoft.Isfpontefua deditionem Semendriae
feciffenarratur, quam a mortefoceri occupauerat. Erat autem
22 vxorhuic, LazariBulcouitzijfilia,GeorgijDefpotae neptis,qué
admodum in gencalogia Bulcouirziorum,capitey4, indicaui
mus. Et adparet hinc, Lazarum Seruiae Defpotam, Gcorgio
patri,quidiutiffimeregnauit,non diufupcrftitem fuiffe.
TARABO SANIS IMPE R A TO R A G AM P
1. 5 „chemete II vi&fuae.
De Caftamone di&um capite 66. Sinopesetiamfrcquens 136.

ha&enusfa&a mentio. NouellaLeonisimperatoris, cognomi
ne Sapientis, epifcopatum Sinopenfem Amafianae metropoli
3o fubijcit in Helenoponto. Pordapam dicitradit Laonicus, nouo
vocabulo, licet heic in annalibus parum mutato veteri, Sinap
fcribatur. TarabofanTurciseftTrapezus, notafedes Comnc
norum principum,quiaudirevolebant imperatores.Vltimusc
iusgcntis,aMuchcmete vi&us,fuit Dauidcs çymenu
338 p A N D. HIST. T V R C.
1) R A C OE WE 1 D A. B L AD /$. /L ADA.
« Matthias Vngariarex.
I 37. HicValachiae Vaiuoda, qui Turcis Dracolnominatur,Lao

nico Bladus dicitur, Draculæ filius, eximmanitatecelebris, de 3
quo plurimacommcmorantur, huc non pcrtinentia, Bladino
menexratione pronuntiandiGraecisfamiliari, Vladum fcribc
re dcbucratinterpres.Vladam Bonfinius adpcllat,& poftetiam
Draculam,patcrnonominc. Callimachusintcgre Vladiflaum
Draculamfcripfit. Hunc qui conieciffe diciturin carcerem rex 1 e
Vngarus,MatthiasHuniadcsfuit,Ioannis filius, AuftriaciLa
diflai, Pragæ fubito exftin&i,Vngaricoinregno fucccffor.Mu
chemetes, hocab Vngariscapto,Valachiam fibifubieciffe nar
ratur. Id verofaétum potiusexiftimandum a Dracula iuniore,
Vladiflaifratre: quitamen pofteafe,cum ipfaregionc, Muche- 1 J
metis imperio fummifit, accepta foluendi annui tributi condi
cionc:nihiloque minus aMatthiaregeconfirmatus in principa
tu,tefte Bonfinio,fuit;tamquam ab Vngariae rege,dire&o Wala
chicae ditionis domino.Sicnimirum prius etiamconueneratin
ter Muratem II & Vladiflaum regem anno Chriftiano 1441, 2.e
poft vi&os ad Ifladinas faucesTurcos: vt Valachi Turcorum
quidem effenttributarij,fednihilominus ad Vngariae regnum,
velutantca,pertinerent.
eJMITTL I N. CATAL }^$ I 1, JÊ L CÆTEL ys II, -
Lesbiprincipes,origine Genuemfes. z;
138. Mitylin,pronuntiationeGrgca,quae Mitylenenoftriseft,vo

caturaTurcis infula Lesbus, ipfis etiam Graecishancitanomi
nantibus. Ccdrinus certc Lcsbum alicubiMitylenendixit,ab
vrbetotiusinfulæ primaria. Vulgus Italicorum nautarum Me- 3o
tellino nunc adpcllat. Habebat infula, quum oppugnaretura '
Muchemete, principem Dominicum Catalufiumi vél Catelu
fium,quem Graeci Kyriaconvocabant.Interpres LaoniciNico
laum Catclufium, Pro Dominico,haud fcio cuius au&oritate.
*. frctus
———————-
P AN D. H I $ T. r yR c. 339
fretusexhiftoricis antiquioribus marginiadfcripfit.NamGeu
fraeus,quinomcn É;abet,recentioreft,&aliosfequensfalli
potuit. IpfaCatclufiorum gens origine Genuenfiserat. Oriun
dus exea FrancifcusCatclufius, quum Ioannem Palaeologum
f Imperatorem, abonitateCaloioannem vulgodi&um, Andro
niciII filium, Michaëlis II nepotem, AndroniciIpronepotem,
Michaëlisprimi, qui FlandrisConftantinopolim eripuit, abne
potembellocontra Ioannem Cantacuzenum,tutorem &foce
rum,&vfurpatorem imperij, iuuiffet:infula Lesbo donatus,et
το iam Caloioannis fororem in matrimonium accipere prome
ruit. Acciderunt haec anno 1355. Dequocolligitur, nön totos
1 oo annosin eorum poteftatcLesbü fuiffe. LucijCatelufij,qui
AEniprincepsinThraciafuerit, apud Laonicum fit métio: ficut
obiteretiam principes AEni fupra memorantur,capitenotarum
» § 32.Idcm Chalcocondyles Dominicifratremfacit Luciú,quem
re&iusaSanfouinoTurcicisinannalibus Dominici huius pro
pinquum veladgnatumnominariarbitror.
e_/M}^C HEMETIS AEDIFICI A C OAVS TANTINO.
2 AO politama.Gemj^rai.Eskifarai.Iedicula.
Non exprimunt annales, quaenamaedificiaConftantinopoli
Muchemetes exftruxerit. Ideo lubct haec de Laonico & aliis 139. …
promere.Statim enim proximapoft Lcsbum captähieme,nar
rat eumquieuiffe Laonicus,intentumaedificiisvrbanis,templis,
ay nauali, atce Byzantina, quam condidit iuxta portam a Graecis
* Aureamvocatam,vbi&turres maximasexcitauit, fpe&atuque
dignas, & ipfam regiaminteriuseleganter ornauit. Ha&enus
Chalcocondyles paullo commodius redditus, in cuius verbis
notádum,intelligitcmplorum ftru&uram,decómutato Chri
3o fti Dei fapientiae templo Iuftinianco in mcffitam Mahumeta
nam,dequcdiruto antiquiffimoChriftianorum templo, quod
aedificatuimaCóftantino magno Sanétorum Apoftolorum no
men habebat,cuius ip(e loco fuam ftruxitcumimareto meffi
tam,Turcicarum omniuminvrbeprimam,&opcrismagnifici,
JJ
—t—
}4• I O. • L E O N C L A V II
qucmadmodum hodieque confpicitur. Nauale Chriftianisab
imperatoribusnegle&ü inftaurauit,ornatum & extenfum a po
fteris cacura,nuncvtampliffimum fit.Supra Galatam fitumeft
infinu cornuto, verfusaquas dulces,vbi nimirùcelebratiapri
(cis fluuioli, Cydarus nunc Machleua,& Barbyfes, nuncChat- ;
taricon,&avicovicino Pe&inachorion diétus, in finumhunc
influunt. Continetiam nauale loca concamerata 187, exporrc
&alongaferie, magniq;triremium numericapaxeft:licetaliud
Sanfouinus exantiqua relatione quadam Veneta, parum prae
fentirerum formæ confentancum tradat. Fuit&illo quondam te
, locoregia,quoloco dicit Laonicus cum ftruxiffe Byzantinâar
cem,propter Auream Š ab vna parte meridié acPro
pontidem,abaltera folem occidentérefpicit.Hæc ædificia Mu
chemetem códidiffe,Laonicus fcripfit.Menauinus aút, ficut &
alij,tresaitarccsa Muchemete Conftantinopoli ftru&tas:Geni- ff
faraiù, Eskifaraium,&Iadiculam. Adorientem folem, eregio
ncScutarij,fiue Damalici promontorij, fitum eftGenifaraiüm,
i (ficdi&um, quod nouü fit) inextremovrbisangulo, quia tcm
plovicino,fànâi Demetrijvocatur:vbi Bofporus impetumaxi
imo,adipfàm crepidinem collis,in quo faraiúvelarxpofitaeft,in 1•
Propontidemirruit. Olim Palatium Byzantinum,& Acropolis
Byzantinadiccbatur,vclutarxinvno dctribusextremisangulis
H vrbisfita,quoloco Byzasinitio Byzantium cödereceperit. Haec
Sultanorum Ofmanidarum fedes, hoc domicilium &aula eft,
quam Capifiue Portam Ofmanicam vocant.Vndiq; muris(dé ;
quibusinfra,capite 149) acturribusinclufa,tribus incircuitum
milliaribus Graecis patet. Voluit huius faraijnoui nomine Mu
chemetes pofteros&fucccffores in imperio fuos obligatos effe
foluendis mcffitae fuae nouae, fingulos indies, afpris mille: quz
fumma, computatis pro vnotalero Germanico afpris íî 30,
ginta,cottidie ad 2 5 taleros excrefcit:in annos verofingülos,fu
pranouies mille, centum talerosefficit. quibusalios afinuosrc
ditusadfummam clc10 ducatorum, adiecit. Eskifaraium,vo
cc fignificantcfaraiumvetus,invrbismcditullio fitum eft: ficut
- & olim
p A N D. H IST. TT y R C. 34 F
&olim ibidem invrbis omphalo vel vmbilico, prifcorum erat
imperatorum regia.Vafilia tamegalaGrgci quondam nomina
bant. Nunc illagynæconitidiSultaninæ præcipue feruit, fpatio
faraij,ratione circuitus,adduo paffuum milliaexporre&o.Iadi
f cula deniq; Propontidisin litore condita eft,ad meridionalem
<& occidentaléÉ vrbis angulum, verfus Auream portam,
nunc quidem fuperftitem, fedobftru&átamen,acverfùs vrbis
terreftres muros: quainThraciam,Macedoniá,vniuerfam de
niq; Grgciam,itur.Sic autem adpellataTurciseftaIcdi& Cula,
ro quorü illudeftfeptem,hocturriüm fignificationcmhabet.Grae
.ci nuncHeptapyrgiom dicunt,aut Heptapyrgon,puro puto vo
cabulo Græco:femiturcico,velhybride pótiùs, Heptagulades:
ex quo ctiä obiterintclligi poteft,quod Aphricanæ Gületæ fit
etymon fiue notio. Ipfà quidem arxcuftodiae regiorum thefau
ry rorum eftadfignata, perpetuasque militum excubiashabet,qui
feruntur cffenumeroquingenti, de quibusalio loco
c_%M AC HAM/T BAS S A. }^ A R I A SC RIPTV- ί
ravocávmius. -
zo DehocMachmute Laönicus haec:Mechumetes,inquit,regij 1 4o.

palatjdux, (pofteaducemianuarü vocat)& Europæ præfe&üs,
filius Michaëlis, Græcus, Etaddit, Græcos pueros (Græcorú fi
liosdicere debuit interpres,ideftGraecos)quiabduéti Byzantio,
cum rege cömorabantur, magnam potentiâ fibi peperiffe. No
25 minisfcripturam,tamin hoc,quam aliislocis,abinterpreteCae
fàrisacceptâ Galderio,retinui Triplicem fàncreperi,noftris his
inannalibus:Muchemet,Mechemict,Machmut Hiftoriæ Græ
corum & noftrorü hominuna praeterea diuerfitatesalias habét,
' vt Muchumer, Mahumet, Machomer, Mahomet, Mohamed,
3c quod Moamed Graeciseft,abfq;afpiratione. Stephanus Vnga
rus,faneperitus interpres linguarum plurium, Turcicae, Arabi
cae,Perficae, quem nobis impetrantemagnifico domino Hiero
nymo Beckà Leopoldftorfjconfulere de multislicuit,re&epu
tabat ingencretum fcribi,tum enuntiari,Mohammet.
- -
•
VV iij
$4» I 6. L E O N C L AVIT : -
- FINIS REGNI Boz INENSIS. oBSERVAND4*
diuerfitatùammorum ratio. Stephamiregù excoriaticale
*. mitau.c^tatthia Wagarierex Bozimam recipit,
& c Muchemetem famaßlafigat.
* . Couad{4. 5
141. Bellumhoc,quod Bozinéfitamregno, quam ducatuifinem

adtulit,Bonfiniusrefertadannum Chriftianü 1463.Turcivero
tradunt, hocannis xi poftcaptam Conftantinopolim fuiffegc
ffum.Dequo fequitur, adannum Chriftianum 1464rcfercndü ie
effe.Solctetiam vfuucnire plerumque,vtnoftrinumerosanno
rum adinitia bellorum referant. Annalcs veroTurcici finem
rerum geftarum refpiciunt,ideoquefere iam rcbusipfisexpofi
tis,annorum numcrosadijciunt. Hoc diligenter ob(eruarc lc
&orem velim,ne me putet alicubitemere mutaffenumcrosab 1 ;
aliispofitos. Hertzegouinae fubiugum miffae nomine, Ducatus
Bozinenfisintelligitur, aliusaregno: cuius interitum deinccps
numero notarum 1 62 exponemus. $ autem dicitur, Mu
chemetcm Bozinae jÉ captum occidiffe:paullo cxplicandü
latius,vtplenum tam barbaræ perfidiae Muchemctis, quamim- *•
manitatis horrendae facinuscognofcatur. Stephanus ergorex
Bozinenfis, & vxorio iure (ceudi&um paullo ante)Seruiae Ra
fciaeue Defpota,bello petitusaSultanoMuchemcte II,& ob(c£
fusIaitzae, blanditiis tyranniper quofdam deinduftriafuborna
tos e caftello Iaitzano euocatur, & ad colloquium arceffitur, , j
Juum barbaro temerefidem habuiffet, manuque capitapacis
- iníerfcac Muchemeteminita: gcftás,incaftravcniffet,capitur:
cute,iuffu Muchemetis, viuus exuitur:iufto dcniquc Deiiudi
cio cum vita regnü, quofraude patrem filiusfceleratusexcuffe
rat,amittit. Hoc modotum Bozina, Rafcia,Seruiae magna pars, 3• i
Turcorum in poteftatem venit. Matthias tamcn rexVngarus l
Iaitzam,cumxxvII Bozinae opidis,rccepit:quam militum coro- l
nadeinde rurfum Muchcmetcs circumdcdit,& oppugnauit:ir

ritoque conatu, fama dumtaxat aduentantis Matthiæ territus,
ab ob
!
- - - -
-—----
p A N D. H I S T. T y R C. 343
D] abobfidione,Bozinaequefinibus,difceffit.De opido Hertzego

uinadi&um fuperius, capite 9 5. Couadzam Turci cum Bozi
nacis & Croatisadpcllant, quae Iaitza Bonfinio, Chalcocondy
liGaitia, paulloquc re&ius Gaitzanominatur.
PL /RES 1 AV UAIL B A NIAM P RI NCI P / M 10 1.
tiomes. Giolchi/ar. Egripof.
É.
Erantin Albaniapluresreguli,quifuasfinguliditioneshabe I 42•
: ao bant. Inter haseratlbanis, fiueIoannisCaftriotæ regio,de qua
;T? {uperius di&um capite 1 z I. Hancarmis nuncimperio Muche
í: metis ceffiffereferumtannales, quod alijfa&um deditionenar
rant.Laonicus hac ferieditiones enumerat. PrimumaitSanda
;.
|!:! lis in Epiriviciniafitam effe regionem, cui finitimae fint Vene
[£? 1 ; torum aliquot vrbes,Albaniaeproximae.Ioannis indeCaftriotis
rum fuccedere, cui fitadnexaregio Comneniadarum. Hinc
f: £tamvlterius Ariamitæ,Comneni filij,ditionem afperä&mon
\: tuofam. Eius regiam vocabulonuncetiam noto,Canninadicc
bant, numero multitudinis: quaefüpra Valonam vcl Auloniami
T^' ao infublimipofita confpicitur. Arx Caramaniae Giolchifar, cuius
aullo poft mentio fit,in Anatoliae tabulachorographicafcribi
turCulchifar. EgriposinfulaTurcis dicitur, quâvulgoiam Ne
gropontum adpellât, ficut & primariaminfulae ciuitatem : quae
onte,cui caftellum adiun&um eft, cum Achaiae cötinenti co
2; haeret. Vrbinomen apudprifcos erat Chalcis, infulae vcro,Eu
boea: quam Euripi fluxusnobilitauit,vt Euripum princepsille
philofophorum Ariftoteles. Nam fiverafunt, quæ deip(o, cau
£as motus Euripi perueftigante,referuntur: quum tamdem Ari
ftoteles Euripum caperenon poffet,cepit Euripus Ariftotelem.
3o Erat Euboea, quum a Muchcmetebellopeteretur, Venetorum
: in poteftate. Defendebant cam contraTurcosacriter nomine
reipublicae, Ludouicus Calbus, & Paulus Erizzus, vel Ericcius,
praetorChalcidis,quem Poteftatum Veneti nominát.Scd claffe
?
Q/
Venctafuis fuccurrere non aufà, tamdem opido per vim potiti
-
-—-
v.
· |
344 • I O. L E O N C L AV II * . >
fuereTurci. FiliaPauli Praetoris, vrbc capta,proptc£ infignem i

Ęvenuftatem ad Sultanum Muchcmctcm deduéta, me
ïôrabiliexemplopudicitiæ morimaluit, quam cius (c libidini
proftitucrc.
prs pr N c HA SAN. 1 ysyFZ E B E G. CMYSTA- 5
phamfilium Muchemetes/frangularii fit.
143: Dehuius ChafanisorigineRcincccius exquifitedifferit.Vfun
aTurcis ob ftaturam corporis eximiam dicebatur. Nam Vfun
cis fignificat longum fiuc procerum, qui Perfica lingua Diras 1 •
diceretur.Laonicus quoqueChafanem Longumadpcllat. Ioa
chimusCureus,Silefiorum hiftoricus,nominat Huffàncanum,
velcorruptavoce, velin HaffànChanmutanda, quodeffetHi
fpanico more,Don Hafanvel Chafan. Sedipfos Perficos reges
conomine vfosnon meminivellegere,vclaudire: quod tamen 1 j
proceribus eidem regifubditistribuifcio,&antea notafferecor
áor.IufufzevelIufufgenomenitidemfa&um eftaftatura,for
mademinuta. Significatenim Iofephulum. Iouius fimpliciter
lofephum nominat. DeTocatafuperiusquaedam habescapite
75.ÖuumdiciturapatreMuftaphasfuiffepraefe&usiislocis,in zo
telligitur Amafia: de quadi&um initio declarationis, cap.nota
rum 6.Muftaphashicante patrem exftin&us fuit, aliisvenatio
nicaufàm mortis adfcribentibus,aliis nimiæ Veneri. Nobisea
lubetinterpretando adijccre,quae digna memoratu deipfiusin
teritu prodiditSpanduginus.Aitenim, Achmetem baffam,co- z ;
gnomentoBidicem,de quo ftatim plura di&urifumus,habuif. !
íefeminam forma praeftantem, cuiusamore captus fueritMu- '
ftaphashic,Muchemctisfilius: quum aliquandoinaulam, offi
cijcaufa,manum patrisexofculaturus, veniffet. Indefa&um,vt
illa quodam tempore balincum(pro moreTurcico) ingreffà, ;• |
Muftaphaseodem fe conferret,& nudam(vt erat)nullapüdoris * -
habitaratione,violaret.Indignumhocfacinus quumAchmetes • !
adSultarium Muchemctem dcferret, laceratisq; veftibusactu

lipanto, detam grauiquercrcturiniuria, vindiétam fceleris ex
pofccns:
P A N D. - HIST. T v R c. 34}
pofcens:refpondiffeMuchemetem,curiisquerelisvteretur? an
inefciret, Sultani (e mancipium effe? Si maximefilius, inquit,
meus Muftaphas in vxoris tuae complexusvenit, an non fmeo
cum mancipioremhabuit? Nihilotamcnminuspatrem detali
5 patratofacinorcfiliumfecreto quamacerrimeincrepaffe,iuffif
feque, fuovte confpc&uilico difcederet.Etquia deeffenonfo
leret officio, inobferuationeiuris&aequi,fiquidemitalibitum
eifuiffet: mififfe pofttriduum quemdam e É; quiMuftaphae
neruo inie&ofaucesiuffu patriseliferit.HaecSpanduginus.quae
a o fane fiverafunt,vtpluribusexcaufis effe videntur:memorabile
nobisexemplum paternirigoriserga filium, ceteroqui praeftan
tem virum, incagcnte praebent: cuiusSultani fuosinfubditos,
velutinviliffimamancipia, ne maxima quidem dignitateviris
fecundúipfosprincipesrepugnantibus,quiduis fibilicereputât.
£j {CA RA C HI SA R. CHAS M/RAT. -
Clauferusin Chalcocondylisconuerfione fuanomen vrbis, 1 44•

quam Muchcmetes in Chafanis regionem pergens occuparit,
ao fionrepertum (vtarbitror)infuocodice,omifit.Adfcriptum ta
men eft margini de libro Gundeliano Coryci nomen,acre&e
quidem. Nam Corycum cepit, quamTurcifuam adlinguam
. nonnihil accómodarunt,& Charachifar dixerunt. Monuimus
enimfupra,cap. 1 5,Turcis effein morc, ficantiquamutare no
zj minaciuitatum,caftrorum,ftagnorum, fluminum, regionum:
vtprifcorumadfinitatem rctinentia, nihilominus in fua lingua
· quiddam fignificent. Ita de Coryco fa&um Carachifàr, qüod
Turcice fonat arcem migram. Apud Ortclium, in Synonymia
Geographica Curcu Nigri,&Corcos exitinerario Beniaminis,
3o admitto:MercatorisveroChutam,cum Chuteolofephi Barba
ri,nihiladCorycum pertinereputo. Murates ille,Romaniz vcl
Europae beglerbegus,cuiusnomen heic fubijcitur,co
gnominatusfuitChas,hoc cft,elegans
autvcnuftus.
XX
————
34« I O., L E O N CL AVII

p^s y M CHIAS A N IS FI L I /S 2 E I N E L I C AE
fuimprælio comtra Muchemetem.
s4;. Qui hoc prœlio fuit interfe&usChafànis Longi filius,nul
lumheicinannalibusnomcnhabct.Sccretariusaüt Sigifmundi f
Malateftae, reguli Ariminenfis,quitunc vixit,& plerifq;rcbus
id temporisinGraecia& Anatoliageftis cum hero fuo, magnz
virtutis,& nominis clariduce,interfuit;Zenialem vocat,quilo
uio Zeynaldicitur.Is veroTurciseftZeineli,vocabulo fignifi
cantehominem,cuidcntes aut maxillæ prægrandes funt. Illum i°
Latini Dentatum vocarunt, huncGraeci Gnathonem, opinor:
quian LatineMaxillatus dicipo(fit,alijviderint.
c %MO LID A }^ I AE }/AI/O DA 7'/A' C O $
imgemti clade adficit. r}
p46. Moldauiae Vaiuodam quum dicimus,femperillum intelligi
mus, quem aTurcisprincipem Carabogdaniæ nominari, mo
nuimusfupra, cap.7i. Qui vero caedcmhancTurcorum infi
gnem edidit,adpellaturaBöfinio &Cureo Stephanus,magnus
V.
fanevir, & bcllofelix: quinon Turcos modo cæcidit, verume- zs
tiam illuftridcTatarispotituseftvi&oria. Quæ Turcis Ifcoda
rafit,explicatum ante,numcro 121.
G E D /C, A C HMETIS BASS AE COG NO M E N,
•varie corruptum. _Aechmetâ fortuma,mom zf
mimus varia.
147. Magni nominisvirfuit Achmcteshicbaffà, tam apudSulta

num Muchemetem IIpatrem, quam apudBaiafitem filium: de
cuius originc Geufræus crrat, quum tradit, eum fuiffe filium
Stephani,nonregis,(ed Defpotae Bozinenfis.Nam Bozinae Du- 30
cis filius fuit ahiusab hoc Achmetes, baf{à, cui cognomen erat
non Geduc,fedCherfeogles, vt cum noftri vocaiit, dequoin
fra,füo loco,dicetur. Hic autem Achmetes, Albanenfiserato
riginc, vclEpirota. Sigifmundi Malateftae fecretarius fcripfit,
• . - Gufß
-
-\ — -—-—
- ---—- -
P AN D. H1 s T. rv Rc: ,,*,
eum fuiffe virtute militari parem antiquis ducibus: adeo qui
dem,vtfola nominisfuifama, quocumque fe conferret,omini
busformidinemactrepidationcminijceret. Addit, cognomi
natum vulgo Gcndich propterea, quod ei dens vnus deeffet.
5 Quam vero a tenui fortuna maximam ad dignitatem fubito
peruenerit,Spanduginus hispropemodum verbisexpofùit. E
rat,inquit, SultanoMuchemeti{atelles, (SolacosTurcivocant)
quiBidic Acmat exconominabatur, quodin oris antica den
tium ferie, dentcm vnum amififfet. Hic quum aliquando cum
slo principefuo colloqueretur,vtfieri nonnumquam folet,adfere
bat interalia: nonpoffeprincipem reuerafe magnum praedica
re, fi non exparuo magnum,& viciffim ex magnoparuumfa
cere poffet. Haec eius verbatantum in animo Muchemetisha
buerunt efficaciæ, vt Achmetesha&enus fàtelles,abipfofupre-.
1 j mumadprimarijbaffægradum proueheretur.Quideipofthaec
cuencrit, quum ipfiusvxoriaMuftapha, Muchemetisfilio,ftu
: prum inferretur: paulloantenarratum,capite 1 43. Mortisge
mus,confentaneum fortunae fubitae,nimiumque blandienti,fuo ,
t.
loco deinceps commemorabitur, numero notarum 1 56. Nunc
2.2 diuerfitas indicanda cognominis, & verum cognomenoften
: dendum. Diximuscum aSpanduginovocariBidic,&alibiVi
dich,afecretario Malateftae Ghendich: quam fcripturam Get--
fraeusretinet. Nominis notionem prioresduopænere&amad
tingunt,quumitafuiffevocatumabamiffodcntereferüt: Geu -
2.; fraeus in expofitionc vocis fallitur, quum ficaitipfumamagno

dentenominatum.Scipturahocmodo mutanda,vtapudSpan
duginumproBidic& Widich,legaturGidic:apudreliquosduos
pr6Ghendich,Gcdic:quodidemeftcum Geduc. Peritiores A
fabicae linguae Gutuc enuntiantper VGallicum, quod parum
- 3o abcftaGidicfiueGitic. Significat autemyocabulumhoctrun
` cumalicuiusrcifra&ae. dequo animaduertitur,hoccida
… tumfuiffecognomenatrunco dentis, quiad -^
hucinorefcilicetrcliquus
- haereret. -
· · · XX ij
348. I O. L E O N c L AV I I
&ArARE z\ /3 RyM, ET MARE

maius. Cofé.
148. Pontus olim di&us Euxinus vel hofpitalis, per contrarium
fenfum,velut Axenos&inhofpitalis, nunc aTurcis Caradenizi 5
vocatur,aGraecisMaurathalaffà, idem vtroque nomine fignifi
cante,videlicet mare nigrum. Vfusefthac Ä.
Dama
fcenus Studites in thcfauro concionum fuarum, fcripto lingua
Graeca vulgari. Nomen hocei datum perhibcnt, non quoda
quashabcatnigras, quæ profe&olimpidiffimæ funt: fedafubi
tis fœdisque tempeftatibus, quæ prius placidum ac ferenum,
paullo momentonigris tencbrisinuoluunt. Ediucrfo mediter
raneum mare, non tantis obnoxium mutationibus, fed longé
ferenius,illis Acdenizi dicitur,his Afpra thalaffà,ideftalbum
mare. Italidiffentiuntab vtrifque, ac anobisctiam Germanis,
quihos (equentes&ipfinigrum marenominamus. Etenimad
pellarefolét maremaius, quodidem eftcum marimagno. Idei
nomen dat Vincentius Beluacenfis, vti füpra notatum capite:
1 28. CoféTurcisfcribitur, quae Capha noftris eft, inTaurica
Cherfonefo trans mare nigrum fita, Genucnfium quondam 2,01
colonia. Notum eft,olim di&am fuiffeTheodofiam. DeKeri
mis, Crimiis, Keraiis,(ficdiuerfisiidem nominibus adpellan
tur) Deftenfibusque Tataris, di&um fuperius, numer6 nota
rum 45.
c AM /C H E ME TES OBSESSAE S E. 1y
- memdriae/ìccurrit.
•
149. Obfcuriufcule quaedamheicdicuntur, quae ficintelligenda.

Muchemetes ad Morauam fluuium profe&us eft, hoc eft, in
Seruiam fiue Rafciam, ad metropolim eius regionis Semen
driam,velSenderouiam, obfidione liberandam. QuippeMat
thias Vngariae rex,vti Bonfiniusrefert, hiemeanni fÃ76,adSe
mendtiam, vndiqucmilitibus cin&am, exftruicaftellatriacu
rauerat: vt artiffimc claufam inpotcftatemredigeret. Iisvero
- - - - caftellis;
p AN D. H I ST. T v R c. 349
saftellis potitus Muchemetes, obfidionem foluit. Obiterhcie
le&or obferuet, aTurcis etiam Morauae nomen retineri, non
Schitnizam cum Morauaconfundi,de quo fuperiusa&um, ca
pite 1 24. Quum deinde muro nouam arcem cinxiffe dicitur,
3 intelligendum illudGenifaraium,invrbisorientaliangulo con
ditum,dequopaulloante,numeror39.Praeterea nomenSolei
manis Romaniae beglerbegi, quod ftatimfubijcitur, Bonfinius
ignorauit,Baffeummodo vocans.
io. INSIGNIS TJ^RC O R J^ M C LAID ES?
im}mgaria. -
Bonfinius vnum hacexpeditioneTurcorum ducem nomi- 1 jo.

nauit Halibechum, quiannalibuseftAlibegMichalogli: dere
liquis duobus, Ifabego Chufeinogli, & Balibego Malcozogli,
r 5 nihilcompertumhabuit. Turcorum exercitum Lxcro aeftimat.
Vngarorum ducesfuere, StephanusBatorius,Vaiuoda Tranf
filuanienfis,& Paulus Kinifius,ComesTemefúarenfis. Nume
rum caeforum Bonfinius idem in litteras retulit, Turcorum
xxxcIo, Vngarorum vIIICIO dumtaxat. Annum quoquepofuit
zo I48o. Vnde corrigendi captae fuperiori anno Scodrae numeri
apudfecrctarium Malateftae,proque 1477,reponendi 1479.
ARHOID J^S' A T/RCIS' PRIMyM. O B S IID E
tur, u4 madeus cognomemto Wiridù,Comes;
2. 5, Sabaudie.
Sæpenumeroquidétentata füeratha&enus,&obfèffäRho- i ;r.

dus a Saracenis, etiam ab illo tempore, quoab equitibus Hie
rofolymitanisS.Ioannis Baptiftc(Frerios vocarifcribit Nicetas,
3o Gallicanimirum voce, fignificante fratres)poffidebatur: &an
te hanc obfidioneproximaliberaueraream Comcs Sabaudus
Amadeus, cognomento Viridis, immortali cum laude fuino- .
minis. Ideoque cum alba cruce, in camporubro defixa, quæ '
ipfius ordinis cquitum Rhodiorum infignia $£ perpetuum
- -* - 11J
35• I O. L E O N C L A VII. -,
cafamilia ßjmbolum FE RT huius Amadci virtute promeruit.
Nam eae litteræ plenius explicatæ fignificant,Fortitudinem E
iusRhodumTenuiffe. SedTurci nihil ad hocv(quctempusin
eam molirifucrant aufi, licet Afiae quictam propcpofíeffionem
interturbariab equitibus illis Rhodiis, aegerrimeferrent. Nunc 5
tamdem Rhodum iuffu Muchcmetis adgreffuseft Mefitesve
zir baffâ, gente Palaeologa natus. Erat tunc princeps ordinis,
quem GrzciMcgalon Maftoravocabant,noftri %£££ Ma
iftrum, Petrus Albuffonius, natione Gallus, quipoftea Cardi
Íìalis ecclefiae Romanæ creatus fuiffe traditur. Istam fortiter 1 •
hac obfidione cum fuis fe geffit, vt non folum infe&tare, ve
rumetiam damnis acceptis grauiffimis, inde difcedereMcfitcs
cogerctur. Qujppc nonreuocatisad calculum dctrimentiscc
teris, caefa periereTurcorum xxxcI2, vt quidam aiunt, Geu
fraeo longcminorcm poncntc numcrum. 1;
o TR A NT y M A T/^ R C IS CAPTV M, ET
a Chrjffiami receptum.
1 5 2. Otrantum Turcis & Italis dicitur extremo in angulo Apu- 1o
liae fita ciuitas, eregione Albaniæ velEpiri: cuius abopido Ve
lona fiueValona,quondam Aulonia, fexagintadumtaxatinter
icéto mari milliaribusGraecis diftat. Imperator Leomctropo
lim facit,& Hydruntcmvocat,vndecorruptum nomen Otran
ti. Leone quidem regnante pars vtifthaec Italiae, cum Calabria, 1 ; .
Byzantinoparcbatimperatori: fic&metropolesRomae Nouae
patriarcham, non veteris Papam adgnofcebant. Interaliapoft
' captam Hydruntem a barbaris edita crudelitatis excmpla, re
fertur & illud,quod vrbis archiepifcopum ad aram ferra diffe
cuerint. Nos e Corcyra foluentes, deficientibusidoneisventis, 3e
heic fubfiftere coa&ifuimus, in non cxiguo,propter immanes
piratasTurcicos,difcrimine conftituti: quiobinterfe&am cum
familia non ita dudum Ramadanis baffae Tripolitani coniu
gcm,vt in fupplemcnto annalium narrauimus,inVcnetosra
biofe
- P A N D. H I s T. T v Rc. 351
biofegraffàbantur.Nec Hifpanusgubernator Hydruntinusmi
nori vfus cfterga nosbarbarie, qui per nauclerum cum pericu
Ioablcgatumrogantibus,vtaliquantopropiusadportum acce
dendipoteftatemfaceret: quo portus & vrbisviciniatutioresa
f piratarum iniuriis effemus, non folum id negauit: verumetiam
denuntiari iuffit, fenos omnigeneretormentorum bellicorum
exarce,fipropiusaccederemus,excepturum. Idfiebat proptcr
ea,quodConftantinopoliveniremus: vbi fuperioriaeftate, ve
'luti paulko ante di&um, grauiffime morbus peftilensfaeuierat.
• so Ampliustamen quinque menfibus, ante noftrum difceffum,ea
– graffari defierat; ac nos quarto iam menfe a Conftantinopoli
aberamus. Ita nimirum exuere quafdam belluas omnemnon
dico caritatisChriftianae, quæ fruftra ineis quaeritur,(edhuma
mitatisfenfum videmus,dehacvita quam diütiffimeconferuan
* 5 da follicitos, quum æternam & caeleftem nullam exfpe&ent.
Hydruntem a morte Muchemetis,quum Baiafites patrisinim
perio fucceffor,bello contraZemem fratremimplicatus, Ach
metem Geducem baffàm ad fe anno proximo(ficutinannali
bus paullo poft fequitur) reuocaffet; Neapolitani reges obfe£
ao fam&expugnatam recuperarunt, ab Vngarorege Matthiaco
piis auxiliaribusimpetratis: quae pugnis aduerfus vicinosTur
cos adfuetae, praecipuam hoc bcllo, fupcrandis barbaris, opc
ram nauaffepraedicantur. -
β
2j « AM o R $ $ p^ L T A N I c AM / C H E M E T I S. I 1.
Â Teggiur Zair. Cj{2meme. INym
phæum. a -
Commode mors confiliaMuchemetisinterrupit,futura rei- i ;;.

36 publicae Chriftianae perniciofa.Nam Otrantocapta, progreffù
ruserat haud dubie: praefertim quum RomaNoua p9titus,et
iam deRoma veteri fùbijcienda perpetuo nefcioquidfomnia
ret. In Afiam tranfmififfecum exercitu dicitur, inuafurus Ægy
ptiSultanü, tum quodlegatosfuos, ab Vfumchafanc Perfarum
— —t
352. I O. L E O N C L A V II
rege cum muneribus reuertentes ,violaffet ; tum etiam , quod
pedaneum ve&igalaTurcis, Mechien, per imperijfuifines,re
ligionis ergo proficifcentibus, exigeret.Exftinétum traditBon
fiîius annóChriftiano 1481. v Non. Maias. Addunt annalcs,
in Teggiurum prato mortuum. Hoc loci nc men TurcisTeg- 5
giur Zair cffertür. Et cxpofita fuperius cftcaui3, numero nota
fum 56, quamobrem TurciGraecorum Imperatores nomina
uerint Teggiurcs. Secretarius Malateftae refert, Muchcmc
tem cum exercitu tranficciffeScutarium, indeque profeâum
ad Chifiuichen, cuius planicicsab vna parteadmarepertincat, io
inmorbum incidiffe. Quibus in verbis pro Chifiuiche puta
rim equidemaliudnomen reponendum, adeoque Gciuifcnil
lam, de qua di&um capitc notarum74. Quippe fatcntur o
mneshiftorici, Muchemetem iter hoc Nicomediamverfustc
nuiffe: aquanonlongecumabcffet, mortuusfuerit. Notatum 11
vcro fupra, Geiuifen vnius itincre diei non magno diffitam a
Nicomedia. Di&umibidem, marisifticeffe finum, quemve
teres Aftacenum vocarint. Eum fecretarius etiam Malatefta
nus ipfe digito quafi commonftrat. Praetor Graeciae noftercu
iufdam regij vel imperatorij palatij meminit, cui nomen dat 20
Nymphæum. Ab eo non procul diffitum defcribit1ocum,ta
li Teggiurum vcl Imperatorum prato rebus omnibus fimilli
mumi.T Alicubi dc Nymphaeo: Michaël, ait, Palaeologus im
perator Nymphaeum pcruenerat, quoloco recrearefefölebant
imperatores, poftquam Conftantinopoli (a Flandris) inexfi- 1j
lium eie&ifuerant. Alibi vero planicicm vcl pratum ipfumde
fcribit his verbis: Quum dies aliquot(imperator Ioannes fcili
cet DucasVatatzcs) Phlcbiis exegiffet,Clyzomenenprofe&us,
(hocloco nomen eft)ibidem tentoriafigiiuffit.Namifticimpc
ratores e Nymphaeo digrcffi,cómorarifolent,maioremq;veris 30
partcm trâfigere.Quippetotusillclocusmcra planicics cft,quz
graminis copiam,compluribus equis fufficientem,producit.A.
quis ctiâ irrigatur,acin propinquo multospagos &ciuitatesha
bct,a quibusadvi&um ncceffarizrcscopiofè fubminiftrantur,
Ha&e-
Ha&enus Praetor,quiNicaeaprofe&um ad hanc Clyzomenen
fcribitimperatorem.EaverofinoneftilludTeggiurumvelIm
peratorumpratum,in quomortuus,dcannalium fententia, fuit
Muchemetes: equidem alium, quemindicem,ficadpcllatum
5 locum,nulluminuenio.
syLTANI z EMrs, AL TE RIys FI LI r ^ ' ;

Muchemetishiftoria. . . .
mo Principio monendusle&or,huic apudTurcosnomenefTe, 15£
'SultanZemi,vel Gemi„puntiatione Italica.Geuftaeus,&alij,nö ...
re&e Zizimum & Zizimcn adpellant: peius ctiam Bonfinius
Czaliabum, quod exZelebi corruptumàrbitror, de quovoca
.
i bulo diétuminitio declarationishuius.Vtriufquepughæ narra
1 5 tio, qua bis Achmetis Geducis baffae du&u ÉÉÉ a fratre
. fuit,hcicinannalibusexftat. Reliquae poftfugam vitae fortuna
ibreuiter,e noftrisexponitor, quandoTurcicam,vt parum fibi
cognitam,in litteras referrenon potuerunt.Igitur alteroprœlio
vi&us,defperatisrcbusfuis, in Rhodum profugit: feque magno
ao equitum Rhodiorü Magiftro,quituncerat Petrus Albuffofiius
: Gallus,tradidit.Agebat tunc aetatisannum vigcfimum o&auü.
2. Idvbi Baiafites accepiffet,ampliffimis Magnum Magiftrum, e
iufque confiliarios,muneribus demulcens,vti diligenter adfer
uaretur,petiit:fimuladeiusalimcntafe quadraginta millia du
.
;:
a 5 catorum fingulisannis,quam quidem diu fraterfuperftes futu
ruseffet,numeraturum promifit:pacem denique cumChriftia
nis perpetuam culturum fpopondit. Accepit eas condicioncs
magnüs Magifter, quas quidem bona fidc Baiafites impleuit.
Zemes vero, tum plenioris fecuritatis caufa,tum vtiBaiafitcs
3 o tanto magisin metu perpetuo contineretur, in Galliam fuit ab
du&us: vbi diu vixit in quadam Rhodiorum equitum arce, cui
nomen Burgonouo. Deduétusinde Romam fuit,ad Innocen
tium eiusnóminisVIII,Pontificem.Ibi,quam diu vixit Innocé
tius,acpoftmortemillius,fubAlcxandriVIpontificatu,manfit:
YY
354 I O. • L E O N C L A V 11
donec occupaturusregnumNeapolitanum KarulusVIIIGal
liae rex,Romiam veniffet. Nam is Zemen ab Alexandroimpc
trauit,vfurus eo, quemadmodum quidem aiebat,adrccuperá
dum imperiumConftantinopolitanum. Pontifex autem Ze
mi venehum propinaffe lentum traditur, quo certum adtctmi 5
num paullatim cöfe&usexpiraret.Itaque poftaliquotdicsTcr
racinam pcrdu&us,ibidem rebushumanisexceffit.
AM E KI E. & ZM E D I N A JA(L N A B I. FILII
mepotumque Zemishifforia. Ε0
155 Vi&usprioriproelio Zemes,diciscaufa,quodaiunt,quafi vo

tircus, Mekienfe contulit. Ea noftris Mechacft, Achmetioni
rocritæ Mecca,Saracenis Medina Alnabi, hoc eft,ciuitas pro
phetae.Reapfe vero ad Alcairenfem Sultanum confugit,aquo 1;
Geufræus cum copiis&pecuniis adiutum fcribit:fednegathoc
Malateftae fecretarius, tantümodo refcrens Zemen Sultani Al
cairenfisfideivxorem cum filio commendafle. Dehoceiusfi
hio quidfa&umfuerit,paucis Späduginus expofuit. Quippe nar
rat eum,quum in Rhodum infulam pcrueniffet, amplcxum rc- 1o
ligionem Chriftianam,& baptiffàtum. Ibidem,fufceptis excó
iügc quatuorlibcris,duobus mafculis, totidemquc fcmillis,ve
lutinlatebris vixiße: donecRhodocapta,perctinétâtide eo fol.
licite Soleimani Ęgionem Chriftianamdefer
turum feconftanternegaffet,duobus cum filiis occidcrctur:iu- 1}
benteSolcimane,vtfiliæ Conftantinopolimauehcrcntur.
« MORS GED}^CIS UA C HMETIS BASSAE.
Quia condicionchumillima fubito fùpremam ad dignitaté ;•

& opes emerferat,&impcratoriistamen artibus praeftans, ma
gnasproSultanis fuis,Muchemete Baiafiteque, res gefferat,in
fignifuacumgloria: quam indignatamdem morte vitam hanc
claufcrit,annalcshocloco pauciscommcmorant, Caufas tamê
- nullas
P AND. HI s T. rvr c: `;;;
nullasádiiciunt,curitafubito peremtusfuerit,iuffu Baiaftis, vt
Geufraeus; ipfius manu Baiaßtis, vt Malateftae fecretariusfcri
pfit.Geufiraeus ait,teftatum fuiffe Baiafitem, nimiam ferui ma
gnitudinem ac virtutem dominoformidinem incutere. Mala
j teftae vero (ecretarius huiufmodi quaedam paullo prodidit ex
plicatius,quae cömutatis verbisipfius Italiciscum Latinis, heie
inferemus.Erant,inquit,pcrtinaces animi Gcnizarorum,quos
fanenonnumquam dicerenon eftveritum,quando Baiafitedo
mino parum propitiovterétur,arceffituros feSultanü Zemem,
te quicisimperaret.Quinetiam armatialiquando,magnacum ra
bieadipfasSultaninipalatijportasadcurrerunt. Tum vero Ba
iafiteslenibuseosverbis mitigare, cun&ifque poftulatis ipforú
fånequamindulgenter adnuere. Sopitisautem furentium iris,
au&ores (editionisemedio fuftulit. Et É'. fæpenumero Geni
15 zariad Achmetis Chendicisvezirisbaffae domumitabant, Ba
iafitesHadrianopolitamdem,qua in vrbetuncagebat, ad con
uiuium Vezires (uos omnes inuitauit: ibique Achmetem baf
fam manupropriaconfecit.Haecille,quibus Arateum hocepi
phonemare&iffime quis adiecerit:eiufmodi fcilicetamoris ac
2.o beneuolentiæ tyrannorum eße praemia.
ÆA MILIA CA RA1 M A NI AE PÆ INC IP y^M

exffimâa. Pirametas,pro Ibrahime. Caramamia
informambeglerbegatus redaäa.
Vltimuseft Cafànesille,cuiusheic nomen prodiderunt an I 57.
nales, quide Caramanorum familia principum inhiftoriisre
eritur.Nam Geuffaeum errarevidemus, qui traditexftin&am
É familiam fub Muchemetisimperio, duodccim vel tre
3o decimantehoctempus annis:&aliudvltimodat nomê, Abra
hamum vocans.Aitenim,Muchemetem liberatum.Vfumcha
fane(Affambegum ipfe nominat)aduerfario, poftobitum Pira
meti Caramani reuerfum in Caramaniam, Abrahamo filioc
iusimpofuiffencccffitatemimplorandi -;gt;unorum,
1J
;;s , I o. L E o N c L A y II ,
maxime Pij II Pontificis: quiprofc&ioncinCaramaniam cô
ftituta,Anconam,vbi claffem adornari curauerat,profe&us;i-
bidem mortuus fit, dum aduentum Venetorum fociorum ex
fpe&aret.Hinc eueniffe,vtclaffe diuifa,&occupatis Vngarico
bclloGermanis,Caramanusminime ad refiftédumTurcisfu£ ,
ficiens,intcrfe&usfuerit: atqueitafamiliam Caramanicamdc
feciffe,cuiusditio cefferit Ofmanidis.Nontemporibus hzcdì
taxat,(ed rebus etiam confufafunt. Aitoccifum Abrahamum,
Pirametifilium,in eafamiliapoftremum,poft Vfumchafànicí
bcllum,quodpcrtinetadannumChriftiafium 1474. Voluillc t6
vero Pium II Pontificem huic opemferre paulloantc,quàmi
pfe vitam cum mortccommutaret,& alter aTurcis opprim&:
fetur. Atquidecem plusminusantehoctempus annis,Pium Pa
pam mortuum fuiffe conftat. Praeterea ÉÉ annales,aMu
chemeteIIereptam Caramano.Giolchifàrem, anno Chriftia- 1 f
no 1469. nectamcn ipfum principem,quitunc Ibrahimcserat,
interfe&umfuiffe. Quemctiam dicit Abrahamum,Piramcti fi
lium,bcllacum Muchemctegcffiffe; Bonfinius Piramctum ad
pellat,Turci nominant Ibrahimem, quifcilicetidem eft cum
Abrahamo. De quo cquidem colligo, quodnam fitilludPira- 10
meti nomen. Arbitror enim,litterarum metathefi Pirametum
eumdem effécum PraimctovelPraime,fiue Turcico Ibraimc.
Sic & fupra notauimus, ex eadcmvocc. Praime fa&um apud
Chalcocondylem Priamum, tráfpofitis itidem litteris.Ibraimis
vero filius Cafànes, quum in Baiafitis Porta educaretur,anno 15
tamdem Chriftiano vel 1483,velfequenti mortuus, Caramani
* darum familiae finem impofuit:ex quotcmporeCaramaniabc
glerbegatus Ofmanidarum cffcccpit.
IMARET/M BAIASIT1S, , uMD, FLVMENT 30
!i ! Hadriamopoli comaitum..
158. Sunt Hadrianopoli triumconfluentes amnium,Hcbrifiue

Marizae,Tunfae fiucTaenari, & Hardæ;dc quibusantedi&um
- - - capitc
PANE).; HIST. *T V R C. 3r7
capite 3o.Poftquamhifluuijcoiere,Marizae nomen fuperat,in

cuiusripafcilicctimaretum fuum Baiafitcsexftruere cepiffedi
CIIUII..
, KILI. /ea.CIL
j; .
IYM. Beffarabia.Kermem,
Nefforalba. CEL IYM. c HE Ahermam.
L 1 A. A c H r L
- AMomcaffrum. Stephamus Kaiuoda

Carabogdamia.
Quc hcicdcarceKilicaptaleguntur, huiufmodifere verbis 159.
so afecretarioMalateftae funtexpofita, quæ vertendo adfcribere.
libuit.Baiafites,ait,inotiotricnnium exegit, poftfuperatum vi
delicet,expul(ümqucfratrem Zemem:acdeindeTatarisinfo
cietatemadfcitis,claffem 35o nauium,cum magnis terreftribus
copiisinftruxit: vtbcllo. Carabogdaniae Vaiuodam inuaderet,
15 ciufquevireseuerteret Regionemhuiusingreffüs, omnia fiam.
mis&ferro vaftauit,ciuitatemque Chilium cepit,etiam arcem
dcdéte MamalaccoCaftellano,patriæ proditore. Profe&ifunt.
deindeTurciTatariq; maximo cum exercitu ad opidum Mó
caftrum. Quumque fibieam quoque ciuitatem dedipoftulaf
2.o fcnt,acinterucnicnte pa&orelinqüendi cum vita fàcultatesin
colis faluas,voti compotes fàétifüiflènt: nihileorum, quæ pro
miferanr,praeftiterunt. Baiafites etiam familias plus minufue:
#$£# iuffit.Bö
niuscodemtemporegeftas ibidem rcscommemorans,Achil
25 leamait,nunc Cheliam,& Neftoralbâ,ad Iftrioftiafitas, aTur
cistuncobfeffasfuiffe. Stephanum vero Myfiaeinferioris (Mol
? dauiam dicere vult)principem,ab Vngarorege Matthia petiiffè:
opcm exfœderis focietatifquelege: Sedante miffà fùbfidia, ci
uitates illasin hoftium poteftatem veniffe.Conféramus hæcin
5p terfe,Turcicifq; cumannalibus.Primusait,a Baiafitc capta fuif
fecum arcibus opida,Chilium & Moncaftrum : alter, Cheliam
& Ncftoralbam:annalesdenique,Kilim &Chermen.Confen
tiunt igitur omnes,de captopriori opido,nifi quodeft quaedam.
innomine diucrfitas: ficut idemaLaonico Cclium quoque di
- YY iij
;
558 . I O. L E O N C L AV II.
citur,aCureo Cilium.Iouius,per errorefhputo,Lithoftomum
adpcllat,inripaDanubij,veladoftium Danubijpotius. Inaltc
rius autem ciuitatis vocabulo diflentire videntur, primonomi
nante Moncaftrum,altero Ncftoralbam, tertiisdcnique Chcr
mcn.Sccretarij Moncaftrum,& ChermenTurcorum,idcmef
{e puto: diuerfàm abvtraqueNcftoralbam. Quippc Kcrmcn
feuiChermenfitum cftinMoldauiaeTatariaequefinibus,verfùs
PontumEuxinum,vbifcilicct in huncfe Danubius effundit.Et
Sangiacatuseft hodiequeChermen vel Ahcrman,Bcglerbcgo
Romaniæ fiueGraeciae fubic&us. BonfinijveroNcftoralba,nó i •
Moncaftrum,autChermen,fed vrbsefthodieBialogroddi&a,
quodarccm albam fignificat, ad profluentis in Euxinum,non
Iftri,ficut Böfiniusfcripfit,fed Neftcrisamnisoftium fita.Qua
propter non Neftoralba,fedNcfteralba fcribidcbuit.EtNeftcr
prifcisvocatusfuitTyrasfluuius.HiftoriciGrzcirecentioresab 15
annis 5oo Danaftrinadpcllarunt,vtiNeperem vicinum,Dana
prin: quimihiquidénoncftBoryfthenes ante,quàm Bcrifham
aRoffiaevelRuffiaefinibusvenientem recipiat,adquamBory
fthenisctiam vetusnomépropiusaccedit. Cureusfcripfit,hoc
ipfoanno Chriftiano1485,Stephanum Valachú, de quo difce- 1o
ptabant intcrfcreges,VngarusMatthias,&Cafimirus Polonus,
vtriuscffetcliens, tamdemin verbaCafimiri regisincaftrisiu
raffe: nihiloque minus defertuma Polonis,amififfe Beffarabiâ.
Haecnimirum eftillaregio cxtrema in ora Valachiae, Nigrú ad
mare fita,quae Kilim & Chermen,fiueMoncaftrum,opidacon 15
tinet,fica BcffisThracibusadpellata. Nouialiquádoin aulaMa
ximiliani II Augufti,Spiræ cómitia celebrantis, Nicolaum,pa
tre Bcffarabiae principe natum,vti quidem credebatur: docu
mcntis quibufdam,acteftimoniis, praefertimVenetorum plum
bcisbullis,hanccius origincmadpfobantibus. : }0
BELLYM INTER syLTANos, cAIRENSEM ET

Qfmamidam. JJum Wsbeg. Terfis.,
I6o.
Huiusbcllicaufaercfercndaeveniuntadfuperiorum tempo
tuT,
P A N D. ' HIST. T V R C. 359
rumoffenfas. Diximus enim, Muchemetem II, Baiafitispatré,

paullo ante mortem in Afiamtranfmififfe,bellum vtfaceret Al
cairenfi Sultano,quihoftes eiusiuuerat, præfertim Caramanü:
&alioquifegerebat ergaTurcos infolenter, vti diétum capite
5 153. Profequitur ergobcllum a patreinchoatum Baiafites,nouis
infuperiritatus iniuriis, quod Zemis partibus Sultanus Alcai
renfisfauiffet.IsaIouio,Geufraeo,ceteris,Caitheusnonre&eno
minatur; meliusaPetro Martyre MediolanenfiCaitbcus, quafi
Caitbegus,Sultani Mahumetis pater, dicitur. Videcaput 237.
to Abeodem Zemisvxorem & filium tradifibi Baiafites poftula
bat.Quisautem fuerit interceteros hoc bello focius Sultani Al
cairenfisVfun Vsbeg,nonexprimitur. Nomen Vfun, longum
fignificat:Vs,callidum&aftutum. Amicus meusNicolausHau
noltus,aitVsbeg Hanvocari regem quemdam Tatarum,lon
1 5 gius etiam diffitum quam fit Chitainus. Adanorüciuitasin Ci
Hicia fàtiseftnota,dcGrgcorum ctiam,Zonaræ,Ccdriniquehi
ftoriis.Terfis eftilla diui Pauli patria Tarfus, quam Stephanus,
vrbium Nomenclatorisau&or, Graecis etiam vult adpcllatam
fuiffeTerfum &Terfiâ.Bellonionunc Hama putatur,& Ham
ae fadici,pererrorem: quum eafit Emiffâ Phoenicum.Tam Ada
ß na,quàmTarfum fluuiusalluit,quiprifcisCydnus erat,iam Ca
;?
rafu dicitur,ab aquæ profundae nigroadmodum colore.
AoN sEMEL, sED BIs prGNAττM INTER srL
. 2y tamiwos & offmamicos. Diwerfâ momima,Che/erogli, Cher
feogli,Herceoglt, Herzecogli,Cherzecogli.
Ceperunt ha&enusaMuratis vfque fecundi temporibus, a f6r.
Turcis memoriae prodita,nonnihil habere pluribus in explicá
3o disrebusgeftis plenius, jnoftrisinhiftoriisreperiri vidcamus.
Indicio eft,plcrorüq; noftrorü error de prœlio,quodvnü tradüt
inter Sultafiinos & Ofmanicoslongegrauiffimüm fuiffe com
mifIum,tanta cum Turcorum ftrage, quantam ab alia natione
orbis vmquam perpeffi fuerint. ~Inhiseft Gcuffaeus, quitum
36o I O. L E O N C L Α V II
nomina ducum,tumgeminam pugnam confundens, èxercitu
Turcico in fugam conucrfo,Chcrfeolum generum Baiafitisca
ptum, AlcairùmadSultanum Caithcum fuiffe dcduâumait.
Annales autem Turcici duces expeditionis primae faciunt,Fcr I
'hatem begum, Baiafitis generum: Caragofàmque, bcgctbc- j
gum Caramaniae: quibus e duobusalter fuerit caefus, nimirum
Ferhates Baiafitisgener. Expeditioni vero fecundae praefc&os
fuiffe mcmorant, Muchemctcm Cheferoglim, & Achmetem
Ducis filium,Romaniae beglerbegum.Ncfciuit ergoGeufizus,
caefum priori proelio Ferhatem,Baiafitisgencrum: ne(ciuit al- 10
teroprœlio duosfuiffè duces,Chcfcroglim&Herzccoglimlta
que non pugnas modo duas in vnam confundit;verumetiame
tribus,Ferhate Baiafitisgencro,Cheferogli,acHcrzecogli, qui
&ipfe Baiafitisgencrfuit;vnum quafi confiat Chcrfeolüfuum,
Eiusvero nomenhochauddubie corruptum eftex Chc(erogli, 1}
quiCheferis cft filius,dc quo Cheferebego, Elpia familianato,
tra&atum fuperius capite 117.Non tamen hic Cheferogli Baia
fitis gener,aut captus fecundo proeliofuit,fed Herzecogli fiue
Ducis filius,Achmetesbaffa: qucm antea quoq; Geufræuscó
fuditcum Achmcte Geduce,ficut expofitum fupra;numerono 10 :
tarum 147. Nomen habuit HerzccogliTurcogermanum.Nam
fupra notatum capite 95, plures populos Ducem nominarevo
cabulo a Germanis accepto,Hertzog.Indidemle&or intelligit,
Bozinam duplicem,duoshabuiffè principes: quorum vnusrc- ,
gium,alter Ducistitulum habuerit. Exvltimo Bozinenfi Duce , ; '
natus fuit hic Ducis filius,vel Herzccogli, cuiusnomé hocva
ricfcriptumlegitur apudhiftoriarumaùàores Spanduginusha
bctvocabulum Cherzecogli, quodidé eft cum vocere&e fcri
pta Hcrzecogli.Scd crrat idem,quum Anatoliæ beglerbegum
facit,quiTurcis au&oribusRomaniae beglerbegus füerit. Äpud 30
Ma'atefta:fecrctarium Herceoglereperitur,apud Iouium
Chcrfcoglc. Sed haec omnia dcprauatafunt exillo
Turcogcrmano,quod
diximus.
ÆINIS
p A N D. HIST. T v Rc. 36r
FINIS D}/CATVS BOZINENSIS, PEL HERZEGO.
vima,velHerzega,velorzege,velS.Saba, ve!
ÀMomtù Nigri. • Aechmetis Herzecoglù
baffehj?oria.
5
Recenfuimusfupra,capitenotarum 141,regniBozinenfisin-*6*
teritum: nunc qui Ducatus Bozinenfis exitusfuerit,itidemcó
memoremus; itapromiffonoftro,&huius Ducis filij,vel Her
zecoglishiftoriapofcente.Namannalesaiunt, Achmetem ba£
rc fam Herzecoglim,proelio contraSultaninos fecüdo,cum equo
prolapfum,inSultaninorum manusveniffe, dedu&umq; füiffè
ad Vsbegum,&cuftodiaetraditum. Secretarius autem Malate
ftanus,eadem narrans: Baiafites,inquit, nuntio cladis fuorum
accepto,indignationc nimium quâtafuccenfus, denuopraepo
1 5 tentem inftruxit exercitum, eiquefupremo cum imperio præ
fecit Herccoglim,StephaniquondamS.Sauae Ducis filiumi:qui
aduerfa quadam fortunafupcratus,&vniuerfiscum copiis cæ
fusfuit,etiamtribusei dextrae manusdigitisamputatis. Videa
mus crgo, quæ fuerit huiustam origo,quàm familia: quae ad
-
.-
2o Turcosdcficiendioccafio: quideniquctotiusgentis, e qua na
,tuserat,interitus.IDiuerfà vero referuntura duobusau&oribus,
, Spandugino& Iouio: quos quidem ambos,&primo Graecum
illum,audiamus.Narratis,antehaectempora Sultanum Muche
. :metem II decreuiffecum animo fuo,fubiugum mittere Duca
2 5 tum Bozinenfem, cuius princeps Stephanus,S. Sabae Dux,&
Herzechus(animaduertit leétor Germanicam você Hertzog)
vulgofucritadpcllatus.Ipfam regioncm Ragufaeiseffefinitimâ,
intérquos,&principem Stephanum, fimultatcs interccfIcrint,
excaufa quadam huiufmodi.Erat Ducilcgitima coniux, c qua
. 3o tres liberos maresfufceperat: Ladiflaum natu maximum, cui

nupfit Anna Cantacuzena:Stephanü,fecundogenitum:& vlti
mùm,Vaticum. Accidit autem, vt Florentina quaedam mulier,
excellentis formae,fed nimium corporisfuiprodiga,fe(ein hanc
Ducatus Bozinenfisregioncm,rcliëtapatria, conferret. Dux
ZZ
56. 1 O. L E ONC LA VI1
Stephanus,quifaepiusaccepiffetexaliorum fermonibus,mulie
res Florentinasobformae venuftatem,animiqucindolé,& mo
rum elegantiam,facileprimasinter alias omnes Italiae feminas
ferre: quum primum de huiusaduentuintellexiffet,cius vidcn
dae cupidus,mifit quiadfemulierem arcefferent. Confpe&am y
moxadamarecepit,adeoquidcm,nihilifüam vtilegitimam có
iugem faceret,cuiuseum ceperat fatietas. Vxor vere principis,
eam quumferre diutiusnonpoffet iniuriam, Ragufam cum fi
lio natumaximo fugafecretafccontulit.Maritusmiffis ad eam
certisinternuntiis,vtidomum rediret, orabat:neue difccffu & 1 •
abfentia fuacaufam praeberet, vndc fua diuulgaretur infamia.
Viciffim illarefpondebat,fe redituram, fi Florcntinam abfedi
mififfet. Dux Stephanus id vtifaceret, imperare non poterat a
nimofuo.Nihilominus fuisadRagufaeoshominibusablegatis,
vxoremcum filiorcpetcbat. Illis voluntati principis non obté F W
perantibus,bellum infertur. Ragufaeiviciffimfe defenfuri,co
piisfuis Stcphani filium Ladiflaücumimperiopraeficiunt,cum
que rebus omnibus adiuuant. Filiusprœlio cum patrc congre£
fus,vi&oriapotituseft,acpatrem fugafibi confulcre coëgit:ma
gno paternorum militum numcrointcrfe&o.Tumverofugiti- zs
uus DuxStephanusadSultanum Muchemctem mittit,quicius
opem & auxiliares copias aduer(us filium fuppliciterimplora
rent.Simul obfidem Muchemeti filium fecüdogenitum offert.
IseratStephanus,quideinceps mufulmaniffauit. Muchcmetes
non poftulatisdumtaxat adnuit, verum etiam propriisaufpiciis 2 y
idbellumfegefturum promifit. Aduentantevero cum exercitu
Muchemcte, moriturpater: Ladiflaus, filius primigena,Venc
tias cum vxoreacliberisfeconfert: indcque profugiens in Vn
gariam,rebus ibidcm excedit humanis.Muchemetes occupata
regione,quoddam tertio filio Ducis StephaniVaticoreliquito- 3e
pidum,cui nomen Valacca, cum Caftello Dalmatiae Nouo,&
aliislocis,vnde vi&itaret: viciffimqueVaticus pro domino fiuc
patrono,Muchemetem adgnofcebat.Mortuo vero Mucheme
te, Baiafites huius Vatici,StephaniS.Sabae Ducis filij, regioncm
JÍì
p A N D.$ H I s T. T v R c. 363
inpoteftatem É qui non multopoft Arbæ mortuusfuit.
Idopidulum eftinfulae cognominis,in Hadriaticofinu propter
Dalmatinumlitus fecundae poft Veghiam, quam Orteliusnon
reâe Vcchiam fcripfit,&peius interpretatus eft Vctulam, quú
y . VeglafeuVigladicenda fit,&a Bonfinio Corycia veteribus vo
cata putetur. Haec define Ducatus Bozinenfis,& ipforum Du
cum familiae,Spanduginus memoriae prodidit. louiusautem
refertex lani Lafcaris fermonibus, hominis apud Graecosillu
ftrifamilia nati,cui notiffimus Achmetes baffafuerit,Cherfeo
to glim maturaiam, & viriliaetate, religionem Chriftianam defe
fuiffe: fictamen, vt in pe&orisfinu verae fidei non obliuifcere
tur.FuifIe vero filium Cherfccchij,Nigri MontisinSlauoniare
guli: cuiquum dataeffetin matrimonium, iamque domumad
celebrandas nuptias deduceretur, puella natadeftirpe Defpo
1 5 ticaSeruiana; fceleratum patrem,motum admirabilinurusele
- gantia,conie&is ineam oculis,amorecorreptum fuiffe: quum
çueluxuria pudorem omnem vinceret,fibieam accepiffevxo
rem,contravoluntatcm cognatorum, qui repræhenderent fa
cinus,filiocontumeliofum,infamepatri.Commotum dedeco
2o retantaeiuueneminiuriae,praecipitique nimisimpulfum defpe
ratione,Conftantinopolim fecontuliffe: quumque Sultano Ba
iafiti fœdumpatrisfacinus dolenter expofuiffet,eiusfe fideito
, tum,&clientelae tradidiffe.Baiafitem,auditisStephaniquerelis,
bonovteffetanimo,iuffiffe.Virtutem ipfius maiorafortunis pa
a; ternis promereri.Habiturum loco ereptae fponfae,quae cognata
fit exfulis reguli, filiam maximi Sultani, rara formae venuftate
praeditam. Secundum haec eum, defertareligione Chriftiana,
Stephaniq; nominc pofito,vocatum fuiffe Achmctem & Cher
{eoglim,nuptiafque filiæ Baiafitis impetraffe:cuifidus perpetuo
3o manferit, adeo quidem vtinfidianti deinceps imperio paterno
. Selimifummopercfitaduerfatus. Haec louiana de Cherfeogle
narrationum præferédaSpandugineae veniat,cquidem aliis di
iudicandumrelinquo.Solum hoc, quod de morteStephani pa
trisSpanduginus tradit, fubaduentum Muchemctis (vtait) cx
\
—-
364 . I o. L E o N c L A v 1 1 *
ftin&i,fcrupulum quemdam nobisiniicit.Referütannales Tur
cici,Muchemetem Herzegouinam,fiue Bozinéfem Ducatum,
occupaflè anno Chriftiano 1464,a quotempore vixitipfe qua
tuordecimadhuc annis,& fortaffè fuperftesetiamDuxStepha
nus manfit.Non enimlcgitur in Annalibus,huncid temporisa 5
Muchemete cum filiis e medio fublatum, vel omnino ditionc
fua fpoliatum, quemadmodum de Bozinenfi rege di&o loco
proditum videmus expreffe:fedtantumaMuchemetefubiugú
fuiffemiffam Herzegouinam,quae Bozina fuperioreft,&S.Sa
uæ(ficuti Malateftanusa&uarius ille Graeca pronuntiatione fcri to
pfit)vel Sabæ ducatus. Hoc modo fidiutius fuperftesDuxSte
phanus pater,&Turcisfubditus,eifque tributumpendéns, non
modoFlorentinæ mulieris adulteriofe polluit,verumetiädcin
ccpsfub Baiafitis imperio fponfam Stephano. filio fècundogc
nitoper fcelus cripuit:non mirum eft,adau&o plenamad mcn 15
furam flagitiorum cumulo, finem Bozinenfi ducatui numen i
ratum impofujfle.Solentenim velin primis eiufmodi principü
vagae libidincs cxcidiaregnis corumarcefferc.. -
. /
• IJ}VLGADIR ET ALADEVLE. DAPD) ΖΩ

baffa.Twrgut regio.. • *
r63. Prouincia fiueregioDulgadir, aut Dulcadir, a noftris par

tim Anadoulc,& Alalulie,nonre&e dicitur, partim Aladoule.
Turcici veroannalesDulgadiris nomen regiönitribuunt,cuius *5
princepsabeis dicitur Aladeule,vocabulo retrafyllabo. Limites
ditionis, Cappadociaemótibusinclufae, quos MunzarivoceCc
drinusinParalipomenis noftris compleâitur;tunctemporise
ranthi: verfüs Syriam Sultano. Cairenfi parentem, Berrhoea,
nuncChalep vel HalepTurcis, noftrisHalepo: verfüsimperiú 3°
Perfici velSophini regis,Armeniaminor: verfusimperium Of
manidæ principis, Amafia:.verfusCaramaniam, Adana &Tar
fus. Aladeules ipfeTurcomanuserat princeps, nöChriftianus;
vt etiam Malateftanusaétuariusteftatum reliquit, Daudis no
,- fnCIll
menTurcisidem eft,quod Hebræis Dauid. Nicolaidesdepra
uatefcribit Daat. Magnus& celebrisapudfuosfuit,qui Conftá
tinopolimeffitam,hodiequefártam te&tam, ftruxit:& filio fuo
Sultani Baiafitis filiæ nuptiaspromeruit. De Varfaco Carama
5 niae di&um capite notarum 77. Eratillatuncquidem,poft obi- '
tum Cafanisbegi,quemfupra capite 157,diximus e Caramani
darum ÉÉÉÉ poftremum,informam reda&a prouincię
velbeglerbegatus,vtTurcivocant,qui primum Caramaniae be
glerbegum Caragofam hocip(obello nominant:fed habebat
no quofdamadhuc minorum gentium proceres,quibushaud du
bicnecdum Ofmanidarum placebatimperium,licetciufdé na
tioniseffent,eiufdemque fe&ae. Turgutcnfem regionem a Tur
:
:
cisnominari Phrygiam maiorem,quaverfus Ciliciam pertinet,
ex Laonico paret: quiprimi Baiafitisvitam defcribens,Turge
15 tum Phrygiae Ducem nominat,& poftea Turgaturij de gente
principem.Rurfusautem in Muratefecundo: Caramanus, in
quit,vicinuseftTurgutae.Turgutesautem Phrygiae imperat,&
Cappadociam Armeniamq; regioeiusadtingit. Quibus inver
bis,nifiTurguta Dulgadir,ab ipfis etiamTurcis diftingueretur,
ao propemodum quiseiuraret, nullum effe difcrimé interTurga
turijnomen,&Dulgadir.Sedfufpendendafcilicet fententia,do
neccorre&ior fenobis Laonici codex offerat.Nota quidem eft
permutatio litterarüR&Lfrequens,vtiquumphulkizin Graeci
prophurkizindicunt,ideft,infurcam agerc. -
z5 -
IACHOSCHICIA^S. MACHISOGLII.
- §¤ÉÉÉÉÉ FerdinandiSpiglium fequuti, 164•

Iachófchitzium diximus,eumin ipfo annaliü archetypo Iach
3;o foglim nominari,minime diffimulandum, duximus. Nufquam
fane nomen hoc,nec ipfumlicet memorabile fâcinus,apudVn
garorum hiftoricum Bonfiniumreperitur, neclegationishuius.
aMatthiarege; quitunc Vngaris fuis impcrabar, ad Sultanum
Baiafitem miffaefitmcntio. TSignificatautem Iachfogli, filium.
• • . ' * ZZ. ij.
- _
364 I O. L E O N C L A V II •
Iachfi,velIachfidem. Et Iachs Turcicalingua fignificat homi
nem rebus omnibus elegantem & aulicum, quoda Turcis ei
fortaffecognomen tunc,obita cum laudelegatione,fuitinditú.
Fieri tamen ctiam potcft, vt potius hoc Iachfchitz originis fit |
Vngaricae. - j
JA REB. JA(RABIA, PRO IMPERIO SVLTANI CAI
remfis. J/iagi.Singami Zingami.Sultamuel4 Ethio
pum Pachymerio.
16j. uum annalesexercitum a Baiafite miffum aiuntverfus A
rabiam,intclligëdifunt finesautlimites impcrijSultanici, quod is
Syriam Caramaniæ conterminam,quae tunc in Ofmanidarum
poteftatem venerat,& Ægyptum Arabiamq; complc&ebatur.
Siciniis,quae fequuntur,initioregniSelimis,Sultanus Achmc- |
tes,eius frater,adfines Arabicos profugiffe narratur,hoccft, ad
limitcsimperijSultanini, Ægyptiaci Syriacique.Rurfusineodé ij
Selimetraduntur Arabes, qui & Æthiopesfint, itinera fugienti
SultanoTommambai praeclufiffe. Quo Arabum AEthiopumq;
fiueMaurorum,hoceft nigrorumSultano Cairenfiparentium
nomine,lc&oralios non accipiat,quàmipfos Ægyptios, qui&
Arabes,&nunc etiam Æthiopes acolore vocantur,& Iffingi 20
Turcis,noftrisSingani vclZingani,vocabulotam Arabibus, j
Ægyptiis communi.Non enim hi Zigeuni dicendi, necCiani
ganijTatari,quodReineccius putauit. Idcm Pachymeriumt&
merearguiterroris,quodintcrtioBendecarem Cairenfem vo
carit Æthiopum Soldanum. Additenim,hocab eofa&um per- . f
peram.Immore&eloquutuscftPachymcrius,quum Ægyptios
vocat Æthiopas,quireuerafaciccolorata funt. Cepit efiimno
men Æthiopum veterislinguæ Græcæ lata fignificatione,ficut
hodie GraeciMauros,vndc Morinoftri,nigrosin genere dicút,
fiue fint Arabcs,vel Ægyptij,vcl Aphri, vel Æthiopes illi pro- 3o
prieficadpellati. Deniquc do&iffimusEuftathius,&antiquior
hocStephanus,vrbium Nomenclatoris au&or, Ægyptumpc*
hibent Æthiopiam vocatam, proptcr habitantcsiheanigros
homines.
¢EN£11
--.- _ - . ------—-—---—-—-------- - -—-—-.
- -
-
P A N D. H I S T. T v R c. 367
GENERI BAIASITIS TRES SIMVL FACTT.
Diximus capitenotarum 161 de duobus generis Sultani Ba- 166.
iafitis,deFerhatcaMamelucis occifo,& Herzecogli ab iifdem
capto.Nunc tres alijcommemorátur,eiufdem filiarum nuptias
J confequuti.Primus horum filiusVfumchafanis adpellatur,&
paullopoft, Iacupesbegus: qui expeditione anni proximi con
traeofdem Mamelucos periit. Alter,Vgurlisexfilionepos.For
taffisauté Vgurleshic idem eftcum Vgurebego, cuius fupra
mentio fit, ante proelium Cofouanum fccundum, fub annum
1 o Chriftianú 1448.Tertius,Daudisfuitbaffae filius,dequoDaude
paulloantedi&um,capite 163. Ceterum obiterhocquoqueno
tandü, neceffàriofuiffe duos Vfumchafani filios Iacupes: quo
rumalter Baiafitis gener,a Mamelucis caefusfuiffe narratur: al
terinregno patrifucceffit,vtadparebit ex iis,quae capite 188 fe
15 quentur.
; LARENDE CARAMANIAE, SIVE LARANDA.
Quæ capta fuita Mamelucis Larende,ChalcocondyliLará- 167.
: dafcribitur, quum ait: Muratem fecundü bello petiiffe Cara
2 o manum Aliderium,Cariae Ducem,cuius duae fintvrbes,Laran
$ da & Toconeium, pro quo Iconium reponendum docuimus.
LeoSapiens AuguftusinnouelladeThronis, Larandorum(fic
enim vocat numeromultitudinis)epifcopatü non in Caria col
locat,fed in Lycaonia,fubmetropolitano Iconienfi,quodequi
25 dem magis probo.Nunc quoque Laranda nominatur,& in Na
toliae tabüla non procul aCognaconfpicitur, in Caramaniae fi
ueCiliciae meditcrraneis. De Gumulzina capite 43, dcYpfala
--
31, di&um.
3° PAx INTER syLTANINos ET osMANIDAs.

CMatthieregù Vngarimors.
QuodSultanus Alcairenfis in tranfa&ione Baiafiti Tar- 168.
fum & Adana reftituiffe dicitur, verius effe puto; quàm quod
368 I O. • L E O N C L A VII
Malateftae fecretarius ait,BaiafitcmSoldano AdanaTerfumq;
reddidiffe.Nam hæc opidaCiliciae funt,fiueCaramaniae,quam
Caramanidarum exftin&afamiliaBaiafites,vtanteadiâum,fi
bi vindicauerat. Poftremos ctiam Sultaninos Adana cepiffe,
paulloante legimus. Itaquc reddita potius ab his ciuitas Baiafi- y
ti fuit,qui eam cumTarfo,ceu Caramaniæ membra,repetebat.
Nomifie deinde mortui regis Vngariae, Matthias intelligitur,
Ioannis Huniadisfilius: fuccefforisautem,Vladiflaus Polonus,
CafimiriIagellonidae Polonorum regis filius, patereius Ludo
uici regis,quiadMohatzium caefusa SultanoSolcimane,iuuc- t0
nis admodumperiit. -
RAIASITES ¥NGARIAM NON A/DET INGREDI,

}%opia, Mamaffir,Momeffir.
** Hzcdevano Baiafitis conatuinuadendae Vngariaenarrat• , 1f
tiam Bonfinius,&accidifferefert a morte Matthiae regis,Tur

corum terroris,fubinitiüregni Vladiflai,annoChriftiano 149 1.
DeScopiorum vrbe nonnihil adtigimus fupra,notarumcapitc
Io4.Videtauté le&or ex hoc ipfo annalium loco, re&e memo- 20
nuiffe,diucrfaseffe vocesopidorum,Sophiam&Scopia. Nam
prior heicSophianominatur, alteramore Turcorum Vfcopia.
Solent enim vocabulis agemina confonante incipientibuspr£- .
ponere velI velV Gallicüm,vt alibi quoquenotaüimus.Laori
cusScopia collocat in Maccdonia, facitque regiam prifci regni j
Bulgarici,quodinip(am pertinebatlateMacedoniam & Epirú:.
ideoque Cedrinus etiam Scupia(reponendum Scopia) metro
polim Bulgariae nominat.Difertusinterpres aliquot hiftoricorú
Græciæ recentium, Hieronymus Wolfius,alicubi pro euerfio
neScopiorum dixit euerfasfpcculas.Recentioribusgcographis 30
Scopi fcribitur.Manaftirinominenonhcicintelligiturlocusil
le,de quo fupra diétü capite 44,fitus in confiniisThracig,Thc£ '
faliaeque:fed Monafterium penitioris Maccdoniæ, verfus Epi
rü vcl Albaniam,quodMonicftir aCaftaldo:adpellatur. Huius
- Jj\
- -
-----------_
p A N D. H IS T. T V R C. 369
in Albaniâ expeditionis Baiafticaememinit& Bonfinius,quidi
cit eum profe&um contra montanos Albanenfes, quos Span
duginusCimariotas dixit,abopido montequeChimata dequo
deincepslatiusin vitaSultani Solcimanis.
-
BAIASITES A & MONACHQ TVRCICO .
-
· . pemefùit occifìs. . -
Quod heic de periculo Baiafitis, propemodum a Deruifio 17c.

1 o quodam fiuemonacho Turcico interfe&i, narratur: fere toti
demverbisaSpandugino quoque mcmoriæ proditum legitur,
quaeinterprctarilubet,vtexpofitionis confenfüs adpareat.Tor
läces,ait,quidamin Baiafitem irruit,fimulans eleemofynam ab
eo fepetere.Solent autem hanc Deinomine petentes, Allahit
15 fchidicerc. Quumacinacem ftrinxiffet,qucm fubfiltro gefta
bat,exterruit eqgam,cui Baiafites infidebat. Ideoque cedente
rctrO ÉÉ nonnihileuitatus fuiti&ushominis:acni
hilotamen ÉÉÉÉÉ vulnusacccpit.Tumvero baffà qui -
dam,cuinomefîèratSchender,maffam ferrcam, quam buflo

xo ganumvocant, eo cumimpctucapitihominis impegit: vtcra
nioperfra&o,cerebrum emanaret. Indignatus huiusfacinoris
caufà Baiafites,cdi&opropofito,Torlaces vniuerfasprofcripfit,
&extraConftantinopolim &imperijfui fines •i$cit, •Animiad
uertitlc&or eadem narrari,nifi quodannalcs ajunt, deruifium
a; hune,&Calendcremfuiffe:Spanduginti;Toriâcem de
*-
quibusiamvocabulishominum,fupcrftitiofos
quofdam ordincsvclinftitutafe&antium
apudTurcos,quàm fieri breuiffi
mepoterit,expli
3• candum.
AAA
e 37o * I O. * LE O. NC LAVII
o RDINES JMoNACHo RyM s E / REL1Gfos o
£^£//? quorumdam apudTurcos. Deruislar. Calenderlar. Huggie
ma/lir. Torlaclar. ©Muchemetesbaffâ }'ezirazemes a Deruislaro
publicecomfoditur.Quid Turcis Diuamum.
171. Nomen Deruifiorum, quos ipfi numero multitudinis Der
uiflaradpellant,exhac ipfà narrationenoftrorum annaliü pcr
fpicituréffequafigenerale: quofcilicet ordines& fe&tae religio
fòrum ceteræ compræhendantur,ficutapudnosingencremo
nachi dicuntur,quitameninter fé diuerfisdiftin&ifunt ordini- i •
bus. Vocantautem annaleshunc initio Deruifium, ftatimquc
fubiiciunt,eumfuiffe fe&atorem inftituti vel ordinis Calende
rum,&auribus,collo,brachiisadpenfosgeftaffeferreos anulos.
Idin moreCalenderum ordini effe, mqxadparebit. Qui vero
ceteroquinapudTurcos Deruiflaradpellantur,nullos incapite 1;
pilos,nüllascomashabcnt,vbique tonfi. Confpiciunturineorú
frontibus &temporibuscauteria, velignite&ro,velaccenfà
fpongia,vellineafafcia quadam, inufta. Aur$ perföratae funt,
quibüs iafpidumgeftant enotidas,&anulos fåne non paruos.
Ami&us,ouillæ velcaprinae pelles.his itacorpuscingunt,vtpel- zo
lisvna partemanticam,altera pofticam tegat, cetera nudi funt,
tam aeftiuo,quàm hibernotempore. Paffimin fuburbanis &in
pagishabitant:Vernis &aeftiuismenfibusperuagantur quafuis.
regiones,acpra:tcxtureligiofae vitæ perpctrant infinita flagitia.
Furesfunt,adulteri,praedones,latrunculi: nec horum fcelerum x;
vllatangit eos confcientia. Quas quidem ob caufas cauendum
abcis,praefertiminitineribus.Qujppenemini parcunt,cuiufcu
iufmoditamdem fit nationisaut religionis,fifuperiorcsfe fore.
confidant. Praeterea funtinfames ceu foedi paedicones,eoque
flagitio (emutuo polluunt,nequidem a iumentis abftinentes. 3e.
Nequitias ytfuastegant,acfànétiores videantur,maflaco& op
pio vefcuntùr.Hincenim quafiphrenetici redduntur, ifq; dum
durat furor,ipfimetvelforfice,vclcultello fevulnerant,incol
lo, pe&tore,brachiis, lateribus: donccvulneribus &cruore de
- - formati
p A N D. H I S T. - T y R c. 371
formati confpiciantur. Hisdcinde vulneribustamdiu fpongiâ
accenfàm imponunt,donccincincresreda&atamdem exftin
guatur. Eum dolorem paticntcr fetolerarefimulant. Hincillis
& honosa dementatovulgo, & veneratio non leuis exhibetur,
j quodDeo cari exiftimentur:hinc&largiores cleemofynasim
petrant,equibusvi&itare folent. Habcnt in Anatolia quemdä
ordinisfuipriorem fiuepraefidem, quem non Affambaba,ficu
tiNicolaidesfcripfit,(cd Azembabanominant:vocenon pro
pricpatrem patrum fignificante,fedpatremfupremum,veIPro
1 o topapam,vt Graecos adpellaffe, de Ccdrino paret: vnde Mof
chouijfuosetiam Protopoppos fecerunt. Et imitatoseffe Tur
cosGraecorum ordincsecclefiafticos,ordinumquegradus,fàtis
.
f
adparet ex iis,quaecapite 34expofuimus.
15 infignem præfeferentesfan&imoniam.Sacellaquaedaminha
-
Calenderes continentiæ præcipuam fibi laudem vindicant,

-
bitantadmodumexigua.Tunicasgeftant ftri&as&curtas,abf
quemanicis,inftar(àccorum;tumelana,tumpilisequorum có
textas.Crines penitusabradunt.Pilcifuntexalbo filtro, fimiles
iis,quos Graecorum facerdotes&epifcopinigros&latosadmo
ac dumgeftant:nifi quod orisadfixi dependent vndique longiu£
ºculicrines equini.Ferreosfatis craffosanulos auribus,collo,bra
chiisgeftant. Etiam cutipenis perforátæferreusvelaereusanu
lusinferitur,necoire,velfimaximoperecupiant,poffint. Atque
hoc vltimum invno tantum Calendere vidiffe nos recordor,
»; qui Sophiæ propterimaretum,in quonos adbiduum haereba
mus,vnam expluribus cellulam incolcbat.
Huggiemalesplcriqueiuuenes, robufti, diuites, Aphricam,
Ægyptüm,Arabiam,Perfiam,Turciam omnem,alienofumtu,
fubpraetextu religionisperuagantur: regionum& vrbium fitus
3o & interualla notant,cumiis, quae ipfisin itineribus occurrunt.
Ami&us,ftri&a quaedam,vfqucad genua pertincns, tunicula.
Zonalatacinguntur,cuiusorasauro&ferico exornant.Eidem
cimbala quædam adpendunt,cuiufmodi & fubter genuage
{tantalligata. Supratuniculamvelleonis velpardalidis pcllcm
- - - AAA ij
372. I O. . L E O N C L Α V II -
iniiciunt,vngulisabantica partecolligatam.cetcranudifunt,mi
fiquod etiamcalceosfuniculis conftriétos geftant. Inaures ar
' gehteae fùnt,velareae,velalioquouis cxmctallo.Capillos in hu
merosvfquepromittunt,&oleis quibufdam,vtterebinthino,vt
iuniperino,perungunt: quomagisfcilicetcrefcant. Manulibrü
tenent. Amásoriasquafdam odas, quibus mirifice Turci, Ara
bica,Perfica,fualinguacompofitis dele&antur,cantillant.Sive.
nuftusaliquis pueroccurrat,medium moxample&tuntur, can
tandofaltandoquecymbalapulfant.Hincconcurfus hominü,a
quibus deindc munufculum aliquod petunt. Hiquoquc prae I©
textureligionis non fæmineosdumtaxat, fed magisetiam ma

£kulosamores confeâantur: quibus {anc fpurcagens nimium
quantum eftdedita. - -
Torlacesouillis caprinifque pellibus, perindeac deruifj, fe

veftiunt. Hisvrfinam,pilisextrinfecusverfis,vnguibus adpe ry
&uscolligatam,inijciunt;eaquepalljloco femct inuoluunt.A-
cuminatópilcopraealto,plures habente plicas, exalbo filtro,v-
tuntur.cetera nüdi prorfus inccdunt. Adhibent & ipfitempo
ribuscauteria.Litterarum planerudes funt.Plerumque confpi
ciuntur ad tabernas,fora publica,balinca : quibus fcilicet locis ZO
multiconueniunt, aquibusaliquidpetere poffint. Veniebant
ad nos Conftantinopolim ex Ægypto, Sebaftianus ab Haun
fperg,& IoannesaSalagafto,virinobiles. HorumalterSalaga
ftiusnobis narrabat Alexandriae,quumifticipfe degeret,huiuf
modiquemdam fan&um virum opinione Mahumetanorum,
quum prae foribus balineimuliebrisftans, exeuntem ebalineo
feminam quamdam attentius intuituseflct:ineamfurore quafi
quodam correptüinuolafIe,ac protinus humiproftratam,ncc
admodum fortafferepugnantem, in oculis omnium compref
fiffe. Maritum eofa&ofe beatum duxiffe,quodvirfan&us,im
pulfu diuino,præ aliis cum vxorefuacoiuifîèt. Vide cæcitatem
gentis,acpraefertim Ægyptiorum. Nam alibi vix aliquid eiuf
modifa&um, nobis illic degentibus,comperi. Sunfaequera
paccs in itincribus & viis publicis, ac Defuifios efle giximus.
- Plcbe.
p A N D. H I S T. T V R C. •373
Plebeculae,praefertim rufticae,fechiromantices gnaros effe per

fuadent. Hincingens adimpoftores hominum concur(us,qui
pro vatibuscoshabent, præfertim mulierculae. Hinc ad eos o
„ mnisgeneriscibi,cum aliis rebus neceffàriis, adferuntur. Inter
5 dum É ex fuis aliquem circumducunt, quem paene diuinis
honoribusadorabundiadficiunt. Cum hoc velopidum,vel pa
gum ingreffi, praecipuum in aliquodhofpitium, vcl carauanfa
raium,velimaretum diuertunt: illumquc nontam annis,quàm
malitiavetulum, magna,fed fimulatahumilitate circumftantes
io obferuant. Isnefcio quos cnthufiafmos praefefert,ac fubinde
uaedam,veluti diuinitus fibireuclata,{erio maxime vultu pro
3j nuncinftar mortui iacet,nunc oculos viciffimaperit,&ad
£eredirefimulat. Inde conuerfus ad fi&icios & fubornatosdi
fcipulos: Corripite me inquit filijcariffimi,& extra locühunc
• j deportate.Nam reuclarinii mihi diuinituseft,quae poenae hisho
minibus immineant. Qj:bus auditis, obfecrant impoftorem
nebulones,Deum vciutauerruncandodeprecetur,ne poenasil
lasexigat. Ille fe £inulatadfentiri, preces ad Deum concipit,vt
iram fuam cxpiari, feque placari propitius patiatur,orat.Haci
2o rae diuinae comminatione mifella plebecula,mirumin modum
expauefa&a,trepidat. Pofteavero confolationis aliquidex hu
iusinterceffione viciffim hauriens, turmatim ad impoftorem
nequiffimumadcurrit. Omneseam rem prodigij loco ducüt,
feque diuinitus moneri putant. Simulanimis deuotis,&acce
a5 ptibcneficijcaufagratis;toteleemofynas adplanos hofcedcfe
funt: vteisonufti fuasadfpeluncasreuertantur, hominefqucfu
perftitiofos acftolide fimplicesirrideant, quitam fœdc fibi pa
tianturimponi. Vefcuntur&himaflaco,veloppio;& humi cu
bantes,libidinibus abominandis mutuo fe polluunt. Haec dc
3o nefandishorumapud Turcos fpccic tenus religioforum infti
tutisbreuiterexponendaduximus,licetabaliis quoquc prodita,
tum adilluftrandamannalium hiftoriam, tum vti fecum le&or
ip(e pcrpcndatquanto nuncillosneceffe fiteffe fa&os deterio
fes,quüante centum plusminus annosvnusexeis necem Sul
- - -* - AAA ij
a.
374 IO. L E O N C L AV II *
tanofuo,totiusinoculisexercitus,intentare fueritaufus. N6
ftroquidemtempore,nimirum anno Chriftiano 1579,confimi
le quoddam huic facinus accidit, fanequc memorabile. Nam
defuifio cuidam conceptacaedesanimo,pariaufutcntata, fùc
ceffùfcliciore perpctratafuit. Multa funt a nobis inannalium í
fupplemento commemorata de Mechemete baftâ veziraze
me Selimis IIgenero,fummae fecundum Sultanum apudTur
cosau&oritatisviro.Is quum pro morc domi fuae ius diéturus,
adeundife copiam faceretvniuerfis,infynhedrio,vclconfeffu,
velconfilio,velaudientiapublica:(diuanum Turcidicunt,quâ is
vocem Beluacenfis libro 31, cap.i45, Douanam corruptefcri
pfit,horridiufculetyphanum Porfius)ingrediétem adfemagno
nifu,per mediamhominum turbâ, notum fibi deruifium qué
dam confpicatus,manum exporrigit,cleemofynamfcilicet ho
minidaturus.Itaqueabaliiseiceditur,vtadirebaffàm poffet:ad if
quem vbipropiusacceffiffet,ficamefinu profert, & ea vi Me
chcmetis in pe&usadigit,vtillicoletale vulnus acciperet, quo
exfpirauit:ipfomoxetiam deruifio ab aftantibus in frufta con
cifo.Videquama dccefforibus fuis homines fcelcrati necdum
degenerarint. 10
ACARAMANGIVM, GIAMPRLIKToN, GEPENEc.

Sejfe, Kilitféh,acimax,copù. Zaw- -
fj. Pufaigam. -
vf
Quod Spanduginus filtrum dixit, annalibus eftgepenecii.
.Sic& Vngariveftemmilitarem adpellant,quae tunicis,paenulis,
aliifqucveftibusfupcriniici,pluuiopraefertim caelo,folét. Vul
gushancgeftatcfiltro fa&am,idcoqucmateriæ nomeneiSpâ
duginus dcdit, quam equidem quo Latino vocabulo debeam 3°
exprimcre,non video. Slauinadicinonpoteft, minusgaufape,
cum Reineccio: propter diuerfitatem tum materiae, tum for
£mae. Reperitur apudCcdrinum,&Symeonem MagiftrumO£
ficiorum,& Achmetem onirocriten,Scaramangijvox:decui;
fignifi
P A N D. HIST. T V R C. 375
fignificatoconfultusameTheodofius Zygomalas Nauplicnfis

ePcloponefo,patriarchalis Protonotarius,aiebatin vfu Graecis
: effenunc Agarenicam vocem Giamurlikion, qua veftis ea fi
gnificetur,quam virimilitaresgeftentfupra veftesaliasintcrio
5 res,adarcendaspluuias,niues,gelu,ceteradeniqueaërisincom
moda. Perfasauteminuentores,einomen dediffe fcaramangij,
quodabeisad Grzcosdeinde cum ipfo veftisvfu manauerit.
Hocigitureftid,de quonuncloquimur,gcpenecum. DeSca
ramangiolocum etiam capitis 199 confule. Arabibus Seife,
to Kilitfch Turcis diciturisgladius, quem nos acinacem reddidi
mus.Leuitereftincuruus,& quia non pungit,fedcaefimferit,a-
pudXenophontem,Graecofque ceteros,Perficatra&antes, no
mcn Copidis inuenit. Et conftat excodem Xenophonte no
ftro,genushoc gladiorumaPerfisaliasitidemnationes,praefer
*. 1; tim Afiaticas,accepiffe.Zaufij,ficutanteaquoquc diximusobi
terim fupplementoannalium,comparandi veniuntcumnoftris
nobilibusaulicis,iifquepraefertim,quorum opera principes v
.
l.
tunturinexpediundis variisnegotiis, quascommiffioncsvoca
reconfueuimus. Habenthi præfe&um,quem Zaufiorum baf
zo famadpellant. Abeonosexcipiebamur,obuiam nobisadpri
mumlapidem extra Conftantinopolim,infignicum comitatu
Zaufiorum progreffo,& longiffimo tra&u per vrbcm ad cara
uanfiraium,legatis Cæfareisadfignatú,deducebamur.Interdi
gnitates PalatijGræcorum imperatorum recentiores,inuenitur
z y etiam Megasfiuc magnusTzäufius,quod officium vel mutua-.
*tifuntab AgarenisGraeci, velaGraecis Agareni acccperunt,&
idcmcfthauddubie cum Zaufiorumbaffa. Numerus Zaufio
rum ferenuncapudOfmanidasad feptingentoscxcrcuit. Puß
-
diganideniquefiomen Agarenicum retinui,ficut& fuperiusin
3a narratione de captaConftantinopoli,quo clauamaffaue ferrea,
• Turcisvfitatafignificatur. Graecifecentiorcs hancvo
… ; . * * cem vfuceperunt,acfuamreddidcrc: :
• •• • • quum olim Kopuffnrdiccre:
: . … . foliti fuerint. .
-
376 I. ©. L E ® N C L A VI 1
c 1. A p E s yNG A R o R y M, AB I AC WPE 4 G 4
cefforum.Frangepami. Agalari. Turci Cracosim multùi
mitati.Sceptra1/îue baculi Graecoram, Drum
- carij.Prwmci. Bamda. Baw
aophori, s
175. Iacupis Agae nomenin hiftoria Bonfinij defideratur. Iouio

Cadumibaffîdicitur. Idem nomen habet Wolfgangus Drefle
rus.Verumhoceinoneratproprium, fed ab accidente inditú.
quippe Chadum vel Hadum fignificateuiratum, cuiteftes fci- io
licet exfe&i. Huic Vngarorum cladicaufam præbuit Ioannes
Frangepanus,exilluftri& Romae quondam clara Frangepano
rumfamilia natus, quibusin Croatiam Dalmatiamquecom
migrantibus datum hoc erat abincolisnomen, vt FrancPani
dicerentur,hoc eftdominiFranci. Defecerat autem Frange- 1 5
panuspoftMatthiæ regisobitum,arege Vladiflao,& DuceIo
anneCoruino,Matthiæ regis filionotho,qui ad Iaitzam Banus
earumregionumerat. Quumquc in arcc Brcuia ceu rcbcllis
obfideretur,proximibaffxauxilium implorauerat.Ingreffus eft
Vngariae finesIacupes Aga cum o&o vel nouem millibusequi- zo
tum,vti Bonfiniusfcripfit. Agarum vel Agalariorum nomen a
pudTurcos a baculo dcdu&um eft, qui{cilicet magiftratus eft
fymbolum: ficut etiamante Turcos Graecorumimperatorum
officialesfuaquaedamgeftabant fceptra, quae nihilerant aliud,
ā baculi.Et quidem inmoreGraeciserat, vtquoties nouus »;
eretimperator,omnesofficiales fceptra feubaculosfuosdepo- '
nerent,necnifi iubentenouoimperatorerefumcrentinmanus:
quo ritu fignifieabatur, eos in officiis fuis ab ipfo confirmari.
Meminit cius morisantiqui, Symeonis Magiftri Officiorum
hiftoria manufcripta,cuiusverbareperies capite 199, meminc- 3o
runt & alijquidam: ifquenunc etiam rctinetur aTurcis, quos
imitatorescffe Grzcorum, praefertim in rebus ad imperijfor
mam ritufquepublicosfpe&antibus,iamfkpenumerodiximus.
CJuamquam alijputant, ab ipfis plcraque profe&a Saracenis;
quw
P AN D. HrsT. rv R c. 377
quipoftdefe&ionem a Romanis, eorum nihilo minustäm ci
uilem,quam militarem imperijgubernationem fuerintæmula
ti.Sicigitur & Agalarijdi&ifunt abaga, quod baculum fignifi
cat.Adeoquepropius vt oftendam fimilitudincm Officiorum
* 3 Palatijatqueimperij Graeci,cum Officiis Portæ Ofmanicae: di
co,Turcis Agalarios eflè fua lingua,qui Græciserant vel Drun
garij,vel Druncarijpotius. Eos LeoSapiens Auguftusin libro
fuodeadparatibus bellicis olim di&tos fuiffe tradit Chiliarchos,
uod militibus mille praeeffent; & Druncum,Chiliarchiam.La
1 o tiniChiliarchos vocabantTribunos, qui nunc Colonelli funt.
Druncum(fic enim pronuntiabat Zygomalas,& Druncarium:
non Drungum,vel Drungarium,quod vulgo fierifolet) fic ad
:
§.
pellatum arbitroratrunco,fiue baculo, fiue fceptro; quemad
modum hodiequercgimentum vocamustamipfiustribuniba
sy culum,(vitem dixercputoRomani) quemceumagiftratus infi
gnegeftat,quàm illumfignorum militumquenumerum,quiad
conftituendum regimentum requiritur.Jdeoque Druncus eft
regimentum militum,cuiuscaputeft Druncarius, olim Tribu
nus,nunc Colonellus aut regimenti praefe&us. Conueniunt &
zo aliamilitiae noftræ cum illis,quæ Leo tradit Imperator.Vandon
adpellat fignum equitum vel peditü, vt noftri Wanen & Vand
lin, autVaendlin: Vandophoron,qui vexillum Vandi geftat, &
noftriseftVandrich. Addit, Vandum conftare militibus 3oo,
.
Σ
autfaltimnonpaucioribus,quàm zoo:necpluribus,quàm 4oo.
a; Sic & Druncum fiuc regimentum habere vult non pauciores
*
mille,nonplurestribus millibus.Ceterorum apud Leonemcol
latio cumnoftris, alterius loci fuerit, ac fortaffis inhocgenerc
nonnihil aliquando moliemur: quum aliquam non antiquæ
dumtaxat militiae noticiam,verum etiam præfentisvfum adfe
3o quuti videamur. Itidem deViglae Stolique magnis Druncariis
alibi. Plurimum certefaciunt hæcadilluftrandas Graecorum
recentiores hiftorias. Ad Druncariorum ergo fimilitudinerh
Turcisfunt Agalari,velut tribuni, puta,
-
Grj;
B
Aga, Capi
37s -I ©. L E o Ncr. A v II .
zilar Aga, Spahoglan Aga, Silichtar Aga: dequibus omnibus
conuenienti loco tra&abitur. -
P A N 1 r E G N o R r M u p r D r N g ae
ros. Chrobata, Choruata. Di- , y
rem/ìl Bam. .
174. Promifimusfupra capitefeptuagefimoprimo, nos de Banis

& Banatibus in regnis Vngariae adiun&is aliquid diéturos plc
nius. Id igitur vthocpraeftem loco, quoBani Vngarici mcn- i •
tiofit: dico, Banum apud Vngarosvocari, non gubernatorem,
vel Locumtenentem (mmmprti* Graecis,& íapxv, vnde nomen
Exarchorum Italiae Rauennatium) fiue Vicarium regis in ipfà
Vngaria: fed alicuius ad Vngariae iura fpe&antis regni praefi
dem. Pertinent vero partimantiquitus, partim etiam nunc, ry
haecadVngariam regna: Dalmatia, Croatia, Slauonia, (idcft,
Illyricum) Ramia vc] Rama, (quo nomine in Vngarorum re
gum titulisintclligitur Bozina)Seruia, Gallicia fiue Valachia,
Lodomeria, Comania, Bulgaria. Praeter hos Banos, mentio
fitin hiftoriis Banatuum,Machouienfis,& Zeucrinenfis,(Sue- .•
rinum iam vulgovocantin TranfalpinaValachiapropter Da
nubium, a Seuero Augufto aedificatum opidum) & Erdelij,
Turcicis inhiftoriis; quae Ioannem de Zapolia, Comitem Ce
pifienfem, regni vfurpatorcm,&patriae peftem, Ertel Ban ad
pcllant: licetanoftris Erdelij fiueTranffiluaniae Vaiuoda tan- 1;
tummodo nominaretur. IpfimetVngari Banum feu Wanum
vocare fe dicunt eum, qui vexillo aliis præit, vnde paret,di£
crimenhocinterGubcrnatorem & Banum effe: quód illitam
pace, quàm bello, cura regni omnisincumbat: hicbcllicistan
sum negotiis praefit.Ipfum etiam nomen a Bandofaâum per- ;•
fpicitur, quod regiisipforum conftitutionibus dicitur Bafide
rium; eftque Banus Græcis Flarnularis,*^**^&pns, Sanzacbeg
fcuFlambular, Turcis. Nunc ad annalcs vt redeamus, queii
kacic
P A N D. HI s T. rv Re; 37»
heicVngaricum Banum generaliteradpellât, Bonfinius Croa
tiae tantummodo Banum fuiffetradit, regni videliget Vngariæ
regno adiun&i. Croatarum vero homen hodieque hótiffi
mum. Genscftpertinax in retinenda religione fua Chriftia
5 na. ProptereaTurciseffe fubdita cum eiusamittendae pcricu
lorccufans, advicinos migrat: magnamque nunc Auftriae Mo
rauiaeque partem, agris colendis É complet. Cedrinusin
Bafilio Bulgaro&ono, Choruatasadpellans: Finitimi funt, in
quit, Bulgaris Choruatarum populi, quod nömen Choruat,
To vel Horuat, afpiratione forti, nunceis cftetiam in vfu. Ceteri
Craeci Chrobatas fiue Chrouatas nominant. Et alicubi fcri
ptum apud ipfos legere memini, Seruios & Chrouatas eof
demefferefpe&u nimirum eiufdcm originis & linguae Vene
dae: quam in Seruiis demonftrauimus capite trigefimo quinto.
15 Rurfusab annalibus his Banus Vngaricüs etiam Direnzil Ban
nominatur, veluti Drenz Cili Ban: hoccft,Drenzius Ciliae Ba
nus. Quippe celeberrimus Ciliae Comitatus ad Croatiae Bana
tum antiquitus pertinebat. Et Bonfinius expreffe tradit, Ba£
fam(quo nomine Iacupem Agam intelligit) primum omnium
xo hocbello Cilianum agrum populatione deformaffe. Banipro
: rium nomenapudeum legitur,Emericus Drenzenus,vir (vt
ipfe fatetur) fummae tam induftriae, quàm confilij: qui fuffe
'&us in locum Ioannis Coruini Ducis a Vladiflao rege fuerat.
;
?
Habuit, au&ore Bonfinio, fecum Banus feptem militum tan
z ; tummodo millia: reliqui rufticae plcbis inconditae, ncc armis
adfuetae,cohortibus conftabant. Acciditaliud etiam malum,
quodDrenzenuscótrafententiam animifui coaâus a Bernar
dino Frangepano,pugnauit: quitamen cproeliofuga fefubdu
xit. Hæc{cilicet erat illatum difcordia, tum fuga, quam in
3o nuere volunt annales, quum aiunt; Vngaros ipfos inter fe dif
' fentientes,fugiffè. Bernardinus pater erat Ioannis illius Fran
~^ vrsi;T obfeffumfuiffeBreuiae diximus.Filius,vir
òrtis,hoftis antea,velrebellispotius,hac
. pugnacaefus occubuit.
BBB ij
58o -I O. L E O N C L A V II ;
occAsro, ET cA ySA B E L L I B AIA SITIS AD
uerfus /emetosim Pelopome/o. Ludouicus Maurus, Dux Medio
lamenfis Turcùm in Kenetoscomcitat.Isebechti
a Turcâ obfeffa.
- $
175. Naupa&us Achaiae maritima ciuitaseft,opinione quorum
dam, Ætoliae Leoni Augufto,adfinum quondam Corinthia
cum vocatum fita.Nautisvulgoiam Lepanto dicitur, Incbechti
Turcis,quoda Nepanto MarijNigrinóproculreccdit:Achaia,
Liuadia: Ætolia, Defpotatus: finus Corinthiacus, Colpo fiue f°
Golfo diLepanto. Erathoctempore,nimirum annoChriftia
no 1498,Naupa&usin poteftate Vcnetoruma7o, plus minus,
annis: quimiffoadBaiafitem Andrea Zantano, legatofuo, pa
ceminânnos 25 cum eofecerát,cuiustabulas Baiafites fcriptu
ra manusfuae,pro more confirmarat.Nihilominus vixadpelle- 1 5
reVenetiaslegatus potuit,quum datamVenetisfidem Baiafites
violat.Quippefibilegefua Mahumetana permitti volunt Aga
reni& O(manidae,vtin rebusad imperium fpe&antibus,exvfu
„fuofidem datam floccifaciant, nec vilam promifforum Chri
ftianisfa&orum rationem habcant. Bcllum igitur in eos moli- *•
-tur,&praetextuscau(acupide occafiunculam arripit, quod Ve
neti protegendum fufcepiffent Comitem loanncm Cernoui
chium,(Cernouitzios dicendos oftendimusfupra,capite 46,&
hunc alij Gcorgium vocant)vicinae Cataro ditionis regulum,
cui pleraque Baiafitcsadcmerat. Scdalia reapfefuberat caufà,45
, quæ pænecertâ ei fpem fàciebateiiciédiVenetos e Morea fiue
Peloponefo,in qua multas fåne magnas& munitas vrbes arcef
quepoffidebãt. Etenim Galliæ rex LudouicusXII, Ludouicú
Sphortiam,cognomento Maurum,a nigredine vultus, Ducatu
Mediolanenfifpoliaturus,quem fuiiurisadferebat, fœdus con- 3•
tra Sphortiam cumrepublicaVcncta percuflerat EaGallorum
cum Venetisconiun&ioneterritusSphortia, lcgatum ad Baja
fitem mittit, qui tum muneribus ei, tum variis rationibus per
fuadcrct,vt bcllumVenctisinfcrrct.Qujppc futurumaicbát,vt
OCCUl
P AN D. HI s T. T v R c. 38r
occupatisItalicobelloVenetis,ipfe nullo negotio Graecisvrbi
bus,& caftris,&infulis eos exueret. Hacilleëtus fpc Baiafites,a
pacecum Venetisfancitadifceffit.Ac fuitprofe&o noxium Ve
netisid Maurifacinus,fedtamdem haecinipfum, quod dici fo
y lct,cufafabaiuftoDeiiudicio fuit. Nam &ambitionis,&iniu
riarum multiplicium erga Ioannem Galeacium fratris filium,&
funeftorum patriae confiliorum, quibus Gallos aduerfus Neo
politanos reges,Turcos aduerfus Venetos commouit, acerbas
denique poenasluit.Qu9dquidcm ci fubtilis&argutiviringe
1 o nij,Iegatus Florentinae reipublicae,futurum aliquando praedixe
rat. Quippequumhuic adfemiffo fuas arrogantcr oftentaret,
vti plcrumque folebat,& opes,&ingenijvires: interalia quodã
inconclaui depi&um ei monftrat fimulacrum mulieris amiétu
pulcherrimo veftitae, in quo expreffà mirifico artificiotota có
1; fpiciebatur Italia. Propter hancmulieréadftabat Æthiops cum
pcniculo, quo fe ip(um innuerevolebat, qui & Maurus vulgo
. vel Æthiopsaudiret,& emblematum loco folcret vti vel peni
culo, cum infcriptione Latina, E T. M E R 1 T o E T T E M Po
re,velramufculo tres complexorofas, cum infcriptionc Ger
2o manica, M 1 r. z E 1 T, id cft,cv M T E M P o R E. quæ quidem
:;;
* ipfius emblemata fymbolaque paffim in parietibus & aulæis
-
Mediolani,Ticini,Taurini,apuddo&iffimum &illuftrem eius
vrbis archiepi(copum,Hieronymum Rouereum,& aliis inlo
cisviderc mémini. Erat hic Æthiops ita piétus, vtpcniculo mu
25 lieriseveftepuluerem cum fordibusaliis extergeret. Eapiétu
ralegato monftrata,quidipfi de hac videretur,interrogat.Tum
is: Vt mihi quidem videtur,inquit,hic Æthiops pulueremo
mncmin feipfum conuerrit. Quod hominisacuti
de Ludouico Mauro vaticinium de
.3o inceps cuentu comproba
·· · · · · · tumfuit.
BBB iij
-
„s. 1o. Leo Ncr. A vi r '

r N E s E c H r I N 1 s F R y s T R A / Ε ΝΊ
tifìccurrere cum Ga//i, & Hiffamâ
confæderatù situmtwr. -
' 176. Quæ deinfeliciconaturemouédiBaiafitis ab obfidioneNau*

paainarrant annales, paullo dilucidiushisfere verbis Spandu
ginus expofuit. Anno,inquit, millefimo quadringentefimono
hagefimonono, Ferdinandus rex Hifpanus, occupatis Naupa
aiöbelloVenetis,exlege fœderisfubfidia mifit; aufpiciis Con
faluifui,quem Magnücapitaneumvocabant.Isadiun&us claffi i»
Venetae, Cephalleniam infulamTurcis ereptam recuperauit,
cumS.Maura: quod opidumininfulacognomine, (prifci Lct:
cadem vocarunt) nonprocul a Naupa&o Patrifque fitum,ab
Auguftopoft A&iacam vi&oriam, Nicopolis diétumfuit.Ad
au&a quoquc tunc Veneta claffis fuit auxiliaribus nauigiis a 1;
confœderato rege Francorum Ludouico XII du&u reguli
Raueftani, Philippi Cliuenfis, qui Gcnuam pro rege tuncad
miniftrabat. Is proelio cumTurcis Έί , quum Venc
torum triremes nullum nauigiis fuis ferre fubfidium vidiffet:
indignatus,velaventis dedit, & inde difcedens, Maffiliam rc- , •
uerfus eft. Erat autem Venetae claffis imperator Antonius
Crimanus, qui propterea, quod pugnanti Raueftanononfuc
currerat,&alioquin etiarn fegefferat fegniter, ferreis in com
pedibusVenctias miffus fuit. Nihilo tamcnminus idcm poft
ca Ducis dignitatem obtinuit. £j
<*r E r H o N E c o R o N E Q_ r E
-
Baiafitù impoteffatem vemiumt.
'• }•
177. Nobiles inprimis Peloponefi fünt vrbes in Meffènia mari

timae, Mcthone & Corofie, quae vulgo nuncModon & Co
ron adpcllantur. Vtramque fion finépcriculo vidimus, M:
thonen Nicolaides per errorem fcripfit olim di&am füií
Manti
P A N B. HI s T. T y R c. 3*,
1Mantineam. Quippc vetus Methonae nomen eft,&ipfa ciui
tas aduplici Mantinea, tam finus Argolici,(nunc Mändigna)
quàm Arcadiae,(nunc Mandi) longe diucrfa. Leonis Aügu
fti nouella de Thronis, Methonen & Coronen facit epifco
3 patus, eofque Patrenfimetropolitano in Peloponefo fubiicit.
Ceterum paulloaliter aIouio narratur a Turcis occupataMe
thone, quàm heic in annalibus. Quippe tradit eam incuria
præfidiariorum in hoftis poteftatem veniffe, qui rumore de
fubfidiis quatuor aut fex trircmibus adue&is per vrbem didi
roto, reli&is ftationibus füis ad portum concurrerint. ld vero
confpicatos hoftes, fpe prædæ commotos, accedente Baiafi
tisincitatione, cum variis praemiorum promiffis,in vrbem de
fertafque ftationes irrupiffe, captamque diripuiffe. Quod
deinde fubiicitur, a Turcis preces in vrbe capta fuiffe conce
ì} 1 5 ptas, quae dicVenerishaberi foleant: his a Spandugino verbis
itidem narratur, quae redditalubuitinferere. Memoriae pro
. ditum eft,inquit,poftridie quàm captafuiffet Methone, Baia
fitem omnino voluiffevrbem ingredi ad agendas Deo gratias
inipfoChriftianorum templo. Quumque iam perueniffet in
ao pontem, quo tran(eundaevrbis crant foffae, confpicatum fof
fàrum altitudincm,dixiffe:Tam munitam ciuitatem mihiTan
gri Vereris per virtutem Sinanis baffae, beglerbegi mci, vio
Ientamque Genizarorum meorum expugnationcm, conceffit.
Quibus in verbisilla Turcica,Tangri Vereris,autVererfi po
• j tius, Dcum propitium fignificant. Sinan verobaffa, cuius
hcic méntiò fic,initioexpugnati Cairi du&u Scli
mis, Baiafitis filij, caefus a Mamelucis oc
cubuit,vt in annalibus fuo
loco fequetur.
AVITTA, A.
584 ro. L E o N c L A v I r ;
AmftrrL 1 N E A yE NETIS ET coNFOEDERA- .
tì, irrito comatu,temtata. Philippi Rauefami .
reguli mauffagium.
»
178. Annales Turcici dumtaxat Hifpanicorum auxiliorum me- 3

minere,quæ fcilicet a Ferdinando Aragonum&Caftellæ rege,
Karuli V Cæfarisauo materno,fuppeditata fuere Venetis, Du
ceConfàluo,dequo diximus.Sedconftat hocetiam belloGal
IicaVenetis arege Ludouico veniffefubfidia,duce Philippore
gulo Raueftano, Cliuenfium in Germaniaprincipum familia
nato, qui hac expeditione fecum adduxerat Albaniæ Ducem
Scotum, quem Albignium vel Obignium hiftoriæ vocant, &
Infantem Nauarrenum,(fic Hifpanomore fecundogeniti regü
filij nominantur) cum magno aliorum nobilium e Gallianu
mcro. Tota claffis heminumbelloidoneorum adxcIo con 15
tinebat, vt Spanduginus refert. Abhisobfeffàfuit vrbs Lesbi
Mityline, captifquefuburbiis oppugnati terribilem in modum
muri,fedfruftra.Rcgulus Raucftanus, poftquam obfidione fo
luta difceffum ex infüla,Magnum RhodiMagiftrü cumxxix
nauigiisexfpeétarenolens, naufragium propter infùlam Ceri 2lO
gum, quam veteres Citheram dixere, fecit: adeoque pauciex
iis,qui nauibushifce vehebantur,incolumes euaferünt. Adea,
quæ tradunt annales de placato a Venetis, impeträdae paciscau
fa,muneribus Baiafitis animo: addendum, eos per Andream
Grittum,pofthaec ipforum Ducem,BaiafitiS.Mauram quoque 2. j
reftituiffe,locum hodieque Turcorum in poteftate cónfti
tutum,longeque munitiffimum. Leucademalij
prifcis diétam volunt,alij Neritum. Sen
tentiam priorum ex Prætore Grae
ciae noftroprobare li- . 36
quidolicet.
S E C p^ VIO yf
p A N D. H IS T. T V R C. 38;
JEC}/WD}/S SOPHILARIOR}'M MOT/S ADPER
fùs offmamicos.Scach Culi.Scitam
Culi. Kjelbaffâ.
DeregioneTekie fiueTekedi&um fuperius,capite 57. Alte- 179.
5 rafuit haecaduerfusOfmanidas,& fe&am Ofmanicorum fedi
tio,abiis excitata, quos Sophilarios & Kifeles baffàs dixerunt.
Quippedeprimafuperiusindicatum capite 81.Iouiusau&orem
feditionisadpellat Techellem,apatria, puto: Drefleruscuma
liisEliam,nulla ratione: Turcorü annalibus Scach Culi nomi
1 o natusfuiffc refertur,voce fignificante Scachiferuum.EtScachi
adpellatione intelligitur Scach Ifmail,rccens Pcrfarü regno po
titus,dequo paullo poft expofituri prolixefumus. Ait Iouius,cú
fuiffe difcipulum Arduelis,de quo itidem mox dicendum: poft
cuius caedem,Euphratetranfmiffo,veneritinArmeniam mino
1 5 rem, &in fpelunca quadam ad radices Antitauri montishabi
tauerit. Eaparumverovidentur confentanea,tum quodTeke
regiominime fit Armeniaminor,fedPhrygia maior,vtaperte
le&or exipfis annalium verbisnumero 57 notatis perfpicit:tum
etiam,quodePerfia venientiminimeBaiafites munera quotá
}
ao nismiffurusfuerit. Vtutfefereshabcat,Scachi quidem Ifmailis
artes amplcxusfuit, ideoque Scach Culi nominatus: ex quo
('
Ę Ofmanidarum adhaerentes, fecereScitan Culi,
voce fignificante Satanae vel Diaboli feruum mancipiumue.
Geufræusalicubipro Culi fcripfitCoullet.Spanduginus eifup
»5 peditatafuiffe traditabIfmaile Scachoxxcio hominum, quod
. &quidem verum non arbitror, exiis, quæ hcic inannalibusfe
qüuntur.Magiscft vero confentaneum,quod Iouius ait,pcrin
ternuntios ab Ifmaileconfirmatum in propofitofuiffe. Ki(el
baffà fignificatrubrum caput. Id nomen Ofmanicidcdc
3o , rufithocipfotemporefe&atoribusIfmailis Scachi
Perfarum,a rubro capitistegumento:
quodeplenius agendum
paullopoft.
- CCC
-
- - - - -
386 I O. L E O N C L A VI I
JANTALI, CIVITAS JANATOLIAE. GRAECORYÁt
ammi amumdo comdito,quomam modo cum mo/frù comue
miamt. Nomimaquedam vetu$tacum recem
- tioribus collata.
'i8o; Quae Turcis heic Antalivocatur, prifcis erat Attalia, quon- 5
dam ab Attalo rege,vnode (uccefforibus Alexandrimagni,có
dita. Leonis Imperatoris nouella de Thronis eam collocat in
Pampbyliafecunda, fubmetropoli SylaeofiuePerga.Grxci po
fteriores adnotant,faétam metropolim anno mundi 6592, fub
Euftratio fan&iffimo patriarcha, imperatoris AlexijComneni
auétoritate.Quod quidem accidiffe conftabitanno Chriftiano
io84, fi dcfententia Græcorum anni a condito mundo 55o8
ftatuanturvfqueadChriftum natum clapfi, fecundum editio
nem Lxx 1 1 interpretum. Aythonus Nataliam,tranfpofitis ali
bratioprimislitterisadpcllat,pro Antalia: quo loco Reineccius 15
notat,fcribendum pro Natalia Nacoliam. Atqui Nacolia longe
diftat ab Antalia,Phrygiæ nimirum maioris mediterranca ciui
tas,adSangarium flumcn fita: quum de Antaliafuaftatim fub
iiciat Aythonus,eam fupra mare Græciæ (Gallice loquitur, pro,
ad mare)fitam. Et maris Græciæ vocabulo intelligitur Ægæum ,•
mare,vel Archipelagus. Addit enim, quod haec ciuitas refpiciat
regnum Cypri.Quippe verum hoc eft,&ab Attalia, quam Set
teliam modo vocant,totus ille finus obieétus Cypro,nunc Gol
fodiSettclianominatur.BcluacenfisSatieliam fcripfit,eidemq;
finus ille maris adpellatur Gaufra Satteliæ, vocabulo Gallico , ;
Gaufre,quod hodic Grgcis cft Corpho,prifcis κόπτος,Italis Gol
fo, Latinis finus. Quia vcro in hunc Aythonilocum incidimus,
expliccmus obiter& alia quaedam ibidem pofita regionum &
ciuitatum nomina. Primam Turquiæ (Sultanorum Iconijre
gnum, vel Afiam minorem intelligit) prouinciam initiovocat ;e
Lygoniam,dcinde re&ius Lyquoniam (pronuntiatione Gallo
rum cffertur Lyconia,ideft Lycaonia) quæ famofàm ciuitatem
habcat Coni,hoc cft Iconium. Rc&tius hanc collocatin Lycao
nia,quàm LacnicusinCaria; dcquofupra,numero 12, diäum.
Addit,
p A N D. HI $ T. r yp c: 387
Addit,hanc effe maiorem totiusTurquiæ regni,hoceft metro
polim. Briquiam Reineccius interprctatur Lyciam, quum Bri
quiafeu Bryquia fit Phrygia.Facitautem Bryquiae metropolim
Aythonus Zichiam Græciæ.Sic enim fcripfit, nomine Græciæ
% Romaniam intelligens Afiaticam,de qua diétum capite 6. Zi
chiam hanc Reinecciusinterpretatur Cydnam. Atqui Zicchiae
Cedrinusquoque métionem fecit velut ciuitatis in Afiamino
rifitæ: quum in Copronymo frigus inauditum memoriæ pro
. dit,quo congelatis amnibus& ipfo mari, potuiffenarratitinere
ro pedeftriaZicchia tranfirimare ad ipfum vfque Danubium,id
eftadoftia Danubij,quæ in Thraciafunt. Bithyniae metropo
lisapud Aythonum fcribitur effe Nichor, quam Nicæam püto,
Turcis Ifhic; non Nicomediam,quae Turcis eft Ifmid: quum
ReinecciusexNichor faciat Nicomcdiam. Necapud Leónem
i; Auguftum minuseft metropolis Bithyniæ Nicæa quàm Nico
media. Gencch Aythoni Reineccius interpretatur Pontum,
quum magispropricfic dicatur, quae olim Colchis erat,poftea
Lazorumadpellataregio, fiue Lazice: cuius metropolis eft Le
oni AuguftoTrapezus, quam in Gcnech ponit Aythonus. Pa
zo phlagoniae ciuitatem vocat AythonusGinapolim, ex qua Rei
hecciusfecit Germanopolim. AtquiGinapolis Aythoni,vel Gi
nopolis potius,adPontum Euxinum fita, hodieq; Ginopoli no
minatur. Apud Leonem Auguftum Innopolis dicitur,& epi
fcopatuseius ad Gangram Paphlagoniæ refertur. Scd defino
.
-
â
2 5 plura.
g A R A G ο S B A S S A,
-
begusuaematolie,viuuspalo
B E G L E R
tramsfigitur.
Habesheicinfignecrudelitatis exemplum in religiofis Tur- 181.

corum,cuius obiter mentionem fupra fecimus, cap.64. Trans
fixus aScachoculi palofuit Anatoliae beglerbegus, vt annales
referunt. Ei nomen dant Turci Caragos, vt noftro quoque
- CCC ij
388 I O. LEONCLAVII
tcmpore celebris fuitCaragosRais,qucmin Supplementinar
ratióne de bello Cyprio commemorauimus. vulgo noftri Ca
racoffam dixcre. Iouio CargiusbafTanominatur,& eidemalibi
- Caraiuseft.Difientit etiam in expofitione hiftoriæ nonnihilab
annalibus, quiCaragofam captum fuiffenarrant, & Cutaigen 5
addu&um,& fuis in opido commonftratum : quumque dcdi
tionem opidani facere nollent,in eorum confpe&u palo tranf
fixum.Ioüius autem prope dicit abfuiffe,vt caperetur:fedfub
tra&um a fuis, Cuteiameuafiffe: qua deincepsafeditiofis expu
nata,etiarn ipfehoftiumin manus venerit. Poftea vero adCa- 1 •
ra cffìr,(Carachifar fcribere debuit)in mediavia, quatranfeun
dum erat Alibaffae, cum exercitu rebelles perfequenti, viuum
ab eis palotransfixum: vtatergofequentibustam fœdotantivi
rifupplicio formidinem & horrorem incuterent. DeCutahige
fupra diétum, capite 4o. I5
CO RC P^T A S E D ITIO $ IS J^ I NC 1 TJ^R.

Diuer/e Turcorum marratiomes
amp/tris.
2.Q.
182. Corcutem in Ofmanidarum genealogia quintum ordineBa

- iafitis filium fecimus,&germanum Sclimis fratrem, qui dein
ceps imperauit. Etenim eamdem cum Selime matrem habuit.
Hùnc referunt annales arcbellibusin pugna fuiffe fuperatum.
Iouius vero pugnatum ait in hos aduerfo prœlio duobus a ne- 15
potibus Baiafitis, MuchcmeteSciemfciaj, (Sinan Scach re&ius
adpellatur)& Orcane Alempfaci,filiis: (pater Alem vel Allama
Scach,filius Vrchan nobiseftingenealogia) Corcutem expref
fetradit,non aufum fuiffe cumTechellecongredi.Quæ fáfie ve
ra fint,necne,mihi quidem difceptare nonlubet: indicandata. 3 •
men putaui,ceu fufpe&a propteraetatem nepotum. Quæ ditio
fit Aidinenfis,oftenfum numero 13. Ducis filiuseftHer
zccoglibaffa, dequo diétum capite
.• 161, & 162.
- A L IS
P AN D. H I S T. T V R C. 389
- uM L I S 8 A S S AE C O N T RA
rebe/es expeditio,
Quantopere creuerint perduellium vires, vel ex eo colligi 183.
poteft: quodinhosproficifcentem Alimbaflàm duxiffe Spati
y duginus ait equitum ex AnatoliaxLCID, quibus Genizarorum
1 1 1 1 c 1 o Baiafites adiunxerit. Nihiloque minus Achmetem
quoque Baiafitis filium, ex Amafiana fua prouincia colle&is
copiis, ei fubfidio veniffe.
I o. CHEIDER BASSA C/M ZINDI KEMALE SAN.
giacbego, viéfus & occifasafeditio/%.
Zomchium. Nauarimum
Cheiderbaffâ, Caramaniæ beglerbegus,aSpandugino Cai. 184.

15 diradpcllatur,& domicilium in vrbe Cogno, vclIconij habuif
fe dicitur. ZindiKemal beg eidem Camali nominatur, & vir
admodum militarisfuiffè prædicatur. Tradit enim Spandugi
nus,huncbello Baiafitis contra Venetos cepiffe caftellum Mo
reae fiuePeloponefimaritimum,hodieque munitiffimum, nec
2. o procula Methone diffitü,15 videlicet milliaribusGraecis, quod
a nautis Italis Zonchium,Spandugino Gionchium,Graecisno
: ftritemporis Nauarinum vocatur,prifcis Coryphafium Meffe
niæ fuiffecreditur: Iouiotamcn Pylum,regnaNeftoris,adpellâ
te. Neq; caftellum hoc Kemales feu Camales dumtaxatexpu
? z5 gnauit,verumetiam oppreffàs inopinato quatuortrircmesVe
hetas,cumipfis militibus&fociis naualibus, ibidem in potefta
temredegit.
. PLANICIES ZIBP'C, ET SIVAC, EADEM.
3o Quamheicannales planiciem Zibuc vocant,Spanduginus i85.

adpellâtcampum Siuac,tametfi corrupte legatur in edito,Cam
pagnadettaSiuas. Quippe ciuitas quidem eftSiuas, de qua di
Ἐtüm capite 5: fed hocnomine campus aut planicies nobilisin
Anatolia,quodequidé (ciam,nulla. Quaproptercx Annalibus
CCC iij -
-*
-
39e ' I O. * LEO N C L AV 11 *

Siuacreponendum,quodidem eftfere cum Zibuc. Iouiushaec
ad Galatiæ campos retulit,vbifitam ait Caraéffar. EaTurciseft
Carachiffàr,hoceftarxnigra, quae in beglerbegatibus colloca
turin Amafiae Tocatique prouincia, comple&crite Paphlago
niam,Galatiam,&Cappadociam:vbi fangiacatus hiconiungú- f
tur,Carachifar, (vide caput 144, & eodem numero textuman
nalium,hanca Muchemete II captam referentium, quum ad
uerfus Vfumchafanem pergeret) Safum,(prifcisSafima,de Na
zianzeni noftrilibris nota) Tarabofan fiue Trapezus. Addit Io
uiushocloco mentionem montis, cui nomen dat Olinga, nec I •
eum magno ab Ancyra diftaretraditinteruallo.
- RTIALA I A. P R O TO G E R O S. P R I M I K I RIO S.
- /lofedxi. Klefe.Timariom.Timario
ta. Rama/am. 1;
186. Qui præfe&usVlofeziorum heicdicitur, vocabuloTurcico

Kihaia nominatur.ld propricvicarium feu locumtenétem, feu
legatum,atqueetiam praefe&um aulæ fignificat.Ideoque Kiha
ia Vlofeziorum eft vicarius feu legatus illius, quem Vlofeziorü , •
baffàm adpellant. Graeci Ptotogeron nunc dicunt, quicatalogo
dignitatum vel officiorum Palatijs,iuxípio, ipfis eft, noftris pri
micerius, adpellatione vetufta. Ex Protogero Geufræus Pro
tortzcorruptum ponit,&fuperintendentem interpretatur. No
1mcn Vlofeziorum fignificatftipendiarios, quibus Vlofe vel V- 25
lefe numcratur.Sunt enim duo ftipendiorum apudTurcos ge
nera,quorum vnum vocaturVlefe,Timaralterum. Vlefe fti
pendium eft, quod morenoftro militibus vel aulisis foluitur a
rationalibus vel quaeftoribus: apudnos menftruum vel annuú,
apud Turcosinfingulos dies. Hocquifruuntur,Vlefedziorum ;•
nomcn habcnt. Geufræo & Sanfouino funt Olophagi. Timar
cftpenfio, vel ftipendium,velreditus adfignatus in praediis,&
poffeffionibus caftrorum,opidorum,pagoru m, agrorum:vel in
u.
pcrcipicndisdccumis,aliifue fru&ibus, Graeci timarion adpel
lant,
.
…
P A N D. H I S T. T V R C. ssi
lant,aquibusadTurcosmanaffevocem hancarbitror.Reperi
turapud Damafcenum Studitam in martyrioTheodoritribu
nimilitum,cui virtutis &rerum fortitergeftarum nomine nar
rata Licinio Augufto datum fuiffe protimario caftrum Hera
5 cleae. Videturque vox a Graeca nu*, qua fignificatur honor, de
. riuata: quod huiufmoditimaria,velut honoraria, fiucbeneficia,
fiue reditus,fiuc penfiones, honoratisbcneq; de republicame
ritis concederentur. Timariis donativocantur Timariotæ, vel
Timarati,etiam apud Chalcocondylem. Caramufes fignificat
o nigrum Mofem. Ramafanis nomen idem eft cum Ramadane:
ficut Otman,vel Odman idem cum Ofmane.
TEBRISIVM, 7 A/RISIVM. CARA}TANA.

-
15 Tebrifium,nunc Tauris,admodum his annisinnotuit,etiam 187.

vulgo,Turcorum ftragibus aliquot nobilitatum inde vfq; a Sul
taniSoleimanis II temporibus.Qui Ecbatana Mediæ vocát,er
rareputo:quum Ccdrihus eamTaurezium adpellans,in Perfàr
menia collocet, quam hodieque maiorem dicunt Armeniam.
1o Inhuius meditullio Tebrifium re&e Iouius ponit, vt male Chal
cocondyles vrbem fecit Affyriórum: cuius interpresTabrezen,
vt CedrinianusTabrezium, fcripfit. Iouijfententiam hæc Ay
thoni verba confirmant: In Armcnia maiore ciuitasTaurifijfa
' mofioreft,& plusaliis opulenta. Vide quaedam alia de hac in
2. j fra,capite 2o4 notata. Carauanae Turcis& aliis oriétalibuspo
}
pulisfunt hominum agmina nonnumquam maxima, propter
itinerum difcrimina feconiungentium. Neque tantum hoc fie
rifoletabiis,qui mercium veldiftrahëdarum caufa,velcompa
randarum, aliòproficifcuntnr: verumetiam ab illis,qui per foli
3o tudincs Arabú,advifitandam votivelreligionis ergoMcccham
peregrinantur.Excrefcunt haec agmina, pro magnitudincpcri
culi,nönumquam ad zo vel 3o hominum millia: iuftus vt exer
cituscffe,prxfcrtim ob camelorum multitudinem, & aliorü iu
mcntorum,quae fagmaria fagmatariaq; Graecivocãt, vidcátur.
;391 I O. L E O N C L A V II
SCACHI SIVE REX PESRARVM ISMAIL, COGNOMEN.
to Sophimus.Sophilar. Emafferlar.Keßl baffa CMm hoc
primum tempore/e&#a Sophilariorum
ex£/fe/rtf.
5
183. Licetin annalium adpendice noftra, de difcidiis fe&arum
Mahumetanarü,Ofimanicae Sophinaeque, decennalis initio bcl
li,quodinter eosgeritur,quaedam rara,necabaliisantenos me
móriæ prodita complexifumus:hoc tamen loco, quo primâ I£
mailisSophinimentionemannales faciunt,paucis ea configna
relibet,qug adipfius Ifmailis originé,principatusinitia,progref
fus,resgeftas illuftrandaspertincreputabimus. . Pater Ifmailis
Sophini fuit Erdebil,qué louius&alijvocát Arduelem vclHar
duéllem.Hoc illicognomen faciunt a loco quodá Perfiae,cuius
dominusaut regulusfuerit:ipfum vero nomen eius tradüt fuiffe 15
Secaidcr. Aiuntpraetereafeétatum vitam religiofam,inftar ere
mitarum vel monachorum noftrorum. IdeoqueSecinterpre
taturSpanduginus nüc abbatem,nuncplebanum fiuecuratum,
vtvulgo loquuntur,hoceft, animarum curam gerentem. Ego
veroin opinionemcapcrfifto,quaminitiobelli Perfici fuperius 210
in Suppleméto annalium expofui,& cuiusau&oréhabeo Mat

thiam de Faro,Caefareum Conftantinopoli ad Portam Ofma
nicam Dragomanü velinterpreté: diuerfa fcilicet haec effeno
mina diuerfarum perfonarum, quorú vnus fuerit Erdebil pater
Ifmailis,familia natus apudPerfasilluftri,ditionifque cuiufdam , ;
regulus: alterScheich Haidar,non princeps aut regulus, fed re
ueraid,quod audicbat; nimirum Scheiche,velImam: quorum
illud hominem religiofum gentibus illis fignificat, ab inno
centia fan&imoniaque vitae : hoc vero, Do&orem. Etenim
ex opinionc vitæ religiofe ac duriter a&ae, confequutus ali
quid apud vulgum auétoritatis ; tribus Mahumetis Prophe
tae fociis, Ebubekire, Omere, Ofmaneque reic&is, Alim quar
tum Prophetæ focium, eiufdemque confanguineum & gene
rum fequendum in omnibus adfirmabat, fifalui effe vellent.
- Docebat
-
P AN DE HIST: TV R C. 39}
Docebatafithaec,&alia, quodãinopidoPerfarum,cuinomen
Reza.Famanouidoôtoris, nouaeque difciplinae,longelateq;di
dita, confluxitadScheichem vel Imamum Haidarem ingense
Perfiavicinisque regionibushominum multitudo. Primus au
5 tem ex magnatibus&regulis Erdebil nonhanc dumtaxat Hai
darisfententiam do&rinamque probauit, verumetiam exeius
praefcripto fegerens, patrociniumcaufae fufcepit,eaqueremul
titudinis animosfibi mirificcdcuinxit. Itanimirum aliàsquoq;
conftathominesingeniofos,nouae religionisvfospraetextü,in
1 o fignem ad potentiam perueniffe. Tantoperequidem Erdebil,
ceteroqui non magni nominis opumue regulus,hacnoui do
gmatisprofeffione creuit:yt eifiliam fuam rex PerfàrumCha
fanes,quem aproceritateftaturaenominatumVfun Chafanfu
periusindicauimus,matrimonio1egitimo copularet.Quippefi
■ ; liam Martham ex ÆcaterinaComneniafufceperat, quam Ca
. mitdeCamifuiffediâam, nonre&cfcriptum apudSpandugi
num legitur. Etenim gentibusiisCarumdeComninivocaba
tur : priorenominecorruptodcGraeco AEcaterine,altero vero
; familiae. Nam Caloioannis Comneni,penultimiTrapezuntio
ę ao rumimperatoris,erat filia: quâ Caloioannemortuo,fraterCa
;• loioannis Dauid,vltimus imperatorTrapezuntius,Vfumcha
fanidedit vxorem,vteiuspraefidio contranimiumvicinas&in
feftas fibi viresSultaniMuchemetis paullotutioreffet. Ex hac
Vfumchafanis filiaMartha, natusfuit Erdebili filius Ifmail, de
2 5 quonücagimus. Habuit inregno fuccefforemmortuusVfum
&hafanes Iacupem filium,quivulgoabhiftoricis Iacobbeg, ab
annalibus hifceSultan Iacup deinceps invitaSultani Soleima
nis nominatur. Is prote&orem nouae fe&tae fororiumfuum Er
debilem,mirificefibifufpe&um, quod vereretur,neregiusadfi
3o nis,&tantæ multitudinisdeuotionefretus,fibiregnum eriperet,
interficicurauit. Euafit crudelisauunculi manus Ifmailadmo
dum adulefcens,o&odecim (vt pleriq; tradunt)id temporis na
tusannos:feque,Marthamatre comite,contulitadamicum pa
ternum Pircalcm,regulumditionis «et; quorumdam
----
394 .TI O." L. E O N C L AV I 1' ', -
ad mare Cafpium, nunc Culzufi DeniziTurcis, Beher Cut.

zum Arabibusadpellatun»,quo claufum marefignificatur. Iftic
educatus Ifmail ex praefcriptoreligionis paternæ, tamdem ex
ftin&o pervenenum aconiuge datum Sultanö Iacupeauuncu- '
lo,domum reberti, paternæque ditionis hereditatem, cumopi- y
dis & prædiismaternæ dotis nomine fibi debitis, adire ftatuit.
Dominio paterno potitus,moxvlterius progreditur:& ccctan
tummodo ftipatus militibus, Somakiam pæne prodigiofum in
modum occupat. EaciuitaseftMediæ, quam modo Siruanum
yocant,acverfus Armeniæmaioris fincsfefeporrigit,& Laoni- 1 •
coSamachia, SpanduginoSumachiesadpellatur: tantiquidem
momenti,vtanno Chriftiano I 583 ei captæbeglerbegum Of
manbaffà præfecerit.Hinccopiisnonparum adau&is&inftru
',- &is,Tebrifium,extimam Perfarum regiam,fefe confert: eamq;,
fuperato rege Aluante,Sultani Iacupisfilio & fùcceffore, vi&or 1 ;
in poteftatcmredigit.Iterum cum Aluantecongreffus,non mo
do fuperior euadit:verumetiâipfum,cum exercitusnaaiori par
te, trucidat. Inde Muratem Chanem, (MoratChan,& Morat
beg,aliis nominatur: AuguftinoCurioni noftro Marabeg,quod
longius ab originerecedit) Aluantisoccififratrem perfequutus, 2o
pariprofperitatc fuperat. Is vi&usabHiriaile, Bagadatimverfus
aufugit, hodiernamfcilicet Babylonem, propter ruinas prifcae
Babylonis fitam. Vi&orvrbem Sciras, armorum omnisgeneris
officinam, aTebrifioxxdierum itinere diftantem, cum vi&ri
cibus copiis adit &occupat. Ibidemum infigniteffuum arma- ,;
uitexercitumi. Poflea negotiüm eifuit cumVlu ChaneTataro
rum Sicheco, queminftruétumexercitutrecentortim millium
equitum,adgredi prœlio nödubitauit: quo fingulari virtutefori
tunaqucvi&or euafit,hofte caefo,vcl in turba(quod alijtradunt)
a fuis oppreflò, fuffocatoquc.Tamdem ad totilluftres depluri- ;•
buspartas viâtorias,is félicitatiscximiæ cumulus acceffit:vtmo
riente in exfilio Murate Chane, lacupis filió, & vkimo herede,
non modoPerficiregni poffèffione,fublatisàmulis, quicta po
tirctur; verumctiam vicinos qudfdá populos, ac præfértim Ba
«J*;. - gadati
p A N D. s H I S T. . T v R c. 39r
gadatinos,in deditionemaccipcret. Haec delfinailisSophinio
rigine, profpcroque rerum fucccffu, quo fibi fuisque regnum
Perficum peperit & cóftabiliuit, haétenus heic exponendadu
ximus. Nambella deincepscum Ofmanidis,acSelimepraefer
5 tim gefta,fuoloco nobis annales ipfi dabunt. Ab Ofmanidisei
Sophicognomentum, & Kifelis baflè,per ignominiam fuitin
ditum. Prioris notioncm adtigimus fupra,capite 81. NöaGrae
co Sophos dcduétum cft, quodtamen exiftimare quofdam vi
deo, quia Perfarum Magis & Sophis antiquiffimis fumtum no
f o mcn vfurpaffeSophinos volunt:feda Sophi, Arabica voce,quæ
lanam fignificat. Quippc quum Mahumetani,& praefertim Of
manici, more veteri, tulipanto linco (ubtiliffimi operis caput
inuoluant, noua ifthaec Sophilariorum religio præcipitintera
lia, ne caput faftu quodam lineis ciufmodi fpirisornctur:fedvt
1 5 tegumcntacapitum clana,non magni repretij,conficiantur.Et
quialancum hoctegumentum capitis, quopræteraliorum Ma
humetanorümorem hi nuncvtuntur, plicas habet duodecim,
&ArabicavoxEnaffer,duodecim fignificat:etiam aliud nomen
Eaafferlariorum confequuti funt, ac fi Graeco vocabulo dicas
2.o Dodecaptychos,aut Latino Duodecimplices. Quum denique
tegmcn eiufmodi rubro dumtaxat colore tin&um geftarefo
leant,Kifelbaffilarijquoque diéti funt,veluticapitarubra. Sole
bant autem antehaec vocaritempora Perfae Turcis Aiemini vel
Azcmini,ficut&ipfà regio Perfarum iifdem eft Aiem, quod fù
25 pra notatum capitcfecundo. Scachus igitur Ifmailabaemulis
*' Ofmanicis,aliisque Mahumetanis, veluthorum antefignanus,
tam Sophi,quam Kifelbaflàvocatusfuit: acmanfit etiam apud
nosinhodicrnum vfquediem nomen hoc pofterisipfius,vtSo
phiniadpcllcntur. Nec tameninea fumopinione cum aliis, vt
3o tunc primum natum hoc Sophilariorum vocabulum putem.
Quippevetuftius cffetcmporibus Ifmailis,exannalibusTurci
cis parct:qui regnantc Muchemcte primo,Baia fitis proauo, no
naginta fcilicetannis ante Scachoculis feditionem, & Ifmailis
impcrium, Sophilariositidem tumultuatos cömemorant. Itaq;
DDD ij -
496 1 o. l E o N c L A w 1 1
veroeftfimile, Scheichem Haidaremnönouidogmatis au&o-
rem fuifle,fedreliquas potiusexincendioveteri,quafiquefopi
tasha&enus fcintillas,denuo fufcitaffe: prorfusque fimiliratio
ne Scachum IfmailemSophinomenabinimicistuliffe,fiequés
anteaplebeis,fedantcipfum nullidatumregi. 5
.g y I coRIzzI P EL co RID sc H 1, .gri TYR

comami Perfici. Supplicium Scachoculù.
189. TriafuntapudPerfasgeneramilitantium. Primivocantur ab to
eisTurcomani, quorumieacondicioeft,quae vafallorum apud
, nos,quosfeudatarios adpellamus.Etfuntapudeosfeudapcrpc
tua,qugaparentibusadliberos&pofteros deuoluuntur,fequius
acTurciseftinvfu. Quotiesigitur hi iuffu regiseuocantur,eo
cum equitum numero feregififtunt, quem rationefeudorum 1 5
adducere tenentur. AlteridicunturCorizzi velCoridfchi, qui
ftipendiis militant. Etaliaftipendiareapfe non funt apud Pcr
fas, quam quæ Græcis aiiiyjaia, Romanisannonae militaresno
minabantur: res nimirumadalimentapertinentes, cum equis,
veftibus, armis,tentoriis,ceteris.Tertijconftant e copiis auxi- 2o
liaribusconfœderatarum finitimarumquegentium, Armenio
rum vidclicct, ac Georgianorum: quireligionem Chriftianam
profitentur,inPerfàs propenfi,Turcisinfefti.Vulgusigiturifto
rum, quiScachoculim fequutiducem,tam crudeliterha&enus
graffàti paffim fuerant,ScachusIfmailceumancipiadiftribuit , ;
inter proceres fuos, quo nomineSultani,Chanes,Turcomani
Peifis vcniunt: capita vero feditioforum trucidanda Corizzis,
hoc eft, ftipcndiariis militibusfuis, obiecit. Hoc memorabile,
quod apud Spanduginum Iegitur, au&orem tam fœdæ tragœ
diae,qui feScachoculim,velut Scachimancipium adpellauerat, ;o
abalis vero nominatus obimmanitatem fueratScitanCuli, fi
ue Satanae mancipium, laudabilifeueritatis exemploviuum,
de fcntentiaregis Ifmailis, in flammasconie&um,
& exuftumfuiflc.
AMO TV$
P A N D. HIST. T y Rc. 397
A/OT/S S E L I MIS AD/E RS}^S PATR E M B A.
igfitem. Precopj Tatari. Cham Precopiorum Polomia re
gnam ambit. Belgradadammem Aefferem.
Seguam baffa.
Deie&urus imperio patrem Selimes, non Trapezunteper 19o.
Afiam minorem profe&usfuit, quodfuturum videret, vt a fra
tribus, Achmete Corcuteque, hoc in itinere impcdiretur:fed
Cofen,quae noftriseftCapha,ceu di&um capite f48,transma
1o re nigrum nauigauit: quo loco tunc MechemetisTatarorum
Chanis filiam nonduxitvxorem,vtiGcuffaeusfcripfit,quumex
% eafilium Soleimanem, hoc ipfo tempore 19 plus minus annos
natum, haberet:fedauxiliaresafoccrocopias impetrauit, qui
bus MechcmetTatar Chan paterfilium praefecit, Chanoglim
: 1 5 abhiftoricisadpcllatü,hoceft,Chanis fiüeregisTatari filium.
Hi vero Tatari peculiari adpellatione Precopijnominantur, a
voce Precop, ÉÉ Quippedu&isin Ifthmoama
. riadmare foffis,acontinentiTauricam Cherfonefum velut ab
fcindere conatifunt. QuinuncPrecopiisimperatChan,nuper
zo adcomitia Polonicorum ordinum,creando rege poft obitum
Stephaniregisindiéta,fuos&ipfelegatosmifit,quiregnum fuo
nomine ambirent.Hisim mandatis dederat, primumvtipoten
tiam fuam Polonisoftenderent, quimyriades aliquotequitum
fuis eterris poffet ad Poloniæ defenfionem educere. Deinde
a 5 proponiiuffit, ÉÉÉ habituros regem, qui fpretis aliisfum
tuofisepulis, adfedandam famem dumtaxatcquinamaequibo
niquefáciat.QuQd denique religionem adtineret:Pontifex (in
quit)tuus, Pontifexmeus: Lutherustuus, Lutherusmeus efto.
Quæ legatiomagno cum rifu fuit excepta. Sed adSelimem vt
3o redeamus,is Capha difcedens, Chilim adiit,de qua diétum ca
pite 1 59 : hinc Beligradum venit. Hxc vero non eft Vngarica
Nandor Alba,velBeligradum,quae necdumhoctcmporeTur
corumin poteftatcm venerat, áb Soleimane primum, Sclimis
filio, nouem deccmuepoftannisoccupata: fed illa Nefteralba,
'• • -• DDD iij
*
398 1 6. , LE o N c L AV I I
quamNefteris adamnis9ftiumfitam GorecciusPoloniceBia
logrod indigetat, vti prolixius expofitum indicato capite 1 59.
SeguanbaflaTurcis eft præfe&usiumcntorum fagmatariorum
inëxercitu maximus, quorum aliquotiesfaétaiam mentio.
C y R S E M E N D R I AE S A N G I A C A T}^M SE
limi filio Baia/ites obtulerit.
1 , 1. Caufa,curpaterSemendriae fangiacatú concefferit filio, non

eft in annalibus exprcflà. Nimirum impedire Selimem vole- to
bat,ne progrederetur vlterius,& ad Portam veniens,Genizaro
rum animos fiu&tuantes&alienosa patre, moxad fe transferret.
Vfus cnim fuerat aftute captato praetextu filius ad palliandum
hociter fuum, quod hincindc publicarat, adire£e patrem,eius
honorandicaufa,quod Turci quoque vocant ofculari manum: 1 5
indeq; mox armaconuerfurum in Chriftianos, præfertim Vn
garos. Id vero plaufibile futurum eratapud Genizaros,& alios
Portæ milites,quimox Selimi, ccu propagandi regni cupido, fe
totos hauddubie daturi erant. Itaque Semendriam ei pater of
fert,Vngaris proximam, quafifi diccret: Non eft,quodadPor- zo
tam progrediare.Contra Chriftianos pugnare vis? Dotibi vici
nam VngarisScmendriam. Heic Rhodus, heic {alta. Di&um
vero fuperius deSemendria, capite99. Perrexit inde Zagoram
Selimcs, quam capite 33 diximusfexagefimo ab Hadrianopoli
diftare milliario Graeco. Heiceum Malcozoglis,&alij quidam , 5
adierunt, excitati rumoreperip(um fparfo, debello Chriftianis
inferendo,fuamque Selimioperam obtulerunt. Is verofecretas
vtanimi fuicogitationes nonnihil cisapcriret,gratâ fibirefpon
dit ipforum effe ftudia.Siquidem adimperium perueniflèt,non
modofines Ofmanici regni prolataturum: verum ipfos etiam ;o
vniuerfos maximisbeaturum dignitatibus & opibus. Hacva
fricie fibianimos eorum conciliabat, qui ceteroquimore .
hominum mallentorientem adorare folem,
quam occidcntem. '
C /R
-
- —-—-
P A N D. H I ST. . T V R C. 399
c} R B AIA SITES Co NSTANTI Nó po- '
- • - [improperartt. - - - .
Putat ea decaufa Spandtiginus Baiafitem,intelle&oSelimis I 92.

5 aduentu, Hadrianopoli reliéta, Conftantinopolim properaffe:
ne filius praeceptis regiis thefauris, quos capite 139 Conftanti
nopolicuftodiri diximusinarceIedicula vel Heptapyrgio, ner
uis fcilicet belligerendarumque rerum potitus, regno patrem
-
exueret. Adhanc caufam accedit & illa, quodamiffâimperij fe
* o de, defuis rebusaaum Baiafites effe videbat. . . . . .' -
Locvs, rb 1. ProELio coNGREssvs Est

cumpatre Selimes, Zorli.Saramta Eccliffes. Kirc Cliffe.
-
- •
Carabuljc, Selimâ equus. • . * *
15 • Narrantanmales, &alij, non procul aZorlo concurriffepa- 193.

tris, qui podagralaboranscurru vehebatur,& filijcopias. Zorli
veroTurcis eft opidum vetus Tzurolloë velTzurufus, dequo
diétum cap. z6.Iouius ait,abhacmemorabilipugnapagühunc,
prius obfcurú & ignobilem, (id fupra di&o capiterefutauimus)
2o homen aliquod,& fplendorem fuiffe confeqüutum.Sparidugi
nusaddit,eumdem locum pertinere verfüsQuadraginta eccle
- fias. Id etiam opidum eftThraciæ, nunc GræcisSarantaeccli
fies adpellatum »( prifci παταp&wov% ixxxnola; dixiffent) RircCliffe
Turcis, eodem fignificato:vbifàngiaci Kirccliffienfis hodiefe
a 5 deseft,Rumeliæ fiueGraeciaebeglerbegofubditi, Selimes deni
ueprœliovi&us,equibeneficiofàluuseuafit:cuiusfinomene
É, fciri refert, vtillius AlexandreiBucephali, notandúe Buf
. bequio, diâum fuiffe Carabulyc ,vocenubem nigram fignifi
cantc. '. L^
3° s E LIMES pricTprs co£E N A prf yGIT. M I D.

***• . • **
gepagus. Mißhamzibiffa. •. . .. !: ,
: Pagi Migdæ nornen annales foli referunr,cetcris ad Nigrum 194.

mareSclimem profugiffè narrantibus. Migdæ vero fitus cxco
*. , -
4e� 1 O., L E O N C L A V I1
colligitur', pagi ceteroquin ignoti,& nufquam proditi, quod
Spafiduginüsäit,SelimèmperThraciamfugiédo Varnamver
füs, Euxinum petiiffe. Quapropter Midgenonproculaberita
Varna,dequafuperius diétüm,capite 113. Quodpaullopoftfe
quiturCadilefcheri nomen, declaratüfupra;cap. 29. Nifchan- 5
zibafìàdicitur apudTurcos is,quilitferasomnes,&inftrumen
ta, quotquotapud Portam expediuntur,obfignat: adeoq;gerit
officium, fuprémi Cancellarijnoftrisin aulisofficiofimilc.
Jaec HM E Tis AMBIENTI s E r INVADENTis is
imperiumduricies erga GemiXaros, crudelitavim legatos.
Corcutes fratrum competitor.
1 9 j. Oftédimus in Ofmanidarum genealogia,SinanemScachii,

& AllamamScachum, primogenitos Baiafitis filios, antepatré 1y
exftin&osfuiffe:quorum vnius, maiorisfcilicet natu,Sinaniso
bitum peracerbepater ac diuluxit.Tertius efiliis erat Achme
tes, Amafiae praefe&us; qui acceptamotusSelimianifamacum
xxcid armatorum per Afiam minoremScutarium, cregione
Conftantinopolifitum, contendit : & auditaGenizarorum le 10
gatione,quifeaccepturos ipfiusimperium nuntiabant,fi maio

res annonaspolicerivellet: duriusrefpondit, nolle fe,iam defi
gnatumapatrefuccefTorem,abipfis impcrium pretioredimere,
quibus velinuitisco fit potiturus. His verbisanimos Genizaro
rum abfcprorfusalicnauit,&imprudensaemuloSelimi adiun- , ;
xit. Quod vbi pateranimaduerteret, iifdem Achmeti reconci
liädisLCIDSultaninorum,filijnomine,promifit. Haecfcilicetil
lapecuniafuit,quamannales Achmctem patrimififfereferunt.
Hinc Afiamvifuba&urus Achmetes, mórtuifratris fuiprimo
genitiSinanisfilios,Muchemetem& Aladinem,Larendae,Ca 3o
ramaniæ opido,dequo capite 167 di&um,obfedit& cepit.Eius
rcicaufaquumgrauiter apatre per legatos obiurgaretür, lega
tionis principcm capitetruncariiuffit,ceterisnares&aures prz
cidit. IdfacinusomniumodiamirificcinAchmctemaccefidit.
- A&
——-—-
s. P AN D. HisT. T v R c - as,
Acvideamusobfecro, quaererumidtemporisconfufiofuerit in
Ofmanico imperio. Quintus ordine nafcendi filius Baiafitis,ra
roinOfmanidarum familia exemploSelimisexvtroque parcn
tcfrater, Corcutes crat. Quartus enim Muchemetes,antehoc
£ tempusafufpicaci patrc,quumincognitus & patrem,&fratres
{uos adiiffet, metu motusalicuius fecreti veneno fublatuse me
diofuerat. Is Corcutes,morienteauo Mucheinete fecundo, ab
amicispaternis,abfente patre, collocatus in regium fuerat fo
lium:nefrater Baiafitis Zemes, priorinauguratus,Baiafitiregnú
1 o praeriperet.Aducnicnti deindc Conftantinopolim patri, &ab
dicatofilio,impcrium in fetransferenti,cefferattenero quodam
amore pietateque motus Corcutes:quum hoc nomine viciffim
pater illi promififfet, (erationem ipfius, in conftituendo fuccef
fore, fupra filios ceteroshabiturum. Eidem Caftamonam poft
1 5 obtinenti, de quadi&um capite 66,a morte fratris Muchemetis
prouinciam Magnefiamadtribuerat, non exigua Lyciae Cariae
que parte adauétam. Hicergo Corcutes, ceteroqui ftudiis Ma
humetanorum philofophicis, & quieti deditus, feditiones fra
ternas confpicatus,&ipfe ftimulosambitionis,alienos a profef
2o fione philofophi,fenfit: quodiure fibiputaret imperium deberi,
cui fuiffet ante patrem inauguratus. Quidautem effeccrit,ab
ipfisexpofitum legiturannalibus.
.Z E C M E M I N O R. R HE GI }/ M S I}Ê ##3wov, MA
£y ius&mimus. Melamtia, & Melitias. Athyrasfluuius.
Gjkymero. Votum Soleimamü. Athyro
rum epiféopatus. -
Nomen Zecme fignificationem in linguaTurcica nullam i 96.

3o habct. QuapropteraGraecisadTurcosvclutvfu(capionequa
dam perueniffe arbitror,aZeugmavel Zeugmin deriuatum; id
eft,aiun&urispontium,quibuselegantes duo Propontidis finus
illicfternütur,in quorumalterum ad Zecmen minorem feflu
uius Athyrascffundit.Eftenim Zecmcminor,vcl comepolich
EEE
4o2. 1e. LE o N cl Av II
nion,velopidulum illud, multis cin&um moenibus; cuinunc
Ponto piccolo nomen eft Italicum, a minoriponte. Fa&afuit
cius mentiofupra,capite 2.6.Minorautem Zecmc,ficut&pons
minor, addi(crimen maioris dicitur, longiusabvrbc verfùsSi
liuriam diftantis.Theodofius Zygomalas putabat antiquistem ?
poribusdi&umfuiffejworfiueRhegium, maius & minus:&* .
trumqueConftantini Magni opusfuiffe. Quodfiverumcft,Vt
cquidem non dubito,intelligetur Rhegijnomine Parui Pontis
opidulum,fiue Zecmςminoris, in hiftoria Græca manufcripta,
titulo carente,cuiusobiter meminimus capite fo:quum narrat,'°
imperanteIuftinianoprimo, grauiterræ motu non vrbem mo
dodeformatam, fedipfaquoquefuburbia cum Rhegiofubucr
fa& abolitafuiffe. Nónefiimália fuburbiaCóftantinopolisha
buit,authabcrepotuit: quam quae verfusduplex hoc Rhegium,
pontem minorem&maioremjpertinuerunt, vt hodieq; teftan- 13
turaedificiorum fuburbanorum maximæ vel ruinæ, velrudcra.
Græcus etiam fcriptor hiftoriae Agathias nofter, libro 5 men
tionem Rhegij facit, in defcriptioneterræ motus eiufdem, vbi
Rhegium addit άeor vrbis effe, id eft opidum fuburbanum,
quod ftationem pro nauibushabet. Apud Cofmographorum 1°
principem Ortelium ex Procopio Suidaque reperitur Melam
tias & Melitias,paginomen inThracia, io2 ftadiisaByzantio
diffiti,qué Athyrasamnisalluat.Prorfushoc de Zecme vel Pó
te minoriaccipiendum,aCóftantinopoli 1 5 milliaribus Graecis
difiunéto ; quae a 1o2 ftadiisnihil,aut parum abfunt. Athyrae 17
fluuijnomen heicin Aqua dolcenunc Italiseft mutatum,Grae
cisin Glykynerö. Pontesambos,tam maiorem, quam mino
rem, milliaribus Ioab feinuicem diffitos,Sultanus Soleimancs,
auushuius Muratis III, maximofumtu refecit: cuiusquidéme
morabile votum fuit, quo tria fibi concedi diuinitus óptabat,vt 3°
ante mortem pcrficeret. Primum inftaurationem aqüaeduâus
maximi, qucmabau&ore Valentem,aut Valentianum, nöVa
lentinianum, vt vulgo corruptis inlibris legitur, hiftorici dixe
runt: dcindc horum pontium in vtroqucfifiumaris, fànc quam
lat©,
-
P A N D. H I S r. rv R c. 4o3
1ato,refe&ionem:vrbis denique Viennenfis Auftriacae occupa
tionem,quam maximis duabus expeditionibusabfefruftraten
;! tatam, fumma cum indignatione recordari folebat. Prioris v
triufquevoti fa&useftcompos, regio prorfus opere perxxplus
y minuis milliaria dedu&is in vrbem exipfo Danubio copiofis a
quis,& ambobuscxftruétis pontibus: tertio numen Chriftianis
propitium,nctyrannus in intima Germaniae vifcera penetraret,
fauêre noluit. Athyrorum quoque meminit epifcopi LeoSa
piens imperator in nouella dethronis, eumque fubijcit Hera
1*. ro ClienfimetropolitanoinThracia. Quæ quidem Athyradiuerfa
stI.
non (unt abhifce duobusopidis, quæ diximus. Et Zygomalas
: 28vez di&a,velutárvâ, volcbat exco; quod vti nunc,ita fuperio
ribusetiam fæculis, opidafuerint nullisportis claufa,neëmoe
nibus cin&a. Vulgo denique Græcorum illud,*%aiys,:hoc,
1j •insurgi,adpcllatur : vt paullo peritioribus »*ve* a»*w,&y«w-
ey Auxpat.
P R A T/M G E NI BAXE J/M. G E NI Z A R O R}/ M D Q.

- micilium.Excubita. Excubitoria. Loca certapafeemdäfelibus,ex
-*
J- *O
Turcorum imffituto,
dù Culuc& Ikimdi/fatapafeem
ii/alem horae. -
DiuertiffetraditurSclimes, haud dubiemagno cum comi- 1,7.

;* tatu,inlocum vrbis, ab annalibusGcnibaxe velGenibaczeno
minatum,ideftin hortum nouum; cuius in prato, multorum
42 25 tentoriorum capaci,Turcicomorecommoratifub diopoterat.
' Idem nomen&Spanduginus memoriae prodidit,Selimem re
ferenshofpitium cepiffeinloco, cuinomen fit Ianibacza, non
» proculaGenizarorum domicilio. Di&um paullo ante,Corcu
$. tem quoque Conftantinopolim ingre{fum, haud procul ado
3o micilio Genizarorum delegiffe fibi locum hofpitij: quod fane
. quofa&umconfiliofuerit,nemononanimaduertit.HocGepi
zarorum domicilium meffitae proximumeft, quam memoriae
cariffimifibifilij Muchemetis Soleimancs fecundusexftruxit.
Is natusexRoffaconiuge,ceu di&uminannalium fupplemen-.
EEE ij
4o4 ' I O. L E O N C L AV I I
to,SelimisIIfraternatu maior, hauddubie patri fucceffuruse
rat,fifuperftesei fuiffet.Necitem proculabeftamcffitaTurco
rum prima Conftantinopoli, quam in locum ædis fan&orum
Apoftolorum Muchemetes II, vrbe capta,condidit. Ipfumhoc
aedificium pro Genizaris exftruétum arbitror adimitationem ;
vcteristamin vrbe prifca,quam noua, Praetorianarum cohor
tium excubitorij, quod hiftoriciGraeci recentiores Excubitum
& Excubitadixerunt.Erantenim vtin vrbe veteri,fic etiáinno
uaConftantiniana, Cohortium Prætorianarum, quibusGcni
zari fuccefferunt;itemqueCohortium vrbanarum, & Vigilum
excubitoria. Nec locumequidem excubitorij Praetorianorum
veteris mutatum arbitror, ob commoditatem fitus; quem no
runt, quiConftantinopolim viderunt.Sunt ibidem hortilonge
ampliffimi,circumdati muris, inquosinfilire felesfolent, quo I.
ties alimenta ftatis horis a prætereuntibus Turcis exfpeâant. 5
Qujppe fibi perfuadcnthominesfuperftitiofiac barbari, (e nc
fcioquid apud Deum promererigratiae, fi brutas etiaminani
mantes, feles, canes, pifces, auiculas, eleemofynam conferant.
Itaque volucres eis necarecaptas ad vi&um religio eft, easque
pretio potius fuorcdemraslibertati naturali reftituunt:pifcibus 1°
deuorandafruftula panisobijciunt: canes&feles in plateispu
blicis,adcertaloca cottidie, ftatishorisgregatim conüenientes,
pane,carnibus,cibisceteris pafcunt. Etobferuaria felibus inhis
ipfis murishortorü, de quibus loquimur, horas ftatastam Cu£
luci, quod medium eftinterexortum folis& meridiem tempo- 15
ris interuallum, quàm Ikindi, quod meridiem ab occafu folis
aequofpatio diuidit, equidem frequenterillacadpatriarchium,
vifitandiZygomalae noftricaufatranfiens,animaduerti:coram
que vidi mulierculas humilioris ftaturae,carnesaffàs,exopfopo
liis proximisemtas,& perticis oblongis adfixas, felibus hofce 3•
muros infidentibus porrigere, quum nefcio quid precularum
admurmurarent. In hos igitur hortos, Excubitorio
ßenizarorum proximos, SultanusSeli
- - mcs diuertit. - -
- In E
P ATN D. * H IS T:: T VR C. Βο}
* »£ virrsrapHa Bassae, faerasrris r£
zira;(eme, Ducagimogli Boffamgibaffa,
e-figas Agâ.
Erat hicMuftaphas natus in vrbeSerrenfi,propter Amphi
polim fita, de quibusambabus di&um capite 43 & 53. Patrem
habuitfacerdotem Chriftiani ritus Graecum. Et Græcos facer
dotes in coniugioviuere nemo non nouit. FuithicMuftaphas
viraftutus, malitiofus,vindiétae tenax. Statim poftmortem Ba
ro iafitis a Sultano Selime fuit interfeétus, vti non multo poft in
annalibusfequitur. IouiusSelimem non huius dumtaxat vfum
operafcribit in opprimendo patre, fedetiam DucaginoglisBo
ftangisbaffae, fiue hortulanorum praefe&i, cuifecreto Selimes
properfidiæ præmio filiam nubilem promifit&dedit;& Aiacis
1 ; Genizarorum Agae,quod Turcinomen non Aiax, fed Aigase
nuntiant.De Ducaginoglipaullopoftdicetur,capitc zo6.
c / R D I M o T y C P^M SE C E D E R E B A IASITES,
. imperio dimiffo,voluerit. ImauguramdiSultamicarimomia. Imperate
so- rum imfigmia vel ffmbola. Coromamdialterius imperatoräritus
apud Græcos,priori/^perffite.II»paxsiu*auro.Scaramam
gium. Tzohadari. gußwn Aiwtieiar.
7 zamkia.
25 Dimotucum aTurcis vocari ciuitatem, quae Graecis Didy I 99..

motichon dicatur,indicatumfupra,capitc 28, nönullis ibidem
adie&is adhanc quae pertinent.Voluit autem eò fe cöferre Ba
iafites,abdicato imperio,quodeiuseffet patria. Quippe natusil
lic fuerat. Et nemo non occulto quodam inftin&u naturae dele
3o &aturiispraecipue locis, in quibusexiftendi principium habuit.
Ea quoq; de caufà Baiafites,quum antetriennium,videlicetan
noChriftiano 1 5o9, terræmotus horribilis, de quo paullo ante
legimus,in his annalibus, C6ftantinopolim & Didymotichum
pænetotas diruiffet: non Conftantinopolim modo refecit,vc
■ EEE iij
%o6 Io. L E o N c r. A v II
rumetiam decem farchorum, id cft mercenariorum & opifi
cum millia, Didymotichum mifit: qui patriae fuae moeniacol
lapfa, cum ædificiis inftaurarent, vti Spanduginus memoriae
prodidit. Quo autem ritu Sultani Ofmanidæ, mortuis patribus,
imperiumäufpicati foleant: expofitum in fupplemento anna- 57
lium noftro, adannum Chriftianí 1566. Heic quibuscærimo
niisfupcrftes pater filium fibi fubftituerit,indicatur. Quippefi
liotradiciftasiuffit,quibusimperatorijthefauri continebantur.
Eorum vero nomine non illi veniunt,quos adferuari diximus
in Iedicula: fed quæ Græci vocabant imperatoria, vel uwwa, 1 Q.
veláirnua,vela jugoxa, Sic Graeciae Praetorait, veniffecapta Con
ftantinopoliGraecorum in manusimperatoria BalduinilIfym
bola, quae quidem haec fuerint: Calyptra, formae Latinis vfita
tæ, (Latinos Græci vocabant populos ad imperiumRomae ve
terispertinentes, quum fibiRomanorum adpellationem adro
garent)&vnionibusdiftin&a, cum lapillorubri colorisin ver
tice capitis: calceamenta,coccotinâa:gladiusvagina,decocci
neicoloris fericofa&a,veftitus. Inde patrem Selimes adiit, eiq;
manum,vt annalium liber; pedes,vt louius narrat,ofculatuseft.
Idem addit, hoc abcofa&um maxima, fed fimulata cum fum 2,O
miffione; quum temeritatis obiter fuae veniam pofceret.Moxei

pateradfurgensgladiolatuscinxit,vt Iouiusmemorat:vtanna
les, foliofederefuo iuffit. Calyptram ei nullam impofuit, quod
ea Turcorum Sultanis in v(u non fit, tulipanto dumtaxat caput
inuoluentibus: vtine Sultanæ quidem ipforum calyptra coro 25
naue regibus noftris vfitata, caput ornant: fed vera tænia, fiue
fafcia,fiue diademate,variis&exquifitipretijgemmis diftin&o,
quodadfinciput colligatur. Eiufmodi diademacóficiebat Gcr
manus aurifabcrin opidoGalata,Ioánes Saxo,natusapud Hol
fatos,huic Sultanae,Muratis III coniugi,quum filius Mucheme
tcs circumcidédus effet. Addere libet hoclocoritum coronan
diapud Græcos imperatoris, priori adhuc fuperftite, quem de \
Graeco hiftoriglibromanu exaratoSymeonisMagiftriOfficio
rü exfcribemus. Loquitur autem Symeon de ÉÉ Theo
phili
P A N D. H I S T. T V R C. 407
: phili F. Augufto,quem temukentum fiueaibvcovocanthiftoriç,

poft Bardae Caefarisauunculi cædé, Bafilium Macedonë adim
. perijfocietaté cooptante. Verba funthuiufmodi. Quum impe
rator,ait,in proceffione prodiret, fequebatura tergoBafilius,ge
5 ftans imperatoris fcaramangium, quod promore ^paxuuiaiu
faciunt. Ad auguftales autem fores vbi perueniffetimperator,
coronam pro imperatorum confuetudine non depofuit:fedin
traianuas facras cum ea Michaël ingreffuseft. Et corporecon
uerfo,tresgradus ambonis coronatusadfcendit, ftante inferius
1 o Bafilio Parakimomeno.Infra Bafilium ftabat LeoCaftor,quia
fecretiserat,fententiam fcriptam (tomum Graeci vocant) manu
. tcnens,& Michaël Anurius Præpofitus, & tribuniplebis, vna
cum tribulibus. Cepit ergo fecretarius haec ex imperatoris de
creto verbakgere: Bardas Cæfar aduerfum me confpirauit, vt
1 5 vitam mihiadimeret: eaque de caufâ extra vrbem me abduxit.
Quod nifiSymbatiusac Bafilius indiciú eius rei mihi feciffent,
equidem non amplius innumero viuorum exifterem. Acper
iitille fuafane culpa. Bafiliú vero Parakimomenon, ceu fidum
mihi,meique feruatorem imperij,quiquemeliberauit abhofte,
2.o ac fingulariadfe&ucompleétitur,effevolo cuftodem & curato
rem imperijmei; fauftisque,velutimperatorem,adclamationi
busfalutari. Tum vero Bafiliusopplerilacrumis. Et imperator
demtam e capitefuocoronam Photio patriarchæ porrexit: qui
ea facram ad menfàm deportata, preccs fuper illam concepit.
2 ; Inde paludamentum adtülere praepofiti, & calceamentis Bafi
lium induerunt. Isabieétachlamyde,adimperatoris pedespro
cidit. Mox autem egreffus Patriarcha, demtam prius ecapite
imperatoriscoronam, ipfimetimperatori reddidit. Quumquc
fceptra,de more, humi procidiffent;coronauit BafiliüMichael,
3o omnibus faufta voce adclamantibus: M 1 c H A E LI ET BA
s I L I o A v G vs T I s, M v L T I A N N I. Haec non abs re pu
tauimus exponéda, quo ftudiofis antiquorum rituum rem gra
tam faceremus. Adijciamus & difficilium intclleétu quorum
dam explicationcm. Scaramangium, quid fit, indicatum capi
4o8 I ©. L E O N C L A VII
te 172. massauium funtintimicubicularij, qui auguftalibusin
cubiculis & ipfipropter imperatores dormiebant,vtiSymeon
hicnoftcr haud multo poft declarat in dcfcriptione caedis Mi- .
chaëlis Augufti.Talenunc officiumeftapudTurcorumSulta
numeius cubicularij, quiChiohadarautTzohadaradpellatur. 5
Iscnim&intraSultanicubiculum no&uexcubias agit,& plu
uiamSultaniveftemgeftat,vt Parakimomenos,qugfcaraman
gium heicvocatur.Acnorunt9mncs,qui Portam videruntO£
Ímanicam,nonSultanum modocomitari cubicularium,quife
renoquoque caelo fcaramangium eius geftat:fed omnes etiam ie
cottidiebaffasacbegos, quotiefcumquepervrbem ad Portam
cquitát,haberepedifequum vnum, quiveftem huiufmodi por
tat, ceteris (uperinijciendam veftimentis, fi aëre mutato forte
pluat. AmbonisnomenintemplisGraecorum ab adfcendendo
fa&um eft, quod gradus complureshabeat. Et extrafecretum a 1 5
reliquotemplo facrarium vel fivriacipio eft, quo menfafacra có
tinetur,facerdoti dumtaxatadeunda.Quodpaludamentum di
xi,Symeoni Jiwriiwiw adpellatur.Sciopaludamétum effe veftem
imperatorum caftrenfem, quae exprimendo Dikitifio non fa
tisfaciat: fed quum aliudinuenire nomen non poffem,hocvti zo
libuit.Aiwrficio vero fic mihifunt interpretati Graeci,vteofigni
ficari dicerent 32 ugvjvov, fiue fupramantellum, (adhibeamus e
nimvoces barbaras, vt intelligamur)quale fuperinijci Patriar
chisin folium pontificale collocandisfolet: vtintelligatur, hoc
indutos, iam fa&os cffe Pontifices. Cafiolam memoriæ prodi- z ;
dit Ifidorus, quae huc puto quadrat. Taliveftimentigenereno
ftros etiam imperatores indui, quuminaugurantur,ipfimetvi
dimus.Eftque notabilisapud Zozimum noftrum locüs,vbitra
dithocproptereafaétum apud Romanos,vtintelligeretur,im
peratores etiam cfle Pontifices Maximos: quemadmodumin ;•
nummifmatis quoq; fe nominabant.Calceosfiuecalceamenta,
Tzankiadixit Symeon: quibus imperatoresvticoccinei coloris
folcbant. Praepofiti fimpliciter heicvocantur, quosapudanti
quiorcsfacrorumvclauguftaliumcubiculorum prcpöfitosdici
vide
--
P A ND. , H IS r.. T v R c. 469
videmus inIuftinianei codicis,&hiftoriarum libris: Sceptra
funtbaculi,magiftratus fymbola. Necihtelligunturheicipfius
imperatorisfccptra,fed officialium: quæapud Græcos deponi
£olitâ, quum nouus imperatorinauguraretur, fuperiuscap.173
3 monuimus;idemque mos apudTurcoshodie retinetur, quo
rumGenizari,&alij officialcs, quum nouusSultanus Portæ fá
raiumingrcdicns,rcgnum fuumaufpicatur; baculosfuos depo
nuntcxcaufà, quam indicato capitcdeclarauimus. n - - -
-i *,* * * ;... n . • , , . . .*i • } ' vt. * ** .. .» . &• •* •* j

- • • por TAE!x
x 1 1 r*rRBIS coNSTANTIN opoL p.
-o, … tama,cummultùmemorabilibus, &adhjfforiauimtel
-• . . '^ : i, ligemdam meceffàrià. • -•-• • • •
Quia nontantumheic Hadrianopolitanae portc,(edaliarum 2,OO.

■ ; quoque deinceps,in vita SoleimanisII, fitmentio: placet vno
_ ' ^ foco fimul cnumerareportasvrbis omnes,ac finguíasvelut ob *
oculosordinecollocare: quodoperæpretium noshisexponen
disfa&uros exiftimemus, qui fæpenumerolegédis hiftoriis, ob
harumtamadpellationum, quam fitusignorationem, mirifice
ao nestorquerimeminimus. Necipfum Gyllium recenfendishis
omnibus,& re&teadpellandis, velexfemiffe le&ori feciffe fa
tis; fatebunturij, quinoftra cum Gyllianis conferre voluerint.
Incipiemus autem ab angulo vrbis orientali, in quo fitum effe
Genifaraium,fiuepalatium,arcemue Sultaninam, fuperius 139
?
a5 capite oftendimus:&inlitorefinusCeratini, Conftantinopo
, lirha Galatainterfecantis, dequo di&um cap. 1 27, propter vr
bisorientale partim,partimfeptemtrionalelatus progrediendo,
pergemusadangulum Pentapyrgij,qui re&averfusaquilonem
ípeâat,&aquo muri portaeque terreftres incipientes, adangu
3o lum fetertium porrigunt,arcisHeptapyrgijvelIediculgftru&u-
rascomplexum: vnde verfus angulum primum in litore Pro
pontidi$refle&endo,totam fcilicetvrbem circumibimus, por
tisquefuis includemus. -
Eft igitur prima fecundum radices prom;gt; arcis Sulta Porta l.

419 . jMO.NLE OTNC LA YIT A T
ninae porta,quæ Græcis,quotquotvideriperitioresvòlutit,Pof
taHoræa,(&yj*)vulgo Heurara dicitur. Illud apulchritudinefà
&um nomen eft,hoca vicis & ædificiisHebraeorum, huicpor
faeproximis,Neutrum tamen verum eiqs eftnomcn,quiPorta
Néorijfitadpellanda: quodifticw«ex»fiue nauale quondáfu& }
rit, vti Gylliüs etiamprobat. Leonardus Chienfislmpcrialem
portam vocarinobfidionis vltimaehifboria,vclutarciAugufti
proximam. Juxta portam hanccftfcalaSycena, traieâusq;Sy*
cenus,velGalatae perama, ficut Græci vocant. In toto finumul
ta nauicularum millia reperiuntur,& plura quidem ópinione 10
quorumdam,quam Gundularum Venetiiss quibusingensho
minum multitudo fingulis momentistrans finum Ceratinum,
&trans Bofporumab vrbevehitur, ac in vrbem reuehitur. Ipfz
..^. nauiculæ ramTurcis,quam Græcis&aliis,abvfu,quem in träß
jjcicndo praeftant,Peramæ vulgo nominanturqo*-. o 3*), 1;
II.,}. SecundaTurcis Balucbazar vocatur, a foro pifcario,Grxci,
licet alteradi&ione vulgo nunc vtantur, & Pazarion fiue Paza
ri forum adpellent, voce DamafcenoStuditæ familiari: tamen
nominc magis originem Græcam fàpicnte, 4«ff*rwxàx quoque
nuncupant, a diftraétione pifcium. Quippe jaei« pifccs ad *•
pcllant. ;,, , , ®) : -,,.. 1: 'ia;, »*,* ;, ….... ^
*II· · Tertia Gemifcle vulgo, Gyllio Gemicapinominatur, nöre
&tetamen. Nam GemifiSchele, quafi fcalafru&uum, dicidc
bebat. Et fcalam diximus adpellari locü, vbidenauigiisexfcen
ditur.Adpelluntaufem heichaues onuftae omnisgenefisfruéti- 1!
bus,prout annitempora fejunt:vuisfcilicct, pomis,piris,6cis,o-
riza,ceteris, GyliijGemicapimtitarum in Gemifi Capi, fignifi
catPortam fruétuum, Græci quoque Carauiorum pòrtafivo
cant,quibus**&&* funt naucs,vocabulo Bafiiicorùm etiam c
pitomae noftrae vfitato, præfertiinadicgem Rhodiam deia&u. 36
*V. . , Quarta Turcis eft vcl Ontun capifi,ve1G)ntum fchele:quo
rugniliud dcngtatlignorum portam,hoc lignorü fcalam.Gizci
yel $aerairardifiunéte,vcl £»•*irræ cópofiêvocant.Diàavero
* •• .* fuit haeclignorum fiueporta,fiue fcala, non quodipfà fitlignca,
. . % quam
p A ND: “HTIS T. * rVR c. 241 r
quamreliquis fimilem per omniayidimus;ideft,lápideam: (ed.:,i
quod huc nauigia lignis onufta foleant adpellere. Quo nobis
ineptiorvideri debet interpres ! pnici Gallicus,qui non modo : *
portam, fed etiam palatium ligncum in illa quondam marmo
5 rcaConftantinopoli fingere fuit au(us. Quodnam vero pala- :
tium illud Xyloportæfuerit;dcquo Laonicusloquitur:in vnde
cima porta declarabimus. ; ; r^ * ' p * * ;
... Quinta Turcis dicitur Vnkabani, quod Græcifcribunt Vn- v.
kampani, eadem tamen ctim Turcis pronuntiatione. X Anapov
&to ^£ία quoque Graecis{ùalingua vocatur,quodibifarinae vendan
£ur. Gyllio fcribitur Vmcapi. 43- T 37 i c r *: no: bo-p. 1. •*;
.,, Sexta nominatura TurcisTzubaliCapifi, quod Graecisfcri. vi.
biturTzumpali capifi, ncc tamen aliteryquam aTurcis enun- '
tiatur, ob difficilem ipfis prolationem litteræ B, de quadi&um
#5 capite 91. Gyllio adpellatur Iubalica, prQJubaliCapi;enuntia
I. tione Gallica; quæ Italicae Chiubali vel Ziubalirefponderynno
«dotribusfyllabis effcratur.Ipfavoxfignificat portam vitriariain.
Quippe vidimusifticofficinas, in quibus vitra cóficiuntur. Fuit
in vrbe Roma veterivicus vitriarius, vbifcilicct tabernae vitria- i.;
49 riorum erant: vt ex vrbisantiqua defcriptioneparet.Talis vicus
adhucConftantinopoli quoque(upereft,cuius infra mentiofit
inillo magno fubSoleimaneincendio, quodacciditannoChri
ftiano 154o. Sed vero eft fimile, vitriarias officinas Conftanti
nopoli fuiffe conftitutas ob incendiorum merum extravrbem,
e ; &hocpraecipue loco;quiadfinum Ceratinum pofitus;abundat
* * aquis ad cxfiinguenda,fiquae forteörireatur,incendia.,, . . .
.:7 Scptima vocatur Hagia capifi;quod hybride voce Turco- vii.
graeca fignificatportam fan&am. Egotamcn in ca fum opinio
he,vt exiftimem re&iusadpellari &ya, y«airi,hoceft,portam fan
3o &ae, videlicetTheodofiac:cuiustcmplum eregionetransfinum
` vidi, vetus &elegantis ftruéìurae , nunc commutatum in meffi
tam, quae Ca(anisbaffae dicitur, vt fupra expofitum capite 128.
, Perhancenim portamingrediuntur yrbem, quiaS.Theodofia
veniunt,vbifrequcntia cum vicisaedificiafunt. . . .: : ** '
*_j FFF ij
4t *, 1 ©.'* L E O NICOLAV 1 I '.
IIx. O&aua dicitur Phanatij porta, vel fimpliciter Phanation:
cuiusvocis notionemfupra,128 capite, (ubfinem,oftendimus.
ix. Nona Diplophanarionadpellatur,& vti geminas (aquibus
nomen accepit) turres, fic etiam portasduas habet.
x. ' Decima vulgo Græcis PortaKwrystfiue Kynigi, fed re&ius ;
porta kwry«vocatur. Etkw#, siin Bafilicis fuisGraeci verterunt
eum locum vrbis,quiRomanistemporibus Arenadicebatur.v-
bividelicet vel homines cum feris, vel inter feferae committe
bantur. KynigionadVlachernasrefertur, locusfcilicetdeprc£
fus& cócauus, vbi Patriarchioneratmeæperegrinationistem- 10
ore,quodhocanno 1 587 pecuniaredemitaGraecisSultanus
;** Éî vtifticmeffitam, fuinominis monumentum,con
dat.Id ha&enusfaepetentatum,impcdiuitTurcorum Muphtis;
qui dcbcreMutatem diceret prius ex creptis Scachoterrarum
terrisannuos meffitae ftruendæreditusconftituere. Graeeisrui- 1 j
ih nofumConftantini palatium viciffim conceffitaedificandumin
vfumtam patriarchij, quam patriarchalisecclefiæ, dequoinox
aliquidindicabimus. ' - - · · ·
xi.. . Vndecima nominatur veteribus Xylokerkos, caufâ paullo
poftexponenda, nuncautem Hagiobazari pörta, perquamfci .â
licet ingrediútur vrbcm Hagiobazariotæ;transfifiumhabitan
tcs, crégione huiu$portæ. Nomen Hagiobazari fignificat,ve!
fànéti, vel fàn&um emporium. EtemporijvoceSymieon quoq;
MagiftercumaliisGræcisvtiturpronullisclaufoportis,autnul
liscinão murisopidulo.Sapái potiusexiftimem dicédumem- v;
porium,vtintclligaturemporium fànétiMämaritis, quod olim
.…. monafterium infigne,palatium auguft.leceleberrimium ihhi
ftoriis,pontem deniq; nonninusnobilem,S.Mamantisadpel
latuin habuit.Heic enim effündunt fefè in extremü Ceratihuffi
finí celebresilliprifcis fluuieli Cydarus&Barby(es,nûc Mach- ;&
lcma & Chartaricon, vt iridicatum (ùpra, cap. 139, qui 'quiderii
adS. Mamarittm ponteiungúntur:Hágiobízariotarùin voxde
notatincolasetnporjS. Matriantis. Ceterum adhanc portam
Hagiobazari fecùnduseftvrbisángulusverfüsterrarhcötinen
* . . : tcni,
p Ann. iHisT. T vRc. 41 3
tem,vbi fcilicet incipiunt portæ murique terreßres* (io di&i,
quod necafinuCeratino, neca Propontidealluantur,fedver
fisThraciam porre&ifint. Veteres hcic alteram pofuéruntve
bis Acropolim, vclut in cius extremitatefitam fecunda,refpc
5 &u primae, quae Byzantis arcem continet,vtoftenfùm cap. 139.
Ethabebathicangulus olimarcem,di&á Pentepyrgion,aquin
queturribus,velMagnauram, vel ii; àvaoxipw,&palatium Xyli
næ portæ apudChalcocondylem, cuiusinterpretes vitiofefcri
Ę
so autem nominafrequenter inhiftoriis Græcorum,Zonaræ, ce
-
. drini,aliorum,occurrunt. Explicatio prolixioralterius loci fue

rit. Apud Leonardum archiepifcopum Chienfem legunturin
epiftola,decapta Conftantinopoli,turres Aueniades: de quibus
interrogatusa me Zygomalas,quaenamfciliceteffcnt: refpon
1 1 dcbat,diccndas cffefionAueniädas,fcdturresAricmanis,ôuius
cft inhiftoriisGraecorum mentio: planeq;volcbat,hasillas effe.
3: quinqueturres,inalteravrbisacropoli,quasdiximusPentepyr
gijnomenhabere. Idautem verum effe,vel exhocintelligitur,
: quodChienfisturribusadiungitXyloportam, quæ a Xylopor
zv tapriori diuerfá,veteribüsävxixspa; di&afuitpropterea,qüodar
tificescam ftrucntes, magna in fundamento aquae repertaco
.
*
*;
pia,tignis pluritmisacpalisinaqua defixislapidesiniecerint,atq*
ita demum ædificijfiindamentum firmum effecerint, vt eft in
librode aedificiisvrbis. Nec absre quis dixerit, videri palatium
? » ; Xyloportae potius fcribendum Xylokerki palatium : fcriptore
'^ librafiovocém obfcuriorem hâc,cum notióriXyloportæçom
smutantè. ,. f -***,* * • ' ' ■ •••..',. '.,. ,. , , •
::
DuodecimaTurciseftEgricapi, quæ vox obliquam portam xII.
fignificat. Et reapfe ficex(trü&amviâimus, vtin eam non dite
3c &o, fedexobiiquopatearaditus. Leonardi Chienfis epiftola,
m dixiihus,Caligaream voqat:Graeci,Caiigariorum.Sic aüt
a Caligariis fiaefatoribuseftadpellata, quicalceamentafáciür,
X. : aTurcis nominata Paffiimaggii.Interhánc&proxime fequen
uem portam,fitumeftadipfos muros, alto loco,paIatium vctus
-*. FFF iij
.
�,
414 .…10$ TL EO N O L AYMF, ea

Blacherniantim;quod Conftantiniiamvulgò vocant,&bifile.
+antelephanti ha&cnusali. Hociam praeteritoannoMuratcs
HI Graecisloco patriarcbijcôceffit,vtpaullo ante diximus.C&
terum réperitur in Graecishiftoriis huiusportæ Caligatiorúab*
menantiquius,PortaK*ai*,fiuc obliqua:quodinterprctatiTut y
-eividentur per Egri capi.Vrbis tamcn aedificiorumliberChat:
£ae portam voluit diäam, abau&orcvcl conditorc Charfia;qi
vtchtiscolore Venetofaëtionisfuctit.Namfa&iones olim qua
tùorerantinhippodromodeccrtantiumequis, quos krre Pin
darus dixit,{ingulis bigis,trigisjquadrigissitadiftin&ae colori 10
bus,vtßiwn vel cærulb,xtvwvelaibi, •*«•wu feu virides, jiisa fèu
rubri,dicerentur-. c • n .<. i, a :' , . *..* * • ' ' ' ' ' ' ;
xIII. : • Decimatertiacftilla,cuiushocannaliüloco fit mentio, quae
quenobis occafionem primam recôfendiportasvrbis præbuit.
Vocatur autem Hadrianopolitanajiquod Hadrianopolireâa ff
*,* venientes;vrbem ingredipereamfoleät, Inhacportapetiitop.
preffusinhominum turba Cóftantinus Dragafes,vltimusGrx
corum imperator. . . . , , ; · · · ·
XIV.
Sequitur decimaquarta,recentivocabuloTurcicodi&aTop
capifi, quo fignificatur porta bombardaria, fiue tormentorom a?
bellicorü, Graeciante captam a barbaris vrbem nominabantS.
£omani portam,ficut & LeonardusChienfis,& Chalcocödy
Hesteflantur:cuius tameninterpresGallicusex S. Romani por
tafacere portam Romanàm fuit aufus. Abombardis eam Tur
cos arbitroradpellaflè, quod obfidionistemporetormentabcl- j
Hicâ præcipue füerinthuic oppofita... . . . . ■■: - cyor;'i
xv. Proxima fecundum hanc cft decimaquinta,TurcisGenica
--« pi, Græcisri«*i}%.quod portam nouarh fignificat. - … '
xvI. – Inde peruenitur addecimamfextâ, videlicet SilyuriaevelSc.
lybriæ portam,quga prifcisxpuli*;?,velaurea portanominaba* 30
tur, & portafontis. Nam extra portam hancefthodiequefont,
qui*jwestwyijvel aureus fons a Graecis antiquo nominedicitür,
celebris in corum hiftoriis, quæ fæpenumero palatij rr,i;fiiie
fortis mentioncm fáciunt,& tcmpli Deiperæ virginis ad ****
- Â1 ; - - - fiuc
-^
- - u-^
• * , P A ND, IH IST.E T VTRIC. &#1 §
fiuefofitem InterpresCedriniplerumqiPegch;&in Pege red

' didit.---Aedificia nunc dirutafunt, fundamentisadhucexftanti
bus,&ipfo fonte:quem hodieque Graecorum vulgus;jus rrr;t.
adpellat,&inuiferenhagno concurfu,certo annitemporc,velu
3 tifi Deiperæ templum adhucincólurh&ftaret;confueuit.Aurea
Portanunc etiam reliquaconfpicitur,fed obftru&a,necidquod
audit,aurea:fatiselegans tamcn, expreffos e marmore continés
agonasfiue labores Herculis,artificio non vulgari. '•' - - -
ro Hociamlocopcruentumeft, ab angulo vrbisfecundo, pro

<1 o pter muros vrbis terrcftres circumambulando, ad oppofitum ,
huic angulum vrbis tertium: qui,ficut fecüdusilleadfinum Ce
ratinum extremum fitus eft,ita&ipfepcrtinetadPropontidem:
vbi deinccpslatusvrbis reliquum marialluitur,vfq;adpromon
torium Byzantis, vel vrbisangulum primum. Ab boc enim an
. t 5 guloprimolatusvrbis vnum, videlicetaquilonale,amari Cera
tini finus efficitur,vfque ad angulum fecundum Pentepyrgia
a num: rurfus ab altera parte mare Propontidis fecundum latus **:
vrbis, & meridionalequidem effigit, vfqueadtcrtium vrbis án
gulum Heptapyrgianum: occidentale vero tcrtium latus abo
so mnibus aquisimmune,terrcftri muro claudit vrbem, qui iuxta
finum Ccratinum a Pentepyrgio incipiens, ad Heptapyrgium
iuxta Propontidem definit. .; . . . . . . . ., . ,.-, ... 1*
11. Igitur Heptapyrgianumiam angulum nauigiocircumueçtis, xvii.'
primapropter arcem inlatere meridionali Ę
fe nobis offert,
*5 ceteroquinumero decimafeptima,quamabarcevicinaportam
&#â vox.&r, id eft,feptem turrium, voce mixtobarbara nomi
nant. Obferuauimus in hac Graecam infcriptionem, quam da
bimusalibi. , , .'. **:-. 1 *
: Secundum hâc proxima fequitur o&aua decima porta,Tur- xirx. ^

3© cicovocabulo Narli capidiéta:quo nimirum adpcllunt exinfu
lis nauigia malis aureis, feugranatis, (joi*ia nunc Graeci vocant)
. onufta,… • • • , ■ * .
'
• . • . -
Decimanona vocatur Pfomatiorú porta. Liber exftat apud xix.

Græcos manufcriptus, de ædificiis vrbis, quemhabcnus. lnco
-'• . .
4r 6 / .£I'O.' L EO N CL AVAII, *;
-
nomenportæ Pfamatijreperitiir;& Palatium Pfamatij,&»-

μä»Pfafmatij, quo domusfignificaturexftru&a curãdis&aleri
disfenibus. Originem vero nominis Pfamatijlegimushancin
eodemkibro,ftetifïè fcilicet olim hoc in loco Pfamatij,quod
dam fimulacrum,quoddeaftrorum cultorquifpiam ã j
coluerit. Chriftianos verofrequenter hominem ab eo colcndo
dehortantes,adpellaflè fimulacrum illud, quodipfevcnerat&
tur,deum Javariiio,ideft,falfum & fi&icium, quiquenomeni
ludimentiretur. Abhocigitur idolo dei fi&icijvoluntipfiloco
nomen inditü, vt Pfamatijdiceretur,ideftfi&icijdeilocus:vul- io
go Pfamadicente,pro<*a<,quodeftmendacium.Propterhanc
vero portam Pfamatij quondam &palatiü erat, &yiovuin,vt
diximus;vtrumquePfamatjnomen obviciniam habens,&ab
Helcna Augufta,matreConftantinimagni,vrbisconditoris,ex
ftru&um.Chriftianorum vulgushanc portam nuncetiamSam 11
Μatthia vocat,nomine corrupto ex Pfamatia. * * * ' '
xx. • VigefimaGraecis Contcfcaljporta dicitur. In libro devrbis
aedificiis locus hicContofcalinonadpellatur,&caufariominis
adijcitur. Etenim ipfa portavelutintrafinum quemdamabfcc
ditverfusvrbem,&abaltera parte proximum fibi portúhabct 1*
protriremibus,inmarcfe porrigentem,& muro circumdatum,
-Isportus olim quum pararetur,praefeétum fuiffetradunt operis,
velut £rysJìxtu, AgallianumTurmarchum, (id Turmæ ducem
fignificat,hoceft legionis, fexhominum millia comple&entis,
vteftapud Leonem Augu(lumin libro de bellicisadparatibus) 15
qui cognomen Contofcelis habuerit,abreuibus tibiis.Gamba
curtam Itali dicerent. Abhocadpellatam aiuntportamConto
fcalinam,veluti contofcclinam. Ego vero pace Græcorum di
xerim potius Contofcalinam vel Contofcalijvocatama conta
fcala. Koris enim Graecis nunc paruus, vti quum Cedrinus ait, 3°
quemdam fuiffè nominatum abexiguitateftaturæ κωςxiora pr£
torem Cephalicniæ, & alium Korassiva,si,ceu Leonem paruum,
XXI.
: & Stephanum paruum.Scalæ nomeniam ante declaratum.
Vigcfima prima Catergolimenis porta nuncupatur, apoftu
- trifG
p A N D. HI S T. T v R c. 4t7
» triremium, quæ vulgo funtGraecis K&nra,ficut& Kay; A; nunc
*\ adpellantur claffiarijvelnaualesfocijtriremium.
; Vigefima fecunda vulgo nunc Graecis eft mipratvj;»#wA, id xxir.
eft,velvrfarum,velvrfina,TurcisTfchatlaticapfi,ama&atione
5 pecudum.Sunt quinouam litoris portam nominant. Equidem
crediderim effe antiquam. Ædificium rotundum extra muros
in ipfo mari,vicinum ac vetus habet,vndique circumfluum,ni
fiqua terræ iungitur; in quo ma&tantur,excoriantur, &exente
rantur pecudes: itemque feneftras habethaecporta marmoreas
1o a latere, cuiufdam ædificij vel palatijvetcris , quod ipfis muris
vrbanisincumbit. Hcic aliquando paene naufragium feciffere
cordor, quum animigratia Wolfius Vngnadius Baro Sonnec
cianus, & Hieronymus Arconatus, & ego, Saraium Sultaninú,
eCeratino finuprofeéti,caelo primum fereno,mariqueplacido,
1 ; circumnauigaremus:&oborta fubitotempeftate, non finepc
riculohuc reijceremur.
Vigefimatertia & vltima porta vocabulo Turciconomina- xxiir.
tur Achur capifi,quod Achurjportam fignificat. Achurium ve
roTurciseftaedificium capax, aream habësin medio,cuiufmo
ao di folent effe ftabula pro regiis equis. Etarbitror efle Graecam
origine vocem,vfucaptamaTurcis. Etcnim &xvpàor vocât Grae
ciftabülum, areponendisfcilicet paleis.SicEmir Achur,ftabu
lipraefe&useftinaulaSultanina, veluti capite 14diximus.Itaq;
proptereanomenhociftiportæ datü, quod per eam faraioSul
2 5 tanino contiguam, inuehantur omnia curandis & pafcendise
uisaciumentisSultani neceffaria, quotquot intra faraium fci- .
licetaluntur. Abhacvltima porta,farai Sultaninimurustrium
in ambitu milliarium Graecorum incipit, iuxta quem ab altero
faraijlatere primam quoque portam vrbis collocauimus. Nec
3o inter Achurjportam, & Horæam illam primam, vlla reperitur
alia, quam quafecretofoli Sultano licet e faraijfeptisad angulú
5. Demetrijprodire quotics ei ficvifum eft. Acfolet hocfacere
multoties,quum eleganter ornatam marmoreis columnis do
munculam ibidem habcat, intra quam velis obdu&am fedens,
- G GG
*4*8 .. I O. L E O N C L A V II
tamefinuCeratino, quam fecundo Bofpori fluxu in Profon
tidem præternauigantesintucri cumvoluptate poteft,ipfccon
fpeétusa nemine.
Scdenim ante, quam hancportarum enumerationemclau
damus, libet ex allegatofaepius libro, de ædificiis vrbis,ordinc ;
recenfere veteres portasvrbisterreftres, quæ illic folae leguntur;
ceteris ad finum Ceratinum Propötidemque fitis, filentioprz
teritis. Recitantur autem dumtaxat hæ quinque, fumtoabex
tremitate Pentepyrgianainitio.
Prima vocatür$âvpwc, obeius fundamentum,defixisinimo 10
alisfa&um.Nunc Hagiobazari portam dicinotauimus.
Altera Charfiae, qui fcilicet ci condendæ præfuit.Turciscft
Egri capi,fiueporta obliqua.
Tertia*xJa,&oc, abhominum multitudine di&a.Quippetra
ditum in hiftoriis legimus, & inhocipfo de ædificiisvrbis libro, tf
Theodofium minorem Auguftum terræmotu collapfos vrbis
muros terreftres curaffè per Cyrum praefe&um vrbanum in
ftaurari: cuius quidem ea fuerit in operc maturando&vrgen
dofedulitas, vtintra fexagefimum diemabfolutum fuerit. Hoc
autem in opere, quum vna populi parsabangulo Pentepyrgia- io
no, altera vero abangulo aduerfo Heptapyrgiano muros con
dere cepiffet:ad hanc demum portami párs vtraque fuis perfe
&tis operis conuenit, eaq; de caufa Porta nxvvayoc, àdpellatafuit,
abhominum multitudine,quituncifticcöuencrunt.Nunc Ha
drianopolitanamvocaridiximus. Eteftilliusis profe&ofitus,vt ij
medium in muro terreftrilocum occupet, id quod equidem
diligenter obfèruaui. Nam quum abacropoli Pentepyrgiana,
propter foffas muriterreftris,adangulum velacropolim Hepta
pyrgianam ituro, neccflc fit vnius horae fpatium impendere;
tantumdem temporis a Pentepyrgio requiritur ad portam Ha- 30
drianopolitanam, quantum ab eadem ad portami Heptapy£t
gioproximam. Apud Leonardum Chicnfefi reperiturfiacipfâ
in vrbis ac murorum partelocusarduus(vtadpcilat) Miliandii
Nonalibi quærat hunc le&or, quamadportam Hadrianopol*
tanaû
P A N D, HIS T. TV R C. 419
tanam vel movar<yor, correéto tamen prius vel enuntiationis, vel -
fcripturae vitio. Nam pro Miliandro equidem minime dubito
reponendum ave/arayer, quod idem cftcum axvvayw: fiue adeo
per infcitiam vulgi faétam fuiffe dicamus Miliandron ex My
1 riandro, fiuc per ofcitantiam fcriptoris librarij corruptum no
men exiftimemus. -^-
Quarta κ«τνχύα,fiue fubterranea; cuiustamen nominis ratio

nulla redditur.RefpondetiamTopcapifivelbombardarig por
tæ,quondam S.Romani.
ao QujntaGrgcisîuffnfuiffediétanarratur,quod numeroquin
ta fcilicetinter portascffetterreftrcs.Olim auream portam vo
: cauere, nuncSilyurianam adpcllarioftendimus. Quod autem
Genicapifiue noua porta non commemoratur, inter portas S.
Romani& auream fita,proptereafit:quodnullatuncfuerit,po
1 ; fterioribus fcilicet exftru&atemporibus, vtipfum quoque no
meninnuit.
Habesiam,benignele&or,infignem non portarum dumta
xat vrbis explicationem: verumetiam multarum præterea re
rum declarationem, quae mihi quidem aliquando Græcas&
ao Turcicas hiftorias le&itanti vifae fucre difficiles intelleétu, ac
perobfcurae. Tibi fane, remotis non paucisiam quafi fàlebris,
iter idem ingreffüro, minus pleraque taedij paritura confido.
Vel ipfi tam a Turcis obfeffae, quam expugnatæ Conftantino-.
poleös hiftoriæ Chalcocondylis & Lcgnardi Chicnfis,mirum
a5 quantum hæc expofitionoftra lucisadferct. \
e AM o RS $ /L TA NI BAIAS ITIS, A F I LIO

Selime vememofublati.
%o Non meminerunt annales dati a filio Selime Baiafiti per a- ,or.

liosveneni, quod a noftris conftanter adfirmatur: ipfis tamen
expofitionibus horum inter fe non parum diffidcntibus. Nos
plerorumque narrationes fic recitabimus, vt integrum tamen
le&oriiudicium relinquamus.Spanduginusait, Selimem patri
GGG ij
;
42. e) I O. L E O N C L AV II
adiunxiffe Ionuzem baffam, qui curam eius gereret, omnes
qucres patrisadminiftraret. Interim tamen (ecreto cum Ionu
zc tranfegiffe, venenum vt patri propinaretur. Itaque Baiafi
tem prius, quam Dimotucum perueniffet, viveneni dati ex
ftinétum fuiffe.Iouiusaddit, venenum ei præbitum abHamo- j
ne Iudaeo medico. Alijcommemorant,Selimem metuentem,
ne fe bello in Anatolia contra fratres, Achmetem & Corcu
tem, occupato, rurfus imperium fibi vifidicaret pater: corru
piffe mcdicum patris Vftârabim, promiffis ei fingulos in dics
I
annonisafprorum mille, quireditus effet annuus 9oootalcro
rum,afpris4o pro vno talero computatis. Itaque recepiffemc
dicum, fe Baiafitivenenum pharmaco miftum propinaturum.
Actradidere quidam, venenum hoc fuiffe comiminutum pul
ucrisinftaradamantem. Vftarabim in opido Tzurulo Baiaf
tiauétorem fuiffefumendipharmaci, quò mirificus feni vigor tj
totius corporis&animiredituruseffet. Adnuente Baiafite, mc
dicumalteromane Sultaninum ad cubiculum veniffe: quum
que dormicntem adhuc reperiffet, exfpe&abundum ibidem
haefiffe,donec cuigilaret. Elapfotemporisaliquofpatio,quum
non expergifceretur: excitariiuffiffe, iamque expérre&umin λΘ
tcrrogafle, pharmaconevtivellet. Illo adfèntiente, Vftarabim
antipharmacis multo antemunitum, praeguftatam ab (emedi
cinam Baiafitipraebuiffe hauriendam: fimul cubiculariis man
daffe, ne quidei potusfubminiftrarent prius, quam benec9o
pcrto corpore fudaffet. Inde medicum feConftantinopolim 14
adSclimem contuliffe, qui promiffi praemijloco iufferit eica
Put amputari: quod diceret, homihem fceleratum ac infi
dum Sultanô patri, eadem vfurum erga fe quoquc
perfidia, fiquidem hoc vti faceret, ab
- - alio quopiam compel- 3e
latus effet.
c R yE N*
P A N D. H I S T. T V R C. 42. I
C R }^.E VT/ M E T * PA R I C IIO IAM L E

Selimâ imperium.
Sublato de medio patre,progreffuseftSelimes adimmanem ,o,.

j faeuiciam, foedaqucparicidia, (olus vt rerum potiri poffet. Fra
ter eius natu maior Achmetesad Arabicosfines profugiffe dici
tur,hoc eftin Caramaniam,regno Sultani Cairenfisfinitimam.
* Quippe non multo poft fequitur, eum fuis tamdem e latebris
_ cum milite Caramano contraSelimem prodiiffe. Arabesetiam
1 o vocari Ægyptios, & ÆgyptiorumSultano fubie&os, indicaui
.
*.
muscapite 1 65. Muftaphae baffae mentionem paulloantcfeci
muscap. 198. Fuit interfeétus propterea, quod Achmetiseum
filios, Muratem & Aladinem, deimminente fibi apatruo Seli
mepericulo, monuiffè per celeresinternuntios compertum fu
1 ; iffet.Meritasluitpoenas,ob perfidiam ergaSultanum Baiafitem,
herum fuum, contra quem Sclimi filio ftuduerat. Fratrum filij,
quosSelimes ftrangulari iuffiffe traditur, more Ofmanidis re
cepto,quincfaseffe putant, Ofmanidarum {ànguineterrâ con
fpergi,numerofuere quinque: Muchemetcs & Aladines, Sina
ao nisScachi filij:cum tribus filiis Sultani Muchemetis, vt eftvide
re noftra in Ofmanidarum genealogia. DeTekienfi prouincia
diétum capite 57. Qui primuseianitoribus regiis,& Azem Aga
vocaturinannalibus, integredicédus cft Capizilar Azem Aga
Nominaiam aliquoties expofitafunt,& fuo loco deCapizilariis
a; agemus,quiSultaniOfmanidae ianitorcs funt. His praefeétifo
' ' lentcffevelquatuor,veIfex, proutipfivifum Sultano. Vocan
tur autem vel Capizilar Baffi, vel Capizilar Aga. Devocabulo
Baffà,capitc 14:de Aga, 173 diximus.Quiprimus aut fuprcmus
inter hos eft, Cspizilar Azem Aganominatur. Etenim Azem
- 3o fupremum fignificat. Notandum heic Cafanis Azemis Capizi
lariorum Agæ nomen. Quippc Geufræus ait, Corcutem inci
diffc in manus Boftangisbaffae,quiSelimis gener fuerit. Often
dimus autem fupra,capite 1 98,Boftangim baffam,Selimis filiæ
nuptias cófequutumin præmium perfidiae,cognomen habuiffe
G GG iij
4*2. " 1 O. L E O N C L A VII
Ducaginoglis, excaufa paullo poftaperiêda.Nomen veropro
prium huius Ducaginogliserat,non Cafam vel Cafan,fed Ach
met, quemadmodum exipfisannalibus deincepsadparebit.Et
omnifio Capizilar Agadiuerfuseft a Boftangibaffa. Quapro
pter in his Geufræus errauit. Opidum Egrigos BellonioGtigos*
eft,admare fitum, vcrfusfinum Aiafficü, quiprifcis eratlfficus.
S E L I M IS STAT P R A. PR OE L I o PÎC T /S ET
occifùs Achmetes,eiusquefiliorum exfilia. IO
2.o 3. Quod pumilionisSelimi nomen tribuitur, fic de fententia

Spanduginieftaccipiendum: vt intelligamus,eum reliquocor:
porefuiffe oblongo, fed tibiashabuiffébreues. Eaque dccaufâ
fpc&abiliorerat in equo,quam fi pcdesincederet.NeapolisCa- |
ramaniae Turcis fua lingua vocatur Genifcheher, Et annalium 13
heic notandaverba funt, quæ fæpius repetunt, hasresinCara
mania fuiffegeftas,quofe contulerat Achmetes, vt auxiliisSul
tani Ægyptijfiue Cáirenfisepropinquo cótra Selimemvtipo£
fet. Leonis quidem Augufti nouella dethronis Neapoleos rnc
minit, epifcopatus metropoli Stauropolitanæ in Càriafubditi, 10
Hincadparet, errare Iouium, qui pugnatum ait prope Prufàm
in ampliffima planicic,quæ nouæ terræ, Cliugua Italica, velno
uae ciuitatisadpelletur.Etproficifcitur haec eiüs indcalucinatio,
quodalia fit haud proculâ Prufa,vcl Nicæa potius Neapolisfi
~ ue Genifcheher, de quafuperius capite 17 & 2. 3 di&um. Eata- **
men procul admodum diftat a Neapoli Caramaniae. Necvi
deo,quopoffiteflè loco tanta planicies, actätorum exercituum
capax, invicinia vel Prufae,velNicææ, vel Genifcheheris fiue
Neapolcos,huicproximae:quumifticperpetua veliugafint,vcl
cliuifalrim montis Olympi.Taceo, fùperius aliquotiesinanna- 3°
libushifcerepcriri,Caramaniae begos cum Ofmianidisbcllag*
rcntes,fihoftibusimpares fe viderènt,in montuofà regionis fuae
loca fe recepiffe: quæ quidem illaeipfæ latebrae funt,in quasß
cum militcfuo Sultanus Achmetes, Selimi fratricopiis É
- abdidit;
- P AN D. H IS T. " T V R C. 4b. 3
abdidit;&quales invicinia Prufae nullashabere potuiffet.Ideo
que non abs redicitur Achmetesabinitiobelli, tranfeuntecum
copiis in AfiamSelime, veluti fratre debiliorad Arabicos pro
fugiffe limites,hoceft, in Caramaniam: vnde nufquam haéte
3 nus prodiiffe legitur, multoque minus præfenticum difcrimi
ne rcrum fuarüm in Bithyniam fratri fubditam fe contuliffe.
Filiorum,quosduos reliquit fuperftites,Muratem&Aladinem,
in his quidem annalibus nulla cxftat mentio: fed ab aliis, prae
fertim Menauino, tefte oculato, commemorantur. Aladinem
rc euafiffè fuga,narrat Iouius;& in itinere, quo fe conferebat ad
Ægypti Syriaeque Sultanum, amicum paternum, febriexftin
&um. Muratem vero referunt omnes ad IfmailemSophinum,
Scachum Perfarum, ferecepiffe: qui filiam ei fuam dederit v
xorem. Quippe conftat, vtrumque principem tam Achme
1 5 tipatri,quamfiliis, aduerfusSelimem fauiffe: quodeffefibipro
pemodum ante fores cernerent formidabilem illam Ofmani
darum potentiam,quam bellis ciuilibus debilitatam cupiebant,
ne cum vtriufque detrimento longiusferperet: vtifane moxab
hifce motibus Sultanos Ægyptios cum Mamelucis fuis ad in
zo ternicionem deleuit, Sophinos tum primum exortos grauiter
.ú adflixit: tametfinihil ha&tenusin hos, arcano quodam Dei iu
dicio, fummis licet vfi viribus, efficere potuerint Ofmanidae,
quod fpemcisopprimendi regni Perfici certam præberequeat.
Id eo maiori dignum admiratione, quod infolentiores perpe
»5 tuisha&enus,&infinitisprope contra quofuis populosfa&i vi
&toriis, nihil non vi fola præpotentis imperijtum profternere,
tum diruere fepofTeia&itant. Ergo Romanitamdem illius Pin
.$ .
››
dari verum effe,fuo cum interitu, difcantoraculum:
, 3c Pâ comfili expers mole ruit fa.

Fimtemperatam Dijquoque prouehumt
Im maiur.iidem odere vires
0mmemefa amimo mouemtes.
.
414 . { 6). L E O N C L A VII
;S E L I M I S A D JÊ R S JVS I S MA I L E M S O P HI N }^M
expeditio.Prælium implamicie zalderama Iouius ememdatus.
ordw.orda. Foffìtum.Tuldum.Tebrá.Sul
tamia. Kemach. 5
£o4. Ήuiusbellicaufae intelliguntur exindicatis capite praeceden

ri,dereceptopraefertimhofpitio Murate, Achmetis F.Iouiusex
ercitum Selimishabuiffetrádit hominum ducenta millia,duplo
maiorem numerumfaciütannales. Idem vocat Ifmailis prima
rium ducem Vftaoglim, quinoftrisannalibus Vftageluogli,vel io
Vftazelu ogli,re&iùs quidem hauddubie,nominatur. Id filium
Vftageluisfignificat. Quis autem fuerit hic Vftagelues, non ex
primitur in annalibus. Iouius ftatim poft expofitum proelium
Selimis contra Perfas,& occupatumTaurifium, narrationem
belli Turcorum aduerfus Coftageluem Aladuliorum princi 15
pem fubijcit. Idem bellumTurci quoque mox geftum refe
runt, fed aduerfus Aladeulem Dulgadiris prouinciae Ducem.
Ergo iam animaduertiffe videmur, huius Dulgadirenfisregio
nis principes habuiffe nomen Aladeulis in genere, cuius fupra
£a&tamentio capite 1 63, fed fingulis tamen præterea peculiare
quoddam fuiffe nomen; adeoque deui&um hunc ab exercitu
Selimis Vftazeluem fuiffe vocatum, cuius filius fueritVftazelu
ogli, fupremus belliduxapud Ifmailem Sophinum, qui Zalde
ranis in campis occubuit. Hinc igitur emendandus Iouius,&
proV(taogli reponendus Vftazeluogli: rurfumque pro Cofta- .5 .
gelu,fcribendus Vftagelu. Planicies Zalderanlegiturinanna
Iibus, qui Iouio funt campi Calderani. Situshorum exeo perci
pitur, quod dimicatum tradit idem non procula ciuitateChoi,
quæ prifcis Artaxatafuerit diéta. Malcozoglis fiueMalcozides
prior,Turcis eftThur Alibeg,IouioThurabeus,vocabulohinc 3o
itidem corrigendo: alter Mahomet, quem annales non nomi
nant. Turcivulnus infi&um fuiffe Scacho tradunt a Malcozi
de, Iouiusi&tufclopeti laefum ait fubhumerofiniftro,non gra
uiter tamen,&incerto vulneris auétore. Orda Turciseft Ordii.
Proprie
-
• P A N D. HisT. Tvrc.* a,
Proprie quidem hoc vti vocabulo folent proforo caftrenfi re
rumivenalium, fedinterimgeneraliter etiam procaftris feufof
fatopotius,vt adpellat LeoSapiens Auguftus,accipitur: itemq; .*
protuldo, quæ Græcis vox in hiftoriisreperitur, & in Leonis
5 Auguftilibro debcllicisadparatibusficdefinitur,vtimpedimë.
' tavafaque militum,&omnesresneceffariascomple&atur; ni
mirumfamuliciafiuepucros,&iumenta,fiuefagmaria,rcliqua
que animalia,& fi quidpraeterearciadvfumfoffati milites fe
cum vchunt,trahunt.GermaniTroffumadpcllant. Haec pro
1 o pricvox hoc in loco Turcicae Ordurcfpondet. Notum,apud
Tatarosaulam,feucaftra,feucomitatum Chanumfiue regum
adpellari ordam. Apud Beluacenfem IoannesdePlanoCarpi
legatus Pontificis adTataros,curiam regisinterpretatur, ÉÉ
tionem imperatorisacprincipum, itemq;tentorium ducis.Sed
1 j heic,vt diximus, tuldum Perficiregisinpraedam ceffiffeTurcis
intelligitur: vtimox etiamfequitur, vnam exIfmailisvxoribus
inorda fuiffe captam. Solentenim mulieres,fiquæ fequuntur
.
$.
caftra, tuldiparscf£. DeTcbrifio fupra quaedam exp6fuimus ,-
cap. 187. PtolemaeiTeruam effe,pleriqueputant,&tranfpofitis
zo fortaffelitterisTeurefcribcturre&ius:HebraeorumSufam,Io
'uiusautumat. Idquidemhoclocominimefilentio prætereun
dum, quoda Choipropter quamvrbem pugnatumifuiffe dixi- '
mus,8o milliaribus Afiaticis velRomanisTaurifium diftct.Ad
dendum&hoc,commiffumfuiffeproeliumdie 26 menfis Au
25 gufti,annoChriftiano 1514. Sultaniam denique Iouius idem
iffe putat exftru&am cruinis Tigranocertae. Fiet eius infra
quoquementio,in expeditione prima Sultani Soleimanis ad
ùerfüs Perfas. Dc Carabago explicatum capite 63, de Amafia
capite 6. Ciuitashodiedi&a Kemachin Armicnia,quondäme
yo trópoliserat Armeniæ Camachus, vt cam Leonis Augufti no
uellade thronisadpellat,&indicatumanobiseftfuperius capi
te 5. Peuceruscorrupto vocabulo Ciamaffum nominauit. San
{ouinus quoq; Iamacamvitiofe, pro Camaca vel Camaco, {cri
pfit:crrorcm Laonicenifcquutusintcrpretis.
HHH
426 * ' 1 O. TIL EO N C L AV II
• , BE LL / M D / L G A D IRE NS E. MoRS D }^cIs
I. Jffageluä vel Aladeulis.
2o5. Dc Dulgadirisprouinciæ finibus diétumafupra,capite 1 63. Du
cescius,fiuc reguli,Turcomanicrant,non Chriftiani:regioipfâ
tota montuofa,Tauro & Antitauro inclufa. Dreflerus fimpli- ;
citer Cappadociam vocat,fednon re&e.Bellocaufam præbuit,
quodhuius regionis Ducis Vftazeluisfilius, vtdi&um,hoftiSe
limis & Ofmanidarum Ifmaili Sophino militaffet: quodq; pa
ter, occifo Calderanis in campisfilio, Taurifio proficifcentem
werfus AmafiamSclimisexercitum, inclifuris montium, &im- to
peditisitinerum anguftiis,fluminumque tranfieétionibus,adfli
xiffet. Sinanis baffae meminimusfuprà, capite 177. Vftazeluisa
Sinane capti,ciusquc iuflunccati caput, aSelime Venetias,pro
Turcorum more,miffum fuit.Subftitutus huic Alisbegus,infra
nominatur Scachi Suarcnfis filius, initio regni Soleimanis , ad 1 5
annumChriftianum 1 522, vbiplurade hocexponemus,capi
bC 2. I9. -
' s E LIMIS IN B AssAs syos sAE prrcfae.

- Ducagimagli, Ducagimireguli. Catalogusparicidio £Q
- . " rum & cædium Selimis, -
zo6. . PiribaffàTurciseftis, quem hiftoriabelliRhodijPyrrhum.

Graeco nominc vocat, vt Aiacem Iouius itidem adpellatione
Grgcadixit,quiTurciseft Aigas.DucaginifiliusTurcis eft Ach
mctbaffà Ducaginogli, cuius obiter facta mentio , capite 198. 1 f
Natusfuit Ducaginafamilia, quam Iouiusait illuftrem fuiffein
regione NaupactiafiueLepantina,ficutiam dicitur. Egovero.
hanc fuiflè celcbrcminuenioapud EpirotasvelAlbanenfes,in
quorum rcgionc Barletius Ducagini meminit,loci vel opidicu
iufdam,cuicumim perio praefuerunt olim,& a quo familiæ no- 3Q
men hoc inditum fuit. AnnalesVenctorum tradüt, anno Chri
ftiano 1444 Paulum & Leccam Ducaginosfratrcs, Tamufjfi
lios, cum ditionibus fuisin Albania, Vcnctæ fereipublicæ fidei
pcrmififle.Iouius hunc Ducaginoglim ait infamcm fuiffe plu
•
-
- - - - - ribus
p A N D. £ H IS T. * T v R c. A*
ribusvitiis,auaricia,ambitionc,perfidia.FilioSelimi patrë Baia
{item prodendo,nuptias filiae ipfiusimpetrauit, vt antediximus.
.Caufa mortishcicveriuseftexpofita, quam ab aliis, quinecatä
volunt ob expilatasprouincias, quibuspræfuiffet. Atqui Vezi
5 razem baffâ, quo naunere dicuntannalesfunétumfuiffe Duca
inoglim, quum occideretur, nö prouinciam quamdam admi
niftrat:fedad Portam fuprema cum poteftate, velut ad clauum
totius Ofmanidarum imperijfedet, nccnifi grauiffimis de cau
fisaliò folet ablegari: quod in Sinane prius, deinceps accidiffe
r & meminimus in Ofmane Vezirazeme contra Perfas miffo,cuius
locotunc Prouezirazemcsad Portá cóftitutus fuit Mefites baf-,
.
::
2.
fà,fpado vetulus,nunc fàluis annonis rude donatus. Oturaziacú
Turci dicunt.Praeter Ducaginoglim,referütannales ab Selime
necatü Ifchcndcrcbaflìm, qui&ipfegeneripfiuserat,&Tazi
15 fadem Cadilefchcrü,& Scguianem baífám,(officijvocabulü cft,
explicatü cap. 9o) qui nomen habuerit BalGemes. Idhominé
fignificat melle non vefcentem. Haec deprocerúSclimis caedi
bushoctantum loco memorantur. Addamus&alias,aliistem
poribusaclocispcrpetratas. Muftaphae necéprodidimusfupra,
3.o cap. 2o2. Chcndenübafiàm louiustrucidatürcfertante, quam
contra Sophinü Ifinailem in Perfiam progrederetur: quod vir
magnorerü vfu præditus,iter hoc grauibus decaufiseidifluafi£
£t.Chufeinembaflàm,Veziréfüü,fimilide caufadeincepsiußit
interfici,quodeiperfolitudines ArabicCairüpetituro cum ma
s-5 ximis copiis,auctor cffet,ne temeretätocü exercitutam pericu
lofumiteringrederetur,vtinannalib.expofitülegimus.Ægypto
potitus,Ionuzembaflàm, (Ianü maleGcuftaeus&alijvocant) a
Cheirebegopercalumniâ delatü, feufurore quodáimpulfus,e
mediofuftulit,vtcftinannalib.Colligamus immanisiam belluę
3o diritatis inauditae facinora. Primüo&to paricidia, prorfus enor
mia,quibus patrêvenenoperemit,AchmetiCorcutiq;fratribüs
•,&5fratrü filiislaqueofauceselifit:procerüdeindc maximorú
cædestotidë,Muftaphgbaffe Vezirazemis,Cheudenibaf|;,Du
caginoglisVczirazemisbafiæ gencrifui, Ifchcnderisitidébaffae
- HHH ij
- - _-
428 ' I O. 1L E O N C L AV I I. ;.
generi, Tazifadis Cadilefcheri, Balis Gemis Seguanis baffe,
Chufeinisbaffae Veziris,&Ionuzisbaffæ: quæ fáneomniaquo
nam modolegatusVenetus,AloyfiusMocenicus,vfqueadeoe
leuarepotuerit,vtnihil fuiffe barbarum in hoctyrafinodicere
fitaufus,mihiquidem mirarifubit. j
* s ELIMIS ADYERsys AEgrpti srRIAE.gyE

Sultamum expeditio.Camfaui Gauri.Mameluci. Cir
caß,ßue.Qujmquemomtami.
IQ.
2o7. SimulaffediciturSelimes,alteramaduerfusIfmailemSophi
numexpeditionemfefufcepturum;quum reapfe Sultanü Cai
renfeminuafuruseffet. Idaftufecit,nepraepoténtesduoshoftcs
fimulinfeconcitaret: quiquidem inter fe recènciliati fuerant,
animaduerfoSelimisinftituto, nonminus Ægyptij, quam Per- 15
faeinteritum quærétis. Praetereaftimulosaddebat Selimi Cheir
begus Halepi,(Iouius&alijCaiarbeium non re&cvocant) qui
fuocum Sultanoinimicitiasexercens,defe&urum abeofenun
tiabat,fipropiusad Halepum cum exercitu Selimes acceffiflet.
CanfauiGaurinomen eft Sultani Cairenfis in annalibus hifce 10
Turcicis, qui noftris corruptavocenominatur Camp(onGau
rius. HùcSelimesprœliovicit, inquoSultanusipfccafùsoccu
buit.Cairbeium quoque,velCheirem begum, hocprœliocc
cidiffe,Gcufrgustradidit:cuitamen deinceps ÆgyptócaptaSc
limemcommendaffeCairum,inhisannalibuscxpreffelegitur, v;
DeMamelucis abunde Iouius&alijfcripfere,quæ paucisdum
taxatadtingamus.CeperefiìbFridericoII Augüfto Durauiteo
rum focietas vel ordo cum imperioccc plus minus annis.No
menipfùm fignificat militem,qui ftipendia facit. Et militabant
Sultano, perpetuisque bellis exercebantur,equeftrisreiprzfer- 3o
tim peritiffimi. MorienteSultano deligebantalium e corpore
fiuecollegio füo, liberis fuffragiis. Plerümq; tamenEmirümá
iorum, quinumcro quatuorerant, au&oritate dignitateq; Sul
tanoproximi, ratio haberifolebat. Ele&us cuique Mamieluco
• • .' centuIli
P A N D., H I S T. * T V. R C. 429 '
centum Seraphinos profelicibusaufpiciis imperijdonabat. O
mnes neceffàrio velChriftianierant,velex Chriftianisparenti
bus nati; nec in ordinemfuumvelArabes, velSaracenos, fiue
Mauros, vel Hebræos, vel Turcosadmittebant. Maior corum
5 parse Circaffis conftabat,inpueritiacaptis,autpretio diftra&is.
Eam ob caufam ZercasfiueCercas quoquevocantura Turcis,
ob Circafforum interMamelucospraecipuum numerum: quae
natio nomen Quinqucmontanorum habet, Iberis fiuc Gcor
gianisvicina. - - ,• - ; .. ' ' •
*° toMMANBAI, syL TANys rL 71 Mys JE

gypti.} lu Daueidar.Emir.Quibir. -
. Quem noftrorum hiftoriae Tomumbeium vocant,Turcis zo8.

eftTommanbai, nominenonvitiato. Qu9dofficium, quaeue;
: ry dignitas fuerit eius, qui dicitur heicVlu Duueidar, ex ipfo an
% nalium contextuintelligitur. Initiocommentationis huius,ca
pitetertio, Vlufignificarenotauimusexcelfum. Petro Martyri
Mediolanenfi in defcriptione legationis Babyloniae, non Vlu
Duueidar,fedEmir Chebiradpellatur,quod ArabibuscftEmir
ao Quibir,ideft, magnusEmir. Eavoxanobiscapite primo& 14.
fuperiuseftexplicata.Martyradijcit,EmirQujbireffemagiftra
tumprimumpoftSoldanum, idquepropterea, quod exerciti
buspraefit. Ergo Sanfouinus&alijfalluntur, quihuius in hifto
riae narrationibusexTommanbaiVlu Duueidare, vel Emire.
ay Quibire,fecerunt Admiralium Alexandriæ.Reperitur etiama
^ pud Geufiraeum DerdarQuibir, vt apud Andream Cambri
nium Florentinum,& alios, Magnus Diadarrus. Vtrumque j.
mutilatum ex Duueidare. Nec Geufræus fibiconftatin hoc ex
plicando, quum modo magnum Marifcallum, modo Praefe
3o &um vel Admiralium, modo magnum ftabulicomitem inter
pretatur, qui Græcorum in aulis erat saja, Kororwìxos. Si Petro
IMartyri,vtoculatotefti, fideshabenda, quihunc praefuiffedi
citexercitibus: fueritfcilicet is apud ÆgyptiosVlu Duueidar,
quiSeraskcr nunc apud Turcoseft,autqui fti;;i;;ui Grae
! • - ' • , 11),
43s .I O., L E O N C L A VII*, **
cos irtiperatores olim dicebatur. Nam a*********** effe non
poteft, quem Praetor Græciæ noftercum Beglerbego cóparat.
Eius verba{uperiusexfcriptaleguntur,capite 66.
, . * •*• * ' **•}.. saniyi-x-: 1 1 *. *. * . .
,* .
« AzELic/L, V. MER.M., z4 M RE RDI GASALI. G4- 5
; 1. a ^, za.zoXimus Gazaus.Remle. Rama. -
..;**^*. , , , … Rammola.',.:. . . . . . . .'
> • -i suo ii --- - *•*• tii: ûo. . -i. :. . . . .
zo9. ' Vocabulum MeliculVmera, nomen eius Officijfiue digni
tatis denotat Arabicalingua, quqndam Mamclucis vfitata,quæ fo
apudTurcos eftyei Begiarbegi,vel(vti vulgopronütiatur)Beg
lerbegi,hoccft,dominidominorù, quifàngiacosfcilicet,aliosq;
begos fubfehabet. Videprolixiuscxplicata cap.t4. Zambcrdi
AGäfali,noftriseftIamburdusGazzellcs,Equidëha&cnusoperâ
«ledi, vt minimecorruptâ no&mina, præfertim propria, fingulis I 5
in linguisederem.Gaza,cuiusin his annalibuspaullo ante mcn
tio fit, nota cft Palaeftinæ ciuitas, quae viros iiluftres aliquot dc
dit:&irteralios,Zofimum Gazæum,oratorem eloquentem,li
cctpaganum, qui necatus ab imperatore Zenene fuit, homine
crudeli & malitiofo. Is cftcditus a nobis auétcr hiftoriæ Zofi- zo
- musComes,& & pioxeuoiypos, quod nomen illum fignificat, qui
- fifci aliquandofuitaduocatus. Eum KarulusSigonius V. C.fin
gulis feptimanis pagellatim, quum ederetur, a me per vereda
rios,opera Petri Pernæ Boloniam Bafilæa miffum,hiftoriae fuae
deimperio occidentisinferuit,nullabeneficijmeivelvnicover-25
bomentione faéta: cui tamen anno 1 58 i fc Boloniaeinuifenti,
quum exSabaudi Ducis aula difcedens, ad Ferrarienfem cum
Ducis Augufti Septemuiri Saxonis legato,AndreaPaujlo, viro
• ampliffimo,& amicofingulari,comitandi eius caufà proficifce
rer,tnagnas fancgratias agebat,ingenue fatendo,mifiimefe fuú ;o
illud opus ab(q; mea communicationeZofimi, cum laudepu
blicaturumfuifle. Nec diffimulabat fe, quum infepulcrum ìiiì
(fic enim adpellabat bibliothecam)me deduceret,Romam pro
fectum petiiffe copiam fibi fieripellegendi Zofimi, qui eflefe
• 1 rcbatur
P AN D.' H I S T. -. T V R C, 431
rebatur inVaticana: nectamen id a Gregorio XIII P. M. licet
adhibitis intercefforibus illuftriffimis ac primi nominis& loci
Cardinalibus, Farncfio & Eftenfi, certis decaufis impetrarepo
tuiffe.Quoplus,oretunc quidem rotundo, mihifedcberepro
y fitebatur. Sedenimadannales vt redeamus, quod heic memo
ratur Remle,opidü Palaeftinae, variasadpellationes habet. Nam
& Remle, ficut heic,& Ramma, & Rama,& Rammola Mau
ris, qui Arabes funt, ac finitimis nominatur: quod vocabulum
terram arenofam fignificat,& aTurcis eft mutatum in Remle.
io Diftatx,velxii, plus minus, milliaribus Afiaticis a Giaffâ, quæ
facriseftlitteris Ioppe,ficab IapetovelIaphetodi&a, quod ver
fus Europam, ab Iaphetifiliisinhabitatam, portus eius celeber
rimus fpe&tet. -
*} CyDS IMyE A R E C. IK 1 ND I. M £$$ IT MxA. ,

{` '- •
Iad/amamafi. Cabei Sahara. Cuba.Zru/a. - -
-
- - 2Kgvs dromicos. *-
* ' * , , ,
-- -
© Selimes in Ægyptum cum exercitu profeéturus, quum ab 1. ro.

" Hierofolymis non proculabeffet, morem tyrannorum fequu- ' ' '
tus,quibusin ore preces hæperpetuo funt, :
Da mihifa/ere,daiuifum famâfumg, videri, ciuitatéMufülma
norü etiam opinione {àcram fan&am inuiferevoluit. Haeret e
zj nimhodieq; Turcorü in animis eafiuereligio, fiue fuperftitio:
vt votirei,Mccchafüavifitata,non felegitimefoluiffe votum ar
bitrentur,nifi Bethlehemam quoque, Chrifticunis nobilem,&
Hierufàlemamadierint. Vocantautem Hierofolyma, vel Hic
rufàlemam, lingua fua Cudfimabarec, quod nomen fignificat
3© locumbenediétum vel inclytum.Vefpertinæ precesTufcis funt U.
Ikindinemas,quae nimirum medio concipiuntur intcr meridié
& occafum folis fpatio. Concepithasin meffiraxa, ideft in alba
mcffita,fiuetcmploTurcico.No&urnas,quae Iad(unamafiTur
cis adpellantur, & interuallo medio dici folcnt inter occafum
.•
43* * 1 O. L E O N C L AVII
(olis&mediáno&em,peregitinCubeiSahara,fiueSehara:vo
cabulo denotantetempluminfpatiofafitum area,&cuifaftigiü
impofitumeftformæ rotundæ.Talefaftigium Euagrio,fcripto
riecclefiafticae hiftoriæ,%xov dicitur : Graecirecentiores, vt Zo
naras,Cedrinus,alij, Trullum & Trullam nominant: vtiquum W
Cedrinusaitalicubi,Trullam fan&ae maiorisecclefiaefurnicam
corruiffe: quibusin verbisfurnica fignificathabentem formam
furni,hocëftrotundam, noninlongum porrc&am, cuiufmodi
te&iscoopertatempla Græcis raoi*o/uuivocantur. Vox Cubei
ne Italis quidem cftignota, velutiquum Venetorum inannali- io
buslegitur, anno 141 6 ignem exuffiffe cubas templiS.Marci,
plumbo te&as.Intelligiturautemhocannalium locoperCubei
Sahara, templum Solomonium hodiernüHierofolymis, quod
& cubamhabet eiufmodi,Turcicistemplisfamiliarem,&am
pliffimam circafecomplc&itur aream. 1J
rrrsrs CiETHioPEs sIyE MarRI, Pro

elAegyptiù & Arabibus.
2, II.
Cur Ægyptij& Arabes,olim SultaniCairenfisfubditi,nomi- zo
nentur Æthiopcs ac Mauri, a nigro colorecorporum, diximus
fupra,capite 1 65. San(ouinusexpreffehacinhiftoria, Cairifiue
Misziris(vt nuncadpcllari, capite 61 notauimus)incolas Mau
rosvocat,vulgari confuetudine.Paulloetiam poftfequitur hcic
in annalibus, interceptum ab Arabibus & ÆthiopibusTom- , ;
manbain,Sclimifuiffeproditum.Ceterumtransfugae dumtaxat
heicvnius meminerütannalesTurcici,fedhiftoricinoftriduo
rum,quiMamelucifuerint, natione AlbanenfesvelEpi
rotae. Feciffe tradunt hostransfugiumadciuem
popularemquefuum,Sinanem baffàm, 30
ciq; confiliaSultani Ægyptijcum
infidiis detexifle.
Ar E G 10
p AN D. his r. rv Rc. 433
£E G I o SA 17, JAE G 1rPTI PARS.
Aythowus ememdatus.
«Quodvrbem Cairum ingreffi dicunturSelimiani milites,id , , , :
* fa&um aiunt alij peream portam, quam noftri Baffuellam vo
cant,& de quapaullo poftampliusagemus.Regio SahidIoanni
Leoni Aphricanofuperior Ægyptuseft, quam Thebaidis pro
uinciâ dixere veteres.Aythonuscap. 54,vtctiam annaleshiTur
— cici, non Sahid,fedSait,hancadpellat;& primam acmaiorem
so (ideft maximam) AEgyptiprouinciam facit: quoloco notandú
obiter,fecundam prouinciam ciufdcm Ægypti vitiofe fcriptam
Demefor,pro quo reponendum fine dubio diuifisvocibus, De
Mefer: quod Gallica phrafi denotat prouinciafn Meferenfem,
hoccftvicinamvrbi Mcfer, quamreëtius capitepraecedenti di
1 ; ximusnominariMifzir,aut Miffir. Ibidé quinta prouinciacum
vrbe Damiata,noneft AEliopolis,ab Ælio Pcrtinace Augufto fic • • •
vocata,quod au&oriPlatinæ credidit Reineccius:fedHeliopo
lis,quafi folis ciuitas, vtineadem AEgypto quondam erat Her
mopolis,Mercurijciuitas; Panopolis,Panis ciuitas:&aliisaDiis
.… aliæ nominatæ reperiuntur, etiam aridiculis illis Ægyptiorum
numinibusquaedam,vtacanibus Cynopolis:alupis,Lycopolis:
afelibus, AEluropolis. PluresEliasnofter Cretenfis in Nazian
zenum, quodam loco recitat. Corrigitorhocetiam in illo ipfo
Aythonicapite,quüdicit, habcricarnes craftinas,hædinas,gal
•; lifiaccas: vt le&or malit carnes caftronias, id eft, veruccinas,
quam craftinas. t .
vAtEssiTA DIcTA c HA sANI s zAMI.
3o Auâorem huiusmeditaefiue tépli Cairenfis Chafinemvo- .1 3•

cantannaleshiTurcici,re&iusproculdubio, quàm vel Ioannes
Fraxineus, apudquem Heffinlegitur, vel Helferichus
in itinerario, cuifcribitur Heffen,
proChafan.
- III
4,4 Io.: 1. E o NC 1. Av11' t
To M MANBA IS SYSP E ND ITy R. FINIS REGNI
Sultamimi & Mamelucorum. Bab Suvveile.
a 14. : Memorabiliseftfœdus hic Tommanbaisinteritus, & Ægy
ptiSyriæq;Sultanorü regnifinis.Sufpéfus fuitTommanbaisxi f |
áierhenfis Aprilis, annoChriftiano i 517,vtSanfouinusadno
tauit.Sumtumhocdeipfofuppliciumadportam Baffuellam,vt
idem rctulit,quum prius ignominiæ caufa laqueoad collüad
pcnfo,per vrbem muloinfidcns circumdu&usfuiffet. Peucerus
Bafuelam Syrig portam nominat.Sed meliusannales indicaue- 1•
relocum in vrbis vmbilico, cuinomen BabSubeile vclSuwei
le,quorum illudfignificatportam,hocplateam. -
' e M o RB /S ET MORS SE L I M IS, I N L o C o FA

tali. Dephterdarlar.Bairam maius c% mimus.
2. 1 j. . Depago Inzuadi&um fuperius,numero 74.Non proculab

eftaZorlo,fiue Zurulo,fiueCiurloIouij,de quodi&um itidem
cap. 26& 1 93.Ncclonge a Zurulo diftatis locus,quiSelimifa
talis propter impietatem erga patrembisexercitam,prœlio có
mittendo,venenoq; praebibendo, dequo di&umcap. 1o 1,fuit. ια•
Et bishoclocoTurcici quoq;fatenturannales, fataliSelimé lo
codiem fuum obiifTe.Caufam mortisadtulit eipuftulafiuccar
bunculuspcftilens,vtTurcimcmoriae produnt.Sanfouinusex
aliisrefert,plagamfuiffecorrofiuam,inftar gangrænæ: quodc
quidem non puto,propterinteritum Selimisfubitum,quügan- *#
grænatardiores plerumqueprogreffusfaciat. Dephterdarifiue
Dephterdarlari,funtvel Rationales,velquaeftores,vel(vtinunc
adpellamus)prxfides&confiliarijcamerae.Bairam, maximum
Turcis feftum eft, inftarpafchatisnoftri, quod menfeRamaza
necelebrant,quo& ieiunium fuumferuant, integromenfe 3o 3o
dierum,acrcpufculo matutino,vfq;adfolis occafum, nihilcibi, |
potusuefumentes:&abfoluto ieiunio,fuúhoc Bairam, pafcha
tis inmorem,peragunt. Duplex aüt Bairam Turcis in vfu eft.
Vnum,menfeRamazane,dequonunc agimus;& quodBuiuc,
- fiue
-
p A N D. HIST, TV R c. '43*
fiuemaius,autmgnum adpellant. Eiusfupra meminimus,ca
11& 33. Alterü, fexaginta plusminus abhocdiebus celebratur,
& Chazilariorum Bairam dicitur,hoceftreligioforum,quipe
regrinationemvoti ergofufcipiunt,advifitandum Mahümetis
3 Prophetæ fuifepulcrum Mecchanum,vtindulgentias peccato
rum fuorum ifticimpetrent. Qujppe ceteri ad huiusobferua
tionem Bairaninontencntur. Ideoq; Cutzug Bairam abeisad
pellatur,vtifeftüminus, aut paruum. Ncq; vero fibiquidquam
adimpetrandumveniam admifforum facinorum, prodeffè pu
ro tantfolam Mecchani templivifitationem:in Bethlehemá quo
que,cum Hierofolymisadeant, vtipaulloante fignificabamus.
Hinc verocertummortis SultaniSelimis tépus colligitur alio
quicontrouerfum. Quippelegitur apud Iouium,exftin&iìSeli
memanno Chriftiano i 519, die 14 mcnfisFebruarij:quúSan
a 5 fouinus,&alij, veriusomriinotfadät,id accidiffè méfeSeptem
bri, anno 1 52o. Quippe BuiticBairam tuncinftabat, quod Sc
limes celebraturus eratHadriangoli, fi fuperftesfuiflèt.
soLEIMANEs iNiTio R E g N 1 BELGRADym
3.O ob/ìdet. *££; cum ea capit.Sa-
I , }
acz, Sabatia.' - :
Caufa,curregnumaufpicatus Soleimanes,Vngarismox be!- ai«.

; lum inferret, non eratalia reapfe, quam certa fpcs occupandi
Belgradi,cum ceteriseiusregni proüinciis& opidis,rege Ludo
-
a 5 uico,VladiflaiF.necdum peraetatem adgubernandumjidoneo,
& procerum fuorum,tam faecularium, quam ecclefiafticorum ,
contemtuicxpofito:quipofthabitadignitate regis,& fàluterei- **
ublicae,fuisdumtaxat commodis,ambitiöni, Iuxui,faftuiq;ab
É memoriainaudito,ftudebant. Occafionemverópa
yc cisabrumpendae,Spanduginushancexpofuit:quodlegatusSo
leimanis,ad denuntiandumVngarisbeflum miffus,nitributum
Soleimanifoluiffent; non modo nen exceptus ab cishonorifi
ce,verumetiamtra&atuspræterlegatorum ius fuerat:idq;pro
pterea, quodvindicare{édeSultaiioTurcicoveffent,obigno
•. • • - III jj
-
.^
456 Io. LE OrNC L A y 1 r ' *
miniofe acinfolenterhabitosaSelime priuslegatos fuos. Bur
gurdelen vero Soleimanes praecipiendam putauit,nc qua Sauo
fecundo Belgradêfibusobfeffis,ad quorum is moenia Danubio
iungitur, venire fubfidia poffent. Quippe Burgurdelcn Turci
vocát illud inripaSaui fluminisopidum, quod VngarisSabacz }
adpcllatur,cinétum vndiqueSauo,in quem Drinus ibidem,ac
7 Baconfius amnes, influunt. Bonfiniusrefert, anno Chriftiano
.147o initamfuiffe vel occeptâ aedificari molem Sabaz, cuino
menTurcus indiderit, vti Sabazvocaretur, quodTurcicalin
gua mirabile quidfignificet.lntelligit autemTurcinomineSul- ro
tanum Muchemetem,Baiafitis patrem,Selimisauum,Solcima
nisproauum.Quippe Muchemetes,aBclgradiobfidione,anno
Chriftiano 1456, inuiéti ducis Huniadis virtute turpiter reie
&us,hanc exftruere 14 poftannis arcem voluit ad Sauum,ere
gioneSirmicnfis agri: vt inde fines Vngaricos inuadere prolu- fg
bitu poffet.Hinc nouæ munitionifuperbum nomcn datüBon
finius putauit. Sedpofteatamen Sabatiam,velutiSauatiâ, aSa
uoflumine potius diétam fàfètur.Rexautem Matthias, Hunia
disfilius, anno Chriftiano 1475, Muchemctcadhuc fuperftite,
Sabatiam vi expugnatam recepit: a quo tempore noftrorum in ae
poteftate manfitadhocvfq; bcllum Soleimanicum. AlbaGrg
JapotitosTurcosnotauercnoftrianno 1521,die 24 Iunij. ' •
A' H O D 1 OBSIDI O. ME RME RE. M A R M o R A.
•' ' Portt44 Phy/ic/44. • ag.
z 17. De Mcntcfiana ditionedi&um fùpra,cap. r3.Videnda quo

que Natoliæ tabula Geographorum principis Ortelij. Mcrme
reTurcis adpcllatur opidum Anatoliæ maritimum,a cuius por
tu diftatinteruallo non magao Rhodus. Opidinomen Graecis 3s
eft Marmora, portus autemi, Phifco, pro qüo legiturin Ortelij T
NatoliaFifchio,nonre&etamen,quádo Phyfcusetiam Sophia.
no fcribitur.Situseft cregionc portus Rhodij, quiabhoc dum. .
taxatxviiimilliaribusGraecis difiungitur. •
.
*.
.. AMEGA£.
-
P A N D. H IST. Tvrc. 437
v\£E GAL o MA s ToR RHoDf.
Stamkoi. Bedrum.
GraecavoceTurci quoq; μχΆον μέsse* vocant magnú Rho- »r8.

j di Magiftrum, vcl ordinis equitum Rhodiorum prificipem. Is
eratid temporis Philippus Villerius Liladamus, nationeGallus:
qui Fabricio de Carerto nato e familia Marchionum Finarien
fiumin Liguria,Saxonicae ftirpis,necitadudum mortuo,fucce£
ferat. Deditio Rhodi fa&a fuit anno Chriftiano 1 522, die z ;
so menfisDeccmbris,videlicet natalicioChrifti, quo etiam Solci
manes vrbem ingredi voluit. Erat in poteftateRhodiorum c
. quitum nobilis quoqueCos infula, Hippocratis medici patria,

quam Itali nautæ Lango nominant, Græcisu) ká,velut eis rujvár,
TurciStankoi. Hæc itidem Soleimanis in manus, amiffâ Rho
… r j do, venit. Arcem quoque Bedrum fequutam moxaiunt anna
leshorum exemplum.Eam Marius Nigerexiftimauiteffe Bran
chidas Cariae Strabonis, & Petrum vocat. Idem Halicarnafum
veterem putatrefpondere CaftelloS. Petri, quo denunc anna
.
**
leshiloquuntur. Notus quidem eft finus S. Petri, fica Caftcllo
ao S. Petri di&us: fed vtrum referendus fit ad Halicarnafum, an
? ad Iafum Cariæ, finus vt Iafiusille Phnianusfit, equidem aliis
' definiendum relinquo.
F IN IS D PrcA Tys I07 L G AD 1 R E NSIS. S C A CAY
2, 5 ' Suvvar.Zuiria.Tzami/u.
s.
Quemadmodum antea,capite 157,quofdam oftendimusan- ,,9. \.
? ticipaffefinemregni familiaequeCaramanicæ:ficetiam faétum

in Aladeuliorum familia, fifieque principatus Dulgadirenfis,
;c videmus. Quippe noftri volunt,eámdefiiffefubirnperio Scli
mis,annoChriftiano 1 5 14, quo tempore captus & occifusfuit
Vftezalucs,vtifupra declaratum. Türci vero tradunt illi fuiffe
fubftitutum a Selime fratris filium, Alim begum , qui Scha
chi Suarcnfis filius hcic adpellatur. Is feptem annis a morte
III iij
438. I o. LE o N c L A VII
patrui potitusim perio, nunc tamdem fub Solcimane fceleratis
íïìåííe mediotollitur. Scachi nomenjisgentibuseftfamilia
re,dequo commentationis huiusinitio diximus.Sicin adpendi
* ce Reineccij ad caput8 Aythoni Siruapfâ non pro aliodebct
•
accipi, quam pro ScachoSituani; qui Mediae Scachusfiucrex

e{\:fic&Philippo Bergomati quidam nominatur Tzanitas,vo
çabulo corrupto exTzani Scach,quiTzangrum Scachus eít,
gentis itidem Ponticæ, ficut & Suarenfesad Pontum Colchi
äemuepertinent,vcl Lazi,veleis proximi.Acfuntiidem hi Sua
renfes, quorum regionem Orteliusex Alphö(oHadriano Zui- to
riam nominauit•
JAIGAS B ASSA. CHAS NADAR BASSI. AP o

- chryfiarius Bomfmj.Apocriffarius.
21.c.. Habet heicle&orillum Aigafembaffam, quem fupra indi 1j
cauimus a Iouiovoce Græcanominari Aiacem. Oriunduserat
cCimera,non proculaCorcyra,transfinumfita,quam LeoSa
picns Auguftus Chimaram in nouclla de thronis adpcllat,&
Σum Buthroto, ibidem ad quintumaCorcyrae opido&arcibus
milliarefito, Naupa&i metropolitano fubijcit. Supremusthe- »o
fàurarius in Officiis Portae Ofmanicæ Chafhadarbaffidicitur.
Eorü explicatio fuum,non multo poft, locum inueniet. Et funt
in omnibus rcgnisThefàurarij, quos Bonfinius dici Romanis
Quaeftores, Graecis Apochryfiariosexiftimans,fallitur. None
niim apudhos Apochryfiarjrepcriunturvfquam,fedApocrifia. , ;
rij;longc diuerfi nomen officij,quo fungentes,Arefponfis aliqui
Latincvocarunt. Graecihodic ficintcrnuntios&legatosadpel
lant.
PETRO /A R. S I R M I}^M. FRANCO C Ho RI oAy.
Iateritus Ludouici regù Kmgariepredi- 3e
*-
<fusaffeâro.
1 1 1. QuodVaradinum Petri dicitur, Vngari Petrouar adpellant,
hoccft,ciuitatcm Petri,vel*'%an^r.Sitaminliberocollcyidimus
a&
P AN D. HIST. *T V Rc. 432
ad Danùbium, in ea parte regni Vngariae, quaeaSalankemene,

Tibifcioftiisobuerfà,(di&um dehac capite Ioc)vfqueadVara
dinum hoc Petri. Sirmium vocatur. Graeci, Francorumacæde,
wpaywoxopiw recentioribus in hiftoriis dixere. Quod annales aiüt,
3 pugnatum inter Soleimanem & Ludouicü circa tempus lkin
di,dcnotatiscapite 2. 1 ole&orintelligit. Etenim quodChriftia
nis vefpertinarum precumtempuseft,horanimirum tertia poft
meridicm:Turcis Ikindi nemasadpellarinotauimus. Stepha
7. nus Broderithusinhiftoria dehac Ludouiciregis Vngariclade,
Σ 1 c dimicari ceptum referthorapoftmeridiem fere tertia, quae fci
licetaTurcisetiam memoratur.Hicautem Ludouicus,eius no- •
Ai'
minis apudVngaros fecundus, Vngariæ Bohemiæque rex, ad
opidum Mohatzium, (Mugacium libuit aliis nominare) pro
ftratisvndiquecopiis fuis,prœliofemet eripiens, invicina palu
-
-
1 5 de,quum in altiorem paulloripam euadereconarctur,& equus

.- -
rcgius pofterioribus pedibus infiftens, fruftraque faltuminri
pam aduerfam omoliens, in dorfum vnacum vectore corrueret;
, *
:;: . ita vt erata: natus, fefquipalmis in aquae lutulento gurgitc dc

$t • •
prcffus Sz fiifìcatus interiit, annoClirifliano i 526, die menfis
,--
, ---
2d Sextilis 19,{o annis Baptiftae decollationis memoriæ dicato,pro
1 ,-
-*
uonat,'ein aljnon re&eponunt,ideft 24 Junij.Filius erat V
t£ ladiflai Iagellonij, Cafimiri Poloniae rcgis nepos. Matrem ha
R;£. buit Annam Candalenfem, rcgiæ Nauarrcnae ftirpis apud Vaf
cones,inGallia; quæ nulla cute vel pellete&tum in lucem edi
2j dit, quam poftea medicis arte naturam iuuantibus,eft confe
quutus. Habitum hocinfelicisominis loco. Pater baptiffàndo
pro more Chriftiano, Iulij nomen indere decreuerat: fed aliud
fuadente matre,Ludouicus fuitadpellatus.Hocitidem omino
fum plerifquevifum, quod vnus hoc nomine rcx quondama
3c pud Vngaros pariter & Polonosrerum potitusfuiflèt,Sigifmun
diregis,&poft Imperatoris focer, e Gallica familia regum Nca
politanorüm ortus, ideoque Loifus vulgodi&tus, qui moriens
mafculum heredem poft íenullum reliquerat. Narrantur&a-
lia, quae infeliciiuucni(quippe vigefimum primum ætatisage
--—
440 1 O. I. E O N C L AV 11
bat annum,quum interiret)triftiffima quaeque portendere cre
debantur. Retulit aliquando mihi generofus & illuftris Baro
Kitlizianus Ioanncs, quctm honoris caufa nomino, fibi notam
fuiffe matronam honeftiffimam, gentc Bocciana nobili cum
primis apud Silcfioseditam,&equiti Sueuo Stainanz familiae f
huptam. Eaiuuencula miffàfueratin aulam Ludouiciregis, vt
effètingynaecioreginae Mariae, Karuli V & Ferdinandi Augg.
{ororis, Ludouici coniugis:& quidem a morte regis omnium
confternatis animis,& ob metum aduentantium barbarorum
trepide gynæcio praefertim fugiente, coronam regiam, ab aliis to
præformidinc negle&am,conferuaffe dicitur. Commemora
bat hanc Baro nofter recitare folitam, non multo anteregisin
teritum, quum Budae rexageret, ac pro more claufisarcisfori
busprandcrct:(mifere quidem certe viótitafe regem hunc, de
fraudatum & contemtim habitum a proceribus Vngaris, regio t ;
interim luxu diffluentibus, teftis oculatus Herberftainus Baro
memoriae prodidit) acceffiffead arcis portam fpc&rum quod
dam, vt euentus docuit, in forma hominis foedum in modum
diftorti& claudicantis: altaq; voce flagitafle colloquium regis,
cuineceffario quaedam indicaturus eflct,ad regiam regniq;fa- 1o
lutem pertinentia, Quumque neglc&usinitio,quodinaulis fic
rifolet,nuncaltiori clamore, nücciulatu adhibito, id vti quam
primum regi fignificaretur,peteret: tamdem hominis importu
nitate commotos quofdam, quum extra regem ipfum nemini
fecretum hoc fe patefa&urum diceret, rem adregem dctuliffe: , j,
quimoxabire quemdam e fplendidioribus aulicis,& fimulata
perfonaregia,quidiftucarcanieffet,quaercre iufferit.Tum vero
claudum illum de arcano reuelando velut a rege præfente ad
pcllatum, negafle primum, hunccfferegem: deindefubiecifle,
regem,quifeaudire nollct, breuiperiturum: atquehisprolatis, 3o
in oculis omnium cuanuifle. Mcmorabilisfaneplures ob
caufas hiftoria,quam equidem loco tam idoneo,
minimeputaui filentioprae
tcreundam.
xorrs
}
P A N D. H 1 S T. T v R c. 44*
NOYYS DERPISLARIOR}M MOTP S.
Qui CalenderesTurcisdicantur,quiDeruiflarij,declaratum 122.
fuperius capitc 171. Deruiflariosquidem effe nomen generale,
quo Calenderes & alij capite di&o reccnfiti compræhendan
5 tur,velhoc etiam exloco pcrfpicitur. Calender autem Zelebi,
fignificatCalendercm fiuereligiofum nobilem,excaufàin ipfis
annalibuscxpofita,quod originem generis fcilicct ad Chazim
Be&tafem referret; cuius,vtauétoritatis olim fummæ viri,men
tiofaéta fuit in vita Vrchanis Gafis, Ofmanis filij, non procul
ro abannaliuminitio. -
BANYM ERDELII SOLEIMANES VNGARIAE RE- '

gem creat. Cau/èprogreffùum, quos Turci
.• • , fecerunt um }mgaria.
n5 -
De Bani dignitatetra&auimuscapite 174,de Ardelio vel Er- **3-

3. delio,capite Io3. Banum heicErdelijvocantannales,quem no
ftri non Banum,fedVaiuodam Erdclijfiue Tranffiluaniae, per
:
-* petuo dixerunt.Istunctemporis erat Ioannes de Zapolia, Co
2o mesCepifienfis,Vngariae peftis: quiante prœlium de induftria
tardiusad Ludouicum regem copiasauxiliares ducens, regem
cum fuis in extremü illuddifcrimcn cöieciffe creditur,vtambi
tuncfario peruenire, caefo Ludouico, genuinus fcilicet Vnga
rus,adregnum poffct.Eam obcaufam dudum quoqueLudoui
- a 5 cifororem Annam, Ferdinando, magni Maximiliani Caefàris
nepoti defpófama Vladiflao patre paulloante, quàm eviuis ex
zi cederet,fruftraficet ambiuerat: vt eo plusiuris ad regnú, fiqui- ~
dcm fororius regis fuiffetfa&us, haberet. Ipfiusautem Ioannis

Zapolienfis fororern primo fibi matrimonio iunxit Sigifmun
3o du§Poloniæ rex,cquatamë nullos fufcepit liberos mares.Poft
cafuam Ioanni filiam Ifabellam, ex altero coniugio natam, Si
i(mundusvxorem dedit,vt infra di&uri prolixiusfumus. Cre
dútur Ioanniscaufae fauiffe Poloni, eamq; ftudiis maximis quá
peralios,tumper fieommunia maliggiem,Solei
v
- - - - - - * * * * __
* 44?. ,TI O. 7 T. EO N C LA V II .
maniOfmanidae,acFrancifcoValcfioGallorumregi,bonisfci
: licet illis confœderatisacfociis,indetrimentú reipublicæ Chri
ftianae commendaffe: nequietatotiusVngariciregni poffeffio
nepotiti principes Auftriaci, formidabiles ipfis etiam Polonis
fierent, quifàneftimulusaemulationisFrancifci quoqueregjsa- ;
nimum pcrpctuopungens,cumadconfilianefanda, reiquepu
blicæ perniciofà, cum indclebiliadomnem memoriam poftc
ritatisinfamiafua,perpulit. Ita nimirum perambitionem&in
uidiam fuit adtra&us invifcera noftra faeuus & iuratus hoftis,
Vtinam ne nunc etiam fucatalibertas ele&ionis,&fœderisO[ 10
manidarücumvicinaSarmatia praetextus, ac deteftabilis quo
rumdam ambitio,malum aliquod Europæpariant; quod Deus
tamen optumus maxumusomenauortat, Notari quidem an
nalium verba debent,quibus Iohanneshic Turcis non ele&us
ab Vngarisrex,fed BanusTranffiluaniæ nominatur ante,quàm 11
Soleimanisbeneficio fcilicet regnum obtineret. Idem Banus
detuliffefuadiciturSoleimaniobfequia.Quidaliudhoc,quàm
fa&umfuiffeclicntem,vcl mancipium potiusSoleimanis? Ma
gisidetiam paret cx eo,quod fequitur: Soleimanis imperioBa
num fe fummififfe,velfubditum Soleimanisfa&tum effe,ficut 16
ipfâ verbaTurcorumfonant.Haecfcilicetillalibertaseft,quam
oreia&itant,quiTurcisfemctadiungunt. Fru&usautembonae
prote&ionis huius &patrocinij Turcici, paullopoft excapite
25o,&ipfis exannalibus,vbi demorte Ioannis,& filijmatrifque
in Tranffiluaniam relegationenarratur,luce meridiana clarius 24
adparebunt:itcmquedefupplemento annaliumnoftro,vbitá
dem videmus,ambitiofipatris,&reipublicae noxijfilium, Aria
næ fe&tæ patronum,quae Mahumetanisforesaperit, fineliberis,
inip(o ætatis flore,iufto Dei iudicio, rebus humanis exemtum
fuiffe.Notum vetus,acveriffimumquidem oraculum illud: 30
Eύσερ{av raiJ\am r&x&iæ, Jvss. 3%ay ^ o3.
Pau/fapiorumpofferita,infauffa ßeleffùm,
PIENNA
p AN D. ' HIST. ' T y R c. * 443
TyIENNAM JAYSTRIAE SOLEIMANES OBSIDET,
- Wetf€h.Yindomiama.offrikiom.
Huius obfidionisau&orSoleimani fuit IoannesZapoli&fis, 224.
hoftis Germanorum,cum Vngaris fuis,parum aequisnationibe
*y nede{emeritae.Necinillacæcitate fua dementes perfpiciebát,
• fi SoleimanilicuiffetinGermaniapedëfigere, (quodfane quo
minusfieret, peripfosnonftetit, folo benigni numinis fauore
peftemillam noftrisafinibus auertente) non minus Vngarorú
libertatem oppreffurumfuiffebarbarum,quäm noftram:afton
1 o tefcilicet,&atergo iamip(isintrafepta fua conclufis. Vienna
Turciseft Wetfch.VetusadpellatioVindomanalegiturinNo
• ticiaytriufq;imperij, quam equidem integriorem puto, quàm
Vindobonae: praefertim fi diuifàlitteraMifi N & 1, dicatur Vin
doniana:ficut obiter füperius etiam capite primo commenta
. * 15 tionishuisindicauimus. Regioninomennonab Auftro datú,
: quod ab Auftrisperflaricrebrofoleat, vt Lazius fcripfit,fed ab
oriétali fitu,refpe&ureliquae Germaniae, vel e Praetore Graecig
noftroparet,quiGraecis ispivsrfuo quoque temporc di&äofté
dit.IdcnimnomenOftrich,velOft Rcich, Germanis fimpli
ao citerfonatregnum orientis,veladorientem fitum. Quod fri
gorisvinarrantTurci Solcimanéab obfidione difcedere coa
âum,excufandiSultanifui,fuorumque caufàfaciunt.Quippe
conftat,Turcos vicies muros vrbisfubiiffe: vicies a moenibus
virtutepropugnatorum fuifferepulfos:adcoque tamdem, fra
;25 meislicet ac fuftibus adhibitis,adigere fuos ampliusad oppu
- ationemredintegrandam nullavipotuiffe.Hinc vrbis câpi&-
åæ defperatio Soleimanis animumfubiit, vt adparebit exipfà
Viennenfisobfidijdefcriptione, quam ad finem libri huiuslc
&orinueniet. Cepit in moremfugæ Soleimanesreliquis
3o cumcopiis abfcedere,die 14O&obris,annoChri
ftiano 1529. Atmindanis nomen, cuius
mentiofequitur,expofuimus
; fupra, capite 13o.
" - KKK ij
-
(.
444 -, i o.- LE o N c LAYII;
'JuLTERA soLEIMANIS coNTRA GERMANos Ex
peditio.Ca/am Michaloglicumfùis
cipe Palatimo a Friderico
cafus.Palatinorum im rem-prim • -
publicam merita.
2.2 3. Intelliguntannales Hifpani nomine Karulum V Auguftum, 5
-
Hifpaniarum regem:qucm Imperatorem Romanoruminfitia

ri fölebat Soleimancs, quodfe belliiure fuccefforem Conftan
tini magni diceret,qui tam occidentis,quàm orientisfuiffet im
perator.Cafanis Michaloglis nomen apud Soiterum,qui ex no
ítris hocbellum cleganter defcripfit,nonlegitur. Vaiuodae ad- ts
pellatio,quæ Cafanitribuitur,capitaneum: íignificat. Caefus cú
fuis memorabili clade fuitaFriderico principe Palatino Rhe
nenfi,auxiliorum imperijfupremo duce, quipoftSeptemuirali
dignitatefulgés,honoratagrauique feneétavitam interris clau
fitfuam. Sereniffima fàne Palatinorum principum familiatam 15
fupcriori, quàm hoccontra Soleimanem bello, perutilem im
mortalicum laude fuareipublicæ Chriftianæ nauauit operam:
quum obfeffàVicnna Philippus, c Fridericifratre Ruperto na
fus,inloco nihilid temporis munito, contravim potentiffimi
'hoftis defendcndo,füum profalutepatriæ caputdcuoueret: Frizo
dericus& WolfgangusfràtresCrefiibfj,ad decimum a Vien
nalapidem,cum copiis in omnem bcne gerendæ rei occafionê
intenti fubfifterent: ac nunc demum annotertio redeunte So
leimane, primus Fridericus ad defendendam Auftriam aduo
laret,& paratusipfe barbaros imparatos & imprudentes inua. » ;
deret,cæderet,profligaret.Hoftis quidem ellogium, de caefoab
Alamanis CafaneMichalogli, adhuius familiæ laudé pertinet.
C o R o NE, IN S VLA BAL y, B AD RA,
captæ a mo/frà. • *3o
226 De Corone di&umcapite 177. Infùlà Bala locus eftadipfam

Coronen,litori proximus,quem incoluntGraeci,Turcis in vrbe
habitantibus. Hincintelligipotcft,quod apudOrtclium legi
- - mus,
-
p A N b. HI s T. * T v R c.:445 " , .
mus,Coronenin Meffenia Peloponefi, Sophiano diciCoron,
Mario Nigro Nifi.Quippe nsi Graecisinfuläfignificat, integre
que dici debebat meô. Actoti nomen vrbia parte Nigerdedit.
BadraTurcis effertur,Peloponefi vrbs:Patraffovocant Itali: Pa
3 trae quondam Graecis,numero multitudinis,enuntiabatur.
CHAIRADIN BARBARossA. CESAIR.
Notionem vocabuli Chairadin capite.36 dedimus. Heic **7*

3 o nulla fit Horuccij mentiopropterea, quodperieritante, quàm
proTurcisaliquidinfignisreigeffiffet,priuatiscohtentus com
modis. Maioris natu frater Chairadinis,fub archipirata Kema
lenomen & rem confequutuse piratica,Selimem Arabem, re
gni Algerienfis heredem,cui rogatus fuppetiastulerat, per infi
15 diasinbalineo necauit, & vrbem cum regno fibi per vim adfe
ruit.Exftin&o deinde Horuccio, cuius interitum Iouius defcri
pfit,Chairadinesfrater,&ipfepiratanobilis,in poffèffione rcgni
fucccffit: tamdemque Soleimanifaétus löge cariffimus, cagcß
.: fit,quae deinceps inannalibus cxponuntur.Adhunc pcr erroré

ao omnia referuntur heic,de capta præfertim Cefaire,quæ a fratre,
` ` dum viueret,geftafuerant. Cefàir Numidiæ metropolis, Alge
rium vulgo dicitur.Prifcis erat lulia Cgfarea.Nicolaides a Mau
risGezeir, Arabibus Elgezair dici putat,nomine fignificante in
fulam,proptcr Balearium &aliarum infùlarum viciniam, fane
?
:
- a ; ridicule: quum vtrumque fit idem, nifi quod alteri additus eft
E l vel Ai. articulus Arabicus: &vtrumque corruptum fit ex
Cæfarea, ficut & Cefàir. Barbariam vocari maritimam Aphri
;£
cam,initio fupplcmentiannalium noftri monuimus. A£
... prorum quadragics centum millia faciunt cen
9o tum millia talerorum, pretio talcri v
* • • • * nius ad 4o afprosreuocato,
ficut oftenfum eft
i»
~' ; • . capite 18.
• • - *,
-
KKK iij
1
44« 16.* L E o N c L A VI 1
` oFFICIA. PoRTAE oSMANICAE pRAE
2.2.8. .
cipua,cuiufmodifùmt hodie.
Prius,quàm accedamus adexplicationéofficij, quodChai
radineshéicconfequutus traditur,fupremi videlicetbeglerbegi
maris:vno tamdem comple&amur locototiusaulae, velPortz ;
potius Ofmanicæ officia præcipua,rebufqueTurcicisexplican
dis&intelligendisneceffària.
Primumhaecfcirioporteteffeduúm planegenerum,aliisin
tra faraium deputavisipfiufmetSultaniminifteriis, acrurfusa
liis extrafaraijim fuaobeuntibus munera.
Intrafaraium hiSultanoferuiunt.
Capi Aga,velCapi Agafi.Praefe&usautCapitaneus Portae.
OdaBáffi,cubicularius maximus,&praefe&us Itzoglanis fà
raij. Adolefcentesfunt, qui abætatiso&auo,advigefimum an
num vfque,proSultano aluntur&educanturintrafaraium, va
riequepro indolefuainftituuntur, præfertim vt legeredifcant,
& fcribere,&iaculari,&equitare:legumque Mahumetanarum
fummam percipiant.
Chafhadarbaffi.Thefàurarius maximus.
Kilertzibaffi.Difpenfator maximus. 1'o
Scrai Dar Agafi,velSerai baffi. Supremus faraj praefe&us,
abfente Sultano.
Et hi quidem Qmnesfpadonesvelcaftratifunt,acfinguli (ub
fe pluresalios,itidem caftratosveleunuchos,habent.
Sccundum hos,tres inprimisadolefcentes funt, ipfiusSulta 1 5
niminifteriisinferuicntes,quorum hæcnomina:
Silichtaf, quiarcum,fagittas,armaceteraSultani portat.
Tzohadar,quiveftiumSultanicuram gerit,eiufq; fcaraman
gium portat;adarccndam pluuiam faâum. Dehocplenius di
&tum capite 199. 3o
Kiuptar,cuiP9tus Sultanicommendatuseft, & qui femper
cqges ctiam proSultangfertaquam fecuminlagena.
Pcrtinet huc etiam,ideft,referturinter officiâfaraij,Boftan
gibafli,praefcâus hortulanis:cüi dele&orum e Chriftianorum
libetis
- P A N D. HI ST, T v R.c. 447
Hiberis Atzamoglanorum fupraquatuor milliaparent.
Sunt autemhisomnibus fui tam vicarij, quàm alij officiales
adtributi, quipro antiquo more gradatim ad dignitatesfupre
nasadfcendunt.Inferuiuntautem recenfiti ha&enusipfiSülta
y nointrafaraium,acfiquidemequesefàraioprodit, omneseum
comitantur: finaliquò femari confert, ipfeBoftangisbaffa cla
uü caicae,fiuenauigii,quo Sultanus vehitur,tenet ac gubernat.
Adfaraium quoquepertinenthi,quorum nomina fequütur:
. Zefchnegirbaffi,praeguftator maximus,&praeguftatoribus
1 o ceteris,plus minus centum,praefe&us. •• * -
Mutpac Emini,praefe&usculinae,velreicocinariae.
Achfibaffi,coquusmaximus.
Extrafaraium haec officia numerantur.
:
â
Primusomniumlocuseft Muphti,qui fupremuseft Alcora
rj nifiueMahumetanae legis interpres:&au&oritatem apudTur
coseam obtinet,quam Papafiue Pontifexmaximusapud Lati
nos;apudGraecos, Patriarcha.
Huicproximi funtCadilefcherivel Cadiafcheri, fupremi &
ordinarij militarium ciuiliumque caufarum iudices: vnus per
2o GraeciamvelEuropam,di&us RumeliCadilcfcher:alter per A
fiam, Anatoli Cadileschcr:quibustertium Selimes primus ad
iunxit,poftfubaétos Armeniosquofdam,Dulgadirenfes , Ægy
ptios,Syros,Arabes:ideoque maius eft huius officium, propter
multitüdinem populorum,&ipfarum regionum amplitudiné.
2 5 Pluradehisdiximusfupra cap.29.
Sequútur Vezirbaffae,capitafcilicetconfiljjSultanini.Quon
damnonnifi tresautquatuor Vezires erant, vtipaullo poft cx
onemus.Scdnunc velplures,vel pauciores, proutvifum fue
fitSultano, deliguntur. Supremus,qui Vezirazem Turcisad
3o pellatur,folus vniuerfum maxima cum poteftate adminiftrat
imperium, ceterisindiuano(quodexplicatum nomcn cft fub
finem 17rcapitis)ficadfidentibus,nihilvtipfiproloquantur. Ex
hisetiam deligitüriudicioSultani,quiSer Askcr,&Ser Dar ad
pcllatur,explicandis paullopoftvocabulis. QuumnosConftá
: -
* — *— • ' *
448 i I O. ' L E O N C L AV 11
tinopoliageremus, Vezirum dignitas,aSultano Murate, nou6
ceteroquiexemplo,noucm baffiserat tributa,quorum fubiicc
re nomina libct. '
1. Ofmanbaffâ, Vezirazem, gusCairivcl Aegypti
& Ser Dar cótra Perfas. 6. Ferhatbaffa,bclliduxcon j .
2. Meffichbaffa. - tra Perfas. -
3. Mechemet baffa. 7. Giafferbaffa. -
3. AliCapitan baffâ, begler- 8. Ali baffâ, fororis Sultani

begus maris: noftris V- maritus.
lutz Ali, hoc eft, Alia- 9. Cigalogli baffa, bcglcrbc- 1o
oftata. - gus Reuani.
5. Ibrahim baffâ, beglerbc
Poft vezires,auétoritate maximafunttres Beglerbegi, quo
rum hicordo. * . . .•
Rumelibeglerbeg,hoceftRomaniæ fiueGraeciae. . 1j
Anatolibeglerbeg,hoceft,Anatoliæ vel Afiae.
Denizibcglerbeg,hoccft,maris: quivulgo Turcis nunc re
cepto vocabulo,Capitanbaffà quoque nominatur. -
Hitres parem infedendo locum&honorem obtinent cum

ipfis baffisveziribus,quoties indiuanum publicum veniunt. 1o
– Sequitur Nifchanzi vel Niffanzibaffà,quilitteras omncs, o
mniaque mandata,& inftrumenta,quotquot apud Portam ex
pediuntur,obfignat: veluti fupremus Portæ Cancellarius.
Tres Dephterdari,quorum primus, noftro moreloquendo,
PræfesCamcrae, vclpraefeétus eft ærarijmaximus: duoreliqui, , ;
velut collegæ ipfius,& confiliarijfifcales.
Rais Kiutap,cuius in manibusfunt omnes libri, commenta
rij,resad Archiua pertinentes. Ideoque gradum Vicecancella
rijtcnet,aut primi vel maximi fecretarij.
Omnesautem,ha&enusenumerati,fuam indiuanopublico 3o
feffionem habent. -
In codem diuano fedentetiam x L plus minus Iafitfchi, fiue

fecretarij, vcla&tuarij: qui (cripturas abfque mora perficiunt &
expcdiunt.Actanta quidcm fedulitategcruntur omnia, vt ipâ
i
g- negotia
*
P A N D. H I s T. T v R c. 449
negotiapropemodum eodem tempote proponantur, confulta
tionifubiiciantur,& exfequutioni mandentur.
Sequuntur Agae,Turcis Agalari diâi, numero multitudinis,
vel Officiales,fiueTribuni, qui non habent feffionem in diua
j no,velSynhedrio,fiuecófilijpubliciloco: nihiloque minus ob
ligatifunt,vti cottidie compareant infaraio, fibique deputatisin
locis aliis fedeant. Notioncm vocis Aga,leétoricapite 17 3 de
dimus. ' /
Principemvero inter hos Agalarios locumobtinet, Geni

1o zar orum AgafiueTribunus, quiKihaiam fiuevicarium fuum,
&Capitaneos,& cohortium duces,& alios officiis praefe&os
habet. Adeoquefubeius vexillotam Genizarorum, quàm So
:
-, lacchorum,viginticirciter hominum milliamilitant.
Proximus huicEmir Halcm, qui fupremus eft vexillifer,& T
15 inex peditionib* vexillumSultaninumgeftat,&alioqui vexilla
Beglerbegis,in mortuorum loca fubftitutis, itidemq; Sangiac
begis,offert.Quippcquum quishorumabaffisin dcfunétilocú
2.
ele&us eft,mox Emir Halem fymbolum ei dignitatis, vexillum
tradit:fimul tympaniftas&tibicinesaddomum veltentorium
:%
zo ele&ifubvefperam mittit,&iftic pulfare tympana, tibias ac fi
ftulasinflareiubet.Officiumfru&uofumcft,&pri fecüdu
mi, m
? Genizarorum Agam,nominisac loci.
Capitzibafiae,modo quatuor, modo fex, pro arbitrio Sulta
ni creántur.Et præfe&i funtCapitzilariis,id cft,ianitoribus:ha
25 bentque finguli fubfetrcccntos, aut quadringentos Capitzila
rios,quorum eftinferuire ipfius perfonae Sultani, eumque cir
cumftare,quotiespubliccfacultatem adeundi fe præbet, quod
audientiam daredicunt:& bclli tempore, quando Sultanus in
caftriseft,circum ipfum excubias, inftar cubiculariorum agüt.
3 o Duo Præfe&iftabulo, maior&minor. Primus ipfis Buiuc
Emir Ahor,vcl Achor, vel Achur: alter, Cutzug Emir Achur,
. T adpellatur. Vulgovtcrqucdicitur Imbrahor baffi. ApudGrae
* ciæ Prætorem noftrum voxeft <pvpaxovpns,ex Emir& Achuriti
demfa&a. Videa nobisexplicatacapite 14, & capite zoo, ad
:
:
45o i o. LE o N c L AvmI
XXIII portamConftantinopoleos. Habent hi fuosetiam Ki
haias,ideftvicarios,&aliispræfe&os officiis: eorumque parent
imperiishominum ad duo millia.
Tzausbaffi,capitaneus fiue praefe&us Tzaufiorum, qui nu
mero plus minus funtfeptingcnti,&cum nobilibusauliciscom 5
pararipoffunt, quorum fcilicetopera variis principes in com
miffionibus& mádatis expediundis, &dcducendis exterorum
principum lcgatis,vtuntur.
Capitzilariorum Kihaia, maximus vicarius quafiq; fuppræ
fe&usomnium Capitzilariorum fiueianitorum. Eius officium te
pofcit,vtvnacum Tzaufiorumbaflà pedcs in diuano corâ Baf
fis adftet,argéteum manubaculum tcnés, quem Græcos dixif
fe exîpo fiuefceptrum,capite 173 notauimus:vtintroducat eos,
quiaudiripoftulant:vtfcripturasediuano, quum vfus exigit, ad
Sultanum ferat:eiufque viciffim fententias (refolutioncs vulgo 1}
dicunt)Vezirazemi referat.
Mutapherakibaffi,capitaneus Baronumacpraecipuorumbe
gorum aulae,qui nötenentur in militiam proficifci,nifialiquam
in expeditionem Sultanusipfe prodeat. Ideoquenoftrorum ad
-Baronum fimilitudincm,libcrieffe volunt.Maiorietiam ex par- 1o
tc filijfunt Baffàrum, procerum,beneque meritorumvirorum
de Ofmanidis. -
Sex AgalarifiueTribuniSpachiorum,ideft,equitatus imme

diate deputaticuftodiaeSultani. Horumhaecnominafunt.
Spahoglan Aga, vcl Agafi. ••
Silichtar Agafi.
Sag Vlefetzi baffi.
i Sol Vlefetzi baffi,.

Sag Garib Agafi.
Sol Garib Agafi.
Horum vero Tribunorum
equitum millibus praecft.
- `~
vnufquifquc duobus aut tribus

.-•
3o
Scquunturnópauci,quorum adpellationesfimpliciterhcie
Poncmus,incómodiorem dilaturilocútam prolixiórem de his,
*. quãta
p AN D. HI s T. T v R c. 43r
quàm deplurimispraetereanücfilétioprgtercüdisexplicatioiié.
Topzibaffi,præfe&us Artilliariae,fiue rcbus ad tormétabel
lica fpcétantibus. -
Tzegebetzibaffi,præfe&usarmis, velarmaturae.
f Tzader Me&erbaffi,praefe&us tentoriis.
TzalitziMe&ter baffi,praefeétustubicinibus, & muficae Sul
taainae caftrenfi. -
Autzibaffi,fùpremusreivenatoriæ præfe&us.
Doganzibafli,praefeétusaccipitrariis,fiue Falconariis.
• ro Tzagerfchibaffi,praefe&us nifis,quosfparaueros vocamus.
Samfontzibaffi, præfe&us canibus venaticis. Hoc officium
inter præcipuanumeratur.Et quondam exiis,quihuic præerät,
deligiGenizarorum Agalarij,fiueTribuni,folebant.
Seguanbaffi,prgfe&tus iumétisfagmatariis in exercitu,velin
15 ComitatuSultani.Iumentaverofagmataria, vel fagmaria,velfà
maria,(pro quibusfummaria non reéte fcribiapud Beluacéfem,
oftcndimuscapite zo) Graeci vocare folét,quae noftriclitellaria.
Sunt in his equi,muli,cameli: rariores tamen apud Turcos ad
huncvfum equi, plurcsmuli &cameli. QuapropteraSeguane
so recenfendi veniunt.
IDeuetzibaffi,praefe&usiis, quicamelosagunt.
Catertzibaffi,praefe&usagafonibus,vel mulos agentibus.
2
HarpaEmini,praefe&us cquorum pabulo.
X.
Praeterhos,nonexigui nominisadportam funt:
a; Dephter Emini,prgfe&uslibris,quibus Timaria continêtur.
Etfupra copiofe diétü,capite 186, dc timariis&timariotis,fiue
timaratis. Et Emini generaliter alioquifignificateum, quipro
uentus fiuereditus aliquosrecipit & adminiftrat.
KihatEmini,fupcrintendésCácellariae,velutiTaxator qui£
so piam,noftro more: quiregalia Cancellariæ,quæ vocant,exigit:
èorumquecuram ncceffàriam gerit. Hoc officium comparari
pretiodecem,vel etiam quindecim millium ducatorum,fingu
losin annos,(olct: quopotiriquip9teft, maximas opescolligit.
Tcrfane Emini, fuperintendcns Arfcnalis : id e(t, qui
LLL ij
-
452. I O. L E O N C L A V 11
rwe/w vpsinsis eft,fiue aeyoris,vtGraeci dicunt, fiuc quinaualiscu
ram gerit. - -
Suntalia quoquetam officia,quàm officiales OfmanicaePor

tae,minorum tamen illi(quod dicifolet)gentium: & coquidcm
numero, magis vtidoneum fibilocum pofcunt,vbiplcniusex- f
licentur. Intéreavero, dum luculentioraparamus,&quidcm
- {j; collationem cum Palatij & imperijGraecidignitatibus,
hæc beneuolile&ores æquiboniquc faciant.
P R I M }^ S D E N IZ I B E G L E R B E G }^S FA- 10
άus Chairadimes. Samgiacus Ga//ipolis. Sultami Muratâ
huius iuíficia, spamy*/iae Prator Ca/iopolitamur,
&}•Jwayiov. Cedrimicorreéfaverffo.
» 29. SolebatanteillatemporaclaffisSultaninæpræfe&useffe ma 11
ximus & ordinarius is, qui CalliopolisSangiacuserat. Hocex
Laonici quoquepluribuslocis intclligerelicet,vtiquuminMu
chemete II mcntionem facit Ionuzis praefe&ti (Sangiacumin
terpretatur) Calliopolis, itemque Zogani praefeéti Calliopolis;
& poftea tamen regiae clafsis imperatoremfacit eumdemcum 10
ræfe&to Calliopolitano.Nunc etiamSangiacatus eftCalliopo
lis, fed maris fiue Denizi beglerbego, tamquam maiori, fub
ditus: &ibidem huius beglerbegi fedeseftordinaria, quam rc
fidentiam vulgo vocant. Fuit igitur a Soleimane nouareperta
dignitas,vt marispraetor non ampliuseffetfangiacus, fedbegler 15
begus.Huic officiotuncChairadinem cum titulo vezirispræfe
cit:vtinücVlutzalis quoque mariseftbeglerbegus, &vezirba£
fa.PraeeratipfiusnomineCalliopoli,quum ifticvno,plusminus,
menfe noshæreremus,Subaffaquidá,natione Genuiëfis,virhti
manus; &, quodin apoftatamirere, nobisin caufaquadamno- 30
ftra perquàm addiétus&vtilis.Quippe mortuoadCalliopolim,
vt in fupplemento annalium narrauimus, Henrico Baroncdc
Lichteftain,Cadius fiue Poteftatusvrbis Calliopolitang,reliâas
ab corcs,vclutibonacaduca,& adfe,qui cadilicatumaSultano
pecunia
P AN D.; H1ST. * T V R C. » 453
-
-
pecunia,pro moreTurcicoredemiffet,deuolutarepetebatano
' bis,&animo iam deuorarat.Nosautem abipfo adfubaffàmad
pcllantes, fuiffe Baronem defun&um Caefàris noftri legatum,
adeoque perfonam publicâ, replicabamus: cuiusbona necpro
5 caducishaberi,necadplicarififco,nifi violatoiuregentium,pof
fent.QuumauarusCadiusafententianelitterisquidem amplif
fimis faluicómeatusprolatis&infpc&is,dimoueri vcllet:Subaf
fa, cópellatisnobis Italicalingua,prçfente Caddio cum adfeffo- .
ribusfuis,idconfilijdabat, vt Conftantinopolim ad Oratorem
1 o Cgfaris noftrirem omnem perfcriberemus,&aliquem enoftris
eodem ablegaremus, cuiveredarium vltrofeadiun&urum po
licebatur.Ita rcConftantinopoli cognita,&addiuanum delata,
confeftim Sultani MuratisiuffumiffusadnosfuitTzaufius qui
v dam Murates, natione Circaffus,qui non folum haclitenosli
ê 15 beraret Calliopoli,verumetiam extraDardanellos, aCalliopoli
27 milliaribus Græcisdiffitasarces,vbinauesperquirifolent,nc
mancipia vetitæue mercesexportétur,deduceret. Simul remif
fa Cadij,nobis iniurij,poena fuit adarbitrium, Oratoris Caefarei,
Pauli Baronis Eitzingani,collaudataq; Subaffé prudétia,qui pro
2.o nobis aduerfùs Cadium ftetiffet. Miffüm quoque diplomano
uum faluicommeatus, priori longefeuerius: quo interdicebat,
ne qua nobisa quoquam fuorum exhiberetur moleftia: fedvt
omnibusrebus nos potius omncs vbiuis locorü inimpcrio fuo,
iuuarent.Tzaufiusipfe cum Sultano feloquutum,&audiffere
2 5 ferebat exipfiusore,quum diceret,nullo modo fe permiffurum,
vt vllare,vel minima,pa&tæ cum imperatoreChriftianorum in
dutiæ violarentur. Ideoque quum aliquando nobis Hcbraeus
quidam publicanus,(funt enim in Hebraeorum manibusomnia
per imperium Turcicum telonia, quæ nummis aSultano redi
3o munt)ipfopraefente,nefcio quid moleftiae nauicula, qua vche
bamuradarcem Afiaticam,perquirendaexhibere vellet,eitan
.ta vi pufìiganum fiue clauam ferream incaput impegit:vt quafi
mortuushumi collaberetur, & moribundusa fuisdomum de
portaretur.Sedenim adrem vtredeamus,hoc Sangiaci Callio
-*
v
- LLL iij
1
-r
434 I O. • L E O N C I. AV I 1. '
politani officium praeturæ maritimaeTurcia Graecisaccepertit,
quos iam toties diximuseos multis in rebus aemulatos. Apud
.Cedrinum aliquotiesis,qui spam* fiue praetor Calliopolitanus
erat,etiam ricJwàxaris* præturamgeffiffe traditur, quovocabulo
non tam duodecim infularum, quam maris imperiumfignifi- j
catur.Etenim hodieq; Sangiacatusinfularum, Mitylenz,Chii,
Naxi,NegropontivelEubœæ, Rhodi, LeucadisfiueS. Mautz,
cum aliis, adimperium eius,quimariseftbeglerbegus,pcrtinét.
Alicubi Xylander,ceteroquido&us vir,& Graecae perquàm po
ritus, apud Cedrinum infulas Dodecanefi vertens, ita duode- is
ciminfularum ciuitatem vocariadiicit,errore manifefto. Quis
enim audiuitvmquam in Ægæo vel Archipelago,ficutinücvo
cat,ciuitatem infularum duodecim? Locus eftin cius Nicepho
rivita,qui feminam proteruam,& nimiopere crudelem inCon
ftantinum filium,cui oculoseruit, Irenen imperio deiccit. Ha- ,
bitantesin duodeciminfulis, diceredebuit interpres. Et intelli
git Cedrinusinfulas extraDardanellosvelarces Hellefpóti,vel
extraSeftum & Abydum, in Ægæo marifitas; quarum haec,{i
requiris,habetonomina: ficut a Græcis olim vocarifolebant,&
nunciifdcm,nautarumque vulgo,& Latinisenuntiantur. 1�
Ex Hellefpontoaddextram,verfus occafum folis nauiganti

* bus,occurrunt: a
1. A£pist.sir»furor, nautis Stalimnes. Lemnus, terra figillatano

bilis. -
2. Evgoia.Negroponto,Euboea. *5
3. N&%ς.Nexia.Nixia.Naxus.
4. II&po;. Paro.Patus, . -
5. M?»;.Milo, Melus,Thucydideanobilishiftoria.
6. z*xc»sos Zanthe.Zacynthus.
7. Aevxec.&3i« uaìpa.S. Maura. - }•
8. Kepawia.Cefalonia. Cephallenia.
Ex Hcllefpontoadlaeuam, verfus ortum folis nauigantibus,
hae (efe offerünt: . -* *.i. -
9. At* Arrunt.Metellino.Lesbus. . . I.
… xi*.
P A N D. H IS T. T v R. c. z455 .
rc. xix.Sio.Chius. * - - -
II. Σεμος. Samo.Samus.

12. 'P6Jk. Rodi.Rhodus.
Vtautem aliæ minores interhasinfulas duodecim Dodeca
nefi non numerabátur,veluti quae tuncpraefe&os nullos, vti fan
giacos nullos nunc,habcbant: itanecampliffimae duae, Cyprus
&Creta, nuncCandia: quod inftar magnarum illae prouincia
-
rum fuosfingulae praetoreshaberent.NecCyprocapta, Sangia
catum exca Sclimesfecundusfecit:(edbeglcrbegatum,velut ex
*° infularegniius antiquitushabente. . :
- •, -
E x P E D I Tr o s o L E 1 M A N 1s
prima comtra Perfa,ex hifforiis Theo
dori Spandagini, I. . • .
1;
$%$ annalibusVlumabegusnominatur,apudSpandugi- 23o.

num Zilamalegitur, apud Iouium Vlamanus, vtroque voca
bulo vitiato. Depræhendet etiam leétor,fiIouiana cum Turci
zo cisconferrevoluerit,aIouio rcs Perfico bello geftas tradi con
fufe,mutilate,tenuiter: heic nó ordinerantum,verumetiam in
tegriusac pleniusomnia referri. Aliquanto meliorafunt Span
duginea,quæ cumTurcicis vt conferri poffint,le&orisgratiafa
neinterpretando defcribamus.Erat,inquit,id temporis regulus
»5 BitilifjSerefesbegus,beneficio tamen Sultani Ofmanidæ, cu
iusimperio parebat. Forte vero quidam, cui nomen erat Vla
ma,(Zilatma corrupte legitur)vir vfu bclli maximus, quum res
infignesproScacho Sophinogeffiffet,eaquc dc caufaWanum,
(Ziäm non re&e fcriptüm in edito Sparidugino repcritur) di
3• tionem pulcherrimam , ab eo beneficij loco ( fcudum vulgo
vocamus. & vfitatæ funt apud Perfàs quoquc feudorum con- *
ccffiones ) impetraffet : tamdem in eam fententiam venit,
vt deficiendum a Sophino , & Turci partes fequendas fta
tucret. Eranttunc inter Ofmanidam & Sophinum indutiae.
45s I O. i L E G N C L A VII
Turcus intelle&ahominis voluntate,mox datis adSerefembe
gumlitteris,eimandat,vtVlamae fuorum aliquam manum ad
iungeret,quorum praefidiomunitusaduerfus impedimentaSo
phifii,(ecurius ad Portam perueniret.Vlama Wano digrcffiis,
Βitilifium fe contulit. Ealoca diftanta feinuicem dierum qua- ;
tuoritinere.Serefesaduentantem Vlamam corripiiuffit,&vin
&umSolcimani mifit.Sophinus Vlamae difceffü cognito, Wa
num vna cum coniuge ac liberis Vlamae inpoteftatemredcgit.
Hoc initium bcllifuit,inter Soleimanem &Scachum Tama
femgefti.TurcusVlamam vinculisliberat, eique ccntummil- io
liaSultaninorum reditusannui donat, atque vndevcnerat,rc
mittit:Serefe bego,ceu perduellionisreo,profcripto.Simulim
perat Vlamae,captum vti Bitilifium timarijloco fibi retineret.
Hocmodoceptüm intereosbelligerari. Serefesbegus fubSo
phini fignis militabat, Vlamafüb Ofmanicis. Pluribuspugnis 1f
&velitationibus commiffis, tamdem Vlama Serefem bcgum
interfecit,&occificaputSoleimanimifit. Isdeinde quemdam
exfuisadScachumTamafem ablegauit,quiabeoconiugem&
liberosVlamae repofceret.Tamafesmulierem,vnocum filiorc
mifit. Etacciderunt hæcannoChriftiano 1 5 3 3. Vlama cum 10
vxore ac filio moxintraSoleimanis fines fe cótulit, tantumquc
perfecit: vt ipfius exhortatione fa&us animofior Soleimancs,
Ibrahimem baffàm cum exercitu Halepum ablegaret. Illicin
hibernis Ibrahimesfubftitit,& Halepi càftellum exftruxit. E9
demfe contuleruntad Ibrahimem 6affàm cæfi Serefisbcgicô-*J
iux& liberi, laqueum collo geftantes,& admifforum veniam
pctentes.Iseisbenigniterexceptis, ad Soleimanem litteras de
dit,quiddeipfisfieri iuberet,interrogans. Refpondit Solcima
nes, adiungendos Sercfisbegi filio 4oo Genizaros, quicum
cum matre Bitilifium comitarentur,vt auferrefuos indéthefàu 3°
ros,& quocumque lubitum effet,proficifcipoffent. Sitamen
ftare fuisa partibus,acfccum manérevellént, donare feipfisf*
marijnominc Halepum. Ex hoc Sultanirefponfo quum fii*
perfpiceret Serefis filius, fuum (e patrimonium non recupc*
- turum;
P A N D. H I S T. T y R C. 457
----
turum: Bitilifium cum matre profe&us,thefàurosindefuos a
uexit,&ad Scachum Sophinum fe contulit, Ibrabimes vcro
baflà Carahemidam progreffus,Vlamam cumxxxci oTurco
rum Taurifium mifit,intra quam vrbem MufaSultanus,Scachi
f Tamafis adfinis,fetencbat.Isquum fugæ fedcdiffet,defertanu.
' dataque præfidiis ciuitas,Turcorum fefidei permifit. Cöfeftim
per litteras Ibrahimi fignificat Vlama, quàm celerrimo gradu
îe Taurifium conferret. Ibrahimes Carahemida ÉÉ
Taurifium properans, Solcimanem litteris hortatur,vtivcrfus
*° fines Perficos maturaret. IpfeTaurifium quum veniffet, aedifi
cium quoddam antiquum ibi reperit: quod muniturus,commo
dumifticarchiteétos Georgianosinuenit,quimunitionem egre
2 giam ftruxerunt,cuitormenta bellica 35o Ibrahimes impofùit.
j È Hoc temporeTurci Taurifio potitifex fueremenfibus,& vici
*5 nae ciuitates eorum imperium acceperunt. Soleimanes etiam,
quum primumadCarahemidam acceffiffet,mox illincabiit,&
Taurifium profe&us,ibidem xx dicbushaefit.Indercli&o Tau
. ,
rifio,Sophinuminftitit quaerere. Sedisperpetuo prœlium de
tre&ans,tamdiu Soleimanem diftinuit,donec hibernum frigus
ao ingrueret. Eamobcaufàm Soleimanes Bagadatim fe recipere
coa&usfuit. Hocautem frigus jj adeo vehemens erat, vt
neque progredi,nequeregredipoffet cxercitus. Scachus etiam*
: Sophinus omnem cis annonam ab omniparte praecluferat.Vn
defa&um,vt fame partim, partim frigore dimidius Turcorum
* 5 exercitus periret. Abfque nonnullorum quidem Armeniorum
?
3.
fuiffetopera,regionis illiusadmodum peritorum, quimaximo
retioTurcis annonam vendebant, a&tum adhuc peius cum i
fisfuiffet. Confpicatus in his conftitutum difficultatibus Of
manidam ScachusTamafes,eCorafane cum pauciorib*, quàm
3o decem fuorum millibus, mouens;Taurifium adiit, vbi triginta
Turcorümilliatribus fubducib* erant,fubVlama,Siruanogli,&
Iadigiarc bego: quorüquifque decem millibusequitum praee
rat. Hiquum accepiffent, Sophinum Taurifij fines ingreffum
effe: prodieruntextra vrbem,fcqucdimicaturosinhoftem pro
MMM .
458 I O. IL E O N C L A VI I '
profeffi,Taurifio defertofugam arripuerunt. Sophinus vrbem
ingrcffus,munitionem aTurcis fabricatam diruit, aheneifque
tormentis comminutis,monctam exære fignauit. Pofteaquam
SoleimanesadBagadatim hiemem vniuerfam exegiflèt, abdu
&isinäe copiis,Taurifium verfus abiit:& vrbem ingreffus,dic- f
bus ibi quindecim manfit, ac laqueo fufpendi Iadigiarembc
gum Eminem iuflit, cuiusculpa fa&um fuerat, quod aTurcis
contra Perfas non erat dimicatum. Hoc enim nominc accufa
uerat ipfum Vlama cum Siruanogli.Sophinus intelleéto, Solei
manem motis Bagadatae copiis,Taurifium tendere: in regioné te
Corafanis fe recepit. Tamdem Soleimanes Conftantinopolim
reuerfuseft,firmo Bagadati præfidio contraSophinum impofi
to,cuiSoleimanembaffam cum beglerbegititulo praefecit, Al
banenfem vel Epirotam natione, adiun&tis ei triginta duobus
Turcorum millibus.Taurifium vero,quia reliétum ab eofuerat 1 ;
abfque praefidio,reuerfusSophinus nullo negotio recuperauit.
Et ha&enus hæc Spanduginus, cuius interpretari & exfcribere
locum voluimus; vt cum annalium narratione cöferri poffit.Li
bentertamen æquileétores fatebuntur, aTurcis pleraque tra
£ta reétius ac plenius. 1¤€
BELLI PERSICI CAPSA, ocCASIO,

- /raefex^ft43.
z 3 1. Solemus exemplo Thucydideo bellorum gna fiue caufas,ab

occafionibus & prætextibus diftinguere, (ses?*•**& &pefad; ipfe , F
vocat,& vegxuatv ro»{was)quæ quum magnis fe principibus, ce
teroqui bellorum aduerfus finitimos gerendorum auidis, offe
runt: numquam cis prætextus defunt,quos adfectibus fùis,& cu
piditatibus iniuftis,obtendant.Itafufcipiendi contra Perfas bcl
li vera caufà Soleimanis erat in animo, deccfforum fuorum,Mu 3 e.
chcmetis II proaui, Baiafitis aui,Sclirnifque patris æmulatio:qui
cum Perfàrum Scachis acerrimas inimicitias exercuerant, & a
liqnotics aequo fere Marte cum cis conflixerant, Sibi fo tunam
/ magis propitiá Pcrfis opprimendis,&adiungcndis impe-io fuo,
- . - - - po
-
p A N D. H I S T. T y R c. 459
' policebatur.Hoc cum animo fuo conftitutum habenti, nec oc
çafio defuit; Vlumabego,geftis bello rebus,&adfinitateScachi,
; cuius ei foror nupferat,illuftri viroadSoleimanéa Scacho dcfi
ciente, magnofque fe duce fucceffus ei promittente: nec præ
' 5 textus longe quaerendus erat, quum præ manibus effet Perfarü
a ceteris Mabumetanis diffidentium noua fuperftitio, ab Erdc
bile cepta,Techmafis auo, ab Ifmaile Sophino patre defenfà ,
propagataque,Tcchmafis etiam patrocinio fubnixa. Dehac &
ànnalium in adpendice, fub initium belli Perfici, prolixe diffè
1o ruinus:& adiunximus alia,capite 188 Pande&tis huius. Indidê
le&or intclligere poteft,quod hcic traditur obiecifle Techmafi, v
Perfifque ceteris,Soleimanes: nimirum eosdebito quatuor Ma

humcfis prophctas honore non profequi. Quatuor cnim hiMa
bumctistum focij,tum fucccfforcs, fuerunt. Ebubckir, Omer,
ę 15 Ofman,& Ali: quorum prioribus ordinetribus reieétis, quar
:. tum Alim,Mahumetis propinquum & generum, Perfæ probát
ac VcnCtantut• -'
? C J^ R D I S T A N. C }^ R D 1. K E L
É
2o dam. Corayma. Cwrti. * »
Reinecciusin adpendiceado&auum Aythoni caput, Cor- 2. 32.

dos& Cordinos nimis latc Turcicam gentem effe prodidit ex
Ioanne Leone Aphricano. Et adiecitalia de Corduenis& Car
25 duchis,quae heic minime repetenda. Nec Curdiftanum equidé
admiferim effe Mediam,quæ verius núc Siruanadpellatur.Vox
Curdiftan fignificat regnum Curdorum. Et habitant hodieque ,
Curdi,ficut his ex annalibus ctiam mafiifefto paret, inregione
Bagadatis,quae Babylonia prifcis eft,& in vicinia Carahemidae,
5o qugquödâ erat AmidaMefopotamię,nücDiarbekiradpellatg.
Quib* inlocis quü olimChaldgorü fedes fuerint, equidé fuperi*
in annaliü fuppleméto cóclufi,Curdoseflè Chaldgos:prgfertim
quüa vicinis Perfis&Turciscaregio Curdiftan adpelletur, quâ
nunc quoque Keldanvocant Arabcs,ideftChaldaeam. Libcr
· · - MMM ij
----
46o Io. LE o N c LAvII
2«i»«»•;hiftoriaeGræcæ,cuius aliquoties mentionem feci,pofte
ros Semis Nohae fiiij,regiones has fortitos refert: Perfiam, Ba
&triariam,Hyrcaniam, Babyloniam,Cordynam,Syriam, Mefo
potamiam,cum aliis,quæ fequuntur.Quis heic Cordynam,po
fitam inter Babyloniam & Syriam Mefopotaniamque,non a- ;
nimaduertit recentiori vocabulo nominatam,pro Chaldxa: I
dem fitus,iidé fines hodic funt Curdiftani, de quo agimus. Al
de Cedriuilocum e BafilioMacedone,quumait;Bafilium eMc
fopotamia viétoriæ nuntiosaccepiffe: cum quibusadlata quoq;
- fuerint ei mtilta fpolia, multaque mancipia Curtorum & Sara- t*
cenorum. Hi Curti plancnon alijfunt,quàm hodierniCurdi,&
Curdiftaniae rcgionis incolae. ' -
.SER ASKER S}/LTANVM. SERDAR.

A.iya; d. 3. 15
233. Hoc officijfiue dignitatisapud Turcos non ciuilis,fedmili
taris eftnomcn: quo fignificatur fupremus imperator exercitus
Sultani,fiuecapitaneusgeneralis (vtinuncloquimur) fupracc
teros omnes capitaneos exercitus. Asker Arabice fupremum fi
gnificat, pro quo Turcorum vulgus Leskerfolet dicere: veluti°
uum Cadi Leskcr cffertiudicem maximum, qui Arabibuseft
Cadi Asker. Sultanum gignendi cafuscftapudTurcos. Perfis
Serdar,nonSer Asker vocatur,nomineTurcis etiam vfucapto,
Graeci deniqueuêya J. sa nominabant hoc apud fefungentem
officio,quod magnum ducem denotat,acprimariæ vocabulum *}
dignitatiseftinteraliamagni palatijmunera.
K E 77 Z I E B A S S A. C A C A
ba. Chora/âm.
- 3•
234. Annales Kezienbaffam,fàmiliariTurcis nomine, Chanem
illum adpcllant Chitainum; qui,ceucapite tertio diximus, Vlu
Chan di(criminis caufa vocatur, id eft, excelfus aut fummus
ChanfiucrcxTatatorum. Ketziebaffa, fivcrbum verborcd
- das,
- p A N D. H I S T. T v R C. 46 1
reddas,filtrinum caput fignificat. Ita tum ingenere Tatari Chi
M;
taini nominantur,acapitum tegumentis efiltro fa&is; tum pecu
liariter ipforum Chan,velprinceps maximus:perinde ac Perfas
ingenere dicimus Kefilbaffilarios, arubris capitum tegumétis,
j & ipfi peculiariter eorum Scacho nomen Kefilbaffæ tribuimus.
Apud Iouium,&alioscorruptum nomen Cacebareperitur,pro
integro Kezie baffâ. Tegumenta vero capitum hæc Tatarica
viridis in vniuerfum colorisfunt, quo fingulariquodam iurefi
uepriuilegiofevtiadferunt omnes propterea, quod ortâ apro
' I o phcta gentem vniuerfamglorientur.Quippe non vtuntur apud
Turcos & ceteros Mahumetanos veftitu viridi, nifi qui genus
fuum ad Mahumetemreferunt:acpræfertim aliis, extrahos,vi
ridecapiti tegumentum adhibere, piaculum ingens fuerit. De
Chorafane,fiue Chorofane,diéto capitetertio fub finem. Reéte
1 5 Cedrinus Perfidem interiorem nominauit. Sane fiTaurifium
; occupátibusTurcis,in ChorofaneTechmafes bellum gerebat:
vt minimum ab eis XXdierum aberat itinere.
syL TANIA, .groNDAM TIGRANocE RTA.

2.Q. Origo Sultamici momimâ apudPerfàs,
ex Cedrimo.
NotauimuseIouio füpra,capite 2o4, videriSultuniam vrbé , 35.

olim fuiffeTigranocertam, nobilem Graecis & Romanis inhi
»5 ftoriis:aut fàltim eTigranocertæ ruinisexftruétam fuiffeSulta
niâ. NomenhocaSultaniseft cófequuta,quod Perfiæ quödam
fuerit regia,Sultaniq; fedes ac domicilium.Eta 5oo plus minus
annis,poftquamTurci Perfisac Saracenis oppreffis, potiti Per
fidefuerunt,principes regionis adpellaricepiffeSultanos: ex his
3o Cedriniverbisliquido cöftat. Turci poft Muchemetis(inquit)
mortem, deie&tis imperio Perfisac Saracenis, domini Perfidis
faéti funt:&Tangrolipicem Sultanumadpellarüt,hoc eftprin
cipem vniuerfum imperium habentem,& regem regum, ATe
mirlanco denique Sultaniafuiffè dirutavaftataquc perhibctur.
MMM iij,
46* 1 ©. * L E O N C LA VI1*
F£ rrr ys PE R.S ID IS D O CJ^S G E Z I D.
2 3 6. A nouenario numero nomen hoc fluuius accepit. Quippe

* Docus, noucn fignificat. Nominis earatio, quodhacin parte
regionis iter faciuntibus nouicshicamnis omnino fitvelttanß- f
undus,vcl tranfiiciendus.
-
£ A GA D A TI NA R E G I O. I N FO R M A M BEGLER
begatus redigitur. Bagadatimus Chalipha, Soleimames
a Chalipha voluit imaugurari. Chalipha Cairem/í. [0
Imaugurationis caerumomia.
237 Devrbe Bagdat,fiue Bagdet, diétum initio Pande&isnoftri,

capite 4. Heicnotandum, eodem nomine regionem & vrbcm
cenferi:ficut & Babyloniæ regionis mcntionem paullo ante,ca- 15
pite . 3 . habuimus.Addendum obiter,hodicqueChaliphcnfi
üe Cheliphen quemdam Bagadatereliquum cffe, qui tamëdï
taxat nominetenus dignitatern priftinam tuetur. Quondam c- .
nim præpotcns erat princeps,vtcx Prgtoris quoque noftriparct
hiftoria,licet recentiori. Nam fuo temporc commemoratTan- 10
charos, bellicofam nationem Tataricam, omiffisinimicitiis &
bellisaducrfus Sultanum Iconiéfem, Babylonio arma intuliffe,
quem Caliphan Mufulmanorum gentcs adpellare confueuc
rint. Notionem vocabuli fupra, capite tertio, dedimus. Magna:
adhuceftau&oritatis apud Mufulmanos, quo Mahumetani fe j
nomine fàlutariauét.Iouius etiam fatetur, in Bagdat Chaliphae
fiue fàcrorum principis fedem effe, quia cunétis Mahumctanis
regibus,inquit, excolitur: & veterem adoptandi prærogatiuam
retinet, ex certaque coëmtionis cærimoniaconfirmandi Affj
riorum regis. Ab boc Soleimanes,veteris fuperftitionis inftitu- 30
ta (cquutus, infignia& ornamenta fufcepit. Cærimoniaminau
gurationis Iouius non cxpofuit. Itaque repetemus eamexcom
mentariis Petri Martyris Mcdiolanénfis,ita tamen,vt priusl*
&orem moncamus ; non Afiaticæ dumtaxat Babyloni, fi*
· Bagadii,
P A N D. H I S T. T V R C. . 46;
Bagadati,Chalipham olim præfuiffe,quidicisadhuc caufàfcili
cetretinetur : fed etiam Babyloni Ægyptiacæ, quae Memphis
eft,&Cairus,vtifaepe notauimus. Etenim Sultani Ægyptij fiue
Caircnfes, excuffo BagadatiniChaliphae iugo, ne confirmatio
3 nem vel inaugurationem faltimabeopctcntes,imperium & au
&oritatemipfiusadgnofcere viderentur: fuum fibi Chalipham
delegerunt, titulo tenus id nominis ferentem, qui certo vendi
tionis imaginariæ ritu,fummum Sultanis imperium,accepta nö
magna pecunia,traderet.Iam igitur ipfius verba Martyris audia
mo mus. Habent, inquit,& Æygptij fummum pontificem, (ideft,
Chalipham)ad quem regnum,fiquidem viri effent, pertineret.
Is ius fuum trium millium auri drachmarum pretio regiam te
nenti vendit. Etribunali Soldano,ftanti pedibus, vitæ necifque
liberam poteftatem dat. Ipfe dcfcendit, feipfum fpoliat,Sofda
, ; num imperaturú induit,abit priuatus.Permanet in imperio Ma
humetes, Caitbei filius & fucceffor. Quæ vltima vcrba de fui
temporisSultano protulit,tunciftoritu inaugurato. Regiam te
nentiius fìium a Chalipha vendi dicit, Cairéfem Sultanorum
regiam intclligés,quam annales in Selime faraium vel palatium
?I. ac Sultaninum adpcllant.
s P^L TA ZX. IA c P^P. HESTE B E H ISTE.
-^
Hnnc Sultanum Iacupem, Scachum Perfàrum, vfumcha- , 38.

. 2 j fanis fuiffè filium, notatum fuperius 166, & amplius etiam 188,
; capitibus. Ædificium, cui nomen Hefte Bchifte, fica paradifis
o&o Perficalingua diétü fuit,iftic excultisaSultano Iacupe, vo
luptatis caufa.Notum ex Herodoto,Xenophonte, ceteris,quáti
voluptarios hortos regios,& paradifos Pcrfae prifcis ctiam iaccu
3c lis fecerint. *- -
.gjrr D D rNDA R A P VD TYR cos. -
Solent excuntes in hofticum Turci prædæ faciundæ caufâ, 2. 39.

numerü aliqucm fuorü miiitum, cüvcxillo, maxime còmodo.
464 I o. L E o N c L Av 11
quodam conftituereloco:quo nimirum & præda conuehatur,
& fparfiper hofticum milites cetericonfluant,fiforte copiasali
quashoftilcsin procinétueffecognouerint. Huicinhuncvfùm
deputato fuorum numero,Dundaris nomédare folent. Talem
igitura tergo fele&orum militum manum Soleimancsreliquit, j
hoftium motus omnes obferuaturam: ne quam in fuos cxim
proui(o facerent impreffionem,vtireip(a contigit. DeCoriiiis
diétum capite 189.
c HA I R A D IN ES TYN1S 1 M A MITTIT. 10
Rais. Tulipamtum. pawiwor, ffmbolum

fortitudimâ.
24o. Mauribeginomine qui pulfusaChairadinefuerat,Mule A£

fan intelligitur,quem noftri Muleaffem vocant,& cuius hifto- 1}.
riam expofuimus in annalium fupplemento, ad annum Chri- '
ftianum I 573. Begus Hifpanus eft Turcis KarulusV impera
tor, ita dictus excaufà fùperius explicata capite 22 5. Raiflari,
fiue Raifi, qui fequuntur, praefe&i funt triremium ac nauium.
Tulipantum eftlineum illüdtegmen,quo capitaTurcicandidis 10
inuolucrefpiris folent. Graeci nunc paûNoradpellant, quodvo
cabulum extare puto in Onirocriticis Achmetis noftri. Zy
gomalas aiebat, ab Agarenis haberi pro fymbolo fortitudinis,
quo admoncátur inbellumituri, ne de reditu, fed morte potius
virilitcr oppetendacogitent: quando mortuorum cadaueralin-*j
tcisinuolui folent.
I N D IC J^ M D I E N S E B E L L P M. JMIDE NIS
rex a Turcis , violata fide, /^ffemditur. -
3
.
241. Hoc loco prius, quàm ad res geftas anno Chriftiano 1538"
progrediamur, exponamus fane paucis Indicum de Diociuita
te (Deu barbaris, Dio Lufitanis hominatur) bellum inter Lu
{itanos acTurcos. quandonulla fitcius in annalibus hifcemi*
t19)
P A N D. HIS T. T V R C. 465
tio,necIouianae,velSurianae, velaliorum narrationes integrae
; funt,& Pandeâisanobis habenda ratio. Memorabile quidcm
f in primis effe fatebiturle&or, ob nefariam Turcorum erga re
gem Adenisperfidiam &immanitatem, qui tamen Mufùlma
j nuserat,&ipforum fuperftitioniaddi&us.Au&or expofitionis,
GeorgiusHuftius Raffinienfis ex Illyrico, nuncSclauonia, re
busipfis,quumgererentur,interfuit,&confignatas Magnifico
Domino Hieronymo Beck a Leopoldftorfobtulit, qui nobis
legendasexhibuit. Igitur anno 1538 Nugnas Acugnanus,orien
1 o talis Indiae prorex, quem prouinciis illis Ioannesrex Lufitaniae
praefecerat,ciuitatem Dienfem metropolimacpraecipuam mu
nitionem regni Zambri,quod Cambaiam noftrivocant,in po
teftatemredegit. Rex autem Zábrius& paganuserat,deaftro
rumque cultor,& infeftiffimus hoftis Lufitanorum. Is quum
15 Lufitanis imparem viribus fe videret, legatos ad Soleimanem
baffam,Cairenfembeglerbegum,mifit; quihocprius adito,mu
neribufqueconciliato, Sultanuminde Soleimanem ipfumcon
uenirent; oblataquepecuniamaxima, contra Lufitanos opem
eiusimplorarent; fimulquepolicerentur,herum fuum cum plu
ac ribusaliisregibusIndicis,eiusfe fummiffurum imperio, modo
fubfidium aduerfushoftes Lufitanos impetraffet.Placuitea So
leimani legatio,quiperhanc fefperabat occafionem imperium
Ofmanidaruminipfas longe lateque propagaturum Indias, &
aurigemmarumqüe feraciffimaregna fuiiuriseffe&urum. Ita
a 5 quelegatis prolixe policetur omnia, claffemque mox adfutu
ramaüxiliofpondet. Mittiturnonmulto poft Soleimanes baf.
{a,beglerbegus Ægypti,cum machinisbellicis,&iuftoexercitu,
anno eodem 1 538, menfe Iunio propemodum exeunte,bel
lum vthoc conficeret. Quippe Turcis haec arridcbat occafio,
so quosnontaminoppreffoscommiferatio,vel officium erga có
É quàm fpoliorumacpraedae cupiditas,adbclla plerü
quepertrahit. Claffeventisvcladante,primum ad Thoronitü,
quod eftterrae Madianitidis (vt creditur) opidum, in Arabiae
§ NN
folitudinibus,haudproculamontibus, Orebo Sina:quo loco
466 1 o. LE o N c L A v II ;
tam exponendis,quàmauehendisterra,camelorum opera,mer
cibus, Ægypti,Arabiae felicis, Indiae rcfpeétu, commodiffimum
eftcmporiüm. Poft aliquotinde dics adpulerunt ad vrbem Gi
den in Arabia Petræa, (Ziden alijvocant)quae ipfa quoquema
ritima ciuitas eft,Turcorum imperiofubic&ta,nec minusnobi-5
le,quàmThoron,emporium.Tamdcm in Arabiam felicem,&
adportum vrbis Adenispcruentum, circa menfem O&obrem.
Efè Aden primaria felicis Arabiae ciuitas, non fitu folum, (ed
etiam opere munita.Qujppe necpropugnaculis caret,&ipfclo
cus perfetutiffimus eft. Ab ortu folis,adiacent eiprærupti&ex- ts
celfi montcs;ab occidente,claufum maris portum habet:ameri
dieilatere,validum in alto proximo fcopulo propugnaculume
minet; in quo no&u Arabes ante, quàm aTurcis Adencapere
tur,ignesexcitabant:qui magno cxinteruallo confpe&ti,Turci
cæ claffis aduentum indicabant vicinis Arabibus, vtifcilicctvr- 1;
bisad defenfionem concurrerent.Subftititibi claffis,cun&anti
busTurcis,& confilia variantibus. Rexquibufdam e numero
fuorum ad eosablegatis,curillucveniffcnt armati, fcirefe cupe
re fignificabat.Tum baffa, perbenignoregiis datorefponfo,ac :
fuis ad regem viciffim miffis internuntiis, cum muneribus, ne 16
quid hoftile moliri videretur,blandiciis & arte pcrfuadet, fub
prætextu comparádipretio commcatus, vt claffèmSultaniO£
manicicum milite portü intcriorem pateretur ingredi. Coher
citurum fe fuos, vt ab omni maleficio, præfertim erga religionis
confenfu fibi deuin&tos,abftinerent. Quippe rex Adenis, vni- v;
uerfà cum gentefua, Mahumetis facra colcbat. Intclle&is hifce
poftulatis,in portum Ofmaniciadmittuntur. Eodemaftuvafri
ciequebeglerbegi,adcolloquiarex,&conuiuia pellicitur.Quí
quepoftaliquot dicsinnauim prætoriam,tribusdumtaxatefiiis
comitatus,veniret:peramanterfalutatur, excipitur blande,men- 3o
fæ & epulis adhibetur. Scdpoftconuiuium, nefcio qua occafio
ne captata,corripitur:ac tum demum fentiremifer cepit,impro
borum munera cum fucata blandicie, fraudis cffe plcna, pror
fufquercfpuendacircumfpc&is.Necmora,dum rex in prætoriâ
- dcij
-
-_-
-—---—-—————
p AN D. HI S T. T y R C. 467
netur, milites complures de induftria , vi&us comparandi
praetextu, ciuitatem ingrediuntur. Solent enim Turci, quod
vi non poffunt, aut abfque multa fanguinis effufione, dolis
& perfidia confequi. Mox Soleimani baffae per fecretos in
j dices nuntiant, Arabibusrefifti,& vrbem defendi poffe , licet
adueniffentillæ quoquc copiæ, quas fama iam aduentare fere
1 bat. Tum bafîâ maturandum ftatuit,& Arabum anticipanda
confilia. Portis per abfentiam regis occupatis, milesimmitti
• tur: oppreffifqueTurcorum numero ciuibus, Aden in potefta
1o tem redigitur. Mox &ipfe rcx produétus, ad malum prætoriae
, nauisinfublimi, tribus illis cum comitibus, fufpenditur;&ad
terrorem,fœdo fpe&aculo,ciuibus fuis oftentatur.Opidanitam
indigneregifibique videntesillufum,velutin re fubita trepida
re: capitedeftituti, hoftibus impares numero, confilij denique
: u 5 inopes, nihilomnino moliri. Sicinferuitutem redaétæ ciuitati
præfidium firmum imponitur, prouido fcilicetbaffæ confilio:
:
3.
ne, fiquisaduerfus eicafus Indico bello accideret, vicinum de
•fetperfugium. Necenim atergo Turci relinquere folent ali
quem vel fufpe&um,veladuerfarium,quiqucmuis in euentum
ao effe fibi poffit impedimento. Quippe genus hoc barbarorum
longeomniumvaferrimum eft,&tam præfentibus,quàm futu
ris circumfpiciundis ac penfitandis follertiffimum. Praeterea
potitus Adencbaffa,fiquidem reliqua non fuccederet exanimi
fententiaexpeditio,feciffetamen operae pretiü videri poterat,ac
»5 viâaperuiffetentádisapudIndos aliquádo maioribus. Captam
ciuitatem ingreffusSoleimanes, dato figno,proclamariiuffit:ne
, -
>
ciuiübona,neue merces diriperétur:& quédâefuis,vilioris ho
minë cödicionis, in ipfa vbisporta terrédis ceteris, capitepleéti
iuffit. Aromatünäq; magnahuccopiadeferriexIndiafolet.Prae
3o tereafinus Arabicüsfiue Perficus heic incipit,& Abyffinorum
Æthiopù,quorürexPraeteianus vulgo nominatur, montesatq;
limites ibidé confpiciuntur. Ofinanici, Adenereliëtaquüan
nonacopiofa naues onerafTent: Oceano fe cómiferunt,acdecé
; nouemq; dics acno&es itincrcmaritimo confumfere. Tádcm
NNN ij
* 468 1 O. L E O N C L A VIIT
adea,quae petebant,loca quum perueniffent: Baffà Lufitanos
adgredicepit,&vrbem DionfiueDeuon,à LufitanisZambrio
regi ereptam,obfidionccingiiuffit. Itaque machinisbellicisc
nauibus interrâ expofitis, oppugnata ciuitas quadraginta dic
bus continuis, tam terra, quàmmari:fed irrito plane conatu. ;
Turris dumtaxat qugdam,inftarcaftellifeupropugnaculifa&a,
quæ vno ac dimidioaberatab vrbeftadio,& cuipraefidijcauta
LXXX Lufitanimilitesimpofitifuerant,Turcorumin pote
ftatem venit: præfidiariisipfis fefe dedentibus,&moxinnaues
perduétis.Duobuselapfismenfibus,auditum declaffeLufitani- 1o
ca,quæ fuis fuccurfumveniret. Itaque territusbaffà, machinas
bellicas nauibusimponiiuffit,acno&tufoluens,profugit.Quàm
enim animofe fuas in fpeciem inftituunt,& ordiuntur expedi
tiones,Turci; tam leui momento territi, rebus, exanimivoto
non fuccedentibus,honorisomnirefpe&upoftpofito,ceutimi- p;
dæ diffugiunt damae. Quumqueiambaffånon proculaZebe
tho eflèt opido, interficicaptiuos in littore iuffit. Durauitannú
integrum hæc cxpcditio,fuitque Zebethum etiam, Arabiae feli
cisopidum,a Turcis inreditu expugnatum.Tam Adeni,quàm
Zebetho, beglerbegi cum Dephterdaris, finguli fingulis prae- ,^
fe&ifuere, dcquibus non multo poft,in beglerbegatuumca
talogo.
BE LL /M • C O NTRA CAII M E R 1O. TAS;
Ceraumia. Chimara. Auelöma. . . 1$
Lutß baffá.
»42. Chimeriotgfunt Arnautlari,velAlbani,velEpirothae,trás fi

num ex aduerfo Corcyrae fiti:quain regionc continuamörium
feries eft, quam vno vocabulo nautæ iam dicunt Chimeram. 3o.
Iouius, &alij, volunt olim haec fuiffe montana vel ipm Cerau
nia, itemque Acroceraunia, pro quibus dicere malim equi
dem Acra Ceraunia. Leo tamen Auguftus in nouella` de
thronis, vt obiter adtigimus antea, fub Aetoliæ metropo
li Nau
P A N D. H I S T. T V R c. 469
=$a * hi Naupa&o,tam Buthroti, quàm Chimarae collocat epifco
patus : quæ loca fibi inuiccm vicina, Butintro & Chimcra,
quum illic hæreremus,anautisnoftrisadpellabátur. Iifdem A
uelona,cuius heicmentio fit,enuntiabaturadie&o articulo Ita
5 lico Lauclona,veldifiunéte,La Velona: quum quidem vulga
rislinguæ Græcæ peritiadderent,conomineßwn,fignificaria
cum.Sedignorabant homines&antiquitatis & litterarum ru
des,adpellationem recentiorem hancexveteri Aulone fa&am.
Sitaeftin Albania velEpiro, exaduerfoextremaeilliusorae Ita
• *° liae,quæ in Apuliapromontorium S. Mariae nunc habet, Iapy
giam quondamdi&um: vbi ciuitas Hydrus É , dumtaxat
intermcdio maris Hadriaticifinu, Lx milliaribus Grgcis ab Au
loncdifiungitur,vticapite 152 notauimus. Leonis Auguftino
uelladethronis Auloniam recenfetinterepifcopatus metropo
*$ liDyrrhachinae fubditos,& proximo poft epi(copatum Glaui
nitzae vel Acrocerauniæ commemorat loco. Ceterum qui an
nalibus heic adpellatur Lutfibaffa , corruptum apud hiftori
cosnoftros,Iouium&alios,nomen habet,Luftibeusaut Luph
tibeus.Spandugini dehoc notabiliseftlocus, quem interpretâ
*o dolubetinferere. Sultanus, inquit,Soleimanes Lutfi,perquàm
humilicondicione nato, fuisexfororibus vnam dedit vxorem,
eumque primum baffàm creauit,aquo tamen officio nunc dc
ie&useft.Qujppequum vxor mariticoncubitus cum mafculis.
aegerrimeferrét,eoque nominecum ipfo expoftulans, diceret:
- 2:5 fratremfuum,Sultanum Soleimanem,illi fe iunxiffe matrimo
nio,fecum vti cubaret: excandefcens Lutfibaffa, mulieri cola
phum impegit. Hoc vbirefcitum a Soleimane, fororem ei pro
tinusademit,ac recepto Sultanino figillo, dignitatefupremiVe
ziris homincm exuit. Eftenim in more apud Ofinanidas, vt
-39 qui au&oritatequatuorinterbaffaseftmaxima,Vezirazem fiue
{ùpremusconfiliariusnominetur,& in, manufua figillum Sul
taninumhabeat.Haec Spanduginus.quaefanefi vcrafunt, vt ef
; fevidentur:conueniens foedis ac diffolutis moribushomini da
tumnomenfuit. Quippe Lutfilingua Turcica fignificat cum,
- - - NNN iij
47o 1 o. L E o N c L Av 1 1
qui non nifi de venere cogitat: qualcm Graecusaliquis dixcrit
çpwnxêr vel 'po7'uarì.
B E S I C T A S I. A I IIAO KIo'NIO N.
f ,
243. Befi&afi,locus eft ad Bofporum Thracium in Europa£tus,

qua Conftantinopoli furfumtcnditur, aduerfo Bofpori fiuxu,
verfus os PontiEuxini. Plus minus quatuor abeft a Galatamì
liaribus Græcis, autvno Germanico. Nomen linguaTurcica
lapidem fiue fàxum cunarum, fignificat: a diftraétione,puto, io
- Chriftianorum mancipiorum, ac matrum praefertim, liberos
etiam teneros incunis habentium. Sepultus heic eft Chairadi
nes,qui meffita quoquenouafuofumtu ibidem exftruéta,nobi
litare locum & excolere voluit. Arraxuiiior Graecis hodie vocari,
prifcis Iafonium,notatum reperiesfupra,capite 1 28. Hoctem- 11
pore,dequofcilicetannales modo loquuntur, adueâafuerunt
iftuccapitum Chriftianorü, e Corcyradumtaxatin feruitutem
abreptorum,cuiufuisfexus&aetatis, adfexdecim millia: quem
admodum Iouius memoriæ prodidit. DeSultaninis,& corum
pretio,di&um 18.capite. 10
CARAB o G DANIAE FL P^PÎys B E R prT.

444. DeCarabogdaniaconfulecaput 71.Eius amnis eft,quem Be
'rut annaleshinominant.Vngaritamen,& Valachi,fiue Molda
ui,partim cötra&ius & durius Prut, partim paullo molliusBrut, •■
Cnuntlant. -
z\ E P TYN r D o R r AE , pr 1 c T 1 a
Chairadime,fuga.
• 4;. DoriamTurci, more Italico, pronuntiant; quem Iouiusdi- 3°
xit Auriam,magis confuetudini Latinærefpondcntc vocabulo,
velutipfe quidem exiftimauit. Is & vfurerum mari gerédarum,
& felicitate fingulari,tantam adeptusgloriam fuit: vt vulgo No
- ptunus,ccu maximusquifpiam maris dcus,adpellaretur.Hunc
- tamctì |
: tamen aChairadifie proelionauali,&artibusimperatoriisfupe
ratum,fugiffe; non infolenti,(ed modefta memorant annaleSo
ratione. Quo commendabiliores nobis cffe debent,vtinonad
gratiam fuorum, nec adinfe&tationem noftrorum; fed ad veri
5 tatem quæ animaefthiftoriae,fcripti, Iouianum quidem epipho
nema,quo claufit hanc narrationem,quàm acres habet aculeos?
Auria, inquit,tantivfus,tantae peritiae,tantæ exiftimationis mari
duxeo dic nullus imperator exftitit. Atquicogitare de illoveteri
verbo debebat Iouius, quo Demofthenes etiam fugiens, excu
<1o {affe fe fertur:
diif Ji %yyxyjaiavuaxiottw.
.Quife fige dat, dimicabit demuo.
Nccineleganter Alexius Angelus imperator, vt apud Græciæ
Praetorem noftrum memoriae proditum legitur, quum perditis
1 ; rebus non modo fruftra,fed etiam cum periculo fe diutius hae
furum Conftantinopolianimaduerterct, omnibusvalcreiuffis,
&arrepta fponte,nolentitamenanimo,fuga:Dauidem quoque
dixit beneficio fugæ faluti atque incolumitati fuæ confuluiffe.
Non minus certe magni & fapientis eft imperatoris, fummam
ac rerumincertæ Martisaleæ non temere committere: quàm pro
fpere cedentibus omnibus,vi&toria prudentervti.
P }^ B L I C A N O R }^ M C A R C E R
*;
Comjfamtimopoli.
; 2.5
Vendit omniaperimperium fuum telonia maximo pretio, 246.
vel paucos, vel pluresin annos, Sultanus Ofmanidarum:ideo
quefimaiores aliqui pecuniæ fummas ei ve&tigalium nomine
policeantur, quàm reapfe deinccps exhibere poffint:in carce
3c rem,veluti qui non foluendo fint, & fraudem Sultano facerevo
luerint,coniiciuntnr.Hic carcer publicanorum Conftâtinopoli
; dicitur. Etfùnt in vniuerfo Ofmanidarum regno publicanifere
Iudgigésexaétionib* & vfuris nimiüquátú fupra mortales cete
; -
-
rosdedita:quú ipfietiãTurci vcl mufulmani, paullo fincerioris
472. I O. L E O N C L A VII
hominesconfcientiae,nolint audirepublicani: non aliter, acfi
cum infamia coniun&o propter aliorum ncquitiam nomine,
virum bonumadpellarinefasfit,etiamfi praeter officium nihil
ipfe faciat.
f
ONT/N CAPISI. XTLOPORTA. PORTA
tigmaria.Carauamferai
,47. Oftendimusfupra,capite zoo,quae portafithaeclignaria,vi
delicet adquam nauigialignis onerata folentadpellere: Graecif
que di&amávxorire,abiisdem lignis,quaehucaduehuntur,non t •
quodipfaligneafit, quemadmodum credidit vterqueChalce
condylis interpres.DcvoceCaranauferai, di&umcapitc 14, fi
gnificarifcilicethac, aedificiacarauanisexftru&a.Carauanasve
Eo moreTurcico feconiungentium effeagmina,quum loca mi
nus alatrociniis tuta peragráda funt. In haec ergo carauanfaraia, '5
quæ ampliffimaplerumque funt, diuertere cum equis,iumëtis
fagmatariis,mulis,&camelis, hae carauanae folent. Vaftafunt
aedificia quemadmodum Busbequiusdefcripfit: aliquantolon
giora,quàmlatiora,ceteroqui quadratamadformamacccden
tia: quorum in medio patet area ponendis farcinis& camelis, to
mulis carrifque collocandis. Hancaream plerumque circum
circa murus ambitinterius, tres plus minus pedes altus; parieti
busillis quatuor, quibus totum ædificium clauditur, adiun&us.
Eius muri fuperficies aequa eft,patetque in latitudinem pedes
quatuor. HeicTurcorum cubiliafunt, heiccenacula, heicrem vj
expediütculinariam. Nam adparietes, quibus totum aedificium
continetur, foci frequentes cum fumariis vel infumibulis funt
inædificati. Hofpitesipfi nulla re a camelis, mulis, equis alia fe
iunétifunt, quàm eius murifpatio. Quinimmo admiuri pedem
ita ligatos habent equos, vt capiteactota ceruice fupra murum 3 o |
emincant,dominifque fecalfacientibus autetiam cenátibusad- |
ftent,vclut miniftri:& interdum panem,velmalum,fiue quida- •*'

liud,demanu eorum capiant.Ineodem murole&osfibißernüt.
Tapetcminprimisexplicant, quécadecaufaephippiis aptatum
fere
p A N D. HI s T. T v R c. 47$
feretircumferunt. Huic iniiciuntvulgo penulam, ditioresVa
lentinam, quam vocant: quae mollibus e pilis contextacandi
daque,linteaminum loco mihi quidem ipforum exemplofuit.
Ccruicalpraebctcqueftris fella.Veftctalari,pcllibusfuffiilta,qua
5 ve(tiunturinterdiu, teguntur no&u.Sicfomnumcapiunt,nul
lislaceffitum, extra naturalem iumentorum mandentium ftre
pitum,blandimentis. Ipforumfaraiorum, procarauanisexftru
&orum,tcãaplcrumqucplumbea funt.
1 o , J4 R E A M E L F O R } M T A C H TA L C A L A.
Tampe{im. Chalcocomālù locus ememdatus & expo
Âtus. Chalcopratia. Chartopratia. - -
Vicus vitriarius. ί
• - • -* * t)ii
15 Arcà,quaeTachtalCala nominatur,Laonicusino&auoforü 248.

adpellauit,&Ta&alem vocariaddidit. Apud a&uarium Mala-?
teftanumTe&talacafcribitur.Pro illiusTa&ale, huius Te&ala
ea,reponeTachtalcala:quae voces Turcicae funt,& areamta
bcrnasligneas habentem fignificant. QuippeCala denotat ta
»o bernu lamveltentoriolum,&Tachtalafferesfunt:vtintelligan
turexafferibus fa&aetabernulae. Haec areafere vrbis eftinmc
ditullio,non procul ab Eskifaraio,velafaraioveterimuliercula
rum Sultani,de quo capite 139. Efteadcm in area Sultani Baia
fitisfecundi É , cuius fupra fecerementioncm annales, in
2»; eiusSultani funcris defcriptionc.Hocautcm locoludicracotti
die omnis generis exhibentur, quaecumque homini venirein
mentempoffunt. Etadhibentur pueri,equi,afini, canes, feles,
cerui, leones,vrfi, leopardi, vulpes,& nulla non alia, peregrina
praefertim,animalia. Sunt ifticquichiromanticen profitentur,
3o íunt praeftigiatorcsvarij, funambuli, luétatores, faltatores, alij -
propémodüm innumerabilcs.Ideo Laonicusinquit: Hæcludi
ęra quiscottidiecernat in foro,quodTa&talem vocant. Sequi
tur ibidemvocabulumTampezim,quo nonnullosexhisaitad
pellari.Ncmincm hoc declarafcarbitror i-:;3um bar
ι
-
- -
- -
47, 1o. LE o Ncl Avii

barum fit,&ignotum,addoetiam corruptum.QuippenonTá
imTurcidicunt,fed Ziampas,quae duabusfyllabis voxenú
tiatur. Significat autem xeuod&as, vt Graecivocant, qui Latinis
funambuli funt. Ad vnum huius areæ latus incipiunt illorum
tabcrnae,quiPerficas operis excellentis,&Turcicasiüdcmpi- ;
&as,Grgcas&alias coloris niuei jí chartasvcndunt.
Ideoque Graecishaecxapnzparäs dicuntur.THisatcrgoproximus
eftviéus fabrorum, exaerc vafa quæuiselaborantium, quihoc
annalium loco memoratur. Is vicus in hiftoriis Grzcorumrc
centioribus Cedrini& aliorum celcbcrrimus,nominatur xa^* t •
•egräa, nimirum a diftra&ionc vaforum ex aerefa&orum. Lo
cusinfigniseftCcdrinide ChalcopratiisinTheodofiomaiorc,
puto. Viciquoqucvitriarij,Challopratiis proximi, fit hcicmcn
tio: quotabernae vitriariorum, vt olim erantin vrbe Conftanti
nianâ, veteris ad imitationem Romae, fic etiam hodie confpi- 15
ciuntur. Diuerfustamenhicvicuseft,ab illa vitriariorum porta,
de quadi&um fuperius,capite zoo. De portaforipi(carij,quz
BolücbazarcapifiTyrciscft,expofitum eodem capitc zoo:fic
ut& deporta Hebrza, TurcisSchifutlar capifi. Sita: vcroextra
-
murosvrbisaforo pifcarioaedes,in litore maris;intelligunturil- i*
lae,quæ murisvrbanisexcluduntur ab vrbe,fecundum litus Cc
ratinifinusexftruάς,verfusfeptcmtrionem,ideft,eregionc Ga
latanilitoris. -
IN O }^ At CAtI RATIO INVIS A JÂTPICIIS?

£j
recepta. - -
- »49. ' NouaTurcis eft,quamCaftellum nouum noftri vocant,in

Dalmatiaefitü finibus.IdaufpiciisKatuliV Auguftireceptúfue
rat.Qu9s eiusprouinciae fangias9sadobfidionem háceüocatos
fuiffe traduntamnales, de prouincia Bozinenfiaccipito,dequc 3°
æfe&is huic: quorum princeps id temporis erat Vlumas ille.
'erfa,de quo diäum capite 2 3 1. Tranflatus enim fuerat aPcr
ficisadhosfincs,moreTurcorum,non nimium transfugisfidè
tium:acdcinceps quoque fiteiusmcntioinobfidione Agricnfi,
~ ~ ' an[10,
-
•
P A N D. H I S T. r v R C; 475
annoChriftiano 1552. aTurcisfruftratentata. Praeerat Bozinéfi
prouinciae ceu beglerbegatus, & ad Caftelli noui obfidionem
fecü fangiacosfuosfeptem adduxit. Virtutis eximiæ præfidiarij
milites,quoshoftesipficommcndant, Hifpani fuerunt,& Gcr
$ mani,numero ad 1 1 1 1 c 1 o.
SO L E IMA NES S p^ B P R A E T E x T p*
defemdemdipupi//i,a Bamo Erdeliamo reliäi,
t matrem cum pupi/o Jagaria
4' C ßoliat.
De Ioanne Zapolienfi, Bano Erdeliano, di&um capite 1, 5. •*•.
Hic morienspupillum rcliquit heredem,tutclaequeSolcimanis
commendauit,Ioannem Sigifmundum,quem fuftulerat ex Ifà
bella Polona,cuius heicmentio fit nominetamen non expreffo,
*5 velut Turcisignoto. Habuerat Ioannis fororem Barbaram, ni
fallor,primo matrimonio coniugem Sigifmundus maior, Polo
• niae rex:quamortua,Bonam duxit,Ioannis Galeacij Ducis Me
diolanëfis,ex Ifabella Aragonia Neapolitana,filiam.Bona partu
primo Ifabellam hanc edidit, Ioannis Zapolienfis coniugem,
-ô Ioannis Sigifmundi matrem.Ceterum nulla fit heicinTurcicis
mentioFerdinandiCaefaris,Vngaric Bohemiaequeregis; quita
; menhocbellum, Perenio & Rogendorfoducibus,gerebat. Id
equidem fieri propterea crediderim, quod Ferdinandum So
leimanes, hoftem fuum, pro Vngariae rege non adgnofceret.
*5 NotandaveroIfabcllae oratio, quam Turcireginæ nomine non
dignantur, quum Budam adfirmat non fuam effe,fedSultani
Ofmanidae ciuitatem. Nimis in hoc veram fe vatem experta
paullopoftfuitbellua,quum Soleimancsip(àcumfilioperíum
mam perfidiam eie&a, Budaepariter & Vngariae reliquæ, velut
3o inprouinciam reda&c,beglerbegum praeficeret,bonusille fcili
eettutor:matre,tamTurcisaddi&a,cum filio pupillo,inTräffil
uaniamvelErdelium relegata. Huiufmodi nimirü effepraemia
focietatis&amicitiae barbarae folent, vt de tyranno fuo moritu
rusaiebat Aratus: nujw*ii*ix*f** rvpamixfis ?iaias.
OOO ij
—
476 I O. L E O N C L A. V II
M.A1 L P Q J^ M. S T R I G O. AII J^ M.
Gramw fluuius.
• ; 1. WalpouTurciseftarx,Vngarisdi&a Walpo,ValponiüIouio.
Vltra fluuiú Drauam fitaeft. Poft tcrtium obfidionismcnfema
praefidiariis deditafuit,praefc&o ab iifdé capto,& hoftiprodito.
Strigoniünunc Granumvulgodicunt,abamneGrano,quiás
fluensaCarpathiis montibus,vbi montanae nunc ciuitatescele
bresfunt, ííradiccsarcisStrigonienfis
fiueGranëfis, Danubio
mifcetur:vndeciuitatiquoqucStrigonium nomen inditumpu- i •
tatur,velutIftrigranium,abIftri&Grani cófluentibus. Albare
galis non tamaregum Vngariae fepulturis ficadpellatafuit,qua
rum memineruntannales: quàm areguminauguratione, quz
hocfieriloco prifcistemporibus folebat. Iftic etiam rex Ferdi
nandus, cum Anna coniuge, Vladiflairegis filia, Ludouici fo- ,
rore, x 1 1 1 1 die Fcbruarij,anno 1527, adhibitaS.Stephanive
racorona,fuit inauguratus.
SC HIR //A N. SIR /A N. SE RBA N.
Error Iouj. 10
•;,.. Sile&orabaliisdehocbello memoriae proditaleget,nufquâ

itadefcriptum inueniet.VtTechmasSpanduginoTamas,Sán
fouino Tolcasetiam: ficErcas eidem Spandugino nominatur
Algas, mirifice vitiatisadpellationibus.RegioSchiruuá aut Sir
uafi,haud dubie nunc eftilla, quam prifcidixereMediam, po- 14.
fteriores etiam Vaafpracan,vtapudCedrinumin Conftantino
Monomacholegimus.Fallitpr Iouius, quum ait, Albaniam ho
die vocariSerban, vicinam Mcdiae, propterqueCafpium mare
fitam.Quipperegio Georgianorum cft Albania,qui numquam.
velipfiregiPerfàrum, vel regio fratri paruerunt ha&enus:fed 3®
Chriftiani,&liberi, fuos principeshabcnt; Perfis dumtaxat có
fœderati, ficutexpofitum capitc 189. Siruanum vero, fiue Me
dia, regniPerfici membrum eft: quodtametfi Muftaphasbaffâ
vezir imperiofubiccitOfmanidarum,annoChriftiano 1 578,&
begkt
-- <------- ———— —-———
P AN D. His r. T v R c * *a*,
beglerbcgatusinformamredegit:mox
'abiifdemhodiequeretinetur. gi tamëaPerfisreceptum,
eptum,
λ^/4 N. , //ASTA N. I B A N y M c E D R I N A.
3 VrbshaeccumarceficadPerficiregnilimitespertinct,vtetiãzy 3.
maiorifinitima fit Armeniae. Cedrinusineodem Monomacho- '
Auguftovocatißê»,*iw*53aaarpaxar.ld Latinereddésinterpres,
lbanum & Baafpracanfcripfit. Ego fimpliciter exprimerem, vt
tanto melius intelligerer:Iuuan,autIuan,vrbsregionisVaafpra
*c can. Et quia capite praecedenti Vaafpracan,exciufdemCedrini
au&oritate,Mediameffè docuimus:intelligereiamlicet,Wanú
adeamdem Mediam referri debere: vel ca fi non, contineatur,
(altim finitimam videri. Waftanum fignificat regionem circa
:
Wanumfitam,ceu Waniterritorium:fiquidem Iftan, fiucStä,
£.
15 Turcisregnum velrcgionem fignificat.
- AN OTI C I A B E G L E R 8 E G AT}^}^M TO TI}Z. f.
offmamidarumimperij, quoshodie poßìdemt,
ao QuiaPerficisinfinibusextremushicaSoleimane Wanibe- z 54.
glerbegatusidtemporisinftitutusfuit,libethocloco quamdam
quafi Noticiam regni Ofimanicileétoribusexhibere,de(criptis
drdineprouinciisei*fiuebeglerbegatib*, quosinAfia,Aphrica,
& Europanüc Murates hic terti*,vniciMuchemetis Ofmanidς.
a 5 pater,poffidet:vtita denique Pandeéten hiftoriæ Turcicæno
ftrum claudamus,vifurideinceps latiäs nepermiffü numinis fi- -
nesfuospropagaturifint,an vaftiffimam illam molem imperij,

cun&isha&enus formidabilem pópulis, fecumdum ipforum- -
met oracula tamdem aliquando Deus Opt.Max. fuae declaran

3 e dæ maieftatisacgloriæ caufà fiteuerfurus,vcl in ordinem,fubq;
iugumfilij fuificreda&urus; vt Gogi Magogique fub cælo nul
lumamplius nomen exftet. Id enim poftremis fefa&urum dic
bus, per fuosindubitatae fidei vates nobis denuntiauit. Ordia
murautem ab oriente Scle.
OOO iij
47$ 1 O. L Ε O N C L AV 11
. At $ I AE B E G L E R B E G A T }^$.
I. Anatolibeglerbeg, Eiusfedes eftinciuitateCutaige Phry
giae maioris,quam olim Cotyaium Graeci nominabant,ficut ex
pofitum capite 4o. Sangiacoshabctfubfe duodecim.
II. Caramanbeglerbeg.domicilium habctadCaifariam Ci- y
liciæ,de quafuodi&uml6co. Septem fiib hocfangiacatusfunt.
III. SiuasbeglerbegadSebaftiâ,de quaconfùle caput quin
tum Pande&tis huius.
IV.Tocatum beglerbeg.Refidetadvrbcm Amafiam.Subeo
funt quinque fangiacatus. I©
V. Dulgadirbeglerbeg, de hacprouinciaconfulecaput 1 6;
Pande&is huius. Quatuor fubfe fangiacatushabet.
VI. Halep beglerbeg. ad Halepum fiue Bcrrhoeam Syriae,dc
quacapite 6. *
VII. Schambeglerbeg. ad Damafcum Syriae. tj
VIII. TarapolosvelTrapolosbegle rbeg, adTri polim Syrię.
IX. Marasbeglerbeg, ad Maraffum, propter Euphratcm fi
tum,inter Halepum & Mefopotamiam.
X. Diarbekirbeglerbeg,in Mefopotamia,advrbê Amidá,quá
TurcinücCarahemidnominât.Ságiaciparent huicduodecim. .•
XI. Bagdatbeglcrbegad Bagdatimfiue nouam Babylonem,
de qua capite 4
XII. Balfarabcglerbeg, adfinum Perficum, non procul a
Bagdat fiuc Babylone.
XIII. Laxabeglerbeg, AntiquitusCarmania.tcnditadlimi- .;
tes Ormuz,& Perfiseft finitima.
XIIII. Gemé,Aden beglerbeg,in Arabia felici,ad litus rubri
, maris. vide caput 241. Diuerfàloca funt,vno tamen beglerbe
gatu comprchcnfà. __
XV. Chcbetz, Huftio Zebetbeglerbeg,vteodem capitedi- ;•

&um. Locus fitus in litore finus Arabici,finitimuseft imperio re
gis Æthiopum Praeteiani.
XVI. Miffit beglerbcg. Cairoprceft,&toti Ægypto. Sigiaci
fub co fexdecim.
XVII.Cy
-
-—-————
P A N D. HIST.* T V R. C. 472,
XVII. Cypri beglerbeg, Nicofiae vel Famaguftae degit.

XVIII. Scheherezulbeglerbeg, in Affyria,Pcrfis finitimus.
' XIX. Wanbeglerbeg, refpicit Perfàrüfines,verfùs Siruanú
fiue Mediá,& Armeniâ maiorem, ceu di&ú capite praecedenti.
3 XX. Arzerüvel Erzrum beglerbeg. in Armenia maiori, ad
limitesSiruani fiueMediae,& Georgianorum. Diftat aTarabo
fane fiueTrapezunte, fexdierum itinere.
XXI.Tiphlisbeglerbeg finitim* GeorgianisfiueCurgginis,vt *
nuncadpellátur. Inftitutusfuit a MuftaphabaffàSerdareanno
* o Chriftiano 1578,méfeSeptébri.Loc* etiâprifcisnotus,apud Ce
drinum reperiturinCóftãtinoMonomacho,verbishuiufmodi:
Asâ,(iserateTägrolipicisfratrenat*)aSultanoTägrolipicemif
fuscótra Romanos, quüTaurezium,& opidum nominatüTe
phlis, præteriiffet: Vaafpracaniamingreffuseft,idcft,Mediam.
1y T XXII. Siruanbeglerbeg. Hocnominc Media nunc adpel
latur,a mctropoli Siruan, quam eodem anno Muftaphas idem
cepit, & primumifticbeglerbegum cóftituitOfmanembaflàm.
famofum:fedaPerfis non multo pofteie&us fuit. Nihilotamcn
minus hicbcglerbcgatus Ofmanidarüinfcript* cft libro, qui nifi
ao reftituatur,numquam fe pacem fa&uros cum Perfis profitétur.
XXIII.Tcmircapi beglerbeg, Locuseftadmarc Cafpium,
portaferrea di&us,&Capiderbent,portafaucium velanguftia
rum.Cepit hunc Ofmanbaffâ eodem anno 1578,&in formam
beglerbegatus,nccato Schemhali Chane, focero fuo redegit.
z 3 XXIIII Carsbcglerbeg,Ccdrin* Carfenominat,& inPer
farmania collocat,qug nunc Armenia maioreft.Diftat Carsab
' Arzerum quatuor iüÄÈÉ cepitannoChri
ftiano 1579,au&ore Muftapha bafîâ.
XXV.TfchildirautTzildirbcglerbeg. adfincs Georgiano
5o rum, ab eodem Muftapha baffainftitutus, anno 1579. Porfius
Tfchaldung perperam fcripfit.
XXVI. Faffà beglerbeg. in Mengrelia. Munitio ftruéìa per
Vluzalim Capitanbaffàm fuitanno 1 579, &ibidem inftitutus.
beglerbegatus.Scd paullopoft difcefsü ei* captâ viciffìm Geoe
V,
48e 1 O. * 1. e O N C L A VII
ianidiruerunt.CiuitatisPhafianae mentionemfacit Leonis Au
guftinouella dethronis,& cpifcopum cius rcfertfub metro
IimTrapezuntis.Hxceadcmicum hodierna(cilicct Phaffà fùc
I1[.
XXVII. Sochumbeglerbeg. in Georgianorum finibus,a ;

Sinanebaflavezirazeme inftitutus,anno Chriftiano 158o.
XXVIlI. Batin beglerbcg. ibidema Sinanctune inftitu
tUIS. - -
XXVIIII. Reuanbeglerbeg, HunclocüFerhatesbaftàco

pit&muniuit annoChriftiano 1581, ereptumTocmaci Sulta- io
ho,Perficarum partium principi. Beglerbegusiftic primusfuit
Cigaloglisbaffa,Gcnuas.
XXX. Somakiebeglerbeg. DeSomakia, que Chalcocon
dyliSamachianominatur, diâum fupra,capite 188. Beglerbc
gatusau&orfuit Ofmanbaffà,annoChriftiano 1583. 1;
Pofteriores autem beglerbegatushi,bcllo dccennali Perfico,
quodadhucgeritur,inftituti; quemadmodum nouifunt,itapo
tiusnominetenus fic adpellandi veniunt, nec cum antiquiscô
parandi. Nunc ordinem naturae fequendo,prouinciis Afiaere
cenfitis meridiem vcrfus ab oriente progrediamur. Δ0
A p HR I c AE B E g L E r B £ garys.
I. Ccfairbeglerbeg.Scdcmhabctin Algcfair,quaenoftriscft
Algerium, ficuti capite 227 notatum. 1%
II. Tunifi beglerbeg. refidet ibidem,
III. Tripoli beglerbeg. domicilium ibidem habet.
Suntautcm Aphricae duo praeterea regna, libro Turcorum
vcl Ofmanidarum (vtipfiloquuntur infcripta) quae tamenncc
dum inter beglcrbegatus rcferuntur, fed potius tributariorum 30
feu feudorum nomine veniunt; Feffà nimirum, cum Maro
CO.
Nuncadoccidcntem,&aquilonem, quaereftentprouinciz,
vidcamus.
•
Æ/R0
p A N D. H I S T. TV R C. 481
E y R o PAE B E G L E R B EGATys.
I.
I. Rumeli Beglerbeg, qucm Graeciæ vocant. Scdes eiuseft :
Sophig. Sub eiufdé vexillo fangiacatusinfra fcripti continentur.
1. Sophia Seruiæ. 12. Salonichi,Theffaliae.
5 2. Nigeboli fiueNicopolis.vi 13. Trichala,ibidem.
de caput 51. 14. Mifitra, quondam Sparta,
3. Kircklifle. vide cap.193. Moreae.
4. Vyza,Thraciæ. 15. Palaeopatra,ibidem.
5. Kirmen,Macedoniae. 16.Iagnia,Ioannina Ætoliae.
1 o 6. Siliftra. ibidem. 17. Deluina
7. Giuftandil. ibidem. 18. Elbaffan ? Achaiae.-
8. Bender, verfus Euxinum 19. Auelona. vide cap.242.

KeraiosqueTataros. 2o.Ducaggin. vidc caput
9. Acherman.vide cap.i59. 2o6,
1 5 1c.Vfcopia.vide cap. I69. 21. Ifcodar , in Albania. vide

II. Prifrem,Thefláliæ. Caf). I2.I.
II. Denizibeglerbeg, qui & Capitanbaflà vulgo, pro maris

capitaneo fiue prætore. SedesipfiuseftGallipoli. Sangiacatus
ei (ubie&ifunt:
ao 1. Gallipolis.vide cap. 23. 8. Negroponto.c.142. , ,
2. Galata.cap. 127. ' 9. Rhodi.c. 229. , `
3. Nicomedia.c.74.' Io. Cauala.c.44. *
4. Limnos.c.2.29. II. NapolidiRomania.
5. Mityline.c. 138. 12. Lepantö.c.175.
z 5 6. Chios. c. 229. 13. S.Maura.c.178.
7. Nexia. ibidem. I4. Alexandria.
III. Budunbeglerbeg.Sedesciusibidem.Subie&ifuntipfi
usiurifdiétionifangiacatushifere: i , i
I. Nouigrad. -7. Albaregalis.

p.
3o 2. Filck. 8. Sexard.
3. Zetfchen,fiue Zetzen. , 9. Simontorna.
4. Zolnok. -
Io.Copan.
y. Gran. 11. Muhatz.
6. Segedin. 12. Ziget,fiucSafwar.
*• . pPP
48. Io. LEONCL. PAND. IIIST. TVR;
15. Petfcheu, velQuinque cc- 14. Sirmium.
clefiae. 1 5. Senendria.
llIl. Temefvarbeglctbeg, refidetibidem. Subic&i funt
eius adminiftrationi fangiacatus hi.
'1. Tcmefwar. j. Vutfclaitirni. f .
2. Mudaua. 6. Giula.
3. Vilaoswar. - 7. Vidin.
4. Tfchianad. 8. Lipa.
V. Boznabeglerbeg, Sedcsipfius inBagnialuca.Sangiaca
tus hi (ubditifunt. / I0
1. Bagnialuca. 6. Sazefchna.
2. Pofchcga. - 7. Iswornik.
3. Cliflà. 8. Bri(rem. -
4. Herzegouina. 9. Allatfchiachiffar.
5. Lika. ij
VI. Coffebeglerbeg, Eius fedes eftad vrbem Caphamin
TauricaChcrfonefo. Sangiacatus dumtaxat eratinitio,begler
bego Graeciae fubie&us. Praeter Capham,&eivicinaloca, [àn
giacatus omnes ditione fua complc&itur, ad Tanaim palu
demque Mæotidem fitos. Sed verum fifatcrivolumus,begler. 1•
beginomen potiustitulo, quam poteftatisamplitudinetuetur.
Haecmetaregni barbari,noftriquelaborisefto, quam Dci
propitijnutufeliciter adtigiffegaudcmus:&cumdcm fupplici
teróramus,tamdemvtabolcrcfanguinariam&impiamtyran
nidem velit, ac veterisoraculi veritatem euentu comprobare; 1f
quocreditum pluribusafaeculis,Coranumlegemuc Mahumc
tis gladioccptam,gladio propagatam,gladio deniquetermi
nafidam: vt obftupcfccns ad operis diuinimagnitudincm,&
effufusinhymnosorbis vniuerfus,accinat:
- l M M o R r a l I E r 36
p pTv M o M a xv m o
D £ o s o l I H o n os
• M N Is E r om NIs
* c L o R i A s ae c v l I s
1 N f I n I τ I s.
AD
483
AD L E C T O R E M.
B solvro tamdem operi Turcico vifame$ adium
gere marratiomem de ob/ìdiome Piemmenß, qua $alta
mus Soleimamesammo M. D.xxixhamcvrbemgraui£.
%(&$ fime quidem, /edirrito comatu,preßìt & oppugmauit.
2X4m etfipojffolutam obfidiomem typô excuffa prodiit,
& imferta demuefuit tomo /ecmmdo libri, cuius titulas e$t, opus hjffo
ricum D. Simomâ Schardij I. C. ammo M. D. Lxx 1 1 1 1 Bafileae 1m
preffùm : tamem quum exemplaria feorfam mu//a mumc amplius ex
femt, nec cuiufuäfit, himta voluminatomorum quatuor comparare:
fàéfurum me putaui rempublicevtilem, priuatim bomü gratam, ß
/ocum im hifçe Turcicâ idomeum, maximeque proprium, libe/o da
rem. Quippe conferuari ßudioß debet memoriamaximi erga Ger
mamosvmiuerfòs bemgficij diuimi, quo liberatam /iemmam e tyrammi
faucibus eripuit; qui ceteroquim ea capta, lategraffaturus imimtima
Germamia vifçera,pr«femtißmo cum reipublicæ difcrimime, fuerat.
: a\ec permittemdum,vti/jffriaducum, militumque fortium momi
ma, qui fìùvrbem,valde tumc debilem, propugnauere confiliis, &
ipforum obieäu corporum; temporis imiuria, quodhumamis im rebus
fieri videmus, abaleamtur.
PPp j
;
.
V I E N N AE A VST R I A
C Æ A T V R C I S ' O B S E S S Æ, ,,
c o N v E R S A D v D v M° E L 1 N
gua Germamica.
- N N o poft Chriftum natum M. D. x x 1 x.

§2, die decima menfis Aprilis, immaniffimus 1 f
Turcarum tyrannus Sultanus Saloymanus,
maximocum exercitu,pedeftribus equeftri
busque copiis, aquaterraqueinftruétiffimis:
incredibili omnium rerum, quae belli v(us , M.
exigit apparatu,c Cóftantinopoli mouit,quoio

Hungaria domita, Auftriam, cuiauidiffimeinhiabat, vna cüm
finitimis circumquaq;regionibus in potcftatem redigeret,caq;
potitus, auάis profpero rerum fucceffuanimis, Viennae , quæ
magnaeft,acpræpotens Auftriae ciuitas,autalicubi per Hunga
riaevaftalocahybernaret, refe&ispofteahominibus, iumëtisq;, 1 5
recens,appetente vere,liberis Germaniae populis,indignum fœ
dae feruitutis iugum, imponeret, cuireigerendæ triennium in
tegrum deftinauerat: proinde aduerfus finitimorum circum
qüaque hoftium infidias quibus vifum eft locis valida praefi
diaimpofuit.Authorem Cepifiéfemferunt comitem Ioafinem, 3o
quondamTranfyluaniae Vaiuodam, qué rege Ludouico, mi
ferandum in modumvnacumexercitutrucidato,dira regnan
dilibido inuaferat: quocircamalis artibus ambire, callidis con
filiis potcntes quofdam Hungariæ proceres follicitare nonac
-
quicuit,
;
O BS IDIO V I E N N Æ. 485
quieuit, doneca fuæ faétionishominibus adiutus,regiam coro
i nam,contraius, phasque inuolauit. Rei indignitate commotus
!
inclytus Auftriæ Dux Ferdinandus,adquem iusregnilegitimc
pertinebat,non magno quidem, fedbeneinftru&to, ornatoque
5 exercitu Hungariam ingreffus, hofte profligato,&propriisetiá
poffeffionibusproiure belli exuto corona dc more regni folen
niter,legitimeq;potituseft. HincComesCepifiéfis refpeq;bo
nadeftitutus,defperatisrebus,inexpiabilifefe fcelere obftringe
renon dubitauit. Patriam prodere,vtexitiabiiem Chriftinomi
1 o nishoftem, Germaniæ immitteret, aufus eft. Turca itaq; cum
exercitu ad Albam Græcam, quae portae inftar Chriftianis na
- tionibus femper habitacum veniffet,Comes Cepifienfis, fatalc
patriæ malum, peffimis artibus nunquam non deditus, natiuo
Germanifànguinis odio præceps, legatos mittit, qui crudeliffi
1 5 mo hofti tutum per Hungariam iter indicarent, rationem ac
viam affligendæ, vaftandæq;Germaniæ præfcriberent: quos
tantæ proditionisauthores,cumTurcarum Cæfar fumma cum
*• voluptateaudiiffet, inito vtrinq; nephariofœdere,teftis ingétis
- acnouæ lætitiæ vlulatus perTurcarum agmina exortuseft.Ter
• ao humum proni deofculabantur: omnibus igneariistormentis,
a[…• quas bombardas vocant, lætitiæ
minifufisprecibus,gratias fignum dabant.
agebant,quod Ipforum nu
ea hora Hungariae re
:£ gnum,acpopuli cumTurcis fœdus amicitiamquecoierint:de
; indeTurcarum Cæfar exercitum re&taad Budam duxit, cuiin
, .-
» 5 itinereCepifienfisComes,haud ita magna cum militum manu
0 fe coniunxit, fe, regnumque patriae proditor confceleratus, in
hoftis fidem ac manus commendauit, recepitque vniuerfam
Hungarorum nationem auxiliariaarma, aduerfus Teutonum
% populos, vltrolaturam.QuaeTurcarum tyrannus ineam parté
j. 3 o accepit,vtquoniam fatisfciuerat,illius technis Ludouicum re
? gemtrucidatum,nephariasin regnoa&ionesnon femel agita
}% tas, a proditoris quafi afpe&urefugeret,abhorreretque: neque
£ ita magno plaufuacceptum, Budamvfquea tergo exercitum
3 fequicompulerit,a fuisdifiun&um: Et quo facilius Hungariæ
5 .. • • ! P PP iij
'486 - Θ Ε S Ι D Ι Ο. -
regno, cui inhiabat, potiietur : edi&o publico promulgauit.

€Quicunque Ioanni Cepifienfi Comiti, qucm rcgem appella -
bat, cuiusinregnum vindicandigratia,fcfe venifle przdicabat,

fe non dederet, obtemperaretque, eum fefe fcrro, flammaque
aboliturum. Qui vero diéto audircnt, regique parere inani- f
fnutm inducerent,iispriftinaiura, immunitatcs, libertatemque
pollicebatur. Quibus minis coa&ae ciuitates, Quinquecclefi
.enfis, Alba regalis Peftenfis,aliæque præterea multæ fefe,nihil
reluétatae, hoftidcdidere.
Sola Buda, praefidio duortim vexillorum, quæ Chriftopho- is
rus Pefferer,& IoannesTraubinger, Capitanei ducebant, fre
ta,hoftis minas contemncrcaufa;circumfufaTurcarum agmi
na, aliquot dics fortiter repugnando, remorata eft tam diu,
quoad iugi hoftium oppugnatione debilitati, fraéti,fpequecon
tratantos impetustuendae vrbis, deftituti milites Germani, ad ff
arcem rcfugere,vltro vrbe hofti reliéta. Arxporroad volupta
tem magis, quam vim inftru&aerat, nequc natura, nequc ho
minum opera fatis munita, proindefa&um, vt deeaferuanda
diffidentcs,defalute quae in vltimum difcrinen vocata videba
tur,cogitarent. Idco conditionesquas,fiarcem vltro dederent, 1»
Turcarum tyrannustulerat, accepere, arcem inhoftium pote
ftatcm dedere. Erat autem in conditionibus,Turcarum Cae
farem, fiarcem traderent, omnium faluti, vitaeque parcere de
creuiffe,comitesinfupcrdaturum,quifàluoseosad füosperdu
cerent. Firmatisitaque, fignatisque propria Turcarum Caefà- *f
rismanu literis, fidentes milites, reli&aarce prodiere,acceptis
quecondu&oribus,abitum parabant, fed infelices qui perfidi
hoftisdatam fidem, tutam cxiftimarint.Vixportasvrbi$egref
fi,aIanizeris,(ficilli Praetorianos militesvocant, rei militaris
expertiffimos, in quibus fpes omnes rerum gerendarum fitas 3•
habent) excepti,circumuentique, armis primum, bonisquc
exuti, nudiquedimiffi,deinde hauditalonge a Buda crudelcm
in modum trucidati: aegreexomnibusfexaginta dilapfi,fcrua
tique, perfidiae plusquam Punicae tcftcs euafcrc. or;
- - - Budi,
V I E N N Æ. 487
: Buda,Turcarum Cxfàr rc&ta exercitumadVicnnamadduce
~, re properauit. Budæ Cepifienfem Comitem, & Ludouicum
Gritti Vcnetiducis filium nothum, cum quinque millibus pe
ditum, tribus equitum,reliquit. Quæ ad Danubium (itae arces,
f caftella, oppida, vrbes, vltrohofti paruerunt; in quibus Pin
tenburgium, Strigonium, Comaronum, Altenburgium, ita
munitæ arces exiftunt; vt fiea, quae debuerat, inearum praefe
&is fides, probitasqucfuiflet,&praecipue, fiStrigonienfis Ar
chiepifcopus, fœdéfüm facramentorumque oblitus, fuifàltem
to officij, nominisque memorcfTe voluiffet,arcem fitu,arteq; mu
nitiffirmam,&adinhibcndum, crudeliffimityranni impetum
appofitiffimam, non vltroapertam,praefulChriftianus,cxitiali
Chriftinominis hofti obtuliffet,adque illius partes defciuiffet.
dierum aliquot moramfancTurcarum Caefàriobieciflet,quo
:e 1 j adregia maieftas vndique coatraéto,quam poterat validiflimo
exercitu, aduerfus hoftium immanes copias (efe armaßet, fir
.
*.
*.
maffetque: tantam cladem refpub. Chriftiananon accepiffet,
Auftria, ferro, ignique vafta non iaceret, tot hominum millia,
per fummam crudclitatem interfeéta,non defiderarentur;irre
so parabilia damna dcclinaffemus.
3: -*
Hic nihilcc(TansTurcarum Caefar,miraceleritate Viennam
•,
-
verfuscontendit,eamque vicefimafecundadieSeptembris,no
: nahora, antemeridiem, aliquot millibus equitum,ab(quevlla
^ intermiffione, quoad reliqua immenfiexercitus molesconfu
^
1 5 cret,obequitaritentariq;fecit. In vrbcfaepeadarma fignum da
tum, quofecurimilitum animi,adobeunda, fuftinendaq; futu
$ raprœlia,acriores vigilantioresq; deincepsconcurrerent. Quae
cuminfpcrataomnium animisaccidiflent, militiæ præfe&i,&
? aconfiliis,de vrbe tenenda confiliüinierunt:cumq; vndiquaq;.
3o fuburbiiscin&a effet, quæ hoftium infidiis opportuna vrbide
feridendae obftare videbantur; decreuereincendenda, diruen
daq;. quod cum non fegniter milites effeciffent, atq;adeo per
petuoquatriduo,effra&is foribuszdium,direptis,hoftilëin mo
rcm, infocliciiìciuiumbonis,vino,quocavrbs abundat,partim
;
488 O B S I D I O
cxcepto,partim in terram cffufo,pu!fatis dominis,fi qui fuafer- *
uare ftudebant,o&ingentasdomus fubruerunt.Deinde militiae
praefeéli,a confiliis,tribuni,milites,vnanimicófenfu,facramen
tofoedus pepigere,fefc vrbem pro virilitueri velle, feruarequc
tormenta, quæ amiffà, magno hoftiadiumentoforent, adrcli- y.
quiasGermanicæ nationisfuperandas. Et omnino proChrifti
fidereligioneque, fiquis cafus vocaret,vnaftrenue pugnando
aut vincere,aut fortiter occumbere. • • '
' Hinc ad hoftem ab vrbe depellendum,verfâ confilia; muni

tavariis operis moenia: fua, quam tucretur, cuiq; Duci defigna- 1 o
ta vrbis regio eft. Illuflriflimus Princeps, Comes Palatinus
Rheni Philippus, Bauariæ dux&c. qui vltro præfentibus peri
culis caput fuum obiicere non dubitauit, ccntum equitum tur
ma tcmpeftiue Viennamingreffus, quod eius patruus Frideri
cus,comitiis Spirenfibus, aducrfusTurcasomnium principum 15
confenfu, fupremus capitaneusac Duxeleétus, fubitohoftium
aduentu exclufus, Crembfijrefediffet, in eius locum nepos fuf
fcélus,cum reliquis facri Imperijducibus,quix1 1 1 1 vexillispe
ditum præfuerunt,eamvrbispartem,quæ a porta eft,quae Hun
gariam verfus patet, & Stubarum nomen fortita eft,adturrim ze
Vfque Rubeam, quam vocant, dcfendendam fufcepit. Eck a
Reifchach, cuius duάuitria millia peditum paruerunt, portam
„Carinthiam, quæ adhoftium vim minus munita, fidelius præ
fidium exigebat, ad Auguftini aedem fuorum robore vallauit.
A quo Abellus ab Holencck, quiStiriæ auxilia duétabat, duo 2 ;
vexillapeditum, regionem Vrbis, quaeadarcem vfquefita eft,
cum fuisinfedit. Arcem Leonhardusa Vels,cuiimperatoriVe
terani per Hungariam variis cafibus exerciti, obtemperarunt:
hortorum arcis Maximilianus Lciffer partem tuebatur. Arcis
item portam,advfqueScotorum portam,& Iudæorumturrim, 3s
occupauit.*
His in fubfidium, fi qui cafus vocaret, quatuorVrbis areis,
quingenti equites Auftriaci fubornati: vtrinque præterea ad
Scotorum portam IoannesaGreifheck,&Ioannes Haufer dua
rum
V I E N N Æ. 489
rum vrbisregionum,ciues fubftituerunt: reliqui ciues præfe&o
ciuium,& iudici parere iuffi, quibusreftingüendi incendij, fi
quod exortum effet,partcs datæ. Reiprcchto ab Eberftorff,qui
duobus vexillis præfuit Auftriacis, regio vrbis, quae a Iudaeo
5 rum turritenet,& im E/emdt germanrcc appellatur, concredi
ta. Inde Hifpani milites ad Carinthiorum portam,vbi maius
periculum vrbi imminebat, virtutis ergo,&ob tormentorum,
quosarcobufosappellant, copiamacccrfiti fùnt. Reliquamvr
bispartem, qua Danubiuspraeterlabitur, adturrim vfqueRu
Io beam,& Impcrij auxilia, Erneftusa Brandenftein, quem duo
millia Bohemorum fecuta funt,vna cum Wilhelmo a Warten
burg,& Comite Ioanne ab Hardeck, qui ducentosequites du
cebat, infederunt. Duces, militiæ præfe&i,& a confiliis,nobi
liffimi atque optimi quique, quod magnus metus animos o
1 5 mnium inuaferat, vtrinque ad Carinthiorum turrim pulueri
bus fubmotis, moenia fubrutum,diuulfumqueiri,vbi fümmum
periculum erat,ibifummopereexcubandum rati:inter quosIo
annes Cacianer fuit, Stiriæ & Carinthiæ auxilia : Cafparitem
Ritfchan, & Sigifmundus Leyffer cum duobus vexillis mili
sio tum, a Carinthiorum porta ad diui Auguftini ædem in o
mnem euentuminftruéti paratique confiftebant. Cum porro
defcripta munia, quifque obiiffent, delegatasquevrbis regio
nes occupaffent,tormentaaeneaproduéta, perque vrbem,moe
niaac turres diftributa, præcipue autem fuper Carinthiorum
25 turri collocatainftru&aque funt, quorum aliqua crebro iacu
landi impetu puluerum vi rupta diffilierunt, neque vllus fà
: ne locus ad vniuerfum Turcarum exercitum circumquaque
impetendum vexandumque oportunior fuit. Indeque adeo
maxima damna Turcis illata plærique ex captiuis affirma
3o runt. Portae vrbis omnes claufæ, communitæque fuere , v
na Salis porta, quaad Danubium itur, aperta, vnde cruptio,
fi qui cafus tuliffet, fieri poffet. Nauigia bellica celocesque
optimi regis Ferdinandi prouidentia, maximis impenfisa fa
bris Italis, aduerfus Turcarum Naffadiftas inftruóta armata
QQQ.
49o O B S I D I O
que,in naualibus exufta,concifà, ac fubmerfa funt, nautae e

fiim Itali, qui in fpeerant, fruftra expeétabantur. Ad murum
proximaædificia, quaegerendis rcbusobftare videbantur, folo
zquata. Ligncae tegulæ, ne exceptis malleolis, ac fùlphuratis
iaculis, incendium alerent, circumquaque deturbatz. laâif
præterea aggeres ab ea vrbis parte, qua hoftis praecipue time
batur, vt fictiam moenia fubrutaforent, vnde fedefcndcrent,
haberent.
Interea dum haec fierent, qui Turcae exercitum praecurrc
runt,pernicibus equisfreti, noftrosaffiduis incurfibusexerce- '°
bant, quibuscumtoto triduoacriter noftratesequites congrcf
fi, quofdam captiuos trahere, caeforumque capita in vrbcm rc*
ferre: nulla ab armis quies, nulla intermiffio fuit, donecirmma
nibushoftium copiis, campi circumquaquecomplcti funt. Vi
cefima tertiadieSeptembris, equitatuis noftricirciter quingen: ')
ti,perStubarum portam, quæ nondum claufaerat, progreffi;
cum hofteaddiui Marciaedem concurrerunt,& cum hoftium
ingruentium impetum non ferrent,auerfi fefead moenia pro
ripuerunt. Eo prœlio tres e noftris cæfi, feptem captifuere,in !
quibusComitis Ioannis ab Hardeck vcxillifer Chriflophorus
Zetliz fuit, quiabequo deturbatus, vexillum alij, quiadvrbem
referret, commififfe fertur. Turcae, tribus, quiex noftriscaefi,
capitaabfcidere, tribusitem exiis, qui quatuordecim, ad Diui
Marci ædem, mille paflus pro Stubarüm porta in ptochodo
chioleprofi ægrotabant, interfeétique funt,capitaademerunt, *f
quæ pilistotidem præfixa, captiuos equitesadTurcarum Cae
farem ferre coegerunt: qui cum ad Cæfarcm Turcarum per
duάiconftitiffent, eos interrogauit,an non effent principes,ac
gerendarum rerum, militiæquepraefe&i, vrbem dedituri: cui
refponderunt captiui,obfirmatum effeapud omnium animos, 3°
obfidionem tam diutolerare velle, quoad vitam, fpiritumque
ducere queant: quo fermoneTurcapcrculfus, dcinde quanta
hominum visintra moeniaeffet,item interrogauit. Refpon
derunt, Doryphoros xx milliacffe, cquites duo nuli.T; 1.
V I E N N Æ 49.
II vbi Rex eorum effet, quaefiuit. Lincij eum agere refponde
: runt, idque oppidum ad ripam Danubij xx 1 1 fi milliarialon
geaVieiinafittm effe. Ad hæc Cæfar, Quæram illum etiam fi
in medio fit Imperio,acreliquos Germaniæ populos inuifàm.
5 Percontatus præterea eft, fuburbia quamobrem exufferint.
Fieri enim non poffe,vt vrbem feruent. fe nihil dubitare, quin
potiturusfit. Ad quae illi, fe nefcire refponderunt. Interim no
ftri, duobus c captiuisTurcis,velatis oculis, per ciuitatem du
&tis, liberam ad fuosredeundi poteftatem fecerunt. Quo fa
&c &o vexilliferum, cuius ante mentionem fecimus, egregie au
rata fericiaqucveftc adornatum, cum tribus e captiuis, quibus
trinos ducatos dono dedit, faluos x 1 1 1 1 die O&tobris ad vr
bcmremifit,in mandatisque dedit, quo dicerent militiæ præ
fe&tisfe, fi vltro ciuitatem dederent, cum eis pro moenibus pa
t ; cifci velle, oblatis bonis conditionibus: neminem cx fuis in
tra ciuitatem intromiffurum: nullius rem, falutemue offen
…
furum, eorum qui in vrbe effent : quod fi facere recufarent,
negauit fe inde difccflurum , quoad vi armisque expugna
.
tam occupet, ex omni ætate minores, maioresque natu tru
zo cidct, vrbcm igni in cineres reda&am, folo æquet. Subiun
xit præterea, vt dicerent, quando vnus Deus fit, qui coe
. lcftia moderetur, aequum effe , vnum caput , vnum princi
pem orbi terrarum imperare. Eum fefe effe velle, vitamque
acerbam habiturum , quoad il!os, vniucrfamque Chriftia
a 5 norum nationem armis fubegerit, fuaeque ditioni parere co
egerit. Ad quae cum nihil prorfus refponderetur, inftru&is
ordinibus exercitus robur Viennae admouit. Oppidum
. Pruck & arcem Trautmanfdorff, quod refiftere tafitis viri
bus defperabant, iuftis rationibus nihil relu&antes, in de
5 o ditionem acccpit , nemini quicquam damni fecit , inque
; difceffu etiam ab omnium bonis temperauit. Quibus locis
occupatis, ex infinita multitudine praedonum exercitum,
circiter triginta millia, Michaloglio Baffà duce, (Hi nul
. lis ftipendiis militant, ab reliquo exercitu pernicibus equis
QQQ ij
-
492. O B. S I D I O
cffufi, oppida, pagosque incendant, & praedam agunt) longe

latequeamandauit. QuocircaStitiarn penetrantes, & exaltera
Danubij ripa, ad Laureacum vfquc, peruetuftum fuperioris
Auftriae, fupra Onafum flumen oppidum, peruadentes; inau
dita efferatæ immanitatis exempla edidere , dies, noétesque, f
iugibus incendiis continuarunt : prædam ex hominibus,iu
mentis, pecudibus, reque familiari egerunt, nullum crudclita
tis genus interim omittentes, cæfis crudelem in modum, quos
captiuos ducere poffe defperabant : in mulieres, ac teneram
aetatem omnilibidineintéperantiffimeabufi: praegnantibusex io
cifo vtero fœtus eripientes, partim terræ alliferunt, partimha- .
ftis præfixos fanguine rorantibus deferebant : ex præda quae
ferre non poterant perdiderunt.
Obfeffà autem Vienna eft xxv r die Scptembris, aquater
raque circumcirca , immanibus Turcarum agminibus, vt ex 1;
cdita DiuiStephani, elegantis, vetuftiacrari operispyramide,
vndelongiffime profpeétus patet, humani oculiacies, exerci
tus magnitudinem fuperare, comprehendere, metiriuenequi
uerit. Ad decem milliapaffuumdenfatentoria,circitervigin
tiquinque millianumero ( ficenim ferecompertum eft) pofi 1•
tatenebant. IpfeTurcarum Cæfar, ad Diui Marci, quæ ædcs
in via, quaiturin Hungariam, fita eft, caftra metatus vfque ad
Schuecfiat, &arcemTrautmansdorff, Imbraim Baffa fuprc
mus Turcarum Caefàris afecretis,& capitaneus, ac rerumpe
ne omnium gubernator, a Danubio ad vfque Viennæ mon- 15
tana, caftra habuit. In medio Turcarum Cæfaris exercitu,
quemadmodum veriffimis authoribus didicimus,tercentum
aenea tormenta , quas bombardas vocant, collocata : vallo, .
foffaque circumcaftra munita, & ad proelium parata,inftru
&aque omnia. Caefariscaftra, magnificeintus, de gentismo- 3s
re, auleis, aureis puluinaribus adornata, foris auratis faftigiis
collucebant, quæ quingenti circumftipabant fatellites, arcu
bus armati: ante tormenta mediocrireli&o fpacio, roburexer
citus, quos Ianizarosvocant, confiftebat. Hiferuntur m;
apu
V I E N N AE '493
apud TurcarumTyrannum authoritate effe,in quibus fpeso
mnis vi&oriae pcndeat, quique eligendi Imperatoris potefta
tem habeant. Numero x 1 1 millia fuere. Deinde Baffae,duces,
& capitanei, cx Nato!ia, ideftminore Afia, Boffena, aliisque
5 Turcæ fùbieétis prouinciis, poft moeniaadCecium montem
vfqucobfidebant. Naffadiftæ, quicelocibus, a&uariisuenaui
busfreti, aduerfo flumine, Danübium tenerent, ripam flumi
nis ad Nu(dorffvfque v millia paffuum a Viennaoccupabant.
Vbi porroTurca animaduertit, eam vrbis partem, quâ Carin
1 o thiorum proftat turris, vt infirmiorem , noftrum præfidium
fortiter infedifle, indequetormentis fuos milites præcipue im
peti, vexarique: eo vim omnem contulit exercitus fui, tur
rim expugnarcconatus : in fuburbiis, quæ exuftaanoftris mi
litibus ; folo, ob fubitum hoftium aduentum, nondum pror
1 5 fus æquata erant, magnam vim tormentariorum exercitatiffi
morum collocauit, qui perfoffis muris,poftquoslatebant, tu
ti, noftros emoemibus eminentes, certi(simisi&ibus impetiue
runt, multosque adeo infidiarum rudes confecerunt; quoad
damno i&ticauerunt, ne quis appareret. Grandiora tormen
zo ta poft fuburbia conftituit, quibus aduerfam Carinthiorum
turrim vehementißime impugnauit. tanta interim, ad gran
dinis fpeciem, fagittarum vis effufà eft, vt proxima muro te
&a, denfa iaculorum fegete completa horrcrent. Viccfima
deinde feptima die Septembris Naffàdiftæ quingentis celoci
2 5 bus Danubijpontem inuafere, occupatum exuflere: (etfi non
vanum eft, noftros quoque priores, partem pontis fubruiffe)
ibiquein ripacaftrametati, iteraduehendi commeatus, inter
' cluferunt. quod vbi a noftris animaduerfum , equitatus cum
tribus millibus peditum vrbem egreffus,proeliohoftemlacef
3o fiuit. fed cum noftritormentorum grandiorum parum fecum
produxiffent,hoftiin fugam verfo haudita magnum damnum
intulere. Eadem die Fridericus Rheni Palatinus, cum Wolf
gango item Palatino, ad Crembfium appulit ; qui fi maturius
veniffet, magnum noftris confilio & armis fubfidium adiun
QQQ iij
------ ----- - -
494 Θ Ε S Ι D Ι ο
xiffet. Cum autem certis authoribus pontem exuftum dirü
tamque cognouiffet, cum plerifque aliisCrembfijinuitusrefe
dit. Interclufis itaque aqua terraqueitineribus,vt nihil neque
inferri, nequeefferri potuerit, circumquaque omnibus hoiti
um copiis refertis viis, reliquum fuit, vt in vltimum difcrimen f
vocati,noftris corporibus, qui pro hoftium ingentibus copiis
fane parua manus fuimus, hoftilem impetum in omnemca
fum fuftineremus. Quantusautem ftrenuiffimi cuiufque ani
mum timor, quanta denique vitae ac fanguinisvilitas inuafe
rit, qui vtrinquc res ex æquo aeftimauerit, facile confiderabit; i •
praeiertim fi cxpenderit, Viennam neque natura loci, neque
arte yominum fatis munitam, muro tantum aggeri impofito,
veteri ac vix fex pedes denfo, vallatam ; ad quem ficco pcdc
aditus militi pateat. Accedit, quod vrbs bcne magna, vndi
que imminenti hofti præfidia varia opponcre ncceffe habc- 15
bat. Erant autem qui in vrbc tuenda occupabantur milites,
non plures x v 1 millia. Acccdcbant ciues, quorum multi
non comparebant. Nam cum inutilem militiae fexum, vxo
res, paruosliberos, matrcs, propinquos, fenio ac morbo con
feétos, pie profequerentur, iis ereptisad communes fortunis 10
defendendas redituri; hoftis inufitata celeritas illorum confi
lio obftitit. Turcarum vero, cum exploratores noftri, tum
illorum captiui, provero retulcre, tercentum millia fuiffe; qui
fi,vt folent, vno impetu vndiquaque ad moenia fucceffiflènt,
tam pauci ne fuftinerent oppugnationem, magnus metus in- * f
uaferat. Qua re nihil dctcrriti , gencrofi animi Principes,
Philippus Comes Palatinus, & qui vices Regis agens, füm
mus Imperator defignatus erat, Comcs Nicolaus a Salm na
tu grandior ; Wilhelmus a Rogendorff, ac cæteri militiae |
præfe&i, & a confiliistam paucorum militum virtutinon di£ 3•
fifi, intra vrbcm ita affe&am ftrenuc pcrfcuerandum dccrc |
1JCTC.
xx 1 x autem die Scptcmbris, qui Diuo Michaeli feftus

fuit, duo millia quingenti milites per Carinthiorum portam,
cruptio
V I E N N AE. ` 495
eruptione fa&a, Turcarum circiter ducentos, Duces item
duos intcrfecere , cum e noftris non plures tribus dcfidera
rcntur : quod fi dimidia hora antè vrbcm exiuiffcnt noftri,
Hmbrahim Ducem, quem Baffàm vocant, vrbis fitum fpecu
% lantcm, comprehendiffent; qui omnium Turcarum Impcra
toris aétionum, confiliorumque gnarus, non pœnitenda prae
da veniffet. Hifpani interim, aliique mihtes, aliquoties pau
ci numcro, plus minus quinquaginta vrbe egrefli, per vine
as plerofquc hoftium ex infidiis imprudentes oppreflerunt,
1o ac fpolia tulerunt : non raro ipfi tamen temeritatis fuae poe
nas dedere. -
Iam fpe vrbem Turca deuorauerat; quippe qui terrori fo

re omnibus tam immancm potentiam putârat: quibus in fu
gam conicétis, vrbem defertum iri, aut certe minis coaétum
1 5 iri, fibi certò perfuaferat: ideoque tormenta ænea, quibus tem
tata moenia fubrui folcnt, in naues impofita, a tcrgo dimifit.
Cum autem praeter opinionem praefidia vrbisimpauide hofti
refifterent, alia via aggredicndum duxit : cuniculis aétis, ma
gnam vim puluerum muro fubiecit;malleorum atq; ignitarum
ao fagittarum magnum numerum in vrbis faftigia ÄÈ immi
. fit præterea Gcrmanos quofdam pecunia corruptos, qui vr
bem (quodtres deprehenfi in quaeftione confcffi, qui dccimo.
1 feptimo die O&obris iufto fupplicio, in quatuor partes laniati
funt) variis locis, præfcripto tempore incenderent. quo, cum
a 5 omnia incendio mifccrentur, ipfe difieéto muro, aditu fa
&o, perturbatos opprimeret. §g; confilium haud eos
clam fuit, qui rebus gerendis, in vrbe inuigilarunt. Ncque
enim nifi mcdiocribus tormentis impetebat hoftis , ac ina
nuariis, quos arcubufos appellant, ad omnium admiratio
3o nem, diu no&uque, nulla intcrmiffione certiffimis iëtibus
imminebat. quæ muros labefacere, fubruereue poffent, nul
la audiebantur. facilis itaque conie&ura fuit , morc fuo
Turcam variis locis,aâis cuniculis, pcrfoffoquc muri fundae
496 O- B S I D I O
mento, pulueribusadhibitis, ruinam aditumque moliturum.
Qua vero vrbis parte penetrarct hoftis, nefciebatur ; quoad
Turca quidam ad mocnia, propc Fibri quam vocant turrim,
vltro fe offercns , prima Octobris diebene mane deprehen
fus indicium fecit. quo edoéti Duces, aduerfus hoftium cuni- r
culos, fodere inftituerunt: neque infelici fucceffu,ad Catin
thiorum turrim, quam fummopere Turcae folo æquare cona
bantur, Turcarum operas noftri excepcre ; iisque propulfatis,
magnam vim pulueris,vt quidam autumant,adcmcrc. quaeres
Turcarum Imperatori , magnæ admirationi mixtum terrorem io
attulit. Chriftianis parentibus fenatum index faffus, de variis
rebus interrogatus, verißime refpondiffe repertus eft. Nam
a pueris inter Turcas edu&us, plurimacorum confilia callide
imbibcrat. De Turcae confilio interrogatus, refpondit, de
creuiffe vrbem, dific&tis puluerum fubmotorum vi turribas, j
violenter derepentc capere: docuitloca, quibus perfodere pa
raret: de tormentis refpondit : terra quadringenta aenea tor
menta adue&a cflè, quæ pugni magnitudine globos iacula
rentur, ac maiora etiam quædam: aduerfo autem Danubio,
non plura fubornata decem prægrandibus xx pedum longi
tudifie. DenauigiisTurcae refpondit: Imbrahim Baffae fexa
gintanaues patefg: Turcarum Cae£aris nauium, fe numérum
Íìefcire : Naffadiftarum autem , quadringentos effe : omni
bus porro nauigiis quinque armatorum millia afcripta : præ
grandia quædam aliquot retro a Viennamilliaribus, reliéta.
De numéro militum ait, ferendis armis idoneorum centum
millia effe ; in quibus x 1 1 millia Ianizarorum, qui Imperato
rem Turcarum ftipent ; fex item millia, qui Imbrahim Baf
fae adfint: horum armaturam effe, tormenta manuaria, ar
cus Parthicos, & pila non admodum longa ; reliquos eque- 3o
ftres effe. De fumma mortalium, Turcarum exercitus in
terrogatus, circiter ter centum millia, numcrari affirmauit.
De camelis deinde, viginti millia agi refpondit, pabulo, fari
na,armisqueonufta:ncquevltramilliarevnum, vniuerfocum
I cxercitu,
V I E N N AE.- 497
exercitu,hominibus, iumentisquedefatigatis, proficifci poflè
Turcam afleruit. Multi captiui Turcae quaeftioniadhibiti fuc
runt:fedhoc diuinitus(fic enim credere phas cft)oblato indice,
nihil veracius,præfentiq; rerum difcriminifalubrius fuit. Ideo
£ que virtutis ergo Gencrofus Heros Guilelmus a Rogendorff,
` quoadviueret,hominivi&umami&umquepollicituscft. Hu
ius porro indicium fecuti Duces noftri,quibufcunquelocisho
ftium operae cuniculos agere parabant, diu no&uquc fuos in
contra fodiendi operecontinuere; ita vt vtrinque quatuor pe
.1 c dum fpatioaliquandoconcurrere viderentur.
Qiarta Ociobris die, Turcae adeovehementibus omnisge
neristormentorum fulminibus vrbem concuflèrunt, vtin ftu
porem veteranos, ac multo rerum vfu peritiffimos exercitatif
fimosque fnilites coniicerent; qui fe tantum tamque horribi
t ; lem fragorem, nullis bellorum cafibus vnquam expcrtos affir
*.
marunt. Intereatemporishofteinagendis cuniculis occupato,
noftricirciter o&o milliarci fefebene gerendæ occafionem na
άos rati, (exta die O&obris, quohoftem fuburbiis arcerent, &
agentes cuniculos explorarent, perSalis turrim erupere: mul
.so tos e Turcis in fuburbiis proarcis porta, & Carinthiorum turri
trucidarunt. Extititinterea quidaminaufpicatoclamore, ftrc
„ nucaduerfus hoftesirruentes reuocans, quod ordines compo
nere, & aciem inftruere confilium effe diceret. quo clamore,
ceu panico terrore externatis repcnte militibus, receptu fugae
-
* 5 fimillimoad vrbem trepidabatur: adeo vt denfo fugientium
agmine, multi invallum foffamquc deuoluti, propriisarmis,
alij grauiter faucij, alijoccifi fuerint. Eaeruptione Wolfgan
gus Hag, qui Dux, vexillovnipraeerat, cum quibufdam primìi
ordinis militibus,& Hifpanis,(quiprimi fefe omnibus pericu
, 5 o lis offerreaufi fuerunt) cum $. afuga dehortatus, fefevt
fequercntur Germani animi, ac fugae ne(ciae virtutis memores
obteftaretur,longiusin hoftium infidiaspraecipitatus, deftitu
tusque, fortiter pugnando oppetiit. Eadem die circa meridiem
Turcae camelos, farmentisonuftos,ipfi quoque onerabaiulan
R R. R
. 498 O. B S I D I O.
tes,ad mcenia adcgere: foffas impleturi videbantur, quo fäcf
liusaggercm exuperarent: fcd ncfcio quomodohofticertccon
filiuiiídifplicuit. Nihilo fecius noftriinftru&aacic,fuo quifque
ordine, lócoque hoftem opperiebantur. Ecka Reifchachftrc
nuus miles, tfesea dic glandes plumbeas, aduerfope&orec* p.
cepit, fummi Dei beneficio,ac ferreithoracis, loricæqueboni
tate te&us, incolumis feruatuseft.
O&aua porro O&obris die, ac pridie ante vtrinqueadCa
rinthiorum turrim per murum cuniculos egere,fundamcnta
quemuri incidere; hac arte rati, moeniafuppofitisexcuffapul- Iw
üeribus, intra ciuitatem prolapfura noftri, rcrum non ignati,
praeualidas trabes circumquaquc muro admouerunt. quo fa
&um vt incenfis pulueribus difie&a moenia, noftrisindemnia
foras prolaberentur. Dirutam muri partem fubinde quiinvr- •
beerant, vtres ferebat, farmentisactrabibus, refecerunt, curæ 1;

omnium, magis acmagis ad vigilandum intenæ, Duces ipfi
adlaborantem vrbis partem excubarunt. nulla quies, nullus9
culis fomnus capitur: perpetuushoftisamoliendianimos defì
tigat labor: iam proditionis fùfpicio, iam incendiorum metus,
dücum vexat mentes. Eadcm die, quidam eTurcis captus :•
eft; qui capitis periculo affirmauit, Turcarum Cæfarem non |
vltra decem diesad Viennam fore. quod verum effe euentus
docuit. Poftero deinde die mane infra Carinthiorum pof
tam hoftes per foramen in vrbem fummavi penetrare conati;
tandcm a noftris propulfati. A meridie circiter tertiam horam*
iterum tormentis aeneisfulminare cœperunt;& murum propc
Carinthiorum turrim,eregione Diuae Clarae,duobuslocispul
uerum vifubruerunt. inipfainterim muri ruina magnoconatu
aggerem fuperare,& perapertum murum inuadereparabant.
Fortiter noftri hoftem fuftinuerunt, multi Turcarum occifi: 3•
Hifpaniquidam, Germanique milites,vnacum muriparte,cui
infiftcbant,eicdi,deuolutique,ferefaluieuafere. Hicrarocafu,
quidamtormentoiétus,pro mortuo habitus; deinde illaefocor- |
pore in illius marfupio, Plumbeusglobusinuentus eft.naOâo*
v. -
A no- I|
V I E N N Æ 499
'naQ&obrisdicad duodecimum, nulla intermiffione,tormen
torum affiduis i&ibus cun&a perfonant: fubinde ad moeniae
uaditur ; neque in vrbcceffàtur: vehemens vtrinque certatio;
ab vrbe omnis generis tormenta in hoftes cffunduntur. Mufi
5 cisinteriminftrumentis,tubis,tibiis,cornibus,fiftulisactympa
nis,infra&umimperterritumque animum noftri fignificabant.
Duodecima deinde dic O&obris,adCarinthiorum portam
exalteraparte, Stubarum verfus quam vocant portam, iterum
Turcæ magnam muri partem deiecere; nequc vno tantum lo
Io cofumus apparuit. quod indicio fuit, pluribus locis, fubic&is
pulueribus, hoftem fimul moeniafubruere conatum. Sublato
illico vexillo, Hifpani Germanique milites, fortiter fefe hofti
. oftentant. fedTurcae terrorcperculfi,ncque diu,neque ita ma

a vi, noftris negotium faceffebant : ad oppugnandumque,
1 5 quod c fpeculis acturribus quidam in vrbc vidcrunt,Turca
rùm Duces frameis fuftibusque fuos milites pulfatos, adigere
nequaquam potuerunt:fiquiadfoffam ada&i, illico fugam re
:&
troarripuerunt.quam nos potentem manum fummi Dei fuiffe
interpretamur ; qui cor virtutemqueadimit, quando,quibusq;
io voluerit. Statim poft fubruta moenia,Turca, Carinthiorum
? turrim prægrandi ac violento tormento aggreflus, ccrtiffimis
.
r. Σ
i&ibus,lapideisglobeis,faftigia turris impetiuit,deiecitque;ficq;
noftris Bombardarum praefeétis,defendendç vrbis,ex ea parte,
? * qux fola igniariorum tormentorum capax erat,& vnde ma
» 5 gnam cladem hoftiobtulerant, facultatcm ademere. Quam
Quam pcr noäem, quoadfieri potuit,admiflà damnarcfecerc:
completafimovafa muriinftar oppofuere, fub quibustuti ho
ftem vexarent: quorum tamen multi infigniter petiti a Tur
cis, manuariistormentisi&ti, occubuerc. Continenter interim
3o Turca oppugnationem vrgere, fuos animare, cohortari,im
pellere, vt fuperato muro vrbem (quod facillimum fa&u c
rat) caperent. Decreueratenim Turca, antequam infe&isre
bus, fe in Hungariam reciperet, id quod e captiuis cognoui
mus, omnibus viribus, vndiquaque vrbem aggredi, atque
- - RRR jj
yeo O" B 'S I D 1 O
vltimam oppugnationemexpcriri.quod noftris magnum mc
tum attulif; fecitque verifimile, quod a decimofecundo O&o-
bris ad x 1 1 1 1 ab oppugnationetamperabatur. Hic varij vul
go, vt ih magno metu, rumores fpargebantur. Ccrtum erat,
Turcam, antequam infe&is rebus difcederet, omnia molitu- ;
rum; quandofübrutis inimmanem aditum muris, diutnisno
&urnisque oppugnationibus, nihil prorfusprofeciffet,petcu
niculosin vrbem inuafurum; derepente ex infperato noftros
oppreffurum, vndiquaque emergentibus ecellis vinariis, pcr
infidias, hoftibus, plerique fufpicabantur: timebatur praeterca, io
ne ftationesmilitum, fubie&ispulueribusdifiicerentür,nonfi
ne mägna noftrorum clade. Sed pro fui populi falute, fivm
quam aliâs,hoctemporefäneexcubauit fummus Deus; quia
niimos noftrorum auxit, atquc hoftium audaciam repreffit;
monitumquehocexemplo Chriftianum populum maluit,quá I;
funditus perditum. Nam x 1 1 1 1 O&obris, contra omnium
expeétationcm,hoftcsiterum,igniariis mánuariis,acircmgran
dióribusinftare, ac magnam plumbeorum globulorum vim;
ad glandium fpecicm,oblongorum, invrbem iaculari. Deci
ma deinde hora noétis, incenfis caftris ( quod e quibufdam 1e
Chriftianis,qui effugerant, percepimus) magnovlulatu,(qucm
fuiffe captiuorum exiftimabamus , generis ac nominis noftri
Chriftianorum , qui fpem magnam fouebant, fetandem ali
quandolibcratum iri: fcd valde fua miferos fefcllit opinio: fi
quidem in fuga partim arrepti, in perpetuam feruitutcm ; par- M
tim crudelem in modum concifi, aclaniati, oppctiere)fugæ fi
millimum difceffum properarunt. Merito itáquegeneröfisac
fortibus militibus fummi quique honores haberi debcnt; qui
gratiafummi Dei, fuorobore,Chriftiani fanguinis fiticntilli
mumhoftem remorati,&a Germania,quæ firmiffimaeftChri 30
ftianæ Reipubl. pars, fuis corporibusexcluferunt. Quod fiVi
ennam Turca cepiffet , igniariorum tormentorum ornatiffi
mam inftruétiffimamquecopiam in fuam poteftatcm redegiß
ifet ; eoipfo anno, per autumnum in fupcriorcm Germ;
*-
- facile
V f E N N. AE. jof.
facile penetraffèt. quam fi occupauerit, quod Deus nolit, a

. &tum eft dc Chriftianalibertate; Äî, omnium grauiffimo tyran
no, duriffimam Chriftifideles feruitutem tolerabimus. Atque
adeo, vt longiusprogreffurus non fucrit, Viennam certe ita ag
£ geribus muroquecommuniiffet, vt perhyemem ibirefe&o ex
ercitu, primovere, iufto bello Germaniam laceffere expeditif
fime potuerit. Conftat enim,eoconfilioTurcam Viennam ve
niffe,vt ea occupata, toto triennio Germaniae bellum faceret,
in eaquecruentam tyrannidem, prolibidine,innumerabiliho
so minum ex omniaetateia&ura expleret,omniaigniferroqueva
ftaredderet: quodproh doloriam nimium faepeexpertifumus,
aciam recenti vicinoque magis Auflriae periculo acclade mo
niti, efomno vel veterno potius, expergefieri debemus. Vidi
i
i.
mushis oculis, oppleta omnia locacadaueribus,fœdis vulneri
1 5 buscrudcliffime confauciatos; nullifexui, nulliaetatiternpera
tum. Exempti matrum aluofoetus allifi,paruipueri frameis dif
. fe&ti, haftis transfixi: virginibus mixtae matres, poftabomina
bilem execrabilemque abufum, horret mens dicere,a ceruice
refe&is capitibus,toto corpore deformatae. nulla omninoexcm
; so plaimmanitatis extare, necexcogitari quidem pofleexiftimo,
quæ non cdiderit in noftri fànguinis fratres rruculenta belua.
Tempus itaque eft, Viri Chriftiani , vbicunque terrarum
Chriftoviuitis; tempus inquam eft, nose fomno excitari, hanc
iratiob noftra fcelera, nuniinis plagam agnofcere, vnanimiter
x 5 ad Deum conuerti, refipifcere; omiffovanæ gloriae ftudio, o a--
dium mutuum ponere; monftrofàs defideCatholica diffenfio
nes, & nunquam finiendas difputationes abiicere ; in vnum
'-
Catholicæ Ecclefiæ fàcrofàn&um corpus coalefccre; & in a
more proximi, ac bonis operibus fimul, totisviribus, in Chri
3o fto, quicaput eft, vnanimes viuere, orareque vtnobisgratiam
fuam conccdere dignetur, qua armati, immarcm hoftem, a
ceruicibus noftris propulfemus,& deinde opprcffis hoftibus,
quieti, in pace, picfànéteque viuercqueamus. Qgodfi editum
in infelices Auftriae Chriftifidelcs cxcmplum nihil nos mouc
v , R RR iij
-
— -
- - - -
- .
r** Θ- B- S I- D- I o'
i.ix,8iancquepraefentem Deiplagam, adnosnihilpertinerepti
tabimus, quid aliud quam praefenscxitium toti Germanix,ac
orbi Chriftiano, pronunciemus? Non,mihi credite,didicitmo
dum habere hoftis: circuitomnia,leo rugiens, impotentianimi
libidine, inexplebili regnorum cupiditate, infatiabilifànguinis f
noftri fiti: longius femper longiusque progrcdietur, quoadw }
nus omnia occupabit. quod eum ha&cnus feciffe, multoruua
Regum, Principum, populorum, vrbium exitio cdo&i, tam
dcm fcire debemus. -
«Cum itaque per no&tcm (vt diximus) magna parsexcrci- i•

tus difccffiffet,Vencris die, Imbrahim Baffa, vna cum reliquis ,
ducibus, maneinftru&is ordinibus,circiter lx mille equitum,
in procinâu conftitit: nihil tamen ea dic geftum. venit in
mentem ducibus noftris, quod ante c captiuis audicrant, cffc
hoftium voluntatem, vt dercdimcndis captiuis ageretur,&v. 15
trinque fieret permutatio. Sic enim Imbrabim Baffae videriil
li affirmauerant.. mittunt itaque nuncium cum litteris, fibi
quoque placere, cum belli ius ita ferret, vtcaptiuorum ratio
vtrinquehaberetur. Adquae Imbrahim Baffa, fuo figno con
firmatasliteras dedit: quarum cxcmplumafcribere, vifum cft 1*
operæprccium cffe.
Imbrahim Baffâ Dei gratia fùpremus /ecretarius,fùpremuscom
filiarius, potemtißìmi imuiäißimique Cefarà Sultami, Soleimani
dux, & vmiuer6 imperij, acrerum geremdarum gubermator. /j; 1f
literis, quaumumtius veffermobâ reddidit, gemeroß duces, acrerum
geremdirumprafeétiilu/tres, devoluntateveftra cognouimus. Sci
fote mos mom vemiffe, ve/fras vt ciuitates occuparemus; fed vt Ar
chiducem veftrum Ferdimandum quereremus: quem tamemmom im
aemimus. etfi pluribus diebus im illius expeéfatiome hic moratiß- }•
mus ; momtamem ad humc v(que diem comparuit. heri tres e vtffrü -
captiuos libereadvosdimifimus: fimiliratiomevoscum mo/fris agere

ajuum eíf, quomodomumtium veftrum iußimus ad vosreferre. Im
tegrum porro vobù ejf, mittereqwem vobis vifùm fuerit,qui det*
v. ptas
Y I E N N AE. ' je3
privi cognofçat: meque tali im e*& d/Jemofra, quisquam dubitare
Jebetis.T_@uodveröiä qui Budeim praßdio fuere, fidem mom/erua/?
infimulamur,j/orum,mommoßra culpa,fàâum eji. Datapro Vien
ma xv 11 o£fobris, Ammo M Dxx 1 x.
y . - -
- fn mandatis praeterea nuncio dedere, fefe, vrmilitarcs ho

mines decet,iuxtaiusbelli facere, conftitutum habere,quando
eores deuenerit, vt plurima inter eosagendareftent. Tabella
rioe Damafcena purpura, veftem rubeam dono dedere. Eo
, i • dem die Chriftophorum Zetlitz, de quo antca meminimus,
Comitis Ioannis ab Hardeck vexilliferum captiuum, egregie
aureis purpureisque veftibus ornatum, libereadvrbem remife
re; eademque dere,eimandatadedcre.
Poftridie porro Cæfarem, qui cum exercitu praecefferat,
*y perfequutus ea celeritate, vt quinque diebus Budam venerint,
çquae xxx 1 1 prælongis Germanicis milliaribus a Wienna ab
eft;innumeriequiex fuga mortuicorruerunt; nec non eTur
cis, captiuisque Chriftianis, paffim in viis plurimi, cum affe
qui non pofTent, mortui reperti funt. Paülus Backitfch, Si
z• gifmundus Weixelberger, & Ioannes Cazianer, leui arma
tura fugientes perfecuti, multos ceperunt, plurimos interfe
cerunt ; e captiuis etiam Chriftianis non paucos liberaue
runt : Naffadiftae quoqué%d Pofonium , ex vrbe, arceque,
cui praefe&us fuit Wolfgangus Oder, impugnati , quibuf
z 5 dam demerfis nauibus, magnam ia&uram fecerunt. Captiui
' Turcae, pro certoaffirmarunt, Turcarum Cæfarem maxima
damna acccpiffe, tum quod plurimi ex illius militibus caefi,
igniariorumque vi confe&i fùnt, multi fame cne&ti : tum
quod equorum camelorumque ingentem numerum ami
* 3o ferit ; tum quod fingulari virtute præditum Baffam , Du
cem e Natolia, id eft minori Afia, quod certis authoribus.
accepimus , pro Carinthiorum porta catapulta igniaria i
&um defiderarit. Caufae difceffus , fuiffe perhibentur,
quod pro tanto cxercitu commcatus non fuppcditauerint;
v
yc4 O-: B S I D I ©.
indeqüe intolerabili famc vexatoshoftes, diutius durare ne
quiuiffe, & quod cœli immitioris inclementiam , appetentc
hycme, molles Afiae gentcs, & transmarinimilitcs, non feren
dam cxpcricbantur. Ianizeri præcipue militiam diutius ferre
recufabant; etficentum in dies fingulis afperi (fic nummi vo f
canturTurciciargentei; qui fingulifex noftratibus,idcftctu
cifero vno cum dimidio, commutantur) numerentur: quam
quam negaucrat fefeCae(ar a Vicnnae oppugnationc,nifivrbc
capta difceffurum;etiamfitantum niuiscælitus decideret, vtad
genu vfquc pcrtingeret. Adhaec Turca pro comperto habcbat, is
Ferdinandum regem,iuftum exercitum in Bohemia contra
xiffe: ab Imperio non contemncnda auxilia mitti,paratumquc
prœliocumeo decernere:& cum fuos famclaboribusquefati
gatosfentiret,cum recentibuscongrcdinoluit.Re&aitaque,fu
gicntifimilis, ad Albam vfque propcrauit, magna praedaonu- 1%
ftus. Tam lcntumTurcae difceffum,Duces,militiæ præfe&i,
&a confiliis, aliquandiu fufpe&um habuere; ininfidiisalicubi
aliquot milliafubornata,latcre rati,inftru&aacieprovrbeegrcf
fi,Ióuis diem integram armaticonftitere: cumque hoftis nullus
compareret,iterum ad vrbem feferecepcrunt. I xviii.O&ob. :o
Fridericus ad Rhenum Palatinus, vna cum reliquis Principi
bus, quosCrembfijper obfidionispericulafuifleoftendimüs,
Viennam venit. Haud ita multis poft diebus, cum abhoftc
iam fummiDeiacbonorum virtute fecuri agerent ciues,graui
orabamicisterrorobiicitur. Germanimilites,& Imperjprae-11
' cipucauxilia,plusquam barbaricatruculentia,iurishumanidi
uinique obliti,hoftilibus animis, negle&amaiorum di(ciplina,
indigniffimisiniuriis contumeliisqucciucs affecere. Nam qui
dami non cótcntivinaexhaufiffe, in quo pcrdendo magis,quá
hoftearcendo occupati, ficincbriabantur,vtcum ad arma fi- 30
num daretur,alij armavbiinucnirent, ignorarent, aljvacil
Ê' perplateas offendcrent:hofpitium fuorum, ctiam prae
fentium, refra&isferis, corruptisarcis, armariis, mcnfis ; dirc
ptis, quaercliquae craat, facultatibus,animosfuos man 'Ä
expic
v I E N - N- AE. jo ;
expleuerunt:necdum illorülibidinifatisfa&um; vitra,fornaces,

tabulas pi&tas comminuerunt: (tantum non vitam miferis ciui
bus eripuerunt)vina,carnes, panes,copiofe fuppeditata,acregis
optimi benignitate gratuito condonata, nihilimportunosani
5 mos ficétebât. NáXIIII vexillorüabImperio auxilia XXIII
Oétobris, a primaluce vfque ad vefperum, frequentes coiërc;
conuentúquehabito,trium oppugnationum ftipcndia, demo
remilitariHagitarunt; quae nifi numerarentur,præfentem du
cibusacciuibus cædem dcnunciabant: omnia denique acerba
1o minati. Conradum Gofman, & Iacobum a Werdenau, capita
neos, per integram diem, conuentui intereffe coegerunt. Qui
— , cum docerent,quaminiuftacorum petita effent, fiquidiure de
beretur, fefeofferreaiebant; quos tam diuin vinculis accufto
diaferuarent, quoadfatisficret fimúlquecopiofeadeosacforti
1 ; ter EckaRcifchach yerba fecit, cum petenti libera quae vcllet
dicendi copiafa&a effet.Scdnullius oratione, humanitate,ad
monitionc,quicquam profcétum: vno ore omnesfublata voce,
:: pccuniam flagitate,caedem, prædam minari. Quem tumultum
grauiterfercbatinclytus Princeps Fridericus: atquiindomitum
ae Vülgus,nififüæ libidinifàtisfieret,cöpefcipofle defperabat. quid
.
:
faccrent? de oppugnatione ftipendium coa&um, ac vi magis
quam merito extortumynum promiferunt:fednondum placa
timilitcs,duobus fupradiäis ducibushaftas vndiquaqueinten
tarünt : quoad inclinato iam die, magni Michaelis vexillifer,
: 35 prolato figno progreffus,Commilitones,ait;Quicunque emeri
£. tis duob.ftipendiis,& vno,oppugnationisgratia oblato,conten
tieffe volunt,mefequantur. Ægre hica vexillifero cruentasma
nus abftinuerunt. Eum deinde per denfùm circulum perrum
pentem,vexilliferireliqui,&antefignanifecuti, conucntum di
3c remére. Cum porro Imperij auxilia duobus emeritis ftipendiis,
item vno oppugnationispraetcxtuextorto, diffolutis dclinitief
fent: ecceibialia exoritur diffenfio. Veterani milites,quiplurcs
afinos Duce Leonhardo a Vcls in Hungaria militauerànt,&
Eckija Reifohach imperio fübieéti, quod dcbita ftipendia non
. . SSS
j66 , ej E S I D I O
continuo,&ex fententia numerabantur, fe vrbem direpturo!
minati: propter tumultum magnusiterum metus ciues occupa
aerat: qui mat.ro Ducum, militiae praefeétorum, & confilia
riorum, fànóque confilio difcuflus,tandcm conquieuit. Sic
resvtrinq;geftas,breuiterquàm veriffime complcxifimus, nc ;
fönga narrationehominum auresoneraremus. Deo {anéOpt.
Max. merito gratiasagere dcbcmus, quiimmancm cfferatüm
uetyrannum longiusfaeuire vetuit; oraréque vtaduerfusincte
jí , nobisia fideveraconfentientibus animos robürquemi
niftret,quofimulexhoftecrudcliffimo vi&oriam,fimúlquepa- 1•
ccm aliquaadotandcm reportcmus. *.
•CATALOGVS VlRORVM ILLVSTRIVM,

DvcvM M1}itiae, PraefecToRvM, legArgrvM,
caetcrorümque,quorum virtute&confilio fe- V;
cundum Deum Vienna
4cruatafuit.
primi ordimis officiamilitaria.

fluftriffimus Princeps, Philippus Palatinus ad Rhenum Ba- •
uariae Dux, Friderici patruilocofupremus auxiliorum Imperij v,
Dux,feuCapitaneus.
Comes Nicolaus aSalm,natu grandior, inclyti RegisFetdi
nandi a confiliis,accubicularius, fupremus totius exercitus Re
gij Capitancus; dccuiusfato obiter paucis perftringam.Iamin- ,j
&ca primaaetate,& ipfo tirocinio, maximis bellorum cafibus
exercitus,omnibus ferememorabilibus proeliis interfuit. Etnu
per Viennae,cum murusvipuluerisfubic&ilabefa&atuscorruc
ret,lapidei&us alteropede vulnusaccepit: quod vixdum obdu
&um, foluta obfidione, cum Strigonium cum cxercitu aliquot ;•
millium'profe&us cffet, recruduit: adeo, vt inualefcente ma
lo,imbecillior, quàm qui militiamferrepoffet,amicorum con
filio,adfuos domum redierit; quo per quietem priftinam vale
*u«iinérecipcrct. Deindcin Marcbcck,Auftriae caftello, infuo
- rufA
W f E N. N. A*. 3o7
- rumlu&u& Iachrymisevita difceffit. Felixpofttotemerita de
cora heros,fi(quodvnum invotis habebat) propatria,acChrifti
fide,faltem fortiter pugnantioppetere,& partafuis vi&oria,ge
nerofum fpiritum redderelicuiffet. Obiit annoa nato Chrifto
, % M. D. XXX, l III Menf. Maij, aetatis fuzannoLXXII.
CuliclmusaRogendorff,&c.Inui&iffimi Imperatoris Caroli
confiliariusaccubicularius,&inclyti,Regis Ferdinandi itécon
filiarius,acmagifterequitum; quem hodiedicüt Marcfcalcum,
&Magiftrum de campo. . .
; „so Marcus Becka Leopolßorf;eques auratus,&iurifconfultus,
cófiliariusRegius,& Vicedominusterrae Auftriginfra Onafum
flumen fupremusannonae praefe&us ; quem vocant magiftrum
. 1 nt]PalTIOnum,
VlricusLeiffer,Regiuslegatus,quem hodiedicunt Confilia

.*J rium campi,fiuedelaGuerra;& fupremus tormentorum ac ma
chinarum bellicarüpraefe&us,quë vocátcapitaneüde/artelaria.
Legatifiue commiffarjrerum be//icarum,&acomfilià.
, GeorgiusaBucha,confiliarius regius,&locum tcnens Auftriae
infra Onafum.
ao Leonhardus a Wels, confiliarius& cubiculariusregius,duxfiue
capitaneusfeptem vexillorum veteranorum.
? NicolausRabenhaubt, aSuchen, equesauratus,confiliariusre
-
gius,Auftriae infra Qnafium canccllarius.

? Ecka Reifchach, equcsauratus, confiliariusregius, capitaneus
z 5 . fex vexillorum. (fum. .
; -
Rudolphus ab Hochêfelt,confiliarius regius Auftriginfra Ona

Nicolausa Turri, confiliariusregius, dux copiarum quae aduer
fus Sagrabienfem Epifcopum,exHifpano Germanóquc mili
- \
tecon(criptæ fuére.
po Fcliciaausa Potfchach,cófiliariusregius Auftriç infra Onafum.
Ioanncs Catzianer,equesauratus,Carniolæ præfe&us,lcuis ar
. maturæ equeftrium turmarum dux.
Ioannesab Eibcfuuald,equesauratus, confiliarius Auftriae infra.
Opafum.
^. SSS ij
.^
5o8 T G). B S 1 D I o
Ioannesa Greifheck,equesauratus, regius cubicularius heredi
tarius Carinthiae,capitaneus peditatus acciuitatisVicnnae. .
Mclchiora Lamberg, confiliarius Auftriaeinfra Onafum.
Vuo!fgangus Matfchcber, Archiducatus Auftriae lcgatus,fiue
confiliarius campi.
Troianus ab Aursberg,equesauratus, confiliarius Auftrizinfta
Onafum.
-
Bernhardinus Ritfchan,equesauratus,Regiuslegatusfiue con
filiatius campi. - .• '
Hclfichus a Mcckau,equesauratus, cófiliarius Regius,Auftriz j •

fupra Onafum legatus.
Erafmus ab Obritfchan,confiliarius campi Carniolx.
Raimundus a Dornberg,equesauratus,confiliarius Auftrizin
fra Onafum. .
' Michael Otho ab Achterdingen, confiliarius campi, praefeâus 1;
machinarumbcllicarum Auftriae fupra Onafum.
Ioanncs Apholter,confiliarius & Marifcalcus campi.
- Sigfridus Collenitfch, Iurifconfultus, confiliarius Auftriæ infra
Onafum. - .
- Ioannes Kauffman, Iurifconfultus, confiliarius Auftriae infra 1o

Onafum.
officiorum militariumprafe&i.
Vitusa Walcnburg,(upremusa numerandisftipendiis,velprz
feétus nummorum.
' Leoahardus Kuttenfeldcr, fupremus cenfor,fiueluftratorexer- **
citus; el Jêador. - -
MichaelStutzcl, Petrus Stern, Ioannes Weisberger, fecretarij

militares, fiue campi.
Iodocus Lilgenbcrger,annonæ præfe&us.
loannes Gamper , praepofitus iudiciorum veterani exercitus, 30
el Alcaldo dela Iufficia.
Ioannes Eberle , Præpofitus caftrorum veterani exercitus,
cl Preuo/?; quitormentoiêtus occubuit. Huic fuffe&us Valenti
nus a Gcrada. -
Gcorgius
V I E N N Æ; yo9
Georgius Stockel a Lindau, fupremus praefe&us excubiarum
veteraniexercitus, Majßro de lagarda.
Wolfgangus Gabajjtribunus, fiuequartarum Magiftervetera
ni exercitus.
5 Cafpar Schnaiter, Praepofitus caftrorumEckij à Reifchach: el
Preuo/?.
Ioannes aBerneck,cenforfiueluftratorexercitusNicolaiaTur
ri,e//eador.
“Io Ducum catalogus, & copiarum qua qujjue du

Xerut,mum 2erus.
Wolfgangus a Rogendorff, Marcus Mamainger.

confiliarius Regius,Marifcal GebhardusWeltzer. - -
custerrae Auftriae, infraOna Godhardus Vellendorffer. ,

: "1 5 fum flumé,quingentosequi HicronymusGeier. - -
tes duxit; inter quos nobiles WolfgangusSpan.

recenfentur: • . Ludouicus Schonbrunner. c
Longinus a Bucham. Ioannes Rofenhart. -
3.
SigifmundusàBucham. . Chriftophor* Rauchenccker.
ac.Ioannesa Lappitz. Vitalis Kalter.
â Ioanncs Lob. , .- .
ScbaftianusHager.
Erafmusa Starhenberg, ChriftophorusHaritzer.
Leopoldus a Mainburg. Achatius Meftenbeck.
Martinus a Bucham. Chriftophorus Schonburg.
a; IoannesaBucham. Georgius Dietrichinger.
Ioannes aLambergiunior. Chriftophorus Aufer.
Ernrichus Koenigsberger. Chriftophorus Redler.
Vitus Koenigsberger. IoannesWallen.
Leopoldus Lembacher. Stephanus Polchinger.
Chriftophorus Randecker.
- 3o Wolfgangus Efmaifter.
Rudolphus Freifchlag. Reinpréchtus ab Ebcrfdorff.
Ioannes Lasberger. CapitaneusCiuitatü Auftrig,
Andrcas Waltinger. fupcr vnum vexillum pedi
Georgius Grabner. tum.
ssS iij
*• Or- B 3 I D I O.
Ioannes Fintzenfeifer,& RichardusInfaner,capitanci fuper de
le&um denorum militum, terrae Auftriae infra Onafum.
sub Nicolaoa Turri capitameomeruerumt:
Stephanus Grafüuein, eques Vlricus Mazeber.

auratus, confiliarius, capita- Dauid Hunberger. :
neus, CCL equitibusStiris Iob Gams.
praefe&us, praefto non fuit: ChriftophorusaLindeck.
cuius loco fùcceffit Bartho- Andreas Lamifdorffer.
lomæus Weifhecker. Erhardus Mindorffer.
Otho a Paen,fignifer. - Andreas Wintzrer.-
Gothardus a Lamberg, Clemens Prunhaimer.
Chilianus Zuch. Heinrichus Prantncr.
MartinusaMallentein, Ioannes Mulhaufer. 1£
Cafpar Schrampf. Guliclmus Freitag.
ZachariasHymbergcr. _ Martinus Semenitfch.
AndreasRindfchcit, Ioachimus Freitag, .-
Martinusa Elednitz. N... Edlinger.

RochusaTrautmanfdorff. Ioannes Pernecker.
Chriftophorus Hebcnftreit. Lconhardus Pandorffer.
Abelo ab Holemeck capitameovexi/wmparuitpeditatu Stiries.
fùb quo mobilesfuerumt:.
2$
HartmannusabHoleneck. mentoi&usoccubuit.
Paulus Stainacher fignifer. Androas Stadlcr,&c.
Georgius Steinbciff: qui tor
$ub4mtamio Ruda Kolmburg, Stiriepeditatu vexi/um vmus. 3,•
- meruit:/âb quo mobiles.
Gcorgius Wildëfteiner, figni- ' Adamus& SebaftianusSulg.
WolfgangusaLambcrg.,(fer. bachcr,fratrcs.
Mcl- .
—-
W I E N N AE. 31*
MelchiorStadler. SebaftianusRöfenberger. -
ÌMclchiorSchramph.
Leomhardw Lochmer Carimthiecapitameus, dwcewturia,
f/ equitum duxit; im quibus
- vobiles:
Ioannes aNeunhauf. ab Eckenburg.

Chriftophorus Dofch. Leonhardusa Malenteia.
r.c Chriftophorus Brunhaimer. Ioannes Brunhoffer.
Wolfgágus & Chriftophorus IoanncsRhenner,&c.
chrjfophoru Saler, capitatu vexiam duxitpedì
www Carimthie /ab quo
r; nobiles:
Chriftophorus Mardachs, fitam maleuolum , qui noa

gnifer. fingulare illorum virtuti te
Ioannes Hauts. ftimonium dederit. In his
vo Cafpar Kicnberget. nobilesnumerantur:
Chriftophorus Kcller. ' Ciros fignifer.
Hans Reifchberger. Antonius Comargo, fignifer:
occubuit. .
Hiffami Capitamei ; Ludouicus PetrusNauares,fignifer.
*j de Aualos, Magifter campi. Cardenes, item fignifer.
Ioannes de Anguilera,Ioan GeorgiusManriquez. ` ~
nes de Salinas, Melchior de Chriftophorus de Aranda.

Villaruel, circiter feptingen Ludouicus de Calathauit: oc
vos Hifpanos pedites duxe cubuit.
3o runt: qui ftrenue pro Ferdi Alfon(usdeEredia.
nandi regis optimi fàlute ex Zapata.'
cubantes, omnibus periculis Valde Rama.
vltre fefe primi obtulete : a Balacurs.
dco vt audierim nemincm Iuanus dc Argolio.
31z O B S I D I O
Ferdinandus de Roza. Danubio properauit: in oppù
Iacobus Garzias de Gufman, gnationc. primus in hoftem
occubuit.Gueuara,&c. fulphurata iaculatus, aduerfo
Didacus Seraua,Regię Ma- thorace tria fpicula excepit.
ieftatis puerorú nobilium prae- Multa memorabilia Hifpanos 5
feétus, vnde reliquifeeffugiffe patrafTeaudiui, fed quia incer
facile patiebantur , Viennam toautore fercbantur,maluibo
iam aqua terraque, hoftium nos milites fuis laudibus frau
innumeris copiis circumfeptâ, dare, quam nimium laudandi
conduéta celoce, decoris de- ftudio, palpum obtruderevo- 1 o
merendifpcinccnfus,fecundo luiffe videri.
Sub Ioamme Caciamer,Capitameo,Nicolau Schmitzembaumer

CLX equitibuspræfuit ; im quibus
mobiles: -
- - 1;
Ioánes Lciffèr,præfe&us excu- ChriftophorusMindorffer.

biarú,vclmagifter de lagarda. Ioannes Globits, Przfe&usex
Ioannes Gall, fignifer. cubiarum.
Alexius Flafchberger. Ioannes Leble,&c. - 2.®
Sub Ioamme Comite ab Hardeck, a poculis hereditario JMußria

infra omafìm , Capitameo, militarumt CCL equites;
im quibus mobiles:
Ioannes aSchelnberg, nimus,feruaffe,& ad vrbcm
HeinrichusaSchelnberg. • • retuliffe.
Chriftophorus Zetlits figni- Nicolaus Rechenberger.
fer. - - ConradusPhrior,Vrätiflauien *
Erafmus Deuffel. . fis. f . 3o
Gulielmus ab Oberbeck. is, Ioannes Reibnits.
-
cxcuffo ab equoad Diui Mar Melchior Panouuits. ,

ci aedem fignifero, fertur fi- Valentinus Longusà Procat.
gnum arreptü,vtantememi- ScbaftianusHofüuits.
Baltha
V I E N N AE. j t3
Balthafar Seidlitz. norij, Ioannes Norouusky: qui
Conradus Seidlitz. quatuor,Epifcopo Strigonien
Ioánes Haubitz a Ruperfdorf. ficum feruirent,impijs&con
Laurentius Magnus. fceleratis illius cum Turcis
Balthaffar Knoblofdorff a confpirationibus offenfi, cum
Berndorff. xxv 1 1 I equitum turma , ad
Georgius Schcredi: item Ge Ferdinandum Regem fese rc
orgius Hatalinij, AdamusHo ceperunt.
.* IO •
Sub Leomhardo a Wels, capitameo, fingulù vexi/î, Praefe&fi
fuêre capitamei imfrafçripti.
ÆgidiusaVels. Thomas ab Armftorff.
Ioannesab Altenhaufen. PetrusaVels.
15 Thomas Flafchbergcr, figni NicodemusSinckmofer.
fer. Ioachimus ab Rofenau.
Chriftophorus Reifchacher. ' Hainrichus Sendroffzky.
Hainrichus Wundershofer. Albertus ab Kodfan.
Ioachimus ab Helmftorff. . Georgius Weftualin.
4O
Caffar Ritfeham, capitameus Regius, vexillumpeditum duxit; ,

imterquos mobilesfuêre:
Chriftophorus&Ioannes Am - progreftis atque a noftris(vt
»
®, fteter. oftendimus)deftitutus,fortiter
Ioannes Lochner. pugnando oppetijt, cui fucce£
Ludouicus Gall. fit Ioannes Altenhaufer; fub
Guilielmus Waltinger. quo nobiles militârunt:
Gregoriusa Faulach. Âlbertus Peltzky, fignifer.
3o' Georgius Seidlitz. Ioannes Parnsbruner.
CafparCarlouitz. &c. L Chriftophorus a Sinzndo1ff.
Wolfgangus Hagen, capita GeorgiüsStraffer.
neus Regius, vexillo pcditum IoannesWcrdcr,&e.
vni praefuit.longius in hoftem
'. TTT
$ f4 . * O E S I D Ε Cj s
sigifmumdo Leiffer, capitameo Regio, vnam vexi/Zam
peditumparuit; fab quo,
' Guntherus ab Herberftain, fi- JacobusTranner.
gnifer. - Andreas Hoffer,&c.
Matthias Fnx. - •, - Δ
'' Sub Maximiliamo Leyffr, capitameo Regio/ pervmum

- vexi//um peditum, militarumt:
Scbaflianus a Wciffcncck, fi- dreasa Mallentcin. Cafpar
gaifer._ _ . , & Ioannes Ottvvein. Bal- te.
Petrusa Weiffeneck. thaffàr Schramph. Hiero
Chriftophorus Leiffer. nymusa Rechberg, Cafpar
Scifridusa Ratmansdorff. An- Purckfdorffer.
Ioammes Surg, a Surgenffaim, capitameus Regius, vexi/o vmi I.

præfe&u;fùb quo meruerumt: $
Erhardus a Perlingen, fignifer. Ioanncs Brenner.
�corgius Waldner. Georgius Gluck.
Ioammes Grummofér, capitaneus Regias, duo vcxi/apeditum, Σύ
temuit;/ub quibus militárumt:
•GuilicImusa Bibrach. … .. Michacl Wildmair,fignifer.
-
Sub*Eck *a Reißhach capitameo,/€xmilitárumt:
vexil/&pr«fuerumt; capitamei, qui/ìngulä • • • • • • _.
Toánes Vlrichus a Rotenburg. Iodocus a Grienftain, fignifer. ΣΗ

Ioannes Dietrichusab Hoche- Ludouic°Wolffab Habsberg.
_ ncck, capitaneus. ' ' Joannes ab Hochcnfeldt. *
Schvveickhardus Thum a ' loannesaSeiboldftorff.
Neuburg. Rupertus aGrana,Burgundus..
_ *
•*{aximiliamus Aeaer, ab Hermkirchem, capitameus Regium 3©

- vmius vexi/i pcditum.
Iamnes Georgius a£urcffal capitameu Regius vmia,
vexi/ij/ìb quamilitárumt: .
'- Hcin -
V H E N N AE. 315
Heinrichus ab Raubcnftein. Wolfgangus Gultinget. ...,
Sebaldusa Bolckenftain. Guilielmus Füller.
Wolfgangus Sigifmundus a ConradZeller.
Stain. ' Georgius Guttler, fignifer.
f Ioachimus Schonfelder.
EitelIoannes a Faulach, capitaneus Regius vnius

vexilij fubqua:
ChriftophorusaSchina,figni- Wenceslaus ab Homburg.
so fer. loannes Reibitz.
: FridcricusabEintzberg.
* chriftophorus a Neuemfel, capitameus Regis;
- vnius vexi/i;/abquo:
■ * j Michacl a Landcnburg, figni- Ioannes Ottmair.
fer. Hoannes a Logau.
Wolfgangus Ffiffemlap, g- Regius vmius
vexi//i;/, quo:
;! .o Ioánes Eberhardusa Reinach. Rcgius vnius vexilli.
• lacob' Sigifmúdu s a Rcinach. Scbaftianu s Knoblftoiffer, fi
Heinrichus a Mandach,&c. gnifer.
g* Erneftus a Brandcnftain, Re- Petrus aProfez,capitaneus Re
-
ú • ; quos Trabandosfatellitum,
giæ Maicftatis gius, avnum
vocant,ca- Petrus vexillum
Wopitb, duxit.
Ginackh,
*.* -
pitancus,quatuor fignisprg- Perzina, capitaneus Regius
g- fuit peditüm Bohocmorum; . duorum vexillorum.
- --
<£
-
.
in qüibusnobiles fuerunt: . Achatius Schlusky, a Clunna,
Guileimus Zufirzetitzky a fignifer.
30 Wartenberg,capitaneus VenccslausaLanda,fignifer.
;
nobiles quidam,quimuli duci addiëfi militarumt.
Rupertus Comcs a Mander- WolfgangusComes ab Ottin
{chict. - gen,g proprio gre militauit.
TTT ij -
516 O B S I DTI Or,
Guilielmus ab Herberftain, e Gcorgius Wolfframftorffer,
quesauratus. Regiæ Maicftatis venatio
Ioannes Salamanca, egregia : . num praefe&us.
virtute iuucnisHifpanus. : Leonhardus Haufer, vir ftre
hic vna cum alijs quibufdá, nuus, capitancus Ciuitatis f
Cacianero Duce, excurfio Viennae; cuius ædes aerum- •
nefa&aad Viennæ monta nofarum mulierum pueror
na, caefis fugatisq; Turcis, rumq; perfugium fuerunt;
fortitcrfefegcßit. tormento i&us conualuit. `
Chriftophor* a LambergGau ErafmusScheürer. 1 ©*
rinipraefe&us,Turca aduc IoannesHauga Frainftain.

nicnte, arcem minimc mu Hicronymus Ruck. -
nitam incendit, feruatisque Sigifmundus Gunthcshau

tormentisViennam venit. fer,&c.
ry
« Auxiliorum Imperj Catalogus.
Philippus Palatinus ad Rhc rum Imperij.
num, de quo anteamentio IoánesaMortlingem,fignifcr.
ncm fecimus, centuriam e IoannesaFeftenberg.
quitum vnam duxit. Martinus & Vitus ab Eglof. *•
Silucftera Schaumburg,& ftain.
Ludouicus a Graueneck, tri - Gundelius &
buni. • ' '
- Schamberg.
-
Ambrofius ζ ,
Thomas Marfchalcus a Pap IoannesTaubentantz, capita
penhaim. neus Imperijvnius vexilli. 1y
Georgius a Rechberg. BalthafaraBock,fignifcr.
GeorgiusHund, &c. Wolfgangus aCreutzen. .
Conradus Gotzmam, dux ab ErafmusabHaid,&c.
Ele&oribusPrincipibusprç IoanncsaGundelfingen,capi
feétus feptcm capitaneis; i taneus Imperij,vexilli vnius. 3o.
pfe in obfidioneViennæ nö ChriftophorusGroland,figni
-
fuit.nam Crembfijrefedit. fer.
GeorgiusaLauffenholtz, capi Cafpar Altmulftainer, Zam
tancusvnius vexilliauxilio
macher, Norimbergenfis,
capita
v I. E N N Æ. , . 517.
capitaneus Imperij, vnius Paulus Hartumb,fignifer,&c.

; vexilli. Michael a Bamberg,capitane
Pancratius Zolner, fignifer. . . us vexilli vnius.
3 ChriftophorusStramer. • Melchior Schaid,fignifer,&c.
* Nicolaus Rofenbergcr. 'Ioannes Hablutzel,capitaneus,.
Friderichus Haner. vexilli vnius. - _
Ioannes a Riedlingen,capita- Ioannes Burghartus Faber, fi-'
neus Imperijvnius vexilli. gnifer.
Georgius Schmid Hornber- Guilelmus Talhamer, capita
so genfis, fignifer. meus vexilli vnius.
IodocusabHaid,&c. IoannesEyfen,fignifer.
Magnus Michael ab Ansbach, ChriftophorusIud,capitaneus
capitancus vnius vexilli. vexilli vnius. _ -
τy Iacobus a Werdmau,dux ab Eleâoribusprimcipibus,/eptem/igmis

- pr«feäus, im obfidiomemom fuit,/ed Crembfijcum
Friderico Palatimo egit.
* Ludouicus a Graueneck,capi- Ioannes Sigifmúdus ab Eller
taneus Imperij auxiliorum bach,fignifer.
ê so- vexillivnitis. - Georgius Lamparter a Greif
GuilelmusGußaGuffenberg, fefiftain, capitaneus vexilli
fignifer. vnius.
RudolphusaPappenhaim,Ma Georgius a Fechingen, figni
rifcalcus Romani Imperij , fer. , , ,
*y , hercditarius, capitaneusve- Ioannes Mergel Memmingen
xilli vnius. fis, capitancus vexilli vnius.
Sacri Romami Imperij offíciamilitaria.
Erneftusa Brandcnftain, facri Romani Imperijfùpremus cen
3o , for militaris, fiueluftratorexercitus; elveador.
Michael Beheim,Præfe&tustormentorum,&machinarum be!
' licarum; capitameus de l'artelaria.
Ccorgius dc Myndclhaim,praepofitusiudiciorum;elalcaldoae/-
/a iuffitia. -
TTT. iij
-
5i8 O B S I D I O. ~,
Partholomaeus Aman,praepofitus caftrorum; elpreuo#.

Philippus a Gelnhaufen, praefe&usexêubiarum feptem figno
rum, quae fub Cunrado Gotzmaumeruerunt; elm4/fro dei
la Garda. -
cbaftianus a Schorndorff, praefe&us excubiarum (eptem fi- ; '

gnorum, quibusprzfuit Iacobus aWerdenau.
IoannesSmideltribunus, magiftcr quartarum.
£ I N I S O B S I D I O N I S.
1. E c T o R i s. !•
uia paullo ante, fubinitium catalogihuius, illuftri Corniti

Νicolao Salmenfi, NicolaiIunioris patri;Egonis,Iulij nunc ad
huc fuperftitis,Nicolai 1 1 1, auo; magnae,veræquetributae funt
laudcs, ab au&ore commentationis huius: vifum eft vel au&a- 1J
rij,vel pleniorisellogijgrauiorisue teftimonijloco,monumen
• tum infignefubiicere, quod aeternandæ viri maximi mcmoriae,
Diuus Ferdinandus CæfarinaedeDorotheana Viennenfi,opc
te marmorco,pofuit. Lc&or lege,relege,viuc,acvalc.
DIs MAN. s. {\®
INcOMPARABILIS • HEROS, NICOLAVS

«COMES A SALM, DIVI FERDINANDI, *
roM A NoRVM, VNGARIAE, BOHEMIÆ Q.

R E G I s, A R C H 1 D v C I S A V s T R I Æ, »;
AB ARCANIS CONSILIIS , CVBICVL AR.
E T s v P R E M v s P R o v 1 N c I ARvM
T E R R AE A V S T R I AE C A P I T A N EVS,
Qv v M D 1 v vs FRIDERICH vs R o M. 3o.
I M P E R A T O R, D V X S IGISM VNDvs,
YDIVVS M AXIMI LLIAN VS R O M. I M P.
PHILIPPVS REx, XAROLVS V R O M.
-
V I E N N Æ.
1MP. ET FERDINANDvs RoM. caesAR,
AvGG. FRATRES, RERVM POTIRENTVR,
„'/
EORVM AVSPICIIS REI P. ANNIS X LVI
; FoRTEM ATQyE STRENVAM OPERAM

DOMI MILITIAEQ. NAvavrT.
ANNo PoRRo DQMINI M. D. xx 1 x.
SOLYMANO TVR CA RVM TYR ANNO
vIENNAM OB SEs s AM A T R o c I T E R.
oPPVGNANTE, DVM D1RvTIS M OE NIB.
INvicTvM GENERos 1 ANIM I RoBvR.
PRO M VRO HOSTIVM MINIS OPPONIT,
SAXO PER CVSSVS LETAL E
, vvLNvs AccEPIT.
DIVVS FERDINAND. PATRIÆ PATER.
v 1 RT v T I s RERvMQyE G EST A R v M.
cloRiae ERGo Hoc Ei MoNVMENTvM^
JFIERI C V RA V IT.
© I I I I D 1 E M E N s I s M A I f, AN N O.
D o M 1 N I I E sv s E R v A T o R I s
M. D. X X X.
v I RT v T E M P o ST E R I IMITANTOR.
F I N I S.
JE R R A 7* A. -•
Pag. 3 ,li.3 r legeInterSultaniMuchemetis milites.His 48,

7 Turchanifq;begifilius,Omerbegus 51,3,recuperarunt:Tur
cis 65,27 patcr,Acccdc&c. 178,4, 11 Cigaloglis 174,5 Af
190€I\1\I1l.
----
|-
-
|-
|-
|-
-
|-|-
|-·|-
·
|-
|---
·
«
|-
*.-
|-|-
----
|-：
|-
·
• • •
----
… •
-.
* -
·
|-
|-
- -
·
- -
|-
|-
|-
|-~
|-|-
|-- -
----
|-
·
|-
· ·
|-+ ·-
|-→
|-|-
|-
* -|-- "-
*----
|-----
----
··|-
|-----
-
|-
·|-----
|-----
|-|-
-|-
-
|-
|-|-
|-
|-
|-
·
|-
----
|-
|-
|-
|-
----·· *
→ ·|-
|-·
r.
-
·|-
|-
|-* .|-
|-|-
|-
·
|-•
- -
|-
,•
--_--
■
-

Annales Sultanorum Othmanidarum A Turcis PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Annales Sultanorum Othmanidarum A Turcis PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Annales Sultanorum Othmanidarum A Turcis PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

This is a reproduction of a library book that was digitized

by Google as part of an ongoing effort to preserve the

_**** *-…-- --- as.--,-- - - -,-.-*-*-*. - -

- - *~ „ , & y^ '- • ~N. /-*- • • »\ ~an .… A f* .se^ .

Hieronymi Beck a Leopoldforf, Marcifi!ffudiöeg'

z?A. ;e - Š ¥ Ë. -- ' \otaiacis ære i

• 32§ £*? i-j;*,

$ £% maioribus ad Tripolim Syriæ adpuliffes : Ha

ro, in amplißima Sultanorum Turcicorumfederegia, librü Tur

manicam linguam,vertendum iuberet. Po$t illa te, officii, nego

ti,in quo huius libriad Ferdinandum Caefàrem tuamanufcripta

Bohemorumque,&c. regi potentiff.

Karulus Clufius Atrebas. ThomasSpanduginus Cantacuzenus

Serenißime poten tißime Rex,Domine clementißime: *

Regia veffra Maieff.

É§g RIMVS apud Turcosrerum potitusfuit Ofman,qui

É Scachi: Soleimanes,Cabielpis: Cabielpes,Cufulbu

annospraefuiffet: mortuus anno Mahumctano D c Lxxxv 1 1. í. ;£~

am prodit. Ad manus vbiventüfuiffet,ftrenue dimicatum vtrim

tempore anni,quo colligendisactriturandis fegetibusquifq; foris 2},

femoppreffit&intercepit,atquehocmodocaptum ad opidi moe

tis,deditionem fecere:Mahumetanicalculianno D cc Lx I. C. 136o.

collibuit eam tiliamhonore quodamadficere, atque illam ob cau

Exftinéto Murate, Gilderun Chan plene iam potitus imperio,

nimi moerore,quaillorum faluti via confùleret,ignorabat.Tam

vel damno,vcliniuria,folutoconfeftim pretio.Quaciues,&re

tumeffètin poteftate, mecum vtageres prolibitutuo : quidob

Exftinéto Baiafite,conueneruntin vnum Alisbaffà,Eines be

. Sultanus Muchemetes Amafiam profe&us,quietifededit,pa

69. - Hincin Romaniam tranfueétus Emir Soleimanes,Hadriano

Ma(à quumfubolfeciffet,Caramaniæ principem cum Emire

CJuumautem Sultanus Muchcmetes, cuius Amafiae fedes c

ScachusMelicus,Mufae Vezirazemes,herodcferto, Cóftantino

Secundum haecprofe&useRomaniaSultanus Muchemetes,

mine filium daretobfidem.Quibus rebusgeftis,PrufamMuchc

quamdiu fubftitiffet,nauim confcendit,& itinere maritimo Va

Hos quum Baiafites adfequutus fuiffet, terga dare coëgit,&i-

Hincquidam ex proceribus,cuinomen Hofer begus,in Ana

Murates autem quietis&otijlögioris impatiens,bellum fe fù

Editoinlucem filio,nouosfignariiuffitafpros:moxque rurfus

Anno autem fequenti proximo,quum Hadrianopolidcgeret, 2. y

Hoc annorurfus Eurenofisbegifilius, Alisbegus,inAlbaniam

pit:quum quodam Veneris die,fummo mane, primumlapidcm 98.

1 o5. Abedinem baffam,cum vniuerfisRörmaniae copiis,& Acanziis,

hancmilitiam,quiarmaferre poffent,etiâpeditesEuropaeos ma- 2.5

ceperat,& illucmiferat.Hisvifis,vultum erigens:Benenóbisres

11 5. caefus fuit. Solusadhuc Murates cum agmine fuo ftabat immo

in faftosreferriiufferunt. Exa&umque fuit abeistotumhoctri

In ipfisauté Muchemetici regni nouisaufpiciis, vrbs Hadria

3o His Muraterebusoccupato,nuntijaduenere, quifignificarét, I22•

1o hincindecöglobati,Chriftianisatergýadipfàm vfque munitio

equeftris infidebat.VtrumqueMuchemetesdemolitus eft. Fer

Conftantinopolim reuerfus,magnam celcbritaté Mucheme

Secundumillaprodu&is Muchemetescopiis, Bozinam ador

Philippopolidifcedés,rurfusin Albaniam perrexit, maiorem

Egripo deuiâa,Conftantinopolimfcrecepit,&afpros nouos

' Dum ConftantinopoliMuchemetes quiefcit, Vfumchafànis 143.

3Äúmanes autembaffà,quum abic&afpe capiundae

_**** -…-- --- as.--,-- - - -,-.---. - -

- - ~ „ , & y^ '- • ~N. /-- • • »\ ~an .… A f* .se^ .

• 32§ £? i-j;,

ao Superioribusannis FerdinandusCaefàr,Vngariae Bohemiz- C;;4s.