SISA: (lumapit sa kanyang mga anak at niyakap niya ang mga ito.
Ngunit
Si Sisa
SCENE 1
NARRATOR: Ang kadiliman ay nakalatag na sa buong santinakpan.
Mahimbing na natutulong ang mga taga San Diego pagkatapos na makapag-
ukol ng dalangin sa kanilang mga yumaong mga kamag-anak. Pero si Sisa ay
gising. Siya ay nakatira sa isang maliit na dampa. May isang oras din bago
mararating ang kanyang tirahan mula sa kabayanan.
SISA: Crispin? Basilio? Mga anak ko?! (naiiyak niyang sambit)
SCENE 2
NARRATOR: Kapuspalad si Sisa sapagkat nakapag-asawa siya ng lalaking
iresponsable, walang pakialam sa buhay, sugarol at palaboy sa lansangan.
ASAWA: (pumasok ng padabog at tinatawag ang kanyang asawa) Sisa!
Nasaan ka?! Sisa! Ipaghanda mo ako ng makakain at ako’y nagugutom!
SISA: Ngunit wala ka namang binigay saakin pambili ng makakain …
(napatigil siya sa pagsasalita)
ASAWA: Ano?! Lintik! Talo na nga ako sa sugal tapos wala ka ang ihahain
sakin?! Wala ka talagang silbi!
NARRATOR: Hindi niya inaasikaso ang mga anak, tanging si Sisa lamang ang
kumakalinga kina Crispin at Basilio. Pabaya ang kanyang asawa at mapanakit
kaya naman nakakatikim ng sakit ng katawan si Sisa. Gayunpaman, para kay
Sisa ang kanyang asawa ay ang kanyang bathala at ang kanyang mga anak ay
ang mga anghel.
hinila siya ng kanyang asawa at sinaktan habang sumisigaw ng mapanakit
na mga salita. Siya ay walang nagawa kundi ang umiyak at magmakaawa
na lamang.)
SCENE 3
NARRATOR: Nang gabing iyon, abala si Sisa sa pagdating ng kanyang mga
anak. Mayroong tuyong tawilis at namitas ng kamatis sa kanilang bakuran.
Nagsaing siya ng puting bigas na sadyang inani niya sa bukid at humingi ng
mangilan-ngilan na pagkain kay Pilosopo Tasyo na siyang ihahain sa kanyang
mga anak.
SISA: Maya-maya lamang ay darating na ang aking mga anak, kailangan ay
maihanda ko na itong kanilang makakain. (masiglang sabi nito)
PILOSOPO TASYO: (kumatok sa pintuan ng bahay ni Sisa) Tao po? Sisa?
SISA: Ginoong Pilosopo Tasyo nariyan na po pala kayo.
PILOSOPO TASYO: Narito na ang mga hinihingi mong tapa ng baboy ramo
at hita ng patong bundok.
SISA: Naku! Maraming salamat po, tiyak na magugustuhan ito ng aking
mga anak!
PILOSOPO TASYO: Sana ay masiyahan ang iyong mga anak na sina Crispin
at Basilio.
SISA: (nagpatuloy na sa kanyang paghahanda ng hapunan)
SCENE 4
ASAWA: Oh! Ang dami ata nating pagkain ngayon! Tamang tama dahil
ako’y nagutom sa sabungan. Iabot mo nga saakin ang pinggan at ako’y
kakain. (sabay hinila ang upuan)
SISA: Ngunit, maaari bang hintayin muna natin dumating ang ating mga
anak? Upang tayo’y sabay sabay kumain.
ASAWA: Ang dami mo namang satsat! Kukuha ka ba ng pinggan o baka
gusto mo nanamang masaktan?! Ha?!
NARRATOR: Luhaang nagsaing muli si Sisa at inihaw na lamang ang
nalalabing daing na tuyo. Naalala niyang tiyak na darating na gutom ang
kanyang mga anak.

SISA: Sige, ipaghahanda na kita (mahina niyang sagot, sabay kukuha ng

pinggan)
SISA: Kailangang maihanda ko na agad ito bago paman dumating ang aking
ASAWA: Yan ganyan dapat! Sumunod ka sa aking mga utos upang tayo’y mga anak. Tiyak na gutom at pagod na pagod sila.
magkasundo. (mayabang na sagot nito)

NARRATOR: Sa kasamaang palad, hindi natikman ng magkapatid ang
inihanda ng kanilang ina sapagkat nilantakan ng kanilang ama ang mga
pagkaing inihain na dapat sakanila. Nang mabusog ang asawa ni Sisa, ito ay
muling umalis dala dala ang sasabunging manok.
SCENE 6
NARRATOR: Hindi mapakali si Sisa sa paghihintay. Upang maaliw ang sarili,
umawit siya ng ilang beses at saglit na tinigil ito. Pinukulan niya ng tingin ang
kadilimang bumabalot sa kapaligiran.

ASAWA: Siya nga pala wag mong kakalimutang humingi ng pera sa mga SISA: (humming …)
anak mo ha. Reserba ko yan para may pang sabong ulit ako bukas. Huwag
na huwag mong kakalimutan kung ayaw mong malintikan! (ani nito bago
pa man tuluyang umalis.) NARRATOR: Nagkaroon ng malungkot na pangitain si Sisa. Siya ay
dumadalangin sa Mahal na Birhen ng biglang magulantang sa malakas na
SISA: (napatango na lamang ito habang humihikbing nakatingin sa ubos ng tawag ng kanyang anak na si Basilio na nagmula sa labas ng kanilang bahay.
pagkain na para sana sa kanyang mga anak.)

~ MGA PAGDURUSA NI SISA ~

SCENE 5
NARRATOR: Windang ang puso ni Sisa. Hindi nito mapigilan na hindi umiyak.
SCENE 7
Paano na ang kanyang dalawang anghel? Ngayon lamang siya nakapagluto
Sa simbahan …
ngunit inubos ng kanyang walang pusong asawa.
SISA: Tao po?! Tao po?! Nasaan po ang aking mga anak? Sina Crispin at
Basilio? (nag aalalang tanong nito)
SISA: Ano kayang sasabihin ko sa aking mga anak? (umiiyak na tanong nito
KAWAKSI NG KURA: Pinaghahanap ng Gwardiya Sibil ang iyong mga anak,
sakanyang sarili) Wala na silang makakain sakanilang pagdating. Kawawa
sa kadahilanang kinuha raw ni Crispin ang pera ng Kura.
naman ang aking mga anak. (patuloy na pag iyak nito)
SISA: Ano ho?! Subalit hindi iyon magagawa ng aking mga anak. (naiiyak na GWARDIYA SIBIL 1: Mabuti pang sumama ka nalang sa amin sa kwarter
sabi nito) kung saan ka nababagay!

NARRATOR: Lito ang isip na tumatakbong pauwi si Sisa. Bumabagabag sa
kanyang isipan ang katotohanang sinabi sakanya ng kawaksi ng kura. Para
siyang tatakasan ng sariling bait sa pag iisip kung paano maililigtas ang
kanyang mga anak sa kamay ng mga sibil. Tumindi ang sikdo ng kanyang
dibdib nang papalapit na siya sa kanilang bahay at natanaw niya ang
dalawang sibil na papaalis na. Nawala pansamantala ang kaba sa kanyang
dibdib marahil hindi kasama ng mga sibil ang isa man sa kanyang anak.
NARRATOR: Muling nagsumamo si Sisa, pero mistulang bingi ang kanyang
mga kausap.
SISA: Maaari po bang mauna ako ng ilang hakbang sainyo kapag nasa
kabayanan na tayo?
GWARDIYA SIBIL 1 & 2: (patangong sumagot kay Sisa)

GWARDIYA SIBIL 2: Siguraduhin mo lang na hindi ka magtatangkang

SISA: Diyos ko! Salamat at hindi kasama ng mga Gwardiya Sibil ang aking tumakas!
mga anak. Ngunit nasaan sila?!
SISA: Opo! Maraming salamat po.

SCENE 8
NARRATOR: Gayunman, sa sumunod na sandali, muling sinakmal ng
matinding pangamba si Sisa ng makasalubong niya ang dalawang Gwardiya
Sibil. Pilit na tinatanong siya nito kung saan niya diumano itinago ang
dalawang onsang ninakaw ng kanyang anak. Pilit na pinaaamin din siya
tungkol sa paratang ng kura. Kahit na nagmamakaawa si Sisa hindi
pinakikinggan ang kanyang pangangatwiran, hindi siya pinaniniwalaan ng
mga sibil at sa hali ay pakaladkad na isinama siya sa kwarter.
SCENE 9
NARRATOR: Pagdating nila sa bayan, tiyempong katatapos pa lamang ng
misa. Halos malusaw sa kahihiyan si Sisa.
(Nagkumpulan at nag bulungan ang mga tao sa nasaksihan nilang
pangyayare.)
ALE 1: Diyos ko! Diba si Sisa yan? Anong nangyare sakanya?

GWARDIYA SIBIL 1: Nasaan ang ninakaw ng iyong anak?! ALE 2: Oo si Sisa nga yan, dinakip siya sapagkat nagnakaw ang kanyang
mga anak.
GWARDIYA SIBIL 2: Ilabas mo na at wag mon a silang pagtakpan!
ALE 1: Bakit mukha na siyang nababaliw?
SISA: Hindi kop o alam, wala po saakin ang inyong sinasabi. (naiiyak na sabi
nito)

GWARDIYA SIBIL 1 & 2: Huwag ka ng magsinungaling! Pareho kayo ng anak

mo!
SCENE 10
NARRATOR: Kaagad na ipinasok si Sisa sa kwartel. Nagsumiksik siyang
parang daga sa isang sulok. Nanlilimahid at iisa ang kanyang damit. Ang
kanyang buhok naman ay daig pa ang sinabungkay na dayami, gusot-gusot
ito. Ang kanyang isip ay parang ibig ng takas an ng katinuan.
SCENE 11
NARRATOR: Sa bawat paglipas ng sandal, nadagdagan ang kasiphayuan ni
Sisa. Magtatanghali, nabagbag ang damdamin ng Alperes at iniutos nitong
palayain na si Sisa. Ngunit si Sisa ay hinang hina na, may dalawang oras din
itong nakabalandara sa isang sulok.
SISA: Tulungan po ninyo ako, nanghihina na po ako.
ALPERES: Palayain niyo na ang babaeng yan!
SCENE 12
NARRATOR: Painot-inot na naglakad si Sisa (tinulungan ng mga ale upang
makatayo) hanggang sa muli itong makarating sa kanyang bahay. Paullit-ulit
na tinatawag ang pangalan ng kanyang mga anak na animo’y sirang plaka.
SISA: Crispin? Basilio? Mga anak ko, nasaan kayo?! Crispin! Basilio! (umiiyak
na sigaw nito)
NARRATOR: Ngunit hindi niya ito makita. Kahit na panhik panaog ang
kanyang ginawa. Tinungo niya ang gulod at sa tabi ng bangin subalit wala
ang kanyang hinahanap. Patakbo siyang bumalik ng kanyang bahay.
SCENE 13
NARRATOR: Natapunan ni SIsa ng pansin ang isang pilas ng damit ni Basilio
na my bahid ng dugo. Hawak ang damit, pumanaog ito sakanyang bahay at
tiningnan sa sikat ng araw ang pilas ng damit na nababahiran ng dugo.
Nilukob ng matinding nerbiyos ang kanyang buong katawan.
SISA: Diyos ko! Anong nang ngyayare sa mga anak ko? Oh mahahabaging
Diyos, nasaan na sila? (patuloy na pag-iyak nito) CRISPIN?! BASILIO?!
CRISPIN? BASILIO? MGA ANAK KO!
SCENE 14
NARRATOR: Napapikit na lamang na nagdarasal si Sisa. Humihingi ng awa sa
Diyos at sa Birhen para pangalagaan ang kanyang mga anak. Hindi pa rin siya
mapalagay. Maya-maya’y nanindig ang kanyang mga balahibo at siya’y
napadilat. Parang nakikita niya ang kanyang anak na si Crispin sa tabi ng
dapugan na kung saan sila ay madalas maupo at mag usap. Ngayon, walang
sinasabi ito, nakatingin lamang sa kanya, nakangiti, ngunit malungkot ang
mga mata.
BASILIO: Nanay! Buksan ninyo! Buksan ninyo, Nanay! (ani nito mula sa
labas)
NARRATOR: KINILABUTAN SI SISA, NAWALA ANG PANGITAIN.
-END-