Στα ΜΥΣΤΙΚΑ της Φυσικής Μιχαλούδης – Σαμαράς

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ
Ύλη: Στερεά (μέχρι ισορροπία στερεού σώματος)
ΘΕΜΑ Α
Στις ερωτήσεις Α1-Α4 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που
αντιστοιχεί στη φράση η οποία συμπληρώνει σωστά την ημιτελή πρόταση.
A1. Ένας τροχός, ακτίνας R, κυλίεται χωρίς να ολισθαίνει. Για το μέτρο  της γωνιακής του
επιτάχυνσης και το μέτρο cm της επιτάχυνσης του κέντρου μάζας του ισχύει:
α. cm    t β. cm    R
γ.   cm  R δ.   cm  t
Μονάδες 5
A2. Όταν ένα στερεό σώμα εκτελεί ομαλά επιταχυνόμενη στροφική κίνηση τότε:
α. Η γωνιακή του ταχύτητα παραμένει σταθερή.
β. Η γωνιακή του επιτάχυνση αυξάνεται.
γ. Η γωνιακή του επιτάχυνση παραμένει σταθερή.
δ. Η γωνιακή του επιτάχυνση μειώνεται.
Μονάδες 5
A3. Κατά την κύλιση χωρίς ολίσθηση ενός τροχού:
α. Τα σημεία της περιφέρειας του τροχού έχουν μηδενική ταχύτητα.
β. Όλα τα σημεία του έχουν την ίδια ταχύτητα.
γ. Κάθε σημείο έχει την ίδια επιτρόχια ταχύτητα.
δ. Η διεύθυνση της γωνιακής του ταχύτητας παραμένει σταθερή.

Μονάδες 5
A4. Ζεύγος δυνάμεων ονομάζεται το σύστημα:
α. Δύο οποιονδήποτε δυνάμεων.
β. Δύο δυνάμεων που έχουν ίσα μέτρα και ίδια κατεύθυνση.
γ. Δύο δυνάμεων που είναι αντίρροπες, έχουν ίσα μέτρα και παράλληλους φορείς.
δ. Δύο δυνάμεων οι οποίες είναι αντίρροπες.
Μονάδες 5

A5. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που
αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή τη λέξη Λάθος, αν η
πρόταση είναι λανθασμένη.
α. Ένα υλικό σημείο μπορεί να εκτελεί μόνο μεταφορική ή μόνο στροφική κίνηση.
β. Τα μηχανικά στερεά δεν παραμορφώνονται όταν τους ασκούνται δυνάμεις.
γ. Στον τροχό του λούνα παρκ, κάθε θαλαμίσκος εκτελεί στροφική κίνηση.
δ. Η ροπή ζεύγους δυνάμεων είναι πάντα ίση με το μηδέν.
ε. Όταν ένα ομογενές στερεό ακτίνας R κυλά χωρίς να ολισθαίνει, για το μέτρο της ταχύτητας
cm του κέντρου μάζας του και για το μέτρο της γωνιακής του ταχύτητας ω ισχύει η σχέση
  cm  R .
Μονάδες 5

Page |1
 Στα ΜΥΣΤΙΚΑ της Φυσικής Μιχαλούδης – Σαμαράς

ΘΕΜΑ Β
Β1. Ένας τροχός, ακτίνας R  0,2 m , κυλίεται χωρίς να ολισθαίνει, έχοντας ταχύτητα στο ανώτερο
σημείο του μέτρου ίσου με 24 m / s . Τη χρονική στιγμή t 0  0 ο τροχός αρχίζει να επιβραδύνεται
ομαλά. Το μέτρο της γωνιακής επιβράδυνσης του τροχού είναι 10 rad / s2 . Ο αριθμός των
περιστροφών του τροχού από τη στιγμή t 0  0 μέχρι τη στιγμή που θα ακινητοποιηθεί είναι:
45 90 180
i. ii. iii.
  
α) Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση.
Μονάδες 2
β) Να δικαιολογήσετε την επιλογή σας.
Μονάδες 6

Β2. Ομογενές στερεό σώμα αφήνεται ελεύθερο πάνω σε κεκλιμένο επίπεδο.

Το στερεό ξεκινά να κυλίεται χωρίς να ολισθαίνει,
με επιτάχυνση κέντρου μάζας μέτρου cm . Έστω Σ
το σημείο της περιφέρειας του στερεού που
βρίσκεται στη μεγαλύτερη δυνατή απόσταση από
το κεκλιμένο επίπεδο. Το μέτρο της επιτάχυνσης
του σημείου Σ, τη στιγμή όπου το στερεό έχει
διαγράψει γωνία περιστροφής ίση με 1 rad είναι:
i. 2  cm ii. 2   cm iii. 2 2  cm
α) Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση.
Μονάδες 2
β) Να δικαιολογήσετε την επιλογή σας.
Μονάδες 6

Β3. Λεπτή και ομογενής ράβδος, μάζας m 1  9 kg και μήκους  4 m , είναι τοποθετημένη οριζόντια.
Η ράβδος ισορροπεί, έχοντας ένα στήριγμα σε σημείο που απέχει απόσταση 1 m από το άκρο της
Α, ενώ στο σημείο Β έχει δεμένο νήμα, το οποίο στερεώνεται σε ταβάνι, σχηματίζοντας γωνία
  30 με τη ράβδο. Το νήμα έχει όριο θραύσης   100  . Πάνω στο άκρο Α της ράβδου
τοποθετούμε σημειακή σφαίρα μάζας m2  3 kg . Τη χρονική στιγμή t 0  0 η σφαίρα ξεκινά να
2 1
κινείται με σταθερή επιτάχυνση μέτρου   m / s2 , ενώ δεν υπάρχουν τριβές. Δίνεται:   .
3 2
Να θεωρήσετε ότι η ράβδος δεν ολισθαίνει ως προς το στήριγμα.

Η χρονική στιγμή που θα κοπεί το νήμα είναι:

i. 1 s ii. 2 s iii. 3 s
α) Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση.
Μονάδες 2
β) Να δικαιολογήσετε την επιλογή σας.
Μονάδες 7

Page |2
 Στα ΜΥΣΤΙΚΑ της Φυσικής Μιχαλούδης – Σαμαράς
ΘΕΜΑ Γ
Λεπτή, ομογενής ράβδος AB, μάζας m 1  4 kg και ακτίνας  12 m , ισορροπεί υπό γωνία θ, με
το άκρο της Α να ακουμπά σε λείο κατακόρυφο τοίχο και το άκρο της Β πάνω σε οριζόντιο δάπεδο.

Γ1. Να υπολογίσετε το μέτρο της κατακόρυφης δύναμης που δέχεται η ράβδος στο σημείο Β από το
έδαφος (2 μονάδες) και το μέτρο της στατικής τριβής (4 μονάδες) .
Μονάδες 6
Αφήνουμε μία σημειακή μάζα m2  5 kg να ολισθήσει πάνω στη ράβδο, ξεκινώντας από το σημείο Α. Ο
2
συντελεστής τριβής ολίσθησης μεταξύ ράβδου και σημειακής μάζας είναι   .
3

Γ2. Να υπολογίσετε το μέτρο της δύναμης που ασκείται στη ράβδο από τον κατακόρυφο τοίχο, σε
συνάρτηση με την απόσταση της σημειακής μάζας από το σημείο Α.
Μονάδες 7
Γ3. Να υπολογίσετε την ελάχιστη τιμή του συντελεστή στατικής τριβής μεταξύ οριζόντιου δαπέδου
και σημείου Β της ράβδου, ώστε η ράβδος να παραμένει διαρκώς ακίνητη κατά τη διάρκεια της
κίνησης της σημειακής μάζας πάνω της.
Μονάδες 6
Απομακρύνουμε τη σημειακή μάζα. Σε σημείο Δ της ράβδου, τέτοιο ώστε    4 m , αφήνουμε
ελεύθερο να κινηθεί έναν δακτύλιο, μάζας m 3 και ακτίνας R  0,1 m . Τη χρονική στιγμή t 0  0 ο
δακτύλιος αρχίζει να κυλίεται χωρίς να ολισθαίνει, με σταθερή επιτάχυνση μέτρου cm  4 m / s 2 .

Page |3
 Στα ΜΥΣΤΙΚΑ της Φυσικής Μιχαλούδης – Σαμαράς

Γ4. Τη χρονική στιγμή που ο δακτύλιος βρίσκεται ακριβώς πάνω από το κέντρο μάζας της ράβδου, να
υπολογίσετε το μέτρο της ταχύτητας ενός σημείου του δακτυλίου που απέχει απόσταση R από τη
ράβδο.
Μονάδες 6
Δίνεται:
 το μέτρο της επιτάχυνσης της βαρύτητας g  10 m / s 2
   0,8 ,   0,6

ΘΕΜΑ Δ
Λεπτή ομογενής ράβδος ΑΒ είναι στερεωμένη στο αριστερό της άκρο Α, μέσω άρθρωσης, σε
κατακόρυφο τοίχο. Η ράβδος έχει μάζα m 1  12 kg και μήκος  4 m . Στο δεξιό της άκρο Β η ράβδος
είναι δεμένη σε αβαρές και μη εκτατό νήμα, το οποίο είναι στερεωμένο σε κατακόρυφο τοίχο. Η ράβδος
ισορροπεί οριζόντια, με το νήμα να είναι τεντωμένο και να σχηματίζει γωνία  με αυτή. Στο σημείο Γ,
3
όπου     , υπάρχει πάνω στη ράβδο σώμα Σ2 μάζας m2  4 kg . Στο πάνω μέρος του Σ2 υπάρχει
4
καρφωμένο ιδανικό ελατήριο, φυσικού μήκους 0  1 m και σταθεράς k  200 N / m , στο πάνω μέρος
του οποίου είναι στερεωμένο και ισορροπεί σώμα Σ3 μάζας m3  2 kg .

Δ1. Να υπολογίσετε το μέτρο της τάσης του νήματος.

Μονάδες 5
Δ2. Να υπολογίσετε το μέτρο της δύναμης που δέχεται η ράβδος από την άρθρωση.
Μονάδες 5

Page |4
 Στα ΜΥΣΤΙΚΑ της Φυσικής Μιχαλούδης – Σαμαράς
Πιέζουμε το σώμα Σ3 προς τα κάτω έτσι ώστε το ελατήριο να συσπειρωθεί κατά d 1  0,3 m και τη
χρονική στιγμή t 0  0 το αφήνουμε ελεύθερο. Το Σ3 εκτελεί απλή αρμονική ταλάντωση με σταθερά
επαναφοράς D  k .
Δ3. Να γράψετε την εξίσωση της ορμής του Σ3 σε συνάρτηση με το χρόνο, θεωρώντας θετική φορά
προς τα πάνω.
Μονάδες 5
Δ4. Να γράψετε την εξίσωση του μέτρου της δύναμης που δέχεται η ράβδος στο σημείο Γ από το σώμα
Σ2 σε συνάρτηση με το χρόνο (3 μονάδες) καθώς και τη μέγιστη και ελάχιστη τιμή της (2 μονάδες).
Μονάδες 5
Δ5. Επαναφέρουμε το Σ3 στη θέση ισορροπίας του, το συσπειρώνουμε κατά d 2  0,5 m από τη θέση
αυτή και το αφήνουμε ελεύθερο. Να υπολογίσετε το ύψος πάνω από τη ράβδο στο οποίο θα βρεθεί
το Σ3 (2 μονάδες), καθώς και το μέτρο της ταχύτητάς του (3 μονάδες), τη χρονική στιγμή που το Σ2
θα χάσει την επαφή του με τη ράβδο.
Μονάδες 5
Δίνονται:
 το μέτρο της επιτάχυνσης της βαρύτητας g  10 m / s 2
   0,7 ,   0,7

Page |5
 Στα ΜΥΣΤΙΚΑ της Φυσικής Μιχαλούδης – Σαμαράς

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ
Ύλη: Στερεά (μέχρι ισορροπία στερεού σώματος)
Απαντήσεις Θεμάτων
ΘΕΜΑ Α
A1. β A2. γ A3. δ A4. γ A5. α. Λ β. Σ γ. Λ δ. Λ ε. Λ

ΘΕΜΑ Β
Β1. α) Σωστή απάντηση είναι η ii.
β) Η επιβράδυνση του κέντρου μάζας του τροχού είναι: cm    R  10  0,2  2 m / s2
24
Η αρχική ταχύτητα του κέντρου μάζας του τροχού είναι: cm,0   12 m / s
2
διότι το ανώτερο σημείο έχει διπλάσια ταχύτητα από το κέντρο μάζας.
0
Ο τροχός ακινητοποιείται τη χρονική στιγμή: cm  cm,0  cm  t  0  12  2  t  t  6 s
1 1
Η απόσταση που θα έχει διανύσει το κέντρο μάζας είναι: s   0  t   cm  t 2  12  6   2  62  36 m
2 2
s 36
Η γωνία περιστροφής του τροχού είναι:     180 rad
R 0, 2
 180 90
Ο αριθμός περιστροφών είναι:     περιστροφές.
2 2 

Β2. α) Σωστή απάντηση είναι η iii.

β) Το Σ έχει 3 επιταχύνσεις, του κέντρου μάζας και την επιτρόχια, που είναι συγγραμμικές, αλλά και την
κεντρομόλο επιτάχυνση, κάθετη στις δύο προηγούμενες.
  ,cm      cm   cm   cm  2   cm
s 1
  1 rad   1   cm  t 2  R  cm  t 2  2  R
R 2
2 2 2
  t     t 2  cm  2  R
 k  cm  cm  cm cm   2   cm
R R R R
Η συνολική επιτάχυνση του σημείου Σ προκύπτει από το
πυθαγόρειο θεώρημα:
2  2,cm  k2  2  4  cm
2 2
 4  cm  2  8  cm
2 2
   8  cm    2 2  cm

Β3. α) Σωστή απάντηση είναι η iii.

β) Θεωρούμε αριστερόστροφη ως θετική φορά για τις ροπές. Έστω x η απόσταση που θα διανύσει η
σφαίρα μέχρι το σημείο που οριακά η τάση του νήματος θα έχει την τιμή θραύσης της. Για τη θέση αυτή,
ως προς το σημείο στο οποίο η ράβδος ακουμπά στο στήριγμα, θα ισχύει οριακά:

Page |1
 Στα ΜΥΣΤΙΚΑ της Φυσικής Μιχαλούδης – Σαμαράς

  1
  0        1  W1    1  N '2   x  1  0  100   3  90  1  30   x  1  0 
 2  2
150  90  30  x  30  0  30  x  90  x  3 m
1 1 2
Η χρονική στιγμή που η σφαίρα θα φτάσει εκεί είναι: x     t 2  3    t 2  t 2  9  t  3 s
2 2 3

ΘΕΜΑ Γ
Γ1. Για τη ράβδο ως άξονα y΄y θεωρούμε τον κατακόρυφο, ενώ ως x΄x τον οριζόντιο. Θεωρούμε ως
θετικές φορές προς τα δεξιά και προς τα πάνω για τις δυνάμεις και δεξιόστροφα για τις ροπές.
Στον άξονα y΄y ισχύει: Fy  0  NB  W1  0  NB  m1  g  NB  40 N

Ως προς το σημείο Α ισχύει:

            0   
  0  W1        m1  g             
2 2
20  0,6    0,8  40  0,6    0,8  24  12    15 N

Γ2. Έστω ότι η σημειακή μάζα βρίσκεται σε απόσταση x από το Α. Για τη σημειακή μάζα ισχύει:

Fy  0  N2  W2y  0  N2  W2y  N2  m2  g   N2  30 N

όπου ως άξονα y΄y θεωρήσαμε τον κάθετο στη ράβδο, ενώ ως x΄x τον παράλληλο στη ράβδο.
Η τριβή ολίσθησης Τ που δέχεται η σημειακή μάζα από τη ράβδο είναι:
2
     2   30  20 N
3

Page |2
 Στα ΜΥΣΤΙΚΑ της Φυσικής Μιχαλούδης – Σαμαράς
Αντίστοιχα, η ράβδος θα δέχεται από τη σημειακή μάζα δύναμη μέτρου:  '2   2  30  , καθώς και
'    20  , τις οποίες αναλύσαμε ως προς τους άξονες x΄x και y΄y που έχουμε διαλέξει για τη ράβδο.
Ως προς το σημείο Β ισχύει:
    0   
B  0   A   A    '2    x   W1   A      2  12  x   40  0
2 2
A 12  0,8  30  12  x   20 12  0,6  0  9,6   A  360  30  x  144  0  9,6   A  504  30  x 
 A  52,5  3,125  x , 0  x  12 ( Η συνολική δύναμη Τ΄ δεν προκαλεί ροπή)

Γ3. Για τη ράβδο, ως προς τον άξονα y΄y ισχύει:

Fy  0  NB  T'y  N'2y  W1  0  NB  T   N2   m1  g 
NB  20  0,8  30  0,6  40  N B  16  18  40  N B  74 N
Για τη ράβδο, ως προς τον άξονα x΄x ισχύει:
Fx  0  NA  N'2x  T 'x  T  0  N A  N 2    T    T  0 
T  52,5  3,125  x  30  0,8  20  0,6  T  40,5  3,125  x , 0  x  12
Από την παραπάνω σχέση προκύπτει ότι η μέγιστη τιμή της στατικής τριβής είναι: ,max  40,5 
Η τιμή αυτή δεν θα πρέπει να ξεπερνά την οριακή τιμή της στατικής τριβής.
40,5 40,5 81
Πρέπει: ,max  ,  40,5  S      S   S  S 
 74 148
81
Η ελάχιστη τιμή του συντελεστή στατικής τριβής είναι S,min  .
148

Γ4. Για την κίνηση του δακτυλίου ισχύει:

1 1 2
s   cm  t 2        4  t 2  2  2  t 2  t 2   t  1 s
2 2 2 2
Το μέτρο της ταχύτητας του κέντρου μάζας του είναι: cm  cm  t  4 1  4 m / s
Το σημείο του δακτυλίου που απέχει απόσταση R από τη ράβδο έχει δύο ταχύτητες, μία ίση με την
ταχύτητα του κέντρου μάζας του και την επιτρόχια, η οποία ισούται ως μέτρο με την ταχύτητα cm , αλλά
είναι εφαπτόμενη στον δίσκο. Οι δύο ταχύτητες είναι κάθετες μεταξύ τους. Ισχύει:
2
  cm  2  cm
2 2
 cm 2
 2  cm  cm 2  4 2 m / s

ΘΕΜΑ Δ
Δ1. Το σώμα Σ3 ισορροπεί: Fy  0  F  W3  0  F  20 N και
F  20  k    20    0,1 m
Το σώμα Σ2 ισορροπεί: Fy  0  2  F  W2  0  2  20  40  2  60 N
Η ράβδος ισορροπεί. Θεωρούμε θετική φορά την αριστερόστροφη. Ως προς τον άξονα περιστροφής
3
ισχύει:   0  Ty   N'2   W1   0  4  T    60  3  2 120 
4 2
4  T  0,7  420  T  150 N

Page |3
 Στα ΜΥΣΤΙΚΑ της Φυσικής Μιχαλούδης – Σαμαράς

Δ2. Για τη ράβδο, στον οριζόντιο άξονα, ισχύει:

Fx  0  Tx  FAx  0  FAx  T    FAx  150  0,7  FAx  105 N
Για τη ράβδο, στον κατακόρυφο άξονα, ισχύει:
Fy  0  FAy  Ty  W1  N'2  0  FAy  m1  g  N2  T  
FAy  120  60 105  FAy  75 N
Εφαρμόζουμε πυθαγόρειο θεώρημα:
FA2  FAx
2 2
 FAy  FA2  1052  752  FA2  11.025  5.625  FA  16.650  15 74 N

Δ3. Το Σ3 ξεκινά την ταλάντωσή του από την αρνητική ακραία θέση. Η αρχική φάση είναι:
 0
 3
x  A  A    t   0  A   0  1   0 
2
rad

D 200
Η γωνιακή συχνότητα της ταλάντωσής του είναι:     10 rad / s
m3 2
Το πλάτος της ταλάντωσης ισούται με:   d 1    0,3  0,1  0,2 m
Η εξίσωση της ορμής του Σ3 σε συνάρτηση με το χρόνο είναι:
 3 
p  m3    m3   A     t   0   4   10  t   (S.I.)
 2 
Δ4. Για το Σ3 ισχύει:
F  D  x  F  W3  k  x  F  W3  k  x  F  20  200  x , 0,2  x  0,2 (S.I.)
Για το Σ2 ισχύει: F  0  N2  F  W2  0  N 2  F  W2  N 2  60  200  x , 0,2  x  0,2 (S.I.)
Αντίστοιχα, για τη δύναμη που δέχεται η ράβδος ισχύει: N '2  60  200  x , 0,2  x  0,2 (S.I.) (1)
Αντικαθιστούμε την εξίσωση της απομάκρυνσης του Σ2 και προκύπτει:
 3 
N '2  60  200  x  60  200  A     t  0   60  40   10  t   (S.I.)
 2 
Από τη σχέση (1) βρίσκουμε την ελάχιστη τιμή: N '2  60  200  0, 2  60  40  20 
Η μέγιστη τιμή είναι: N'2  60  200   0,2  60  40  100 

Δ5. Το πλάτος της νέας ταλάντωσης του Σ3 είναι A '  d 2  0,5 m .

Η θέση απώλειας επαφής του Σ2 είναι στη θέση πάνω από το φυσικό μήκος του ελατηρίου όπου
μηδενίζεται η τιμή της Ν΄2: F  W2  k  d  m2  g  d  0,2 m , άρα h  0  d  1  0,2  1,2 m
Η θέση x της ταλάντωσης του Σ3 θα είναι: x    d  0,1  0,2  0,3 m
1 1 1
Ισχύει: K  U  E   m3  32   k  x 2   k  A' 2  2  32  200  0,32  200  0,52  3  4 m / s
2 2 2

Page |4