MGA SULIRANING

PANGKAPALIGIRAN

Panimula

Ikaw ay nasa ika-2 modyul na. Sa puntong ito ay mayroon ka nang

ganap na kaalaman sa konsepto ng KONTEMPORARYONG ISYU. Bibigyang
pansin sa araling ito ang mga isyung kaugnay ng ating kapaligirang
ginagalawan .

Hindi sapat na alam mo lamang ang mga suliraning pangkapaligiran.

Higit na mahalaga na malaman kung paano ito nakakapekto sa ating lipunan
at kung paano ito mabibigyang solusyon. Mangyayari lamang ito kung ikaw ay
may malalim na pagkaunawa sa mga suliraning pangkapaligiran upang iyong
masuri kung paano mapapangalagaan ang kaligtasang panlahat at pagtatamo
ng Pilipinas ng pambansang kaunlaran.

Sa modyul na ito, iyong masusuri ang pagsisikap ng pamahalaan ng

Pilipinas na tugunan ang mga balakid na dulot ng mga kalamidad na
nararanasan sa bansa upang makamit ang minimithing pag-unlad. Sasagutin
mo rin ang tanong na: Bakit kailangan tugunan ang mga suliraning
pangkapaligiran.

May tatlong paksang naglalarawan ng suliraning pangkapaligiran

sa araling ito.

MGA SULIRANING PANGKAPALIGIRAN

 Mga Suliraning Pangkapaligiran sa Sariling Pamayanan

 Climate Change (Aspektong Politikal, Pang-ekonomiya, at

Panlipunan)
 Mga Epekto at Implikasyon ng Global Warming at Climate Change
 Panimulang Pagsusulit

Ano na ba ang alam mo tungkol sa paksa? Sagutan ang

panimulang pagsusulit upang matiyak ng guro ang mga kaalamang dapat
ituro at mga gawain na dapat ibigay. Huwag kang mag-alala, pre-test pa
lamang ito at hindi magiging basehan ng pagmamarka.

1. Sa bansang Pilipinas, alin sa mga ss: na kalamidad o suliranin ang

madalas na nararanasan sa bansa?
A. Tornado
B. Bagyo
C. Lindol
D. El Nino

2. Upang mapangalagaan ang kaligtasan sa panahon ng kalamidad ang

mga tao ay nararapat na
A. Sundin ang mga kautusang ipinatutupad ng pamahalaan
B. Siguruhin ang pansariling kaligtasan
C. Ipaubaya sa mga may katungkulan ang paggawa ng nararapat na
hakbang pangkaligtasan
D. lahat ng nabanggit

3. Ang epektibong programa ng pamahalaan laban sa kalamidad ay

magdudulot ng .
A. paglutas sa mga suliranin
B. kaligtasang panlahat
C. hakbangin sa pag-unlad
D. lahat ng nabanggit

4. Ang malawakang paggamit ng mga Greenhouse Gas tulad ng carbon

dioxide, chlorofluorocarbon, nitrogen oxide at sulfur oxide ay
nagdudulot ng .
A. El Nino at La Nina
B. Global Warming
C. Pagbaha
D. Lahat ng nabanggit

5. Paano nakakaapekto sa kalagayang pang-ekonomiya ang mga

kalamidad na nararanasan sa bansa.
A. Sumisigla ang sektor ng pagnenegosyo sa bansa
B. Mabagal na pag-unlad ng ekonomiya
C. Pagtaas ng presyo ng mga bilihin
D. Pagkabutas ng Ozone layer
6. Alin sa mga ss: ang nagdudulot ng matinding init at pagkatuyo ng lupain?
A. Pagkasira ng ekolohiya
B. El Nino
C. Pagkabutas ng Ozone layer
D. Global Warming

7. Ito ang pangunahing tungkulin ng bansa sa kanyang mga mamamayan.

A. Karapatang Pantao
B. Edukasyon
C. Pwersang militar
D. Seguridad

8. Ang sangay ng pamahalaan na responsible sa pagtitiyak ng

proteksyon at kapakanan ng mamamayan sa panahon ng sakuna at
kalamida.
A. DSWD
B. NDRRMC
C. DOH
D. DPWH

9. Pagkaranas ng matinding tagtuyot na nagiging sanhi ng problemang

pangkabuhayan lalo na ng mga bansang agricultural.
A. El Nino
B. Bagyo
C. La Nina
D. Storm Surge

10. Isang Sistema ng klima na may nakabukas na sirkulasyon sa paligid ng

isang sentro ng mababang lugar, tumatakbo sa pamamagitan ng init na
inilabas kapag umaakyat at lumalapot ang basing hangin.
A. Flash Flood
B. Volcanic eruption
C. Bagyo
D. Soil erosion
 Alamin 4 Pics 1 Word

Sa gawaing ito, iyong tutukuyin ang mga kalamidad na karaniwang

nararanasan sa Pilipinas. Sa tulong ng mga larawan, ibiga ang tumpak na
salita sa bawat kahon.

A I

SM TOR SLLDENDAUP

A U L O

RETHAKQKE S ASFLODSHD F

NBSSSSSSSSS
S R I
ASTLOMSRU A ILNOǸE S
 Wow ang galling, binabati kita! Ang mga salitang nahulaan mo ay ilan
lamang sa mga karaniwang kalamidad na nararanasan sa ating bansa.

Bagyo

Flash
Flood Earthquak
e

El Nino
Kalamidad La Nina
sa Pilipinas

Land Volcanic
Slide Eruption

Storm
Surge
 Tuklasin

Basahin at unawain ang teksto sa ibaba upang higit na mapalalim ang

iyong kaalaman ukol sa paksa.

Kalamidad Katangian Naitalang Pangyayari

Kalagayan ng panahon Ang bagyong Yolanda na
na nagdudulot ng itinuturing na pinakamalakas
malakas na pag-uulan na bagyo sa kasaysayan na
Bagyo at di-pangkaraniwang puminsala sa Leyte at
lakas ng hangin na Samar noong Nobyembre 8,
umaabot hanggang 2013. Nag-iwan ito ng
250km/hour mahigit 6000 patay.
Ang magnitude 8.0 na lindol
na tumama sa Mindanao
Matinding pag-uga ng noong August 17, 1976 na
lupa dulot ng mabilis na sinundan ng Tsunami. Nag-
paglabas ng enerhiyang iwan ito ng mahigit 8000
seismiko. Kadalasang patay at pagkasira ng
Lindol sanhi ay ang paggalaw tirahan ng libu-libong
ng fault sa ibabaw na pamilya. Pinakabago ang
bahagi ng ating mundo magnitude 6.5 na lindol na
o crust tumama sa ilang parte ng
Mindanao noong October
16, 2019 na sumira
sa maraming imprastraktura
at kumitil ng 14 na buhay.
Ang mga aktibong Ang pagputok ng Bulkang
bulkan ay patuloy na Taal sa Enero 12, 2020 sa
nakakaipon ng pressure kasalukuyan ay muling
dulot ng matinding init a sumiklab sa loob ng 43 na
nagmumula sa gitna ng taon, simula noong 1977,
ating mundo. Ang Ayon sa PHIVOLCS kay
Pagputok ng direktor "Renato Solidum"
pressure na ito ang
Bulkan sa phreatic pag-sabog ay
siyang tumutulak sa
magma o mga tunaw unang naitala sa pasadong
na materyales upang 1pm ng hapon sa PST oras
lumabas sa bunganga sa Pilipinas, Nang ito ay nag
ng bulkan kapag ito ay umpisang nag-alburoto sa
sumabog. lawa ng Bulkang Taal at
itinaas sa alarma ng 2
matapos ang malakas na
pag-singaw sa krayter nito
ito ay sinundan pa ng mga
pag-putok sa oras ng 3pm
ng hapon at nag-paulan ng
100 metro na abo sa mga
lalawigan
ng Batangas, Cavite, Lagun
a at Quezon, ito ay nag-
dadala ng Sulpur buhangin
 na nakakasamasa
kalusugan ng tao.
Ang pag-singaw ng Bulkang
Taal lubhang napinsala ang
mga lungsod sa kanlurang-
Laguna dahil sa kalapit
delikadong nasasakupan
nito, Napinsala ang lungsod
ng Calamba mula kabila sa
lungsod ng Tanauan sa
Batangas, isinailalim sa
"State of Calamity" ang
lunsod ng Calamba dahil sa
kawalan ng suplay ng
kuryente, tubig at signal,
dahil sa makakapal na abo
na ibinuga ng Taal maging
ang kalapit bayan ng Los
Baños, Laguna, Santo
Tomas, Batangas, Tanauan,
Batangas, Alaminos,
Laguna at San Pablo,
Laguna, Ayon sa NDRRMC
mahigit 10, 000 na pamilya
ang naapektuhan ng
"ashfall" at 140 na paaralan
sa Batangas, Cavite at
Laguna ang napinsala nito,
pansamantalang isinara ang
mga pangunahing daanan
ng Daang Talisay–Tagaytay
at Daang Santa Rosa–
Tagaytay dahil sa kapal ng
abong ibinuga ng bulkan.
Ang storm surge o Ang Daluyong na tumama
daluyong ay ang sa Tacloban bunsod ng
Storm Surge abnormal na pagtaas Typhoon Yolanda ay
ng lebel ng dagat dahil nakarehistro ng 5-6 metrong
sa pagtulak ng malakas pagtaas ng tubig. Nag-iwan
 na hangin sa tubig ito ng libu-libong patay at
patungo sa higit bilyong halaga ng ari-
dalampasigan. arian.
Ang mabilis na
pagragasa ng
Ang flash flood na tumama
tubig ulan mula sa
sa Ormoc Leyte noong
kabundukan.
Nobyembre 5, 1991 ay nag-
Flash Flood Pangunahing sanhi ang
iwan ng mahigit 8000 patay
malakas at tuluy-tuloy
at pagkawasak ng mga ari-
na pag-ulan at
arian.
pagkakalbo ng
kabundukan
Ang Leyte at Southern Leyte
ang dalawang probinsya sa
Ang pagguho ng lupa Pilipinas na nakararanas ng
dulot ng tuluy-tuloy na matinding land slide.
Land Slide pag-uulan. Ngdudulot Halimbawa nito ang
ng panganib sa mga insidente sa St. Bernard
bahay na nasa gilid ng Souther Leyte noong
mga bundok. February 17, 2006 ang
bumaon ng buhay sa
mahigit
1000 katao.
Ang abnormal na pag-
init ng karagatang
Pasipiko na nagdudulot
ng tuyong panahon, Ang El Nino noong 2015
matagal na tag-araw at kung saan pinakagrabeng
El Nino matagal na pagsisimula naaapektuhan ang
ng tag-ulan sa mga Mindanao. Nagdulot ito ng
bansang nakapaligid bilyong halaga ng pinsala sa
dito. Nagdudulot ito ng agrikultura
matinding pinsala sa
agrikultura.
Kabaligtaran ito ng El
Nino na kung saan Ang di-pangkaraniwang ulan
dahil sa malamig na na bumuhos sa mahigit 25
temperatura sa probinsya s Pilipinas noong
Karagatang Pasipiko, Enero 14, 2011 ay nagdulot
La Nina
nagdudulot ito ng ng pagbabaha na pumatay
malalakas at mahabang sa 42 katao at nagwasak sa
panahon ng tag-ulan na 900 milyong halaga ng ari-
maaaring maging sanhi arian.
ng pagbabaha.
 Gawin Gawain Blg.2
mo

Kapag tinanong mo ang iyong lolo’t lola, marami sa kalamidad na

nararanasan natin sa ngayon ay wala naman noon. Umusbong na lamang
dahil sa modernong aktibidad ng tao. Ang mga gawaing ito rin ang higit na
nagpapalubha sa epektong dulot ng mga kalamidad.

Maglista ng 3 gawain ng tao sa kasalukuyan at ipaliwanag kung paano

ito nagiging sanhi o nagpapalubha sa epekto ng mga kalamidad.

Gawain ng tao Paliwanag

 Gawain Blg. 3

Panuto: Isulat sa kahon ang uri ng kalamidad na inilalarawan sa Hanay A. Sipiin ang letra ng sagot sa hanay
B.

A B

1. Pagyanig ng lupa at pagkasira ng mga a. Lindol

gusali at mga kabahayan
b. El Niño
2. Biglaang pagbabaha na dala ng malakas
na bagyo o matagalang pagbuhos ng
ulan c. Tsunami

d. Landslide
3. Pagguho ng mga lupa

4. Pagkakaroon ng tagtuyot e. Flashflood

f. Volcanic eruption
5. Pagkakaroon ng malalaking hagupit ng
alon mula sa baybaying dagat
 Tuklasin

Ang malalakas na bagyong nararanasan ng maraming bansa sa

kasalukuyan at iba pang kalamidad ay dulot diumano ng global warming o
climate change. Mahalaga na maunawaan na ang dalawang konseptong ito
ay magkaugnay subalit di magkapareho.

Ang Global Warming ay ang pagtaas ng karaniwang temperatura ng

mundo kaya’t nagdudulot ng pangkalahatang pag-init ng kalawakan, ng
kalupaan at karagatan. Pangunahing epekto nito ay ang pagbabago sa klima
o Climate Change.

Sa syentipikong pag-unawa, ang global warming ay resulta ng

malakihang konsentrasyon o bolyum ng greenhouse gases (GHG) sa
kalawakan. Ang greenhouse gases ang bumubuo sa 1% ng kalawakan ng
daigdig (earth’s atmosphere). Sinasalo at Ikinukulong nito ang infrared
radiation mula sa init ng araw habang tinitiyak na may sapat at katamtamang
init na pumapasok at namamantini sa daigdig para magpatuloy ang buhay
dito. Ang penomenong ito ang tinatawag na
‘greenhouse effect’. Kahit may malaking papel ang greenhouse
gases sa greenhouse effect,
na mahalagang rekisitos sa pagkakaroon at pagpapatuloy ng buhay sa
daigdig, ang konsentrasyon nito sa kalawakan ay mapanganib. Kapag
nagkaroon ng malakihang bolyum ng GHG sa kalawakan ng daigdig,
mangangahulugan ito na mas maraming infrared radiation ang makukulong at
mananatili sa daigdig, na syang nagiging sanhi ng pagtaas ng temperatura
dito at resulta nitong pag- init.
Mayroong tatlumpu’t anim (36) na elementong nabibilang sa
greenhouse gases – ilan dito ay water vapor, carbon dioxide (CO2), methane
(CH4), nitrous oxide (N2O), hexaflourocarbons (HFCs), perflourocarbon
(PFC), sulfur hexaflouride (SF6). Sa malakihang bolyum nito, ang maituturing
na pinakamapanganib ay ang CO2.

Sa kasalukuyan, ang CO2 ang may kinalaman sa 60% ng paglala ng

greenhouse effect na dinaranas natin dulot ng pagdami ng GHG sa
kalawakan. Ang konsentrasyon ng CO2 sa kalawakan ay tumaas ng 30%
mula pagsisimula ng industrial age, mula sa bolyum na 280 parts per million
(ppm) tungo sa 367 ppm pagdating ng taong 1998.

Sa pinakahuling pagsukat (Setyembre 2009), nasa 384.78 ppm na ito o

2 ppm pagtaas kada taon. Ang maituturing na nasa “safe level” pa ng CO2 sa
kalawakan ay 350 ppm o mas mababa dito.Ayon sa mga siyentista, ang
mabilis
na pagtaas ng konsentrasyon nh CO2 sa kalawakan ay dulot ng mga
Anthropogenic factors o aktibidad na gawa ng tao. Ilan sa mga ito ay ang
mga sumusunod:

 Industriya - polusyon sa hangin at katubigan mula sa ibinubugang

usok nito; hindi tamang pagtatapon ng mga basura nito (waste
disposal practices);
 Agrikultura – kumbersyon ng mga kakahuyan para maging
kaparangan at pastulan at ang paggamit ng slash and burn technique
o pagkakaingin; polusyon sa kalupaan at katubigan dahil sa
malawakang
paggamit ng kemikal sa abono’t pestisidyo;
 Pagmimina – pagkawala ng topsoil; polusyon sa tubig dulot ng mine
tailings;
 Konstruksyon – pagkasira ng natural o likas na panirahan dahil sa
konstruksyon ng mga gusali at iba pang imprastruktura;
 Panirahan – konsentrasyon ng basura sa mga lugar ng panirahan;
pagkasaid ng groundwater

Mga Epekto at Implikasyon ng Global Warming at Climate Change

Nakaaalarma na ang mga epekto na dinaranas ngayon dahil sa global

warming at climate change. Mayor na manipestasyon nito ang dalas at tindi
(frequency at intensity) ng mga kalamidad gaya ng supertyphoons at
hurricanes, matindi at malawakang pagbaha, tsunami, malalakas na lindol,
heatwaves, matinding tagtuyot (drought) at iba pa. Ilan sa malalaking
epekto/implikasyon nito ay ang mga sumusunod:

1. Kalamidad o Natural Disaster

2. Implikasyon sa seguridad sa pagkain
3. Epekto sa suplay at kalidad ng tubig
4. Panlipunang Dislokasyon o pagkawala ng tirahan ng maraming tao.
5. Paglaganap ng mga dati at bagong mga sakit.
 Gawin Pagpapalalim ng
Mo Kaalaman

Epekto ng Climate Change

Mula sa binasang teksto sa itaas, sumulat ng maikling paglalahad sa

epekto ng Climate Change sa : Kapaligiran, Lipunan at Kabuhayan.

Kapaligiran

Lipunan

Climate Change
Kabuhayan
 Palawakin

Batid ng pamahalaan ang lumulubhang epekto ng climate change sa

ating bansa. Narito ang ilan sa mga batas/alituntuning ipinapatupad ng
pamahalaan upang mapangalagaan ang ating kapaligiran.

MGA BATAS UKOL SA PANGANGALAGA

NG PINAGKUKUNANG-YAMAN
Republic Act 7586. Kilala rin bilang National Integrated Protected Areas
System Act of 1992. Ang batas na ito ay kumikilala sa kritikal na
kahalagahan ng pangangalaga at pagpapanatili sa mga likas na
biyolohikal at pisikal na pagkakaibaiba sa kapaligiran.

Republic Act 9003. Ecological Solid Waste Management Act of 2003. Ang
mga kinauukulan ay nagtakda ng iba’t ibang mga pamamaraan upang
makolekta at mapagbukod-bukod ang mga solid waste sa bawa’t
barangay.

Republic Act 8749. Philippine Clean Air Act of 1999. Itinataguyod ng

Estado ang isang patakaran upang makamit ang balance sa pagitan ng
kaunlaran at pangangalaga ng kalikasan. Kinikilala ng Estado ang
karapatan ng mga mamamayang makalanghap ng malinis na hangin at
magamit nang kasiya- siya ang lakas ng yamang likas.

Presidential Decree 1067. Kilala bilang Water Code of the Philippines ang
P.D 1067, Tinutukoy ng batas na ito ang tubig sa karagatan na nasa
hurisdiksiyon ng Pilipinas. Pangunahing layunin ng batas na maitatag ang
batayan sa konserbasyon ng tubig. Hangarin din na matukoy ang mga
karapatan at obligasyon ng mga gumagamit ng tubig gayundin ang
proteksiyon ng mga nasabing karapatan.

Republic Act 9147. Wildlife Resources Conservation and Protection Act.

Ang batas na ito ay naglalaan para sa konserbasyon at proteksiyon ng
maiilap na hayop at ng kanilang tirahan.

Batas Pambansa 7838. Department of Energy Act of 1992. Upang

makasiguro na patuloy at sapat ang suplay ng enerhiya at makatugon sa
pagpapaunlad ng kabuhayan ng bansa, itinatag ang Department of Energy
o DOE. Layunin ng kagawarang ito na isaayos, subaybayan, at
isakatuparan ang mga plano at programa ng pamahalaan na may
kaugnayan sa eksplorasyon, pagpapaunlad, konserbasyon ng enerhiya.
 Natutuhan ko

Maituturing ang tao bilang pangunahing salarin sa pagkakaroon ng

climate change. Pero hindi pa huli ang lahat. Meron pa tayong magagawa
upang malunasan ang problemang pangkapaligiran na kinakaharap natin.

Para sa iyong paglalapat na gawain, punan ng dialogue ang usapan ng

dalawang estudyante sa ibaba. Ang usapan ay nakasentro sa tanong na:
Bilang isang mag-aaral, ano ang magagawa mo upang maibsan ang
epektong dulot ng climate change?

Tandaan : Kailangang makapagbigay ng tig-tatlong gawain ang bawat tauhan

sa ibaba. Maaaring gumuhit ng karagdagang dialogue box.