WASTONG GAMIT NG MGA SALITA
Ang kawastuang pambalarila ay 2. KUNG at KONG
kaalaman sa wastong gamit ng mga salita
gaya ng mga katha,pasulat man o
pasalita.Upang maging malinaw at tama
ang isang pagpapahayag ito ay ginagamitan
ng wastong gamit ng mga salita
Sa pakikipagtalastasan, di
mapapasubalian na madalas na
nagkakamali ang maraming tao sa paggamit
ng mga salita.
Mga sinusunod na tuntunin sa paggamit
ng wastong salita
1. NANG AT NG
NANG
Ang ‘NANG’ ay siyang ginagamit sa
panimula ng sugnay na di makapag’iisa at
pangatnig sa hugnayang pangungusap na
katumbas ng salitang “when’ sa ingles.
Halimbawa:
Nang ako’y dumating sa bahay,nagising
ang mga bata.
Ang ‘nang’ na nagbuhat sa inangkupan
ng ‘ng’ ang siyang ginagamit na pang-abay
na pamanahon.Ito’y katumbas ng salitang
‘already sa Ingles.
Halimbawa:
Marami nang (na+ang) panauhin sa
bulwagan.
NG
Ang ‘NG’ ay isang bahagi ng pananalita
na gumaganap bilang pantukoy at
pang-ukol ayon sa gamit sa loob ng
pangungusap.
Halimbawa:
Ang magsasaka ay nagbubungkal ng lupa.
Bilang pantukoy na palayon ng mga
tagaganap ng pandiwang balintiyak.Ito’y
katumbas ng ‘by’ sa Ingles.
Halimbawa:
Ang silid-aralan ay nililinis ng mga
mag-aaral.
KUNG
Ang ‘KUNG’ ay pangatnig na panubali
at ginagamit sa karaniwan sa hugnayang
pangungusap,kung kaya’t ito’y matatawag
ding pangatnig na panghugnayan.
Halimbawa:
Kung tayong lahat ay magmamahal sa
wikang Filipino ay lalong uunlad ang
Pilipinas.
KONG
Ang kong ay nanggaling sa panghalip
na panaong ‘ko’ at inaangkupan lamang ng
‘ng’.
Halimbawa:
Ibig kong makatulong sa pag-unlad ng
Pilipinas.
3. MAY AT MAYROON
Ito ay mga pandiwang walang
banghay.Ang mga ito’y may kahulugan
ngunit ang dalawa ay may pagkakaiba ng
paggamit sa mga pangungusap.
MAY-
Kapag ito’y sinusundan ng pangngalan,
pang-uri, pandiwa, pang-abay at katagang
mga.
Halimbawa:
May inaasaaahang bukas ang mga taong
masipag.
MAYROON-
Kapag ito’y sinusundan ng kataga o
panghalip na panao sa kaukulang palagyo.
Halimbawa:
Mayroon pa sanang ibig sabihin si Andrew
kay Lolo Tomas.
4. SUBUKIN/SUBUKAN
Ang subukin ay nangangahuluganng
isang pagsasagawa ng isang bagay sa ayos
na kalagayan At ito ay inuuri sa tao,anyo,at
bagay.
Halimbawa:
Subukin nating mamili sa bagong bukas na
Department Store.
Ang subukan ay nangangahulugan ng
pag-espiya sa isang tao kung ano ba ang
kinikilos nito.
Halimbawa:
Subukan mong sumunod sa kanila at
tingnan mo kung ano ang kanilang
ginagawa doon.
5. PAHIRIN/PAHIRAN
Ang pahirin ay nangangahulugan ng
pagbubura o paglilinis sa isang bagay ng
nakapahid, samantalang ang pahiran ay
paglalapat o pagpapairal sa isang bagay sa
tamang lugar.
Halimbawa:
Pahirin mo nga ng basang basahan ang
pisara.
Pahiran mo ng alcohol ang sugat ni Elvie.
6. SUNDIN/SUNDAN
Ang sundin ay nagsasaad ng
pagsunod o pag-unawa sa isang utos o
kagustuhan at maaaring batas o panuto.
Halimbawa:
Sundin mo ng maluwag sa puso ang mga
panuntunan ng paaralan.
Ang sundan naman ay panggagaya sa
ginawa o kinikilos ng isa o maraming tao.
Halimbawa:
Sundan mo ang mga tamang gawa upang
ikaw ay hindi mapariwara.
7. NAMATAY/NAPATAY
Ang ‘namatay’ ay nangangahulugan ng
paglisan sa mundo alinsunod sa natural na
pagkawala ng buhay dahilan gaya ng sakit,
bangungot, atake, atb. Samantalang ang
‘napatay’ ay ang pagkawala ng buhay na
hindi inaasahan na may kadahilanan tulad
ng aksidente.
Halimbawa:
Si Mario ay namatay noong isang linggo
dahil sa sakit sa puso.
Ang mag-ina na naglalakad sa kalsada ay
napatay ng salaring di nakikilala.
8. WALISIN/WALISAN
Ang walisan ay uri ng pandiwang
ginagamit sa pag-alis ng kalat o dumi sa
maluwang o malawak na lugar. Habang ang
walisin ay tumutukoy naman sa iisang
bahagi lamang ng isang malaking lugar.
Halimbawa:
Walisan mo nga ang kalat sa ating bakuran.
Walisin mo nga ang kalat sa paligid ng
halaman.
9. KATA/KITA
Ang kata at kita ay mga panghalip na
panao na kadalasang pinagpapalit ang
gamit kahit na may sari-sariling wastong
gamit.
Ang kita ay ginagamit kung ang isa sa
dalawang nag-uusap ang siyang gagawa ng
gawain para sa kausap.
Halimbawa:
Ibibili kita ng paborito mong pabango.
Ang kata naman ang ginagamit kung
ang dalawang nag-uusap ay parehong
gagawang gawain.
Halimbawa:
Kata ay pupunta sa pamilihang bayan.
10. DAW at DIN/RAW at RIN
Ginagamit ang salitang raw/rin kung
ang nauunang salita ay nagtatapos sa
patinig. Ang W at Y ay malapatinig kaya raw
at rin ang ginagamit kung nagtatapos sa alin
man sa dalawang titik na ito.
Ang daw at din ang ginagamit kung ang
sinusundang salita ay nagtatapos sa katinig
maliban sa W at Y.
Halimbawa:
Wala rin mangyayari kung tatakasaan mo
ang problema.
Takot daw siya sa multo.
Courtesy of:
Evelyn S. Makadados